Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

i,ACRARvM LITER A R V M, OMNIVMQ.V'E difciplinamm fcientiafumnnutn.,Lib. ii ii. inquibusdiuinituscompledtù

lur omnta tum qux funr apud Dtuos Auguninutn, Hteronymutn, Chryfoiiomumamp;hutusclaflîs reliquos,tumquxD.

Hieronymi Sauonarolx opera ad{unximus,autorcm eifdcm penf tus crudïtionis fpiritus dotibus pra.ditum.

Qiitcun'^ igttur cnpJt recèle iudicarc de ucro Ch Hftfanç rch’g^ottis dogwa*p fn mi feranda huius tempon’s fenfcnnarum SCtudiJorum cohcertanone,hxc IcgatjôC cognofeae breuibui, quefuntapud alios pernliirima prolixediff iia uo'.uniina» Porto mirabili rcru.n feientixinhis autonbus confundam habcs

Unguxpuriratem Scfacundiam, ntres maxima,didio nis degantia expolita:,gratiores ftnt.

ExadiLati'o culrtiine Delius, Ft pcâus uitrea quæ tegû Aegide, Ir^idyrefides uertice in arduo, PhonSjpegafidum cum grege languido, Nufquam bacciferamDaphm'dos arborem Nutribantjfugiens quom facer impetus Menti reßituit Phœbada pn’flinæ: Tunc cœtum fonitus Pallados impulit, Currunt conti’nuo,pedore feruidi, Agnofeunt fobolem,Pleiones nepos Hic oaudens aderat,cum Charitum ol obogt; o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

Inter quasfluuenis comptior Arcade, £t quauis Ghantum uirgme gratior. Purgabat uepn’bus compita Phocidos, Kuiicin3,ut melius culmina peruia, Poflènt linigeri fcandere flammines, Senta äi Corycidos fumere pocula. Paulus Cortefius tune erat artifex Keäi. quædeceantfO genus horn'dum Tandem uix hominum} qui male transfuge,' Formidant,referent. Quid tibipontifex Adiunxik Meritis forte fuperbiam Sumet,fi renuit,mitis amp;nbsp;integer, Nos ex Cortefia gente refumimus»

Nalbo difciplinarum quæ humanû intelleâum perïïcerenatæ funt,Theologiam primas fibiuendicare, reliqiiarumq fcientia/ rumabfolutricécoronidemexiftere,uel 'e triuijsignorât nemo. Per quasueluti gradus quofdam cum fit ad banc in fupremo fit fligio fefli tante perueniendum,quotufquif^ dum afcendçre parat,non ftatim auertitur,neutiquam abipfa Theologia genuinofuo fplendoremicâtïflîma, fed ueftitus barbarie deterritus,qua uel Lucianicam illam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fitu amp;

fqualorc exuperet,cuius Infomnio fuo Samofatenus rabula fcftiuiflîme memi nit.Nec id ab re.Etenim in pulchrorum amorem ciente fie nos natura propen fiores fumus,quæ minus Ipecieihabent ualere finentes. At^bine meberclc proficifeitur ut pauciufeuli Tbeologiæ ftudijs fe mancipcnt,dum illi a quibus priufquam adyta fubeant, uelut ab æditimis excipiûtur,tanta infantia balbuti unt,ut auditores ftatim naufeabundi fatifcant,craffas ipforum dedodiones a/ fpernati, Quanquam nô negauerim eos qui cautim progreflï fuerint,primor dijs inuolutiflîmisextricatos quæ tarnen clarius doceriâ:poflèntlt;3e deberêt, uelutiftagnoquopiam tranfmiflo,inamcEniflimum florulentumt^ Tbeolo» giæ pratum deduct.Complurium enim recentiorisætatis Tbeologorum copiolos commentarios, baud abfone quis uiæ itu difficiliori comparauc* rit, eos fane q'ui rx xx-aovJ'xsx ætatem terere non inftituiflent, ad arcem Cbriftiang eruditionis prouebenti. At cum per multos feiam mollibus adeo pedibuspræditos,utminimaetiam afperitate offèndantur, nec item delînt qui uel leuiculodifpendio magnum quâtumuis compendium adfequinolint, fummoperc mibiplacent bij,qui piano calle amp;nbsp;berbofo,ftudiofos eoducunt, quo illi per falebras ôi crepidines trabunt. Proindc deum opt- max. obfecra» bundus fæpe precatus fum, utSententiarum libros quos uocant,ob præftanti am à utilitatem femper in manibus babêdos, aliquis tandem e dodis fupræ» mænotp,adiundis neotericorum opinionibus,quo omnibus fieret fatis,culti ori ftilo dolaret.Ececcenuper,d«o fit gratia, CbuonradusPeutingerinclytæ ciuitatis Auguftæarcbigrammateus, d: Maximiliani Cæfaris à confilio Pau li Cortefij Tbeologumenon fententiarum opus ad me mißt. In quo plane du* bius fum quid primo admirer, ftili ne exquifitiflïmam elegantiam, an potius diuinum bominisdodilfimiingenium,tam belleuariasac diflidentcs Tbeo* logorum opiniones tanque breuiter deferibentis, àid quidem fie aperte. Ut ad aliud nihil præter cômunem ftudioforum utilitatem,dum bæc côderet, a 2 Ipedaftè

fpeâafle uideatur,ïdeo(^ in eum illud :]uadrant’iflimc conucni’at dicerc,quod Lyfis de Pyihagora refert his uerbis, ov yè§ IhÇ/hâogt;js ivim o^tviTo A/y«v?, cv Jè 'IBKyccS itls TSo'Mi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VidS tlJ^TTÂ^KaifTl, TSOTCvJif) û.gryvaylt;r^aÂ.C{^av7V,x^\X

ôi/w Tfc «iamp;^caTTt'vaiy 7r§iyi^(iTaii/gt;iigt; t'gt;r(^cc(4uy^ Nonenim,inquit,adulterïmsói «anis negodabatur fermonibus,ne(^ tendicuhs,quibus multi fophiüæ adole fbcnces irrenunt,nunquam frugi rebus mcumbentes, fed diuinarum Humana rum^rerumfciuserat.Porroftrenuam operam dédit, ut Theologiamaflt;xgt; da barbarie adfereret,uiamc^ofienderet qua fubfidua Thcologicorâ Iibro/ rum fuppellex omnis expolin poflit, quodplun'mihadenus impoflîbilerati, illud ïam falfo opinan’ definent, cû hoc opus uel femel introfpexen'nt. Quare in pn'mis Parifiorum Academia Athenæ ChnlHani imperij, Paulum Cortc/ lîum Theologicæ rei uindicem,de fe,fi unquam alïus, optime mentum, fuai Sorbonaenon temporanû,fed perpetuû inquilmû afcifcat.Sufcipiât quoc^ obi uijs ulnis Pidauienfes, Andegauenfes, Tholofani, Cadomenfes. Legant Hii fpani philofohiæ de facn’s litens deditilTimi.In Germania Colonïenfes, Vieni nenfes,Louanienfes,Treuerenfes,Lipficenfes,Cracouienfes,Erfordiam,Heii delbergenfes,Chryfopolitani,Fnburgenfes,Maguntini,Tubingenfes,B3fih’ enfes,Albiburgêfes,dlt;: Francofordienfes, fi Rom.agnofcût impenum ( quod a Magni Caroil téporibus pênes Germanos lemper fuit)Cortefium utRoma numd^latialemTheologum ubicgciuitatedouent, fauore profequantur, di colant. Neep uero non admonitos præten'erim Britannos aGermanis on'gii nemducctes,cu!tiorumliterarû ftudiofiflimos,quanquâillisadhortatione ni hil opus eftjufis iam pridem optimo in literis præceptore Erafmo noftro Roi terodamo,cuius immaturum obiturn âd rei literariæ difpendiofum, did non poteftquamferam acerbe.Sed hæcforfanfufiusiuRo.Vos italt;^melioris erui ditionis candidati,quod fummeprccamur,eloqucntiam cum facrorum feien tia copulate,id quod turn facile a uobis fiet,cum Cortefiû lt;3i huius fimiles frei quentiflîtne euoluetis ôi decentibus approbatis^ loquendi formulis inter dû feeptandum cottidie utcmini.Multum enim poteftin literarijs congreffionii bus mutuaadbenedicendum excitatio,multum creber ufus. fiquidemàpui tcos aiunt hauriendo meliores fieri,ut ad Euftathium teflatus eft Magnus Ba/ filiusfic græce feribens, y«^ 7x (jJwp {ïutA5W/*»vx,/îmt/«

EtBeatum ueftrum amate,quifludiofis omnibus femper gratifïcari cupitfBene ualete Bafile« Rauricorum ad Eid» Augufti»

CHVONRAD,VS P E V T I N G E R A V G 7 S T A N V S» BeatoRhcnano Sdeflenfi Salutem D.

alquândo admirari folebam Beatefqui fingulari tua cru beatus es) homines plæroflt;jea mfolenna tumcntcs, dicam potiusignorantiæ fqualore obtntos, ut eo'am (ï dû fciph'nas maximas profîteantur,eloquentiam ipfam odio habe/ anCjhanc^ utfucatam infedari ôc deuouere nitantur. Adeo omneis qui pro/ pi tia,ut aiuntjMinerua bene ôi Iatialiter,uel etiam græce dicere confueuere, quafi abiedo,indigno, ac etiam turpi nomine poëtæ,inclamant, dilatera nt, ^boatuluoj'a pucrorum inflitutione, ac etiam urbe pcllendos putant. Sed proch infcitie amp;nbsp;facinoris iniuriam.Non omnes,etiam nô mediocris eruditi onis poëtæ funt,nec etiam poëtæfde caftis loquor ) mali funt, quibus mctcm (ut alios Chriftianæ religionis uiros cenfores obmittam) Magnus Bafîlius ad hibendam putat,cum uirorum excellentiû faâi aut dida cômemorant, tune enim tota méte moueri atlt;^ inflammari debemus,maxime'lt;^ conan', ut taies ipfi fimus,qualesillifuerunt. Verum ad ignauos at(j perditosiftos homines reditum facio,quiueram ipfam eloquentiam,Ô£ quamfruditatefua exiccati) guftaueruntnunquam,mordere,lacerare,atq^ côfodere fiudcnt. Hæc tarnen ab eruditis noftris theologis,Chriftianæ fapientiæ femper côiunda fuit. Pau lus enim Cortefius qui infententiasfcripfit,diuum Aurelium Auguftinum ôc Hieronymum qualî limatiori dicendi genere ufos acceriït.Quare non iniu ria etiam apud pofteriorcs theologes (de eruditis loquor ) eloquentia ipfa in precio femper fuit,quærem exornando femper amplifîcat,ôe(ut Cicero ait) non folum ad augendum aliquid ôe tollendum altius dicendo,fed de ad extenu andum at«^^ obijci6ndum,nobispotiflîmum accedit. Legantrogo ifti,quiuix nominâdi funt,fophiftæ,Dionyfium Areopagitam, Florentem Tertullianû, duos Gregorios,Na2iâ2enum ôc Nyflenum’a tuoCononeNorimontanadi ligentia tua, latinitate donatum,reftitutumcp, Magnû ipfum Bafilium Nyflc/ ni fratrcm,Origencm Adamantinum cuius homilias diuus Hieronymus,amp; contra CeUum Chrifto impudenterobftrepétem, libres fcx,Chriftophorus Perfona latinos fecer«nt,Laâanti’um item Firmianum,Cæciliû Cyprianum, amp;nbsp;Auguftinum ipfum de Hieronymum,Ambrofium,Rufinum,Lconcm quo que pont. max. lt;5e alios innumcros,hos ut perfuafum habeo,ifti uidebunt mi nus barbara latinitate inquinatos,nec etiam fordefcentes.Quocircaætatino ftræ,tibi,de alijs eruditis,qui politiores amp;nbsp;latinos dt græcas colitis literas,plu rimum eft congratulandum,tum in primis Cortefio ipfi, quod facras literas ab inculta atg^ temeraria lingua reftitucrit,hofce auâaces homines,politio/ ris lice/

n’s literature hoßes a dnotauerit,profli gaucn’t,af(^ uicen’t, cui âinosâ: poße ri plunmum debemus. Credo modo,(^ hocadfero firmiterjiterarutn 0^. do/ ânnæ mommenta aliquantulum luci reddi'ta, ac ad claritudinem pnßinatn euocata eße.Breui^ ætas noßra ( deum Optim. Max.ita rogo)perficiat,ut 'a cabginofa tempeflatc,ingentiißa foeordia,putri^ barbarie aliquando Ä inte gi e Iiberemur.Qiiamobretn diuinum hoc Paull Corteßj,maximaq philolo/ phia conditum opus,feh’citer legito,atque cafligatum dili’gentiflime, denuo, formis excufum emittito,ut etiam Germanis nobis,ä: utilitatis,^c falutis,con feruandæuirtuhs^redamôi itnmaculatam eloquentia ipfa,eius quoquenw tor decor ui'am oßendat,qu9d adorum noßrorum glon’am, öc pofl fataimmortalitatisnieiTionam confequamur. Vale»

ï V Pont.Max.fuinma eG homtnum contentione certif tnm, Philofophorum ne cflct ftudijs ktini fermonis adhi bendus nitor.Sunt enim multi philofophi,qui cum facul/ tatem uerborum faciendorum uoluntariam efleopinen» tur,nihiloc^ minus eis in pariendolicere quäprifcis illis licitum fuerit arbitrentur negant quicquam effe caufae.

Nonnulli autem cum philofophiam, quafi marmoream quandam ædem conftituant,nullo modo ei tedorium induci debere cenfent,nec fas efle pu/ tantjpulcherrimi uultus candori illiniri fucum.Quibufd am etiam feueriori bus,philofophiam fquallidiorem, amp;nbsp;horridiorem efle placet,quae nec afpe du inuitet adeütes,nec opes uulgolargiendo effundat. In quo quidem cum per magna res agatur utilitatis hominum,caufa eft contra eos arma capien di.Siquidem fi uerborum faciendorum licentiam fibi non negatam dicant, . concefluros arbitror» idem perinde pofteris, ut illis licere,öi rurlum æque cæteris ac cæteris liberum futurum,ex quo in infinitum curfus dimanaret, quo fane nihil dici poteft in omni philofophia infcitius, Atc^ etiâ ab his, qui philofophiæ omnia ornamentaadimunt,intantula caufafcifcitandum pu/ to,num philofophiæ fpeciem naturale an artificiofam uelint Nam fi natu* ralem earn efle aflirmant,perquirendum quidem eft, utrum fignificetur nu tu,an in mente ôc cogitatione uerfetur. propterea quod fi earn in mente in/ fidere dicant, nihil abeft quin ab hacdifceptationerecedant,cum de fpecie literata difputetur. Si autem naturæ pulchritudiné nutu fignificari opinen/ tur, perfacile etiam fateri poterunt, fruftra fermonem hominum generi a natura datum, quo uno belluis maxime præftamus • Siquidem cæterorum animantium natura,infcitia loquendi uf^eo peruenit, ut uiciflim inter fe hi laritatem âe triftitiam fignificent.uoce naturæ,ut præclarein rugituleonu, uel in canum latratu, fine equorum hinnitu apparet, at homo quifationis eft compos,fermone bonorum amp;malorum genera declarat.Ex'quoeritco ftteri necefle, eiufmodi philofophiæ fpeciem literatam amp;nbsp;artificiofam uide ri,quæ ad naturæ pulchritudinem ftatuatur .Quod fi artificiofa dicatur, nc mini dubium efle debet,earn fpeciem philofophiæ ftudijs efle aptiore, quæ fuauis qua quæ abfonaferatur,propterea quod fuauitas cum in intelligendi fenfum irrepat,philofophiæ ftudia amplificat, Nam quiin aliquo dodrina A rum penere

rum genere cum obledatione uerfantur, fubcili'us qin’cqnam in eo genere dijiidicantjUCquicitharæ artificio deledantur,perfacile citharœdi bonifï unt,Obeamt^caufam affirmamusin orationisornatu,uerborü falubnta' tem non confedandum eflefucum, quandoquidem elegantia philofophi» tiam cincinnis öi. fuco cótmen’ credunt,iure negemus, eos nunquam Rhe/ forum præcepta attigïfle, cum uirtutum uitiorum uïcimtate non inter/ nofcant,quâtum interfi t inter orationem fucatam amp;nbsp;fanam, ut lippi quibus omnia alba apparent, marmor'^a topho non fecernunt, quod congruereïn candore uideantur. Nee multo quidê fecus his intépefiiuefeuen’s dicendü ent,qui dum orationem ut nummum tantidem ubi«^ ualere credunt,de hor n'diorem laudant amidum, acfoh prop'e philofophari uolunt, non intelli'/ gunt caufam efleeis,^philolophi’a defcilcédi,cum ufus fordidions amidus ab oftentatione onatur,utfeite Anftoteles obfoletiorem Laconûamiâü intuperat,quandoquidem oftentatio nimium ôc parum nancifcatur.Ätquc ego non uideo cur pubheam philofophi^ hæreditatem foil adiré uelint,nec ad æquikbrium aflem difpernant. Autenim funtmuidiæ, aut auantiæpo/ flulandi.Sed nimirum hoc loco oppugnandaeft eorum theologorum arx, . qui differendi elegantiam'a theologia feiungunt, propterea quod aprifeo Poctarum Oratorum^ genere manarit, quod^ oftentatrix fit à in glorian do leuisjâ: quanquam multos affirmentçx diuorum cœtu ualuiffedicendo, ab his tarnen dicunt oratorium diflimulatum florem. Ego autem non intelli gofiexplodédam elfe eloquentiam dicant,quod fit ex prifeorum fundo de* cerpta,cur non philofophiam quoc^ pellendam putent, quod ex ubern’mo prifeorum fon te defluxerit. cum tarnen notum fit, multum fæpe earn côtra transfugarumrepugnantium^inficiationemprofuifle .Atcumaffirmant in iftiufmodifermone, gloiïæ oririuentum, quo homines tanquam utres folles inflêtur,caufa non eft, quin dicatur, uerius earn gloriam in feientia, rum quam in uerborum genere uerfari,cum huiufee gloriæ limes fît præftâ tiæ oflentatio.Quod fi ita effet,intelligi etiam liceret,diuos qui in omni ge/ nere dodrinæ præffiterunt,eiufmodigloriæ uentoturgidiores extitiflê, quod tarnen perabfurdum uideri debet. At^ etiam dicendû eft ob earn eau lam ab his oratorium florem in differendo cælatum, propterea quod artis intimæ fit,artificium uelare dicendo.Quid enim erat caufæ cur diffimulare uellent,quod confedari uiderentur, nam fiuitiofus indicendo putabatur fplendor,cur erat liberum diffimulare,quod effet turpe confedari Ego ue/ ro nullo prorfus modo intelligo,quomodo diuis diffimulare licuiffe opinen tiir,nifi eos mendaces fuifle fateantur.Sed nihil eft quod diutius répugnent, fi diuum Auguftinu uadem accerfam,qui non modo non fit limatius dicen/ di alpernatus genuSjfed etiam, D.PauliorationemadCæf, Hieronimi^

methodiccn ad croporum genera retulerit, Ac meo quidem ludicio Pont. Max.natura Temper pulchritudmem cum utihtatefuopte quodamfcederc contungiCjUt præclarein fob's ac fyderum gencre oftenditur,quibus difficû leeftiudicare,utrum quicquam pulchrius aututibus fit commenta natura. In am’mantium quoc^ ac arborum genereutib’tasafpecienon feiungitur, ^uid eft enim in hominis figura fabricatum,quod ad ufum no æque aptum acuenuftum uideatur^quidpulchrum cfterorum animantium utilibus par tibus abeft'Iam arborum generi quæ pertinax florum germinatio,quæ fru duum procreatio deeft'Z' todem accedit quodmultafruftra pen'e'a natura data uiderentur,nifi ad ornatû dicerentur naturæ audoraméto parta. Cur enim uel macula pardo, aut pauoni cauda, fiue leoni eflet adieda iuba, nift ad ornatû naturæ pingentis ingenio inuenta dicerenturÆquidé eloquentiâ in dodrinarum genere tanquam in celfiflimo corpore pulchritudinem pu/ tarim,quæ ab his uelut decora fanitate feiungi non poflit. Quod fane maxi me coniungere uoluit,totum illud prifcum philofophorum genus, quis e/ nimuel amplitudinem Platonis ,uelfuauitatemXenophontis,autTheo/ phrafti candoremjiueaureum Ariftotelis flumen non agnofcit:* Ex quo milii quidem libet hos philofophorum greges fcifcitando urgere, qui fan# dius Àriftotelem quam Ægyptijibim,autcrocodilum colunt,curineo fplendidiorem uerborum ufum ôi eloquentiam non rçprehendût,d: fi non uituperant,cur in hoc ab eo defcifcunt;Prorfus ft non confedantur,damna re fane uideri poffunt, quandoquidem eum in cæteris ut nautæ elicem aut cynofuram fequantur. Atqui cum fupra ododecies centum nihil in eo re/ pertum efle dicant,quod iure obiurgari poflit, inuolutius pugnatia effèrût, cum in eo nullum errorem uelint, 0^ tarnen aliquid ei ineffe appareat, quod cofedari nolint,cum in ceteris eum ftudiofiflime fequantur.Sed ego Pont, Max. multos arbitror hoc fcribendigenus, non tarn iudicio quam perfici/ undi infcitia,aut naturæ quodam morbo refugifle, ut nonnulli fæpe ea con temnere uideri uolunt,quæ fe affequi pofle diffidant, ac iderici mel tanqua abfynthium rutam afpernantur. Quare cum uiderem philofophiam,ut euanefcentem fine colore piduram explodi, amp;nbsp;humaniores ut uerborum tympana contemni,permagni æftimaui quoquomodo poffem quod utrif/ que deerat adijcere.Itac^ quanquam feparatim a nobis de principe tres fcri/ ptifintlibri,multa^ præclarainphilofophia fint quæ illuftrioribusliteris potuiflent explicari,meafum tarnen magis interefle ratus,Theologiam Chriftianam ex intima fententiarum aurjfodina ad expolitiones reuocare. Nam cum finis bonorum,principis ueritatis contemplatio fit, facile intelli/ gi poteft,eam cæteris præftantiorem uideri,quandoquidé eius hypothefis pnnceps ueritas dicatur,quæ fit deus fupra naturæ cóplexum notus. Itacß utelegantiorum noftratum canora ftudia ad Theologiam reuocarem, qug

eÜueîox{no!?r:jorumexaratnx,Theologumenon omnium fententi'arum typum,qu3tuor c-'mplexus fum !ibns,nam de deo,dc mundi ortu,de inßau T3t£one,ac de fscris fcparatiin difputano cxplicatur. ïn quibus fane philo* jôphi fateri cogentur cutem a carnefejunoere, qui elegannâ a philofophia fecernunc.Et pohtiores lolum in pinacidijs noftns mtelligere poterût,quaa Cum eorum artifex feduhtas a rerum diuinarû akitudine diflec, In quo mub ta diuma poteruntdijudicareeflê uera, quæ eorum rationi repugnareuidc bantur,utmuki folemmaioréefle quamterramfufpicari nulIomodopoG funt,nifi Mathematicorum circinum amp;nbsp;deccmpedâ attigennt.Quosquïdé libres tibi Pont. Max. dicare decreui, nam præterquam quod iam diuerat, a nobîs hoctibiæris difloluendum,percommodeeciatn accidit,quod pon/ tifêx fis his proximis comitijs fénatus confuko fadus,cuius potiïf mum po/ teßacih^c theologica genera creduntur.Contigitenim tibi poß hominum memoriam uniut ponrifêx putarere antequam fieres, eodem conßana confenfu ßeres,quoputabarc.Siquidem excandidatorûgcnerc,mukipon tifices funtin interrègne iudicati, qui pundo temporis repulfa ceciderunt, at in his comitijs difficile fuit iudicare^utr um quicquam intereflèt inter pon tificem fadum futuruin^adeo^ pariter confuka lt;3i feflinata Icnatoria fuß fragiafueruntjUt fi quempontificatus tui pceniteret,neceflè eßet eum com fcientiæfuæ pœniteret.Magna hæcquidem laus, fed tarnenfunt aliamaio/ ra,propterea quod minus eß negocij facerdotium maximum confequi,qu5 adeptum tueri, fiquidem multis ad pontificatû uia obrependi patuit,in pau cis laus bene gerendi fuit. At præclarum efl omnium fêrmone celebrari,te nullos fubfcnbcrclibellos,nulla diplomata conficere,quibus aut quifquam de iure lûo decædat, aut facrorum autoritas minuatur, te pontifice nullum fieri muneralem ambitum,nullosliatatorcsreperiri,pro«ideri’atc,utcun* dab Re.pu.Chrifliana fiant, quo nihil efl hominû generi ad temporum fei cuntatemoptandum maius. Quod fi hos libres autoritate tui potiffimum nominis celebrariuolui, cogitarc debebis, me id licentius fedfle, non tam fpe patefaciundi mihiaditumad amorem tuum,cum intuisiamdiufim, • quam magnanimitatc commotum, fiquidem magnanimi efl ingentem ho» norem,tanquam uirtutis teflem expetere. Atlt;ÿ incuiufpiam rei emifllonc, que quippiam ad diflantiusgenus cmittitur,eo uehementius fertur,utpræ clare patet in his,quæ longo intcruallo iadantur.In que fi hoc quantulacun

que efl metiarc,facile iudicarc poteris, an id primus, aut cû pau» cis fufeeperim, ucl fi hoc idé multi faditarint. Quod fi me laudare uolueris, eorû^ côparatione lau

ITa^ quoniamtota cft de Theologta fotura difputatio, primum de ma* tcria quærendum arbitrorjn quo cum uariæfmtTheologorum doâif/ (îmorum fententïæ^explicandum erit, quid hij de hoc quæftionis gene/ re fenferinc, qui tributim defcriphs ordi'nibus, inter fe Theologorum funt aciem parriti ♦ Si'quidem largo haußu diuim’tatis compos diuus Thomas, cum omni’a qupin Theologia uerfantur ad autorem deum tanquam ad ini/ tium,aut fînem referat,efficiuult,utdeus theologiæ materia dicatur. Con/ tra quem homo doftus ôi argutus Aureolus, armatus prodit, qui unus ex cæfiorum familiamagisuïdcturconari uelle fecundas ampere, quamprî/ mas afpirarc,cumlt;ç fubfequi'turalten'us famih'a: Alphonfus Tulletanus, cui non eft fatis Iaudari,nifî cum fummi’s theologorum comparetunSed eft repente exortus Landulphus,qui fabricatorem mundi deum, quatenus de/ us dicatur, theologiæ materiameflèopinatur« Poft homo acutus, âidili/ gens ,Iacobus Viterbi'enfts deum huiufce fcientiæ materiam, amabiliflîmi ueri rarione efle cenfet,in eandem^ fere fententiam remigràt facicndorum argumcntorum artifex præclarus Garro. Nec ab his quidem longb abeft Thomæ Argentinæ fentcntia,ab Auguftihidifciplina manantiSiNo» uero materiam in fcientiarum genere, triperrito metimur, nam in aliquo fcien/ liæ genere,materiam efle dïcimus, ad quam omnia tanquam ad initi’um ôt fontcm reuocentur,alteram uero effe, quam cunda tanquam integrum toz tumcontuentur,tertiamautem earn efle dicimus,ad quam ommatanquâ aduniuerfîtatem totam referantur,quod quidem præclarelnGrammatiz ca,â:Geometria oftenditur» In quarum altéra quemadmodum materia^ cn‘pcrtito,in litera,oratione, ôi uoce feiungitur,in altera punâus, corpus, continuitas^fecernitur,itain hoc genere materia tripertita defcribitur, quarum una ad parentem rerum deum,altera ad Chriftum, tertia ad facro» rum genera refertur. Itacg ob earn caufam noftrorum contcnrione cerf a* cur,an fidei membra,theologiæ initia dicantur. Aureolusenim aculeato/ rum argumentorum rapax,arcum totum contcndit,utea Theologiæ prin/ cipiaeflcneget,ôeinquodam quafi conclufionum genere uerfari putet, quod in Theologia pateûciendum ôt tucndum fit. Nam nullum genus fci/ cntiæ dicit ad initia fua concludenda progredi, fed potius ex his concluden di rationem nancifa, at cum diuum Thomam omnem^propeTheologo/ rum ccetum de his,quæftionum genera conftruere confirmee, ad ea^ expIt «anda,patefacienda,concludenda^ progredi dicat,ut cum quæritur,tergc minus ne deusdicatur,fieri uepoflitutcutis humanæ amiduueftiaturdez us, ôt quæ eins generis funt, fatendum efle cenlet, ea nuUo modo Theoloz giæ inioa debere dici,fed in quodâ potius cocludendi genere uerfari. Quo quidem loco flos öt robur Theologorum uaria armorû genera ad dimicaz A ) dumaflert.

dum aflfert,maxaméquc Bemardus,Oliuenus,Gcrarc!us Sencnfïf ,lt;5£ Ïlio* mas eflam Argentina, argumentorum genera ,quocunque torquent ïnflc/ dunt. Nos cum Aurcoh'rationes dedudmus, non multumei prorfus, cw am fubduda fumma, concedimus, nam quanquam nullum fcientiæ genus dicamus ad initia fua probanda progredi, nullo tarnen modo i’ntcrdidum eflc uolumus,quin alïquod fdentiæ genus initia fua , aliquo lïmilitudinum genere odendat, eaque^ labefàdantiïim ratione tueatur, aut doceat argu/ métorum genera contraria,euertï,0!: labefadari poflê. Ex quo perfpicuum «ideri debet,ea non in concludendi,fed quafi in pn'ncipiorum quodam ge# nere uerfari,quæà diflèrentium aduerfan'orum argumentati’one defendant tur, ut Ariftoteles contra eos fibi faciendum putat, qui initia in diflèrendo negan’nt.Sed quæri maxime hoc loco poteft, an Theologia in aliquo fcierw darum genere uerfetur.Nobis uero duplex placet fcicntiæ efle genus, nam d:unumeflemtelkgimus,quodab initijs natural! intelligentiæ luce no; tis eruitur,quo in genere Arithmetica,â:Geomctria numerâtur.Alterum uero id efle dicimus, quod exantegredicnns difciplinæ pn'ncipijs dimanat ut Mulîceà fpedatn‘x,quæGræce nominatur,quarum altera ab Arithmetic^,altera^Geometrif pn’ncipijs depromitur.Quo in generein telligi debet,Theologiam efle conftitutam, cum ab initijs celfioris fcienti’ae luce nods oriatur, qup ab autons dei, diuorumque patefadione dimanat. Quare non fine caufa id fdentip genus,cætens præftantius uideri potefl, fl# quidem omnis feiendp prpflantia,aut materip dignitate,aut oftendendi mo do oftenditur,ut perfpicuum eft Aftrologiam b Geometna,certa oftenden di ratione fuperari,ebmque materiæ dignitate excellere.Cum autem id fei# entiæ genus,quod fit progrediente hominum folertia repertum, duplex o# mnino dicatur,unum quod genere,alterum quod fpecie continetur, nemi# nidubium efle poteft, Theologiam omnibus feientiarum gencribus, qug Ipccie continentur,antccellere,cum plane bene notum flt,nullum genus ea# rum deum materiam nancifd. Atque edam in illud gurguftium, philofo# phorum funt compingendi greges, uteam multo Metaphyfice excelflo# rem efle fateri cogâtur inuiti, propterea quod non rationis modo,fed con# flgnata patefadionis forma, fit opifids rerum dei cotemplatn’x.Ita«^ multa aethereo hauftu arripit,quæ alTequi ratio nullo modo poteft,flquidé Meta# phyflee cum rato rationis ordine circunferiptam nancifeaturadindagan# dum uiam,calcem euolandi habet, minufque fe ad dei naturam pernofeen# dam effert.Ex quo illud etiam contendimus,cæteris earn fapientiorem uide ri,cum fapic ntia fit rerum diuinarum cognitio,nam ea rite fapientia did po teft,quæeius reiindagatrix fit a qua rcrum caufæ nafcantur,fiquidé quem» admodum autore Ariftotelc ignem omnium calorum caufam efle uolu# mus,ita efle necefle confiteri nobis,princeps ucrum,omnium uerorum efle caufam

s E N T E N T. D I s T I N C T. t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y

caufanijaC cum Theologia maxime fïtprincipis ucn contcmplatn'x, perfa/ «le fciri potefteam id maxime metiri,'a quo rerum cauûe oriantur. Atquc etiam earn fui caufam eflè dicimus, nam id hberum, à fui caufa eflê placet, quod ad quippïam excernum,nullo modo conftituitur. Ex quo effi« tur,ut omnia fciçnriarum quoque genera,adeam ftatuantur,fïquidempennde ea cæceris,ac medicina aromaticæ arti comparatur,quæ fit dominatrix,âe redrixearum, non'‘a cæteris inftruatur, Simihïç prope modo ( ut Mather maticis bilem moueamus)eam probamus in quodam certiflîmo generc ùerfari, nam res certg collatione dicuntur, quam ad perceptionem, aut ad mentis lucem nancifcantur, etenim ea quæ magi’s propria uidcn' poflunt, propinquius in mentis lucem irrcpunt,cuins offufu rerum gcnus,quod mer tis obtutu percipi ô«:comprehend! poteft,adufub cernendi aciemillabw tur, magis^ illud luci's genus arripit, ac altius mentis obtutu pénétra«’ por tefl. Ex quo mtelligi debet id rerum genus certius omni’no uideri,certiflî# m àmque eam elfe fcientt am,quæ illud rerum genus perfequatur. Itaque ob éam caufam,eam fcientiamquæ cœlitum naturamfeiundamcompledi# tur,his certiorem elfe dicfmus,quibus earum rerum natura oftenditur,qup ab omni materiæ concretione fecreta,corpori anneduntur,ó^ tum rurfum earn certiorem quam illam, quæ in rerum corporearum natura indaganda uerfatur,utpræclare Âriftotcles animæfnentiamhiscertiorem effcpror bat quæ corpora natura mobilia perfequantur. Nee tarnen ob id minus eß Mathematicorum eruendus clauus, quod rarius fiteorum decempeda mer tatrixi^ ratio fanäx,nec item minus eft eorum puluere obruendus Ptoloi m^us, quod Mathematicarum rationum certiffimam feientiam uelit eanw que certiorem, quam Metaphy lieg difciplinam efle opinetur, quandoquv dem rerumdiuinarum genera,dilîedaphantafmatumcaligine,magisin integram mentis aciem influcre dicantur. Quemadmodum res corpore^, qup funt fplendidiflimf natura,per fe folis^ fplendore collußrantur, magis lubintegrum oculorum fenfum cadunt. Athebetiore mentis acie,qualis eß eorüm qui funt aliquo corporis morbo affedi, magis res phantafmatis obdudæ cernuntur, quemadmodum magis fubægrihcbetiorifqueoculi fenfum,atra aut caliginofa,quam alba, aut fole collußrata cadunt. Quocir» ca ab hominum intelligentia, qualis eß modo in nobis, certiflîma Mathe/ maticarum rationum genera euocantur,ad eorümque perceptionemoz pinabilia phantafmata opitulantur, quæ in cernendi fenfum irrepunt. At intelligentia qup in expleto abfolutbqüe ßatu coßituitur, certiflîma rerum diuinarum genera euocat, quandoquidem quo res puriores fubtilioresqt fuapte natura funt,eo certiores dicantur. Ex quo perfacile iudiciü eß Theo logiam unam ex omnibus, in quodam certiffimo generc uerfari, eam^ ex ucriffima quadamfupra progrediçntem naturam luce manare, intelligi^

poiïe quantum ipfe Ariftoteles, hoe obtutu adempto li'ppiret,qüi dum lac galîî’naceû fe putatinucnire poflê:negauKquicquâfciri poffe, præterquam quod ab hominumintcnigentia eruitur.Scd pcrmagm refêrt, num theoloi gia contemplatrix (Ïc,an in adione,quam Grpa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocant^uerfari dicar

tur,nam diuus quidé Thomas, cum earn in utra^ poni poflê opinecur,ma/ gts tarnen earn contemplationem,quam praxin nominâdam cenfet. In quo magna eft ei cum Aureolo contêtio,nec minus ci negotij contrahit Grego rius Ariminenlîs flagrantidodrina,ät illußri gratia ThcoIogus^Scotus u« ro mentis æftu b conlpeâueuolans,ita minutatim hoc deferiptionis genu» conddic, ut acrioribus blandiatur acumine, â: exinteruaUoregudatus adr hærcïcat,muItum6?edamAlexanderAlcs,ThomasArgentina,Roddon» ton,Godoifredus,Henricus,ôt Garro,magniôcnobiIesThcologi, inhoc quædionis genere uerfantur. Sed prptercpteros fapientinimus quiridum Egidius, cum utrunc^ genus excludac,eam pathedcam efle arbitratur^prof pterea quod charitas^qui lïtThcologip côflitutus limes,pathcrica maxime cxi’ftat.Nos ucro quanquamThcologiam uidcamus unum efle feiendp gc» nus^id tarnen expletum,ó^ abfolutum eHè dicimus,uim(^ ad hominum abio ludoncm,exdiuini'tadsluccnandfci,hominem^magt;amc:djfoluerc,cuni ad munia rcâa , tum ad facultatem contemplandi ueri,ex quo earn pardm praxin., pardm contempladonem efle uolumus. At cum omne faendae genus,fînismenfionecxpendamus,extremùmque huius fdendæfinem^ in æthereis fedibus prindpis ueri contempladonem ede dicamus, cow flare debere inter fanos uolumus, earn in primis in contemplandi quw dam generc uerfan.

SEd cum uniuerfaThcologif contenrioeo deducatur ,ut parentis ret rum ddagniriocruatur,perquircndumquidem eft,an ab hominum gencre in uita in cellij* poffit deus, Prifd enim illi phÛofophi quafi deus diet quiddam femiconlpicuum, di opinabile, dum conieâuris uana imaginum genera effingcbant,fadsfe exploratam cognidonem adeptos opinabantur, ft quod (imulacrum figulina creta conEcerent, quod ad uent CatisEmilitudinemaccederet. SiquidemAnaximenes deumabunguibus pingere exorfus,aerem putauit. Parmenidesuero addreuli Emilitudinem lima à tomo perpoliuit. AtPythagorae, anima commeans uidetur naturg uniucrfæ fiifa. Xenophon autem de Plato philofophorum tympana tor» nant deum,affirmantes ex his qux fubcernendi fenfum cadant,nuUum efle dei fimulacrum foie fimilius • Stoids uero autore Zenone deus Aether efl uifus, quanquam ex his Cleantes folem, Chryfippus mundum do/ minari

minanputct. At in omm'natura uafern’mus autorAnftotelcs,cum addei præhenfionem confequendam claudicaret,confcientiæ latibulo^dum non poteft ingredi reda ,flexu dechnat, nihilo fanblongius pufillis öe argutis oi cuh’s profpiciens ,quam humani obtutus natnra pateretur,Epicurus autem quem ego Pandemphilofophorum uoco,deum atomorum nexu,quafi ha renarum coagmétatione conftituit, id^exDemocn’ti pi’xide deprompfit. Keliquos auté philofophorum anteambulones,qui tanquam ftatuam mem bratim funderent,mundum corpus,öc deum mundi eflè ani’mam dixerunt, aut eos qui hommes partes efle dei opinati funt, nihil attinet uocare hoftia* «m, cum fatis notum fit eos omncs m dei natura pernofcenda excubare fo/ mniantes.Nos ueronegamus interminatam magnitudinem,circunfcripta inteliigentiapercipi poflfe,cumcircunfcripti ad mtcrminatum,nulla elTe poflitdecempedatrix collatio. Atcg eti5 mhil quod eft definitum, circûfcrî'/ bentisfinibusexic.Sugiturhominumintelligétiadei naturam percipereti tum dei natura,intclligentiae fines tranfilire non poflet,quod fieri nullo mo/ do poteß,crgointelligi etiam poteft, deinatura ab intelligetia percipi non poflê.Præterea omne fpecierum genus natura cognobilc, quo alicuius rei natura pernofcitur, earn repræfcntando percipit, at cum fieri nullo modo pofiitjUt^ quapiam genita fimilitudinereferatur deus, cum omne genitarü fimilitudihum genus,aliquo præfinito gencre circunfcribatur,cöfitenduin quidem eil,fieri no poflè,ut quapiam fimilitudine genita pemofcatur deus, Etenim mens human3,naturæ notione,phantafmata tanquam obieda con» tueïur,ex quibus,ut ait Ariftoteles,cognobilium fimulacrorû genera euo» cat. Ex quo quidem intelligi necefle eft quodcunc^ in uitæ curriculo percipi tur,id fpecie 'a phatafmatum genere feuocata percipi. At cum nullum eiuf/ modi fpecierum genus, uim ad dei naturam referendam nanciTcatur, cum natura fenfilium rerUm longilfime'ä dei natura abfit, perfpicuum elfe de/ bet, naturæ notione nullo modo in uita ab hominum genereintelligi pofte deum. Siquidem quod eft fuperioris naturæ proprium, nunquam aflequi/ cur naturainferior,nili fuperioris adio confcquatur, quemadmodum aquai nifi ignis adione non feruefcit.Præterea quodcunc^ ad id efl'ertur,quod ter mmis naturæ fuæ egreditur,neceire eft,ut illius habitu informetur, quod fi/ nes naturæ fuæ tranfit.Quando enim dei abdita abftrufa^ natura,ab homw num inteliigentia percipitur,tum litipfa natura intelligentiæ forma cogno bilis. Ex quo præclare intelligi poteft informationem, fupra intelligentiæ complexum efle ncceflariam,qua tanquam quodam æftu, fupra mortalita# tem inteliigentia tollatur,quæ quidem,gratia,nonnatuta paratur. Sed de/ um eflre,rationibus probari pofte didmus. Nam cum oculorü approbatioi nererum motum fateamur, rediflimis pofliimus motuumrationibus inda* gare deum. Siquidem cum confirmemus quodcun«^ agatur,alieno impuh fumouen

P A VL I CORTES! I P R I M. ’ fumoueri,idipfum quod primum mouet,quoniam altenus non agitatur motuCne^ eniin pnnceps motus eflèt,fi ab alio impelli uideretur) fateri cot gimur,ut con{îftere,aut fe ipfum agitare dicatur,nam fi ah’eno impulfu mo/ ueretur,neceflè efle dicimus,id quo^ a quo impel]itur,ab alio antegrediétc mouerijóe rurfum aliud ab alio impelli, ex quo efBd, ut in infinitum fit pro/ greffura excurfio, Nec^ enim unquam orfum primû inuemri pofle affirma/ muSjfi id quod putatur primum,aliud femper antecedere dicatur.Prpterea fcientius,exquifitius^ rationes colligïmus,quicquid agitatur,alïeno concû turn impulfu moueri, ôc in impellentibus Ä pulfis in ïnterminatum excun i nullo modo pofle,quodquidem hoc modo conneâimus : Si quicquâfuaptç ui agitatur, necefle efl aut habeat motioms fuæ orfum, aut alio impelîente agi£etur,nece(re efl etiam ut fuapte ui,non nutu partis impellatur,quemad/ modum animanti'a pedum mgreflu mouentur quod fi l'ta effet, facile fequi poflet,non integritatem fuapte ui,fed partem aliquam moueri,quod etiatn confitendumeflfedile effeà diuiduum,part!busq5 contineri,cum feâile fit,quodcun(^ mouetur. Quod conftituto illud arnpimus, quicquid ex fea/ gitan' dicatur,id intelligi debere primo eflê motum, italt;ÿ ut pars una fenata côfiftat, totius quics otium infequitur,nam fi una torpefcente agitaretur altera,tum minime putâdum uidefetur, totum pnmum elfe impulfum, fed partem eius fuilfe agi tatam,quæ altera confiftente,moueretur, nihil autem confiftens defideâ: torpefcente altero,fuopte nutu agitatur,ex quo côneâi potefl,ab alio impelli quodcun^ mouetur.Deinde etiam adiûgimus, quod in impellentibus Ä pulfis,inïnfimtum nullo modo indagatio decurrat,nam fi in infinitum curfus manaret,neceflèelfet ut impellentia âi pulfa, innumc/ r abiîia corpora putarentur, quandoquidem quodcunque mouetur, feâile fit,â: corpusjomne autem corpus impellens, panter dum mouet agitatur, igi tur omnia infinita impulfo uno mouerentur, at cum unum eorum fit cir/ cunfcnptione definitum, præclare patet id circunfcripto tempore moue* n,exquofcin poteft,cætera etiam tempore definito impelli jquod fieri nullo modo poteft, ergo fierietiam non poteft ut in impellentibus pulfis, in infinitum progrelfio dimanet-Eodem^ modo rationes inducimus de qs quæ aut aduenticio, aut ui, aut inflrumento mouentur, infinit^u e argu* mentationum genera colligimus,quibus reâiflime probatur,aliena impul/ fione moueri,quæcunlt;5^ mouentur,cum autem fub cernendifenfum cadat, fidera moueri,fatédum elfe dicimus ea alieno impulfu mouerfi Si uero mo/ litor ài auâor motus non mouetur, necelfario probamus, aliquem conftfi tuendum elfe agitatorem immobilem,fi mouetur,aliquo impellente moue/ n,autin infinitü emanaturâ indagationé putamus, aut aliqué flatorem im/ pulforéexquirendû.Sed qüoniâperabfurda eft in infinitü inquifitio necelfa rio afflrmamus aliqué agitatoré immobilé,initiû äi fontéelfe motus,quem deum

deum efle hommes coadifateantur.Eodem^ modo cum fîennonpoflè uù deatnus ut quïcquam ex fe omm’no gi’gnatur, multa^ cernamus eodem cô currere,amp; aha ab alijs fupcrari,neceflan’o nobis exiftimandum dicimus, ut aut in infinitum emanaturam progreflTionem aut aliquam phncipem cam fam exquirendam arbicremur,quæ fit uniuerfitatisgeneratrix.Quinçtiam cum agnofcamus rationeuacantia,côftantilfimo, certo quodam ordi'nc progredi,quod quidc cafu fieri non poffe fcimus,cum continuata,eademc^ femper fere conflantia progredi'antur,ad ultimum ftatuere cogimur, id ab ahqua mente on’n’,quæ fit moderatrix,«^ redrix rati ordim's naturp,quam deum effe concedendum fit.Itacj quanquam fenfilium rerum notione nullo modo percipi del natura poflit,eo tarnen effeduum ab eo manantium agni/ Clone progredimur,ut ilia naturæ ratione pernofcamus, quæ ei congruere neceffario uideantur.Siquideperfacile negcmus parente rerum deum con porea natura côftarc,nam omne corpus,nullo modo mouetur,nifiexterno agitatu impellatur,cum autem deum ftatorc,efle impulfore fupra fit proba turn a nobisjin promptu uideri debet afomaton effe eum utGræci dicût,ôi corporea natura uacare. Necitem eum ulla coagmentationc concretu efle dicimuSjCum quodcunc^ conneditur,ncceflre fit aliquo omnino coagmétaf tore egere,at^ etiam qui equid eft coagmentatu ôe ftrudû, euerti ôt labefa» dari poteft,deus auté labefadari nullo modo poteft.Nam quicquid gigni/ tur,natura habet patibilé,cômutationis motus,cum ante deus nullo moi do moucatur,intelligi maxime poteft,eum effe gternû,orfu ôe fine uacanté. Ex quo etiam ratione certa colligitur,deu nullo potentiæ nexu deuinciri,cu c]uodcun(^ potentia côtinetur,alicui fit herili naturæ fubiedu,at cum deus princeps caufa dicatur,nullu nancifei poteft præfidenté herd, igitur ncc uh 1 a potentia cötinetur,fed fimplex eft,d: puritate pollens adus .Nec eft item eius naturæ ullum materiæ genus admixtu, quandoquidem materia initid agendi nullo modo dicatur, Kediflime quoeg probatur minime eum aduen ticiapatijfiquidem fuipollens,lt;3e exiftes natura per fe, nullius eftparticeps, quod no fit fuaptæ naturæ proprium,quæ fui par,fui^ fîmilis exiftit.Quod cum itafit,necefl'eeft nullius quolt;^ corporis efle formam, propterea quod nullius elfe naturæ poteft,quæ non eius efle naturæ dicatur. Ergo nec fieri ullo modo poteft,ut alterius corporis forma uideatur, nam omnis exiftens natura per fe,omnino ea præftantior uideri debet,cuius natura in altero cô fiftit,at cum omnis alterius corporis forma in altero nitatur, præclare feiri poteft principem caufam alterius corporis elfe formam nullo modo pofle. In quo quidem facile fuperiorum Philofophorum ueternd agnofeitur, qui dum princeps initium materia præditum uolunt,non intelligunt fe deo ab/ lolutionem expletamadimêre, cumprinceps initium materia præditum. Ion giflîme ab abfolutione abfit ♦ Sed nos cum deum maxime in adu uerfari dicamus.

dicamus,inten!gietiam uolufnus,cumulata eum abfolunone expleri. Nee minus eß eorum philofophorum minuendus adeps, qui quanquam quod eiïecinterminatutTjjdeum efle cenferent,non tarnen uïdebant æque fe in ini finitate ac in pnncipis initij natura labi. Nam cum id materia præditum eflîcercnt ei infinicatcm quoque maten'æ compotem annedi uolebant, af firmantes aliquod omnino corporis interminati genus initiumàfontem effei*erum « Atnos cum dei naturam in altero nullomodo niti ,fed exiflen» tem per fe,fui^ pollçntem uideamus, facile intelledu efle dicimus, eum in» cerminatum deberecredi.

VErumquoniâindeipernofcendanatura,libatum eflanobisquod» cuncj frugiferumuidebatur,ô(: quafiflos Theologiæ deceptus, nunc fequitur ut flrudi’s pontibus ad diuinam feienriam tranfmip tatur,quæratur^inprimis,analiquaomnino fitdeinominandafcientia« Nam multi qui uoluntlaudem fibi argute diflèrendi dari, nullam dei Icienn ameflecenlènt,quandoquidem feienriam abfolurionem rei additam afièrz rc dicant. At cum maximedeum fîmplicitate poliere confîrmcnt,necquio quam eius naturæ additum arbitrentur,obrinere feputant ,utnullo modo quæpiam dei feientia efle dicatur, Plato autem negat feientem efle deum, (ed fupra feienriam efferri opinatur,in quo philofophorum pediflequâ pha lâgem habet,qui quafiid fibiper Platonem liceat ,ratum ordinem deorum conflituunt.Quorum quidem fententiam latis a diuo Diony fio reiedâ efle uideo^Sed aeceflït callidiflimus autor Auerrois, qui dei maximepropriam feienriam uitameffe putat. Nobis uero certius probatur cumulate feien» tem efledeum « Nam cum formæ angufliæex materiæeoncrerione orian» cur,intelligipotefl formarum genera quo magis materia uacant, eo magis ad immenfitatem quandam interminatâ accedere.Ex quo fein' debet quip# piam materia uacans,maximenancifci pernofeendi uim,feiundælt;j nature modo,nofcendi ac percipiendi oriri modum, Italt;^ præclare Arifloteles ait flirpium generi ob materiæ côcretionem,pernofeendi ademptum efle fern fum. At cum maxime deus fit ab omni materia feiundus âi liber,nemini du bid eflepotefl,euna feientedebere maxime uideri. Sedinterefl noflra feire, an 'a fatore mundi deo flngularum rerum genera pernofcantur. Multienim quafi magnam uideantur Ariflotelioperam dedifle, fingularum rerum fcri entiam elfe negant.Atcumeaquæfcientiarum genere noncontinentur,îi quoquam percipi nullo modo poflint,fatis côclulùm eße putant, nec ea qui dem'a deo intelligi poflê, In eiufmodi enim controuerfia diuo Thomæ uab de in ore efl 'a deo flngularum rerum genera pernofa, côtra quem ex cæfîa difciplina Aureolus multa Scoteogenere confcripfit,àffirmanseumflac» celcentium rariuncularum genera affêrre,quibus fingula a deo percipi pro» bare CO»

bare conetur. nec ita ab eo Auerroim feriri dicit ut cadendineccffitatcir7 ducat,Tantundem^ aculeorum affert argutus inhdator Garro.Sed prptef cæterosingenij gloria abundans Gregorius Arimineniïsjarticulatim argu mentorum genera retexit,qui quidem multa eius deturbandi caufa conari ùideretur,fidiligenrior Aquinateorû uerborum æflimator putaretur. At uero ex philofophorum genere Auerrois, maxime talum intorfit, cû a deo fingularum rerum genera percipi pofle negauit, nam cum eainterminata efle opinaretur, facile fe probare fperauit,interminata nullo feientiarum gc nere præfiniri pofTe. In quo non uidit deum in agnofeendo fecernere, nec fenfitli concedendumfic,abfurdumefleinterminata aliquo circunferipto feientiarum genere contineri, baud tarnen concedi oportere abfurdum ui/ deri^ab eo interminata percipi, cuius fapientiæ nullis fit fînibus circunferi/ ptus numerus. Exeadem quolt;j Arabum difciphna Algaxellus di Auicena, nobile recentiu philofophorum par, quanquam minime deo fingulaper/ cipi pofle neget,eum tarnen catholice fingula rerum genera agnofcere uo/ Iunt,non quidem quatenus per fe fingula exiftant.In quo fanenon intelligut fe deo infeitiam internofeendi dare. At mihi quidem uidetur, cum fingula? rum rerum agnitio, ad hominum expletam abfolutione pertineat, nccefle efle ut eadem 'a deo pernofeâtur ,Nelt;^ enim,ut ait Ariftoteles, confentaneu uideri debet quicquam ab hominum genere feiri pofle, quod dei notionem cidere putat ut deus infcius omnino putetur fi antipathiam ignorare dica# tur. Etenim abfolutionum genera quæin infen’orum rerum genen'bus ob/ flringuntur/impliciain deo äi lugata exiflunt. Et quanquam aha ui ab ho/ minum genere catholica ôc materia feiunâa,rurfumlt;ÿ alia ui, lingula mate rïa^ concreta internofcantur, fatendum tarnen efle uolumus, ut utralt;$ fub del fimplicem intelligentiam cadant. Nec multo quidem fecus eum malo/ rum genera agnofcere dicimus. Nam quemadmodum in muficis claudica tionem falfarum uocum exaudimus,quatenus a mufico artilîcio diflîdeant, fie deum uolumus catholice cunda malorum genera percipere, quatenus ab eius difciph'na diferepent, amp;nbsp;rurfum fpecie fecernere, quatenus non eo/ dem modo ab eo diflideant. Quaquam hoc loco ed nata difeeptatio, an dei feientia mutari ullo modo poflit.rienqenim qui ad ingenia capieda,mahti arum euerriculaiadant,quo concinnius argumentum cadat, deum dicunt quæcunlt;j agat,fcire omnino pofle, at cum plura deum moliri pofle, quam moliatur, arbitrentur, fequi uolunt, plura eum feire quam feiat, quod fi ita cftjfatis notum effe dei feientiam ademptione dt audu mutari poffe,Contra quos diuusThomas rotundius rude argumentum tornat.Nam deum dicit ea etiam fdre,qu3e moliri po(rit,nec ullo modo moliatur, nec tame ob earn

pofle quam rciat,nec item ob id quod fciat quippiam futuru efle pofle,qnod nullo modo fit,concludi putatut dei fcientia mutanullo modo poffit/ed ab eo uarietatem rerum perdpi pofife confirmât. Nos uero quanquam deum ftatuamus uanetates,côuerfiones^ rerumpernofeere, eum tame uolumus fine conuçrfione perciperc,cum fub eius I’ntelligentiam, nec tranfitioncm, nec receptionem,aut obliuionem cadere pofle dicamus. Ex quo quidé effii ci,ut quanquam res mutari uideantur,in promptu tarnen fït,eius fcientiam nullo modo in reruin uan’etate agnofcéda mutari. Idc^ eiufmodiflmulacro oftendi potefl.Siquidem quemadmodumoculus nitreum teâon'um contu ens,fuapte natura tranfgredientium corpora quacun^moueantur flncrei ceptione cernït,nec ullo tame modo eius agnitio,aut natura mutatur, quan quam res mutari uideantur, I’ta hoc idem tn dei fcientia acciderc pofle arbi/ tramur.Quare non fine caufa intelligendum efl ,anidem procrcator mudi deus extra le cætera rerum genera percipiat, Nonnulli qui Auerroi'm taw quam elephantem funambulum mïrâtur,deum quicquam extra fe perci’pe, repofle negant,inuidiofiflSme^ Themiflio obtredare conantur, qui deum cunda pernofcere confirmer, cum intelli'gat fe caufam ôi initium efle rerfi, id^ etiam Anfloteleo conchylio tingun t, qui intelligentiam mentem^ dp uinam uilem fieri opinetur,fi quicquam extra fepercipere pofle dicatur, quandoquidem cognobile intelligentiae abfolutionemefleuelit,cætera^ rerum genera, eius collatione fordefcere arbitretur. Ex nofln's autem lacof bus Appa folers de affluens Theologus, cum dçi agnitioné ad genita præt finin' cenfeat,eum quippiam extra fe circunfcribendo perci'pereputatjta^ eiufmodi flrudumjde nexum argumentum afFert,nam fi deus,inqutt,nege/ tur quicquam extra fe circunfcribendo pernofcere, ent cofiteri necelTe ob fcelera nullam facmorofis hominibus,muldam efle cöflitutam, quod efl fegt; natus confulto reiedum,propterea quod hoc aflumpto conceflo, dubitari non potefl,quin concedendum fit aliqua deum in fe, uel extra fe fceleru ge* nera percipere.Nam fi aliquod enminum genus pr^nofeere pofle dicatur, apertum efle debet, quod quæratur obtineri, fi autem aflfirmetur in fe qup t piam fcelerum genera pernofcere,fatedum erit hoc fieri nullo modo pofle, quandoquidem i n deo,nulla criminum genera inefle dicantur. Atqui fequi tur minime deum flagitiorum genera per cipere,igitur nec ob fcelera ullatn perditis hominibus pcenam efle coflitutam, quandoquidem ea illi omnino ignotaeffe dicantur, quæ quidem tota ratio multorum fuorum fodalifi gu/ flum excitaret,nifi ei quædam ineflet,tanquam in melle Corfico afperitas. Nos autem deum uolumus omnia fcelerum genera præfentia, anteada, amp;nbsp;futura percipere,quandoquidem nihil extra fe ex f ternitate,fed in fe omnia futurorum genera nouifle dicamus. At quando in deo minime eife fcelera confirmatur,planebeneconcedendum eric,nullo modo flagitiofum efle

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s E N T E N T. D I s T I N CT. H ».

■deum,nec tarnen ob earn caufam fequi uolumus,quin mfemet ah'orum fcô lera pcrnofcat.Itacj tutiflimi idneris celebritatem perfcquemur fi ab opifi/ ce ôé genitore rerum deo percipi cunäa dicamus.

Vibus quidem expofits quærimaxime hocloco poteft,anIde/ jS aru genera in deo effe dicantur, multi enim quibus non eft fine aliqua diuorum fyngrapha credendum,in hoc quæftionis ge/ nere,deum in femet cunda percipere dicunt, at cum fe ex Idea pernofcere negent/equi putant,nec item eum alia percipere. Quida etiam quafi hoc argumentationis genus Diony fieo colore pingere uideantur,de/ um,caufarum,non Idearum ratione pernofcere uolunt,quibus cum fatis fit diuo Bonauentura refponfum,nihil attinet ut oftendatur modo,argume/ ti corruptela quo ferpat.Nos autem fi Ideas rationes nominemus, fcire etû am potenmus, facile nos in Cacozelorum genere uerfari, quandoquidem rationum genera a Graecis logos, non Ideas nominari uideamus, Si autem uertendi uerbi uis nequa deperitura fit,eas potius formas amp;nbsp;fpecies uoce/ mus,quod idé multo ante'a M.Tullio,ôc diuo Auguftino ufurpatu fcimus, Itacp cum rediflime Ideæ forma: nominétur,fatendum eft Idearû genera in intelligenna diuina uerfari.Siquidem in omni rerum genere, que nullo mo do cafu gignuntur,neceffitas fateri cogit,formam fine efte ortus, nec enim agens ob formam molirctur,nifi quatenus in eo formg fimilitudo exifteret. Idl^bipertito fecernitur,nam in quodam agctium genere, forma ex natura rerum efficiendaru genera præcurrit, ut in qs quæ natura moliuntur, que/ admodum hominé ab hominegi’gniuidemus, in quodam uero genere ex intelligentia forma antegreditur^ut in ijs quæ intelligentia moliuntur,que/ admodü ædis fimulacrum in architediopificisl^ mente infidet,quod qui/ demædis Idea rite dici poteft, quandoquidem architedusædemadexco/ gitatam fpecie referre conetur.Cum aute cöftet nullo modo cafu,fed a deo per intclligentiam agentem, conftitutum efle mundum, perfacileintelligi poteft,in intelligentia diuina effe formam, ad cuius fimulacrum mundi ma/ chinam conftruxerit.Sed quærendum uidetur,an plura Idearum genera di cantur. Plato enim qui primus eft hoc nouo nomine Idearum genera com/ metus,in quocuncj genere multa participatu,lt;3i: unum natura, multaq ma/ teria concreta,ôt unum feiugatum effe uoluit, Italt;^ feiugatas fenfilium rerû naturasefteopinabatur,acquatenuseiufmodi fenfilium rerum naturæfe uiciffim conglutinarent, ordiném^ certum nancifcerentur, Ideas uiciffim inter fe ordine ftrudas effe cenlebat. In quo quidem non agnouit minus fe cernere,quamquidefuolumine uident,utqui funalia præferunt,minus uident, quam qui fequuntur • Nam primum Ideas ftatuit fenfilium naturas effe rerum, cunlt;j inter fe natura diflêrre arbitraretur, eas deos effe uoluit,

fnulütudincm^ deorum aHêrens,unum fummum conftituit » Nos ocroney gamus hæc idearum genera fenfiliûrerumeflenaturas,cumncceflêefléitt, dcamus quatenus ueritas efflagitet, flatuerererum naturam ab eorum ge# nerefeiugari,quorij naturæexiftunt,quod eft f utpræclare ait Anftoteles ) bonû quippiâ inducere, boni natura uacans, quod quale fit à quoui's intellw gi pufione poted, Nec tarnen ob earn caufam in deo negamus plura Idearû genera uerfari,fcdplura genera,ut ab co percepta,efle uolumus.

VErum noflri negotij eft prouidentiam hoc loco perquirerc,propte reaquod prouidentiam indcoefle uolumus,quandoquidcmnci cefle fitjUt ratio ordinis in ultimum menti diuinæ infit,ratio^ ftatu endarum rerum in ultimum prouidentia dicatur.Ob eam'^ caufam iure de Democriti à Epicuri manibus eft extortus mucro , qui dum mundum cor# porum concurfione fortuita ef^dum efle cenfebant, prouidentiam reruni cxcluferunt.Nihilo^benignius audiendi funt,quibus ea tantum,qii^ nullo modo cxtabefcunt,prouidentiæ fubieda eflè placet, cum fatis perlpicuum fit, cunda perinde diuinæ menfioni, ut artificiofa rato artis ordinifubeife. Ex quo quidem libet multorum philofophorum infaniam acculare, qui ut a cæterorum inuentis difcreparent, pugnantia incredibilia multa induxe# runt, quafi laus effet gignentis ingenq tranfilire præfcripta, etiam fi depra# uata genuiflent, quod ego non tarn faftidio quam ignoratione accidifle pu# to,ut qui ptpdare hominem nudum pingere nequeunt, lenocinio amidus, artis ignorationem obtendunt. Qui enim cuiquam fano in mentem ucnire poteft,ut rerum uniuerfarum prouidentiam excludat,aut mundum dei pro curatione adminiftrari neget; At multi tame fuerunt,qui cunda,nuna mem , tediuina,nullarationcgubernariopinatifunt, fed omnia cafufieriuolebat, quod fi hi in philofophorum genere inuenti funt, num mirabile uideri de# bct,quafdam prägnantes fcEminasreperiri,quf carbonum cementorum^ efu deledenturdtacp multi ut argutius fapere uideantur,nuno modo proui# dentiam diuinam negauerunt, fed earn miniftris uti uoluerunt, affirmantes cam régis quam fimillimam uideri, qui adminiftrandarum rerum fuarum munia difpertiat.Ob eam^ caufam Plato tripartito prouidentiam diftribu# it,nam unam autoris rerum deieffe dixit, quæ fpirituum in primis naturae, rcrum^ uniuerfitati confuleret,alteram aiebat effe earn, quf fingulis rebus quae extabefeerent dtf gignerentur prouideret,quam his cœlitibus tribuen dam ftatuit,qui circum codum meantes cœleftia corpora impellerent, ter# tiam uero putauit, qug rerum humanaru procurationem fulciperet,eamcg dæmonum generiafcripfit, quos inter homines öd coelitcsinceriedoseflc cenfuit, quam quidem fententiam multi tanquam ftatuam admirando prg# tereunt, Nos autem cunda uolumusprouidenoa fine miniftris gubernari, fed tarnen

fed tarnen quædam intermedia efle dicimus, quitus non carentia uirtutis, fed affluenoa probitatis I’nferiora regat,quarefïquicquam cuiquam bene fortunate^ euenturum nbsp;nbsp;nbsp;deum, ccelites, ôe cœlum, fuflragari oporterc

dicimus,nam fæpe alicui præter propofitum bene euem're fcimus,ut fi quis 'arando auri urnamexcutiat, quam nullo prorfus modo eratilhin ammo perquirere.Etenim fæpeaccidere fol et, quempi am moli'entem prater pro/ pofitum moliri, non tarnen præter heri propofitum molin’, cui fit lure fub» ieâus,quêadmodum fi M.Tulh'us, T. Ti'roni aliquo proficifci lubeat; quo coimprudéte Alexionem prfmiferat,intelligi debet Tironis propofitum, præter Alexionis,non præter M.Tullij propofitum uiden’.Eodem^ modo quanquam homini quippiam fortuitu amp;nbsp;cafu accidat, id tarnen quippiâ ßai tutum dicitur,nam cum homines corporis natura cœlo,intelligentia cœliti bus,uoluntate parenti rcrum deo fiibiedi fint, all quid prater propofitu ho» mini accidere poffe dicimus,quod tarnen rato cœli ordine, uel coelitum uel dei conftitutione cadat.Eodem^ modo de feledione d: fato difputatur. ’

De Pr*df{linAtione- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diflinflio VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'‘3 1

ITalt;^ permagnirefert an parens file deus homines per præfignationem fel Iga t. In quo quidem intelligendum eft, cunda prouidentiæ diüinæ elfe fubieda, prouidentiæ^ interefte res in ultimum ftatuere. At finife ad quern genital deo ftatuutur,duplexomnino dicitur.Vnus quifuprage# nitarum rerum progredientem naturam conftituitur,qui quidem cum pter nitas nominetur,infabricatore rerum deo contucndo confiftit. Alter uero eft ad naturam progredientem aptus,quem genita confequi poflunt fuapte ui Óe naturæ fuæ modo. At ad eum fînem,ad quem quippiam fuapte ui per uenire nullomodopoteft,neceire eftutea perinde abaltero,uttela^iacu» lante transferantur. Ex quo quidem iure natura rationis compos, quæ im» mortalitatis eft capax,ad æternitatem tanquam^ deo fublata fubuolat. Ob eam^ caufam affîrmatur prpfignationem certiflïmos eflêdus côfequi,cum tarnen nullam neceflîtatem afferat. Nam quanquam præfignatio pars pro» üidentiæ nominetur,haud tarnen cunda, quæ prouidentiæ fubfunt, neccf» fana dia ullo modo debent. At quædam fortuitu cadunt proximarum caû» farum modo, quæ funt ad id, à prouidentia conftitutæ, cum tarnen ratuS prouidentiæ ordo nullo modo fallat. Eodem^ modo dicimus ratum præ* fignationis ordinem efle certum,nec tarnen hominis mentem, libera pote» flateorbari. Sedilludforfitan perquirendumeft,num certus feledorum numerus dicatur, Aureolus enim quafi auri ftipe diflerendi fundamenta in» choarit,ei dicit, qui conferuare uniuerfos félicitatis^ compotes fieri uelit, baud quaquam eflè confentaneum,ut feledorum numerum circunfcribat, cum magis fua référât uniuerfos fine excep tione conferuari uelle. At cum id deum maxime decere putct,facile intelligi debere dicit,ab eo feledorum

rtumcruni nullo modo drcunfcn’bi.Idqûe etiam arâius aftringit,nam fî dèi usinquitjfeledorum numerumcircunfcriberet,neceflârioquofdam feli/ geret,quofdam reijceret ad necem, at cum penmquum fit Faten quofdam, deo ad mortem præfïgnando detrudi,penmquum etiam uideri debet, uo luntario motu ab eo circunfcnbi numerum,öe quofdam cooptan, amp;L quoflt; dam explodi, cum magi's ad uentatis fimih’tudinem accedat, ab eo uniuer/ • fos ad uitam defignan. Atc^p etiam multi certam numeri fummam non dci ducunt,ut fi dicatur, certum effe, centum aut mille hominum, non Fabium aut Curnum conferuatum iri,quod quidem nulli fane Theologorumpla/ cet.Ex quo erit confiteri necefle, autori deo prseiignatorum numerum effe certum,fed intelligendüm eft deo non modo cognitione,qua fcilicet perin de præfîgnatos, uc harenarum numerum internofcat, fed etiam feledione ' certum efle numerum. Quare ut Architedor præfinitum modulum in ædi ficandi defcriptione metitur, præfinita^ mébrorum genera delcribic,nec circunfcriptum lapidum numerumfecernit, fed tantum arripit, quantum (it ad cumulandam parietum menfionem fan's,fic deum uolumus in rerum uniuerfitate metin’. Etenim autor ille rerum deus mundum efficere uolens, jSatuit qua menfione,quo numero,rerum uniuerfitas contineretur, ut fcili/ cetquoteflent aftrorum,fphærarum, uel primordiorum genere futura, at tabefcibilium indiuiduorum genera, baud quaquam in primis fed taquam minoris gentium in uniuerfitate conftituit. Itacç quanquam horum generû numerum ei notum elfe affirmamus, baud tarnen pecudum, formicai û auc culicum numerum antcconftitucum effedicimus, fed tantum eiufmodige* neris ab co fuiOe edudum,quantum effet ad fpeciem coferua ndam fa tis. At cum in omni creatarum rerum genere,natura rarionis compos,in primis^ ea quæ fit felicitatis capax,ad uniuerfitatis probitatem ßatua tur, conlenta/ neum uideri debet, generator!’ deo præfignatorum notum effe numerum. Sed interim caufa indagâdi datur, num molitoris dei uoluntate quidam imi probentur, à quorundam feledus babeatur. Ineiufmodi enim quxflionc Aureolus d.Tbomæ ambitiofius obtredans,boc modo concIudit.Omnis qui uoluntario motu inalterumanimaduertit,eum(^intabificafcelerum genera incurrere finit,quo puniendi autpledendi occafionem nancifcatur, læuus omnino immanis uideri debet, cum tormentis amp;nbsp;poena pafcatur, at IÎ deus uoluntario motu quofdam improbare diceretur, neceffe effet etû am faterieum fæuiendi uoluptate deledari, ac crudelem immanem«^ uide« ri, quo nibil dici poteftin tota dei natura abfurdius. Atlt;^etiam inquit,quan quamfineiniuriafigulusexeadem creta quædamefcaria uala,quædamla/ in’naria tornet,Ä: uitriarius cyatbum amp;nbsp;matulam fine iniuna confier, baud tarnen idem bis accidere poteft,qui bonoru amp;nbsp;malorum,honorum óc coni tumclif genera fecernüt,nec enim homines fine iniuria, débita abfolucione

SENTENT. DISTINCT. V/t fraudantur,autintetro fempiterno(| erumnarum angoreuerfanturjigiÇUf necdeusuoluntateexeodem generequofdam feligere,quofdam improba re dicitur. Contra quem agmme compofîto cohors Aqinnatea conçu rrit. Nos uero fi dicamus,a deo quofdam uoluntario motu improbari, mini me tarnen eum uolumus dcleâari pœnis,aut tormentorumuoluptate pafci,fed id ex luftitif menfione nafci affirmamus,in qua culpa ad pœnam ftatuitur.

ATlt;j huic quf ftioni finitima cft de dei potcntia diïceptatio ♦ Sût cnim mulo qui eana,interminatâ eflê negent, inea'^ fententia probanda, dum ftrué argumétorum cumulant, â: modo laxius Ariftotelé quâ aurum dilatant, modo tanquam in uifco inhæferit,cxplicant,in id genus lu/ dien deducunt, quod pueri foris ôe intus uocant. Nos ucro eum ex rerum ortu,quandoquidé nulla circunferipta uis, quippiam ex nihüo gignat,tum ex motus çternitateinterminatâdei potenriam indagamus.Eodem accedit quod hominum intelligentia ab omni materise concreoone feiunâa, in infî nitum^ in immenfumqî progreditur, quod ex co feire licet, quod omni ein cunferipep magnitudini,intelligcnop capaci tas, aliquid maius adijeere co/ gitandopoteft^nullam^ukimi oram metitur.Etenim fruftra intelligentiae acies in immefum fieri uideretur, ni quippiam interminatu exi'fteret, quod incelligicogitationepoflet.Exquonotuefle debet, aliquid immefum quod intelligi polTit,exiftcre,quod deum effe fateri cogamur. Ergo pcrfpicuu etii am effe poteft,deum immefum, interminatamlj eius potentia exiliere. Atlt;ÿ eoam nullo modo effeâus eaufg fu^ finibus exit, at eum intelligétia, 'a pare/ tedeo dimanet,quf eft cudarum reru caufa, generatrix ôt princeps,igitur nihil intelligétia deo maius cogitando pcrcipit, quodfi terminât^ magnitu dini aliquid femper ingétius adderc meditando poteft,facile eft etiam intel ligi,nec deum terminatu,nec uim eius efle eircunfcriptâ.Ita«^ cum perfpicu urn lit,minimeu{m eius ad quepiam effedum prpfiniri,fed puritate naturg cunda molin’ pofle,dubitarione non habet, quin omnipotens fit dieendus* Etenim uis feminis humani nunqua lupum aut piru gignere ullo modo po/ teft,nec item uis corporea, gignédorum cœlitum facultaté nancifeitur, co/ demcÿ modo nee futor tcrebram,ncc figulus Icrtam conficere poteft. At fa/ bricatori deo nullius eiufmodi conficiendigeneris facultas adimit,nec diflï militudine aut prgftantia, nee ademptione materig» Quandoquidé nullam inmoliendo materiâefflagitct,cum nullloantecedéte moliatur, Italt;$ quanz quâ omnes fateant omnipotente eflè deü, multis tamé folet difficilis uideri eius rei explicandg ratio,liquidé D.Thomg perfpicua fynceritas eft,liberri/ me omnipotente efle dcum. At plerit^ cum fetinû Ä phalemû habeant,ma lût haurire de fece,ôe cum probabiliora dicant,incredibiliora indagare uo/ lunt,Ex quo magna autoricate Theologus Aureolus,quacunc^ fummam d.

Thomæ cutcm ledere conatur,aflfirmans pofle deum ex nihilo quippia mo» Iin'jCinefaäa^ hominum corpora ex læti tenebns ad mtiiendam lucem rc» uocare,præditislt;jgloriacorponbustabefcibilem adimerelucm,acmulta generis eiufdem molin' pofTe conßrmat,at cum hæc ab hominum genere fi» ne repugnatione perci’pi pofle neget, ob earn caufam id inanius dici arbitra tur,nec fas elfe cenfet,negare, quf dak dço cöfici nequire, propterea quod homines ea fien nullo modo pofle opmentur.Ex quo efl illa Aquinatum co tradicentium nata ratio, qua ita eius argumenta rétorquent, ut oftêdant ab hl’s deo,contumeli'p nebulam offundi,nihil^ineptiusefleputant quam tarn nobilem à: probatumTheologum, ad omnes argumetorum angiißias, ad omnes'^ uerboru angulos reuocare,inducere'^ eum ffpe 'afe diflèntienté, ff pe difcrepantem,cum^fe diflTideat nemoin Theologia minus. Sedin hac difceptatione nonnulli opinätur, multa facere nequire deum, nam nec eum efle corpus,nec mutari, nec augen', nec decre feere qui'dé ullo modo pofle dicüc,nec item eum lalTitudinem aut fenedutem fentire poflfe, nec obliuifci, neepati, nec rurfum nanci’fci in anteada ui'm. Eodem^ modo nequïre efle ni'fi probum,nec aliqua malorum genera uelle, nec delmquere quidem pof* fe.amp;c quo multi quafi tortuoflor uulpis adituspateret, deum dixerunt præ* ftantiora quammoliaturmolin nequire,nam nec recentatoremChriflum, nec dcam matrem præftantiores elfe polfe aflîrmarunt. Nobis uero placet quocun«^ genito,quod drcunfcriptum fit,aliqui’d fieri pofle præflantius,at eo,quod nec genïtum,nec terminatum fic,fatïs eft arguméti nihil fieri pofte abfolurius.Sed cum duplex fit rerum gem'tarum probitas,una quf per fe, al fera quf collatione expendïtur, neminï dubium effe debet, fïquïppiam per fe ponderetur,qum fatendum fit,aliquid eo fieri pofte prf ftantius,fi auté ad autoré deum quippia collatione refer atur,qui'n concedendu fit,i'd ab i'mméz fo,cui côfertur,interminatâ magni'tudiné nancifci'. A'tc^ eriam ordo earüre rü quf deo afcnbütur,tripertïto defcribitur,na qufdâneclibere quidéeius poteft i tl' côcedûtur,ut fi dicaf efficere nçqui’re deû, ut pugnâtïa fîmul l'n eolt; dé ueri curriculo uerfent,quf dâ etia ab ei'us ^bi tate diflïdét,quf minime eu molin’ pofte negamus, quf dâ quf inter fe nullo modo pugnât, fed diflïderc fpedatu apparêtji’n quo genere libéré côfici'undi poteftas non adi’mi'tur.

DEi’ncepseftdedei uoluntatedicendû. Hoc aût loco fein'debet, l'n quocuncß intelligétif cÔpote l'neflê uolûtaté. Qiiéadmodû l'n quo cunc^ fenfu prf dito,animalis appetitio l'neft. Atlt;j illud quoc^ intel li’gendû eft,dei uoluntaté caufam efte rerum,eumcp uoluntate no naturf ne* ceflicate agere,uti’nfcite quida cópi’tali’tij philofophi’putarüt. Cûlt;ji's caufa catholi'ca rerû umuerfarû fit,intelligi debet,fien’nô pofte, qui’n femper ei'us Holûtas expleatur,ob eam^ caufam notû eft earn mutari'nullo modo poflè.

quo fit ut nec dolor nec tnftma in dei naturam cadat,cutrj nullis pcfturbati/ onibus quas Græci uocât,quatiaturdcus.Exquoeorum ftolidiflîma leuïtas exploditur,qui mœrentes ôc lamentantes deos induxerunt, traduxc runt^ eos ad humanæ naturæ mœrcntis luâum, quo nihil eflc poteft 'a dei natura difiunâius,quandoquidem omnis turbida afteäio, corporeæ muta tJonis modo fiat,quod minime in dei naturam cadit,qui afomatos efle dica» tur,etenim licet llatum uidere mcerentium, aut eorum qui dolore côfîcian Cur,quorum tacita ora pallefcunt,flacdda mébra trahûtur,languefcûtocu lijingua fingultit.Et quanquam in eum uoluntas cadat,ab eo tarnen appeti cionis ægritudo dcpcllitur,cum appctitio in reru futurariä cupiditatc uerfe tur,dcdeus in femet omnia bonorû genera contincat.Quod fifua norefert appetitio,nec fpes quide referre poteft,quandoquidé fpes non dum bonum obtineat,fed futuri expcäatione lætetur, quod lógiflime 'a dei abfolutione abeft, quae nullû auâû extrinfecus fufcipere poteft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut fpes futurû bo/

nû,ita metus impedens malü côtuetur, fed in que nec cadit fpes nec metus in eundem cadit,quienim timere poteft,qui nihil habet impedens,quod ti/ mcndum fidEodem^ modo pœnitentia öi. inuidia uacat,quarû altera eft co mutatiouolutatis altera alienobono angitur, alienumcç malû fuü opinât. Et quoniâ ita eft appetitio alieni mail cum libidine ulcifédi, minime fuaptæ fpcdei modo in dei naturâ cadit .Ex quo fas eft fcire eum quolt;^ odio uacare, nam cum nulla fit eius uolûtatis procliuitas ad malû, perabfurdû eft opina/ ri,quippiâodiofum efle deo,fiquidé cû omnia abeo,tanquâ ab autore dima net,fi quippiâ illi odiofum efle diceret,necefle effet confiteri,eû id haud cflè uelle,quo nihil dici poteft in omni theologia indodius. At nos interdû mei taphoricos quædâ illi odiofa elfe dicimus,nâ illi ôc malorû genera efle odio» fa,«3t aliquod ingétius boni genus uelle alfirmamuSi quod haud fieri fine mi noris boni ademptione poteft, quemadmodum quatenus iufticiæ tuendae bonum uelle affirmatur, quod fieri fine animaduerfione nequit,quomodo em generis humani focietas iuris^defcriptio leruaretur, nifi tot fures, tot gralfatoresjtot homicidf ,tot depc culatores,tot hoftes publici plederent^ nû céfemus feruari hominû ïncolumitatê poflê,fi totflagitiorû,uexationûlt; cædiû,direptionû,r apinarû impunita fcelera ferantur; Atcp etiä gaudiû ôi deleâano,quatenus patheticæ fint,a dei natura abfunt, non fuaptæ fpeciei modo ab eo repugnant. Siquidem gaudium eft placida quædam uolunta# lis quies, deleâatio autem quædam muneris abfolutio, qux, ut ait Arifto/ teles, munus ut adolefcentia pulchritudinem abfoluit, at cum deus abfolu/ tiflîmum munus intelligendo nancifcatur» in promptu eft iucundiflîma cum deleâatione intelligendo perfi-ui,proprium eft enim dei in femet gau/ dendo deleâari, Ex quo intelligi debet amorcm in dei naturam cadere^ quod cum ita fit/ater i neceflè eft etiam,uc cûâa quas çxcant amare dicatur»

Scd pcrfpicuû tarnen uideri poteft,plus ab eo præftantiora amari,nam cum deus caufa fit præflantiærerum,nullo modo in rerum generc quicquam al terum altero præftantius diceretur,ni qupdam plun’s in amorefaceret.Nec tarnen ob id fortitudinem,temperâtiam ôe id genus in eo effe dicimus, nam cum deo omms turbida affêâio abfit,fatis eft argumenti,ab co etiam bp c uirtutu genera abeflêjcum in fenfili animi parte uerfentur,in qua, ut ait Ari ftotelesjwaâ» efredicantur,quâquam interdum metaphoricoseffeduum fimilitudinc,haecgenera in deo ucrfari affirmamus. Sed cum quædam fint, quae appetitionis prodiuitate in aliquod corporeu bonumrapiutur, quod (enfuum uoluptate cietur,quales epulares,amp; uenereae uoluptates nominan tur,quibus tanqua antidota,Sobrietas,Caftitas,ó^ Temperanoa, adhiben* tur, facillime tanquam corporeæ,a dei natura depelluntur, cum nec meta# phoricosquidem deo congruant, amp;nbsp;patheticæ fuapte natura dicantur. Ex quo iure eft data eorum illudendi caufa, qui ientantes potantes flagitio# fa^ libidine ardentes induxerunt deos.

DeTriniuie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IX.

HAdcnus de dei natura confcripfimuSjnûc fequiturutca diuina ge# ncra perfequamur,quibus deum unum ót trinum effe ofteditur,dc qua quidem re,magna hominum certatione|)ugnatur. Nam lite# ratores multi',qui tanquam tubera fine radice uiuunt,id ob earn caufam ne# gant,propterea quod minime eflè pofte arbitrentur. NonnuUi uero dû ha# bent ratum,quod probarint,amp; falfum quod opinatione fufpicantur, fcediflS me in dei natura labuntur.Quibufdam etiam qui ne ignem quidé calere pu# tant,nifieum manu contrelt;ftarint,nihilcredendum effe placet quod fupra progredientem naturam uideatur.Multorum quolt;jftudia tardatur, quod id credere nolint,quod minus fub eorum cognitione cadat,quæ quidé erro rû prauitas ex ingeniorû imbecillitate defluxit,fiquide cu fenfuû anguftiæ, ex quibus hominu agnido eruit,in externoru fenfiliû genere uerfentur, fa# tis notum effe debet,his,tanquä côpedibus,intelligennæ curfum retardari, diuinao? capeffere nequire, At mihi quidé nullo modo confentaneû uideri folet,quoniâ multa interdû incredibilia uideâtur, ea fieri poffe negare,nam codé modo nec credendû eflêt, aut ab eleâro paleâ, aut ferrum,à magnetc trahi,cum illi lapideo rigori nulla ineffe appareatrapiendi uis, nec ferrü du äile fuapte natura uideatur,nec item céfendum effet ab iafpide defluentem fifti fanguiné,quæ enim eflè poteft lapidi cum fanguine cognatio f Atlt;j eti# am quis credere deberet,'a ftruthocamelo concoqui à molliri ferrü, a leo# ne côcoquinequireir^cû multo fit leonis qui ftruthocameli natura feruidioit nihilo^ facilius exiftimandü effet,cyathü cinerefartü,tantundem aquærc# fertum quam exhauftü capered Eodem^ modo nec putandü ab Echinæidc pifciculo uolantia nauigia fifti, quæ enim uis tantillo pifciculo ineffe poteft contra

SENTENT. DI S T I N C T I O I X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,5$

contra tantum impellenaum remi’gû conatum,côtra tam uarios ruentiutil uentorû ïmpetus^côtra tantas procellas æftuanti’s maris:' quis putaret quæ nec ancorarum ladu, necfunium catenarû nexu continent, unius pifciculi adhæfu côtmenVQuod fi hæc fieri uidemus naturae progredientis uia,quo rum nulla affern ratio poteft,num exiftimandü eft nobis,qupdâ incredibili* ora in dei natura exiftere, quæ nullo modo fub hominis notionem cadant? Nelt;5 enim ego fas efle puto,cum tam uariæ inter fe uolûtates, tanquâ dtflï/ dentes l’ntelligendi diflimilitudines fint,quod cuiquâ tanquâ rarum inhæfe/ rit,id ab eo debere pugnaciflime defendï,etenim id quod læpe facile in alte ri’us fenfum irrepit,ab altero percipi nullo modo poteft, An cenfedû eft fo» Ils autlunæ naturâ, pen’nde in opilioms ut l'n eruditi mtelligentiâ influerez ôi rurfum eandé æque erudi’to acphilofopho liquereç’Num igïtur,quoniâ multa l’nterdum a philofopho dicantur quæ alten us intelligentiam fugïât, dicendum erit,ea credi non debere; Ac rurfum fi qua interdû inducat, quæ fupra naturæ complexum uideantur, ob earn caufam neganda putabimus, propterea quodrationeindagan nequeant; An non ufucermmusintelhgé tiatn m ueri ludicio pernofeendo, caligme oftundi ran non uïdemus multa in lapidum,aquarum uel herbarum genere ignorari; Atqui hand tarnen fe/ qui dicimuSjfi ea minus fub acié l'ntelligétiæ cadât,quin ea eftè di ci debeât, cum nec fequi uideatur,fi multa abdita naturæ minus percipi ab hominum 'genere poflînt,quin eftè dicantur.Ex quo intelligi’ poteft perabfurdumuide 1 bid falfum efle aflirmare,quod quæri minus ratione pofiit. An putandum eftmultanon emanaturaji rationis tantum complexu perquireretur deusr Quisnon uidet quoldam crafliore ingenio Ähabitu naturæ hebetes,uC nullius fubtilioris dilputationis compotes fieripoflînt,quofdam defidia in» genij naturæ focordia teftudinibus efle tardiores,qui cum noftu in uitam tanquam in urbem ueniant,noduqj difcedant, nihil aliud inde referunt qua ' adumbratum fimulacrum urbisîQpid dicam de his qui uitæ procuratione occupanturrquorum alij in artificiorum,alij in bellorum genere, akj in Re« Pu.uerfantur.Iam quantum operæ in alea,in conuiuijs,in erudito luxu con» . fumiïur; Quantum ftudij eorum ambitio conterit, qui adfortunæ altitudi» nem obrepereuolunt,cum tarnen, ut pufiones, nihilo celfiores fiant, etiam fi in Hadrianæ molis faftigio locentur, quos quidem omnes fatendumeft, ^dei agnitione auocari ,cum ab his nullum

naturam feponatur, à cum cæterarû rerum auari lint, in temporis iadura prodigi reperiuntur.Num igitur quoniam hife intenebrarû gurguftiû cô/ iecerunt,oculos^ fibi eruerunt,credere nullo modo debét; ôt cû minus ipfi ftadia accliuiora currâ£,opinari cpteros currere nequire; At«^ etiâ none per Ipicuû eft, quantû tëporisitrGrâmaticorû enarratione, quantû in fyllogif» mis âilemmatibusDialçdicorum, quâtumin Mathematicorum puluere, quantum

quantum in phyfiologia confumitur; nonne notum eft fine harum dodrina rum comitatu ad metaphyftccn perucnin' nullo modo pofte,qup extima eft diumæ naturæ indagatnx:’ At qui’s tarnen his doârinarum præfidijs fc ob» repere pofte in dei agnirionem fperat quotus enim quifc^ eft qui non fateai tur multa in his nondumfibi efleexplorata,multaetiam fibi opinanda refta re’quis ignorât in omni doârinarum explicatione, multa pe falfa tanqua in mails punicisrancidiora grana mifcerijdcaliquem in his Temper relinqui duhitandi nodum':' Aut quis non uidetidquod Platoni placet, uehementer Ariftoteli difplicercf et quod Stoicis probetur,a Peripateticorum familia rcfelli; amp;nbsp;quod ab altero conneâatur,ab alio euolutum retexi ? Adde etiam fi placet quod nonnulliomnia philofophorum dogmata exagi’tat, quod ex his muld, nihil certi eftê affirmant, quodc^ etiam ftvpe falfum aliquo uendi» bill fophiftarum latibulo occulituit Ex quo fciri maxime poteft, homines in magna rerum obfcuritate uerfari,ac ea quæ rationum adiumentis indagari nequeunt,inftrudu libatuqj diuino oportere credi.Etenim hominum abfo» lutio in dei natura agnofcenda ucrfatur,fiquidem fruftra intelligiliceret na/ turn eftè hominem,nifi eftet illi propius attingedus limes, ob eam^ caufam patefaâutn eft illideiliberalitate iter, quo ad eius notionem fine prolapfio» ne contenderet. Itatj in eiufmodi quæftione quærendum eft primum,nuni in diuina natura progreftîo efte uideatur. Arrius enim hæreticorum 6x,'a quoSabellij adiutus efterror,qui æque earn progreftîonéexpendit,ac eau» fa progredi in efiêâum dicitur,quatenus fcilicet aut eum impellit, aut in eo fimilitudinem fuam infculpit,quorum neuterprogreflionem in deinatura ftatuit, Siquidem nullo modo eiufmodiprogreftioné definimus, quatenus in rerum corporearum natura uerfatur, fed dimanatione quæintelligipo» teft,metimur,ut uerbum à Ioquéte,quod intelbgi poteft,in eo^ infidet. Ex quo fciri debet uerbi progrelfum, generationem in dei natura uocan. ucr# biim^^ dimanans nominari filium. Quare non fine caufa magno certaminc difeeptari folet,a n fpiritus ut amor ói uoluntas dimanet. Diuus enimTho» mas maturus ôi fanus theologusperfonam aliquam quam Greci vr^uffuTrcif uocant amoris modo, in dei natura progredi arbitratur. At acerrimus belz lator Scotus,quiuelut ferrum ufu fplendefcit, fpiritumtanquam amoris a» dum dimanare cenfet, affirmans in his, quæ in rerum diuinarum notionc uerfantur,diuorum ccetum fequendum efle ducem,quiin omni methodice Chriftiana Ipiritum amorem nominent. Henricus autem qui peruenire ad triumuiratum cupit, ex his rebus affirmât, quæ ufu experimur, nos debere ad naturp diumæ notionem permeare,quandoquidem in nobis tergeminp diuinitatis ftmulacrum infidere dicatur. At cum ait nos duplex amoris ex» periri genus, quoru unus blandilTimus ex rei obiedæ inuitamento oriatur, alter igneus d: exardefeens fit, quo uoluntas ad rem obiedam impellatur,

Utrun^ analogica collarione in deoeflèopinatur.Nosuerocumdicamiw quippiatn So-i uiAts amon's dïuinitatis^ aâu in diuinitatc progredi/acile fegt; quiuolumus,profopon aliquam efle,amoris de uolûtatis progreflione ma» nantem, fed cum perfpicuum fit nullam quam fpiritus profopon uideri, in promptu efledicimusjfpiritumamofis uoluntatis«^ progreffudimanarc* Sed caufa Scoto exoritur^cur nolit parente de filio fpiritum natura educi, cuiita eft Gregorius Ariminenfis affenfus,ut nee eum libere dimanare opi» netur. Atuero cum affirmamus filium intelligentiæ modo ut uerbum, ac fpiritum uoluntatis modo, ut amorem progredi, neceffe erit confiteri no» bis,amorem,auerbo dimanare^idlj maxime rerum ordine probatur.Siqui dem nunquam cernerelicet,ab uno plura fine ordine progredi ,nifi in eoriï genere,qu3e inter fe materia differant,ut figulus ollas materia inter fe diftin âas tornat,quf inter fe nullum certum ordinem nancifcuntur,at in his gene ribus in quibus nulla eft materiæ diftinda defcriptio, femper ordinem repç riri dicimus.Quod fi ab una parétis perfona, w fwawT« duas dimanare afFiP mabimus, fatendum ericetiam'a nobis, in his ordinem quempiam uerfari» At cum nullü his præter naturae ordinem afcribi pofte uideamus,quo unus ab alteroexiftitjfieri non pofte fcimus, ut fïlius de fpiritus ita a parente pro» grediantur^uteorum nemo ab altero dimanet, nifiinhis materiæ diftinda defcriptio ftatuatur,quod fieri ullo modo in dei natura nequit.Ex quo fas e» rit confiterijfpiritum^ filio dimanare Jtalt;job earn caufam diuinitatiprofo/ paafcribimus,inquirimus(^primo an hæ inter fe æquales efte dicantur. In quo non defino eorum hxreticorum laetalem ftolidiftimam'c^ fuperbiam ib Iudere,qui opinionum prauitate laceraruntdeum, quod enim dolium tarn pertufum quam Ma cedonius Pontifex inueniripoteft,cui fpiritus non uide turdeusraut quid Donato Numida craftius, qui Africam totamhoctetro latice refperfit,ut parente filius, de fpiritus filio minor uidercturinam quid de Eunomio morofo fophifta dicam, a quo eft diuinitatidiflimilitudo adie da; quid Prifcillianum commemorem,quiutbigener quondam monftrum conflaret, Gnoftica amp;nbsp;Manichea uenena permifcuitrlam quid Arrium no» minem ardentium hæreticorum follem,qui in diuinitate multitudinem tanquam gradus minoris gentium adiunxit:' nonne fatius fiiifiet nullum eis tributum efte ingenium,quam tanta cum lue datum, quaquam intelligi po» left eos cum nocere uellent profuifte,prouifum^,'a deo,ut eorum adumbra tis præftigijs,ueritatis lumen eluceret. At quanto melius ex noftris D.Tho mas æqualitatem in diuinitate ftatui oportere putat,cum maius dit minus in dei natura uerfari pofte negat.Nobis uero fi diuinitati æqualitatem adimé» damefteplaceretjConfitendumetiameffet nullomodo unaminter» gemma diuinitate exiftere, nec wg««■»sr« tres,unum exiftere deum, quod fierinuUo modopoteft,ergo ncceffe uidcridebet,ut æqualitas in diuinitate

flatuatùr. Sed quarrendum hoclocouideturan w^utru-^eii dimanans^prim cipio Ejo fit m æternitate par.Am'usenim duodeciïngencrandi genera in* ducit quæ aflêclis fuis tanquam chn’as edifcendas præbuit, ex quitus multi tudo illa appendixjUaria eft môftrorum genera commenta. At diuus Tho/ mas detrahendarum controuerfiarum caufa, filium affirmât parent! in eter nitate efle parem ,cum præclarenotum fit,filium'aparéte, non uolütatefed natura generari.Italt;j parentis naturam,ab pternitate abfolutam efle dicit, ac ut filium parenti,itafpiritum utricjftjernumefle parem. Sed cum parens is fic,^ quo alius dimanet,facileintelligipofleputat, parentem phncipiû de» bere dici.In quo affirmat,aGræcis principij ât caufæ nomen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mi

fceri,reâius^ noffros principij nomine uti, cum nomen quo latius uideat, eo aptius diuinitati côgruat,quare diuinp naturæ nomina imponimus, qua tenus eiusabfolutio in rerum creaturarum abfolutionefplendefcit,multa(ÿ etiam interdum metaphoricos inducimus.Et quo fatendumerit naturæ or dinem in diuinitate ftatui,cum femper ordo ad quodpiam principium col» lationereferaturjed intelligendum eft origine ordinem fine antegreflione ftatui,quiD.Auguftinoautore,naturæordodicatur,

PROTONOTARII APOSTOLICI IN SE/ cundum librum Sententiarum Proœmium ad Iulium 11, Pont. Max.

VLL A remagis Pont.Max.quam rerum creatarum notitia,dei eft intelleda natura. Si quidem homines cum naturæ afpedu cœlumfyderibustanquamoculisdiftin» dum cernerent,ôtturntelluremaltricem aërecircunfu» fam, in media mundi fede locatam libran uiderent turn circa earn tam exiguo horarum curriculo flagrâtem cir» cunferri folem,cuius quotidiana circumuedione annuo^ inflexu nô modo nodis diei^, fed etiam æftatis atlt;j hyemis uiciflitudo efficeretur, infra æ/ mulam ambire Iunâ,quæ menftruis eum fpatijs côfequeretur, mutuatam^ in terras lucem effûnderet, turn circunfluum mare nulla fluminû acceflîone crefcensjtum fulminumiadus,uel tellurislabentis motum ,acuentorûim/ brium^ tempeftiuitatem afpicerent, quorum alij ad æftus calores^ fedan» dos ât nauigandi facukatem,aHj ad ferendi oportunitatem darentur,tum a» nimantiû uel gradientium uel uolucr um, uel nanrium naturâ, hominem^ deni^utpnncipem metirentur, confirm are cogebantur, tam conftantcm folertemîÿ

folertemcj mohöonctn rerum ab aliquo diuino architeäore onn*, qui alï^ lor pareus ée educator deus diceretur. In quibus quidem rebus contem» plandis multum philofophi/aTheologorum genere abfuerunt, Siquidenl philofophi parum nubilo cœlo cernentes, res genitas funt in fuapte natura metitijpropriacp caufarum genera indagarunt,nec earum finem attigerut ut qui f tatem in it inere conterunt,nec unquam domum fuam capeflunt. At uero Theologi quibus cœlum depulfa caligine patet, earum rerum genera expendunt,quatenus a principe autore deo defluxerint, in eum^ ftatuan^^ qui fit rerum creatarum limes. Ex quo intelligi maxime poteft ,Theologiâ perinde pbilofophiæ,ac difciplinam militarem, armorum faciendorum arlt; tificio fabrili côparari quac a philofophia tanquam pediflequa de ancilla porrigente fûmat, Eftenim certa qugdâ omniû feientiarû feruitusTheolo» giæ famulantiû.In quo quidemPont.Max. fi noflrorum Theologorü ingô nia repetemus iure uidebimur affirmare pofle,plures in omni doârinarum genereTheologos quâphilofophos prgftantes extitifle, Nam utomittam Cotum ilium prifeum Theologorü cœtum,quis erit ex omni grege philofo phorum Alberto côparandus Num Xenocrates aut Theophrallus addu / cetur parÆgo enim utrunqut folertem naturg interpretem probo, fed neu trum tarnen hac enucleata Alberti difeiplina tolerabilem puto.Nam Empe' doclem,Democritû,aureas philofophorupecudes,non equidem audeam cum Alexâdro aut Egidio Romano côferre, Nec enim dubitari debet fi de principijs aut atomis in difeeptatione ueniant, quin ftatim fint noÜrorû cô/ trarioidu cafuri «Nec item uerendumeft, fi modo uel Zeno Elæates,ocü/ los hominibus eruens,nihil ufquam effe affirmet, uel Herillus ad fcientianl omnia reuocet,fîue Academici quafi defperati,nihil certi effe probet, quirt ftatim de fententiadeturbati cadant,cum facillime modoeorumprecaria fundamcntaconuellantur. Nihilocj plus effet Ariftippo de Epicuro inter Theologos eruditos loci, quorum alter uoluptatem dulcedine fenfum ciert tem probat,alter uoluptati atomos adijciés,ita Democritiobfoletam chlai mydem tingendo exurit,ut ambufto pilo extantia fila appareant»AtPytha goras, Anaximenes,Xenophanes,Par menides, qui nafeentem philpfophi/ am tanquâ galli aduentantem folem cecinerunt, ut grandes de antefignani laudantur, Sed fi modo alius animam cômeantem, alius aërem deum, alius infinitatem,alius coronam afferret,quam effufeHenricum,Herueum,Go dofredum,Ô£: Gregorium Ariminenlèm cachinnaturos credimus;Quid de 2enone,Cleante, Perfeo, Chryfippo,de de tota ilia fpinofa Stoicorum tun ba putandum effet, fi Aureolo, Durando, Petro Paludenfi, aut Alphonfo perfuadere uellent, fapientis effe nelt;^ exorari nec^^leniri, nec a capitalibus ii gnofcibilia crimina fecernerc, fed omnium peccatorum genera effe paria, nec minus fceleris patrare qui formicam aut culicem fine caufa, quam qui

hominc occtdcrec,an dubitamus quin eflènt a noftris eorum capita fine moil a ablucda'At uero quis in otnni philofopbia Platone abundâtior, quis Ariftotcle üeracior^ Ego enim fic cenfeo Platonis uelut fobs interuentu ext nilaracum eflè mundü,difcipbnam ei’us utuanam ói uberem,Ó£: quafi Chrv fti ano quoda fudu tindam laudo, fed uideoex eius tentono Ariftarchum philofophorû prodire Aridotelê^qui earn difciplinam tanquâ adamas ada mantetn fcalpit.Ipfum autem Anftotelé quafi lapidem lydium philofopho rum probo, Quis enim uel rerum côpreflîone crebn or,uel parti done luci , dior,{îucroborc neruofior^aut m uemudicio faniorrepenripoteft^ Natu/ ra profêdo baud pen’nde fe interius mtrofpïcit,ut ipfe eâ manu prope exte/ , rebrando contredat.Sed quid dicendû eftji cum hoc naturæ prodi’gio,no/ ftrorûlegionariacohors aduerfa concurrat':’

cœlicû notifia, cum rationû nexu tâquamelephanté draco aftnngatr quid fl lychnusTheologorum d.Thomas, penndeeius endelechiam illudat, ac qui ex aun’pigmento aurum conficere uolunt,irn'dentuit An ego aut fubtP Iitate dilputandi,aut partiendi luce,aut altitudine rerum d Thomam Plato ni,aut Ariftoteb Scotum opponere non audeam,uel altcrutrum utri^Ego nero neutrum,11 reuiuilceret,negaturû putarem, fe a noftns in omni Icieni tiarum genere,uel æquatum, uel luperatum ïri. At uero modo ferotim nai turæ fœtus,Themifti us, Porphynus amp;nbsp;Aphrodifeus Alexander lure celez brâtuti Quïdfiexcadem Arinotelicorû artnorum oftjcma , Auerroimôd Awcennam duo philofophorum fulmina eduxcro,omnïa Af abum mapa/ lia uefligaro,eumlt;^ CŒtum,Panfius the atrum amp;nbsp;domum dodnnæ deduxe rocnumputandum eft,non obuiamomneTheologorû uenfirûrobur,non equitum turmas, non phalanges occurfuras,qu^ enim patefado armamen tario,uel hyftn‘cefpinofior.G.Ochan,uel exScoti finu.F.Maro,fiueTragi cusTheologus Kïccardus Villa,laculorumgeneraarriperent,fiilbselTet cum hacgralatorum philofophorum manu confligendû'lam uero qua op/ pugnatione, copia Landulphi, Argentïni acumen, audacia Capreolï, tela Garronis,Pauli aftus,affluentia Gannaci,uel bteratior folertia Pici, fiue cx terorum recentium Theologorum arma urgerétrqut non modo omnïa do* drmarum genera tanquâ per cnbrum farïnanû fecreuerunt, fed etiam uflt;j eo dilataruntjUt longius mens humana progredi nullo modo poflit. Quare Pontifex Maxime cum uideré proprium effe feminis Chnftiani,omniû gen Cum homimbus antecellerc,dolebâ nos in aliquo genere fuperari, nâ cum quodcun^eHetubi«^ præclarum,'anoftris haunumc^ereptumuideretur, non poteram non turpe iudicarc, patinos a quibufdam in dodnnarum ge/ nere eloquenti a uinci, cum præfertim multa præftantia ob eloquentiæ ino/ piam in Biblioihecis obfolefcere ccrnerem,quemadmodum multa fæpeau ri aut gcmmarum genera,aruficum egeftate obtcguntur, liquidem huma/

SENTENT. DI S T I N C T I O I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

niorum ccrctes âi fuperbæ aures,acl omnem fermonis afpen’taté, tanquam ad labentis Nili fragorem obfurdefcunt, contra uerophilofophi, qui dum uerborum fplendorem ut amidum metiuntur, necmultum curant cuiufce/ modi panno ueftiantur, modo ita amidi prodeant, ut penulatos óf ueftitos fe eflê intelligant,omnia uerborum ornamenta tanquam putamina aduenti cia afpernantur.Itai^ Pont. Max. hocingreflu patefado, perge cundantes excitare promerendo,ut abfolutius hoc copulandi cumuletur munus,nam quod eft tibi natura infitum, ut Temper ingeniorum fedulitati faueas, id nûc tibiimperij magnitudo concedit,utaffluentiusfuffragari poflis.

Vibusexpofitisperfpicuumeftjdeietiamprocreandipropriû eflè munus,eum(ÿ res ex nihilo,nulla antecedente materia con ftruere. Nam fi quid deo manat,necefle eft, ut aut aliquid an/ tecedat,aut nihil adfit,fi nihil adeft,notum effe debet,ab eo ali quid nullo antecedente manare,fi autem quicquam antegreditur, autedin infinitum emanatura excurfio, quod in naturæ ratione fieri nullo modo po teft,aut aliquid erit primum exquirendum,quod nihil antecedat,quod qui/ dem deus effe non poteft, cum nulla fit materiæ coagmentatione côcretus, ex quo maxime intelligi poteft architedorem ôiædifi'catoremdeum ,res ex nulla antegrediente materia moliri. Hinc eorum eft repul fa amp;nbsp;reieda o/ pinio, qui de nihilo nihil gigni arbitrantur, atlt;$ inde etiam magna eft nata de mundo diffenfio,cum alij eum ex æternitate ôc immortalihatura prædi/ tum,alij'a deo exædificatum lt;amp;nbsp;conftrudum putarent,in quo præclarus au/ tor Galenus negat fine fenfuum teftimonio fciri poffe utrum æternus fit mundus,an natiuus,quafi rationi nihil fit fenfuum fide teftatius, ex quo qui/ dem arriperetur,fenfu Temper eandem cœli öi Tyderum æqualitatem perci pijôi quod Temper effet æquale, nullam unquam Tui tabem pati, quod auté nunquamextabeTceret,nec id quidem unquam effe generatum. Sed prêter cæteros Arabs Auerroisqui Âriftotelis diTciplina tanquam cotis attritu acuitur,cum uiTco adeft ôc Tibilo, d: quo illuftrius Ariftotelis opinionem de fenfitaret,omnes philoTophorumTententias de mundo in quatuor genera partitur,nam unam effe ait Anaxagoræ qui mundum natiuum amp;nbsp;tabeTcibi lem opinatur,eamlt;ÿ didt autoribus ludæis,a Maumethiftis, d Chriftianis effe retentam, Tecundam adhibet eorum quibus nunquam generatus, d la/ befadabilis mundus uideretur,proximam effe dicit TententiamPlatonis, cui natiuum quidem mûdum, Ted nulla temporum æternitate tabeTcibilem effe placet,quartam affert Ariftotelis,qui nec genitum mundum,nec interi turum effe cenTet. Plato autem duo initia rerum deum dtnateriameffe uo/ luit,quibus omnia conftarent,deum mente, d cauTam rerum nominat, ma/ teriam uero formæ expertem,d infinitam ,in ordinem a deo addudam pu/

tat^exca^mandum immortali natura fadum arbitratur. Stoicisufropîa* cecnatiuumÔ!;tabekibilemeflêmundum,nam Zcno,Chryfippus,Poflido ru‘us,Cleantes, Artipater,^: Panætius, probant cuius partes labefadat lies linCjtabefcibilem eiîe integritatem, cum autem miidi partes labefadabi'es finc,quandoquidem uiciflim mutentur, fatert cogunt, tabefdbile eflemutv dum. Atprpllans omnibus aflu,lt;5(; dodrina Ariftotelcs,tanquam habuenî id opens ut omnium fupenorum philofophorum adïpcm extenuaret, nelt; gatmundum eflègencrjtû,maximelt;ÿin co qui eft primus de cœloÂmun» do liber,aucrfo pollice Platonem oftendit. In quo natiui à: tabefcibilis defii nitione probat,quod fieri non poflît,ut quod generatum fit, no extabclcaf, cun^firmiffimis argumentationibus probare conetur,nunquam ortum die mundum,concedi fibi uult, ut æternus eflê dicatur, de quod fieri null o modo poflit,ut quod æternum fit,labefadan po flit, de qiiod ortu careat, id nonefleæternum. In qua gemtanquam fuberinaquaretisplumbumfufpenfum continet,fiquidem Themiftiusde Auer rois per tinaces Anftotelis aflreclæ,tantillum nedum ex quirenres, pugnaciflime banc lententiam tuen uolunt de li farcina in alte» ram clitellf partem propendet,alteri adijciuntlapides.Vcrecundius autem exeadem familia Alexander Aphrodifeus,dicit fe non aliam ob caulam hancpotifTimum lententiamlecutum^nifiquodeafibiminusambigua,lt;\ a reprobatione femotior uideretur,quafi nondum certam,lt;5e uera m efle cent leret. Ex quo quidem intelligitur homines nandi peritos,uoragtnibus ta» menobrui, Namquæ funtab Ariftotcle exquilitius argumentacolleda, probabiliora funt,magis^ ad contradicendum parata,quam uera,idq: per» ipici poteft,quod femper in hoc quæftionis genere Anax3goram,Empedo clem,de Platonem exagitat, quod magis uideri debet perlualibilitcr prebâ tis,quam necelfaria rationecondudentis. Ipfe^ libirépugnât, cum confr» met in topicis qupdam eflTe dialedica problemata, quorum certa ratio afPr ri non poflit,ut fi quæratur utrum fit ex æternitate mundus. Ita^ ab co hlt; c loco feifeitor fi mundus æternus fuifle dicatur,num femper homines exti» tilfe uelit,nam fi femper fiuITe neget, concedi oportere puto, id perablurdiJ uideri,cumnegarinonpoftit,hominum caufa mundum eflTe conftituium, (1 autem homines femper fuifle confirmet, rurfum ab eo fcifcitandum arbi» tror, cur lit illorum hominum memoria deleta, aut cur non lintnobis per manus, fcientiarum genera tradita, quæ quidem luo ingénié perfcäa efle uideri cupit,dum omne luperiorum philolophorum genus,ut hebetius ex» agitat nam fi memoriam rerum eluuione, autexuftione,inter cidifle dicaf, perfacileeritfecumobfignatislyngraphis agédum,quandoquideminmc» teoris catholicum fieri catadyfmum neget. todem^ modo eritdeexuftio» ne dicendum,cum lads phyficis placcre uideamus, calorem humore ah, di quanquatn

SENTENT. DISTINCT, t qnanquam uiciflim fæpe alterum altero fuperariopinétur,neutrum tarnen ita opprimi pofle uolunt,ut uim inftauratitiam amittat,ex quo facile iiitelle/ du eß,exuftionem cathohcam eflè non pofle. Quod fl neutra cathoh'ca eflc poteft,perfpicuum etiatn uideri debet, memoriam rerum propagari potu» iflê,id fi ita eftjdubitanoncm non habet, quin ad nos quolt;j dimanare potu/ iflec^quod fi ad hancætatem propagari potuifle diceretur, nihil prorfusefl fet, quod ei fcientiarum prim æ ferrentur, cum perabfurdumeflètnegare^ æternis annorum curriculis innumerabiles Ariftoteles aut Platonesnonfu ifle. Atlt;^ etiam fl mundus æternum omni fpecierum genere abfolutus dice/ retur, caufa non effet quin multaincredibilia fequerentur, nam öcneceffe effet confiteri^non modo innumerabiles animas adu exiftere, fed etiam in/ terminatas conuerflones fuiffe* Ex quo perfpicuum uideri poffet, tot folis* quot lunæ conuerflones extitiffe.Cum autem fatendum effet utrorumc^ in» numerabiles conuerflones fuiffe latis effet argumenti, partem toto omnino effe æquatam,qùo quidem nihil infulfius dici poflet. Ät^ etiam fateri licet, æqueleonem a deo ex materia, ac ex nihilo gigni potuiffe,propterea quod quandocunlt;$ deo materia gigni potuiffe dicatur, neceffe eft etiam fateri ab eodem coagmentatum educi potuiffe,alioqui materia flne forma gigne» retur. Atqui cum notum fit haud ex materia leonem 'a deo æternum potuif» fe gigni,3pertum effe debet,nec etiam ex nihilo, aut ullo modo potuiffe gi» gni.Præterea quodcunque æternum effe potuit, id omnino æternum fuit, at nihil præter parentem deum, æternum effe potuifle conccdendum eft« igitur nihil præter deum æternum effe potuit. Deinceps etiam quodcuncg eft eflêdum ortu,diuturnitatis exordium nancifcitur,fed cum inter philofo phos fanos conftare uideamus, deum caufam eflêdricem effe mundi, facile colligipoteft, originem rerum amp;nbsp;molitionem effe nouam. Nec minus eti» am intelligi poteft, excellentium omnium philofophorum genen’ placere * nihil omnino,autori óc parend rerum deo æquari poffe,at fi mundus æter» nus fuiffe diceretur, in promptu effedeberct, molitori mundideo æquari poffe,quo quid dici poteft infcitiuscPoftremo fi æternus fuiflc diceretur,pu landum effet,etiam æternum fuiffe rerum ortum, igitur fatendum quoque eflêt, unum hominem ab alio in immenfum edam generatum, atqui cum il# leipfe Ariftoteles parentem filij caufam effeâricem effe uelit, pcrfacde iudi cium eilet,in effedricium caufarum genere,in immenfum excurre re indagadonem poffe, quod fieri nuUo modo pofte cen/ fet, Ex quo quidé fciri licet innumerabilia coUi^ poffe,quibus probeturöe generatum

SEd cum non obfcura fit fignificatio expofita, generatum efle mundiï, quærendum modo uidecur,utrum fit ortu,corporea,an coditum na# tura antiquior. De quo quidem inter noftros eft orta diflenfto, nam Gregorius Nazianzenus Grpcif Theologorum princeps,parentem, à ge neratorem putat, prius mente cœlitum naturam fuifle complexum,eam^ meditationem opus fuifle arbitratur,quem fubfequitur eius auditor,prgcla rus autor,Hieronymus, ei^ fententiæ non defuit homo dodus Damafce# nus.NonnuUis autem uifum eft corpoream naturam genitam efle adeo,mi niftris pn'migenis cœlitibus. Græcorum uero pertmax credulitas eft, ortu anti'quiores efle ccelites.Sed Bafilio principe, Ambrofius,Caffiodorus, Di* onylius,óeBeda,cunda fimul generata efle uoluerunt,quæ quidé fanorum eft hominum opinio.Apud fuperiores autem philofophos tanqua difiedo ponte amnis tranfmiti nequiret,nemo quicquam a natura feiundû efle cen# fuit, nam Thales Milefius quiprimus inter fapientes fuftem quaat,humc# rotenus lacertos nudas,aquam dixit initium efle rerum. Heraclito initium ignis,Diogeni aër eft uifus,quafi nihil uacans corpore, fub fenfuum notio# nem cadere pofle uideretur. Anaxagoras autem quanquam ut cæteri cort porea initia eflè uellet,primus tarnen decidenti farcinæ fuccum’t, dum Hygt; læ mentem adiecit,intelligentiâ materise expertemïnitium cômentus.Poft Plato hauftos luto fuftulit, amp;nbsp;femiamidos philofophos ueftiuit, nâcum ui# deret ueri indicium ignorari,tum meatu, àperennitate rerum concreta# rum,tum fenfuû fallacibus indicijs quibus corpora internofcuntur, naturas quafdâ a rebus meantibus femotas eflè uoluit,'e quibus nuda ueri integritai eliceretur,eas^ Mathemati’cas,â£ Ideas nominat In Ideis aût ordiné eflè oi pinatur,nam quo quicqua effet in intelligentia purius, eo id dicebat eflè on dine prius,id'^ unum principatu præftans,imméfum ôc infinitum deum fta tuit, fub^ eius dominatu lt;3e nutu ,uarios ordines cœlitum naturæ feiund« côftituit.At multo melius noftriprobât,'a deogeneratos eflècœlites,eos^ diuing animationis immortali natura prpditos,uigere fapere.Maxime^ hoc loco perquirunt,an cœlites materia forma conftare dicantur. In quo quidem plericj qui multû opéré in methodice Auerroëa confumunt, æque intelligente naturâ,ac lènfilé materia forma conftare uolunt.Nos uero id Auerroim ad intelligentia poflîbilem(faciamus enim hoc uerbum tradan# do tritius ) nô ad cœlitum intelligentia referri uoluiflè dicimus,çtenim fieri nullo modo poteft,ut cœlitum genen’ ullum fit materiæ genus admixtum, fiquidem qualifcun(5^reimunus,naturæ fuæmodo coftituitur,cum autetn perapere,munus fit ab omni materia fecretum, intelligi poteft otnnem in# telligentem naturâ,materiæ concretione uacare.Ex quo eorum licet infulfi tatem infàciâ accufare,qui Âriftoteli uifum çffe uolunt, fpiritus naturam materia

materia amp;nbsp;forma conftare.Itacjob eacaufam dicemus cœlites, corpófibüs fuapte natura uacare,quanquâ non negcmus abhisquandoc^uaria eflecor pora fufcepta,ut eft uatum elogijs ôi memorip mandatum. Sed plus negotij hoclocoexoritur,an coelites in loco uerfaridicatur. Nonnullienim quibus magnæ curae eft, affirmare intelligentiam naturam eflequandam ab omni materiæ concrctionefeiunâam^â;: liberam,nullum earn ad locum,aut ad corpus appulfum,nancifci uolunt, quandoquidé earn circa id fine interme/ dio moliri negent,ex quo fane magnum hærefeos carcinoma obreperet,' cum prpclare notum fit,coelites circa hominum genus,fine intermedio mo liri. At diuus quidem Thomas in hoc quæftionis genere fie agit, ut cœlites in loco nifi côtaâu,aut uirtutis appulfu,uerfari neget, cui obfiftere cupiens grauis interpellator Scotus,dum eum poftulatexfyngrapha, pugnantia in» ducere confirmât,quod idem ei cum Gregorio conuenit, qui diui Thomae fententiam in Panfienfe execratu membrum ineidifle opinatur, in quo quiz dem quæftionis genere, mauult oftétare quod habet, quam peruenire quo poteft.Sed exoritur répété magnus autor Godofredus,qui ea male tornata membra,incudireddereiubet,diuum^Thomam tellurisfalmerum efie arbitratur,idem(ç propeHenrico,ôtEgidiouiderifcimus.Ita«^hoc conftv tuto,cum intelligamus cœlites intelligentip complexu rationem bonorum uniuerfam percipere, fateri etiam cogimurineorum genere effeuoluntar tem,lt;S(: quemadmodum in his præftantior intelligentia,quam in hominum genere fit,ita excellentiorem efle optionem, præftantiorem liberum uo/ luntatis motum,cunlt;5in his nihil præter intelligentiæ appetitionem efle di camus,fatis notum efle debet,nullo modo eorum appetitione iracundia,öe cupiditatefecerni.Atcj etiam cumineoru genere uoluntate naturalispro/ cliuitas dicatur,dubitari non poteft,quin omnis eorum uoluntas naturalise fit dicédus amor .Quo faneloco minutatim de cœlitû numero quæri folet* Ariftoteles enim in eiufmodi quæftione Platoné ex formula poftulat,quod intotaillaphilofophipfyluainaniusfitcœlitumnumerumperfequutus.Ac Auerrois,qui in focietatem gloriæ uenire conatur,ad orbium numeru, cœ litum fummam deduxit,affirmans minus abfolutos cœlites uideri, fi feriati naturæ torpore confiftere dicerentur. Auicenna uero ambitiofe egens, né ufquam a fenfuum notione difcederet,cœlitum numerû,fphærarû numeral alligauit.Nonnullis aute qui in Neapolitana crypta inambulât, côtraâior numerus eft uifus, alijs unigenü tantü cœlité efle placet, multi ea qup non extabefcût,plura debere elfe negant,quafi multitudo,^ prpftâtia diflideat, ut prpclare in fole öt luna patet.ln quo fan'e minime mirû uideri debet hallu» cinari hos,quandoquidéperinde mens humanain cœlitû natura acnoâuæ oculusin foils fplêdorehebefcit.lta^ intell igêdû eft^ cœlitibus rès corpore as nô tnultitult;£ne numeri, fed mulàtudine fpecierû fine coUatiÔe luperari, necenim

necem'mcœlitû numerumut atomoru autharenarummultitudinêdefcn* bimusjfed plures cœli w affïrmamus quam corporearü rerum fpecies mue» niri, Ob eam^ caufam fcin poteft,eos ab animarü genere difcrepare,pro/ pterea quod anima fuapte eft natura iugabilis, res^ ratiocinando percipit, minus^ intelligéti’p lucis haurit.Sed quoniâextima félicitas in deo contuen do uerlatjin prôptu efle debet,diflimillimû eflé eiufmodi obtutus genus,fi/ guidé perindefe deus,ut oculus micantem in pupilla lucem côtuetur,homi num uerogenus baud fecusdominatorérerum deum afpicit,acfiquifpiam hominéjfpeculû contuendo cernât,ex quo regeßü hominis fimulacrum ex citetur,at cœlitum grex æque deum uidet,ac fî quifpiam hominem fimilitu dine fineintermedio ab eo fufcepta cernât,in quo quidcm felicitatis généré cœlitesgeneratos eflé dicimus .Eodem^ modo aflîrmamus eosnullocor» poris amidu fuapte natura ueftiri,fed qu^ dâ interdiâ corpora arripere, quç hominumgeneri fpedabfliaipfafint perfe,eac^exconcreti aërismateria effici, quod aër maxime fit ad conuerfi'onem à transformationem aptus, ita(^ amp;nbsp;m hominum hofpitalia corpora obrepere,â: imaginationem flede» re poffuntjCorumc^ munia ex aduentitio ad intelligentiam redundant,pro» pterea quodeiimaginatio tanquam color oculis obijcitur,atc5^hocquideni uf^ ad uoluntatis optionépermeat,cum uolûtas ab omni fit corporeorum, inflrumentorû appulfu feiugata.Ex qüo intelligi licet hominibus quafiperc grinancibuscœlites fpeculatores amp;nbsp;cuftodes,naturf ortu dari,quinonmo» do oenus humanum in ultimum tutiore itinere deducant,fed etiam nocitu/ ra depellant, nec 1 ta unquam ab excubandi munere difeedunt, ut funditus tuendi conferuandi^ procurationédeferant,fed tantifper interdû excubias iuuandi caufa intermittunt,quemadmodû haud quanquam interdû,obe{l, ut ho mines in criminum,aut ærumnarû genera incurrent. Nec multo qui» dem fecusperquirimus,num eorum fit dilTimillima côditio naturp, num fit informata præfenfio rerum futurarum.Deinceps çtiam centuriatim defert* ptos ordines perfequimur,ac utrum utatur deus ad obeunda officia turma» tim,an fingulatim bonis. Quæ quidem ab omniphilofophorû generc funt tradata ieiunius,'a nobis uero non tam funt rationis complexu, quam cceli» tus hauftajd: patefadione percepta,

ITidem^propeanobis dedæmonumgenereexquiritur. In quo quidc affirmatur, nihil aliudeflé delinquere,quamab amuflî delmare adus i'ui,nam fi uel ex rerum natura,uel ex moralium, aut ex artificiorum raz Hone peccatum elicitur,id folum redo non torquetur, cuius eft formula i» pfa agentis uirtus.Diuinæ autem mentis uoluntas fola eft amuffis adus fui, nullis^ fuperioribus fînibus circunferibitur, at cæterorum, quorumeuneg uoluntas,nullam adus fui formulam afléquitur, nifi quatenus in redum ab uniuerfitaàs

uniuerfitatis parente dingatur, Ex quo quidem aflumitur,deum delinquc re non pofle,cætera autem deltnquerepofle, côditionisnaturçfuæ modo, quo conftituto probatur coelitum genus peccare potuifle, kacj ob earn eau fam quæri lolet,quodnam eorum fuent princeps peccati genusî’ Diuo qui* dem Thomæ id a fuperbiæ malo manafle placet, quod contra Scoto maxi* me difpliceuRationes enim inducit,quibus cum crimen dæmonis maximû fuifle probet,p ropterea quod effet irrcparabile malum,concludi putat, fu* perbiam nullo modo maximum uideri crimen, quandoquidem ei obieâa humilitas e regione refpondeat, quæ nullo modo uirtutû maxima dicatur^ atlt;ç etiam probabilius uideri dicit,inferius dæmonum genus, id imperium nullo modo concupiffe,quod minus corum naturp congrueret,cam perfpi cuum uideri debeat,maluiffe eos autoris dei, quam Lucigeri dominatu pa/ ti,ex quo fan's liquere, baud quaquam id crimen,\ furentis fuperbiæ malo manaffe.In quo quidem multum ei'a cæfiprum genere plauditur,cui tarnen refponderi poteft,minime neceffe fuiffe, id dpmonis maximum extiriffe cri* men, cum poft etiam ab eo diriora fint fcelerû genera patrata, dicicÿ etiam nimirum poffet,fuperbia tumente, eodem hoftimêto malle fuperioris, qua inferioris generis imperia pati, at ft quicquam prpftantius in inferiori gene-re nancifcatur,quod in fuperiori confequi nullo modo poffet,malle eû afflr/ mamus,inferiori generi 1 ubeffe ♦ Quo quide modo dicendû effet baud qua» qua contra ftolidillimorû dæmonû fuperbiam uideri,eos inferioris generis dominatu pati uoluiffe,ut fuapte fcilicet natura extremû bonorum affeque/ rcntur,cum tum etiam cœlitû principi effent fubiedi lege nature, Sed a do» âiffimis quæfitû â: difputatum eft,an nequam dpmon continuo in ortu deli querit, multis enim demones in ipfo ftatim ortu non natura, fed uoluntate malos fuiffe placet. Aureolus autê qui Aquinateam fententiam delumbat, cum côtinuo in ortu delinquere potuiffe céfet, nec minus item telorû afferc Gregorius Ariminéfis,quicum inbuiufeerei dilceptatione Chriftû anima côtinuo in ortu meruiffe uelit,côcedi fibi uult ut cœlites etiam in ipfo ftatim ortu merere,ac pque delinquere potuiffe dicâtur. Cui etiam ne mora quidê ad fpirandû datur,fiquidé quemadmodû dæmonem continuo in ortu nullo modo deliquiffe concedendû eft,ita concedi debet cœlites in ipfo ftatim or» tu,felicitate nullo modo côfecutos,atlt;çitaminus illis neceffe fuiffe putandu eft,mâfuros prpfagiffe,quéadmodû nec dæmones fe cafuros diuinaffe, ante quâ e cœli tbeatro deturbarêtur. At cum inprimis cœlitû félicitas a deo di» manet cunc^ crimen'a libero uoluntatis motu oriatur,erit confiteri neceffe, ut autor mûdi deus cœlites felicitate afficere potuiffe dicat, eos in id impel» lens,quod fit fupra progrediente natura fitim. At uero nullo modo côfiten» dum eft cœlites nifi poft princeps illud momentum per fe peruerfe in id im» pelli poffe,quod fit fupra progredientem naturam coftitutum, quo pofito, tanquam

tanquam in integro res fit, affirmatur dæmonê inuidif felle amp;nbsp;fuperbia cxi cuiTjjdiuinum honorem,ucfelicitatis finem cócupiffe, ac alios appetitionis contagioneinquinaffe,plures^ infonces remanfiflèjquâ cecidiffe reos, Itaqj affirmamus eos apud orcum, igni ukore muldari, nee ufquam nifi irritan* dorum oppugnandorum^ hominum caufa ex Ditis antro difcedere, quao quam principi fententiarum placet,eos in hoe terræ proximo eraflo ôe eon creto aëre uerfari,quo propinquius irritandi fallendi^ retia iadent. Atquc eciam fatendum eft eos leelere oeealluiflc, nee fanabiles eße ætate,neeiceni his fpaeium reuoeandi d3ri,eum ab ea peeeati tabeauelli nolint, qua eœlicn prineepSjUt fex, in imum fuperba auiditate eorruit. Ex quo nihil eße poteft Ongeni ßraboni loei, qui dæmonum ærumnas in tempus eireunferibi pu-* lauit,foleo enim hominis omnium doâiiïimi halludnatione angi,quod ah eo fit tanto melli,tam dirum aeonitum fatum. At«^ etiam intelligédum cß, cos ex quibufdam indieijs, oecultarum rerum notieiam elieerc, abfentiutn uero diftantiumqj rerum in fe eognitionem pereipere,cum haud quaquam propinquitas,aut longinquitas intelligentiæ aeiem perflringat,at futurarâ rerum præfenfionem in le nullo modo pereipiunt,fed quodam eaufarum fi* gnifieationum^ genere res futuras præfentiunt, quod idem hominum ge# neri aeddere poüè di eitur, fiquidem multi Aürologum eaufis, Gf omantù eum fignisjfuturarum rerum prgfenfionem côfequi pofle uolunt,nam eum Aßrologos æquato cœlo,fyderum eognitionem elieere opinentur,quihu« citeriora regantur,mult3 eos affirmant de uentis,de imbribus,detempefla te præfentire polTe,eodemlt;^ modo Gf omantieos eeleri manuû motu, pun dorum multitudinem deferibere,qui ad orbium figuras referâtur, nee mul to quidem feeus medieos ex lotio, ægritudinis naturâ præfagire, multos^ item ex auium gannitu,multos expileium natatu tempefiatem præfentirc, id^ ex eœlt motu aeeidere ,a quo tempeftates aut commutationes futuras gignantur.ln quibus quidem eundispernofeendi generibus,dæmonesho# minibus maxime prxßant,nam ôi abfolutius uim aflrorum pereipiunt,fub tilius^eorum copulationesdijudieant,deineeps etiamexpatefaâionein/ fontium eœlitum eognitionem elieere didmus, quorum fint non uolûtatis congruentia,fed germaniflîma intelligétiæ fi'militudine cognati,poflremo milita eofdem longinquotéporis ufu, lt;5d eonfuetudine pereipere uolumus. Italt;^ lure ob earn caufam fenatus promulgatione eauetur,nequa dpmonum ad pereontandum euoeatio fiat,néue quiseorum nomeneulator fit, néucc* tiam malum earmen ineantetur,quo dæmones,tanquam ferpentes Pfyllo* rum eantu,leniantur.Si quidem homines eum craßius intelligentiæ obtutu hebefeât,faeileè uefligio eonuulfi,artifiei uipereo,nexu obligantur. Efl en» dæmonum genus natura noxium,inuidip felle luridum,in fallendo uafrum, ae infidiofum uerriculum generis hnmanijdeo^ in hominum corpora ob/

fcpere,ac ultro citrocj uexando concurfare fuapte natura poflûnt nec êo» rum quidemappulfus animantïum genus ullumexpers uideripoteft,nifïc cœlefti fera aditus præclufus. Eodem accedit,quod haud quâquam eorum eftnaturænegatum,quin poflînt corporum integumenta arripere,inua/ riâque figurarum genera transfern, quo calhdius ïmprouida hominum in/ genia laceflànCjUt l^pç in diuorum pugilatu conti gifle legimus,qui olfaäu, aduentantium præftigias agnouerunt.

