Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

DI G N A quot;Vox eil muieiîate re^ant'tf, le^tbtti adlt^atum fe Princifiem proßre^ ri.^4deo deauilorttate lurii noßra pedetau^ élontitf.greyer A matus imperio eß^fubmit-tere legi bitt Principatttm. Et oraculo prießentif Edióïi,qttod»obif Heere nonpatimur,alii^ in-dicitmus.Dat. i I I. /d. /»n. Rduennx^, fiorC'^ tio ^Dionyßo.Coßß

NO N habë(ib/t^ Spartanis leges mßituit, non tnyentione earum magts,q»àm ex^ emplofclarior.Si^uidem nihtl lege y lia m alios ßanxit, cuius non tpßprimus tnß documenta daret. Populum tn obßquia Principum, Principes ad tußtttam impertorum ßrmautt.

^rte m(tla,PopMli fJar^iiÿiK flt;eiiO5^ Tyrtnnno^ InßituitfPeßis maxima Chrißmdum.

Nempe caput magno ciuili in corpore Reges^ Corporis nbsp;nbsp;Populum cetera m^ra, facit.

sint igitur Reges Populis re,ytfœdere, teges^ Nomme réque Patres, luHitta^j duces.

Totus ad exemplum Règf componitur Orbis, Rex quoque fie Populi ß fciat effe caput.

Huncyeteri Reges référât de more triüphfim, Q^d Patri^i Patres,quamp;d Populo focq.

Populi in Principe, t^iiure amp;nbsp;poteftate, Quæftiones in vulgus cmirterem:forenónullos, qui mere-prehenderenr. Pugnantenim ex diametro cum Nicolai Machiauellij Florentini, quem in gubernanda Rep. ducem illi ha« fcent, mails artibus, prauis cófiliis,amp;fal-fa peftiferaque dodrina.Mihi igitur,vt au d!aci,vitio verient,opinor, quo aliquid ad calumniam rapiar, quod ego nulla vobis nominis fama cognitus, hifce tätis de rebus ad VOS, hoc tempore maxime,fcribe-re non vereor. Sed conftans in Rempubli cam meus amor,amp;animus, quem in eanji perpetuo defixum gero, hunc mihi metu cxcuflerunt. Deindeiudicaui, hasdifpu-tationes vobis fane prçcipuè deberi. Nec

ënîm de leuibus rebus habentur, fed longe grauifsimis, amp;in toc Reip.pcrtutba-lionibus cognicuneceflariis. Itaque diC-ferunt de vera Principis amp;Rcgum, à qui-bus antiquum ducitis genus, tuenda Ma-ieliate,amp;dbeo Populi conferuando iure,' quod optimæleges, acgentium probati mores vno omnium conlenfu conftitue-runt.Accercèveftrorum quidam,quo hçc Régi s Maieftas, amp;nbsp;vetufta Populorum iura in Galliis reftituantur in integrum,Im-pcratores eo exercitum duxerunr, adver-fus earn gentem,quæ cælitum amp;nbsp;hominu contemptrix, callidiratis amp;perfidiç viribus artibusf^ue fubnixa , eo ingenium o-mne contulic,porentiam amp;nbsp;robur,vt Gallos natura liberos, amp;nbsp;omnis antiquitatis moribus,legibus, amp;inftitutispenitusin-genuos,in barbaræ crudelitatis feruitutê redigat.In his autem Quçftionum decur-, lïbus veterem illam Régna gubernandf, nimirum perfedam effigiem, tanquâ ma-tronamlegitimam,caftam,integram, nec vllis comptam calamiftris,intuebimur, pro qua nobis Machiauellianiilli fpuriâ, fucatam, impudicam amp;improbam, fub-ftituere non dubitant.Quæ vêtus Provin/ ci as, Régna, amp;nbsp;imperia adminifttandi ra

tîo Maîorum veftrorum fiyt, éamq; Principes omniRegiarum virtutû generecu-mulatifsimi, velvti per manus traditam, quandiu vixerunt, diligéter obferuarunt, Meritoergo has à vobis Quaeftiones o-portuit cognofci.Poftremô mihi iure per lualî, fi vobis hasdiireitationesinfcribe-rem,fore,vcàmukis diligenter ob nomi-nis, ac gentis veftræ celebri rarem legeré-tur. quasalioqui ramen nonpauci cupb dèpropterinvidiam amp;nbsp;motus difcutient, omncs peramâter ob elegantiam doftri-næjæquitatemque C3ufæ,etiam obviis vl-nis excipient. Et quidem ea te ftudiofiùs, quôd nulla quemquam infedandi cupi-dirate,autvllarum partium gratia fcriptj funt, fed foloveritatisob oculosponen-dæ defiderio,ex Gallicaitim calamiratû necefsitaccjac ruinis; quo promptum ali-quod firmumq; remediû, perpetuumque pofteritati quæratur,fuerunt diffufiùs ex-plicatæ. Id quod, qui cas attenté logent, etiam quocunque temporelegent,cuiuf-cunque partis ij quoq; fint, aut nationis, conditionifve, modo tarnen Chrißianam Religionem, vel quamPontificiam, vel quamReformatam appellat,profiteâtur, facile certoqueperfpicient.

11 Itaque cum de Gallias calamîtatîbu» mihi multus cum Bruto,erudito,prudente, nobilicjueviro, fermo effet circiterab hinc bien Ilium, amp;nbsp;vitro citroque no pau-ca de earum origintbus, caufsis,initiis amp;nbsp;progrefsibus percurriffemus, eo tandem ventum e(t,vc,inter cetera, ftudiolibrorii Machiauellij, maxime credcremus acui quorundam ingeniajquo,artes perturbâ-diRemp.exeorum auâoritate, qui earn regunt, ampledcrentur. Quarumartium fundamenta,eum in iis libris, fparfim pef fimis ea de re prçceptionibus editis ieciC. fe.fatis vtrique conftitit. Remedium nul-lurrt certius promptiusque fore, quam (j Principum imperium, ac ius populorum, qui eis fubfunt, ad fua légitima certaque prima principiajeferretur,intra certos fines , vtrorumque poteftatem, ea ratione conclul'umiri, quos vitra citrâque reft^ Rcip. adminiftratio plané non pofsit có-fiftere^neque tradita à Machiauellio difci plina, nernpeab iisprincipiis prorfus e-verfarecipi. Mihi deinde harû Quæftio-numlibrum,in quibus hæc principia có-tinentur, arque probantur, amp;exponun-tur,mifir,quo eas ipfclegerem, amp;fenten-liaip de iis meam fignificarern. Præclarè equi-

equidem lunius Stephanus, qui nihil an-tiquius habuiCjquàm vt has Quæftiones, publici commodi gratia, Chriftianæque Religionis farta teâatuendi caufla , ma-gnislaboribus ftudiisc^ue perficeret. Eas ego,ô Principes viri, Machiauellianis ÔC hominibus, amp;nbsp;libris, quorum Iceleratis confiliis Refpublica in tot ciuiles diflen-fiones, partes, motusque,difrefta eft,op-poni poife cenfeo, tamquam Principia, quæ vocant,firmifsima,vel columnas,aut Regulas,eius,hoc præfertim tempore,re-ftè reformandæ amp;nbsp;collapfæ, légitima gu-bernandi rationedenuo furfum crigen-dæ,certè piis prüden tiaque prçftantibus viris fummè placituras e/Te confido.

III Tametfi autem Machiauellianos quofdam, velTyrannorum mancipia, in lunium infurreéîuros, nô abs re lufpicor; quia tarnen id hoc nomine fafturi funr, quod per harum Quæftionum Principes rationes,fi vos eas audictis,metuuntma-las fuas artes in ordinem quafi redadum iri;amp;fea vobis Regibus Principibus^ue Populoquedetegendos:quid corum iras Brutus, vir magnanimus, aut cladeftinos fufurros curet .'’Lætetur ille,eorum iniu-ftitiam,fcelera, rapinas, fraudes, tandem

alîquando ad certifsimam Regum Popu* lorumque falutcmjn quam vnam rem o-mnibus viribus incumbendum eft, diligentia, ciiiâque fiia pacefieri.Quod fi fal* fa doceri dicunt, id oftendanr,necefle eft, Sed id quomodo, quæfo, præftabunt? Nam quæcunque in his Quæftionibus adferuntur, ea claris eqnidem,non veto derortis Sacrarum literanim reftimoniis efte certa,demonftrantur;ex MoraIi,PoIi-ticéfque fcientiæ dodrina, amp;nbsp;Naturæ, ac legumiufsisjurilconrukorum refponfis, Imperatorumq; relcriptis confirmahtur, diuerfarum Gentium moribus amp;inftitu-tisadftruuntur; inilluftribus acvariis va riorum Hiftoricorum exemplis, tâquam in Ipeculo, (pedandaproponuntur. Ad docendi rationem quod pertinec(Philo-fophos, ac difputatores alloquor)ille, quo planiùs Sicertius rem oftendat,exef fedis amp;nbsp;confequentibus cauflas amp;nbsp;Maximas illas propofitiones, five régulas, colligit,ob oculosq; ponit, amp;nbsp;cognofcendas exhiber, vclvti gradibus quibufdaru ad fumma confcendcns : vt Geometrarum more , quoshac inre imitari videtur vo-luiire,cx pundo lineam ducat, ex linea fu perficiem,exfuperficic corpus côftituat.

quo genere quidquam oftendendî, vel probandi,quidclarius, aucbreuius, quid deniquecertiusfirmiüfque eirepoteA?In quibus expendendis fummam quandam animi moderationem adtulir,inquirendç diligentérque perfcrutandæ rei veriraci, tanquam in puteum dcmerfæ , deditus. Quam erutam ex profundo , amp;nbsp;omnium oculis expoficamji qui nolintintueri,pla nè funt improbi:fi qui, quam vniuerfi vi-dentjCam confpicere nequeunt,planè cç-ci.Ad hue ergo modum difeufsis illis no-ftris Quæftionibus dilucideneceflarioq; confequicurjquodnam Principis in Popu lum fit munus ; amp;nbsp;quod Populi in Princi-pem ius amp;nbsp;officium, amp;nbsp;hæc munera intet fe diftinda efl'e,mutua tarnen amp;nbsp;recipro-ca.Porróvtriufquecertos efleterminos à Deo amp;nbsp;Natura , Gentiümque moribus conftitutos;qui tranfibit fuos,eum graui-ter in Deumac leges, iuslt;|ue Gentiupec-care.his metis tranfgrefsis,manere in Regt; publ.rerum confufionem:ab ea,ciuilis hu manique fœderis diflblutionem; indé Ty rannidem;ex Tyrannide,immanem fedi» tionemj ex ea, ciuile bellum radices age-re. Conftituto autem vinculo illohuma-næ focietatis firmo,atque metis illis ac fi-nibus

Bifcus pofitis, vt Quæftiones oftenduntj amp;COS veris iurtisq^principiis decernunr, «rque ftabiliüc,anne Machiauellij doftri-na funditus,nunóquc negocio, plané cox Fuir?amp;,vti fucilis,impia,amp;humanogene-ri perniciofifsiraa,radicitus evelliturfNe que fulcra eificruiruræ quifquam potert fubiicere, quæillam vllo omnino modo munirc queanc. Vcruntamen eftolibera Machiaucllianis in hancarenam defcen-4erc:prodeant.Illis,quæ diximuSjfcriptu ræSacrÇjPhilofophiç de moribus ac Rei-publicsE,legum,Morum,Gentium,amp; Ex-emplorum veris ac legicimisarmis vtc-mur, pcdemquecum iis audader conamp;re mus.Si fe congrefliiros negant, iam metii fuum prodentdeque eo vidos teftabun— tur. Si fingularccercamen propter arma, cum tufta fint tarnen, detredat: quid nos cum iis porro pugnemus?Cófitemur, ne-quepalam confiteri pudeqnos efle Chri-ftianos,nec nobis cum ea genre,quæhæc arma répudier,commerciû vnû,tanquam cum iis,quibus fit aqua amp;nbsp;igni interdidû, efie vellc.lam verà,quoniâ,æquitate cau-fç deftituti,nihil equidem Iùnr,quod ob-iiciant,habituri, feditiofas efie Quæftio-pes.fortafsis exclamabut, atquc,falfa ef-fceaquot;

fe earum Principia diflertabunr.rationib. non gladiis,aganc. Sin auté vera,curfcdi iiolasappellent?cur Principu manipules in illas arment?An Princeps id quod vcr5 cft,ignoret?in re nTaximè,quç Sô fiïatanti, amp;Reip.quidé, intereft? Veritas iblisfanc Tyrannis,quiorftnia no exvtilitàtépübli Càjfed ex propria libidine mctiûtur,quos adeôoperosèilliinftituutjfeditio elTepo-teft:Sapienti autem, Pioqj acFideli Prin-cipijquem Quçftiories iftæ docéc, amp;eru-diunt, fumma tantum virtus.

ÎV Sed, v'thæcQuæftionum Principia,' amp;nbsp;décréta efle fcitis, ô Principes Pi/, Fideles,multo iuftifsima : fie etiam, ea vos, re ipfa probate, tot illu fires vefiræaifiio-nes,perpetuumque vefirum Pacis conci« liandæ fiudium,amp; tot vefirsè demurn ex-peditiones,clarè tefiantur.Itaque par eft, vt.indicatoexhis decretis pharmaco, ÔC Veto remediOjConiunftis vnà omnes viri* bus,certè tandem aliqnando medicandis huius temporis difsidiis,amp;' natis inde ma lisjfalutares trianus adhibeatis.Vos equi-dé Deus Optimus Maximus,iisanimis amp;confiliis erexit, amp;Imperatoribus ar-inauit,atque tot gentium fauorib. eovlq; beauit,vt ócveftram conftantiam, nofiri tempo-

temporis adulationibus,Sc veftram fortï-tudinem noftrorum Gygantu audaciç,Sc huius deniqjfæculi focordiæ, virtuté in-clytç veftræfamiliæ,ac geneis,in rot Gal-licis perturbaris negotiis, rebus, provin-ciisjProceribusq; viris,oppoluerit. Vos i-gitur harum Quæftionû Pnncipia fecuri, iuftitiam in Gailia defendendam fu)ce-piftisjeo exercitum cólcripfiibs, coJlegi-flis.duxiftis. Demonftrant veró illæ, vos nó folùm id iure poruifle, pofleq; facere; veriim etiä debere. Nos igirur pro veftra falute votalibeter concipimus, atq; fpe-ramus, VOS piis vifloriis amp;nbsp;rebus illuftres tandem aliquando copoßta brma pace, contra crudelem ilJum immanifsimu Ty-rannum Turcam,diuino beneficio ex co-muni omnium ordinû ( vos omnes com-pello Chriftiani Principes) decreto, ani-, mum,copias,militarem feientiam, virtu-rem,audoritaté, arque fortunä efle con-verfuros: quo vobis ducibus, Refpublica Chriftiana de hoftepotentirsimo,Ionge-quejfuperbifsimo ad l'ummä Chrifti glo-riam,Ecclefiæ falutem, amp;Reip. quietem triuphet. Id quod Deus Opr. Max. faxir, obteftamur vniuerfi, fupplicesque polci-mus. Valere, Kal. Ian. M. D. L X X V11.

IDEBITVRfortaf Ie prima fronte hæc quæftio plané otiofa amp;nbsp;invtilis, quanem-pe Chriftianorum a-xioma certifsimum) tot Scripturæ facræ teftimoniisjtot fæcu-lorum exemplis, tôt piorum Marcyrum rogis comprobacum, quafi etiamnû con-troverfum in dubium vocari videatur.Vn de etenim,dices, tot tantæque piorum æ-rumnçjfi ex vna hac caufa,qut)d Deo fim* pliciter amp;nbsp;abfolutè, Regibùs vcrô, quatc-nus adverlus Icgé Dei nil imperent,obté-perandûefle.perpetuô iudicarint? Quor-ium verô alioquî ApuHülorum relpon-fum

Z V IN D I C. C O N T R A fum,Deo magis,quàm hominibus pareti-dum efle?Deinde,cùm fola vnius Dei voluntas perperuô iufta fit, cçterorum iniu-ftafubinde efTepofsiijquis ambigat,quin illi vni abfque vlla exceptione,his cum a-liqua femper exccptione pafeiidum fit? Atcertè cumhodie multi Principes exi-ftant,etfiChrifti nomé ij iaôlitant,qui im-menfam potentiam ne ab ipfo quidem Deo pendentem fibi audafter arrogent, multi adulatores, qui quad Deos terre-nos eos adorent,multi etiam, qui feu me-tu occupati, feu alia vi coafti, nulla in ré denegâdumeffe Principibus obfequiurrt autcenfeant,aut cenfere videri velinf ; amp;nbsp;Vitium præterea noftrorum temporû hôc elfe videatur,vt nil ram firmumfit,quo(l non convellatur,nil tam certû, quod non côntrovertatur,nil tam Sanâ:û,quod non Violerur : vereor fane, ne cuivis rem accu-ratèperpendenti, non modo non invtilis hæc quæftio, fed plané ncceffaria, noftro præfertim fæculo, videatur. Mihi certè caufam tot tantarumque calamitatu,qui-bus ab hinc annis aliquot orbis Chriftia-» nusdivexatur, examinant!,fuccurrit il-«feecs. ludOfeçProphetç:Principes ludæiiisfi-■y.io, miles fuerunt, qui terminum mouent. i-taque

Tyrann, cl i. j taque iram mea aquae inftar in eos efFun-dam. Ephraim vero contcrituriniudicio, quia impia mandata fequutus eft. Pecca-tum amp;nbsp;Principum, Scpopuli, vno verbo hic habes.Terminos vere mouent ij Principes,qui illaiurifdiftione non contenti, quamipfis tribuit Deus Opt. Maximus, earn,quam fibifupremam inomnesreti-nuitjviinvadere conantür.quibus,inqua, no fat eft i bonis corporibiifque fubdito-rum pro arbitrio amp;nbsp;libidine vti, ni etiam miferorum animas, quod Chrifti merum peculium eft,fibi vendicent, qui folo non contenti,cælum etiam ipfum audafter ag grediuntur , admotifque fcaJis invadere conantur;nimirum,vlt;air Poeta Ouidius, Qailicet,Ajfciimt cælumifti.TempU rinut,

Populus verb impia mandata fequitur, qui adverfus legem Dei quicquam iuben iibusautairentitur,autaflentatur, qui tâ-quâm düs thura quodâmodo adoler, qui folium Dei affeftantibus, cùm pofsit,nó repugnat,qui quæ propriè Dei funr, Cæ-^ fari tribuerenon verètur. Nemo verb eft, qui hæc non videat. Si quisPrincipi im-piaiubentinonobtempérât,côtinub re-

4 V I N D I C. C O N t bellis, perduellis, Maieftaris reus habegt; tUr. lis calumniis perebatur Chriftiis, iif-dem Apoftoli amp;nbsp;primi omnes Chriftiani. Si quis,Efdræ,(4.)autNehemiç(^.ver.7.) éxemplo , Templum Domini extruere parar,regnum affedatjres nouas molitur, in Remp, cuniculös agit.Obrtrepere vero Relt;Tibus cotinuo adulatores innumeros audias,fifemel reftauratum fuericTem-plumiftud,aftum eft de regno -.non eft, quod vlla amplius tribuca, aut veftigalia ab iftis homimbus axpeftes. Quævero ifthæcinfania eft? Eædemû Refpublicæ firmle cenfendæfunt, quarum iii medio Templum Dei collocatum eft, quæ ipfdî Templum Deifunr. ij Principes verè regnant, qui cum Deo regnant,cùm omnes omnino per ipfum régnent. At cotrà quæ ««kö/vAz«hominum eft,necRempublicam bene cóftitutam,nifi everlo Templo, hec Regnum, nifi expulfo, fi fieri polsit, Deö Opt.Max.tutfi firmûmqueputarit? Hinc verb tot Gigantæi aufus, ScGigâtæorum confimiles cxitus, totPrincipum exitia, tot Gentium excidia. Quodfinoflent ij, quidinterDeum amp;nbsp;Cæfareminterfit,inter Regem regum amp;nbsp;Regem, inter Domi num Scvafallum, quidfibi illeà fubditis tributi

T Y R A N N. t. ÿ tributi nomine pofcatjquid ipfis in fubdi tos permircatrproculdubio neq; tot Prin-cipes Regnfi Dei turbare conarentur., ne-que etiain in ipfo conatiiJuftaDeiindicis amp;nbsp;vindicis ira,proprio regno deturbaren tur.Neque veropræterea rot calâmitares, direptiones, vaftaciones Populus pate-retur.Irttereft ergo Principum, fcire, qua-tenus imperare debeât; fubditorum, qua-tenus parere,ne aut illi alienam iurifdi-ftioneminvadendo,authi extra iurifdi-ftionemius dicenti parendo,in pœnant incidant.Hicvero eft Qjiæftionispropo-lîtæfcopus,cuius Sacra præcipuèlcriptu-ram iudicem faciemus.

Quæritur, Anfubditirèneantur Regibus obedir^ quid adverfus legé Dei im-pcrent? id e*,vtri potius, Deo an Régi o-bediédum fit.De Rege, cuius amplifsima cenfeturpoteftas,fi conftitcrit, decæteris magiftratibus eadem via conftabit. Pri-mùm docentSacræ literæ,Deum luapte auftoritate regnare,Reges quafi preCario: Deum perle,Reges perDeum: Deumiu-rildiaione fua vci, Reges delegata tantum. Sequitur itaque,S3pien.6. Proverb. 8.lob «2. amp;c. Dei immenfam efle iurifdi-ftionem,Regum diméfam: Dei infinitanfi

potentiam, Regum præfinitam :Dci Regnum nullis limitibus circunfcriptum ef-le, Regum contra certis regionibus regi, certis cancellisterminari. Deinde Deus exnihilo creauit cælum amp;nbsp;terrarh.Icaque îsiurecæli amp;nbsp;terras dominus eft,amp;verè proprietarius, Quicûque verb terram in-habitantjCius tanquam coloni funt amp;nbsp;em phyteutæ; quicunque in terrains dicunr, amp;nbsp;aliqua rationecæteris præfuntjDei be-neficiarij amp;nbsp;diètes funtjab eóque inveftp turacapcreßC agnofcere tenentur. Deus denique folus proprietarius eft, folds do-minils:hominesomnino omries,quo gra du tandem ij fint, coloni,villi ci, miniftri, vafalli, qui quo ampliores fruftusperci' piunt, eo maiorem ccnfum debent:quó maiori authoritate potiuntift; eo feuerius rationem reddere tenentur, quo clàrioré honorem confequüti funt, eógrauióri o-neri funt obnoxij.quod Sc Scriptura facra pafsim docet,amp; pij omnes, imó prsftan^ tifsimi quiqueEthnicifemper agnouere. Domini,ait Dauid Rex,eft terra, amp;nbsp;plenp tudo eius: ac ne homines fuis vomeribus facrificet,nil terra ipfa ablq; cæli pingue-dineproferrefoiet. Ideo veto Deus fibià fuis omnium frugum primitias cófecrari pofcit

pofcit.amp; Ethnici ipfi vitro dicauere, qui-pus fefecolonos, ipfumvere Dominum proficerentur. Cælum Domini folium eft, ait rex Salomon, terra fubfellium.Ita- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

que cum reges omnes eius pedibus fubie^ fti fint,non mirum,fi Deus Rex regum, amp;nbsp;Dominus dominantium,Reges verb omnes, miniftri regni eius,iuri dicundo con-ftitutijVocitentur. Per me, in quit Dei la- xi. pientia, reges regnant, amp;nbsp;Principes iudi-cant terram. Atni faxint, foluo ego bal- oameZi. theum regum, amp;cingorenes eorumcin- ytrf.u. gulo. ac fl diceret : meum eft, ft a bilire reges in folio, aut deturbare pro meo arbi-tratu.Hinc folium Rcgum, folium Dei di çitur. Benediftus, ait Regina Sabæ Salo- ’’ moni,Peus tuus, qui tepofuitfuperfoliû i.chn t.g fuum, vt regen} loco domini Dei tui,vt fa cias indicium amp;iuftitiam.Sic amp;nbsp;Salomo-nem alibi in throno Domini, aut in thro-no regni Domini collocatum legimus.

Eademratione Populusipfe,Dei Popu- t.sam c.9. lusamp;hçredirasperpetubdicitur:Rexve-rôadminiftratoreiushæreditatis, amp;dux i.SitMc.6. populiDei. quo titulo Dauid,Salomon, •»«•.n. Ezechias amp;cæceri pij Principes nomina-tim afficiuntur. Cùm verb fanciturfœdus interDeum Sc Regem,eaconditione fan-

a.cAro.t.jj

-y.iiî.

z.Chnn.c.

ao.T. 6, f

Dan.c.2.y.

37-C-4-? •

citur, vt Populus fic, amp;nbsp;perpetuö maneac Populus Deijiiempe vc oftendatur, deum fualeproprietace Scpoflefsione non exu ere,cilmPopulum regibus tradic,fedre-gendum,curandum,p31cendum rradere, non fecus ac is, qui gregi paftorem eligir, gregis nihilominus dominus manet.Hoc perfpicuè agnouerur pijj;eges,Dauid, Salomon ,Iofaphat amp;nbsp;cæteri, qui etfi Deum Regnorum amp;nbsp;Gentium Dominum agno-fcebant, nihilo tarnen minus regnabant: imó eo magis,quó alacrius deo feruiebat. Hoe idem Nabuchodonozoripfejquan-tumvis Echnicus amp;nbsp;potens Monarcha, tandem profitetur. qué cùm Daniel Regé regum vocaret,cui Deus cælorum,regum potentiam,amp;gloriam dediflet; Quini-mo,ait,ô Daniel,verè Deus tuus eft Deus Deorum,amp; dominus Regii, qui régna tra. dit quibufeumq; vult,vel omnium homi-num vilifsimis. Propterea veto amp;nbsp;Xenophon ipfe,in inaugurando Cyro, deo imprimis litatum dicit: amp;paJsim Ethnici e-tiam authores Deum Opt.Max.regé lum mum prædicant. Hodie veto in Chriftia-norum Principum inauguratione, ij per-petuô Dei famuli,Populo fuo regûdo de-ftinati nuncupantur. Cùm itaqueregesj

Dei vicarij tantùm fint, in Dei folio ipf(gt; authore conftituti,Popnh'ifque fitDeiPo pulys: nec veto vicariis, nifi eorum, quO' rumperfonam gerunr, caufahonos defe-ratursfequiturprocul dubio,regibus propter Deum,non adverfus Deum,Deo fer-uientibus, non adverfantibus, Dei iura tuennbus , non invadentibus, obtem-perandum.

HÎC obiiciant forte nobis Affen taro res aulici, Deumfuam omnê in reges autho-ritatcm contulille, cælum fibiretinuille, terram agcndam ferendamqueprplibito regibus tradidilTe: Cæfarem deniqjdiui-fum cum loue imperium habere. Digna, fané vox Cleone aliquo impurifsimo A-‘ lexandri adulatore,aut Martiale, qui Do-mitiani ediéla, Domini deiquc edida vo-care non veretur. Digna Scnefandifsi-mo Principe Domitiano , quern Dominum deumque etiam vocari voluifle, Suetonius narrat. Atcertè amp;nbsp;pij Priii-cipis auribus amp;piorum fubditorum ore prorfusindigna. Manet femperilla Dei omnipotcntis fententia : Non dabp no-men meum alteri, non transferam gloria meam in alium, id ert,non earn cuiquam potentiam tradam, quin fummû ius mihi

perpetuórccipiam. Deus fiiafe potentie Sc authoritate nunquam exuit. Sceptrum in manu tenetjquo frementes reges com-pefcar amp;nbsp;contumaces cóterar. Libram in altera,qua ius inique diftribuétes examiner. Supremi yero imperij nulla certiora lignadaripoflunt. C^odfi aut Imperator,cum Regem aliquem créât,faluo fem-per fummo impefio id facit, aut rex,pu ta, Franciæ,cum excraneo,vel etiam fratri fi-lióve ditionem regendam pofsidendam-ve tradit;cafus regios, animadverfionem Regiam amp;nbsp;fupremu dominatu perpetuo rccipit. quin amp;nbsp;fi minus in formula inve-ftituræ fiduciae'veexpreflerint, ipfo iure excepiHe putatur. Quantô yerius Deus in omnes Reges,in feruos,inquam, amp;nbsp;mini-ftros,eam fibi authoritatem retinet,a qui-busamp;rationemeum repofcituru,amp;pœ-nasdeiis fumpturum,fifuoofficio male fungantur, toties legimus? Regesitaque régis regum vafalli funt, pergladiû regiae authoritatis infigne, inverti ti,vt eo gladio legem diuinatueantur,bonos proteganc, malos perdar,non fecus acperenfem,fcu tum,vexillu,vafallos à Domino fuperiori feudo invertiri videmus,ea lege, vt ei iif-demarmis, quandocumque opus fuerit, militent.

TYRANN. Qt I. «* militent.Vt veró vafallos eos definiamus, ita amp;nbsp;quæcunque vafallis,regibus,appri-mè etiam conveniunt. Vafallus feudum à domino fuperioreaccipir, cumunerc iu' lis diccndi amp;oncrc militiæ coniunâum. Rexregû à Deo, vt iudicet Populum fuu, amp;advcrfus hofles tueatur.Vafalluslegem amp;nbsp;conditionem à Domino luperiori acci «K-s.-r.xo pit.Rex à Deo iubete,vt legem fuam per-petuo obferuetjamp;anteoculos habeat. Si feceritjtum ipfum, tum pofteros regnum diu pofleflurosjfin contra, contrarium ex-perturos. Vafallus fefe domino fuperiori iureiurando devincit, fidemquc amp;nbsp;obfe-quiumpromittit. Rex pariter ex legis di- Dcmmt. uinæpræfcripto fefeimperaturum iutat. Vafallus denique, ni iufiurandum feruet, feudum committiç,ipfoq; iure fefe omni prerogatiua priuat.Rex quoque, fi Deum negligatjfi ad eins hoftes träsfugiat, fi fe-loniam adverfus Deu committal, 8c ipfo iure regnum committit, 8c ex fafto pleru-queamittit.HçcexfœdereinterDeum 8c regem fieri folito(confœderatorum enim nomine feruos fuos dignatur Deus ) per-fpicua erunt.Duplex autem fœdus in Re-gum inaugurationelegimus:primum, inter Deum 8c Regem 8c Populum, vt cflct

„ V IN D I G. C,o NT. Populus,Dei Populus. Secundum vero, interRegeui amp;nbsp;Populum, vtbene impe-ranti bene obtemperaretur. De lecundo pofteavidebimus: deprimohîc nobisa-gendum eft.

Tadusintcr jn Joe inaugurationeIcgimus fanâum. fuiftefœdusinterDeumamp;Regem amp;Po-pulurn,aur,vt alibi dicitur, inter loradatn fummumfacerdotem , ScvniuerfumPo' i.R.?’. cu. pulum amp;. Regem, vt eilet Populus Dei. Z.C/7Jquot;O.t.23 Similitcrlofiam amp;nbsp;vniuerfum Populum fœdus iniiire cuDeo. Vnde intelligimus 2- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;23. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftipulatum fuifie

fummumfacerdotemDei nomine, à Rege amp;nbsp;Populo,tanquam verbis conceptis. An non cura tu ri ellen t,vt Deus pure Sprite in Regno ludaico colcretur. An no Ici-licerita regnaturus eftet Rex,vt populum Deo feruire fineret, inque Dei lege contb neret. Deinde , an non ita populus Regi obtemperare vellet, vtnihilo lecius Deo in primis obfequeretur. Regé verb amp;nbsp;Populum tanquam reos promittendi, in legem Dei iurafie,fefeque Iblenni facrame-roDeocolendo imprimis obligafle. Vnde ex faftOjCum primum iftud fœdus fan-citum eft, lofias amp;nbsp;loas deftruuntidolola triam Baal,amp; cultum Dei reftituur.Capita vero

u vero fœderishæc erant in fumma; Vti turnRexiplejCumetiam Populus.vniuer-fus,Deumexlegisfuæpræfcripco,Sifin- ‘ guli colerent, Si vniuerfi colendum cura-rént.fi facerent,Deu ipfis alFuturum,reiq; publicæ illorum præiuturum.Sin minus, miflbs fadurumSi difperditurum: quod ex multorum fcripturç locorum çollatio-neapparet. Mofesmoriturus,eas condi- Dew.ip.jo, liones fœderis vniuerfo Popult? recenfer, 51 f«’/'-moxquelegem,id eft,ipfapalt;ffaconventa Domini,in Area fçederis afl'eruari præci-pit. Mofevitafunfto, lofueconfticuitur loßtsc.i. duxPopuli Dei. Dominus itaq; ipfe eum admonet, fi res fuas profpere gerere velit, ne à lege latum vnguemrecedat. Is vero dot.c.zj. cum primum Ifraelitæ terram Chanaan -v-ylt. increfsi funt,vt palam eis faciat,qua con-Qitionem earn ponelsionem a Deo mit-tantur, facrificiis ritèperaólis, legem cora vniuerfo Populo legir,moxque.mira,fi iis paftisftarent, pollicitus, dira, fi neglige-rent,minatus.In fumma,fi legé feruarenr, profpere rem ge(luros:finfecus,dilieftuin acpelfundatijm iri obteftatur.Idem quo-que moriturus , Si evidentius quidem. Quocielcunque verb earn deferunr, in ma pus Chananæorum traduntur, ScTyran-

/ nismancipantur. lam idem omnino fee-dus,quod inter Deum ScPopuIum fub iu dicibus fuit, fub Regibus amp;nbsp;cum regibus obtinuir. Poftquam Saulvnftus, eledus amp;nbsp;plané confticutus eft,Samuel hisver* *.S4in.c.n. jjjJ Populum affatur; En Regem, quem e-

1 egiftis,amp;petiiftis. iEcce Deus pofuit eu Regem fupôT vos.Obediteamp;ferüite Deo lâ vos,quàm Rcxvefter.qui eft fupervos. Alioqui vos, Rex vefterperibitis. Quah dicat: Voluiftis Regem, Deus hune vobis Regem dédit. Ne tarnen putetis Deumquidquâ defuoiure imminui veile, velim intelligatis,Regem non fecus ac vos,huiclegi euftodiédæ devinêtum efle, ac,nifecerit,eandempœnam paflurum; denique,Saulem efleRegem quidem vobis datum,qui in bellum, vt cupiiftis.vo-bispræeat, atealege,vtlegemDei interim fequatur.

' Eiefto Saule, quodpafto nonftetiftet, Ter.i?*' Dauid eademlegeRexconftituitur,vt amp;nbsp;Salomo quqque Dauidis filius, Si legem obferuaris, aitDominus, ego con-firmabo tecum paólum , quod pepigi cumDauide, Quodnam veróefthocpa-ftum? Extatin in libro Paralipomenon his verbis; Nflquamavelletur à facie mea fucceftbr

fucceffor ex tua ftirpe in folio Ifraelis, mo do filij cui obferuent legem meam cuo ex-emplo.Sin vero idolis feruiant, expellam VOS e terra, quam vobis pofsidendam dedi,amp;c.Hinc liber Legis tempore lofiç re- i pertus , vocatur liber fœderis Domini, ( quern Deus Sacerdotes Regi tradere iu- ,8. bet,proindeque Samuel Sauli tradit)ex i saw-cio. cuius prçfcriptolofiasipfeinitfœdusco-ram Domino.Hinc etiam Lex,quæ in Area feruabatur, vocatur PaftioDomini cu filiis Ifrael. Deniq;Populus feruituteBa-bylonicaliberatus,fœduscumDeoreno-uat,amp;quódPa(3:um Domirri violaflet,tot fe calamitates merito pafTum agnofeit. Perfpicuum ergo eft, Reges, tanquâm va- Nebtm.9. fallos in legem Dei tanquam fuperioris omniumDominijiurare.At verb,quod an téàattigimusjfi fide non feruant,filegem violant, vtillos feudumpropterfeloniS, fic hos regnum committere legimus.

Diximus idem effefœdus inter Deunt ficReges Iudæorum,qüod antèinterDefi amp;nbsp;populum fub lofue amp;iudicibus. Vide-mus verb pafsim populum, fi quando le- W»?.,. gemneglexir, autfœduspepigitcfiBaal, mancipatum fuifle feruituti Regum Cha-naan,Iabini,Eglonisamp;cçcerorum.Vtau-

IS VINDid, CONt, tern idemfœdus eft,ita eadeeftfedifra* i.smc.ij. goriim pœna, Saul contra quàm lege Det fancituerac.lacrificia tradareauder, mox ■jgt;;2lt;r. cciatn contra dilertum Domini mandatu Rpgcm Amalecitarum feruat.

Propterea amp;rebellis vocaturaSamuele, amp;rebellionisdemumpœnas luit. Sacri-ficafti tu, air. Atpræftitifietteobfequutû efleDeo. Obfequium enim præftatfacri-ficio.Reiecifli Dominum Deum tuum, at ipfete reiicit, neampliusregnes fupcrl-fraelem. Adeo vero hoc iuris obtinec, vt non fecus ac propter Maieftatis, alTeftatf' veproprièrcgnt crime filij paterno feudo priuantur,nonipfi modo Reges,fedipfo-rum adeo liberi eafdem ob caul’as regno iRf’.c ii. i^olientur. Salomon à veto Deo ad idola dcficit.Ahias Propheta,Regnum ifracliti cum cótinuo fubRoboamo filio diuifum iri prædicit. Completurdeniquc verbum Dominijac decern TribUs, pars regni po-tifsima,aRoboamo,ad leroboamume-ius feruum deficir.Curira vero? Quia, ait Dominus, defecerunt à me ad Aftaroth Deum Sidoniorum , Sc Chamos Deum Moabitarum, amp;c. dilrumpa ego vicifsim rcgnum eorum. Ac fi diceret Paftum vio-laruntjConditionem non impleu erutme-que

TYRANN. CL I. i7 t^ile ego naque amplius ceneor.Maieftaté meamimminuere volunc: ego regnum i-piorum vere imminuam. Cum ferui mei lint,me è meo regno eiicere4tudent. At e-go per leroboamum, per 1'eruum, inqua, eos regno eiiciam.Quid verOjCumhjc ide feruus veritus, ne Populus Dei colendi defideriö, Hierufalem revertatur, vitulos in Bethel erigit, amp;nbsp;occaiionempeccandi Ifraeli ofFert?cum,inquam, Populum Dei à Deo, feruûabhéro abalienat amp;abdu-cit? quænam tandem eft tarn ingrâti clié-ris in patronum jtanefandiplagiari; poena? Moritur ei primùm filius, deinde vni-uerfa eius gés per Baafæ facinus extirpa-turad vltimum mafculum vfque,Prophe ra ilia idcirco fieri proteftante, quod à do mino fuo defeciflet. Eft igiturcaufahæc amp;nbsp;frequcns,amp; idonea,prop terquam R.ex feudo à Deo accepte priuetur, fi lege Dei oppugiiet, amp;aDeo, adipfius lioftes,ad deos, inquam,gentium transfugiat. Et vt paria criminapares pœnæ decent, conh— milem omnium Regum Ifraelis amp;nbsp;ludæ, qui talia patrarunt, exitum,lummum,in-quam,exitium inSacris literislegimus. Tametfi mutata eft ficEcclefiæ ïudaicæ, amp;Regni quoqueipfius forma,cumquæ prius

priusiudçaterminabâtùr, per totum orbe m diffufa efle pofsint:de Regibus ramé Chriftianis idem prorfus dicendum eft. Euangeliu fuccefsit legi, Reges Chriftia-niludaicorum loco funt. Idem pa^ftum eft,eædem condinones, eàedem pœnæ,ni împleantur, idem vindexperfidiæ Deus omnipotens. Vt illi deniq; legi, fic hi Eu-angelio obferuando, tenencur.cuius pro' pagationem finguli in primis amp;nbsp;ante omnia fe curaturosfpöndenr, cuminaugu-ratur. Herodes Chrifti Domini Regnum, quodprovchere debuiilet,reformidans, Chriftum ipfum, quafi regni affedati dâ-nac. En verb amp;mifereperic,amp; regnum i-pfe fuum perdit. lulianus à Chrifto ad Gentiles transfugit. Atpaulbpoft idem Galilæi (itaenim Chriftumprobrosevo-cabat)vindicem dexteram experitur.Ple-nævero funt fuperiorum fæculorüm hi-ftorîæ conhmilibus exemplis , quæ nec rioftro étiâ fæculo nobis défunt. Aliquot ab hincluftris plçrique Reges Babyloni-cispoculis inebriati, Chrifti hofti adver-fus Chriftum, Lupo adverfus agnum mi--litarunt, vt etiamnum plærique mill -tant.Vidimus verb nonnullos, in flagranti crimine,in ipfoqjadeo,quod agitabanc, fcelere

TYRANN. CL I- 19 fcelere periifle: quofdam eciam èrriûpho in tumulum eUtos fiiifle.Nec cæteros me liornlanetexitus. Statnempe perpecuó hæcfentehtia:Cóniurent licetomnés reges terræadverfusChrifturrijamp;Âgnuno' llrurri diripereconentur, necèfle eft tan- pjuim.iÏ,. dem illos manual cedere, pedibüs Chti-ftifubiici, amp;AgnumRegem Regüm , DominumDominantium, velintnölint, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïp.

