Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, In order of appearance:

DEFENSIO VERAE SEMPERQVE IN ECCLESIA RECEPTAE DO. ârinæ DcChrifti Domini incarnatb one, Aduerfus Mennonem Simonis Anabaptiftarum Dodorem, per lO ANNEM à L ASCO Po^ loniac Baronem,Miniftrum Ecclefiarum Phrifiæ Orientalis.

PoUea^putricomunionem Ixtktif amif lt;0* fangiAiis, Et ptnilUtr particepsfaünf efl earwidem, ntptrmartem «tsIcrcUKtn ^',morn\bAUb(tt imperium.

SEAfPER-lt;2_fE IN E-Cf ijeßi receptie doSirincede Chri/li Dotnini incarndtione,Aduerfus Mennonem Simonis, Anabü^ ptif^arum Doéiorem,

T A cquidem initio mccum ftatueram iïmul atc^ fcripta tua accepiïreni,mi Menno,ut tibi continuo 3C paucis re^ fponderem: fperans fore, ut

quæ internos cft dotfirinae controuerfia, brcui,ac fimplici locorum utrinq; collatio« nedirinieretur,pracfertimcum nobis fpem ipfcmetccrtifsimam fcciires,te,fi ucrbi Dû uini autoritäre urgereris,in noftram fen^ tentiam facile eiïe conceDurum. Neq) hic mouebar tuis illis, de me, collegia meisyuniuerfa^ adeo Ecclefia nolira prx iudicns,ne dicam calumnr)s,quibus tuam ad meEpiAolam,nefcio quo conlilia,cer te praeter meritum omne noftrum expk;* toilii;cogitabam cnini,atq; alrjs idem etiam A ü pet-

perfuadebam,ferenda hare nobis omnia a* liquandiu cire,fi quomodo faltem te amp;nbsp;tu« os per noftram iltiufmodi patientiam,ad dodrin^confenfum inducere Scripturç au toritate potuiffemusjd quod nos alioqui ante omnia in uotis habebanius.Ccterum ubiintcllexiflem,nos,non folum contera« niprorfus abs te,fedita præterea traduci etiam pafsira,ut uideri poffes in notiro il« lo colloquio,ad quod nos te amice fane,ut fratrcm,ob fpem concordiacjimpetrata cti« amPrincipis autoritäre inuitaueramus,ni« hil propcraodum aliud quxfiilTe, quàm ut eleuata modis omnibus nominis noftri exiftimationCjgratiam tibi apud tuos,no-uamq; autoritärem quandam comparai res, mutauiprotinus,nequid difsimulem, confilium meum, neq^ mihi ad te amplius quidquàm omnino fcribendum eiTe puta-ui:ne liquid ad te liberius paulo fcripfif-fem, id tu amp;nbsp;aliter forte quàm nos uelle« mus accepilTes, amp;nbsp;ad nouam rurfus etiam detotfiiTesnoftri profeindedi occafionem, atq; it3 demum fieret,ut quod nos compos nendipotifsimumdtfsidi) Audio infiituif« fenms,

femui, id illi magic ac magis excitando caufam adhuc preberct:à quo nos interim modis plane oninibus(quod in nobis qab dem eA)abhorrcmus. Continere me italt;K omnino à fcribendo uolebam:ut li nihil a^i liud efhcerem, ferendi certe maioris inter nosdifsidii occaficnes omnescnoftra fait tern ex parte) amputarem»Sed amp;hic adeo ntihi non fuccefstt meum cóAlium,ut muh to etiä infoelicius cefserit, quàm fi tibi initio mox rcfpondiffenijTui cnim infolêtio* res filentio hoc meo fadiCquos ego tarnen mitiorcs omnino futuros effe fperabam) tritiphos tibi iam nefcio quosante ipfum ctiam congreiTum decernunt, nobis^ iat dabundi infultant, quah quod ad tua re^ fpondeamus, nihil omnino habere pofsL inuSjTuucro nonfolum nomen iam niK urn traducis,qui tarnen male de te meritus nunquàm mihi elfe uideortfed miniüeri« um quoq; Ecdeharum noftrarum, atque ipfas ctiam Ecclefgt;as,grauifsime amp;nbsp;præter culpam omnem infamas.Doces nos fedu:« dores elTe, qui nofiras Eccleiîas nefcio qua tyrannide in üde atque obferuatione A ii) eorum