MOdo autem fequitur,ut de corporum ortu dicatur,quo loco prix mo ui’dendum eft, quod nec funt'a cœlitibus tanquam a lecundis; dijs corporaeflêda,nec ad muldam fontium demonû generaca, ut Origeni eft uifum. In qua quidem fententia tantus uir, fal omne conlumz pfitjnecita funt gradatim conftruâa,utalterum ab altero eatenus gignere/ tur,quoad ad corpoream naturâ peruenïretur. Necetiamilludprobatur^ quod Flatoni placet,ut formæ fcilicet corporum, ex formis materia feiuti dis defluxen'nt.Quemadmodû fi côftituatur cams per fe exiftens,nulla maz teriæ admixtïone cretus,quï fit caufa omnium gignendorum canum,ôi lus fuum,d: bos boum,idemlt;$ de omm'genum ammâtium natura intelhgatur* Quæ quidem dodorû hominû fententiæ ab uno fonte manarunt,nam cum formarum caufas exquirerent,dum apros, ac urfos perfequi non poterant, mufcas ôi culices uenabâtur.Quo fan^ loco intelligendû eft quod omne col agmentatû,ex formis naturam arnpit, cum autê omne fimile ab aliquo fui fimilhmo gignatur,perfpicuû elfe debet, formarû corporearû non elfe aliz am ïndagandâ caufam ex formis a materia fecretïs .Sed fciédum poti’us cori poreas formas non tanquam defluentes ex forma'a materia feiûda, led tan/ quam materia dedudaexpotentiain adum ab aliquo coagmentato agéte onn .Cum autem omne coagmentatu agens ut corpus,fpintus natura moz ueatur,præclarefequiturcorporû formas a Ipintus natura manare,eam^ non tanquam fufionéefle formarum,fed tanquam motionem adformas uiz den debere,quæin autorem deum, tanquam in pnncipem caufam couerfa' feratur.Illud^ etiam anneditur,in mftitutionererum, ex potetia in adum, tran fgrelfionem non mtelligi,cum \ fabn’catore mundi deo,nullo interme* dio rerum fit fada molitio,amp; propterea præclarus uaticmator Moles,in oz mni pnmigenum dierum exordio, deum inducit ortum rerum lubentem, ex quointelligi poteft uerbo imperâtis del, no calce lt;3^ codilibus lateribus, exædifîcatumeflemundum. Inde inter noftros magna eft nataludatio,uz trum materies incondita rerum,fittemporeinformationem antegrefla. In quo præclarus cœleftium arcanorum pr^co diuus Auguftmus nonputat primigenam corporum maten’em informatione pn’orem exntifte. Balilio autem, Ambrofio, öc Caffiodoro placet, tepore materiâ efle antegreflam.

Auguflmus maten’em incondi tam effe uult, quacun^ forma carentcm, ex quo fieri nullo modo poflet,ut materies incondita,tempore effet formation , nem antegreffa, alijs enim incondita materies uideri folet, non quæ qualù cun(]^ forma careat, fed quæ ßrmäexcludat^quapulchntudoamp;formatio corporum ambitur.Salubriorum autem opinio eft a troll tore deo cunâa in adu ex nihilo effe generata.Quidam uero unam corporcarum rerum mate riem opinati ^unt,ftquidem ante Ariftotelem ,incredulum philofophorum genusjomnia corpora ex rerum primordrjs oriri putauit nam cum quatu# or illorum principiorum, una effet in eadem materia communitas,ut præ» dare in mutuo rerum ortu,lt;5i: tabe patet, concedi fibi uolebant, ut omnium corpora materies una diceretur.Cum auté quædam corpora genera baud extabefcere poffe uiderent,eflet^ abfurdu ut quippiâ amp;nbsp;tabefcibile,^ æter num,exeodem materip fermento manaret,Plato uerens ne fibi pedicam et plagam texeret,id uoluntati ædificatoris dei,non materiæ naturæ tribuit, quod quidem ab Ariftotele,motuum naturalium ratione refellitur.Nos au tem unitate ordinis,materiam incofiditam unam arbitramur, quemadmoz dum ordine corporeæ naturæ,omnegenus corpora,eft unum genus. Attj cum inftitutionem à molitionem rerum contemplamur, indice deo minu* tatim fingula defcribimus, fiquidem tempus ante per fe inconditum fuifle uolumusjidqj poftea a deo fpacij couerfione circunlcriptum,ineunte^ æuo nodis dd diei uiciffitudinem eftedam. In quo confirmatur tempus numerü effe motus fy derei cceli,d: principio aliquê fuiffe motu,fed motu fine teporc intelliginon poffe. Inde etiam rationes afferunt,quibus probatur incondi/ tarum tenebrarum remedio generatam effe Iucem,eam^ primigeno die ez dudam,cum dies fine luce effe non poffit,quam quidem primitus inconditi fob's fuiffe confirmatur, quæ initio haberet illuminadi aim, d einde nada eft let circunfcriptâ uim,circunfcriptos effedus cientem,ea^ negatur effe cor/ pus,nam fi lux corpus dicipoffet, quando digreffu fobs adumbratur tellus, turn neceffeeffe afttrmatur,ntlucis corpus extabefcat,eius(j materies for/ mam aliam arripiat,quorum neutrum fieri certa ratione probatur.Quibus expofitisdecceliorcuinipfo diftindionis primigenum^ dieru ordine per/ quiritur. Apud philofophos enim Empedocles cœlum ex primordijs reru conftare cenfet, id^ indiffolubile effe opinatur, propterea quod principio/ rum conciliatu,non diffidioeius,fit abfoluta natura. Platonicorum quoque canora familia,cœlum ex rerum principijs coftitutum fuiffe uoluit,non tan/ quam primordiorum fœdere coagmentatum, fed tanquam per fefimplex principium,eiusq^ corpus ex igneiprimordij natura effe conftrudum. Ari/ ftoteles autem cœlum etiam quatuor principiorum natura contineri arbft tracur,led extra primordia quintam excogitatnaturam.Sienim Platoniad/ bærelcendum eft, minime abfurdum uideridebet, cœlum fecundo ordine recentius

reccntius effêâum,nam,ut ûli placet,côftruere cœlû,efl: l'gni's prim ordiu èi ducere,primordia em educere, ad moliencis ,lt;^generâtis péfum pertinet, fed difti’nguenns ôi ornâtis eft munus,aliqd ex prïmordijs antecedénbus c5 ftruere.Exnoftnsautédiuus Auguft.cœlum quodfit primigenodie con/ ftrudû fpïn’tus incôdita natura elîe uoluit,cœlü aüt quod uno die recentiuS æditum dicatur,corporeum fuiflecenfet. At religioüfltmus tçftis Beda eni pyreumcœlutn pn'migenidieï principatu,antiquius,dcfydereum fecundo ordine conftïcuit ♦ Damafceno uero primo ordine cdudum cœlum Iphærû cum eflè placet, quod'a philofophis pnnceps mobile, nonus orbis uoce' tur. Eodem^ modo quæn'tur utrum aquæ fupra fydera, excelfiflîma cœll parte collocentur. Origenes qui Platoms dorfuali nota agnofcitur, eas fpû ntus natura eflè opmatur, Bafilius autem ab bis cœli flagrantiam tempera» ri putat. Vnde exorta eft caufa cur Mathematici nullam ob aliam conieäu» ram ,fummum Saturnifydus gelïdioriseflenaturæarbitrantur ,niG quod aquarumpropinquitaterigefcere credunt, ijfdem^placeteas aquas, non p erennes manare, fed quafi folida quadam glacie condenfari, proptereS à multis id cœlum adamantinum,^ cryftallmum uocari dicuntlt;Diuus aute Thomas qui philofophiam cum Theologia coiunxit, eas aquas-corporeas eflè ftatuit,eörum fundamenta conuellens,qui aquas anhelitu, à uapore fo lutas, fupra f ydereum cœlum ferri uolunt, aftirmans hoc fieri nullo modo poflè,tum propter cœlicraffiflimam foliditatem, quæ'a uaporeinterrumpi öt penetrari nequeat, tum propter mediam ignis natura, quæ fit cöfedrix, â: confumptrix uaporum,tum etiam,quod fenfuum teftimonio confirmât, uapores uix ad montium cacumma fern', Nee item multo fecus indagatur, utrum unigenum fit cœlum, an plures, nonnullis fane eft uifum unigenum eflècœlum,confirmare conantibus quicquidextota maten'æfuœnatura conftat,id unigenumeflèprobari,cœlum autem eiufmodi elfe naturæ,uni/ genuin igi'turefle cœlum. Noftriuero,quâquam uan'æ fmt eorum diflTiden/ ïeslt;^ (ententiae,in hoc tarnen congf tiunt,qüod cœli defcnptionem tn’pertû ta ratione perlequuntur, nam primum cœlum empyreum nominari uolût, alterum aqueum amp;nbsp;cryftallinum uocant,tertium utn'ufc^ particeps,partim cryftallinum,partim tratlslucidum eflèdicunt, quod quidem fydereum fit, quod^in odo aftradiuidatur,infphæram ftellarum inha:rentium,â(:fe/ ptem fydera errantia.Scotus autem Ptolomæum,ôe Auicennâ fequens, np uem cœlos eflèconfirmât. Poftetiam indequæftio dimanat, num tertio lit ordine aqua'a tellure fecreta.In quo quidem diuus Auguftinus inconditam corporeamnaturam, aquæ à telluris nomine intelligi uoluit, non quiainz condita natura litïnformattonem antegrefla,fedquia origine antecelferit, neclanè opmatur informationem aliam aliaeflèpriorem,fednaturætan* tum ordine antegreflam, quo quidem ordine neceflario confîtendum eflè,

jnformationem/piritus natura antiquiorem fuifre,amp; quemadmodum fpiri tus corpoream naturam antecedat ,ita fupera corpora infenoribus effe an» nquiora. Quo loco confirmât, fecundo ordine cœleftium corporum infor» mationem ellefadam,lt;3e tertio aquarum corporeæ naturp datam formam. Ex quo quidem plen’cj arbitrantur fabricatorem mundi deum, cum in ipfo creationis meditullio,^ tellun's gremio aquam arcuiflet, tertio quoq ordi» ne flirpium omnigenumq arborum genera ædidifle, ut tellun’s mcondita figura remoueretur, quæ aquarum diuortio nudata, âieuelata, fqualleret, Præterea in difputationem uocant num primigeno open's die, an quarto generata fint aftra.Muki enim in theologia populäres inucti funt,qui cum dicerent fydera uafa eflelucis, lucem^ opens pnncipatu æditam affirma» rent,probare conabantur,fydera quoq principe die, non quarto eduâa fuz ifle. Contra quos'alocupletionbus,ualentioribuslt;ÿdilTentur,affirmâtibus lucem die principe æditam, fpintus, non corporeæ fuiflè naturæ. Ex quo cœlefiis opens gnarus Dionyfius,prpclare ait lumen folis ante inconditum fuifle,lt;3e quarto ordme forma mfignitum, cenfetc^ ortus pnncipatu, lucem pditam communis lucis naturp modo,fed quarto operis die, aftra nada e flc uim circunfcnptos effiedus cientem, ut uidere licet in tanta effieduum diflî» milium uan’etate,quæ a foie d: luna manare fci’mus. Et propterea inde qup» fitum eft,utrum ammantïa aftra dicantur. Platone principe multi fydera a» mmantia elle uolucrunt.Stoicis autem placet aftns uim ôt mentem inefle dï uinam. At Anaxagoræ ab Athenienfibus eft negotium exhibitum, quoni» amfolem,flagrantemlapidem,necdeum,necanimantem efledixiflet» A» pud noftros uero On'genes a Platone non difcedens, animantia lydera pu» tauit,quem pedetentim dubitanter fubfequi uidetur Hieronymus,diuus autem Augufiinus tanquam arbiter inreambigua, dum medium perfequi non poteft,neutri fententiæ aflêntitur. At Apollo Chriftianorû diuus Tho mas, fcientius genus hoc totum ratione aftringit, probatenim diutfione oi perum animæ,nullam corporum ccelefiium animæ confentaneum eflê ope r3m,prjeter intelligentiam ôc motum, dicit^ animam corporibus cœleftl» bus,non ut form am annedi ,fed uirtutis appulfu, ut mobili agitatorem ap» plicari, quemadmodum fi lagena in prono, ui pedum impulfa moueatur. Atlt;j hic etiam inquiritunnum quinto fit ordinepifcium dt uolucrum pdita natura.Nonnulli id genus adu abfolutum cenfent.Augufiinus uero poten» tia inchoatum putat.Hoc idem fexto ordine de animantium terrefirium or tu difputatur,in quo ab Augufiino eadem ferè dicuntur.Sed incidit conten» tio,utrum fexto ordine,rerum fit abfoluta molitio, multienim confirmare conantur,quod quicunque opus abfoluit,aliquid omnino molitur,cum au» tem non fit literis mandatum, quicquam feptimo die deum fuifle machina» tum,concludere uolunt, abfolutionem operis, fepumo ordini nullo modo t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;congruerc*

congruere. Diuus autem Thomas deum dïci’t fcptimo die aliquid fui’flè mo litum,non quo quïcquam recentius genuerit,fed quo genita ad priuata mu m’a obeunda induxenc,quod qui’dem fecundæ cunifdam abfolutioms exor/ dio confentaneum uideatur. Theologorum autem omnium opinio eft, in gignundis rebus, fepnmo die ceflationem efle dai am, eodemcÿ die eftedo/ rem d parétem deum/ic ad genita fatum. Madi audu,ac fcetura eftote, ât propagategenus,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Üecredtiottehominit. tgt;iÜinólio V.

SEdquoniamfpin'tusÄ corporum fatiseftexpli'catanatura,reftatuÉ hominem utnulcç naturæ compotem perfequamur. Cum autem de homme dicendum fit, ab anima tanquam abimperante de duce ordt endum erit,nec em'm hoc loco Anftotelem fyllogiïmorum Dædalum uni/ tabimur, qui ut Endelechiam tanquam chïmæram oftentaret, fupei lorum philofophorum omnes de anima fententias explofit, nugiuendos fingulos fuifle oftendenSjd^ uixdignos qui fibi in Peripatum eunti,Iogïfticos libellos ferrent. Nec item hiclocus flagitare uidetur, ut accurati'usmdagetur am’/ mæ explïcata cogmtio, aut probandum fit, anïmam maten'æ ôc funeris ex/ pertem, non eflè corpus, uel difputandum quod mtelligens prïncipium ut forma anned:itur,quod^ hommi nulla forma prætenntelligécem anïmam inlît. Neq^etïam leorfum funtanïmædïuïdendæpotentïæ,uelfeparatim partïendæ ïnfenfus, nec quïdem modo attïnet autagentem ïntelligentiam attïngere, aut eorum opïnionem refellere, qui ïn omnibus unam elle cenfe/ rent.Ex quo etiam nïhil eft,cur memorïam partem anïmæ intelligentis efle probemus,autappetïtum fenfïlem d: ïntelligentem,omnes^ anïmï afiêdïo nes,lt;5t tum uoluntatem, turn lïbcrum anïmi motum perfequamur, interius enïm hæc,non ïn cortïce exterebranda funt. Eodem^ modo difpucatïones omittentur,quemadmodum anima corporï annexa ïntellïgat,fi a Ipeciebus naturaliter infitïs, rerum elïcïat notitïam, ut honnullïs eft uilum^ an a rebus fenfibilibus intellïgentem cognïtïonem eruat,uel fïïntellïgens ludicium, fenfus nodo,uïnculoc^ aftrïngatur, ac ne ïllud quïdem ïn contentïonem uo/ cetur,ab ïntellïgentïa,ïntermïnataïgnoran’,abeacg rerum côcretarum no/ tïcïa,naturæ materïp expertïs cognitioné non elïcï. Nefc multo fecus ïn hïs quæ ad Theologiam pertinent,agendum erït,quf quïdem'a noftrïs ïta funt enodata fubtilïter,ut ïure ab hïs non modo mïnuti fapïentes, fed etïam phï/ lofophorum antefïgnanï,ut monogrammï ôi bardï ludantur.Hoc enim lo/ co(utdïxïmus?princïpïs homïnïsexquïrendus eftortus,acïn prïmis animp procreatïo,genitalïsc^orïgoïndaganda,fïquïdem multi anïmam minime fadam, fed ex dïuïnïtate decerptam elTe putauerunt, ïd^ a Mole molitio* nem rerum defcnbente manafle uoluerunt,cum confirment a fabrïcatore dco ex homo conftrudum eflè homïnem, eïqj anïmam ïn uïtalem fpïrïtum

infinuatam ôc infïtam afflatu,cum autem qui afflat,ahquicl ex fe omnino ef fi^dat concludi opinabantur,ut anima quippiam exdiuimtatis natura dice retur,quod quidem à fanioribus ardiusurgetur,nam cum afflatum corpcrf rcum efle negent,nihil aliud dicunt deieflè afdatum,quam originem,à ca« famfpiritusgignundi,quemadmodum quanquam homo corporeafflat, non tarnen quicquam omnino ex fe,fed ex natura externa effundit, quae qui dem opinionis prauitas, h fuperiorum philofophorum errore defluit, pin* gue enim ód elixum philofophorumgenus, cum imaginationem tanquam atram caliginem perrumpere nequiret, nihil omninouacans corpore eflè cenfuic^ob eam^ caufam deum corporeum efle natuic,qui omnium corpoi rum genitale primordium diceretur,cum autem animam C ut ait Anftote« les)arbitrarenturilliuspn‘ncipiscorporisnatura conftare,conHrmarenice# bantur animam efle ex diuinitatis natura decerptam. Nos autem animä ra# tionisparOcipem fineprocreatione fieripoffe negamus,eam^abautorc rerum deo,nullo intermedio eduäam dicimus, Quanquam oritur quf flio, wtrum fit corpore anima antiquior,Origenes enim qui unus e multis pien* tiflîmusfuiiïetChrjftianorum,nifi inter Platonicos uepres abollam, óc fan« dalia difcidiflet,ortu cœlitum,non modo hominis primigeni,fed etiam cxt terorum hominu animas generatas efle uoluit. Auguftinus ortu quocj cœli tum animä principis hominis,generationis ordineantiquioré putat,eam^ poflea uoluntario motu corporis,tanquä naturalis domus imperium expe« tiflecenlêt, quanquam nehoc quidem fatis conflanter afHrmareuideatur, homo enim ptiriflimusChriflianorum,in felicitatis difcrimine,non uulc pu gnaciffime ratum habere, quod opinaripoflet, Vndeexorta eft caula diuo Thomæ,cur'a cæteris difcreparet,nam cum animä corporis forma efle pro betjCam dicitnon feorfum,fed in corpore crearidebere,in quononeftSco to cumillo diffenfio.Quibus expofitis,confirmaturprimigeni hominis cor pusjuullo intermedio deo fuifle concretum, quanqua multi Theologoru exercitus calones,äi: lixæ,dicunt res corporeas'a deo miniflris cœlitibus gu bernari, cunc^ corpus humanum corporea materia cretum efle affirment, fatis perfuafum efle uolunt, deum ad humani corporis coagmentationem amp;nbsp;fabricam ccelitum opera efle ufum. Contra quos triarij noftri diflerentei probantaliquid deum miniflris cœlitibus moliri,fed quædam tarnen in cor porea natura fabricate deû,quæ a cœlitibus effici nullo modopoffunt,quâ admodû cadauera lethi poflliminio in uitam reuocare, autorbatis lumina jnferere,quod architeâijâ: effeâon’s dei propriû efl munus,quo quidé nu/ tu primigeni hominis corpus eflêâû de conflrudû uolunt.Nec negant fieri pofle ut in iplo corporis humani opéré,cœlites miniflri adeflent,quéadmo« dum in mundideflagratione,deextima corporû fufeitatione colligédorum cinerum miniflros afluturos dicimus, fed negant fieri pofle,ut ab hi s fine ui

fehiinis in ah'am forma corpora mutentur, cum auté nunquam antea uîlutn fiiifle ortu humanû procreatum corpus,cuius ui, à gi’gnendi ordine, aliud fpecie hmilhmûgigneretur,neceflario conficendû efledicunt,pn'ncipis ho/ tnims corpus,ab opifîcedeonullointermedio cretû. Itac^affirmamas cori porearû rerut'n,quoddâ eflê feminan'û,quod fi tépefliuitaté naftû fit,ad fpe CICI decentiâ peruemat, cui ab agn’colis idoneorû temporü opportunitaté, ôi nafcédi caufas præberi,lt;3^ quod ab agncolïs palam fiat,id cl am fieri a cœ , Iltibus,mhil^ inter eos intercflê,nifi ïd quod a colonis fatu amp;nbsp;téponsfgrelî fu fi a t,id a ccelûïbus cl am de repente fieri. Ex quo intelligi uolumus ex cœli/ turn opera,multa quando(jincredibilia orin,qug tarnen caufarû ordine,na turaliafuntipfaperfe.hfdem^rationibus probamus plera^ cœlites mira/ biliter fiipra progrediente naturam pofle moli'ri, fed illis non ineflêuim na/ turaliû faciendarum rerum.Poft autem de pn’mïgem homi’ms maten'a per/ quintur. Nonnullis em qui plebifcito,non fenatus confultoTheologilunt, mirum uideri folet, cur potius ex humo, quam ex cœlefti matena humanû fiteffêdum corpus, nam cum cœlefte corpus abfolutius terreno putarent, cum^ humanum corpus excellent! ratiom’sformajnfignitum uiderent,ue/ nlîmileputandum eflêdicebant,humanû corpus ex cœlefti magis quam ex telluns maten’a conficidebere, quodquidem genus argumentnntegnorfi bus craflîus elluifum.Siquidé quanquâ cœlefte corpus,fit terreno nobilius, dubitan tarnen non poteft, minus alt;ftui animæ rationis côpotis congruere, cum anima quodammodo ex aduocatis fenfibus netici’am eliciat, quorum quidem mftrumêta ex cœlefti maten'a effici non poflint, cum cœlum naturâ paobilem non habeat- Eademcg ratione indagatur, utrû primigem humani corporis fabn’ca,ex quatuor lit pn'mordiorü natura côftruâa. Phyfici em côcretioni mixtionis abfolutæ,plus telluris incfleuolunt,quod plus formg, à minus maten’æ nancifcatur, Auguftino autéTheologorû deo, duo pla/ cet eftê prïmordia rerum,quæ patiendi ncceftitatem habeant,tellurem icili cet,de aquam,de duo quæ fint ad agendum edult;fta,aerem,0e ignem. Et quo mam ex his patiendi ratio efficitur,tellus^ ex omnibus patibilem magis na/ turâ nancifcatur,facile intclledu efle ait pn'migenu humanum corpus tellu/ ns efle materia concretum,quam quidem fententiâ omnis falubriorum cob tus,tanquam Theologiæ pontem tuetur. Atij inde eft ad totam hominis fit guram,fabricam^ tranfitio,na cum multa in homine mir abiliter effeda mi remur,tu maxime artificiofiopen's delcripti’oné contéplamur, rationes^ phyficasindudmus, qbus probat tanta diflimiliû inftrumentorû uarietatê, animæ gratia eflè pcrfeâam, liquidé cum anima fit multarû rcrû effedrix^ quas fine corpore tanquâ inftruméto perfequi nequiret,necefle eflê affirma tnus,uttoto corpore,inftrumétorûfumma lîtintexta uarietas,quo diflîmili Kudini potêci£,^ numerû animg, inftrumentorû dilfimilitudo côgruat,fit^

cognatio inter mobile corpus amp;nbsp;animam motricem.Quod quidcm prpclar re patet,ex earum rerum motu,quæ extra anima cernuntur, cum anima fit pnncipium uanorü fufceptibilium fenfuum,quos fine inflrumentorû uan’c tate,compleâi nullo modo pofret,præclare enim hæc medici patefacùint, qui Anatomiæ fcientia,manu ifla articulatim difleda côtreâant, docent^ capi'ti canquâ arci tres annexas efïe fedes, in quïbus fpeculatn'ces ani mae po tentiæ excubarent,eas^ fenfum cômunem,phantafiâ,rationê, â;: memona nommant, quarûjenfus cômunis, Äphantafia fintincolæ fyncipitis, ratio in meditullio capitis habitet, ôi memona occipiti annedau Quas quidé fef des,uentnculos hoc interualli ordine intenedos efle dicunt jquæ inter fc ha béant dudasóeexterebratasuiasjquoutrinc^ cômearepoflit perceptarum rerum tabellana cognitio,ab his extrinfecus ad figura homïnis contem» plandâ difceditur. Quâ à parente deo celfam de redâ ob cam caufam infor# matâA conftitutâ fuifïe probatur,quo tanquâ princeps inter omnia ammâ# tium genera internofceret,elTetq; fpedatnx fuperarum rerum,cum perfpv cuû fit,idem in fpn itu amorê,ac pondus in corporibus exiftere,corpora em natura deorfum luopte pondéré ferunf, at humanû corpus cumfitdomici# Iium fpiritus,natura fuperiora appétit. Ex quo quidé notû adagiû illud exi# flit,eodé amorem,ât oculos côcurrere. Atqjexhoc etiam eft orta côtentio, quænâ primigeni hominis fedes extiterint. Grauiffimus autor Damafccn. has fedes uelut Elyfiü nemus defcripfit,in qs femper nitefcerc ait cœlû,cun#

odorefragrarCjät hybernis,^ ftiuis^ frugibus,pratorum^ üeftitu flore re.lofepo auté,qui folus^pe ex ludæis, Græcorû flumina nando trâfmifit, cas fedes ad orientefolem cô flitutas effe placet, cuiprorfus Celtiber Ifido/ rus afrentitur,is enim harum fediû ingreffus poft hominis pollutâ naturam, flâmarum mœnibus ocdufos, óe obftrudos fcribit.AtTheolooumcnonli brorum Beda interpres, rem in dimicationé adduxit ♦ Probare enim conaf has fedes ad orientem circunfluo oceano, amp;nbsp;montibus ab ea parte obiedis côtineri,quæ ab hominibus habitat, eas^ aicita'a domicilijs noftris eflèfe# motasjfublimescß fern, ut orbe globû^ lunæ pertingât, ex quo multis cauz fa fuit,ab eo defcifcédi.Nam cû luna rigoris effêdrixdicat,uerifimileputan dû effe uolebant,ut fubieâa ei quocj^ amp;nbsp;finitima regio rigefceret.Quibufdâ etiâ nullo modo fieri pofte uifum eft,ut hg fedes altiffima telluris parte collo cent,fiquidé fi fieri hoc pofte diceret,côcedietiâ uolebât,ut harû fediû infœ cunda natura diceref,quandoquidé montiû altitudines folis flagrâtia,â: an dore torreanf',qui ex tellure ubertatê hauriant,quod quidé minime harum fediû fœcunditari confentaneû eftè dicunt.Maior aût pars eo defert,ut earn terræparté temperatam uelint,idlt;j affirmant ex noâiû dierû æqualitate oriri,quemadmodû his accidereuidemus,qui terras ad orbé æquinodialc coluntjUmbræ enim nodurnæ cum lucibus æquenf,dierû feruidâ naturam

SENTENT. D I S T I N C Ti Vt tepefaciunt,i'n qua tarnen fententia Scotus Alexandre, Nicolao Bohéto, À Magno Alberto calcar adhibuit, Quo etiam loco probatur a nobis homV nem del efle fimnlacrû,non qui’dem abfolutum fimulacrum,fed tanqua ad fi militudïné expreflum. Negatnus^ pnmigeno homim deum notum fuifle defacie,nififopito ei,äephantafmatefeuocato deumuifum efleconcéda/ mus.Nihiloi^ fecius inquiritur,an pn’mo naturæ tyrocinio ei effet omnium humanarû rerum inferta notitia.In quo affirmatur nouiffeeum fundamew ta neceffariumrerum, quatenus fcilicet ratio aflequi poffet Humana, occub tas autem mcditationes hominum lt;3c præfenfionem rerum futurarum nub Io modoconfecuturum fuifle.Illud^ etiam adiugitur,eum antenoxam ani mantium omnium adepturum'fuiffe prineipatum,feris^ etiam pecudibus* ut bubus,iuga ót onera impofiturum.

De hominis fttitu Mte peccdtum • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DiRindio VI lt;

ViHus qui’dem cogm'tis, proximu eft,ut de homim’s ante noxam ftatu differatur.In quo illud primum quærendum ent, num inco __! lumi natura homo effet futurusæternus.Suntenim multi qui ne/ gentuitahs arboris efcam,quæ effet homini ad uefcendumdata,caufam im mortalitasfuturâ fuiffe,cum nihil contra fuamfpeciem nitatur,quandoqui dem effedus caufa non egrediatur. Cum autem lignum tabefcibile dicere/ tur(necenim aliter in alimentum exteri,0i molliripoterat}perfacile uolunt indicium effe,ab eiufmodi uitali edulio æternitatis caufam non oriri,id^ ad eorum commentitias fabellas referri poffe dicunt,qui belliffime in Phyficis ab Ariftotele ludantur,quod inducerent deos,uitales quafdam epulas ienta re,quae eorum immortalitaös caufa forent. Ad quam quidem fententiam pleri(^ gregatim tanquamgraculi ad turrim deuolant, Ad egregium par ducum, Auguftinus ôi. diuus Thomas, quafi nudo pede ingrediantur, ue/ rentes ne inter falebras digitos detundant,hoc idem fenfim, ôi pedetentim perfequunt.Nam cum homini contra duo qug défunt,totidem prçfidia ad hibita efle uideant,Primum quod deeft,humoris iaduram effe dicunt ex ca loris adione natam, cui quidem caeterarum arborum efu occurri potuiffe opinantur, ut nos modo dapibus uitam, corpus^ tuemur, alterum ob id t pfum effe uolunt,quod quemadmodum aqua uini fextario admixta, pnmia men' naturam adulterat,tum quo crebrius ôe largius adijeitur, eo liquidius uim eius referuefadam diluit, fenflm^ aqueam extenuando efficit. Sic id/ circo perfpiciunt, quod primum fpeciei adio tantum roboris habeat ,ut non modo fit alimenti detradi reftitutrix, fed etiam incrementa fuppe» ditet,poflea uero quodcunque gignatur ,non quidem incrementum ad/ dat, fed tantum detrada reftituat. Atque eo tandem decurrere feni) na/ turam putât, ut ne huic quidem reftituendi muneri,opitulari poffit, ex quo neceffe euenturum (it, ut corporis diffolutio óf interitus fequatur, Itaque

contra hanc fraudatam debito partem,arbons çdulio,uitam propagari po tuifle arbitrantur,quod ipfa uitalis arbons natur a,nada eflèt uim fpedei ro borâdf côtraimbecillitaté ex aduêtitia admixtione mananté.Cuius quidé fententi^ imas fibras Scotus abfcindit,atq? in campü amp;nbsp;pulueré progreflus, hommis uult tabefcibïlis fuiflè partesjed non tarnen ipfum tabefcibilem fa» turum,cum ante occafum iturü eum fuiflè in coelum arbitretur. Magni au/ tem hommes Vgo Vu^orius, Alexander Ales,ôi: quifententiarum feleäu mterpretando exacuunt,hominis immortalitatem,non ex natura,fed ex ad leda gratia, nafcituram fuifle uolunÉ,quæ fit ob pollutam naturam amifla, immortalï^ naturæ fitattexta mortalis. Nee item minor contentioexont, num ante noxam homo in cœlibatu effet generâdi facultatem habiturus. In quoquidemGræci,quo fubtilius contra noflrosfcnbant,pumicecalamos exterunt,namdum comifcendorum corporum fceditaterelpuunt,quafi au gufti'ushomihis ortum inchoarent,propagatione lobolis tanquâ coehtum, fine uenere,futurâ fuifle cenfent. Nos aute negamus res naturales dan’, auC adimipoflèpeccato,cunlt;^ hominem ammali uitametiamur,intelligi uolu/ mus,cômune fuifle hominû naturg ex uenere procreâdi munus,idc^ ex méi brorû partibus declarari,qu3e effent ad nature neceffi tate datæ. At(^ abfur dum etiam uideri, quïcquâ partium in homme natura fabricatum, quo/ rum non effet neceflan’us ufusfuturus,nam àueretra ôi inguina fruftraa natura eflfeda,putari debere dicimus,nifi ad procreandi ufum data diceren/ tur, Sed fobolë tarnen fine uenen's flagitio propagari potuifle afiirmamus, cum partes ad procreandi neceffitatem fadæ,nonirntarentur obfcœnius, fed fuapte natura,ut cætera mébra fmehbidme mouerent, quandoquidem ration!,ut duel mon’gerarentur. Ex quo fententiarum pnncipi caufa uide£ fuiffe,cur non fecus membra coitura fuifle cenferet,ac manus on admouen/ tur,quam quidem fentetiam clanffimoru interpretum cœtus, uerens ne lu* pumauribus contineret,euolutam,amp; refutam retexit.Nam cum paru con' fentaneum uideretur,ut ferendæ amphfïcandæ^ naturg opera fine uolupta te conficeretur, uoluntano obfequio uoluit fine æmula lafciuia utn’ncj obe/ undum fuifle munus, fublata«^ h bidmum face genialem thorû fternit, eoru procreandi caufa,qui præclara quadam conditioneaddeicultumgigneré tur.In quoetiam quæn’folet,quinam antepœnam fontium,liben'nafcituri fiuflent,mulos enim uifum eft infantes fimulac nati effent, cömendatione naturæ membrorum côpotes futuros.Siquidé cum quædam animantiûgc nera,ita primo ortu abfoluta cernerent,ùt non modo mgrediendi facultaté habeant,fed etiam quacun^ matres perfequantur ipfa per fe,cunc^ in homi ne uiderent cæterorum ammandum meffe principatû,confiteri effe neceffe dicebât,hominem primo naturæ ortu,omnium membrorû ufum côfecuoi rumfuiflè; Perabfurdûenimeffe hominéradoni’s compote,quem nullum -- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unquam

unqu am fcelus inquinaiïet ,in corporis ingreflii manibus, utpedibus, Uti* ut modo anniculos infantes manibus repere,necmfnn ploftellïs redos in* gredi uidemus,quod quidé malum,ad earn pœnam referre conâtur,qua hu ‘ manum pleâeretur genus, quo cognito,maxime uerifimile efle,pueros an/ te pedicas lethalls mak,commendatione naturæ mgrediendi habilitatem adepturos, ac fine corporum tegumentis, fine tedis, fine culcitra plumea * fine conditis denicj obfonijs fortunatiffime uiduros,cum fua fponte fuppe/ ditatura eirent(utaitille;terra cibumpueris,ueftéuapor,herbacubile.Qui autem Phyfiologiam perfequûtur,negant naturæ congruere,ut primo or tupueri ingrediendi facultatem nancilcerentur,namGuminhomine cerei brum humidiffimij, ôi corporis comparatione maius quam in cæterorum animantium genereefle probent,facile confirmant magnitudine humoris â: ponderis pueriles neruos, qui fint agitationis inftrumenta ad corporis a/ dionem mouere membra nequire. Ita^ fî quibufdam animantium generw bus,fimulac nata fint, gradiundifacultas data dicatur, id ariditate cerebri^ non naturæ præftantia accidere,cum perfpicuum fit quædam etiam abfolu tiora animantium genera,primo ortu expertia elfe mêbrorum ufus.Ex quo cócludineminieffe dubium ,quin detnutu fieri polfet,utprimo ortu pueri effent membrorum compotes futuri.S edprobabilius efthominêquoquo uerfum redum effe formatum,eamlt;^ redi menfionem in abfoluto corporis obfequio confiftere, à quemadmodum incolumi natura nihil effe in mem/ bris,quod hominis uoluntati obfifteret,ita nihil effe quod deeflèt.Sed cum in homine uoluntas rato ordine nitatur, quæ ad adiones naturæ congruen tes pergit,fatendum eft non effe eafdem cuiufcun^ ætatis adiones ♦ Quod cum ita fit,fequitur minime pueros primo ortu ad qualefcunç^, fed ad æta/ ti tantum confentaneas adiones, mouendorum membrorum facultatem habituros. Eodem^modo defcientia hominis ante noxam, de iuHitia, de rationejdeaffedionibus ,deuirtute indagatur, quæ quidem prætçreunda cenfemusjcum ad potiora pergamus.

H Oc autem loco perquirendus eft Phaeton generis humani,nam cum fatis fer'e de incolumi natura explicatum fit,reftare uidetur, u6 de fontium hominum noxa indagetur. Duplex eft igitur huius uiperei mail tabes, unum genus eft, in quo à perfona natura inquinatur, al/ tcrum in quo perfonam natura contaminât,quo quidem humanum ge/ • nus,tanquam natiuo quodam morbo uexatur, fed quoniam utriufque pec/ cati,magna eft quæftio, ab eo ordiendum arbitror, quod eft ordine prius. Ita(^ primû uidendum erit,num id a tumente fuperbiæ malo manarit,multi enim qui fe mirifice literofos putant,ratiunculas affêrût,quibus id ab adipi/ fcendarum fcienuariä cupidiUte, non a fuperbia ortu effe uolunt, nâ cum

fonte dpmonedicant homini protniflàm fcienttam eflêrerunijeiusconfe/ quendæ defiderio flagrafle, non fuperbia tumefadû efle hominem. In quo nonuidencfcientiarum cupiditatem'a præftantiæ appetitioneorin,quæa luperbip malo nafcatur. Atlt;^ rurfum alij hoc,edacitaté,alij deceptionem ât fraudé,quidam eciam auantiâeflê confîrmare conati funt,quorum quidé ar gumentorum exilitas,quoniâ celeriter ut aun bradea perrumpitur,iure eft hoc prætereunda loco. Nei uofius cm amp;nbsp;uenus probamus, ad unû peccaa genus, multa aflêdionû genera côfluere, in quibus quidé illud princeps un den' debet,quod rata ordinis méfione egrcditur. Atqui perfpicuû eftpn'us aftediones rata ordims menlione cgredi qua motus corporis extnnfecus, cum autin aftedionibus pnus appeti tus ad finé qua ad id, quod propter fw nem quæri t, inflamati rapi anf, fâtendû eft in eo princeps hominis peccatu coniedifle,in quo eius rei princeps appetitus efle potuit, quæ eflet ran ordft nis egreflio.Cum aut ante noxam homme ira genuiflet, ôi ornaflet deus,ut nullü admifcuen’t fenfuum ôi. fpiritus diflidiu, præclare fein' poteft,minime earn ratæ menfioms egreflîoné fuilïe, qua homo fenfile quoddâ bonum exlt; pcteret,ad quod corporis appetitio citra ordim’s termines contédit.Sedin telli'gi debet in hominis appetitu eâ tranfitionéfuifle,qua quoddâ fpin'tus naturæ bonum expeteret,quod quidé minime ci’tra rati ordims fines optaû fet,li ad perpédïculï diuini menfioné côcupiflèt. Ex quo côcludi necefiè eft, prima hominis perni'cié fuifle, qua quoddâ fpintus naturæ bonû,fupra mé/ 11 oms fuæ typû,optauit,quæ audax animp ufurpatio, elationis eft, amp;nbsp;fupeW bip maxime propria.De orïgims autem tabe fumma eft opi'ni'onû uanetas, hominum^ dilïenfio,fiquidé Pelagi'am ôi Manichpi Chnftianorü carci'no» mata, ut canes qui lorü quo alligant abrodât,hoc ongims ftïgma humano genen muftum fuifte,negant.Noftn auté qui in eorum libris ne manum qui dem porrigêdam putant,nifi in ijs atramento lineas trâfuerfas dueât,ratio» ne certaenodatius hoctotûindagareuolunt NâinTheologia magnus me ditator Durandus,dum hoc culpa,an peccatû dicipoflit inquirit,prius quç rioportere putat, an uoluntariumdicipoflèuideatur,ita(ÿ placet illi id efllt;5 uoluntarium, quod noftræ fit, aut alienæ uoluntatis. Cum autem in prom/ ptu lit, id magis efle uoluntarium quod in noftra, quam quod fit in aliéna uoluntate, cum aliéna uoluntas dici noftranon poflît,concludioporterc arbitratur,id malû uoluntariû,non ex noftra, led ex primigenihominis uo» luntateorin, DodilTimus aûtomniû Scotus hocipfumonginisiuftitipad/ empcioné efle putat. Guillermus uero Ochan uerens ne dum rus fententia/ r um farrit,lemé cum herba euellat, id qupftionis genus incultum relinquit» At Gregorius Anminélis,cui modo multi de uia decedût, huncinhprentc more û,pgrotationé,â: appetitioné infititiâ efle céfet,qua homo adu ad ex» pecendum rapiat, id^ ita^ fententiarûprindpe intelleâumefle uoluit,qui

Æui Pauli difciplinam fequatur,appetitionc on'gims eflè malum defcriben/ tïs,non tâquam appetitïoné aduvn expetenté,fed tanquâ angorem amp;nbsp;pgroi tationénature.Nec autem negat hommianteuitalis Chriftiam laticis afper fioné originïs luftitïâ defuifle.Sed earn defedioné l’ta définit,ut non on’ginis malum,fedeffêâûuelit,quemadmodum ademptiogratiæfiteffeâus capi/ tab’s mall,id en,quemadmodû ob capitale malum homini’gratia adimatur, fie uult ob ongimslabern ab opifice deo animabus on'gims iuftinâ nonferi. In quo quidem affirmateiufmodi malum, in anima ex molli eneruata appe» titioneoriri,quod ex flagranti ôd falaci quadâ parentû uenere inconceptu, liberorum caruncula arnpiat.Sed cxoritur repentç Durandus, qui fententi arum pnncipem eiufmodï tabem fenfus ôe ratioms diflidium nommantem, materip non formp naturam attigifle opinatur, Alexander autem Ales,pau lo antïquior, fed in Theologia fyncerus ôc fanus, cum id cœnum culpa ôt muldadefiniat,abaliacaufa culpam,abalia muläammanare arbïtratur, muldam enim ex morbofo quodam carnis mucore oriri putat, qua non fe/ eus anima dummfunditur mquinetur,ac uinum lagene mucore uapidum eflicitur,Multi uero Theologorum fpadones,cum id in quo anima rationis particeps confiftit,metirentur, animam rationis compotem cum feminein fobolem transfundi putauerunt,ac ita ex inquinata anima,tindas,âi conta* minatas animas defluere. Alij quafi exhorum errorum manubijs aliquid probabilius conflruerent, culpam animæ parentum æque dixerunt in e* pheborum fobolem transferri,ac corporis morbiingenerantur, quemad/ modum fepe liberis aliqua feminis tabe podagræ, ôi. elephantiæ gentilitia concingithgrcd!tas,quamque ea tabes,nec podagra,necelephantia uoce/ tur, dicunt^ animæ culpam eo prope modo leminis tranfitione tranfundi, quanquam fernen adu minime fit culpæ naturæ fubiedum. Qui autem ex orcheflra populum Theologorum in anguftias compellifpedant,negant hæc argumentorum genera ita pofle connedi, ut præclare doceant hoc o* riginisnexu epheborum fobolem aftringi,nam quanquam corporis mor borum,quædam generain liberos manarent,acrurfum etiam corporis ha bitu,quidam animi morbigignerentur,quemadmodu fæpeexinfanis inla* ni gignunt,ab hac tarnen originis infirmitate culpa excludi putat, cum eiufi modi naturp fit,ut uolutaria omnino dicatur.Ex quo etiamillud adiungut, quodquaquam anima rationis compos,ita in fobolem dimanaret,utinqui* natio animarum liberorum,minimcineius uolutateconfifleret,necefleeffe arbitrantur,ut natura culpæ,ad muläam coëreentis liberetur. Ex quo eau* la data nobis fuit,cur dextrorfum argumenta retorqueamus.Nam cum ho mmum uniuerfum'genus,hominis nomine,quatenus cógruunt naturp me* tïamur,quicquid hominum a feminatio primigeno profluxit,tanqua unius corpons membra arbitramur, in his^fimilitudinem adiungimus, utfima* 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ê nuspanem

, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P A V L I C o R T E s I I S E C VN.

nus pancm,aut lapidem laâant,non id tnanus,fed animæ uoluntatis efle di cimus,uel fi manus hominem occident, minime uoîumus eifuccenferi de/ here,h per fe,ut'a corpore feiunâa expendatur, fed fuccenfendum efiè cen» fcmus,li tanquam quicquam hominis expendatur,quod a principe agitatit onis autore mouetur.Qua fîmilitudinis collatione confirmamus hanc tabi/ ficammaliluem,hominumnon eflêuoluntariam,fed'aprimigeniparentis uoluntate manare.Eodem^ modo inquiritur,utrum id in quo hoc originis malum infidit caro an anima dicatur, pleric^enim cum diflîdium quo len/ fus a ratione defcifcût,ab bac originis tabe manare dicerent,eius^ difîidij 6 bras maxime carni ineflêcontenderent,concludereuolebant,idipfumin carnis concretione confiflerc, diuoautem Anfelmo uiderifcio haud fecus fernen, ac fputum amp;nbsp;fanguincm inquinari, nec quicquam putat efiè caufæ, fi ex his corpus animale fingatur,cur eiusinquinatu,anima côtaminar i poP fit,quem lubfequens ficca nare mirificc odorus Scotus, negat carnem quæ feritur,'a ueneris flagrantia in fatione inquinari. At magnus dientum Aqui natum ccetus, caufarum defînitione probat fernen quemadmodum fit in» flrumentJ caufa humanp naturæ ferendæjic inftrumentieße caufam huius originis transfûndendi mali.Inqua quidem fententia tuenda, unusc multi« TolofanusCapreolus,maximecumScoto,«3tDurando ludatur. Ea autem quæ ad fontis dæmonis irritationem pertinent, hoc loco omittimuSjeßem fatis exploratum ab imperante deo latam effe legem,quæ fie iuberet; Arbo» rem hanc ne libanto.Qui libarit,capitale efto. Notum^ eft omnibus arbo/ ri implexum colubrum melle lito affatu hominem ad delinquendum pelle/ xiffe.Ex eo^ inquinatapuritate,receflum à fugâefiefadam,natalt;^ genera malorum.Et quoniam ob uiolatam legem duo îuntpeccati genera patrata, unumquod primigenum parcntumnominatur,alterumquodgencratim in liberos dilÈunditur,de utriuf«^ animaduerlîone dicédum ent. Itaçp primo intelligédum eftfceminam tria fecum muldarum genera detulifle, quarum una in grauiditatû multitudinc,altcra in pcrpefllone dolorum, tertia in fer/ uituce confiflit.Cum auté fit duplex animæ cognitio, una quæ eftorationi« compos,altera fenfilis.In altera uiolatæ legis uindex deus, feeminam ad pa/ rendi neceffitatem abiecit,in altera puerperij multitudinem cum angorerc liquit. Vito autê multiplex eft quæfita pernicics, quarum una eft bonorum ereptio,altera inuedio maloru,earum una eft qua a uitali arbore arcetur,al tera in telluris execraooneponitur. Optimaru enim reru amiffio eft, iadu/ ra caufpincolumitatis uitf,amp;exdomiciliouoluptario,reccfrus ôifuga.Ma lorum autem inuedio eft,æque in uita,ac in obitu diftindio muldarum. Vi tp enim incommoda dicuntur cultus aruorum,tenuris altiicis infœcûditas, à uidus egeftas. Ad quæ quidem uitæ præfidia capeflenda, altera cum la/ na dt colo accedit,alter bipalium,öi marram arripit,illud autem quod ad o/

bitum pcrtinet,neceflicas eft, qux homines in lethi fauces, ód orci tenebras detrudit, id^ pr æclare ex pellium amidu declaratur, quorum coniedu eft mortis fato a dm on it a humanitas, ôd tanquâ corporû infinuatus interitus, cum altera non cum tunica talari,de palla,nec alter cum paludaméto, de tra/ bca,led confcientie pudore pellibus tantum in^ederentur amidi homulli. Bus autem infiti mali,quod generatim in ftngulos dimanat,tria funt genera pcenarum,unum quod aprolapfione incolumisnaturærccuperarinon po/ teft,alterum defedio bonarum rerum,tertiü,quod minime ab homine tan/ turn reuocari poteft,quarum aliæ ad animam, aliæ ad corpus pertinent. Ex his enim quae ad anima diriguntur, turn diffi cultas indagandi ueri, turn ani/ mlt;r appetitiones colligunt, quarum aliam ignorationis crafla caligo, alias ad malum infitaprocliuitasinfequitur.Procliuitas bipertito diftribuit,una in qua feftine prouehitur ad malum, altera in qua ingrauefeentes pgrotati/ ones inueterafeunt.Corporis autem tripertitæ funt muldae, nam alip extra animam cernuntur,ali3e quæ ad animp corpore difcelTum pertinent, qupdâ qup ante exceflum irrogantur .Primu genus eft quo corpora hominu,tellu ritnatri in humum conuerfa redduntur. Alterum eft,quod uitæ occafus,de lethi falxrapax,nominatur.Tertiû,quodfamem,fitim,æftum,tabem id genus,uno complexu continet,quibiis luendis,damnatu genus, tanquâ pe/ ftifero quodam morbo tabefcit.Eodem^ modo,id eft, perquirëdum ulcus, quod a parentibus in fobolem imitatione manat,in quo quidem definiendo fumma eft difeeptatione pugnatum. Nam multi peccatu fublatisexternis uoluntate prauam definiunt,atliteratifl'imusTheologoru Ambrofius,pec catum efle ait contumaciam a lata dei lege defeifeentê. Nonnulli uerc pec/ catum eft,inquiunt,uoluntas, iuftitia aduerfante tenax. Sententiarü autem principi placet,peccatum intus de foris eminere. Itac^ intelligëdum eft per/ inde eiufmodi tabe animam,ac elephatia corpus inquinari, feitum eft enim illud,homines humanam naturam delinquendo exuere, propterea quod a ratarationismenfione defcifcunt.Sed quoniam peccato gratia adimitur,fa eile eritintelligi,alterum ab altero oriri,in finisq focietatem uocari, quern/ admodum fi quifpiam ulcifcendi caula hominem occiderit,in iracundiæ fi/ nemhomicidium accerfit. Eodemlt;^ modo procliues nafeendi caufaedima/ nant,cum peccato tanquam igni materia fuppeditatur,ut facile in promptu eft,uenerem ab incôtinentia,ô(: difeordiam ab auaritia defluere, quare feiri omnino debet,fcelusfceleris efle pœnam.quandoquidem culpa poena dica/ tur.Eodem accedit quod quædam crimina,quædam fecum appetitionû ge nera ferunt,quibus autærumnae excitantur, aut corpora perturbantur, fas eft enim eos uidere,qui uel ira eflêruefcût,uel flagrant odio, aut inuidia tur / gent,quo uultu,qua uoce,quo ftatu perturbantur. Atlt;^ ob earn caufam iure mtelligi poterit,nefarijs hominibus ab ultore deo muldam irrogari, quan/ E 2 doquidem

doquidcmpcenam gratiæ ademptionéeflêdïcamus,Facile^licebit eorutn gt;nbsp;rabularum detcftari infciciam, qui contradius prouidentiam aüringentes, afFirmantnu’btnhaberererumhumanarumprocuradonetTideutn Jtaque præclare hoc loco a noftns,de uoluntate,de lynterefi,dç ignofcibih öc capi tali,ac de omnibus criminum ftirpibus öe fibris difputatur.

V M multis in rebus ueritatem Chriftianam Pont.Max« turn preferrimin aduerfarioru oppugnatione fplendefcc re uidemuSjfiquidem cötrarij unius notitia, alterius per/ ceptio eruitur, quemadmodum quibus notum eftalbu, continuo etiam ab his atrum pernofei poteft. Nam fi uoz lumus fingulorum dogmata recéfere,facile reperiemus, quantum fit hominum lippitudo in ueri ignoratione uerfata.Etenim illi ip(ï philofophi cum naturæ admonitu,aliquid extra confpedum maius eflè fu* fpicarentur,quafiangufti animi uideretur,uitæcontentum efle terminis, confidentiauirium humanarum perquirebantfinem,eumcp fenfuum præfi dijsindagare conabâtur,tanquâ omnis noftra cognitio oriretur afenfibus, parum intelligens improuida mortalitas naturâ diuinam fub eorum fenfus cadere non poflè,qui concreta caligihe offufi, ad folis fplendorem hcbefcei rcnt,ói: quod non caderetin fenfus,ab intelligétia percipi non pofl'e,nifi qua tenus cognitiob fenfibus erueretur.Itaq; ieiuna auiditate diu in exquirenda felicitate ucrfati’,quanïo ingredi nitebâtur interius,tanto retrofum uiciffim reiedi reflatu ferebantur,quandoquidem natura prius uideretur Hatuendu cflc de fine,qui cum effet fupra intelligentiæ complcxum, fupralt;]^ mortaliz tatem conrtitutus, intelligi neceffe erat, occultiffime etiam abdita futile ini termcdia,quibus homines ad fînembonorumducerentur. Quod cum ita fit, facile apparetfine æthereo hauüu, mentis humanæ naturam effœtam exaruiffe,nec fecus internouiflê fînem, quam qui nodu iter facit, cum pro» cul aliquid eminens afpexerit,oculorû errore deceptus, urbem a môte non fëcernit,quod fi nullus eft ab his fêlicitatis certus cöftitutus limes,quodna m religionis genus confequipotuerunt,quæ eft ad felicitatem iterC Atque no» turn quidem eft a philofophorum errore ad imperitum uulgus fuperftiti'o/ nem colendorum deorum emanaffe. Nam quafi ex cœli motu fan’s numinu explorata

expl or a ta cognttto uideretur,ex eorum natura comméti funt deos. In quo quis non uidec quâinfulfa fit dehratio hominû opinantiû fîngentiutn^ de/ os'Tnamfut cetera omittam) quid abfurdius elfe poteft,quâ digladi'antes in/ ter fe deos inducereT’quid turptus quâ Ven er c afiêrre deam, quæ mclufam, germaniflîmamcjlibidiné côtineret,ex ea^Cupidiné matn’s excitatorem nafci,quo non modo ad adulten’a ôe ftupra,fed etiam ad puerorû amores in flâmarentur dij,ne quid effet uetitû mortalibus,quod non appetere uideret di'uina natura. Quid item tam flagitiofum quâBacchû deum opinari, quo dcorû infania gigneret, ói: iucundus furor ♦ Aut quid poftremo obfcœnius, quâ Priapum deum andere cômentari; In quo quis non uidet quantus fit or tus error hominum,cum fint ad tarn nuda flagitia delapfi,aut non intelligit ubi fit ueritatis defperatio,ibi impune efle licentiam fingcndi^ Quod fi tame dij fuilfe dicant, confentaneum etiam uideri debet, ab his felicitate hominia fuiffedecretam,quandoquide permagni deorum interlit,hominum generi cofulere. Atqui cum nulla fuerit ab his humanaru rerum fufccpta procura» tio,fateri neceffe eft,nullo modo fuiffe deos. Atc^ etiam negari no'poteft de/ os optimos effe natura, led qui crebro flexiloquis cauillis inter homines fe/ ditioncs inteffina^ bella feruerint, nullo modo natura optimi dicendi funt, ergo nec etiam d q. Deinceps nihil poteft tarn abhorrens^a deorum natura, qua mendaciu putari,atqui cum fæpefint oracula mendacia reperta,quorii fallacijs hominiS generi fit quæfita pernicies,perfacile iudiciu eft,utrum noz minandi fint dij.Quodfi rurfum dij ftiiflê dicâtur, quærédum quidéeft, cur Chrifti interuentu euanuerint,cur eorum fint fana,de oracula euerfa, cur ex tinâa difaplina facrorü,cur flamines, Salij, Augurescp fublati, quod quidé quia negari non poteft perinde,ut dicimus, conrigiffe, confitendum eft etû am nullo modo fuifle deos. Atc^ etiam quid erit de perduellionûnoftrorum feceffione dicendumquot; qui quanquâ Chriftum feruatorem colant, eum tame opinionum prauitate difcerpunt,fauces^ ab orthodoxeo fenatu retorquét* Quorum quidem peruerfitatê maxime indicat tam diflidentiû inter fe clau/ dicans opinio,quandoquidem omnis ueritas uiciflïm cum alia quoquo uer» fum côgruat.Sed lethalis ambitio hoc transfogarû genus in tanta diflenfio/ neconftituit,utnon modo inter aduerfarios, fed etiam ipfæinter le familiæ toncurfu collidantur,ôt quo multorû eft ingenium fœcundius,eo inuolutio/ remimplicationêafiêrt, ut terra quo eft natura uberior, eo crebriores lenz tes profundit.Cum horum prauirite,Maumethis côiunâus eft error,cuius fpra ambitio quanquam diuinitatis laruâ induerit,minime tarnen it a uecors fuit ,quin Chr iftû ftatuerit deum,nam quafi eurri librû qui Alcoranus infcri bicur,exnoftroôe côpafcuo uatum agrodecerpat,ncminéabfolutumfore cenfct,nifi qui uatû elogijs,aut Chriftianorû confignatis decretis obftridus teneatjCum^ librûutrorunc^ facrorû umbilicum efle côfirmat. In quo quv

dem rcfdîcndo,nô eft utPbyfiologiæmucroneutatnurjhonorjftcénus em eft hacc braâearû genera prætenre contênendo, quâ arguinécando perrû# pere.Nos uero muîto cercius Chriftû probamusefledeum,id^ cum minfi as argumentorû molibus,fum maxime noftrorü exemphs teftibus obftrin g{mus,qui turbinil’us Ä fludibus non modo nô terrerent, fed etïam in ipfo eculeOjCanquâ in epulari accubatione lætaren^, quod fane minime ex natu/ r» propter hormcs nexus,intelligentiæ^ anguftias oriri poterat.Quo con/ ftituto inteiîigi debet, id donû efle dei fupr a intelligctiæ obtutû fitum, quo iiominibus noftris,certa cœleftis luminis a]acricas,diuorû^ beatitas ob octi los obuerfare£;idlt;^ ratione confîrmat.Nam cum anima noftra una dicatur quæ uînis uires fuas cônexas continet, fimulac uirium munus unum flagrâ# tius obit,in aiterû incumbcrc nequit.Quemadmodum dum acrius feiun^a rum naturarû infpedioncoccupamur,fenfus munia amittimus, acdum an dentius libidinibus inflâmamur,dum^ torminibus ôc morborû cruciamen tis corquemur,intelligentip obtutu orbamur.Ex quo facile intelledu eft nul lo modopcr naturâ fas eflè, ut homines in ipfis trucidationibus tormctislt;^ carni ficum,cam eflènt perfcrcndi conftantiâ, animp^ lætidam nadi,quam in noftris fuiflc fcimus,cum nefarius furor'a Claudio Nerone manâs, fupra trecenties centû ,in Chriftianorum necem exarfit. Id^ mirabilius contigit, quod uoluntariorû iugulos præbentium adcarnificinâeratconcurfus,à quo plures necaban£',eo plurium ignita moriendi auiditas percrebefcebat, quod quoniam a natura oriri non poterat, quandoquidê ab intérim lt;5t cru# aatu natura abhorreat,eritconfîteri neceftè id adiuinitate manaflè.Ne^e/ nim fieri poterat ut in ipfa camificina,moriendi auiditas percrebefccrct,nû fl unius fpe atlt;^ nominc,corpus ut putamen mêfï,ad æternitatêincolumem animam exiturâ præfenfiflênt .Quod fi Chaldæorum pugnaciflîma infulfv lt;as,quicanquam pantheræ aut lupi nunquam condoceftunt, earn neds auû ditatem a Saturni fiderc atram bilem gignentc manaflc confirmcnt,quç ita hormes A intelligentiaî acicm perftnngat, ut fæpc hominibus dira tetra^ «ilâ obijci»t,nccis^ confcifcédæ defideria exdtet, ut de Milefqs uirginibus eft memoriæ manda tum,compîodcnda funt nimirû in hac quæftione crépi tacula,fibilis^ explodendiChaldæi,cum haud meminifle uidcanmr,tngc/ fimo quolt;^ anno i Samrno curfum conuerfionemc]^ confîci,âi buftum Chri ftianorum fupra trecenties centum conflagrafle. Nihiloc^ fecius depellcda eft Auicennx iciuna calûnia qui ingenij laflîtudiné in IMaumetheo puluere diluensjid abimagihatiooe quâ Græci cpxmouriacy uocât,manarc uoluit,id^ cftexemplorum lîmilitudineprobareconatus .Siquidempucris ufuuenire jdixît,ut cum in uinariâeellam ueniunt,imaginationcdefluentis uini ad qua drantal meiant,ex eodem^ gencre,trabis fimilitudinem adiunxit, quamamp; denter ab hominibus humi ftratam fubiri dixit, quadragenis cubitis fub/ latatn.

btam,\ ncmine decum’ cum opinatione m præceps delabendi imago pinz gatur,refert^ualentesmukos ægrocaflcimaginationc opinati morbi, con tra^mnltos ægros conualuifle opinione receptæ uale£udinis,eodem^ mo do di'cit nönullos ad alieni ons hiatum ofcitare,multos*lt;^ lentantium exem plo ad edendum inuitari,c|uibus exemplis cöfirmatum iri putauit,fidem gc neratim Chnftianis erogatam in opinione quadam refidere,quaChriftum opinabilem colamus deum. Qui quidem fi perindelotium in matula inter/ nouifTetfUC ueri indiciumfecreuit,male aäum effet cum ægris, liquidé per* fpicuumeffe poteft,quæ a natura proficifcuntur,interius rerummedullis inhacrere,quam quæ extrinlecus accidant,ob eam«^ caufam notum eft alti* usnaturæ,quamrerum accidentium perceptioneminfidere,cumautem ad lapientë phantafmatû infpedio pertineat, præclare fciri poteft,ea phan tafmatu genera quæ natural! intelligétiæ perception! obfequunt,aptius in op!nationeminfluere,quam quærerum acddentium comprçhenlioni mo ngerantur, Atqui cum Chrifti comprehenlîo, nullo modo fit natura infita perceptiojfed extrinfecus aduentitia dimanet, quandoquidcm deum homi nem adhumani generis luendam noxam in crucé adum dicamus, fater! co* gcrcmur uehementioré effe rerum accidentium opinationé,quam naturæ, genus quandoquidé tot feculis humanû ab hacopinabili credulitate auelli nequ!erit,quod fane d!ci,nullo modo poffe,manifeftû eft. At($ etiam fi id ab acri quadam opinatione ortum dicerctur,confi'tcndum quidem effet,id nul lo modo tanta temporû long!nqu!tate,tam difparibus naturis potuiffe con» gruere,quarc in hoc genere Auicenna tanquâ longurium adurendus eft,ut erigatur.Sed nimirum is collimanduseft fcopos,ut homines aut Chriftum fcruatorem fateantur deum^aut afcriptitium,lt;3cnouum uel!nt,nam lîdeum fatentur,ex prælio præfidia deducend a crunt, fi autem commentitium fta/ tuerint,incas anouftiasdetrudenda eft obtredatrixinfcitia,ut eumautbar» *

dum,öi uecordem, aut dolofum ôe tcnebrionem fuiffe, confirmare cogan/ cur,lîqu!dem infulfæ ftoliditatis arguendum fuiffe negari non poteft,fi dica tur hominem egentem, fabr! (ilium, ad diuinitatis honorem obrepere uo/ luiffe, qui non modo conuulfis dijs leges uetuftate robuftas abr ogaret, fed etiam inufitato religionis nexu orbem obftringeret. At cum tantarum re/ rum munus,nullo modo deliri aut amétis hominis,negotium uider! poffi t, fateri neceffe eft,eum fapientem fuifle, quod fi in fapientiæ currum conijci» tur,confiteri neceffe eft et!am,eam fapientiamaut philofophorum feientia . partam aut cœlitus hauftam fuiffe. Atqui cum præclare notum fit, eum nec PIatonicû,nec Stoicum,nec Peripateticü quidé fuiffe,quo ex eorum manu» bijs alumnü dogma conftruerct,nec item ei per ætatë tantos progreffus fa* cere licuiffe intelligatur, neceffario fequitur, ab eo fapienoâ hauftam fuiffe cœlitus.Quod fl uaferrimum cum ucteratorem fingere libet,qui præftigijs

omne genus bominum in fraudem mduxent, perquirendû quidem efi,quo nutuhoc confîâum mendacij genus fupra quindccies centum adoleuen’t, quandoquidcm öc phdofophorum acumen,Â: buftuan'orû pn'ncipum fica« retulcnt, ac Imperium R K, deorum^ bofpitalfum fana euerterit,intertot expulfioncs, uexatj‘ones,neces « Quod fi æcas quædoli eft index, minimcc/ jufmodi medacij genus detexit,cur eft id lupi’ter pater in mudi uigilia afper* natusfexquo mteUigi maxime poteft,autcontra naturam,hoc mendacij phafma uigui(re,homines^tot feculis phikris^ Chn'fto fiuflepelledos,aut ftatori deo diem efle diccndâ,qui procuratione rerum humanaru negleda, oricntem I’gnem non oppreflerit,nec fitei generis humani in hac mendacij impunitate pertpfum.Cum autem haud confentaneum fit,tantaæui diutur nitate in hominum oculos puluerem'a Chrifto fuifle coniedum,quâdoquû dem plureshocinterim {patioquamcpteris innumerabilitus leculis fapien tes numercntur , qui non modo philofophia ueri iudicium indagare uoluci runt,léd etiâ omnibus fophifmatis funthancpubefcétem âeadultâChriffi/ anâ {égetê peruertcrc conati,cunlt;j perinfull um fi t ab autore ded rcrum hu manarumpatrocinium luiflé defer tum,fatendumquidêeft feruatore Chru ftumeflédeum.Omittimushoclococommêtaria facrorum, amp;nbsp;cœlitus rot rulcntosuates,quiad deiprpfcriptum {yllabatim Chrifti ftilfiones,amp; myfte riacecineruut. Nccitem funtmodoincredibilium miraculorum genera, tänquam AriftæiProcônefij,aut Amaris Hyperborei, uel Claxomcnij,ud Cleomenis,fera oftcnta recenfenda, nec rurlûm Sybillina funt dogia adeun da,quibus cft Chrifti’expreffa conditio ♦ Ex quo nihil eft etiam cur aliquid ' de undecemuiris difripulis dicatur, quos uemcularios, à remiges, e plcbe fecrcuerat,qui orbem quaû inter fe fortitione partit!, difpares habitu âe na/ tura animos hominum,unordigionisgenereagglutinarunt,intantoprinci pum,doâiflimorum^hominû repugnantium.uel theatro, uel luce. Plus^ ualuit in his quæ funt fupra intelligcntiæ complexum ftta, rudium fponfo» rum flexianima concionalis uox,quam phyfica ratio,in his quae manu coa* tredantur. Quod ni fuilTct cœlitusinformata notio, fpiritus^ afflatorilla» pfus,nullo modo homines rudes id in hydrargyrio confequi poterât, quod non eft in auro philofophia conlecuta.Tu uero Pont.Max.certum hocrcli gionis genus,quod tibi gentilitium eft,fandiflime tueare.

Vemadmodum ftatoris deiabfoluta naturadicerctur,atlt;5in creandis rebus admirabile architedi munus fplédefceret,{ati« eft fupra a nobis expofitu.Modo aûtuentû eil ad earn Theolo gip parte,in qua mawmeChriftirecetatrix opera elucct, quo quide loco uehemetereft hpreticorâpaorlibus difccrptus deus.Siquidê uti probiflimus omniûPho£inus,Chriftûmcrumhominem conftituit,eum^

dicit ob uitç integn'taté^necis^ perpeflîoné in diuinitatéeffe receptum,qui quidem non natura deus, fed nominatione cooptatus diceret. Neftorij aût inaufpicata garrulitas eft,Chn(lum non modo cooptatione,fed natura effc deum,nec tarnen ita hommi copulatû putat,ut una humanæ ôd diuinp natu nr perfona dici poflît,fed tanquä dei filij delubrû dicatur,amp;: domus.Hære* ticorü aut( m gorges Arrius, quo effet multitudini plebi uendibilior,dei lt;3e hommis unam perfonâ,unamcÿ naturâ efleflatuit.Sed præter cæteros in integra dei opmione,gibber öi. ftrabo repentur Manichæus,nam is naturâ huraanâChrifto adimit, totam^ corporeâ naturâ a tonte dæmone creatâ ' efle ,cêfet,fed cum perabfurdû uideri poffet dei filiû,a dæmone corporeâ na

turâ arripere,Chrittû uoluit non humano corpore cóftare,fed imaginatiöe uiderijttullumc^? omnino dixit eius efle corpus, quod taâile, ô( afpeäabile vjculorû obtutu cerneret,quâ quidé fententiâ monftrofiflima Chnfti fimia Maumethes maxime pjbauit.Valétinus aûtquanquâ Chriftû humano cor pore côftare arbitret,negat tamé purü ex uirgine arripuifle corpus,fed idv pfum de cœlo delapfum opinât,quod per uirginé ,tanquâ latex per fiftulâ trâfilirec,haud inde quippiâ arripiens.Cpterorü uero infulfitaté libétcr hoc loco omittimus, cû perticile iudiciû fit,tacituros olim eos fuiire,fi fufpicari potuiflentParifiû futurâ Athenas Chriflianoru, in qua urbe non modo eo» Tum argumenta adipe fuillo craffiora putarent, fed ipfe etiam quandoqj A» nftoteles in imis difputationû gurgitibus uexaretur ut hebes. Quare quoi niamueritatisinconuptaintegntas, Chriftû humano corpore,ac anima ra tionis côpote,præditum efle ftatuit,hisc^ fimul diuinitaté abfolutam adiun» xit,perquirendifunt qui caliginê foli offundere conarêtur. Nam multis qui tanquâ quidâ corporum morbi non poflunt nifi uftione fanari,parum côlen taneûuifum eftdominatoré rerumdeum,carnis amiâuueftiri,cumquod excellit in magnis,perabfurdum fie pufillis contineri,cum autem habeat re rum uniuerfarum curationem deus, negabant eum cutis humanp operculo contineri debere, in tantillum^ corpufculum procurationem rerum indu» di.Quibus acerrime eft ab Auguftino refpôfum,negat enim ita cuti huma* nç fuffufum fuifle deum,ut ab eo rerum uniuerfarû procuratio defereretur, imbecillorû enim hominû fenfum efle opinât, qui nihilnili ualentiû pugilû athletarum^ corpora expédunt,ita(^ deum dicit non tanquâ colofliim mo le,fed ui ôi uirtute efle magnû,eius^ magnitudinem in exiguum etiam con tradam,anguftijs non urgeri.Quidam etiam quafi in eafdem hprefeos pedi casincidi{rent,minus necefle fuifle putauerunt, ut ad laxandos homines car nis integumento obduceretur deus,nam cum peccati tabé culpa côtradam affirmarent,negabant ad earn eluendam quicquâ aliud quam hominis expi ationéoportere requiri. In quo non uident men hominis expiatione pecca tum eluinonpofie,cumitaeflethumanum inquinatû genus, ut nec unius,

ncc multorum quidem bonis,ad complexum generis totius, ladura æqua* ri poflec, nec fentiunt id delidum ex interminata del magnitudme, immeiV fitatem nancïfci,cutn eo fit grauior iniuria, quo cui infertur prpftantior exit flit. Ex quo fatendum eft^necefle ftiiflè ut ad id eluendum crimen,adus expv antis ui effet interminata præditus,qui quidem dei amp;nbsp;hominis copulatie di ceretur .Contra autem nonnulli affirmant interfuiffe dei cutis humanæ ope riméto tegi, etiam fi non effet ah homine eius mali facinus patratum, nam cum deipræfignationem æternam eflê dicant,concedi uolunt,antenoxani deum hominem futurum,quo deipræftitutio ad definitum perueniret.Piv gnadffimus autem omnium Scotus probare conatur, animæ Chrifti prefix gnationem non ob id tantum effe conftitutam, ut compedibus, à uinculis iaxarentur homines, nam cum liberandarum animarum gloriam, animae Chrifti gloria minorem opinetur ,negatuerifimile uideri,ita fummumexx cellens^ bonum pufillioris boni gratia effe conftitutum, queadmodum ue/ rifimile non aideri,prius hominem,quam Chriftum effe præftitutum,nam fl deus inquit,prius hominem,quam Chriftum præfignaffet, prius homine cafuru pra’fenliflet,quam fêruatorê Chriftum præfignaffet,fi ea præfigna» tio îiberandarû tantu animaru caufa effetcoftituta,quod ft ita diceret, nihil affirmât dici poffe hebetius quod quidé argumentum tanquâ fiinis nexum capite diffoluere conatur non conténendus Theologus Capreolus. Verft tatis autem fine fiico falubritas eft, hominum generi fofpitatorê Chriftum, Canquam uulneri medicamentüeffe adhibitum, n^aturlj'a nobis antepoft lutam naturam deum fuiffe hominem futurum. Ab his autem fanorum ho» minum quæftio defluxit, num fieri poftet, ut eiufdem humanitatis amidu trina diuina perfona ueftiretur .Locuplesinprimis autorAnfelmusnegat fieri poffe,ut trina perfona eundem hominem afeifeat. Durandus autem in cenlus d:acer Theologus intellexifte Anfelmu uoluit, à trinaperfonanon eundem hominem poffe fumi,ita ut uni perfonæ copuletur,cum fieri poffe negetjUt trina perfona in codé homine una perfona dicatur. AtGuillermus Ochandifcindus,d:tunicatus cumthorocatoScotocongreditur,eandem enim naturam trinæ perfonæ agglutinaripoffeputat.Scoto autem minime placet eandem naturam a trina perfona afeifei poffe, ita ut primus glutini terminus perfona dicatur ♦ Sed acceffit Theologorum parciffimus diuus Thomas,qui no negat fieripoffe ut a trina perfona fumatur una natura,fed fieri pofte negat, utuna ôc eadem hypoftafishumana, afeifeatur'atribus. Nihilo^ fêciusinquiritur,num inChrifto animæ d: corporis copnlatio extiterit. In quo confenticns Theologorum grex Chriftum hominum ge» neri uniuocum efle probat,ad fpeciemque ait humanam pertinere, ut anft ma corpori annedatur. Eodcmque modo contentio exoritur, an uerbo nax tura humana ex accidenti copulata fuerit, in quo funt a noftris Eutichetis, Diofcori

Diofcon',Theodor!,à NeHorij ingenû fuperbafrada, quanquam corum fentçnti’æ non fint ita penitus euulfæ quin eorum multi fint interpolatores inuenri.Nam autore fententiarum principe duplex eft recenriû hominum repertum genus,qui cum maxime ab hærefi abefle uoluiflent, flexu in ean/ demhærefeos node remigrarunt, nam pnmû genus eorum eflè dicit,qui cum unam feruatoris Chrifti perfonam concellîflênc, duas tarnen fesefle uolebât, alterum efleeorum,^ quibuscum perfonæ copulatio ferua retur,animâ tarnen corpon annexam effe negabatur, fed uiciflim hæc inter fe duo feïunda, uerbo ex accident! agglutinata efle cenfebant. Quorum u/ trunlt;5^malefanumgenusm cænofam Neftorij latrinamincidifledicit,nc/ gat^ foIiditatiSjâ: fyncentatis eflè Chriftianç,ex accident! copulationé po nere. Abhis eti’am diflîdentium hominnm pertinax certatio dimanat,num deus qualemcunque naturam lîbi poflit afcifcere.Picus enim nofter Miran/ dula, in ipfo adolefcentiæ flore flagrans, dt uibrans fulmina, cum fcruidius Theologiamefletcomplexus,argutiarum (ut opinor ) exercitatione,nega uit fe eorum fententiæ aflèntiri,qu!' dicerent deum qualemcunque fibi poflè naturam afcifcere,contra quem quafi fufpitiofius locutum,Garlig Pont.eft pu{ïllus,non rebus exilïshbellusjquâquam magnus homoPicus, qui’cqui'd fellis argutiarum gratia guftarat,rcferuefaâo auiditatis ardore tanquâ bo/ letum medicatum expuït. Sed huius quæftionis augendæ princeps fuit Go dofredus ,maximéque fufflator Henricus Gandenfis turgidorum homû num folles inflarat, a quo amp;: fl minime omnipotens prælinitur deus, nodus tarnen in afcifcibilinatura perquiritur.In qua fanèfententia quanquam cru/ retenus hærefeos falum ingrediatur, minime tarnen ut Priamus luis fuper / fles extitit.Maturius autem öd uerius Durandus probat,ubi fit æqua agen* tis potentia,de æqua potentia obfequij naturæ patibilis, inde continuo pof/ fe fimillimum effedum fequi,cum autem dei potentia haud fecus in filicem, ac in humanam naturam, uim,d: dominatum habeat, facile intelledu elfe ait, fi fibi naturam humanam afciuit, ut filicis etiam naturam poflÏt arripe/ re, quod idem Scotus dc loannes Neapolitanus, amp;nbsp;Petrus Paludenfis pro/ bant,maximèque unus inter multos Bernardus Gannacus, Godofredum, ôeHenricuminfequitur. Ategregieuerfutus fcriptor Ochan,idem hoe modo concludit, deus aliquam fibi naturam alciuit, qualemcunque igitur poteft naturam ampere, cum maior ratio non fit, fi unam arripuerit,quin poflit plures afcifcere. CÛ aût omnes afcifcibiles fint, fatendu efl, ab eo qua/ lemcuni^ poflè natura fumi,diuus auté Thomas Lunéfi marmore cadidior, deum cenfet mera à: libera poteftatc quamlibet naturam rationis experte arripere poflè,fed rato potentiæ ordine, negat ab eo ullam præter rationis c5potemnaturâpoflèafcifci,quâ quidéfententiâ integriores imisauribus cxcipiunt,Sed nafcif de ipfis membroru partibus certamé, in quo maxime prfftigiator

pr^ftigtator Manich^us exploditur,qui negauitullum omnino deiefle cof pus,quod afpedabile oculorum fenfu cerneretur. Nam fi deus Humana na' curam arnpuit,confantaneum uideri dicimus, ut merum etiam humanutn corpus afciuent, aclt;^etiânegatur 'a nobis eius cœlefte fuifle corpus ,ut lentinus uideri uolebat, nam cum forma hominis (ut ait Ariftoteles }res qurdam naturalis dicatur,quae circunfcriptam maten’am, id eft, cutem amp;nbsp;ofla requirit,nullo modo fieri pofle uolumus,qum ea debeatin hominis de' finitione pom. Prpterea fi eum cœlefti corpore conftare diceremus, fateri cogeremur,necefurrj(reeumunquamnecfitiire,nec monturü quidem fu* life,cumcœlum eodem Anftoteleautore,necpatibilemnaturamhabeat, nec tabefcibiledicatur.Poftetiam non multofecus)ndagamus,num anima quoc^afciuerit.ApoIlinaris à Arrius maximi hgreticorum calcitrones,^ dei filio uolunt fine anima afcitam efle carnem. In quo non uident fe dco u' nam non binam naturam dare, quod quidem fieri nullo modo poteft, cum fatis exploratum fit, öi iratum quandoque, öi miratum effe eum, öi dolore affedum, ex quo prpciare fciripoteft, anima eum omnino prpditum fuifle, quod ni ita eflTet, nec caro quidem ab eo eflêt afcita, quandoquide caro mé* braqj hominis fpeciem ab anima fufcipiant. Eodemij modo dicimus ab eo intelligentiam öi mentem eflè afcitam.

SEd nunc de his qup dei filius ex Humana natura afciuit, dicedum erit* In quo quidem redilTimeprobamus eius animp habitu prpditam fult; iflegratiam,id^exanimpÄuerbiconfociata natura natum. Nam quo magis eft res fulceptrix influenti caufp finitima, eo fufionis öi afflatus illiusuberiuseft particeps,cum autemgratip fufio ex diuinitate dimanef, confentaneum uideri dicimus, ex diuinitate il li animp infitam eflegratiam. Sed exoritur hoc loco controuerfia,num libcratoris Chrifligratiaaduin/ terminata dicatur, Aureolus enim quem in fummis Theologis habitum ui demus,dumhuiusqupftionisimum quprit,negateam gratiam intermina' tameflè adu,namcum gratia crefcereei debereuideatur,obtinerefepu' tat, ut fi gratia in eo fuifle dicatur, earn pofle, debere cum accefîîone ere' fcere,q uod fi quippiam accedere pofle concedatur, fateri neceflè effe dicit, utqiiod crefeere poflit,id interminatum no debere putari,perabfurdum^ eflè modo fummam in fofpitatore Chriflo gratiam dicere, modo gratiam cumacceflionecrefcerepoflèconfîrmare. Cuiusquidemfententiærimas explet Durandus,fiquidem ab eo argument!' fibula neditur,ut quod fit cir' cunlcripte capax,id minime eflè capax abfolutionis infinitp, cum autem ei ius anima humanitus fit,ôc dreunferipte capax, negat fieriullo modo pof' fcjUt eiusgratia fit abfolutioneinterminata prpdita.In quod genus argumc ti ingeniofiflimi opinatores, Adâ,Gerardus,Oddo,etGuillermus Ochan,

auîn ôepcnpetaftnata mducunt.Gregonus autem Anminenfis tanquam finitor, ôd agri menfor \ deo pofle affirmât gratiæ form am interminatam cduci.Atnosex fententiarum aunfodmaeruimus, quocun^circunfcripto aliquid ingénus deum pofle molin’, fed cum liberator! Chrifto nulla poflet 'a deo ingénor gratia prpberi,perfpicuum efle dicimus, ut eius gratia inten minata dicatur. Nec autem hoc ob id affirmamus,ut deum in augenda graz tia præfiniamus,fedut oftendatur animam Chrifti accelTionis fufceptricem efle non pofle. Pofl etiam quæftio de fcientia colligitur. In quo quæri fokt num Chriflo alia præter diuinam, an felicium ccelicolarum,fiueafHatu indi ta fcientia cóhgerit.Vgo enim fyncerus,^ grandis Theologus dum inqui» ri t,unde omnium fcientiam Chriftus arripuit, nullam præter diuinam feien tiam concedit.Principi autemfententiarum placetChriftum perindeea» lt;3em,ut uerbum nouiffe fed cum uerbo cunâa infînita cognita dicantur,nei ceflario fequi, ut Chriflo fint cunâa interminata nota. Sed diuus Thomas, ApolIinariSjamp;Eunomij fumo acribus fententijs explofis, nubeculam à foie dilpellit, nam cum Chriflum deum panter â: hominé flatuendum efle cen* feat,primum ei præbédum opinatur quicquid naturæ diuinæ interfit, tum ieorfum dandum quicquid hominis fpeciem conflituit. Atc^p ut non modo homojfed etiam humanitus abfolutusputetur,in eo flatuendum arbitratur quequid humanæ abfolutionis interfic,quemadmodum feientiarum amp;nbsp;uiri tutum habitusdicuntur. Vtenimdiuinitas corporis adus eflenonpotefl, qua corpus prpditum forma uiuat, aut fiat natura rationis compos, ita aniz mç ranonis participis adus efle non potefl,qua cum forma fit feientip uirtu tisc^ compos, quemadmodumhabitu homines uirtutum compotes dicun» tur,ex quo confirmari unit earn creatam efle fcientiam, cum quo Adam, lt;3e loannes ripa non complexu nec lacertorum nifu, fed pedum interpofitu lu* dantur.Iaculatoris autem Scoti cufpis efl nullam in Chriflo natura partâm prpter infitam afflatu fcientiam fuiffe. At Durandus quafi in ipfo aditu mu» kipulam locarit, probabile uideridiciteiufdem effefpeciei partam lt;Sc infitâ fcientiam. Si autçm rede fentire uoluerimus, quicquid fit a deo hominum naturp infertum,idem Chrifli naturp infitum fuiffe dicemus, at cum perfpi» cuum fit,non modo intelligentiam poffibilem ( teramus enim hoc inufitatu uerbum utendoXed etiam agentem intelligentiam tnhutam, fatendum ent idem utrunc]^ in liberatore Chriflo fuiffe.Sed quemadmodum Ariflotele au tore nihil deum fr uflra agere probatur,ita quippiam in Chriflo fruflra fiiifl fenegemus,idenimfruflra diciuolumus,quod nullum propriummunus nancifcatur,proprium autem munus intelligentipagenrisefl, fpecies adu cognobileseducere,eas(ç a phantafmatefeuocare.Ex quo cocludimus fpei cies in Chriflo fuiffe cognobiles intelligetip agentis adione'a poflibili intel/ ligéîia fufceptas,quod quidê fit, partam in eo effe fcientia, interminatarum

auferr» rrntm fiiï-nnamafFatu iliunlttsm djccmus. Sed cum muki infenu« : ï^2;}vdjanrur,ne lógfor fiat prcgreflïo,non cft modo Theologorum dedo* bnda öpinjo,fiqu«dem in diOèi endo ambidexter Scotus præcîare probare conaruGcadem omnia aChnfto pernofa,quæ^ uerbo pernofcantur. Dip rando auc uidetur qnicqm'd perfpici poflit,\ Chnfto in diuinita te ccrni, Au reclus oero quafi interdiu luccmâ adhibere uelit,nec a C hi itlo, nec ab intel ÎTgentiafuius^int«endoucîbo,rerum creatarü naturam pctfpici pofie,olt; pinarur,ita ut fubuifum,^ fub afpedum cadat.Quoru quidem cmn]û,una eft contra diuumThomâconfpirâsdimicatiojquanquâ flat grauisFncellus, qui nullius quaftu aut impulfione,ueftigio conueili poteft, itaque ad hæc d« Cbriftopoteflatedifceptationêadiungemusquot;. Ratio enim Duiâdoexorit, qua fe probare putat nulla Chnfti animpfupra naturâinfitam potentiâ com mutandorum corporü in aliameffigié. In quafanefententia diuus Thomas adolefcens aliquandiu feffitauit cum ratio eflêt eiufmodi,ut probari uiderc tur utuera,pofiautcanefcensabeacft dextrorluminlatiorem uiam dedu* âus^nameum potcntiâcommucandarû rerum bipartitam eßecenferet^ea' rum unamex rerum cômutationeducit,quâ tn parti to diftributâ dicit,qua» rum una naturalis fit,quæab agentepropno/atoordinenaturç fîatjalcera qup miraculo conftans ab agete fupra progrediente naturam gignatur,ter tia ob eamcaufamdicatur^quatenus natura rerum creatarü interircpoflil in nihftiim^cundâ uero dilîributionê ex Chrifti ani ma ducit, eamlt;^ bipep tito Tneht,uno modo,uirtutis amp;nbsp;naturæ ratione,altero quatenus uerbi per* fonæ iugati inftrumentû dicatur.Si cnim animam uirtucis naturp ratione mentur ineflê illipotcciam diat ccrum effeduum faciendorum, qui animas naturæ congruercnt.Si autem animam ut uerbi inftrumentum cxpcndit,na dum uulteumeftêinftrumentiuim omnium commutandarum rerum ad fi nem ftatutam humani amidus indudi, qui quidem finis tam cœleftium fit, quam terrenaruna rerum rccentator.Sedcômutationem creatarum rerum quatenus (cilicct interire poflitin nihilum, creationi rerum refpôdcre affin snac^quatenusfaIic«editæexnihiloprobantHr. Ita^quemadmodumdei tantum crcarc interfit, ita fatendum eflê dicit,ab co tantum res creatas intc rimi, ât di flolui pofife in nihilum, quemadmodum ab eo ctiam folo,eafdcm in natura régi,nein nihilum reuocentur. Ex quo præcîare feiri pofte ait, mû nimeChriftû cundam nadamefte potentiam omnium cômutandarum relt; rum,qu3 quidc fentetia nihil dici poteft falubnus. Simillima eft eti’am de in» firmitatü natura contentio,nonnullis enim minime æquum uifum eftadei £lio in amidu humano corporis ægrotationes eftê fufceptas,nim quemad» modum eius animam uerbo coniugatam dicunt,ita à corpus copulaiû ui» deri,atqui cumeius anima nihilaffirmcnt fieri pofTeablolutJus,perlpicuuo’ efteuolût,corpus etiam ex perledaabloluta^ natura effici debere.Quibus

dicendum cft,confencaneum uideri afcitum corpus, ægn'tudini naturæ hu/ manæ cfle fubiedum, quandoquidem dei films nullam fit ob aliam caufam intcrram delapfus,nifi ut hominum facinus expiaret, nam æftum, (îtimja/ mcm, ui'tx occafum ôi quæ eiufmodi generis fiint eius delidi muldam effe lt;3icimus,quod fit\ pnmigeno homme muedum.Ex quo confentancum fu/ iflêcen(êmus,ut has muldas uice generis humani in hominum natura atci» fcerct,nam cum nulla aliaremagis quatn ægrotanonefithomini hutnana nota natura,fi fine infirmitate ab eo effet afcita natura,facile res in contents onem ucnire poter at,minime eum hominé merum fuiffe, quod effet in Ma nichxi tenebras,amp; præftigias incurrere.Huic de ægrotatione animæ con* irouerfia anneditur, quo loco peccatum exliberatoris Chrifti natura cijci/ tur,quandoquidem expiatio impediri fcelere dicatur. Vnde multorum eff orta opinio negâtium Chrifti animam patibilis fuiffe naturæ,'a quibus hoc modo concluditur,nihil nifi'a præftantiori patiendi lt;3c ferendi neceflîtatem accipit, atqui nihil fuit leruatoris Chrifti anima præftantius,Chrifti igitur anima'anemine ferendi neceffitatem accepit, icanec patibilis quidem fuit. Quibus refponderi folec, eum animæ affedionibus, quas Græci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uo/

cant,diuinitatis nutu repugnare potuiffe, fed uoluntate ægrotationibus fu-iffe fubiedum. Ex quibus affumitur in eo cæteras quoque hormcs infirmv tatesextitiffe,fednonperinde ineohæcgenera,ut inuniuerfo hominum genere infediffe, quandoquidem homines ad obicdas fpeciesincitati rapi/ antur,quibus ipfè minimeilledus raperetur,tum quod in hominum gene/ re turbidæamp;tabificæ animæ aflêdiones rationisiudicia præcurrunt,quæ nullo modo effent à certa ratione auerfæ, turn etiam quoniam Qrpe hi mo/ tus rationiuim afferunt,qui ab eo cohiberentur, cum motus corpori natu/ ra congruentes itahabitu quodam fuo inhorme interquiefcercnt, ut ab his ratio perturbari uUo modo poffet.

ATi^iam de Chrifti cultu diffcrendum arbitror, inquirendum^ prw mo,anChriftusfit^anobislatria colendus. Nonnulli enim fas effe negant ,utcuipiam quod genitum dicatur ,latrif habeaturhonos, at cum Chrifti humanitatem genitam effe confirment, bene fciri poffe opi* nantur nullo modo effe ei latriç decernendum cultum,atcj etiam quidâ qua/ 'fifibilum non uereantur,hoc argument! genus inducunt. Latri^ cultus ob principis dei agnitioné ftatuitur,at cum Chriftusfofpitator quatenus chia/ ' myde Humana amidus dicatur, fit omnino parente minor, igitur nec eius 'cft humanitatilatriphabendus honos. Quorum utrum uis conccdi nullo modo poteft,nam haudlatriam humanitati,ob rationem fui, fed ob diuini/ tatisrarionemftatui debere dicimus, qua fit filius parente nullo modo mi/ nor.Scotus autemChriftum ob humanitatis rationem latria colendum pu/

taC,eam(^ ciufmodi latri^ rationem efle arbitratur.Diuus nero Tîîosnas bu manitatfs cuîtûm bipertico intelhgi pofTe cenfet ,nam uno modo, ut fiteiu« tanquâ rei cuîtæinceiligt opinatur, quo genere fiChnfti caro colatur, nihil ahudefTe confirmât,quain uerbum humanoamiduobdudum uenerari, quemadinodum trabeam regis colere, nihil aliud prorfus lÏt,quam regem trabeatum colere,quo quidem genere humanitatis cultü latnameflê pro' bat. At alio genere humanitatis cultum intellïgi,qui ob humamtaté cmni gratiarum genere cumulatam natuatur,atlt;^ob earn caufam humanitatis cultum,non latnam,fed duliam effe dïccndum,ita fcilicet,ut una eadem fcr/ uaton’s Chnfti perfona ob diuinitatem latria, öe ob humanitatis expletam abfolutionem dulia colatur,id^ minime abfurdum uideri, quandoquidem parent! deo ob diuinitatem latria,amp; ob imperium dulia debeatur,quod qui dem totum libenter utn’que remicto, ne uidear hoe loco arbi ter inter atra» tam,â: cxfiam difcïplinam datus.Sed hums difputationis eft, fcire an Chrû fti fimulacrum fitlatna colendum. Henrico enim dodo, amp;nbsp;acuto homini placet, nullum fimulacrum latria debere coll, propterea quod autore Da/ mafeeno Deus nullo poflitfimulacro eftingi. Durandus uero,quafi nihilo fibl minus licere arbitretur,quam Henrico licitum rit,nullam imaginem la* tria colendam putat. Quam qmdem fententiam maxime tuen epnatur do* diflimus Italorum Picus. Atexatratorum difciplina minutiusamp;præflïus Holcot deo latriam honorem ftatutum efle cenfet, atqui cum nullum fimu* lacrum deum efle opinetur,intellïgi fas eflè dicit, nulli fimulacro hoc hono ns genus debere decerni.Quod fi ita eft,abfurdum elTe putat faten,latriam deo foil honorem elfe decretum, â: eandem tarnen feruatoris Chnfti fimui lacro deberijid^ etiam contortius aftnngit.Siideminquit,honosChn* fto ac fimulacro debetur,igitur idem lapidi, ac Chnfto debetur honos, ob eam'^rem idemdeo honos acreigemtæ debetur,quod dicmullomodo debere opinatur.Nos uero ut quic^ quorfum pertineat uideamus, Henri* co relpondendum arbitramur ,Chrifti fimulacrum, quatenus diuinitatem humano amidu ueftitam referat,latria debere coli, at^ illud eti'am adiungi mus perfpicuum efle,deo ueram latriam deberi,cum^ deum cutis humanp integumento obdudumefle intelligamus, quandoquidem haud mens in imaginem,ut res eft,irrcpat,fed utdeum chlamyde humanaindutum refe* rat,fateri cogimur fimulacrum dei cutihumanæ copulati, latria efle colen* dum. Nec autem dei non iugati aliquod fimulacrum efle uolumus, quod deum cumulate,fed tantum uteffêdus caufam referre dicatur, Nihilo^fe' cius effet tota ilia Durandea conuellenda ratio, nec minus item pofl'et con* tra Holcot fonantia argumenta dici, nifl alias eflet a nobis de hoc quæftio/ nis genere differendum latius. Quare multo falubrius dicemus, Chrifti fi* mulacro quatenus lapideum ,fiueligncum, fiuepidum fit, nullum omnino

cultus genus haben debere, quandoquidem nulh bonos, nifi nature ratio» nis compoti debeatur. Ex quo per fpicuum efle poteft honorem'Chrifti fi» mulacro decerni,quatenus imago tantum dicatur,at(^ica fequi idem æque honoris genus fimulacro,acferuatoriChnfto deberi,cum autem liberator Chriftus latria colatur,perfacile iudicium eft, eius quoc^ fimulacrum latria debere coli. Sed nee exilis contentio nafcicur, an fofpitatoris Chrifti cruci latriæfithabendus honos.Durandus enim contra aqua nando ,captiofam argument! plagam tendit,ld inquitquodnullo modo fithypothefis uirtu» tis fufccptrix,id nee etiam per fe cultus, aut honoris limes efle poteft, atqui cum crux nullo modo fit hypothefis uirtutis fufceptrix,igitur nee per fe tul tus, aut honoris limes efle poteft. Nos ucro fimulacrorum cultum indu' ôumefleuolumus,cum adincolumitatis noftræmemoriamexcitandam, tum ad hebetiorum hominum ingenia admonenda, quandoquidem uehc' mentius in mentes hominum influât afpedus, quam auditio. Idqbe genus cultus aChriftoindudum putatur,quem Abagaro rcgicffigiem fuam in linteo pidam, non ignobilis autor Eulebiusmififlefcribit. Quod quidem genus cultus, poftea eft fenatufconfulto confirmatum, promulgatumque, ut diuorum imagines pingerétur in delubris, ex quo facile intelligi poteft, diuorum efle fimulacra colenda.Quod fi hæ imagines colendæ dicuntur, nemini dubium efle poteft, quin fofpitatoris Chnfli crux,auguftius, fandù ufquecolidebeaC.

VErum utrum dea mater originis fit polluta tabe, contentio acerrt» maexoritur.Nam diuusThomas quafi nihil fit,de quo minus du' bitari pofllt,eam originis nexu obftridam foiflê cenfet. Cuimiri» ficefàuettotailla atratorumTheologorummanus,maximéque exeorum fodalitioGuillermus Gannacushanc caufam tueriuoluit* Sednobispuc» ris,præter cæteros flagrant’us,homo dodus Vincentius Infuber, Aquina/ teum patrocinium fufcepit,in eaque caufa eft ducentenis fexagenis teftibus ufus. Contra quos maxime concurrit armata cæfiorum phalanx, quorum e numero Argus Theologorum Scotus, uehementer huius fententiæ fato» temurgere conatur,fiquidem quafi refiftendi orbita reperta,ablolutiflÏ' wus inquit intermedius, eius caufa ob quem gratiam conciliât, abfolutiflî» mum conciliandi adum nancifeitur, atqui cum Chriftus abfolutiflimus in» termcdiusdicatur,eritconfiterinccefle,eum illiuscaufa cuius paaficator fit, abfolutiflimum conciliandi adum nancifei, fed cum nullius caufa præ» ftantiorem adum, quam deæ matris caufa, confccutus dicatur ,igitur deae matris caufa abfolut.flimum eft adum adeptus. Atqui cum idnullo modo futurum fuifle putandum fit,nifi uim eßet ad earn ab originis tabe liberanda

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P 5 nadus.

.... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P A V L I C o R T E S 11 T F R T.

nadijs,igi*ur neccfiet ulla origints i'nußa nota, idqûe ctiam f ut fæpe fokt} ardiusuano argumcntorumgenere aftn’ngit.Contra quempugnansGre gûrius Arimincnfîs,haud quaquammaiorem perfpicuitatem eiusaflum* pcomcflc putat,quamfidicatur abfoluoffimum intermedium,cuïufcuncÿ caufa cui gratiam conâliat,abfolutiflîmum conciliandi aâum nancilci,quo quidem diflêrendi generc proban pofle cenfet,cæteris quotj Chnftum ori ginis uineuh demiire,quod di'ci nullo modo poflè arbitratur. At Aureolus cuiquanquamfintScotea argumenta m3gni,alïam tarnen rationcm ineuiV dam putat,qua fe toeri credit caufam cæfiorum pofle.Nam quodcunq; con fêntaneum fuit,aut quodcuncj fieri potuiflc dicitur,id totum dcæ matrïda/ turn opïnatur,fed cum fieri poflè cenfeatjUt illi 'a deo ei’us mail ægritudo damp; pelleretur, quandoquidem maiorem uim deus in liberando, quam caro l'n jnquinandonancilcatur, facilecflèm promptu,a deoinquinationem amp;nbsp;ta» bem potuiflè præcurri, idqüe confentaneum efle, cum maxime conucnire dî”cat,deam matrem nitidam,tabis^ experte fuiflè cenfere. Idxj etiam mub to efle ante a diuo Auguflino præcautum, qui deæ matris corpus ob eatn caufam cmefadum efle neget, quod minime id cincfieri decuiflè opinctur. Quod fi inquit confentaneum non fuit id corpus uilo modo cinefien,necea am côfentaneum uiden debet,earn infidenti origmismalofiuflc uexatam, cum ueri fimillimum fit, maluifle earn eadem origmi's tabc non uexari, quâ ' eius’non eflè cmefadam cutem. At(^ etiam ex eadem difciplina multi quafî

pluris neminem quam diuum Auguflinum faciant, eum dixiflè confirmât, ' cum de criminum genere difleritur,honoris caufa nolle deam matrem,in il Iihfmodi diïceptationem uocare. Rurfum^ hoc nonnulli ex eorum généré aflèrunt,cum abfoluta cxpletione gratiæ, nulla aegn’tudo mifcetur, at cum dea m ater omnibus munenbus donislt;j gratiæ referta dicatur, nulla igitur in cam ægritudo cadit.Dcinceps quoque tantundem addunt,nam cum pa* rcntem deam abignofcibili fcelercliberatamuelint,quodminus omnino malum fit,fequiputant,utab eadem etiam fit originis ægritudinelibcrata, quod maius fit omnino malum ccnfendum,id^ etiam ab his dimidio angu* ftius contrahitur.Deus inquiunt matri originis uincula adimere poUiit,igl tur omnino adcmit.Totidemcÿ uerbis infleâunt,fi côfentaneum fiiitparefl tem deam liberari,confentaneum etiam uidcri,eam fuiflè libcratam.Éorun dem^ Scotcorum itinerum ratio efl, quodcun^ coriitum gcneri tributum dicatur,id deæ matri negari non debere,fcd cum coelitum genus expers ori ginis mall fit,perabfurdum omnino uideri, nifi deam quoque matrem, ciuf mall expertem dicamus.Eodem'^ modo, nihil quod Chriftum nominatim îædat, aut ignominiæ caliginem offundat, ei dandum eflè opinantur, atqui fi dea mater aliquo morbi genere contabuiflè dicatur,fatcndum eflè id Chri fio ignominiæ nebulam oflundere, quod dici nuUo modo fas eflè eöfirmat«

sentent. D I s T I N C T I o V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g

Atlt;^ quafî ntinquam fiLi (înt arguméta defutura ,cx tota Theologica gaza certam rationutn fuppelleâilem confîciunt, qua credunt uel excludere rez pognantes,uel fe tuen pofle laceflitos. Sed tota ilia alumna Aquinateanaz tto, quæ ubiuis clTe quam in hac cæfiorum fententia mauult, horum arguz menta pumice aridiora cenfet. Itac^ placet illis Chriftum eflê folum, in que eiufmodi mali non fit inueda lues,idq hoc modo cônedunt. Omne genus hominum quod fit'a liberatore Chrifto reftitutum ,neceflè eft aliquo crimi» num concabuilTemorbo.dea autem mater eR a Chrifto reftituta »igitur aliz quo fcelerum genere contabuit. Ac omne genus hominum quod ht ex con cubitu falaciçp libidine genitum,originis iuftitia uacauit,quæ illi dccernenz daerat, ni fûtflet à primigeno homine id facinus patratum, dea autem ma* ter ex concubitu eft,ueneria^libidine gcnita,igitur omnino eft eiiftiufmo* di fata labes. Præterea omne genus hominum pro quo liberator Chriftus nece litauit,in aliquod continuo eft genus morbi delapfum, at Chriftus pro parente dealitauit,continuo igitureftab eaaliquodmalihauftum genus. Cum autem palamncgeturaliquod adu fcelusab eaefle contradum,nez cefle eft hunc gêtilirium in ea infcdifle morbum.Poftremo cum confecratio nc eius dilutam tabem,tumid malû'a primigenihominis feminario genera* tim incundos profluxifleuolunt,negantlt;ÿdeammatrem anteliberatoris Chnfti expiationem emigraturam fuifle in cŒlum,ac in eiufmodi caufe pa tfocinium,non modo mirandumdiuorum cœtum ,fedetiam exipfa caefia difciplina teftes arcefTunt, Nos uero in tantula caufa, ne quid nobis negoti) inficiando,aut probando côtrahatur,rem integram ad expendentium iudi* ciare'erriuolumus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dcptißionechriäi. DiRin^io V.

SEd quoniam de abfolutionefatiseftfupra explicatû, æquum quidein eft,utdeijsquæad Chnfti ex orbe terrarum dcmigrationem perti* nent,difleratur.Quo fane loco in contétionem uenitur, num neceflc fuerit Chriftum uniucrfi generis humani nomine litafle.Quorundam enim quiexhæreticorum armamentariotela depromut,opinio eft,genus huma, nu nifi a deo uinculis laxari nequiui{Te,nam cum deum nulla neceflitate pras finin’uelint,quandoquidem deus omnipotens dicatur,fequi affirmant mini, me necefte fuiffie'aChrifto eflelitatum.Sed Aquinatum loboles amp;nbsp;robur, Ariftotelem principem philofophorum fequens,neceiranum uarie definit, nam id uno genere metitur, quod naturæ luæ modo fecuseffe nonpoteft, ^quointelligi debere,haud necefte fuifrc,dei aut hominis natura'aChnfto hauftas efte ærumnas ♦ Altera uero quippiam ncceftarium ex aduenticio di* ci pofte uolunt,quod quide fi caufa efficiens,aut agitatr ix fit, cogedi necefti tatem aflèrre,quemadmodû fi quifpiä alterius minus iniedu ingredi nequi ret.Si autem aduentitium id quod neceftitatem affert,finis dicatur,fatendu clîè confirm3nt,quippiam pratftitutione finis ncceftarium dici,ex quo con* Ç 4 cludiChri*

cludi Chnftumærutnnas finis necenitatepertuhfre,quamobremcum his Scoccorutn legiones aduerfæ concurrunt,qu)bus nullo modo Chrifti expia tionem interminatâeflê placet. Ad quorum rationes tanquâ ad crepidmes â: cautes adhærefcit Durandus,probare fe fpcrâs^nec quenquâ hominem, necChnftum quidem,quatenusfcilicethomo fûifl'edicatur,umuerfigcne' ns humani nomine,deo facere potuifle fans, perfolutionem æqualitate me tiens magnitudims culpæ contraâæ. In quo Aquihates armis mftruâi ad/ funt,qui\ Chrifto adione intenus,pcrpcffione«^ aduennn3,uniucrfum hu' tnanûgenus cxpiatum uolunt,fadum^deo fans. Qui autem in Thcologia tanquâ per fentes fufpcnfo pede incedunt, affirmant Chnftü dum latus, ui' tamlt;^ corpoream deoparenriuouit,nô modo pro hominû noxa,æs aliéna perfoluerc,fed eham beneficia homini præftita æquare potuifle, quæ rario multos impulit,ut nullo alio modo quâ Chrifti litatu,genus humanü uincu/ lis laxaripotuiflèopinarentur. Etcontra nonnullis atrienfibusTheologis alio genere æquius,quâ Chrifti expiarione liberari potuifle uifum cft.Quo/ rû 11 ppitudini collyria adhibemus,affirmantes quodlibet genus co congnu entius ad fi nem perfequendü uideri, quo plura ex eo ad finem tépeftiua orû antur, atqui cum multa ex Chrifti litatu ad hominis incolumitate, citra no/ xæcxpianoncm nafcâtur,fateri nccefl'eeiredicimus,id maxime congruens fuiflelibcrandi gcnus.In quo funfa multis quæfita interpofîta, quibus paru decorum id genus necis uideretur, eam^ fententiam Damafeeno uade ob/ ftringunt,quiChnftum neget abiedilîimas ærumnas cxanclaturum fuiflê, fed cum lex Chrifti ignominiofilîima fuiflê uideatur, haud fan'e confcntanc/ um cfle,ei id genus necis fuiflê illatum, quorum tanquam cphcborûgymni c 1 excurfio,ab equitatu noftro coercet ur.Siquidem ças abiedas ærumnas'a Chrifto reeufatas dicimus,quæ ad granx aut dodrinæ defedionem pertfi nerent,non autemilliseum obftenflê,quæ ad iniuriamab altcro illatam pertinerent, quo conftituto omnis aculeatorum fophifmatum ades return ditur. Sed multi tarnen quaficonclufionumoppugnandarum periri,Chri/ ftum dicuntomnesfuiflfeærumnas tolerando perpeffum, idque fandiflîmi hominisHylarii fyngrapha confirmant,quiomnes humanasærumnas^ Chrifto hiuftas fuiflêIcnbat,cum nouifrimauerbafatus,demiflaccruic« animam efflauit.Quo quidé loco diuus Thomas,qui,quari portitor, omni/ um finus,à manticas fcrutatur,ne quid occulatur quod ad Chriftiânû uedi gai pertineatjCum humanas ærumnas fpeciei modo meritur, negat neceflê fuifle,omniaab eocruciamentorû genera eflêfufccpta, cum plcrp«^ inter fis ærumnarum fpeciesdi{îideant,cum autem cas genere expendit, cum affir/ mat omnia humana tormenta perpefTum.Cui quidc fententiæaflêntitur of • thodoxeorum fenatus concors nam Chriftum dtdccunanm,ötplcbifci/ to dit edidis magiftratuum ,quafî perduUionem male muldatum feimus, ôteuo*

ôetutn^uinsjfœminis^omniprobrorumgenere contumeh'ofïflîtrîeuexa » tunijtiim ab intenoribus proditum,^ defertü,amp; rurfum euelatum,óe diua ricatü ad tunicam interulam,eius^ fradas,transfi’xaslt;^ ceruices^óc cöfputa ora,uirgis denï^ infonté cæfum populo cachinnate tefte.Italt;^ ob id per qui ritur,quales (ïnceffedus confecuti, multi enim uaferiimâ cauillationc Uru» unt, qua negant ob Chrifti litatum homines carnificis dæmonis nexu efle li • beratoSjidq hoc modo cônedunt.ls enim uim ôe dominatû in alterum non nancilcitur, in quo alterius iniullu,imperio defungi non poteft, atqui cum dæmon nihil unquâ fîtdei iniulTu in hominis per ni ciem molitus, per facile notumefi,dgmonem nunquâ in hominem, uim ôc dominatum eflenaâum, quod cum itafit,perfpicuum eft etiam minime ob Chrifti litatum homincs daemonis dominatû liberatos. Quod contortum argumenti genus reäiffi/ me,ad perpendiculû, ôelineâ erigimus, cumaffirmamushominéobChrv fti expiationem côpedibus laxatum, quatenus fcilicet ea expiatio cluendoi rum criminum caufa dicatur, aut quatenus per earn fit cum ftatore deo re# conciliata gratia.Et quanquam modo annuente deo 'a fonte dçmone animç hominumirritari,corpora^ uexari poflint, Chrifti tarnen expiatione antw docum efiê adhibitû dicimus,quohomines contra eius infidias muniantur, labis^ mulâa liberentur,cum antea homines nunquâ ita ex eius ulnis elabe rentur,quineflet additis antrum excedétibus manibus meandum.Quo qui dem omnium confenfu probato de Chrifti morte difceptatur. In quo loco Theologorum altera lux Scotus probat,minime Chrifto moriendi neceftî/ tatem inuftam,autnece{Tario eius mortalefuifle corpus, cum dicat miracu/ lo id tabefcibile fuifle,affirmans affluenoam gloriæ animæ ad corpus,mira culo impedin', quo perfeäo corpori fit moriendi neceftitas inufta, cum nec gloria in corpus redûdarec,nec corporis natura originis iuftitiam nancifee reiur,qua corpus a tabe integrum feruaret,ad cuius fentêtiæ uadimonium prædem Auguftinum adhibet, in quo argumenti ponte multi eum præfto/ lantur armati,dicuntq^hisrationibus tantum confirmari,Chrifto obdiuini tatisnaturam moriendinecefllcatem inuftamnonfuifle,fednegantab his concludi eum moriendi ncceftitatem non efle naâum,de propter decretam mçtam finis,ôe propter uim agentis aduentitq. At diuus Thom as in fenten darum grario probareuidetur Chriftum non modo corporis,fed etiam ani nasc natura moriendi neceflîtatem efle naâum,fed in eo qui eft ter tins The-lt; ologumenôlibrorum cinnus,eo demigrat,ut Chrifto corporis non animæ natura moriédi neceflîtatem inuftam uelit ♦ Si autem eius columnis capitufa ôi epiftylia adijeere uelimus,Chrifti anima dicemus aliquâ naftâ efle corpo ri influêdi uim,ne patibile ullo modo côftaret, ex quo præclare fequi Chri* fto animæ natura nullam moriendi neceflîtatê infitam fuifle,fed cur corpus non afflaretjidtum ex partitione diuina oriri,quaChrifti anima partim

beata nee patibdis,partim baud besta amp;nbsp;patibilis exiïleret, tum item ex ani ma nafci, quæ quanquam ueiut datons mftru mentum, ui m nancifceretur, corpus a quacun«^ tabc tuend/, tarnen cum ob earn partem quæ corpori lu* gabilis fit,nondum cumulate beata uideretur, propterca negemus eum na* âumenTeuiminhærentemdepropinquamad afflandum.Exquo qui’demfa cultas difputandi fuppetit,num letho fit'a corpore feiûâa diumitas.DuraiV di enim extrtnfecus ïnauratafcntctia eft, poft necé a corpore dïuinitatc cflê fecretam.Contra quem Atracinus Capreolus diflêrens,probat ubûn's tutV useum,quâ in ca fententia fore, quod quidcaurum exTbomp crumena de/ prompfit. Multictiam Chriftû illo ipfo mortis triduo hominé extitiflê adie cerunt,quod fanb falfum omm’no ui'deri debet, cum maxime mortis uerita/ CIS interfit, poft lethum hominéefle definerc, quandoquidémors hominis ab animp fecrenone nafcatur,qua hominis abfoluta ratio cumulatur.Ideo^ male Vgo Vidorius Chriftû ipfo triduo hominé extitifle probare conatur, animam hominéeffeaffirmans » Nee mulco fecus^ fententiarû principe in hacopinione peccatur, quanqua alio flexu declinet, öi quafi alterius pedis folea altiufcula utatur, ne claudicatio appareat. Quod idem fere perfequrf Aureolus dum hoc argumentationis genus,propofitionum terminorum^ dialeâica natura metitur, quod quidem ad Alberti prætcnptû Capreoluf rétorquée.Quo concertationis loco explicato,de Chriftihumatione lo/ quimur.Plcritÿ enim hoc in ilb'us quæftionis orbem detrudunf,qua affirma cur baud decore humatum fuifleChriftum,cum tonantem Ôi fulgentemdc urn fas efle negent human. Quitus dicendum eft confentaneum efle, nectf ueritatis teftandægraaa,humatum fuiflêChriftum,nec enim quifpiam bu» matur,nifi exploratiflima lethi figna antecedant. Idco^ Pilatum Pontiuni diuus Marcus fcribit antequam bumandum Chriftum conccfliflct, clahftî» malethiindida quæfiflê. Inquoctiam multi honorificenti’us humao'onis genus putauerunt quam ignominiofiflima lex ilia poftularet, necconfenw neum uideri homines nobiles pollinftores, amp;nbsp;ucfpillones extitifle. QuorU rationum quifquitiæ iatis funt^ diuo Auguftino,Hierony mo, amp;nbsp;Beda rcic» âæ,ad corum enim fententiam tanquam ad ftatuam cofiigitur.Scd interim deChnfti adberebum itione, mars atrox excitatur, nonnullienim cum 1c» thoChnfti animam a corpore fecretamputent,haudeumanimæ tantum natura cocytum óf auernum tranfgrcfliim uolunt,quandoquidem animam corpore uacantédicant,quæ motu locimouerinon pofte apparcat,cum id Ariftotele autore corporeü dicatur. Cum aut itio corporis motu oftendat, faale perfuafum uolunt,haud coniêntaneû uiden,Chriftû flygem, óf cocy tum crâfmififte, quam uerficoloré fententiâ, plenty ut pueri pauonis cauda mirâtur. At fanionbus nullo modo placet Chrifti anima eo genere motus, quo corpora,fed eo genere quo cplites mouent, ad berçbi antrû defeédift^'

DwScIusautctTipaludamento circa laccrtum obtorto in diuurtiThomam arnratufi irrupit,probans Chriftum animp natura baud ueriflime,ita ut me ræ naturæ confpeâu ade{Iêc,fed folum quo ad efFçdû ad orcum perueniflê. In quo genere quæRionis argumentando irracuit, quanquam ei fententiæ, utobfolétp chlamydi patagium fupcrinduxit Picus nofter Mirandula, dum magis ambitu gîon’æ^quam acerbiore odio quibufdam obtredat. Vetum nerui ateg artns Chriftianæ foliditatis funt Chnftiim animæ natura uerifli# me ad ipfam Ditis domum profedum^ quæ caufa diuumThomam excizv uit,ut probaret duplex efle genus in aliquo conliftendi, quorum unum effe/ duexpédet,quo quidem Chriftum omnes herebi gurgitesdatebras^ feru» tatum fuifle dicit,(ed fecus, cum in imis auerni faucibus inficiantem perfî» diam fontibus manibus obijeeretA turn ijs quorum eflêt præfinito tempo» re expiabile crimenjpem certiflïmæ gloriæ præberet,tum fandiftimas helt; roumuatumlt;j animas euocaret in cœlum. Altcro uero genere quippiatn in aliquo loco confiftere fuapte natura dicendum putat, quo Chrifti anima adeam tantum herebi partem meaftè dicic, qua piorum felices animæ con» tinercn:ur,ita ut cum in una herebi parte conlifteret,eius eftedus ad omne« tartareas carnificinas dimanaret.

