Grauifsimae Quaeftionis vtrùm Excommunicatio, quateniis Religio-* nem intelligentes ôc amplexantes, à Sacra-mentorum vfu, propter admifliim fàci-nusarcet mandatonitaturDiuino, an excogitata fit ab ho-minibus.

nuncrecèns ex i^ßtcs Autoris authografhü erutum amp;nbsp;in lucetn ,frout moriens iujjerat^eûitum.

AD OPERIS CALCEM ADIECTAE fiint clarifiimonim aliquot Theologonim Epifio-bc, partim ad ipliirn Autorem lcriptae,partim ad alios,quibus fuum rogati, dehac rc iudicium ac lcntentiam proferunt.

. , L ,3j vq - ntoiGrjj iciiiiuG^bïiqbJ cj5J.iT?ï'Eorj’üjj fjionoc j ^JGojoêoinixr

L’ 'v\;iV‘l G:, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vv\W.KïP.

' ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'z Y VRi \Y.i.V-‘'l xURV^’.'i'v'Vy

■ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-Vclt; j;ij

Vra îatn miiltjOj? öi)nQs, ,^i d(C T H O MAE.o : £R.-A.S TI Medici, ac Philoiophi, noftra tépeftate, elarißiirii ,i TTraÄatg quodam à plunbus rogicavef f quem deEçclefiaftica’Diicipli-na, déqlie Excommunication ne Éhpfifle iijwm diditab^ntj cuius etîam in manibus multorurti eiufdam avgù-menti Thefes,neicio quas,manuUcriptas,viclifleE-le affirmabant; quaequidemTheles à viris amp;do-ôtis As pijs,atque partiuin ftudij^ aliepisj minimj in modum probarentiir • Ego bis cogtiitiß, änirrtiirti ad banc rem adiungere coepi ,• ponefeque in per-quirendo libro quantum poteram dibgcntiaCjOpc^ rae^atquc induftriae. Qi^cm vbi nöndum euulgâ^ tum,fèd delitefcentem inter alias buius vin lebedaSj tineis As blateis efcam, corn péri flèm j quod autorç vita fundto, Haeredeseius np earuiquau par rationem babcrehc : elabôraui ,-aç deniquç perfeci^ vtpretio Haeredibus depenlô /Liber cui cxtremani Audlor manum’ impofùetat y* in- meam deueniret poteftatem. Huncpôftea;, vbipri.nau(t»;p?er{teippus îicuic, diligenter typis meiç.exçudendun? tradidi;. Quodautemoperaepretiümfecefim, baétenùsa-nimipendeo. Illud quidem certè.mibiniinitnè du-

bium eft, complures fore/qui ftudijs partium ma-gis quam vcricati addiÄi, meum hoc inftitutum accufabunt,reprehendent, ac miris deniquè modis cxagitabunt : quafi ego auaritia induótus amp;c. rerurn nouarum ftudio, Ecclefiaeftatum, his praelertim iniquis temporibus ; ^anta rerum omnium pertur-batione,bcllicis tumultibus,malorum colluuie,amp;; doélrinarum labyrinthis j fàtisfuperquciaélatumj nouo dogmate nouilquecontentionibus exagitan-dum adhuc magis propofuerim.Quaequidem res, magnum lane mihi dolorem,grauémquelbllicitu-dinem allaturafuiflet; nifi me laborantem erexiC ftt,atque confolatafuiftetiplaveritas,- cuiaccede-bat aiicloritas praecipuorum noftri tempons Theologorum,- quorum etiam Epiftolasad libri calcem adiecim'us :( ac deniquè quod à quam plu-rimis etiam alijs eruditis viris, amp;nbsp;veritatisamanri-bus, hoclcriptum, ftimmis extolli laudibus vide-rem. Quamobrem,etiamfi mihi in odium olFen-fionemqueinciderecuiulquam jacerbum erat; tame ne veritas per me diutiùs opprefla dicerctur,nc-quetanto bono pios omnes defraudarcm, quos multo iam tempore libri huius editionem vehementer expetifle intelligebam ; nil moratus pauco-rum odium;peruerfamqueimperandi cupidinem, qua maxime hoc genus hominu flagrat ; operi me fummoftudio accinxi, praeftiti^uequodvidetis. Igitur vOs, qui procul a liuore, amp;nbsp;maleuolentia, rc-dlum animi Icnfum in iudicando Icquimini, no-ftram hancdiligentiam, ôc bonis omnibus gratifi-ni bl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;candi

fîcandi ftudîum xqui boniqueconfulitc : ncflriq; f)atrocinium defenfionémque aduerfus maleuo-os, amp;nbsp;obtredatores libcntet fîiïcipite : quo nobis animu faciatis, alios deinceps,in veftrum com-modum,Iibros bonos, typis noftris excudendi. Quaquidem in re dabimus operam, nediligenti-am oificiumquenoftrum defidereds. Interim fiui-mini dodrina tanti viri j fùmmas immorcali Deo gratias agentes, quodistalesoperariosinmeffem îuamextrufèrit, qui in colligendis deniquefrugU bus, non autem dißipandis, omnem curam, dili-gcntiam,operam,ac ftudium coUocant. V alete foe-ncißime.

T nemiretur althuis ïnhaec noftrA fcripta incidens j^uae me cdufae impu^ lerint, adeoque permouerintj'igt;thanc difputationem de Excommunicatione mouerim iorißnem occaßonem mo» taedißceptationisßreuiterOquot;'ygt;ereex» ponam. AnniexaSlijuntplus-minus fexdecinij ex quo nonnullifebre quadam excommunicat oria^ (quam titu» lo difciplinae eccleßafiicae ornabant, fantam atque 4 ^eo praccept am Eccleßae contendebant) correpti funty quam ^fehementer toti Eccleßae maxime aßricare cupiebant. ^tionem eins banc eße aiebant, 'lot certi ^resbjteri Eccleßae totius nominefederent lt;(5' qui ad coenam di^ne j 'Velindigne accedere poßintj iudicarent. Ttfirabar eos tum baec aßtare conßlia cum neque ex» communicandos, neque excommunicatores idoneos ba» leremus. Etenim Itix trßßmapopulipars dol^rinam inteUigebat approbalat : coeteri omnes boßes nobis erant infeflißimi ; adeolot nullus mentepraeditus non profpiceret j periculofam multitudinisßißionem neceß» fario ex ea re conßequuturam. ^roinde non boc mibi tune Ytdebatur quaerendum ^quo modo i?ßjcietate Eccle» ßae aliqui exlurbaretitur : fed contrarium potius agen» dum iudicabamj'lpt quo modoplurimi ad'^eritatis cogni» tionem adducerentur, inqüe Eccleßam includerentur, ratio iniretur. Quos lgt;ero praeeße oportuißetneque aetate isr ifuj neque ingenio amp;nbsp;tudiciOj 'neque moribus

AuPîoritate tantum caeterispraefiabantpvt rem tan» A 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tam

tam cum di^nîtateJuJiinerepojje '\gt;iderêntur. QjMcirca cum abjque ^ernicie cuerßoue Ecclefiae obtineri non pojje'ïfidei'cmf i^uodyjebementef tüt cupiebantmonui foeßius J Ift rem accurateperpenderentt ^^cc ternere alb (ÿàd inchoarent fCuius eos deindefrußra poeniteret. Etß autem in facris Uteris præceptam excommunicationem tunc opinabar ^modum tarnen j^uem nobisproponebant^ mandatum in eis non reperiebam. Q^are cum modum nobis liberum reliquifie'ïfideretur Chrßus de'}}ialt;(jr ratione^quae noßris rebus eßset aptior ^minufaue turba« rum ßecum traheret ,ipße quoquefedulo co^itabam.Q^d eofaciebamßudioßus, quo exitioßoremChrißianitati banc rem non olim tantum fed etiam hodiefuifse obßr» uaueram.

per bac reßcripßßentj exquiro inßrmtoraque apud eos omnia coperio^quam mibiperfuaferam de tota re non^ nihil dubitare coaEiusfum. Qonßilui mox etiam Scho» laflicos J apud quos ndnl inueni meUus. Ab his ad centiores me contuli, Sedne apudhos quidem exaEïins firmius aliquid deprehendi : imo manifeße eos inter fe in quibufdam dißentire animaduerti: quodmemulto reddidit attentiorem. Er^o reliais interpretibus adßa» eras liter as redq ; atque inter legendum pro captumeo diligenter notaui^ quid dißsentaneum 'tfclconßentaneum receptae opinioni ejset.ßn qua re non Ijul^ariter me ad» iuuitcontemßatioßatus^i(eipublicaelt;ijr Eccleßaelu» daicae. Sic enim apudme cogitabam : S)eusipßetefl:a» tur T)eut, 4. populum ßuumßatuta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;le^es habere

tarn iußas ßapientes j 'Vt cum Ulis nullarum gentium tnßituta/iullius ^ipublicaeßan^^ioneSj^nullae orßna» ti^cs.

tiones (jUAntumuisfapienterexco^itatae, contendere poßint. ^roindè neceßse eftj praeclarißime ,fapien» tißimeque dißoßtafit Eccleßa j quaead ludaicaefor^ warnproxtme accedit. Jt in hacita fuerunt conßitu» tae res a Tieo^ 'Pt duo diuerfa. de moribus indicia ßPoliti-cum^iiyEccleßaßicumjnußqnam reperiantnr. Qwd i^i’^ tnrprohibet qnomtnus nuncquoque Eccleßa^ cuide» mentifiimus ^eus Chrißianum lar^itns eßKia^ißra-tum^ ytna^ubernatione contenta eßepoßtt ?

Contnli deinde cum 'iiiris bonisjptjsdoldis co^ita» tiones meaSjeófquepsit non obiter tantum caufam expengt;‘ derentßortatusfnmSüideri enim miki minime neceßsa* rium j lgt;t duoponantnr capita in Ijno Yißbilis Eccleßae corpore ^quorum imperia ^decretaj tif ^ubernationes di* uerfaeßnt haEfenus, iJt Innins reßlio alterins curations non fitßubießia ßed '})triupqnegnbernatio inßuo^enere ßmma exißat. Equidem Senatum Ecclefiaßicum fine Presbyterium ,ßcholebantordinaril)tfummum ins baberet Isitia pnniendi j in ipßs etiam Idag^i^lratibns ; attamen poentsnoncorporalibns, fed prohibitioneSa» cramentornm prinata primumßeinde,ß parum ßc fgt;ro» ficeretur jfolenni publica. E^o l^ero put are me dixi^ Isnum à P)eo conßitntnm bla^ißratnm jßagitiofos non minus hodie cdêrcere omnespofie j quam olim potnerit. Exemplo mihi proponebam tllnßrßimum Salomonis Pe^num ^qnod Eccleßae Chrißt in hac terra regnan tisj 'loelnti quidam typus eßet. Pdeque fnbboc, neqne fnb Edofe j Iselßndicibus ylfel alß Pe^ibns jljel optimatunt '})ocata procnratione duo nos ita dfcrepantia indicia in*gt; ■uenire. Pdatura ne^atßinquit Mnßulus) in eodem po* pulo duas Authenticas^uberirationes quarnm Ima non ßt altersfubieda. ISionßim ab Ulis^qnibnfcwss contnli.^ parstnt

parum aäiutns : partim quia nonnuüa quam e^o re^iùs ûbferuarunt y partim quia de altjs qutbufdam exaSiitis co^itandi occaßonem praebuerunt.

Interim quietum mecontinui'.neccum quoquam bac de re contenais à quo nonprouocarer. Trouocatus etiam moderatißimefemper reïpodi: propterea quod neque tile, neque necejßarium Ifidebatur Eccleßas noßras hac df^utatione turbaredum jiemo iüispalamformulam ißam adminiftrationis obtrudere ßiretur. Illi iJero qui lon^è putant eßeßuauius ac dulcius imperare, quam pa»

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rere,nonßcquiueruntjßedquibußcunquepotueruntara

f ’’ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tibus Çquodpoßea co^noui) fanl^tfümo Trincipi conati

pint perfuadere l)t aliquid taie conaretur in Eccleßas noßras tnuebere.^c niß obßitißent alia quaedamßorte perßaßun fuerat. Q^bus interim couitys me(qu'eßbi no confentirene l^oti copotesßerent^operada re non ne» fciebantfùbiqueprofiiderint^noattinet hoc loco referre. jfccidit deindey’ï't jinglus quidam^ qui propter rem 'ijeßiariam/X ^n^liaßrebatur cxceßißcj^oHoris ti» tulocuperetinß^niri j ^t^rde adiaphorts acljeßibus di» Iputationemproponeret. Hane Tbeolo^i admittere no» luerunt, neJcilicetH^nßosoßenderent^(^tametßquae» dam in poßerioribus quoque theßbus de hac re contine» rentur) lot autem noßrae res turbarenturjpro nihilo^t Jfidetur, duxerunt. Çljiare inter alias banc theßm pro» pofuit j oportereinquauis relié inßituta Eccleßahanc feruariprocurationem in qua mintfiri cum ßuo deleHo ad earn rem Tresbyterio ius tentant, quo/uis peccan» tes^ etiam Principes excommunicandi. Quanquam metuebam decertationem banc non frußra inßitutain ß'ißcy Iperabam tarnen nihil aliudfore,quam ordinari» am dtfputationem^ qualesnon ad decidendas controuer» fias^

fias J fed ad iuuentutem exercendam^ ad dtjudicanda ingénia eorum , quipublicospetunt honores j infiitutae funt. Itaque nee ego aliquid mouere'ïfolui j nee propter negotia interejfe potui. Hortatus quoque funï alios, quos eontra difputaturos Ytdebam, l)tmaiorem habe^ rent Beelefiaerationem, quam imprudentiae paueorwn. S)iJ^tauit nihilominus ïgt;nus at que alter : quosfi dein-‘ de '})nà meeum non 'tjoeauijfent profanos, Satanieos^ S)iabolieos, turbatores, hofles pietatis ^phanatieos ,lt;ig'C. nil aliud,quam ordinaria difeeptatio fuifset.

Equidem, quod ad me attinet ,fanßie affirmare pof Jum,me nunquam induxifse in animum meum de hac re, ig* controuer/ia aliquidfcribere'jpriufquam eos tarn in* temper anter publiée,priuatimque agere audiui,^^ Ifidi. ÇLpippeputaui diutiusfilere, nilejse aliud, quam \!eri» tatem prodere. Qwa 'Vero tune eram praeter folitum oe» cupatifiimus (propter milites, qui tune, anno Videlicet J s^ S. eum ^uee Cafimirolt;ije. ex Gallia Ijartjs morbis affiCfi, redibantyeogitationes meas frufiiUatim, yt in tantis negotijs,quouis tempore quaeltbet oeeurrebat,an» notaui. Çl^s licetperturbate congefsifsem nuUoque or=‘ dine certo,propter dibiam caufam difiribuifsem,partim dum tranjeribebantur, parttm mox atque tranferiptae fuerant, nonullis quorum tudicioplurimurn iribuebam, aquibusmenolfulgariter amari non fine caufa qui^ dem,lt;1^ false tarnen, credebam,examinandas, iudican* dafque dedi : fimulque rogaui,'ïft fi quid non rede affiri^ matum ,firmeueprobatum inuenirent, melioribus ra^ tionibus Ubere confutarent. Si nihil aliud, hoc faltem impetraturum mefierabam,'}gt;t quot;Vifts argumentis nofiris mitefeerent aliqudtum, nbsp;nbsp;non fine argumentis abipfis

cam decreuerafn praecipueconferre , de quatuor parti* bus,tres ygt;idft,ac le^it ,priujquam omnia defcripta fuif» fent. (De quibusfententiam ro^atus, poflniodumje di» liurumpromitteb^t, 'Vbi totumperle^ijfet.Obiter tame defermento nefcio quidproponebat , ac lueteris Eccle-faeconfenfum magni aefiimandum put abat: demum a» lia qteaedam talia adferebat, ex quibusfacillimum mibi erat defententia animóque eins iudicare. Intellexi eo^ dem fer'e tempore bunc-ipfum de Excommunicatione Trabdatu fripfijfejin quofentejitiam comunemproba» ret. Idup eogntto dubium no er at,quid refponfurus efset. quot;Eboram enim eum ab eo,quQdfemel affrmauiffet abjqut periculi metu 7ion difceffurum. ïtaque cum haec ipfa, quae opponebat, in parte poflrema confitata effent, al» teri totum obtuli : quo mibi amiciorem yiuere neminem putabd.lsnon tantum faflidiosèÇnefcio iJtrum admonii tus priusfuerit) Ubrum a me accipiebat, fed aperte ne» ^abatfe legere'\gt;elle : etfiygt;rgerem,inuitumbucfe adi» gi,affirmabat. ^liqui ei nibilominus per aliquot dies, es* quantofiudio ,quantlfque precibus potui,lot perlege» ret,mib{quefuum de eo indicium exponeret,oraui.Qt^d e'umfrufra me ab eo fiagitare certis argumentis cogno» uijfem,pofl dies plus’-rninus duodecim ab eo repetiui, yjt aliorwn indicia exquirerem.Caeterum,quiafcriptum il-lud longius er at, quam lot breui tempore à pluribus per» pojfet,in tbefes quafdam contraxi: quo facitius plu» ribus communicari pojfst, Qecidit confilium boe in parte non infoeliciter^ l^am es complurium per Germaniam clarißimorum es fummorumTbeologorum fententias perffexi ,quodlonicè cupiebam : es feinterfiudtofos jfarfae fuerunt ,l)t, qui me rogante legere noluerant, contrafuam looluntatem deinde legere coabdi fnt.

' Vtporro conßaret omnibus, mtpraeter nudam quot;pe^ ritatem nihil quaerere aliud ^Traefationem praefixi, in qua duo haec petiui: Trimum quidemj'}}t omnes dili^en* terfin^ula examinarent ^li^adfacrarum lit er arum tru» tbiam expenderent ^acßme in errore efse Itiderent, ab eome liberarent quo ipfe quoque alios liber are poßem, Tollicitusßim ex toto corde^teßor T)eum cordium Jcru^ tatorem) me ei, qui errorem mibi monßrafset, coram S)eolt;i^ hominibusgrattasaSiurum. ^Iwniam autem futurum praeuidebam, quodpoßea accidit rogauife^ cundoloco J 1ftfi quidreprehendere conflituifsent, Ulis modis ac locisfacerent y quibus nbsp;nbsp;mea interpretari y

iniuße damnata y iuße tueri mihi liceret. Etßenim me conßantißtmum fibi amicum, lt;1:^ ad omnia officia para» tifsimum expertifemper fuifsent y lix tarnen ßerare ex antegrefsispoteramycosficmecum a^uroSy It cum ipfis ego egeratn. E(ec opinione mea/urn falfiis. Btenim ex amicifisimis, iftfinite credideram hofies mihi repente faBl'tfiint, adeo y Oft ne alloquio quidem fuo dignarentur amplius y quantumuis nec diQo y neef abdo eos lllo per omnem litam Itefifsemyfed optime de eis mereri femper fiuduifseniyquod adhucfacere cogito. bDeo interim gr a» tias agebamy quod in re tali potins y quam alia quapiam, de fide y lt;7 beneuolentiaeorumpericulumfacere conti» gißet.

Bion quieuerunt interim : fedpofiquam fe per Ma» gi^ratumfrufirdliderunttentauijsey Thefesexfiu~ dioforummanibus extorquere y aliud aufi Junt'.nempè fub ipecie legum y quae nuUibi extant y petiuerunt y 1ft y qnemadmodum Theologi in dogmata (jr iura aliorum nihil tentent y ità etiam alijs profeßoribus tnandaretury 1ft a 'Theologorum fehola abïîineant.Si fuifiet hoc ante annos

annosfexa^inU petitum^tolerahileyfiderl poteratmunc ^tto modoferri poßit^ iudicent ahf. folis tUiSyqni pro aliquot centenisflorrnts annuis 'i’heolo^iam docentdi»

Scrutamini Scripturas : Probate Spiri-, tus num ex Deo fint. Omnia probate j quod bonum eß tenete S quae huiusgeneris alia legimus { Tutaui communem efse dollirinam Theologiam Chrißianorum omniumjideóque publice earn Ijbique doceri. Qqdd aliud petunt^ cumpt)tabeorumßibola ficabflineamuSjpetunt^ quo modo ipß in iura, itr dogmata aliarumfacultatum nihil tentent I Kon puto eos hoe l}ellej iJtnon audiamus eorum praeleCiiones j aut in locum ilium non intremus dijcendi gratid : praefertim cum propter meas thefes modeßifsimepropoßtas id petiuerint. Qjûs quaeßo illis Medicinae, îl^hilofophiaej Umguarum, er Iurisfiudio interdixit l /In quia haecipßfludianon curantnos Theologiae ßudium negligereßmiliter debemus l Sf non plus incommodi ex ignoratidneSacrarumlittera» rum j quam exmßcitia iüarum rerum acciperemus^gra» tißcari ipßsfort'epoßemus. FacileVtcerintßdcontradi» cereßatutis eorumnulU coneeßsumßt. '^dem iam olim ^manenßes d nobispetiuerunt, ac paulo meliore iure petiuerunt. ^tego neutrisgratßcaripoßsunij dum ali» ud meiubetSeruatormeusChrißus.

Kihilinterim me mouet quoddicunt dedecere nie Theologica tranare ; mèquefie exiHimationi meae pa» rum reße conßulere ; forte quiafine mercede l^eritatem inquiro. Etenim fiSiipendio condulius Theologica do» cerem^ nihilßcundum ipßos, ab oßfeio^ ztr munere meo in hacparte alienißacerem. E-go ygt;ero nihil aliud cupio, quam lueritatem intelligi^ IDeumglorificari ijr me pu» defier ( potius, qùdm iDt Itiet it as premature K on ßrusird ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixit

Mxit alicubi CbriiluSj illoscredere non poJJij am^loriam (j^uaerunt ^ne^leb^a, (Dei gloria.

Ergo cum ne hoe quidem ex Jent ent ia cecidijjet^ conceptumque odium continere non pojfentj argumentis coeperunt: quae nonßne atrocibus crimina» tionibus , quauis opportunitate oblata propofuerunt. JlMeetfinuhi apluribus indicarentur facile tarnen pacis caufa,contempfijisr JJerauifuturumpvt/um irn» petus ille animi languefcere coepijfet^atqne ira aliquan» tulumdeferbuijset j aequiores nobis redderentur. Eelt;» runtamen nimts falfus bic etiani fum. Stenim poft quin^^ turnferènienfem, neque de odio aliquid remijertintj ne^ queimpugnare noßra partim conuitß partim calum^ nefeio quibus ratiunculisfophißieis de^li» terunt. Çpuam ob remThefes centum fub incudem re» uocauij quas redegiadfeptuaginta quinque, lt;i5- Jno or» dine coUocaui^ quae deprincipio non ßbi oportebatpo» fueramfedlfbi occurrerant, Expofuiin tßdemnonnul-la planiiis : nbsp;nbsp;probauietiam quaedam firmius : deniquè

Oper am de dl 'ï)t'\)eritatis amantibus j plene fatisfacerem quod in jeripto tarn bre» uijhoc a mepraedtaripotuit.

Qrauißim^e qua^ioriis ) y fr um excommunh catiO) quatenas religionetn intelligentes ]^anipkx~ antes, à Sacramcntorufn^vfu propter admiflùm fAcintnarcet^mandatonitAtur Diüino,an cxcogitatafitabhominibus? ‘

, v f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t' -

Xcommunicationis nomen videtur ex i. ad Corinth, cap.io.defumptum eflè: atquc amotîoncm fignificare àcommunionc ilia, quæ ibidem corpus Chrifli nominatur. SanèExcoromunicatio nunc ab omnibus fere definitur exclufionc c focieutc sgt;c. comil.

Eftautem duplex fidelium focietas, interna fcilicctac (piritualis, ôc externa feu vifibilis, ac politica. Quam récentes quidam Pontifici) tertiam comminiicuntur nee apte fingitur, nee ad præfentera caufam pertinet.

! nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;III.

Tantum veró inter vtramq; difcrimeneft,vtjquiinal-tcrutra continetur, non ctiam comprehendatur neceflàrio in altera. Nam vt membrum Chfifti eflc poteft qui iniuftc ex vifibili aliqua Ecclefiaïeieóhus eft, aut inter infidèles latere, habitaréue cogitur : ita qui in vifibili cœtu numerantuf,' non omnes etiam membra viua funt Chrifti. Ex quo ftqui-tur, difcrçpare res illas pofle, quæ vni nos coniungunt, non alteri; Scab vna nosabiungunt, non ab akcra.

Ac raembri quidcm Chrifti cfficimur, id cft, intern« figt;irituaHq‘,Chrifti,KfideIiurDfocictaticoniungimur, per (olamfidetn,qu« per charitatem eft cfficax : êe ex cadem hac pcrfolam infidelitatem cxcidimus. Proindè non poteft BOS huic infcrcrc^ut ex eadem excluderc,nifi qui fidem viua oobis donate, eandéoaquc nobis icerùm auferre poteû*

Extern« vero vifibilifq; ecclefi« confortes reddimur,' ciuidem fidei profcffione,eiufdcmquc dodrinç approbatio-nc, denique corundem Sacramentorum vfurpationc. In quo tria haec infunt; is tantifper ,_dum ei infunt, inter membra externi fidclium coetus cómputatur eciamfi ad intcr-nam Ipiritus mentis communionem non’ pertingat.

Ergoqui exEccIefiac commuDionc externa eijeitur, (id cft, qui cxcommunicatur ) vcl ab omnibus hifee tribus ; vel à duobus : vcl ab vno tantiim rcmouctur. Sed à duobu9 primis, nempe àconfcflîone fidci,amp; à Chriftianae dodrinae approbationc ( tub qua volo comprehendi ctiam verbi feu doólrinae auditionem ) rcpelli nullus debet: quin potius hue inuitandi amp;nbsp;quauis rationc adducendi font omnes, Quocircarelinquitur, vt, qui excommunicatur, àfola (ex triBus commeinoratis)Sacramentorum participationc pro-hibeatur. Huic, vtrôm infêparabilitcr cobacreat priuati commcrcijnegatio,anfepararipoflit, poftca confidcrabi-musL Alias pocnas non pertinerc ad fobftantiam excom-municationishuius,,ccrtumeft. Ewniin poiTunt eaiidem ctiam non cxcommunicatis infligi •• amp;nbsp;cxcommunicatis non infligu

... Itaquc male Pontifie!)praeterhanccxcommunicatîo-nem ( quam ipfi minorera appcllarunt: acfola Sacramento-rumnegationc redè dcfinierunt)aîiam infùperaddiderunt, quam maiorcm Si Anathema vocariint : arque contra aper-tam (cripturam interdidionc Templonim,priuaticommcr-cijjamp;aduscuiuÂiisliciti definie^un^ Quoniam Apofto-lus in I. Corinth. 14. palam ofiendit,neque Ethnic os,neque alios qiioflibet à Diuini verbi auditionc, ledione, gratia-niraadionibos acprecibusChriftianorum prohibitos fu-

quot;îExdidîs liquet, cxcommunicationcm nihil aliud effe, quàm flublicam amp;nbsp;(blennem Sacramentorum ,praefcrtim cœttae Dominicae{ quam priuatim Apoftoliis communîo-’ nem (wiwMAy ) appellat : de principio didum fuit) inter-didionem, prxcunteSeniorum cognitionc: quopeccan-tes rcfipi(canr,rurfusquc ad Saaamentorum pcrccptioncm admittantur,

Hîoiam oritur quaeftio, vtriïmaliquis propter commif-fum pcccatum, aut vitam impure adam, liquidem, vfurpa-' re Sacramenta cura cacteris Chriftianiscupiat, ab eorun-dem vfu Si pcrceptione fît remouendus f Quaeftio de eo proponitur, qui eandem fidem nobilcum profitetur : Ecclc-' fiae per Baptilmum inlènus cft:arque in dodrina ab cadem non dilTcntit, (vt in 5. pofuimus ) lcd in Ibla vita amp;nbsp;moribus errat. Hoc ergô quæritur, vtrùmin facris litteris vel mandatum vel exemplum aliquod exftet, quo talcs iubeantur aui doceantur à Sacramentis fubmoucri ?

Rcfponfîo nofîra cft,nuü«m cxftare: fed contraria potiùs turn exempla, tum praccepta pafsim in Biblijs occurtere.'^ Etenim apud Mofeo lib. Exodicap. ii ; 23;. Sc 34. Num. 9. Deut. 1 é, feriptum legimus ,tcr debcrc coràm Dco fin-gulis annis comparcreomncm maiculum circumeifum: videlicet in fello Azymorum,Hcbdomadum, amp;TabcrnacuJ lorum. Nam amp;nbsp;peregrinos ( modo client circumeili ) iubt-bat lex cclebrare Pafeha vnà cum ludaeis. Mandatur etiam immundis, fie peregrè profedis, vt eodem die fecundi mcnfis,eodémque modo-cum ludaeis Pafeha edant. Additur quogue capitis pœna afficiendum elle ilium, quicunque Pafehae celebrationem ncgiexerif: qui,fcilicetjnequeperc-grinctur,neque immundus fit. Quocirca voluit ae iulTitDe-iiSjOmnes circumeifos celebrare Pafeha: nec vcl ab hoc Sacramento vel ab alijs ritibus,ccremopijs,ac facrificijs quea» quam cxclufit, immundis exceptis,

In Lcuitico diuerfa imperantur Sacrificiapro diuerfitate pcccatorum (fiueper ignorantiam Seerrorem ,fiue volun-täte, amp;nbsp;ftudio commifiorum) quibus ciulcemodi peccata expiarent.qui caadmififlent. Similiter iubetDeus Deut, 14. fine exceptione malorum, Omnibvs, vt décimas fuas Hierololymjs edantcoràm Domino :caufamqueaddit, vt fic difcant timere Dominum lehouam omnibus diebus fuis. Etant ergo Sacramentaincitamenta ad piecatem: amp;nbsp;pro-inde ab ijs nemo arcebatur, fed ad ea magis inuitabantiic omnes.,

îegimus apud ludaeos à Saccrdotibus, Leuitis , Prophc»’ tis, Scribis, Pharilàeis, prohibitum venire ad facriffeia, ceremonias, Si Sacramenta. Sacerdotum principes,amp; Pha-rifæi pro pefrimishabueruntChriftum,amp; Apoftolos: at nufquam hoc tcntauiiTe vel viuo vel mortuo Chrifto inueni-musjvr à facrifici js amp;nbsp;Sacramcntis à Deo inftitutis eos repcl-Icrent.SednecPublicanum aliqviem Indæum,ncc aliiim cfreumeifum improbè viiientc a templo amp;; ccrerponijs ab' egefurit. Non cnim nefeiebant, hoc libi per kgem non li-cere.Chriftumreprchenderuntquidem apud Mat.p.quod cum Publicanis ederetac biberet.Atqubd cum cis,in templo oraret: quod facrificijs Siritibusintereflet: quod cum hisalijsq; omnibus Hierofolymam ad pafchcc celebratione aliâsq^foîcranitates qüotannis afcenderct : nufquä^, amp;nbsp;ntin-quam ei exprobrarunt. Quemadmodum ctiam Sadducæos crudelifiimos nebulones amp;nbsp;fceleratifliipös hæretieos adco non conatifdntàcercrwoni^ïuisrépdlere, vt eos, adium-mi facetdotij;hónofcm confcenderbipcrmitterent. Qdànto interim odioaltcri alteros profequerentur, e:i lofephö ,8^ ad, Apoft. patet.Obuijs vlnis amplexati fuiiïènt (fi cis licu-iffet) occafionem hanc vlcifcendi fuos hoftes,.

Qtiinimb nepotuiflent quidem malos à Pafchatis efu arcerc: cùiti non coràm Saccrdotibus/ed in priuatis domi-busederetur: vtChriftum quoque cumDifcipuIis fuis ce-lebrauiile.poftremum Pafcha legimus. Fungebantur tune omnesquodammodoSaccrdotismuncre, vt de pafchatc loquens Philo ludaeus, his verbis teftatur:

ivTKv Tovi Isftif tivjay ivx à.i/tL[j.i.vavTi( ; lipanylain yóp.ov -^a.-è^alpeTovàyii‘O-Äy 'irai i'K d^lt;ivpyia.r

Quod fi in vna domo pauciorcs effent, quam vt integrum agnum peredere poflent, cx vieillis alios fibi quifque adiungereiubebatutp Exodi. 12.vt totum abfumerent.Ra-tio fimilis in circumcifione obferuata fuifle videtur: nifi

quod non oportuit Hicrofolymis tantum cïrcumcidi ïa^ fantes,ficut pafcha ibi celebrandum crat. Non mcmini enira me legere, facerdotis praefcntiam ad earn rem fuilTc ncccflariam.

Idem praecurlör ille Chrilli Iohannes Baptifta con^ (lanter oblèruautt : cùm ad (e venientes Phariftos, amp;nbsp;Sad-ducæos (quorum mores prçclarè nouerat:vndc progeniem Viperarum eos palam nominabat)vnâ cum Publicanis, a-lijfquecunélis baptizaret.Math.ac Luc.3.cap; quopœni-tentia prioris vitæ dudi feipfos emendarent, iraque yen-turam Dei itam effugerent. Parùm verifimtle efi,hunc tantum virum, totfccleribus coopertos, imô rcfurredioncm mortuorumimpie publicéque negantes, admifliirumfuiG (è,nifi feidèt à lege ileminem .talium excludi. l ex eoim neminem arcet circumcifumjpratcr leprofos auUmniWHlos«, vt ante didum cil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•’ ..oi'oumoj.

' J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ■ .......J - ■ ' ■ ■ '

Porro immunditia hæc gt;nbsp;crat legalis ccremonia, non erat vitæ morumq; impurîtas.Quippc non qui pcccatü ad-mififletjaut feelus pcrpctrafler,immundus erat : fed qui fu-nusjcadauerjcxcrcmcntu, gonorrhœa vel menftrùis jabo-rantemjaliùducfimilcatugiflèt/mmundiis erat. Hancob caulanoluerunt prætoriumingrcdiPhanfæi,ciim Chriftû Pilarotradcrentoccidendfi,ne impediretur Pafcha cdcrc. Ccrtènonfic figurauitMofaica immunditianoftraflagi-tia,vt, qucmadmodumilla inquinati arccbantur à Taber-naculo amp;nbsp;confuctudine aliorum,ita hæc fignificâtit Sacra-mentorum negatione feu ex vifibili Ecclefia exclufione co-creenda puniendaque efle: qiiodex fcquentibus clarifli-inè liquct. Primo, non puniebantur tune fcelcrati cadem pœna cum hnmundis, dum vigerctilia legis immunditia,

amp;fcelcratorum fimul magna effet tiirba. Q^omodó ergo verifimilefueritpoft fiiblacas, feu delctas halccceremoni-as, ffc punienda fignificauiffe ? Secundo pugnauiffet (è-cum Mofes apertè, dum, quos pcrceremonias indicabat pcllcndos, eosrcipfaadtcmplum amp;nbsp;ccremonias admitte-bat, Certum namque eft, àTabcrnaculo amp;cœtu aliorum nullum propter viûofiratcm moruin dcpulfum : fi iuxta legispræfcriptum ncc cadauer tetigiffet^ncc alia ratione con-fimili feipfum conraminauiffet. Proindèfiguram iramun-dorum gerentes puniuiflet,ac reipfaimmundosimpunitos (quod ad hanc pœnam fpedaOreliquiffèt.Sic rem candem fimulncgaffct ac affirmaffet. Tertio, cratimpuritas legis qualitas macula quædam corporis, cùm fcelcrafintope-raciones, atque in aólione confiftant. Caufa namque radix-que fcelerum congenita nobifeum cft, ncc ab hominibus punitur, dum nullos profert frudus ; altoqum omnes cx-communicandi effènthomines. Quippe non liberabimur ab lue animorum Iabe,quantifpcr in hac vita mortali fuper-ffitescrimus. Altcravero macula corporis exiftens impu» riras, feclufionc à conuiôlu aliorum punitur : ctiamfi fru-ébumnullum ediderit, fine,quimaculatus efl:, nihil contra legem egerit.Operafcu peccata iinmundorum,fi,quatcnus immundi erant, contra legem aliquid admitterent, inftar a-Harum tranfgreffionum àmagiffratu coercebantur. Quarto confitcnturaduerfarijnon quaclibet pcccatacxcomuni-catione vindicanda effe, cùm quamlibetimmunditiam Icx iubcat punireexclufionc à Tabernaculoamp;facrificijspubli-cis. Quare non omnia Icelera poterant figurare. C^into non poteft quifquam inuitus peccans cxcommunicari: cùm frequentiffimè homines immundi fièrent inuiti, 5c abfquc culpa fua, irao magno fuo cum dolore. lt;^ac culpa haerebat in eoi, cuinoôlù nolcnti ac dormienti femea forte profluxiffet ? cuius vxori praeter fpem menfes ctu-piffent? cuiliberijvxor, parentes, moriebantur ? aut alia talia vfu veniebant ? Quod autem voluntaria fint flagi-tia 5 propter quac à 5acramentis dcpellcndos cflè aliquos, B 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non-

nonnulli opinantur, nullius cgct probationis. Sexto con^ ftituta fuit pœna niultô grauior hominem contra amp;nbsp;praeter voluntatem fuam occidenti, quam dierum aut iépeimanarû aliquot depulfio à Sacraracntis: quae grauiflimae ferine im-launditiej pœna erat. Quoniam igitur peccatum inuolunta* rium, ac proinde Icuilïîinum,acerbiorcpœnacaftigabatur, quàm focdilTuna impuritas legalis, facile apparec, huius poenam non eflè transferendam ad punienda flagitia. Septimo perfaepèeuenicbat, vtfandilsimus atque integerri-musquilque immundus fieret, amp;nbsp;àTempIiaditu Selacri-ficiorumvfuarcerctur, dum fcelerofiHimus aliqiiis adca-dem, nemine impediente, admitterctur . Quod fi eadem debebat eflè in EcclcfiaDei vtrorumque pœna,multô magis hie, quàm ille, arcendus fucrat. Óètauo confiât Deum nullo vel loco vel temporc abfblute prohibuifle omnem im-puritatem legis . Quia enim voluitaliquos adefle morienti-biis: amp;nbsp;alias morboimmundo infcólis: item quimortuos fepelirent.-deniqueetiam, qui immundos purgarent (qua rationeipfos ctiam inquinaricontingebat. Num. 19. ) hoc ctiam voluit, vtnonomnis immunditialcgis caucrctur, AtflagitiaDcus omnia amp;nbsp;omnibus amp;C femper prohibuit: nec vllo vel tempore vel loco flagitiofe agcrc permific. Nono, mandat Deus, vt fcelera igne, gladio, laquco, lapi-dibus, plagis,mulda,carcere,aliifquc pœnis fimilibus rc-primantur: impurosiuxta legem aqua luftrari,ac fimilibus alijsrationibuspurgaripraecipit.Decimonon fuit profcc-Icratodamnatoquereputatus, quiiuxta legis definitionem fadtus fuiflet, immundus , adcóque ad mortem vlquctalis permanfiflet: vtcum feminac menfibus laborantes, aut viri gonorrœhaaffeifii, vcl lepra,morcrentur, Atquificviuir, vt ctiam moriens Excommunicatione dignus iudicari à virisbonis ac iufiis poflic,non potefi non improbus Si im-pius cenferi. Vndecimo,nonhabuitlocumlegisimmun-ditia,practerquamvnoin populo amp;nbsp;cerro quodâ tempore. Atfccleravbique pullularuntapud omnesgenres, omniqi locotemporc.Quocirca cum 8i punira fint amp;nbsp;punienda

iudicata fucrint fcelera, ciim apud genres alias, tüm apud ïudacosjpriufquain legis impuritas introduda fuerit,aliud certc fignificauit, qu?ini flagicioforum pœnam hanc miilto certeleuiorem, quam qua Dei voluntati fatisfiat. Duodecimo, purgabaturvnufquilque certo temporis aut Hierum fpacio, certis quibufdam vfurpatis ceremonijs, qualisqualis animo eflèt, hoc eft, fiuevolcnsfiuc nolens immundusfa-dusfuiftèt. At àfcelcribus nullus liberatur, nifi ex animo doleat, acvere ferioq; cupiat melior eftc ac fieri. Decimo^-tertio, eratvnufquifquefuoiudiciopurgatus, f exceptis le-i profis cum alijs paucis quiburdam)nec opus habebant iudi-cibus aut fenioribus, jqui, vtrum purificati eflent, aut non eflent,décernèrent. Decxcommunicatis alitercenfentad-uerfarij. Étenim Seniorum fuorum iudicio ftandum in hac parte volunt : non corum affirmatione, qui fe pœnitere pec-catorum affcrunc. Dccimoquarto fanus amp;nbsp;mundus pronun-ciandus erat, quiiquis à vcrtice vfquc ad pedis plantam torus erat leproftis, fic vt vniucrfi corporis cutis vnius eftet coloris. Contra verb,qui in parte vna vcl pluribus foliim foe* datam cutim habcbat,impurus habebatur. In fcclcrofis Ion-gilfime alia eft ratio. Non cnimquitotuseftfceleribusco-opertus Cquomodo fus incœno volutatatota lutulentaeft) melior eo cft,qui honeftatis ac pietatis vmbram aliquam rc-tinuit.Decimoquintó,nihilimperatur Icprofis ,quod pro c-■mundationc fui moliantur, fed tantiim iubentur fc oftendc-refacerdoti: vtispronunticc,vtriimpurificatifint, an non fint. Sccleratis autem hoc præcipitur, vtvitam corfiganr/ animique dolorem bonis lanótifque operibus teftatum fa.^ ciant.Dccimofexto, pcrmulti reddebantur impuriex contaJ duillarurerum,quibus alij purificabantur, amp;dum alios re-purgabant, Nurn. 19. At nullus mcrctur excomunicari per id,quo alios fcelcribus ac vitijs inquinatos ftudet iànare ac purgare.Quod fi relpondere figuram contcndas,omnes illos’ cxcommunicandos concedcre tc oportet, qui per hanc pœnam alios in viam reuocareconantur. Decimofeptimo non interdiccbatur irainundis iuxta legem Sacramentis omnibus.

bus. Quippc ritus patriosomnes priuatoscuftodire, Sabbathum feruarc^fcftumcxpiationis, quopræcipuc Chriftt opcrumfru61:uscxprimcbatur,celehrarc, fub pœnacapitis cogebantur, Lcuit. i amp;nbsp;23. Non enim pro condemnatis deploratp falutis hominibus ( vtfupra dixi) habcbantiir.

Vtriini alia fit excommunieatorum fecundiim aduerfàrio-ruin fentcntiam ratio,non eft cur pluribus tcntcm oftendcrc. Decimoodauo contaminabant legalitcr immundi veftes, domos,locajiomines,quibufcuniagebant. V^itiofi autcni nec tcmplum,nec res alias, nec homines, præterquàm vitijs communicantes inquinabant. Non eft infedum Templum quotics introdudçfueruntadultcræ, Num.5.amp;Ioh.8.Te-lonius quoquefeu Publicanus non fœdauitfua præfentia cùm afcendcretcum Phariff o comprecatum.Luc. 18. Certe Pharifæus quieum improbum exiftimabat pre fe,non fc pu-tauit contaminari.Cùm ludas in templo abijceret nummos proditionis, non Icgimus Templum ab eo lordidatum fu-ifiè: nee inucnimils Pharifæos hac de re quæftos ; qui in prætorium tarnen ingredi noliierant, ne inimundi redde-rentur. Quod fi vcl menfibus, vel profluuio muliebn la-boransfemina ,velq.uifunus curauiftet, aut cadauerctiam inuitus attigiflet, in templo confpeólus £ùiflèc,immunda fu-iflèntomnia: ncclicuiffetvelûcrificare,.vcl aUiim cultum cxcrcere, antcquàm fuifictrepurgatum, Eodem modo noir naaculauitcœnam vltimamludas fuis facinoribus; quod tarnen accidiflèt, fi vel ipfe vel alius ex Difcipulis rem mor-tuam tcrigifiet.Dea.ùm fuit immunditia legis figura diftor-tæ corrupta^q; noftræ naturæ.quæ nifi ûnguine Chrifti pu-riftlmo abluta purificarâque fuerit, in cœlum non intromit-tccur.Etenim ficutTabcrnaculum fignificauitcœlum, dcr pulfio ab hoc,damnationem leu exclufionem è cœlcfti Icru-fiilcm, itapurificatio per aquam coramuncm vclluftralcm, emundationem permottem Chrifti prefigurauir.Non igi-turfuitqualitasopcrisfigurajfcdqualitatisjlcudeprauatiin-genij noftri : nec prçmonftrauit qiiomodô fcclcra efiènt co-crcenda'hoc cnim apenis amp;nbsp;cxplicatis verbis docuit Moles)

fed quç futura elTct conditio noftra ih alten vïta’jïcffldéiïii cœlefti regno, quod terra Chanaan adumbrabat: quæ omnia ex 21 .cap. Apocal. manifefte fatisperfpiciuntur. Augigt; ftinus aduerfos Donadftas fCribcns'putauitfi^ificare hae^ rcticorum cxcliifionem. Exmultis magAis inter vtfäm-que impuritatem diffcrentiis etiam daccus -Videac, non fié potuific alteram figurareaiteram^ quomodo aduerfariiéon-tendunu a: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/jsrioqooi

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;!gt;(:•'Dcaii.-.iic-l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rtrjQiî;.’:üoIao

•i ' ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■■

Quanquàm praeter didam exceptione Mofes^iam oùU Iamponat,attamen ad aliam 'obiedionem ƒ quaccx'tfcpbiè Mofisfttuipoflèt, rc(pondebo‘'.-‘Siccnim ^fbrtè ar^utet'iitf aliqnis : ludaei per Mofen iiiffi funt Pafcha ßne fermento ederc: quod Paul, in i.Corin.5.interprétatur fpurcitiam vi-taé. Confentaneum igitur vidcri alicui poffitjvt cœnaDo-inini ,quae Pafchati fuccefsit, cxclufis fattnoroßs ccliy trxtur ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'■ TiT'Tjl fn .t iion i!ji.'I’P tr rniJt

•*tr : ■' nbsp;nbsp;nbsp;• -L-tir 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;. nbsp;nbsp;’ ■ nbsp;nbsp;■ ' '

......nn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-iquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i,

Rcfpondco primitm^ quidcm pariim vcrifimilc efle^, t)c-um apertis verbis aliquid mandarc, amp;idem eodem tempore figuraterurfus prohibere. Praecipit aperte, mandate aliquoties repctito vt omnis mafculus ( cxccptis immun-dis,amp;: haercntibusinvia)Pafcbacclebrcnr. Non igitur per figuram fermenti Voidit aliquos alias' abfterrcre.^Eràfit tunc malifatis multi praelentes ,vt non fiieritopus per fermen-’ tuin eosfigurare. Nee mînùsinfcnfusincurrebâtflagitiofi, quàm fermentum.' Ptonïdè eütn figurac non proponantur Tcrfipracfcntium,amp; infcrtfiisaequc incurrentiumjfpraeier-tim n ipfis figuris notiores fintac frequetiores res figuratæ) fruftrahîc figura quaeritur. Deinde non iubet Mofes ilium à Pafchatis efu arceri,qui fcrmcntil cderit ; fed occidi iubcr. Quare fadnorofi non à coena arcendi, fed capitc pledcndf fuerint:

fjaçrintrquam cgoconfccutioiicin baud àcgrè adinifero : à Vf fiat opto. Njhiicnimdcfideromagis, quàinvtfeuc-rifficna in ccclcfiamorum difciplina feructiir : fed quam Dcusinftituifi floniquam finxcrunt homines. Tertio, li* cebat ludactsjfcrmcntirnl edere toco anno (exceptis fep* tern illis diebus Azymptfi) quos cum palchatis efu inchoa-bant. Si ad cœnam Domini aecommodare vclis, concede-» re oportet, vt toto anno impure viuatiir, tantùm tempore celebrationis coenae Dominicae à fcelcribus caueatur. Quarto loquitur Mofes hicltäntäm de Pafchatc,non de alijs Sacramentis. Proinde afola domini cacnapion à Baptifmo forent prohibcndifacinorofi. Quinto non comparât Apo-ftpiqiicflum ^udaeorum curn qçepa Domini, fed cum tota noûça yi^..Nçgt;|S dicit elle Azy^^psfvt qui Chriftifänguinc abluti amp;nbsp;ah omni ferm onto expurgati fim us'.)Idcóque con-uenircaitj.vtin Azymis finceritatis amp;nbsp;veritatis, non in fer-rqento malitiaçyiuamns. Longé differunt fcrjiijenxum fi«nt pJiçijeifjdif^aûn J feçipenwm-malitiacïcu yerjtaciç. Sic iumptum aut pofitum fermetum nullus nefeit clfe}igur«t4 fumptum, Senfus analogicus feu figuratiuus,dicunt Scho-Iaftici,non eft argumetatiinis. Certc quidquid per fermen-tumintelligamus, non hinepoteft Excommunicatiocon-tra£Ç)erfuni'Dcipf^ceptum.flabiliri,autfulcirit

.Ättamen mentionem , inquiat aliquis, hfc facit Paulus. Palchatis-, Scdhoc ad rem hoüramquid facit? (^^yerq nQhi,cnhöcJ?alcha,iiinouo Teftamento pro cucnaDomiT ni pofitiiip fit. Cbrifius, inquit Apoftolus.eftPalcha no-ftrum immolatus pro nobis : non cœna eins. Senfus eft, fi-cut ludafi ifium feftum Azymorum ab agni cfu inchoantes taqtiim^.pe^ totam Heinde feptimanam infermentata ede-runf ;Sii;amp;vos, qui in Chrift,um crccieie incepiftis,eiufque fanguinc purgati Azymi redditi eftis, totam reliquam feptimanarn hoc eft,totum vitae fpacium, purecafteque tranfigeredebetisL., .

- ■■■■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XIX.

?' ' ,u ' Jkj :::gt; Jv : H;,jL1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;••'

' Ijm quó4ncguç ip alijsVeterisTcftaiptntivoluminibus aliquid reperiatur diuerfijVclex hoe folo intelligiair/quod iuxta Mofis inftituta ac leges viucndum poftcris fuit : Con-traqj ea inftitucre nihil licuit, 'qüod ad culcum Dei pertine-rct.Equidem Indices pij, Sacerdotes, Prophetæ,ac Reges nuJlo's à Sacramentis 'amp; facrifîcns afccgèiwtnfcd fommo potius iftudio vniUerfös ad ea inuitaruiiq^'Nota eft diflimi Regis lofiae hiftoriaz.Par.^ö.'qui cundosIfraë-litas (quos nuper Düs alicnis ftu Daemonibus thura ado-leuiflc non oefeiebat ) Sz præter has, illos quoqvici^ut propter breuitarem tompofis mundari non potetiint, ad Pafehæ cclebrationcm conuocauitEx quo k)cö etiam per-' Ipicitur, Sacraraenta, incitamenta feu inuitamenta efle ad-pietatem; Et horumfrequentivfu potiiis, quam priuationcr homines reddimeliores:-fiquidcra-rcde amp;nbsp;fideliterfimul doceantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n- '■* r . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï'. ■ • r; H quot;'1 ‘I

.. I- ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;gt;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Î ■ fp .. '3 t

. Quamobrem iion potcrit cxcommunicatioi'cX'tóh.; pit.i.Efâiæ-Pfal. $o. amp;nbsp;fimilibus alijs coihpluribus loieisi-in quibus dicitur, Deiim nolle facrificia amp;nbsp;oblationes ma-lorum dcfcndüQuippe in tali bus omnibus locis repreh en-dit Deus abufum : quod præcbrèfeDei völuntati fatisfecif-feputarent, fi externa ifta perfecinent,'quômodocûnqut^ tandem animus affedns eflet. Deindè non iubet vclPtô-' phetam, vclper hune alium quendam,malos à facrificijs amp;i ceremonijs répellete: lcd fe non ayditurum cOs indicat,nifi-ctiam vitam corrigant. Alia eft ratio externæ in Ecclêfia politîæ : amp;nbsp;alia voluntatis Dei erga nos noHta vél 'próbantis vel improbantis. Poftremó, ex ijfderh locis eodem præ-cisèmodo demonftrabitur, nemini malo licere inuocarc nomen-Domini. Sed ncclaudare Deum,neceratiasei a-

. o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;gerc

gcrcKccbit ; quoniam miniftros Si feniorcs întcrdiccrc norofis omnia hæc oportebit. Nam fimiliter in impijs h jc aucrfacur Deus ; vt ex citatis Sc ßmilibus omnibus locis manifeftum eft. Qiwdfihoccftablurdum^euam illudib-furdunacih’H gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.■ •T'li .- ' gt;nbsp;quot;v lu .t

• ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXL ’

-ÿ i* .‘**13 -fl -J ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Jm I -

c N« îUud quidcm nobis aduerfàtur, quod ïn Efdræ cap,i0, Iegitur.Etcnim rcs ilia politica fuit.-ad Sacra-mcnta non pcrcinct.Nam magiftratus,non faccrdos Efdras folusfqui tarnen erat pars Magiftratus .Nam lofcpho tcftc, icgebanturoptimâtumgubcrnationc rlicetDucem habe-rent) edidum promulgauit, vt fub pœna confilcationis bonorum, amp;nbsp;cxclüfîonis, non à Sacramentis amp;nbsp;faciificijs,fcd àpopulo, qui ex captiuitate redicrat, omnes intrà triduum Hierofolymis adelRnt. Non hîcquærimus, vtriimMagi-ûratus ius habeat hoc vel illo modo puniendi : fed an facer-dotes potucrinc diflbiutè Sc turpicer viucntes à iacrificijs remoucre ? NonpotuithocEfdrascontramandatumDei facerc. AddCjquod hanc poenam,rcmotioncm fcilicet à Sacramentis, Moles noniuffit illis infligi, Dcut.y.quialicni-genas duxilîènt vxorcs./Et quomodo Efdras punire Icgis tratdgrefsores debucrit, cap.y.eiufdem libri habetur : morte, cxiliOjCorporis cruciadbus, multatione bonorum, vin-culis Icu-carccre. Deniquèlongcaliuderat ex illorum coe-tu, quiex captiuitate redierant, cxcludi, quàmàtcmplo amp;nbsp;facrificijs arccri. Confiât enimcx ca. i a.Exo. amp;nbsp;N um.9, etiampcrcgrinos ad Pafehatis celcbrationcm admiflbsfu-ifFe : modo circumeifi cfsent. Tuncetiam piurimi ex illis, qui vel inïudæa permanfèrant, vel ex incolis defèrta impu-ritatcGcntiliumad ludæos tranficrant, vnàcum cæteris omnibusPafchaconcelebrârunt: vt infinc cap^d.ciufdem libviifcribitiir. Hi talcs à facrifîcijs, templo, vel ccremonijs non prohibebantunquamuis in lUorum numcro,qui ex Ba» byJonc redierant, ncquaquàmrcccnfercntur. Siçamp;faccr-

dotes aliquos à facerdotij mimcrc stHOMcrunt' propterca qnód gcncalogias fuas doeere non poflent, vt ex cap. 2. Efdr» liquet. Ex omnibus paKt irapoflibik «fle, vthinc wueturExcommunicatio» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v -v.

■ ’ XXIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

Sb. ,0' f‘; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:;quot;e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’j

Sup^tclt vnica illa è Synagogis eiéâîo, qtia nonhuDi fibimirè placent':'(kun pro Excommunicationc afTerenda producuntj.quæ îoh.ÿ.Sc ï6.de hac re fcribuntur.Scd multiplex ae vera bïc quoque fuppetit relponfio. Nomengt; Synagogæ,alrquandôfignifiéatlbcùtn vt quando lefiis in Synagogam introijflèjinque ea doctiiflcltribitur: aliquan-dó verb coneionem iïue conuentum fiue is in ipfa Syna* goga habcreturjfiue alibi t vtcum Pharifæi primos acewbi» tus in cœnis gt;nbsp;primos locos in Synagogis appetiuHïcIc* guntur. In eodem hoe fignificato(vél vtroq; fimul)ponitur Math.io.amp;23.Cùm Chriftus pios in Synagogi^flagris cç* dendospraedicit: EtMath.io.Marc.i^.Luc.ia.amp;ïi.qui* bus in locis publicum indicium ßgnificat, in quo figuifica-tofæpèàyo.Intcrpretibus hoc nomen pofitum eftivtdc* indé monebimus opportuniorc loco.In prasliftis proximc lo cis J vt Math.io. sc Mar.13.aperte lt;n/x4j'p««F 8^ nyetyaynCic po-nuntur, ac fl idem per vtrumque iniclligi debeat : incacteris locis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mox adduntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt Luc. 21..

fimedemonftratur, Euangeliftas fiuc Chriftum his poftrcmis locis niliil aliud inteilex ifle per nomc m/yt/flu Sc nyn-ytynt (^àm indicia ludacorum, qoae àconfelïû plurium exerccbantur : cut Gentilium iudicla nominibus àpx«, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sc ßettrt^

fMiy exprimuntur: quibus fere vnuspraeerac aliquis : aut fi plu-rcs adminiftrarcnc.vnius nomineadminiftrabant. In his con-uentibus fine Synagogis, virgis, flagris,-pugnis cacdebantur nocentes iudicati, Mathito.i^, Aft.iy.amp;a«?. Sc a.Corint. 11 .quem locum ex Dcut.a^.tpjiuis facileintcUigit.Ex tali Sy-nagogalt;

nagoga.cic«3:io, erat political quacdam ignotninia amp;nbsp;poena, a-dcóque vduti locahaqijaedara rdegatioc vt ex 4 .cap.Luc.con-ijdmusi AH) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oonpotefïtradod,iquaeintcmplo

(quodvnicumerat) Sgt;c Hierofolymis (exceptacircuhicifionc atqucalijsquibufda)diintaxatcelebrabantur. Haud difsimilis videtur poena fuiflc illi, de qpjr prqximè didu eft in expltcatio-nc fcntentiac apud Efdram fcriptac. Synagogac tales in fingu-eft jqw^icfciat. fi ne pro loco, fi-ucprçLlpfa cöncionc npnicQ, Synagogac accipi dicatu^ apud toh. noiim reacentiie nulla in parte répugnât. Quod li maxi-negetur politic urn fiiiffe, J^tem ^occonftarct, ad religio-ncmpcrcinuiflç- Ego auccm hîc pon difputo, yttùmqui prauè dcrelig;ione yerafcntit, cxcoippu^iaindus fit,Ecçnim Phari-f^ijnquit Ioh.^.confpirauerant in hoc, vtc SynagogailU eij-ccrcntur, qui lefum habcrcnt pro Chrifto. Ac quod in Syna. gqgaiçftç-hQnortantum, Sccx ea cijci, ignominia fuerit, cxeo' vidctur^pp^colligj, quod^h. 12 • fcribicür principes quof-dam ludwos^ îa,qi®oaxm.aumero fortalfciT^icodemus illç qi^que fuit) ih Çhrifturn crodidiflc,at non aufos fuiflè confitc-ri propter t,harifaeos,: ne ab cis c Synagoga cijcerentur : atquc addifuf ratio hacc; M^gÂs e^im gloriarnhomi^um, quàm Dci dilcxerunt.Pr^i;erpà coplîat publiçanos circumçifos-non fuif-fe admifsos in Synagogas : quoraodo in praciència de Synagoga difpuumus J Etcnim Pharifaei necolloqui quidem fufti-ncbant cum. illis : Çhriftûmque hoc nomine fugillabant, quod fomiliaritercunix cis agerct, Atcofdem, hos^ Pafcha, tcm-plum, {âcriHcia,.non^dimflo|.fuifse,hulIusranac mentis,opi-nor, afftrmabit. Q^ircàlongjUimêdifterunçexSynagoga cxcludi, 5c à Saçfamcntis SC ccrcpionijs à Deo inftitutis re-pelîi: vt ex omnibus i^dijftiscoûftat, nbsp;nbsp;ex 5.cap.AÆt.c|arè

perfpicitur,. Qj^ippe di^puli. acriccr à ^ynagog^obiurgati,, nihilominiis in tcmplo quopdiè dpccbant. Ex quot Synago-gis fuit cieftusPai^us Apôftolus îHuuc tarnen nunquam lu-daci reprehcnderunt, quôd in tçmplum ingrcfsus fuerit,8c pro fcatquealijsoblâtipaem,ficripurâr/t, Ad extremum hpc^u^it lïbct addcrc. Si.quam ipaximc doceri pqtóct,. c Synagoga ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c;^clu-

. Thejèî, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

cxcludcrc, amp;nbsp;à Sacramentis arcere, eadcm apud Pharifæos fuilTe (id quod nullo vnquam tempore verum fuiHe, efle,fo-re, demonftrabitur) fecilTentnihilominiis hoc,quemadmo-dum alia multa, contra manifeftum Mofis præceptum: idc-óquefaótiim eorumnonimitari, fed damnare cogcremur« Nonenim exemplis, fed legibus viuendum eft nobis: nee imitandum quicquam cum lege Dei pugnans, nifi confun-dere omnia velimus. Exempla bonorum amp;nbsp;bona, non ma-lorum autmaladamnatauc expetamus-Haecideo tam mul-tis, attamen breuitcr attigi, quia hoc argumento fibi quidam mirificè blandiuntiir, cum interim feipfos atque alios fallant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

Manet igitur hoc firmum, imrBobile,amp; inconeufTum^in veteri Teßamento nullum fuifle propter delióla morumà Sacramêtis remotum: fed ad eorundem celebrationem cun-ûos fecundùmlcgcm àpijs fàccrdotibus,Prophetis,Iudici-buSjRegibuSjtandémque ab ipfo quoque antecurfore Chri-fli clatilsimo amp;nbsp;fanólifsimo lohannc Baptißa, fuiflè inuita-tos magis quàm repulfôs.

Cœteriim Sacramenta veterum amp;nbsp;noflra , quod ad res fignificatas attinct, cadcmfunt, vt in i.Cor. 10. Paulus clarè oßcnd’t. Quarènifi legem Mofis hac in parte vcla-bolitam vel mutatamconßet, contrarium induccrenuUi hominilicebit,

Vt cnim aduerfus Anabaptißas firmiflimo hoc redè vtimurargumento J quia circumeifioni Baptifmusfuccef-fcrit, SeChrißus infantes nullibibaptizari yetucrit, non rai-

BÙsnobis liccrcnoßros infantes baptizare, quàmludæiS füosliciicritcircumciderc: Ita hîcetiam non minus finni-ter poflumus hoc paóio ratiocinari : Paichatis efui fucccffit cœna Dominica. AtPaichatis ncgatione vitia non punic-bantur, nec propter hæc vlli arccbantur: icdpotius omnes, mafculipræfertim , ad eins cclebrationem inuitabantiir à

Qjiæ cum nullibi legatur antiquata abohta,nc coe-næ quidem Dominica ncgatione punicnda funt , ant hoc nomine reijcicndiis aliquis fucrit. De vcteri Teftamento fans multa: nunc ad Chriftum amp;nbsp;apoftoloSi id eft, ad nouura Teftamentum defccndcre nos conuenit.

Chriftus feruator ac Döminus nofter codcni modo-nulli vfu Sacramentorum interdixiffe Icgitur : quinimó' nec Apoftolis alicubiiuflifle,vttale quid facerent, inucni-mus. Etenim non venir inhunc mundum Chriftus, vt legem folucrec, fed vt earn impleretatq; perficcrct. Proinde cùm iuberet lex omnes Pafcha celebrate præter immun-dos, prohibcre ipfc nulli voluit.

Conftat etiam, Chriftum nullos vnquam reprehen-diffe, ciuddSacramentisvterentur, amp;nbsp;frequenter adeftent intemplo, amp;nbsp;Sacrifices: led vt reólèeademiuxtaDei vo-luntatematq;legemvfurparent, folummodo monuifte. In idcm-lcmper tcmplum ingreflus eft cum Pharifisis,Saddu-cæiSjPublicanisalijfq; cunótis,malis paritcramp;bon!s:i)fdem cum his Sacrifieijs aftitit .• cadem cum vniuerlb populoSa-cramenta vfurpauit: codem quoqiiebaptifmatcàloanno baptizattiscft, quo nequilfimi illiiam nominatibaptizati funt.

Hac eadem decaufaludam quoqueprodirorcm fiium à pollremi agui efunon arcuit, fed vna cum la. difcipulis fuis.

'Thefei. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ip

fuis difcubuit. Quanquamverofunt, qui probare concn-tur, ludam nouac Chrifti cœnae non interfuirtè ( quod perdifficile, ne dicam impofsibilc, fuerit cx facris litcris clarè oftenderc) £êdpriùsabijfsc,quàmàChriftoinftitue-retur : nullus tarnen puto negarc aodebit, eum iuxta Ic-gem adPafchatiscfum admiftum fuifsc. Quo pofito im-niotum perftat ai'gumcntuna noftruin. Etcnim fiuc ante alterius cœnae inftitutionem exierit, fiuc non exierir, (quod eft probabiiius, amp;nbsp;à pluribus femper creditum) hoe femper conftat , eum primae adfuiße, âque fecunda non iufsum efse aperte abftinere. Quinetiam nullibi Icgitur à Chrifto iufsus exire, vt nouae cœnae non intereßet. Quod fi ergo exijt, fuapte fpontc exijt, nee ob cam caufam exijt.Nos.autem quid (3hriftusfeGcrit,qHærimus,non quid ludas egerit. Sufficit nobis,quod Chriftus cum non iufsit à fuacoena abftinere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '

Triuolum Sclcue eft, quod pro excufationeadfertur, crimen non fuiisc publicum, ideóque non debuiße amoucri. Quippè cum Pharifæis iam paäus precium fuerat. In ipßt quoque cœna Chriftus dilcipulis aperuit, publicumque fe-cit : quo magis exemplum fuifset ftatuendum .Poftremo, vt alit^uidhoc fit, faltempro fure ante notuscrat. Etquan-quam talis cflet, nihiloraim'is miniftcrium ei commifit Dominus : poteftateque Daemoncs cijciendi,acgros fanandi, aliaquc miracula faciendi ornauit: denique omnibus an-nis, quibus cum Chrifto f«it, Pafchatis celebrationi eum, ficut caetcros, adhibuit. An non fatis argumenti hoc eft , cum non vcllc , vt flagitiofi negationc Sacramentorum puniantur ? Certè maius quiddam eft, malum in miniftcrium cooptarc, quam ad cœnam talem quempiam admittere. Vtruinqucludaecontigiftc àChrifto videmus.

Obfcruandum illud qiioquc eft, quod difeipuli in ipfx cœna prima inter fc contendere cœperunt de eminentia Sr dignitate, attamcn earn ob cauftam nullus ex ipfis rcmotus eft.QuinimoiuffItacvoluirvtOMN B s ex calice biberent fparratio eftcalicis amp;c pants: quod adhanc rem attinct) tefte Math.26.cap. quod Marc. i4.faótum teftatur. Quid aliud his verbis voluifte Chriftus credi poteft, quant con-firmare ea, quae perMofen Deus olim praeceperat ? vt videlicet à publica amp;nbsp;folenniifta gratiarum atrionc nullus cxcludereturbaptizatus, qui interefle vellet? Exquoap-paret nullum à mcnia Domini remouendum, qui Chri-fti dodrinam amplcditur, ac fc doceri à Chrifto pati-tur,

Non vult anguftioribus in his terris finibus regnum fu-um circumferibi Chriftus ('deextcrnoloquor)interChrii ftianos, quant voluerit olim concludi amp;nbsp;definiri inter ludaeos. Proinde ficiit iuffit Deus omnes circumcifos externe participate eifdem Sacramentis ac cercmonijs,fcc-leratos autem gladio alijfque pœnis coerceri pleâique mandauit : Ita vult hîc etiam Chriftus omnes baptizatos feu ChriftianoSjtede pureque de Religione fentientesj i dem externis ceremonijs amp;nbsp;Sacramentis vti : flagitiofos autem à magiftratu niortCj exifto, carccre, alijfque pœnis tali-buspuniri. Hue ipcdarcvidenturftmilitudines iliac, retis, nuptiaruntj zizaniae.

Apud Apoftolos, Pauluminprintis, baud pauciora, nec miniis plana amp;nbsp;firma argumenta inucnimus. Pri-mùm

mtim hoc eft,quod nullo in loco rcpcriuntur Excommuni-cationcm hanc vel docuifle vel exercuifle Apoftoli. Quod argumentum perfc inualidum indiftblubilcredditur fi co-gitemus y cos Mofaicarum Icgum, quas non abolcuiffet Çhriftus,ad mortem vfque obferiiantiflimo's fuifle : vt vel ex vnicocap.2i.amp; vltimo A(ft. cognofeere vnufquifque pote-tit. Qiwcircà nunquam tentaucrunt vel tentarc volucrunt à floftris Sacramentis, ( quae à vetcrum Sacramcntis,fignis tantum Sifignificandi tempore differunt) aliqucmarcerc, quilcChriftianumcfsc, amp;dedoâ;rina rcólè lèntirc profi-terctur. Nufquam cnim contra Mofis praecepta aliquid fccerurit aut docuerunt, quae fublata à Chrifto non fuit fent, led non minore ftudio legem deinde feruarunt, at-que ante mortem Chrifti fcruauerant: vtloconupcr citato teftantur Apoftolorum principes. Quippè gentibus tantùm permiferunt fine lege Mofis viucre, non ludaeis ad Chriftum conuerfis : quod diligenter hîc propter Ic-qufentia etiam notandura eft. Et quod ad fubftantiam do-drinac attinet, nihil aMofe amp;nbsp;Propheqs abhorrens docuerunt. Quoniam fi aliter docuiflent, nonfuifseteorum do^lrina fcripturis iudicata conlêntanea à Berrhoenfibus.

Dicam aliquid amplius, profententiaMofis, quae ca-dem etiam noftra cft‘, plurima : pro diuerla opinione nulla apud Paulum inucniri argumenta. Quippe in i. ad Cor. 8. ncque illos exclufit Apoft. qui adhuc aliquid putabant efle idola : ncque Gnofticos illos clatos amp;nbsp;tumidos, qui palam Idolothytisin ipfo id eft, tcmplo, velcerte triclinio ad folcnnc publicumquc idolorum epulum dc-fiinato, cum profanis impijfquc idolorum cultoribus vefce-bantur : id quod Deus per Mofenapertè vetuitExod,34. 1*^5Aa.i5.deniqueper Iohan.2. cap. Apoc. Non fuit minus graue pcccatum hoc,quam fi quis hodie intcrefle

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C 3 nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ponti-

Poiitifîciae änderet Milîac .* quod ex lo. ciufdem epïftolac cap.vnicuiquecolligcre proniptuin cft. Quoniani hocln loco citato probat Paulus, illos talcs non minus dcclararc fado illofuo, fc fociqs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efle DiaboIi^quamcOc-

nac Dominicae vfurpationeteftcutur^fe myûici corporis Chriftimembracfsc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■.,

Deinde cap.IO. lie ratiocinatur Paulns. Quemadmo-. dû Deus non pepercit olim res malas appetentibus :Idolo-latris: ftupro ie inquinantibusiChrifti tentatoribus 8z murin uratonbus : tametfi codent cum caeteris .omnibus Bap-tilmate baptizari fuHsent, cundémquecibum ipiritualfem edifsent ac potumbibifsent : fic ne vobis quidem, quicUnqj talibus eftis contarainativiti/s,pareet,quantumuisfimili-tcr de vno omnes pane edatis, amp;nbsp;de eodem omnes poculo cum omnibus Tandis bi ba ris. Ex his perfpicitur, prilnùfh quidem, noftra amp;nbsp;veterum Sacrameta eadem else (quod ad rem internam feu cocleftcm attinet) alias argumentum A-poft. nullum foret J)cindè liquet vtrobique.multos flagitio-lbs amp;nbsp;quidem publice notos admiflbs fuifle. Tertio illud ctiam confiât/leminem iufliim efle abflincrc quoin odo ex-communicatiabflinereiubentur. Apoftolus non dicit, il-los tales arcendos efle : fed à Deo fic pracdicit punien-dos y vti vctcrcs puniti fucrint. Etcnim partem corum Mofes cum Leuitis trucidauir, Exod.32. partem Deus jgne,, Icrpentibus, gladio, tcrraehiatu,eonfumpfit;quod ctiam Corinthijs vlu-ucnit. Quoniam multos eorum morbisuincconflidatos, multos etiam mortuos fuifle af-frmat., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' n-

_ J ; E 'I :d()- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! ». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'•

i -, J ■ : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XXX V.i. i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fu; ' ( : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

. . ; . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. f :

Sequentc capite neque rixofos amp;nbsp;Sedarios, qcq; in ipfa cclebracione cœuac fados ebrios^al ijfquc feejeribus pollu-tos.

’ Thefèî, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2;

tos,ab vfu dus impcratabiungi. Huius ccrtcintcrdiólïonis nullo vcrbo mcmioic: cum longe minora corrigat,vt quod quifquc domi edcre dcbeat. C^omodo hoc in loco potu-iffethanc rcm tacerc, fieam approbauiflet, necefTariam-que:Ecclefiac putauiflet? ScicbatApoft. aliter legem iu-bere : aliumque in Ecclefia Sacramentorum vfum effe; t]uam Yt eorum ^egationc morum vitia punirentur. Ideo mandat, ytvnulquifque feipfum-probet: nonhoepraeeb pit, vt alij aliosexaminent ac probent. i Hortacur praeterea omneSjVt digne ftudeantedere, ne quisfibi indicium edat: Indigne edentes ncquaquamiubetarccri, fcdcaftigationc Domini intcrminatür.,Ed6ntium genus diuidit per oppofi-tas differenties in duas fpecies, in eos fcilicet, qui digne e-duntiamp;eos, quiindignècdunt: ncutrosiubetnon edere, fed omnes cupit digne edcre.

4.1.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u.': XXXVI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;-■ gt;

Poffmodumin fecundaEpift.cap.i2.amp; i^.nonmina^ tut illis.quos poft admonitionem non pœnituerat irapuri-tatiSjlibidiniSjamp;impudicitiae, quam patraucrant, amotioi nem àmenfaDomini; fed pro autlioritatc potellatcqucà Deofibitraditaj rigide duriterque fc in eos animaduerfu-rumoftendit: quodinfuisferiptisfaepefecit: interdidlio-nem Sacramenrorum,dc qua praeCens eft quaeftio, nullibi doceu neque vcl presbyter is vel alijs vllis hoc vt fociant im-perat. Quod ft hoc modo cocrccrc facinorofos voluiffet, iufliisetcosa Sacramentisjvfque ademendationem, amo-ucri.-ptaefertim cum antca in eadem ecclcfia Seniores ordi-nafset i.Cor.(?.8c coenae ctlebrationcm correxifset. $ed hacde i:e poftca plura diccraus fortafsè.

Sicut in Sacramentorum celcbrationc nullam videmus Excommunicationis mentionem fieri, fie neque in eorun-dem inftitucione aliquid huiufmodj dcprehenditur. Sed

ntc in finium amp;nbsp;vfus coriim cxplicationc mcminit îpfius fcriptura. At fi ad hune etiam fincm data Ecclcfiac fui fient,, vt eflent (cclcrum autfcclcratorum pœnac quaedam,alter-utro in loco mentio eius aliqua fafta fuifict. CœnacDo^ rainicacfines,propter quos inftituta fuit, hifunt: vt fo* Icnnitercelebremus mortem Domini, publiccque gratias ei agamus pro liberatione noftri r vtadmoneamur amp;nbsp;tefic-mur noftra praefentia, nos eibumSe potum viuc alium nuUüm habere, quàm Chriftum cracifixum,amp;fanguincm ipfius pro nobis effufum : vtdcclarcmits nos pocnitcrcvitae anteaâae : cogkàre de mcliorc : ampicôii doàtinam Chri-ftianam: membra Chrifiieffe: ad ccclefiam ipfius pertine-re : in qua piè Sc fandè defideremus viucrc deinceps ac mori. An hacc aliqucm faecre alicubi fcriptura prohibuit ? At aliqui,inquies, iacpèrcdicrnntadingcnium : amp;nihilo meliores funt redditi. Refpondeo ilium, qui fie in praefentia cogitât, vt iam dixi, impulfore Ipiritu /ando,à fcriptura non repclli. Vtrùm amp;nbsp;quand© tandem fitper/èucratu-rus in fanôo illo propofito, nouie Deus. Noftrum cft fem-pcrbcnèfperarede omnibus , etiamfi/àepèfaîfifuerimus :• amp;praetcrcà Deum ex animo comprecari, vt ilium amp;nbsp;nos fimulin bono confirmer. Interim obiui^andus amp;nbsp;admo-nenduseft, qui male agit, vt fcipfiim probet, ne iudicium; fibi edat amp;nbsp;bibat, vti Apoft.docct,

Poftremô, an funt Sacramcnta vcl authoritate amp;digni-tare verbo praeftantiora ? vel vfu raagis nccefiària ? Abf que vetbo qui ièruarentur nulli fuerunt : abfquc Sacra-mentis, praeifcrtim abfquc cœna:, feruatos acicruari po-tuific multos (qui tarnen non contemnerent) nullus dubi-tat. Haud aliter fenfifle videtur Apoft. quandô non ad: baptizandura , iêJ ad pracdicandum verbum mifiiim fc fuifiefcnpfit. An non pleriq; omnes vifibilia vcrba dicunt cfiè? atque oculis proponcre, quac verba auribus fignifi* cant?

cantPCurcrgoàverboncmincnijàSacraTncntis , praefcr-tim à coena Domini, aKquos arccrc ftudcmus gt;nbsp;idquc con« tràjvellâltcmcitràexprcffiim Dci mandatum? Quia, îrK qiiiunt, verbum omnibus,Sacramenta foHs conuerßs infti-tutafunt. Scto; necega dcTurcis ,autnon conucrfislo* quor r fed de vocatis à Deo in Ecclefiam fùam', 8e huic in-fèrtis .-dodrinam probantibus : amp;nbsp;Sacramentis rite vti externe (àltcm cupientibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

f«' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I- ’ • ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! ■

Firme huculque dcmonftraui, ncqucapud ÇhriftumÇ, neque apud Âpc^. huiusfacinorolôrum cafligationis,, aut potius coercitionis, verbum aut exemplum exftarc. circà cum ncc vêtus ncc nouum Teftamentum banc puni-' endirationemimperârit,lcdconttariura in vtroquè faepe pccurrat, merito putamus^iumatmm potius inuentum eÏÏç Excommunicationem ( quatenùspropter y3fac,mpr{^^uç fcclcra homines ab vfu Sacratpçqtorqm re^cUit ) uinam quandam legem. Itaqucconfcqucns nunc cfk vide-tur,vt,quae aÜccrkntientes pro fc adducuntjinfpiciamus^ ic nihil haberç in probando ririum dcmonftrcmus- nbsp;nbsp;nbsp;., ।

Pracceptnm,înquiunt,exftat apud Math. i8.cap.amp; ia Epift.D.PauIi : exemplum autem in i. Cor. 5. cap. reperi-tur; item in i. Timoth. i.Dehisordine agcmus prk miimdclocoqui apud Math, habetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;‘i

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLIv I. lt;n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -i-CL j.î

' iV’ii- iijy, ..'is ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Propofitum C hrifti non fuit in hoc capitenouam gubet * nationem^ut excrcendxExcommunicattonisformam ins ftitiicre, fedDifcipuloscrudirc, quoihodo in depellcndis priuatis iniurijs offenfionem cauerent. Qjioniamenim qui

iusfuum mox perfcqäuntur xpud Magiftratiim fpETfcrtim Gentileihamp;?profinuro jtjualicum fuberant Indaei) fæpc-ttuincrqiBHrmo8:öffcndun4 primiim eos hortatufc, vrcon* doncnCpodùs ioûaii^iasicpiàin in qaaKbet cawia ad Magiftra^ tutn äccctrrantio Hac .in parfejmikaläii'facit^.quim tjcod mandatumMofis ip.Hiodi ( quod Syracides cap.itidem 19. fufitts repetiuit.) in fncmoriam rcuocat, Deindè praci-pitjfifortè adMagiftratum defcrrexaufaiq cogantnr, nc iratres fuos ludæos apud Romanos accufent, priufquam proprij Magiftratus auxiïidmlfïiiftrà tmplorauerint : fi modo Icandalum cuitare vclint. Praeccptum fimilc tradit Corinthi;^ Apoff. in i .'adCort 6. ( qui locüs præfcntis cft vélutexjgt;ô6üô=lt;juàédamgt;hé-vïdelicct temerè interfé lirf-gèntGKriftiahî apùd Gentiles. Er^'gén niriu^ htriu^îoeî amp;cäp,fenrüs tal» eft: Gum frater', koe eft, Iudæus,iniun-amtroifaeîtj fólüs’cum ttbî tcconcili^rèftudcto. St ïoliii nil»ilpTöfecerijjdimbits^üttiiWsaH;s\alUlt;.frtpffs idem teni tatioCWite'fié'lt;Jiiidém¥6KW ‘inluid , Sÿhci t‘Àîp?^ûHâlt;ît tuüeffcît^oilis Ma'gîftratut iftî-i A’éàtdiQuôd irhiinc ctîam audire nolir, fie aduerlus eum citti cUiuîquam oflfenfionem agere ppteris, quqmodô ad-iierfus Publièânüm-àtit Gèndtérrf Sniitfltimttbr irtfferéntct^ ( qui ad aliud quàm Romanorum Tribunal le pertrahi non patiuntur ) ageres,

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;;. ;k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r •-■.q 3

Haocpflè propriam Selcgitimam huias Icciintcrpfeta-tiopotti, ex toaorationisfecic jpraderrim vcrô ex eonelu-fione, atque circumftantijs omnibus, manifefte oftenditur. Primiim non de grauibus amp;: publicis fccleribus ad religio -nem patriofque ritus atrihentibus ( quorum coercitio pe-nèsSjmedrium erat ) diflerit hoc loco Chriftus : fed depri-wataafmniniurijjqiqoôtum remittendorum pbteftas penès qucmuiseft/loquitnr.Eüidcnter, quod dixi, hoc probat, quod totaoratioinfingulari-numero contexitur. Si pcCca-uerit fra#cr.IuuginTe( «rti^jeotripe Èum inter Te de ip^um ,:ii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folum:

folum : DÎC Eccicfiæ r fît tibi amp;ç. EoJem modo Luc. quoq; ly.Ioquitur, fi frater T uns îjuilfVèjf «i Et moXjfi feptiçs vno die.pûccecin Te^ ac rcuœdf uca d ï!f tUcatjfe pœnicere, Ktn tt” titbHi; Non pofîumuBizc#^ interpreœari,' in Ecicl« fiâ.Quip-pc ci'tm pofteàdicitjdicEccifefigjicn/HS'fôretçO.EccJeifiajciic Ecclefiæ. NeqL-ieidenTfignificaré poteft', quod, tcconfcio« Nam ncqÿverbornmioracioniÊ^V®^’^Âj’i®^9V ciîcumtbntLæ hoc patiurttur. AdditurénétritniOK,'inter rc amp;:ipfiirûilt;ïhwà, QuDmódójergoJfi'mecóhfcjó«,i8dnoninïncpritïitimamp;ftt. lum peccauir,iolus folumcogor moncrc , non potiùsvnà cum illis, i'n quos pcccauicpropricobiurgareeuin iubeor? At Clîriftus non concedit/vt primo cumalîjs euiwadcara. Deiniuria ergo loqüituf mihrpriuarim àfratre meo fada^ QuomódÓ-ctiam Luc. verba Hüic intcrprct-ttîont congru-' untjcùm dicit, fi reucrfiis fucrit ad te, remitre ei? An etiam hîc diccmus,ad te.pofitu efle pro, te confeio? 5cd quidfigr» uificabittunc;rCmittereei?An hicctiamdiçecè oportebot; cftoconfcnisremifsionis? AtaProdigusL'uCvXiç.jpe£c^sii» calu m,confcio cœlo peccauit? Qùomodô in frattes maie facicndopecccmiistcx-r. Cor. 8. parer, fed huius loci ratio eft allai Certè oratioverba npnfinunt nos de alijs^ quàm priüacis iniurijsexponereiquàsapfe poflispœhitcati tcfti ittere. Qfi ô d fi n on fuivfpoixè eonTjpœniteat,. hoc a gère debes,vtpoeniteat; Secundo probatidemquod Apoftoli aliter verba Chrifti nonintcllcxerunr,vcex Petriintcrxoga-tionGpatctjciim ficqpaerjcfirasneÆÛ-çifi fratri inca 4n me fèpries peccantijtotiesremhèro^Notu^txïrafaatPcâusiu'i iiTriam,quæadEcclcfiam ant ad plures alros porrincret, fe fokim remitiere neque pofle ncqûcdcberc. Tertio probar vox,T i.Bi.Nondicit Chriftus^cnobâ3^t.EGclêfia?,ûtalijsr fed fit tibi fctlij qui ab eo iniariain paamp;is cs veipatciâs jvelut PublfcariMS. 1 Chriftus etfi órrincs-exTcquo Ajrdftolns al-loquatuTjiubet nihilominùs,iniuriofiim'illifôli vekit Pub-licanum habcri, qui ab eo læiùs. flik r idquie .poft Ecclefiae adtnonitionem. gt;Proindè,nO!nd© iilis ' rebus loqüitur^ quae ad towm Ecciefiam,. fiucad aliohpiuK* jpcdaift t fed quae

adfîngulos pertinent. Quarto loqunur de talibus pec2 catis,quætotics remittercftatribus debemus, quoticsilli fc pocnicercdicunt. Ethane tranlâdionemfeu temifsionc inter folos duos faélam litem omnem finire, aperte in his verbis dicitur, fij» viufiTi tir /uuviJturciip^riiraff-ir 8i.c, At graue facinus, quod ad plurcs totâmue Ecclefîam perti-nct, non poterit ab vno folo remitti. Notandum hîc obiter eft, aduerbium wKir^ quo fc idem iam antcdixifïc indicat, tametfi alijs verbis vins fuerit. Quinto, loquitur Chriftus dcciufmodi peccatis,quorum,quieacommîfit,non pu-det:quæue coram quouisnon fitnegaturus.Sidcalijs gra-uioribus,amp;ad Eeelefiam aliófuc plurcs fpcótantibus loquc-rctur,locumtcfteshonhabcrent..Nullus cnimtalcfadum, fioccultumfit, coràmtcftibus confitebitur. At in omnibus, de quibus hîcfcrmo cft, gradus à Chrifto pofiti fer. uandi fiint. Quocirca dc’priuatis iniurijs,ad alios nihil per. Cinentibus, loquitur. Sextoloquiturde talibus, quae Ec, elefia, dequa me loquitur Chriftus, non punit,fed iniurio. film verbis duntaxat caftigatum dimittit. Fruftra enim di-ecrctur, fi non audierit Eeelefiam,fiquidcm peccatum publica pœna eoerccrc poffet. Septimo, probat idemlucu-lentè admodùm parqbola mox fcqucns,qua docctur, Deum non rcmilTurum illispcccatafua, quicunque fratribus fuis pœnitentibus non rcmittunt ex animo iniurias citrà muldâ Se poaram. AtEcclcfiafie non debet,vt illi aiunt,remittere, fed à Sacramentis, fakcm adtcmpus ,arccre : dum Presby-teris ad hancrem dclcdis pœnitentiam fuam probent.Eigo non voletfepties in diercmittere diccntibusfe pœniterc : fed volet argumenta vidcrc; de quibus hîc Chriftus nihil dicit. Non vult alia argumenta quàm confcfiîoncm erraä: quam quinonfimulat,non redibitin die fepties. Per-fpicuccxhis'demonftratur,Chriftumin hoc ig.Math.cap. non de erroribus Excommunicationc vindicandis,fcddc IcuibusSc priuatis iniurijs, carumque componendi modo diflcrerc J ideôquc ad cxcomnninicationis negotium non peitincrc. Si vel fela cohelufiq Gbrifti in fine capitis infpir ciatur.

Qiii opinatur Chriftum in hoc loco amp;nbsp;cap.ExcommuniJ cationcm inftituifle, oftendere cogitur, inquibus verbis mandatum hoc comprehenfum fit. Si demonürare non po-terit continerijfruftrà dieet hîc earn mandari. Ergo vel in his verbis inert, Die Ecclefiae : vel cum dicitur, fit tibi velut Publicanus : vel in ill is, quxcunque ligaueritis. At omnia hacc nihil tale compledicertiflimis argumcntis probabo. Quocirca ciimin alijs nullis quaeri poflit, fruftra in hoc ca-pitcqliacritur.

Verba Chrirti, DieEcclefiae, hoc tantum probantjpoiTc cumquiiniuriaafFcdusertafratrefuo, ac frurtrarcconci-liaricumeoftLiducrit,deiniuriaqueri apud Ecclcfiamfiuc Ecclefiæ Redores aut praefides. Praetereà quódEcclefia cadem ius amp;nbsp;potertatem habeatiniurium hominem obiur-gandi amp;nbsp;monendi, vt iniurius eflè definar. Non plus potc-Hatis tribuitur hïc Ecclcfiac,quam tertibus ante datum ert : fi vnum hoe excipias,quódfine tertibus caufa non defertur ad Ecclefiam. An non igitur inepta fuerit ratiocinatio hæc, Ecclcfia ius habet ilium, qui alios iniuria afïîcit,obiurgandi: Ergoius habet eum excommunicandi, fiuc à Sacramentis arcendi.? At veto, inquiataliquis, Ecclefianon habet ius pœnis corporalibus aut gladio plcdcndi nocentes : proin-de prohibitione Sacramentorum punirecogitur. Rcfpon-deo, non fequi connexum hoc, etiamfi verùm eilet, quod anteceditffalfum eflè antecedens de vifibili Ecclefia accep-tura,totura vêtus TeftamcntumjOmnium feculonim hirto-ria.noftrimetoculiSc fenfus, nobis demonrtrant) neque probart vnquam poteritirtaredècohçrere.Nonpoteftpii-nire gladio, crgoarcere debet à comtnunibus Sacramentis candem reUgionem profitentes.

■ ■ nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XLV.

Si rclpondeat, qni diuerfum fcntit j hoc verba ilia veile, fit tibi velue Publicanus amp;nbsp;Ethnicus : relpondebo ego fal-fum elTe. Quippè nulla oratione,nulla perfuafionc, nullis argumentis inlèmpirernum dcmonftrabifurjhanc oratione Chrifti, fittibi velutEthnicus amp;nbsp;Publicanus, eandem cfïc cum hac, fit cxconimunicatus,fiuc à Sacramentis exclufus. Etcnim Chrifti ætate Publicani circiimcifi,fiuè ludçi cflcnr, fiuè Gentiles ,nonarcebantur à Sacrificijsjtemplojcæremo-nijs 8c Sacramentis. Sanè videtur Chriftus cum Echnico ideo coniunxiflè Publicanum, ne quis iftam Sacramento-rum interdidionem, hîc iuberi .arbitrarctur. Quomodo potuiftèntfecundiimlegemarccri àTempIoamp;cultu Diui-no, cùm vcdigaliumredemptorcrn clTc peccatu non effet? ncc à Dco vfpiam prohibitum inuemretur? Chriftus ccrtc nullo in loco vetuit. loanncs Publicanis interrogantibus quid facere neceflè hiberent, vt falui fièrent, non mandat vt officiû déférant, fed ne plus cxigant,hortatur, quàm confti-tutumfuerat, Luc. Chriftus quoque Principi Publicano-rum Zaçhæonon præcipit muneris huius abdicationem: ncc ifto nomineipfum reprehendit Luc. 19. Ncc de illo, qui in Tcmplû afcenderatoratum,amp;Chrifto indice iuftus domum rcdicrat, legimus quôd Publicanus effe defierir. Luc. 18. Sed nec alios illos, qui Deiim-laudabant amp;nbsp;prædi-cabant, Luc.y.ôf 15. amp;nbsp;Chriftoatquc Apoftolis erant cha-riflimi, mutauiffe conditionem reperimus. Summatim di-cam,f3crasliteras, hoceft, Deum nullo tempore amp;nbsp;loco Publicanos hoc nomine condemnare autvitupcrare,quoad Publicani funt,hoc eft, veiftigalium redcmptorcs: quod omnes fâni mecum libenter confitebuntur. Quo pofîto, fie argumetor, Dcusnüllum Publicanû,quiaPublicanus,con-demnat in facris literis. Quem porrô Deus non damnat, is non poteft ex lege Dei excommunicari. Nullus igitur Ptib-licaniispotuit iure Diuino prohiberi ab aditu Tcmpli Só cultu

l’hefes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;51

cuîtu diafno« Pcrgo iam, fic concludcns. NuIIiis Publicanus ex lege potuit damnari fcu excominunicari. AtChri-ftusnonaudicntcmEcclcfiara, dcquaibi loquebatur, iu-bet haberi vt Publicanuin. Ergo iubet pro eo habcri qui ex lege Dci non pofsit haberi cxccrabilis : hoc videlicet nomine , quiaPublicaniTS fit• Quod Excommunicatoresdi-’ cunt verba hæc, fit tibi vclnt Publicanus 5 idem fignificare, ac fi dixiffet , fit tibi qualis Publicanus eft Pharifæis, ab-lùrdum,falfum,amp;impoflibile eft. Non enim eftcredibdc, Chriftum in eo loco 5 in quo dccreuitrem adeo magni mo-menti, adeoque vtilem amp;nbsp;neceflariani ( vt dicunt aducr-fiirij ) Ecclefix inftituere, voluifleRegulam, quæ fcruanda’ dcinccps ab omnibus eflèt,abimpiofado improbiflimo-rum hominumi'umere. Deindè probatum iam fuit^ nullum vnquamapiid ludæosfuiflccxcommunicatum: quo-modo nunc de hac rc difputamus . Denique pugnant omnia verba Chrifti cum.eorum intcrpretatione. Etcnim Chriftus hie non de Pharifæis.f aut cum his) loquitur, fed cum difeipulis agit : Si de ratione cauendi fcandala differit. Hoc dicit, fi iniurius homo Ecclefiam non volet audirc, fit tibij, quomodoPublicanus ,fciliccttibi eft : non quomodo Pharifæis eft . Cæterùm conftat Publicanos Chrifto amp;nbsp;Difeipulis ac rcligiofis omnibus non fiiiffe ex-ofos: certe non babucr-unt pro dignis Excommunicatio-nCjfed cum cis quotidie edebant acviuebant. Quod veto Ethnicum amp;nbsp;Publicanum coniungit, cogit nos fateri, Chriftum de re quapiam loqui, quae vtrifquc commu-niseftet. At hi in Tern plum ingredi poterant, non illi. Quare de excommunicatione hîc nihil dixit Chriftus* Longé ergo aliud fignificant verba haec. Sit tibi tan-quam PuWicanus » quàm hacc , fit tibi tanquam Ex-communicatus . Senfus ergó' huius loci hie eft : Sf Ecclefiam non audiat, poteris f 'in hac caufTa ) fine offcndiculo cuiufquam fic cum eo agcre , ac fi cum Ethnico vel Publicano negotium tibi eftèt. Qui cumta-Hbiis controucriiam habebat, cogebatur apud Romanum'

Magiftratum caiifamfuam difceptare: (decthnicis conftan de Publicanis ex eo patet, quod Romanorum iurati effent rainiftri contra fuam gentera: quodq; à Pharifæis 8c princi-pibus ludæorum, qui eos pro deploratis amp;nbsp;nebulonibus habebant, nihil æqui poterant cxpeâare} quod Chriftus nuJIi permittit aduerfus fratrem ludaeum , priulquam co modo reconciliationcm requifieritj qui ab iplbeftpropo-fitusjamp;olim fuerat in lege prçfcriptus. Hue exculatio Pauli Ad. vicirao pertinet: fcilicet non fe appcilauifle Caelarem, nifi coadum : nee vt ludaeos accufarct, fed vt feipfum à vi amp;nbsp;iniuria defenderec. Si quid habebat Chriftianus aduerfus fratrem apud Cor. iubet Apoft. vt coram deledis arbi-tris tentet tranfigeremonffatim litigct coram profano ma’ giftratu. Quod fi Chriftianus cum Ethnico negotium ha-beret, quisdubitat, quin apudGentilcm magirtratumius fuum perlcqui potucrit ? Eodem modo fi quis Seniorum in Ecclcfia judicium amp;nbsp;Icntentiam contcmneret,potcrat, qui lacdebatur îniuriâmue patiebatur, ad Gentilem Magiftra-tum prouocarc, fine offenfionc proximi.

Clarioreuadcttradatio, fi quacamp;qualis fuerit illaEc-clefia,cuiiuflitdicerc,confideretur. In cuius rei dcclara-tionehoc pro initio amp;nbsp;fundamento pono, quod ab omnibus probatum iri confido, amp;nbsp;à nemine negatum fcio: Chri-ftum fcilicet deEcclefialoquijquae turn effet. Q^omodo namqueiufliffet eosEccIefiaediccre,quae nullibi repcric-batur ? amp;nbsp;de cuius conftitutione nihil adhûc audicrant ? Si nouam fundarc Ecclefiam, aut nouam gubernandiformam Apoftolisincognitamvoluiflet J mutilam valdc tradidiflèt inftitutionem. Q^ippè neque qui fint ilia Eccleiia, neque exquibus Scquomodo colligenda, neque modumiudicij pœnâfqiie docuit : neque de omnibus pcccatis locutus eft, vt iam probaui : amp;nbsp;ini,ipfi,qui ex hoc loco Excommunica-doncra exftruunt, confitcri nobifeum coguntur : dum de occulris

'Occuhis duntaxat crratis hîc agi palam aflèrunt. Vbi noui aliquid inftituit Chriftus, nihil omifit corum, fine qui bus confiftcre res ilia non potuiflèt. HîctantùmiubetEccle-fiæ diccre : quam fi non audiat, permitcit cum veluti Publi-canum habcri ab accufacore : pœnam nroptereà nullam addit. Lucas ciim in hune locum incidiflet, ne ilia quidera figillatimcommémorât, quaeMath.rccenfuit: rcliqui E-uangeliftæ mentionem nullam faciunt : non tacituri rem tantam amp;tam necefiariam, fi turn primiim à Chrifto infti-tutam cognouifiènt. Addc,quôd ApoftoliChriftiim non tnoriturum ritufm ludaîcos nonmutaturumpcrfuafilfimix habebant: quodque nullo verbo, nullo figno aut indicio declararunc, le Chrifti doârinam non fatis percipere : auc quafi iniifitatum aut incognitil aliquid auditent, vel interrogate voluifi'e vcl admiratosfuifle. Hoc Iblùm mirabatur Petrus, quod tories fratri iuberetur ignofccre. Proindè non acccpcrunt hæc^verba Chrifti de noua gubernationis forma ipfis incognita : fed Cc doceri crediderunt ( amp;nbsp;redè qiii-dem) quando fibi liceretludæum fratremapud prophamî magiftratum aceufare abfquc offendiculo. Hodiè quoque non temerè vidcas ludæum cum ludgo apud Chriftianura magiftratum litigare,

Ergo non pertînet ad omnes hoc mandatum, interroget force aliquis; fed ad illosfolos quifub impio magiftratu de-gunt ? Refpondeo priore partem de tentanda reconcihatio-nc antequâveniatur ad iudieem ad omnes Chriftianos per-tincrc: pofteriorem hune habere locum quando fub magiftratu nonChriûiano deguntpij.Idcirco Paul. Corinthios quoque hortatur, vt aliquos ex fuo ordine eligant, qui lires dirimant,ne coganturcoràm profano magiftratu litigate. Quis dubitat Corinthijs, fi qui ftarc deleôlorum iudicio nollentjvclfiiniuriofuspropter horumfententiam nihilo fieret melior,licucrit'xlcmùm adRomanum Gentilemquc

magiftratum venire ? Equidem Paulus, cum fe à ludaeis iniquè premi ccrnerct, Caefarem appcllauit, Ad. 25. Qupdfadum vt excufarit apud ludæos Romædegentes vltimo cap. Ad, indicatur. PJanius intclliget ae ccrtiiis videbit omnia hæc, qui locum Leuit. ip» Ecclef, amp;nbsp;i . Cor. 6. cum hoc capite Math, diligenter conferre tenta, bit: sc quàm aperte omnia hbi refpondeant, obferuabit: inprimis veto qui Pauli SeChrifti verba de poflrema parte attente notabit î quæ quia fub Mofe amp;nbsp;Ecclefiaftico non habebantlocum (quodnulli tunc exteroprincipificparèrent, vt Romanis deindêparucrunt) ab vtroque hoc meri-to.omifla fuerunt.,

Et hadenusquidem, vtopinor, facilè conucnit omnibus, nempe Chriftum de Ecclefia loquutum , quæ in rerun! natura feu in ludæatuncexftarct: atmox diuarican-turfententiæ,càmquid pcrEcclefiæ nomen intcllcxcrit ChriftuSjinquiritur. Quippè aJiquando pro tota condone feu multitudine ponitur : nonnunquam vero pro Senatu fine Senioribus,qui earn gubernabant, accipitur. Hoc modo vfurpata reperimus nomina Hebraica fignificantia Ec-clefiam 8c concioncm fine congregationcm ( quæ Septuaginta nomine exprcllcrunt J Num. 35. lof 20, Pfal.82. atque alibi. Porro Chriftum hoc in loco per Ecclefiam, non multitudinem vcl turbam, fed ludaicum fenatum (a-twîJ'fioii,yicfvlt;r'w, lt;rtwlt;fyay»ii ) intclligerc nos vo-luiflc,argumentafuntvalida. Primumeft, quod conftat Chriftum formam iudiciorum amp;gubctnationis, quæ fe-cundùm leges adminiftrabatur, non noualTe : ncc contra ea, quæ Moles iubente Deo rede fanxerat, aliquid fecif-le,autdifcipulispermifiire. lufleratauce Mofes caufas tales proponeredijudicandas ,non turbæ, fed cuiufquc loci fenatuifiue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: quod in fingularum vrbium por-

tis initio confidere fôlebat. Si contra hoc Mofis inftitu-tum hic aliquid inftituere cogitauiiTet Chriftus, fuiflcnt care non leuiterofFenfi difcipuli : qui per omnem vitam legis obfèruantiflîrai fucrunt. Cogitent apud fe finguli, quos Pharifæi triumphos aduri fuifsent, û verè Chri-ftum arguerehuius criminispotuiflcntiquodfcilicetcona trà doôlrinam Mofis populum aduerfus magiftratum in-citauiflet ? Qucm poterant illuftrioremprætcxtumopta-re, ipfum vt iediüofiim accuiàndi, quàrafî probauflenr, eum contra Dci praefinitionem tentauiffe populû aduerfus magiftratum armarc ? teftium examinationcs permittcre ? poteftatem ad fc vocandi, quos vellent conccdere ? cau-îàs cognofcendî ac iudicandi facultatcm tradere ? Alte-rum cft quod Chriftus eiEcclefiæiufsitdiccre, quæ pote-ftatem habet accufatum ad fe vocandi, caufam audiendi, tcftes examinandi ( ideô enim in fccunda admonitionc iubct nos duos aut tres adiungere, vt faólum idoncè pro-betur ) 5c demùm pronunciandi feu iudicandi. Hæc au-tem à turba amp;: multitudine fieri non pofte , nifi certes qiiofdam cligat qui omnia moderentur , nullus ignorât. ( Valdè pufiHum opartet cœtum efse, qui absque Sena-toribus per fe tes amp;nbsp;caufas taies pofsit expedite. Hac de caufa rcôbè aliqui iudicarunt, hoc præceptum Chrifti gt;nbsp;û detota concione feu turba accipiatur, locum habere non pofsc,nificum ex valdè paucis Ecclefiaconfiât.) Proindè cùm, qui hoc modo præfunt, nihil aliud fint, quam Sena-tus fiue trujuij'ftey quoddam, rurfus efficitur, Chriftum non turbæ, fed Synedrio iufsifsc indicari. At verb populus Chrifti tempore non habuit poteftatem cligendi fibi 'magiftratum amp;nbsp;principes. Quocirca perEccleuamludaicura fenatum nos intelligcre oportet: quemadmodum difcipulos intellexiffe ex fimra diäis confiât. Ergo fi per'Ecclefiana intelligamusipfamturbam,Ecclefîæ dicere oportebit,quæ ius habeat eligendi fibi fenatum talem, qualis erat tune ludaicæ Eccicfiæ fenatus. Noftræ autem Ecclefiæ non habent poteftatem talem fenatum cligendi, qualis erat

D 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Synedriurn

Syncdrium ludacorum : imo apud ludacos qttoquc non habuit cam facultatcm populiis ætate Chrifti : vtpaulo ante dix i. His iam addamiis, quod fetipturaj cùm de turba lo-lt;]uitur,fcrê vtitiirnominibus, popuBjmuIritudinis,turbæ^ Fdiorum Ifrael, aut idem figniheantibus alijs,vt cùm in tota Synagoga,vcl in tota congrcgationcaliquid diólü fadumuc feribitur» Taceo quod hie loquendi modus hodic ctiam vfitatus eft. Quippe Imperio aut Reipub. indicauiflc diei« mus, quod Imperatori alijsquc ImperiJ Redoribus ant Reipub. Senatuiexpofuimus. A Rcpubliea donatos diei-mus,quiabeius Senatu donum acccpcrunt.. Huiufmo-diphracs tamfuntvfitatæ, vtmirum ut à tarn paucis in hoc loco obferuatum fuiffc. Summa eft. Chriftus non mutauitHKircmfui temporis, nee in iudicijsaliquid mu-tauit : ficut difcipuli nullam mutationem aut nouatio-nem fufpicari videntur. Qiwmobrem Synedriodicerciuf-ftt^jriufquàm adprofanum magiftratum iretuc.

Cætcn'jm conftat ex fäcris litcris Sc hiftorij's,Syncdrium üludlcgitimumfuiftcmagiftratum: atque ius gladij tempore Chrifti adhuc rctinuifte amp;nbsp;excrcuiflc . Demon-ftranthoc primùm, quae in hiftoria Pafsionis Chrifti le-guntur. Deindè alia quoque feftimonia. Emictit arma» tos ad comprehendendum lefum : Teftes contra cum examinai lêcundùm præceptum legis : vt videri volebat r lubct Chriftum coràm fc iudieio filK : Vindura tradit Pi-lato, publice prius à le condemnatum : Stephanum palam condemnat, occidique iubet : Apoftolos in carce-rcs abduci pubheos imperat r eoldcm caedi mandat, ha-bito fuper hac re confilio publico : Paulo mandatum dat poteftatemque ex alijs vrbibus pios Hierofolymam vindos pertrahendi, vt ibidem occiderentur : Ad. 24. ipfimet ludaei amp;nbsp;iudices, fiuc inwij^ior cxplicatif-fimis verbis hoc affirnut per TertuUum Oratorem, ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cùm

cùm Paulum apud Felicem accufantcs fic loquitur Tcrtul-luSjO/n^ixpx-niirttfiti/, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vófuvttpiffty. luxtà

noftramlegem, inquit, voluimuseum condemnare : iiifi Lyfias eum (vt additur) nobis per vim eripuiflèt è no-ftris manibus. Aâ:. 23. ait Paulus ad Pontificem , tùnc fcdcsvtfecundùmpræfcriptumiegis me iudices, amp;nbsp;contra legis voluntatem me iubcspercuti? Poft Alt;ft. ^6.idem fatcturcoràm Agrippa Rege amp;nbsp;Fefto, fe multos fanélos Hierolblymis atquc alibi carceribus inclufiflè : poteftate huiusreiàfacerdotum principibus accepta: fe item fens tentia ócfiiffragio fuo eos occidiftè : per omnes quoque Synagogas cruciatibus amp;pœnis coëgifte ad blafphemiam: deniq;à principibus facerdotum accepif-fcfimiliter inexteris vrbibuSjSc inter bas Damafci,pios traiftandi. Sciebant, opinor, Agrippa amp;nbsp;Feftus vtriim haceSynedrio liceretfaccrc, an non liccrct. Nifihæcpo-tsftas penès ipfum fuiflèt, non abiôluiflènt Paulum fui» fententijs : vt mox faciunt. Quippè non minus fuiflet Pauli peccatum contrà Cæfarcm, quàm Pharifeorum. Nonleuiuscnimpeccat,qui illicit!facit,permiiTu amp;nbsp;iuf-fu corum, quorum non cft iubcrc ac permittere, quàm quitalia iubent. At nentri acculàntur; fed Paulus difer-tè abloluitur : tanquam nihil vinculis dignum admiferit. Sed nec Pilatus dixiflctioh. i8.to]litceumvos,amp;fccun-dùm legem vcftram iudicatccum: fi non habuiftent hanc facultatem, Ergo cùm fibi non licerc aiunt intcrficcre a-liquem ,intclligcndum hoc cft de die fefto , propter me-tumpopuli: vt Auguftinus exponit: velde mords généré, quo Chriftum affici optabant ; vt Chryfoftomus in-terpretatur. Huic fententiæ verba Iohannis fine medio confequentîapulchrè confonant. Falt;ftabæcfunt,inquit, vt adimplcrctur,quoddixcratlefus,fignificans qua morte eftêt moriturus . Hue ctiam fpeftat, quod 25. Math. Chriftusait, le alijs temporibus capi ab eis non potuifle, cùminTcmplo (ùbindc fedens doccret: quia fetipturam oportuerit adimpleri. Turn igitur cœperunt cum, cùm

D 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propter

propter inftans feftum , amp;nbsp;populi metum. Math, iff, Marc. 14« occidcre nonpoiïcnt . Quarè cùm viuentcm ferre diutius noÜcnt, nee occiderc ipfis integrum cflct,con-fcquens erat, vt Romanis tradcretur : vt fie ciienircnt omnia, quomodo Math. 20. difcipulis prædixerat cuentu-ra: quod loh. primùm verba,deinde Auguft. amp;nbsp;Chry-foftomus innuunt. Eodem ilia quoque turbæ vociferatio pcrtinctjcrucifige, crucifigccum.Math.. z'j,. Marc. 15. Luc. 23.10h.

Liquet ex bis, non efle verum, quod à nonnuliis affirraa-tur, Synedrium poteftatem gladij feu ius occidendi nullum habuifle : ac Stephanum abeo per tumulturn bpidibus ob-rutumfuifle. Poteftatem habuific, indiflolubiUbus argu-mentis probaui. Per tumultum non fuifle oecifum Stephanum , ex co pater, quod accuiatus ell coram confelTu : quod telles audit!, quanquam fdfi : quod extrà vrbem eduólus.’ quod ijdcm telles lapides primi in cum iece-runt fecundiim Icgis mandatum ; vt ex depolitionc ve^ Ilium ad pedes Pauli perlpicucintcUigipotcll. Idem hoc ex hilloria æquè dilucidè probatur. Permiferunt Romani omnibus populis y nominanm autem ludacis, intra extra ludacam habicantibus, in rebus ad rcligionem per-tinentibus,fuis vtilegibus, fuisque ritibus moribus libéré viuerCj telle lofcph. lib. Ântiq. 14. cap. 12« 16.

ly.iuxta diltindioncm cxcinplarium Græcorum. Et in 12, quidem cap. Sttabonem citât authorem de Cyrene vrbe Icribentcm, habuifle ibi principem, qui caulas eo-rumaudiret: Rempub. non aliter curarct, ac Ci perfcftac rcipub. princeps eilet.Faciunthue ctiam, quæ Aól. 18. cap.de Gallione Corinthiorum prpfeûo Icgimus. Récitât idem auvlorlib. i^.cap, 4. amp;nbsp;5. quomodo Herodes ludacis per Afiam ab Agrippa impetrauerit, vt fecunduin priuilegia à Romanis iam ante concclTa viuerc ipfis de-inceps

inccps cthm licerct. Commemorohaccidco, quodHc-rodera Syncdrium occidifTc , poteftatanque ei omnem cripuifle aliqui obijciunt : quafi nonfucriiitalij in locum o;cifbrum fubflituti . Q^omodo Hcrodcs illis faciii-tatcm de rebus ad religionem pcrtinentibus iudicandi amp;nbsp;decernendi fccundùm Icgcm aderni(let Hicrofblymis, qui Afiaticis candemcon(eruareamp;procurarcftuduit?De-indc non fub Herode vcl Archelao docuit Chriftus /ed fub Pilato. Sancludxi ipfumquoqucPilatum coëgcruntfig-namilitaria, quæ clam in vrbem curaucrat importari, itcrum ex vrbc tollere, nc contra'præccptum Dei imagines in vrbe ferrent. Seruarunt hanc fibi potcftatem ad cxcidium vfque vrbis, quod oratione lofcphi, quam ad obfelfos habuit, clariflîmè intclligitur. Romani, inquit,^ lib. de beUo ludaico 5. cap. 26. tributum pctunt, quodquot; inaiores noftri patribus corum perfolucrc foliti funt. Qupdfiimpctrauerint, neque vrbem diripiunt, ncque (à-craomnino taneunt. Conccdunt autem vobis familias libéras sc pofleffiones vcftras tcncrc : legesquc lacras faluas mancxc patiuntur» Eadcm hxc poft captam ferè vrbem ipftmet Titus ludæis dixit lib, de bcllo lud. 6.apud lolcph, cap. 34. Ergofiuefacram fiue ludaicam hiftoriam confu-lamus, certo certius conftat, Syncdrium, cui Chriftus iufsit dicerc , ins gladij fiue nccandi potcftatem habuif-fe , præfcrtim eos, qui contra religionem aliquid fccit fent. Nam in politicis rebus amp;nbsp;caufis iniuriarum, vbi lex nihil’certiftatuiffct, non ambigo, quin ad fc Romani vel omnia vcl ccrtè plcraque rapuerint fibique vfurparint; vc cxhiftoriafacilêai-iimaducrtimus: 5c ex cap. 18. Aét.illu-ftri conicftura colligimus.

Kon pugnat cum diólis, quod ex îudacis aliqui AU . bino dicuot apud lofcph.lib. Antiq. 20, cap. 7. non -• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;04quot; licuifle

licuifle Pontifier Synedrium abfque permiflione fua conJ uocarc. Etenim quid aliqiii feccrint, hiftoricè narrat: faótum non laudat. Deindè non dcbiiit tempore inter. regni, dum'fcilicetFcfto mortuo Albinus in itinere ad-huc effet j antequàm nouus praefes poteftatem ei confir-jnauiffet, cogere iudicium ad rem tanti momenti agen-dam. Curauit enimlacobum fratrem Domini, qui vulgo vocabatutluftusjinterfiei.'quôdjcùm charus effet om-nibusj plurimi iniquiffîmè tulerunt. Fuerateriam nuper creatus Pontifex, needum àRomanorum praefcdocon-firmatus i Auidiffimè eumarripuiffe banc interregni oc-cafionë oftendit Eufebius a.Ecclef. hift.cap. 23. Sed quid hoc ad rem noftram? An ideô Archelaus in Teftamento fui patris Herodis , Rex appcllatus ( idque concefsione Cæfàris ) Rex non fuit, quia nomen regis admiiterc, regi-amque poteffatem exerccre noluit, priufquàm à Cæfare effet confirmatus gt;nbsp;Ideônc Magiffratus vrbis alicuius quae principcm habet, quales in Germania miiltac funt, Ma-giftratus verus amp;nbsp;legitimus non eft, quia mortuo principe fuorum priuilegiorum confirmationem à fucccflôre pe-tcrecogitur? Qiuôd cnim Pontifex habuerit poteffatem: conuocandi indices Synedrij, confirmatione prius accepta, ex eoliquct,quôd non dicunt Albino, hcc ci fimplici-tcri-onlicuiffezfedtantùmcum non debuifle inlcio Albino fccifle»

Demonffratum eft nunc folidiflîmè , Die Ecclefiac, non aliud fignificare , quam die populi tui Magiffra-tui ( feu qui eiufdem tccum fit rcligionis ) antequam a-pud profanum Magiffratum cum fratre tuolitiges: vt A-poff. Paulus in i. ad Cor. cap. vbi propter hanc cauffàm arbitres ex fuo ordine eos iubet cligcre , pulcherrimc exponit. Quis autem dubitat, hoc locum habere non poffe, vbi magiffratum Deus nobis largitiir pium ?

Thÿjes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zj.ï

Equidem Auguftinus in 2 .cap.lib.de fide amp;nbsp;operibus,aperte îàtis indicat, le exiftimauinè excommunicationcm vifî-bilisgladij vicemfiipplcredebuifTe illo tempore, quoEc-clcfia eo caruit. Qmppè fadum Mofis in tranlgreflorcs gladio animaduertentis : amp;nbsp;Pinehae adulteros occidentis praefignificafiè aut praefigurafle feribit malorum coer-citioncm per degiadationcmamp; excommunicationcm: illo videlicet tempore, quo in Ecclefia vifibilis gladius fucrit cclfaturus. Memini recentiores quofdam fcribere : ideo ludaeos hunc morem obfeiuafle excommunicandi (quod falfumelïèindilîblubilibusrationibus, argumentis, actc-ftimonijs probaui^ quia gladius ipfis fuifletereptus. Idfi verum cfièt, fequereturlocum ei noncficin Ecclefia,quae ins gladij retinct:quemadmodùm neque indices amp;nbsp;arbitros nunc nccefsebabemns nobis create praeter légitimes ma* giftratus. Certo igirur certins eft, Ecclcfiam apudMath. nihil miniis fignificarc, quàm Senatum Ecclefiafticumrqui poteftatem obtineat à Sacramentis arcendi.

Obijciduo adhiîc nobis pofsuntrquomodôaliquis pof fitEcclefiam non audire, li magiftratus fit, aciusgladij pofiidcat? Item J quomodô, quaedcligandoamp;foluendo dicuntur, caufae aptentur ? Ad prius elt iam ante rcfpon-fum: ludaeos non habuifietunc poteftatem de quibufuis rebus iudicandi : fed pertinebantomncspropêcontroucr-fiae, quae ad religionem non attinebant, ad Romanorum indicia.Si ergo in talibus rebus quis Sy nedrij authoritatem negbgeretj conceditei,quilaeditur,Chriftus, vtiiisfuum perfequatur apud Gcntilcs:ac fi cum Gentili vel Publicano dificptandum ei foret. Adde,quôd multae taies caulfaeoc-currant,quas Lex fpeciatim non punit: aut nulla certa pœ-na prohiber : quo tempore facile contingit, vt reus verbis caftigatns dimittatur. Quod fi ergo nondum defiftat iniu-rius efse, poterit, quiabeooffenditur, ius fiium pcrfcqiu\

atqueapud Ecclcfumfiuc Magiflratum inftare, vtpœnas ■luatpetulantiae Riae.Ecfi hacc quoquc rcfponfio vcra cftjta-men videtur mihi prior,inßituto C hrifti, temponbusjocis, su: reliquis circuraftantijSj magis confentanca cflc.

Ad aherum æquè facilis cft refponfio.Nam cum loquen-dihîc modus amp;nbsp;verba propè cadem hïc rcpctantur, quac I ö.cap.Math. Chriftus dixerat, ncccflarium prorfus cft, vt fi non idem omnino, fimile tarnen aliquid hgnificcnt. At ligate amp;nbsp;foluere apud Math.i6.aliiid nihil fignificantjquam Euangelium annunciate : q^uo, qui ei credit, apeccatis amp;nbsp;morte folutusfit.Proinde hicquoque aliud non fignificant, quam orarc fratrem, vt abiniuriadcfiftatac pietatempo-tius colat : propterea quod hoe Deo fit gr,atum : amp;nbsp;conträ mandatum ipfius facientem puniturus fit. Qui fratrem hoe modo ab interenda iniutia dehortatur, vt fimul ei volunta-tem atque iram Dei proponatjis, fi perfualcrit, cum lucra-tus cftjhoc cft,foluit: fi non pcrfuaferitjmanct ira Dei fuper ipfo: quemadmodum fuperillomanctvel non manet, qui auditac Euangelij pracdicationi vel credit, vel non credit. Vtautem pron^ti amp;nbsp;faciles fimus ad ignofcendu pœniten-tibus, clcgantiflima ilia parabola nobis perfuadere tentauit Chriftus.-ex qua propofiti ipfius in hoc loco ratio facillimè pcrlpicitur.

Miror fiiprli modum, quomodo in praelenti loco ligarc amp;nbsp;foluere aliqui cxponant,pro arcere à Sacramcntis,atque adeadem admittcre: cum in totis Biblijs nufquamrepe-riantur verba ilia prohacrepofita: ncc Apofioli vnquani oftenderint vllo verboautfigno, fc ita Chrifii verba intcl-lexiffe. Exftat Chrifii mandatum, vt ab illis, qui Euangelium noIIcntreciperCj cxcuffo priiis pedum puluere, exilent.

amp; ï8. Vtautemverbo credentibus, in Chriftum bap* tizatisyReligionemque dodrinamamplcxantibus, quià non refponderet vita doétrinae, Sacramenta negarent, nuUo in loco vel ipfis mandatum, vel abipfis fadum re-perimus .* vt abundè ncruofequc fupra monftratum fuit. Hïcautemfufficit monere, nunquam futurum, vt ex fa-cris litcris oftendatur, Itgarc, pro co pofitum cfTc, quod cftj à Sacramentorum perceptione credentes arcere: aut foluerCjidemfignificarc, quod eft, propter flagitium à Sa-cramentisamotum ad cadem iterùm admittere; amp;hoc modo veluti Ecclefiae iterura infererc.

Sic ergo firme amp;nbsp;vcrè probatum eft, Chriftüm capr i8.Math.nondecxclufione à Sacramentis,fèd dc priua-tarum iniuriarum piatranfaólionecompofitionéquediflèr rcre. Viderunt idem hoe ctiam alij : vt Auguftinus in Ser-mon.i6.de verbis Domini fupcrMathaeum. Et compilator ille Chryfoftomi Theophilaólus (quem nemodubitat hanc fententiam, vt alia fuapropè omnia, aChryfóftomo habuifle.) Inter recentioresTneologos plürimainhuius capitis explanatione fcribit D. Iohannes Brentius , no-ftraefententiae admodùm confcntanca.