Confiteri. Quid Verb de Regibus Ethnicis ftatùcmüs? Procül dubio amp;fiij extrih fetus non vngunturà Deô funt tarnen e-ius vafalli, amp;nbsp;ab eo vno potentiam fuam acceperuntfeil forte,feu alU quavis forma eligantür.Si fufFragiô:Deus regit corda hominum, Sc dirigit quo ipfe vult. Si vel forte : fors coniicitur iri finüm, inquit Salomorijamp;iudiciumeius à Domino. Is perpctub vnus eft, qui pró fuo arbitrid Reges tollit, Scftatuit, firmatamp;evertit. . Hac fatione Cÿrumvnâum Domini vo-catEfaias.Daniel verôNabuchodohozor 8ccæïetôs àDeo potentiam accepifl'eait, vgt;an.4. Vt amp;nbsp;Paulus,omnes omnino magiftradis. Etfi enini Deüs legem fuam non ira difer-tè his atq; illis cómendaritjeft ramé quod agnôfcât,fe,quodrégnant, Deo fupremo Regidébere. Itaquefitributum eo nomi-

lt;]uod Deo à fubditis debetur,intercipefe amp;nbsp;averrere ne terentjaut vila alia in re di-uinarp fibi iurifdiAionem arrogent.Id ve-TO propdè aiFedaci regni crimen eft,quod Deus in ipfos reges EthnifcOs grauifsimè virus eft.Principes, ne in ram atrox crime incidant, fuama diuim iurifdiétionem in primis djftinguatnecefteeft', amp;eó quidé accurarius,quod in eodem foló,iri eadem re, inhomine,inquam. Deus amp;Rex,ius fuum ambo capiuc.Conftachomo ex cor-pore amp;nbsp;anima. Deus corp'iis finxit amp;nbsp;ani-rfia quoq; infpirauit. Vtroq^ ergo O'ptimd ïiirèvti folus poterat. Quod fi liberaliter indiilfir Regibus, vc fubdicorum corpori-bus bonifque,ad eorundem tame confef-uationem’.vti pofsint:meminifte fane debent, vfum,hon abvfum,cócedi.Inprimii verb nil quod animæ, tributi nomine im-perent,haberefe,qui fuaipfi Deo tributa-riam profiteri teneantur.Rex capit tribu-tum censumve à corpore,iifque,quæ corporis minifterio acquiruntur coluntiir-ve. Peus ab animapræcip(iè,quæfuas e-tiam fnnfliones per corpus exercer. Ad tributfi illud pertinent fru(ftus,nûmorum penficationeiSjSccæteraonera tum realia,

tumperfonaliâ. Adhocpreces, facrîfitiâ, conciones, culrüfqueadeo diuinus, tnm priiiarus, tum publicus. Qnæ quidem a-deódiuerlaamp; diftinÓla func,vt neutrum alceri officiât ; fifcus Dei Cælaris filco nil adimatj'ed êuiqueius luum confier. De-nique cælum terræ mifceat,ôniniaquein antiquum chaos reducere velit,qui hæc confundar.Hæc optimæ diftinxit Dauid, ’ qui alios officiarios deftinauit in rem dei, alios in rem Regis_. Sic amp;nbsp;lofaphat alios in iudicium Iehouæ,alios in litem Regis, id eft,alios, qui cultum Dei,alios,qui iura Regis tüerentur. Quod fi vtrumque tribu tum fibi vendicat Princeps, perin de ac fi Gigantum more, cælum petere amp;nbsp;fcari-dere coneriturRegni affeftati reüs eft, amp;nbsp;non fecus ac vafallus , qui regalia iura in-vadic,feudum committit, ac eo fæpifsimè fpoliatur:amp; eo æquîus,quod ea vafalli ad dominum fuperiorem aliqua : Regis ad Deum, homuncionis ad omnipotentem nulla poteft efte proportio. Qiiotiefcunq; enimPrincepsaliquisinfolenterdicir,E-go fcandam cçlum, extollam folium meii w.22. fupraftellasDei,amp;erofimilis altilsimo: Ar ego contra,Deus inquit,extollam me-ipfum,infurgam adverfus te,amp; excindant

nomen tuum ad vltimos nepotes vfque.-Et tua qüidem confilia evanefcent; quod veto femci décreui, mutarinôpotçft, aut in caflum ccdere.Dicif Dominus Pharao-o i-crc- iiî:Dimitte populum meunt, vt mihi fer-uiat,vt mihi facra faciat. Quia verô faftu tumiduSjDeurrt ilium Gbi notum non efle refpondet,præceps ruit. Nabuchodono-zorvultftatuam iuam colifibique diui-nos hortores exhiberi. Confeftim effrené miferi homuncionis audaciam rcprimic Deus.Qui Deus videri volebat.homo efla deGnic,amp; avia defcrtaqueloca afini inftar oberrat,Eo vfque dum, ait Daniel, Deunt Ifraelis fupremum omnium Dominum a-gno feat. Balthalar eius fjlius,facris Tem-pli vafis diuino cultui dicatis,ad fuam e-Daniel.c.j^ nbsp;nbsp;etatem abvti tur. En verb quia Deo gio

ham non trihuit\ cuiiis in manu anima e-ius omnefque viæ erant, regno peflunda-to.eadcrri noble trucidatur.Alcxader Magnus adulatorurri voce deleblabatur, qui louis fliüiTl eum effe, amp;adorandum pro-i.Macfgt;a.c. pjerea affirmabat.En verôinchoatos qua-I.T-.45. fideejomito orbe triumphospræpropera morsinterfecat. Antiochus vniendi regni prætcxtu, vnùmquenque Legem Dei mif fam facere,amp; fuam fequi iubet.Templum ludæorum

Judæorum prophanat, altaria polibîr. Ac multas calamicates,clades, ftrages exper-tusjfraftisproftratifq; viribus.animimce-lore tandem conhcitur,in coc^ue, quod lu dæos ad impietatem adigsre yoliiiiTet, tä grauiafepatiprofitetur. Dcuique fi rep^- i.Mach.e.6 tamus, quis Neronis çxitus fuerit, qui Chriftianos vrbis incendio infimulatos fcelcratè cótrucidauic; quis Caligulæ.qui fibi facrificia iqflituic : quis Domitiani, qui Dominus Deusquc voçanvpluitjquÎB Commodi amp;nbsp;eorum omnipm, qui honores foli Deo debitos, aut hbi vendicare, autDeocollere voluerunt: exicialcm corum perpetuo exitum comperiemus. Có-irà veroTraiani, Hadriani, AntoniniPij, amp;cæterorum eiufmodi fatisprofperum: qui fi minus Dçum coluerunt,Çhriftianis laltemfuo morecolercpermiferunt. In fumma,vt vafaHi rebelles, regnümve affe-^antes, amp;fupplicium extremum mereq- ' cur, amp;feudumipfo iurecommittuntdra ÔÇ hi,qui aut legem Dei expafto obferua-re nolunt, autobferuarevolentesiqaudi-ta caufaperfequuntur.CumitaquQvidea-mus eodernferè modo Reges à Deo regno înveftiri, quo vafallosà domino fu-pcriore,fcudo,iifdcm de caufis eo bcnefi-

Ï4. V I N D I C. C O N T. cio priuan,eodem ferme loco,hos,quo il-* los efle, Reges omnes Dei vafallos efle,o-mnino ftatuédû eft.Hocvcró pofiro, quç-ftio noftra facijè finietur. -‘-i enim Deus eft Domini fuperioris loco, Rex vafalli: quis non Domino pocius, quam vafallo, obediendii prowuhciedSi Deus hoc præ-cipit,Rexcontra:quisRcgi adveriusDeu obfequium denegantcm , rebellcm indicée? Imo verb quisnon rebellionis dam-net,Gauc Deo fegnius pareai;, aur Regi ea in re pareac. DeniquCjG Eine Rex, illinc Deus ad deledu nos vocet : quis Regem, vtDeo militemus, deferendum non fta-tuat/ Ergo non modo non tenemur obe-dire Regi contra legem Dei quid impera-ti,verum etiam G obediamus, rebelles fu-mus, non fecus ac G adverlus Regem co-lonusjpro (enioreRegis vafallo , arma rumerer,3ut edido fuperioris, quam infe-rioris, Vicarij, q’^am Principis, Miniftri, quam Regis obediremallet.Acpropterea incidimus in execrationem Micheæ Pro-phetæ, qui Dei voce eosQmnes, quiim-piis Regum mandatis obfequuntur,dete-ftatur,amp; diris devouet.Legem Rei quum dicimus,intelligimus duas Legis tabulas Moficradftas.quibus tanquam limicibus immo-

immobilibus, ^uthoriEas Priqcipum omnium circunfcribi deber. Prima,Dei cultus, fecunda officium erga proximum co-tinecur:prima,inquam,Pietas,fecunda In ftitia Charicati coniunfl3,quibusÉuange lij promulgano non modo non deroga-Uit, veriirn eiiam auchoritatem adiunxiE. Primaaucem vc ordine,ica amp;nbsp;dignitate prima cenfetur. Si quern innocentem Princeps occidi iubeac,fi quern lpoliafi,fi cui vim inferri,nemo cui vel tantiliu con-fciéciæfuperfic,parère velic. Sifceliis fuu, adulcerium puta,parricidium,aut quid fi-mile, cotpprobariflagitet, prodibit inter ipfos Echnicos Papinianus aliquis , qui Caraçallam coram reprehendat, amp;nbsp;mori, quam parère malit :

Pbalaris licet imperet \gt;t ßt ddiMto diilctpcriurid Tduro^ falfum teftimonium dicere non fuftine-bit.Quid verb, fi nos Princeps cum idplis commercium habere iubeat?fi Chriftum crucifigere ? fi Peum eiurare, execrari, Sc quantum in pobis erit,cælo pellere,an no multo æquius parère detreftabimus? Quin potius quia non fatis eftabftinereà malojui faciamus etiam bonum,non modo idola non colemus, verùm Deum co

modo,quopræcîpitjcolemus: necmodô Baali non procumbcmus, verum Deo fa-era facicmus,qualia à nobis requirit. Ete-nim Deum quidem colere tencmur proprer ipfum : acPrincipernhonorare,vtamp; proximum arn3re,propçerDeum. Quod fi vero proximumIçdere,fcelus eft,fi Prill cipem violare,piaculum cenfetunquo rädern nomine tantum tâque atrox crimen çenfebimus,quoipfafupremi oniniöDo mini Maieftas petitur?In fummaivr longé grauius eft creatprem , quam creaturam, hominem quamimagipernlædcre, amp;in iure grauior eft poena eins, quiMaieftaté Regiam leferit,quam qui ftatuam ei dîca-um fregerit: ira no dpbium eft, quin eos, qui primam legis tabula violant, grauior amp;nbsp;atrocipr vindifta,quam qui fecundam, maneat(etfi vna ab altera pendet) adeoq; cauciusadhucinilla.quamin hac agendum fit. Exempla verb maiorum docere nospofiunt, quæcautelahacinrefit ad' hibeda. Achabus Rex, lezabele vxore in-ftigante.Prophetas Dei vndequaquecom I. prefienfqs occidi iubet.Abdias nihilomi-nus, Aulæ lVJagifter,eQs abfeondit amp;alir. Inpromptu excufatioeft. In omni obli-gatione,quantumvis ftrifta. Deusperpe-tuo

tuo excipitur.Achabus idem,omnes Baa-H facriScare iubenElias nihilp fe^nius argt; guit Regem, arguit Populum, fapcrdotea Baal impietatis conviâos ad necç pofcit. Invito denique Rege vxorio, frementéq; impia vxore cultum veri Dei reftituere co natur. Sin Achab obiicit, qupdhodierni Principes folcnt, quod Ifraelem turber, quod rebellis, quod feditiofus fit, vt omnium,qui crimine vacant,hoc elTe crimen folenimo verb, rcfpondet, Tu is ip fees, qui Ifraelem tuarebellioneturbas, qui à Domino tuo ad holies , à Deo veto ad deos alienos transfugeris. Eodem modp SidrachjMifach amp;Abdenago,RegiNabu dmhiWg}, chodonozorparèrenolunt,vt nequeDa- P***'^'-*^-niel Dario,Eleazar Antiocho, amp;innume-rialij.Poll verb Chrifti advetum, cumiu-bentur ApoHoli Euangelij prædicationé omittere,Iudicate,aiunt, vtrum iuftumfit coram Deo,vobis potius,quam Deo obe-dirp. Ita modo mandatum Chrifti imple-an-t, qujd Reges feptiant, fusqpe deque h^benc, Iplj denique ludæiAquilam ar-genteam ftatuamque Caligulæ in templo collocari non ferunt. Quid verb Ambro- Ambr.Ffi-fius.iubentc Valentiniano Imperatore, vt Al j). bafilicamMediolanenfem Arrianis trade-

ret?Cóvenior,inquit,à Comitibus amp;nbsp;Tribun is, vcBafi li cç fieret marura traditio,di centibusimperatoré iure fuo vti,eo quod in poteüateeius effent omnia:refpondij Si à me peteret, quod mefi effet,id eft,fun dum meum,argentii meum,ius huiufmo-di meum non refragaturum. quaquam o-nuia,quæ mea funt,effent paupcrum: verum ea, quæ funt diuina, Imperatoris po-teftatinon effefubiefta. Quid veroputa-mus refponfurii eum fuiffe, fi de viuo Dei téplo idolis macipando cófultus fuiffet? Exépla hæc Scinnumerorfi Martyrfi, qui mori,quâ parère maluerfit, quibus plcnæ funt Hiftoriç,legis difertifsimeinftareffe pofsint. Atfanè nelex quide difertis verbis cócepta nobisdeeft. Quotiefcunq; e-nimApoffoli Chriftianos monet.vtRegi-bus amp;nbsp;Magiftratibus pareant,quafi de in-duftriafaciant.Deoparendüinprimis Sc ante omnia præmonent:præpofteriiftius obfequij, ad quod adulatores Principum limplicescohortantur,nufquam neleue qiiidem argumentum reperias. Qmnis a-«iKj»». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inquit Paulus,fuperioripoteftaii

fubiefta ertojiiam nulla eft nifi à Deo. (a-nimam omnem dicit.ne conditio vlla ex-cipi vidsatur. ) Satis exhifcc verbis con-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cludi

cluâi poterat, Deo potius,quam Regi pa-rendum efle. Si enim régi propter Deum, certè non côtra Deum, At am bi gui tatert^ omnem præcidcrevult. Princeps(fub-iungit ) minifter Dei eft, propter bonum nollrum, ad faciendam iuftitiam. Sequi-turadhucidem:quia Domino potius,qua miniftro, obtemperandum conftat. Nec-dum ramen fatis elTe putat.RedditCjaitil-le tandem, cui tributu, tributü,cui hono-remjhónorem, çui timorem, timorem: ac fi diceret,quod Chriftus j Reddite quæ Matth. funt Cæ!aris,Cçfari;quæ Dei,Deo.Cæfa-ritributum honorem, Deo timorem.

ConfimiliterPetrus, Timete Dell,Hono- Pefr. r.fifi, rate Regem. Serui obediteDominis eti^j^Vquot;/’-^* difcolis. Hæc eodem,quo dicuntur ordi-^^ ne,facienda funt.Nempe vt non tenentur dominis lerui obedire, liquid adverfus Regis mandata irpperent ; ira nec lubditi Regibus,fi quid adverfus IçgéDen Ob-iiciunt nobis impij : Iniisetiarn, quæ ad««-cqnfcientiapertinent,Regibus obedien-dum eire,amp; Petrum Paulumq; nobis,qua-, 1) huius impiæfentcntiæ anthoresjobtru-

dere non vercntur.Indeque quancumque leaem lar.ciatRex,parendum, quancum- i.pwr.cj; qiTe religionéfuperlHtionémve fe(tetijr, obfequen-

pbfequédutn ftatuunt. Quam aut ineptè, aur impiè,nemo eft, qui non videat.Aiur, ibidifcrre obcdiendum eflcPrincipibus nonprppteriram, fed proprer çonlcien. tiam erga Dçum. Confcientiam cum op-ponûtirîç, perindeeft, acfi dicerentmon formidinc pœnç,fedDei amore,non ver-berum metu, fed verbi diuini reverentia, parendum efle.VtparirationcPaulus, ad Coloflenfes, feruositahcrisinferuireiu-bet, vt non heri oculo,aut furcæ, fçd ipfi Deo feruirefe purent, nô vtheri gratiam demereantur, cuius oculos etiam (allere pofliint, fed vt officio fatisfaciant, quod illis impofuitDcus , quçm nemo (allere pofsit. Deniqjalhid omnino eft,propter confcientiam obedire,aiiud,in iis, ^uç ad confcientiam pertinét.Neque ij fane, qui crucé amp;nbsp;tormenta quçvis fufcipere,quàm Principibus impia iubentibus parère ma-luerunt,nos ira docuiflent. Eiufdemim-w/iî. pudenriçcft, quodidiotisobiicerefolér, Obfequium præftarcfacrificio. Nilçnim eft,quod caufamipforum citius iugulare pofsit. Sunt ilia verba Samuelis Prophe-tæ.Saulem Regem rcprehendentis, quod præpoftere facrificando, Dei mandatum iecutus non elTet.Quod fi ipfe, quantflvis Rex

keXjDeo obfequi tencbaturîfequîtur Cine, fubditos adverfus Deum Kegi non teneri. In fumma: qui Barbarorum Calu-cuthanorum more, Dei ciiltum ab hominis arbitrio,Rcligionem à Rege, tanquä TelIurisDeopenderevolür, fi Scripturæ facræ, quod öpinor,minustribüunr;di-fcant fairem ab Ethnico Oratore,in omni

communicate quofdam efle officiorum gradus, ex quibus quód cuiquepræfter, intelligi pofsitj vt brimä, ait, Düs im-mortalibus , fecunda patriæ, tcrtia pa-rentibus, deinceps reliquä rcliquis gra-datim debeantur, Vtcumqüe vero crimen læfæMaièftatis atrox fit; proximum tarnen facrilegid,quod in Deum diuinaf-querespropfie commitcicur, alurecon-fultis vocari,adeö vt Templum effringe-re,quam vitæ Principis infidiari,gra-uiusputetuf.Ethæcquidem cifi-vis homini, modo non pror-fus impio,fufficere pof-le videncur.

L.i.ailrig. luLKnittL

dt^ejL

Prinàpi,Legern Dei yiolantii^ Ecclè~ ßamDei yailanti: cjuihtt^s,quo-tnodof^ijUitterMi.

'i’j'. Æ C Qnçftio prima fró-g te difficilis 8c ardua vi-3i[ detur, eo quidem ma-gis, quod cum lub piis Principibus fuperva--j cua, fubimpiispericü-lofa videretür, vix quifquam earn, nifi lè-ùiufcule attigerit.Ex fafto quæritur,Prih-cipi legem Deiabrogâti Ecclefiâmve de-ftruéti,aut éxtruendâ imped!êti,an refifte re liceat.Hoc verô, fi eius iudicio ftamus.

Scriptura facra nobis definier. Si enim, quod ex ea facile probabicur, vniuerlo Po | pulo ludaico licuit, imo fi iniûâum fuir, nemo, credo, negabic, quin idem de vni-Uerfo Populo Chriftiano alicuius Regni, idem plané ftatuendum fir. Confideran- i dum efthicimprimis, Deumeleétoexo- ; mnibuS

riinibus Populo Ifraelitico.vreflet fibi pe èbliaris Populus,fœdus cum eodem pepi gilîejVt eflet is Populiis Dei. Extat id pal-fim in Deuteronomio. Vis antehuius Pa-ftionis erat hæc, Vt curarenrvniuerfi,Jvt Deus à fingulis Tiibiibus amp;nbsp;fingulorum contribulibusin terraChanaapure cole-rerur, Ecclefiamque fuafU in médio eoru perpetuo conftitutam haberet.quod turn, è multis aliis locis,tum difertè Deuter.27. apparetibi Mofes amp;nbsp;Leuitae, quafl Dei nomirteftipulanteSjVniuerfum Populum d««.«. congregatjhifqueverbisaffantur.Hodid, . 6 IfraeljPopulus Domini Dei tuifis.Ob-fequere ergd Deo tuo,amp;c.Cum^;,ait Mofes,lordanem tranfieris,ftantibus hincad montem Garizim fexTribubus,iliinca'd mótem Hebal fek reli quis, Leuitæ legem Dei perlegent,ac obferuaturis faufla orn-hia,violaturis infauftaprecabuntur. Vni-uerfus verb Populus refpondebit, Ameft, Quodalofuepoftea turn terram Chanaa ingreiTo.tum moribundo obferuatum le-gimuS. Mine animadvertimus, vniuer-fum Popnlum obligatum elfe legi Dei cu-randæ, Ecclefiæque tuendæ, vt è contrario idolis Gentium e^tterrtiintandis t‘terra Chanaan.quæ flipulatio ad fingulos per-tipe-

tinerc non poceft,led ad vniuerfos tatùm.’ Quoetiam amp;nbsp;illud pertinsrevidetur,vt omnes Tribus circa Area Domini Caftra-metarentur Sc tentoria fua figerennvt qüç vniüerforumcuræcommendataeflet, ab vniuerfis tegeretur. Vfus verb Paftionis Oio- iftius demonftrari poteft. CiuesGabaac Tribu Beniamin Leuitæ cuiufdäm vxoré vi conftupranr äd necem vfque. Leuita in duodecim frufta cocifam Tribubus duo-decimmictit,VC tantum fcelusin Ifraele patratum vniuerfi expient. Congregatur ■ vniuerfus Populus in Mafpha. Poftulata Beriiamitis tantis fcelcris confeios noxae dedi.Recufant illi. Ac demum Deo appro bante , bellum in Beniamitas corhmuni confilio decernitur. Hoc modo fecunda Legis Tabula in Tribum integram, quae peccaratjVindicata. Deprimaverohabe-mus exemplum evidentifsimumin libro ififuti- ii, Jofue.pQftquajyjRuljenitç.Gadicç amp;Ma' naHçi.cis lordanem ad fua fe receperunt, eximium'ftatim altarein Galilothpropè Amnem extruunt. Videbatur hoc contra mandatum Domini,quo honnifiin Cha-riaan facrificarelicebat. ac proptcrea fu-fpicio eflepoterat, ne alienos deos colère vcllcnt.Re vniuerfo Populo,qui translör-daneni

dané habitabat,nûciatâ,indicûcur Comi-tia in Siloh, vbi erat Area Domini. Cove-niuncvniuerfi.Mittitur ergo ad illos Phi-nes l'acerdos,Eleazaris filius, qui de pec-cato in legemcómiiro corâm agat.Vt veró publicaauhoritace hoc agirciant,eximij quiq; ex vnaquaq; Tribu legati mirtutur, qui CÛ iis expoftulent, cultû Dei corrûpi eo modo,Deu ea rebellione ihfcnfum fore, ncc ipfis modo,fed Ifraeli vniuerfo,vc quondâin Beelphegor:deniq;,nideliftârgt; bellû publiée indicant atq; denuncient. «Quod proculdubio cofecutu fuiflet,ni tri bus illæ proteftatç fuiiTent, fe altare illud monuméti tantû inftar extruxifle; ex quo Cis lordanis amp;Tras lordanis eâdé efle ac petpetuo fuifle rcligioné àppareret.Quo-tiefeunq; veto in cultu Dei vindieSdo ne-gligétius fe gefferuntjgrauilsime afflidos eos fuifle videmus. Nec alia fane de cau-fabis a Beniamitis vifti fuifle videntur, quamquod, dum iniuriapriuatofadain vkifeifatagerent, dum ftuprum punirCj in iure Dei vindicado adeo fegnes eflent, ac quotidie etiam adulceria cum idolis impunita finerét. Fuit ergo primumhæc Padio inter Deum amp;nbsp;Populum.

Ftrififln- modo nón deliit hæceâdemPaftiOjVcru »e'D,»O- etiarnperpetuocôfirmata amp;repentaFuir.

Diximus in Rege inaugurando duplex Fœdusinklimfuifle. Et primum quidem ÿer ii- nbsp;nbsp;interDeum, Regem amp;Populum, five in-

terfummum Sacerdotcm, Populûamp;Re-gein,(Populus enim t i.Chron. primo loco póhitur. ) Finern vcró eius eum fuifle, vt Populus efletPopulus Dei, id eft, vt is Populus Ecclefia Dei eflet. Quoriumfan/ ciretur inter Deum amp;nbsp;Regem,oftédimus. Quorfuminter Deum amp;nbsp;vniuerfiim Populum, exarninahdum.Ccrtifsimumfanè cft.Deurti non fruftra hoe egifle. Ni enim aliquaauthoritas amp;promittendi, ciprö-miflapræftandi Populo fuperfuiflet, fœdus plané fupervacuum fuiflet.Videtur er goDeusfeciflejquodindubiis nominib. creditores facere folent, vtplures in ean-dem fummam obligentur, vt eiufdem rei duo pluréfve rei promittendi conftituan-tur,a^uorum vimquoque,taquam princi pali reofolidppeti polsit.Ecclefiam vni-cohomuncioni comitterelubricum erar. Earn iraque vniuerfo Populo commédac atque committit. Porerat Rex in tam lu-. brico grad'i conftitutus, facile in impie-tatem delabi. Ne itaquecollaberetur Ecclefia

défia,Populum intervenircvoluit. In ea, de qua agitur,ftipulacione,Deus, vel eius viccjfummus Sacerdos eft Reus ftipulan-dijRex amp;nbsp;populus vniuerfus, puta Ifrael, funtrei promittédi.ambo ex vna cadém-que cauia, amp;nbsp;quidem ex voluntate coniu-Aim obligati. Stipulatur Sacerdos,an no promittant,Populum fore Populum Dei: an non operam fe daturos,vtDeus Tem-plum fuum Ecclefiam fuam in medio eo-rum perpetuö h'abeat, vbi rité colatur? SpondetRcx, fpondet Ifrael, (vniuerfi tas enim hominum vnius per fonæ vicem I u-ftinet)amp; quidem cóiundim, nodiuifim, vtex ipfis verbis apparetj incontinenti, ii o.ttefi-non exintervallo. Cônftituûturergo hic duo ReijRex Sclfrael, ideoque æqualitcr infolidumoblieantur. Quemadmödurn , ergo,cumCaius amp;Titiuseandempecu- auU.c.U niamSeio ftipulanti coniunâim promi- i. feruntjfinguliipfo iurein folidum tenen-tur , amp;abeorum altervtro folidum peci poteft.itateneturRexperfegt; Ifraelité per Ie, curare caucre, ne quid detrimenti Eo-clefia capiat. Vterveto negIigat,Deus ab altervtro integram rem petere poteft, amp;nbsp;eo quidem magis à Populo,quam à Rege, quoplures,amp;difficiliuslabuntur, amp;nbsp;mar

gîsfbluendo funi^quam vnus. Item vtin duobusçorrds, prçfenim FifcaiisTribu-ri, vnusica in folidüm tehctur.vtbenefi-ciodiuiËonîs per nouellam conftitutio-nemluJbnianiconceflb vti nequeat : ira DZfraele, îriburum Deo Régi RegS er JnDg- proiriitKnribus , vterque in folidumte-netur-Deînû,qnefnalt;3modum in duobus reîs promitrcndij in iis prædpuecontra-âibus,quorum obligatio ratione culpæ commHtiiur,(qualiscfthic ) vnius culpa nocetakerî^italilfrael Deû déférât,Réx catt. yeüt negligentcr ferat,tenetur culpa Ifrae lis.Conlîmiliter, (îRexadalienos Deos transfugîatjnecrransfugîatmodo, fed agt; lios etiamfecumabducat: déni que quO' vis modo£cclefîam perdere conetur : ni Ifraeleum quaG è fuga retrahat, aut etiam cocrccat, eius culpatenebitur. Breuiter: non fétus ac lî periculum lit, ne vnus è reisjjromîttendi.fua bona prodigendo, foluëndo elfe delînac, alteri datur in eum vtîiisàâio, necorreiculpa damnüriipa-vîatur.ica amp;c ifraelî in regé,Regi in îfraelé, fcfe idolis mancîpantë, âut qiiôvis hibdo fœdus rumpentem, ne aut hüiüs illë ; lut vicilsimhicilliusculpamluat. Qü^d verb ca ftipulariojde qua agimus, eius gene ris.

TYRANN. Qi^IT. ^9 yîs fîr,ex alüs fcripturæ locis apparet.Sau le Rege Ifraelis conftieurer,Samuel Saccr-dos amp;Propheta Domini,his verbis Ilrae-lernaffàtunTam vos, quâRexvefter, eftfupervos, fequimini doniinum Deam veftrum.quod fi perleueraueritis in nialigt; tia,(malitiam vocat, qood hominum imperium,quàm Dei maluifient) ram vos, quam Rex vefter peribitis. Addic verb ra-tionem:quia placuit deo,vos faccre Popu lumfuum. Hic yides duos reosmanife-ftè coniungi in eiufdem pœnæ flipulacio-ne. Sic Afa, Rex luda, Azariae Prophetæ hortatu.vniuerfum Populum, lu dâ nem-pc amp;nbsp;BeniarpiOjin Hierufalem convocat, fœdus cum deo percutiendi cauffa. Inter-erât amp;nbsp;mulri ex Ephraim, Manaffe, amp;nbsp;Simeon,q dei pure çolendi caufa eô fe rece-perant. Turn verb, facrificiis ritèperaétis, fancitur fœdus, his tanquam concçptis verbis: Quicupquenoninvocaueri^Doi minum deumlfrael,feu minimus,(èu ma v*ij. ximus, morre moriatur.Cum maximum dicit, ne Regem quidem ipfum huic pœnæ eximi vides.QuisverbhâcàRegepœ nam repofcerc pofsic (de temporah enim hic agitur)nifi vniuerfus populus,cu' jpie iurat,non lecus ac Populus ipfi?Eodê mo

do legimus, lofiam Regem, viginti quinque annis maiorem »vniuerlümque Popil - Ium foedus cum domino lanxilTe,promit' teutibus ambobuSjleîegem Scftatutado-mini cullodituros, continuóq; quafi im-plendi,aliquaexparte,fœderis caufa,Ba-c,ip alis idololatriam deftrufta fuifle. Et plu-rcfcroB.f. ra forte accuratius legenti teftimoniafuc 4 r,2ii. çurrerent. Cur verb velimus vniuerfi Po-puli confenfum requiri, curlfraelemlu-dämve ad legis diuinæ obferuationem a-ftringi.cur fanâè promittere, fe perpetub Populum dei fore,nifi velimus paritcr,au thoritatem facultatémve ei conceflam, qua tuni fe àperiurio , tum Ecclefiamjà vaftitatevindicet? Quorfumcnirri fœdus cum Populo, vt fit Populus dei, fi fefe ad alienos deos per Reges abduci patitur, aut pari tenetur? Vt deus pure colatur, fi Populus ferui loco eft , quo cum nulla o-bligatio effe pofsit? Sidenique non licet operam dare,vt id, quod promifiqpræ-ftecur,Deus ne cum eo fœdus fanxit, qui

neque promitcendi,neq;rempromilfam præftandiiushabuit? An verius, fœdus cum Populo fanciendo, remque earn fieri ftipulando,ius ei efie, amp;nbsp;rem promittedi, amp;præfiandi,amp; præftandam curandi,evi-dentec

Center oftendere voluit?Si ridemus enim amp;aftione fummouemus, quicum feruo £lióve familias contraxerit: an non impu Rentes fimus, qui tale quid Deo tribuerc velimus?Hincverô eft,quod Regibus foe-dus violantibusjPropherç ludam, domu lacob, Samariam perpetuo alJoquuntur, vt eos officij fui admoneant.Nec id cancS, brfw.f.iy. neBaalifacrificent, fed vtBaalem erram, eiüfque Sacerdores.’Rege invito Screcla'^*'’'^'”’ mante,deturbent amp;nbsp;exterminent. Siccu Achab occidiflet Prophetas Dei, Elias Propheta congregat Populuni, amp;nbsp;quafi Concilium indicit,corripit,coarguit,con vincit. Populus verb cius hortatu, Saccr-dotes Baal morte mulftat. Nempc officiG fuum deferenre Rege,eft quod fuofonga- ■».!gt; tur Ifrael;nec tumultuarie aut temçre,(ed publica authoritate,Concilie habitq, cau fa ordine cognita. At contra quoticfçun-que RegijCultum Dei violanri,non obfti-ticlfrael,quod diximus dedoobus reis, quorumvnius culpa alteri nocet,vfuve-niftevidemus. VtenimRexIdololatria^ 8c perfidiæ ruae,ita Ifrael negligentiæ,cô-niuêtiæ,focordiæpœnas dédit; amp;eo qui-dem fæpios hQC,quàm illud accidit,quod Regis pleiunq; exeplum Principcs,Priu-

cipum Populus fequatur,amp; vnius exem-; plo vniuerfi potiiis peccent,quàm vni-uerforum vnus refipifeat. Exemplis res rsmf-r- 4ilucidiorfiet. Cur, quæfo,fufumdele-tumq; Ifraelis exercicum, vnacum Saule Rege pucernus?An Deus vlcifcitur pecca* taPrincipis inPopulum ?an Patris, in fi-lium ? Acerbumeft, aiuntlurifçonfulti,

Genef.it,

Dent. 24. v.i^, 1

£aircn-i8lt;

parentisfcelera,filiorum pœnis lui. Alie-ni fceleris quenquam pœnas pari, iura no finunt.Abfitvero, vtis,qui vniuerfam ter' ram iudicat,inquit Abraham,perdat iuftu cum impio.Quinimo,ait Dominus, vt pa tris,ita amp;nbsp;filij anima mea eft. Nec pater fi-lij,necpatrisfiliusculpapatietur.Anima, i^uç peccauerit,morietur. An no ergo po-tius , quia Populus Sauli legem Dei violant! non refiftebat,amp; piosimpie perfe-quenti, Dauidem fcilicet amp;nbsp;Sacerdotes domini, applaudebat? E multis pauca fi-milia proferemus.Saul idem,vt tribus lu-dæpoflefsiones amplificet, fidem publi-cam,iam indeabingreffii Chanaah Ga-baonitis datamfrangit, ipfosqjadeo Ga-baonitas,quantum quidein poteft, è medio tollit. Violabatur eo fado terrium le

gis præceptû.Deus enim teftis eiufee Pa-dionis fuerat. Quin amp;nbsp;fextum,innocuos enim

TYRANN, jjnîminiuflèinterficiebat. Vtraque legis Tabula vin dicanda erat. EtSauleiufque familiaquidem ea fcelera perpetrafledi-cuntur. Intereatarnen, Sauleiamèviuis fublatOjDauidéque Rege conftituto, con fultus dominus fcfpondet, tertiûiarn an-numjpropteridem fçelus, terram Ifraelis vniuerfam famelaborare. Neceaprius defiit,quàmfeptemèfamilU Saulis , Ga-baonitis tanquam noxç dederentur. Cur vero hic, cum ynufquifque exlïio admif-foforti fubiiciatur, nec alieni criminis ’ fuccelTor conftituatur quifquam, vniuer-fumlfraelem fceleris huius tencridicas, ipfo reoiam vita funflo, amp;aétione cûreo quafi extinftainiG,quiacumdeberet amp;nbsp;poflet publico amp;nbsp;manifefto fceleri fefe opponerc,negligentcrtulit ? Curpœn^m irrogari vis,quæ nemini abfque culpa iu- c, depamt. reinfligicur,nifipeccarit? Qjjaveropec-caruntjuifi quatenus peççatûm tolerarût?

Eodem modojcurn P^uid mandat loabo t.S4w.c.». amp;nbsp;præfeélis Populi Ifraelitici, vt Populû recenfeant, graue eoipfo crimen commi-filfe diçitur.Nempe vtifrael dei iram pro-vocarat,cum Regem peteret,quôd in eius peritia filutem fuam collocare videretur; ita hoc facinore Dauid, qui'ex muliiiudi-

uit.

^çhn.e.v

ne vidoriam expeâabat. Id enim propriè eft,quod jPropheta vocac, facrificarercti-bus,amp;hamis thuraadolereiquç fpeciesi-doloiacriæ eft.Prçfedi quidem,quia prae-videbantidifraeli cxitialefuturum,pri-mumpaulifperrefragantundeindeeciam (dicis caufa amp;perfunftoriè cenfum agunt. At populus vniuerfus pleditur. Nee Da-uid modójfed amp;nbsp;feniores Ifraelis,qui vni-uerfitatem reprçfentant,faccum induunt, fefequeci'nereconfpergunt. quodtarnen propterDauidisparricidiû adulterio eu-mulatum neutiquamaccidit. Hic quis nó vider, vniuçrfqs amp;nbsp;peccaffe, amp;nbsp;pœnitere debuifle,amp;pœnas denique luifle? Daui-demnempeimpia præcipiendo , Deum provocâue:piæfeâos Populi, quos tam-quam imperij Confortes amp;nbsp;AlTeflores, I-fraelisnomine y rectamare oporruit,aut conniuendo,autfegniusrepugnado,vni-uerfos denique ad eum quafi deleâS com parendo?Deum verà,non fecus ac impe-ratorem,legionis vniuerfæ dcliâum, vni-«erfali terrore,parEiculari quorudam fup-plicio,quadamquafi decimatione cafti-gaffe ? Curverôtandem, Manaffe Rege Templum Dei polluente, Deum non i-pfura modo Manaflem , fed vniuerfum

Populumalloquutum eflelegimus i nifi ïR.!?«*-vtlfraelem,tanquamalterum promitten-di rcum admonerct, ni Regem in officio ‘ contineret, fuo damno futurum?Ecquid enim ^illud alioqui apud Icremiam.do-mumludapropter impietatem amp;crude-litatem Manaisis Afl’yriis mancipatä fuif-fe,nifi eo ipfo,quod fceleri non reftitit,fce leris ream fuifle ftatuamus? Propterea Au guftinus amp;nbsp;Ambrofius : Herodes amp;Pila- PyäZ.Si. ttis condcmnantChriftü, Sacerdotes ne-d tradüt:PopuIus fereillachrymatur.vni-uerfi tarnen puniuntur.Curitä? Quia,qué è nianibus impiorum magiftratuû eripere poterant, quia non fecerunt,occiderunt. Pluraveróin hanc fententiam ex omnis generis Authoribus addi poffent.ni Chri-ftianisSacræfcripturæteftimonia fuffice redebercnt. Cæterum quia boni legisla-toris eft,non tam curare, vt deliófa puniâ' tur, quàm ne vllacommittantur, cauere: vt boni Medici diætâ præfcribere potius, quæ morbos arccat, quàm remédia, quitus coereeantur: pius certe Populus,non modo coercebit Principem Legem Dei impie abrogantem,verùm etiam in pri-mis cauebit, ne quidquam eius culpa ne-gligentiàve fenftm introducatur, quod

temporis traftu, purum Deicuhum cor-lumperepofsit.nec crimina in diuinam Maieftatem publiéecommifla, non tôle-tabit rrjodojVerum etiam criminum occa-fiones diligenter auferet.Quod in côfrin-gendo æneo ferpente,Ezechiam Regem, in expoftulâdo cum Cis Iordanis,de al tari ereâo, Ifraelé, çonvocatq Concilio publico,feciflè legimus. Itaque licetIfraeli, fi Rex IcgemDei Ecclefiâm ve evertat, re-fiftercjnec id modo:verum,ni feceritjeiuf dem criminis tencbitur, amp;nbsp;eandem pœ-nam luet.Refiftetverâ verbo,fi verbo op-pugnabitur; vt,fi vîi.arte,inquam, Si. Marte. QuinScdolobono,fidolo:cum nihil interfit, vbiiufium bellumfufceperis, trum aperte pugnes, an ex infidris.ira tarnen, vtperpetuodolumàperfidia, quæ nufquam licita eft, accurate difiinguar. Verùm video iam,quidhic opponi pofsit.

vniuerfam mul-»«îJ.ijT titudinem,belluam,inqua,il{am innume-Âedoltma- rorum capitum,tumnltu3ri amp;nbsp;çotiçurre-reineârem, quafi agmine fado oporte-bit?Quis veto in ea turba ordo elfe queat? quç Confilij,qiiæ rerum gercndarum fpc-cies?Cum devniuerfo Populo loquimur, intelligimus eos, qui à Populo authorita-

T Y R A N N. Qi IL 47 tem acceperunt,magiftratus, hempe, Rege inferiores, à Populo deleélos, aut alia rationecóftitutos,quafi imperij Confortes amp;Regum Ephoros,qui vniuerfum Po puIi ccetum reprçfentaht. Intelligimus e-tiam Comitia, quæ nil aliud funt, quam Regni cuiufque Epitome,ad quæ publica omnia negotia referuntur, Eiufmodi erat feptuaginta in Regno Ifraelitico, quibus quodämodo præeratfummus Sacerdos, qui de rebus fummisiudicàbât,èLXX. famîliis,quæin Ægyptum defcehderanr, fenijprimû elefti. Turn bucès,feu Principes,Tribuum,in fingulis fingüli.Demum Indices amp;nbsp;Præfedi nngularum vrbiumjd eftjChiliarchæ.Centuriones amp;nbsp;cçterî,qui totidem familiis præerant. benique for-teSjPnrpuratijamp;cçtérijè quibus côflaba-tur Concilium publicum , quod fæpifsi-mèindiftumlegimusjhis verbis: Et con-gregatifuntfenioresin Rama, vtin ele-üione Saulis. Et cogregatus eft vniuerfus Ifrael,autvniuerfus Iuda,amp;Béiamin,amp;c. cumvniuerfam turbameo conveniflejVe lifimilenon fit.

EiusgenerisfuntinomniRegno benè conftitutOjOfficiarij Regni,Principes, Pares, Patri tij, Optimales, ôccæteri ab ordi-nibus

nibus delegati, è quibus cóflatur aut Co-cilium ordinarium, aut Concilium extra ordinem,Parlamenturh, DiçtajCæterique conventusjin diuerfis regionibus diuerfa nominafortiti; in quibus ne quid aut Re-fpubl.aut Ecclefia detrimenti capiat,pro-videndum eft. Illi vero vtfinguli Rege inferiores funtjita vniuerfi fuperiores. Vt e-nimredèBafilienfis amp;nbsp;Góftantienfis Sy-nodi,Synodum Oecumenicam Pontifice fuperiorem efle ftatuerunt, vt Capitulum EpifcopOjVniuerfitatem Adore, Curiam decurione, eum denique, qui ab aliquo cœtu authorîtatem accepic,eo cœtu inferiorem eftcjetfi fingulis fuperiorem 5 ita dubium efle non poteft, quinifrael, qui ( Regem petiuitamp; cóftituit, quafi Aäorem fiublicum,Saule fuperior fit, Ifraele poftu antejifraeliscjue gratia conftituto, vt plu ribus poftea oftedetur. Itaque cum rebus bené gerendis,ordine opus fit,qui in tanta turba feruari nequit: ea veró îæpe âcci-dant,quç multitudini abfquepublico peri culo ac difcrimine dici nô pofsint:quic-quid vniuerfo Populo concedi autcom-mitti diximusjofficiariis Regni;quicquid Ifraeli, Principibus amp;nbsp;Senioribus Ifraelis côcefliim commilfumquc dicimus, quod amp;vfus

amp;vfus ipfe coprobauit. Athalia Regina^ üCIiwj]» Ochozia filio Rege lud^ mortuo, vniucr* fam ferè ftirpem Regiam delendam curat. Vixpuer vnicusloas, incunisadhuc va-giésjlofabæ amitæprudëtiafimul amp;pie-tate,fupereft.llla veró rerum fummam in-vaditjamp;fexannos in ludaregnat.MulTa-bat tum forte Populus : necenim prome-re.quictjuid animo premebatjutum erat. Tandem loiadasfummus Sacerdos,vu: lofabae, confilio cum Principibus Ifraelis danculu inirOj coniurationeque rité per-ada, loam feptimo anno ætatis vn^endü coronandum^ue curat.Matrem vero non modo è folio exturbat,verum etiam è me dio tollir,BaaIifque idololatriä continuó deftruit. Probatur loiadæ facinus,amp; me-ritó.ïufta caufa mouebatur.Tyrannidem cnim,non regnum oppugnabat. Tyran-riidem,inquam, primum fine titülo.vt Io- * quuntur lurecolulti neoterici. Lex enim Regni ludaici mulieres ad fceptrtim non vocabat.Deinde etiam exercitio. Invafe-ratenim nepotumregnum fummo fcele-re,5c fcelera innumera cómittebat. quod Vero caput fcelerum erat,negleflo Deo ve ro,Bâà!em adorabat,adorariqiieiubebat-ïuftè veró,amp; ab eo,cuius munus eratjvin-

dicabatur. loiadas enim non erat priua-tus, fed Pontifex fummus, ad quern rerii etiam ciuilium cognitio tum pertinebat. Deinde J habebat alTcclas Principes ludæ amp;Lcuitas, deniqne erat affinis Regis. Quod vero non indicie de more comitia I in Mizpah, non culpatur, vt neq; etiam, quod furtiue confilia iniret,amp; clanculum coniuraret.Alioqui enim res minime fuc* cefsiifetjamp;in incafliim cefsifl'et.Coniura-Otuiph.tioautem bonamalaveeft,vtbonum, ma lumve finem fpedat,amp; ab iis,quorum ell, aut fecus,initur. Reftè ergo Principes lu-da fecerûtimalè verö,fi fecus fe gefsilfenc. Vtenim tutor cauere debet, nepupilli bo ha depereantjac, ni faciat, aóliohe tutelæ tenetunita amp;nbsp;hi Populi falutem tueri,qui fe totum ipforum curæ trâdidit, credi-dit,fuafqueinipfosaftiones omnes quo-dammodotranftulit. Infumma: vtlicet vniuerfo Populo repugnare,ita amp;nbsp;Princi-pibus Regni, qui vniuerfum reprçfentât, non fecus ac decurionibus pro corporis vtilitate, contrahere. Vt verh referturad

vl I 160 vniüerfos,quodpublicèpermaiorempat v.lt;iere »i tétti gerltur : ita, qUod tnaiorpars Princi-i»ris- pumfeuoptimatum fecerit,omnes;quod omnes,vniuerfus Populus fecifledicetur.