AC de Chrifti quidem litatu fer'e fatis eft didû Sequitur deinceps, uC de refurredi jne,^ de emigratione in çœlum dicatur, itaeç funda» menta iacimus,quibus ncceflariâ fuifle refurredi onem côflrmatur* nam primum dei permagni intereffe dicimus, cos fublimcs ferre qui fe pro CO abiccerintjcum aucem feruator Chriftusturpiflimum cruciatusnecis’cg genus,parendi caufa fubierit, nccefle fuifle diainus, ut ei^ deo rcfurredio» nis gloria decerneretur,tumut eflet eiusdiuinitatisfidcsteftatior,tumut fpes hominum fîdentius excitaretur fimilitudine reuiuifeentis dei. Sed intc/ hm nataefteontrouerfia ,num poft relurredionem merum corpus extitet rit Multi enim quibus philofophia tànquam arborum denfitas cœli côfpe/ dum adimit, merum corpus ab incuentium obtutueuanefeere negant, nifi id forcafle extabefcat,at cum Chrifti corpus à difcipulorû cei nentium obtu tUjCuanuifle dicatur,præclare concludi putant,minimepoft refurredioné merum corpus excitifle.Quorû quidem uiæ facile interfeindi poflunt, cum Chriftû immortalia natura reuixiffecÔfïrmaf,conditio em corporis gloria præditi,fpiritus naturp fubijcitur. Vt aût omnino corpus fit fpiritus naturç lubicdiâ,necefle eft ut omnis corpons adio, fpiritus uolûtati lit tanquâ inv peraton fubieda.Quod aût quippiâ cernaf adiôe fic,ut ait Anftot.afpeda bills in afpedû, quamobrê quilibet corpore gloria prædito informaïus, fi» mulaceicollibitûeft, ôelpedariât non fpedari poteft .Quod quidem non modocorporis natura,fedetiamdiuinitatisuiinChrifto fuifle uolumus.

ex quo cum a cerncntium afpedu euanuifle dicimus,non qui extabuerit,aut (if in quippiatn inafpedabile conuerfus,fed quia fit uoluntate cerni defitus, quibus aßumptispoft refurredionem merum corpus extitiflêcôfirmatun Sed inferuT) etiam feifeitationes interponuntur, num corpus integrum exgt; ufei fatum dici debeaf/cdiHime enim id corpus eadê natur a ,fed non eaden» gratia præditum exddffe probatur, Ex quo quidem quicquid ad corporis human! naturam pertinet id totum in reuiuifeentis dei corpore fuiCïe diceo dum eft,nam cum fanguine, corde, iecore, humani corporis natura tenea* tur, minime abfoluta refurredio dici poterat, fi corpori quicqua m horum abfuifTet. Ab his deinceps de emigratione in cœlum qugdio colligitur.Qui dam enim qui Chridum tanquam Socratemaut Platonem de facie mirari iioluiflentjhaud confentaneum arbitra« funt, cumin coeleftcm locum euo/ laffe,nam cum ab eo incolumitatis noflræ caufa,naturam humanam afeita/ tarn dicantjfalubrius hominibus futurum confirmant, fi effet in terris inter homines uerfatus .Quorum fuperba infeitia facile cognofei poterit, fi dica* tur locum flatuto appofitum elle debere,eum^ poft refurredionc,immor/ talem nec labefadabilem uitam exorfum. Atqui cum is quem incolimus IcM cum,ortus amp;nbsp;tabis locus dicatur, cœliautem locus nullo modo extabefeat, tnagi's confentaneum fuiffe dicimus, eum emigraffe in cœlum, quam in ter^ rarum gurguftio fubfedifîe.In quo edam multi quafi huic quæftioni plufeu lum falls adkjciant, negant fuapte uirtute Chriftum in cœlum euolaffe, nam cum affirment eius corpus terrena natura fuiffe concretum, fieri nullo mo* do poffe dicuntjUt id corpus fuapte ui,aut natura,fuperiora capefferet.Qui bus male fanis metaphyficis, quanquam concedatur in corpus minime fua* pte ui in cceleftem locum emigraffe,refponderi tarnen folet,fuopte diuinita ris fêlicis^ animæ nutu,in cœlum uolucre pondus fubuolaffe. Nec enim co tra naturam eft corpori prpdito gloria,fuperiora capefferejcum fit id omni no totum fpiritus naturæ fubiedum. Âtlt;^ etiam permagni referre dicitur, num fupra omnescœloseuolarit,quoquidéloco prgclareoftenditur,quod quo quodpiam corpus diuinitatis abfolurius eftparticcps,eo fit corporum ordine fuperius,quiloci ordo dicatur.Ex quo quidem fciripoteftquodcor pora quæ plus formp nancifcûturfut ait Ariftoteles^natura fuperiora funt, nam eodem Ariftotele autore,quidlibet forma diuinitatis cft particeps. At qui fateri neceflèeft, corpus obgloriam plenius diuinitatis elfe parriceps, quam quodeun«^ corpus forma naturæ,cum autem perfpicuum fit,id inter omnia corpora gloria prædita fplendidius elucere,neceffario concededutu eft, id quolt;j lupra omne genus corporu ftatutum uideri, eodem^ modo dicimus, earn emigrationem incolumitads no/ ftræ caufam fuifle,ob ealt;j nobis patefa/

SEd ncc alicnum quidetn tempus eft, ut de fide quæratur, emus quidé rei eft ratio duplex, una qua hominum genen' credibile quippiam aß fertur,altera in qua earum rerum aflenfus poftulatur,quæ aflêrûtur.

In quo tarnen fatendum eft, fidem^ parente rerum deo manare, ctenim ea quæ fide contmentur, funt fupra naturæ complexum fit a, nec m hommum contemplationem fine diuina patefaâione cadunt.Nam nonnullis quidam deus fine intermedio ædit, ut ea quæ funt undecemuiris difeipulis aut uatii bus patefalt;ft‘a,nonnullis quf dam per præcones edicit, Itacj ob earn caufarrt articulatin’ eft fideidiftinda ratio,nam quædam ad diuinitatem, quædam adhumanum amidum indudum pertinent, quæ uno fenatus fymbolo con/ tinentur.Ex quo eft intclliginecefle ad incolumitatem hominum,fidem effe neceflariam,quæ credéti ab autore rerum deo inferatur .Nam cumextima félicitas in deo contuendo uerfetur, nullo modo homines ad eum obtutum peruenire polTentjnifi uelut difcentes a fatore deo doceretur, cuius quidem dodrinæ non continuo,fed progreflione compotes naturæ fuo modo fiut« Quare necefleeft ut homines non modo fidenter ea percipiant,quæ funtfu pra naturam progredientemconftituta,fedetiameaquæ rationeperapi poflunt, id^ ob earn caufam necefle fuifle dicimus, quo celerius hominutn mecibus diuina imprimeretur notio,fiquidem metaphyfice, qua deum elfe probatur, per feientiarum orbem extima perdifcitur, ex quo caufa eflet, ut homines ad dei notionem nö nifi state exada peruenirent, id^ ob id etiam datum efle uolumus,utgeneratim in hominum mentes agnitio penetret,lt;3e influat.Nam cum multi,aut propter negotia uitp,aut propter difticultatem indagandi,uel propter hçbetiorem ingenij aciem,longe ab expleta abfolu/ none abfint,intelljgi poflèt,eos omnino deiagnitione fraudatum iri,ni fide diuina informaretur notio.Eode accedit quod nihil eft fide teftatius,etenim ratio multum a rerum diuinarû cognitione abcft,id^ præclare patet, quod ab omniphilofophorum genere in naturalirerum humanarum explicatio/ ne titubatum fuifle fcimus,multa^ ab his inter fe pugnantia conferipta legi m us.Itatj quo fplendidius dei notio elucefeeret, necefle fuifle dicimus, ut fi/ de in hominum mentes rerum diuinarum agnitio illaberetur, quo oraculo nihil fit in omni natura ueradus, quamobrem iure promulgatum eft, ne cui hceat,'a rata fidei menfione defeifeere. Duplex eft autem hominu defeifeen num genus, nam unum genus eft eorum, qui ne tantalum quidem credent dum putant,quales ludæi aut Parthi nominantur. Alterum uero genus eft eorum,qui exprouincijsuedigalibus plane bene Chriftumfatentur deum, fed ea nullo modo feligunt, quæ confignatis decretis ueriflime traduntur, cum id maxime confeäencur,ad quod fuopte ingenio rapiantur,ideo(ç qui eiufmodi perduellionatus poftulantur, non modo pontificio inter dido ex

Chn'fli’anorutTj cœtu extruduntur, fed etïam nece extcrrarum orbcpellun» tuir,nam fi hij qui nummos adultérant morte muldantur, quid de illis ftatu/ endum cenfemus,qui fidé peruertere conantur 'T At fenatus tarnen côfulto, eiufmodi transfugarum genen diuturnior impunitas conceditur,quo fpaci um poßliminij/ordiutn^eluendarü detur. At cum nihil eft pertinaciftimo perduellioni loci, ne uelutrancidius malum cætera pomorum genera conlt; ta minet,pontificio primum interdido ex orthodoxeo foro cijcitur, adpras toria deinde tribunalia raptus buftuarijs exurcdus datur:Scd incidithoc lo/ co contentiolt;num fpes Theologicafitnominanda uirtus. Mulà ènim fatis negotï) habet,fl fpei accliuam hypothefim efle dicant, atqui cum accliuitas maxime magnanimitatis fit, quæ in moralium uirtutum genere numeref, nihil abelfe putant,quin fpes morum potius uirtus quam Theologica nomi nanda fit.Pleric^ etiam,quibus nihil eft hac opinione porius, cum uirtutena Theologicam in duorum uitiorum meditullio uerfari opinétur, fpem^ int ter defperationem amp;nbsp;arrogantem confidentiam conftituant,fatendû elfe di cunt,fpem nullo modo uirtutem Theologicam uideri. In quo fane lituus ÓC tuba Chriftianorû D. Thomas eft adhibêdus autor, qui cum f peiquatenus uirtus dicatur,principem hypothefim deum elfe côfirmet, fatis cfle notun» probat,fpem debere uirtutem Theologicam putari,qoanquam Durandu» hanc fententiam tanquam ftatuam inchoatam abfoluere conatur,in quo fa ne intelligi poteft, caput excellentis artifids, amp;nbsp;difcipuli reliqua mébra uide ri. Ati^ illud etiam intelligendû eft,fpem in primis felicitate quæ in deo cer# nendo uerfatur,tanquâ laternâ intueri,cum autê fpei hypothefis,ut res quç cfle polfit obïjcienda fit,quæ fide continet,necefle eft,utfides tanquam dux Ä: antefignana antegrediaf .Itac^ negamus felices in aliquo fpei genere uerlt; fari,quandoquidem félicitas fit præfens,Â: fpes futura côpledatur, Sed his qui uiuunt Ä hijs qui in expiatore orco pleduntur haud quidem fpes felicv tatis confequendæ adimitur. At uero reorum damnatorumc^ genus, cum felicitatem ut res quæ elfe poflît,nullo modo percipiat, haud lanè in aliquo fpei genere uerfatur, propterea quod ærumnarû eorum interfit fcire fpem nullam ex ærumnis exeundirefidere. Eodem«^^ modo de charitate difputai tur, fl quidem chantas eo Iplendidius ex omni uirtutum genere floret, quo proprior eft deo.Nam cum ortum ex felicitate nancifcatur,nullo modo no/ bis naturæuipartaineftjfedfpiritus afflatuillabitur, itat^pintelligendumeft earn ditius in uita locupletari polTe.Sed cum omne contrarium alterius in' teruentu adimatur,fciri necelTe efle,eam quoc^ capitalis tabis interuetu tolli nam quemadmodû luce in acre deefle dicimus, fi foil caligo oflundatur, fic eäin anima deefle uolumus,fidei afflatus fcelcristabe tâquam uelo quoda obtendatur .Sed cum charitaslatiffimepateat, maximeingenerishumani fodetate cernifjitacj ob earn caufam nepharioru eriam hominu eft leruan' da com/

da communitasjpropterea quod felicitatis fit eorum natura capax.At cüttt , culpp contraâæ ratio expendit,qua fiant homines felicitatis expertes, tunl non modo hij cum quibus nulla eft nobis propinquitatis colligatio^ fed etiS parentes ôd liberi odiofi elfe debét.Quare pertinet ad omncs (cire in hac ho minû focietate ordiné oportere ftatui, quandoquidé ordo prius ôd pofterw us côpleâatur.Gradus igitur focietatis hominû hoc modo defcribûtur, ut arâior fit focietas propinquorû ,a qua diuelli natura nequeamus cum prin/ ceps fit (5t natura (olidior .Si auté difceptatio aut collatio fiat,quibus plus fit charitatis impertiendu dicendum erit, ob initiu m plus parent! qua libero elfe tribuendû.At lî uerius neceflîtudo expendatur, nemini dubium effe po teftjid plus amoris flagitare quod ardius aftringitur^ex quo ut ait Ariftote/ les caufa eft,ut plus amoris filio quâ pared debeat, fiquidé pater liberum a* mat canquâ quippiâ ex le manans,quôd idem filio nullo modo contigit. Eo/ dem accedit quod parentis diuturnior eft amor, nam liberia parentibus in crepundijs primo'^naturæ ortu diliguntur, contralt;^parétes'aliberisfero ôi ætatis progrelfione amantur, at amor quo üetuftior eo abfolütior elfe fo let.ltac^dubitarinonpoteft ,quin iure plus amoris fit'a parente quâ a matrè repofcendû, cum pater in præftantiori originis ratione uerfetur nbsp;nbsp;mater

patibilé natur am nancifcatur.Eodem^ modo de omni propinquorû gene/ redifferitur, quomodo fit quifc^ minus magisue colendus. Acineiufmodi quæftione,'anoftris,depace,dedonatione,de obiurgadone, amp;nbsp;quæ funt ge neris eiu(dé difputatur, fiquidé paci inquiunt diftîdiû ôd bellum opponitur* Diflïdiû cnimeft hominû cohærentium charitate répugnante diftradio ♦ Bellum auté eft hominum diflîdétium armatadecertatio.Atbellorûæquû tas fictripardto difcerpitur,ut in principum autoritate,in caufa,ôd dimicâri tium uoluntate uerfetur. Principum autêhaud fecus intereft ferro hoftes a finibus arcere,ac nepharios ôd fontes punire domi. Caufarum auté iniufta* rummultafuntgenera,nam quædam appetentiû,quædamuaferrimeeripi entium,quædam iniufte laceflentium nominantur. Voluntas uero dimicâri dum légitima putatur,cum ab his nee cupide nee acerbe bella geruntur,fed bellum ita fufcipitur,ut pax fola quæratur,ideo^ iure fancitum eft,ut initia» ti ôd flamines exleges dicâtur,fi temerè in acie ôd dimicarione uerfentur,aut eapræliaineant,quibus humanus cruor profundatur,eftenim bellum ritua lis cultus ôd precationum hoftis. At uero donatio qu3e\ Græcis IhiHiieavvit dici€,benignaeft fuffragandiuolûtas, quæegentiffimo cui^opitulat.Hâc cnim noftri in feptégenera diuidunt,nâ eos qui fame conficiantur alere,diu turna çftuantium fitim extinguere,tunicatum ôd femiamiâum penula ue(K re,a prædonibus redimere ôd'e feruitute captos,hofpitalé elfe in aduenas,ç/ gritudine tabefcédbus adelfe, aut eorum qui uita exceffer unt cadauera hu » mare, in hoc benignitaris genere ponunt, Sed intelligendû eft fnaxime,his

5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P Ä V L I C O R T É S I I T E R T. ’

■ öpibds in largiendo utinon licere, quæ uel rapims uel furto (ïucfixnorc rantur,cum latis notum fiteiufmodi opes,his reddi debere,quibus adimim . tur.Nec Item ex eo genere conuenit in largiendo efle beneficum,quo pecu» niæ ftolidis^aut pueris in talario,aut aleatono ludo dolofe detrahótur, cutfl ill 1 s aâio repetundarum detur. At nero necjhijs pecunijs quæ ex munerali ambitu parantur,uti in fuflragando heetcum à qui accepennt â: qui dede rint eiufdem miunitiæ crimims poflulandi fint, eadem^ præfcriptio eft pc^ cuniarum quæ in lupanaribus ex meretncia attrçâatïone quæruntur, cut« difficihs fitreddiiia adnummum,lt;^haudfasfit aras diuorum^ delubrahis meretricijs manubijs ornare. De obiurgatione autem benigna fic agimus, ut earn ægrotatioms medicmam efle dicamus,nam ôi abfynthiû ftomacho interdum datum,Ói mei quolt;jinterdum uulnerïbus adieäum obeft. Quod Kcaftigatioms genus, cum ex charitatedimanet,latiflrime patere uolumus, nam hommes,dt maioresö^ minores gentium obiurgandifunt,id^etiatn t quâdoi^ facinorofis nepharijsî^ hommibus licere dicimus,modo id clemen . non obiurgatione fiat, nec uerendum fit, ut medendo bill’s excitetur.Itacg ■indefinendimodofuaues caftigationestâquàm bellanaexfaccharo appogt; nantur,ut on fuaui tas refideat.Nec multo quidem fecus de fpiri tus muneii ‘ bus quæri hoc loco folet,quibus hommes domicilium gloriæ, fine lapfu Ä tnoleftia C3peflimt,funt enim uirtutum præfidia infita afHatu,quibus mulu :diumitus tan^ manu contreâata nofeuntun

gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T)euirtutibufmorAlibu$. tiidinflio VI IL

ATc^hocIoco de uirtutum moraliumgenere difputatur.în quo pro* baturprudentiamducem cæterarum efle uirtutum,quæ praxis fit, dt m rationis gyro uerfetur,ea enim non modo ad fui, fed etiam ad umuerfi generis humani curam ftatuitur. Italt;ÿ ei fubïeda funt, memona ra» tio, mtelhgentia, docilitas, folertïa, prouidentia, cautio,à quæ a GræclJ nommatur.EftemmJMemoriapræteritarum,Intellïgentiauero ïncidentium neceffanarum^i erum fons. Docilïtas autéfic defimtur,utfit uelox ad omnïa fcientïarum genera aptitudo,atSolertia eft inuentrix medv ocritatumlt;ÿ decempeda. Prouidentia uero conftitutnxeft tempeftiuaruni ïdonearum^rerum ad ulhmum, fed Periblepfia eft excubatrixfpedatnx^ negotiorum,quæ circunftant.Cautio uero rerum obftantiû depulfio Pru» dentïæ autem eftcontrariaimprudentiaquamGræci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uocant,ex

qua cum præceps feftmatio,tum m confuka leuitas ontur,quarû altera con filio,altera ludicio repugnat,ci^ eham Inconftanria tanquam nequam man çipium fubijcitur quæ ab integra mftitutione recedit,nec tabificis perturba tiombus ullo modo obliftit, quæ quidem uitia maxime ex flagranti falaci^ uenere nafcuntur,nam cum fit cupiditatum lena,animam fenlilium flagitio rum uoluptate rapit,Sed multa uitiorum genera a prudentia diflident, quæ earn tarnen

eam tarnen,ut hommes fimiæ l'mitan' uidentur,ex quo genere calliditas^do Ius,lt;S^fraus numerantur. Caniditasemm eft duplex. Vna quæ adeum limilt; tem (latuitur in quo nullo modo aliquod boni genus ineft, fed Ipeäatu bo/ num,utnummus adultennus apparet. Altera quæ in bonorum aut maloru genenbus adipifcendis non reda ingredïtur fed flexu ut uulpecula declû nat. At uero dolus tanquam m comœdia feruus, calliditatïs efl mmifter,fed inter dolum â:fraudem hocintereft,quod dolus reuerbo^,fraus autem maxime re callidi'tatem exequitur,ob cam^ cauiam eiufmodi quæftioni lu/ ftitia tanquam uinorum hbnpendix aneditur quæ hominum adiones ad perpendiculum ôt amuflim dirigit. Cum autem fit duplex luftitia, una quæ diftributrix, altera quæ commutatrix nominatur cumulate hoc loco'a no/ fins de contrariorum uitiorum genere difleritur, innexo^ uirtutum ambû tu oftenditur,mendacium primo à uentate diffidere^defimuntenim Venta tem æqualitatem,cui nimium àparum ôpponatur,quorum alterum auto/ re Ariftotele ad oftentationem,alterum ad irom'am pertinere uolunt. Sed a multis mendacium tripartito defcribitur,quorumunumperniciofum,alte/ rum facetum,tertium officiofum dicatur.Permciofum emm eft pixis qug dam uenenilatebra, qua alten nocetur,facetum eft, quo hominum mentes ad fuauitatem exhilarantur,officiofum uero eft,quo hommes luuantur, aüt nocituratolluntur,quæ quidem genera leuius autgrauius ,trutmaculpæ contradæ ponderantur ♦ At Ironia tum maxime crimen putatur, cum palam fibi aut neuos quofdam additquidefint, autquædampræftantiora demit, quæfuperfmt,codem^modo Oßentatio malum capitale nomina/ tur,fi dolofeautcum alterius ladurafiat. Liberali'tatê autem ficdéfimmus^ utca fit ad bene de multis promerédum opitulatn’xuirtus, quæ crumenam in largiendo laxet,contra quam maxime auaritia exardefcat ♦ Ea enïm eft o/ pum inexhaufta auiditas, quæ tanquam mare nulla acceftione redundat,ex cuius tenébn’cofo antro exiliunt uelut ferperttes, proditio^ fraus, dolus, in/ quies, uis, peieratio de dura quædam ad opem ferendam filex. At contra prodigalitas extra ripas largiendi defluit, quod eo leuius malum uideri de/ bet. quo plunbus largiendo fuffrag3tur,aut quo propinquius liber at itati ad hærefcit,fimilis^eft Fortitudinis defcriptio,quæ cum adamas omnium uir tutum fit, ac tam expultrix formidinisquammoderatrix audaciædicatur^ nullo modo 'a bonorum genere metu,aut periculorum magnitudine auoeâ tur,eilÿ maxime eft coniunâa m3gnanimitas,quatenus fcilicet in rerum ma gnarum difficultate uerfetur. Italt;^ extra eam arrogantia, Ambitio deGlo/ ri3inanis,quamGræcicenodoxiam uocant, fuperfluentes redundante Ar/ rogantia enim eft inlolens fupra naturam fuam elatio.xAmbitio eft inmode/ ratior honoris cupiditas. Cenodoxia uero eft mundi cymbalum cum often/ tationepræftantiæ, qua homines tanquam pauortes cauda lætanturexea

Cnnn eotttumacia,oftentatio,pertinacia,clifcordia,amp; arrogâtia onn putaH Cur.Scd magnammitati item contraria Animitenuitas, quamGræci uocant opponitur, quandoquidem magnum â: paruum inter fe fua» pte natura diflideant,hæc efl naturæ fuæ infcitia, quæ robur uirtutis delum bat,ac a rerum magnitudinerecedit,quarum eft aptiflime capax. Magmfv centiam autem uolumus ex eadem fortitudine nafci, qux fit magnorum ot perumconfedrixjcum decentia fumptuum colIocandorum.NecIongius quidem patientia ab eadem fortitudine abeft,quæ eft rati'onis contra tnftio am tutatrix.NihiIo^ feciuserit de Perfeuerantia, qup^Grgcis (/'»ätUo« di citur,óc Conftantia dicendum,quæ quanquam in limitis genere côgruant, bac tarnen inter fe fpecie diflêrunt, ut Diatelia fit contra earn difficultatem ftabilitas,quæ ex operæ diuturnitate oriatur « Conftantia uero contra eani difficultatem firmitas putetur,quæ ex externa interpellatione nafcatur. Ita» que maxime a Diatelia mollitudo abhorret, quæ ob earn caufam 'a bonortf genere recedit,propterea quod languidius in perferendo liquefcit, facile^ (ut ait Ariftoteles)ab imbecillo fleäente torquetur. At pertinatia maxime cxploditur, quod ex rationispræfcn’ptoegrediatur, amp;nbsp;uelutcallum obdu* xerit,nunquam exinfita fentétia deducatur. Sed in hoc genere una'e multi? Temperantia tanquam uirtutum laternarialaudatur,eaenim eft uirtus ho* minem ex integra ratione ad bonorum genera impelles, turbid as faporum taâionum^ affeâiones fanans,ægritudinem^fedans,quf ex uoluptatû ua cuitate oriatur, cum ea uehementer Torpor, quern Gr^ci Aneftefiam uoz câtjâi Intcmperantia digladiatur ♦ Torpor enim itaiftiufmodi uoluptatutn genera refugit, ut ilia etiam omittat, quf funt ad naturg neceffltatcm data, quod quidem crimen uideri debet, nam cum fint uoluptates rebus necefla» rijs a natura fat^, tantum eft hijs impertiendum, quantum fit ad humanam naturam fatis, quanquâ interdum earum uacuitatem neceflariam dicamus, quemadmodum interdum ad integritatem ualitudinis, neceffariâ Parfimoz niamputamus. Intemperâtia ucro auerfa eft aratione adfuperuacaneas cu* piditates turbida commotio, qu^eolongi'us abhominum pr^ftâtiadiftat, quo minus abeft'a natura ferarum« Sed ex temperantia oriuntur taquameiC tnatreliberi,Verecundia,Honeftas,Parfimonia,Iciunium,Sobrietas,Cafti tas, Virginitas,Continentia,dementia, Manfuetudo, Modeftia, äi: quf'a Grgcisa-TT^/xtcais dicitur,autfique eius generis funt.Verecûdia enim hoc modo defcribitur, ut fit culpf fpeâatrix, óe tenerrimus oculorum pudor, qug a criminum genere, infami^ metu arceatur. Honeftas uero non modo germana uirtutis,fed etiam tanquam qupdam temperantif conditio defcri bi(ur.Atparfimonia,uidus moderatricem definimus. leiumum autem cu* piditatumcarnificem,quomens ad fuperarum rerum conteplationem eff® ratur,facial^ pro fceleru genere fatis,Exquo fenatufconfultoanniuerfarig cfuriale«

SENTENT. DISTINCT. Vlît cfunales /criæ edicuntur^quibus cupiditatum ardor referuefcat^ôd întegfi natura fcruetunSobn’etas autem potationum menfionotninatur, ne ratio ' languefaâa elidatur,uini cnim capnotês cerebri naturam quant Jdeoc^ ma «memulierculas à pueros abftemiosefledebere dicimus,quorum ali\c propter rationis imbecillitatem alij proter ætatis feruorem procliuius ad blandiffima uoluptatum genera labantur. Caftitas autem eft Iibidmofarumi cupiditatû domitn'xjcuius affedatrix eft Virginitas,quæ aGrpcis nommatur.Eftenimhçc illibatusflosA puritas uenenætabisexpers,cum perpétua animi indudione carédi, quo in cœlibatu fit ad côtemplandû apti or. Continentia uero eft prauarum cupidïtatum repulfio. Sed dementia a tnanfuetudine fiediffçrt,ut dementia fit extenuatnxpcenarum, manfuetui quot;do uero irarutn mitigatnx. Modeflia autem eft mediocritatum metatrix, ex qua Humilitas ontur,quæ cum fit fm gnara, animo frenum adhibet ne Iinfolentiusfupranaturamfuamtollatur. Sedcumomnes(utaitAriftotei les ) natura mirifice feire aueant, intelligendum eft malagma quoddam efle adhibendum, quo operofa fedulitas cognitionis appetitioleniatur, qua» rum alteram Græci ut diximus fpudæofin^ alteram pragmofynam nomû nant♦Verum quotuirtutum genera numerantur,totidemuitiorumparia opponuntur,fiquidem parfimoniæ bellum eft naturale cum Gula, qup non modo guftus obfonatrix fed etiam opfophaga intempeftiua uocatur, hæc enim tanquam fusfœta ftolidam alacritatem,fcurrilitatem,cœnofitatem,lo quacitatem,mentis«!^ caliginem gignit,atlt;^ etiam fobrietati eft hoftis ôi ini micaEbrietas,quæfcelerum fex,utin lancem alteram propendet,alias capi taie, alias ignofeibile malum uideri poteft,fed maxime Luxuria prælium cum Caftitateinit,quæ uaria armorum genera addimicandum afiêrt,de quo genere a noftris fufe late^ difputatur .C^iare iram cum manfuetudine^ lt;5i crudelitatem cum dementia pugnare dicimus, Iram enim uolumus ulcû feendi effelibidinem,qugiurgia, métis tumultum,ftomachationem ôd peiei rationem gignat, Crudelitatem uero in animaduertendo atrocitatem defigt; nimus,quphocmodo'a f^uitiaet immanitate diflïdeat,ut crudelitas nô moi do eius qui pleditur culpam metiatur,fed etiam fines animaduertendi trâfe atjfæuitia uero nullam culpam expendat, fed hominum crudatu amp;nbsp;uexatio ne pafcatur,qup diritas ferina uocetur. At pugnaciffime fuperbiam cum hu militate præliari affirmamus,qu3e fuopte uoluntario uento ten/ ta, cum fupra naturp fup modum effèratur, immode/ ratior eft excellentiæ cupiditas,accaput fcelerum omnium de mare«

atefactvm eftfupen'orelibroPont«lMax.quem* admodum efletrecentaton’s Chhfti perpeflione ] i ca turn fadum^ pro hnmano genere fatis,nunc autem fequitiir, ut ea facra perfequamur, quibus hominum genen applP cetur expiantis uirtus. Nam cum infidcn tetro^ malo ue xarentur homines,cófentaneum fuifle uideri poterat, u(

ea facrorum collyria adhiberentur, quibus uniuerfæ ægn’tudims euelieren/ tur fibræ.Ex quo fane intelligi poteft,quantü eiufmodi facra,omnium genz ti'um faen’s præftare uideantur,nafn ut bai baroru omnium dira facra omit» tam,quid in Græcorum aut Romanorum faen’s repen'n poterat, quod hoz mi'num ægrotationi medereturequf enim medicaméta hq afferre poterant dij, qui ui tiofarum rerum patroci niu fufeeperantT Quid eft tarn ab hominu fanationeabhorrens,quam Pertundam autSubigum induceredeosdam ut capitolinus afeendatur cliuus,quodnam facnficiorum in louis delubro poz teratmuenin genus,quod hærentia hominum carcinomata fanaret; (^is louem in uoluptatum luto uerfatum fuifle dubitat, cum in ædecapitolina, â: pellices,ô(; parafitos,ôlt;: epulones louis affinflê intelligat ï omittimus hoC loco, cætera fana, latibula Iibidinum intimarum, ne uelut ex latrina, cœno

obrutos eruamus deos, autGygantomachiâ molin’ uideamur. At uero c U Theologiam in my thicen,politicen,amp;: phyficen difpertiti fint,quarum una commentitia, altera ciuilis, tertia naturahs diceretur quid erat caufæ eut naturamdiuinam ad hominum uitia traducerenf:’ Nam fi commcntitiani

nominabant,curPoëtarum licentiaintheatris,deorum uitia carminibus euelarifinebant ôi cantibus ç' fi ciuilis dicebatur, curin fanis nephariorutfl deorum generi facra decernebanturcfi autem naturahs putabatur, cur pby fiologiæenodatione aliquod religionis certum non conftituebaturgenus^ Inquo illudetiam'aM. Varrone deorum nomenculatore fcifcitor,fiEduz licam deam numerat,cur Palaticam etiam non inducat,neque enim ego ui' deo fiCunina abeo eftrecepta dea, cur fitSedentaria explofa, quæfedibus fenumpræefîe debereuidebatur,cum non minus opis præfidqque flagi* tent, qui ab occalu quam qui ab ortu propius abfunt, Nec item intelligo cur Agenorea dea putanda fit,lî Ociaria non putetur, cum otium multo lit interdû negotio præftantius,aut quomodo poffit Abeona dea dici, Remea non dici,quæ eo auguftibr uideri debet,quo reditio quam abitio iucundiof cfle folet

s Ë N T E N T4 ß î S T ï N b *r. t î quot;ènêfolet,quodidem faneintota deorum natura ftngereliceret,cumqüôt{^ ' diç eiufmodi fingédi licentfa amp;nbsp;faftis infarciri poffent dtj, ôe nihilo notiores , induci,quibus thura ôc facra decçrnerentur^Ât ucro contra quid facrorum ' noftrorü abfolutione certius,quid defcriptione diuinius^ Nam cum triplex fît generis humani^ gritudo,quarum una appetitionû prauitas,alteraçgro : tationis crafla caligo,tertia flaccefcens imbecillitas dicatur,totidem funt fa ' crorû adhibita præfidia,quibus ôi adijceretur robur^ ôt uçtus animi tumor çdepellereturA gentilitij maliinfita elueretur labet. Qwo magis es tu Pont. Max. in hoc genere laudandus, qui cum princeps facrorum fis, nihü ducat antiquius,quamfanâiflîmehæc facrorum genera tuerie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

IT a^ cum copulati uerbi fint explicata myfteria/equitur deinceps,ut of thodoxea facra perfequamur.In quo phmum eft facri perquirenda dcfi nitio.Multi enim qui amifla fegete alieni fundi fpicilegio occupatur,au/ tore Auicenna, uolunt definitionem genere, óe differentia conftitui, atqiri cum re,uerbocj conftitutum in genere uerfari negent, quâdoquidem baud ex aduentitio unum dicatur^notum çfle,re uei bolt;^ côftitutum,definiri non pofle,cum autem eiufmodi facrum re,uerbolt;j conftituatur, fatëdum efle id definiri nullo modo poffe. Contra quos Py thicum Theologiæ uatem Au/ guftinum arceflimus, qui facrum efle affirmât, in quo fub operculo rerum Ipedabilium 'a diuinitate incolumitas noftra iuuetur,ex quo perfpicuum ui dcri debet eiufmodi facrum definiri poflc,cui quidcm definition! nomen fii urn afcribitDurandus. Vgo autem Vi^forius Auguflini fyngrapham rcfv gnat. Atfententiarum ærarij tribunus facrum inafpedabilis gratig, afpeda tilem formam efle uoluit,ita ut cum fui fimulacrum ferat,caufa dicatur,qu^ quidem definitio,qu3ficumulatefacramentiaceruumexpleat,maxime^ diuoThomaprobatur.Sed quoniam facraad criminum eluendamlabem inftituta feruntur,in his fidentium hominum animas excolunt,quibus calt; ftiffime colitur deus,primum deincolumitatis noftræ ifagoge quam Grgci uocant,dicendum erit. In quo etiam definiendo inter noftros eft hata diflenfió,fiquidem V go Viâorius dum tantifper pendet animi, quorgt; fum euadat jin earn fententiam demigrat, ut id aquam ad eluenda criminal uerbo expiätam dicat. Principi autem fententiarum id laticis afperfionem extrinfecus iniedam ad uerborum præfcriptum efle placet. At Riccardus uilla,locuples de fufus Theologus, quanqua has definitiones confentaneas eflecenfeat,in neutristarnen cumulatamdefinitionis conditioneminuenv riarbitratur,qu3éfitin pofterioribus analyticisab Ariftoteledecreta,nos iiero id nullo modo ambitiofi definimus,cum maius certamé oriatur, num charader ille qui dicif,in intelligentie ui,tanquä in hypothefi uerfet .Diuus cnim Thomas dum fententiaru fundurn aratro fuo profcindit,charaderem probat in inteb

probat in telligentiæ ui',tanquâ in hypothefi ineflè,natn imaginem primo irt percipi'endi' ui uerfan’ dicit,cum ex memoria,óf intelligêti’a uoluntas nafca* tur.Ex quo perfpicuum efle uult, omnem imaginem in intelli'gentiæ parte» ■ tanquam in fibris inefle,ob eamq^ caufam, quicquid eH in pn’mis ob imagi* tnem hominitnbutum,idin primis ad intelligentiae partem, óf patheticatn . oculosreferre,cum etiam ex intelligentia nancifcatur, ut homo dicatür, ei« pathetica autê ut probus,an prauus dicatur,atlt;5 ob id cum charadçr in pri’ mis oculos ad i maginé référât, eum inteUigenàæ parte uerfari confirmât, cui aperte Scotus reieäa chlamyde lon'cam oftendit.Durandus uero mar* moreo muro tedorium inducens,cum charaderé in intelligétiæ ui, tanqua in hypothefi eflènegetjcongruçntius inflaminis manu uel lingua, quam in inteiligentia uerfari putat. Nos uero dicimus charaderem in ipfo primige* lio uoluntatis orfu,non in lingua, aut miniHris manibus effe debere,quéadlt; modumetiam medicum medicina: ui obrerum falubriû appulfum naturiß 'miniftrum uolumus,cumualitudinis princeps,agens natura dicatur,nec ta men ob earn caufam medicinæ fcientiam in expromentis lingua, aut in chi' rurgi manu,fed in inteiligentia ponendam arbitramur. Atlt;$ huic generi fini tima eft quæftionum medicata aqua adeiufmodi luftralem afperfionem ap* pofita uideatur,Multienim nudiremiges quiphyficam fententiam exhau^ nuntjid ex quocunlt;^ generelati’cis,quod fpecie a mera aquæ natura non di* fcrepec,fien pofte uo!unc, cumautem rolaceus latex a meraaquænatura non diftideat, quandoquidem eafdem frigiditatishumoris, à perfpicuita* ti’s tsreiartifcei nancifcatur,fatendum efledicunt medicatam aquam ad id ap* pofitam uideri, Quorum quidem claudorum hominum effugia præcludû mus,cum'aChrifto,meri,non conditi laticis afperfionem decretam dici* mus, quo facilius omnibus fuppeditaretur ad ufum, ob eam^ caufam pro» bamus duplex efle genus,quo merus latex uim puritan’s amittat, unu quod alterius corporis mixtione,alterum quod alterationefiat,quæ aGræcishe terofis nominatur,quorum utrunc^ artificio óf natura contingit, Siquidetn ars a naturae munere abeft, propterea quod natura fubftantiæ formâ quam Græciufiam uocant gignit, quod quidem ab arte fieri nequit. At omnes quidemartificij formaeaduentitiæ extrinfecus accidunt,nififortafièpro» prium agens ad propriam materiam applicando tanquam igné rei ad exar» defcendum aptp,ex quo genere a multis tabe quidam animantium genera gignuntur Jtac^ quoties latex artificij,aut mixtione fiue alteratione trâsfim dit,haud faneeius fpeciémutaridicimus.Obeam^ caufam ex eo genere la ticis eiufmodi uitalem afperfionem fieri pofte uolumus, nifi forfan laticeita tenuiter cum alio corpore mifceri affirmamus,ut commixtum aliud quipp* am potius,quâ latex iure dici poftît, quêadmodû limus ponus humus, qua aqua nominal, ac merû latice perfufum, magis merum quâ latex uocatur.

Ät côtnmutatio quæ^ natura on’tur^interdlum laticis fpeciem diflbluiC, at(^ id maxime cernitur quom aqua ex cömixti corporis natura gigm’tur, que/ admodum latex in uuæ lïquoré uerfa merum dicitur, ex quo quidé minime aque fpeciem nancifcatur. Atc^rurfum etiam exnatura/inefpeciei occafu, laticis mutatioexoritur Jd^non modo alterationegignitur,ut præclare in latice a fole fcruefaäo patetjed etiam commixtione oritur ,ut facile in lutu/ Ienta,oblimata^ aqua cernere poflumus, quæterrenarum partium conere tione mifcetur,ex quo erit fateri neceflcj ex quocunc^ genere laticis hunc fa lutarc fieri pofle atperfum modo ne fpecies laticis in nihilum intereat. Sed deinceps in difceptationem uocatur ,num puerperia debeant trinaluftrali äfperfione madefieri. Riccardus enim qui in Theologia polyhiftor dici po» icft,nufquam fe tutius confiftere opinatur,quam fi dicatin hoc,orthodoxe* umSenatus confultuni fequendum ducem. At diuus Thomas cum multas perduellionum fecefliones,feditones/c]^ cömemoret,qtiibus maxime fit Lati US conuulfus fenatus, ob periculi magnitudinem puerperia femel luffundi deberecenfet,fublatisautem reninäislt;^feditionibus,trinamlaticis afper/' fione probat. Eodemlj modo perquirîtur, num infantibus eiufmodi noflri roris effeäus infinuetur. Plericg enim autore Ariftotele, uolunt adus agcn/' fium in patibili öt apto uerfari, atqui cum in puerperijs nulla fit luftralis latw eis arrripiendi aptitudo antegrefla, in promptu efle dicunt ab eiulmodi la» tice nullum pofle in infantibus effeftum feri. Scotus ueroTheologici prin» eipatus auidusöicapax,infameseodemhoftimentogratiæ compotesefle negac,aftirmansquofdamadco addiflimillimaliminagloriæ,præfignatio» rtc lecretos. Ex quo etiam 'a multis interrogationes interponuntur, num re/-pugnantium parentum lib en hac debeant afperfione luftrari. Eidem Scoto quiinquocunquc difputationum genere ufque eo peruenire uult »quouftj intelligentiæ acies intendi poteft, inuitorum parëtum liberos, ante pubem hoc rore fuffundi pofle placet, idqüe püblici confiltj principis permagni in» terefle aftirmans,cui infantes in K,P. deferiptione funt iure commifli. Nam cum maius regale impertj genus,quam ius parentum arbitretur,permagni putat interefle regis,eum præfcnbere parendi modum,quo inferius genus fuperiori fubfit,idqùe ut fæpe folet,fimilitudine connedit, nam fi quifpiam inquit.QTlaminij feruus fuerit,ipfe(jFlaminiusCn.Semproni.j feruus dica tur,uehementius laborandum efferegi opinatur,ut is magis. Cn.Sempro» nio,quâQ^Flaminiopareat,fimodoeo Q^Flaminius adCn. Séproni) im/ péri] perniciem uti uelle uideatur.Ex quo apertû elfe permagni interefle re gis,fummi heri imperium,dominatùmque tueri. Ob eamque caufam mini me regibus interdidum putat, quin poflïnt ex inuitorum parentum gre/ mio infantes euellere,ne praui ,deteftati(^ cultus tradinone inquinétur,ne/ fariecj in parentem deum armétur ♦ Nec muldam quidem regibus irr ogari deberc\

debercccnfetjfimodo caueantneobid aparentibus puerpcria ncccrttui*« Cuius fententiæ amplificator Durandus, hoe quæftionis genus tripartite difcerpit,nam quofdam'repugnantium parétum filios qui fint'a regionibus noßris logo interuallo feiüdi, quales Parthos aut Syros nominamus,nulle modo uult hac piaculari afperfione ablui,nec item ex eo genere hominum, qui padione aut uoluntate in prouindas noßras tanquâ hofpites diuertunt, quales mercatores ,fiue publicani,aut trapezitæ dicuntur, quos in familiari tacem,amp; in conuidum afcifcimus. Atid genus hominü qui fub noßris fafci bus uedigal pendunt,quibus perinde ut feruis imperamus,quales ludæi uo cantur,inuitis etiam parentibus geniali aqua madefieri pofle opinatur.Con tra quem feruidius concaluitPetrus Paludenfis^diuus autéThomas ortho# doxeo fenatui tantum autoritatis impertit, ut magis ritibus eius parendutn efle arbitretur,quam edidis, decretis^ eorum qui diuorum faßis afcr iban* tur.ltac^ earn rem adrenatum refert,a quo fciat,nunquam repugnâtium pa» rentumfilioshoelaticelotos.Atmihiquidemhuiusreiratio duplexuideii folet,quarum una ob impendentis periculi magnitudinem ßatuatur, altera quæ iuri naturæ repugnet. Nam filiberi fimulae nati funt, nee dum mentis prxßantiam nadi,hoc roris perfufu madeHerent, fadle progrediente æta» te parentum admonitu impelli poflênt,ut id defererent,quo eflênt improul da ætate irretiti.Alteram uero naturæ contraria cêfemus^ propterea quod natura filius parentum quippiam putatur. Nam primo is 'a parentibus,cor» poris natura non fecernitur,quandiu parentis aluo continetur, fed cum ma turus partus exit,antequam liberam animi optionem nancifcatur,parétum difciplina, tanquam rationis quodam aluo continetur, at quandiu rationis eßimpos, paulum admodum apecudis natura diferepat. Ex quo quideni quemadmodum quifpiam ciuiumiure in equos,aut canes ius, lt;5c dominatü habet,quibus ut eß collibitum utatur,ita naturæ iure parentes in liberos ra» lionis expertes imperium amp;nbsp;dominatum nancifeuntur. Ex quo concedifas efi contra naturam uideri, liberos in crepundijs, a parentum complexu à procuratione euellere, ac eos nondum rationis compotes, ad aliquod cer» tum uitg genus applicare. At cum rationis auduSjde firmitas acceflit,iam^ funt liberam animi optionem naâi,præclare tum intelligiuolumus,eosre» pugnantibus etiam parentibus, à noßris initi’ari facris, amp;nbsp;geniali latice ex» piari pofle • Eodem^ modo aflirmamus laticis efleäum dilfimulatione im» pediri.At^ etiam negamus infantem rurfum tanquam lanam debere mef» gi.ld^ munus ad flaminem dialem pertinere placet,quanquam id temportf angußijs profanis, dit feeminis obiripoflit. Eidemquem cathecifmus, Ä cxorcifmus additur,quorum alter difeiplinæ traditio,alter fontis dæmonis afflidor dt exturbator dicatur, repetatbrque uterque cum a flamine, tum ab eo qui fltpropuerperio uas fadus,ut ritualibus çfl libris mandatum.Ni» hilo^

Ed patefaâis incolumitatis noftræ foribus deinde eft de Euchanftia dicendum. In quo quæflionisgenerc multi quafi in Theologiæ arce præfidium confticuant,Euchanftiam facrum unum eflenegant,nam cum id matenæ facris confie! dicant, cumt^ineo duplex materiæfacrû efie lt;onfirment,fatendum eflè uolunt duplex id facrum u!deri,quibùs exempta larua autore Ariftotele refpôden poteft,haud tantum unum dici,quod con tinuum â; infedile fit,fed idetiam, quod abfolutum dicatur, quéadmodum hominem unumjâi larem familiärem unum dtcimus,quandoquidem fit ab folunone unus,ad cuiusintegntatem explendam cunâorum cumulus accc dat, qui ad eius fînem flagitetur, quéadmodum homo membris ad animac munia congruentibus cumulatur.Sed intérim magna oritur de materia cer tatio.Nonnulli enim quibus maiori curæ eft, quemadmodum argutiarum plagas texant,quam quemadmodum ueri!udicium,exqu!rant,Euchar!ftip materiem panem ac merum efle negant, fiquidem cum in omnibus getibus id facrum fier! debere cenfeant, negent^ !n cundis regionibus, tritici, me# n^naturam coalefcere,pr3eclarum quid fe putant adeptos, fi dicât panem merumqp baud fané eiufmodi facro congruere. Cuius fententix obfignato/ res adhibent,quiid lacrum æquefanis at^ pgns congruere debere opinan tur. Atqui cum merum fæpe noxam ægns libantibus aflêrat,ijfdem côprpz dibus affirmantjiaud merum huius facri materiem uideri debere. Quoru utrorunc^ uerfutiloquax ratio conuellitur, cum alteris refpondeatur facile quocunc^ tantum meri,tritici^ comportan pofte, quantum fit ad eiufmodi conficiendi facri ufum fans, alceris dicatur haud fane tantillum mer! ægris hbantibus nocere.Quod fi tarnen mer! noxaform!detur,handfenatufcon» fultipromulgatione cautum efte dic!mus, ut ei qui panem liban't, neceflâz r!o merum fit quoep libandum. Atepet!am huius facr! materiem trihceum panem eflfe putâdum eft, quandoquidem ad hoc !d maxime fellgatur, quod generatim ficlllus fuppeditatur ad ufum,fiquldem ex omnigenerefrugum homines maxime triticeo pane uefeuntur, nec funt ex zea, uel ex hordeo,f!/ «ealla genera panls,nlfi tritici Inop!a,commentI.Itac^ noftri panem ad hûc ufum fine fermento pinfendum putant, quanquam In Græcorum facrlficlo rumllbamcntls cum fermento adhlbeatur.Eodemi^modoedldo fancitur, ne quod exfidltiîs ulnum a flamine llbetur, nam hydromel, flue myrtiten, amp;nbsp;Id genus haud lure ulna die! poftunt,et!am f! temet! cognatam naturam nancifcuntur. Rurfumquenefas putatur acetum,at^omphaclnum llbare, cum fatls perfplcuum fit tabe merum acefcere,nec ex aceto (ut alt Arlftotez les) In cemetum regreflus fiat. Et Item omphacinum In ortus Itinere confiz ftens,non dum men naturam nanclfcatur. Sed eode modo ex Intima Theo#

g5 ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P A V L I C O R T E S I I Q_V A R T.

logî.r ofïicïna elïciendû eft an Chriftïcorpus uerilTime niEuchanflia infÎL Diuus enim Thomas qui hoc quæflioms genus ad rationis æquilibnû pen pendit,ob cam caufam id corpus Euchanftiæineflë confirmât,quo abloluU us cum hominum genere copuletur, nam in ceteris quidem facrorum gen« nbus Chriftum cum hominibus participatione iugari, in hoc autcelTentia (utamur enim hoc uerbo non peflîmejcontineri dicit. At Durâdus magno ambitu cenfet perabfurde dici id corpus in Euchariftia quafi contineatur in eflc,quandoquidem quicquid continetur loco,id necefle fit loco uel corpo* re,quod loco infit,circunlcriptum, aut præfinitum dici. Quorum neutrum ciulmodi corpori congruere pofle,perinde ut in Euchariflia ineft,fed tantn cflêntiæ confpedu inelTe,id^ le primum cômentum eflê gloriatur.Cui qui' dem uehemêter atqp acriter refißit Petrus Paludêfis creber, amp;nbsp;argutus The ologus,maxime^ repugnacTolofanus Capreolus,in quo fanbtutius crit,'a diuo Thoma,tanquâ abitineris duce,digitolatius non difcedere.Sed maxû me in quæflione uerfatur,an eiufmodicorpus cum re incipit Eucharifti^ in* cfle,re ab ætherijs fedibus abfit. Nosenim nili id corpus motu lociinefle in cjpere negemus,fateri prorfus cogemur,id ab cœleftibus domidlijs abefle, Équidem quod alicunde mouetur, haud aliquo recenter per uenit, nifi prio* rem locum defcrat.Deinceps quia quod alicunde mouetur, cunda interie/ da intermedia perrumpat oportet,quod quidem dici hoc loco nullo modo, poteft,tum quod haud fieri poteft ut eiufdem motum alicunde agitatuni ad diflimillima fimul flatuamus locorû genera præfihiri,cum tarnen id cor pus in plurihus inapereineflè fatendum fit, quod idem fer'e a diuoThoma conneditur,quanquam earn fententiam circûrodit ingeniofiflimus opina/ , nbsp;nbsp;tor Scotus, affîrmans haud eum explicandi modum confentaneum uideri,

quo id corpus utrobicÿ aut pluribus inefle probat. itaej ob earn caufam per/ quirimus,an ibidem Chnftus integritate totus infit .Orthodoxei enim iti* neris fecuritas eft,ibidem inefle totum affirmare,qui aucem iter accliuius fc quuntur,negant ibidé inefle totum,i^^ hoc modo concludunt, tranfitione meri,libi^ Chnftus eiulmodi incipit ineffe facro, atqui cum præclare notü fit,haud panem merum’qj in animam diuinitatem^ uerti po{fe,perfpicuum eft,haud ibidem inefle totum.Quibus de Heroum fententia refponderi po* teft,quoniam panis merilj tranlïtio haud ad animam diuinitatemqi præfini tur,planb bene liquere,haud eadem ibidem ob uim facri,fed ob confccutio/ nem certain inefle.Et quoniam afeitum corpus nunquameftàdiuinitate (ê* iunâum,quocunlt;$ confiftat,ibidem prorfus fatédum eft diuinitatem inefle» ex quo intelligi maxime poteft eiufmodi facro ineffe diuinitatem quacunlt;5 confeâantem,lt;5(:confequentem corpus. Quocirca pleric^ nullo modo a di» ui Thomæ fententia diuellj‘pofrunt,qui ait re animam'a corpore fuiflê feerc tam.Ita^ob earn caufam inquit, fi illoipfolpthitriduo eiufmodi côfeâun)

cGTefacrum diceretur,haud ibidem anima,aut ui facri,aut certa confecutio^ ne aftuiflêt fed quoniâ poft refurredioné nunquam eft\ corpore anima dû uulfa,ob earn caufam ibidem amp;nbsp;corpus ui facri, à anim a certa confecutio/ ne ineft.Côtra quem ftudiofiflïme Scotus, Aureolus,ôe Henricus Ganden» fisuaria cufpidum genera^exacuunt,fed in Bernardum Gannacum,ôi Hen ricum acerrimos bellatores incidunt, qui diuiThomæ caufam tueri uolût, quanquâ is qui ad omnes idus obcalluit patrocinio non eget fed tan quam Unguentum confridu uehementius olet. Verum deinceps magna inter noi ftros de aduêtidjs quæ eiufmodi facro refident,eft orta difputatio,quanquâ permagni intereft fcire quales effedus confequantur, In quo fane meminc/ rimus,ab his gràtiæ,â(: gloriæ fontes oriri, atlt;^ etiam intelligendû eft, cum qui capital! tabeuexetur, baud eiufmodi facri effedum nancifci pofte, fed ignofcibilem labern deijcere,muniri^ tanquam lorica quadam contra fcele ra futura.Quinetiam fein’ debet id non modo ad libantem,fed etiam ad cxi teros manare,cautum^ efte lege, ne quis flamen id notiftimis depeculatori bus,fiue daniftis,aut damnatis hominibus libandum præbeat.Eodemc^ mo do eos excludi qui naturæ ortu infani dicantur, non quiftolide defipiant,tc/ nuem^uim rationis nancifcantur Jam illud etiam notum eft,profufione fe/ minis nodurna,ft modo cum capitalitabe fiat, eiufmodi libum pocilluml^ impediri, Similiscj eft ratio eorum qui ante eiufmodi facri libum ientarint, namVieiunis hoc facnfici) genus obiri debereputandum eft. Sedamp;pia« tori flamini facrificandum prius efte uolumus, quam libum multitudini dû fpertiat,nec ei a facro ceflationem dari placet,etiam fi minime publici delu* br iflamen efte dicatur.

AC expofitis duobus generibus facrorum, deinceps de cæteris dicen dum puto, quanquam primum incidit contentio, num pœnitentia facrum uideri poflit,fiquidem Durandus æquius defendi pofte cen» fet,fi id pœnitêtiæ facrum efte negetur, d: liber ationis, confeftionis«^ facru dicatur,quandoquidem id in utrac^ tanquam in fuapte materia formal^ con fiftat,in quo quifjem tuendo,multa funt ab eo ucteratorie,öe acute colleda» Nos enim hocloco,ne qua ei nominatim notainuratur,contrariarum rati« onum ferramenta omittimus .Sedexfenatus fententia refpondemus,idiu» re pœnitentiæ facrum nominari, cum propter principem finem, quo fontii bus mulda irrogatur,compelluntur^ ad faciendum deo fatis, tum propter id etiam,quod quæcunc^ ad eiufmodi facrum accedunt,pœnæ rationê nan» cifcuntur,quemadmodum eft contufi hominis inexhauftus dolor, hæfitans confeftîonis pudor, flaminis^ nexus ad mulâam, ôd quæ funt generis eiuf/ dem.Sedinterim eft nata côtrouerfia,num his quem fceleris patrati tedeat, «X criminum fordibuscumeodem gratiçuirtutifqûehoftimentoemergat»

Scotus cnitn cam ingentiorem gloriam euafurutn patat cuia j difcîplûîa nonïojge aberrat Aareoïus. xXtHenncusGandenfis homo in difccptädo pcrpagnaxcundos in eandcm gratiæ æquationem emerfuros opihacur. Contra quctn tnaxïmc Bernardus Gannacus, reieda penula adludandunï prodit, m quo minime nefas ent confedan'medium, quanquâ exontur pu/ gna tninHca, an cumulate ab homine pro fcelere, deo fieri poflit fans. No« enim nexus muldæ^ hominumîiberanonem,in Chrifti perfolutionecon* filtere dicimus, quæ omnia muldarum genera delen’t, Ex quo intelhgi ne/ ceflê ei^jCiiiufcunc^perfolunonéjinChnfti perfolutione confiftcre,queni admoduminquocunt^genere minus abfolutum, exabfolutonafcatur. Ad quam quidé fententiam dïuum Thomam fuffragatorem adhibemus.Quan quam pern'net ad hoc quæftionis genus, de pœnitentippartihus inqairere, quarum quidem enumeratio triparhta eft. Earum una contufio, altera con/ feiïio,cerna perfolun’o nominatur.Contufio enim eß angor ob patrata fee' lera fufeeptus, cum confitcndi âc perfoluendi uoluntate, uelßens animi de/ miiïio,ex fcelerum memon’a,ac ex impendentis ludicij formidincmanans, fine contradio, aut animi morfus cum obiurgarione fui, inter fpem óc me/ tum inhærentia cnminum ulcéra depellens. Confefiîo autem efl, quae fp« uenïæ,uulnera abflrufa detegit,amp; morbum(u£ dici£ur)in uola oflendiLPeT folutio uero efl,quæ flirpitus fcelerum caufas euelli t, aditu adeuntes arcés^ Sed contufio hoc modo defcnbitur, ut cum uoluntan'a fit, ob culpam,non ob muldam oriatur, nec ab on'ginis labe dimanet, quandoquidem haud id malum fit uoluntate noflra contradum. Côfeflîo autem nexus dici tur, quo omne genus hominum,quod capicali tabe ucxetur,obflnngi£ur, cius^ mu nus ad flaminem dialem pcrtinet, quando Icilicct in anguflum necefiîtas de truditur. flaque pœnitentem afflantem animam non modo cnmimbuspa/ tratis,lêd etiam pontificiointerdido,exfenatufconfuflo,aflamine liberail pofle manifeflum eft. Elus autem fons ægrotationis integritas nominatur, quæ efl flamini tanquam medico aperte expromenda, ut tonus corpora ægn'tudo, quafi ulcus dempta fpina fanetur, ob eamlt;^ caufam fênatus pro/ mulgatione cauetur,ne qua confçflîo aliéna uocc, autex fyngraphafiat» Perlblutio autem exmuldarum operibus conficitur, ea funt donatio, leiu/ nium,oratio,quorum unum exexternis,alterumex corporis,tertium exa/ nimi CO mmodiselicitur. Donatio enimquacaGræcis Elemofyna dicicuG efl bemgni tas, ope egentiflîmum quen^ fouens, leiunium anmuerfan'a eô efurialis fen’a, d: uoluntan’a continentia. Oratio efl uocis, mentis^ intima precatio.Sed plufculum litis in clauium difceptatione uerfatur, Multorum cnim pedariorumTheologorum fententia efl,fenatumætherijs clauibua non egere, aflirmantium haud opus efle clauibus ad cam ingrediendum X' dem,cuius lanua fit euulfis cardmibuspatefada. Nam cum diuo loanneau/

! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sentent. DISTINCT. III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;g-,

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tore, falutaris Chnftus cceh fores patefadas dicat,concludi pofïê, Latium

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fenatum clautbus ad cœleftem aditum non egere. Quod argument! genus

fiinorchodoxeamcude tundatur,perfacile dicetur,fempèrætherias fores fuaptenatura patere. Sed quibufdâ occkifum in cœlum aditum affirmetur, propterea quod fuopte pódere fuperiora capeflère nequeant. Onus autem naturæliumanæ,Chnftieft Iitatu deperpeflïone fublatu. Itacj cum quibuf dam modo ob onginis nexum, quotidianum^ fcelus, coeli ingreflum præ/ dufum Ä obftrudum dicatur,obeam caufam genus humanumLatijfena/ tus clauibus egere affirmât,atlt;j illud eti’am perquiritur,an flamé in queni^, clauïum impeno,uti pofle uideatur. Durandus enim uafern'morum argu* mentorum prodigus, quen^ a quocunc^ flaminc Iiberari pofle cenfet, cui quidem maxime fauet multitudo quædam uix Theologorum nomencula» ton' nota. At multo fanior eft Petri Paludenfis partitio a diui Thomæ difci(. plina manâtis.Nos autem in fenatufummum quoddam imperij genus con ftitutum dicimus ,cuireliquipareant,exquo inquofdam circunfcriptum dominatum nancifcantur. Cum autem ætheriarum clauium ufus, aliquod imperij ius flagitare uideatur, ob cam caufam dicimus eum qui fummi imz perij poteftate nitatur,iifdem uti in unum quencß pofle,non autem eos,quo rum ftt præfînitus ôi. circunfcriptus dominatus, nam ijs præterquam in du fcrimineanimas efflantium,ineosfolum quifibiforte obtigerintpoteftas Utedi datur.Quanquam aliquiTheologorum diflenfionc certatur, cuiufcc/ modi ienatus indulgetia dicatur.Diuus enim Thomas religiofiflimus Chri ftianæ falubritatis cuftos,eam indulgentia f audeamus enim hocucrbo uti) quæ eft fenatus promulgatione décréta, aliquid uirium non modo in fçnai tusforo,fed etiam in iplo dei iudicio,nancifci uoluit. In quo fanelocupleti/ or non effet exquirendus autor,nifi in cum diredis contis Aureolus, dt Du» randus tanquauelites decurrerent. Ita^ob earn caufam Chrifti diuorum^ litatum quafi R.P.ærarium quoddam dicemus.In quod tanquam in urnam generatim quiïc^ uflt;$ eo uedigal inijciat,quoad expleatur,nec tarnen expie tam fiituram dicimus,nifiin bufto deflagrati,amp; cinefadi mudi,ex quo tarn multiplicem indulged! facultatem oriri uolumus, Sed multi Theologorum tunicati,quiuelut mirmilloncs,autthracesin uulgi cœtu gladiatoria fpeda cula æduntjhoc indulgentiæ munus,tanquam inutile explodunt, affirman» tes inutilem muneralem ambitum uidcri. Atqui cum in hoc genere fpiri» tus bona,ob externa dari dicant,quo fcilicctin fanis aut ualitudinarijs publi cis conftruendis profundantur, cumcj earn permutationem,muneralé am» bitum efle opinentur,fatendum effe uolunt, id indulgentiæ audoramétum inutile uideri. Quibus fanerefponderi debet, nullo modo fpiritus bona, ob externa, nifi ex aduentitio dan,nam cum ob delubra, aut ualitudinaria con ftruenda tribuunt,non obiddaridicimus,ut inijs habeant aliquem fiftendi

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H 5 locum

locum,fe:3 ob comitanté manantemiçfpintus utiijtatem dan', ex quo hau4 fanb ob externa dan affirmamus,nifi quatenus ad fpintus bona præ£exun6 Atcç ctiam plenq! hominem ob muldæ nexum,à gloria adïpifcenda repri* tni,6: retardari uolunt.Sed fi indulgentiæ audoramentum tantidem ualinv rum dicacur, quanti feratur, perfacile pofle hominem affirmat,fi indulgen* tiæ gyro decurrat, temporaria mulda liberari, ex quo perfpicuum uidert» hominem cætcris reiedis adiumentis, in hoc unum munus incumbere dclt; bcre.Quibus dynaflis noßris refpôderi folct,quod quanquam uehcmeiv ter hoc indulgentiæ autoramentum ad muldæliberationem ualiturum di* catur,uchementius tarnen quædam perfolutionis genera,ob eflentiæ præ* miummereri,quod longe fittempcrariæ muldæ liberatione præüantius» Sed maximein controuerfiam ôc difeeptationem cadit,num côfcntaneutfl ^ft probos quofdam manes,cum b corpore cxccflerint,apud expiatorc Or* cum muldari.Nonnullis enim uifum efl,nullum tam neßrium feelus inueni ri,quin poflît muldarum perpeflîonc in uita expiari, modo mulda æquo a* nimo perferatur, atqui cum mors fumma muldarû carnificinafit, in prom* ptu elfe pœnitentem perferentem^ conflanter morte expiari poflc.Qui au* temneinïéOinationibus quidem quicquamdcpafluum tarditateremittût, perfacile refpondent Icthi naturæ muldam, haud ob patrata adu crimina facere pofle fatis, quandoquidem fit homini ob originis malum conflituta» quanquam haud negent ui illatam neeem, quæ dei fpe ôc nomine conflateT perferatur,concrcta elucrc fcclera pofle.Ex quo caufa inquirédi datur,num expiabilium manium fit quidam certus rcccptator locus. Vgo enim Viâo* rius, affluens lt;5^ locuples Theologus,negat ullum certum expiatorcm efle locum,affirmans ijfdélocis muldarimanes,quibus fît culpa contrada.Ma* ior autem pars eo delabitur^ ut Ditis antrum uclit in quatuor diflributû eflb partes, nam imis fedibus animas adu pollutas ob patrata icelera pledidi* cunt,alteram elfe in qua onginis tabe inquinati crucientur,tcrtium tartare* um cflè locum Riccardus Villa opinatur,quo fublimes animæ,hprente$ crt minum fordes eijciant, quanquam quofdam manes alibi labes eluere poffe dicac,quo fcilicet quarundam rerum indices à quafi intemuntij fînt, homi* ncs^ad inferias, d: parentalia fuflragandi^ fludia impellant,ac in pcrferei» do,fenfili aliqua notiria ratum dciultoris æquilibrium oflendant.Quartutu uero modo animalibus uacuum efle uult, quo Heroij, A: uaium manes fub* lëdiflèdicantur,

AC quatuor hisgencribus facrorum, quinta adiûgitur extima peru« dio.Quo in generc multorum fententia efl,haud id luflrale facrutrt

Chriflo,fed 'a pcdiflêquis difeipulis fuiflê latum, quam obrem no* nulli omnia facrorum general Chriflo conflituta dicunt, fed quædâ ex bqlt; abeolat^

ab CO tata,quorûdam uero lationem alumnïs referuatatn fuifle, cui quidetn fententiæ ex parte magna diuus Thomas aflentitur .Sedmcidi t contenho, numciufmodi facn finitima materies oleum dicatur,quod pontifices facri/ ficio certo confecrarint.Durandus enim argutiarum auceps,fpmofiora ar* gumenta nedit,quitus probare conatur baud eiufmodi lacri matenem ole urn à Pont.confecratum eflè oportere,quandoquidem Chnftum nullo cor poreo olei perfufu ufum dicat,qugfaneargumentorurn genera prçclarea Petro Paludenfi retexuntur,qui nunc in magno Theologorum cheatro fef* lum recipitur.Sedmceneâus eß moderator diuus Thomas, qui penndeid lacrum m luftrali illitu, ut baphfma in laticis afperlione, confiftere arbitra* tur,eius(^ matenem, oleum confecratum efle cenfet. Ec propterea in earn fentennam i tur,ut ciufmodi facn pnnceps effcdus criminum liberatio uoce tur,ex quo id primo ad infidentium fcelerum ægritudinem fanandam infti* tutum putatur,quod fpintus qu^vdam fanatio dicatur. Italt;^ ob earn caufam baud id contra eas defediones adhiberi affirmamus, quibus fpiritus uita a* dimatur,quemadmodum cotra originisjât capitale malum, fed contra eas defediones dari, quibus homines fpiritus ægritudine opprimantur, hebe* tentur^ ad gloriæ adum nancifcendum, quod quidem baud quicquâ aliud iure dici poffit quam imbeallitas encruata,lîue focors, ôi inepta qùædâ he* betatio, quæ hominibus ob crimen adu patratum, originisc^tabem relin* quatur,contra quæ mala homines hoc luftrali facro muniantur. Quamob* rem fenatus confulto cauetur,ne quis profanus, aut minifter flamen, qui^ Græcis Diaconus nominatur,illinendi facultatem ufurpet, neue etiam infa ni illinantur, nifi qui ftolide amentcs fint, quicp inter pofito fpatio ita refipi* lcant,utfentiant ui facri,fcelerum uefiigia dilui, eodeml^ modo infantes re* pelluntur,qui nondum fint uimjpræflantiamcp intelligendi confecuti,qui^ ut præclareait Riccardus,nondum ignofcibilitabe inquinentur,cuius qui* dem mail liberationem in eiufmodi facro unambmultis antefignanam ô£ principem effe opinatur. At(^ illud etiam fancitum eft, ne ualentibus aut in quocunlt;5^ ægritudinum genere,adhibeatur,quandoquidem id facrum exti mum dicatur,quod fenatus adhibcat,homines præparâs, ôi perpoliens ad gloriam,^ propterea eos tantum illinendos efle dicimus, qui in ipfo fint ui* tæ exceflu conftituti. In quo etiam intelligendu eft, omnes corporis partes illiniri non placere, fed cum id facrum curatio quædam dicatur, corporislç curatio baud cundis corporis partibus,fed morborum tantum fibris medi camenta adhibeat. Cum autem omnis noftra notio a fenfibus oriatur, ubi facinorum fcelerum^ ortum eflediamus,ibihocluftraleper* undionis fomentum efle uolumus, ob eam^ caufam

P A V L I C O R T E S I I Q_V ART. De fdcrâmento ordinû. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Didinüio 1111.

ITacy quoniâ c unda facroru genera perfequimur, tefiare deinceps uicîef tur,ut de ordinis facro dicat.In quo quïdéfaceri cogjmur opificc,óe efia doré mundi deum,opera ad lui îimulacrû ædere uoluiffe ut abfolueren/ tur.Quamobrem ne ciuftnodi deconfpecies fenatui deeflêt,eani eftin ordi nes.canquâin membrorum quædâ genera partitus, utefient quiftatafacra obirent,ea’^ more ntu^ cæteris præberent.Ex quo præclare duxlêntenna rum aic,ordinis facrûjfîgnum quoddâ eflê fenatus, quo Ipiricus impcn'û ini/ tiato tnbuat.Quam quidé defim'nonê dïuus Thomas maxime probat, affîr mansmirifice ordiniconfentaneâ uideri, quatenus fcilicec fenatus lâcrû dp catur.Sed in eadé curuli fella côfeflbr Scotus, negat eiufmodifacrû fpiritus J mpeiium ad adum quempiâ in fenatu nancifei, cum quo ab Aquinatibus fumma contentioee pugnatur, in qua quidé reutrumuis côccdipoteft. Sed nata confrouerfîa eft,utrum ineoquiin ordinescooptetur,uitp fitflagitan da probitas, in quam fanb quæûionem multicum arcefluntur, negligenter ut iuntamidi prodeunt.Ita^quempiam ob facrorumpartitioneminitiari dicunt,fedcum facra affirmentæqueprobosac improbos difpertiripofle, facile intelledu efle,uitæ non efle poftulandam probitatem. Quibus refpon deri debet,in quocun^ facrorum ordine ,dum quis cpteris duxcôftittiitur, eum in quocuncj generc impudenter delinquere,fi modo cum capitalis fad noris morfuiniaecur,ob eam^ caufaminordinûgcnerc,cdidinon(âcnne ccflitate,uifp integritaté flagitari.Cui quidem fententip ita funt nonnuUi aü fenlî, utinitiatum tarnen cenlêant, legis cômentariorum^ facrorûgnarutn elfe oportere, fiquidem cum legis peritum efle debereopinantur , cuius ex ôre,ius fas^ religionis hauritur, Àtqui cum îex diuo Matthæo autore,cx flaminis ore haurienda fit,in promptu efle,flaminé legis debcrc nauiter elle peritum. Nos uero in quocuntjhominû adu, fi ad ratam ordinis menfionc refèramur:,rationis amuflîm inefle oportere dicemus,quo conflituto,faten/ dum eflê affirmamus,flaminé quo ordinû munia exequatur, tantûlcgisde» bere noflê, quantû fit ad eius ordinis adum ineundum fans. Sed permagnl f efert,quot ordinum genera numerétur.Plericgcnim quibus cfl inter Theo logos eruditos locus,multum negotij fibicôtrahunt, dumnominarim iani» toré,uaticiniorumpræccntorem,anagnoften,exorciflâhypodiaconû,acolt; lythum,diaconum,lt;3(: pontiû'cé in ordinû uarietate recenfent. At fententia* rû principi fyncero,amp; grandi Theologo,feptem ordinû genera elfe placet, quod idem diuo Thomæ placere fenfi, ciq maxime Riccardus aflêntit,qué in fummis Theologis habitum uidemüs. Id^ ctiam rationeprobatur,natn cum eiufmodi facrum ob Euchariflip ftatutum lacrifîciû,inuentum dicatur, abeflê non poteft quin miniftri quolt;^ ædes^ facrentur. Qup quidem facra* ti’o, ordinis facrum nominatur, qupque uim obtinet eiufmodi Euchariftiaî conficiendi

confîciendi facri\mim(lrosî^ imtiandi candidatos. Eius auté itiunens eß de/ fcnptio dupleXjfiquidem facratio ad flammein, obfequiutn autem ad mini/ ftrû pertinec. Italt;ÿ diaconi propriû munus eft ad parationé,non ad facratio/ nemlitantiflaminifuppeditare.Hypodiaconiautêcertumeftjàdefinitum ius,cum litat,libû in poculis,ôi donaria aris inferre/imih'sL^ cft prope Aco lythi defcriptio,quilibû odèrt,ac uinariû nmpuuium,gutturniumc^ aquari um prpparac ad facrum.At obfequium quod ad libantiû cultum flagitacur, rediflîme contratabificos inquinatbslt;^ inftitutû putatur. Quorû quidem tnplexcßgenus, unum quodinficianti perfidia ad credendû obcalluit, cui gencriquoina ita interdidû eft^ut non modo eorum côgreflus, fermonescp uitctur,fcd etiam à delubri aditu arceantur,ob earn cautam ianitores oppo/ nuntur. Akerû genus eft eorü,qui quanquâ ueheméter credendi ftudioflaz grcnc,adiumécis camen,inftrument‘iscß credendi carent.Ita«^ ob id anagnoz flæ,inftituend'iq^ magiftri adhibentur, quorû traditione ad credendi ftudiû inftituantur. Tertiû genus eorum eft qui fîdéter plane bene inftituti funt, fed carnificis dæmonis nexuobftriâi tenentur, contra quos armatus exorz cifta prodit,qui uincula fando difloluit, inquilinùmçp dæmonë ex aliéna do/ mo deturbat. At«^ etiâ idem de initiantiû poteftate perquirif. Rericg enim qui nondum latum clauum in Theologta fumpferût,negant,ad folum pon/ tifîcem initiandi munus pertincre,proptcrea quoddum facerdotijs comii Ck;s candidatus flamen initi3tur,non modo apôtifice, fed etiam\flaminum collegio manu a£tingitur,ex quo intelligi dicunt,haud foli pontifia ius initi andi dari.Sed præfto eft præclarus autor Riccardus qui pontifias manus conieôtum,initiandi ius habere confirmat,flaminum auté inieâum,fodali/ tatem, confociatami^ concordiam indicate .Quo loco baud fecus dicimus ponuficis poteftatem,ac politicam,in infer iori ordine uerfari,qug ut ait A/ riftoteles inferior! generi prpfcribit uiuendimodû,quomodo fcilicetquifcg quouf^,âi: quasuitæ adiones pct fequi debeat.Quafimilitudine,pontifias permagni intereffe affirmamus,quofdam ad facra conficiunda adhibere,in quos ius cofirmandi nancifcatur,quod cum ita fit,intelligi etiam debet, ius ei in aflifterio uirginum initiandarum dari.Ob eamc^ caufam contentio ac/ ddit,num pontifex qui in hærefeos latrina cœnum uolutata colligat,ius ini/ tiandi nancifcatur, Multi deum dicunt principem efle initiandi caufam, ini/ tiantem autem uim inftrumenti confequi. Atqui cum inftrumenti uis feria/ ta confiftat,nifi principi agitatori annedatur, perfuafum efle uolunt,pontv ficem nullo modo ius cooptandi confequi,nifi ininitiando autori rerum deo copuletur. At cum perduellionem pontificem deo negent in initiando ius^ri, concedi necefle effe affirmant, eum initiandi ius nullo modo confe/ qui. Quod difiedum argumentigenus, Riccardus celerius gyplo ^ggluti/ pariputaCjfi ardiusrauone aftringatur, qufraturque utrum perduelliones pontifices

pontiïices ad fenatus prç fcriptum initiati fint, fi m/tiatos fuiïTe ncgent,pef* facile relpondct eos nec pontifices debere dici, nec na ncifci nis inio a ndi ; fi autemim«andicant«r,conrentaneutrj efleeospontiiices nominari, fed ijs munerispoteflacéademptameflefaretur,lt;juandoquidemeiuliTiodi perdu» ellionum gcnerJ,ita poncifîcia cxecrationc interdicatur, ut ijs omnis mune» ns poteftas ad ima£ur,quod cum ita fit,eftici dicit eos nullum nâcifci initian di lus.Ex quo eft data caufa cûr nonnulli pontifi cem perduellionem fi poftfi minio redieritjin collegium reci'pi iterum debere negent. Id fi 11 a cft, faten» dum eflê,his nullo modo adimiinitiandi l’us. Di’uus aût Thomas permagnl æftimans qüorfum euafurus fît,baud bis fus im’tiandi, fed gratiam adimit, id^ non infifmitate facri,fed candidatorû fcelere,accidere opinatur, qui fe» natus iniuflu im’tiari uolunt. Eodemc^ modo de exauôoratorum genere di» fputatur.Quanquam interim demuneraliambitu, quam fimoniam uocant nafcitur certamen,inquinturlt;^ primo,num qui eiufmodi ambitus’poftulan tur,exleges nominandi ftnt.Quibufdam enim placet eiufmodi ambitû igno ratione excufari,quandoquidem accidere poflê dicant,ut quis infcius initie tur,ambitu^ obrepat ad ordinçs^qui exlcx nullo modo nominâdus lît.Con traquosRiccardus exfubfellijs inroftradefcendit affirmans omninoeutu exlegem debere putari,quandoquidem l’ta fandtum fît^ne quis qui munera lis ambitus poftulecur Ponc.Max.iniuflu,aut fine confignatisdiplomatibus initiari poirit,quanquamid intelligi debere opinatur,fi feiens pepigerit^ob nummosperfoluerit,propterea quodfieo imprudente nomina fada funt,utinitiaretur, quanquam ordine ôe inunijs abire cogatur quoadid Pont. Max. inftauratitia ueniaratum habea£ur,negat tarnen eum exlegciu debere credi,

NVnc auté erit de coniugtj facro proprius difputandi locus. In quo plericß quifein Theologia tanquaminarmiluftriooftendunt,i‘J lus naturale efle uolunt,quod cundis generatim animantibus, n* turæ communicate inferitur. Atqui cum in cæteriseoniundio fine côiugafi toro cernaf,negancconiugii4 debere naturale dici. Nos aûtquippiâ natura le bipertito metimur,nâ quippiâ ex pnncipiorû gcnerc,naturæ necelTitate ortû eflê affirmamus, quéadmodum ignédicimus fupera fuapte natura car peflere,ex quo genere nec connubiü, nec id quidé quod libera optione eu» mulat, naturale dici uolumus. Alio uero modo quippiâ naturalcexpendi» mus,ad quod appetcndiï natura moueacur,quod quidé intermedia anirnï optione explet,ut adus naturales nominâtur,ex quo genere p»bamus cooU biij naturale dici,quandoquidé ad id naturæ ratio, cû appetitione moueat, f creandicaufa Ex quo præclarc Ariftoteles liberos^ parentibus tria bono rum genera arripere opinatur, qux ortum, uidum, ac difeiplinâ nominaf*

Ncccnimliben'j parétibus, aliinftruic^poterant,nifieflet quôddâcertum parétum circunfcrtptutn genus, quod baud fane accidere pofle mamfeftum e(l,nifi quidam certus connubiorû nexus circunfcriberetur. Atlt;5etiam na# turæ ratio impeUit,ut homines focietaté colere inter fe ôe in côtubernio uv iicre nehnt,quandoqnidc baud fibi quif^ cunda fuppeditet,qup ad uitæ de/ gendæ rationem flagitâtur.Cum autem duplex fit'natura generis bum a ni, cum^ earum rerum quæ uitæ défunt,quædam ad uiri quædâ ad mulierii genus pertineant,fic efl natura comparatum, ut mares cum faminis copu* Utionequadam coniungantur,quæ(utait Ariftoteles) cônubium maritale ' dicatur.Qiianquam maximein contentionë adducitur,num coniugium fit inipfofacrorum genere numerandum.ln quam quæftionéDurandus effet cbirograpbis obfignatis accerfendus, quod aliquandiuinea feutentia con* fti‘tcrit,uto{lendereuelletbaudiure connubiû dici deberefacrum, fed cutn uideretomnium propeTbeologorum dimicationem fibieffe fubeundam, nedefenatus curriculo defleâere uideretur ,bacefipræcauenteflexus foz krtia fie ufus.Siquidé cum connubium in facrorum genera referret, negan/ di tarnen anfam quandam relinquit,cum confirmât uniuocum effe cum cæ/ teris.Quod quidem argumenti genus,tanquam puluis in eum ipfum refun/ ditur,qui excitauit,nam eodem prope modo probari poffet nullum facrum uniuocum effe cum cæteris,quandoquidé perfacile iudiciû fit,nullum inuegt; nirifacrû,quod non quippiam propriü nancifcatur,quodifcrepatacpteris. Itac^iureinbocCapreolus cachinnütollit,dum eiusdialediceexiguoPari fq ponticulo côfert. Sed intelligédum quoej eft, num ex cônubio gratia na/ featur, idem Durâdus in eiufmodi difceptationedicit, aliud pontificaliû le/ gumgnaris,aliudTbeologorûprincipibusuiderifolere,namijsquiponti/ ficû edida,ad fenatus præfcriptû fyllabatim explicât,negat uifum elfe ex cô

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nubio gratiâ oriri,quandoquidc aftir met ad fponfalia precij padioné acce/

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dere,in cæteris autê facrorum generibus ex quibus gratia nafcatur,pacifci;

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autnomina facere,fas effe negent Quorû quidéfententiam,cum uelut Vati

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caniâ obelifeû admfret,eorumcj dicat præfcripta,çdita^ oracula in eiufmo

f ! di caufa,nô modo fenatus côfulto,fed etiâ uicatim'a flaminibus paganis ra/ la haberi,quorû maxime interfit feire quid fanciat fenatus, nullo modo fibi interdidû putat,ne eorûfentctiæ nomêfuû afcribat.Cui feftine occurntto taillaDurâdo maflix cobors,quæ affirmât pontificaliülegû gnaros fî terne r'e inTheologicû fundû irruant,nibilo certius fe feire explicare,acTbeolo/ j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gos iuris rudes,fi ex iure manu confertû uocentur,in quo pr.rclare illud A*

pellæû ufurpât,ne fcilicet futor fupra crepidâ dqudicet. Nos aût connubiû pon modo facrü,fed etiam naturæ munus effe uolumus. Italt;^ ob earn parte il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qua facrum nominatur,cum in fenatus partitione côfiflat, baud dicimus in

itmptione,aut licitatione uerfari,quandoquidé fit pmulgatio lata,ut fi quis li , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oblponfa/

PAVEI C O R T E S n V ART, ob fponfaîia facra pecunùm acccperit,non modo repe£undarum,fed ettaffl muncrahs ambïtus pofiuletur, fenatuslt;^ cenfura pledatur, At ob eam paf/ tem qua naturæ munus nominatur,haud quaquam in cönubijs de pacifcew do,auc depecunijscapiundis cautü eflê dicimus. Sed in hac quxöione pcf* mukumäntereR,utrumconiugium boni quippiam nancifcatur,quoexcu’ fan pofléiwdeatur. Hoc loco illud natumeft,quoddiuus Thomas arbitr** tur,ut ßpicntem dicat fine hoftimento pqualium,aut mgentioru bonorum» laduram non laturum. Ex quo cuiufpiam feledionem, cui damnum adhx refcatjbom cuiufpiam acceflione egere opinatur,cuius hoßimeto ornetur, ad ratam^ ordinis mêfionem reuocetun At cum in nuptialibus facibus do tn'mentum nafcatur,prop£ereaquod ita ratiouenenauoluptateelidatur» uthaud indcquippiam (^utait Arino£eles)inteîîigendo compledatur,ob cam caufam connubij Ibleöionem ad ratam ordinis menfionem reuocaft pofle negat,finecuiulpiam boni hoflimento,quo maxime coniugium oruß rur,quibusquidemgeneribusbonorum,connubiaexcoli,^^exculariarbV tratur.Cum quo maximecongrcdit accmmus gladiator Scotus,afFirmaitf baud connubio ob rationis laduram quædam bonorum genera conting^^ re,quibus ueneris adus excufetur » Cuius fententiæ eft aftipulatrïx incredi* bills Scoteorum multitudo,quanquam ip(c diuus Thomas ut muficus intcf obftrcpentium uoces,nibiilo minusredecanit. Atlt;j item dubitaturjUtiaiiH {ponfaü'orum lus,rite futuriconnubij uadimonium dicatun Nobisenime* confenfu futurum pollicente, baud quidem connubium, led connubij fpon* fionem orin placet,qup fponfalia dicantur.Duplex eft autem Iponfaliorutö genusjunum fimplex,alterum circunfcriptum.Simplex enim in quatuorgc nera diftribuitur,nam ëi nudum quoddâ fponfionis genus nominatur,cuti* litrin^ didtur:Ego teconiugem delpondeo, alterum in quo dotale fymbö' îum,fiue «ƒ nbsp;nbsp;nbsp;utGræcidicunt,autquid tale præ manu datur,tertiû qu®

pronubus anulusconnjgaliaaufpiciacontinet,quarium,quodiureiurand® confirmatur, Atcumfponfiocircunfcribitur ,tum funtpadionum gcnei^ diftinguenda,proptereaquod aut boneftumeft padionis genus,autturpf» Honeftum enim neditur hoc modo,fî P«Cethegus pepigeritfe Fabiatn du* durummodoparêtibuslibuerit.Atturpepadionisgenusbipertitumeft. ut fi Q^Cæcilius dicat fêPofthumiam dudum ire, fi uenefïcijs fœcunditaô ofiêeeritjUel fi fponfioncm facit cum Gellia Seruilius,fi ad fur£a,âe peculate adiutrix fuerit.Kurfuscp ex eo généré certatio nafcitur, an tacito con fenfigt;» connubij iura obftringantur,nam multihac etiam recétiori expolitionct®^ lerabiles Theologi,connubiü mutuo confenlû contineri uolunt, quod uelt;* bis aut fignisquibufdam conftarcuideatur,obeam^ caufam mutosetiafl*» d: elingues coniugio colligari poflê dicunt « Quorum e numero magnusdf nobilisautorKiccarduscos ctiam abfentes,qui ne de facie quidem inter norifl^i

s E N T E N T. D I S.T I N C T. Vï. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

ftonnt^utroriim^ nomine,aut ex chirographo lugari pofle céfët.Sedottliô fa confenfuum diflimilïtudine,de hïs qup connubia impediunt dicendü ent», Ita^intelligendum cft,errorcconnubiaimpediri,eius autem genus in qua» tuoreßpartes diftributum,quarum una ab homme,altera ex Fortuna,tertia excôditione,quartaexpceoteteelicitur.z\b homme enim ducitur hocmo do,fl Fabia agit ex fponfu, quando fcilicet fe putat Q^Cæcilio nupfiße, qui fit repertus Céthégus, a Fortuna, fi quem CrœFum opïnaret, Codrum elfe intelligat,a côditione,Fi pro mgenuo Feruum efle Fentiat,'a pœotete,fi quem probum crederet,improbum cognouent.Quo loco dicimus mancipia,er» gaflula^ uenalia, comugio implicari nequire, propterea quod fponialiorü ius,unum alten ad æs alienum perFoluendum aflrmgit, cum autem is qui a» finngitur nullo modo foluendo fit,perFacile mtelligi potefl, hac ignoratio/ ne propofita ms FponFaliorüm diffolui.Eadem ratio efl habenda uoti,m quo diuo Thomæ uifum efl,duplex eßeuoti genus,unum fimplex, alterû,quod rïtein facerdotijs comittjs'a candldatïs Fiat.In quorum altero connubium fu turum,no obfignatum dißui, m altero utrum^ dinmi opmatur, ubi magna efl ei cum Scoto contentio.Quo circa data efl caula indagandi, an is qui rite in comitijs câdidatus uouerit. Pont. Max.recupératoria uenia liberari pop fit,cuiüs quidem loci multa Funt a Petro Paludenfi, a Durando,ôe Aureolo difpucata neruoFius,maxime^ eius quæflionis genus perFequitur,ex Theo logorû omnium confurredione notus Albertus,quem locum uberius corn pledemur,cumfeparatim de Pont. Max. poteflatedicemus.Nunc autem uidendum efl, qua nam propinquorum colligatione connubia impedin dû cantur.Nihil efl enim peruerfius, ôi quod magis a ratione defciFcat, quam filiam ibciam cû parente iugari, cui Fit Fubieda lege naturæ, quandoquide ab eo uelut a leminario dimanet,ob eamcj cauFam naturæ lege, Funt paren» tum coniugia Fublata. At cœlefli iure præFcriptum efl, nequa primi,aut fe/ cundi limicis neceßitudo attingatur, id^ ob earn caufam fadum efl, ut libû dinum occafio tollatur, quandoquidem eiufmodi propinquorum genus iri contubernio uiuat,in quolena infidiatnx Venus, amatorum^ uirus excû letur .Sed fenatus confulto,tertia,quarta^ limitum propinquitas,tanquam incefla adimit, propterea quod uflt;^ eo arde naturalis neceflîtudinis nexus obftringatur. At pofl earn neceflîtudinum decretam metam, libéra promû fcua connubia,adeuanefcentem amorem reuocandum fieri poßeuoluit» Eodemcp prope modo de confobrinorum,fobrinorumq} colligatione diflin guitur.Atcçhuic etiam generifinitimus efl de adoptione locus, cuius inter/ uentu coniugia impedin dicimus.Nihilôlt;^fecius de impuberibus,de amen tibus,de ueneficiis, at^deinceflis difputatur. Sed maxime hoc loco quærû tur,an m uxoriaadione ob mœchatû ,uir uxori repudium remittere poflît» Noflris autem placet feptem excipi genera debere,quibus ob adulterij pro

brüfn,tmnime uxori repudium remitrcre Iiceat, nam fi uir pcllicatus poflo* letur, aut 11 coniugem ad moechandum impulerit, fieri nullo modo potefi, qm'n uxori tabo,a^o^ uxoria detur.Necetiam quicquam eft caufæ,curu* xori repudij mulâa ïrrogetur,fi quâdo fâti’s de uiri nece liquet,alteri nubat, ac ne illud quidcm ei obfûerit, fi uis illata fit,aut dolofe uiri nomine attreâ^ ta fuerit,nec multo fan^fecus agendum erit,fi uir poft probrum uxorcm at treâan’t. Ex quo nihil eft eti am cur modo de eorum genere dicatur, qui ri hærcfeos cœno obfignatis fponfaliorum tabellis,uxoribus répudia remiri^ rint. Copiofeem’m à cumulate hæcnoftn apen'unt, namnon modo de ri* cubati'one ôi cœlibatu,fed etiam de æn's alieni perfoluti’one uberrime pef* quirunt, quando fcilicet âi quomodo xs diflblutum eflè intelligatur.

APertumeft autem qucmadmodum homines a culpænoxauindicai rentur.Demcepsdiccndum eft,quemadmodûinreuiuifcendo pce* næinterituliberentur.Italt;jinquirendumcftpnmum, nuncubifita* nimarum receptator locus. Plen‘lt;$ enim côtraâius urgent hoc modo, Ani ma fine corpore haud corporea loca petit,atqui anima feiûâa,corpore ua* cat,niïila ergo ei debet afcnbi receptatn’x fedes. Nos autem quâquam di'ca mus fpirïtus naturas^ corporum concretione feuocari, res tarnen corpore as affirmamus a deo intermedia fpiritus natura régi,ob eam^ caufam in fp* ritus corporum^ natura cognationem,confpirationem^ quandam,quart* Græci fympathiam uocant uerfari uolumus, ut fublimionbus naturis præ* ftantiora quædam corporum genera illuftrétur,quod prifcum philofopho rum genus feciflè fcimus, qui lunt orbium ordinem cœlitû natura dimenfi# Nam quanquam b corpore excedétibus animabus, nullum fit tributum cor pus,quædam tarnen his corporeorum locorum genera,liminum cognatri ne ftatuûtur,in quibus tanquam in loco uerfantur, quatenus fcilicet res cot poreæ in loco uerfari dicantur.ltac^ quemadmodum in corporibus quæda deorfum fuopte pondéré feruntur, quædam fuperiora capeflunt, qui locitf utrorumcÿ agitationis finis dica^, fic his loci genus præmij aut mulâæ con* gruentia decernitur, quod earum aâionis finis dicatur, inon fine caufa uolumus animam tartarum, aut cœlum quafi domicilium capefTere. At^ ex hoc etiam dilputatio ducitur, anin anima exceflu uitæ, aâus fenfilis po* tentiæ rcfideant. Multi enim cenfere Auguftinum uolunt in eo qui eft de fp* ritu liber,animam cum b corpore exceflerit,ex opinatione, iracundia,Ä ap petentia aut lætandum effufeexultare, aut ad dolendum languide demitti» atqui cum hæc genera fenfiles uires eflè intelligant, côftare inter omnes di* cut,animam corpore uacantem fenfilibus uiribus affici, ac in quodam adn* gencre uerfari. Sed praefto adeft tenebrarum laterna diuus Thomas, qui lum librum inficitium eflè arbitrât « Nos autem dicimus quibufdam uiderl s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;folef^

folere aâuum fenfili’um uinum duplex efle genus, quorum quofdam cxtritl fecus ab anima agitari,quos negant animæ elapfærefidere quofdam autc ïnterïores quibus per fe anima fungat,omnino refidere opinant, quod qui* dem a Platone manauit,nam Plato ut diximus ani’mam corpori,ut naui nau tarn anneâit,in quo claudicans Ôe uatrax ab Anftotele uexatur, qui oftédic ■ animam nec fibi motum afferre, nec ab his quidem munijs mouerï, qui cer* nendi,fentiendi,â: id genus fint, quatenus fcilicet munia ilia motus tantum annexi dicantur, ex quo intelligi maxime poteft, animæ, cum'e corpore ex/ cefferitfenfilium uirium adus nullo modo refidere ♦ Contra quem Platoni/ corum omnium tanquam auium contra uulpem commune eft bellum,ma* xime^hoc uulnus acu fuere cona£. Macrobius, nequa cicatrix inPlatonis «ulturefideat,Atlt;^ hoc loco eadem eninferiarûhabendaratio.Inquoqui» dem conftituendum eft charitatis colligatione,quod fit ardiflimum uincu/ lum Senatus,non modo uiuos,fed etiam eos qui b uita migrarint deuinciri, in primis^ intelligédum,malorum etiam parentalia opitulari mortuis. Sed dodorum hominum eft adieda contentio,num damnatis piacularia fuffra» gia opitulentur, Pleric^ enim Traianum Cæfarem'a diuo Gregorio herebl pœnaliberatum uolût. At cum perfpicuum fit diu eum apud Orcum fuilfe, in promptu elfe dicunt,reis in herebo parentalia fuflragari pofle,in qua qui dem caufa aliud diuo Thomæ, aliud alijs uifum efle fcio, dluus enim Thoz mas qui ut in pidura Apelles præclare fentit quid fit in dicendo fatis,proba bilius uideri dicit Traianum diui Gregorij piaculari fuflragatione reuixiflé^ uim^ gratuitam confecutum,qua a poena fcelerum^ nexu liberaretur,itac^ placetillipræfiniti temporis muldamefle irrogatam,alijautem quiuela Porredano,uel ab Origenis familia manarût,nullo modo exiftimantTraia ni animam muldæ noxa liberatam fuifle,fed animaduerfionis,uexationis^ iuftitium,adiudicij prgftitutam diem indidum elfe uolunt.QuibulHâ etiam uideri folet ante mundi funus,parentalia reis opitulari pofle.Nonnulli fcele rum genera partitionefeiungunt,fuffragationis^ acceflîone pœnam tolli putant.Multi inferias non quidem leuationem, aut detradionem muldæ, feddolorum folatia,dt fomenta afterre opinantur, in eocj æftuantis geruli fimilitudinem adiungunt, qui uideatur preflu ponder um, ad facilius ferenz dumleuari,fi laticisafperfionefuffundatur, quanquam nihil fit ex pondéré detradum. Cum quibus quidem omnibus multo melius adum efle dicere tur,fi minus ingénia exacuüTentoUt quædam arborum genera melior a funt negleda quam culta ♦ Nos autem munitioré ad uerum ingrediemur uiam, fi negauerimus reis in Ditis antro funebria iufta fuflragari, quandoquidem fatis perfpicuumfit haud fenatumpro reis apud tartarum parentare.Sed oi miflis fufTragationum omnium gencribus, quibus Theologorum perfo/ nant fcholæ,per quirendum quidem eft de oftentis,quæ fentenciæ dicun dæ i 2 tempus

‘tetftpusantcgreflura dicantur,diuus enim Thomas qui prætcrcaftcrôs,ô* mnem hune illuflrauitiuris dicundi locum^affirmatChrißum fplédidiflim® fpccie in mundïroftra dercenfurum,ne autoritas cenfon défit, ex quointe^ ligi,foreut uocationisius,quædaminfignium genera uelutfafces,antecß* dant,quæ hommes ad parendum impellant,ob eamij caufam quædâ oßcn ta diei diâionem antegreflura opinatur.Sed quæ nam fmt prodigiorum ncra futura,haud facile præfagiri pofle cenfet,quod uideo placuiflè Riccaf' do,qui negat illa quindecim oftentorum genera,quæ ludæorum mommen tis decantentur ad ueritatis fimilitudmem accedere. itaej non fine caufa fe' paratim quæri folet,an ïn imo feculi cake, fmt folis lunæ^ deliquia futurs* Nos enim id bi’pertito metimur, fiquidem id aut aceeßu dei, aut ante luris dicundi tempus, fïen neceflè dicimus. Si eni’m id ei'us interuentu fieri uolü^ mus,fatédum ent ld tum non ademptioneluminis,fed largioris luci's fplen* dore perftringi debere. At fi ante hoc euenturum dicemus,neceflitas fatert coget,utrorumlt;^deliquïafutura,quæ quidem (i natura euentura diceren' tur,mtelIi’gipolTet,eatum mprodigiorum genere numerarinondebere, quandoquidem fatis notum fit,multa fepe eiufmodi genera,naturp neceffi* täte accidifle.Quare intelligendum eft potius ea ad hominum metum, con» tra naturp neceflitatem euentuf a.Siquidem natura fieri nullo modo poffet, ut utrorumt^ fimul deliquia futura dicerentur, cum naturali bus caulis pçf* fpicuum fit,lun3e interpofitu, folis eclipfim fieri, ôi terræ obiedu occultafl lunam.Sed permagnirefert,an aliqua fit mundiexpiatio futura. Nos enim qui mundum hominum caufa fadum efle dicimus,fatendum effe uolumus, , cum hominum corpora in gloriæ curriculo conftiterint,cætera quocÿ mun

di corpora, in abfoluti'orem fpeciem mutatum iri. Eodemlt;^ modo indaga' mus,an euenturum fit,ut mundi expiatio ex igne nafcatur,in quo docemus earn expiationem,inquinationem culpa contradam, concretionis^labetu lt;nbsp;cluturam, ad abfolutionem«^ gloriæ futuram uiam, idl^ ratione probatur. , Nam cum ignis fit omnium primordiorum genere prpftantior, germaniOi ma gloriæ cognatione côiungitur,utpræclare in luds candore patet.Atcj is quoej non perinde ac initia cætera aduentitij concretionem recipit, pro* pterea quod maxime ui agendi cietur. Quin etiam cum æther a domicilijs noftris longiifime abfit,intelligi facile debet,non æque'a cætera nobis ueni* re ufujob eam^ caufam,nec perinde item ut cætera inquinari. Ex quo lUud ctiam colligitur,quod mirificam uim in dilatâdo,partiendo, amp;nbsp;perpurgan* do nancifcitur, utin auri argentic^ bradeis facile perfpicipoteft. QuafC multi haud quidem pumili Theologi, fed qui proceriorum comparationc decrekunt, non dum fatis conftituere pofïunt, an ex igneo element® fit fu» tura deflagratio.Riccardus enim in earn arcem confugit,ut cum olim cata* dy fmum, ôi. eluuionem aquei dementi fuifle confirmée, concedi fibi uelit,

Ut Codem prope modo, incendium ex igneo elcmçnto futurum djcatuf, M lt;juo eft ei'a diuo Thoma porreda manus. Atplerlque argumentis confiri mant elementum quod in ætheré fit, ex orbe fuo ad mundi rogum defluxu/ rum,delabendilt;^modumaudu,lt;3tincremèntö metiuntur, quandoqüidem ignis rei ad exardefcendum ap tæ adhærefcens augeatur idlt;^ turn maxi mé euenturum putant,cum ignea uis reliquoru principatum nâncifcetur.Quh dam etiam qui in Theologorum equirijs longius abfunt ab ijs qui antegre/ diuntur,quamabijs quifubfequuntur,circa mediamfereregionem cotl/ globationis radiorum ignem oriturum opinantur, quemadmodum in flagt; grantibus fpeculis Conglobari dicunt ipeculorum^ uice cauas nubes futu^ ras eflè cenfent,quibus radiorum repercuflus excitetur. Quæ quidem afpi» dis latebra,facile 'a nobis detegetur, fi effêdus corporum coeleftium præfini tos flatus öe afpedus fequi affirmetur. At fi ex corpora cœleflium ui, ignem oriturum dicatur,fateri erit etiam neceflc,eius deflagratiönis tcpus aChal/ dæispræfàgiripoffe^quo quidem nihil longius'afenatus fententia diflat» Itaque intelligendum efl ex ignei elementi uflione,flagraturum mUndum» Sed pertinere ad quæflionem potefl, an igriis fit omnia primordiorum gé* nera confumpturus.Multi initia rerum in materia manfura arbitrantur,fed in abfolutionem mutatum iri uolunt,ex quibus aërem âe terfäm naturæ for mam habitura.Igni autem öe aquæ naturæ defiitura formam dicunt, quani doquidem earn in cœliformam mutatum iri cenfeant,ac ita ignem, aerem, aquam,coelt nomen habitura opinantur.Quos quidem iure diuus Thomas ut anniculos infantes ludit,qui dum incitatius feruntur, fuopte pódere quo properant bbuntur, Nam nee phylïcis rationibus probari pofle dicit,infe# hora corpora uim ad cœli formam nancifci, nee item de fenatus fententia affirmâdum elfe abfolütionem mundi, partiuml^ integritatem incolumem futuram, Quocirca multo tutius dicèmus in natura eflererumprimordia manfura,quæ tabe fcelere hominum inueda, expiatum iri cogantur. Quo quidem conflituto quæritur,an quempiam eorum qui in feledorum patri» ciatum confcribuntur,fit expiaturus ignis.Autore ad hanc rem uti poflum Riccardo, qui fore negat ut ignis quempiam ex feledorum gehere exurat, cui nihil fit expiabile concretum, fed eos potius ceflatione meatus interitu» ros cenfet.Nam quanquam coelum cum moueri defierit,haud omnem uim fuam amiflurum opinetür,eam tarnen uim habiturum negat, quæ fit ad ui» teperennem propagationem apta. In quo Rabbi Mofes fimilitudinem ini ducit,qui çque uelit cœli meatus conuerfione extinda, labefadari mundû, ac hominem corde à motu deferto,mori, quanquam ne hoe quidem fatis'a Riccardo conceditur,qui negat meatus ceflatione cœleflia corpora,aut primordiarerum euerti ♦ Quibufdam etiam antequam cœli conuerlio delÏ» nat, omnegenus hominum interiturum uidetur ,id^ ante meatus uacatioi “ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i 5 nemignefcen/

nemigncfcentis aerisflagrantia euenturutTgt;,qua omnefîthumaniim peritö rum genus» Nonnullis quoc^ placet, quofdam ex feleâorum albo futures, qui nondum uitæ ueâigal perpendennt,quorum alios qui expiahone ego^ enntjigneexpiatum in,alios ne uflulandos quidem fore.Nos prorfus int^l ligi uolumus duplex effe ignis futun' genus, unum quod ui naturæ nitatur, älterum quod quatenus lun’s dicundi tempusanteceflent,den'uftrumelV to fit in uindicando ufurum, nam id quatenus ui fua cietur, pennde probo* ut improbos exufturum dicimus, at id quatenus fit mftrumentum futurutfl dilîîmillimo lure ufurum efle uolumus,fiquidem fontes ultoris ignis nature pleâentur,probiautemquibus nihil fit expiabile concretum,finedolofC adbuftumagentur»

S Ed ne quod huiufee quæftionis prætermittatur genus, intelligédutn eft maxime anneceflario fithumanorum corporum refurrediofu» tura.Irtuenti enim multi funt^ qui quafi Platoniciitineris orbitam le* querentur,omnem hominis naturam anima conftare uoluerunt, quæ cor* poretanquam inftrumento quodam uteretur. Quo conftituto conientanei um uideri dicebât, anima fola felicitatis complexu cumulata, haud hominé natural! felicitatis appetitione fraudatumiri,ex quo fatis effe argutr.éci,hu^ manorum corporum refurredionem nullo modo futuram. Quibus quidc 1 ta ab Ariftotele obuiam eft itum, ut oftenderet animam corpori, ut mate* riæ formam anneâi,quod cum ita fit, præclare feiripoteft fine hac uita ho* minem nullo modo beatum fore, ex quo efîicitur ut abeflenon pofTi t, quin humanorum corporum fitfutura refurreâio.Atc^etiam cum anima corpo ri natura annedatur,quandoquidéfuapte natura corporis forma dicatur, fateri necefle eft, earn contra naturam corpore uacare, quod autem contra naturam eft,id etiam nec æternum effe poteft, ergo nec anima æterniâ con poreuacat.Atcum æterna dicatur,fieri nullo modo poteft, quin in corpus canquam in thecam,^: domum remigret, ex quo effîcitur ut animarû æter* nitas corporum refurredionem futuram repofcat.Quare hi fi in iftiufmodl quæftionibus tacerent,dimidio minus ingenij egerêt, nec in tanta claritate lippirét. Sed maxime in hoc genere uerfatur,an refurredio fit in mundi cal cefutura» In quo fanb intelligidebet eftedorem rerum deum, ita molitû elfe s mundum,ut uellet quodam ordine,à fublimioribus, ualentioribus^ corpo ribus infcriora,lt;S(: craflîora régi,ex quo facile intelledu eft inferiorum ôi. c5 cretorum corporum materiei,cceli meatus,uarietatem, ôd cômutationem dominari. At contra naturam fieri diceretur, fi mediante cœli motu eadetn materia ad id perueniret, quod nullo modo extabefeeret. itaej ob earn eau» fam uolumus refurredionis tempus ad mundi finem prorogatü iri,quo ccc h’conuerfio meandi finem nancifeetur, Sed erit tarnen negate necefle, præ* ftitutatn

ftitutam fcfurreâionishoramullo modo fein pofle .Seddubitanhoclotô poteft, an cmenbus humanorum corporum, naturalis animæ appetendæ procliuitas refideat.Quo in genere,mea quidem fententia,intelligendü eft, natural! procliuitati agentem naturp refpondere, quandoquidé baud qua/ quam natura rerum neceflitati défit, At cum cineres nullo naturæ agente, rurfum animæ copulari poffint,in promptu effe debet, nullam his naturale animæ appetendp procliuitatem dari.Quanquam maxima oritur apud do dorum hominum ftudia certatio num anima in reuiuifcêdo idem numero fit fufeeptura corpus. Multi enim philofophorum qui diu in hac cogitatio* nefyncipita contraxerant,animam quidem corpore uacantem,rurfum cor pori anneäi uoluerunt.Sed dum annedendi modu exquirebant,teterrime ceGiderunt,propterea quod animam naturæ ortu rurfum cor pori copulari cenfebant. At^ ut aliquid etiam noui appingerent, earn non in idem quod exuerantjfed in aliud corpus immigrare cefebant,quod modo idem,modo effet fpecie diffimile.Namfuidiffimillimis turn animam copulari dicebant, cum turpiffime extra ratam refurredionis menfionem uitæ ftipendia confe cerant,ob eam^ caulam exceffu uitp ex corpore humano in earum pecudu

• corpora transferri,quaru effent uitam in corporibus i mitati, italt;^ quofdam ob perditam libidinem canum corpora induere, quofdam oblatrocinia ôé fraudes in luporum,aut uulpium corpora migrate. At qui fefe'a uitijs feuo/ cauiffent,obcamcp rem cumb corpore exceffiffent,aliquid felicitatis adipi/ feerentur, turn his ad fui fimillimos regreffum patere, ac rurfum humano corpori agglutinari cenfebant. Quod quidémalûpluracapita,quâHydra nancifcitur,quorum e multis, unum in animæ copulatione, alterum in ten/ fus,intelligentiæ^ diflîdio confiftit,fiquidem animam baud quidem corpo ri,ut materiæformam,fed ut naui nautam annedi uolebant,nec intelligen/ tiam afenfu,nifi ex aduentitio diftare opinabantur,ut fi diceretur hominem inter cætera animantia intelligentiæ præftantia excellere, propterea quod is ob præclarum corporis habitum ,uim fenfilem maiorem nancifeeretur^ quo coftituto animam poffe dicebant in quçdâ pecudum corpora migrate, id(^ex cómutatione animghuman^ in ferinam natur am accidere .Quorum arida amp;nbsp;ieiunaratio cum fatis fit ab Ariftotele repulfa,nihil attinet modo ut in eosTheologica ficaexacuatur .Seddicendumeftpotius animas i^fdem numero corporibus,quibus excefferint copulatum iri, quandoquidem ani/ mæ adea corpora fuapte natura ferantur, quibus animale uitam infuderut. Ex quo pr çclare Auicenna ait animam quç corpori cuipiam ineffe cœperit, ita naturale procliuitaté nancifci,ut illi uni adhærefcens,a cæteris réfugiât, in eo^ tuendo occupetur .Quocirca omnia mêbrorum genera exufeitatum iri dicimus,ut naturae abfolutio cumuletur, quanqua pleric^ uelut Callicra/ tes,aut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pufilloru opçrû artifices, crines lt;5e ungues ut fudorem

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;4 ôclotium

amp; tötium ex poculentoru efculentorü^ reliquijs gigni' uolut. Atqui cum nilt; hil horu nee quod fit ah’quid tetri habiturû exfufcitatû iri opincnt,pro con/ ceflb fumût,nec ungues quidé auterines reuiduros, Quo fane loco intelh* gendû eft,quæd â eflê in corporibus principis naturæ uoluntatis, ut ea quÄ necelfaria ad naturæ munia dicuntur, quædam uero eflêfecundæuolunta* tis,utea quæ ad incolumitatem,âi decorum pertinent,quéadmodum fron* des in arborum généré uidemus. Ex quo eft caufa cur Ariftoteles frondem cordas operculum, corticem uero frudum elfe arbitretur, quod non mul* to fecus hominum corporibus accidere dicimus, quibus natura crines,un* gues, barbam,d:id genus ad ornatum dedit.Itac^ ne quid alterutnus natu* rg uoluntatis abfit,utruncg reuidurum uolumus. At^ etiam prg teriri nullo modo debet, quæ nam reuiuifcentium fit fûtura conditio. Multi enim uf^ eo graues funt,ut omne genus hominum ætate florefeente reuidurum ne/ gent,quandoquidem reuiuifeentibus felicibus nihil deum erepturû dicant, quod ad naturæ humanæ expletionem pertineat « At cum ætas maxime ad hominis abfolutionem pertineat,afterre fe fatendi neceflitatem putät fenes in adolefcentia nullo modo reuiduros* At nobis quidem haudfeneduseX canis,d^ rugis,uel ex corporis conditione,quæ ætate exada languefcit, fed ex natura animæfapientia oririuidetur, qu^illiætati ob diuturnitatem ini elfeputatur, Ex quo intelligi uolumus in feledorum genere cum gtatisfit defuturainfirmitas,ob magnitudinemfapientif ,fenedutis manfuram auto ritatcm,omnelt;^ genus hominû in intermedia quadam tatis tempeftiuitatc exufcitatnmiri,utpueritiæquæ nondum eft humanam abfolutionenada, à: feneduti, qug iam ab extrema naturf expletione abeft, quod deeft adda» tur .Sed multo intelligendum eft magis, an hi qui in feledorum genere nu* merantur,naturam fint patibilem habituri. In quo noftri cöuerfis hallis ob/ uij cocurrunt, liquidé bonus autor Aureolusquafihabeatfeire quid omni/ nopatibiledicatur,conatur probare id quod in beatorum genere ferendt neceflitatem non habet,nullo modo^quapiam patibili forma oriri. At pfeudoaquinas Durandus ne id quidem à quapiam adhfrefeente forma nafei opinatur, Numen enim diuinum felicibus affiiturum putat,quod qualifeunque aduentitij adionem arceat, quf patiendi neceflitatem aßc* rat.Itaque uenit ill i in mentem,quod quemadmodum patibile uicilfim cum tabefeibili congruat,itauiciflim inter fe congruere quod horum neutrum fit. At cum id quodin beatorum generenonextabefcit,nullo modoftteX quapiam formf adhf fione oriturum, ita neid quidem, quod patiendi ne/ ceflitatem non habeat. Atque etiam Henricus Gandenfis ne quid de Ipinarum aculeis remittcre uideretur, confirmare uoluit, id quod cof* pus gloria præditum ferendi neceflïtate liberet,eiufmodi eflê oporterc ut corpus ita tueatur, ne quid interius aut ex aduentitio patibile ferat, nifîquid

«Æquid a dco manarit,id(ÿex primordiorüm aut cœh uïnafcitiinim riega ■propcerea quodhaud quaquatn cœlum in qualifcunlt;^ corpons copulana/ nemueniat,exquo effîci,id quod unit, quid dam fupra naturæ complexum futurû,quo corpora gloria prpdita patiendi neceflitäte Iiberentur.In quam fententiam Scotus non tam fibï correpédum putat, ut Henrico adfit, quam ut^ diui Thomæ ratione defcifcat, dum negat id quod beatorum genus fê/ rendineceflitateliberet,expnncipatuanim3:,uel ex cœli meatus uacatione oriri,quanquam homo affluens à locuples diuus Thomas,ut aqua,eo ubez rius fcatet quo altius eflódïtur, Nobfe uero nihil eft negotq m eiufmodi du fceptatione contrabêdum.Sednonnulli quafi inhancquæftionem,uelutin fuillam,falemindidiflent,netabefceret,quinti cuiufdam corpons macenê adhibuerunt, quæhumanorum corporum copulation! agglutmaretur, ad pnmordiainharmoniam quâdam temperanda,exqua pnnciptaleginma animæmatcn'am efficerent. Sedcum uiderenthumanum corpus in mu ob primordiorüm pnncipatum patiendi neceflitate affici, quintum corpus in refurredionedommaturumefledixerunt,quo corpus humanum ueiutcœz lum,patibilenullo modo conftaret.Quod quidem non modo ab Areopagi tis noftris ,fed etiam rationeexploditur,cum perfpicuum fit,quintü corpus in materia humanorum corporum coagmentatiom nullo modo copulan, Atfi quifpiam diui Thomæ fententiam fequatur Jacile opinari potent,per inde corpus imperantianimægefturum morem,ut anima principi lit obfe/ cutra decT,eam(^ ob caufam cum affirmet nullam in corpore gloria prædi# tocommutationcm,contraeamaptitudinem futuram quæab anima ablol uiturjateri coget, a corpora patiendi neceflitate liberatum iri, Quo loco dicimuseorum corporum perfpicuitatem nullo modoequinta qua Jam na turajed ex animæ gloriæ affluentia, nafcituram, ea^ agilitatem habiiura j qua in cœlo tnoueantur loco,

SEd reftaré uidetur ut totum fententiae dicundæ locum pcrfequat mur,quam quidem iure generatim in omnes deum laturum dici» mus, ut ôc præmijs affîaantur probi, â: flagi tiola fctlera torum reo» rumimmanitasuindicetur.ltaquepræteririhocloconon debet, an iudicu umfittanquaminforo, uocis difceptationç futurû. Durandusenimquan* quam caufæ cognitionem tacitam futuram opinetur, fententiam tarnen uocelatumiriuult,quandoquidem Chnftum intribunalinon mododiuû nitus,fed etiam humanitus dqudicaturum dicat. Quibufdam autem placet mente ôt uoce rerum teftificationem fore, propterea quod ica confcientiæ theatrum perfpicuum fore dicunt,ut necefle fit cuiqùe futurum tanquam i n Ipcculo teftari id,cuius finerecuperatione aut prouocatione arguatur, Atcç etiam cœliteshoc ludîcq tempore affuturos cenfent,qui tanquam cuftode$ âtteftes

ô: tefles in ludicium uocentur, nbsp;nbsp;nbsp;a Platone confïrmari uolunt,qui autore

L. Apuleio di'cat uocationem cœlitibus in refurredione dari,eos^ non mo do deledi’s amp;nbsp;dcfcripris patrocinadi,fed etiam accufandi rcos, negotij^ ex» hibendiius habituros, Atuerohomoin omni Theologia tardigradusdi» uus Thomas, quanquam affirmet nihil fibi fan’s pro certo in ei’ufmodi difce ptahone Iiquere,probabilius tarnen uideri d i ci c, ludi cium in accufationc re orum,uel in patrocinio proborum,aut in fententia dicunda tacicu futurum* propterea quodfinominatimgenrahmi^ omne genus humanûcéfendutfl eflê diccretur,negari nullo modo poffe affirmât,quin in cefur a effet tempo» ns incredibile conterendum fpacium. Sed maxime in controuerfiam cadit, quanam fit fpecie cenfor hominum Chrißus in mundi forum defcenfurus» Nos em’m cum uideamus ob cam caufam ludicium effe conflitutum, ut bufdam ad ccelum iter fecludatur, quihufdam coeli penetralia pateant, con» fentaneum effedicimus,ut quihominibus aditum in cœli tempi a patcfêce» rit,is enam ad lus dicundum quod fit rerum humanaru limes, humana fpe» cic accedat» Atcg ex hocetiam fciri potent, an in ipfis rofln’s Chnfli diuini» tasfit'aperditorumgencrecernenda. Aquinatum enimauxiliariacohors faccndum effeuult,dei naturam,naturam effe uen’tatis. At cum maxima uo luptatem effe fentiat uen nofcendi,quandoquidem natura hominum menti bus I'nfitu fit, utuehementer intelligendi cupiditate flagrent,facile in prom ptu effe dicunt,diuinitatem fine animae lænha cerni non poffe,fed cum per» fpicuum fit in perditorû generc Igtitiam effe nequire, cum in mifero tetro^ angore uerfentur,effici uolunt ut nullo modo diumitas a flagitiofa fcelerato rum manu cerni poffe dicatur,Cui ton rationi uehementer aduerfatur, cli» entumgregibusffipatusScotus,contra quernDurandus argumentorum aceruum obffruxit,maxime^ Scotei terebri aciem rctundere conaturCa' preolus,nec multo minus acute Godofredus,amp; Bernardus Ganacus in hoc gencrc uerfantur, nos uero ne tantalum quidem a D, Thoma recedendum putamus. Verum contentio effe poteff fiindido iuflitio,quaedam mundi fit futuranouitas.Plen’cgenim qui Empedoclem non utcometen,fed ut folcm admirantur, ffatum hodiernum uolunt naturalem effe rcrum. Atqui fi res in ahum ffatum transfem dicantur,eundem ffatum naturalem effenegant, fedquodnecnaturalefit,idetiam Anffoteleautore,necæternumdicant, manifeffum effe eumquoc^nouitatis ffatum, ex mundo quandolt;^cafurum« Id fi I ta eft,facile ent etiam mundi’ conuerfionem quandam inducere,ex qua I’nnumerabiles uiciflim mundi nafcantur, quo fane nihil dici poteft in otnnl etiam phyfiologiahebetius. Quare hæc quidem opi’m’o in On’geni'corum umbra extabuit,quod longiffime'a naturæ ratione abeffet, ôc nonnullus in» effet hæreticorum odor,Quanquä magnû eft nobis cum quodam recentiU philofophoru genere certamen, num rem’uifcéte müdo cœlefti’s meatus fit

SE NTEN T. DI STINGTI Ö IX. ___ üacatto futûra, fîquidem multi qui quafi in phyficis non lôgius quam uriiu^ .paffus interuallo Auerroim anteeedcntem urgeant folis circumuedione mundum colluftrari opinantur. Atqui fi codi conuerfio circuferri defieriCi concediGbi uolunt,aliquâtelluris parte fumma cute caliginofamjôt atranl futurâ,quod maxime a reuiuifcentis mundi ornatu abhorrere dicunt. Quo rundam etiam opinio eft,cœleftia corpora orbe nouo mebora eff ci debcrci At G cœli meatum uacaturum affrmetur,effici etiâ ut mundus multo quoqj detcrior futurus dicatur, cum motus multo fit ceflatione præftantior. Atcg exhis etiam multi,G motum dcfuturum aHirmetur,id non aliam ob eaufam eucnturum dicunt,nifi quatenus a motu,fenedutis autdefatigationis caufg ccelo aflêrantur.Quod cum Geri nullo modo polGt, quandoquidem Sgt;i moi tusnaturalis Gt,à cœlü haud quaquam patibile dicatur,fatendû eflè peren# nem meandi motionem nullo modo defuturam. Nos uero qui nô argumen torumnumcrum,fed feleâum quærimusj cum perfacile autore Arillotele dicamus motum ob quempiam finem efle conftitutum,intelligi etiam uolu muSjOmnem motum ob quippiam extremum conftitutum, ultimo adepto quieturum,quod fi itaeft,ent etiam faterinece(re,aut cœli meatû nunquam fuum adepturû finem,quod fruftra fieri dicere^, aut omnino quan Joi^ quie turum. Atcçetiam ceffationem multo motionc præftantioré efle putandum eft,nam utquæ'^res flabiliordicitjCoefledoris rerumdeifimilior uideri debet,quem immobile efle,fummû,fupra eft probatum a nobis. At cum in» feriorû generum motus ad quietcm natura ferantur, fan's erit intelligi quo ætheria corpora præftâtiora dican€,eo magis eorum motus natura ad me» andiuacationé circunfcriptûiri,quanquâ hoc loco perfpicuûefle poteftnô natura,fed uoluntate agitantium cœlitü opifici^ deo parentiûiCœli ceflatu rum motû.ltaq non fine caufa fciri debet modo ab his cœlitibus orbes ad ra toscurfusmoueri,ut eorum meatu afflatus tëperationis^nouatiogignat^ quæ ad ortû ôe tabem maxime pertinçat,eos^ eatenus moturos quoad de» lcriptorû hominum feledus eumule€,fed turn mouendi munia ab ijs reliââ iri,propterea quod hominibus fint,nullâ uim tuendæ uitæ in meando datu» ra,fiquidé haud quaquâ neceflè futurû dicimus, uf ultra humanû propage» tur genus,uel animantia,aut arborum genera ad ufum hominû gignantur. Quaremultisdubitatio accidit,aneadcm cœli plagafint ceflaturiorbes, qua genitiefle dicantur.Nam quibufdam quitanquam quædam animanti» um genera,fi capita occulucrint,latere fe totos oppinantur ,fas omnino efle placet,cœli orbes præcl3ro,i5irato quodâ ordine côfiftere,led cum ad ueri tatis fimilitudinê accedat eode quolt;^ ordine^eodemc^ flatu cœli,efle perea» tos,manifeftûefl'e eode quocÿ flatu quo geniti dicant,ccflaturos. In quo qui dem non eflita cœli partienda defcriptio,ut plagarû genera diflinguantur, cum perfpicuû fit quemcunij cœli flatum, abfolutiorem auc detenor é fieri nullo

Hüllo modo pofle,quanquam quofdam orbium habf tus inter fe magis cef^ iis quibufdam effeduum genenbus quam ah]s congruere affirmetur, utfi Solls ôc Martis in leonis corde connubium aptius ad ariditatem infenus gncdam,dicatur,quam louis, amp;nbsp;Saturni copulatio, ut Chaldaicis eft lïtcrK mandatum, At cum primo globos orbcsq cœli genitos efle dicimus, ri etiam cogimur alia turn efteduum genera ad mferiora regenda eflequeH ta,quam quæ modo flagitêtur, ó»:item aha modo quam dudum,ac rurfutfl alla in mundi calce, quam modo, Quocirca necefleeft orbes ca cœli plag^ ceflaturoSjquæ i ta pnmordiorum aptitudïm congruat,ut nullo modo is tus extabefcerepoflêdi’catur. Cum autem inïtijseafit conuctura aptitude, quæ primoortu orbibus nullo modo congruerepotuiflet,facilecognold potefljhaud quaquam ea cœh plaga deferturos motum,qua gemtïfuilfe dilt; cantur.Itacp mtelhgendum eftpotius orbes ea plaga meandi finemhabitu^ ros,quæ 11a lit concihatura initia,ut agendi uiciffim, ac ferendi neceflitatch berentur, Atc^ etiam ex bis occafio difputandi ducitur, an cœli globi lud^ accretione augefcant.In quo placet noflns lucem non modo hominum caU fa,fed etiam ad facultatem effedoris tanti opens côtemplandieflêfadat«' Italt;^ diflbluto iudicio,negatur feledorum corporibus à luce res ad ufum ceflarias fuppeditatum iri,nam cum feledorum genus opificem amp;nbsp;parent^ deum contemplaturum dicatur, intelh'gi fimul poteft, mente eos fpintuun* corporumcß effedus meti’ri debere,maximelt;|5 eorum oculos corporearutH rerum fpedaculis ôc admirationelætaturos, ob eam^ caufam confentanß* um efl,ut nouatis hominibus,cœlellium quoq; orbium lux accretione aug® fcat.Eodem^ modo aftirmatur rerum pnmordia,flagrantialucis,fplcndi' diora futura .Sed exiftere controuerfia hoc loco poteft, an cundafintanK mantum beluarum arborumc^ intentura genera. Quarum quidem rerurti quadripertitaeftd?fcri‘ptio,namquædamelTe animantium genera dicunt, quæ per fe nullo modo extabefcant,quo in genere dæmones,cœlites,cœl« fticorpora numerantur. Aha funtgenera eorum, quæ per felabefadart' tur,ut belup,arbores,metalla,0^ qup eius generis dicuntur.Tertium genitf eft quod corpore extabelcit, amp;nbsp;parte principe labefadan non poteft, qtia homines foh conrinentur.Quartum uero genus eft eorum,quod cum part» bus tabefcibile fit,totum tarnen corrumpi non poteft, non quod eorum t(gt; ta natura per fetabefien non poflit, fed quia his ob ratum mundi ordinctö caufalabefadatrix defit,ex quo genere rerum primordia numerantur. SeJ cum perlpicuu fit ei generi ftatus qui per fe labefadari non pofli t, nullo mo' do id congruere,quod per fe totum,ratblt;^ mundi ordine,ac fuapte fit natu» ra tabefcibile,ob earn idcirco caufam præclare feiri poteft,beluarum,3rbo' rum,metallorum,ac eiufmodi gençra,nullo modo maufura.