Poftulatnuncres, vtfadum ApoftoliPauliin i.Cor.f» dcfcriptum, ad excommunicationeni hanc non pertinerc demonftrem. Primiim conftac Apoftolum Mofaicae legis obCeruantilfimum fuiflc : amp;nbsp;contra cam nihil fecifte; vt ipfedefeipfo teftatur Act.25. Quinimo ex Aéf.cap.iS. Si. 21. apparetjCura cæremonias ctiam legis quafdam, vna cum caeteris Apoftolis obfeniauiftè. : atq; idco male audiftè ƒ quot;nbsp;j ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ nbsp;nbsp;'■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' àliu

àludaeis, non quod Gentes docuifset legis obferuanonem non else necefsariam, fed quod ludæis hoc fuifset conatus perfuadere : cum omnes in ludaea fideles nihilominus le. gem fcruarent.Caeterùm quis nefcitChrilluin legem Mofis de celebrando pafchate pro ea parte, qua iubet omnes cir-cumcilbs adclamp;,nonmiicauifie ? Proinde, neque hunc,qui inceftum commiferat,nequc alium qucmpiam,qui vellet inter Chriftianosnumerari, àcœna Domini arcuit. Delu-dacis certum eft, vtqui nonfuilfenthoc pafluri contra legem inueteratum morcm fuum fieri: Gentiles auteta quis credat détérioré fuifle hac in re conditione ?

Si tradereSaranac aliud non fuiftct,quàm interdilt;ftio Sa-cramentoriimadrcfipilccntiam vlque, curfcrantoftudio, umque exquifitis verbis Paulus cxcufauiflet Corinthijs, amp;nbsp;quafi dcprccatus efset cap.2.^ 7.pöft.Epift? Deinde cur Corinthij fuiCsent tarn magna trithtia affeóli, vtqui iam feirent hanc in Ecclefia rationem coercendi malos fu-ifse,mancre, cxerceriquc debere ? Potiùs propter exemplum fibi datum, quod deinde ipfi Icquerentur, gaudcrc debuißent. Si aliud nihil fuit, quàminuitatio ad pœniten-tiam.lälutarcquc contradamnationem reraedium, cur tri-ftati, amp;nbsp;non potiusgauififuerunt ? Chrifius afient angelos Dei fuper vnius peccatoris conuerfione plus gaudere, quam fuperiuftis. Ex quo fequitur, Corinthios non fuifse fpiritu Chrifti praeditos, fi tantum ex co concepe-runtdolorem, quod Apoftolum id vnum amp;nbsp;folum agerc viderunt, vterrantcmfratrcmrcuocaret in viam: Sc peri-clitantem feruaret. Quis non pcrlpicit aliud fuifsc,quod A-poftolus molicbatur ? Tertio, quid opus crat Apoftolum icribere « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« luu ? autquomodo huius cum

faóli quouifmodo poenitere potuir, fi vbique amp;nbsp;in omnibus Ecclefijs oblcruari voluit ? ac nihil aliud fuit, quàm remo-tio à Sacramentis ad tempus aliquod folum, fiue ad refipi-feentiam

fccntiam vfquc tantumgt; Quarto, quid öpus crat^ vt tanta diligentia Coriuthijapud Apoftolum proillo miferointier-cederent, quem mox, vbi refipuifset, iterfim in focietatem fuam recipiendum fcirent? Porro quod pro eo fcrio roga-rint ex his Apoftoli verbis euidcns eil: cui condonatis vos,, ego etiam condono : fiquidenimcondonaui, cuicondona-uij propter VOS condonaui in conipcÄu Chrifli. Quinta legimus cap.a.ficfc excufantcm, quod periculum facerc voluerit obedientiæ ipforum:amp; Gap.7.quod fie volueric pa-teficri ftudium eorum pro ipfo. Quomodo hacc dixißet, autfcripfifset.ntfimaiusaliquidmandauifsct, quàm ßagi-tiofum ilium à Sacramentis repcllere ? Sexto, quo pada conucnire verba hæc oftendemus / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;stspir*

»i tÇ ùfMv ? Muldam feu damnum, fêu detriraentuin ex fua eos triftitia nullum pafsos fuifse, ait : quod mocrore fuo mifero amp;nbsp;infælici illi veniam impctrauerint. Hoc fi fa-élum non fuifset, damnum fuifsentperpefll.’nempe ami* filTentillum. Si tantum erat arcendus à Sacramentis donee refipifceret, cuius quaefo rei damnum paiTuri fuißent ? Septimo, no loquitur ibi Paulus de cœna,led de tota Chri-ftianavita. Proindènonècœnaexcludi, fed è medio eunt vulttolli : neparum fermenti totam corrumpat mafsam» Congruithoc verbis Apoftoli,amp;figuraefcrmenti:Excom-municatio neque verbis Apoftoli, neque Mofis aptari facile poteft. Oólauó notandum eft, quod non icribitfimplici-tctjVtcolledieum in nomine domini, fiuc iuxtà mandatum Chrifti, Satanae tradant, aut à Sacramentis arccant fed ego,inquit, abfens corpore, fpiritu autem pracfens,de-crcui in nomine Domini noftri lefu Chrifti, coUedis vobis cum mco fpiritu,amp; cum virtute Domini noftri Icfu Chrifti, hunc traderc Satanae amp;e. Manifeftè indicans opus efsc ad hancrem virtute Domininoftri lefuChrifti: ideoque mains aliquid efse, quàm ad tempus à Sacramentis re-mouerc. Adde, quod fcdecrcuifse hoc facerc fcribit (et-fi non fine ipfis ftatuerit facerc: forte quia aberat) non autem Eccicfiae praccipic, vtper fe fola hoc faciat : qua-finon

CnonEccIcfîaÇ j fcd Apoftoli baec fueritpoteftas ; qviaei certè non funt ofcitanter practereunda. Vlrimo nufqu'am Icgimus Apoftolum vni-autplnribnsmandauiffc, vtleant vino aut mortuo aliqucm Satanae traderent ad carnis inte-ritum: vt qui lciret hoe cfleApoftolic ç poteßatis proprium, ali/fque nullis conucnirc. Nàm vtlànandi,ità etiatn pcrcu-riendifacultatem habuerunuvt.ex 5.amp; i3xap.Ad.apparet. Hac de cauû nullos ordinauifTcleguntur Apoftolijqui hanc poteftatem exercere iuberentur, Quocirca pafïiin feribit -Apoftohis lè çum aythoritatc ventutum ; afperum amp;nbsp;rigi-dum^unirungt;: pro poteftate fibià Dco traditaaduruin: autcunj yirgafe venturum ; peccantes fibi per Epiftolam notaripraccipit: presbyterishoc nulloinlocoimpcrat: vt dubium non fiç^jhanc poteftatem Apoilolis, nônalijs con-ceflatnfuncfuilTer Hue fpcâ:at,lt;juod in i.adTim.r.dc Hy-menxo amp;: Alexandrofciibit,fe(Non Ecclefiam :NonpreC hyteros ;Non alios quofdam) ipfos Satanaetradidiflè.

\ -â-r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Ex circumftantijs atque argumentis cuidenter oftcndî, aliud fuiffe Satanae tradere, quàmàSacramentis arcere : quod nunc ex ipfis ctiam verbis amp;nbsp;proprietatc naturâque fermonis clariùs adhuc commonftrabo. Primùmnondi-cit Apoftolus, CUT non interdixiftis huic (celerato vfu Cœnae? Sed hoc dixit, cur nonluxiftis, hocc(l,cur non Indu amp;nbsp;precibus vcftrisàDco pctiuiftispotiiis, vt hune quacunque rationc toUeret c medio ? Sic interpretatur hune locum Auguftinus lib. 3« contra Parmen. Sed lu-ôlum, înquitjVttolleretur, id eft, vt lugentium dolor ad Deum afeenderet, amp;nbsp;iplê tolleret hoc opus de medio co-rum, fient iplèfciret. Exponit codem modo, quae de Juélu idem Apofioluscap.12.fcripfit.Cum Auguftinoamp; verita-tc ilii quoque faciunt,qui Apoftolum alludere pu tant ad locum lib. I ,R eg.cap.21. Ex quo loco conijeimus hunc apud prifeos ludaeos morem fuiue obferuatum, vt enormia fcc-

Icra per iciùnia,preccsjIuftumquepuHicum inueftigaren-' tur amp;nbsp;punirentur inuentafècundùm leges.Quarc cum gla-diö careret Ecclefia, honatus eos fuit, vt à Deo hoc impe-trarent j vt è medio tolkretur ; quod longe aliud fliit ab eo, quod nos vocamus^ aliquem cxcommunicare. Practcrca, quo quaefo authorc idonco monftrabitur vnquam,»^«/?«?» i}c uiff'ov TJt'tÿy) idem efTc, quod à Sacramentis atccre ? E medio fiiblatusis diciturduntaxatproprie, qui interficitur. Nani ctfi qui in exilium agitur, profligatus b medio aliorum diti point, nec vfitatê ramen, nccpropriè hoc Graecîsdicituri aut faltcm in Sacris literis pontura non inuenitur. Quod ß cx confortio fidelium iuflît extrudi, quid publico lu du opusfuit? Deinde fuifsct ad Gentiles ablegandus. Atob-i ftat, quod additur , vt anima falüa fitWweüfzafw-S'S.'qüae extra Eccleûam falua cfse non potuit. Si b Saéramentis» duntaxatpriuatoquecommcrcioamotum dicas, nonfuit è medio eorum fiiblatus.Nullus enimjputOj vnquam mon* ftrabit, Apoftolum eum iuffifsc à folis Sacramentis amp;î priuato conuidu focictatequc Ghriftianorum -arcerL Proinde afsuitur hoc Apoftoli verbis : quod ipfenunquartl Gogitauifse potcritdoccri.Sanc nuIluSjOpinorin facrislite-ris earumque intcrpretibus antiquioribus vcrfatus dubitat, quin hanc fentcntiam, adeóque verba haec Apoftolus cx MofisDeut. mutuatus fucrit. Ponitur autemaMofeproi occifione,prore alia nullajincitatilibricap.i7.iÿ. 21.22.24. In his omnibus locis cadem verba habentur, ciim 13. cap«pro t?lt;tzpc7T5 pofuifset codem fenfu mente Impofsibilc igitpr cft, vte medio tollere, hoc loco figni-ficct, cxcommunicare : vt nunc intclligitur Excommu-nicatio. Tertio videtur ex textu probari ilium miie« rum tune non perfeucrauifse in illo federe , Nam dicit iri tcÎÎto. ‘troiMUf : Et TÛi» o'jtcd lt;1^9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quaC fc-

cifse cum probant, at facerc non docent. Sic ergo in-fligere ei poenam voluifse videturpropterpatratum faci-nus,qiiomodô Deus fieri iulïit, Magifiratus bonus facerc folet, Sanècùm^xit, vt anima fit falua, fciiiifsevî-detur,;

detiir,cum pöenituißc faóli. Quomodó Cnim dc co, de eu. iusanimo'crg-ifcelus tantum nondum conftarct, hocfcri-bcrc potuifset ? Qiiartó ait fc decreuifsc-TÆ^^/s-jyctz Tcmvrar 9aTnyi^i/fo^.e3pay m ffnpiùf, lt;f« irviviJLa, a-a^ ty t» ni^fci. t«o ïdotv.

An quid verbum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fignificet needum fcitur gt;nbsp;Qius

vnquamvelapudprophanumfcriptoré, vel inlacrisliteris hoe verbum ne pofitum reperit, vt hïc ponitur, vt non idem fignificaret, ac conccdcre,permitterc,fiuèdcdcrc?Praece. dit perfona dans : fcquitur perfona, cuidatur:amp;quod da-tur, ctiam perfona eft ; poftremó adijcitur hoe quoque, cur amp;in quem finem detur. Sermo eft talis, ac fi egodicerem, me filium tradere praeceptori, vel ad inftitutionem, vel ad caftigationem.Quishominumdubitabit ficloquentem,filium fuum pracceptoris poteftati pcrmitterc,vt eum vclin-ftituatjvel caftiget.'’Qui cxcmpla videre eupit infpiciat cap. z.ad Timoth.i.Ad.ay.aS.Math.ç.SôiS.^y.Marc.ij.Ioan. lÿ. Simillimum eft,quod Math.24.habctur.

«/; flAi4lt;F:EtMar.I$.7n^lt;/)»9'H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÂcAÀçài'izfâayÂToi'. Item

2.Pct.2 .de malis loquens angelis, ait, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itf TiTii-

ftiiMfQV(. Inlib.Iobcap. a.alloquiturDeusSatanamhisver-bisï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fftt MTaV-jMvav rLui«wiou J'la^Ko^ev.^il non

hi loci docent, tradendoseffe, vtaffligantur, occidantur, coqdcmnentur ? Summa eft, in fempiternum nullus often-detjtalem phrafi m pofitam efle pro eo,qiiod eft,àSacramé-tis arcere : nifi interitus carnis amp;nbsp;interdidio Sacramentoru fint res eadem. Quinto impoffihile cft,vt nomen hoc,0x13^05 innouo teftamento oftendatur pofitum pro exftinólionc cupiditatuin carnis.Etenim vbicunque reperitur,pro morte reperitur vcl animae vel corporis fcriptum: fiue nomen carnis additum fit,fiue non fit.Poflem etiam dicere,nullum au-thorem Graecu cxftarc,quific vfurparit, quomodo aliquos cxponcre indicaui: fed de facris nobis fermo eft. Vfus eo eft Apoftolusin I.adTheffcap.5.amp; in a.Epiftolaadcofdecap. i.dcniqjin i.ad Tim.vltimo.Nomcn verbale, vtfievoeé, óm-^ivnin I.Cor.io.St participium èxoSpeu'wcinii.ca.adHebroos fcriptum legitur(quemadmodum cópofitfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex

Denter.fumptum 3.Aa:.ponitur)8r paflim interitum ,fcu mor-temjomniafignificant. è^oxoTpeva» apud feptuaginta Interprètes frequenter occurrit:ac pafsim ferc Pagninus cóuertit, excindé -di verbo.Hoc certum eftjUiortem vbique ipfis fignificare.Scio apud Apoftolum Stty^lóoi ad Ro.8.amp; ytupsai ad Col.13. demum çttwpo^adGal.j.Sr.d. proocdfionecarnis afïcóluum ponizac auc oAoSpêu» nee apud facros neeprofanos auâores fie re-peritiir vfurpatum. Quinimo ncque hoe nomen fl*Vt4Toï in no-uoTcftamentoinhocfignificatomelegifïc memini. Friuo-lumergoeft, quoddiciturjPaüluraaffed:us carnis hïcdiftin-guere contra fpiritum: quum mortem carnis feu corporis op-ponat faluti animae fpiritufue: vt verborum natiiia fignifica-tio, Pauli inftitutum, orationis ferles, circumftantiae, amp;nbsp;verbum cTneji/oCrcwfic probant, vc veritatis amantes amplius nihil defidcrent. Sexto, declarant idem haec verba, vt fpiritusfal-uusfitindielefujhoceft, in die ludicij. Equidem clarè de. monftrant, ipfrim de mifero illo, vt de morituro loqui. Septimo, nbsp;nbsp;vltimo probat nomen w ïw'rty.ïa.t non fuiflè ilium à

facramentis reiedum. Quippe in fua natiua fignificatione pofitumvidetur,fcilicetproincrepatione, corredione, com-minatione, obiurgatione, vt etiam vertcrunt interprétés: non autem pro poena feu mulda. Ratio duplex praeterea eft. Prima, quod in facris literis nufquam pro poena ponitur öcramentornminterdidio: altera quód ipfa verba fatis docent, pro obiurgatione poni: quaeum non vnus aliquis, fed plurirai corripuerunt. Etcnim Paulus in 11. Epift.cap.3 .fcri-bit !ita.yiy rp rotouTa lï êOTn/z»* avth,» nbsp;nbsp;nbsp;my 'WAszopaiz. Abfoluit eum

à fola comminatione, quae ab Ecclcfiafiue à pluribus fuerat profeda, forevt Diabolo tradcremr excarnificandus: hanc ergo folam adhuc expertus fuerat.Non cnim ex parte folummo-doabfoluitzfedomnino. Dumergo obiurgationem amp;nbsp;com-minationcm fufficcre ait,plura eum perpeifum non foiiTe fimul indicat. VerbumimhiMv legimus Mat. if^.iy.i^.io.amp;apud alios Euangeliftas,apudPaulum in i.ad Timoth.

nsAfAKcthiiroy, In quibus omnibus locis pro increpatio-ne femper,pro poena nunquam pofitum eft.

Veriirahicquxripotcft, fiè'B-/7z/zwduntaxat pcrfcnflf, quo paâio dicetnr Sacanæ ad excrticiandum intcrficicndumque tra. clivus fuilïcr’ Duplex eft refponfio. Veteres aliqui dicuntjcum traditumquidcmfuifte,vtvelmorbo vel alia ratione torque-rcr, paulatimqiic eum fic conficeret; liberatum aiitem ab A-poftolo iterum fuifte, priufquam res covfqile perduceretur. Qu-r refponfio ft vera eft,fign ificare potuit twîz/zi'a pœnam.Et-fi vero tolerari earn pofte non inficior, aliam tarnen verbis A-poftoli non magis conuenientemadferam. Non ftatucrat D» Paulus hunchominemtradereSatanae per fe folum, fed vo-luit hoc fieri congregata ad earn rem tota Ecclcfia. lam crim Ecdefia tanta mfelicem ilium moeftitia affici cerneret, vt moe-rore tantum non abforberetur, diftulit hanc rem, dum tenta-rctApoftoli meutern,an veniam ci pofset impetrare. Interim comminataeft, fc faduram officium, fi nihil impctrauiftet. Sic ille mifer multis menfibus afftiftus fuit: donee Àpoftolum condonauifse poenam cognouit. Sic ferè fuiftè rem geftam ex pofteriore Epiftola videtur aperte fatis coUigi pofte.

Ex omnibus iam didis, amp;nbsp;alijs qua; addilci potenint, fic eft apertè folidéque demonftratum, hanc Saranac traditionem longe aliud fuifleabeo, quod liodic appellant cxcommunica-re,fiacàSacramcntisdepclIere, vt negarià nullo veritatis a-jtnantc acintelligentepofsit. Ex vcteribuspaulo fupra dixi a-liquos ita hunc locum cxpofuifsc: inter quos Auguftinus fiiit, aiiusteftimoniumantêproduxi, Fxtathuius viri aliud prac-terea teftimonium in lib. r. De verbis Domini in monte. Ante hunc Athanafius fic interpretatus eft: amp;• poft hunc Chryfo-ftomus: ac demum huius Compilator Theophiladus.

Iam 8c alios locos, quos pro fcadducunt, qui à nobis dif-fcntiuntjinfpiciamusjbreuiter tarnen. In Apoftoii Pauli fen-.tentia

tentîa ad Timoth. qua presbytcros in dodrina amp;nbsp;verbo la-borantes dupîici honore dignos præ alijs cfTe ait, roboris aliquidacfirmamcntiponunt. Putant cnim ex hoc loco probari,aliquosfuiHc præsbytcros,qui non effent docen-do occupati: fed his aliud munus tribuunt; nempe cenfen-di mores, peccatorcs obfcruandi, monendi pcrtinaces, compresbyteris fuis, hoc ef},EccIefiac indicandi,amp; cum his cxcommunicandiillosj quiEcclefiam non audierint,

Nos verb ex feriptis Apoftolorum Pétri amp;nbsp;Pauli liquerc putamus,minidrum,EpifcopumjSc presbyterum, (fi hoc nomine officium amp;nbsp;rnunus, non ætas, fignificetur) eundem fuifse tempore Apoftolorum.Proinde nullus tunc fuit pref-byter,quinondoceretetiam : nifî fortè hoc nomine illos ctiam comprehendiquisvelit,quiini.Cor. 6. ludiccs amp;nbsp;Arbitri litium caufarumque conftituuntur. At de his in præfentia nobis fèrmo non eftjCum officium corum longé aliudfuerit. Noftram fententiam, quam veram effe fatis confiât, confirmant Hieronymus in i .cap. Epift.ad Titum, jamp; Ambrofius: nifi quôd hic primum ex presbyterorum or-dinc feribit Epifeopum fuiffè nominatum. Ergo talis cft orationispaulinæ forma, ac fi dicerem: Ego omnes mi-niftros amp;nbsp;paftores amo, maxime verb iilos, qui indcfcffo ftudio intentifsimaque cura oues fiiæ fide i concreditas paf-cunt: Omnes ftudiofos diligo, eos inprimis, qui dies ac noôles fiudent. Cumfîcloquor,non id dico, aliquos paftores effe qui non pafcant,autftuJiofbs, qui nonftudiant: fed alios alijs eflè magis fedulos,neque munere fuo diligen-tiorcs affirmo.Hanc eflè genuinam mentis ac verborum Apoftoliintcrpretationem,probant primiim quidem verba inox fequentia, de mercede. Non cnim verifimile cft, idem fuiffè vllo tempore conftitutum in Ecclcfia præmium Miniftris, amp;nondocentibuspresbyteris. Etcnim illi duplex,hi vnumamp; fimplcx munus obiuiffent : ac nihilomi-nusdicit Apoftolus vtrofque duplici honore dignos eflè.

Dcinäc prodiicit Apoftolus teftimonium de boue triturâ-te: quo alibi miniflris verbi fuflentationem deberi oftendit. PoIlremô confirmât participium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo hîc vtitur,

Etenim vel non tantum fignificat operor, fed operando feu laborandodcfatigor:fiue magno ftudiOjCura, laborc,aliquid ago. Hinc Graeci vocant, quod Latini laflîtudinem nominant. Sicutdifferunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fie

etiam diiïèrunt ipyet^iirSa.ijxomAi/'vel xc'mtt^eifsamp;C'Trowv- Freque-ter occurrit hoc verbum in nouo Tcftamcnro,fcmpcrquc fedulitatcm,diligcntiam, amp;nbsp;defatigationem confignificat. Mat. 11 .Venite ad me omnes. amp;Luc.$. tota node. loh. 4. Erat autem lefus .In prima Cor.4.CoIaphis cædimur amp;nbsp;E-phe..4.Quifurabatur,amp;in i.Thef.y. Rogamusaiitemvos fratres e/c/lsi'azTcJfxo'ar/ai'Tctf «yvytTgjZa/'S'pcïça/zii'ouf, hic loCUS cgregie pracclareque alterumilium in 5. cap.adTim.in cuius expolitioneverfamur,déclarât. Reperitur præterea ad Tira.4.amp; i.adCor.i5.amp;:alibi,

Chriftus, inquiunt infuper, vetuitmargaritas abijeere porcis: amp;nbsp;fanda dare canibus. R eipondeo, Chriftum de il-lisloqui, qui margaritas contemnunr,ac pedibus calcantr amp;conuerfinoslaniant: hoceft, de Euangelij hoftibus: de quibusnos nequaquamagimus. Loquimur vtiquenon de alfsj quam Chriftianis in dodrina rede infiitutis, eamque approbantibus,5t facramentis eifdsm cum caetcris participate defiderantibus^tametfi non fiCjVt eos decebat, vixe-rint. Praetcrealoquitur hîc Chriftus, non de fiicramentis, fed dc dodrina Euangelij canibus amp;nbsp;porcis, hoc eft,nolen-tibus Sc conculcantibus non proponcnda.fHüc etiam non incommode refertur parabola de margarita. Mat.13. Vbi regnum coclorum fimilc facit Chriftus mercatori precio-fam margaritam cmenti.) Quocirca nullo modo adprae-fens noftrum. inftitutum facit.

T^hefes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5}

peccantes coram omnibus arguat,non inficiamur : fed ad cau-fam noftram pertincrc negamus. Nolo iam alia adferre milita,quae id probent, fedvnum hocdicam, nullum hominem probaturum vnquam,in confpeftu aut praefentia Ecclcfiae ali-quem corripere vel arguerc, idem efle, quod à facramentis ar-ocrc. Si eadem efle non demonftrabis, fruftrà obijcies nobis/ Quis Apoftolum hîc deintcrdidione facramentorum cogita-uiffe docebit? Nonagitetiamdepcccatispublicè fiuepalàm perpetratis : fed peccantes, inquit, id efl, in peccando perfeue-rantes,in omnium confpeôtu argue, quo amp;is qui peccauit,amp; cumipfocaeteritimeantpcccatâquefugiant. Non hîc diferi-mcnponiturleuium 8c grauium peccatorum: multo minus püblicorum 8c ocadtomm,fiue omnino, fiue ex parte publica dicas. Obicâio,vt femel dicam, plufquàm plumbea cft: SC inftar cerac ad ignem veritatis diffluit, inqûe fumura abit. Quinimô verba Pauli oppugnant excommunicationcm, dum pcccantcm coràm alijs iubet reprehendi; 8c non iubet ex-communicari. Additvtcacteritimeant, quafi diceret, fino-Ict ille rcGpifcerc, £altcm alij meliores hinc efficientur. Signi-fîcathoc loco vox, peccantem, non ilium, qui iam defijt pec-carc : fed in peccando perfeuerantem : 8c poft admonitionem non refipifccntcm. Hunc,inquam, (tpitpTÂi'oi'T* coram alijs ob-iurgarc 8c incrcparcimpcrat : excommunicari non mandat.

Apoftolus, inquiunt, haiftcnùs iubet flagitiofos vitari, vt ne communem quidem cibum nos aim cis capere permittat: multô minus voluit nos Coenam Dominicam cum eijfdem concclebrare. Ncgoconncxum hoc. Etenim plunmùm Omnino differuntpriuatae familiaritatis prohibitio, 8c facramentorum negatio: nccqui illam vetat, haecetiam negat. Ilia poena quaedam cft politica, haec facta cft. Ilia praecepta no. bis cft, haec mandata non cft. Illius amp;nbsp;finis amp;nbsp;cauflà à D. Paulo expofita cft, huius neque finem ncque cauflâm reperi-miis expreflàm: imd ncque ipfares in fàcrisliteris imperata

E 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vel

vel nominata etiam inuenitur. Ac quôdaltera fine altera for-ritcfséquepofsit,Pharifacifuofa61o probarunt: qui,vc cacte-risvolcbantvideriùnaiores, ita aim Publicanis vitac comi-mercium nullum habebant.(An idem omnes alij fecerinrjnune tnelcgiffcnonrecordor.) Atà Sacrificijs, tempîo, pafchate, alijfqueSacramcntis nullus in aetcrnum oftendct eofdem ex-clufos fuilTe: fiqnidcm ciraimcifi eflcnt,necà ludaifmo deFc-cifscnt.vHodie quoquc multis in locis à conuidu aliorum ar-centur quidam ma]iferian,quibus tarnen ideo Sacramcntis nemo interdicit. Ex quo illud etiam perfpicitur, politicam poti-ùs eße poenam priuati conuiftus negationcm, quàm Ecclefia-ßicam: ncc haberi pofse pro tradrtionc Satanae, quam aliqui putantExcommunicationemefse.. lubct Apoftolus bonis, vt malorumfocietatemfogianc,quo pudcfàcli rcfipifcant.: non interdicitmalis bononim conuiûu,fi qui cos admittere velint ad fuam familiaritatem. In conuidu priuato confabulantur homines; de quibufuis rebus : ncc is tantum non corrigitur, quipeccauîtjfipoftpcccatumaequècharum fe omnibus' cfsc putct, vcrumetiam cactcri faciliùs corrtimpunturr Qupd fi quis fe vitari ac fogi videat, non poteft non cogitarc cur id fiat* ac de meliore vita inftituenda confiliura capcre, ne inuifus fit, quibus.antcàcratgratus. Proinde ficut priuati commcrcij ne-gationosà vitijsSeimpuritatcabftcrret: itafamiliaris conui-â:us cadcm in nobis alit ac fouet. Longe diuerfifsima eft ratio perceptionisamp;negationis Sacramentorum. Etenim frequens horum vfurpatio nequaquam fie alit amp;nbsp;confirmât vitia, vt priuata familiaritas. Nam in templis, vbi ca adminiftrantur,no de priuatis aut vanis rebus agitur, fed verbum Domini propo-nitur.Ibi cum audiunt homines Chriftum pro fc mortuum efi. fe,ac pro eo bencficio publicam à nobis grariarura adioncm fibipofi:ularc,necdignumcflcconuiuam,qui fcnonreófè cx-plorârit, fed iudicium fibi comedere omnes, quicunque indigne feinter conuiuas ingérant, omninacoguntur, qui accedere ad menfam Domini apud fc decernunt,cogitare, quidibi fiat, quid Deus velit, St quomodo vitam ficdcinccps inftituant, vt eaDeopIaccre pofsit ; qualisqualis ante vnufquifquc fucrio.

Hoc inuîtamcnto qui priuatur, temper detcrîor/nullo modo melior, rcdditur: cuius rei cauflà tarnen, Deus tot facrificia, cærcmonias, oblationes, inftituifle imperaiiflèqucvidetur. Sane Apoftolus nufqiiam iufsit illos tales,' quibufeum fami-bariter viuerc bonis non permictitur, à Sacramentisarcere. Ec cum alibi per qjiftolatn fibi illiufmodi homines iudicari præ-cipit, fenioribus nonimponit hoc, vtexcommunicent eos, flue à Sacramentis arceant. Qua: omnia manifeftifsimc probant, plurimùm illos falli, qui Excommunicationem hie ab Apoftolo vcl approbatam vel fignificatani opi-nantur,

Attamcn Ecclcfiam non dccet malorum communionc pollui,aiunt ; idcirco ncceflceft, vt à bonis indifsimulantcr mali feparentur. Ego ficrefpondeoj malos non pofle bonos inqui-narein vfu caeremoniarum à Deo inftitutarum; quantifper mores ingeniumque eorum non fequuntur. Etenim neque Prophetae, nequefandi Reges ac Indices, neque loannes Bap-tifta, neque Chriftus ipfe, neque ipfius deinde Apolloli conta-minaxi funt, cum in codem teraplo cum dcploratifsimae vitae hominibus cifdem adftarcnt£àcrificiis,eademquecum ipiisfa-cramenta vfurparent. Nonmaculauit Chriftum Viperarum ilia progenies, cum à loanne eodem cum ipfis Baptifmate tin-gcretur. Non inquinauit vel Chriftum Sc Apoftolos, vcl cocnam vltimam, lua præfentia ludas: quamuis amp;nbsp;fur eftet, ac de Chrifto tradendo cogitaret, peainiamque accepifset. Apoftolus Paulus non iubetvt in cclebratione vfnrpationequc fa-aamentorum aliusaliura examinemus, amp;nbsp;num aliquis adfit, quinosfocdarepofsit,circumfpiciamus; fed hoc mandat, vt vnufquifque, non alios, fed feiplum explorer.

ProSaium à me eft hucufque cfficacitcr Sc verè, nul-£ 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lum

Ium circumcifum ante Chriftum à Cacremoni/s facra-mentis à Deo per Mofen inftitutis, propter pcccata morum amp;nbsp;vitae prohibitum fuifle:ac ne licLiiflequidem hoc alicui face-re, hinul eft oftenfum. Monftrauim deinde eft rationibus Sc facrarum literarum euidentibus teftimonijs,nequeChriftum, neque Apoftolos aliud vel docuifle vcl fcciflc. Infuper hoc ctiam docui, quae aliter fentientespro fe adferant, patrocinari corum fententiae non pofte. Quocirca nihil împedire nunc amplius videojquo minus refte vereque concludam, Excom-municatioiiem hanc, quae Chriftianos propter folam vitae impuritatemàfacramentisarcetjpracccptamà Deo non efle: fed ab hominibus inuentam 8c excogitatam. Quippe tantum abeft, vt ea in facris literis fundata fit,vt potius prohibiu ex cis. doceri pofsit.

Ergonc damnas, inquiat altquis,tot fandtos Epi rcopos:quî mox poft Apoftolorum tempora coepcrunt facinorofos excommunicare? Refpondeo,aliud eftè dogma impugnare, 8c a-liud hominem. Complures actatenoftra viridofti 8cpijvecc-rumerrores catholicos,vtfic vocem, expenderunt 8c confu-tarunt: Limbum patrum apud Inferos : Ignem purgatorium: Diuonim intercefsionem: Exorcifmum in Baptifmo : cachba-tum facerdotum ; Vndionemin Baptifmo 8c morte : oratio-ncs pro dcfunftis: amp;nbsp;in praefente caufla fatiftadiones.-quorura neminem tarnen acaifatum mcmini,qnod propterea antiquos damnauiftet. Si hanc cxcommunicationem vc legem à Deo promulgatam Ecclefijs obtrudi voluerunt, non laudo; tametft interim ftudiumamp;voluntatem corum plurimùm laudem ac probem. Studuerant enim hoc pado, cum alia eis ratio commodior nulla eccurreret, pctulantiam hominum malo-rum coercerc. Plerique etiam, vt fieri hodiequoquevide-mus,publicum ilium receptumque ab omnibus morcm fecu-tifunt! nec vnquam in mentem cis venitinquirerc, vtrum confentaneares fcripturis eflet.

Dc origine huius cxcommunicationis certi nihil adfer-rc nunc poffum, nifi quodpaulo ante bis ccntcfimu Chri-fti annum tale quid primum faâum tentatumue comperio. Per annos plurcs centum 8c 50. nullum à Sacramentorum participatione amotum reperio proptervitam impure a-dam.Qui in Patrum lcdionc 8c hiftoria exercitati mt,ccr-tiora fortaflè indicate poterunt. Qm attenté legere volent, quaeSocrat.Iib.j.Ecclef hift.cap.ig.fcripta reliquit,cjrca Nouati tempora hanc Excommunicandi confuetudincin inEccIefiam introdudam non grauatèiîbi perfuadere pa-tientur, puto. Sozom. tarnen lib. /.cap. 16. aliam huius in-ftituti cauflàm comminifcitur.Sed amp;nbsp;Vidorem Romanum Epiieopum circa annum Dom. 200. legimus Cœnae vfum interdixifle iniurias condonare nolentibus. Ante hoc tem' pusfolis haereticis, 8c à Religionc exorbitantibus commu-nionem negatam obfcruaui. Sed vtut hoc habcat,illud certè fatis conftat, ideo in Ecclefiam inuedam fuiffe excommu-nicationem, vtineaeflètaliqua vitiorum coercitio 8c pœ-na.‘ Deinde cum iam gladium obtineret Ecclefia, id cft,cum Magiftratus fuifTent fafti Chriftiani, maniit nihilominiis haec poteftaspenès Epifcopos:partimquiaordinatiodiui-na credebatur; partim quia ægrè gladium hune fpiritualcm (propter quem timebantur àiummis Regibus) deponebät. Facile namq;alijspcriuadebant, quod facilius ac libentius ipfi credebant, fcilicct Chriftum huius rci audorem ciTc. Opinioncmconfirmauic fuperftitio, falutem Sacramentis adfcribens.Quippc Ccriptum crcditumq;fuit,quofdam mo-ri non potuifl'e, priuiquam Cœnae participes iadi fuiflènt. Iraq; vclpropter hune errorem ’valdè metuerunt homines Excommunicationem : velab Excommunicationenatus eft hic error. Facile namq; creJidcrunt impcritiorcs in Sa-cramcntorumvfurpationevitamjnncgationc autem mortem eflè pofitam: quando malos horû negatione,vt extrema fuui-

Cacteriim adminiftratores, quantum coniccîîura licet confèquijinitio vidcnturfuiflè Seniores illi, de quibus in i. Cor. (^.legimusfqniqjvicemgerebant in Ecclefia Magi-ftxatus) vnacym miniftris.Tota deinde poteftas hæc penes Epifçoposmanfit:qui caulas omnes cognofcebanrlires componebant : ius dicebant: ac huiufmodi omnia admini-ftrabantrvtex Auguftino de his laboribus conquercnte,amp; illius temporis hiftoria perfpicimus. Ambroüuscertè affirmât, tunc in Eçclçfia Seniores illos, fine quibus in Ecclc-fijs nihil fieri folitum efiçt, locum habuifle,cum Epifcopis adhuc carerent. Ex Apoftolo autem liquet, cos præeflè fuo miineri debuifie, quantifpcr fiib impio Magiftratu Ec-clefia premerctur. Ex quo illiid ctiam intelligitur, ficutfub pio magiftratu ceflauit eorum munus, ira lub codcm ex-communicationem quoqj ccflarc debuifie ; etiarofi earn illi prius exercuifient. Notare interim oportet, hos Seniores loco Magiftratus fuifiè,amp; res politicas traólauifiè : non autem Senatum Ecclefiafticum, (quemhodie dilcriminanta politico) fuifiè. Aperte enim dicitur cos debuifie traólarc lires, amp;nbsp;res ad viélum amp;: vitæ vfum pertinentes.

Fruftus quos Ecclefiæ peperit, vix multis librisexpli-centur : vcrlibus certè paucis non pofiunt comprehendi. Primum hoe perfecit,vtSacramentis falutem homines ad-Icribcrecçperint.Sic enim argumcntabantur:Negatio Sa-cramentorumadfert interitum : Ergoeorundem perceptio vitam largitur. De eo quod antccedit ambigcre non pote-rantjdum maxima pana illos affici audiebant,adeóq; Sata-nç tradi putabant, quibufeunq; negara fuifiènt. Hinc aLqui nonpotuifièmori crcditilutabfq;cœnç participationc:vc paulo fupra dixi, ( Auxerunt errorçm, magnæ,multæ,lon-

g« illæfatisfaÂîones amp;caeremoniæ. Item illtid inpnmis,’ quódduntaxatagcntibusanimampermiferunt vfum Cœ-nç : vt ne fine ciboanîmç ncccfsario bine abirent. Quod fi non contigifset, daranatus putabatur, cui hoc accidifleu Quafi veto Deus ex animo pœnitentibus non rcmittat pec-cata vitâmq; reddat^nifi Seniores illi Coena Dominica dig-numiudicauerint. Quid poteft hoc errore horribilius ex-quot; cogitari ? Deinde hoc etiam pcrfecit, vt cundi ferè credidc-rint in poteftate hominis efrecoelnmaperireamp; clauderCy cuicuilibuiflèt. Sic Theodofius Iiinior prandere nolnit, quia petenti Monacho negauifsctquodpcticrat,câmq;ob rem ab eodem fuifset excommunicatus.

Quanquàm veto Epifeopus vrbis Conftantinopolitanæ cidiceretj inuaîidam cfietalcm exclufionem, acquicfcerc tarnen noluit, priufquàm ille tandem eum abfoluifsct, qui cumligaucrat^Sicfeniorab Ambrofio coadus eft petgr menfes abftincre templo amp;nbsp;concionibus. Pcccaucrat ille quidem^armulto Icuius Ambtofioâd quod ex hiftoriaNi-cephori, amp;nbsp;Chron. D. Philippi Mclanth, Vnufquifq; non deftitutus iudicio cognofeere poterit Jdac ratione perfedii deniq; eftjVt Romanus pontifex fibi totum.fubegerit Occi-dentem.-ac Principes,Rcges,Impcratores fue coegeritlibi’ diniinfetuire.Et propter excómunicaxos Imperacorcs amp;: re ges aliquot centena millia hominum trucidataliint in Inv pcrioGemianico.Religionéinfiiper proarbitriofuo muta-nit 8c confpurcauit:dum huiusfulminismetunemocontrà ciusftatutaamp; leges hifeere aufus cft.Etfànc qui reéiè volet rem expedere,nihil aliud Deum ilium fortitudininn apud Daniele fignificafse compcrit,quàm Excomunicationcm: fiue à Sacrisjprçfcrtim veto à Coenæ Dominicç vfu prohi-bitionê.Hæc enim Excomunicatiq verè Deus fuitjamp; hodic quoq^^ft,fortitudinu.'quo Pont.Rom, iibiomniafubiecit; atq; alij nunefibi fimiliter fnbijcere imperia quorulibeî fin»-dent.Sed fpero agnitii forefalfum hune Deû minûfqj dein-ccpsEccleliæ nocitunî. Poftremo rêeo pcrduxitjTtplcriq; omnes erederent, quos æternavita iudicalufset indignos, illos

' illosdiuina gratiaexcidilTe: contra quofcunq; laluos clTc cuperet/aliios omninoforc.Anfpcratnus noftrae ætatis ho mines mcliores aut continentiores effe antiquis ? Fallitur qui credit: amp;necfcripturas bené cxaminauit; necvfum ce-rum aliqucm habet.

Non video cur hodic non dcbcat Magiftratus Chn’ftia-nus idem facere, quod in Repub. ludaeorumfacerea Deo iuiïus eft.An pucamus nos Reipub.amp; Ecclcfie formam me-liorem conftituerepofte? In4.cap.Dcut.legimusproptcr indicia amp;nbsp;ftatuta, quae populo Ifraelitico Deus dederit, omnes genres admiraturas amp;nbsp;praedicaturas fapientiam amp;nbsp;intelligentiameorum. Atilli caruerunt hacExcomunica-tione: aepoteftas cocrccndi fpurcos amp;nbsp;facinorofos penes Magiftratum fuit : cuius erat non modo hos ex praelcripto IcgisDeipunire,vcrumctiam religionem omne externam conftituere. QmppenonAaroujlcdMofeshocfecitcDeo ' fic iubente.Quam deinde poreftatem ad lofuam, non ad E-leazarum tranflatam feimus : lofuae praecipit Deus, non EleazarOjVtfecundo curaret Ifraelitas circumcidirnec iuflit excipere eum quenquam: tametfi plurimi inter cos eftènt peflirai. Idem mox Paftha quoq; iuflitcclcbrari,30 lorda-num tranfijflcnt : nec legimus cum aliqucm repulifte propter vitam nonlatis pie honcftcq;alt;flam.Adhuius imperium area Dei portabaturjamp; ad religionem pertinentia fiebant: Vt ex lib. toto lofuac raanifeftiim eft. Samuel amp;nbsp;Heli cum vtrumq;munusadminiftrarcntj vtfacerdotes offerebant, vt indices Rcmpub.paritcr cum Religioncordinabant. Et veteris quidem Tcftamenti fummis facerdotibus licuit etia politiam gubernare : quodChrifti Regis amp;nbsp;Sacerdotis ty-pumgercrentmoftrisautem didum eft, Vos autem non fic. Vide I. Pct. J, quod hue etiam pcrtinct.

Thefes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;61

Ad reges peruentumvbifucrit, æquc manifefta res eft. De Dauide nullus dubitat: quem omnia rainifteriaamp; officia difpofuiffe conftat. Legat qui vult i. Paralip, à 2 2. cap. vfq; ad 27.1 emplum deinde non ædificauitfojiim/cdinau gurauitetiam Rex Salomon: nonfacerdos. Hûc illuftris illadelofaphatohiftoriaex 15». cap. lib. paral. 2. pertinet: quç diligenter expenfàprçclarè caulTam banc illuftrat;nec-non Regisfandiffimi Ezechiae : denique totumvetus Tc-ftamentum.ProindefiRefpub.amp;Ecclefiaillafapientiffirnè fint fundatajordinatapnftituta, non poïerit non ea laudari, quae quantum circumflantiac,ac res prçfences patiuntur, proximc adilliusformamaccedit. Vbicunqucigitur ma-giftratus eft pius amp;nbsp;Chriftianus,ibi alio nullo cft opus,qui alio nomine actitulo vel gubernet vel puniat: quafi nihil à profano magiftratu piusdifferet. Omnium reuera nocen-tiffimus error eftfinquitD.Wolfgangus Mufculus inlocis fuis communibus de Magidratu: ex quo proximè dióla tranfcripfi)quodplerique de Magiftratu Chriftiano hand aliter fcntiunt,quàm de dominatu profano : cuius poteftas tantum in profanis fit agnofcenda. Ergo fi non modo pote-ftatem obtinuitpius magiftratus Religionen! ex praecepto Sacrarumliterarum conftituendi, minifteria officiaque dii-ponendi (cuiusreicaufa iubet Mofes cleólum in Regem, librum legis fiueferiptaMofis propria fua manu tranferi-bere:amp; inillisfecontinenter exercere) fed ócvitiacoJcm modo punieiidi,fruftrà de noua iudicij forma nunc aliqui apud nos cogitant : quae Magiftrarum ipfum quoque redi-gatinordinem aliorumfubditorum.Etcnim indicium illud Ecclcfiafticum de moribus (de dodrina confuli 3 Magiflra-tu femper debent in ca exercitatioresj in facris literis nullo in locoreperiturimperatum.

Atinillis Ecclefijs,quæfiib impio magiftratu dcgunt/vi-dcIicetPontificiovelTurcico)eIigi debent viri graues amp;nbsp;pij,iuxtàpræceptum Apoftoli, qui inter litigan tes arbitren-tur: controuerfia^ componant:aliäq; huius generis fâciant. Spurcos amp;nbsp;fœdos homines ijdem vnà cum miniilris admo-nere, obiurgareq^ debent : ac fi nihil proficiantj vcl priuati commercij negationc, vel publica rcprehenfionc,vel aliqua tali notationc alia punire/cu potius rcuocare ad frugem po-terunt: àSacramcntisàDeo inftitutisjacccderccupicntcs, arccrc non potcrunt.Qmsenim corda iudicatprêter Deîiî Fieri potcft,vt ex publica concionefiifcitatus igniculus ali-quisfit,quemfouercquouis modo cum pietate nonpug-nantc minimèfitinutile:fcdprorfus fruduofö.Etquomodo quæfo te,non fit abfurdum,adeóq; impiûjaliqucm à publica amp;nbsp;folenni gratiarum adionc amp;nbsp;commemoratione mortis Domini arcere, qui le in corde fuo impelli, fentiat, vtcum Ecclefia eandem concelcbret, eiufdem le membrum cfic veile declarer,deniq; difpliccrc fibijanteaftam vitam fuam tefiaripublicèvclit? Finis,

Non fiierit fortafie præter rem,fi audarij aut corollarij vice addam,quç ab omnibus Imperij ordinibus Laicis hac de rcanno i 5 z 3. in ComitijsNorinberg.decreta^Romanoqj Pontifie! oblata fuerunt. Quippehoc paôto patebit, ante annos plus minus 4^.ccEpifle Theologos de hac difputa-tionc cogitarernec efle nos primos,qui iftæc mouemus. E-quidem non puto quenquam elTe vcl mediocriter rerû Gcr-manicaru gnarum,qui horum aliquid putet credatue infcijs TheoIogistuncveldecretumv*clàPontificc petitum. Cæ-terùm quo res cflctclarior, placuitGermanicum exemplar in ipfis feriptum ComitijSjCum Latino,quod Pontifie! mif-fumeftfAc Matth. Flac.Illyricus cum lib.fuode SedisSi Dillenfionibus Papiftarumanno 156 J.Bafileæ iterum ex-cudi

Thefis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6^^

Cudi fecit)confcrrc:amp; ex vtriufq; collationc Decretuin integrum proponere.Ergo inter oncra centum^quæ Norinber-gæ^quàm Wormatiæ biennio ante faûum fucratjdiftindi-iisexpreflafunt, trigefimum quartum fie habet.

Item Chriftiani complures Romp,amp;in alijs quoq- locis, per Archicpifcopos,Epifcopos,corûmue facros ludices ob cauflàs profanas Se bona tcmporalia excommunicantur: Coq; multæ infirmæ confeientiæ affliguntur.-inq; defperati-onemindiicuntur. Sic propter pccuniam, acres fluxas, Sz fæpenttmerô propter caufias auuiOufi Icucs, aüqui, præcc?-quàm quod iaduram faciunt honoris amp;bonorû,contra iura mâdataq; Diuina in diferimê faluiis animç corporifqi cô-ijciuntur.T/iw/^fWöZ^Wf« excommunicari, Aut preexcemmu-nïcAndohaberidebeat^facris teßintibus Utens, r.ifitjtii karefevs eßcoKuiHus.Çinocïïcz oratfacrilmperij ordinesLaiciPo-tificiam Sanófitatc vt pro eOjSc pium Religiofüq; patrê de-cct,hæcExcommunicationisoneraRoraæfeuin Romana Curia prorfiis abrogera tq; alibi quoq; pafsim apud Archic-pifcopos,Epifcopos,corumq; indices tolh curerac deniq, mandetj'U/ nullm'vllnm aliam cbcAUptm, qnàmcb mAnifefluf» contti^tumjjhxreßos crimen (idreUgionem pertinentis^ ex com-mur;icet»r,autpro excommunicandorepatetur. Ornmn'o enim nullus ctUoquin vel propter Iona tempcraliatvel alia human a de-lUla^excepta infidelitatefeuhareßa DeoeiilÇci,Eccleßaßubmo-ueri/epayartuedebet. Hûc ctiapcrtinet,quod lohan.Stump-fius inChronico Heluet.hb.a.deGermania,cap.29.1cribit, Sacerdotes perSueuiam circa annum Domini /245. (cum aduerfusimperatorem Fridericum 2.amp;einsfilium Conra-dumPapæinftinûu Henricus Landrgrafius Turingiæ,8e poft huius morte \Vilhelmus Cornes Hollandiæ tleóli fu-iflènt)conftanter turn alia, tum hoc docuiftè,ZVf??w/ morta-Uumfubhocßolepcteßatemconceffdm eße Chrisiiants Spiritu-alia ofßciacultHmpjDeiprohibendi.Vi^z de caufa eos Miflas co tinenter celcbrauiftc refert, tametfi Papa interdixiffet. Ex-communicatofq; pronunciafiet.

In qua dilucidè confutantur omnia argumenta,quot; quæ pro aflêrenda illaD.Bcza nbsp;nbsp;nbsp;quidam alij

in medium adduxerunt, vnâ cum multo-rum facrae lcripturae ad hanc rem Ipeélantium locorumper-ipicua explicatione.

quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O'y XJ

Rincipio rcprehcndis noftram defini-11 tionem, quod nee à quibus feratur fên-tcntia, nee quibus de rebus, fatis expli-Ego in difserendi artibus itafum verfatus, Deoeft gracia, vr, quomodo exfiftit, cuiufq; natura intelli-—go,defînicndafir,non proriüs nefciam. At in re fiâa definienda, quid mirum, fi aliquorum opinio-ni non fatisfacere videor ? Caeterum, vt priufquam in hoe certamen deicendam, reélè intelligatur, de qua re agatur, tria praemonere te volo. Primum, nos de externa tantum vifibilis Eccicfiac Excommunicationc, quac ab hoininibus cxercetur,difputare. Altcrum, nos hanc praecipuè oppug-nare,quoad eos,de quibus nos loquimiir/a Sacramentis ar-cctXiuippefi quis per exconiraunicationem pœnam aliam intclligat, vt priuati conutdus amp;nbsp;commercij interdidione aut huiufmodi rei alïus prohibitionem, (quae tarnen faero-(andis litcris non aduerfetur,) cum hoe mihi lis non erit.’ Ergo eum illis mihi res cft, qui Sacramentorum negatione coercerc peccatores iubent. Tertium eft, nos de illis folis loquipcccatoribus, qui dodrinâ intellignnt, probant,am-pleduntur : pcceata lua fe agnofecrevcrè atq; odifse aiunt, amp;nbsp;Sacramentis fècunduminftitutionem Chrifti, cum Ec-clefia vti cupiunt.Horum trium te meminifse fèmpcr velim, etiamfi non femper ego adiccero, Nune ad rem venio.

E Excommunicatione, de qua inter nos contro-uerfamur, infanólisIcripturis nullum cxftatman-

datum, fed cömmcntum eft pure humanum. Quocirca cum de cxecutoribus controuerfia fit, in definitiotubus au-tem ambigui nihil poniconueniat, intadam hanc partem merito rcliqui.Etenim Pontifieij hoc ius folis facerdotibiis,, praecipue autem Epifeopis tribuunt. ( Qui mos multis in Ecclefiaveteri feculis perdurauit.) AlijtotiEcclefiaead-(cribnt.Nonnulli Presbyterio fiio adiudicant. Ethorum ali-qui Presbyteros illos a totaEccIefiaeligi oportcre conten-dunt.Alij Magiftratui, vbi isChriftianus eft, hanc potefta-» tern authoritatemque defenint.In hac fententiarum diucr-fitatCjCum exfcripturalisdiriminequeat, idcóque difficile fit diótu, cuiusnam partis rationes anteponendae fint ar-gumentis aliarum partium,inMefinitione mea iure omifi. Feci nihilominus mentione Seniorujpartim vt Excomtnu-nicatorum,partimvt caufam cxaminantium;in quo, praeter Pontificios, cunólos alios vos conuenire videbam. Qu^i enim totam Ecclcfiam voliint Excommunicare, non negâc expedite, vt quidam Seniores quafi praemanfum cibura Ecclefiae offcrant.

Ratio par eft alterius reprehenfionis. Nam cum Excom-municationem hancfcripturanefciat, abcamquecaufam non definiatjpropter quae pcccata homines à Sacramentis arccri debeant, nolui ego me inter diffentientes arbitrum conftitucre. Quippe alij tantfi grauiora fcelera Excommiu nicatione vindicanda 'putant : alij quodlibet peccatum, quod ex fententia Presbyterorum non corrigatur,ccnfuram hanc mcrcri exiftimant.

Ergo cum definitionis partes controuerfia carcre opor-teatjhaîc autem amp;nbsp;controuerfa fint maxime,ncc dccidi ex. fcripturis res poffit, non debui ego in definitioneponere. Quomam enim res ipfa confióla eft ab hominibus,neceflà-rium eftjVt rationes quoque fint confîiftae,quæ ab omnibus partibus ad probandum adferuntur. Quarc æque firma funt argumétaomnia: nccfacilè poftïintaliaaliisreôlèpræfdr-ri.Quod autem reliquum fuit in hac re,de quo intelligentes vidcrentur non pofte dubitare, buius pcrinde, ac fi res ipfa exfifte-

^hejium^Lib, L 6g cxfifteret, definitïonemartcacniethodoinueftigaui. Pri-muni pofui nominis definitionem omnibus concelïàm. Mox quàtn multas res inter fe perfpicue differentes hacc comprehendcrct, notaui : amp;nbsp;quantum earum diferimen cfïètindicaui. Pofthaec, an omnibus conucnirepoflet Ex-communicatio veftra, confideraui. Poftque internae fpi-fituali com unioni aptari non pofle oftendijexternae folum' modo congruere demonftraui. Hane cum in tribus potifli-mum partibus confiftere declarauifïèm, atque a duabus ex his neminem repclli deberc monflrauiffem, conclufi tandem inS.ThefijExcommunicationcnijffi quidem in fcrip-turis fitpraecepta) aliud efïè non pofle, quam folenncm ex-,dufloiicm à Sacramentorum communionc Sic. Hane fi tu definitionem veris argumentis ( fcruatis hypothefibus vc-ftris)rcfelkre poteris, praemium tibi vidoriac Leporinum flatuo cafeum. Hane Excommunicationcm,quhm vos mi-nifterij externi partem facitis, dico alijs rebus nullis definiri pofle, quàm interdidionc Sacramentorum. Etenim alias pœnae huic accidunt, quae ad ipfius fubftantiam non pertinent: cum amp;nbsp;hacc fine illis,amp; illae fine hac efle poflint.

Nec tua dcfcriptio aliud continet, nifi quod hanc pote-flatë affignas Scnioribus:at nuUoargumento.Deindc quod confeia dicis Ecclefiafieri: at nonconfentientefententi-amque dicente. Quicquid publice fitjhoc confeia Ecclefi.a fit: tametfi coneinenteipfanequaquam fiat. Q^amobrem verba funttantùm, res fubeft nulla. Tertio quod explicate cgonominauiinterdidionem facramentorum : hoctufub eiedione efocietatevifibilis Ecclefiae tegis. Ego veroillos, dequibtisfermo nobis eft,ex focietate externaEcclefiae aliter eijei non pofle oftendi, quam facrametorum ncgationc.

Clar'e igitur vides redo amp;bono confilio me in mea defi-nitioneomififse,quae tu maleinferfifti. Quippe fi dixifseiu fententiam efse ab Ecelefia latam, damnauifses id tu. Nam Iohannes Morellus Gallus propter librnm cditum,inquo contenditius Excommunicandi non efse penes Presbyte-ros,fed penes Ecclcfiam, hveftroPresbyterio excommu-

nicatus, amp;nbsp;liber publicè exuftus, aclcdionecius omnibus fub grauipoena interdidfi fuit.Fada hæcitafunt die 6.Sep* temb. anni i563.teftc Icriptoifti'c edito, in quopraedida coiKincntur, Hanc autem (ententiam, qiiac à vobis tam a-trociter, vrille conqueftus fuit,damnata eft^ab illis defendi-tur,quibufcum mihi lis adhucfuit. Si à miniflro pofuilTem ferri debcre,vna tecum illi, qui priorem probauiflent, me rcprchcndiflcnt. Siaffirmaflem adPresbyteroshoemunus pertinere, te quidem habuiflem fuffragatorem, at ambos illos aduerfarios. Ciim mihi demonftraucris, quae ex recitatis tribus opinionibus vera fit , feiam tunc, quid me faccre conuciiiat. Similis eft ratio altcrius ac-cufationis. iSlt;amp;d tempus eft, vt tuamexpcndamusdefcrip-tioncm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ExcommunicatÏöi ‘nquïs,eftfcntentia, qua Seniores in Dei nomine congregati, légitima præeuntc cognitione, confeiaque Ecclefia, proniinciant quempiam, qui Ie à Deo alienarit, ciedum quoque videri ab externae Eccicfiac fo-cietatc tajitifpcr, dum Ecctefiae, quoad cius fieri poteft, conftiterit, cum cfleDcoreconciliatum. Hanc tudefcrip* tionem tuam paulo poft his fere verbis interpretaris. Vt nil aliud fit Excomm unicatio in terris^qu^m dcclaratioal-terius occultioris fadacin caelis: ex qua videlicet merito coUigatur, cum, qui in caelis non habcatur pro Chrifti membro, iudignumeftc, qui inter fideles in terris cenfea-^ tur. Addis hacc quoque. Necdebuifti, quodpraecipuura crar, practermittcrc, ipfam videlicet ab intcriorc Chrifti focictate fcclufionem in ccelis fadam ; cuiusconfequens amp;nbsp;appendicem efte dico Excommunicationcm in tetris fa-dam : adcovt nifi ilia praecefterit, ifta quoque irrita mc-rito cciifeatur. Cum hac deftriptionis tuac dcclaratione pulchrè congruit Petrus Lombardus lib.4.dift, 18; Nee eft inconueniens, vt quemadmodum res eft à Pontifiob ad vos dcriuata, ita cxplicationcm quoque ab eifdem mutuemini. V'^eriim Lombardo cactcrifque fchblafticis, qui deinde vnà tecum non omnesMagiftrifui fententiam proba-

The/ium^Lib, I, , yi probaucrunt, abfquc fcripturis licuitloqui : tibi, qui diucr-fijm profitcris, non licet.

Ergomirorhocprimum, quod nieindcfinirioncputai mcntionera debuifÏc facercintcrioris aDcoin caelisfaftac cxclufionis, cumaudieris me in Thcfibus de foJa externa Excommunicatione agere, camque aboccultiorc illa diligenter diftiiixiffè. An quae diftinxi prius, ne confundc-rentur, inox in definition^pcrmilcereitcrum debui? Rc-dè autem vcreq; me difcreuifTe, arbitror ncquc te nequc a-lium quempiam dubitaturum.Differentiam hancLutherus etiampraeclarè vidir, Namin 3.cap. loelis tom. Latin.4. fic fcribit. Duplex eft Excommunicatio j Politica leu externa amp;nbsp;vifibiîis, qua Ecclefia vtitur contra notorièö-cinorofos« Alia occulta amp;inuifibilis, nonhominum, (cd ipfius Dei eft. Vides hunc virum affirmantem Ecclefiana politica tantum Excommunicatione vti ? Idem infcrra.de Excommunicat.tomo Germ, i .duplice ait efle communion ncm,cxternam amp;nbsp;internam, (icut dup quoque res fint in Sa-cramentis, fignum videlicet ac fignatum. Intcrnam^quac amp;nbsp;inuifibilis fit ac fpiritualis,in corde efle, cum quis per veram fidcmgt;(pem amp;nbsp;charitatem inlcrtus eft in Chrifti finftoriim-quccornmunionem. Hanc(addit)nec dare ncc auferre vUus homo poteft,adcóq; ncc Angelus ncc vlla crcatura/ed folus Deus per fuum (piritum infundit in hominis cor Sacramento credentis. Ita hue nulla Excommunicatio pertingit praeter folam infidclitatcm autpcccata, quibus feipium cx-communicat.Probathocmox verbis apoft.adRom.S.Quis nos feparabit amp;c. Hane externam Excommunicationcm cum tu affirmes confequens amp;nbsp;appendicem efle illius, quae incaelisfaétacft, confiteri nobifeum cogcris, humanamà Diuina aliam efle. Cur ergo à me poftulas, vt de ea, de qua rnihicontrouerfia cum ncminc eft aut fuit, amp;nbsp;de qua me nondifeeptaturumoftendi, indefinitione ponam? Si ab altcrutro hac in re pcccatum eft, certe à tepeccatum eft, qui dcfcriptioni humanac Excommunicationis alleuiüi Diuinam.

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Grauius

Grauiuspcccatumeft,quod declaration qua tiinietipfc tuam explanas definitionem, cum câdemi^on conuenit. Q^oniam incxplanationcfcribisjnihilaliud eam eflê/juain declarationem occuhioris in cœlis faólae, ex quacolliga-tur,eum j qui in cœlis fitexclufus, ctiam in terris cxclu-dendumeflè. At in dcfinitionc dicis^ cam cffe ièntcntiam Seniorum, quaprôridntîcntanqucm ab externaEcclcßac focietateabfeifsum efle.Plurimum ccrtcdiflferunthaeduac orationes. Excommunicatio eft declaratio iudicij Dci in cœlis fadi: amp;, Excommunicatio eft fententia Seniorum, qua quis cxcluditur è focictatc externa fideliuin. Sirelpon-dcas cx illa declarationc bane fcqui, refpondebu ego vi-ciflim, aliud cfle id, ex quo aliquid fequitur,ab co, quod cx illo fcquitur :ncc illius dechrationem pofse vlla ratione vo-eäri definitionem huius. Oftendam ctiam paiilo poft,, non. pofse humanam Excoramunicationem ex Diuina rede colligi,

’ Tertio baud rede ponis vcluticonfcftum,iusfcilicct : ferendae ièntendæ feu Excommunicandi penes Presbyteros cfsc. Nara PontificijadSacerdotes fuos boc pertincrc di-, cent: feripturaeque exemplis opinionem fuam probare co. , nabuntur.SoIus Petrus,inquientjAnaniam amp;Sapbiram,Si-moncmqiic Magum excommunicauit. (Namextuafen-tcntiafuitExcommunicatio.) Solus Paulus ElymamMagu excommunicauit; Solus Alcxandrumamp;HymcnæumSa-tanac tradidit ; Soli fibi ftcleftos indicari per cpiftolä iubet. * Solum fe cum authoritate venturfi feribit ; Sepropoteftate fibi à Deo tradita pœnas à nocentibus fumpturum affirmât: i Solus Corinthium decrcucrat Satanac tradere, tametfi có-gregataEcclefia vellet fieri. Hane confuctudinem multis feculis in Ecclefia viguifsc addent. Et quamuis aliqui Epif-: copis Presbyteri fuerint additi,non plus tarnen cos nabuifse J impcrij,qu.im Confiliarij haberefolent. Haec Scfimiliailli ; profe adducent : tu pro Presbyteris tuis quid adfercs ?

I ; Quomodo ctiam hæcverba tua défendes? lus enim Ex-'communicandi ante Papifticam illam tyrannidem nun-quàr»

qüàm pcnès vnumfuiflc comperietiir, fed penès Presbyter, qiiidcm non excliifo penitùs popiiIo.Hæc tua qua rationefis cùm nunc didtis conciliarurus,ipfe videris. Ego Ambrofium folum cxcomnninicauifïê lego Ihcodofium; imo iam turn Seniores illos non amplius fuifTc ait. An tune Papiflica tyrannis obtinucrat? Saltern Petri amp;nbsp;Pauli temporibus nondumhuc vfqueexcrcuerat, Nonignoro Ruthnumitaloqui, acficum alijs Ambrofius Theodofi-um exclufiflèt. Sed mos amp;nbsp;confuetudo illius temporis, ipfâ rcs gefta, amp;nbsp;ferip tores alij omnes, quod dixi, comprobant. Hiîc facitnonnihilhift. deTheodofioiuniore apud Theodor, lib. 5.cap. 37. Addc quod intotahiftoriaEcclefiafti-cade veftroPresbytcrio nihilreperitur: quantum inter le-gendum ipfe obferuaui. Prætcr paucula ilia, qux apud Tcrtull. Cyprianum, Auguftinum de ludicibus ne-feioquibus legimus, nihil ego de Presbyterorum veftro-rum confcflu vidi : nifi forte excidit ( Amorofium de re alia loqui, alibi indicaui ) Hiftoria certè Orientis aliter canit. Quare fi aliquid huius fuit, in fola Africa fuit.

Quarto dicis confciaEcclefiaferendamcfleàPresby-teris fententiam, cùm ex aliorum quorundam opinione dicere debercs confentientc fimulq;fuffraganrc. Producent hi exempla Ad. i. amp;nbsp;14.amp; 15. cap.IdcnaÇhriftumvolu-iffe dicent. 18. cap. Math. Idem Paulum in i. Cor. y .docu-ifie contendent. Demiim longo tempore in vetuftifTima Ec-clefiamorcmhunc feruatumfuifieaffirmabunt. St in magna turb.1 non pofse obferuari obijeias, negabunt illi, amp;nbsp;fa-äum fuifse, fieriq; pofse docebunt. Non cnim necefTariuin efse.vt finguli fentetias dicant ,fedfufficere,fi is,qui aliquid habet, dicerc libère poffit, vt de prophetantib. Paul. i. Cor. i4.fcribit.Si rurfus obijeias, incommoda nafeitura ex mul-titudincmalorum, refpondebunt ab homine hoc dici,fe veto Dei prælcriptum fequi : qui longe homine melius ventura ex re qualibet mala præuiderit. Pro Presbyteris certc nihil tale proferré poteris. Nam fi ad 18. Math, caput confugias, plus id fibi, quam tibi, patrocinari cla-roitabunt.

rnitabunt. Addcnt fe adfcrrc tcftimonia apcrta:tc citarc vnff idquc dubium : acdubijs amp;controiierfislocis non cflè pro-bandam rem litigiofâm. Ingenue- dico, fi alteriitri locus hic patrocinarctur, magis horum, quam tuam fcntcntiam cori-firmaret, Atfuoloco,Deovolentc, luculcntè oftcndam, cum neutris fêruire.

Quinto non explicasquandoK quomodo peccator fatis-feciffe Presbyteris vidcri pofsit. Ac vbi legçs null« fiint certa?, Presby terique ex arbitrio fuo agcntjOOn poterie non efle perniciofa hæc poteftas. Scio ( vt alia nunc filcam ) So-domitam aLcubi ftatim ab Ecclcfia ( id eft, à Presbyteris ) abfokitum:vbi fortafle aliiis quifpiam qui in tcmplo vcl fpu-tauiflètfolùm,longe fuificttraólacus afperiùs.Qnam dunter traélarintvctcrcs illi miferos afflidosqiic peccatores,nullus hodiè nefeit. Infumma, nifi leges ponantur hac derc,pæ-næ talcs crunt femper, qüalis crit quouis tcmporc Presby-terorum illorum affedus: hoc cftjinifcrabilis crit tyrannis« Hisadde, quod huius tu criminis verè reus es, cuius me immeritô infimulafti ; nempe non dicis intam Jongatua dclcriptîonequibus de rebus ferenda fit hæc fententia. Qmppè à Dco fealiénant oportet, quifquis Presbyteris veftris talis iudicabitur. Scdhæc ferri adhuepoterant : qui (cquuntur errores longe funtgrauiflimi.

Sexto, vcliiticonceflùm ab omnibus audader fumis, Deum alicubi imperaflè, (locum autem non indicas, ) icc-Icrcaliquocontaminatos, à conciliabulo quodam Presby-terorum folenni ritu proclamari dcberc à Dco in cœlis lata fententia cxcommunicatos. Debet vnulquifquc fie dcclarari à Dcocxtlufiis, quoinodo facræ literæ docent. Faciunt hoc cùm alij, turn vero inprimis Miniftri, cum publicè priuatimque omnibus amp;fingulisiramamp; indicium Dei contra pcccata ante oculosponunt: amp;quae quoflibet Icclcratos pœna mancat ( nifi redeant in viam, Deoque rc-concilicntur) exponunt. Hoc ergo probandum tibi reftac làcrarum literal um tcftimonijs, Deum alicubi mândaffc.vt, quos ipfc videtur nobis propter cómifliim aliquodfacinus odiflè

Thefium^ Lib, L odiflcjàconuenticuloPrcsbytcroruHiad hoc delcclorum, (caufa tarnen prins ,vt in iudicijs fieri folcr, auditis prins tcftibus, difccptata ) folcnnitcr dcclarcntur à Deo in cœlis cxclufi c cçlefti regno.Vides quid fit abfq^facris literis loqui?

Septimo fallis teipfnm tua illa definitionc, cum putas eu, lt;jui vel à Minifiro, vel ab alio quopiam, vel à confeffu PreC-byterorfi pronunciatus fit àDco in cælis condemnatus, nifi lefipifcatjmoxetia in terris arccri à Sacrametis pofle.Qno feriptureq teftimonio probabis.(Hanc cnim folâ in hacreSC caufa audire parati fnmns)Sacramenta hic in terris neganda illis efle, quos Deus videatur fuo regno indignos indicate, dummodo eisrcdè(decxterno riruloquor. Corenimfoli Deo notum cft) nobifeum vti defiderent ? Pcrmultos non probauitChriûus, plurimis ctiam irani Dei denunciarnne amp;nbsp;dcclararunt T^oftoli, quorum tarnen nullum à Sacramê-us abïïinc’rc iuflefunt. Au non quotidiè miniftri in publi-cis concionibus amp;nbsp;priuatis exhortationibus tcftificantur multis, non fore eos cæleftis regni hæredes, nifi refipifeant, moresque cum vita mutcnt,quos tamen nequeipfi neq; alij à-facramentis repcllunt? At non faciunt publice, inquies amp;c cum authoritate-Nugæ funt.Quoniâ fcnptura nuUo in loco tradit, mains effe, (quod ad Deumattinct) fiquis à pluri-bus dcclaretur malus, quàm fi ab vno fôlo talis demonftrc-tur.Si vnumiüum non nabere haue authoritatem obijcias, quxramego viciffimexte, quis pluribus iftis Presbyteris tamdonauCïit?^ '*

Öóhauó non minus fallet is, cum declarationcm iudicij in cælis faóli idem efsc putas cum cxcommunicationc. An ide funtjdeclararealique à Deo propter peccatfi aliquod odio haberi, amp;nbsp;ex vifibili Ecclefia cxpulfum efie ? Si idéftintjfunc cuicunq; à miniflris hoc fiue in publico, fine in priuato loco prædicatiir,is mox pro excomunicato erithabendus. Vnde naq^probabitur publicadeclaratione Presbyterorfi hoc habere, priuata vnius vel miniftri vel altcrius cuiuflibcc no ha-bcrc?Quod ex verbo Dei refte iudicatur,id æque firmu vali-duq5eft,fiucabvnololoiudicetur5£pronûcietur,fiucàplu’

Nam ncque à multitudinc iudicantium aliquid acquirit ve* ritas,ncqueàpaucitatcaliquidamirtit. Dcnique cam eft inutilis hæc ratiocinatiOjDcus hune hominem non iudi-cat dignum cœlcfti regno, Ergo eft ex vifibili Ecclefia pel-lendus, quàm viciofahæc cft,Deus hune non dignabitur vita æterna. Ergo ncque caduca amp;nbsp;mortaJi vita cura vult vi-ucre. Sanè Hypocritas æcema vita non donabit : quos tamé nullus ideo putet hac vita priuandos eflè. An ignoramus Deum multis, quos participarc cœleftem vitam non patie-tur,fâcultatcm nihilominus conccflîfsc dæmoniainfuo nomine cxpelicndi, aliâq j m iracula faciendi?Math. 7,

9 Scribisctiamtemultisdecaufsisnonprobare, quôd folam Sacramentorum exclufionem vrgeamxùm vix duas adfcras, casq; admodùm iubricas.Vna eft,quod cxcommu-nicationis pars prxcipua fit fcclufio ab intcriorc Chrifti fo-cietatc.'quamperfpicuè oftendi hue non pertinere, inquß nullius hominis poteftate else. Altera eft,pofsc aliquem ad cœnæ participationem non admitti, vt tarnen non cxcom-muoicetur: quæ opus habet confideratione, Si cnim de puerisj amp;nbsp;in doxftrina nondum inftitutis, ac myfterium hoc non intelligentibus loqueris, libenter afsentior . Si au-tem de illis intelligis ( vt intelligcrc te oportet, fi de pro-pofitacaufaagis)qui propteroblcœnitatcmanteadæ vitæ remouenturà cœnævfiirpatione,tibiipficontradicis. Tu cnim hancrem gradum excommunicationis fecifti ,cum fie ftribis. Et varij quoq; funt Excommunicationis gradus pro varijs non tantum pcccatorum inter fe, fedetiam vnîusamp; eiufdcm peccati circumftantijs: quo fit, vt nonnulli haftenus tantum ex commun! cœtucijciantur, quatcnùs eis ad tempus interdicitur coenj participatione. Hacc à te cum ibi diôla fint, cur hic mutes, non video: nifi forte iftud vidifti pugnarecumtuadcfinitionc. Quippè confeia Ecclefiaex-communicationem fieri, habet definitio : cum ifta prohibi-tioquotidiè poßit fieri in loloPresbytcrorumconfeflii. At confiât, nullum efse inter hancamp;alteram cxcommunicatto-nc dilcrimcn, quàm quod haec priuata quodammodo, ilia

publica eft. De Sacramentorum negationc præcipuc ob id difputo, quia vt à me probatum cft, Excommunicati-onis vis in ca principaliter confiftit.- vt quia in omncm dif-ciplinam Ecclcfiæ facile confenfurusfum, cui non admif-ceatur cœnæ Dominicæ prohibitio. Non cnim in hunc fi' nem à Domino inftituta eft: fcdvtfitlætagratiarumaftioj, publica mortis Chrifti prædicatio, pictatis Scfidcicxer-cltiüm, mutuæquc dilcótionis vinculum. Scelcrum cpet^ cendorum aliam rationem præfcripfit Ecclefîæ fuae Dominus : qua ncglcifta non dccct nos,quam finxcrunt fibi homines ,arriperc, amp;c mordicus cum Ecclefîæ pcrnicie dc-fenderc. A tuafententia non difeedunt alij, qui excommu-nicationem contendunt ciedione è Regno Dei, ( cuius tc« ftimonium duntaxat fit negatioSacramentorum) definien-dam. Qutppe partem cftedicunt minifterif: quod intcrio-rem hominem perfe non attingit. Nam miniftcr externus rigat amp;nbsp;plantat externe : incrcmentum autem intùs dat fouis Deus. Deindefatentut ijdem vna tccum amp;nbsp;cum fcho-lafticis, nullura rite excommunicari, quinon fit à Deo prins exclufus. itaque perRcgnum Dei non poffunt aliud, quàm externum, leuÉcclefi.im vifibilcm intelligere.

Quod fi ita eft, 8c neque polTcnt neque debent vlli homines abaudidone jledioncqucdiuini verbi : à prccibus, amp;nbsp;in-uocationepublica nominis Dei: denique àvcritatîscon-felfionearccri : fupcreft vt duntaxat à Sacramentorum par-ticipatione amoueantur . Quippe quibus iam diólorum nihil deeft, pro fcclufis ab externo Ecclefiae cœtu non habentur. Quibus autem aliquidhorum deeft, illi iam ab omnibus pro abiunólisrcputantur: ctiamfi lolcnniter cos nemo damnauerit. Quae praeter hacc funt, accidentia funt excommunicationis ; non funt eflcntiac partes . Etc-nim, teftibus lacris literis, infunt, ac non infunt (aut faltem inefle ac non inclfe polfuntplurimis)fiuc adSacramenta ad-mittantur,fiue non admittantur.

Cacterum quod ab interna amp;nbsp;fpirituali coniunftionc Chrifti amp;nbsp;Ecclefiae nullus homo nos pofsit ftpararc : ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quódqiiC:

quódque à fola externa foci eta te fidelium excludat cxcom-municatio, probaui hocargumcnto in Thefibus. Is tantum Chrifto nos coniungerc,autab eius focictate Ipiricuali auel-lcre abripercq;poteft,qui veramin nobis fidcm gigncre,ge-nitaraq;icerum cxftinguere potcft.Quippè per folam fidcm Chrifto infcrimuT) viuaq; eiusmembra efficimur : amp;nbsp;è contra, propter folam infidelitatem membra Chrifti cfle defini-mus. At veramin nobis fiduciam accendere,accenfamquc exftinguerc nullipoftiint homines nullæque creaturæ.Pro-indé nulli nos poQunt homines ab interna Chrifti focietato leparare. His tu prætcritis, rcfponderc conaris ad alia quædamin primo icripto, (quod mihi ad memoriam ab initio tumultuariè, vt quouis tempore quodlibet occurrc-bat,confcripfci:jm, amp;inquod rüdem amp;;'impolitamadhuc materiam vclurinaceruum coniecerara, vt ociuin nadus aptedifponcrem) contenta: fed non maiorcfelicitate care-fcllifti, quam fiipra definitionem labefaótare ftuduifti,

Adprimum jquodfic habet: Salutemnobis homines neque dare,ncque adimere poftunt : quaptopter nonpotc-ritexcommunicatioabfcifiioncfalutis definiri: itarefpon-des. Seruarc amp;nbsp;pcrderc foluercSeligarc,aperirc amp;clau-derc,remittere peccata amp;nbsp;retinere, ctiam hominibus tri-buutttur,vtDeiMinifiris.Non enim fubordinatacanl’are-pugnate poteft primariæ caufæ, cui feruit. Paulo fuprà dixifti, excommunicate nil effe aliud, quam dcnunciare a-licui, quod à Deo in coelis rcieólus fit, dum redeat in viam. At hæc dcnunciatio non eft falutis abftifsio. Etenim qui falutem mihi à Deoindicatnegatam, is cam mihi non au-fert: fed ablatam à Deo mihi tantiim fignificat. Certc minifter magiftratusfententiam alicui denunciansnon fert ipfe fententiam, fed latam à Magiftratu nunciat . Quod fi ergo falutem alicui negarc, vcl è focietatc vifibilis Eccle* fiaeexturbarc, ftu excommunicarc, aliud nihil eft , quam rede diuinis liten’s alicui renunciarc quod à Deo fit reied’, tantiiper dum vitam morefq; fuosemendet, fublataème-dio eftomnis internos controuerfia,

Scd ex bac dcclarationc, inquics, confcqnitur ^um, qui in cœlis iudicatus fit indignus focictate Chrifti, nc in terris quidem inter membra cxternæEcclefiæ phrifti cenfèn-dum efse. Ego verô hoc ex illo confequi pemego : te nuUo vnquam tempore probaturum efle incunôlanter affir-mo.Quippè vt ratiocinatio tua valeat,propofitioncra oportet vniuerfàlem efîc ( Nam ex folis particularibus nihil con-cludipoflc ) Proindèveram effe hanc oportet: quifquis à Deo iudicatur indignus regno cœlefti, à Seniorib’ eft eijci-endus ex Ecclefiæ vifibilis confociationc. At manifcftè fal-fa eft. Semper enim plus palcæ quam frumenti: plus ziza-niæ quam tritici : plus denique malorum, quam bonorum in Ecclcfia vifibili fuerunt,funt,crunt. IpfemctChnftus Math. 20. amp;nbsp;2 2. dicit, Multos quidem effe vocaxos at pau-Gos cleélos. Et alibi viam ad interitum fpaciofam efle, cum,quæ advitam ducit angufta fit admodum, Quocirca fi vera effet propofitio,femper oporteret longé plures effe excommunicatos quam incommunicatos: quod eft ab-furdum cogitatu..

Quod fi refpondcas, parabolas illas non cflè exponendas de publicè notis peccatoribus, fed de Hypocritis amp;nbsp;occulte peccantibusjtc autem loqui de illis, quorum fcelcra fint no-ta,tune propoifitio fie crit formanda. Quccunq; Deus no-^ turn Ecclcfia: peccatorem apud fe in cœlis damnaucrit,eun-dem quoque vult à Senioribus ex vifibilis Ecclefiæ focictate eijci. At non plus eft in hac, quam in ilia, firmitatis.Pri-mùm cnim falfum eft,adduâ:a feripturæ loca de folis occul* tisamp;ignotis loqui peccatoribus. Etcnim parabola de palea amp;nbsp;tritico: ite de zizania feminata in agro tritici : item de in-uitatisad nuptias, hanc interpretationem manifeftè refpu-unt. Sanèin parabola de zizania Math. 13. claré diferteque ponitur,miniftros amp;feruos Domini cognouiffe amp;nbsp;diftin-xiffe zizaniam à tritico-. De duabus rcliquis id tantiim di-cam ,unô velutidigitoindicabo potius,quod Auguftinus contrà Donatiftas difputans fcripfit.Cùm cnimDonatiftæ parabolam'demalisamp; bonis pifeibus fie éludèrent ,ideo no potuiffe.-

potuiflc malos à bonis feparari à Pifcatorïbus ÿ ' quia fub a-quislatuennt jtelpondeteisAuguftinus: vt maximèlatue-rint mali pifccs, at non latuit palea,nco latuit aliéna vcftc in-dutus in nuptijs.De quo idem in lib.contrà Donatiftas poft collationemcap.zo.ftcfcribit. Ideó amp;: ilium, qui non ha-», bebat veftem nuptialem,non illi,quiinuitaucrunt jfed iplc j3 Dominus, cuius erat conuiuiumjigariiufsit amp;nbsp;proijci.Ne-»3 queenimêiiplèficut pifeis, fub fludibus erat: amp;nbsp;fic ab „ inuitatoribus, quomodo pifeis à Piicatoribus, videri non ,, potcrat. Proindè ne putaretur ficut ifti putant, quod velut 5, vnusin turba latenter fubrcpfifsetignaris,cóntinuó Domi-nus in codem vno, quem ligatis manibus amp;nbsp;pedibus ex illö ,, conuiuio in tenebras exteriores pfoijei iufsit,multam Cocicn ,, tatemmalorum eftcintelligendam, (inter quos pauciores y) boni in conuiuio Dominicoviuunt)fignificare'non djflulit,’ 3, Nam poftquam dixir, ligate illi manus amp;nbsp;pedes, amp;nbsp;proijei-j, te cum in tenebras exteriores vbicritfletus amp;nbsp;ftridor denti-33 um,continuöfubiecit.Multi enimfuntvocati,pauci veroe-

Icóli.Quipluracupit, Icgat eiufdcmlib.cap.io.de palca amp;nbsp;zizania, Scaindofalfum illudquoqueeft y Deumin fanais (cripturis alicubi praecepifle, vt quolcunque iplc notos Ecclefiae malos cœlo indignos iudicct, nos c focictatc externa Ecelelia: exturbemus. Impcrauit quidem Magiftratui vtfacinorolbs excommunicct (qui fi ncgligens in hac parte fucrit, iram Dci no cfFugict ) ac Presbyteris aut alijs quibuf-dam fub Chriftiano Magiftratu degentibus hoc à Deo mu-nusofficiumque commiflum efse,tum eredam,cum lococx facrislitensprodiiiftoinihi demonftratum fucrit.

Ad argumentum quodattinet, breuis, clara, certaeftre-fponfio.Homines etiä foluunt,ligant,aperiunt,claudunt,lä-kite dant ac ncgant,pCGcata remittunt ac retinent co modo, que inlcripturisDeus exprefsit.Tuum ergo iam eritnos do-ccrc locum in facris libris, in quo Deus mandet, vtcum a-liquis foede viuit, quidä Presbyteri conueniant, amp;nbsp;fuis fen-tentijs homineillü ex vifibili caetu Ecclefiaecxpellant atq; àfacramctisabftinerccogant^dri fuâcisp^nitcntiâ probârit.

Hçc nifi probes, inaniter verba fondes bac derc. ExDci vcrbo docendi font homines quæ fiteius erga nos volutas, quidq; viciffim à nobis illc poftulct.Qui his ndê habet, fol-uitut: qui contemnit, ligatur. Qui falutis annuntiationcm putat eiufdemeflècollationcrajautirç Dei aduerfuspcc-catutndcclarationem,exiftimat eiufdc effe cxccutionem, rümis turpiter errat. Noncnim Prophetæ, cumpopulum in captiuitatcm abdudum iri promulgarunt, ipfi eiim vin-âum abduxerunt. Nec rainifter Principis aut magiftratus, cum Domini fententiam aliqua de re latam denuntiat, ipfc camtulit.Q^odfificremittant ac rctineant peccata, fol-uant ac ligcnt homines, quoniodo tu vis,non crunt ipfi fob-ordinatæ caufç Dei, fed alienæamp; extra Dei ordine pofitæ. Ergo cum, non Conciliabulum illud Presbyterorum,lcd a-lius quiuis ebriofo conuido fie prçdicat:Ebriofos pronun-tiat Deus non habere partem in regno Dci, nifi refipif* cant.

Nifi refipifeas non habebis partem in regno Dci. Hoc, inquam, qui conuiûo denuntiat,Dci indicium denuntiat, fateor. ÀtcumpofteaanncôtisSyllogifmum alterum illii, nihil aliud facis,quàna petis principium- hoc eft, fumisvt probatum,quodnccprobauifti, ncc probate in fempiter-nura poteris. Syllogifmus tuns hic eft: Q^os pror.unciauit Dominus non nähere partem in regno fuo, quamdiu non refipifeunt, indignum eft alia conditione cenlcri in terris in cœtu fidelium.Hunc confiât talem cfiè,dum ad pœnitenti-am reuocari non poteft.

Poffem vno me hineverboexpedite ac dicere,medc illis loqui, qui le poeniterc,amp; vitam emendate cnpere affirmant, licetfubindevcl per negligentianij vcl per incontinentiam etiam inuitirclabantur.Scdrepetam nihilominus qnçdam. Si idem fignificant omnes hæorationes: nempe Excommu-nicari : non cenferi inter fideles in terris: cijd ex vifibili cœ-

G nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tu

tu fideliUm: negate alicui falutem: fi inquäm prredid« otn^ nes orationcs idem fignificent, quod hæc fignificat, denun-tiarc feu declarare alicui voluntatem ac iudicium Dei ex fa-cris litcris ; libenter admitto argumentum. At ü hæc phra-fis, non ccnlèri inter fideles in terris,fignificat aliud, nempc Sacramentorum interdiólionem vel folam, vel cum alijs quibufdampœnisconiunôlam, cogita tu ipfe,an, quæhîc adfers, digna fint refponfîone. Quatuor tibi hæc feripturis firme aclolidè probanda nôris, û aliquid obtinerc cupis. Primum eft,Dcum pr^cepi{re,vt,quos cœlefti vita ipfe non iudicac dignos,cx vifibili coeai Ecclefiac cijciantur per fen-tentiam àPresbyterisad hocdeledis, velut in publico iu-dicio, per fuffragia latam. Altcrum cft ad Sacramenta non eflèadmittcndos,qui flagitioaliquoitafe contaminarunt, vt Presbyteris videantur Deum habere iratum,etiamfidi-cantfepœniterejpriufquam Presbyteris illis vin fint ferió pœniterc. Tertium eft, Deum veile, vt quos ipfe propter peccata oditr, per Senatum Presbyterorû colleda per fuffragia lentcntia arceantur à Sacramentis, Quartum,cnius fimiliter probationem abs te expeôlabimus (vide modo tu,, ne fruftra expeôlem) hoc cft, nempe Deum in feripturis mandaiiifte talem Senatum Presbyterorum fub pioMa-giftratucligcre, quorum iurifdiôtio alia fit à Magiftratus poteftate: quiq» facultatemhabeant turpiterviuentes publica fententia arcendi à Sacramentis . Quantifper haec non probaueris, fruftra tum definitionem turn Thefesno* ftras confutare eonaberis»

Argumentum fecundum hoc fuit. (Sic enim recito, vt àtepofitafuntJ Si excommunicatiodefinienda elfet ab-fciflîonc ßlutis,omncs excommunicati perderentur. At multi horum feruatifiint: multi etiam exilhs,quireftitu-tifueruntabexGommunicatoribus, non funtferuati.Ref-pondes retftè, id tantum eflè ratum coram Dco, quod PreP byterîum rite ex verbo Dci decernit. Huic refponfioni tuæaftiimptionemhancaddo: At nihil talc rite ex verbo

TTjeßutn, Lib, L 83 Dcîgeritur àPrcsbytcrio. Quidfcquatur, non ignoras. Quis'fuit vnquain excommunicator, (fiuc Epilcopus, fiuc Presbitcr fucrit) qui volucrit videri iniuftè egifïè ? Et quis, quæfo te,de iniuriaconqucratur?An non ftatim con-tumaxtalis rcputarctur, amp;nbsp;contcmptor ordinisDiuini à cenforibus iftis cenferetur ? Sed, vt dixi, rcfponfio tua va-Icbitj cum amp;nbsp;Presbyterium hoc, amp;excoramunicationcm à Dco ordinatam dcmonftraucris.

Tertium. Is folus ex Eccicfia ffic videlicet vtfalus auferatur ciedo) exturbarepoteft, qui corda intuctur. At hoc non polTunt homines . Amplius ergo facerc nihil polTunt, quàm Sacramentis interdiccre. Rcfpon-des, concedimus Antecedens , 8c id negamus contra cos facerc J qui vt Dci Miniftri agunt,ex ipfius verbo quicquid agunt: imo fideles Domini fumus,quuni quos ipfc verbo fiio ligari vcl folui in coelis dcclarat, ligatos vcl folutos pronunciamus in terris : hâneque in tetris fadam promulgationcm ratam elle in coelis affir-manti Chrifto credimus . Quorfum hacc ? Non hoc quaerit argumentum, an, quos Deus verbo fuo déclarât ligatos aut folutos in coelis, in terris pronuncian-di fint foluti aut ligati ? 8c an hacc promulgatio rata fit in coelis? fed hoc quaerit, an fie homincs polfint ex Ecclcfia cijcerc , vt falutem abfcindant ? vt argumentum refutes, haec te probate oportebit. Primum qui-dem , fententiam Dei in coclo ligantis 8c foluentis non poffe hic in terris ex verbo cius dcchrari amp;nbsp;pro-nuntiari ab alijs, quàm à Conciliabulo Presbyterorum. Nam facræ literæ docent, hanc ex verbo Dci declara-tionem à quolibet Minifiro adeôquc priuato, cum rcs poftulat, fieri poffe ac dcberc . Hoc cum negari non poffit ab co, qui facras literas concedit non fobs Presbyte-ris feriptas efrc,probandû tibi erit fecundô, Dcclarationc hanc à Presby teris fadam valcre;ab alio quolibet fada non ▼alcre. Tertio, Deum precepifle confcfTum talcmcligi,

G Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui

qui coado concilio cotifentientibus fuffragijs folenitcr de-nuntietacpromulgct Dei fcntentiâ in Coelis fadain. Ma-giftratuaiinfcripturisinftitutumreperio, qui de fccleribus cognofcatacpuniat. Pi'esbyterio veilro hancdatampoce-ftatemfubpio magiftratu nufquamlegi. Quarto, Deum nolicquenquam inuifibilis Eccleiiæconfortio viuerc, qui non fit membrum incernæ quoq; Ecclcfiæ.Supra ofienfum efi, multos à Deo in coelis repuJiari, quos tarnen in extern nacommunioncin terris ferat.

opérantes, quos fc fatetur non cognouifie, non tantum tolérât in Ecclefia,amp; coràm le epulari ac biberc finit, verume-tiamdonis expcllcndi Dæmonia aliâq; miracula faciendi ornât.Matt.7.amp;Lucæ 13. Quinto, hancdiuiniiiidicij re-nunciarioncm amp;interprctacioné idê efse cuminterdidione Sacramentüru.Sextô,promulgationem Icntentiç à Dcola-tac in coelis idem elle curn ciedione ex Ecclefiae vifibilis focictatc. At hanc non ellê idem cum ilia, amp;nbsp;per fenotum eft, SC ex didis tuis confiât, qui hanc ex ilia colligi fupra dixeris.Haec,inquam,cum ex feripturis euidenter probauc-ris, argumentum te nofirum refutauifiè fatebor.munc te ad rem attinens nihJ refpondilTc libère dico.

Quartum argumentum. Apofioli eos qui fidem retinue-runt.amp;Chrifiianam dodrinam non vituperarunt ac pro-feiderunt, propter admifià flagitia non condemnarunt c-iedione ex Ecclcfia, extra quamfalus nulla fit, fedeorpo-ralibusquofdamexhispoenis affccerunt. Ad hoc refpon-dendo quaeris, an exiftimam Petrum, quum à manuum impofitione Simonem Magum repuliflet, eundé ad Mivanav corporis Domini nifi manifefic refipifeentem, admifiùrum fuifie ?Et qui ob animi peruerfitatem, addis,fic rcpcllitur àSpiritufiàndi donis,vt dicatur ncc partem, ncc fortem habere in Euangelij prædicatione, qut tandem admenfam Domini,nifirclipiiccntiamtefiatus, admitti potuit ? herum nihil ad argumentum refpondes.

Quoniam longe aliud fuit manuum impofitioneSpi-ritumSandum, fiuc donum edendi miracula donate, amp;nbsp;vfum

vfum Sacramcntonim pcrmittere. Sanè Samaritani, de quibusinhoc 8, Ad.cap.agitur, Chriftiani fuerunt fàdi acbapnzati.priufqnamadeos Petrus amp;nbsp;Iohannes defccn-diflcntjVtimpofitis manibus virtute miracula cdendi fti-pernè ornarentur. Omnes Sacramentis vtioportuit,qui fe Chriftianos eflè profiteren tur: at non omnes miraculis cla-rere oportuit, i.Cor. 12. Videturhoc donum fcre folis A.-poftolis,ant certe non multis alijs à Deo concefTunijVt ma-nuum impofitione Spiritufiandi vim prædidam homi-nibus impetrarcnt. PoftApoftoIos ceremonia tantuinvi-deturfuiflc, qua ccrti quidam in munere aliquo confirma-rentur. Paulus certe Hortatur Timotheum, ne facile vlli manusimponati.Tira. 5. Quocircanon fcquitur, negata huic fuit manuumimpofitio. Ergo non eftad Sacramen-ta admilTus.Itaq; nihil hoc exemplo probas.

Atexcipics ac dices, SimonemMagum ncc partem ncc fortem habuifle in prædicatione Euangelij.Refpondeo tan-to minus feruire tibi eins exemplum polTe.Nos enim de il-lis loquimur, qui dodrinam veritatis pcrceperunt ac tc-nent : quam Magum non tenuifle aut non retinuifle hoc fa-tis probat, quod areento Spirituflandi dona comparari o-pinatus eft : quodque non pro fc petiuit, fed vt alijs, (accepta pecunia) dare itcrum poflet. Item quod Petrus dicitfe videreineomentemnonredam coram Deo, fed plenam felle amarilTimo, amp;nbsp;fceleribusirretitam. An vos hoc pado hominum animos repente indicate poteftis ? Deinde non fcribit Lucas Petrum adMagum dixifîè,eum partem nullam habere in Euangelij praedicationc, led in co, de quoagebatur. Moxenim hortatur ad pocnitentP am, quodtuæ aduerfaturoppofitioni. Praeterca loquimur nosdeillis, qui Sacramentis vti cupiunt, non de contem-nentibus , aut non fatis digne de eildem fentientibus.' Quod fi dodrinam retinuifiet Magus, atq; verbis pri-mum,deindectiamCoençpctitionc dolorem fuumtefta-tusfuiflet, (vt cum baptizatus eft fidemteftatus fuit) non eudeodicere Petrum Cacnam ci negaturum fuifle. Equi-

G 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dem

dem hortatur eum ad refipifccntîam ad prcccs, an forte DcusiJli remittere peccatum vellet. C^icqiiidde hoc ßt, de quo ncqiic ego,neque tu,certi aliqiiid dicerc polTumuSj confiât exemplum non aduetfari noftræ fen-tentiæ, fed tuç dcffnitioni : quæ ponit excommunica- . tionem eflc fcntentiam Prcsbyteris in nomine Domini corfgregatis proniinciatam : quale hie nihil faólum le-gimus, Hoc legimus,.Petrum, Deo nimirum ipfl hoc reuelante j ex vna ifta Magi petitionc mentem eius pra-uam cognouifle, quam Philippus ante, cui tarnen fem-Êer adhaeferat, cognouifle non legitur . Multadonauit

Quintum argumentum. Aiiqui ex pccc.atoribus ex-communicatis fub vitæ fincm demum refipuerunt, pic^ que mortui funt. Ergo cum ex Ecclcfia cxpulfus ali-quis dicitur, è focietate externa, non interna amp;nbsp;fpiritu*-ali, eieólus, efle dicitiir. Senfus eft, cum conflet ali-quos morituros demum refipuifle, piéque in Domino oc-cubuifle, confiât illud etiam, tales, ft ab Ecclefia rcieóli cogitentutj non fuifle à fpirituali Chrifli focietate ex-pulfos. Non enim fuiflent feruati. Ad hoc refpondes. Antecedens eoncedimus, confequens negamus . Etfi enim intelligere homines non pofliint, quibus videlicet amp;nbsp;quo momento Deus fit datums refipifccntiæ fpiri-tumtarnen ea res nihil oflicit ordinario Minifterio:quo iubentur oues pafeere, turn famclicas ad pabulum dedu* cendo, turn aberrantes, fi patiantur, blande, fin minus pcricuh dcnunciationc amp;nbsp;pabuU moderata fubduâione,, in viam reducendo.

Si per fubduólioncm pabuli intelligis verbi aut Sa-cramentorum negationem , de tuo hoc dicis, non lo-queris cum fcripturis, quæ nufquam iubent pabula hacc fubducere. Venio ad argumentum: Confequens.mei ar-gumenti hoc eft.

Excommunicato , qui in Domino obdormiuit, per . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;excom;-

Theßunti Lib, L 87 cxcommunicationem non fuit adcmpta Icuabfcifla falus. Ex hoc deinde lèquitur : ilium ab externa tantum, non autem interna Chrifti focictate feclufiim fuifle : ac pro-inde cxcommunicationem non effe definiendam, lalu-tis ncgationc. Quomodo, quaefo te , confequens ne-gas, quo vérins elle nihil poteft ? Homines non intcl-ligunt, ais, quando Deus fit daturus Ipiritum rcfipif-centiæ: at hoe Miniftcrio nonofficit. Concedo omnia. Addis deinde : At paftor faraelicas ones ad pabulum de-ducerc ( Cur ergo perentibus Sacramenta fiue pabulum, tu fubducis ac negas ? Nos enim de petentibus a-gere audifti) errantes aut blandè, aut rationc alia licita, (Nam fi per fubdudionem pabuliintelligis negationem Verbi amp;nbsp;Sacramentorum, toto erras cœlo) reduccrede-bet. Concedo hoe quoque. An propterea, qui in Domino eft mortuus, fi fuerat excoinmunicauis , non eft faluus ? Ipfe tu, amp;nbsp;reólc quidem , adducis verba mea, quibus probate volui cxcommunicationem non effe ab-feiisione falutis definiendam: acjjroindeexcufaretenon poiTum : nifi fortè idem putaris efle confequens ncgarcgt;amp; coniequentiam. At hic error nimis craßus foret. Cogita pofthac diligentius quid amp;nbsp;quomodo relpondeas, ne dormiuißc puteris. Confecutionem, quam tu hîc non oppugnaSjOppugnarc ante fi feifses, volui(îes,puto,breui-terprobabo.Faciâcolibcntius, quodfimul etia refponfum eritillis,quç contra fextum amp;nbsp;feptimüm arguraentu adfcrs, QiiifquisiudicioDiuinoincœlisfadonon eft prorfus ab interiore amp;nbsp;fpirituali Chrifti cóiunóiione feclufiis, is, fi cx-comunicetutjtantü ab externa ccclefiæ cómunione abiun-giturjfalutenonexciditCeteru quifquis tandem verè refî-pilcitffiue cito fiuc tarde fiat) nunquâ fuit à Chrifti occulta focietace omnino auulfus.Talisergo tactfi excômunica-t’eflet ab Ecclefia,n5 prorfus exciderat falute fua,hoc eft, excômunicatio ei falutenon ademerat. Nifi hoc modo rcs habeat,irrita erit eleófiodniina.Periretcnimquieleót’eft ad vitâfempiterna.Pendercceadcm ex vitafadifq, noftns.

G 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Falfa

Falfa effet dodrina de Sandorum perfeuerintia Si eledilt;gt; ne : quam tu infra aperte aftrius. Quanquam vcro ibi emplaftro quodam tcgere conaris , nihil tarnen tfficis apud intelligentes. Et ne hoc quidem exciifat^ quod non pure, fed cum conditionc dicitur ei falus negata fuifle: propterea quod à Deo in coelis abiedus nunquam fuir, quanturauis alitervifum eflèt hominibus*

Confideretur exemplum Dauidis, qui muleis menfî-bus in icelerc fuo haefit. Is, fi tunc Excommunicatus fuiffet, dumfibi adhuc in faóto fuo blandirctur, non ta-menfalutefua excidifset. Illuftrius adhuc eft exemplum Manaftis Regis; quo vixvilus fuit ncquior . Is tarnen pie credicur mortuus . Quapropter non fuit abfolutc fimpliciterque à Deo in coelis damnatus. Nec refert vtrum excommunicetur aliquis , an dignus fit Excom-municatione, Idemcnim femper iudicat Deus , fiue Ecclefia loquatur fiue fileat. Certe qui hodie fimilea-liquid faceret, à Presbitcris omnino excluderetur, fiue eledus eflet apud Deum, fiue non eledus. Quod fi c-ledus effet, falutem ei non toilerent fua fententia Prefi byteri tui.

Secundo dare alicui falutem , confortium Chrifti internum , Sc huius generis alia, an non funt res fpi-rituales, caeleftes, amp;nbsp;Diuinæ, quas praeter Deum con-ferre nobis nulla polfit crcatura ? Sanèita res habet. Ergo nec auferre talia à nobis pofliint homines. Quippe eiufdem poteftatis eft, dare amp;nbsp;auferre haec cacleftia do-na. Quod etiam homines talia dicuntur dare, ita eft accipiendum, vt ex vetbo Dei cogitemus foris nuntiarc amp;nbsp;explicate, quae intus facit Deus, vbi, quando,quan-tum, quomodoipfe vult. Homocftinternusamp;cxtcrnus: Winifter externus amp;nbsp;internus : Minifterium externum amp;nbsp;internum: verbum externum Si internum.-conftant etiam Sacramenta rebus extemis amp;nbsp;intcrnis.Duç ergo fut fcu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;externorü, altera internorûrquç finepudé-

Non funtetiamfic inter fe nexa externa amp;nbsp;interna, vt altera fine alten’s non rcperiantur. Non quifquis extcrnè baptizatut aqua, interne abluitur. Non quifquis panem Domini edit, Dominum edit. Non quifquis Cnriftum annuntiari audit, Chriftum induit. Non quifquis falutc excidiffe pronunciatur abhominibus, aDco quoque condemnatur. • Non quifquis ab vfu Sacramentorum externorumrepellitur, re Sacramenti à Deo priiiatur. Summa eft, homines plantan t ac riganr, Deus folus dat incremcntum,vbi,quando, quibus, quantum, quomodo, ipfi bonum iudicatur: non quomodo Miniftris .externis placet.

Tertio, par eftpoteftas ligandi 8c foliiendi, adeo vt qui altera caret, vtraque careat : amp;qui vnam habet, ambas habeat. Ergoficonftiterit, presbyteros in foluendo excommunica-tum,'non dare falutem,confiât etiam eofdem ligando non adi-mere falutem. Tam autemcertum eftpriusillud, vt Ponti-ficij fcholaftici id negate aufi non fuerint. Itaquevalde feali-quitorquentjVtfaccrdotem ahquid amplius faccre doceanr, dum àDeopriusfolutümabfoluit, quam quod in externam Ecclefiæ fbeietatem interim recipit. Tandem port longas conccrtationcs 8c varias raolitiones inco ipfoacquiefcunr, in-ternorumbonorum ex eo nihil eiaccederc. Hine aliqui aufi funt affirmare, Excommunicationem nil efle aliud, quam figmentum presbyterorum: quod ipfimet tcflificantur. Sic igiturconcludo. Qui excommunicatum foluit, non plus ei dat, quam quod permittit eum externz Ecclefiæ communicare-. Ergo qui cxcommunicat,nihil aliudfacit,quam quod prohiber ritibus Ecclefk-e participare.

Quarto, contradicis tibi ipfe, dumhocnegas. Etenim contendis neminem rite excommunicari,nifiprius à Deo excommunicatum, adeo vtnifidiuina præccflerit, humana irrita fit 8c fabulofa. Addis hoc etiam, earn nil aliud efle, quam diuinæ in cœlis faólz promulgationem.Q^æ fi funt vera,non tollit falutem humana Excommunicatio, fed declar.it folum-modo qnid Dcushacinpartcfeccritin coelis.Cætcrfi indicarc quid alius decrcuerit ac iudicàrir, non efti dem illud dccerncrc

amp;iudicace. Supraexpofui, quid interfit inter cos, quidc re aliquafententiam cum autoritäre ferunt, Sc cos^ qui abalijs latam promulgant. Euidenter igitur probatum à nobis eft, cxcommunicatoresamplius nihil faccrcpoflc,quàni à Sacra-mentis arcerc : quatenus è focictatc externa Ecclcfiæ dicuntur aliquos eijeere. •Qimcirca facile fe tutabitur argumentum no-ftrum aducrfiis tuas reprehenfiones.

Addam his teftimonium D.Luthcri,qui in fermone de ex-communicationeTomo German. I. folio hare habet. Excommunicare non eft, vt quidam opinantur,animam Sata-næ tradere, 8c precum fruiftu à pijs fadarum fpoliare, Nam vbi vera fides amp;nbsp;charitas in corde remanent, etiam vera com-naunio Dei,vt precum Chriftianitatis frudus permanent :poft-quam aliudeftexcommunicatio, nec fieri aliud poteft, quam priiiatio externi Sacramenti aut commercij cum horainibus: ac fi in cuftodiam traditus externa amicorum confuetudine priuer, amore Scfauorceornndeminterea non fpolicr. Audis hicexcoramunicationem non d3mnare,3ut interiorcm co' munionem nobis Chrifti Sc Ecclefiæ inui fibil is adimerc,fed ab externa tantu focietate cxcludere ? Audis etiam cam nccaliud cfsc, nec aliud fieri pofsCjquàm externi facramenti feu vifibilis figni (conimerci) negationcm hue non pertincre firmè probatum videbis, fi noftra perlcges) fpoliationem: Si ergo rem in-ternam amp;nbsp;ccclcftcm,corpus Chrifti pro nobis crucifixum,no-bis non eripit,quo pado falutem abfcindit’Non cito D.'Luthc-ri teftimonia,vt mea cis probem, fed vt videas adco cife aperta amp;nbsp;data, qux dico, vt neminem Theologum latere debeant.

Quod deincepscarperevideris, quod Miniftrorum adio-ncs externum quid effe dico,quam fit incongruum ex rccitatis facile poteft perfpici. Verba tuafunt. Hane piam Sc ab ipfo Deo gregis fui gubernatoribus præfcriptam folicitudincm((ci-' licet oues famelicas ad pabulum dcducendi,crrantcfq; in viam reuocandi)cxternfi quiddam e(fe quam diu voles,arbitrabcris, EgoadhueputauiMiniftrum externum, externum verbum, amp;nbsp;externa figna.externo offerri homini,nunc veto videor mihi videre, vos externis non veile contentos effe: tametfi in re-fponfionc

fponfîonead 3.argumentumfcripfcris, vos vfqucadeo a-mcntesj autimpiosnonefle,vt, quodvnîusDei cft, vobis arrogctis. Hoc ü verum eft, quid mihi fucccnfês, quod ex. communicatores fàlutemnuïlipræfeindere poffe affirmo, fed externa folùm agcre contendo ? An falutcm dare non ex illis eft, quæ vnîus fiint Dei, nullius creaturx?Dicis légitima veripresbyterij indicia non fecus formidanda, quam fl ex ore fuopronunciaftet Chriftus. Idem nos etiam arbi-tramur : fed tuum illud presbyterium nondum probafti à Deoordinatuminecoftendißi indicia hæc,dequibus inter nosdifputamus,efscDeiverbo confentanea. Quarc dicis tantum multa, fed probas pauca. Sic cum à facramctis prohibitum, à re quoqne facramenti, id cft,Chrifti communi-oneprohibcriafseris,abfquefcripturis loqueris. At hoc modo loquentitibifidem nonhabemus: imo quod vnius Dei eft, imprudentcr tc hominibus tribuerc affirmamus.

Oftram definitionem bonam amp;nbsp;concin-nèconftitutamituam autcm ingencibus erroribus refertîim demonftrauimus, nunc quid in partitione noftra accufes confidercmus. Primumeft,nos perpe-ram duosgradus excomunicationis po-fuiile: cum tres fint apud vos ecclefiafti-cæcenfuræ gradus.Egoneq;quot apud alioSjnequequot apud VOS fint cenfuræeccleiîafticæfpecies amp;nbsp;gradus quæ-rendnm mihi vnquam putaui: fed hoc folum inueftigarc propofitum habni, quot efleut excommunicationis gradus. Hniusduoseflc apud vos inucni:amp; duos etiam apud Pontificios: quanquam alia ratione hi duos faciant. Supra ex tuifmet verbis duos cflcoftendr. Commone-fadionem amp;nbsp;muldam inter cxeommunicationis gradus collocate non debui ,cnm jqui eo modo increpatur aiic muldatur, non putetur ab vllo priuatus comm unione fiJelium

Qonßrmütio, fidcli Um. At cui facramentorum vfu interdicitur,is iam pro abiunólo à plerilquc omnibus habetur.Proinde ne hie qui-dem iuftarn vllam caufam habuifti contradicendi. AfTcris non meminiiTe tc plures diiobus.excommunicatos intra decennium, miilierem, foeneratorcm. Aut igitur Iohannes Morellus anno 63. àvobis excommunicatusj illefœne-ratorfiiit: aut in fcripto Magiftratus continente fententi-am djscxuftionelibri, cauia hæc omifsafuit.Mirarerfi tarn fplcndidi ôc luculenti aólus tam cito potuifses obliuiici. Sed ad rem noftram,

Pontificios dixi baud reâè introduxiflè excommunica-tionemmaiorein,quæ ab omnilicito aólu excludit. Hane tu,tametficanon vtamini, non fimpliciter damnandam cenfeSjCum expreflb Dei verbo nicatur. Arbitror tibi non-dum excidiffc, me de excommunicatione illorum agere. Qiii dodrinam approbant, amp;nbsp;tantum non viuunt, quomo-do Chriftianos decet. Iam vidcamus tuas rationes.

Immundos, ais, ab ipfo rempli aditu prohibitos fuifle, non inficiaberis. Et cum excipis hoc externum quiddam fuifle, nihil nobis quidem dicere videris, quod contra te non faciat,vt alibi nos oftenfuros fperamus. Alterutrum cnim fatearis oportet vel deteftabiliorcm fuifTe corain Deo cxtcrnam,quam intrinfecam pollutionem, vel hac, quam ilia, pollutos, etiam habitos fuifsc impuriores. R e-fpondeo,mc non inficiari quidem, quin ab aditu rempli prohibitifuerintimmundi: (hocenim fcriptura tcRatur) Sed ex hoc lequi, quod tu vis,nempc propter vitam improbe adam arcendum aliqucm nunc else à facris ritibus, conftanter nego: amp;nbsp;quidem ijs permotus rationibus, quas tibi facilius fit contemnerc, quam rcfellere. Veriiçn de hac re copiosc difseremus,cum,huc nos tu, ficut promittis,rc-trahes; in præfentia breuiter tantum indicabo, cuiufmo-di argumentator fis. Argumento ab imraundis fub lege dudo

Theßum, Lib. L 9^ diiâo vis oflcndcrc excommunicatienem maiorcm, quæ a-dum omnetn licitum prohibct,atquc cxcommunicanitn ætcr-næ damnation!addicit, niti fcripuiris. Aa immnndi fub lege pro damnatis habebancur ? An ab omni adii licito prohibc-oantur? An ab omnibus Sacramentis arcebantur? Non ira habet. Etiamfîimmundusaliquis morcretiir, de eins tarnen faluteob id nullus dnbitabat, cum fandifsimus quifque fie morîpolTet nempeGonorhoealaborans,apud mortuû cubans. Item millier aut menftruis,aut profluuio altero ægrotans, aut leprofus. An non Sacramentum expiationis fub poena^xitij cogebantur ctiàm immundi lugcndo celebrare ? A,n non Sab-bathatenebantnrobferuarc? Sed de his poftea; nunc tuaex-pendamu s. N on recordor me fie argumentatum, quia videlicet Icgalis immunditia externum quiddam fnerit,non potiiif-feeamfignificareimpuritatcm vitæ mommque. Argumentum in hoc loco tnum taie videtur cfiè, Sceleribus polluti im-purioreserantpollutis fub lege. Ergo cum hi arcerentur àfa-crisritibns, mnltô magis vitijs contaminati rcpellendi fne-runt. Si caJem poena,amp; non dinerfis affici Dens iufsifTet v-trofquCjConfeqncrctur certe imniriorcs magis'prohibendos àtcmplo fuiiïe miniis impuris? Similis tna eft ratiocinatio huic,vi poftea clarifsime perfpicietur : Carbonario vel alio quopiamhominefordido, qui fna fordc tangentes inqninet, impuriorcftebriofnSrfur,ant homicida: Ergo mundis in-dntiveftibus homines mnltô magis fnrem fngient, ne con-tadn eius veftes fuas contaminent, qnàm Carbonarium. Certèvtveftibus caueamus, magis fugimns Carbonarium veftes habentem carbonum puluere oppleras, qnàm furem mundis veftimm indumentis.Porro fimilia efle hæc argumenta poftea cuidentifsimc demonflrabo.

Etquorfum, ais, facrificia ilia pro peccatis, nifi vt pub'ica eflentrefipifeentiae teftimonia? Ego viciffim quaero ex tc, quorfnm hoc adducas argumentum ? Statuifti probare excom-municationem maiorcm niti«fcriptiiris ,amp; vtcris hoc argu-mento ;qni fic pcccarnnt apud ludacos, vt certa pcccato pacin nullaefsetconftitntaàDeOjij iufsi ab eodemfunt iftiufinodi peccata

peccata, ccrtîs cxpiarc facrificijs : ergo licet pcccatorcs ab omni Icgicimo aólu prohibere. Ecquts bæc patienter in tam gra-ui caufa audiat à te cum authoritatc dici? An crat excommit-' meatus, qui, quoties amp;nbsp;quando vellet, ad templum ire po-terat, vt facrificium Deo pro commiffo à Ic peccato oferret? Hoc ipfe, quod ad expiandum peccatum iubetur adferre facrificium, non excluditur à facramentis, fed ad ca inuitatur. Nam omnia hæc facrificia eranc vera Sacramenta. Quomo-do ergo ad ftabiliendam Excommunicatione tu hæcproducis? Qupmodo aditu templi prohibitos fuifle? aut exemplo eorum Maiorem Papac Excommunicationem aftruerc tentas ? Atfaltcmoportebat tales, inquies, in fignum pacniten-tiae facrificarc. Concedo, fed ad rem noftram quid hoc attinet ? Quin amp;nbsp;apud nos idem fit. Sicut cnim ilia facrificia declarabant offerentem peccauiffe, amp;nbsp;peccati pænitc-rc; fic qui ad cocnam apud nos accefliirus eft teftificatur, prius fe poenitere peccatorum, gratia Dei egere, inque morte Chrifti falutem fibi quacrerc, adeoque fic afiedum efse vt Chrifto dignam velit deinceps vitam viuere. Ergo quo-cunque verras argumentum tuum nihil probat.

Obfchifmata,hoceft,grauiaoffendiculainquisfunc ciedi è Synagogis homines, id eft, à facris omnibus conuenti-bus prohibit! fiint : qui mos à Chrifto rcprehenfus minimè probari manifeftè poteft. Nam fi in priuatis necjalioqui ma-nifeftis delidis iubetEcclefiæ rcbellem haben velutEthni-cum 8c Publicanum,multó magis id voluit fieri in publicis criminibus. Poft hacc multis probas Ethnic!s nefas fuifse tcmplum ingredi : ludaeofque cum illis vitae confuetu-dinem nullam habuifsc quæ minime erat necefsc probare. Nihil enim in facris literis aperte fcripttim probatio-nis eget apud vos. Refpondeo breuiter, falfifsimum ef-fe, quod dicis ünuxrwó.vyiyQv fieri, idem fignificafse ac àcon-uentibus ritibufque lacns omnibus prohiber!. Interpre-tatio hæc non eft fcripturae, ideóque à me non recipie-tur. In fempiternum non docebis ex facris literis, non licuifse illis, qui ex Synagoga aliqua fuifsent eiedi, ingredi

gredi in tcmplum Hierofolymitanum y confuetàque ibi cum cactcris cclebrare Sacramcnta. Q^iaremeræ nugæ funt, quæhoc loco profers. Quid fit aliquem vtEchni-cum amp;nbsp;Publicanum habere, cuin ad i8. Cap. Matth, peruentum fucrit, exponam : amp;nbsp;probabo ibidem^tc verba hæc pefsimè interpretari.

Paulus optimus Chrifti interpres prohiber cum no-mine tantum fratribus cibam capere, i. Cor. 5. Cuius locifenfum vt quisinomnes formas conuertat,nunquàm probabiliter, ncdumnecefsariôeuicerit, dignos conuenti-bus ijs, qui ad fidei confefsionem fpcéhabant, habitos fu-ifiè, quibufeum priuatx vitæ vfus nefarius cenfcrctur. Quae de haereticis ex 3. cap. Epift. ad Titumallinis, ad nos non pertinent. Egomihi perluafi, me veritatis ama-toribus, quos agnitum errorem reuocare non pudear, perfacilcdemonftraturum efTe, ex hoc loco id non fequi, quodtufequiopinaris. Primumquidemnon dicit Paulus non admittendos talcs,fi quidem admitti cupiant ad audi-tionemverbi,adpreces,adcaen3m Dominicam,deniquc ad Icgitimos amp;nbsp;à Dco praeceptos ritus aéiûfque alios. Quod fide excommunicatione loqui voluifset, longe brcuiusamp;apertiusdixifTct, arceteeumà Sacramentistaut tradite cnim Sattnae, vt vos hanc rem exponitis. At non hoc iubet,fcd ne commifccantur (hoc cnim eft

ideft,impcrat nefamiliariteramp; coniunûifsimè cum talibusviuant. Caufae huiusrei duac funt: vna, vt, qui pcccauit,pudefiatac corrigatur. Nam qui fe abaliquibus vitarividet praeter morcm, hoc ipfofceleris argui le in-telligit, ficquepudefadusvitam emendat. Altéra,quod ex familiari maiorum conuidu, qui boni funt, corrum-puntur : amp;nbsp;ab aliis taies iudicantur, quales ij funt, quorum ardiorc focictate vtuntur: qui autem mali lunt, hoc ipfo in malo confirmantur. In Sacramentorum vfu contraria modo eueniunt omnia. Quippc horum frequens vfus ncc vtentem, nec fpedantes aut præ-fentes reddit détériorés: fed augencur magis in vtiiP que

que fpiritußandi dona. Suntenim adminicula quædani infîrmicatis noftræ, amp;inuitamcnt.i ad pietatem cuitu mque Dei. HincfitjVthorumnegleâio neque pudefaciat pra-uè agentes, neque négligentes reddat meliores, fed eofdem détériorés efficiat.

Secundo,diferimeneft longe maximum interea, quæ DeustotiEcclefiæinftituit,qi)æqucab omnibus vult ob-feruari: amp;nbsp;ca quæ priuatis pro loco amp;nbsp;tempore præcipit feruandaautfugienda. Etenim hæc illis nihil derogant, quandononpugnant interiè, fed fimul ab codem feruari pofsunt. At non pug nare, Sacramentis cum aliquo vti, amp;nbsp;focietatem eius priuatam,prælèrtim aróHorcm,fLigcrc,ccr-toefteertius. Etenim non me iubet Deus cum omnibus Ecclefiæ membris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;at facramentis ab ipfo in-

ftitatis, iubet me cum Ecclefiæ membris omnibus vti. In lâcramentorumprætereavfurpatione iubeor meipfuin ex-plorare, non alios: at in conuiólu 8c fodalitate priuata in-tueri debeo alios, vt amp;nbsp;lucrer cos, fi praui fint, amp;nbsp;confuetu-dinc eorum ipfc non deprauer, Præcepit Deus, v t fcelcri-bus inquinatos propter prædidas cauiàs vitem in rebus amp;nbsp;negoti js priuatis: in publicis à Deo ordinatis ritibus vitare cos non me iubet. Addeqpod manifcftè imperat Paulus, nctalemhoftis loco habeamus,fcd velut fratrem infttua-mus, 2.Thcf.3.vultergo, vtin rebus ad cultum Dei amp;nbsp;fa-lutem proxiraifpedantibus cum non perindevitemus, at-que inijs, quæ ad priuatacommerciaattinent. Immo ne conuidum quidem prohiber, fi »-«flsTt)«/ quam iftic præci-pit, inferuiat: fane excommunicate cum non vult, quem velut hofiein habere vetat.

Tertio confiât, Apofiolum,vtqui fedaPharifaeus fuif-let, non ignoraffc ludaeorum mores. Norat itaque Publi-canosa plerifquc omnibus ludxisjinprimis ante à Phari-fæis fie fuiiTe deuitatos, vt no modo à familiaritate confuc-tudineque eorum abfiinerent, verumetiam cibum cumil-lis capere rcligionem cfic putarent: amp;nbsp;nihilominus neque à tcmplo, neque ab alio cuitu prohibitos fuific.

cum hoc etiam loco Apoftolus iubcat, facile liquet, ad confuetudinem vitæ priuatam pertinere hoc eius prae-ceptum, non ad Ecclefiafticosadus. Non tantum dcbetis, inquit,ardioremtaliumfocictatcmvitare,fed etiamcon-uiólum. Quod hadcnus tenendum monct Apoftolus vt fuo priuscxemploChriftusnosdocuit, quatenus is non infer-uiat corrcóiioni fratris, Quocirca non poteft vlla rationc eftendi, Apoftolum exiftimafle ita inter le duo hçc connexa fuille, vt alterum fine altero elïè non poflet. Dum igitur al-terumiubet, alterum noniubet,nemo vtrumque eumiu-here voIuilTeaffirmarc debet. Hoc fadum ludæorum ita tuam interpretationcm rcfcUit^vt foliim fufficcrc veritatem quærentibu^oflrt.