DeiEcclefiimve abolere; Vniuerficatem confentire, aut maiorem falcerrt eius par-lem,Principes aut omnes,aut plüres con-niuere.partem intérim aliquantiilam Po-puli,vnum,inquam,aliquem ex Principi-ousMagiftratibusque legem Dei retine-re,Deumque rite colere veile : quid licere putes, li Rex aut earn partem ad impia fa-cra cogéré,aut ei piis facris interdicere ve lit?Hic de fingulis,feu priuatis,nô loqui-mur,qui vniuerfitàtis partes noncenfen-tutjVt neque tabulæ,claui,papilli, nauis: autlapides, trabes, cçmenta,domus. Sed de aliqua Provincia vrbéve , quæfegni partem faciat,vtprora,puppis, carina,na-uim;teâum,parietes, fundamenturri, do-mum facere dicuntur. 8c de aliquo Magi-ftratu, qui eius Provinciæ, vrbifve curam gerat. Equidem fiexemplis certandû eft, etfi ea propter alTuetamhominum,in cul-tu Dei defendendo, defidiam, rariufcula funt:tamen nôprorfus defunt.L OB N A, „ ,vrbs Sacerdotalis, fefe fubducit loramo yer q. Régi Iuda,ab eoque quodammodo défi- uchraxs cit, quia deleceratàDeo patrum fuorum, a-àquoipfadeficerenolebat: amp;nbsp;forte vere- rer.Ji

barur,neBaali facra fasere cogeretur.Co-fimiliter Antiocho iubente, vt ludæi vni-uerfi,legem ipfius fequereiitur, fuamquà à Deo acceptam defererenrzrefpódet Ma-ihathiasiNon obcemperabimus, vc rranl-grediamurnoftram Religionem. Nec verb id modô;verùm Zelo Phinees corrc-ptus J eo ipfo, qui ad impia faCrificia conclues fuos adigebat, lua manu interfefto* arma capitjn motes fefe recipit, mafiurri

•»er 11.C. J. pro aris,inquam,amp; focis,adverfus Antio-chum adeo profpere.Deo fauente bellum gerit, vtHierulalem recuperet, amp;armis Gentilium, in Ecclefiæ perniciem coniu-ratis,fraftis,amp; debilitatis, purum Dei cut turn rellituat. Quod G Ipeftemus, quis il-lecflet, erat Mathathias Machabæorurrt parens,ex Tribu Leui.Itaque non licebat ei iurefanguinis, Regnum à Tyrannide vindicate.Qui verb cum illo,initio moii-tigenæjincolæ Modin, quibus vicihi,aUt ij etiam ex vniuerla ludæa, qui EccleGam rellitui cupiebanr,lefeadiunxerant. Cæ-terum vniuerG fere, amp;nbsp;maximi quiq; Antiocho obtemperabant, eiiilque imperil vitro patiebantur ; adeo vteius exercitu peneprofligato,ipfoque demurrt milere nioftuo

InortuOjCum excutiendi iugi perpulchra daretur occafio, filium iplius Regem ac 7,Crpttßm dominum non modo non inviti agnolce renc, verum etiam ad Regnum capeflen-dum invitarenc. Poflem etiam hueaddu-cere exemplum Deboræ. Deus.mancipa-rat 11'raelem labino Regi Chanaâiijiâque O'S-vicefimum annum ei leruiebat.îtaque tan to tempore ius regni qnodammodo præ' fcripferat, Ifrael ferè vniuerfus Deos allé' nos colebat. Præcipuè quæqueTribus, Ruben,Ephraim,Beniamin,Dan,Ater, amp;nbsp;cæteræ.quarum maiores erant vires,labino adhærebant. Nihilominus Debora Prophetiira, quæ ius diceb.it Ilraeli, excitât ad armaTribus Zabulon; Nephtali, amp;nbsp;llachar, vet faltem quoidam ex iiiis tri— bubus,Duce Barac, Silaram magiftiU mi-litiæ labini fundic, Ifraelemque tandé iu-go Chanançorum,invitum, amp;nbsp;tantum no renitentem non libérât modo,vcrUm etiâ cultum Dei veri reftituit. Verum quia ex-traordinario motu Debora excitata vide-tuFince difertis verbis Scriptura probat Lobnenfium fadurn, etfi tacedo confen-tire videatur,vc neque etiam libri Macha-bæorum vfqueadeo magna fuit in primi-tiua Ecclefia au thoritas, ac prætcrea Icgi-

,4 V I N D I C. C O N, T. bus magis, quam exemplis, difceptadunt vulgo dicant: ex fado, quid iuris itatuen-dum fic,examinabimus.

Diximus, Regem iurafle in legem Deii Ecclefiæqueconferuationem, quatenus fieri polTetjfpopondifle. Vniuerfum item Ifraelem, tanquam vnumaliquem,idem ftipulante Deo,promififle. lam vero dici-musjfingulas etiam vrbes,fingularumque vrbium,quçRegni partem faciebant,ma-giftratuSjidem ugillatim quatenus fua in-terefletjdifertefpopodilTe. quod amp;vrbes amp;nbsp;focietates omnes Chriftianas tacite fe-r»^«24, cilTe confequitur. lofuefenioconfeftus, amp;nbsp;morti proximusjcongregat vniuerfum Ifraelem in Siche ad prçfentiam Dei.Erat cnim in Sichern Area fœderis Domini.Eó dicuntur convenilTe Seniores Ifrael,Principes Tribuum,Indices amp;præfeâi, arque ij adeo omnes, qui publicam author!raté in fingulis Ifraelis vrbibus obtinebanr,8c iurafle in Legem Domini,vltroque amp;nbsp;fpo teDei omnipotetisiugum elegilfe. Vnde evidenter apparetjfingulos Magiftratus, Vrbium,aquibus mittebantur, nomine fpopódifle fe curaruros amp;nbsp;opera daturos, vtDeus ex Legis præfcripto în medio fui coleretur. lofue verô tum fœdere inter

Peum amp;Populum fanûè percuflo, tabu- bgt;e24. lisquefœderisritè confignatis, inperpe- '’’'''•'ï' tuamrei memoriam, lapidem illico ere-xic.Itaque fi Area Domini accerfenda eft, convocanturomniumregionu Vrbiumq; Principes, Chiliarchi, Centuriones,Præ-fedijSccæteri,Dauidis 8cSynagogæ Ifra-eliticæ decreto amp;mandato.SiTemplum Domino extruendurn, idemprorfus ob- nR%c.7. feruatur. Acne quidquä Regibuscreatis immutatum putetur,fœderi fub loa, inter Deum amp;nbsp;Populü, itemq; fub lofia fanciu-do, Üdem omnes interlunt,iidem omnes figillatim aftringuntur. Itaque non Rex modo,fed Regnum, nee Regnum modo 2.Ke«.c. u. vniuerfumfed Regni partes omnes Deo figillatim fidem amp;obfequiupromittunt.

Non, inquam, Rex modo, fed Ifrael,nec Ifrael tantum, fed fingulæ Ifraelis vrbes, earumque præfeâi, fe fände Deo devin-ciut, 8c quoda quafi hominio Hgio io perpetuum adverfus quemlibet adllringut. Exemplum ex iis, quæ hodiein vfufunr, defumptum, rem luculentiorem facier. In Imperio Germanico, cum Imperator inaugurâdüs eft,adfuncEledores amp;nbsp;Principes, turn Ecclefiaftici,tum laici, aut ipfi, aut per legatos,Item Prælati,Comités,Ba

rones deniqne omniurn vrbium imperia-Ijum legati, cum mandato in earn rem fpecialij, acfelc , eólque, quorum vicem gerunc,certis lub conditionibus.lmpera-tori fubmittuntac lubiiciunt.Iam ,erto a-liquis, qui Imperatorem vitro agnitum, de gradu eo deiicere conetur, qui ipfc imperium affcftet,Principes verb amp;c Baro nes auxilia débita,amp; tributa con fueta Cç fari denegent, quin non conniueantmo-doipfi, fed etiam cum adverfario perfide colludant ; an non,putas, Argentora-tenfes forrè, aut Norimbergenfes, quifi-dem legitimo Imperatori promiferunt, prædonem ilium iure optimo arcere amp;nbsp;cxcludere polTe? Imóveronifecerint, ni laboräti Imperatori fuccurrerint,an fidci præftitæ fatisfecifie cenlebis?cum prçler-timis,qui præpofitum fuum nó protexir, cum polletjin pari caufa fadoci habendus fit«Q.uod 11 ita efi:(vti revera in cófelfo eR) fii.D.’de an non idem Lobnenfibus,aut Modinen-nmiht. fibus, licet, amp;nbsp;ex officio competit,!!

Deum,cuius obfequiofele in primisde-vinAos fciunc, cætcriRegni ordines de* feruerint? Exiftat ergo loramus, aut Antiochus aliquis, qui cultum veri Dei tollat,qui fefe fupra Deum extollat : conni-

neat,aut colludac ll'raeh quid ci vrbi,quæ Deum pure colere cupit, faciendum dice-mus? Primùm, dicat cum lofue, Vos qui-dem vniuerfi eligice, vtrum malitisobedi re Deo vero,an diis Amorrhæorum. At c-go fakem Sc familia meaferuiemus Domino.Eligire, inquam,vtrum huic,aliéna imperiû nullo iureinvadenti ,ea in re patere velitis:ego fane cui fide præftiti,quo-quo eventu feruabo. Nec vllatenus fané dubito, quin lofue omni conacu fuo, cul-tumDeiveri, in Thamnath Serath vrbe Ephraim,quæeiuspoflefsio amp;familiae- ’'’°’ rat, retinuilTet, etiamfi vniuerfi Ifraelitæ, Deum Amorrhæorum in terra Chanaan coli voluilfent. Quid fi verb Rexvlterius pergat, Præfedos mittat, qui nos ad im-pia facra adigant,Deum denique è medio iiokri expellereiubeat?an no Rcgi Regi-jfque portam, fipoflTumuSjOccludemus potius,quam Deum Regem Regum vrbe noftra excludamus? Advertant hie Muni-cipes,Ciuefve Sc municipioru ciuitatdm-que Populi Dei præfefti, duplex fe fœdus iniilTe,duplex iufiurandum præftitifle.Pri mum amp;antiquifsimumDeo,vtiPopulus fit Populus Dei: fecfidum, Sc proximum, Regi, vti Populus obfequatur Regi, tan-

ïo.CoZ/df. dtfotmit fii. amp;C.1.

noua

quam duci Populi Dei.Iraquevt Vice Régi,adverfusJmperatorem Regémve fuum coniuranti, quantumvis magnam ante au thoritatem accepilTet,fi in vrbe noftra ob-feflum dedi pofceret,parédum non forer» imôexipfafidelicat s formulaomnimodo refiftendum. Eodempado, fummum fcelus,3c vix vllo modo cxpiandum arbi-tremur, fi Deum in medio noftri habitan-tem,iubente Principe, vafallo, inquam amp;nbsp;miniftroDei, autexpellamus, autinma-nus hoftium, quatenus in nobis firum eft, prodamus.Dices tu fortè:Verùm vrbes ad Principempertinent, itaqucaditum iure denegare non pofsis. At, inquam ego,vr-bes non confirtuntin lapidum coacerua-tione,fed in Populo.Populus verô,ell Po-pulus Dei,qui deo primum, dein Regi te-netur. Quantum vero ad ipfas vrbes perti net,etfi ad Reges vrbium poteftas,ad mu-

Stnecali.j. nictpes tamen pertinet dominium. Sunt dibenef.c, etcnim vjiiuerfa in Regis imperio, non in pacrimonio. Deus verô vnus eft omnium vere proprietarius dominus, à quo amp;nbsp;ille imperium,Schicpatrimonium habet. Er-go,ais,licebit fubditis,Re]igionis caufa à '4 Rege deficere?An no vero, fi femel hocfta ' tuâtur, quamreîellroni feneftraaperias, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vides?

vides?Attende veró hic patienter, amp;nbsp;rem accurate confidera.Poflem ego vnico vergt; bo refpondere, cum optio aîtervtrius da-tur,à Rege magis.quam à Deo deficiendû eire,aut ex Auguftino,vbi non eftiuftitia, ibinonefle Rempublicam.Iuftitiam veto

/V- nbsp;nbsp;nbsp;1’1 nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;♦ r f......... r\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;

non efle, vDi ngmQ hominem Deo veroToIlK,amp;immûdisdæmonibus fub-dit,cum iuftitia ea virtus fit,quæ fua cuiq; diftribuit. Itaque qui eiufmodi dominiis fefe fubtrahunt, dæmoniis lefe fubtrahe-re,amp;latronummultitudinempotius,quâ Rempublicam deferere. Verum, vtaltius rem repetam, videntur,qui eo modo fe ge rent,quo diximus, defedorum loco non ciïe. Deficiunt à Rege vel Republ. qui ho-ftili animo,Regis Reipublicæ ve imperio fefe fubtrahunt. Itaque amp;nbsp;inter hoftes numerantur, amp;plerunque quibufvis ho-ftibus periculofiores exiftunt. Hi vero.,de j-quibus agimus, nil fimile habent. Pri-mùm imperata facere non reeufant, modo eaimperentur,quæiurc polTuntjauc faltem Deoiniuriamnon faciunt.Tribu-za, veâ:igalia,munera,onerâqueconfueta non detrcéiant, modo id tributi,quod Deo debent, non intervertatur. Cæfa-ri Cæfarem agenti parent : Cæfari fines

fuos excedenti ,alienum imperium affe-ftanrijDei folium invadenti, luperiorem amborum Dominum bello perenti , parère , iiiiurtum putant. Deinde hoftüi-1er le propriè non gcrunt. Hollium eft lacelTere , provocare, vitro imprefsio-nes facere. Hi demum lacefsici, armis jnfidiifquepetit!, vixtandem imminente vndequaque morte, arma capiunt,fefé-que adverfus illatam vim tuentur.Ac pro-ptereacum hoftibus non quqtieicunque velis, pacem habeas.Neque enim quotief cumque arma depones, aut laccffere defines, deponantilli cócinuo, amp;otiû capefi. fant.Cum his,quotiefcûque optaris, præ-ftoeft.Define cædere, cedu.nt:define Deu oppugnare,definentpropugnare. Arma fi velis iis è manibus exeutere,latis eft, modo ne percutias.Quia enim non inferunt, fed excipiunt i(n:us,vbi enlem repolueris, ftatim clypeuâbiiciunr,acpropterea plæ-runq; inlidiis amp;nbsp;perfidiç patent.quod exempla recentia fatis oftédunt. Vt verb fu-giciufi eum feruum nô dixeris,qui vulnus incentanti Domino manum opponit,qui furenti fefe fubducit perfequenti,cellulæ fuæ ianuam, interea dû furor deferuefcit, occludit,multo minus hos defedlores cé-fcre

TYRANN. T I. lt;ît fere qucas,(cû fane feruorû nomine loco non cenfeaniur)qui pari autetiâ vehe-métiori furore percito Principi,portas vr-bisclaudanc,vbi relipueiit, Scad leredie-ritjmperata facere parari.In eo generc eft Dauid duxexerciruu ifraelisjub Saule fu hbiido rege,qui fçpe Sicalûniis vexatus, ex infidiis petitus.montiii alpericate fe j fetuetur,quin ikCeilam quoq; vrbé furo- wis. ri regis opponcre parat.Is enim quofcun-que poteft,ad le allicit quidé, verum non vt Saulis vitam,quod evidenterapparuit, peratjfed vt propriam tueatur. Itaque lo--i)athan Saulis filius,non veretur cum Da-uide fœdus percutere,amp; idcntidé renoua re.quod fœdus Dei lehouæ vocatur. Abigail verb di ferre ait,Dauidé inique petitu gerere bellû Dei.In co genere funt amp;nbsp;Ma- i chabçi,qui oblatâ ab Antiocho pacé,falua Religions,rum cum bellum commodifsi-mègeri poterat.recipiut tumà Demetrio Rege,tum etiä ab aliis.Noftro verb etiam tepore meminimus eos,qui pro vera reli-gione, adverlus impietatem in Germania Galliaque pngnarunt, quotiefcunque Dei pure cülcndi potcftas fada eft, arma vitro depoluilTe, amp;nbsp;plærunque adeb,cum aut Saulem PhiJiftini arma alib verterc

cogèrent, aut Antiochum vicinorûimpe» ïus revocarent, aut alias bello centinuan'

lt;Jo opportuna effent omnia.Eiulmodi ergo fignis pofsint hi à defeûoribus facile diftingui. Eft verô 8c aliud manifcftilsi-mum,h ita fecedant, vt quotielcunque fe-cefsionis caufafublata fuerit, ni extrema necefsitas impediat , redeundum fta-tuant.Tum eniminon à Rege, fed àlora-mo vel Antiocho',non,inquam,à Republ. fed à priuata vnius aut plurium Tyran-nide fecedere putantur . Hanc nos di-ftinftionem Theologorum Pafifienfium cœtus ( Sorbonam vocant) fæpius do-cuit. Anno circiterCI^ CCC. Bonifa-cius oâauus Pontifex, Regalia, quæad Regem Francorum pertinent, fibi vendi-Annalh cabat.Philippus Pulcher, Rex Francorû, frintU. eiî perliteras acerrimèobiurgauit. initiû ç^^f_pHiLippvS,amp;c.B ONIFAClO,fefe »tinivrum pro fummo Pontihce gerenti,ixc.Ac lum iMtaiit. qujdem vniuerfi agnofeebant Pontificem effevicariumDeiin terra , amp;Ecclefiæ v-

dir,Regem Regnümque, abfq; ^matis culpa,eiufmodiPótifici

niuertæ caput.Itaque quod vulgo dicunr, communis error, iuris loco erat. Nihilo-minus tarnen convocata Sorbona refpon vlla Schif-s obfequio fefe

fcfefubrraherepofle. Schifma enimnon feparationem, fed caufam facere.QuodS iufta caufafubeffet, feparationem à Ponti fice,nonab Ecclefia,amp;a Bonifacio quide proprie,non à Pontifice fore, eovfq; dum bönus aliquisfedem Pontificia tenerer.Iii quævero difcrimina vniuerfi Regni animas ab Ecclefia, ni hæc diftinftio vera fir, feparatas coniiceret, nemo ert,qui nó facile diiüdicer. An non vero,rege iura Dei Opt.Max.invadete, animafq; hominum, quas Chriftus fanguine fuo liberauir, du-rifsima feruitute oppriménte,multô æ-quius ea diftindione vci licebit?Confimi-IkerannoCIo. CCCC VIII. Benedi-do decimotertio Ecclefia GallicanS iru butis amp;eXadionib.grauante, Clerus Gal licanusaCarolofexto covocatus ftatuit. Rege amp;nbsp;Regni incolas Benedido obtem-perare non debere ,nepe hæretico, Schi-fmatico, ea dignitate prorfusindigno . quod amp;nbsp;ordines Regni probarüt,amp; Sena-tus Lucetianus Arello coprobauit. Qjain amp;nbsp;quosBenedidus decimus tertius, tan-qua Ecclefiæ holles amp;nbsp;defedores anathe mateperculerat,protinusabfoluédos cc-Ijjitjamp;ipfo iure Ecclefiæ cómunione non éxclufos fuifieiudicauir, amp;,vtalias læpè in

in Gallia, amp;. alibi quoq; faftiracü pafsïni legimus. Nep e vt evi deneer often derer, fi is,qui Principe locû obtincc,fete male gerat, ab co fine defeftionis cri mine fecedi pofle,amp; aliud omnino efie, à malo Pôrih-ce,aliud ab Ecclefia,aliud à Rege impio a-liud à regno lecedere.Iii ea vero cauia Lo-bnéfes fuilîe vidétur,quos reftiruro in m-jegrf, jgj cultUjinterEzechiç lubdicos art numerari legimus.fiverô bec diltin âio obtinetjCum Papa Principis aiieuius (qui en fuperioré agnolcit iura invadlc: an non longe iullius, fi Princeps, fi vafal-luSjinquam,Regalia Dei iura ad fe rapefe Extrau.ftt conetu^?Stacuendum ergo randé,vniuér-maio.croi lum Populum,Principem impia iubenté, autpia vetanré,authoribus iis, qui Popu-li authoritacem penes le habent, auc plu-ribus coercere oofTe amp;nbsp;debere. Deinde v-ninerfos.autfalré potioresin fingulisre-gionibus vrbibùlve, aurhorib. præcipuis magiltratibus,râquam à Deo primfi, dein à Principe conlticuris , impia l'acraà fuis mœnibus arcere iure pofie,piâque iildeni tueri:quin Ecclefiæ, quæ vna omnino eft,pomœria dilatare pofie^ac ni fecerint, diuinæ Maieflacis, fi fairem potuerinr, reos efie,

Supereft modo , vc de fîngulis aga- Anfnatü mus, qui priiiati dicuntur.Primum ex fe-dere inter Dcum amp;nbsp;vniuerfum Populum, vtficPopulus Dei, fingiili nontenéniur. L/uiet.j.f, Vtenim quod vniuerütari debetur, lin-gulis non debetur ; ica nec quod debet vniuerfitas ,finguli debent. Deinde, non lenencur ex officio . Teneturenim quif-que Deo inferuire in eo munere,ad quod vocatus ert.Priuati verb non hâbent pote Raté,non funguntur magiRratu, non ha-bent imperium,no vllû ius gladij.Itaq;,vc gladiû priuatisnô tradiditDeus:itanec v lUm gladij ab iis rcpofcit.Priuatis dicitur: Mitre gladiüm tuum in vaginam At magi Math.tfi RratibusiNon geritisgladiû fruRra. lîlis, fi Rringant,culpæ datur:his, ni cum opus eR,Rringanc,magna negligentia culpæ locoeR, Quid vero? dices. Annonfin-gulis tœdus eRcum Deo,vc vniucrfis? i-diotis, vt rnagifiratibus.' Quorfum ergô circumcifio, quorfum Baptifmus?quor-fum ilia tories repetira tota Scriptura fieri fœderis mentio ? ER fané omninoe fed longediuerfifsimû.Vtenim omnes o-mnino fubditi iuRi Principis,cuiufcunq; tandem gradus hnt, cenencur eiobedire: quidam verb,peculiari quadâ obligatio-

nCjVt magiftratus, curare præterea, vt cæ-teriobediant;ira omnes omnino homines, Deo quideminferuire tenentur : at . quidam, vnà cum maiori munere, maius onus acceperunt, adeo vtdecæterorum culpa , fi negliganc, quodammodo te-neantur. Curare debentReges, vniuerfi, quique ab vniuerfis gladiumhabent,Magiftratus, vt Ecclefiæ corpus rite guber-netur:finguli,vteiustantum Ecclefiç mê-brafint. Illi, neTempIum-Domini pol-luatur, ne collabatur,fedadverfus omné corruptionem internam, iniuriâmvé ex-ternam tutum fit.Hi, ne corpus fuû,quod TemplumDeieft, impurum fit,vtineo e-fpiritus Dei inhabitet. Qui enim’vafta-T'.iy.çÿ'c.ô. bitTemplumDei,quodvoseftis,aitPau-7‘isgt;- Ius,Deus quoque eum vaftabit. Illis ea de caufla commilTus eft gladius, quo extrin-fecus accinguntur. His commendatus tâ-tum gladius fpiritus,,verbum nempe Domini , quo Paulus Chriftianos omnes ad-verfusDiaboIi impetum accingit. Quid ergo facient, fiRexipfos ad impia facra ifh.e.y,i7 adigere velit? Si,qui ab vniuerfo Popülo

authoritatem habent,Optimates fcfe op-ponant,aut fui faite magiftratus,pareanr, obfequantur,amp; omni conatu,omni indu-ftria,'

T Y R A N N. I L ^7 ftrîa, tanquamDe« ipfi milicanres,pios piorumconacus adiuuent?Habent exemplum interaliaCéturionum amp;militum, qui Principibus Iuda,Ioiadæ hortatu,Ec-clefiam ab idololarria, Regnümque àTy' rannide Athaliæ Reginæ vindicantibus, alacriter paruerunt.Sin optimates amp;nbsp;ma-giftratus furiofo Régi applaudunt, autfal tem non refillunt, præfto eft confilium Chrifti;in aliam ciuitatem fe recipiât.Ha- Matth.iol bent exemplümpiorumè^decemTribu- w.23. bus Ifraeljqui vcri Dei cultu perleroboa-mûfublato, vniuerfis conniuentibus,ad Regem luda, apud quem cultus Dei re-manfetat,fefe recipiunt. Sin alio fugere non datur,vitæ potius,quàm Deo reiiun-cient,crucifîgantur poîiusjquàm Chriftû, vt Apoftolus loquitur,denuo crucifigant., , NoIite,aitDominus nofter, timere eos,; HcSr.r.ij, qui corpus tantum occidere poflunt. veroamp;ipfius amp;nbsp;Apoftolorum,amp;innume rorum piorum MartyrUm exemplo edo-ÖJ l'umus. Ergo nemini priüato licebit ar mis refiftere? Quid ergo de Moleftatue-mus,qui Ifraelem, invito Pharaone Rege,. , nbsp;,

abduxit?DeEhod,quidecimoodauore- ExoJ.h, èni demumanno, quo Regnum viucaptu vïdéfi poterat, Eglonem regem Mpab in-

terfeck, Ifraelemque Moabitarum iugo liberaùit?De lehu denique, qui loramum Regem , cuiipfemilitabat, interfecit, A-chabiftirpem deleuit, Baalitas ad inters necionem omnes excidit?An non eranc ii li omnes priüati? Certè fi ipfosperfe fpe-des,quia ordinariè conkituci non erant, priuatos dicere queas.Atex quo extra or-dinem vocaros leimus,iplo quafi Deo, fuo illos gladio evidenter accingente, no modo priuatos non cenfcbimus, verum quibufvis ordinariis potiores. Mofisvo-catio amp;exprefloDei verbojamp;fignis cvi-dentifsimis comprobacur. Ehod dicitura Deo excitatus, qui Tyrânum occidendo^ faluum faceret Ifraelem.Iehu,iuflu Elizçi Prophet« vndus, quiftirpem Achabi deleter,etfi præcipui quique,Regé eum,an-tequam rem aggrederetur,talutarant. Ide decæteris, qui exfacra Scriptura adduci pofsintjoftendi pofsit. lam verb cum ne-que Deus ore fuo, neque extra ordinem perProphetas loquatur, eft,quod haciii refobrij in primis amp;nbsp;circunfpedi fimusi Si quis enim earn fibi authoritatem, quafi diuino fpiritu afflatus,arroget, videat fané,ne arroganria inflatus fit, ne fibi iple Deus fit,ne fibi ex fe magnös illos fpiritus

fumât.neicaque concipiac vanitatem 8c pariat mendacium. Videat veró etiam Po-pulus, ne dum fub lïgnis ChriIfi militarè cupit, Theudæ force Galilæoalicüi, acte Barlozbæ ( quod non ica pridem in Germania Muncerianis accidie ) magno l’uó mâlo miliccc. Nec eo quidé id dico,quod idem ille Deus, qui nobis noitro hoefæ-culo Pharaones amp;nbsp;Achabos immiccic,libe racores eciam aliquando aliquos excra or-dinem non excirec Ccrcè iplius neque iii-Ricisê, neque mifericordiae quidquam vl-lo cempore decedit.Atfanè fi minus ekee-riorailla figna adlunt, inceriora faire hæc agnofeamus ex effedibus oporcec, mencê âb Omni ambicione vacuam, verum amp;nbsp;fer uidum zelum, confeienriam denique amp;nbsp;fciéciam.ne aucerrore dudus,alienis dû»,-auc furore ambition is percitus, libi niî-gis,quam vero Deo fermât.

Porrone quid ferupuli fuperfit,fefpon-dendum iis vrdecuromnino,qui Ecclefiâ armis defendi non polTe autténfenr,auc certè,quod venfimilius eft, cenfere videti Exo^.io. volunt.Aiunthi, non fine magno myrte-fio Deum vecuiffe in Lege,ne aitare terro poIiretur.Confimilitereó, quod in extru-endo Salomonis Tepio nulius ferræ mal-

leive ferrei Itrepitus audicus fit; Ecclefia» quæ viuum Templum Dei eft , armis nó efle inllaurandam,innui voJunt^x^uali lapides ipfi exlapJdicinis, abfq; ferro excifi iuerint. quod ipfe Scripruræ textusfal-fum eße,arguit. Quod fi fpeciofæifti a Ne-goriæ opponamus,quod Nehemiæ quarto capite legimus, partem Populi tarnen tum,partem enfem, quofdam etiam vti tique in extruendo lecundo Tempio geftaf re,nenouum opus abimpiis turbaretur, nempe,non vt gladio extruerent, fed ne deftrueretur.cauerent: codemque modo Ecclefiam nonpropagari armis quidem, fed adverfusholles , qui propagationem eius impedire conantur,propugnari. De-niq;piosReges amp;nbsp;Principes innumeios, cultu Dei adverfus Ethnicos,armis,quod totaScripturaadparet, vindicafle. Obii-ciuntilli continuo;iJIa quidem locuni ha builTelublegeiatex quo Chrillusgratia attulit, nec phalerato quidem equo,led afeiloveftus Hierufalem ingredi voluit, omnino defiiffe videri. Primiim,in confel foapud omnes eft,Chriftum, quandiu in terris egit,non iudicis, fed rei, non Regis, fed pnuati partes egifle. Itaque quod arma non tratlant,ad rem nö pertinere. V e-

TYRANN. Ql Ï L yr jfumhos lam rogatos velim: An peradvé-tuin Chrirti.ius gladij magiftracibusab-laciim purent? Si aiunt.obftatPaulus,qui R»*».!?-magillrarus non fruftra geftare gladium dicit, Se adverliis plebis impecum opem eorum non reculât. Sin contra; cur ius gladij habere eos velint, nifi vt bonos fer-uando.malos maleperdendo, Deo,qui i-plos glad o accinxit,inleruiant?Qua veró magis in re,quam in Ecclefia,quæ ei dica ta eil,adverlus impios tuenda? in peculio Chrifti adverfus prçdones afleren do? Ko-garim deinde , an militiam omnem intet Chriflianos exaudoratam putent.Si aiut; Cur ergo lefus Cérurionis orationem ex-audit?Cur milites Joannes flipédio con tentoseflre,neminerriconcureteiuber,mi liciam delerereno iubet? Cur Cornelium aÆi®^ Centurionem.primitias, inquam,Gentiu Petrus baptizat? nec tarnen ad cingulum militiædepqiiendum hortatur? Quod li verbrqilitiaiufta eft, quæ tandem ilia iu-ftiorefle polsit, quæfuperioris iuflTu, pro Eccicfiæ defenfione,proque piorum falu-te fufcipiturAn enim aut vlla maior Tyrannis eft, quam quæ in animam exerce-turfaur laudabilior militia, quam qua extrema Tyrannis coercetur ? Rogarim de-

mum, an vlIaChriftianis BellagerercH-ceac. Si negant : cur ergo milites, Centu-nones, Tribuni militum in Ecclefiam re-cipiuntur,quorum vhum id munus eft,vc bello inferuiantƒ Cur intégras legiones c Chriftianis conflataslegimus,MeIiréfem, iuquam, viftoria tantopere ab antiquis’ DoöoribusSc Hiftoriographis decanta-tainfignem, Mauritianamque martyrio lt;Jecoratam.'’Quod fi veró licet, yt forte tu-endis finibus,arcendifque hoftibus licere fatebunturjan non multó çquiusjtuendis piis,arcendis impiis,propugnandis deni-que Regni Chrifti,Ecclefiæ,inquam,fini-busÆccurenim alioqui meretricem Ba-bylonicam decem Regum,quos ipfafafci narit,armis exterminatii tandem iri loa-nes prædicitr’ Ad hæc,quid alias,de bello Conftantini inMaxentium, Liciniumq; lotpanegyricis celebrato , tot doftorum calculis cóprobato?quid denique de Prin cipum Chriftianorurn in Turcas Sc Sara-cenos expeditionibus ftatuemus? quorü vnusomniu finis aut fuit,auteire debuir, ne Templum Domini autcxtruftum de-ftruerent,aut extruendS turbarent ? Ergo Ecclefïa etfi armis non propagatur,armis wmen iullè propugnati poteft.Quin non ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus

TYRANN. Ct; H, 7J minus martyres funt, qui in facro illo bel lo moriuntur , quam qui crucem Reli-gionis caufa patiuntiir.Imô fane eo viden lurpotiores, quôd illioblatam quidcm mortem non recufant,hi vero vitro fcien-tes prudentesqj fufcipere videantur. Propagate conantUE* Turcæ fuam opinio-nem armis, qui quancunque provinciam armis fubegerint, Mahumetis impia dogmata,fola violentia qixi, jnducunt, qui arma in Alcorano fuo tantopere çommcit dauitjVt illac rcfta ad fuperos iri, dicerc non vereatur: etfi neminem ipfi interea cogunt.At multo magis adhuc is Religio-nis Chriftique hollis, fie ij Reges, quos i-pfe fafcinauii, qui luci Euâgelij flammas, verbo Dei verbera, gladio fpiritus acies inftruélasopponunt, omnesque, quantû in iis eft, ad impia facta, oblatis tormens adigunt. qui quam fuam lïderq vocanr, perndia, amp;traditiones fuas afsiduis pto-ditjonibus defenderejamp;alTerere npnve-rentur. Propugnant veto contrapij Principes amp;magiftratus, qui prop^gatâ pro— pagandâmve Chrifti vineam, ne ab apris va(tetur,fæpe circundant amp;nbsp;muniunt,qui prædiçatipne verbi ad puram religionem converfos feuto fuoprotcgût, gladioque

74 CON T. TYRAN, Qtï Ij tuentur.qui tempJum Dei,è viuis laptdï' bus extruftum,dum ad faftigium vfq; ad-furgat, adverfus violentos impioru impetus,vallo, Fofra,aggere,omni induftria co-muniqr.HæchaétenuSjne quisin ea quæ-ftione hærear. Sciant itaqqe yniuerfi, auc qui ab iis conftituti funt, Regni officiarij, eorumve plures,aut finguli,ni Regem Legem Dei corrumpentem, reftiçuive prohi bentem,intra fines fuos contineantjex fœ dere cum Deo inito grauitcrpeçcare. Clues Provinciâléfve, qui Regqialicuius a-liquantulam partem faciunt.ni impietaté à fuis faltem finibus arceant, quâ Rexin-trudere velit,aut piam dodrinam quibuf-cunque modis,etiamfi ad tempus fecedé-dum fit,retineant, confimiliter pœnæ ob-noxios effe.Priuati demum,(j impia iubé-ti pareant,nullo modo excufari. Cæceru ni extra ordinem ad id munus vocatos e-videnterappareat, fuaptçauthoritate arma fe capere nullo iure polTe. Et ea quidem omnia ex Scriptura

ET i^r^TE NVS PRIN-api rempublicam a,ut opprtmenfi, Mt peyden-ti,rejijiere lice(it.kem,quihtfs id,ç^qfto modo,lt;:^ qtto iure permißum fit.

VIA nobis hîc de legiti maPrincipis authorita' te agendum çft, non e-(juidé dubito, quin Tyrannis amp;nbsp;malis Princi-pibushçcquçftio pdjo-fafurura fit. Qui enim quodcunquçliber, fibi Heere putantjnon mirum,fi ratio-nisamp;legis vocem fuftinere nullo modo pofsint. Ar bonis fairem Prinçipibus gra-tam earn fore fpero,qui magiftratum, qua tandem authori rate potiatur, nü nifi ani-matamlegem clTefciunt.Necverö fi quid in illosacrius dicatur, aegrius hi ferenr, quafi fua vllatenus interfit.'J’yranni Regibus,iniufti Principes iuRis,e diametro op ponuntur. Itaque tantum abeft, vt quod inTytannos diciiur, quidquam Regibus F 5

derrahat, vt contra quo plus illis detrahî-tur,eôplusgloriæhis accrefcat, necilli quidem vituperari pofsint, quin hi lau-dentur. llli fané quid fentianc, lusque deque habeo. Neque enim ipfis,fed in ipfos fcribo.Hi quin confentiant, vixdubitare queani, qui non fectis ac Paftores lupos, Medici veneficos, Prophetæ Pfeudopro-phetas , Tyrannos amp;nbsp;iniquos Principes odilfc debent. Quod enim odium natura canibus in feras infeuit, ratio certè Regibus in Tyrannos ingeneret omnino ne-celTe eft : cum illi rapto viuant, hi rapinæ coercendænatiamp;dati fint. Adulatores Tyrannorum frontem forte,fiquamha-bent,contrahent,quos erubefcere conve-nientius effet.Amici Regu, fcio,nô modo affentienrur amp;nbsp;annuent,verum etiam ad« ftipulari non verebûtur. Vt quis ergo hæc legendo,aut ftudio, aut ira mouebitur.ita fe mente affeétum putet. Ad rem iiaque adgrediamur.

Oftendimus antea.Deum Reges infti-tuere,Régna Regibus dare,Reges eligere. à P»- Dicimus iam,Populum Reges coftituere. Régnatradere, eleftionem fuo fuffragio comprobare. Quod quidem ira fieri voluit Deus, vt quantancunque authoritaté

TYRANN. Q. III. 77 ' amp;nbsp;poceftatem haberent, Populo,fecundu jpfum,acceptam ferrenc. Iraque omnem fuam curam,cogitationem,induftriam in vtilitatem Populi conferrent. Necvero fçjob aliquam naturæ piæftantiam cæte-rishominibusjuon 1'ecus ac homines gre-gibus aut armentis, prçefl'e arbitrarentur. Verum eadeni omnino cum cæteris forte natos, fufifragiis amp;c tanquam humeris Populi,ex humo in eum gradii lublatos me-miniirent,in quorum poftea humeros rei-publicæ onus,magna ex parte,rccûberet.

Aliquot antefæculis, quam Populus Ifraeliticus Regem à Deo peteret,Deus le gern Regni fanxerat, quæ extat Deutero-nomijxvji. Gum pervenerisin terram, quam dominus Deus tuns tibi pofsidcn-dam dedit,in eaq^habitaueris,aitMofes, tu dices, Cóftituam Regem fuper me, vc cæterægenres, quæ funtin circuitujtum verb eum Regem conftitues , quem Do-minus tuus elegerit è medio fratrum tuo-rum,amp;c. Hic vides eleftionem Regis tribui Deo, conftitutionem Populo. Poft-quam verb eo ventum fuir,ita prorlus ob-feruatum legimus. Seniores Populi Ilrae-litici, qui Populum vniuerlum reprælen-|abant, ( eo enim nomine comprehen-duntuç

duntur, vt palsim, Chilùrchi, Cenrurîo-nes.Quinquageiiarij, Decuriones, ludi-cesamp;præfefti omnium Tribuum lliaef, rum vero maxime Principes amp;nbsp;Capita cri/ buum ) con veniunt in Raina ad Samuelé, amp;parnm filiorum Samuelis, qui inique ius dicebant,pertæfi, parcim bellaeo me-liusgeftum iri rari,Regem à Samuele po-»-larn.c.s, ftulanc.Confuléti Samuelireregir Deus, ^gt;'■^6. 1'eSaulem elegilFe, qui Popul im regerer.

Samuel itaque Saulem vngic. quae omnia adEledionem Regis poftulante Populo faAam pertiner. Ac laris forte fuifle vide-retur,li Samuel cleólum à Deo Regem Populo adduxilt;ret,amp;ei parendum effe, mo-nuiiret.Nihilominus tarnen quo Ie Rex à Populoconftitutum Iciac,Samuel indicie Comitia in Mafphajbique quafi re adhqc vs-im.r.io. plane integra Scinlefta, quafi, inquam, ‘y-ijamp;fiq. nondum conftaretSaulisEledio,forsia-ciiur,quæ à Tribubiis Tribum Beniamin, egentibus gentem Metri, è gente Metri, Saulem,eqm ipfum,quern Deus elegerar, feligir.Tum vero demum,Populo vniuer-tAam.c. II. fn acclamante, Saul Rex nominatus dici-rur.Ar tande,ne forti omnia tribuat, poft-quam liberatis Ammonitarum obfidione labezanis, fuæ virtutis fpecimé quodam-modo

TYRANN. Ql HL tw modo edidic, nequicquam fecedentibus «quibuldam ePopulo ab vniuerhs in Gal-gahcoram Domino rex confirm a cur. Hic Vides,eum,quem Deusipfe elegerac, que fors à reliquis lelegerac, furfragiis Po-pull Regem confticui. Quid \eró Dauid? Evidentiusadhuc, Saulereprobato, Sa- isam-cin. niuel Dei iuiTu Dauidem,quem Deuselegerat,in Rege I'rael vngic. quo faä:o,Spi-ntus Domini agitin Dauide, Saule vero continuo dcferit. Regnacne verb Dauid propcerea?imö errac,vagatur, exulat, ex-trema fæpe experitur. necprius Rexexi-ftit,quam, mortuo Saule, vniuerfi Populi lehudæ fulfragiis, Rexludæprimum,fe-ptem verb pbllannis vniuerli Hraelis có-fenfu,Rexllraei in Hebron vngatur.fcaq; bis vngitur primum à Propheta,Dei iulTu in Eledionis fignumjdeinde,iuffu Populi,dum Rex coniHcuicur. quo femperrc-cordéturReges,feàDeo quidem , led per ropulum,amp;propter Populum rcgnarci nec verb Deo tantum amp;nbsp;gladio, vtloquü-tur,regnum acceptum teranc, qui gladio iplo, per Populum primum accindi fue-nnt. Idem prorlus inSalomone oblerua-tur: etfi is filius Dauidis erat. Deus elegerat Salomonern, VC federet fuper folium

î.s^mw.y. Regni fui, amp;difertè Daiiidi pollicituse-rar,feiiri taqiiam Patrem filio affuniriim. Dauid ipleSalomonem Regni fuccefloré

^s-y.3. defignaratquibufdamex Aulae prçcipuis præfentibus. Nee tarnen (d lacis fuit. Ira-que convocat Dauid in Hierufalem Prin-cipes Ifrael, Principes Tribuum ,Princi-pes earum turmarum, quæ llatis quçque temporibus Régi minilirabanc, Chiliar-uChr f,i8 chos amp;nbsp;Centuriones lingularum vrbium, y-i.amp;c\y Præfedos dominij Regi/,filios (uo's, quin • xîî.o-iq, Scpurpuratos omnes, amp;nbsp;egregios quofqj viros,qui de Eleétione ftatuerenc.Acin eo cœtUjDei nomine invocato,ab vniuerJo I-fraelisagmine Salomon rexproclamatns,-inRegé vngitur, inque llraelis folio (ica enimlegicur)collocarur. Turn primû verb Principes, Optimaces, arque ipfi adeô fracres, ei fefe iureiurando publicè degt; v^nciunr. Ne vêiô id in ambigua tantum fratrum fiiccefsione fadum pures, eodem omnino modo alios palsim conllicuto'S legimus, Morcuo Salomone populus câ' venilfe dicitur,ad conftituendum Roboagt; mum.Cæfo Amafia, Ozias filius eius vni-is.c.js.c, eus, ab vniuerfo Populo Rex confticui-«• tur. Poil loramû , Ochozias, port lofiam loacham filius,cui patiis ahoqui pietas

TYRANN. HT. 8t . ' hört parum patrocinari potuifler. Quo peninetamp;illud Chufai attAblalom : Se-quarjaitjcumRegem, quem Deus, Popu- ‘ lus amp;nbsp;vniuerfi ex Ifraele clegerint,ideft Regem legitime Sc rité conftiiucum. Ita-queetfi Deus lucernam Populo fuo è ftir-pe Dauidis perpetuam promiferat, eiiij inquam,Regûlfraelis fuccefsio ipfo Dei verbo comprobata erat,nihilo minus tarnen, cum Reges non prius regnafle vi-deamus, quàm à Populo rite conftituti fuinent5concludere licet, Regnum Ifrae-iiSjfi rtirpem fpedas.hæreditarium certè fuilPe : at faneb perionas, omnino Elèfti-uum. Quorlum veró hæc,lj de tleftionc eonftabatjVt in confeiïo eft,nih vt tan-tae dignitatis à Populo collatæ recorda-tio ipfos lui ofhcjj peipecuó memores fa-ceret?