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Debeatitudinc

s E N T E N T. D I s T I N C T. X. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loÿ

NVnc autcm fequitur ut de felicitate ftatuatur. In quo quidem intel ligédum eftprimum quodcunc^abhominum gencre expetatur, id omnino finis caufa expeti, quæ cft amuflis ôi libri pêdix opens humani. Siquidem perfpicuum cfTe poteft, quod quodcuncj ab homine ex# pecitor,id neceflê fit boni racione expeti,quod quidem nili perinde ut abfo» lutum bonum expetatur, quod eft appecendorum exrimum, intelligi pote# fit id omnino expeti,ut pergens in bonum abfplutum, quandoquidé omnis exorfus in fui finem {latuatur,ut præclare ex his fciri poteft, qux uel ab artû ficiorumgenere, uel'a natura dimanâc, ex quopcrfacileiudicium efl,omne abfolucionis exordium,ad abfolutionem cumulatam ftatui^quæ finis extrei mi caufa fiat.Sed quoniam confitendum eft felicitatem extremum efle bono rum,quod ab hominibus expetatur,perquirédum quidem eft, quonam poz tiflimum in genere uerfetur, fiquidem illi ipfi philofophicum confentirent in corporis,externorum,Ô!: animæ bonis felicitate oportere poni,in eo ma/ xime difcrepabant,quid eflêt ex tribus generibus optabilius,quidue magis excellentis beatæq^ uitæ fpecimen conficeret.Nam in tanta uarietate multi tninuci philofophi,qui ad ledorum fulcra difcumbüt, felicitatem dicunt bo nis corporis côftare,quafi ab incolumitate corporis membrorumcjintegri tate,feiungi non pofTic.In quo non uidéc homines felicitate inter omnia ani# mantium genera excellere,lt;3t bonis corporis a multis fuperarijUtperfpicu/ um eft nos pernicitate a ceruis, uinbus a tauris, agilitate à felibus âi pardis fuperari,nelt;j fentiunc corporis felicitatem diuturnâ elfe non pofte, öi quod diuturnum non fit,id nec beatum quidem efle poflc.Ab his nonlongointer uallo abfunt Epicurus, óe Ariftippus Socraticæ difciplinæloturaafperfus, qui fummum bonum in uoluptatum aIHuentia conftituunt,dum non agno/ fcunt corpus lagenam d: quadrantal efle animx, cui tanquam materia for# mx,lt;3t imperfedum abfoluto fubijcitur,nec intelligunt uoluptatê lenfibus, non ratione contineri,quando a uoluptatê impediatur ratio, ut præclare in hbidinoforum lurconum»^ natura patet,ôi quod rationi olficit,id nec abfo# lutum efle pofle. Itacp hi ariubus felicitatis elifis, in tanto robore dodnnæ, culicis morfum ferre non poflunt, lt;5e tanquam abfynthijlaticem potarint, nihil nifi fuaue in uita perquirû t.Nec uero fapientiores fuerunt,quibus fum mum bonum uidebaturhonos,quafîparentideo nihiltribuatur maius,nec alia merces magis ab hominibus flagitetur.In quo nullo modo fuperba fto# liditas intelligere potui t,honorê mercedem non efle uirtutis, fed mercedis loco fufcipi ab hominibus,cum uera uirtutis merces fit folida, non lubrica, âi quafi precaria félicitas. Nam fi homines honoris cupiditate, labores âc pericula adirent,fateri cogerétur, ambitionis non uirtutis caufa ad id fuiflc compulfos,félicitas enim non eft bonum alterifubiedum,fed id cui fubieda

funt o'.nnia.Cw'-ïJ autem honos (ït teßimonm uirtutis, pcrfacilc incdh’g« po* teft, eum m adu uirtututn, non in cxtremo bonorum efle ponenlt;3um. muko quo^ fecus qui glor/am appetendorum fmem efle dixcrüt,tanqua!n fehcitatem ut chïamydcm ad poph'ces fufam, non talarem adamarenc,conlt; firmare conabanftiroptabikusefie bonorum,quab glona fplédida fjtcotn' memoran'o nominis bominum,quæ propter laborum periailorumlÿ per* peflioncm prxOaruibus ci ibuatur y fed cum félicitas fit uerum bonum geno n's human!, non cognoueruntgloru falfam efle pofle, cum quiuis fallo effe poflicmglonauulgiconfenfuexcitatus. Eorum autemopmfoquæmagni' tudinis falfæ typum fibi conficiens ,in potentia uftam beatam fitam efle cell fet,faaleexploditur, cum præclare notum fit, felicitatem nihil praui admi* xtum pati,amp; potentiam æque in mails ac in bonis efle pofle. Sed præter c» teros præftans quoddam philofophorum genus, felicitatem ut thefaurunJ Draco compleditur, exiflimans ultimum bonorum ab his perfedum, qtfl eflént in fcientiarum infpedionc uerfati, quod effet infpedio quidam cotti* dianuscibus,quobeariflimçexpleretur anima Humana. Nam cum félicita« fit opus uirtutum pcrfedarum, quæ maxime ad fcientiarum infpedionetfl f ertinent,concludcrcnitebantur,fummum bonorum in fcientiarum infpe^ dione confifterc.Quæ argument! anguftia celcriter perrumpitur, cum (v ten necefle flt,infpedionem principiorum ueritatem trâfïrc non poffe, qutf bus omnisfeientia contine£ur,cum auteminfpedionis principia (ut ait An floteles ) fenflbus percipiantur, fequitur infpedionem fenfuum cognition^ non egrcdi,quod uero fenfuum cognitione no exit, nec felidtatcm quidem hominis abfoluere poteft, Quam ob rem necefle efl, ut illi ipfi philofopbh fummum bonum in nullo horum generum poni poffe fateantur inuiti, cuif pcrfpicuum fit,quodcunlt;j comment! funt,mortalis conditionis finibuscif* cumfcribi,0t delete corpore, delen'etiam uitæ beatæ fenfum .Nos auteiH amiflâ ui pondcris,ueritatis^depulfa fame,fummi boni integritatem perfe quimur.Itaijintelligendum eflprimum felicitatem hominum, nullo modo in aliquo genitorum genere confirtere,propterea quod feliatas cxpletutu» , Ä fummum efl bonorum,qua appetitio fedatur, nec enim appetendoruex* timum diceretur,fiinea aliqua appetendi anfa refideret. AtcumuoluntaSi quæeftanimæ appetitio bonum uniuerfum expetat,fateri neceflcefleam^ nullo nifi àbonorum uniuerfofedari. Quod quidem cum haudquaquatni’* aliquo genitorû genere,fed in parente rerum deo confiflat,-a quo cumulai hominum uoluntas expletur, fans ent intelligi in eo folo hominum felicio* tern efle fitam.Sed pequirendum efl hoc loco, an félicitas in aliquouolunl^ tis adu fuapte natura uerfetur.Scotus enim egregie acutus fenptor/elicit^ tem magis uoluntatis adu,quam intelligentia cotineri putat,eius^ difcipb' næ incredibiljs mulntudo appendix felicitatem arbitraturin præflâtiflir^

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ado*

aâus gcncrc u er fan. Se d cum præftanttorem uoluntatis quatn intelh'gétiæ aâum opineturjatis argumenti eflê cenfet/elicitatem uoluntatis aólu con tinen'jidlj hoe modo confîrmat.Siquidem ilia inquit aäus genera præftan» tiora uidétur, quorum caufa feruitutis luga depellimus, quam ea quorum caufa libertatê non nancifcimur. At cum hommes uolûtatis non mtelhgen/ tiæaâu hbendicantur, quandoquidemmtelligénaobiedu cogatur, facile fequitur fehcicacem in præflantiori aâus généré uerfan. Contra quos Du* randus perbelle omnibus ïngrelïibus qua adiri poflèt, rationû præfidia col/ !ocaret,nequa effiigia paterent,fi enodanusmtelligentiæ uoluntatis^ liber tatem fecreuïflet.Nobis autem cum m felicitate duo poftulâda efleplaceat, unum quod felicitatis natura fit,alterum quod ei per le accidat,confîtêdum «idetur/elicitatem ut felicitatis naturam in uoluntatïs aâu nullo modo elle fïtam, Atcj etiam caufa uidetur eflei^uærendi,an intelligétia geni’ta fuapte natura dei poflît naturam mtuen’.Diuus quidem Thomas naturarum gene ra feiungens,comprehenfïo inquit nofcentisnaturç fuæ modo conftituitur, fi igïtur naturæ modo alicuius rei notæ ,nofcentis naturæ modo egredù tur,neceffe eft utilliusrei notïo percipientis naturameffugiat.ln quo acri» ter eft ei cum Scoto conferenda manus, qui fyllogiTmum ad amuflîm dille/ rendi reuocans, male ab eo connexum conclufum putat. Sed ego ad hanc quæftionem pertmere arbitror, ut altius hoc totum repetatur genus.Nam cümplerilt;5 philofophorum felicitatem cflèuellëtinpernofcendacœlitum natura femota,ab eorum fententia caufa nonnullis decedendi fuit,quod nul lo modo cenferent fub intelligétïam poflibilem (audeamus iterum hocuer/ bo uti jccelitum cadere poffe naturam, quafi ita longe ab intelligétiæ notioz ne,eorum nauira abeflêt, ut nihil uideretur cfle pofle difiunftius. Poft uero ex eo genere multi cum aftirmarent ab hominum intelligentia nofci,quod» cun^ comprehedi pofte diceretur,facile intelledu efle cenfebant, coelitum naturam ab hommum intelligentia percipi pofte. Atej exhis etiam bonus autorAuicenna quafi Herculis nodum difloluerct,coelitumnaturamano/ bis non quidem ex quadam eruta, fed ex imprefta ab his fimilitudine intellü gi pofte uoluit.Qua tarnen commentitia fententia haud quaquam fit nobis dei abdita natura nota, cum perfpicuum fit,nullaimprelTa fimilitudine ab bominum intelligentia,ita percipi pofte deum, ut fine intermedijs,eius na* tura cernatur. Quare a ueri iudicio propius abeft tota illa Ariftotelea ma* nus, ex quo genere maxime ab Auerroi, à Aphrodifîeo Alexandro pro* priaquædam funt indagat3folertius,namcum inomni notione formam neceflàriam efte opinétur,qua quale quid^ fttintelligatur,aut ea forma cen natur,quaintelligentia ad cœlitum percipiendam naturam abfoluatur,nul* lo modo quid efle putant,quod intelligentia,arcbus concretis eliciat. Nec item fimilitudinem à cœlitibus in intelligentia infculptâ eflê dicunt, ut Aui/

PAVLI CORTESII Q_V A R T, ccnnæ eß otfum/ed ipfam cœlitum naturam eflê uolunt, qux inceîhgentiÂ ut forma annedacur.Quorum quidem 1'cntenti’a quanquamproximc ad uc rfcads fimilitudinem accedac, multum tarnen cQ ei Theologica Iima dctra» hendum.kac^ mtelligi maxime debet,ab intciiigenna genita minime ob nai turædniinæinfîrmitatempercipipoflquot;edeum,quafinonfit per fenatura co gnobiîis,fed id ex incell igentiægenitæ imbecillitate oriri,quæ fuapte natu ra ad genitarum rerum notionem præfinitur,quanquam ne hocquidê per/ inde hominum generi,ac cœlitum natura? contigit,liquidem cœlitum natu ræ leiundæ nihil fuapte generis rationedeeft, fed naturp diuinæ collation« defit,qur extra eorum genus conflituitur. At hominum intelligentix fua* pee generis rationeinfirmitasineft,propterea quod tcnebricola quadattt caligine obducitur,id^etiam cognobilis naturælonginquitatc accidere di cimus, Nam quanquam affirmetur omnium inceiligentiarum generi præt (entern ede deum, liaud tarnen omnium generi, ut forma cognobilis adelT« probatur.Siquidcm id turn accidere diçimus,cum ita eft intelligentix infor» mataaptitudo,utnaturçdiuinpfittanquâ cognobili formf iugabilis.Qua’ ©brem multoprefliusdicemus intelligentiamhominum,luminequodaiii glorif in diuina natura cernenda egere,na quodcuncj ad id extollitur,quod naturp lug finibus exit, necefle eft ut illius habitu informet, quod terminoJ nacur^ fug tranfit,at cum intclligentia hand quaquam fuapte natura fit del intuendi capax,prfclarefciripoteft necefleefteutfemper deinutuaugca’ tur intelligendi ufs,qui audus, lumen quoddam fupra naturg complexutfl efle dicatur. Ideo^aliqua noftrorum diffenfione certatur, an intclligentia genifaindeoccmendopernofcat,qufcunlt;^agat, adurusue fit. Diuus quiz dem Thomas nufquam fe tutiusfuturum putat,quam fi co lodrationes de* ducat,quibusid palam negetur. Sed acceffitafliduus ludatorGodofrcdus, qui utid eflerat quod habet ab Henrico Gandenfi fatiuum,cunda a del fp«' datorecerniuulc,qup in deo fuapte natura eluceant,non autem qugment« diuina continentur. Contra quern Bernardus Gannacus diuiThom^ cau/ fam tuericonatur,maxime^ cum illis anguftijs urget, quil)us ab co Augu’ ftinus ad argumenri focietatem accitur, fed hpc alias funt a nobis diflcrcn’ da latius. Hoc autem locomultoueriusdicemus extremum abfolutuin^ bonorum diuinpnaturp(pedatucontineri,cumperfpicuumfit,homincni nunquameflepofle cumulate abfolutum, quoad ciappetendi, aut indagafl’ di quippiam refideat.Etenim hominifutait Anftotelesgt;aturalis appetiti’’ refl det indagandpcaufgjcum inconfpedu quofdam rerumeflamp;dus fieri u’/ det,nec caulam efle ignorat,quf quidem appetitio conquirendi caufam rit,utfi quifpiam cometem norit,necefle efle uidet, ut is ex quapiam omni’ no caufa dimanet, quam cum admiretur, necintclligat,ob cam admiratio’ nem inquirendi cupiditate flagrat, ncc unquam fanb appetitio l€datur,nifi fit ab«®

lit ab co caufæ indagata natura. Eodemc^ modo fi hominum intelhgentia nondum primam naturæ caufam attigiïTe dicatur, intelligi maxime poteft, naturalem ei appeti none reftdere indagandp caufæ,nec dum earn efle com/ plexu bonorum abfolutam, ex quo quidem condare inter fanos debet, nez ceiîe eflêjUt in abfoluto complexu bonorum,ab intelhgentiæ pnmæ caufæ natura attingatur. Quo fane loco tam muka de omni feliciû ftatu, de^ mu/ neribus corom’sc^ eorum \ nodns funt difputata diuinitus,ut longïus mens Humana fine patefadione diuina progredi non poflît,

SEd ut nïHil inftituto open’ deefle uideatur, de hi's di'cendum crit quæ maxime ad profligatos,perditos^ reos pertineant.Itaque primo ui/ dendum eß,an anima corpore uacans, corporeo igne torreripoflit.

In eiufmodi quæftione diuo Thomp ani’mam corpore fecretam corporeo igne uexari polfe placet.Cuius quidem fententiæ fubito accum't Durâdus, affirmans facile earn fententiam probari pofle,fi modo anima in loco fuapte hatura efle dicatur, cum diuinitusrelegentur loco ,quanquam nondum fa/ tis fibiliquere dicat,quonam modo retinendi uis in ultori illo igne refideat. Itac^dum cuiufmodifolet,fimilitudinesin diflèrendo colligit,inidcoriclu/ dcndi genus remigrat,ut fieri minime poflè uelit,quin dicatur fententia ilia Aquinatea falfa. Contra quem bene frugi Theologus Petrus Paludcnfis di uo Thomæ patrocinium fufcipere conatur. Atcß etiam multi quafi aliquid acrius ex philofophorum amne expifcari uideantur, quanquam animam corporeo igne torreri negent,ab ea tarnen uindicemignem tanquam noxi» um rapi uolunt,in illius^ complexu earn ludu, tctra^ formidine uexari. In quo non fentiunt,fi hoc eis concedatur,fpedatu uideri,non uerum effe ani? me perpefliim. Quare pler iqp Arabeo adipe p erundi, haud quidé in igne, fedinademptioneoptatiboni,animæ perpefTumefle uoluerunt,quod qua le fit,quiuisè philofophorum plebe cognofcerc poteft.Quorundam autem opinio eft nullo modo ui rapacis igneæ naturæ animam corpore uacantem perpeti,fed earn quatenus ignis dei inftr umentum dicatur,patiendi neceflî/ täte affici,id^ uario fimilitudinum genere confirmant. Nam multa ui prin/ cipis agentis adione nafci dicunt,quæ illis minime quoquo uerfum congru ant,ut præclare in naturp calore cernerc licet,qui animæ ui aliméta in mem brorumincremétum uertit. Atlt;^ etiam ^cœliorbibus, cum animauacent, uitarnen agitantium cœlitum uitam inferius gigni dicunt,ut ex his facile in/ telhgi poteft, quæ tabe liquefada gignuntur. Nec id multo etiam minus in operibus arnum noftrarum fciri poffe,ut maxime in malleo,uel ferra,aut in ciufmodi genere perfpicitur,quæ fint tundendi,aut fecandi omnino exper/ tia,nifi uis ab agitante opifice adhibeatur, Nonnulli etiam uim quandâ fpi/

ritiis fupra nsturæ compïocum niton ïlli lom' inütam eflê putant qua XJnAe anttræ îitquot;ientur,qnæ quidemfentenoapræclareeftabimîsfibrjs^ Rxcardo ranilfa. Nos autem hts explofi s fententijs multo uenus dicemus» ignis eSe^fpintui tanqtiam loco colïocatum copulari, at quatenus futieftuf ille tgnis dennllrutncntum dicatur,tnfitum illi eflê afFirmamus,fpinïn quogt; dammodo nexum continere, obeam^caufam ignem qui fit nequjflimoi U hominü corpora exuflurus^ corporcû eflê dcberc cenfemus, quandoquidß coport,nuila poena tnagis qua corporea congruat. Quare Hire eorum phi' lofophorü fententia ut uetus pidura cuanui t,qui exceïTu ui'tæ muldam tan* turn irrogari opinabantur,in quo fanê multü Âuicenna emacuit,qui crat tn RUtticro excellcntiü phtlofophorü reponendus,fl potuiflêt iïnc hac except» one laudan. Nâ cum animas cxceflu uitp corporû fïmïlitudme pcnndc pic* âi uellec,ut fomm'antiû imaginationi fîmih’tudo imprimitur,non uidit imv giaacïonêuûneflê quandamcorporeoinftrumcnto mtentcm ,€xcolt;^ficrt non poflêjUtuilüm imaginatione ortiimçque in anima a corpore feiugata, atqiin fotnnianàs anima nafeatur « ltalt;j cumlabyrinthi cxi'tum fine liniglo* meremuenireconaretur,inuolunusin alia opinionis prauitatcuerfatur« quidemeum animam corpore uacanccm,cceli quadâ parte, organioice utt iulpicetur,cutus ob id corpus humanû fimileuelit, ut anima rationiscôpolt; abfo]uitur,quæ fîtagitantium codicum fimilitudine germana,non intelligit eamGbi accipiendam cflêplagam ,uteineccflê fitinieiunamillam âe inful* fam phiiofophorum Gmtendam incurrere,qui anim as ad fy derum orbes grediuoIuerunCydt abAnftotele hebedorum phiiofophorum irnforede* td(cere,quia:que animam præfînito organo corporeo, ac fabrum ferraritf malleo un cenlêt, exquo perfpicuum fit haud quaquam anima in uaria cof* porum genera meare,ut Pythagorp ui fum fuilfe Icimus.Scd poteft eflê coo tendo,an ultor lîle ignis fit futurus ctcmus.Rerißj enim multo uendibilio*^ rado uidcrifolct,fi ignem in aliéna matena eflêopinentur,ât fuaptenatuf* effidæternum putent, nam Temper ab eo depafei materiam fuam uolunt. Atquoniam apudherebum cceliafflatumefleconfirmant,quo femperd tellurcm aqua,de turn pars acris,tum pars eiufdem uiciflîm ignis conuerta* tur,ob cam iddrco caufam pternû efle poflê dicunt,propterea quod queu’* admodum ex una fm parte materiam arripi cenlent,ita pque eodem afflatu rurfum gigni arbitrantur,Quibus fane a liquid concedendum putaremuStfi rationes induxiflênt, quibus probaretur poft iudiciu m ignem futurum feo* piccrnum,cum præclare notum fit in rerum primordijs tabem ac ortû diïTo iuto iudiciocefïaturos. Itat^tudus dicendum entuindiccmillumignetnifl aliéna matena confiftere,ui^ fupra progredientem naturam æternum fiitü rum. Atfî quifpiam in rerum inftitutione materiam opineturitanaturæh* kitu,cœii^ afflatu molitum eflê deum,utexard£fcac,a^igneæ auiditadp^ ftumfop

ftiitn fuppeditet,nec confumi ullo modo poflît,is haud qui dem multum à âi üi Auguftinifententia defciuerit. Sed quærendum uidetur, quanam mundi regione tartarex fedes loccntur. Nonnulli enim in Theologia Mathemati ci,parum côfentaneum uidcri uolunt,inferorum fedes eo loci efle fitas,quo præftantiiïimus cœliafflatus conftituttur,atcumpræftantiflimusafflatus mediam mundi lèdem, quod Græci Ktvr^ep uocant, obtineat, cum ex qua/ cuncÿ cœli parte radiorum interuétu ad perpendiculû ferantur ad centrum, cuml^ id radiorum genus quod ad perpendiculû feratur, cæteris multo uai lentius dicatur, fi has infernas fedes in telluris uifceribus locari confirmed, facile intelledu efleeasincentro, autquamproximeeflefitas. Exquopræ* dare feiri pofle abfurdum efle, ut Orcus fub telluris ucrtice flatuatur, quod quidem facile refelli potcft,cum fatis perfpicuum (ît,præftantiorem effe coe li afflatum, qui in periferia qua qui in centrum feratur, acitem excellentio/ rem eum omnino uideri qui fupra tellurem,quam qui infra feratur, fi id no * firorum domiciliorum collatione metiamur.Itacj quoddam philofophor u genus herebum fub telluris orbe, fupra fummam tarnen cutem,ex aduerfo uerticeefle uolunt. Atc^etiam Ariflotelcs qui omnibus fuperioribus philo fophis equum ob ueternum adimendum putat, Py thagoræ placuifle dicit, cruciamétorum carnificinam igneo in orbe efle fitam,eam^ in media munr difefe locaLim. Nobis uero exiftimandum eft confentaneum uideriherebi infernam federn,fub telluris uertice eflè conftitutam, nam quemadmodum grauiora fuapte corporis natura inferioradicuntur,ita terrena deorfum fuopte pondéré feruntur, ac quemadmodum excelfiflimum cœli templum felicium hominu lætitir appofitp apte^ defcribimus, it a uolumus funeftis perditorum ludibti^ telluris uifeera congruerc. Quo faneloco nequiflimo/ rum reorum nefaria uoluntas oftenditur, nam primum eos dicimus orcum uellehumanogenere compleri,probos^omnes dpmonum carnificumani maduerfione fempiternauexari,eodemc^ modoillis odiofumefle deum, Cum'ij primus naturæ motus finis uniuerfi appetitio fit,eam ob caufam pu tandum eft,ab his fuapte natura finem uniuerfum expeti. At cum extrema ôt ultimum félicitas dicatur,manifeftum efle poteft, ab hoc perditorum ho« minumgrege,felicitatem expeti,feditaeam appetitionemtenuem, ôeper/ imbccillam efle dicimus,ut magis cumulandarum ærumnarum,quam con folandi caufas afferre uideat,cum appetitioeiusopinati boni,quodacquiri nullo modo queat,angor fit potius dt aerumna expetentis. Atej etiam intel/ ligendü eft,eos adeptæ feientiæ reminifei pofle,^pterea quod in patratoru fcelerûmediatione, acin acerbiflimaanimaducrfionepoderanda uerfent, óetum cogitati’ones ad prætermiflorû præclarorum munerû memoriam traducant, tum bonorum genera expendant, quibus fe priuatos efle intelli gant,qux amara meditatio acrius mœrorû miîeriarumt^luâum exagitat, K 4 nbsp;Et cum

P A V LI CORT. Q_V ART. SENT. D I S T. XI. Et cum omnia ærumnarum genera compledantur, turn nihil acerbius omnium calamitatum genere ferunt,quam quod a parente rcrum deo con' tuendo arcentur.Quamobrem fæpe inter nodros efl nata diflenfio,an deus fuppliciorum uexacionem æternam futuram uelit. Multiquinauteamex Origenea fentino hauriunt,nonmodo hominum/edetiam dpmonum fup plicia in tempus circunfcribi putant. At quidam quafi eorum ulccribus malt; lagmata Icniora adhibeant, diuos modo fontibus in cœli patrocinio fuflra' gari dicunt. At cum difloluto iudicio inflammatiores adopitulandum’fore opinentur, cum turn abfolutior fit futura charitas, plane bene liqucre, eoS cum precandi fuflragandi^ patrocinium fufcepturos.Sed cum eorum mini me fitinanis peritura precatio fatisefrenotum,itaplacaripoflêdeum,ut quando(^ fit reis acerbiffima fupplicioru iuga depulfurus. Quiquidc Baud quaquam exintegris eSenteffeâiclaudi, fi recordari uoluiflent, diuosmo* do facinorolbrum reorum patrocinium fufciperc,ut in autorem deum 'a fla gitiorum colluuione reuoccntur,cum nondum fitreuocandiprgterueâa fa cultas,intellexiflent^ excedentibus fine gratia manibus nullum tempus re' uocandi dari, nullum^ difloluto iudido fuffragandi fludium futurum. Sed hoc perduellionum transfugarumlj genus omitcatur,nam cum eorum fto Iida ambitio in tanta diflenfione uerfetur, ut nihil poffit eorü mendacijs con era omnem etiam philofophiam inuolutius inueniri, mhil attinet jUtineo* rum arundinibus repellendis,ancilia noflra adhibeantur,

Habes Pont.Max.Thcologumenon fententiarum typum.Ex quo iudl care potcris,quanta caeterorum membrorum laxitas exiflac « Nam de deo, de ortu rcrum, de infl3uratione,ac de facris, æque contraâe c fl^ nob« eX' plicata di/putatio,ac in parua fppe tabella orbis magnitudocxpnmif« Am monere enim philofophos de humaniores uoluimus,ut uberius lt;3e illuflrio’ ribus literis hoc Icribendi fludium aggrediantur.Equidem nihil minus con fentaneum efle puto,quam politiorcm philofophiæ effe rudern,aut philofo phum infantem ,cumutriufcß maxime utrac^fludiorû natura interfit, No« «nim interim Pont. Max, minime eiufmodi copulandimunusintermitt^ mus,fiquidem öe depoteftate Pontificis iam quaft fuperfoetantes ingreflSfn mus, quos fan^ libres arbitrer tibi Senatui^ non iniucundos futures , mul* ta^ etiam feparatim pdere conamur,ne cui Theologiæ loco fplen'

didus ornatus defit,in quibus quidem Iibris,ficubi unquâ cfl a nobis titubatum, id totum tibifenatui^ re/ mittimus,ut tanquam membrum lu/ xatumreponatur,

LORiosvM crucistriumphumcontrahuiusfeculifa pientes garrulos^ fophiftas, arduüprofedo ac fupra ui» res,têporibus tarnen noftris utile opus ac neceflanû diui» J na ope fretus aggredior, Quâuis enim exinnumeris do/ mininoftrilefuChrifti openbus ac celebratis toto orbe __L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miraculis,facris(çTheologorû monumentis fides omni ex parte adeb fûndata ftabilita fit,utdeilla amplius indagari nedum ambi gere fuperfluû curiofum^ uideatur, plerilt;$ tamê hac tépeftate mortales ita peecatoriâ fordibus uolutantur,ut ad ueritatis lucem caligâtes cœleftia pro ridicuîo habeât,ac diuina miracula quafi deliramenta conténant.Nos italt;^, quos nimirû zelus domus dei comedit,præterita ac pceng aboletain memo riâ reuocantes quafi fomniculofos excitare conabimur .Licet autê fides ex caufis principijsc^naturalibus demôftrari non poflit ,ex manifeflis tamê ef» feâibus ualidiflimas rationes adducemus, quas nemo fan^ mentisinficiari potcrit.Non quodfides his tantûmodoinnitat,cum telle Apo{lolo,donû lllafitdeinonex opcribus ne quisgloriet, fed ut earum fubfidio nutates ba» fibus folidatis côfiftantincreduli ,ad recipiendum fupernaturalefideilumé difponantur Jideles autem hisinftruûi armis contra impios oppugnatores procedant,paflîmc^ iHorü infipientiâ detegentes fimplices ab eorû faucibus incautoslç eripiant.Necjuero eft curhacderefideimeritoderogariquis putet,propterea quod tntûilludfit,fidem non habere meritû, cui humana ratio præbet experimentû. Ad eos enim hoc tantû refertur,qui non nifi ra» tionibus coaâi credere uolunt.Qui autê primü diuino munere conftantiffi» mefidéamplexileinfuper atc^aliosin earationibus côfirmare côtendunt, hifunt præcipue cômendandi .Principe Apoftolorum Petro ita nos exhor» tante. Oominum autem Chnftü fandificate in cordibus ueftris parati tenv per ad fatisfadionem omni pofcenti uos rationem de ea quæinuobiseft* fide ôi fpe, Quia ergo rationibus duntaxat difputare contendimus nuUius autoritati innitemur. Atcçita in toto opéré progrediemur,ac fi nulli homi» num quamlibet fapientided foli rationi ex his,quæ uidemus ôi experimur, crcdendum fit. Rationi enim naturali omnes aflentiri coguntur, Quoniam uero cumfiipientibushuius feculi nobis modo agendum eft^quos domefti* ci amp;nbsp;nudi fermonis ledio pleruncçfaftidit conluece fimplicitatis noftræ me» tam,paululû in huius operis {lilo,pro illorû fatisfadione tranfgredimur. t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Demodo

rortetautemnos ad ccgnitionem inuifibilium peru/fibjliadc uenire^omnis enim noftra cognitio incipjt a fenlu, fenfus uero ea folum,quæ extrj’nfecus funt accidctia cognofcic. Intdleäu« autemfubülitatefuarerum fubftantiampenetrat.Quarü coiV

fiderarione ad cogmrionem immatenahum lt;5d jnuifibilium rerum eleuatuf» Dum cnim fubftantiam öi proprietates,ordmem,caufas motum J erutfl uifibiîium fpeculatur per hæci'n fubftanti'arum feparatarum öi dei nono' nem quodammodo manuduciturlt;5i:fublimatur,quéadmodumetiampei’ accidentia ói motus operationesùe hominis extrinfecas ad latentis animaf interioris^ hominis ac inuifïbilium fuimet partium intellïgétiam peruenit. Collïgentes igitur philofophi præ oculis uniuerfum,cœlos fcilicet ôe orna' turn eorum ac($ influxum,nec non elementorum propnetates,aâiones,nH xtiones^ eorum multimodas, compofitarum rerum uanetates, motus, Ä proprias paflîones, mirabilem denicj ordincm âc mundï huius uifibilis ma' gmtudinem amp;nbsp;pulchritudïnem,ad muilibiha fufpicienda mentis aciem ere' xeriint. Qtiibus inuentis eorum naturas êe propn'etates qualitercunlt;^ po/ tuerunt,inuenigare conati funt.Sicut ergo ipfi philofophi res naturales elfe opera del cognouerunt,per quæ in eius uirtutis à glonæ cognitioncm üeniri poteft,ita quæ fiunt in ecclefia Chnfli fenlibus ôc ratione perccptibi' liajodendere uolumus efle eiufdem opera dei,per qup ad notitiam maicfta' tis Ä: glorip lefu Chnßi,qui nobis inuifibilis eft peruenire poftumus.Quetfl admodum igi'tur omnia,quæ deus fedc in uniuerfo, philofophi aggregaii« runt, oportet quoij nos colligere quæcun^ Chnftus in mundo operatu* cft.Et ficutex miris naturæ operibus philofophi coadifunt, confiteri deuifl efte primam omnium caufam, óe opus naturæ efle opus intclligétiæ non ef' rantis, hoc eft dei. Ita ex admirandis Chrifti operibus oftenderc uolumiJ* eundem Chriftum crucifixum,eflc primam omnium caufam, lt;5i ipfius op«* rationes efle dei operationes, qui errare non poteft. Nec tarnen propterea. alfererc uolumus nos ob has rationes credere.Ne^enim harum argumeU' tationum uirtuteChriftianamens ad credendum impellitur« Alioquind^ huiufmodi rebus non fides,fed opinio haberetur,uirtute autem hæc credi' mus luminis ex deo nobis fupernaturaliter infufi. Deinde his rationibus delium animos alacriores rcddimus à côfirmamus. Incredulis aduerfarJ)* demonftrantcs fidem a nobis non leuiter ôc inaniter, fed grauiter fapientilfe me^ tencri.Vt autem melius uniuerfa diuerforum temporumeccle(îpoplt;

ra tam prælentis quâ præteritp in unum colleda ante oculos fta/ tuamus,adfimilitudinem ât comparationé uniuerfi, fub effigie currus triumphalis fingula inferius defcnbemus.

VE R IT. FID. L IBE R I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

DEusenim cum fit infinitepotctiæ/apientiæ amp;nbsp;bom'tatis, nô potcfl per unam tantum creaturam mfi imperfeâe cognofci.PhiIofophi liquidem in tantf maieftatisnotitiam ex ordi'neuniuerfi potinimû deuenerût,qui ordo nôexunadûtaxitre fedexmnumen'sferbcôftat quas non multa cû difficultate prç oculis fimul ftatuere potuerût,cum fint omnes natural! quodâ uinculo l'ta connexp,ut alla ex alia pendeat. Virtus quocj ôc fapientia Chnlli,non ex uno eius opéré ftatim potent apprehendi. Verû fi omnia il bus gefta amp;nbsp;effedus qui inde emanarunt, confpedui noftro panter offeramus,non unam tantum rationem^led multas ex ipfis colligentes,com pelletur nimirum cuiuslibet hominis intelledus faten, Chnftü crucïfîxum efle uerum deum.Quia fi unica operatio âc argumentatio minus fufficiat,o* mnes tarnen fimul colleâf earn uim habebunt,ut quifpiâ nifi protcrup men tisdiffentirenon pofîit. Verum quia præterita ôc præfentia Chrifti opera - non facile conlpedui fefe offerunt/icut naturalia,cum quibus quotidie ucr famur,lt;^qu.^mirofub cœloordineconneâ:untur,oportunum duxïeaad fenfibilemimagmemfubfpeciecurrustnumphalis redada cuilibet etiam rudi ingenio quafi palpanda proponere,ut non tantum fingula feorfum/ed cunda panter côtemplemur. Pnmum italt;^ ante ora confiituamus currum quatuor uedum rôtis, amp;nbsp;fuper eo more tnumphantis Chnftum fpinïs cor ronatum. Innumens probris ôe contumeli)s atlt;^ atrociïTimo amp;nbsp;turpiflîmo fupplicij ac mortis genere fuperatis plagarû liuorem totiuslt;^ cruentati cor poris cicatrices ôcuulneraoftendenté, quibus non alijs armis cûdafubegit amp;nbsp;captiuâ in altû duxit captiuitaté.Eius^ uertici micantibus radijs lucidilTi mus immineat globus trina facie tnnicaté effîngens,qui totû ipfum Chriftii cius^ ecclefiâinenarrabili circûfufo fplédore ^rfus illuftret. Chrifius uero leua crucéteneat cû cæteris paffionis fuæ aculeis amp;nbsp;inftrumétis, utriufi^tez llaméti uolumê dextra côpledens. luxta pedes cû fuper pofita hoftia ftet ca lix,âc circa iplum diftinda iiafa aquae,uini,olei,amp;: balfami cû reliquis facra» mentorû ecclefiæ fignis. Mox infra gradû Chrifti fedat pijflîma eius mater uirgo Maria. Ad hæc infra ipfius uirginis gradû circunqua«^ difpolita fint aurea, argentea amp;nbsp;cryftallina uafa, cçlaturis lt;3c gémis ornata, preciofis non nifi oftibus et cineribus referta mortuorû. Ante currû ftatim apoftoli dc prp dicatores omnes quafi uehiculû trahétes aflîftât.Præeûtibus patriarchis lt;St prophetis ueteris teftaméti cum innumera uiroru,amp; mulierû caterua.Cur/ rum circûftet ampliflîma utriufi^ fexus ôd cuiuslibet côditionis agmina mar tyrum,circa quos fint uniuerfidodores facrilibros apertos utralt;^ manu ge ftantes.Currû dehinc fequaf infinita multitudo utriufi^ fexus à omnisge* ncris à fortis hominû.ludæorum fcilicet,Grgcorû,Latinorû ac Barborum tam diuitû quam pauperum,fapientû,erudicorum, idiotarum cuiuslibet - . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ætatis

• JCMtfs phudeotiam« ïn circuitu autcm horum omnium tam prxcedcnfto’^ lt;|uam (equenciutn tnumphaiis pompam currus ponamus innumeras boft um îurtnas ccckfiam tods uinBus oppugnâtes.Imperatores falicct,rcgcs. pnncjpes lt;3e potentes haius feculCSapientes quolt;j lt;3^ pbilofophos,âc ticos,ac ex omnium gentium amp;nbsp;linguaru popuhs,leruis ôt liberis, manbu* ac fominis infinitam fortis cuiufeurx^ frequentiâ. luxtahos propbana dco' rum (tmuhera ôt idoia conftrata, ôt: dirutaó: comminuta defcribâtur. nonlibnhærcticorumcombufticonfutatalt;îp cæterarum fedarurndogm^' ta,cultus deniijomnis aliarum rcligionum deiedus ôieuerfus. Huiulm® di ergo currus ante oculos noftros deferiptus à côftitutus, erit quafi quocl' dam umuerfum^unde nouam philofopbiam elicere ualeamus. Pro pnmalî quidemcaufa A;pro inuifibilibus,ad quorum cognitionem peruiïibiliani' tuntur phiïofopbi perucnire,in uerticcChrifti radiantem globum lucidi ft' mum Satuimus uicc fandiffimp à indiuiduf trinitatis.Quam fummum do umeflêconfitcmur Aü^ ipfum Chnflum,qui nobis inuifibiliseft, exterif undi^ fupereminétem, Cui innumeris angelorum animarum beatarutfl choros aflïOere credimus. Ad quorum cognitionê à feientiam ex his,quï fupra ôi circa curru m uilîbilia collocauimus peruenire conabimur.àcut aU tem pbilolbphi poß inuifibilia cœlum dicût elTe prindpalem omnium,qu3f infra ipfumgenerantur caufamdta amp;nbsp;nos crucem ôe paflioncm Cbrifli po^ diuinicatem ponimus principakm caufam gratiarum ecclefiæ amp;nbsp;nofiræ Û* lutis.Etßcuc pofl ccclum fuccedunt elementa: Ica pofl paflioncm Cbrifli ft quuntur eccleflaflica facramenta.Et quemadmodum elementa uirtutem o' mnem habenc^ coelo,ita lâcramenta uirtutem a paflione Cbrifli côfequon' tur.Poflelementa uero iêmina in mundo ôc agenda pardcularia ponirnttf* « Pro lêminibusergo in triumpbo noflro dodrinam accipimus Euangelici fandorumqj opera de exempla, quorum ofla ac cineres nos mcmorcs rei dunt.Eorum namlt;^ monumentis, meritis ôc cxemplis ccclefla quoddic ris ac fruduofls operibus fœcundacur. Infuper pro pardcularibus agétibigt;^ defcripû’mus Apoflolos,Patriarcbas, Propbetas, Marty res,acDodor«lt;» qui dum uiuerent,uniucrfum terrarum orbem fuis prpdicadonibus in Cl^ fto regenerarunt. Sandienim dumCbriftocooperanturparticularia ag^*’* ; tia rede uocari poflunt.Eorum uero Icripta bona opera amp;nbsp;exempla,qu| pifllme in ecclelîa recoluntur, nobis femina bene uiuendi proculdubio flunt.Poflremo in hoc mundo corporca fequuntur eftedus pro quitus ati’' pliffimam hominum muldtudinem cuiuslibet conditionis defcripfimus ebnflum exemplis die adhortationibus fandorum couerfam, qux cum turn etiamfandiflimguixit.Sed quia in rebus naturalibus omnis moflis^ de contrario in contrariû,d^ generado unius efl corruptio al terius, in gencradone pugnanda muicem contraria requiruntur, Vbi femper maio^'

prafualet uirtus ♦ Propterea hoftes Chn'fti eccleiïæ eorum^ errores ütîgt; dicj Chrifto duce fugatos óf euulfos in hoe mundo defcripfimus « Porto ex quatuor rotis quatuor mundi partes intelliguntur perfidem ófuen’tatem Chnfti minfice illuftratc, Sicut ergo philofophi pts'e oculis habentesi ordi/ nemuniuerfidteiusefï^dus confiderantes admirattone óe ardore dicendi jpfas naturalium effeduum caufas perqutrendo,paulatim^ ah infenoribus ad fuperiora afcendendo,ad cogmtionem diuiriæ maieflatis óf inutfibiliuni peruenerut.lta óf nos fi triumphi óf deferiptionis huius imaginem præteri toscÿ (3c quotidianos efFeeäus hinc elicitos diligentius perferutati fuerimuSi incipiemus admirari óf eorum caufas inquirere ,ôf per hoc ad diuinitatenl Chriftiôc inuifibilia maieftatis eius cognofeenda gradatim trànsferemuri»

VT autem inhac noüra difputatione congrue procedamus .Scïei^ dum eft,oportere difputâtes in ah'quo femper uel in quibufda corn uenire* Alioquin fi in omnibus difliderét nô haberet difputatiô lo/ cum.Ea üerojin quibus femper conueniuntdifputantes,funt omnibus ^que notiflïma.Quæ uel fenfu,uel induâione cogrtofcûtur, Vel eis uirtutelumii nis intelledus agencis,cum proponuntur ftatim aflèntimur? Licet in multis etiam poflîntconuçniredifputantes non æque omnibus,fed ipfis tantiâmo/ do notis.Oportet ergo nos notiffima qupdâ quafi fundamenta proponere» Quæ fl negarentur,omnis noftrâ difputatiô folueretur.Quia contra negart tes principia non eft difputandumSquis enim negaret aliquid moueri, ue» lut 2eno,cum eo phylicus difputare non poffet. Cum phyfiieus omnia uel quædam moueri prælupponat.Conueniamus ergo in hoc primùm fcilicet lefuin ChriQum a lud.ris fuifle crucifixum ôc ab omnibus ferb gentibus pro deo habitum ôf adoratum,hocenim cûâis tam fidelibus quaminfidelibus planb confiât, Quod Hærctici, ludæi, Mahumetani ôf omnes gentilium ôf barbarorum lingux fatentur,ôf ab initio perpétua fucceflïone Chriftiatîi eum ad hæc ufe^ tempora ita coluerunt. Libri quolt;^ de ipfo Chrifto eius^ ecclefia quocüncjidiomata æditi tam fidelium quam aduerfariofum ubic^ terrarum uulgati abunde nobis perhibent teftimonium. Nulla denic^muni di regio,aut angülus uix relidus eft ullus, ubi Chriftianar um ecclefiar û mo numenta non extent.Nec aliquis ferb inuenit in orbe locus, in quo uel lefüs Chriftus crucifixus tanquam ucrus deus non adoretur aut retroadis tempo ribus ibidem non fuerit adoratus, Vel faltem ubi nefciant'a Chriftianis eun dem utuerum deumhadenuscultû ôf in prçfentia coli.Vnde infidèles eum uocant deum Chrifti anorum. Quamobrem delirum à ftultum foret id ne/ gare,quod omnium ora feripta, ueftigia Óf antiqua monumenta teftantur» De akjs confequenter in triumpho delîgnatis idem aflerimus.Videlicet de «ôfeflione ôf adoratione fandiflîtnpTnnitatis,Crucis^uchariftip,uirginis . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L Marie

Marie atc^ fandorum,quorum ancres à ofla loculis recondita prcÉiofîsiti toto terrarum orbe notiflîmum eft àChnftiams fumma m uenerationeba' berï. Vtetiam hadenus habita funt. Atc^ etiam notû eft Apoftolos cruciS Chnfti præcones extmfle,ôc ante eos Hebræi popuh Prophetas amp;nbsp;Patrùf chaSfhïnc Martyres ât fandos ecdefip dodores.lnfimtam quolt;j monacho rum^dericorum,religioforum, ôc fecularium multitudmem Chriftû muio/ labilitcr confîtentium in hune ufque diempræceflîfle. Tyrannos quo^^ I hilofophos Oratoresalioscjmnumeros confiât côtra ecdefiam amp;nbsp;fi Jeifl .Chrifti acerrïme pugnaflê.Ex prp dicanone item crucis Chnfti proftrata de orlum fimulacra,mundi fublatos errores.Regem denic^ Romanorum pik* toricolla fubieciflèjâc innumeras hæreticorum turbas cum libris ó: iniqui* fuis dogmaiibus ad nihilü redadasefTe, luce clarius eft. Hæc ergo amp;nbsp;hisli' inilia quæ in tradatu nobis occurrent.^bare non oportet.Sedea tahquäd mninouera fupponimus,uelutietiam qiipoculis cernimus naturalia uel pH ma Icientiaru pnndpia, quæ ab omnibus aft.rmantur, non probamus,qui* lumineincelledusea ftatim apprehendimus conftantiflime^ tenemus. Nci miné enim lane mentis putamus talia negaturü^quæ publico cölpedui ma* nifeftp le ofterût. Perfpicuum nancç eft non lolum a populo rite Chriftiano* qui non paruam orbis poflldet partem, uerum etiam a plerift^ latiflimaruii* regionumpopulis,licet uarijsimplicentur erroribus,in India et ak)s miincll partibus peneotnnia hæc indubitata fide lumma^ ueneratione coli,^ quo tidierenouari.Qiiinimb Mahumetani,gés innumerabilis, apud quos cer' ta extant fideinoftræ argumenta, proculdubio Chriftumapud leregnafi« mirabila^,multa fecilTe teftantur. Necj eum modo baud impune blalpbe* mant, led ei iam uenerantur. Si ergo dementis eft ea negare,quæ cundi* perfpicua funt,â: manibus quodammodo attr edantur. I Vofedo quæ dixV mus, negare nemo poterit nifi omnem prorfus effugiat ueritatem, ei^ un* pudenter ac infipienter obfiftat.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SolnHoob.'e^orumcotttraJl^fatpo/ttianet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HH.

SEd obijciat forte quifpiam ,mirabile efle neminem hiftoriographo* rum gentilium hæc fuis feriptis mâdafle,quæ profedo fi uera eflcnl’» non fuiflêntab cis lilentio prftermilïa.Quis enim non admiretur col diligentiflime bella regum ôc magnorû uirorum gefta defcriplifle, hoc aût Chnfti opus,quo nullum maïus nullumc^ mirabilius ac magis in toto terra* rum orbe prjrdicatum celebratumq: inueniri poteft,prorfus omififlê. Tatn* ech amultis contradiccntibusteftimoniumfadiconfirmatum fit. Dûmes quæ Icriptis fuis carpunt, oftenderint potiufquam confutarint. Refpon* demus tarnen fallumefle quodnemogentilium Chnfti Öt ecclefiæ opera commendauerit. Quinimb exhis plui imi dodiflimiàgrauiflimi uinele* ganter copiole^ lcripferûc,qu£ auditis ôc pèrlpeâis Chnfti operibus eius^ ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fandoiutTi

VE R IT, FID, L 1 BE R Î-fan doriim,ad fidcm conucrfi funt, Ac libros jnnumcrabiles de corutn laUcf/ bus ædiderunt,ubi(^ terrarû poftea uulgatos. Sicut in ecclefia legi quoodïe cermmus.Quod fi rurfus obijciaturnon hpc dum mgerihtate permâferunr, fed poft chrifti a nitatis uotum eos tradafle,atlt;j idci rco haben de uericace fu fpedos.Relpondcmus hinc magis fïdeï noftræ ueritatê decIarari,Cüm nota fold perpetuis charhs laudes lt;3^ opera Chn'fti öi ecclefiæ egt;ctulerint. Sed re ipfaimican non dubican’nt.Dutn reliäis erroribus ôi idolis fuis plunmi eö* rum pro hacipfa fide proprium indcfanguinem efFuderut,Non enim Chn' fti Ä ecclefix pr3econia,Chriftiani folum ab infanria in fide hac inftituti cele brarunt,ac talia pafli funt. Verûetiam innumen’ dïuerfarû nationum dc lm/ guard eruditiflîmi acpræftantiflimi uin' non nifi poft matüros annos fide fu fcepta eadé peregerunt.Quid autë mirum;Si increduh,contumaces atlt;^ fu/ pcrbijCjui etiam mfpedis miraculis donû fidei ex proprio demento non re/ ceperuntjin arcum praûum côuerfi funt,nihil ommno de tam magmfico ot perefcribere curates, Sed eius doélrmâ depräuare Conantes fummo ftudio elaborauerunt,ut Chrifti memoria à eccléfiæ funditus delerent.Maius au/ tem robür ipfiusfidei ueritati Chrifti doânriæ prgftiterunt, qui ex mfide Iitatead facrumbaptifma cöuerfi earn non folum efficaci priedicatione fcn/ ptis^ ac bonis operibus cömendarunt,fedetiam immanla tormenta pro ea defendenda at«^ feruanda cöftantiflime pertulerunt,quä ü in errore infideli tatis perfeuerätes magnifica fuper his uolumina ædidiflent. Præterea hu fus rei duplex caufa reddi poteft, uidelicet dei prouidentia amp;nbsp;hominü cæci» tas,Creditnus cnim deum omnia tam fpiritualia qua corporalia mouere o/ mniumcß habere prouidentiä(ut paulopoft oftendemus,)Neminemlt;ÿ idcir co ad fcribendiä moueri pofte, nifi deo prius moueatur, Cum nihil agere poflitcaufafecunda,nifia fuperiore fit prius mota, Quæftionéergo ad pri/ mam caufam refoluentes,querentibus quare deus gétiles hiftoriographos ad Chrifti difcipulorû eius opera defcribenda minime cômouerit,refpô( demus,quod cum deus omnia redo ordine agat,utitur medtjs conuenienti bus ad operu fuorum produdione.Cum ergo opera Chrifti ôi ecclefiae fint mundiflima d:diuina(utinferiusprobauimus) gentiles uero eflent immiJdi ftpeccatoru fordibus pleni, non erat conueniens ut talibus medijs deus ad opera fua exaranda uteref♦ Ad hæc cum Chriftus fit ueritas,0i ad hoc ue nerit in mundu ut teftimoniu perhibeat ueritati, no decebat ut uiri nugaces plenimendacijsjcuiufmodi extiterûtPoetæ Oratorescj gentiliû,immacugt; latâhanc ueritatê contredarent,qui fuos principes carminibus ôè: orationi/ bus mendaciflimp fæpe exornant, ôe homines fceleftiftimos non nunquâ ad lydera cxtollunt.Ideo libros fuos mendacqs impleflent,lt;5c limpidu ueritati's fontem cœno confudiftent. Oratores quoq^ genrilium utebantur cloqué tia ratione naturali inuenta,Magis^ linguamluam magnificare,quam ueri

tati infiflere cupiebât « Cum ergo Chrifti opera fint fupra rarionê Humana* ut demceps probauimus,non côgruebat taies uiros,qui folo lumine natura Il ducebant,eis fe immifcere ,quæ lumen naturale tranfgrediuntur, Caufa quocÿfuiteorû cæcitas.Peccatafiquidéexcæcanthomines. Cumcÿij eflênt peccatis obruti,«^: præfertim uento fuperbiæ tumidi atq^ mams glonæ cu/ pidi, obfcuratû eft infipiens cor eorum, amp;nbsp;magnal/a dei cognofcere nequV uerunt.Ita ut nec illummationes cæcorû,nec fufcitationes mortuorû,nec lia Chrifti miracula amp;nbsp;difcipulorû eius aduerterét, aut alicuius exiftimatio' Ills putarent.Ideo^ de huiufmodi rebus nihil fcripferuntded tanquâ côtetfl pci b J11 a aut fuperftitiofa neglexerunt. Præterea cum chriftiani idolorû ci uerfioné principibus amp;nbsp;populis fuadere conarétur illorû cultû deteftantes»

Poëtis Oratoribus, qui ab in cunabulis in prophanorû deorum laudi* bus à fabulis enutriti erant,amp; in r s ingeniû attriuerant/ummo odio Habe/ bâtur.Tum quia illi ftudiü amp;nbsp;opera fe perdidiflê côfpiciebant.Tum ut tyran nis,qui fæpe chriftianis ualde infenfierant,magis placerct.Ideo de admiran dis Chrifti operibus,aut nihil prorlus, a ut in coméptum potius contumeli' am^fcripfere. Poftremo cû uideamus oratoresacpoétasotnnesôlt;:huius feculi fapientesardétiflimo ftudioapud principes atlt;^ magnates laudé,gra' tiâ beneuolentiam«^ captare, pgt;pter quod eos extollétes eorûlt;^ aduerfarioî deprimétes multa mendacia côfîngunt,his artibus nil fauoris autprpmi) a' pud chnftianos,qui ueritatis funt amatores ôe paupertatis cultor es, fperî' repoterant.Itac^ nemo mirari debet fi Chrifti opera tacuerunt. Verû poü' quâ terrenum imperium cœpitecclefia pofridere,non defuere uari) fcripto' res, qui principü ac præfulû laudes, uel maxime falfas carminibus de hiflo/ rijs celebrarût.Talibus aût ueritas non eget.Satius ergo fuit uC intaââ illatn indigniautores acuaniteftesomninoreliquerint. J^eord:neproceiicndi. ct.'f-CVm icaqß inuifibilia dei per uifibilia cognofcâtur, fciendû eft quf da inuihbilia deieflèjquf pereius uifibilia opera naturali un tutelutn* nisintelledus agentis cognofci poflunt. Ad quæetiam philoîopbi peruenerût,ut deum efle de ipfum elfe unum de adû purum,de fimilia» dam autem inuifibilia dei nulla ratione Humana inueftigari poflunt.Nemin* enim dubiû efle debet infinita elfe intelligibiliû diuinorû fecreta,quæ humgt; næ rationis capacitate penitus excedût. Cum uideamus in fpecie Humana, in qua homines quo ad nauurâfunt æquales a magnis philofophis fubtiH^ quædam intelligi, ad quæ nullo modo puerorum uelrudium hominum telleâus afcendit. Cum ergo deus homines excedat infinite,in eo paritef infinita neceflârio funt, quæ nullus creatus intelledus penetrare aut I cru ta/ ri queat,præfertim cum in rebus fenfibilibus cognofcendis,quas aflîdueft* âamus defeâû fcientiæ noftræ experiamur, proprietates eorum plurimas ignorantes.Quanto ergo magis in deo id exiftimandû eft,cum rerum fenü» biliui’’

V E R î T. FI D. L t B E R t fcilium effêâusjper quos in eius cogm’tioné deuenimus,non modo pnmattl caufam non adpquec,ueru etiam ab ea remotiflime diHent. Qua propter ex îjs de deo per que pauca intelligere ualemus.Quæ igitur fola fide tenemus^ fupra hurnani ingenij uires efle dicimus. Vt deu efle tri liu ói ipfum eflè ho# mine ôi cxten huiufmodi , quæ per rationes feu per effedds naturales mue nire non poflumus. Ex eflêâibus tarnen fupernaturalibus poflumus aliquo modo de eis fieri certiores.Na ficut effedus naturales nos in cognitioné dei perducuntA has propofitionesefle ueras indicant,uidelicet quod deus eft idem^ unus à infinitus ne«^ tarnen per ipfos cognofcimus deum, ficuti eft* neceius fubftantiâ uidemus.Ita etiam per fopernaturales efiêdus poflumus fiericertiores de ueritate hard propofitionû,fcilicet quod deus eft trinus,lt;3c quod dei filius deus eft ôc homo * Attamen per ipfos coprehendere non uagt; lemus deum trinu ôc deum homine prout eft. Quia ergo gratia præfuppoi nit natura Primo agemus de ijs dei inuifibilibus,qux per efledus naturales inueftigaripoflunt. Deinde deijs qup per fuper naturales eftedus aliquo mö do pel cipiun^, Veru quia plures ôi philofophi d: catholici dodores de prfi mis inuifibilibus fuff.cientifli’me tradarût, paUca fuper his afieremus, cutrt ab illis adeb fint efficaciter probata,ut nullus pateat dubitationi locus,

PRimuitac^ neceflàriû eft probare deum eflê.Sedquiamultitudïnis ufus in nominadis rebus tenêdus eft,d: de fubiedo oportet prius fciz re quid nominis,necefle eft primu intelligere quid per nomen dei ac cipianthomines,Certueft aute quod omnes dei nuncupatione intelligunc quoddâ fummü,quod quidâ primum motoré,aiij prima caufam ôeprimurri principiü rerum,alq uero fummû bonû uel prima ueritaté nuncupauere.Sigt; ueergo per deûintelligamus primu motorê, fiue prima caufam uel primû principiû,uel fummû bonum,uel prima ueritaté,uel aliquidhuiufmodi,ma nifeftû eft per philofophorû demonftrationes nos oportere confiteri deum eflëjquas pro ordine libn breuiflîme perftringemus. Séfu enim pcrcipimus aliqua in hoc mundo moueri,omne auté quod mouet,necefle eft ab alio mo ueri.Cum nihil poflït efle fimul in adu ôi in potêtia fecundû idem,fed in mo uétibus de motis non eft procedere in infinitû, Quia nô effet aliquod primû moues de per confeques nec aliquid aliüd, quia mouétia fecunda nô mouét nifi pçr hoc quod funt'a primo mota. Necefle eft igitur deuenire ad unû pri mum motorê,quem deum uocat. Simile argumétum adducunt ratione caii fæ efficientis Jnuenimus enim in his fenfibilibus efle caufarû efficientiû ordi nem,nec tarnen in eis inuenif nec eft poffi bile, aliquid efle caufam efficiente fui ipfius,quia lie effet prius feipfo,quod eft impoflîbile, Cû ergo nec in huz iufmodi caufis fit procedere in infinitû ex eo quod fecûdæ caulæ non agunt nifi in uircuteprimæ,necefle eft darê aliqua prima caufam efficience, quam

ottines comum cofenfu deum nominât.Præterea cû m rebus aligd inuêtiia^ magisautminus,bonü,uerum,amp; ens,nópotefthoc efleindiuerfis,nifiprogt; ut magis uel minus appropinquat ahcui fummo bono,uel fummo uero,uel fummo enti. Oportet ergo efle aliquid in rebus optimû,uenflîmû â: nobi* Iiffimû ens,quod deum fimih modo appellant. Videmusïnfuper ea,quæ co gniti onecarent,operari propter fine. Qui a fetnper aut frequentius eodetfl modo operantur,ac fines fuos per débita media confequuntur. Vnde pa£c£ quod non 'a caufa fed ab intentione alicuius mtelledus ea dingentis fic pro/ cedunt,quem intelledu deum uocant. Qui bus etiam hoc fignu addere poH fumus,quod nulla mclinatio naturalis fruftra effe poteft,ut liquet per omni^ naturaliatam animata quâmanimata difcurréti.Naturaliter auté omnesho mines incbnâtur ad credendum alïqué efle hums um’uerfi gubernatorê, q»c deum uocant.Cuius fignu eft quod nemo unquâ nifi mente eaptus cofifters in hoc potuit^ut firmitcr fentiret deum non efle.Nulla deniqî gens ram fera tam barbara eft,quæ no deum aliquo modo fateatur, quod per omnïû æta* tum curricula in hæcuflt;ÿtéporaubïlt;j terrarum obferuatû eft. Quod ao'ß omnibus àomm tempora conuenicnaturaleefleuidecur.Cæterum quiain repentimscuiufq; habitus àmclmationaturalis maxime dignofcif,ex ho« naturaliter nobis infertam dei cognitioné comprehédere poltumus. Vid«* mus enim in repentinis pen’culïs omnes homines,ubi fe humano auxilio de fti tutos confpiciunt^naturali quodâ inflinélu non ratione eos moucte, ad lu perforacôuerti Quianaturaliterad luam caufam côuertitureffedus, Qiii obrem manifeftepatet naturaliternobis infertum eflê, quod lit aliquod pri , mum rerum principium Agubernator uniuerli,quem deum appellant.

DEum uerononeflè corpus nec corporis forma necaliquidcôpolî' tum,fed aâum purû nemo philofophorü ambigit. Corpus enitfl (ut ipfi philofophi probât non mouec nili ab alio motum.Si ergu deus eilet corpus^non cflet primum mouensimmobile.Præterea non eflêt etiam in entibus nobiliflimûjmanifeftum eftenim fpiritum eflê corpore «o' biliorem.ltem cum adus fimpliciter ex natura fit prior potcnti’a, quia nihil poteftreduciin adum nifi perens adu.Si deus elTet corpus ,efletens inpo' tentia,0£ fic non elTet primum ens. Non eft etiam alicuius corporis fortf^« Id cm quod per fe habet efle,nobilius eft eo, quod efle habet in alio. Omw* autem forma corporis exiftitin alio. Cum igitur deus fit ens ncbiliflirruifl ecu prima eflendi caufa,non poteft eflê alicuius corporis forma. Prxterc^ ipfa corporis forma non eftipfa res, quæexea amp;nbsp;materia componitur Jêd eft eflêndi principium.Totum ergo copofitum eft aliquid,quod nec eft fof' ma tantum nec materia fola, (Sc eft perfedius quam materia de forma, cutfl Cotum lit perfedius fuis partibus,Si ergo deus eflet corporis forma,no eftet ens

ens pcrfcâifïîmum.Quia aliquid eflet eo perfeâius. Pr^ terca c|üócï uêttit irt ahcuiuscompofïtionê,non eft primo â: per fe agens« Nôenim manusagit^ fed homo per manum.Si ergo deus eflet corporis forma,non eflet prima ôi per fe agens ôc per confequens non eflet prima caufa. Sicut autem deus non uenit in alicuius rei compodtionem^ïti nec I'pfe compofitus cft,fed aâus ptt rus:Non enim eflPe dei lt;3c fua eflentia differunt,alioquin eflet ens per partici/ pationem ôi non per eflentiam,âe fie aliquid eo prius eflet^quia omne quod eft per participationem,dependet ab co quod eft per eflrentiam.Cum I’gitur deus fit primum ens,a quo dependet omne ens, oportet quod quicquid eft; in deo fit eflentialiter in eo,id eft,quod non différât \ fua eamp;ntia,0e fic fcqui* tur deum efle aâum purum. Item cum omne copofitum fitpofteriusfuis co ponentibus amp;nbsp;ab cis pendeat amp;nbsp;ex neceflitatc caufam habeat. Quia ea quae funt fecundu fe diuerfa,non coueniunt in unu nifi per aliqué caufam ipfa ue/ nienté, fequeret deu non efle primu ens, a quo omnia alia entia deriuantuif nec primam caufam cfflcientcm,quod iam improbatum eft,

Dc«r« rffê perfeâum eS' fumtnutn bonum,infinitæ potentù ubi^ imtnutniilttit iy sternum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vi 11.

SI ergo confiteamur ficut opottet deuni èflé aâüm purö,ipfüm quo^ efle perfeélum fummû bonum,dic infinitæ potentiæ amp;nbsp;ubicgimmu tabilé à æternû confiteri ualidilTimis rationibus cópellemur .Deum nanc^efleperfeâumâi fummübonumfiipfeeftadus parus manifeftiffima ratione prob atur.Efle cnim per fe fubfiftens cótinet totam perfedionê elfen di.Quêadmodum fiquis perfe calor eflet,totam contineret eflentialiter ca loris perfedioné. Cum ergo deus fit adus purus,amp; elfe per fe fubfiftens, ni/ hil de perfedione efléndi ei deelfe poteft.Omnium autem perfediones per linent ad efléndi perfedioné. Quia res dicuntur perfede per hoe, quod ali* quo modo habent eflé,unde fequitur nihil bonitatis Óc perfedionis dco de» eflé.Sicut aût exhoe quod deus eft adus purus, fequitur ipfum efle fummû bonum.Ita exeodem fequitur ipfum eflé infinitum ôc infinitæ potentiæ.In» finitum enim dicitur aliquid ex eo quod non eft finitum ♦ Vna quæqg autem forma in fe confiderata ad multa communis eft, de per hoc dicitur infimtai Cum uerorecipiturin materia,fit forma huius rei determinata, deficdici/ tur finiri. Cum igitur deus fit adus purus, de efse fuum non fit in aliquo re» ceptum, fed fit per fe fubfiftens. Manifeftum eft quod deus non eft finituSi bed maxime formalis Ä infinitus. Id autem, quod eft maxime omnium formale, eft ipfum efse. Et cum unum quodque ea ratione, qua eft in adu deperfedum,fitprincipium alicuius adiuum(patiturautem unumquodz que prout eft deficiens di imperfedum ) cum deus fit perfedifsimus dt adus purus 5 manifeftum eft quod ei maxime competit principium adi» vum^di habere potentiam infinitam.Ipfe enim fe toto agit di nihil habet po

tcntiæ pafliuæ.Ex hoc ctiam fequitur dcum ubi^ efîeindiuifibilitcr, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

tec enim omne agens ei coniungï,in quod immediate agit, quia mouens amp;nbsp;tnotu fimul efle oportet.Cum ergo deus At prima ät uniuerfahs omniû caU fa ôe fit aäus purus ât fuum ïpfîus eflc,oportet quod omne aliud efle prodü* dû flt propnus eius affêdus. Sicut ignin eft propn'us ignis efiêdus. Et cutf deus fit omniü eau fa non folum in fieri,fedetiam in efle, ipfum deum adefl^ tebus oportet non folû prima inchoatione, fed quâdiu mcflccôferuanô El cum efle fit unicuic^ rei maxime initiü^eft enim formale refpedu omniû quf funt l’nre ) afFirmare oportet deum omnibus in rebus ualde intimûcfléX*^ infuper deus fit omnino inuilîbilis,utpotc quia efladus purus, neceflê eft teri ipfum efle i n qlibet re de m qlibet cuiusli bet rei parte totû ôt indiuifutfl^ Ex hïs quolt;j qup dida funt,côcludit ïpfum efle omnino immutabilê ât f tef nû,qa adus purus nulla poteftreci’peie mutationê,oportetem l’d quodmU tatur eflre,aliqno modo in potentia,quia motus eft adus enti's in potentiain quantû huiulmodi,uf philofophi probât. Hinc i ta qß arguif ipfum elfe xtet num,quianiheflètæternus,e{îêtmutabilis,d:perconfequensineo effet tentia paflîua,amp; fie non effet adus purus,quod fupen’us redargutû eft.PrS* terea fi deus non effet æternus,ue) principiû uel finê,uel utrunlt;^ fimul habe* ret.Sed hoc eft impoffibne,quia fi baberet principiû,iam nô cfletipfe deu^j fed eius priHcipiû,qa non eflet adus purus, fed haberet efle ab alio’recepttf» Si fine clauderet,confequenter effet mortalis uel in nihilû refolubilis.

ita non haberet potentiâinfinitâ,fed aliqua prpeflétilli potentia.Qu^inniW lûuertereillumpoffet, ttcumelfcunum» op. ix.

DEumquocçeffeunumexeifdéprincipijscôftat.llludenimundcfii’ gulareefthocaliquidnullomodoeftmultiscômunicabile.Cuifl । ergo deus fit ipfum fuum efle fùai^ natura ói adus purus, aliunde quâ a natura fua habere nô poteft ut fit deus,lt;^ ut fit hic dcus.Ergo illud,uô de deus eft hoc a liquid, eft ipfa natura. Quare eius natura non eft pluriLü^ ï cômunicabilis.Impoffibileeftigif’ pluresefle deos.Præterea cum deus toff in fe contineat effendi perfedionêlt; ut didû eftgt;fi eflênt plures dij,oporterdl eos inter fediflêrre, Aliquid igitur côueniret uni, quod non alteri,dt fihoC effet priuatio,non effet fimpliciter perfedus^ Si uero perfedio* Altericorü deeflêt. Jmpoflibile eft ergo plura effe quæ côprehendant totâ in fe eflcndi perfedioné. Plures ergo del effe non poffunt. Quin amp;nbsp;entia cûda uidetnus efle inuicem beneordinata,dum alia alrjs deferuiunt. Quæ autemdiuiïî funtjin unum ordinem non côuenirent.Nifi ab uno aliquo ordinarétur.lMc lius enim in unû ordiné multa per unum quâ per plures redigunt, Oportet igitur primum,omnia in unum ordinem rediges,unum tantû efle, quod eft deus. Cuius etiam argumentû eft,quia in naturalibus ubi manifefteappa ret aliquod regime, ut in apibus, per unum multitudiné ordinari uidemus*

Et fum ars imitetur naturam,confpicuum ôi, omne hominum regimcn/tP juIcuiK^ conditiom's aliquo modo reduci ad unum. Nullum^ regime poGé durarc,nifi ad um’us regentis arbitn’um quouis modo reducatun

in df 0 effe inttUeHum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rerum cognitionê^eutu^ non neceßildte

EX prpdiâis etiam perfpicuu eft in deo efle mtelledu lt;amp;: cognitionetrl rerum perfedam,0(: nihil ipfum ex neceflitare agerc, fed per intel* ledü uoluntaté. In rebus eni’m naturalibus mdemus quod rcrum natura cognofccntiü maiorem habet amplitudmé lt;3t extenfioné natura no cognofcentium. Non cognolcentia enim non habent mfi forma fuam. Sed cognofcenria aptafunt habereetiam formam rei alienæ. Nam Ipecies coi gniti eft in cognofcéte. Cum ergo eoarâatio formæ, fît per materiâ pateÉ quod immaterialitas ahcuius rei eft ratio quod fit cognitiua, amp;nbsp;ideo fecun» dû immaterialitatis modû,eft modus cognitionis. Vnde plantp^pter fuain maten'alitatê nihil cognofcunt, fenfus uero cognitiuus eft, quia receptiuus eft ipecierû fine materia.Multo^ magis intelledus,qa magis recedit a ma» teria. Cum ergo deus fit in fumm o immaterialitatis gradu, qaeft adus pu» rus,fcquif quod ipfefit infummo cognitionis .Vnde oportet dicers quod deus omnia perfede cognolcit, Quia uerofut fppe didu cftjdeus eft adus purus à fumme fimplex, non poteft dici quod cognofcat recipiendo Ipeeiz csreru, quéadmodum fenlus intelledus nofter, Sed quod ipfefitfuus in» teîledus ôc lua fapientia, à quicqd cognofcit per fe ipfum cognofcit. Cum ergo fecundû immaterialitatis modum fit cognitionis modus, Ä jpfe fit in fummo immaterialitatis, fequif quodipfe fe ipfum perfede cognoféat^tô» tamlçfuamuirtuté côprehcndant.lmbquodlitipfacognitio ôtfapientUk Cum aût alicuius rei uirtus perfede cognofci non poflit, nifi omnia ccgno» fcant,ad quæle uirtusextendit,uirtus uero diuina feextendat ad omnia, qi eftprima caufa omniûeffediua,â(: infinity potétiæ,patet quod deus cogna fcendo feipfum omnia alia cognofcit.In feipfo enim omnia alia a le uidet, in quantûeins eflentia omniû aliorû ab ipfo fimilitudinêcôtinet.Quodex hoc patet,qa ^pria uniufcuit|f(^natura côfiftit,prout aliquo modo diuinp perfe dionis eft particeps. Cum ergo deus feipfum perfede cognofcat,oportec, eum quoc^ modos omnes cognofcere,qbus ab alijs fua perfedio eft partici» pabilis. Âtlt;ç if a fingulos cognofcit return omnium elTendi modos. Ideô ftulta eft pofitio quorundam dicentium a deo fuperiora folum, non infêrio» fa nilî uniuerfalîter confufeque cognofci, Ridiculum quippe eft aflereré quod homo aliqua cognofcat,quæ non cognofcit deus. Neque minus ftuft turn ert dicere hominem aliqua perfedius quam Deû cognofcere. Si ergd hæc inferiora diftinde à particularifer homo nouit,quomodo potent quis aftîrmare bdeo h«c uniuerfaliter tantum,ôt confufe intelligi. nbsp;nbsp;Cer»

iéuidemus in rebus naturalibus quod quanto aliqua uirtus eft eminetior perfedior Canto c tiam ad plura fe extendit ôi penetrabilior eft.Cum italt;J uinus intelledus fit fumm^ perfedus ôd eminentiflimus, negari non poteft, quin omnia penetrans profundiflime cognofcat. Cum^ fit immutabili^ Â pternuSjCogimur cöfiteri non folum ei fuiffe omnia præfentia poftquatf fada funt, fedetiam antcquâfîerent.Nonenim ipfe accipitfcientiâ arebu^» fed ipfius fcientia eft caufa reru. Ideo dicimus quod deus non per neceflî* täte naturæ,fed per intelledû d: uoluntaté omnia agit ♦ Cum em intelledu* amp;nbsp;natura agant propter finem,natura uero fine et media non cognofcat,n® cefle eft ut agenti per natura præftituaf finis,ad quê*!! fuperiori aliquo intel' ledu media neceflana ordinetur.Quare oportet agens per intelledû amp;nbsp;uo* luntaté prius eftê agéte per naturâ.Et cum primû in ordine agentiû fit deusî Neceflàrio fequitur quod ipfe per intelledû uoluntate agat, Prptere^ omne agens per naturâ,uno ói eode modo femper operaf,nifi impediatuf» quia agit lecundû quod eft tale,à: qua diu tale eft,non nif i tale facit. Si erge deus ageret per natura,cum in fe omne contineat eflèndiperfedionê,opof' teret ab eo product aliquid indeterminatû amp;nbsp;infinitû in eflendo, quod fieri non poteft. Preterea fecundû hoc efledus a caufa agente procedûc fecon dum quod in ea præexiftût,Quia omne agens agit fibi fimile.Cû ergo deiis lit totus intelledus,eius effedus in ipfo præexiftût fecundû modû intelligi* bilê.Et fie per modû intelligibilé ab eo pcedunt,quod eft peedere ab in teil® du determiUatOperUoluntaté. nbsp;nbsp;DeuhahcrercriiomniuprouidentiS. Cap, XL

SI igitur hæc ita fe habet,nemo potent iam dubitare deum non foluif habere rerü omniü naturaliü prouidenciä,fed etiam rerö quarücunij humanarü uel minimarü. Prouidentia enim eft ratio ordinis rerü a^ finem.Deus aute eftprima omniü caufa in effêdû plus influons quâfecûda» Quia ergo deus in omnibus rebus opérât nonneceflîtatenaturæjedinten^ du dt uoluntate,cum fit fumma fapientia,cui côpetic cunda bçne, ordinary rede^ difponere,patet,nihil deû agere,quin fit optime ordinatû. Oportet ergo in deo eflè ratione ordinis omniûrerum ad fine,omnium^ gerere pr® uidentiâ, Vidétes ita^ philofophi in cundis naturalibus rebus mirû or^ néjintellexerunt ftultû elfe diccre:Deum earû prouidentiâ non habere. rum difficultasfuit rationalis creaturæ in rebus humanis. In quibus omnigt; uidétur efle cöfufa.Sed fi rede eófideretur, profedo cöperimus non elTc n’t nus ftultû dicere:Deum non habere prouidentiâ hominû,quâ naturaliü re* rum,quarum ipfe homo eft finis.Quanto enim aliqua funt in uniuerfo noH liora,tanto plus participant ordinis.In quo bonû uniuerfi côGftit.Si igit res naturales de quo ad fubftantiam ô( quo ad operationem cadût fub ordmetu diuinæ prouidentiæ : Multo magis homo cum operationibus fuis. Infu* per quæ iunt propinquiora fini,magis fub ordine continentur, qui eft ad

«èfti,quam rcinotiora,quia illis medijs alia ordinantur ad fi'nçfn. autem eorumqj operationes propi’nquius ordmantur ad deuni ficucadfuiô quam aâiones aharum rerum naturahumddeo ma^is lubeunt ordinem digt; tiinæprouidétiæ,quamres naturales, rrætereagubernatiodiuinf pro# uidentiæexamore diumoprouenit, quo Deus tanquamprima caufares a fe fadas ôi à fedependentes amat. Quanto ergo deusaliqua maiori amora profequitur,tanto magis fub ei'us promdentiam cadunt. Certum eft autem quod magis hommes amatquam res naturales ,utfciturab effêdu. Quia potiora eis bona contulit. Item ex cognidoneeffeduum tendimus ïn cot gnitonem caufarû. Cum ergo omnia pendeant à deo tanquam 'a prima eau fa ,fecundæ quo($ caufæ funt eflêdus primæ. Videmus autem naturalifllmu efle omnibus fecundis caufis fuorumeflêduum habere prouidentïam, quia jtotauïrtute conantureos per débita media ad fmem perducere. Quod qui# dem nô nifi ex magna eorum prouenit bomtatc.Signum ergo eft quod prw ma caufa multo amplius quam fecûda fuorum habcat effêduum prouiJeiW tiam,'a qua cum homo fit eius el^dus * omnes eius operationes depenciét« Ergo deus tam hominum quam humanarum rerum habet prouidentïam,

1 Væterca fi deus rerum humanarum prouidentiam non haberet, cum oi mnia agat per intelledum ôi uoluntatem, aut hoc eius impotentiæ m pro# uidendotribueref^quodeftfalfumjCumipfius potentiafitinfmita,ôùomnia Pperetur in omnibus,aut eius circares humanas ignorâtiæ^quod fuperius çft improbatû,autipfius uoluntati,quod eft contra eius boni täte. Nemo eni bonus defpicit opus fuum, nec all qua caufa fuum effêdum. Neep uero reda aut lapiês eftilla adio,quaeignobiliora procurât,amp; nobiliora prorlus omiç tit. Item cum deus fit caufa f quiuoca,excellétifllmo modo cûda bonitata exuperat. At uero ïn humanis aduertimus quod excellétis b'^m ta cis amp;nbsp;fapi éncip uiri prpfertim fl facultasdetur ,rcbus humanispuidentiam adhibenc, Multo italt;j magis deus.

q' Via uero ad prouidétiâ pertmet res ad fines fuos per débita me dià mouere êi ordinäre cum non omniû fit unus pximus finis, Necefle eft diuérfimode ad fuos fines per earn diuerfa moueri, Quæ igif ratione caret ad fuos fines deus naturali mouet inclû natione,quæprouenitçx forma, itautpotius agantur quam agant. Ho» mo uero qui eft libcrl arbitrij, aliquid de diuina prouidentia participât, ôe ideo ad fmem fuum'a deo ita mouetur,ut etiam feipfum moueat ad illum, ïn hoc deo cooperetur,operationes fuas dingens ad aiiquem optatum dd præftitutumfibi fïnem.Adipfum ergo hominem attinet omni ftudioac di» ligétia inquirere ultimum finem,ad quem diuina prouidentia rationale ani» / ordinauit ôt mQuec,Nec nô débita media, qbus ccrtiflïme ad ipfum deo

difponcntc peruenitur,ut fe ôi: fua omnia reâe inftituere ôi ordinäre poiSt' Philofophi ita^ magna diligentiahecinueftigare conati funt.Et ficut tura ex imperfedo gradatim tendit ad perfedum, ita amp;nbsp;iplî in eluddâda ntate fuccefliua inueftigatione magis profecerût, Antiquiores enim de materia imperfede difleruerunt.Poftenores uero nouaprionbus côferen' tes uentati^ propius accedentes aliquid melius enuntiarunt. Qua propte*^ excellentiflîmiphilofophorum ratiombus efficaciflîmis diflinierunthum^' næ ui tæ finem efle di’uinorum côtemplationem. Hæc enim fola â: propfi’ cfl hominis operatio,ad nihil aliud ordinata tanquam ad fincm,fed propt^ feipfam defiderata,hominem^ deo â;: fubftantijs feparatis coniungens. quam homo ipfeeft magis fufficiens fibi quam ad omnes alias Operationen» quia ad earn return exteriorum adminiculo minus eget» Hæe infuper rerum finis omnium ad hominem pertinentium. Ad contemplationis enii” perfedioncm exigitur corporis incolumitas,ad quam omnis ars huaman^ üitæ neceiïaria ordinatur ♦ Et cum ad earn pariter quies a perturbationibun pafîionumqj fedatio perprudéti'am ô: uirtutes morales à ab exterioribu* tranquillitas requiratur ad quam totius uitæ ciuilis regimen coordinatui'» manifeftû eft,fi hæcrede conliderentur,omnia tam naturæ quam artis olï' cia ad ueritatis contemplationem tanquam ad finem ordinari. Cum ig*' turhæc ita fint diuinam prouidentiam mouere homines ad uirtutes mora' les, ut per eas ad fui contemplationem perueniant, amp;nbsp;bene beatec^ uiuant' Verum quia unum quodc^ mouet deus fecundum inditæ formæ exigentii cum hominé libéré uoluntatis fecerit,ipfum quo«^ non nifi inuiolataliberO te mouet. Si ergo proprio arbitrio mouentis dei infpirationi non repugn* uentjCertifïimp ad finem fuum per débita media perducetur,

SEd fortalîe fubtiliter confiderantibus difficile imb impoflibile uidebi' tur hominesin præfenti uita huiufmodibeatitudinem côfequi.No” enim tenuiflima quæ^diuinorum contemplatie hominem beatui” reddit, quia beatitude eff ultima hominis pcrfeâio. Vnde perfediflima'” cius operationem efle oportet, quæ in contemplatione dei perfeda pro hü* manæ conditionis captu confißit. Ad quam pauci uel forte nulli hominu”^ poterunt peruenire,cum talis contemplatie fummum poftulet humanp gnitionis gradum,quo paucifllmiperueniunt, uel ex mala corporis difpo^* tione, quia cum anima noffra medijs phantafmatibus öi corporeis inOîquot;^; mentis cognitionem acquirat, plericj adeb obtufi öi complexione natuf^h male affêdi funt, ut uix parua capere poffint, Vel propter rei familiaris cefii'tatem plurimos'afublimi contemplatione cœleflium uelretrahentetfl uel impedientem,ne’ueris ftudijs inhæreant, quæ totum hominem fibi àe' ^ofcunttCum ergo oporteat ad hanc côtemplationem hominé efle naWf^

V E R I T. FID. L I B E R I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

tenedifpofitum,óe àmûdaniscuris óeimpkcadonikus pem'tus abfolutum, inter mortales huiufcemodi paucos uel raro compenes. Qui etiam fi re penantur, ad puram hancdiuinorum cotetnplationetn non nifilongifTimo tempore propter eius profunditatem poterunt peruenire* Cum enim fpin'i tualiaperfenfibilia cognofcamus, multa præintelligere oportet antequam ad lummum intelligibile perueniamus, Vnde philofophi Metaphyficam, quæ circa diuina uerfatur,tradunt ultimo loco difcendam, præfertim quia ad ei'us contemplationem f ut di'dum eft ) pun’tas cordis amp;nbsp;omnium paflioi num animæ fenfibilis neceflan'a fedatio eft. Anima enim fedendo^ paflioni busdt a motibus corporis quiefccndo fitprudens.Quo magnaalTetudine amp;nbsp;peruigtli cura perpaucis uix in fenedute perucnire conti’ngit ♦ Cum I’tacj multi adhuc iuuenes ex hac uita decedant,pauci quo^ admodu uel fere nul liuirturibus àdiuinorum contemplatione incumbant:Supereft utetiatn pauci ÔC fer'e nulli hanc felicitate aflequantur, Subtilius quoc^ inueftigan# dopauciores inuenias, qui ad rerum diuinarum cognitionem cotemplatior nem^ perueniant.Multiplicitcr enim ob infirmitatem intelledus noftri etii am in rebus naturalibus falluntur homines, Turn quia fenfus ,'a quo noftra omnis incipit cognitio,nos pleruncj decipit, unde multi folem parup quan» titatis efle arbitrâtur. Imaginatio quocj obnubilât intelledum, ita ut multis diff eile fuerit credere efle aliquas fubftantias incorporcas. Difeurfus etiatn ipfiusintelledus minime redus nosfreqùentiflîmefallit,exquoperfæpe ali qua probabilé ôi interdum fophifticârationempro demôftrationerecipi* mus,quod excellentiflîmorum uirorum inter fe diflïdcntium opinloncs ûa/ riæ atteftantur. Item paflîones animæ ôe prauæ confuetudines, uariælj hominum affediones, eos etiam a cognitione ueritatis carum rerum impei diunt,cum quibus aftidue uerfantur, Quito igitur magis ex huiufmodi im» pedimentis diuinorum contemplatioimpedieturdnuenimusita«^ pauciflî» mos hominum fieri poffe beatos, quod ualde abfurdum cft, cum béatitude» fit ultimus humanæ uitæ finis,qui ad omnes pertinet.Quod fi nulla alia bea litudo,nifi quæ in humanis haben’ poteft,mortalibus concederetur, profe-* do pueri «Si iuuenes Ôi ferè totum genus humanum quafi neceflario ill a pr w uarentur. nbsp;nbsp;Sed diligentius adhuc animaduertentes arguemus in hac uita

ueram hominis beatitudinéinueniri non poflê.Nam cum béatitude fit fum mum hominis bonû,non admittit fecum aliquid mali. Cum^ fit per fe fuffii ciensbonum,oportet ilia acquifitanihil amplius homini deeffe. ^d quis in hac uita inueniri poteft^qui ita fibi fufficiat ut re nulla indigeat, amp;nbsp;ab omni infortunio malo^ fit illpfus ac tutus Cum humana natura fit multipliciter ferua,mulcislt;çca(ibusac detrimentis,obnoxia. Vnde fppius apparenté plu nmorum felicitate calamitas intercipit ut de Priamo legitur, ôe quoti’diana cjqjerimenta nobis oftendunt. nbsp;nbsp;Prpterea uel fi quis hanc beatitudiné aflè/

qu3fur,non uidet qua rationc poflit uere dicibcatus. Nam bcatitu^o cu*’^ fit ukïmusfints,eftquiescordishumani. Omnes autehomintsnaturaht*^*^ fcfre delidcrant,amp;: idco hocdefidenum cum fît natura m(Ï£Û,qu]efcerenon potefl donee adoptatam peruem’at cognitionc. Plunmauerofuntamp;pc’’^ infimca ehatn in rebus naturalibus defiderata, quorum cognin’onê nunqu’ humanus aflt quiur mtelIeâus.Quod ex hoe maxime argumeto coln’gi teft,quia fcik'cetcum innumen' cxcellêtungenio philofophi,ab exordio tnü di adbre uïlt;jtcpora nman' omnia nature fecreta conati fint, multo tatrc” p}urafuperfuntïgnorata,quam fcitafintabeisuclcognita. Idcmquocpip^ . fatentur maxima horum parté,qux fcimus,minimâcorum efle, qux' igno* ramus.Vndeadhuclèultimas rcrû diffêrentias nefeire tcftanf ,quarûloco in diffinitionibus,nomina accidentiû ponût.Siita adebintelledus noßereJ ligac ad naturalia, quanto minus ad fupernaturalia penetrâda poterit eleui

igi tur ipfius dei cognitio naturaliter nobis in bac uita conccditpCf' exigua eÜ de ualde incerta.Ideo naturale hominis defideriû in tam hebeo’Â modicarerûnaturaliû diuinarumcjcognicionequiefcerenon potcrit,quiii imb quanto magis inhac cognitione proficiet uehemétiori aftedu ad eat^ feref,quia omnis motus naturaÜsin fine uchementior quâ in principio exi' Oit.Et lie femper tanto uehementius cor humanü in deum mouebit, quâto ineius cognitione magis pfecerit, Nunquâergo quiefeere poterit cum ai^ eius perfedâ côtemplationé in hac uita nequeat peruenire. Quia ut inqult philofophus^ficutfc habet oculus noduæ adlucemfolis,ita fe habet intcH^ dus nofterad manifeftiffima naturæ, Cpterû fiquis in hac cognitione uinorum^ contêplatione poü multos diuturnos^ labores hanc anitni qui^ tem adipilcat,3dhuc non côftat quomodo hic poflît ucre dici beatus, cûa^^ cam inflante iam morte peruenerit,quâ omnino uitarc nô poteft. Videtnu* enim cundis hominibusb natura uel maximû ineffe defideriû perennitatis, cum uel per lobolis propagationéuel per alia opera immortales eflîci ueh« menter defiderent. Non potcü aût uir fapiens morte non tnfiari-Si nullaCJ^^ tet alia uita præter hanc,quâ uiuimus. Non enim poteft uirfapiens mailin’ non odifle,quod uero malû poteft ei maius aduenire quâ prcciofiflim|acb^ 3t^ uitæ tantoperæ concupitc priuatio per mortê;Cuius meditatio fi-cqu^ fapientédecet. Necpoteftde morteipfa nô quandolt;j cogitarecum nôbru torû uita,fed rationali utatur. Profedo eum qui pro huiufmodi uita acquit renda tanto ftudio cura ôi. labore tempus omne contriuerit,illam^ pofln’lt;’ dum celerrime omnino incerto^ termino ac uario euentu fit amiflurus,b^’ turn dixerit nemo. nbsp;nbsp;Ex prædidis itai^ colligitur, nifi aliam uitam pofiiert

mus nihil hominc mfêlicius efle ac miferabilius, Gætera enim non difficult ter fines fuos duce natura cô fequi uidemus.Homo uero infinitis animi coti porisqjcircûuallatus perturbationibus ac molcftijs beatitudinc tanto défi/

V E R I T. F I D. L I B E R t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

4eno peroptatâ inuenire no poflît, aut fi qui’s inuencn’t tandê pod diuturni tépons uigilias äe fudorcs maximos nequeatrerincre.Hoc aût qua fît abfur dum in nobiliffima omnium crcatura uel rudiflimus quiflt;^ poterit iudicare, AnimdmhoministlfeimmorUlcm. Cdp. XII n.

SI quis ergo praedida rede confîderct,non poterit dubitarc aliam eile uitam, öi. animam efle immortalem. Si cnim deus rerum humanarü prouidentiä habet,ad quem pertinet res ad fuos fines per débita mez dia perducere,cum finis hominis non fit in uita præfenti,oportet aliam con cedcre uitam,in qua homo beatitudiné aflequatur. Præterea hominis oz peratio,quæ eft intelligerCjCum ad immaterialia amp;nbsp;uniuerfalia fe extendat, indicat aliquid in homine immateriale amp;nbsp;incorruptible eflê,Dc quo diuer fi diuerfa fcnfere. Sed reuera nifi hoc incorruptibilc efle ponamus anima in* tellediuam,cam^ efle hominis forma, infinitos inde proucnientes errores euitare non pofliimus. Homo cnim fpcciem fortitur per hoc quod eft ratio »alis óe habens intelledum. Si ergo fubftantia intellcdualis non fit hominis forma, non apparet qualiter homo fpccie fuam fortiatur per hoc quod efl intellcdualis uel rationalis. Vnumquod^ enim\ forma fpcciem fufcipit. Et idco in homine ponere oportet aliam formam,^ qua efle accipcret. Sf ergo haec non effet forma intelledualis,homo à brutis fpecie no diffêrrct per hoc quod homo rati’onalis eft,bruta uero irrationalia.Quod omncs negant.

Præterea operationes ùitæ côparantur ad animam.Sicut adus fecudi ad primum. Adus autê primus in eodemprpcedittéporc adum fecundum.Si cut icientia eft ante adum cöfiderandi.In quocunc^ igitur aliqua uitæ opera tio inueniturjn co animam ponere oportet, quæ ad illam opcrationê com* paraf jfîcut adus primus ad fecundû, Anima cnim eft principiü uitæ eiusij opcrationum.Sed homo propriam habet ati^excellcntefupra quam cæte* ra animantia operationem. Quæ eftintelligere ôtratioanari.Hæc itac^ fua ipfiuscfthominis,quahomoeftopcratio, Oportetigitur in homineponez rehuius operationis principium informans hominê,quodlcilicetfe habeat ad intelligere lt;5(: ratiocinari,ficut adus primus ad fccundum. Omneinfu per ieipfum mouens cöponitur ex mouentc amp;nbsp;moto,mouet autem feipfum homo,ficut cætera animalia.Cum ergo primum principiü motus in homi* nefitintelledus öiuoluntas,hominem cóponineccflë eft ex fubftantia intel* ledualitanquâ ex forma,ô; corporetanquam ex materia. Itemfifubftan Cia intelledualis,quam uocamus anima, non elTct corporis forma, nulla ap* pareretratione, quomodo puer uel infans homo dici poftet, cum adhuc oz perationes non habeat intelledus, nec etiam appareret quomodo dici pof* kt hominemintelligere,! 1 homo non eflet aliquid compofitum ex anima dt corpore. Adioncs enim funt fuppofitorum.Intelligerc igitur lt;3e ratiocinari non eflèt propria hominis operado .Sçd alteriusintelligendp quæ ab homi* quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ma nchaberet

ne hiberet cOê dtftt’nâum.Nih for te cwtn Flatone dicatur hominc ex anirfs corpore non elfe côpofttum.Sed efle folam anima cerpon feue motoretf mobîh contundim-Quod fl qtîis concefleritjinfinius implif abjtur hqueis* Primo eoim homo nô enï animal ferjfbüe.Deinde fequeret poft dikeflun’ ar.imæ à corpore corpus eiust^ partes eiufdem fpeaei remanere. Recedét« enim motore a mo Widp^cies rnobilis non uariatur.Præterea hotninis cof pas non uiuerct per anima inteUc(âiuâ,ncc per coniundioné animæ intell^' â:iix homo generaretur. Mobile enim applications motoris ad ipfum nit' nnne oenera t. Vbi eroo effet hominis oeneratio Si ncc ipfa anima oeneri’ tur,nec corpus quod generaleft homo: Vbiergo patres: Vbi fill):Hæc huiufmodi abfurda urgét eos,qui penût anima intellcâiua nô efie corport* forma. Ciim ergo cognitio ueritatis fit obiedorû folutio.Et quæ dicuntani mam inteîlediuâ effe forma corporis omnes euaduntdifficultatcs, manik' flum eft hanceffe ueriflîmâ fentenriâ.Nonenim abfurdû eft animam intclllt;* duale effe corporis forma. Supremam^illius parte effe a corpore, ideft,ab organocorporeo feparatâ.Cum enim ipfa anima naturaliû fit formarû fu* prema â: immaterialiû ultima, non eft mirü fi utriuflt;j fapit naturâ cxtremi» ut fit partim feparata partim^ côiunda. Vnde aquibufdânexusmundiap pcllat,quod per earn îuprema imis in naturæ ordinc copuletur. Cum erg*’ ita fit,neccffe eft dicere ea m effe immortalc d: incorruptibûc. Omnis naiKj fubftantia intelledualis incomipobilis eft. Perfediones enim oportet cun’ fuis perfedibilibus habere proportioné. Propriû uero hominis perfediuU* ut homo,aliquid eft uniucrfale ôi incorruptibiîc. Quia ^pria eius perfedK» eft intelligere. Cum ergo intelledio proprie eloquedo uniuerfaliû incorru* ptibilumcç (ît, affercrc oportet animam intellediuâ incorruptibilemcj effC' PVâ'terea animæ humanæ perfedio in abftradione quadâ à corpore confi' ftit. Ita quod quanto magi's ad incorporea lt;5t immaterialia attollitur, tant*’ ampliusperficit. Fatuum eft ergo dicere camin/éparatione^corporeeor' rumpi,Nihil enim exeo corrûpitur in quo magis pcrfîcit.Ncc fimul poteß aliquid ad perfedionécorroptionem^ tenderc. Quod fi dicatur eius perf^' dionê in abftradione a corpore per operatione côtiftcre,corrupti0nemU^ ro per eius feparationé fecundü efte,inaniseft refponfto. Quia rcioperaô*’ ipfiuseffefubftantiamqdemôftrat,unumquod^enimprouteftopcraf,lt;5^ propria rei operatio fequicur propria ipftus naturâ. Non poteft igitur alicK lus rei perfîci operatio, nifi prout eius fubfiâtia pcrficitur. Si ergo homin*’ opéra tio,ut homo eft per abftradione â corpore perfidcur,nulla ration« cipoteft fubftantia animæ intellediuæ corrûpi, dum feparatur a cor Eft etiam natura infitû hominibus cundis,ut quodâmodo crcderc côpell**' turanimam eflèimmortalé,Vndenemo poteft finetitubationein lêntcflO* mortalitans animæ permanere.Quod patet ex folicita omniû inquifi tion^'

V E R I T. F I D. LI B E R L • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Omnescnttn homines natural! inclinan’oneóiuehementi quodamafiédu hoc inteihgere cupmt.Tum maxime philofophi in hac perfcruta tione uer/ fariattriti^ funt.De qua materia Poëtæ panter ôialij tam doäi quam indo di uaria côfcripfere.Si ergo deus natura nihil agunt fruftra hæc hominû tam uehemens inclinatio ôc naturale intelligendi defideriû uanum effe non poteft.Quod fi anima fit mortalis,profedo contra euenit. Quia non folum ioanis eft huiufmodi naturalis inclinatio öe folicitudojed triftitiæ deception niscjfométum.Cum ergo abfurdû omnino fit hoc deo ôi naturæ afcribere, pal'am fit ex tali defiderio animâefle immortalé. Quod ideo hominid deo infercum cd,ut fît de alia uita follicitus : Ad qua proficifcens uerp beatitudi/ nis finem tantûmo^^o confequi poteft. Et fie concludit id defideriû non efle uanûjed perutileâineceflariû.Quéadmodum ergo (utfuperius diximus) negantes anima effe corporis forma: Ita ât qui immortalitaté negant infolu billbus laqueis detinentur.Nam præter ea,quæ dida funt, difficile erit imb impoffîbile intelligere quomodo homo fitanimal rationale, libero^ arbû trio præditus,lt;3(: quâiuftis legibus delinquens puniatur. Quis fîteius finis, quæuediuinacircaeumfitprouidentia ♦ Côplurac^alia quæenumerareac diflerere prolixioris opens eflèt.Hæc auté omnia ex côtraria ôi uera fenten tia facillimefoluuntur.Sed quia alia,de qua nunc agitur,uita humanæ faeufi tatis metam excedit,hic pnmû claudcmus librû, Vt fublimius fidei tradanz ffpoffido accingamur.C^iia ubi définit ratio,ibi incipit fides.C^â fi ueram probauerimus,nulla de immortalitaté animæ fupererit dubitatio.

V M fuperiori libro de his tradauerimus, qux ratio nalt; turalis per fe caperepoteft, quantum huic intentionino» ffræ fufficere putauimus. Keliquû eft ut ad ea conuertaz mur,quæ ratione ipfam naturalem excedunt, ut tam per hpcnaturalia,quâ per ea quæ aChnfto fada funt,fidem chriftianam uerilTimâcfle oftendamus.Et quia prpfentia melius quam præterita cognofeuntur, facilius^ præteritis quam præfentiz bus fides abrogari poteft,primo rationû fundamenta ponemus in his, quæ cumquotidie inecclefiabchriftianis fieri cernanturà ad fenfum pateant, negare nemo poteft. Loquor autem non de malorum chriftianorum operiz bus,quiporius ab ecclefia feclufi funt;Sed de his quæ b bonis fiunt, qui non t. .i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M 5 tantum

tâtum nomine fed openbus iuntchhfliani. Deinde rationes adducemiis fu* pci- bis ft jbüitas^qur gefsic Chriftus,lt;5(: quæ omnibus explorât!fsima funt» Præfentia liquidé præten’tis fidem aftruent maniamp;ftâ» Quia uero principe' hs efil’dus^ad que omnis ecclcfiæ tendit inftituüo,eft lufticia ôi irreprehen* fibilis uita dicentc Saluatore noftro,cgo ueni ut ui tâ habeant,â: abüdantiuî habeant. Primo probabimus Chnfti fidê eflè ueram per rationes in ipfa bo na ehr« ftianorum uita.Secûdo in huiufmodi uitp caufa.Tertio demû in eiu« cffedu uerp fundatas^dt m bis omnia ferè,quæ in ipfius dei noftri ecclefia tni Iitantenuncfiunt,fuoordinecôpledemur. Alilt;}uiuerieffereligionê. Cap. i. VT igi£ præcedétibus fequentia cöneäamus,ex bis quæ dida funt» necefle eft quéiibet hominé confiten alïquâ in terris ueram eflè ligionê, Rdigioné autem uocamus debitû cultum deo exhibitun’ tanquâ uniuerfali omnium principio ô(. gubernatori. Omnis enim eflêduJ quendâ exbïbet fuæcaufp cultû,dum ad earn fefe conuertés ipfam^ quoda' modo inuocans ci fe fubijccre ac (îmilé efficerecona6 Quod nihïl aliud qua rctribunonë quandâ bonoris oftédit, ut ab ea magi's magis^ pcrficiat. Cu crgodeus fit uniuerlalis ommûcaufa, aquo cœlû dénatura ati^omnebonU cft,Patetinbominenaturaléinftmâûefleoportere,utfeaddeû conuertcflS ipfum inuocct,cilt;5 le fubijciat,âe quoad poflîtei fimilis fiat,ôe ab eo perfici^ lur.Qiiod nihil aliud eft quâdeum colere.Cumergo naturalis inclinatiou^ , na efle non poflit, necefle eft côccdere aliquâ inter homines ueram inuenif* religioné.Àd hæc,cum ad ipfum deum colendû ficut omnis eflêdus adfuî caufam homo naturaliter indinatus, rationalis fit, fui«^^ arbitrij, non agituf quéadmodum cptcra naturalia.Sed feipfum agit. Et quia in muleis natural ratio deficit.Si propterea tantû homines oberrét,ut nullus adhucuerus cultus inueniat,auferatur oportet ab hominibus dei^uidétia. Cum in bo^ quod perneceflàriû de naturale eft,eis minime prouideat. QuandoquidetU per uerum dei cultum ij ad fuum finéperducunf.Hocautéfuperius planbr« dargutû eft. Item cum Iciamus omnç hominum genus in quolibet aruo tau’ exado quâ prælênti fuifle diuino cultui diuerfimodp deditû,hoc eflè natuf* inditû certum eft, Naturale cnim eft,ut alias diximus, quod omnibus Ä o* j mni tépore conuenit. Si ergo nullus habeat in mundo uerus dei cultus,6^ ftra fit oportet hæc naturalis hominis inclinatio. Cum ad fuum ftné peru«' nire non polfit.Ex quo lêquercf ipfum deum magis irrationabilibus creat’J ris quâ rational! homini prouidilîe. Præterea cum omnis caufa quoad fî^ poteft in fuum eflfedû bonitaté fuam perfedionem^ transfundat intenden* eum modis omnibus pro captu rccipientis fibi fimilé rcdderc ôe ad fe trabc' re. Deus cum fit fummæ bonus de prima omniû caufa proculdubio p^^' dioni hominum,quorum gratia omnia naturalia inftituit,prorfus intendit' Cum igitur ipfius hominis uera perfedio in fubqciendo le deo de in eo

• randopotiflîmeconliftat, quoad religi’onem maxime pcrdnet *Hinc fequi' tur alïqüam in mundo ueram reh’gioncm dan’oportcre.

Vm ante deus poflit dupli'cicer ab hominibus uenerari,fpincu uide licet dt corpore,duplicé quo^ cukum ponere debemus. Interiors fcilicet extenorê.Intenorê dicimus eum qui deo per operatïo^

nem intelledus ót uoluntacis exhibef. Exten'ore uero qui per corporis offii cia cenmoniaslç óe facrificia impéditur.Cum igitur matena fît propter for inam,nemini dubiüeftexten’ore cukumad ïnten’oréordinarieïi^feruirc. Interiorc aucé uerû dei’ cultû dicimus eflê redkudiné ac perfedioné uitç ho minis interioris qu^v deus maxime honorai. Quod fîc^bamu$,omnis caur fain fui perfeâiôe eflêdus maxime honoraf. Vnde artifices in operû fuorû côfummatione pbantur,nullus aûe effeâus homine nobilior inuenitur,qui quâto perfedior fuerit,uco magis fuâ caufamjd eft,deû honorabit. Eo aût perfedior cric quo fandius uiuec.Sâditas uero eft intcrioris hominis perfe/ di a,qua eciâ totus homo perficitur. Ergo-in bona ât pcrfcda hôis uita deo præcipuus honor perfoluit.Et fie uerus à integer dei cultus eft ipfa optimi uiri uita lt;3^ operatic in deû relata. Item deû non fold ppter fe ueneramur ôe colimuSjfedut abeo etiâ felicitate lt;3e qux ad hominéfpedât,bona côfequa» mur.Cultus ergo dei uerus eft mediû ô{. difpofitio ad h^c bona côfequéda. Agétixfiquidédifpofitioné fubicdiexigût. Cü ergo manifeftû fit ad ipfam felicitate huiufmodi bona a deo impetrâda multo perfedius hominé per bonâ uitam quâ per facrificia cerimoniascç difponi, conftat uerû dçicultum efle reditudiné uitæ.Præterea cum deus non fit corpus fed adus purus,ho* mo per reditudiné cordisq? puritaté fit deo fîmilior quâ per adus exterioi resjöe ideo perfedius deus fpiritu quâ corpore colif .Spiritus em eft deus,ôc eos,qui adorant eum,in fpiritu â: ueritate oportet adorare.

Vila auté uita melior ôd fandior quâ chriftiana inueniri aut exco* gitan’ poteft.Nam inter cûda uiuentiû genera, ea quæ folâ anima habet uegetatiuâlt;ut plantæyinfîmû uitæ gradû fortiunt. Anima/

bum auté uita mukis diftinguif gradibus,quorû alius alio perfedior eft.lllc em uitæ fenfibilis gradus perfedior in animlibus eft,qui cognitionis fenfibû lis eft magis particeps .Cum auté intellediua cognitio fenfibiléexcedat,per fedioremuitæ gradum hominibus quam brutis tribuimus .Inquibusetù am diuerfos uitp gradus quo ad perfedioné non quo ad eflentiaponimus.iï losenimquiratione duce in omnibus operancur,ijspræferimus qui fenfî* bus obfequentcs ratione poftpofita tota uia aberrant, quia quanto magis uoluptatibus addidi ab ea recedunt,tinto minus participât hominibus, brutis effïciuntur fimiliorei.Qui uero magis rationi inferuiût ôe concupifcû

bilem partem coercent, plus homiru’s habent quam brun. Cüm çrgo ü1îgt; hominis ïït brutorû uita prpftannor,haud dubiû eü, quin inter homines iHi fuperemineât,quirationé domina,ampledütur. Vbi eciamgradus inter uarij diffêrunt. Cum enim amplius intelledus per cogitationéâ: amoré uc' ritatis fpirituahû rerum quâ corporearû, præfertitTi ueritatis de deo cognv tf perficiatur,quâtoquis magisrelidiscorporalibus contêplatione d: ati^® re ad fpiritualia diuina euehitur, tanto magis pei ficit eius intelledus,^ perfedioré nancifeitur uitâ.Scd uita chriftiana ad hoc potiflimum tendit,ut pofthabitis creaturis omnibus tam fpiritualibus quâ corporeif per conteiU plationé âi amoré fc totam in deum trâsfundat, ôi fiatunus fpiritus cû dcolt; Cü ergo potior inuenirinequeat uita quâ hæc, quæ hominêfuo principi«

ultimo ßni côiungit,patet nullâ uita chrifliana earn melioré. Prætcrea r« da hominis uita,ut homo eftlt;ut fupra iam diximus)pro ipfo rationis modo f ftimat. Quanto ergo rarionabilior uita fuerit tâto dignior iudicabif. QuJ* re cum ueri chriftiani nihil omnino côtra rationé agere uelint fateri necelfe eft inter exteras gentes ac nationes nullâ chriftianæ uitæ eflè præferendatn« Item bona hominis uita ad contemplationé dei tendit amp;nbsp;ad cam ordinatuG in qua purgatiflima métis ferenitas exigitur.Humanis nan^ paflîonibus Ä aftedibus fubiedus minime aptuseftcontéplationi rerum diuinarû. Atnul^ la uita inueniri poteft,qup liberiorcm purgatiorem^ reddat hominê quau’ chriftiana.Cum rclidis omnibus foli deo fefe coniungere laboret. Ergo nul la huic dignitateatcpexccllentiapræftat.

SFducmeliusoflendamus chnftiana uita meliorê inueniri nonpoflé. Cum duoadbonâuitam principaliter requirâtur, uidelicet finis bo* nusjd: quæ adfinéfunt cumipfo fincproportionchabcntia,demon' ftremus, primo nullû finem humanæuitæeo,ad que tendunt chriftiani, dalt; ri meliorê nec magis rationi confonû. Deinde ea, quibus ad eum finem ab cis perg!tur,perfcdiflîma eflê probabimus,d: cum ipfo optimam habenti* proportioné. Quo igit adfinê patet. Nâ duplex eft hominis finis,uidclieet finis cuius,lt;5i: finis quo,hoc eftipfares adquâtenditur,eiuslt;ÿfruitio.Cûig* tur nihil præftantius ac melius deo poflît excogitari « At^ chriftiani huma' næ uitæ fine ftatuât deum,cuius graoa omnia faciunt, perfpicuû eft quo ad hoc nullum finem inueniri pofte meliorcm. Fides quoque ad uifionem d£ fruiti’onem demon percreaturas fed per elT’ntiam afpirat. Quo nullus p«^ fedior adus rcperitur.Cum enim per apertam uifionem amp;nbsp;fruitionem deo coniungiturhomo ultima confummatione perficitur, fupra quam nil ativ pli us optare licet, cum deus fit bonum, quo nihil maius excogitari poteß« Felicitatem uero humanigeneriseflê apertam dei uifionê ualidis arguit ralt; tionibus.Iamenim fupcnusprobatûefthominê inprælcntiuita bearino»» poflê»

VE R IT. FID. L IBE R IT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qj

poflc.Dum ergo beatitiido hominis lît uentatis contêplatio, hgc expedan da eft in aha uita.Si iiero in futura uita ponamus humanæ uitæ fine eile con-* templationé primæ ucritatis cognitç non per fpeciem propriâ fed per effê/ dus inukis afficiemur difficultatibus. Primo enim nô apparec quomodoin huiufmodicontéplationc humanû poflît defideriû prorfus quiefccre. Sie» mm anima rationalis a corpore feiûda effedus nonfolû materialiû fedfpiri/ tualium quâ immaterialiumc^ fubftantiaria cognouerit,aut perfede^aut im/ perfede laanc cognitioné habebic. Si impcrfede, inde quolt;^imperfedâ de deo cognitioné contéplationem^aflcquet.Cum ucro omne impcrfedû fu am appetat perfedioné, fient materia forma amp;nbsp;turpe pulchrû, in eiufmodi cognitioné fîbi non fatisfaciens anima quietêreperire non poflet. Quod ex hominû patetftudio quorû intelledus in cognitioné confufa minime quie/ feens omni opera ac labore ad perfedâ cognitioné peruenire contcndit.Sin aût perfedâ obtinuerit illorum effêduü cognitioné, moxdeiiderabit eorû cognofeere caufam,quia omnes homines natura feire defiderât, à feire eft reicaufam cognofcere.Quod aût naturale eft,auferri non poteft. At cum or mnis motus naturalis in fine qua in principio fit uelocior,tanto uehemétius cognitioné caufædefiderabitquâtoperfediusipfius effèdus cognouerit. Nö liquet ergo quomodo naturale hominis defideriû,nifi deû uideat,poflïc omnino quiefcere.Quod etiâ hoc batur experiméto.Cernimus enim nul» la rc finita animi capacitate impleri poflezPofito enim quocun^ fïnito intel» ledus nofter aliqd ultra femper apprehédit. Vnde præfuppofîta qualibctli nca finita numeroc]^ finito,nunquâ fuperaddédifacultas in animo terminaij ôthæceft ratio infinitiapud Mathematicostâinnumeris quâ in lineis aug» menti.Cum igit cuiufeune^infra deum fubftâtiæ amplitudo fit fînîta,intellc dus nofter donee diuinâ fubftantiâ attigerit faciari non potcft.Quippe quae fola cum fit adus purus,ut diximus» nullo circunferibit fine. Rationabiliter ita^poni nô poteft aliû humanæ uitæ fine deberi quâ eum, qué fides noftra decernit,hoceft diùinæ effentiæ uifioné, Ipfum uero deû efle ultimû in quo anima côquicfcit luce clarius eft. Omnis enim motus natur alls ad aliquem ledit ultimû terminü,ad qué cum peruenerit mobile quiefcit.Cum ergo in/ fia deum nulla humani cordis fubftâtia terminate defideriû poffit,dicimus quod folû quâdo deû de facie ad facié intuebit,tum demû uere qefeet. Quâ» doquidé cû nihil deo fitmaius, nihil prorfus ad 1 atietatis cumulù accedere poterit.Necÿ inferiorû defiden'o afficiet,turn quia penitus ea nihilipendet eo quodfiniti ad infinitû nulla fit proportio.Tû quia nihil eft in ullo eflfedu, quin excellentius in prima caufa inueniatur. Atc^ita nihil ei defiderabile de» crit.Tum quia intelledus nofter exadiflïmcperficictur,ex quo enim ad fu» premum intelligibile euehetur, proculdubio cætera intelligibilia, ad quæ naturaliter inclinatur facillime apprehendet* Quamuis enim fenlûm excellent

cxcdïcns fcnübdccon-urt'ipjt^contratamrnexccllcnsïntelïi’giLilcpcrri*^ mtdîcâum. SciendtRTïcfiaotemquodcunideusfit jnfinitus öecxtra^^*! lushbn fubftïniïr ordïnetn^tnteïïcdus noflcr propria ipfius uiituccad fif eflêndx ujfionctn eleuarenon potefl^d aliqua nou a requiriturdilpo^* tjo.Quâ noÖrt Thcologiiglorif Ïamen appellanc,quod purgaceawliïjct^'’^ mæ deus inl^nd(t,ut fuç habile reddat ujïioni,iêmper enim neceflarij« de»»* occurn'c.Nelt;j poteö quiequa lupra fuas uires atCoHi, nifi «ius uirrosfopö’' na ope adiuuecur: Ad ip(ius autc dei uift oné uigor per folam UiminisinoeS^ ÔUS natural » inten(toncmin«nefuffici t,propterca quod intéfio formçcafl* non o-ahic ad altenusfpedei opcrati one. Qualiseö dei uifio ereato intell«' dui cóparata « Oportet igitur augcri uirtutc intdlediuapcr alieuius ddpofitionisadeptionc.Qualumenglorjpnuncupamas.amp;cquoliquetqi»* uerequan'c^ rationabilj'ccr fides nolira de humanæ uitæ fine lenti'at »à qu* facileotnnes côtrouerfiarum cxplicet nodos,quibus alij Iccus opinâtes n^ dplidcer ai^ntunConflat^tur fiue de fine cuius ,fjue definequoloqtH* nMir^nulkitnmcÏioremraöooabilioretni^inueniriautexcogitaripoflce®! quetn rel^ochnBianaprædicatiamp;obferuat.

£ medio quolt;^ ad cómemoratum finem perueniendi diflérctes fi* aie oöendcmus nullum ei,quodchriftianafidesairCTjt,cöfemf*' cionabib'terpoflê .Nam quod aliquouelaliquibusmedi^adfin^ id eß,bcatitodlt;hembomoperueniat. (Cumdcus amp;nbsp;Tuturamhilagantfi«’' flra)nemani efi ambfgendtim. irunraenimenedtciturquicquidadeuir^ tiem,adquem ordinatum efi^pauenirenon poteO .'Queadmodumfrufi»^ quis uirtutem habeMmotiuam ad motum exercendum^deficienttbus met» bns. Cum ei^o natura hotran^beatitudinem appctant,profedo fubÖJ* dümedijsinanihocflagrabuntdefiderioadeamquandoc^peueniendi.lt^ queaVquodmedium danoportet, quo ad dei uifionepoffithomoperufl*»' re, Id^chnffiani efle dicuntpuritacem cordis gratiam^ diuinam fupejngt; turaHterinfulamipfamanimamomniuirtuteperficientem« Cordisuef* puritatem effe medium cranfeundi ad ueritans primae contcmplaticMie»»’ nemo poteft negate .Oportetenim fincmcummedijs h^Tereproporfl^ nem. Ad ipfius autem deicogninonem magna exigiturextafis, cum fitfi* tdligibilium fupremumextra^ omnia fenfibilia. Idco^adid neceflariadî exquifitifllma animi purgatio,iden,^ ïênfibiliumamore ôi impbcaöonea^ inuifibilium cognitionem amorem^ cleuatio.Purum enimdidtur quod i» fèriori naturæ non admilcctur. Cumeigo intelledus nofleraboigao® fit corporeo feparatus,óe anima noflra fit fubftano'a rationaJis, quanto Ié magis à corporeis abOrahit rebus diuinifqueconiut^*t,tanto puriore^ fiatur« Qmcquid aufiem philofophi de cordw pt)rttate,de uirtutibuf

V E R I T. F I D. L I B E R IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

amp; probatis moribus fanxerunt, non tantum exequitur ac docet chtifti’ana rehgïo/ed multo perfeâiora documenta ad cor fandius punficandum in* uenit.Nonenimpun'tascordis, quæ naturah'terabhominibus cognofcK^: haben poteft/ufficiens eft medium ad fînem prædiximus obtinendû^Nam qiïïcquid aliciiius naturæ limites excedit, ei nifi per altenus adionem adue/ Dire non poteft.Sicut ôj: aqua niïi’ aîio mouête furfum non tendit. Vïdere au tem dei (ubftantiam,ut in præcedenti capitulo difcuflimus, omnes naturæ creatg limites tranfcendit.Ideo^cumunûquod(^intelligatperfuæfubftan iiæ modû, ut quis diuinâ eftentiâ uideat propna uirtus ad punfîcandû non riifficit,nïfï aâioné fupenon’s mrtutis adiuueê.Reditudo igïtur uitæ de qua philofo phi difputarût,ad hâc beatitudinê infufficiés eft. Hinc nô immento Chnftiam gratiâôcuirtutesadeo fupernaturalitermfufas ponunt,quippe qui nulli in neceflarijs unquâ défit, ut per eas homo purgatiflîma acie ad dt nem diriga£ optatû .Quod prolixion fermone probare huius opens brcuû t3ti,cui maxime ftudemus,minime côuenit.Cum præfertim in Iibro de fîna phcitate uitæ Chnftianæ a nobis pdito fan’s aperte monftrauenmus uitam ^Chriftianânon ab amore natural!,nee ab imaginatione,nec\irationetant5 natural!,nee abm fluxu ccelefti,necpab aliqua Ipirituali'creatura. Sed agra/ tiadel Jd eft,'a dono eius fupernaturali’ter infufo den’uare. Ne idem ergo fae plus repctamu?,legant quiuolunt librû !llû,â: intelligent uitâ Chriftianam effe perfedifli mu mediü ad fine huius uitp perueniendi.Ex quo fequi€ nulla inueniriaut excogitai i pofte uitaipfa Chriftiana melioréatq^omniexpar teperfediroem.