Quarto amrmatcxprcllc Paulus in AóHs coram Fefl:o,amp; alias quoq;, fecontra legemMofisnihilpcccauiflc.Quin-ctiam ludæi nullius cum tranfgrelfionis accufarunt, quàin quod Græcos in Templum introduxifle mcnticbantur.Cç-terumLcx Mofis iubet omnes Pafcha concclebrarc mun-dos fecundiim legem : nec excipit moribus inquinatos, fed amp;nbsp;Chriftus ad agni cfiim ludam admifit : amp;nbsp;cum in eius locum cœnamfuam inftituerct,omnesiufsitcavti difcum-bentes, id eft, Chrifti dilcipulosfc profitcntes(Reprælênta-runt cnim difcipuli totam Ecclcfiam ƒ diccns, bibite ex hoc emnes. Hacdecaufa ex Corinthiorum cœnanullos, ctfî pcrmulti eftent mali,cxclufit. Ex quibus omnibus pcrfpicuc patct,firmequcprobatur, Paulum, dum bonis mandat, nc ardiorc focietate cum flagitiofis viuant,pcccatoribusvfu Sacramentorum, fi modo vti cum alijs optalTent, non inter-dixifle. Quippe femel contra Mofis Chriftique legem id cgifle viderctur.

Poflremo quid eft opus longa expofitionc, cum ipfemet Apoftolus fuo faólo feexponat ? Certe incadem Epifto-la recenfet magnum Catalogum vicioforum hominum, quorum nullum iubet à cœna Dominica rcmoueri. Quid poteft exfpedari clarius amp;nbsp;certius ? Quorum cap. y. pri-uatum commercium iubet fugerc: eofdem paiilopoftn*

H nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cap.

cap.ipfenôn modo ad cœnam Domini admîttit, vcrumetî-am mandat,vtfeipfnmvnufquifquis cxploret, qualesquales ali) fint. Aliud eftmalorum fugerc confuetudinem, Sc aliud Sacramentis à Deo donatis cum cætcris vti. Hîc cum Deo nobis res eftiibi cum hominibus.Hîcfuamvniifquifq;con-fcicntiamDeoprobarcdebet; qualisaliorum fit, quærere non debet. Sienim nefas eflètcum improbis eænam Domini cderc,non iuflîffet Apoftolusvnumquemq; fcipfiim pro-bare, fèd tuïsifïèt nos alios probate, ne pollueremiir. E odem fpeôtatj quod mox addit, indigne cdentcm indicium fibi e-dere, non alijs. Ergo vt hiiiiis loci fenfiim in omnes formas conucrtas, nûquàm tarnen vel iplbmetPaulo interprète ac Indice tuæ opinionifufFragabitur,Icd de hoc loco po/-fteaiternm diiTeretur..

Nune ad folutiones tuas ad quatuor argumenta illa, qui* bus me putas maiorem Papiftarum excommunicationem confutarc voluifïê, venioi Libettamenpriusmonere ,mc non accnlàuiflc, quia gradus fecerunt, quod ctiam vos facttis. Species pînres non eile ex meis Ihefibns liquet. Nam fl excommunicatio nbsp;nbsp;pcohibitio rei alicuiusprop^

terqnamiSjCui negataeft , non exiftimetur porro mem-brum effe cxterioris Ecclefiæ, fola Sacramentorum negatio vocaripotentexcommunicatio. Quoniam qnæ præterca polfunt nobis negate homines, accidentia eins fint, ad fubgt; ftantiam non pertinent. D. Lutherns etiam in artic. ad Concil. Manman, indidumait. Maiorem excommunicationem, vt Papa nominatjpropœna politica tantum ha-bemns. Idem, nifi fallit memoria,repetinitin admonit.ad Ecclcfiaft. Auguftæ Anno 1530. imComitijs colleólos. Deinde non hoe reprehendi, quod vnam dicunt altera gra-uioremeffe : fed quod maiorem interdiótione templorum amp;nbsp;aólus cuiuflibet liciti definicrunt. Miror vehementer, eur tibi li buerit meam fententiam oppugnarc, cum eandem mecum probes. Scribis enim te cenfere aliter de fimplici verbi auditione; à qua ne eum qiiidem putes arcendum cfle, qui Satanæ iraditus clïèt. Sane ego in Thcûbus nullam reia aliam-

aliam damnaui nominatim, vt cx probationc mea patct. Perperam ergo Papiftæ ab atiditionc verbi ac templis depel-lunt excommunicatos, qiiod ego volcbam.

Sed age,poflqiiam ficpriiriscontradicendi ftiidio, vttu-am-ipfiusmec fententiam cuerterc non dubites, quod tua-rum rationum pondus fir expendamus. Argumentum me-um hoc eft. Ab auditione verbi Dci feu concionibus publi-' cis, Icäionc eiufde ac precib®, nullus arcendus efi:,qui inter-efie cupiat,vt ex i. Cor. 14.cap. manifeftèprobatur. Peccant igitur Papiftæ, cum maiorem excommunicationem horum prohibitione definiunt. Refpondcs, profanos admiflos fuilTe : at vel À'aro!rtwÂ7-®gt;wfa(ftosàIudæis,velSa-tanæ traditos à Chriftianis, ad eos conuentus, qui communis fidei profelsionis caufainftituti erant, admiflos fuifle ne-gas abfquc rcfipifccntiæ teftimonio.

Simili vbique foelicitate difputas, hoc eft, fortiter affirmas, at timide probas. Nego tibi è Synagogis eiedos ad templura facrificia ritufque alios à Deo per JVtofen in? ftitutos non fuifte admiflos. Scriptura contrarium pla-nifsime tradit in cxcmplo Mattha:iamp; Publicani apud Lucam cap. 18. neenon in hiftoria Adultcræ apud lo-han. 8- deniqueinChrifti Apoftolorumque fuorum, in-primis autem Pauli hiftoria. Vnde ergo tu opinionem tuatn probabis ? An idem fuerunt Synagoga amp;nbsp;Tem-pliim ’ At ipfe tu hic dicis profanos in Synagogam ad-miflbsvt ex aliquot Lucæ teftimonijs conijeias : quum in Tcmplum ingredi profanos nefas eflet. Qimmodo ergo fi idem non fiierunt, eiedos ex Synagoga etiam eiedos exTemplo fuifle affirmas ? Quomodo etiam profani ho» mines, qui temet-ipfo affirmante in Synagogas intromit-tcbantur,non etiam in Templutn ingredi finebantur, fi eadê erathuius amp;nbsp;illarnm ratio? Imo quomodo probabis tu, ex vna Synagoga eiedos, ex aljjs( Nam pktres erant Synago-gæ non tantum in fliuerfis vrbibus, fed nonnunquam in vna eademq; vrbc) etiam fuifle cxclufas? Ex feriptura oppofitu colligimus, quod tum probabimus, cum quid ex5ynagoga

cxpcilere fignificct, explicabimus. An à Chriftianis poft A-poftolos aliqui traditi fint Satanæ,noftra non intercft querere: qui hoc folum inquirimus, quid feripturæ mandent aut vêtent. Si facere tcntarunt,,abfqj feripturis tentârunt. NuU’’ cnimin omnib’ fanôlisfcripturis locus reperitur, qui hoc præcipiat. Fuitenim Apoftolis extra ordinem concefta tra-aitaque à.Deo ifta poteftas. Proindèquæ de moribusEc-clefiæ veteris profers, ad nos non pertinent y qui feripturaî duntaxat teftimonia poftulauimus.

Caufas cuni adducis, cur profani potiusjquàm in vita lapfi admittcraitur,alt;ftumagis. Cumenimres ipfa non exftite-rit, fruftrà caufas eiufdcm recenfcs.In qua re illud etiam nota bis, te de illis loqui, qui pabulum, id eft, verbum ( Sa-cramenta) alpernentur,cum pafsim nos deappetentibus loqui videas. Quare iterum extra terminos procurris. Quid' opus eft vctare,quodiam antèauerfaturaliquis?Perfuadcn-dusmagisefttalis,vtappetereincipiat. Sic neque diftin-âionem hanc potuit cogitafle Apoftolus, qpado Chriftia-nosiubctfamiliaritatem fratrumvitioforum fugere, commercium cum profanis concedk. Quibustuargumentis oftcndcs,/LU) iriuitLvAfùyvuSiy pji fftunâitiv cum aliquo in cum fi-nem,vt pudefadusrcfipilcat,idcmfignificare, arque lap-fum à verbi dei auditionc, omniq jadu Icgitimo, ( in quorfï numero illos ctiam compledor 5 qui ad communem fidei JÇo/^Àoyixr/Kpcrtincbant) prohibere ? Cum rogas quïnam communes cumEcclefia prcces habeant,qui vita feparum dignos Chriftianis gefterint^ego vieifsim rogo,quînâDciis permittivolueritPublicanoinTcmplum ingrcdiLuc. i8? An non melior dcfcenditPharifaro? Quï tu fcis.imó quïau-des cogitare, non habere eumpium animum tiinc,quando' cum cæteriscupitDeumprarc? Qitocircamultômagisin-terrogandus vidêris, quï prohiberc tu alicui audeas Dcü in-uocarCjCi gratias agerc pro fuis benefici;s,peccatori'i cnlpS deprecari,amp; p^enitcntiâdeclararer’Omniahçc prpftatEccle-fîç,qui tametfi deliquerit ac grauè/celus admifcrit,ex verbo’ Dei cupit mftitui, amp;nbsp;vna cum ahjs vult Dcum comprecari: ciü

The/îum^Lib. I, loi cuî cum iplè etiam putes verbi aüditioiie non'cffe interdi-ccndum,frijftrâ ab alijs conuentibus diftinguis.Nos cnim in Ecclefijs noftrisalios nullos habemusmeqjiubentur in ferip-turisij, de quibus nos loquimur, àprecationibus ftatarum horarum arccri, vtexcmplû Publicani docet. Quamobrein nuda verba Hindis, præterea nihil facis.

Illud fupra modum miror, quod prohibitioné vnius eiuH deinq; fidei confelïioné publicam probare audes.Itânc cerium cfl omninô pr^conceptam opinionem defendere, vc ilia etiam à te cxcommunicatis velis negare, quæDeus ne à fc quidem excommunicatis negatjaut negare alios iuffic? Ec-quid diccnt homines, cum te hueufq; progrelTum intelligér, vtpociusintcrdicerehominibus confefiione fidei in publico velis, quàm de imperio illo vcftro aliquid remittere ? At idê veteres, inquies fortafle, fecerunt. Nosautemnonquidhi fccerintjicd quid red è fecerint, quacrimus. Si cnim aliquid probandutn fiierit,quia veteres fecüTe conftet,permul-ta alia vos iniufte accufauiftis.Chriftus hominem in fiio no» mine Dæmonia eijcientem noluit à fuis difeipulis prohibe-’ ri, quancumuis fuo fc nollctcomitatui adiungere : fed addit, ilium pro fe cflè, quiiquis no aduerfarius ipfius effet, Lucæ-acMarci^.cap.CurergotuChriftum confiteri volentem vetabis id publice cum cæteris facerc, etiamfi fuerit lap-fus ? Vis dicâ, quod fentio?fi ex facris literis hanc tua fente» tiam redam elle firmiter probeSjimpiam effe pronunciabo.

Quæ fcquuntur argumenta tria, non adduxi ego,vt Papi-ftas docercm excommunicationê male definite prohibitio-netemplorum amp;nbsp;aâus cuiufuis licitiâqücDeoimperati: fed notaui ea mihi, vt fupra dixi, memoriæ caufa, quo, cuin res poftularet, oftendercm cxcommunicationem non effe abfciffione falutis definienda. Quomodô cnim fcqueretur; Papiftæconceduntà comunionc mentis amp;nbsp;fpiritus nemiué arceri poffc,fèd ccnfuraEcclefiaftica notatos ab externa Ib-Kimfocictate Ecclefiæ prohiberi : ergo non rcdêprohibuc-runt templum. An non interdiólio rempli res externa quoq; cftjamp;particulaquçdamcxternæfocictatia? Itemciimdico

H 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DoiStorcs

Dodorcs eoru non plus fuilTc aufos tribuerc claHib’, ouara lt;]uód fint poceftas cxpellcndi ex focictate externa Ecciefiafj quomodopotuiflemex eo concludere, perpera aliquos ab aditu tcmplorii prohibitos ? Item cum fie ratiocinatus fum: fitradiSaranæ effet eijci cxEcclefia, extra quam nulla eft filus,(extra vifibilem falute efle quis neget ?)non dixiffet Ai-poftolus de Corinthio illo,fc ita eum tradcrc volui ffc,v t fpi-ritus effet faluus,.cum fic inqua collegij quomodo potumé concludcrc,ergo Papiftæ maledefiniunt excómunicationê maiorem temploruin interdidione’Tuum fortaffc fuerit fic argumetari,non mcii. Vides igitur quannim vbique à Icopo aberres,quamq»eimprudenterdi(putes?

Quanquam vero hue non pertinent, ne tarnen qucrarc nos aliquid intaiftu rcliquiffe, age quid dicas hic quoq; vide* a mus. Ad primum fic refpondcs. Cum Ecclefiæ iudiciû nihil fitalkidquàmpromulgatio ièntentiæ in cœlis dccretç, cfficitur alienos omnino à regno cœlefti decerni, qui rite in terris ex cômunioncEccIefiæ cijciuntur.De hoc argumeto quia copiosc iam fupra dixim’, hoc tantiim dica, in præfen-tia,tibi præter quatuor illas propofitioncs, quand probatio-né fuprà,cum ad lÿllogifinû tuum de Ebnofo refponderem, requirebamus, hanc quintam infuperdemonôrandam effe fcripturisjfi aliquid dixiffe vclis,ncmpê rcûc dici Eccicfiam illis abfcindercfalutê excômunicando, qui abætcrnofiinr clcôliàDeo.Hisomnib’fuperaddere te oportebit, confia rc vefiris Presbyteris, quînâ tandem fint eledi : Nifi cnim hoc fciatis^falfa crit veftra promulgatiofeu declaratio : ficut in Manaffe Rege falfa fuiflèt.

Ad fecundfi h.xc ferè dicis. Vt externum iudicitd accedens ad interiusiudiciid confcicntiæaugct vuln'innon prorfus «ir«Wiamp;gt;kotî:ita,ad obligationé vulneris in terni fi accedattotius Ecclefiæ acclamatioymagis recreatur confeientia triftitiae oncrcfatifccns. At quid hæc, oro te, ad ré faciunt? An idco malè Papifias notaui’ An ideo falutis ncgationc cxcômuni-catiodcfinienda?Quicquid faciat ilia Ecclcfiç acclamation BQn tarnen eft aliquid pro prçcepto Dei obtrudcndid Eccle-

fiæ,quod non præccpit. Ad vltimum ne gis confcqnj, quod dico. Pofle enim quempiâ ex cœtii ciuiu expeIJi ciiiitatifq; iure re ipfa ad tempus priuari,qui tamé poftca^cum veniam ’petit, rcitituatur. Simile hoc tuû noneft fpirituffaniâi. Ma-giftratusius hoc habens poteft aliquem ciuitate prîuarc vcl omninô vel ad tempus. Ét qui fie priuatur, pro eo tcmporc raiera priuatus cft. Docc tu Presbyterium hanc habere po-teftatem:amp; quib’ ipfumncgauit faluté,eos idco lâlute reuera excidiflc,quia ipfumtam negauerit. Hoccum pcrfcccris,dc diflîmili ifta tua fimilitudine amplius agemus.

Hucufquc definitioncm excomunicationis noftrajSe quf in doi^rina Pontificiorû de hac re accufàuimus,ita defendi-5nus,vtetiâineruditi perfpicerc pofsint,euanidas,ridicuiaSj amp;fibi non confiantes effe tuas rcprchenfioncs.Tuam è contra deferiprionem amp;nbsp;Pontificiorû propu^nationê non inanem duntaxat, iêd etiam plurimk üfdemq; fœdis erroribus refertâ efic apertiflimè demonftraui. Supereft igitur,vt5quæ contra fecundam Thefium partem, in qua probamus exco-municationemneq; verboneq- excmplofcripturarum niti, cxcogitaftisjdeinceps examincraus.Sequar autem ordiuem que vobis in oppugnandis noftris lcruarc placuit,quo leôlor faciliùs noftracum noftris compararc conferreqj pofsit.

Defenßo /trgumentorum^ quA contra Excon/ntunictaionent at-tttli ex Tefiamento veteri,

Rimum argumentum noftrum inter cajquæ ex Teftamento veteri prompfimus , amp;nbsp;pro con-futâda excômunicationedefumpfimusjtale eft, Scriptura iHos, de quibus nos loquimur, nec à Sacrificijsarcet,nec à Sacramentis alijs vllis : imô fub pœna capitis mandat,vt yniuerfi mares circumeifî, ludæi Scpèrcgrini, quicunqjimmuhditia legis norifùntin-quinatijucc peregrè abfunt, ter quqtannis coràm Dco Hie-rofolymis compareant,amp;: Sacramenta pafchatis,Hcbdoma-darû, amp;nbsp;Tabcrnaculorû côcelebrcnt.Quocixcanonpotue-

runt Presbyteri aut Sacerdotes prçter immundos Icgequé-quamarcere. Audiamus bcllam refutationcm tuam. Aut non intelligimusjinquis, argumentum, autvix eftdignum refponfione: qudniam extremum extremo iungic præterito’ medio. Vocat Deus quofuis peccatorcs ad rcgnum cœlo-rumamp;clamat nihiJominus Apoftolus Iceleratos non habere partem in regno Dei. Vocat ergo ad refipifccntiam: quod amp;nbsp;ifta noftra difciplina facimus. Ac publics pœnitcntiç tefti-monium,quod requirimus,vcrbo Deirsontinetur.Qui enim potuit quifpia offerte pro pcccato oblationem,qui icfe pec-caffe palam non faterctur? Hadenus tu. An tu in medio hu-ius argumetiinueniendolaboras? Putaui rem mihi cflc cum viro qui hac in re mihino facclTeret negotium. Medium hoc eft. In facris litcris non tantum non inuenire aliquos à Sacra-mentis propter folam vitæ turpitudiné abados cfTe, fed c5-trarium potius probari.Hoc medio monflraui excommuni-catione non elle iuris diuini, ft vetus teftamenti'i confiilam*. Eft ergo hoc argumentit noftrit. Quodinfacrisliteris non repcritur præceptû,cuiufq; contrarium inuenitur mandatu, id non eft mandatum Dei. At excomunicatio fic habet. Ergt; gocxcomunicatio cftcômcntumhumanû.Minoréprobaui ex lib, Exqd_^.23.Sc Num.jt.Dcut. 16. quibus in locis præcipitur omtiibu^fharibus circumcifts fub poena excidij, vt coram Domino terquotannis comparèrent: nec cxcipit quenquam ex prædidis,prater immudoslcge,amp; à patri.i ab-(entes. Sicigitur habet Lex. Qmfquis iuxta legê eft münd’, necita proculabcftgt; quin ad conftitutum tempus adefte Hierofolymis poftir, is, ft præfinito die vna cum alijs non concelebretPafcha coram Domino, extenninabitut.Si au-temimmundusfiteodie, aut peregre abfit, cclebrent illi tales idem Palcha eodem die fcquentis menfis.

Hane Dei conftitutioncm,quæ ad externum cuku fpedar, non debuifti coparare cum interna vocanone qua Deus nos ad fpirituale regnum vocat. Alterutru farearis oportet,te vcl argumêtû non intellexiflc,quodin refpofionealiquomodo ftgnificaSjYcl diflimulauifle.Etcnim eft impofsibile,vt homo litera-

Thcßum^Lib, I. 105 literatus amp;;in facris litcris vel mediocriter vcrßtushfc tergi-uerfetur. Audiamus ergo praeclaram tuam ratiocinationc. De’ vocat oinncs peccarores ad regnu ccelcftcrquod tainê perniuki non poflidebunt, tcHe fcriptiira, Ergo Mofês in praedidis locis moribus immundos vult ab du Paichatfs arccri. Quibus medijs amp;nbsp;machinis coniunges tu ifta extrema ? Hoc vere eft praccipitem mere,non progtedi per medium. ScripturadocctnoSy DeumvocarComnes homines ad poftcflîonem regni coeleftis, fed per fidem cfficacem in Chriftum. Eadcm dicit, permultos non poftefturos hoc regnum, quia ad Dcum vocantem co modo, quo vocat, vo- . lunt accedere. Hie nulla pugna eft,fatcor. Proba ergo nunc apudMofenfimilitcrinueniri duo haec mandata: nempe, Mundi fecundum legem omncs(nifi procul à patria abftnt) pafchaconcelebrent: amp;, Nonomnesiuxta legem mundi Palcha celebrcntjfed illi tantum,qui monbus quoque mundi funt.Primum extat : fecundum ft exftare oftenderis, ad argumentfi tenoftrum aliquiddixiflè mimmè inficiabimur. Non vides te Mofi, cum, quod ipfe nuiquam dixit, vis cum dixifle, apertam contraditftionem, quae nulla effugi intcr-pretatione poffit, affingere ?

Ergoaltcrutrum fatearis oportet, autMofen contradi-ftoria fenfiftc, autte nihil ad argumentum refpondcre. Et-enim iubet omnes mares Pafcha cclcbrarc,illis folis excep-tis,qui vel fecundum legem immundi eflent, vel initinerc procul à patria abeflent. Mofes dicit omnes: 5c folummodo immundos amp;nbsp;abfentes cxcipit,alios nullos f Acgrotantium, amp;nbsp;qui adeftè alias non potuerunt, mentionem facere nihil opus fuit.) Tu veto etiam indecore viuentes exceptes dicis. An hoc non eft in Mods fententia contraduftionem poliere? Negari porro non poteft, quin multi inter ludacos omni tempore fuerint moribus impuri, qui nihilominus iuxtalegisconftietudinem eflent mundi; hoc eft, quica-rum rcrum nihil autfeciflent,autpaflifuiflcnt,propter quas immundi poflent cenferi, Atimpium eft diccre, Deum per Mofen cqntradidoriaftmul pracccpifle.Vcrum igitur illud

cft,tc nihil attuliflè,ac arguméti vim nonûtis percepifse. Si cxcipiasjfub Mofènullos fuifselcelcratos,nihil effeceris.Pri-mû cniin non probabis ita re habere.Qui enim in tanta ho-minû mulcitudine nullifuißetfcclcrati?(Si dubitas,infpice Pfal,^5.amp; ca.j.Epift.adHciræos.) Deinde fub Iofu3,Iudi' cibus,Rcgibus,quî poteris ofiendcre vcni efsef Atcôftathis omnib’ téporib’nullû fuifse à Sacramétis rcpulfû,qui iu x-ta legê mundus efsct,qualibufcunq; moribiis efsct præditus.

Atiefipifcentiam rcquirebat Lex,ais. Non inncior : nec inficiatusvaquamlui. Hoc folum ncgaui fempcr, amp;.con-» ftantcr adhuc ncgo, oportuifse cum, qui pçccauifset, certo adhancrem ordinato Presbytcrio fatisfacerc.Vnuiquiique fuoarbitriOjnonaJicnOjamp;prqpriaconfcicntiajnonSacerdo-tfi.iudicabatur mundus amp;nbsp;iramundus.-demptis Leprofis.At offércbîtjinquis, oblationê pro pcccatisjamp;hoc ipfo fe pec-calsc fatcbantur.Relpondco primû, in peccatoris fuifse po-fitum voluntatc, (niillo cum ante oblationê à templo amp;nbsp;Sa-crifîcijs repcllente}cxpiarcfuum pcccatû quando vellcnne-quccogebatur hac inrc,ficut dixi Prcsbytcrorû exlpcêlarc iudicium.Excipis hic,Dominû,dum adfuicultum quofuis inuitctj non abrogate leges alibi de Presbyterorum muncrc lâncîtas. At ego vclira ex te audite, quonam in loco iftac de muncre Presbyterorum leges dccretae pofitaeque fucrint? Deinde qui fie peccaucrat,non cratExcommunicatus^cum pofsetire facrificatum pro peccato fuo cum libuifset, ne-mine cum ad têpus aliquod repcllente.Quqd fi ctia expiare pcccatû ftatim nollct,non ob id iubebatur emanerc. Tertio non valebat hoc in fcclerib’ quç Lex nominatim pledebat, NuUa enim Lex iubcrSacrificium certum offerri pro expia-tione homicidij voluntari/,adulterij,alionimq; talium fèelc-rum: fed ^ladio Magiftratus coerccri hæc facinora iubêtur.

Quarto,non minus profitetur Ic pcccatorem,imo multo magisjqui ad cœnam Domini apud nos acccditjfi modo reële fit inftitutus, amp;nbsp;præicriptum Ecclefiac ordinê obferuct, miam quiSacrificium pro peccato aliquo offerebat. An tu Cœnam Domini profeßionem publica eise oblitus cs,qua, qui

qui ad earn ad if jteHatiir fc peccatorcm efse.nccaliam ratio-nem habere,qua à pcccatis fuis liberari valeat,quam ücrifi-cium Chrifti in cruceperaäum? Antibiexcidic, obJationc propeccatofigurauifseoblacionéChriftiincrucefaólam? Cur,fi hornniemtnifti,pcccatoremadCanam irevoiente, hoc eftjobJatione pro pcccatis fuis ofFcrre cupiente,fiuc te-ftificari volentc fe peccauifse, morte Chrifti peccata ftia deleta crcdere, contra exprefsum Demandatum impedis ?

Dixifècundôfacerdotes nepotuifse quide arcerc malos ab cfu Pafthatis , cum in domibus patres familias cum fuis cderét. Refpondes primum,SoIe«nis omnium fanâificado indicebatur.Deinde immundi deprchenfi nominatim à Paf-chatc prohibebantur: ytcx Efdrae.6.amp; 2 .Paralip^, 23.cap .liquet. Similis tui vbiquc cs,id eft,nihil probas, tametfi multa dicas.Quis dubitauit aut negauit,quin fe omnes pjjrarcnt ad cdendû Pafchafccrtè Pharifaci ob cam ré Chriftu occidcre, in Praetorium introire noluerunt.Quid ergo generalis amp;nbsp;fölénnis purificationis indidio ad rem noftram facit? Quis probethâcratiocinationé? lubcbâturantePafchaomnesfc purificate,quô Paft ha edcrc pofscnt: Ergo Presbyteris quk bufda ad hoe cleft is poteftaté cxcludendi habêtibus,fatisfaii cere iubcbantur.Dc purificatione amp;nbsp;immüditiaLegis,nó de turpitudine moru ifta funt accipicnda.Etenitn ftelera longe grauiiis, qua intserdiâioncFcftorû, àquib’fonc mali ie op-tauifsent excludi, pledebantur. Sic amp;nbsp;loca feripturæ à te ad-dufta,vcliSjnolis,cogcrisintcrpretari.Proindcinania verba fundis : ad re nihil dicis.In Ecclefijs noftrisfimile quiddâ fit, du fe pridiè qua cœna cclcbratur,Miniftro ihdicat accefsuri, publice reijjódét ad tria ilia capita, quæ fiio loco rccitabi-mus.Similc eft.quodimmiidos dicis mêfêdiÖerrccoaftos, vtfe purgarét. Quippepleriq; ad vefpera eratpurificati, plu-rimi diefeptima.Deusdiem méfis,quoexierantexÆeypto, voluit memorabilccftcmcc alio dievoluithuiusrei memo-riam celebrari. Quarc cu propterimmunditiam aliqui nor» poifint hoc præftare die illo menfis primi, ne cos fimpliciter arcerc ab hoc Sacrametq vicUrctur, iuffit ytfecundi menfig

eodcm die celebrarcnt.Debcbat hoc exemplum vos raonc-re, vtnulli cupientitemerènegaretis Cœnaecommunio-nem :cum Deus extra ordiné maluerit Pafcha illos edere, qui die prçfinico non potuiffènt,quàm vt toto anno carerêc.

Tertium argumentum hoc eft.Nec ante ncc poft Chri-ftum vlJi vnquam Icgimus propter vitam inhoneftam veJ ab ipfo Mofe,vel à Saccrdotibus,Leuitis,ProphetiSj Phari-faeiSjScribiSjVcl ab alijs vllis, intcrdiôtûm Templo,Sacrifices amp;SacramentisUDcoinftitutis. Tu de folis Prophetis relpondes dicens : nempe quia gubernacula rerum non te-nebant : ncc vllos habueruntfibi magis infenfos, quhm Sa-cerdotes amp;nbsp;Seniores populi. Ego non de folis Prophetis lo-cutus fumjfcd pracnominatis omnibus. Proinde hîc ctiam rcfpondcSjVt foies .Qu anquam fufficere potuiflet,fi de Prophetis duntaxat hoc dixiflem, Etcnim fl hacinrefuiftètà Sacerdotibuspcccatum,indicauilfcntaîiquando, ficutalia iplorum pcccata accularuc. Atnihil vnquam talc reptenen* derunt. Quodfî tàm infenfos habucrunt Sacerdotes amp;nbsp;Se-niorcs,mirum cft,quod non aliquâdo conati funt cos excô-municarc : fiquidem à Lcgc Mofis facultatc acceperant hoc faciendi. Quippeoptimushîcfuifsctpraetcxtus, amp;valde plaufibilis exeufatio.

Atdum populo amp;nbsp;Sacerdotibus exprobrant,inquis,quod fuis fteleribus templum polluèrent, fatisindicarunt, quid fadurifucrintjfiadminiflrationi præfuifsent, Quæfo te an contra Mofis Legem aliquidfaólurosfuifsc putas? Atfecif-fènt,fi propter folam vitæ turpitudinem aliquos a Sacramé-tis repulifsent. In ftriptis eorum nufquam reperies propter hancrem Sacerdotes aut alios rcprehéfbs. Q^omodô ergo faóluros ipfósfuifscprobabis, quod perpcràm ab alijs prae-termifsum nullo loco quefti funt. Quomodö mores praui pollueret TcmpIumnomenqucDei, paulô póft fuse expli-cabimus.Citas deinde i .cap.Efaip amp;PfaI.51.At hi loci tuæ opinion! nulla in parte patrocinantur. Quis enim fic eft ru-dis,qui argumentationem hancprobet ? Deus afpernatur impiorum iacrificiazErgo Prophetæ aut Sacerdotes habuc

^heftuni. Lib. 1. rop riintpoteftatcm facinorofos ainoiicndiaSacramcntis. Item Dauid lauai’i fe poftulat a caede : Ergo Sacerdotes faculta-tem arcendi à Sacramentis à Mofc acccperunt. Item homi-cidijculpam, cuius author nefciretur, folcnni rku deprc-caritencbantur, in quorum finibus cadauer inuentum ftiiP fet Dcut.21. ErgoSeniores crant à Deo ordinati jqui ccrtos quofdam Deolacrificare volentes à lacrificando prohibe^ rcnt.Itcm qui incófiderarè iurauit, venire debetad templum cum oblationc pro peccato. Ergó qui feiens peierauit à quibufdam Senioribus arccbatura Sacramentis dum ipfis fatisfccifset. An hiice futilibus rationibus crediturum aliquê criiditum tibi pcrfuafiffi ? Taceo quod falfiim eft,non fuifsc in templum admifsum, quiinconlÏderatèiurafset, fineob-latione pro pcccato. Aliud'eft non admitti ad templum ; amp;nbsp;non remitti peccatum. Multa de poenitentiafubinde dicis, de qua nulla inter nos eft difputatio. Nunquam enitn dubi-taui an pænitentiam à nobis flagitetDeus.Hoc difputamus, an oportcat refipifeentiam Presby tcris probari ad banc rem dcledis ?

Quartum hoc eft, Pharifaci à Sacramentis ncque indigné viuentes arcucrunt, ncque Sadducacos haercticos re-moucrunt. Si hocjinquis,negemusjquomodo probaucris ?-Nifi mox adderes probabilc efsc^ dicere te parum attente fcripturas legifse. Addis deinde,non mirum cfsequod mu-tuófcfefoucrintHypocritae.Atqui Apoft.ada, amp;Iolephi hiftoriam attente legit, meriro ridebit tuam relponfioncm. Quod iplcquoque vidiße videris,cum aliam adfers.-nempc alteros non potuiftepellcre alteros,quia non fint poteftatis notnina,fed feótarum. Verum hoc eft,led tarnen ijdem illi Chriftitempore in potcftatefuenint amp;nbsp;Sacerdotiofunge* bantur, vtcxlacris literis pariter amp;nbsp;hiftoria lofephi clarilfi-mè patet.Ergo nc hîc quidc habes,quoddicas.Nec in facris literis, nec in hiftoria ludaica inuenimus huius rei mentio-nem fieri,tametfi alceri alteros capitali odio profequeretur. Deus bone,quam fuißcnt laetati,li fciuißent aliquid fibi tale per legem licete? Sed quid fi Magiftratus, (quxris fub fine); quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non;

non faciat officium in reprimcndis fcelcratis?Pofïèmamp; ego ex te quacrerc,Quid fi Presby teriri non faciat officium,aut Tyrannidcm execcerct? CogetncMagiftratus? Atexcom-municabit eum. Sed ego re/pondebo tibi, etiamfi mihi tu non refpondcas.FaeientMiniftri,quod feceruntPropheta:. AdmonendiiSjhortandus, rogandus, increpandus, terren-diis ex verbo Dei. Si ne tunc quidem fungatur fuo munerc, comraittenda res Deo erit.Impie namque fubditus ratioci-nctur : Magiftratus non fecit officium : Itaque ego proipfo hacin parte accipiam imperium,Pcrindchocfit,ac fiferuus argumentetur : Dominus male fatisfacitfamiliae.’Ergo me Dominum,ilium autemferuum fieri oportet.

Quintum eft. Totum Synedrium extreme oderat Chri-ftum amp;nbsp;Apoftolos, Attantumabeft, vt à rempli aditu eos probibcre conati fuerint,vt ncc Matthcum Publicanu,nec Paulum,cuiprae cæteris infenfiinimicique erant,exclude-rcali^uando tentârint.Ad hoc primo rcfpondcs.Imo difer-tiffime teftatiir lohan.duobuslocis conuenifle inter ludae-os, vt qui Chriftum confitcrcntur,e Synagoga eijeerentur : nedum vt Chrifto ipfi parccrccur. At c Synagoga eijci,crat Excommunicari.-quodquamTedetunegeSjfuoloco difpi-ciamus. Secundo, mirabiliter conferuatia Deo fuerunt. Tertio, duo fuerunt Publicanorum genera, vnum Gentili-um,alterumludaeorum. Illos penitusauerfabantur : ho-rum congreffiimfolo odio,nullo iiire, fugicbant : cum Lex nequetributa neque tfibutorum exadores perfedamnet. De Synagoga poftea dicendumerit; nunc tantum dicam tc in fempirernum non elTe probaturum Synagogam amp;tcm. plum,veleicdionemexilla amp;cx hoc eadern fuilTe. Synagogue crant mult.r,Tcmplum vnum. In Synagogis non ce-lebrabantur Sacramenta amp;nbsp;Sacrificia, de quibus loquimur: at in Tempio celcbrabantur.In Synagogam etiam admitte-bantur profani, vt tu ais : in Temph'i nefas erattale ingredL

Quod mirabiliter fcruatos dicis Apoftolos cum Chrifto, concede» : at non fuifle eos propterca tentaturos, fi potenti-amhanc tenuiftent ex co non confequitur. Saltern alicubi

^hefium, Lib, 1, m exprobauiffcnt ipfis, quod contra Legcnvingredcrcntur iiiTemplum. Etcnim minora obijciunt,quod nonlauarent manus : quod Chriftus cum pcccatoribus cderct : qnod fa-naflètindie Sabbatln aliqiios. Item cum Paulo objjciunt, cum Templum profanafscjquia Graecum introduxeritjnon addunthoc ctiam, quiaipfefecundum Lcgcm ingredi non dcbucrit. In fumma, chorda fcmper oberras eadcm ; id eft milita faHa dicisjquorum nihil probare potes. Nihil ferme adhuc vidi te digntim gt;nbsp;nifi quod hie faterisPublicaoos cir-cutneifos non fuifle a Templo Sz Sacrifieijs cxcluios : quod pleriquc haclenus fortiter negarunt. An etiam in ludça fue-rint Ethnici Publicani,noftrâ hoc loco n5 intcreft quaerere. Haec mca ex vetcriteftamentodeprompta. argumenta vix refutatione ais indigerc. Bene dicis : non enim refutari vel poftut vel debet argumeta vcra.Eiufmodi certe fiintjqua^ liacunque tibi videantur efle*, in quibus diftoluendis tu per omnem reliquam vitam tuam,ficut vidco/ruftra laborabis: Sediudicentpii acdodi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J

Deftnßo ArgumeKtorum exnouo TeßumerAoacceftorum^ X nouofœdere primum hoc adfers.Iohan-nesBaptifta, dixi, omnes ad fe venientesvt baptizarentur, etiam Pharifaeos amp;nbsp;Saddu-cæos, quos tarnen Viperarum progenietn efle affirmât, baptizauit: nemincrepulfa.

____ Quorfum hoc, ais, aduerfiis nos torques gt;nbsp;Non enim debuitcos Iohannes tanquàm cxcommunicatos repellerc : cum non fit priuatae authoritatis quempiam ex-communicare. Quid audio? An tarn cito oblitus esquid probandum fulcepcrim ? Statui oftédere in nouo etiam fœ* derence verbum necexemplûexftareveftrae Excômuni-eationis; fed contraria potius tu præceptatiîexempla inuc-niri.Primo loco propofui loanis Bapt. propter ordine tepo-ris.Is non repulit qucnqua,qui ft cuperctab eo bap tizari,di^ cens: ego externfi fymbolu adminiftrojin corda no intueor: fed. alius mefequitur qui amp;igne baptizabir,amp; palea à tritico feparabit;

II2- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confirmatio.

fcparabit. Hic vcntilabrum in fua habet manu : non ego. ProindcjVt me fimulationcpoenitentiaefallatis, iJIum non falletis. Ex quo intcIligimusMiniftrorum non efTe negate Sacramenta petentibus: ac judicium Deo permittendum cfle.vtrumquifepœnitereprofitctur, fimulet, an vete amp;nbsp;fincerè agac.

Quam veto alienum cft, quoddias, lohannem non dc-buifTe icelcratos illos arcerc, fiquidem Deus facere aliquos iuflerac? Qjioin loco dixit Deus,hanc rem efle publicæ au-thoritatis, non priuatae? Si effet Excommunicate hoc,quod vos diciti», exempla priuatæ haberemus Excommunicatio-nis.'publicae nullum.Petti amp;nbsp;Pauli à vobis citâtutcxcmplat ptaeter hæc nulla habetis. Ptesbytetiiexemplum vbi tandem latct reconditum? Sanè Paulus etiam Corinthium tta-dcrc voluit Satanae : fed in ptaefencU, totius Ecclcfiae. Et cum Apollblipnuatihomines fuetint, quîlicuitipfis Ex-communicate,amp;; non licuit lohanni? Sidicas Deum dedif-fehanepoteftatem iUis,nonhuic,démonfttaudus eft locus, inquoiftudcontineatur. Cette nonminusà Deofuitlo-hannes'milïùs , quàm Apoftoli. iRes mira eft. CumPro-phetas,Iohanné,alios,dicimus neminem excommunicalfe, ptiuatis non licuiflè dicis. Cum publicae exclufionis exemplum petimus, priuatorum exempla producitis : quaead caufam tarnen vcfttam non pcrtinent.Cogita tandê,quacfo, quàm facile affirmes,Se nunquam probes.

Argumentum meum feptimo locoàteaddutlum,tale fuit. Sicutfirmiter concludimus, infantes nollros baptiza-ridcbcre, quia baptifmus circumcifionifucccffit, ScDeus nulloin loco infantes noui fœderis excipi iuffit : ita firme quoque argumentamur, impuros moribus non effeaeœ-na depellendos, cumhacin parte Chriftus Legern Mofis mutalTcnon legatur. Refpondes, Cœnam non vni agno Palchae, fed omnibus facrificijsfucccffiiîcrmcque probate debere, quofuis fincdeleôlu ad Pafchaadmillbs. Quip-peimmundos cxclufos fuiffe conftat, ais. At Mofes im-munditiam non diflmguit ; amp;nbsp;facrifîcia pro peccato ad

quoduis peacatum pertinuerunt. Ex his concludis, pec-cati conuidos ad publicam reconciliationcm vfq; ah Eccle-fia aiicnos fiiiflc. Non pugno, quin Cœnam omnibus Sa* crificijs dicas fuccefliflc: atprçcipuè agni Pafchatis cfui rcfpondcre, mirum fi ncgcs. An non contra te hoc facit? Certè à Sacrificijs pro peccatis nuUi arccbatur,(cd cogeba-tur ab ea pcrfoluenda.His ergo fi fuccefTit Coena Domini, nonpoteritis ab ea depcllcre vti ca rede volentcm, faltem externe. AdPafchalegeimmundosfuiflè admifros,nun-quam dixi aut fcripfi : at moribus immundos exclufos non luiflè dixi, amp;nbsp;dicam deinceps,donee oftenfum aliud mihi fuerit. Sic certè probaui, vt tu nihil potueris refeUerc. Falfum quoqi cft, Mofèn non diftinxiffe immunditiam legis amp;nbsp;morum.Miror quî audeas ifta feribere, cum vtrifq; differentes conftitucrit pœnas. Immundum lege, iubet à Templo amp;nbsp;ceremonijs arceri: immundum moribus vcl iubet puniri à Magiftratu,vcl iubet ad Templum venire, vt ibimundetur. An hoc non eft diftinguere Falfum non minus eft, quod ais, Sacrificia pro pcccato adquoduis peccatumpercinuiflc. Nâproillisfacinoribus,quæ nomi-natimLexiubet certa pœna cocrccri,nullafunt impera-ta Sacrificia : fèd pro alijs leuioribus, quibus pœna confti-tutanullaerateVoieniin legifti apudMofen homicidium, adulteiium,Idololatriam,blafphemiam, certo Sacrificij gencrcexpiaripotuilTePFalfifsimumeft illudetiam, quod cxfalfis falfè concludis, conuidos peccati ab Ecclefia alie-nos fuifle, fiquidé per hoc int^elligis adTemplum amp;nbsp;Sacrificia non fuiireadmilïos, vfq; ad publicam rcconciliatio-nem.Etenimquificpeccauerunt,non poterantà pcccato îiberari, nifi ad Templum 8c Sacrificia vcnirent.Çogcban-tur potius ad ca quàm arcerentur, Miferabilis certè difpu. tator cs,dum tcipfum fubinde oppugnas.

Refpondes fccundô,Chriftum alios nullos habuifle con-uiuas,quàmfuosdifcipulos: inquo tibivtvbiq; alias confias. Primumenim certum cftjChriftum cum duodecim difcubu:frcdifcipulis:quo vos argumento contra Anabapti-

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fias

ftaSjfêii nouos Donariftas,rC(fie adhuc vfi fuiftis. Non in-tcrfuifTe ludain inftitutioni Cocnæ miilto difficilius proba-bicis, quam nos contrariuin fiinus declaraturi. Sedamp;fru-ftra monftraucritis. Nain interfuiffe eum quotannis agni Pafchalis efui nihilominus concedcre cogercmini. Tertio figuraruntDifcipuli in dla coenatotam Ecclefiam exterio-rem,non tantum Gnólos amp;eIe6î:os.Qua de caufa bibere ex poculoomnes iuHit,Quarto,vt maxime cócedamusjuda non adfuifle,nihil tarnen ex co probabis.Etenim non fequi-tunludascxijcantc vltimæCœnçinftitutionê,Ergo Chri-ftus lege Dei per Mofen hac in par te fuftiilit: cum verbu d« hac re nulk'i exftet fcriptu.Proinde hic etiä fruflralaborafîi.

Oólauo loco hoc recitas. Argumenta que olimaduerfus DonatiftasYaluerintjhodieq; contra Anabaptiftas feipfos feparantes valent, etiam contra cos valent,qui alios à fe re-mouent.Qidd huic,inquisj iudicio à Presbyteriolégitimé, conlcia Ecclefij,pronunciato,cômune eft cum voluntaria, ac proinde feditiofa fèceflionc,corpus Chriftijd eft, Ecclefiam lacerante?Refpondco,quç ad inftitutum noftrum pertinent,communia funt omnia: nifi quodilli fe vitro fepa-rantjvos autem inuitos eijcitis.Vtrumq; fine raandato Dei fit.Nego enim tibi Deum velle aut voluilTe, vt fub pio Ma-giftratu Ecclefia hoc paólo repurgetur. Hoc ex feripturis proba, amp;nbsp;content! crimus. Multa de diifimilitudinc adlcrs Donatiftarum amp;nbsp;veftræ opinionis.- de qua ego nihil propo-fui.Non enim nefeto quædam eflèdifsimilia Hoc volui,vos ijfdem argumcnns,quibus Donatiftæ fuam fccefsioné pro-baruntjvefiram excommunicationem probare: ac proinde quæ contra Donatiftas adferantur, contra vos etiam mili-tarc.Huc vfq; vos comparornon in omnibus eadem fentire dico.Vbi locos feripturæ, quos Donatiftæ olim amp;nbsp;hodie Catabaptiftæ pro fe adfcriint,docebis non ctia à vobis pro vcftrç caufæ defenfione adfcrri,dimidium huius argumenti expugnaueris.Si deinde oftêdas,folutioncs,quas oliin Au-guftinus,amp; hodie alij attulerunt,non redè poflé quibufda vcftris argumécis fie opponi,vr ex feripturis diuerfum à vobis monftrari nequcat,cuiceris alccrain parte. Aliud eft argumenta

T'heßum, Lib, L 115 gumentareàèprimum interprctan,amp; deinde firme refu' tare.'Sc rurfus aliud eft,nu gas oratorie amplificare, atq; ap-pellatione fratris claudcre.

Audiamus nonum. Chriftus cum difcipulisfuisin idem Templfi ingreifus eft cumPharifieis Sz Sadducçis homini-b’ fceleratimmis^eade cum eis alijfq; omnibus Sacramenta vfurpauit-.code etiam baptifmate cum ipfis à lobanne bap-lizatus eft: nec cos alicubi iufsit aDeicultu excludiinecfc fuófq;ideo cefijitmaculari.Ad hæc quid tu? Pro more tuo nugas profers.Dicis mala confcientiam vnius non polluerc integritatéalteriusiiuftam feueritatcm no debere in crudC' !e degencrare fæuitiam.Quid hæc ad Rhombum? Conclu-défne ex his^ ergo Chriftus aliquos arcuit à Sacramcntisj* Non arbitror.Quid crgo?Ego enim hoc arguroento oftcn-dere vtrumq; hoc volui: amp;nbsp;Chriftû nullos cxcóihunicauif-fe.’amp; bonos in vfu Sacramentorfi non pollui præfentia ma-lorum.DiciSjquisilIos à SacrisarcuiflctïRefpondco, Chriftus, fi mandatft Patris habuiflct. Namvt ementes amp;ven-dcntes cxpulit,fic amp;a Sacramentis arcere noiiiflêt. Et ficut in alijs rebus abufiim reprchendiufic etiam in hac caufaali-quando cos taxauiflet : aut monuiftèt faite quid faóto opus eftèt.At veroperlepidfi tuum argumentu audire operçpre-ciû eft.Si pater eum voluiflct fungi munere Leuitico,quid fadurusfueritindicauiteieéfione mcrcantiuSc vêdentiü. Rcélc fanè,non fuerat pafturuSjVtifta fierent.Hinc tu con-fequi opinaris^um mundos fccundùm legem, qualesqua-lesefsentmoribiis,aditu rempli contra Icgcm prohibiturii fuifse?Dicamtibi:magiftratum fuerat hortaturus,quod eti-am fecit,vtprauos iuxta prælcriptum Legis caftigaret.

Dccimo loco de luda agis.Hunc ego à Chrifto non fuiftc repulfu dixi,multó miniis alium ab co remotum cfse. Et cu refpondcatis vos,crime eius fuifse occulcu,dixi ego à Chrifto in ipla Coena fuifse patcfaâum.Ad hæcita tu.Chriftiis vnilohannipatefacir.Hoc autem neminiprxterea tune fuifse indicatum,exeo liquet,quod fcribitur cos non cogno-uifsc, cur eidifcedenti diccret, Quod facis,fac cito.Deinde

I 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non

non patefecit Chriftus fadum aliquid,fed futurum Ad hæc non rcfponderem, nifi tui vbiq, fimilis efles. Falfum eft, Chriftum hoc vni lohannipatefeciflc. Nameumfin-guli incerrogarent, nunquid ego is fum, ludæ refpondit, tudixifti. lohanni autem clarius addito figno patefecit. Quanquam hoc fignum alij videantur diccrc omnibus datum fuifte. Ac folentj quævni dióta fuerunc , aliquando pluribus tribui ab Euangcliftis, amp;nbsp;è contra. Falfum amp;nbsp;hoceft, Euangeliftas dicere,accumbentesnonintellexifle ludam cum effe,qui Chriftum eflet perditurus. Hoc dici-tur, eos non intcllexiffc, quid his verbis fibi Chriftus volu-iffèt, cum dixit. Quod facis, cito fac. An quia hæc non per-ccperunt,etiam ilia verba non intellexerunt, quibusiudæ interroganti,an ipleis eftet, refpondit dicens, Tudixifti, flue tu ille cs ? De faólo amp;nbsp;futuro non eft curdifputemus. Nam confiliu hoc,præfertim cum paólusiam fuiffet, dignu acerhifsimaeratpœna. Poftremoh Chriftus neq; in fuos, neq; inpublicènotos malos hanc poteftatem exercuit, cÔ-ftat eum nullu excomunicafte.Vtm alijs mandaritaliquid huiufinodijtunc fci3,cum teftimoniu produci confpexero« II Chriftus cumomnesiufsitdepane illoedere, amp;de poculo biberc, neminem exclufitmec ab alijs excludi iufsit aliqucm,quifefuum profiteatur diftipulum. Reipondes, te idconcedcre: fed negate fatis idoncum efle rcfipiftentiç teftimonium in ijs qui iam antca Ecclefiam fefellerint coe-nam Domini poftularc,in vna morte Chrifti rcmifsioncm peccatorum quaerere, membrum Chrifti fe profiteri, amp;nbsp;quæ alia publice teftantur,qui in oculis Ecclefiæ Coe-nam petunt. Negas etiam vos fumcre vobis imperium inconfeientiashominum .• tametfi nullum refipifeen-tiæ teftimonium vobis fatis idoneum lit, nifi quod vos prçlcribitis.Deus certèEcclefiam voluit contentam clTc in veteri tcftamêto,fi quis Sacrificium pro commiftb pcccato adaltareadferretmcciuftitqucnqua plura poftularc. Cur non ergo amp;nbsp;vos multo illuftriore confefsione cotenti eftis ? Iufsit etiam Deus Luc. r/. vtdiccnti,poenitct mc,fæpius

l'hefinm, Libi L ïif in vno die remittamus : amp;nbsp;hanc txanfadionem in coelis ra-tam forc poUicctur : vobis autem ca non fàtis eft. An inde-mentiores Deo efle viiltis ? An non omnes nos fæpc Deo mendtnur ? Certè vt tum, quum Deo poUicemur, nos de-inceps aliquid fugituros, fie ferio cogitcmus,poftea tarnen «on ficut decrctö nobis erat, fugiinus. Rogo ne velis nirois efle oculatus index in iudicandis hoininum cogitationi-bus.Qui ad Ceenam accedit tune falte bene eogitat, qiiie-quidpofteafit cogitaturus.Speremus de omnibus inelio-ra; Et Deo indicium permittamus de conlcientijs.

Duodccimum hoe eft. Apoftolus non rcmouctà Coc-na Idolothytis in ipfo Idoleo vefcentes; tametfi pcccatum efle prorfus grauiflimum iudicet. Refpondes, nihil potu-ifle apertius dici, quam cum dicit,eos non poflc poculum Domini,amp; poculum Dæmoniorum bibcre:quo manifeftc indicct, non poflè ilium ad Coenam Domini accedere, qui idolorum facris communicet. Paulus dchortari voluit ali-quos, nc fua libertatc contra charitatem abutcrentur.-led vt Idolothyta, fi non propter fuam propriam, faltcm propter infirmorumpericulumvitarent. Vtitur autem hoe argu-mento. Qui facrificijs vefcitur, dcclarat fè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft,

membrum flue focium amp;nbsp;participem eftè arae : vt vel eX If-raelitarumextcrnispatet Sacrifices.Ergo fide Idolorum facris editis, probatis vos ex focietatc Idololatraru efle, fal-tem externe. At ijdem de poculo Domini bibiftis :cóqj de-monftraftis vos ad communionem amp;nbsp;confortium Ecclefiæ Chrifti pertinere.Ergo cum in duabus pugnantibus focic-tatibus fimul eflenon poflîtisjæquumfucrit vos Idolorum facra fugerc. An hïc Apoftolus illos excommunicat,fine à Coena Domini abftinereiubet,qui Idolothyta cumldolo-latriscomedcrantPMiniraèomnium.’imóargumêtoaCoe*-ne communione duélóauocareeosftudctabcfiiDeaftris immolatoru. Quocirca re hts verbis concludit : Nolo autë vos focios amp;nbsp;confortes fieri Dçmoniorum.Non dicit,nolo Vos ad menfam Domini veniremec iubet cos,nefcio quibus Presbyteris pœnitentiam fuam probare ; fed ne amplius

I 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id

id facîant pcrfuadcre cis conatur. Idem hoc agît Apofto-ItKini.Epift.cap. 6. multis verbis, citans ex Efaiç cap. 52. tcftimonium.Norr iubet eas exive è medio fideliunijièd.' iitbct fe feparare 'ab inftdclibus; ficut hie non impcrat cis à/ Coena Domini abftinerc, fed idola amp;nbsp;idolothyca fugcrc,0c Cœnâ Domini fola vfurparc impcrat.Quçris nie,cur Apo-ûolus potius dixerit poculû,quàm,fànguincm:Sd Menfam, quam corpus.-putafqjcû hoc idcofeciiTcjVt externa Coenç aólioné cum eins fruótu coniûgcrct. Verier caufâcft,quod in hac parte,feu in hoc argumeto potiflîmû de externa c5-munione agit; id co externa potius nommauit fymbohjqua res tntciiores. Probant hoc, primura quidem, ipfum pro-pofitum.Deindeverbaeius. Afpicitc Ifraclem feauidiim carncm.Tertio,quod qui Idolothytis vcfccbanturperfuafi erant/jihil inter eacibofqlt; alioseflcdifcriminis.Quæ prx-cerca hîc dicis, ex rccitatis à me facile rcfelluntur.

Argumentum 13 ♦ fie habet.Apoftol.Paul.in i .ad Cor. i o. cap.fic ratiocinatur. Quemadmodum Deus non pepercit. olim res malasappctentibus:ldo!olatris: ftupro-fe inqui-nantibus: Chrifti tentaroribus:amp;; miirmuratoribusttametfi codem cum cæteris omnibus baptifinatc baptizati fuif-fentjCiindernq; ci bum fpiritualem cdiflenc, ac potum bibifi lent: Sic ne vobis quidem,quicunq; talibus eftis contami-nati vitijs,parcet,c^iantumuis fimiliter.dc vno omnes pane edatiSjSedecodemomnes cum alijs fandis poculobiba-tis. Ex his perfpicituyjrimum quidem, noftra amp;nbsp;Veteriim Sacramenta eadem cfle,quod ad rem internam feu coelcfte attînétraliâs enim argumentum Apoftoli nliUum foret. Deinde liquet vtrobiq; multos flagidofos, amp;nbsp;quidem publiée notos admiflosfuifïè. Tertio illud etiam confiât, nc-* mincm iuffum cfic abfiincre, quomodo excommunicati iubentur.Apoftolus non dicit illos tales arcendos efle, fed à Deo fic pr^dicit punicndos,y ti Veteres puniti fuerut. Et-cnim partem eorumMofes cum Leuitis trucidauit,Exod. 33.parte Deus igne,ferpentib’,gladio,tcrr£ hiatu cofupfit: quod etiSCorinthijs vfnuenit. Qupnia multos corn mor*-bis tunc conflidatos,multos etiamortuos fuifle affirmât.

Adhæc rcfpondcs primùm, me potîus debuiflè noftra Sacratncnta compararc cum illis mcrèfacris epulis, quàtii cum Manna amp;nbsp;aqua Pctræ,quæctiamalcndo corpori fer-uicrunt.Dcindc,vt multi ex ijs, qui Sacramcntis pafti funt, malifucrint, an idco nullus fueritexcommunicationis v-ftis ? An oblatio pro pcccato requifitanon fuit, quia multi ad Ara accedcbant fanguinc manus habcntes plenasPQuis collcgcritideo ccflandura ab officio,quiafæpèmaior pars viucit mcliorem? Poftreroô,Paulus Corinthios nullos illo-rum criminû reos arguit,fed vt taies non cuadant,vcteruin excmplo commonefacit.Visdicam,quod fcntio?Tuivbiq; fimilis CS.Ego quomodo Apollolus argumentât’fucrit in-dicaui: tu me Sacramenta noftra cum Manna amp;nbsp;aqua Petre comparare non dcbuifïe relpondes. Apoftolum monc-re debuiires:mc,qui eins argumentationem propono,excu-fatum pij habebunt, fpcro. Scd nubis etiam fccit mentio-nem: non aquæ amp;nbsp;Mannæ tantum. An Sgt;c nubcs ac mare a--Icndo.corpori crant neceflària ? Deinde quo in loco fcripfî «gö nullum excommunicationis vfum futurum fuilTe, fpo-noiamvelutconccffam àDeo^ vbimaIifintmulti?Autvbi fcripfi oblationcm pro peccato rcquifitam non fuiffe, quia plurimi ad Ara accedcrét mali?Aut quomodo didü fcrip-tumue à me ortendes, ideo à Dei prçccpto dirtedendum, quia pars maior vincat melioré ? Si ad Aram mulei accede-bant cum languinolcntis manib’, quomodo crant excom-municatipQuorli'i irta dicas,tcipfum puto nefcire. Oblatio pro peccato eratmandata:Excómunicatio madata non ert: Nee ego in hoe argumento aliud ago,qua vt docea à Paulo malos ibi non rtiillc à Sacramentis abados. Cu portremó dicis,PaiiIü non peragere rcos illorü criminû Corinthios, nihil aliud facis,quam animum tuum prodis. Sicenimin ambabusEpiftolisqueriturde huius Ecclcfiçdcformatio-ne,vt,qui legit, præter tetuorumq, fimilcs aliquot, nullus fit affirmaturus, quod tu affirmas.

Ad id quod dixi,Deum fceleratos in Ecclerta veteri puni-uifsecorporahbuspocnis, non excluflonc à Sacramentis:

I 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quas

quas ctiam Cor'mthijs,nulla excommunicationis mcntio-nefaólajminctur Apoftolus; fic rcfponHes. An hinceffi-citur, nullum iam turn fiiilTc fpiritualibus tT/T/f«*« locum? Relpondeo nullum fuifle, fi per iriTiiAttf intclligas veftras cxcommunicationes.Fatebcrisidcmtu quoq; mccum^fi cum animo veritatis cupido pacatóq; noftra hæc pcrlcgcrc potcris.Equidcm argumentum ex Apoftoli verbis fiiinp-tum permanee integrum. Apoftoljas non minaiur depulfio-nem à Coena Domini indigne cam vfurpantibus,lcdDiui-nam caftigationem, morbos amp;nbsp;mortem: Ergo non cenfu-it indîgnë edentes intcrdiâione Coenc pledcndos.Fruftra in hac voce delitcfcis. Quam cnim Paulus vbi de refipifeente Corinthio loquitur, fufficcrc ait, ca non à Presbyteris tuis ^fed '■im nS» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faóta fuit.Fratri Ctiam in

ni^ delinqucntiVwT/ju'^i-Chriiftus Lucîîy.iubct: nullibiau-tem cenfuram veftram fic vocatam docebis. Cum infuper dixi Apoftolum nullius meminiflê exclulionis à.Sacra-mentis : relpondcs, eum alio in loco ciufdem epiftolædo-cuiflc,quomodo cum talibus agendum fit. At locos illos nihil tale docere ex fupradiftis liquet: amp;nbsp;ex fcquentibus planiiisadhucliquebit.

Quartum amp;nbsp;dccimum hoc ponis. Paulus iubct,vtvnufi quifq; feipfiim probet, atq5;^fic de pane Domini edat. Ergo nonputauitneccflariumjvtalienoiudiciojfed vt proprio ftemus hac in parte. Coniecutionem hanc putas eile mira-bilem, quod minime miror : cum tuo palatui non fapiac hie cibusgt; At ego confccutioncm facile hocipfo probabo iuftam amp;nbsp;probam efle;quo tuas obicóhones ad rem non pcrtincre docebo:Bonum ciucm japud lê confiderare decer, inquis,qu£cfunt vires fue cumad funólioncm vocatur: at noneftidcirco«ni»w/-iAlt;rwrcijcienda. Item, debet vnufquilq; confulere propriam confeientiam an reólè vixerit: at non ideonullæ funt iudicum partes. Item, cxplorarc quifq; debet an fit in fide.-fcd non idco non funt crudiendi rudes. Item, debet etiam, qui deliquit, cogitate an verè re-fipuerit, at non ideonullæ funt Presbyterorum partes.

Nam fi ira fir, dir Paulus z»Cof J15. minatur fe poteftatcfu a à Deo accepta vfurum, nifi refipifccntcs inueniat ? quod abfl que prædicationc fieri iionpotuit. Quod facerevbique foies, hîc etiam facis; longe præter caufam excurris.

Si verè fie poflemus loquiin tuis fimilibus, quomodo A-poftolusloquitur.aliquidvidcrcris nobis diccrc. Tuncenim veraeelfent hæ orationes; Bonus ciuis, qui feipfum cxplo-rauit,funö:ioncinredèfufcipiet; nee opus habet, vt ab alio præterca probetur. Qui fuam vitam explorauit, probtis eft: nec examinari amplius habet opus. Sic cnim Paulus loqui-tur, Quoniatn inter vos multi Coenam indigné fumunt, non dijudicantes corpus Domini, idco multi apud vos morbis af-fliguntur: Scnonnulli ctiammormi. funt: quodnrevobis in poftemmvfu-ueniat,vos ipfos prius cxplorate^ iamp;ficde pane noc édite, deque poculo Domini bibite. Apoftolus de co lo-quitur, quod ad ciiiufque confeientiam pcrtinct,quódquc alius nullus potefl iudicare: tu autem fimilia adducis, quæ alij pof-funtacdebcntiudicare. Vtrumidoneusfimadhanc vclillam fundionem fufcipicndam : item an aliquid contra leges pec-peträrim: Item an capita doûrinæ rede intdligamï iudicarc etiam alij poiTunt. At num verè me peccatorum poeniteat amp;an firmiter in Dei mifericordia propter Chrifti mortem ac. quiefeam,nullusprætermepoteftfeire : idquod Hypocritæ nos fatis docent. Primum igitur in hoc peccas, quod fimilibus toto codo diflimilibus arfjitraris te noftra infirmare.

Deinde, quod exiftimas nos hanc Pauli fententiam veluti Propofitionem generalem propofuiire,cum nos vtparticulare, îmo vt fingulare præceptum à Paulo propofitum fciamus,ali-ifquc proponamus. Nonficaccipimus Apoftoli verba, aefi vniucrfàlem fonarent propofitionem, hoc modo: Qiucunque iubentur in re qualibet fcipfosprobate, non habent opus vt prætcreaprobcnturabalijs. Apoftolus hîc de iola Cœnalogt;. quitur,ac diciuprobet vnufquifque fcmetipfum,vt fie dignè e-dat de hoc pane. Contra huiufmodi propofîtiones fruftraad-ducuntur exempla de alijs rebus. Si faîfum probate voles, iioc probate te opottebit: eum qui feipfum probauerit, nihil-ominus

DrtuQUs non poßfe de pane Domini ederé, nifi ppôbatus ^o^ qàcficàquibufdampresbytcris, Hocni nætxincquidempro-babisj cum flumina fiirftim currcrc cæpcrint, arque ignis in-ftarglacicifrigeàcict. Qupd enim Apoftoli fentttitia hxc fit, omncsillos, qui feipfos probauerint, dign^ad tne/ifam Domini acccfiiiros, fine allUS cuiufpiam examinarione vlteri-ore ex ipfius verbis fra potcftoftcndijVtimpofsibilc fitpmm hominem tergiuerfari. Etcnim fi nosipfos dijudicaremus, inquit Apoftolus, noii^rriperemiir à Domino. An non aperte hie dicit Paulus, oranes nos, fi nos-ipibs cxplo* remus co modo, quo ipfe intcllexit, non puniendos efle, hoc eft, dignè manducaturos? Nam foli indigné cdentes à Deo puninntur. Apagè ergo cum tuis nugacibus fi-milibus, quibus oppugnare mentem Apoftoli nequicquam tentas. '

Poftrema inftantta ex 2. Corinth. 13. manifcftècontra tc facit. Quippe non mandat ibi Apoftolus, vt ab alijs examinemur, fed ait î pertentate vosipfos num in fide fi-tis: explorate vosipfos . An non cognofeitis vos ipfos, quod lefus Chriftus in vobis regnet? Cognofeitis certe, nifi reprobi eftis. gt;nbsp;Paulo poft addit : Ha:c vobis abftns fcri^ bo, nepra2fenscogar,rigidè duritérqueagere iuxra potefta-tem mihi à Domino traditam. At hoc inquis, abfque præ-dicatione fieri non potuit. Quid hoc ad rem ? An idcirco fc-quetur à feipfb cxploratum non pofse vti Cocna Dominica, fed cxfpeólarc eum oportere, dum prcsbytcris videatur ido-ncus? Vehementer fallor, finonfaltem incipis ribi difplice-ic, dum vbique te hallucinari vides.

Pro 15. Argumento hæc adfcrs. Non iubet Apoftoo lus, vt qui indignum fe intcliigit, à Coena abftincat; fed o-pcram dare iubet, vt dignè accedat, iudiciumquc fibi non comedat. Nunquamais, concefserimui Paulum voluiflc, vtetiam qui fe indignos fentirent, indigné potius ad Coe-nam accédèrent, quam ab ca abftinerent. Hoc enim efset homines prætextu obedientiae ad mandati tranfgrefsionem impellcre: quumgrauius ctiarapcccct, qui indigné accedit, quàm

nuàm qui dgt;ftinet. Tot rurfus hîc proptmodum errata funî, quot verba, Apoftoli tempore ne per (omnium quidem cogitabat aliquis fe à Coena abftincre debere* lcd-non minus fibi celebrandam Coenani putabant om* nesj atqûc orandum fibi inteHigcbant ! Apoftolis aliquafi-do in mentem venifse, vt aliquibus de Ecclcfia' îhcramen* lis vti cupientibus eadem negarent, a nullo vnquam ho-’ mine ex facris literis dcmonfbrabitur ilt; CacterijtWcum non dâtis'pcrpcndcrent aliqui myftcrij magniutdinc'm, neediftinguérent inter hune cibum amp;nbsp;alios monet eos Paulus, vtredius rem apudfc cependant, ne à Domino caftigentur,: fient iara caftigatos eflè aliquos* vidèrent, .Non iubetigitur abftinere aliquos à'Coenâfed pofito Iioc,quod pro morcomnes accédèrent ÿihortatur vtomiies digne accedere ftudeant. Oratio prorfus talis^ eft, ac fi illos, qui concioncs' publicas non (atis .attenté audiuut, fie botter. i Non dccet vos vccbi ;Deilprædica-tionem fie audire ac fi billoria laliqna? folom rccitare-tur. Qui cniiîî fie audit, poenasdabic Dco.graues: propterca quod non difiinguit inter verbum cociefte, 8c hifiorica honiinum feripta. Huic, inquam,’ non prohi-berem frequenter interefle concionibus : fed docerein, quomodo relt;Sf é cas audirc deberet; Qiiocirca fine tu con-' cedas,fiueneges, verum tarnen fêmpcr fuit, eft, crit, quod hacin parte dixi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

* At homines fie impcUuntut obedientir praitextu ad mandati tranfgrefsioncra. Nego. tibi hoc fequi.- Ex. didis potes faciflimè pcrfpiccrc, eue negem. Nam vt non impcUit ad mandati U'anf^efsionem, qui hortatur ali-quetn, vt reéfè audiat conciones: reélèorct: rcâc prae-ftet clecmoiynas: ha ncqueistalc quid,facit, quiinftriiir, quomodo quisvti Coena digne pofsit«. Si ipià ad Coc-nam accefsio effet mala, abquid diceres. At non Coenx vfurpatio, fed mala vfurpatio mala eft. Non örarc ma-' Ium eft, fed non orare.cx fide malum eft, ac Deo dif-plicct,'! Non- Saerificiiun .offene Dcogt; reprehenditur, fed

fed hoc ac cufatur, quod non co modo offcrrcnt, quo iufse-racfibioffcrri. Semcldicamomnia: Nullus adus à Dco pjæccptus malus çfttfcd malum cft , quod huic contra Oci mentem vcl additur.vei dcmitur .gt; Proinde qui iubeta^ liquemfacCre, quod Deus fieri præccpit: ac fimul monet, VI vicîo nullo Dei inftitotum deformer, is ad mandati tranf-greßionem neminem impellit. Vides quàm etiam hîc pro-culàmenteabfisApofl:oli?:i \.3 ,

Ad llt;?.'Venio. DeusnonvultpauciorcsapudChriftia-’ nos inter membra exccrnæfuæ Ecclefîæ cenferi, quàm vo-lucrit pro talibus haberi inter ludæos. At omnes circum-cifos voluit pro mcmbrisEcclefiæ haberi, tametfi intérim flagitiofosàraagiftratu feuerifs'imè iuberet puniri. Ergo nunc-omnes vult baptizatos,reótcquedc religione fèntien-tes pro mcmbrisextcrnæEcclefiæhaberi: tametfi non minus nuncvelitfacinorofos gladio coerccri. Refpondcs, fie Dcumvolüiflc ludæos omnes cadem Gcra participare, vt tarnen nonnullos,nifi'refipi(centiam teftarentur, exclude-rcu Sacpèiâm dixifalfum cflêjquod Deum dicis alios à ià-crorumvfurpationcrepuliflc, quàm immundos. At his non erat rcfipilcentiaaliqua præccpta, cum fæpc fine fua çulpaimmiindifièrent:fedpurificatioerat mandata, quæ certo ferc dierumintCruallo pcrficîcbatur, fine moribus eflènt meliores fine détériorés fadi. Tacco quod non ex alicnoarbitriopendebatpurgatiojfèd ex fiio euiufq;, dura-modo ritu Mofis purgarentur. Soli leprofi Sacerdoti fc indicate cogebantur. Quod diciSjnon omnia pcccata fuif-fc capitàlia,concedo. Atillafueruntjpropterquævos ex-communicatis, vcl omnia vcl pleraque. Magiflratus non capitaliafolum, fed amp;nbsp;alia punit: nec morte tantummodo, fedvirgis etiam,carcerc, mnida, exiliô fontes plcdit. In fiimmaifrigidum eûquicquidin medium adducis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.i. -

Póftremolöco collocas, quod dixi, hue Ipcdare fimi-’ litudincs Refis, Nuptiarum, Zizaniæ,Paleæamp;tritici. IlL^ fimilitudines, ,ais, de vniuerfali repurgatione loquunturgt; quæparticulari/lue ciuilijfiuc cccl^afucæ non oflicitJEXf

Tbeßutn, Lib, L 1x5 tradubiumpiitocflcjChriftuinhifcc parabolis nihil voIuilTe tollercdcpoteftatcmagiftratuscrga fontes. Loquitur dc Mi-niftris tantum. Et in parabola de nuptijs,vt ex Auguftinofu-pra ciuuijpalam dicitur, non inuitatores, fed ipfum Dominum vefte nuptijs non congruente indutumiufsiffe cijci: in-uitatorcs autem in mandatis habuiile malos amp;nbsp;bonos in do-mum introducendi. In ea,quædc Zizania eft, manifeftè verat miniftris Zizaniam, quana à tntico præclarè diftinguere norant, euellerc. Sic in Paleæamp;Tritici parabola Iohannes, cumPharifæos adfevenientes, vt baptizarentur, vidifsct,di-fenèdicitjfeaquabaptizareinecpoife videre vtrum feriô an fiftè pcterent baptifmum : at Dominum elfe, qui vcntilabrum in manu fua habeat, quem non fint deccpturi. Sed ad hæc fatis multa,

Sicut in prima parte clarè apertéque docui, noftram defi-nitionemac Pontificiorum acaifationem immeritifsimô à te reprchendi, tuam autem definitionera ac reprehenfiones mul-tis ac magnis erroribus fcatcrc âta in fecunda parte hæc fie retu-diplumbeastuasobieiftiones, quas contra aliquot argumenta noftra ( Nam amp;nbsp;plura K aptius difpofita propofuimus) vi-brafti, vt non modo illæfa illa permaneant, fed nulla ne minima quidem labecularefperfatinââuc apparcant, Attigifseil-læfuperficiemnoftrorum videntur nonnullis, Maudio: at fi attente confiderabunt, quomodo fordes, quas eis allincre affri-caréque ftuduifti, abfterferimus, perfacilè videbunt, fi non cæci funt redditi,priftinura ipia candorem fuura recepifse. An idem tu de tuis reprehenfionibus affirmare pofsis, ludicenc omnes pij 8e eruditi. TeftorDeum, me nihil magis optarc, quàmvtomninoplurimi vtriufque partis argumenta legere, expendere, iudicare velint ac pofiint. Te quoque iudicem mcorum ferrem, nifi verbis 8c faéfis declarafscs, te defenfio-nem veftræ illius excommunicationis non magis dclercrc pofse,quàm dodrinæ veftrarum Ecclcfi.irum. Summa omnium eorum quæ obijcis, hæc eft; oportere peccatorcs pœni-tereacrcfipifcercrquod 8c nosdicimus. At non hoc venit in controuerüam:nequehocncgauimus vnquam. Hoc quæri-“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur

tur, an fcilicet Deus mandarit, vt, qui lapfus eft in crimen â-liquod^ non ante fit pro refipifcente nabcndiis, quam caufam fuam probaiierit quibufdam Presbytcris ad hoc ordinatis: vt videlicet iudicent, vtrum eos, qui deliquerunt, ferio poc-niteatjan potius fimulent. Hocprobandumtibi erat. Deinde hoc etiam Dcum presbytcris veftris imperaflc pœnitcntiatn fimulantes, aut in bono propofito non perfiftentcs per fen-tentiamabcisfolenniterlatam à facramentis depellerc. Sed tempus eft, vt ad fequeutia pergamus.

Cenfntaïio Ârgumentorum D.Be'^e^qiiaepro excommunia-tione ex Teflamento vetert attubt.

N tertia parte argumenta ex veteri Te-ftamento quatuor legi, ( plura necdum vt quiadproximafemper rcfpon-deam ) quibus excommunicationem ftudes probare : nccfoelicius te hieagere video, quamfupra egeris, licet meliora fperauerim. Sæpeenim contigit,vt, qui aliéna parum cócinnè refutaret,fua pulchrc probater. Te verô, quantum adhucvidi, tuifemperfimilem cfleperfpicio ; vt me plané oftenfurum fpero. Ergo primum tuum argumentum hoc eft. Arbor vitæ Adamo Sacramentumâiitfilij Dei, à quo beatitas eius omnis pendebat, Igitur cum ab eius arbons efu prohibitusfuit,ad tempus àDeo excommunicatus fuit,donec fcilicet refipifeeret. Primum defidero in te hîc, vt amp;nbsp;alibi, arten tionem 5c memoriam. Tu in tua deferiptione fuprarecc-pîfti,(atdc me nihil dicam) tedecxcommunicationc difputa-turum,quam Seniores quidam in nomine Domini congrc-gati exerceant: quæquc hîc in terris declarer ac promulgct earn, qwæ faéla fit in coclis : nunc autem exemplum mihi ad-ferseius, quodDeusinParadyfocgit. Aut ergo non ad rem noftramhocpcrtinet, tuque propofiti tui oblituscsi autdc-feriptionem fupra nobis attulifti non redam, vtmm feccris, malèfcceris. Secundo,fi pofles oftendereDeum eodem modo dixiHe. Quifquis indecorè viuir, à Sacramentis arcetôr: quo-

lt;]iiomodo Adamo dixit: Side hac arbore ederis, morte moricris, Paulo propius ad rem accedcres. Quod cum probare non pofsis, quantum à fcopo abfis, ipfe vides, opinor. Tertio,non vetuit Deus Adamo facrifici^s vti; fed ipfijVt tu etiam ais, ftcrificia irnperauit. Caeterum nos de facramcn-tis omnibus, non vnoaliquofoloagimus. Quartó , non fuit ad idem facramcntum itcrum poft pocniten tiam admif-fus:ac proinde nonpoteftillius priuatio comparari cum priuatione noftrorum, adquæ rcfipiftentes rurfus admit-tuntur, Ncc excufat, quod abfo’.utus fit alio conuenientio-re inftituto.Vos enim abfoluendo ad eadem reducitis à qui-bus depuliftis. Fucrunt conucnientiora conftituta poft A-dami lapfum facrificia,fatcor.Etcnim fignificabant rcpara-tione amiftæ faclicitatis poft irrogata poenam,ncmpe mor-tem.Athocadremnoftramnihilfacit. Quinto cum arbor vitæ facramcntum fuerit vita?, quam propter Chriftum ip« film pofsidebaf,ac nos poftefluri fumus, non ncg.iuit ci Deus facramenta fignificantia reparationcm illius vitæ amp;nbsp;bca-titatis in Chrifto.Illud habuitfolus cum fua vxore: pofteri-ora magiscômuniaamp;fimiliahabuitcum noftris.-ac proinde comparatio no cum illo,(cd cum his facienda fncrit. Sexto non dicitferiptura Adaraum cxpulfum fuifle ex Paradyfo, vt refipifccret,ncc ideo dicit exclufum ne facrameto fe vita? confolarctur.-fed idcoeiedum dicit,ne pœnam, quam me-rucrat,efïùgcret.Poftremô,vtaliaomitram omnia, difpu-tamusnosde excommunicatione Humana,non diuina :amp; de prohibitionc facramentorum quæ Deus Ecclefiæ fuæ per Mofen amp;nbsp;per Chriftum tradidit. Ab his neminem ex illis,de quibus loquimur, arcendum credemus amp;nbsp;diccmus,quan-tifper exfacris litcris non fuerimus aliter edodti. Deus cum Adamo amp;nbsp;poft cris eins fie egit,vt redum amp;nbsp;iuftum ci vilum fuit:ac dcinccps quoque cum omnibus hominibus fie a-git. Nobis non licct faccre in hac vifibilimilitia Ecdefia? præter id quod mandatum nobis eft in facrofandis Icrip-turis. Idcirco facile tibi dedero, vt hanc cx'^ulfionera A-damiex Paradyfo, cum Auguftino voces excomunicatio-

nem,( Non cnimlibcnter de nominibus rixari velim) modo earn totogcncreabiftadifferrcmemineris, de qua nos inter nos difeeptamus. Vidcfne,quàmfis fterilisamp;inanis in primo tuo argumento?

Cainum,inquis fccundo, non tantum à facie fua Deus ' cxpulitjfedamp;fiinul ab externo cultu prohibuit. Ergo e-uni cxcoramunicauit excommunicatione maiore, imo maxima. Prima pars antecedentisveraeft: fedtibinonpa-trocinatur. Tu enim mecum de longe alia cxcommunica-tionc dilputas^puto. Valdemiror tene nunequidem tuam defcriptionem reuocauifle in mentem. Vbi Seniores con-gregati? Vbi Ecclefiae confenfus ? Confeientia Caini eundem excommunicauitjnon Conciliabulum Senioruin tuorum. Alteram partem Antecedentis tibi pernego, amp;nbsp;pernegabofemper,dumcxfacris literis probaueris. Locum prefer, in quo iuflerit Cainum amp;nbsp;poftcros fuos porro non facrificare. Auguftini teftimonium fino efle hominis teftimonium; at ego diuinum ateexfpedabam. Ego in Cainipoftcrisnon audeodicerenullosfuiflebonos: amp;nbsp;fà-crificia alia habuifse, quam haberent pofteri Sethi: quam-uis nonpar! fortafse animo vtrique ea vulgo vfurparent. Nonaudeoctiamaffirmare, pofteros Sethi fuifscaLit om-nes autplerofque bonos: imo vidcormihicontrarium pof-fe demonftrare. OmnesnosnonàCaino, fed à Sethi po-fteris,ncmpèàNoaortum habemus. Eigo Cainum cum fiiisfinamus : amp;dc hifee, id eft, deEcclefia Dei externa loquamur. In hacmali longé plures fucrunt, quam boni (quod neque tu inficiaberis,fpcro} quorum tarnen nullus oftendi poterit à facramentis cxclufus: illis,inquàm,quæ inDeiEcclefia: inerant. Vides iterumjquàm fis infoelix probater?

AtLutherus.inquiSjCainum dixit excommunicatum, expeólabam vt etiam Caluinum addcrcs. Si D. Lutherus hoc dixit, vfus eft hoc nomine non proprie, quomodo nos de Excommunicatione difeeptamus. Sedeftô,fic dixeric. An propterea me credcre iubes? Cur ergo non in

l^he/îuniy Lib, I, up alijs quoquecidem tu fiiniliter credis ? Hoc fcio, DXuthc-riim,fiviucret, non petiturum, vthacinrcipfi credcrem, cum prorfus mihi perfuadeam,eum hoe in loco nomine ex« ■communicationisliberius vfum fuifle. Ex Abcn Ezralu* dæoteftimoniumcumadfcribcres, tuum potiusfomnium aliquod addidifles. Facilius cnim tibi, quam ludaco fine Fcripturis loquenti crcdidcro.

Argumentum tuum tertium, ( quarto loco à tepofitum fuit)tale eft.ExverbisNum.ip.fcriptisefficitur, immun-dosjde quibus ibi agitur, à reliquorum commercio per fep-timanamexcluibsfuifle: amp;nbsp;nifi rite priusexpiatifuiflent, quàmfealijsmflcerent, ex numero Ifraelitarum extermi-natos J id eft, non alio loco habicos fuifse, qu'am quo habc-bantur incircumcifi. De prima amp;nbsp;fecunda parte nunquara dubitaui.Vtrunquc enim fcriptura dicit .• caufa mox ple-niiis intelligetur. At quod cxlcindi 80 exterminari idem fig-nificent hoc loco, quod,pro incircumcifohaberi, nequetu, neque alius quilquam inîèmpiternumprobabit. Dicam au-daóter. Si ex Hebraea lingua, quam non intelligo, Septuaginta interprètes redèamp;ptopriè funtinterpretati, (in primo locolegimuslt;xTe/j8^«7»(, infccundo'i$i)Xo9f«uflM«7w ) nimi-um audax amp;indilTunulantcr malus eft, qui negat idemfig-nificare, acinterficiveloccidi. Quod fi ergo idem hoe in-tclligis per haec verba, pro incircumcifo haberi, redè fen-tis, at male loqueris : amp;cauGm tuam nulla in re mcliorem facis, Quis enim confccutionem hanc concedat.-Moles rao-nuit tales occidione deletum iri,Ergo probauit Excommu-nicationein Allobrogicam ? Si aliter lentis, amp;nbsp;hoc feiens ?cprudcns facis, nefarie facis. Nec aliud hîc refpon-derevolo.

Argumentum tuum quartum, fiimitur ab immunditia ccremoniali leu legali, 'Cacterumquia me vides argumentum hoc tarn paruifacere, vt pene inlânirc putem, qui ad il-lud confugiunt, conaris tu rationes noftras refcllere. Quo-modo confutes,nondumvidi: amp;priufquam videam, amp;ad obiedioncs tuas rclpôdcam,caufas ordinc aliquot referam, K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cur

cur exiftimem nullo modo fieripofle, vtaliquis fanx mentis vcl mcdiocris Thcologus, (fairempoft admonitionem noftram_)hinc Excommunicationem^dc qua inter nos con-trouerfemur, comprobaii firmarique credat. Eroforcafte hac in parte longior: attamen oratum volo Icftorcs, vtme cxcufatura habeant. Quoniam cnim tarn multi hie pnpin,-gunr,fufi US explicanda haec res viû eft.

Mmunditia duplex repcritur in fcrip=gt; turis. Vnaeft impuritas Legis, quam externam, corporalcmjamp; Ceremonia-1cm vocare ponumus. Altera turpitudo eftmorum, quam itidem folemus moralem appellate , feu morum viciofita-tem. Qweritur ergo nunc,an ilia fic E-gurarithanc, vtquernadmodum, qui lege immunduSerar, ex mandato Deia facris St T abernaeulo arcebatur, ita cti-am qui graue peccatum eommifit,à Sacramentis noftris fit tantifpcrrcpcllendus, (ctiamfi, qui reus eft, cisvtivelit cupiat) duni Presbytcris quibufdam iudicetur idoneus, qui ad ea rurfiis admittatur. Ad hancquxftionemveluti ad cer-tum fcopum, referenda funt omnia, quae de hac re dice-mus. Nos cigo negamus immunditiam Legis haóicnus fignificauifte obicœnitatem morum, vtbine probari poflit, cadem poena externa plegt;^i vtramque dcbeie : fententiâmq» . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noftrain.

noftra muleis ac validisex fcriptura depromptis argumen-tiscomprobamus. Tamenim multaeac magnae inter has duas deforrnitates exfiftunt difFerentiae,vt vnius propricta--tes non poflint in alteram ßc transferri, vtindeprobetur, vnam candemque pcenam externam vtrique conftitutain

Prîmùm quidem accidebat multis impuritas Legis prêter cótra fuam voluntatem : vtcumnodiî aliquispolkic-batur: aut Gonorrhoea corripiebatur:aut vxori condormic-rat, cui vcl menfes profluere coeperant,vclmulicbris fluxus fuperuencrat : aut morientibus liberis, parentibusjvxori, fratribus,alijs adcrat. O mnia haec tametfi contra voluntatem frequenter nonnullis cucnirct j ittTmftndi rtihîldiîiînüs’ crantjimmundusfimilitererat, qui rem immundam in Lege prohibicam v’el hefeienter tetigilfet. Cæterum fcelcratè nullus viuit contra propriam fuam voluntatem/ed volentes malè agunt, quicunque viciosc agunt.Qupcircamanifcftu eft,non vtrofque eadem pœna externa afficiendos.

Secundo conftat, Deumnullo inlocopurèfimplicitér-que iulfiffeludæis, vtomnem fugercntimmundiciam Legis quouis loco amp;nbsp;tempore. Equidem non praccepit cis, vt nullo modo polluercntur : (cd pollutisimpcrauit, vtfecun-dum praefinitionem Legis femper purificarentur : autfi id £accrcrGCufarent,occiderentur,Num. 19. SaneDeusvo-luit in ftio populo cïTejqui morientibus adeffent, qui func-racurarcnt,qui mortuos fepelirent, qui luftrâli aqua pollutes afpergcrent ac purgarent : licet omnes illi,qui talia face-rent, immundi necefiario redderentur. Aneodemmodo conceftam nobis à Deo facultatcm dicemus aliquo tempore amp;nbsp;loco federate viuendi? Non arbitror: cum omnia fada turpia fub grauiflimis pœnis femper amp;nbsp;vbique ve-tucrit.

Tertio potuit vir optimus fandiflimus tunc, cum nihil omnino maliamp; flagiciofi cogitaret autfaceret, Lega-liter immundus reddi : vt ex his, quae nunc diximus omnes perfpiciunt. At flagiciofus non fimul amp;nbsp;agit federate Si

puruscft ac fandus. Proindc neccffè cft infinities acci-diflc, vt nullo fcelcre dcformaais, fed inculpate viucns, immundus hoc modo fieret, atque ad Tcmplum Sacrifi-cia ire prohiberctur, dum omni turpitudinis gencre conta-minatus aliiis/atfecundum Legem mundus J in templum ingredcretur,Diuinóque cultui adefTet. Cætcrum non ma-daflè DeumMofi,vt alios vllos àTemploexcludcrctjquàm Icgaliter fordidacosj certo eft certius. Quippe neque vnum neque dimidium verbum in omnibus Mofis libris exftar, quo fcelcribus inquinati arceri à Tempio, ceremonijs, cul-tuqucDci iübeantur, vtmox pluribusoftendctur. Hoc in loco fufficiat nobis exemplum Adultcrae in Teinplum adduftae aPharifacisIohan.8. Ab bac Templum confiât minimb fuiße profanatum (alias enim nonintroduxiffent cam Pharifâcij) cum immundus aut Gentilis omnino pro-fanauifict.

Differunt fcxto.quod facinorofi capitc piiniebantur^cti-amfi paeoituifTet eos admilïi facinoris : ficut è contra qui Icgalitcriramundifucrantfaài,quantumuis volentcs taies effent, certis ccrcmonijs certôquc temporisfpacio abim-mundiciafuavelinuitilibcrabantur. Qiumobremvtfaci-norofis, fiuc eosfacinoris fui pæniteret fiue non pæniterct, pœna non minuebatur : ita legaliter immundis, fiuc dolc-rent propter fadum fuum,fîuc non dolcret, nec pœna auge-batur, nec purgationistépusprorogabatur. Deusfingulis immunditiæ fpeciebus certam purificatioius formulanijcer-tûmque tempus pracfcripfit. Qjuac qui fèruaucrat,mundus cratj prôquc mundo habebatur, ctfi cum fadi fui non pœnituiflèt. Nulli cnim conftituti fucrunt Indices, qui in nanc rem inquircrent, quomodo volunt hodiè Seniores quofdamhifce rebus occupari. At animi turpicudonullo tempore poteft definiri : cum alijcito, alij tarde, alijnun-quam refipifeant.

In modo etiam purifîcationis feu emundationis ma-nifcftum eft difcrimcn.Quippc turpitudo Legis aqpa commun! plerunq; eluebatur : fæpè aqua luftrali, de qua Num. 19. legimus,emundabatur: nonnunquara aliarationctol-lebatur. At morum viciofitas , fi in feelus erupiflet, fola morte facinorofi expiabatur: fi Icuius effet pcccatum, vel certis facrificiis, velmul(aa,v€lferuitutc,vclplagis aliquot abftergcbatur.Quo pado igitur altéra poteft altcrius figura fie cenferi, vt fiimTis pœna ftatuanir vtriquc,cum non p^nas modo infinite differentes, verumetiam difp^ares omnioo purgationes Deus præfcripferit ?

Odauo differunt,quod Legaliter immundus arcebatur à tcmplo quocunque amp;nbsp;quacunque de caufa immundus et fct. Non cnim in immunditiadifcrimenhacinpartccrar, lcd in tcrnpove.Plerique cnim cum occidcntc Sole aqua ab-luti mundabantur, Alij feptimum exfpedarc diem coge-bantür, Nonnullos,vt Leprofos,amp; Gonorrhœa laborantes fincm morbi expedarc Lex iubebat. In hocautem erantfi-miles omncs,quod intérim dû immundi effent, à Sacrificijs

rcmoucbantur. At non omnes improbos hodic vultis arccri à Sacramentis, ftd qiiofdam folum. Qinrcnon eft verum, quod dicitis, impuritatcm Lcgis fignificauifTc turpitudi-ncm motum.’fcd quofdä duntaxat fignificauilTet corruptos mores. Hos ergo cum ex facris liceris determinare non pof-fitis, liquet hïc quoque non rcftondere vobis hanc ceremo-niam. Si maxime aliquos prænguraflèt, nonpoflct hoc tarnen de illis intclligr, quos fpcciatim Lcx puniri ccrtis con-ftitutispœniTmàhdet. Itaque de kuioribüs accipiendum cfTetpcccatis : qu.c ne vos quidê vultis Excoramunicatio-ne vindicari. Scriptura docct viciofos ad cultum redum vcramquc agnitionem Dei amp;nbsp;fui inuitandos eflè ftudiofiùs, amp;nbsp;admonendos diligcntiùs, (interim non debet officium fuum negligerc Magiflrattis) quo tandem mores corri-gantjvitamque emaident.

N»nó differunt, quod, qui iuxta Legern immnndns crat, etiamfi longo tempore,imo per totam vitam talis per-manerct, (vt fi vir Gonorrhoea vel Lepra cfTetafFccfus : aut fi muller menftruis vel profluuio muliebri laboraret) non tarnen pro non Iudæo,vel noncircumcifo,aut pro improbo damnatóue habebatur. Cogebatur nihilominusfecundiini ritus patrios viucrCj Sabbathum euftodire, aliaquctaliafa-cerc,Quinctiam à Sacramento ExpiationisgcneraliSjquae diejo. Menfis Septemb. peragebatiir,Leuit. i6. amp;:23.im-mundi nulli cxcludcbantur. Etenim Deus perMofenex-prcfïc mandauit, vt fub pœna cxcidijfui omnis anima in populo ludaico , nullafaólaexccptionc vel immundorum vel aliorum,illodic j_quo Sacerdos in Sanólum-fandoruni ingrediebatur, ad expiandum totius populi peccata, dolorem fuum liidu, iciunio alijfque ccremonijs teftificaretur. Ex quo pucri etiam intelligantjnonfuific de immundorum iuxta Legern falutc dubitatum,ctiamfi in illaimpuritate ob-ijfïènt mortem. Ccrtiffimè confiât, nullum exftarc in facris liters s locum,qui doccat,hofcc vel à Dco,vel ab hominibus Öloratis malifque,fiuc pro Ethnicis amp;nbsp;publicanisha-ifie.Poterantcnim hi motbijVt etiam hodie conon-git,

• The/îum,Lib. I L 13 ƒ gitj in optinaos quofque non minus, quàm infacinorofos, cadcrc. Hoc autcm quopaólo accommodabimusfcelera-tis vel cxcommunicatis? Sanè nullus cft excommunicator, qui nô valde metuatjoe damnati fint,qui exclufi monuntur.

Magiftiatus quoque nulla poena afficere ilium poterat, qui propter durabilem morbum peromnemvitamimmun-dusmanebat. Sed fi quis fceleratè agercviucréqucpergat, eumnon debet Magiftratusimmunitum finere.

Vndccima differentia eft, quod Legalis turpitudo certo foliim tempore, inque certa duntaxat Gente locum habuit. Nam apud folos ludaeos poft Mofèn valuit. Morum autem turpitudo femper amp;nbsp;vbique turpis fuit, eft/rit. Et cum hçc fuifict antequam ilia ordinaretur, ac maneat poftquam iÛa effe defijt (imô cum non minus tune fucrit,cum ilia vigerer, quàm nunc fit, poftquam ilia tot feculis abolira cxftindà-que pcrmanfit) non video,quomodo banc iliarepraefentare nguraréquefic debuerit,vtfigurauifsevos contcnditis.Vm» brac corporibus cedunt, amp;nbsp;ngurac definunt, cum res figu-ratac cfleincipiunt ^quotics rcs externa externam figurât.’ Nam de internis aliter fentiendum eft. Sed neque tune, cum Legis jnimunditia obfcruabatur, vicia non erant: neque poftquam oblcruari defijt, vicia primùm fiintnota: neque minus etîam nota fiint aut fucrunt vicia ifta tur-pitudine Legis, vt per earn fcelera nobis depingenda fuctint. Ex quibus fatis liquet, non fie ipfam fignifica-uifse viciâjVt arguméto indefumpto Excommunicatio ful-ciri queat.

Duodccimum dife-rimen ex co nafeitur, quod aliquis mundus tangens rem mundam, quae aliorum impuritatem abftcrgcretac tollerer, immundus reddebatur. Equidem qui aquam luftralem, qua pluriraos immundos oportebac purgarijtetigcrat,caque alios con'fperferat, purgandi gratiâ, immundus cratvfq;advefperâ, quo tempore aqua fe baud aliter ablucre cogebatur, ac fi rem quampiam immundam eontreélâfict, Num. 19. At quae Içclcratum efficiuntani-mum,ca ncquaquara viciofîtatem curant; ncc quæ aliorum

Conprmatio, flagiti^smedcntur, Hagitiofum aliquem rcddunr, Proindc hïc qiioque magna repcrictur inter vtramq;diflîmilitvido. Sicenim q,ui à fcelere alinmlibcrarct,coipfo, quoalium fanaretjfeipfumfcelcreinquinaret; quod longè abfur^ffi-miim eft cogitatu,

Decimoquinto', docet idemihocLcpræ confideratio. Primum cnim certum eft, domos, veftes, ligna,lapides, fuppcl-

Thcßum^ Lib. Il, T^7 fuppeUcâ:ilemaliom, nonefls capacemLeprae animi,fcu .viciofitatis moriim: athæc omnïà Lepràlegalî infici po-tcrant • Quæ ratio etfi in alijs quoque immnnditia? ipecic-bus certomodo valet,huic tarnen pcculiaritcr com petit. Deinde nihil iubentur pro fanationcfacere, fed tantum à Deo liberationcni exfpej^iare. AtTceleratis imperatur, vt vitam corrigant, fceleraquc fugiant. Poflunt igitur hi fe liberate à pœna, fairem fimulatè ,.{î non verè : ntlUi talc nihil poterant. Tertio præfcripfit Deus formam Sacerdotibus fecundiim quam inter Lepram amp;nbsp;Lepram dijudicent, amp;nbsp;iuxta quam Gnatum aliquem aut non fanatum pronunci-ent: ipfi pro falutc eius nihil faccre iubentur. Quæ ipfa quoque nullus hominum apte SC verè poterit animi lepra?, eiufdemqucGnationiamp;dijudiGationi aptarc. Longé aliter facinoroios à miniftris traélasi conueniet, fi exftinguère Ic-prain iftam animorum velinc. Poftremo qui totus fie crat leprofus ,vtvniucrfæ cutis .color vnus idémque effet,, non varius,pro mundo habebatur Leuit. i j.Diccmusncergo ilium carcrefceleribus, proque fando tenebimus S: innocente, quificeftvicijs coopertus, vt nihil habeatinfc am-plius boni èc honefli ? Cæterùm nequis arbitretur aliaçn clTecitatilocifcntentiam,verba Philonis hac de recxlibro wipi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vbi de virgis lacobi varicoloribus loquitur, ad-

feribam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;W ret')(h'vrn fopu /tilfHTiu, riif i^û-a

ToiKirM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, oAop «fè Âeviü»8fi’1a, ƒ/ o^aty

ïat 'oo/aytMfay, uct^itfoy ïiytu. Dicît aUtCm Xivna^iyla. qUOniam Lepraquædam eratalbainftarniuis,vtex Leuit. cap.i3-Exod. 4.Num. i2.amp;2.Reg. ç.apparet.

Illudinfuper propofitum noftrum déclarât fimul acpro-bat quod non rede cum feeleribus comparetur legisim-munditia . Etcnimh^ macula leu fœditas, qualitas quædam fuit acdifpofitio: at fcelcra funtadiones’, opera,amp; frud’ quidam eius vicij j quod in hominum animis infitum latet. Proindenon debethçc corporis deformiras Sz qualitas cum prauis adionibus conferri : Sed cum animi noftri mqrboingenitaque naturæ noftrx fœditate amp;nbsp;diftorfîonc.

1^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(onfirmatio.

Nam vt aliud eft immunditia , amp;nbsp;aliud aclio îmmiindi, quoad immundus eft:fic aliud eft vitium nobis congenitum, ic aliud rurfus aólio cius feu flagitium , Iccirco qualita' tcm qualitati, adiones aftionibus comparare conuenic: non autem difputationem vnam operationibus altcrius dif-pofitionis. Ergo per immtinditUrn legis figurata nobis fuit nacut$noftræcornipj:.iQ.amp;deformitas, caufa videlicet fte-lerum : non ipfa feeler a,

Ira fi cercmoniani iftam interpretemur, pulchrè con-fentire omniareperiemus, quæ de ea feripta inuenimus. Confiât terreftrem Hierofoiymam terræque promiflæ pof-feifionem, fpecicm quandam fuifle Regni cœleftis. Prcgt;-indè vt ibi in Tabcrnaculnm immundi nulli, fine aliéna fiuc propria culpa tales fuifTent fadi, admittebantur ante purgationcm .• fie nullus in cœlefte Regnum intromitte-tur, nifi qui animæ naturæque fuæ deformitatem aqua lufirali, fanguinc videlicet Chrifii cluerit. Sandus e-nim DcuSjfandumqtie regnum cius; in quo macula-tum nullum ferct, fine volens fiuc nolens , fit contami-natus. Quippc vt immunditia Icgis amp;nbsp;volcntibus amp;nbsp;no-lentibus obrepebat, fie naturæ noftræ diftorfioncm fibi volentcs accerfiuerunt Parentes nofiri comefiionc vetitt pomi, quodpoterant non cderc : nos autem eandem ab ipfis nolentes ac nefeientes accepimus . Sic intellcxe-runthanc eeremoniam ludæi veteres, vt ex Philone per-fpicimus. Sic D. loh. in 21. cap. Apocalypf. exponere voluiffe videtur . Sic ôc Prophetæ nobis cam videntur pro-pofuifleintelligendam, vt.çx Efa.cap. 52.amp;Ioelis :5.ap-parct. Paul^quoque Apofiolusln Epift. ad Hebræos, præfertim jç'âp. g« hue réfpcxifte videtur™ HUc amp;nbsp;illud AugiifiTnTcontra DonatifiaTferibentis pertincr?\îdetuf, vbinon minus fcitèquamvcrcmonct, turn prædida.tum alia ftrîpturæ loca omnia , quæ Ecclcfiam dicunt abfque immunditiafore,dealtero fcculoexponenda intc'.ligendaq; elTc. Hjfce confonat hifioriaPetri, Ad.ro. 8c ii.cap.Cum euim iufiiis cfièt immunda animalia edcrc\ atqueille rc-eufaret

Theßum'y Lib. IL cuGrcc,Vöccm audxnit dicentcm, Qupd Detis purificauiü, tu ne polluas. Hane vifîonem cum non intcUigeret j^fpi^ ritu fando edoûus eft, immunda animalia, qux edere no-luerat fignificauiflê Gentes, hoc cft, fide vera carentesr Idco Ad.r j-.cum difeeptatio orta fuiffctjan amp;nbsp;Genres,qug ad Chriftum conueitcrentur, oportcretcircumcidi, amp;nbsp;Mos fis legem fêruare, ait inter alia Petrus. Deus inter nos amp;cx Gentibusconuerfosnihil difereuit, fide purificatis corum cordibus. Hicminifeflcaudimus immuuditiam legale de-notauifTe naturae noftræ corrnptioncni fciiinfidclitatem : immunda animalia figurauifie homines à Deo alienos fideqj deftitutos. Si enim fidcs purificauit hadenus Gentes, vt inter ipfas 8lt; ludæos nihilDeus diferiminis poneret.neccffa-’ riumomninóeft,vtinfid€litasamp; ignoratio Dei, fine natu-ræ noftræ corruptiojilla eflet immunditia, quam legalis ilia figurabar. Quam enim labcabftergit à cordibus noftrisali-am fides in Chriftum,ivt nos purificctyquam cam,pct quam: nafeimur filij irægt;quamqueex parentibus poftris nalcendo contrahtmus ? Nullam. Itaque dubitarede hac rc porro^ non pofliimus, fi modo Spirituflandi interpretationi fi-dem habere voluraus. Ergo ficut legalis poUutio turn aqiu luftrali jtumalifs abliitionibus tollebatur, ita immunditia ab eafignificata fanguinc Ghrifti abluitur : cum vera fidu-cia apprehendimus bcncuolcntiam amp;nbsp;gratiamDei in Chri-ftoexhibitam.

Qtii de prpfentis feu vifibilis Ecclcfiæ ftatu accipiunt hancàTcmploexclufioncm jij pr^tcrquam quod plurima inftituto fuo nunquam poterunt aptare, raanifeftam quo-que in fcripturam inuehunt contradidionem.Quippe con-tradidoriæ funt he orationes. Mares circurocifi omnesgt; quicunquemundi funtjtixta legem, Pafchacelebrent.: Sit. Qui fccicrc fe polluit, ctiamft iuxta legem fit mundus, non eelebret Pafcha. Hçc enim tantundem fignificat,at-qucifta.Nonomnis mundus iuxtalegem eelebret Pafcha. Sic contradideriæ funt etiam fcquentes. Omnis anima. Sabbathum fccuett , fcelcre contaiùinatus Sabbathum

Bon ferner. Item h«: Omnis anima in die expiationum tcftificeturludum: amp;,Obfcœnis præditi moribus non te-ftificentur illo die Iu(äuin . Nifi particularcs hafee nc-gantes in Sacris Hteris oftendas à Deo pofitas,ncceffe eft, vtvclcontradiéloriain feriptura contineri fatcaris,vcl fen-tentiam tuam falfam efle concédas. Habitus igitur vcl diP pofitio cum alterius habitus vel difpofitionis operationi-Dus comparari non polfunt.

Sed nee qualitas cum qualitare hac quidem in re con-fêrri poteft, Quoniam omnis immunditia legis femper amp;nbsp;in omnibus cxcluüonecohibebatur: licet contra legem nihil facerent immundi, fed ab omni cœtu jficutiuHi e-rantjabftinerent. At nemo propter ingenitam naturxeor-ruptionem punitur, G fcclerati aut vitioG nihil agat. Quoti G vclis abÊcclcGf viGbilis focietate cxcludi mentem ha-bentesfordidatam, etiatnG Gzelus nulkiin admiieiint, om-ncsomnino homines fecludi oportebit; quod non moda abfurdumert , verumetiam cum hypotheu vcGra pugnar. Quod ü non di/poGtiones, fed adiones vtriufque impu-ritatis conferrc inter le malis, tantundem cffeceris. Vt c-nim alias multas différencias omictain, vt quod ingrefsio inTemplum bonaeft, G mundusGtj quiingreditur,cum fcclcratum fadrum nullo tempore Gt laudabile : amp;nbsp;quod adio immundi non potefl: mala iudicari, ü ncGiatur ab immundo édita, cum fcclus pro federe oinnes agnofeanf, ctiamfi hominem malum efle prius non feiuiffent: (Hic enim cxadionecaufa,ibicx caufaadionis natura intelli-gitur) hoc nobis abundèGifhcict, quod adioncs immun-lt;dorum , quoad immundi erant, excluGone longiore non puniebantur, fed morte, Num. 19. Quocirca inde con-cludendum foret federate agentes capitah fupplicio affici-cndosefle: quod in grauioribus facinoribus equidem debet obferuari. Quocirca non fuit excluGo hçc,quaprop-terlegis immunditiam aliqui prohibebantur venire in cœ-tuspublicoSjGgurareicuiufpiaminhoc feculo complen-dXi fed imago amp;fimulachrum fuitrei in altera vita pcr-I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Geiendx.

Hcicndæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!

Vltimo loco demonftratur idem ccrtifsimè eX eo quod iuxta legcmimmundus inquinabat cohabitantes, vefteSj. ledosjfcamna, vafa,loca in quibus vcrfabatur. Moribus autem immundus nullum contaminabat à le alium nifî conlèntientem . Qui immundum’fccundum Icgem, ve-ftémue cius contreôlabat, autin domum aliquam, in qua lepra leprofufue erat, ingredicbanir, is quoque reddcba-tur immundus; amp;purificarcleupurgarcfccogebatur,pri-ufquam cum cætcris in Templumintroiret. At qui cum furc vcladultero commorabatur ,is nonficfœdabatur, vt purificationc Icgis labcm abftcrgerc j horainumque confue-tudincm vitare cogcretur. Quippe nullum ex facris li-teris profcrri teftimonium poterit, quo vel patrator fcc-leris, vcl ipfum tangens, vet locus in quo crat, probetur Icgali forde infeótus fuifle. Scelcribus amp;nbsp;Iceleratis vbi-que iraleitur Deus , nullibi tarnen ceremonias inftituilïc Icgitur, quibus vclipfi, vclres, homines ,loca, abipforum contaólu inquinata purgarentur. Quippe fupplicio capitis, mutilationc, mulâa ,lcruinitc cruciatu corporis amp;nbsp;plagis emendari fcclcratos imperauit . Aliter habet res, ff de naturæ noftræ vitiofitatc loquamur. Etcnim generans communicat gcncrato totam hanc naturæ corruptionem, hoc eft, talcm générât, qualis ipfc eft, quod ad labem amp;nbsp;naturæ deprauationem attinet. Secùsfit in operation^ bus. Nonenim eft ncccflàrium, vt furis aut latronis fi-lij itidemfurenturaut latrocincntur, licet naturæ corrup-tioncmnecelTariôparticipauerintàparcntibus. Edit enim hæc vitiofitas varios amp;nbsp;diucrfos fruôlus , non eofdem iti' omnibusi

Cæterumquod moribus immundi, fi modo'legis im-inunditia non client contaminati, fna improbitate Tcm-plura, Saenfieia, res mundas aliasnon fie macularint, vt fànâis amp;nbsp;probis pollutæ client, ac purificari ceremonijs-tegis opus haberent, non rationibus tantum poteft mon-ûtari, fed illuftrifsimis quoque cxemplis dcclarari. Qü^n-» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quant

.•142* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confirm atio,

quatn vcro pictatis amp;nbsp;veritatis amantibus , printer ca, quæ iatn dióla funt, hoc vnum abundè fâtisfacerc poflît, quod nullus feripturæ locus exftat, qui corrupte viuentes, modo ccremonialiimmunditiacarcrent, probetfie inqui-nafle homines amp;nbsp;loca vicina, quomodo legis impuritatc infedifœdabanc, non grauabor tarnen exemplis aliquot hanc rem pleniiis dcclararc. In vetcri Teftamento legi-mus,Num.5-cap.adulteri)fufpeótamperdudam fiiifle ad Sacerdotem in confpedum Dei, vt periculum de ipfius ca-ftitateficret per aquas amaras, fiucillanocensefletfiucin-nocens: at non Icgimusveleos qui adduxerunt, vel Sacerdotem, vel locum facrificij ,ad quem ducebatur, fic ab ea pollutumfuiflc, quomodo ab immundisiuxta legem pol-luebantur. Nee exciifat dubitatio vel mariti vel aliorum. Nam vt maxime patefieretaliquamnocentem ede, non tarnen ideolegimus Templum fuiffe poilutum. At fi quem immundum iuxtalegem inTeinplo fuiffe refcruiffentetiam poftea, nioxfanèex præfcripto verbi Dei repurgauiffent.

• Jn nouo Teftamento fimilc propemodum exemplum Icgimusjlohan, 8. cap. de mullere in adulccrio deprehenfa. HanC'Pharifci ad lefum adducuntlnTemplum,quod certc faduri nunquam fuiffent, fi per eius praefentiam exiftima-uiffcntTemplu atq; lemetipfos pollui.Ijdem à Chrtfto,que vtique pro blafphemojalfo Propbeta,feditiofo, vt femel dicam omnia , pro Iceleratifsimo, Pilato tradebant, non Ie putarunt inquinari, quod cum eo verfarentur ; at ex in-troitu feu eontadu Prætorij maculari fe non ignorarunt.

Patetidemex hifforiaPauliA6L21. Cumenim hominem effe iudicarent fediciofum amp;nbsp;blafphemum, non tarnen ab co putarunt Templu fuiffe poilutum : at à Græcis,quos ab ipfo introduólos non tam vociferabantur quàin mentie-bantur,poilutum cxiftimabant, Clarilfime Igitur patct,non improbos, fedlegalitcrimmundos, ctiarafimoribus effent caftiffimis,Templum 8c cohabitantes inquinauiffc. Quibus omnibus addere illud etiarapotes, quod apud Math. 27. cap^dc luda Icgimushis verbis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ƒy-vfio- ex

Cum in Tcmpio, inquit, argentcos nummos ab-ieciffetjfeceßit. Erat ergo in Templo,vt docent circumftan-ti«, cum abijccrst. Ncqueexcuût,quoddici pofsitab ali-quo, cum non fuiße pro nequam habitum. Nam Sc lu das eonfefTusfueratfeinnocentcm prodidifïè: Sc ipficum feed padumnorant: pecuniamquein ThefaurumTcmpIi repo-nere nolucrunt, quia pecunia eflèt fanguinaria Si prodito-ria. Aperte ergo, ex vctcri«ScliouoTeftamento,quod pro-pofitumcrat oftendi: ncc tarnen Publicanorum mcmini.: qui vel foli fufficerent nobis ad hnius rci probariohem., Hifce omnib’ iam amp;nbsp;iftud addatur,quod neq^MofeSjUeq; fanfti Indices, Sacerdotes, Reges, Prophctæ,alij boni amp;nbsp;pij àTempIoamp;facrificijsabftinuerunt,quia multi viciofiflimi eadéfecumcelcbrarcnt. NecidcoManna amp;nbsp;aqua expetra Chrifto promanans nó.fueruntfaniRa,quia vna.cum paucis bonis multo plures mali ederfit aebiberunt. Sic amp;nbsp;in fefto Purificationis fiuèExpiationis non ideo no^expiabantur rede bouorn Sc fidelifi pcccata,quialongèplurimiintepipfos corruptilfimè viuebant. An polluit æncfi ferpentem fcclcrif bus pollutoru afpedus? Minime. Progenies ilia Viperarum Pharifxorfi Sc Sadducçorûnequaquâfœdauitfua ncquitia Baptifmu Iohannis. Deniq; ncq^Iudas maculauitfacrificia coeuamq; vltima Chrifto alijfq; accumbentib’ difeipulis. At fi legaliter immund’ aliquis in Tcmplfi fuifset ingreftus,ncc Prophetæ, ncc Sacerdotes, nec alij voluifsent vtifacrifieijs anrequa repurgata fuiftent Tcmplfi,vafaJiomines.Siin cœ-naDomini difeubuifletPetr* iuxtalege immundus,ccrtèto. ta cœnâ fie polluiftet, vtalijs celebrate eâ tune non licuiffet: quod nequitialudænonpotuit perficere, propterca quodj Dco fie fuifset vifum. Non puto quenqua expedare,vt plu-rib’ autfirmioribus teftimonijs veî excmplis probem,quod probandi'i fufeepi: nempe immûditiâ morfmô fie hommes^ vcftcs,loca, res alias vicinas côtaminauifse,vt alij nÔ poftent ijs reélè vti,qucadmodû kgalitcr immfidi talia côtagioneSc vicinitatc (ua inficicbant.Si immûd’ in Téplo.fuifset depre-heulusjuô liccbat alijs facrificijsibidc vtiantcrcpurgationê.

-At fi mails præditus moribus ingrcfius fuilTet, nulla crac purificatione Templi, valôrum, hominiim,aliarumrcrufn -opus : fed bonis omnia mancbanc fanôla amp;nbsp;bona. Ex quo fatiseftmanifeftum, nonficilios immundosfignificaiiific hos,vt vel tune vcl nunc cadé vtrifij; poena fuerit conftituta.

Ex fupradiiâis omnibus hæc neccfiàriô conficiiintur. Primùm,quod præcipuè intcndcbamus,eft, immunditi-amlcgis nonitafignincauiflîautpræfigurauiiïc icelcrajVt in his terris codem modo eadémguc pœna coercenda efle concludipolfit. Altcrum hoc en, improbiratem morum longe fuifle deteftabiliorem coram Dco, quam ecremonia-1cmturpitudincm: quantumuishæc Tcmplum,vafa,homines amp;c. fie inficerct,vt purgationc ceremoniali opus ha-berent: ilia autem fie neque homines,neque Templum, neque rcs alias inquinaret.Etenim fi comparare pœnas voles, longé grauiorcs illi, quàm huic immunditiei decrctac funt. Nam fcelera grauiora crucc, igne,gladio,lapidijm in-ieôîionc rleuiora mulda,amp;plagis pleélebantur: cum ceremoniali immunditia inquinati plerumq; ad breuc aliquod tempus folum à Tcmpli hominumque adieu arcerentur. Quis eft itarudiSjVtnefciac mains efte occidi,quàm per dies aliquot à Têpli ingreflu remoucri ? ProindèfiDeus pœnas eonftituit maiorcs amp;nbsp;acerbiorcs fcelcribus, quàm legis Ibr-dibus, deteftabiliora quoq; indicauit.Tertium eft, perpera alios affirmarc legis immundiciam no verè polluifte caftra. Etenim ex infinitispropèlocisapparct,Deumtuncitaftatu-ifie ac ordinaftè, vc,fi pollutus in caftris eflet, repurgationc indigeret. Qua igitur ratione hoc ncgabimus,quod Deus tamdifertis cxplicatifquc verbis tories affirmât f Cuimaior habendafides? Dconeanaduerßrijs noftris? Si per, non verè, intclligunt, non moralitcr, concedo quod dicunt. At ex eo non con/equitur, caftra per camnonfuiflè verè ma-eulata,vtpurifîcariopushabcrcnt per ceremonias a Dco inftitutas. Cur mortem interminatur ci, quicunque ante purgationem in Saniftuarium venire auderet, Num. ip-fi non vcrcpolluebat ?

Præclarè quoq; ex ijfdem intelligitur, ciirimmundi fe~ ctindiim legcm cijcerentur ex caftris.-moribusautemim-mundificnon arcerentur. In caufa cft, quodilli,Dcofic diïponentc amp;nbsp;ordinante, veftes, leólos, Ioca,in quibus e-rantjipfosdcniq, homines fic inficiebant, vt purificationc cgcrcntjNum. lo. Aggaci.i.cap.Quamobremfeparatim ab alijs manere iubebantur, donee emundati effent, quod ftequentifsimè circavefpefam fiebat. Moralis autem neminem inficiebat alium, quàm eum,in quo inerat»

Proinde nonreólèconcluditur; Deus magis ofFenditur Sacrifices impiorum, quam Icgalitcr inquinatorum. Ergo cum hos iufferit abftinerc ab externo ifto cultu, quantifper emundati non effent,etiam illosarcerciubemur.Qupmam impuris præditimoribus non ità, fficut legaliterimmun-di)res alias inquinabant, vtearum contadum vfumq; cæte-ri fugcre cogcrêtur. Si,cur hi potins,quàm iUi,res quaslibet contaminarcntjcx me quçras,caufam me ignorarefatebor, fed Deo interim fic placuiffê refpondebo: cuius mihi voluntas pro ratione certifsimafemper fuit,eft, crit : alijfq; eundiseffe debet.. Hunc duas iftas turpitudines fic di-ftinxiffè video, vt alteram voluerit inquinare, amp;nbsp;velut con-tagioquodam late in res vicinasferpere:alteram foedare fic alios nolucrit: quantumuis hanc,quam illanijOdiffètper fe magis. Cum ergo quæritur,curei, qui fernen prætcr vo-luntatem noéluemifit, adfacra adiré nonlicuerit, priufquä mundarctur,lcortatori autê amp;nbsp;concubinario licuerit?refpon-deo,quiaille ad fe appropinquantes contaminabar,hic Deo amp;fibiimmundus tantum crat:aliófq;nonmagis inquina-bat, qnàm fi cum vxorc légitima cubauiffet. Interim poena erat fcortatori alia longè grauior conftituta,

Difcimus hoe quoq; ex pred^i£tis,cum aliquis in fcripturis diciturmoribusfuispolluiflèTempIum, Deicultum, De-um ipfum,feu nomen eins,id lie non elle accipicndum,qua-fi hæc proptetea alijs quoq; immunda eflent: fed coràm Deofic fuifsejudicandum cft, Equidem cxemplis Chri-fti, Prophetarum, amp;nbsp;Sandorum omnium fic oflenfum

L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc

hoc fuit paulófuprajVtmeiito confidam nullum dubica' turum porro efle. Et quo paólo poffetaliquisDei nomen fie pollucre,vtpurgationeopus haberet? Signrficat ergo nomen Dei pollucre fuis moribus, ita viuere, vt propter nos Deus male audiat. Sic apud Ezech. 20. amp;nbsp;jö’.pollutum nomen fuumdicit Deus apud Gentes, apudquas populiu ludaicus captus detinebatur.Infamabant enim illæ nomen Dei dicentes, Ifraelitarum Dcum non potuiflè populum fuura feruare. Obiter folum hoe monere volui : nunc ad tuaredeo.

(^id legalem voeem immunditiam plenè nunc explica-tum habesjfp'.ro. Sceleratos (itcrum dico, Sc quidem rcclè vcreq;dico) non fuifïè habitos proimmundistalibus, qui Templum amp;nbsp;homines vicinos fua præfentia fic inficcrent, vteos repurgari vfitacis ccremonijs opoiteret,perfpicuccx-pofui: Hac dccaufanonfueruntperinde, vtlcgalimacula infeôl:i,à Sacrificijs temploqj repulfi. Ergo tiirpcsamp;im-mundos fiiilTc dico; at non illo modo,quo,qui cadauer con-trcd:aucrat,vcl rem aliam talcm vetitam. At iniquilfimapn-quis,Lcx Dei fiiiflet, quod tam feuerè externum conta-óumpunirct, ad fcelera verb manifcfla veluti conniueret. Exhorrui, cum iftatua legi. Pudeatteinconfideratæ iftius temeritatis. Video te vel ipfi Deo bellum potiusindiólu-rum, quam àfentcntiadifccfTurum. At verb tibi cum Deo difputarefi liber, cxpehrc: mihinon libct.Quæ autem iftæc tua eft confecutio ? Deus non punit fcclcra Sacramento-rum neg itionc, ergo ad ea veluti conniuct ? Supra oftendi longè gtauiores pœnas hifce conftituns fuiftè, quam fit ab-ftinentiafepteindicrumàl cmplo, Reólè dicis carnalibus defignarifpiritualia: ac proindc carnalem Icu corporalem fub lege immunditiam figuram fuiffe intcrioris noftræ de-formitatis. Idem nos etiara fentimus Sc profitemur, vt ex recitatis liquet. Signincauit immunditia corporis, animi corruptionê amp;nbsp;iiifidelitatcm, vt Apofloliis Petrus interpre-tJtur. ExclufioaTemplojCXclufioncm c Paradyfo præte-ritam,pr£fcntcm,amp;lucuram,Purificatio amp;nbsp;reditus ad Tem-

T'heßum, Lib. I L 14.7 plum, purgationem amp;nbsp;reduÄionem noftram ad Dcum per cfFuftimfanguineChrilli. Q^modoprçfcntium rerum quarum nobis figursc proponantur diólum tft. Apoftol. ad CoLa.nihil habet^uod ad præfcntêpcrcineat controuerfia. At cum ab externa impurkatëj 'àis, ad interiorèfh argu-mentamur, tanquaro ab vmbra ad ipfius rei corpus, non ob-trudimus ambigu as an t commentitiasallcgorias.Concedo, fi modo externa internis rebus fignificatis rite aptes. Ve-rum quis tibi dabit intelligens huius negotij, impuritatem fub lege fignificauifle fcelera,fruft® fcilicet noftrç corrupti-onis,amp; non ipfam potius deprauationem noftram’Deinde, fi hoc tibi Iargiremur,vndcquçfo probates, cadem fcelera proptereapleâ:idebcrepœna,qualegalis turpitudo cocr-cebatur ?Loquor de externa Ecclefiæ cocrcitione. An non manifefte Deus diuerfas amp;nbsp;diferepantes vtriq; pœnasfi-muleodemq; tempore pofuit? Quæ igitur audacia eftjvni-us pœnam facere alterius quoq^ poenam, abCq^exprcflo Dei verbo? Baptifmum Icio Sc corruptionis noftræ amp;nbsp;reno-uationis Symbolum elTe : quia id fcriptura me docet.Doce tuparitcrfcripturamlegisimmfidiriam fic poncre fymbo-lum fcclerum, vt eadem pœna fint externa punienda.