Ita v«róEthnicos etiam Reges à Populo conftitutoslegimus. Nempe cumauc foris bellum,aut domi lites efl'ent,vnus a-liquis,cuius de fortitudine Sc iuftitia magna erat multitudinis opinio, eommuni cófenfu in Regé alTiimebatur.Et apud Me cice.hb. t. dos,inquit Cicero,Deioces exarbitroiu- ofUc. deXjèludiceRcx creatus,ScapudRomanos prirai Reges.Icaq; cu Romulo lublato

St V r N D T C. C O N T. centu Senatorum interregnum Quiriti-bus minus gra'tum eflec,convenir, vt po* ftea Reges fuffragiisPopuH, comproban-tluiÿhb.i. teSenatudeligerenrur. Tarquiniusver6

Superbus ideo Tyrannus hauetur, quod nequeàPopulo,neqùe à Senatu trearus, * fola vi Sipotentianixus, imperium tene-rer.ProptereaCæfarecfi impeiifivi invagt;-ferar,ramen vcaliquo take iuris prætextu imponéret,imperium àpopuloSenaruq;-accepifle videri volebat. Auguftus verö etfiàCæfareadoptatus, hæredem le im-perij nunquam,quafi ex teftaméto,gelsic. Quinpotius Senatui Populoqueaccepru tulit,vramp; Caligula, Tiberius, Claudius.' Nero verö,qui primus vi ac fcelere invatic imperium,nullo iuris colore frecus, à Senatu damnatus fuir. Omnino cum nemo Rex nafcatur,nemo perfe Rexeffe. nemo abfque Populo regnare polsit : Populus veröcontra amp;nbsp;per feeffe queat, amp;Rege prior tempore Gt ; Reges omnes à Populo primùm conftitutos fuiffe, certilsime có-ftat-EtG verö, ex quo virtute patrum imi-lati Glij,nepotefve,Régna Gbi quali hærC' ditaria fecifle videntur, in quibuldam re-fjionibus Eleftionis libera facultas deGif-è quodammodo videatur; manfit tarnen perpetüô’

perpetuó in omnibus Regnis bene con-ftitutisea confuetudo, vt demorcuis non priu8fuccedercntliberi,quarri à PopuJo; quafi de nouo conftituercntur, iiec tamgt; quam fui hæredes Pathbus agnalcereh-lur.fed turn demum Reges cenferentur^ cum ab iis,qui Populi maieftatem repræ-fentarentjRegni inveftituram, quafi pec fceptrum 8£ diadema accèpiflenc. In Regnis Chnftianis,quæ hodie per fuccefsio-nem deferri dicuntur, huiufcc fei vefti-giaevidencifsima extanr. Reges ètenim Franciç, Hifpaniæ, Angliæ amp;nbsp;cæten.ab Ordinibus Regnî,Paribus, Pathtiis, Ma-gnatibus, qui vniuefficaté Populi repræ-fentant, inaugurari folent, amp;nbsp;quafi in Re-gni polTefsionem mich : non fecusaclm-peratores Germaniæ ab Eleftoribus, Reges Poloniæ à Vayvodis feu Palatinis^ vbi ius fuum Eledio integrum obtiner. Nec verô illis Regius bonos in vfbibus Regni prius exhibetur,quàm htè iriaugu-rati fuehnt. Vc neque etiam olim Règnî tempus,nifi à die inaugurationisjqiiod in Gallia accurate obtinuit,computabai iur. Ac ne ob continuatani aliqüótluc-cefsionum fcriem hallucinemur, in illisi îlfdéRegnis^ fôpe fiHo agnatüiii,^hnio-

genito fecundogenitum Ordincs Regni prætulcrût.vtin Francico,Roberto Druidarum Comiti, Ludoicum fratrem ; item Roberto Capeti,nepoti,Henricum fratre fecuridogenitû,amp; cæteros aliis. Quin amp;nbsp;Regnû idéPopuli authorîtate, degéteirt gentem,extantibuslegitîmis hæredibus, rranslàrum fuit,àMerouingiis ad Garlin-goSjà Carlingis ad Capetanos. Quod amp;nbsp;in cæteris faâû,è verifsimis hiftoriis fàtis côftat.Ne verà à Francicd,quo d cæteroru exéplarfemperhabitû fuit,inquo,inquâ, fuccefsio plurimû obtinere videtur, rece-damusjPharamundûanno C CC CXIX eleâûlegimus;Pipinum,D CCL I Pipini filioSjCarolû Magnum,amp; Carolomanum DCCLXVni non habita patris rationé. Sublaro demû DCC LXXf Caroloriia-no,non accreuit continué Carolo Magno fratris portio, vt in hæreditatibüs fieri l'o-ïetjfed Populo amp;Concilio publico decer-hente.Eodé audore Ludouicus Pius, anno DCCC XII quamvis Caroli Magni fi-lius,eligitur.In ipfo verb Caroli teftamé-to,quodapudNauclerum extat,rôgatPo-pulû, è fuis Nepotibus per ConciliûRej gni publicû,qué voluerit, eligat, patruds vero acquiefeere Populi dccreto iubet. Vn

îe Carolus Galuus,è Ludouico P}o,amp; lu-ditha nepos,fefe apud Aimoinû Hiftorio-graphûjRegé eleâû prohtecur.ln fumma: omnes omnino Reges,ab Jriîtio elefti fue lunt.Ec qui hodie per fuccefsioné Regnû adiré videntur, priùs à Populo conftiruan tur necefle eft. Deniqj etfi Popùlus ob c-gregiaquædâ mérita ex aliquà ftirpe Reges fibideligerè, in quibufdâ regionibus folet; ftirpéipfani,hÔ furculû deîigitinec ita deligit, qn fl degeneret,aliâ eligere no pofsir. Quivérô èx ea ftirpe etiâproximi funr,nota Reges nafcuntur,quàmfiût;nô iâReges,quàm Regû Candidati habétur.

;iaveró,cumRegesaPöpuIö coftituan-tür,omnino feqüi videtur,Populu vniuer-furh Regepoiioré efle. Eà enimvis verbî eftjVt qui ab aliquo conftitiiicur,eo minor habeaturjqüi ab aliquo authoritarem ac-tepitjfuoauthoreinferiorfit.PutipharÆ- Cineriti gyptiusconftituit lofephu fuper familiâ ■»«•.4. fuam:NabuchodonozorDanielem fuper fanc.i.rj Babylonicam Provirtcia.Datius Præfides centum Scviginti fuperRegnû. Népédo-rhini feruos, Reges miniftros conftituèrc dicunrur.Sicétiam Populus Regem, tan-quam miniftrû Rcip.conftituit;Quod no-Jné boni reges nó alpernati funtjmali eti«

âfFeétarunc, adeô vc aliquot fæculorunt fpacio,ex imperatoribus Romanis ncmo, nifi manifeftèTyrânus,quaies Nero, Do-mitianus,Caligula, dorriinus vocari vo-luerit.Deiridc Reges Populi caufàinftitu-tosconftat.Neque enim propter centum Îdus minus homûciones, cæieris plcrûq; ongè peiores amp;nbsp;inferiores,viliuerfbs créa tos pocius,quam illos horum caufa,dixc-ris. Ratio verb poftulat,vt is,cuius ratio-ne alius extitir, eodem potior cenfeatur. Sic nauis caufa , gubernator à domino nauis inftituitur, qui, ne ipfa ad cautes frangatur.autmale curfum teneat,ad cla-uum fedear. Et ei quidem in earn rem in-cumbentijCæteri inl'eruiunr, ac dominus ipfepareneft tamenipfe nauis feruus,vc mediaftinus quilibet, nec à mediaflino généré, fed fpecie tantum differt. In Re-publ. quænaui comparari folct,Rex ga-bernatoris,PopuIus domini loco eft .Illi i-taqj publicam falutem curantî,PopuIus ipfc paret amp;nbsp;obtempérât: cum tarnen non minus lit amp;nbsp;cenferi debcat ipfeRcipub. feruus, ac iudex aut Tribunus quilibcr, necabhisaliaredifFerat,quàm quod majora onera ferre, amp;nbsp;plura pericula obire teneatur. Propterca verb qu«cumq;Rcx auc

TYRANN. Qi HI. 87 autbello acquint,aut cum finitima occupât iure belli, auc iure dicundo,vt quæin fifcum rediguntur, acquirit iple Regno, non fibijPopulo,inquam,qui Regnum conftituic, non fecus ac feruus domino, nec vlla cum illo,nili authore Populo,obligatio conrrahi potell.

Præterea viuuncinnumeri Populi abfq; Rege:Rcgé abfq; Populo,ne mente quidé , concipere pofsis.Nec ideo Regiam dignitatem quidam adept! funt,quod à cæteris hominibus fpecie differrent,ii'fq; tamqua Paftorcsgregibus,quadânaturæpræftan-tia præefle deberenc. Quin potius exeade maffacretoSjin eum gradum Populus ex-tulit.vtfi quam authoritatc, fi quapoten-tiahaberent,illi acccptam ferrent, actan-quâprecariâ pofsiderent.quod Francoru antiquus ritus apte ollédit, qui in clypeo fublatfi Regem proclamabant.Curenim, quæfo, dicuntur Reges innumeros habere oculos,innumeras aures, lógas manu», celerrimos pedes?An, quod Argo, Gerio-ni,Midæ,autiis, quos fabulæ finxerût, fi-miles fint ? Minime verô.At fanè,quia Po-pulus,cuiusintereftjVniuerfus fuosRcgî oculos,fuas aures, fuas vires ac facultatcs in Reip.vfum commodat.Reccdat à Rege

Populus : qui modo oculatus, auricus, rp-Euftus amp;nbsp;vegecus videbatur,cæcutiec,obî furdeicet, repente çôncidet ; qui modo magnifiée triumphabac , vno mpmcnto Äpud omnes vi elect: qui modè diuinis propè honpribus affieiebatur,Iudimagi-ftrum Corinthi agere cogetur. Subrue i-ftius Gigantææ molis,ae tanquamPxho» dianiColofsi imam tanfùm bafim; eor-2 lar.ae in frufta eomminuatur necefleeft, Curn itaqueRexperpopuIum Scproptec Populurn exiftat.nee ablque Populo eon-liûere polsit;cui mirum yideatur, fi Po-puJfi Regepotiorcm cfle concludamus?

Porro,quod de vniuerfo Populo diei-mus, deiisctiam.vtin fccundaQuæftio-ftæ.'enta- nCjdidum volumus,quiPopuIum yniuer-fum jn Omni Regno, vrbcvc légitimé re-prælentant.qui quidem vulgo, Regni, nô rn,fiT Or, Regis Offieiarij eenfentur.Regis Offieia-Jinnm cS. rij à Rege pro arbitrio ersantur, aui exau-ûorantur. quin amp;nbsp;eo mortuo nulloloeo funr,amp; quodâmodo mortui habetur. Re-pm. gni Offieiarij eontràà Populo.in Cpnei-lio ncrnpepublieo.authpritatem çapiûc, aut faltcm olim capere folebant, nce abC. que eodem exaudorari poiïunt. Itaque pendent iUiàRegejhi à Rcgno.ûHi à fu-pienlo

TYRANN. Q. 111. ïsgt; premo Regni officiario, qui Rexiprceft: hi à fuprpmo dominio Pppuli, à quo ipfe Rex, non fecus aç iili,pendére debct.lllo-rum munus eft,Regem curate : horum,ne quid detrimenri Relpublica vfquam capiat. Illorum, vtRegi, tanquam domino cuilibet domeftici,adeffe ac infcruire:ho-yum, Pppuli iura ScPnuilcgia cueri,amp;ne quid Princeps ipfe in illius pernicien» «pmmittatjomitcâtve,diligenter provi-dere. Denique funt illi Regis miniftri, fcrui,domeltici,ad pbfequium tancum-mpdp inftituti : hi cpntra Regis in iure dicundp velvti Aflelfpres , Regij imperij confprpes, adep vt pmnes quidcm illi Rempubl. adminiftrare teneancur non fecus ac Rex ; is tarnen inter cos quali Præfes, primum tantùm locum teneat. Vt verb Populus vniuerfus Rcgc fupc-rioreft;itaetiam hi, etli finguli Rege inferiores fint, vniuerfi tarnen fuperiores cenfendi funt. Primorum ferè Regum quam lata poteftas fucrit, ex eo fatis ad-paret, quod Ephrpn Rex Hcthæorum, Ceittf. iusfepulchri Abrahamp, incpnfulto Po-pulo,concedere non audetmeque Hcmoc Hæuius Rex Sichem,fœdus cû lacobo fe-yite:népegrauioia negotiaad Populure-

ferri folita.Ecin iis quidem imperiis,qu® tunc tempon's vnatercvrbc circumfcri-bebantur,facile id fuit. At ex quo Reges fines fuos amplificare cœperutjncc Populus vniuerfus in vnum locum convenire abfq; cortfufione potuit; Regni Ofdciâ' rij,qui Populi jura ordinariè tucrcntur,in-ftituti fueruntjitataméjVtfi quando opus effet,aut Populus vniuerfus, aut eins falte quædâquan Epitome, extra ordiné con-RfSquot;» vocaretur. In RegnoIfraelitico, quod o-kf «» N ferèPoliticorûiudicio,optimecôfti (rael, tutû crat,eum ordiné fuiffc vidcmus. Ha-‘ bebatRex fuos pincernas, dapifcros,cu-bicularios, magiffros domus,nve œcono« jnos,qui familiæ luæ profpicerét. Habe-batamp; Regnum fuos,vnû Si feptuaginta feniores,amp;duces ex fingulis Tribubus e-Iedos,qui Remp.fivc pacis,five belli tempore curarentrfuos deniq;in fingulis mu-nicipiis Magiftratus, qui vtilli vniuerfum Regnu, fuas finguli vrbestuerentur. Hifi quando de re maxima deliberandii erat, cóveniebant,neciis incófultis,quidqua, quod ad fummaReip. pertinerer, decerni p oterat.Hos itaq; convocat Dauid,quando SalomoneinveftiriRegno cupit, qua-do Politiamafe refficutam examinari Sc

nrobari; quando reducendaeft Arca,8cc. t ^iayerôvniuerfumPopulumreprælcn-pnr,vniuerfus tum Populus convenifle ,ƒ”***' dicicur. Idem denique lonathan,Saulis 1.S4OT.C.14. Regis fcntentiadamnatu,mortieximunt, 4s-ex quo à Rege ad Populum appellacio-nem fuiffc apparet. Ex quo veto Regnum propter Roboami fuperbiâ Iciffum fuit, Synedrium HierofoJymitanum Septuaginta amp;vniusvirorû, ea authoritate fuif-le videtur,vt non fecus ac Rex fingulps.hi Regem iudicare poflent. Huic auté præe-rat Oux domus Iuda,id eft,Primarius quif que,ex tribu luda eleûuSjVt vrbi Hiero-folymitanæPrimarius ex tribu Beniamin, w-p-Exéplis res dilucidior fier. leremias miß. fusàOeo,qui vrbi Hierololymiranæex-cidium nunciaret, ea propter damnatuc primum à facerdotibus amp;nbsp;Prophctis,id eft,à ludicio feu Senatu Ecclefiaftico.Dc-mû ab vniuerfo populo vrbis.hoc eft,ab ordinariis vrbis iudicibus , Chiliarchis nempe amp;Centurionibus. tandem à Prin-cipibus Iehuda;ideft LXXI. viris afsi- ytr.ÿ.amp;ij. dentibus ad nouam portam Templi,cau-facognitaabfoluitur. Ij verb,in eo ipfo iudiciodifertè damnant Regem lehora* bin, qui Vriam Ptophetampaulo antèfî-

lib.

Pel, {,11. trc.7. Vb. j.

milia comminantem crudcHfsimè truci* daßet. Alibi veróIegimus,Sedechiam hu^ iusSynedri) authorirarem adeó reveritu cfle,vt leremiam à LXXI. virisjn tetrum carceré detrulum non modonó libcrare, verû etiam vixin mitiorem transferre änderet. Suadétibus ante illis,vt in leremiæ mortem confentiret,refpondet, eum in i-pforû manibus cfle, féque iplis contradi-cere nulla inrepolTe.Quin amp;vericusidé, ne in fermones,quos eu Propheta habue-rat,inquirerent,quafi rationem eorû,quæ dixiflet,redditurus,mendaciûcôminifci-tur. Ergoerâtin hoc regno, regni officia, rij fege fuperiores,innoc,inquam,quod nô à Platohe aut AriRoteleJ'ed àDeo ipfo pmnis ordinis authore, omnis Monar. chiæ futho inRitutore,inll:itutû amp;ordina lum fuerat. Talcs crât in Pcrfîco imperia feptem Magi feu Sapientes,item ^ualî honoris régi/ confortes, qui regu aures amp;C oculi nuncupabantur, quorû iu-dicio reges acquieuilTe legimus. In Spar. tanoEpnori,ad quosà rege appellabàtur; qui'que ipfos etiâ reges iudicabant, vt eft apud Ariftotelem. In Ægyptiaco miniftri ftubliçi eegi per Populû eligi tradique fo-iti,eô tantû ne adverfus leges quidquam

(CÓmitrerét.Vtveró Ariftoteles reges,qui-bus eiufmodi ofHciarij adiuguntur, legi tî mos pafsirp vocat,ira etiâ non veretur di-cere.vbiij definr.non Monarchiaefle,fed aut plane barbarica Tyrannidé, aut Tyra nidi quâproximâ dominationem. In Romano hunclocu obiinebac SenatpresSc Magiftratus per Populû çreari foItti.Tri-bunus CeIerû,Præfçélusvrbi,amp;cæteri,a-deóvcarege ad populum prpvocatio et fet.quod Seneca è libris Ciceronis de Repub.citât, amp;hiftoria Horatij tergeminî, pb cçdé fororis à regiis iudicibus damna-ti,8c à Populo abfoluti, fatis indicat. Sub Imperatoribus yerô, Senatus, Confules, Prætpre?,Præfeôl:i Prçtorio.Prçfides Pro-vinciarû,quæ Populo Senatuique tribue-bâtur, qui propterea omnes Magiftratus Populi Romani vocabantur. Itaquecum decreto Senatus, MaximinusImperatpr, boftis Reipublicæ iudicatus eflet, in-que eu|kMaximus Albinus àSenatu Imperarores creati effent,milites iurarût, fendeliter obfequuturos Populo Romano, Senatui amp;nbsp;Imperatori,vtcumque fub UireJM.i Tyrannide hocius violaretur. Ad hpdier- '»»•■‘•t Ma. na verb imperia quod attinet, (Turcicû, Mofchicû,amp;alia huius generis, magna k luu.

trocinîa, magis, qmimperia funr ) nullu omnino eft,quod fi nô hoc tépore,falcem olim non ira adminiftratû fuerit. Qiiod (î veto iJiorû culpa amp;defidia faâû eft,vt qui buldâ locis détérioré Républicâ pofteri acceperinc, tenenturnihilo minus,qui eu locû hodie obtinent,ad antiquum rtatum omnia,quantû infeeftjrevocare. In Ger-manico, quod per Eleflionem confertur, funt Eleâores amp;nbsp;Principes turn Laici, tîî Clerici,Comités,Barones, Ciuitates, Ci-uitatümqueLegati.qui vtfuis quiquelo-cis Rempublicam curant, i^a etiam in Co initiis,vniuerfi Imperij Maieftaté, quan-do opus eft,repræfentant.vbi,nequid Ref publ.ex pTriuatis Cæfan's ftudiis odiifve derrimenti capiat, profpicere tenentur. Itaque alius cli imperÿ,alius Imperatpris Cancellarius,alij arque alij huius amp;nbsp;illius ofFiciarij, diuerfa æraria, diuerfiquæfio' rcs. Et adeo quidem vulgatum eft,Imperium Imperatori anteferri,vc lig^erator imperio hominium præftare paTsim di-catur. Confimiliter in Polonico eum lo-cum obtinentEpifcopi, Palatini, Caftel-lani, Nobiles, Ciuiratum regionümque Legati extra ordinem côvocati, quorum in cœtu tantum nouæ côftitutiones fiunr,

TYRANN. Qî, ni. Pf amp;benadecernuntur. OrdinarièveróRc-gniPolonici Cófiliarij,CanceIlarius Rei-publ. Polonicæjamp;c. etfi fuos iiicerea Rex cubiculariosjccconomos, miniftros do mefticos haber. ApudPolonosverb, qui difputeCjVter potior fit,Rex, an vniuerius Regni populus peroptimatesrepræfeiv tatus, perinde faciat, acqui VenctiisdiC-putet,vtrumduxRepublica fuperiorfic. Quid autem de iis Regnis dicemus, quæ perfuccefsionem deferridicuntur? Nihi-1Ó fane fecius res fc habet. Regnum Fran-cicurriiquod cæteris non ita pridem legu amp;nbsp;ordinu præftantia anteponebatur.ita olim conftitutum fuit. Etu verb qui eum locum tenent,fuo officio minus fatisfa-ciuntjnon eb tarnen minus tenentur.Ha-betquidé Rexfuum magnum magiftru, feu Archiœconomum,fuos cubicularios, venatores, fcutarios,pincernas amp;cæte-ros,quorum officia olim àRege adeb pen debant,yt eo vitafunfto, fuoipfi officio plane defunâi viderentur.Vnde etiamnu poll finem ludus Regij,magnus Magifter feu Archiœconomus,quædam quafi con-cepta verba pronunciare folet, quibus fa-miliam Regiam dimittit,acfibi quemque profpiceie iubeu Atnihilominus fuos hà

betRegnum Francicû officiarios, Ma'ogt; rem Palatijjqui poftea Cornes Ha b uli no* minatus fuit,Marefchallos, Amirali'um, *bquot;'’c’ig Canccllâriûfeu magnum Referendariû, t»Carola' Secretiiios, Quæftores cæreros:qui Calao. quidcmolim non nifi in côcilio publico

trium ordinû Cleri,Nobilitatis amp;nbsp;populi créabantur. ex quo veró Pafkmêâcû Lu-tetianum ftatarium faéïum eft, non prius ïneogràduconfticuticenfentur, quam à Senacu Lutetiano recepti amp;comprobad fint, amp;nbsp;nèque etiam ablque eiufdem con-fenfu amp;nbsp;authoritate dellitui pdlTiint. Iftî vtrô omnes, prîmfi Regno, id eft, vniuer-fo popiilo, deinde Regi, tamquam eius curatori fidem dant. quod veiexiplaiu-rifiurandi formula perlpicuum eft. Comes ftabuli vero ill primis, quandoEnfe liliatoper Regem accingitur, (vt ex verbis,qilæ Rex ipfepronunciat,apparet)eo' âccingitur,vtRempub. tueaturatqiie de-fendat. Habet præterea Regnùrrt Ffan-^filiitffâ. cicum fuos five Pares,tanquam Regis jnHit. fortes, five Patricios, tanquamReipubl. fatinapt^. Pâtres,fingülosàfingulis Regni Provin-filaitur. ciis denominatos,quibusRexinauguran

Te,liquet. Hi veró vicifsim iuranc, fe non Regem, fed Regium diadema tuicuros, RempuW. confilio adiuturos, facro Prin-cipis cófilio in earn rem, pacis belli've té-pore,affuturos, vi ex formula Patriciatus liquide» patet. Itaque non fecusacPares R^of. Curiæ Longobardico iure, infententiis ferendis, feudi domino non modô afside bât,verû etiaminteripfum fæpefuperio-ris feudi dominum êc vafallum cognofee bât. Videmus etiâ hofee FranciePatricios, inter Regé amp;nbsp;fubditos f«pe diludicafle; adeo quidéjVt cum Carolus V I. in Ducé Eiicaiiniæ fententiam ferre vellet, obfta-rentilli,diceréntque,nó Regis, fed Pariu elfe eiufmodi indicium, quorum authori-tati nil derogate poflet.Hinc etiam hodie Senatus Lutetianus,qui curia parium feu Patrij^iorûnuncupatur,quafi Iudex intec Regem amp;nbsp;populum quadamtenus eófti-tutuSjimointerRegem amp;nbsp;priuatuquem-liber, fingulos adverfus Regisprocurato rem aflerere,fi quid cótra ins invadat,qua fi obligatione tenetur. Præterea fi quid Rex domi ftatuat ediçâtve,fi quid cu vici-nisPnncipibuspacifeatur, fi quodbellii Î'erendu eft,fi quæ pax,vt nuper cu Caro-

porter,amp; in eins afla omnia,quç ad Rem-« publica pertinent,referri.Quç quidé non prius rata funr, quam ab eocomprobata fuerint. Ne vero Regem metuerent Sena-tores, neque olim in eum gradum, nifi à Senatu nominati cooptabancur, neque abfquc eiufdem authoritate, légitima dé caufa exauftorari poterant. Denique amp;nbsp;literç Regis, ni à Secretario Regni fublcri bantuf, amp;nbsp;refcripta ni à Cancellario ( qui cancellandi poteftatem Habet) obfignen-tur,nullam authoritatem habent. Sunt Sc DuceSjMarchiónes, Comités, Vicecomi-tes, Barones, Cattellan'Jtem in Vrbibus Maiores, Vicari/,Corifules,Sindici,Scabi-ni, amp;nbsp;cæteri, quibus aliqua ligilla'tim auc Regio,autvrbs comendaca ell, vt populn tueaniur,quatenus eorum iurifdiftio pater, etfi quædam ex illis dignitatibus hç-reditariæ hoc tempore habcntur. Et hæc quidem ordinariè. Atpræterhæc,quotâ.^ nis olim,poll veto aliquantö, quotiefcun que fairem necefsitas poftulabar, Habe-baturtrium ordinum convencus, quo regiones vrbéfq; omnes alicuius nominisi fuosLegatos mittebant, amp;quidemPle-Aimainus: bei,nobiles, Ecclefiaftici iri vnaquaqué jïgillatim, vbidehis, quæ ad Rempubl.

pertinebant, publice ftaiuebatur. Eius vero conventus ea fuit perpétué authori-tes, vt non modo, quæ ibi ftatuta forent, fjera fanäaqi habcrcntur,feu pax facien-da,!eu bellum gerendum,five Regni Pro-curatio cuiouam deferenda^ Gveveäigal imperadum eilet:verum etiam regeslu-xus, delîdiæ, tyrannidilve caufain cœno-bia detruderentur,eoque authore, vniuer fæadeo ftirpes regni fuccefsionepriuare' tur,nó fecus ac primum. Populo authore, adregnumvocatæfuerant. Nempe quos cófeulus extulerat, dilTenfus exturbabat: quos virtutum paternarum imitatio, in e-am quafi hçreditatem vocarat, degener amp;nbsp;ingratus animus,vt incapaces amp;nbsp;indignos feceratjita amp;nbsp;exhæredes faciebat. Ex quo fane liquet, fuccefsionem tolleratam qui-dem advitandû ambitum, fecefsionem, interregnum, amp;alia^leAionisincommo da. At laue vbi grauiora damna cófeque-rentur,vbi l egnü Tyrannis, vbi régis folium Tyrannus invaderet: Populi legitimu conventum, amp;Tyräni regifve ignaui ex-pelleiidijädve agnatos deducendi, amp;nbsp;boni régis in eius locum adfeifeendi, autho-ricatem fibiperpetuo retinuifTe. Niiniru habebant foitèhoc à Gallis Franci,aucho

cef.hh.s- re Cæfare lib. V. de bello Gallico. FatetUr G-j.debtl enimAmbiorix Rex Eburonum.eafuiire G(tHfC0» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11'*

turn regum Galliæ imperia, vt non minus Populus rice convocacus, in regem, quam rex in Populu,authoricatis haberet.Quod eciam in Vercingetorige apparei,qui cora Populi cœtu caufam fuam agit. In regnis Hii'paniæ,prælertim Aragonum,Valenti-nOjCatalanicOjita etiam lefe habet. Eft e-nim penes luftitiam Aragonicam, quam vocant, (umma regni authoritas. Itaque non verentur magnates, qui populum re-præfentant, regem his verbis tum in ipfa inauguratione, turn tertio quoqueanno in conventu publico difertè compellare : TANTVM valemus nos, quantum vos : at fupernos ambos eft, (luftitiam Aragonicam incelligut ) qui magis imperat,quàni vos.Sæpe vcrô,quç rex rogauit,Iuftitia ilia abrogat; quæ cdirit, vctat. Tributum verb indicere nullum vlquam abfque eius conventusauthoritate aufit. In Anglico amp;Scocico penes Parlamentum, quotan-nis ferèhaberi folitum, fumma return eft'. Parlamcntu verb vocant,Ordinum regni conventum,vbi Epi(copi,Comites,Baro-nes,C’uitatû,Regionûmvc legati comma ni fuffragio de repubtftaiuut. Cuius vfq;

f YR A NN. Q. III. lol adeô facrofanda efl auchoritas, vr, quae femel fanxeric,regi abrogate fit nefas. O-tnnes veró regni officiarij ab eo conventu fafces accipere folenc, quique ordinariè rcginævein confilio afsident. In fum ma : cætera régna Chri(liana, Hungaricu, Bohemicum, Danicum,Suedicum, amp;C rc-liqua, fuos regni officiarios regiive imperii confortes habenr,quos fua authoritaie aliquado vfos elTe.vel in regibus ipfis ex-auAorandis, aut hiRoriæ docent, aut recens memoria fatis ollendit.Nec veto e(l, quod iccirco potentiam regiam minui pu temus,regéfve quafi capitis diminutions palTos. Deum certe non eo minus potentem cenfcmus, quod per fe peccare non pofsit, neque eius imperium anguflius, quod ruere amp;nbsp;pelTum ire nequeat. Neque ergo regem,fi,qui per fe peccare pofTet, a-lienaopc fuftineturj fi quod forte impc-riu fua negligentia culpâve amifsiffet,a-liena prudentia diutifsimè retineat.An et-enim eo minus fanum alique putes, quod Medici ei afsideat,qui ipfum ab intéperie dehortétur.qui noxiorû ciboru efu inter-dicat, qui etiä invirû fçpe ac renitente pue gent?An veto medicos illos,qui illius falu tem curant, an adulatores, qui infalubria

quæque obtrudunt, magis amicos putes? Hæc iraque dillinftio omnino adhiben-da eft. Alij funt amici Regis,alij Cælaris. Amici Cæfaris funr,qui Cæfari inleruiût, amici regis imperatorifve, qui Regno. Cum enim quis regni caufa, rex dicatur, regnuque in Populo confillac,regno vero perdito, labefaftatóve, aut omnino rex cfledefinat, aut minus faltem rex fit : qui faneregni vtilitati ftudent, régis verèami ci funt; qui regni vtilitatem negligunt aut evertuntjvereholies, Acvtneq;regnum à Populo,neque regé à regno ; ita nec ami cos régis àPopuli regnlqueamicis lepa-. rare vllo modo pofsis. Imo verb cum, qui verè Cæfarem amant,regé eu.quàm priua turn malint: regem verb abfque regno habere non pofsint: iidem fané regni, qui amp;nbsp;Cæfaris amici erunt.qui verb Cælaris ma gis,qua regni, five Populi amici videri volent, adulatores verè Scholles pernitiofil-jfimi cenfendi erunt. Quod fi verb illi verè amici funt, an non regé eopotentioré 8C ftabilioré fore manifeltu e(l,vtTheoporn pus Ephorisinftituris dicebat,quo plures amp;nbsp;potentiores erunt ij, quibus Populi re-gnive vtilitas cómédata cómilfaq; fuerit?

T YR ANN. I II. lo? cptimates, reeni officiarios narras. Ego vero contra, ml præcer Jaruas, ocannqua, tanqua inTragœdiis,pa!udamenta video: antiquç vero libertatis amp;authoritatis vix Vila vfqua veftigia cerno.Denique,pIeroC’ quepaisim fua curare, regibus aflentari. Populo illudere videas : vix vfquam, qui Populi evifceraci mifereatur, nedum qui mifero'opé ferae,invenirepofsis. Quod fi qui vero eo animo aut funt,aure{re putan tur, rebelles amp;nbsp;perduelles iudicantur, ex-ulantjäc tantum non vidum quçritare cogun tur. Quid ? ita res fe habet. Tanta ferè femper, amp;nbsp;vbique locorum fuiflevidetur aut regum audacia, aut optimatiipartim prævaricatio,partim ignauia, vt reges qui dem earn,qua hodie plçrique infolefcunt, licentiam, quadam quafi longi temporis præfcriptionevlucepi/TeTopuli verb au-ihoritatem fuam aut tacite cefsiire,aut no vtendo amifsilfe videantur. Sic nempe plærumqueaccidie, vt quod omnes curare tenetur,curetnemo; quod omnibus co milTum elf,nemo fibi commendatum purer. Nihilominus tarnen adverfus PopulG neque prçfcrip tio,neque prævaricatio ifta quidquamfacit.Vulgatum eft, nullam fi-fco præfcriptionem nocerej multo verb

minus Populo vniuerfo, qui rege potior eft, cuiüfque gratia Princeps id pri-uilegium habet. Curenim alioqui, cum hfci Princeps adminiftrator tantum fit, Populus vcrójVt inferiùs probabitur.ve-rèproprietarius.^Deinde.an non fciturn eft illud^ libertati nulla , ne diutifsima quidem feruitute , violentia præfcribi pofte? Quod fiveroregesà populo con-ftitutos fuiflTe, qui ante D. forte annos viuebat, nonab eo,quihodie extat,ob-iicias.-atjinquam ego, etfi moriuntur reges, populus interim, vt neque vlla alia Vniuerfitas , nunquam moritur. Vt e-nim perennem fluuium fliixus ; ita amp;nbsp;popölum îmmortalem ortus amp;nbsp;interi-tus vicifsitudo facit, Itaque vt idem eft, qui ante mille annos, Rhenus , Sequa-’ Tyberis ; idem etiam eft populus lution.l.in- Germanicus, Gallicus, Romanus; (nifi terflipuLsi forte coloniæ intervenerint) nec aur a-^facram. ayp fluxu,aut indiuiduorum mutatione, ms eorum vUatenus immutan potuit. Præterea fi non populo,fedpatri regnum acceptum fcrunt,hic verb auo,amp; ita dein-vlpian.de cepsjan plus iuris potuit ille ad alium «5.»or«,/. transferre,quam ipfe habuerit ? Quod fi

TYRANN. 11L «oj an non manifeftum eft, quicquidpræter' ea libi arrogarit, non magis eum, quam prædonem quemliber vlurpare pofte? Populum verb contra perpetuæ eviftio-nis ius integrum habere? Ergo, quod in aliquo regno Optimates aliquamdiu op-prel'si fuerint, populo præiudicare non poteft:quinpotius, vtnon audiretur fer^ uus,qui,quód dominum diutifsime ca-ptiuum dctinuiflet , non modb fe liberum iaftaret, verum etiam necis vi— tæque poteftatem fibi in dominum ar-rogaret ; neque prædo , qui qubd auc XXX. annos prædatus , aut prædonis filius effet, fefe extra culpnm efte puta-ret; imb verb, qub diutius , eb gra-uiiispuniretur: ita lane minime audien-dus princeps , ferendüfve fuerit, qui, qubd Tyranno fuccefsit, populiimve, à quo ipfe regnum accepit, mancipij loco diuhabuerir, aut opnmatibus vimfe-cerit,quidquid libuerit, fibi licere,autiu-re concedi purer. Neque enim demunt anni quidquam iuri populi, fed addunc iniuriæ Regis. Quid verb, ft optimates ipfi cum principe collufere?quid,fipro-dita caufa, Populum vinQum quaff, in

manus Tyrann! prodideref Iftane præ» vancationeproditionéve autboritas Po-puli in Regem plané translata videbitur ? An,inquâ,eo fado quicquam autlibertati Popub demitur.autPrincipis licentiæ ad* iungitur?Sibi ipfi imputée,dices,qui eiul-modi hominûperfidâ fidem elegerint.At enim funtifti,tanquam Patroni,qui vtili* tati publicæ,Popu/ique l'alu ci amp;nbsp;libcrtati patrocinentur.ltaque non fecus ac Patro-nuscum clientisadverfario de quota li-tisjVtloquuntuGpaduSjfi clientis caufam prodidiliet.ei minime noccret : né poteft îanè ifta quafi Magnatum, in damnû ne* cémque Populi inita conipiratio, quid-quameiusiuri detrahere. Verum Scillün pœnam legis, quæ in prævaricatores lata eft,incident, amp;his, acfi resomnino integra cflet, amp;nbsp;patronum aliû eligere, amp;nbsp;ius luum denuopcrfequijlexpermittet. Et-enim fi Populus Romanus Imperatores fuos noxæ dédit,qui ad Furcas Caudinas indecorè cum holbbus pepigeranr,coadi licet, amp;in fummasanguftiasredadij nec ealepadione vllatenus teneri iudicauit; an non multô minus tenebitur Populus id iugum pari, quod non vi,l'ed vltrô, non mortis metu,fed iucri cupidine,aut fi, qui

lam verb cum à Populo reges conftitu- QwipK«-ti Giirjul'que quidam quahimperij coiilor resadiunfti, qui ipfos in officio contine-anc,amp; finguli quidem rege inferiores,vni' lietfi verb fuperiores; iequitur,vc videa* muSjCurprimu conftituti fuerinr,amp; quod fit ipforum maxime officium. luftum e-nim demum quid ac bonum cefetur, cum eum finem attingic, ad quern inftitutum eft. Primum fane palam eft,homines natu ra liberos,feruicutis impatientes,amp; ad im perandum magis,qüàm ad parendum na-tos,nó nifi magnæ cuiufdam vrilitatis cau fa imperium alicnuin vitro elegilTe, amp;nbsp;luç quafi naturæ legi, vt alienam ferrent, re-nuncialTe. Neqjenim,auÆiopus,equus libéréanteavagari folitus, frenum feflo-remve vnquam,nifi Tauri vincêdi fpe,ad-mifilfet. Non itaque exiftimemus,eledos fuiffe reges, vt bona multorû fudore parta, in proprios vins ronverterent: quifque enim fua amat, fuaque fequitiir.neque, vt publica potentia ad fuam libidinem abv-terentur: quifque enim fere potentiores aut odio,auc invidia profequi folet. At fa* nè,vttumfingulosà mutuis, tum vniuer-

fos ab externis iniuriis, feu iure dicundo, feuvimvi repellendo, defenderent. Pro-lib. pterea, inquit Auguftinus, qui aiiorum vtilitati confulunt, imperare dicuncur, Dthc.if. yt yjf vxori, parentes filiis:ij verô,qui-• bus confulitur, obedire. etfi qui ira im* perant, iis verè inferuiunt* quibus imperare dicuntur. quia, vr ait idem ,do-minandi cupiditate non imperant, fed officio confulendi ; nec principandi fu-perbia , fed providendi mifericordia. Seneca verb cpiftola XCI, Penes fa-pientes, ait, aureo feculo regnum erat. Hi continebantmanuSjamp;inferioresà va-lidioribus tuebantur. Suadebant, dif-fuadebântque , amp;nbsp;vtilia atque invtilia monftrabant. Horum prudentia , ne quid deelTet, fuis providebat. Fortitu-do arcebat pericula, beneficiis augebat ornabätquefubieäos. Officium eratim-perare,non regnum.Nemo quantum poC-letadverfus eos,experiebatur,pcr quos caperetpo(re,amp;c. Imperare ergo nihil a-liudeft, quàm confulere:lmperij finis v-nicus,populi vtilitas. Imperatorum re-giimque officium vnum,vt populocon-fulant. Rcgia verb dignitas non exproprié honos,fed onus j non immunitas.fed

TYRANN. Q^IIL 105» munus ; non vacatio, fed vocatio ; non licencia,fed publica feruitus ; quæ ideo honore afficitur.quod primis illis tempori-bus moleRias illas, nifi honore quafi con-dicasjvix quifquam deguftare voluiflet.Vt nihil co vftrius fic,quod ille dicere folebat: Si,quantis molefliis diadema regium in-volutum elfer, omnes cognofcerent, qui' Velin viarepertumcapiti imponere veiler,inventum iri neminem. Cùm igi-tur MEVM illud,amp; TvvM, orbem in-vafilfenrjac de rerum dominio iiirer ci-ues, mox vero.eriamde finibusinrer fi-nirimos bclla exorirenrur ; populus ad vnum aliquem confugere cœpir, qui rum, ne renuiores à diuiribus ; mm, ne vni-uerfi à finirimis vim parerenrur, iuftè for-tirérque providerer. Vc vero aut lires, aut bella magis ingruebanr, is eriam e-ligebarur, cuius de forrirudine, aut de induftria, magna erat omnium opinio. Itaque reges olim creati funt, vt domi ius dicerent, forisveró exercitum duce-rent:nec modôhoftium excurfiones, a-grorum depopulationes, cæterâfque corporis calamitates depellerent ; verùm multo magis Hagitia, leelera, vitia arce-tencà republica,aut cocrcerenr; quorum

alcerum bello,alterum iure perficitur. Id vero ex omnibus tum facris,tum propha-nis Scriptoribusplanü eficpoteft. Popu-lus Dei primùm Regem alium non habe-bat,quam deum.Quiaenim in medio Po-puli verfabatur,amp;refpófainterCherubim in grauioribus caufis edebat,amp; duces belli extra ordinem iudicefque defignabat: vicariis opus eße apud eos nó videbatur, qui fummi régis præfentia perpetuo frue-rentur. Ethnici vero,qui tantis beneficiis । carebanr,in eum finem reges inJlituerüt. ItaquecumPopulus Dei, iniuftitiæ filio-rum Samuelis pertæfus, amp;nbsp;leneéluti Sâ-muelis minus confidens,regem exemplo cæterarum Gentium, id cftEthnicorum, g. poftulat: Da nobis,inquit,regem,qui nos

imo habebimus, ait, Regem lupernos, vt cæteræ Gentes. Rex nolter nos iudicabir, amp;exibit ante nos, amp;nbsp;aciesnoftrasinftru-et. At illudlemper primo loco,quia ordi-narium amp;nbsp;perpetuum eft : hoc non nifi extra ordinem, amp;,vt loquuntur,in cafu. Hine Ariftoteles, temporibus Heroicis, reges omnes,iudices amp;nbsp;duces belli fuiftbs lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ait.

TYRANN. Ch m. Ill ak.Lacedçmonioriim verö reges,fuo etiâ teniporein exercitu tantum (nec tarnen çÿ-jjfi», fine fcyrala, id eft mandato Ephororü) abfolute imperalTe,Similiter cum Medi pereffrænem licentiam mutuis feie iniu-riis perpetuo vexarent, Deiocem tandé, cuius in arbitrationibus fpedata fuerat iuftitia,primùm ludicem, mox amp;. Regem elegeruntjfatellitefque ipfi, quo facilius potentiores quofque reprimerepoiret,at-tribuerunr. Cicero verb omnes olim Reges fruendæiuftitiæ caufa cóftitutos fuifi fe,aitjeandémq; omnino Regum conftitu endorum,quæ Legû,rationem fuifle, quö nempeius omnibus æquabile foret.Quæ velexipfa vocum vi,in omnibus ferè lin-guis,manifefta elTepoirunt.RegcSjàrcgé-do.regebantenim fines turn publicos, tû priuatos. Imperatores,duces exercitus, Piincipes,quiprimi in acie;vnde princi-pia apud Liuium. Græcis enlumina populi, «/’X'«, Principes,duces exercitus. Hebræis, Indices,qui amp;Reges aliquoties in libro ludicum. Germanis îibnigen/ Reges , five à forti tudine , five à prudeniia : ^crt5Oÿfn/ Duces, qui acies educunt; Comités, (Rraurn/ quos ex aniiquis Alemanoium legibus ludi-

ces fuifle conftar. In fumma: cum Ho-MomejU.i merus vocat reges nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aut de-

K, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;nbsp;OuidiusErich-

luflitM dubium^txtlidifnepotentior itmtiti exaftifsimè duobus verbis,regum o-mnium principumque officium dcfiniiC' fe videntur. Hæc de Ethnicorum regibus , quorum quidem exemplo ludæi reges amp;nbsp;petiuerunc, Sc conftitueiunr. Itaque Regina Saba Salomoni dicit,i-pfum à Deo conftitutumelfe, vt iudi-t. Cf)ro.c.9 ciumamp;iuftiriam faciat. Ipfc verojTu me gt;er. 8. Domine elegifti in Regem populi tui,amp; juJicem filiorum filiarumque tuarum. ' Proprerea boni reges, quales Dauid, lo-faphat. Sc cæteri, quia omnibus ius ipfi dicere non poruüTent, (ecfi in grauiori-bus caufis, vcè Samuele apparet,fupre-mum fibi indicium recipiebant)nil prius, nequeantiquiushabuerunt.quàm vtiudi t. c/jro. ij. ces bonos,amp; pericos vbique locorum có-v 4 O‘f.2tf ftituerér,rémque iudiciariam follicite cu-gladio magis ad clues impios 19. w. i.' coêrcédos,quàm ad hoftes arcedos,accin *.0», ij. âos efte pu tauerun t.In fumma: Princeps, air Apoftolus, eftminifter Dei,in bonum amp;

TYRANN. III. ïg amp;commodumfubditorûinftitutus, cla-diolt;j; tuendis bonis adverfus improbos accinâus ; cui in earn rem incumbenti honor debetur. Cùm itaque reges in commodum fubditorum à Deo inRituci, amp;nbsp;à Populo conRituti (inc, commodum verb illud duabus maxime in rebus cer-nacurpuRicia inter ciues,fortitudinead. verl'us hoRes: eum fane principem, qui fuæ tantùm vtilitari, libidinive inferuir, qui iura omnianegligit amp;nbsp;pervertit, qui in Populum quovis hoRe læuior amp;nbsp;tru-culentior eR,Tyrannû propriè dici poflc: quæ verb ita adminiRrentur imperia,vt-cumque lata fint, non nifi magnalatroci-nia elfejConfequitur.

Hic nobis vlteriùs p^ulb progredien-dum eR:anetenim Rex,quia iuri dicun- 4 do præeR, ex arbicrio fuoius dicet?RéX' ne, inquam, à lege, an Lex à rege pen-debit ? Philonidas : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii^àr tAâA.®' iîîttRjix

itif nino!) -af ii r»i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tù/inxt nfi^ic^ ^‘Sfquot;

‘'àsf ifii/tMMii 'i^fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;««x^ii.Relpoderet Pau

fanias Spartanus vnico verbo: Legibus in homines , non hominibus in Leges authoritatem convenire. Quin amp;Agefi-laus ipfe Spattæ rex, Imperatorem Le-gum impeiata faccie opoicere affirmât.

Cicrr.lii.z.

OJf.