SIergo^utprobauimus?oportetaliquâinterhominesuerâefl'ereligio nem,quæ in reditudine uicx confiftit^cum in hocChriftiana rcligib cundas excellat,necefte eft eöfiter i earn efle ueriftimâ, per eamcj deu non minus exterius qua interius rediflîme coli.Quia cultus exterior chrifti* anæreligionis aut effecit aut fignificat interioré, Quod ft interior uerus eft manifeftu fit exterioré efficere uel figniftcare ueritate.Cum ergo aliter altei rirefpondeat,uerus eft cultus exterior. De quo inferius copiofe magis trai dabimus.Colentibus itac^nobis deum primo propter meritam eius hono/ nsexhibitionem,deinde propter beatitudinem impetranda,fequitur quod chriftianis uere deus honoretur, ôt ab his beatitudo expetatur, quodlj ad earn tandem omnino queant peruenire. Ideo qui chnftianæ uiuendo ullt;$ in finem perfeuerauerint, beatitudiné fibi tuto polliceri poflunt. Cum diuinä infuper puidentiâin rebus humanis aperte fuperius moftrauerimus, cuius eft per débita media res ad fines fuos dirigere, nullumc^ mediu chriftiana ui ta perfediuspoflîtinueniri ad beatitudiné obtinendâ,dubitare nullo pado debet,quifqs chriftianp uixerit^cû chriftianp religionis cultus ueriftïmus fit) quin

gareeflc luQum fas noneft,Chnftianf reli’giom's homines, qui del mandat* feruauen’n£,penrenon poflunt. Deus enim omnium caufa omnia adf* nesfuosmcuens,autali’quosmortalium,autnullos,adbeatitudinem perdu cet.Profedo nullos di’cere non licet.FruHra nanq; eflet homo, lt;3d hinc pluf* fequerentur abfurda,ut ex præcedentibus manifeftum eft. Sin aliquos.Iurlt; Chriftiani,quos homi’num efle opti'mos nouimus, non funt pofthabendl.

Nam fl Chriftiani pietate óe religi’one ceteris fandiores optato bcatitud^ nis finedcftituantur, profedo nulli homi’num ad eum pcruenient,quia ftid quodmagisefle uidetur, non eft nelt;j quod minus, Chnftiam autem mag’» 1 uidentur fore beatitudinis compotes quam reliquihominu.Quia,utex ptf didis patet, funt ad cam capeffendam propinquiores.Keligio ergofideslt;)j Chnftiana omnibus eft alijs præponenda.QuodfiChnftiani in huiufmodt reli'gione fpe fua fraudetur,di’cere oportet nullam clïe talcm bcatitudinctfl» Sed fabuloliim accommcntiaum quoddam,quandoqui’dem in natura uid» mus omne agens ft minus impedi'atur,i’n materia bene difpofita forma perI'ntroducere.At bonæ ui’tf finis ôi ultima ei’us forma eft I’pfa beatitudo» ad quam nulla ui’ta melius quam Chrifti’ana diTponitur.Si ergo huichabil’^ ri expetita no datur beatitudo,profedo nulla homim’s cn’t,quia(ut lam pr*’ batum eft^'alia homim’s beati tudo uere efle non poteft. Atlt;j it a nullus omnt' no huius uitae ultimus dabi’tur finis .Cum ergo finis fit régula omnium,qu3S a d I’pfum ordi’natur, fequeretur hominem eflè animal omm’ prorfus ordi’n« carens omnium^ mitern’mû,qui cafu uiueret omni proui’dentia deftitutu»* • Quod putare maxime abfurdû eft. Vita ergo Chriftiana,id quod nobiserat probare propofttu,pcr ueram rcligioncm ad beatitudi'né certiflïme tendit

Vando ergo oftendimus ueram efle Chriftianam reli’gionemt* rationibus in bonaChnftianorum ui’ta perfeda^ pofitis. Nun^ j accedemus ad huiusui'tæ caufas,!dcm confi’rmatun’.Pri’ndpalt» autem uitehuiufmodi caufa eftlefu Chrifti fidescrucifixi achan'tate form* ta,id eft,qu3e per diledionem operatur.Di’cente facra dodnna: lufti’oa drt eft perfidem lefuChn’ftii’nomnes amp;nbsp;fuperomnesqui’creduntincum.Etfi' neftde impoflibileeft placeredeo.Di’cimus autemfidemChnfti’forma» cam,qua credimus ipfum Chriftum crucifixum efle uerum deum dt ucrutu homi’nem,filium dei unum in natura cum Patre àSpi’n’tu fando, in perfo' msq’diftindum * Quern fupcr omnia dili’gimus.Fides ergo cum amoreirt Chriftum,eft commemoratæ ui’tæ caufa. Quod autem ita fït,quotidiani docemurexpen’méto.Quod ueronotiflimum eft,negannequit. IManibul fiquidem quodammodo attredamusI’ta fe rem habere. Quia Chnftianiint uidemus expen’mur tantum in reditudine ui'tæ, quantum in fide Chnfii econucrl®

cconucrfo proHcere,cum hæc inter fe mutuo couertantur, contra quolt;^ in utrocj deficere pariter oportet. Ex defeâu nancß bene uiuendi Edein for/ matam deperditum in perfpeximus,0t econuerfo.Si eiufmodiergo pej lpigt; cimus in Humana uita effèâum, quem poft aduentum Chrifti ad hxc ulc^ tempora perdurafle homines turn luo quam alieno periculo didicere, idqi palamChriftiani omnesatteftanturlt;Sd prædicant,iure ineo philofophari debcmusex admiratione tantæ rei caufas inquirentes. Qucadmodum Phu lofophiinfpedisrerum naturalium effedibustumeorum caufas ignoran» tes admtrari primum,dehinc ex admiratione philofophari cceperunt. Pri/ moita(^,elE-’duslua caufa perfeâioreflenôpoteft,cum cuiuslibeteffedui perfedio a caufa dependeat * Siergo reditudoac ueritas uitæ chriftianæ, quæcundispræferéda eft,pendet a fideChrifti.Impoflibile eft ipfam fidem non efle ueram.Si autem eft uera, feqnitur Chriftû uerum efle deum, quod chriftiani affirmiri t,eius^p ueram efle religionem. Impoflibile item eft bo/ num li malo lt;3^ uerum'a fait ci tanquam a caufa per fe dependcre, malü enirrt prout malum /imiliter à falfum proiit falfum,nihil eft.Si ergo fides Chnftl eflet falfa dt il|ius amor malus,certe reditudo uitæ chriftianae tarn bonæ ah ea per fe non dependeret,uti uidemus.Item fi fides Chrifti efletfalla, nullus error pofletmaior inueniri.Nam dicere hominem crucifixum efle deum^ft non fit uerum, extremæ dcmëtiæ eft cum ergo uita chriftiana perfedi flima fit,ücprædiximus,quomodo tanta uitæ perfediofiuereditüdo poteriPa maximo errore prouenire v Cum omnis reda uitæ inftitutio deriuetui a re/ ditudineintelledus,dlt;omnis error in affêdu ót operibushumanis ab erro/ re illius obliquitate^ procedat. Quanto infuper aliqua natura meiius eft dilt; fpofita,tâto fufceptibilior eft formæ perfedioris, forma autem amp;nbsp;perfediö noftri intelledus eft ueritas, eius autem difpofitio ad ueritatem fufcipiendâ puritaseft cordiscçfynceritas.Ideocj quanto fuerithomo'arerum Humana rum atfedu purgatior, tanto magis ad capeflanda ueritatem réljciendamcç quam facile difcreuerit, falfitatem præparatur. Sed nullam difpofitionenl ac purificationem chriftianæ parem inuenire pofte probauimus. Si ergo eflctmédaxhæcfides,id fane chriftiani multo promptius atcp clarius quami alij Confpicarentur. Cuius rei oppofitum cernimus ♦ Quanto enim fandio» res indies efficiuntur,tanto eam conftantius affirmant. Contra ueró ex prö fedu fidei,uitæ perfedio pariter augetur. Ex quo fides falfa efle non poteft. Præterea ficut deus tanquam primus motor amp;nbsp;prima caufa omnia mouet attj producitin rebus naturalibus óe corporeis * Ita ctiâ in fpiritualibUs fefe habet.lpfe ergo eft qui humanüm mouet intelledum ad ueritatem. Nemo autem dubitare debet quirt deus üeritatis lumen,praefertim circa neceftaria ad falutem ijs clarius impertiatur,qui per uitæ fandimoniam magis funt di fpofici« Quêadrnodum fy nceri chriftiani^qui fi in fide err arent, nullam pr

erronbus capti relmquerétur.Quod a prouidentia óe bonitate dei alieniiJfl eft.Finis infuper eß rario corutn, quæ ad ipfum finem ordïnantur. Ideo q»* peccanti'n fine in his quæ ad eum perducunt,eos peccare necefle eft. Finis enïm in rebus agendis eft ficutpnncipi’um in fpeculatiuis,cum ergo chnfti’ ni non errent m hïs quæ ad finem fpedant,id eft,in reâitudme uitæ, ïmb cS tens longe antecellant,fequitur quod etiam in fine non errent. Sed eoruin fi nem eflèChriftum omnes certiflimeconfitentur.Nam ÄfimillimiChrino fieri nïtuntur, óc ad eius fruitionem totis uïnbus ire contendunt. Qnema^ modum ergoipfi ueriflime afleruntChriftum crucifixum efle deum,cóclö' dendum eft.Præterea deus in omnibus ordinate procedit, propterea quo^ omma faciens fapienterinfenora per fupenora gubernat. Hinc nobiliori^ bus effedibus nobiliores caufas præpofuit,cû femper cportcat caufam (uo cfiêdu efle perfediorem. Nullus autêinter homines effedus nobilior inufi nitur quam uitachriftiana.Necefle eft ergo taléeffêdum a nobiliflimacau* fa prouenire.Cum autem eum uideamus totum Chrifto emanare,confits ri neceffeeü Chnftum efle nobiliflima caufam.Caufæ infuper fecundæ fuot inftrumentaprimæ- Cum ergo uita chnftiana bChrifto tanquam acaul* proficifcatur,fatendum eft Chriftum hominem crucifixum eflê primæ caJ iæinftrumentum ad producendûhunceximium chriftianp reditudinisefi® öum.QuodfiChnftus deus noneflet,quéadmodumfeipfumprædicauib » nullus ucic^ homo eo poflet fceleftior aut execratior inueniri, Ätlt;j it a deus ad effedum optimp uïtæ producédum peflîmo uteretur inftruméto. Quoi efletueheméter abfurdum. Item quâto effêdus fuæ fit caufæ fïmilior, tanW amplius perfîcitur. Quia eius perfedio eft per pquïparationem ad caufatH» Videmus autem quod quanto quis Chnfti ueftigia magi’simitatur Ä eiuS in uita fimilitudinem exprimit,tanto fit fandior dé diuinior.Hoc autem nime fieri poflet,nifi ipfe Chi iftus uerus deus eiusc^ fides uerilTima eflet.Pi^? terea ex elfedibus cognofcimus caufas,utex ipfis experimentis mcdicinaS' Cum autem philofophi lummo ftudio elaborauerint ut nobis bene uioen^* régulastradeient,in paucistamen eos uidemus àlongoirixtemporep)''’* i feciflê.Nec^ id etiam in maximo ipforum apprime philofophantium nun^^ ro fine fide Chnfti eflêcifle, quod in multorum congregatione fideliutn omni hominum genere à utrocj fexu tam in pueris quam in mulieribiis^^^* leriter ôi exade chriftiana peperit difciplina, cum nulla fit philofophiccin' ftitutionis ad chriftianam comparatio,(iue de moribus fiue de religionet’'^ detur.Quidenim mirabilius eft quam quodfceleftiflimus quiflt;^(ficut inoi*' mens tam prpteritis quam quotidianis docemur exemplis^ mox ut ad ftum crudfixum ueraciter conuerfus fuerit,nouum prorlus induit homm^»

VERIT. FID. LtBËR It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14^

feus amp;nbsp;liberalis,ex incontinente öc luxuriofo continens amp;nbsp;cafus. Ac clcgt; ' mum^quafi pro fmgulis uitijs mox antidota uirtutum falubem'ma imbibit« mukiplici bonorum fœnore præterita mala diluit atque compenfat, quod æque nunquam ulla philofophorum feda impetrauit.Nêceflario itaque féi quitur Chnftum efle caufam principale feu inftrumentalem ac certain mo* rum confummatg uitó medicinam.

SAcrae infupcr fcriptüræ lcdtö,aüdïtüs ói meditatio cd cbriftianæ ui* tæ caufa,noftræque religionis fubdantia. Scn'pturæ fiquidcm ucriz tas fidei eft obiedum. Idebque poft argumenta fuper Chriftifidetri extruda, ponenda ilia fünt quæ ex uî facraï fcn'pturæ decerpta fumuntur* Pnmum feimus quod de futun’s eontingentibus non eft determinata uc» ritaSjde quibus nelt;$ ars net^ fcientia efte poteft.V nde b præclarïflimis ôc fà pientiflîmis philofophis deterrninatumeft/utura contingenria a nobïs co» gnofei non pofle^fed hot tantum ad proprietatem diuinam pcrtinet.DeuS enim,cüm fit æternus, omnia fua ætèrnitate compleditur omniacgfunt lus oculis nuda aperta. Homines uero ncquaquam præfcirc futüra côtiri genria poflunt,nifi cis ab ipfo dco reueletur. Cum itai^facra fcrlptüra cutrt tibique,tüm maxime in ucteri teftamento futura contingétia, ôi âd liberum arbitrium fpedantia nort modo generaliter,fed partculariter etiam prpnurt tiauerit,nequc folum unius annni aut dccem,fed centum uel mille^duorum quoque ac trium ôi quatuor millium annorum uaticinia prodiderit eorum* quærtontantûHebræiscontigérunt amp;\Chriftociuslt;^ ecclelia geftafunt^ ledquæ omnibus fer'egentibus^regnis Aflyriorum fcilicetChaldæoriâi rerfarum,Medorum,Græcorüm,Romanorum, ac aliarum nationumuel profperâ uel aduerfa acciderunt. Etficut multo tempore antequam fièrent prœdida funt^ita ad ungucm poftmodum éuerterunt. Necefle eft confiterf has feripturas a folo deo,non ab hominiâ (olcrtia ôe ingenio prodtjlTe. Quai Uero adhuc implenda expcâantür,cx argumente præteritorum,in quibus inuiolatâ ueritas emicuit^pro certis habenda funt. Atque inde colligere fa» eile poflumus deum optimum non paruamhominibuscuram acrebushu/ manis prouidentiam adhibére. Præterea cum deus ( üt diximüs) fit folus futur orum contingentium praefeius non poteft alicuiushominis fagacitas ô: induftria magnorum uirorum ac regum gefta ôc bella üaribfque homv num cafias ita difponere ôi feriatim ordinare^ut fint figna futurorum quont» am hominis arbitrio ôc uoluntati non fubtjciuntur. Sed præter illius fpem alios ôd alios pier unque fortiüritur euentus. Solus ergo deüs ftatuere poteft Ht aliqua ab hominibus fiant « quæ futurorum temporum gefta prorlus fi» gnificencVidemus aûtin facra pagina quod qua:cunlt;$in nouo teftamento

hadcnus tfââata uel traâanda funt,inpnfcofeu ueten teflatrento efFgi^' ♦ Nee poteft rationabibter dici has inten pretationes à chnßiams exortas amp;nbsp;ad libitum coaptatas. Quia in tanta re rum äi tetnporum uarietate,multipliciqüe uerborum pofi tione atque auto rum diuerfitate non poflet^ea ueten'steftamenti ad nouum uniformitas lO* ueni‘ri,nifi aliquis intelleäus fingulis temporibus fimilia compegiflet ,No0 enim hoc cafu faäum dici poteft. Cum nihil in his diflbnum, nihil impertt^ nens,nihiïdiftradum inueniatur. Sed omnia pari tenore'a fupremo ad minJ mum penitusconcordent,quodqueobfcuræ inaliquo locotadumeft perte in alio declaratur,ita ut uniuerfa facra feriptura feipfam aperire plane uideatur.Hoc fi iilius ignaris minus innotefcat,fecus ipfius faeræ feriptur^e fedulis Ä: pi’s perferutatoribus euenit, qui de fyncenflimo fonte ueritatisi’’ ngationem mellifluamhauferüt.rieigitur,humiliter,cafte,öimundeean’ adeant,qui ueritatem nofle cupiunt. Et fic nobifcum proculdubio fentient» Quamobrem huic foh feriptur.r allegorica competit expofitio, quia ea la adeo^'afuperccelefti lumineemanauit.Allegoriam autem dicimus neu fabulofam interpretationem more Poetarum (nam ót nos parabolas expo' nimus,nec inde allegoriam fumimus/fed fenfum parabolicum à literalen^ uocamus, cum in fabula ôi in parabola non fit intentionis noftræ ea lignilw care^quæuoces ipf^ perle fonant,fed ea duxtaxat, qu.vper concepta iuh n plis uocibus intelliguntur. Allegoricum autem fenfum eum appePamuî, i quihxctria habet,utfcilicet primoiuxtauocum fignificationem hiftori» li era tam didorum quam geftoruin narratorum abfquc figmento dtJi monftretur. Secundo quod per ea quæ gefta funt futurum aliquod aliudfv gnificetur. Tertio quod cadem gefta fuerint ad infinuandum optime coa* quod talem continentiam lt;5t feriem nulla cont^ xerepoteft difciplina, fed folus deus cuius infinita prouidentia circa futur» non fallitur. Item modus locutionis progreflionis facræ fcripturat adebfingulariSjUt^nemineexnoftris quamuis excellentiffimo amp;in otnn* feientiarum genere pcritiflimo potuerit obferuari,foli enim, quibus fpiritU fando didante ita conceffumeftjeundem modum expreflerunt. Nam licet i diuerfa temporum interualla interipfos fcriptores effluxeruntA alius ah*» elegantior extiterit,confuetum tarnendicendi genus diuini fermcnisn«' quaquam uariatum eft, quod non effe humanum led diuinum, manifeftutr* indicium eft. Hoc autem maxime probatefFedus.Virtus enim caufx^’^ cffèdu colligitur. Nullus autem inuenitur in terris nobilior cftedius quar® uita Chriftiana, quæ non poteft (ut fuperius de alias in Iibro de fimplicitat® Chriftianae uitæ oftendimusJab aliqua naturali caufa,fed tantum a dei gr^' tuito munere prouenire. Cum ergo tab's dodrina fit potiflïmum huius uiig inftrumentum, in quo tota fubftantia Chnftian« rebgionis confilbt.”’’quot;*'

VÈRIT. FID. liber. it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^0

feflutTJ elft cameiufqùeloquendimodutnabipfis homimbus eflê non poflé* Expenentia fiquidem didicimus dodhnam hominum ad bene beatéque uilt; uendum genen humano parum profuifle. Nam ante hums in mundum lu» minisefiufionem in profundanoâis caligme mortale genus hommum uer fabatur, Atpoftquam mcalelcentibus Apoftolicæ dodnnæ radqsjôd coru/ fcantibus eorum prædicationis tomtruis omnis per id lumen nubes fugatä eftjiommum mentes miro feremtatis fiilgore illuftratp funt. Sed nequis prætenta neget,ad exempla domeftica conuertamur. Nos enim êx hac do» ânnaems(^modomagis quamexulla ahailluminari,deledan,acdemum fledi expert! futnus. QuapropterexquonoftntemponsPrædicatoresea relida ad Philofophicas proportiones ,ac Rhetorum artes conuerfi lunt^ omnino parum autnlhil in auditorum frequentia amp;nbsp;in populis profecerût* Cumanteafimpliciad populum fermoneutentes fohusfacræfcripturæini firudioneôe familiantate content! mirifice illuftrando populos mflamma/ rent.Qu! adeo inuicem deledabantur^uthymnis ôc cauticis tami'n aduerfis quam in profperisiubilarent. Hïnc adbenebeateque uiuendum populi uè/ hementer excitabantur, nbsp;nbsp;nbsp;Teftis eftdeus quam fæpe prædicanti mihi ad

populum,dumegoperargutam philofophorumdodrinamperquehumà næ fapientiæ uerba euagarer ut fciolus huius feculi,ac mflatis mgenijs facri eloquij profunditatem oftenderem,perfpexifle contigeritex quadam audl torum impatientia ac lenta auerf!one,non tantum rudium,fed etiam perito rum aures minus attentas. Quotiens autem ad facræ paginæ rnaieftatem conuerterer,fiue in interpretandis uarijs fenfibus, fine in eius hiftorijs enar/ tandis miram fingulorum attentionem omniumque inmedefixaoramar/ moreis ftatuis fimilia intuebar, nbsp;nbsp;nbsp;Sed enim expertus fum,poftea quam o/

miflïs quaeftionibus cœpi facram fcripturam exponere,homineseafumi moperæ deledatos illuftratofque, atque agnita ueritate efficacibus aculeis diuini fermonis compundos uitam in melius reformafle. Itaque cum iam nulla alia ledione uel auditione deledari queant a terrenis cupiditatibüs ab dicati,fe feqùe in dies admelioraprouocantes diuinipropeefficiuntur. Idem contigit prifcis temporibus,cumChriftianareligiouberrime pullulâ fct,quod ôi. nos modo re ipfa comprobamus. Hæc eft enim ilia dodrina penetrabilior omni gladio ancipiti, quæ totû orbem uirtutibus adornaüit, cultufque dæmonum ôi prophana idolorum oracula fubuertit, ac infinitis pulfis erroribus mirabilia perpetrauit. Cuius rei mentionem inferiüs facie/ mus. Nofter infuper intelledus quanto eft purgatior,tanto ueritatis ma gis eft capax.Hinc excellentiflîma quæque ôi purgatiflîma uirorum inge» nia,non modo fcriptis hanC dodrinam extulerüt, fed prædicatione,uita ac moi ibus contçftat! pro ea defendenda uitam intrepidæ expofuerunt.Quod

profeâo minime feciflent, nifi eius ueritatem ipfis penè oculis confpcxt^ fenc,â: quodammodo manibus contreâaflent. nbsp;Item uerum uero confo^

nac,amp;: falfo omnia diffident. Sed aliæ dilciplinac huic noflræ non aduerfan tur,imb deferuiunt.Ex quo peritiffimi uiri âi in fcientijs quibufcunqueexet citanffimi nullam philofophiæ partem eirepugnare, fed aptiflime conueni re conftantiffime offenderunt. Ideoque ipfis Chriftianis unicuique difcipl*' næ ftudere conceditur,quod minime permitteretur, fi catholicæ fidei deth mento effent. Quædam folummodofuperffitiofe, utdiuinatorie, non mi' nulque perniciofe quam inutiles artes prpciduntur,quæ etiam a præcipuiî philofophis explofe, necinter artes, nec inter fcientias connumeratæ petiP meus irridentur atque damnantur. Quod fi qua interdum in philofophia nobis contraria uidentur, it a aperta a noffris foluuntur, ut liquido conftet philofophiam omnemtanquampediffequam facrxdodrinæ famulari. Ventacis enim lignum eft facilis folutio obiedor um. nbsp;nbsp;Veritatfs iniu

natura eft,ut quanto magis impugnatur ( fi defenforem habeat) magis élu' cefcat,quia cum intelledus obiedum fit ueritas,ad earn naturaliter ta«* quam ad propriam perfedionem inclinatur. Quanto ergo ueritas magis elucefeitjtanto maiorieam deledationecompleditur.Tunc autem uencaS maxime aperitur, cum acerrime impugnatur. Quia in conflidu ipfa per emergit. Cum ergo dodrinaChriftiana 'a fummis tarn philofophis quani , tyrannis ualidiflime oppugnata femper infuperabilis fuerit, quod infinita Chriftianoi urn uolumina comprobantconfequens

eft ut ab iplo deo tanquam omnino uera prodierit, Alioquin inter tot cöfli dus aliquando fuc cumbens haud tarn diu perdui raffet inuida.

Ai oratione er eoHtetuptiiHoHe ChriRidnorum fidem cjfe utrdttl. Cdput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vill.

Vemadmodum fides ac diuini eloqui) ledio^ a udftus ôi medw tatio eft uitæ Chnftianæ principium, ita inter ea, quæ præflt;' pue uitamhancalunt,augent atque perficiunt,potiffima eft o' ratio. Ex ufu nanque longiffimi temporis in religione noftr»

compertum eftomn^s fine intermiffione orantes infupremum landimo' niæ gradum euafiffe,omnes quoque proficientes fæpiffime orare i Atque in huiufmodi oratione contemplationeque diuina fummamin deo con* fequi uoluptatem,obquam cunda,quæ abhomine appeti poffunt,»** quam uilia maniaque contemnunt, Nec id perraris tantum fapientibusuilt; ns,led fimplicibus quoque ac rudibus tarn maribus quam fœminis comma ne eft)

bc eft ,âc omnibus demum, qui Chnïîianæ ui’uere didicerunÉ, Âb hoc itägt; que effêdu probare poflùmus fîdei noftræ uentatém. Primo quideiil cutn deus lit adus purus prima ueritas atque lux infmita, quâto qui's ded propius accedïtjtanto ampli'us particeps fit di'uïnæ puritatis^ueritatis ac Iii CIS. Homo autem deo non appropïnquat greflu corporis, uerum puritate uitx,mentis eleuatione à contemplatione ueritatis « Cum ergo nulla canz didior ac fyncenor uita quam Chriftiana eflè poflît, cumqûe tune demum mens hominis purgatiflîmaefficiatur, ubi per dïuïnam contemplationem Jn fubh'me rapitur, lèquitur quod in ipfo oratiohis ât contemplationis adu homo fiat màxime compos di'uinæ uerïtatis ac lucis. Cüm autem inua* lefeente crebrefeenteque oratione uideamus Chriftianos hommes magis atque magis fide amp;nbsp;amore Chnfti fuccenfos confirmari atqüe m uirtuce proficere,faten oportet Chriftianp religions fidem diuinam eflè ucritatem aclucem. Item cum mtelledus ex fui natura uehtatem tâquam fuam per fedionem defideret, falfum uero tanquam malum euitet, nulla boni uin di» fpolîtio propinquior fit ad uerïtatem fulcipiendam, ôt ad eius contrarium fugïendum quam in ipfo orationis Ä contemplationis adu.Sed tune præciz puehanc,ut diximus fidem ardenter ampleâitur. Ex quo lèquitur illam ne* quaquam eflè fallacem. Omnes infuper Chn'fliani per Chnftum cruci* fixum l’pfum m fine orationis deum obteflantes in fuprema claulula plerunz que addunt per dominum noftrum lefum Chnflum. Vel per Chnftum do/ minum noftrum ôi. tarnen ab ipfo deo maxima quæque ôtincredi bilia impe trant. Qiiod fiquis non crediderit, laltem concédât oportetab ilhs l'd telle cxperientia impetrari ,quod principaliter mtendunt, ui tæ fcilicet reditudi/ nem bonitatem uerumque animi gaudium. Ita ut pïas lachhmarum ema nationes quibufcunque feculi delitijs ac uoluptatibus anteponant. Certe fi lelus Chnftüs non elîèt is,quem fides aftruit deum,non pofleht m tanta feré nitate Ä appropinquatione lucis quafi tenebris obrui, neque eos permute/ retdcus tam perperam decipi. Aut faltcm in fua obftinatos hærefï minime exaudiret. Rurfus omnis caufa maten’am-aliquam ad formam fufcipien/ dam difponens poft ultimam difpofïtionem earn ftatim introducit.Nec ma teriam ipfam dilponeret nifi uellet introducere forma. Nec aliquis motor agit fuum mobile, finem intendens irritum. At uir iuftus niïi ab ipfo deo^ qui eft prima omnium caufa,allelt;ftus primum tradufque fuerit, ad deum o» rando attolli non poteft.Cum ergo probatæ uitæ finis orationifque fit ipfà beatitudo: Deus hominem ad bene uiuendum ôc orandum non induceret, nifi eum beatum effîcere uellet. Si ergo Chriftianus in uita amp;nbsp;oratione pro/ ficiens amplius in fide Chrifti Ä contéplatione ftabiliter,non poteft eadé fi/ des eflè nifi a deo,per quâ homines ad beatitudiné ducit.Omnis ité caufa ex

äudi C, ut I’ta dixen'm, fuum effeduurn poftulatio enim effedus eß propn^ perfedionis appetïtus quam exigi t à caul a, cum ad earn bene dilponiturlt; Tuncuero caufanifiimpediaturluam nonremoratur executionemprodf Ipofitione rei perfedionem infundens quod exilhus bom täte de facilitai^ prouenit.Quïabonumeftfuijpfiusdiftufiuum. Cumergodeusfitfumm^ bonus,proculdubio fuper omnes abas caufas fuos exaudiet eftedus, eos fcgt; licet qui ad gratias fufcipiendas optime difponuntur. Sicutchriïïianosfe pe anteadiximus,præfertimin orationis de contemplatioms adu. Hi uero nihil magis a deo implorant quam ueritatis agnitionem,iuxta illud Dauic^^ cum.Illumina oculos meos ne unquam obdormiamin morte. Itaque uoP fuo adeo non fraudarentur. Hi autem quantomagis orant,tanto magis iß propofito fidei fol id a ntur. Ratio ergo noftra ualidior procedit. Prpterca fl Chriftusnon efletdeus,credcre ôi confiteri iplumeffe deumfummurti effet blafphemiæ ac deteftationis genus. Si autem Chriftiani per Chriftutfl obfecranc deum patrem,quem cum ipfo de Spiritu fandocreduntuniu^ effenaturæ:Quomodo deus tantum errorem exignorantia de fimplicitat^ conceptum indecenterfuffineatf de lolita bonitatelua fupplicantibus,àil* lum toto cordis affêdu querentibus non fuccurrat;Aut fi eorum pertinacU in culpa eft cur impinm læfe maicffitis diuinæ crime impunitum relinquati üelfaltemcur,utuidemus jhuicerrori deimpietati faue^dumplurimaÂ amphflimadonaimpertiensillosproculdubiocleméterexaudit. Iteman^ ma noffra ut didum eff ,ueritate in primis gaudens mendacio perturbatuf atque confunditur,nec in eo poteff ullo modo quielcere.Si ergo pofita Chrifti ut fa lia, abfurdior ac peflilentior nulla abufio inuenin poteff, quo* modo innumeri homines præfertim iu ff i ac fapientes in ipfa Chriffi crueiß* Xi contemplatif ne ufqueadeb propter hoc non folnm omniahumanad^

Ipiciant, fed inediam,labores, æff us, improperia,minas, uerbera, carceres,ac demum fæuiffima qu^qj tormenta mortemc^ non loiû libentiffime perferant, fed etiam lî de fintardenterexoptentf Certedi/ gitusdei effhic* 4 euîtu chridiMorum exteriorißJem rfjc utrM.

EXcauffs itaque principaliLus uitae Chriffianæuidelicctexfî’deAi’* crarum literarum exercitatione ac oraiione,quibus ipfa concip** £ur,nutritur, augetur atque pcrficitur religionem nofirâ ueratn aconan*

V É R t t. F I D. 11 fe Ë tt t #♦ âeômnt rarere falfitate,onenditT)us. Quæ qui'dem caufæ funt interhf ,Nuê autem externas caulas tanquam præcedenriutn admimcula percurremus, facramentorum gratia inftnU tas. Quæ omnia ad extcriorem chnïiianp reb’gionis pertinent cultum, Et nefingulis immoremur cunda fimul,uelut corpus unum plunbus condan» mébriSjCÖpIedemur.Nam cum omnes cen’monip ad facramenta ipfa^ fa/ cramenta ad unû principale uidelïcet ad Euchariftiâ referant,res una meri todïci’poteft. Ab hoc itac^ culturïteobferuato uidemus magnum deuotio nis à fanâitatis mcrementum chriflianïs prouenirc* Nam ab exordio no/ ftrg religïonis ad hpc uflt;j tempora ex archïuis, atteftatiombus exemplis tamprifcorum quamrecennûpatrum* amp;nbsp;quotidi’ana experientia nouimus quodhunc cultum pie acfîdelicer exercentes,ôt qui quotidie facramenta di uïnaquemyften’a aut traâantaut fumunt^quam prius non habuerant per/ fedi'onem acquirunt,à indiés admirabili fiunt fanftitatedïuim'ores. Qui uerofîne fide ac relïgionehis familiariter affuefcunt^ efticïunrur cpten's ho/ minibus nequiores.QuodjUt pnfca omittamus exempla, prp cipue in facer dotibusôiclencis nofln temporisplanbconfpicimus. Quibusli boni fue* nnc,nemo melior. Sm uero malï, nemo peior inuetiitur. 111 i enim ab omni temporalium rerum affëâu purgati foli deoinhprent,pro cuiusamoreac uerifatemortem fûbire non dubitant.Hi uero fuperbia, inuidia,auariua ac flagitijs omnibus obrutiço impie uiuendo excedunt, ut quodeft omnium peilimum tanquam omnino perditinequeant eiTiendari,cum prpfertim ad» moni£ioneireprehenfione,adhortacionc à bonis exemplis, quibus cpteri rcfipifcunt, magis atque magis exacerbencur. Hpccum ita fe habeant, ut quafi oculis prplentia negari nullo pado poflînt querendum eft quanani uirtute duo inuicem contrarij eftedus abhuiufmodi lacramentis cenmo» nïjlqüeemergant.Duos enim contrarios effêdus ab una ea demc^ caufa pro uenire propter côtrarias materipdilpofitiones philofophip non répugnât; Terra enim folaribus radijs induratur,amp;: glacies (oluitur in liquorem. Ar» boruerofixishumi radicibus uirtute cœliflores pomâque produeit,ea/ dem rurfus cuulfa pari influxu penitus exarefcit. Profedo cum hi duo effê/ dus ita fint oppoliti, ut alter eorum fit optimus in his, qui rede ( ut dixigt; mus) facra myfteria uenerantur,alter uero in his,qui lacris abutuntur^ peflîmus fit, non poflunt ab inani ât falfa caufa prouenire. Cumqûe in alio hominum généré id minus appareat,aliam eorum caufam dare non poflumus, nifi diuerfum contrariümque in il h s dei colendi habitum. Si enimChnftianæ religionis cultus exterior ab ipfo deo nonpenderet,uin tutémque ac ueritatem diuinam in fe eo modo non continerent,quo inftru/ menta uiftutem obànentprincipalis agentis,nequaquamexcellêtjflîmurn chnftiang

HIERONYM. SAVONAROL. DE cflnflianae fandbcatis eflêâum prodücercjfouere amp;nbsp;confummare pofTcf^ Hoc fiquidcm per fenon efFicit. Quia cum uita chnfiiana fit penitus fpv ticualis in parte intelledma confiftat, non poteft a corporels inftrunactï^ tîs per fe prouenire. Quid enim ad excolendum ani'mum baptifma oliu3f ac balfami delibutio,thuns fumigatio »buccellp âi calicis oblatio âi altaris* cxteracß huiufmodi extnnfeca confêrrent, nifi fuperion's ah’cuius caufx^ fentinftrumenta; Nam fihæc humano comment© uel diabolica fraude ad fuperfti’tiofumritum introdudaeflent, nunquam'atam pram's (3c uanisiHu* fiombus tarn fanda uita proucni'ret. At quiïpiam forte obqciat, ciufmo* di cultumnon elleperfedionis caufam,fed potius uirtutum exercitatio* nem,lt;3c hominum credulitatem,quia ilium diuinum eflêcreduHt» Hienitt* cum uidafugare conentur bonis openbus affidue incumbentes, eiufmodi imaginatione ac exercitadone in dies magis magifqlie proficiunt » Nos arf tern contra querimus,quarcalij probitatis cScdifciplinæ moralisftudiolî» qui aut hæc facramenta non colunt,aut ab eis per interualla temporis abAj* nentjlonge ab ilia integritatis meta differunt; Profedo fi huiufmodiculw^ inutilis ac fallus effet,quanto quis longius ab eius celebradone recederet^ feipfoilium abijciens,tanto in uirtutum exercitadone moralium magi^ proffceret.Sacerdotes quoque ex eius irrifione atque contemptu non detc* Flores fed meliores efficerentur. Cuius rei contrarium quotidie expert/ mur. nbsp;Præterea cum deus fit fumma ueritas, quanto quis eius luce magilt;

perfunditur,Canto fit deo propinquior.Quanto autem mendacijs Öterfört/ bus magis implicatur,tanto frt ab illo remodor, Scimus autem eos quihxf myftenapie (^religiofefréquentant,diuinocultu uehementer adebdelo darijUt fæpe extra le pofiti perftent attonitis membris immobiles. Horulfl etiam immutata facies radijs fanditatis elucensipfoscundisamabilesaf uene’rabiles reddit. Quod óc ff prifeis temporibus multo crebrius quatn ne (Iris (ficutlegimus) uidebatur,tarnen hodie quoque plerofque feimus lt;5tne uimus tali munerc præditos, Nec tantum fimplices fed etiam fapienteJ» Vnde igitur hæc extafis Vnde fedula d: iucunda meditation Vndeferuo^ ille igniti fpiritusnd calida fufpiria dulcéfquelachrymæ cadentes. Atquc in hymnis candeis fuaue fonands ecclefiæ ineffabilis iubilario n Profede niß hic cultus\ deo effet ac fubinde uerus nufqua plura deliria ac mendaöJ reperirentur.Quippe qui totus figurarum plenus eff ac ffgnificaduus.Qn*^ quid ergo in myfferijs/acramends,templis: Aris,infuhs,ueftibus,omnitelt; rimoniaru 3pparatu,dt pfalmorum modulationc ac reliquo ritu codneRn*» ad uanicaté amp;nbsp;caffum laborê pertineret.Quæ tarnen omnia Chrifti colendi grada inffituta funt .Siergo hic cultus tot fuldretur médacijs,uir prpferrt^ lapiés lt;amp;nbsp;perfpicacis ingeni} ex meditadone horü facramentoru tä mirabüt' 1er ad rerü dminaru contepladonc non tolleret,neœ tot ac tads cœlcftibw delit^«

delitijs rcpîeretur.Ex mendacijs enim(ut prædiximus) incertiof fît ôe ottli/ fior inteUeâus,ôt per ea femper amplius'a deo recedit. Ergo ex cotrarto eft feâudicimushunccultumefleuerüjôediuinis charifmatibus plenum, Or# do eiiam d^fignificatio eorum,quæ in ecclefia geruntur, non humanum in# uentutTJjfed diuinam difpofitionem efle oftendunt. Nihil enim in hoc culiu irrationale,nihil inane eft. Sed fingula ordincm fuum ad proprium obtinét myfterium.Decjuibusmodononeftfingillatimdicendum.Quanquamin tertiolibro non nulla pro ne cefti täte loci breuiflime fubtexemus.Si quis au* temhæcdiligétius fcirc uoluerit: Dodorum explanati^nes reuoluatA lin gula pen^itandojinem perfcrutandi non inueniet. Dum in his non minoré ordinem ôe harmoniam quam in uniucrfo naturp operp admir abitur,eiuf(5 corlatifltmediffundetur.Quod nifi peruerfe ôe obftinate fit mentis ac pent* tus obex cate,fateri cogetur hxc omnia efle ab ipfo deo,non ab hominibus ordinata.

At intrinfecit dr fli4nlt;e uitæ rffiilihs fidftn tffe Hf r4W. C4p«t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X I.

VEram igitur efle Chn’fti fidem,rationibus ex caufis chriftianx uitaS dedudis tarn internis quam externis pro noftri ingenij medocrita te probauimus .Nunc iam tempus eft, ut ad rationes extrudas fu» per effedus eiufdem uitæ tranfeamin.V nus autem ex potifliniis eius effedi bus continuo fubfequens eft pax mentis ôi gaudium animiqhe libertas. Nam præterea quæ noftrorum patrum leguntur ôe audiuntur exempla,no ftra etiam tempeftate cernitur ueros chnftianos nullis quaflationum, aut perturbaiionum procellis moueri. Sed magis in confeflione ôi fide Chrifti ftibiles permanerc, ôc in tnbulationibus gloriari. nbsp;nbsp;Quxrendum eft igi*

turunde hieffedusproueniant,utquantoquisChriftorede uiuendomai gis inhæferit,tantomaiorem libertatem ferenitatémqueanimiconfequa» tur. Chriftiani porrbipfihuius rei caufamhancadducunt. Aiuntenirrt quon'amipfahominis bcatitudo in fola diuinorum cognitione ôteontem» platione côfiftit, manifeftum eft infra deum in nullo tanquam fine ultimo hu manum pofle defiderium terminari. Quod itac^ chrifti jni quiete animi pa» ccméj poflideant, non aliunde prouenire poteft, nifi quia ilium ultimum fi» nem,quiuerus eft,fibi ftatuerunt. V nde fi chnftianos omnes de fupremo fi* neinterroges.Dcum efleproculdubio refpondebunt. Quia ergo mundana omniiirt dei comparationem pro nihilo habent,fperantes poft migrations ab hac uita deum aflequi ôi eo frui,quicquid eft in mundo contemnun t ôc ni hili faciunt.Hinc amiflis ablatisc^temporalibus bonis minime contriftâtur* Quâdo etiâpjfthabita uita moriê appetunt,ut deû unicû fupremum'^ ecrû bonum idipifca k. Et quia per efl*entiâ,prpfentiâ ôi potentiâ ubic^ deuseft; in eis eft eciâ per amoré ôc contéplationé,ficut amatu eft in amâte.Cum aue

amatum præfens eft » anitnus deleâatur ôe gaudet. Ideo chriftiani reâc uP uentcs ex dei præfenria, quam interne perapiunc maximo gaudio afficiuw tur.Et quoniam deus eft infînita poteftas : Vbi fentiût deum fibi propitïutn, mhil prorfus timcntes cætera omni’a uilipendunt, Ideo magna libertatcfi* ducia^ munici\nec blandicijs poftuntjuec terronbus propolîto dimouefi-Sed cum homo hanc animi feremtatem libertatem^ naturali uirtute tannJ propter rerum fenfibilium impedimenta ac debilitatem intelledus aflêqiÂ nequeat necefle eftinquiunCconfiferi hancammï tranquillitaté ôc pacein aliquo fuper cœlefti dono nobi’s eflè conceftam. Cuius uigorc deus, ôt pro* miflâ béatitude afllduecoramnobisaflîftit.Quod autem l'pfisfidelibuscâ fir paucis,gaudLj Iibertatis^ caufa, uel ex eo plane conftat, quia cum amm’ noftra fit una,ôc omnes eius potentiæ ïn eius eflentia fundaep, quotiens pc^ ahcuius potentiæ operationem prorfus occupatur in 31iquo,alterius pote« tiæ obfequio uti non poteft. Vt iî quis contemplationi ualde intendat, alu' rum potentiarum officiaremittat oportet. Itemfiqùisdolore magno affi' ciatur,non poterit contemplationi uacare, Siergo chriftiani uana creduliU te Ôc. uitæ hac deciperentur, nulla eos fuperioris caufæ uirtus, in confîritW' tionetantierroris adiuuaret. At^ ita inpuris naturalibusremanerct.Qu''’ imb exhacuerideprauationenaturalia aliquo modoinfirmarentur .Quo' modo ergo poflent inmaximis calamitanbus ôc prefluris corporis^ dolo' ribu-î pacein amp;gaudium mentis libertatemcp inuiolabiliter cuftodireîPrf^ fertim quia non pauci fedinnumeri hocebferuaruoc.Philofophi cnim non nunquam unum uel duos ad fummum nobis obijciunt. Nos autem infîntf tosutriufqp fexus in toto terrarum orbe eis opponerc poITumus ,quihan« animi tranquillitatem d^Iibertatem in tribulationibus acdoloribusmaiô' mis poflêderunt.Chriftum crucifixum tantummodo inuoeâtes amp;nbsp;toto cof' de h udantes.Infuper tam maiorû experientia quâ noftra probauimus exifl' cremento fidei fanârmoniæ uitæ chriftianæ pacem amp;nbsp;gaudium aclibef* tatem augeri.Quod certe euenirenon poftet, nifi fides, Ipes eorum^pr*’’ feflîo uera effet, certum^ inde bonumexpedaretur, Quo enim magispr^' ficit homo in reditudine uitæ,eo amplius in cognitionem perducitur acbonipoffeffionem,côtrarjjseuitatis Iqcocj li chnftianus uerumbonutfl non comperiffet in profedu huius uitæ, minimeei'us gaudium augereW’’' Sed eo magis decreiceret,quanto plus cognofeeret fe efte deceptum. autem maxime confirmatur ex uita religi oforum. Namf ut præteriw lamus, quæ fcriptis noftris comprehendi non poffent ) quotidic cernimuî innumeros tam mafculos quam fœminas perfedioris uitæ ftudioadarô» clauftra fe transferentes parentibus, cognatis, amicis, c undisîÿ diuitijs amp;nbsp;uoluptatibus una cum propria libertateielidis,ignotis,Â alienigenisfoeW «.quitus lu omnino lub^ciunf, ut quo ad extenora bona.id eft, fa cul tates

nil cis concedatur præter ilia, fine quitus uita Humana tranfigi nonpotefl. Pro fuperioris tarnen arbitrio in diem permutanda uel auferenda, utpote fingulis incerta cunâis^ communia. Quo autem ad bona corporis,incon ruptam caftitaté mentis corporis^ cuftodiunt,uigilijs,ieiunqs abftinen» tijs carnem macérantes, omnem^ fenfuum petulantiam reftringêres.Quo infuper ad bona animi, quorum præcipua eft libertas, omne a fe fponte uo/ luntatis arbitrium abdicantes ad idem uelle Ôc nolle cum fuperiore fuo per/ pctua obligationc tenentur. Cum'i^ omnia bona amiferint, quibus morta» les obleâari amp;nbsp;gaudere confueuerunt, ita iucundp ôe hilariter uiuunt qui» cuncjhuicperfedioni afpirant, ut inlautifllmis delitqs eos degere putes,at» que indies magis profîcicndo tranquilliores ôe alacriores euadunt,in folius crucifixihymnis ac laudibus exultantes. Quos fi interroges, conficebuntur unanimes omne iplorum obledatnétum âe gaudiû in Chrifto lefu A: in his, quæ ab eo pendent,efle collocatum .In primis ita«^ dicimus non poflè quen piam rationibus ullisarguerehocex üultitiaprouenire.Quandoquidem hocipfum non humiles ac fimplicesuiri tantum, fed complures prudsntia at^ dodrina excellent!Ifimi faditarunt. Qui errorem hune ( fi m a do error iseflet? facile difeernerent, cum propter iplorumfapientiam, turn propter uitæreditudinem. Quoniam cum fapientia ôdbonitatefraus ôt dolus côue ni're perfeuerare non polïunt. Prxterea cum huiufmodi uiri ad pérfedio» nis apicem femper ftudeant peruenirc,nec maior ulla perfedi o quam ea,ad quamillicontendunt,inueniripoirit,uitafcilicetrelig’ofachriftuna,inqua fupremus perfedionis gradus habetur, fequitur ,utnulli hominum finteis aptiores adfupernas illuminationes fufcipiendas.Si ergo fides Chrifti uera non cffet,iam per tot tempora in tam magno uario'c^ conditionum concur, fu faltem ab huiufmodi uiris uanitas öe fraushæc fuilîet deteda. Nec pof, fent talcs ac tanti uiri in fuprema animi feruitute libertaté tranqmllitatemcg feruare iMingulis Horis læ tari ac exultare. Cuius rei contrarium plane con Rat.Hi nancçluper omnes alios fidem tum uerbis tum experimentis etiam confirmarunt,fcriptis($ confirmant, ôt tanquam liberi lub dei gratia conlli, tuti magno gaudio per fruuntur .Pr ocul igitur omnis eft a fide Chrifti dece, ptio.Omnis infuper caufa exbonicate,qua feipfam dilKindf rec!eCiderat,ad finem,quoad fieri poteft,fuum dirigit eflèdum, præfertim quando eft'edus ad earn conuertitur.Cui quanto magis appropinquat, tantomagas in eo quiefeit «St deledatur. Sed deus eft fummæ bonus fuæqj bonitatis libentiftï» mus aclargiftimus impertitor .Ergo omnes,qui ad ipfum côuertuntur,effe» dus diriger ad proprios ac meritos fines, ut in eis deniqj côquiefcant. Cum autem nulla intenfior ad deum fiat conuer fio quam eiulmodi probatorum rcligioforum,ipfos quolt;$ ad finem uitæ diriger optatum,in quo paeem fru» tionem*qjconfequantur,Hi uero quotidie proficiendoin orthodoxa fide

uebcmcntjus confirmati\jnlt;ÿ ïpfo Chnfto gaudentes penitus côqujcfcunt, «tipfumlucri facûntreliquaomma utuibflimapofthabentes. Ergopatct cam omni falfitäte carere. Ah'oquin ex direâione illa diuina abhuiulmoà falfo mentis gaudio magis magts^ recedentes ad ueram optatamîÿ quiet« perduccrentur.Omm's itemlætiria in aliquo amore fundatur, Amor enim eft primus aäusappctKusamp; uoluntatis,a quo cæten adus proucmunt.Cü crgo læticia mentifqùe iubilatio,qup ex facie horum bominum non difliniu lanter apparet, in nullo fluxo fragihqûc ubl naturali animp bono confißat, fed earn uno orc communique confenfu ab amorc lefu Chnßi crucifixi dc/ pendere omnes affirment. Hpc profedo Igtitia non poteff in aliquo error« aut uano amore fiindari.Quia canto amplius deficeret, quanto talcs um dius acfandiusuiuerent.Vtenimdidum eft,fi nulla effet Chriflifides,apef tins indies perciperet fc tanquam nihil amantes penitus cfledeccptos,at^ inde triftiores efficerentur. At morum honeftas, uulcus hilaritas, di refill' gens in fronte fanditatis fpccimen, propter quod apud omnes potiffimutn uenerantur,longe aliterefïê oftendit, Dum illos femper felici fucceffii ala* criores intuei i licet ac iucundiores,

Aiextrinfeci$ciri{i:An£uit£iifcäibus/idemcffeUeriMi‘ Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XII.

A Lius inde effedus ex chriftianorum uita colligitur in exteriorcM mine maxime apparens tarn in moribus quam in ipfa indole diuioü paritcr redolens quiddam. Propter quod multi cos rcuercri,A qUO dammodo colercimpellutur.Vnde fuperbos atlt;j fcroccs animos ueneran' dus humilium afpedus compefeens fppe dctcrruic.Quod de Attila Hunno nimregeimmaniflimoacpotenriflrimolegitur.Quemnullahominumüra 'geexpletum hoftiliqùe acic imperterritum beati Leonis PontificisoraOlt;’ iuxta Kauennam ab Italia fummouit. At^isprpteripfiusmorcmnonfin« magna fuorum admiratione non folum pontificéipfum ucnerari, fed etiatti imperanti quodammodoobtemperareuifus eft. Sic dcTotila Gothoruiif' perator leuiffimus innumeris generi huftaano cladibus illatis regionibul^ uaftatis fandi Benedidi pauperculi monachiintuitumnon fuftincns moxin faciem procidit,uixque dei fcruo iubente ac fubleuante fefe crexit.Theodo fiumuero imperatorem Mediolanum a cede Theflalonicenfi rcuerfum» Ambrofij Epifeopi obiurgantis autoritas ab ingrelTu templi coërcuit,iniui’ Â^uepœnitentiafalubriterexpirauit.Dies me'ante dcficiatquam pratcU racornplurium exempla afferreualeam.Sed quodaflidueinpromptuccrni turprobare non expedit.Sæpecnimuidimus arrogantes fceleratofquc ho* mines coram fandis uiris animos di uerba mutafle, intim aque cordis com' pundioneuitam in melius reformafle.Diuinus enim illefpiritus tarn marc« quam fœminas,iuuçncs quidçm mira uçnuftatç.fençs autem uencranda ca/ nùie(of

nine foris cxornat ac pro re ipfa modo amabiles modo formidabiles red» dît. Hums ergo effedus caufam efle dicimus pulchntudine animi fuper# naturalem,id eft,gratiâ dei intelledum àuoluntatem aliascj animp partes deco rate m. Quod bine patet. Anima fiquidem noftra per imaginationem uchementer alcerans cor pus,fa ciem oculos^ commutât,ut ex cogitationc nenerea corpus ad libidinem incalefcit,cxpenfitationeauteodij ad uindû flam animus accéditur. Vnde imaginatio,ficutexperientia patet ,multum altcrnationis inferre corpori folet. Ex alteratione autem fenfibilis appetitus eommotionc fpirituum ftatim facies immutatur,ex timoré fiquidem pal lefeunt homines, ob iracundiam uero ac uerecundiam rubore perfundun# turjæritiam quoeç ac triftitiam facie uultus oftendit.Quia ergo intelledus nofter corporeis utitur inftrum’entis ôe organis, conceptus eius præfertim fi fiierintuehementes redundare in corpus confueuerunt, prpeipue in facie

oculis apparentes.Superbos enim arroganti infpedione.Crudeles toru» oculorum acie,leues mobilitate oris ôe corporis, Impudicos lafeiuo afpedu cognofcimus.Quxdam etiam maleficp’anus contagiofo obtutu inficere ac falcinarc infantes perhibentur. Mentis denic^ habitus boni uel mali præfer tim penitus infixi, uix ulla fagacitate diflïmulari queunt, quin foris innotc» fcant.Cum itaque omne agens agat fibi fimile lt;5c omnis effedus fuam expri matcaufam,non poteft chriftianorumdecor exterior óiihonefta acreue/ rendamorum fpecies nif?a pulchritudine animæ äc ab integritate uitæ pro Uenire. Qnæ quidem tantæ uirtutis efle quotidie cernimus,ut ad pecca/ torumconuerlionem nihil inueniatur falubrius ôi cfficatius,ficutexperien lia plane confiât. Experti enim fumus fimplicium chriftianorum redeque uiuêtium exempla multo plus hominibus profuifle, quam philofophorum auteloqucntium hominum uoces,uel audita feu uifa miracula. Nam fæpc uidimus difertiflimos ac dodiflimos uiros fublimia pracdicantes fumma cum attentionelibentiflime audiri,eorum tarnen uita uerbis non refponden te parum eos uel nihil ecclefix profuifle. Sed fuæ tantum eloquentiæ lau» dem ac fapientiæ reportafle. Maiorum quoque noftrifque temporibus mi» raculaplurima extiterunt, qux parum nihilominus cmendationi uitæ pro» fuerunt.Nam maximam hominum frequentiam adilla confluere uidimus, fed cum diligenfius fæpe fuerim perferutatus nihilo uel paulb meliores eua fifle eos accepi. Ex perfeda autem chriftianorum uita innumeros feimus öc uidimus compundos addeumque conuerfos,nec fimplicestantum,fed prudentes ôc eruditos. Quorum plurimi bonç famp ac fanditatis odore cor repti mundiillecebris ac uo'.uptatibusfpretis adfandp focietatis contuber Ilium in monafteria conuolarunt.lbiqùe priori s ûitac multum pcrtpfï iucun»

, diflime ac fyncenfltme uiuunt. nbsp;nbsp;Ex his itaquemanifeftum eft chriftianis a»

liquam inefle uirtutem,qua tam admirabiles producûtur eflêdus. Corpus • gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O 3 nancnperfe

nanqucper fe non agit in fpintum. Cuius fjgnum eß quod alïqua corpora maxnnc fortnalia ut coeleflia nulla uirtute corporea patiuntur. Nam cœ* Ium ab ignc fibi propi’nquo non patitur. Multo minus ergo fpiritus per fe a corpore paft ctur. Cum ergo quæ ex ui ta chnßiana uidentur exterius, cot' porea fint,nonpoflûnthæccorporea perfe in alicuiusagere animam,ul cam ad talebonum commutent, mfi per illam uirtus aliqua ad animamtra* ducatur. Sed in catholtco probatbque uiro eminens ac præcipua untus qua reâa uiuendi inßituoo exteridrque pulchritude fanâaque conucrfatilt;’ prouenic,efiimmaculata fidesàamor Chnßicruafixi. Ipfaenimfidefî* muld^amore crefcentibus exteriorctiam pulchn’tudo acueneratio aug^ tur,atqaead conuertendos homines maiorïs eßefflcatip. Non poteflergo hæc fides, quæ per diledi'onem operatur, eflê deceptio, cum ueritatc falfr tascareat,quæ corhotnmis penetrare non potefl» Veritas infupcreßfd' Iitatepotenrior.Scd nullum unquam remcdium ad bene beate^uiuenduW efficatius eflinuentum quam uita chnfliana, Sicut philofopHorum de alio* rum hominum collatione docemur .Quorum dodrina amp;nbsp;exemplis perqui paua conuerfifunt ad bene uiucndum, Ex chnflianorum autemuita mnii* men' quotidie furgunt,amp; incontaminatam uitam ducunt.Huius igitur uKf radôtfaîlitas mams uacua eflê non poteß. Alioqum ex dodrina potiusa*: moribus phâofophorum quam chriflianorum exemplis homines ad co*” dati onem uitæ reuocarentur. Quod experimento falfum eflê deprehcndi' tur. nbsp;Prætcrea cum deus fit primus motor, fine quo nil moueripotefl, amp;

ipfe omnia fapientcr agat »nobflioribus caufis nobiliores commendat eôc' dus.Nobiliflimus autem efiêdus efl chriflianorum uita.Cum igitur protêt exhortationes de infpirationes internas maxime deus homines ad hancex' eitet uitam per confpicua fidelium exempla, ut fimile generet fibi fimûe, fl' cutfoidehomo générant hominem, neceflê efl dicerc quod perfedus cbti' flianus fitcaufa nobiliflima de optimum inflrumentum adhuiufmodi eflê dum producendum. Non ergo uirtus illius inflrumenü deo cooperans,^ aliqua falfitas.Sed fumma ueritas. Hpe autem uirtus eflfides flagrantichi' ritate fuccenfa,ut didum efl.Fides igitur uera efl.

AB timiun dis CMSi ofterHuSyfy primum i potentia.l'ideHi tjjeuerdtu. Cdput XIII.

PRobauimus iam fauentc deo exmanifeflis efiedibus de in orthodox xa ecclefia quotidie apparentibus chriftianæfidei ueritatem.Qu’*’ uis autem plura alia poflênt argumenta ad eius confirmationem perinduci,ut tarnen perflrida breuitateplaceamus jaggrediemurraoo”^ cxeis eiredibuselicitas,qui præteritis temporibusapparuerunt.Quoscflê uerosuniuerfus orbisafleuerat,Qucmadmodum igitur philofophiexi)?» quX^

VERIT. FID. LIBER II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IÇj

qof in rebus naturalibus confpexere,caufas rerum inueftigarunt.Nos quo qucdefcriptû fupenus Chnfti triumphum e regione proponemus, ôd ipfo/ rumcffeâuum caufa, quantum ad rem pertinebit,exaâiflîmeperfcrutabigt; tnur.Etfjcut philofophi naturam rerum infpicientes ex magnitudine mir a» que ordine À: perfedione totius orbis earn caufam efle deum intellexerunt, quæ cæteris potentior,fapientior,perfeâior exiftit: Quam prima nuncu» pauerûtprimùmque rerum principium ac motorem. Ita nos infpedoChri fti crucifixi triumpho, ipfum oftédemus omnium aliarum religionum dq s, faiffe âdeflefupraquam compararipoffitpotentiorem. Cundiscg akjs ma» iora ac meliora opera eflFecifle.Sapientia quoque acbonitate incxcogitabili itumenfa eos in infinitum fuperafle. Ex quo perfpicuum erit quod hic de» us magnus dominus ôe rexmagnus fuper omncs deos. Exordiamur ita» que ab ijs^quæ ad potentia m pertinent. Pofitumcj ante oculos triumphum «imemoham reuocemus. Atque ita argumétemur. Aut hiclcfus Nazarc» imscrucifixus,quem adorant chriftiani,enuerus deus déprima omnium caufa,aut nô eft.Si primum detur foluitur difputatio.Quia fl eftdeus,opor^ tctfîdem chriftianam dcuniuerfameius dodrinam atcçreligionemefleue» ram.Sin autem fecundum/cquitur .lefum Nazarenum fuifle fuper omnem arrogantiam inexcogitata fuperbia ncfandiflîmum.Qut purushomo mon talisc^ cum eflef.Se deum maximum cxiftimari ôd ab omnibus adorari uolu erit.Exquoeum mendaciflimum peflimùmque diccrcoporterct. Quineti» am pari argumento ftultiflimum^quod talem tantamque prouinciam fijeric aggreflus.Qüid enim magis rationi contrarium,quidbcinfanum ac ridicu lum magis inueniri poteft, quam quod humilis ôd mendicus homo abfque armis atque opibus uUis inexpolite folum ac nudç linguae mucrone,imb po ttus horrendçmortis fupplicio contradiuinam maieflatem contendere au» lus fit : Atque lUidebiti honoris fpoliadetrahês fimul omncs homines tam potentes quam fapientes imbecillos quoque ac rudes noua ôdinauditareli gioneinuolueretentaritC Ac fimul omnes aliorumdeorum cultus ôd ritus

demoliri,mundumque uniuerfum tot antea feculis certislegibus inftar cun tentis fluuij afluetum alio ftatuiflc diuerterc ac pcnitus immutare. Se^ infu» per ut deum coluuflentrldquenon folum inuita, fedmultoamplius poft e» ius acerbe necis confummationemfca legeut ipfum mortales non modo di ligcrentâd adorarent, fed répugnante natura difficillima quæque ac pror füsintolerabilia obeiusamorempaterentur? Aedeniquenullapœnarum atrocitate deterriti mortem ipfam ultimum tcrribilium per quam libenter fubirent: Hicegotefaneinterrogcmquifquises,fiquismortaliumhæc fefadurum polliceatur, aut animo rcuoluatdlt; pedons archanumfui tibi aperiat.Quidnam quxfo quid diccres^ Num alium quçnquam infanirc ma . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O J gis putaresC

g/s püCares. Nonneeo maiorccachinno lubfannâdum quo minus bf cfîeH poîlê judicarcs;St igi’tur lefiis NaXarenusnon fit deus.Qua ope fretus l’nfîpi cns facnlegus^ fedudor contra patrias leges,contra principes, contra fap* f ntesjód aduerfus urauerfum terrarû orbem reluâanté. Contra^ infernas Ä 1'uperas poteßates.Denicj contra fupremum omnium conditorem adco dimicando præualuit ♦ Vt coæqualis deo habitus fit ôi pari uenerati'onerci^ ceptus; Acprædiâa omnia inter totrcpugnantia tarn longo æuo infupcra/ bills obtinucritiCur b ludæi deus uefter mundi redor öe cuftos tantum iin* pictati's fcelus permifitinultum^ Hicego uos Gentiles appello, Cur hunc dij ueßri non cxpulerucf Quomodo hic adcb defpedus homo cruci aflixus ót mortuus cam uim pofl fe rcliquit,ut tot ac tanta pepcren'trQuis unquatfl corum, qui pro dqshabitifuntne dicamhominum,huic fuit comparâdusî Cum cord nxe,facnlegia inceßus etiam apud fuos cultores nefaria exilH mentur. Vides ne quam impudenter quida Apollonium Thyaneû Chf* flo noßro comparare fintaufi?Quis uero Pythagoram,Socratcm,Platoné» reliquos^ philofophorum principes,uel etiam Alexandrum,Cpfarem,c3S teros^ reges acimperatorcs excellentiffimos amp;nbsp;dariflimos uiros ei confef re pofIcrCum eoru nemo deum fe fecertt, Nec fimul omnes minimu quip* piam in comparationc Chrißi uel eius difcipulorum peregerint.Quid uero magni uerfutiflimus ille dux Arabu Mahumetes eflccic’Hic profedo nun* quam fe deum afleruit.Qui tarnen uerbis öi gladio præpotens armis à mil neribus äilafduicnti uoluptatumlicétia barbaräimperitamc^multitudinß fibi adiunxit.Nónne ôi ipfe Chriflum honorifice cófeflus nihil fupcr hum» nas uircs atlt;^ uérfutias præ fe tuiltC Tail’s nçmpe non fuit lefus Nazarenus« Nemo enim unquam mortaliiä ad crededum ac peragendu difficiliora qua Chnßus ipfe propofuit.Mandauit enim dtuoluit ut eße deus trinuscrcde* retur,uidelicet pater, filius de fpiritusfandus,unus deus in tnbus perfonis realiter dißindis.Qux tarnen in fubßätia amp;nbsp;eßentia funt unum de fimplinfl* mû eße. Vult etiam credife eße deum filiumdei unum cum patrcamp;fpiritu fando.Et ipfum eße uerum homine uirginis Marip filium.C^ä pariter uulf adorari tanquä ueram dei matré. Crucé quolt;]^ olim reorû trifle fuppliciu«* in fummo honore d ueneratione habcri tanquâ fignû noflræ faluns porilî' mû.In fuprcma infuper cœnaperpetuo teflaméto mandauit,ut crcdatex** ' guam panis buccellâ de modicû uini poflpauca côfecrationis uerba fubftan tialiter non uariatis tarnen accidentibus in ipfius corpus ât fanguiné ueriflv metranfmutatijUt^ ficealibaminaadoremusetindbûpotum^fumamus» uelut cœlefle uiaticû,per quod pollicitus efl nobis uitam ætemâ.Nemind** quotj nifi renatû ex aqua di fpin'tufando regnû dei’ingredipoflê, præcepiï eàam ut fcripturæ fuæ abf^ uUa dubietate uel dérogation^ ad ungué inuio*

V E R I T. F ID. LI B E R IT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«jj

laMis fidcshabeat,non obHantibus multis humano intelleâui diflficillimis. Et hæc omnia nifi quis crediderit faluari non pofllc. Necfufficit horü firma öf conftans fides acueneratio.Nifnnuifibiliadihgentesuifibilibus contem» ptis quaslibec perfecutiones patienter fuftineamus.In patientia enim ueftra poflidebitis (inqui't ) animas ueftras. Idem fuis inhacmortali uita promifit non diuiiias,non honores,non dignitates,quin im'o prorfus cötraria omnia uidelicct paupertaté,ignominiâ,depre(rionem, amplius quolt;$ infultus,uer bera,exilia,carceres,agoncs,atque fupplicia.Quibus ipfius gratia toleratis ineffabilem nobis beatitudinem poUicetur. Proponens humanü captum ex ccdentia,utputa gloriam in coelo cum angelis, amp;nbsp;corpora refurreâionê,âc quod nee oculus uidit nee auris audiuit,nec in cor hominis afcendit .His nigt; hilominus ita fehabentibus quiequid uoluit cöfecutus eft pugnante contra eum toto orbe terrarü. Nam ex omnihominu genere at(^conditione innuz meri hæchomines itafufeeperunt profecuti^funt,ut uitam qua fidem defe rcremaluerint.Reges quoc^ ôi principes (ficutetiam nunc uidemus) eiufdé fideiiugohumiliterinclinatiinfimiseiusminiftrisparuerunt, Ponamus itaeç ante oculos noftros Chriftu pauperé creditumcj olim fabrilignarij fill um ôcfuotépore defpedû. Et quid cogitetCeum interrogemus.Refpondeat autem.Egoinquâ pauper ac mundi uelutiinquilinusftatuiuniuerfummeis legibus orbem renouare, eaintentione ut homines me tanquam deum uc* rum unumcç cum pâtre ôi fpiritulando prorfus adorent.V tque crucem,in qua inter latrones médius obprobrio miferandoeç fupplicio confixus mori ar,pariter colant. Atcç poft mortem hancturpiflîmam omnia tormentorû meoruminftrumentaueftigia^ fumma cumreuerêtia deofculentur, ôe cun dis prçlata thefauris chariflîme ac honorificentiflïme recondant. Ac fuper cætera facrificium panis ôc uini, hoc ipfum corporis ôcfanguinis mei efle fubftantiam credences deuotiflîme uenerentur. Acfacribaptifmatisunda animas credant omni peccatorum labe mundari. Seque olei ôcbalfamiun» dione fanâificari. Poftremo in nullo fas fit meæ dodrinæ derogate. Sed ufque ad minimum apicem integram inuiolatamque accipant ôt ob* feruetït. Infuper matrem meam incorrupta amp;nbsp;perpétua uirginitate fan» diflimamfpeciali prærogatiua fuper omnes angelorum choros euedam poft deum ut mundi reginam ÓC dominam honorent ac deprecentur. Difcipulos quoque meosex pifeatoribus eledos fupplicibus uotis profe» quantur .Eorumque ofta, cineres ac rcliquias omnes adorent.T alia paupe/ remhunc cogitantémque atque enarrantem nonne utftultum nfu dignum cenferesï Si teprætereairridente perfeuerarctdicens. Volo ut non lolum quæ dixi firmiflïme credant. Sed utij ob hanc caufam côtinentiffime ac re» diftîmc uiuantjôc propter inuifibilium fponfionem^ metraditam terrena O 4 omnia

HIERONYM. SAVONAROt. DE omnia fenfiBihque pofl habçant. Atque «plorum i n me ardentiflimi amerts gratiaegeftatem,{îtim,famem,labores,ærumnas,cruciatus,mortcmdcn« que f^uiiïitnaquam auidifllmepatiantur .Hpc^ potiusebgant omnia, qua mex dodrinæ uel minimu iota negare. Nónne buiufcemodi hominc men» te'captum aut extra fe pofitum putares; Sed fi adijceret. Volo hæcomn»’ toto inuito mundoperficere.Namcontra regest principes,contriqueo* mnes fîue deorum fiue hominum religiones ac fedas, contra etiam cartv reas poteftates pugnare intendo,ex hjs omnino palmam ac triumphum rd portaturus .Certe in effufiorem rifüm prorumperes. At fi interrogatus» qua fidutïa,quibus armis hf cefficereuelit,idem refpondeat,non alijs quam linguf meæ meorumque difcipulorum prædicaàonibus.Sed quia cloque” tia plerumque ad perfuadendum uim magnam habet fnequid fuis in opert* busfacundipjenocinio tribuaturjillamdicat a fepenitus alienam,^^fclu» ofqöe miniöros nulla arte uerborum,fed (obrio de fimplicicloquio hoe elfe duros.Maioii nempe infanip id afcriberes. Si uero idem fubiungat.Sei” propter me infinitam hominum multitudinem perituram. Sed quanto pin' res morientur,tanto maiorïubcrefcet credentiumnumej-us,^fidcsme3 uniuetfisfinibus terræ, Meorum enim martyrum fangolt;lt; tanquam fernen inmaximumprouentumredundabit. Vnipræterea exhi« pifcatoribus ,eius^ nunquam ïucceffonbus defuturis hæreditate contion’ tradam fublimis regni perpetuum Iceptrum, Superbam quo^ urbem mu” di dominam ipfumque imperatorem addeofculandos uicari} mei pedesiö» curuabo. Ofi hpenarraneemaudiflcs,quibufnam fiirijs,ne dicaminfania, eum hominem laborare putares;Quibus de cachinnis obflreperes^ nbsp;Co

gita prxterea hæc addentem, Infiniti de me libri ab cxcellentiflimis Ä da» diflimis uirisconicribentur « Qui me dodrinamque meam prædicabuü^» camquefuper omnes alias extollcntes totisuiribus tuebuntur. Sacerdote^ uero mei præcipua inpopulisreuercntia folennideniqucapparatu,pomp d: cereis accenfis eandem dodrinam pronuntiabunuQuam intento ore in» milic^ d nudato capiteaudient aftantes « Nônnchæcuanifiima tibifomni* uiderentuit ConcIudathicdemum,His tantumproculdubioquærece” fui,armis inftrudus prxdida omnia confequar, Infuperabïïi’qucmanun»* dor euadam.Mihitotus terrarum orbis obtemperabit, necquifquam co”' tra flabilimentum meae religionis præualebit in æternum. nbsp;nbsp;Talia ncinp^

illo afleuerante non hochominibus uniucrfis, non naturae,nontoticcdeß* machinp ,Iêd foli deo diccres opuselTe pofÏÏbilc.Cü ergo h^omniaiam pleta cerna mus, mani^û eft id diuinp maieftaos tantû opus fuifle, hanc^ Chrifti fidêà folo deocflèconftitutâ.Nunqdemmagorûautphilofopho*'* qlpiâaufMahumetiesauCaliusregüpotêt^mustahagdSc’Autaliqsden” oeflöut”

gentium amp;nbsp;nationum huic æquiparandus eftf Huiufmodi quippe geQa afe cülo non funt audita.Erubefcantitalt;çamp; côtundantur qui deChriftoinfidei liter fentionC» Necÿ uero dici poteft cafu hæc eueniffe.Cum ôc propbetg ôiSibyllæ multo ante hæc euentura prædixerintjd quod antiqua ac fidelia ôi ludæorum amp;nbsp;gentium monumenta teftantur. In quitus fcribitur non fo» lum hæc abipfo deo ut futura reuelata fuifle, fed ilia fe deum omnino promi fiflefadurum. Prætereaficut innaturalibus quædam caufæ funtnecelfa» riæ,quædamutin pluribns, quædam indifterentes. Ita ôein ratiocinationv bus per comparationem ad intelledum, quædam funt necefïaria cogentes penitus intelledum ad aflèntieudum^quæ demonftrationesuocantur.Quç dam auté dialçdicç probationes dicuntur,intelledû non femper fed ut plu» rimum inclinantes, quibus tarnen fïrmiter ille uinciri non poteft. Quædam uero funt it a debiles,ut uix tenuem aflenfum inducant .Quamuis ergo in re» bus infinitis ut in Mathematicis innumerg fuppetant demôftr ationes,in na/ turalibüs tarnen pauceinueniuntur.Sedin rebus eminentiflimis,quin etiam intnoralibusfer'e nullæ demôftrationeshabentur, Ade'o enim debile eft no ftrilumen intelledus,ut proprias rerû differétias ignoret, Philofophi enim accidétibus pro diftèrentijs utuntur. Ideo etiam diffinitioncs rerû proprias ignorant.Cum ergo quod quid eft, fiue diffinitio demóftr ationis fit mediû, fequitur aut nullas aut pauciflimas in naturalibus inueniri demöftrationes. Quare ualde difficile eft hominis intelledû in naturalibus amp;nbsp;moralibus fei»

' entijs ftabilirc,multoc$ magis in Metaphy ficis.Sed multo difficilius eft intel ledum fimulconuertere,óé affedum ad fe trahere öe auitijs ad uirtutesim» mutare. Cum enim fenfus fpiritui ac rationi maxime aduerfetur,operofum eft ualde, ut intelledum fequatur affedus. Omnium uero diffïcillimû eftu» trunqconcorditer ade'o terminare, utbonorum operuff udus inde proues niat,ad extremumc^ ipfum ufeç uitæ per feueret. In omni ein philofophoria dogmate quot capita totidemuidemus opiniones.Eorum'^^^pauciflimosid amare quod docent.Sed eorum ferb neminébonis operibus incorruptû ua» ■ caffe ufcç ad morte. Quod fi quis apud eos talis inueniatur pro miraculo ha bent.Siergo philofophorum præcipui non ualuerunthominis intelledum ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nifi in paucis fiftere ad ea credenda, quæ ipfa ratio didat, nobis^ funt natuf

raliter inferta,ut deum efle, eumque rerum humanarû habere prouidenti» am. Etbonum uirtutis efle retinendum, malum uero fi.igiendum,ac cætera generis eiufdem.Ne«^ etiam in paucis affedum cum intelledû in bene agen do ita conciliare potuerunt,ut ad extremum uf($ non difereparint.Quanto minus hoc impetrare poffènt in his qug penitus rationem excedunt. At ipfi usChrifti difcipulifola prædicatione intelledum fimul ôd affedum infinitæ hominum multitudinis coardarunt, amp;nbsp;clauis quodammodo ferreis figeni

/ tesadea credenda ôc diligenda compulere,adquç non modo ipfa démon» ftratio.

ftra tto,fcd nec aliqua Humana ratio ullo modo peruemre potcft, Vc terrent omnïa tanqinm uibfiima propter regni cœlorum promiflionem reputauo rmt.Nullis defePî inheneagendo laborïbus.Nonblanditi^saut minis, non tormentis a propofico reuocati. Qua ergo uirtute pifeatores ac literarutn expertes hoc effêccrunt^Non Humana quidem,feddiuina. Natura enim im ter mortales ultimum conatû in phïlofophis confummauit, nec tarnen eatn in illis uim peperifle deprehenditur.Certe fi fides Chrifli eflêtpiena mendt cijs, non potuiflcnt pifeatores tam mirabile opus cfficerc, ne^ipfa tam diii inter tot impugnantes perfidere ac poliere. Item fi Chrifius crucifixusc* iuslÿ pifeatores eo modo quo diäum eft, ad amorem diuinum uniuerfu® terrarum orbem tam efficadter illuxerunt id fimplici fermonc feccreno# potuerunt. Non enim fimplicibus uerbis uiri præfertim graues acfapief' tiflimi acquiefeunt. Certum eft autem ipfos uerba fua miraculis confirmali fê.Quptam multa ftupenda^fûerunt, ut naturalem uirtutem penitus fup^ grefla,non nifi deo fieri potuerint. Qui folus miraculorum eft autor. us autem non mendacio fed ueritati teftimonium perhibet. Chriftiana ig^' tur fides,per quam ea fada fünf, mentiri non poteft. Quod fi quis miracul’ negaueric.Hoccertceft omnium miraculorum maximum.Ingenfla,fcilic^ ca^fupra commemorauimus abf«^miraculis per Chnftum pauperett)^ per rudes incultoslç pifeatores eius difcipulos fuiflè confeda. Siue ergo nH raculis Chriftus eius^ difcipuli fulxerint fiue non, uti^ apparet ineius opC* ribus infinita potentia omnem fuperans potentiam aliorum deorii.Quein* admodum autem inter caufas ca prima eft,qup potentior extat.ka inter dw os eum dicimus uere deum. Quieundis eminentiffima præftatpotefta«» Vt nofter çft trinmphator inuidiflimus Chriftus.

lus quolt;j fapientiam iam oftédamus nulli ceflifTe.Primum fiquidefl* fapientia eft ordinäre, res^ ipfas bencdifponere. In omnibus ucfo» quæad ftnemfuntdirigenda,fumerc gubernationisregulamexl*' ncoportet. Tuncenimunumquodquerededifponitur, quandoadfinet^ debitumordinatur.Finisenimcuiuslt;jrei ,eftipfiusbonum. VndeinarO* busquifihem artisattenduntaddlum^ cæteraeoordinant fapientesin«’ arte nuncupâtur.Sicut in architedura non ij fapientes dicuncur,qui ceff^”* ta,lapides reliquam^ materiam fubminiftrant. Sed ille, qui ultimam côpl^^ diturformam,fapiens habetur architedus.In artifidalibus autem cutnp’^ ticulares tantum fines,nonultimus humanæ uitæ confiderentur,non potçj rit quifpiâ abfolute fapiens, fed fecundû quid nominari. Qui ergo fupr«’'”'^ Ä côfummatum humanæ uitæ finem penitus obferuat,omnia^oport*”’’ media fuifque adillum operationes difponit, iure fapiens fimpliciter di' cendus erit. Sedlefus Naxarenus fuis eum difdpulis atque cultonbus fol^ ' uoru®*

ucrutT! îiutnanæ uitæ finem ueralt;^ media oftendens effïcaciter docuit pcrfe äe(^ adimpleuït,ita ut nullus finis melior nee perfedior chriftiana uita inue niri autexcogitari poflÏt. Patet ergo quod nee inter dcos, fi tarnen dij funt alij,necinter homines quifquam fapientior unquam inuentus fit,aut inueni ri poflit,Signum infuper feientis eft doeere pofte. Cum enim quis ad perfei ftioncm fcicntiæ peruenerit, facile poteft alios erudire, Quemadmodutn cum quis ad perfedam xtatem peruenerit poteftfilios generate. Sed nub lus alius deus uel homo 'a feculo inuentus eft, qui tam proficuâ fapientiâ qua chriftiana eft,mortalibus attulerit,qufc^ fimul earn tam facile docuerit.Phû lofophorum nanque doârina obfcura eft ôd longo uix tempore perceptibi lis,tnultis quoque erroribus difflcultatibus^ perplexa.Quibusuelipfi præ/ ceptores incerti pleruncß anxijó^ torquentur .Sicut de diuina prouidentia ôc dehumanæ uitæ fine fuperius didum eft. At poftquam (apientiflîmus ma» gifteramp;faluator nofterChriftusipfc comparuit,non multotemporis in» . leruallo uniuerfus mundus de prouidétia ôe bonitate dei,de animæ immor talitatc de fine ac beatitudinc hominis,de medijs ad earn perueniendi,de c5 pluribus deni^ alijs documentis ade'o fuit illuftratus, ut etiam in puerili ôi imbecilla utriufcj iexus ætate chriftiani clarius hgc intelligant,quam prpcla riphilofophiindefefloftudio cognouerint.lnhacî^dodrinaitaimmobiles fiunt atcÿ côftantes,ut mille ad mortem ufi^ fupplida perpeti malint, quam minimum iota dodrine Chrifti impie denegare.Prptcrea agétis uirtus tan» tomaior apparet quanto adremotiora fe extendit ôe citius operatur. Quo itaqp potentior fuerit fapientia eo magis ac uelocius ad inlipientes immutan dos fanandos«^ ualebit. Non enim maxime eft uirtutis aut induftrip opus fa pientes efficerehomines docili acutbc^ ingenioprpditosatc^ita a natural» pfa difpofitos, At ftultos paruulos, hebetes quin ôe mulicrculas peccato» res(^ grauiflïmos ac flagitiofiftîmos homines meritrices'cp fubito ad fapien» tiam à ad uitp reditudinem côuerterc,humanas uires excedit. At lefus no fter non minus ex prædidis omnibus innumeros quam exprudentibusôe acutiflîmis uiris repente fol’oqucfer'enutu mira quadam cordis compum dione mutauit,ô^ quotidie abhuiufmodi non ceffat effedu. Quod non ali» us deorum unquâhominiimque eftecit .Chrifti ergo fapientia â: dodrina cundiseft præferenda.Cum natura item fît*ad unum determinata,non ma» gnæ uirtutis eft in rebus naturalibus per ipfius naturæ media aliquid eflîce/ re,utfifpiritalis quapiam creatura femine ignis’admotoilliusadminiculo domû ftatimfuccendat, quod in ipfa eft hominis facultate, non arduumrei putaretur. At fi per contrarias caufas,ut puta cxglaciali aqua ignéeliciat, exe^ueincendium nutriat,id admirabile fane opus magnæqùe uirtutis exiftimaretur.Signum ergo fummæ lt;3e infinitæ uirtutis eft abfiçullo natura b inftr umento pofte omnia natur alia operari.Et iterû quolibet inftrumento pofte

poflc qaxcun^ libueric ucl ctiâ till contrana paricer cduccre, Dcrcrc per debtcaóirnacuralia media fapientiam, qucadmodum pbilofoplgt;«dcru* cronpuxxa ßbtüinceUeäus huinani captum baud eximium adirai âduiîi^ cft.Scd per flulttdam mundi,idcß,per ea quæ apud homines ftultißima (h‘mancur,traderc fummam amp;nbsp;mcHaWem fapientiam, ßulnfTima miin'^ conuertercin diuinæ fapientiæinflrumenta j maxinum^ in cis fapicnnagt;^ coUocare,difficillimum fanb opus Ädiuinum tantummodo ludicandiim» Quod fi cruashorror amp;nbsp;obprobrium una cum fubfannatiombus, fputis,’' lapis,uerbenbasdtlormentis,quæ mon'ens pafluseftChnnus,confiderclt;* tur: Nihil haccruce magis tecrum autßultum an tcquatnChnßus cruci^^* gcretur^poteratihaenin , per ipfam uero Chriflus orbi terrarum maxitin conculicdt indidic fapientiam« Vt omnis chrißiana profeflio docct,â: exp® rientia quotidiana teßatur Eigo præcipua à diuina eft in Chrifto fapi®** tia in ahio nunquam rcpcrta nec audita. Item cum fapientia fit diuinaruin rum,illa profedo fapientia omnibus præftat, quæ fupra cæteras de diuini* rebus homines inftruic.Sed nulla id magis peregit,quam fapientia Chnft' Ergo ipfa caeteris eft præftandor.Quod autem ita fit apparet ex fcriptis atv te Chnftum à extra eius dodrinam çdicis .Quæ fi chnftianorum la bris numencis^ comparcntur,paucaa philofophis dices 0^ ab alijs autoribw* eflc tradita.Quin imb ad agenda perficiendamqj philofophia plurimû rótU litdodnna chnftiana «Quæ return diuinarum pentiam adeb circunqua^ diffûdit,utfetb nuncomnesChriftum proEtcntesca fciantacdoceant,lt;p4^f ante ail tus aduencum uix a philofophis percipiebantur.Deinceps autc poö^ que Apoftolorum præconiafuis detedis erroribus non fccuserubucruilt; homines,ac fefe purgarccontenderunt,quam fi node in ftercorc ccenbqi* uerfa ti,fuperinâifa mox luce, immunditia ilia confpeda pudore ac côfufî^’* ne correpticam abftergerccuraflcnt.Nam philofophi àpoetæqui^ idolorum fuorum cultum d: amies fabulas ac turpia diliramenta erubcfe®* tes fuperinduda luce Chriftifad quam tarnen prænimiofulgorecaligao® runt^conatifuntmendacium fulcire tnêdacioallegoricos fenfus cotnnu*’** fccntes.Cum uidercntfealiter dcoi um fuorum turpitudinemacpleraijfl^ ■ gitiofiflîma,ipfisquolt;^ hominibus nefaria celare d honeftare nô poflê.Alt;i fapientem præterea pertinet non modo facilia fed diflfîcilia quoij cognofe« re,eâqucdocerepofle,ab aduerfarijfquedefendere.De rebus ucro dioin*® difticiliora nemo propofuit,faciliufqùeunquam quamChnftiisiplcperdo cuit« Necpaucos tantum difcipulos, fed uniuerfum terræ orbem inftruxit. Ab infînitis quoij oppugnatonbus ita facile eadem chriftiani defendunt,ut quifquis eorum rationes librofqûe legcn’t,hanc unam perennem amp;nbsp;incow' perabilem fapientiam cflê dubitare ullo modo non poflît. Nelt;ÿuerocontra cam fyilogifticis modo contcnaonibus,fedimpropcrijs,minisgladioqu« adnecetn

adncccm ufq^acerbiflimepugnatû fuit. Cum ea tarnen muida dehi'somnû bus tnûphanhProfedo fi aduerfus philofophos,principes,ac tyranni,(]ué admodum contra chriftianos rationibus tormentis;^ certaflênt, illos exiftt/ mo fuiflê uel prima apud fe principia negaturos. Chriftus autem uel ea ipla proponens ,quæ ratione naturaliinueftigari nonpoffunc, illa tarnen Ä ab jplogladioàabomnideorum acphilofophorum fapientia iniuria^ defen dens, folido in perpetuum robore confirmauit. Item aut fides cil liera ayt commentitia.Si uera bene conuenimus.Sicommentitiam dixens. Non mû nus probo Chriftum fuilïe omnium fagaciflimumi^ fapientilTimum, Qui tam difftcilia ôi ardua exquiliuit,ealt;^ mortalibus ita perfuafit,ut nulla uel di uina uel Humana ratione aut poteftate infringi deftrui«^ potuerint. Chriftia ninanc^ dodores ipfi etiam philofophiæ feientiam profitentur. Et ea qujc docuitChrillus,quanquam fuprarationem funt,philofophiætarnen non rcpugnare,quin potius fcientias omnes feruire eis oftendunt.Nec quemad/ tnodutn quidam rudes ac fuperftitiofi philofophiam aut aliquam ueram fei entiam reijciunt uel contemnunt.Sed omnia qup bene dida funt,inius fuum tanquamabiniulîispolîefloribus fibiuendicant. Aucquisadeb uelfapiens uel aüutus inueniri poflet, qui ulla figmenta feu mendacia aduerfus omnes tam multorum fapientum rationes tueretyr amp;nbsp;cuilibet philofophiæ confoi naefle monflraret; Profedo uerum uero confonat, ôi falfo omnia diflonât. Si ergo philofophi difficulter uerum ab aduerfarijs illæfum feruare ac proi tegere potuerunt,quanto minus falfum uiribus proprijs infirmum uiolen/ ta Ôc calida impugnatione defendent'Itacj pofito, fidem hanc elfe commen/ titiam,necefleeftconcludcrc Chridum omnium fagaciflîmum fapiennffi/ mumc^fuiflê. Qui per inuefligabilia atlt;^ ardua documenta homines ad fe al Iiciens traxerit,et facro quodam fpiramineimpulerit ad bene beate^ uiuen dum.Sed cum pugnantiainuiccmfimul ftarenequeant, ut fcilicet falla cum uera philofophia concordent,acper eahomines adredam uitænormam dirig3ntur,oportet utilt;^ eius fidem atlt;^ dodrinam ueram aflêrere, Ipfum^ Chriftum cundorum elfe deorum hominum^ fapientilTimum confiteri, Hinc uiri feientiarum omnium peritia mirifice pollentes uitæcÿfandimo/ nia probatilfimi dodrinam Chriftiutfummam fapicntiamamplexatifuis cam præconijs, fcriptis Ôd operibus extulerunt, amplificarunt ac fanguinis teftimonio confirmarunt. Qui nifi illam hominibus a deo traditam certiflî/ me cognouiflent, tot profedo labores, æftus ôi agones pro ilia tuenda mi» nimetoleraflênt. Maxime item fapientis uirtus apparet:Quâdo ad finem ôc ultimam perfedionem omnum feientiarum fuos dilcipulos perquâbreui uia perducic.Sed folus hoc edicit Chriftus. Omnis enim fcientia uel rationa Iiseftuel realis.Rationalis quidemeftLogica,l\hetorica,Poêfis.Quæ circa ens rationis uerfantur.Earum^ finis eft per diuerfas rationes à exhortatio»

n?s homints intcîîf lt;fh4m ad aflènnendum propofins adringere. Ad id ncr® fupcr omnes ChnOus i'pfe fuos perduxitfine dilFicukate difcipulos, ex hoe ucl maxime apparet. Pifcatores enïm antea rudes â: impen’ti ali]4F ïnnumcri idiotæ accepta il’ius dodnna umuerfum efficaci perftiahoneor' fccmimmutarunt. Qiiod nulla armorum ui’s,nec reliquus tonus fapicnO^ï conatus fiquisredeconiïderet^aflequi’potuiflêt.Realisautcfcientia dicam fpeculaftuamt^diuiditur.Pradica ipfa moralis ell.Quam tantafa^^' h'tate ac edentate difciplina Chnfti exadiïïime docet, ut \ philofophis cut ante prxdiximus,nihil defideran' oporteat. Si autem fuen’t fcientia fp^ culatiua Autabftrabit prorfus a matcn'a tam fenfibili quam intelligibtl** Eatjcft fcientia diuina,in quaChriftus omnes tantoperc fuperauit,ut ad^' «m nullafit cóparatio,nedum ille fuper omnes obtincat princi’patum. a materiafenfibili, non ab intelligïbih abftrahit. Et hæc eft Mathematica« Qu oc folam confidcrat formam,nelt;5 bonum finem^ refpicit,ut philofopfi* dicut, Propterea dodrina Chrifti ufqj quaqj bono atqpfini intenta huicnon multum ftudij impertitur. Quia ad lalutem non perti’nct. Si’quid tatnen utfli tan's adbenebeatelt;j uiuendum ex ca colligi poteft,hoctotum dodrina Chnfti fibi uendicauit.Infcn’ptura etem’m facra numen ôi figurç ad bono» mores amp;nbsp;ad diuina aptiflime ordinantur. Adeb ut nelt;j in minimis phûofo' phorum difciplinis aliquid utile aut defiderandum relinquatur. Aut non ab I ftrahit a materia intelligi’bili nec fenfibili. Et hæc eft philofophia naturalis ad cuius ultimum finem cum fumma uoluptate diuerfimode ac facile doéW na nos chnftiana perducit.Cognitio enim rerum naturaliumin fe noneü^ nis fupremus,ad quem per ipfas res naturales ire contédimus. Sed perh-^*-corporea adinuifibilium cognitionem peruenire defideramus .Quodqu^' dem copiofeattj iucunde (ubminiftrat dodrina chnftiana. Qpæ in oinni* bus fere naturalibus rebus tanquaminfpeculis inuifibilia dei pulcherrin* ac mirabiliter effingit Jefus ergo fuit omnium fapientiflimus. Qui ad finci” confummationemq^ feientiar um omnium totum terrg orbem facillimep^*’ duxit. nbsp;nbsp;nbsp;Deledationes denic^ intelledusperfedeledationesipfasfenfiU i

cxccdunt. Quæ uero ad intelledum pertinent potiflîmum confiftunt in co' | gnitione primæ ueritatis,cx cuius perfediori conceptu maior prouenit ledatio. Vbiergomaior eft fapientia maior primæ ueritatis ineft cognitif ac deledatio. Signum ita^ maxima fapientiæ Chrifti eft fumma, quamh»' bent chnftiani ineius contemplatione deledatio. Qua nulla maior bads' nus eftinuenta.Innumen enim fueruntquemadmodü etiamnuncuidemiu» qui propter primæ ueritatis contemplationem in dodrina Chrifti exiflen' tem fprelis omnibus feculi uoluptatibus ac blandimentis, fefe ad deferta lo' cacontulerunt.Quod^ maximum eft, in ea contemplationeadebprofecc' runtjUt fetnideos non homines, imb angelos in terra putares. Quia extr»

V E R I T. F I D. LI B E R II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,7^

amcm pofîti nil terreni non dicam appetunt, fed ne eins quidem infpedio» nemdignâtur,lîbiqueipfis,tanquamdij fintangelnie,fufficiunt. Ex quitus cundis apparet dodrinam Chrifti efle maximam.Ipfumqâe lefum Chriftü eile ueram æterni patris fapientiam,quæ fola tot ac tanta potuit efficere,

OStendimus lefum Naxarenum potentia ôe fapientia cundos homi nes omnesc^ gentium deos adeb fuperalfe, ut fi quis credatur efle deus,præter ipfum alius exiftimari non poflit.Keliquum eft ut ex eius bonitate hoc idem oftendamus.Probates ipfum effe lummum bonum, amp;nbsp;ultimum humanæuitæ finem. Vbi primum aduertere oportet omnes a» diones humanas efle propter aliquem finem. Operationes enim hominis prouthumanæ,ab ipla hominis uolûtate libero^ arbitrio,quo \ brutis difi fert,fine dubio proficifcuntur. Obiedum autem uoluntatis eft bonum lt;S£ finis .Cum igitur in finibus no fitproceflus in infinitum (alioquin cuiuslibet appetitus motio celTaret)oporcet aliquem efle hominis ultimum fincm,im/ poflïbile uero eft duos per fe alicuius rei efle ultimos fines,cum extra finem ultimum nil appetatur. Vltimus fiquidem finis dicitur efle aliquid adeb imi plens appetitumut nihil extra fe uelquod ad ipfum non ordinetur appeten/ dum relinquat.Omnium itac^hominum eft unus ultimus finis.Scire tarnen oportet non omnes homines inultimo fine materialiter couenire, quamuis omnesin eo formaliter cocordes femper exiftant. Ratio quippe ultimi finis * humanx fpeciei eft felicitas.Omnes enim homines cupiunteffefelices.No omnes tarnen felicitatem in eadem re efle arbitrantur ♦ Cum autem iam fuz perius probatu fuerit ultimum humanæ uitæ fine primâelfe ueritatem pri mamcj caufam,id eft,deum. Si demôftrauerimus lefum efle hune ultimum finém, liquido conftabitipfum efle primam ucritatem,primamlt;^caufam, aedeum uerum fummùmc^ bonum, cui ratio ultimi finis ueriflîme compe» tit. Quodutclariusintelligatur confiderandum eft,quod quando aliqua natura ad aliquid tanquam ad ultimum finem ordinatur, per admixtionem alterius naturç diftrahentis impedin' poteft,ne ad id omnino moueatur^aut ne adeb uehementer in illud tendat.V tputa graue deorfum naturaliter tenz ditjdc omnia grauiafecundumfuægrauitatis formamtendûtad centrum. Auis tarnen furfum euolat.Quia non folum grauitatis,uerumetiam animai lis formam habet ♦ Motu ergo animali fufpendente uel impediente grauitaz tem fertur in altum. Similiter fi infenfibile mixtum habeat multum aeris ôe ignisterræ connexum,ima hauduelociter petet. Si autem aliquid graue pu rum inueniatur,abf(^ repugnantia formx femper, nifi uiolétia infit,agetur deorfum. Et quanto id fuerit in fua natura purius tanto uehementius ibit ad centrum. Quia igitur homo duplici confiât natura ,uidelicetfpirituali atlt;^ corporel Içu lenfibili, quâuis intelledus ët uoluntas naturali motu in deum

tendant, ta men ex permtxtione partis fenfibilis propter ncceflaria ad ufui^ lîhïis organazpofleiïombus perturbatur,lt;3«:fi equétius ad aliud trahitur qi’* quod natura depofcic.Et quamuis uiolenter cogi nequeat, tarnen uelpef^’’ rorem uel per appetentiam m'miam grauiter affêdus ô: maleinformatusiw telledus uoluntatetn pertrahitad ea,qux inordmata funt,appetenda.Sn^ fur uoluen’mus adinuem’re in quo ratio finis hominis ueræ confticuta motu âiuehementiaeius amoris flagrantis^ defiderij inueftigare nece^^® eft. Cum autem natura fenfibilirationali^ conftet, non eorum defideriain' fpicere debemus,qui more pecudum uiuunt:Sed eorum duntaxat, quiraô' one uCunturt^: uerehomines funt. Nam fi experimentumgrauitatis ,91^° uidelicet tendat graue, fareuóluero : Non utique id cognofcerepotero auium uolatu:Sed ex eorum motu,qu3c mere grauia funt. At uero fupertitf probauimus nullam in terris purgatioremuitam dari chriftiana,null’ofqigt;® homines magis fecundum rationem uiucre quam chriftianos.Ex eorutn^ go amore defiderio,qui uere amp;nbsp;proprie homines funt, potius quam rum in cognitionem ultimi finis polTumus perucnire, Sed omnes chrifta”* redeuiucntes uchementiffimoamoreparique concordia tenduntinCbf^' flum crucifixum tanquam in fupremum fincm. Cuius gratia cætera utfof' dida purgamenta contemnunt.Idcirco hie efl finis file à uerus deus acfui” mum bonum, Præterea ultimus finis efl hominis plena perfedio, ideö^ quâto quis fit illi propinquior,magis perficitur,quanto^ magis pcrfidOJi'» fit eidem magis proximus, Quia nil aliud eft perfici,quam fuo ultimo fin* appropinquare:Sed nulla res unquam inuenta eft,propter cuius appropin* quationém per intelledum di alfedum humana natura tantum in uita pm' fecerit,tantamueaflecuca fitperfedioné,ut in appropinquationelefuChf* fti crucifixi per intelledum lt;3^ affedum.^De huiufmodi nan^ appropinqu^ tione,non de ilia, quae corporalis eft,loquimur ) adeo^ quanto magis fitfil* uicinior,tanto ipfum uehementi'us diligit, ut^ fuperius demonflratum eft, inmoribusperficitur.PlaneigiturconftatipfumChriftumelTeultimumhii manæ uitæ finem. nbsp;nbsp;Ad hæc ipfius finis defiderium eft omnium maxim«

naturale,ideo^ immobiliterunumquodq^ultimo fini adhæret.SicutenitH in fpeculatiuis prima principia fefe habent,ita lt;Sc in adiuis ultimus finis, Vt igitur prima principia funt nobis naturaliter inferta, ita eft defiderium ulß' mi finis,immobile^ idcirco perfiflit. Signum ergo eft hominem tunc uer« ad ulomum finem peruenilTe : Quado alicui rei fecundum rationem auiti)« purgatam adeb firmiter inliftit,ut cætera illi uni poft habeat,eam^ ne def«' rat malit uita priuari. Quamuisergo ali) fibi alios conftituerint fines,ni’quot;' quam tamenautperquamrarouidimuschriftianis exceptis quiuitamdu» erit quam fuo quifque fine deftitui.Cæteri enim pro uitæ conleruatioüc trema omnia patiuntur,dtcunda quæhabet homo dabitpro animafuî»

Oiridiam uero non folum æquanimiter fed libenter quoquc propter Chrù ftum Ä propria hilan'ter defenint,uitâmque pro mhilo habendam putant. Quod fl Chridus non fit lummutn bonum, fapientiflîmi certe uin uitam fal tem,quae preciofiflîma eft,pro tanto errore,quo nullus maionnueniri' pof/ fet non commutarent. nbsp;nbsp;Item cum ea quæ fub eadem fpecie conrinentur,

ad/unum eandemq; finem ordmentur, in eo^ uniantur, uelut omnia grauia tenduntad centrum, manifeftifiîmum eft argumentum, lefum crucifixum, fflê ultimum hominis finem,quod nihil unquam repertum eft,in quo homi nu cœtus,ut in domino lefu tam firmo uinculo nederetur.Nam qui in eum credunt,non fecus inuicem copulantur atç^ conueniunt, quam fingulæ ter/ ræ partes ad centrum in unum globum congeriem*^ redade. Eoque modo chriftianiomnes adChriftum tendentes effiauntur cor unum lt;St anima una in eo. Quin in fide magis profîcientes maiori deledationis Ôt charitatis an dore fe mutuo compleduntur.Quod fi Chriftus purus homo fuiITetjac per inde fides clandeftinum impium«^ figmentum,nequaquam in cotmilibus diuerfæ côditionis ac generis hominum talem fortiretur effedum. Quia ex falfis aggregata facile difgregâtur.Nec poflentinnumeri homines falfo fun damento,amicitiæ copulam Üabilire .Eandémc^ augere errore crefeente.

Item fpirituales obledationes,quanto ultimo fini mentis noQrç acies ma gis propinquât,tanto funt maiores,ôlt; tune funt maxime perfede, eu ipfum finem illa magis attingit, fi homo itaeç finem imperfede attingens modo a/ liquodeledacur,tanto amplius deledabitur cum finem perfedius obtine» bit.Sed deledatio,quâ de Chrifto fideles percipiunt, omnia tam fenfus quâ intelledus obledamenta fuperat.Quod ex tribus potiflîmum apparec. Pri» moexin comparabilimartyrum conftantia^quorûinnumeroslegirnus ad lupplicia tanquam ad nuptias gaudentes atlt;ç hilares conuolalîe, atlt;çin me/ dijs cruciatibus exultantes uelut indelitiis pofitos pfalmos deodecantafleï C^od fieri profedo non pocuiflet,nifi immenlp deledationis excelfus qualï in ipfo Chrifto confopito omni corporis fenfu ab omni eos dolore terrol re^defendiffet, quod quidem in nulla alia deledatione conceditur. Vehe* ttiensenim dolor (ut experientia docet ) hominem perturbât. Eumeç omni fubftradauoluptate extra fe ponit.Secûdo exinfinitis monachorum exem/ plis qui relidis mundiblanditijs in lolitudine ôt cauernis errantes tanquarn ferarumfocijinabftinentia ,ieiunio ôe corporis macerationeegeninudicp in fummo tarnen oaudio ob maximam diuinorum contemplacioné iocundi tatemlt;$uixere.EorumcçadhucueftigiaIuperfunt.Modoenim'utiamdixi» mus )religiolorû plurimi gratuitæ feruituti perpetuis^ claufuris ultro man cipati fub ar dißima obedientia tanquam hben lub gratia conftituti periu’

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cnndæ ôt fynceriffîmç uiuunt. T ertio ex fapientiffimis uiris omnium fcien/

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liarum eruditione refertis.Qui deouftato lacro feripturarum fonte ac délit

HIERONVM. SAVONAROL. DE bata Chnfti du! ccd me omnes alias fcienrias rcliquerüt,illius tantum na deledatijCui tanquam infeparabïles firmiter adhæferunt, quamlib^t ah' am feu Philofophorû feu lÀlietorû infipidam fapientiam ac eloquential®^ putâtes.Quod ói ego hac tépeftate fum expeitus,multoslt;p idfecillécog^® U« .Ex hl s itatj apparét obleâationes quæ ex fide ac contcpiatione crucifixfpro cedunt,omnes alias longe præftare. Oportet ergo dicerec^ ab uniuerfall fummo^ bonopuenire, præfertim qa quâto fide à amore’^ Chnftû^pius accedimuSjtanto huiufmodi deleâationes amplius aug«”^'

Denic^ ut una ratione omnes ultimi finis propn'ctates coniungétcs br^ uiter argumentemur, Omni’a ciufdem fpeciei indiuidua ad cundcm f äutn eßjfinem ultimum ordinantur,omnes^ homines in ultimi finis ratio* ne côueniunt.Scd non in eo,in quo Calls ratio inuenitur.Hoc cnim cfl quo'^ quxntur.Cum itac^ hominis beao tudo in intelledus adu cófiflat, profe^*’ rem illam eflê dicemus,cui ratio ulnmi finis uere cöpetit, m qua omnes coH «eniuntratione utentes Ä corde purgariores. Adeam^ umformitcrnK’* uentur à idem immobïliter inhærent.Qiianlj fupra fe ipfos diligcntesip^ propcerea inea minfice deleâantur,uitæ^integritatem ac fuperra clarlt* tem luminis haurientcs i'n diuïnumtj amorem transformati idem penituso' mnes elficiuntur, ac quodammodo extra mundum pofiti terrcnaomnia«^ ftercora arbitrantes coelefli munere congaudent, ac pace demum maxio^ perfruuntur.Sed hæc omnia,quæ ipfius fummi bonifuntconditiones,nuw quam nifi in Chrïflo crucifixo æque ut in deo inuenta (une, Is ergo efl fun” mum bonum. Sed quid in hi’s,quæ per fe mamfefla funt,diucius immort' mur'Cumenim bonum fitfui ipfius diflufiuum, fummumbonum maxiffl« le ipfum difliindit.Maior autem boni communicatio di amplificatio,qu20’ qu3E à lefu Chriflo proucnit,non inuenitur. Quandoquidc poflChriftia^' uentum peruulgatam^ eius fidem uniuerfus terrarum orbis a profunda cT rorum peccatorum^ caligine purgatus cfl,omni^utrtute uitæ^fandinK’ nia refertus .Tótlt;^ inde fidelibus bona conceffa funt^ut felices ac beati in tef ; ris uiuereexiflimentur. Nam fiqua bcatitudo in tern's iiaberipotefl. Sofis cotnpetitehriftianis id quod à in compendiode fimplicitate chriftianxui tæ probauimus« Bonitatis inluper domini noflri lefu Chrifti exuberanfli incomparabilis illius dementia di mifericordia decIarac.Quia ob nulla pco catorum de fcelerum grauitatem uenia pœnitenübus fubtrahit, auc diffeft Sed plerumc^ ad fe reuerfis maiora dehinc dona impertirinon definit. Atlt;J re ip fa compertum nobis eft,quotienfcuncj quis ab eo rcceflerit^eum ftatim dulcedine uitæ^ reditudine priuatum terrenis fordibus mergi curis^tor* queri. Cum autem refipuerit, mox ad priflinum recreao'onis d: quieflsrc* , uertiturflatum,quafiitiexplebilifebnlisardorisfia'curatus«

V E R X T. F I D. LI B E R It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;175

VT au tem fupen’us diâa de Cbrißi potentia, fapicnti’a öd bonitate* quo facilus mtelligantur, quafiquodamepilogoperftnngamus* Dicimus,fiChriftus non fit deus,ut fefefecit, eum omnium homv num fuperbiflimum panter ftolidiflïmumc^ fuiïTe, Quod fi non ipfc hoc de lè dixit.Sed cius difcipulorum fallacia fuit,hominümcÿ cômcntum ( ut deli/ tantes quidam ferunt}quomodo ex fallaci præftigiofotç mendacio tanta po tentia/apientia amp;nbsp;bonitas prodire potuit,ut nulla maior excogitari queat^ Nam (i hic non fit deus,nefcio quis alius uideatur.Quod fi deus hæc inferi» ora per congrua media regit at(^ conferuat, cum nullum medium Chrifto perfedius ad bene beatét^ uiuédum efleprobauerimus:Non uidco quomo do effugereualeamus, quin autfateamur Chriftumefleuerum beatitudi» nisnoftræ medium diuinitus generihumano conceffum: Aut diuinam pro» uidentiam ueliuftitiam inficiemur, Aut omnia^ cafu uel^ fato efle creda» mus.Deumque omnino repudiamus. Quæ omnia præter primum neceffa rió admittendum, flultiÏÏima funt, Siqua præterea cftin mundo uera rcli gio,utiam pro conceffo ualidis recepimus argumentis. Quis ncget tot lt;5i talibus infpedis hanc religioncm efle chriftianamr Nulla fiquidem tot effï» caciflimis rationibus fulta eft. Quod fi hæc uera non fit, omnis profedo re» ligio auièratur oportet. Item fcimus nullam rcligionem ficut chriftianâ acerrime fuifle perpetuis téporibus impugnatam. Cæterp cnim religiones uel fraudulent^ potius fuperftitionss ea qua indudp fuerant uanitate, nulla quodammodo ui nullbc^labore defecerunt.Hpc autcm uelut aurum puriflÏ mum continuis purgata flammis fulgctior ac maior euafit.Quod certe fta» renon poflet,fi qua alia uera aut hæc falfa effet. Adhpc manifeftüeftchri flianam rcligionem ab hominibus probis ac iuflis nihil unquam perfecutio nis aut moleftip pertuliffe: Quin ab illis potius fumma in ueneratione cultu» que fuifTe habitam. Cum flagitiofis autem impijs ót facrilegis efimque eo» turn patre diabolo continuum atque infatiabile femper fibi fuifle ac efle eer tamen.EtquotquotearnuelChrifti miniftros perfecuti funt,ciufmodine» quiflïme fortis(uti nunc etiam cernitur jextitcrunt.Quod aliarum nulli con» I’git religioni. Cur itaqj fcelcftos potius quam probos homines imitemur^ quot;nbsp;NuUainfuper alia eft inuenta religio ad quam tothomineshadenusfint hac conditione conuerfi öe quotidie accédant, feientes fcilicet fe non ad di» uitias,non ad honores, neque ad uoluptates,quibus inipfo facrifontis lauacro renuntiaturos fe obligant: Sed ad tentationes, abftinentiam, parfimoniam, improperia,óe fi oporteat,ad extrema omnia toleranda uo» cari. Talibusigitur promiflïs ôi obligationibus nemo quidem fanb men ris alliceretur,quemadmodum infinita uirorum milia perfpeximus,nifi lîuidentiflimæ ueritatis lumen mortalium corda penetraret-

Hts jïa(^ A; huiufmodi nnonibus crcdere cogitur incelleftas, admiraH' lem Chrdh fidem ueram çffe.Si cnim unutn argutnêcum autdiio lt;Si: tria ud pauca homines afiennrinon cogunttamen omnia collcda, fi rede à ly ncere confiderentur, non inuaiidiora erunt quam Mathemadcf deino^' ftrationeSjUel quatn i d eflêt, fi reuocatio delündi ad uitam pro confirtnatt* one adduceretur, • Propcerca fi chnftiana reli gïo uera e(l,omnes ali as ex' plodi oportetjïpfa ubi«^ attcftancc neminem extra fidem banc faluari poOê» Quod quidem racionabileefi. Quia cum falus nodra côfidat in uifione del, ad quam fine fupcrcœlefti dono nemo ualet peruenire ( ut fuperius didiH’’ eft, nonpoteftaliquisearnconfequiabfijfide. Dicentefcriptura:finefi(^^ impoflïbile eft placere deo. Nec fupereft iuftg querelp aut excufationisl«’ eus i)s,quiin peregrinis amp;nbsp;ab hoc cultu alienis partibus nafeuntur. Quoni^ fl quis duce naturali lumine racionis,quod nulh deeft,ad communem omn' um parentem Ó£ opifieem fefe in creaturarum ordine ubiq^ demonftranteiî* nulli rci in neceflarijs dcficicncem reda intentione ât puro corde conue^ teritjUentatiscç oftcnfionéimplorauerit ( ut in principio huius operis iuxP catholicam afiertionem tetigimusXuo non fraudabitur uoto. Sed autp^ internam infpirationem,ut lob. Siue per angelos ut Cornelius Centurio, aut per Apoftolicum uirum,ut per Philippum Eunuchus,neceflànum ad lutem lumen impetrabit.

E R IT A T E M fidei religionis^ chriftianæ tam exprxtc' ritis quam ex præfentibus ecclefix orthodoxæefedibusai i perte demonftrauimus. Verum quia non fatis eft noftracoO ftruere^nifi ea quolt;^ a deftruentibus defendamus.ReliquuflJ eH^ut fidei aduerfarijsoccurramus.Oftendétesrdigionctii noftram nihil impoflibile,nihil irrationabile continere, Quâuis enimfiiprî radonem multa credat,qult;e potentiæ dei non difconucniût, nihil time co« tra rationem ipfam confitetur.Quin imb ât fi ingenij mor talis uires ea lóg« excedunt habenttamen ôtrationisplurimûâiprobabilitatis. Vtautem innoftrioperis proceffuordinemferuemus,primum de articulis fideilolt; quemur, Hi enim funt noftræ religionis fundamenta. Deinde mor aliutti prxceptorum feriem rationémque reddemus.Tertio iudicialium,id efi,lc* gum quibus in iudicando noftra utitur religio, rationem demonftrabimut

Vltitno ccn’monûrum myftcria aperts interpretabimur. Hæc em’m funt, qux unfuerfatn chriflianorutn dodnnam totutnqj regimen compledunt» Et quamuis excellétiflïmi uin dodores nofin de lus omnibus eleganter, copiofe pleniflîme^ tradauerint,non tarnen cuipiâ (uperfluus ui den. Terri us hic liber nofter debebi t turn qui a præcedencibus l ure copulandus uidez tur,ut præfenris open’s fitomm ex parte abfoluta dodrina,ne quid trunca» tum aut intadum pro uinbus relinquamus.Tum quia ea,quæ preccptorcs noftn paflîm longioribus^ fermombus d: mira fubtili täte difleruerunt,nos adbreue compendium faciliorem^ mtelledum omniaredigentes,in hoch’ bellocommode colhgemus. Vt non lolum omni’no pen’ris chnftianis, fed uelmediocn’ter literaris ôe ipfis infidelibus breuem Içdionem non afpernâ» tibushacfacilitatc obfequamur*

U» d(0 effe infiniti. Deumq; infiniufuceve paffe qitæ hutM^inteüe^ âus captum excédent. Cup. i.

IN deo plun’ma efle ôi infini’ta,quæ l’ntelledus noftri ui’m captume^ prof fus excedant, facile ex l’pfius intellcdus imbedlitatc cognofeere polTuz mus .Quanta em fe cuiùfc]^ ui’rtus extêdat, in ultimo fuo conatu demoni ftratur. Supremû ioitur intelledus noftri uirtütis éxperimentû in excellen/ tiflîmis philofophis cognofeere pofliimus.ln his enim fatentur homines na luram ultimum conatum feciflè. Certum eftautem Ç utipfimet ingenue fa* tentur J per exiguam â: ualde incertam laboriofamqiie rerum naturalium cognitionem eos habuiffc.Si ergo tota (ut ita dixerim; naturæ humanac uis ubi plurimum conata eft ad cognitionem harum rerum domefticarum per» fede prouehi non potuit, quanto minus ad effentiæ cœleftis cognitionem peruenietrMulco ueroetiâ minus ad angclorum proprietates. Minime au» lem omniumad eius cognitionem perueniet, qui ed infînita diftantia fuper omnia eleuatus, nbsp;nbsp;Præterea fi in eadem hominum fpecie multos uidemus

Kaobtufo ingenio,utnullaarte,fludio autlabore poflintadea capeffenda difponi,quæ b fummis philofophis cognofeuntur, magis exiftimandum eft angelicos intelledus, qui in longe diflimili ôc nobiliori fpecie funt plun’ma cognofeere, ad qux nullo modo uires ingenij noftri feextendere poflunt. Quid autem deintelledu diuino dicendumc’qui extra omnem Ipeciem ex» omne genus etiam fupremas intelligentias inaccelTibililuce fuperat in infinitum, nbsp;Quamuis enim caufæ per effèdus cognofeantur. Quando ta»

men caufæ ipfp fuis effêdibus eminentiflime præflant,perfed:a caufæ cogni tio per illos haben’ non poteft.Cum igitur deus fit prima omnium caufa,fu» os effedus omnes in immenfum excedens,quos etiam imperfede cognofei mus,manifeftum eft de ipfo deo ualde modicâ et fer'e nullam uirtute luminis naturalis nos habere feientiâ. Deum quo^ plura poffe ac maiora efîicere quânosintelligere ualeamus,non eftdcmôftratu difficilç.Cognitiofiquidê noftra

t7g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;HIERONYM. SAVONAROL. DE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î

nofira inapit à fenfu. Qiiæ tantum profî cit quantû potcü per bec fenGhiU elcuan, Adeb enim ordim naturahum rerum neceflano eü all igata,ut exR* cum ordinem ïpeculan’ nil qiieat.Qnicquid enim intelledus noßer cogiut» per phantalmata naturahum rerum imaginatur. Oportet nangüntelhgcn* temphantafmata fpeculari.Deus autem cum lîtadus purus ôeelîêmfinitu, extra omnem ordiné ilium eflê dubitarinon poteft. Cum uerounûquod^ agat,prouteftin adu: Dicereoportetin deoeflêpotentiaminfinitam ntiîh ordini quamuis excellentiflîmo alligatam, Stultum igitur effet afferere deumpoffe,quodnoscaperenequeamus. Præfertimcumideminordm^ uniuerfi plurima ôe pene infînita efficiat nobis inferutabdia, Vt faltem iH’ funt,quæin rebus non materialibus eflîciuntur. Conuenienter tarnen uina bonitas multa diuinorum archanorum, ad quaenon attingithuman» | ratio,manifeftauit hominibus,ac plura etiam fecit fupra rerum naturaliuni ordinem ut homo,qui ad fupercœleftem fînem erat ordinatus ad ipfum fc*' ret aepoffet peruenire « Exreuelationeenim diuinorum fupernaturaliu*” ipfum finem amp;nbsp;media ad eum facientia intellexit ♦ Ex his^ amplius fuamin' Érmitatém debûitatémcg cognouit:Diuinp maieüatis abyffum confiderâS' In cuius reuclationis aut enarrationis uel minimâ partem ne procuî quideifl i interpofitacj caligi'ne contemplationis fîgat aciem, nedum comprehédet^ cam non poflît. Quo fit ut procliuiori humilitatcac reuerentia deumeobt» quanto magiscumïuper omnia eminentiffimû didicit admirari.In quo ioremillius cognitionem ampliores^ deledationes haufitexhis, quættiul , tifariam multislj modis ipfius infînita bonitas hominibus communicaredi' gnata eft. Irridenda idcirco aut rcijcienda non funt quæ chriftianardi' gio credenda proponit,quia uidelicet intelledus ca capere nequeat » Sed if ridcndi magis explodendic^ funt, qui hac unica cæcitatis fuæ ratione'a catholica infipienter recedunt. Legant prius,â: intelligendi non impogiw' di Audio noftra reuoluant.Tuncenim cognofeent nifimpoffibile,nil finer» tione 'a nobis eflè prolatum.Sed ut quæ diximus manifeftius apparent, latrf iam ad particularia defeendamus,

Qgie [uprA lominis iHtclleâum chriHiAm credit reli^ùt. Caput nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I !•

CREDiBidVM ergo quædam ad diuinitatem ChriHi perfl' i nent. Quædam ad cius humanitatem. Eorum uero,quæ citc^ diuinitatem uerfantur, primum eft de unitate. Confitemur nam' que unumeflêdeum, necplures admittimus deos. Et hoc eß pritnum noAræ dodrinæ principium omnibus expræcepto credendum: Ado/ dis uero non folum creditum, fed etiam rationecogentefeitum, ut inpfi' mo huius operis libro fatis efl didum.Secundus autem articulus efideunv täte trinitatis, Hique duo articuli feu duo principia ad diuinitatis pertinent effentiam»

çîTentnm. Ahj uero fpedât ad propria diuim’tatts opera foh deo competen tia .Quorutn primum pertinet ad ipfiim effe naturæ.Quia aflenmus deum oinnia creaflè,id cß,ex ni'hilo ea fêcifle. Secundum refpicit elle fupercœle/ flisgratk'e.Credimusenim deum per fupernaturalia doua rationalem créa turam f3nâifîcare,iit earn ad fe trahat. Tertium attinct ad efiè glorip l’pfius animr.Confitemur nanc^ fandificacos in hoc mundo tandem poft obitum adipfius gloriædeifruitionemperuenirc.Inquafupernaturalimunereglo nEcantur.Quartum nobis promittit omnis carnis refurredionem,dum po ftremofperamusrefurredurosnosomnescorpora^ noftraimmortalia glon’ofa confecuturos. At circa Chnftihumanitatem credimus primo Chnftum eflèuerum deum amp;nbsp;uerum hominem : Dei Ôc uirpim's Marie fill um,in cm'us aluo eftde fpin’tufando conceptus,mtegntate uirgi’ncï clauftri pcrmanente.Sccundo confitemur ipfum pro nobïs pafTum, mortuum à (è/ pultiim. Tertio quod ad inferos defcendent ad fandorum patrum animas ex anti quo carcereli berandas, ongïnali’s peccati uinculo ïam per ipfum fo/ luto.Qiiod^ cas in perennem gloriam perduxerit.Quarto dicimus eum re furrexiflc a mortuis glonofum. Quinto iplum afcendiflem ccElum,federe^ ad dextrâ patris.Sexto d: ultimo uenturû ludicare uiuos Öd mortuos,totû^ orbemrenouaturû.Itacj uniucrfam fidc in duodccim pnncipijs,qux articu losuocamus,côplcdimur.Adfumm.â,Quæcunlt;^incanonicisfacris^fcrû ptun's côtinentur, amp;nbsp;quæ fanda Romana ecclefia credendû rite decreuït, uel in pofterum decretura eft inuiolabiliter credere tenemur. Hoc itac^ or dîne proccdentes oftendemus nihil nos in huïulmodi pn'ncipijs impoflîbile ucl irrationabile in medium affêrre. Nec^ uero articulus Euchariftiæ, qui difïicultatis non minus alijs ad credendû habet^a nobis prætermiftus putet. Nam cum per taie facramentû rationalis creaturafandificetur,ad ilium ar/ ticulum reducipoteft,quodc fandificatione tradatur,quamuisÔdhumani latéChrifticontineat.De quo in his,qup decerimonialibus fumus diduri, cum de alijs facramentis tradabimus.Cum ipfa facramenta obtineant inter ccrimonialia principatum.Sed quia in primo libro de primo articulo,id eft, deunitatedeifatisdiximus.Inquo panter excellentiflimi philofophi ôd om nés ferèhomines nobifcû fentiût,non oportet in eo hic amplius elaborate.