Quæris num pcccatum efic negem, vel cogitate vel fa-cere, veldicere, quod Deus vetiiit ? Non nego. An propte-rea male dixi.animos ilia impuritate nonfemper fuifle con-taminatos ?Siimpuritas ilia fimpliciter fumet peccatum, nonpermififfer,imô non iuffifittDeus aliquos pollui. At iulfit aut faltem concelfit Sacerdotibus (vt nunc alios tacc-am)Lcuit. 21.amp;Ezcch. 44. contaminatefefe in funerc matris, patris, fratrum, libcrorum. Item iulfit mundum a-liquem conlpcrgcreluftrali aqua immundumtefferrecine-reSjComburere vaccam,Num. 19. propter quae immundos cos ad vefpcra vfq; oportebat fieri. Nihil nunc dicâ de illis, qui inuiti reddebantur impuri.Peccabanr,fateor,qiii contra Dei mandatu Scfine cius pcrmilfioncimmfidi aliquid attin-gcbât.Ex eo tarnen non oinninó fequiturjipßquoq; iinmu-ditiâ,quç pcccati aóiu comitabatur,peccatû fuifle.Aliud eft aóiio contra preceptum Dei cxercita,Sc aliud eft macul.-i per

L 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;banc

hanc adionem c on trad am: quam Deus figuram deformi-tatisnoftræ cffe voluit. Noueftnccefle , vc figura omnes figurati proprierates contineat. Peccatum certè praccipuè confiftit in animi deformitatc, quç vifibilisnoneft, fed per fuos frudus intelligicur.-non in corporis maculis.Si cçdcm facicns relpergitur occifi à fe hominis fanguinc, fignum cft fceleris ille fanguis.-atipfèjproprièloquendojfcclus non eft. Sed eftojfintiftç etiä corporis maculæ peccata: deillis fal-tem affirtnari nequitcodcm modo peccata fuifie, Etfi lUos etiam peccata fuifie poneremus, nuÜQ tarnen modo con-cludere inde pofies, eandem Iceleribus pœnam competerc, quæ huic labi feu foeditati conftituta à Deo fuit.

Cumficargumentaris. Iftiufmodi immundicgebantfa-crificijs pro dclido:Ergo rei erat peccatira re propofita plu-rimiim difee dis.Nos enim purificatione eguifTc omnes con-cedimus:nonquiaipfamet corporis feu carnis illa macula femper effet peccatum/ed quia naturæ noftrac diftorfioi ê, amp;nbsp;ab eadem liberationem in meinoriam nobis reuocarctr quofubinde moneremur purgatione nos per Chriftifan-guinemegerc.Non omnes immundifacrificio opus habe-bannfed fola ablutione aque plures mundabätur. Et vt om-nes facrificio habuiffent opus : non tarnen vllo pado effici hinc poffet, Sacramenta peccatoribus interdicenda effe. Quomodonamqjfequitur, Immundiper Sacrificium pro delido redibant in grat’am cum Deo : Ergo qui fcelus ad-niifcruntarccndifiinta Sacramentis, dum Pres by tcri quidam cos cenfeant idoncos ? An nonhæcipfiifàcrincia quç-dam Sacramenta ipfis crant?Hoc magis fcqueretur : Muka peccatafinevfurpationc Sacramentoru non expiabantur. Ergo prohiber! non debcantabvfu coruni, qui eis rede vti eupiunt.Hoc,inquam,rediiis concluderetur, quam quod tuconcludcre voluifti, fi ab his argumentari velimus.

Atexcipis hocloco,Sacrificia pro peccatoveluticonfefsi-onesquafdä parciculares fuifle,quas præcedcrealia Sacra-inenta oporcerct.Qnpnia fæpius à tc iam repetitu eft, forte etiam poftca rcpetitur,fcmcl tibi refpondebo, ne dcinccps cogariterumrefpondere. Fatemurinomnibusjqui Sacra-mentis

T'heßtim, Lib, IL 14,9 mentis ritcVclintvti,ûltem externe, requiri pcccati admiffi agnitioncm, pœnitentiam, dolorem, amp;nbsp;ftudiil ac defidc-rium emendandianteada vitam.Et quanquam in illis locis, vbi redè inftituuntur homines, illeipfc aótus,nempe defi-dcrium fruendiCœna Dominica cum cçteris pijs amp;nbsp;fanóhs Dei membris, hoc abunde teftatum faccrc omnibus poflit, qui non pins volunt fàpcrc,qnàm cóuenic,tamcn innoftris Ecclefijs, de quib* ego difputaui,fic eft res inftituta,vt qui ad Coenam irccupiut, illuftri priusconfefsioneanimumiiium Eccicfiæ declarent.Nam pridiè quam Cœnaadminiftratur, voeätur vnum in locum qui poftridie cogitant accederc,amp;: ad tria capita refpondere iubentur: quorum fumma hæc eft. Primumaninconfpedu Dei confiteantur, fe peccato-res eflè,ac mandata Diuina nunquam intégré feruaffe: amp;nbsp;an CO nomine doleant, gratiamq; Domini noftri lefu Chrifti fitiant amp;c. Deinde vtrum peccata fua propter folam mortem Chrifti rcmitd fibi ccrto credant amp;c. Dcmum an cxtoto corde cupiant prohis bcncficijsDco gradcfle, amp;nbsp;Omni peccatorum immunditia depofitidcinccps fcrió dc-crcuerint vitam viucre Chrifto dignam.

Cum ad hæc capita figillatim præfcntcs omncsfiubentur autcm omnes poftridie ad Cœnam acceflùri aJcftè) relpon« derunt itafe eftè affeólos, confidereiubet Minifter, peccata remifta ipfis à Deo efle, imbccillitatcmq; reliquam non im-putatu ifi propter elfufum pro nobis Chrifti faguinem. amp;c. Publicas fatisfadionesjcum abfq; excômunicationc fatftas fuiflè fcribis,tibi afsetiorxum fëcutas fuifte aisin Ecclefijs ApoftoIiciSjfacis pro more tuo:fcilicetquod probate debe-basjtibi vtprobatû fumis.Atprobaui,rcfpondcbis: Agevi-dcarous.Sacerdotis amp;Iudicum munus eratde huiufmoid controucrlijs ex lege Domini pronuntiare. An hoc eft probate cxcommunicationem cxercuifle illos Sacerdotes? Q^odfi controuerfia aliqua orta fuiftet de his amp;nbsp;de alijs te-busjautdubitareturdealiquoncgotio, caufæ dccifio apud Sacerdotem fvt peritü lcgis}amp;Iudicem quærebatutjfatcor. Sed hoc quid ad noftram caufàm facitPQuo in loco,rogotc L 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;plu-

plurifniim,fcrîptu repcrifti,Sacerdotcs 5c Indicés arbitrari amp;nbsp;iiidicarc debuiffe^an aliquis refipuifset nécne ? ac proin-de num intcmplü admitti pofset.an non pofset ? Ex facrifi-ciopotuit Sacerdos in generc fufpicari de admifso peccator cerci fcire nihil potiiit. Non etiam legimus facerdotc aliud egiflejquàmiuxtapræccptum Mofis oblata dona facrifi-cafTe. Vnulquifc[5 exfua confeientia reumfe iudicabatvel non rcum: non pendebat ex alieno arbitrio , Neq; infef-diJFïîimeiat hüte tcmplum: nec definituin tempus, quo Gi-crificarec. Omnia in peceatoris potertare ficcrant,vta Sa-cerJotibus coaólum neminé legamus.Qui boni crant,vitro adibant:qiiimalifæpènegligcbant:vtcx hiiloria Publica-norû liquct.Addequod tales non femper crane legalitcrim-inundi.Etenim Leuit.cap/.iubetrem ablatam iplo die ob-lationis reddçre.Illa cr£g dicimmundus non crac propter hoc fa^um,cum ci m teplo ticerecfacrificiu offerre : de qua rTpauIo fijprà fufè dilputatû efl:. At hçc quid ad vcflri Pres-bytcrij ad:iones attinent,quodiudiciumamp;poteftatcm fibi arrogatdc cuiulq;,cogitationibus cenfendiî

ReilatjVtEIdrç faélum confidcrcmus:in quo à tcipfo no3 dilcedis latum pilu.Peceauerant nonnulli alicnigenas vxo-lesducendo.Quodcum Efdras refciuilTet, doluitpliirimu, iramDeimetuens,nc,qui vixdüliberatifuerant,denuópu* nirentunTandem Sechania confilium amp;nbsp;remedium proponente coniurarunt,/e nouum cum Deo focdus iduros.Ergo Magiftratiis edido publico propofito iulfit ornncs ex capti* uitate reduces intra tnduum adefle Hierofolymis fub poena confifeationis bonorti amp;nbsp;cicóiiotic ex numero reducum ex captiuitate.Paruerunromnes.- decrctum eft, vt, qui vxorcs illas duxifient, cas vnà cû liberis ex eis natis eijccrent. Quid hîcdcSacramcntis agitur?An hi, qui profanas vxorcs duxe-rant,velante vel poft ab aliquo ium funtabftincre à Tempio amp;Sacrificijs.^Poftcie(ft:as vxores pro deliólo facrificarunt Arietcm,vc iuftcrat Moles Leuit.6, Presbytcrij, quod dc^ refipifcentiaiudicaret,arq; à Sacramentis depellcret, nulla hie mentio. Atciedionis hie fit mcntio,inquies. Sic habet.

At non dicitur prohibendnm aliquem fuiflèà Temploamp; Sacrifidjs.-Ncqjhocctiam fcribiturj cijciendos fuiffc, qui Gentiles duxerant : fed illos,qui edido Magiftratus non pa-ruiffent : ac Hicrofolymam venire noluilTent. Negari non poteft quin fieri potucritjVt aliquis emanerctjqui nihilpec-cauerat.Statucruntnouumfoedüspangcrc cum Deo. Meri-to igitur non babendus fuiflet in numero confœdcratorum, qui intcreflêpado noluiflet. An non pure politica fuit hæc adio? Sed præftat viderc quid tu obijcias.

Ad Sacramentanon pertinere dixi, quia confier magi-ftratum hoc edidiim promulgafiè. Si verum eft,inquis, vc quicquid à Magifiratu dcccrnitur, ad facra non pcrtincat, quo-iure velles facra ciuiliaq; omnia penescandempotC' fiatemefiè?Rededixihancrem fuifse ciuilem, ad Magi-ftratumq;pertinuifsepoliticum,nc»n autem ad Ecclefiafti-cum aliquod indicium, quod feriptura ignorât. Voscertè nonpermittitis Magiftracui, vt fuo nomine mandetjquæad Presoyterij vefiri poteftatem propriclpedare contcnditis. Sane conftantcr affirme, ad facra non pertinere, qiiic-quid Magiftratus sure fuo præcipit : fi facra à ciuilibus ira diftinguainus,quoiTiodo Pontifex, ac deinde vos difci imi-natis. At aliter loquendum nobis, qui aliter diftinguimus. Politicus Magiflratus à Deo accepit totam externam gu-fiernationem rerum tumfacrarum turn ciuilium. Sed illas iuxta præfcriptum verbiDei ordinäre amp;nbsp;regere,has ad prç-finitionem Icgum amp;nbsp;iuris, quod in loco quolibet valet, gu-bernare debet : de qua re fuo loco fufè agendum erit. In præfentc loco,Magifiratus hoc edidum fÆ'opofuit : non ve-ftrû Presbyteriu. Èrgoveliniufièhocfecir,quodprobarete oportcbit:vel politico f uiuac proinde ad caufam nofirâ non pertinet.AdEfdra relata cau(àhæcfuit:vt ad peritum legis amp;nbsp;partem Magiftratus,Hane cnim poceftatê à Rege Artax-erxcvnàcum mandato,vtdoccrctomnesfccundumlcgcin Dci fuiviucrcjipfcmctfeaccepifsefateturcap.y. Quisergo miretur, quod Efdræ dixerunt, furge, ad te pertinetvnâ nobifcum?An ex hoc fequitur,nonfuifse adionerp ciuilemî

L 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nifi

Nifi forte Rex Artaxerxes confiftorio cum Ecclefiaftico præfccit.At hoc tibi crit probandum. Nam poteftate dcdic conftitucndiludicesamp;prffides,atq; inobedientes morte,, exterminatione, bonorum mulâ:atione,carcerepunicndi: quæ ad veftrum Conciliabulum pertinere ncgatis.

Colligisex publicationcbonoru,Anathcmatc percuticn-dos talcs fuiflè,ncc illis liciiiflè facros ritus cclcbrare. Quid Anathcmatcpcrcuti appelles,nefcio.Hoc feiojtes quæA-nathema Deo fuifTentfaft^jOccidi,coburi ,perdi Sz difperdi debuiiïè.Hic cum mortis nulla fiat mentio, vel aliud intel-ligere te per Anathema oportet, vel falfô afiTuis huic loco tuas imaginationes.Falfum illud etiacft,èRcpublica ludço-rum flue reducu ex captiuitate exclufos,non fuiffe admiflos ad Tcmplum facrofqi ritus:modó ciriimcifi efTent.Nam qui ex indigenis ad cosacccfserantyquos Prolelytas vocant,Paf-cha vna cum cæteris cclcbrarunt,cap.6’.‘ cfi conftet tarnen, eos ad hoc confortiu non pertinuifse. Aliud proinde fuit in numero rcducum ex captiuitate non cenferi:amp;ab adiru Te-pli ac iacrificioru prohibcri. Quarc nonlblumccfsante,fed ctiam proccdente publicationc bonoru admifsifuifsentad facros ritiis,quicunq; circumcifi erant,iUifq; vti cupierant. An non hodie multorum bona publicantur, quos cxcomu-nicatos amp;nbsp;damnatos nullus cxiftimat?Efdræ faólum merito in dubium à me reuoearctur,fi quid corum fecifset, quæ tu feciise eum opinaris, Fecilset enim contra Icgcm Domini per Mofen latam : vt in Thefibus dcmonftraui. Sanc Mofes Dcut./.vbi hafee nuptias prohibct,non ponit hanc pœnX tranfgrcflbribus,vc videlicet à Sacramentis arceantur.

Quae de fado Iofuæadfcrs,iam funt confutata. Nos enim defoiis illis loquimur,vtfæpèmonui, qui cupiunt eu Dco reconciliari.'at hoc vnû conrendimus, non efft à Deo intlicutum Presbyterium,quod de cordibus hominu dicen-tiu le pœnitere iudicct, veraie an falle dicant: atq; fie vel ad Sacramenta admittant.vel ab cifde rcmoueant.Immûdi ad-milfi non lucrunt,quia Lex iufsit ita fieri. Oftende tu code modo fcriptîi nbsp;nbsp;nbsp;de illis, de quib’ nos inter nosdilputam’»

Nifi fcccrisjfrnftra litigabis. Ab Ezcchia vocatos fuiffc ad Pafchæcelcbrationemetiamnonemundatosfatcris, cum in-ficiari non pofsis. Cumaddis,fic vocatosfuiffc, vtrc amp;. verbis detcftarentur idola,quibiis fcrnierant, cocedo tibi,quod di-cis.Et nos idem rcquirimus in illis,de quibus difputamus,Si i-dcm VOS faceretis, quod fubEzechiafaÓhjm eft, nulla effet inter nos difccptatio de hac rc. Vos enim contend effe non vul-tis publica priuatique confefsione; fed nefeio quibus Presby-teris ad hanc rem deleóds vnumquemque vultis fatiffacere: quale in hac hiftoria nihil leginaus fadum.

Argumenta, quæ ex veteri Teftamento pro excommuni-catione protulifti,inania,eiianida/alfa effe,apcrtè docui.Oftcn-di interim illud etiam, nihil eorum, qua? contra argumentum ab immundicia legis defumptum attuli, à tc merito iu-fteque reprchendi. Equidcmquæ firmitaris aliquidhaberevi-fatibifunt,hbcncerpra?tcnjftijnififortafsein fequentibus at-tigifti: quæ auteminfledere aut colore al iquo deform are tc pofse fperauifti, maculare quidem tentauifti,fedita tentauifti, vt fpercm tc infumpti in eä rem laboris prorfus pocnitcrc. Sed meliora vel faltcm fpeciofiora in fequentibus fortafse produces. Proinde quid ex nouo foedcre deprompferis, age perpen-damus.

ConfuUtio Argttmentoru)n,qu£ frt Excommanicattofie ex fit-iere ftoue petita fitnt.

Oftquam non illis tantum argumentis, quae tu infalicifsiroè conatus es rcfellcre,fcd a-lijs infupcr demonftraui cxcommunicatio-nem hanc/le qua ferrao nobis eft,non modo non praecipi in iacris literis, verum potius vitupcrariacreijci; etiam argumenta, quibus praecipuè niti videtur opinio veftra, confutare volui: quo pla-nius liqueret, caufam vos dcfendere non bonam. Quoniam veto praecipuum fundamentum fententiae vcftrac in verbis

Chriftiapud Matth. 18.Cap. DieEcclefiæ, collocate vos ant* maduerti, ante omnia declarauijVerba Cbrifti eo in loco pofi-ta ad praefentemdifputationemnuno modo pcrtincre. Ad quod prohandum ifto fum argumento vfus. Scopus Chrifti eftinhoccapitedocere, quantum malum fit fcandalum illud inprimis, quoinfirmusaliquis ita pofsit ofiendi, vt rcligio-nemdeferat. Ideoque dandam efle omnibus nobis opcram, ne cuiqua offendiculum praebeamus, quo vel minimus aliquis laedatur. Cæterum quia in priuatis iniurijs perfequendis, cum iniuriam mox deferimus ad iudicem, vel aliter vlcifci Itudemus, infirmi faepe offenduntur docct nos Chriftus, quomodo citra offenfionem aliorum componi poflint: amp;nbsp;perhancoccafionemcohortaturnosad facilitatem ignofeen-di. Quocirca non agitur hoc in loco de grauibus fcelcribus, quæ nominatim à lege puniuntur,föJ de iUis peccatis amp;nbsp;iniurijs, quae priuac^funi:,quarumque remittendarum poteftas penès nos eft, Summatim dicam; Chriftus hie interpre-taturlegeinàMofe Leuic. ip. verf. I7.amp; 18. propofitam, quam Ecclefiafticus etiam Icap. fufius explicat : Ad hæc ita tu refpondcs.

Si negemus hic de priuatis duntaxat iniurijs agi, nun-quam probaueris. Nam qua: ad probandum adfers, plera-quenoftroiudicioitafuntinfirma, vt fua fpontc concidant. Secundo encruaueris doftrinam de condonandis peccatis. An cnim folas leues iniurias tenemur condonareî An condo-nareeftadteftes, ad adprofanum tribunal pertrahe-re’Mox hanc difputationcm vt fuperuacancam rejicis,amp; vitro concedis, verba ilia ad folas priuatas ini urns pertinerc, ob id putas excommunicationi nihil decedere. Indicari enitn cxcommunicatione non illud peccatum, de quo initio mota fueratcontroucrfia,fed præfradam 8c procacem contumaciam aduerfus Ecclcfiam.

Ego mihi perfiiafi, meis rationibus demon ft rauiftc, Chriftumin praeCentelocopræcipuède priuatis iniurijs age-re, quo pado fcilicet eas citra oifenfionem proximi à nobis depellcrcpofsimusjvtvercri fruftra videar vt ab aliquo rcfcl-

Thefîum, Lib, IL 155 rcfelhntur. Equidem in Thefibus primum, vt alibi deinde oftendi, cum non de fcclcribus excommunicatf-one vindicandis agere, fed quomodo priiiatæ offenfæ amicè componi debeant, vt non habeamus necefic caufam continuo ad ludicem à vera rcligione alicnum adferre. Negas hoc tu, vcncgantalii quoque complices tui. dum neque argumenta nofiradiluitis, ne-que negationcm veftram argumentis idoncis confirmatis, abfquc crimine, puto, earn ncgligimus. Et quod neutrum pernccre potucritis,amp; iis, quae fcquuntur, luce racridiana clarius perfj^cictur.

Negotibi, dodlrinam de pcccatorum condonation ne, anobis cncruari. Vnde hoc tu probabis? An valet baste coufecutio : Chriftus hoc loco docetfolas priuatas iniurias pie ac fine infirmorum ofienfione componere: Ergo docet folas priuatas iniurias effe condonandas? Nihilne docuit Chriftus alibi aliud ? aut fbla hxc verba eius habemus ? Ego certè nec dixi nec cogitaui vn-quamfolas leues iniurias efle condonandas- Tenentur enimpriuati proximo quæuis pcccata condonare. Alia eft ratio magiftratus, cuius officium eft fcelcratos ple-dere. At quomodo condones, inquis, fi adfynedrium amp;nbsp;tandem ad profanum tribunal pertrahis ? Hoc tunc faccre permittit Chriftus, cum amp;nbsp;priuatim, amp;nbsp;cum a-niicis fruftra tentata eft reconciliatio, ac iniuriofus ni-hilominus pergit iniurius efte. Cumautem vel obiur-gatus vel fponte errorem agnofeit, amp;nbsp;condonari fibi iniuriam petit: ignofeendum ci eft, quantacunque te injuria affccerit, Quorfum verb argumentum hoc addu-cas ( fiin controuerfia de priuata iniuria, habendus eft vtEthnicusamp; publicanus, qui presbyterium non aiidie^ rit, multómagisid conftituendum eft,cum de graui freiere accufatur } ipfe certè non video, bfam fi ex hoc con-cludcrc velis, quae hic à Chrifto dicuntur,ad cxcommuni-catione fpedarcjlongifsirae tiras. Totacaufa,vt tumetipfe fetibis.

fcribis, in reóla horum verborum explications, fit tibi vc-lut Ethnicus amp;nbsp;Publicanus, confiftit.

Inter argumenta, quibus probaui Chriftum hîc depri-uataruminiuriarum tranfaâione agere, hoe vnum hiit, quod in fingulari femper loquitui', dicens. Si pcccauerit frater TuusinTc: corripe cum inter Te amp;nbsp;ipfum Solum, leem adhibc vnâ Tecum alios. Item Die Ecclefiac. Item, Sit tibi velut Publicanus St Ethnicus. Non dicit, inquam. Sit Eçclefiac,vclfit tou populo,vel fit alijs quibufdam talis: fedhocaitjSittibitalis. Exhac interpretatione illud fimul perlpici dijo/v^rba hæc,Sit tibi quafi Publicanus St Ethnicus, non hoc fignificarc pofie. Sit tibi excommunicatus. Nam qui excommunicatus eft, non vni foli taliseft; fed omnino omnibus talis eft. Ad hæc ita tu. Mirabilis fané expofitio,vt, Tibi, idem fempccvale.it, atque tibi folixum nihil fit vfitatius, quàm certa hypothefi propofita leges fliT/itSf condcre. Excmplo fint omnia Decalogi præcepta. Sed neque ad extremum vfque hanc orationis formam ftr-uauit, Subijeit enim. Quicquidligaueritis, St quicquid folucritis. Alijficrefjjondent.’Subvocula, Tibi, confenfus intclligitur totiusEcclefiac. Ratio huius,quæ nullo poteft cludifophifinate,haec eft, quod Ecclefianon fert contraria indicia, Qius autem non vidcat contraria efle, fi vniis aliquisiubeaturhunc certum hominem pro Ethnico ha-bcre:alij autem cundem pro Chriftiano iubcantur habere? Quod enim vni eft didum, didum eft’omnibus,

Expofitio mea mirabilis non eft, nifi mirabilc fit,quod verum eft; at tua reprehenfio, ficut aliæ quoque, mirabilif-fimaeft, Quo loco dixi ego, Tibi, idem femper fignificarc, ac tibi foli ? Si locum oftenderenon fcics, confidum à te efle inficiari non potcris. Dixi, in præfenti loco vocu-1am,Tibi, non idem fignificarc, ac fi dixifict. Sit Fçclefiæ, vel toti turb3e,vcl alijs, qui læfi ab co non funt. Signifient ergo hoc in loco vox,Tibi,l.Tfum tantum, non aurem eos, qui læfi non fiint,vt ex toto orationis contextu patet. Sig-nificat interim hoc ctiam loco, Tibi, omnes illos, qui dido

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ modo

modo lædi ponuntur. Extant in facris literis leges quæ priuatim magiftratui conueniunt, non alijs vllis. Extant quæ fubditis competuntjoó magiftratibus: quæ viris, non mulicri-bus : quæ Dominis non feruis: quæ parentibus, non hlijsiquæ diuitibus non egenis. Ita etian hoc præceptüm, non omnibus omninôChriftianis, vt præcepta Dccalogi, amp;: quæ his fimiliafunt, lèd tantum priuatim Læfis congruit. Non enim dicit Chnftus, argue quemlibet tibi fratrem occurrentem: fed intepcccantem. Quod cum ad priuatos dixerit, non ad ma-giftratus, patet eum de priuatis oflcniîs fuifle locutura. Eft hæc res tam manifefta,vt fummus excommunicationis patro-nus de hacre fie fucrit coaftus feribere. Q^m paitiailam a-litcr (nifi contentiofus effe velis)acciperenon potes, quam fub tuaconfeientia ;itavtnon fint plures confeij. Quamobrem, quod deinde dicit, quicquid ligaucritis aut folueritis, de illis tantum accipi debet, qui læiifunt: non de Eccicfia, vttudicis. Non enim dicit Chriftus hæc verba ad Ecclcfiam: ncc loqui-tnr in tertia perfonadeEcclefia:fedad Difcipulos, qui non e-rantSynedriumfiue Eccicfia ilia, de qua ibi diflèrebat Chriftus. Principiodixit,fifratertuuspeccâritinTc,fed pervocu-lam, Tè, intellexit quemlibet, contra quem frater pcccaret: non vnurn aliquem folum ex difcipulis.Quod vt nunc liqueat, non dicitJ quicquid hgaueris, fed, quicquid ligaucritis : quafi diccret, quicunque offenfi efiis à fratribus, amp;nbsp;hoc modo iniu • riofum lucratifucritis,rata crit hæc aftio vcftra etiam in cœlis.

Quæ ergo eruntSynedrij partes, inquis, num impunè vis Ecclciiæindicium contemni.^ Quippe lex, fecundùm quam tu vis ludaeos tune ludiciaexcrcuiffc, iubet intcrfici huiufmodi hominem. Quomodo igitur ad proEinum tribunal pertra-herctur? Egregiaverôinterrogatio. Diftinguc tempora, fiait aiunt, 8e concordem rcpcrics feripturam. Quis nefeit il-lotempore ludaeos fub Romanis vixiifc, ac Praefidem eo-rum petentibus omnibus ins dicerc folinim fuiflè ? Ciui-lem potentiam ad feomnemfcrc pertraxerant, rcliéla potefta-te ipfis de rebus facris iudicandi, 8e fccundum Icgis ceremonial viucndi : vt ex hiftoria cum profana tum facra perfpicuè intelli-

in celligim us .Sic Gallio Achaiæ Procóful ludaeis Paulum ac-cufantibus AiSt.i g.refpondet. Siquainiiiriaeflet aut malefi-cium, caufarn fufciperem, Scd cum de lege veftra lis fit, iudex ego efiè nolo, ipfi videritis. Proinde impunè poterat, qui vo-lebat indicium Synedrij contemnere in ciuilibus rebus,id quod ante illud tempus facere nullus citra periculura potuiflet. N on dubito, quin hoc bonus nullus fêccrit, nifi omninô manifefta eiiniuria fieret à Synedr’o. AtaliquosfecilTejvel exPublica-norum hiftoria confiât. Ideo Deus per Mofen hoc folum mo-netjLcuit. 19. ne mox frater fratri crimen apud ludicem im-pingat, fed priuatim potins cum coin gratiam redeat;(quodin Ecclefiaftis cap. i ^.pluribus expofitum legimus)aliud nihil ad-dit. Tune enim contemnere nulli Synedrij fententiam licebat. Chrifius autem addit,illum talem habendum vekit Ethnicum amp;nbsp;Publicanum: id efi, poflê talem ad profanum tribunal vo-cari ( qui fcilicct fuæ Gentis indicium dcfpiciat ) abfque offtn-fione aiiufquam: vtquiipfoiamfaôlodcclarârit, fe prauum amp;nbsp;fuæ Genti parum obedientem eflê.

Adaliorumobieftionemhoc folùm dicam, tam non ferre fententias contrarias Ecclefiam vel Indices, cum offenfo con-trareum permittunt aliquid, ac non ofFcnfo non petmittunt, quàm non indicant contraria, cum creditori permittunt debitnm abs debitore exigere, alijs non permittunt exi-gere, Proinde non fequitur,huicconcefsum efi, vt ab hoepe-cuniam debitam exiger. Ergo rota ciuitas ab eodem eandem pecuniae fummampeterepoteft. Longe cum vennfiiùs rum vérins ex hoc loco conclufero, excommnnicari nullumdcbe-re,fipropofitio verafit. Sicenim argnmentor. Quodvni di-fium eft,di3:um toti efi Eccleûæ. At vni diffum efi, vt feptu-agièsindieculpam deprecanti remittat. Ergo cota Ecclcfia de-prccanti ignofeere debet, quotiefeunque in diefibi ignofcipc-tet.Nnllaenimiufiacaula proferri poterie, cur tota Ecclefia non debeac faccrein hac caufa quod fingulis eins membris præ-ceptum efi.Hoc autem vefiris presbyteris non videturreôfnm. Etenimnon funtcontenti,vtquisdeprcceturculpam Sefatea-tur peccatum,fcd probate prætere3,atque adeo punire volnnt, dum

AlTentiris mihi fentcntiam corum dcfendeuti, qui per Ecclefiaminîelligunt lt;rvréJ'p/c»-:atnonaffentiuntur mihi aut tibi hac in rc ali| amici tui. Quamobrem validifsirais arguments probaui in poftremis Thcfibus, per EccIcfi«T nomen Chriftum nihil aliud intellexiiïc.

Cæterum capitalia penes Synedrium fuilïè iudiciajac gladioanimaduertercpotuiflfeChrifti temporein eos,qui contra religioncm peccauifsent, ( nam ciuilium return poteftas penes Romanos hærebat) ficprobabo, vt merito confidam, nullum fanæ mentis porrô dubitaturum. Pro-babo, non minusfirmiter amp;nbsp;aperte, duas iurifdidioncSjfiue duoludiciadiftinda, Ecclefiafticum videlicet ac Politicû, vthodieeavosdiftinguercfoletiSjin populo ludaiconullo vnqiiam tempore fuiiïè, Qiiæcum præftitero, adtuas re-prehenfiones,quotquotfa!fas elTe iudicauero/nam five-ri quid ac bonirepercro, magna cum gratiarum aélionc fufeipiam} aperte amp;nbsp;fclidc refpondcbo.

Eda hominum gubematio omnis vel eft vifibilis, vel inuihbilis. Hanc internain vocamus,coeleftem,diuinam,amp;fpiritu-alem : illam eternam, humanam, amp;nbsp;cor-poralem nuncupamus.Porro ficut duplex duntaxat cft redio, fic eft ncccGc, vt duo tantum fintRcdoresfuprcmi. Et'intcrn.x

ló’o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confirm at io.

vnicus. Abfurdiim namquccft vniiis rcdionis duos efïe fie diftindos redores, vt alter non fit alterius pars, fiue vt vnius nomine non omnia adminiflrentur. Quanquam vcrovifibilisamp;muiidanae procurationis multae fint partes, fires, qiias difpenfat, fpedemus, multiplex tamcn ip-û non eft. Etenimficutvnicaeftmenfiira, qua res diucr-fifsimasjvt pannos lincos, laneos,fericeos, argentcos, au-reos, menfuramus: 8e vnum eft pondus, quo res omnind diferepantes ponderamusrfic vna eft difpenfatio rerum omnium vifibilis, tametfi per earn res prorfus dilpares, amp;nbsp;difsi-milcscurenturamp;tempcrentur. Legumvocamus alias op-pidanas,alias rufticanas,alias Icholafticas : nec eft tarnen ncceflàrium,vt tot fint Legiflatores: fed vnus idemque ci-uibus, rufticis ,fcholarum redoribus, leges prælcribat. E-odem modo non eft alius magiftratus, qui res profanas curat, ab enquires fcholafticasvclfacrasdifponit. Res qui-dein inter fe diffcrunt,at non diffère fimiliterharum difpenfatio amp;nbsp;moderatio.

Quæ cum ita habeant, confiteri nos oportet, totius Rei-publicac vnicum efie fummum gubernatorem, quern vno nominemagiftratumvocamus:line vnus fit numero, qui imperium tenet, fiue plures fimul Rcmpublicam regant. Vbifupremushîcinqualibet Republica magiftratus, non poteft folus curare partes omnes, aliifque partes alias committit regendas, plures tunc magiftratus non fiunt,dum fu-perbiim nomine St locoalij omnes demandatum fibi mu-nusadminiftrant.QuacunqueigiturfpecieRcipub. ( Sunt cnimRcrumpubl.fpecies plures) coetusaliquis feu multi-tudo regatur, fempcr oportet vnumaliquem magiftratum ponere,qui capitis habeat ratione, ad quam omnia referan« tur. Nam vt monftrofiim eft corpus biccps,ita monftrofa eft Refpub. quæcunque fie regitur, vt in ea plures fin t magiftratus diftindi aeque fummi. Neque excufatrerum tra-dandarum difiim ilitudo. lam cnim oftenfum eft guberna-tionem rerum non variari,fubicdarum rerum difponenda-rum amp;nbsp;ordinandatum dilparilitatc. Sane tam eft hoc omnibus

Tlefiuw, Lib. HL nibus omnium aetatum intclligentibus abfurdum vifurn, vt Pontificij quoque hac potiffimum rationc Pontificcm fuum caputfupremum Rcipub. declararint, hoe ferme ar-gumento.

DcuSj aiunt, cum oderit omnem ,amp; omnia velit ordine dccenti 8c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fieri, duo in vno corpore ca

pita poncremonftrofum putauit. Hinc ia ciuitateClirifti-ana non voluit duos cflcMagiftratusdiftinótos æqualipo-teftate totam ciuitatem regentes. Quare cum duo fint in Ecclefia gladij, fiuc poteftates, nee amb^ pofsint cflè fum-tnæ, fed alteram alteri fubeflèoporteat,amp;indignior dig-niorimeritó fiibijciatur , fubieóta eft poteftas feu gladius temporalis Ecclefiaftico tanquam præftabiliori : vt videlicet abfurditas omnis vitetur. Hinc illud didum origi-nemhabuit, Petra dedit Petto, Petrus diadema Rodolpho. Cætcrum quia vnus omnibus vbique rebus præefle, amp;nbsp;per fc omnia curare nequit, alios ordinat, qui fuo nomine res procurent. Ex his alij oppidani jalijRufticani, aliiScho-lafiici, alii Ædiles jalii præfedi, alij alijs nominibus nun? cupantur (nomine vel à rebus, quas curant, vel à perfo-nis, quas regunt, vel à locis quibus præfunt, accepto) tametfivnius amp;nbsp;iummi Magiftratus nomine omnes omnia peragant. Proindè vnus idemque Magiftratus, qua-tenus vel per icipfum, vel per alios res ciuiles tradat. Politicus j quatenus Scholaftica difponit ac regit,Scholafticus, quatenus res faa'as ordinat Sc gubernat Ecclefiafticus fiuc facer eft acdicitur. Si vel in hac parte, vel in alia^quauis aliquid non fatisintclligic, confulcreperitos debet, quorum confilio adminiftret; vel idoneos homines cuilibet mu-neri præficere, qui fuonomine rede fingula curare vclint ac pofsint.

Veruntamenvt in rebus profanis curandisci non licet terminos ÔC fines æquitatis, iufticiæ ac honeftatis, hoc «ft, praicriptionern legum 8c ftatutorum Reipub. tran-feendere : Sic in difponendis amp;nbsp;ordinandis rebus facris, vel ad cultum Diuinum pertinentibus , longè minus ei

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;licet

hcctvlla in parte à præfcripto verbi Deidifccdere : quod tanquain regiilam in omnibus débet fequi, ab coque nufquam vel latum pilum deflederc. Summa eft, Magi-ftratum in Chriftiana Repub. vnicum eflc, cui à Deo com-milTa fit gubernatio externa rerum omnium, quæ vel ad ci-uilem jVeladpiam amp;nbsp;Chriftianam vitam pertinent : ins amp;nbsp;autoritatemimpcrandiacius diccndincquc miniftris neq; alijs vllis concefTum effe. Intelligi hoc debet de caRcpnb. didum, in quaMagiftratusamp; fubditi eandem profitentur rcligioiTcm J camque veram. In hac,dico, duasdifiiudas iûrfeldiôncs'1mTtiriŸ3e^^1b_çre*^ircV ma^^^ cct'NTagïftï'artR'Ûîfârn tuerur fententiam certo quodam modo tolcrabilis videri fortafie polfit diuifio redio-num.

Vt porro huius rei veritas magis eliicefcat, facris lite-ris, quod diximuSj deinceps comprobabimus. Legimus in cap. 4.. Deuter. Deum ftatuta amp;c leges talcs fuo populo præfcripfifie , vt carum fapientiam 5c iufticiam omnes genres fint admiraturæ . In hoc fita eft, inquit Moles, noftræ .apud cætcras nationcs fapientix Sc prudentiæ ex-iftimatio, vtauditis omnibushifee inftitutis fiiteantur hanc Gentcm fapientem eftç Sc prudentem . Etiamfi hoc Icriptura non diccrct, verum efle nihilominus vel ex co perlpiceretur , quod totics ac tarn varie mutata fpccic Reipub. eædcm leges femper fcruari potucrunt . Non debet aurcm alicui mirum videri , quod tarn fapienter omnia fuerunt conftituta . Cum enim Deo nullus fitfa-pientior, omnium fapientiflimam oportet efic Reipublicf formam, quam ipie inftituit. Quinctiam oportet vnam-quamuis tanto efte melius japtius^fapientius conftitutam, quanto ad formam Reipub. à Deo ordinatæ accedit pro-pius: amp;nbsp;contra J ncceftiim eft, quamlibet tanto elle detc-riorem Sc pcriculofiorem, quanto ab ilia receftit longius. Proinde fi, vtconftet omnibus, perfccero, Deuminfua Repub. differentes iurifdidiones illas, (Politicam fcilicet atque Ecclcfiafticam ) non inftituifle ; fed vniuerfam gu-bernauonera

bcrnationem Rcipublicae viiibilcm , fiuc circa rcs ciui-Ics amp;nbsp;profanas, fine circa rcsfäcras cultumquc diuinum vcrürctur, vni foliqiic Magiftratui politico tradidiflè : conftabit hoe cjuoqiie, candem difpenfationcin Magiftratui Chrifttano jslijs autem nullis deberi. Nam in nouo Teftamento nihil dc ratione regendi Chriftus docuit: neque aliquid murare vel Tudæos, vel alios iuftit. Noti hoe dico, Deum voluiflèMagtftratum facrificare atque alia huiufmodi, quæSaccrdotibus impcrata lolis fucranr, faccre: lèd illud aftero, Deum Ibli Magiftratui concredi-diffe curam amp;nbsp;gubernationem ram ücratum quam pro-fanarum rcrum. Aliud eft , facere aliquid , amp;nbsp;aliud regere feu facienda cwrdinarc ac difponcre. Non cnim Ma-giftratus, cum viuendi rationem fubditis fuis prælcribit, amp;nbsp;quid ab omnibus ordinibus fieri velit, præcipit, per fc omnia facit. Vnusnihilominus omnia agitjaddiuerfaofii ficia amp;caufas difsimiles, diucrlôs amp;nbsp;difsimiles adhibens adminiftros.

Confequens modo eft, vt probem, Deum non ordi-nauiftê duc« Magiftratus in Republica ludaica, led vni foli ins,facultatem, imperium, autoritärem que credidifle totius vifibilis gubernationis : neque poteftati ipfius fub-traxiflé rerum ad cultum Dei pertinentium procurationem . Conftatprimum, nullum pofte in omnibus libris Teftamenti veteris verbum oftendi, quo duplexiftudimperium , Politicum 8c Ecclefiafticum approbetur. Nec minus patet illud etiam, Deum Mofi integram formam inftituendæReipublicaetradidifte : illius autem diftinftio-nis nufquam mentionem fecifte. Proinde fcquitur,Deuna duas hafee iurilduftiones non voluiftc diftindas cfle,nifi forte aliquid à Mofe dicas prætcrmiftiim, quod ad fub-ftahtiam Rcipublicae inftitucndaîpcrtincret, vel eandeni mutilam Si mancam ipfi à Dco traditam fuiftè : qusc ambo falle impieque cogitan tur. Quocirca verum eft quod afleruiraus. (^i contendunt ,Deum voluiftc duplicem

M 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;guber*

gubcrnationcm in repub. à fe inßituta, inonftrarc locum eogiintur,in quo mandant. Quantifper indicate nulJum poterunt, nobis non perfuadebunt. Conftatfccundo, nullum huius bipartite gubernationis apud ludæos cxftarc exemplum. Quare aut nullo tempore temperata curataque eft eorum rcCpublica fecundum inftitutionem atque vo-luntatem Dei, aut femper hoc ab omnibus facris amp;nbsp;pro-fanis hiftoricis prætcrmiffum fuit. Quæ cum affirmari à nullo rede vereque pofsint, patet itcrum propofitæ caufæ veritas. Conftat tertio , præccpta amp;nbsp;exempla veteris inftrumenti omnia doccre , vnum femper Magi-ftratum non minus facras j quani profanas res guberna-uifte : vt deinceps initio à Mofe fado , amp;nbsp;dare demon-fttabo.

Mofen folum vclutfupremum Magiftratum amp;Rcipub. caput rexifle ludæos, cettius eft, quam vt oflenfionc in' digeat. Rexit cnim in deierto populum ante Sacerdo-tij inftitutionem, Qu^ia veto Iblus perferre laborcm non potuif, ex confilio foceri clegit fbcios, Indices 8c præfc' dos : qui fuo nomine difeeptantes audirent, cauûsque iudi-carent, ac grauiora adfe referrent, Exodi i8. 8c Dent. I. Quifquis duoloca hæc attente confiderabit, pcrfacile negotium præfens intelligct. Tantum porró abeft vt di-ftindum volucrit Deus indicium de moribus excrccri à Sa-oerdotibus, vt Mofen iufteritipft ctiam Aaroni, quern pro Sacerdote fuo elcgerat, fuum prpfcriberc officium, Per Mofendico.vcluti per Magiftratum, voluit Deus Aaroni 'STcetdonum commitfc're, alijfque omnibus fua officia prç-ftnire, vtintelligeremus, totum vifibilem feu externam rerum difpenfationem penes Magiftratum piumefle. Elegie Deus Aaroncm fibi in Sacerdotem, attamen non vo-cauit eum per fe, tametfiantca cum co locutus fuiftety Exod. 4. Sc Num. 12 . fed per Mofen vocat amp;nbsp;inaugurât. Exod. 28. amp;nbsp;Leuit. 8. ncc eum iubet, cum ci fu-urn munus exponit, pcculiarc iudicium inftitucrc.

Hine faótum fuit, vt aliqui magno fiio malo non crcdercnr, Aaronem à Deo elcôlum,feclàMofèpræpofitumcæteris. Num.i^.cuius tarnen cleólionem miraculodeindè floren-tis virgæ Aaronis conlirmatam viderunt. Sic Aaronem moriturum iubetur idem Mofes exuere, filium eins Eleazar um in Sacerdotio fuccefforem eifdem indutum in defun-äi parentis locum fubrogare. Num. 204

Idem poftea imperium retinuit loiua, fideliter amp;obedi-entiam ei parem promittunt Ifrabclitæ. loiuæ i. Deinde omnibus lemperiufsit,quid Sc quomodofacere deberent, faccrdotibusamp;alijs 4, capitib, Mox'cap. j.præcipi-turipfi à Deo, non Sacerdotibus, vt circumcidat omnes Ifraelitas. In fumma,Iofuanonfolumresbellicasamp; profanas, verumetiamfacras folus per fe amp;nbsp;per alios rexit ac tem-perauit, iuxta præEriptioncm legis Dei. Par ratio eft ludi-cumaliorum. Non prohibuit Deus Sacerdotib. veteris Tcftamenti gerere Magiftratum , fed iudicarunt Ifrahe-Icm Heli amp;nbsp;Samuel ante captiuitatem Babylonicam : poft cam Temper aut fuerunt participes imperijSacerdotcs,aut foli imperauerunt. Fadum hoc eft propter figuram Chri-fti, quern non tantum Sacerdotem, verumetiam Regem fore fignificabatur. Mirabilc videtur , quod non ex fobs prope Leuitis elefti funt Indices amp;nbsp;Magiftratus, cum tantæ Tribui nulla clTet pars terræ afsignata. Mirabilius eft , quod mulier lifaelcm aliquando rexit, vt ex lud. 4. cap. conftat. Verum vt-vt hxc habeant, hoc conftat, ex facris literis oftendi non pofte, duos fuifte fub ludicib. Magiftratus , fiuc Sacerdotes imperarent, fine alij regna-rent. Samuel filios fuos conftituit per ludæam præfe-ûos amp;nbsp;Indices. i. Sam, 8 . at non iuflit eos Ecclefi-afticum qubddam indicium à politico diftindum excr-ccre.

SaranclifuccefleruntReges, quos manifeftè ftimus fa-crapariter amp;nbsp;profana gubernaffe. Quippe Danid con-uocauit Principes totius Ifraclis ( inter qnos ctiam erant Principes familiarum Tribus Leni ) noniolos Sacerdotes,

vtcuniipfis dercduccndaarca coiifilium capcret. 2, Sam. lt;?.amp;!. Paralip, 15. IdemMiniftros Templi,cantores, iai-nitorcs ordinauit: Sacerdotum ac Lcuitariim munera di-ftribuit : dcniquc omnia ad cultum Dci pertinentia difpofuit, vt in lib. Paralipominôn focpiflîmè Icgimas. Huiusordinationismcntio deinde fit in hifioria Regum, in i.Efdræ cap. 8c 8. Et in lib. Nehemiæcap.ia.No-tandum eft intérim ,qiiod non ex proprio confilio, fed ex iulKi diuino hæc fecitDauid, vt ex cap. 2^ • lib. 2. Parai. clariflîmè liquet. Ibi enim lcribitur , eum à Gad Sc Nathan Prophetis iuffum elle fie omnia inftituere : qui à Dcononfuntmifii adSacerdotes,fed ad Regem: ex quo îterum perfpicitur, quomodoSc à quibus régi Deusvelit illa etiam, qux ad cultum fuumpertinent. Hanc ob eau-fam præcepit Deusiofuæ ',vt lib.lcgis die noftuquc legerer, quo lecundum præcepta in eo comprehenfâ ciinóla ordinärer. Item eleólo Regi mandauit lib. Legis manu fua propria tranferibere, vtfecundum cumRempub. regerer , nuUaque in parte à diuino mandato difcederet.Deu-ter.17.

Eodem modo Salomon fecit: non tantum profanarum return curamhabuit, verumetiam ad rcligionem attinen-tia conftituit. Hie inter cætcra quæ cum pâtre Dauidc communia ci fucrunt, Templum Deo ædificauit : idémque ipfe,non Sacerdos, dcdicauit feuinaugurauit i. Reg. 8.amp; 2. Paral, C3p,6. Idem fummum Sacetdotem EbiatlieràSa-cerdotiorcmouit,amp;Sadocheifubftituit. i. Reg. 2. fimilia deinde fecerunt Reges omnes boni ( Mali cadem poteftate abufi funt ad impietatem, quia non ex præfcripto Dei ege-runt ) Afa, leliofaphat, Ezcchias, loas, lofus, vfquc ad cap-tiuitatem.

Poft captiiiitatcm Rcfpub. gubernata fuit ab optimati-bus, inter quos principcm fere locum tcnucrunt Sacerdo-tes. Durauit ca rcipub. forma vfque ad tempus Afamo-næorum, teftc lofepho lib. Antiquit. 11. cap- Conftituti flint ipfis initio Magiftratus à Perfarum Regibus, vt ex

lib. Efdræ amp;nbsp;Nchemiæconfpicitur: ac permanlèrunttri-butarij Perfarum, donee Alexander magnus Hicrofoly-masperiienit. SubMacchabæis cœpcrunt inexiftiniatio-nc tanta fanftitatis ellePharifæi, vt ûuc de Regib. fine de Pontificib.aliquidmali dicerent J facilè eis fides adhiberc-tur. Quocirca coadi ftint reges ipfis adulari, amp;nbsp;participes Inwerij fiiifacere fi modo pacatè cuperent regnare, tefte loiepho lib. Antiquit. 13. cap, 23, amp;nbsp;24. amp;nbsp;lib. i. de bello ludaïco cap. 4. Exaélis Macchabaeis fucceflè-runt in imperio Herodes 8c filius eius Archelaus . Illo defundo , amp;nbsp;hoc in exilium eiedo , reftituta eft impe-randi poteftas Principibus Sacerdotum , Scribis amp;nbsp;Pharifeis: illis nimirum, quos hiftoria Eiiangelica affirmât in Synedrio confediffe, Haec deinde Reipublicç facies ( fimilis fuit ante Macchabæorum ætatem ) du-rauit vlque ad excidium , vt lofephus in lib. Antiquit.' lud. 20. cap. penultimo his verbis teftatur : t^t-m /i rirav TiMvrw ( intclligc Hctodis amp;nbsp;filij ipfius Archelai)

Interim tarnen parebant Romanis: neque in alijs rebus poteftatem feruauerant integram, quàm in rebus ad religionem morefqite patrios pertinentibus ; quod ctiam alibi viuentibus ludeis permilïum fuit, vt ex lofephi com-pluribus locis manifeftum fit, maxime verb ex lib. ip.cap. 4.Sclib. 4. cap. 12. de qua re aliaspluradiximusacdi-cemus.

lam verb quod toto hoc tempore Indicium de mo-ribus nullum luerit apud eos Ecclefiafticum fed dun-tixat politicum , ex confequentibus erit manifeftum. Rex PerCarum Efdrac imperat. i. Efdr. 7. vt conftitu-at Indices amp;nbsp;praefedos peritos legis , qni populum redè iudicent ac fimul erudiant : amp;nbsp;Lcgi Dei ac Regis non obedientes iubet,nonexcommunicari, leu poena Ecclefiaftica , vt vocatis , puniri , fed morte, car-cere, vinculis ,plagis, mulda , pccnis videlicet poliricis

nominatis. Alijs pœnis nee aflfeceriint illi qiiénquamjnec afficcre aliquem potuiffent : proptcrea quod Mofes aliter noniubet caftigaridclinquentcs. Iccirconon affecitpœna Ecclcfiaftica Nehemias falfos Ptophetas amp;nbsp;proditores cap. er. ncque illos, qui ex vxoribus Azoticis, Afdodi-thiciSjAmmoniticis amp;nbsp;Moabiticis liberos genuilTent vix fcmi-Iudaicèloquentes, facrisjceremonijs Ternplo ar-çuit : fed cos pereufsit, capillos euulfit, lurare coegit ne dcinceps velfuas filias illis nuptui darent, vel ülorurn fi-lias fibi filijsue fuis ducerent. Sic amp;c vnuni exfiliis loï-adæ, ( Hiftoriæ Manaflcn vocant,) qui filius erat Elia-fibi fummi Sacerdotis, gencrum Sanaballati Horoni-tæ in exilium egit: non interdixcrunt ei Pater aliisque Sacerdotes vfu lacrificiorum amp;nbsp;Templi . Vt femel di-Ccim, talc nihil reperimus: at hunc Nchcmiam Sacerdo-tib. Leuitis , atque alijs cunóbs præfcripfifïe Icgimus, quidfaccre amp;nbsp;lequi lingulos decerer. Poft haec tempora in facris literis nihil reperinjus de Reipublicegubcrna-tionc. Quarc ex Macchabæorum Se lofephi inprimis hi-ftoria peti oportet, quod ftire cupimus. Ad Macchabæ-os quod attinet , nihil aliud inuenimus , quam occifos illos fuiffe qui defccerant à ludæis, lib. 3 . Macch. cap. vltimo : amp;nbsp;aliquid hue pertinens, cap. 2. Non nefcio hunc librum in multis Biblijs defiderari , qui ramen in aliis habetur , amp;nbsp;hiftorica fide miniinè indignus repu-tatur. In lofcpho nonnihil reperiet attentus leólor, quod noftram fenicntiam confirmer: quod aliter fentien-tibus patrocinetur, nihil omniuó ftriptum ab eo notaui. Profcólo homini veritatis ftudiofo, amp;nbsp;conceptam fenten-tiam pertinacitercontra veritatc defendere nolenti, vel hoe vnicum fatisfecerit, quod lofcphus (QuiGentisfuæhifto-riam ira ftripfit diligenter, vt nimis hac in rc fuperfticiofus videri pofsit, dum etiam rcs minimas aliquando nimis verbofè pcrlcquitnr) nulloin loco fuorum librorum vni-co verbulo meminit Ecclefiaftici huius Magiftratus, iudiciis de moribus præfidcntis , qui à politico fucrit alius,

alius, quiquc ius habucrit ipfos ctiam Reges fuos puuiendi. Cacterum quis eft ita ineptus, qui non intelligac, ad fub-ftantiam gubernationis ac Reipub.percincre talem Magi-ftratum,adeóque nobiliftimara nwximeque neccflariam ci-uitatis partem efte ( Ci quidcm pro parte fit habendus) ac proindc abfque infigni errorc peccatóquc negligi ab co non potuifte ? Qimcirca talem iurisdidioncm inter ludæ-os ipfe ignorauit» Idem author fcribit, fummum Sacerdo-tcmloannemaliquandoin ipfo tcmpio intcrfeciftc Icfum fratrem fuum propter contentionem de principatu Sacer-dotij lib. antiquit. 11. cap.y. atExcommunicatum non fcri-bic. Eodemlib.cap.8, ^ivltimo. Itemlib.12.cap. 9. Item 13.cap. 2. Sein hoclibrofaepins. Item lib. 18. cap. 5. Item lib. I. debellolud.cap.y. amp;nbsp;alias quoque oftendit, tranft greflbres cum alios, turn eos, quivelnonlcruaflentfabba-ihum, vcl édifient veticorum aliquid, coadosfuifiefugerc èi exulare : nunquam Ecclefiafticae cuiulpiam pœnae iudi-eijq ue mem ini t. Sic Antioch us,vt lib. 12 .cap. 3 .idem refert, iubet illos, qui immundum comediflent, aut in vrbem im-portafient, aut contra Legis fentetiam in Templum ingredi aiifi fuifsent,mulda puniri tnum milliu drachmarum : Ec-clefiaflicæ pœnæ nullius commeminit.Cap. vltimolib. ii. Sic fcribit: iz ZiT/f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ti

ffZw^iTa; fcpsi/ji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;êQ/XîxXMrSwz. Quis fie defipit, Vt pUtet

homines, qui in re tali peccauifient, vt in itozwifzt^zU, deferta patria amp;nbsp;liberis exulare voluifse, fiquidc poena ecclefiaftica crimen eluere potuiftent? Quod fi in tali peccato hac pœnae locum nonhabebant, in quo, quaefote, locum habere potuerunt.^ Manifeftifsime vcl hinc apparet, nugas cfse,quae de duplicihoc poenarum gcncrc commenti func homines.

Addam amp;hoc, quodlib.i3.cap.i8.Lcgimus dcHyrca-noamp;Pharifaeis. Cum hos Rcx,vt qui corum efsetdifeipu-lus, conuiifto cxccpifsct : atque Eleazarus quidam homo turbulentus, Regem dixifset ex matre natiqquæ Antiocho

Epiphane régnante ferua fuifTcr, ideóque Sacerdotio fungi non pofle : idque Rex iniquiflîmè tuliffetferat cnim calum-nia) interrogaiiiccaetcros, quid ipfis videretur. Omnibus blafphemum effe refpondentibus, rurfus interrogauit, qua pœna videretur dignus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yif i/onti XtlJ't-

tFEJUt da.i'ei.Ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;an ifvau arfis Tof yiey^datK 1%/ tiyuîi v^aiy

0! ^Afieatoi. Hoc refponfüm tani mite ita offendit R egem, vc ipfis defertis ad Sadducaeostranficrit; ex quo deinde maxi-mac calamitates natac funt. Apparet ex hoc loco, ipfos Ecclcfiafticas pœnas nullas habuifle, quas pcccantibus infligèrent. Quippcfuiordinis hominem, quem mortem non promeruifTe iudicarent, non plagis amp;nbsp;carcerc, led fa-ctis pœnis caftigauifTent, Regique fie magis fatisfecifi feut.

Summatim dicam omnia, nullus cxftatvelin lolèpho, vel in facris literis locus bipartitacilliusiurifdidionis, fed vnius fitmentioMagiftratuspolitici, quiprofànaamp;facra dircxeritamp;gubernaritlêcundum Legis praeferiptionem : nee mentio vila fit aliarum pœnarumquàm carccris,pla-garum, cxilij, mortis,muldac feu eonfilcationis bonorum, aliarum huius generis corporalium pœnarum, cum de peenis delinqucntium fit mentio in Biblijs aut lofcphili-oris.

Ex praedidis omnibus perfpicuèpatct, in ludaeorum Repub. quam Deus ipfc conftituit ac ordinauit, duas balcc iurisdiäiones nunquam fuifle, led vnicum Magi-öratum res omnes profanas parirer amp;nbsp;facras iuxta Regu-lam verbi Dei gubernauifle. At veto Deus Rempub.prac-feripfit populo fuo perfedam, numerifque omnibus ab-folutam, quod ad fubftantiam attinct .-quancqucexcogi-tatafit, neque excogicari polfit alia pcrfeclior, concinnior, aptior. Quis enim cum Deo de fapientia contendat ? Qui de praeftantia amp;nbsp;laude Legum à Deo per Molen ludaeis traditarum plura cupitvidere, Icgat Eulcb.S.lib. deprae-par. Euangel.cap. 2. Praeclaram igitur meretlrTaudcm, quac j quoad fieri poteft, proximè ad haneformam ac-cedit.

ccdit. ^Quocirca nos confiteri oportet, Dcum non mandate diftinöta illa vnius Rcipub.in qua candein cum ciui-buscolitRcIigionem, Magiftratus imperia iudicia,quac hodie nobis obganniunt quidam * Vndc fèquiuir, impie illos facere, qui tali Magiftratui partem vifibilis potefta-tis à Deo traditac adiraunt , amp;nbsp;nefcio quibus aliis ad-fcribunt : imo iurifdiólionem aliam confingunt, cui ipfc quoque Magiftratus politicus obnoxius fubicótusqucfit. Peccant non minus, cum pium amp;nbsp;Chriftianum Magi-ftratum vduti profanum lacro opponunt ; cum vnus illc idémque, quatenus res facras fecundum fcripturas gu-bernat amp;: dilponit, facer , quatenus autem res profanas fecundum Leges curat, Politicus nominetur. Non cnim pro rcrum difpenfatarum varietate variât dtfpcn-fatio feu gubernatio : vt fupra fuit declaratum. C^ip-pcDiiquidam funt tales Magiftratus, amp;: in medio eo-rum Deus habitat, Pfalm.82. Item educatores, altorcs curatores, defenforcs* amp;nbsp;nutritii funt Ecclefiae. Efaiac, 45’-

Profanus igitur eft, quifquis profanoseos vocat,ma-gifue profanos cxiftimat facro illo fuo Magiftratu; quern Deus nullibi rcpcritiir inftituifse vcl approbafse. Nam in nouo Teftamento rationcm gubernandr nullam praegt; finiuit : ncc veterem formam mutauit : imo manifefte fuis Miniftris prohibuit Chriftus Dominatum j Reges, inquit, Gentium dominantur ipfis. Vos autem non fic. Item palam dicit fc eos mittere ad docendum, quomodo ipfe miftus fuerit à patre. Certe nullibi legimusChriftum indicia exercuifse de moribus , qualia nobis depingunt quidam : quinimo nec adultcram fua fententia damnare, nec inter fratres arbitrari voluit de bonorum diuifione,ta-meefi rogaretur : vt doceret nos, fc aliud iudicium non agnofccre, quam Magiftratus. Hine Apoftolus Paulus Miniftros non dixit cfsc Redores iudiciorum amp;nbsp;Senatus cuiufdam Ecclefiaftici, fed difpenfatores feu explicatores myfteriorum Dei. Sic amp;nbsp;Petrus iubet Miniftris nc ftc agant

Confirmât hæc omnia doóliflïmus ætatis noftræ TheoJo-gus, Petrus Martyr, in comm. in cap.8. lib.i.Samuclis : vbi exprefsè probat, oicipitem, amp;obid monftrofâm fore earn Remp, quae Magiftratum habet Chriftianum, fi duo fint pari poteftate de toercendis moribus indicia. Tandem difputationem conclufurus ait. Quid ergo, inquics : impe-rabit Magiftratus Miniftris amp;nbsp;concionatonbus? R clpondeo, VerbfiDeiamp;SacramentanuUi poteftatifubijeiuntur. Mi-niftriautefubijeiuntur bifariam,amp;quod ad mores, amp;nbsp;quod ad funótionem attinet. Nam fi aut perdite viuant,aut officium non faciant, pofsunt corripi à Magiftratu amp;nbsp;fubmoueri. Sed adhuciftifibi ciuilempoteftatem aliam Ecclefiafticä,a-liam profanam : quorum alteram tribuunt Papæ, alteram Magifiratui, Sedfruftra. Nam quodadEcclefiafticam po-teftatem attinet, fatis cftciuilis Magiftratus. Is enim, vtait Arift.in Polit.curare débet,vt omnes officium faciant,vt lu-rifconfulti, vcMedici, vtruftici, vt Pharmacopolæ : inter quos criam pofsumus numerate Miniftros Scconcionato-res. Quid hic opus eft multiplicarc capita?Salomon,Dauid lofias, cum efsent Magiftratus ciuiles, tarnen putabantRe-ligionem a fua cura non efsc alicnam. Conftantinus,! heo-dofius, Iuftinianu3,nihil magiscogitabant, qu'am vtveram Dci Ecclefiam conftituerent, Hæc Martyr. Similia reperies in expofit.cap,i9.1ib.Iudicü,in loco cómunijde Magiftratu. . Non nego interim, hunc ipfum Märtyrern Seniorfi quo-que metionem facere. At fi hos aliam habuifse poteftate in Ecclefia contédasjquàm Presbytcri,de quibusHieronymus locutuseft, habuerunt, contrarium fibi cumfacis. Nam aperte caftigationemorum inMiniftris amp;concionatoribus penes Magiftratum efsefupra dixit. Quarevt Confiliarios quofdam Magiftratus cenniit efse,à quibusdoceretur,quid verbo Dciconfentaneum cfsct, autnonefset: dequalibus nos Presbyteris in præfcntia non difputamus.Scio illud eti-am,eum incominuni errorc cum alijs haefifsc,amp; Seniores amp;nbsp;Epifcopos arbhratus fuerit poteftate habuilse Principes

The/ium, Lib, III, Excommunicandi Reges amp;nbsp;Magiftratus. Atà viro pietatc, virtuce,amp; prudentia cIariflîmo,D .Thoma Blarero, Confide ConRantienfeadmonitus, timidius poftcade hac rclocu-tuseft, Sed tempus cR,vt ad tua rcdcam.

Idem nobis indicate voluit ChriRuSjCum dixit,Regnum menm non eft de hoc mundo : hoccft,Rcgnummeum qon cdpoliticum,externum, ScinuiGbile. RcgnatcnimChri-Rus etiam in hoc mundo, fed inuifibilis Ipiritualis eft ip-fiusgubernatio : quae, vtipfc ait, in vctitateconfiftitamp;fpi-ritu.Quare cum ex hoc mundo Regnum fuum non cRe ait, atque interim Regem fc efle affirmer, de vifibili Regni pto-curationc loquitur. Ideo Pilato dicebat : Si meum Regnum externum cftctScvifibilc, pugnarent vtique Miniftri mci promenetradererludæis. Hunc locum mirum eft, rabio-fum quendam hypoctitam aufum efle detorquete ad Ex-communicationem : cum multo magis probet,non dcbcrc Miniftros vllam exercereiurifdiâionemcxtcmam, quae à gubernatione Magiftratus diftinéla fit.

SiccumCaefari ac Deo Chriftusiubet dare quod vtri-que debetiir,non hocdicit,Presbytcros quofdam,vel Mini-Ktos J vcl alios quoslibet pio Magiftratui fubiedos, debere pcculiare conftituereiudicium, amp;diftindam exerccrciu-risdidionem. Hoc non eflet Cæfari dare,quod Caefaris eft, fed ci adimerc, quod Deus ipfi dedit. Probarc debebant, qui talib. ineptijs infatuate imperitam multitudincm ftu-dent, Deum alicubi hoc fibi aut Ecclefiæ fuæpopoftiflè, vt in Repub. Chriftianum habentcMagiftratum , feorfiun Presby tcri amp;nbsp;Miniftri fincrentur regnare, feu indicia publica habere de moribus amp;nbsp;Icelcribus, ipfiimque etiam fuoim-pcrio Magiftratumfubijccre. Quantifpcrhoc nodfcccrint, fruftradifputabunt. Nam hoc ipfum quod probarc debebant, veluticonfclfum probatumqueinicitèfumtmt. Nos probauimus Caefaris,hoc eft,pijMagiftratus totam eftè vi-fibilcm rcrum facrarum patiter amp;nbsp;profanarum gubernatio-nem: vt qui Dei fit Minifter,amp; ipfius nomine ac loco regat, Rom.13.

Senfus illius loci tal« cft.Iudæi cùm enènt Dci populus, putàbantfc nemini fcruire dcbcre: ac pugnare cjuodammo-do,Dei populum eflèfineDco lêruire,amp;hominibus parère: id quod Chrifti relponfum euidentilTimè probat.Iple nam-quefimulationem eorumintclIigens,deDcorcfpondcC; licet ipfi de Deo in fua interrogationc nullam rrtentionc m fe-cilïcnt. Quippe hoc tantum interrogantChriftum, vtrum liceatCæfaricenfumfolucrc: vt, fiaflirmet, populo inui-fumreddâtjfi neget,Herodisminiftris acculent. Rel}7ondct ergo eis Chriftus verbis fupra diôl:is,quafi diceret.'Non pug-nant interfe Deo Gruire amp;nbsp;Magiftratui, quamdiu vnicuiq; daturquodfuumeft. Cenfus Magiftratus cft, quodargu-meto ab inGriptionc amp;nbsp;figura nummi duélo probatur.QLa-renihil contra Deum fackis, dum Cæfari, quod fuum eiî, tedditispnodo intérim Deo quoque, quod fuum eft^redda-tis.

Adducunt ctiam exemplum Regum Sauli i.Sam. 13.amp; Vzziae.z. Parai.26.contra Dei mandatum officio Sacec' dotis fungi volentium; quo fîgnificare volunt, quemadmo-dum hi pcccarint, ita etiam pium Magiftratum grauiter crrarcj fi resteras feu Ecclefiafticas curet: id eft, fiipfos iuxta 8c fupra feregnaro nonfinat. Quid ad putidum hoc cauillum dicemus nos ? Antequam Deus Aharonem fibi inSacerdotem elegifler, nihil vetabat cundem efle Sacer-dotem amp;nbsp;Magiftratum, vt exempla Melchifedechi amp;nbsp;Mofis oftendunt, Lcuit.8. Poftca quoque Heli amp;nbsp;Samuel vtrumque munus fimul adminillrarunt. Sic amp;nbsp;poft reditum ex captiuitate Machabaei, tametfi non efiênt ex Sacerdotal! linea Aharonis. Patet igitur h is exem-plis abfuBdinihilfequi, Ci Magiftratus etiam res facras trailer«

Vt autem reélius intelligatur rcs, obferuandum eft, idco Deum noluifTecuiuslibet Sacrificesplacari, fed Aharonis folius amp;nbsp;ab eo prognatoriim,vt ludaeos 8c nos quoquedo-cerctJ foliusChrilfi SacrificiumpotuifTckania.'^bis xolicre. Ergo ficiït ludaeos per AharonTtas îu'ffit fffii ofrer^

The/îuryi, Lib, HL re Sacrificia mortem Chrifti fignificantia,fic ctram vult nos ill Chrifto amp;nbsp;per Chriftum noftra Sacrificia, lauc’cs, in-uocationcs, preces, gratiaruni adioncs ofFeire, vt ab co exandiamur. Quis.nunc nefeit Aharonis SaccYdotio fub-latOj exæquonosomneseiïe Sacerdotes? Pcccauitcrgo Rex Saul, quando facrificare aiifus efi: amp;nbsp;pcccauit etiam Rex Vzzias, quando fuffire voluit, quae Sacerdotis étant. Sed non pcccct perindc Magifiratus hodie, qui Minificrio fungcretur, fi quidem per négocia vtrumque munuspraefiarepoflet. An cxcepit ApoRolus Magiftra-tus Je potentes, quando in i .ad Cor.14.dicit, polTe omnes nosßgillatim prophetarer’Sublata iam funtfacrificiaboum amp;nbsp;agnorum, vna cum fuffimentis : rclida illa tantum fuut facrifîciagt;quæ tvtnc etiam ab omnibus fibi offerri Deus voluit.

Iam hoc quoque confiderandum efl, aliud cfsc res facras curare amp;nbsp;gubernarc, aliud agere. Multas regit res Magi-ftratus, quasipfeper fenonfacit. LicuitigiturVzziædif-ponerc,gubcrnarc,ac regere Sacerdotes,ipforiimque officia conllituere fecund um praeferiptum Dei ; facrificare amp;nbsp;fuf-firc non licuit. Equidem Magiftratus Sacerdotes ineptos rein ouerc, a priores fubftitucre poteftac debct.PIacet hoc Deo fi modo id fccundum vcrbiDci Regulam faciat: vt Salomo fccit i.Rcg.2, QuinimoPerfarum RëgéSrèél^iequcfe^ ccrunt, cum populo ex captiuitate rcduci Principes fine Ducesatque Sacerdotes iuxta praeccptumamp;voluntatem Dei in facris exprefsam libris conftituerunt, Icgiriméquc cledosconfirmarunt. Hocenimadcosiuspertinuit, duni Iiidæam fuo impçrio fubiedam Sc tributariam ten er ent. Rede poftcriores quoquéquot;Reges fccifscnt, fi non cx propria libidine, fed iuxta Regulam à Deo traditam Sacerdotes amp;nbsp;Principes ludaeis fubditis fuis creauifsent, Non peccarunt igitur cumalij, turn Romani, cumSactr-dotes ac Principes ordinarunt aut confirmarunt : fed in hoe peccarunt grauiter, quod Sacerdotium illis credi-derunr, qui ab Aharone non deiccnderant,

Ncc minus rede piéque fcccnint Imperatorcs Chrifliani, quod hoc fuum ius contra Epiicopos, ipfuinque etiam Ro-manum Antiftitcm fortitcr conftantérque aliquot fcculis defcndcrunt.

Probaui vnicam fempcr in Rcpub. ludacorum fuifsc iu-nfdidioncm,non duas differentes hoc padojquo nunc ali-qui diferiminädas cenfent. Supereft igitur^vt altcrum quo-que probem,fcilicctpenes Synedrium ætateChrifti capita-lia indicia in caufis ad religioncm proprie pertinentibus fuiffe.Etnelongiorfim æquo, illafolumproducam, quac paucis annis ante natum Chriftum contigerpnt.

Vm. IudæamPompeiusoccupafïèt,atquc Gabinius deuido Alexandre ludacæfta-tum mutaftet, regnare intégré coeperunt Pharifaci Hierofblymis.Etcnim Domina* tum Regium fuftulit, atque optimatum giibcrnationem reftituit, tota ludaea in quinque partes æqualis potcftatisfortiftic diuifa : quarum fingulac à fuo proprio rcgerentiir Synedrio. Ariftocratialibenter regebantiir, inquit lofeph.Iib.i. belli Iud.cap.6.vniusimperio fublato. Etlib.Antiq.i4.cap. io. Cum quinque, ait, Synedria Gabinius inftituiftet, in quin-que partes gentemdifpertiuit. Hisnumeratisaddit,

TW /ufcbi tiiti ti/^iïryw. Haec Rcipub. facies etfi iterum deinde luxata eft, cum ludacis Rexdatus eft à Romanis HerodcsilleMagnus fSynedriummagna ex parte iurifdidionera authoritatemquefuamfubHyrcano, cui Principatii Sacerdotij confirmarat Cçfar,retinuit:quod vclfolius Hcrodis hiftoriafiuciudicium probet:) attamen à morteipfius filiique eins Archelai mox reftitutafuit.Quod quia ex hiftoriaEuangelica alio in loco demonftratum à nobis fuit,in præfcntia aliquot lofephitcftimonijsconfirmaffe

T'heßwn, Lib, Il I, iyj contenti erimus. Citabo autem non omnia ( hoc enim ni-mislongum foret) fed duo ant tria duntaxat proferam, ex quibus res planifsimè demonftrabitur.

Ergo annis à Chrifti morte plus minus decern cum Claudius Caio Caligulæ in impcrio fuccefsilTet, tale pro ludaeis Alexandrinis edidum à Cacfare promulgatum fuit.. Exalte repetitis intellexi, ludaeos, quos Alexan-drinos vocant, in Alexandria ab antiquo Alexandrinis cohabitaiTe, parique cumciuibus iurea Regibus donatosfu-ifle, quodcdiótaamp;: refcripta fuper bac re fada demonlirant. Deuide poftquam Alexandria per*Auguftum noftro fub-dita eft impcrio, iura ipfis fua à Præfechs noftris diuerfis tcm-poribuseomifsisconferuata effe cognoui: vt nec illo tempore, quo Aquila ibi fuit, in controuerfiam vocarenmr. Et mortuo eorum principe non prohibuit Auguftus alios digère principes, vtqui lîngulos vellet fuis vti moribus, ne-que cogi eos cuperet, vtpatrium œltum tranfgrcdercntur. Paulo poil, cum,quæ fub Caligula contigerant, perftrinxif-fèt, hæc addit : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/Xti/iy /ia, t»v roi’» «üp a^fonvnv rav /i-

Kaiay Tain/aiaiy t9yi/ 'na^avi'tnaxAyaj •. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/t àvTûi(

vfOTfpoy nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Haîc lofcph. lib.All-

Cæterum quia in hoc ediólo mentio fît «SrctfXK feu Principis ludæorum, opcraeprecinm fucrit dcclararc, quam illchabucrit poteftatem. Igitur lofeph. lib. 14. Cap. 12. ex Strabone Cappadocehiftorico (quo miiorem lcólori fi-demfaceret) fie inter alia feribit. Præterquam quod in Ae-ECoIoniam habent ludaei, magna ctiam pars vrbis A-

IriæhuicGenti attributa cft. xafliraToi sSyttpxiif Àv-roy, i!/ioiKUTiTiiôytfyfii/iaiTax,(ifei{,yÿi aviy.ßii^!Uagt;yiiriiJiiKfiTat,yg2 oypi-quot; '»ûMTtiof apyayauTorsAKf. Poteftatem, inquit,ha-bentregendi, iusdicendi, caufas cognofeendi contraâuum, mandata ediélâque proponendi inftar perfcâae Rcipub. Principis. Porro non folis Alexandrinis ludaeis concef-fa fiait hacc poteftas, fed omnibus in toto Romano orbe habitantibus. Etcnim exemplum edióli Chudij Caefa-

N nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ris

ris in coJcin illo fupra citato capita córnmcinorar lofe^ phus ( Aha plurima Roman. Cacfarum, ProconCiilum» SenatiiSjPraefedorum, Décréta, data opera omitto) in quo praccipit omnibus, vt vbique cerrarum finant ludaeos ciC-dem viuerc ac frui priuilcgijs, quae Alexandrinis concefsa effe diximus. Qua in re nihil imperat noui Claudius, fed lam ante data confirmât.

Ex hoc loco illud obiter intelligimus, quomodo Principes Sacerdotum poteftatem dare Paulo potucrint ludae-os extra ludacam viuentes Hicrofolymam vinctos pertra-hendi. Non enim ciuitas vlla facile patitur ab alius vrbis ma-giftratu, cuifubieda non eft, cities iuos comprehendi. Sc allO abduci . At ludaei vbique erant libcri. Sc quoad ip-forum leges ritufque pertinebantncmine impcdiente tra-ftabant. Itaque cum vbique Principes fine coruin Hicrofolymitano pareren t magiftratui., potuit hoc Paulus perficcrc.

Vix mihi pcrfuadco, aliquem ita efle vecordem Sc ftupidum , quiludacisin fuapacria negauim opinetur à Romanis, quod alibi fubimperio fuo viuentibus tarn liberaliter conceflerunt. Notandum etiam eil, quod imperator palam affirmât, ludacos haec habuifle à Regibus priuilegia primum (quod hiftotia venim efse perfpicue docet) quac omnibus deinde temporibus ipfis conferuata à Romanis fu-erint. Hoc mirabilius eft quod lofephus lib. 12. cap. 5. fci’ibit, Vefpafianum amp;nbsp;Titum Alexandrinis cadem con-feruafsepoft Hierofolymae vaftationem. Promifit etiam Titus idem in ipfo vrbis excidio Hierofolymitanis cum bonam eins partem iam tencrct; fed frufira promifit no-Icntibus efse faluis. Verum vt omnem dubitandi cau-fam omnibus praccidamus, amp;nbsp;omnem effugiendi ipem tol-bmus, concludcmus haue rem lofephi verbis, quae in libroio. antiquit, pcnultimo Cap. feripfit;quibus nihil dici poteft clarius: jutTct'/t T»T«r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ap/yoxpaTiÄ nr

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;: Tai' ertt 'arp»s’lt;wMH' 'n tüw ii »fxitfjtif 'yf-yis’jt'iTo. Poff

Theßuin^ Lib, HI, ryp Hcrodis amp;nbsp;Archelai obitum, mquit, rcgcbatur Refpub-lica ludacorum optimätum gubcrnatione : Principxtus auccm Gcntis Saccrdotibus fummis erat concrcditus. Quae cum (ic habcant, ncgari non potcft, quin Synedrium aetatc Chrifti legitimus fucrit magiftratus; ac iure fuo gla-diumtcnucrit.

Vtrunque igitur folidc, nifi me animus meus Fallit, oftendi: nempc duas diftinólas iurisdióbiones fîuc duo diftinéla indicia publica de moribus in Republica ludacorum nullo tempore fuillê rcpcrta : fed vnum ma-giftratum pJenam habuifTe poteftatem inxta praelcrip-tum Mofis omnem religionem, omnes cercmoniasj omnia adcultum Dci pcrtinentia vnà cum politicis rébus conftituendi, ordinandi, ac regendi. Quod cura af-firmo, illud non nego; Magiftratum, cuius non vna lèmper fuit fpecics, quotics de re aliqua dubitarct, pe-ritos amp;nbsp;exercitatos in lege in confilium adhibuiflè. Deinde illud criam probaui, Synedrium verum amp;nbsp;ligi-«timum magifiratum Fuilse, Se ius gladij rctinuiße, quo ' tempore Chriftiis haec dixit : quanquam non de quibuf. uis caufis, fed de illisfolis iudicandi libcram poteftatem pertniftu Romanorum retincrec, quae ad religionem feu cultum ditiinum morcfquc patrios, quos peculia-res Sc cum nuUis alijs communes habebant, (peóta-hant.

Dicis ex mca Icntentia penes Synedrium fuifsefpi-ritualem amp;nbsp;ciuilem iurifdiótionem. Dixi Gabinij tempore, antequam Romani liios praefides Hierofolymis haberent, Synedrium habuilsc poteftatem de politicis amp;nbsp;Geris rebus pariter iudicandi. At tempore Pilati ali-orumque talium Praefidum, pars maxima huius po-tentiae ad Romanos tranfijt : ac rclida ipfi eft de foils rebus ad religionem attinentibus iudicandi facultas. Haec autem non erat iurifdidio ecclefiaftica, vt VOS hodie à Politica difoernitis : fed Politicac, quam

priustotam pofsederat, pars erat. Nam ius gladij, car^ ceris, plagarum, retihebanc, quæ vos ad cccleGafticam potentiam pertinercnegatis. Summa eft, Magiftratus erat legitimus amp;nbsp;politicus quamuis non de omnibus caufis, vt prius, (cd de ccrtis folum cognofceret. Satis fupérquco-ftendi, Politicum magidratum non definere elTe quod eft, cUm èvcrbo Dei res facras gubernat, fubditisque fc’ cundum id viuere cogit. Quæ de particula obijcis non improbo.

Reprehendis poft hxctriplicem vcrborum,fit tibivt Publicanus, explicationem : amp;ex eocolligisinehaefitare. Quod fiita eft, vt, quipluresadfertadremvnam rcfpon-fiones, mox etiam haeftter, in pcrpaucislocis fcriptitui certus es. Pafsim enim in margine notas: Refpub. !► Refpub. 2. Refpub. 3. Refpub.4. Potes autem excufari, quod plcrumque plures relponfioncs tux nulla fuut re-fponfio. An non in Thefibus difertè oftendi, me tertiara probate, cumdixi: Vera rcfponfio eft,quod amp;c. An non idem tu confiteris, cum me,hanc fcribis, vt maxime verbo Dei amp;illistemporibus congruentem, ampleâi ? An non in primo fcripto oftendi poftrema maxime confentire cumtotis facris literis, amp;nbsp;omnibus circumftantijs ? Si ad bæc refpiccrevales, quam fraternè agas facile agnofces. Sedadrcmipfam. Primæamp;fecundæaccufàtioncs nonim-probarem, fi argumcntis vtere iuftis amp;nbsp;bonis. In Thefibus poftremis amp;nbsp;corrcdis fccundam omifi, quoniam ipfe-mctprobare non potui, poftquam expendi primam le-uitcrattigiquidem, vt quae aliquando fortafse locum po-tiicrit habere.- fed itaattigi, vt tertiam mihi probari indi-carim. Vtinam vel tu vel alius quifpiam errores mihi a-lios, fi modo alicubi erro, quod certe nefeio, ita poße.‘ tis indicate. Tam non me puderet cos reuocare quam me non pudet hic fatcri, quod verum eflearbitror. Tuæ interim reprehenfiones nullius funt momenti : ex qui-bus ca tantum attingam, quae propter fcquentia funt vtilia.

Valdccxaggcrasquod dixi Chriftumagcre in 18.Matth, de leuionbus iniurijs. At ego non hoc fentio, de omnino Ic-uibus eum agcre. Lcuia voco, qiix, fi conferantur cum fcclc-ribus nominatim à lege punitis, leuia videri poisint;quorum-que caftigatio ad magiftratum non pcrtincat, fi, qui iniuria af-ficitur, de ea non conqueratur. Ergo fere coindduui nobis Ic-uc Sc priuatum, ficut graue amp;nbsp;publicum : nec negamus inter priuatas iniurias alias alijs efle grauiores aut leuiores. Ac detradionem, inquis, fpcciem ponis. Ego mihi in primo fcripto fpcciem hanc exempli loco notaui : neque video cur tu damnes. An Icuicula res eft calumniaSc obtreâatioquæ' libct? Nonputo. Atnondccct fratrem ob cam caufam, in-^ quiSjper diuerfa fora trahere: extra duclli limites Éigi-tantem pellerc, Miror te ab affedibus tibi fic cripi, ifta vt audeas fenbere. Q^omodo c^o fugitantem extra duelli limites perfequor, qui rogatus a me toties ab iniuria tarnen defiftcrc non vult î Debeo ignofcerc feptuagics-fepties, ficulpam agnofcatacdcprecatur: id eft, fi pocniterc fc profi-tcatur,vt Lucas ait: vel fi ÏKivxi»r locum apud eum inueni-at. Si conuinci nolit, amp;calumnlando pergat, non ego fu-gitantem pertrahoper diuerfa fora: fed cogit illc me facere, quod facere nollcm.

Miraritcfcribis, à me non fuifle animaduerfum, illud, Sit Tibi, non elTe conccdentis, fed praccipientis. Ego verb animaduerti eodem modo accipienda efle verba hæc, quo alia. Rogo te, fi quis gentis fuæ indicium defpexifset, atque iniuria affedus tolerate maluifset candem, quam coram Romanorum praefide litigate, anfccifsetmalè? Nonputo. Non cnim coaótus füit, qui ab Echnico velPublicano lac-debatur, mox eos apud fuum forum accufare, fi ferre ma-luitiniuriam, quam coram Romano ludice iusTuum de-fendetc. Cum ergo præfraéfus ille mihi fit infiarEthnici amp;nbsp;Publicani, non minus libemm mihi manet. Deinde cum iubcc Chriftus ofienfum, fi iniuriofus poft priuatam admo-nitionemnondefiftat, vnum atque alterum afliimerc, an hoc itaptaeceptiim putas,vt fi oftenfus poft priuatam admoni-

tionem tolerate malic offenforis impôtcunitatem j quara a-lijs caufam apertre, id ei non liceat ? Accidie foepè, vt olfenfae inter aliquos nafcantiir, amp;nbsp;alter comm, qni mc-lior eft Sc pnjdenciotj non velit rem publican. Is miu-riam inferentem admonebit, vt fe libcret: fedita,vtfi nihil obtincat, ferre malit quam vulgare, quod patitur. Vides quam infoelicitcr ilia quoque refellas, quæ tibi vitro con-ccdimus?

An non admirari omnes facis, cum fcribis diticrfum hoc loco traJi ab co, quod mox Petro refpondetut ? Ra-tionem profers hanc: quia vbi pcccatum remittitur feptua-gies, neque telles, neque ciuilcs magiftracus ncccflc eft in-terpcllari. Si Lucam cum Matthaeo voluifles coniungc-re illud non dixifïcs, puto. Chriftas iubet oflfenfum primo omnium tentare, an poGit offendentem conuinccrc pcc-cati, id eft co Jcduccre, vt peccatum agnofcat culpamquc deprecetur. Interrogat Petrus quoties hoc faccre necefse habcat. Refpondet Chriftus apud Lucam, fepties, ft to-tics dicac fe propter faéhim fuum dolcre : apud Matthae-um veto, feptuagies-fepties, Senfus apud vtrumque eft, toties remittendam iniuriam, quoties iniuriam inferens fatebitur fe poenitere, amp;nbsp;ab inferenda iniuria vult abftine-rc. Proindead teftes non ante veniendum cft,quàm fe fo-lum à folo coargui nonfinat, vides itetum tibite debuiftedi-cerc,Frater,an hoc eft candide,pie, fimplicitct agere in re tanti momenti ?

Tcrtiam expofitionera cogi tcdicis, vt omnium ab-furdifsimam repudiate. Audiamus ergo elegantes tuas rationes, quas adfers. Primumais, obftant antedidac rationes. licinde dilcordatent inter fe Chriftus Sc Paulus, quos tu vis idem fentire. Si non hue vfque tuis reprchenfioni-bus aftiieuifsem, putarcm te ludere in re feiia. Si non po-tuifti veris rationibus rcfcllcre, quæ ipfemet non firma fans effe confiteor, quo paólo inanibus illis ratiunculis ve-ram fententiara delcbisî De loco Apoftoli tibi id refpodebo.

TTheßum, Lib» I IL quod km ante alijs rcfpondijncprcciofum tempus fruftra raalecollocam.

Paulus primum iubet nc omnino litigenc : quod nihil eft aliud, quàm quod Chriftus iubet, dandam efle opcram, vtvel foli, vel cumamicis aliquot tentemus a-mice controuerfias componere. Deinde û omninô liti-gandurs fit, prohibet Apoftolus coram Gentili Magi-ftratii litigare. Non cnim conuenire, vt iufti ab iniuftis iudicentur. Ideo ex fiio ordinc aliquos iubet eligcrc, qui inter fratres iudicent. Cæterum non permittit hiß-ce deledis Arbitris indicia de fceleribus amp;nbsp;rebus graui-oribus, fed minora folum concedit, amp;nbsp;de rebus ad vi-diim feu vfum vitae pertinentibus : qux ipfe vocat »p/-Tn).zx amp;nbsp;ßtcntMi,. Sanè fi dc illisetiam iuftiftèt indicate , plurimum dedignitatc, poteftate, authoritatc-que magiftratus, cui vbique nos parère inbet, detraxiß-fevideri poflèt. Et hoc quid aliud cft, quàm quod Chriftus dixit, Die Ecclefiæ. Hucvfqucpulchrè amp;nbsp;aperte rc-(pondent omnia.

Sed nihil amplius addit Paulus, inquies, amp;hoc eft, quod nos volnmus. Refpondco : tametfi hoc in loco reli-qua nonponat Apoftolus, quæinChrifti verbis contineri oftendi, alibi tarnen rc ipfa 8e fado fno dcclarauit, quid hac de re fcnftrit. Nam cumà fua Gcnte accufarecur, aciniuriam fibi fieri cerneret à Indice, appcllauit ad Caefarem. Quo pado igitur credcrc vllus homo po-teft intelligcns ( qnem contendendi libido aliufue affe-dus fibi non cripucrit ) Paulum offenfo non permifijß le iniuriam à le dcpellcrcauxilio Ethnici Magiftratus, liquidem Aduerfarins Arbitres audire nollet ? lu-dicent omnes homines, an quifqnam verè putet Apo-ftolnm iniuria affedis hoc voluiflè aut potuiffc nega-rc, quod fibi liccre putauit, amp;nbsp;fado dcmonftrauit? Quid fi Arbitri ifti inique iudicauiflent, an prouo-carenon licuiflet oppreflo ad aliumiudieem fupchorem?

Hoc fi licuit ApoÛoîo, ac nobis Keet, quomodo non idem mihi Iiccat,fi, qui mihi moleftus eft. Arbitres defpiciat, e-orumquefcncentiacftarc noKt, fed ab ca appellee ? Non eft forte quiiquam itaimmanisamp;barbarus,qui tales Indices contemnatjfi nonpntet iniquè ab ipfîs iudicatum: at plurimifunt,quife caulàmbonam dcfendcre arbitrantur, idcóquc prouocant ad fuperiorem ludicem. Male fiunt bxcj fateor: attamen fiunt,fa(fta ftint,ac fiitura videntur; amp;nbsp;cum fiunt, non poteftoppreftbnegari, quinfe defendatab illata iniuria. An non eft impius quoque magiftrattisa Deo præpofitus, vt fubicólos quoflibet ab iniuria vi tueatur ? Qupmodo ergo vetet Apoftolus in cafu tali jqualis à nobis proponitur, iniuriam patientem qux-rcre fui earn defenfionem, quae Deum iplum habet au-thorem.

Non negauit cuiquam Deus iuftam fui defenfionem coram quocunque magiftratu : fi prius illas rationes rc-conciliationis fruftra expertus fuifset, quas experiri nos voluit, antequam ad profanum impiumue magiftratum caufam noftram defcramus. Habitant nunc fub Tur-ca amp;nbsp;Pontifice Romano fideles; Si quis alficiatur ibi à fratre iniuria, nec audirc iniuriofus fuum coetum ve-lit, quid aliud poteft offenfus faccre, quam cius implorarc ludicis opcm, qui facultatem habet coercendi? At Ec-clcfia cxcommunicarc, dices fortafsè, debet refrada-rium. Primum hie petitur principium. Quippe de hoc quaeftio eft, an fit à Deo concefsum hoc Ecclefiae. Nos permiftum non else deraonftramus : Adueriarij hoc ipfo , quod probare eos oportebat fua plerumquc probant. Deinde fi, qui infert iniuriam, iure le fice-re, quod facit gt;nbsp;dicat, atquc ad alium ludicem prouo-cet, an negabitur reo ius fuum alibi quærerc, vt mo-leftia ilia Kberetur ? Certè Apoftolus Arbitris amp;nbsp;ludicp-bus illis plus,potcftatis non dédit, quàm arbitrandi inter fratres, amiecque componendi diftentientes f quod tu quoque apercé fatis confiteris} poteftatem vel co-gendi

Thepum, Lib» 11L 185 gcndi nolentcs, vcl excommunicandi, tunc dcdiHe eredam, cum probatum teftimonio feripturæ vidcro. Quod cum fiet,cum codum tenaerit: terraq; cœli locum occu-pabit.

Negas deinde Syncdrium,ius gladij habuilTe, quod fatis cuidenterprobaui, Quæprofentenna noftra attulimus, a-micos tuos opinionem fuam mutarc coëgerunt. Confiten-tur nunc nobifeum contra tc Synedrium legitinmm fiiiflc Magiftratiim, amp;nbsp;ius gladij pofTedilTc, Queobijeis momcn-ti nullius funt. Nullum dicis ad Romanorum Tribunal ac-ceffurum fuiHe. At confutatt tcvel foli Publicani. Vt hoc ferre de his coadi funt ludæi, ita amp;de alijs tulerunt, qui Publicanorumcrantfimiles. Anita aliquandolegifti cap. 18. Adorum ? Non dabat offcndiculum alijs, qui eumin-iuriofofiepriusexpertus fucrat omnia, quomodo Chriftus docuit. An non Chriftum tradidcrunt Pilato ? Qui fieri po-tucrit,vtimpunèEcclcfiam aliquis non audirct, fupra ex-pofitum fuit.

De ciufmodi pcccatis dixi: Chriftum agerc,dc quitus inter priuatos tranfigi poteft : at de flagitijs priuati tranfi-gcre non poflunt. Item de illis, qu^’ non pudcat reos confi-tcri coràm teftibus : at flagitia nullus confitebitur. Has tu conieduras dicis efle nimium infirmas : quia tencamur eti-ain grauifsimas iniuriaspriuatis condonare.Quorfum hoc dicis?Egonon de iniuriofoloquor,qui femel fecitiniiiriam, cuius cum deinde pocniteat : fed de eo, qui iniuriofiis cftcpergit.An non mihi licet hanc amciniuriamdcpcllcre? Cum dicis interpretationem meam locum habere non pofi fc in iniurijs vitro confefsis apud teftcs.quid dicas,nec ipie, puto, nofti : nec ego intelliga.Qni alten facitiniuriam, pu-tatplerumq;autfimulatle putarCjfe caufam habere, cur facial, quod facit. Proindc coràm teftibus ctiam fatebitur: quod certenon faceret, qui facinus perpetraflèr. Ancon-ieduraetibihæfunt? Certeex verbis tcxtusncceflàriôfic dcducunttir, vt quantumeunque coneris, negate tarnen non pofsis. Et quibus ex rebus probabimus genuinum alicuius

alicuius loei fenfum hunc vel ilium cfle,fi non ex verbis hóe modo colligamus? Refellc aliquid liorum tu,fi potcs.Terti-ain nihil ad rem facerc c um dicis, nonimprobo.

Peraiii adhuc mc in progrefTu feripti tui firmiora ac meliora inuenturum, fed quo progrcdiorlongiustantófunc omnia im-becilliora amp;nbsp;détériora. Récitas hic nefcio quot argumenta, numerumq; in marginc notas^quæ non funt aliud,quàm imagina-tiones tuæ, alien ç à verbis Sgt;c mente Chri-fti in hoc loco.Negas Chriftum in his verbis, de quibus inter nos agimus, docere, quomodo priuatæ iniuriæ ci tra offenfionera fine fcandalum proximi componi, tranfigi, aut amoueri debeant. At noshocitaprobauimusin The-fibus primum, deinde etiamfupra, vtnon habeamusne-cefle metucre, vt rcfcllas. Et quid opus cft verbis in re tam plana ? An non Petri interrogatio, deinde parabola fubiecla, poftea ipfa tradationis conclufio, demum cti-am friuolæ amp;nbsp;cuanidæ tuæ reprehenfîones tam difertè Sc tam manifcftè hoc probant,vt negari à nullo veritaté quaz-rente poflit ? Sed age videamus prçclara ilia tua argumenta, quibus diuerfum oftcnderc niteris.

Primum hoc cft,Chriflus hic non agit de priuatis iniurijs tranfig'îndisjfcd de ofFcndiculis,qup quum incidunt,confci-entiænoftræ ftatum penurbant : quoniam dodrina ilia di-uerfà ab hac eft, amp;nbsp;à Chrifto dillinétè alibi traditur. Locum non adducis, nilî quod in 5. argumento inducis Chrifti verba Matth, y. Si raunus tuum dctulerisad altarcamp;c. An hoc eft probare apud te ? Sic facile quiduis proba-*ucris. Efto docuerit idetn alibi ctiam Chriftus. An

T'heßumy IlL 187 proptcrea hic docerc non potuit? Niinquamnc docuit autcxpofuit Chriftus bis renieandein? Non negabisquin praeceperit in hoc capitc, vt alij alijs offenfàs rcmittant. At quam fœpc idem hoc docuit ac iuffit in ali s lotis ’ cap. 5. Matth, docct nos quid faccredebcamusj cum alios of-fendimus; nos hie autem docct, quomodo offenii ab alijs gerere nos debeamus , ne oflfcndiculo alicui firn us.

Secundum eft. Præcedentia ôc fequentia declarant, de offendiculis hic3gi,quibus Regnum Coelorum interturba-tiir : non autem de rationepriuatasiniurias pie à fe remo-uendi . Nego tibi vcl antecedcrc vcl conlcqui aliquid verba haec, Si peccauerit frater tuus in te,quod tuam o-pinionem declarct atq^ confirmet, noftram autem fenten-tiam infirmer. Res plané contrario modo habet, vtom-nes cruditi amp;nbsp;pij, qui infpicere locum volent, confire-buntur,

Tertium. Defcribit loco tertio ordinem, quem fer-uarc deceat, rcuocandis in viam fratribus ofFendiculum alijs præbentibus, quod non fit publicum, fed vni cog-nitum. Nego tibi aliqnid horumagcrcChnftum in hoc loco, nifi ex confequente. Moncthoc capitc primôamp; per fe, vitanda eflè fcandula, fiucvt nobiscaucamns, ne alicui feandalum pra^beamus: non autem quomodo eos, qui feandalum nobis præbent, trademus, vt ex contex-tu liquet, maxime ex Petri interrogatione, ex Parabo-la, amp;nbsp;exconclufione. Non dicit Chriftus,fifeandalum prpbentemnon reduxeritis inviam;feddieit,finonrcmi-feritisvnufquifq;fratrifuo,cx animo delifta eorum, idem vobis continget, quod feruo cucnitjquiconferuifui mifcrc rinoluit. Quanquam veto tu hanc partem à pricrc fe-parandam effe dicis, quafi ad cam non percincat ; non tarnen credere nos tibi vcl poftiimus vcl debemus , nifi prius probaueris ; id quod in fempiternum non ptrfi-cies.

mat de confcicntise fàlutc, non autcm de damno aliquo ci-uilitcr farciendo hic agi .Egregia vcrô ratiocinatio.Rogo te, cum quis fratrcm iniuriofum arguit, atq; arroris fui couin-cit,annoneum lucratus cftDco primùm,dumadpeccati fui agnitionem ac poenitcntiamperduxit? deinde ctiam fi-bi,duinexhofteamicum beneuolum reddidit? Anpo-tcft melior excogitari componendarum iniuriarum ratio? Quomodoigiturtu exeo,quod fratrcm lucratur, conclu-dis, Chrifttim hic non agcrc depriuataru offenfarum Chri-ftiana tranfaâione ? An quia conicicntia fanatur, iniurio-fus eflè non définit ?Imô amicus mihi Eeri ex inimicone-quit,priuiquam peccatum fuumagnoucrit odifleq; coepe-rit. IdeodicitChriftus’4À67?«Fapud Matth, vtintelligamus cum erroris amp;nbsp;iniquitatis conuinccndum efle, vt earn ag-nofcat acdeprccctur non apud nos tantum, fed multô ma-gisapud Deum. Hoc modo fratrcm lucrefcciftiparitcramp; foluifii.Siaudirctenolit,hoccft, fife conuincinon patia-tur amp;nbsp;iniuftitiam fuam necagnofcat,ncc dcplorct, ligatus fie cft,vt in coelo ctiam ligatus fit. Ethoccft,quoddiccrc volui, cum dixi, hoc lucrum idem valere quod remifsio-nem, per quam reditur in gratiam : quæ poftrema verba tu in tua reprehenfione non bene omififti.

Quç prætcrca dicis hic, verba tua funt, câq; inania, nul-loaut icripturæ teftimonioautexeadcm depromptoargu» mento confirmata. Quocirca tam p ofsu mac de beo ea facile contemncrc, quàm tu facile aufus es diccrc. In fempiter-nu nonprobabittsvcltu,velomnestui,duohæc è Synago-gaeijci,amp; velut Ethnicum ac Publicanum çftimari,tantu-dem fignificare, ac Satanæ tradi. Aliud rurfus eft, Anathema fieri. Aliud quoq; à commun! viâu arceri. Aliud ab his omnibus cft, Excominunicari, fine cxvifibili Ecclcfiçlb-cietate exturbari propter caufam, de qua inter nos orta cftdiiceptatio.Sifpcrasme omnibus expenfis tibiaflenfu-rum, fperas me afino ftupidiorem futurum.

Quintumaigumcntum,fi rede conicci,(Oedipus cnim non fum) hoc cft .• Chriftus iubet non parentem Eeelefiaî iudicio

T^heßunj, Lib. IIL 189 iudiciohabcrivclut Ethnicumamp; Publicanum . Atinforo confcientiæ aliquem, vt Ethnicum habere, eft ab eins con-grefluitaabftinerCjVt à com mere: o Ethnici j quibufeum ludæi nunquam facra conuiuiahabucmnt.Ergo non agit hiederatione componcndi priuatas iniurias citra fcanda-Ium,fed de ofFendicuIis ex Ecclefia tollendis. Si voluilTes rité côcludcrcjhoc concludere debebas: nonefTe cum eo facra conuiiiiacelebranda, qui iuffus fit pro Ethnico haberi. Primo loco falfuin eft, quod tanquam indubitatum ponis, Chriftuin hoc in loco iuififTe non audientem Ecclcfiam ab omnibushaberivelut Ethnicum. Nulla enirn machina nullifq; argumentis vnquam cfficies, quicqnid tandem ten-tcs,vthæc verba Chrifti, Sit tibi, idem fignificare probes, acfiquisdiceretjfitEcclcfiæ totitalis,fiucfità Sacramêtis exclufus. Nam de vno, videlicet læfo, manilcftc loquitur. Secundo falfum eft, Chrifium hie primo amp;nbsp;per feagere de foro confeientiç : cum agat de modo, quo priuatas iniurias à nobis depellereabfq; (candalo poflimus.Tertiofalfu eft, velutEthnicu habere in prædidoloco tantûdê fignificare, ac pro incircficifo habere cui in templû ingredi nefas eflet.

Quando hie iubec Chriftus Ecclefiam non audientem haberi velutEthnicum amp;nbsp;Publicanum,abeo qui læfusfue-rat, loquitur de re quapiam quæ communis vtrifq; effet, Ethnicis amp;nbsp;Publicanis. Porro confiât Publicanis cii-cumcifis licuiffe in Templum venire, amp;nbsp;perconfequens Sacrifices ac ritibus alijs Diuinis intcreffe. Illud nifi tumetipfe nobifeum fatercris,probarcconarer, AtEthnico nihil horum licebat. Quarc fequitur,Chrifium hie non lo-quideamotione à Sacramentis, autinterdiff:ioncTcmpli. Quinimo nc quis verba Chrifii, fit tibi vcliit Ethnicns,in a-lienum hune lenfumdctorqueret, quod faftum tarnen efi, adieciffcvidetur nomen Publicani, vt priusillud latiuspatens,velut coerceret amp;nbsp;circumfiribcret.Dcinde nc quis pn-taretnonaudientem Ecclcfiam illam habendum fimilcm Ethnico in re qualibet, addidit vtriq; nomini, Ethnici amp;nbsp;Publicani, articulum, ó, vtfc ofiendcret loqui de quouis Ethnico,

Ethtiico,amp;æiôuisPublicano,quiinIuctçatuc erat, iniuriâ-q; ludços afncere poterâc,Dicit ergo. Sit tibi velue ille Eth-nicus ille Publican’,qui fcilicet in Iudçafunt,tibiq; iniurij clïè polTunt.Hocenim indicate nobis videturrepetitus arti-culus.Ergo quid état coniuncPublicanis ludæorû amp;nbsp;Eth-nicis ibidéagentibus,quodhuicaptaricaufç que at ? Nihil ccrtê,nifi hoc,quod neutri facile refpodebat coràm alio ma-giftratu,quàm Romano.Dc Ethnicis coftat: de Publicanis vix dubitatur.Quippe cum Romanorum elTêt miniftri, amp;nbsp;quod agebant in detrimentum populi ludaici facere vi-derentur, difeerptià ludacis fuiflènt, nifi Rom.potcntia cos protcxiflèt.Quod à Pharifpis,Scribis,amp; Sacerdotibus, qui tu prperant rebus,nihil potuerintæqui cxpcdarcjnullus cft qui ambigat ; equidem nequidem colloqui cum cis dig-nabantunamp;Chriftumatq; Apoftolos hoc nomine accula-bant,quod corn confuetudincm non perinde vitarent.Quæ cûfîc habcar,coftat te perpera hæc verba Chrifti exponerc.

RefpondeSjideo Publicanos ad Templû amp;nbsp;Sacrifteiaad-miflos,quiacxlcg.cnon potuerint haberi exfecrabilcshoc nomine,quod redemptorcs eiamp;ntVcâigalium; ac proindc Romanorû odio potius.quam ob aliud quiequam infénfo? eis ludæos fuilTc.Quoniam hçc tuafquæ retro etiam à te di-6la memini)confcntanea fui.t veritati amp;nbsp;ßcris literis,ideo li-benter admitto.Etcnim quod hoc nomine,quod vcôligalia rcdimerentjid eft,quod Publicani effent, nulli cxfecrabiles eflê potuerint,ex 3. amp;nbsp;19. cap. Lucæ clarcpatet.Equidein Chriftus’«tpx'TjAwit Zach^’onon impcrat,vt Publicanus cflè definat..Sic Iohannes ad fe venientibus Publicanis noniu-bet officium dcfcrcre,fcd hoc tantum mandat, ne vitra con-ftitutum exigantiSic nec is,quiinTcmplû alcendcrat pre-catû Luc. 18- nec illijqui Dcû laudarunt ac iuftificâtunt Luc. y.leguntur muiicre fuo fe abdicauifle, Quocircadubiûnon cft,quin fH-nul potucrit aliquis Publican’cffeacreligiofiis. Qnodporrôiniuftccosodcrint ludæi Scexiadidisccrni-tur,amp;: C.X alijs præcerca colligitur. Quippc certû eft multos Publicanospiosamp;religiofos fuiflc.QÙi adlohannêvcne-runtjVt baptizarentur, qualcsqualcsantcafucrint,viri boni poftea

Theßuwf, Lib. Il I. ipi poflca permanfêrât.vt ex cap./.K j 5.Luc. aperte videinus. Deprincipceorû Zacheo, dubitandi caiifânul'âhabcmus. Ilie qiioq;cuius incutionefacitLuc.iS cap.ipfiufinctChri fti teftimonio iuftior doinii redijtPharifæo,qui feneq; rapace, ncq;iniuftfjjncq; ad like rum gloriabatur.Itaq; dubium lion eft, quin ifti, aliîq; tales,non fuerintadeomalijVtlu-dæi merito cos poftèntodifre.Quamobremvcr.icftvtraqj pars reiponfionis tuac: vndekcratiocinabor.

Quiiquis nuUo DiuinoiurCjnuIloDei mandatoaclcge cxfecrabilis, nullaq; iufta de caufa odio haben potuir,is nullovcliure vcl præcepto Diuino potuità Icmploamp;cc-rcraonijs facris prohiberi.

Cæteruni Publicani ex lege non potucrunt habcri exfecra-bilcsjiicc odij fui aduerfus cos iufta caufam habucrût ludçi.

Ergo Publicani, quoad talcs crant ex Icgc prçccptoq; Dei no poCuerut àTepio amp;.ciiltu diuino kibmoucri.Propofitio certa eft ac vcra.AfTiiptio tua eft,fcripturifq;f3n6lis cofona, vt oftcndi. In coinplexione nihil contincturjquod non fit in præmiffis exprefte pofitu:ncc in forma poteft vitiu oftendi. Ergo vera conclufione hac pofita^fic deinde argumentabor.

Publicani ex inandato Dei non potucrunt rcpelli à Tcplö cultuqi diuino^vtcxpofitisàtedcmonftratuincft.

At qui Chriftus dixit Ecclefiam, fde qua tuncloqueba-iur)nonaudientcm, habendum velut Publicanum.

Ergo pro co tale habcri voluit,qui iurc ac lege nulla diuina pofletà Sacramentis àDco inflâtutisarccri.Quidhrncfe-quatur vides,opinor,ncmpe te femel tota caufa cccidifTc. Veru excipies fortafte,nos Chrifti verba no rite cxponerc, corûq; fenfö talem eftc diccs.Qui Ecclcfia non audit,fit tibi qualis Publicanus nuc eft ipfis Pharif^isrhoc eft, no vcIIeDo minujVt eû habeam’ficut Publicanu fed quales tue habebâ-tur vulgo à ludeis Publicani.Putas enim omncsPublicanos bonos amp;nbsp;malos à PhariQis fuifïe cxclufos.in quo tame, vt in plerifqjalijs,modfi no tcnucrint. Cailla libctcr dixiftesfuifle Sed CÛ no omnes apoftatas fuiffevidercs (ex facris litcris nc ynu quidedcftruiftcpatri.a-rcligionc prob.ibis, ne-dû plcrofq; aut multos)hac adfcrs,quia ludçis fucrint cxecra bilesiatqihoc fatis efte ad intcrp:ationi§ tuç cofirmationcm,

Quoniam in ciufinqdi locutionum gen ere, inquis, non fc-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per quid iufte, quid moderate fiat, fed fimpliciter intcrduni,

k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid fieri folcat attenditur. Ergóne lâtis magna caufa fuit

cxclufionis odium etiam iniuflum ? Rcfpondcs, iure ipfos ludçis fuiflè exlccrabileSjhis verbis.Iurc tarnen Publicanos non fuperfiitiofis folumfa quibus minime æquuincft, vt Regulam temerefumamus) fed etiam vereReligiofisfu* ifle abominandos, declarant etiam quærelæ veceres ipfo-rum Romanorum. Antequahçc examinemus admonen-dus es breuiter conftantiæ tuæ, quum tarn turpiter in vnica pagina tibi contradicas; Supra dicebas, Romanorum odio potiuSj quam ob aliud quicquam offenfos habuille ludços. Nunc dicis iure cxccrabilcspijs amp;nbsp;impijs fuifle. Si propter rapinamamp; auaritiam iurefuerunt abominandi, ob aliud ipfisfucruntinfenfi,quamob Romanorumodium. Sedad rem accedoipfam.

Demonftrauihuc vfq;, nullum circumcifumiureDiui-nopotuiftcarceriaTemplo cultuq; Diuino, propter vitam ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inhoneftam, fed alia ratione voluiftb Deum fcelcra coerce-

'i , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n. Ergo fi maxime conftaretjPharifços talc quippiamaulbs

fuiffe tentare, contra amp;nbsp;præter voluntatem prçceptumq; Dei tentauiflent. At abfurdum fit credere, .Chriftum leges fuis ferentem, quas omnibus deinde temporibus ablq; erro-re vellet obferuari, hoc cos iußiftc facere, quod ludæos in* iufte amp;nbsp;contra prçfcriptum verbi Dei facere Iciebat.Si volu-ilTet in prefente loco,in quo dicitis cum re maximi momen-tiinftituiftc, hoc iuberCj quod tu putas,nomine ftiagisproprio fuilTct vfus. Etcnim Publicanus nullus, quatenus Publicanus eflctjiuftèaut per fcporuitcxcludi, fed tantum per accidcnSjhoc eft,quatenus eflet flagitiofus.Dcindc non om-nes erant vitiofi, vt oftenfum elf. Poftremo non foli Publican! ex tua fententia cxcludebantur, qui excommunicatio-ncm amp;nbsp;è Synago^a ciedionem pro eadem re ponis.Quis i-gitur præter te tuiq; fimilcs putet Cbriftum in re tarn necef-fariaEcclefiæ (quod vosdicitis) tâmq; cxitiofa (quod res amp;nbsp;hiftoriæ probant) inftituenda, magis voluifle attendere,

Theßum, Lib. HL 19^ quid à pcrditiiïimis hypocritis contra praefinitioncm Lc-gisdiuinac fierce, quàm quid iiiftè moderatéque agerc-tur ? Rcgulain nos fumerc debere ais non à fupcrftitio-fis, fedàReligiofis': 5lt;Chriftum interim vis abiniuftoin-iufiorum Pharifæorum fadopoenam pcccatoribus prae-fcribcre.Publicani nulli perfèiniufii crant, vtpoflèntiuftè Cxcliidij necomneserantiniufti, fîcut è contra etiam non omnesiniufticxordinePublicanorû crant, amp;nobistarnen vis perfuadere,Chriftum nomine Publicani hoc in loco in-tellexiflè iniuftum feu Excommunicatum ? Fruftra labora-bis dum firiniora non attuleris.

Falfiim non minus eft,Syncdrium aut Pharifacos Publi-canis, quia Publicani clTent, aut quia improbe liccntérquc vixifiènt, Templo amp;nbsp;Sacrificijs intcrdixiftc.Quomodo aut lt;juibus hoc rationibusargumentifq;probabis?Sacraelitcrç Iccus docent, vt ex hiftoria Matthaei, Zachaeique colligi-mus. Anreprehcnfiimàludaeis autPharifaeis aliquando Icgifti lohannem Publicanos ad fe venientcsvnàcumalijs baptizantem? Non nefciebantludaeibaptifmum Iohannis Sacramentum cflè pœnitentiae, ipfo fie docente. Quarc fi confuetudo tune fuiffet Publicanos ad Sacramenta non ad-mittédi, certè in lohanne faZIû hoc vitupcralTent cum ali), turn Pharifæi, praefertim cum vidèrent eum ncque incre-parcipfos, quia Publicani efsent, neque hortari vt munus iùum defercrent, fed tantum monere, vt non plus exigèrent quàm conûitutum fuifset. Murmurarunt quidam ex Pharifaeis quodChriflus cum Publicanisederet. Atnon legimus eos murmutauifse, quod ad Sacramenta amp;nbsp;ad Templum venirent. Sane Pharifacus, qui Publicanum fecum in Templo comprccantem vidit, neque Templum ncquefecxiftimauitcontaminari illius praefentia, neque quod hue ingreiTus fuifset reprehendit, tametû quid de co fentiret, nondifsimularit. Tantum porro abefi, vtcircum-cifos à Templo amp;nbsp;Sacrificijs Deo offerendis • deterre-r«it ludaei, vt etiain incircutneifos hue inuitarint: licet his non, vt illis, liceret in atriuminterius Tcmpliingre-

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di.

Hi.Ego fane perfuaflis.fum, Sacerdotcs,Lcuitas Tcnipli Miniftros, fi maxime ipfis à Deo fuifTet mandatura, \ t fee-Icreinquinatos «arcerent, non fuifletarnenfaóturos. Cum enim ex Sacrifieijs ipfi viiiercnt, procuJdubio cupicbant omnes frequentes adciîc,quo plus ipfiacciperenr.Tanto ergo minus eft crcdibilc, ipfos, cum Legem nac de re nuihm haberentj tale quippiam in animum induxifte.

Falfum denique illud quoque eft Chriftum rubere, vt Ecclefiam, de qua ibifermo ei fuit,non audientem offenftis pro tali reputet, pro qualibus Pharifaci rudifque plcbecula Publicanos tenebant. Non enim fieJoquiturChriftus, fed hoc modo. Si iniuriefus Ecclefiam non volet audirc,fittibi co loco quo Publicanus cibi eft, fine puta fic te cum co pofte agerc,quomodo efi Publicano reoffend été agcrcs.No ctrtè dicitCnriftus, Sittibi talisqualis Publicanus eft Pharifæis, autalijsquibuflibet;fed fimrlicitcr dicit,Sittibi qualis Publicanus eft, tibinimirfi. Caetcru conftat PublicanosaDif-cipulis, cum quibus turn loquebaturChriftus,non habitos fuifle pro exfecrabilibus,aut facinorofis,aut Excommuni“ catiSjCum lohanni Sc Chrifto cos probari vidiftent frequenter cum cis viuerent, officium illud fuum impium non efle fc rent, in fuo comitatu Si. ordine Matthacum fecum haberent. Nec alia mens fuit Religiofotum êepio* rum omnium, quicunque vel fuapte natura intelligentes cranr,vcllohannc aut Chrifto Pracceptoribus vfi fucrant.

Ex praedidis omnibus patet, primumquidem id, cuius caufaiftapraecipue diximus, fcilicct Publicani nomen in oratione Chrifti nullo prorfus paófo accipi pofte pro Excommunicato aut facinorofo, cum illi, quibulcumlo-qnebatur Chriflus, Publicanos pro Excommunicatis SC nefarijs ncutiquam haberent,vtqui non modofeirent hoc, Publicanorum fcil’cet miinus cum Mofaicis legibus non pugnarc, verumetiain exploratum tcncrcnt, multos in illo ordine lioneftosjcaftos, pios, amp;nbsp;Rcligiofbs exfiftcrc. Deinde 5c illud patet, falfotefcripfiilCjPublicanosiurcafc«»-minandos fuiflenon tantum fuperftitiofis ac prauis, fed ctiam

ctîambonis amp;nbsp;Rclig'oßs. Si caufam hi nullam habebanr, cur cos abominarentur, (vttu fupra affirmabas)cur vt cxfe-crabilcs odiflenc ipfe non video. Piignat enim fi quid aliud cum pietatc hoc maxime, fratrcin fine caufa odioprofe-qiii.

Aeque abfurdiïînt, qui forte putent,Chrifl:um per nomc Publicani, non fimplicitcr Publicanos , fed confccleraros duntaxat voluifle(ignificare. Obftantprimum,quachuc-vfque difputatafuntfere omnia. Deinde quod codemmodo cogeremur dicere, cumnonomnes Ethnicosinludaca a-genres intellexifse, fed impuros, fccleribufque aftridlos tantum. Eodem namque modo ait, Sit tibi vclutEthnicus, quo modo dicit, Sit tibi velut Publicanus. Conftat autem eum de omn ibus Ethnicis locucum.Quarc fimiliter de Pub-licanis fimplicitcr locutus exiftimari debet, quod tu quoque rcólèiudicas. Praetcrca pugnat cum opinionehac, quod Chrifius nulla omnino cxccptionc aut mcntionc bonorum aut malorum vtens, gencratim dicit,Sit tibi velut Publicanus: quod certe nunquam feciflet,fi hac in parte diferimen aliquodftatucrcvoluißct. Planius opinionis huiusfalfitas cxcopcripicitiir, quod articulum vtrique nomini praepo-fuit Spiritufsandus. Nam cum Pracdicato appofitus eft articulus,ipfammet natura Prædicati, auteertè emphafim quädam dénotât. Non.n.idc pcorfus fignificant apud Grecos hæ duæ Orationes: Petrus eftavQfavof, Petrus eft: iafSpawf. Illa enim Petrum tantum fignifieat hominem efse, haec ipfummet hominem eße innuit. Sic cum di-cimus, Voluptatem eke ipfum bonum, plus di« cimus, quam fi folummodo bonum dicamus efse. Signi-ficat ergo hoc in loco vox ótsmiVhï, Publicanumjquatenus eft PuWicanus, ac proindc generaliter fumitur. Si nc-getur hoc, atque aliam Emphafim contendatur figni-ficare, non litigabo hac de re, cum in ipfa caufa nihil in-fit difficultatis : modo illud mihi concedatur, quod ne-gati nulla ratione potcrit, Emphafim fignificare , quac communis efset Ethnicis amp;nbsp;Publicanis. At communis

O 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;alia

alia nulla potcft eße ad hanc pertinens caufam/in qua ratio docetur priuatas offenfiones abique fcandalo vrrandi,quam quodrwjJtrialium agnolcebatMagiftratii, quam Romamu Ergo immotum nullà^uc^êx parte labefadatu perftatno-ftrû illud argumentUjquo caufa tua tota femel concidit.Nifi cnim probeSjVelut Publicanu haberi,idem fignificarc,quod fignificatàSacramentis remoucrijincaßii laboraucris.Locû certè alium in nouo Teftaméto (in vetere nullû côtincri per fe raanifeftû eft,ac in fequentib’manifeftius adhuc fiet)nul-lum potes indicate, in quo Deus veftra Excommunicatio-nê inftitucrit,quam iS.cap.Matrhaetreftib’omnibus amicis Scpraeceptonbus tuis, quos mihi videre audircue contigit. In hoc auté cap. nihil eft quod fentétiam tuam probate pof-ftt,fi non probet nome Publicani.Athoc nihil probare,imo' contrarium probate,demonftratuin eft. Quare integrum permanet noftrum argumentum.

Nulli Publicano circumcifo potuit iure Diuino Tcm-plum amp;nbsp;ceremoniarum Diuinatum vfurpatio negari : nec vllinegata fui/sc (propter caufàm cam, de qua nos inter nos difputamus)oftendi poteft.