Verùm eft quód rem iplam alciufculè re' pecanius.Certè cumPopulus ius aequabi-Ic quærerec, id fi ab vno iufto 5c bono vi-ro conlequebarurjCO contentus erat. Ac quia vix id fieri poterat, Scraro continge-batft'æpè verô,dum arbitria Regum, legû inrtar e (Te n t,eveiiiebat,vt alia aliis loque-lentur:Leges turn, quæ cum omnibus vna eademque voce loquuntur, à pru-dentoribus,54 cæteris Magiftratibus pro-xime inventæ fuerunt. Regibus veto id præcipuè muneris commendacum, vt legum cuftodes,miniftri 6c conferuatores elTenc. Interdû etiam, quia lex in omnem eventum profpicere non potuerar, quæ^ damexeadem æquitate naturali fupple-rent. Ne verb legi vim facerent, optima-tes,de quibus 3ncea,fubinde regibus à Po pulo adiundi fuerunt. Itaque eft,quod reges legi ipfi pareanr, eamque tanquam reginam agnolcant, ôcimpocétiam illam muliebreni magis, quam potentiam, de qua Satyricns : Sic volo, fic iubeo, fit pro ratione voluras, à fc alienifsimam elle de-berepusent. Necverbeofeminusimpe-rare lentiant,quodlegi obfequatur. Cum enim lex quoddam quafi organum fit, di-uinitus datum, quoIbcietates human« regan-

TYRANN. in. «Ç regantur oprimè Scadbearum finem di-rigantur; perinde ridiculi fuerint reges, qui legi obfequi turpe duxerint, ac Geo-metra Foret, qui régula, gnomone,cæte-rifque organisjquæ à peritifsimis quibuf-que adagrimenfioné adhiberi folentjVii abfurdum amp;nbsp;indecorum putarenautnau-ta, qui phantalîa fua duce, réméréerrare amp;nbsp;vagari,quàm ad verforiam,feu pixidem nauticâcurfum nauis reftèdirigere mallet. Quis verb ambigat, quin legi, quàm régi parère, id eft homini, vtilius amp;nbsp;hone-ftius fit ? Lex eft boni regis anima: perhâc mouerur,Fencic, viuir. Rex Legis organû, amp;quafi corpus, P quod ilia tuas vires ex-erit, fuamuneraobit,fua lenfaeloquitur. Animæ verb,quàm corpori,parère,iuftius eft. Lex eft multorum prudétum in vnutn collefta ratio amp;nbsp;fapientia. Plures autem oculatiores Scpcrfpicaciores funt, quàm ynus.Tutius itaque eft Legem, quàm ho-minem,quantumvis perfpicacem,ducem fequi. Lex eft ratio five més,ab omni per-turbasione vacua,non ira,non cupiditatç, non odio,non ftudio mouetur,non preci-bus, non minis fleftitur. Homo contrà, quantumvis rationis particeps fit,ira,vin-diâa,aliôye fubinde appccitu vinei tur,ra-

^lib J Po-

(• 7'

pitnrque. amp;c ita variis affeôlibus perturbaquot; tur, vt fui ipfe compos non fit: nempe, quia ex appetiru ßcratione conftar, quin bic incerdum vincat, fieri nequit. Icaque Valentinianus, imperator bonus alioqui, quia duas vxores fimul habere voluit, idé fingulis lege permifir. Cambyfes Cyri fi-lius, nuptias cum germana forore, quia fororem deperibar,licitas elTe voluit.Cha hades Perfarum rex, adulteriorum pœnâ fuftulit. Tales verb fubinde leges expefte mus oportet, fi legem régi fubicftam eße volumus. Deniquclexeft mens, vel po-liùs mentiü congregata multitudo: mens verb diuinç auræ particula, vt qui legi parer, deo parère, deumquearbitrum quo-dammodo facere videatur. Contra verb quia homo ex mente diuina,amp; anima ilia belluina ronftans, fibi fæpe non conftat, fæpe dementat amp;nbsp;infanit; ciim verb ira afficitut,non iam homo,led bellua eft; qui Regi parère mauult, quam Legi, bel-luæ,quàm dei imperium malle videtur. I-raque,ait Ariftote!es,Alexandri licet præ-ceptor, Diuinitatem cum nulla re aptibs, quam cum antiqua lege Societatis huma-næbene conftitutæ conferre queas. Earn qui Reipub.prçficit, Deumpræficit: qui homi-

TYRANN. Q. 111, ^7 hominem J verè bell nam. Qu6 etiam Prophetæ alludere videntur,qui imma-nia ilia imperia, belluarum rapadum nomine pafsim depingunc. An non ve-ró plané Iwllua erit, qui cæcum, quam oculatum ; arnentem, quam mentis com-potem ; belluam, quam Dcum, ducem fequi nialit? Inde verb taftiim ell,inquic idem, vt cjim primis temporibus reges ablolutèimperarent, quorum arbitrium lex erar, paulo poft inter politioies amp;nbsp;ci-uiliores pafsim legitimi fierent, id eft. Legibus feruandis ctiftodiendifque ob-ligarentur : abloluta verb ilia poteftas,' penes Barbarorum reges tantùquot;.' ma-neret. Et earn quidem tyrannidi proxi-mam idem ille vocat, tyrannidémque abfoluiè vocaflet, ni à belluis illis fpon-tè recepta fuiftet. At non eft forte re-gium,dices,voluntatem legibus aliiga-tam habere. Imo, inquam,nil magisre-gium,quàm Icgum vinculis coércerelibi-dinem. Mifetum eft,non facere omnia, lt;|uæ veils miferius verè,veile, quod non licet ; miierrimum, pofte facere , quod ira veils. V'deor mihi audire Durionium Tribunum plebis, ady^ifuslegem Sum-ptuariam his verbislntcrcedentem:Frçnî

funt iniefti vobis , Quirices, alligati amp;nbsp;conftriâi eftis durifsimo feruitutis vinculo. Periit libertas. Lex data eft vobis, quæ vos frugi eïïe iubet. Qiiid verb opus eftiibertate, fi volentibus luxu perire, nô licet ? Idem ferè hodic reges plæriquc re-gdmqueadulatores: Periitregiadignitas, nifi regnu nobisperdereliceat.Pcrierunc reges,fi leges conferuantur. Miferum for^ tè eft viuere, ni quotiefeunque infania vexaris, tibi manus confeire conceditur. Quid enim, quæfo, aiiud faciunt reges, qui legibus vim faciunt,fine quibus nulla vnquam non modo imperia,verùm etiam «iee.lib.i. latrocipia confiftere potuerunt ? Valeanc ergo Aulicorum aflentatorumimpia nu-gamenta,qui reges numina,regum refpo-faoracula vocantpiecverb veren tur regibus fuadere, nil per fe iuftum elfe,fed vc rexitavel fecusiufferit,iuftum iniuftûm-ve fierij quafi deus ipfe fit, qui peccare nul lo modo pofsir. Certè iuftû eft, quicquid Deus vult,eó tantum,quia vult. At quidquid rex vultjiuftu prius efte debet, quam ipfe velit. Neque enim quid iuftum eft, quia rex fanxit : fed iuftus eft rex,qui quæ per feiufta funt,fanâaefteiubet. Itaque non dicemus, quod Anaxacchus Alexandre,

dro,de Clyci, quem interfecerat, nece ve* hemenreranxio; Theminatqueluftitiam afsidereregi,»on fecusacloui, quç quic-quid ei cordi fueric, confeftim fancianr. Quin ponusregnispræfiderCj quæ, fire-» ges legurn rhaieftatem violent, lædântve, pœnasabillisgrauifsmasrepofcat. Non, quod Thrafymachus ille Chalcedonius, Principum vtilitatc amp;Iibidine iusomn« definiri:quin imo Principum vtilitacem iure terminari, libidine legibus cocrceri. Non,quod mater Antonino Caracallæ, quodlibetjicere: verùm, quod per leges licet, collibefceredebere. Non denique, quod ipfc Caracalla, Imperatores leges dare,nonaccipere. Quin potius in omni-bus regnis bene conrtitutis, regem à po- accipittnt, pulo leges, quas tueatur,quafqueintuea-

tur, accipere. quod fi quid cótra eas, I'nve »7« earum fraudem faciat,iniuftumiudicari.

Hæc excmplis demonftrari pofl'unt. An-tequamrexefletin Ifraele, Deus illi Lege perMofem præfcripferatjum Sacram, til Ciuilem, quam perpetuo ante oculos ha-berer. Vbi vero Saul eledus eft amp;nbsp;à populo conftitutus, Samuel earn ipfi defcri-pta tradir, quam diligenter cuftodiat.nec prius cæteri reges, quam in ipfius verba

îurari,recipiuntur. Ri tus veró erat hic, vt iSam.t.10 vnà cum diademate teftimonium ( quod

LegemDei doâifsimi quique interpre-tantur)regum capitiimponeretur.Cyrus, h quis leges patrias rûpere tentet, tanquâ «.cZtw.cii. legurricuftos,legibus auxiliû promittit, féque, cùm inâuguratur,iirdem colendis pßpQjj-ium facit,vtcumqueCambyfi, filio lt;ÿ-i2 Cyri, adulatores quidvis licereobftrepe-Xenofh. li. rent.Rcges Spartæjquos Içgitimos vocat j^riftotcles, iureiurando finculis menfi-s^b.Laced, bus renouari lolito,Ephoris regni nomine ftipulantibus, feiuxtaLeges patriæ à Lycurgo latas, regnaturos iufabant.Hinc Archidamus, Zeuxidami filius,rogatus, quinam effent Spartanç ciuitatis prçfeâi? Leges,ait,amp;: legitimi magiftracus. Ne verb leges contemptui ellent, diuinitus in-Ipiratas, vel potiùsàdeo ipfo cçlitus acceptas iaâabant, quononab hominibus homines, fed à Deo Opt.Maximo le iudi-cari putarent. iltgyptiorum reges omnia agebant iuxta Legum décréta, feque legibus parendo beatos fore profitebantur. RomulusRomanum regnum inftituens, cum Senatu ita pacifcitur, vt Populus Le-Dlt;lt;i»yH4- ges ferat, ipfe ne rumpantur,providear, 4c.W»,i. legumôue cuftos habeatur, Antiochus

V in. Afiæ rex,omnibus regni fui vrbibus fcripfit-.Si quid in literis,quç eius nomine fcriberérur,legibus repugnaret, ciederét, fe ignaro fcriptas fuiire,amp; propterea non parcrent.Etß verb lureconfulti quidä di-cunt, Cæfaré Oftauianû Senatus decreto folutû fuilfe legibus ;TheodoGus ramen, amp;omnes iufti Imperatores fefelegibus al ligatos elTeprofefsi func, ne, quod vi ex-tortum fuerat,iuris locü haberet.Nimiru armis amp;nbsp;potentia Cçfaris proflrata refpu-blica, nil aliud poterat libéré dicere,ni-fife libertatem aminife.Quia vcró Cæfa-rem , Tyrannum nominare non aude-bat, legibus folutum,quod idemerat, ac plané exlegem prædicabat. Idem verb ius in omnibus orbis Chriftiani bené moratis imperils perpetuo obtinuit. Ne-queenimImperator,Rex Franciæ,reges Hifpaniæ, Angliæ,PoIoniæ, Hungariæ, amp;omnesomnino legitimi principes,Ar-chidux Auftriæ,Dux Brabantiæ,Comités Flandriç,Hollandiç,amp; reliqui priùs in principatû recipîûtur, quàm Eleftoribus, Palatinis,Patri' iis,Pa;ibus,Optimatibus, Baronibus, fe fecundumleges patrias ius cuique fuum reddituros, promiferint. Et hæc quidé adeo,vc provinciarû,imône

vrbiu fingularö quidé municipalia iura,in confuins provinciis municipiilve ipfis, vllatenus-immutare pofsint. Sin fecerint, non minus crimen Maiertacis in leges committant,quam populus in ipfos,fi fe-cundum leges imperantibus parère reçu-fer.In fummarPrincipcs legitimi, leges à Populo accipiuntjdiadema veró,honoris; fceptrû,porcilatis infigne,vt amp;nbsp;acceptas tueacur,amp; ex earum præcipuè cutela glo-”quot;;quot;fi’’3uærant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . .

«o»« b^(s Quid ergo en ? An non Iicebit pnncipi f'^rrepofin, nouas leges ferre,vcteicfve abrogate ? Sa-nè,quia régis eft, advertere non modó, ne quid contra, iuve fraudem legû fiat, verft etiam,nc quid in ipfis defit,aut redvnder, ne vetuftate obfolefcant.ne obliuione fe-peliantur.-fi quid abrogandftjfurrogandu, derogandft putabit,populo, populive O-ptimates aut Ordinarios,aut extra ordiné convocatos admonebit, legémque roga-bit. At fanè non priùs iubebit, quam ab iifdem ritèexpenfa comprobataque fue-rit. Vbi vero iuflerit, nó eft ampliuspœni-tentiælocus,eidem omnino parère tene-tur.Qjiia enim plus exempla,quam verba mouent;quam tulerit,ipfe ferat oportet, cumfruftra fanè amp;nbsp;inique quodammodo . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ Prin-

Princepsa fubditis poftulare videatur,vt leges curent,qui quas cuftodire tenetur,i-pfenegligit. Nequeenim reges à fubditis impunicate, fed çquicate amp;nbsp;iullitia differ-re cóvenit.Propterea Auguftus,etfi décrète Senatus legibus folutus dicebacurjcùni adolefcentein repræhendercr, quôd in legem fuliam de adulteriis peccaret ;acille eandem ab Augufto,quilegétuliflet,violari obiicerer, erratii agnouic,ac præ mœ-rore cibo abftinuit.Adeo nil magis narur^ convenir, quam vt, quod verbo doces, exemple ipfe doceas. Solebac legislator . Solon leges conterre cum numilmaris, quia illç focietatem hominum, vt hçc co- Tnw»cr«t«. mercium conferuanr. nec ineptè. Quod fi verb feme! probata mutare,aut extenua re reges iure non poffunt, ablque Reip. confenfu;an non multo minus leges fi-gere, amp;refigere, fine quibus neque reges, neque homines vfquam elfe polTunt, fed ferarfl inftar,autper fyluas vagantur.aut in antris delitefcunt? Itaque in imperio Germanico , fi quam legem necefiariam elfe putet Imperator, rogat primùm in Comitiis. Si probacur:Principes,Baro-nes,Ciuitatum legati fubfignant,ac demii lex rata eflefolet. Jurat veró,fe amp;nbsp;leges

latas feruaturumjamp; nouas non nifi de co* muni conl'enfu,vllaslaturû.In regno Po-lonicolexeft,ncvllæ nouæ conlticutio-cz-ifiS. nes nanr,præcerquam de publico conlen fu,aut alibi,quain in Comitiis. In Franci-co,vbi ramen amplifsima vulgo ccnfctur regum authoritas,ferebantur olim Leges in trium Ordinum conventu,rcgióve con lilio ambulatorio. Ex quo verb Parlamen rum ftacarium ell, fruftra func omnia re-gum edifta,ni Senacus i II e comprobet, cu ramen Senacus feu Parlamenti Arella, fi lex defit, legis vim pafsim obtineant. Er in Anglico.Hifpanico, Hungarico, amp;cæ-teris idem iuris ell, vt amp;iri antiquis quo-que fuit. Etenim fi à legum conferua-rione régna pendent ; legês verb i-pfae ab homuncionis libidine : an non cercifsimum ell, nullius vnquam im-perij llatum (labilem futurum ? An non, fi, quod quibufdam accidit, aut conti-nenter, autpetintervalla mente tituber; regnum eciam titubare,breuique mere necefle erit ? Quod fi verb, vt ollendi-mus, leges regibus potiores funt, fi reges legibus, vtferui dominis,parèretenen-tur; quis non legi, quam regi parère malic ƒ quis regi legem violanii obfequa-

lam cum Princeps legum dominus minime fit; in aliis quatenus dominus cenferi debeat, videndum eft. Adulato- f,oteß.u^m rum aulicorum axioma percelebre eft, quot;» fMiM Principes in fubditos earn, quam domi-ni olim in feiuos poteftatem, vitæ, in-quam, necis habere. Adeo verb iftis nugis principibus impofuerunt, vt plæri-que, etfi ea fæuitiâ non vtantur, non eo minus tarnen fibi licere purent, fed de fuo iure quodammodo cedere videaniur. Di-cimusvero nos contra. Principe tamqua legis minirtrum amp;nbsp;executorem , in eos tantiim, quos Lex iufteiit,gladiu ftringe-re polTe. Sin fecerit, non regem amplius, fed tyrannum; non iudicem, fed prædo-nem ; non legis cuftodem,fed violatorcm elTe.Hic confiderandum eft,in primis cer-tifsimum totius huiufce difputationis fundamentum,quo reges vtilitatis publics caufaconftitutosfuilîe ftatuimus. Eo enim pofitototalis finita eft. Qiiid e-nim? An regem qusfifle homines veri-fimile eft , qui, quotiefcumque collibi-turn elTet, quos vellet, temerè necare poftet? qui,vnravindiääve corripcretur, obvios quoique ad morte raperet ? qui in

linguæ acie,vt inquit Sapiens,mortem circumferret ? Minime omnium. Nemo eft,qui falutem fua ab alieno arbitrio vitro penderevelit. vixquifqua amico,vix fratri vitam fuam concredereaufit.MuItó minusitaq; extraneo,quamvis præftan-tifsimo, cum Athamas in filios, Aiaxina-micos,æmulacione,odio, furore corre-ptus interdum defæuiat. Sin verb q^uili-betjVtvitamfuamdiligit,ita maximecó-feruatam cupit5quam,quæfo,fecuritatem putes,fi mucro tenui de filo iufpelus, cer-uicituæ perpetuo immineat?quas dapes non faftidias,fi ifte metus adfic?Quod verb tenuius filum deligere queas, quamfi homuncioni in dies, in horas,in momenta mutari folito,miliies quotidie frænum rationis, vt variis perturbationibus rapi-tur, excutienti, vitam, falutemque ruam commiferis? Quae, quæfo, fpes huncme-tum,quæ vtilitashoc damnu periculum-quecompenfarevllopaâo queat?In no-ccntes ergo tantiim, quos Legis voxda-mnaritjgladiumftringerepofliint. An no verb forte, quia vitæ caufa fauorabilior eft,quos lex damnarit, abfoluere falte rex poteritî’Niliilo fane magis. Quid enim? Graftatores, prædoncs, ficariosjtaptores,

veneficos, magos forte, amp;nbsp;alias humani generis peftes, quod tyrannos pafsimfe* ciife legimus, amp;nbsp;facere eciamnû vidcmus, præpollera ilia dementia loueret. Itaque quod vnum lex violata perfugium habet, Afylû fceleratorum omniû foret. Qui vin-dicando fceleri gladium à Lege accepit, fcelus ipfum adverfus legé armaretdupos deniquein ouile accerferet, quiarcellere deberet. At certè, quia interdum ea acci-derepolTuntjin quibus lex mura,legelo-quente, legis ratio, regis oratione, quafi interprété, opus habet, cùm quis netnpe in Icgis verba magis,quàm in ipfius fentc-tiam incidit, Iicebitregi,nefummumius fummainiuria fiat, adhibita inconfilium ratione, quæ legis animaipfa eft. Legem interpretari ; nimirum, quia, quod ex Legis fententia eft, ex lege ipfa elTe iudica-tur.Netaméperturbatiovllafedérationis ««mtnu occuper, inconfultis Sapientibus,quod AlexandrumScuerum imperatorem Ro- ^c. n. dequot; manumfolitum facete legimus, nil plané definiendum putabit.Hocmodo homici-damquidem feuerè punict:ei ramen in-dulgebit, qui exeufia è manibus fecuri, tranfeuntem forcé aliquéocciderit. Graf-fatorem morte muiâabic ; qui graftaroré,

vim vi repellendo, interfecerit, abfoluer. Incæteris denique calumàdolo, bonam fidem aftrifto iure, quodaquafi boni viri arbicrio diftinguet: dolo, autmalæ fidei üunquam patrocinabitur. Nee vero pro-pterea minus poterit dementis nomen aflequi. Clementiorcertè eft paftor, qui Jupum necat, quam qui feruat : rex, qui fontem carnifici tradic, quam qui eripit. Sinecas, vnius nece innocentes multos mord eripis : fin parcis, quia amp;nbsp;ilium fua impunitate,amp;alios pads impunitatis fpe ad quodvis fcelus patrandum audacioies fads, innocuos poftea innumeros illo-rum manibus interficis. nempe quoldam necare,dementia ell ; quoldam feruare, crudelitas. Itaque vt regi, tanquam cu-ftodi Legis, verba interpretari interdum licet;ita amp;nbsp;Senatui, in omnibus regnis bene conftitutis,iniundum ell, amp;ex officio convenir,turn inrerpretationem régis' examinarc, turn etiam eiufdem feuerirati dementiæve modum adhibere. Quôd fi verb hominum corruptela faftum eft, vc hæc minus re ipfa obleruenrur; idem ramen perpecuo ius ell, quod in libertärem vindicari oportet. Ne pkira exempla in re tamanifella accumulemus,in Francico

TYRANN. CL HL »V regno ira obferuatum fuir. Quos enim rex abfoJueraCjCapite pleéti; quos occifos voluerargt;ablolui fçpe vidimus. Interdum etiam fcelera, rerte rege commifla, impu-nita fuerunt: quia plures tertes non lue* currebanc. quod fub Henrico If. in cuiuf-dam extranei, grauifsimi criminrs àrege ipfo accufati,perfona âccidit. Cù.n quis verb reus amicorum precibus venia à rege impetrauir,Cäcell3rius,caufacognita, re-cularc pocert.Sin amp;nbsp;Inc conniuet, ad indices nihilominus veniac oporter. qui qui-dern no modo, an obrepticia venia fit, fed cria an ciuilis amp;nbsp;légitima, diligenter exa-minare debér.Reus verô,qui codicillos il-ios veniales impetrauic,nó prius iis vti 8c niti potell,quam fefecoram iudicibus fti-rerit.capite aperro, genibus flexis, carce-refque vitro lubierit, interim dum caufæ, quæ regemimpulcunt, penlîiantur. Hae fi minus idoneælunt.mulftaturreus^per-inde ac firex non condonarn. Siccntià; eft fané,quod non régi,fed legi eii'J'qne quitati, viiam acceprâ ferar. Hæcpariim, ne reges aurpriuat? o lia, publica poren-tiafreti,excrccant, aut pub’'ras injurias âuthoritare propria rrm; ant 5 partim etiam, ne fubditi reges adverfus leges

go V I ND I C. C O N T. exorari pofle putenr, reélifsimè inftituta fuerunt. Qiiçfihocfæculo malèobferua-tur; manet tamé id perpetuó ratum,quod dicimus, Leges in regni incolas, vicæ ne-cifque poteftacem haoere, non reges, qui legum tantum miniftriSc cuftodes funt. skWiu Enimveró fubditi régis ferui, vt vulgo dicitur,minimè funt. nequeenim aut bel /eró». ’ locaptifunt, autprecioempti. Quinpo^ tills, vtvniuerfi domini, quod anteapro-bauimus, ita finguli fratrum, feu agnato-ru Scconfanguineoruloco cenfendifunt.

Ne quismirctur:hæc eft vox Dei, lege Dfw.iy. regibus præfcribétis : Ne corfuumfuper fratfes fuos extollant, èquorü medio deled! funt.è quaßartolusipfe, licet in fæ-culo tyrannorum feracinatus, nonvere-tur elicere, fubditos non eße regis feruos, fedfratres, amp;nbsp;fratrum loco amp;nbsp;condition« etiâ habendos. Itaque Dauidem fubditos eo nomine compellare non pudet. Prifci reges vocabantur Abimelech, quod traU.dere- HcbraicèfonatPâter meusrex. Nimirum Xgt;»i. Deusopt.maximus,cuiusquotidiecleme iiam,rarófeueritatê,erfiiuftifsimam,fem-perquecum mifericordia coniudam ex-perimur, Principes vicarios fuos docere voluit, nonmetu, fed amoie fubditos re-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;linen-

tînendos effe.Necveró nobis ipfi fuccen^ feanr,quafieopafto quidregiæ domination! detrahatur. Vere eóamplioreft,quó dinturnior.Malus verójiriquitille,diutur' nitatis cuRos metuSjCÙm oderint, quem nieruanrjamp;, quem quifque odit, periifle expetat. At contra, cum ad opes tuendas nilaprius fit, quam diligi, benevolentia vel ad perpetuitatem fidelis eft. rtaque qui fubditos fratrum loco habet, in me-diis periculis tutus videatur; qui feruoru, in eo rnetu verferurnecelTeeftjin quo pro cul dubio dominus effet,qui in medio fer-uoru agminCjfolus inaliqua fylua relin-querevur. Quot enim quis feruos, totamp; hoftes habet, quod omnesferèty’ranni,à fubditis cæfi,expert! funt: cum bonorum regu contra fubditi non minus de illoru, quam de propria falute foliciti fint. Hue

rlatp lil.it dc B.rpub. Seneca^

icgitur amp;ab Agaficle rege Spartæ pro-nunciatum fuit,Reges imperare tanquam patres filiis, tyrannos tanquam dominos I'eruis. Quod itaaccipieiidum eft, vtpa- re:aliudii.

triam poteftateni non in atrocitate, led ini picrate, vt aitMartianus lurifconfultus, coniiftere intelligamus. Qiiodenimfub glandibus óbtinuit,vtpatri filium manci- purrhid: K

pare,amp;occidere impunè liceret, non modo inter Chriftianos locum non haber, fed inter Echnicos bene moratos etiam

ergaferuos iamprideniobfoleuit. Itaque amp;. pater inauditum filium occidere ne-quit, quin in Corneliam de lîcariis inci-Pompeiâde parricidiis, non ca^vhi minus lenctur pater, qui filium, quàm fi-viigt;. leg. I, lius, qui parrem occideritjadeo vt Ha-cje^iarr»- drianus imperator pattern , qui filium ’ fuum in Venatione necauerat, quia no-ucrcâ adulterare dicebatur,tanquam lagt; tronem,in infulam deportari iufierit. Ad feruos Verô quodattinet, admonemurin n Sacrisliteris, eos tanquam fratres trafta-Cn iib.i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prophams, laltem vt mcrcenanos

quofquedure verb ciuili turn Ægyptio-'Dtod.sic. rum,tumRomanorum,exAntoninorum lib.2.c.2. conftirutione,non fecus in eum, qui proprium feruum occidcrit, pœna dicitur, quàm qui alienum. Quin amp;nbsp;féruus,cui dominus ægrotanti non profpexerit, T « J qucmve efurire pàtiatùr , liberatur ciUS poteftatc; amp;nbsp;libertus , cui patronus AAve/rtt atrocem iniurianï intulerit, poteft a-âionem criminis ei intendcre. Quod fi verb longé intereft inter feruos amp;nbsp;fi-lios, inter dominos amp;nbsp;patres, nec tarnen olim

olim apud Echnicos dominis in feruós fæuire licuic: quid,t]üæfo , de eo patte dicemus , qui cutn Atrco tragicè excld-ttiabit, Naris fepulchrum ipfe tft parens; de eö prirtcipe, qui fubditorunl irt-audirörum cædé adeo recrcatur, vc aliquot millia vnó dié ititerfîciât, qui cruo-te nunqüam fatiatur.qui Caligulæ,qui propterca brbis Phaëtdn votitabatur, exemple, vnahi populö tcrüicem,qüani Vnico iftu amputafe pofsit , fubinde exoptat? Art rion advérfus hanc labiem legis auxilium irtiplorare, amp;nbsp;eum gla-dium , quem Icgi tüftödiéhdae, tuen-difque bonis acceptuni, iri bonöruril neceni , legifquc contemptum ftrin-gir, tamquam tyranno extorqueie li-Cebit?

Sequitur iam,ytvideamüs,fiminus vitæ , an bonoruni fairem dominus di- ßntKcgis. ci pofsit ? ac primùm in bonis cuiufque priuatis difpiciendumeft.NuIlaferè ho-dieinprincipum Comitatu vox crebrioc tft,quam eorum.qul regis orhnia efle, di-cunt. Icaque quod ipfe àfubditis capiat, hó àuférre, verùm quod nô auferat, vten-dum donate;adeôquepcrvafit bçc opinio

quorundamprincipum mentes, vt mife* ros fubditos,non lecus ac boues araro-lios,quicquid arent, quidquid terant, fibi arare tertreq-,dicere no vereantur.Et qui-demita ex taólo fe!e habet,etli lus plané contrariumfit. Mcrhinerimus hie perpétué. Reges in vtilitatem populi creates ene,amp; qui populi commodis ftudent, reges ; qui lui^,quod ait Ariftoteles, tyran-nos verecenferi. Ciim igiturfua qutlque amet,j31îèriqueetiam aliéna appetant,an verifjmile efl homines àliquem quæfiuif-fe,cuiorhniafuamagno iabore conquiß-ta,vitrai donarentjan potiùs,qui,vt lua cuiqjdiùitî æquè ac pauperi conftarenr, opeiam daret^quifibi cunâaatrribuerecj an potiùs, qui fua çuique æquabili iure tribueret fqui tanquam fucus invtilis, a-pû labores exhauriret^an potiùs,qui mel-ia conferuaret? qui deniquë propria cu-iufqüe invaderet; an qui ne ab holiibiis invaderentur,profpiceret? Quid,quæ!d, mêâfefért, dicàt Agric'ola,hoftis,anreX mea mihi rapiar,fi æquè fame pércô?pere-gnnus,an ciuis horreurh meufn everrat, cellam exh3uriat,domum diruat,fiæquè efuriojcôtabefco, compluor?barbari mi-licis,an Romani manu cadam,fî æquè ôc-cido?

pîdo ? Cur hoftis,dieet ille, barbarus, fi tu ciuis? Curtyrannus ille,fi tu rex? Imè verb quo hornicidio parricidiû grauius cft, eô Icelus régis Içelcre hoftium in pari damno fuperat.Quod fi verb homines regem creando fuat|uiquc regibus non do-naruntjled conferuanda commendarunt; quo tandem,nifi prædonum titulo,ea fibi vendicare queant? Propterça Pharaones Ægyptiorum, rcrum priüàtarUm cuiufq;, iplo iure domini non erantjedrum demû fuiHedicuntùrjCÙh) fuaquique frumento cotnmutaflTent. Étfi deciuscontraftus vi difputan fané amp;nbsp;ambigi poteft. Non teratetiam Achabus rexlfraelNabothum ' cogère, vt vineam fuam venderet; quin potiusetiamfi voluiflet vendere, ex lege ' diuina nonpoterat. Imperatores Romani,quorum immenfa iaftatur aurhoritas, t.-mJitor-nihîloplusiurishabuerunt. Hodie verb ij.D.Jfci;-nullum regnum eft,in quo nonliceaifin-/”““^-*^quot;*“^' gulis,etiam vilifsimis,adverfus regem a-pud Indicés iusfuûperfequijita vt fçpius rex,quàmpriuacus caufa cadat ; vbi verb cécidit jlegi parère æquè teneatur. Nec obRat,qubd quidam ex imperatorum fa-

... nbsp;nbsp;nbsp;; t ■ r» r • • I • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sf

milianbustcnprere,lureciuiliomn,a rc- debenef.j. gis elTcjC^faicmque omnia habere.lidem r. 4 j.e,

V I N D I C. C O N T, enim fuam ira fententiam iqterpreranturi vt ad reges vniperfqrû impcrip pertine ir, adfingulos propriecas,omniâque Cæiac impenOjiînguli dominio pofsideant.Sci» tum vero eft illud apud lurecon ultos, non (i quis nauem auc domum in vnp uerfum vindicare poteft, idcirco fingn-^4® tabulas, vel fipgulos lapides polTe ^uiubiM. vçndicare. Itaque regnum Çermaniæ, Franciæ, ^ngliæ, rex aflereie , vindicate,evincere iure poterie :neminem tarnen prolîum, nifi cum manifefta iniu ia,proprio lare excludes, quafî idem, qui vni-«erforum.fingulorumetiam poffeiTor ef-fe debeac,aut jure pofsit,

An RM jff An verô patrimonii regij, publici,in-quâ domiaii peoprietarius dominus eft? Hoclanè caput paulo accuratiùs nobis traétandum eft. Nocandum hocprimùm, aliud efte filci, aliu^ principis patrimonium : alias, inquam, res imperatpris, régis, principis, alias Ântoqini, Hentici, Philippi. Res regis funt,quas ipfc, vt rex, pofsidet:res Antonini, quas vt Antoninus. Er illas quidé à populo,basaparen-tibus accepit. Hæc di ftindio hi iure Ciui-Jicrebra eft,in quo aliud imperij,aliud Çælaiis patrimonia dicitur j alius fifeüs

1 Y R A N N. Qj 1 I J. 137 Cçfaris,aliud Reip.çrariGjalius Cçfaris a-liusfifci imperatorij procuratorjali) Co-mites facrarum largitiony, alij rerum pri-xjatarum:adeo vt,qui tanquam imperator Ic-l.^nus præferturpriuato in hypotheca,tanquam Antoninus poftponi interdû pofsit. Con- c.7yî' ■quot;* fiiniliterin imperio Germanico aliæfunt resMaximiliani Auftriaci,aliæ Maximi-liani Imperatonsj alij imperij, alij i--pfius quælloreSjVt ctiâ alio iure funt gen-riliti æ principum ditiones,alio,quæ Ele-ûoratùs dignitatibus annexæ funt. Quin amp;alij funt apud Turcas fundi feu horti patrimoniales Selimi, alij fundi hfcaies: amp;iili quidem in menfam principis, hi in fuftentarionem Imperij tantum impengt; duntur.Sunt tarnen régna, vt Francicum, Anglicum amp;nbsp;cætera, in quibuspriuatum patrimonium reges non haberit,fed pu-felieû tantum, à populo acceptuman qui-bus propterca ea diftinAio n6 adhibetur. Ac quanta ad res priuatas principis,fi quç funt,attinet;non dubiii cft,quin carfi pro-prietarij fint,nô fecusacfingoliciues,qui-4; cas iure ciuili védere diftraheréq; jp it' bitrio pofsint. At certè fila,regni,patrim9 niiregalis,quod domaniü vulgato voca-bulo nûcupatur,^prietarij domininuUa

poffunt. Quid cnim ? An quiarealiquis paftorem gregis caufa fc-/«gi.Z.-»»,. citjgregé ipfumdeglubenduin, divendé-Tff cd^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ferendûmque pro libito

faniofa- tradidit ? An quia te populus ducem iudi-mwdi». cémvcvrbisregionifvcalicuius côftituic, “ vrbis regionifve alienandç, vcndudç,per-dendç poteftaréfecit? Cùm verb populi vnàcum regionc fiat alienatio,an fui dif-trahendi proftituendi, mancipandi cui voluerisjidcirco tibi authoritatem dédit? Deinde,num regia dignitas poflefsio eft, an potiùs funûioîSi rundio,quid cû proprietäre commune habet ƒ fin poiTefsio j an non faltem ciufmodi.vtis.à quo tradi-tur J populus fibi perpetuo proprietärem retineat? Deniqué,fi patrimonium fifci, feu domanium, reipub. dos verè dicitur, amp;nbsp;ea quidem dos,cuius difiraâione, dila^ pidationéve ÔC refpub.ipfa,amp;regnum, Si rexdenique ipfe périt; qua tandem lege dotem iflam alienate licebit?Infatuetuc

ergo Vucnceflaus Imperator,infaniat Carolus VI. Galliæ rex,regnümque, aut eîus pattern Anglis donet vendâtve : prodigat Malcolmus Scotiærexregios fundos,re-giâmque gazam exhauriat : quid fcque

tuselegerunt, re^is dementia ferui exte-rorum fient: qui luis figillatim opibus ea rattonecaueri voluerunt,vniuerli prædæ exponentur: quæfibi quifque,qüævepupillis, vt in Scotia, ademerit,vt remp. do-tatet, leno aliquis abligutiet. Si verb, quodiam fæpius diximus, reges in vfum populi creati funt ; qui? tandem vfus erit, finoninodb vfus,fed etiam abvfus con-ceflus eft ? Cui bono tot mala, cui vtilitati tot damna, tótque periculaf Si, inquam, dum liberrati meæ incolumitative pro-fpicere voio.memet ipfe mancipo,mcmet ipfevniuslibidiniexpono,memet in có-pedes numellafque induo? Itaque hociu-ris vt natura infitu, ita amp;nbsp;vfu apud omnes ferègenres comprobatn videmus.vtrem-^ub. regi fuo arbitratu minuere nö liceat; ifque,qui contra faxit,non regem, fed ty-rannum agere cenfeatur.Certècùmreges crearétur,aliquas opes iis tribuere necef-fe fuit,quibus turn regiûdecus fcruarenr, tû verb maxime regia onera fuftinerent.i-taetenim amp;nbsp;honeilas amp;c vtilitas pofccre videbatur.Ad munus regîum pertinebar, indices vbiquelocorum conftituere, qui muncra non caperent, quique ius venale non proftituèrent ; præterea vim, quæ iu*

ri, fi ^ando opus eflet,opé ferrer, præftd habere,turas vias, tutum comercium prç-ftare, ^c. Sin bellû metueretur, adverfus hoftes vrbes præfidio munirc,vallôq; ein-gere,exercitû alere,armamentaria inftrue re. Scitumverôeftillud, neqj paccmabß que bello, neque bellû abfque milite, ne-que militem abfque ftipendio, neque fti-pendium abfque tributo confifterepoHc. Ad pacis itaque onerafuflinenda, inûitu-cum fuit domanium ; ( qui apud lurecon-fultos Canon vocitatur) ad belli, tributû; ira tamen,vtfi quid grauius ingrueret, extra ordinem indiétio fuccurreret. Quorum quidé omnium finis elf, vtilitas Reipubl. vt qui in priuatâ ea convertat, regis nomine plané indignus fit. ER enim Princeps, B.ta. gt;]. aitPaulus,Dei minifier in bonum populi, eique vt in id incumbat,tribura èc veAiga lia perfoluuntur. Et verè omnia ferè olim hancoriginem habuilTe videntur veAiga liaRomanorum, vt tutç elfent merces pre riofae, ex India, Arabia,Æthiopia ad vehi folitç,adverfus pyraticas incurfiones,qua rû caufa clafsis publicè infiruebatur. quo genere erat veAigal maris Rubri, Peda-

tica, Nauigia, Portoria amp;cætera, vtvias public«,quæpropçcrea Prætoriæ, Côfu-Ures,

Ures,regiævocabantur,tutç àlatronibus, planæquc amp;c faciles præftarentur . quod etiamnu onus regio cognitori incûbir, vt Pontes publici reftaurarsntur, vtexcon-llitut oneLudouiei Pij, duodecim fuper S«quanâ,vt naues traiiciendis fluminibus pace ii^ præfto effent, 8cc. S^linarû veâigalia nul- «»»'■•/r. la erât,imp plçræqjin priuacorû dominio l-io.ne erant;quiaquç natura vitro dabat,nô ma-gis,quàm lux,aura,proflucnsvédi poffevi debâtur. Cûq;rex quidâ Lycurgus nomi- Z ne,in Afiaminore,lalînis vedigal impone re cœpiflct,quafi natura fuLlibcralitatem reftringi nô patiente, derepente exaruifle dicuntur. Etfi verô hodie,

Si c{uid Palphurio,ß credimiü ArmiUatOf Ciuic^uid co/picuu pulchruq; ex æguore Mo eß, Rfîjifct efi^vbicuntjnenatat. nbsp;nbsp;nbsp;Qui primus

camé hoc veâigal Romae inffituit, Liuius Cenfor.vnde Salinatqris cognomen ade-prys eft,ob necefsiiatem reip, prçfentifsi-ma fçcitJn Gallia verb Philippus Longus ob eandé caufamjn quinquenniû tantum obtinuerat; cuius cótinuatio quos motus pepererit,nemo nefcit. Tributa denique in bellica ffipendia inffituta fuiffe,velex eoapparet, quôd ffipendiariam amp;nbsp;tribu-tariam Provinciam facere.idére ipfafft. ^ic Salomon tribura imperat muniendiv

t.R(g 9 vrbibus, amp;nbsp;armamentario publico inflru-PttReü hb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iisconfedis, po-

3.dref, puluslubRoboamleuaricupit.Turcæve T«rf. ro ipfi cributum provinciarum, Sacrû po-puh fanguinem appellant, quem pro fun ctere, auc aliô,quàm ad populum defend oum.con vertere.fit nefas. Iraque quæcun que rex bello acquiric vbivis gentiii, quia communibus opibus acquirit,populo ac-quirit.non (îbi,qüa(î feruus inftitor domino. Quin etiam fi quid per matrimonium forte adipifcitur, (quod, inqua, pure fim-plicicerque vxnris fit)regno acquiri pu-tatur: quia præfumitur non earn ipfam xore ducere, quatenus Philippus,aut Carolus eft, fed quatenusrex. Contra verô, vtReginæ partem habenteorum,quæma riti nondum in regnu cooptati,acquifiue« runtconftante matrimonio, ita eoru quæ poft regnum adeptfi, nullam plané; quia publicis opibus,non priuatis régis nûmis parta cenlentur. quod in regno Francico inter Philippu Valefium amp;IohannaBur-gundam vxorem iudicatum fuit. Ne verb pecuniae in alium vfum exrorqueantur.iu rat Imperator,fe nulla,nifi convenrus public! authoritate vedigalia impofiturum, itibutave indiduium. Idem reges Polo-

o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niæ.

TYRANN, lîL 145 hîæ,Hungariæ,Daniæ, Angliæconfimili-tcr,exLeg.Eduardi primi. Francoruin reges olim in trium Ordmum convenru ve-üigaiia imperabant. Vnde eciam çftlex Philjppi Valefij,ne colleftae indicantur, nifi l'ummanecel'siiate vrgente/leqiie tri-umOrdinum confenru.Qnin amp;olim col-ïeâæ illæ in arcis per fingulas diœceles recondebancur, feledifque viris ( Eledos cciamnum vocaiit) cuflodiendæ rrade-bantur, quibus milicibus oppidatim con-fcripcis per eorundem manus ftipendia numerarcntur. quod amp;nbsp;in aliis regioni-bus,vtputà Bclgicis,fieri folebat. Hodie falcem,ni Senatuscôfentiat,rata nô lunr, quæcunqueimpercntur. Snntverô quæ-dam provinciç;,q.uæ non nifi de Ordinum confenlu,ex pafto cenencui, vt Lingiiado cana, Britânica, Provincia, Delphinatus amp;nbsp;cæteræ quædam ; vt amp;nbsp;in Belgio plane omnes. Denique nefilcus.quo tanquam liene tumente, cætera membra contabe-ftunt omnia ad fcrapiatjfuum vbique lo-corum fifco demenlum tribuicur. Cùm icaque tandem conftet, quæ regibus ordi-nariè aut extra ordinétribuuntur, tribu-laj vedigalia, domaniumque adeo quod Vôcatur,vniucffum,(quo nomine Poxto-

ria, ifagogic3,exagogica, regalia,bon:i caduca, commifla, amp;nbsp;cætera huiufmodi comprehendimus ) in populi vrilitatem amp;nbsp;defenfionem.regnique fufte tamentum attributafliifle: amp;ita quidem, vtiisneruisfuccifis,populum labal'cere) iis fubrutisfundamentisj regnu corruerc neceflefit;fcquicurfanè,eum, qui in dif-pcndium populi,populum onerat,quiè publico damno lucrum captat,ipfumque adeo proprio gladio iugulat, regem non efle: contra,verum regCfti,Tt publicoruirt negotiorum curatorem ; ita amp;nbsp;publicarum opum adminiftratorem^ non au-tem proprietarium dominum efle. qui quidem domanium regium non ma. gis, quam regnum iplum , alienate, auc difsipare pofsit. Quôd fi verö aliter fe gefieric, fané fi reipublicæ incereR , vc quifque fua propriaque re bene vtatuf^ multà magis, vc re publica quis bene vtatur, reipublicæ intereR. Ac propter-ea fi dominus, qui fua prodigit, ad a-f natos amp;nbsp;gentiles authoritate publica de ucitur,fuil'que rebus abfiinere cogitur; muko fane æquius curator P.;eipubl. qui rem publ. in publicam perniciem con-tcnit,aut fundicus evcnic^ab iis,quorum

înrereft, quibüfque ex officio convenir, omniadminiftracione, niadmonitus de-finat,fpoliari poterie. Quôd aucem rex in omnibus legitimis imperiis, pacrimonij regij proprictarius dominus non fit,facile eft oftenfui Ne antiquifsima ilia fte-eula petamus, quorum imaginem hagt; bemus in perfona régis Hethæorum E- . .. phron, qui nc agrum quidem luum,in-confulto populo,Abrahamo venderc au-dec. In omnibus imperiis id iuris ho-die vfurpatur. Imperator Germaniæ, anteqüam coronetur, fanâè iurac, feex his, quæâd Imperium imperiique patrimonium pertinet,nihil alienaturumjdif-trafturum, oppigrteraturümve. Si quid verà recuperet, aut acquirat viribus pu-blicisjlmperio, non fibi quaefitum iri.Ita-queciim Carolus quartus,vt Vuenceslaus hlius defignaretur imperator, Eiedlo-rum cuique centum coronatorum millia pollicitus, quia pécuniam in numerato nonhabebar,illis eo nomine telonia, ve-ûigaliaimperialia, oppida, proprietäres amp;iura, pignoris titulo obligaftet, acerri-ma diftertatio coorta eft, amp;nbsp;plærique op-pignerationé irritâ efte iudicaruni.quç fané nó valuiftetjnifi iis ipfis,qui imperium

paf- tueri debebant, eamq; oppignerationetri Te. ’alim'’' ’nprimis oppugnare, quæftuofa fiiiner.