A driüUM fide dei triniute nihil impofiihilc nihil irrationalité äffcuerAri. Cap, 11 !•

OMiflîo igitur primo principiouelutinotiftîmo : Secundum, quod omnium difficilimum chriftianis credendum proponitur, eft uni» tas trinitatis.Confitemurenimtresperlonas realiter diftindas.id efi,patrem öd filium öd fpiritumfandum efle unum deum. Quod multi inful fe confiderantes putantnos tres deos unum charitatis tantum uinculo ap/ pellare.

pelîare.Vel co modo,quo multi homines realiter difttnäi unus pop ul us nU cupatur.Nos auiem dicimus unum efledeum limpliciflimum amp;: infinitum« ilt;i I' JJ J^J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;____________ 1__^quot;1 f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X__z’wii'ii'rt'

Sabellius uidehcetdeum unam efle perfonan», quæ ex diuerfis afleäibus al* quandopati is aliquando filij à aliquädo fpiritusfandi nomen fortiaf. licut Arrius,qui tres perfonas pcfuit realiter differentes, dum filium mino' rem pofteriorem^patre.Spiritumfandum quolt;^inferiorem filio fibicófai* xit. Sed patrem à filium amp;nbsp;fpiritumfandum regia öt media uia incedente* contra Sabelliü tres dicimus elTe perfonas realiter diftinäas.Eas tarnen co” tra Arrium unum efle in natura, dt poteftate lt;3c gloria coæqualis ♦ ka quo*^ quicquid habetpater habet àfilius Ä fpiritus(andus,â(:quicquid habet lius,habec à pater ôi fpiritusfanâus, ôc quicquid habet fpiritusfandus,h*' bec 6: pacer amp;nbsp;filius. Vnde inter eos non eflficutin creaturis diftinâio,ul31' quid habeat una perfona,quod alia non habeat,fed folum inter has tres ionas eft diftinâio relatiua per hasduas enuntiationes,uidelicet\quoaliu5» «X: qui ab alio.Quicquid em habet patcr,habet ôt filius.Sed in hocdiftingu'* tur,quod pater hoc habet 'a fe,id eft,a nullo. Filius autem illud idem habet^ pâtre, nec propter hoc minor eft pâtre, cumnihil minus habeat a pâtre.S*' militer fpirituslandus habet quicquid pater â: filius.Sed in hoc ab eis difi*” | guitur,quia ab eis illud habet,ipfi uero non id accipiunt ab eo. Nam perf*’' ’ næ ad elfentiam diuinam comparatæ funt unum ,nec ab eflèntia ullo realiter diffêrunt,fed ratione tantum. Inuicem autem relatf perfonaliter d*' ftinguuntur propter relatiuam oppofitionem. Et ideo nec filium patre f*’’ fteriorem dicimus,Nec fpiritumlandum patre de filio. Kelatiua cnim fimul ôi natura de intelleâu, ôc unum abf^ alio nec elfe nec intelligi potcft* Nôcnimindiuinisficutinhumanispaternitas abeo diffèrtquipatercfigt;^ filiatio ab eo qui eft filius. Sed paternitas de pater, ôi filiatio de filius funti^^ realiter fola ratione diftinâa. Ne^ propterea facimus ullam in deo comf*’’ litionem, cum dicimus patrem filium ôi fpiritumfandum elTe idem, eflentia eft diuina.Qaia( ut iam didum eft ) perfonæ diuinæ funt idem qfo^ eflentiadiuina,necabea eflentialiter diftinguuntur. Hocigitureft,quo^^ nobis nullo modointelligipoteft,uidelicet, tres perfonas elfeunum dcui” ôe adum purum fimpliciflimæ^ fubftantiæ,de nihilominus tres illaspct^*” nas tall ter inuicem eflê diftindas, ut nec pater fi t filius, nec filius pater, ipintusfandus,autpaterautfilius.Attamenpatercftid quod filius, id quodpater,de fpiritusfandus eft id quod pater de filius. Per fon aliter c”' diftinguun€',tamen funt una res una^ fubftanda Et quia ficut cognofcin’*’^» itade nominamus deum autem ccgnolcimus percrcaturas,ideo ôi\cï^^^ ns nomma deifumimus ,In creaturis autem proceflîo unùis uiueniis ab al‘® uiucn^

utucntcin fimilitudinem eiufdemnaturæâ: fpeaeigcneratio nominawr, óf generans dicitur pater,generatutn autem films. Idarcoproceflio unjus perfonæ ab alia per modum intelledus in diuinis dicitur generano,äf perfo na a qua proccdit alia Pater, qui autem procedi t ab ea : bilius nuncupatur* Non ergo intelligimus in diuinis, quemadmodum in animahbus uel in ho» minibus eflegenerationem. Sed eft in diuinis generatio tota fpintuahs. Fi’i» umop procedere per modum intelledus, ôc efte uerbu dei patns ôc eius ima» ginem fapientiam^ genitam didmus. Proceflîo autem fpintusfandi, eft^ patre amp;nbsp;fi!io per modum amon's.Amor enim eft aliquorum nexus óf unio. Verum quia in naturalibus non muenitur abquid,quod æque procedat im» medietate duobus æquahter perfeâis, licut procedit Ipiritusfandus a pa/ tre ôf filio ,iccii co proceffioni fpintusland. non ita fpeciale uocabu'û lient procelTioni fik) fuitinuentum. Sed general iter ex parte proe edentis procef» fio nominatur.Quia tarnen Ipintumfandum procedere dicimus per modiî uolûtatis feu per modum amoris,eius proceftionem a patre pnncip ) Ipira» tionem appellamus. Amorenim quodâmodo impetum quendam amp;nbsp;fpM ritum in rem ammatum prætendit.Ideo fpecialiter ipfa perfona patre Â fi 110 procedens fpi'ntusfandi nomen fibi uendicauit,cu tarnen óf pater fit Ipû ritus óf lanâus,fimihter fihus fit fpintus amp;nbsp;fandus, Vndç óf hxc duo nomi na quando perfonpfpïritusfandi attnbuuntur,pro unoóf hocrelatiuo acci piuntur,qu3muis per fe relationem fonare non uideantur.Cum igitur duæ fint tantum procefliones interiores in natura intelleduali ,una uidelicet ex partcintelledus,altera ex parte uoluntatis, fides rationabiliter tenet in diui nis tantum duas efle procefliones óf tres perfonas, Dehac ergo fandiflÏ» ma trinitate plura poflemus afferre.Scdquia quæ ad fubftantiam fideiperti nent feripfimus,non oportet ultenus euagari. Qui'autem fubtilius taliaïn» uefttgare defiderauent, cum omm' fobnetate cordis^ puritate chriftianos codices legatjóf thefaurum inueniet infinitum. Nobis enim oftéderemodo fatiseftreligionem chriftianam,nil detnnitaterude,nil impolïibile,nil irra» tionabile demum lentire. Ad cognitionem igitur harum perfonarum per naturalem nequaquâ rationem homo potcrit peruenire.C^ia cum cogno» fcamus deum per creaturas, non ducimur hoe modo in eius cognitionem» Nili quatenus is eft earum principium óf caufa.Non eft autem earum prin» cipium óf caula nifi per iplïus uirtutem perfonis tribus communem.Et ideo per creaturas cognitionem confequi non ualemus, nifieorum,quæ patri amp;nbsp;filio óf fpirituilando funt cömunia. Quo circa per creaturarum notionem perfonarum diftindionem attingcre nequimus. Ad quod capiendum licet imbecilhtas hu nana non fufliciat,non debemus tamé reuelata facrofanda tnyfteria non credere. Ridiculü eft enim exiftimare nihil efle uerum pr.rter quod inceiledus noftriratio meciripoflimus» Cuinftnita fint in deo^ut lam

.3iMmus)nobjs prorfus abfcondïta amp;: nequaqaaminucftigabilia, Ratiort^* tarnen arguméta quitus in fupenori librofidem noftram ueram cflep*quot;® bauimuSjhuicarticulo fidem aftruunc,Tametfi pecuhares quædam pi'ol’’ biîes rationes nos quandot^adiuuant. Quarum all qua a ddu cere nonpig^ bit. Vtappareac nos contra rationem de deo nihil profiteri.Sed quicquidt® nemus multum probabilitatis, rationis âc. lîmilitudinis cum rebus natuta^^ bu» habere. nbsp;Cum enimeffedus fuam caufam im it ar i con ctur,ex confd^

rati one ear urn procedionum, quæ in creaturis inueniuntur, adeas quX*” deo I unt quodammodo eleuamur, Mukas aute in creaturis inuenimus pr^ ceflionesjqur quanto perfeâioris funtcöditionis tanta magis perfedp intitnæ funt.In carcntibusenim uita generatio quaedam inuenitur, ut cun^ Ignis ab ignc procedit.Hæc autem proceflio fuum in agente principiutn bet.Quod in materiam exteriorem agit. Vnde minus perfeda minusc^ i*^^' ma reliquis eft,quas de hinc fubiungemus.Inuegetabilibus enim pcrfedi^ rem inuenies Öc intrinlecam magis proceflioncm. Quia id quod generatU^ in plantis e(l in principio producent! coniunâum, uerurn in fine ab eo kp^' ratur. At in animalibus eftquædam in lenfibus proceflio quæ adhuc tnag'^ perfeda fpiritualifque lt;3t intima eft quam plantaru inuicem proceflio.Qp'’* I adusipfius fenfusremanetin fenfu, necexterius emanat. Ab extrinlecot^* inéprouenit obiedo. Vnde adhuc perfedeinterna non habetur procefiio’ | In hominis autem intelledu h^c perfedior magis^intima inuenitur• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

adns in teiledus 1 uper feiplum refledit. Vnde ex his, quæ iam tenet hoifl® j contêplari poteft,dlt;: uerbum mentisintus reconditu concipere.Hincque’” amorem conceptærei prorüpens in feipfo perfonarûquodâmodo eftng« re trinit3té,id eft,intelledus uerbi A: amoris. Verum hæc proceflio intcH^* dus noftri incipit a fenlu,licut omnis noftra cognitio,lt;3t ab initio pendct^’^ teriori. Si auté conuertamur ad angelicum intelledu, qui nullam a fenfibu* fcientiâ capit naturaliter earn poflidet,tum excellentiorê at^ interior^'’’ in eo proceflioné uerbidt amoris coperiemus. Verum quia totus angdu* , pendecadeo,hincamp;:ipfequoqueab extrinfecoeft,nelt;^eius intelledus,n^^ I uerbu ncc amor eftipGusfubftâtia.Vndeprocefliones,quæin angelis inuei ]’ niuntur,aliquid imperfçdionis haberttdeintimf prorfus non funt.Cumig* tur uideamus quod quanto nobiliores funtcreaturætantoprocefTiones”’ , eis lunt magis intimæacperfediores.Cumtjeffêdusfuâcaulam jrmuletur» Quid irrattonabiledicimus, quâdo in deo ,(^uiomnes in infinitu creaturaS ,excedit,perfediflimas procefliones maxime^ intimas ponimuscQuæn«*: ab extrinfeco pueniunt,nec del fubftantia differunt.C^iasqj omnes creaW ræ imitari conant,licet longe ab ilia perfedionc deficiât.Quia diuinæpcîquot;* fcnæ anulla caufa dependéc,fedfuntunusdeus,quieftomniû caufa. Etidea t! es perfonæ extant unû in fubftantia, dt relatione oppofita diftmguuntur.

Ex proccflïone em’m unius ad aliutn de neceflïtate relatiua fcqiiif oppofitld ■amp; diftindio pcedentis âb eo,^ quo procedi t. Quod fi reah’s illic eft ^ceflio* jbidê ncceflè eft öppofitio fit r ealts^ diftindio*Kelationes aüt in diuïnis nul lam ponut imperfedioné»Cum relatio ex fua ratione ad aliquid fed non ali* quid fïgmficet. In homine quolt;^ qui inter omnia naturalia ad del fimilitii dine magis accedit,inuenitur quædâ in parte fpintuali tn’mtas,uidelicct iril 'tclledus,uerbi ód amons^Durn eni'm adu deu intelligit, cocipit de deo uer» bum,d: ex hoc in eius amöré prorûpit.Quanquâ hæc trinitas'a diuina pIuH tnum diftat*Quia cutn deus fitimmutabilis à æternus de in eo ml detun tw perfedi, non funt in ipfo ficut in nobis üerbû eius de amor accidentia * Nelt;ÿ modo adueniunt de modo recedût, Sed femper de ab æterno uerbû lt;5f amor fueruntin deo eiufdé cum patre fubÜantièc. Hine tarnen apparet quod irrà/ tionabile nihil deo,quin potius quod rationi confond eft tribuimus. In ot mnibus infuper creaturis multiplex trinitatis ueftigiu inuenitur, cd omnci expnhcipioi medio de fine copleantur. Et in cundis fit fubftatia uirtus ôc oi peratio^deeiufde generis alia,ex quibus qugdâ refultat trinitatis imprefliô* Cui dido Pcripateticoru princeps Ariftoteles fuflragari uide^. Qui ratio» ne non Ude dudus in principio fui libri de cœlo dii mundo numerû ternariû cómcndans,omnia(inquit?ex tribus cöftare uidentur. Vbi Pythagoricos afiêrt dicêtesjomnia tribus efle determinata, uidelicetprincipio, medio de cófummatione,de hoe quolt;$ ait)Ut fandificatiöes deorü\ natura transfer^ acceptü.Etin nominationibus duös hondiamusomnes, led cum ad tertid perueneris,ftatim omnes dicerepoteris. Omhc auté amp;nbsp;totum die perfedu idêeffé uiden€. Vnde fubinfert corpora perfedas efle magnitudines, quii tribus Confiant uidelicet lógitudine,latitüdine, âe ^funditate Ex qbus perz fpicuü eft non improbabile efle quieqd dè trinitate diuina credimus.Quod amp;nbsp;fi humano intelledu capi non pöteft. Hoe unum tamé cum reliquis ratio nibüs fupradidis déclarât huiufmodi fidê non fuifle humana inuentione tra dita.Quia cum de deo inferutibilia proférât, nihil tamé philofophiæ eius'^ prinétpq s contrarium adducit * Quin potius omnia philofophiæ principii nobis deferuiunt,äe ad facilem quæftionum omnium folutionem aftipulan^ tur.Quod potiflïmum eft ueritatis argumentum,

COnfideratis italt;$ ijs,qu3c äd dei maieftatem fecundum fe pertinct. Nuncea aggrediamur, quæ ipfi in ordine ad creaturas copetunt, ài pn'mo quo ad efle naturale, Credimus enim deum ex tepore o» mnia creaffe,id eft, tarn uifibilia qua inuifibilia exnihilo in principio feciflfc. Quod non alienum a ratione acueritateputahdû eft.Cum omnes confitcan turdeum eflê prima omniumcaufam aqua cœlû natura^ dependet. Quid

àutcm ah'üd agit caufa efficiensquam quodadeflefuos conducit Cum ergo ab cuius aâionis pn’ncipium quâto eft perfedius tanto plunbu« ÔC remotionbus communicetur:Deus^fit adus purus: Faten oportet d«* potentiam fe adefle omnium fecundum fe extendere. Ab eo^ omnia entu dependere. Præterea licet adus fit potctia poften’or in re,quæ de poten* tia ad adum reducitur,tamen adus Temper eft abfolute prior potentia. No enim poteft potentia redigi in adus nifi per all quid in adu exiftens.Cutf go folus deus fit eflefuum ôi adus purus f ut in primo libro probatutnefl) omnia ipfe antecedat oportet, ab ipfo^ omnia fiant. Ab eo uçro onw’’ ex nihil o eflê fada,id eft nullo præfuppofito uel nulla præiacente mateH* cöuenientiflimum eft fateri. Particularia enim agentia tam naturalia quai” artificialia materiampræfupponunt,âcexilla aliquid producunt. Quia to* ta rei fubftantia ab eis minime dependet. Non enim efle fimpliciter fed eff® hoc tribuut. Verum deus,qui eft caufa uniuerfaliflima dat efle limplicitef» quia ei refpondet uniuerfalilTimus effêdus, qui eft eflè fimpliciter. Et ide® nil efle poteft,quod a deo non emanauerit.Nihil ergo in adione dei prf fup ponere oportet. Si quid enim cocederetur, aut id haberet effe a deo,aut no« Si fumatur nega tio lcquitur,deu non efle caufam omnium elTicienté.Quod fuperius redargutum eft.Si autem præbeatur aftirmatio. Aut ex nihiloaut ex aliquo illud produdum fuit'a deo.Siex nihilo,habetur propofitum.Si^ j aliquo,qupritur deillo alio unde hoc prodijt, dcutrum habeatefle\ deoa» non, lt;5^ lie adeandem regrederemur quæftionem.Ita^uel proceflfus eritt” infinitum,quod eft abfurdum,aut merito concedendum erit quod ex nihü^ deus res in eflfe produxerit. Quia uero deus non ex necclfitate naturat,f^^ ex uoluntate agit (ut fuperius demonftrauimus}haudnecefleeftabætcrfgt;i( tnùndum 'a deo fuiflê creatum.Sed eo tempore,quod fapientilTime ipfius^ (pofitioni uilum eft aptiflimum. Atque id conueniens amp;nbsp;utile, etiam aliqti* ratione probari poteft. Saluo femper inferutabilis illius maieftatis occult confilio.Omniafiquidem propter eledorum fuorum fecit utilitatem acb® num. Quod maxime in ipfius dei cognitione confiftit. Ex quo igitur mini* dum non creauit ab æterno,perfedior eius refultat cognitio. Dum ex boC percipitur eundem eflfe it a perfedum ut fibi pleniflime fufficiens nulla i”^** geat creatura. Sienim eflet alicuius externæ reiindigus, non diftuliflôt’b infinito tempore earn creare.Et hæc de rerum creatione fufficiant.Quia alijs diftiifius tradata funt,quærêtibus inuentu mimime diflicilia.Rationtt

autem, quibus Anftoteles ac pleriqp philofophorum æternitatem mundi probare conantur Theologis noftris facile foluuntur, ut cuilibet patet uel mediocri terinhisçrudico*

CiriHiMitufidem de cremturæ ruttiotulit finüifictUione de^ eius gMd ŸefuŸfi âione nihil impoßibile nihil imtiamp;nabiledtteüirl. Cap, V.

DEfanâifîcatione autem creaturæper fupercœleftegrati'æ donuitt arbitrer nô oporteré nos alia dicere prætêr fupenus dida de finé hutnanæuitæ medio ad ipfümperueniendi ♦ Oftenfütti eftenim hominem ad fîncm fupematuralé eflè ordinatum j quem non mfi per fupeh cœlefle mcdium^hoc eft,per dim'nam gr atiam côfequi poteft. Quam deus^ qui neceiïaria omnibus fubminiftrat nemini fubtrahit ritefepræparanti.

De noftræ quolt;j animp gloria fatis didum uidetur cum in uifione foluni diuinæeflentiæ pcrilluflrationem eleuationem^luminisgloriæeam bearî probauerimus ♦ Quapropter ex prædiâis facile intelligerc poflumus chrù ûianos circa huiufmodires nihil inaniter aut ecmerè, quin imb rarionabili/ ter acgrauiterprofiteri, Dérefurredionequo*^ mortuorum nihiîratio* ni diflonum aflêrimus.Quamuis enim natura fieri non poflit,ut idem numé rocorruptum refurgatautregéncretur,eoquodnatura eftadunum ope/ randi modû determinata,â(: aliter fe habere non poteft,tamé cum iam pro batû fit diuirtam uirtutê eflê infînitam amp;nbsp;huic rerum ordini,quem cérnimus minime alligatam,fed inrtumera alia facere pofte: Mortuorum fufeitatio ut perfacilis,non ut impoftibilis ipfi deo eft tribuenda.Nam fi is ex nihilo cutîi da pf oduxit, quod agentia naturalia facére nequeunt, multo magis ex alii quo aliquid facere,ac defundis uitam reddere poterit. Nelt;5^ enim fie mori/ tur homo. Vt in nihilum prorfus debeat fuperftite adhuc anima.Quæf ut irt primolibro oftendimus) immortaliseft. Turn etiam ipfa corporis materiâ prima incorruptibilis fupereft. Quod fi uelin nihilû homo uertat fummuS lUe opifex rerum deperditû à nullum omnino hominem ea facilitate reftaü rare poflèt quam antequâ eftènt cunda creauit. ïta^ quod de refurredi; one mortuorum tenemusjncquaquamimpoftlbile autinconueniens,fedrà tionabile lt;^:expcdiens neceftariumcÿ uidebif rede confideranti. Si enim ani ma inteliediua eft corporis forma, eademî^ immortalis extat,ut fupra dixû mus,crit cotra animæ natura '‘a corpore feparari,atlt;^fine eo permanere.Ni hil autê contra naturâ poteft efle perpetuû. Quia diuinæ fapientiæ non coil üenit.Ergo iterum redibit ad corpus. nbsp;Anima infuper non habet elfe per/

fedû fine corpore.Omne autê imperfedu fuam defideratperfedioné. Si et go anima noftra a corpore feparata regreflii ad illud careat,nunquâ uere inlt; tegre^béatitudinis Compos erit,hoc dcfiderio femper accéfa. Quod ab eâ remoüeri non poteft cüm fit einaturale.HoC autê inconueniens eft,quia fu/ prema beatitudo omne explet undic^ dcfïderiu» Rationabileeft ergo côfite/ rirefurredionê mortuorû. IHiprætcreâ bèatitudo debet,qui rede uiuit* In haC autê uita non anima rede uiuit fed homd* Idem eft enim fiquis anima dicacrede uiuere aut intelligere^ac fînere U0 texere,autfimile quippiä earn ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J facerÄ

faccre putct.Nihil autêilli tale tnbuimus,fed homini. Adiones cnim fuut fuppofitorü. Et forma efi,id quo aliqindßtnon id quod facit illud. Si ergo homini debetur beatitudo,neceflaria eft corpora refurredio. Ad diuina item prouidentiam pertinet, quæ bonis præmia reis^ (upplicia pqua lancc difpenfet,ut hominibus ex corpore anim côpofitis,côiunâim^ merenO bus aut demerentibus iuftafimulreddantur, præfértim cum boni in hacuP Ja,quo ad corpus attinet,plurimum macerentur ôeafdigantur^Maliautcn’ contra delitijs uoluptatibus affluant præualeant ôe extollant. Cum ita^ apud deum qui exadiflîmâhabet omnium prouidentiâ nullum malumiw' punitû nullum«^ bonum fit irremuneratû,côueniens eft ac neflariu refurfW dione corporu confiteri,ut unufquiflt;| cum corpore recipiat,qualia cum c® fimul admifit, Immortales infuper refurreduros homines credere æqu*^ eft. Si enim iterum illis moriendu eflet, propter rationes prædidas refurre* dioné (æpius repeti oporteret.In quafi rurfus corpora mortalia fumerent, poft morte ob eafdem rationes oporteret aliam dare refurredionê. Aut et’ go cogemur fateri fine fine homines mori ac refurgere, quod eft abfurdn* Aut alferere animas hominû ad immortalia corpora in primarefurredióe redire. V t hominis beatitudini inuiolabilis corporu perennitas tribuatuf, quod eft rationi maxime confonû. Quia uero materia formæ proportio’ Habiliter refpôdere debet,cum anima beata gloriæ luminefit perfufaamp;iu' pernaturalibus ornata qualitatibus perfedionibusc^ referta, indignu foret ut huiufmodi anima ignobili tegmine uteretur. Ideo per dei uirtute anim^ gloria redundabit in corpus,ut fulgeat ficut fol in regno dei d: prorfus obe diens animæfadû mira agilitate ferat. Nihil«^ défit quin homo fit omnie^^ parte perfedus. Quonia infuper omnia corpora ppter hominê fada fund (nos enim fumus omniu naturaliû finis^côuenientiffime dicit quod toto h® mine glorificato mundus hie pariter glorificabit,nou amc^ perfedionis iU*’ flratione accipiet,ut ea quæ funt ad fine ipfi coueniant. Et quia homo nul lis tue alimétis null isqß corporis neceftitatibus erit obnoxius, rationabilite^ concedimus motu cœli tunc quieturû.Cætera uero animalia uegetabilha’: mixta relóluent in elementa à per ignis incendium,qui fummç eft adiunt, depurata nouas induent qualitates, gloriofa^ claritate ac uirtute irradiai perfiftent. At(^ ita beaticum domino femper erimus.

Chnfiitindm reliÿonet» panas damnatoru conucnienttr pontre. Cap. v L Vemadmoduergo beatislocus cœli copetitgloriofus.Itaà ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;danatis longe a deo femotislocus mudiexigit infimus.Vtfnb

terraneo opacóc^ carcere perpétuas luât fuorû fcelcrû pœnas» Nec iniuftû uideri debet perpetuis illos crucian' tormétis. Na ficut humana iuftitia ad humanâ remp.fefe habet,ita fe habet diuina iuftioa ad cœlefté,fed humana iuftitia aliquos delinquentcs, uclexilio,uel necisali» quoge^

VÉR IT. FîD. t tèe tt ' ht nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ig,

qn3genercaperpetuoreip.cômertioatfcindit,ïta Adiumniulî/tiaa comü nione cœlefli alïquos reijci t in perpecuû,non tam propter tranfitonû peccM tum,quâob Jnfinitâuoluntatis KnpGenitudinéÓ^inïpfoctttnine pcruicatiî, Rationabile entm ed ut qui deleâationis tépora ac portionc æternaf glo riæ fruinoni prxtulennt,qui^(fi modo coceflum eis ftiiflët^ m uoliiptatutri ford I b us uf^ qualt;^ perftiti(rent,perpetuo puniantur, ut pœna ipfi cülpæ réi fpondeat prælertimcum homo extra prælentis uitæftatûquodâmôdofiÈ in fui motus termino, Nec amplius,qùæ in uita concedif adlit ei facultas fi* nem ultimû confequêdi.Quia igit homines in refurteâione ad ftatû térmir rn,non auté uip transfèrent. Iniufti ibunt in fuppliaû pternû amp;nbsp;iufti in uitaui æternâ. Et quiafut didû eft) non anima lolü fed homo ipfe operaf', quod beads aiferuimus in remunerationê totius aggregati couenire^idem dâna» tisinretributionêpœnærefultabit. Vtfociû habéantdânationis, quod pro jneendio,habuerûc errorislt;j fométo.Quâuis autê apud infêros prætçrignS alia quo^pcenarû genera ponamus,quia tarnen inter omnia corpora igni» eftmaximeaâiuus, eius pœna fola tanquâ principalifiîma nominal, Scieni dû eft autê quod damnator û corpora quâuis gloriola non fint haud ita tame ab igné corporeoafî(cienf,utcorruptionitranlmutationi(]pfubiaceant,Dû uina nancj uirtute ita firma il lor û corpora ( ól id ac^ reddentur animarû nexii bus quo adeffe naiuræ ut minime diflolui aut alterari queant. Sed qa perdilt; torü anima? per obliqua uoluntaté'a fuo coditore auerlp l'unt,corpus non at mninofibifubiedüpoflidebütjideóc^ignicorporeocruciabunC'.Qnatenus ignis qualitasppter fui excellentiâ æqualitati côplexionis âicônaturali har tnonsæ (ênfuü repugnabit, â: fi cam foluere non ualebit. Non tanrû eo magt; d 3 fpirituales creature,quas dpmonia nûcupamus,ab igné patienf ,Sed pcf alligationis modû,ueluti fuperiorfl dæmonum poteftate inferiores (piritu» penncâtationes de maleficià fculpturis autimaginibus corporeis alligari d{ cunf.Si hâcem poteftate fuperiôres dæmones in minores exercée quâto tria gis deus omnesignicorporeo poterit alligarerquæ rcs pœnaminferecma# ximam, ubi fe rebus infimis præter ipforum naturam reuinâos confpiciat# Etforte ignis illctanquamdiuinæ iuftitiæ inftrumentum ahquomodoeo* torquebit.Quem nos modo inueftigâre rton poffumus.

religionem deChridi incdrndtione nth lim(ioß.bile,n,hil indecent dut irr ationabde fendre. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput VU.

CRedit etiam chriftiana religio amp;nbsp;inuiolabiliter tenet deum fïliû dei cfle hominem ^eiuscp perloriam lubliftere in duabus naturis diuina fcilicetdchumana.Talisenim tantalt;^utriuf{jnaturæ,inilliusperi fonamfaâaeftuniojUt idem lit deus ôe homo.Huit autem unioni alTimilari nihil poteftin rebus creatis. Nonenim eft ficutlapillorum aggregati’o at^ compaâio.Ita enim deus homo non effet. Nec fe habet ficut unio partiû ad ipfmn totû.Cum totû expartibuspêdeat^Chnftus aût deus non pendet ab ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aliquo

aliquo ♦ Nec ficut unio accidentis ad fubieâum. Cum l'n deo accidens côé: jion poflît, Nec ficut unio elementorum immixto quia hoc eft 'a diuinitatc ah’çnum.Nec Hcut unio animæ ad corpus, quia diumitas eflê corpons fort m3 non poteft, Nec ficut unio ah’qua m creaturis reperta, quia diuïnahæc admirabilis unio omnem excelli't creaturæ uirtutem. Nam cum in qualibrt perfedafpbftantia natura mueniatur atque fuppofitum,quæin rebus præ* fertim nafuralibus idem prorfus non funt.Sâda nihilominus tradit fides hu’ manam naturam propriû in Chnfto fuppoficum fiue perfonâ propria noU habere.Quam ck îe fcilicet habuiflet,fi nô eflèt uerbo dei unita, Sed proillo fuppofito diuinû fuppofi tû in illa fublifier e. Dum periona filij dei naturatU hanc in primo fuæ creationis inflâti ut in ca fubfifteret fibi ipfam unienspi^ occupauit.Suppofitum auté fubfiftens in natura Humana cft homo, ôc in na* tura diuina efl deus, Cum igitur periona feu fuppofitum filij dei in utra^na tura fubfiüat,uere cft deus âehomo.Kocautem necimpoftibileeftnecirra tionabile.Deus fiquidem omnia poteft,quf contradidioné non implicant* ïnuicem nancß contradidoria rationem entis habere non poflunt.Deum aû tem eflè hominem modo prædido contradidionem non implicat,ut patet.Non enim diuinitatis maieftas propter hoc aliquam recipit mutaflO’ nem.Sed natura humana trahitur ât extollitur ad excellétiflimam unioncifl ex infinita deipotétia,quæ muîto plus præftare poteft quam ullus poflit»’' i Celledus cogitationecomplcdi, Rationabile quolt;j conuenienslj uideH r tur rede confideranti, quia ex hac diuiniuçrbi incarnatione innumerabit)* bona uniuerfo orbi tefteexperientia prouenerunt. Nam poft ipliusChnft aduentum pulfis fugatis^ erroribus fol mundo nouus apparuit.Etqüia difî cileimb impoflibile foret cunda inde profeda beneficia recenfere,princ)pl h'aquædam rccolemus,ut rationem eius incarnationis d:conuenientiatfl affëramus, Primum fiquidem homini ad beatitudinem tendentitanta uini uerbi dignatio efficaciflimum fuit auxjlium.Quia,Iîcut iam fupra oficu dimus,hominis beatitildo in diuinæ eflentiæ uifionc confiftit. PoterataU' , tem hoc immenfa deifublimitate confiderata iuxta humani tenuitatem ii” telledùs hominem tanquam ab impoflïbili deterrere. Ideo fibiconuenic”' i ter naturam uniuit humanam, Vt mortalibus argumentum darctur,unio» nem intelledus noftri cum deo non impoflîbilem eflê. Maior fiquidem eH addiiiinam perfonam humanænaturæconiundioquam ipfiusintelleâuî ad deum tanquam ad obiedum,Hinc poft Chrifti humanationé euidentiu^ cepere homines emergere,lt;5t intentius uere beatitudini afpirare.Ex Chrift quo^ incarnatione naturæ fuæ excellentiam homo cognouit. Intellexit^ ut infra deum nulla fibi creatura fit finis, nihilque quo ad hoc ipfum excd’ lat nifi folus deus.Qui fadus homo naturam immediate aflîimpfit humant» Icarco poft canti muneris perceptionem idolorû ôi omniû creaturarû infr’

' ■ ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcHtU

V E R I T, P I D. 11 B E R tit deum culfti negledo rehâisî^ diuitijs honoribus ac hums fecul/ uoluptä tibus fpretis ad lolum uerum deum colendum fefe mortales dedicarunt.

Cum noflra item bearitudo in del uifione confiflat, quæ noftri facuka» tem intelledus excedit, non poter at certa cognitio aut fpes bcatitudinis hu ius per folum rationis lumen haben. Quemadmodum excellentiflimoruna phjlofophorum,lt;]ui in ea muelliganda defecerunt,Iabor oGcndit, Coueni/ enter igitur deus, cjui peculiarem hommum prouidentiam habet, carnem affumpfit,utnos eiufmodi tarn neceiïariæ cogmtionis acfpci redderet cen tiores.Deo enim omnes fine dubio credunt.Ex quo uidemus poft aduentâ filij dei maiorem diuinorum inftruâioné ac daritatem qua antea proccffift fe. Præterea hominé matcriali ac carnali compede uinâum adiIhus bea titudinis amorem fuccedi oportebat, ad quod humanatio faluatoris noftri potilTimum fuit incitamétum. Cum nihil nos æque ficutillius amor obftrin gatjUt atnoris uices rependamus«Nullo autem modo fuam erga nos chari/ tatem quam per hoc ineffâbilæ fuæ incarnationis ôi maxime pietatis facra/ métum poterat efficacius aperire, Propterea^ ingens utilitas hinc in munz do apparuit. Dum homines uidimus ardentiori dehinc diuinarum rerum ftudioinflammatos fattiiiiaritatem amicitiam^ (utita dixerim)cum deo ae cius angelis contraxifte. nbsp;Ad hæc cum ad beatitudinem tcndcntibus me/

diorumcertitudo ad earn ducentium requiratur,peripfamfilij deiincarna tionem tale beneficium cumulatiflîme eft allatum.Quod quidem hoc arguz mento potifllmum conftat.Quia fcilicet dehinc mudus multo magis quam antea uirtutibus floruit incomparabiliscç uitæ culmen adeptus eft.Poftqua enim deus homo eft fadus,uerbo amp;nbsp;exemplo nos coram inftruens dubitare potuit nemo,quin illius femita ea ipfa eflêt,quæ nos redilfime ac certilTime beatitudinem ducat.Ecce igitur quod nihil impoflibile autirrationabile dö humanatiuerbi myfterio fides catholicaalTeueraC. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;।

Chrißi tidtiuitiUettt ex uifgitie nee nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nee nrätioMbilentt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a

His igitur demonftratis non erit iam difficile aliorum articutorùm poffibilitatem ac conuenientiam declarare.Sienim potuit deus ho mo fieri ipfum quoque fieri filium hominis impoflibile non erit* ut fcilicet uirginis filius iuxta catholicam aflertionem uere credatur. Nam cum generatio fit fuppofiti non naturæ (non enim natura humana,fed fuppofitum quod in ipfa fubfiftit generatur ) cumque in natura humana diuinum fuppofitum fubfiftat ói uere fit homo. Non erit impoflibile cum mulicre nafei ♦ Non ea ratione, qua eft diuinum fuppofitum, fed qua rauonf

H I E R O N Y M. S A V O N A R O L. D E fätionedRin natura Humana a mullere fumpta fubfiftens.Quâuis autctn ah’omodoquam exmuliebri conceptu carnem humanam aflumçre de«® iialuiffet, ut (i ex terra corpus hominis ilico produxifiet, conuenientius W' tnen ac magis expediens fuit, ut carné aflumés ex muliere nafceretur. ‘âd humïlitatem ôi charicatem propenfius nos inuitat,quando non dedign» tus eft omnium parens in terra habere parentem, nofiræ^ ïnfirmitatislub ire difpendïa ôe qu^ ulîas prorfus nefcit anguftias, uirginalis uteri clauft^ tnorealiorum hominum menfes nouemperfërre.Cçtera^ultrolaboriol^ amp;nbsp;mendicæ uitæincômoda fuftïnere,parcntûm^â(: confanguineorû acf^ tn'æ habere neceflitudinem, Fuitquot^côuenientiflïmum ipfi uerbo utexincorrupta uirgine nafceretur. Vt qui habetin cœlis patrem fineco’’' ruprione amp;nbsp;fine matre,haberet quo«^ in terris fine labe ac fine pâtre integ^ rimam matré. Quod fi cupiam impoffibile forfan naturahter uidetur uHquot;' gtneum florem conceptione amp;nbsp;partu non uiolarhDlumæ rati o potentie o' mnis intelledus captum fine fine excedens facilitatem ofiendit. Quf etia’’’ Cognitu non eft difficilis. Videmus enim in naturalibus uicam habêtibus’’’^ perfedam,utin plantis, agens amp;nbsp;patiens in generatione non diftingui. in eodem adiuam elle uirtutem at(ÿ pafliuam.In his autem quæ uitam untur perfcdam propter perfedionem generationem agens ac patiens ftinguuntur. Etideo ad organa corporis infbrmandafœmina ut agens non exigi^ .Sed maiculus in quo uirtus eft adiua.Alioquin non oportebat in an** malium generatione duo concurrere, nifi uni uirtus adiua amp;nbsp;alten'paflîn^ i fuiflet^ natura diftributa. Licet ergo aliqua uirtus aâiua in præparandaa^^ genituram materia fœminæ poflit afcribi, in qua bona uentns requintuf'^* fpofiti’oquæ fomentum præbeatproli,ineatarnen noneftuirtusadiuaî^ formatiua conceptus. Sed in ipfo tantum femine maris, quod non màten^ humani corporis,fed folum principium eft aâiuum« Nec tarnen ad condp* endum fœtum oportet,ut quemadmodum fernen uiri eft aâiuû principiu'^ ita ôc fernen mulieris necelTario adfit ut principium paflîuum. Nam cxp^’ entia compertum eftplures mulieres abflt;]^ fui feminis interuentu fcecun^*^ ) ri,dicédum eft it aqp menftruum in eis fanguinem feminis loco haberi.QH'^ enim calor uir tuti generatiuæ deferuiens præ uirili calore in feeminis dit’’*’ nutüs eft, non ïpfîs fœminis ficut in maribus alimenti fuperfluum ita dig^* poteft quapropter tanquam defîaens a compléta feminis digeftioneretf’' net fub forma fanguinis.Qui talis abfolute nô eft,qualis per adû uirtuOS JJ'’, tritiupgcnerat ex cibo.Sed quodrefiduû eft ab ultima digeftionenutriifl^” in fœminis uirtute generatiup potétip miniftraf amp;nbsp;préparât ut débita fit teria corporis humani♦ Quia ergo deus infinita fua uirtute immediate fei'pfum pducere poteft,quod alias per agetia naturalia efficit,cû etiâ po“' crearç.C^id mirum fi eiufmodi uirtute expuriflîmo uiginis fanguine cofj pusCht'®

VERIT. FID. LIBER tit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î^ï

'pus Chnâiformault uirilisfeminisuiitucem fpiritufandofupplentó«At(^ hocpaâo beatiflïma uirgo l'doneæ lam ætatis cæterarutu more mulierum puriflîmum fanguinem abftj ullo uiri côcubitu fubminiftrant» nbsp;nbsp;Sed fortèî

non minus difficile uideatur quod exinuiolato uirginis utero Chriffi cori pus iam formatum prodierit.àc enim ratio diâat duo fimul corpora fuiflb» Ad quod refpôdemus quod quamuis duo fimul corpora in eodem loco na» turaliter cffe nô poflïntzTamé nulla côcradiâionis obftatimplicatio,quin b deo id fieri poffit.Siem per corpus intelligeremus fpatiû,quod antiqui phi lofophi locum uocabant trina uidelicet dimenlione contentû,hoc eft,longi tudine,latitudine lt;3^ profunditate per fe fubfirtentem,cuiufmodi eff corpus in pr^dicaméto quantitatis .Impoflîbile forfan uideri poflèt duo fimul omni no corpora efle:Quia fi taies dimenfiones darentur a materia feparatp,non poffent alio modo quam per fitum diftingui. Si ergo duo uel plures effent in eodem fitu,fequeretur contradidio,ut fcilicet plures à non plures cædem eflênt.Sedcum quantitas non feparetur a materia fubftantiali,quæ eff pro/ prium eius fubiedum,pofito quod duo corpora in eodem fintloco,lt;5eeori5 quantitates in eodem fitu:Non refultat aliqua contradidio. Quia licet illo» rum corporum quantitates ex fitu ipfo non diftinguantur, remanet tarnen diftindio inter eas ex fubieâo.Quia fingulp diffindis materiebus inhærct. Non eff ergo impoffîbile uirginalcm aluum in ortu Chnff i claufam per ft ù tiffe. Et quia Chriftus uenit in hune mundum ut uitæ nobis præberet ex emplü, beatitudinisc^uiam oftenderet A fuitconueniens eum cumhomini busconuerfari,nec folitariâ uitam ducere. Vt per ipfius prædicationem ac uitam ad deum haberemus acceffum. nbsp;nbsp;Item quia rationabile eft ut qui ciî

hominibus conuerfatur,fe eis in conuerfatione uitæ côfirmet,æquum fuit, ut aufteritate uitæ fepofita mediocritatem cibi potusc^ acindumentià do» mefficf confuetudinis Chriftus obfcruaretpro ratione conditionis, quam in mûdojdum uitam hanc mortalem degeret,affumpferat,iuxt a fcilicet pa» triæ iuæ morem populi^ ubi à nafci amp;nbsp;conuerfari dignatus eft. Non enim cibi potus^ abftinentia ad uitæ perfedionem per fe attinet. Sed fynceritas mentis ardens^charitasimmotus^ lt;5iinfraâus tam in lêcundis rebus quâ in aduerfis animus, ut nec ilium gloria extollat aut copia, nec calamitas de/ primat à egeftas. nbsp;nbsp;Fuit tarnen congruum ut pauperem fibi uitam delige»

ret. Oportet enim diuinæ ueritatis uirtutum^ cœleftium præcones, âi: afi fertores,efle a curis fecularibus expeditos,ôi: ab omni fufpitione cupiditatis alienos.Quod maxime Chrifto competebat.Qui infuper ut diuinitatem fu am palam faceret, infirma amp;nbsp;ftulta elegit,ut huius mundi potentes (apien/ téique confunderet, de ut totius orbis transformatio non poteftati uel fapi» entiæ humanæ, fed diuinitaüs eius maieftati aferiberetur. Prepterea mû raculorum neceffaria demonftratio fuit adoftendedum diuinitatem in illo corporaliter

HIERONYM. SAVONAROL. DE corporaliter (ut ait Apoftolus) inhabitantem. Denit^omniaillius geftaji religiofe,fobrie,pie^ confiderentur,mirabili ordi'ne lt;5i inenaiT»^’** liratione tradita compenreniur,

Qu£ de originaU peccato chriüiaM religio afferit nec impoßibilii effe nee rationecerentut. Caput IX

T autcm meli'us â: quæ diâa a nobi’s funt,ôd quæ diâuri fumusJ'^ telligantur,oportet alïqua de originali pcccato traâare. Guiuslî' be omne genus humanum effeuitiatum orchodoxa ubi($ prg, fidcs.Supenus igïtur demonftratum eft mundü,ôd quicquid in eo côcuietu^ non ab æterno fed in tempore beneplaci to certa ratione a deo fuifie create» In quo hominem ûfeluti'partem mûdi corporel pn'ncipalem tarnen creauit» Et quia anima homims mtellediua eft immortalis nobiliflîma.Corpusil* Il immortale ac fubieâum minime^ repugnans conuenire uidebacur. D*’ gnum em'm eft formam atlt;$ materiam mutuam habere proporti'onem.Fof mæqi materiam fubijci,inferiori^ naturæ dominari fuperîorem, Scd omms animæ intelleâiuæ cognitio naturaliterpendet afenfibus,quuio'’ nifi m corpore ex demétiscompofito carneo^ accorruptibih’eflêpofllilt;’^ necefle fuit huiufmodi corpus animæ conceflum (îcut corruptible ita tioni eflê repugnans, Verum quia di’uma prouidentia in neceflârijs netni'’^ deeft,haud abiqj ratione credimus de confitemurquoddeus,qui fpiritaletfl , de corpoream naturam ea lege coniunxit, ut fupeiïor inferion domina*'^ . lur^lîquid impedimenti exdefeâu naturæcontigen'tïdfupernaturahb^' neficio tolieret. Quia ergo corporis diftblutio de partis fenfibilis repugnan* n'a umuerfæ naturæ humanæ conueniebat:Competens fuit uton'ginalisiK Hina ,id eft, impaflîbihtas corporis fenfibiliséÿ partis fubicdio ad r ationetfl totius^ corporis ad animam uniuerfp naturæ humanæ luperccelefti graW^ toqj dono conferretur.Rarionabiliter ergo dici’mus protoparenti,quenial’ imtiodeusplafmauit,munus hocfuifle collatum, Vtper ipfuminoirn« futurum genus inde propagaretur. nbsp;nbsp;Verum quiahomo liberi arbitré

dus eft, legibusi^ diuims fubijci debet,par etiam fuit, ut fi auerfa ration^ â i deo delinqueret,inferiores quocp animæ partes auerterentur ab ea,illilt;?’'®’ 1 pugnarent,eius^ corpus pnftinum in cinerem refolueretur.NamperquS quis peccat,per eadem merito torquetur.Hanc ergo luftitiæ origmalis fm pernaturaliscÿ dom’ pn'uationemuocamus originale peccatum in otunem poftentatem 'a protoparente illo den’uatum. Omnes eni'm homines abillo generatiiuftitia carent originali. Quæ adeosperueniflêt,nifihomoillepi’0 toplaftus propria caufa culpa amififlêt, Nelt;^ hoc'arationealienumcui piam uideri debet.Nam huius peccati figna quædam in humanogenerçap parent. Cumenim humanarum adionum fic curam deus gerat ut bonis oi pen bus præmiu m,tnabspcenam rétribuât,ex illatapœnapræceflïoculp« fïonificawr»

figm’fïcatur, Diuerfis autem afflidionibus tamfpïritualibus qua corporels hutr)anûgenusaffîcitur,uidelicetalgore,æftu,uigih3, fame,acfitiuarijs^ tuorborumói,calamitatum prefluris 3c denic^ meuitabili morte .Quo autê ad fpiritualem partem debilitatem patiturrationis hberi^ arbitrij atc^repu gnantiam carnis maximam.Ex quibus homo facile multis erroribus quotû die irretit. Et quâuis huiufmodi defedus ex côfequentta necclTitatécÿ mate» riæ naturales uideantur:Dei tarnen prouidenha de bonitate ntefut pr^dixi niusjconfiderata probabiliter perlùademur deûillis defedibus fublidiüfu/ ifle laturumiNih homo ipfe oflênfione aliqua obfticiflet. Vnde non miuna, dum tmmenfam d/uinæ maieftatis boni taté largïtatémcj péfamus,fatetnur bos defedus in pœnâ peccah protoparétis totius humanæ naturæ uicé gc/ rentis puenifife. nbsp;nbsp;Non ab re igit dicimus hominis pn’mi peccatû à perfoi

naleôtcômune fiufle.Perfonale quidé quia ipfum fuo bono priuauit.Com/ muneuero quia illi ei'uscp pofteris beneficiû abftulit uniuerfp humanæ natu ræ collatû.Huiufmodi uero defedus ex priuatione aut fubftradione l’uftitiç ’on'ginalisin alijs hominibus ^cedentes,fi adeorû uoluntatê référant, ratio nêculpæ non habent: Sed ad uoluntatê primiq^ hominis aflènfum relatirea tu non carêt,prout omnes homines participatione humanæ naturp ut unus homo côputantur.Cuius caput ^toparens ille fuit, qui cæteros omnes pro pagauit.Atcjin hoc peccatû quodâmodointroduxic.Quéadmodum enim manus adio ab inordinata mouentis uoluntatê rationê lulcipit culpæ,fic ex uoluntatê primiparétis peccatû hoc in eius pofteritatis mébris eft uoluntagt; rium. Alioquin remota relatione ad uoluntatê pripiigenitoris delinquêtis, nullû foret originale peccatû, homines«^ abfc^ ulla iuftitiæ originalis priua/ tionegenerarent. Sed cum in puris eflent naturalibusorti,cum(^domefti/ cis infirmitatibus procreati, nullû poflèt ineis inueniri originale peccatû. Quéadmodumin operationibus manuûac pedum aliorûmc^ corporis hu» mam tnembrorû nulla poteft inueniri ratio culpæ,nifi ptpcelferitimperans malain homine uoluntas. Siquis aucé obijciat iniuftü uideri cum hoe pee catü'a uolütate nafcentiü poft primum hominé non proueniat, unius culpa ■ in aliorum omnium poena infontium redundare. Sed æquû putari ut ille ad» miffi criminis pcenas luat,cæteri uero ut innocétes eximätur, ne ante dânati quamnati aliéna lint culpa. Refpondemus quod hæc puniho folam iuftitiæ originalis gratiæ^ refpicit priuationé. Quæ humanæ naturæ non debetur . ex debitoiSed eidem fuit ex diuina liberalitate concefla. Quâuis enim nulli deus creaturp fit obligatus, aliqua tarnen ita ab eo funt inftituta,utillis natu raliter alia quædâ debeantur.Nam homini debetur intelledus,debentur â: mébra ac reliqua,fine quibus uel non effet uel à fua naturali perfedione défi ceret. At originalis luftitia à gratia non ullo naturæ merito aut obligatio» ne,fed ex mera à fuperabundân liberalitate profluçbat. Qui auté aliqua ex

oier a fua ïtberalicateïVnpcndit^ea poteli quando êi quoinodoliljet ri.Dedûîgîtur deus pnma hotnimea lege,qua diâd eß^iußinam origin’’ lem,uidelice£ utfinonpeccaret,eam Gbi luisq: pofleris confern arec. Si delioquerec^eaipfeac poften pnuarccur.Tunc enim primus homo huiTgt;^' natn naturâum'uerfam includebaC.Quo circa no ipG loh',fed tori nature hu' manp in iplo craditû eft hoc præceptü. Gwi etiam in codé origmahs fuerac faâacolhtio, Nemoigitur deincepsiuftxconqucripoteft,quO'^^* propter iphus primi hominis inobcdientiâ Gt pnuatus. Quemadmodu et * am,G ab initio tailsiuftitianonfuiflet cicócelli,null3 fuifletqucreleoccai“® cum non exdebito naturæ,fed hberalitate diuina concederetur, Non erg® propter demeritu Adæ aliquâ macula uel infedidné proprie foboles incur* n't-Sed dum in puris naturalibus munerc priuata originalis iuftitiæ oriti”'» diciturinpeccato nafci,quodnon diccret Gillaiuftitia nunquâ effet hoWi®' collata.Nonpoteftergo conquen'homo Ginfuaconceptioneilluddoniiti’ non acc€pit,quod ei ex natura non debet .Sicut nec poteft aliquis conqu^J’ quianonfuitin uetre fandificatus,autbeatusinitio creatusGt.Quiauerolt* perius diâû eft hominc ad finem fupernaairalc ordinari, ad que non poteft iinedono fupcrcocleftis gratiæ perucnire: Dicimus etiam quod quifqui«”* peccato foîo originali morit, uita priua£ ætern a. Quia tabs uita leu fruiO® ex proportione illi non cöuenit.Nulla tarnen ob hoc poena Icnlus plcdiWt’ nulla^ trifiitia affligit, Quemadmodu innumeri homines mcerorc nonai® aunt quia non Gnt imperatores.Qiiâuis enim eo quod Gmt homines cótiit' gerc potinflet,ut quilibet ipforü ad imperiu affumeret »tarnen quia in co 0* tu fc indent ceft itutos ex quo nunquâ uel rariftimc ad id faftigu perucnitut’ eiulmodi priuatione nil penitus contriftantnr .Ita ôt infantiû ac puerorû 2”^ nwe in peccato cnginali deccdentiû,quâuis Iciant proptcrea quod funt raO onales potuiffe per gratia ad diuinp clSmtix uiGonceleuari. Tame cutn 1®^ tis amp;nbsp;códiöonis fuæ inhabilitaté ad id poftea nouerint,quod iam eiscG*®^’ poflibilcfadu,minimeappe£u£, Nccfupempbcatitudinis defeäuangu’’*^ Deo pr æfertim cooperate. Cui pro reditu dine uoluntatis omnino confof' manf.Cû ergo nulla fenfibilis poena illos afficiat,cófequens eft utbona natura hominibus debent humanitatis iure 1 pG con£equatur,ut natural^quot;” putarerum,fcicnriâdi'uinorum^contemplationépcrea quæfadafunt,^ quicquid humang felicitati naturaliter tnbui poteft. Alioquin natural! ptato munere priuati triftina carerc non poftet. Deus etiam hberalitate aliquaeis fupernaturah’a dona cóferet,ut corporis immortah’taté. Mow*'* quidem cceli ceffab!t,generatioq ct corruptio.Idco omnes refurgetimWoT tales.Ne^ amplius corporis alimenti’s altjsucneceffarijs egebut.NuUi^***’ fomati aut nnoleftiæ uel repugnâàæ erunt obnoxij ,Sed potius lætabuot minumalaudabunc. amp;nbsp;quâuis credamus eoru nunc monenti'um aniwas a® infero*

V E R Î T. F I D, LI B E R III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

inferos tranfneare ad eain uidelicecparté fubcerraneâ,quam paruulorum j’n'.onriumlimbû uocamus, Nulla tarnen poena pledûtur ex loci cödioonc. Amina emm'a corpore fcparata per fe a local! ficu non patitur. Poft relurre âioné tarnen arbitror (Salua temper determmatl one fandp Komanæ eccle» (ïa^jnthilenim fuper hoc inueni diftimcûXuper terram tum defecatam glon' ficataLpeoshabitaturos.Deumc^in perpetuû magnificaturos. Adhocaût baud ternerb credendü adducimunPnmû quia locus debet conuenire loca 10,Quûd lîcorpore immortali impalïibili^illirefurgent d:bcatitudine, qu^naturaliter Habert poteft,poticnt Juce fob’s Ä: alijs deledabilibus bonis naturaltter homini côpetentibus priuarl non debêt.Qiiïbus carerétjt opa» coôtfubterraneo carccreincluderenc.Tü quia ïam didu catholiccxÿ aften» fu probatû eft,poena tenfus onginalï peccato non debef.Sed ob al 1 a tas lupe nus rationes priuatio folû uilîonis diuinæ. Si ergo tenebrofo terræ carcerc clauderent, non liquet quomodo fenfuâafflidione liberi exemptiez effent, ubilucisinfpedione pulcherrimorumcp corporû coeliàterrætnultis^ bo nisquæinferta natura defiderat,omnino priuarent.Patet igit nullâexpec» cato original! fubfequi poenâ,propter quâ iniuftitip deus argui poflit.Quin imbin onginalï pereuntibus culpa, quia fine gratia inpurisnaturalibus de/ cèdurit,beatitudocôcediturillisexproportioneconueniens.In quodiuing ïufticiæfapientiæ^ ordo mirifice cômertdatur.Exhis ergo perfpicuû eftea, quæ doârina chriftiana de luftitia afterit originali^ peccato,eiufmodi etfe, üt ex eis nec irrationabilc nec impoftîbile quicquam elici poffit.

Chriüi ptißionem äcre[i(}uti bumittitdts dut KÿHcrii omnia^j; ccclcß^ cire il fi Jent ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decretArAtionnb liter poni. Cap, X,

DEus autê pater milericordiæ ac diues in bonitate fua huic defedui aprincipio mundioportunis tane remedies, facrificijsjfcilicetuel parentû ftde,deinde circuncifione, demû facro regenerationis la» iiacro luccurrit.Tailbus enim myfterijsfandificatiparuuliolim defundi, qui^modo deceduntex humi’itateper fupérnaturalê concetîa gratiâuitâ coelefté acquirüc.Alij uero fandif catiôis hutus expertes limbü petût,eain quandog^ felicitate cô!'ecuturi,quâ il lis iure natural! côuenire diximus. Qiii idcirco dedeo quer! non poftunt.Sèd de parentum potius infideb’tate ucl o» tniftione. Sed quia fi des noftra tenet tandos patres ueteris tertamêti iifq? ad Chriftiaduentü in limbo fuifte detentos,dubitari'poftêtcur ill!, cum elfenc originislabe purgati gratiaé^ ac mentis décorât! ac propterea uitx æternp !donei,non ad cœIü ftaîim euolarint.Cu! obledioni re(pondemus,quod câ peccatü originale naturæ fit non perfonæ,lt;3c à prim! hominis perfona in ni turâ defcenderit,ac deinde a natura in fingulos homines effluxerit, oporter bat hommes non folû deopro eortâ perfonis, fedetiam pro unioerfa naturi htisfaci;re,Quilibet autê landorû patrâm futticienter pro perfona propi i a Ri tahslecerac.

faîisfeccf at,fed pro peccato tonus naturg in primo homme ui£iatæ,i‘i nbsp;nbsp;nbsp;i

omnes impliate content! peccarunt/atisfacerencmo ualuit. Vix cm quifq^ farisfacere potuit.Et peccatû naturæ a perucrfa primi hominis uoln” täte in totâ naturâ difixjfum^cui non répugnât fub fe intïnia habere fuppo»' ta,quodâmodo erat infmitû.Non enim naturç feu fpeciei répugnât per fucceflîoné fuppofita habere pofle. Idebcp ex hoc quandâretinet inf taté. Vnde cum peccatû originale naturæ fit addidû,exi'gcbat remediû

. mtû. Quod nulla creatura, cum quælibet fit finita perfe poterat exhiM^' At forte uideatur ad dei benignitaté perhnere, ut qualifcun«^ perfolui at,ab homme fatisfadioné ex!gcrct,reli qua impoflibili dementer ei con^*’ nata.Dicimus igif nobis uhlt;5 credi deum, fi aliter huic defedui fuccuri'^' re nequiuiiret,pro mæflimabili eius bonitatc cuiusli’bct hominis fatisfaiS“’' nem pro feipfo prb(^ natura humana fuiOe mifencordi'tcr accepturû.Sc«^’^' le, cuius miferationis non'eü finis, quicÿ ex lufti'tia panter ml impuncrdj quit,31iû adinuenit modû.Quo non folû pro tota humana ^pagine a mph*' lime fatisficret,fed ïpla etïam perfedior redderet .Quia ergo peccato natU ræ infim’to nulla creaturarû, fed folus deus ut infînitus fatisiaccre potcr’^» nec tarnen is debebat,qui non dcliquerat nec delinquere poteüjhomo qui non poterat debebat, uoluit ipfedeus pientiflimus mortale carné i cns homo fîeri,ut amp;nbsp;qui poterat,ôt qui debebat pif fatisfaccret.Homo ïlle ac deus films de! Chnflus lefus debitum omne perfoluit. Vnde facri U”' guims pretio in cruce effufî referata fuit patribus ianua Paradifi,0£ quâf^^' per optauerât felicitate poft morte eius ilico funt adepti. Ex qua rationed alijs fuperius memoratis apparat humanitatis per deum aflum'ptp conu^'J cntia.ln hoc enim euidétius fuamdeclarauit potentiâqua tanto fœdcre*il’‘ copulare humanâ naturâ potuit,ut uere fadus fit homo. Nelt;j fapientwj”^! nus oftendit,qua admirabilémodû ad perditû hominé rccupcrandum n’*'* tâmq^fternâperducendûexquifiuit.Vndeinfînita bonamûdo exor£a^l’’’** Bonitas quo^ fuæ thefauros largiflîmos patefecit. Dum fe totû nature manæ infudit,ut earn fibi ardiori uinculo prorfus uniret. Suam deni^f'’“^ , ricordiâ,qua pro nobis uoluitcrucifîgi^iuftitiamt^fimul adæquauit.QP’ ' • bi ad plenû fatisfadû iri firmiter côftanter decreuerat.Hinc peccatonl’*’^ quibufeun^ fi refipifeere uelint certa amp;nbsp;facilis promittic uenia deliâ:or poenitétibus uero obftinatis indelebilis pcenarû exadio d: horror incüO' tur. Quam ob caufam innumeri homines poft aduentum Chrifti li uitij® uirtutes côuerfi funt, ât fuorû pœnitentiâ erratorû peregerunt. Italt;ÿ fi Äinfinita alia per Chriftû humanæ naturæ collata beneficia côfidercn’i’^» tanta inueniemus fapientiæprofiinditaté,quanta nullus capere qucathoi”* nis intelledus.Quodlÿ in Chrifto ftultû eflè uidet,cundis bonarû artiû dijs fapientius eflè côftabit, orthodoxælt;j ueritatis inquifitonhus mag’®

magis tant! myderij rationes tnirabiles apparebût.Côuenientcr ergo Cbri Sus pro humano generepaflus ac mortuus eft. Et quia non folû ad peccata noftra dilucnda,fed ad noflrâ panter inftituendâ uenerat uitam, non tâtum patî dignum putauit, fed turpiflimâ fibi mortem acerbiflimamlÿ delegit,uc ïllius exemplo propter uen’tatis luflitiæ^ ipfïus dileâioné ac obferuantiam durum ac ternbile mlformidemus. Admirabiles quoqj deledationes innu/ mcrp^piecontêplantibus utilitatesex huiusfontis dulcedinecxmorte'up f delicetChnfti^ cruce hauriunt. Quonia infuper is obierat propter pecca/ torum remiffionêjde ad aditü uitæ æternæ referandû oportunâ fane fuit illi us defunéh anima ad patres ufqj defeédere, ut illorü animas definu limbi e/ duceret,eafdem^ fuo lumine illußraret, ubi propter originis labê mancipa ti(utdiftû eft}tenebant. Nequis uero ilium non ucre mortuû diceret,mern totumulatus en,triûmlt;^ dierû in fepultura iadurâ tulit. Verû fipoft hæc nô refurfcxiffet:Nulîa reforgédi mortalibus fpes eflèt relida.Iure ergo fui obi» tus minifterio abfoluto,gloriofus a mortuis refurrexit.Et quia illius corpus iatneffedû fûerat immortale ac gloriofum Cut fuperius de corporû refurre/ âione meminimus) indignia erat eum apud homines domefticû habere cô» merciû.Sicut enim Chrifti corpus ex formæ gloria ôi. unione ad uerbû,cor porum eft omniu perièdiflimû: Ita decuit ut fuper omnes cœlos ôi fuper ot mnii corpora afcéderet,amp; tanquâ dei Unigenitus ad dexterâ patris federet, ideftjin æternæ uitæ potioribus bonis. Quod fi querat quomodo cœlos,fi folidi funt,penetrauit,iâ refpôfum eft diuina uir tute fieri polTe ut duo fimul corporaexiftant. Præterea cum Chriftus deifilius ab hominibus fuerit ôe prohominibus iniuftæimpiæ^ dânatus, par fuit ut ipfe tanquâ caput omni um hominû at(j mefura conftitueret uiuorû iudex â: mortuorû,fingulisCut præfatifumus;iuftâ operû mercedé in fine feculiredditurus.Hec italt;^ rede confiderantibus omniex parte chriftiana religio non minus rationabilis ôi æqua quâ admirabilis diuinaej uidebit .De fide autem facris feripturis adhi benda,qbus ipfa fif miter inhæret, fatis in præcedenti libro didû putamus» Oftédimus enim cum non nifi a deo em anare poflint, illis inuiolabiliter eflç credendû.Et quoniâ tam in rebus materialibus quâ in dodrinis omne mobi U ad aliqd immobile reduci oportet, dicimus deû pro fuæ ecclefiæ cura ôi adminiftratione aliquid in ea immobile ftatuifle. Ad quod uelut ad folidilfi» mû phncipiûfundamentumc^ omnçs côcurreredebeât. Quemadmodum etiam in difciplinis prima funt principia,in quæ omnes refoluunt conclufio nés. Non ergo fernere aflèrimus quicquid fanda Romana ecclefia determi* nauitfeu in pofterû determinabit,eflê credendû, à quicqd ilia afpernata eft aut alpernabit,effe reijciendû. In dubijs em ipfam côfulimus tanquâ prima principiû ita a deo gubematû atep diredum, ut in his prefertim, qu^ad hu/ wani generis fidem falutemcj pertinent,errare non permittatur.

CkïifiiMMi religionem duo chitritatis pr^ecept^ toitut uitlt;e monùiffunddmeitU fdl^cMißtme {ionen. Cap. X[.

ergo oftenditTJUs chnftiana rel/gionem in ijs que ad fidetn M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nilimpoflibileaucirrationabilecontinere:Ideminiï

morali inftitutionc profequatnur, quanquam ca fufficcr® poflunt, quæ in fuperiore libro de chriftiana uita diflêruimus» Nam fi nulla melior ilia dan' aut cxcogitaripotcß^certe côfequitur,ut moj ralia religionischriftianæ fint optima.Nec alia hocindigct probationc, cxeffedibuscaufæ cognofeantur. Verum quia res perfedius particularité^ quam uniuerfalitcr percipiuntur,ad maiorem illorum declarationcm parô culares ôi potiores aliquas leges in medium afferemus. Non tamé omnes turn quia nimis^ propofito digrederemur. Turn quia exbis, a quibus ali35 dependentjcætera facile iura intelligcmus.Primum ergo noftrorum mora' lium principium eft,diliges dominû deum tuum ex toto corde tuo ex to* ta anima tua A: ex tota mente tua Ä ex omnibus uiribus tuis. Secundum aH* tem eft.Diliges proximum fîcut teipfum. Quæ non ita intelligcnda funt,ut fuffîciat chnßiano dei à proximi per fola naturalia diledio.Scd dileâio ôi proximi per fupcrnaturale donum gratiæa præcipitur,utuidelicetfé difponatad huiufmodidonû fupcrnaturale gratiæ â^charitatisa deofufc*' piendû deexercendum.Naturaliter enim ut in fuperioribus dcclarauimuJ, quplibctcrcatura fupra fe deum diligit,amp; proximû tanquâ alterum fe.Ho^ aucem præcepto nobis iniungitur,utquod naturale eft,per doniâ fupernatö rale perficiatur.lubemur italt;j deum itafuper omnia diligere,utcius amot^ proprio præferamus,â: ut nos omniacß noftra ad eum tanquâ ad fînem oi^ nemus. Vnde nobis ab Apoßolo in hune modû præcipitur. Siue manduc’' tis,fiue bibitis,(iue aliud quid facitis omnia in gloria deifacite. Quia auR*^ maxime nos ab hoc amore carnis pctulatia retrahit,diâû eft, diligcs doif*' nu dcum tuum ex toto corde tuo. In corde enim eft fons uitæ fenfuu app^O' tus^ principiu. A quo ad amore Icnfihilium tradi ab amore diuino fep’’'®; mur.Ideo^ dicit,ex toto corde. Ac fi dicerct, fubijdas prorfus partelenf'^* Icm uoluntati.Vt Ä ilia pari ordine ad deum tendens nulla in re ab ipfaraf ' one deilj lege diflentiat. Et quia abl^ duce ratione folet abcrrarc uolunf’» fequit ex tota anim.a Lu5.,id eft,ex tota uolutate ad hunc fine direda. Am»”* fiquidé eft uitæ principiû,unde profluit motus,cx quo antmata ab inant’’^* tis dilccrnunf. Animata enim mouentfei’pfa.Quod ncquaqua inanimata/^ cere poflunt.Cum ergo uoluntas omnes moueatrationalis animæ potent^ as.Rede per anima inteUigimusuoluntate. Præcipit ergo ut integrauolo™ tas cum omnibus iplius motibus adibuslt;^in deum ordiaet,utuidclicetiî‘’^ ametjillum delideret,in eo dcledet, Huic ante contraria odio habcatlûg^' at^Âfiadmiflâfuerintjtrifte^ ac dolcat,dcum ipfumtimeat,ineo fper J nondiftj

non diffîdatde illius mifericordia,de propria luHitia non prpfumat, nbitnet fuis^ uïcijs fuccenfeat amp;nbsp;irafcat .Cætera^ huiufmodi peragat ad honorem ac glonâ dei.Quia uero uolûtatis motus a ratione dependet,cum ilhus obie âum fitbonü cogmtû.Statim men'to adijatur,ex tota méce. Mens emm in» telîeâiim figmficatd^ rattonë.Quæ ita in deum tendere debet, ut quicquid intelh'gjt lt;?e contéplatur fit deus,uel ad eum adu uel habitu fakem deftineó Atquoniam finis propter fe amatur, Etiam fine menfura dilediom’s animo inlîdet.Quf enim funt ad finem eatenus amamus,quatenus ad ipfum finem proportionemhabent. Sedamor finis immenfurabilis eü. Congrue ergo tribus his fubiungitur,ex omnibus uiribus tuis, ut feilicet cum deus fit finis nofter, ad eum omni ftudio ac conatu tendamus ei^ ratio, uoluntas, fen» fuspenitus obtempèrent, atquc omniuirtute ôd gratia perficiantur. Vt de/ mum in nobis ita confummatisaepoftremo beatificatis glorifîcetur deus, Sicutotnniscaufain perfedione commendatur fuieflêdus. Exhocergo ap paret non folum qualiter homo deum fed etiam feipfum diligere debeat. Quia perpetuo ordine ita illi uni affîci à fubijci debet, âd id totum quod uw uu quodque agit ad eins gloriam ordinäre, ut in ipfo tanquam in opéré fuo perfedomagnificetur deus. Sed quia minus conftabat qualiter effet proxi» mus diligedus,cuius amor non ita licut proprius naturalis eft,ut omnis am» biguitas erroris ceffaret. Secundum deus addidit præceptum dicens : Dili/ gensproximum tuum ficut teipfum,idcft,3d eundem ad quem teipfum dili gis finem,Ne cum finis nofter fit honor dei acgloria, caufaej in perfedione magis fui eftèdus quam in diminutione femper honoretur. Cum homines fint dei effedus,idem magis in ipfisperfedis fupremæ^bcatis quam aliter fe habentibus honoratur. Si ergo diligendo deum illius gloriæ ufquequac^ nos intendere oportet,debemus ôi pari fine, ad quem anhelamus, diligere proximum, ut quemadmodum in nobis ita amp;nbsp;in illo diuinum opus eluceat aclaudetur.QuidquæfoduobushismandatisfeuprincipijsueriusQuid rationabiliusrquid diuinius dari poteft; In quibus ôd diuina iura ôt humanæ focietatis fœdera acdenicplegum omniûperfedio continentur.Hincenim pendent leges aeProphetæ. Quicquid igiturex hisrefultatueleis confo» nat,apud chriftianos îandum amp;nbsp;inuiolabile repuiatur.Quicquid autem eis répugnât aut obfiftit, prophanum eft ôt euitandum.

ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SioralemKclefitdoMttdmncellentißimdmrff'e,

Ationabiliteritaqueduæ moralium prxceptorumtabulæno bis exhibitæ funt. Quarum altéra ad deum,altera ad proxi* mum,hominem redo calledirigit ati^inftruit. Nam cumho» mo ciuile lit animal alicuiuspars communicatis,aduitæeius

A I rcdftuà'ncm atcinct,«t primoerga uniuerforû pnnapé, dr/ndecrgaciö^® fuos benefchabeaC.Quéhbctigitur hominem exiftentc partem humanen’ turp, lt;3e ucchnïlianü reip.chnftianæ parte, bene fe habere erga eum opof' tet qui naturâ humanâ regit, A qui chnßiamtatis caput eft, (cilicet erga um de Chriftû deum amp;nbsp;hominê ,Quod quidé rice exequJtur,quando eutfl îïgic ex toto corde ex tota anima âe ex rota mente cunâifqûe uiribus fois« C^ia uero cômuni omnium pr incipi primû merito debetur fïdelitas,qugt; inuiobtaSdesinomnibus feruet,ncc abillo quis ad hoftéullopado défie*' ar,rî£cin pnincipali primæ tabulp mâdato omnibus ediâucft,utdeumuef** Côhnt,qui unus tantû eft,nec deos alienos corâ eo,qui ubi^ afllftit,queniu® nihil latec,uenerent,nec ad diabolû quoquo pado diuertant. At ueroq**** fecûdo loco principi debetur reuerêtia,rationabilitcr fccundû primæ tai’*** If preceptum eft,non aftiimes nomé deiin uanû Deum cnim prorfus biié Honorare cupicnribusin ijs ,quf ipfum reprffcntant,honoranduseö' Cuiufmodiniaximeluntuoces,quf adeumfigniftcandü autlaudandum»*' ucntf funt quanquâ idem cf teris in rebus ill ü reférentibus, aut quoquo 0*’^ do adipfum pertinétibus feruandûeft.Cum autê tertio ac pofiremo priori pidebeaf qieritus famulatus « Côgrue etiâ tertio primp tabulp prpeepto **• bec .Memêto ut dicm fabban fandifices,per quod monemur,ut debitû cum îam interna quâexternû fynceriflimp deo exIubeamus.De quo fupef* us mentioncfêcimus,^quodrcftat,aliquid oportunoloco inhoc£raâgt;£“ ! fubtexemus.Exhistribus principijs cliciunt qupcunlt;^ ad deumcoïcndul*'’ ■

cuni^ aûcillis refragan^uel dilcrepât omnino explodimus acrepudi Secundû autê prpceptû, feu fecunda tabula,id eft, diliges proximû pfum.Cû uero diligere fit bonû uelle,ô(: malû ei que diligimus nolle,dua«^ ledibnis ^ximi partes facimus. V c fcilicet bona pximo uelimus,nec einn^ inferamus aut defidercmusjdeo in fecunda tabula primû legit, honorapî* trétuum^matrctuam.Vndeetiamhonorisexhibitiobeneficioium^g*^ , àcudoerga quelibetnobis proximûcolligit. Oflênfionisautéillationée*’*^ f tandâ intelligimus opcre,lingua ôe corde. Opéré uero ta in perfonâ pfop*' , am quâ coniundâ rcs^ côdguas ab iniuriaabftinendû eflê,utà quauis floî** menda^ liberi uiuamus.Propterea in eade tabula fecûdo âibdit. Non oeû* des.Quod nocumentû proximo inperfonam propriâ illatumiriprohiba Tertio.Nonmcechaberis,cxquo nullius uxorêuelfœminâuiolandamefi® cauetur, amp;nbsp;ad quaslibet deteftâdas luxurip fordes interpretandû eft.

to. Non fiirtum faciès, hinc quælibet alienp rei ufurpaûo condemnatK* Quinto. Non falfumteftimonium dices contra proximum tuum.Vbit«** mus quodlibet iniquxac deieranti's uel maledicæ linguæ peccatumefle abomuiandum,Sex(o« Non côcupdces uxorem prox:mi£ui,propw mcntalii

mentaîis luxurùnnfedio amp;nbsp;mordin atus libidmis appetitus coërcetur.ScptJ tno. Non defiderabis rem proxtmi tui. In quo monemur non tantû ah'enæ reiulurpationem eflefûgiendam, fed fynceritatem mentis panter ab auidû tatciniuftf poflèflîonis cuftodiri oportere, Et nccui dubium obrepat,quod cum non mïnorïs fint crjminïs defideria cæteris præcepti's côtrana,præfer tim pnmæ tabulæ, quare potius libidims reic]^ alicnæ damnata defîdcna ex pn’mantur,quatn cætera grauiora.Rcfpondemus quod lex Euangelica non lolum mala operated prauosetiam coarguitaffèdus. Præcepta autemfiv pen’usenarrata non folum de extenon' opéré fed de interron æque accipv untur. Veru non fine caufa duo hæcpoflrema fignâtius exprefîafunt.Cuili bet enim quantûcunc^ rudi defidena ill a cæteris præceptis aduerfantia fuâ obliquitaté nequitiami^ oHendût. Quis nane]^ nefciat malû eflè deo non cre dereruelinfîdelem ei aut côtumacemcfle at^ rebeller Quis non itidem cub pet parentum côtemptum ac côtumeliamruel homicidi) feritatem mentten di^ feu calüniandi improbitatc non abominetur;Hpc enitn cogitata horro rem potius quam deledatione afferunt. Atlibidi'ms ardor uidet efle natura lis. Animalia nanq; generate natura defiderât, uehemcstÿ cft deledatio car# nis.Externorumctiambonorûauiditas, quiaeisplurimûindigemus,uidet elfe naturahomini inferta. Hinc poffentrudiorcs opinari horum appetitus minime elfe peccat3,præfertim cum nulli fola defideria noceant .Côfultiffi» me itacp duo hæc libidinis fcilicet alicnp^ rei indeces appetitus notata funt. Lcxergo noftra hominû perfeâioniinuigilans tam cordis quam open's re# ditudinemdepofcitjitautnecintadû quid ucl minimu rclinquat. Nam ex his principes omnia aliaiura moralia^prpcepta,utiiam diximus,defluunt Ôt adhæcrediguntur,lt;5e fecundû corum normâ cunâa iufta autiniufta iudi ' camus.Nihil fiquidé quod ad bonos mores pertineat illis inuenirinô poteft contranü.Quin imb omnia moralia funt eis propria in ipfis tanquâ in pri mispnncipi^s corroborâcur.Propterea chriftiana religio quicquid de uirtu tibus acmoribusphilofophi dodiflîmi^uiri fcripferût facilius,uberius fan diuf^côplexa eft,A: quæ ab illis ignorata uel prptermifla funttâ diuina quâ naturalia exquifitiflime amp;nbsp;cumulatifllme auxit.Côfilia quocß addidit,ut me liuspræcepta feruétur. Nam cum tota uita chriftiana ad diuini amoris per# fedionêtendat.Quæ fine puritate cordis terrenarumc^ afiêdionüpurgacv onchaberi non poteft,omnia del præcepta legéfç^ bifariâ diftinguunt.ln af# firmationé fcilicet ac negationem. Præcepta igitur affirmati'ua perfedione charitatis attendunt.Negatiua autem puritatis intcgritatem. Ad utrunquc uero poiïunt confilia pertinere. Eft enim conliliû non prpceptû,ut qui perfe dus efleuelit,uédat omnia quæ habet A; det pauperibus, pauperémc^ Chri fiü fequat. V t cœlibé ac continentiffimâ uitam ducat,ut(ç religi'ofi alicuius patris obediétiæ fubditos ab aftedibus cupiditatis ôcglonætotius^ fuper» biæ,nec

biæ,ncc non uoluptatisódrerutn exteriorumfefeproculamoueatamp;en^t”’ dec.Confulitur quoqj ad perfedam charitatein acquirendam ,ucfe dïuin'’ cultui j’n perpetuum dedjcet,quotidie dïumas laudes celebret, fæpiflime o' rec,plunma(^ alïa per3gat,ad quæ nemo aliam ob rem tenetur mîî ut mum perfedionis aptcem chantatisl^ attingat. Exquibus omnibus mani^ ftum eft chnfhanam reli'gionem in cundis adeb ordinate fapientérc^ quo morali’a fpedat procedere, ut nihil incompofi turn, nihil non probandüa^l' mittat. Eius^ eftîcatiæ in docendo efle,ut eflêratoshomines plcrumqta^ manfuetos quam funt agni efficiat. Libidinis uero atq auaritiæ fordibus in' uolutosmiro candorerenouetacexornet ♦ Vtiamluce clariuslit nuïh'” philofophorum fcholam nullamue aliam religtonem eiufmodi attuliflelt;l‘’ drinam talesue frudus hominibus peperifle. Quin imb tantum ab hacflO' ftra diftare quam terra: centrum a lümmo diftatcceli conuexo quaniuiwj tenebrx ab ipfa diffêruntluce.

ludicittlemccckfnedoilrinimrntix'.merdtiottdbilemeffe. Cap, VUL Eligionem infuper noftram pariefte rationeiniudicialibusexto^' lendam facile demonftrabimus.Cumcniminunoquotjfitdarcn* num primum quod fit aliorum menluradn genere legum pritnan* ponimus earn, quam nuncupamus legem æternam. Qux fcilicet omniuf eft adionum monitionumlt;j diuinæ lapienüæ ratio dirediua. Vnde otnnt^ aliælegesderiuantur.Inomnienim ordinatamotioncoportetuirtutemlf , cundi mouentis amouenteprimo deduct. In gubernantibus item primirï' f tionem gubernatorisad propinquiorem defcendere .Lex autem ut régula amp;nbsp;menfura dupliciter efle in aliquo poteft. Vnomodo ficut in diri^enteac menfurante, Aliomodo ficut in diredo óe menfurato,unüq«odqj em quatf nus regulæ uel dimenfionis eftparticeps,ita dcmu dirigit ac mêfurac.Cutfl ergo omnia diuinæ prouidentip fubijciantur,manifeftum eft eadem aliqu” modo in æternp legis participatum admitti.Quatenusinquam exauscha radens impreflionc adadus finesc^ proprios inclinantur. Intercætera i autem rationalis creatura excellentiori modo diuinæ fubiacet prouidcw I tiæ,prout ilIlus E t particeps, eâmque pro fe de pro alijs exercet. Hæc ucro f legis æternæ participatio in rational! creatura lex dicitur naturalis. Quï | eft naturalium præceptorum inintellcdu uel uirtute, uel etiam habitu corn gregatio. Horum nanque præceptorum radix lumen eft rationis natural« diuinitus imprcfliim, Cuius uirtutequpdam funt nobis tam in fpcculatiu» qua in pradicis per fe nota, quæ in fpeculatiuis quidem prima principia, in pradicis auté potiora præcepta uel primas ac naturales leges appellamns» A quibus tanquamaprincipijs per fenotis leges alias bilariamducimus. Vno modo licut ex manifeftis principes côcluliones. Al tero ficut aliquoni prudcntum décréta cömunitcr probata. Primus quidem modus illifimilis eft,quo

efl,quo demonfiratiue feientiarum côclufiones ex principijs inferuntur. Se/ cundus uero illi,quo in artibus formæ communes ad aliquid fpccialiter ap/ plicâtur. Velut lapiens architedus formam pdificiorum cômunem ad hanc ucl illam déterminât domus figuram. Qurdam ergo a communibus prin/ cipijs legis naturæ per modumconclufionishabentur^Vt abhoeprpeepto nonoccides,elicipoteftneminiuenenumefle dandum, Quædamucroper modum determinationis.Sicut lex naturæ iubet ut qui peccat puniatur.Sed quod illauel alla pœna pledatur nonfît fecundum determinationem legis naturæJde'oi^hoc prudentum arbitrio relidum eft. Vtfcilicet id determi/ nât,quod bono commun! nouerint expedire.Huiufmodiuero leges huma nasautaduentitiasaut pofitiuasuocamus .Pro locorum nant^ac tempotû ratione ad côfilium fapientis proue cômune bonum exigit, uariantur. Non enimotnnes homines eifdé legibus poli tiuis et inftitutis gubernari pofllint. Lex tarnen naturalisapud omnesnationeseadem ôeimmobilisperftat. Le» ges quo^ particulares ab ea per modum côclufionis manantes minime im» tnutantur, Ex ueris nanlt;^ principijs ortam conclufioné ueram elfe oportet. Verum quia adhumanpuitediredionélexnaturalis minus fuffîciebat. Al» terius adminiculo,quod diuina lex eft,indigebamus. Cuius reineceftltas,li cet ex fuperioribus colligi poflît, hoc tarnen loco etiam confirmabiu Pri mo liquidé homo per legé dirigitur ad adus .pprios in ordine ad ultimû fî» nem: Sed homo ordinal ad finem fupernaturalé, ut fuperius eft probatum» Ergo prêter legé naturalejqu^ metas fuas tranfgredi non poteft, requiritur lexfuperior,pro homine in fine fupernaturalé,qualis diuina eft lex,dirigen» ' do.Item ppterintelledus noftridebilitatequâdo quis ad particularia uerti»

__ i ■ nbsp;nbsp;gt;nbsp;t gt;nbsp;nbsp;1 • /Vquot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TT» 1* nbsp;nbsp;nbsp;/quot;'l»»« nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•• nbsp;nbsp;* t

clineht,ambigut,quan^ eî igât mee femitâ ignorant.NecefTeigit fuit aliqua illis certâ legem dari ex alto, qup ipfos de pertinétibus prpcipue ad falutem redderet certiores.Pr^terea lex Humana mala omnia punirefêu prohibere nöpoteft.Plura em indigna permitlit,ne peiora fequant. Oportuitergo ali qua lege moneri homines fe diuini iudidj pœnas non euafuros fi ex huma/ næ legis impunitateea,quæ minus deceant,egerint. Humana infuper lex minime deinternisoccukisi^facinorbus fed tâtumdeapparentibus dijudi/ cat.Quia de abfcôditis incertum eft fallax^ iudicium : Neceflàrio igitur lex fort qua interius homines a peccatis cohiberétur.Vt omni ex parte penitus confummati ad fine omnino fuum pçruenirët.Hanc ergo legé dicimus edè diuinorü præceptorû colledionê a fupercœlefti gratuitoqj fidei lumine pro çedentcm.Quin imb aflenmus ipfam eflê fpirituslanâigratiam,quplumen cQ lupernaturaliter infufû, a quo omnia diuinp legis prpeepta pauloantein Kioralibus cômemorata ducütur, Ab illis itaq^ prpeeptis alias particulares

leges Je Jucimus.Sicut dcnaturah lege didum cft, per modum dufionts auc dccerminatïonis.Quas lus pontiffciutn feu canonicum app^’’* mus. Sicutparnculares leges a natural! fonte prolêdas ciu!leiusdiciif»i’’ It per leges diuinas amp;nbsp;lus pótifici'um facerdotes ac elend amp;nbsp;quç ad ipl^* pertinent ïudteancur. Per leges autem naturales lufqûe iplum ciuflede pulo dequefeculan'um caufis decernimus. Sciendum uero eü legetn uinamac naturalem fibi minime aduerfari. Sed ficutgratia perfcitnstf' ram ita lexdiuina perfîcitnaturalem.Vndequicquideft deiure natural)/^ am cncdicimus de iurediuino,fubquo illud côtinetur.Præcepta enim tenus natural» lumineproceduntnaturalia appellâtur.Quatenus ucro^''* mine fupercoeleßi proucniût ôt a gratia fupernalt;j charitate perfi ciuntur lus diuinum tranfeunt. Non auté uiciflim quicquid eü iuris naturalis app^^ lationis fufeipit commutationem. Reralt;j enim noftra mandat religio, naturali rationeindagari non polTunt. Vt ea quæ fuperius de fide tranfeg*' mas,dt qux de facramentis inierius lubtexemus. Keligio i ta cbrifti^’’* his legibus gubernatur,nil quod confonum,fpernens,nil quod difTonuW admittés Neqj enim philolophorum imperatorumlt;j gentilium aut bart^' rorum bonas à rationabiles leges defpicit. Sed ex omnibus codicibus,^^' ârinis ac monumentis fibicolligit quicquid boni ueritj reperitur. omne uerum ac bonum a deo efle,ideôlt;j fibi proprium a c legitimum. erronbus autem fabulis , uanitatibus ac mendacijs eliminandisadeb folö^ j ac diligcnseft, ut libros uel in honorem fandorûfuorum æditos, de quonlt; ' autore fatis non côftet, uix rariflime^ fu feipia C, Quin errores alios ubi^ terrarum corrigic Sx. emendat.Quod ficubi aliquando fint qui particulaul^ ge uel infiituto ab ipfo redo déclinent, pontificióq^ aut duili iure abutâtuf» non id quidem chriftianæ religioni, fed peruerfis efthominihus tyrannisé imputandum. Nam Sx in hos ipfos cenfuris ac maledidionibus ecclefia 0 minât. At uero deum non omnes timentjUeej re ipfachriftiano refpondet* nomini dum illius imperio minus obediunt rebellesl^ funt. Sed nos quæ^ i iudicialibus chrißinaereligionis dida\nobis funt,fatiseffead eorumprolM bilitatem ac commendationem pro fiifceptf rei modo arbitramur.

^cïefu ftCTMiettU coHUettienter 4 Chriilo inftitutd fuiffe. lt;?4p. X11 ! t. Erationeaüt cerimoniarum ultimo nunc eöagédum. Inter quU facramenta obti’net principatü. Ad ea fiquidem reliqua d: cerinw nialia referuntur. Primum italt;^ oftendamus diuina facrametafft in ecclefia dei rationabiliter infiituta. Hinc enim protinus apparebit non o' portere nos in reliquis cerimonialibus proband is laborare.Cü igitur Chrt (lus per humanaoonem, paffionem ac mortem uniuerfalis humanæ falut« caufa fit,ut fuperius indicatum eß : Cumq uniuerfalis etiam uirtus in natut

cetur:Cóuenicns acrahonabilefuit: Vt aliqua remédia loco parttcuîanurtl caufarum noftrx falutis inuenïrentur.Quæ uirtutem nobis uniuerfahs câillt; fe copularent.Huiufmodi autem I'pfa funt facramenta. Sicut autem fecun/ dæcaufæ pnmæ funtinnrumenta,«^ particulares uniuerfali deferuiuntdta ôehæc facramenta ipfius Chrifti media inftrumentâquefuntadnoftræfaz lutis operationem. Quoniam uero ad pn’napalem fuam caufam requintur inftrumentoru proportio^congruum fuit ut facramenta hæcfub fignis maz nifefiis^ uerbis traderentur. Nofir^ enim falutis caufa uniuerfahs eft uerbu del mcarnatum. Rite ergo inftitutum eft,ut ad uifibile elementum uerbu ac/ cedens facramentum efficiat uelut ipfius uerbi mcarnati particularem cau/ famuel mftrumentum.Id etiam homini eompetit, qui inuifibilia peruifibiz liacognofcit. Quoniam uero,utfæpe didum eft,ab(^ gratia falutem ne mo confequi poteft, conueni t panter, ut hæc facramenta inftr umentaliter conférant gratiam,non ita tarnen intelligendo, uteorum ui'rtus ultimuipfft us gratiæ inducateflfedum, fed co modo,quo fol amp;nbsp;homo générant homv nem,qui tarnen ad animam intelledi'ua non attingunt co quod I'pfa per créa tionem extnnfecus ueniat,nec^ de potcntia matenæ educatur,inftrumentu enim duplicem gerit uirtutem,unam ex propria forma,ut ferra,quia ferre/ am ói dentatam formam habet,fecat. Alteram exmotu ôd uirtüte principa lis agentis.Vteadem ferra ab artificemota fcamnum informat.Scire tarnen oportetinftrumentum eti’am per uirtutem principalis agentis non femper ultimum eftedum attingere.Sicut fol amp;nbsp;homo, qui funtprimæ caufæinftrU menta, uf(^ ad producedam intellediuf animæ elTentiam non perueniunt* Sed adultimam folumdifpolitionemmateriæ ôi. ad anim^ intellediuf cum corpore unionem. Ita lt;3c nos etiam dicimus quod cum gratia fupernatura/ Ie fit doniim quod 'a nulla creatura fed a folo deo præftari poteft, idcirco fa/ cramenta nec per propriam uirtutem elementi fenfibilis, nec per uirtutem acceptam'a principal! agente,qui eft Chriftus, ufi^ ad efle gratiæ inclufiuæ attingunt.Sed ad ultimam ei’us difpofitionem.Quam charaderem uel orna turn Theologiuocant. Quod autem hoc modo Ecclefiaftica facrameta conférant gratiam fignu eft eorum uitæ commendatio,qui fe his facramen tis denote fubijciunt,fubita'^ ipforum auitijs ad uirtutes digreirio,ac conti nuum fpiritualis uitæincrementû.Quod tanto magis coalefcit quanto quis humilius ac purius hifee utitur facramentis. Cum autem de hoc effedu fa/ tis fuperiori libro dixerimus,hadenus hoc loco dida fufficiant« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

. Via ergo Chriftus falutis noftræ uniuerfahs eft caufa uitæîj fpiri/ per gratiam, qua deo uiuimus,nobis^ per corporaliumfi militudinem fpirituahatraduntur,quatenushumanæ congriMt conditioni:Neceire eft diftinguere hpc particulariaremedia Chriftilt;j inftru S mentaad

tïïehta ad uitam fpintualem ac ad noflrâ falutem ordmataïuxta cortitti littU licudinem,quæ ad corpoream uitam ordinantur. Primum autemad intam corporis ordinatum eftgeneracio^qua uiuens uicam aequinc.Secundufnc(l augmétum, ut ad debiiam corporis procentatcm roburq; perueniat.Tcr/ tium ell nutn mentum,fine quo nee coleruari nee augen poflec. Idcirco ani mæ uepetatiuae tres afcribuntur uirtutes,2enerano uidelicet augtncntatio à nutrino.Quoni am uero quandocÿ animal ægrotare conringit, oportuna medicinæ remedia ad illius curationem natura admuenit. Cumiÿ animalu generatio non fit abl(^ generate, oportet etiam in natura eflè genitor« Ipecies indiuiduorum eonferuentur. Sicergoödin uitafpirituali primune' cefTariumellbapcifma. Per quodhomines in peccato original! Ä tia natijUtiam diximus,regenerencur in Chrifto, öi fpiritalis initiü uttæ mam^accipiant .Qiiemadmodu autem exopacagenitricisaluoinlucei^ I hanc prodeunt, ita è cenebrolo feculo in claritate ecclefiæ in laeran®’’^'^ templum introducuntur. Secundum eft confirmationis lacranientüin^P^'' quod lam inGhrifto renati ftabilimêtum lolidumc^ robur lùlcipiunt. Qiquot;’ militia eft,Ul ta hominis luper terram,äd oportet nos per multas tribubt’^* nesintroirein regnumdei.Tertiumnucrimêtilpiritualis eftlaeratnci’fquot;quot;^ quod Euchariftiä uocamus.Inlaboreenim multiplici afliducx^cóflid^id^' feeret corpus incdi3,nifi iterato ciboreficeret.Sic öt: in Ipintuah cerr3'’quot;quot;f Chriftianiis miles deficeret,nifpiritualialimonia crebro reficeret.Qü^'^^ eft pœnitêtiæ laeramentû,quod inftitutû eft ad ipiritualélanitaté recup^ dam.Sicuteminaciedimicâdo plerunt^ corpus uulnerat ,ftatim^oportu' namedela adhibet,nepereat .Sic ätinlpirituali pygnauulneribus accept'^ mox curandû eft,ut per lalutiferû pœnitentiæ medicamentû ea fanentquot;*'’”® letalem exitû quo quomodo indueât. Quintu eft undionisextremxhns' mentû' Quod etiam ipfum ad animp amp;nbsp;corporis pertinet fanitatérCótmg^ enim quandoej corporis infirinitatéob peccatû ab anima ^uenire-Qi*®^®^ pto tune per facræ unâionis uirtutê in anima transfiifam pnftinp laniwtue îhtuitinfirmus.Sedej^pgritudinequoc^ corporis tabefeit anima orgamsiu is languentibus præpedita. Ne bonis operibus ôi contêp’ationibi's uacare poflît.ldeocÿhoccharifmatefotauigoréaflumitjpræparatürcgadfaciliotc ! ex hac uita in pternâ uitâ migrationem.Sextum eft ordinis^id^ ad fpirituale peril net propagationê.Septimû eft coniugalis copule facramentû ad carni lemprop3gafionem,hoceft,fobolis ordinatû,line qua fpiritalis mu’iiphea tio deficerec.Nam propagatores adminiftratoi ésep corporalis uitæ lecuni dum duo confiderant,id eft,feeundü originem naturale, quæ ad paren:uin geniturâpertinetjô^fecundü regimen politicü,ut hominûfocietas paciEee conferuetur,id quod ad reges iptos ac principes fpeâat. Ex his ergopatet quam dçcenier ecclefia ac confuko feptetn itiftiiuenc lacramenta. .

COnuenienteretiam noftrareh’gtofigna horumfacramentorumai tcn’am^ mftituit. Cum em’m generatio fit mutatio de non eflè ad/ cflêjhomocpinortu fuo propter originale pçccatûfïtfpïn'tualiüita 1 ' priuatusj’a qua tanto amplius reccdit,quanto alijs peccatis fuerit magis im I I nbsp;nbsp;plicitusjoportunum ac congruû Fuit,ut baptifmo,qui Ipin’tualis régénérât!

I f omseftlauacrum tabs tantaq^daretur mrtus, quæ peccata omnia tolleret, I j nbsp;nbsp;hominem^ ipfum ad fpiritualem uitam prorfus transferret.Et quia fignum

: nbsp;nbsp;nbsp;refpondere debet fignificato. Sordium uero ablutio in corponbus fit per

quam,conuenicns fan'e fuit ad fignificandam efficiendam^ fpiritualem pec I nbsp;nbsp;nbsp;catorutn ablutionem, ut per aquam potiflimu facramentum hoc fieret uer/

' nbsp;nbsp;nbsp;bo dei fanâificatam.Et ficut femel tantum res una generaturdta rationabill

' nbsp;nbsp;ter ab ecclefia inflitutum cft,ut collatum femel baptifma iteran’ non poflit.

Sed quia perfeâio fpiritualis uigoris intrepida conftanti côfeflione Chri Hi confîft it,u t nee confufione,nec terrore, nee uiolentia chriftianus inde dclt; fiftatildeo facramentum proximum,quodconfirmatio nuncupatur ,tradie ecclefia.Quemadmodum uero belligérantes fub uexillis pn'ncipü militant* eorum'^ tnfignia pal^m geftant. Sic qui hoc facramentum fufcïpiunt, figno crucisjin quo Chnftus pugnâdo triumphauit, infigniti procédera m aciem debent aeftrenue dimicare. Idcirco autem fronti fignu hoc afEgi tur oleo balfamodelibute,utindiceturcos quiita funt infigniti, nihil prorfus erube# fcentesinutdaiTimi ducisChrifti lefu crucem fanâiflî'mâprædicare deberei Necindignu tanto munere quicqua committere, Vt etiam innotefcat oleo feilicct fpiritusfandi dono cofeientiam emudante ac illuftrate intus eos per# ungi.Quouidelicetprimu Iefuseftundus,qui ab unâione,Chriftinomê ac cepit.Hinc enim fignificatur erubçfcendû non efre,imb potius gloriandum ab autore Chrifto chriftianos nos appellari ♦ Ad eius«^ honorem piam fam ââtn^ uitam inftituiflc,ut per bona conuerfationem fuauiflimùmcÿ bonæ ft ! nbsp;nbsp;nbsp;m^odorcminftar balfami circunquac^fundamus, lure etiam facramentum

I nbsp;nbsp;nbsp;boca fobs pôtificibus irrogat tanqua'a ducibus chriftianiexercitus. Ad fo#

5 nbsp;nbsp;nbsp;los enim ducesetiam in humanis pertinetrebus proprijs infignibus aliquos

5 i nbsp;nbsp;donare,militaribus^ ftipendijs autoratos ornare. Quonia uero cibus fpirf#

5 nbsp;nbsp;nbsp;mails nobis fub corporali fimilitudine cômendatur,idoneum fuit ut fub illo

I nbsp;nbsp;rum alimentorum fpecie nobis exhibcretur, quæ in comunem ufum magis

I nbsp;nbsp;recipiuntur.Cuiufmodi funt panis ac uinum.Ideó«^ fub eorum uelamine Eu

I nbsp;nbsp;nbsp;chariftiæfumimus facramentu. Et quia oportet nutrimentû fecundû fubftâ

1 nbsp;nbsp;nbsp;liam côiungi nutrito, ut corporeis fignis fpir itu aies effedus refpôdeant,ex#

c nbsp;nbsp;nbsp;pediens fuit ut Chriftus fpiritualis noflra refedio non folü in hoc facramen

C nbsp;nbsp;nbsp;to fecundû uirtutc fed fecundû ueritaté affilieret, ut uidelicet ipfe nobis fpiri

S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S a quodammodo

(^uodâmôdo èfficjamur. Vt auté paflïonis eius memoria diflinâiusrccoW tur,qua fanguis'a corpore in redemptionis noflræ pretium large cnolus w paratus^ eft:Non immerito bifariam faeramentû hocuidelicet corpus lu» | Ipeciepanisjfanguis(ubuini fpecie miniftratur.Quiaautemcorporisiuw* i mi curatio quandolt;^abintrinfeco penitus quando^ abintrinfecoconiunj dimlt;^ extrinfeco prouenit,oportet Ä in fpirituali quo«^^ cura fimile aliquw obferuari.Verum ab intrinleco tantum,id eft,propria uirtute (piritualitcf quenquâ fanari impodîbile eft. Quia nemo poceft li peccato fine gratta qua lolus dat deus, uirtute propria redire, Nec etiam poteft quis ab extrinfeco prorl’us fpiritualiter curari. Non enim mens ægra conualefceret, ni(i natusuoluntatis motus in homineprodiret. Oportet ergo in pcenitcnti^ d'acramento faluté ab interior! ôc exterior! principio fimul prouenirc .Sicuî autem fublatiscunâis à corpore morbi incômodis Iiberatus omniooquiî iudicatur ita fpiritualiter infirmus rede curatus dicitur cum ab omnibusart mi noxis Ôi, detrimétis expiatus eft.Nam propter peccatû obliquitatémcu’ tis homo primû incurrit,dum ab incômutabili bono, id eft,deo ad peccatU côuertitur.Secundo reatum pcEnæ,quæ pro qualibet culpa^iuftiflimo rependitur.Tertio naturalisbonidiminutioné. Lapfus enim in crimen Boj mo ad recidiuû quidem malû pronior,ad bene auté operandû tardior elflt;d tur.Propcerea æque penfatione faeramentû pœnitentiæ eft lalubritefU^^ i tutû. In quo primû requiritur mentisordinatio utpeecatipœnitensfituao rdeineeps abftmendipropofito ad deum a quo recefferat,reuertauHxc aut mentis ac reditudinis integratie abflt;ÿ diuinægratiæ charitatisep muner« haben’non poteft. Ideo^in pœnitentiæ facramento primâ parte côtricioni iure dicamus.Quæ cum gratiæ non fit immunis, manifeftû eft in hoc facra* mento continuo toll!, quod homo incômodum oblique mentiserranrisq •peceando incurrerat.Subfequens quo(^ damnum remoueturjpœnæwdelf cetæternæreatus:Quicum gratta decharitate permanere nonpotcft.Tcf' tio infuper uitatur peruerfi habitus contagium. Dum per graàatn acquit* tam ad bene agendum mens prompta faciïis^ âi ad fuperandum ac fugient dum malumfortis infurgit, Àtquoniam hæc bonæmentis difpofitioadd® : umqpconuerfîo non eadem omnibus contingit,plerunlt;ÿ enim in quibufdi non eius uehcmentiæ reperitur, ut omnem peccato debitæ pœnæreatutu deleat,quâuis Temper eos eximat a fupplici) æterni obligatione: Idcircode • us benignus à clementiftimus pater relrquas pœnitentiæ partes confeffio* nis,fcilicet ac latisfadionis iniunxit. Cum^ neminiconftarepoffitanipfiui ad deum côuerlio reatum omnem extinxerit,humana præfertim quotià! fragihtate peceâte, omnibus remediû eft côcefiTum ad earn pœnâ euitanda. Quæ pro culpa remanet poft ipfam contritionc. Et qa illatio pœnæ pro cul pa iudiciû aliquod exigit,pcçnitentê oportet,qui fe fanandû Chrifto cotiu' c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit,!quot;

fit,in taxationem pœnr illius iudiciü expeftare.Quod quide per fuos Mitiii flros cxhibetjficut cætera facraméta. Verû cum ignorata culpa redû iudici um pfern’non poflîc,neceflana côfefllo fuit,tanquâpars huius facramêti iè/ cunda,utquod latebat uulnus iam patefadû cora Chrifti miniftro oporcu# nâ rccipiat curationé.Nemo fi'quidé propria in caufa æquus efl arbiter. O* portée auté fi confeflîo hpc iudicio fubijci t : Chrifti miniftrû iudiciariâ habe re poteftaté. Ad quâ duo requirunt .Primum autoritas cognofcédi inquî rendi de culpa, Secundû abfoluendiôecondénandipoteftas.Quægeminje claucs ecclefiæ appellant. Videlicet autoritas cum feientia difeernendi, nec nonIigâdifoluêdi^facultas,Quiaergofutdiâûeft/acramêca gratiâinftru mencaliter côferunt:Certû eftuirtute clauiû pleniorê concedi eftêdû ipfius gntigremifllonis^ quâ fola côtritionc.Quarû etiam beneficio ab abioluert tibus Chrifti miniftris aliquid detéporanea,quærem3nferat, pœna dimitti turpœnitêri.Is tarnen iniunda fibifatisfadionead refiduü obligaCQuætef parseftfacramentipœnitentiæ. Itac^patetidipfum optime fuifteinfticu* tum.Extrema deni(^ undio rationabiliter inftituta fuit. Cum en m in pecca tipunitionê fæpe'a deo mittat nifirmitas,ex qua fimulcutiam cômemoraui uiusyfenfibus præpcditis fpirituaîe detrimeticû refultat, conueniens fuit ah» cuius medelæ exhibitionéafterri.Per quâ ipfipgroto fartitas corporis, qua tenus ea ad fal u te eius animx conférât, reftituat. Alioquin uero facilior ôd purgatior fiatillius ex hac uita migratio.Quauis enim per pœnitcntip facra weiicû reatus pœnx auferat, rion tarnen uf^ qualt;j prorfus extinguit. Nec Temper procliuitas ad malû prjèfertim morbi grauitate laborâtibus exOrpi tur (^uia uel ob negligentia,uel ob dolorû tormenta,uel ob breuitatis uit^ anxtetatêuel ob alias occupationeshpeccatorûreliquijshaud perfede mUr dantur,nec ea plene confitent. Dum interdum minus ipfis nota fint,uel pie runcj tiiemoria exciderut. Quamobrê magno eftiuuamento extréma hæe undio, quaficÿ totius fpiritalis medicamêti côfummatio, Vnde extrema me rjtodicitur ,Qua homo ad percipiendâgloriam prpparatur, Vt nihil egre die.iti animæ obftet, quirt mox ad uita côualet æternâ. Quéadmodum auté noneftopus redeualérttibus medicina:Ita huiufmodi facramentûnonnifi infirtnis,ex coiedura iam prope mortis articulû pofitis dari confueuit.De» bet enim in facramentis feruari ftgnificatio.Propterea côuenienter pro illi» us fpiritali materia fumit oleum .Quodetiâ efiicaxeft ad leuâdas corporis dolores ac micigandos.Quia uero corporis curatio infirmitatis origini ad» hibenda eftJure hac undione partes il 1^ corporis inunguntur,quæ potiorâ funt inftruméta peccâdi.Ex his enim peccati languor exorit. Vt fünt corpo ris fenfus â: manus ac pedes quibus peccatorû opera exercent Et lecûdum quorundâconfuetudinê,renes,lnquibusuislibidinisüiget Ordinisetiam facramentû pariratione conftitutû eft.Quia enim Chriftus præfentiâ luam

ifclW nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿ

liiïitilé écclefiæ fubtraâurus erat, Neceflâriû fuît ut alio fibi fubrogarrt trti nillrosjquj facramenta fidelibus dilpenfarcnt. Cum ueroïca mmilîriaddo/ mi'nû, ucinftrumentû ad agens ptincipalecôparentur,ad quodoportft’o* ftrumentû id habere proportioné.Cum^ iplê Chriflus ue'uti dominus pro pria autontate at(^ uirtute noflrâ operetur lalutê.Sit^ deus homo.Expd diens acneceflanû fuit.Vt huicminifterio hommes non angeli tanquâidcM nea mftrumenta lublîituerent.Qui diuinitatis aliquid fecundû porttonéfpw ritualis lunïdidionis partiel parent. Principalis enim agentis uirtus inflriK mento eômunicari debet. Data eft ergo dikipulis Chi ifti fpiritualispote' fiasque eflent idonci miniflri falutis æternæ, ât: ut pofteris en am feculis part beneficio ccnfuleret,æquû fuit ipfis decedétibus ad fucceffores eandéauto j ritaté ad orbis u((^ confummationé tranfire. Quibus fub fenfibihbus earn côferri decuit Quâdoquidéfubijs Ipiritualia nobis tradunt.Huiulni® j diautéluntquædâformæuerborûdeterminatiqjaâusgt; Vtputamanusitn* poütio,porredio libri uel calicis,lt;3^id genus alia eorû miniÜerio congrufo tia .Quiainluperordinis pocelîasaddilpenlationêlacramentorûinflituir» inter quæ nobiliflimû aliorûc^ perfediuû eft Euchariftiæ facramentUjipl^'^’ ordinis potefiaiéoportet lecuncü réparationêad illud piæcipucfcnl'^^' rari.Vnumquod(^eiTiafinedenominat .ScicndûeftaûtquodpotcÛas,qi'? ad aliqué principale ordina t efft’dû,nata eft habere lub le infei lorespotdh tes fibi inîeruientes. Sicut architedi poteftasad potiflîmü effedum!^*^^quot;^ | domus refpiciês fub le habet eementariâjateritiam, tignariâ, fabrilen^^”^ | tem.Quia igitordinispoteftas ad corpus Chrifti conlccrandüacfiddibus difpenlandû ad ebscÿ purgandos principaliter députât : Vt apn digniqJiW adtantif3cramentilulceptionê,aliquetn elle principale ordmemopertef» cuius facultas ad hocpræcipuedeftinetur. Huiufmodi auté eft lacerdotalis graduSjCui cæteri ordmes fubefle de miniftrare debét.Et licut lacerdotij ofh eium ad duo le ex(endit,uidelicet ad corporis Chnfticonlecrationé,3Jfide liam(^purgationê,uthi a peccatisabfoluti ad perceptionêEucharifliærP^ dantur idoneidta inferiores oportet ordmes in utro^ uel in altero tantû ob' (êquiûilli præftarc. Quiquidem ordines tanto fe gradatim excedûcQuan tolacerdotali minifteriom pluribus uelmaliquo digniori officio luppedû tant Infimi igitur populo tantum præparando incumbunt.Oftiariquidem infidelibus à cœtu fidelium eoércendis.Ledores inftruendis in fide erudien disi^ cathecuminis. Exorciftæ uero dæmonibus abiurandis amp;nbsp;ab i,s,qui in' ftrudi iam lunt procul expellendis .Superiores autem ordmes ad præparai tionem populi confummationemtj lacramenti facerdoiio lubminifti ant. Acolythienim uafanon confecrata procurât, A in his lacraméiimateriam præparant.Subdiaconi materiam nondum confecratam m ualis ïam lacris dilponunt,Dûconi uero miniftenum habent fuper materiam ïam conleçra

ht«,qijatenus Chnftj fanguinem fidelibus difpenfet. PropteCea H très of » dines lacerdotalis uidelicet, Diaconatus (X: Subdiaconatus facn dicunt, qä fuper aliquo facro ofFiciiim acceperunt. Superiores quocg hi ordines I’pli lalt; cerdotio in populo præparando deferui’unt. VndeDiaconis quidem Euan gelica do^irina I’n ecclefiapronuntianda : Subdiacoms uero Apoftolica delt; mandatur, Acolychi uero quæ ad folennitatem dodnnæ pertinent, utrïlc^^ exhibent,ut lumïnana funt cæterac^ ad idem fpeâantia. At quoniä horum ordinutn collatio quodamfacramentoperficitur. Sacraméta autem abido neis ecclefiæ miniftns dilpenCan debent,neceflê eft fupremæ all cuïus dïgnw tatis poteftatem talibus difpéfandis præefle. Ea^ eft Epifcopalïs autoritas. Quæ quidem facerdotalem metam quo ad corporis Chrifti confecratïone non excedit, licet quo ad ea, quæ ad totum ecclefiæ corpus fpedant fuper emineat. Nam quïcquid ardui cœtu fideliû occurrit,epiftolïs releruatur.Et quamuisdiuerfæ chnftianorum dïocefes pro fua quæque neceflitate diuep fos habeantEpifcopos:Quia tarnen una eft ecclefia quæ ad unum tendit,to/ tins populi chnfti’ani caput unum efle oportet: Ad quod communi conlen/ fuomni'areferantur, Vt omnes panter in unam fidem catholicam conuenû ant. Ne per opinionum fententiarumque diuerfitatçm peftiferum fcifma obrepat:Sed concordi potius fœdere per unius fententïam chnftiana refpu» blica conferuetur.Quod autem per confecrationem alicui rei acquintur,in w perpetuo permanec, Vnde nil confecratum iterum confecratur. Ideo^^ modo lint ordinem confecuti.L^îeque enim ex hoc ilia inficiuntur,aut eflica ciæ minus habent.Quia in Chrifti uirtute non autem propria confecrantes agunt.Quod autem in uirtute alterius agit, non fibifed principal! agenti fi/ niileredditpatiens.Non enim domus inftrumentis artificis, fed arti eius af/ ïimilatur. Denique quia populum fidelèm propagari ufque ad finem munlt; di oportuit,quod fît per generationem. Merito coniugale facramëtum ad/ hbitumeft,ut ipfa generatio non tam ad humanæ fpeciei conferuationem^ liel ad alicuius publie! boni terrenam utilitatem quam adecclefiæperenni/ tatem multiplicandos^ fîdeles in honorem dei ordinaretur. Maris igitur acfœminæ copula in quantum ecclefîæ bonum concernit uerum eft coniu/ giutn ac ipfius ecclefiæ facramentum. Ideol^ per facerdotes nubentibus be/ nedicitur .Et ficut in alijs facramétis per exteriorafpirituale aliquid fîgurau gratiacÿiplacôfertar,ita in hoc facramento per maris fœminæ^ connubiu Chrifti ecclefiæ^ coniundio ôt interuentus gratiæ fignifîcaCQuod non in corporu copula, fed in uinculo animorum,dum fefe mutuo obligant, eft in lelligendü.Cumcçipfi figurato figura refonpdere oporteat,unulcj tantû fit Chriftus una ecclefîajneceflç eft prout coniugiû eft ecclefip facramentû, gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S 4 quod fut

quod fiat unius ad unâ infeparabilis in uita cônexio, ut l'nde fufcipia£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

turc^ proies ad cultum dei ôi ipfius ecclefi'f perenmtatcm Patct italt;J' prindpalia cen’moniarum myfteria,quæ funtfacramenta, nihil cflêin’po^ ( bile uel irrationabile li fidel ibus inftitutum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

VErum quia circa Eucharillif facramentumplurcs acmaxitue^*® cultatesoririfolentjâideipfohicfpecialibuseftagenduni. Cun’ prefer J*!n quibufdam ca in illo poncre,quf impoflî bilia funt,ui^f’ 1 mur. Credimusenimâ: confitetnur inparuapanisbuccellatotumChr^^* | corpus,itemc^inmodico uinototumeiusfanguinem cÔtineri.CutnauKi’i î credamus ChrifticorpuselTeincœlo,nonuide^per confecrationéinlioc ( cflè facramento realiter poflè^nifiduobus modis,per conuerfioné nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

panis in Chrifti corpus, quod ipfum impofllbile uidef.Quia nihil conucrt*' ' tur in præexiftens,^ id in quod aliquid côuertitur per huiufmodi cdiic’quot;^quot;’' I nem efle incipit. Si ergo panis conuertitur in Chrifticorpus, tune pritfl^ â! non antea Chrifti corpus eflè incipiet. Atlt;^ ita id corpus non eflec quolt;3 in cœlo.Sed aliud nouiterproduâû.Veleftin hoc facramento pertfloW^“’* calé.Quod etiam impoflibile uidet, turn quia efletin duobus locis ,irt uidcbcet ôd in f»craméto,uel defineret eflè in cœlo.Tum quia motus locaiU ad plurafimul loca terminari non poteft. In ecclefia uero cÔtingit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

mul hoftias côfecrari.Tum qa unum corpus non poteft flmul pluribusin *o | cis exiftere. Quomodo preterca poteft totû Chrifti corpus in tam ang'’^® * fpacio côcineri; Quomodocÿ poteft in panis buccella eflè Chrifti corpus, amp;nbsp;in modico uino fanguis fine i! h us diuilîoneç’Cum infuper ecclefia cofit^^tuf ibidem accidécia remanerefinefubieâo,impoISbileitcm uidct,q3 accitl^'’ tia fublifiere nequeunt,cum accidétis propriû fitineflè,prpfertim quodex' perientia côpertum eft pané illum facramentalê uinum^ea agere at^p’^» quf accidétia per fenon pofl*unt,nâ amp;nbsp;calefaciunt,côfortant,nutriuniA2t' amuinû, fi largo potulumeret, ebrietateafficeret.Côburiturquocjpa'’’^ ' ac putrefeit a muribusî^ corroditur ôi plcra«^ huiufmodipatitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

cum facramentum hoc in plures fæpe particulas uel minutias diuidaf» 4“® i modo ibi poteft integrum Chrifti corpus rcmanere:’His obieâionibtis re/ fpondemus,quod (ficut prædiximusj ineffabilis deipotentia in immenfutu cogitatus noftros excedit. Quodqüe â: hominibus amp;nbsp;naturæ ipfi Ht i mpoft ftbile:Deo facillimum eft, Quanquam nil in hoc facramento prorfus iffl' poITibile ,id eft,implicans contradidionem eflè aflèrimus, Quæcunque autem contradidionem non inferunt,ut in pnmolibro oftendimus,legil‘' me ab ipfo deo fieripofliint, Dicimus itaque quod in modico pane ac uino Chrifti corpus ac fanguis uirtute côfecrationis per côuerfionem nô per mo tû localem eflè inapit, Sed h«c conuerfiopanis in Chrifti corpus loge alu eft^na/

cuà naturalibus cundis conucrfionibus,in quibus,fempcr manet fubîedûi Sibi^ inuicem diuerfe fiue fubftantiales, fiue accidentales formæ fuccedût,.

nent,quod ipfi nequaquâ naturæ cóceditur. Oinms enim naturæoperatio matenam præfuppomc atlt;^ fubieâü.Sed infinica uirtus diuina, quæ materi am non præfupponit,quin Imo producit,ut hæc matena in ill am conuerta/ turfacerepoteft, Sicucenim per operationê naturæ materiâ præfupponem tis una forma definit efle, altera in eadem fuperueniente matenä, Ita per di/ uinam uirtutë nullius inateriæ adminiculo indigente panis in Chrifti couer litur corpus,illiüflt;5 efScit caro. Cum ergo non fit in hoc facrameto Chrilh corpus per motu locale,non eft ètiam in eo tanquä in loco. Sed folum eft in cœlo tanquäin loco.In Euchariftia auté facramentaliter eftper modum in/ diuifibilê.Vnde in qualibet particula ab alijs diuifa totus eflChriftüs. Non cnimeftin facramento per modü extenfionis,fed per alium mirabilémodü Jpfifoli deo poflibile. Aliquid enimeftin hoc facramento ex ui couerfionis, ^hoceß corpus à fanguisfub fpeciebus panis ac uini.Quia ad hæc duo di redecöuerfio terminât. Aliquid uero ex natural! cöcomitantia. Et hæc cer la funtChrifto Temper realiter coniunda. Vtdiuinitas,anima,quantitas äc »d genus alia,quæ non funt corpus à fanguis.Cum igitur quantitas corpo* risChhllinonfitin hocfacramento nifiexnaturalicôcomitantia,non côpa rafChrißusad locû ubi eft facramentû mediantibus dimenlionibus (uis,uC as locü adæquan'oporteat.Sed mediâcibus diméfionibus panis remanent» bus,quibus locus adæquaf. Vnde Chriftus non exiftit in loco per fe median tibus pprqs dimêfionibus,nifi in cœlo. Mediantibus uero panis dimenfion» bus erit in altari tanq in loco per accidens. Atcg ita patet obiedoné illâ cefla re de pluralitate locorum, Cum non fitin alcan tanquam in loco per fe, fed per dimenfiones panis.Quæ mul ti’plicari poflunt. Et hoc modo efle in plur i buslocisnon eftinconueniens.Neceftetiam impoflïbile accidensuirtute diuina polfe fubfiftere fine fubiedo. Quia ficut deus produccre poteft qua/ rumlibet caufarum fecundarum effedus fine ipfis caufis fecundis,cum ex ni hilo queatrcs educercfut fuperius declaratum eft.llta poteft effedus fecun darum caufarum fine ipfis conferuarc,Poteft itaque deus accidentia conler uarèfine fubftantia quæ ilia conferuabat. Quod quidem præcipue dici poi teftdequantitatibus dimenfiuis. Quas etiam multi philofophorum hinc propter fe fubfiftere pofuerunt, quod fecundum intelledum feparantur, Manifeftumeft autem multo efle pptentiorem deum in opérande quam no fter fit intelledus in apprehendendo.Habet quoque quantitas dimenfiua hoc inter cætera accidentia,quod ipfafecundum feindiuiduaeft.None/ nimapprehédimultç albedines poflunt,ni(i proutfuntin diuerfis fubiedis. Poflunt tarnen multp lineæ etiam fecundum fe confiderate appprehendi,

' ~ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diuerlu»

Diuçr fus cnim fitus,quï pçr fe lineæ l’neft fuftîcit ad linearum plurahWteiA’ Ideóc^ dicimus inhocfacramento folam quantitate dimenfmâuirtutei^i^^ t na fubfiftere.Cætera uero accidentia in es tanquam iri fubiedo fundaH» eut ergo accidentibus ipfum fubfifteredta eis fa cere otnnia ac p3ti,qu^ T ’ ! fl adelîêtjfubftantia faceret Ä paterctur miraculo côfertur. Vndefîncnoü® ; miraculo nutrircpoteft,ebrietate afficere, putrefeere amp;nbsp;in cineres ucrO« cuin iam didum fit Chrifti corpus lânguinéexui côuerfionis perfuamfi*^ ftantiatn in hoc efle facramentozEius^ diméfioncsin eo ex naturaliclTß^ coiDitantia,non eß inconueniens totû Chrifticorpus fub qualibet hiiiusw' cramentiefteparticula. Qyandoeniihaliquodfubftatialeeftinaliquot®^®’ '■ eti aîÀ'totûeftin qualibet eiusparte.Sicuttota anima eft in toto corpora» f tota ih qualibeteius parte.Nôigtifradio ueldiuifio corpus aut fangu'*’^® } Chrifti attingitiSed folu panis d: uini dimenfiones.MuItæ aliædifficulw^^ J ara hoc facramentü emergerepoifent. Sed hf funtprpcipue,cxquarô^‘’* î lutionccôftat alias facillimefoluipoflê.Quemadmodû noftrifacri doÂor^ j exadiflime docuerûc. Vnde nihil deco impoflibile'a catholica fîdetradit^ gt;nbsp;affîrmamus. Ceri»ion;d{eccleft£râtionlt;tbileseffe. Caput XVI II.

;ii Via ergo Ecclefiafticorûrationem fandorû reddidimusiani'’^ jj erit difficile cæterarû cerimoniarû rationé panter afferre.