Ergo iubet proeobaberi, qui nec poflitiure Diuino à Sacramentis à Dco ordinatis depelli,ncc depulfus aliquan-do fucrit. Veftra igitur Excommunicatio nil aliud eft, quam inane figmentûhominûimperarc alijs cupientium. Miror vehementer cur refellere tentes,quod dixi,nec Matth, nec Zacchacû,nec alios Publicanos, (imo necChriftû nec Apoftolos,quos in codé cenfu cum Publicanis habebant,amp; peiores exiftimabant)àTempIo amp;nbsp;Sacrificijs abaólosfuilse, cü fpontè fatearis, Publicanos à Pharifæis non fuiise prohi-bi tos ab ingrefsu T épli,amp; orationib’ in eo fadis.Sed neeeße eftjVt, qui veritate impugnat, fibi fœpè fit contrarius. Duo-bus argumétis hic pugnas, Vnum cftjnon defuiflè volunta-tem,fed poteftatc arcana Dei metùque populi cohibitos fu-ißc. Alterûjludæos à Romanis coados ûi Téplû pafsos efse venire e

venire: at cum ipfis nunquam (àcrificaflè. Nifi morem tuum noflem, valde mirarer adeofriuolas tuas ratiuncuhs. Quomodo probabis Pharifaeos voluntatcni habuifle ar-cendi vcl Publicanos vel Chriftunxà Sacramentis, cum nulla huiusrei mentio fiat in Scripeuris ? Hane fuifiecau-faiu, quod videlicet diuinitus ac metu etiam populi cohi-bitifuerint,libentercredcrem, fi fcriptura meminifièt. So-let cnim cxplicarcpropofitum amp;confilia Phariiaeorum, cur, quod cupiebant, nonconfequcrentur,fimulexponcrç: vt cum dicit, eos cogitafie de comprehendendo Chrifto, at propter metum populi non aulbs Fuifle. Huius autem rei nullum veftigium inuenitur : cum confier eos apertis ylnis occafioncm talem amplexaturos fuifle, ü Legis mandatum potuiflent prætexere.Ergo Ibmnium hoc eflediccmus,dum nonprobaueris.

Alterum aeque abfurdum efi. Ita namque feruarunt Ro’-maniludæisfuam in Rcligionelibertatem, vtneqtridem figna militaria in vrbem inrerrent. Et cum clàm intuliflet noólu Pilatusj Coaófus eft iterum tollere. Dicam vno ver-bo. Nugas adfers. Non coegerunteos Praefides Romani, vt Romanos intromitterent : ac coëgiflè me vis credere, vt contra Legem Publicanos paterentur ingredi,quibus mx-gis quam ipns Romanis infenfos fuifle rede affirmas. Quo loco deindelcgifti aliquem in Templum admifsum efse; amp;nbsp;cundem Sacrifices adefse non potuifse ? Si hoc demon-ftrabis alicui circumcifo negatii, cuiilludcfsetpermifsum, non iam te nihilomninodixifse affirmabo.

Pod haec ad verba ligandi amp;nbsp;foluendi defeendis : in quorum interpretatione duo reprehendis : quod ea cuilibet lacfo accommodem : Sc quod idem fignificarc dicam, ac fratrem admonendo Sc ad pocnitentiam adducendoliicrari, vcl inculpabilem reddere. Vtrumquetibi difplicct. Solucrc ficli^a^ inquis, verba font ividicialia : ac proinde foliPub-1'có rnimfie‘^nóyttnKurarepcritintur : priuato nulli Deinde non vfurpantur in eodem fignificato, cum modo fignifi-cant promulgate peccatorum remiffioncm amp;nbsp;retentionem,

modo veto iniunas condonarc amp;nbsp;incxcufabilcm quem» piam redderc. Illud enim vnius Dei cd : iftud veto etiam no-ftrum.Scd amp;iniuriam rctinere nefciojqiu tandem pijs poflit ,acconimodari pracfertim in caufis priuatis. Summa eft, verbis Ligandi amp;nbsp;Solucndifolcnncm acHonem femper fig-nificari affirmas.

Velim teprobatione aliquadocuifle, me perperam verba hæc Chrifti priuatis omnibus accommodare,qui proxi-mumfuumrede exverboDci vel pccçaticoarguunt, vcl in fpcm crigunt : aut fcripturac teftimonijs demonftrauiftc publico duntaxat Minifterio Temper attribui. Tibi certc abfque fcripturis affirmanti credcre non poffum.Vis verum tibi dicam f Audaâcr affirmas amp;timidè probas : adeoquc aliud nil ferme vbique agis, quam tibi fumis, quod proba-redebebas. Hoc certè, quod hic afleris, nullo vnquam temporeprobabis. Chriftus 16.Matth, non adfolum Petrum ilia verba dixit, fed in perfona cius ad omnes illos, qui cunt eo conficentut Chriftu filium efle Dei viui,amp; hanc confeffionem alios docent. An non poteft vnufquifque pri-uatus priuatum argucrc amp;nbsp;confolari ? Sed ft docendo 'hue adduxerit aliqucm, vt pcccata fua agnofcat, amp;nbsp;ex reda fide in Dei benignitate propter mcritum Chrifti ^cquicfcat, an non folutus crit? Si fruftra moneat ac do'ceat, annon maneat, qui fie pertinacitcr falutem répudiât, ligatus? Si non faepè priuati ligant ac foluunr, hoc ideo fit, quia ycl impcriti funt, vcl négligentes, pracfertim vbi Miniftrorum adeft facultas amp;nbsp;copia.

Quod fi etiam tibi largircmur, Chriftum eo in loco verba praedióla ad folos Miniftros dixifte, quod fallum efle tu quoque non ibis inficias, fpcro, nihil tarnen ex eo praendij cxïpeófarc pofics. Etenimfolis Miniftrishoc liccrct, alijs Presbyteris nullis, quod tu contendis falfum efte. Deinde nondum probauifses, cadem ilia etiam in pracfenti loco non pertinere ad omnes priuatos. Equidem praeclare demonftraui, Chriftum hie inftitucrc nos, qua ratione miurias nobis illatas pie à nobis depellcrc . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poffimiis:

7he/îunj,Ltb, 111, poffinnß: ex quo confèquitur, verba ilia ad om nes pcr-tinere, qui à fratribus laeduntur.l^Intcrrogatio Petri, rota fèqucns parabola, Chrifti conclufio, antccedcntiaamp; media fic probant, vtmiror, û quis reperiatur, quiporró negate velit. Non dicit Dominus, Si duo Presbyter!, vel duo Miniftri conlcndent: fedfi duo veftrum, hoceft, duo mei difcipuli fiuc Chrifliani confenferint : quia Ici-licet bic non de Miniftrorum, fed priuatorum omnitim officio diflerit. Ergo poffiint bic duo aut tres quilibetli-garc Sc foluerc •• non fob Miniftri, multó minusfoli Pref-byteri. Imó ex vno boe loco propemodum cxciderunt Dominatu fuototo Presbyteri tui,

Non illud folum cx iam diólis liquct, verba illaChri-üi rcctc priuatis omnibus, quoties rité ex verbo Dei proximum arguunt autfolantur, accommodaße, verum amp;nbsp;illud patet, non folis Miniftris tribui. Et quid aliud eft fratrem lucrifacere bbi ac Deo ? aut quid aliud dicit Chriftus, cum mox confirmât Pattern fiium ratum habiturum in cœlis, quae in ipfîus nomine duo inter fc egerint? Cette ex vetenbus amp;nbsp;rcccntioribus plurimi aliter, quàm tu exponunt, Argumentum autem tuum, quia verba fint ludicialia, nihil concludit. Non enim quac-cunque ludicialia funt, fob Minifterio conueniunt,vt nullus ignorât. Imô quia ludicialia amp;nbsp;forenfia dicis efse,ad Magiftrarum pertinere alseris : nifi demonftres tempore Chrifti apud ludacos praeter forum Magiftratus aliud fuiße forum, in quo publica de puniendis amp;nbsp;Cohcrcen-dis improbis iudicia excrcerentur. Hoc autem quando, quibus, aut vnde fumptis argumentis ortendes f Hic ergo, vt alias femper, confiftis . Tam verum illud cü-am ert, quod me ambigue vti verbis iftis afseris. Si argumentum meum attubfses in medium, non erat curte nunc refutarem, In Thefibus igitur haec funt verba mca.

Cum eadem verba, amp;nbsp;modus loquendi idem ha-bcantur Matth. i6, amp;nbsp;18.cap. necefse eft, vt fi non prorfus

idem, fimile tamenlt; âliquid dicat Chriftus. At ligare Sr foluerc Matth. Kj.fignificant Euangelium annunciate, vt, qui ei credit, folucus fit, qui non credit, incxcufabilis reddi-tus fit. Proindc hic ctiam non cft aliud,quam fratrem orare, vt ab iniuria defiftat, indicando gratum hoe efse Deo; euern, fi ab ineoepto nó defiftat, propitium habicurus non fit. Cum etiam verba haec, Ligare amp;nbsp;folucrc,in totis facris literis, pro eo, quod cft, à Sacramentis abiungere, vel ad cadem iterum admittere, nufquam fintpofita,niiror pluri-inum,cur in hoclocoidfignincarc putentur. Summa cft, nunquam probabitur Ligare idem efse, quod Sacramen-torum vfum negate, aut Soluere idem fignificare, quod eorundem vfum rurfus conccdcre. Sifratrem, qui iniu-rius.tibi eft, voluntate atque ira Dei ex verbo eius pro-pofita ab inferendainiuria detcrrucris, lucratiifqueficfuc-ris, foluifti ; fi non pcrfualcris, raanct ira Dei fupcr eo, quemadmodum fiiper illo manct, vel non manct, qui auditae Euangelij pracdicationi non credidit, vel cre-didit. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.!

Ex hifee manifefte pcrfpiciunt omnes, quae hic dicis, falfacfsc vniucria. NamSc priuatisconuenire pofliint; amp;nbsp;folis Miniftris non compctunt : nee ambiguë fie vlus fum iftis verbis, quin fumma fit vtrobiquefirnilitudo. Non * fignificant ctiam femper fdlenncm aótioncm, fed priua-tam quandoque. Sanè hic aliter exponi non pofsunt. Quippe vtnon poteft alius remittete debitum, quam creditor, fie iniuriam rcmittcrc nullus poteft alius, quam qui’pafsus cft. Valde velim tc legere, quae in fuis locis communibus de triplici rcmiffione cruditiftimè fcripfit vir doótils.amp;landifi.D.WolphgangusMufculus. Intelli-gitur ex pracduftis illud etiam , qui priiiato conucniat ligare feu retinerc iniuriam : «Sc quo tu candore nobis talia obieccris. Remifit nihilominus Paulus ludacis iniuriam, qua ab ipfis afficiebatur, ctiamfi ad Caefarem prouocarct. Hicdealiaremittcndirationc fermo eftabea, quarem'.t-limus in animis noftris.

t ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;An

An non boni Miniflri cum prædicando Chriflum incrc-dulos amp;nbsp;præfrados ligant, fimiil eti am iniuriqua forte abipfisaHeóiifuntjrcmittunt? Longiflimè diffciunt,iniu-riam in animo remittcrc alicui, amp;nbsp;cancre fibi à futura injuria rationc ac via licita; dcmiabic diflerit Dominus. Refponfum fimul quoque eft lequcntibus. Vides cnim ligare Scfolucre hoc modo pofte vnum ôc duos ,amp; tres: ac proinde conueuirc e«i pofte amp;primæ amp;nbsp;fccundæ admoni-tioni. Item non agi hic, vt in iudicio ( dumadhuc inter priuatos agitur ) vbi Iudex aliquis iolennitcr fedet fen-tentiam diólurus, poftquam accufatorcm ac rcum au. diuit.

Non fpcólant hæc verba ad generalem amp;nbsp;quotidia-nam tantum verbi prædicationcm , verum complcdun-tiir ctiam applicationem ad fingularcs perfonas, fatcor ; at nego hanc à folis Miniftris,multó magis nego à folis Pref-byteris illis tuis fieri dcberc,quos fcriptura non nouit: quod pro fexto argumento attulifti.

Septimum argumentum tuum cft. Ligare cft peccati óc immunditiæ laqucis adhuc conftridum pronunciare ; denique ex coetii Ifraclitarum extrudere. Num. 19. Tu, quodfœpè iamdixi,audacifsimus es aflertor , at timidif-fimus probator. De ceremoniale immunditia fupra egi-mus: hïc tantum monebo, fententiam tuamcx hoe ipfo cap. confutari potuifte, fi ex ccremonijs areumentari vo-luiftcmus. Sanè fi ciedio immundi fignificaftèt ligatio-nem , ctiam purificatio fignificauiftet abfolutionem. At purificari immundus à quouis mundo poterat, non à folis Sacerdotibus. Quare folui vnufquifquc à priuato quolibet poftet. Verum adremredeo. Negotibi ligare hoc efte, quod tudicis jfiquidem hoc putes fieri oporteri per Pref-byteros tuos folcnniter : Sc neges à priuato amp;nbsp;Miniftro quolibet porfe fieri co modo, quo didum iam fuit. Si oftenderis Ù7e((8ii«-{Ttu amp;nbsp;i^oAo9peu9i5«w idem fignificare ac pro incircumciiô haberi, amp;nbsp;à Sacramentis dcpelli con-cedemus te locum ilium non inepte produxifle. Sed hacc ......-. -..

Oftauiina argumentum nicitur fomnio ludaei cuiuf-dam Eliæ Leuitæ. Ego ncque facris litcris, quod vnum difputo, neque probatæ fidei hiftoricis te pftenfurum cfTe dico, Excluiioncm à Sacramentis cultuquc diuino vfur-pacam fuiffe ludæis cx præfcripto Mofis aut Prophetarum in talibus de qualibus nos difputamus. Scio Phari-fæos multa perperam noualTe abfque Dci mandato: Scio criam alios pofl: cuerfam vrbem amp;nbsp;difperfionem in om-nes orbis terræ partes mirabilia confinxiffe : amp;nbsp;quibuf cunque potuerunt modis fuos m obedientia retinere ftu-duiiïe. Hisfitu maiorem jquàmverboDci, fidem habes, inünire te pucabo. An non ineptus cs , cum mc vis cre-derc, Chriftum amp;nbsp;Apoftolum ad ifta ludæorum poftc-riorum deliria rcfpexiflè ? Saltern hoc inmentem tibi venire debebat, quod Paulus in 2. Cor . 3. fcribit ludxos' veteris Tcftamenti ac Mofis leâionem non intcllexifle. In hunc vfquc diem , cum Mofes Icgitur rà , in-quit, lt;ordibus eorum impofitum hærct, Adde, quod hie Leuita tuus noftra memoria mortuusprimum eft, cui tu me potius vis credcre, quam feptuaginta Interprctibus. Probabilitatis fpeciem habuiflet , ü cxiofepho, qui ex Sacerdotum genere , atque ideo rituum ludaicorum, qui ante amp;nbsp;poft Chrifti ætatem ad cxcidium vrbis vfquc vfurpaci fUerunt, Icicntiflimus fuit, aliquid in medium attuhfles . Cur non feceris , nota cauiâ eft : quia nihil apud eum reperifti, quod non pugnaret cum fen-tentia tua. Cum feptuaginta Interpret. conuenit Onkc-lus interpres Chaldæus, qui ira Chaldaicè reddit ifta, vt mfe in fuo Methurgman Elias tuus , voeem, qua is v-niseft, Excidium internecionémue fignificare prodide-rit: qua de re nuper , cum cius Leuitæ mentio fieret, me amicus meus linguarum peritiifimus , amp;nbsp;cui de

Mirabar, niß hoc ctiam fiigillares, quod dixi, Chriftum forinam Difciplinæ veftræ mancam propo-fui/Te , quod vos vultis j inftitutum habiierit . Dixi autcm hoc, vt einn nihil noui inftitniflc doccrcm : quod cum tuquoquc fentias, cur hie reprehendas iftam mcam rationem non video. Attamen videamus quid contra adferas. Multa de Methodis, Dchnitionc, Partitione, amp;c. dicis: ac nimium tibi indulges . Chriftus quoties noui aliquid inftituit, fubftantiale nihil omifit : tameth non per talem Methodum propofuerit, vt primura Lo. gicc definiret, deinde partiretur , poftmodum caufas, confequentia, cognata See. adferret. Ritum ccena; atque Baptifmiinftituit, amp;fubftantix partem nullam omifit. Idem vos hie fadum docerc non poteftis, cum cum de priuatis Sc occultis folum peccatis, fine de quotidianis dclidis, vt alij vocant, agere confitcamini: Excommu-nicatio autcm non hi/ce, fed publicis proprie fecundum VOS infligatur. Si dixi vos verbum arguendi cxponerc per vocem Excommunicandi, fateor me crrafTe. At non recorder me dixifle. Dixi quidem, fic non poiTc exponi, atque idco ad cxcommunicationcmnihilfaccrecnonautem dixi, quod Iciam J vos fic exponcrc.

Ex hoc quoque probari pofte dixi, Chriftum verba ligandi amp;nbsp;foluendi priuatis tribucre, quia Icribatur dix-iftcjTctMi' xé;*) vi^y, iterum dico vobis. Conftat autcm c-um fupra nihil de duobus dixifte , nifi cum priuatum à ptiuato arguendum lucrandumque dixit, hoc ergo nunc re-petit. Tu refpondcs trifariam , protuo more. Primum lignificare hoc aduerbium, aliquando,rcpctitam adioncm: At non oftendis hie fignificare. Syllabas me aucupari ftomachofe fcribis , quod ego vino fateor, cum ex fyllabis amp;di(ftiones amp;orationcs conficiantur. Egoabfque fylla. barum diligente animaduerfione nihil poftum folidiintelli-gcrc.Scio ctiam ex viiius fyllabæ adieâione vel detraftione mirabi-

Qnßrmatio, mirabiliter oratîonis fenfùna mutari poflè, Aucuporcrgo fyllabas ego , vt genuinam verborum Chrifti mentem vcner,dum tu fomnia tua captas, negledis ïyllabis. Di-cisfecundo, etiamfi ita fit, vt ad inutuam confenfioncm haec SC fuperiora fpeâcnt, non tarnen fequi, vtde priua-tisnegotijs vel ifta vel fuperiora, vel vtraque inteÙigan-tur. Vellem te audire cum feripturis loquentem . lain cnim abundè fum edoftus quam facile quiduis affirmes, amp;nbsp;nihil probes. Ego non dixi tantum,led probaui: ad» coque fieprobaui,vt fruftra tulabcfaftareconatus adhuc fucris.

Tertiodicis, cOnfirmationem elle à comparatis hoc modo : Si duorum conlcntientium preces non funt irri-tæ, an irritas cenfebimus Synedrij confentientis pre-ces? Nihil te iuuat hoc etiara effugium . Etenim ni-fi concédas cum prius fenfilîè ac dixifle duorum conlcn-fum in rem aliquam à Deo petendam ratam haberi, non potuiflêt dicere, dico iterum. Hoc fi concedis, à comgt; paratis valebit argumentum. Nam fi non fcructur res cadem in vtroque extremo, vana erit comparatio. Qui fie rariocinatur: Si puer hæc intelligit, an non adulcos cruditofque intelligcre cadem par cft? reélè colligit, quia pucrosetiam ponit intelligcre. At fi hoc modo argumen-tarctur: Si puer intelligit, adultum quis neget cfiê opu» Icntum amp;nbsp;bonum ? Meritô ridcrctur: quia medium feu rem fiibiedam mucaret, Cum ergo dicis, Si duorum con-Icnfum probat Deus, multô magis Synedrij probabitcon-fenfum , nihil concludes, nifi de eadem re vtrobiquc fie loquaris : Si, quæ duo aut tres ligant ac foluunt, Deus rata habet, quomodo irritum ab eo haberi cenfebimus, fi Synedrium liget ac foluat ? Saltern hic vides, Ipcro, quomodo tuo tibi gladio iugulum traij-cias.

Pofircmô conaris relpondcre ad tefiimonia Theophy-laéli amp;nbsp;Auguftini : quos ego hic non defenderem, fi non tuarefutationetu Icntentiam nofiram, vt lœpc iam fcci-ftij

n^he/îum. Lib, III, 205 ftij cgrcgic confirmarcs, Sed præftat pn’mum verba ho-rum autnoni, deinde accufàtionem tuam apponere. Theo-phylaftus compilator Chryfoftomi inhunc locum inter a-liafic Icribit. Situolfenfushabeseum,qui tc iniuria afFe-cit, ficut Publicanum amp;nbsp;Gcntilem, eri tille amp;:in cœlo tab's. Si autcmfolucriscum, hoceftjignoncris: critciamp; in coc-lo condonatum. Non enim fblum, quæ folüuntfacerdotes, funtfoluta: fedquæcunque Sz nos iniuria alFedi vel liga-mus velfoluimus, Sc ipfa eruntligata amp;foluta. Hæc pro-bantjhancChrifticoncionem à veteribus quoque de priua-tis iniurijs acceptam expofitamq; fuifle. Non eft dubium, qilin idem fenlerit ac feripferit Chryfoftomus, cuius vbiq; fcripta hie author in compendium contraxit. Auguftinus de verbis Domini fuper Matthæum fermone 16.hxc habet. Cœpifti habere fratrem tuumtanquam Publicanum.jligas ilium in terra : fed vt iufte alliges vide. Nam iniufta vincula difrumpitiufticia. Cum autem correxeris fie concorda-ueriscum fratretno, foluifticum in terra. Cum folueris in terra, folutus erit in coelo. Ex his teftimonijs iatis appa-rct, ne Veteres quidem non vidilTe locum hunc dc^riuatis agerc iniurijs J ctfi alias non videantur fan's appofite expo-fuifle.

Ad haîcquid tu refpondes ? Concedimus Auguftinum inillolcrmonc, inquis, ad priuatam reconciliationem tra-herc iftam ligandi amp;nbsp;foluendi poteftatem ; fed præfuppo-fitoEcclefiaeiudicio. Addis hoc etiam:eum in fuisconcio-nibusnon Temper fummam racionem habuifle propriæ ali-cuius loci interpretationis. Alibi autem rcótius amp;c magis ap-pofitc fcripfifle. Ad Thcophylaftura idem refpondes, fcili-cetLigareSc Solucre priuatos præeunti iudicio Synedrif fiibfcnbcntes.

Egononaffirmaui Auguftinum fempcrexpofuiftc verba Chrifti vnomodo. Qupniam ergo alias aliter expofuitjpa-tet in vnis facris literis nobis efle acquiefeendum. Ex ipfis. verbis amp;nbsp;orationis contextu, ex propofito, ex antecedenti-bus, amp;nbsp;confequentibus meain expofitionem probaui, amp;nbsp;“ ~ quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuam

tuam rcfutaui. Conftat autem rcóham veratnqiie mcatn cfïc, non ob earn caufàm tantum quia ex ipfis verbis Chri-fti probata eft, vcrumetiam quia ncque tu ncquc alij rcfêllc-rc eam adhuc potiiiftis. Auguftini Sc Thcophyladi verba addidi, non ad probandum, fed ad oftcndcndum vetercs C; tiam aliquando in veritatem hoc in locointuitos eftc.

Quod dicis eos conceftîftè hoc priuatis, luppofito iudi-cio Synedrij, de tuo aftuis. An oblituses Presbytcros ta^ les nullos fuiflc tempore Ambrofij amp;nbsp;Auguftini ? Verunta-mcn fcireex te velim, quomodo non cogcrctur vnufquifq; pro foluto ligatoque habere ,quem iam ante abs Synedrio, cui ncfas fircontradicerc »ligatum amp;folutum nouiftct? Lo-quunturilli de Ligatione 8c fôjutionc,quæinprimaamp;fc-cundaadinonitionccontingere poterat : antequam ad Ec-clefiamcaufa perlata fuiffct. Quippe rcs ipfa nos docct, quodamp;fupradeclarauijpotuiflè iiiiuriaaffeélum in prima vel fècunda admonicioncfubfiftcrc: atquciniuriam potins ferre, quara publicare. Poterant igiturfccundum hos au-thorespriiiati etiam Ligare ScSolucre; 8c poterat nihilo-minus Ecclefia etiam Ligare 5c Solucrc : fi ad cam caufa dc-ferretur. Non pugnant hæc inter fe vllo modo. Quare vides ex horum quoq;fentcntia falfam eftc tuam opinioncra; cuin priuatis verba hæc Chrifti conuenirc negas.

Chriftumdicis,cum Math. 7.vetet Samftum dare ca-nibus, amp;nbsp;Margaritas obijeerc porcis, de Sacramentis potins fuiiTe locutum, quàm de folofimplici verbo. Dominus cnim non dcftitit,inquis,vitam offerte Pharifeis 8c Sad-ducæis, quibusnullialij magis porei fuerunt. Mirarertc hoc adduccrc, fi non folituseffes teipfumoppugnare. An cnim vetuit Pharifæis Sacramentorum vfumChtiftus.^ Si 8c Sacramenta conceffît, 8c verbum non negauit , non pro his porcis habuit , de quibus hic loquitnr. Nam aliter contra fuura mandatum videri poflet fecifte . Loqui-turChriftus de calcantibus Margaritas, 8c de laniantibus Sanôlnm oftèrentes ; de quibus Matth. 10. etiam eft locu-tns, cum exeufto pçdum puluerc deferendos eftc taies præccpit.

præccpît. Hi nonpoiTunc ali) cfTe, quam doôhrinæ hortcs 8c perlecutorcs ; quicquid tu tuique fimilcs dicant. Nec aliud tu quodam loco publice fcribis. Verba tu a fun t hæc. Paftori dandaeft opera, vt canes amp;nbsp;porcos, id eft, mani-feftospietatishoftes, diftinguat. Quis porro negetSacra-menta neganda dodrinam pcrtinacitcr rcpudiantibus amp;nbsp;dcridentibus ? Nondixiego de folo verbo Chriftum hie agere : (Nam amp;Sacramenta comprehendi fub oî no« mine concede) fed de verbopræcipuècum hie agere fcrip-fi: quod fruftra tu negas. Qui membra externæ volunt Ecclefiæ vidcri, illinon calcabunt Sacramenta , nec offe-rentem laniare tentabunt. Et ft quis talis reperiatur, huncego admittendum minime cenfeo . Sermonofterdc illiscft ,qui crimen agnofcuntamp;confitentur: quiemen-dationem promittunt : qui Sacraraentis redè cum cæ-icris vti, quantum indicate nos poiTumus, dcfidcrant. Hæc fl à me dida legifti, quo animo audes ex me querere an fccleratum qui fe crimrnis poenitere neget, ab eoq^ de« fiftere nolle affirmer,admittendum cenfeam? Si non legifti, qui ncgligcntem tc fuifte negabis?

Mirorcur non ApoftolumPctrum potins citaris,quam Auguftinum, vt porcos efle oftcndercsctiam improbevi-uentes: ficut alij obiccerunt. Quod hifee relpondi, eti-am ribi refpondeo : non omnes facinorofos eiufdem effic generis , modi, amp;: qualitatis ncc efle nccefle, vtChri-ftus inpræfenti loco de quibuflibet porcis, velde ijfdem locutus fit cum Petro. Qumquam ne hoc quidem dicat Apoftolus. Hoc dicit, tale qnidaccidere ijs, qui ab ag-nita vctitarelabunrurad voluptaccs morcfquchuiusfêciili, quale lotx fui contingit, quæ mox in luto iterumvolur tur. Concedimns tibi libcnter , ctiam abiq; Patrum autho-ritatc feu teftimonijs porcos appellari pofle ctiam Ecclc-fix prius infertos . Concediinus amp;nbsp;iUud, fi tales fiant porei quales funt, de quibus hie loquitur Chriftus, neganda ipfis efle verbum amp;nbsp;Sacramenta . At non omnes porei talcs funt. Summa eft Chriftus hie loquitur

de calcantibus Margaritas K S an ét um repudiantibus, ac })ræterhæcofFerentesdifccrpcre volentibus: nosautcmde ongè alijs diflerimus.

Ex difcriminc verbi 8r Sacramentorum, quod hic adfers (atqueegoprobo) alij quidem carpcrc volucrunt, quod dixi, verbu non cITc vilius amp;nbsp;indignius Sacramentis, idcoq; cumab illo facinorofi non abfterrcantur, ne ab his quidem eoidemefTercpelIcndos, û quando intus admoniti vfurpa-re ea copiant. Non cadem, aiunt eft verbi amp;nbsp;Sacramentorum ratio: quoniam illudinfidelibus etiam, hæc dun-taxatconuerfisdeftinata funt. Libentcr illis do,verbum efle omnibus commune etiam impijs amp;nbsp;infidelibus, vteotan-quam tuba vocencur omnes ad Regni cœleftis poHcHîo-nem, Scdiuinæbcneficentiæ agnitionem. Nos non dcillis, qui extra Ecclefiam funtvifibilctn loquimur, fed de lUis foils difserimus, qui baptizati funt: qui fe Chriftianos vo-lunt nominari : qui errorcs peccataque fua agnofeunt : qui cura cæteris Chriftianiscelebrarc mortem Domini, fuamq; fidem teftatam Ecclefiæ facere cupiunt. Hos dicimus ad-monitos à Miniftro, fi acccdcrc velint, Presbyterorum quorundam iudicio non elfe arcendos. Hoc illud eft, quod in feripturis præceptum negamus. Hoc eft, quod proba-ri nobis volumus : nempenon deberead Sacramenta illos admitti, qui vifibili Ecclefiæ inferti, inque ea educati funt, ac doétrinam eiufdem palàm approbant, amp;nbsp;Sacramentis vti cura cætcris defiderant. His nos dicimus tàm non poflè Sacramenta negari in externa hac Ecclefiæ po-litîa , quàm non poteft eis verbum negari : quod ne-que dignitate, neque fanditate , ncque vfu cedit Sacramentis.

Qi^æ de Ifmaeli amp;nbsp;Efiu adfa-s , ca fi noftro pro-pofito ritè fie accommodabis , vt contrarium eius, quod nos diximus, demonftrcnt, cris mihi meritô, non magnus modo, fed etiam maximus, Apollo. Cum malos bonis res bonas polluerc negas , reélè facis ; ac nos aduerfus te iftanon diximus, fed contra illos, qui affirmarunt.

n^eßum^ Lib, 111. zo^ Sunt enira apud nos complurcs qui dicunt Ce bonacon-ïcientia non poflc Sacramcntis vti cum alijs quibufdam ipfis multo melioribus : quantum quidem iudicarc ego de vtrifq; pofsum, Cumnosûcargumentatosdicis,Non polluuntur boniàmalisinCœnæ participatione, Etgo mail non funt à Cœna prohibendi, diets quod nos nuUibi diximus. An idem dicit, qui errate affirmât putantes bonos à malis pollui in vfu eorundem Sacramentorum ?

qui malos ideo non arcendos à Cœna aflerit, vt bonos non contaminent ? Contra illostunc fcripfi, qui fie folent ratiocinari : Hic peccator accedit ad menfam Domini : Ereo fi ipfe etiam acceficro, particeps cro pecca-torum ipfius : Item, Nolitc nigum ducere cum infideli-bus. Ergo qui Cœnam Domini vfurpat ,cum malis, iuguni ducit cumtalibus,amp; participcmfefacirfcelerum illorum. ltem,mali polluunt bonos: Ergo mali funt arcendi à Sacra-mentis. Hos dum non reôtè colligerc dico, quod non veram fumant caufam, tu me contrariumvoluiffeconclu-dere opinaris.

Vidcamus iam tuum argumentum, Mali fibi-ipfis (non alijs) polluunt Cœnam : Ergo ab eins vfu perdeletäos Prcsbytcrosjlatafuperhac re publicafentêtia,arccndifunt. Vndeprobabis hanc confccutioncm ?imo verovndepro-babisconfequentisveritatê, etiamfi conlècutioncmtibilar-gtremur?Sibonacftconfecutio tua,ncccffeeft, vt concédas nobis, malos ncq; legere neq;audirc facraslitcras debere: nec feren dum, vt Deo agant gratias, vt nomen eius inuocêt: vt orent: vtpræftentEIeemoiynam:dcniq;vtaliquideorum faciant, quæ alias bona funt,quoad externa funt. Quippc omniahæc, amp;quicquidomninôfaciunt, dicût, cogitant, ipfi fibi polluunt : amp;nbsp;apud Deum pcccata funt vniuctfa. Óilicquidenim non fit ex fide,pcccatum cft apud Deum: fed nonin oculis hominum . Peccataautem adfe-runt indicium Sc damnationem. An tu me feras fie ar-gumentantem ƒ Atquifictu argumentaris. Nam propo-litionem te facere oportet generalem : Vnufquifque eft ar-

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cendus

cendus ab eo, qirod fibi polluit, Hæc fi falfa fitj mandatum te adferrc oportebitipccialcde Sacramentis.Hocau-tem vbifcriptum rcpcrifti ? Nou funtabftctrendi àSacra^ mentis participatecupicntcs, icdmonendt vtdignè, quo-modo Chriftus iuisit, participent; ficuc nulli interdiccn-dumcft precibus,icd inftitucndi Rint, vtreólèex fide pre-centur : ne aliter precando peccent. Porrô quomodo con-fequens probabis? Vbi etl icriptum de Presbyteris illis cen-ioribustuis? Nufquam. Paftorcs cauere pro viribus de-bent, ne quis fibi Coenam amp;nbsp;res facras polluât, fateor ; At debentillis modis, quos icriptura probat,cauerernonquos ipûfibifinxerunt.Cumfuomunerc perfundi func, extra culpamipfi crunt. Ezech. 33. SicApoftolus cgitin i. ad Corinth. Cap. ri. Rurfus vides iniufte mca à te carpi': iuftè autemtua àmerefutari.

Ad hiftoriam Simonis Magi fupra rcfpondi. Fuit ilia manuum impofitio Sacramentum donorura Spintuflàndi; non CommuneSacramentumcratomnium. Quodtupro‘-Labile dicis effe, hoc nos probabile efle tantifper negabL-mus, dum ex facris litcris probaueris. Quomodo enim fc-qiiitur : Petrus negabit Simonem participem efle dono^. rum^quæargentocmerevolebat, amp;quænon crant omnium Chriftianorumcommunia; Etgofipœnitentiampcc-cati profcifiisfuiflét, igt;e adillaquidem Sacramcncafuifièt admifliis, quæ communia omnibus crant ? Aduerfarij mei’, tuiautem focij, contendunt nullum cxcommunicaripoifi fc, pr«eterquam obftinacos 8c pcruicaces, quorumque cri*-men publicè notum fit. Caîterum Simon ( vtfacinuscius notum fuerit pluribus / non fuitantepræmonitus: nec pertinax iudicari tune potuit,quando primum admonitus xiiit. Petrus ccrtc non dicit eum pcrtinacitcr cgific, verum grauiter peccauifle indicat, Sc ad pœnitentia tune primum hortatur.Quodfipœnitentiamnon adurum vidit, Spirit tu Sando docente cognouit. Adijcis deinde Pauli difccifio-Hcmàrebcllibusludæis, iuxta mandatum Chrifti Mardi, ao. vt vbique tui raaneas fîmilis. Dhccflit Apoftolus à no-

Hjeßutn^ Lib. 111, in fcntibus audirc verbum Dei, fiuc ab illis canibus amp;nbsp;porcis, dequibus Matth. 7. Chriftus prçccperat: nos au tem de infertis in Ecclefîam amp;nbsp;peccata fua vitro confitentibus, atque emendationem publice, poUiccntlbus, Sacramen-taque appctcntibusloquimur. Quid inter hosfimilcefi? Hoctibi (dicam iterum, poftquam loties iain dixi) pro-bandum noris ; ilium admittiad Sacramentanondebere, qui crimen commilcritquidcm, lcd palàm fatcaturfe pœ«. nitere, amp;nbsp;meliora cogitarc, priufquàm Presbytcris.^qiü-bufdamvideatur refipilcentiç fuas documentafatis,magna dedifle.

Voniam præcipua excommunicationis vc-ftræfundamenta duo funt, videlicet Cap, 18. Matth, de quo ante cgimus , amp;nbsp;exem« plum Corinthij, quem Apoftokis dccrc-ueratSatanæ tradere, operæprecium cric, vt, quæ de hoc loco dicis, pari diligentia cxamincraus. Ergo in loci propofiti defenfionc ilia pri-mum, (ordinem tuum fcquentes} expendemus,quæ contra argumenta noflra adfcrs. Deinde interpretationcm tuam ponderabimus. Velimautemte in reprehendendo potius Thefts noftras fccutum fuiflè,quàm fcriptumillud, quod mihi foli magis , quàm alijs vllis conîcripferam. Sic enim ordo fuiflet melior, amp;nbsp;argumenta clariora. Sed poftquam tibi aliter vifum cft, fequemurtc, quo-cuiKjue ducis. Lcôtor prudens amp;diligcns cum Thehbus facile conférer.

Argumentum primum tuum ex feripto iam nomi-naio lioc adfiers . Apoftolus contra amp;nbsp;line mandate Chrifti nihil fecit. Iam verô oftenfum eft, P 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Chrlftum

Chriftum ncminern/ne ludäm' qüidctn exclufifsc. Voluf afsurnptioncm poncre hanc. At Chriftusnec vcrboiuflic aliqucin excludi,ncc ipfe aliqucm cxdufic : fed contrarium potius egit, nempe ludam admifit. Hanc,inqiiam, affump-fionein volui propofitioni fubtexere: fed ineo fcriptonc“ glcxi. At in Thefibus fatis aperte pofui (vt etiam alia complederer) bis verbis. Apoftolus contra Leges Mobs de Sacramentis, quas Chnftus nonfuftulitjUihil vnquam vel.dixit vel fecit: fed fuit cum cætcris Apoftolis patriarum Icgum obferuantiflîmus . Chriftus autem IcgemdePaf-chatc celcbrando, in cuius locum fuam coenam fîibflituir,, pro ea parte, qua iubetomnes celebrate, non mutanit,vt abun’de fupra declaratum fuit . Paulus ergo nee hune, qui inceftum feccrat, nec alium à Coena Domini arcuit. Ad hæc debebas refpondere tu : amp;oftendere,Chriftummu-tauifseLegern Mofisprocaparte: vel aliter fecifse: auf Faltern Apoftolos faccre aliter fecifse . Fruftra, crede mihi, latcbras iftas quæris. Dicis te de luda, imo e-tiam de hac rc tota abundè fupra dixifse. Ego veto fa-teor te nimis muita dixißc ; at nihil veri dixifse afsero.-iu-diciumque huius rei Ecclcfia? ,cruditifque omnibus per-mitto.

Deinde cum fcripfî: Nonhoc dixit Apoftolus , cur non interdixiftis huic vfu Sacramentorum ? fed, cur non luxiftis? id eft, expofitore Auguftino, cur non Indu amp;nbsp;precibus veftrisa Deo impctraftis huius hominis fubla* tionem è medio veftri ? Refpondes tripliciter. Primo, de-buifse Auguftinumilludjvttolleretur, ad Cox-rinthiospo-tiusquàm adDcumreferte: cum alioqui parataeisfuifset exceptio: luximus quidem, fed Deus eum non fuftulit* Secundo , tum demum fuifset precandusDeus aduerfus talem, poftquam excommunicationem tandem fuifsent expert! . Tertio nondicit Auguftinus lugendum fuifse, vtiftc tolleretur, fed vt iftud opus tollerctur.

Quis non videat leuiora else ifta, quam vt argumento latisfaciant î Auguftinus ideo Corinthijs hoc non tribuit, ' ; quialt;

Theßum '^ Lib, I IL 215 quia fciebat ipfbrum non cfTc aliquem è medio tollere , vt qui carerent Magiftratu ; fed petendum hoc à Deo efle. Quod fl cxcepiflent, fe luxifïè, non habu-iïïct caufam Apoftolus eos accufandi. j Cumautemre-prehenderet hoc nomine icicbat cos non fccifle: ncc vo-luerunt illi mcndacio fe excufarCj vt tu eos doces. Porto iciendiim hie eft, non iblum Auguftinum hunc lu? dum fie exponere, verumetiâm alios plerqfquc. cx vc-teribus Graecis. Nam TheoJ)hyladus amp;nbsp;Occumcni-us, qui veterum Graecorum fcripta redcgcrunt in compendia , codem prorfus modo exponunt . Quando prccandus fucrit Deus aduerfus iftum hominem, indi-cat Apoftolus. Non dicit Paulus, cur non prius ten-taftis omnia alia, amp;nbsp;tandem. Excommunicaftis eum ? ft ne ftc quidem proficcrctis, cur non tunc luxiftis,vtè medio tollcrctur ? Nulla talium facia mentione repre-hendit, quod non luxerinc : vndc patet fecundam quo-que refponfionem cuanidam amp;nbsp;à mette ac verbis Apo? ftoli alicnam effe. Tertio non modo vana eft, fed eti-am ridicula : praefertim Pauli interrogationem confide-rantibus. Non cuim queritur Paulus, quod nonlux-crint vt hoc opus tolleretur, fed de hominc, qui fcclus perpetraucrat, difertè loquitur . Ec cum monui Auguftinum quae de ludu. 12. cap . 2. Cor.dicit Apoftolus, codem modo explicate, non erat difficile vidcre, quae mens eius fucrit. An oblicus cs, quae is de hac re fcri-pfit lib.2. Rctraciationumf11arum.Cap.17 PRclcgeigitur, vt ncgligcntiam tuam perfpicias amp;nbsp;accufes. Lege etiam quç de hac re lib. 3. Cap. 2. aduerfus Epift. Parmen. Item lib. 5. Quaeft. 39. in Deuteron. amp;nbsp;quam fis infoelix ar^-gutator intelligcs. Rurfus ergo infoelicitcr,vt fempcr ad-hue, nos oppugnas. Summatim dicam, probarete o-portebit, fi aliquid hie contra nos voles adferre, lugc-rc vtaliquis toUatur è medio aliquorum, idem efte, acc-undem ilium à Sacramentis arccrc per MiniftrosSe Seniores veftros. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

P 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tertio

Tertio reprehendis quod dixi,mifcrum ilium nihil vi-dcri à Corinthijs paffum, quàm ivmiAnf; Etcnim cum Paulüs cum in 2. Epiftola abfoluat à tota poena : nec mcn-tioncm alius faciat, quam t« i-w/Tz/i»« à pliiribus profe« ftæ: liquet ab eis nihil dum aliud inflidum ei fuiflê. ReC-pondes primum, twrz/uw fcribi, non i’wtI/z»«)'. Deinde quia hoe te nihil efficere vides, addis Excommunica-tionem 'non fieri fine duriffima obiurgatione . Tertio, non effe de hoe laborandum, cum iuflerit Satanæ tra^ jdcre y quiequid Corinthij fecerint. Omnibus iftis non foluis argumentum , quod probat miferum ilium non fuiflctcxclufum à Sacramentis, fed tantum duriter ob-iurgatum à Corinthijs. Siuc cxcommunicatio fit cum obiurgatione , fiue abfquc ca , dicit Apoftolus huic f'mT/füiii' fufficcrc, alia poena porro non efle afficiendum: (cd hanc ipfam couertendam efTe inrïf ctyó.'auf )a!fairiv. Quid traderc Satanæ fit exponam, cum occafionem tu nobis dabis.

Reprehendis deinde, quod dixi, miferum ilium non vidcri perfeuerauifle in fcclerc : nec ita iuffum à Paulo caftigari, vt qui adhuc peccaret, fed ficut Magiftratus (oient fceleratos punire, ctiam pofiquam fcelcratè agC' re defierunt. Probaui ex co, quod bis fcribitur à Paulo, cum patrauific, non autem patrarc illudfccIus.Ref-pondcs, hæc non ad continuationcm fcortatoris, fed ad ipfum fadum referri, quod in fuum contubernium no-uercamrccepilTct.Docerc hoc Paulum, qui initio capitis non fcribatjT-wwita. «’lt;rx«*ti'tw,fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mox ipfum

Apofiolum amarè infeilaris, fi quidemilium quiiam pec-care dcfijfict, Satanæ voluiffettradi.

Parum certè foficitus hic fum , qiud quifquc credat, tantum dixi vidcri poilc. Tua interim argumenta diuer-fum non probant. Nam cum Paulusdicit, nonnomina-ri hoc fcclus inter Gentes, vt aliquis patris vxorcm ha-bcat, de co loquitur, quod inter alios fir, non primà amp;nbsp;per fe de mifero illo, Exaggcratur crimen miferi ijs verbis

Thefianti Lib, I IL Z15 verbis : at non oftcnditur cum tunc etiam apud fe babu-iffc. Quod D. Paulum deinde nefcio cuius rei putas accufari pofle, û quidem pœnitentia affcâum nihilomi-nus Satanæ volueric tradi, inconimium fane tibi indul-ecs. An non^lagiftratus patrata flagitia plcâit, ctiam-n pocnituerit patràtorem fadi. Sc quidem ex manda to Diuino ? Cur ergo in tarn cnormi fcelerc velis Apofto-lum iniuftc aut crudcliter fecifle, cum proptereaqiiod magiftratu carcrct Ecclefia, ratio aliapuniendi non fup-pcterct ? An amp;nbsp;Petrum accufabis Ananiam occiden-tem ? Propter hoc fadUm dicit Scriptura magnum mc-tum totam peruafifle Ecclefiam. Sic apud Mofen frequenter legirnus, cum puniri aliquod Icclus iubet, ita faciendum, vt cæteris metus incutiatur.Vides cur Spi-ritufbindus talia per Apoftolos egerit? Addidi aliam con-ieduram, quod nimirumfic fcribat Paulus, ac fi ei confti-tiflet de hominis rcfipifccntia.Scd base fatis.

Vt oftendercm maius aliquod fuiflfe Satanæ traiderc, quàm àceremonijscxtcrnisamouerc, multis adduxi verbis Pauli rationes, (quarum aliquas tu omittis; inuitus fcilicet) vt, quod tanto Audio tâmqüe exquifitis verbis fe cxcufet, ac veluti culpam deprccctur 2. amp;nbsp;y.Cap.po-ftcr. Epiftolæ : quod fumma affedifuiffent triftitia Corin-thi; ; quod magna diligentia pro mifero intcrccflîflènt: quod affirmet Apoftolus Corinthios nullo abs fe detri-mento fuifîè afîedos : quod dixerit fe poenituiAe quodam-modo: amp;nbsp;quæ huius generis alia in Thefibus notaui. His, inquam, non erat opus, fl tandem ad refipifeentiam vfquc iuuifTet à Sacramentis repelli. Si perpetuum hoc crat man-furum in Ecclefia : nec in alium finem erat faciendum, quam vt inuitarctur ad po:nitcntiam,non erat cur tantope-re fc purgaret : prçfertim fi Seniores iam ordinauerat amp;c. Infpiciat Thefes qui picnius iftacupit cognofeere. Nunc tuavideamus, cum dicas te cogifingula plene in hoc ar-gumento carpere.

Primum dicis, mcfupracontendiffe, Apoftolutn præcc-P 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piAe,

pifïc, vt tantum admöiïerctur. Caufas deinde dolotis in Corihthij? recitas, fed leues amp;nbsp;cuanidas ad id,quodvr-reo in argumento. Tertio non fe excufare Paulum, ac n peccalTet : id quod ego nee dixi nee icnfi vnquam. Scio certo certius eum ha'c in re nulla cx parte pcccauilTc:cur ergo fe perinde ac fi peccauiflèt, purgaret? Quarto nee poenituifle eum, vt qui malè fibi funt confeij. Conce-do non minus hoe quoque, amp;nbsp;contra affirmantes, me diuerfum probate pofTe fcio, Vltimo nihil horribili-us viuentibus proponipofïc, ais, ( excepta vltimi dici fententià) quam fi quis in Chrifti nomine pronuncietur li-gatus m coclis amp;nbsp;in terra.

Qua? fecundo, tertio, Se quarto loco dixifti,fâtis confu-tata funt : nec ad propofitum noftrum afeendunt. Quod primo loco mihi tribuis, falfiffimum eft: necreperiesà me vllo in loco affirmatum . Dixi nihil eum praeter ob-iurgationem illam multorum perpeffum: at non dixiA-poftolum hoc t^ptum iuffilïè . Hoc modo cum tories mccum agas, amp;nbsp;fubinde tarnen fratrem me appelles, faeîs certè vt prudentes dubiteqt, quo me animo ac modo fratrem nomines. Quod poftreraodicis, verum eflecon-ccdo ; at Corihthium ilium ^pronunciatum hoc modo fuifTeà Paulo,tune verum erit, quando quicquid tudicis, verum crit.Paulus crînien voluit in hominc punirc:proptcr-ca cxplicatifsimè dicit, fe fiatuific eum tradere ad interi-tum carnis, quo anima falua mancat. Vides, quàm Icuibus ratiunculis veritatemoppugnes ?

Athanafioquoque, Auguftino,Chryfoftomo amp;nbsp;Theo-phylaélo, dixi, maius aliquid vifumfuifle tradi Satanæ, quàm à Sacramentisrcpelli. Hoc quia negate non potes, multum te torques, vt tandem nonvidearis filuiffe. Atha-nafius, inquis, exceptam fuifle ait animam iftius, idefli, vitam, fient in tentatione lobi faâ um eft. Auguftinus titu-banterloquitur. Chryfôftomus aperte ad cruciatum corporis referr.

Quorfum dicas,quicquidhïc dieis, ego certe non video . Propofitum mihi fuit doccre. Patres, quos citaui, af-firmauifsc aliud quippiain fuifscSatanac tradi, quam aSa-cramentis rcmoueri. Hoe tu eos fcripfiflè aim negate nc-queas, tarnen me reprehcndis. At non idem, inquisfen-ferunt hac de re omnes : fed alius corporis cruciatum efle dixit, allUS vitam excepit, aliusùnodo hoc, modo aliud quippiam affirmauit, aut titubantcr locutus cfl. Sedquid noccontranos facit? Non hoc difputamus, an idem omnes fenferint ? vel an ita fint interpretati, vt ego expofui ? fed hoc quaerimus, an aliud cflè putauerint, quam à Sa-cramentis dcpelli, quicquid tandem finguli opinari fucrint elTe? Non minus erras, cumferihis, mein vobis oppugna-re, quorum authoritate nitar. Nam quatenus eorum te-ftimonijs vtor, rede me vti oftendi : tu, fi potes, diner-fum docc.

Athanafius ccrte,vt amp;nbsp;hoc obiter moneam,non excipit vitam : fed per falutem ipiritus intelligit falutem animæ. non autem vitam corporalem : quod in ipfius expofitionc fuper hunc loaim manifcftè fcriptumlegimus, Necdicit, Apoftolum eofdcm terminos Diabolo hic pracfcripfifse, quos Deus ci praefinierat in tentationc lobi: fed hoc tantum dicit, ficut ibi certum iterminum tentationis Diabolo propofuerit Deus, ita Apoftolum indicauifse, quate-Bus cum vellet cidem tradi. lobus tentabauirfolum à Deo: atCorinthius illepledendusfuifsetjfi Magiftratum habuif-fetEcclefia. Indicium tandem cum permittis Ecclefiae, facis hoc,quod ego voice cupio.

Argumentum deinde inuidum, vt rede dixi à fig-nificationc nominis eAeö(.olt;, propofui, hoc modo. Perpetua certifsimaque haec eft régula ( quam qui non fer-uat, poteftatera fibi facit omnia pro libidine fua pcr-iiertendi ) aurores exponendi omnes, vt verba in fua propria natiuaque fignificationc, in qua cum anthore no-jftrqalij cundi vfurpare folent, accipiamus: nifi omnino

conftet, authorem, quem iatcrpretamur, aliter vfum fuiffc: amp;circumftantue acres, de qua fermo eft, aliter nos acciperc cogant. Cxterum apudomnes Graecos nomen hoc, «AiJfK occifionem, mortem, necem,cxterminationem,cxitium,vt tibi placet, notat: nec aliter Paulus co vfus oftendi poteft: ( femper cnim pro morte vcl corporis,vcl fpiritus fiue anima:, vcl vtriufque pofuit: pro exftindione cupiditatum camis nunquam vfurpauit) nec res nos cogit aliter intelligcrc. Ergo hic ctiam pro morte feu intcrfcótione pofitiim eft. Cita-ui deinde tcftimonia omnia noui Tcftamenti, quorum re-cordan potui, quaeque ab alijs notata animaduerti, in qui-bus vcl nominishuius,vclverbi, vel participijfitmentio, vt fic rem habere demonftrarcm. Poft naccitaconclufi. Intcr-ficcrcaliudcft,quàmàSacramcntisarccrc. Apoftolus hunc dccreucrat occidcrc. Aliud igitur voluit, quam à Sacramentis dcpcllerc. Haccexpriore illo mco fcripto, quod tu magis, quàmThcfes vlderisrcfèllercvoluiflè. Quidad hæctu’

Primum dicis, te malic oAfSpopcxitium interpretari, quo videlicet funditus aliqiiid delcamramp; pereat. Deinde omifso co, inquiSjinquocontrouerfia pofitacft,id, de quo non am-bigitur, in dubiura reuocas, quod magnum eflein difputando vitium non ignoras. Nos cnim nomine carnis dcclarari arbi-tramutcarnisaffciftus,quibus perimendis deftinata fit etiatn eiedio ex ccclefià. Hæc tua funt. Qupmodo conuerti nomen hoc raalis, non laboro : modo id mihi des, qnod cripcrc non potes, occifionem fine moncm fignificarc corporis hoc in loco. Cum cnim addit Apoftolus tw ac deinde ad-ijcitjVtfpirims maneat faluus, hoccft,vtanimafiilua fir, palam déclarât, qiutcnus cum tradi Satanae velit, nempevt cor-poralcm vitam adiraat : animum non affligat. Reólèdicis deinde, magnum ciTe in diCputatorc vicium,fiquisprincipium petat. Equidem non ab aliam caufam foedum hoc vicium totics in te reprehendo, quàm quodturpeefsefeio. At hoc tibifumis, inquics, inpracfcntcloco . Ergo vidcamus, quid dchacrcdixerim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Græcum norren hocï'Atfifof, fiueadditum ei fit nomen TÎif *«tf*if fine no fit additum, inueniri pofitum pro exfiindionc affeduum carnis : ncc caufam iuftam adferri poßc,ciir hoc modo potiusj quam proprie pofitum in pracfentc loco di-cemus. Oftendi Corinthios ita doluißc vt nullus fanæ mentis pofsit cogitate, hoc ipfos intellexifse, tradendura else cum duntaxatad exftindionem cupiditatum carnis. Quomodopetiuifsentab Apoftolo, vtnon traderct Sata-næ, hoc eft, (vtextua expofitionc confequi oportet) vt non adigeretadpocnitentiam, fine vt non extingucrct in co carnis cupiditates? Quomodo ctiam tali petitioni af-fentiri potuifset Apoftolus ? imo quomodo Icripfifscc Ce condonare ci? An condonando permittebat hoc,vt non deleter feu non caftigaret affedus carnis ? An extinguerc cupiditates aliter non poterat,nifi eijeeretur ex Ecclefia’ Ac verbum de eius contumacia nullum legimus poft fadam admonitionem : imo potius videtur mox poenitentia fum-madudusfuifsCjVtprope triftitia abforbcrctur. Propter hasamp;confimiles alias rationes inThefibus ita hanc rem conclufi. Opponit Apoftolus non affedus carnis cogitation! fpiritus, fed TOFcAïSporTSf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TS-s-nufzaTsf: id

eft,mortem corporis animæ faluti: quod amp;nbsp;verborum pro-prieras,amp; Pauli confuetudo,amp; veroum -»«pa/îw fie prônant, vtqui effugium hîc quærit,quiduis potius,quàm vc-titatem, quærercvideri pofsit. Qua fronteîgitur tu fciibc-rcaudes, me omifso eo, quod in controuerfiaeft,id rcuo-carcin dubium, de quo non ambigitur ? Si oftenderis rèr ÏÀsGpoi-Tîtffl-ÂpjUf procupiditatumcarnis exftindionc poniin facris literis,amp; aigumcntamea confutaueris,ium dicito mc fall! amp;fa!lere alios.

Verum fi Apoftolus,inquis,aperte dixifsetjtzfïxjSpoFT«), «pôÇiai)/ T? ffsS/xATSf, vt alibi dixit, óumTSTf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7«

an mutaretur hæc fignificatio ? Refpondco, fi Paulus ita dixifset, feiremus ita intclligendum: nunc cum aliter vnà cum Græcis omnibus eftlocutus, feimusquoque cum fie intclligendum vt loquitur. Quia alibi aliter fcripfit,potuif.

fct etiam hic ita (cribcrc, fiita voIuiflTct intelligi. AliuH eftcarnisintcritus, amp;nbsp;aliud rurfus mortificatio affcduum carnis.Tu vocasfyllabarum aucupium, qiiiavides tccoar-giiiiftis:mallesfortafsenos adtua omnia refponderc tfie, atfaccrc nonpoßumus. Falfum quoquc eft/quod adij-cisjcitataamc tcftimonia,flvrgere ca vclis, doccrc,Wf»i’ fccum crahcre (piritiis pcrditionem. Mortem fpiritus fiuc animae fignificare poise dixi:perditioncmjVt in nihilum redigatur,no poteft, quia fic mori homo nullus poteft.No-men tS «xp? reólè dixi pro occifione affeóluu carnis nullibi ponicum adieftionevocabuli carnis fic abfolutè pofitum, vthicoxeGpof ponitur: verbum autem ipfemetcitaui.Siqu« ex cap.S.ad Rom. citas,itadoccas exponendaefle, vteico-traJicent,quod de hoc nomine diximusjcrrafle in hoc me libcnter profitebor. Qiiippc qyiomodocunque res habeat, (ernper manet firmum amp;nbsp;indilsolutum, quod probate nos volumus,noro€ videlicet,«xjflpoG femper morte, numquä carnis alFeóluum abfeißionem fignificare. Dcverbo-w«paJ'»lt;/'fii/xlt; tunc rcfpondcbimuSjCum c erti aliquid accufabis. Cum me parum abeßc dicis à calumnia, non moueor, dum àfratre proficifcicogito,quicalumniarincfcit.Iudicabuntpij 8c in tclligentes omnes, vter noftrüm à calumnia abfit longius.

lt;^oniam3did,quoddixi,ncquc Paulum tantopere le fuiireexcufaturum,ncqucCorinthios ita fuilTe dolituros, fi ad refipifeentiam vfque folummodo iufsusfuilset excludi à Sacramentis:exquonccad Ecclefiam nec ad iplum aliquid mali tantiperueniret, propter quod ficanimis ange-rcntur:quoniam,inquam,nihil refpôdes folidi,iplc quooue prætereo. Alia fuit Âpoftoli ratio,qui inuitus punicbat,ide-oqi merito lugebat. Si ad emendationem vlq; tantum volu-ifset à Sacramentis arcere, aliter fuifset locutus. Quid mul-tis? Pocnasinfligebatenormiterpeccantibus longé graui-ores quam veftra fit exclufio,vtqui poteflatem accepifset à Deo non traditä quibufuis alijs aut miniftris aut Senioribus.

Non me videre cum dixi,quomodo Satan carnalesaffe-dus in nobis extinguat,cuiubeat Apoftolus Spiritu-fando

I ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nos

T'he/tum, Lib, IlL 221 nos delete amp;compe/ccre carnis fruduSjita tibi peccauifle vifusfum,vtcaliîniam primo,amp; co nomine poftea expun-lt;Slo fidione eflcfcripferis:quam vt à vobis arccat Dominus, togas, quid tu fcisjquid mihi auditum fit antequam iJIa fcri-bcrem ? An ^o te fpiritufiandi officium dixi ad Satanaqi tranftiilifse ? NuUo in loco dixi. Quanquam non valdc fortafse pcccet,qui hoc de vobis affirmer. Nam dum fiç interpretamini verba Pauli tzfeAe9fiit'TiK9-«p»ilt;, vt idemfigni-ficent,acfidixiffetjadoccifioncmcupiditatum carnis, ccr-tevidcminicihocmunus delegare. Qui enim perfonam alij perfouae (vt filium praeceptori) ad rem certain, ( vt ad ca-ftigationem vel inftitutionenr, tradir,is certc videturpermit-tcre traditum poteftatieius, cui tradit, in cum fincm, propter quern tradit. Sed ad rem.

Citas contra nos Apofiolum amp;nbsp;deindeChryfoftomum: fedquorfum nefeio. Cum enim dicis tradialiquosad difcipli-namomnisnequitiæmagifiroxquid aliud dicis,quàm ego dixi? Cur ergo calumniam aut fidionem vocas ? Negotibf, Paulum tradidiflealiquosSatanae ad difciplinam. De Alex-andro amp;nbsp;Hyraenaco dicte fe eos tradidifse, vt iam didicerint non blafphcmare. Hos cenè non fie excommuuicarat, vt Co-rinthium excommunicate (loquendum mihi eft more veftro) dccreuerat, cum illi fidem abnegafsent. Sic ergo loquitur A-pofiolus, vt cum dicimus magiftratura fceleftum aliquem tradidifie carnifici.quo di feat no amplius furari,aut latrocinari.

Chryfofiomiexpofitionemnonaccufo vt impiam, fed propriam efie nego: cum nec verbis Apofioli, ncc ratione a-liqua nitatur. Imo veto cum ait Apofiolum non dicerc fe veile Corinthiumtradcre Saranac, vtfpiritumfaluet, fed vt fpi-titusfit fiucmancat faluus,aperte fatis pcrfpicitur, cum non tradendumfuifle ad difciplinam. In loco fuperiorc fcribitur, «'«•srctzJ'fuGî'a-z, vt hie, «i'« wjufzx «raiW; Vt par fit vtrobiquc, quod ad hanc rem attinet, ratio. Non tarn futilis ergo mca eft ratio, quin futili jrtua fitaccufatio. Si cenfes Paulum voluifle, in-quis,vtifte Corinthific interficeretur, vt Ananias ad Petri ^csexanimis ccciditpiuvideris,quara refipifeentiae locum

ipfirclinqucret; quotnodo Corinthios cxcuüturdsfit,quod non parucrint. Advtrumquchocfuprarefpondi, Si inThc-fibus. Etcnitn Paulus (celus piïnirc voluit : amp;nbsp;dc refipifcentia hominis non videtur dubkauifsc. Magiftratum non iufsit Deus fcelcratorum poenas diffetre, dumciun, qui patrauif, poe-niteat: poenitentiam fuis edam in ipfa morte concedit Dominus. Apoftolus quoque non modo Corinthios pro mifcro il-lodeprecanteshabuitexcufatos, fed maximopcre affeftum e-orumergamifcrum ilium commendauit, adeo vtamp;: ipfe ct pcperccrit,8cillishortatorfucrit,vtbcnignè cum compleóle-renturScconfolarcntur.Tupotius videris, quomodo non fis nimiumaudaxj qui Pauli fa6tum,amp;Corintniorum pium af-feäurn in fufpicionê aliqua adducerc audes. Multo laudabilior efi Corinthioru pia humanitas 8c miferatio.quam paru Chri-âiana quorunda incenfendis proximi cogitationibus fcueritas.

Paulus nullo loco dixit,fcripfi ego,miferum illu rurfus cflc ad Sacramentaadmittendum, autin Ecclcfiæ focictatem ite-rum recipiendum, fed folamèw/juwyfufiicerc ait. Nihil ergo perpelTusfuerat aliud. Refpondesnon referre quid CorinthiJ fecerint, fed quid Apoftolus præceperit, ad quod fupra fatis refponfum fuit. Q^rfum, quæfo te, hoe refpondes’ Nos de Pauli fafto loquimurjtu de Corinthijs refpódes.Et fupra,cum de Corinthiorum faéio ageremus,tu de Pauli prçccpto refpó-debas. Quid facias difputatorc tali’Deinde diciSjApoftolum fatis expriracre cxclufioncm faiftara,cum fufficere dicis, quod cum ipfo palàm aftu erat.Iam ante ad hocquoq; refpofum eft, nihil cumco a£lum,quàm quod à plurimis fuit obiurgatus.Tu plura cum eo aóla vidcrisopinari:atcx texcunó potes probare.

Si tradere Satanæ idem eilet, dixi, quod extra Ecclcfiam cijcerc,extra quam nó cft falus, non addidiiset Apoftolus,vcr-ba hæc, vt anima feu fpiritus faluus maneat. Ex his ego liquere puto, vt nulla præterea adeilent argumenta, Apo-flolum tam non putauifsc hunc damnatum iri, fi occifus fuifset, quàm non putamus al ij nos vel larrones vel alios fec-leratosdamnari, cumpiè in fupplicio moriuntur. Refpondes primo muha dc veftra opinionc, quam ego non magnifacio in difpucationc tali,in qua teftimoniafcripturacquacrirnus.

Theßum, Lib» III. 223 Deinde negas Apoftolum fcripfifsc, vt faluusmaneat: fed vtfaluusfiat. Verborum proprictas multo magis meæ quàm tu« fèntcntiæ fiiffragatur iudicio cruditorum. Con-uertit te reôlius intcrprcs, vt faliius ûe, quod lê^uentia mox verba,in die Icfujid cft, in die iudicij,clarifsime oftendunt. Quippe non tiUTi primum failli fimus: fed pronunciantur fâlui, qui iam ante font fàlui. Certè verba hæc aperte fatis probant Apoftolum de morte corporali fuifsc îotutum.

Sitradere Satanæ idem eft, quod à fola Coena arce-rc, non idem eft, ac extra Eccicfiam eijeere, extra quam falusnoncft. Qnoniam Coenanon eft abfolutè necefsa-riaadfaliitem. Refpondcs, non poise aliquem , qui velit participate Ccenam, ab ea prohiheri, vbi legitimus fit excommunicationis vfus. Sed addis poftca, oportcrcilium talem defidcriiim fuum rite teftari Ecclefiæ, ne fcipfum fal-knsiudkium fibi cumuler: hoc eft, oporterceiim Prefi byteris placere. An non pugnant hxc, non prohiberi ali-quem appetentem: amp;, iudicium penes alros confifierc num redè veréque appetat ? Etquisjtogote, poteft ligiti-musvfus eße veflræ excommunicationis, ab hominibus fine verbo Dci confidae? Abutuntur homines infiituiis Diuinis : amp;nbsp;humano decreto, quod pro lege Diuina tanta animorum contentionenobis obtrudicis, legitime vtemi, ni ? An apud folos Allobroges non falluntur homines in iudicando ? Item quis hoc fcripfit, oportere Sacramenta appetentem defiderium fuum Presbytcrisritc,id eft, quo-tnodoipfis vidcaturefseredum, teftatum facere? Q^od deinde negas, excommunicationem exclufionem el^ à fola Coena, fed deelaratione dicis exclufionis è Regno coelorum, fupra fatis fupcrqucconfutatumfuit, vnâcum alijs,quæ hic allînis.

Multos apud veteres fuifie fcripfi,qui ad firrem vitæ dc-mum baptizati fuerint, quos tarnen ob id nullus pu-tauerit Satanae traditos, Cum ergo, inquam, nul-libi fcriptum fit ilium damnandum qui à Cœna co-adus abftjneat, non.illum, qui baptifraum volensddferat:

curilli poîius,quàmhi,cxiftimantur Satanætraditî? An mclioreft,quivltrôàbaptifmo abftinct, co, qui cocnam dcfidcratjfedàpresbyteris arcetur? Adhscc, quæ in primo fcripto obiter mihi notarcmjinThcfibus repeterc non voluijfic rcfpondes,vt fbcordiam vctccum hac in parte ac-cufcs: quos ego in praefcntia ncquc defcndcre,neque accu-iàredccreui. Tradi Satanæaliud fuiflè apud Apoftolum, quàm vcl baptifmum déferre, vel vitro à Coena abftincrc tibiperlibenter concedo. Aut nefeis quid voluerim dicere, aut nefeire te fimulas. Nunquam cnim vcl dixi vel fbmnialt; ui, hæcnon toto coelo,quodaiunt, differre.

Supra, cum propofitum cfTct probate, Apoftolos nullum cxcommunicauiße,argumentum, quod hoc loco tu récitas, propofui his ferme verbis. Nequerixofos, ncquc fchifmatis authores, ncquc in ipfa Coenæ cclebratione E-brios favlos, ncquc inflates illos Gnofticos, ncquc mortu-otum refurreófionein negantes, neque alioqui diflblute vi-uentes ab vfu Coenæ iufsit feparari : cum minora tarnen corrigatjVtquoddomifuæ quifque cibum capere debeat. Mandatvtvnufquifquefeipfum probet; non prarcipit, vt alij alios probent. Monet, vtomnes ftiideant digne acce-dcrc, nc fibi iudicium edant : non iubetqucnquain emane-re, tametfi indigne vefeentibus caftigationcm Domini de-nunciet. In 2.deinde Epift. cap. 12. nbsp;nbsp;13. illiSjquos poft

admonitioncm non poenitueratimmunditiæ, libidinis,amp; impudicitiac,quampatraucrat, non minaturamotioncm à menfa Domini : fed pro autoritäre ac poteftate fibi à Deo tradita rigide acduritcr fein tales animaduerfiirum often-dit ; quod in fuis fcriptis frequenter ab co faólum obfer-uauimus: nunquam veto inuenimus eum à Sacramentis quempiam abfterruifle, vcl Presbyteris aliifuc vllis, hoc vt facerent, impofiiifse. Contra hæc quid tu adfers?

Nc nos quidem ad extrema ftatim remédia profili-mus, fed omnia prius experienda docemus. Illos verô,qui in Idolæo dcinccps vefccrentur, cenfuifse Apoftolum dig-nos, qui arcerentur à menfa Domini, fuo loco oftendi-mus

mus. Capite quinto autcm docuit, quod cum cæteris fieri vellet, vetans vel cibum cum ipfis (præcuntc legi-timo Eccicfiæ iudicio damnatis )fumere. Idenimpriua-torum arbitrio relinqucre, jgt;criculofum nimis,amp; toti Ecclefiæ damnofum fuiflet. Q£o in loCooftendifti Paulum cenfuiiTe illos cxcommunicandoscffé, qui Idolothy-tis vefci pergerent ? Supra dcclaraui te id ita probaffe, vt in hoc tuo feripto probas Vniueria : rationibus videlicet nullis, aut tuam ip fi us Icntcritîam cuertentibus. Quantum différant priuati commcrcij negatio 8c Sacra-mentorum interdidio feu excommunicatio fiiprà copiofè Cîepofui. Quibus tu probabis hominibüs , nifi plane rii-diifimis, hoc quod Apoftolus de fuga priuati conuidijs amp;familiaritatispræcipit,non pertincre ad priuatos quof libet, feu non effe in priiiatorum arbitrio priufquam Presbyter! fua Icntcntia declarauerint hoc faciendum ? Næ tu homo es cordatus, qui icripturas interpretarî quomodo übet audes : nulla certa expofitionis tuæ cau^ fa prolata. Tcxttis ipfe,verba, res, confiÜum Apoftoü', docent,cum mandate fingulis , quid facere conucniat; nec veile, vtiudicium quoddam Presbyterorum veftrorum, quos ignoranit, exlpcdcnt, Falfum eft, Ecclefiæ pfirU culofum ac damnofum hoc effc poflc: quia Ipirituflandus aliter ccnfirir.

Alij quidem Cotinthios infirmitate fic pcccauiflc aiunt: ac proindea Paulo non debuifle priulquam admo-niti fuiflcnt excOmmunicari. His ego fic ante hoc tempus refpondi. Quomodo infirmi fuerunt, qui fc plus A-poftolo fcirc gloriabantur , illique Ic in rebus omnibus fere præferebant? An non idco Gnoftici nominati funt, quod fc folos Rcligionem rette pcrcepifse exiftimarent, atqueidolothytis abique culpa vcici poflc putarent,alijf-que prætcrca contra Pauli doétrinam perfuadcreftuderent? Qiiis credat illos magni æftimauiflc Pauli reprchcnfioncs, quiei modis omnibus obtrcólabant, ipfiusqueauthorita-Écm fuperbiflimè clcuabant, riegligcbant, dcipicicbant ?

Hi vel lion legcrunt, vel ccrtc data opera dilfimulauerunt, quæ poftcafequunturin Thefibusex fine cap. u. amp;nbsp;prin-cipio lîjé fccundæ Epiftolæ defümpta. Vidiflcnt cnim nmltosnc poft adinboiiionemquidcm deftitifTè à libidine amp;nbsp;iinmundiciafua,' quos tarnen noniuflït cxcommunica-ri: quarnuis pro poteftatefibijionalijs, à Deo cradita, Cc .^urum Gontra talcs minetur . An non fucrantifti talcs ia priors ßpjftqlft;,amp; alias qfupquc, vt extextu apparct ad-moniti ?. jj-Inapilfima igijeur èft hæc ;quoqiie refpon-

Carpis Slt;hoc,quoddixi, vel tune irrcpfilTe intcrdi^li-oiKniiyfusSacramcntoEuminEcclefianiquot;, cuni lalutomçis adferibere,homines toepcrunt : vel certè ex hpc errore prognatamfuiflè, Huius iomnij mei, vt tu vocas, cum probationem peteres , ipfe credo, fomniabas. An non res ipfa doçet, vt probationis alïus non egeat’ Expende inodojamp;aflcntieris.^ An non ramen probaui fatis, quantum res talis prqbari poteft ? Pro argumento hæc non adduxi, fed vt monerem tantum, quid olim pcpcrerit mail Ecçlcfiæ ifta excommwnicatlo. Sic autem probaui. Con-ftatab pnyiibusj-fermeolim fuifle cr.editum, pocnam gfa-wi/^iinapycfl[e Sacramentorum negatiouem, adco vt ple-riqutde faiuteiÜorumambigcrcntjqui abique eis ex hac vita migraflent . Ancxcidcrunt tibi Auguftini hac de re habita; 4ifputationcs, vt alios taccam ? Certe non apdebis dicere, qpjnor, eos plus Baptiftno quam cœnæ tribuiflc. Propterhaneppinionem, inquam, quæ tunc nonidiotas folum, fed etiam doftos inuafcrat, ftatutum fuit, vt in extremo aut magno vitæ diferiminc conftitut’s coena pojuiqipa coaccderetjjTetiamfi excoraniunicati cficnt, iuioicciptumcroditumqucfuit, aliquos non potuiflernou, ptiufqiiani;lt;œnæ,participes fadi fuiiïent. Quis dubiter, præterte^fiGjfùine tunc homines ratiocinatos ? Negatio cqenx adfçrt interitum». Ergo ciiifdcm concefsio adiert fa-lutem* Incerrogajcuamipfius confcientiam,annonvcrifi-miielt;^propenec«/Uriuip .pûtes talem plurimorum fuifle

“ ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tunc

Tbamp;pum, Lib. HL 217 tiincopinioncm . Vtinam tu tua vtl hoc modo probate potiüffes 5 quomodo ego conicôluram hanc meam ollcndi cfseprobabikm.

Vltimo loco ponis hoc argumentum 'tncum-, E mcdid tollere, Sc Sacanæ traderc ( adintcritum carnis-) idem figni-ficant. At cxEccIcfia cijcere 8c è medio tollere non fig“-nificantidem. Ergonequeex Ecclefia eijeerCy 8c Satanæ traderc eadem fuut. Qui ppc cum ê medio tollî maium iur bet Apoftolus, alluditaddidlumMofis 13. Deuter.’quoin loco pro occidercponiturillud, è medio tollere. Sed eum Ecclefia tune carcret Magifl:ratu,atq; idcirco gladio caterer; prccibusà Dco iubecimpctrarc.vtnefarium hominci,ntçr-ficctet. Sanè fi nullo alio argiimc to refelli poflèt veftr a exto-municatio, vcl vnuhoc fufficerc pofsct.Étenim Apoftolus cum fceleratum vult puniri,non iubet eu cxcomunicari, ncc addiicit feripture teftimoniu hoc iubentis: fed vult eu inter-fici : amp;nbsp;feripeura: teftimonio déclarât reélè hoc ica fieri ex voIuntaceatqucordinationeDei, Quid tu? Rcfponfioncs quatuoradfers. Prima eft,probauimusex i;sferiptoribus, quorum authoritate abufus es, Satanae tradere non elle in-terficcre.Secunda,N5fcripfitfimpIicitcrvttollcrcturè medio , quod fignificat mortis fupplicium, led addit pronomen u^oâÏFveftn. Aliud autem eft ,tolli ê medio, quam tolli è medio Ecclefiæ Corinthiaeæ. Tertia, Si idem (unt, tradere Satan^’jSc è medio tollere, confequitur, ius tradendi Satanç penès Corinthiüs fuifse, cum eos iubeat malum è medio fui tollere. Ad heeprimum rcfpondcbimus: deinde vlti-mam confutabienus.

Adprimamrelpondco, falfumcfsc, te ex illis authori-busprobauifc.quoddicis. Etcnim Auguftinus apcrtèlo-quitur defublationec medio. Quinctiamiib. 5- qu^ft. 39. ia Deuter, tollere è medio palam dicte fignificarc interfi-ccie: idqnc probat 2. argumçntis. Primumeft,quod A-poftol. teftimonium ex Deuteron, defumplerit. Altcrum eft,quiadicat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non autem tù-zs-oritfor. Athanafius

Q 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cft;

çft : at per animam non intcHexit hanc vitam mortalem, vt tu perperam affirmas . De alijs nunc nihil dicam : fed hoc folumattingam, tc rurfiim iniuria mea.fficcrc,cum xne, honim, virorum authoruatc fcribis abufum efle.

folutn volui ipiôrum teftimonijs probarc, aliud ipfos cxiftimalfc Satanæ traditionem ,, quam Sa-cramaitorum intcrdiâioncm : qiKxl negate tu non potes : ouantumuis non codem plane modo exponant hunc locum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î

.q. Ad (ecuirdam dico, pronomen fèntentiæ noftræ ne-quc addere neque detrahere. Cum enim iubet eos maliim, ilium tollere è mediofiuc hominumSe mundi , fiueè medio fui vel Écclefiæ, idem iubet* Si, quod tudicis, fenfif-fet, perindeid eflèt, ac h quis Virginis pudicitiam iubc* ret confcruarc , amp;nbsp;eandem imperarcc ex honeftariiui: matronarum cœtu in proftibulum fine Lupanar de-trudi.' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qj

Ad tcrtiamrefpondco, Corinthios habuiflèpoteftatem înceftuofum hominem è medio tollendi, quoraodo Apo. ftoluseosfaccrcdebuiffeindicatjneinpe vt luftu Sc preci-busàDeoimpetrarcnt, vt,quomodoei vilumfuiflèr, ira Cura tollerer. Satanætradcrcnon iubet, quæ poteftasA-poftoli fuit, non Corinthiorum, fed conueniveiubet, vt eis congregatis ipfc eum ipiritu prefens traderct. E medio tollere ,fi Corinthios fpeéics, generalius erat: fi Apoftolum fpedes, eadem crant, quo tempore hoc modo tollere de-cre Herat.

In rcfponfîone quartaamp;vltima plus inert rei. Primum dicis non tantum cap, 13.Deuter, poni verba hæc, tollitc malum è medio veftri, fed alibi fæpius: id quod, verum ert. Nam in meis Thefibus, quas poftremo conexi, ortend! cadem verba, imo cafdem penè fyllabas contineri Deuteron. 17. amp;nbsp;19. amp;nbsp;21. 5c 22. ter, amp;nbsp;tandem 24..-cap. femel. In omnibus his locis pofitum eft fiuc

cum in cap. 13. pro eo pofiiirtetafonïeiTs. Cum ergo dicis, fi capitale fuppliciqm vbique ßgnificct hxc

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;phrafis

The/îtitn^Lib, 11L tip phrafis caufam nullam eflè cur accufctnt Draco, quafi leges fanguinc fcripferit : quum futurum fit, vt Mofes multo magis fanguinarius inueniatur.Hæctu cum I'nufitatam hanc tuam audaciam confidcro,qui Apoftolum amp;Mofenjadeoqs Deum ipfum, a tides corrigerc, non pofl'um non exhorref-cere : Impie audax fit, qui ncgarc feiens velit, in omnibus citatis locis phrafim hanc fgnificarc capitalem pocnam à Magiftratu infligendam . Ncc propterca vcl Mofes, vel Apoftoli, vcl Deus ipfe rcfte à re vocabuntiir fanguf-nari;. •

At fani interprétés, ais, monent, interdum ifta eflè referenda ad ipfius Dei iudicium . Non hoc quærimus, an aliquando Deus intcrminctur aliquibus etiam fami-lijs cxitium, fed an in.his locis, ex quibus verba fua con-flat Apoftolum fumpfifle, id volucrit ? Cum de fe-iplb loquitur Deus, non dicit fcriptura , aufer hunc , vel au-fcrtchunc è medio veftri ; fed dicit, excindetur, fliccidc-tur, pcribit, alijfquc fimilibus vtitur loquendi formulis. In citatis omnibus locis mandat Deus cxprclsè per Mo-fen Magiftratui, vt tales afliciat capitis fupplicio. Non memini adhueme in facris libris hanc loquendi formam, tÇo/pçïTêTTWtxiuîinfu^torjpofitumrepcriflc pro eo, quod eft, xiTOfXToi' amp;nbsp;Àviatov tiva.i. Vides quoufquc procédas dum fig-mentum humanum vis hominibus vcnditarc pro mandato Diuino ’

Hæc lunt, qua; in expofitione noftra huiusloci Apo-ftolici carpere 8c denigrate, fed infeliciflimo conatu ten-tafti. Q^ippe non modo non maculafti ea , fed animi tui aflpcdum præclarc nobis prodidifti, quantumuisfratris appellationc fubindc tegere eum conatus fis.

Prudentius fcciflc aliquibus vidcris, quod libcnter quæ-dam prætericris . Talc eft argumentum à verbo wapo/i-«i'ä’jw dcduiftum hoc modo . Vbicunque verbum hoc fic eft pofitum in facris litcris, quomodo hicaPaulopofitum cernimus, fempcr fignificat poteftati alicuius permitterc ad hoc faciendum , cuius caula aliquis traditur, Con-

Q ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftruituc

ftruitur autcm in hoc loco fie, vt Nominatîuus perfenæ tradentis præccdat, fequatur Acculàtiiuis perfonæ tradi-tac, vnà cum Datiuo perfonæ , cui traditur ac tandem id, cuius caufâjôi quatenus traditur. Talis ergoeft oratio, ac fi dicercm ; tradidi filiumœeum præceptori adea-ftigationem. Itacuradico, an non hocdico , poteftatem me præceptori dediflê caftigandi filiuro ? Dicam aliquid amplius: nee apud facros feriptores nee apud profanes verbum hoc repeties vnquam fie pofitum , quin idem fignificet ac permittere , in poteftatem dare vel dedcrc. Exempla funt in i. ad Timoth. 1. Aólor. 27. Si 28. Matth. 5. 18 . 27. Marc. 15. loh. ip. Simillimum ert, .quod Matth. 24. habetur, vaga/âimrjir vim( ’uf Si Marc, 15. ‘VAfAj'âiTH ƒ» À/iKjiès fi( hûi'ctTciti. Item 2, Pet. 2. «s-ctpi/aiMf tzfjtpia’/i' TtTiipiijuii'vf .• Item Z. cap. lobi, /.ƒ« in-a.pttj'i/afil «■01 Àvjoif ; /zot'oi'wV 4yX«i' a’Æ/zit^uAetloiz. HoC tU atgU-mentum difloluere debuilTes.- atque alia quædam ad rem non adeo pertinentia omitterc.

Ne ad hoc quidemrefpondcs, quod dixi, nulloau-thore idoneo monftrari pofiTc i^x/pe/t-éx ptint-nray, idem efiê aut fignificare , quod arcere à Sacraraentis , vcl excommunicate . Nam fi pro cijccre maxime alicubijpofi-tum cfiTct hoc verbum , hic non polfct tamen ita accipi. Cumenim dicat, èxuia-» ad Gentiles fuifictexturbaii* dus. At oSftat quod dicir, vt anima falua fit, quæ extra tonforti-’m Ecclcfiæ falua efle ncqnit. Si à folo Sacra-mentorun. vfu piiuatoquc commercio duntaxat arcuifi-fent, nondiim è medio fui fuftuhflènt. Si ad refipifeentiam vfque eijciendum fuiffè ad Gentiles dicas, feriptum hoc nullibi efTe, fed à te verbis Apoftoli affui conflanter veréq; rcfpondeo. Noncoim huiusreimeminit Apoftolus vnica fyllaba: imonec vilius rcceprionis commeminit, dumcum tradi veile feribit. Ac poftinterccffioncra Corinthiorum, quando culpam ci condonat, non iubet rccipi ad Sacra-menta, fed fufficerç ait maiqrequc eum pœna non vultaffiei.

Item locum te oponebat oftendcre, in quo Apoftos lus iuiTerit vel Presbytcris vel alijs vllis quempiam Sata-uæ tradere ad interitum carnis . Scribit vbique fc cum authoritate venturuin : fc afperum fore amp;;Tigidum: fe pro poteftatc à Deo’, Sibi, nôn.EccIefiæ, non con-» ceffa aólurum ; fe cum virga iventurum peccanrefque impcratper Epiftolam jSibi,indicari, noniubet a Presby* tcris cxcommunicariaiit Satanx dedi. Erat hoc Apofto* liçæ aiiehoritatis jiquibus non fanandi modo, Jverurtictii am percutiendi facultatcm'^Dcus conccfTcrat *quot;gt; NuliOs quoque ordinauilTc cum Icgimus Prcsbytcros, qui hoc munus in Ecclefia gcrcrent. Timothcum iubet quidem peccantes coràm omnibus fine palam argucrc Satanae tradere fine excommunicare ahquem neque Eunc neque alium quempiam iubet. , Illuftrc «irgumentum hoc'quo-quefacit, quod i.Timoth. i.dcHymcnacoamp; Alcxandro loquens fcribit, fc (non Ecclefiam ,nonPresbyteros,non alios- quo(uis) cos Satanx tradidiile VQuibiis permotus videtur Petrus Martyr, vt in 6,cap.Comm.inlib. ludicum fcripferit, his verbis ; Paulus Sc cæteri Apoftoli Cacodæ-mones habuere fibi fubiedos: amp;£. pcreosnonnunquam eis licuit fontes ad falutemfoampunirc. Iccirco quibus hu-iufmodi donum concefTiim non eft, ij ab co exercendoq^ ftinere debent. Qtianto reólius hic author, qui tarnen vcftræ difeiplinæ Hoftis non fuit, quam tu de hoc Apoftoli faiâo iudicarit,ex his fatisliquet.

( .Item eu ni in i. Cap.pofl:er.Epifl:ol.ait,cosfie trifta-tos fuiffe fecundum Deum, vt damnum feu detrimen-tum ab co nullum acceperint, fàtis docct, quid futurum fuifîct, fi non tanto ftudio pro co comprecati fuif-lent. Etcnim fuo mocrore Sc prccibus veniam illi mife-ro impetraucrunt : quod nifi faûum fuifiet damnum fuiffont perpefii, nempe amififlent ilium . Sanè pro detrimento non potuiiïènt iudicare, fi ad pœniten-tiæ folum prouocationcm fuilîet à Sacramentis reie-dus. Lucrum potins futurum fuerat, proque ço mul-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q 4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis

tis modis gaudendum ipfis fuiflct. Dicitis cnim ad lu-crandum peccatorcs Excommunicationem innitutant cflc. ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-gt;

01 H«c amp;nbsp;this firnilia folidc rcfutare dehcbas. Ci tam cah-didè acftrcnuè caufain tuara agerc dccréucras. Séd vcl vnicum argumentum illud noftrum, à vcrbo tradcndi de-fumptüm , omnes conatus veftros irritos faciat. Nee poffumnonextremèmirari^quod'dicas tam confidenter, mjc in tota .Scriptiira nc vnum qutdem apicem ’rcperire, çxiquo confirmem tradcre Satanæ /idem dcclarare, arque per'Satanamiintcrficcre. Cur non tot argumenta, quæ fine caufa nuüaque eum rationc allatrafti, refutafti ? Cur npnoftendifti alicubi ïn feriptura verbum «pet/z/op*/hoc modo pofitum , vt hic cft pofitum , al'iud fignificarc, quilm dedere, concederc, feu poteftati alicuius permit-tere? Sed de hac rc nimis multadixi; tempus iamcft, vt ad partem alteram , videlicet ad interpretarionem tn am huius loci Apoftolicideucniamus: amp;nbsp;per lepidacua argumenta examinemus, . quot;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Cinfutatio jirgumeniornm fro Exccmtnunicaticne ex lota f toidi I. od Corinth. Mf. s. exßruUorum^

Egnum Satana? , inquis , eft Mungt; dus . Ergo qui traditur Satanæ, ab Ecclefia iubetur cxularc. Vehementer miror, fi ferio ifta dicis de praefen-te loco ! Qu® argumento probabis Apoftolum hie voluifte, per tradcre Sa-tanæ, intclligcre, eijccre inmundum? An in Regno mundi feu Satanæ fcr-uantur animæ ? At Apoftolus hunc fteftatuerat traderc Satanæj.vtfalua mancrct ciu« anima.

J ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Admira-

Admirationc ccrcc digniflimum eft,vos ram anxie folicitcK efle, vtauthoritatem habere vidcamini ex Chrifti membris membra Saranac cfficicndijcum contrarium potins ftudere conucniat, qua rationc fcilicct non folun'i in Ecclefia agentes in cadem rctincamns, verumetiam extra camviuentes modis omnibus in ipfam pertrahamus, Luc.i 4. At non ob aliud,inquicSj prauos eijeimus, quam vt reûpifcentcs reci-piamus: amp;nbsp;ne membra putria totum corpus inficiant.Qua-livero faciliusfiteied-osadobedientiamrcuocare, quam intra Ecclefiam permanentes fanare : ac defintMagiftrafut rationes iuftæ amp;nbsp;legi tim æ, quibus quantumlibetpertinaces ad officium amp;nbsp;honeftam vitamcogat.

An non abftirdèfccerit pater,fi pctulantem impudentem-qne virginem ex ædibus eijeiat vt meliorem redditam re-cipiat, dum domifiiae redius 5e commodiusfraenare polfit immoderatos affedus? Abfurdius multo fecerit,qui non tantum ex ædibus ad alios,vbi tarnen liberior fit futura eij-dat, fed in Lnpanari cumimpurilfimis fcortis collocet, vt in illa focietate caft-itatem pudicitiam difcat.Haudleuius peccatis vos, dumpeccatorcs, quosintraEcclefiamcor-rigerc licet, extra cam cxpellitis. Quae res ctfi eft abfur-da, longé tarnen abfurdius eft hoc, quod non modo ex Ec-clefiafimpliciterextrudcre vultis, verumetiam Satanædc-dcrc, inqiie mundum,qui Satanae rcgnnm eft, intruderc co-namini. Quid porro Mundus, quoad Satan in co régna t, a-liudeft', quamregnumimprobitatis, nequitiae, libidinis, immunditiacjimpietatis ? In hoc regnum qui aliquem ideo exturbat ex Ecclefia,vt melior cfficiatur, an non perinde facit,atque is, qui Virginem laftiuam inter pemlcas amp;nbsp;profti-tutac libidinis foeminas viucre cogar, quo caftior faóla cam adpudcntcsamp; vcrccundas rcuocet? An non facilius inter filiosDei, quam interSatanae mancipiafanabunturpecca-torcs?Hanc viamcorrigendi improbos non praeftripfit populo fuo Deus in Vctcrifocdcrc,fcd intra Ecclefiam ad obc-dientiam cogi inandauir.

Primum quidcm, quoniam fimilitudincs nihil probant, quotics praeccptum Dei non cxftat. Deinde vcroctiam, quoniam non congruic inftituto.Quippc nulli omnino pec-carorcs, nedumüli, dequibusnos adhucegimus,'(Excipi femper vo'o pertinaccs hacrcticos in fiindamento falutis errantes, amp;nbsp;in Spiritum-fandum peccantes) fiefunt, dum viuunt, defpcrati,quomodó pucre amp;cmorruum membrum infanabile eft. Imo ficutputrefeens membrum,nondum tarnen mortuum/anabile eft, quantifper corpori counuatum cohaeret, infanabile autem,cuin primum refeótum à corpore fueric,rcdditur,ita ferè fanabiles funt pcccatores in Ec-clefia retenti potius,quam cxpulfi. Praetcrcanon eft neeeß fe fic alios à malis contaminari,quomodö membra fana nc-ceffarium eft à putridis corrumpi. Nam vt lignum non po-teft non comburi ab igne tangente,fic non poflunt non mc-bra inter fe continnata à fe mutuo pari, cum homines ratio-nc vtentes cauere fibi poffint. Poftremo non poteftab iiominibus aliquis in mundum, quatenus is eft fegnum Sa-tanac, ex Ecclefia eijei, fed ex vifibili tantum Ecclefia ex-pellipotcft. Athic, fimodofidem retinet,quantumuisfe. pultaaliquandiu iacucrit,non eft in mundo,regno videlicet Satanae, fed in Ecclefia, licet inter medios Turcasviuere cogatur.Qui autem fidem non retinet,in mundo cft,etiam-fi inter vifibilisEcclefiae membra nobiliffimum atque optimum iudicctur cftc. Sane ex Ecclefia in mundum eijee-re, nil eft aliud qua damnationis fententiam exfequi, quod hominibus ncquaquam competitProinde non rt ótc à tc di-citur Apoftolus Corinthium iuffifle aut voluiffe in mundi'i, Satanse regnü,expcllcre, cumanimam volueritfaliiam mauere in die Domini : quae in mundo hoc falua mauere non potuit. Nihil igitur aliud facitis Excommunicando, quam quod vel adigitis infirmos amp;nbsp;rudes ad def{?crationcm,vel çf-ficitis infignes amp;: magnosHypocritas, quos peccatoribus alijs grauius odit Dominus. Deinde non vides tc principi-iim petcre,amp; pro certo probatoque fumere,cuius probatio-nem â tc|raccipuè flagitamus? Satanae tradere neganius idem

Lib. ILL 2^5 idem cfTe, quod extra Ecclefiam cijcercjimo ptobam us ca-•jemcHc nonpofle. Hacc cum tu refutare non potucris, quomodo fine pudore vcluci confeflum nihilom'inus funic-re aufus esfAliud eft,cum fcriptura dicit^PauIus luxta pote* ftatem à Deo fibi conceftam/radidit hunc nefarium Satanç ad interitum corporis, vt nihilominus falua maneret anima: amp;nbsp;aliud rurfus, cum dico : hie traditiis eft Satanae in fuum regnum: feutraditus eft inMundum. Argumenta noftra femper manent intcgra.Paulus iubet cum è

■rJ;/ ; at hoc non eft in mundum cijccre. Paulus vult cum Satanacrradi««oÀ{flfiii'T»lt;lt;r«pxoj: at hoc non eft in mundum proijei. Omitto iam cætera, quae ex fupcrioribus amp;nbsp;Theft-bus noQris peti potcrunt.

Argumentum alterum tuum eft,Paulum delpiritualibus locutum ede : ac proindc non interpretanda haec de poena corporal! aut politica. Quafi veto Petrus non egerit de fpi-ritualibus, cum corporaliter Ananiam occidit; aut Paulus dccorporalibus rebus difputaritjCum Elymam Magum cx-coccauit: aliquos Satanac tradidit: amp;nbsp;hunc ad interitum earn is traderc apud fe ftatuit. An ô ïxtSf of tm fufnoi, Si noftra mors tcmporariafpiritualis eft, atque ad corpus non perti-net, cum propter peccata earn patimur ? Quo medio pro-babis, corporali poena leu politica nunquam vcl Dcum vcl Apoftolos peccata puniuiftc f

Tertium eft, Si fadum tale quid fuiflet ab Eccicfta, permagna fuiftet calumniantibus parata probatio, vo-luifte cos ius fibi vfurpare Magiftratuum. Multo maior parata pijs nunc eft veftrum commentum refel'endi oc-eafio, cum vobis, quanquam eftis fubditi, Magiflratus fubiicitis. Sed, rogo tc, an non contendimus Eccleftis hoc non licerc, fed poteftatem hanc fuifse folis Apo-ftolis concefsam ? An idco calumniantibus praebita iiiit occafio malcdiccndi, quia Ananiam cum vxorc interfe-cit Petrus ? amp;quia Magum excoccauit Paulus ? Et alios quofdam Satanac abfolutc tradidit? Aliter loquitur Scrip-tura. ,

Quartum eft. Si Chnftiani Magiftratus tollercnt omncs cbriofos, fcortatores, amp;nbsp;ßmiles, gladio, multis carnifi-cum millibus cflct opus : amp;: definercnc homines pecca-repotius pacnac formidinc, quam virtutis amorc. Non dixi ego omncs quomodocunque peccantes capitalifup-plicio pledendos efte : fed illosjquos vel lex DiuinajVel C ç-farumedidaita damnant. Reliqui pro circumftantia loco-rum amp;tcmporum caftigari poterunt. Satis Deo fadum eft, cum fcelcraquacunq; rationc honefta cohibentur amp;cohcr-centur j ctiamfi vna cademque poena non femper amp;nbsp;vbique fiuniantur.Hoc certum cftjDcum velle,vtjquaeiuflitac vo-uit olim à Magiftratu puniri, hodic quoque ab eodem pu-niantur: ctiamfipœnae formant non mandarit eandem vbi-, que fcru.iri. Non cnim propter commenta noftra mutantur Dei confilia. Pharifæi codé propè modo, quo vos hodic fa-citis,quædam false in lege cxponcbant,quf Chriftus 15.cap. Matth, apertè damnat. Sedoro te, an facit male, qui hac in parte facit,quod Deus iuflit.’ Moles quantam mukitudinem occidit Exod. 3 a.Num.i 5 ? An Dauid peccauit, cum omne nefasfuftulit, amp;nbsp;IfraëlitasomnesDcoferuiiccocgit? An impie R ex Afâ fecit, 'qui interficiendos omncs ftatuif, non quacrentesDeum,2.Paralip.15. Quameflèsdignus, qui hoc loco aliam accipercs rcfponlîonem Sedeondonabo hocEcclcfiae.

Curctiam nobis hic velut errorem amp;nbsp;peccatum expro* bas, quod Magiftratiun dicimus poenis prohibcrc fcclcra dcberc, amp;nbsp;ad honefte viuendum earnm formidinc cogéré ? AnnonmandauiteihocDcus? Tollitehunc, inquitfoe-pius, amp;nbsp;obruite lapidibus,alitérue occidite, vt Ifracl vidcat actimeatjtantumque facinus porro, patrarc nullus audeat. Tepotiusobiurgares, quod publicè non verituscsferibere ob id maxime vrgendam Excommunicationcm vcftram, quod fl bonos non faciat, faltcm hypocritas reddat. Tu modo non licitohypocritasfaccrc ftudes, amp;nbsp;me aceufas, qui nil aliud doceo.qua quod Deus mandauit.Monco igitur te, vt cogites, quant hic mihiimmanitatis iniuriam innrere voluifti,

voluifti, in Dcuni ipfum rcdundarc, cuins dodiinatn hie vrgeo.Dcindc ctiam,vt,quàm belle Iblitus fis argumen-tari,notcs.Multis opus foret Magiftratni carnifidbus,fi malos punircomnes vellet : Ergo Apoftolusper, tradere Sata-naejntellexit Excommunicarc.

Quintum eft, Caro fœpè fignifieat carnis eorruptio-ncm ; amp;c opponicur Ipiritui /cu regenerato homini. Ergo Paulus hieper carnis interitum intellexit carnis corruptio-ncm feu prauitatcm.Concedimusantecedens : atpernega-mus 8c confequens 8c confequentiam., Nam nee lequitut confequensexco, quod antecedit ; nec verum eft; Nam carnis interitus hoc in loco, opponiturfaluti animae, non Caro Ipiritui : ac fignifieat non exftinófionem affcóluum inalorum, fed mortem corporalem, vt efficaciflime fupra probaui, Proba tu alicubiTiFextSpoyTws-atpjtifpro morte leu rcftinófionc praukatis carnis noftrae poni.Aliud eft caro, amp;nbsp;aliud carnis interkus, vthoc locoloquitur Apoftolus. Longé aliud eft, de quoad Rom. loquitur, amp;nbsp;de quo hie pracci-pk.Mirum eft, tc auderc ifta tarn confidenter pro argumen-tis adfcrrCjCum haec ipfa probanda tibi elTe non nefeias.

R efponfum eodcm modo fit ad fextum argumentumr lt;juod cum quinto vel eft idcm,vel idem valet.

Septimum eft, A carnifice Satana qui pcrimendus eft, vcl ftatim refipifcit,amp;nullo iureabEcclefia tradi poteft, vt fpiritus faluctur,qui iam faluus eft : vcl non refipifeit, amp;nbsp;fic non erit iaiuus in die Domini. Nullus ferpens percufliis Ra fe toquet ac fleóftit, vt tu te-ipfum infleólis, vt aliquid in-ucnias. Non dicimus Apoftolum voluHTc Corinthium tra-derc Satané adinterficiendum,vthac conditionc faluusfic-letfpiritus cius : fed voluiftc cnormeilludIcelus mortepu-nire,(vtMagiftratus taliapunireiufliiseftaDeo, vbiiseft) quoterroremalijs incuterct, colqueabimprobitatc abfter-rerer, ac ad pietatem reuocarct. Cuius rei coniecturam il-lud ctiam probet, quod non firnplicker dicit, vt anima cius faliia fit, fed addit in die Domini: quomodo dc mortuis loqui folemus. Equidem Apoftolusoptimsdeco ipera-uir,,

üit, vt flipra cxpofui : idcoque non dicit, fe id fàcerC vt fer-.uecurfpiritusipfiusjfedvtfaluus fit in die Domini, iicutfu-pra ex Chryfoftomo tumet-ipie citafti. Termin û ergo hunc lolumpraefcripfft Satanx, quonon tentaretacaffligereta-nimum illius mifêrijièd corpus folum nccaret : quod Magi-ftratus faccrc alias ex Dei mandato folet.Inßpidae igitur nu-gae funt tuae illae ratiunculac.

Similis propemodum eft odaua quoquc ratio. An poteft feruari alicuius anima, quæris, cuius corpus damneair? Rc-ipondeo, fipcrdamnauonem corporis intclligas occifio-ncmjaffirmamus manifeftiushocefte, quam vt idiotaali-quis dubitar.edebcat,nedumtantus magifter Ifraelis. An enim non feruari animos eorum credis, quorum corpora à Magiftratu veftro cremari iubentur, fi pie moriantur Vn-, de ergo hoc, quod quidam dixifle fercur, bcatius niori iftic homines, qui à carnificc occiduntur, quam qui alibi do-mi fuae moriuntur? Si de eonderonatione æternaloqucr-ris, nihil hoc ad nos perrinet, qui Apoftolum fcimus de morte corporis duntaxatlocutumfuifle.

Cumhifee coniungis tandem locum in i.adTimoth. I.cap.de traditione AlcxandriSc Hymenaeiamp;c. Ridicu-lummagis dici nihil poteft, inquis, quam occiftim fuiftc quempiam, vt fanólius de Deo fentire amp;nbsp;loqui doccre-tur. Sivoluiftes fraterne interpretari noftra, non cratno-bis hie opus defenfione. Dixi enim Apoßolum hos vc-lut blafphcmos amp;nbsp;naufragos circa fidem Satanae tradi-dilTe, fine illis conditionibus, qiiasinConnthionotauit. Item videri rnihi cos occifos fuifse à Satanae duabus de caufis. Primum quidem , quod dicat feipfieostradidifsc (ivA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt cdoifti iam cfsent, non amplius blafphe-

mare. Sermo hie vfitatus eft facis apud nos ,amp; talis ferme eft, ac (i Magiftratus de fure Carnifici tradiro dicat, fc eum tradidifsc, vt didicerit non furari amplius. Cum he dicit, non hoc vult iignificarc, cum à carnifice in-ftituendum, vt non furetur, fed iignificat eum oeciden-dum cfsc, vt non poflit amplius furari, Sic Apoftolusair,.

Theftuw^Lib. Ill, 259 fc cos Satànacinterficicndos tradidißc , vt porró amplius non poflînt blafphcmarc, ficut antca facercconfueucrant. Deinde, quodcxEcclcfiaciedi non videnturcefsaturifu-ifse à blafphcmia, Etcnini muko liccntius tune blaf-phemafsenc. Quid hic abfurdi, alicni, coadi reperi-tur ?

Principiodicis, verba fubiundiui modi talia, nonnun-quam futur! quippiam denotarc. Deinde praeteriturh hic fignifîcare conccdis,qiioniam totum praetericrat. Addis deinde non mepoße ex his verbis colligerecucnifsc, quod propofitum crat Apoftolo. Ego certe credo firiniter, Apoftolumficfuifseccrtumfuaepoteftatis, vt, fiquosip» femet tradcret Satanae occidendos, ij omninoab eoocci-derentur.-praefertimvero mali, qualcsiftifuerunt, quiA-poftolo multo tempore molcfti exftitcrant, amp;nbsp;fidem abicce-rant. Tibiliceat forte de Apoftoli fadisamp;c didis dubita-re : mihi nec licet,ncc vtliceat,volo. Tradidit ergo, vt non aniplius pofsent blafphemare. Fruftra igitur aceruasnu-gas,vtelabaris. At, inquis, Apoftolus non dixit, vt non poflint blafphemare, led vt edoidi fint non blafphemare. Concede totum hoc : fed dice eum fie vfitatè fuilse locutfi, quomodo ctiam hodie de talibus rebus vulgo loquimur. Significatur cnim hac oratione fic efse quempiam trada-tum, vtpoctiam fcelercfuodignam acceperit: amp;.porrofec-leftus efse ncqueat.

Quae poftea de diuerfitate horum amp;nbsp;Corinthij addis,ad caufam noftram non pcrtinent.Hoc fenfi,Paulum de Corin-ihiooptime fpcrauifse : de alteris vtrum ica fperarit, nelciie me fatcor.Satanp non fentio cos ita ah Apoftolo traditos,vc animas eoni vellet pcrdi.Hoc cnim non eft creaturæ,fed lo* liusDei munus.fcruarelcilicctacperderc animas.Pœnaigi-turcosad terrore aliorum affecic, vtMagiftratusfceleratos afficcrefolet. Quod firepudiataimpictatcconuerfifuntad Dominum,non obfuit mors corporalis faluti iploru.Vt du-bitcmus,aliquo modo, id facit, quod amp;nbsp;blafphcmi fucrunt, amp;nbsp;(idem abieccrunt.Porro blafphcraos iuïfdsçpcum intcr-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fici

fici Leuit.24..nuUus eft,qui nelciar.Perfacilccx his întcIUgi potcftjfruftra te hic Anathema obijccre,amp; comparationcm inter hos amp;nbsp;Corinthium facere. Mera; funt ambages,amp; pü-tida fophifmata : cumlongiffimè aliud cgo'amp;mxcrimamp; fcnlêtim,

OlTemmuIta vcrc ac rcétè in tua inter-prctationc huius loci rcprchcndcrc amp;nbsp;confutarc : quæ, ne à propofito nulla ne-celïitate coadus difccdam, in medio rc-linquam.Ergo largiar tibi, cum ira luber, Apoftolum ccrcmotiiam prohibit! ferment! in celebratione Pafehatis voluifle hicexponcre; nec per fimilitudinem folum amp;allufioneni ai^umentari, quodegofentio. Quodindecommodiadtc rcdibit ? Azymorum feftum comparât Apoftolus vitac no-ftrae toti, qua in hac viuimus percgrinatione,vt cum Iudaei cxÆgyptocxibant, terrain mcliorem poflcflùri. Fermen-tum iignificat fccleratam vitam. Ex his (êquitur,vtillis toto temporefeftiilliusnônlicuît fermentaw cdcrc: ficnonli- . cere iiobis toto tempore vitæ noftr.x flagitiosb agcrc.Quid ex his aliudfèquitur,quàmvt,qucmadmodumfermcntum cdensintcrfîcicndus feribitur, itactiamfceleratus intcrfici-atur ? Nihil horum contra nos facit. Sanè qui fermentati a« liquid cJiflet tota ilia feptimana, non iubetur à Pafehate, (jquod initium crat huius fefti, fient fides in Chriftum feu Spiritualis efus Chrifti pro nobis crucifix! principiumeft Chriftianæ nouæque vitac) arccri, fcdcxterminati.

Nonlaboro ctiam,vtrumDeumefieillum affirmes, qui exterminationcm minctur ex populo Ifraclitico, anàMa-giftratu occidendum fuiffe cenfeas. Prius magis confenta-neum efialijsfcripturaclocis, fimilem modum loquendi ha-bentibus, quos non eft dubium depoena Diuina intclli-gcndoscfTc, Vidcnturctianjhucfacerc, primum quidem hiftoria.

hiftoria« quod nullum legimusob hanccaufam ocdfum, li-’ cet mulcos legamus ncglcxiflc: deinde quod Paulus in ii. cap. I. ad Corinth, de indigné Cocnam Domini cdcntibus fcripfit; Ccnè feptuaginta Inrcrprctcs verbum Hebraicum vcrbo Graeco »?oAo9piu6»)«Tlt;« vtrobique Exodi fcilicet 12.8c p. Num. intcrpretati funt : quod nuUo modo aliud poteft, quam cxftindionem line occiuoncm fignificarc,à quocunquc occidcndus fuiflc putctur.

Ergo vidcamus nunc, quomodo ex hilce, quae vitro tibi largimur, propofitum tuum argumenteris. Fcrmentum cdentes arcebantur à Pafchate. At fcrmentum fignificauic fcelcra. Ergo fcelerati funt à noftris Sacramentis excluden-di. Quam muluhîc falfa lint, vide. Primum hoc falfum eft, Deum fcilicet alicui mandaflè fcrmentum guliantcm arccre àfcfto Azymorum, feuPafchatis. I An idem fignifi-cant haeduacorationes Qui fermentata edet, exterminator »■amp;* qui fcrmentata cditjàfefti concelcbratione arce-tor. Tantundem certe diffcrunt, quantum hae duae ; Qui iuconcionc ex pueris garriet, virgis cacditor: amp;, Pueri inter concionandum confabulantes cxcluduntor à concionibus: Sicut magifter, cum pueris vetet confobulationcs in tem-plo fub certa poena, cos non cmanerc iubet, fic Deus, cum fcrmentum in fcfto Azymorum comedentibus in-tcrminetur cxcidium, non iubet à concelcbratione fefti cx-cludi. Vtcrquc praccipit facere, quod fieri debet: fimul-quc pocnam proponit non rite facicntibus,quod facerc iuf-fi funt.

Quod fi maxime conccdcremus, Deum voluifse fer-mentum comcdcntes à fcfto Azymorum repelli, falfum ni-hilominus foret, cum propterea iufsiftc liccutius improbiufi. que viuentes à Sacramentis noftris dcpellcre. Etcnim Azymorum feftum,vtiam diflum eft, non Coenam Dominicam, fed totum peregrinationis noftrac tempus fignificat. Quare non èCoena Domini, fed è vita excludcndus crit fceleratus, Longe dififeruntoccifum feu exterminatumiri, 8c à Sacra-inentis depulfum, aut cxcommunicatum iri.

lath fi iftud ecîam cohcedcrcmus, cxcifioncm,quafn Deus interminatur fermentum comcdentibus, figoificauifse dc-pulfionem à Sacramentis, falfum adhuc.camcn pcrmanerct nocjnempefercnetitata cdentesita figuraiiiße flagitiofos, vt VOS vultis. Nam defendi Mofes à contradidionc manifefta non pofTct. Contradiôloriænamqiicfunt hæduæ enuncia-tioncs : omnes edant Pafcha fub poena exitij fui, quicunque fccundiim legem mundi funt: Scaliqui fcaindum legem mun-di, hoc eft, qui peccatum aliquod admiferunt, non edant Pafcha. Ex hiice fatis apparct, quam fint infirma amp;nbsp;lubrica, qua: ex hac ccrcmonia extruitis pro veftræ cxcommunicationis dc-fenfione. lam videamus, quæ contra noftra cxcogitaris.

Bfurdum effedixijimo impofsibile,aulloque pa(ftocredendum,Deum codem tempore a-pertis verbis mandate aliquid, amp;nbsp;idem eo-dem tempore eifdemquehominibus teâ:èamp; fub figuravetare. Præcipit aperte, manda-tumque aliquotics repetir, vt omnes circum-cifi, cxceptis folis legaliter immundis amp;: abfentibus, ter fin-gulis annis coram Deo compareant cum aliquo munerc, amp;nbsp;refta fimulconcelebrent. Quis ergo audeat dicerc, Deum e-odem tempore fub vclamine fermenti idem hoc voluifse pro-hibere^ Certècontradiéioria fimul iuberct, quod impium cftcogitare. Ad hæcquid tu ? Conccdimus,irjquis,totum argumentum ; nee alios prætcr immundos arcemus. Hæc tu. An non aduertK, quam candidè agas ? Argumentum no-ftrum loquitur de immunditia legis: tu refpondes de itnpuri-tatemorum. Hoc reprobare oportet,aliquos impuros mo-ribuqetiamfi iuxtalcgem mundi cfiTentjà pafehate amp;nbsp;facri-ficijs abaftos.Nifi taies à Mofe exceptes oftendas, à contra-diétione nunquam eum vindicabis: nifi noftram fententiam, tua defcrta,approbcs. Mqfcscnim folos immundos iuxta

T'heßum^ Lth, Il L 2^ legem, amp;nbsp;abfcntes excipit: cætcris circumcifis omnibus præcipit vt cócelcbrcnt fimul fclU.Contorque ac verte tc in quotquotfigurasvelis,argumentum tarnen hoc rede nun-quä diflblucs. Quocirca necefle eft, vt vanafint omnia,quæ præterca de fermento oppoins.Praeftattaraen ea infpicerc.

Delaberis deinde ad longam reprehenfionem eius, quoddixi, figuras non proponi rerum præfentium. At non erat nccefsc,fi frater efle videriq; cupicbas. Vides enim me dicere derebus externisjvbi fignatum eft ipfo figno frequen-tius amp;c notius. internarum rerum non nefeio ligna nobis à Dco externa proponi, vt imbecillitati noftræ confulat. Sed fruftra fie conaris ehbi. Dodi enim omnes perfpiciunt effugium te quxrere. At tecum, inquis, litiges oporter, cum mox dicas Paulum totius vitae fordes cum fermento conferre. Hoc, dixi, Paulum nunquam voluifseautexifti-mauifiè, nempè fermentum in ceremonia Pafehatis ita fig-nificauiftè fordes vitae, vt ex eo pofsit colligi veftra cxcom-municatio. Nam tune, cum vetaret Deusfermenti corne-ftionem fcclcribus fuas poenas conftituit. Idco dixi Apo-ftokim allufifse ad cum locum hoc autconfimili modo. Si-cutludæifuumPafchaablque vero fermento celebrarunt, fie nos decet noftrum Pafchaabfquc fermento malitiæ aut nequitiæperagcrc. Fermentum fimpliciter fumptum, po-teft bonumamp;malumfignificarc, vtex 13.amp; i6,Matth.li-quet. Quarc indicat Paulus,de quo ipfe fermento loquatur. Âdde, quod potuit corruptionem noftram congenitam fig-nificare,amp; legis immunditia. Nam non edere tantum prohiber Deus fermentum, fed etiam habere in aliquo domus fuæ loco. Non dicit etiam Apoftolus,dclinquentes fie cflê h Sacramentis arccndos,aut ex Ecclcfia cxturbandos,vtifcr-roentum edencibus mortem Deus comminatus eft. Hoc certum eft,fermentum ludæis non fignificafte Icclera fie pu-nienda,vt vos dicitis.

Ad id, quod dixi, oportere homines occidi.non à Sacramentis arccri, fi quidem fermentum edentis poenamvcli-tis transferre ad licenter corruptéqj viuentirl cohcrcitionê, R 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fie

ficrcfpondcs. Pocnæiudiciales veteris legis, non func hodic inccclcfiamintroducendæ. I tem, Paul nm non dixifse, occi-ditc, fed tollite è medio. Item, formulam hanc, excindetura-nima illa ex Ifrael, non femper fignificare poenam capitalem, fed interdum idem nocare,quod pro incircumcifo haberi, Ad primum refpondi fupra j amp;c nunc qnoque duobus verbis, tametfi hue partim pertinet,dicam. Qupd Deus magifiratus pocnisfübiecit, nulhis eiuspoteftatifubtrahcrc alijfquc pu-niendum committcrc debet, Matth. ly. ctiamfi poenarum modus pro circumftantijs poisit eile alius. Apoftolum per hæc verba nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wompoFtJtinta-KVfx®)', ficut amp;nbsp;per traditió-

nem Satanæ mortem intcllexiisc abundè fupra demonflra-rum fuit. Ncc mandauit tarnen Corinthijs, vtmiraculum ederent': quodaliqui nobis obijeiunt. Hocenim voluit, vt praefens effet Eccleûatraditionijquamipfeapudfc de-creucrat Apoftolus ; quo videlicet alij magis auocarentur à(celcribus. Quqd vltimo loco dicis, hoc conftantcr to-tum dicofalfifsimum efsCj.amp;omnino proprietati Jinguæ, vtaudio,Hebraicæi (quam feptuaginta te reûius intel-lexifsc arbitror ) deinde Graecæ amp;nbsp;Latinæ manifeftè aduerfariincap, 12. Exodipofitumeft êÇoAcSpîuômTa/.-quod tu exponerc potes, vt Übet, nos quid fignificet feimus. Si hoc folum dixifses, hanc formulara non femper ad ma-giftratum pertinerc; fed Dcum fibi extifpationetn earn a-Iiquandoreferuare, vt paulo fupra redè fcripfifti, facile tibi affentirer. Sic Deus Corinthios indigne edentes puni-uit, amp;punict profila fanda amp;iuftavolun ta te,quos, quan-do,quomodo vult.

. Qiiartam obiedionem nolo defendere. Sed nequede quintafolicitusfum. Quoniamacc tibi nec mihiprofunt. Fruftra igitur de ijs litigemus.

Cum cxfcholafticis fcripff, fènfum analogicum non c(Icargumentatiuum,deiis fcripfî,qui fie argumentantur; Deus mtnatur.excidium fermentum ederntibus durante fefto Azymorum . At fermentum fignificat flagitia; Se excidium defignat excoœmunicationem.Ei^o flagitiofura

T^heßum, Lih, I IL 1^5 Cxoommunicandi à' pfcsbytffris'qtiibufdara fidirijsj.Quaa nob«' figuras Spintuflaidus cxpofiiit xquatenuB expo-liiit, ccneraus nos pro ccrcioribus, lt;)uàni! quicquitj excogita-rià cun6tispo£cftcreaturiscerti,veri, firmij.ac non figura«. Nulla eft nobis aHcgoria, quaixlo SpiritUcQ^ndi habemus expofitioucm. Allcgoricuai vocanattsj 4^otl cxpdfitum non inuenimus, fed accommodarc y feruata proportione, ftudemusipfi. Hunc fenfum dicunt fcholaftici, amp;: dicimus nos,noneflcargumcntatiuum. Vhij quaefo, Paulus dixit, pocnam comefti fernsenti figoificarc veftram exoouamuni. cationcm vcl intcrdiftioncm Sacrarnentorumi AuX ergo oftende tu locum, in quo Apoftoius ctremoniam fermenci fic fucrit interpretatus, aut male dicere define.. Quate-nus amp;nbsp;quo mo do exponat Apoftoius, iaiB aaiièclarc expli-catiuneft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i ''vlt;Ki u; iim -

Nufquam inueniri dixi nomen, Pafizhatis, pro Cocna Domini pofitum in nouoTcftamcntoiamp; quidem verè dixi. At veto tu, vt fraternè reprehendas, hoc fait cm dicis, me fu« pra contendifsc Cocnam Pafcluti fuccefsiffc. 'Quafi veto ex hoc refutetur, quod affirmaui,. nomen Pafchatis nullibi pofitum pro Coena Domini. An cftncceßc, Yt quod akeri fuccedit,illius ctiam nomine nominctur, cui fuccefsit ? Indi-,ca tu nobis locum in nouo fioederc : amp;c eris magiftex rtiagnus in Ifrael. Sed indigna funt hæc,quæ aut cufcribèrcs,aut fab tern ego refutarem.