Propterea verb Vuenceslaus ipfe coaftus chton. eft tan q U a m in cap ax, fe fe lmp erio ab d i ca ^nef. regalia iura, dacarus præfertim

MediolanenfisJ fibieripi päiruselTet. In regno Polonico lex vetufta edjde no aîic-nandis terris regni Poloniæ, renouata

mus, Andream Pannoniçregem circa an-num Co. CC. XXI. apud Honorium tureturâ tcrtüi Poncificem poftulatum fuiire,qijód iureiurando, dominica prædia folydôr.vir difttaxiftct. In Anglicó,lege Eduard),an-no CO.CC.XC Vlll.In Hilpanico pariter ar exconftitörione fub Alfonfofafta, rend-uata demum CO. o. LX.in Toletanis cö-igt;tÿ- mitiis,quæ quidem leges fancitç fuerunr, cum longo ante tempore cófuetudovim legis obtinuiftet. Atcertè in Francico, in quo, tanquâ cæteroru exemplari, diùtius hæreo, hocius perpetuó lacrofanâum e-rat. Lex eft regni antiquifsima, Iura,in-quam,cum ipfo regno nata, de domanio non alienando, anno CO- O- LXVI. etfi

maleobferuetur,renouata. Excipiuntur éantùm duo cafus,Panagiûfiue Appenna-gium!

gium (alimenta) liberis fratribiifve ar tribuendum ; ira tarnen, vt ins clicntela-rc perpetuô retineatur. deinde, fi ne-cefsitas bellica poftulet, cum pafto ta-men redhibitono. Quod interim V' trumque , irritum olim cenfebatur , ni trill Ordinum conventusiufsiflet: hodie verb, ex quo Parlamentum ftatarium faftum eft, ni Senatus Lutetianus , Senatus Parium eft, amp;Camera ratioci/ niorum publicorum comprobarint, amp;nbsp;præfedi fifci etiam, edido Caroli VI. amp;nbsp;IX. Vfque adeó verö hoc verum eft,vt fi quam Ecclefiamprifci Galliæ reges do tare vellent, etfi ea turn caufa fauora-bilis in primis videbatur, optimatum aiW©. confenfum adhibere tenerentur. vt ex-f'f.

empla efte poteft Childebcrtus rex, qui abfque Francorum amp;c Neuftrafiorum có-fenfu monafterium diui Vincenti; Pari-fienfis dotare aufus non fuit, vt nequc Clodoueus II. amp;nbsp;cæteri. Quin ne regalia quidem, aurius nominandi præ-latos cuiquam Ecclefiæ remitiere poC. funt. Si qui veró fecerunt, vt in gra-tiam Senonenfis Ecclefiæ Ludouicus XI.

Altifsiodorenfis Philippus quartus; Ni-uernenfis Philippus Âuguftus, Senatus, L

l,fielt,S^. ^■predium. li.de len^ 2,

irritum proniinciauic. In hanclegem rcx Francorum Rhemis inaugurandus iurat: quam fi violet, perinde valeat, ac fi de Turcico Perficóve imperio contrahat. HincConftitucioneSjfive,vt vacant,Datura Philippi Sexti, Ioannis Secundi,Caroli Quinti, Sexti, Odaui, de revocandis iis, quæ per maiores fuos alienata fue-rant. Hinc relciflæ in Turonico trium

1^^01.1487. Ordinum conventu, cui Carolus VIII. in-

Anno 1485-«ÎH. lïJT-i$49. Are-Tïts fltam Curie.

tererar,Ludoici vndecimi patris,aliena-tiones plæræque , amp;nbsp;hæredibus ablata, quæ Tancredo Caftellano,de ipfo bene merito, propria authoritate donarat, op-pida.Quod amp;inpoftremo trium Ordinû Anaoi^so. conventu Aureliæ habito, dcnuô fanci-tum fuit. H.æc de fundis publicis. At quo regnum Regi præferri evidentiùs appa. reat,eiimque,quam à populo acccpitma* ieftatem , priuata authoritate minuere non pofle, neminem fuo imperio exime-repoteft,neque vllaregniin parte, fum-miimperij iure ccdere. Conatus cft ali-jîwîtî quando Carolus Magnus, Fra n ci cum re-gnu Germanien imperio fubiicere. Fran-civero,verba faciente Valcone quodam principe,acriterreftirerunt. Ac res ad arma prolapfa fuilTet, û Carolus vlterius perre-

TYRANN. Qt HI. lt;49 perrexiffet. Confimilirer,cùm pars ali-qua regni Francici, Anglis tradita fuir, A»»o nÿf; fummum ius perpetuo ferè exccptum fuit.Si quando verp vis extorfit,vt fœdere Britiniaco,quo rex Ioannes,in Vafconia amp;nbsp;Pidonibus fummo iure cefsit: neque Anwijco. padumferuauitrex, neque magis potuic aut dcbuit feruare,quam tutor curator-VC captiuuSjVt tumille erat;qui vt le redi-merer, bona pupillorum obligater. Eo-dem iure Senarus Lutecianus fœdus Con fluentinum rcfcidir , quo Carolus Bur-gundus Ambianum amp;nbsp;vicinas vrbes re-gi extorferat; noftroetiam tempore Ma-lt;lririanum padum, inter Francilcum pri-mum captiuum , Carolum quintum Imperat. de Ducatu Burgundiæ. Caroli fexti vero donatio regni Franciæ mortis Monftnlet. caufa.in Henricum Angliç regem collata, fummç ipfius infaniç argumentum, fi alia defintjidoneû elle poieft. Vt autem alia o-mittam,quçin hanc rem dici polTentjquo iure tandem regnum regnive partem vlla donate aut vendere rexpofsit:cùm ilia in populo,nóinmœnibusconfiftât:libero- t.iiberhlt;h-nivcró hominûnófitcômerciû.cùmneli ’°}-bertos qui-dé patroni cogéré pofsint, vt a-lioloco, quàmillis placeat,domiciliû fuû t„.

tfo V I N D I C. C O N T. ü.ifefBMfr. ponant. Maxime veto, cùm nonlernijfed nultc^dê f’'3tres;nec frattes modô regis finguli Oper.libcrt. fint, fed vniuetfi domini regni dici de-beant?

A» Ker fit Anvero, fi minus regni proprietarius Ke^nt yfiu- rex eft,regni faltem domaniique vfufru-fiu Harms. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poteft?Sane ne vfufruélua'

rius quidem. Fruiftuarius pignori dare poteft.Diximus veró, reges fifcipatrimonium oppignerare non poife. Fruftua-. rius dc fruftu donare fuo arbitrio poteft.

Regis contra dona immenfa,irrita cenfen-tur: impenfæ non neceflariæ refcindun-tur,fuperfluæ refecantur; quod inalium, quam inpublicum vfum converterit,ra-puifte cenfetiir. Nee veró minus lege Cincia tenetur, quam priuatus ciuis apud Romanos quilibet. in Gallia præfertim, abfque Cameræ ratiociniorum,quam vo-cant,confenfu, nulla dona valent. Hinc Cameræ ordinariæ lub prodigis regibus annotationes .-Trop donné, loit répété; id eft,immenfa eft hæc donatio,itaquere-petatur. Hæceadem veró, qualecumque tandem refcriptum à rege accipiat, fe nil, quod regno reique publicæ dâmnofum fitjadmilfuram fanftèiurat: etfi certè pa-rum fanâè obfemat. Fruduarius de-nique,

TYRANN. in. vt nique, quo modo fruâibus luis vtatuc fruatûrque,Iex non curât. Régi contra,-quo modo,amp; in quem vfum iis vti de-beat, lexpræfcribit. Itaque pritci Galliæ reges, dominicos reditus quadrifariam parciri tenebantur. Parsvna impendeba-turin fuftentationem minillrorum Eccle* fiæ,amp;inopum: altera, in menlam princi' pis:tertia,in familiariuin Itipendiuin; po-îlrema ih refedionem arcium , pontium, ædiumque regiarum. Relîduum h quod eratjin ærario reponebatur.Qui veto motus anno circitèr Cio. CCCC. Xn. inLu-tetiano trium Ordinü conventu fuerint, quod Carolus VI. in fuam libidinem,fuo-rumve, omnia convertiliet, quodque do-mefticç rationes, quæ antea nonaginta quatuor Francicorum numorum millia non excelTerant.in tam mifcro reipublice ftatu, ad quingentorü quadraginra Francicorum millia excreuilFent j ex Hilloriis fatis conftât. Vt autem dominici reditus ita impendebantur, ita amp;nbsp;oblationcs feu auxilia in bellum,vt amp;nbsp;indidiones feu ta-leæinmilitum ftipendia tantùm deftina-tæerant.In cçteris regnisnihilo fané plus autboritatis rex habet;imôin plærifque minus.vtinimperio Germanico amp;P0IO-

nico. Hocvcroideô inFrancico probare voluimüsita le habere, ne,quo quisplus îniuriæauder, eoplusctiam iuris haberé putetur. In fumma, quod ante diximus, regis nomen non hæreditatem, non proprietäre, non vflimfruftum, led tiinftioné Scprocurationem fonat. Vt Epilcopus ad animæ, rcx ad corporis curam falutemq^ ( in iis,quæ ad bona publica attinent ) in-VaZ^t” ^i^u^us eft : vt ille bonorum lacrorum, t.t.dêhu, hicprofanorumdilpcnfatoreft; amp;,quem g»«ille in Epifcopalibus, hic in dominicis fr^latuab- prædiis pûcellatem, amp;nbsp;nihilo maiorem ft^Mconf. Jiaber ; prædîorum Epifcopalium, abf-que conlenfu capituli, alienatio non valet : vtnecdominicorum,abl que concilio publico, oprimatümvc fcnatu : fruftuum îacrorum pars vna çdificiis, altera paupe-ribus, tertia fodalibus, quarta Epifcopa ipfi dicaturridem verôfermèin reditibus regni difpenfandis regem præftaredebe-re vidcmus. Non obllat, quodhodie paf-fim contra vl'urpetur. Etenim non,quôd I Fpifcopi plærique pauperibus tollant, quæ in lenoneS profundant, aut prædia ômnia nemorâque valient, officium Eoi-fcoj3orum vllatenus immutatum eft. Nó, quodimperatores nônulli omnimodam potefta-

TYRANN. 111. irj potcftarem fibi tribiierunt. neqiie enim quifquam in fiia caufa iudex efle poteft. Quod fi verb Caracalla aliquis dixit: qua-diu gladius fuperefler, pecuniam nom de^ futuram ; aderit amp;nbsp;Hadrianus Cæfar, qui dicatjfe fiegellurum princip3rum,vc feiat rem populi elTe, non fuam. quodvnum ferè regem à tyranno diftinguit. Non, quod Attains Pergamenorum rex, popu-IumRomanum,regn! haeredem inditue— rit: quod Alexander Ægypti,Prolemæus Cyrenorum regnum, populo Romano, raattu aut Prafutagus Icenorum Cæfari legaue-rint. Illa fane magna vis, luris vim debili-tare non poreft: imb, qub maioreïl.eb minus ius noilrum lædit. Quæ ecenim Romani, iuris prætextu capiebant, fi is prætextus defuilfet, nihilominus vi oc-cupalfenr. Videmus verb nollro lore té-pore, Venetos imaginariæ cuiufdam ad-optionis prætextu , quæ abfque vi ridi-cula plane fuilTet, regnum Cypri occu-palTe. Non obftatquoque donatio Con-ftantini in Syluellrem Pontificem. ilia enim palea Graciani iampfidem exolc-oit, ignlque damnata ell Non donatio Ludouici Pij in Pafchalem, Roms nempe,cn parte Italiç.quia enim donabac

VolaterJib. Pius, quæ nó pofsidebat.nemo refticic.At Carolo patri, Francoriim regnum impe-rio Germanico fubdere volenti,Franci iure reftiterunt; fi perrexilTet, vi refiftere parabant. Non, quod Salomonern Hira-2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oppida tradidifle

■ legimus. neque enim ea donauit, fed creditor! in folutum tradidit,ac intra certum

Z. 1. ius rtipub, D, tie atiminf-ßrat. rtr. ciuit.

ßertj.tntar i7-rgt;dead tutor.

tempus recuperauit. quod ex ipfo textu liqiier.Erantverôpræteteafundi fteriles, à leliquiis Gentium culti, quos ab Hira-moreceptos Ifraelitis demum excolen-dos incolendófque dédit. Nihilo magis obflate poteft.quöd in quibufdamforte regnis eapaöio inter regem amp;populum nó ita difertè intcrcedat.Ercnim vt ea ecia riulla fit,conftat ramen iure Naturae,reges, reipubl. non cverfores, (ed moderatores eflcjius reipublicæ fuis paftionibus mu-tare non polfcj dominos taiitiim, cùm pupillis profpiciunt,non fecus ac tutores, haben : dominum veró eum non cenferi,

qui ciuitatem libertäre fpoliat, amp;nbsp;manci-, ^ßjutor. pij inflar divendit. Non dcnique, quód' 91’ædam régna fint à regibus ipfis parta., qüiaenimnonfuis.fedpublicismanibus, '»‘ir.tiere viiibiis,opibns régna acquirunt ; nil verb 'nttuJih ration! confentaneum eft, quàm vt

TYRANN. CL III-eA,quæpublicis opibus, amp;nbsp;communibus ciuium periculis parta funt,abfque communi confilio non alienentur;quod Sein-ter ipfos prædones obtinet. Societatcm î^t'cricSm. humanam Jirimic,q.ui contra facit.Itaque re.aUenat etfiimperiuGermanicum Franci,iidem— que Gallicum rcgnum vi occuparint jid tarnen iuris in vttoque obtinet. In fum-ma; ftatuainus tandem oportet, reges patrimonii regij non proprietarios , non fruftuarios ,fcd adminiftratbres tantiim eflc;cümqucitafit;multó fanè minusjaut rerum priuatarum ciiiufque, aut rerum publicarum, quæ ad fingula municipiä pertinent,proprietärem,vfum fruiftiimvc fibi tribuete polTe.

Hie tarnen nobis, antequarn vlterius progrediamur, (cfupulus exirnendus eft. Ciirn Populus Ifraeliticus -regem poftu-laftet, dixie Deus Samueli: Audi Vocem , sam. (. populi: veriim ng'nificaei primum,quod- s. t-h. uam fit fututurn iius Regis , qui regna-birfupereos. Turn verb Sarnuel hoc Regis ius futurum inter alia expofui,t,vt a-grqs,vineas,oliuet3 cuiufqùç capiat, quae miniftrisfuis'doiiet, res cuiufque priua-tas in fuurn vfum convertat: denique i-pfosinferuitutem ledigat. Mirurn verb,

quanti hune textum Aulici noftri facianr; qui alias vniuerlam Scripturam ludibrio habenr. Vult hïcDeus Opt. Max. Populo Ifraelitico'ipfius leuiratem oftendere. qui cùm Deum ipfum pr^lentem haberet, qui indices, ducéfque belli, quotielcun-que rogabatur, piosamp;probos ipfi clige-retjlubricuiTi ramen Iiomuncionis,in boras mutariloliti,quàm Dei'immortalisim mutabile irnperium mallet. Indicat itaq; illis,quam luoricoin loco fitrexconftitu-tus,quam procliuis viriiiminviolentiam lapfus, quam præceps regni in tyranni-dem mutatio. Regem ecenim, quem ei tradat, gladium in ipfos ftridurum,fua poteftate præpofterè vfurum, iusinvio-mnepofiturum. Hoeveró,quod vltró fi-biaccerfàncmalû, rum demum fenfuros, cùm remedio locus non fuerit. Denique, non, quod fitïus regum, fed quod ius fibi reges tribuere foleant: non, quid facere ex officio debeanr, fed quid plærumque ex maleficio vfurpent,hoc in textu deferi-bitur. Idauremcx Deuteronomio XVII. C3pire,quo Deus Legem regibus præfcri-bir, manifeftè liquet. Hic dicit Samuel, Regem fubditos loco feruorum habitu-'Deititr. 17» fum : illic^ræcipitDeus,ne cor fuû fupet ira tres

TYRANN. Qi III. iî7 fratres exrollat;ne, inquam, infubdicos, quos confaiiguineorum loco habere re-netur, infolefcac. Hic,currus fabricatu-rum,équités inftruftiirum, propria cu-iufqiie invafuruni dicic: illic, ne equos congreget ,ne aurum argentümve accu-mulet, ne populum in Ægyptum, id eft, in feruitutem reduçat, monetur. Hie Achabus depingiciir, qui Nabothivine-am fcelere acquirit ; illic Dauid, qui ne aquam quidem periculo fuorum hau- j,, ftam, bibere iuftuniputat: hie prædi'j'sdm.c.ij-cit Samuel, Regem, quern iuri cuftodi- yer.t^-endo poftularint, cxlegem futurum: illic contra Deus, Legem fuam regi per facerdotes tradi iubet, quam dcfcribat, perpetuoque ante ocules habcat. Ita-que Samuel ipfe, facerdos fummus,Legem iplam regiam , quæ Deuter. XVII. extat, Sauli in volumine defçriptam tra-dit.quod certe minime feciflet, fi candem violareius fuilTct. In fumma: perinde eft, ac fi dixiftet Samuel-.Pctiiftis regem cxem plo cæterarum gentium,plæriq;, verb funt tyranni. Regem, qui vobis iuydiceret: plærique verb quicquid velint,iibi licere arbitratur. Interim ramen Deu,cuiusipfa voluntas iuftitiç régula eft,vitro deferitis.

Extat autem apud Herodotû Hiftoria,è Kerolhb.r facile cognofcitutjquam procliiiis fit regniin tyranidé mutatio, cuius Samuel populum admonitum volebat. Deioces propterinfignem iuflitiæ commendatio-nem aMedis, iudexprimfi eligitur: mox, vt, fi qui iuri refiftereiit, eos compel'cere poflet, cum idonea poteftate rex confti-tuitur. Turn fatellites petit, dein arcem Ecbaranam,adverrus contumacium iniu-rias fibi extrui curat: demum inpropriis iniuriis vel minimis vlcilcendis totus eft : ad extremum verô régis vultum intueri, régis in confpeftu ridere,autfpuere, crimen iudicarur. Vlqueadeo periculofum eft.impotéti animo,qualiseft plærorum-quehominum,nimiarnpotentiam conce dére.Non ergo doceteo in loco Samuel, abfolutan't cue‘fcg?s porentiam ;imó con rràpopùlniTtjTie diftblutæ hominis impo-tcntiæ, nirtiium potentiîètribuat, admonitum cupir. Non regis vim exaggerar, dicit; non efFrç-nemaliquâlicentiam régi concedit: quin potius frçnum iniiciendum,tacite fuadet. Hacverodtatione moti Ifraelitæ, regum fuorum potentiam tempcrafle videntur: quod 8c omnes prudentes nationes, live

proprio, Gvehoceoderri excmp]o,fivee-liam alieno periculo edodæ, fapienter feccriint, vt exiis, quæ iequuncur, mani-feftu merit.

Diximusin confiituendo rege duplex feedus initum fuilTe;primum,interDeum amp;nbsp;regem amp;populum,de quo fupra ; fecu- re^emijfo dum,inter rerem amp;nbsp;populumxdc quo no-bls lam agendum elt. Saule rege conlti-tutOjtraditui ei lex regia, fecudumquam rcr. 25. imperet. Dauid in Hebron init fœdus co ram Domino, id eft, Deo tefte adhibito, cum omnibus fenioribus Ilrael, qui vni' 'ver^ 3. uerfum populum repræfentabant: turn verb demum in regem vngitur. loas quo-que cum vniuerl'o populo terræ,in domo j, Dom.ini, loiada (ummo faccidote verbis præeunte. Impolltumverbdicitur ei vnà cum diademate teftimonium ; quod plæ-riquelegem Dei, quæ pafsim eonomine vocatur,interp retail tur.CóGmili ter lofias promittit, feobferuaturum præcepta, te-ftimonia amp;nbsp;ftatuta, in libro fœderis com-præhenfa. quibus nominibus intelligun-tur leges, quæ turn ad pictatem, turn ad iuftitiam pertinent. Quibus omnibus in locis dicitur fœdus initum cum vniuerfo populo, vniuerfa multitudine, omnibus

fenioribus, omnibus hominibus Iudæ:vt intclligamus, quod etiam figillatini ex-primitur,rionmodô principes Tribuum, verùm etiam omnes Chiliarchos, Centu-riones, magiilratulque inferiores adfuif-fe,vrbium nomine,quæfingulæ per fecu rege pacifcerencur. In eo pafto agebatur de creando rege. Populus enim regem faciebar, non rex populum. Iraque non dubium eft, quin Populus ftipularetur, rex promitterer. Stipulatoris verb partes in iure potiores cenfentur. Stipulabatur alle à rege,an non iufte amp;nbsp;fecundum leges regnaturus eflet? hie,fadurum fponde-bat. Populus demum fe iufte imperanti, fideliterobfequuturum refpondebar. Ita-que promittebat rex pure, populus fub conditione:quae fi non impleretur, populus ipfo iure omni obligatione lolu-rus cenferetur.In primo fœdere feu pafto, Pietas in obligationem venit:in (ecundo, luftitiaüllo promittit rex, le pie obeditu-rum Deo:hoc,fe iuftèimperaturum populo; illo, fe gloriam Dei;hoc, vtilitatem populicuraturum.'inillo ineft conditio. Si legem meam obferuaris j in hoc. Si ius vnicuique fuum tribueris. Illius, ni im-plearur, Deuspropriè vindex cftjhuius, legi-

legitime vniuerfus Populus, qui've vni-uerfum populum tuendum fulceperint, regni proceres. In omnibus verb legici-mis imperiis ica perpetuo obferuacum fuit. Peifæ, facrificiis riiè peradlis, hanc^’jÇ’^ cum Cyro conventionem faciunc : Tn priniiini Cyre, fi quis Perfis bellum facial, aur leges violet, promitciTne auxi-lium patrix tux, omnibus viri-bus tuis? Ac VI fpoponditjNos Perfx, aiunt illi, vicifsim tibi auxiiio erimus, fi quis tibi patriam tuenti obl'equi nollct. Xenophon verb banc conventionem id eft confcedcracionem vocat,quo modo liberates orationem de Officio fubdi-

torum erga principem,«'t//lt;.u.»xquot;‘ba«gt;/'.Inter Xenophon reges Spartanorum amp;nbsp;Ephoros fœdus fingulis menfibus rcnouabattir, etfi illi 1 fcmperexHcraclidis crant. Nt veroiura-bant reges,fe fecundum leges patrixre-gnaturosjitaEphoiijfi fecilfenc, regnum

in ipforum manu ftabilituros. Confimi- Xiionyf.na liter in regno Romanorum Romulus cumSenatu amp;nbsp;populo hoc paftum facit.

Populos leges fxrret, ipfc rex latas cufto-diret: Bellum populus decerneret, ipfe gereret. Etfi verb Impcratores plxrique vi 8c ambitu magis , quam vllo iure

împcnumRomanorumadeptifunt,amp;le' ge regia, quam vocanr, omnimodam po-tcftatem übi arrogarunti quæ tarnen ex-tant legis illius fragmenta turn in libris, turn in Romanis infcriptionibus, fatis do cent,Reipublicæ curandæ amp;adminiftrâ-dæ,non evertendç,amp;pertyrannidem op-primendæ facultaté conceflam illis fiiifle. Quinamp; legibus fcfeteneri, profefsi funt boni imperatores,amp; fenatui imperifl ac— ceptum tulerunt, 8lt;;adfenatum grauifsi-ma quæque rerijlerunr,eôque inconfulto, quidqiiam,quod ad lummam rei pertine-ret.decetnere nefas putarunr. Quôd fi vç-rôhodierna imperia fpeélemus, nullum fané eft, quod eo nomine dignum cenfea-tur,in quo interPrincipem amp;fubditos pa öum eiufmodi non intercédât. In impe-rio Germanico, nôitapridemfolebatre::jp Romanorum, in Imperatorem coronan-dus, fidéamp;hominium præftare imperio, non fecus ac vafallus feniori, cùm inverti^ ruram feudi accipir. Licet veto per Pon^ tifices verba cócepta,in quæ iurabat,pau-

ren^bi).}. manet. Itaque Carolum V. Auftria^ artic, cum certis legibus amp;nbsp;códitionibus in irr-peratorem coóptatum fcimus, vt ÔC ali

TYR À NN. I IL ^^3 es,qui lequuti' funt, quarum lumma erar: Leges ia tas cuftoditurum ; nouas, incon-fultis Eleâoi-ibus, non lacururh : publica publico conGlio curaturum : ml aliena-turumoppignerarurumve exiis,quæ ad imperium pertinent;amp;cætera, quae figil-latiiti ab Hiftoriographis recenfentur. Cùm verb imperator Aquifgrani.cbrona-tur, Coldnienfis Archiépifcopus ftipula- ‘‘ei'», tur primum, An non fit Ecclefiam defen-furus, iuRitiam adminiRraturus, iinpe' riUni conferuaturusjvidiias, orphanos, o-mnet'que omhino mifératione dignos protefturus ? Quod vbi lolenniter ante àram iurauic,rogantur principes, quique imperium rèisræientant, an ipfi eiiiépro-rnittére velint. Nec verb priùs autvngi-tur, auc gladium, reipubl. defendendse nomine, aliave impen) infighia accipit, quam iufiurandum illud præRiterit. EiC quo fané manifeRum cR, imperatorem pure j principes imperij fuB condRione obligari. In regno Polonicb quin idem obferiietur,dubitabichemo, qui ritum iit Henrici Andegauehfis eleûione corona-tioneque nuper admodum oblcruacurri intellexerit. In primis cùm conditio de v-{f^lt;jiietdigiohd,tuth Éuangelica.,tû Rd'

mana, conferuanda appofita fuit,quarn conceptis verbis cer ftipulantibus procei ribusjerfpopondir. In Hungarico',Bohe' mico amp;nbsp;cæ[eris,quç recenlere longu eflergt; idé plané ht.Nec verb tantii,vbi elcftionis ius integrum haftcnus manfit, veriim etiî ' vbi fuccelsio mera vulgo obtincre puca-tur, eadem prorl'us ftipulatio intervenire folet. RexFranciæ quando ihaugutatUTi rogantpvimiini Laudunenfis amp;C. Belloua-cus Pares Eccleliaftici, populu, qui adert, vniuerlum,eiimne regem eflecupiariiibc' âtque?vnde eciam à populo tum eligi jn. jpla inaugurationis formula dicitur. Vbi populus côfenfilTe videaturjurat, feleges Franciæ priuilegiâq;aciurain vniuerfum omnia tuituruin, domanium nonaliena-,turum,amp; cætera; quae etfi interpolatafue-runt,amp;longédiucrfaab antiqua formula, .quæ extatin Bibliotheca capituli Bello-uacéfis, in quam Philippus primus iurarte ^omperiturj^nihilo minus tarnen difertè fatis exprimuntur. Necveiopriùs actin' citurgladio,vngitur,cOronatur à paribus, (qui ôcipfi corollis ornati funt)fceptnim' que St virgam iuftitiçaccipit,autrexpro»-fclamatur, quàm populus iullerit; neque fctiam priùseïparesiurantj quàm ipfis fi-

TYRANN. Ql lit. detndederit, fe leges accurate cuftoditu.« rum. Etç vejó funt, ne patrimonium pU' blicum dilapider, ne veftigalia, portoria, iribütaluopte arbitriô imponat indicAt-VCjUe bellû décernât, pacémve faciat : de* nique, ne quid in publicum ; ni G publico confilio llatuat. Item fua fenatui,fua Co-mitiis, fua regni officiariis confierautho* ritàs; amp;nbsp;cætera,quæ perpetuô in regno FrancîcO obferuata fuere. Vbi verb pro-Vinciam aliquam,vrbémveingreditur,pri Uiiegia eiufdem confirmarc tenctur, in-que eius leges amp;nbsp;confuetudines fefe fa-cramento devincit. Quod nominatinï apud Tholofates,j Delphinates, Armori-cos. Provinciales, Rupellanos ipfos obti-iietjquorum cum regibus cohventiones difertifsimæ funt; quæ fruftrà omnes ef. fent, nifî locum conditionis in conrraftu tenerecenferentur. Extat antiquorum re-gum Burgundiæ iufîurandum,his verbis: Omnibus legem, iuflitiam, maniburgiû, id ert tutelam, conferuabo. In Angliaj Scôtia, Suedia, Dania idem ferè mos eft, qui in Francia. . At certè nufquam difertiùs, quàm in Hifpania. In Regno enim Aragonico, peradis multis ceremo-niis inteieum,qui lufticiam Aragonicamj

feu publicam maieftatem repræfentafj in fublimiori quodam folio,amp;regem in-augurandum,quiilli üdem amp;nbsp;hominium prællatjleâifque legibus amp;nbsp;conditioni« bus,quibusimptendis obligatur,his tan-' dem verbis Proceres lingua vernacula regem aflàntur: Nos,qui tantum valemus^ quantum vos, (ita enim ferc idiomaHi-fpanicum) amp;nbsp;plus polTumus, quàm vo8,rê gern vos eligimusjcum his Schis condi-tionibus, Intervos amp;nbsp;nos vnus imperac magis,quàm vos. Ne verô fe perfunfto-riè tantùm aut confuetudinis antiquæ obferuandæ caufa iuralTe putet, tertio quoque anno in publico conventu hæc eadem verba ei repeti folenr. Quôd fi rc-fia potentia fretus infolefcat, leges pu— licas violet, fidem datam denique ne' gligatjtum fane ipfo iure,fummo eo a-nathemate devotus cenfetur, quo olim £cclefia Iulianum imperatorem apoRata m devouit. Cuius quidem ea vis efi,vt non pro eo amplius, fed in eum preces concipianrur;ipfi verô fua fide amp;nbsp;obli-gatione plané loluti fint, eo iure,quo va/ fallus feniori excommunicato parère neque ex officio debet, neque ex facra-mento tenetur.quod turn Concilij,tum

Conventus publici apud eos decreto fan- 1» Contil. citum eft. Conftmiiicer in regno Caftel- . læ, Concilio indiâo rex inaugurandus xX'. e.quot;* publice primùm admonetur fui officijj bb-i-etuj. mox perleguntur conditiones difertifsi-inæ,quæ ad reipublicæ vtilitatem pertinent. Turn iuratrex,fe eas diligenter amp;nbsp;fideliter obferuaturum. Demum verô magnus Equitum magifterilli fefe iuregt; iurando adftringit, quern cæteri deinde principes ciuitatiimque legati fuo qui-queordincfequuntur. Quod Sein Luft-tanico, Legionepfi, cæterifque Hjfpaniç regnis pçrinde obferuatur, Neque verb minores phneipatus alio iure inftituti fuerunt. Extant Brabantinorumcætero- . rümque Belgiæ populorum , Auftriaco-Tum^ Carinthioruin amp;nbsp;cæterorum cum Principibusfuis difertifsimæ conventio-nes/quæfanè conditionum locum obti-nenr, Brabantini verb in primis,ne vlli ambiguitati locus daretur, conditionem iftam expreflerunt. In duce enim fuo in-augurando , conventionibus antiquis, 3uibusnil ferèad reipub. conferuationé

eeft, coram duce p çrle Ai s, ni eas omnes obferuaritjfibi integrum elfe alium quem ly^et fuo arbiuatu cligere/palàm ei di-

' fertéque proteftantur. Ipfe vero tufr( in eas , accepta condirione vltrôqud agnita,fefe facramento devincit. Quodt luiJauicin eciam poftremô in Philippi Hifpaniaruni G(wcMr4. régis inauguratione obferuatum fuir.Iil fumma : inter regem amp;nbsp;fubditos con-traftum mutuô obligatorium efle , nemo negate pofsitjnempe vtbeneirnpe-ranti bene obediatur,^ui quidem iureiu-rando ab illo priihùm , deinde ab his conhrmari folet. Qnæro verb hie, cur jurat aliquis , nifi vt ex animo fe ac fe-riô loqui oftendat? An verb quidquani naturae magis confentaneum eft, quani Ij D vt ea, quæ placuerunt, feruentur ? De-inde cur rex primus iurat , ftipulante populo , nifi vt conditionem five taci-tarn five exprefiam recipiat ƒ Cur verb conditio contraftui apponitur, nifi eb tantùm , vt, ni ea implcatur, contraftus ipfo iure folucus fit? Qubd fi verb con-dicionis implendæ defeiftu contradus ipfo iure folutus eft , quis periurum populum vocet, qui régi conditionem, qusm implere debuit amp;nbsp;potuit, negligenti, legemque , in quam iura-uit, Violanti,obfequium deneget? Quis yerb contra eum regem foedifragum, per-

TYRANN. Qi I f L 169' periurum , eo beneficio prorfus indi-f;num non cenfeat ? Ecenim fi valab um clientelæ nexu lex liberat,in quemj fenior feloniam commific etfi (anè dort.2s fenior fidem prqpriè non dat vafallo, fed vafallus ipfi : fi patronum clieiiti fraudem faciencem lex duodecim Ta-bularum facrum efle iubet : fi liberto D/on-»/Ha adverfus patroni arrocem iniuriain a-ftionem ciuilia iura permitcunt : fi fer-uum ipfum iis cafibus , poteftate fié-lililiberanr.cùm tarnen naturalis tantùm, non ciuilis obligatio infit; an non mul-tb magis folutus erit populus ea fide, quam regi præftitit, fi rex, qui primus ipfi, tamquam domino procurator,fo-lenniter iurauït, fidem fregerit ? An non verb etiam fi non ifii ritus , non ea ia-cra , non ea facramenta intervenirentj fatis tarnen ipfa natura docet, Reges ea conditione à populo conftitui , vc bene imperent ƒ indices , vt ius dicant? duces belli ,’vt exercitum adverfus ho-ftes edùcant ? Qubd fi verb fæuiuntÇ iniuriam inferunt, hoftes ipfi fiuntjvc regesnon funt, ita nec agnofci à popu- , lodeberC, Quidfi,inquies,populumali-

quem vi lubaâû, in fua verba iurare priq-ceps coegit ? Qjjid fi, inquam cgo,prædo, f yrata, tyranrius, cumquonulia iuris vl-lus focicra« eOe ccnfccur,adrnoco gladio, lyngrapham ab aliquo extorferic^ An non Icitum eft, fidem vi elicitam non ob« ligare ? maxime verÓ.fi contra bonos mores,contra Naturæius quidquam promit-tatur? Quid verö magis cum Natura pu-gnat, quam (ipopulus ßbi ipfe catenas Sc compedes iniiciatf Ii iqgulum fe fuum mucroni obiefturum, (i manus fibi ipfi fe violenter aliaturum,principi ( quod idem plane eft ) promiferic ƒ Iiaque inter re* gern amp;popülum mutua obligatio eft.quç «ve Ci Ullis, five Naturalis tantum fit, five tacita,five verbis côçepta,nullopaÔQ tol-li,nullo iuic violari, nulla yircicindi po-tell. Cuius quidcm tanta vis eft, vt piin-lt;eps,qui earn contumaciter violet, tyran-nus ; populus, qui vitro rumpat, feditiof fus vere dici pofsit,

’ larn ciim haitenus regem defcnpferi» mHS;fequitur,vt Tyrapnum paulb accura tills defcribamus^ Regem eum efie dixi-mus, qui regnum five per ftirpem, five pet eleftionem delatum,riteque commiflum, legitime ctiam regit arque gubcrnat.Eum ' , nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;' itaquc

TYRANN. Qi HI. fTf |raque tyrannum, vtpore rcgi plane cor-trarium elTe/equicur, qui autvi mali'lque artibus imperium ipvalit, aut vitro Ipon- f-io. teque delatum regnum contra lus öcras regi,t,contr4que leges amp;paâa,quibus iele «raA 'lt;jr facrofanâè devinxit, pervicaciter admini Tj(Mi»»H4if. ftrat. Quod etiam vtrumque in vnum e-undémque hominem cadere poteH?Ille vulgô dicitur Tyrannus abique titulo, hicTyrannus exercitio. Potell verb fieri, yt ßcvi occupatum regnum, iuftè; amp;nbsp;iure delatum, iniuftèquisregat. Atcertècùm regnum ius fit maggt;s,quàm hæreditas; de funAio, quàm pojtefsioj videtur, quifuo muneremalèfpngitur, quàm qui munus non rite accepit, eo nomine dignior. Sic Papa male ingrelîus,dicitur intrul'us ; ma-lègubernansjdiciturabvtens. Dicebatil-|e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ÂiuMSr • (tiotf witlij ÙKM itÿù

Praeftat extraneus quivis iuRus, non modo ciui, verùmôc confanguineo. Ita etiam nobis dicere liceat: Princeps nâ rite conftitutus,modô iullus fic,cuivis rite inaugurato, qui iniuftè gnbernet, longiC fimèpræûat. Cum eienim reges pafeédo, iudicando, curando populo fint i n fli tu ci : malo fané me fur pafeat, quàm pallor de-Yoret^iualo mihi prædo ms dicat, quàm

iudex vim faciat; malo me empiricus curer, quàm medicus rire iiifulatus veneno interimat:malo falfüs tutor mea bona be-

ne adminiftret,quàm legitimus dilapi-det.Deinde vtcuinqueilium ambitio loi-licitet,videri pofsit quodammodo vim inAlexatt. primo fecifle, vt poltea luftitiam exerce-ittAemiha, ret, Vt Cvrus, Alexander,Romani, qui vi-' Çtfare. - ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;.

élis plærumque aütonomiam amp;i. immu-nitates priuilegiâque concedebant: cùm hic fané eo tantum, vt iniuftè regnet, ius fuum iadare videarur, quod hodic non modo Mofchi,Turcæve; verùm amp;nbsp;Chri-

Atitnli. lib, 4.de Cmit. iithf. 4.

ftiani principes permulti taciunt. Itaque illoruin factum traftu temporis interdum convaleicit: horum quo fenefcit magis, eo deterius evadit. Qpèd fi veto, ait Au-f;uftinus,funt iîla régna, magna tantùrri atrocinia,in quibus iullitia locum non habet:funt in eo quidem pares, qiiôdv-lerquelatro, vterque prædo, vterque in-iuftus pofiefibreft,cùm fane non minus furiniuftus poffclfor fit,qui rem alienam inuito domino capit, quàm qui oblata malèvtirur. At eius certè longé grauius flagitium eft,qui inrerirrendum, quàm qui conferuandum cepit; cius,inquam, quivano tifulofretus, iniufté,quam qui

TYRANN. Q, III. 175 eo titulo plané deftitutusjuftè tarnen regnum vi occupatum gubernat. lam verb amp;: Tyrann! abfque titulo, difFerre in.; terfepofliint. Sunt enim qui fines aliènes ambitiöse invadunt, quales Nim-l)rodus, Ninus, Chananapi, vt fuos dilatent. Hi etfi inter fuos reges dicah-tür, in illos tarnen, quos vitro nec la-cefsiri invadunt , tyrannidem exercent. Sunt, qöi regnum fuffragiis de-ferii folitum adepti, hæreditarium fraude , ambitu , corruptela aliifve artibus facére conantur. quorum exempla non longe petenda forent : qui fane eo pei lores illis exiftunt, quo fraus,quàm vit odiolTof, ait Cicero, elfe debet. Sunt, qui nefando pàrricidio patriam ipfi invadunt, ac viperarum inftar, matrem in ipfo enixu evifeerant. quales qui duces belli creati à populo , rempubli-cam invadunt, vt Cæfar Romæ difta-turæ prætéxtu , ac plærique Italiæ principes. Sunt 81. fœminæ, quærégnalegii buspatriis malculis tantum deferri foli-ta,occHpant, eôrümve adminiftrationem ad (e rapiunt.vtAthalia ludaici, Semy-ramis Affyrii, Agrippina Romani imperi; Tub Neronc filioiMammea fub Alexan-

dro Scuero; Semiamira fub Heliogabaloj Brunechildes aliquot Frâcici regni. Quae qui dem impubères filios ica educari cura« bât, vtpuberes faûi voluppcibus tantùtn indulgerentjitâque omnium rerum po-ceRas penes eas tantum earümve feruos, miniflrosamp;proagogos remaneret. Sunc deniqueij,qui deüdia,ignauia, luxu, legi' timorum alioqui principum abvtentes, ipfôfqj volupcatibus,deliciifque inefcan« tes, quales tub Gallicis præfertim Mero« uingiis quidam Maiores palatÿ ob ilia cgregia minifteria creati, regiam authori' ratem ad fe totam transferunt,nudümque nomen regibusrelinquunt. Qui quidem omnes eius generis lunt,vt quamvis cçte-toquin iuftè gubernarent, eo tarnen ipfo, quàd iurifdiâionem illam prædonum ta« tùm iure habent» merità tarnen tyranni fine titulo cenferi pofsint. lam Tyran« niexercitioqiii dicantur, non tamiaci'è, ac,quinam verèreges,defînireporsis. Et' •nim quia illis libido,his ratio jmperatjSc hæc quidem ipfa libi fuos limites præfcri' bit, ilia verb contra nullis Hnibus circum' fcribi poteftjquodfitpropriè rbgumius, facile ; quæ verb.quantæcjue tyrannorum iniuriæjdifHculter admodum explicari

pingere, laite lineare queas

^ueat. nimirum, vt reftum vniforme atq; vnicumeftj obliquum contra vacium multiplex;ira ius fimplex eft, amp;nbsp;paucis verbis explicabile, cùm iniuriæ nullis ca-fibus definiri pofsint, quin perperuó plu-res omittantur, quàm expli centur. Etfi ve ró certæregulæ funt, quibus eos fi non de ' vtagnofci pofsint, apte de-; nulla tarnen certior, quant fi artes tyrannicas cum regiis vircutibus aflionibüfque contuleris. Tyrannus eminentes in fegete fpicas demerit ; primorec reipub.dolo,fraude, calumniis opprimit; confpirationet in fe initas fubinde, quó citius eos è medio tollat, comminifcitur, vt Tiberius, Maximinus amp;nbsp;cæteri : deni-que, ne confanguineis quidem acfratri-busparcit: ReX conrrà.non fratres modó quafi confortes agnofcit; verùm etiam o-primates omnes fratru loco habet, ii'fque dignitatem fuamacceptam ferre non ve-tetur. Tyrannus adverfusnobiles,igno-biles amp;nbsp;quafi terrç filios extollit;qui quód fua omnia ipfi debeant,quibuslibetin rebus adulentur 8c inferuiant:Rex vnum-quemque in fuo gradü tuetur, Proceres tanquam regniamicosfouet, iifque non minus,quàm fibi confultum cupit. Tyra-liuä

nusvirosgrauesamp;iuftos odio profequi-' tur,fufpeólófq;habet,acnequi tales évadant, omni arte curat; quia vero nópiiiis le tutti putat,quàm omniû mores corrupe rit, popinas, ganeas, lupanarià, liidos, vt Cyrus domandis Sardis,inHituit:RexcQ-tràviros bonos vndequaq; accerfit,invi-tat,inuitos ad fe trahitjne vero début,lite-rariosludos aperit, gymnaba inftituit, fe» minaria virtutû vbiq; locorû excolitiTyrâ inVnnafe congregâtiones pubilcas, quantum in fe eft,aut vitat,aut tollit, corivétus Or-dinum,Coraitia,diætas reformidat,ac ve-fpertilionis inftarlucem hAminum refu-Anîîoi.f.ii git;quinamp;colloquia,fermones geftüfqj Ub.j.Pelit. fubditorumfufpeâahabct!.Rex, quia telle cælo viuir, in multitudine.Senatorunt gloriatur,iifquc inconfult-is ttilagendunrl putatmec modo eos conventus non vere-tur, verum reveretur in primis amp;nbsp;hoiio-rati Tyrannus fubditos interfe collidic, fadlionesinrep. ferit, fouet amp;nbsp;alit;vnius opealtp am delet,acfuperfticem tandem opprimit,exeôque tanquâm vlcere,quod peifidi cbirurgi lolenr,lucrum perpetuû captat ; denique,quod Vitellius ille,olere hoftem mortuum,præfertim ciuem,dice-fc non veretur, aut faltemfentitjRexpa-ccm

TYRANN; CL lin C77 cem inter fubditos, vtpaterconcordiant inter liberos, conferuat, rixarum femina fufFocat,cicatricem quamcicifsimè obdil-cit,nc rebellium quidem cæaem abfque lachrymisaudirepoteft. Itaque quos hic adverfus hoftiurti impetus tuetur amp;nbsp;défendit; ille, quovis hofte pcrniciofior; proprium mucronem infua vifcetavtadi gantjCOgit.Tyrannus exteros in præfidiis coliocat,arccs adyerfus dues extruit, po-pulum exarmar amp;nbsp;arce expellit, barbaris ßeftigmatitiis fatellitibus circûftipatur, otacouftas Scdclatores in fubditos, tan-quam exploratores in hoftem,publico aei re conducit : Rex advierfus holies nó tam femœnibus, quàmpopuli benevolentii tuetur;quotciueshabet, tot fe fatellites , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

habere putat; non tam quot circum le d»»7/h-« habeat, quàm ne quos habere cogatur, Iic.ûh.lt;jde cogitât; arces arcendis hoftibus, non Ar»»(ejî/rt coërcendis ciuibus extruit; in Populo de nique præfidium fuum omne collocar. Jtaque etfi habet ille liâores amp;: fatellites innumeros,qùi lurbam fummoueant,nô fummouent ii tarnen metum, fufpicib-4iem,miferôl'que miferæ mentis tumul- w/28. tus; vtcumque arcem vrbis muniat,ar-cem interca fummam, mentem, inquamgt;

. tyrannorumtyrannusMetusamp;Pauoroc* Je nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic neque in curba,animo lufba.