_______ quia fingulas percurrere nimis prolixû foret. Quafdapr^'’^P’* esbreuiter attingemus. Ex quibus cuilibetconftarepoteritqu^cunt^'’^^*’^ défia fiunc efte rationabiliter inftituta. Poftet autepi indecens uideri,prtl^'j crucéacirrtaginé Chriftifandorûmqjteiusanohisadoranproptercaquoa *1 cultus hic rébus in fenfibilibus exhibetur. Sed hanc obiedionem facile folui müs.r^oteft enim duplici ratione ipfa imago confiderari. Vna quidé prout quxdam res eft ueluti aurum, argentumjeu Iignû,uel aliquid aliud linwlfi quomodo necÿcruccrrijnequefandorum imagines adoramus-Altera uero prout imago eft aliquid repræfentans.Et quia idem eft motus in imaginctn lu quantum imago eft,ôd in rem eximagineftgnificatâ,noneftincôuenienlt; k fi hoc modo imagines adoramus.Ita enim nô res infcnfibiles, fed imagine^ i colimus reliquiasc^ fandorum. Quatenus in memoriam illinobis per huiul^ modi figna ac reliquias referuntur.Quod redius dici poteft fandos 'a nobiï in fuis rebus âtimaginibus adorari.Quemadmodum Cæfaris imaginé non eo quod talis res fit,fed quia illius imago eft,ferui eius honorant. Quod quv dem ml aliud eft quam ipfum Cf fare uenerari. Vnde quemadmodû fandoS ita âd ipforum imagines adoramus.Crucemuidelicet crucifîxûmi^adorati one latrie. At uirginis Marie matris deiimaginem adoratione hyperdulip Aliorû uero iîmulacra fandorû adorationedulif. Huiufmodienim effigies ad re colendâ fandorû memoriâ, ad excitâdosl^ eorû exeplo ad uirtutéfaiv diCatemqg animos,en'gendófq^ ad illorum fuffiagia pro nobis ad dominuifl

impîoranda adinuentæ funt.Piduræ quolt;^ res eornm gefias cxprimérttes j præcipue rudibus literarutn^ ignan’s pro ledione fucciirrunC» Quoniairl uero inuifibïlia dej per ea quæ fada funt,intelledu côfpieiuntur,matenales ecclefias ædiftcamus «Se confecramus. Vt tam lapides quam ligna ordóc^ à Orudura omnis earum cœleftia infinuent facraméca * Templa^ manu fada fpiritualem ecclefiam,id eft, Chnftum cum omnibus ei'us mernbns fignifi» cent, Vt per hæc etiam homo ex deledabili quadâ comparatione ad diuinî contéplanda excitetur. Lapides fiquidê fmgulos innuunt fîdeles ftabilitate fidei acfoliditate fuftïnendi quadratos.Cementü chantas eft eos coaptans* côglutmans atlt;^ uiuificans. Quos ne per aliquam difcordiâ inuicem difcrez pent,uniformiter quat.Pn'mus lapis,qui fecic utracj unû,eft Chriftus. Laz pisinquâangulariSjfuper quo totius ftant ecclefiæfundamenta.Hpc autem ipfi Apoftolï funt ac Prophetæ. Parietes canquam fundamento innixi dedû tos cotemplationi figm’ficant.Tedum uero in uita adiïia occupâtes* In hoc enim fpin'tuali pdificio cum pn'müs lapis^id eft, Chnftus ApoftoIi^ ac Pro phetâ^ in coélo fint,tedû non fuperemi net. Sed deorfum inuertitur. Id enim uento,pluuijs ac tépeftatibusexpofitû inter mûdanas uan'etates ac turbines uitæ tantûinodo adiuæ intentos in fubuentione proximi figurât. Ecclelk^ longitudopopulorû diuturnitaté oftendit. Altitude gradus inter fe ac difîê rentiâ fneritorû.Latitudo fideliû multitudiné toto orbe diffufam. Sanduari iim ordinéfignificatuirginum. Continentiû chorus. Nauis côiiigatorum, Arftius enim, ôe facratius landuariû eft quam chorus, di chorus quam naz uis.lllorü etiâ ordines ficut ardiores ita pauciorû digniorumi^ funt aliusi^ ahum fupereminet. Atrium falfos dénotât chriftianos qui baptizati fan» dificatiextra oberrat uitiorû putredine ac corruptiôe fepulti. Altäre Chri» ftus eft,fuper quo non folû bonorû operû,fed orationû quoqg facrificia offe rimus in fineciiiuslibet orationis illud inferentes, per dominû noftrû lefum Chriftû.Turriseftfacrp paginæfpecula ôt propugnaculû.Vndeinimicoru infidias latepfpicimusjhoftiléscjimpetus ppulfamus.Câpanp ex alto popu lü aduoeâtes funt diuini uerbi præcones auribus populoru facræ fcripturæ fonitû ingerétes,cos(^ ad cœleftis patriæ nuptias inuitâtes. Pro feneftris dó dores accipimus per quos diuina cognitio nobis illucet. Interior dealbatu» raparietismunditiâ cordis indicat.Corporisexterior.Duodecimcerei qui in côfecratione tepli accendûtur,duodecim Apoftolos referunt.Quorû dó drinatotaecclefia perfpicue illuftrat.Duodecim cruces,ante quas luminaz riaillaponunt,innuiât Apoftolos Chrifti crucê imitâtes, hâc uniuerlo orbi prædicalTe.Portæ ecclefip funt facraméta,qbus prpeipue ex baptifmate no bisaditusin ecclefiampatct. Ipfaporrb aflîduiluminis lapas per uigiléfpi» ritusfandijd^ irradiationé ât gratiâ,qua femper ecclefia uegetat,fîgnificat* Aqua benedida fontem lachrymarû infihuat ad diluendas fidelium culpas^

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Indumenta

H I E R o N Y M. SAVO N AROL. DE Indumenta denic^ faeerdotum amp;nbsp;ecclefiæ mimflrorum, fa er a uafa,conccn/ tus ipfi,aliarum^ rerum ordo certa rationemyfterio^non carent.Qyæ^* profcqui fingula uelimus,in immenfum uolumen protraheremur. tem luffice re putamus. Vnde omnes facile difeant chnftianamreligio’’^'”, nil impoflibile,nil irra tionabile,deni(^ non modo nil)il infulfnm,fed nihil eO am non admirabile continerc.Qui hæcigitur feire uoluerintnollrorutnlt;^lt;’ dorum attentius uolumina perlegant. Omnia^ diligenter examinantesi ■ mum edgnofeent huiufmodi eccleliæ cultum non abhominibuSjfedabeo foluminffitui potuiflezQui illuminât omnem hominem uenientem in hun^ mundum. Quod nos (]uotidianoexperimentoprobamus. Virinan^hene purgati hxc myfteria contemplandoita animo ad diuina toUunturtVtpl® ' rum^ fui obliü quafi ftupidi extra fe fiant, »?HIERONYMI SA-

p T A R E M fau'e omnes homines carnis farcinap’“’*'' lum expeditos fyncero ac puro corde pcrdifcendfO^i’'^^ tts Audio inflammari. Non enim ita difficile nobis elle cæcutienteseorumoculosaperirej’pforum^aniio^^ huiufmodiueritatem côuertere.Vnumquodlt;^fiqoilt;^^”’ ad fuam perfeclionê naturaliter inclinatur. Perfêdio

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f .1

'tem intelledus propriumep eius obiedum ueritas cft. ïdeo quandocpnoO' nés etiam inuititanquam natura coadi ueritatem ipfam loquuntur^O^' dent. Non eft autem difficile ad id quod fibi naturale fitquenquaiJn*^^^' Qiiia uero unum eötrariorum in alterius ducit cognitionem ( redui 0^

ôi fui ipfius t^zobliquieff regula)quilibetcognita ueritate contrariai nbsp;nbsp;1

tatem protinus intuetur, fophifm3talt;j dilfoluit. Cumc^ unum contrario^^ | alteri repugnet femper illorum fortius præualet. Veritas autem potenO* ' . maeft. Ideo quiilliinhæretfacile poteff falfas opiniones confutarc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

ens ergo homines contrarijsopinionibus funt difcordes,alij^ alia Icntiunb ilia certa præponenda opinio eft ac uera exiftimanda, quf pluribus acciji e uerioribus rationibusconfirmatur,quælt;^ contrarias obieâiones facito’ foluic, diu^ aduerfus potentiffimos aduerfarios pugnando præu31uit»oee non cæteras opiniones efficaciflimis argumentis pcteft conftjtare. itatjchriftiana religiorationibus ualidiffimis cöprobetur,nulla^3liaque/ at tot tanquam efficacibus argumçntis confirmari, Ipfa quo^ haftenusw'

; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uida contra

li I

1 n »

;

I I

I I I

i i 0 ÎI O'

niâa contra tot tanquam potentes aduerfarios di’micas omnia contra (e ob iefta^ut fupra oPendimus facillime foluat.Si dem'cj oftenden’mus omnes ali as religiones non folum ea eflê inferiores,fed in multis déficientes complu» ribus ac magnis erronbus implicari.Dubitandiä nemini erit folam chriftia» nam religionem efle ueram. Ceteras uero ut prophanas ex praua«^ ortas fu perftitione uitandas. Hoc autem lat/us primo, ut in genere demôftrandum efl,hinc adfingularia defcêdemus. A comunioribus enimeftinchoandû.

Nu!Ugt;n religionem prater chrißidndtn uerdtn effè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ctp. I.

HOcprimu ex antehabitis demonftratur. Si cnim chrifiiana religio uera eft,nulla alia admitti poteft » ipfa ubilt;^ atteftante neminc extra ecclefiæ unitatem faluari pofle.Omnes ergo ab'æ religiones ucl fuz perftitiones exiftimätes fe pofte extra Chrifli fidçm beatitudinem inuenire proculdubio errore maximo detinêtur.Cutll finis item religionis, fit bene beate^ uiuere, null a«^ uita melior chriftiana, ut iam probatum eft, inueniri queat,nulla uticp,fi qua eft, alia religio chriftianam poterit fuperare. Siqua igitur præter banc bona exciterit,aut erit inferior, autæqualis.Sifuerit infc nor, bona effe non poterit. Quia cum fit ilia inferior credendum eft adhae« rcndumcj meliori,chri fti'anæ fcilicet. Cum ita^ omnes alias hæc excludat, inferiorem quo^ omncm req ci oportebit. Si autem fuerit aequalis alia non potent a clinftiana efte religio.Si enim eundçm finem cademlt;j media præ» dicat,quitus ad ipfum peruenitur,iam non æqualis,fed eadem erit. Sin uea ro alium fmem ali a^ media 3dducit,tunc non æqualis habcbitur,fed inferi» or.Quia nec melior finis nec perfedius medium his,quæ religio chriftiana proponit,excog{tari poftiint, Præterea cum ex effèâibus caufæ cognofcan tur,diuini!$ cultus effedus fit uitæ fanditas,quam nulla alia religio æque ac chriftiana bonam confummatâmtÿ inuenit. Sequitur hunc tantumodo efle uerumdei cultum.Quemilla prædicatôeobferuat. Omnem uero alium ua num fupcrftKiofumc^ effe.Quod ex hoc pooftSmum cofi'rmatur. Videmus enim Ôe ex cultu exteriori d: ex dodrina religionis chriftianæ homines ad banc incÔparabilemuitæ fandimoniam tanta facilitate compendib^jperz dueijUt nihil perfedius nih ilc^ admirabilius adinclinandos conuertendbf^ adbencbeatélt;juiuêdum animos inueniri poffit. Non errat igitur quicunc^ fidem ac inftitutionem chriftianæ religionis obferuat. At uero fides hæc o» mnes aliasreligiones,fuperftitiofas amp;nbsp;execrabiles efle prgdicat.Sequitur er go uttanqua mendofe multis^ erroribus obnoxiæ,fîntprorfusreljciendæ, Sedquiaexfuperius didis hæc facile cognofei poflunt: Ad fingularia accez damus .Quoniam uero longi ac fuperfluilaboris eflet contra unamquanlt;ÿ fuperftitionem difputare(utenim ait Pbilofophus contra unamquan«^ pofi lionem folicitum efle ftultum eft) omnes fuperftitionum fedas ad fexprinci pales redigemus Philofophorum uideliccc,Aftrologorum,Idololatrarum, T ludæorum

ludæorum hæreticorum,â: Mahumettftarum, Licet enim philofopBf opi' m’onumuarietatccontendant.Idololatrpitem atlt;jhære£ici in phinmaspat tes fcind3ntur,amp; ab Aßrologia panter ïnnumere quodammodo »uperninr onum fpecies deriucntur,quia tarnen m aliquo omnes conueniunt owne» PliilüfophosfimuljdehincAftrologosomnes, cûâos fimilicendolobtras, nec non hæreticos confutabimus.Oftendentes quomodo hi omnes ernui nnt äi à limite uentatis longereceflen'nt » Quia uero Philofophi rationis naturalis lumen fccuti funt, quam nunc ipfi fequimur ducem, ab ipüspri' mum exordiemun

Kitno igi tur aduerfus Philofophos difputantes,probemus qu^d cti am fi m ets, quæ fcrïpferunt difputarunt^, nonerraflênuTaOiciide his,qu« ad falutcm pertinent, non fufficienter léd ualde parumdif» feruennt» Solo enim naturalisrationislumine duâiultra illiusfacultatetfl fuæ cognitionis uires protenderenon potuerunt.Quia ergo fapienrisefto’’

dinarc.Finis^ omnium quæ ad ipfumordinantur eft régula. Sapientctw^® minem benéqj uiuere ac beate quærentcm, humanæ uitæ fînem pritnoin' ueftigare oportet.Cum ergo id in deî uifione confiftere fit fuperius demo’’ flratum,quod quidem ipfum naturalis nô poteft ratio inuenire. Patetquod circa huius finis cognitionem,ex qua pendent omnia ad ueram relig*^*’^”’ pçrtinenria : Philolophiin anguftum ualdelocum redaâi nil ultenus poterant ordinäre. Sicutenim humanæ uitæ finis fuiteis incognitus‘Jwlt;^ media illis incognita fuiffe oportet. Nam,ut fuperius probauimus, uefus dei cultus in bona perfeâatÿ hominis uita confiftit. Ad hancq^ cultus ext» riorordinatur. Quaproptcrquicquid de religionePhilofophidixerc,ud imperfedum,uel incertum,uel erratum eft. Quis ergo reliâa chriftiana ligione horum putet religionem elfe tenendamçQuamuis enim excellent® res Philofophi humanæ uitæ fînem in contemplatione diuinorumefledl/ xcrint:Tamen cum folarationchumana ducerentur, ulterius progredi ne» quiuere.Hocautem confufum quid ac generaliter didumhominA natura feire defideranti beatitudinê^ ftudiofe quærcnti minime fufficit, auteminquifitio Philofophos quodammodo uehementerangebat. Cuffl nil certi aftêrrc poflent. Interrogatienim an de præfentis an de futuræ uitX contemplatione intelligerent,nilfolidi,nil apertireddere ualebant. Confi» deratis enim humanæ uitæ pen'culis amp;incommodis ,utiam conftarcfîû» muSjbeatitudinemin præfenti uita ponereirrationabileimpolTibile^uide tur. Sin autem in futura uita hominis beatitudinem conccflîflent cum de ei nil certi intelligere poirent,quandoquidcm iplîus cognitio per lènfibilia ha/ beri ne quid ea,qua aflêrebatur, facilitate poterat illorum refponfio conte» mni, Atque in non minus diflicilcm,id eft,d^ animæ immortalitatcquçffio» n^m incil

ncm incidebant.Hanc cnim probare pn’us oportebat.Quod quam diFficiIe CIS fuent opmionum confufa uarietas facile ollendit.Nam cum ratio aflêue ’■ctmtelledum fine corporeo organo efle, à fine illo operari, per leintelle; öiuam fubfiftere animam concedere cogebantur. Quia unumquodlt;^ ficut cft.operatur. Qnomodo aût immatenalis fubftantia per fe fubfillens queat enecorpons forma inuentu perdiffîcile eft. Propter quod Plato anima aie/ batmtelleâiuam ipfi corpon non ut formam fed ut motorem côiungi, Arû ftoteles contra fentïens uulteamefle formam.Nihilommusdeintelleâu fei paratoobfcure adeo locutus eft,ut commentator ei’us Auerroisïn irratioi tiabilem âi: erroneam ualde de omnium hominum mtelledus unitate opinû onem incident. Perpenditenim ut reor, uir fagaciffimiingenij Ariftoteles butnanæ lumen rationis ad perfedam animæ intellediux cognitionem cal ligare.ldcirco ne coargui poflet,de ea obfcure caute^ tradauic. Vndi«^ em coarâabantur philofophi.Nam fi corporis formam illam ponebant,ratio/ nibus quod mortalis effet urgebantur. Sin uero immortalem affeuerabant, tuncin Flatonisincidebantlententiam uidelicet quod tanquam motor ôi non forma corporiuniret.Quod Ariflotelisrationesplanereuincunt.Non cnim qualiter homo per animam intellediuam dici poflet homo fie confia* bat. Siautemquemadmodum fides nofira ôi uericasmonet,eâeffecorpoi ris formam,tamé prout intellediua efl,aliquo modo fubfifiere dixiffent ( ut (ûperius declaratû efpnon minores inibant difPcultates propter lolius lumi nisrationis naturalis ad hoc probandum infufficientiam.Tunc enim ab illis undetalisproaeniret forma quxfïtum fuiffet.Non inquam de potentia ma teriæilia educitur,cum a materia eleuetur:Exnihiloautemhanc fieri afîcre reaufi minime efïent.Quod etiam didum firationibus non probaffentjfici lecorruilfet.Hinc nonnulliob hune modum euitandum animas ante corpo ra ab æterno pofuerût. Verum d: ipfi in labyrinthum magis inextricabilem incidebant. Cum defendere non pofîent, quod per earn homo fit homo lt;3^ quod lit corporis forma. Vc in primo huius operis libro ofiéfum efi.Sed in fîurainconuenientia incurrebant. Quæ Peripatetici contra Platonicos ad/ ducunt. Ariftoteles ergo caute expreffit intelledum feparatum effe atc^ ex/ tnnCecus aduenire. Sed hoc ita prolatum ad perfedam intelligentiam mini/ mefufticit,nec^omnemperplexitatemeuadit.Nam cum extnnfecus,ideft, non de potétia materiæ ueniat,interrogatus unde di quomodo extrinfecus ucnireintelligeretur, non facile refpondiffet. Præterea fi ponit animam in» tellediuam effe immortalem ôe corporis formam: Neceffe eft,cum adus a/ diuorum fitin patiente difpofito iuxta eius dodrinam, quod anima Soera» tisanteipfius generationem,fimiliter amp;Platonis ôtcuiufcunquehominis non fuerit: Forma enim particularis eft ita ad fuam materiam proportione Habens,ut alterius materiæ forma effe non polTit.Si ergo ita Peripatetici du

xerint,non uideo quomodo a creatïone fefe abfoîuant. Item djfficillitnaffl quæftionem proponetnus uiddicet utrummundus fuentabætcrno,fit^ | in æternum duracurusc’Â: an defedurafit unquam rerum generatiotQuod | fiCnotum cœh quieturum aliquando dixennt,rationé afîerre non poterunt, j quæ non factie refellatur Si autem tnundum nec coepiffe, nec finetn habitu' ruin efle luxta Andotelis opmionem refpondennt : Neceflê enteos faieri , lïifimtos dies ói: annos præterijfle. Gumcj homo fit pars um'uerfi potillîma, , non cü rationabile mundum fine homine aliquâdo fuilfe, Atlt;^ ita infinitos l hommes præcefliflê infinitos^ futuros di'cere oportebit. Cumc^ anima ini | tellediua fît immortalis, amp;nbsp;eo quod fit forma particulans (ut ïam diximus) decorpore in corpus tranfmigrarenon queat,infinitas animasm mundo ïam elfe concedere coguntur, pari^ ratione fecuturam elfe ipfarum anima' I rum infînitatcm.Quod^ratione alienum ualde uidetur.Item hoc conceflb , aliæ ingeruntur difficultates.Nam cum ammalît corporis forma,uiolenter extra corpus permanet. Vnde amp;nbsp;ab eo uiolenter feparatur. Nam ficutres quælibetitaamp;homofuæ répugnât corrupti’oni,quæ fît peranîmæ Up’' ratîonein a corpore. Cum ergo nullum uîolentum fit perpetuum, rcndum eft an omnes illæ animæ iterum ad corpora reuertantur. 0“°“^ fiaffîrmetur,tunc ucl concedere oportebit infini tas animas uîolenter extra corpus in perpetuum permanfuras,quod eft inconueniens,uel înfînîtorf m corporum refurredîonem confiteri, quod eftimpolTibîle. Nullusenim ea locus capere poftet. Vel îpfa eadem, ut quidam fenfere, poft multa annoru | miliain idem reditura.kalt;j animæ ad priftina corpora redibunt. Etquæp*’' us fada funt,eadem rurfus ab eifdem ipfis autoribus fient. Vtputa cum fuis Plato ipfedifcipulis quæcuni^ olimegititerû exequetur.Quod fiabtj pro' batione addudum foerit,pariter contemnetur. Quomodo autem hoc pro’ bare quis poffit minime liquet.Quin imb inconuenientia fibi plura annede' ret.Si enim mundus fuit ab æterno, cœlum quoque,quotiens numerarine' queat,ad eandem reuerfum eft difpofitionem.Et hoc pado eadem infinitiri fùerunt. Sic^Plato cum fuis difeipulis cætericp homines ad innumeros aiv nos in mûdo fuerunt. Quod quam fit abfonum friuolumqj a c pro fuo cuiufi que potius arbitrio quam ulla ratione didum facile conftare poteft. His ig* tur à huiufmodicircunueniuntur difficultatibus qui per rationem natura' lem humanæ uitæ finem inueftigare uolunt. Ideo^ patet nil ftabile ac certa de religione diffînire Philofophos potuiffe. Cum circa huiufmodi pofitioz nés in ambiguo femper in tenebris^ uerfentur, Si quam ergo religionctn unquam ôatuerunt,aut aliquando ftatuentimperfedamincertamlt;^acerro rum plenam elfe oportet.Hæc autem melius, infpedis eorum opinionibus Âerroribus uniuerfis, innotefeerent. Nofque dehinc quam tenuis quanq imbecjllisfit luminis naturalis uirtus confiderantes ipfum nonfufficercad

verit. fid. liber, nil. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

hominis falutem plani'us mtelligeremus.Cuiushbet enim reiuirtus in fupre mo potentîæfuæ conatu maxime demonftratur. Calonisfiquide uirtus qui centum librarum ponderi fufticere potefl:, non in quinquaginta fed ultimo «iriumfuarum experimento probatur.Vltimum autem,quodrationalis lu minisuirtus potuit,id totum in Philofophis cxcellentioribus præfertim na tura expendifle uidetur.Cuius argumentum eft, quod ex fola amp;nbsp;pura Phifi/ ca ratione pauca admodum exigui^ momenti præter ea quæ ab ill is tradita funt pofteri adinuenerunt.Sed cum illi ut didum eft,in multis déficientes er rauennt,patetnaturalis lumen rationis ad hominis falutem fan’s non efle* Pnmum quidem antiques philofophos coftituentesea quorum finis eft ho mo,ut diuitias,ut gloria, ut honores uoluptates«^ id genus alia ipfius efle hominis f(nem,plurimum fuifle deceptos nemo eft qui ignoret.Pofteriores uero ôe præcipuos qui fuerunt eiulmodi erroris expertes in plerilcj ( ficut meminimusMsliquiflcA eorum dodrinam de beatitudine incertam ualdc amp;nbsp;confufatn uanjsij erroribus obuolutam eflTe pcrfpicuum eft.Hinc per ea, quæ ipfi de ultimo fine trad iderunt, opera noftra rede ordinäre non pofl lumus. Cum fmem certum efle oporteat, qui in agibilibus eft.Sicut in fpe/ culatiuis primum principium.De anima quoq^intellediua tot fèrè funt opi niones ôterroreSjquot à Philofophi.Vt^ antiquorum aflertiones acfalla C13S omittamus,quas in primo libro de anima tangit Ariftoteles, eriam qui Ariftotelem ipfum fecuti funt inter fe difcrepantes, uaria ôi falfa fenlerunt* Quidam enim intelledum poffibilem ponunt efle lubftantiam feparatam* Alijimaginationem. Akj uirtutem quandam elementorum mixtionem co mitantem. Item alq intelledum agentem fubftantiam feparatam efle dixe/ runt. Alij animam intellediuam efle diuinæ fubftantix portionem, Alij de potentiamateriæillam educiputarunt.Etin hæc uflt;j tempora Philofopho rum fed^ inuicem adeb pugnant,ut quilibet eorum difcipulus nifi lumine fi deilitilluftratusundi^confundatur.Qui maioribus quoque ambagibus ôi erroribus detinerentur, nifi Chrifti fides lumen^ fandiflîmû difcuflîs muni dum tenebris illuflraflet. Nam de de mundo quomodo de ad quem finem fai dus fitôi: utrum abfç^ initio ac finefine conftet,alij alia tradidere. Nemo ta* men fïrmas rationes hadenus inuenit, nec inuenire poterit, quibus mundi ætçrnitatem uel ipfius inchoationé ac terminationem uere probare queat« Nâ Ahftotelis argumentationes fuperhoc addudæfatisinfirmæacdebii lesfunt.ldcirco uerum finem motus cœli, quemadmodum prædiximus,in» ucnire Philofophi nequiuerunt.De numero quoqp angelorum feu fubftanti arum feparatarum non minor eft apud illos ambiguitas d^ignorantia, Ari/ Gotelesenim cœlimotum fecutus numero fphærarumfubftantias fepara/ las coæquauit, ac fi propter aliud nihil quam propter cœli motum fubftan» tiæ illx exifterenc, Quod ridiculum eft.Quanquam putemus ipfum probai

tilitfrita fuiHc ïorntutn,non aflcrfndo: Scd quoad poteratakiora femueßi gando. Circa diuinum panter cultum præfertim exterïorem ml ueri, nü cerci C ut crrores quorundam taceamus) decIarauerunt.Qiua uerum Hncm Ignorantes debitum quoque deo honorem exteriorémque, qui mini conduceret,cultum nefcierunt, Vnde uai la eti’am leuiaque de prcui* dentia dei diflcruere. Quamobrem parum utilitatis in his quæ ad ueram j hominis falutcm pertinent eorum fcri'pta attulerunt. Imb ex diuerficate opl ni'onum ingcns fuborta eft confuiïo. Be quo patet eorum dodnnam ói rdv gioncm, fi qua ab eis tradita eft, ad ueram beatitudinem adïpifcêdamnibû profeciflè.Quæcunque tarnen i111 bene dixeruntminime fpernenda/edtan quam ab i'niuftis pofleflonbus in ius noftrum transfereda putamus. uis cnim per fe non fufficiant,non nihil tarnen adiumenti conferunt in

Via uero Aftrologi inter Philofophos annumerari uolut. An* tumates a coelo amp;: aftris noftra hpc humana gubernari,iplnnw que cœliim noftrum quodammodo deum efle.(Vndc antique rum quidam nouum óifuperftitiofumcultum inducentesl®' lern exterofque planetas ftellarumque multitudinem adorabantyuahdi^ ftendamusrationibus huncerrorem efle maximum,quod^cœlcfliî^°f pora caufe eorum dici nequeant,quf circa humanum uerfantur intellc*^'^' Primo quia ordinenaturæinferiora per fuperiora reguntur. Intelledos’^ temeodéordinc omnia corpora excedit,cum fit a corpore feparatus-^®” igitur aftra per fc eorum caufa efle poflunt, quæ circa intelleäum

APhilofophispræterea probatum eft nullum corpus agerenifip^’’’®^ tum.Eorum igitur,quæ funt omnino extra motum, cuiufmodi funtcirc’’” tellcäum fe habentia, corpora coeleftia abfolutç caufa eflfe non poftunt. Cn’ ius reimanifefta ratio çft quod anima per quietem 'a motibus ôi per quandî h corpore abftraäionem prudens feienstj cffîcitur, Item fi corpus non ag't nifi per motum, necefle eft id quod alicuius corporis recipit impreflîoncn’ mouerûOmneautem quod mouetur corpus efle oportet.VtPhilolbp^*’^ efticaciflîme probat. Cum itaque intelleâus non fit corpus ne^ uirtus con porco organo alligata, impoflibile eft corpora coeleftia in ipfum intelledu aliquid imprimere. Item quæ'a motihus coeleftibus fiunt, tempori fubi)' ciuntur,quod primi motus eft numerus.Quæ igiturb tempore omninoablt; ftrahuntur,cœlo non fubiacent. Intelleâus autem in fua operationc a tem» pore abftrahit.Quemadmodum ôd a loco. Côfidcrat enim uniuerfale quod ab hic öenunc abftraâum eft. Item ultra fuam fpeciem nihil agit. Ipinm autem intelligerc cuiuslibet corporis agenti’s fpeciem formam^tranfeen» dit.Omnit

dic.Omnis cnim corporis forma materialis ôc indiuidua efl. Inîelli’gcrc aUf tcm ab obicâo fuo,quod uniuerfale ac immatenale eft, fpecié habet. Vndc performam fuam corpoream nullum corpus I’ntelligere poteft. Mülto mû nusergo potent m alio ipfam producere mtelleâioné. Qiiapropter ex his

I Ô: humfmodi ratiombus manifeftum eft cceleftia corpora per fe caufas no» 1' nbsp;nbsp;ftrarutn mtelleâionum non efle.Verum quia ftne corporearum uirtutu adi

1 Wirtutes funt imaginatiua,memoratiua, cogitati'ua difpofi ti'onem fequétea corporis cœleftibus mfluxibus fubicdi,ex hoc aliquo modo indïreâe uidelt cet corpora cœleftia tanquä caufæ uniuerfales intelleâioni conferunt.Natn pro uan’etate mfluxuû diuerfas in hominibus côplexiones amp;nbsp;corporum dû Ipofitionesefleuidemus.Ex quibus ipfïusintelledus operatio uel adiuuaf uclimpediï. Nihilominus oh hoc eledionû noftrarum caufa ôi humanarû rerumgubernatio minime cœlo trïbuenda eft. Quod his rationibus patet. Primo quia omnis adus uoluntatis ex apprehêfione intellcdus in nobis imr mediate refultat. Voluntatis enim obiedû eftbonum rationeconceptû.Id» circo non poteft in eligendo fequi peruerftcas,nifi in particular!' eligibili iu» Hiciû intelledus deficiat.Cû ergo ccelû,fic ut diximus, non fit intelligentie noftræ caufa,nec eledionis noftræ per fe poterit efle autor. Præterea quegt; cun^excorporû cocleftiû impreffione in his inferioribus eueniunt natural! ter cótingunt. Cum hæc inferiora fint illis naturaliter fubordinata. Si ergo elediones noftræ ex impreffione uirtutum cœlefliiâ proucnirent, naturales profedo non uolûtariæ haberenf. Atcjita naturali quodâ dudu more bru» torum ageretur homo non ageret.Hoc auté quam fit abfurdû palam often ditur.Tumquiaea quænaturaliter fiuntadipfum fînçmdeterminatismer dijsperducuntur,unde femper eodem modofiunt,quia natura ad unum de terminataeft. Eledioncs auté humanæ diuerfis uijs ad finem tam inmoralir bus quâ in artificialibus tédunt.Tum quia quæ naturaliter eueniiât, femper uel plerun«^ rede fiunt.Natura fi'quidê in paucioribusdelinquit. In huma» nisautemeledionibus contrariû quotidie uidemus.Item quia qupfunteiuf» , dem fpeciei non uariant in operibus quæ ipfiûs fpeciei natura confequunC Omnes enim hirundines fimilitudine pari nidifîcant. Quilibet item homo prima principia naturaliter nota intelligit. Humanæ uero eledioncs inter fcfuntualde diffimiles.Non enim naturâ, fed uoluntatis libertatéfequûtur» Turn quia uirtutes ac uitia non homini fed naturæ imputarétur. Vnde con/ filium humanaqj prouidentia fruftra effent. Præterea, ut ad principale pro» pofitum redeamus,nulla uirtus adiua ad ea quæ funt fupra fpcciem fupra^ agentis naturam fe extendit. Ipfum autem uelle ficut ôe ipfum intelligere o» mnem corporeâ fpeciem tranfcêdit.Quia quemadmodû uniuerfalia intelli» gimusjita Ä uoluntas in bonû fçrt uniuerfalejté qup ad fine funt,proportio

nem cum ipfo fine habere cportet.Sed humanç adiones ad felicûatem ta’’* quam ad finem ultimû ordmâtur. Qux non m aliquo corporeo bcno fedm hoc demum confiftif,ut ipfi deo anima côiungatur.Quod omniû uirîutti” corporum tr anlcendit. Corpora itaqj cœleftia eledionum noftrarutn caufi per fe efle non poflunt.Sciendû tarnen eft quod licet ipfa non fint direded« âionum noftrarü caufa, indireâe tarnen eorum uirtutedediombüs nofiri^ aliquapræbetur occafio,proutillorû influxus eft cum corpora noftralufo' plant, animum ad di'uerfa inclinant. Cui tarnen per lib er û arbitnum pofcH ubicuniÿ uelithomorefiftere. Non ergo humanaru regimen adionutn at ipfo coeIo per fe,{ed libero arbitrio pendet prouidentia^ diuina, Quo cit^ Ci ccelu deus feu aftra dij efle non poflunt. Deus enim cum fit prima cailla» eftommûcaufa per fenonautéper accidens. Veruquianon nullicorpofl cceleftia anitnata effe ponctcs ccelum fecundu fe in noftru intelledu non ag^ re inqiiiut,fed in quantu ab ipfius anima mouet,'a qua in noftras animash beat influendi uirtute.Hoc procul efle à ratione panter oftëdamus.Illud per aliquod inftrumentu fieri non poteft, ad quod nullo modo infirumenß adio fe extendit.Corpon’s aute adio nullo modo ad intelledus à uolûtatiî | immutationénifi forte per accidens futdidûeftXeextendit.Fiën ergonon poteft utcœleftis corporis anima etiam fi ipfum fit animatû per fui corpofi^ motum 1‘n ipfum intelledft ac uoluntateimpi eflîonêefficiat.Præterea fian' macœleftis in animas noftras per corporu motum aliquidimprimcrecA' dio ilia adnoftram ufi^ animam nifi per corpon's noftri mutationé non prf' ueniret,non enim nifi per mediu corporis agit.Ideo non eflêt per fe ,fed acddens(ficutdiximus) adionu noftrarum caufa. Quia fcilicet €X coelefli** corporum uirtute immutati’s corporibus noftris uel corporibus alijsnaiü' j ralibus,aliquid aut boni aut mali,intelledui per fenfum fit prüfens quodob' i icdiue uoluntate mouet ad bonum profequendû ôi ad malum fugiendun’- ( Id tarnen uoluntas libéré facit. Nam à quantum ad exercitiû adus fuiiuri* eft uelledcnolle,amp; cogitare uel non cogitare.Quantum etiam adfpecift’ tionem adus poteft oblatû fibibonum occafioneuirtutis cceleftiû corpoi^ ! fequi aut omittere,cum taie bonû non nificorporeû ac particulareeflêpo^^ fit.Quod fi etiam eflêt uniuerfale uoluntas nihilominus ad illud cogitandil uelnon cogitandum libéra fupereflêt, utquotidianadocetexperientia.h* quibus omnibus fequitur quod homo eft fuarum eledionû dominus,quo(l' quehumanæ uitæ regimen per fe 'a cœlo non pendet, Nec ergo ccelumnec anima cœli eft deus quia deuseft caufa per fe.Ideoij exhibitus foli, lunæî^ cæceris aftris uel crcaturis cultus,uanus eft atque perniciofus. Omnia cnitu corpora propter hominéfada funt.Is autem fe ipfo inferiora honorare non debet. Hincetiam patetquanta fitaftrologorum uanitashumanarumre' rum adminiftrationécceloafcribentiû,adiones^ hominû ex inipedioneamp;

obfcraationc aftrorum gubernare uolentiïim.Cætcrum Aflrologorû quigt; dam nomine potius quam re chriRiani uanitatem ludi'cianæ aßrologi'x cæ lensmeptns uelare contendunt dicences,intelleâû óe liberum arbitriü non cœlo quidem per fe,fed fob dco effe fubiedum. Nihilommus cum ei per ac* cidens fubijciatur, ôe omnes fere homines fenfiti'uam partem fequantur, la/ âantfe præuidere pofle futura àad mala euicandahominibus remedia af ferre,at(j rerum humanarum habenas hoc modo temperate. Deum enim Jnquiunt perfecundas caufas in lime inferior a agentem ea mediantecœîe/ ftiinfluxu gubernare.In quo cæco iudicio Ôi ignorantia duel maieftatis dim nxcultui derogant,amp; dæmoniacis liiperßitionibus mortalium animos im* buences plus fidei à obferuationis cœlo quam immortali deo tribuendum lunaquodammodo credulitateinfinuarecontendunt.Dum nihil nifiaufpt ce cœlo fieri pofle credentes idiplum a lijs perfuadere conantur.Veru hanc diuinaioriamaflrologiam uanam prorfus eflfeac nomine fcientiæuelartis indignam uel hinc maxime patet, quod excellêtiflîmi Philofophorum earn potius irrifione ac filentio quam confutatione dignâ cenfuerunt.Nam cum omnesphilofophiæ partes explicate conatifint,nihil de hac materia tetige ^runt,cütamenPlatoóeArifloceles atqjalLjdecœloôe aftrishaudnegligen* ter fcripferintjin quorum libris nullum omnino de futuroru fcicntia fit uer* bum.Qnod certe non fuiflet a tarn fagacilTimis naturæ indagatoribus præ* termiflum,fi adfcientiâ quo quomodo pertinere poflTe cognouiflent. Quin imb ubicy Ariftotelcs omnesl^ præcipui Philofophi probant de ente per ac cidens öc de cafu ac fortuna dec]^ futuris contingentibus,circa quae diuinato riahfc aftrologiafemper uerfatur/cientiam aut artem efle non poflTe.Quia caufas nonhabentdeterminatas ,fed incertas óe infinitas. Præterea omnis fiiturorum ratio uel in re ipfa uel in eius caufa cognofcitur.Futura ante con» tingentia necj in fe ipfis,cum nondum fint,ne(ÿ in fua caufa cognofci a nobis polfunt. Ideo enim contingentia dicuntur quia eorum caufa uel ad produ* cendum uel non producendum indifférés eft,in his prxfertim, quæ a libero arbitrio pendent.Sequitur ergo ut nullo modo a nobis feiripoflint. Item po fico hæc futura aliquo modo cognofci,non tarnen ex fola aftrorum infpedi* one,quemadmodum Aftrologiinfulfe affirmant, id feiri poflet. Quia cœlu eft uniuer falis inferioru efteduft caufa. Per folam auté uniuerfalis caufp côfî derationë nullâ nifî ualde confufam particularis effedus cognitione aflequa lemus,ut omnes philofophi confitenf. Propterea dû ipfiphilofophant,nô ex uniuerfalib? caufis fed particularibus pximos riman€ effedus. Sic etiâ in explorâdis ægritudinû caufis periti medici nequaq folos lunæ ac planetariî motuSjfed potius corporû difpofitiones caufasc^ particulates amp;nbsp;ppinquas, ex qbus uel femper uel plurimûijdé ^ueniunt eftedus,diligéter inîpiciût ôi obferuât.Incertos igi€ rerû eqentus alibero pëdentes arbitrio uel'a caufis in neutram

neutra parte determinatis, qui infmitis modis impedin’ ôe akerari poGiint, exfola aßrorum contemplationei’uxta Aßrologorum côirlentauaticinari ô: afleuerare uellejeuiflîme uanitatis dclirantium^ ucl ïgnorantiutrî hotni num eft.Præterea l’n diuerfis cœli parnbus diuerfas efle propnetatcs diftm* das^ uirtutes atc^ eti'am contrarias,ut Aftrologi tenent negare facdepoflîi mus.Nam præftantiflimi philofophorum,qui fummoftudio cœlïpropn« tates inuefiigare conati funt, cœlû ipfum in hæc l’nfênora agere folü perlij^ men motum^ afierûc. Per lumen Icilicet tanquam per proprîam qualitate ïn totum coclum diffufam. Per motum uero prout efl pn'mi agentis inüru» mentum,quod quidc non agit nïfi fit à principal! agéte motum. Hinc côdu dunt diuerlîtaté rerum infra lunaréglobum fuccedentiû ex duobiis p’’®'’®' nire.Pn’mouidelicetexipfïus cceli motusÂ:lumimsuarietate. Secuido^’^ diuerfa materiæ particularium^ agennû difpofitione.Id tarnen ad ipfosef fedus cognolcendos non fufKcic.Quia lux A: motus uniuerfales fiintraufe» eorumlt;^ uanetas folam effeduû diuerfitatem uniuerfaliter ac confufedefi' gnat.Idcirco etiam agentia particulana matenæ^ di’ipofitioné noffeop®*’ tet.Quo infuperccgnito nondü futuros lt;3t contingêtes eftedus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

alibertate arbitrij proficifcctes propter allatas fuperius rationes prolp*^'® i mus:Quâto ergo minusex folaaftrorû mfpedïone id aflequemurJt^^^P'’^ f fito diuerfas l’n ccelo efle proprietates,propter hoc tarnen AftrologJ^^^“'^'’ rum contingentiumcogm'nonem habere non poflent,quia cum parP^ reseffeduum caufe flntproxitrf,quantoeodemfehabentab tiuSjtanto func magis uniuerfales.Cum ergo ccelum ac ftellæ plus mentaôi quam naturales infenoresqj caufe diflct,manifeflum di diuerfas cceli proprietates uni’uerlaliores caufasefle quamquæ^bbip'® cœlo continentur.Sedex folo uniuerfahû caufarum,qup lub cœlo funt^°” deratione,non poflumus in particulars elïeduum cogm’ti’oné uenire.N«^ eni’m ex elementar! uirtute igm’s uel exgem’tali am’matcrû uirtutetantuni® doexami’nata huius hominis uel huius oli’uæ generati’onem fci’reuale*^^^* Multo minus igi’f exfolacœlefliû l’nfluxuû indagati’one potenmus côtmgenti’aiudicare.Rurfus fi côceffen’mus uirtutes ftellarû efle mag*®P^ ti’culares,quâ uirtutes fmt elementorû ôi. caufarum,qux fub l’pfo ’ duntur,quâu!s hcc minis foret abfurdû,tamen Aflrologi’a dïumatorn^’’” amp;nbsp;mutilis çrit. Turn quia has uirtutes l’nuefligare homi’nibus efl l’mpol“^ cum fmt procul a fenlu a quo omni’s noflra incipit cogni’tio. Cuius fignut»

■ efl,quia(ut prædixi’musgt;exccilétiïfimi’ l’ngemo Philofophi eas penitus’g”® | rauerunt.Quinim'o l’nnumerabilium rerum fub cœlo exiftentium qu^®, nibus quoti’die pertradamus, proprietates ac ueras difterétias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ni’mepotuerût.Quâto minus ergo ftellarû propn’etates,quæ^noflr’® bus infinite diftantji’nueftigare Aftrologi poterût, qui nec mgenio

dodtn’na præclar.fTitni's ilh s philofophis conferendi. Tum quîa etûm fî uir/ tûtes ille cognofcerentur,de fua uana fuperftitione Aftrologi gloriari mini mcpofllint, Quia agentia particulana à caufæ infra cœlum pofitæ fruftra cflenon poflunt.Cum mhil in naturalibus fruftra detur. Si ergo in cœlo par ticuîares diftnbuantur uirtutes ,utputa illarum quædam ad hominé, quæ# dam ad boucm generandü,atlt;^itafingulpdeterminctur.Tuncfaten opor* tebitquod agenda fub cœlo contenta ad difponendam matenamuimtanf tumhabeant: Virtutes autem ftellarum formam mtroducant Quod fi ita fit,non fufficit Aftrologo mfpicere cœlum.Quia fecundum diuerfam mate riædifpofitionem diuerfæintroducunturformæ.Nam fi materia non fit di fpofita,non poteft in cam naturalis agêtis uirtus forma introducere.Cum!^ matcn’çdifpofitio poflît multipliciter impedin',proculdubio nullam Aftro logusparticularium à contingentium effeâuum cognitionem ex folo cœ/ liintuitu percipere ualebit. Vtputa fi ftella determinate uirtutis ad uuas ex

producédas infpiciatur,ccrtum eft quod huiufmodi effêdum multa po tcruntimpcdire,ueluti materia male affeda, uel fuperueniês hominum aut brutorum uaftatio, aut alterius ftellæ concurfus, quæ nimiam aquarum in/ tindantiam feuficcicatem pariat ,uel alia multa fortuita impedimenta, ex quibusillafolius uirtutis cœleftis examinatio fucceflu fraudabitür. Si ergo naturalibus effedibus ita fe res habet, multo amplius circa liberi arbitrij ex peâationcm multis ac propeinfïnitis uariabilem cafibus incertum erit fai»

iudicium. At(j ita patet a cœlo non pendere hominum regimen, uel fî quo modo, id eft per accidens pendeat, non tarnen nifi uelut ab uniuerfali caufa deriuari.Et cum tam per liberum arbitrium quam per infinitos rerum cuentus hominum opiniones aedefideria quotidie uarientur ,idémcjfæpe ab inclinatione,uel propofito fuo rctrahantur:Ridiculum ôc uaniffimum eft udleperipfamaftrorum obferuationemuitamhumanamgubernari. Præ» fertim quia tota ferè huiufmodi ars Aftrologiæ diuinitatis lï tarnen ars nun cupandaeft,falfis dt incertis nititur fundamentis. Verum quia noftri propo fiti modo non eft contra hanc uanitaté difputare,hæc ad præfens fufficiant. Satis enim nobis eft probaffe omnem aftrorum uel cœli cultum hadenus in uentum uel qui inueniri queat, pro uano ac fuperftitiofo effe exiftimandu, Hancuerodiuihatoriam Aftrologiam comes loannes Picus Mirandula/ nus inter parata naturæ miracula perfpicacitate ingenij äe dodrinæ fubtili/ täte olim connumerandus,inlibris difputationum fuarum eleganter, fubti/ liter ôccfficaciter confutans adnihilium adebredegit,utqui tradatumili Ium lcgcrit,öt intcllexerit,fi ex animo penitus illam non irrideat,ipfe certe omnibus fit irridédus.Nos quo(^,ut tam indodi quam dodi illam ludibrio ö{contemptuihabeant,trii5uslibris uernacula lingua æditis contra earn fiifficientcr difputauimus, Ulos igitur libres perlegant qui maiorem in hac difcuflione

difniflîone copiam habere defiderant.Ec intelligent quam fatuum fit inhu* iufmodi occupatiflima uanitatelaborare,aut eifidem ullam adhiberc.

Stendimus ergo religionem philofophorum, qui deo cultutu, n primp caufp tribuendum cenfebantnon modo infufficientcw, led ctiamerroneamadobtinêdam falutemfuiflejcultumueroccf

lelhbus corporihus exhibitum uanum panter perniciofum^ elle. Quanto igitur magis cultus illc, quiidolis amp;nbsp;lapideis ucl fufilihus ftatuis fculptibil*' buflt;5 tarn hominum quam befliarum abfolutc olim prpftabat,uel fiquis 30lt; hue ufpiam inuenitur,damnandus irridendul^ elkNe«^ ucroinhoc denw flrando laborare oportet. Quam fit cnim procial a ratione ac ftultuinjapt' des ligna metalÜcjcætera^ infenfibilia per fe colereadeb ^batu facileeft ut facius prætereundum putem. Superfluu fiquidem eft côtra unamquan^ poll tionem follicitum effe.Cira enim ea, quæ probabilitatis aliquid habet uerfari debemus. Simulacra autem infenfibilia colere extremp demetif eft* Verum quia qui infaniâ hanc excufare contendunt,non inanimata fed deolt; in Ülos habitantes refpófai^ dantes uel reprefentatos fe ucncrari affirmait quemadmodû nos chriftiani Chriftiâ: fandorum imagines adoramufr Demonftrabimus etiam cultum fubftantijs lèparatisb gendbus idolis attr« butum fuperftitiofum ac impium extitiflê, ut poftquâ de extremis duamus etiâ de medijs diflêramus .Inter deû liquidé cœlümq^ medip habenf fubftw tiæ feparatp. Primo aût feiendum non folum(ucluti fuperius probatutncll) hominis uolûtatem nelt;j'acœlo nelt;^ ab anima cœli ipfo cœlo mediantCjfe*^ nec ab aliqua fubftantia feparata feu fpirituali creatura quantumlibct nobv lijUerum a folo deo per modum agentis poflê moueri. Per modum auteW agentis aliquid ab alio moueri intelligitur cum abillo tanquam à pnhcipio extrinfeco moue6 Dico italt;^ ipfam 'a nullo principio extrinfcco prætcr d» um moueripoflê. Quia per modum finis lîue obiediplurima illam mouef* poflunt. Multa enim agentia tam corporalia quam fpirtualiafuadendoud difluadcndo à bona ucl mala offerendo » in quo tarnen femper uoluntaseû libéra fuarumt^p operati’onum domina,poflunt uoluntatem mouerc. QuS' quidem motio per modum finis fe habet. Vnde non cftpropricc3ufa,fcde* ledionum eius occafio. Quod autem nihil prpter dcum,uolûtatcm per nw dum agentis moucre poflît pcrfpicuum eft. Quia ficut in re inanimata inch' natioiïel appetitus naturalis adpropn’um fe habet fînem,ita in fubftantU inteUeduali uoluntasfeu intelledualisappetitus fehabet ad fuum.IncliiU' Clones autem naturales folus dare poteft qui naturam inflituit-Idcirco^phi lofophis probatum eft grauia dit leuia generance moueri. Ergo ad aliquid uoluntatem per modum agentis indinare ad eum folum,quæ intelleâualiJ naturæ caufa eft,pertinec. Quod ipfius dei tantum munus eft, Quia non de potenàa

potcntia matenæ fed ex foJa crean'one anima intellediua prouemt.Cuni ëf go creare fit ex nihilo aliquid facere,nön nifi potétiæ côuenit infïnïtp.Qu^ quidé deus eft. Qui non modo üirtutes fed etiam operationes rebus imper/ titur. S'cut eni m in rebus cor poreis i ta multo perfedior in fpintuabbus ott do repentur.In rebus autem corpeis ^pn’mo motu omnis procedit motus, ergo à in fpintuabbus quibbet uolutatis motus'a prima uoluntatc,id eft,^ deo dcducitur. Ex quo patet uoluntatem per modum agenti’s à finis a deo mouen.Per modum quidem agentis immediate. Per modum uef o finis mediate amp;nbsp;immediate cam mouerepoteft.QuoCunlt;j tarnen modo id agat^ non uiolenter agit. Quia fecundûfuæformæ exigentiâ'adeounumqUod^ mouetur, Planb igitur conftat folum deum, quifolus principium omnium uoluntatum^ motor acuniuerfi gubernator eft cultu latrip colendum effe* Cæteris autem intelligentijs, lt;Se fi in eo quod de fimilitudine diuinitatis pri mæ caufæparticipât honorandæ funt, cultus tarnen latriæ minime debet* Non ergo eis facrifïcia thura(^,fed uni deo exhibere fas eft. Cui tantum la/ triæcultum religio chriftiana pcrfolüit * Licet angelorum fandoriimc^ me/ moriam recolat laudans deum in fandis fuis âegratias agens quod talia ad tot beneficia fuis concedere creaturis dignatus fit ♦ Necç enim ipfos iandos utideosfed tanquam deiamicos ueneratur, eorum fuffragia implorans, ut deo acceptifllmi pro nobis exorét, quod ipfi meritis noftris impetrarc riort ualemus.Hoc italt;ÿ modo deum præcipuecolereacfeparatasbcatas^fub» ftantias Honorare baud improbabilefediuftumfandumlt;^eft. Quod quidé ualdedidîmilimodoidolorum cultores obferuabant.Conftatenim quod diuerfis idolis diuerfa facrificia thura^ oflêrebant, d: ab eis figura,quorum cognitio ad folum deum pertinet/cifeitabantur » Quifpiam autem forte re/ fpondeat,quodlicet ea facrificia uarijs dijs tribuerentur,in folum tarnen dé/ um eorum uertebatur intentio. Vt in ilia fpiritualifubftantia, quam id fimu/ lacru referebat.Deum ipfum laudarent ac colerét. Quod fi conceflèrimus, quanquam inmultitudine faltem rudiumpopulorurnidignoraretur^non ideo tarnen à uanitate ac pernicie cultus ilbus exeufari poterUnt. Quia in eo rumritibusamp;fereintotailla facrorum perfundioneuana pcrmultaridicil la^ neenon bonis moribus aduerfa fïebant. Quæ fi deprauatiorti fceleftoru à impiorum hominum uerum cul turn infîcientium imputare côtenderint, pal^m de mendacio arguent. Quia per totum orbe huiufcemodi ritus etiâ amagnisuiris obferuabatur. SedhoC etiam Conceflb,non tarnen euadere poteruntquinij,quoscolebant,fpiritus minime boni fed execrabilesfue» rint.niorum itac^ cultus inordinatis lt;3^ deo côtrarijs intelledibus, in quibus deus ipfe honorarinon poteft, exhibebatur * Ad quod probandum multæ fuppetuntracibnes. Primo quiaCreatiordinâti^irttelledus eft, non folum feipfumad fuam caufamdifponerc eam^uencrariî Sed etiain alios ad hoc

2jO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H ï E R O N Y M. S A V O N A R O L. D E

Jpfum dingcre, ut in omnibus glonficet deus qui omnia in omnibus fccit Sed eiufmodi fpiritus,quâuis multa refponfa darent,nunquam tarnen reiW uiuendi ordinem iyncerum^ dei culium, quin imb oppofitum docuiflêbo' mines legitur,uel faltem peruerfo ordini cöfentientes, 0(. iniqua fedudion^ gaudentes debitum dco honorem fibi arrogafle compertum eft, Vndeuni' uerfo mundo erroribus obruto nulla fer'ede deo cognitio habebatur. Itef^ bonorum ipirituû noneftfouereodiaac nefariaperpetrare,auteiufmo(ll mala docere homines : At tales dij rixas, difcordias, bella, facrilegia,inf«' flus inter feexercere ferebantur deteftabilia^ permulta, quæ necipfi61^’ efleprædicabant,ignorantiæ hominum confulentes,nec ea detcftabantuf« Quæ certe nemo bonus fine offenfione audiat nedu probare nunqua pofe ex quo in errorem peflSmum exitialiexemplo mortales inducebantur.Iteilt; fi deus,qui eft omni ex parte perfeâus bonorum noftrorû non indigcns («lt;' hil enim illi adijci poteft)nullo cultu propter fcipfum fed propter utilitatei” noftrâ deleâatur,ut perfeâi ac beati efficiamur : Quilibet ordinatus fubeo intelleâus ut côformem autori fuo fe reddat debet idem hominibus defidc* rare:Idcirco fiillorum dij fpiritus bonifuiflènt, homines fibiinperfeâio’’* fimiles fieri procuraflênt. Vnaquæq^etenim caufa propter bonitatem pe*quot;^ dionem^ fuam quoad poteft, fuum perficit eftêâum, âe unumquodlt;j^p^ fedû taie aliud quale ipfum eft,facere quprit. Ad hominis autem perfilt;SiO nem diuinorum cognitio maxime pertinet:Ideo bonorum fpirituumcral per quæ tradebant oracula hominé ad perfeâam diuinorum cognitione® perducere^ôi unum deum,b quo omnia pendent, orandum diligendunu^ quærendum oftendere. Quod minime fecerunt. Sed enim ante Chrifli ai uentum terrarum orbis denfiffima peccatorum ôi: ignorantiæ caligincpf^ fertim circa res diuinas immerfus in tenebris lt;3t in umbra mortis fedebat-Quia quantum illi poterant dij auero deo multis uanitatibus ac fallacijst’® mines detrahebant, Multo^ plura de ipfo fummo deo de^ bonis moribu* atlt;j de his,quæ ad beatam uitam faciunt, in feholis Philofophorum Py tb»* gorp, uidelicet Socratis, Platonis, ôc Ariftotelis quam in deorum tçmpb* tradita legimus. Meliores^ ipfis dijs eorum^ facerdotibus eiufmodi ddi* rijsfemperintentis philofophi talia ucl négligentes uel parum curantes i”* ueniebantur.Item fl boni fpiritus fuiflènt certiores de beatitudinehomme’ fecilTent : Qui ob eius ambiguitatem folliciti ualde erant, uerum^ finetn ae uirtutes,quibus ad earn peruenitur beatitudinem, oftendiftent, deficiently philofophorum inquifitionifuppleflènt.Bonusenim fpiritusquihomm^ curam ac prouidentiam gerit,debet ipfum dehumanæ uitæfine deque me* dijs ad deum perueniendi inftruere. Alioquin uanum eius regimenfoieû Nam fihoc bonus homo facit, quanto magis bonus fpiritus faceredebeti Atqui hoc fpiritus illi non tradiderunt»Quin potius confufioné mortalium menobus

tttcntibus inferuerunt. Ita ut ante Chnfli prædtcationcm proprium finettl eius^ mediaprorfus hommes ignorarent. Præterea bonus fpintus mert daxnoneftneque hommes decipit, Quia mendacium ac deceptio Temper mala funt. Sed fpintus illi m fuis refponfis multa mendacia ambïguos^ len moues proferebanc.Sïc^ hommes fæpiflîme fefellerunt. Cümlt;^ mfuper 0/ (lenfum fitfuturorum contmgentium prædicationem adfolum deum fuâ ætermtate omnia compîeâentem pertm?re, fi illï fpintus boni fuiflènt, ne* quaquam fibi quod dei proprium eÜ ufurpaiTent. Non emm hf c dicit domî nus,more prophetarum dicebant.Sed fibtjpfis tanquam d .^s futurorum pr^ fcientiam arrogabant. Qui dum fe hoc modo eorum prpfcios oftendere co narentur, non diumæ folum maiefta ti derogabant 5 illius m fe glonam corn uertentcs. Sed m multiplices fuperftitionum anfraâus hommes immergei bant.Dumper uanas diumationcs m extis animalium,qu2C fibi facnïïcaban fur ,d: in aufpicijs uel garntuauïum ueluolatu ac m huiufmodnllecebn's dehrare hommes compellerent auc faltem permutèrent. Quæ certe boni f|: 11 tus omm'no prohibuiflent. Quâ em n’dicula illa uanâc^ fmtfacile quifcg rattoms capax cognofcere poteft, Iidem quoque dij Magicis arnbus faue/ bant.ln quibus crebro adultena cedéfcjmnocentium perpetrantur,ôi fcele rattshotninibuspairocmiumcôfertur,mentiumlt;5^1udificatiorte$^acturpia multa fmnt.Quæ boniuirigrauilegum animaduerfione abommantur. Ex quibus affirmari ïam poteft prauos ill os fpintus fuiïTe. Nullus item bonus Ipmtus crudelitate deleâatur .Sed m ïllorû facnficijs non folum br utorum» Sed hominum ac præcipue ïnnocentum puerorutn uidelicet puellarümcj^ uirgmum fangumem infanda nece fibi ofiêrri pofcebant. Ex quo mnumeri innocentes ipfis etiam patnbus propnos filios immani fcelere facnïicantv buSjOccifi funt. Vnde poft ipforum Apoftolorû prxdicationem deftruâif delubnSjCongeftahommum öcparuulorum utnufcj fexusoffa plurimam eorum aditis inuenta funt-Quod quidem non deorum fed peflimorum dæ# monum m humanam ftragem graflantium argumentum eft. Infinita infu/ per mala, quæexTdolorum cultuprouencrunt enumerate poflêmus. Sed quia immenfo domini noftri lefu Chrift beneficio hic error iam ex mundo penitus fublatus eft, nemo^ eft, qui huiufmodi crrores iam nefciat, pauca hxclufficerc arbitramur,Præfertim quia'aplerifiç maiorumnoi ftrorû erudibflîmis talia copiofiflïme cÔfutata funt.Quod

Û d. j illi fuiflènt, non eflet a Chrifto homine illolt; rum cultus â: honor ficuticernitur, omninoextinâus«

NAturalis itacjrationis lumen ante Chndi aduentum ufcjadebd© fecer at, u t mit ipfe dominus nofter lefus Chriftus perdito mundo fuccurriflet omnes ^pe homines tanto bruns fordidioreseflent, quanto adnocendû calhdïores, ôdin mulhplici generepeccandiproniores funtacfagaciores.Connatigitur naturalelumen,debileinfirmum^mmts elîe mfi fupernaturalis uirtuns auxiho adïuuetur« Sed quia multi lupercale* ftis lummis munere abufifuntmterquosludæipnmatumhuius errons te' nent nunc contra eos noftra di (putaho conuertetur, oPendemufque ntus eos,quos modo illi feruât,minime deo acceptos,fed perniciofos elleac pro* j terua quadam ôcinfita obftmatione potiusquamrationedefendi. Quan' i quam enïm de ueten Teftamento diuinitus tradito fefe iaâant,man)seftdo dnna, quam peruerfus intelleâus à per contemptum mgrancudo con rumpit.Quoniam uero omm’s eorum fpes à Mefiîa depender,quem adtwc I præftolantur, fi oftendenmus Mefliam hune ïam aduenilTe nbsp;nbsp;ipfumfti'f^ê

ôeefle lefum Chriftum Nazarenum dei filïum, quem nos nire colïmusA^ doramus,negare non poterunt,quin nodra a deo fit relïgïo,(^ qninmag'’'’ ipfi errore teneantur. Qu imuis autem eis rationes a nobis in 1 ecundibums open’s lïbro alla tg: fans fuper^ fuflîcere deberent, qui a fi lefus non eft unus Meflias,quis abus eo maior inuemri poteftteum melïor uica cultusi^ i oreo quem ipfe docuit dari nequeat. Turn ut fuis eos telïs confodia^ust' •pforum fcn'pturas contra eos adducemus. Qiiod â; breui’ter expedicuaus. Qui'a'a doâiflîmis uiri's,quorum extant mccclefia libri,bec materia dïbgeti ter dïfcufla eft.Ec bcet nobis ran’one potïus quam autorïtate procedendum fit,nulla tarnen effîcacior ratio adduci poteft quam fifcnpturas, quïbusipû indubitantercredunc,pro fundamentopofuenmus.Exquibusnonnibileô am unlitatis ïncredubs refultabit,fi quæ a Chrifto gefta lunt,tot anteanios certïs oracubs prænunciaCa elfe intelligent. lefum igitur Nazarenut« dæis crucifixum elfe uerum Melîiam, quem omnes Patriarchæ amp;nbsp;Propbe* tæprædixerunt Quem totmyfterijs præfignarunt. Quem unumexpedïlt; runt,facile probabimus, fi quædam ab eis plan'e concelfa uel per fe ipbm»* nifeda præmifenmus. Pnmum qui’ppe apud omnes Kebræos pefpicuuw edinfcriptun's faensdeum eisfaluatorem magnume^ Prophetamprofil* fi (Je: Quem ipforum futurum regem præftolabantur, utlt;ÿ illum audientcî in cundis 1111 parerent,eis elfepræceptum. Hocem’m omnes ufquein ptæ' fentem diem uno oreconfitentunpfum fummo defideno expedantes.V«* de Mofes Deuteronomij decimo oâauo ad populum fie loquitur: Proph^ tam de gente tua amp;nbsp;de fratnbus tuis ficut me fufeitabit tibidominusdeusi/ pfum audies ut petijfti'a deo tuo. Paulo^ poft ait dominus Mofe : Propre' tam fufeicabo eis de medio ffatrum fuorum fimilem lui àponatn «etba tneaiti

»caînorcciusjoquetùrquc adeos omnia qu3e præcepero illi. Qut àütétil ucrba eius quæ loquetur in nominè meo aüdire noluenc, ego ultor exii ftjtn. Certutn cftetiam â: ab omnibus ludæi's comprobatum in fcripturis facris tam in lege Mofe,quam m Prophetis à Pfalmis ïpGus Meflîæ condw tiones eße prxnuntïatas. De qua feilicet ftt’rpc, quoue loco ac tempore fiC nafciturus ♦ Qnâ infuper uitam dodn'nam^ tradere, quidüe ageré debeat^ multâfç alia,qaje ad ipfum folum Meflïam fane pçrtineac.PeHjaïcuum quoi quceftinnumenscjp codicibus diuulgatum facras fcn’pturas uetcnsTertai tnenrieamrecïpere intcrpretadonem ut cóndidóties omnes ad ipfum Mefi fiam cantiim pertinentes lefu Nazareno, quem ipfi crucifixeruatàdeo com uemantôtco3p£entur,UCmhil omnino ex legeMofe^âtex Prophetis ae Pfalmisrelmquatur^quod non aptiflîmeipfilefuChrifto refpondeac. Nec folum perfonx lelu Nazareni magna cum facilitate mira cum uoluptate tota ueteris Tcftamenti infinuatio afcribitur ,fed omnibus geflis panter quæ pofl illi U s obi'tum in eccleGà fuccelTerunt,conuenien£inime applicant. Adeo ut nifi fciretur hos Prophetas antiquiflimos extare l'pfis Pîebrxis per uniuerfumdifperfis fîdem circunferentibus, forte ambigi poflêt caliaChrii ftianos commentos effead ipforumfidem fimulataautontate confirmant dam,Qu^rendû eft ergo a îudæis : An lefus fît Uerus Meflîas an non f Si eft, Curcumnonfequuntur (^Chriftianinonefïiciuntur^ Cüniteneanturejt del præceptoipfum audireac fequî.Si non eft Mefîias, poftquam deus poli Iicitus eftfemïflürurrt uirum fandiflîmum. Cuius conditiones defcrîpfït ab omnibus obferu atum iri prxcepic ♦ Quortiôdo dehinr omnia hæc per/ mifît in altero adîmplenï Nam fi lefus HOrt efî Mefîîas ab ris tânto defîdènô expeâatus.E tribus unum concédant nobis oportet. AuténimDeUsIefunl nefciebateflè uenturum l’n quO omnia qu.^ de Mefli'a prænüntiata erant,ad impicrentur. Autnon poterat, quamuis fciret,prohiberc. Aut fi poterat nolebat.Quicquid auternhorum tn’um deo imputauen'nt dementlp maxi’i' Wearguentur. SicrgohoC fdui'tôt prohiberé potuit* Cur étiam noluitt* Nunquiddeus cfi hominum deceptorf Vere nos Chrifbani ab éo redargui nonpolTumus, quod lefum fcquamur Nazarenum fuper omnes admîrabii lem.Cum nemi’ni prêter quod lUi oitinia facra oracula, omnéfque ueterunî • fgurp (îgnantius accommodariufque conueniant aut conuenire poflrnc. ' Quod lî is non efl Mefïîas, fruftra de alio follicitum effe oportet. Cum Inné ’ fimilem dan poflê,crcdereftultum fît. Sano itaqucintelledu ueten'sTeftai menti feripturas, amp;nbsp;ca quppcrChriflumamp;peripfius ecclefiam adafunt,^ reuoluant. Cogiténtquequid expeâato fuo Meflîf tribuere amplius pofi ’ fint.Quod multorationabilius ócabundantiusin lefu Nazareno,etiam fi no uus ille,utaiunt, fuperueniat non inueniatur, Certe nifiex demento perfî/t dix fug indurati effent,lucç clariora h jc eflê cognofccrét.kem cum in facris

H I E R o N Y M. S A V O N A R O L. D E faïptuns tempus de Mefliæ aduentu prædidum ïam longe tranfien't, nec alius,cui Meflîæ attnbuta conueniant,præter Chnftum apparuerit. Qu« Meflâ dubitet lefum eflè Na2arcnum;Àut enim fcnptura mentitur.Cuïrd protinus ludæi reclamabunt, Autconficendo fcn'pturâ.Iefum panter Melï am concedere oportebit. Quod autem Meflîæ tempus præten'crit, patct. Pnmo fiqmdem in Genei» uaticinlûillud célébré tedâtis Iacob habetur,ui' delicet: Non auferecur Iceptrum de luda amp;nbsp;dux de fœmore e»us,donec ucn* acqui mlttêdus eft,lt;5t ipfeerit expedatio gentium. Vbi Chaldpa translaUOi quæ plurimum apud eos habetaucorltatls ait:Donec ueniat Meflîas.Mant leftum autem eft ïam Iceptrum de tribu luda ôe ducem de fœmore élus abla turn effe.Item Daniells nono leglturtSeptuaglnta hebdomades abbreulaw funt lüper populum tuum lt;5e fuper urbem fandâ fuam. Vt confumatur præ* uarlcatlo, iînem acclplat peccatum, amp;nbsp;adducaturiuftltla femplterna, Ä Impleatur ullîo A prophetla ât ungatur fanâus fanâorû. Sclto ergo à ani' ma Juerte ab exltu fermonls ut Iterum reædlficetur Hlerufalê uflt;jadCbn' ilum ducem hebdomades feptem ât hebdomades fexaglnta duæ eruiitlt;^ rurfum ædiflcabltur platea amp;nbsp;murlln anguilla (emporû. Etpcfthebdotna' des fexaglnta duas occldetur Chriflus, amp;nbsp;non erlt eîus populus quieutuu® gaturus ell,dt clultatem â: fanâuarlum dlflîpablt populus cum duccuen^^ ro,lt;Si finis élus uaftltas,ôc poil f»nem belli ftatuta defolatlo. Confirinal’'^^^ tem padum multls hebdomas una ôe In dlmldlo hebdomadls defid^^^*^* fila à facrlflclum,àerltlntemplo abomlnatlo defolatlonls,amp;ufquc2lt;^ confummatlonem à finem perfeuerablt defolatlo. Quibus ex uerblsprofe * do cognofeere facile pofiûmus lefum eflè uerum Melfjam. Quia longo in' teruallo hebdomades Iftp Ïam præterlerunt.Nec allus cul uerba hulufmod» tribui polTintpræterChrlfium^mundo haâenus apparult-Namlnfacrapa glna pro dlebusuel annls feptcm,hebdomas tantum acclpltur.VtLcultid 25.àa5.patet. Septuaginta autem hebdomades pro annls quadrlngends , llonaglnta nuncupantur, Qui à tempore Daniells In hune ufque diem law quater reuolutl funt.Quodfi hebdomada hlc\ Daniele aliter quam In Leut Meo acclpl uellnt,qugrendum eft quod tempus Intelllgant. Cumlt;^ nil cert» ex fcnpturis proferre qaeant,qulcquld præter canonem dlxerlnt, Inualldu Â commentltlum habendum erlt. SIenlm hoc In loco hebdomas aliam pre ter confuetam »n facrls fcrlpturls ^prster communem omnium Interpre' tatlonem reclpiat, neque id Daniele fît declaratum, fruftra hæc temporis præfcrlptlo,quando minime ueftlgabllls flt,poflta eflet. Manlfeftamque er rprls acconfufionls occaflonem uerltatls Indagatoribus rellqulflct. Cum igltur confentanea ac légitima Interpretatlone tempus ld tranflcnt. Chrllt; , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, flumiatn

V E R I T. F I D. L115 fi R tUt ftum latn aduemfle dicerc oportet ♦ Necrelponderi poteftuérùitf efJepöß has hebdomadasChriftum uenturum expedari, Tempus tarnen, quo poft «sexpedandus eft,indetcrminatum efle,tum quia nihil certidceius aduen tuPropheta determinaflet,tum quia fubiûgitapertius dices» Seito ergodi animaduerte ab exitu fermonis,utiterum reædifieetur Hierufalcm ufqu« adChriftumducem hebdomadesfeptem,âe hebdomades fexagintaduae erunt. Itempaulbinferius : Confirmabitautempadummultishebdomas una, de in dimidio hebdomadis dçfîciet hoftia de facrificiunr» Cuius cert« textus expofitio nemini alij conuenientius quam Chr ifto trihui poteft ♦ Ex quo patet quod propter ilium tai is fcriptura fada fit, Alioquin ipfc deus (utprpdidum eft) caufam errorinoftro dediflet.Qui cum prohiberepofTet in alio uaticinium id ad unguem fmpleripaflus fit ♦ Sed iam ad expofitio» nemaccedamus. Quiaenimutexpræcedentibuspatet. lefus uemtadex^ pellendoserrores,amp; ad inducendos homines ad bene beatequeuiuendum^j quod quidemper Apoftolorum præconia effecit,bene dicitur,feptuaginta hebdomades, fcilicet annorum abbreuiatx funt, id eft, a deo decret« luper populumtuumd: fuperurbem fandam tuam, Quiaprimum prædicauit ludæis. Vtconfumatur præuaricatio definem accipiatpeccatum de addu/ caturiulHtiafempiterna.Qu« omnia C ut confiât) in toto orbe terrarû iam imp/eta funt. Cum uero omnium ora PropheCarum nil aliud quam lefum Nazarenumloquiuideantur,benefequitur in textu. Et implcaturuifio dt Prophetia. Etungatur fcilicet Spiritu fandoin fua conceptione,fandus fandorum,id eft,lefus Chriftus. Quo meliorem de fandiorem unquam fult; iffeneminem fuperius^nobis enarratateftantur. Quiauerotalitemporà digna memoraîu uaria diuerfaqiie fada funt, enumerationem temporis aci curate dillinguit. nbsp;Primo de hebdomadibus feptem mentionem faciens,

Quiain his annisfumma cum difficultate templum de ciuitas noua «difica/ tione inftaurata eft, ut in Efdra de Neæmia continetur. Secundo fexagin/ taduas hebdomadas defcribit,quibus Iud«i (ut in Machabæorum hiftorijs legitur) grauiter uexati funt. Tertio hebdomadem unam enumerac. Quia ab illius initio cœpit lefus prædicarc ,dein eiufdcm dimidio fuit occii fus, Tnbus enim annis cum dimidio prædicauit ♦ De hinc Apoftoli E» uangeliumpopulisannuntiauerunt, oftendentes, quod hofti« defacrificia, quæ uenturum Chriftum fignificabant, amplius neceffaria de perfoluenda non erant. Quia præfenteuefitatecefTare debet figura, Prouidefignan» ter ait. Scio igitur de animaduerte ab exitu fer monis. Vt iterum «dû ficetur Hierufalem ufque ad Chriftum ducem hebdomades feptem, hebdomades fexagintadu« » nbsp;Q^ia fcilicetin fine harum hebdomadum

Äinprincipio feptuagefimæ prædicans Chriftusfepal'ampopulisfacfl* cœpi’t. Vt aperte doâorcs nodri ex annalibus regum declarant. Quæ quia ubi^ legi poflunt breuitatis hic gratia otr ittemus, Et rurfum fcilicet in pn* mis feptem hebdomadibus ædifîcabiturplatcaamp;muriinanguftiatctnpo/ rum.Etpoll hebdomadas fexagintaduas,uidelicetinmedio hebdomaàJ

, feptuagefime occidere^ Chriftus.Nam pofl feptuagintaduas hebdomadal ! illas^cum primû cœpit uerbo ôi opéré fe cunâis patefacere, cœperuntàl» ,dæiin 111 lus perniciêconfpirare, In medio ante hebdomadis eum crucifix«' runt.Et quia corâ Pilato ilium ipfi ludçi ultro negarût,dicentes: Non hab«' mus regé nilï Cæfaré, fuerunt ab ultore fcelerû deo non iniuriarcprobaO-In quorû locum populus gentilis uocatus eft. Propterea fequit. Et non eut êius populus,qui eum negaturus eft. Infuper propter hoc peccatû clades o( flendit cum dicit:Et ciuitaté â: fanâüariû, id eft,templû diflîpabit popuIuJ» fcilicet Romanus,cum duce uenturo,fcilicet Vefpafiano ^Tito. dilperfos amp;nbsp;ueditos abf^ ulla redemptione uel reædificatione dii utf urbii de rempli fequens déclarât textus dicens: Et finis eius uaftitas ôc poft fineb«l li ft a tu ta delolutio, Quoniâ ucro fe miflurû deus Patriarchis amp;nbsp;Propb«tii Meflîam promiferat,quieis regnum ccclorum aperiens legem nouampt^ dicaret,utHieremiæ ji.habetur dicentis : Ecce dies uenientdicitdominas», ói kriï domui Ifraël âc domui luda fœdus nouiâ non fecundû paâü quodp« pigi cum patribus ueftris in die qua apprehendi manu eorum,üteducer^‘^ eos de terra Ægypti, padû quod irritû fccerunt à ego deminatus fu«’ rum.Sed hoc erit paâü,quod feriâ cum domo Ifrael.Poft dies illos(dicitdo minus} dabo legé meam in uifccribus eoriâ. Et in corde eorum fcribâcam* Et ero eis in deû,âi: ipfi erünt miîii in populû.Subditur itaej in Danielc.Con firmabit aute, id eft,per fanguinc fuum ôi per fuam âc Apoftoloriîprædid tionépaâûjid eft,nouû Teftamentû multis, non omnibus quia non omn«i i crediderunt.Hcbdomasuna jfcilicet ultima, ^cin dimidio hebdomadis d«' fielet hoftia ât facrificium, Quia in hoc dimidio occifus fuit ChriftosIcfuS' ; Que omnes hoftip ôi ficrificûueteris legis referebât.Mcritoitaeçfuperu^ | niente luce umbra ceflauit.Cû uero templü priftinu cum fuis facrificijs po‘* modû mutile omnino foret, uoluit deus ut piphanaretur, ac tandé fiindituf deftrueret. Vnde fequit :Et erit in téplo abominatio defolationis.Inlococi” in quo area erat,ereâa eft Adriani imperatoris ftatua. Quâ ideo abomina' tioné uocat, quia apud ludæos omne idolû abominabile dicif « Vel 3^ facrificia referri poteft. Qug: abominabilia deo fada funt. Denicÿ quia lud^ non nifi in fine mundi ad fïdem Chrifti conuertentur,concludit Danid .ht ul^ ad confummationem ôe fi'nem perfeuerabit defolitio. Quod pantcfU' fcp tertio confirmatur h is uerbis'.Dies multos expedabis me. Non fornica bcrisjfcilicct cum idololisJudiçienim non funtidololatræ, Nc^po‘‘’’^

---- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;---- - - - -------- eofutn

Corum de Babylonien captiuitate exceptis forte per paücis tepdrè Maclia* bçorutn in hune ufcp diem idola coluerunt.Ec non ens cum uiro,id eft^Chrt ftolefu.Sed âi egoexpedabo te. Quïa dies multos fedebût filij Ifracl finêrec gc,ôifine pnhcipe,âi fine facnficio,^ fine altan, ôi fine epoth, à fine tera* phin.Etpofthæcreuertenturfikj Ifraël de quprentdeumfuum deDauid,i4 efijChriftumnatum de Dauid regem fuum,de pauebunt ad dominum dk ad bonû eius in nouiflîmis dierû.Ecce ergo qua aperte de rationabiliter huiufi tnodipphetia delefu Nazareno explanat.Idem^ de omnibus alijs,fiqs dû ligenter eas legerit,côperietur. Sed ut ad rem propofitam redeamus,patet Meflîg tépusiam tranfadû elfe. Cum ergo nemo alius,cui Mefliæ^prieca» les côueniant,præter lelum Nazarenû hadenus apparuerit, de prpfixa dmi norû oraculorû tempora in eo côfummata tranfiërint,âe multæetiam tem porüdeterminationes a ludæorum magiftris dehinc pofitp eos fefellcrint: Alium expedare Mdffiâ deliriiâ atlt;j impiû efi» Hoc idem poftrema eorum tefiat captiuitas. Si omnia ipforum euenta côfiderantes Babylonien captui» taOjdequatotiens anteafcriptisacfigurisperProphetasfueratpraenuntia» tum,hancnouiffimâcûmparemus. Babylonien fiquidécaptiuicaciscaufam ipfi fuis libris aflèriat eorum fcelera acflagitiainnumerabilia de prælertim idololatrif peccatû fuiffe.Quod inter omnia crimina eft maximû.In ipfa au tem captiuitate non defuere duces ac Prophetæ uinc^ fandi, qui il 1 os ufque qua(ÿconfolarent.Captiuitatisinfupereiufmoditerminusleptilaginta,fcû licet annorû eis prænuntiatus fuit,ultra que captiui non fuerunt. Hæc autS ultimaeorû captiuitas iam ad quinquaginta fupra mille ôe quadringétos atl nos ufcp perdurauit. Qiiibus omni diuina confolatione delhtuti»nelt;^ duces ne(^prophetas,nelt;$ fan^^os uiros necquenquâ,quihuius captiuitatis termi num eisprænunuec,habuerût. Nec^uero huius afflidionis caufam idolola tn^epeccatoafcribcrepolfunt.Quia'utdiximus^poftcaptiuitatêBabyloni cam paucis exceptis,in quos Machabæi ulti funt^tale peccatû non admjifle perhibent .Qupramus ergo 'a ludeis qup tantp in eos diuinç uindide fi t eau fa,ut in omné terra difperli de apud cundas nationesludibrio odioej habitt infatiabilespœnasluant.Curhocinquâludæi^Nempeideo ufquequacç dû fperfiut feriptorû ueftroriâ monumenta in teftimoniû Mefliæ Chrifticÿ no# fin cireûferatis.Ne nos fcilicet, habeamur de uerita te fufpedi.Cur inquam poft mille iam à quadringétos a Hierufalé euerfione annos incerti adhuc ef ratis cundis odiofi nationibus de milerabiliter aftlidû Quæ tantæ eft aduer fus uos caufauindidnr'Cur uos clemétiflimus deus genus eledû, genus fibi peculiariter confecratum poft tot pœnas minime reïpicit^ Cum itaque pro» pter eorü fcelera de potiflîmum propter idololatriæ peccatû ludæi leptua# ginta annorû tantûmodo captiuitatéperpefli fint, uarijs tamé prophetarû oraculis interea confirmaa,in hac autem poftrema diuturnac^ ac fine termi

HIERONYM. SAVONAROL. DE no autullo diuino fubleuamento miferam »rumnofatn^conditionemp«!* ferant,maiusprofedo aliquod quam idololatnæ fcelus imputariillisopot* tet. Quid aucem maius elïe poteft quam Meflip illis promifli contctrptuSi perlecuuo amp;nbsp;occifio peflimacp cótra eum obftinatio; Quam ob caufatnpro culdubio cot mails obnoxijiefum huncuerum efleMeffiam,inquemtan' grauiterdeliquerunt,côficendebercnt. Item cum nullum fandi'tatisamp;uei^ diuiniq? cultus ueftigium amplius in eis appareat:Sed folum auaritiæ fluclii* in ufuris cumulandiscj pecunijs fequâtur, atc^ omni careant prophctia,nul' lumqj indicée lignum deum cum illis efle In populo uero gentili omnis uit^ fandimonia magnat^ âi miranda opera, quæ luperius commemoratafiiö runt ,fada cernantur.Manifeflum eft Malachiæ impletam prophetiatn prt' mo capitulo in perfona domini ad ludæos dicentis:Non eft mihi uolûtasm uobi’s dicitdominus exercituû,âe munus non fuldpiam de manu ueftra./^l’ ortuenim foil's uflt;^ ad occafum magnum eft nomen meum in gétibus,diö( dominus exercituû, à in omniloco facrificatur ôt offèrtur nomini meool’' latio munda,quia magnum eft nomen meum ingentibus dicit dominus«“ crci tuum. Alioquin Ii deus cum gentibus non effet,quandoquidem lutlæ”^ ' deferuit,fequereturutrelida mortaliumeurais nullam humanarûrcfU“” prouidentiâ haberet. Item cû res minimas deus non negligat,multominii5 negligee maximas.Sed per ora propheCariâ mulco minora ijs,qup 'a Chnfto ôdab eius difeipulisin orbeeerrarügefta fune,prpnuneiauit, Nâ dequol'bô fere etiam exiguo regno,ut de Idumeis,Moabitis, Ammonitis amp;nbsp;fimMus uaticinia extant. Mirabile igitur effet de incôparabilibus Chrifti cius^ pulorum operibus,quibus uniuerfis mûdus immutatus eft, nihil eum omn“ no prpmonuiffe prgfertim cum omnia,quæ ab exteris contra ludæos ten^^ taautillata lùntmala,quemadmodû euenerüt,illis prpnuntiata fint.Sedtiu' la gens ludæis grauiora diuturnioraq^intulit detrimenta quâ chriftianûin'' periû.De quo fi nulla fada effet mentio fruftra in minoribus tanta follici®'' dine à inftâtia per prophetas fuiffent prpmoniti, quâdo in maximis omnii* cal amitatibus in tantôt^ religionis difcnmine,nihil ab ipfis prophetis, 3cc^ piffent.Cum ergo hoc credere nefas fit,côcedere oportet de lefu eiusc^ 9p® ribus prophetas proculdubio ceciniffe. Sed lî diligêtius feripturæ d op^*^’ j cius confiderentur,illa tantûmodo oraculaipficonuenirepoffunt,quæ^ ' Meffia feripta fuerunt.Quoniam hæc non nifi lefu Chrifto inter omnes ho' mines,qui in hanculquediem mundo apparueruntaccommodaripoflûn^ Cui Ibliomnes Mellîæ proprietates de feripturarum omnium interpret’“ tiones conueniunt. Patetigituruerum ipfum effe Meffiam, Nifi homint* ab ipfo deo fuiffe decepeos f quod abfonum impiumlj eflêt) fit ai bitrâdum» Prætcrea Hebræorum hiftorias perquirentes femper inueniemus ante Chnfti aduentum apud eos deum mirabilia feciffe, qualia nunquam ahbt lt;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uilafunt»

Ulfa funt.Sed poflquä Chriftus aduenit,äi fui eum non receperunt, MàiiUiU panter deus fubftrahens omm eos uacuos gratia reli quit » Hoc eti am obtei nebratio eorum intelleäus declarat, Quia poftquä ueritate contempta ob/ fcuratutneftmfipiens cor eorum totfabulas mendacià(^ in thalmutica ipfoi rum difciplina confinxere,ut nulli homi’num magi s dehrent.In exponendis autemfacn's fcripturis tot ac tarn manifeftis implicantur erronbus, ut lam amplius peccandi confuetudine eos errare non pudeat. Quafi familians fit ipfis deprauandi mentiendi^ Iicenti’a, ac de temeritate atlt;^ indurata obfti» nationefualiceatgloriari.Plurimæaliærationes contraeos afiern poflent» Sed quia 'amultis facrisdoäoribus efficaci’ter copiofec^ ueritas in aperto po‘ fita eft, bis paucis contenu fimus, qup fi cum expofitis in fecundo libro iun» gantur, certiflimam fidem facient lefum Nazarenum efle uerum deum ue/ tumcjMefliamdn quo leges omnefcj Prophçtæ conquieuerunt,

acetic orum ottine dogintifaî/um dc peruerfum effe. Cdpi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V f *

NVnc cötra hæreticos difputandum eft. Qui licet Chriftum eiul^ Euägelium confiteanturuarijs tarnen implicantur erronbus. Ve/ *■11111 quia fingulorum dogmata recélere ac refellere in maius uo/ lumen excederet, quod quidem minime neceflarium eft,cum a facris dodo nbus ubique confufi profligati^ lint,omnes uno eodemque idu femel con/ fodiemus. Pritnum quidéprobabimus oportere uniuerlam ecclefiam uno tantum capite gubernari, Nam fi hærerici credunt diuina prouidcntia ho/ mines ecclefiatnque,pro qua tot mirabilia deus fecit,regi acgubernari,con cedereoportet ecclefiæ regimen elfe optime ordinatum utpote ab eo difpo fitum per quemreges regnant,amp; legum conditores iufta decernunt. Multi tudinis autem regimen optimum eft,fi per unum regatur, Quod ex fine re/ giminispatet,qui eflpax fubditorum àunitas. Huius autem rei caufa com gruentior unus eft quam multi. Ideo ecclefiæ regimen ita difpofitum effe o/ portetjUt unus toti præfit ecclefiæ. Militans quoq^ ecclefia a triumphant! per limilitudinem deriuatur.Inferiorum enim gubernatio fuperiorem ordi nem imitatur.Cui quanto fit fimilior tanto perfedior exiftit. Triumphan/ tis autem ecclefiæ unus eft redor dt dominus/cilicet deus.Vnum igitur mi litantisecclefiæpræfidem efle oportet. Item cum naturalia fint ordinemiri fico inftituta,tato magis in fupernaturalibus id credendu eft. Vidçmus auté ubicunt^ in naturalibus regimen apparet,ad unum redigi : Quéa dmodum omnes motus ad unû primiä motoré. Apes ad unû regem, om nia animalis mébra ad cor denicj dirigütur.Itidémq^ in reliquis unoquoc^genere dare oportet unû primû,quod eft aliorû mélura ♦ Ergo in ecclefia dei tâto magis ncccflariû eft caput unû ad totius populi chriftianigubernationé, quâto o/ mnia regimina fua dignitate excellit ♦ Itê omnes hæretici aut nobifcû in nolt;

HIERONYM. SAVONAROL. DE lïoTeflaméto tantû:Au£ in utrocpcôueniunt.Sedin utrolt;^ unu caput ccdô fîæ decernit.Nam Ofee primo legiïtCôgregabunturfik) luda pariter,â: ponent fibimet caput tinû.EcIoannis decimo. Fiet unum ouûeÂ unuspaftor.Necpid foliChnflorationabilitertribuendumeft.Itacçpoflf® âm afcenfionem in cœlum ab{lt;^ duce ac uicarioecclefiam reliquerit. ma nan(^ inde côfufio fediólt;^ in partes, amp;nbsp;uariarum opinionum præferti^ Circa fidem ôi bonos mores incerta determinatio fcqueretur. Nonenitn^ ripolïet quæut potiflîmaenèttenendafententia,nulla^ iuftitiam admin* ftrandi ratio aut facultas habcretur.Sed ctiamipGusChriftiuerbisrepugn^ ret.Quandoquidem lîngulariter Petro iniûxit.Pafce oues meas,0£:iterurt’' Petre rogauipro te,ut non defîciat fidcs tua, ôe tu aliquando conucrfust®^ f rma fratres tuos, Quapropter Petrum uicarium fuum oftendebat. ctiam apertius exprefllt, cum dixit tu es petrus amp;nbsp;fuper hanc petram cabo ecclefiam meam,ë^portæinferi nonpræualebunt aduerfus eani' Et tibi dabo claues regni cœlorum, à quodcunque ligaueris fuper ternquot;* ent ligatum Ó: in cœlis, ôc quodcunque folueris fuper terram, erit foluWquot;' Âin cœlis. Non autem dicendumeft banc dignitatem uni Petro amp;nbsp;noquot; eius pofteris eflè conceflam ,cuni ecclefiam pari ordineufqucinfincinl^ culiduraturam Chriftusfnftituerit. Vndcdifcipulisfuis omnium fidchuquot;' uices tenentibus aitiEcce ego uobifcum fum omnibus diebus uf^ ad côfutn mationern feculi.EtEfaias nonoinquit : Super folium Dauid amp;nbsp;fuper eius fedebitjUtconfirmetillud âtcorroboretiniudiaoâi iuflitiamodo^ ulêp in fempiternum. Sequitur ergo ut minifterium hoc perpétua fiicceflioquot; iifqî ad confummationem feculitanquam ipf» ecclefiæ perutile omnino!]quot;^ neceffarium fit confirmatum.Cum icalt;^ Petrus fuerit a Chrifto uicariuSjfquot; tiusqj ecclefiæ paftor fubrogatus, confeques cft ut omnes Petri fucceflof^, eandem habeantpoteftatem, CumcçEpifcopi Romanæ fedislocum teneant.Manifeftum eft Romanam ecclefiam omnium ecclefiarumeôéi^i*' cem atlt;j magiftram omniumlt;ÿ fidelium côgregationem Romano eflêpô®' tificittniendam. Qui ergo ab unitate Romanæ^ ecclefiæ dodrina difiénOti proculdubio per deuia oberrans 'a Chrißo recedit. Sed omnes hæreodîl’ ea difcordât.Ergo q h redo tramite déclinant, nec^ chriftiani appellarifo^' funt.Hæreticus enim ille dicitur, qui facræ paginæ ac facrofandp Rotmnf ecclefiæ dodrinam peruertens quam fequatur fedam fibi deligens in cao'’ ‘ Hinate perfeuerat. Item ut fppe didum eft, ucris uera concordant, omniquot;“} liera fefe mutuo confirmant. Sed hpreticiita inuicemdiflentiunt, utinnullquot; feré conueniant ; Quin im'o alternis fe feront iaculis, adçb ut nil in eis folid' inueniatur.Ex hoc ergo cognofeitur quo d'a ueritate funt alieni.Romanf î** ! tem eedefie dodrina in his ,qup ad fidem lt;3c ad bonos mores pertinent una eft, Cumœ innumerabiles fer'c fint catholici dodores, in nullo ab ca ant diflentiuot

AfTentiunt aut diflentire uolunt. Item ChriHi amp;nbsp;militantis cccleliae tégrtUttt non modo uflt;^ ad confummationem fecuh ftabihtum eft. Sed poft renouât tionemorbispanter durabitinfternum. VtEuangchum öi. omnesfcnptu ræ fanâorum^ monumenta teftantur.H^retici aucem ,qui amp;nbsp;ui mgenio catholicos funtacernmcperfecutijinacie contra Romanam ecclefïatn ftat rcnonpotuerunt.Sed cum fuorum prauitatedogmatum fedatorum^ per/ Hicacia fundicus corruerunt. Ex quo patet eorum falfa uolumina a deo noil fuiflèneccorum dodrinam fuifte chnftianä. Vita infuper eorum multis in feda Icelenbus idem potiflime argutt. Quorum nemo etiam ex præapuis hærefiarchis tam in uita quam in morte in honore aut ueneratione habefj authabitus eft.Sicutinnumeri contr« fideles.Quorum memoria in benedu , ftioncpermanetin ^ternum.Quorum etiam cineres ofta^'a catholicis ado rantur,natalis'^ ipforum dies lummis cum laudibus celebratur. Eorum de/ ni^libnuanis pleni manifeftifllmisqj erroribus,n5 modo côtra facram fcrû pturam/ed contra rationem naturalem ueramq? Philofophiam tendetibus reuincuntur.Quia ergo fatis contra eos'a facris eft dodoribus difputatum, i)^ fundicus fublati func,non oportet in hoc nos amplius laborare. Illorutri amp;enim dodrinx peruerfæ^ religionis aboliuo fidem ft cit eorum prauita/ tis. Quoniatn quæ deo funt certam reäitudinem fîrmitatéinquehabenC, ac diflolui non poflunt.

AT’ Mahumctani quodammodo inter ludæos â: Hæreticos medij, poftremo nobis loco conuincendi fuperfunt. Nam âc ludæorufti circuncifionem imitantur» Et omnium ferè Hæreticorum erroreS coaceruarunç.ldeo non multo laborc hf c contra ill os pugna conficietur. Si quisenim intercosuerfeturillorum^ mores acreligionem diligenter com lideret, legiferi^ Mahumetis perlegat Alcoranum, quem inuiolabili fide tenendum putant,faale uanitatem rei dcprehendet.Omnis namc^ uera ret hgioautîinaturali aut a fupernaturalilumineproficifcitur. Sedeorum fü/ perftiu’o penitus confufa a neutro horum lumine prouenit. Quiuis enim ücl mediocriter rationis Philofophiæ^ peritus tam in fpeculatiuis quam irt pradiciseam religionem facile fubuerteret Cuius autor fe literarum omni noignarum fuifte oftendit.Librum enim fuum,quem Alcoranu, idcft,prae/ ceptorum colledionem uocat, adeb infulle ac confufe tradidit, ut^ nemint ordinem ullum in eo deprehendi polTe exiftimem, quod præcipuum igno/ rantiæ eft at(ÿ fecordiæ fignum. Tot præterea in eo fabulæ tot^ contra bo/ nos mores imperata uel permilfa continentur, quæ Philolophi ludibria amp;nbsp;nefaria cenferent,uc ea irridere fatius fit quam relellere, huiufmodiergo re/ hgto ab iplo luminenaturali, cui contrariaeft^ prouenire non poteft. Nec^ X etiatn

H I E R ON Y M. S A VO N A R OL DE ctiam a fupernaturali proueniet. Quicquid em’m naturab lumini ipfi etiam fupernaturali contran’um eft,ut poftea oftendemus. Item maloinchoata funt pnndpïo, bonum per raro uel nunquâexitumforf tur.Sed hæc feda autore gloriatur Mahumetæ.Quï ficut certa traditb'ft® r'a prorfus irrationabibsjceleratus, adulter, â; populorum prædator C umc^ epileptico ut fertur,morbo læpe corrcptus collaberetur,tnterrog’' tus cur id ei contingerct,fe angeb colloquio tune frui referebat. Vt Agladio nonrationibusmftrudus, polbcitationibus primummalaq;^’'^^ Pommes rudes ac impures fibi alciuit. Quibus paulatim abos infuambf^'' iiiamfabulolamq;fedam pcllexït. Armiscjperuagantebcentiaimbelk'” multi tudinem fubegit.Cum ergo origo peflîma fuerit. Nelt;^ a deo cœp*^^’ nelt;j bono poteft fine concludi. in Alcorano item Mahumetes Euangdquot;”^ ï’nlipientius dici poteÜ, quam eadem affirmare A negare ♦ Nec eanij^uJi” probat,dodrinam fed contrariam fequi. Illud autem ndiculum errons luiexcufationem aff rtdiccns Euangebumanobis eflecumi Teftamentodeprauarum .Quod tamfacileac aperte refêlbtur,quaml^'’*' ter temeréq! prolacumeft Procertoenim conflatutnulc^TeftamcntifO^'* ces hebraicis,Græeis Latinisljlitensïuxta harûnationûidiomata aonq® monumenris alleruan, A per unïuerfum orbem exijs complura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

eodem exemplo uarqs temporibus tidebterefle transfcripta, ueiuilimiCf® j nouiïfima confirmari.Quomodo ergoi’n totexemplanbusapiiddiuff*’* mundi nationes uarijs bnguis diflîmibbüfij hommum ftudqsAingeiiijsp^ luit hæc fimul locum habere deprauatio^ imo ex huiufmodi fcnpcuraruiH conlenfu il h us fabulæ ac mendacia,quibus inepte procaciiercputrumijî®* ftamentûuitiauit,plane deprehenduncur« Veramiuper rebgioadben^be^ té^ uiuendum A ad cordis puritatem uentatisc^ contemplationem nata. Eiufmodi autem feda terrena tantum fapiens nulla uere beatiiwdifi’*, mentione habita, beftialem quandam uoluptatem uentri conlentancâpoll præfentem uitarn polbeetur. Nequïs uero eum parabolicelocutumexift' masin ahum lenlum ilbus uerba accipienda putet,alfeueratio tonusternio j nisoftendit. Inquoliberumiibi mentiriputans,nihilinfiguris'aletraditiS 'lt; jntertoedebramenta unquamdixit, Huius ergouamtas rcbgionïsperl« 1 declaratur.Nil præterea diuinum aut mirabile in hac leda, propter quod a deo exiftimanda fit,3pparet. Nullis enim quemadmodum chnlbanarehi gio,fulcitur miracubs.Qiiod ipfe Mahumetes attedatur. Qui ait Chriflo miraculorumuirtutem, quibuspotilTime mundumconuerteret,bbiuero : gladq poteftaiem effe concelTam. nbsp;nbsp;Et ad hoc miflum ut per uim ad âdem

Jcceptabile deo facnficium. Quod autem maximum inter eos habetur eft ubi pronuntiatur.Non eft deus,nifi’ deus,amp; Mahumetes nuntius eius.Et fæ pcrepetit Alcoranus. Deus eft magnus ôi potens, amp;nbsp;notiflitna quædam de deomultis poftea deturpata fabulis. Quas necpuen noftri dignarentur.

Nemoinfuper inter eos magnarum diuinarum^rerumautoruelPro» phetaaliquando uifus eft.Sed fatuos ftultosc^ quofdam perfurorem acinfa num feipios fenentes,ac debacchantes tanquam fandos ueneratur. Apud quosnullatn omm'no diuinorum peritia eft. Quam ftulteetiam Mahume/ tes in Alcorano fibimet contradicat,uel ex eo app3rct,ubi fe nefcire fatetur utrumipfe fui in uia fmtfalutis necne.Neminemq? inter mortales haben', qui Alcoranum intelli’gat. Nbnne is autor de fua de^ ali'orum falute incen tusac mandata perplexa infcrutabiliaqueproponenspoti'us lapidibusob# ruendus imitandus fuit; Cum itaquc nullis ratiombus, nullis miracu» ^‘Mullaqueuitæ fandimonia huiufmodi dogma fundatum fit : Sequitur ut omniexpartej]tfyg,iiandum. Quod fidifputandi cum eis daretur locus, facilh'mc uanitatis hums error detegeretur : Sed infcitiæ ac prauitatis fute confcius Mahumetes callide mandauit non nifi gladio reh'gionem fuam tu» cndameffe.Vtquodratione amp;nbsp;honeftatedefendi non poterat,ferinoimpe» tu decerneretur. Sed forte obijciat aliquis. Cur fide Chrifti lam in toto orbeterrarnmpropagatapaffus eft deus opere Mahumeti’s innumerospo pulos ab imperio ipfius Chrifti fubduci à ad alias leges compelli; nec ultn’» cem manum tanto tempore in eos cxtenditf Sed potius lilorum imperium in hunc ufque diem augeri permificSi ergo Chriftus eft deus, illique Mahu metes aduerlus curfe a Mahumetc fuperari paflus eft; Vera igiturfinqui/ untSaraceniJfides noftra eft,ueftra autem falfa. Hoc enim potiflimum argu mento aduerfus Chriftianos fe defendunt.Quo etiam multi 'e noftris ita obgt; üoluuntur,ütquid refpondeant prorfus ignorent. At nos primo refpon» demus ex hocl'uperiora argumenta noftra, quibus Chriftum deum ôi reli» gionem Chriftianam ueram efle probauimus, non infirmari, Nam fi uita hnftiore3,qaam docuitChriftus,inueniri non poteft: Atque fi nemo alius afeculototmirabilium diuinorum patrator operum comparuit,quis du bitethunccœlitus deum ôi hominem pro falute humani generis aduenifle, quem talia ac tanta oracula,figna,gefta, fucceffus«^ teftanturf Quod fiqua in tern's religio uera eft.Nulla pr æter Chriftianâ alia dan' poteft. Qiiæ pro» feâo Mahumetis legi penitus ceflîflet. Si meliora præcepta ab eo introdu» da, autmaiora opera fuiflènt exhibita. Cum autem in eins lege uniuerfoc^ populo nil magnifîcum,nil præclarum, nil fingulare æditû fit. Sed enormia ôi lubfannanda multa confpiciantur, nunquid præferendus eft Chrifto':' eo quodmultos a catholica fide feduxerit,plures debellauerit,lt;Si in malomua»

iuen’cCur non pari arguméto bumanigeneris fubuerfor diabolus tnelior dicipoteH: qui plures multo qua Mahumetes a ueritate detorqu*’*^* Curluftis fandis^ uiris inupij öi bonorum corruptores qui pÏurcs fli ad fe trahunt,non præponuntur •; O admirabile argumentum tem Chnfto præponi, quia rudes de eneruatos populos ïpfius fraudibu5lt;^ polh'cicationibus,minisinfuper amp;nbsp;gladïo kfide Chrifti fanâiflima dos ad uoluptatem perdicos^ mores induxen't. Sanè opère precium malicia gloriari.Haudtalia noftra funtargumenta. Non his religio nititur fundamentis.Quid uero mirum eft lî pauciorcs Chnïlum îequanttif lubentê beneßcere,^; mala pan, de propter inuifibila omnibus mundi bh” ditijs abflmere. Dura^ omnia acerbaq porius cbgere quam modeftw*”' Continenriam,iuninam.Pietatemfidem^macularec’Quod fullorutfli’îb’ da eflêtratiOjOmnïs Philofophia confundi poflet. Dum bonum rum falfum,aclucemdeni'lt;^ ipfam tenebras exiftimare appellate^ PaunenimPhilofophorum ueritatemuerumcÿbonumfequuntur. IM raninter eos ui'ri integri extiterunt. Si ergo uitam ex numéro comtnen^^' mus certe bonum quod k per paucis obferuari côfueuit,malum po£ius,ii’‘'* torum autem errorem bonum efledïcemus. Quod cum abfurdum fit/®'’' fiat ab ipfo Mahumete non ïdeo Chnftum eiïe fuperatum, quod diuin’quot;’' fi.tia permittente multos lafciuientilicentiaarmislÿfubegi’t. Quema“^'”®' dum enam diabolo ac prauis homimbus alTdue incautos de inertes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;]

cesqp de innocentes circunuem're die opprimere permiflum efl. Nam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î

flus cum adhuceius nomen ignotumeflêt de nouitatcignominiofc inaudita omnibus fiigiendus die nihilipendendus uideretur, contra un’“®’’ fum mundû præualuit:Quid modo fi uellet poft eius ubiq^ gloriam feM’' tam receptamlt;^effîccrcpoflit: Nonne facilius nunc quam ab initioCb*^’^ ni nominis palma confurgeret^Sed hæc omnia ipfo feiente ac permitt®”^®’ quemadmodum etiam ab ipfo prænuntiata funt,in ultionem IceleriiW^“^' nerunt.Scn’ptum eft enim. Multi funt uocan,paud uero cicâi. Ecclcfia^”® fæpenumero auâa die diminuta eft. Liberum enim ad uirtutes de ad iiioa no bis deus dédit arbitrium. Nec ab ipfo deo in alterutram partem cogunWt homines.Neqp enim ftante natura cogi poffunt. Alioquin ne^ merito, demerito locus effet.Silibertas cefl^ret.Deus autem prp mijs tantum homi nés ar trabens de pœnis a malo deterrens, non femel conceflë naturæuioU' tor,fed conferuator exiftit. Delinquétibus itaqj uarias pœnas comminatuJ primam ftatuit,niri cito refipifccret,mentis excæcationcm. Vndein perfo* na Chrifti d^ iuftorum omnium contra impios loquitur DauidzObfcurent oculi eorum ne uideant, die dorfum eorum femper incurua. Et ad Efaia*” do minus ; Vade cxcæca çor populi huius lt;5e aures eius aggraua, de oculos eins

ci’us dauere, ne quando uideat oculis fuis â: aunbus fuis audiat amp;nbsp;corde fuô intelljgat,amp;conuertatur,ó:fanem eum.SicàincredulisIudæis, qui credé* fepnmidebuerantcordis obftinationiEuangelio fæpius à euerfio Hieru/ faletn eorumlt;^ captiuitas ufque in finetn mundi duratura prænuntiata efl.

Item multos'a fidecatholi ca defedurospaucosljfaluâdoslegimus, Vbi inipfo Euangelïo de nouiflimis diebus loquitur dominus. Quia emm abutl/ dabitimquitas,refngefcet(inquit}charitas multorum. Et alibi.Cum uene/ ritfilius hominis,putas inuemetfidcm in terraÆt Apoflolus eius Paulus ad Timotheum fcnbit.Spiritus manifefledicit,quiam nouilTimis temporibus difcedent quidam a fide: Attendentes fpiritibus erroris à dodrinis dæmo/ nioruminhypocrifiloquentium mendacium, Denique fi Euangelicam do/ ârinam reuoluamus hæc omnia a Chrifto prænuntiata âs: ipfo permittente fubfequutaeiïe comperiemus. Male uiuentes cnim fuo priuat lumine ac iti cæcitaterelinquit.Qpemadmodumergo ludæos propter ipforumfuperbt ampertinaciam^ ita à Mahumetanos alios^afide contumaces propter fcelera puniuit. Nulla enim pœna grauior infligipoteft quam ueri luminis reâæ^ uitæ priuatio.Propter quam certa damnationis æternæ uia præci/ pitiumducit. Nam prout fuperius declarauimus extra fidem Chrifti nulla reäitudo nullaqg (alus fed error ac perditio efl. At forte dices. Cur pro patribusfilij pœnasluunt; Si enim prifciludæi ac Mahumetanipeccaue/ runt,curin filiosamp;nepotes eorume^ pofleros huiufmod^’ pœnadeuoluta efl;Refpondemus itaque eam efle chriflianp fidei ubilt;$ terrarum mamfeflà tionem ôc miraculorum famam,ut nemo fe exeufare pofl’it,quin ei ueritatis inquirendp cognofeendf facultas oblata fit.Quam fi neglcxerit,ipfi impu tetur,necÿenim in parentum reatum ueniret ultio, nifi idem crimen fequez retur.Autfi iuxta rationem naturalem uitam fakcm componeret. Ab ipfo deo,qui in ncceflàrijs nemini deefl, fed femper efl præflo,proculdubiô illu / ftraretur. Id quod iam fatis fupra oflendimus nbsp;nbsp;Quanquam occulta infu/

per deiiudiciaplurima funt.C^æ ab hominibusinuefligarinon poflunt. Propterea ait Apoflolus : Côclufit deus omnia in incredulitate ut omnium mifereatur. Mox^ infcrutabilem profundifiîmâ diuinæ maieflatis abyf» fum expauefeens exclamat.O altitudo diuitiarum,fapientiæ de feientip dei; quamincomprehenfibiliafuntiudicia eius,ôc inuefligabiles uiæ eius. Quis enim cognouit fenfum domini,aut quis cô filiarius eius fuit Aut quis prior dédit illi â: retribueretur eiquoniam ex ipfo à per ipfum ôi in ipfo funt oz mnia,ipfi honor amp;nbsp;gloria in fecula feculorum,amen.

Illud tarnen feiendum efl quod ficutdominus nofler lefusChriflus futu/ ra hæc mala prænûtiauit:Itaecclefiam quolt;^ fuam in flabili petra fundatam nunquam deflituram atteflatus efldicenszEcce ego uobifeum fum omnibus

hiincufc^ diem omnia euenerunt : Inter quæ mukorum afide cermturlt;^f^^' dio:ka credimus ccclefiam in æternum permanfuram.Tam folida bet fundamenta: Vt putare nefas fit ea pofle fubuerti, Quin imb ubioltnX ira deiinpefllmos chriftianos cæterbflt;jinfidèles compléta fuerit ecdcfwil lum fuam renouaturum atc^ uniuerfum terrarum'orbem ad fe conuerfurutfl efle confidimuSjUt fiat unum ouile Ôé unus paftor .Quod non proculabhin^ omnino fore fpcramus. At(j ita per uarias temporum uices nuc profper^» nunc aduerfe nauigans Petrinauicula perfeuerabit. Donee ueniat diesdoi mini magnus.In quo manifefta erunt abfeondita tenebrarum,iuftiflitnaqö® deiiudicia turn demum cognofcentur.Nuc autem quo ad peruerfitatéM^' humetis pertinet fatis didum eft;Poftquam ne^ diuinis ne(^ humanisrao® nibus fe tueri poteft.Sed fola ui atlt;^ irrationabili impetu fertur.

lum uiolentum poflit efle perpetuum quanto magis auda eft, tanto tnaior^ corruetlapfu, Cuius fanb ruina fedudis ab eo populus comperta ueuWt® fiecinfalutem.

SVperioribusitat^fedis deerroribus coniutatis. Cum omnisrd'g’'’ uel a natural! uePafupernaturali lumine,uel ab utroque profif’l^^* tur.’Siquæaliæuelreligiones uel fuperftitionesinuente fuerinta^ä'^' las quasenumerauimus,redigentur, Keligiones enim folo luminenaW’^* contente,aut ueris principles humanæ rationis proueniunt,ót bæc fophorum traditio, quam ad falutem nonfufticereprobauimuseft. falfis principijs originem habent. Et hæ duplici conftant differentia, QP'® uelb falfis tantummodo rerum naturalium principles pendent. Cuiuta°^* eftAftrologorum fuperftitio quandam oftentantium diuinandiperiO^ß’» quam pariter reprobauimus. Vel 'a falfis habentur principijs dæmonuwaï te inuentis, Velutieft idololatria fuperius à nobis damnata. Si autem'alutw» ne iupernaturali religio fit acccpta.Nulla alia,quælumen naturaletrâfceni dac,præter ueteris de noui Teftamenti legem inuenitur» Aut ergo foluinu® tusTeftamentumprobatur.Idqüeludæifaciuntdeumuerumfecolereaffir mantes, Aut nouum peruertitur amp;nbsp;deprauatur, quod ab hæreticis,autu» trunque confunditur,quod ab ipfis fit Mahumetanis. Qui autem utrunque Teftamentumcumnaturali luminefideliter tenent, chriftianifunt natural lem fcientiam lupernaturalem^ ampledentes ,acpræ omnibus rede fenw entes.Cum icaq^ omnes mundi religiones fedpe^hadenus inuentæ,uel wue niendp fint,quas recenfuimus ,uel inter eas annumerandæ : Null aq; alia ra» tionibus ac miraculis chriftianx religioni cöferri poflit, quæ tanto cæteras omnes

V É R i Ti P i D. Liber irït ôiTincsèxcedit,quantoeftcœlutn terra fublitT)i'us,quantumûeIux'âtêricbns differt.Manifeftum eftfolam chriftianam reÏigïonem ueram iplamqüe unti cum falutis portum tutiflitnum eflê* nbsp;nbsp;At fiquis arbitretur rehgionem ad#

hucmehoremforibfuperuenturatn, futurûmqué alïquando exiftùrïetuceà fuperuem’ente chrïftianx fidei derogetur»Nequid relinquatür iritadüm ot mnem cauillacionem aufcremus.Phtno italt;^ dicimus curn in prp fenti nulla melior religio quam chnftiana inueniatur, huic eflê penitus inhærendum« Vtquantum conceditur deo rede feruiamus ♦ Sm autem meiiorem deus tri/ fpirauentjtunc illam fequi oportebit.Sed hoc nondum apparutc, Idque elle euenturum omni ratïone conïedurac^ caret. Si enim utlupenus efficaciter probatum eft nullus melior humanæ uitæ ftnis,nec certtus medium auc per fedior mta his^qup chriftiana religio ponit^inueniri autexcogitari polîunt: Quidampliuslicet opUre:* Cumetiam illius exterior cultus ftcadmiraz bilis^âiad inducêdum hominés ad fuum finem optimum Tot inluper ratio' nibus,oraculis, fignis,at(j miraculis fundata ftabilit^ue fit,ucnil maius iri luundofieripoffit, Sed efto meltorem in pofterum dari pofte religionem* Non tarnen chriftianam profeflîonem ea damnare aut abolere poffec.Cum cnim chnftiana fides^utinfecundo huius operis libro oftendimus; lupernà turalipræapQeiurr),ngduc3tur.Non potefteflTeriifi'adeo.Exquototbona lotgue mirabilia mundo affluxerunt, Qux folus iple deus non älius ßce: é ualuit.Hispariternaturalerationis lumen ab iplo deo inftitutumconlenta» neum accedit. Ei ergo noua religio melior ac perfedior quam chriftianaji# uenaturali,fiuefupernaturalilumineinduceretur. Non poftet illieftecoiv traria. Qua; enim ratione naturalinobis infita funt,ueriftima efle oportet^ ita ut aliter cogitare nequeamus. Quæ uero fide tenemus, tarn euidenccm confirmationem oftendunt, ut uel minimum dubitarefitnefas. Quia ergo üerum ueroconfonat, certum eft quod a quocunc^lumine talisreligio pro» federetchriftianæ religionirepugnare non poftet.Quoniam ambpeftent a deo,a quo utrunque lumen procedit,quæ libinunquamcôtradia t,necmo do liera modo contraria docet. Autori enim ueritatis fallitatem autfallacü amimputarcimpiumblafphemumqueeft. nbsp;nbsp;Contrarius item rationibus

itaimplicaturintelledus,utin ueri rationem procederenequeat.Sed fi con trarix cognitiones nobis a deo immitterentur, ex hoc intelledus nofter in cognofcenda ueritate impedireiur.Quod ab ipfo deo efte non poteft. Si er/ go religio noftra alumine fupernaturali procedensomnietiam approbate quæ a naturali slumine rationis proueniunt : Necefte eft quam/ libetreligionem ueram,ft qua uetura eflet, quicquid

T autem brcui epîlogo quæ fuperion'bus h'bris di'da funtpef^^'*^ gentes colledp oculis rationes facilius offerantur, DicimusCbr*' ' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftianos ad ercdendaobferuandâqueChriftiôteius ecclefiæo’y^^

ri'aac prxcepta non leuiter,fed fapi'entiffime moueri. Pn’mum fiquidemf’' PI en CJ s efl orhis hums magnitudine,ordine, pulchntudi’ne perennitateqi’^ diligenter confïderatis deum tanto open præeffe, hoceft, pn’mum moto' rem,feu pnmam caulam,feupnmumens omnium nobiliffimumconfito*'“' Nihi'l enixT) mouet feipfum.Etin mouentibus leu producétibus nonefi cellus infimtus, Cum uero fpintus corpore nobiliorfit, êc adus potenO^' Neceffeqj fit adum fimpliciter effe potentia ipfa pn'orem, Quis deutnno'^ effe corpus nec corpons formam, nequeex partibus compofitum,m1îq^ penitusdefipiat,negarepoteft'T^quod 11 deusaduseßpunis,quisdubitol*' ! pfumeffe perfedum amp;nbsp;fummum bonum infmitæcy potentiæ, quæon’’’'' ( bus operatur. Immiitabilem quoqueamp;æternumatqueunum^ tsfifi'omm^ prorfus Phïlofophiæ fit expers. Et cum uideamusin rebus nobihoribus,quot;*' ïn ïpfi’s am’matïs, quod quanto magis à materia earum formæ eleuantuf» tanto magi's cognitionis participes funt.Nemmi ambigendum eßjCUin^^^ üshtadus purus,qum etiamfitintelligensdmbïpfeintelledusacfapio'^^** infinita.Cum autem nullus line uoîuntate fitintelledus,nullaquenoiil'^^* j ra u31untas,manifeßepatetdeouoluntatemineffe,d:quxagit,nonncc^^’ tatenaturæ lcd propria agerelibertate. Quapropter cum omnibus•

dentïatn.Cum homo fj'c omnium creaturarum corporearum nobilifl''”*^^’ amp;nbsp;propter ipfum fada fint omnia naturalia. Deiitaqueeft hommeifl^’^^’ nem (uum diïigere. Homo autem prout eß rationalis non poteftadaliu’” finem præterquamad di'umorum contemplationem ordinan' cum intelledus ht uentas amp;(. uoluntatis obiedumfit bonum uniuerfalc, Quod'” rebus creatis inueniri non poteft. At quoniâ præfens uita calamitatibuspl^ na exiflît,nonralt;ÿ cognitio,dû hac mole carnis tegimur,perexiguarefulut beati'tudïné in ea ponerc ualde irratiónabile eß.Ideo alia uitam cócedefcne ceflîtas cogit. Ammamqinoftrâeflei'mmortaléatcjipfius corporisfornw-Alioqnnôappareretquomodoà per qd homo effet homo. ProindcfcqW turïpfam aliquo modo lubfiflenté àfeparabilêeflè.Quiemita fentiuntu« uericatistenentes oinnes laquées mcdofqvie,quibusi] qui abhacfententia difcrepantimplicantur/acillimeeuadunt Si igiturrerum naturali'utnordi» nemlublt;

nem fubttlitffr mucnigemus qui J dodrinç chnïlûnx tah'a aflerenri irratio/ nabile impingi poteft; Nonne hæcommaradoni confonabl^pientiflîmis tins infolubi’ibiis argumentis approbata'funt* Proponamus etiain nobi's defcripttim fuperius triumphum incomparabilia Chrifti opera confideran tes.Nil^ in dodrina chriftiana \rationealienû inueniemus. Quis enitn ne/ garepoceftaliquamin mûdoueram eflèreligionem; cumomnes homines ad colcndum dcum ftimulante natura inclinentur.Cultus^ ipfe diuinus me dium perueniendi ad beatitudinem exiftac. Nihil liquidem ab ipfo deo ad aliquem finem fine cxhibitione medij ad illum tcndentis ordinatur. Alioi qm’nadhuiulmodilînem id fruftra inftitueretur. Quod deo minime connue/ nit.Qiiid uero aliud qua bene uiucre uerus dei cultus expofciK'Deum enim colerceftipfum uenerari, ôi ut deum agnofcere« Is autem melius uenerari non poteft,quam in fui effedus perfedione. Qui in bona hominis uita con» fifliuCum autem nulla melior uita quam chriftiana inueniri autexcogitari queat, patetipfius cultum efte optimum, cuius fine ac medio ad ipfum fine perueniendinullus rationabilior ôi. perfedior finis aut certius medium dari potcft.Certum eft ergo religionem chriftianam ueram dr'a deo cflê. Qua adueram beatitudinem redo tramice homines perducuntur.Nifi enim h^ c ad beatitudinem perducat, quænam aliaidpræftarc poterit^ Non ergo le# inter fed fapientiffime profelfio uitaque chriftiana fufcipitur ôt oblêruatur. Quod fi tibi prima fronte abfonum uideatur credere crucifixum deum dei filium Óthotninem efle, cogita quælo tantam uitæ reditudinem tarn itnmenfoerrore genera n non polTe.Experiennafiquidem docetuitam chri ftianam,quæ purgatiftima eft,^ fide crucifixi prouenire, nutriri, augeri ad perfici, Animaduerte item facras uetcris nouiqueTeftamenti fcripturas, in quibus tota confiftit fides, non niÜdeo eflepofle,ex quibus tot ante an» nosfuturaprænuntiata funt tbtquc fandiflimeuitæChriftianæ fruduse» iuanarunt,ac innumeri fapientes ad ueritatis huius lumen conuerfi funt.

Præterea fi fides Chriftt falfa eflêt,id profedo uiris præfertim purgatifli# misinoratione diuinorhmque contcmplatione'adeofuper omnia uerita# tis lumen cbfecrantibus tandem aperiretur. Scd cum rcipfa compertum fit huiufcemodi uiros magis ac magisin hac profeffione confirmari. Ne/ quaquâ poteft cum falfitate diuinilTimus effedus conuenire, ncque fubinde Chnftifides falfa efle.Quod etiam ab exteriori cultu probatur. Cui quanto deuotcmagisât humilius homines lubijaunAtanto fandiores euadüt- Co tra uero qui eum conténunt ud irreueréter obeûc,deteriores efficiunt.Prg terea fi uana hf c fides effet, quo padoïmmobilis anirni trâquillitasamp; intrei pida libertasfolidûq gaudiû chnftianis infitû eflec' Vt innumeri utriul«^ fe# xiis futnInas tribulatiöes prefluraslj perferêtes in prgcipuis delicijs coftjruri uideantnr

uidcantur; Nempe fi eiufmodi errore ducerentur,ncc bonx uitæ illis mctutn,nec fupra humanas uires conftans in aduerfis Iptitia pro Chrift mi’nc rcdundaret. Qum imb hanc animi fyncen'catem lucunditatem«^’“^ refulgere in ipfo corpore cernimus,ut apud omnes quadam frontis , te totius^ ons maieftate uenerabiles fiant,ex eoriimque confpeâu tanquâ radijs diuinitus afflati J n melius uitam commutée. Quæ cum die in ecclefia dei cofpiciantur.Quis fidem tarn fandam,tam admirabilf'”' tarn effcacem nifiomnino mente captus irridere,im'o non approbaf^^^^ admira ri queateSi ueroChriftumdefupcris infer isc^ triumphantemco”’, derauerimus,nullus dubitatiöi fupererit locus,quin ipfe ucrus fit dcusQS* reludantem uniuerfum orbe. Dijs fcilicet omniia nationum ,necnontn’P^' ratoribus,tyrannis,philofophis, hæreticis efiêris^ gentibus côtra gnantibus non ui,nec armis, nec terrenarum rcrum pollicitationibus,’’^“ facundo acrefonanti eloquio,fed fobrio caftóc^paucorü paupcrû lium fermone exemplbc^ lubegit fu isqj legibus immutauit. Et quxcunij^® gitauerat, quæ uel impoflibilia omnino uidebantur, efFecit. Mirabili qf“’? fapientiafuafacillimeincredibiliqp celeritate totum iacétemin tenebrist^^ rarum orbem penitus illuftrauit ab erroribufc^ purgauit. Immenfa bonitate fua ita ad fui amorem hominum corda illexit, ut innumerabilf^o' mnium gentium populiutriuf^fexuSjóicuiufcunq^ conditionis profeß“^* n'ifcçhomines etiam fapientiflimi mundana omnia pro eius amoreatqpto” feffione floccipenden’nt. Ludibria infuper,minas, uerbera, tormenta^!^^® macßfupplicia gratâteradierint. Quis rogo hominum autdeorumen’^'”*’ di potentiæ, fapientip acbonitatis unquam apparuitv Si ergo hic deus”®*’ eß,quis inquam alius eflê poteft;Nûquidfcelcftiffimus fuperbiHitnus b*’ mo,qualem fideus uere non efletChrillum dicere operteret, talia potuiflecrNbnnc fi abfque miraculis ea feciflet, hoc ipfum abfque nuifle miraculo miraculorum effet maximum. Quid uero a ration^’^'®’ num Chriftusedocuit f Siincomprehenfibilis Trinitatis archanum uit,cius ueftigium amp;nbsp;imaginem in creaturis cernimus.Nec ideo contra p™ lofophiam aliquid aftruimus.Simundi creationem perhibuit, contraratio* ncm non militât, cum omnia a prima efficiente caufa fada eflê congru^*’’ fit.Si animarum fandificationem confîderes. Ratiopariter didat, uthowo ad fupernaturalem beatitudinem,ad quam ordinatur,per fupernaturaklt;^o num ipfum fandificans transferatur. Quo autem ad beatitudinem àgloti* am animarum, côfentaneum eft, ut ad id ad quod ordinatp funt perucniant» Sirefurredionem corporum attendas,nonfruftra expetitur, quia anima/c* parata ut forma propnam materiam,fuum appétit corpus,cum quoptout bene uel male egeritæquum eftutcommuncm retributionemrecipiat« ƒ tOÔUS

totius mundi glon’fîcatio expeâatur. Quid inde inconueniens dicimusf Quanquam enunbeati poft refurreâionis glon’atn corporumminilleno, necpropter corpus,nec propter incelledum indigebunt, eo quod meorrui pt'DÜetunc corpus induennt, nee per fenfum cogni’tionem accipient, cutn omnesdei eflèntiam uifun fÏnt,tamen quia corporcus oculus ad eflentiæ di uinæ uiïionem non perueniet^conuenientiflîmum erit etiatn corpora coclcgt; ftiaôe elementa glorifîcari,ut!pfî oculo gloi ificato congruum À deledabi leobieâutn præbeatur. Sideutn hominem fadum aflèrimus, quid decent!* iismagisue pium ab optimo parcte ôt opificc omniû concedi potuit quam utiedentes in tenebris ôt in umbra mortis perfemçt deus ipfeilluminaret, öcdefineperfedaej uita eoscertiores faciensproillorum peccatis panter fatisfaceret; Quibus diluendis nemo alius fufticere poterat. Idcirco qui ad delendapeccata uenerat,etiä fine peccati labe de uirginc nafeidebuit,lt;3(: in ci ucemori^utexemplu nobis exhiberet pro iuftitia nullum genus morns elfefugiendum.Ipfum deniej refurgere nbsp;in cœlum ad patris dexterâ afeen

dere dignumfbit. Vt omnibus refurredionis æternæqûeuitæfpes certior præbcref ,Et qui pro omnibus fadus reus indicium ultro fubijt, par eft ut o» mnium iudex fupremus exiftat. Quid infuper circa moralia auciudicialia chriftiana religione irrationale traditur;'Cum nulla uita melior nullumque P^rfêdius regimen quam chriftianæinftitutionis inueniatur.Quicquid em bonifuper liisaphilofophis dodiflimis^ uiris tradatum eft,ilia iulcipit,ni* hilcpuenreijciens perfediora multa abundantius cumulauic.Incerimonia* libus quoep nil impoflibile nil contra rationem admittitur. Sed magnä inde fanftitatem diuinorumq^ delcdationem homo acquirit. Quid fimile qujjfo alipreligiones afF^rut: An Philofophi in eius comparationê uenire poflunK* Qui nec de fine humanæ uitæ, nee deipfo medio quicquam certidiffiniem tcs,erroresplurimos difleminarunt, Àftrorum uero cultoribus fabulis ac uanis luperftitionibus occupatis nulli pcrniciofius ftultiiifcp delirant. Idoloz hîræ nihil ueri aut honefti habent.Contra ludæos figna,promifta ôi oracu la Prophetarû,facerdotia,facrificia omniac^ illius gentis monumenta,euenz tus deni(^ipfi, ac mille iam ót quadringentorû quinquaginta pluriumc^ an* norumcaptiuitas extirpatibep ac diflipatiouaftatibc^ reclamât.Hæreticos Euangelium intereos diflenlio, ac demum profligatio facts coarguitlt;3^ iamfunditus extinxit .Contra Mahumetanos omnis Philofophia,omnis i a dainftitutioinuehitur.ln quibus nil lolidu autfidedignu reperitur. Ac do drinatn chriftiana tot ftabilitâ uitx fandiflimp fundamentis totep bonorû । n mundum operû eftedricem,que tanto tempore contrat^tot acerrimos im* pugnatores fua fanditate prpualuit,nulla obiedio natural! uel fupernaturaz Illumineeruta infringereuel dânare poteft. Quis ergo rede fentiês fidé hâc Chrifti faluberrimam non imitandam ampledédam omnino proponat:

DeHflite igitur fcjoli ac temcrarij,qui non aliter quam côtra fïdctn phemando fapientcs uideripoflè putatis. Definite tandem contra eatng^f' rire, ôc in perniciem ueftram prophams facra latratibus temerare.Selt;^ en® tanta temporum rerumcj connexione faens ua ticmijs,manifelHs lîgn'See’' to fucceflujfalubernma dodnna,in comparabïlï uitæ fandimonia, nflîmorum uirorum approbationibus àexemplis,mi’raculorurn^, tia accelebntate,poftremæ^innumer3bilium martyrum fanguineabc’^on dio in fuccedentia ufcp tempora fun Jata,extruda roborata^ ht. Conceciit’ hancunamueriflimameflê, Aliam hincceleriter uitatrlineiillodubio^' pedantes. In qua trcmêdï iudïcisfententiaîubeunda eft.Qui ouesquidei^i id eft,bonos a dextns,hœdos autem fci'l’cet malos a limftris flatuet. ibuntm fuppliciumæternum.Illi uero uero in uiram æternam. Vbnn Tr*’’* täte unum deumineffâbilemimmenfumc^ utdebût. Eoej; perpetuo peifruentur, pergratïamïnuidiflîmi tnumphantisiÿ rsi demptoris noÜn domim lefu Chrifti. Cui eft ho nor,uirtus,poteftas imperium per in finita fccula feculorum.