Duas dixi à Deo prarcipuas rcccnferi eaufas, air 'abfquc fer-mento iufsi fuerint Pafcha fuum edcre I udxi, nempe vt fubi-tæ ac prodigiofe liberationis è durifsima Acgyptiorum fer-uitute, amp;nbsp;primo-genitorum liberationis rccordarenturi Haec tu pro tuo more fraternè accuCis, amp;nbsp;nefcio quid de ardore (puto te metiri alios ex tuo ingenio) dcclamitas. Non poteft verè'dici, inquis, has praccipuasftiifse eaufas, quum illd-ipfa iiberatio ex Aegypto longe excellcntius ad-umbrarit. Si verus es frater, cur reprehendis tarn acerbè, quod confiteri cogerisf Fermenti prohibitio, hæc,quae dixi,primo amp;nbsp;praecipue figurauit, tcftificante Deo. Quod • . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi

fi res hæ fignificaiaê aliud dcîndei'cxcelicntius defignarintx nihil id contra nos faeit: ticc nos id vnquam ncgauimus. Non hoc difputamus j quid libcratio cx Aegypto fignifica-rit: fed quid comeftio panis ahfque fcrmento notarit. Nou quid primogenitorum conleruario portenderic in qui-rimus : fed quid fcrmenti vetatio repracfentarit inueftiga-mus. Idcodixi, poffe ctiam fcruire futuri Chrifti agnitio-ni ciufdcrnque officii, quia hæc non primo, fed per res fignifi-catasindicaret.

n- lAcerbius cx^^itas hæc mca verba, fi praeter hæc, quae prxrcfica fucrunc, futuri qiioquc aliquid fignificauifle conten-datur, falfam dodrinam, aut turpem vitam figurarc potuic.^ Atnonica certum exploratumque hoc nobis eft, vc fine alio' praecepto à figura ad figuratam poenam transferre nobis, li-ceat. Qupdnam reperifti in his verbis meis tarn graue pcc-catum gt;nbsp;Dixi fermentum praereriti nihil iignificafse ( quod quidem feire nos pofsimus) quàmquod fcriptura dicit. Ad res futuras(|uod atcinet, oftendi me contendere nolle, fed vrgenti vitro largiturum eife, potuifle ipfum amp;llam dodri-nam aut turpem vitam denotauifle. Scio Apoftolnm ad-hoc alluderc : at talc quid proprtè fignificauifsc ludaeis fee-menti illam interdiólionem, tu nee probafti, nee probaturus es.Sedvchancftigeremdifpntationem* dixi hoc non effc fic certumoobis, vt liccat poenam comefti fermend ( quam ctiam hîcfalsô concedo fuifseamotioncm à Sacramends) tranf-ferreadflagidoforum cohcrcitioncm à vobisfomniatam,ni-fiverbumaccedatjfiucpcacceptum. Nam Apoftolus hoc non fccit, nccextat alius fcriptoc facer feu Apoftolicus qui fcccritr Quocirca reéic ac vere dixi, quæ tibi tantopcre difpîicen t. Vides mea tolerabilia effè: tu as veto infulfas niigas amp;: odiofifsi-raas cauilladoncsfcrrinonpofscî

Qi^ pofhcmiim carpis, hoceft,qHod dixiDeum man-dafse omnibus manbus vc interefsent tribus illis feftis : ncc cxccpifscimpcoboSjfi modo efsent mundi iuxta ccrcmoni-amlcgis,. Rcfpondcs poUutos nullos ante purificarioncm admilsos fuifselt; Loquccis autem de pollutis fccundum le-

gem, cum dicis talcs ne ad priuatam quidcm menfam ad-mifsosfuifsc: quoddc alijsaccipincquit. Atcgohos ex-cipiaMofciam ante totics inculcaui / Oixi licentius vi» ventes nonfuifsc rcpulfos, dequibusfolis difputamus. Ad hoc tnpilcc magis mutus cs. Molro turn redius amp;nbsp;venus, tum jxrudenrius amp;nbsp;dodius alij rclpondcnt, non fuifsc Improbos tunc adraifsos, cum fecuodum legem Mofis Rcfpub.gubcrnarctur, Nam Magiftracum tales fuftuUGc ex Dei præceptoamp;Mofis’præfcripto: amp;proinde non fu-ifseModopusexceptionealia. Hæc,inquam, ctfinoftra; Icntcntiac admodum funt confentanea, areumentumta-men non foluunt.vtfuoloco oftendemusrled advcfitatcra longe accédant propius quam tua. Scripturac teftimonia à tc exfpedabam: tu veto mihi fabulofos Gentilium Poc-tas citas. An fèruanda nobis omnia putas,qiiae in fuis illi amp;crisferuarunt?Non arbitror. Ergo ex particuferibuscol-ligis : Ethnici improbos abcgcrtinit à luis làcrisi, Etgo amp;nbsp;nos idem decetimitari. Pudeat te fic argumentari : nos non pudet multa non faccrc, quæ ipfi fecerunt; Sed bene fadumcftjCumabEthnicis veûræ opinionis confirmatio-nem pctcrc cogimini. ,ovlt;oïrn.dirrn;;P!-,cF‘.. .

iRefutatio arguittentcrum pro excommtai. ex prfU4to ^.oäTheJJ'.j.dßfumpttruM^ r. --k. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;:j’ jlI

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quot;ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-'H’

I« cxplicatis, redis ad argufnentimi Silo-cum de priuato conuidu, ciqueconiungis alterum 2,ad Thcft^.cap. fic tandem con-cludens. Si cum ijs, quos Ecclefia c medio fill fuftulit, nc cibum quidem com-muncm caperc licet: multo minus inla-cris licet cum illis communieare. Falfum eft, quod dicis, Apoftolum imperare, vt cum illis, quièmedio fublati funt, cibum non ’capcrent. Q^qmodo enim cum mortuo caigt;iai aliquis cibum ? Deinde vtper illud, R 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tolkre

tollere è medio, intelligas cijcerê cxEcclcfiairürfus falfum cft, cum iubare, oe cum taltbus cibtim capiatnus. Etcniin nollo itt loco pröhibct cumEthnkiscibiim caperc ; imoio codeweapite pcrnlittitpriitau ulium cómercia.-'atquc a-libidifertè conccditcumilliscibumcapcre. Falfaquoquc cft ratioci^atio lœc: Non Heet cum fratre vocato ci-bum Capcre j Ergö neque ia ücris Heet cum eo com munir carc.JQijoftiainnoneadem eftrferum fàcrarumàDeoin« ftitutaruni 86-i«Bperatarum rario,quæcft priuatarum. ld quia fupra copiosèdeclaraui, hoe iam loco, qiiia hanc rem toties.ioculcas^ hue me inuicumretrahis, teftimonium tllius;viti addiicamgt;cuiusau£boritas omni exceptione ma-tórapudtcin hacpraefcrtim cauià dçbpteHe.aVerba eiut^ hæclunt. I'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

QuodaittcmvetatPaulus ctttn ifscibumfumcre qui vide {uutdiflôdiiiac,.id ad priuatam coofuctudinexn pertäncK ïlon adipubhcamcDmmonronem.Atjdicctaliquisdi homi-ni Chriftiano non licet ntni fcelerato vertm corporei vivhis percipicndicaufa^imultoJïiinuspancm Domini cum illo h]mercliccbit.Rcfpôdcoiialibcrtatenoftraamp; facnkace po-fitum eflè^nfamiliariterverfemur cumfcelcratis. Quo fit, vtvnicuiquefitab eoabftinendum. Atnoncftîtain arbi-trionoftropofitumjanCoeriam'IeCipiamus nccnc. Itaqî diuerfacftratio. Hæcillc,amp;qnidcmrcétèlcribit. Ecenim facrisliteris confentaneafunt. Sanè Apoftolus, a^Thcf. monetjVt taies inftarfratrum admoncamus. Ergo non vult nosipfis aliquideorum negarejquæadfalutcm pertinent. Coeterum Sacramenta adminjcula efle pictatis amp;nbsp;falutis noftræ, nuUus,;Vt^ go quidem puto, negat; Proinde non fonthaeóniegandapctentibus, quomodo priuatum conui-.(ftiHB negarcpQ(fupîUSï?Quid;PiuItis.Prædiâa omnia à tua ratiocinaiioneficdiderunt, vecam putidam efficiant. Sed videamus nunc'quomodo noftra refcllas, poftquam vidimus quamftrcnUè tua defendant ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

. Apoftolipcïceptumdeûigienda priuata famiiiatitab te nô opoftet ôe.aCeipiaVt cpm præœptoexçmploqj Chqiy ~ pugneu

Theßum^ Lib, IIL ^49 pugnet, Atfüpraoftcndi, Deum non Jabigcre pcccator res à Sacramentis, fed ad ea potius colligere, vt ad pœni-tentiam magis magiïqî inuitentur, 8c facilius itcrum cti-gantur.In hunccnimfinemtot cereinonia», ac tot Sacra-mentainftituta fuerunt,vtad vcræpietatisamp;fanôlitatisa-morem ac ftudium homines facilius afuelcercntj teftibus Moie Deuter. 14. amp;fummoquodamcxcommunicationis patrono^ Ad hfc tu fic. Concedimus propofitionem : Al-fuinptionemdiftinguimus. Nam vocabantur ad facrifida peccatores, fed qui refipilcentiam publice per lacrificiatc-ftarentur. Si pretcrea nihil rcquiras,confcntimus inter nos. Nam amp;nbsp;nos de illis foiis difputamusj qui pcccatumfuum ;^nofcunt, Sc meliorapromittunt. Hoc oppugnamus (i-mô iam expugnauimus) quôd dicitis, Deum ordinauilTe Presbyteros, quihuius rei fint cognitores amp;nbsp;ludices. Di-cimusnos, Deum hoc non magis in houo fordere præce-pifle, quam in veteri præccpcrit, vtvcl Sacerdotes velalij oblationem pro peccato adferentes examinarent,num vc-rè eos poeniteret,an potius fimularent poenitentiam.Vt hic Sacerdotes oblationem recipiebant, neminemque repelle-bant,propeccato fuooblationcm Deo olferrc volencemi fie neqiie apnd nos dicimus Presbyteros elle eligendos, qui ifta exigant. Vides, opinor, quam fis vbique milèr 8c infoc-lixdifputator.

Argumentum aliud fuit talc . Si Apoftolus per fugam priuati conuiâus intcllcxilTet Sacramentorum negations, pugnauifsetipfemet fccum. Etenim paulô poft licentius viucntibusnonintcrdicit,nccinterdicerc iubet Sacramentorum vfuîfediudiciumDei proponit. Imô verôfcciera-tosjinquis, iubet à Mafia expurgari: amp;nbsp;cum reiedis vetat cibumlumi. Ncctollcrcè medio aliudfignificat.Inlàni e-nim eflêt vetarc cibum capere cum mortuis , Quorfum i-fta dicis ? Apoftolum, dixi ego,poft hune locumjn quo pri-«atorum commcrciapræcepitfugerc, fceleratrs non nega^ recoenam: ac proinde pluriraum intercfic inter negatio-nem pnuataî fodalitatis ac Cœnæ. Domini. Si non poflit prins.

prius cfTcabfqipofteriore, fcquitiir Apoftolumfïbiaducr-fari,qiji, qiiodCap.Ç. aliquibus ncgauic, deinde Cap. ir. libcrèconcçdit. Tu dicis cum iubere maflâm expurgarià fcrmcnto, Id quod verum eft, Falfum autcm eft, quod Co-rinthijs imperaritillos, quibufcum cibum capercibi verat, codem modo expurgate, quo alterum ilium iufterat rolli. Quippcaltcrumvolcbat iDtcrficere,hosnon voluit interfî-ci. Idco cum his cibum vctat fumerc,non cum illo ! cum non fit fanihomiiiisvetare cibum capcre ciimmortuis, vt rede dicis. Scdncq; hoc fani eft hominis, affirmare Paulum candem pocnamintelliecrc per verba; Tollite malum è medio veftri, amp;,cum talibus nc cibum quidem capitc. Sed Sc illud lànè didum non eft, Apoftolum illos quifauT cum vctat cibum capcre è medio tolli iufsiise.

Pofthæc aliaquædam adfers, quxprçterirenon debeo» Primum affirmas, longe plus cfte intcrdiélionem Sacra-mcntorum, quàm priuatæ confuctudinis prohibitioncm: quod vtrcdè diâum probo. Atcui minus,inquis,dencga» tur,qua ratione nobis perfua{èris,quod mains eft, concedi ? Facilè pcrfiiadcbo intelligcntibus omnibus, in propofito noftro. Propofitio hæc, cui ncgatur paruum,ncgatur ctiam mains, vcra cftc potcft in donis, non autcm in pocnis; item in rebus ciufdcm generis, non autem diuerfis : Item in rebus liberis, non autcm in illis, quarnm vna à Deo præccpta cft, altéra mandata non eft.Hic nullum ex his habet locum. Ad poenas quod attinct manifeftnm eft,quod dico.Etcnim cuinegatnrciuitas,ideft,qui iubetnr exularc,einonnega* tutmoxetiam vita. Quipunitur pecunia, non ctiammul-tatur morte. Paulus impcrat bonis, vt malorum focic- ' tatemdeuitent: at non præcipit, vt, quæ Deus omnibus dedit, ipfi aliquibus negent. In ftimraa cuinegatnrdecern aurcorum impunitas, ci non negatur centum an-rcorum impunitas, id eft, qui decern aureis mulótatur, nonctiam muldatnr centum . Quod ad res attinetdi-uerfi generis par ratio eft . Non cnim ncgatur vita, cui negatur vfus ciuitatis. Non negat medicus vinum,

Thefium^sLihAI L 2$r quibus hegat aquam . Non negat Pater filio veftem,? ciii negat interdum rem viliorem. Hic res diuerfiffr-mæ funt, poliucæ ac priuatc : poftca ûcræ amp;£ publicæ, Denique impcratum eft Eeelefiç reicmbrk,. vt monem Domini cclcbrent Coenæ eins fijmptionc, at impofi-tum nuUi eft , vt cum hoc vclillo cibum capiat« Ita-que fugere confuctudinem cum aliquo edendi poflu-musfine tranfgrcflionc manda« Diuini, at abflinereà Cocna Dominica fine pracuaricationc legis non pol-fumus.

Quo pado igitur ex negatione illarum inferatur ne-gatio harum ? Vides iterum ad quam pauca rcfpiciaSjCuin tua effundis?

Ex panicula putas te aliqurd inucnifle. At fal-kris hic quoque, vt alias femper. Apoftolus hic inquit: Praîcepi vobis antea in Epiftola, amp;nbsp;nunc quoque præci-pioAw (TujwcFa/zij/wSd/ ,nonmifccricummalis,imó ne cibum quidemvos caperccum tahbusconuenit.Vetat ergoduo: primum vt non habeantardam cum talibusconfuccudinc: deinde vt nc quidem edant cum cis. Hæc tibi vt fcruiantvi. détint, quicunq; vtriufq; fcripta legent.

Nonloquitiir,inquis, generaliter de malorum confuc-tudine,.vt alibi. Nam excepitillos, qui funt foris. Con-cedohoc totum. Item fimul codemque contextu me-minit congregatowm in nomine Domini. Hoc verb manifcftèfalfum eft, nificongregationcm hanc aliter exponas. Congregatorum curaabfentis fiii Ipiritu memi«-nitincaufaeius, quern tradere Satanae decreucrat. Poft de alia re, quanquam affine,, loquitur. Scripfi inquir, vobis in Epiftola, nc commifecrcmini amp;c. Ergo de re loqui hic incipit, de quapriuscum ipfis egerat, quam-quam non fatis perceperant. Videntur enim fupcr hac re , vt fupcr alijs ctiam pluries interrogafte ac pe-tiniHe dcclarationcm Apoftoli . At de tradendo ilia Satanae, eum.eonon egerant: vt ex textn ibidem appa-ret. De longé alio igitur negotio agit. Quo cxplicato, redit

ceditadpriorcmcauram,.fcelcHum colli iubenV, Hecîgi-turdicitjiiiflivos confuctudinem prauorutn fiatrum fugc-rc, non Gcntilium.quoTum mores iudicabit Dominusrvos autem iudicare vitara ac mores eoriun decct,qui fratres no* minantur,VC malos lucrifaciatis. Qubd de dilcrimino ver^ borum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irn/xni^/lm adfcrs, nc dienum quidem eft

Vt probarem aliud fuiffcapnd ludaros à priuato conui-ólu abftinerc, quam à Sacramentis prohibcrc,exemplum Publicanorum adduxi, quibufeum Pharifæi(vtdc alijshic , nrhildicam) cibum minimè capiebanr, amp;nbsp;nihilominus ramen eos ad T emplumfacrolquc ritus admittebant.Adhçc refpondes his verbis. De Publicanis, quibulcum Pharifei cibum quidem non caperent J conuiuia tarnen facrahabe* rent, alibi diximus. Quid alibi, quçfo tc,dixifti? Neutrum negate potes. Nam amp;nbsp;conuiôtum eorum ficvkârunt, vc Chriftum etiam hoc nomine aceufarint. Quod ad.Tcnv» plum amp;nbsp;Sacrificia admiferint, ex tota hiftoha facra confiât, maxime ex Cap. 18. Lucæamp;hiftoriaMatthæi.Cum igitur Iroc fuerit diferimen apud ludços, quomodo fine fcripturatàm confidenter audes affirmare, àpriuatafoda-litate arcere, idem efle cum eo, quod eft à Sacramentis remoucre ?

Attuli adidcmconfirmandum hoc argumeutum. Si i-demvtroquefignificarctur, amp;nbsp;idem vtriufque effet finis,fe-querctur5Vt contrariorum quoque (imilis idemq; poffèt finis efle. lam negatf priuatæ fàmiliatitatis finis eft, tefte Paulo, vt is, cuius focictatemconuidumq^fugimus, pude-fiat. Idem finis etiam eft negatar Cœnæ.vt vos dicitis. Ergo poftulat res, vt,ficut conuidus priuatus contrarium po-teftfacere,nempevitiaalcre ac fouere, tum in eo,cuico-habitamus,tum in nobis cohabitantibus, ita etiam Cœnaî Domini frequens vfus vicia poflît alerc. At hoc eft impium velcogitare. Quocirca non poffiint pro codera fumi ifta duo : cura non poffit efle affirmationis finis vnus, ficut po-teft

T^heßwn,^Lih. Ill, .25^ tefl ncgatîonis finis eflè vnus,ißvobiscrcdaftius. Ad hæc multa pro more tuo infœliciter pxofcrs. Cum fincinterdi-ôçpriuatçconfuetudinisjinquis,nondcbuifii fincm infti* tutionijfcd interdidionis Cocnçcompararc, ; i Quo in Joco, oro tcj fie comparaüi, vt tuicribis? An non contuli negationcm cum negatione, amp;nbsp;affirmationem cum affirmationc ? Et quid hæc verba mca,quç tumet-ipfe in tuofjcripto citafti, fignificant aliud? Ériuatusjconuiûus, inquam, alicvicia; negatio.pudcfacicaAncuarajficutCùe-nç Domini negationcm pudefacercdicitis, eiufdcmvlum vitia alere dicetis ? Vides quam fraternè agas plerunque ? Mulu deinde garris finefruélu de Collatione horum. Non cnim potes negate, quicquid tandem proferas, quinperpe-ram mea fisipterpretatus,. Addidthoc etiam^ quodtu ne-glexifti, Apoftolum non prohibere maliç confuetpdinem bonorum, fed bonos monere.vt malos fugiant,vt per cum modum pudciaóti iè-ipfos agnofcantk At cum Sacramentis interdiciiisalicXib noniraperatis alijs,vtcum tnalohpn participent Sacramentafed diflbluto præcipitis / hé adeâ veniat. Vtrum cohçrcantannon cohçrcant mortis Domini celebratio, Sehuius prohibitio, iudicent ex vtrorumque (eriptis opines homines. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;j. n;iidr'i..l

Videor tibi in co quoq; peccauifle, quod fcripfi, ipipic prohibcri, qui cupiuntcum alijs mortem'Domihi'in publica ifta adionc concelebrarc. Dura cft,inquis,’hæcfenten-tia ita vniucriàlitcr.énunciata. Quid fi enim quifpiam» quid cupiat, non fatis intcHigat? Q^ndfifimulatè jpfumagcre ittfta fitfulpicio, veJ ctiam liqueat ? iQyid fi ctiam totius Ecclelip interfit differri ipfius defidcrium? Hec tua funt.Pri-macaufa aJrem non facit, cum de rcóbèinftitutis ego me fetnpcrdifputareiptotcftatus iuerim« Secunda in cerebrp tuo nataeft* Ego namq^cogor publice profitentidolerc;ie propter pcccata Tua, 8c conftitutum habere apud fe deiu-ceps fandius viucre, fidem habere cum fie fentire tunc, vt dicit. Si non permaneat in propofitQ, bono, meminifle debeó, «leiqitoqjppafcinpcr mancrCi Ipfumcupere,argu--ir gt;.i,- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* pientum

mentum eft alicuius 'pïetatis: quxnonôpprimi.fcdacccn-di potius exeitadque debet. Pcndcthæcopiniotuaexo-pinione amp;nbsp;iudicio hominum, Taceo iam, quod Deus nonpraecepit vel Presbyteris vel aiijs talc examen .Tcr-lia cftplusquàm futilisi Quomodo enim interfit Eccle-Gx, vt differara hoe facere cum cçtcris , ^uodme iufsic Deus faccre?Mifcr es,quocunq; te verras,difputator. Nun-quamtamprobè intellexi,quod verifsimè dixilse .Axifto-telcm nuncexperior, de defcndentibus:Thcfim: vÀrra.

inquitj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fviißlt;üi/oif,a! «xnSsK t^wTSf

• nbsp;nbsp;m-. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:■ Li;?!!' : f; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.lid,;,)

Dfcrspoftbxc argumenta quædam alia pro wómunicatione, quænihiîôfiintprædidis firmiora.Qupbrcuiter criam cxpendemu$,vt intelligas te tui vbiq; manerc fimilc. Apofto-lus,inqLiis,(cribit,fi quis nó diligit Dominum Icfu Chriftü,fit Anathema Maranatha,Ergo vult Presbyte-ros quofda Iédere amp;nbsp;iudicarc, qirinam vere fint pœnirentes, Sc quifimulcntrcfipifcentiam : vtfcilicct illos ad Cocnam admittant, hos arceant. Si hoe cft cxcommunicarc, mille locisfundata eft excommunicatio veftra, Diligcre Chri-ftum cftfcruare mandataChrifti,Iah, 13. 8c Qmfijuis ergo dieet: Qui non feruant mandata Chrifti funtcxfcera-bilesDcOjisexeommunicabichoeraodo, Sic excommu-nicauitMofes, quotics maledidos eftedixitdomi,foris, in campo ,amp;:vbicunq; funt, quieunq^non feruant totam Legern. Præclarè tibi conucnithac in parte cum quodam alio, qui generalis excommunicationis formulam nobis à Mofe Deuter. 27. propofitam affirmauit. At non de hac ex-cômunicationc loquimur:fcd de ea,quam erga lapfôs Pres-byteri quidam in confeftiifuo pc;fufîragialata fetentia exercent.

Tbèfium, l^ib. UI, 15^ crccrit.Hanctibi noris probandam, quod videlicet à Paulo fitimpcrata.Apoftolus valdc öiiquè accufabatur à Pfcudo-apoftolis, qui eu omninô cqtemptibilem reddcre lätagebär. Dicitergo^Qui non dilrgit amp;c.2cû diccret : Deus fit iudex vtridiligamus Chriftum, illumq^ perdat^qüi eum non vcrè diligit.Hic genuinus eft huis.loci iênfus.

Tantundévalet,quodcx fpiftolaad Gakt.adfcrs:Siquis vobis euangclizauerit prêter id quod accepiftis, Anathema ftt.Ergo excôinunicandifuhtpeninaccsfanæ doótnnae tur-batores.Hçc non pugnant cum noftris:qtii no loquimur de hærcticis falfâmq-, dodrinam plantantibus. Idem ad locum ex a.Epift. Iohannis rcfponfum volo.Intcrim nehos quidê probat hiclocus itaexcommunicâdoseflèjVthicdeiftarc diiputamus.Eadcmcft ratio alterius loci ex 5. Cap. eiufdê Epift.Vtinâ excindätur,quinös conturbant:Loquitur cnim de falfis Dolt;ftoribus.Itê,non dicitjCongrcgate Presbyteros, amp;nbsp;cijcicc taies extra coetum vcftrum,ftue tradite cos Satanç: fed optât cos à Dco excindii Sed audiamus Theologicarn illam tiiam refponfioncm,quam ci das, qui ex te quçrat,cur non ipfc cxcidcrit cos. Sic cnim rcfpondcs.

Q^amuis Apoftolus pro fuo iure fortaflis id faccre potuc-rit,nunquâ tarnen id authoritatis fibi vendicauit: vt qui Co-rinthios nominatim velit congregari, quotü etia fuffragijs, non autêfuoipfiusarbitratu,miferilleSatançtradatiir. Pti'-mü dubitarc vidcris,vtru Apoftol’pro fuo lurc id facere po-tucritjCLim ais id cûfortafTis facere potuiffc.Dcinde non re-fpondes ad obicdionc.Quærit enim idem ille,cur non eodé modohos excidcrit,quomodo Corinthium Satané tradere voluit, alios autemtradidit?Falfuquoq;cft, Apoftolû haiic authoritaté ahjs comunicaftc,8c non priuatam fibi feruaffe. Omnes cius Epiftolæ,omniaq;ftriptaipftus te côfutant.'dû vbiq, earn poteftateftbi à Dco tradicâindicat, vt infuperio-ribuSjclarcoftcndimus.Falfum amp;nbsp;illud cft,cu voluiflè futfra-gijs Corinthiorum miferum ilium tradi Satan e.Dicit emm, ego decreui.Ego,inquit,abfenscorpore tanquampræfcns, cqncluft_,côflitui, dçcreui^hunc tradere S atan^.

Ergo non cxpeâabatfufïragiaCorinthioriim \ Quid ergo voluit? Voluit congregataEcclefia tota,fnon tantum Pres-byteris quibuflam ) amp;ipfius Spiritu cum virtutc Chrifti übi conceffa hunc Satanæ dcdcrc : vtmetum amp;nbsp;terrorem incutcrct omnibus, acpoenas fcelcris commifli iile lucrct. Cur ergo non idem Galatis iuflit ? Rc^ondco quiaDco non cft vifum. Apoftoli enim non potueruntvtiamp;quo-ties vcllcnt edere miracula : ncc potuerunt quoftiis omni loco amp;nbsp;tempore vel afftigcre vel occidcre; fed quando Déo vifum fuit vtilc, ncccflarium amp;ialutarclt; r

Ergo non refpondes ad obiedionem mcam de Galatis. Quippe cadem eft quæftio, quod ad noftrum a trinet propo-fitumjfiuequxraturcur cos non exciderit, fiuccurnon à Sacramentis arceri iuflerit. Quininïo tantó magishæcvr-gct,quàmilla quæftio, quod facultatem affligendi Deus îoIisÀpoftoliSjamp;quibusprætcrca alijs voluit paucis, con-cefsit, hanc autem rem tu contendis ab Apoftolo omnibus Ecclcfijsfiiiffc imperatam4Quaigïturratiónejquod in omnibus EccJefijsfempcr amp;nbsp;vbiq; voluitobferuarijipfeneque hie, neq; alibifccit, aliofuc faccre iufsit? Hie certe Picudo-apoftolos optât à Deo excindi, ipfe excomraunicari non iubet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

lubet Apoftolus Rom. i^. vt declinemus feu vitemus diflenfioncs leandala fufeitantes contra dodrinam vc-ram :cx quo tu excommunicationem cupis concludcrc:icd fruftra laboras. Diótum enim hoc eft ad omnes amp;fingulos: (qucraadmodiim illud ctiam, quod ex lohannefcquitur) non ad quofdam Presbyteros.Cauere ctiam nobis omnino debcmus omnes amp;nbsp;finguli à falfis Doftoribus, At vix hoc fieri pofte arbitraris, fi non prçcepta talia omnia ad veftram cxcommunicandi facultatem referantur. Rationem adfers duplicem. Vnaeft, quod non fitcuiufuis animaduertere hærcfes. Altera,quodpnuatocuiufq5arbitriohunc vcl ilium defugiendum relinquerc, nihil aliud fit,quam fchifma-tibus amp;nbsp;offendiculisianuamapcrire.RefpondconuHopro-ptcrca op’ eftè Prcsbytcrio tali,quale vos fingitis, fea bonis amp;

Tbeßwn^ Lib. III. 257 nis amp;nbsp;diligcntibus MiniRris : qui 5ê auditorcs fuos rciStc ac diligenter inftituant J aquibus cauendum fit prudenter doceant. Quod ofFendiçuIis hoc modo ianuam aperiti pu-tas, tuum cfHomnium cui nos credcre non conuenit ; duin aliter Deo vifum fuiflccernimus.

Iohannes in fecunda epifiola fuanoniubetPresbyteros quofdaminhuncfincmordinatos, liccntius viuentcsàSa-cramentis arccre: led iubet omnibus amp;nbsp;fingulis Chriftia-nis, vt Chrifti dodrinarn non adferentem, fed huius loco falfam amp;nbsp;hærcticam fpargcrc volentem, hofpicio non rcci« piant.Hoc contra nos non facit.-qui idcfemper faciendum omnibus vcr^pictatis amatoribusiudicauimus,

ludas qiioquc in fua Epiftola.nil aliud vult^quàm vt ope-ram dcmus,quoomnes faluosfaciamusjquomodofcib’cct vnumquemquc polTumus. itaque alios monct dementia amp;nbsp;humanitate, alios lêucritate acrique obiurgationc lêr» uandos : fie videlicet, vtcarnalia coru m fada didaquc odio habcamus: de Sacramentis corumque interdiâionc, aut Presby terorum vellrorum poteftatc amp;nbsp;pœnis, ne ïômniauit quidem aliquid ludas,cum cpiftolam illam fcriberct.

Ex omnibus iftis lucc meridiana clarius eft, veflram Ex-communicationem neque cxcmploniti, nequeverboali-quofirmariin fâcris literis inuento: fedmerum amp;nbsp;purum cfiè hominum figmentum.DcExcommunicationeloquor, vtde principio monui,non Diuina, fedhumana; quam videlicet quidam ad hoc delcdi Presbyteri exercent erga lapios, at peccatum amp;nbsp;naturae fuac corruptionem agnofi ccntes,confitcntcs,dcplorantcs;quantumuis fœpè rclaban-tur.Suntenim taies, non intempérantes,fed incontinentes, vt loquuntur Philofophi : ncc dcftituiinturomni fenfu pic-tatisjüametfi crcbrôab affedibus fuis vidi fuccumbant cu-piditatibus carnis. Verum de hac rc alias foepe mon ni: nunc iani fupcrefl confiderandum , quibus Presbyterium tuum defendas rationibus amp;nbsp;feripturis.

Vodfuprafcci in principio huiiis de Ex-connnunicatione deccrtationis mine qiio quefaciendum mihiduco: vt qualePref-bytcrium oppugnem rede intelligatur. Non negoPresbyterium tale, quale apud ludæos tempore ChriflifuitHieroiolyrtiis;

quod frequenter -!ir,o£!r^uTlf/o;»Êuangcliftacgt;amp;(iruH^j/«t-,amp; non-nunquàm j/epw/ay amp;nbsp;(7wa^amp;gt;;.«)'VocarefoIcur. Hoefuprain-diffolubilibus rationibiis legitimum fuiffe Magiftratum lu- ' dæorumjamp;iusgladijpoïïêdifle, oftendi : ac deinceps et-iam,opportunitatc data,itcrum oftendam.Non negoeiiam Presbyterium,qualein i.ad Corinth.6.dcfcribitur,vbiEc-clefia Magidratu pio dcftituicur. Non nego Presbyterium, (Siqui’s ira vclit appcllare,) dodorum Icilicet hominum Collegium , qui in literis facris exercitatifint, 8c decaufis Religionis interrogatircfpondcre poHint : Dcquali Presby-tcrio videtur Ambrofiusloqui, cum in vetudaEctleba Seniores fuifTc dicitjfinc quorum confilio nihil fieret. M oc folurn nego fc oppugno Presbyterium, nempe ConfeiTum amp;nbsp;Senatum quorundamex Ecclefiac corpore colleéfum, qui Senatusin hunefinem conftitutusfit, vtExcommuni-cationis, de qua hue vfque difputauimus,ncgocium tradet feugubcrnct; acfeutentism ferat, an, quifepoeniteredi-CLintjCx animo loquantur :amp; vtrumàSacramentisarcendi, velnonarcendi videantur. Dicam planius: oppugno tantum ludiciumdc moribus,quod hodieEcclcfiaflicum no-ininantj diflindum a ludicio politici Magiftratus. Nempe duas iurifdidiones fine duo diferiminata de moribus Indicia publica Sc externa nego in vna Repub, cfic oportcre, cui

Cui pius Ma giß ra tus à Deo pracpofitus eft. lam ergo lt;juiH contra nos adferas vidcamus.

Ro argumento nofiro primo adfers hoc, quod nos ad probandum protulimus, A-poftolum nullos Excommunicauifle,nec alijs tale quid impcraftc. Si voluiftet A'-poftolus aliquos per Seniores Excommu-__ nicari, proculdubio ordinauiffet talcs ‘ apud Corinthios, vbi minoracorrexit.At nihii talc praccipit:fed hoc mandat,vt vnufquifque feipfum probet, nonautem vt alij ahos examinent. Noluit ergo qucnqtt4m pec veftrum illud Presbyterium Excommuni-cari. Ad hacctu fic refpondcs'; Connthi talcm aliquem coctum inftitutum fuilsc ambigi non poteft , Inquit cnim ApoftoliiSjCongrcgatis vobisin nomine Domini. Et quod conuenire illiufmodi debeantaddijudicandatalia ex his verbis patet, (quibus cofdem illos compclïat,quös iuL fcrat vécus fcrmentumcxpiirgarc.) Nonne de iis, qui intus hint, vos iudicatis.*’ Porto (ui-ipfius explorationem nihil obftarc Presbyterij examini amp;nbsp;inquifitioni, fic colligk mus. Fucrunt harum caufarum ludiccs conftituti, vtex Apoftolo colligimus: Ergo inquifitores.-nifi forte velis abfi quecaufaccognitionciudicauifle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Refpondcs audadcr, Paulum Corinthi inftituifse illos veftros Seniores. Ergo ante hoc tempus inftituerar. Hoc autem quis non videt falfum efle ? Q^ippe acenfauift fet folos Presbytcros, non totam Eccleiiam. Sed nullo verbo Seniores reprehendit, qiiafi officium nonfcccrint, ncgligentefue infpcftatorcs hierint. Non accufat ct-iam, quod ad Sacramenta inceftuofum admiferint. Nulla Seniorum illorum, nulla Excommunicationis, nulla S 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sacra-

Sacramcntoruni intcrdiâionis, nulla praccedentis Iiidicij, nullaelcdionis oflicijque Prcsbyterorum, nulla vllius rei fit inentio hue fpeâantis : fed totam Ecclefiam obiurgat, quod non luxent, vtèmedioille tollcretur. Rogote, an non ad Seniores veftros pcrtincre dicitis, vt rixas,fimulta-tesjcontroucrfiasac lites interfratres natas amiccS^ pic di* rimant amp;nbsp;componant? At tales in Ecclciia Corinth, ali-quos ordinatos fuilTe negat Apoftolus. Ex quo certè confe-quitur, nullos fuifle Presbyteros à Paulo inftitutos ante Icriptam hanc cpiftolam. Libère incunólanterquc dico, mihi videri defipcre omnes, quicunque hoc in loco ta-lem confeiTum infiitutum contendere aufint. Etenim toti Ecclcfiae ex æquo mandat,quicquid hie mandat : Seniores ne nominat quidem. Difeedis ctiam à Praeceptotis tui placitis,qui palam fcribit, quod amp;nbsp;verum eft,Paulum hunc non à delcifto numero , fed à toto coctu voluifle Excom-nninicari , vt vos loqui ioletis. Addc quod non'iubet cos confultarc amp;nbsp;per fuffragia fententias ferre, vtrum rile tradendus viderctur Satanae, an non vidcrctur. ' Tertio non iiibct eos tradcre alium quempiam Satanae : led fibi cam poteftatem rcicruat. Quarto' non iubet ipfos nefarium ilium tradcre Satanae: fed iubet vtfuam/cn-tentiam in congregationc Ecekfiae promulgcnt.

Si vnquam probabilcm rationcm adduxcris^qUaoHcn-das verba hacc. Ego decrcui hunc hominem vobis amp;nbsp;/piritu mco cum virtute Chrifti congregatis Satanae tradcre , idem fignificarc, quod hacc aut fimilia dénotant : Eligite ex veftro coctu Presbyteros, qui fint mo-rum Ccnfjrcs: amp;nbsp;quos indignos patabunt SacramentO-rum participationc, abcifdem arceantrSi, inquam,proba-bisilia idem notarc^, quod hacc nobis indicant, paratus fum quiduis pati. Ergo, cumneque anteainftituerit Presbyterium veftrum neque nunc tale quid praecepetit, ne-que poftea doceri poflit inftituifte , qui non te pudet ailirmarc, cum in his verbis aliquid huiufmodi prac-cepifsc ? At de ijfdem dicit, ais, Nonne de ijs, qui intuamp;

The/îuM^ Lib» I lil, 161 intus funt,iiidicatis’ Concedo deeifdem loqin,cum de rota loquatur Ecclefia:fcd nego euin de tali iiidicio loqui.Iiif-férat Apoüo’us facinorofös virare : quod cum ipfi dc Eth-nicis etiam inteIJcxiflènt, fine quorum commercio viuerc tune non poterant, refpondet eis Apoftolus, fe non intelli-gcre Ethnicos, fed nominatosfratres. Additilloshabitu-ros ludicem Deum : ipfos au tem fuos fratres iudicare debc-redignifint an indigni, quibufeum ipfi familiaritetviue-rent. Summa eft, loquitur de omnibus Sc fingulis Ecclcfiac membrisj non dc Presbyteris : Sc de iudicio quo finguli fin-gulorum vitam iudicant, non dc publico aliquo iudicio Pres by ten;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Concedo adultum, fibaptizanduseflet, examinandum priusfuilTe, an doóirinam intclligeret, cidemque ex animo alTentiret. Concedo etiam nunc vtile elfe dum infantes ad-huc baptizamur, vtadolelcétia non prius admittatur ad eœ-nam,quàm cognitum fit myftcria haec ab ipfis reóïè perci-pi. AtnegovePproptcr hoe vel propter illud Deum iuflifle Presbyterium veftrum inftituere. Quodcum ipfevidearis affirmare, dum non in omnes dicis inquirere oporterePref bytcrïum,lèd in eos duntaxat,qui vt reidclati funt flagiciofç vitae, p’uribus docerciam non volo. Hoc te probare decc-batjDcum alicubi pr^ccpilTcjne qui ex ijs.quiflagicium ad-milcrunt, ad perceptionem Sacramentorum admittantur, priufquam à certis Presbyteris ad banc rem deleclisidonei iudicati funt.Dum hoc non probabiSjCaufam tuam infclicif fimè âges. Nam Paulus ad Thefial. feparate vos ab homini-bus inordinate viucntibusjcofquc non obiurgatCjVt holles, fed admonetCjVt fratres.

Argumentum fccundum facis ex ijs, quae de Ifracliticac politîæ llatu dixi: quod argumentum non debilitabii folum Presbyterium veftrum, fient antecedens,verumexiam prör-fus euertet. Eft autem talc. Rempublicam inftitucrc in hoc mundo æque prudenter nulluspoteft, atqucDeusfuo populo inftîtuit: quod Seperfenotum eft, amp;àDeo ipfoaffir-matum Deuter.zj.. Quocirca optime fapientilTiméque con-

S 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftitüta

ftituta eft ca Rcfpub. quaccunque ad Rcgiilam Diuinac proxiæè accelTeric, quantum cuiufque circuinftantiæ pati-untur.Atin Repub.Iudacorumduae difcriminarae iurifdi-diones, fiue;duo diftinda indicia dc moribus publica nun-quamfucrunt: fed vni Magiüratni politico totum hoc tri-butum cd. Ergo ne nunc quidem neceRarium eft, vt in Rc-piib. Chriftiana feparataefint iutildidioncs fiuc feparata iudicia publica dc morib’gt;eo videlicet modojquo velPon-tifex primum, vel deinde etiam vos Ecclcfiaftica iudicia motum à politicis diftinguitis.Tu veroquid ad hæc?Nugas promote tuo promis.

Dicis Mofên J lofuam, Dauidem, SaFomonem,alios nilul corum egifle, quae ad Aharoncmfpeóiabant. Proinde di-ftinóla fuifle muncra Sacerdotnmà Regia amp;nbsp;ciuili pote* Rate. Ego dixi, antequam Deus fibi clcgilTet Aharonem amp;nbsp;filios cius in Sacerdotes, non fuifle flediflinda hace munera , quin in eundem vtrumque caderct. Certe MofeSj vt caetCEOs mittam, Aharonis munera obijt Le-uix. 8. At poft hoc tempus non hcuit vlli amplius; Pro-pterea mcrito caftigati funt Saul amp;nbsp;Vzias. Sed quorfum hacc ? Ego dcludicijs publicis inquibus aliquis accufatnr amp;nbsp;damnat ur fceleris,^ pro delióti grauitatepunitur, quac-ro : quod ipfc quoque diflimularenon cs auliis. Ergo quid hicdicas notemus.

Mofesjinquis, Soccrifuiconflhofcorflim rudiciaciuilia conftitnit, Exod.iS.alibi autem, quae propria iudicia Sacer-dotum crant, dcfcribit. Duplicem hunc ordinem lehofa-phat etiam obicruauit,oppidatim Indices politicos feorfum conftitucns : Hicrofolymis veto exLeuitis, Sacerdotibus, capitibus patrum aliquoscollocanit ad indicium amp;cau-fam Domini.HocdicimusilludcfTc Syncdrion Ecclefiafti-cum ab alijs ciuihbus diftinótum : ad cuius exemplar Apo-ftoli poftca Coîl^inm inftitucrunt. Hacc tu.

Principio locum à tcpeto,in quoMoFes peculiarcSacer-dotum iudicinmdc moribusScfceleribus iudicandisamp;pu-niendis, conftitucrit. Scio multis in locis Aharoni prac-

fcribi quid faccre ipßim aliofquc Sacerdotes Lcuitas Dominus volucrit: At mandatam ei diftindam iunfdiôlioncin, id cftjpoccftatcm fuiflè datam puniendi improbos per Indicium fine Synedrium Eccicfiafticum 5 nullus in fanpiter-num nedum Bczademonftrabit. Quàm frigidum eft, quod lolàphat hoc diferimen ponercdkis? Primum diciturin tcxtu.a.par.ilip.i«?. pium hune Regem in omnibus oppidis munitis conftituifle Indices, cofq;admonuiflèofficijfui:vt fe Domino indicace meminiflent. Deinde feribitur idem quoque Hierofolymis feciiJe. Tertio ex quibus conftitucrit illos Indices exponitur,ncmpc ex Lcuitis, Sacerdotibus amp;nbsp;familiarumPnneipibus. Quarto additur,ad quam rem de-Icdi conftitutique fint, videlicet ad Indicium Domini amp;nbsp;ad caufam. Additmox, eos indicate amp;cognofcerc debe-rc praeterea Omnem caulâm, quac venerit adjeos de ûatribus fuis, qui habitant in vrbibus Regni lofaphat, inter fanguinem amp;nbsp;fanguincm, inter Lcgcm amp;nbsp;Prac-ceptura, ftatuta amp;nbsp;indicia amp;c. Tandem concludens ait ; fummus Sacerdos Amazias omnibus caufis Domini ; Ze-badiasautem Dux IudaecunóIisnegocijsRcgiisjgt;raefidC’ bunt.

Quîs nonvidcat hoc in loco Synedrium Hierofolymi-tanumefse Magiftratum Politicum/’ Etcnim Senatus, in quo caufae omnes, capitales 8c ciuiles deciduntur, qui-quepunire iubet plagis, mulâa, feruitute, gladio, igne amp;c. Politicus eft. Namfiveravoshuculque feripfiftis amp;nbsp;dixiftis, (quod ctiam poft verfus non ita multos in hoc feripto repetis) ncc debet nee poteft Synedrium veftrum inter lànguinem amp;nbsp;fanguincm, inter Legem amp;nbsp;Pracccp-tum, inter Statuta amp;nbsp;Indicia indicate: id eft, non poteft, vt hie Senatus facere iubetur,dc qualibet caufa cognofeerc. Qui caput. I y.Deutcr.cum hoc loco confcrct,de parte nulla diibitabit.

Duo tarnen moncrc minus excrcitatos infacris Uteris vo-lo. Primuni eft, caufam Domini hoc inloco,amp;vbicunqjdc iudiciis fermohabetutjnon rcligiofam duntaxatfienificare, S 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;verum-

verumetiam alias in iudicio propofitas, pracfertim vero vi-duarum amp;pupillorum, adeóque opprefTorum caufas^quo-rum feDcus paflini promittit vindiccm fore : de qua repau-lópoftcopiofiusagcmus. AlterumeftjLcuitas amp;nbsp;Saeerdo-tes non minus fuifle Icdos in confortium ludicum quam altos quoflibct : quod cuin tu quoque reólè fcripferis in opcre quodam tuo, non habeo neccfle pluribus probare. Notafunt, quacdevrbibusrefugij, inquibusföliLeuitac Magiflratum gerebantjbibliatradunt.Opuserathominibus in Lege Dei exercitatis, vtfccundum praefcriptum Dei rc-ólè iudicaretur r quomodo hodié Sapicntes Magiftiarus lurifconfukos ludiciis fuis praeficiunt. Verum hoc intereft inter noftros amp;nbsp;ludæorum lurepcritos : quod nofiri fuas Leges feorfumdelcriptas habcnt à iacris litcris : ludaei au-tem omncsfuas Leges, ad cultum Dei, ad ceremonias, ad politiam, ad Indicia fpcótantes,omnes, inquam, in iiidem libris interfertas habebant. Qj^amobrem nccefsc eraf Sa-cerdotes, quibus munus docendi impofitum praccipùè fucrat, prae c^ctcris ftatura amp;nbsp;indicia Dei nouifse. Deinde Leuitas, quibus peculiaritcr commifla erat cuta Templi, qiiique Sacerdotibus adefsc alias cogebantur» Ex his fere Praefedi creabantur Regionum , vt ex i. Paral, a 6. cap* dare perfpicimus, Hane ob rem Sacer-dotes amp;. Leuitae cum aliis familiarum Principibus legc-bantur.

Confiât ego , fandum hunc Regem non inflitnifse hoc in loco Presbyterium feu iudiciuin Ecclefiafticum, fed Synedrium ordinauifse fummnm illud, ad quod ex rota ludaea omnes caufae defcrebantnr, quae in priua-tis oppidorum ludiciis explicari nequiuerant : quemad-modum Deus pracceperat Deuter. 17. Si quid latuerit te in ludicio, inquit Mofes, inter fanguincm amp;nbsp;fanguinem, inter caufarn amp;nbsp;caufam, inter plagam amp;nbsp;plagam, in rjxarnm rebus intra portas tins , tunc furges 8c af-cendes ad locum, quern clegent Deus tuus : amp;nbsp;venics ad Sacerdotes, Leuitas, Iudicem,qui tunc erit. Hacc iifdcm

ijijicm propcmodum verbis rcpeduit Scriptor lib. Paralip, in hiftoria prxlènte. Diciteniin primo Regem conftituiffc Indices ex Sacerdotibus, Leiiitis, amp;nbsp;Principibus familia-rum; ad quos Mofes iiibet afcendcrc. Dick cofdcm dc-bere O mn b s caufas, quæex omnibus vrbibus ad ipfos deferantur,cognofccreamp;:indicate . Exponit mox quas caufas intelligac dicens inter fanguincm 8c fanguinem, inter Legem amp;nbsp;Prasceptum, ftatuta amp;nbsp;Indicia. Hite Mofes ita expreflit ; inter fanguinem amp;nbsp;fangniuem, caufam 8c caufam, plagam 8c plagam, 8cc. cum ita fint data , aperta, certa, vt negari à nullopoflint jmiror equidem qui tn aufus fueris ad tuum Presbyterium detorquere. '

Quod deinceps multis verbis exponis, Magiftraturri curam habere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;acopcram dare dcbcrcj vt offi

cium fuum finguli faciant, Miniftcriumque rité ex ver-bo Dei conftituatur amp;nbsp;defendatur , rede quidem à tc dicitur : at raufam tuam non reddit meKorem » Oportet cnim te oftendcre, Presbyterij veftri iurifdidioncm partem effe Minifterij. Quod nifi probancritis, fruftra liti-gabitis. Sed velim ex te audire, quomodo Magiftratus fu-turus fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;firaul amp;nbsp;fubiedus imperio Presbytc-

rorum ? Etenim poteftati ÀfyjTtxJaviiiîf fubiedæ funt eæteræ facultates, quibus'ipfaimpcrat. Veftri autem Presbytcri Magiftratum fuum in ordinem redigunt, amp;nbsp;parère nolen-tem iudicio publicocondemnant,pœnaq;afficiunt. Archi-tedonicusergoerit, ficutfuit fub Pontificibus Romanis.*: hoccft.minifter vcftcramp;exfecutor; . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Quod addis,non licere Magift:ratui,re ita poftulantc,do-cere amp;nbsp;Sacramenta adminiftrare (fi modo per negotta poffit vtrique muneti fufficerc) id verumnon eft. Nufquam cnim Deus veruit. In vetcri Teftamento fi liciiit vni vtrunque mu-nus adminiftrare,cur non amp;nbsp;nunc licc.at gt;nbsp;Nota eft hiftoria Heli amp;nbsp;Samuclis. Non motor, quod mox dicis, Mofen furl Tribunalab Aaronico diftinxifle: ( Aaroninullam iurifdi-öioné nullumuc Tribunal concedit fcriptura feorfum) cum nufquam prohibueric Sacerdotibus in Tribunali politico federe

iedere fiuc Magiftratum gcrcrc. Imo in Samuele probauït, cum dicat Deus,non Sainuelem,fed lè contempti]m,quan-do pro eoSe filijs eins Regem fibi conftitui petiucrunt i. Sam.S.Poftreditum excaptiuitate voluit Deus Sacerdo-tes etiam iudicare populum, vt in 44. cap. Ezech. legimus. Atvero cumM^giftratus noftri hodiepræftare perleiplos vtrumqj non polunt, debent per alios Minifterium curare.

Sed nee iÏlud verum eft, quod hoe loco præterea dicis, aiius fit doccre Sacramenta difpenfare, cius quoque ne-cdTariôelTcdedoclrinæ amp;nbsp;Sacramentorum contemptori-bus ex verbo Dei cognofcere amp;dijudicarc: hoe, inquam, falfilfimum eft, fi eoufq; extendas hanc dijudicationem, vt poteftatem compichendcre putes puniendi vel à Sacra-Hientis abigendi participate cupientes. Hoc eft, quod rôties pctimus vt probetis; vosautemprxterfasamp;æquum tanquamprobatumfubindevobisfiimitis. Adde, quod argumentum tuum J fi tarn eflet verum , quam eft falfum,. hoc folum probater, folos Miniftros verbi poteftatem hanc obtinerc. Vbi igitur Presbyterium veftrum manebit? Vul-tis enim alios quoque vnacum Miniftris in hoc Collcgio ludiccseffe: quomodo præterSacerdotcs à lolâphat con-cedis familiarum Principes allcâos cumLeuitis. Puto e-quidem te,cum ifta fcribcres, parum fuific memorem eoru, quæ in præfatione in nouuml eftamentnad principes Gallia? Icripfifti. Quomodo cu ifta turn ilia eófonare often des? Qu£ ad verba ligandi Selblucndi attinent,fupràfufè amp;nbsp;foli-dc lunt explanata.Nunc tuæ rationes expendendæ vaiiunt.

Ofesjinquis, tarn manifefte duplicem illam ad-1^1 miniftrationem dilcernit, vt penc incredibile fit S quenquam,quihoc non vidcat, inucniri pofte. Il Deinde hoc probaturus adducis teftimonium ex

n~heliuiny Lib, 11 IL 16j ex cap, 10. Leine, vbiferiptum eft, Aaronemeutn fuisfilijs debcredifcerncrc interßndumamp;profanum,intermundu immundum : Sgt;c prxeerea docere Ifraelitas prxeepta mandataque Dei. Quænani hæc eft, obfccro tc, confccu-tio: Deus iuflit Sacerdoces docere populiim diiUnguerc munda ab immundis, atqucinfuper docere legem Dei: Ergo iufsit conftitui Collegium Senatorum, qui diftindam exerccant iurifdisftionem de moribus à potcllate politici Magiftratus? Argumentum tale eft, quale prius illud fuitJ Deus iufsit verbi fui Miniftros populum docere amp;nbsp;Sacra-menta difpenlare:Ergo iufsit Presbyterium eligi,quod cor-ruptis præditos moribus à Sacramentis per iolenne indicium abfterreat : nee ante ad eadem rurfum admittat, quam dignes amp;nbsp;idoneos cenfuerit. Cumiubeteos difccrncrc inter mundum amp;immundum, hoc iubet, vt populum doceantex lege, quæ fint munda amp;nbsp;immunda: quæ là-crafint amp;nbsp;quæ profana: non inftituitIndicium publicum fine Senatum aliquem Presbyterotum , qui indicia de moribus publice exerccat- Verum eflè, quod dice, manife-ftifsimisverbisprobatEzech.cap. zj.4. vbiofficiumSc rau-nusSacerdotnm ex Mofe repetit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Plurimum equidem miratns fnm,cum tc apud Molen tc-ftimoniafeuinftitutionc veftri Prcsbytcrij quçrercvidi.Nâ tui ferme omnes Synedriû de quo Chrift’ locutus fit, poft captiuitatcBabylonicâinccpifledemüaiunt: alijtunc natû afteruntjCum ludæis à Romanis crept” luitgladiiis.Quod.n. gladium ante habuerit,nunquâ illis in mente venit negate. Penes Dauidem, Salomoné 8c antea apudMofen amp;Iofuam nondubitantaffirmareomnê poteftaté coerccndorfi vicio-rn fuiftè. Probant fententiâ fuâ Augnftinitcftimonio in ^9. qn^ft.fupcr Dcut.aftirmantis hocagerc nuncin Ecclcfiaex-cômunicationé,quod tûc agebatinterfciftio.Simile quippia in lib.de fide amp;nbsp;opcrib. cap. 2. affirmât. Hine alij prçceptû pcculiarcin vetchTeftamento de Excom. nullum cxftarc concedûnfedhocinillo de prauisinterficicndiscótinehaf-firmât.Tu ergo,vt video longe oculatior fuifti hifceomnib’.

Valde (ünt multa, quæ hic reprchendi poffent. Primo qui-dem præter vnum te nullus (puto ) cft, qui lcrihat Mofen Lcuit. lo.amp;Dcuter.^ ly.dccifdempcrfonis 5c eifdcm re^ bus'codémquc officio locuium fuifle. Etcnim in priorc loco de foiis Sacerdotibus loquitur : quod corum officium fit, qui Sacerdotio funguntur, déclarât. In pofterio-re loco de Iqdicibus loquitur: amp;nbsp;quod horum munus fit ex-ponit. Tu autem affirmas Mofen hoc loco long ins progrc-di, Sacerdotum iurifdiérionem, de qua Leuit. i o. egerit, pluribus cxponere. Atquc omnia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;elfedicis: cum

fola haec ad Ecclcfîatticum Synedrium pertinuifle con-tendas. :Qiir quam fintfalfa , nullus eruditus non vi-dcc.j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-b- • . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . 1 if.

rtiSccundodicis, 'mentionem ficri Deuter. 17. ßnguinis, caufæ,plagarum,rixarumj'Scc. non quod dcfaâo, fed quod deiurc controuerfo ex tabulis fàcris refpondcrit Synedri-um : Tudieem verô.,id fupremum gubernatorem cum fùo:Syncdrio C Huiiis enim Synedriû facis diuerfum à Syn-edrîo SacerJotum ) de faûo fie iudicalTe, quomodo de iure ab illo fuerit rcfponfum. Ego contra dico, fine de fado fine de iure rcfponderitjfcntentias Capitales dixilïê,amp;de cOn-i ttouerfijs omnibus fie pronunciaffe, vt à fententia appellate nullilicuerit. Vos autem negatisin Conciliabulo vcftro lires eiufcemodi dccidendas cfie : cum fine mere ac pure poli-ticæjficut hodie politica diftinguitis ab Ecclefiafticis.

. . Tertio dicis, ab EcclefiafticohocSynedrio licuiflead iudicis Synedrium prouocare : quod non minus falfum efletextus docet. Etcnim Moles aperte ait , intcrficien-dum elle ilium, qui vel Sacerdotis lententiæ vel Iudicis af-Icntirc nolet. Non 'ergo liberum facit ab illo ad hunc prouocare. r--1

Quarto cum dicis Sacerdotem primo de iure refpon-difle jludicem poflca pronuncialfc, vt aneutro appellate liccrct, prioribus contradicis : amp;nbsp;ludicem Synedrij illius carnificem ac minifttum faeis :’’qu‘od fete foliimaliqui exactere videniur'. Quid chim-aliudfert J cum quærrtur, vtrum hic

hlc homo pœnam mortis tncruerit an nón imcruerit, fi «jiiis meruiflê reipondeat, quam capitis damnare An hoc politicum non cft , quia gladium nullus'ludicum fua inanu flringit ?'! At fcntentia Tua jftriogcre ah’os iubet. Quod li politicum hoe non'icft,.nulla nuneiin Imperio politica indicia habemus, exceptis admodum paucis.

Quinto, falfum e{i duo' Synedria diftiriÄa vcl â Mofc 17. Deuter, vel à lofaphato 2.Paralipom, ip-defcribi; (jiiodetfi ex tcxtu patêre cuiuispotcft, non grauabortarnen declarare . Primum igitur hoe, vt confelTura pono, (Tu enim dicisidem ) fandum hunc Regem nihil inftitu-iflc hue pcrtinensjUifi'quodDcus per Molen inllituiîmpc-rauit. Conflituit ergo Indices in omnium vrbium portis, fleuri Mofes Deuter. 16. præcepi’t, Hoc facio, conftituit ctiam furamum illud Synedrium, ad quod prouocare iniu-riamlibi fieri cxiftimantibus fas erat ; cniufqtie Icntcntiam Indices alij in caufis obfeuris Icilcitari cogtbantur,vtex i-j, cap. Dcutcr.liquet. Ergo fine hoc Judicium concedatur codem modo ins dixifl'e Hierofolymitanis, qnomodo per oppida alia Indices inhabitatoribuseorum iusdixerunt, fine de appellationum caufis duntaxat cognouificsfiuc vtrun-qns excrcuilTe (QnodGræca vcrfio,amp;Iofcph. Iib.9. Anti-quit, cap. i.ipfadcniqueresteftificantur) noftra nihil hie refert. Quoniam nihilominus manct Senatus vcrê politicus. Etenim quæcunque in fingulisoppidis natæ fuilfent lites,rixæ,Sccontrouerfiæ,fi ab eius loci Magiftratu non potuificnt cxplicarijHierololymitano Synedrio decidendæ proponebantur. Poftcriorcs Indæi adfummum hunc Senatum relatumfcribunt, deRegc crcando, de bello inferen-do,de Pontificeinaugurando, de Reipub. vcdigalibns or-dinandis,de Tcmplilumptibusdccernendis, derebusTri-bun iudicandiSjdcccnfuraPfeudoprophetarnm, Magorii, amp;c.Quomodo igitur no fnitpoliticfi iudicinra,in quo cau-fæomnesjfine adcultnmDei Sc ceremonias, fine ad politia amp;nbsp;res ciuilcs,Jfiuc ad fanguincm amp;nbsp;capitales pœnas atti-nerentj

Ä\ A Confiyjnatiû.^' inerent, cxplicabantirr,’ ie quid faciendum foret dccernebd-tur amp;cdiccbatur? Equidem quod de capitalibus etiam diffe-ircntijsamp;caufis fententiam ferre debucritj vel ex eo folo ?pcrfpfciatur,quodcumdccondcmnandis Idololatris alu-• dicibus locutus fiiiniecMofeSj ftatim addit. Si quid tc latuc-.rit. amp;C.'

Secundum, quod vclutconfcfTum omnibus pono,illud CŒ, Mofen nùlla alia publica ludicia conftituifle de mori-bu5i,quam quorum facit mentionero Exod. i8. Numeri n. Dcuccr;i.8ci6.5c 17. Cæterum confiât omnibus, (nee tu negas, vt arbitror ) Indices illos, de quibus Exod. 18.Deuter. I fcriptum eft , vercamp;merè politicos fuifTe. Si crgoEccIefiafticum aliquod indicium publicum de vitio-rum fine fcelerum coercitiónc inftituic,neccflârium eft, vt vel in cap. r i .Num. vel in 17. cap. Deuter, inftituifte putc-tur, Atinvtroque loco politicainftituit Indicia. Proinde Ecclcfiafticumnullum'inftituit,quod TmvpAiiw, vt. tu la-qucris, devitijs4udicarct : acfolennibus pœnis, depulfio-nefcilicet aSacramentis, eadem coercerct. Equidem fep-tuagintailliviri, quin.Num.eledi fuerunt, quofquc fpi-ritu Mofis ScPropheti^DcusimpertiuitjattributifuntMo-fi, vt foci'j eflentlaborumeius : amp;in Repub. adminiftmiida ^uc populb regendo Mofen, non Aaronem, adiunarenr. Conqueftuscnimfuerat Mofes , quodfolus gubernatiooi non fufficcret. Ideo dicicDeus, fc cofdem illos fpiritu Molls donauiflc)Vtfuftincrcnt vna cum ipfo onus re61ionis:ncc Mofes deinceps folus cogcretur pondus illud portare.HfC ita funt exprefsis verbis in textu pofita, vt de ijs ambigcrc nullusomninohomofanuspoffit* Sednec deco dubitari poteft, an Mofis gubernatio politica fnerit. Qiiocirca non poteft ex hoc loco aflcii facrum illud vcftrnm Presbyterium.

lamquodnecin 17.Deuteron.talc Presbyterium or-dinaritMofes, ex fupra diólis conftarc omnibus hominir bus potcrit. Etcnim Indicium, ad quod velut ad fupre-mumconfeflum ab inferioribns amp;nbsp;polxticis iudieijsfit ap-pclla-

Theßüm. Lib, nil, pcllaiio, non potcftnôn eflè politicum. Item, Judicium quodfcntcntiamfertdécapité nbsp;nbsp;fanguinc, quodquejites

fixas quaflibetperfentenriamfuprcniam,à qua nuJb-ap-pellare liceat, dcciditgt; politicu m eft iudicium Item ludi-cium in quo fedet princeps Rcipublicæ, ac fuo iiomine cumcætcris ludicibusdicitfcntentiam»décapité, defor-tuniSj de feruitutc ) de mulâa ,de plagis, dcniqpe de 4ntcd^ dis omnibus» politicum eft iudicium. Quidmulfa diçam? Iinpoflibileeftj vtnegcturhocludicium,quod i^.Deuter. inftitutum ponitur,politicum fuifle, Puto ex fèptuaginta illis,quos II. Num. Deusiuflitcligi,conftitilïcfuprémpni hoeSynedrium, quod vnà cum Principe ûc ferret imp^rij onus amp;labores, vt-bi cum Mofe ferre iufll funt- Confirmât fufpicioncm meam, quodamp;i8.Exodi,amp; biDcutcr. Mofes manifcftèubircfcruauitcaufarumdifficiliorum Ôç obfcu-rarum dijudicationcm : qu as poft eledionem fçptuaginta horum virorum, quos Deus eißem donis çodemqyfpiritu, prout ci vifum fuit, ornaucrat, vnà cum ipfis cxplanaùit.Hi poftcaPrincipibusacRegibus aflediffe videntuv,'vtcaufas graues ex vcrboDeiexponcrent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jf '

. Sed hoc vt-vt liabcat, illud jam conftat, lofaphatum non inftituifte Hierofolymis duo diftiiufta dqmoribus iudi-cia,videlicetEcclefiafticum'3epoliticum: fedvnicumor^ dinauiffe ex præcepto Dei ac Mofls ly.Dcutcr. Synedrium: quod de caufis omnibus fiudad Religiqncm qultumque pci fpedaicnt, fiue ad politicam vitam pertinçrcntj fçur tentiam ftrret, à qua nuUi appellate fas cfTçt. Cumque di-çit ton Synedrio : Admonebitisque eos, non delinquent contra Dominum, nec vcnictirafuper vos Sefratres yeftros; hoç iqtelligit, feilieçt ipfps dehçrc deju:;e dubir tantes admonerc quid fît æquum,iuftum Si. legi,Dciçonlcn-tancum,vel iniquum,iniuftum amp;nbsp;cum lege Diuina pugnans». Sic enim inquit,vi tabitis iram Dei, dum reifte cos docebitis. iudicare, ne fontes dimittant Si innocentes puuiancs quae re^iramûciproHOcat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'r-'y

8c iuxta fudidum, quod dixcrinttibi. Itctn, lofaphat, aff. SummumSacerdotem in caufis omnibus Domini, Zeba-diam autem in nlt;^ocijs Regijs Principes fuiflc. Ergo diftin* óta fucrunt Synedri'a, Tantundcm Irre probant,ac fuperio-ta omnia. C^o pad:o pi?obabis, nonfuiflè totius Synedrij, quod ab vtroq;(Molc fcilicct ac lofaphato) coniundim de-fcribitur? Videlicet Icgem doccre, hoe eft, doccre, quid iUXta prefinitionem legis redum 5c iuftum fit, vel iniuftum: quid mandatum aut prohib’itum: quid faciendum omitcen-diïmueciret.Mofescertc non tribuit hoefeparatim quibuf-dam, ficut nee lofaphat, fed coniundim totiludicio ; tam-étftSaccrdotesnon inficior peritiotes fuiflc, ac reótiusfoe* pè iudicarc potuiflè I Etcnim iudicando ctiam dofcre iegis fentchtiamiufiïtMofesi ficut ipfc fcipfum feciffe fcribit. Exod. 18.his verbis :Iudico inter virum Sc focium fuum, notaquefacioftatuta Dei Sc Legis eins.

■' Qiia etiam r^tioneöflcndcs non fuiflè totiusSynedri) firnulamp;indiüulfcfèntentiasferre? Mofesdicit,indicabunt tibifententiam: facies quod indicaucrint : obferuabis qujc docuerint: iuxta legem quam docucrint: S)C iuxtaienreni: tiam , quam tulcririf'hon diieedes ab eo quod pronun-ciauerint; Omnia,inquani, coniunftim ponit: nunqiiam dioidivP’Qnodautcmdicitur, fi quis contuinacitcr reen-fetobedirefummo Sacerdoti autiudici,proptcrdiucrfatcm-pota dièiùm fuit. Quippe Principes fine Indices non fèm-péf fuérûntijdcm : icd-fœpè foli Sacerdotes gubernarunt. Qua'éadém fatibne qnoque nondicit,' afcende Hicrofoly-marn ^ièdinvrbem ,qu3mfibiDcus clegcrit. Quippenon in viiä femper vrbe area fuit ante captam Hierofbly mâ.Eodê mbdd lôquitur Dent. nbsp;nbsp;nbsp;curn-de teftefalfoloqiiitur. Et fta-

burtf,{nqiiiticoramlehouahjidcft,c'oram Sacerdotibus 8C IüHicibus, qüiteniporeinofuturifunt. Qüis hic arbftrctur diftinda indicia propóni, amp;nbsp;non potins vnicum ? Sed hnic aliquando Sacerdos y vt Heli 8c Samuel , abfquc lu-dicc: aliqnando cumIndiçibuspræfcdit. Stc’Cumfümmus Savèr.Msdicitór inncgôti/s Dei praceiTe j^ebadkis aufem in

in rebus Regijs, non facit diftinóla Syncdria,fed vtrumq; c-idem Syncdrio præfuturum dicit: ita tarnen, vt aliter Dei caufis, aliter Regis ncgotia præcipuè curet,

Quicquid veto per negotia Domini, ac Regis intelligen-dum con tend Jtur, Temper hoc permanet firmum, ludicia non fuifle àlolàphato duo diftinóla inftituta, fed vnicum : cui iuflit prgefle fimul Sacerdotem amp;nbsp;Zebadian. Etenim ad Icdos Indices fimul omnes dicit Rex: Super vos erit fum-musSacerdosin omnicaufa Domini,amp; Zebadias,in omni negotio Regio, Non hie diftinguit, vt dicat vni parti ipforum præficicndum Sacerdotem, parti alteri Zebadi-am : fed omnibus vtrumque. Vndc lofephus, qui harum rcrum minime fuit ignarus, cum 5c Sacerdos, amp;nbsp;Legum atque cofiietudinum ludaïcarumfvtipfedefèipfoteftatur innnelibrorumde antiquitate) feientiflimus fuerit, in lib. Antiquit.9. Cap. i. cos nominat fTai'p»?, cum fic fcribit.

lt;/l’ nvlun À'aoJïi'mi'Viriv fCfjutff'ietv riv ii(M, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;me

Sane tTÄjpKf eosnon vocaflet, fi diuerfis Senatibus fcorfum præpofitos fuiffcfingulosputaflèt. In. tclligitur idem ex co quoque quod dicit, pracfedi coram vobis erunt Lcuitæ. Certè Miniftros facit Lcui-tas vtriufque ex æquo. Pari igitur poteftate ptæfîde-bant in eodem iudicio : licet alteri caufæ Dei, alteri ncgotia Regia diligentius commendata fuiflent. Quanquam non pcccct forte, qui Senatoreshos per officia difiribu-tos dicat, vt alij magis hæc, alij ilia negotia tradarint. Sed comm uni tarnen nomine omnes fuumofficium admini-ftrauifTcjac politici Magiftratus partes fuifle, certilfimu eft. Porto fuifle Leuitas veluti Miniftros Magiftratus turn ex Cap. 2ff. lib. I .Paralip, tum ex lolcphi hiftoria, turn ctiam ex $.Cap. Ad. pcrfpicipoteft. Lucas in Adis vocat horfl principcm,quern etiam Synedrio amp;nbsp;cofilijs interfuiflecolli-gimus,5-p*T«73i'T;'/ifS'.Conftataute exMofe SchiftoriaRe-gum Lcuitis curam fiuccuftodiam Templi demandatam fuiflc.Quæidcirco dicojvt,quan turn erres,intelligatur,cum hie fentirc vidcris, Leuitas pcrfingula oppida coUocatos

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuifle

fuiflè praeter alios Indices, vt ibi eciam pcculiarc lu-dicium Ecclcfiafticum exercèrent. At huius reiScriptu-ra ne vnica quidem fyllaba commeminit, fed tantum Indices caufaruin omnium per oppida ordinatos elicit : vt per Mofen Deus præceperat. Nccfacrorum iudicum mentio-nem facit, nee quas caufas traäare debuiffent vel bic vcl a-libicxponit : fed, vt ante dixi,Leuitas tarn dicit cflècoràm Zebadia, quam coram Sacerdote.

Verum-enimuero quid verbis opus eft amplius? Rex lo-faphatus hac in re à feripto Dei ac Mofis difeedere nee po-tuit, ncc debuir, nee voluit. Qmrc cum dcclaratum fit,du-as diftinólas iftas iurifdidiones à Deo nö efle mandatas:amp;: à Mofe nullo in loco inftitutas, perfe patct,Iofaphatum talc nihil cogitaffe. ideo non anxie hic nobis quçrendum vide-tur, quid per negotia Domini amp;nbsp;Regis fit intelligendum. Per negotia Dei idem hoc intellcxit,quod fupra dixit,Non hominiiudicabitis,fed Ichouæ, qui critvobifcû in iudicio. Non diflentiuntab his,quæ Rabini annotarunt, qui iudiciu caußrum capitalium alleruntvocatum fuifle indicium animarum. Scriptura omnia indicia frequentilfirne vocat lu-diciaDei.In i. Cap.Dcut.depoliticis Indicibnshæc legi-mus .Non timebitis vobis à quoquäiqnia Indicium Dei eil. SicExod. z8. Mofesfocero interroganti cur totos dies ibi federet,refpondet. Quia venir ad mcpopulusadquæren-dum Deum,hoc eft,ad quærendnm ludicium.Hac de cau-fa toties vocantür Indices in Scriptura Dij,vc ex Cap. 22. E-xod.amp;Pfal. Si.Iiqnct. Significatergo hic canfaDei,c3u-ßm quamlibet in Lege Dei exprelTam, amp;nbsp;ludicibus ad di-judicandum propofitarn. Regis antem negotium cas notat caufas, quç ad Regem propriè pertinebant.

Qnarqualcseffent, panlôfupraex Rabinisdiximus. Si perillas libetres ad cultnmDei fpeôlantesjperhæcresci-uilesacciperc, nonpugnabo. Etcnim Sacerdotem imprimis decebat operam dare, ne in fide amp;ccrcmonijs, error admitteretur.Pertinebathoc ad Rege non minus (vt ex 17. Dcut.vnufqnilq; videre potcf()fed pecnliariter tarne Saccr-dori

doti hocmädatur:quemvcrifimilccft Regibus omni tempore diligetiorem fuifîc in leäione ac mojitatione Legis. Vt hic non excIuditurZebadiaSjitanon remouetur anego-tijs Regijs Amafias: fed commune fuit vtrobiq; munus.

Si magis placet per caufas Dei accipere caufas appcllatio' num : per Regis negotia indicia alia, ne hic quidem tecum litigabo. Reciè hic præficitur Sacerdos, cum in Lege fit exercitatus magis, amp;caufæ taies obfcuræfnntac difficiles iudicatu.Si Sacerdotem in Dci nomine, Zebadiam autem Regis præfediffc affirmctur,non refragabor: etfi prius didas cxpofitionesfmaximè verô primam) veriores putem. Ad huiusiociintelledionem conférer plurimnminfpedio 26. Cap. lib. I .Paralip, vbi feribitur Hasbias cum fratribus Région! vitra lordanum verfus occidentem præfuifle in omni opéré Domini amp;nbsp;Minifterio Regis. Item lediam conftituit Dauid prefedum Rubcnitis,Gaditis,amp; dimidiç Tribui Ma-nafiis in omni re Dei amp;nbsp;Regis.Eadem propè verba fut, quæ poftearepçtunturinhiftoria lofaphati; Setribuitur mani-feftèvtraq; poteftas eifdem: non inandaturdiuerfis. Qnare hic etiam vni ludicio imperatur vtrumq;, licet alteri hæc, altcri ilia magis negotia commendentnr. Conducetfortafle nonnihilamp;loci alterius illius ex 19.Deuter, confideratio: Et ftabuntduoilli, quitus lis eft,coràm Ichoua,ideft,co-ràm Sacerdotibus ôcludicibus, qui erunttemporcillo.Nuc tempus eft,vtvideamusquomodo probes ludaicum Syn-cdrium ciuilem iurifdidionem non habuifie.

VmSaccrdoSjinquis, leremiam Propheta rcum agerctblafphcmiæ, nô fedit inter Indices Sacerdos,lere.2 6:fédegit aceufatorc apudRegios Magiftratus. Ergo Synedri-um tempore Chrifti caruitcoercitione ci-uiii. Nonanimaduertis quàm lubrica finr, T Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quç-

quæcunq; ex theca tua promis ? Concedo tibi Synedri-um tuum caruiffe iurifdiôlionc ciuilirquoniam eft figmen-nim, amp;nbsp;in populo ludaico nunquam fuit, nifi fortè aliquis fomniauerit taie quidpiam. Sed ad tua propius. An fu-iflctxquum, vtSacerdos fimul aceufator cflèt ac Iudex? An non in quolibet ludicio acculàtores,etiamfî alias ex numero fint ludicum, èConfeiïualiorumexirccogunturdu fuamaguntcauQm?Incpta ergo eft tua ifthæc argumenta-tio.Hisaddcilludctiam,quod leremiæ temporeregnabat HierofolymisRex,penesqucm,vtinMonarchiafieri folct, omnis poteftas crauChrifti tempore regebantur ea fpecie Reipub.quam Ariftocratiâ Grçcc lofephus nominat.Quid quæfo, poteft te in difputando infoclicius efle?

Quæris ctiara, vnde Caïaphæ 8e eius Collegarum pote -ftasin Chriftnm fuerit? Hoc à me fiipra fufè 8e fîrmitcr eft declaratum : in pradèntia breuiter refpondebo à Deo primumfuiftè. Deinde à Perfarnm Rcgibus,atq; alijs illis, quiludpam fibifubicccrant. Demumetiamà Romanis permittentibus, Quod Deus poft reditum ex captiuita-te nonvolueritRcmpub. per Regem aut monarcham gu-bernari J déclarât Ezechiel. Cap. 44.de Saccrdotibuslo-quens: Etin controucrfiaipfiftabuntadiudicandum: iu-xta indicia mea iudicabunt cam. DePerfarum Regibus ac Romanis declarant Efdras, Nchemias, ac lofephus. Sed quid difputo tccum ? Tuipfe fenbis vos non negate, quin nabuerint præhenfionem 8e cohcrcitioncm in illis, quac ad ipforum ritus Ipeófabant. An tibi praehenfio amp;nbsp;coercitio pars nulla videntur ciuilis iurifdiôHonis ? Sed, inquis, non licuit hocipfis exvcrboDei: fedfueruntre-liquiç confufionis,quæ fub Macchabæis coepit. Hoc vndc probabis ? Sar.è Chriftum 8e Apoftolos nihil tale reperies in Saccrdotibus reprehendifle. Quinetiam exverboDci contrarium probaui : quod non minus clarc ex hiftoria lo-fephi cernitur.Quid dicam amplius ? Nihil habes ,quo te fuftentes.

lt;locuit, ciuilem iuriflidionem habuiflc neecs, vidimus: nunc quomodo rationes noftras rcfellas, quibus indicia ca-pitalia ,penes illud fuifle dcmonftrauimiis, infpiciendum. Romanijinquisjnulli Regioniin Prouinciam redaélçgladij poteftatcm permiferunt. Ego hoc dicoipfa falfitatetalfius eflcjfidc illis rebus intelligi etiamvelis, quæadReligio-ncmfèueiv7o»'«;zi'eM',patriofuè ritus fpcdabant. Et vt nu ne de alijs nihil dicam, de ludaîa fie probaui, vt mirer an aliquis fanæ mentis porro fît negaturus poft auditas noftras pro-bationcs. CuretgoChriftum, inquis,ab ipfis prehenfum, vindum, blafphemiæ accufatumjdamnatum,nonoccidc-runt, nifi quia ins gladij non habuerunt ? Refpondeo tibi, multas caufasconcurrere, amp;nbsp;fibi inuicem fuccedere. Prima cft, quod fie Dco vifum fuerat,vt Gentilibus trade-xetur. Matth. 20. Propior eft,quod propter feftipropin-quitatem non poterant occidere : nee tarnen viuere cum diutius volebant. Obeandem hanc cauiàm non introi-cruntin Prætorium,Iohan. 18. Hue acccdit,quodintcJ-ligebantiè hoc pado facilius iram populi euitaturos. Id-co feribit Lucas, eos quæfîuiflc, hoc cft, captafte occa-fionem occidendi. Et ludam air qusefiuifte rationem,qua fine turba cum traderet, Luc. 22. Sic cnim ratiocinaban-tur. Sinoseum occidemusiuxta Icgcm blafphemi Lc-uit. 24. lapidibus .àpopulo critobruendus.-inquoconcur-lu populus facile mouebit turbas. Si Romanus Præfes feceric, nullus feopponere audebit. His adde, filubet,quod cura cupiebant crucifigi (Sicenira morieura oportebat) quod claraoribus fuis apud Pilatum abundè probant:: Lex autem blafpheraum lapidibus necare iubebat Po-ftrema cft, quod apud Pilatum eum accufaruntprçcipuè, quod populum aduerfus Gaefarem concitaret, quod tributum dareprohiberet, Icque Regem faceret, Qjuæ cum falfa compcrifTct Pilatus, amp;nbsp;damnare ob idnollet,ve-riti ne eum abfolucret, addunt blafphemum effe, amp;nbsp;fe-cundum cam legem ci moriendum elTe.Cum ne fîc quidem proficerent, fed multö roagis nutare Pilatum cernerent, T 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc

hoc obijciunt, cutiCæfaris amicum non fore, fi cum, qui contra Cæfarem fe Regem faccrct, impuuttum dimittcret. Quarc cum prlt;mter banc caufam, propter quam præcipuè accufarant, ipb punire neminem pofsint, rcólè dicunt,fi-bi nullum occidcre licerc.. Propter blaiphcmiam occide-repotuiflent, ideoqucPilatodicunt Legem le habere, fe-cundum quam moriendum ei clTet. Cum à Pilaco, qui ob cam caufam damnarc cum nollet, iuberentur fccundum cam legem nccarc, propter di£tas caufas noluerunt, Ete-nim Prophetiasimplerioportuitjipfis etiam nefeientibus? Habes caufas,vt hie nec Chryfoftomi nec AuguRini defen* fionem fruftra fufeipiam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Ad id, quod dixi, Pilatum permittere, vt fecundum legem fiiam ipfimet eum condemnarent, idcoque fatcri Pilatum, ipfis licuilTe patriarum kgum tranfgreltores ca-pite pleólerc: Refpondcs, negando Pibtum illis capitale judicium conceflifle. Ratio tua eft, quod ludæicupi-dè arrepturi fuiftent hanc occafionem, cum nihil magis exoptalTent. Item per farcafmum dixilfc Pilatum, tol-litc cum VOS amp;nbsp;crucifigite eum. Hacc eft egregia tua ad argumentum noflrum rcfponlîo ► Nego tibi Pilatum non conceflifle ipfis capitale Indicium, quod ex permiC fu Caefaris habebant, eum dixit, Accipire eum vos,amp; fecundum Legem veftram indicate cum. Item cum dixit: Tolliteeum vos, amp;nbsp;crucifigite eum. Non fuit farcafmus hac in parte: led quum capitale crimen in eo non inueniret, atque ideo fecundum Leges Romanorum interficere non poflet, iuflit vt. fecundum fuas Legesipfi cum oecidcrent.

At,inquis, cupidiflime hanc occafionem arripuiP font. Imo vero.habebant iam poteftatem: fed quoni-am Deus volébac;Chriftum à Gentibus necari, fadum quoque eft, vtnon ante caperctur,quàm inftaiet iam,i-mo incepiflet parafeeue Pafchatis. Hanc iplcmerChri-ftus cauiam efle dixit, Macth, 2é, quod eum inTcmplo docentem non cocpcrinti Praeterca inicccrat Deus ipfi« metum

wemm populi. Matth. le. Mar. 14. quae res fcce-runt, vtcum viuum ferre ampliusnon poflentmortem-que differri longrus nollcnt, à Pilato contenderint, vt cum de cruce fufpenfiiin necarct. Certe ü debuiffet à populo lapidibus obrui, vt Stephanopofteaaccidit, blaf phemique occidi folebant, vix ablqiic tumuJtu fiiturura praeuidebant.

Stephano exemplum produxi, vt in caufis ad Rcli-gionem attinentibus capitalia indicia penes Synedrium fu-iffe monftrarem. Hunc ctenim captum amp;nbsp;coràm iudicio accufatum (led falfo) libera rcfponlione cius exafperati extra vibcm lapidari iulTerunt. Et, quod Lex iubet, telles primos lapides in damnatum iaccrc, fadum hoc fuifle ex co dixi apparere, quod Icribitur, telles depofuilîè vc« lies luas ad pedes Sauli Aólor.7. amp;22 . Ex nis conclu-fi Stephanum non fieper tiimultum oecifum, quomodo qui à vulgo intcrfîcitur., quod inrerficiendi ius non habet. Per tiimultum complura hic funt faóla, amp;nbsp;quidem iniullè, fatepr-: attamen hiftoriadocet, eoshabuilTe potc-ftatem præhendcndijiudicandi, condemnandi, amp;demum occidendi. At, inquis, cum nondum perorafset, aepri-ulquam cum condemnafscnt-cx vrbe eieäumlapidarunt. Concedo dc condcmnadonc nos nihil legere : at Iccun-dumfuamopinionem manifellum erat ipfiuscrimen, fei-licet blalphcmiæ, cum fe diceret, lefuin viderc à Dextris Dei. Qupddeeicvlione dicis, indignum eil refponfione. Quis cnim non videatfalfum efse hanc propofirionem: Quicunque iufsu amp;nbsp;permifsu ludicum tijeitur cx loco aliquo amp;nbsp;cxciditur, is per cumultum occiditurab ijsjqui iusintcrficiendi nullum habent ? Cum aperte falfa hæcfit enunciatio generalis, quomodo tu fubiedione lingularis concludere tecredis ?

Conaris amp;nbsp;illud cluderc, quod de Apollolo Paulo Ic-gimus, eum accepta potellatc à Principibus Sacerdotum ad Synagogas, viros amp;nbsp;fœminas in carccrem coniecifse, acque fuo ctiam fulfragio occidifse j Ador. 26. Quem

locum mîraris à’me non prolatum. At non mirarcris, fi T helès correâas vidifles.-amp; cogitalïcs me non fpcrauiflc Theologos inuentum iri adeo audaccs,qui negate eiufmo-di vellent, Si potucrunt date facultatcm Apoftolo pios et-iam alibi viuentcs,(vtDamafci)comprehendêdi, incarcc-rcmconijciéndijHierofolymam pcrtrahendigt; fuflfragioquc fuo intcrficiendi, certè habueruntipfîquoq; candem. Sane Apoftolus ingenue coràmPrçfîdibusRomanorum fa-tetur feiftafeciflcj ac poteftatem faciendi à Sacerdotibus amp;nbsp;Senioribus accepifle, Aôtor. 22.amp; 2lt;^. nec reprehenfos vclPontifices vel Paulum banc obrem legimus, quafia-liquid contra Romanorum voluntatem ac iufla egerint.. Puto te Cap. 5. Aft. non fatis attentelegifle, cum ifta re.-prehenderes. Etenim folutn nobis fufficere poflet. Ca-piunt ibi Apoftolos palàm, amp;nbsp;quidemper publicosMini-firos,per Templis-pATHj-à», amp;ftiosv-!!rHfiz«tlt;:collocantin cuflo-dia publica : conuocanc totum Côciliumriubentdicerefen-tentias : délibérant de intcrficiendis,;^ è,ÔKÀ«/oÆ Àvixilv ■ à Gamalielc aliter perfuafi,cædi eos imperant. .Quid quæfo gt;nbsp;amplius pctis?Si non habuifient poteftatê tollendi^Gamali-» cl didurus certè videturfuifie,non debereeos hocfacerej,. ne irritarent Romanos.At ncq; alij neq; iplè taie aliquid di-xiflèlcgitur: tantum caueremoncr,ne tâdemdtcpÂxoi repe-riantur. Qoæ cum nobis omnia facræ literæ praferibant,. quomodo nô te pudet negate, capitalia iudicia penes Syn-edrium ilium fuiffe ?Scd agcvidcamusquid refpondcas.

Goercitioncra modicâ amp;nbsp;præhenfioncm,inquis,caufa re-ligionis habuiffe non ncgamns.Sed hæc liccntia orta cft ex côfufione vrriufq; iurifdidionis: quas Chriftuspofteafepa? rauit. Si verum cft, quoddicis,pelfimècontcndunt alij tui focij in praefentc caufa, non pofte vllum excommunicai ri àMiniftris amp;nbsp;adiunôlis ipforum, nifi accedat confen* fus Magiftratus. Hi ergo coniungunt iterum, quæ Chri-ftus te iudice feparauit. At multô te hic ièntiunt redi-us . Vbi, rogo te , diftinxit externam gubernationem in Ecclefiafticam amp;nbsp;ciuilem, eo modo icilicct quo vos diftin-

diftinguitis ? ' Aut quo in loco tribuit presbyterio4us puS-’ lica de moribus iudicia habendi à Sacramentis arccndi?ac magiftratus quibus parère debebant fibr fubijeiendi ? Ex-cipies fortafse, te id fupra probauifse, cum cap« 18. Matth, traftares. At vero fic probafti, vt me arque omnes intelli-gentesadeoquetemetipfum neceffe fit tiii mifereri. Ego au-tem veris 8c indifsolübilibus arguraentis Sc teftimonijs tum facractumprophanaehiftoriacdemonftraui, Synedrium lu-daicum ins amp;nbsp;poteftatem habuiflc de capite iudicandijadeoque verum fuiflemagiftratnmridque ex voluntatc atque ordtna-tione Diuina.Legito Ezcch.Efdram,Nchemiain,Iofephum, fiadhuedubitas. Vides ergo Paulum,cum tc fufiragium atque fententiam de morte amp;nbsp;capite Chriftianorum àfc capto-rum dixifleprofitetuFj non hoc (blum voîuifiè dicerc, fe afsen-fiim fuifle, fed hoc quod verba ipfa vere fonant. Fnifira igitur producisexhiftoria,quacliidaci,veltunc vel aliquot poftfe-culis per impotentiam egerunt.

Verum fipotcrat, inquis, à Synedrio damnari capitis, quid erat necefsc concipi votum de co inteificiendoin Refpondeoob idfadum, quod in fua poteftate cum non am-plins haberent., Votum ergo illud conccpcrunt- mali ncbulo-nes, vtgratificarenturSenioribus illis, quos videbant vnicè cupere Pauli mortem. Sciebant i jdem Romanos non temc--re occifuros quenquam propicr religionis caufas, fi in fua poteftate haberent. Lyfias quoque non de Religionc quaerit, fed num Aegyptius illc fitjinterrogat, qui feditionem cxcitaret.-Deinde cum propter cxcitatam inter ludæos diisenfionem pcriclitari eum videret ne difcerpercturj rapi iufsit è medio il-lorum. Quod cüm vidifsent ludaei, facilè intellexcruntj n jn lt;nbsp;fibi datum iri poteftatem cum occidendi, pracfertira cum’ ad fui defenfionem abfque vinculis produftum confpicati fuif-fent . Etcum Paulus ait. a 3. Aäorum, Tu fedes iudicans mcfecundumLegem, an non agnofeit cum ludicem? Et paulo poft, cum diccrct: Nefcicbam quod efset Pontifex, icriptum eft enim, Principi populi tui non maledices, an non pto Principe agnouitpontifiecm.^ Cur ergo accufant cotam

Felice, amp;nönpotiusfibidcdi poft niant? Caufa ex liiftoria nota eft, amp;nbsp;ex epiftola Lyfiæ: quia nolebat occidi hominem Romanum, in quo crimen mortis au t ctiam carccris nullum repcriebatur. Paulus quoquc negabat fc contra legem aliquid fecifse : Sc rem ita habere probabat, Ad. 2 4. amp;nbsp;i y. M iror cr-gocurpuddas halce interrogatiunculas nobis obijeias. Ego ex te hie multo iuftius quaero, cur non verba Tertulli oratoris cap.i4. notaucris? autfinotauifti,curdifsimiilaueris.Hunc Paulum, inquit, à nobis coraprehenfum voluimus fecundum legem noftrâm condemnaremifiLyfias fupernenifset, ma-gnaque vi eum è manibus noftris eripniftet. Audis hic con-querentes, quod Lyfias pcrvim,QulIoiurc,ipfis eumcripuc. rit? aeproindein caufa fticrit, quo minus cum potucrint fecundum legem fuamcondemnare? Patet ex his Sgt;c petiuißc ludæos cum fibi dedi, quod ctiam à Fefto petiuifsc videntur; at non erat in more Romanorum pofitum, vt Romanum hotnincm,quem in fua tcneret poteftate, facile alijs tradeixnt.

Quod de Fefto obijeisinterrogantenum Hierofolymis vellet apud /e iudicari, miror quomodo obiicias, cunn apcr-rè in tcxtii dicatur, Feftum voluiftc hac in re ludaeis gra-tificari. Ergo falso dixit, apud me, cum ludaeis vellet con-cedere? quod amp;nbsp;Paulus intcllexit, cum ftc refpondit. Sto ad Caefaris tribunal, vbi me oportet iudicari : ludacos in-iuria nulla afFeci. Quod Goon hoc cogitafle Feftum con-tendas, id faltem niemincrat Apoftolus, in quanto pericu-! lofuifsetantea Hierofolymis. Sed interpretare hæc vt li-bet, femper hoc conftabit nihilominus,eos poteftarem habu-iffedecapiteiudicandi incaula religionisac rituum fuorum. Probaui hæc omnia fufius in fupcrioribus : quæ hie repetere non eft opus.

Quæ de Gallione Præfeéto Corinthiorum ,amp;deE-phefiis hic commémoras, ad rem pracfentem ncc tibi vftiicf-fc pofsunt nec mihi. Àt illud, cuius caufa ego protuli, pulchctrimc declarant : nempe non potuifte Synedrium lu-daiciim incaufis iniuriarum, amp;nbsp;ad rcligionem non fpedan-tibus parère nolentes cogcrc : quod idem tu fiipra de Co* rinthiis

rinthiis quoquereftc affirmabas. Ergo permittit Chri-ftus iniuria affedo, fi quidem iniuriofus nolit dcfincrein-iuriusefTe^poftquam abEccIefiaadmonitus fuit, fie cum-aduerfario agere, atque ficumEthnico vclcum Publica-no lis ei eflët : qui coràm alio magiftratu conueniri tunc nonpoterant, quam Romano. Sic dum male confutæla* ccræque veftis tuac partem vnam infeliciterfarcireftudes, aliam imprudenter laceras.

SyncdriumEcclefiafticnm apud ludacos nullum fiiifi fc,fic,puto,declarauimus, vt omnes homines intelligentes infelices nios conatus miferaturi fint. Argumentum vnicumcxlofaphati hifloria perperam cxpoficapro-tulifti^ quod falfdsimum efié oftendi ; fimulque mca contra veftrum Presbyterium firmifsima permanere demonftra-ui. lam ergo quomodo probes ludaico Synedrio fucceC fifle Presbyterium nouiTcftamenti videamus. Q^anquam-ridiculum eft vdle vidcre, an hoc illi fuceederc'debuerit, aimindifsolubilitermonftratumfit , illud nunquam fuifie vel à Deoinftitutum, vel à. ludæis vfurpatum : attamen nc querarenos aliquid omifilTe, age hjec etiam pcrcurramus.

R imo loco fie ratiocinaris. Nécefsaria fuir initio nafeentis Ecclefiæ cognitio de doi ârina,dcoffendiculis: In lumma opus fuit,’ vt aliqui îirdices conuenirét ad cligendos miniftros,ad conftituendaDiaconorum amp;nbsp;viduarum Collegia. Ergo Presbyterium’ excomnuunicantium fuccefsit Synedrio ludaeorum. Re-Ipondeo cognitionem fuifsc nccefsariam:féd tiium modum fuifsencccfsariü,nego.Etenim fcriptura no negléxifset nobis eum cxponerc,fi ncceiïarius fuifset.Quê nobis tradidir,-cum ego lolum necefsariu efsc iudico. Docuit ea nos quid,, quomodo,per quos, agendum ûtcum falfis Dodoribus Sc impu-

impitræ vîtæ hominibus: at non docuit vcftcum Presbyterium infHtucrc, multô minus docutt peccatores poenicen-tcs tantîfpcràSacramcntisarccre, dum vcftris Presbyteris dignicenieantur. Et quo pado fcquitur, oportet aliquos effe ludiecs in Ecclefia, qui de fais rebus cognofeant, mi-niftros eIieant,Diaconorum amp;nbsp;Viduarfi Collegia eurent: Ergo presbyterium excómunicantium fuccefsit in locum Synedrij ludaici’ Hocperindeeft, acfl quis concludat, hoe eile animal, amp;proindecanem effe: cum polsitequus efsc aut auis , aut aliud quodpiam. Legimus Apoftolos de-difse miniftros Ecclefijs : amp;nbsp;cofdem non totis Ecclcfi;s:led earum miniftrispræcipilse,- vt cis profpiccrent cap. i.ad Titum : at non legimus excommunicantium Presbytero-rum Collegium hoc faccrc debuifsc.

' Quid poft tempora Apoftolorum fit fadum, non valde laboro in huius litisexplicatione: quam folis fcriptu* ræ teftimonijs dirimi oportet. Hoc interim ex te velim aii-dire,vbi gentium hoc tuumpresbyterium fuerit? Equidem in Orientis Ecclefijs non fuifsc, clarißime docet hiftoria Ecclefiaftica: quæ hanc poteftatem non tribuit presbytero-rum autalioruraconfefsui, fedEpilcopis. His enim folis didum fuifsc putarunt Veteres, quicquid ligaucritis amp;c. Et lane 18. Matth. ( de altero loco nemo ambigk ) tametff Ecclefiæ mentio fada fuifset, non ad hanc, fed ad Apoftolos verba hæclocutus eft Chriftus. Si confiderarc voles quæ hiftoriae de presbytcro pocnitentiario vocato tra-dunt, omnino tibi dilpliccbis. Si quod tale vnquam in Ecclefijs exftitit Presbyterium, infola Africa fiiit: in alia-rura orbis regionum nuUa. Quarc ncc veteris Ecclefiae excmplis te defenderepoteris: dequibus tarnen parum fb-liciti nunc fiimus. Hoc enim folum quærimus, quod fcrip-turaiubeat. Adminiftrorumeledionem quod attinet,ct-iam tunc, cum cxcommunicatores inEcclcfiaefsent, non ab his, (cd ab Ecclefia poft Epifeopos elcdos fuifse cos nouimus. ,

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quan-

Presbyteroruw eleóiionef ex quibus iadiciutn cenßare debeat eirtiu^àoinjlitutumfuerit.

Vanquam vero de nominibus no valde fum anxius, cum de re conftet tarnen ob'fer-uandum eft, magnum efle difcrimen inter indices,qui, an aliquis ad minifterium fit aptus, amp;: quomodo paupcribus atquc Vi-duis fit fubueniendum, iudicant ; amp;nbsp;illos Cenfores, qui in confefsu publico cum authoritatc amp;nbsp;coaâione fententias dicunt de rcpellendis vel admittendis ad Sacramenta: quiquc verè pocnitentes à fimu-latoribus dignofcere pofse putantur• Ergo nullo in loco dixi, Ecclefiamfccleratosdcbereinterficcre,cum magiftratu carer. Hocautemdixi,licereEcclcüæ comprccari Deum, vc qui e-norme aliquod fcelus pcrpetrauit, puniatur, quomodo ipfi videatur. An non femper in publicis precibus hoc folct Ec-clcfia facerc, fcilicet orare Deum, vt hoftes Euangclij vel con-ucrtat, vel pcrdat? Cur non idem contra immaniter faci-norofos facere pofsit? Ccrte Apoftolus Corinthios non re-prchcndit, quod non interfeccrint inceftuofum, fed quod non rogarintDeum, vt eum è medio fui rolleret. De cxteris, quæ hîc prætcreafcribiSjfoepèiameftdidum.

Sccundoloco probare conaris, Presbyteros cxcommu-nicatores à Paulo non fuifse tune inftitutos, cum in i.Cor. lt;?.aliquoslitibus -ürefîjS/aT/xSï præfccit:quod libentertibicon-cedo:quia verum eft, 8c à me firmius probatum, quàm hoc in loco tu probes.

Tertio,neDiaconos quidem ad hoc eligi affirmas, vt vcftri Presbyterij munus gerant: quod amp;nbsp;ego fentio ac lt;iico.

Quarto contendis non folis miniftris hanc demandatam eflcprouinciarn.tametfi ad hos præcipuè fpeôVet veram doétri-nam tueri, offcndiculis priuatis amp;nbsp;publicis mederi, arguere, jnqnere, incrcparc,adeoque ligare amp;nbsp;foluere. Concedo hax quo-

qiioque omnia, nifi quod ncc folis mJniftris ncc vnà cîïm alijs data eft authoritas excommunicandi. Quomodo foluant ac ligent miniftri amp;alij,fupra expofui. Quina m igitur iudi-cio tuo funt miniftris adiungcndi ? Paftorcs, inquis, feu Pro-phctæ J amp;: pcculiaritcr nominati Dodorcs. Sed quomodo noc probas? Refpondcs, tc ftquentibus argumcntis proba-turum : qux priulquam confidcrcmus, argumentum quoddam meum me dcfcnderc oportet : quod hoc loco tu pro tua confuctudinc immerito equidem fugillas. Eft autem tale.

In houo Teftamento, quotics nomen Presbytcri pro muncre feu officio facro, non pro ætatc, ponitur, nufquam pofitum inuenimus pro alijs, quàm pro miniftrantibus verbo. Ergo falfum eft, Apoftolos prætcr verbi miniftros alios quof-dam Presbyteros eligi mandafle, quorum aliud eflet raunus-Excipio interim hic, vt alias femper, Arbitros litiumapud Corinthios ordinatos : fi quis fortafsc velit hos Presbyteros nominate. Hoc argumentum tu fie refelli putauifti. Non magisefficaXjinquis, eft hoc argumentum, quàm fi pariter concludas, nullos fuiffe alios Presbyteros, quàm Apoftolos, quoniam amp;nbsp;ifti interdum Presbytcri dicuntur. Mirificus es difputator. Non fie argumentatus fum: miniftri aliquando vocantur presbytcri. Ergo prætcr miniftros nulli aJif funt presbyteri. Sed ad tua. Negate non potes, quinpresbyte-rivocenturinfcripturaahjquidam prætcr Apoftolos: amp;nbsp;ni-hilominus affirmarc audes, fimile tüum elTe argumentum mco. Ego fie dico: vbicunque presbyteri fit mentio, femper fignificateum,qui verbum traÀ at. Ergo prætcr hos nullus reperitur presbyter in nouo Teftamento, Si tuiim vis fimi-Ic efte, fic crit formandum. Vbicunque nomen presbytcri ponitur in nouo Teftamento, femper fignificat Apoftolum. Ergo prætcr Apoftolos nulli nominanturpresbyteri in nouo focdcre. An non vides Antecedens tuum manifcftè falfum; meum autem perfpicuè verum eflè.^ Apage cum iftis refu-tationibus. Si voles, quod poft Apoftolorum tempora Ecclcfîac fcccrint, obferuare, intelligcs nunquam Veteres nomen

Theßum, Lib.IlIL 287 nomen presbyteri aliter vfurpaise. Quippc hiftoria Ec-clefiaftica presbyteros præter miniftros verbi nullos nouit. Sed nec Africani ludicesjdc quibusloqnuntur, presbyteros vocarunt: nifirevera tales, hoc eft, verbi miniftrifi-mul effent. Figmentum igitur hoeveffrum vobis relin-Quimus.

Primum argumentum tuum hoc eft. Ad Synedrium ludaeorum legebanturpraeter Leuitas amp;nbsp;Sacerdotes alia-rum Tribuum praccipuae auchoritatis viri. Ergo praeter miniftros continet presbyterium Prophetas amp;nbsp;Dodorcs. Miranduin eft, fi non aduertifti, quam hic fis mifer. Pri-mum enim negafti fupraad Prophetas teftamenti veteris p'-rtinuifse hanc poteftatem 1'ed fuifse cam Sacerdotum duntaxatexinftitutioneMofis. Proinde locum te mon-ftrare conuenit, qui Prophetisnoui foederis tribuat hanc facultatem, quam prioribus Deus ncgaucrat. Deinde nullos hodie habemus Prophetas, prætcr feripturarum interprétés, id eft,publicos Miniftros Stdodores. Tertio fiadiungendi CuntMiniftris Dodores, nc (olisillis vr-bibus inftitui potcrit presbyterium veftrum, in quibus fcholaî publicæ funt. Nam ahbi vix reperics Dodores feu docentes Theologiam publicè præter miniftros. Quid igitur vrbibus atque regionibus alijs fiet ? Quarto pugnant hæccxprefsccum eo,quodfupradixifti,lcilicet dccotem-ptoribus verbi Dei amp;nbsp;Sacramentorum cognofccre,ad illos neeeßario pertinere, quorum fit Sacranicnta amp;nbsp;verbum difpenfare. Nam Dodores non adminiftrant Sacra-mcnta,quicunque non funt ctiam miniftri. Qninto non fatis conueniunt cum ijs quac ad Galliæ principes in quadam præfatione (cribis, vbi Magiftratus quoque participes facis huius dignitatis. Sexto, aduerfatur his tuis verbis, quae in Epiftolis tuis poft hoc feriptum ex-aratisleguntut, Presbyterium partira ex paftoribus partim ex Presbyteris propriè fie appellatiSj quos Paulus gu-bernationcs vocat,compofitum eft. Septimo non habemus etiam partores alios quàm miniftros amp;nbsp;Magiftratus.

lam ad argumentum tuum vcnio. Nec antecedens, nec confequcns, nec conlecutio vera cft. Etcnim apud lu-daeos Syncdrium facrum tale nullum fuißc dcmonftraui-mus, quäle nobis Presbyterium vosfingitis. Deinde quo-modo tibi confias ? Supra volcbas Synedrium hoc ludæ-orumà Mofe inftitutum amp;nbsp;mandatum fuißcLeuit. lo.vbi Aharoniamp;filijseius mandat, vt populum doceant legem intelligerc, amp;nbsp;munda ab immundis difcerncre : quae verba foil Anaroni amp;filijs ac fuccefsoribus cius dixit: nec in fe continent praeccptum de erigcndo ludicio publico de mo-ribus. HÎC autcm vis ctiam Leuitas,amp; praeter hos Principes aliarum Tribuum ieufamiliarumconiungi: quodet-iam lüpra in hiftoria lofaphati fimili crrore dixifti. Conle-qucnsfalfumcenfebuntomnes homines, nifi teftimonium cxfacrisliterisproducas. Confcqucntiametiam pueriin-tclligent falfam efse.

Altcrum eft talc. Si non ex toto corpore aliqui de. Jeóti fedeant, vix illis conueniet nomen vniuerfalc Eccle-fiæ. Ergo Prophctas amp;nbsp;Dodorcs ibi ledere cum roiniftris oportet, Vt antecedens verum fit, quis vel conlêcutionem tibi largiatur, velconfequcns admittat. Falfum cft confie-quens: ncc ex Antec edente vllopaótofcquitur. Puto obli. tum tc eße, quod fupra dixifti, Ecclefiac nomen in Chrifti verbis fignificare Syncdrium, non turbam totam. Quid ergo vecat, quo minus aliquot miniftrifiufficiant, cum apud veteres fioli Epifcopi rcpreficntarint hac in parte Ecclcfiam ?

Tertium,hocvelutfrænocohcrceturPaftorumamp;po-puIipoteftas.Ergo Deus iufsit Prophctas dcDodores cum miniftrisdiftindam iurifididionem abea, quæ magfftra-tui debetur, de vicijs cohercendis cxercerc. Puto nunc tandem omnes rifiuros, cum ego fiumme cogor miferari vicem fortunamque tuam. Non vides falfiaefise vniuer-

Alij contendunt hanc poteftatem Ecclefiac feu po-puli eße : tu hac ipla populi poteftatem quafi fraeno vis coherceri.

TT^eßum, Lib, 11 IL 282 manos, amp;nbsp;in i. ad Corinth, ii.meminit -rv» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wr

Kußifvncnay manifcftè à cætcris donisdiftinguens. Ergo ad Miniftros allegi oportet ad Presbyterium excÔmunicanti-umProphetasamp;Doólores. Refponfio cade eft, quxfupra. Nam confccutio impoflibilis eft probatu. Quoniam vt in præfentia f ætcrafileairijquibus teftimonijs probabis,Paulu per gubernationcs intcllcxifletalc Presbytcriii, de quali vos ioquimini ? Potius coekim terra crit, quam iftud ex facris li-teris tu fis demonftraturus. Valde namq- mult a Hint genera Gubernatotum. (Mirorcur non ctiam -w JVi-cQz«« adduxeris. Etenim nuUamaioreft /uVâ/x« fub cœlo facultate Excomu-nicandi: quæ omnes poteftates orbis Chriftiani tcrruit)Sed necveriuseftconfequcns. Qui namque probabis Prophe-tas amp;nbsp;Doiftores fignificatos fmfle per amp;c Ku/SffrnitK ? imo veto quomodo te ipffi àcontradiérione vindicabis?Su-pradixifti prouinciam hanc aDeo perMofenfolis Sacerdo-tibus impofitamfuiffe : quandoLeuit. lo cos iufsitmunda ab immundis diftingucre,ac populum legem volji^tatcmq; Dcidoccrc. PoftmodumctiamLcuitas amp;nbsp;Patórchasad-didifti veteribus. In nouo foedcrc negas iblis Miniftris con-ceftumefle ills hoc Presbyterij feu excomunicandi : iedco-optandosefle prætcrca Prophetas amp;Do(ftores. Deinde his ctia adiungis w Kv.ßipn'mv apud Paulu m amp;nbsp;t« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, veliit

alios à Miniftris,ProphetiSjPaftoribuSjSc'Doàorib'.Quod fl Prophetæ Doétores docent, non fucrunt addendi velut diiierfi à Miniftris amp;nbsp;docentibus : nifi forte ob hanc caufam diftinguas,quod non adminifttant Sacrameta. At hoc quomodo verum defendes, rit nrpci^ÙTOf alios efle à Miniftris?An non Apoftolus Miniftros vocat-srpct^'Ti«in i.ad Tim.5.amp; i, ad 1 hefT. 5.cap. Poftremoan in Prcsbytcrio Allobrogico (oli Prophetæ Sc Doólorcs cum Miniftris fedeant, (Audio non ita efte) affirm are non poftiim : alibi non obferuari ccr-to fcio.Fideli opus eft memoria falfa defendentibus.Nam vt vera vbique confonant, fic falfa pafsim difeordant,

Vltimum arguraentfi ( nifideinceps alia inucniam : qux nonfintinmai'gincannotata)hoceft.Paulusin i.adTim.5.

V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcribit,

fcribit, Presbyteros, qui bene præfuntjdupUci honore dig-nos elTe, maxime vero.T«fxlt;!OT(G'F7a^si'À03/«;^j'z/lt;»3-KttÀJx . Ergo ad Presbyterium noftrum iuffit Deus cum Miniflris allegi Prophetas Sc Doólores. Hæc enim tua fuit Propofitio, cuius nobis probationcm pollicebare. Proindc optima fide tua argumenta rccitaui : quod idco moneo, ne quis, cum parti venufia Sc appofita videbic, arbitretur me non reélè repeci-liifle. Antequamrefpondcam ad argumentum, illud obiter tantum monebo,tc fupra dixificjirfflJsaTt« inter cos non pofie numcrarij qui docent; hie autem Paulus ex tua fententia mfos numcrat non tantum inter cos, qui ddigenter docent, Icdsc inter eos,qui pulchre amp;nbsp;bene præfuntfiue gubernant. Nam in dodrina amp;nbsp;verbo fedulo laborantesjdicitjbene pre-eiïè.Iamadrem.

Hoc argumentum in Thefibus refutaui, diccns, con-fignificare diligentiam Sc laborcm adeoque defatigationera : vnde Græcixo'iyw appellant affcólum quem Lacini lafsitudi-nem nominant. Hine Chrylbfiomus non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vocat dcli-

catosaut rcmiflbs, qui contra gclu amp;nbsp;Ipinas iugum non fuftinent. Ad id tu refondes: nonnegare te emphafin hic elTc in verbo KOTTii^V minime ncgligcndam:at fi mea expofitio valeat^ffuilra addita hæc elTe, « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x) «Tz/xo-xetAw. Abfurdam

cnimhanc éneorationera. Omnibus verbum Deidocen-tibusbcnccupio, præfertim vero diligenter verbum Dei doccntibus.Loquendum fie eile po tins : omnibus verbum Dcidocentibiis bene cupio, ijs præicrtim qui diligenter docent. Primo quidem non propofui ego exemplum orati-onis talc, quale tuum eft. Hæcnamque mealunt .Pafto-ribus omnibus bene volo, ijs praiertim, qui fumma fide, indufiria,labore, ouesfuæ fidei créditaspafcunt,Omnes ftudiofos amo, præfertim verb dies Sc nobles ftudijs fuis in-iiigilantcs. Non prorfus eadem verba funt, Pafior, amp;nbsp;paf cere .• item ftudiofus, Scftuderc. Iraquenon efl: talis verhorn m 7«v7oaügt;z'ä qualemtu proponis. Sic Apoftolus diueria ponit, nitAafMTnaymf iv heytp J'iJ'Mfua.Mci. . VldcS iam, non mcam expofitionem, fed tuam acculàtioncm, vanam

Q£ofl fl ctiam quis hoc modo loquicur : omnibus qui verbum Dei reótè finccreqne docent,bené cupiOjijspræfer-tim, qui id magna fedulitate docent, an abfurdè locutus vi-debitur? Nonputo. Sicenim loqui iolemus omnes ali-quando. Hoc tantum diferimen eft, quod voculæ, verbum Dei, nonrepctuntur, fed pro ijs ponitur pronomen, Id. Quia reólc doccrc omnes Miniftri poflunc, amp;nbsp;inter hos nihilominus alij alijs in munere fuo diligetiores cfrepolTunt, idcodicit Apoftolusomnes tales duplici honorario dignos efle: illos prxfertim,qui in fuo officio docendi,amp; exhortan-difint magis feduli, imo ad defatigationem v/que labo-rent. Docni pluribus ex fcriptura locis, non pofle ncc dc-bcrealiter locum hunc exponi: præcipuè verb id probat clarèisj^qui in i. ad Them $, habetur. Rogamus autcni VOS fratres ’u/ii/a/ w nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îi» if/iv, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vp.äv èfKUpi«,

non videt hunc locum exponere ilium, hue v-numeffc altcrius interpretem, is plusquam cæcus eft.

Quern habes (quæfo te)tuae expofitionis authorcm apud Veteres? Nullum. Quoniam duplex hoc Prcsbytcro-rum genus ignorarunt, fed ingenue confitentur omnes Presbytcros efle Sacerdotes. Legito Athanafium, Chry-Ibftomum, Theophyladlum jOecumenium, Ambrofium. Etfi cnim hie Seniorum facit mentioncm, attamcn amp;nbsp;de longé alijs intellexit, amp;nbsp;Paulum de ijs hie loqui non dicit. Ipfcnamquc in lib. dedignitate Sacerdotali aflcric omnes Presbytcros efte Sacerdotes. An nonfatis indicat Apofto-lus, lede eiufdem ordinis hominibus loqui ,dum idem amp;nbsp;æqualc omnibus praemiu tribuit ? Ineptit quiputatipfum voluiftc codem præmio honorariveftros Presbytcros,quo Miniftros iudicauit dignos. Quafi verb quifquam hodic idem vtrifque ftipendium décernât. Deniqucipliim quoque teftimonium de bous triturante, quod alibi quoq; Miniftris v^rbi accommodât, nonnihil fententiâ dcclarat.Taceo iam, quod plerique omnes recentiores,vcftris cxccptis, duplice hunc Prcsbytcrorfi ordinem reijeiunt: quod nupcr admodiî y 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yVirten;

W irtenbcrgênfes Thsologi contra Icftutas præclarè tcftati funt. Sic vides terrium caulæ vcftræ fundamentum te prof-fus perdidiflcjac proinde fpe omni cxcidiflè»

Sex argumenta tuajquibus probarc volebas^ad Presbyterium veftrtl prçter verbi Miniftros allegcndos efle Prophetas SiDoftorcspeculiaritervocatoSjinfumum abierunt,amp; nuf-quam comparent amplius, à veritatislumine diflipata. Quare de alijs tibi cogitandum noris.

Ab his tuis argumentis tranfis ad reprehenfioncm eius^ quod dixij no debere duos Magiftratus feu duas iurifdidio-nesin vna Rcpub.poni,quæ coaólionem ambæ habcant. Effccnim Excommunieationem velut cxilium quoddam. Cum ergo prirnii hie quæris, an biceps fuerit populus Ifra-eliticus præcipuè fub Rege lofaphato, cum vnus Regis, alter Dei ncgotijsdiftinólè prseffent: refpondco tibi non fu-iffe bicipitem. Addo etiam diftinâa de moribus ludicia neque alias neque tunc in illo populo fuiffe ; vt fatis fupra dcclaraui. At iudicia, inquis, de mundis amp;nbsp;iramundis often-dimusapudSynedrium fuifle. Qi^oloco'oftcndifti’ Lcuit. JO. Ezech. 44. demonftratur Sacerdotibus hoc indicium efle commifsum: At Indicium de moribus cum eorundem coercitionc Sacerdotibus permifsum efle in æternum non docebis . Dico fic, vt haberent Indicium hoc diftin-ólum à politico iudicio . Nam Sacerdotes etiam fuiffe Indices 8C Præfcélos : mnncraque obiuifle Politica omnia ,amp; per fc folos amp;nbsp;cum alijs, amp;nbsp;fub Regibus , fic eft notum, amp;nbsp;à nobis ita demonftratum, vt qui dcinceps negate audcat, mcrito iudicctur fimulare, vt leniflimc dicam.

Adfers etiam cxcmplu Vzziæ Regis fuffire voicntis, amp;nbsp;Sa-cerdotis prohibentis.Verfi quorfum hæc Deus aperte vetu-erat omnib* prçterquâ Aaronitis fàcrificarcêc fuffire aliaq; talia agerc.-caulam expofui iam ante. luffit ctia Deus Saccr-dotibuSjVtlegem alios doccrcnt,amp; quid quifq; faccrc debe-retjindicarent omnib’.Rede ergo dixit Azarias: Non eft tu» um fuffire Ichqux: Sed Sacerdotum filiorumAaronis,amp;c.

Oftende tu nobis codcm modo à Dcoinftitutum vcftrum Presbyterium, vt ordinatum legimus Aaronis Sacerdotiü: Deinde commonftra fie cITceiimperatum diftindum iudi-ciû à ludicio Magiftratus de moribus coercendis inftituerc, vt nos munus (uffiendi imperatura oftendere polTumus. Horum fi nihil potes,quid nobis ifta obijeis?

Dauidem, dixi ego,nec per Prophetam Nathan, ncc per Sacerdotes,autaliumquemlibetiulfit Deus excommuni-cari.Refpondes,Prophetamnonhabuifie ius hoc. Rede: fed ncc ius habuit puniendi: tarnen denunciauitci fenten» tiamDomini: denunciaturusetiamexcommunicationem erat, fi iulTus fuiffet. Qmod fi aliud non eft, ^uam promul-gatio Excommunicationis in cœlo faétæ, qui magis conue-niebatalijs, quam Prophetis? CertèProphetæiœpius ta-lia denunciarunt indicia, quam vllt alij. Nugaris igitur» Iccirco redius alij refpondent, ideo non Excommunicari debuifle, quia refipuerit. At de Manafle alijfque talibus quid dicent ; Item quomodo excufabitis Prophetas, quod nulloinloco Sacerdotes hoc nomine accufarunt, quod videlicet promifeueomnesad Sacrificia admiferint, nullum rcpulcrint,autrepelli iuflerintmundum iuxtaLegem ?

Ex Plalm. 51. ais, liquet manifeftè, cum à Sacrifices ab-ftinuiflêjVt immundispræfcriptum erat vlquedum expia-retur. Hoc quia fupra, vt aperte falfnm neglexi, confutan-dumhiccrit,aimfitatc, vtverum,repetitum . Quistibi dixit,Dauidem totoillotempore, quoin adulterio vixit, (quod ex hiftoria colligimus propè annum durauifle ) nun-quaminTabernacuIumfuifleingreflum ? nunquam facrifi-calfc,aliaque Sacramenta celebrauilTe ? An interea négocia nulla expedijt? Anin menfa cum fuis non edit An pro Tribunaliius nulli dixit? An denique turn non regnauit, fedvelutimmundusfolusledit? Si affirmabis abfque fcri-pturisjvtte facere oportet, nemo tibi credet : prælèrtim cum ex fcriptura conieôturædiuerfum indicantes dellimi pofsint. Si fadum fuiftc occultum contendas , riufus abfque fcriptura loqueris : quæ indicia argumenta nobis

V 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;præbct

præbctdiucrfùtnaffirmandi. Nam quod 2.Samuel, iî, di-citur.-Tiifccifticlàmj cgocoràm toto faciatn Brade,de eo dicitur,quod Abfalon palàm fecitjî.Samuclisi 16. (vbi palam cum concubinis patrisfuircm habuit) ac nonftuduit cclare, vt Dauid. Hicenim tegere fuum fadum rcuocatio-ne mariti Vriæ voluit.

An non port dcnunciationem Prophctæ/cribiturægro-tauirtcpucrum,Dauidcmq;ftatimàmortc dus, ingrefliim fuirtèTempIum vtoraret? Ccrtêquiin Templum oratum ingredipoterat, idemetiam facrificatum introire poterat. Hisiamilludadde,quod non dkitDauid in Pfal. 5i.fênon auderc facnfîcarc : fed dicit,Libera me Dominedciànguini-bus, vt lingua mca prædicct laudes tuas. Quoniam fi faeri-ficijs deledauerisjdcdiflem vtiq; ; fed magis corde poeniten-te obledaris. Manifcftc oftendit licuiffe fibi Sacrificium ofi» ferre Domino, féque facere paratum fuiflè, nifi fciuifTct Dc-um magis delcdari corde contrito, quam holocauftis. Confutat ergo Dauid, non probat, tuam opinioncm, Po-rtcaorat, vt Hierofolyma» mûri pcrficiantur, ( Qui turn nondum perfedi fuerunt, neque fiios hoftes turn intégré deuicerat, vt Vriæ hiftoria déclarât.) quo portint omnes tu-to cultum à Mofe inftirutum folcnniter cclebrare. Mirifi-cum diiputatorem effe oportet, qui Icrio fe putet ex bis conficcre polTe, Dauidem inrtar immundorum fccundum I-.egem à Temploamp;ceremonijs abrtinuirtc. Probaui etiam fupra, irnprobosnonprohibitioncTcmpli, lcdpœnis alijs coercitos fiiirtc : Hi enim non polluebant Templum amp;nbsp;rcs alias,ficutimmundiLegis. Quf ptfterea hic allinis, ad rem nihil faciunt, aut falfâ funt.

V probaturus Presbyterium illud tuum poteftatem habere excommunicandi, ad argumenra quedam mca prius rcfpondcs : deinde ad rem accedis.Qua-quam non crat necefle, vt ad hçc rcfclicnda dcfccnderé,eum ortende-

oftendcrîm planifïîmc, hoc Prcsbyrcriiim à Deo nunquâ inftitutuin cflè,ac proindcpoteftatem hancaccipcre nonpo-tuiflc,attamcn vt facilius tuam infclicitatemindcfcndendo falfo dogmate pcrdifcas, agè hunc qiioq; laboré deuoremus. Argumcntfi men hoe fuit. Apoftohis Paulus cum de cafti-gationib’ loquitur,vt traditione Satan^, amp;nbsp;fimilib’, fibi cam îoli tribuinalijs nullis cómendat: ideo palsim^lcribit le duri-ter delinqucntcs traétatunuin virga amp;nbsp;authoritatc ventur u: cum poteftate aDco fibi tradita aduruxum luólu redituriî: fe ait tradidifle Satan^ : fe dccreuiflc Corinthiu tradere: fibi iubetnon obedientes indicari,non alijs vllis:vcrbo nullo in omnibus fuis Epiftolis huiufmodi caftigationcs alijs mandat. Ad hxc tu vide ne pro moretuo relpondcas.

Nos vero qu^rimus, inquis, an no monuis Apoftolis ilia potelbs feu virga fuerit æquè necelTaria ? Deinde ad quos fucrit tranllata ? Tu vidcrisquidfisex hiftoriarefponfurus» Ideo autem non mcminit Collcgij huius, quoniam illi ipfi præcipuè minatur, vt quod non fungerctur officio fuo.Re-fpondco, nobis multa videri neccflària, quæ Deo talia non flint Vila. Etenim fi hçc potentia vifa ei fuifset necelTaria, Ecclefiæ tpdidilfet. At traditam nuUo in loco Icgimus. Po-tuit interim Deus extra ordincm potcftatcm dare Apoftolis improbospuniendi, ficutaliorum miraculorum virtutem dcditjquib'jquatcnusjquandojvbijquomodojvoluit.lnitio data eft Apoftolis, vt doiftrinaj quæ videbatur noua, confir-maretur. Deusnouit mehus nobis, quid vtilc fit acnccelTa-rium. Ergo refpondeo tibi aperte,potcftatcm tradendi Sa-tanç, qu^ Paulo fuit data, ncccfsariam lie non fuifle Ecclefiæ, vt clset ordinaria poteftas. Nam fi talis exftitiflet, com-mendata alicubi Ecclefiç fuißct . Etenim neceftario-rum nihil omifit ftriptura. Et caufa cur non mcminerit Collegij Presbyterorum hec eft, quod tale ncc inftituerat necinftituerc cogitabat : id quod ex prçcedcntibns fans patet. Supra ex hoc loco volebas nos colligcrc Presby-tcrij veftri inftitutionem, hie non mcminifse cius A-poilolumredè alferis : quæ quomodofis conciliaturus, vi-

V 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcris

deris ipfc. Quam belle in huiusloci cxpofitlone vobis con-ftetis, alibi obiter indicaui:quemadmodum dehiftoria quo-que multa iam ante diximus: quam fi tuæ opinion! patroci-nari oftenderis, virum te effe dicemus.