TjniuitJ. tiis é(l,neque iri folicudiné iollicitus, ipfi confcientia cuius,ipfa turba ftipacjs.vr' bem,forum,piateas fecurè obambulaC. Tyrannus, fi ciuiles diiTenlïones deßnr, bellum foris gerit, munimenca extruit, qualia Pharao, vt lüdæosjPolycrates, vc Samios occujjafct, quo cætéra minus at» , tenderent ; ideóque bellum femper aut R?. parat,aütminacur,aucimrriiriere fimulitj re^./rH». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dchique potiùs, quam arceffari

Rex nunqüam hifi coaâus, nunquam nigt; fi reipublicæ caufa , bellum facit, nun-^ quam denique hamo aureó pifcatur,auc bellum fufcipit, è quo plus refpublica periculi métuere,quam lucri fpcrare pof-ht.Illèdemumartes omhés init, quiKus opes fubditorum exhautiat, vt in vidii 3uærendo anxij,de libértate recüperah* aminus)cogicenr;iiaque omnia in fïfcu convcrrit : hic in priuaitorum opibiis fuas confiftcre ratus, apud fubditosfuas quo' dammodoópes deponit, fc^'je turn am/ plifsimu'm thefaurum habere putat, cùni fiibditi diuitiis affluunt. Demie ille mul' iis.quod paucis iifque indignis donet; éxhaurit omnes« vtmpaucos profundat;

publica diruitjvrfuaædificetffanguinetn populi ad deliquium vfque elicit,quem a-dulatoribus aliquot ebibedum propiiiet : hicfibi fujfquccommodis demit, vtpopu lolargiatur, publica extruit atqiie ornar, vniuerfos locupletat, fanguineque adeó fuo populum alit amp;fuftentat.Si ille,quod interdum Tiberius,Nero, Commodus amp;nbsp;cæteri.vil'cerationes populo concedit, facit, vtpopulum eô faciliùsportea evifce-ret, ipfique fuaquafi vifcera comedenda apponit: cum hie fane, fivenamfecet interdum,fi fanguinem eliciar,ad incolumi-latem populi falutémquetuendam, non propriam libidinem exatiandam, faciat. Itaque vt hunc Scriptura facra paftori, ita amp;nbsp;ilium leonirugienci cóparat, cui tame vulpes ffepifsimècopulata eft. Quçenim totius iniuftitiæ, ait Cicero, capitalifsima eft,erft reipfa id facit Tyrannus ; id tarnen, ita ferè curat, vt turn cùm maxime fallit, vir bonus eiîevideatur. Itaque pietatem ergaDeu fimulat,quam Ariftotelesartiu tyrannicarum potifsimam vocat. Verùm, hb.j.Mit. vtpopulusquidquâ ineum moliri verea-tur,quem,quiaDeumreveretur;Deo cha-rumefle verifimilefit. Studium ergarem-publicamj verum, non lam vtreipublicae

proGt,quàm ne fibi ipfi noceat. luftitiïC quoqueamp;fideilaudem in quibufdamrc' bus,nimirum leuioribus, alFeftaf j verùm, quo faciliùs in grauioribus iniuriam face/ re Scfallerepolsit; non fecus fane, quam Iatrones,amp;qui maleficio amp;fcelerepafcfi-tur, qui fine iuftitiæ porciuncula fahem a-liquadiu confiftere nullo modo poflenr. Çlementiæ denique; verùm ita,vtfcc-leftis quibufdam veniam indulgeat, quos morte mulftare,dementia lumma cft.Bre uiter, quod rex ipfe eft, tyrannus callidus videri vult; amp;vt virturis amore homines incedi fcit,ita amp;nbsp;virtutis vmbra aliqua de-

cipicndos efle nouit: at certe vtcumque vultum fingat, vulpina cauda femper pro-minet; vtcumque obganniat, riólus amp;ru-Tfca Aijiim. gitusleonem prodit. Porro vtregnii bene q, u. conltitucum omnia cæterorum bonorum art.ii. regiminum commoda in fe habet;ita amp;nbsp;tyrannis omnium prauorum incommoda amp;nbsp;vida continet. Habet ab ariftocratia re-

gnum,quödoptimates quiquein confili-um adhibentur; habet amp;nbsp;ab oligarchia rannis,quódpefslmiamp;corruptifsimi qui que. Vtillic multitudo regum, hîctyran-norum caterua dominatur. Habet regnu àpoiitia, quód omnium ordinum convé-

TYRANN. Q^in. »8i tus habentur, ad quos opcimi quique, de republica deliberaturi, mictendi deligun-tur: habet amp;nbsp;à democratia feil ochlocratia tyfânisjquôd, fi minus eos conventus im-pedire pofsit, fairem vt corruptifsimi quique ambicu amp;malis artibus eo mittantur, , follicitecuret. quod noftris etiam tempo-ribus fafticatum fcimus. Sic pafsimrégis vultum tyrannus, regni fpeciem tyrannis imicatur; amp;nbsp;quo aHuiiùs,eô diutiùs durât; cum tarnen vix vlla, tefte Ariftotele, ad centefimumvfque annum pervenilTe le-gatur. In fumma : Rex ftudet vtilitati public«, tyrannus propriæ. At fane cum, vt funt homines, nufquam reperiri queat, qui omnibus in rebus vtilitatem publi-cam fpeftet, necdiu confiftere,quin vlla-tenus eius rationem habeat : vbi vtilitas publica prævalet,rex amp;nbsp;regnum ; vbi propria, tyrannus amp;nbsp;tyrannis locum habere dicentur. Hæc de tyrannis exercitio,in quibus deprauatifsimorû morum ratio- BartoUn nemnonhabemus, quinon tarn malum principem, quam malum virum racere dicuntur\ Si cui verb hæc defcriptio vfquequaque non fatisfaciet, præterqua quod accuratiores forte tyrannorum imagines in Hiftoriis inveniet , viubs

Sc fpirantes ryrannos, omnibùfque nu« meris abfolucos hoc tempore , quos intueatur , mulris in regionibus, quod ôc Ariftoteles fuo fæculo conquérir tur, habet. Ac tandem ad fummam qiiæ-ftionem his tanquam gradibus perve-nimus.

Vidimus,quomodo reges, five fecundû capita,five etiam fecundum ftirpes eligan tur à Deo, 8c conftituantur ab vniuerfo po pulo,quid rex,quid regni officiarij prçfta-re teneantur.quantum pateat illius pôten lia, quantum etiam horummunus amp;nbsp;officium, ,quæ pada quâmque fanfta in rege conftituendo intercédant, 8c quæiis con-ditiones infint,five tacitæ,five expreflæi demô,quis tyrannus abfque titulo,quis e-tiam exercitio: fequitur modô tandem, cùm legitimo Regi,fuôque officio tum cr-gaDcum,tum etiam erga populum bene fungenti,tanquam Deo obediendum effe conftet; vt,an,8cper quos.tyrannorcfifti, quibüfqjmodisiure pofsit, edifieramus. Ac de eo,qui abfque titulo tyrânus vulgo vocitatur,primùm agendum eft. Ergo Ni-te»eantur. nusaliquis populum nullo fibi iuredevin ftum, nuliainiuria lacefsitus.vi invadat: Casfarpatxiam xémquc publicamRoma-nam

TYRANN. Q^. 11L »8; namopprimât:Popelus doloparricidió-que regnum Polonicum ex elcftiuo hære- U-j^. dicarium facere conetur: Brunichildis ali- lt;• »• qua Francici adminiltrationem vna cum Protadio fuo to tarn ad fe transférât; aut c.39. EbroinuSjTheodoriciignauiafretus, gu-bernacularegni invadat, populumq; ler-uitute opprimaf.quid hîc iuris ftatuemus? Primùm docetnos iusNaturale, viram 8c libertatem noftram,qua fine vita vix yita-lis eft, adverfus omnem vim Sciniuriam cóferuare 8c tueri. Infeuit id Natura cani-bus adverlus lupos, tauris adverfus leones,colfibis adverfus accipirres,pullis adverfus miluos; longé verb magis homini adverfushominéipfum, fiipnfiat lupus. Itaque repugnare,nccne liceat, qui ambi-git,cum natura ipfa pugnare videtur. Ac-ceditius Gentiû,quo diftinâafunt domi-nia,fixi limites,conftituti fines,quos quif-que adverfus quoslibet defcndere tene-rur. Itaque non minus licebit refiftere A-lexandro, fi nullo iure fretus,nuriainiuria lacefsitus .genrem aliquam cum potentif-fima clafteinvadat,quamDiomedi pyra-tæ, fi vno myoparone mare infeftum red-dat. Necenimeopofito,Diomedem Alexander iure,led impunitatp tantùm fupe-

rar. Non minus Alexandro regionemali-quam depopulanti,quam graflatoripallium involanti -, non minus , fi vrbem machinis fubruat, quam latroni, qui parietem fuiFodiat. Accedit verb po-tifsimùm ius Ciuile.quo focierates ho-minum , quæque certis legibus confti-tutæ funCjVt illæ vno, hæalio modo gu-bernencur J aliæ ab vno, vel paucis, a-liæ ab vniuerfis regantur : quædam imperium muliebre refpuant, nonnullæ admiccant : quædam reges ex quadam ftirpe , quædam promifeuè eligant : amp;nbsp;cæcera. Hoc ius fi quis vidolóve rum-pere tenter, quia focietatem, cui debet omnia, violât, quia in patriam cunicu-los agit,cui natura, cui legibus,cui la-cramento devinfti fumus, ei omnes re-fiftere tenemur^adeô vt, fi negligamus, proditorcs patriæ defertores locieta-tis human« , iuris contemptores verè fimus. Vt verb nos adverfus hofee ty-rannos , iura naturæ, gentium , ciuilia, arma capere iubent; ita nec vlla omni-no ratio .dehortari poteft. Non intervenir iufiurandum, non paftum vllum, non vlla obligatio , neque publica, ne-quepriuata, itaque vcl priuato cuilibet tyranni-

I 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18^

tyrannidem huiufmodi , fi intrudatur, depellerelicec.Non habet hîc locum Lex Iulia maieftatis, quæ perduelles in pa-triam, aut in principem punit. Ne-que enim princeps is eft , qui rempu-blicamalienófve fines,nullo iure fretus, invadit: neque perduellis, qui patriam armis défendit. Quin potiùs hue per-tinet iufiurandum , quod Athenis pubères omnes præftare in Aglauræ tem-plo folebant : Pugnabo pro facris , pro legibus, pro aris amp;nbsp;focis, five folus, five cum multis ; amp;nbsp;ne patriam meam deteriorem , qu'am accepi, pofteris tra-dam , omnibus viribus enitar. Non leges de feditiofis. Seditiofus eft is, qui contra publicam difciplinam popu- ciiel. lum defendendum fulcipit. Seditio-nem autem non facit,fed tollit, qui e-verforem Patriae , publicæque difcipli-næ coercet. Habet verb contra locum lex de Tyrannicidis, quæ amp;nbsp;viuos præ-mils, amp;nbsp;mortuos epitaphiis amp;c ftatuis honorât , vt Harmodium amp;nbsp;Ariftogi- lt;5.^4.’ tonem Athenis : Brutum 8c Cafsium in Græcia ftatuis aeneis, publico decre-to: Aratum Sycionium quoque ; quod pa-triam illi à Pififtrati, Cæfaris , Nicoclis

xipJnilnut tyrannideliberaffent. Quod quidem vf-inKuÿifla. que adco probauit antiquitas,vt Xerxes * Vl»tiiich.m ipfe,Athenis deviâis, Harmodi; amp;c Arifto hrato, gitonisRatuas, inregnumfuû transferer;

Seleucus in priftinam federn reportandas XnUit*quot;* curaret: Rhodij veroeafdem vrbifuæap-(ap'.yU, pulfas.cum in hofpicium publicè inuitaf-ientjfacris etiam in puluinaribus colloca-renc. Habet etiam Lex de defertoribus amp;nbsp;proditoribus adverfus eosjqui patriam opprelfam neglexcrinr, cùm eos, qui me-tuhoftiumlanguoré fimulant, clypeuni' veabiiciuntjpari cû illis pœna afficiendos /.3.ellertatuat. Ad hocitaque tamquam in-publicum, omiies fingulôfque conclamare,cum hamis amp;nbsp;falcfbus coii' Zif. currcrc,aquam conferre oportet. Non expeâandus præfeftus vigilum , lî ob-dormiatjnon præfeftus vrbi ,fi ciinftê-tur : certatim quifquc aquam hauriat, teâum fcandat, flammain arceat oportet. Si ctenim, dum Capitolium furtim confcendunt Galli, confopiri funt milites, dormiunt vigiles, mûri funt canes; anferes ipfi excubent,vigilent, ad arma conclament, oportet. Et illi quidem cxauftorabuntur, infamia mulffabuntur, inque perpetuam rei memoriam fufpen-dentur;

TYRANN. CL ni. 187 dentur; hi contra, amp;nbsp;in Capitolio perpe-tuo nutrien:ur,amp;immortali laude deco-rabuntur.

HçCjdum tyranniSjVt loquuntur,eftin Fieri, id eftjdum Tyrannus molitur, ma-chinatur.cuniculos agit. At ccrtè fi femel ita rerum potiatur,vt populus vidus, fefe iureiurando ei devinciat, refpublica op-prelTajCuam in eum poteftatem transférât, regnum in fuarum Icgum mutatio-nem rite confentiat: turn lanè, quia titu-lum, quem antea nullumhabebat, ade-ptus eft,nec ex fado tantùm, fed iure pof-fidere vldetur, etfi Populus «iw■gt;ir‘ id iugum recepit ; æquum tarnen eft, vt obtempérer, amp;nbsp;Dei voluntati, qui régna de genre in gentem fuo arbitrio transfert, placide acquielcat. Alioquie-nim nullum eft regnum,cuiusiurifdidio in dubium revocari non pofsinid ramen, modô, qui prius fine titulo tyrannus e-rat,eum titulum adeptus, legitime guber-net, amp;nbsp;tyrannidem non exerceac.ltaque jure optimo reftitit régis aufpiciis populus îudaicus Sennacberibo Aftyrioru regi,Paleftinaminvadenti. Atdamnatur punitiirque Sedechias rex.vnAque vni-uerfus Populus,qui poft fidem rité datam,

nulläiniurialacelsitus, à Nabuchodono-zore deficit, nimirum, vbi fidcs data eft, noneft vllusamplius pœnitentiæ locusj acvtinprœliîs quidem quifque,quantum viribus poteft, eniti debet; vbi veto ca-ptiuus fidem dederit, prællare tenetur: itâ amp;nbsp;contendat populus omni cona-tu, vt fua iura retineat : at vbi fele alie-noiuri,non tam nolens, quàm non vo-lens, fubiecit, imperium viéloris æquo animo patiatur. Sic Pompeius , Cato, Cicero,cæteri,bonorumciuiumofficio fungebantur, cùm arma adverfus Cæ-farem rempublicam evertentem arripue-* runt,necexcufari pofsint ij,quorum de/ fidiâfaftum eft, vt illorum conatus minus fœlicem exitum confequerentur. Auguftus ipfe cuidam Catonem con-vitiis profcindenti , refpondifle legi-tur; bonum ciuem fuifle Catonem, qui præfentem reipublicæ ftatum mutari nollet , qui quidem abfque fummo o-mnium difcrimine mutari nequeat.Quin amp;nbsp;Brutus, Cafsius, Cafca, amp;cæteri,qui, re adhuc flagrante , Cæfarem interfece-runt, accufari non, pofsint. Itaque publico decreto ftatuæ æneæ Athenis i-pfisercâæfueruntjiuxta Harmodij amp;A-rifto-

riftogitonis ft.icu3s, ciim Auguftum amp;M. xiphiUnui AntoniumcæfoCæfarefugerent. At cer-tè fediciofus fuerit Cinna, qui lege regia iamlata, qua populus fuamin Auguftum omnem potellatem contulerat, in eum confpirafle legitur. Confimiliter dum regnum Francorum Carlingia Merouin-giis,aut Capetani à Carlingis ad ferapere conabantur, abique vlla feditionis culpa refiftere licuit: ex quo publico confilio, Ordindmqueauchoritate translatumfuit regnum, non amplius licuit. Idem veto prorlus iuris ert.fi quæ fœminaregni Sali-ci gubernacula occuper, fi quis mere ele-ftiuum regnum hæredibus aflerat,quam-diulegesillæpublicæ,authoritate Con-cilijvniuerfijideR eorum qui populum vniuerfum repræfentant, abrogatæ non funt. Nec verb fpedare hie oportet, v-tra faftio maior lit, vtra porentior , v-tra clarior. Plures libidine, quam ra-tione reguntur; itaque plures ferme ty-rannidi, quam reipublicæ inferuiunt. At Roma eft,inquit Pompeius, vbi Se-natus. Senatus , vbi legum reveren-lia , libertatis amor, patriæ conferuan-dæftudium.Itaque etfi Romam Bremius occupare vidcturjRoma interim Veils eft.

vbi Camillus, qui Komam vindicecà fer-uitutc. Veios itaque migrent Quirires o-portée,eümque omni ftudio, omni cona^ tUjOmni indultriaadiuuent.Etfi, inquam, Themiftocles.rclidis Arhcnis,in clalTem CC. triremium cum bonis omnibus fefe recepit,non ideo quifquam exillis ciuita-te priuatus eft.Ouin potius,vtillerefpon^ rhemtß ainelcgitur: Ducencæ næ triremes, lune nobis vice ciuitatis totius Græciæ ma-ximæ.quia ad defenfionem eorum omnium, qui falutem publicam tueri volunt, comparatæ funt. Non etenim vbi area fuerit, ibi continuo ecclefia Deierit:po-teftenim capi àPalertinis. Non, inquam, vbi aquilæ vifentur, vbi legionum nomina audientur, ibi continuà Romanum «xercitum effe confequitur. At omnino fané, vbi qui patriam adverfus tyrannidc tueatur,qui feruitute oppreflum populii ad pileum vocet, qui muliebrem impo-tentiam coerceat,qüi adulatores ignauiâ principis ad omneminiuriam abvtentes comprimât, qui ambitionem intra fuos limites manere iubeat. Et hæc quidem de tyrannis abfcjue titulo difta funto.

Ad eos veto,qui tyrannidem exercent, five if iure primùm, five vi imperium a-depti

TYRANN. CV HI. ,9t deprifunt, quantum atciner,caurèadmogt; dum nobis examinandum elhPrimum fa-ne conlideremus oportet, Principes o- ,urt mnes homines natos efle : propterea non wedantr, minus à perturbatione rationem.quam a-nimam à corpore feparari pofl'e. Non ell

quod non nih perfedos Principes habere velimusj led potius nobis optime confultum putemus, fi vel mediocres na-fti fuerimus. Itaque non, fi quibufdam in rebus princepsmodum non I'eruatjnon, firationiinrerdumnon obtempérâtjnó, fi fegnius vtilitatempublicam curer; non, fi aut in iure dicundo minus diJigens,aut in bellopropulfando minus acer: continuo tyrannusei it. Equidem cum non vt bobus , homo hominibus deus aliquis, ' fed homo eadem forte natus præfit; vt fu-perbus princeps fuerit, qui hominibus ƒ tamquâbelliis abvtivolueritjita iniquus populus, qui in principe deu,in lubrica i-fta natura diuinitaté quçfiuerit. Ar certè fi rempublicâ cófulcó evertat,fiiura proter-uè pervertat, fi nulla fidei,date nulla con-ventionum, nullam iuftitiæ, nullam pie-tatis curam habeat;fi fuorum ipfe fit ho' fiisjfi denique eas artes, quas enumeraui-mus,aut omnes,autpræcipuas ineat; turn

fané tyrânus, ( etfi id nomen ante no male fonabat)id eft Dei hominuq; hoftis, iudi-cari poterit.Ergo no de minus bono principe, fed depefsimo;nó de minus prude-ti, fed de malitiofo, amp;nbsp;veteratore ; non de / iuris imperitOjfed de iuris cótemptore;nó ' de imbellijfed de populi bofte regniq; va-ftatoreagimus. Iliii iuuare polfet pruden-tiâ fenatus, iuris cognitione prætor, belli peritia tribunus: hie optimacibus,fenato-ribusjducibus belli vnam ce'ruicem optât, qua vnico iftu amputate pofsit, nee vllos magis odio profequitur. Etille quidem amp;nbsp;ft iure colli etiam poflet,tolerari tarnen vt-cumquequeat: hiccôtrà,quodiutius to-leratur,eó intolerabiliorevadit.Præterea, vt principi no,quod libet,licet,ita nec po-,pulo fæpe,qd''licet,expedit.Sæpe etenim acciderepotcftjVtremediu, quodadhibe-tur,ipfo morbo deterius fit. itaque omnia prius,quam ferru adhibere ; omnia prius, quam arma experiri,fapientem decer. Si quid ergo per vim fraudemve, adverfus remp. geri vidcant, qui Populu repræfen-tat,principéadmoneantprimnm : nec verb expeftet, du malu ingrauefcat, amp;nbsp;vires acquirat. Eft tyrânis febri hefticæ fimilis, quæ primo facilis curatu, difficilis cogni-

tiJ ;poftea veró cognitu facilis, curatu in primis difficilis evadic.Icaq^principiisob rtabüc, necquidquam vcl minimum præ-termicrent. Si verb petgat,nec fæpius ad-monitus refipifcat,fed cô tâtùm tendat,vt impunèqnidvispatrarepofsit; turn fané tyrannidis reus peraduseft, amp;nbsp;quæcun-queadverfustyrannum feuiure, feu iufta vi licenr, adverfus eumadhiberi poiTunt. Eft tyrannis nô modô crimen, fed omniû criminum caput, amp;nbsp;quidâ velvti aceruus. Tyrannus rempubl. fubruir, ex vniuerfis prædam agit, omnium vitæinlîdiatur, o-mnibus fidem violât,omné facriiurifiu-randi religionem contemnit. Itaque quo-vis latrone,prçdone, homicida, facrilego, tanto eft fceleratior, quanto plures amp;nbsp;vni-üerfos, quàm fingulos offendere, grauius eft. Quôd fi ccnfentur illi omnes infames, fi capite pled:untur,fi morte pœnas luuntj quis pœnas tam atroci crimine dignas cô-minifci queat? Deinde probauimus,reges omnes regiamdignitaté à populo ac-cipere; populum vniuerfum rege potio-rem amp;nbsp;fuperiorem elfe ; regem re^ni, im-peratorem imperij fupremû tantum mi-niftrum amp;nbsp;aftorem elfe -, populû vero,verè dominum exiftcre. Sequitur ergo, tyran-

In traflat. de Tyran. amp;nbsp;in trad, de R.egim emit.

num in populum, tanquam feudi dominum,feloniam cómictere, regni imperii'q; facram Maieftatem lædere,rebcllem efle : aeproptereaineafdem leges incidere,amp; longe grauiores pœnas mcreri. Itaque, aicBartolus.poterit is deponi à fuperiore, velcxlcge Iulia de vipublica, iuftifsimè puniri. Superior verb, vniuerfus populus eft, quive eumreprçfcntant,eleâores,palatini,patricij, ordinum conventus,amp; cæ-teri. Quod fi verb eb progrefliis fuerit, vc non abl'que vi armata expelli pofsitjtum fanèlicebit illis populum ad arma vocare, exercitum conferibere, amp;nbsp;tanquam adver fus hoftem patriæ reiq; publicæ iudicatû, vim,dolum,omnémque machinam expe-riri. Deniquedeeo eandem fententiam, quæ de Manlio Capitolino lata fuir, ferre licebit: Manlius fuifti mihi, ciim præcipi-tes ageres Senones, lam quia vnusfaftus es exSenonibusjVnde eos depulifti, tu i-pfe præcipitandus es. Non incident pro-ptcrea regni officiarij in crime feditionis. In feditione enim duas omnino partes ef-fenecelfeeft; quç cùm de contradidoriis plçrûq; certent, vniusiuftam,alterius in-iuftam caufam efle confequitur. lufta fané erit,quæleges defender,quæ communein vtili-

TYRANN. Qi III. »9$ vtîlitatem tuebicur, quae regnum iis præ-ferti/n authoribus côferuabic.Iniufta con trà,quæ leges violabit, legum violatores defender, patriæ everforcstuebitur. lu' fta,inquicBartolus,quæ tyrannicum re-gimen deponere volet:iniufta,quæiuftû. Licita, quæad bonum publicum: illicita, quæ ad priuatum tendet.Itaque,airTho- / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»1

mas, quia regnum tyrânicum, quod non X“*’'. d. de ordinaturad bonum cômune,fed ad pri-uatum regentis,noneftiuftum;perturba' fec.ftnn?^. tio illius rcgni non habet rationem fedi- ’»•^«.11.»» tionis. Non incident quoque in crimen Maieftatis. Committitur hoccrimen in legitimum principcm. Legitimus verô ifginl.ma-princeps,nil niß lexanimaiactKtraque cùm is,qui leges, quantum in fe eft, exa-nimat, eo nomine cenferinon pofsit: hi, qui in ipfum arma capîent,eo crimine nô tenebuntur. Committitur amp;. in rcmpub. At quia ilia dem um ihi eft, vbi legum au- Cir.Prf-thoritas valet, non vbi priuata tyranni li-bido rempub.abforber.tyrannus cius cri-minis reus erit, qui publicam maieftatem lædit : vindicesreipub. hi,qui tyrannum, fua authoritaie freri, éxque officio oppu-gnabunt. Neque cnim hoc cafu finguli, ledvniuerß,non,inquam,fubditi,feddo»

VIND IC. C O NT. miniabaftorefuo rationem reigeftære-petere videntur. Nihilo magis perfidi cenfebuntur, Eft inter'principem amp;po-'pulum vbique locorum mutua amp;nbsp;reci-proca obligatio, promitticille, feiuftum principem futurum;hic,fi talis fuerit, fe obfequuturum. Obligaturergo populus principijfub conditione:princeps,popU' lo pure. Itaque fi minus adimpletur conditio, folutus eftpopulus, irritus contra-ftus,obligatio ipfo iure nulla. Perfidus er go rex, fi iniuftè imperet ; perfidus popu-ius,fi iullè imperanti non obtemperet.Ac omni perfidiæ crimine vacuus populus,!! iniuftè imperanti publicè renunciet, auc regnum retinere illegitime cupienti,ar-evincere conetur.Ergo licetregni of-ficiariis aut omnibus, aut faltem pluri-bus, tyrannum coercere. Necveró modo licet, verum ita quidem illis ex officio in-cumbit, vt, ni fecerint, nullo pafto excu-faripofsint. Neque enim purentEleâo-res, Palatini, Patricij, cæten'que Optimales,eó tantùm creates amp;nbsp;inftitutos efle fe, vt femel forte in rege inaugurando fefe antiquo more paludatos confpiciendos exhibeant, vt palliatam quandam fabu-1am ludant, vcKoJandi Oliuarij, Renal-di.

di, cærerorümq; procerum perfonam co die,quafi in fcena induät, vt Arthuri men-läm rotundam, quam vocanr, fpecie qua-dam reprçfentenr.cçterùm,poftquam di-miflaeftturba, ScCalliopius, Vale, dixit; fuis fe partibus optime fundos arbitren-tur. Non iftaperiocum dicuntur,nonifta perfunftorie fiunt,non funtifthæcpue-rorum Judi, qui regem, vt eft apud Hora-tiü, per fabulam créant : quin potiiis £ ci äc Optimates, vt in honoris, ira amp;nbsp;in oneris partem fe vocari, Scrempub.conimilTam amp;nbsp;commendatam elfe regi quidem, vt fu-premo eins acpræcipuo tutori; ipfis vC' ro, vt cotutoribus. Itaq; vt tutores (etiam honorarij ) dati funt,quafi obfcruatores aäus eins,qui tutelam prçcipuè gerit,qui rationem ab eo afsidueexigant amp;follici-tè curent,qualicer converfecunita èi. hi,vt obferuent regem, (qui,quantum ad provi dentiam pupillarem, tantum domini loco habetur) ne quid in populi detrimen-tum gerat. Item vt contutoribus imputa-tur,tutoris,qui gerir,faftum,ni,cùm debe rent amp;nbsp;polTentjfufpeftum fecerinr,remo- «Ze uendümqietiam curarint,nempefi cum

ns admmiltrationem non communicet, D.itejufptc. fi nó ex fide tutelam curamve geret, fi do- tut. ez (ur.

Ium admittet, fi qd fordidè aget, vel per-niciosèpupillo, fi quid intercipiet ex rebus pupillaribus, fi pupillo inimicusefi-fet:denique,fi nimis ru(ticus,fegnis,itnpe ritus,amp;c. ira amp;nbsp;optimates ex principis fa-fto tenebûtur,ni ipfius tyrannidé auc collant, aurantevertant,autfegnitié fua vigi-lâtia 6c d i I igéci a fuppleat. Deniq;,vt,quo-tiefeunque non facit tutornomine pupil li, quod quivis paterfamilias idoneus fa» ceret,non videtur defendi:vt veto meliùs defendatur,contutores profpicere tenen-tur;ita multo æquius, fi non patrcmfami-liâSjfed hoftem agatprinceps, optimates inipfumagerepoterfitac debebunt.cùm nihilo minus exipfius fafto, acèpro ts^firictu- prio tcneantur.Attendât optimates præ-ttr.iÿ'cur. terea, regem in adminiflranda republ.pri mas partes tenere quidemjatipfos fecun das, tertias,fuas quofquefuoloco. Non ergo.fiille fuas malèagat,hifequentur; non , fi rempubl. perdat, conniuebunr. refpublica enim iis non fecus,quàmilli concredita eft; amp;nbsp;ita quidem, vt non mo-dàipfiperfe fuo officio bene fungantur, fed principemin officio fuo concineant. Denique, vtrexvtilitatemreipubl. cura-lurum fe promittit j ita amp;nbsp;illi.Non igitur,

TYRANN. III. i9lt;gt; fi fide frangatjfuo fe proptercafacramcn-lo abfolutospiitabunt,non magis ac epi-fcopi, fi ponti fex hærefim tueatur,auc Ec-clefiam perdatümó eo magis implendo fn cramento fefeobligariputabunc, quó il-le magis fœdifragus fuerit.Itaque fi collu-dunt,prçvaricatorum;fi conniuenr,deler-torum amp;nbsp;proditorumjfi rem pu bl. à tyran-nidenon vindicant, tyrannorum numero cenlencur. vtcertèpatroni,rutores,re-guli deniquefunt.fi quam ruendam fufcc-perunt, omnibus modis tueancuracq; de» fendât.Hæc verô etfi Tatis per fe firma,ex- | emplis etiam demonftrari poflunt. Reges Chananæi, qui populum Ifraeliticum du-ra TeruitutCjtum corporali,turn fpirita-li.prcmebant,(commeatu enimamp;armis interdicebant) tyranniverè erant,exerci-tio, inquam, non abfque titulo. Eglon e-nim amp;nbsp;labin viccfimum ferè annum placide imperabant. Deus verb excitât extra ordincm Ahod,qui Eglonemexinfi-diis confodiat; Sc Deboram, quæ exer-citumlabiniprofliget.atque eo minifte-rio populum ex tyrannide libérât.Non id quidem , quod magiftratibus ordina-riis,principibus tribuum Sc cæteris minus iiceiet : quin potius Debora fuam

ipfis ignauiam defidiâmq; improperat, amp;nbsp;nonnullosetiampropterea execratur. Ac certè Deus,populi fui mifertus,defidiæ or dinariorû extra ordinem fuccurrebat.Ro-boamps Salomonis filius,tributis non ne-cclTariispopulum leuare recufat, rogatus AmwîïJÆ. ab vniuerfo populo inComitiisinfolefcit, 17.deCiuit. adylatorumque confilio fretus ,grauiora Vehc-iie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arrogaterminatur. Ambigitnemo,

quin iuxta fœdus inter regem amp;nbsp;populum primùm initum,eam fuperbiam coerce-re optimates potuerint.At in eo peccatum fuit, quod per fecefsionem fecerunt, quae in Comitiis faciunda erant: deinde, quod aftirpciuda (cuiregnum Deus ipfeattri-buerat) ad aliam fceptrum tranllulerunt. Denique, quod fæpe alias accidit,remiu-ftam amp;nbsp;leginmam,iniullèfecerunt. Ina-liis imperils crebra eiulcerei exemplaoc-currunt.

linidsU.t. Brutus tribunus celerum,amp;Lucretius præfedus vrbi, adverfus Tarquinium Superbum populum convocant: cuius au-thoritateregno pellicur. Quin amp;bonae-ius in fifcum rediguntur. Vndcfatis appa-' rec, ipfum, fi præhenfus fuiflet, fecundum leges publicas proculdubio mulftatum fuifle.Caufæ verb narrantur hæ:qubd mo-

TYRANN. III. zot rem tollerer, quo rex fenatum confulere foiebat, quod fuo arbitrio pacem bellum-que facerec, quod fœdera,inconfulto populo, fenatüque, iniret : quod leges, qua-rum cuftos elTe debucrat,violarerj in fum-ma;quodfœdusinterreges amp;quirites,vc antèretulimus, fancitum negligerec. Ad imperatores verb Romanos quod atci-net,palam eft fentetia,qua fenatus Romanus Neronem hoftem reipubl.iudicauic, vncóqueSc gemoniis damnauit: qua Vi-tellium ignominiosè mutilatum, perque vrbem tradum,morce mulftauit:quaMa-ximinum imperio fpoliauit, Maximum verb amp;nbsp;Albinum in eius locum fuffecit. Quibusaliæ exprobacifsimisauthoribus adiungi pofsint. Nec verb Traianus imperator le aut legibus folutum putauit, aut pœnæ tyrannorum exemptum vo-luicj qui ciim gladium præfefto Præto-rij traderec: Si bene,inquit, imperauc-ro, pro me: fin contra, adverfus me ftrin-gito. Confimiliter Franci, Concilij pu-blici authoritate , curantibus regni offi-ciariis, Childericum primum, Sigeber-tum , Theodoricum , Childericum ter-tium regno expulerunt, aliófque ac non-nullos ex alia ftirpe, propter tyrannidem O 4.

iis fufFeccrunt.Quin amp;nbsp;propter defidiam, ignauiam, infaniam, quâ aut exterorû in-iuriis,aut adulatotû mulierûmvelibidini amp;nbsp;impotentiæpatebant, quofdamexau-ûorarût, dc quafî Phaechonti habenas abgt; ftuJcrûtjDe vniuerfi incendio eodem con-flagrarennvtTheodoricum Ebroini cau-fa, Dagobertum Pleftrudis amp;TheobaI-di ipGus amafij,amp; cæteros: nempeperin-dc efle rati, five mulier, five mulierofus princeps imperaret; feu tyrannus, feu fub ignauo principe tyrânuli dominarentur; leu denique ipfe diabolus effet, feu à diabolo ipfopofsideretur. Non ita verb pri-dem Ludouicum vndecimum,principem impcriofifsimum, curatores triginta fex recipcre coegerunt, quorum côfilio rem-publicam gerere tenererur.Ecquid autem ! alias iuris habuerint aut Carlingi Mero- ii uingiorum loco in regnum cooptati, aut j qui hodieobtinent, Capetani, Carlingis publici Concilij decrcto antelati^nifi po- , pulo vniuerfo,per regni Côcilium, quod '' trium Ordinum conventum vocant, qua-fi per epi torn en repræfentato, amp;nbsp;illos eX' auâorare, de hos auftoritate fua in lolio । ftabilireiurc licuitf Eodem paâo Impc-rio Germanico fpoliatos legimus Adol- , phum

1 Y R AN N. Q^. III. 205 phum CLquot;). Cf. XCVI. quod pecunia corruptus,bellû fecifletregi Galliæin gra tiâAngli:Vuenceslaum Clj. CCCC. et-fi non tam mali principes hi dici poflunr, quàm minus boni. Anglico Eduardusle-cundus ob tyrannidem inlubdiros,piæ-fertim Proceres, quos inaudita caula de medio tollebat, Elil'abetha vxorc ipfius ploräte:quo authore,regno indignus iudi catus eft. NÓ ita piidé Chriftiernus Dani' cOjEricus Suedico, MariareginaScotico nuperadmodu.quod amp;in Polonico.Hun garicOjHifpanicOjLufitanicOjBohemico, amp;nbsp;cæteris, faâitatum, hiHoriæ fide dignæ tcrtâtur.Quid verô de Pontifice iplo?Car-dinales,inquiunc,quiaipfum elegerunr, autfi minus officio luo fungantur,patriar chæ,q primates funr poft Cardinales.poC-funt, eo inuito, certis de caiifis convocare Concilium, in eôque poncificcm iudica-re. Si per notorium deliflum fcandalizet vniuerfam Ecc!el'iam;fi fit incorrigibilis;

r - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rt' • r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• pnjttugt;m eft

il reformatio neceliaria (ittam incapite, quàmin membris; fi contra iuramentum Paul.deCtt præftitum Concilium congregate jjolit, amp;nbsp;caetera. Ex fado vero multos Concilij audoritatc deftitutos fuiffc Icgimus. Sin

M4rf.L4(»- verb, ait Baldus, pervicaciter abvtantur; óaf.JeCar ptimovteiidum eft verbis;fecundb,her-din.m

Thilifi, Der. in quads c3 filia, alias -rerbA fm-runt Andr. Rarh. in d. tonfil, idib. i.c.S. Raid.in c.o-lim.ctl.pen, dereferi. in Vgt;eCKtal, Ronißictus Sdemaior. (yabed.

bis,id eft niedicamentis;poftremo, Japi-dibus. amp;nbsp;vbinon fufficit virtutisingeniu, valere debet armorum præfidium. Qnôd fi verb Si doftorum ferè omnium calculis, amp;nbsp;Conciliorum decretis, Siipfisrebus ge ftisprobatur,Concilium Papam deponc-re,vtloquuncur,iure pofte, qui tarnen regem fefe regum iaftac;amp; quanto fol lu' na, tantbimperatore fuperiorcm vendi-rat^quin etiam regum imperatordmque pro libito exaudoradorum authoritatem fibiarrogat; quis tandem du bi tare quear, quin à Concilio publico cuiufque regnr, non modb tyrannus, led rcx regno,ob audoraripofsit?

Age verb, in naui iftanoftra politica vino fefe ingurgitet nauarchus , adiutores plærique aut dormiant, aut mutuis pocu-lis inebriati imminentem fcopulum lu-dibundi intueätur. Nauis interea aut eum curfum nó teneat,quem domino expedit, autbreui pelTum itura videatur: quid hic fuppræfeào alicui, vigili 8i folicito, faciendum putes? An dormientibus aure vel-licabit,autlacus fodiet tâcùmânterim verb, ne

TYRANN. Qi HL 2oj rö,ne quid cçterorum iniuflu facere videa tur, periclitanti naui opem arque operam fuam nó prçftabit? Quæ veró ifthæc aut a-mcntia,aut potiùs impietas fuerit?Agedu, inquâjCÙm tyrannis,vt ait Plato, quædam PZato phrenefis fit et ebrietas,princeps fempub..^ funditus evertat, optimates plçriq; collu- ‘ dant, conniueant; falte confopiti fint;Po-pulus,qui reipub.dominus eft, miniftroru illorii aut fraude,aut negligentia,quae ipfa culpa cft,in fummas anguftias redadus fit: exiftat interea opcimatum vnus aliquis, quigraftantem tyränidem animadvertat, amp;nbsp;ex animo execretur^quid huic adverfus illam faciendfi putesr’An collegas lui tan^ turn officij admonebit, qui ipfi, quantum pofliint, officiunt? Ar,præterquâ quod ad-monere periculofum eft, amp;nbsp;eo rerum ftatu crimen capitale cenfetur; perinde faciar, ac quijCæteris auxiliis fpretis,proiedis ar-mis.apud prædones, in media fylualeges citet, amp;nbsp;orationem de iuftitia habeat:id verb verè eft,quod dicitur,cum ratione in-fanire. Quid ergo? ad gemitus populi ob-furdefcet,ad latronum ingreflum obmu-tefcet.amp;ofcirabit denique,amp; manus in finum inferet? At fi vel in caligatum, qui mctu hoftium languorem fimularit, rtmiUt.

proditoris pœnam iura ftatuunt : quant tandem in eum ftatuemus, qui, quosipfe tuendos fufcepit, fivemaiitiâ,five igna-uiâ prodit? Ojjin potius,nantis per ce-leufma,quæ opus erit.imperabit: cura-bit, ne quid refpub.detrimertti capiat, ac rege etiam inuito amp;nbsp;renitente, regnum, perquodipfercxexiftit, conferuabir, re-gémque ipfum, tanquam phreneticum, aut furiofum, ni alias pofsit, pedibus ma^ nibiifque revinflum , fanabit. Enimvcrô non efl, vt diximus, vniuerl'a regni admi-niftratio régi à populo commendata: vt c.tiuUu!.{n ncc pontifici vniuerfalis ecclefiæ epifco-pâtiïs, (aiunt)fedoptimatum cuiquepro flwfj l’o». virili. At certè,quia Concordia ab ciuirate proficifcitur; ne qua interPares æmulatio cflet, rex inftitutus fuit,qui fupremum in adminiRratione reipub.locum teneret.Iu rat rex, fe falutem regni curaturum, idem optimates etiâ finguliperfe. Num ergo, fi rex,aut optimates plçrique, negleâa fi-de,rempublicam autperdant,aut pericli-, tantem déférant, debebunt proptcrea teri rempubl. deferere,aut faltem minus defendere tenebûtur,auafi fuo iurciuran-do foluti fint.*' Qiiin potius turn maximè fi dem fuam prællaredebént, cùmcæteri

negligûtjpræfertim cum in cum finépræ-cipuè, tanquam ephori,fint inftituci:ac quidque demum iuftum cenfeatur, cum finem 1’uum attigit. Num ecenim fi plures eandem lem promiferiic, vnius periurio alceiius obligatio perimitur? num,fiplures eiulde luinmæ correi funt, vnius fraude cçceri liberantur? Num, fi plures contu tores pupilium male tuenturjibiillorS cul ' pa vnus aliquisvir bonus tutelç onere mi nils tenetui?Quin pociùs,necilliperfidiæ infamiâ vitare poflunt,niquatenusin iis pofitfi eft, fidci luæûds faccre conentur: nec hi fefe periculo tutclæ malegeft?iudi cióq; eximere,ni cætcros cótutores I'ufpc ftos agât.cfi fané nó modó tutor vnicus cç teroslufpeâosagercpoffitjCtrcmouédos /.j-o.deatJ-curare;verum ctiâremotus.Iraq;, quire-gnoimpetiovc vnjuerlo opemoperamq; («r./.j.o.de ruamptomiferint, quales Cornes ftabuli, ßtfpea.tut. Marefchaili, Patri ci ƒ amp;nbsp;cæteri,aut quiali-cui fpeciatim regioni, vrbive, quæregni partem faciatjquales Duces,Matchioncs, Comités, Majores amp;nbsp;cæteri, vniuerfæ rei-publicæjcive reipublicæ parti, quam ipfis lecundûregem populus cómiferit, tyran-nide oppreftæ fuccurrere tenentur. Etilli quidcm vniuerlumregnû à tyrânide vin-

dicare debenr, fi poflunt: hi, tanqua tutoies per regiones dati, earn regni parte,cuius turelam lufceperunt.llli,inqu5,tyran-coercere.hiafuis finibus arcerete-nentur. ItaqueMathathias,taquamopti-' matum vnus, cæteris partim conniucnti-bus, partim colludentibus, Antiocho regnum ludæorumtyrannicè opprimenre, populum arma capturis his verbis afFatur; Reftauremus ftatupopuli noftri, dimice-mus pro populo noftro, próq; famftis lo-cis noftris. Vnde no pro religione tâtùm, fed pro patria,pro focis, inquam,non minus iuftè,quàm proaris arma capi pofie adverfus tyrannum, (qualis is erat) 11qui-do apparet. Neq; enim repræhenduntur à quoquâ,quôd regnum evicerint,fed quod regiam dignitatem, quæ ad tribum ludae pertinebat,fibi vendicarint. Exempla eó-dem pertinétiaapud hiftoriographos plu WwJtfc.i. rimaoccurrût.ArbaftusMediæprçfeftus,. Hiodor. hb. Sardanapalum inter mulieres penfadiftri buentéjOpéfqjregias in meretrices pro-fundentem,interficit. Vindex Galliard,amp; Galba HifpaniarûPrçfides, àNerone,có-niuente ad ipfius tyrannidem fenatu, defi cifitjvnaq; Gallia amp;Hifpaniavniuerfa.Ve riirn infigne eftin primisLaconicfi illud iudi-

iudiciu; quod fane ab eo fenatuprofeâfi apud omnes gères in rem iudicata trâGre debet. Cum Lacedæmonij Byzanriû pof-GderétjClearchû duce exercitus vrbi præ-fecerât, qui frumentû ciuibus creptû, mi-litibus extraneis diftribuebat. Intereaverb familie ciuin fame peribant. Anaxilaus igitur,vnus ex vrbis optimatibus, ea tyrä-nide cómotus, de patriæ deditione cii Al-cibiadepacifcitur.atqjispaulopbftin vr-bem recipitur.AnaxilausSpartç accufatus ob Byzâtij deditionem, caufam fuam ipfe agit.Spart3nihominéabroluerut:qa,aiûr, bella geréda funt cum hoftibus,non cii rerum natuta. Nil verb magis naturæ répugnât, quam fi,qui vrbem aliquâ defendere xenétûr,ipfis hoftibus iniquiores fint.Hæc Lacedçmonij, qui iuftè regnabant,quibus vix vlli boni reges non aiïentiantur.Nimi-rü,qui bene regnare cupitit, quid in tyran-nosftatuatur,quidoptimatesiurcpofsinf, quid populus ipfe, füfq; dcq; habent. Ve-rùm vlteriùs adhuc nobis ,pgrediendû eft.