H E D I T A T I O IN P S A L M V M, MISERE/ re tneijQuinquagefimum, Hieronymi Sauonarol« de Ferraria^quam in ultimis diebus uitæfuæædidit*

1 NFELixcgo, omnjaauxi!iodcftttutU9,quIcoElGterram^ offendt.Qiio ibor'Quo mcucrtam; Ad quem confugiamf ^3! Quis mcimiferebiturç'Ad cœlumoculosicuarenôaudeo, 7 |ij quia ei graaiccr peccaai. In terra refugiü non inuenio, quta

! eifcandalum fui.Quid igiturfadamfOerperaboC’abfit.Mi/ eft Deus,pins eft Saluator meus.Solus igi'tur Deas refugium meam, ipfe non defpiciet opus fuum,non repel/

^t'ttiaginetn fuam.Ad tc igitur ptjftimcDeus,triftis,ac mœrens uemo^quonî tu fobs fpes mea,tu folus refugium mcum.Quid autem dicam tibi,cum o/ , osleuarcnonaudeam CVerbadoloris effundam, mifericordiam tuam im/ piorabo,amp;^

DEus,qoi Jucem habitas inacceflibilcm,Deus abfconditus, qui oculis corporels uiderinon poteft.necintclledu creatocomprehendi, nec Idgua hominum fcu angeloru explicari. Deus mcus,te incoprelKn/ - nbsp;nbsp;nbsp;_ fibilêquzro:te ineffabilê inuoco, quid^des,qui ubicg es.Scioem tc

lummacfle rem,ft tarne cs res, amp;nbsp;non pctius omniG rerä caufa,(i tarne es caufa, f^oenim iniienio nomen,quomodo tuam in cffabilêmaieftatê nominate que an. Deus,inquam,qui cs,quicquid in tc eft. T u es enim ipfa fapicntia tu3,bo/ nitas tua.potentiarua,St:fumma félicitas tua. Cum itacp fis mifcricors,quides, niii ipfa mifericordia;' Quid autem fum ego.nifi ipfa miferia C Eccc ergo ô De/ ttsmifen'cordia.Eoce miferia coram tc cft.Qtid facies mifericordiac^certe opus tuum. Nunquid poteris recedere a' natura tuac'Et quod opus tuumc Miferiam tollere, homines miferos fubleuare. Ergo mifereremei Deus. Deus, inquam, mifericordia,tolle miferiam mcam, tolle peccata mea,etenim funt fumma mife ria mca. Subleua mc miferum, oftede in me opus tuum, exerce in me uirtutem tuam, Alwifijs abylTum inuocat. AbyfTus miferiae,inuocatabyfrum mifcricor/ dix. Abyflus peccatorum inuocat,abyirum gratiarum.Maior eft abyffus mife/ ricordix,quam abyflus miferis.Abforbeatergo abyffus abylTum, Abforbeat abyffus mifcricordiar abyffum miferiac.

Miferere mei Deus fecundum magnam mifericordiam tuam. Non fecun/ dum mifericordiam hominum quaeparua eft, fed fecundum taam,qax magna cft,qua:immenfa eftjqupincomprchenfibilis cft,qucomnia peccata in immen Ium cxcedit. Secundum illam magnam mifericordiam tuam, qua fi'c dilexifti mundum,ut filium tuum unigenitum dares. Qux maior mifèricordia efie po/ teftî'Quçmaior charitascQuis dcfperarc poteftfQuis non confiderc:' Deus fa dusefthomOjSC prohominibuscrucifixuseft. Miferere ergo Deus fecGdum hancmagnam mifericordiam tuam, qua filium tuam pro nobis tradidifti,qua peripfum peccata mudi abftulifti,qua per crucem cius omnes homines illumi naßi,qua ea quxin coelis, amp;nbsp;qux in terris funt, per ipfum inftaurafti, Laua mc domine in fanguine eius, illumina me in humilitate eius, inftanra mein refur/ Y redionc

redione eius. MiTercre mei deus,non fècundü paruam mifcricordiatn parua cnim mifericordfa tua eft, cum homines corporalibus mifertjs magna aurê qnâdo peccata dimittis, amp;nbsp;homines pcrgratiâ tuâ fupcralcitfû* terrgfuftollisJta Dne mifercre mei fecundû hanc magnâmifcricordiâtuaW'i mead teconuertas,utpcccaramea delcasjutpergratiam tuam meiuftific^®'

Et fecundû multitudinem miferationum tuarû deleiniquitatemo^^^'’^' Mifericordia tua Domine eft abundantia pietatis tuât, qua mifêios cis.Miferationcs autê tuæ funt opera fiC proceftus mifericordiat tux. Vcnit ria Magdalena ad pedes tuos,bone lefujlachrymis cos lauitjcapillis abftcrff’^ dulfifti ci,amp; in pace earn rcmififtijhxc una mileratio tua dne. Petrus ncgauifö^^ cum iuramêto detcftatus eft te,rcfpcxifti cum, amare fleuit,indulfifti ciP'^'” cipc Apoftolorûcum confirmafti.hatc iterum miieratio tua dne.Latroin unico ucrbo (âluatus eft. Paulus in perfccutionis fcruore uocatus.ftatim tu fando repletus eft, Hx funt milcrationes tuxdncDeficeretomnc tépus”*^' mnes miferationes tuas numerare ucllê.Quotcnim ^ufti,totmi^cratiôcs,^“'^ lus gloriari poteft in fcmetipfosucniantomnes iuftifiue in terra fiue in codoA înterrogemus cos coram te, an in fua uirtutc falui fadi fint. Certe omncsu'’® corde,uno ore refpondcbunt»

Non nobis domine non nobis,fed nomini tuo da glorä.Supcr mifericorquot;'’ tua Sgt;C ucritatctuâ.Ncccnim gladio fao poflederunt terra, amp;nbsp;brachium cçfiquot;’' non faluauiteos,ièd dextera tua amp;nbsp;brachiû tuum QCilluminatio oultus niam placuifti in cis,id eft,non ex meritis corum, non ex operibus faluati ft*”'’ ne quis gloriari pofftt,fed quiaita placitS eft coram te,qaod ÖC exprefliu^^^L Prophetadixit,cum ait.Saluum mefccit, quoniam uoluitmc, Cum itatÿ idem Deus,apud quem non eft trâfmutatio, ncc uiciftitudinis obumbrao®’ nos creaturz tuz iîcut amp;nbsp;patres noftri,qui ex concupifeentia nati funt,pef^’'‘’ tes ficut nosjunufcß fit mediator dei ÔC hominu, Chriftus Icfus quim»”^] jttcrnum.Cur miferationes tuasnoncffundisfupernos.qucmadmodûô^^^^^* difti fnper patres noftrosf An oblitus es noftriCan nos foli peccatorcsf'a*’'’'”’ pro nobis mortuus eft Chriftusr^an nullxamplius fuperfunt miicricordia^ .

Domine deus nofter,te rogo,teobfccro,dcleiniquitatcmeam fecundû'”“ titudincm miferationû tuarum.iSam multz amp;nbsp;infinity funt miferationes uidelicct fecund« multitudincm miferationQ tuarum delcas iniquitatctncam» ut ficut innumerabiles pcccatorcs traxifti, fufeepifti, amp;nbsp;luftos reddidin/)'^“^, trahercjfafcipercetiufta per gratiam tuam rcdderc digneris.Secundûc'go*““ titudincm miferationum tuarum dele iniquitatc meam. Abftergc cor omni iniquitatc deleta,ac omni immundicia expulfa, fiat ficut tabula mûda,'” qua digitus dei legecharitatis fuacfcribat, co qua habitare nulla poteftinigt’’'

Fatcor domine,femel delcftiiniquitatem meam. Deleftiitcrum.lauad*'”* millies,adhuc laua me ab iniquitatc mea,quia iterumcecidi.Nunquidadcert« numerum parcis homini pcccatorif Qui Petro interroganti, quoties peccabit in me frater meus, amp;nbsp;dimittam eifcptics.refpondiftif'non dico feptics fcdM*^ ptuagiesf^ties.numerumfinitumproinfinitoaccipiens. Nunquidergo'”' dulgentia iupcrabcris ab homineî'nohnc maior Deus hominec' nonne meliof hominee'Quin imo Deus roagnus dominos, amp;nbsp;uniuerfa uanitas omnisboquot;]® uiuens,amp; folus Deus bonus,omnis autem homo mendax. Nonne tu di^'”'» In quacunep die ingemuerit peccator, omnium iniquitatum eius non borfEcceegopcacatof ingemifco.quiacorruptacfunt cicatrices mexafaeft’”' ii'pienw

I N P s A L M V M L. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;355

fipicnti«mex.Mtf€r fa dus fum dC curuatus fum uCcß in finé/ota die contrifta/' tus ingrcdior ad tCjafflidus fum amp;; humiliatus fó ualdcjrugio à gemitu cordis» Domme ante te omne defidchum meum, SCgemitus meus, à te non eft ab/ fconditus.Cormeumcontüibatum eftinmejdereliquitmeuirtusmeajSClumê oculorutn mcorum,5C ipfum non eft mecum.Cur ergo dnc non deles iniquita temmcam c’óv fi tam delefti earn fecundû miferationum tuarum, amplius laua meabmiquitatemea. Adhuc enim imperfedemundatus fum,perfice opus ta/ um,toile culpam uniuerfamjtollereatum,adaugelumen, accendecormcQcha ritatetuajCxpelle timoré,quia perFecîa charitas foras mittit timoré, amormun/ di,amorcarnis,amorglorix,amor propriusprorfus à me recédant. Amplius ôi. magisacmagis,laua me3biniquitatemea,quia contra proximumpeccaui,ôt^ àpeccato tneo,quo deum offendi,munda me.

Vt non folum culpam SC reatum, fed etiam peccatorum fomitem deleas.La/ uame,inquam,aqu3 gratiarû tuarum,aqua,de qua qui biberit,non fi tiet in xter numjcdfiet in co fons aqux fàlientis in uitam aeternâ.Laua me aqua lachryma rum mearum.Laua meaqua fcripturarnm tuarom, ut inter eos cônumcrari ua/ leam,quibus dixifti. lam uos mundi eftis propter fermonem meum.

Quamuis enim ex intuitu mifericordiae tux 5)C miferationS tuarum,dne fidu cialiterad te confugiâ,non tarnen ucnio ficut Pharifatus,qui fandus apud fe 0/ rabat,imôfeipfuni laudabat,6C proximû fuSderpiciebat,fed ficut Publicanus qui ncc audebat ad cœlû oculos leuare.Quoniam iniquitaté meam ego cogno fco,dum enim peccaca mca penfo,nô audeo furfum oculos leuare, fed cum Pu bliCanohumiliatus dico.Deus propitius efto mihi peccatori. Nam inter fpcm âfmctum anima meafluduat,SCmodo timoré peccatorum,qua: in me cogno/ fco,defpero,modo fpe miiericordix tux fubleuor.Verum quia maior eft tua mi fericordia quâ mileria mea, fcmper in te domine fperabo Si mifericordias tuas inztcrnâcantabo.Scio enim quod non uis morté pcccatoris,fcd utconuertat, fed ut iniquitaté fuam cognofc3t,fed ut peccatû déférât Si ad te ucniat SC uiuat.

peusmcuSjdamihijUtinteuiuâ.Quoniâiniquitatémeam egocognofco. Scio enim quâ grauis fit,quam multa,qu3m pernitiof3, non ignore e3m, non abfcondojfed eamante oculos fifto,ut hué earn behrymis meis,8Cconfitear 3d uerfum meiniuftitiâ me3m dno.Nam SC pccc3tum meum quo fuperbe contra teegi,contra me eft femper,ideo contra me, quia contra te peccaui, uere contra* tne,qaiacontraanimammeam,quia ante te iudicé fcmper meaccubqquia fern per amp;nbsp;ubiqj me damnat,SC adeo contra me,ut fit femper coram me,opponens femiln,ne3d te mea tranfeatoratio,utâ me tollat mifericordiâtuam,utcamim/ pedtatne admetranfircpoflîf,ideocontremifco,ideoingemifco,mifericordiâ tuamimploro.Sicutergo domine tu mihi donafticognofeereiniquitatem me/ amjô^ fiere pcccatum meum, ita perfice contritioncm meam, perdue ad fînem fatisfadionem mcam.Omne enim datum optimum,5C omne donum perfedû defurfum cft,dcfcendens à pâtre luminum.

Tibifoil peccaui amp;nbsp;malum corâ te feci, ut luftificen’s in fermoniLus tui's, à uincas cum ludtéaris.

Nimium tibi foli pcccaui,quia mihi pr2:cepifti,ut diligerem te propter te, SC creaturarû amorem ad te referré,ego autem dilexi creaturâ magis quam te,dili/ gens earn propter fe. Quid eft autë peccarc ni fi amori inhxrere creaturx^pter fe^Quidauté hocnififacere contra te^ Certe qui amat creaturâ propter fe,facit

255 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H ï E R o N Y M. s AlV O N A R O L DE

crcatuffltn deS fuum.Ego itatÇ obi fol» pcccaui.qiHa crcatorâ dcum ircun’ ftûut.AbiccîCigo fCjtibi folinuuriam fccûNon cmm contra aliquâ (reatu'’’™ peccauiJi fincm mcuin in rc crcataconftitui,quia non miliipraceptöiu’^jijf^“ i quam creaturam dibgcrem propter fc.Si enini miht mâdafles ang( iûioitiw propter fè amarem.ôc ego pecuniam propter rcdilexintm,uti;$ ange fenijatcum tu folusdiligendus fis propter rcÄ creatura amâda in teamp;a^ægt;^ qui'dem tibi Coli peccaui, quoniampropter fe creaturam amauû

Sed quoddeteriuscft.Èttnalûcoramtefeci. Nonefnerubui peccarefotan' te. deus quotpeccata cÔmifi corâ tc,qux nullo pado corâ bominibus tfaflètn,imôqux nu!Io modo homines Ccire uoluifTem. Timui mag« homm« quam te, quia cxcus cram amp;nbsp;cxcitatcamabâ,idconecuidcbâ nectonfidcfsba tc,oculosrolamcarnis habebam,ideofolumhominesquicarofuntccrnebatni eo5^ timebam. Verum tu omnia peccata mea intuebaris ÔC enumerabas eajW^ circo nec ca celarc tCjUec tcrgiucrfarCnec fugere à facie tua porero.

Quoiboà fpiritu tuofôC quo à facie tua fugiam; Quid igitur faciSf'Qt''’'”® uertâ^'Quem inueniam defenforem Quem obfecro nifi' te deus meusf Qui’ adeo bonusî* Quis ita piusr Quis tam mifericorsC'qui pietate omnes creatura* încôprehcnfibiliter fiipcras.Tibt cm propriôcftmiiêreri ÔC parccre,quiomn‘ potentiâ tuam maxime parcendo fiC miferando manifcftas,ratcordne,fibifcli peccaui amp;nbsp;maliîcoram te fcci. Miferere meiet omnipotentiâ tuam maniftß’ii* । mCjUtiufiifîccris in fermonibus tuis. Nam tu dixifti.Non ueni uocareiuftusj fed peccatorcs ad poenitentiâ. luftifica me dnc in’/ermonibus tuis, uocameJU' feipe me, da mihi agere frudû dignum poenitetix, propter hoc enim crucifixiis cs,propterea mortuus Si fepultus. Dixifti etiam, cum cxaltatus fucroaierrî®'' mnia trahâ admcipfum.Iuftificare in fermonibus tuis.Trahc me poft mus inodorcm ungucntorûtnorû.DixiftiitcrQ.ucnitead mcomnesquH^bO'' rat« Si oncrari eftis. Si ego reficiâ uos. Ecce ego uenio ad te onuftus pcccatts, laborans dieacnodein gemitu cordis mei, Reficcmcdnc,utiuftificerisii’^^f' monibus tuis. Si uincas cum iudicaris. Nâ multi dicunf,nô eftfalus ipfi«ndeo ' eiusjdeus dcreliquit cum. Vince dne iftos,cum ita iudicaris abeis.nemci^ff^' ; linquas ufquequac^.Da m:hi mifericordiâ Si falufcm,amp; iniedi funt.

Aiuntenim,qd met non milereben's,^dmc proqciesàfacietua.^dmcâmpl* us no fuftipics. Ita iudicaris ab hominibus,ita à te ioquunt homines,hzrfunt corn iudicia,fcd tu pius,tu mirericors,mifcrcre mei,amp;f uince corû iijrciicia,oftcrt de in me mifericordiâ tuamjaudet in me pictas tua.Fac me unG de uafisœfcM cordix tux,ut iuftificcris in fermonibus tuis, Si uincas cum iudicaris. Tccnim homines iodicantrigidûôC feuernm, uincctua pietate 6C dulcedineiudiciueo/ rum,utdifcant homines pcccatoribus miicreri, Si accendantur deiinquéresad pœnitentiâjUidentcs in mcpictatcm Si mifericordiam tuam.

Ecce cm iniqtatibus coceptus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in peccads côcepit me mater w«»

Nc rcipicias domine grauitatc peccaforum mcoru, ne confideres multitudi ncm fedagnofee figmentu tuum.Rccordarc,quoniâpaluisfum,Sfomnisfl ; ro utfixnQ. Eccecm in iniquitatibus conceptus fum,ß^ in pcccatisconcepittnt mater mea.Matcr,inquâ,carnalis ex concupifccntia meconccpiGamp;^ineajP«^ carum originale contraxi. Quid autê eft peccatum originale nifi priuatioiuftf tix originalis Siretftitudinis totius hominisCldeo homo conceptus Änatosia buiufmodipcccatototus obh'quus eft/otus curuus. Caro cocupifeitaduerfus fpiritn,ratiodebiliseft,uoluntas infirma,homo fragilisficfimilisuanitati.fen/ (us decipiunt eum,imaginatie faliit, ignorantia dudt cum per inuium, infini« habet

^bctobftaciilaqux ipfumdcbonoretrahuntamp;^ad malum impellunt Pccca/ “'nitatç originale radix eft omniQ peccatorujfomcs cnim omniQiniquitatû» syàuis enim in quolibet homine ex natura fua fit unum, uirtute tarnen eft o/

Vides itaq? dne,quid fum SC unde fum,in peccato enim original “ (^doinnes intquitates ÔC omnia peccata cotinet) coccptus fum,SC in co con/ ^^pitiiie mater mea.In pcccatis ergo torus,8C laqueis undic^ circundatuSjquo/ ™ouo effugere potero^No enim qd uolojhoc ago,fed qd nolo malujhoc facio, Qi^nainuenio alia lege in mêbris mcis, répugnante legi mentis mexSC captiuan me in lege peccati SC mortis. Bo itac^ magis pietas tua me fu bleuet,quo me quot;^8’iiorem St; totlaqueis circundatQ intuetur, Qiiis non mifereatur infirmoî' nuis non compatiaturlanguidoî'ueni uenidulcis SamaritaneSC uulneratum fc uiiuiuum fubleua, uulnera mca cura.uinum ÔC oleum infunde, pone me fuper •umentum tuum,duc in ftabulum,cômenda me ftabulario, profer duos dena/ •■los cCdic ei,qaicqtiid fupcrerogaueris,ego cum rediero,reddam tibi.

Pececnim ueritatem dilçxifti, incerta ói occulta fapientiæ tuæ manife/ ftaflimihi,

Vcnidulcifllme Samaritane,ecce enim ueritaté dilexifti, ueritatcm,tnquam, promilîîonûjquas humano gencri fccifti,eas nimiru dilexifti,quia eas fecifti ÔC icruafti, nam tuum diligerc ipfum eftbenefacere, In te enim ipfo immutabilis cs,nec ficut nos,modo amas,modo non amas, ut aCîus tux dileCîionis tranieat a redeat.Sed tu es totus amator, qui nunquâ mutatur, deus enim charitas eft; A uumitac^ diligere creaturâ, eft ei bcnefacere,SC quibus melius facis, hos ma/ gis diligis, Qiii4 eft ergo tuam diligere ueritatemç'nifi facerc 5C feruare ucrita/ ^^’’If^^'^^l’^promififtifilium, cum iam eftetfencx, Sarx fterilis uetulx pro/ miffionem feruafti,quia ueritatem dilexifti. Filqs Ifrael terram fluentemlacSC •nel fpopondifti Sgt;C tandem tradidifti,quia ueritatem dilexifti.

Dauid pollicituscs,dicens.Defrult;ftu uentris tuiponâ fuper federn tuam, fa âû eft,quia ueritaté dilexifti. Innumerabiles fucrc promiftiones, in quibusfem per fidchs fuift{,qm'a ueritaté dilexifti,peccatoribus ad te confugientibus uenia fiCgratta ptomififti,glt;:neminê unquâ fraudafti,quia ueritaté dilexifti. Filius il/ le prodigus, qui abqt in regioné longinquâ ÔC diftîpauit uniucrfam fubftantiâ fuam uiuendoluxuriofeadfereuerfus uenitad te,dicens.Pater,pcccâuiincce/ lum coram te, iam non fum dignus uocari filius tuus, facme ficut unum de •ncrcenartjs tuis,cum adhuc longe eiret,oculis tux pietatis intuitus es cum,oc/ lt;?urrifti ci,cecidifti fupercollQ eius ôC ofculatus es eumtprotulifti ftolâ prima, annuls in manu eiusjôC calciamenta in pedes eius pofuifti: uitulû faginatûocci diftittotam domS lxtificafti,dicens:Lxtcmur SC cpulemur,quia hic eft filius me us,qui mortuns erat 5C reuixit:perierat,6C inuétus cft.Cur hxc dne deusc^Nem/ pe,quia ueritaté dilexifti.Dilige ergo pater miièricordiarû, hanc ueritaté in me, qui ad te rçuertor de regione longinquâ,occurre mihi.SC ofculû oris tui da,red/ deprimaornamenta,trahein domû tuam.’occidc uitulû faginatum, ut in me Ir tentur omnes, qui iperant in te, SC pariter cpnlemur in conuiuqs fpiritualibus. Num dne mihi foli non euftodies hanc ueritatéç’fi iniquitaté obferuaueris dne, dne quis fuftincbitc’cquidé tu non obfcruabis iniquitaté, quia ueritatem dilexi fti,dilexifti quidem immenfo amore. Qux nancç eft ucritas,quam dilexi fti^ Nonne filius tuusc’Qui dixit:ego fum uiajUcritas SC uita. Ipfccnim eft ueritas, àqua omnis ueritas incœlo ÔC in terra nominatur.Hanc igitur diIexifti,5C in ea fola tibi cqmplacuifti, quia earn fine macula inuenifti, SC pro peccatoribus eam moriuoluifti. Cuftodi ergo Deus hanc ucritatemjccce ego peccator magnus,

' in quo tu côflodies earn, cui tu tndulgeas peccata muka, quê (ângu’n« Girifti tuiabluas.qucmperpafliioncmciusrcdimas. Curdominehancdefiliotuono tinamr'cur hanc de eo fidem tradidiftt mihiV Num ut maiori afFiciar dolore,imgt; dens redemptionc meam SC minimeattingens camç’abfit.Sed ut infclbgds milu paratam ueniam,apprehendam illam per Chn'fti gratiam.Redime ergomedo mine,nam incerta SC occulta fapientiae tuæ manifeftafti mihijUt bare ipfa cogni/ tio meadiuuet 6C ad falutem perducat. Hxc profedo non cognoucrunt Philo/ fophi,hxc fuerunc eis incertajhxc erant eis penitus occulta.hxc ante incarnatio nem filtj tuijcxceptis paucis,quos tu dilextfti,nullus hominum cognouit,

Scrutatorcs orbis curiofinîmilt;fapientes dico huius feculijtrans cedum ocult; los leuaueruntjSC hanctuam fapientiam inuenirenon potuerunt, quiaabfcon difti hxc à Capientibus SC prudentibuSjSC reuelafti ea paruulis,id eft,humilibugt; pifeatoribus 8C iàndis prophetis tuiSjquieanobistradiderunt. Siergoincerta ÔC occulta ßpientix tuxfcnpturarumi|) tuarum manifeftafti mihi.Curfraßraea cognoicoCfruftra autem cognofeo ilia, fi me ad falutem non perducunt.^^tn SC philofophi cum cognouiftent dcum,non ficut deum glonfîcauer5t,aot gta' tias egerunt,fed euanueruntin cogirationibus fuis^dicentes enim fe cfrcfapæ” | tcsjftulti fadi funt.Num de numéro iftorum meeflepatierisCabfit. Toescnim ipfa mifcrfcordia,quxnunquâ penitus defcrit.Parceergo dominejparccfamu/ lo tuOjSC iubeipftim efle in numero paruulorum toorum, ut incerta SC occo“^ fapientixtuxjquxmanifeftaftieijducâteumadfontemfapientixjquxcft*'’^' | ' nbsp;nbsp;celfiSjUtlauderis in opéré mifericordix tux, quam feceris cum feruo tuodomi^

Àfpcrges me domine hyflopo,ôc mundabor,lauabis me fuper, dcalbabor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, !

Quiadneueritatêdilexifti6Cincerta6Coccultafapientix tuxmanifeß®^'*'^ ( hi. Spem magnâ concept SCcôfido.quod non repellis meàfacie tua/eda'P^'’'’ ges me hyftbpo SC mundabor. HylTopus eft herba humilisjcalida SCodonß^’’ qux quid aliud fignifîcat,quâ filium tuum dnm noftrû lefum Chriftûgt;QP'quot; miliauitfemetipfum uftçad morte, mortem aûtcrucis. Qui calorefux“’^^^?g fx charitatis dilexit nos SC lauft nos â peccatis noftris in fanguinc fuo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. f

tzfuauitatis6c mâfuctadinis fuxatepiuftitix totum mundûfuauttaterep^^* ’ Hoc ergo hyftbpo aiperges me, quando uirtutê fanguinis cius effundes mc.quando perfidem habitabit Chriftus in me, quandoper diledfonéd‘^0*’^ iundus fuero,quando humilitatê eius ÔC paflîonc imitabor. T une mundabof abomnibasimmundfctjsmeis. Tûclauabis melachrymis mets à Clidß*'^ ng re fluentibus.Tunc laborabo in gemitu meo, lauabo per fingulas nodes le meû,Iachrymis meis ftratû meûrigabo.Tunc ergo lauabis me SC fupet'’^ dealbabor. nbsp;nbsp;Nix enim candida eft 5C frigida, ita profeSio dne,fi meliy‘'°r

afperferis,(uper niuê dealbabor,quia tua maxima luce pcrfundar.quxom'’^ corporale fuperatcandorê, SC per earn amorecœleftiû bonorû accéfus,o®'’ carnis affedus relinquajirigidus ad terrena SC ad codeftia inflammatos.

Tue enim domineorabo ad te,mane,id eft,initio lucis tux exaudfes uoc^ meam,audiam^ qoid loquatur in me dominus deus. Quoniâ loquetur pac in plebem fuam, dabittç mihi pacem, dne pacem dabis mibijqufa in Auditui meo dabis gaudium 6C Ixtiriam,cum audiam quod audiuit fluid audiuit Maria de ilia Ioquor,qux fuit fecus pedes tuos,quid igitur w'uitzFides tua te faluâ feciquade in pace. Audiam quo^ quod audiuit h’

I N P s A L M V M L. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;359

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hodie cris mecum gt;n ParadyCo. Gaudium i'tac^ mihi eri t de remiHTonc pecca/

j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^funijïtitiadepromiiïïone bonorum. INunquidnongaudeboôi nonlæta/

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hor,quando rcddes mihi duplicia pro omnibus peccatis mcisf' T une guftarcin

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cgt;piam,quoniam dulcis es domincjtunc difeam in cœleftibus habirare^tunc di

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cam cum Propheta.Quam magna niultitudo dulcedinis tupdomine.quam ab

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcondifti timentibus te. T une gaudebo amp;nbsp;Ixtabor amp;nbsp;exukaburtt oflà humiia/

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f3Qtitdfuntoflà,quxcarnemfaftinent,nifîanimxrationaIisuires5lt;^æcarnii

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noftrxamp;a^’litatem portant,neinomniauiciafluatjnetotus homocniciaturca

ro pcnicus^ tabefeatç’ OlTa ergo hxc humiltata func,quia nimis debilitata eft ra , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tioö^ uoluntasad malum ualdcprona.Iamiam noncaroobeditrationi/edra-*

tiocarni Vitrjsrefiilercnon poirum,quia ofla mea humiliatafunt,Et quarchu miliataCQuia rcliqueruc te fontem aqux uitx,5lt; foderunt fibi cifternas diffipa/ tas,quxconcinerenon ualent aquas, quiagrati'a tua non funtrcpletx, fine qua

I nemopoteftbcneuiuerejGneteenim nihilpoiTumusfacere.Côfidebantinuir/ tute fua.qijx non erat uirtus. Ideo defecerunt in ftultitia fua. Veniatergo uirtus tua domine ÔCexukabût ofla humiliata, ueniatgratia tua, ueniatfîdesjquxper ( dilcâionemopcratur,ucniancuirtutes fiCdona, SCexuItabuntoiTa humiliata»

Exultabit quipperatiQjxtabitur memoria,gaudebit uoIuntas.Nimirum cxul/ tabunt,quia extra fefaltem,dum ad bona opera prodibuntjUirtutc magna exer cebuntur in eis,nec deficientjfed te iuuante ad finem ufe^ perducentur.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auerte facié tuam a peccatis meis ôi omnes iniquitates mcas dele.

Cur domine rcfpicis peccata mcaCcur numeras eae'eur adeo dil/gêter ea con/ fidcrasfNûquid nefeis quia homo tanquâ flos agri C cur non refpicis potius in facié Chnftituijheu me miierurn.Cur uideo te mihi iratGc’peccauifateor,fed tu benigous,mifercre mei. Auerte facié tuam a peccatis meis. Facies tua,cognitio tua eft. Auerte itaeg cognitionem tuam d peccatis meis. Nonloquor decogniti ! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;one fimplicis 3pprchéfionis,qua omnia femper uides,feddecognitone appro/

bationis àC reprobationis,qua opéra iuftorum approbas amp;nbsp;peccata impiorum teprobando condemnas.Noli peccata mea ita cognofcere.utmihi imputes ca, fcdaufetfacicm tuam àpeccatis mcis,ut per mifericordiam tuam deleantur.Rc Tpicc domine creaturam quam creafti,refpice imaginem tuam,amp; ego mifer fu/ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perinduxi imaginem diaboli,auerte faciem tuam ab imagine diabolijUt non ira

Omifericors dne,recordare,quia Zaeheum afeendentê in arborcm fÿcomo f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum refpexiftfô^ in domû eius defcendiftijCjuod plane nunquâ fecifles,fi ima/

ginédiaboliinco refpexilîès,fed quia imaginé tuam in eo uidiftijCÔpalTus es el J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;faluté ei tribuifti.Ipfe male ablata reftituere quadruplicat3,6C dimidiû bono/

rumfuorû pauperibus erogare promifit,2Ccôfecutus eft mifericordiâô^ faluté.

J Egometotumtrado tibi,nihil mihi reièruo,tibi Temper fynccro corde promit? to feruire.uota mea tibi reddâ omnibus diebus uitxmex. Curergo domine in mequoep non refpicis imaginem tuam, ut quid adhuc peccata mea côfiderasî' Auerte obfecro faciem tuam à peccatis meis, omnes iniquitates meas delc. Omnes rogo dele,ut nulIarcmaneant.Scriptum eft enim. Qui totam legem lêr gt;nbsp;«aueritjinuno auiem offenderit.fadus eftomni0reus,id eft/aéius eft reusgc/ 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bennx,quxcftpœnaomniumpcccatorum.quxducûtadmortem. Delecrgo

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omnes iniquitates meas,ne ulla te offendat,qux me omnium reum faciat.

(J, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ Nam cor meum dercliquit me, nunquam de me cogitât, Tux falutis pcnitus

2^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H I E R O N Y M. S A V O N A R O L. D E nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

oblitum per deuia uagatur, pcrcgre profedam eftj fequitur uanifateSjamp;^ocuK j cius in fines terrx, uocaui ipium óó non refpondit mihi, abtjt, pcnjt, in peccatis i uenundatum eft.Quid ergo domine,quid dicam;Cor mundom créa in mede us,cor humile,corinanruerum,corpacificum, cor benignum, cor pium, quod nulli inférât malum, q uod malum pro malo non reddat, fed pro malo bontini, quod te fuper omnia d 11 igat, de te femper cogitet, de te Ioquatur,tibi gratiasa^ gatjin hymnis amp;nbsp;canticis fpirirualibus delcdfetur, in cœlis côuerfetur. Corw« créa in me deus,ex nihilo produc illud, ut quale nô potefî eflèper naturam,™^ । taie per gratiamjhïc enim à te folo per creationem in animam ucnit,hxccftlof ma cordis mundi,hxcomnes uirtutes fecum trabens, omnia uicia pantert'xpd lit. Cor itaq; mundum per gratiam tuam créa in me Deus, amp;nbsp;fpirituim rclt;^iu'’’ innoua in uifeeribus meis.

Spiritus enim tuns deducet me in uiam redtam, qui me à terrenis affeôibus purgabit ÔC ad cœleftia fubleuabit. Amans enim amp;nbsp;amatum funt unum,quitf'' go amatcorpora corpus eft,qui uero fpiritum diligit,fpiritus eft. Damihifpif*' turn te amantem,tecp fummum fpiritum adorante.Nam fpiritus eft deus, qui adorant eum,in fpiritu ÔC ueritateoportet adorare. Da fpiritum reôiSjU®'’ ' qux fua,fed qux tua funt quxrêtem. Innoua fpiritum redîû in uifeeribus innoua, quia primum quem mihi dederas, peccata mea extinxerunt,da nous, qui innouet quod inueteratû eft,nâ anima mea fpiritus eft, £lt; à te ta,ut in fe reda Gt,ex natura enim fua te fuper fe amat, amp;nbsp;propter te omnia de.*' derat nam amor naturalis redus eft,eo quod à te eft,fed ex praua uoluntafe inueteratus cft,amp;amorcm naturalem contabefcerefàcit.Innoua ergo hunt *P* ritum, amp;nbsp;hune amorem per gratiam toam, ut rede incedat fecundum fuam,innouain uifeeribus meis, ut intus radices ita firmct,ut nunquâatnpbiô poiriteuclli,innoua,inquâ,inuifceribus meis,utfcmpamoreccelcftin’^^'^’^ femper me faciat ad te fufpirarc,te iugiter ampledi amp;nbsp;nunquâ deferere.

Ecce domincjfto ante facicm tuamjUt inueniam mifericordiâ tuam.Sto^n^ bonitatemamp;^benignitatem taam,exped0gratamrefponfîonêtuam,oep*'ô’K cias me à facie tua confufum.Quis unquam domine uenit ad te 8C confuus ceffitî^Quis rogauitfaciem tuam,ÔC uacuus abqtir'Certc abundantia pietatts amp;nbsp;mérita fupplicum excedis dC uota.pluracç prxftas, quam homines re aut intelligere poflintjà feculo non eft auditum,quod uenientc ad te ris à facie tua confafum.Nunquid dne primas ero à facie tua proiedas^ao^ uis initium habere confundendi uenientes ad te,num amplius non uis ri et parcerefr’abfit. Cananxa te fequebaf,clam3bat uocibus,a'cra implcbaqdu pulos tuos ad comp3irionê^uocabat,amp; tu tacebas,ipfa perfcuerabatpulw”^’ te adorabat,dicens,dominc adiuua me,at tu nec fie refpondebas, difcipulh^^ uerunt pro ea,dicentes,dimitteeam,quia clamat poft nos. Quid obfccro;' domine ei reipondifti^equidem quod inaniter flcbat,quod froftra bborabaf»

Dixiftienim,nonfummiflus,nifîadoucsqaxpcricr5tdomusIfrael. QP*® hoc audito debuit Cananxa facere: Vticp de gratia, quâ defiderabat defpe^af^’ nectamen defperauit,fedconfîdensdc tuamifericordiâ. Iterum fogabati^^ cens,domineadiuuame. Cuiimportuneinfiftentidominereipondiftf eftbonum tollere panem fiIiorumâC mittere canibus,ac fi patenter dixin^’ recedeà me. Vos Cananxi canes eftis,immundieftis,idolatrxcftis,donag''2” rumcœleftium aduos non pertinent, nondebeoca tollere fudxis,deui^u * rum colentibus amp;nbsp;dare uobis canibus,djmoncs adorâtibus.Quid nScfaci^s

Canan^aÆrubercc fam 6Crecede,quia fratus eft dominus, non foîum tfbf,fed ^uninerfxgcntf tux. Quis domine Deus ad hxc uerba tua cofuftis non recef/ fiRctf Qiiii non fubmurmuraftecc' Quts non tecrudelem fudioaftetCSt' tarnen quot;fci^fa miiiier in oratione perftitit,fpem non amifit,uerba dura non egre tulif» noniratacft,ftdmagis humiliataamp;inpetitione perfiftens,confidentcr dixit: Edam domine,ucrum eft quod diciSjfcd panem non peto,gratias filiorum non f'oftulo,qu{a catulaego fum, micas peto qux cadunt de menfa filiorQ tuorum. pfimiraculis SC gratqs abnndcnt,mihi ad hxc minima gratia non negetur, ut fi lia tncaà dxmontbus liberet, Nam SC catelliedunc de micis.qux cadût de mêfa dominorSfuorum.Ecce quâta fides,quantafidutia,quantahumilitas. fdeo tu noniratusdceiusimportunitate/cdgauifusdeillius uirtute,dixifti: Omulier Magna eft fides tua,fiat tibificut ais.Cur hxc fcripta funtdne dcusc'ut difeamus intcfperare,utin oratione pie Slt;humiliterpfeuercmus,ga dare uis. Sed regnu codorSuim pati^SC uiolctf rapiût illud. Qijxcuncp em fcripta funt,ad noftram dodrinâ fcripta funt, ut p patientiâ ÔC confolationéfcripturarû fpê habeam us;

Neergoproqeias meà facie tua domine, quidicnoeftu^ante faciemtuam nens amp;nbsp;eiulans fto, non ut me libérés â dxmonq opprefllonc corporalf, fed ut anônam meam eripias ab eius poteftate fpiritali. Ne me confundas bone lefu quiaintefolofpero.nôeft mihifalus nffi in te domine,Omnes enim derelique runt me,nam SC fratres amp;C fifij abieceruntmc.uifcera mea abominantur me,Nc Minern amplius habco adiatorem,prxtcr te.Ne ergo proijcias mea facie tua,fîd: fpiritum fandlu tuum ne auferas à me. Nemo poteft dicere dominus Icfus,nifi in fpiritufando. Itac^ fi ego inuoco te domine lefu, hoc facio in ipiritu iântfto. tide peccatis commilfis doleo,fi ueniam peto, hoc certc facio in fpiritu fando. îdeo teobfecro,fpiritum fandum tuum ne auferas à me, utmecum fit, mecum faboret,nam qmd oremus,fieut oportet,nefeimus,fed fpiritus adiuaatinfirmi/ tatem noftrà,8lt; poftulat pro nobts,id eft, poftulare nos facit gemitibus inenar/ rabilibus, Hune ergo fpiritum fandum tuum ne auferas à me, ut me oraredo/ ccac,amp;in labore me adiuuet,faci3icp me in orationibus perfifterc SC lachrymis, uttandcminucniâgratia coram K,SC ieruiam tibi omnibus diebus uitxmex,

Reddemthi læuiiam falutaris tui,lt;5e fpiritu principali confirma me, j Rem magnam peto domine, quoniam tu es deus magnus dominus, SC rex magnusfupcromnes deos,tibi iniuriâfacit,quia'te parua petit. Paruafunto/ mniaquxtrâfeunt.parua omnia corporaIia,magnaSC pretiofafpiritualia.Tob lcfpirftum,roneanimam à corpore, quid remanetnifi ftercusc’ quid nifi puluis S^umbrac’Ergo tantum diftat inter fpiritum amp;nbsp;corpus, quanta inter corpus SC umbrâcius. (^uiigitur petit à te corporea,parua petit, qui uero fpiritualia, ma/ gna profedo poftulat,maxima autem qui tui falutaris Ixtitiam petit. Quid eft enim falutare tuum,nifi lefus filius tuusf hie eft uerus deus SC uita xterna. Cur 'rgoatcpatreimmcnfoamp;liberaliflimohocfalutarenon petam,qucm pro me fupcrligniim tradidifti. Tucummihiobtulifti, quarepetereipfum erubefeâ:^ Fdaximum SC infinitû munus eft,non fum ego tanto munere dignus.te tarnen decettam magna dare. Propter hanc itacp ineffabilem pietatem, audco ad tefi/ dutialiteraccedere SC falutaris tui Ixtitiam petere.

Namfiapatre carnis fux petierit quifpiam filius pifeem, nunquid porrfget eifcrpcntcmc'SC fi petierit ouum,nun quid dabit ei feorpionemCEtfipetierit pa ncm,nunquid dabit eilapidem C Si ergo patres carnales.cum mali fint SC peccatores,uolunt bona eis à tc data dare ftlqs fuis,quanto magis tu patt r ccele/ ftis,qui per eflèntiam bonus cs,dabis fpiritum bonom petentibus te C Ecce fil»/ Us tuus de regione longinqua reuerfus, dolens SC pœnitês,petit ä te pifee fidei.

Sinif enfm pifds latitat fub aquiSjita fidcs eft de ijs^qua: non uidentur^p^t^'^ co ,fidem ueram utlxtetur in falutari tuo.Nunquid porriges ei ferpentêi quid dabis ei infidcliratis uenena de tortuofo nbsp;nbsp;antiquo ferpente diabolopf°^

ficifcentiaCPetoa tedomineouum fpcijUtü'cutcxouo fperat puIlusJtaf^'P.^ ad uifionê falutaris tni mibi uenire cócedas,ut de ipfa fpe egrediatur uifio qual* pullus de ouo.Peto ouum fpei,ut interim fpe ipfa faluetur anima mea in hacfa'' chrymarum ualle.óf Ixtetur in falutari tuo. Nunquid dabis mibi defpetatæms fcorpionem, ut lïcut fcorpio in extremitate caudx habet uencnû. Ita ÔC ego in extremo uitx referuem peccatum blandian^mihiin illecebris mundijfitu'^^,' pioin facieblandiriuideturv’ Petoetiam domineàtepanem charitatis ChriitG qua fe ficut panis omnibus communicat, at femper gaudcam infalutarituo-Niinquidlapidem dabis mihifboccftjcordis duritiam. Abfit.Cur iracj?diniu^ petere amp;nbsp;impetrare magna à te domine,qui me excitas ôf inuifas ad perendutrj ÔC pulfandum uftÇ ad importunitatemf Quid uero tibi gratum magis èC w**'* falubrius petere po(rum,qaam utreddas mihilxtitiam falutaris tuif^

lam guftaui quâ dulcis fit dominus,quâ leac ôc fuaue fit onus eins. fum quanta pace,quanta animi tranquillitate fruebar,quando in dno gaadeb^ Sf exukabam in deo lefu meo. Ideo nunc magis doleo, quia fcio quid perdA fcio quam maxima bona amifi,ideo importune clamo.Redde mibi Iztitiam lutaris tui.Rcddequod perpeccatamea mihiabftalû Redde quodmeacul^ perdidi. Redde obfecrojper mérita eius, qui femper fiat ad dexteram tuain^ l interpellatpronobiSjUtperipfumfentiamtemihiplacatum,utfitfign3cul‘quot;'’ ( fuper cor meumjUt dicam cum Apoftolo,Chrifto côfixus fum cruce,uiuo2i*' tem iam non egOjUiuit uero in me Chriftus; Verum quia magna efifrag®^’ mea.Spirita principal! confirma me,utnuliis perturbationibus à ChriftoljP’' rari ualeam,nullis terroribus à te reccdere,nullis cruciatibus infîrmari. uirtus mea tanta cft,ut pugnare poflîtcum antiquo ferpente, ôfei prarualriC\ I Petrus me docuit,quanta fit infirm iras noflra, ipfe uidit te domine lefu, familiariffimeconuerfatus eft,gloriam tuam in monte guftauit, quandotfä’’^ figuratus esjuocem patris audiuit. Mira opera oculis fais confpexit,ipfeqi'‘”^ uirtute tua miracula pluca fecit.Super aquas pedibas ambulauit,aerba tua^f^m potentiajtam fuauia quotidie audiuit /eruentiflîme fîdei uidebatur,diceM^ Ce paratum tecam amp;nbsp;in carcerem amp;nbsp;in mortem ire, amp;nbsp;cum negationcmiP''^’ denuntiares ei, non tibi credebat, in uirtute fua confidebat, magis fibi quam tibi deo fidem adhibebat. Ât cum ancilla dixit ei. Tu de illis ritas negauit, Venit alia ancilIajôC dixit: Verc tu ex iliis esriterum negau*^

Non potuitcoram mulieribus ftare, quomodo ftetiffet corum regibus rannis eöf cum iterum ab aftantibus interrogaref 8gt;i. accalàrcf, cœpitiurat^“^ deteftari,quia non nouiflette, quidputas dicebatraribtror, ôd per dcumcil^/ gern Mofi iurabat,quodtenon noueratSd deteftabat,dices.Putatis uos îcipulû huius Samaritani, fedudoris ac dxmoniaci, qui lege nofirâ deftroxit» Ego difcipulus fum Mofijhunc autênefeio unde fit, Deo gratias, quiaceflàu“ । interrogatio.Si em non ceflaflèt interrogatio,ncc quidê celîàflêt negatiojiniquot;® interrogationes,mille feciffent ncgationes,imô mille periuria êC dciefiationes* Sed hx interrogationes fuerSt uerba, quid rogo, fi ludxi aenifTcnt ad Niliil certe Petrus reliquiflet, quo fe per negationes Ôl piuria deteftationes blafphemias de manibus eorô explicuifïèt. Tu autê pie dne refpcxifti cuwA fiatim peccatû fuum cognouit, nec tamê aufus eft in mediû profilire amp;nbsp;côiit^*^* tefiliumdeie(re,quianondumconfîrmatuseratuirtuteexalro, . , Nam proculdubio iterum negafièt,fifiagellafibi prxparata uidifletjio’o

I N P s A L H V M . L. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;26^

fnatôrion confilioegrefTus cft foras SC fleuit amare.Tu uero poft rcfürredionê tuam apparuifti ci',confolatus es cum,m'hilominus latebat propter metû ludxo tum.uidittein cœlum tam gloriole afcendcntemj SC angelorum uifîoncconfo lationet^ confortatus eft, nec tarnen in publicum prodire audebat, experientia Quippcdidiceratfragilitatêfuam ,probaueratinfirmitatê,imóexpedabatpro/ nulTum fpiritû fandum^uenit SC repleuit gratia pedus eius.Tunc prodqt,tunc loqui ccepitjtôc uirtute magna teftimoniû refurredionis tux reddiditjtûc Prinz f’pcs facerdotû Si Reges nô timuit,fcd gloriabatur in tribulationibus, crucêip pro fmnmis dclitqs amplexabatur. Itacß dne in fpiritu principal! cÔfirma me, ntiugitcrpermancam in Ixtitia falutaris tui, alioquin contra totbella perfiftere nonpofTuni.Caroconcupifcitaducrfusfpiritura. Mundusundicÿmeprcmit, diabolus non dormitjda mihi uirtutem fpiritus tui^ utcadantàiateremeo mille «^dccemmilliaàdextris meis,utfimfidelisSCfortis teftisfïdei tuae.Sienim Pe/ rrus que totmuneribus SCgrattjs donaueras ,ita miferabiliter ceciditquid ego domine,quid taceremç^qui nec te in carne uidi, nccgloriam tuam in monte gu/ ‘iaui,necmiracula tua confpexi^quin imó opera tua min'fica,uix à longe inteh Icxijtuanicjuoccm nunquam audiui,fed in pcccatis femper fui. Spiritu itaqutf princ/pali confirma me, ut in tuo oblcquio perfeuerave ualeam, SC dare pro te animam mcam.

Non hoc dne temeritati adfcribas,fi docere cupio iniquos uias tuas. Non e/ Jiim miquus,infamis,et in ninculis,iniquos docere cnpio, fed ftreddideris mihi •ptitiàfalntarisjfi mefpiritu principaIicôfîrmaucris,fimeliberûmiicriSjtunc do ceboiniquos uias tuas. Non enim hoceft tibi difficile, qui delapidibus pote* •ulcitarcfihosAbrahï, nec peccata poffunt obftarc tibi,fi uolueris hoc faccre, Çuinimoubiabundauit peccatû/upcrabundauit SC gratia.Paulus fpirâs mina ’^umamp;cïdis in difcipulos domini, poteftatê accepit, ut fi quos inuenerituiros ’cmulicrcs tefequcntcs,tuamt^fidem confitentes, uindos perduceretin Hi.e/ ’^l’ialcm.Ibatigirurfurqs infedus,ficut lupus rapaXjUtoues tuas difperderetjra Peretô^occideret, dum ergo efletin uia in fcruoreperfecutionis, in adu pccca/ ”'“Umtcperfcqueretur,dquot;um tuos occidere ucllet,dum nulla ei ineffet ad grati ”” Pf^rparatio, nullaq? pcccati cognitio quando totis uiribus tibi aduerfaba/

amp; blafphemabat,tcq? deteftabatur. Ecee uox pietatis tux fuper eum,dicens: ^aule Saule quid me pcrfcqucris,qua uoce illico proftratus cred us, proftra ‘“s eft corporcjcredus eft mêtc,cxcitafti dormientê.oculis fomno grauatis in/ •‘^difti lucem tuam,oftcndifti faciem tuam,cfFudifti ineffàbilem milericordiâ tu ^•Surrexit mortuus,oculos aperuit,uidit te SC ait,domine quid me uis faceref Nififtilupum adagnum,mififticum ad Ananiatn. Baptifatuseft, 6Crepente *piritufandorepktus,faduscftuas eledionis,ad portandum nomen tuum co ramRcgibns SC Gentibus Si filfjs Iftaël. Continuo ergo ingrefTus fynagogas jntrepidus prsdicauitte,affirmans,quoniam tues Chnftus.Difputabat,inua/ Jelcebat Si confundebat ludzos. Ecee domine,quia ftatim de perfecutorc feci/ «leurn prxdicatorem,SCtalem ac tam magnum.utpluscxteris Apoftolis labo raacrit.0 mira uirtus tua,fi uolueris de iniquo facere iuft3,de perfecutorc prx/ dtcatorê,quis prohibebitfquis refiftet tibiçquot; quis dicere poterit, cur i ta facisf O/ J?’’^9^«cun(Çuoluifti,fecifti, incœlo Si in terra in mari SC in omnibus abyf/ iJs.Non ergo arrogât^ imputetur,fi non mea fçd tua oirtutc docere cupio ini/ quos uias tuas.Scio efh me nihil tibi offerte polTe, quod oculis tux pietatis ma gis placet, hoc facrificiutn eft omnium maximum, nihil etiam poflum offerre •whi utilius. Si ergo me in alium uirum mutaueris, docebo iniquos uias tuas.

Non Ufas Platonfs, non Anïîoteh's non fmpJicanones fyilogifmoruni ,non Philofophfxdogmatajnon Rhctorum inHata uerbajno negotia Ï€culana,noii uias uanifatisjnon uias ducentes admortem/cd uias tuas amp;nbsp;prxccptaruajque diicunt ad iiitanijnonunamuiam tantum,fed multas uiaSjquiamuItaluntprï cepta tua.omncs tarnen flip uix termtnanturadun3m,omnesentm in unacha/ ritate, quxadeôconiungiranimosfîdelium,utfiateiscor unumamp;animauna in dnojuel certe diuerfx uix,diuerfx uitp,per alia nancÇ incedunt Clcridîpcf 2« am Monachi. per aliâ mcndicâtes,aliamip tenêt matrimonio côiunlt;fti,ali am in uiduitatcdegcntcs amp;nbsp;continentes,aliam uirgincs,aliâ lequnntur Principes,ah am Dodores,denicß dtnerfi flatus hominum per diuerfas uias ad patriam cœIç ftem proficifcuntur. Docebo itacç iniquos uias tuas,unumquem^ iuxtacondi tionem ÔC captû fuum amp;iinpij ad te conuertcntur,quia prxdicabo eisnonmr ipfum,fed Chriftum cracifixumimônon ad laudes meas,fed ad teconuertéwrj rdinqucnteni uias faas,ut uenientes ad tuas, per cas incedât ÔC ad te perucniât.

Libéra mede fanoumibus deus deus falutis mee A exulcabit linouamei O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w

In mukis fanguinibus fuffocor ôf de profundts eorum clamo ad tedomint) domine cxaudi uocem meam.Nedifferas domine,quia mortiproximusto fanguines mci peccatameafunt.Sicuterhinfanguineeft uita carnis.itainpet^ catoeft uitapeccatoriSjefFundcfanguinemamp;morituranimal,effundepeteo** feflîonem pecc3tum,moritur pcccator SC iuflus cffîcitur.Ego igiturnonloîuifl in lànguinc inuolutus fum, fed etiam in fanguinibus immerfus, gtirgires fan^ guinum me trahuntad inferos, fuccurremihi domine ne peream,libcramcdc fanguinibus deus, quia omnia gubernas SC moues, qui folus potes me libéra* re,in cuius manu eft fpiritus uitx. Libera me de fanguinibus deus fis mex. Deus in quo folo eft falus mea, libera me domine ficut hberaft* deaquisdiluuq, libera meficut liberafti Loth de incendio Sodomorum,Iæ^^ me ficut liberafli filios Ifrael de profundo man's rubri, libera me ficutliberaiO lonam de uentrc ccti,libera me ficut liberafti tres pucros de caminoignis arden tisjlibera me ficut liberafti Petrû dcpericulomaris,liberameficutlibef3fti P’“ lum de profundo pelagt, libera me licut liberafti infinites peccatores de tnaon mortis Sc deportisinferni,ô^cxultabit lingua meaiuftitiam tuanijideftjpto’ ptcriuftitiam tuam,quam in me fentiam pergratiam tuam, luftitiaenim tLi3,ut dicit Apoftolus,eftperfidë lefuChriftiinomnesSC fuperomnes,quicrcduni in eum. Exultabit irac^ lingua mea, laudando hanciuftitiam tuamjextolkndo gratiam tU3m,magnilicando pietatem tuam,confitendo peccata mea, ut in laudetur mifericordia tua , qux tarn magnum peccatorem dignata lit iußifit^ re,ut cognofcant omnes homines,quod faluas fperantes in tCjSC libcrascos « manu anguftix domine deus nofter.

Magna res eft laus tua domine.Etenim de tuo fonte procedit,de quo nonW bitpeccator, Noneftcnimfpeciofalaüsinorepeccatoris. Libera ergo mea^ I fanguinibus deus deus falutis meg,6C exultabit lingua mea iuftitiâ tuam.TunC I domine labia mea aperies,ÔC0S meum annuntiabit laudemtuam.Til cnimlw' bes dauern Daaid,quiclaudis SC nemo apcrit,amp;3pcris SC nemo daudit, ergo aperies labia mea, ftcut aperaifti labia infantium SC ladctium,cx quofUf” ore perfccifti laûdem tuam. Hiprofedo fuerunt Prophetx,amp; Apoftolieste' ri^ ftndi tui,qui te fimplici SC puro corde 8C orc laudabant,non autem Philo' fophi Sc Oracores,qui dixeruntlinguam noftrâ magnificabimus, labia nofln anobiJ

IN P S A L M V M L, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^5

( ïnobfsfunf,qijfs nofter deus eftc'Apcnebatipfibbia fua.non tu aperfóbas cai ( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuam, 'nfantcs tui domine laudabanc

•wkipfos defpidebanr.Philofophi.dum felaudaregeftiebâtjfeipfos magni/ *careuolebant. Ladantes tuilaudabârgloriam tuam,quam pergratiam fupcr caleftem cognofcebant. Philofophi per fola naturalia le cognofcentes,laudes tuas perfedc exprimere non poterant.

corde ÄS ore bonis^ operibus te bodabât. Philofophi folis uerbis ^tnnatafapjcntia. Pueri tui in toto terrarû orbe laudes tuas d/fFuderunt. Philo ophiuixpauds difcipulis prxdicaucrunt. Amici tui laudibus tuis innumcrabi J^snotnines à pcccatis ad uirtutes ÔCad ueram fcliciratem conucrrebant. Philo jopninec lieras uirtutesjoec ueram fêiicifaremcognoicebant.DiIedi tuiinefFa “•Icmpietaremtuam.quamoftendiftiinfiliocharitatis tuxprxdicauerunt. Phi toiophihancnullo pado intelligcre potuerût. Exoreitacp infantium amp;ladan tiutnperfecdilaudem tuam. bemptr enim tibifbli placuitcxaltare humiles 8C 'Unihare fiiperbos.Quia ergo fuperbis femper refiftiSjda mihi ueram humilb t2iem,utex orc meo pcrficias laudem tuam, Da mih; cor paruuli,quia nifi cou uenusfuerQficutparuulus non poterointroircin regnum coclorum. Facme æutunumde infanribusamp;^ ladâtibus tuis,utftmper pendeâ ab uberibusfapi mçjiora funt ubera eius uinOjSC melior eft fapientia cundis opi/ us,a omnia quædeiîderâturhuicnonualentcomparari.lnfînitus enim ihe/ äuriisefthominibusjquoquiufifunt.participesfadifuntamicitipdci Siergo jycparuiiluni feccris,laudem tuam in ore meo perficies.Tunc enim aperies la/ '3 mea amp;nbsp;os meum annuntiabit laudem tuam,annuntiabit quippe perfedx lî

cmexoreinfjQjmj^g^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perfeciftilaudem,

Qponiatn fiuoluifles fachficium, Jediflem utiquc,holocaufli’s non de» ledaben’s.

Os meum domine annuntiabitlaudem tuam, Scio enim hoc tibigrarifîimS um per Prophetam dicas.Sacrificium taudis honorificabit mcjàquot; ilhc iter quooften jamilli falutarcmeum,cfFeram itatç laudem nbijhudem inquam in wntiumamp;lajqaf^jjgpæQrnni^Ljg peccatismeis. Êt quare laudem potius qua J ^ïTtibi pro peccatis meis C Quoniam fi uoluifies facrificium afdiliem,utic^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,^0^ dcledaberis.Nunquid fanguine hircorum auc

DituJorumplacaripoterisC Nunquid manducabis carnes rauiorum aut fan/ guinem hircorum potabisc'an, forte aurum quafris,qui coclum amp;nbsp;tcrram poffi/ uKf .\’um uis ut corpus meum factificem tibiCqui non uis mortem peccatoris, •fdmagis ut conuertatur SC uiuat»

f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen cum menfura carnem meam, ut per gratiam tuam rationi

•ubieâa fit,e!fpdeferuiat,nam di. in hocji menfuram cxceflero,mihi imputabi/ turadpeccatû.Rationabilcfinquit Apoßolus tuus)obfequiû ucßrü.Tuqupcp dixifti per Prophetam,mifericordiam uolo ÔC non facrificium. Igitur os meurt» hxcoblatio honcrificat tc,8C panditnobis iter ad falutatc tuum, paratum cor meum deus, paratum cor meum, paratum per tuam,ad omnia qux tibi grata funt facienda,hoc unum inueni tibi ac/ ,ceptinimum,hoc offeram tibi,hoc femper erit in corde meo, hoc perfonabunc ,labia mea,quoniam fi uoluiflès facrificium corporalejUticpdcdifîèm paratum enim cor meum per gratiam tuam.ut impleat uoluntatem tuam,fed huiufmodi holocauftis non dcledaberis,corpora enim fecifii propter fpiritus, ideo tu fpirj Qtiodam loco. Prabe fili mi,cor tuum

,ttihi,hoc eftjiacrificium quod tibi placetjcor doiore peccatorum 8C amore coe/ kßiuiQ

Icftfum bonorum inflammatum offeraturtibi.amp;^nequaquaitiampIîUsRp^ turjhuiufmodi holocaußo tu deledaberis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

con[ribulatur,quiaterrenaquxop[at, non habetjUdcerreinferenntqu^o“ ' Spiritus uerocontnftatiirdeculpato.quia fccitcontradcumquéamat. (eluum creatorcm ÖC. rcdemptorem offendifle, fe fanguincm eius dcfpW*^’ tarn bonum dukem patrem contempfifTejhic ergofpiriruscontribul^'* facrificium eft tibi odoris fuauifllmi, ex aromatibus enim amariflîmis,id w »ncinoiia pcccatorum conficitur. Dumenimpeccata inmortariolo coff*® coiligunturamp; piftillo compundionis contunduntur.inpulueremtpK^'^ tur,a:cp aquislachrymarum humedantur^inde fit unguentum amp;nbsp;facrific*'*'“ iuauiilimum ttbi,quod oblatum nequaquam defpicies.

Nam corccntritum ÖC humiliatum deus non defpides. Quiergo ccrfui’'^ faxeumexdunfltnis peccatorum lapidibusconflrudu frangitÄ content,* J indeunguentumconficiat contritionisinabundantia lachrymarûôt^dcpt^^ torum mulritudineautgrauitateminime defperans, humilnertibibuiuinioquot; facrificiü offert,nullo modo à te defpicietur, quia cor contritü amp;nbsp;humiliât^*quot;' US non defpities. Maria Magdalena in ciuitatepeccatrixtale unguentumty i fecitinalabaftrocordispofuit, domö Pharifzi ingredinontimuit.iecuspeJn [ tuos proftrata eft,fiere inter epulas nö erubuit, dolore prefia non loquebatd» fed cor eius inlachrymaslbluebatur,quibus lauft pedes tuos,capillis luis«t''* unguento unxit,amp; non ceflauitofcularf,quis audiuit unquam talefaut dit huicfimilefPlacuititaq? tibi hoceius lacnficium,Sc adeogratumfuitjUtr'!’ rifiro qui iuftus uidebaruream prxtuleris,uerbis enim tuis iu j in uafti tantndd« re inter iuftificationem Marixfit: iuftitiam Pharifxi,quantum inter fediftatî''’ uare pedes aqua,amp;' abluere lachrymis,ofculari femel faciê,ÓC non cefTare olên* larf, pedes ungere,caputoleo, ungerepedes unguento preciofilfinO’^^ï'? imo' longe amplius Maria prxftabat Pharilxo,quiaipfe neeaquam nee ofeuW» nee oleum tibi exhibuerat: O magna uirtus tua domine, magna potentia qur fe maxime parcendo ÓC miferando manifeftat, uideoigitur trituin £v humiliarum deus non defpicies.

1 Jcirco huiufmodi cor tibi offerte ftudeo,nec oportet me hoe uerbfsfi*^, 04 quia tu es deus fcrutans renes 6C corda.Sufcfpe ergo amp;nbsp;hoe facrificium fi forte imperfeâû cftjtu qui folus potes ipfum,perfice,ut fiat holocaufiü,*^*^?’, totum incenfumardoretuzimmenfzcharitatis,ut tibiplaceat aututip*“*”*^ tem non defpicias.Si enim non defpcxeris,fcio^d inueniâ gratiam coraf’^®’* poft hac nullus fandorü tuorum,fiue in ccclo,fme in terra me dcfpiciet.

Benigne fac domine in bona uoluntate tua Sion, ut ædificentur muri Hicrußlem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Quia lt;nim feriptu eft.Cum fando fandus erfs, cum ufro fnnnoeentt*^ nocens eris,ô^ cum eledo eiedus eris.ôC cum peruerfo peruerteris.ualdecupio omnes homines iâluos fieri, amp;nbsp;ad agnitionem ueritatis uenire, hoc enim neceifariS amp;nbsp;mihi utile eflet. Nam eorû orationibus, meritis amp;nbsp;exemplts rnurgt; ccrem,Ô£^ ad meliora quotidie prouocarer. Rogo ergo te dne quâuis benigne fac in bona uoluntate tua Sion,ut zdincentur mûri Hicrufaleni. bion fft ecclefia tua. Nam Sfon interpretatur fpecula, quia ecclefia tua pergraüalp*^ riius fandfglohS dei pro capiu huius uiz fpeculatur .Hinc dicebat Apclt^us.

9 f. [(

i t J

t I

)

(

I ( *

Nos reudata Facie gloriam domini fpeculantes in candeni imaginent tratisföf mamur àdantate in clantatetn,tanquam à doininifpiricibDoniine deus quant paruaefthodie ßcdcfia tua. lam totus mundus déficit,nam longe plures (une infidèles quâ Chriftiani» Inter Chriftianos autem ubifunt,qui relidis terrertis gloriamdominifpeculentur^Paucos certe inuenies comparatione eorum qui terrenafapiunt,quorum deus uenter eft,gloria in confuiîoneipforum.Beni gnefaedne in bona uoluntatc tua Sion,ut augeantur merito SC numero.Refpi cedecœlo.SC fac benigne iuxta confuetudinê tu3m,utignem charitatis ècœlo emittasfupernosjquiconfumatomnia peccata noftra.Facdne in bona uolutl täte tua,ut non fecundu peccata nofira facies nobis,neep fecundum iniquttates noftrasrétribuas nobis,fed facnobis fecundâ magnam miiencordiâ tuam. Fil dnepater nofter QC redemptor noftcr,tu pax SC gaudiG noftrum,tafpes noftra Scfalus sterna,omnes â te bona expeclant,dante te illis colligent,aperiente ma num tuam,omnia implebQtur bonitate. Auertentcautétefaciem, turbabûtur, aufferesfpintum eorum,ÔC deficient ÔC in puluerem fuura reuertentur. Emitte fp{rnumtuum,SC creabuntur,SC renouabis faciem terræ,domine obfecro, quaî otilitas (n damnatione tot milium hominumc'

Infernus impIetur,Ecclcfia quotidieeuacuatur.Exutge quare obdormis do tninc,exurge 5C ne repellas in fine.Benigne fac in bona uoluntate '^ion.ut xdi ncenturmûri Hierufalê. Qnid eft Hierufalêç’qux interpretatur uifib pacis.niiî beatorum ciuitas fanda quar eft mater noftrafHuius mûri corruerunt,quando Lucifer cum aiigdis fuis corru it,in quorum loca aflumûtur homines iufti.Bc/ nigneigitur fac Une Sion,uc cito impleatur numerus eledorum.à^ ædificentur perficianturfpniuri Hierufalêexlapidibus nouis tefèmperlaudanttbus ÔCperx manentibus m ïternum«

Tune acccptabis facrifîcium luflitiæ oblationes ôcholocaufia, tune irtV ponentfuper altare tuum uitulos-

Cumenim benigne feceris in bona uoluntatc tua Sion,acceptabis facrificil Î^™gt;aî)3cceptabisdico,quiaignctuxch3ritatisconfumes,ficenimfacrificium Mofi8C facrifîcium Helix acceptafti.Tunc enim facrificiaiuftitixacceptas,quâ do animas quxiuftx uiuere fatagunt,gratia tua impinguas,quid prodeft facri? «ciatibiofferre,quando non acceptas ea ô domineCquot offerimus hodie faert f'ciaqu^tibigrata non func,fcdpotius abommabiliae'offerimus enim lâcrificia •’oniuftitiïfed ceremonixnoftrx,idco nonfuntaccepta. Vbi nunc Apoftolo gloria C ubi MartyrûfortitudoCubiPrxdicatorûfrudusc'ubiMonachoru hndafimplicitas^ubi primorum ChnftianorûuircutesSCopera^ Tuneenim acceptabis eorû f3crificia,quâdo gratia tua SC uirtutibus eos exornabis. Si quo/ Mue tu bcnigiie feceris Sion in bona uoluntatc tua,tune acceptabis facrificiû iu ^dï,quia populus incipiet bencuiuere SC mâdata tua feruare ac iuftitiâ faccrc, o^iuperipium eritbenedidio tua.Tûcoblationcs facerdotû ôCclericorum tiblt; •'didis terrenis ad perfediore uitâfefe accingêr,5C undio bene dictionistuxeritiuper capita eorum,tunc grata tibi eruntholocauftareligioib gt;’um,qui relido torporc,8C tcpiditatcdiminata, incêdio diuini amoris omni ex parte confumabuntur. T une Epifeopi Prxdicatores imponent fuper al/ taremum uitulos,quia in omni uirtutc cÔfumati, SC fpiritu fando repleti, nort dubitabimtponere animas fuas pro ouibus fuis. Altare enim tuum quid eft nift crux tua bone Iclu,fup quâ oblatus fuiftic Quid uitulus lafciuiês fignificat nift noftrûç' TQc ergc) imponent fup altare tuG uitulos,quâdo corpora fua 0 erenccrucijid eft,cruciatibus SC morti pro nomine cuo«Tunc fiorebit Eccle

Ha,tunc dilatabit termi'nos fuos, tunc laus tua refohabft ab extremis tcrrsf, gaudiö ÔC Ixtitia occupabit orbem tcrrarü.T une exuitabunt fandi in tabuntur in cub'ilibus fuis.expedantes nos in terra uiuentiS. Fiatobfecroöi’^ nunc mihi illud tune,ut miferearis mei fecundum magnam mifericordiawa^’ quot;ut fufeipias me in facrificium iuftitix, in oblaticnê fandimonix, inholocaü» religiofac uitae,amp; in uitulö erucis tuac, per quam tranfire merear ab hac ualU® ferix,ad gloriam iilam quam przparaßi diligentibas te»

1 V s D E M HIERONYM. IN PSALMVM In te domine fpcraui, quam prxuentus morte, implerenon potuit.

RiSTiTi Aobfcditme,magnoÔ£^forticxercitu ualla^tc’^ ! occupauitcor meum damoribus,06 armis die nodutp^^’^ j tra me pugnare non celTat. Amici mei funt in caftris eio ƒ ’ fadi funt mihi inimici. Quxeuneß uidco,quaecun(^au®^ ! uexilla triftitix deferunttmemoria amicorü me contriftai^ ' cordatio filioru me alfligit, eonfideratio claaftri SC ___ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;angit, meditatio ftudiorö meorS dolore me afficitjcogiö'? jeccatorum mcpremit.SicutenimRbrelaborantibuSjOmniadulciaamara^ dentur,ita mihi omnia in mœrorê SC triftitiâ conuertuntur, Magnum prof^ onus fuper cor triftitiâ hxc. VenenS afpidû,peftis pcrniciofa murmuratcoi’'^ deum,blafphemare non ceflat,ad defperationê hortatur Jnfelix ego homo ƒ medemanibuselt;usfacrilegiIiberabitcSiomnia,quxuideo6Caudioiiexill’'fJ quunrur Se fcrtiter contra me pugnant, quis erit ^tcäor meus^quis tur mihi qnc uadârquo pacfto effiigiat'Scio quid faciam.ad inuifibiliame0°^'* uertâjSC adducâea contra uifibilia. Et quis eritdux/am excclfi,tanquatefr*bi^ lis exercitus^Spes quac de in uifibilibus cft,fpes inquâ côtra triftitiâ ueniet,^/ pugnabiteamA^uis ftarepotcrit contra fpem: Audi quid dicat Prophet. es dnefpes mea,altiflimSpofuifti refugium tuum.Qiiis ftabit contra expugnare poterit refugiû eius,^deftaltiflimQ^Vocaboitacp eâ,ueniet^(ouO» nee mecofundet. Ecceia uenit,gaudiaattulitjpugnarcmedocuit,dixlt;W”J‘'* bi, Clamanecefles,6Caio.Quiddamaboç’dic,ingt,côfidenteretextotoOO’‘“®*

In te domine fperaui,non confundar in æternû, in luftitia tua libera O mira potentia fpei,cuius facie non potuit tollerare triftitiâ, lamuenitco® folatio.ClamctSCobftrcpctnunc triftitiâ cum cxercitufuo. Premat mundusin furgât hoftes,nihil timeo,quoniâ in tc dne fperaui,quoniâ tu cs fpes mea,qti^ niam tu altiflîmû pofuifti refugiom tuum, lam ipfum ingreftus fum,fpcs me*™ ’ trodnxit,non ego imprudenter intraui,ipfa me excufabit coram te,cccc,inquiti /peSjO homo,altiflîmû refugium dei,aperi oculos tuos.ôC uide,Deus foluscft, folus ipfe eft fubftantix pelagus infinitû.Caetera ita funt,ac ft non eflent, omnia enim dependent ab eo,8C nift fuftentarct ea,in nihil û repente redirêt, quia ex fl* hilo fadafunt. Confidera potentia eiu«,qui in principiocreauit codumamp;^ief'' ram. Nunquid non ipfe omnia in omnibus operator Quis poteft moutte manum fine eof'quis poteft à ft aliquid cogitarec' Penla fapientiam eius,^uiin I tranquillitatc omnia gubernat,quiomnia uidet,6C cuius oculis omnia funiflü^ da Sc aperta.Hiceft qui folus tcliberare fcit,SC poteft,folus confolari,folus fab uarc.Noli confidcre in filijs homino, in qmbus non eft falus,cor hominum m manueiusi

manu ci’us,quocCcpuokicrituertetillud.Hîc efl: quipotcftSCfdtfc/uuai’e,An forte tibi cft fufpeda uoIuntasfPenfa bonitaté cioSjConfidera diled»onê,an nô ipfe eft amator hominû, qui pro hominibus fadns cft homo, ôf pro peccatori« buscrucifîxus^Hic eft uere pater tuus quite creauit.qui te t edemit,qui tibi fem per bene fecit.Nûquid poterit pater relinqucre ftlium fuumc' Proqce te in eum, Sv^cxcipietSt faluabitte/crutarcfcripturas^amp;inuenies, quâftudiofe tanta pie/ tastemonetjUtfpcresin eum.CurhoccNêpc,quia faluarcuuk. Quid cnim per Prophetâdicitï^QuoniâinmefpcrauitjIiberabo cum.Ecce,quia nulla alia caü/ fa eum liberare uulr,nifi,quia fperauit in eum. Et quid ProphetarC quid Apoz ftolifquid dcnicß ipfe Apoftolorum dominus,prardicaueruntc' nifi ut homines in domino fperarent Sacnficate itatç homines facnflcium iuftitix ÔC fperatc in domino,amp; ipfeliberabit uos,amp; eruetdeomnitribulatione.

O magna uirtus fpcfnimirû diffufa eft. DifFufa eft enim gratia in (abris fois. *0 uere altiffimu refugiu tuum dominCjad quod malû triftitix acccderc non po tcrit. Hïc cognoui amp;nbsp;intellexi,ideo in te dne ipcraui. Qiianquâ cm pcccatorïï moles megrauiter premat,ramen defperare nefcio,qa bonitas tua tam benigne ad fperandû me prouocat. Imo' non confundar in xternu.Potcro quide in temx poreconfundi,non tarnen in xternû,fpes cnim,qux mtroduxit in altiflïmû refti ggt;umtuum,nonmedocuitfperaretemporalia,fedxterna.Namfpesdcinuifibi libus cft,quxautem uidentur temporalia funt, quxuero non uidentur.xterna.

Audiens itatç ego uerba fpei,qux mceripere de manibus triftitix uenit,in te domine fperauijcupiens ante omnia à pcccatis liberari.amp;^ per mifericordiam ce gratistuam adxterna.qux non uidentur,peruenire. Hoc primam defiderium mcû.Mcaenim peccata funt maxima tribulatio,ab bac cnim omnis alias tribo/ latio profiafcit.Tolle dne peccata mea,amp; liber fum ab omni tribulatione. Nâ tribuîatio anguftia de fonte cordis procedunt. Omnis cnim triftitia ex amo/ reprouenit.Siamofilium Slt; moritur,tribulor,quia perdidi quod amabâ,hier/ uum non amo amp;nbsp;morit,non côtriftor,quia perdidi^d non amabâ. T olle ergo dne peccata mea per gratiam tuam,quid reftat, nifi ut te ex toto corde diligâ, QC. omnia tcmporalia,ut uana côtemnamç'Si ergo te habeo per fidcm,à quo etiam id l^pero.qiiodoculus non uidif,nec aurts audiuit, nec in cor hominis afeendit, quid me poterit conturbareCQuod prxter deum amifero perdidi, quod non a/ mo,fn te domine fperaui,quomodo fpes mca fpcrarc me docuit, idco non con fundar in xternû,quia mihi dabis aeterna. Qui autem non fperat in te,fed in ua/ oitatefua,confundcturinxtcrnum,quiaadxtcrnamconfufionêdcfcendet.Po icro quidem confundi temporaliter,amp; à te.fiC ab omnibus ,fed non confundar ineternum.Atequippe,dumpetolibcrariabanguftia téporalfetfortaflrs non rxaadies me,confundar tone quidem temporalitcr,at non côfundar in xternô* Nôenim expedit mihi,quia uirtus in infîrmitateperficitur. Ab hominibus ue/ rotemporaliterconfundor,6Cprxualentaduerfum me.quandoperiequontur mc.Sed hoc etiam permittitur à te,ut in xternum non confundar. Si ergo ante temilleanni funt, tanquam dies hefterna quxprxterijt, confufiones tempora/ les libenter fuftincbOjUt non confundar in xternum,fperabo in domino,quo/ modo fpes mea me fpcrarc docuit,amp; cito ab omni tribulatione Itberabor. Qui busmeritisIibtrabor^Nonmeis domine,fed in iuftitia tua libera me. In iuftitia tua dico,nonmca.Ego enim mifericordiam quxro,non mcam iuftitia offero.

Scdfiper gratiam tuam me iuftum reddideris, iam habeo luftitiamtuam. Gratia enim tua in nobis eft iuftitia tua. Pharifxi confidebant in operibus iu/ ftitix,confîdebant quidem iniuftitiafua.SCidcoiuftitix dei nonfueruntfub/ ieâi,qaia çx operibus legis non iuftificabitur omnis caro coram deo.

lußitia autem dei' apparuit per grattam Icfu Chn'fti, etiatn fine opcnbus Philofophigloriabantorin iußitiafaajSC ideo non inueneruntiußitiamtuä quia non intrabant per oßium. Pures crant SC latroneSjqui uenerant non ad iiandumjfedadperdendum SC matßandum oues, Gratia ergo tua,iuftitgt;3t domine. Et gratia iam non eßet,fi ex meritis daretur j ergo non in iußitian’^ (cd in iußitia tua, libera meà peccatis mcis, uel certe libera me in iuftitiattw» eß,in filio tuOjqui folus inter homines inuentus eß iußus. Quid ergo eft^ tuusvniiiipfa tufliti3,in qua homines iußificantur. In tua ergo iuflniaiu»*“ me,ÖC libera me à peccatis mciSjUt libérer ÔCab alrjs tribnlationibus, qnaspf“ pterea patiotjUt remota caufa rcmoueatur 6C efietßus.Ecce te domine roga^'* confolatus fum,lpes ita me docait^gauifus fumjquia in fe fperauijideo fundar in acternum.Trißitia redijt, cum magno apparatu reuerfa eß,gladi]5^ lanceis undic^ munita eß,magno impetu graditur, iam ciuitatem nolham“^'^ cuncinxit.Terruit me clamor equitum eius,foris ßans.filentium indixitjamp;'pf’ cul locuta eß.O inquit,ecce qui Iperauitin domino^qui dixit,non cofundaf a:ternum,qui fpem confolatriccm fecutuseß. Et cum me adhxcuerba«f^^ ’ feere confpexitjappropians ait, Vbi tux Ipei promiflafubi confolatioï' uH'L ratioCquid tibi profuerunt lachrymg/quid orationes tnae tibi attulerüt de e® ' clamafii nbsp;nbsp;nemo refpondit tibi,fleuißi,SC quis mifericordia motus eflfup^'^’

Inuocaßi dcum tuujSC ipfe tacuitjrogaßieum SC obfecraßi,SC non fuit, nccßfenfusjimploraßiomnesfantßosjamp;'nulluseorum refpexitte. Ecce4‘*' tibi attulerunt uerba fpeiflaboraßi ÔC nil in manibus tuis inuenißi,an Deus hxcinferiorarcfpiciatî'Circa cardinescodiperambulatjuecnofttaco'', deratî'Hxcilla blafphemanSjaiebat.Bt cum ad uerba cius horrefccrcm,apP'^ piansinaurelocutaeßjdiccns.Putasuera eflcjqux fidesprxdicate' VisU'“/ ea hominum eße commenta ƒ uel ex hoc cognoice,quia fi deus fadus mo SC pro hominibus crucifixus,non poflet tanta pietas homine maxinK’'quot; roreconfeeßum ad feclamitantem Sd lachrymantem nonconfolari, fi.utai^'J ’ bonitas infinttaeum de coelo defcenderc fecit, utcruccm fubiret, quoni?^ nunc ad homines miferos non defeenderetjUt eos confolareturquot; hoc certe»cv lius eß Sgt;C eadem pietate fubueniendum.

Cur angeli S)C tarn pq fünf, non ad te confolandum ueniuntç' putas homtnesjfi poflent,ad te uenirent,8C uerbis SC operibus, quantui”” tasdarctur,telxtific3rent,quin etiam ab omni anguflialiberarêtC'Cufkot:'' r. faciunt beati, qui longe meliores hominibus eße creduntur^mihi crcdcgt;t^^,^

, omnia regunrur,non funtnifieaquxuidcntur» Spiritus ucflereuanefc«tilt;c i fumus,quisunquam reuerfus abinfcris,nuntiauitaliquiddehiSjquçdicu^g^ | pofl mortem animabus euenircCFabulx funt hx muliercalarum,furg^^‘^gr nbsp;nbsp;[

ad auxilia hominum confuge,ut de iflo carcere folutus taliter utti’s.utnotV flra ab ifla toa fpe deceptus femper labores» His dießis, tantus eß in caflris eius,tantus armorö firepitas,actubarum clangor,ut ut’tßjbWt potuerim,SC nifi fpes mea dileda mihi auxilium prxßitißet, uindutn me ad fuam regionem triflitia dedaxißet. Venit icac^ fpes diuino nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j/

dore corufca ÔC fubridens,dix(t:Eia miles Chrißi,quid tibicordisv qutti ttü nimi eß m ißo certamineC quod audiens illico erubui» Et illa, noli capiet te malum, nequaquam peribis, ecce tecum fum, ut liberem te, annt nbsp;nbsp;j

qutaferiptumeß;' Dixitinfipiens in corde fuo, noneßdeus.quafianade tis mnlieribus locuta eß triflitia hxc nunquid tibi perfuadere potcrit, nbsp;nbsp;nbsp;r

deum,aut deum non habere prouidentiam omniumC An nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tu

dubitarctuCtJuitotargumentis ÓC rationibuseam roboraftiCmirortt, adeOeX uerbiseius cflèproftratü.Dicobfecro.nutn in corde tuo defidedubitare ccepi fticViuitdnsó^ uiaitanimatua.O marermeadukiflima,quia nee minimum/ fidelitatis ftimulü fenfi.Nam per Chrifti gratia,no minus credo ucra efl’e, quae iidctfunt,quâea,quacoculis corporeiscerno Verö,triftitiaadeornepremebat, utpotius trahererad dcfperationéjquâad infidelita(ê.Fitifcias,hocmagnü da num eflè dei,nam fides donum dei eft,non ex operibus,ne quis glorietur.

Exurgeergo noli timere,*fed potias ex hoe cognofce, quia non reliqaic te dns,qui et(i non cito exaadit^non eft defpcrandüji morâ feeeritexpedaeuingt; quia ueniens ueniet amp;nbsp;non tardabit. Agricola patienter expédiât frudû in tem pore fuo, natura non ftaiim introducit forma, cum aliquid générât, ied primS materiam prxparat.SC paulatim difponit,donee fufeeptioni faciatidoneam.Sei as tarnen,dnmfempcr pie ô^humiliter orante exaudire. Nunquâenimuacui BbeorecedSt,nec rationibus hoc probate contenda,co quod in te ipfo hoc fén/ feris. Die mihi, quis cor tuum ad deum leuauit de terra lt;nbsp;quis re ad orandii per/ duxitrquisdolorêpercacorQ ÔC lachrymas tribuiidquis fpem dédite’ quis tehi/ larem in oratione ôd poft cam reliquit quis te in fando propofito quotidie coa firmauiifnohne dns,qui omnia in omnibus opérât Si igiturhpc tibi iug,iterdo nalargif,curdicitilla toeminarû peftimadubi funtorationes tuzc'ubi lathi ymx ôfceterauerbablafphemiaed An nercis,quiadiftindaeftcoeleftis Hieruialem abiftatcrreftridAn ignorasdquia nec côueftiens,nec neceflàrium, nec item uti keft, deum feu angelos (andos eius uiftbiliter ad homines defcêdere, QC ei» lamüiantcr loquj,

tonueniens quippe non eft propter diftantiam meritorS.Qux cnim côuen tiolucHadtenebrasdnum enim bencconueniuntuiatores SCcomprehêCoresc' Diucrfeciuitatesjdiuerfos habentciues. Verum quibufdâ propter excellentiä «anctit3ti?,cum ftrit iâ patriae uicini,dati3 eft Angelos uidere à: eos alloqui, fed Pæ'.^P'^'^’’^§'ûnonomnes tangit. Neceflàrium autem non eft,quia cum m utfibiliter beati nos gubernent èC illuminent ac confoientur, non eft opus uift/

apparitiones adhibere.Quanquâ dns adeo bonus eft,ut appantiones elTe U'iibilcsjcum opus fuerit,nunquâ prxtermittat. Quid enim potuit faccre pro noltra faluteôc non fecitdutile non eft,quia nimia familiaritas parit contemptiî, f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magna ÔC multa nihil profuerunt. Rara cnim preciola

•unt.Sufficiat ergo tibi inuihbilis uifttatio,feit enim dns,quid opus fit tibi. An ’^onipfe confolatus eft tedScio qmd in tuo corde fenfifti.burge.ad orationê er/ §0 teucrtcre. Clama, pete,quxrc,perfeuera, quia fi nö dabit, eo quod amicus e« Jwsfis.proptcr tarnen importunitatêdabit omnia qux funtneccffària. His ucr/ wscofolatus furrexi,fie ^ftratus ante deû,profccatus fum orationê meâ,dices«

‘ ?

;

Inclina ad me aurem cuam,accelera ut eruas me, lamine deus meus,ad te reuertor,fpcs me miflt,non mca prxfumptionc ue O ooniias tua me inuitat,milericordia tua me trahit,© quanta dignatio.Gau« to plane,nec mihi alia fuper eft confolatiOjfelix^fedo ifta necefîitas,quï m« t atÔpcllit,quæ me cogit loqui cum eo,qux me urget orare. Loquor igi/ uraadeummeum,quamuis limpuluis fiC cinisjnelina admcaurêtuam,quid aisanima «neacNum deus habet aurcsf num ipic corpus eftc Abfit,cum enim corpore, quisaflèratdeum cfle corpus,nifi infanustf dbalbutiendojUtpofTumusdomineexcelfa tua refonamus. Cognofeimus h turas, loquimur tibi ÖC de te per carum fimilicudines. Auris itaque

3 domine quid eft;'an forte co gnitio tut; Nam per aures inteiligimus ea q u^ nobit

nobis dicunturjtu autem ornniaqua:loquuntor5 6lt;; cogitant homines ab nocognouifti.Num ergo per au rem luam accipercpofTumuscognitioiHnitii amc Aliquid profctSoinfiniiat mihi auris tua^quod non capitur in nomint f''’’ piteis cognùionis tua?. Nam quibufdam inclinas aurem tuam, alqs ueroautr^ lt;is earn .Cognitio autem tua femper eadem permanet. Quid ergo auris taani“ approbatioiiis fiCicprobationis notitia tuaî'

inclinas aurem ruam, amp;nbsp;audis uerba iuftorum,quiatibiplacent,6^appW' bas ea.auertis aurem tuam à uerbiB impiorum, quiaabimpictaterecedereno^ lunt.quia tibi non placentjôô reprobas ea.Quid eft ergo inclinare aurem wart loqucniibus tibiCnificcrum orationes approbare,amp; eos uultu p-etatisafpitt' te illuminareÔC accendeic,ut cum fidutia ÔCcharitaris feruorc, teorenctii}^^ prccentur quia eis dare uiSjquod humili ptetate poftulantf Nam fi res psuj l’f* cupienti loqui cum eoj uultum hilarem oilendar,oculos ad eum conuertai,^ atientum uerbis eius fe demonftrai et, nonne lætabirur paupert nonnefat“’’^ attentio Reg s doquium ci praftabitcndune uerba facundiam ï ubmiiuftta/ bitfita domine intclhgimus teadnoftras preces, tune inclinai e aurem tuart» quando nos in oratione ipiritu feruere concedis.Rogo ergo te domine,indu** ad meaurcmtuam,approbaorationem meam, illumina me,acfcndcme,I quod petere debe3m,eleua furlum cor meum, ut tandem exauuias deptecatio' nem meamjaccclera ut eruas mCjabbreuia dies/eftina têpus. lia inclina aurem tuamjUtcitomerearexaudiri.Tibienim qui habitas a:iernitaiem,ort'’* l tempus breuecft-xternirasnanc^ tota fimulcomprchendifamp;inimmcnliirt^’^ cediitoium tempus uniuetfum.Atmihi qualibetdies longaeft. NamiertPJ^’ cft numerus moius.quicnimmotum non fcnrit,nccquidein tempus feoW'^' qui feîitit motum amp;nbsp;tempusfentit.Maxime autem motum lentit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

partes eius,ego irac^,quia numero dies amp;nbsp;hoi as, maxime têpus lentio,â!lt;dtlt;’ iicut iibi mille anni.tanquam dies hefterna quaprateiijr, itamihi unadieSj’^’'' quam mille anni qui uenturr funt, accéléra ergo domine,ut eruas meàpetWi» amp;nbsp;aduerfitatibus mets» n

Nam mors properat.amp;' in omni loco me expedat,accéléra domine,nt prxoccupatus abea,non habeam Ipacium potnitentia?. Erue mcdomincdti”^ nu malignly libéra medeuinculis peccari,eripcmede laqueomor;is,educrtt de protundo infei ni ,falua me abopprcffiôc èc dura fei uitute ti iliitie, utan*'”* meaexurgatôk Ixteturin benedicat tibi omnibus diebus uitx fux.Crt^!^® tibi domine per lefum faluatorem meum,quia fecundum multitudinemdolo^ rum mcorum, in cordemeoconfolationes tua lauficaueruni animammeaip* ^SO’gitur in te femper fperabo,6lt; adqciam fuperomnem lau dem tuam. nbsp;nbsp;nbsp;1

autem domine inclina ad me aurem tuam,accéléra ut eruas me. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

«uftitia prxcedit earn. Innumcrabilis exercitus iequirur pedes eius, unU'Q^”? lanceamhabctinmanufua,uafamortiscircunquacpcon(picio. Vcniih‘gt;9^'* | perq.uocehorrnbiliclamatjômtfer fpet illaiuatcdecepit,ccceUboraftgt;*nn»* ; num,dixißi emim inclina ad meaurem tuam,accéléra uteruas mc.Nunquidirt ! clinauitadtedeus aurem fuamc'nunquid exauditaeftoratio tusfubi liberation ubi coniolatiof nû accelerauit erucre tefadhuc uindus es, nihil erga te in noua/ turn cQ, fi credis fidem elle ue ram, cur fpem folam amplederisC an ncfcis.qun deus iuftus cftcan ignoras iußitias eiusC Angelis fuis non pepercit, num mutt tuseßeisc'nec^ milcrebitur, propter unum peccatum tantum damnatiluntin perpetuum Adam peccauit,à iußiria deitorum genus mortcpunfuit.Anpu/ Us deutnuonttaamaretulliüatn ücuttntferùordtâ^'Puert in originalipeccaio

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;decedentes,

(îcccdcntcSjriilft^uiam uidebunt faci'em def, adeo cnim feueracfttuftftia dé/. Ut pfopterpcccatum quod ipfi non fecerunt fed contraxcrunt,a:terna pccna plc/ autem nulla redêpno,ncfcis quia deus non parcir ddinquê/ t*» Nonne tempore Noe perdidit fetetotum genus humanum^ No'nne Sodo/ jpsni ôi reliquas ciuitates ei adhxfentes tene confumpfitc'Nec iuftitia diuina irt lantibus innocentibus falcem comparfacftCQuotics ludxos peccantes puni uùCNonneHieiufalempermanum Nabuchodonoforfunditus euern tc'Terrt ^uo non pcpcrcit,quod ctiam à Tito Romanorum Principe fadum tam crudeli animaduerfione grauati funt ludxfut nemo fit qui audiens non expauefcauSed uide quam dura fit iuftitia diuina, filn pro patnbus ufe^ in nodiernumdiem puniuntur.Ecceludxi ubiep terrarum feraifunt,ÔC in excita/ te fua morientesjpœnis cruciantur xteruis. An putas, quia maior fit mifericor/ Qiadei quam eius iuftitiac’equidê in ipib deOjOeep maior neep minor eft.Quic/ quid enim eft in deOjCft fubllantia eius. Sed opera iuftitix amp;nbsp;mifericordix con/ fidctetnus.Nimirum opera iuftitix excedunt opera mifericordix. Deus ipfe te/ ft:seft,qQia,j funtuocati,pauciuerocledi. Penfaobfecroquotinfide/ Ies oainnantur,quot mali chriftiani,quâ pauci bene uiuunt, ÔC facile intelliges, longe plufj gfpg nbsp;nbsp;nbsp;iuftitix quam mifericordix,

f^leâienimdeiuafa funt miiericordixjreprobi uero uafa iuftitix. Non te fpe tarefaciat Maria Magdalena^nonLatro,non Petrus, non Paulus, Maria enim unafuitjLatrounus.PetrusunusjPaaiusitemunus. Anputas teinterpaacos eonnumcrandumc^qui tot QC tam magna pcccata commififti,qui fcandalum in Ecclefiafuifti.quiccelu terram offendiftic Eccefleuitoculus tuusjcor tuum niifeticordiam implorauit,amp;^ 3dhuc mifericordiam non es confecutus.Tot ora tionescorum qui diligebant te,numfueruntcxauditx. Quarehoefnimirum quiaintcr uafaiuftitiecomputan's.Spes ilia tua fruftra te laborarc fecit.Sequere ccnfdiurr.mcum,cccïum terefpuit,terra tenon recipit, confufionembanc ma/ gnam quis rollerare poflrt^ Melius eft tibi mori qua uiuere,elige morte, quam linullusinfert.mittetumanusinteipfum, Hxcilia mira importunitateingerc bat,cotus(^excrcitus eius magnis uocibus congeminabat,dicês,mors fola refu giû tuum mors foia refugia tuû.Ego uero hxc audiens,expaui,6C illico in facie cecidt eiulansjiV dicens. Dire adiuua me,dne ne derelinquas me.Spes mea ue/ ni,ipesmcaueni.Ecccfubitofpcs de cœlomicansdefcéditjfîCtetigit latus meS, amp;^Ieuauitmc,ftatuit^fuprapedesmcos,ô^ait,ufqueâ paruuluscrisC’quandiu tyrunculuseftè uoles r To tiens in bello fuifti,0^ in meaio umbrx mortis ambti Eftijamp;f nondum certare didiciftiç'Noli turbari de magna iuftitia dei,confortare pufillanimis.Timcantquiaddominum non conuertunt,qui ambulant in utjs fuis,qui fequuntur uanitateSjqui uiam pacis non cognoucrunt.paucant impq qui peccant dicunt, quid fecif qui non conuertuntur ad cor, qui uocantur àuenire renuunt,ignorant deum,0if nolunt intelligere, ut bene agant, hi ergo titncant.Qin'd dicit ApoftolusC'horrendum eft incidere in manus dei uiuenris. Talcs profedo iuftitia dei punit,huiufcemodi homines ad cam fpedât. At pec catores qui ad le reuerfi furgunt,amp; ad pattern mifericordiarum currunt, dicen/ tes.Pater peccaui in caelum amp;nbsp;coram te,fed propitius efto mihi peccatori, con/ fidant in domino,quia,qui eos traxit,proculdubio fufeipiet Sgt;C iuftificabit.Pro fcrat in medium hxcipfatriftitia (ft poteft) aliquem pcccatorem quantumlibet magnum,qui ad dominum conuerfus fit,0C non fuerit ab co fufeeptus ÔC iufti/ ficatusC Quamuis enim de Efau fcriptum fit,non inncnit pœnitentix locum, quanquâ cum lachrymis inquififtêt earn,hoc non obftat noftrx fen ten tix, quia cfaunon fleuit propter pcccata côtniftà, fed propter bona temporalia amiftà,

lt;3«« i'ecupcrare non potuit.Ncc putes iußitiam ita rerpicereimpioSjütàmtft cordia penitus ftpararctur, nee mtfeheordiâ ita ad lußos fperare, Ut ä iungaturjWiiuerfxenim uixdomini mifencordia ÔC ueritas»

Nam 8C peccatoribus mifericordiam facit.dum eis propter bona ralirer agunt, temporalia dona rctribuit, amp;C poß hanc uitam eos non quantum merentur punit.Elecßos quocß fua iußitia profequiturjdum pro culpiscosttm poraliter affligit, ne poems deputentur xternis. Tu igi tur patienter interim fuu* ne dominum, peecaßi enim, peenitentiam age, fufiiciat ubi remiflio culpjp^^ gratiam eius.FiIi mi noli negligere difciplinam domini, neqj fangens, dum ao eo argueris.Quêcnimdiligit deus,caßigat,flagellât autéomnenifiliumqutrn rceipir-Perfeueraergoin difciplina,tanquam filio tiW offert fe deus. Etquam^ uis pauci fint eledi corn parationeeorum, quireprobi funt.innumerabiltsta^ inenfunt qui faluantur,necuna tantum eff Maria Magdalena,necunusLa”'®’ unus PetruSjUnus Paulus.quiainnumcrabilesfecuti funteorum ucftfgiajP^ nitentiâ agêtes ôô àdomino fufcepti,multis magnis^ gtatiç muncribus decora ti,nec minor eß mifcricordia in operibus fuis quaiußitia, nam tam magnab^ na mifericordia lußis prxßat,ut opera eius,opera iußitixin immêfumexced’C-

Annefcis,quia mifericordia domini plena eß terrafQux nam creaturap“’^ leß gloriari fcaliquid habere,SC non accepilfe illud a milericordiac' Si aurcgta* uiter deum offendißijmaior eß eius mifcricordiajquam omnia peccatamun^l*» noli turban' proptermultitudinem grauitatem peccatorum. No^iincin'^f“’ cordia iam occurrittibi;' Nonne ofculata eff te^ccce cecidißi 6C non cs colüf^’ Quarefnunquid tu non es uas fragile quod cum ceciderit conteraturnrcf”* eße nifi quis fupponat manum fuam,quareergo cadens non es cÖtritusCq^” fuppofuitmanum fuamequisjinquam,niß dominus, fignum hoc magnum leeffionis tux,clclt;ff us cum ceciderit non collidetur,quia dominus fuppunrf ma num fuam. Nonneferibit Apoffolus.diligentibus deum omnia coopda*'^'^* in bonum e 8C adeo omnia,ut ctiam ipßim peccatum eis cooperetur in bonum. No'nneeis illccafuscoopcratur inbonum,undeSChumiliorcs efficiuntur^ cautiores; Nonne dominus cadentem ilium fufcipit,qui ab humilitatcfufcipi' tureDilexifti dominum pluribus anniSjpro eius amore laboraßi,eleuaßi de cor tuum.SC in uanitate fenfus tui«mbulaßi, fubtraxit dominus nianum cecidißi,Sc in profundum maris defeendißi, Veruntamen dignatio dominißs tim fuppolùicmanû fuam,8C non es collifus. Die crgo,impulfus.cuerfusfuni utcadercm.SC dominus fufeepitme.

Non ficimpq non fic, quos deus reprob3uit,cadentes autem non adf)fienl utrcfurgant,fcdaut pudore maximo cxcufantpeccata.aut fit cis frons mereti v cis,6C iam nee deum timet,nec hominem reuerentur.Surge itacß öi forti animo cßo,confortare 6C eßo robußus,expe(ffa dominum 8C uirilirer age,SC confette tur cortuum,6C fußine dominum. Probaßiuirtutem tuam quam nullalit,hu/ miliare ergo iam fubmanu potenti dei SC amodo cautioreßo. Patientiatibine ceffaria eß, fine intcrmifllone ora,ÖC dominus exaudiet tc in tempore opertu^' no.Surge itacp SC omnê trißitiam à tercpelle, pedes domini ampledcrc amp;ip'î faluabit Si libcrabitte. His didis,rapta eß in cœlum, me confortatum Si miro modoconfolatum relinquens, quam ßatim ex toto corde profccutus, antede/ um ßeti ÔC ad pedes mei (aluatoris prouolutus confidenter dixi.Eßo mihi in de um protedloré ÔC in domum refugtj,ut faluum me facias.Tu enim deus omni/ , um maximas ÔC fortiflimus.tu redemptor 6C faluator uniuerforß, tu proteäot tuorum fldeliam,ad te confugio confidenter. Spes mc introduxit, fpes quam tua pictate fumms diligis,quain nobis iêmper conimendaßi,non timui antefa cümtuam

Ctemtuam cum ea ucnire.Fateor indignus fum,fed ipla me traxif, Ti'mebaifl/ grçdi propter muka fcelera mea,fed mihi ipfa fidutiä prxbuit,

Ecce ftat coram tCjipfa teftimoniû perhtbeat, loquar ad dominu meum card 2^ peccator.Spes me docuitjdixittß mihi,ut confîdenter os meum apcriâ.Dul/ lt;^*Sjinquit,eft dns,non te repelleqnon irafceturjlibenter audietjquicquid petiex ksdabit.Credidiei.propter quodlocutusfam.Vcrum tuam maieftatc confide Pansjhumiliatus fum nimiSjôC dixi in cxcefTu meo,omnis homo mendax, nort confidâinhomineinxternûjfed in tefolo, tu folus fidelis in omnibus uerbis tu •s,omnis autê homo inendax.Qtiid rétribua tibi domine pro omnibus qux rc/ tfibuifti mihk Calicem falutaris accipiâjquia amodo non mihi,ied tibi uinam, pro tuo amore benefaciens,omnia mala tolerabo.non mca uirtute hoc faciam, •cdnomen domini inuocabo, Vota mca reddâ coram omni populo tuOjquia pretiofa eft in confpedu dei mors fantftotû eius. Efto ergo mihi in dcum prote t^lorê.defendcmc ab inimicis meis. Inimici mei funtpeccata meajquæiuftitiâ roam prouocant contra me»Non potero flare contra ea,nifi protegas mejmife/ ncordia tua fit feutum meum domine,feuto bonx uoluntatis tux corona me* Won habco quid offerâ ci,quo furore eius temperate poflim,omnia qux mecQ potto mcaccufantjofferam ergo te domine, ne indigneris domine deus meus, led magis efto mihi in deum protelt;flore,fub alis tuis protege me. Scapulis tuis o^mbra me,amp; fub pénis tuis fperabo.Quid faciet mihi iuflitia,fi fub tua pro/ Ji‘one mecuftodieslt;Obmutefcet dne SiC gladiS furoris fui reportabit in locu fuS,mitis efficieturjuidens pietatc incarnationis tux,c0fpiciens uulnera paffio/ iànguincm charitatis tux, recedetà me èc dicet.Lxtare filijinue

; Eftoita^tviihj dcum protedorê,SC in domum rcfugq,utteporeplu/ uiarom ôé proccllarnm,temporc tentationû confugiam ad tc^quia in te folo fa/ lus mea.fis mihi tu domus refugHjaperi mihi latus tuum lancca perforatUjUt in/ grediar pedus tantx pietatiSjin quo faluus fim à pufillanimitate fpiritus ÔC tem peftatCjabfconde me in tabcrnaculo tuo,in die malorS protege me in abfeondi ro tabernaculi tai,fit domus refugtj mei ineffabilis pietas tua,ut faluû me facias, noncnim poteronon faluus efle in domo refugtj tui,altiflîmû enim pofuifli re tugiû tuum,munitus efl locus ifle, nullus ibi timetur hoflis, utinä femper in eo manere liceretjQui habitat in eo,aulnerari non potefl. Ad omné igitur têptatio ncm, adomné tribulationê, ad omnem deni($ cuiufcun(Ç necclîîtatê apert mi/ nidnedomum refugtj tui,expande finS pietatis tux, pateant uifcera mifcricor/ 012 tuijUt fàluâ me faciaSjUon accedet illuc tentator.non calumniator aflédet, non pcftimus fratrS accufator attinget,fecurus ero,nam pene mihi uideor fecu tus.Gratias tibi bone Icfu,quafpem tuamadmemififli,quxmedepuluerefu/ Kitauit amp;nbsp;de flercoreercxit,ftatuit^ me corä te, ut fis mihi in deS protedorê ôd •n (wmum refugii,ut faluum me facias.

Anima mea turbata efl. En adefl triflitia,cum ucxillo iuflitix nenit,ab hefler nocon niidu non recedit,altjs tame armis munita efljnam arma mihi hac node lubripuitjgladqscp meis milites fuosaccinxirflnermis ergo ôi. inftrmus quid fa/ jiaf^J^n qua procacitcr clamat, quâto impctu me aggreditur, quantû conftdit de uidoriajubijinquitjcfl protedor tuusc’ubi domus refugijCubi faluse'Adhuc Dcrmancsinfidutiatua uana,conlolationes iliac tuç deimaginationeprocedSt, bingis ubidcum propitium protedorcm tuum amp;nbsp;domum refugtj tui,amp; pu n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confcendifle.Illudcris profedo à phantafia tua,Slt; uana fpe co/

olaris. An putas te ufip ad tertium coelum fuifle raptumf'Somnia funt hxc. Re cordate obfecrojquam graue peccatum fit ingratitudo,Nonne hxc fonte mife/

rlcorâix exiccat^Mcmorefto dominum ficuiflcfuper ciuitatcm Hierufaki’’'^ Cl mala uentura prxnuntiafle diccns. Quia uenicnt dicsjn tCjamp;circundabjî*^ inimici tui uallo,fiC circundabunt te,ÔC coanguftabuntte, ÔC ad terram prO'*^ nentte, ÔC filios tuos qui in tefunt, SC non relinqucntin te lapidem fup«f dem.Caufamtptanrorum malorum non racuitjcd cam fubiunxit,diccns. c*’ j quodnoncognoueris tempus uifitationis tuac. Ecce quia ingratitudo nom”*’ do priuari beneficio,fed etiam grauiter puniri meretur,nûquid hocad aîiitniquot;’ non rpcdatf

Nonne anima in fcripturis per Hierufalêfrpius Ggnificatur ç'quidumnoi’ Uultcognofccre uifitationcm domini,circundatur àdxmonibus, SC uarijs tationibus,quibus anguftiata cadit ad ferrena,proflernitur,ncc in ea uirrus^i*^ bonum opus rdinquitur,quod nô dcftruatur, omnienim gracia priuawr,ncC decxteroreftauretur.quia non cogncuittêpus uifitationis iux. 1 u quâjCs hxcciuitas pluribusSCmagnis bénéfices àdco decorata, 8C nonfog'^*’ uifti.icd ingratus fuifti. Ipic te ad imaginé fuam creauit. In medio ecclclii ’’^'' inter infidèles,te genuit.In Florida ciuitatctepofuitjaquaBaptifmi te fandif’^* uit,in domo religiofa te enutriuit. Tu autépofteogitationes tuas cucurfift’’quot;’ uanitarc fenfus tui ambulafti in profundû peccatorû deaenifti dominus te nbsp;nbsp;f

gt; uotics te ilIu.PinauittT quoties te ad cor conuertite' quotics te dcfofnn'^f’^^ , dtauifrliiuitabatteÔCtuexcufabas trahcbatSC turcfiftebas ci.Tandêiiif’'P'^ I tas intffabilis SC immenfà. Tu peceafti SCipfe teuifitauit,tu cecidifti ôi’P*‘ crcxitjtu ignorafti.SC ipfetedocuir,tu cxcus fuifti, 6C iprctcilluminauti.âl^'^fP tu mundi,?cempeftare pdagije ad quietem SC portum rdigionis perduxit 1’’^ , bitum fände conuerfarionis dedit jacerdotem fuum rc efle uoluit,adgyinn‘“l'* fux fapientixadduxit Ingratus tarnen femper fuifti, ôf negligenicropu’^^' ‘ cifti.Cum tarnen feires fcnptum elTe MalcdiClus qui fccentopus dei ter .Nec fie pietas diuina te rdiquit,fcd femper ad meliora bénigne pcrduXth* quod maximu m cft,te feientia lcripturarum ornauit, fermonem prxdicfi''’'”’ in ore tuo pofuit, ÔC quafi unum de magnis uiris in medio populi te conftnff* ' Tu autem aliosdocuifti,amp; teipfu n ncgiexifti.alios curafti, teipfum nonl^bn 1 fti.cleuafti cor tuum in dccore tuo, amp;nbsp;ioco perdidifti fapicntiam ruam in ' retuo.NihilfaduseSjSC nihilcris impcrpctuüm. An ignoras,quia feiuiisfci' ensuoluntaeem domini,8C nonfacicns,uapulabit flagellis multisf' Anndds quia deus fuperbis refiftitC Quomodocccidifti Lucifer: quimancorieb^n*» qui uulnerabas genres, qni dicebas in cordetuo, in coelum confeendam. runramen in infernum dctraheris in profundum laci.Subtertefîcrneturtinea, i SCoperimentum ruum erunt uermes An putas nunc iniieniremifetKordi’m, qni fcandalifafti pluriinos,qui rôties à deo uocatusôC monitus,refpondeff| laifti:'^ hieiretiuftitiadeirubixquitasiudictjî' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

Non femper profequiturmifericordia pcccatoré terminos fibift ituîtAo”' | ncfcriprumcftlt;\/ocaui8Crcnuiftis,expandimanus mcas, 8C non fuir quia'P^ j cerctjdefpexiftis omne confiIiûmeum,SC increpationes mcas neglexiftis. fg'’ quoep in interiru ueftroridebo SC fubfannabo, cum uobis, id quod timcbatis, aduenerir. Eecc,quia non Icmper mifericordia peccatori dat ucniâ. A n nonro/ fideras, gradus miiericordixin te finem habcrc, qux tot btncficqs à deohono' ratusjin profundum pelagi cecidifti,qui tor gratijs ornatus ob tuam fii per bianl 6Cinanem gloriam fcandalum fuifti orbi rerrarum. Non te itac^ dccipiatfpc* uana quam fcqncris,uiueamodo ut libet, noli in hac SC in alia uita panis infer/ nalibus cruciari.Elige habiurç cû his, qui ducunt in bonis dies fuos, Sc in pre/ uio’ad

IN P S A L M V M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m

' damus amp;nbsp;bibamus, eras enim moriemur. Defperata eft plaga cua,infanabilïs ' faâaeft.Haec cum dixiflct,tGtas exercitus uocibuJ trcmendis ululabar, amp;nbsp;uer/ baemsrepefebat,dicens,Derperatacftplagatua,amp;infanibiltsfadaeft. Fgo ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueromemor admonitionum matris mex, quamuis aliquantulum animo deiegt;

’ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dus,pro uiribus erexime, 0^ fteti fuper pedes meos eleuans oculos ad cœlum,

' undeauxilium expedabam. Eteccefpes bilari uultu fpkndoribus diuinis or/ natadealtodefcendenSjait.Quxcftiftajquxinuoluitfentêtias fcrmonibusim/ Pontis,qux pofuit terminos mifericordix, qux infinitum uult finiri, quz aquas (naris in manibus portare fe credit;'

An non audifti dominum dicentcmfln quacuncçdteingemuerftpeceator, fitnniSiniqiiitatueiusnonrecordabor. Quisefthomojqui nonpeccatc' Quis poteftdiceremundü eft cor meumCad omnes enim ora.io dominica fpedatjin quaomneshomines dicerecompciluntur. D mitt« nobis débita noftra., po/ ftoloshoc mo do.Dns oraredocuit,nunquid ergo ad exteros homines bxc ora ’ tiononpertinebitfno'nne Apoftoliprimitias fpiritusacceperunt Curauté do cuiteosdominus ficorare^ft peccatum non habebant SC fi habebant,quis po/ terit gloriari fepeccatorem non eflt;Audi diledum difcipulum domini. Si di/ xerimus,inquit,quia peccatum non habemus, nos ipfos leducimus, SC ueritas in nobis noneft bcobus Apcftolus.fn multis,ait,ofFendimus omnes,Omnes

I fgopeccauerunt Qi. iugiter egentmifericordia dei fandi dei homines.Scrip; d ' eft enim.Septies in die cadit iuftus,et rcfurget,non ergo mifericordia terminos habet,fed quotiefeunep peccator ingemucrir.mifericordia prxfto erir. Nec in/ tereft utrumdemagnis aut de paruis peccatis loquamur. Cecidifti,furgc SC mi/ (ericordia tcfufcipiet.Corruifti.cIama Qi mifericordia ad tc ueniet.herum ceci» difti.iterum corruifti, conuertere ad dominum SC uifeera eius pietacts tibi pate/ bunt. Cecidifti, corruifti, tertio SC quarto plange,mifericordia re non dcrelin/ quft,quoties peccas.toties rcfurge,6C mifericordia finem non habebit, ut quid •mpropcras beneficia acceptajô keminarum pefTima triftitia»

AnnonDauidPropheta max mus,magna SCmuItabeneficiaaccepit,de i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft'JO dixit dominus, Inueni uirum fccundum cor meum, SC tarnen peccauit SC

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M “^^Tigrauiter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quaminhomicidio iuftiuiriamp;^innocentisi

nectaincn dominus fuam mifericordiam in eo terminauit Quid fuperbix pec/ catum adducisc’ Non ipfeDauideleuauitcor fuum,SC numerate feat populS ‘ftaêl.gloriabaturenim quafirex magnus SCpotensin uirtutefua,nectarnen obnocreprobatus eft. Q^iareCquia peccatum fuum non abfcondit,non illud pridicauitjficutSodoma, led dixit. Confiteboraduerfum meiniuftitiamme/ itaque non fibi terminos pofuit/ed reprobi ftatuunC i hbifines,utadeosnon tranfeat, namufquead terminos eorumuadit, fedipif I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcpel'unt earn. Hine fcriptum eft. Perdido tua ex te Ifraël, ex me tantummodo

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;auxlium tuum. Aperi os tuum,inqait,mifericordia,SC implebo illud, expande

Sc fletu, quiaquicoepitrcdiligere.SCbcneficqsgra/ tqfqueadfuum amorem prouocarc, nondeficiet, fed magis perficietopus iu/ um.quxnamcaula naturalis incipit opus,ut in medio itincris defiftatf V irtus ferninis nonceflat,donee frutftus ad perfeCiionem próducat.Qiixauis reliquie pullos fuos antequam feipfos regere ualeant lt;nbsp;Cur hoc faciuntCqux util iras eH hocpfouenitillisCnullaprofecfto,fed tantum labor. Amorigiturcogitcaufas oaturales fuos effedus ad perfedu pcrduccrc,bonit3S copcllit eas^uâ cupiunt

373 HIERON. S A V O N A R. IN P S A L LXX difFunderc.bonum cft enim futjpfius difFufîuum. Si hocfadunt creatufafgt;4'^’^ facict creatorflpl’ecnim amor cft, ipfe bonitasinfinita. An non perfidctoP^ .fuumc'Aadi dominum Icfum. Mea,inquitjuoluntaseft,utfaciamuolunt3t^? eius,qai mific me,ut perficiam opus cius.Qui igitur coepit te amarejfuis cqs amp;gratqs attrahcre,teàpeccatis mûdare, proculdubio perficietopusfufj’î’ l hxc enim funt prxparationes xternx uitx. Cur igitur nunc cadens non es gt;nbsp;' fusCNdnnejquia dominus fuppofuit manum fuamfSC quare fuppofuitmaj’ » fuamc'quareconuertitadfecortuumç'Cur tead pœnitêtiam prouocauftlt; confolatus eft teç* No'nnc,ut te mundet ÔC gratia fua dignum facial, SC nam uitam perducatC Non funthxc illufioncs aut imaginationes tux,feddiiJ*' nxinrpiratiôes.Sedefto,imaginationesfunt3no'nncbonxfuntc' nonne de uirtute proueniuntCCum itacp omne bonum â deo fit,uticß funt hximaginauo nes,diuinx illuminationes. Exulta ergo in uerbis iRis.

Ad hxcuerba adeoconfortatum eltcor meumjquod prx gaudio pfâllcrein coepi,dices. Dominus iliuminatio mea,amp; falus meajquem tirneboC protedor uitx m'ex,à'quo trepidabot'ad pedes domini cum lachrymis ptoUOW tus^dixi; Domine, fi confiftantaduerfum me caftra,non timebit

'. J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cor meom. Quoniâ fortitudo mea SC refugium me?

’ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;um es tu, SC propter nomen tuumdedu

ces me ÔCenutriesme. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

pur^itorij dcfcriptio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 0	fieuitid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79	fiuperbid	73
purgitorij locus én fitdclermi*	fdnRorum preces pro ddntndtis	T
fiiditS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;90	pdg. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiff	Empus	“î«
p«rg4for(o ttum debeant boni	non dcbent inungi fdcrda	1 tempcrdntid	78
purgari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$ 0	mcntoextretnteunRicnis 91	ferrd pifiibilis
pflt;rg4f!0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;100	fidPsfidRio quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;83	terre fiormd	40
pi.rgstiü utrum fx igni 10 0	fdturis negdtur contmunio 8 7	thcologid quiet	5
pu/ÜlMMitds nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;73	ficeler dti fiunt dmdndi ex chdri»	theologicd uirtus	7î ’
R	tdte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7	theologi
quot;Ï^ Atioperuianimolis 10 V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7S	ficientid fubRdntidrum fiepdrd*	theologid dn ficientid dc fidpicn
	tdrum^ Cr de rebus corpo^	tid fit digrtior reliquis	9
religiont m dliquitn uenm cfje	reis, CT ficientid dnim£	trinitdtis fidlfie opiniones pro»
P‘ig^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;138	P^g' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7	grefiio	^4-
	ficientiit ffic£uldtiult;e nihil fiunt	trinitds	279
tehgiones 4 pbilofophis tradia	pdg. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;110	triumphus domini	217
ids defeéluutn crroru plet	ficientid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ei	tcRificdtio Htrum uocdlis cor dm
nas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii3	ficientid dei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iz	deo
tepud'dri guéndo non pote/lut	ficurrilitds nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79	V
xor,feptcmcafuf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97	ficnfiuum locd dcbent ungi cunt	quot;V J And giorid \ uenus	77
refurreaiolt;iui bor4 fit futurd	finer dmento extremtc unRiot	quot;V J And giorid \ uenus	7S
P‘‘ggt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107	nis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91	uerbum filiusdieitur	^4-
rcfurreüio Chriüi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t	fienfiuum interiorum celle 44.	ucritds	77
rrfureéluri utru iti luuètutc 104.	ficrui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97	urrecundia	7S
rtjiirreflio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;98	figndiudicif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99	uiolentid	77
CJ- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loz	fiimonid propter ignordntiü an		10
Telurreaio dn fit futurd in fine	exeufietur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9^	uirginis coneeptio	«^5
tnundi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loz	fiobrields nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79	uirginitds	79
S	fiolis nbsp;nbsp;Mdrtis coniunRio 10 g	uifione dei bedtitudo confiiRit
^^Acrdmentunt mdtrimonij 0 Pf^g- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54-	fiolis defieRio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;leoo	P^g-	HZ
	fiolertid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;70’	uirtus Theologicd	7gt;
pcrdmentiordo	jfiemnonhdbentbedti needdi»	uirtutes mordles	7G
fdcrdmcntum extrcirnttnilionis	tidti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;74	unRio finer dmenti extremd qui»
P^g- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;90		bus dnndn quibus^	non cr
fdcramentd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31	^herdftoud nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39	que locd ungendn	91
fdcrdnientum Idicus non poteR	Jfiiritus finnRus dn procedat ut	unRionis extreme fncrdmètum
conferre,nec didconus 9^	amor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z4	Plt;tg-	90
fdcrdtncntd omnid inHituit chri	Jfiir tus fidnRus â filioprocedit	ungues utrum refiurreRuri fiint
Rus- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;90	P‘*g-	P^g.-	20}
cr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î04,	ßjonfialtd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9 S	uotum	97
pfwwfw^orww numcrutn mtiot	jfionfiionis dbfiolute qUdtuor ge	uoluntds dnmndtorum	1’5
ndbilemcffè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10$	nerd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;95	uoluntds dei	zo
fdcrdmentorum ritus conuenen	jpudtcofiis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79	uolunutis felicitdtem dRucott
tesdcrdtiondbilesefie X107	fubRdntid finetndterid 37	tineri	Ht
ficrdmentum circd Euchdr.Riie	ficllarum fixdrum /fiherd }9	uoluntds nihil eR	ÏC9
obieilorum folutiones zü	fielle dH fint Mimdte 4,0	uox
'fdcramentumpoenttentiie ?7	ftolidd letitid	uxorqudnio non poteRrepu^
fdcerdotts bonitds dn re^uirdHir	ftud.ofiitds nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79		»7
pag- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;92^	fiubdidconiofificium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{,2.		»7
fdccrdos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;92-	çr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9}