Cum ergo quærisj curetiamcæterosiubeat in nomine Domini congregari ? Refpondeo, Apoftolum hæc verba^in nomine Domini non referre ad congrcgationem,fed diccre: Ego decreui patratorem huius fcelcris in nomine Domini tradere Satanæcolleôtis vobis amp;fpiritu meo, cum virtute Domini noftri Icfu Chrifti. Quod fi deinde etiam potu-iflentCorinthijamp; Ipiritus Paulieode modo affedi cum virtute Chrifti colligi, potuiflent plurcs alios ita tradere, quo-modo hunc tradituri fucrant, fi non ignouiflet ei Apoftolus, Cæterû non fie habueruntPauliftiritum fecü poftea: quod quidem conftare nobis pofsit ex ßcris litcris. Qimnlä nullo in loco eos fic iufsit colligi.- nec Ipiritus fui hoc modo aftèéli præfcntiam promifit. Ideo autem voluit eos efle præfcntes, vt abfterrerentur cæteri à fceleribus, quod in fado Petri ad-uerfus Ananiam, 8c Pauli contra Magum vfuuenit. Metue-batenim ne hoclcelus impunitummanensinftarfermenti cætcros contaminaret.Quocirca non iufsit Presbyteros fb-los,fed totam Ecclefiacolligi cum fiio fpiricu. Quam lon-gifiimèdifferunthæduæorationes.’Decreuivobis amp;nbsp;meo fpiritu cum virtute Chrifti colleólis hunc in nomine Domini Satanæ tradere : Sc ftatui hunc hominem veftro confênfu amp;nbsp;fuffragio Satanæ tradere. Multo longius recedit hæc à veritate : Volo vos Satanæ vel hunc vel alios tradere.

Cur ergo illos obiui^ar,quod non pride fcciflent^Refpon-deo, non obiurgat, quod no tradiderint Satanæ hoc modogt; quo iplc tradere in animo habebat: fed quod non compreca-ti Deum fuifientjVt enorme hoc fcelus puniret. Si hoc fecif-fent, fine Deus exaudilTet cos, fine non exaudifict,fuiflcnt ipfi fuo muncre perfundi. Saltern conftitiffet omnibus,fibi turpe fcelus illud ex animo difplicuiffe.

Cur ergo dcflagiciofis à couidu priuato arcendis agens, amp;nbsp;quidem occulta Dei iudicia à manifeftis diftingucns, difertc

Thefium^Lib, Il IL 2^7 difertè fcr'bcrct, Ari non de ijs,qin intus funt iudicatis ? Cur cos iubet vitari ? Cur praeciperet ? Hacc tua funt. Nefcio quae nobis occulta Dei iudicia hie narres. Apo-ftolus loquitur de apertis iudieijs membrorum Ecclefiae, Nee aliud dicit, quàm fi dixifîèt hoc vel fimili modo: Cum VOS dixi fugere debere Scortatores, Adultères amp;c. intel-ligo eos, qui inter vos funt, amp;nbsp;fratres nominantur. Horum debetis vitam amp;mories obferuare, quosimpuros efle cognouiftis vitare, ne vos quoque inficiamini : ipfi au-tem pudefiant 8e in viam redcant. Hoc eft indicium de quo ibi loquitur Apoftolus :ncmpcfuga priuatac fodalitatis te-ftificari, ilium talem nomine fuo indigne viuere. Sic indicate fuos iubet, non exteros, cum fuo iudicio hie nihil pro-feciflentjied derifi magis fuiflent. Iubet autem per Epifto-lam indicari tales (Quanquam aperte falfum eft, /lÀ non ctiamTignificare hoc, nempb per epiftolam indicate, tarnen permitto tibi, vt quod velis, fignificare ar-bitreris.Efto enim, fignificet femper cum infamia indicate, autatro colore notate: Quidtuacex hoc opinion! accc-dit, vel noftrae fententiac decedit ? ) vt cos obiurget atque caftiget prout Deum vellc cognorit. Et quia indicate per Epiftolam iubet, manifeftè patet, non concelïiftè ipfum Ecclefiae poteftatem eo modo aliquos caftigandi.

Poftnaec concludis rem perinde ac ft prçclarc tuam cau-fam egifles. At non vendes pofthaec vel nobis, vel alijs,fu. mostyos. Didicimus per Dei gratiamnon pcndcreabho-minibus,fed verbum Dei conftilcre. Presbyterium vcflrum oftendiferipturis facris ignotum efle, aefuiflefemper. Dicis quidem tu, Presbyteros fuifsc,qui auguftiorem fundio-nem in Ecclefia habcrent, amp;nbsp;Ecclefiafticis iudiciis cum Miniftris praefiderent : at nos probationis cxfpciftationc feu defiderio fines, vtvideo, contabefeere ac mori. Iniuri* amfacis Apoftolo maximam, cum eum Excommunicatorcs veftros, quosignorauit’, Icribis alicubi Presbyteros appellauifse. Non nefcio, Apoftolum Presbytcrij men-tioncm faccrc in i.ad Timoth. 4. cap. at veftrum Pref-

bytcrium cum intcllcxiflcjnc tu quidcm, puto, dixcris ; qui affinnarc quiduis folcs, vt Dominatum ilium tucaris.

Vllum poflc ex lacris literis vfum in Ecclefia oftcndi cius rci, quae falfo Ecclcfiac obtruditur, vt praeceptum Diuinum, cum à Deo impcrata nun-quamfucrit, omnes, credo,faniintcl-ligunt. Facile ego dixero, quantum mali pepererit. Vniuerfam Religione ferè fola, aut certe praecipuè foedifli-mèconfpurcauit, amp;nbsp;tantum noneuertit. Quot Eominum millia æternùm pcrdidcrit, nouit Dominus : ex hiftoria conftarc pofle arbitror, in Imperio Germanico propter Ex-communicationcm fupra quinquics centena hominum millia diuerfis temporibus trucidata fuilîc.Ingenuc profitc-or,mc perfuafum cffe,fi quidem exftet hodie Deus ille for ti-tudinumDanieIis,aIiud eflenon pofle,quam Excommuni-cationcm. Hacc cnim vere lortis Deus fuit,qui omnes Reges amp;nbsp;Principes, omne robur, omnes conlcicntias,ipfam ct-iam ûcrofanclam fcripturam Pont. Romani pedibuslub-iecit. At noSjinquics, aliter inftituimus: Pontificum faâum non probamus.Audio quidem hoc dici: fed contrarium video amp;expcrior. Pcrmultaalia inPontificibusrederepre-hendimus : ateadem deinde fecimusac facimus: poftquam nobis paulum confirmatividemur.Nolo exempla diflipata-rumEcclefiarum, iniquorumiudiciorum, amp;aliarum coii-fufionum atque malorum, qua: ætate noftra ex hac vcl fola vcl praecipuc orta funt, commcmorare: quia funtodiola. Hocautem dicam,non dcbcre nos,vtpr£ceptum Diuinum, Eccle^

• Quod dicis cam conferuare Ecclefias amp;c fanare homi-num confeientias, falfum efleliquetex diólis. Sipcrhanc voluifTet Deus Ecclcfias conferuari, non oinififfct eiys fun-dationcm, Nifi forcé Deus hoc non vidit vtilc fore fuse Ec-clcfiæ : quod Excômunicatores ifti cam falutare elTe experti funt.SiquidperdidicEclefias, Excommunicatio perdidit. Sanandse funt hominum confeientiæ vulncratæ,non Excó-municacione, quae meros parit Hypocritas (animaliaDeo inuifafupraomnia:) fedillisremedijs, quae fapientiflimus Deus nofter nobis pracfcripfit.Iaótas tu in præfationc amp;nbsp;alias etiamexperientiam huiusrei, forte quia foli Allobroges fapiunt. Vidi eso permultos Vipcras manibus fine incom-modojfcd cum lucro tradantes. At non ideo non crantilJac vcnenatac,quia earum virus induftria fua ifti cauebant.Non vitupcTOj'v^ Magiftratus in quouis loco cligat viros aliquot prudentes amp;pios, atquehis ctiamadiungatMiniftros verbi æquiorcs êç prudentiores, qui in vitam morefque homi-numinquirant loco Magiftratus, licenterviuentes ad fc vo-cet, pro delidi rationc increpent amp;nbsp;obiurget, adeoq; cû res poftularc videbitur,ad Magiftratû fadura déférât. Nó hoc improbojG fiat,fed fiimme laudo.Et prodeft ex Senatu ordi-ni huic aliquos intereffè, vt fidclitcr narrare omnia poffint, cum opus eft.Hoc prim urn accufo,quod Ecclefia fibi fumit iusamp; poteftatem eligendi.Deinde quod no Magiftratus nomine, fed contra aut praeter eius voluntate atq; mandatfi talcs eIiguntur.Teriio,quod ipfum quoqueMagiflratum fibi fahijeiunt. Imprimis veto impium cflcdico,dixi,8f dica tä-tifper dum redius ex verboDei edodusfucro,quod Pref, byterifl hoc (fi ficlibct nominate) fibi arrogatius homines Sacramentisritè ciipientes vti ab cis arcendi, Sdcafacere prohibcndi,quaeDeus facere iulfit.

Falfû amp;nbsp;illud eft,ne quid dicagrauiu^non fufficcrc Magiftratus gladium cohercendis malis.Qui Pfa.ioi.lcgit,atq; hiftoriasfandorfi Regn, quipopulûfibifubicdû Deofer-uirecocgerûtjamp;abominationcsomnesfuftulcrunt,adeoq;

Deum non quaercntes interfcccrunt, attente confideraiiic, vt iam Mofên taccam, parum piè hacc à te affirmari cogita-bit. Scd rari funt taks Magiftratus. Nouit hacc omnia Dominus antequam nos moncamus. Noftrum cft ab co precibus noftris flagitare tales: nonautcm aliamformamfingere, cuius deinde ipfiim authorcm fabricatorem faciamus. Sed Pontifex quoque fcdebat, inquisjdeijsipfis TniVfjLa.rmti( iudicans, quac fuerant dijudicata. Sidcmoribus cum iudicauifsc afscris fèorfura à ludicibus politicis, quo-modo fcilicct vcftrii Presbyterium nunc kdct in fuo con-ciliabulo iudicans,falfü fuit,eft,ent,quod dicis.jProbatione opus nulla eft. Inlpiciatvnufquilque locos, quos pro récitas,ex 4.amp; $.amp; 6, Lcuit, Si infinitum diftrimen else perfpi-ciet. Sane videtur idco Deus leges de puniendis delinquen-tibus non tradidifse fcorfiim, vt nunc apud nos fit, ne nobis imaginaremur diftinâas iurifilidiones externas. Sed de his fiipracgimus, Hortaris tu Principes vtinftituant: at boni pij Miniftri omnes,vt ab ea fibi caucant, monebunt cun-âos Magiftratus Chriftianos.

Quamfit praepofterum fubditos habere amp;excrcerciu-rifliólionemcxternam,in qua publice perkntentias in co-felsu damnent fuos Magiftratus inflida poena,nullus eft in-tclligcns, qui non vidcat. Infacrislitcris nullum exemplum reperitur. Quocirca fumme miror ego, quod Dauidis exemplum adducerc tc non pudet, cum à Prophera iulsu Dei iolus à folo obiurgatus fucrit. Vbi Presbyterij fententiis damnatus, aut damnariiufsuseft? Autquis vnquam du-bitauit, an Miniftris liceat improbe agentes Magiftratus, ex verbo Dei obiurgare, arguere, reprehenderc, incrc-pare, adeoque Iblucrc amp;nbsp;ligare f Dico autem ex verbo Dei, nede veftris ligaturis me loqui opineris. Expreftius exemplum in Vzzia Regc amp;nbsp;Azaria Sacerdotc cum nos habere dicis, protuo more loqucris, Sacerdos huncobiurga-uitredeex verbo Dei, cum contra manifeftum eius mandatum in iacrario fuffire vellet. luffiteumex loco exire, in quo Sacerdotibus fobs licebat Sacrificarc amp;nbsp;fuffire.

Deinde cum lepra in fronte apparuifset, coaâus efliuxta Legem vitarc Tcmplum. At vbi fcriptum ell buncfenten-tijs Presbyterij damnatum ? Nulla vcl ludicijs vcl ludicum hiementio: fed tantum fcribiturodogintarobuftisSaccr-dotibus ftipatum Azariam Sacerdotem.

Et qui tandem magis rccliulquc cum Apoftolo ludi* centurTwxvp/oTOT«ctôeTiTrj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jSA.Âfçi»fzs~F,quàmExcom*

municatores? Certè nulli Rios Magiftratus delpiciuntjma-ioreque contumelia afficiunt. Sed non Excommunicatur Magiftratus, rcfpondentad hoc argumentum aliqui, qua- ') tenus magiftratus eft, fed fcclera folum ipfius reprehendun-lur : ac debent alioqui omnes etiam Excommunicato Ma-giftratui obedientiam. Hacc illi. Ego veto Magiftratui fub-ditos ne malcdicere quidem afïcro debere Leuit. 22. miilto minus poenis afficerc. Neque intérim hoc fentio , non efle cos ex verbo Dei incicpandos, monendos, docen-dos amp;nbsp;vrgendos : fed non effè eos poteftati 8c iurifdiôio-nifubditorum vifibili fubijciendos. Etputida eft rclponfio, non Excommunicari Magiftratum, quoad Magiftratus eft. Nam qui hoc ftbi licere exiftimat, Catabaptifta eft. Quod fi refponfio valet, poterit vnufquifque fuam nequi-tiam exeufarcaedicerc,fenonMagiftratum,quiatalis eft, vlcifci, fed iniuriofum vcl Tyrannum perfequi. Siexci-piasjScripturam hoc vetare : illud non minus prohiberc re-Ipondtbo ; id quod me abundè demonflrauiflc puro. Dici-tis quidem Magiftratui cxcluib nihilominus obedientiam deberi. Sed quis credat me illi parère vcUe, cui ego vitac lotius modum cum poteftate amp;nbsp;coaôEone praeferibere me poflè arbitror ? Facile eft obedientiam praeftare ei, qui contra voluntatem tuam facerc nihil aufit. Sanè Magiftra« tus, quem fibi fubiecit Presbyterium, nihil aliud eft, qùàm fcruus Presbyterij : dum pro cius arbitratu cogitur in quof-libet molliter, duriter, cruciatu corporis, cxilio, vinculis^ morte amp;c.animaducrterc.

Tacebo nunc,quodalij ExcommunicationisPatronirc-* ftiiis contendunt,nullum omnino Exconimunicandum abf-

que confenfu Magiflratus,Satis porrô conftar,nullum con-fenfurum in fui Excommunicationcm. Ncc Theodofius , nec alius vllus volens Excommunicatus fuit, teftc hiftoria. Atbonijcxcipiataliquis,volent. Egoautcm nediccntibus quidem eredam, û quidem Excommunicationem purent efle poenam talcm, qualcm vos cam effe dititis: vcl faltem tale exiftiment efle teftimonium. Aliud eft dicere, cum es extra pcriculumjamp;aliudjcum vides pcriculiim praefens. At cupiuntrcfipifccre. Si ita cft,poftlint non Excommunicati refipifcerc. Nonputo vosfatisfaóïioncs vcterumreduccrc velle.Ergo ne hic quidem vetitari confcntanca,autaliot urn opinioni confentientia dicis, Nec plus veritatis aut iudieij in eo eft,quod dicis, Magiftratuin nonfanare confeientias dum punit. Etenim pius Magiftratus puniendonon minus fanatjimo multo magis,quam vos ExcÓmunicando. Quip-pe Deus multos ad fe per tribulationcs amp;nbsp;affliólioncs voca-uit, qui fccundis rebus omnia neglexcrunt. Vt-vt hocha-bear, Deo non dcbcinus vidcri veile (àpicntiorcs, Nouit ip-fe qua ratione zc via vnumquelibet. ad fe pcrtrahcre debear.

Si Azariac exemplum fccutusfuiflet Ambrofius, rede feciftet. Fecic cnim tile,quod Deus faccre in Lege fua iiiftc-rat : hicautem fccit,quod Deus veruit facerc,Etenim arcuit cum à Teinplo,a Sacrametis, à verbi auditione, Quo,qux-fo te, iurc aut cuius mandato aufus eft hoc tcntarc ? Ipfc tu nonfcmcl affirmas, nondeberc quenquamexcludiàverbi prxdicationcjfi præfertim audire ciipiat. Qua ratione ergo fadumillud défendis ? Fadurn hoc iplius vt tyrannies mc-rito exaggerandum, damnandum, 8c cxfccrandum cenfeo. (^oniam turnet inficiari, vtmaxime velis, non poffis,eum contraDci præceptum Imperatorem pocnitentem, culpam deptecantem, verbum Dei audire cupientem prohibuiflca rempli aditu,prccibus amp;nbsp;verbi auditione tot menfium fpacio. An fie velles tecum agerc Dcum ? (^id multis eft opus ? Hoc fado fuo, quod vt iuftii defendi à neminc veritatis ftu-diofopoterit, non tantum initiumfecitTyrannidi Romans J vtrumetiam fundamentum pofuir, Imitatuspræclarè -fuit

Cur noil ex epiftolis eius potiiis,inquis, hanfifti hiftoria, quam ex impuris lacunis? Cur me vis ex ipfo Ambrofio hi-Ruriam recitaregt;quam isnunquam, quod fcimus, integram fcripfit ? Certe non rcperics apud eum caufâ iræ Theodofij cxpreiïa: Sc redequidéomittuntinfuacaufaRhetoreSjqua: nocerc ipfis pofEint. Didicerat in præfcduraMediolanenfî imperarernec dura dcdidicerat bidus Epifcopus.Non eniin fubito rautantur mores,cum radices egerunt in nobis. Ego Ambroßum credo non negaturum, nviueret, caufamirac liabuifsc Theodofium, quamreferuntNicephoru-salijquc hillorici ab odio Ambrolij Sc caufa cius alieniflimi, Habes ad fcriptum tuum plenam Sc folidam refponfionem, qua.Th.cfium mcarum veritas itadeclaratur Scdefcnditur,vt metito fperem jimo perfuabflimum habcam^nullum ex omnibus pijSjfi modo,quæ contra diiputauijtedè intcllexerit, tuam pofthacfentenciam deilla veflra Excommunicatione probaturum.Qult;^d vt facere vnulquifque redius pariter ac tuti'js polTitjilla quoq; argLimcnta,quæ ab alijs obieda partira Icgi in fcriptis eorum de haccontrouerfia, partim alias cognouijCxaminare breuitcr conftitui. Sic enim apparebit, nihil Dominatus huius defeforibus præfidij opifq; relidurn cfsc.

Confat^tio alicrunt quorundamargumentorum^quneiro Excom-r).unif;atione ab alfjgt; excogitataptnt.

Dferunt ifti pro Excommunicatione ex veteri teftaraento locos complurcs , ex cap.Efaiæ 1.52.66.Icrem. 6.îz'j. Ezech. 23.33.Pfal.5o.lt;!lcfimilesalios. Sed facilis cftrefponfio. Quodadréipfam attinet.nô damnat Deus Sacrificia.fcd abufum.Puta-janc.n.IudæijfcpræclarèfatiiFeciiseDeivolûtatijficxtcrna facrificia obtulifsent^ quqmodocunq; animis alFcdi efsent;

cum longé aliud Deus ab ipfis poftularct. Itaque non abfo-lutè rciicit Deus cultiim impiorum à fe inftitucum, fed gt;nbsp;halt;^cnus folum, quatenus co non fie vtebantur, vt ipfc iuflèrat. Vc enim qui indecorè edenti modeüiam com-mendat, comeftionera turpem vitupérât, non fimplici-ter abftincntiam à cibo impcrat : ita Deus quoque non omnino ritus à fe ordinatos afpernatur, fed abufum co-rum damnat. Sic ctiara Chriftus Matth.6. non voluit leiunia, orationes pecuniae feu opum iuftam coUe-dionem prohibere, fêd abufum voluit tollere. Nam vt caetera mittam, quis neget liccre nobis opes liberis no-ftris honeftè citraque proximi detrimentum coUigcre, vtex 2.Cor.12.cap. liquet Addam, quod à viro excel-lentcr pio amp;nbsp;dodo, linguacque Hebraicac non imperi-to didici, morem efie Hebracorum, vt, quum duo pro-ponunt redaamp;iufta, quorum altcrum probent, altcrum negent, comparatio folum inter ca fatta intelligatur. Sic cum Oicæ. 6. dicitur, Miiêricordiam volo, non Sacrifi.* cium , fenfus cft, magis mifericordia âclcdor. Ita Pro-uerb.8.dicitur: Accipitc caftigationem mcam, non argentum. Eodem modo Chriftus prohiber colligerc thelau-ros, follieitum eftè pro viótu : non quia omnem de hisrebus nos vclit cui am abiiccrc, fed quoniam vult nos maiorc ftudio cocleftia confedari.

lam ad argumentum venio, quod taie fuerit. Deus exfê-cratur Sacrificia impiorum. Ergo cligendiPresbyteri, qui malis prohibeantfacrificarc. Si bona eftconlccutio proba-bo ex eifdcm locis,non licere alicui maJo praeftarc cleemo-fynam ; quielcere die Sabbachi : inuocarc Deum : agcrc ci gratias; Se quae huiufeemodi funt alia. Confiât eniin Deum in eifdem locis oftendere omnia hacc fibi difpli-cere in impiis. Quocirca fi non valet, Deus aucifatur impiorum orationes: Ergo Presbyteri funt cligendi, qui nullum finant inuocarc Deum, gratias ci agere, Sabba-tho quicfcerc , clecmoly’nam praeftarc, nifi quos dignos eftè iudicauerint : Si non valet, inquam, proxime dîda ratioei-

Theßum^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;505

ratiocinatio, neillaquidcm valere potcrit? Etcniflt codem modo omnia hæc in eifdem locis prohibentur mala. At fi quistunc, cum prophetactaliaconcionarcncur,ih die Sab» bathi aufus fuifset opus.faccre, certe ipforum ctiam Pro. phetarum fufiragio necatus fuifset. Quarc longé aliter hæc intellexerunt, quam Aduerfarij mei intcUigere [e fi-mulent.

Vrgent nihilominus locum Ezech. 13 . cap. in quo Deus queritur, tàm fuifTc cos impudentes, vt, quo die filios fuosldolismaétauifsent(horrcndum didu ) auderent etiam in templum ingredi, quafi re bené gefta, cum Mofes 31. Nurn, in caftra ante feptimam dicm nollet intromitterc, qui lioftcsfuos occidifsent, idque iufsu Domini. Fruftra veto vrgent, propterea quod hancrem fupra fiise expofuimus; Etcnim li profanatio fuit Icgalis fiuc ccremonialis ad nos non pertinet. Si moralis, fupra iam oftenfum eit, aliam huic poenam conftitutam fuilse. Adde, quod Propheta hic nullos accufat presbyteros aut Seniores, quod talcs non arcucrint, fed cum probis omnibus ad eadem Sacramenta admiferint. Si pracceptum huis rei aliquodhabuifsent, fairem veftigium aliquod in reprehenfionc Dei appareret. Locus in 33. cap. hoc tantum habet: Cum tc iubco, inquit Deus, impio dicere, eum moriturum, nifi cmendet vi-lam, ncc ei indicaueris, morietur ipfc quidem, at tu non impunè feres: Sin autem ci dixeris, ncc ille tarnen fiat melior, penbit ille quidem, verum tu extra culpam c-ris. Non loquitur hic Dais de cxcommunicationc, fed-de reprehenfionc pcccatorum, quae Miniftris commenda-ra eft.

Argumentantur praeterca ex 2 3. cap. Deuter . Dais vetuit fibi ofierri mercedem merctricis amp;nbsp;prccium canis: multo minus voluit ad Sacrificia admitti mcretricetn. Rc-fpondco, multis modis non valere argumentum. Primum non fcquitur confequens ex antecedente. Non enira fcor-tum poenitcntiam prae fe ferens Dens voluit arccri â Templo, quia pccuniam tiirpiter acquifitam offerri fibi X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vetuit.

vetLiit. Deinde voti nomine dun taxa t offerri ûbi prohibée ta* le prccium : quod alijs omnibus Sacrificijs aptari fortafse nonpoceft. NamDeus animal)cuiveldcflt aâquidvel fu» perfît, offerci fibi voti nomine iprohibet; pro Ipontaneo fa-crifioio talc offerri non prohibée Lcuic. 2 X. Quod fi nonfe* q nitur, Deus non vult hoc voti nomine, ergo nullo'alio modo vult fibi offerri: quomodo fcquetur, ergo ipfum efferentem répudiât? Item Lcuit. X. in oblationc ignita prohibée mcl offerri: at non in cuniffis aHjs oblationibus t - Non po-tuie merctrix de fuo patrimonio aut honeftè acquiûtis of-ferre i Certè nullibi feriptum hoc inuentmus. An ex fe natum primogenitum Deonon potuit offeree accircumcide-re? An quia mutilum animal Deo offerrein fderifque oblationibus non licebat, mutilum quoque hominem Deusabo-minabaturfic, vc inTemplum venire non pofset? Alia eft hominum, 8c aliarerum Deo offerendarum ratio. Non probat Deus Zizaniam in tritico : attaujen externos miniffros ante meflem non vult euellere.

An etiam illum, qui canis precinm pofsidcbar, exclufum dicent.^ Multa deteffatur in nobis Deus, nee tarnen nos moxabijeit, aut abijei ab alijs præcipit. Imperaiiit fcor-ti mercedem canifque præcium fibi non offerri, vt turpe lucrum fe deteftari oftcnderct : ex quo non poterit concludi, Prcsbyieros quofdam eligendos, qui ipfas etiam perfonas à reélè faciendo abfterreant. Phariläei ludae precium in aerarium facrum reponere noluerunt, ipfum è templo non ciccenint: quod fané faäuri fucrant, vt crane magni ex-ternarum cçrcmcHiiarum obicruatores,fi legibus impcratuni feiuifsent.

Quidam praeterea ex xy. cap. Deuter, generalis excom-municationis fotmulam mutuatur hoc modo: Sicut in hoc loco iußit Deus Leuitas maiè malis. Sc bené bonis pre-caricum afsenfu populi : Sic 8c nos malos generatim excliu dimus, dicentes, cxcludimus adulteros, fures, idololatras. Primum üullius meminit Mofes vel hlc, vel ii, Deuter, y bi ciufdem rei fit mentio, cxclüfionis à Sacramentis amp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sacii-

T^he/jwn^ Lib, V, 507 Sacrificijs. Deinde facrific'aré amp;nbsp;Conuiuari priuSöwncsco-ram Domino oporruit: quod no crat aliud quàm facramcto vti. Nee multô aotè,quàm hoc fecilsét, quod hîc iubet Mo-fesjcircumcifià lolaa omhes fueränt,ac Pafchafimul om-nescocclcbraucrant.TantumigiturabeftjVt imprecatio ilia’ foeritexcomunicâtio.vt maniféftifsimè contxarkun ex hoc ipfo loco probctur.Poftremo no debuit hoc fepius fieri, fed' femel tantum,pöft ingrelsum in terra promifsam: qtiod lo-i fuae 8. pcraótum Içgimus: poftca nunquam arupliuSiNon. enim vbique crane montes Gerizim amp;nbsp;Ebal. V Scmel igitur tantum generalis ilia cxcommunicatio facienda fuerit. Quod fi nunc quoque volunt Aduerfarij mini-ftros hoc duntaxat modo excommunicare, vt malis iram amp;nbsp;iudicium Dei, bonis eiufdem clçmcntiam déclarent, quomodo hic fadum fuit, nulla etit inter nos lis amplius, Ethnici, dicunt praetcrea, non admittebantur in Tena-plum. Atfacinorofus cftEthnicus. De his enim fcribi-. tur Ezcch. 16. Patres vcftrifiinrAmorrbæi. Item,fi tranP grefsor fueris legis, circumcifio tuaiverfa eft in præputP urn, Rom.2. Item, infidèle eft deterior i.Timoth. j. Ergo arcebantur Icelerati à Templo amp;nbsp;Diuinis ritibus. Miror quod illud Phariiirorum tacucrunt, Samaritanus es. Si Dei iudicium fpedabimus, non inficiabimur,quià' impij fratres détérioré fintlocoamp;conditiohcinfidelibus. At fi externam Ecclefiæ faciem intuebimur, multa repc-riemus in iraprobis, qua?non competunt Paganis amp;nbsp;Tur-eis. Quod quia eft norum, nolo in hoc hærerc diutius: præfcrtim veto cuib fupra demonftratum fit circumcifis malis etiam licuiftcintcmplum ingredi, cum Gentili non liceret, qualisqualis effet moribus. Falfifsima igitur eft ar-gumenti Afsumptio, cum de externa amp;nbsp;vifibili Ecclefia lo-quimur.Nunquam enim circumcifus fuerit incircumcifiis: nec baptizatus vnquam fuerit non baptizatus-, (externe fcilicet) is pr.xfcrtim, de quo nobis fermo eft.

Profemnt hoc ctiam.-Deus iubet Sabbatku fandificarc. Ergo viciofi àfacrametis arcebantur jQuot critopus fulcris;

fubftrudionibus, vt fupcr Jioc fundamcnto turris ilia Babel.Excommunicatio fcilicetjficmecur? Sabbathum eft fandificandum. Sabbathum eft quoddam Sacramentum. Ergo Sacramcnta ( concludamus nune, fi libet vniuersc) funtfamftificanda. At verb licenter viuentcs contamb nant, nonlamftificant. Taliautncganda. Ergodiflblutc viuentibus neganda funt Sacramcnta. । Non pofliint au-tcm improbi arceri, nifi à delcvlisad earn rem presbyte-ris. Hi funt igitur cligcndi, vt hoc munus gerant. Nifi' modo, aliquo tali forment argumenta, quomodo propo-ficum conclufuri fint, cquidem non video. Errores in-gentes nolo reprehendere, qiioniam an fie forment igno-ro. Hocfolum refpondebo: Siquidrcxpraecepto Deca-logiconfici pofict, hoc efficeretur, turpiter viuentibus non eflè concedendumj v.t in Sabbarfio quieftant à labori-bus, atque orationi, nominis-Diuini inuocationi, verbî Dci auditionij Icóhioni, meditationi vacent. Nam fi ita inquinànt Sacramcnta, vt ad ea admitti’nequeant, non poteranttaies, ad iam dicta, quibus Sabbathum fanCtifi-cabatur,admitti. Deus autem ob has ipfas caufas iubet feruari ab omnibus bonis raaîis, atque non feruantem mandat intcrfîci, mandato hoc foepè'repetito. Exemplum extat Num. 15.'de CO, qui ligna collcgcrat. An po-teft aliquid tahbus abfurdius cogitari argumentis ? Poena capitis erat pofita non feruantibus Sabbathum : tantum abeft,vt alicuiintcrdiccret eius obièriiatio. Hæcfunt, quæ ex veteri focdcrc probataadhuc cognoiii pro excom-municationc ab adncrfarijs.'quorum videlicet firpra non fit mcntiofaófa.Nunc eadê brcuitatcpcrcurrcmus,quæ ex no-uo Teftamento nroducunt.Ex cap.5.Mat.fic arguunt.Chri-ftus iubet munusioblattirum prins recóciHari fratri, rclitfto adaItarcmunerc..Ergonou vultnosvti Sacramentis priuf-qua fratri fumus reconciliati. Nonputo accurata hicopus eftcrefponfione, Quippence inuocare Dcum,ncc erratoru venia ah co pctexe3ebcmüfi,n)rfi prinsremiferimus omni-buÿjâtfiiniüt)jnobisJUerinc3Maici,îîiià:Quis mc.fic fcrat

gt;5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' c X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratio-

ratiocinantem? Deomunus quod offers 3ntcgre nön placet,’ fi iniurius fratri fiiifti, iiec cum placauifti. Ergo vulc cligi prcsbytcros,quitibioratione amp;nbsp;inuocatione Dci interdicant. Etenimmuiieranoftra, qua: nunc ferèofierimus Deo facrifi-cia funt iaudis amp;. gratiarum aéiionis. Si hæc abfurda eft, inutilis 8c ilia eft. Nam non minus hoc, quàm illud, mandatum nobis eft. In fumma, vc, qua: agimus, Deo placeant, animum oportet abomniprauacogitatione vacuum pu-rumqueefte. Non diflèrit ibi Chriftus de externa Ecclefiæ gubernatione, fed de Cbriftiani hominis pcrfeóbone: vt cum adhunc pcrfeótionis gradum nos pertingcrc non pofse per-fpeximus, de nobis defpercmus, Sc in vna Dei milcricordia propter nfjeritum Chrifti acquiefeendum nobis intelligamus, Alioqui Û nihil Deus probaret, quod ab hac perfeiftione re-cefsit, nihil omnino àccrc nobis liccret bom amp;nbsp;rcâi : amp;nbsp;eftemus omnes cxcommunicandi. ideo non dicit, fi prefbyteri tc iubebunt relinquere munus, relinquito : fed fi a-pud teipfum fueris recordatus.’ Non loquitur ergo de prohibitione, qua alij nobis.vctant culcum à Deo inftitu-tum, fed de eo, quod nofter nobis animus diéfat. Citius’ ex hoc loco Mifsam Pontificiam probaueris, quàm excommuni cation cm.

Qui reólè inter Ecclefiæ gubernationem internam 5C externamdiftinguit, facile fe ex plerifque obieótionibus ex-plicat. Internae folus Deus bencficentifsimus præcft : ncc tantum fiipienter, iuftè Sc benignè ad fiilutcm fuorum omnia adminiftrat, fcdetiamcogitationcsfolusrcdè citraquecr-rorem iudicat. Ipfilexpofita’noneft,fedfibimct ipfe lex eft, vtqui errarencicit. Longé aliter in externa reftionc res habet, in qua falli infinite omnes pofsumus. Quamobrcin faccre hie nihil debemus, quànl quod mandatum expref-fè nobis legimus. In hoc locum habet illud Chrifti, qui non eft aduerlarius nobis,hie nobifeum eft Marei. 9. Et vt femel omnia dicam, in hacita tenendum eft, Quod Dcusface-re iufsit, ab co rcuocari aut rctrahi nullus ab hominibus debet: fimodo externe fie fiat, vt praecepitDeus. Nam

boni funtcxtcrni aâus omnes, quoad nos, qùicunque iuxta præfinitioncm verbi diuinifiunt, licet Deo, quiagentis ani-mutn incuctur amp;nbsp;iudicat,non ex omni parte probentur. Mill-tihodic, vt olim Pharifæi, amp;nbsp;Pauli tempore alij, verbum Dei docent vcl quaeftus, vcl ambitionis, vcl contentionis caufa:quos tarnen, dum veritatem docent, tam nullusprohi-bere debet, quam non prohibuit Chriftus Pharifaeis Matth. 25.vel æmulisfuis Apoft.Paulus. Philip« i.Gaudebat A-poftolus, quod Chriftus annunciaretur, tametfi non ig-noraret, param fincerc ab ipfis fieri, quod faciebant. Sic nullus vitupcrandus eft, fi in aduerfis opem Diuinam implorer: fi Deo gracias agat: fi nomen eius laudet ac praedicct : fi Eleemofynas praeftet, cgenofqiie re, opera, confilio fubleuct: inconciombus frequens adfit: aliaque à Deo imperata faciat, quocunque animo talia faciat. Ani-mum cnim iudicabit Deus : nos externa hæc damnare non conucnit.

Homines ilia folum poftiint reûè laudare amp;nbsp;vitupe-rarc, quae dijudicarc pofsunt. Idcirco cum a^lioncs is-ternas feu cogitationcs intclligerc, amp;nbsp;fine errore iudicarc nulli poftunt, nullæ his' poenac à legibus conftitutae funt. Solus Deus vtfinc errore cas iudicat, ita eafdcm quoque punk. Extemorura porro aéluum alij funt boni, alij autemvi-ciofi, Illis laus amp;nbsp;premium, hifee vituperatio 6c poena debetur. Boni funt, quofeunque Deus exerceri iufsit: mali autem, quicunque cum lege pracccptoquebci pugnant. Et honim alij funt leuiores, amp;nbsp;fere nominantur peccata : a-hj grauiores, amp;nbsp;frequenter fcelcra vocantur. Vtrofque vult Deus àraagiftratu cohcrceri, imprimis autem fcelcra. Quan-quam veto adus prohibiti ex confenfu amp;nbsp;diflenfu-voluntatis magisminufuereddunturviciofi, nunquam tarnen fiunt lau-dabilcs. Homicidium, exempli gratia, inuitum non eadem poena punitur quidem, qua voluntarium punitur, attameo nonefficitiirobidlaudabileamp; bonum. Par ratio eft bonorum aófuurn. Etfi namque non cadem mcrcretur laudem, ideraque praemium, qui vcl inuiius vel infeienter aliquid .......- -

Theßum^ Lib, ß, 311 boni egit,amp; qui idem hoc voicns ac prudcns fccit, nun-quam tarnen ille, ac fi viciofi altquid patrauifset,reprehen-di potent.

Ergofi non pofsunt malajquje praeter voluntatcm eucnerunt,commendari, nccbona,quae ab inuito maJo-que animo profeóla funt, dainnari, quomodo, quaefo, licC' bitalicui vetare, quod eum Deus iufsit faccrc, ac facere ipfecupit? Aliter Icgimiis fandos Reges atque alios ma-giftratus cgifsc. Coegeruntenim fubditos,vt ritus à Deo inftitutos,externefaltem,obfcruarent, aliterquc facientes interemerunt. Namvc alios locos nunc omittam, ficfcrit ptum inucnimus. 2, Paralip. 15. Etquifquis non quæfie-rit Ichouam Deumlfrahelis,intcrficiatur à paruo vfque ad magnum, amp;nbsp;à viro vlque ad mulicrem. Patet tgituc quantum à fcopo aberrent, qui peccata Sacramentorum interdiólione volunt plcdere. Nam præterquam quod rem à Deo omnibus praeceptam, amp;, quatenus fub iudi-cium noftrum cadit, id eft, quatenus externaeft, bonam prohibent,etiam falcem in alienam mittunt mefsem. Quo* niamfcelerum caftigatio,quatenus externiadus funt vi-cioh, admagiftratum pertinet: quoad autem à depraua* tavoluntate promanant, foliDeo fubijeiuntur redèco-gnofeenda amp;punienda. Peius adhuc faciunt, cum, qua} Deus faccrc iufsit,prohibent,quia videlicet externa adio bona, quod ad nos attinct, latens videatur vicium habere coniundum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Obijeiunt etiam ex lohanne de Synagoga aliquidC Ecclefia amp;nbsp;Synagoga,inquiunt,fignificant idem. Ergo ab hac pcllijcft ex ilia eijei. Hoc autem eft ab vfu rerum lacra-nim arccri. R efpondeo, nomen Ecclcfiæ hue côgregationis interdum fignificaretotamconcionem: aliquando pattiCu-larcm couentum. Nonnunqiiam fenatum totius congrega-tionis.Qiiodpoftcrioribusetiam locum feu ædificium dc-notet nullus nefeit. Eodefere modo nomc Synagogæ plura fignific.it. Quippe amp;pro totacogregationepopuli ponitur a-pud feptuaginta Intcrpretes.Sumitur quoqj pro particular!

conctone, vt Matth, lt;^.amp;aEas folt;,pnis. Item pro Senatu,. vtDeut. 3 lofuæao.pfal, 82.Sic Matth. lo- amp;nbsp;Mar. 13.. pofitum videtur. Idem enim in his locis videntur figni-ficaredpo htçc notviin!i'«vy^p/oigt;8c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Probatur idem

cxco, quod in Synagogis nocentes virgisaut plagis cac-debantLir. Atin 25. Deuter, iubcturplagis dignus co-ramludiceprofterniamp;caedi. Erantergoibi iudicia. No. tanduminhis locis obiter illudetiamfuerit, quod addun-turHgt;s,UKf,amp; quod Lucas quo que. cap. 21. fccit, cum an tea 12. cap, TstjetfixajxttiTeij«^ii»lt;£«jpro eifdempofu. iffet. Nam couijeimus ex his, he intclligendum pcr awVpzoi/ amp;nbsp;irwyay'if ill his locis magiftratum ludaeoruin.^ qupmodo perirstV lt;^p;^otf,per riis|i«n'aGpcr ràf nyî(/.àigt;‘i)Ubt inttliigimus iragiftratus Gentiliiim. Hie enim vnus, vcl vnius nomine plures fedebant : ibi plurcs fmul iudicar bant. Frequenter notât ædjfîcium : vc cum Ie Ris in Sy-nagogam fcribitur ingrefsus,, ibtque docuifse, , Tales erant in fingulis vrbibus ludæa?,: extra ludatatu.vbi-cunqùeiludæi multi habitarent. Fucriinc quoque in aliquibus vrbibus plurcs vna, vt ex facris libris colli-gimus, J. : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Ergo cym idem fignificaredicuntur'Ecclefia SeSynago-ga,videndum eß:,in quofignificato fumatur vtrunquc.Hoc enim non obferuato, necefse eft remconfundiamp; obfeu-rari: ncc ycrumefse potcrit, candem vtrinfque rationcm efse. Nam fi Ecclefia ponatur pro concionc vcl focieta-Xefidclium: Synagoga auccm’funiiatnr velpro ædificio, vcl pro lenatu, velpro vtroque, non potcrit eadem efse vtri-ufque conditio, Planius intelligitboc, quiiquisdno hæc apud iè confidcrabit ; nempe apud ludæos .potuifsc ali-quera expartiiculavi Synagoga eijei , ex vniucrfali feu ex toto populo non potiuisceijci. Non potuit, enim cxinfti-tuto Dei per Mofen circucifus, aut ex Gentc ludæa natus, cijci.ad Gentiles, leu in cxilium ex tota ludæa exturbari. Interfici improbos iyisit gt;nbsp;D,cus : non iufsit extrudi ex ipopuloîfuo,)aut cogerc vt fediecrentnonelle ludæos. I-

... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mö

mófiquiludaifmum fine coadè fine fpontè abnegafîcnr, hosipfosvbicunq; deprehêdcre potucrunt,occider«nt.Sic enimin AEgyptofcciiTcIegimus in ^.lib.Macchabçorum. Ideo non arcebaiiir à Tcmplo, qui ex Synagoga aliqua cic-dlus fuerar, vt mox apertius declarabo. Ältctum quod con-fiderandum dixiinus,hoc cft. Magnum fuifTc difcrimcn inter gubernationein external Ecclefiæludæorumamp;noflræ. Nam non eft Ecclefia nunc vni loco aIligata,vttunccrat.Ted par eft ratio amp;nbsp;poteftas çqualis cuiufq; particularis Sc totius Ecclcfiæ. Secus habebatrcs in Ecclefia Iudaica:quæ fie cratvni locoaftriôla, vt, quod alibi fierce, non rcâc fièrct,in rebus Scceremonijspliiriinis.

Quisnonincipiat videre nunc, aliudfuifte ÀiTciTtwô.yayoii fieri apud ludæos^quàm cxcommunieari apud noftros?Et-cnim excommunicatus àparticulari Ecclefia,putatur ex to-taamp;VniuerfâliEcclefia eieeftus. Eadcm enimeftforma re-gendi,8c fimilispotefiastotiusScparticularisEcclefiac. At hoc apud ludçosnon erat. Nam Sacrificia (8c Sacramen-ta, excepta circumeifione, expiationcScc _) tantum Hiero-folymis celcbrari poterant: in particularibus Ecclefijs feu Synagogis celcbrari non poterant. Quomodo igitur Sa-cramenta negauiflent, quibus ipfimet carebant 2 Si negandi aliquid ins habebant, hoc negate poterant, quod in eotum poteftatecrat. In Synagogis legebatur fingulis Sabbathis Mofes. Abhuiusauditioncprohibcri nullus poterat, qui audirccuperet.Nam fuiflet hocfadum contra præceptum Mofis. Vnde etiara videntur Ethnicos admififte in Synago-gasjvccx 13.8c 14. prætereaex 12. Sc 18. Cap.Aôtor.col-ligimus. AthifccinTempIumintroirefasnonerat. Ergo cum iufliftet Mofes omnes mundos afcenderc Hicrofoly-mam facrificatùm, non potuit vlla Synagoga hoc ve-tare . Aliud ergo fuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faccre, quàm Tcmplo,

Qui exempla huius rei petit, Chriftum amp;nbsp;Apoftolos fibi proponat. Chriftum loh, 8. Samaritanum vùcant.Naza-retani

retani non folum extra Synagogam amp;: vrbem expulerunt, veiumctiam dc inontis fupercilio precipitarc volucrunr. Et quis dubitat Chriftum àmftwâyayei/ faólum à lud^Ti’s, qui dccreuerant à'vstruuny^vt facerc confîtcntcs lefumeflc Chriftütn ? An proptcrca ci vel Templo vcl CercmoniJs interdixcrunt? Si prçtextu Legis hoc potuiflentfacere Pha-rifçi, cupidiflîmcoccafioncin hanc tàmfpeciofamarripu-iflent. Atnonrepcrimusin facris litcrisvllumverbum, ex quo nobis velfufpicandidcturoccafio, talc quid cos cogi' tjuiflc : aut tale quid ei ab vllo hominc obicdum cxprobra-tumq; fuilTc. Quisvnquam ci dixit, InTemplum introirc tibi non licet, cum fis Àva^uMlyayaf fadus ? Frufira cxcipis, arcano Dei confiliofcruatum,quoniam fôepè legimus quid inai.imo habuerintfacere ludæi, etfiperficeic nonpotiv crint. Huius autem rei nullum omnino veftigium cx-ftat. Proinde figrncntum cfic mcritiflimo dicimus,quod fic obijcitur.

Ad Apoftolos quod attinct, ex 4. amp;nbsp;Ç’.Cap. Aamp;. liqucfi quod dicimus. Cum enim ex fiimma Synagoga, c.xfi prius, cxturbatifuifient, moxin Templo docueiunt,Sacramen' tifq; pro more fuo vfi funt, vt ex 21. Ad. apparet: nec legimus eos hoc nomine ab vllo hominc accufatos aut repre-henfos. Ex quotSynagogiseiedus fuit Paulus? Legat qui vult, Ada,amp; 2. ad Cor. Cap. 11, Qiiis huic cum Hierofb-lymam redijflet,inq;Tcmplura facrificaturus profcamp; pro alijs ingreffus fuilïèt, idq; fuadentibus Apoftolis faccrct, obiecit,quodnonlicucritei ritibus amp;nbsp;ceremonis lacrisv-ti? Hocaceufarunt, eum doccreLcgcm nonefie Icruan-dam : item eum profanauilTcTcmplum, non ingrclEi fuo, fed Gentiliumintrodudione: quod mentitum crat. Paulus certc cum in ludicio fe excufat, apertè dicit, Ic contra Legem nihilfeciflè. Proindc non faciebat contra Lcgcm, qui A'troo'twa.'yejyiK fadus iu Tcplumintroibat amp;nbsp;Sacrifices iuxta Mofisprefcriptavtebatur.Quomodo ergo non falfum cfiA'BixrujjAyayoif yfyniróet/ idcmfuiflc, atquc ülud cfi, quod hodie vocant excommunicari ?

Patct igitur facilius cfTc dicerc, quid non fuerit « ‘Bc.sujJAytiiytv fieri, quam oftcnderc quid fuerit. Qupd non fuerit hoc, quod Aduerfarij dicuntjpbniffime demon-firatumeft. Quidfuerit, difficile hie didu eft, vt diuer-fum non poffit affirmari. Etfi vero nobis fufficit indi-caffc, nonidefle, quod noftris hominibus eft excommu-nicari, attamen non pigebit aliquid hac de re amplius proponerc. Ergo videturignominia quædani fuiflè, ac fi quis hodicinfamia aliquanotarctur. loh. 12. Vide-tur ctiam particularis fuiffe relegatio, vt fi quis ex vrbe aliqna folummodo relegaretur : vt cum Luc. 4. rclega-tus eft à Nazaretanis. Videtur quoque negatio fuific iuris ciuitatis ludaeorum : vt nimirum AnaiTuuityayaf fa-lt;ftus, non amplius habcrctur pro vero ludæo, fed velut Profclyta. Quippe hi non recenfebantur inter ludx-os, tametfi à Templo amp;nbsp;ccremoni/ proptcrca non ar-cerentur.

Equidem Profclytas, qui inter ludços habitarunt, confiât lemper averis ludæis diftinólos fuiffe, tempore Mo-fis, Prophetarum, amp;nbsp;ipfiufmet Chrifti : tametfi cifdein cum ludæis vtcrentur Sacramentis , atque in idem in-grederentur Templum, Pioindc fuit vel idem, vel fi-mile quidpiam cum co, quod apud Efdram Cap, 10. Ic-gimus, ex focietate reducum ex captiuitatc delete. Con-lentit hoc cum co, quod in 2 3. Deuter. Icgimus, dcre-cipiendis in Ecclefiam, hoc eft, in nomen, Gentem,amp;: Genus ludæorum. Valdc namqueabfurdum foret cogitate, Deum nolle compreflum, cxfe(ftum,fpurium,Am-inonitam, Moabitam inregnum fuum recipcre: qui non eft acceptor perfonarum, fed omnes inuocantes fe rcci-pic. Non igitur noluit Deus hofcccircumcidi, amp;nbsp;inTcm-plum atque ad Sacramenta admitti: fed noluit pro veris ludaciscoshabcri.Aegyptios autemSe Idumæos vultpoft tertiam generationcm recipi:quod certe intclligendû eft de illis,quipatrem,auuni,abauumq; habucrunt circumcifos.

Alias cnim ncc poft millcfiinam gcncratîoncm rccipien-diis aliquis ftiiflcc. Ergo qui talcs erant, Inquilini, Pere-grini, Profêlytæ, vocabantur, pro veris ludçis non repiita-bantur, ncc ad Synagogam proprie pertincbant, quantum-uis interim Sacramentis comraunibuscumludæis vtcren-t tur.

Sed vt paulo ante dixi, quicquid tandem exiftimetur fu-ifte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fieri, conftatex prædiâisomnibiK, noni-

dem fuiffecum eo, quod hodie vpcant excommunicari. Nec videtur prorfus prætereundum efiè^quod feriptura non VtitUr alijs verbis,quam i'jrilt;rujjlt;Lyayowaiiivf MniriuJAyivyeii quç fané verba mitius aliquid fignificare videntur, quam condsmnare, eijeere, perderc, pro dcplotato habere , excommunicate. Vltimo illud ctiamaddam, Phari-(æos contra Mofis Deique prçcepta exclufifle à Sacramentis circumcifos,fiquidemeo,quod i'voaiwa.yiSyv! aliquosfc-ccrunt, à Sacramentis exclufifle (quod falfum eflê demon-flraui) pertinaciter affirmentur. Nobis autem non malo-rum exempla, fed Dei mandata fequenda funt. Expofui hanc rem pluribus, quod mirificè quidam fi bi in hoc argu-incnto placent : amp;nbsp;quia à Beza non eft traólatum, tametfi pem nobis ciusreifcciflct. '

Vm fuperiora fcribercm , coinmodiim oblata mihi fiint tria de excommiinica-tionefcripta : duo Latina, amp;nbsp;Gennani-cum vnum : quç illuftriflr. Principi aduer-fusme apriraarijs fuis Theologis oblata fuerunt. Ad Latina non eft neceflêjVt ali-quid præcipuè dicam. Altcrum enim plane puerile eft, hoc præcipuè argumente nititur. Indi-ucrfisfocietatibiis diuerfam oportet difciplinam amp;nbsp;diuerfas eflcpœnas. Ergoinfocictatc Chriftiana oportet effeinter-didionem Sacramentorum amp;excommunicationem. Ra-tiocinatio eft talis : Animal eft, Ergo Gallus. Curncnvcl Afinus, vel Hircus, vcl aliud quidpiam ? Item, Chriftus Cum remittendi dedit poteftatem, etiam ligandi dedir. Non inficiamur . Sed ira dicimus dedifte verbo ligandi facultatem,quomodo dedit remittendi poteftatem. Rur-fus eft arguraentatio à Gencreadfpcciem affirmando.Ta-le etiam eft tertium, Ecclefia eft communio. Ergo etiam communionispriuatio. Simileamp;illudeft, (yuicredentes admittuntin communionem, etiam contumaces eijeiunt. Quomodo admittendi potentiam à Deo aceeperunt, fic etiameijeiendi facultatem habere libenterconcedo . Nemo, puto,ægrèferet, quodtalibus argumentatoribus pluribus nonrefpondco.

Alterumiadantiæ plus habet, veritatis non amplius. Si cnim aliquid habet veri, adfem nonpertinet; quodbreiii-tcr etiam indxabo. Primum exponit vftun Prcsbycerij in

in Ecclefia, quæ mihi meritô licet contcmnerc, cufti (cri-pturas nulbs proférât. Hoc tarnen réprehenfione dignify fimurn eft, quod Miniftros neminem habere afleht, à qui-bus ex officio corrigantur. Nam Deus hoc Magiftratui mandauit. Nec cxcipiiintiir Miniftri, cum ftribirurjom-ncm animam fubietftam debcre eftepoteftati. Verum bene habet, quod feipfos produnt. Quia?ram ego,quis Pref-byteros peccantes corriget? Refpondcbit,opinor,Miniftro-rumhoccftc. Siemuli mutuum fcabent, dumalteri alte-ris dicent,tu patcito vnguibiw,parcam ego dentibus. Con-tendit idem,Magiftratum fubijci Presbyterio, Sc nihilomi-nus inexcotnmunicationc ait necefîàrium efte confenfum Magiftratus. Si fubiedus eft ludicio Presbyteri/, ab eoque poteft excommunicari Magiftratus,cogetur confentire, ve-lit,nolit.Quid iftis opus eft hruis ? Locu, quo probet,citât ex i.Cov.Cap. 5.Quis non vidcat quid agatur hie? Sedde ifta re fupra (aris.

vArgumentatur idem acoreparatis hoc modo,Immundi Icgalifcr arcebantur. Multo igiturmagisarcendifunt immundi moribus. Contendit hie author, folos contumaces cxcommunicandos.QuodfieftitA,quomodo vakbit argu-iiKntum ab immundis’Etenim cum primu aliquis immun-dus fuiffet redditus, fiue voicns hue nolens tabs eflet fadus, ftarim erat ad purificationcm vlq; exclufus. Si ergo valet hoc : Corpore immundus excludebatur,Ergo moribus im-purUs multo magis cft .excludcndus. Si,inquam, hoc valet, efiara illudv^lcbit: Corpore immundus ctiamfi non eflet in hac re contumax,excludcbatur. Ergo multo m^is moribus immundus fecludendus fucrit,licet minime lu in fee-Icrcpertinax. Igiturfi verum eflet, quodverumnunquam fuit, eft,erir,Chriftum Matth. 18. voluiflc ilium excomniu-nicari,qui Indicium Ecclefiç defpexiflet,hoc eft,contuma-cem,non poflet argumentum ab immundis non contuma-cibus defumiConfequens etiam cft,vt Apoftolus male iuf-ferit Corinthium illû excommunicari,vt quern ab Ecclefia conftet non fuifleifto modo admonitu,quomodo admone-dos

dos aiunt.'amp;proinde neq; contumax videturfiiifie.Prçter-eajPetrumaiuntexcommunicaflc Ananiam amp;nbsp;Saphiram, acSimoncm Magumrquiccrtènonfuerunt folennitcr prç-rnonidjfedftatimcaftigari. Addc^quod crimcn Ananiæamp;: Saphiræ occultum fuit prorfus, Sed amp;nbsp;de Simone Mago no videtur conftitifle Petro,num effet contumax futurus,vt ex textucolligimus.Item citant ex Auguil. quæft. 39 . fupec Deuter. Excommunicationem fubijffè in locum interfedi-onis.At interficebatur oJim,(fient amp;nbsp;hodie Magiftratus fa-cinnt} qui crimen patrauerant,tametfi eos fcclerispœnitu-iffèt.Poftremô probât fadum Ambrofij,quiTheodofiû tot menfibus non paffus eft in Terapîum venire,tametfi faôlum fuiim doleret, miniméqne contumax eflèt.

Hoc etiâ nomine pcccat argumentu ab immundoru copa-ratione,quod his non negabatur falus : quod non habebâtur pro improbis,fceleratis,âc damnatis: quod admittebâtur ad Sacramentorû quorundam cclcbrationê,fcilicctSabbathi amp;nbsp;expiationis cômunis,quf quotannis femel fiebat amp;nbsp;prgei-puû erat mortis ac meriti Chrifti fimulachrû, fient Pauk ad Hebrços dilncidc oftendit. Cogebâtur cnim hæc Sacramê-ta etiâimmundi obferuarc,(ctfi ad Templu non poflênt ve-nirc)luôlu,icim'iio,precibuSj ceflàtioncq; ab operibusiquê-admodu alios quoq; ritusnihilominus obferuare teneban-tur.Non ergo reputabatur immûdus,etiâfi talis morcretur, pro nÔ ludæo vel non circumcifo,vel pro deplorato. At ex-comunicati, quâdiutalesfunt,inter condênatos ccnfentnr.

Peccat tertio,cum redèfe contludcre pMtat : Qui noôlii prætervoluntatêpolluebatur, excludebatur ca die cTéplo. Ergo mulróraagisexcludenduseff, qnicumfcorto fe volés commifcuit.Etenim non valet coparatio inter duo peccata, quoru vtriqt fua propria conftituta eft pœna: ièd eu vtrnmq; vna eadéqîpœiia punitur.Tûc,inqu3, vellcuius fie punitur, magis ergo grauinsfie eft puniendu. Idcircotalw eft collc-dio anthoris.Homicidifi qui prætcr voluntatem comiicrar, ad vrbérefugij conferrefc cogebâtur. Ergo multó magis illó confugere debet, qui aliquem fei ensac prudeus interfecir.

Item, Hic illiquid infciens fregit vel contaminauit, velali» quem pulfauit, vel aliud quidpiamfccit, atque reprehenfi-» onem meruit : Ergo fi idem leiens aut volens feccrit vel is, vel alius, magis obiurgandus fucrit. Nimis pauca fu-muntur in conclufionc, prælèrtim li certa pcculiaris poena d.efinîta fit vtrifque.Potcfthocintelligiclariusindiucr-fis vitijs, vt li fie colligat aliqifis.-Ebriofus muldatur aliquot aureis, multo igitur magislatrocinia exereens fic raulótan-dusefi. ScddeLcgisimmunditiafuprafufccgi. ’ nbsp;nbsp;.

Adfert pofthæc argumenta, quibus probat, ad Sacra« mçnta non elfe admittendos vel ha:reticos vel pertinaciter infccleribus pcrlèueraturos : in quo à nobis non dilïèntit. Nos cnim ncutros admittendos contendimus. Quæ præ-ter hæc adfert, nonfuntdigna, quibus confntandis tempus perdamus, cum ex fupradidis relponfio patcat. Le, uia liint : rem propofitam non concludunt: amp;nbsp;morbo com-munilaborant, externæ Ibcietatis indicium à ludicioDi-uino non diftinguunt. Prçtcrca habent Apoftolum in il-lisipfis 2. Capitibus lo. Icilicetac 11, Cor. ex quibus dc-promptafunt, apertum aduerfarium, vt in Thefibus pri-mum, deinde in fupcriorc confutationc planum fecimus. Vidimus amp;nbsp;expendimus cum hçc tum alia talia, antequam de hac re fcriberemus Thefes noftras. Presbyterium vbi in facrisliteriscontineatur, nondocct; in quo propètotius dilputationis cardo verfatur.

Vt autem clarius intelligatur, quam frigide ad noftra relpondeat, ex tribus, quae refcllere voluit, duo breuiter attingam . ludænamquepraefentiamin Coena vltima fru-ftraconeranxie defendete, cum ncc ex defenfione com-modum, ncc ex negleólione incoramodum ad uos redeat.

Quanquam fimaxime conlfaretomnibus,quodambi-guum Scincxplicatum adhuc cll,Iudam nouæCoenæ non interfuillc, non tarnen excufaret ciufdem præfentiamin cclebratione veteris Cœnac, quod ifti adferunr, fcilicet cri-ininaipfiusoccultafuilTc. NamfipotuitPetrusAnaniam amp;Saphiram, quorum fadum crat occultilfimumhomini-bus.

Thefluw, Lib, VL 5x1 busjExcommunicare ( Ain nt cnim bos à Petro tunc fuifle Excommunicatos.) cur non potuiflet aut debuifletChri-ftus ludam femoucre ab agni efu ? Sed ifta omnialibcntcr praetcrco, vt quae caufam noftram vix eminus attingant.

Apoftolus, inquamcgo, iuflitvnumquemque fcipfuni probare ; non impcrauit Presbyteris quibusdam alios probare, Refpondet ifte author, eum defecretisconicientiæ loqui. Dcindc,inquit,fequiturhinc, maximearcendos efle aliquos, cum iubcat examinare fe vnumquemque priut quam adeat. Falfum eft, Apoftolum de folis fecrctis Io« qui peccatis. Manifefte namque loquitur de rixas mo-uentibus, de fedascxcitantibus, decontemptoribus fta-ttumpauperum, de inebnantibus fein loco coenae, deve-(centibus Idolothytis,(quod peccacum fane grauiftimum crat, aMofeprius, deinde etiam aconciIioApoftolorum vetitum) amp;nbsp;huiufeemodi alijs. Hos iubet le explorarc, ne fibi Indicium edant non diftinguendo coenam Domini à cocnis alijs. Ad alterum fupra copiose refpondi. Non fequitur hinc arcendos lapfôs : fed dandam efle omnibus operam, vt digne vfurpent myfteria Dei. Permittit indicium nofths confeientijs, non pracficit cis vc-ftrum Presbyterium, de quo nunquam fomniauit Apo-ftolns.

Dixi etiam Sacramenta expetentes hoc ipfo teftari pocnitentiam antcadae vitae amp;nbsp;defiderium emendatio-nis . Nam in Eccleûjs noftris, qui ad coenam acceffuri fnnt, fe pcccauifle, gratia Dei egere, inque ipfius mife-ricordia propter Chrifti mortem acquiefeere palam con-fitentur, crncndationemquepromittnnt. EtiamHypocri-tac, inquit ifte author, acccdunt, quos tarnen non poenL ter, ItemEfa. i.dicere potuiflent, nos facrificando tefta-raur, manus nosfanguine plcnas non habere. Vtrumfi-mulatc aliquis agat an verc, iudicat Deus: noftrum eft de omnibus bene fperare, cum nefeiamus quo momen-to Deus corda cmollire incipiat. Ad Elaiae cap. i.fupra refpondimns. Si illi dixiffent Propherae, peccauimus,

Simaclcnt fanguine manusnoftrac: atpocnitct nos amp;rpor-ro alij eximus : coinprccarenobifcum Dcum, vt noftri mi-fereatur : an amplius aliquid pctiuifTct ? Quid faólurus fuerit, exemplum Iohannis Baptiftae pracclare nos do« cet.

PutatiJem author nosplurimumcrrare, cumaflerimus Chriftum i8. cap. Matth, nomine Ecclefiae Synedtium intdlexifle : vt qui contendat, per vocabulum Ecclefiae, totum coetumfeii concioncm leucongregationemfignifi-cari. Quod adco firmum putat,vt non veieatur hac in parte Caluinum, Viretum, Bezam, vniuerfam Ecclefiam Gc-neuenfem erroris hac in re infimulare : credo, vt nos op-pugnet, quod tarnen nulla racione iufta facie. Äd me quod attinetj conftantcr aio, reólam amp;nbsp;veram ctiam effc illorum interpretationem, DicEcclcfiae,ideft, DieSynedrio. Ab hac (ententia cur aliqui eorum, qui publice priuatimque dcfcndcrunt,nuncrefiliant,c3ufa quaeri poteft, nifi fi ea eft, quod vident, nositaprobafseSyncdriumludæorumlcgiti-mum fuifle Magiftratum, vt negare porto non aufint. Interim Icdorcm monco, me non habere nccclïèaddcrc,quæ illi, addunt quacque inepte dici author noficr iiidicct: fcilicet Chriftum ijfdcm verbis iuHifle futuras Ecclefias ad analogiam ludaicac Presbyterium feu Confiftorium inftituerc, eui offenfus dicat. Ego cnim verba hacc, Die Ecclefiae, idem fignificare affcro, quod ifia fignificant, DicMagiftratui tuo, finoneftimpiac rcligionisdefenfor. Hunc cfsc genuinum Chrifti verborum fenfum, non ilium, quern author ifie adfert, nunc iam probabo.

Suppono ergo primumid, quod ab omnibus concedi cxiftimo, Chriftum Ecclefiae pracccpifsc diccrc, quae in ludaca tunc efset, quamque diftipuli efse feirent, hoc eft, Difcipulos inrcllexifse, cuinam Ecclefiae Dominus mandater diccrc. Erenim fi deEcclcfia fiiifsctlocutiis,quæ nullibi inucniretur, amp;nbsp;cuius confticutio nondum efset expofita, nee ad fui temporis lociquc confuctudinem fermonem fuum accommodafset, anullo fuifset intelle-

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ftus

T^heßttnij Lib. VI. '525 dus. At veto Difcipulos Chrifti verba intellexiïsc, cum ex alijs circumftanti;s, tum ex eo maxime perfpicimus, quod, cum alias loepc feribantur quaedam ncMi farisper-cepifscjhic neque mirati aliquid funt, ncc dubitarunc, nee dcclarationem petiuerunc. Hoc folum admiratur Petrus, quüdtoties iuberetur fratri culpamdeprccantiignofccre: ex quo conijcimus caetera cum rcôlè intellcxifse. Ac de ludæorum Ecclefia Difcipulos accepifse verba M’giftri, docct Pétri interrogatio. Cum cnim quacrit, quoties fratri in fe peccanti teneatur ignofcerc, oftendit fe de ludaeis verba Domini accepifse : vt qui Gentilem nullum reputa-rctfratrem. Nam dcfpirituali Gentiliumfratcrnitate nihil intcllcxcrunt Apodoli ante rcfurreôlionem Domini. Addc, quodabipfomet Chrifto iuHî fucrant Gentiles 8eSamari-tanos cancre, atquc ad folas perditas oues domus lirae-lis quacrendas profîci^ci, Matth. lo. Et quod de cadem Ecclefia Chriftus fiicritlocutus, verba haec, fit tibi vclut Ethnicus Sc Publicanus, abnndèoftcndunt. Quippc ludaeis Ethnicos opoonit, eifquc Publicanos coniungit: quolt;liurati effent Romanorum Miniftricontrafuam Gentern : ac proinde fub fola Romanorum protedionc inftar Ethnicorum tuti viuercnt. Equidem odio cos ita profe-queb.intur ludaei, vr, fi Romanorum potentia non pro-texifset, difeerpturi ac dilaniaturi viuos viderentur. Mo-lefiiflîmè feruitutem iiigumque Romanorum, imprimis autem teibuti exaâionem ferebant ; vt vcl ex vnica in-terrogationc , qua, vtrum Caefari tributum foluere li-ceat, quacrunt, liquere pofset, fi alia omnia'ignorarc-mus.

Suppono fecundo, nomina, quibus apud Hebraeosfig-nificaïur Ecclefia, bifariàmvfurpatafuifsc. Etcnim figni-ficarunt sliquando concionem fêu mulciriidinem vel to-tins populi vcl vnius vrbis aut loci : aliquando autem huius tuibae Senatum,Praefedos, Magiftratum,autquo-cunque modo iibet appellate : praefereim quando non vnus Y a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aiiqnis,

aliquiSjfcd plurcsfimul præcHcnt. Scio Ecclcfiam inter-dum etiam poni pro collcftionc, quae in vna domo eft r fed hacc ad inftitutum noftrum nonpertinet, Chriftuse-nim hie de Ecclefia vel vrbis vel pagi alicuius loquitur. Ac quod totam nomina ilia concioncm pierunique defig-nent, extra controuerfiam pono. Quod autem pro Senatu amp;Magiftratu nonnunquam fumantur, manifeftum eft ex cap.35.Num. vbiquater,amp; 20. lofuae,vbibis, Pfal.Sz. vbi fcmcl reperimus . Septuaginta interprètes nomen, quod in proximè diólis locis Magiftratum feu Indices fig-nificat, 5c alijs inlocispropc omnibus,in quibus totam multitudinem dénotât, fere exprefterunt nomine ytif. (Obiter tantum hiemonebo, idem nomen hoc, quod in modo citatis locis Magiftratum fignificat, inexemplari Syriaco legi cap.i S.Matth. vbi Gratee ftriptum eft «xxxsin'ei.) Eft hic loquendi modus nobis admodumfamiliarisamp;vfi-tatus. Dicimus enim Imperium fcciflc, dixifle, decre-uifse 3 quod Imperator cum Impcrif ordinibus fee it aut decreuit. Dicimus hanc vel illam Ecclcfiam ftc vel lie fentire, cum, qui in ea praccipui funt, fic ftntiunt. Dicimus indicauilse aut conqueftos cfse aut ofFerre feu dedicate Reipublicae, quod eins Senatuiindicauimus, Dicimus nos a Rcpub.ablolutos,iudicatos, offenfos, donatos, quotiesa Senatu aliquid tale tulimus. His ita declaratis, propofitum fic argument or.

Chriftus vel intellcxit Ecclefiae nomine totam mul-ritudinem Hierofolymae, vel eiufdemPrcfidesfine Principes ac Magiftratus; hoc eft,vel accepit in primo fignificato, vclin fccundo. (Nam praeternotiones hafeeduas nulla eft alia, quae noftrae caufae aptari poflit.) Caeterum non potuit multitudinem intelligcre. Nam pugnat hoc exprefse cum Lege amp;nbsp;ftatutis Dei per Mofen pro-mulg.atis : contra quae Chriftiim nihil aut fccifse aut iuftiise , omnino certum eft. Equidem tantum abeft, vt in externa Rcipub. gubernationc ludaeorum aliquid

1‘he/tum^Lib, VI, mutaritautrcprchcndcrit, vtprorlîis nullum nobis nouum pracccptumdc cxcrccndisiudicijsrcliquerit. Gonfulit A-poftolus CorinthijsJ vt Arbitros ex fuo corporc cligant, nc coram profanoMagiftratu de rebus minimis litigarc ccrnc-rcncur : at longius hoc valere non voluit,qu am dum fub tali Magiftratu agcrct Eccicfia. Quod fi igitur in rationc gu-bernandi apud Ethnicos nihil praccepic mutari,quomodo cenferi poflit aliquid nouare voluifle in adminiftrationç ab iplbmet Deo Pâtre fuo imperata ? lu flit porrô Deus omnes controuerfias lires, quac inter priuatos amicè componi non poflènt, coràm deledis iudicibus expli-cari. Sanc à tempore Mofis vfquc ad cxcidium vrbis con-ftantilfimèhociêruatum cft, vt publica Indicia, nonapo' pulOjledàMagiftratibus exerccrentur. Confiâtigituriam Chriflum intcllcxiflc perEcclcfiam gt;nbsp;non turbam, fed Syn-edrium.

Confirmât iam dida, pariterque propofitum probat, quod Difçipuli,quos patriarum legum ad obitum vfquc ob-(cruantiflîmos fuifïc ex Ad. perfpicimus, nihil contradi-cunt : qui non videntur tacituri fuilïè, fi contra Mofis infti-tuta rcceptumque morcm aliquid imperari fîbi arbitrati fuilTent. Quod Chrifti mentem pcrceperint, ex eo liquct, quod de rc alia nulla vel dubitalïc vclinterrogafsccosvi-demus, quàm de crebra iniuriarum rcmifïionc. Deinde, quod de alia Ecclcfiac gubernatione, quam vfîtataamp;fua, intclligcrc non potucrunt. Quomodo cnim de Eeelefîa pofl Chrifti moft/cm fundanda amp;nbsp;ordinanda intellcxiP lent, qui nec moriturum nec rcuidurum Chriflum cre-debant? Ne turn quidem perfuadere ipfîs Dominus po-tuit, cum Hierofolymam afeendens apertiffimis cis ver-bis praediccret, Luc. 18. amp;nbsp;alibi. Quinimo poflrefurrc-dionemquoque ignorarunt, qualc ChriftiRegnum eflet futurum, quodprorfus mundanum Scludaico fimilecx-pedabant, adcoque hoc ipfum reflitucndum putabant, pnufquam Spiritu-fandococlitus induerentur. Quocirca non de alia Eccicfia verba Chrifti acceperunr, quàm de

Senatu fine Syncdrio, quod nomine alfas Ecclefîam quö* que fignificante nominari non nefciebant. Acccpcriint aü-tcm rede cum nullus in totisfacris icripturisapexinucnia-tur, qui non rcdè cos hoc loco Chrifti fcntentiam pcrci« piflcindicet.

Probat illud ctiamjquod Chriftus iu/fit Ecclefiae dicerc, quacpoteftatem haberct iniuriofum ad fevocandi, tcftcs examinandi, caufam cognofeendi, fententiamque dicendi. Etenimiubeturobeumnncm isj quiiniuriampatitur, poft prim^ admonitionem duobus aut tribus öbi adiundis animum iniuriofi pertentare, vt,ft nihil proficiat, coram Ecclcfia caulam tuam idonee probarc teftibus poflir, Tcftcs autem coram iudicibus examinantur, vt de con-trouerfia pronunciari iufte poflit. Cerce oportet talcs efle, qui tcftcs audiunt, vt imperarepoftint. Alioquienim aut venire, aut teftimonium diccre facile rccufauerint. Cactcrum non habuifle populum, vcl turbam, vel alias, vcl Chrifti ætatc authoritatem vocandi, audiendi amp;nbsp;examinandi teftes pcrfcjvclmandandi alijs quibufdam, nullus eft,qui nefeiat. Rurfiisigiturpatct, cumnonturbæ, fedSynedrio fiuc Magiftratui iuftifleindicate: quicxprælcripto Mofis hanc poteftatem folus obtinebat.

PrætcreaiuffitEcclefiac diccre Chriftus, cuiturn dicerc offenfus poftet. Sed turbae ftu concioni indicate qui po-tuiftet?Non poterat conuoearc populum: quia neque Magi flratustuliflct,ncque ilia paruiflet.Quis non videt in contrarias partes mox (cindendam multitudinem, vbi nuUis legibus cohcrcita libéré agit? Iterum ergofequitirr, ipfum iuftîftè diccre ludaicac Ecclefiae Praefidibus amp;nbsp;Redori-bus. Si cxcipias, aliquos à mulcitudinc ad hanc rem de-ligcndos fiiifsc, fruftra cxcipias« Primum, quia impofsi-bile eft doccre , populum poteftatem habuiise talcs indices eligendi', aut tales poft Mofen habuifse. Si Chri-ftum dcdiftc ius hoc in praeiente loco dicas, rurfus nihil dixeris. Nam non poteft hoc ex verbis doceri verum efse. Deinde contra Mofis legem hoc fuilsetpræecptum.Tcrtiô,

quid Pharißcos ad hocdidurosfuifsc cenlês? Ccrtcom-nes occafioncs obfcruabant, vt cum contra Legem do-cerc aut faccrc deprehcndcrcnt. Si verè de eo poiuifscnt affirmare, cum Loges Mofis conuellere ; populo dignitatem amp;nbsp;ius gubernandi contra Magiftratum, cui Dcus per Mofcn hoc imperium tribuifsct afscrcre ; contra Magiftratum fubditos armarc : fi, inquam,vcrèpotuifsenc haec dicerc,an non ièditionis reum percgifscnt ?

Age veto concedamus haec de ChriftianorumEcclefia loladiâa efscfquod falfum cfseprorfiis certumeft.^ De-monftare nihilominus oportet, Deum alicubi mandafsc huic Ecclefiac, vt ex fuo corpore certos aliquos ad hoc munus eligat, licet Magiftratum Redoremque pium na-da à Deo fuerit. At hoc quibus teftimonijs demon-ftrabitur? Andicent, Die Ecclefiac, idem fignificarc, quod fignificat, Conftituc aliquos, qui nomine Ecclefiac talia adminiftrent ? At veto probanda cric haec inter-pretatio fcripturac teftimonijs. Haec autem vbi inue-nient ? Deinde quod in alijs ifti reprehendunt, hoc ip-fum faciunt. Nifi cnim concédant Chriftum in hac di-cendi formula, Sc loci in quo verfabatur, amp;nbsp;temporis illius confuetudinis, quae tunc vigebat, amp;nbsp;auditorum cap-tus rationcm habuifie, impoßibile eft, vt his verbis adiu-uentur. Oportet ergo vt confitcantur, Chriftum iulfifsc Senioribus dicere, qui tunc crant, vt fccundum analogiam nunc intelligamus dicendum illis, qui nunc funt. Cum clset doóturus Deo facrificia noftra non placerc, fi odium aleremus aduerfus fratrem, iubec munus ad altarc relinqucre, amp;nbsp;fratri prius rcconciliari non quod nefcirct facrificandi morcm ilium mox habiturum fi-ncm fuum : fed quod per nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;analogiam intel-

ligcre nos vellet, quid à nobis poftulet Dcus , quando exaudirc eum noftras preccs cupimus. Ergo ipfifmet teftantibus iufsit Synedrio diccrc. Tunc cnim Eccle-fiia nulla erat, poft turbam , cui pofsent homines conquer!, amp;nbsp;caufas fuas ceftibus produdis probate.

Poftrcmó nunquam dcmonftrarc nobis potcrunt^quofiiam digi ex Ecclefiac corpore oporteat : de qua re hodie ingens inter Excommunicatores eft controucriia.

Sed doncmus hoc etiam in pracfcntiajamp; quæramus illnd potius,vtrum deleâis illis concédant potcftatem admoncn-di,obiurgandi, amp;Excommunicandi, an non concédant? Sifacultatcm habentExcommunicandi, ipfifunt Ecclcfia, cui Chriftus iuflTitjdicerc.Proindc verum dl,quod dixi,cau-las talcs non debcretotiEcclcfiæ proponidijudicandas,fcd folisab Ecclcfia dclcólis : quibus ludacorum Synedrium refpondebat. SiExcommunicandifacultatem nonpcrmit-tunt, faltem authoritatem audicndi tcftes, examinandi, ad-monendi amp;i. obiurgandi non negabunt. Etenim non poterit itlisnegari,quod teftibus ante hos conceditur, amp;pofthos Ecclcfiac: pracfertiracumteftes cxaminarc cosoporteat, vt rem cxcuflam, cxplicatam, difficultatibufque omnibus iibcratam Ecclcfiæ proponantexpendendam Stiudicandâ. Concedit eis hoc author hie noftcr his verbis. Quod h Fratres priuatis horum admonitionibus non refipifcant, ad extremum officium fucrit totius Presbyterij,nomine Eeelefiç-fignificati,tales acccrfcrc,amp; coram toto Prcsbytcroiurn cix^ tu obiurgarc, corrigere, moncrc. Notandum hie eft obiter, quod dicit,ad extremum : amp;quodEcclcfiæ nomine aitfig-nificari Prcsbytcrinmrquæ aperte cum ante didis pugnanr, Conftat autem id,quod dixi,hofcc potcftatem habere mo-nendi,obiurgandi, corrigendi. Quo pofito,quatuor fuerint gradus,non tres folum,vt in Chrifti verbis ccrnimus.Primû cnim priuatim arguendus critiniuriam facicns : deinde cum duobus aut tribus ali;s admonendus : tertio à dcledis Pref-byteris audiendus amp;nbsp;obiurgandus ; quarto,fi horum dchor-tationcmdefpiciat Ecclefiæaccufandus: aedemum, fine hanc quide audiar,velutEthnicus amp;nbsp;Publicanus crit haben-dus. Etcniin pro eiulmodi habcri nequit, nifi qui Ecclcfiae obiurgationcin fpreuit : non autem,fi Prcsbytcros illos dc-fpexcrit : nifi Presbyteri fint ilia Ecclcfia.

aliqui dicunt, Magiftratum talcs cligcre dcbcrc faltcm ab initio, ctiamfi Ecclcfia ncc petat, ncc iubeat j ncc confen-tiat. Qjæmodo, rogo tc, potcrunt ifti vice Ècclcfiæ federe , qui noientc ca kdent 8c iudicant ? amp;nbsp;non ab ca, fed inui-taeaeleófifunt? Siverumeft, Chriftum nomine Ecclefiæ intcllexifle totam multitudincm, falfum eft’, Magiftratui hoc permitti, vt noientc Ecclefia hos ei Presbyteros impo-nar. Quanquam enim iMagiftratus prxeipuum cftEccIefiæ membrum,tarnen ipfismet interprctibiis non iufsit Chriftus membro primario amp;nbsp;principi indicate, fed Ecclefiætoti : in qua non facit aliosalijspotentiorcs, quod ad banc rem âttinet. Nam fi principali membro iulfiflèt indicate, aut faculcatcm dedifiet illum Senatum eligendi, Magiftratui dediflèt, hoc eft,Synedrio : quod ifti negant. Quare fi tota Ecclefîa poteftatem hanc accepit, non nabet cam Ma-giftratusj nifi populus ci vnanimi St cxpj^eflb confenfu con-c-efferit, autipfc fibi vfurpauerit. Ncquôcxcufat, quodfemel tantum hoc ci volunt licere. Nam fl Deus non dedif, nullopoteft iurevcl femelvclfœpiusfibivendicarc. Siau-temfemel iure poteftjfcmpcr poteft: nifi expreftum Dei verbum demonftretur, quod femel duntaxatpermitti maft-dct. His rationum pugnis amp;nbsp;contradiélionibus ncceffario fc inuoluunt ifti falfafua interpretationc.

Reftat alia difficultés. Confiât ex fupradidis amp;nbsp;’ipfo-rum pariter conccfsionc, multitudinem nihil pofte ordine dcccnter ludicarc, nifi cligat, qui caufas quaflibet audiant, examinent, explicent, iudicent, ac tandem Ecclefiæ pci-Ipicuè proponant. Ergovt iftaaptè pcragantur,amp; con-fufiocaueatur,Presbyteros eligendosefteclamant, quiius habeant excommunicandi. Nos veto vnde hoc emcianc nondum videmus. Efto enim poteftatem hanc habcat propter iamdiôlamcaufamcœtus Magiftratu carens : AnprO-pterca confcqueturhoctyrbæ in illo quoque cœtu concef-fum eftè, qui pium fortitus cft Magifiratum ? Minime gentium. infeitè namque ratiocinantur à gencrcad fpccicm affirmando,quificcolligunt. Vc ordine peragantur cunlt;fia

amp; confufio vitctur, cligendi aliqui fiint jqui res rcgant ; Ergo talcs quidam ex plebe eligcndifunt. Cur enim hi potius, quam alij fucrint eligcndi ? An quoniam animal eft, quod mouctur, mox canis eft,amp; non homo aut aliud quodpiam? OrdincinEccIcfiaficut in rebus alijs vniucrfis opus eft, fa-tcor. At vbi ordincm nobis praefcripfit Deus ordincm a-lium quærcrc non habcmus ncceffe. Hie autem præicripfit, Fruftra igitur laboramus, vt alio res ordinc mcliorc admi-niftremus.

Certum efljDcum Magiftratui extern æ gubernationis imperium amp;{. ius omne credidifle : ncc res politicas tantum, fed etiara facras ita ipfiuspotcntiæûibicciflêjVt has exprefcrip-to verbi Dei, illas iuxta Icriptas leges amp;nbsp;æquitatem admini-ftret.Qupd cum fit in vetcriTcftamcntoaDco mandatum, à pijs omnibus ludicibus amp;nbsp;Regibus vliirpatum, amp;nbsp;in nouo non reperiatur mutatum : mcrito dicimus Ecclcfiam, qua: Magtftratum habet pium ,non pofle ex voluntateDci no-uum fibi cligcrc Senatum, qui publica excrceat indicia, , Sanèficxftarctaliquapcrmiflioaut concelfio talcm Senatum eligcndi, non poflet hæc longius extendi, quam adEc-clcfias Magiftratu carentes : ad alias illas non poffet, quæ-cunque alias poteftate Magiftratus fuos cligendi carent. Non enim armauit Deus vlpiam fubditos contra fuos Magiftratus : ncc præcepit partem cis gubernationis adimcre, alijfque iraponcre, qui ipfum quoque Magiftratum in ordincm redigant, fuoq; Dominatui externo fubijeiant, itaque vt maxime fit verum, Ecclcfiam pro tota concione pofitam fuiflèàChrifto,fequetur nihilominus Magiftratui, vbi is pius eft, indicandum fore. Nam multitudini dici non poteft. Ergo eligcndi aliqui in cius locum. At in nouo Teftamcn-tonulli talcsiubentur cligi, multo minus definit fcriptura, qui fint cligendi. Quare fi ordo eft feruandus,optimus crit oiuinusordo. Hi'c autem eft, vt Magiftratus iudieijs de moribus præfit.

Onfèqucns nunc cft, vt de Germanic© fcri-ptoaliquidinfupcr dicam. In hoc pluscft, arbitratu meo, ingenij, dodrinae, illdlciƒ, induftriæ, probabilitatisamp; vcritatis, quam in alijs omnibus, quæ mihi videre adhuG contigit. Idem quoque accrbius Sc aipcri-us cft alijs. Etcnim non Vrfinis lolummodo vnguibusj qui-bus immeritos dilaniet,fed etiamVipennisdentibus,quibus corad viuum vfqnc pungat^rmatum eft. Verum multopne deledatmagisvmufta tradatio, Sead veritatem aceeßio, quàm offendat afperitas difputationis. Quam ob rem omnibus illisjquæinnosdicit,omifsis,de ipfarcagemus. In toto ferme feripto contendit nos vcllc, ad cœnam admit-tendos omnes, modo fe nomment Chtiftianos, illoset-iam, qui àfceleribits fuis difeedere nsc velint, neceogitent^ fed in eifdem fe perfeuerare velle palàm profiteantur. Quin-ctiam vrgere nos, vt hæc dodrina populo inculcetur. Ad banc aceufationem reipondeo jfummam nobis iniuriam fieri. Sempercnim ita de hac rcdiiputauimuSjVtEccIe^ fiæ noftræ confuctudincmobferuandam eenferemus. Deinde femper adiecrmus, nos de folis illis loqui, qui do-drinamredè intclligunt, candémque probant amp;nbsp;amplc-dunturjamp; denique Sacramétis redè vti defîderant eum cf-teris. Rede intelligo,quod ad externa attinet, dequibus folis iudicat Eccleha : cum animus vni Dco redè notus fit. Hæccumvbique inculcemus, immerito infimulamur alterius ièntentiæ . An enim poteft is dodtinam Chriftia-naminteiïigcre, probate, amplcdi, qui fc in fceleribus pro-uolucreftatuitinftarporeiincœnofevolutantis? Anpoteft talis defiderio tencri Sacramentis rite cum cæteris Eccle-fiæmcmbris eodémquc modo , filtern externè i vtendi? Qui ftatuit malus cflè non prodibit in Ecclefiæ facicm, ■ V6

Semcl dicam : hoc ncc dixi ncc cogitaui vnquam. Illud autcm fcripfi Sc cogitaui, ü quis veniat ac fe poe-nitcrc profitcatur, cokedionemque morum promittat, hunC, fi cum cætcris de Eccicfia reâè cupiat particcps fieri Sacramentorum j repclli à Prcsbyteris quibufdam non dcbcrc. Idem hoc cum apcrtis verbis hie Scriptor tcftctur, nulla eft, nuUaque fuit inter nos hac in parte diflenfio. Sic enim fcribit: Vbi populus reótè doceturrcuicque ad-monetur, pauci inucnientur j qui fidem amp;nbsp;pœnitentiam nonprofitcantur,quantumuis multi ex his fint Hypocri-tæ: prxfertim fi intclligant non liberum fibi f’orc,vt fc Chri-ftianos vocitent ac contra Chriftiinftitutain contemptum Dei pcrtinacirer viuant. Quod fi obijeiat aliquis, nullum ita fore impudentem, qui admonitus non polliccatur cmendationcm 8c refipifeentiam : ac proindc excommuni-catione minime opus fore: huic rclpondendum eft, vehementer de hoc lætandum, amp;nbsp;nulla vtiquetuncexcommu-nicatione opus fore. Hæc illc.

Itaque in vno ex prxeipuis difputationis noftræ ca-pitibus pulchrè inter nos conuenit. Non enim concédée author fcriptijOpinor, vt Sacramentaillis negentur, qui-cunque ea petunt, Si cupiunt rede cum Eccicfia vfurpa-re, necexcommunicati adhuefunt, fiuc quos ipfe iudicat non efie Excommunicandos. Etcnim palam fcribit, Sacra-mentorum negationcm teftimonium duntaxat eftc cxcom-municationis. (J^ocirca cum teftimonium alicuius rci, vt cruditionis, nullidcmus, aut daredebcamus, nifi cuiipfa compctirresfiuecruditio, nc Sacramenta quidem negate poteruntilli, qui rem, cuius hjc nego teftimonium eft,fci-licct excommunicationcra non habet. Aliarum pocnarum fimilis eft ratio. Non enim teftimonio notari debet exilij, nifiquideclaratuscftcxul.Exhismanifcftèpatet, nondif-Cordare nos in hac parce.

The/tum^ Lib, VL . 555 dcdüplici iurifdiélionc in vna Republic.!) in quo Icuitcr difTentirc videmur.Quippc nosdicimus,Dcu nullibiimpe-rauiffe Ecclefijs fubpio Magiftratu agentibus, Presbyte-roseligere, qui diftinä:am iurifdidionemcxerccantà iu-rifdiólione MagiRratus: fine qui publica iudicja de moribus habeanc cumcoadioneamp;pœnis, quibus ipfos ctiam Ma-giftratus fuos in ordincm redigant. Quippc à Deo foli Ma-giftratui omncm externam Reipub. gubcrnationem com-mendatam eflè affirmamus : quam tarnen ad præfcriptuna amp;Regulam verbi Deiadminiftrarcteneatur. Inhoccapite, finon omnino fentit nobifeum , non tarnen prorfus diuer-fumfentit. Etcnim in parte nulla Icripti fui affirmât, Pref^ byteros talcs ex mandato Dei neceffàriô cligendos ( Qui videlicet iudicent, num ij, qui fe pœnitere peccatorum fuo-rum aflcucranr, ferioid afférant, an Simulate amp;c fide di-cant.) Etenim duobus in locis liberum videtut Ecclefix relinquere : in tertio Magiftratui hoc ius tribuit. Primus locus fie habet. Nullus ne pertinax quidem cxcom-municari debet vel à Miniftris, vel ab ijs, qui fortè ipfis adiungantur , contra voluntatem Si fine confenfu totius Ecclefiac aut maximæ partis ciufdem. Alter veto ita habet . Proinde yt ctiam aliqui mclioris SinccefTarij ad exe-cutioncm ordinis caufa ad hoc Indicium deftinentur, SiC. Tertius hie eft. Oportet infuper contumaces authoritate publica ex mandato Si ordinatione Magiftratus per confi-ftonum Ecclcfiafticum,autpcr alios, quosadhoc munus deligcre volet, ad poenitentiam fcdulo reuocari. Duobus præterca locis alijs dicit, nihil referte , fine ijdem, fine diuerfi vtramquc iurifdidioncm exerceant, dummodo vtraquecxcrceatur. Proinde ncceffum eft, vtvelMiniftris verbi gladium infuper concédât, ( quod cum vellc non arbitror } vcl Magiftratui tribuat poteftatem Excommu-nicandi. Aliter cnim non poterit vtrumque munus ab vnis eifdcmquc adminiftrari . Confitetur ergo author,, hanc iurifdiâioncm non cfTc partem tertiam Minifte-rij, vtalij contendunt. Item ex cifdem teftimonijs , in quibus.

«jutbUs folis Presbyter ij vidccur mentionem facere voIuiHe, minifcftèpcrfpicitur,eum nonputarc, Deiim imperauiflè horum cledionem expreflo mandato, fed ordinis folum caufa probate. Deordinefuprafatisdidumeft: nuncfuffi-ciat monuiffe, nihil poflè verius dici quàm Presbyterium Hlud à tocis facris literis ignorari, nullóuein loco impcra-turn elle. De magiftratus autem officio longiflïmèdifcedic hic author ab aliorum propè omnium opinione. Quippe contendunt omnes ferèalij, ipfum quoque Magiftratum Presbyterij iudicio fubijci : conlcnfum cius non requirunt, dum Excommunicari eum à Presbyterio poffe confiden-ter affirmant. Sed quia noftram fententiam euidentibus exlcriptura Se lofepho rationibusac teftimonijs fuprade-monftrauimus,, non eüneccfïè, vthoc lam loco pluribus cadem repetamuï.

Quod fi de his inter vos confentitis , interroger for-tafle aliquis quid ergo eft, de quo controuerlamini ? Rc-fpondeo , in paucis, Si ad rei fubftantiâm non valdè pectinentibuï : nempe in patticularibus quibufJam vel fententijs vel loquendi formuli», quorundam icripturæ locorum interpretatione . Dico ingenue, fi tam propè ad veritatem acceffifient alij, me contra ncroinem difputa-turumfuifiè. Nunc quiain campum hune defeendimus, explicanda nonnulla funt, quæ alias omitri facile po-tuilTcnt. Primum dicit, quæfiionem ram non efle am-plius, qui fint ad Sacramenta admittendi , fçd qui fint pro vifibilis Ecclefiæ membris habendi . Pu to fc hac ra-tionc,,vc ?rbitror, definitionem noftram infirmare. Sed non eft ita. Nam vifibilcm focietatem ab inuifibili feparauinius ; amp;de ilia fola nos loqui monuimus. Cum ergo in hac focietate omnes illos contineri putemuS) qui præterquam quod eandem fidem profirentur, ean-démque doftrinam nobifcum approbant,laudant, ample-étuntur, ijidem quoque Sacramentis rite cum Ecclefia participant, aperte patet, pro cxclufo ex hac externa conuïiunione nullum haberi pofte., nifi qui -vcl omnibus prædidis

prædiiSlis, vcl aliquibus ,vcl vno priuatur. At duo priori eripinec debent ncc pofliint. Confcqucns igiriir cft, Vf pro ciedo ex vîfibiii Ecclcfia-*is tantunï habeâtur, cui Sacramentis interdicitur. Nani amp;inali, ftâtres noftri funt propter communia Sacramenta: vt Catholici Dona-tiftis rede rcfponderunt apud Auguilin.in Collacionc 3. dici. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li, 'U

At negatio Sactamentorum , inquis, eft^foîùmmodo appendix ßc teftiinonïum Excommunications : quæ cft ipfum-mctiudicium Dci in verbocius cxprvflum , ôlt;:Ec-tlcfiæ contra impoenitentes ad promulgandum commif-lum. Refpondeo,nos de cxcommunicacionè agerê/noft Diuina , fed Humana feu externa': itemque de ca, qüà quisà Presbyteris quibufdam ex vifibili cœtu feclufos in-tclligitur ac videtur , fiuc fpiritualis Chrifti Ecclefia: membrum fit, fiue non fit. Gætcrum vehementer ïcire veliifi ,quoia loco fcriptum fit, ExcommunicatosàDeo in fanélû Scripturis , debere à certis Presbyteris’arcerî à Sacramentis ab ipfb inftitutis ; Ebriofos , Hypocritas

( nifi refipifeant ) excommunicauic Deus. Vbinam autem taies circumeifosaut baptizatos iufsit à Sacramentis J prarfertirn fi pœnitentiam vitæ fantèiclæipræ fe fêtant, rcpelli ? Quocirca nugas amp;nbsp;fabulas nobis obtrudunt; qui putidis eiufccmodi Sophifinatis illudcrc nobis ftu-dent. Ad Ecclcfiam vifibilem quod attinet, pro cxclufo nullus habetur, quiSacramenüsnobifeum vtitur rcdlè, quail-tumcunque ex verbo Dci dicatur propter vicia fua à Deo cxclufus. Ahud cnim efi: à Dcocxcludi aÜud ex vifibili cœtu piorum-cijci. Quomodoautem amp;pcr quospromul-gatio iententiæ Dcifieridcbeatjfupradcclaratumfuitjvbi. dehacre multum cgimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sf'cr.r: n

Sed pugnat cum voluntate Dci, vt per verhum'a-licui remifsio pcccatorura negetur, amp;nbsp;cadem per Sacra-inenta confirmetur. Non inficior. Cui verbum Dci ab-foliitè negat remifiionem, ei certè Sacrarhçnta non funt concedeuda. Cæterum verbum Dei pœnitentiamprofiten-übus

tibus non negatpeccati rcmiflîoneni. Quarc ne Sacramcn-ta quidcm talibus ncgari poterant, Poftiilat Dcus in vin Sacramcncorumfidem à nobis amp;rcfipi{ccntiam : ncc rede his vtitur, qui abfque his vtitur ,fateor. At ex hoc non fequitiir, Deuin velle Presbytcros eligi, qui fidcm pœ-nitentiam profîtentem tantiiper à Sacramentis abftinere coganc, duinipfisvidcatur verè refipuifïe, Fateor illud ctiain, Sacramenta Ecclcfiæeflèinfti tu ta, non alijs. Sed Eccicfiam oportet cogitate vifîbilcm feu extcrnam in-teriiam : verbum externum amp;nbsp;internum : Miniftrum externum amp;nbsp;internum : in Sacramentis quoque eife res externas amp;nbsp;internas. Secundo fcire oportet, quæ vnius fylioechias funt, non coha^rcre neceiTario femper cum rebus akerius (yftoechias. Poßuntenim externa fine internis ciTe, quod fœpiflimèfit: amp;nbsp;hæc nonnunquam ctiam fine illis. Iccirco npnfequitur, ad ilium non pertincre Sacramenta, qui non eft in focietate Eccicfiæ interioris : modo membrum fit ex-teriorisEcclefise.Scd quemadmodum exterioris tantum ïô-ciuseftcommunionis, ita res tantum externas ab externo Minifiro fufeipit; interna dona non percipit,proptcrea quod inftrumento fufeipiendi feu ore animæ caret.

v Poft hæc ad id, quod ex Mofe adduxi, refponderc conatur. Möfes,dixi, nullos iufsit à Sacramentis arccri circumcifos, præterlcgaliterimmundos: cætcrisautcm fi eanégligèrent excidiuminterminatus eft. Ergo non habet cxcómunicatio præccptum apud Mofen. Dcus, refpondet is, in Teftamento veteri mandati cuiuftibet pertinacem vio-latorcm interfici iufsit,Num. 15. Deut. 17. vt ne profana-rentur ab eis Sacramenta. Item, Admirabile eft, quod Deu præcepifte affirmant, manifeftos Dei contemptores ad 5acramenracfleadmittendos;cum in omni fuo populo ta-lem nullum ferri volueric: Sc prophetæomncs contra hanc Saciamentorumdcformationem concionencur. Sed nec aduerfatur quicqua magis huic opinioni, quam quod Deus cu pertinaciaaduerfusmandatii a!iquod(cuiuSviolacio alias non eflet capitalis)peccante,cxcindi ex populo fuo mandat.

Theßum, Lib. VL 357 Nulloîgiturpaaofcquitur, Dcusapertè impios occilt;Uiu-bct,Ergo voluit cos cijci exfuo populo. Contrarium huiiis palàm amp;nbsp;firmitcr coeluditur; quod apoftatarû exemplû dc-claratjipfifmet Aducrûrijs tcftantibus. Q^circa no fuit o-pus pcculiari madato de dcpulfionc à Sacramentisxû in Àllo de corporali poena afficicndis coprehcnfû inclulumuecon-tincretur.Quid porto cgcrit ac dixcrit Dcus,cu talcs ex negligentia non funt occift^icd ad cultum Diuinu nihilominus lunr admilfijin citatis Prophetarû locis peripicitur.Illud et-iam non fequitur,omnes in falfa doârina prauiiq; moribus pcrtinaces,qui aliter non comcrucrint morte, nunc elle oc-cidendos.’fcd nouû hoc eft dogma.Et vt ita eflet, morerétur tarnen impoenîtentes, non vt Chriftiani, fed vt cxcomuni-catiScpræcifi à corpore Chrifti.Itaqjdehacre logèreâius lcripfit Auguftinus,diccns:Hocenim nunc agitexcômuni-catio in Ecclcfia,qiiod tune agebatinterfeâio.Hçc ifte:qui-biis addi poteft ciufdcm Auguft. teftimonium ex i-Cap. lib. de ndeamp;operibus:vbiaflcritfaâ:umMofisamp;Pii.ehæ in tranfgrcfforcs gladijs animaduertentium præfigurauiflè malorumin Ecclcfia coercitioncm, quando vifibilis inca -gladius cedaturus elïct.

Ad hxc rcfpondcndum iam eft. Pcrtinaces mandatorum Dei violatores occidi iufliffe ]Viofèn,fateor:amp; cum Deu mu-tauifle confilium nullibi legamus,eofdem nunc etiam ablq; pcccatointerficipoflTcputo.At non hoc inqueftionccrat, fcdilludjAnfcilicct Deus præccpcrit fcclerc inquinatoSjfî quidem à Magiftratu iuxta dccrctu Dei non puniantur, vel à Sacerdotibus, vcl à Presbyterio illo cômentitio, à Sacra-mentis rcmoucri?Hoc illud eft,cuius probationem poftiila-uimus:amp; nunc etiam poftulamus.At probatum cftjinquies. Expendamus igitur argumenta.Primum hoc cft,Dcus per-tinaciter contra mädatum, cuius tranfgrcflîo ahâs non eflet morte mullt;ftanda,pcccâtcs,iuflîtnecari, vtnon deformarêt Sacraméta.Ergo voluit cos arceri à Sacrametis per deledos ab Ecclcfia Prcsbyteros.Secundû,Dcus manifeftos fuorum mandatorum contemptores non voluit in fuo populo ferri,

Z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vt

vt non polTent Sacramêta polluerc. Ergo û Maeiftratüs cos non occiderct,iiiffit eofdê Mofes à deledis quibuldam alijs abadituTempliamp;cercmoniarum facraruinvfu prohiberi. Tcrcium^Omncs Prophetæ accufantabufumiftum Sacra-mentorum.Etgo Mofès non reólè vfurpantibus iuflit eorum vfn interdici à deleólis cx toto coctii ad ea rem Presbyteris.

Rcfpondeo ad primun/alfiflimum efle,quod dicitur,ideo Deuin vcipcrïinaccs vel aliter malos pœna capitis afficerc iuflTiflèjVt ne profanarent Sacramenta. Vchémêter velim locum Scripture citatum,quific elTe demonftret. Alias caufas nobis relerrhuius nullo in loco mcrainic.Non ideo iufsi funt occidi, vt Sacramenta non polluèrent : fed quia occideban-tur, pölluere ea non porcrant. In 15. Cap.N urn. non addu-citur Sacramentorum pollutio p'ró caufa : fed quia tabs le-höuam probro afficiat, verbum cius fpernat, præcepta irrita faciat.In Dcut.cædem ferè caufc adferuntur, cum hc fcribitur. Qui Sacerdotiaut ludici reftiterit, c medio veftri töllarur, vrpopulustot’audiat amp;timcat:nccporroftiperbè feupertinaciteragat.Quæ bic mentio pollutionisSacramentorum’ An eadem prçdiôia valent,ac fi fcriptum effet, Occiditc talem, ne ad Pafcha vel Sacrificia admiffus ea polluât? Non puto,Ergo'manebitargumentum noftrum, quantifper non fuerit Antecedens probatum. Et ß pofsibilc foret, vt probaretur, non tarnen fequerctur ex eo con-fequens : quod per fe efl merum purumq; figmentiim.

In fecundo afpcrèloquituf,vt nobis inuidiam conflet. At nihil tale nos diximus. Hoe affirmamus,Mofes in fuo præ-cepto non excipit licenter viucntes, modó fint circumcifi amp;nbsp;fecundumlegcm mundi.Ergo non iiifsic aliquem ludàu ar-ccri.Cum tantum circumcifos amp;nbsp;legalitcr mundos admicti præcipitjclarè hoc indicatie eos intclligcrc, quiludaicam religionem.patriofq; ritus probarentSc obfcruarent,falttm cxternè;Nam co fuerut ingenio Iudçi,vtMofis décréta op-pugnantem, autmanifeftèDeumdefpicicntem, vnguibiis potiusdilaniaturi fucrint, quam cum ferrent,xuius-rei illu-iUc exHatcxemplum (Prxterea,qu5e apud lofcphum, EG 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;” dranx,

dramjamp;Nchcmiatn Iegimus)in lib.3.Machabæorum. Qui in alijs rebus peccarent, amp;nbsp;contra Den, Mofen,Templum, PatriamReligioncmapertè nihil diccrent aut facerent, fa-cilè tollerabantur, quoties Magiftratus non redè officium faceret. Nullum in toto veteri Tcftamento verbum repcri-tur,quodcmonftrariqueat, vllum vnquam circumcifum Sc Molaicas ritus obferuare volcntem ab eorundem obfer-uatione prohibitum fuiflc à Sacerdotibus, qui propter co-mißum îcelus aliquod à magiftratu non fuilTet punitus.Ni-hilenimtaleeosiufleratMofesfaccre, û Magiftratus ncgli-genselTet.Quarenon eft cur nobis affingantafperosiftos îerrnones, aut obijciant A porta tas atq; alios tales. De illis crgoagamus, qui pro ludæis habebanturjöc ritusMofai-cos obferuabant, atque mandataDiuina minime contem-ncre viderc volebant, tametfinon he viuerent, vtcapræ-fcribebant.

Cum dicimusMofen hominem Iudæum,fipcccatum morte dignum admififfet,occidi quidem mandaflè, at à Sa-cramcntisrepelli, ft non punirctur, (Quod loepe futurum non nefciebat)non mandafte:cum,inquam,hoc dicimus,re-ipondent ifti,ob hanc cauûm iuflbs ^e tales occidi,ne Sa-cramentapoUuerent.Hoc ego confideremus. An nonoc-cidendus erat, quifquis adulterium vel homicidium, vel crimen aliud,cui capitis poena conftituta fiierat,admififset, etiamfi eum deinde faóti fui ex animo pœnituifset?Non poteft negari. Cæterum vos conceditis Sacramenta nequaquam pollui à verè pœnitentibus, amp;nbsp;de emenda-r done feriô cogitantibus , Ergo ob aliam caufam oc-ciditur , qui fæ affeâus cft. ilgiturfi ex occifione e-r orum, quibus pœna capitis à Deo impofita cft, probe-tur, taies à Sacramentis arceiidos,gt;ooncedi amp;nbsp;iÛud o-portebit, nullum ad Sacramenta admittendum cßc,qui crimen morte dignum patrauit: fiucadmilsi fceleris cum poenitucrit, fine non poenituerit. ( Etcnim taies occide-bantur tune mandate Diuino, 8c occidedi etiam nunc funt, fine dolcant fadum fuum, fine non dolcant).. At

Z 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifti'd

Secundo,non potuithacvia profanatio Sacramentoruin præcaueri.Etcnim facinora hæc foepcfunt occulta. Item focpèpunirinequcunt, vt, homicium loabi, quodDauid punirc non cft aufus 2. Sam. 5. Socpc ob alias caufas negli-gcntiir, quemadmodum eundeni cerniinus inccftum fi-lij, accædem, quam Abfalonfecit, impunita reliquiflè. An hos in Templumnon vcniffeamp;Sacramentisyfosnon fiiifTe cenfebimus ? Aliorum malorum tanta fuit turba, vt Pfal. 14. affirmetne vnumquidcmrepertnm fuifle bo-num. Ergo nihilominus erat opus exccptione, vt videlicet talcs, fiquidem à Magiftratunonpunirentur,àSa-cramcntorum participationc fubmouerentur. Athanc cxccptionem Deus Mofennoniufsit adderc : tamctfipræ-clarènoflèt, quomodoquoiiis tempore Magiftratus officium effent faâuri. Ex quorurfus effîcitur, Deum nihil tale mandauifle.

Tertio contendunt AduerfariJ, quofdam cffc excom-municandos, qui capitis poenam non mcruerunt: vt fi quis propter Icuem iniuriam admonitus priuatim amp;pub-licè quicfccrc tarnen nolit, quia vel fitita obftinati ingcnij, vel quia fc iuftè facere putct, quod facit : is,inquam,propter pertinaciam excommunicandus, at non interficien-dus fuerit. Quod fi ergo contendatur, Deum voluiffè talcs ( vt quifecundum ipfos non comprehendanturin numero interficicndorum ) à Sacramcntis abigi, monftran-dus cft locus, in quo mandatum hoc continetur. Atmon-ftrari in vetcri Tcftamento non poteft.Manct ergo firmum, quod diximus, Deum ftelcratos occidi mandait, à Sacra- -mentis arceri non iufsiffc : modo non effènt legis immun-ditia contaminatii Ccrtè qui aliter fentit, non poteft à contradilt;ftionc Mofen vindicate. Nam conrradidori.'c funt ©rationes: Omnis mundus fècundumlegemcclcbrct Pafeha: amp;, Aliquis mundus fccundum Icgem ( nempe qui licenter yixir, at legalitermundus cft ) non celcbrct Pafçha.

Ad tertium rcfpondimus fupra : idco hic paucis nos ex-pcdiemus.Prophetæ rcprehcndcrunt abufum amp;dchonc-ftationcm Sacramcntorum : at nuUi circumcifo intcrdixe-runt vfu eorum.Sacrificia impiorum Deo non efle grariora, ‘ quam fi vetica animalia ipfi offerentur tclhtifunt:at nuUo in loco docucrutit debuiflc tales à Sacerdotibus repelli.Accu-fant Sacerdotesquod præuaricentur,amp; populum non rede 4nftituant:fed nonaceufarunt hoe nomine vnquam amp;nbsp;vlqua, quodindecorèviuentesadSacrifïci3amp; Tcmplum admife-rint.Loquor de mundisiuxta legem. Inuehuntur in Magi-ftr3tus,amp; negligentiam corum in puniendis fceleribus dam-nantjadcoq; ftudium in fouendis cxfccrantur : interim non ,iubent Sacerdotibus, vt publica excrceantfuaquædam de moribus iudicia,criminifq; conuidosiubeant à Sacramê-tisabftinere. Deniq; dicunt fempcr hecturpiaamp;mab eflè coram Domino:in oculis Dominirin confpedu Dei : nó au-tem in facie Eeelefiæ.Nos autem non quid Deusiudicct hic ■quærimus;(ed quid in hac re prçceperitin Ecclefia externa faccrcjinueftigamus, His nuc addamus,quod ante diximus etiam,fiexhis'locis probate aliquis conetur, eligendosqui turpitudine morum inquinatos à Sacramentis arccantjCon-cedendum amp;nbsp;illud fore, eligendos qui raalis intcrdicant o-ïatione.ledione.Eleemofynarum diftributione. amp;c.

Patetexprædidis,manifcftèlèqui, quodauthorfequi negat. Deus flagitiofos intcrfici iulTit : amp;nbsp;fi forte non in-tetneerentur, non iuffit cos ab vfu ceremoniarum à fe in Ecclefia fuainftitutarumabfterreri. Ergo non voluit ali-quem propter hiiiufmodi caufam à redo vfu ccrcmoniarû repelliàquibufdamalijs,quinoncflcntin Magiftratus loco amp;nbsp;munerc. Hoe, inquam, rede, verè,ncccflarioqi lequitur, non contrarium, vt is exiftimat, quiequid de manifeftis I-dololatris amp;nbsp;Apoftatis nos fcribere affirinct.Hi enim fi non intcrficiantur,à Magiftratu,non àfidis illis Presbyteris funt cocrccndi. Verum de his inpratfentianon difputamus, fed dc illis diflerimus, qui dodrinam amplcduntur veram, quofquc dolor amp;nbsp;poenitentia pcccatorum fuorum tangit, Z 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ctiam^

Cum deinde addit. Non fiiiflc opus mandate pecuîiari de fubmouendis flagitiofos à Sacramentorumvfurpationc, quia hoc in illo de intcrficiendis talibus, vclut pars into» to, auc anguftius in patentiore contincretur, manifeftè fecumpugnat. Quoniainfîipra dixitjudaicumSynedrium îEtate Chrifti vtramque wrifdiftioncm tenuiflerSi fuiflè nC' ceffarium, vt vtraque ex Mofis dccreto adminiiîraretur : amp;obidputat, Indicés ex Sacerdotibus ferè acLcuiciscon* ftitifTe. Quodfî ergo vtramque iurifcliôtioncm habuit amp;nbsp;cxcrcnit, etiam excommunicauitabfq; gladio. At hoc fccit velfinemandatoMofiSovelcum mandato. Si abfq; manda-to feci£,vcrè nos diximuSjmandarum à Dco per Mofen nullum fuilTc propofitum hac de re. Si mandatum habiierunt, falfum eftjinillodeintcrficiendoficfuiiïc comprehenfum, vt feorfum non eflttopus poncre.Hoc enim modo folj gladio amp;nbsp;morte excommunicabant, Atpofitumell, eos abfq* gladio, vthodie folentquidam ^excommunicalTc. (Sia* liter intelligunt Synedrium vtramque iurifdiólionem habui iflè,nempeabïque hac excommunicatione, ad argumentum noftrum non rcfpondent : ac plane ridiculi funt (Ergo expreffum habucruntmandatum nneinterfeôtionc excom-municandi.-quod nonpotuit inillo deintcrficicndo contb neri. Pugnant ergo qiiæ fupra dixit cum prçfcntibus.

Supra etiam. oilendimus, fieri nonpotuiflè, vtexcom-municationis huius prçceptû contincretur in illo de interfe-élionc.Scquereturenim, omncsillos excommunicandos, qui crimen admififient, etiamfi minime pcrtinaces cflcntJ quod nofter author cum alijsquibufdamexprcflè negat.I-tcm,fo!os illos cxcommunicados, Scomnesillos^quosMo-^ fes iufleratoccidi.Itcm,ceirantc gladio ccfiàret excommu-nicatio.'Si ncgctur,oficnderc mandatum oportet. Si exfias feorfum,falfum eft in illo comprehenfum fiefuiflê, vt peculiar! nullorcs egcretpræccpto.NanuMagiftratn olficiu non laciente,non potuernnt vUi alij excommunicate,cum mandatum non exftaret. Ideo.Prophetas neminem hoc nomina repre^r

The/ïum^ LU, VL 54,5 Tcprehcndiffè oftcndimus.Ex omnibus pcrlpicuè patet, fi Dcusvoluifict cxcommonicationem-in Ecdefia regnarc, pcculiari cam mandato fuifle inftituendam. At non fecit,te-ftibus etiam Aducrfarijî. Ergo exerccri cam nolukab ab'js quàm quitus gladium commendauit.

' Vidimus quantum valeat iftaratiocinatio, Deus turpiter viiicntesiuCsrtoccidi. Ergo voluit cos à Sacramcntis arce-ri,quia interdidio Sacramentorum contincaturin mandato de intcrficicndis improbis.Nunc quç deinccps fcquîitur, pcrpendêdafunt.Non fatisintelligo^quobçc dicantur.-lUud etia nofequitur, omncs pcrtinacitcr malos,fi aliter non pec-carint capitaliter,morte muldandos cfïc.Eft hoc nouü do-•gma.Et vt ita fit,moriuntur nihilominu5,qui abfq;pœnitêtia lupplicium capitis adeunt,non vt Chriftiani, (èd vt mêbra à corpore Chrifti præcifa.Primum quidc,nondifputauiego, vtrû,qui à Mofe iubcnturinterfici,hodie quoq-, fint omncs capite pleâêdi.Hocdixiiquod ncgarià neminepotefijillos omncs,quos aduerfarij aiseuerantcr affirraantcxcômuni-cando3,apud Mofèn iuberi non cxcomunicari jfed interfick ac proînde excomunicationemcam,de quainter nos litiga-mus,à Deo non fuifsc mandatam ludçorum EccIcfiæ.Hoc illis eratrefutandum, non quærendum, an ijdem omnes nuncrjuoq; morte fintmüldandi? Deus vult fcelera coher-ccri,ac poenas conftituit iceleratis, vt earum mctucæteri à male agendo dccerreantur. Hane fuam voluntatem vult explcri,etiamfi non omnino amp;præcifè cifdem poenisin quo-uis loco amp;nbsp;tempore prçceperitvH.

Cçtcrum ex antegrefsis amp;nbsp;concefsis ab authore,eadé ilia fcqui.nifi ifto modojquo dixi,cxponamus,haud eft difficile monfiratu. Probauitisex 15. Num.amp; 17.Deut.cum con-tumacia peccantes, licet alias pcctatum non fit capitale, occidendos cfsc. Præterca icripfit, nihil magis noftram fententiam rcfellcre,qnam qnod Deus pcrtinacitcr peccantes omnes volucritintcrfici.Ex his certè fcquitur, aut Dc-utn in nouo Teftamento aliud impcrafsc,aut fententiam rnuufse, aut concedendum eft, quod diximus à Ma-

Z 4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;giftratu

34-4- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Confirm at io.

Eiftratu gladium tcncntc cofdcm nunc ctiam caftigandosr licet alijs pocnis cos ad obedientiatn reuocarc leu cogcrc nuncpoffit: vtego quidem arbitror. Equidem fi ita prasce-fgt;tum de repellendis fceleratis à Sacrametis,in edido de tol-endis ex hac vita improbis continetur, vt peculiari madato nuUo egcatjncceiTum eft, vt, quicunque excommunicandi funtjoccidendi ctiam finr.Si id ncges,confequctur peculiari de his mandato opus cflerncccompledihoc totumillud, led partem quandam folum. Si autem aflcucrcs, cfficitur quoddidum eft, nempe cum peruicacia peccantes, tam-etfi peccatum non mereatur capitis pœnam, capite plc-■'dendos eftê.

Auguftinum, Icribit, prudentius de hac re locutum, . cum in locum interfedionis fucceftiffe fcribit excommu-nicationem. Magna profcólo prudentia eft abfque Icriptu-ris loqui Icilicct. (^o loco iufsit Deus excommunica-tionem hanc vice interfedionis in Ecclefiam induccre? Nullum de hac re verbum in omnibus facris librisrepc-ritur. Etvtmaxime largiaraur eis,. quod hie dicit Au-guftinus, quid hoc ipfis prodcrit ? Cogentur nihilomi-nus concedcre confequentia omnia:

I Primum, in Ecclefta ludaica nunquam fuifte cxcom-municationem. Succefsit cnim interfcdionûquç ad cxcjdi-um vfq;vrbis penes earn remanfit,laltcm ex parte.

ftium facit. Fieri hoctanto magis-oportet, quia intcrfcdio eft ordinado Diuina : Excommunicado non eft. ideirco difeeptatio hæc tou iudicari ociofa amp;nbsp;fupcruacanea po. terit.

Sed aliter videtur Aduerfario, qui excommunicatione opus eflè cenfet, tametfi magiftratus probe fuo fungatur miv ncre: proptercaquodhuius amp;Ecclefia: officia diftinda fint, amp;nbsp;magiftratus externam folum modeftiam quærat, animæ ßlutem negligat. Atpugnatfecum. Quoniam paulô fupra dixir, præceptum cxcommunicationis contineri in mandato de intcrficiendis improbis : nec peculiari ob cam rem iufsu opus fuifse. Quomodo ergo iam nihilominus opus cfle affirmât, etfimagiftratumfedulôpuniatnocentes? Formam Rcipub. cuius inter fe partes apdus cohærcant, fapientiufque difpofitæ fint,excogitate nullus potcritca, quam Deusipfe fundauitjconftituit, ordinauit. inhaenon fuit necefsarium pcculiarc de cxcommunicandis flagitiofis mandatum, pro' ptcrca quod capitis fupplicio punirentur. Igitur ne nunlt; quidem fuerit necefsarium, dura vitia, quaeapud ludacosca-pitaliaerant,propc. omnia funt capitaliajautcertèalijs graui-bus poenis coherccantur. Item, fi vicem gerit intcriedio-nis, vbieanoneftin Ecclefia, quomodo locum habebit v-na cum interfedione gt;

Addc quod non aniraaduertunt ifti, fe tacitè Deum ac-cufarc,quiimprobosà magiflratu puniri iufsit , excommu-nicari non iufsit. Anfolam externam modeftiam amp;nbsp;non fi-xnulfalutcmpopulifuiquaefiuit Deus , cum praeceptum ex-communicationis feorfum nullum propofuit, fed in prae-cepto de intcrficiendis facinorofis compreheiidit ? An fortè poftca eum huius confilij fui poenituit, amp;nbsp;quae coniundimà' magiflratu adminiftrari tune voluit, poftca difereuit, partem-que alijs quibufdam à magiflratu commendauit ? Sacrælite-ræhocniilloinloeo referunt. Quippe figillatim fcclera re-cenfent, quae capitis fupplicio cohcrceri debent, excommu-nicationis eins, de qua difputamus , nunquam amp;nbsp;nufqiiatn meminerunt. Ergo pius magiftratus officio fuo fungens ' folam

folam externam mocicftiam in Repub. plantabat, fubditönini peccantiumfalutcmnon procurabat} Mira tcrtè rcsfit, fi Deus per magiftratum apud ludæos noa folum externam modcftiam, verumetiam falutcm fuoriim quæficrit: per no-ftros aiitem magiftratus prins folura efficiat, altcrumpcr preQ bytcriumab co nullibi inftitutum procurer.

Qnærat hic fortaflc aliquis, quid tunc faciendum fit,cum magiftratus in fno munerc ncgiigens dl, ac fcelcra non ea feueritate punit, qua oportet ’ ReQ)ondeo gt;nbsp;id ciTe faciendum quod inûcrofanâo verbofuo nosdocuit. Non docuitau-tem hanc excommunicationem : quarenon eft hacepro mandate Diuino Ecclcfiae obtriidenda. Quid docuit autem.^ Quoties Reges non feccrunt officium, mifit Prophetas, qui eos increparent, ad diligentiam cohortarentur amp;nbsp;ad obedien-tiamDci turn Magiftratus,turn Sacerdo,tes, turn 4ubditos a-lios quouismodo impcllercnt, exhortationibus, obteftatio-nibus, minis, denique bonorum promifsionc malorumque dcnunciationc. Tales concioncs Prophetarum non legimus habitas fub pijs Regibus, Dauidc, Salomonc amp;nbsp;alijs: fed fub impijs amp;nbsp;officium fuum negligentibus. Non legimus etiam, cos tunc vcl excommunicaße aJiquos, vcl cx-communicari ab ali;s iufsifte: fiout nullo in loco cos re-prehendifse inuenimus vel Sacerdotes vd alios, velut hac in parte négligentes. Idem igitur Miniftri noftri imi-tari debent, caetera Deo committerc: eumque cum pijs ainftis comprccari, vt pro fua mifcricordia rebus af-flidis opem ferat, quomodo ipfe nouit efsç falutare atqus vcilc.