Tenetur nautarum quilibet, fi nauar-chiculpâ negligétiâve nauis periclitetur, manu admouere. Tenetur Optimatû qui-liber, fi principis collegarümq; fcelere vei defidia refpub,pereat,laborâti fuccurrere, tegnu deniqi infolidum, eiüfve faite earn

no VIN D I C T. C O NT. partem,quæ fibi commifia fueric, à tyran* nidevindicare.An veró tandem mediafti-no cuilibet idem iicebit? An Herdonio Sa bino, Euno Suriano, Spartaco giadiatori forte, an,inqua,priuato cuilibet feruos ad pileum vocare,fubditos ad arma ciere,ma nus deniquecumprincipeconfererejfi ty j rannisvrgeat,licebitfMinimèveró. Singu lis feu priuatis refpub. commifTa non ell;

, imoipfi optimatum 8c magiftratuum cu-ræ, non fecusacpupilli, comifsi funt-Ira-que non tenentur lempubl. tueri, qui fei-pfos tueri nonpofsint. Singulis neque à Deo,neque à populo gladius cocefTus eft. /.i.c. defe~ Icaque fi gladium iniufsi ftringat, feditio-ibtiufii. ß funt,quamvis caufaiufta videatur. Sin* guli denique principem non conftituunt, led vniuerfi. Itaque vniuerforum, eorum, inquS, qui vniuerlos in regno,regione.vr-bévequæ regni partem facial, repræfeO' tant, iuftum expeöent oportet, autvnius faltem ex illis, antequam adverlus pria* cjpeni quidquam moliantur. Etenim vt pupillus, non nifi tutoreauthore,alt;ftioné «r. intendere poteft,etfipupillus quidé do-minus '^verè eft; tutor veró pro domino tantùm, quantü ad pupillarem providen-tiam attinetjhabetur; iranequepopulus, niß

hiß iis auchoribus,in quos fuam authority tem Sc potelUrém tranftuliijfive ij ordina tij magiftratus fint, five in conventu publico extra ordinem creati; quos, inqua, gladio fuo in earn rem accinxit, quibus fe regendum curandumque tradidit: qui de-nique,nori fecusacpræ€orilleRomæ,qui inter leruos Sc dominos ius dicebat, eo Id co vere conftituti funt, vtfi quælis inter regé Sc fubditos oböriatur,iudices Sc vin-dices fe prçrtent,ne ipfi fubditi in fua ipfo rum caufa iententiam j5ronuncient. Iraq; fi veótigalia ôc tributa iniquà imperari, fi quæ contra paâai'nvé fraudem fieri vide-antur, nec tame optimaifi vllus réclamer, aut repugnet,conquiefcendum fibi purer, ac cogitentjoptimos medicos morbûvc antevertanf,aut tollant,vençfeftioi.éjhu-morum evacuationé,fcarificationem fçpe imperare. Itaenim réfumuaturâcompa-rarum eflejVtvix vllumrhalumabfqUe allere curari,vix quicqua boni abfq; imprd-bo laboreacquiri polsit. Habetexemplû populi Ifraelitici fub Salomone, qui tribu ta,quæ âd terriplû extruendû, regnümque muniendû gräuifsiitiä irripérabârur, nô re Cufauit;quia publico cofilió',ad Dei gloriä teiquepubLdecus Sc ornamentü ea impe-

- rari iudicabat.Habét amp;nbsp;Chrifti Seriiatorîs noftn,qui etfi Rex iple regu erac,qa tn pri-Uatâperfonâ tû fuftincbat, tributu libécer ’*^34 pfoluit.Si manifeftæ tyrânidi faueâtopii-mates ipfi,aut falte nórepugnétjrecordéê, jppter peccata populi, Deo permittente, regnare hypoctitas. qui, ni fe ad Deû ipfi ex corde covertât, nullis machinis everti pofsint.Itaqjnó pedibus,nó manibus,fed genib.flexis opus elTe.Deniq;,malos principes ferät,meliores optent,amp; nó fecus ac grandinéjilluuioneSjtépellates, cæterafq; naturales calami tares, tyranidé illam hbi æquo animo ferenda,aut fedes mutandas purent. Si Dauid in montes feferec!pit,amp; Sauli tyrânoparcir; qa nô erat exoptima-tibus popuii: Chriftus, qa re^nil ipfius nô erard^ hocmûdojin Ægyptufugit, feféq; tyrânidi fubducit: Paulus, quia lînguloru Chriftianorû,nômagiftratuû,ofhciû de-fcribit, vel Neroni ipn obediendû elfe do-cet.At fi optimates oés, autplæriq;,autv-nus faire aliquis manifeftâcyrânidé cocr-cere,aut magiftratus ab ea regni parte,quç fibi comifia fuerit.arcere conetur,amp; ira q-dé, vt is fit, q eius cxpellédç prætextu alla nô invehat; tû fane, tanquâagmine faélo, certatim ad deleâû côcurrât, obnixèpedi bus'

^üs manibüfq; ope ferät, actâquâ Deusi-pfecaelitus ïîgnû pugnæ adverlüs tyrânos dederit,répub.tegnûq; à tyrânide vindica re cônétur.Etènim vt pôpulû pertyrânosi itaamp;tyraniiosperpopulû punir amp;. calli-gat Dcus: rariiq; perpetuo eft, quod Syra-chusdicit. Régna rrâsferri de genre in gen tcckß.ioi tem, propter i-niquirates,iniurias fcclc-ra pnncipu:omné l etó rytânidé paru dm-lurnâexiltere.Sic Centuriones amp;nbsp;milites, loiadç fuitimi lacerdotis iufTa alacriter ex-equûturin vindicanda Athaliæ reginç rânide. Sic pij bés ex Ifraele,ad Machabç-os fefe recipiuiît,partim vt vcrû Dei cultuj partim vt rempun.advcrfus impios Sc ini-quos conatus Antiochi tueâtunDeus vcrô iuftiséorûconatibus fauetiamp;profperum exitû largitur. Quidveró? Annôetiâali-quando exipfis priuatis vindicé tyrânidis aliqüé Dep excitarc poteft?An nô idé ipfej qui tyrânos èplebe,nullo titulo,nullo prç textu fretos, puniendo populo excitât, li-beratores etiam vel ex ima plebe excitaré potcrit? An rto idé,qui labino, qui Egloni populu mancipauitjp Ehodé,Baracfi,Debora, eûdê ab optimacib. dereliftû libcrà-Bit,amp;quafi manumillt? Quid crgOiam ob ftat,dices,qn idé De9,q nobis tvrânos hoc

tempore immific,tyrannorû vJtores etianî extra ordinem mittat? Cur,fi Achab fæuic in viros bonos, fi lezabel Nabotho falfos çeftes fubornât,non erit amp;nbsp;lehu.qui fami-liam Achabi deleat,qui fanguinem Nabo-thi vindicetj qui lezabelé canibus lacerä-dam proiiciat? Certè,quod antearelpoii-di,vtiuftiti^,itaneq;milericordiç diuinç, vllo tempóre quidquâ decedit. At verô,cû evidétiailla figna, quibus extraordinarii iliorû hcroü vocationé Deus confirmare folebat, nobis hoc fçculo vtplurimùm de-fint, videatpopulus, ne, dumficco pede, duce aliqüo impoftore, mare transfretare cupit, in gurgitem, quod ludæis accidifle aliquando legimus,prçceps ruât : ne.dum vindicé tyrannidiquærit, fequatur forte aliquem,qui,eo ryranno expulfo,tyranni-dem iplam ad le transférât:nedenique, dû reipub. merere geftic, priuatæ alicuius libidini militet;itâq;,quôd multis rebufp. firæfertim Italicis âccidit,dû prçfens ma-um arcere conatur,longé grauis acceffat.

In fumma,vt hune tandem tradatû cO' cludamus, principes eligunturà Deo,con ftituûtur à populo. Vt finguli principe in-. feriores funr; ita vniuerfi, amp;nbsp;qui vniuerfos teprælentant,regni officiarij, principe fu-peri-

TYRANN. 111. xi? periores lunt. In cófticuendo principe intervenu tœdus inter ipfum amp;populum, taciturn,exprefTum,naturale, vel etiam civile, vt bene impeianti bene pareatur, vt reipub. interuienti omnesinferuiant,vtlc gibus obtcinperanti omnes oblequantur: öc caetera. Huiiis veró tcederis feu pafti, regni officiafij vindices amp;nbsp;cullodesfunt. Qui hocpaftû perfidè amp;nbsp;pervicaciter violât, is verè exercitio tyrannus eft- Itaque regni officUrij ipfumamp; fecundum leges iudicare,amp; renitentem vi coercere, fi alias non polTuntjex officio tenentur, Hi duorum generum funt. Qui regni vniuerfi tu-telam fufçepçrunt, quales Çomçs llabuli, Marefchalli,Patricij,Palatini ßc cçteri,fin-guli per fe,cæteris coniiiuentibus aut col-ludentibus, tyrannum coercere debent: qui alicuius partis,regionifve, quales duces, marchioues, cornues, confutes, majores, tyrânidern .tyrannûd; ab ea regione vrbévearcereiure fuo polTunt. Porto fin-guli five priuati adverlus tyrannos exercitio,gladium non ftringent; quia non à finguliSjfed ab vniuerfis conftituti funt.Ac adverfus eos, quiabfquetitulofefcintru-dunt, quia nulla paAio iqtcrcefsit, pro-mifcuè adæucuntur. Quo in genere céfe-

ri poflunt ij, qui ignauia defidiâve legîti-^ mi pnneipis abveentes, tyrannidem inî-pfius fubditos exercent. Ethæchaûenus x quibus ex fecunda quæftionc, quæ fort« defimt, adiungi polTunt.

N ÎV POSSINT, ^VT debeant ytcini Principes mxdium ferre alto-rum Prmeipuw fubdttis, rebaionispttr£ caitfà a^iiîis, dut manifeéld ty~ rannide oppreßis?

Vcceditiam alia quæftio, in qua certè definienda,côlcien tia magis, quàm fciétia opus eft,quçq;,fî charitas hoc fçcu lolocû îuû obtineret,plané oriofàeflèc. At quia,vtnunc funt mores, charitateipfanil quidquâ eftinterhomi-nes aut carius aut rarius;videtur etiâà no^ bis breuiter traftanda, Tyrâni,tum anima rü, tû corporû, tû ecclefiç, turn reipublicç regnive,coërceri,expelli,amp;puniri perpO' pülû polfunt. Vtrûq; iâ rationib,evicimus. Verû,quiavei eaftaus tyrânorû, velea fub dito-

TYRANN. CU I V. 217 ditorûfimplicitas plærûqjeft, vt vixantè cognofcâturillijquàm rapuerint;aut hi de fua laliitc cogitent,quâ fermé pcrierint,in eal'q; anguftias redafti,hi,à quibus fuis viribus emergere nô poifunr,aliénas implor rare eogûtur: quæritur,vtrû iis religionis, aut reipub.regni Chrifti.aut regni fui cau-fam tuétibus,principes Chrifliani auxiliî ferreiure pofsint? Ecmulti quidé,cft affli-ftis opé ferendo fuas fe opes auduros fpe rarunt,protinus licere iudicarût. Sic enim Romani, Alexâder, Magnç amp;nbsp;cçceri multi, tyrânorû coerccndorûprçtextu,pomœria fæpefuaprotulerunt. Nec irapridé vidimus Henricûll. Franciæregé, bellûintu-iilfe Carolo V. Principu Imperij, amp;nbsp;quidé Proteftâtiû liberâdorû dcfendédorûq; prç textu; vt etiâ Henricû VIII. Angliç regem, Proteftatibus Germaniç opé ferre paratn, vt Carolo V. negotiû facefferet. At h auc periculi aliquid inde metuaf,aut lucri minus fperari pofsit,tû fanèplçrofq; principes,liceat,nec ne,difputantes audias. Ec vtilli pieratis prætextu,auc ambitionem, aut quæftû tegebât;Gchi defidiç fuæiufti-tiâ obtédûtjCÛfanè nec illos verè hortaref pietas,quæ aliéna tm quçrît,nechos iufti-cia dehortatidebeat, q tota foras fpedar, P 4

amp; quafi proieâaeft. Ergo,vcrifq; poflha-bicis,in reli^ionis prrmùm caqfa quid velt;-ra pietas,quïdque iüfticîa fuadeant.videa-mùs.Primum ratum Gt^Vnicam elle eccle-fiain, cuius caput Chriftus,çuiiifqueira mébra inter fe cohçrent confentiüntq;,vc nuilum ex illis vel minimum, vim Içfio-némve pati pofsit,quin cçteraIçdantur amp;nbsp;dolorem percipiant,vt vniuerfaScriptura docet.Propterea comparaturEcclefia cor pori. Corpus verô fæpè non brachij modo, aut crurisj fed minimi etiam digiti læ-lione aflîcitur,autvulnerc périt. Fruftra i-taqüe iadet aliquis,hüius fibi corporis fa-lutem cordi elfe, qui, quod totû tueri po-teft,membratim dilaniari amp;nbsp;difcerpi pa-titur.'Comparatur ædificio. Ædificium verb, quamcunque in partem cuniculia-gantur,toti}m fæpe corruit; quamcynque contignationem flamma invadat, in vni-uerfum periclitatur.Ridiculus itaque fue-rit,qui forte quod in hypogço habitet,flâ-mam à tedlo arcçre çunâetuf.Malè fanus, qui cuniculqs contrariis eludere nolit; quôd in hune, non in ilium parietem ad-moueantur. Comparatur amp;naui. Nauis verb tota fimul periclitatur,tota fimul pe-rit.Itaq; çquè tuti funt,qui in prora,ac qui gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in

TYRANN. IV. it, |n puppi ; qui in carina,ac qui in tranftrisj 1Ï tempeftas fæuiat. ciim certè vel vulgato proverbio,qui in eodem periculo verfan-tur,ineadem naui eße dicancur. HispO' fitis,certè qui eins dolore,inçendiOjiaâa^ ïione non commouetur,ex ep corpore nó eft,in farnilia Chrifti non cenfetur,locum in Area nullG habet. Qui verb vel tantillû cómouetur,nihilo magis dubitare debet, àn ecclefiç membris vexatis opé ferre de-beat;quàm,an fibi ipfi,an fe ipfum iuuare, eu prnnès in ecclefia vnu fimus. Quin po-. tiii's quifq; in fuo munere fuâiis opé ope-râmque prçftare tenetur: amp;nbsp;eo vtique ma-iorern,quoa(nplioresàOeo opes,nectam pofsidendas,quàm difpenfandas accepic.

Hæc Ecçlefia vt vnica eft,ita etiam fin-gulis Principibus Chriftianis in vniuer-fum amp;nbsp;in folidum commendata arque commiftaeft. Quia enim vni alicui vni-uerfam committere.lubricum erat; fingu-lis verb fingulas eius partes,ab eius vnita-tc plané alienum : vniuerfam fingulis,fingulas eius partes vniuerfis cômifit Deus. Nccverb vt propugnent earn tantùm, ve-rùm etiam, vt,quantû pofsint, propagan-dam curent. Itaque fivnam eius partem. Germanica fortè,aut Anglicam, princeps P y

regionis illius curer,alteram veró oppreC fam,fi opem ferre pofsit, deferat amp;nbsp;negji-r gatjEccIefia deferuiffe cenfetur, cùm lanè fponfa Chrifti vnicalît,quâ,ne vfqua vio^ letur,corrumpatürve,omnibus viribus,p* tegere actueri debcat.Huius vniuerfæ in-Haurationé vt priuati quique genibus fle-xis,ita magiftratus, pedibus,manibus,rotis,inquam, viribus promouere tencntur. Neque enim alia eft eccleGa EpheGna,alia Coloftenfis,amp;cçtcrç;fedfingulç illç vni-uerfç ecclefiç partes funt:vniuerfa verà,re gnûChrifti eft, qlt;f omnes priuati optare lt;lebét;reges verb, principes, magiftratus, amplificare,dilatare,propugnare amp;nbsp;j)pa-gare vbiqj,amp; adverfus quofcuriq; tenétur. Proprerea apud ludços vnicû téplû erar, à Salomoneextruftû, qlt;f vnitaté eccleGæ reprçfentabat. Ridiculus verb pleften-dus foretçdituus,qui parte tantùm aliquâ farta teââcuraret, cæteras cóplui patere-tur.Confimiliterreges Chriftiani omnes, cùm inaugurantur,gladiû tuédçnomina-tim.cacholicæ leu vniuerfç ecclefiç accipi-unt.quo in manu accepte, omnes plagas Orbis defignânt,inq;orientem,occafum, meridié,leptétriones cum vibrant,ne vlla ciuS pars excepta cenfeatur.Cùm verb cc-cleß«

TYRANN. I V. zii clefiæ proreftioné eo ricu fufcipiunt, verä proculdubio intelligunc.non falfam. ita-lt;jueei,quam veram amp;nbsp;puram efle profigt; lentur,in integrum reÛituendæ opcrain fuam prçftare debenc. lea verb à piis prin-cipibus obferuatum fuilTe,exempla do ce- nbsp;nbsp;nbsp;ir

repolTunt. Tempore Ezechiç régis luda, îampridem mancipatum eratregnû Ifrael régi Aßyriorum, nimiiû inde ab Olea r-e-ge. Icaque fi ca Ecclefia Dei tantùm.quæ in regno luda erat, non etiam vniuerfa,E-zechiç commilTa fuifler; fi, inquam, eode modo cuftodiendi fuilTent limites agro--rum in ecclefia defendenda, acin tributo forte imperandojEzechias, proculdubio, ea prçfertim tempefta^e, qua AlTyrij orbis imperio potiebantur,fefecDntinuiiret.Ac videmus.cuinuitalTe per veredarios vni-uerfum Ilraelem,lubditos, inquam,régis Afiyrijjad Pafcha celebrandum in leru-falem:quin Sepiosin Ifraele, in diruendis excelfis fuis, in ditionibus nimirum E-phraim amp;nbsp;Manafle cæteris, quæ Al-fyriis parebant, adinuilTe. Sic etiani um, 5^ I- X.

legimus lofiam regem,in primis pi non reernum fuum modo . verum

Nimirum vbi Dei gloria, vbi Chriftî re* gnum agitur,nulli limites,nuJli fines,nul' M cancelli,piorum principum zelum at* ceredebét.Sin vis forte rnaior imminear, recordenturhoru cxçmplo, qui verè Dominum timent,neminem metuere pofle. Hæcpiorum principum exempla,ex quo ecclefia^quae prias PalçtHnacircüfcribe-' batur,pcr vniuerfum orbem dilFufafuir, Chrifliani principes multi infequuti fuut. Brant ConHantinus Licinius imperato res ambp:ille Qrientis,hic Occidentis. E-rant amp;nbsp;collegæ pari poteftate præditi. Notumveroéll, quod vulgo dicitur; Parem in parem non habere imperium. Ni* hilo minus tarnen Conftantinus Liciniû ChriftianoSjin iifque nobiles plærofque, religionis five cauia,fîve prætextu,re!egâ* tém,divexantem, contrucidantem, bello petit,religionis liberum cuftum Chriftia-nis vi impetrat; fidcm denique frangenté, amp;nbsp;ad priftinam fæuitiâ revertentéTheP falonicæ morte mulâari iubet. Conftan* tinus, inquam,ille Magnus, cuius vfque a* deo pietas ab omnibus illiusfæculi Theo logis celebratur,vt de eo quidam diftum velinr,quod eft apud Efaiam Prophetam: Reges Eccitlîæ nutricios amp;nbsp;paftores fu* turcs.

*rYRANN. IV. «î turos. Eo mortuo, diuifum fuit Romani imperii inter filios,æquo iure, nulla cui-quâadiunda prærogatiuarex his Confias Orthodoxos,Conftantius natu maior Ar-rianos fouebat. Et hic quidé Athanafium Arrianorum hollem, Alexandriaexpule-rat. Certè, fi limitum vlla ratio haben de-buit,inter fratres debuit.Enterim tamé mi natur die fratri,ni Athanafium rellituat,vi facereparatus.ni quamprimùm eumhic in integrum reftituilTet. Quod fi verô vni-us epilcopi rellituendi caufa hæc facere non dubitauican non multô æquius,cùm pars populi aliquanta opptimitur, cùm auxilium implorât, Optimatibüfque au^ thoribus religîonem fuam tueri cupit? Sic amp;Theodofius,Atticô epifcopo Tuadente, adverfus Chofro^ Perfarurri regem belli l'ufcepit,vtChrilliariis religionis caufa vexatis fucciirreret,etfi ij priüati verè erât. Qiiod fane luflifsimi dli principes,qui toc leges lanxerunr,qui{^ue tantam iuris cura habuerunt,minime fccilfent, fi eo fadoa-lienos fines. amp;nbsp;iura gentium violari iudi» caflent. Quorfum vero rot expeditiones principum Chrillianorum in Syriam adverfus Saracenos,quorfum tories impera-tæ decimæ illæ Saladinides, quotfum toc

Bella focialiaadverfusTtircas, tot adver-fuseoldernindidæ cruciatæ,fi quibufviâ Chriftianis principibus,etiam remotfl'si-mJsjCcclefiâ Dei tyrSnide,Ghrillianos ca-ptiuos feruitutis iugo liberate non licuit? Quibus veróargumécis impellebantur ad id bell3,qu(bus rationibuS vrgebatur'’ni-fi.quod ecclefia vna eirer,quödChriftiis o^ mnes omnino ad deleâû vndiquaq;voca-rec?quód cotVimunia pericula cómunibus armis depelleda efl'entr’quç omnia pariter hu’c noftrçcaufæ plane coveniunt.Quod fi veto licuit illis adverfns Mahometemi ncc modo licüic, ver.ùm vt alacribus præ-rhium,ita Scignauis Sccunftatoribus poena flatiica fuit:cnr non Sc adverlus Chrifti hofté$S'i,inqua,in GrçcosTroiâ noftrâob lidcntes;curnó amp;in Sihoné incendiariû? Deniq;, n Chriftianos leruitute corpórei (neminé enim coguntTurcç)liberare piu fuitjan nó multó magis miferoru animas rrianumittere, inq; libertaté refticuere ? Et hçc quidèm totpiotû prîncipû exerhpla, legis inftar efle poffunt. Verum quid Deus ipfeperos Prophetarum in eos qui Ecclc' fiç inftaurationê non promouearit,autaf-fliólioné negligant, paisim decernat, au-diendii eft. Gaditæ,rv.ubenicæ,amp; dimidia tribus

tribus Manafle, petunt àMofefuâfibifu- N»«».}»; i{q;familiis porcioné tribui cis lordané. •lt;!/*'« Et Mofes quidé tribuit : veriim ealcge at- c.j, que conditionCjVtFratres, cçteros,inquâ, yer.»o. Ifraelitas, in confequenda terra Chanaan non adiuuenr modo j verum, quia primi portionem obtinuerunt, præcedant eos, amp;nbsp;in prima acie fint collocati. Sin minus; eofdem diris devouet,anathematepercu-tjt,atque iis comparât,qui ad Cadesbarne rebelles iudicati fuerant. Quid enim f ait: Fratres veftri belligerabucur; vos verb in-terea hic quiefcetis ? Quin potius traiicie. tis lordané, nec prius bucad penates ve-ftros regrediemini, quam Deus hofies fuos cxpulerit à facie fua,requiémq; fratri bus veftris,non fecus ac vobisjconceflerir.

Turn demum verb innocentes eritis co-ramDomino amp;Ifraele;nimirum quospri-mostanto beneficio dignatus eft Da^us o-ptimus maximus, ni fratres adiuuenr, nilaborum foci) fint, ni præcedant, gra-uifsimçpœnçproculdubio manent.Con-fimiiiter cum Debora duce , Nephtha-litæamp; Zabulonenfes in labinum tyran» nûarmacepiflent, acinterim tribus R,u— ben, quæ prima in armis eiredebuerat,fe-fefiftula inter gregum pafcua obleäaret;

Gakad intermedio amne fefe turum pu-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caret J Dan maris imperium iaftarct; Aller

Spiritu Dei per Prophetiflam loquente,di fertifsimeomnes damnantur. Maledicite Meroz,ait Angelus Dominijdiris dévoué^ tc habitatores eius ; quia riori venerunt in auxilium Domini cum ftreriuis. At bene-diftalabelvxorHeberi Cinaei, qüæ(licèt fœdus cum gentibus caufari potuilTet )Si-faram nihilo minusipfum hoftilis exefci' tus ducem confodit. Itaque pie Vrias: Ar-quot; ca,inquit,llrael,luda, habitant fub tento-riis, fub pellibus degunt, noflem fæpe in-fomnem fub dio tranfigunr: ego vérô cum vxore epulabor,genio indulgebo, d eli ria-borf Viuit Deus,nunquam hoc faciam. Kmvt«. Impie contra principes Ifrael, qui montiu Samariæ difficultate, Sionifq; munitione fretijluxu diffluunt,cnviuantur, comeflan tur,in eburtieis leâis dormiunt, capillitia pervngunt. Interea veró lofephumcon' tritum, cruciatum,mirè vexatum defpici-unt, nec eius afflidione vllo modo com* mouentur. Prdptefea vero,ait Deus exer-cituumjfuperbiam domus Iacob odi, ma-gnificas ipfius ædes deteftor.Iuraui per a-nimam meamj Tradam ciuitatem, amp;: cir-cuiturrt

cuitum cius. Qui verô tantopere luxuria-bantur,in rransmigratione mox primie-runt. Impie quoqucEphraimicæ,qui Ge^ deoni amp;Iephcæ viûoriam adeptis amp;nbsp;triû' phantibus non modó nó grarulantur, verum invident; quos ramen periclirantes deferuërant. Item Ifraelitç,qui Oauide return potito,exclamanr:fcn caro tua,amp;of-fa tua fumus nos: qui priùs, eodem in an-guüias redafto, dicebanc j Non eft nobis pars in Dauide.nó in filio Ifai. Impie Chri ftiani ilii nomine tenus omnes, qui facris Ecdefiæ epulis communicare volunt, ca-licem amaritudinis cum fratribus ne de-guftat quidem,qui falutein Ecclefta quæ-lunt, lalutem Sc incolumitaté eccleliæ amp;nbsp;membrorum fuorum non curant. Deniq; viiurnPatremDcum,vnam familiam ec-cîclîam agrtölcunt,vnum le in Chrifto cor pi” eireprofitentur:neq; tarnen autChri-in mébris affefto opemferunt,autin-upi opes laas impertiuntur. Quam ver6 eins impiecatis pœnamfuturâ putamus? Mole.s comparât defertores fratrum,rebel libus Cadesbarne. Horum verô nemo,ita decernenxe Deo, terram Chanaan ingref-Jnseft, Nevllam itaq;in Chanaan cçlefti fibi federn quçrantjqui Chrifto miferiimè

cruciacOjacmillies quotidie morienti ,0-pénique illoriup o tb a ci m quafi imploraaij li non fubveniunc.Qliriftus ipfe æcerno i-t gni damnat eos, quiipfum peregrinanté non exceperunc, frigencera axó fouçfunt, nudum non vellieiunt, inopem noniu^ uerunt.captiuum non liberarunt. Ignem jtaque æternum paratum fibi fciantoporj tec,qui quocidie talia patienté,furdaaurc prætereunc, quanrumvis magna interim miracula edere videantur: amp;nbsp;adeó qui-dé, vtquibufvis inHdelibus tolerabilius, 3uam illis futurum fit. Q.uid enim? lu-æme propfiè,Scribæ, inquam, Phari-fçi,Chriftumcracifigunt?Ethnicinc,Tur* cæ, Chrilliani denique quidam in mem-« bris fuis perfequuntur, cruciant, dive' xant? Minime fané, ludæi ipipoftorem, Kthnici maleficum, Turcæ infidelem,ali/ hæreticum çredunt amp;nbsp;profitentur. Ira-, quefiraentem iJIorum omnium fpedes, è qua vulgb crimen metimur, noxios illî omnes, impies amp;nbsp;pœnam meritos per-lt; fequi, Chriftum propriè occiderc non vu dentur. At verèperfequuntur, verèoeep dunt ij tantùm, qui quem Mefsiam, Re-demptorem, Deum profitentur, in fuis pjembns torqueri ac crucifigi,cùm impe^ dire

dire pofsint,vltrôpatiûtur.lnfuinma: qui Au^ufl.ia qucm neci eripere poceftjion eripit; çquè tenetur,acquioccidit. Quia enimnoiuir ^.deoffic.quot;' opcm ferre, voluit occidi.In crimine vero cratian.in voluntas ipfa fpeâari debet. Ar certèeo grauiuse.ft, Chriftianorû præfertimPrin-cipum,qui Religionis caufa vexatis opem nô feruntjhomicidium, quo plures, quos liberatepolTentjinterficiunt; amp;nbsp;quo fra-trem,qu.im quemlibet,interficere,fcele-ratinselt, Atrocius, quàm ipforumTyra-noium l'celus:quo virum bonum, iuftum, piiim, innocentem,quàm Iatronem,im-poîiorem, magum , hæreticum interfi-ccrc; quo Deum, quàm quemlibet hominem perere, flagitiofius eft. quo deniquc petfidia ui pari fafto ignorantiam fu-

-, Al) verb deiis,qui tyrannide opprefsis rémve' publicam adverfus tyrânidé defen ÿentibusjUÔ opé ferunt, idem ftatuereii' cebit?cû nô tam arûçnecefsitudinis, non. ïam arfti fœderis ratio habeatur ; cum,in-quam,non de Ecclefia, quæ vna omnium eft, quævna vniuerlaq;fingulis commif-fa eft;feddcRepublica,quæ aliaaliorum elle poteft , alia aliis figillatim corpr mendata eft , hîc agatur ^Proximua eft»

ait Chriftus,nô ludçusludço tantùm,fed Satnaritano,amp; cuivis homini. Proximum autem debemus,vtnos ipfos.amare.Itaq; nô ludæus ludæû tantùm,red amp;nbsp;quélibet peregrinum etiam amp;nbsp;ignotum, latroni, fi pofsit,eripere tenetur, fi officio fuo fatif-facere velit. Necdifputabitquifquam,an liceat alium defendere, qui feipfum tUeri iuftum iudicabit : cùm fané alium, quàm femetipfum, defendere eo iuftiusfit, quo quæmera caritas, quàmquæautira, aut vindida, autalia animi perturbatio facit, iuftiora exiftunt, 8cinpropriisiniuriis vl-cifcédis, nemo modum teneat: in alienis, licetgrauioribusjimmoderatifsimi quiq; modum teuere pofsint. Veriim, elf quod ab Ethnicis ipfis difcamus, quid à nobis Humana focietas hacin re, quidque communis omnium natura requirat. Quia,ait cif.lii.u Cicero,vna omnium hominû natura eft, hoc vel Natura ipfa præfcribit, vt homo homini, quicumquefit, ob earn ipfam tarnen caufam,quöd homo fit,confulturrt velit. Sin minusjomnis Humana cófocia-tio diflbluatur, necefteeft. Iraq;vt iuftitif duo fundamenta funt: primü, ne cui no-eeatur; deinde, vt omnium, fi fieri pofsit, vtilitatiferuiatur: itaamp;iniuftiti^ duo genera

TYRANN. IV. »j( nerafuntjvnum eorum, qui inferuntjal-lerum eorum, qui ab iis, quibus infertur, fi poffuntjnópropuirantiniuria.Nam qui iniuftèin quempiam facit,aut ira, aut ali-qua perturbatione incitatus,is quafi ma-nus violenter videtur afferre focio: qui autemnon dcfendit,necobGflit,fi poteft, iniuriæjtameftin vitio, quàmfiautparé-tes, autamicos, autpatriam deferat. Ita, quod ille facit, ira facere iudicatur, quæ furor breuis cenfetur: quod hie, mala més verè malus animus,qui tyrannusperpetuus eft.Et illius furor vtcumquc,huius deftinatum confilium nulla ratione ex-cufari queat. Dices : Vereor,ne dum ab il-loiniuriam degello,huic faciam iniuria. Imb verb iulbtiæ prætextu iniullitiam tuam tegere vis. cùm, fi te ipfe cófulas, no teiuftitia,vt officium déféras,fed quævis alia caufa potius moueat. Etenim, vt ait ille alio loco,autinimicitias,autlaborem, aut fumptns fufeipere nonvis,autetiam , inertia, aut tuis ftu-diis.quibufdamvc occupationibus lie im-pediris, vt eos, quos tutari debeas, defer-los elTepatiaris. Dum verb tuumte negotium agere dicis,ne cuiquam facere vidca-tis iniuriam, in alteruminiuftitiae genus

incurris. Defcris cnim vitæ focietatem î quia nil confers in cam Rudij, nil operae, nil facultatum. Hæc Ethnici philofopht ^politici ,pièfanèmagis, quâmultihoC fæculo Chriftiani.Hinc vicinus, ni domigt; no fæuienti feruû cripiat,legibus Roma-D oiî.sif. norum tenecur. Apud Ægyptios verô,qui iib.i.caf.2. objtef hominem à latronibus cædi, auc quamlibet iniuriam pari comperiffet, ne-que fubvenilïetjfi potuilTet; mortis crac reus: fin minus, latrones coram magiftra-tu aceufare tenebarur. Quod fi neglexifi. fee; plagis ad cercum numerum, tridua-nôquc ieiunio pleftebacur. Q_uodfiid verô vicinoin viciniim iure licet; imó ex officio incumbic; fi obvio (iuique in latro-nem: an non multo magis licebit bono principi, non feruis quidem adverfus fæ-uientem dominum, aut filiis adverfus fu-rentem pattern; fed regnoadverfus ty-rannum, rcipublicæ adverfus priuatam v-nius Iibidinem,populo,domino,inquam, adverfus feruum amp;adorem publicum, o-pem ferre Si patrocinari ? imo verô fine-glexerit;an non,vcillelatronis,hictyran-ni nomen pœnâfque merebitur? Hinc Thucyd.ül. Tliucydidcs, Nonÿ modo, ait, tyranni ’■ funt, qui aiios in feruitutem redigunt, ve-tùm

TYRANN. Qi,-IV. u? rum longé potius ij, qui, cùm earn violent tiam reprimere polsint,non curant, in pri mis verô, qui Detenfores Græciæ amp;nbsp;communis patriæ vocitari volunt;patriæveto opprciTæ non opitulanrur. amp;nbsp;reâè.Ty-rannusenim quam violenter invadit ty-rannidem, violenter rctinere quodamo-do cogitur. quia lupum, vt dicebat Tybe-rius.auribustenere fibi vidctUr, quern ne-que abfque vi retinere,neque abfque peri-culo dimittere poteft. Itaquc crimen cri-mine vt extinguat, multa fcclera parrat, acaliis iniuriam inferre cogitur,nefibii-pleiniuriofusfit. Hie verb princeps.qui tyranni fcclera, innocentiimque cædem, quç impedire poteft,otiofus fpeftat; quia cxeo quafi'gladiatorio ludo voluptatem captat, tantô tyranno criminofior eft, quantb qui gladiatores committit, ipfo homicida gladiatorej quato qui volupta-riscaufa, eo qui metu necefsitateve coa-ftus,hominé interficit. Si opponut quidâ: Verùm culpa eft,rei aliençfcfeimmifccre: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

refpondeatTerentianus Chremes:Homo * fum:humani à me nihil alicnû puto.Si,qlt;F Ug 3«. a 11 j, vt latebras impietati quçrât,diftin(ftos eflelimites, cSftinftas iurifdidiones;in a-liena verb meftem falceiniicercnolicerc:

nee ego fanèconfulo, vt eoprçtextu fines aliènesinvadas,iurifdiâioné alterius ad te rapias, me fie ni vicini in area tuâ tradu-cas,quod piçriq; eo prçtextu faciunt. Nó, inquam,vtarbitriillius exemple,de que Cicero,rcm controverfam tibi ipfe adiu-dices. Quinpotius principe regnûCbri-fti invadentem coerceas, tyrannum intra limites fuos contineas, populo afHiâo, reipublicæ proftratæ,manum auxiliarem porrigas.Ita vero id præftes, vt non tuç v-tilitati, fed humanç focietati omnino co-fuias.Cû enim iuftitia tota foras fpeftetj iniuftitia fui tantiim rationem habeatùu-ftèdemumidfeceris, fi commodorû tuo-rum rationem nullam habueris. Breuiter, fi princeps fixes pietatis amp;nbsp;iuftitiçlimites violéter tranfilit,poterit vicinus piè iufté-que extra limites fuos profilire,non vtin-vadat aliéna, fed vt fuis ilium contentum efle iubear:quin impius amp;nbsp;iniuHus erit,fî negligat.Siprincepsin populum tyrâni-dé exerceat,nô minus autfegniusilli opé feret, quàm illi, fipopulus feditionémo-ueat: imo eo promptiùs debebir,quôplu-rcs, quàm vnum pati,miferabilius eft. Si PorfenaTarquinium SupCrbumRomam reducatj multo æquius Conftantinus à populo

populo fenan'iq; Romano accerficus, Ma-xentium tyrannu vrbe expellec.Denique, fi homo homini lupus fiat, quin öc homo homini deus, vt eft in proverbio,effe pof-fir,nil plané verat. Itaque Herculem in deorumnumerü retulit Antiquitas,quód Procruftem, Bufyridem, amp;nbsp;alios tyranos, humani generis peftes, orbifque monftra vbique tcrrarum puniretßc domarec. Sic amp;nbsp;imperium Romanum,quamdiu liberS ftetit, Orbis rerræ adverfus tyrannorum Cic.t.off. larrocinia pacrocinium vocitabacur: quia regum, populorum, nationum portusSc refugium erat Senatus. Sic Conftantinus à Romanis in Maxentium tyrannum ac— cerfitus, ducé exercitus Deu habuit,cuius expeditionem vniucrfa ecclefia miris lau-dibus extulir, cùm tarnen eandem habe-retauthoritatcm Maxentius in Occiden-te,quam in Oriente Conftantinus, Carogt; lus Magnus quoquc in Lógobardos bellum futcepit, à Patriciis Italiç in auxilium vocatusjcùm tarnen amp;Longobardorum regnum iampridem ftabilitum effet,amp;ni-hilipfc iuris in illos fibi vendicare poffer. Confimiliter ciim Carolus Caluus rex Francorum,præfidem eins regionis, quæ SequanamSc Ligerim amnes interiacet,

r()4(».A««»- Lambertum ducem amp;ramætium perty' medio fuftulilTeCjac cæterf Gâlliçoptimacesad Ludouicum Gertna-niæ regé, Caroli ex alia macre fratré, con-fugiflent, auxilift in Caluû eiiifqjmacrein ludithâ, fceleratifsimâ fœminam petiturir îs in amplifsimo principû Germaniç cœtu fupplices andiuit, quorû vnanimi côfilio, reibcuendis exulibus,bellû inCaluûpU' blicè decretum fiiit.Denique,vt tyranni ‘ vbique locoru cxtiteruntaliquijita amp;nbsp;a-pud omnes Hiftoriographos vindicaræ perPrincipes vicinos tyrânidis, defenßqf populi exempla pafsim extant, quæ priiiquot; cipes hodierni, in tyrarniis turn corporû, turn animæ.tû reipub. torn ccclefiæ Chri-fti,coërcendis,imitari debent, ni ipfi tyrâ^ nimeritifsimo iure nominari velint.

Ac(vttandé vno verbo hunctraftatS côckidamus) inbecpietas,legc Dei cufto-dirCjEcclelîâmq; tueri ; iiiftitia, tyrannos, iurisreiqiie publics everfores,coërccre; charitaSjOpprefsis fuccurrere.manumqufl adiutricem prebere. Qiii verb hæc tollûr, pietatem, iuftitiam, charitarem de medio tollere amp;nbsp;extinguere omnino volunt.

Cur populus bello regem,populumq^ lt;picifsint Rex petit ƒ indigna terra cruore rubet f Curfratrem frater Ucerat ? cur rifcera ciuis infuii crudelesipfeacuitgladios^

Vnde animis nouus ifle furor f qult;e tanU libido^ Sanguine cognato commaculare manus Scilicet,vt quondam,ßabulis emiffus iberis, Prata per,cr campos,or iuga,ßrtur equusz Autratisinfcopulos erratperitura latentes tiuUus vbi celfa puppe magifter adefl:

Uaud aliter,legum populo dum fr ana relaxas^ O um Pjegi foluis vincula,tota ruis.

Bis fini,ft folitum,Proceres moderentur haben^s, Quos Patrio:patres dicitis,atque Paresz

Qjitts olim ducibus'R.exat^ueduéloribusvfuSf Armd ßri; rexit, tcm[gt;ld,ßrum^,domi.

Moribus dntiquis,Kegni Conventus agitur l^cgitimuSfSTAXWM. nomine TERGEMINÛM» Hoc Rcgz{w 'mdomitos freno diflringcre grcfjus, His pldcedt loris coUd fupçrbd régi.

Qais nouas hic moseßi qu£ tdntd licentidf Gdllut CurPrinceps legum vmculdnuBdfirdt?

Non lieuit Regi,ius,vedigdlia,cenfum, Aut pdcem,aut ßrti beUd gerendd manu, Connubij aut tiiedds,noud vel decemere pdüd^ ai Populuf,veteri moreßuberet idem.

Ah : dnne itle tdmen,noßri o grdue dedecus £ui. Tune Mahometdnis mifcuit drmd pid, ßbi.cuptiuds vrbesép domosq;, At cdpitd,zT pr£djm,bdrbdre Turcd,tibi ?

Germante thalamos an tunc laniena/uorum Sanguine foedab at i Marsq;,Hymen£US erati

Tuncpotuit Pietas Regem,Populu/mqi fidelis Commendare animus,tunc bene iunßus amor,

Eraudibus atque dolts te non inßruxerat iüe Tufeus adhuc,vitiis imbueratq^ fuis.^

SfJ Rex,Traù»o pmilis '.piurd fecutut'. Er parriM leges,impero,Galle,tibi^ ïîoe pro me,dixit,gladio Dux vtereinhoflemz Sitj ßeuf, hune ipfum peâorc conde meo, toelix ô minium,Pielas du/m provida,Regni

Verùm vbifueeeßit fembiis fcclerata luuentus; Conßliis pràuis,flultitiaq; péris.

lionne ego iam video,crudelibus vndique flammis Sacra triumphari ? non, tua iura rapi ƒ

Non ego Hobilibus clt;edes, aconita pararii Et n«II«in prifeis legibus effe locum f iuflitiieqi decus temni ? virtutis honores ?

Skjwc «jnimot /ort« tarnen, Zfr p4tria adfcre iunt, Prue/h crtt,audcto,numen ai arce Poli.

Pœdus ini,leges renoua,duce or aufßicc Chrijb, Hic tua certa falus,prießdiumq; tuum.

Si kuis anxietas,ß te(ßes vana moratur, Eximit has Brutus,Gallia,ritè tibi. Quin cgo,te,quamvis tellurk alumnus iberte^

Si licet,hortor idem,miferatus damna tuorunt. Tot Populi ctedes,totßrä ßta Ducum.

Credo equidëihec vincens immania moßra malorte, infcribes domitis,BRVT£,iiAGISTER ERAS.