Etfi enim nos iudicamus remedium huius maii prae-fentifsimum amp;nbsp;ialuberrimum efte pofse cxcommunicario-nem: non tarnen ita iudicauit Deus, aiius Ratutis adderc nos nil debcmus. Ipfe namque hominc longe iapientior non omififtet, fi quidem vtilem fuae Ecclefiaecognouifsct. Praeuidit is ac pmedixit foepè fuo populo, quales effent ha-bituri magiftratus;atnunquamiufsit, vt cum non facerent ipfi officium, fubditi indicia peculiaria de cenfendis moribus impro-

improbifquc cohertcndis pocnarum inflidionc Inftitue-rcnr,quibus ipfi pracfidercnt. Vidic prorfus omnipotens amp;nbsp;fapicntifsimLis Deus Ecclefiæ multô perniciofioremfo. re abufum excommunicationis, quàm abufum imperij magiftratus. Docuerunt hoe nos iuperiores ætates, Do-eet idem ratio, vt noftras experientias taeeam . Nam fi presbyteriiUiin re aliqiia non rede fendant, de qua non magnoperè folicitus fit magiftratus, nunquam quiefeent, priufquam totam Eeclefiam feeum (entire coëgerintiquod amp;nbsp;anteafadum, amp;nunc ctiam fieri videinuSi

Quod praeterea dicit author à magiftratu eaftigatos non fore meliores, aiit non morituros Chriftianos, mihi; nonprobatur. Primum, quia Dei mandatum cft,vt, qui aliquid morte dignuin patrauit, moriatur, nullóque modo abfoluatur: line doleat propter fadum fine non doleat. Deinde, quia apud Chriftianos fumma diligentia tales fimtil emdiunturcxvcrboDci: inulto, inquam, diligentius infti-tuuntur,quarn vlli alij. Tertio, quia ex rebus mundanis externis nihil eft fub hoe coclo, quod magis nos ad agniti-oncm Sc inuocationem Dei perdueat, modo reda infticu* tioaccedat, quàm afflidio, crux, amp;nbsp;aduerßrum rerum fenfus. Qui tunc, cum moriendum fibividcc, nondefide-rat cum Deo redire in gratiam, is nullis excommuniearii onibus hue penrahetur. Omnium ietatem amp;nbsp;locorum exempla nos doccant, in mortis diferimine plurimos ad Deumferio confugifsc, qui nullis anrea exhortationi-bus mouebantur. Non fruftra fub eruce dehnet fuos Dominus«

Atnonomnes, inquies,refipifcuntinfiipplfcio. Sed nec omnes in Domino moriuntur, qui domi fuæ pacatè ex morbo dccedunt. Nec omnes excommunicati corti-* euntur5imô plurimi effiriunturmagni hypocritæ : amp;nbsp;fub ea fpecic multoplus nocent, quàm alrj -indifsimulanter ma-li. Nullumeftfub hoc foie animal, quod Deoamp;coeliti-buscundis magis inuifura(it, Hypocrita. Verum vt-ut iftahabcantjnondccctnos iuquirere iixftatuta Dei, fed cius

eins voluntati obedire, nee fiipra ipfum fapere veile. Defi-niuitin fuo verbo fceleribus omnibus fuas poenas:definitaî ctiam funt in legibus Cæfarum, amp;nbsp;iure,quo nos liodievti-mur. Pius magiflratusficrcstcmperabitjVtavoluntateamp;' régula verbi Diuini minimum abfeedat^atque ad eiusglo-riam amp;nbsp;iufsum omnia dirigat.

Reprehendit praetcrca, quod dixi, lohannem omnes admififle ad baptifinum, quicuperent baptizari : Pharifaeos, Pubiicanos; nee omnes tarnen fuilTe vere bonos 8c pios, fed multos extitifseimprobos. Dicit confeflos fuifsc pcc-cata fuajfcio. Nam fi quis non fatcretur peccatum,quî po-terat is baptizari baptifmo poenitcntiæ’Non enim pocniterc nos debetfânélæ amp;nbsp;incorruptæ vitæ, puto. Hoc volebam: Iphannem publica peccati confeßione contentum fuifse; non poftulauifïè nefeio quam fatilFadioncmmec arrogauif-fefibifacultatem inter verè ic fimulatè confitentes dijudi-candi. Si imitari tuos voluiftenc presbyteros,non tam cito ac facile admififsent Pharifæos nonnullos,quos pro Hypo-critis vt viperarum progenie habebat^ vt ex verbis eins pa-tct.Sed cum in hac parte non difetepetauthoris huius fen-tentia à noftrajmagis miror,cur hæccarperc volucrir.

Contra id,quod dixi,non arcendos à fàcramentis qui rede eis vti cupiantcum Ecclefia, obijcit cap. 66. Eiâiæ se Salom. Prouerb. 15. de qua re fatis eft diólum fupra, Mi-ror, quod interDciamp;vifibilisEcclcfiæiudiciumifti homines non diftmguant, cum plus différant, quam coelum à terris diftat. Nondicimusnos, SacramcntaChriftumamp; Bclialvniredeberc: fedhoccontendimus, non debere ca difiungere à vifibili focietate, quos Deus ifta via fcparari no iufsit. Faciuntpræterca nobis iniuriam (imovera calum-nia eft) cum dicunt, nos omnes fine vllo examine veile admit«, qualesqualesfintaceftevelint. Quippefie volumus vnumquemque admit«’,quomodo Ecclefiæ noftræ confu-etudo amp;nbsp;régula iubet. Dixi quoque, fieri pofte, vt repentè aliquismutctur, qui ante fuerit non bonus, vt exemplum habemus Publicani Luc, xS.itemZachaei, itcmmulicfis

Theßum, Lib, VL pcccatricisLuc.y.Dixiautem, vt oftendcrcm, non femper malos pcrmancre, qui fempcr ante mali fucvint : bencque {pc-wndum de co, qui fepoenitereaffirmée. Hæc cur aceufet, non video. Non fecrctum Dci confilium, fed peccatoris confefi fionem fpeôhavc debet Ecclefia.

Aceufat ctiam nos inconfiantiae, Sc Thefes fibi ipfisre. pugnarefcnbit,quiaHaereticorum amp;: Apoftatarumexeom-municationem admittant. Vtinam veto ipfi non magis fecum 8i aim vericatcipfa pugnarent.Equidcm in Thefibus ab initio monuijmedefolaillacxcórnunicatione agcrc,qua aliquido-ólrinam intclligcntesjprobantes, amplexantes amp;nbsp;facramentis re‘U vti cupientesjquod ad externum vfum attinet,ab cifdcm propter anteaâ æ vitæ turpitudiné à quibufdam piesby teris rc-pelluntur. quia feilicet non videtur cis feriô dolerc, qui lapfus tùit,acfibidolcrcidprofit£tur, Sanè vtldololatraSi Apofia-tamnegamus membrum effe Ecclefiæ Chrifti, fie ctiam ne-quitiam fuam defendentem negamus inter membra Ecclefiæ cenfendum efle. Et quemadmodum illos ex Cbriftiano coctu îudicamus cxterminandos,fic hos quoque putamus in co coe-tunoneffeferendos. Vcrumncqucdenis,ncquedcillis quæ-runtnoftræThefes: fed difputaturin eis de folis doiSlrinam amplcxantibusj amp;nbsp;facramentis rite cum ecclefia vti cupienti-bus, hoc efij poenitentiam codera modo, quo ali/, profitenti-bùs. Quare non pugnant meæ Thefes, dum, quod præter hoc eft, non oppugnant. Aneodemmodo fiia ipfi defendcrc gofsint à contradiàionibus, indicium fit penes Icdofes. Mara cos vbique fibi amp;nbsp;inter fc in veritate conftare,

Z4W Lto. Heidelbergae Prid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Domini.

QVAEDAM EX EPISTO' LIS SVMMORVM THBOLOGO-KVM AD ERASTyM EXARATIS AD hanc rem maxime congruentia, fideli-ter defumpta.

ClarifT. viroD. Thomae Erafto doctori Medico, Domino meo honorando, fratri afnicointtmoj lîeidelbcrgami

Pero vitimas meas, Domine obfcruande, amp;nbsp;frater charifsime,redditas efïc tibi: qui-bus, inter alia, reuocauimus, per te aliquot ftudiofos noftros Erafmiim Kanffiiian, Stephanum Aberli, amp;nbsp;loannera Heinri-chum Lochcrum. Quod fi literaemeae tibi nondum funt rcdditac, valde oro vt cos moncas feftinent, amp;reditum nonprotrahant, fed recta domum veniant. Gratifsimum mihi foret officium, fi lo-anncs lacobus Frifius apud vos effet, aut in vicinia, id ipfura cifignificarcs, vtSz ip[e domum rccUredeat. Sunt cauffæ iuftifsimae, Se neccfsariac, ob quas rcuocantur. A. poflremis verô mcis ad te datis, mox accepi Thefes tuas, infuper amp;nbsp;TraiSfationem deExcommunicarione.Lcgi,amp; auidèquidem. Dedi legenda D. Vuolphio, Lauatero, Hallero, Zuinglio, 5c imprimis Gualfhero, amp;nbsp;Simlero,amp;’c. Placent ilia nobis. Ne-que enim exiftimarnus negotium coenæ Dominicæ implican-dumhuicnegotio. Diu cum Anabaptiftis noftris contendi-mushacderc,amp;oftendimus Ecclcfiam veram pofscefse, amp;c dici Ecclefiam, quae excommunicationehaccareat. Rur-fus tarnen contendimus difciplinam cfsedebere in Ecclefia, ac fatis efse, fi ca adminiftretur à magifiratu. Interim nunquam damnauimus Ecclefiam Geneuenfem, qua: fuam habet difciplinam. Nosfitalem induccrc vellemusinnoffras Eccle fias

fias, perdcremus ccrtó has citîus, quàm fcniarcmus. Vide quid in Confcfsionc noftra hac de rc feripferimus. Senti-mus nos praetcrca vobifcum,no!i faccre ad ædificatio-nem EcclcGarum Palatinatus, neque ère vcl bono fore Principis,fitalisinftituatur difeiplina, id eft, Excommuni-catio, qualem nonnulii volunt: quos optaremus diligcn-rius apudfecxpcndercillud Apoftoli: Data eft mihi pote-ftas ad ædificationcm,nondeftru(ftionem MuJta fane funt hic, maxime exulccratifsimo hoc tempore confide-randa. Breuiter, tecum, mi Domine, amp;nbsp;frater, fentimus. Multumhæccauflà nosexercuit.

Vt ad priorem cauflam redeam, prudentifsimus amp;nbsp;pijfsimus Princeps Elclt;ftor,pro religiolo fuo animo, cu-vabir,vt fcclerati puniantur,amp; difeiplina fit moderata in populo fuo:at vtexcommunicationem inftituat talem, qualem quidem volunt,videt haud dubiè non admodum face-re ad intrementum ic conferuationem Ecclefiæ. Dominus benedtcatilli, amp;nbsp;ferucc ipfum.

Sedfinosidobtinercpoflèmus, vt magiftratus pecca-taferio punirct, Sc fcandala auferret, abundè nobis fatif-faâumeflèt. Non cupimus noua indicia, neque maiore fungi poteftate,8e miferos homines cxagitarc,-5t ex abalie-natis, longe magis abalienatos rcdderc,amp;,ficntialiquan. do accidifsevidimus: inferiores gradus confcenderc,fu-periores verô intaólos rclinquerc. amp;c. Acternum vale. Ti-guri i/.Oôfobris. 15^8.

ClarifsimoviroD.Thomæ Erafto Doiflorî Mexico, 1)01111110 meo bonorando, longé chariiT. Heidelbcrgam,

T) Inas à te, Domine honorande, Se frater charifsime, lî-tcrasaccepi,priores feriptasmenfe Septembri : pofte-riores. 9. Oifobr. Prioribus interrogabas,quando primum homines cœperint propter deliâa fola vitæ excomunicait?

Ego vcró hic nihil cerci pofsum tibi rcfpondcre. Satis vc-tulhim hoc efse video. Qiiia cum Ecclefia carcret magi-flratu, cito confilia inijt, quoinodo Icelcratos cohcrccrct. Ncctum illis aliud vifuin eftcommodius rcmedium, quàm cxcommunicationis. Et ne quid hie apud te intimum, Sc optimum meura amicum, amp;fratrem dileâifMmum difsi-tnulem.-Gualtherus, Vuolphius, Sc ego fcripfimus litcras adilluftrifsimum Principcm Palat. Elcd.Gtis Iong,is,in qui-bus eins Cclfitudini exponimus : Audire nos, propter ex-eômunicationem, quam alij induflram, aliacicÄam velint, exoriri odia, Sc difsidia inter doólos,atque miniftros.Orarc itaque fiquidhuiusfitjipfiusauthoritace intcrpofita,dilsi-dentes componatjSeneinapertum ccrtamêerumperefinat malum hoc: cum hoc tempore alias fatis afflióla fit Ecclefia. Exponimus item eins Celfit. Quanta fuper hac re fii-ftinuerimus contra Anabaptiftas, certamina : quibus nun-quam concedere voluimus, vt difciplinam, amp;nbsp;coenam commifcerent.Coenam efse pubheam amp;nbsp;lactam gratiarum adionem, amp;nbsp;non poqnam. Difciplinam verb comprehen-dere monitionem, amp;nbsp;correptionem,adeoque poenam. Co-herceri debere fcelera Sc fceleratos per magillratum Chri-ftianum. Proindeobfecrarenos, nc noua indicia erigat in Ecclefia : fed curet potius, vt coena fit libera omnibus peccata fuaagnofeentibus, Sc veniam à Chrifto petentibus See. Muldet veto Sc cohcrceat pétulantes, Sc offenden-tes Ecclefiam alia ratione commoda. Teftamur, quod res eft, infeijs parcibus, 8c fecreto nos ad illuflrifT. Princi-pemillafcribere. Interim tarnen fcripti tui De excom-municatione facimus mentionem : id quod à ftudiofis no-fheis hue ad nos reuertentibus acccpcrimus: indeque occa-fionem acceperimus fcribendi adipfum. Probamus au-temfcriptumtuumtanquamfalutare. Sc Ecclefijs vtile,vc-ritatique confentancuraScc. Hæc te nefeire noluimus, vt fi huius aliquid audieris, feias quid fit. Quanquam arbi-tramur illuftrifT. Principcm admonitionem noftram fibi fo-lircferuaturum, quaduntaxat difsidia manifefta inEccle^

fia pmi en ire voluimus. Dominus bcncdicatnoftro confî-’ liOjamp;labori. Ncmocftalioqui, cuihoc noftrumcomnni-nicaucrimus confilium. Et præftat hoc, quod pliirima fine irritabilia vaJdè ingénia, amp;quæ cum femel odifie coepe-runr, nunquam in gratiam reduci pofTunt. Dominus mede-aturralibusSc confenietEcclefiasinpacc, amp;£. auertat (can-dala, præcidatqueaducrfarijsfua gaudia, quæ capiunt ex noftrisdifscnfionibus. Noua memoratu digna non habc-mus bîc vlla. A te expedo quid habeas.Studiofi noftri omnium veftnîm beneuolcntiam prædicant. Proinde maximas tibi,omnibûfque vobis ago gratias. Qupdfipeftis in-gruerit, tu noftris fis bonus coniultor. Si fchola non mi-graucritin alium faniorem locum, tum illisdafalutariacô-fiJia, fi forte locum mutent, amp;nbsp;aicendant Argentoratura, autadaliatutioraloca,in quibus tarnen non negligantur, fedinliteris progrediantur. Apparent etiam in vrbcnoftra aliquapeftis initia. Dominus faciat, quod bonum eft in oculis fuis. Valc aeternum: Dominus bcncdicat tibi, Si feruette. Tiguri 29. Odob. 1568.

ClarifiT. viro D.Thomae Erafto Doôtori Medico. Tlomino meo honorando isr fr at ri charijji Heidelberg.

ACccpilitcrastuas, honorande Domine, amp;nbsp;frater cha-riisime, quas feribebas die Purificationis, mittebâs-que per Albinumnoftrum.Eacxhilararunt me, amp;nbsp;contri-narunt vehementer, MultamecumZuleg.contuIitde in-fcliceilla cxcommunicationc. Egoilli rcfpondi pluribus. Intellexi ilium omnino ex ijs elle vnum,amp; quidem non po-ftremum, qui illam cuperct indu dam. Tandem hoc confilij dedi: fi vcftri difsident, conuocentur, qui difiident. Se amice itjterfe conférant,valeatque in collationc veritas. Sitlibera coena Domini, gratulatio,amp; non fupplicium, fit inEccle-fiadifciplina,ied quam adminiftrctbonusMagiftratus.Tuâ rclponfionem, cuius in literis meminifti expedo, cupide.

Xuleg.tiih.il dixi de litcris noftris ad Pnacipcm. Si nouif,’ pulcnrè diflimulauit.

' Non diftimulaui mc vidiflfe Thefcs tuas, eafque mihi nondifpliccre,vtncreliquisquidem. Scripfi præterea ad Bezamnoftrum,admonensnc quid contra teinhac caufia vulget. Si vclit,priuatisliteris conférât: acipero ipfumea quse pacis funt,quæfiturum. Zanchus adgenerum meum fcribit, fe nolle huic negotio immifceri : VuilHngus conftan-tervideturmelioresfcquipartes. Annitimini omnes, vt quantum fieri poteft, pax in Ecclefia feruetur, èc capita, de quibus eft concertatio, placide excutiantur. Vale. Saluta D.ThomanuminCancellaria, amp;nbsp;excufa mc,quod nihil (criplèrim ei. Accepi quas illc ad me mifit Calend.Febru* arij. Saluta fratres amp;nbsp;amicos, imprimis loannem Mifcoui-um,amp; Cafparem Malinium meos illos Polonos. Tiguri 20. Eebr.

Clari{r. viro D. Thomae Erafto Dodtori Medico, Heidelber^æ a^enti, T)omino meo honorando

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi.atri chariff. S. D.

ÎLJ Acipfahora exoptatifsimas tuas literas vna aim rc^ * nbsp;fponfione ad Argumenta excommunicatorum, aecc-

pi, libenter hanc lediirus exhibiturufq; candem alijs qiio-que fymmyftisjamp;fratribus.Quid nobis de ea videatur,brein,fi quidem tabellionem commodum aflequuti fiierimus, datisad telitcrisexponemus. Nunc verb tot mihi funt negotiant vix breuifsimum tempus alimcnto concedere poß fim; Spero breui plus otij me habiturum. AdiicefTu Zule-geri Icriptis ad Bezam litcris, hortabar ne fineret ani-mufiîfuum exacerbaricontra tc,vt,quod nonntillifperent, publicum(criptum edat in tuas Thcfes,quibus amp;aliaquæ-damadieciScc. Adeafecunda Martij his mihi verbis re-fpondiuMirorquisillum iparlerit rumorem, mc aliquid cditu-

cditurum înEraftutHjâcciusThsfes. Easmihi difpliccrc ncqueapud te, ncquc apud illiim diflïmuIaui.Addidi etiarn ad iUutn (cribcrc memiflTurumconfutationem, led priua-timamp; amice fcriptam. Siccniin ab co diffentio, vt va'dè probcmineoeximiaDeiDona. Eteumfpero, retota cx-pcnfa, rnulta faltem in fua fententia mutaturum : vtpote ve-ritatis amantcm, Vtinam veto, quicquid hoe rei eft,cum fobsamiciscontentus fuiflet communicate. Quam re-f^nfionem omnino fequi dccreueram, amp;nbsp;multô etiam ma-gistuisacceptislitcrisjfcniarcdecreui. Quod cum quo-queidem deinceps fadurum mihi polliceor. Ipfius libel-lum contra Aftrologiamdiuinatricemj curaui his diebus hïccxcudcndumamp;c. Hæc illc ad me. Proinde te etiam atquectiam hortor, nequicquideflhuius contentionis in publicum extrudatur, fi vlla ratione per adueriarios Een poteft. Nemo credit, quantum gaudium inde conciperent noftes noüri communes. V«ile amp;nbsp;commenda me bonis amp;;amicisnoftris.

Ornatifl? viro D. Petro Datheno in Palatinatû (JoncionatortaulicOf'Domtno tneo honor ando f^^fratri dileôto. S. D.

X ƒ Ltimis illis tuis ad me datis literis, Petre Dathcne, frater in Domino dileôle, quercris quod approbarim ThefèsD.Erafti, contraDifciplinamEccleliafticam Icrip-tas,quas tu non tantum impias efscdicis, fêd infuper etiam viam llcrnere ad atheifmum, Vndc me hortaris amp;nbsp;obfecras, vt data aliqua occafione,publicè teftcr,mc nouas illas Thc-fes improbare. Quod nifi faciam, futurum vt videar diC-fentire non tantum àdoûaillavetuftate, fed etiam à Zuin-glio amp;nbsp;Oecolampadio alijfquc,adeoqucamp; cum memcuplb pugnarc. Qua te nominis mei celebritatcm, non tam Aa 2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obfcu-

obCcurandam,qu'am apud bonos quoflibet penitus fêpcll-endam fore,atquc ita paritcr vniucrfbs meos labores 'pcri-turos, vnàcumfruduipfbrum, qui tarnen aliquando toti profuerint Bclgico,dodiquc me plurimum amarint, amp;nbsp;dc me honorificc loquini fint; at nunc amp;c*

Ego veto mi Petre frater vehementer admiratusfum hoc tuum confilium, quo me cum clarifT, viro Erafto vetc-rcmeoamicoamp;fratredileólo committcre contcndis. Satis alioquiamp; plus fatiseft contentionum in Ecclcfia Chri-fti, tametfi nos duo in hac caufa difciplinae non committa-mur. Non ignoras proculdubio, frater, quot nobis fintho-ftes ijq; implacabiles prorfus,non tarn otveaufam facrame-tariam, quam ob Papifticam fuperftitionem proculcatam.

Laboranduin itaque amp;nbsp;tibi amp;nbsp;alijs fuerat, vt qui amici amp;nbsp;fratres inter nos fumus,neq; cotra veram religione quicquâ attentamus, fed illammodis omnibus faluam amp;nbsp;propaga-tamvolumusac cupimus,amici amp;nbsp;fratres inter nos efièamp; permanereperfeueremus,ncqueciferatis mutuum animis impetamus. Cum etiam caufahæctabs non efiè videatiir, propter qua vinculu fraternitatis amp;nbsp;amiciriæ abrupamus.

Qus’ noftrafitfemperquefucrit fententiadc Difciplina Ecclefiaftica, ignorare nonpotes,cum quafinupcr édita ConfefsioneHelueticarum Ecclefiarum,eam attigerimus breuiter. NunquamdocuimusnosnuIJamin Ecclefiaefic debere difciplinatn ; quam fane neceflariam efle fatemur. Demodoamp;rattonchuiusdifciplinæ,non vnumvel idem omnium eft Sc femper fuit indicium. Noftra Ecclefia nun-quam difciplinæeccicfiafticæimmifcuit coenam Domini myfticam. Neque ea de caufa ab vlfo vnquam, quod feiam, impictatis eft accufata. Neque habuimus vnqua presbyterium,veltalemfenatfi ecclefiafticum,qui examinaueritco-municaturos, amp;nbsp;ad communioncm admiferit,aut ab ca ex-clufcrit peccatorcs, illos inquam qui vcl fuo acccflii ad cœ-nam,poft admonitiones leriasamp; grauesjcmendationcm vi-tæ veluti promittunt, amp;nbsp;gratias agcre pro redemptioneto-lis aniniis defiderant. Sceleratos amp;nbsp;offendentes ecclcfiam, alia

alia rationc coherccndos cHè, amp;: in vlam rcdiiccndos ar-birramurjqui exiftimamus Sicredimus coenam domini-cam à Domino eHcinftitutam, non vt fit vcntilabrum aut cribrum,quo cribrentiiraut difpcrgantur ab inuicem homines, fed (ynaxim, id eft, coagmentationem, focietatem, cómunionc amp;nbsp;coniunól:ionem,ad colligendos congrcgan-dofquc homines peccatorcs, eos putamus, qui peccatorum fuorum mole dcprcfsi, peccata luaagnofcunt, hæcfibire. mifsa per mortem Chrifti credunt, ideo iam ad coenam Domini accedunt,gratias afturiamp;c. Hæcfane non debet tibi, mi frater, noua videri opinio, nuper à nobis inuenta; cum in fuDcriore Germania, inter ccclefiasrcformatas,Ti-gurina, quælempcrfic feofit, facile fueritamp;fit omnium prima, vtquæanno ip.fupra i500,plantaricoepit.

Ergo dum clarifsimus vir D. Eraftus, diuerfum ab his, quoad fummam totius caufe huius, quantum ego qui-dem in Thefibus eius videre potui, non fentiat, nec nullam in Ecclefia difciplinam eflfe velit, fed magiftratui Chriftia-nofuumiusvendicet, atque ita viam oligarchiae ecclefi-afticae (quæalicubifuppullularequeat) difsidijs in Ecclefia fuppeditanti, intercluderc, ftudio pacis amp;nbsp;concordiæ, fà-tagat, icelcra interimhon impune graflari, fed legitime co-herceri poftulet, acfacram coenam, fände non prophane, iuxtacanonem Apoftolicum, Probet autem feipfum homo, amp;nbsp;fic de pane hic edat, amp;nbsp;calice bibat, celebrari, amp;nbsp;ab ca no temerearceri homines peccatöres cupiat, neque ad-monitionem ecclefiafticara, aut alia ad emendationem Ec-clefîæ vtilia amp;nbsp;necefsaria difsoluatamp; abijeiat, non video quomodo atheifmo, vt ais, viäm fternat, maxime cum nullum fidciatticulum,totaillafuadifputatione,vel in dubi-um vocare, vel conucllere euertereque cogitet. Quod lo-ca aliquotferipturae, vt Math. i8.amp; i.Corinth.5^. aliter interpretatur, quam alijs nonnullis videatur, id quidem non ignoras, Petre frater, ipfiim commune habere cum alijs feriptoribus,cumveteribustumncotcricis, quibus tarnen eamobdiuerfitatem,nemovnquam atheifmum impegit.

Madeftiamergoînte, mi frater Dathenc, requiro, ne forte, non fine caufa, cam nobis inijeias cogitationcm, fi quando potefiatem confequaminiin Ecclefia excommuni-candijfore vtomnes,quotquotperomnia veftra no appro-barint,atheifmifitiscondemnaturi, ac expnifuri ad ipfos vlque rcligionis noftrae hoftes truculentifsimos, Qii.c res quern finern tandem confequuturafit,amp; quam graues inde turbxamp; omnium ordinumconuuirionesfintcxorituræ,res amp;nbsp;tempusipfiim docebunt.Si mcliora confequanturlibcn-ter vanusfuero vates, interim puto folicitudinem illam meam,non elTe impiam, amp;nbsp;de nihilo concepram.

Nifi veroThefes D.Erafti improbauerOjCxiftimas tu me mihi ipfi repLignaturum,hoc cft,fcriptis meis contradiftu-rum. Cæterum fi mccum repeciucro omnia,quæhac de caufa in libris meis editis,fcripfi,non video me vcitantillu à mea difccdere fcntcntia,qua ab initio mci miniflcrijjpcr an-nos circiter48.tcnui,ac vltimoin ConfefT. noflra expofui.

Etenim vt huius aliquid repetamin i.ad Corin th.cap. principio demonftro cotra Anabaptifias (cum quibus hac de re perpétua funt nobis certamina ) excómunicationcm noneflecxercendamàtotoEcclefiæ cœtu, fed à deleólis ad hochominibus. Deindeofiendo excommunicationem quidem apud veteres fuifle exclufionem à cómunionc Sa-cramentorum. Adijcio tarnen fupplicium cflc temporale 8t; difciplinam extcrnam,ad medendu inftitutam. Tradere fathanæ nihil aliud ciTe, quam in aduerfiratem conijcerc. Ad interitum carnis,fignificarc ad mortificandum externu hominem adeoque ipfiim fcelus defignatum. Item cfle Ethnicumamp;Publicanumfignificare, efiè haberique inter facinorofos,quibus nihil nequeofficij neque iynceri com-mittas : vt nosfolcmus mæchos, ti'etuToipsïp'? deprehenfos, honore, honoreamp;trabeaexutos,publicèdcdecorarc, Addo Paulum in 2.ad Cor.a.cap.vfumtOTT^ui'ss, pro à.ri/nt, id eft, mulâ:a:amp;pofteriore hoc loco Apoftolum expofuifle, quid in priors intcllexerit per traditionem fathan æ.

macuiHjè cœtu fan dom m,Pontifici s auaritia climinatum, rediicatunhoc eftjVtfceleraoflfédentiapledantiir.Etfùbfi-nem capitisjfubijcio S.Auguftini,de vfu difciplinae, fcnie-tiam, ex tertio libro cotra Epiftolam Parmcniani, vehcme-tem quideir. illam, non tant cotra Donatiftas, quam contra Anabaptiftas,amp; Anabaptiftas noftro fæculo fimiles.

In 2. ad Thcflàloniccn. cap. 5. abttcnfionis mcmini. Nam habemus abftcnfionem feu cxclufioncm, qua à tribu-umfocietate, amp;publicorum pafcuorumvfu-frudu cxclu-dimus contumaces omnes admonitiones contcmnen-tes. Interim no dißimulo eundem locum ctiam aliter poffc interpretari. Ab bis omnibus, quoad fummam rei, nihil difsider, quod fcripfi in Commcnt.meis ad 18. cap.Matth. Sub finem enim inter alia dico, Finis confilij Domini eft, fin negotio difciplinæ) vt corriganturfceleratiin Ecclefia, amp;nbsp;auferanturfcandala. Proinde fi illi corrigi pofsuntSc hæc auferri,alio modo, pro temporis loci pcrfonarumque ratione prudenter,fandc 8c vtilitcr ordinato, nihil prohiber. amp;c. Et mox, videant qui hodic cupiunt ecclefiafticam difciplinam vedudam, ne nimium feueri fint,amp; impruden-ti zelofuojamp;îpfam Domini coenam omnibus reddantin-uif3m,amp;EuangcIijcurfumplus impcdiant, quàmpromo-ueant. Addc,nedum certos aliquot cxcommunicare pcr-gunt,non modo hos non fanent, vcrumetiam totam cômu-nionê,maximocum bonorum dctriineto amp;ludu, difioluat.

Ab his nihil variant quac 10. Sermone Decadis. 5.eX' pofui. Eas audio, vt hoc obiter quoquc refcram,paulo ante typis Hcydclbcrga: cxcufas, amp;nbsp;admodum laudatas,nunc veto prohiber!, ne vcl leganturvel diftrahantur. Quod fi vcrum eft,non video quomodo illi,qui hoc faciunr,fadum hoc fuum cxcufare,amp; Icuitatis Papifticaéque tyrannidis crimen à fe propulfare pofsint, An enim non oportue-rat prius admoneri authorem, amicum pracfertim amp;nbsp;fratrem, amp;nbsp;fi qua re peccarat, indicate, eiulque re-(jjonfionem audire? Verum hacc funt nodrailla tempora,* in quibus refrixit charitas, abundauit iniquitas,

libro contra Anabap. Poftremis duobus capitibus, ita perfpicue, opinor,hacdecaufadifsero, vtfi qiiibus vidcar inprioribiis aliquid dixifse obfcurius, in hifce poHeciori-busliicidifsiinè meloquntum effsjfateri cogantur.

Quod fi qui mea fcripta mihi maliciofè peruertcre in-ftituerinc, amp;nbsp;antdogiascontexcrc, quodamp; in contumcli-am maiorum noftrorum ab aduerfarijs faótuin ïcihius, per-rcxerint: pergatn amp;nbsp;ego mea rede interprctari. Interpre-tatiocnim cicompetit, qui id, de quo controuertitur, edi-dit. Hæcquidécopiofiusquamipfêab initio me fadurum exi(limaueram,expofuijquo tibi fratri meo commonftrem, mcjfi quis mea redius expendat,mccum non pugnare.

Qbæ tu verb refers de ceicbritate Sc obfeuritate nomi-nis m e i, nihil prorfus mor or. Seit, qui corda nouic Dominus, quid laboribus illis meis quæfiuerim. Non meam vn-quam illis quæfiui gloriam, fed Deiac Chrifli cius ccclefiæ-queamp;miniftrorutneiusprofedum. Vnde certifsimè fcio, viros bonos, qui in Belgio alijfque locis, meis vfi funt fenp-tis, amp;nbsp;vtuntur adhuc forte,amp; propter ea me amarunt, fuaf-que prcces pro me effuderunt ad Dominum, ideo hoc fe-cifse, amp;nbsp;facere adhuc, quod viderunt feriptis illis meis, me redaadduceread vnicum mundi faluatorem lefurn Chri-ftum, in quo fideles plenifsimbomnia inueniunt, quæ ve-ræ falutis funcjcui amp;nbsp;charitate amp;nbsp;vitæ innocentia ferniendu cfiè doeni: præterea qua potui euidentia, amp;nbsp;Antichriftum, amp;huncmundnmoppugnaui,errorefqueplurimos detexi.

Hi fi intellexerint, in his conftanter me adhuc progredi, neque in his vel iota immutare aut retradare fid quod fi nc-cefle fit,improbitâfque aduerfariorum corn pulerit facile dc-monfirauero)licet non probem,quæ nonnulli de excomu^ nicatione difputant, amp;nbsp;vel nolsntibus obtrudere volun t,tarnen talem me proculdubio non iudicabut efse, qualemme nonnulli cfse,prætcrmeum meritum,deferunt.Quod fi vc-ro vnam banc ob caufam iîli me oderint meaq^ fpreuerint, fufq; dequefero.Satis mihifuerit,fi meos labores approba-ucrit Dominus. Ei enira^probarifummum mihi eft ^audiu, improbari mundo nulla prorfus folicitudo.

Quantum veto attinct ad doftam, vtais, vctuftatem, non male cum lila mihicongruit. Scio enim illam fuisfe-ciffe temporibus, quod potuit, Sc ad Ecclcfiæ fui temporis eonferuationem facereputauit. Scio item vetuftatem illam fandam , in vfu euchariftiæ multa obfcrualTc amp;nbsp;cam ad multa atcraxilTe, quæ hodie ncc in vfu funt,neque pro-bare poffumus, licet interim cumipfa non male congrua-mus. Quomodo temporibus Apoftolorum Corinthij cœ-nam celcbrarent,nemonefcit.Et quamuis Paulus eum mo-dum reprehenderit atq-, abrogarit,nihilominus tarnen vetu-ftas illa, Agaparum vfum in coctus facros induxit, qui hodie non vfurpatur, ncc per omnia amp;nbsp;in omnibus probari po-teft. Tertullianus de Monogamia amp;nbsp;Cyprianus oftendunt mulierculas euchariftiæ reliquiasin fuas alTeruaflc ciftas. Helychius in Leuiticum commémorât rcliquias euchariftiæ eftcàprifcisadtemplacombuftas. Nicephorus Ecclefiaft. hift. lib. 17 .Cap. 2 5 .teftatur euchariftiæ relliquias Conftan-tinopoli à pueris è ludo vocatis elfe confumptas. Hieronymus atteftatur coniuges in nuptijs fuis, in luas edes deferri euchariftiara voluiffe.Eufeb, Ecclef. hift. lib.ç. Cap. 24. ex Irenæo commémorât, Romæ fuiflè morem, vt ex alijs Ecclefijs aduentantibus Epilcopis, paftor Romanus mittere folitus fit euchariftiam, pacis vnitatifgi fidei fymbolum.Sa-tyrus Ambrofij frater (vt iplè Ambrofîus refert in Oratione habita in funere fratris) agens in nauivel mari, euchariftiam vel collo fufpenfam circumportauit. Cypriani, Augu-ftini Sc Caroli magni Francorum regis fcculo, data eft infantibus euchariftia, Sc ea de rc noftro feculo diCputauit doiftifs.scnobilifs.vir D.Ioan.à Lafco. lamctiam fumpta cftantiquituseuchariftia adconteftationem innocentiæamp; purgationë criminis obieôli. Baptizati funt prçtereà mortui antiquitus,amp; impofita eft eis euchariftia in os.Quod tarnen abrogatum conftat Conc. Carthaginen.^.canonc«?. De viatico alijfq; fimilibus nihil dicam nunc.

Hæcjinquam,omnia vfurpatafunt à doüaillaamp;ßnifta vetuftate,vtrairuinnonfit, ficadem difcipline Ecclcfiaftice immifeu-

immifcucnnt candcm cuchariftiam. De qua interim in fcriptis Apoftolicis nuIlCi hab emu s difercum nbsp;nbsp;expreiTum

mandatum : fient amp;nbsp;de illis omnibus,quæ apud veteres ob-feruata audiuimus, nullum Dci mandatum nabcmus.Vndc non itreligiofe illis hodie caremus, licet veteribus fucrint in vfu.Ncq-, vero idcirco male nobis cum doóla vetufiate con-ucnit. Quid quod apud eofdcm vctcres lcgimus,fiiperpœ-nitentesconftitutosPresbyterosindices (id quod propter Nouatianos circa Cypriani tempora,anno circiter Domini 250. coepifleapparet) ad quorum indicia amp;nbsp;infium, ad communioncm fideles vel acceflère, vel fufpenfi in coetu (àcrononcomraunicarunt? Atq; ritumhunc apud plerafq; EcclefiasChriftivfurpatum, magna rcligionc, abrogarnnt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

alijviri fandi in Ecclefia,reducentes libertatem veterem,vt quilibet iuxta canonem Apoftolicum,fnç rclidus confcicn-tiæ, adcocnam acccderet, dicente videlicet Apoflolo, Probet autemfcipfiim homo amp;c. Ncq; .Epifcopi pauci velob-feuri, autpaucç Ecclefiæhuncritumîuntfcquutæ. Extant huius rei aperra tefiimonia in Ecclefiaftica hiftoria, apud

Socratem lib. 5. Cap, i p.Sc apud Sozomenum lib. y.Cap. I Illa ergo cum itahabeant,caq;ipfaquæiam vltimocó-memoraui apud dodam vetuftaté fint vfurpata, nec panels in locis aut’ obfeuris inEcclefijs, quehodie in noßris vfiir- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

patur amp;nbsp;nos profitemur, fine caufa amp;nbsp;in vanum mihi obijei-turdodavetnftas.

Quantum vero attinet ad clarifs. virum D.Huldr. Zuin-glinm B. M.primum harum Ecclefiarum Hclueticamm re-ftauratorem, nihil ille nobis reliquit in hac Ecclefiaexer-cendum,quod non hodiernum vfq; in die fideliter cuftodia-mus.Neq; cnim vnquam nouandis permutandifeg aut alter-nandis rebus in Ecclefiaftuduimus, feientes quanta indc mala exoriantnr in populo, qua ta deniq;fchifmata amp;nbsp;offen-diculaindcexfiantjSc quantamindc anfä conuiciandi fibi arripiant aducrfrij.Nunquä vero Zuinglius difciplinæEc-clcfiafticæ mifeeri voluit cœnâ myfticam.Nunquam voluit ccenam Domini gratulatonâ amp;nbsp;Igtam redemptionis come-moratioa-

morationc vertcrcjin trifte fuppliciu pcccatoru,eorum in-qHam,quipeccataagnofcentes,adChriftû feftinant, quem credût tradito corpore amp;fanguinc fuo fufo^ipiis peccatorü remiflionem impetrauifTejSi credentes hoc,inuitare ad hoc conuiuiumfacrum öc myfticum. Addebat,apertum efle fatisjquales ipfc Dominus primæ fuæ cœnæ, quæ baud du-bie omnium fueritabfolutifs. adhibueritconuiuas.Ncquc decerevtnosDeifilio, qui folus corda fiJioruæhominunj pcrfpcéU habet, acutioies nobis fumamus oculos, aut no-bis-ipfisin cœna fumamus iudicium, quod ille nobis ncq; præcepto ncque exemplodcdit, Aitigithuius caufp aliquid in arnica fuaad Luchcrum exegefi^Tomo operum eiusz. Fol. 359. lt;?.

Prxterea diiputatum cft in vrbe Bcrnenfi cum Anabap-tifta PiftoreMeycro, Aprihs ip. anno 1531. viuentc ad-huc Zuinglio, Cumque vehementer Anabaptiftæ,vt hodic quoque cxcommunicationem vrgerent, fine qua nulla pof-fit dici amp;nbsp;eflevera Ecclefia, rogarcturque à Berchtoldo Hallero, qui primus Euangeliiim amplds. reipub. Berncnf. annuciauit, amp;nbsp;quid concentiofiffimis amp;nbsp;turbulentifs.homi-nibushac in caufa refponderi polfit, refpondit Zuinglius, quod iz Berchtold’ Anabaptifiæ reddidit, id quod in Adis foliod.2.b.fic rcfcrtur,i3fe^poßcinnlit)nöcrticr eben obcrhciÉ geHn, toeïefie laftec ntt gefirafft, fo ein CbrtftfcbubnKoï • mît ininoucb.ûteMtrcbemftrafif ôer laftcren bette,blt;ii fp nbsp;nbsp;watnung bnb bfftbbefen an

tiiebanb genommen, ban mit öeni ^cbmert, bas; inen nit beuolben, feontenb fp nit ftraffen « îsag! ift bie bcfacb bet bannf, bp inen geftn. jîiiacbbem abet bie CbciftcnUcb oberbeitbie iaßec fttafft, Witt ber '25aim nit me bon notijen fin.

Rurlus difputatfj eft cum Anabaptiftis Zofingp municipio vcl oppidoBernatum in Argonia, menfe Iulio,anno 153 2. acintcraliain Adisfol. lo.hæcleguntur; mag einanbete ftraaffbnb^iiebtiguns in fee biveben gottef sebtuebt Werben,'ban für einöeüben bnb pubiicanen bauen.

èalfen.öetiMCürfftu^ nitf anDetftefl,Danb bte Wet* ßraafft reecöinïi.éio tft tte ntt bnbilltcl), fo ina» sHcb teiÉ ouctiematinereftraaßöenampfee, aUjsïfoman ejsöcvo-berheitbcfilctitae-

Ncqi variât ab his tantillum D-Muiculus^egregium Cbri-fti Organum, amp;nbsp;Celebris Ecclefiæ Deidoólor, BernenfisEc-cleiiæ minifter ScprofeflbrTheologus. Quidenimfcripfe-ritdeDifcipIinaEccIefiaftica, inlocisillis fuis communi-bus, fub Tit ulo, de MiiJftris verbi Dei fol.2 jy. nemini cil obfcurum.Ex his autem omnibus claretj mehacincaufa nihilfentire, velà Zuinglio velab Ecclefijsveldotftoribus Heluccicarum Ecclefiarum, qui nunc viuunt amp;nbsp;iam inde vi-xerunt,in Ecclefiarum gubernatione, abannis 50. diucr-fum Sic.

Quamuis vcroincomparabilis virD. loan. Oecolamp. minifter Bafilienfis Ecclefîa?, ineaEcclefiacxcommunica-re coeperitmagis,quam opuscœptum abfolijerit,nunquam tarnen alijs per Heluetiam Ecdéfij s (licet in publicis Helue-tiorum fidelium comitijs frequentibus Aromniæin Argo-uia celebratis, attentalïèt) perfuaderepotuic,vtexcommu-nicationem ex coena Domini excludentem, recipere vcl-lent. Et quanquam Zuinglius fuis rationibuSjquibus hodie adhuc vtimur, niteretur, eafq; Oecolamp. fuo exponerct, acdiceretvercrifènc ædificiumhocOecolampadijdiutur- ' num amp;nbsp;Habile foret amp;c. deniq; liortarctur ilium ne nimis rigide ageretjamp;myfticam coenani plerilqj redderet ingra-tamadeoq; difficilem Sc onerofam . nunquam tarnen regeflît illi ea, quæ nunc impinguntur nobis,nunquam ille dixit Zuingltum impium elle amp;nbsp;athcifmum fouere, quin-imo nihilominus cocordesinterfe vixere, amp;mutuain pace ædificarunt, fibi à Domino créditas Ecclefias, nondifeiflî inter fcle, mutuis fefe lacerarunt vulneribus,quo nunc proh dolor, res inclinare videntur.

Accedit hisillud quoq; quod Bafileç anno /5. menie Februario, in Comitia publica vocati,coicrc præcipui om-ncs Helueticarum Ecclefiarum miniftri, qui cumpræfenti-bus

bus ctiambcatç memoria: D. Capitonc amp;nbsp;Biiccro Argcn-coratcnfis Ecclelîæ miniftrisj ScLcgatis Neocomcnfîs Ec-clefiæ 8ic. inter fc diu amp;nbsp;multum, diligenter de omnibus Chriftianæ fidci dogmatibu3,ctiam de excommunicatio-ne contuliflent, in hanc tandem fententiam conipiraucrc omnesj quæ amp;noftra ConfclT. vltima^ cuius amp;anteamCquot; minimus, eft expofita. '

Quid quod nulla vnquam fuit concertatio decxcom-municationc inter noftram Tigurinam amp;nbsp;GcncuenfcmEc-J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;clefiam nobis prçJileâam. Dequamirorte Icripfifle, Neq;

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;putes nos ita effe dementes vt hie omnia ad rigorem ilium

Geneuenfis Ecclefix cxigere amp;nbsp;reuocare velimus amp;c. Ete-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nim cum anteannosaliquotturbæ eflentin ilia exortæ Ec-

clefia graues ; amp;nbsp;nos ea de re requifiti, occafionem habuif-femus noftraobtrudcndiaiit comtnendandi faltem, atta-menfequutifumuSjVtpar eratjpacis confilia. Iraq;ncq;il’ lorum inchoatam difciplinani voluimus impcdirc, rigi-damautlentam nuncuparc 5 iKq; occafionem aduerfarijs offerre ficuius tumultuandi. Nam vt in aliénas Ecclefias nullum nobis fumimus imperium, ita fane fi qui in fuis Ec-clefijs, quorum ratioillisrevlius quàm nobis perfpeftaeft, aliquos citra turbam amp;nbsp;querelas, à coena, per difciplinam

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuam, fplcndido cumfruâ:u,cxcludunt,idiudicioEcclefiæ

iplôrumq; fidei permitcimus.Intcrim vero nos, plurimas ob caufas,ncq;coenam Domini gratulacoriam, difciplinçEc-clefiafticæimmifcemus, neq; diflimulamus rogati palàm profitcri (fi modo nullum prçfens periculum iam aliquos e-xerccas) melius videri nobis, talem exclufionem omitterc, quam exercere, fi videlicet pcriculu fit conturbationis fchit matifq;, atq; adeo earn plusEcclefiæ obfuturam quam pro-futuram.

Hxc vlquc hue expofui tibi,Petre frater, copiofius quam . ab initio me fadurum putaueram, vt intelligercs me non ob paucas ncc iniuftas, ob caufas, nolle in arenam deften-derecumD. Erafto, quem pretereanoui iam ab annis aliquot,fidclitcr amp;nbsp;permultum labqraife in propagando Euan-gebor.

ge! 10, præfcrtim apud vos in Pahcinatû, adco vt fi fideles e-iiis laborcs non prçcelïiflènt,tibi alijfqjcxulibus vix talc pa-tuiffet hofpitium,quali nunc frucris, vnacumalijs multis. Beneficia eins tum in pcrcgrinos,tum domcfticos colloca-ta,cruditio item eins eximia amp;nbsp;fingularis, deniq; vera eius amp;nbsp;lynccra pietas, ob qux à bonis laudatur omnib’, aliud là-ne ei deftinarat premium,quam nunc ipfi repeditur à non-nullis.Autfiinhocncgotio videbaturerrare tamturpiter, quarc non protinus ab initio coUatum eft amice cumiplb? Quin audio hoc ipfum multotics ab iplb fruftra effe poftu-latum.

Aperta eft autem area fpontc, homini peregrino, cui nc cumfuis quidem bene coniienirc potuit.vt is intempefti-uafuade cxcommunicatione difputationc, Eridis pom um vobis relinqucrct. Aut cur maluerunt nonnulli apud vos, aliéna etiam auxilia ex alijspctere Ecclefijs, quam fine a-lieno auxilio, vt concordes vtrinqç manerent Ecclefiæ.cum ipfomet confcrrcErafto, qui ad omnia æqua.vt audio,reci-picndajlc Temper obtiilit? Videte nc veftra ilia imprudentia apcruericis fores nunquam terminandis litibus, ac inter Ic commiferitisvirosinEcclefiaopt.doiftiß. atq; præftanciCs. quos magisoportuerat,fiquavifaoboriri nubecula dilTcn-nonis, dilpellcrc amp;nbsp;in concordiam rcdigcrc, quam adarma amp;nbsp;præliaconcitare. Bead pacific!, inquitDominus,quo-niamfilijDei nunciipabuntur. Non tantum, mihi crede, vtilitatis veftra ilia exclufionc confetetis Chrifti Ecclcfiæ, quantum mali dediftis, fi noua amp;nbsp;acerba inter dolt;ftos amp;nbsp;pi-os viros, obhanccaufamexoriantur certamina . Ita là-nè lu(ftusgrauispiosamp; pacificos in Ecclcfia viros torque-bit, amp;nbsp;tripudiandi infultandiqj nobis dabitur epmmuni-bus aducrfarijsoccafio. Apoftolusfcmpcramp; in omnibus, eaquæada:dificationemamp;paccmfaciunt„lèlt;ftarivult ab omnibus, qui etiam palam fatetur, poteftatem libi datam elle ad ædificandum, non deftruendum. Dominum De-um noftrum pacis amp;:concordiæamatorem,exanimooro, vt omnibus lopins dilTenfionibus,in vnitate fanda amp;nbsp;cha-ritatc

ntatqïyncera nos coniungat, amp;nbsp;in pace confcruct. Vale Tiguri i.Iunij. Anno1570.

CkrifT viro D.ThomæEraftoDoôlori Medico, Domino meo honorando^ lt;(ir* fratri cljarifsimo tlei^ delberg. S. D.

LEpufculusnoftcr omnia tuamiHi, Domine colcnde, amp;nbsp;frater chariiïime, tradidit. Pro quibus omnibus ma-ximas ago gratias. Legimus refponfionem tuam po-fteriorem, neque difplicuit cuiquam noftrum. Om-nesprobarunt. Etegolibcntiuscamlcgi, quàm priorem, id eft, proximè Theiibusadiunóiam .Nonquodaliquidin ipfa difplicerct : fed quod videatur implexior, 8c difficilis intelicâu. Id quod aduerfariorum tribuo confufaneis ar-gumentis. Poftremohæc expedicior, Sc fäcilior eflevi-detur, Exiftorumferiptisvixme expedio. Difplicet au-tem omnibus Sc dolet vehementiflîmèjquôd ifti banc mo-uenttragœdiam, amp;ad anna, prætcr omnem necefsitatem conclamant. Scripfimus Principiliteras, 8i quidemfo-li. Q£Ód ft ipfe cis illas communicat, vt eosnobifeum committatj dolctnobiseôrecidiflères. Nonlibenter cum vlHs, nedum cumSymmyftis,commitdmur,amp;concerta-tionum pertæfi, non libenter pugnamus. Ego imprimis, qui iam ftnex, amp;nbsp;prope valctudinarius,certaminibusminus fum idoneus. Continuis propè calculi doloribus di-ftringor, aeputo me hoc anno excreuiffe fupra ducentos. Exiftimomc per annos minifterij mci quadragintaftptem propè militaftè abundè. Dominum itaque oro, vt pa-cem mihi concédât, aut fi omnino in pugnam me extru-dere ftatuit, ampliores concédât vires, quam nunc me habere experiar . Vigor enim animi, Sc. vis memoriæ plurimùm medeftituuni quotidie. Quia tarnen hæc res vidccar

viJcturfpeAarcadconturbationcm Ecclefiariim pcrnïtio-fiflïmam, fcribimus iam iterum Principi illuftrifsimo. Si a-liquanto copiofius, exponentes illi pencula varia,amp; grauif-fima : quæ oritura tiinemus exhac excommunicationis in-ftitutionc . Hortamur item, quam poflTumus graiiiftimè (tres EcclefiçTigurinæ paftorcs, Gualtcrius, Vuolphiiis, amp;:ego)nc quid tcmcre nouent, Sc miniftros interfecom-' mittant amp;c. Non poffum fingula commemorare. Quae fcribimus, neque exemplum noftrç Epiftolæ tibi mittete, ne forte Princeps indigne ferret alijs quoque effe coramu-nicata, quænos-ipfifolinoftrofigilloobfignata mittimus, fi quando intelligcret, nos eius exemplum ad te quoq; mi-fiflc.Prptcrea vix ipfiim exemplum Principi deftinatum potui commode defcriberc. Ergo cum vnum modo fupereflet exemplum, quod ipfe quoque fcripfi,non potuimus illud a-mandare, amp;nbsp;ipfo carere. Needum plane conualui ex mor-bo, qui me diu, amp;c multum, grauifsimeq; exercuit. Proindc boniconfule,quod exemplum, vclcopiam, quam vocant, ad te non raitto. Hoc autem crede, fummamfidem, amp;di* ligentiam efic adhibitam pro noftris viribus, ne quid omit* teretur, quod adhanccaufam maxime pertinerc videtur. Quod reliquum eft,oremus Dominum,vt apud Principem illuftrilT. efficiat,quodEcclefiæ Deifitfalutarc. Ad quod vnicèrefpeximus.Id tarnen fignificandum tibi putauimus, initium nos feciffe à gratulationc. Gratulamurenim Principi de noua nupta, amp;nbsp;optamus, vtilla exprimât moribus Heffcram amp;c.fi forte Epiftola noftra in manus veniat Prin-cipiffç, inueniat, quod moueat,amp; iuuet. Sed amp;nbsp;vnice in hoc intendimus vtipfe conftituat difciplinam legitimam, quç melius pofsit conftitui, ficoena non milceatur, fed libera permittatur, vtfitcommuniojconiundio, amp;lætagra-tulatio, confolatióue hominum fidelium peccatorum, non autem cxcommunio, non feparatio, amp;nbsp;triftis querela; deni-que dirum fupplicium, amp;nbsp;pocna amp;c. Dabit fortafi is Dominus alias,vt commode tibi mittamus exemplum. Aut habes, baud dubiè in aula, inter Principis,optimos,amp; intimos,qui tibi

tibi noftram pofsintcomonftrafe EpiftoIS. Hæc dum fcri-’ bo cn adferuntur litcræà fratrenoftroBezaj quifübfincm Epirtole addit:Refpondi Thcfibiis Erafti,amp;mifi Heidelber-gam:mittam etiam exemplum ad vos, ac fpero jd neq; tibi neq;fratribusdifpliciturum.lllicocrgorefcripfi,id eÜ:, ho-dieprima Augufti5amp;fignificoilli,nos expedare,amp;libenter lc6iuros,quæ mifcrit. Interim quomodo acdffi fimuserga banccauiam,non difsimulamus : hortantes ilium,ne oleum addatcamino.Eos qui ipfum infligent fubinde ad pugnam, non talés efïé,q’ualc3 ipfe exiftimat.Nec difsimulamus,nos fcripfifle PtinefpijCurnq; adhortatum,vt diligenter, amp;pru-denter,quid hicinceptet,amp;quo hæc res tandereciderepof-fit,Gcü expendat.amp;c.Etmultahuius generis alia illi expo-(^’•QEÇf'^rtafsisilli non probabiintur per omnia.Nos pace Ecclefiarum, earum incrementum quærimus, amp;o-ptamuSjillumqj ad ftudium tale adhortamur, ne, amp;nbsp;multos ófFendat,amp; noPmet-ipfos rifuiexponamus omnibus nollris aduerfarijsamp;c.Habebis ergo,Erafle frater,quod agas.Hortor auté te,mi Domine,amp; fratcr,vt amp;nbsp;fÿnceræ veritatis rati-onemhabeas, amp;fanólifsims pacis, coherccafqjaffeólus,fï quosille tibi mouit,amp;;fi refpondcre volueris,refpódeas per-fpicuè,breuiter,amp; difpofitione illuftri ad rê,præterita perfo-naaduerfariorum omniü, quantum quide hoc fieri poterit. Modeflia fépcr,amp; ab omnib’ probata efl,amp; probatur adhuc. Dominus fuam gratia tibi,amp; nobis omnibus concedat.Scis alioqui Beza eflefratrem noftrum, Sc virum eruditiffimum, amp;de EccIefiaDei bene meritü. Ergo ficubi vidcatur ' che-mcntior,amore potius,amp; cómoda,claraq; neenon cuidenti refponfiorrelucrandus,qu?im odio amp;nbsp;conuitijspcrfequen-dns,fæuiûfq; excipiendus erit.omniaqihuc collimanda,vt fi fieri pote.ïjin pace, ficuti Dei filios decet, coalcftamus,amp; non finamus femina difcordia?, amp;nbsp;inuidiæ in corda noflra fpargcre SathanäuVerum fat fcio,-hæc te abas fcdulô faólu-rum,pro tuapietateinfigni.Ccrtèmehæccaufa ita torquer, öc vrit,vt nunquam definam pattern orare caIcflê, vtnoflri mifèreus, affedus coherceatj certaminâq; fedet, paccmquc ' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concedens

concedes, nos in fan él a concordia vniat,atq; confcruet.Nuc vale, Domine honorandc, amice integerrime, amp;nbsp;frater int Domino charifsime. Dominus benedicat tibi.Plura fcripfij quàm ferè vires admiferint, Sgt;c ego me ab initio fcriptprum putauerim.Tuasexpcâoad nundinas. Sivixero,rurftisad tc fcribam,volente Domino. Tiguri i. Augufti i jô’ÿ. j

. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■■ -I - ■... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;.......J ,1,...

Exemplum EpiftolæBullingeri ad Bczam, abeo-. dem^ullmgeronùjJumadE.raflum. , n

•i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.(

T Egam libcnter, qur refpondifti ad Thefes Erafti noflxii •^Nollcni ego ilia publicarLSpero te priuato fcripto ifta a-gere.Nara vehementer doleojvt, quod ex animo fentio, dicam libéré,amp; te non celcm, Cœnam Domini,quæ alioqui plus nimium diutinis difputationibus eft conquaflata,amp; populo parum grata fada, in nouamrurfus rapi controuerfia: Sc quç inftituta eft à Domii.o ad congregandam Ecclefiam, ad communioncm,focietatemq:,amp;: confolationem, deniq; ad gratulationem,'amp; gratiarum aólionem fidcliû, nunc propter difciplinamfundanda trahi ad difp er gendam Ecclefia, cxcommunionêjVt fie drcam, ad feparatione,inquam,amp; trifte fuppliciû,deniq; ad querelas, amp;nbsp;contentionera fidelium.

Mea quidem fententia, poteft in Ecclefia iuftaconftitui difciplina, vt interim Cœna Domini libera mancat omnibus illis,quifciuxta Pauli dodlrinam probarunt, neq; con-uertatur in poenam Scc.Et quidem magna cum fblicitudinc audimusquofdamHeidelbergtP, quostufortè meliores,amp; prudentiores efle putas, quam fint, importuniffimè excom-municationem illam fuamdifciplinaremvrgerc, acPnnci-pem optimum impellerc, vt cam inuitis omnibus obtru dar. Rurfus nobiles, ignobiles, amp;nbsp;plebeios hoc indigniflîmè fer-, rc, vt periculum fit, ne ea res in tumuitu aliquem,cura alio- • qui omnia fint exulccratifsima, definat. Atq; vtinamfalso

hæc metuam. Non fine caufa murmucanij quod omnia fe-rèadminiftret Princcps perNiderlandcrôSjfiueBelgas, homines peregrinos, fuis illis penituspcæteritis.

Proinde te oro, atq; obfecro, vt priidenter iahaccaufâ omnia expendas ,amp; agas,neq! oleum camino addas.nc dum ilîi,quifubinde teiinftigant,amp;purgatifsimam Ecclefiam(nc quid hic aliud fufpicer) volunt inftituere, breui nullam ha-beant, doleantq; fè imprudenter egifléjinpericulum nihilo-mjnus addudis bonis omnibus, vnà cum optimo Principe, maxirao item cum infirmorum Icandalo, amp;nbsp;hoftiumno-ftorum tripudio infolentifsimo.

Prçteritoitaqjmenfc fcripfimus ad illuftrilT. Principera^ horcantcs ipfum, vt res fius hac in caulà pie, prudentérq; in-ftituat,néuein Ecclefia difsidijs, contcntionibufq;nouis,amp; pcrniciofifsimis occafioncm vllam præbcat,:quin potius iu-rtainftituta difciplina, amp;nbsp;Cœna Domini in libero, amp;nbsp;gtatu-latorio vfu rclida,pacem Ecclcfiarum,Miniftrorûmq; pro-moueat, atq; conferuct. Video enim nunc maximè,fîvn-quam alias, nobis opus eflè moderationcfanda, amp;nbsp;concor-diafirma, prçcifis omnibus difsidiorum,amp;contentionum occafionibus. Dominus Icfusdirigatnos fpiritu fuo làndo, ValcTiguri, i. AuguftijAnnonoftræ falutisijdç.

Clarifl*. viroD. Thomas Erafto Dodori Medico perïùjs. Heidelberg^ agenti^ 'Domina meo colendo, amp;nbsp;fratri charilL

OPcro vltimas mcas effe redditas tibi, miflas per laco-**^bumLepufculum. Oro autem mihidignerisfignificare, quidfadum fit cum Ineris noftris ad Principem IlluftrifiT. lcriptis, Scquomodo rés Ecclefiafticæ habeantapud vos. Concepi moerorçm maximum ex difsidioillo infclicivc-ftro, ac peiora fubinde metuo. Dominum autem oro,vc

omnibus pacatis, fandam in Ecclefia paccm confcruct. Sunt amp;aHaplurima,quæ mc contriftant vehementer. Qui-bus accedit corporis etiara afflida valetudo. Subinde c-nim alijs, atlt;^ue alijs fatigor. Nunc capitis, amp;nbsp;dentium do* lor me affligit,fed calculus vrit, amp;nbsp;curæ me conficiunt,vt iamnon commemorem reliquias morbi , quohacæftatc grauiterlaboraui, me fentireadhuc. Interim agnofco,Domino ica placere, amp;nbsp;ipliim mc hoe modo excrcere,qui elc-dis fuis omnia in bonum conuertit. Huncora pro me Dominum. Bezanondum mifitjquam promifitrefponfionem ad Thefes tuas.Expeólamus tarnen cas. Relpódit autem ad mcam adhortationem, qua cohortatus fum ad pacis ftudi-um, amp;nbsp;ne oleum camino addat, néucillos audiat,quiip-fum ad pügnam incitant,quos vcrcor, non tam bonos elïè, quam ipfe fortaffis arbitratur. Amiciffimèmihirefpondit, amp;nbsp;inter alia : Noli dubitare, inquit,de meo animo pacis cupido Scc. Dominum ego ex animo oro,vtvtrumq; invera charitacc, amp;pace coniungat, coniundofq; in vnitate con-feruet. Non puto mc fcripturum per Frofchouerum no-ftrum,difcedentemFrancofordiam. Vix has fcribo. Oro ergo, vtboniconfidashæc. Nam ineptum rebus me fieri indies magis magifq; fèntio. Sedanni æt’atis meæamp; corpus exhauftum hecadferune, amp;nbsp;forte adferentmagis impc-dita. Dominus faciat mecum, quod bond cd in oculis fuis. Cuius bon^voluntati me prorfus fubijcio/cupiens, fi veilt, di fïol ui ,amp; cfiè cfi Chrifio.Benc vale,Domia’benedicat tibi, amp;fcructtc.Tiguri.23. Augufti 1569.SaIutafratrcs, amp;ami-cos nodros.Omnes noftri te quoq;faluereiubêt in Domino.

Clariß. viroD. TEomæ EraftoDoétori MedicOj HeidelbergæagenCijDominomeohonôran.-do (^fratri charifsimó

ßlnas à tua humanitätc literas accepi. Priores quidem datas in Roctelen 19. Septembris ♦ Poftcriores au-'

tem Heidelbergs lo.Oàobris. Ac initio Dominum oro, vtipfe niiptijs illis Sororis vxoris tuæ bcncdicat, ti-biq; tuis fœlices, Sgt;c fauftas eflfè velit. Vtinam vero plaça-iflet tibi,quando Bafileam vlq; vcnifti, ad nos viq; penetrate. Sed id propter négocia tua tibifuifletfortèincomino* dum.Ptoinde gracias Deo ago, quod falccm per literas pof-fumus colloqui coram, fi bic non datur,

In prioribus illis tuis promitcis tcformulamiuramcnti Minifhis Ecclcfiarum nuperà Principe Illuflriflimo præ-fcriptam,elegantcm3amp; bonam mifTurum . Sed per obliuio-ncm forte faCluin eft, dura poiteriores literas fubmittcres, illam non adieceris. Nifi ergo tibi graue lie, oro vt pofthac mittas. Cupid cnimviderc.

PofterioribuSjVt -Sc prioribus,multa commémoras de in-feliciccrtamineexcommunicatorio.Idquodrac mirurn in modum affligit. Metuo enim certamen hocnontam Prin-cipiilluftrift. quam omnibus alijs Ecclefijs maximum da-turum malum. Vnde cum nihil aliud polïim, Dominumoro, vtipfeodiofashasaltercationes, benigiiècom-ponar, ne incendium hoc latius lerpens pacificas Ecclcfias qiioqiinfljmmetatqi confumat.

Pctis hac in re à me duo ; principio, vt tibi defcriptam cpiftolam,quam vltimo ad illuftrilT.Principem hac de caula mifimus,fubmittara.Ego vero, qui in omnibus, hac etiam in re, ft fieri poftet, tibi inferuirefumparatifsimus, hoc tarnen, quod pctis facere non poftiim. Etenimfeis Princi-pem Illuftrift.nos ab initio primç Epiftolæ actcftatos lanótè, infeijs partibus vtrifq; hcc feribere, amp;nbsp;quidcmloli. Poftea tarnen fubmifimus exemplum eins Epiftolæ deferiptum tibi. Quod multisvicibus deferiptum, amp;nbsp;ad varia loca tranfmiftum intelligimus. Vnde fides, amp;nbsp;authoritas no-flra merico apud Principem laborat. Id quod merito nobis dolet. Ac Icntimus Principis IlluftrilT. animum à nobis ab co tempore alienatum. Non cnim ad priores rclpon-dit, fed amp;ad pofteriores vltimomiftas nihil refcripfit,ac ne quidem nunciauit. Condonabis ergo nobis fi aliquan-

Bb 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diu

diuadhuc, feruentccontcntione mietere illas ad tcdiftulc-rimus. At hoe tibi perfuafum habebis nihil aliud nos illi icripfiflc,quàmquod brcuifumrnaliteris ad Francofordi-enles nundinas miflis ad te, expofuimus.

Deinde petiiiifti tibi quoque tranfmirti exemplum reG ponfionis Bezanæjtranflcriptum. Cæterùm in veritate tibi affirmo, huius ne tantum vidiffe. Promiht quidem ah initio tranfmilTurum ad nos exemplum . Eins autem rei, CLimindc ab eoquinasgt; vt minimum dixerim, literasac-ceperim, neverboquidem meminerit. Neque nosillum promiflionis vel admonuiraus,vcl admodum vrfimus. Pro-inde nihil mittere pofliimus. Nam, nobis crede, nihil ab iilo haäcnusaccepimus. Improbatur autem nobis vehementer,quod feriptum ad te milTura, tibi non rcdditiir. Cuius culpain fuflinent maiorem, qui tibi non reddunt.Qui vero illi fint, nefeiraus . Totamenim caufamhanc ignoramus. Nuncvcrôfcripfiego veterimeo amico,amp;lratriD. Zan-chio Vrfino, quem femper expertus fum hominem eile ma* fuetuiiijdi modeftum. Adhortatusfum, vtamicèhac de re tecum conferac.Nec diflimulaui, qux hic mea fitfententia. Dominumoro ,vtinfoelixhoccertamen, ipfefiiagratia di-rimat,atquecomponat. Video enim hoc Eccleliæ nnxium valde futurum. Vnde te adhortor, amp;: oro,vt hic te,quantum falua veritate fieri poteft, arnica collationc cum Vrfino noflro committi finas. Dominus det fuam gratiamamp;c. Optimè vale, frater, amp;nbsp;Domine honorande, amp;.dile(ae,amp;: referibe per primum quemque tabellioncm .Tuas enim de-fidero. Salutafratres omnes .Tiguri j.Nouembris i Noftrilegati à Comitijs Badenfibus nondum redierc.Salu-tant te fratres omnes.

pRomiferat Dominus Beza fe mifiiirum ad nos confuta-tionem ThefiumD. Erafti, rogans vt diligenter legere-mus.

mus. Sedquî faólumfit, nefciOj quod toto iUo anno nihil mifit. Anno demunn 570. mifit, fimulniifïàeftad nos,amp; D. Erafti refponfio ad D. Bezæ confutationem , fcripta. Proinde vtriimque fcriptum legimus, amp;nbsp;inter fecontuli-mus. Quid vero nobis videatur, fcripfit ad D. Bczam tain fuo, quam meo nomine D. Gualtherius. Eodem enim illo tempore ægrotabam. Rogabam ergOjVt fcriberet tarn fuo, quam mco nomine.

lutinsfortaßis quam parfuittuumde excommunica-^•^tione Icriptum apud me detinui, fed condonabis mihi charifsime 8c obferuande in Chrifto frater banc moram,cuius caufas multas adduccre poffem, nifi amp;:tua humanitas raihi perfpeda effet, 8c tu ipfe fcires, quam multa præter expeftationem negotia,incidant ijs qui in Ecclefiç minifte-rio conftituti funt, quæ illos non finuntj profuo arbitrio at-que inftituto agere. Accefsit bis quod eodem ferè tempore, quolibrum tuum accepimus, fuam quoque ad illumtef-ponfioncm mifit D. Eraftus, quam quia turn tuis omnia conferre oportcret, non ita breui tempore IcÓiio vrriufquc abfolui potuit. Et quiatam hæcmibicognitu neceflària yidetur in tanta fententiarumvarictatevtrumqueferiptum auidelegij rationes qup vtrinque affernntur expendi, amp;nbsp;de re ipfa pro mciingenij modulo non indiligenter cogi-taui, quod amp;nbsp;alij quidam ex noftris fecerunt, imprimis autem pater amp;nbsp;affinismcus,reucrendus D. Bullingcrus amp;nbsp;Simlerus gener, ncc puto tc indigne laturum, fi quid fenti-am, libere amp;nbsp;breuiter exponam. Video te mi frater multa erudite, multa bencamp;tpiedicere,dequibusnori multa nobis eft controuerfia. Rurfusautem de ijs quæ præcipua funt hniuscaufæ capita D, Eraftus itadifputat vttuam de illis Icntentiam rationibus amp;nbsp;argumentis mco iudicio minime contemnendis confutet. Suntca:

ï Primum, an CœnaDoæini, quam is communionis fymbolum Sr l^“tam atq, publicam gratiarum a6lionem,pro præftito nobis reJemptionis bcneficio eHè voluit,excomu-nicationi feruirc debeac,adeoq; in vfum aliu conuerri,quam qui nobis à Cbrifto monftratus ab Apoftolis traditus eft.

De primo autem multi non temerèdubitant, quando vident quam periculoCum omnibus fæculis fiicrit Dei in-ftitutis bono ctiam zelo abuti.Nec ego videre pofrum,cur confeientiarum carnificinaex eo fieridebeat, quod vtfidei confinnandæamp;recrcandis affliôlorum confeientijs feruiat à Domino inftitutum eft. Et feres nos opinor patienter, fi hic abs te diflentiamus. Etenim in lege olim eosqui pcccarant non àTabetnaculo amp;nbsp;facris communibus ex-clulbs^fed podus iuffos fuifte legimus vt pro delidi ra-tione facrificium facerent. Et cum ob legalem immun-ditiem, quæ in corpore hærebat à facrorum vlu arce-rentur , neminem tarnen propter delifftum aîiquod reie-ólum fuifte confiât. Scio quidem aliquos veftrumexa-minis cuiufdam meminifte,quo eoiû qui peccauerant poe-nitentia probata fucrit, priufquam vidimas ofFerrent. At nos in caufa controuerfa non Iibcnter aliquid admittimus quod conieduris folis, non autem exprefsis facris feript.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. teftimo-

tcftimonijs nititur.Prophctas quidcm Icgimus grauitcr cos corripuiflc, qui indigne facris communicabant : at cenfo-resconHitutosfuifle abillis,qui(àciificatLiroslîngulos vel publicè vel priuatim probarent,amp; proutipfis vidcrcturvel admitterent, vel reiieerent, nufpiam me legifsc'memini.

Infcciindocapiiemaior adhuc difficulcas fefe offert. Nam vtconftctaliqiicm excludidebere, non videmustarnen, eundem, fi poenitentiam profiteatur, diutius debere fufpendi, quo minus Ecclefiæ (acramentis coramunicet. Cum enim Coena Domini publ.fit gratiariim 3Ctio,amp; ad fi-dci confefsionê pertincat, durii nobis videtur alicui obftarc, nc quod per fe bonunijfanéfum Sc præcipuum eft Chriftia-nibominis officium faeiat. Nitiminivos loco qui Matth. 18. habetur, de quo mult r dici potcrant,quæ nunc breuica-tis caufa omittimus : led vt demus illic excommunicatio-ncm eiufmodi præcipi, eadem tarnencius loci authoritatc non potcrit longius extendi, quam donee qui exclufus eft, fe pocnitere fatcatur, amp;nbsp;culpam deprecans cum Ecclefia reconciliari cupiat. Nam quidixit,fit tibi tanquam Publicanus amp;nbsp;Ethnicus, idem fratri pcccatori feptuagies fepties remittere iubet. Quo præcepto Ecclefiam quoque a-ftringi, non opinor negabitis ; fiquidem illic de excommu-nicatione agi pergccis contendere. Cur enim Ecclefia quæfolisChriftianisconftat, rigidior fit in vindicandis in-iurijsquamfinguloseffedcceat? Autquaratione ilia adhuc alienum ducet à familia Domini, quern ipfe paterfam i-liasin gratiam recepit? Vclimus nos exemplum adduci, quo probetur, Dcum peccatores ad fe conuerfos amp;nbsp;veni-am petentes non abfque omni mora rccipcre. Annon publice in patrem,in fratrem primogeni tum,in totam domum, denique in ipfos coelos pcccauerat filius ille prodigus? Annon fcandalum domi forifquc dedcratPReuerfo tarnen amp;nbsp;fcelusconfitentimoxignofcit pater, dignitati priftinæ il-quot; lum reftituit, annulo reconciiiationis refotutiim ornat, 8^ propter ilium maflan vult vitulum ilium faginatum, vt conuiuium paret^quo tota domus fimul cu m ilio gaudeat?

Cur ergo nos diutiiis arceainus cos à læto illo amp;nbsp;falutari cpuloEcclefiæjqui candem cumillo confefsioncm ædunt? Curßtisfadionespraeterea nouas exigemus ? At pericu-lum eftinquis nequipenicentiamfimulent. Fateor, Num vero pcriculumhoceiiitabimusjfitotosannos à commu» nionearccantur? Hypocritamcerceimpium nulla temporis mora emenda'oit. Nec eft quod nos falli metua musjdum Dei patris manfuctudinem imitamur. Hypocritac fuo pe-riculonosfallentjfibiipfis indicium edent amp;nbsp;bi bent, nos extra culpam erimus. Te autem rogo,mi frater, an non ipfi quoque falli poflumus, amp;nbsp;eum zelo inconfulto à Coe-na cxcluderc quern verè commcrftim ipfe Chriftus iam fuo corporc amp;nbsp;fanguine pafccrc dignatur ? Quam vero indignum hoc fuerit,eitrifticiamnoiiam parère, quem Dei films in fe gauderc vult ? (^ia ratione rigorcm eum excufa-biraus, ft eum refeiamus quern Dominus nofter vlniscx-panfis complciftitur ? Hie ccrtèpericulum eft ne feruiil-lius nequamfocijdcprchendamur, qui heri infe clemcn-tiam cxpertuSjConferuum fuum durius traólarit. Et cum conftet loannem abfque curiofiori examine ad baptif-mum admififle omnes qui fc poenitere dicebant, Apo-ftolositem moxbaptizauificeos, qui fidem in Chriftum ptofitebanturjnon videmus cur à Coena repclli debeant, quifidemeandemnobifcuinprofefsi funt: peccato autem aliquo Ecclcfiam offendcrunt,cum qua nunc in gratiam redire cupiunt.

Iftacerte quae infinitis cxcmplis tarn veteris quam nouiTeftamcntiprobaripoterant,nos mouent, vt priua-tum illud examen quo quifquc feipfum probet, fecun-dum Pauli pracceptum, fufficere putemus ijs, qui ad Domini menfam volunt accedere. Nam ft quid praetcr-cavoluifset fieri Apoftolus, magna erat illud praccipiendi occafiojcumex profeftb delegitimoCoenæ vfu difsercret apud eos,quiinnumeris erroribus atque vitijs polluti ip-Gm quoque horribili vfu prophanarant. Sed vidit pro-çuldubiô, quam pcriculofum fit aliorum conlcientias rimari

ri9 mari veile, quando nihil facilius cft, quam feucrius in alios animaduertendo fanólitaris maioris cxiftimationem vena-ri: amp;nbsp;fæpè tentationum lineis metiuntur per importunos illos cenfores, quiconfolationepotius (ubleuariamp;confir-mari debebant. Ideo in hac ipfa caufa grauiter rnoncbat vi-dendum effe ne à Sathana occupemur, cuius machinatio. nes nemo Chriftianus ignorât.

Quæ de presbyterio in Ecclefijs conftituendo fcribis facile admitrimus iilic vbi Magiftratus non cft Chriftianus. Nam oportet cflè aliqnos quorum authoritatc in officio contincantur, qui ad pcccandum procliuiores funt,neRel-ligio exteroriim ludibrijs exponatur. Sub Chriftianis au-tem principibus cura ifta ijs commodius amp;nbsp;tutius commit-tividetur, qui ad Reipub. gubernacula fedent: amp;nbsp;neftio quamtutonoui Magiftratus polsintcrcarijquia multa fe-quantur incommoda, quænunc reccnfere longum foret. Hoc tarnen difsimulare non polTum in Palatinatu nulla pri-us fcandala tam atrocia incidifse, quam ca fint quæ Senio-rumillicconftitutorum culpa accidcrunt.Etquis obfêcro cospofthacferet correptores, qui Iceleratifsimum hominc Siculum Sodomitam, amp;nbsp;eundem peftilentift. calumniato-rem impune elabi pafsi lunt, ne ad indices legitimos trahe-retur? Putarunt enimlentiusprotedcndumeflèvcipfieius caufæ cognitoreseflèpoftent. Hacratione profcóto illos mihi excufauit homo Italus tibi probe notus amp;nbsp;vir bonus cum exemplum illud ei obijcetcm. Quid vcro cft Magiftratus partesfibi vendicare^fi hoe noti cft ? Eft equidem in-fatiabilishominum ambitio,amp;,rari inueniunturqui potc-ftate fibi data non infolentiores-fiant. Et fi veteres hiftorias euoluamus maxima amp;nocentifsima Ecclefiæ fcandala ex Epifcopis êc reliquis miniftris enata fuifse patebit. Quod ipfumnunc in Germania quoque fieri videmus inter Lu-theranos fuperintendentes, qui mmiapoteftatearmati nihil non licere fibi putant. Quid vcro de ijs qui Hcydel-bergae hanc caufsam agunt fpcrare pofsimus Etis nos yna hæc audacia adraonet, qua fis-ae fententiæ fubfcribcre nolen-

volcntcs athcifmi accufant, amp;nbsp;cos qufdem viros in quorum fide, doärina, moribus nemo bonus aliquid vnqiiam defî-dcrauic. Quod fi ergo nouam in Ecdefijs tyrannidem his principijsftabilirepofsemctuimus, quis nos abfque caufa idtimeredieet? C^pd autem aliasfcripfi non obfiamus nos, quo minus fuo fenfu fruantur, qui illadifcipltnæfor-ma fcvtilitcrvtipofse vident. Hoc lâltcm monemus,nc ciindem calccum omnium pedibus inducrc, vcl potius ob-trudere conentur, neue ob rem adhiic controuerfam, amp;nbsp;cuiuseadem formula vbiqueconftitLii non poteft, Ecclc-fias abs fc inuicem diuellant, amp;: nouas concertationcs texendo,laetum comraunibus hoftibus fpedaculum præ-bcant.

Bene mi obferuande frater faduros nos putauero,fi cau-fam hanctotam filentio pofthac premamus, ne in publi-cam oftentationem eruinpat, qua de re cum nuper D. Bul-lingcrum ad te fcripfifle iciam ego prolixior efle nolo. Nihil fraterna charitatc atque concordia Ecclefijs vtili us 8: fa-lucarius accidcrc poteft. Earn nos vobiftum colcmus,quo-ad vitam Deus dederit, amp;nbsp;de nobis omnibus idem vobis polliccmur. Si quid liberius abs me fcriptum videbitur, tuaehumanitatisillud acceptum feres qua fretus fic mihi agendum putaui. Dolet nobis vehementer vrbem veftram peftis flagello indies magis ingrauefeenti affligi,amp; prae a-lijs trifte nobis fuit auditii, optimum amp;nbsp;clarifs. fratrem D. Rcmundum pcriclitari, autetiam ad Dominum iam nunc commigrauiue. Ilium quidem fi iam hac vita defundus eft vere bcatum viuere, amp;nbsp;minifterijfui, in quo fiddift.fuit, praemia percipcrefcimiis, at Ecclcfiam membro vtiliamp;ne-ceftario orbatam eftc non pofliimus non dolcre. amp;c. Deus pater mifcricordiae amp;-confolationis vobis omnibus ad-fit, Ecdefiac amp;nbsp;fcholae noftræ milereatur, tequeimprimis mi humanifsi mé Beza amp;nbsp;frater obferuande (cruet ad fui nominis gloriam,amp;: ftudijs tuis bcnedicat; Amen. Tiguri 3. Augufti I 570.

Ç Einpcr tc amaui humaniffimc dodiffimc IonuiUæe,amp; '^quidê magno tuo mefito:nunc autcm te dignuin video quern magis amcm amp;nbsp;colam, qui de ijs quæ deme ad vos perlata funt,me tarn amice admoncndii elle putaris.Quiilli fintquihincadvosprofedi ifta narrarent, autfortafsis ad-huc nobilcum agentes ifthuc perfcripferunt, nefcio,hoc autem non fine dolore iam annis aliquot expeni fumus, plcrolq; fore qui Geneua ad nos veniunt, de dilciplina qui-dem fplendidè difserere, vix veto vUam vel fcholafticam veldomefticaradifciplinam qualisapud nos, habetur,ferre polïè aut veile. Interim ijdem nos aceufant, qui difcipli-nam orrtnem ex Ecclefia fublatam velimus: amp;nbsp;non fine ca-lumnia nos contradifeiplinam pugnare dicunt:quando non omnia probamus, quæ iplî decxcommunicatrone aut po« tins de exclufione à coena Domini myflica fêntiunt. Quod ad me attinetillos vehementer falli fatis arguit,quod Ho-mil.in Lucam 195. difeiplinam Eccicfiæ ncceflariam elle affirmo. Quod fi earn abs mein concionibus publicis op-pugnari dicunt impudentior eft eorum calumnia, quam vt aliquam confutationem mereatur. Nec enim puto a-iiquemapudvosveletiam intota Heluetia tam hoftiliin me animo elle, vt talc quid de me cogitare polsit, cum mukis æquO lêucriôr amp;nbsp;vehementior in corripiendis cor-ruptishominum moribusatqucdeliâis effevidear. Qiiae autcm contraexcommunicationemdicoaut feribo ad A-nabaptiftas maxime pertinent, ficuti in eiufdem operis Ho-miliaK^o. eftvidere. Quia enimifii fiib illius practextu mukis fiicnm faciurtt, non pofTumus non nofiros monerc, ne ipforum pracftigksféfefcduçi pniantur. Quod fi de cxcommunicationcdicendum fir, nuiKiuam ^a nobi pror-fus autin gcncre dSnata efi: qum ixlegibus noftris ca prae-cipitur,qua à tribuun; focietate publicorum pafeuoruin

vfu-frudii cxcludunturj qui contemptis admonitionibüs tampublicis quam priuatis, aliter viuunc quam homines Chriftianosdcccat. Vtvero aliquià coetibus facris autà coenaDomini arceantur, id innoftris Ecclefijs nunquatn rcccptum fuit: vt ncc in multis alijs, quas tarnen ob neglc^ damfîdeiamp;dodrinac puritatem,autobintroduôlam mo-rum licentiam, nemo hucufquc merito potuit accuürc« Nccenim à quoquam hadenus idoneis amp;nbsp;fîrmis argu-mentis demonftntum fuißc vidimus, exclufionis aut fepa-rationis fymbolumcxeafieridcbere, qua Ecclefia colligi amp;nbsp;eius vnitas conferuari atque foueri debet, quo nomine il-1am vetcrcs mniçiv dixerunt. Miror igitur mi charifsimc Ionuillæc,quârationcdicas meiftis Ecclefiæ temporibus calamitofifsimis nouum quoddam amp;nbsp;inauditu velut para-doxoninuehere praeter omnium expedationcm.Cur enim nouum amp;inauditumdicatur, quod in noftra Eccipfia iam inde ab initio per annos 50 rcceptlim fuit? ZuingliuscertC faeatæ memoriæ,primus Religionis apud Heluetios inftau-rator eadem difcrtefcripfitin arnica a4 Lutherum Exegefi, quæhodicnosdocemusamp; lêntimus . Idem ctfi cum D. Occolampadio amicitia amp;nbsp;amore lyncerifsimo epniun-ûusefset, nunquam tarnen voluit Exclufîonem à coena in Ecclefiam Tigurinam introducere, çum ille aliquam C’ ius formulam, bono zelo Bafileæ inftitueret, quæ nec ipfo adhuc viuente plenè exerceri J nec poftea diutius retineri potuit, quod prudentifsimi quique vidèrent, fâtius efle Chriftianis magiftratibus fuam authoritatem confirmarc, qua improbi 8c contumaces, admonitionum diuinaruna contemptores facilius fimulSc tutius coercentur, quam cumpublici motus periculo presbyterium quoddam nouum aut fènatum Eccicfiafticum inftituere, qui fortafsis non multo poft alio opus haberet, cuius imperio inde enat cens tyrannis frenaretur.Quid vero D.BuIlingcrus, præcep-toramp; pater meusvnicè obièruandus, de haccauftafentiat, cius aduetfus Anabaptiftas liber abundc tcftatur,amp;ea imprimis quae habenturcap.^.Iib. 6, ôic. DeMufeuloquid

dicerc attinct,quî dum Ecclcfiæ Germaniæ fupcrioris ma-gis quam nunc florerentjAuguftæ magna cum laude, amp;nbsp;no minori poftea Bcrnæ docuit ? Is vt pafsim admonct mini-ftros de colligendo potius quam excludendo loUicitos eflc dcbcre; ira in priorem ad Corinth, hoc negotium fic tra-ói:at5Vtnónobicurum fit eum à noftra fententia minime effc alienum. Pofsem his adijccre Conftantienfis Ecclc-fiae exemplum, quæ illic docente Ambrofio Blaurero, Confulatumvero gerente Thoma fratreeius, foceromco colendo, difciplinam exercuitfeuerifsimamin omnesqui diiTolutius vixerunt: fed idem exclufionem à Coena facra admifcendam elTe nunquam putauit. Polsunt ifta opi-norfufiîcereaduerfuscos,quime dogma vel potius paradoxen nouum amp;nbsp;inauditum tnuehere calumniantur. Adde ramen me nihil vnquam veldocuifsc inhaccaufajvelfcrip-fiife, quod à communi fratrum 5 qui in noftris Ecclefijs docent fententia dißentiat. De caufa ipfa nunc prolixius difpiitare nolo. Si qui autem Exclufionem à facris myfte-riJsinhiaEcclefiacumfruélu exercere pofie putant, fru-antur illi fuo fenfu : Et libertatem hanc ncmini nos in-uidemus. Nos equidem cum ante annos aliquot vc-fter Senatus ad noftrum de hac re retulifset, non noftros modo verumetiam Bernenfes, Scaphufianos, amp;nbsp;Bafili-enfes fratres monuimus, ne alicuius confilij veftris autho-res efïènt, quo inchoatx tunc apud vos difciplinae formula atque morum reformatio pofset impediri. Nolu» imus enim in aliénas Ecclefias nobis aliquod ius aut imperium vendicare. Rede igitur fcribis nos omnes qui Ec-clefiae Tigurinae gubernacula tenemus, concordiae amp;nbsp;pacis Ecclefiafticaeftudiofos fuifle femper: nec facile ad certamina profilire. Iftud certe ftudium nos monet nc tcmcre aliquibus alicuius innouationis authorcs fimus, nec hbenter inmefiem aliorum falcem mittimus, quod feiamus innouationci plerunque cum rixis amp;: contentioni-bus efTeconiundas.Quae autem nuper in Luca meo fcrip-fi, non contentionis ergô ( cuius libidine hadenus alienifsi-

alicnifsimus fui ) fcripfi, fed pacis Eccicfiafticæ confer-uandaccaufa, quamegoiampluribus annis pcrturbatam fuilTcvidi ab illis qui excommunicationcm violenter çb-trudendo, aliorum labore colleólas 8c inftauratas EcCleCa? fua importunitate dilperferutlt« Certè quanta mala Ana-baptiftac noftro fæculo dcderint, longum effet çommp-morare « Optas tu vt priufquam via contentionibus apéri-atufjCum doCtis amp;nbsp;amicis conferam. Non apcrui ego.vi-am contentionibus, vbi autem amp;nbsp;per quos ea aperta fit, fatis iam omnes norunt. Quodfi quis me petulantius agr grcdiatur,méqueadfcribendumcogaf,faxo vt omnes me modcftiaeftuderc,nec quicquam abfqiie Ecclefiænoftrac Sc amplifiimi Senatus'auihoritate atque confenfii facerc intelligant. Contuleruntnoftra ætatefæpiusde hac cau-favirido(ffrinaamp;pietatecximij,amp; in co fenmer conlcnfe-runt,dffciplinam in Ecclefia ncceffariameile (quod ipff quoque adhuc fateiTiur,imô vrgemus amp;nbsp;vrgebimus,quoad vitam Dominusdederit} eiusvcro rationem atque formu-lamcuilibctEcclefiælibcramrelinqui debcre, vt ea vtatur quæEcclefiam ædifîcet,nonconcutiataut euertat. Nun-quamitemdifsimulauimus Cocnam Dominicam illis vbi Magiftratus cff Chriftianus maiori cum periculo quam cmolumcnto curn hac caiifa mifccri. Cogitare meiubes, quam multi amp;nbsp;grauia incommoda Icquantur fi excom-municatioabEcclefiatollaturncque eius vfus rctineatur. At ego non minus diligenter Sc mature cogitandum pnto, quanta animorum diftradio, 8c quam horribilis rerum perturbatio oritura fit, fi qui apud ipfos rcceptum difciplinae modum abfquc omni difcriminc omnibus alijs Ecclcfijs ctiamnolentibus 8c rcluótantibus voluntobtrudere. Nobis certe fufficefe videtur fi dilciplina infticuatur quam magilratuslegitimus exerccat. Etiamfi nullafiatpercer? tos homines àcoetibusfacris, ab auditione verbi 8c Goe* næ myfiicævfu cxclufio. Hæc libcriusfenbo, mi frater, quia non tam mea quam Ecclefiarum noftrarum caufa hie agitur.'ôcnonignoroqui præcipui finthuiusfabulæado

resjcuiusvtînamcataftrophc fîtlæta, S^quæ ad Ecclcfiae communis 'ædificationem faciat.1 e autcm mi frater obier-uande rogo,vt ifta boni confulas, amp;nbsp;de nobis omnibus tibi periuadeas, nos nihil minus cogitarCj quamvt veftrae aut alijsEccIcüjsturbasdemus: amp;nbsp;puto veftros homines non ienorarCj quo ftudio Si animi candore Ecclefiam veftram hmus complexi hadenus: quam in pofterum quoque ama-reamp;compledi nondefinemus. Salutem tibi dicit D.BuI-lingerus.Tuquaefo ex me, falutes D.Bezam, Budaeum, Hellnaltum, reliquos amicos amp;nbsp;fratres mihi in Domino plurimùm obferuandos. ValeTiguripridiè Calend. Mai/, Anno Filij Dei in came manifeftati. 1^70.

QVôd autem inter media falutis cxtema difciplinam’ ecclefiafticamnumeras, etfi perfe nequaquam im-probem,rogo tarnen Excellcntia tuam, ne ægre ferat, fi de hac realiquid dixero,dc quahodic inter multos controucr-titur,K nifi quorundam ambitiofus rigor prudenti princi-pum authoritate teperetur/urbas aliquando dabit maiores quam vt facilè fedentur, amp;nbsp;nouam in Ecclefias tyrannidem inuchet, Pontificia nihilo tolerabiliorem. Ecclefias abfque difciplina confiftefc non polTe, fatemur omnes, amp;vt ea fanôlîfsimè inftituatur atque feruetur omnino neceflc cft. De huius autem formula non inter omnes conuenit. Ve-ftri homines præcipuum difciplinae caput in Exclufionc à coena Domini conftituunt: Adhaec exclufis certum tempus praclcribunt,quo à comunione abftinere debcant: vtque fuam difciplinam tueantur Senatueccicfiafticoopus elfe dicunt, cui omnis loci amp;nbsp;ordinis homines,ipfi quoque

C c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;principes

principes,fubijciantur. AtiftaeiuCmodifunt, vtdecorum vcritatc pij amp;nbsp;cordati non temcrc dubicent. Eccnim non abfque caufa quaeritur, ancœiia Doinini,quae vt com-munionis amp;nbsp;focietatis Chriftiana: fymbolum lit, vtquc fidci confirmandaeferuiat, a Chrifto itifticuta eft, in vfum plane diuerfiim,adeoqueChrifti infticuto contrarium,con-uerti debeat? vt interim dißociationis Sc exclufionis organnm amp;con(cicntiarumcarnificinafiat?Dcinde,annon cum Pauli régula hoc pugnet, qui vt quifqiie leipfuni prober, non vt aliorumconlcientias curiofiiis lcrLitemur,iul-fit? Item, annon durum 8c iniquum fit, pcccatorera, qui fcriapoenitcntiatangitur,amp;quern iam proculdubioin gra-tiam receptumChriftusipfcfuo corpore 8c (anguine paG cit,abeius menfa arcerc, imo prohibere, ne mortem Domini publice cum Ecelefia, cuius membrum germanum eft, praedicet? Prætcrea, annon monftriinftar fit, duos in vno populo magiftratus inftitucre i Aut cnim politicus magiftratus ab eorum cognitionc excludctur,quae ad mo-rum dilciplinam (pedant : aut vtcrque fimul circa hanc occupabitur. Quod fi ilium cxcludamus à morum difci-plina, id contra Dei leges facicmus, qui fua indicia vi-ris principibus credidit,amp;:ij(dcm vt malum è medio po-puli fui excindant, iufsit. Sin verb illam his quoquc committcmus, vix vitari poterit confufio. Sc alter alte, rum impcdiet:autfaltem ceflTarcdebebitin hac parte politicus magiftratus, donee caufas eiufinodi Ecclefiafticus ad ilium remiferit. Ica veto non habebit ille quod agat, nifi prius Seniores illi cauGs cognofcant, huic de his decernendi poteftatem faciant. Emergent ergo hinc nouæ tyrannidis cornua, amp;nbsp;paulatim criftas attol-Icnt ambitiofi Eccicfiarum paftores, quibus facile fuerit fuos affeftores in fuas partes attraherc, cum Ipfi inter hos primatum teneant. Et hoc me non abfqiie ratio-nc dicere intelliget Exccllentia tua, fi quae (pecimina veftri illi iamapud vos dederint, diligenter quaefieris, Etenim à cqcna abftiuere per illos iulfi (unt Ipecfatae

pictatis amp;probîtatîs virî, qui cur hoc iubcrentur, nun-quam refcire potucrunt: led fufficiens relponfum cflc noiiis illis alienae fidci dominatoribus vilum eft, quod ip-fi faluafua confcicntia illos non poftint admitterc. Ergo nc propter morofi aut imporiuni paftoris conlcicn-tiam vir pius afacro cpulo abftincre, amp;nbsp;in praedicando mortis Chriftobcneficio fuiim officium debet ncgligcre» Tolcrabilius multo Pontificij praeftilcs agunt, qui cur nos pro fchifmaticis excomm un icatis habcant, libère cdicunt, neque nobis nos purgandi occafionem eripi-unt. Quid ergo fore Iperabimus, fi quando regnum fuum ftabilierunt, cum hæ fint difciplinae iftius pri-mitiac, pro qua illi tantopcre digladiantur? Mihi cer-tè coniultius videtur, vt miniftri intra fuas metas fele contineant, magiftratibus veto committantur quae ad morum 8c vitae difciplinam pertinent, Scio illos obij-cere, Magiftratus non femper officium faccre, amp;nbsp;proin-de^alio Senatu opus efle, qui illos in ordinem redigat. Ego vcrohanc conlequentiam nego, cum quod dicunt nul'o exemplo Prophetico fiue Apoftolico probare poC-fine.

Miniftrontm quidemeft, principum ac iudicum vida morelque cotruptos corripere, eofdem officij ad-monere ( quod olim Prophetas fecifle legimus ) vt veto eofdem, fi fegnes effe pergant aut mali exempli au-thores fint alij magiftratui multftandos aut excommu-nicandos fubijeiant, nulpiam me Icgiftc memini. Pro, phetas certe nihil huius feciffe conftat. De Apofto-lisnon opus eft diccre, quorum tempore magiftratus Chriftiani nulli fiierunt. Quae caufa fuit, vt in Ec-clefijs neceflario Seniores conftituerentur, qui morum difciplinae præeffent: quod hodie etiam fieri o-portet fub tyrannis fidei perfccutoribus. Alia longé eft noftrarum Eccicfiarum ratio, quibus ex fingulari Dei beneficio Principes Chriftiani dati funt, qui ctfi

fuosnacnos habeant, tarnencorum authoritatein miniftri tueri, non ex illis publica Ipcólacula facere debcnt. Ro-goautem Excell. tuamjVt aliquandópriuatimdetota hac caufacum D.Erafto, viro pietate amp;nbsp;erudicione fingiihri prædito, conférât, nequeeosaudiatj qui optime meritum oderuntamp;perfèquuntur,adeóqueexijs locis eieóliimvo-luntjinquibus ipfi fortalsis vix nidiim inuenturi fuiiïènt, nifi alij primam glaciem fregiflènt, inter quos iftius viri cruditioamp;ftudiumpræcipuèeluxit. Scripfit hic fubinid-um iftius Tragoediae Thefes aliquot, quibus totum hoc negotiuna complexus eft. Probauit has D. Bullingerus cum toto noftro collegio. At confutationem earundem D.Bczainftituit; fed quod tanti viri pace dixerim, panim profecit.NoIim tarnen apud vos nouas turbas excitari.Hoc potius opto,vt quae per nou'atores aliquos inueóta eft con-fufio, paulatim aboleatur. Quod facile fiet, ft qui redius amp;modcratiusfcntiunt, tuto per illos agere, amp;quod animo fentiunt, modeftc proponere alijfque dijudicanda proponere pofliint : Theologi vero à Reipub. guberna-tione amp;nbsp;bellorum confilijs atque aulicis negotijs ad fugge-ftumamp; fcholas remittantur: quæ propria eorum arena amp;nbsp;palaeftraeft, inquafefeexerceant. amp;c.

ClarilT. viro D. Thomæ Erafto Doctori medico/D. meo honorando^ fratri cHarißimo. Heidelbergam.

HOrrcofaneadcommemorationem eorum quæ narras de excommunicato ribus, verum vt-utres ceci, derit, fernper détériora metui. Vnde amp;nbsp;illuftrilT. Principi fcripfi, nc fc huic aeftuofb credat pelago, Ac mirum eft homines iftos Principi inftillafle, non tarn meo confilio, quàm

Guakheri noftri inftigationc, ideoque non tam à me, quain à Gualtlicro omnia elïc illa profcótaj quæ ad PrincipemlI-luftrifT. funt amp;nbsp;fcripta, Sc tranfmiffa. Sanótè enim tibi af-firmarepoflumjVtramqucad Principem epiRolam à me cflc fcriptam:amp; deindeGiialthero, amp;nbsp;Wolphio B.M.cx-hibitam, vt illi, fi quid viderctur addendum, adimendum, aut mu tand urn, libéré indicarent. Atfimpliciter approba-runt illi vtramque. ld quod non fcribo, quafi non li-bcnteraudiam confratrum indicia, amp;nbsp;mclioribuslibcnter cedam, atque acquiefcam, fed quód, per Dei gratiam, nuncin 51. Miniftcrij mei anno abfoluto,ita res mcas tem-pcrauerimfemper,vt nunquam aquoquam pependcrim, aut circumducendam me permiferim contra animi mei (ententiatn, citraque diuinae feripturæ authoritatem. Pki-ribus D-Datheno expofuimeam deexcommunicationc fententiam. Vndeille,amp; forte complices eius facilèpotu-cruntintclligere^jnefcntire,vtfcntio,non in vllorum ho, minum gratiam, fed propter vcritatemlÿnceram confiten-dam,amp;affirmandam. Mihiquidemmaximoperèncceffa-rium videtur iugibus precibus rogare Dominum, vt ipfc negotium hoe, ïatis alioqui periculofum, componeredi-gnctur,efficctéque,vtPrinccps optimus emergat, Quod ipfi, amp;nbsp;nobis omnibus concedei e dignetur clementifsimus Dominus. Cuius gratiae te, tuofque commendo.Salutant te noftri Gualtherus, Simlerus, Lauaterus, Hallerus, Fun-chius,Stuckius,amp;: caeteri fratres tui amantiisimi, Tignri XI. lanuatij adlucernam,horanodis 1X. Anno, quot;i 5 7 4..

Â PoftolifubEthnicoMagiftratu vixcrunt, qui tarnen fccleranon puniuerunt,àquibus quifqueChriftianus abhorrere debet. Sed vt amp;nbsp;Ecclefia poenam ftelenim ali-quam haberet: Admonitionem aftiimpfit, Scexclufionem, C c 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, quie

quiagladio,quôd ipfis minime commictebatur,punire non poterant.Et hæc quidem caufïà,apud cos excommunicatio-nisfuit. Quia vero iam Chriftianus Magiftratus, fcelera ipfemet fupplicijs cohcrcet, ideo excomraunicatio non amplius necciïaria cric.

Poteft etiam alia pœna, amp;nbsp;cohercitio in Ecclefia Dei effe, quàm haberi pro Ethnico ScPublicano. Quia Chri-ftus nihil aliud vultj nifi vt fcelera puniantur. Arque adeo non perperam fietjfi amp;nbsp;hoe quoque tempore aliud poenae genus conftituatur: vt ca nempe Magiftratui committatur.

J-J Abemusjpielecfcorjdodilsimorum virorum plures alias literas,quashilcc adiungere polièmus, ncquiscxi-ftimetjclarifsimum ilium virum amp;iudiciofifsimu D. Tho-mamEraftum paucoshabuifïèinfua opinionefuflfragato-res, amp;adfuasThefcsfcriptis defendendas impulfbres. Verum prolixitatis cuitandac gratia, ne volumen excrefceret, multa alia omifimus, quæ huie infticuto inferiiire pote-rant. Quod fi aduerfariorum importunitas eo nos adigat, vt fcriniola charculis plena quæ de hoc argumento clarifsi-mnsillevirfuishaeredibus reliquit,euoluamus: intelligent Europcæ Ecclefiæ, quàm ernditaamp;piahuiusfæculiinge-nia fupradiólas Thefes,tanquam vcrifsimas probent amp;nbsp;am-plcxentur. Interim, oranduseflcleinentifsimus Deus, vt perfuum Chriftumnoftræ falutis authorem, fuas Eccle-fias Ïjjiritu-Enôlogubernarc dignetur, paftorumque omnium animos ea modeilia imbu at,vt omni tyrannide in con-fcientiasChrillianorum fublata, Euangclicam doôlrinain indefinenter propagate conentur omnes,qui à Dco vocati, Chriftique miniftri volunt haberi, ncq; hoc nomine tanto-perèglorientur, vtcontradicentem neminem pati vellevi-deantur : quin potius depofito omni Pharifaico fupcrcilio, amp;inquifitoriaauthoritate,aliosctiamDcifcruos de rebus facris in cœtu Chriflianorum diflTcrentes, vti Paulus loqui-tiu',prophetare,i3oninuitisanimispermittant. Vale.

INDEX RERVM, VERBO-RVM, TEXTVVM, CAPITVM ET Controiierfiarum,quæin hoc Opéré præcipuè traHantWj a^ttantWj dijcutiuntur, copiofifsimus.

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Apoftolus quarepotiùs dixerit: pocu«

Aaroni Mo/cs officium præicri- Apoftoli priuati homines, nbsp;nbsp;nbsp;1 » 2,15

bit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;164.25 Apoftolineminemàfacramcntisarcu-

Aaronismuncra Mofesobiuit.z62.iS eruiit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;224.30

Aaronemottuo Elcazariis filiusinpa- Apoftoli caco daemones habuerunt rentis locum à Mole fubrogatur nbsp;nbsp;nbsp;^bi fubicftos, amp;nbsp;quid per hos fccc-

I65.6 runt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;231,22

AbenEzraeludacl tcftimonium nihiquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fieri quid, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;315,8

h, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;129-5

Ablalon cum patris concubinis rem babuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;294.2

Adus extern! quotuplices. 310.25 Adamus an à Deo cxcommunicatus.

126.22

Adamus quarc exParadyfo expulfus.

127.24

Adamo Deus facrificijs vti non vetu-

it.fed imperauit.

Adamo arbor vitae facramentu. 126.20 à J'/Kiai' amp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opérantes in Eccle-

fiatolcratDeus.

Adminiftratores quinam fucrunt in

Ecclefia.

AducrfariusChriftiquis. 101,22 African!, quofnam presbytcros appel-

larunt.

Alexander amp;nbsp;Hymenaeus quomodo f* Sc quart Satanae traditi. 238.25 Alleßoricum quid amp;nbsp;quid non. 245.7 Amorofius quid de Senioribus. 58.9 Ambrof.quid de Presbytcrio. 258.20 Analogien s Icnfus non argumentati-

uus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;244.32

Anathema, Icumaiorexcommunica-tio apud Pontificios,quid 3,5

Anathema fieri : è Rnagoga eijc! :vclut ■ Ethnicum Sc publicanum xftimari:

Satanae tradird communi viftuar-c«i;cxcommunicari,diucrfa. 188,27

fieri aliud quam ex-communicari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;313,12

Arbitri litiiim apud Corinthios ordi-nati. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;286.19

Ariftocratiaerat rcfpub. ludaica tempore Chrifti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;276.11

Argumenta contra presbyterium de-lenduntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;259

Argumenta pro excomm unicationc ex priuato conuiftu Sc 2,ad ThclT. 3. defumptaconfutata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;247

Auguft.quid de excömunicatione.41.2 Auguftinus quomodo Ecclefia abfquc immunditiaforeintelligit. 138,32

Auguftinus Sc Theophylaftus quo-raodo ligand! Sc foluend! potefta-temexponant, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;205

Anguftiniteftimonium,hominis tefti-monium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;128,17

Azarias facerdos quarè Vzziam ob-iurgauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;300.33

ludaeisedcrenon licebat. 12,5.

gApnfna Ioannis, fa cram en tum poenitentiae, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;193.20.

Baptifmacontra Anabaptiftas quoar-gumento confinnatur. I7't .

Baptizatus nullus à folenni gratiarum aftionecxcludendus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20.9.

Baptifmus corruptionis noftrac amp;nbsp;re-nouationislynibolum, 147,18.

Bezadifputatcum Deo. 146,20. Beza in vna eadcmque pagina (ibi contradicit. 192.12.287.28.2 89.16.

Beza Pauliim, Mofen amp;nbsp;Deiim ipfnm corrigit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;229.4.

Beza pro Scripturae teflimonijs fabu-lolos Gentiliiim Poctas citât. 247.

14-Beza (cribit excommunicationem hy-pocritasreddere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;236.33.

Beza vt libct, fcripturas interpretatur Beza quod vnïus Deleft, hominibus tribuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91.15.

Beza tres ponit EccleCaftica: cenfurae gtadus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91-25.,

Beza vult oftendere Maiorem Papa; cxcommunicationem niti fcripturis

I . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Bezaeamici de iure gl.idij penèsSyne-drium mutaruntopinionem. 185.7. Bezae Argumenta pro excommuni-catione ex vet. Teftamen, dcfimp-taconfutantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;126.10.

Bezae argumenta pro excómunicatio-neex Nouo foederepetita conuulfa.

Bezae declaratio de excommunicatio-nis dcfinitionefibi contraria. 72.4.

Bezae interpretationisverborum Chri-fti.DicEcclefiae.refutatio, 186. Bonos in vfu facramentorum non pol-luitpraefcntia malorum, 115.17.

Ç Ain vndècxcómunicatus. 128.14. Cain quomodo Lntherus dixit cx-communicatum.ibid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;32.

Caïaphae poteftasin Chriftum,vnde.

276.16.

Catabaptiftaquis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;301.20.

Caftigatioftelcrum, quâtenùs ad De-wn, amp;nbsp;quateniu ad magiftrawm

pertinet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;311.2a

Cbriftus iudicia de Moribus nullibi ex-creuit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;171.24.

ßhriftusan àludaeis a.'ttnuMvà.yceyof fadus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;314.IO.

Cbriftus nullum vnquam exconiniu-nicauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115,17.

Cbriftus non nouauit formam ludici-orumamp; gubernationis fui tempo-fis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34.28.

Chnftus contra c.i quae Mofes redè fanxerat nihil fecit aut fieri prxee-pit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34,30.amp;325.1..

Cœna ad falutem no absolute nccciTa-ria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;223.12.

à Cœna Domini diftipuli contendetes nontemouentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20.2.

Cœnæcomunioniillineganda .108.8 Confeflio exada à Chriftianis antequa ad cœna Domini accédant. 149.10, Congrcgationis nomen quid fignifi-cat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;311.30.

Confeientia màlàvniusnon polluit in-tegritatem alterius. 115.9. xo-ar/rttu vcl quid fignificat;

Cultum impiorumquateniis Deusre-ijeit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;304.3.

Auid an toto illo tempore quo in aduLterio vixit in templum non in-grcdiebaturûçrificarc. nbsp;nbsp;nbsp;294-9-

ftas excommunicandi, 294.30 tüm gubematione. 179 t presbyterium punicndi potcftatcm in Refp. móftrofain qua pluresmagiftra-fcripturis nullam habet. 84.4 tusdiftinfti aequè fummi .260,30

Autoreoppugnatum. 25S.2. Rcxckdusiubcturmofislibrospropria amp;quidibid, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;manutranferibere. 6I.Z4.amp; 166.18

De Presbyterio quid in Hiftoria Eccle- Ç Acramenta an authoritate amp;nbsp;digni-fiaftica amp;nbsp;alibireperiatur. 73.13 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;täteverbo praeftantiora.

Propofitio hxc: Paruum cui negatur, Sacrameta inuitameta ad pietatë.i 3 , i j negaturmaiusj vbivera. nbsp;nbsp;250,20 Sactamenta amp;nbsp;iacrificia vbicclcbrata.

Publicanus quid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;90,27 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;110.3«

Sittibi tanquam Publicanus, amp;nbsp;fit ri- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22.16. amp;nbsp;118.23

PublicanusquiaPuilicanus nufquam Sacramentorum negatio an tefiimoni-à Clirifio condemnatus, nbsp;nbsp;nbsp;30.3z nbsp;nbsp;um excommtinicationis. nbsp;nbsp;nbsp;332.3z

Publican! circücifià Templo amp;facri- Sacramentum donorum ipirituflanfti cijs non cxclufi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111,10 omnium Chriftianorum non com-

Publicanum cum Etbnico quarccon- mune. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;210.23

iunxitChriftus. 3o.9,amp;i89 32 à Sacramentis arcere aliquem, 8c in Purificario quid fignificat. 14.1 præfcntia Ecclefarguerc,diuerla.5 5.4 Purificatio per aquam luftralemquid ASaccamëtisnemoin Vct.Teft.propter fignificauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10.32 nbsp;nbsp;morum dclifta remouetur. 17.14

Purificationi certum tempus praefcrip- à Sacramëtis vtrùm aliquis remouëdus tum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;133.10, nbsp;nbsp;fitproptcrcommilTum peccatii.3.18

QValitas qualitati, aftio adionicó- politica obcunt. 165, i. 8c 292.25 paranda, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;138.4 Sacerdotesquarèimperabant. 165.22

R nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Saceidotes Sucuiæ quid docuctunt dc

D Abbini,quidiudicium capimlium excommunicatione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;63.32

'■ vocent, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;274.17 Sacwdotis praefentia ad Pafthaccle-

Redores duo fupremi in omnirep. Sacrificium pro quibus pcccaris non quinam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159.2 ponittofferri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;106.30

Regnum Chrifti in hoe mundo qualo. Sacrificia pro quibus peccatis impcra-173.6 ta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;113.38

Regisnegotium quid nout. 274.30.8c Salomon Ebiather fummum facerdo, 275.6 të à iacerdorioremouit Sc Sadoch ei Refp. ludaicaomniumpetfedilTima. nbsp;nbsp;fubftituit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;löö.zy

Rcfp.Iudxorum ftuandofub oprim.ï' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.22

Satanx traditio 5c hodierna cxcommu - Synedriiim legitimus magiftratus te«»-nicatio, diucrßi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50.îi porcChrifti. 56.19 amp;nbsp;179.21

Sitanx traditio, vtcaftigatio Sc tirga, Synedriumiusgladij nöhabuiffccon-an ncccllariapoft mortem Apoftolo- tendunt aliqui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3g. ij

rum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;295.16 Synednu quo tëpore depoliticisfit là.

Satanx tradere, quid, fccundum Vetc- cris rebus paricer iudicauit. J 79.3® res. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50.5 Syncdriumdequibuscauflsiudicabat.

Satanx tradere,maius 6c aliud quàmà nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;179.30

Sacramentis ad tempus remouere. SynedriumocciditHerodes. 39-4

45.33'5t 46.18 Synedrium, de quo loquutuseft Chri-

Satanx tradere Apoftolicx poteftatis ftus.quandoineoepit.

proprium, non aliorum. 46.^ Synedrium Eccleftafticumapudludx.

Saaanx tradere Corinthium quatenus os nullum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;283.9

Apoftolus voluit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;218.28 Synedrij officium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;272.16

Satanx tradidit Paulus neminem ad Synedrium penèserat cocrcitio fcelerü difciplinam, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;221.17 amp;nbsp;iusgladijintetludxos. 26.28.6c

Satanx tradi, maius quam à Sacra- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;36.19.6c 39. 23

mentis araoueti. 215. confirma tut Synedrij poteftastepore Romanorum.

Patrum teftimonijs. 216.öc 217 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;176.1z

Sceleraquomodoinueftigata öc punita Synedria duodiftinAa nee àMofe,nec apud ludxos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47.1 à lolaphatdeftripta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;269.8

Scholaftic*magiftratusqualis.161.'27 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T

Seüarios öc rixofos à Sacramentis non 'J’Abernaculü quid fignificauit.io.29 remouetPaulus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;22.28 Tcmplü öc Synagoga,diuerfa.99.3o

Seniores an Paulus Corinthi inftituit, Tcmplum quo modo immundum

Seniorum in Ecclefia poteftas. 72.28 Seniorum meminit Pet. Martyr. 172.23

Seniorü munus qaiando ceftauit. 58.14 Similitudines, quandonibil probant.

234-2

Societas fidelium quotuplex. 1.14 Societas fidelium quomodo diftcrat,

’.15

à Societate Chrifti homines feparare

nonpoflunt.

Soluitur aut ligatur quis.

Synagoga quid fignificat.

Synagogx multipliées intet ludxos.

99.33.ÔC 109.29

ex Synagoga eieftioquid. 16.1 ex Synagoga eijei, 6c à Sacramentisre-pelli,multum diffcrunt.i6.27.6c 17.1 Synedrium, an politicus fuctit magi-ftranis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;275.26

Synedriü fummü quodnä fuit.264.26 Synedrium Hierofolymitanum, quäle.

catus.

Theodofius Senior excömunicatus .ab

Ambrofio. •

Thcologi difputatunt contra excom-municationem. 47. plus-minus an-nislapfis.

Tollere è medio, quid apud Augufti-num. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;227.32

Turcico vel Pontificio fub Magiftra-tu Ecekfijs quid faciendum.

62. I.5c 184.17

ERrataquac inter excudendum irrepfcnint, rogamuscandidamLe^orem, vtbenignd condonare velir« ExemplarcnimmaRu-fcriptum, proptercrebras licurasamp;inmargi« ne notanones gt;nbsp;magnum amp;nbsp;Corrcâori,amp; CompoGcoribus chara^^erum magnum fubina de negotium faceHebat, adco vt fi qua irrepferint, excuiatione maxime digni videantur«Nos veré, eahic tancummodo errataannotauimus, quae aliquo paÓo fenfui incommodabanc: caetera, quae cognicufacilia benignole^ori emendanüa reliquimus t orantesve omoia acqui bonique confulerc dignctur. VaJe,

z. p.eiufdâm eiufdem. u. atque äque. 18. blateis blâttiz, In Epiftola Autkoriz.

agt; a* eandem eaeJem. aj. inquiat inquiet. iff, za. ininrium iniurlam, 49,111, II. Epill, i,Epift. (o.j.nonmagis magis. ffS.ic.ab eamob cam, a7'Cgt;dilimantexifti-ment. 84. ff.inuißbilisin vilibilis. 17. exiftimam exiftimem. nbsp;nbsp;94. n. paenit poenit.

P. vos nos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Avouvi/iiyi^yov, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eum. 101,14.

fiexNiHex, roj.n.voluntnolunt, 113. y.ab ea ad ea, iiff. i». perditurus prodi-turusi 117, Ji, nc nae.rjz. it. conftatconllet. ijƒ. ii. notanata. 137. i, aliuma-liam, 148. i.contraâamcontraâa. 9, illos lilas, jff. repetitur repetetur. ij}. 10. amp;nbsp;ex. 158. Ir. contrarcum contrarium, i}. exigetexigat, (64, iç.totum totam. 1S5. 6, eifdemeijldem. is8. i;.alijrque alijque. 17J. iS.ligilegi. 180.14.

Relpon. IJ.Refpub.Refpon.Sficdcinceps. tj.vales voles, ij.vterevterere, igj. 1. collocamcolloccm. 189. J4.illam ilium, 190. S. aijlque alijque. 19j.19.veni-rent venir«. 199,4. mirormirer. 101. i{. ceremoniale ceremoniali. 104- 17.ri-umratum. 107. 19. veritaveritate. 110.1.negabit negauit. 111,17. fecilTciuæiliê, IIJ. II. euiin eium. iig. jj.abaliamob aliam. 119.19. iumtum. aio.t4.cradicent. tradicant. sa j. 19 ligiticgit. x»4. 4.notarcm «otaram. ij*. lö.basbras. IJ7. 17, toquet torquet. ijS. ig. ^atanac Satana. 140. t4.quod ego quid ego. I4{.i;,amp;ex. ijj. 4 tununitutionis. 1JJ. rj. nos voz. zj7.17.atac. iff 3. 9. indicare iudica-re. 1Ä4. 1«. ego ergo. 17 J. 1.amp;}. aliter alter, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stephano Stephani. 71,

falfum fallam. zg 4. iff, Presbytero Presbyterio. 7t.quodquid. i8j. 11. ErgoE-go. 187,19.nein, 194,14,dcleßaueris dcleftaieris. 303.10. huis huius. 308. ff.

}IS. 11. pem fpem. ti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T-éveSdr 319. 9.interficebanturinterficiebantur.

Jii, ll.illi,adducunt quaeque illiadducunt,qua;que, 331. ji. negonegatio. 31s. 4. (lercipiffe percepiflTe, 334. 17. Puto Putat. J37. ij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)celt;petgt;.tl(.

339. 11. eooeroo. 3J. occidedi occidendi. 340.4. homicium homicidium. |4i.j.olfc-rentur off,°rentur. 34t. j.flagitiofos flagitiofis.j47.a4.aetatem aetatum4jz.doceantdo. rent. 35. dos nos. 351. IC. quidem quidam. 358.31. honore, honore honore. 351.

34. aduerfrij aduerrarii, 3e3. 33. Argonia Argouuia. ja.ljtnbttl Ijepben. 354.i.Rn-bécf anticciï. teil wiU ^bajï. i-teetbinbaetciubiiefe. lo.AromniaeArouuiae.

öuiTi d e nfi n önniuuit cvbtw te rotulîe ôjbtaamp;4 ci ctSnut nottu Buir fiîvinfR?ii um ftibltuflc ncfbxtvdltttu otntpitaigiioz AU coni ciirî cimwnitmut a cr fnnimâ

mfutmflToAc yoè fimmfbUuflftn caounitmim ttönn trws^oltttt q» fôuie cum n op rdut'-i ^î»fîr civmdxo mtr fl fcftfàuUAwmAntwn a gpnttfiimflofcirprtlt ôoU d,p unwm c n pj fb lutômn niwt aûtt îdntOAi «tic a* irus^nbc btn Actùm finniiniui ôxncîni

tuMi .tUiaiw A’.^lt;.ntf'lt;Mr.«Çw4Ma^.qc A tMWM^îwrt'ïs? ^itev«ptamp;.ttr.gt;^îwTOP'rt»ftv.MîrM«cv-lt;Çj,if.xti^|.j iquCctwiH fwttrpkuerufcîcoMi» ’^^ 'MiirtSaoiintt« er. «tf^.ttqMtwmcmnustcntctttei'fha püïw ituhmoHiaa^i ntdnûiwMitrwamuo-fi '.mgt; hememmt Tttilnt) w*^r-tvur«3jp,ïïif urftt^cwuttftxj rtrftï« tuet»»»« iwtibeo iirmgt; wm««r1iatrtü.^.T«picr.i.iwnr^fTt.-itMnrn0aa»rtMön __ Tnn-Mrttvmq«.«G$3ilt;tlhM mo m» uówóir pPa3V.Mr Ws Mlt;sl’ Ml*lt;Untbr atM*'*M;«iwt^i3’ATgt;McWA'igt;lci.r6, »lt;»'T-|.e4.lt;.flt;iwr*»trt‘n2tgt;mi5a5fßwtrwl’iKfftwr6««u»f f; K« c»M»» übt lt;K»tn|v«t‘.lt;|xTvfit0 fs» ült;t««r.Mc.s-ub