corum retîncamus,quæ ucrbo Dei approbate haudquaquam pofsimus: uocas nos idololatriæ Miniftres ac Docflores, pro# pterea quod infantes noftros baptizemus amp;nbsp;baptizandos effc doceamus* Ccetum item noftrum ita confpuis, ut nihil tcrmittas,quod ad profeindendum ilium omni coniiiciorum genere, quoquomodo pertincat.BrcuiterJpolias nos omneisEc# ciefiaf tituJo,amp;pro eieéiis prorfustac de^ ploratis habcs,quod dodirinä tuam(quam refutare non queamus fcilicct) non inte# rim tarnen recipiamus.Haec uero,neq; abs te expedîaiïemus unquam,de quo nobis multo quidem mciiora pollicebamurtSi pofteaquam ilia iam fparfifti,grauiora fa# ne eiTe iudicamus,quàm ut ad ea filere am#* plius,uel pofsimus omnino,uel etiamde# beamus.Suntenim eiufniodi,ut finegraui impictatis nota ab hominc Chriftiano fer# ri difsimuJariq; non pofsint, Proinde face# re amplius non potui,quin filcntiumhoc meum,iam tandem abrumpercm:ut amp;nbsp;Ec# defiarum noftrarum dignitatiprodebito officio^ mco non dcdrem,Sd dodrinam item

item noftram à malediâis tuis Verbi Diu» ni autoritate uindiearem:quam tu clamor ribus quidem facile apud tuos inceifere po tes, cæterum Scripturæ autoritate (etiamfî ilia perpetuo iades) impugnareuere nun^ quâm potes,Vitam mcam accufare malim ipfemet,quàm excufare apud Deum,prefer tim certus mihi non defuturam elTe illius mifericordiâjcui interim gratias ago,quod me ab his,quae mihi notam aliquaminegt;s ius Ecclefia inurerepofTent, dementer im^ munem hadenus feruarit,prolapfurum a^ lioqui in omnc fcelerum genus,nifi ipfe fer uaiTeLQuare hic tibi aliud nihil refponde«« bo quam quod Socrates cuidam fe profein denti refpondüTe fertur,nih quod ego gra«: tuitse Dei mifericordiç id acceptum refero, quod illc Philofophix tribuebat,Et libenc ter fateor me omnium hominum deploy ratifsimum fuifle futurum, fi non me bogt; nitas amp;nbsp;uere Paterna Dei mifericordia tu^ taretur ac feruaret. Sed quod ad Dodri:« nam noßram Edclelïarum^ noßrarum dignitatem attinet,eam fane me ita dr^ fçnfurum, per Dei gratiam conhdo ut A iiq omnes

omnes intclligant,nullam te caufamha^ buiäe, Cur in noßras Eccle/îas earum^ Dodrinam acminifterium tarn atrocitCr inuehereris.Refpondebo tibi igiturjerius quidem quam par cft,fatcor, fed non fine caufa,ut iam didum eft:Et fat cito alioqui lifat bcnc,quod aiunt.Bencautcm rcfpon diflemcexiftimabo,non fimaledida pro maledidis regcr3m,nccu item fi te tuos^ cuiufquam inuidiæ exponani î fed fi me Chrifti Domini gloriani(pro mea tenuita# te)promouifrc quoquomodo uideam, atq^ gradum etiam quakmcunque fecifie ad componendura Dodrinæ hoc difsidium, quo ita fclnditur Chrifii E£defia,cuiuse:$ quidem maiorem multo,quàm nofiri ipfo rum rationem habere(fi fumus Chriftiani) dcbemus. Nce^ tibi perfuadeas uelim,nos, tuis,tuorumue conuiciis ita commotos dif fe,utnonmeminiire interim uelimus patic cntiac öC manfuetudinis Chrifiianaet Equhs dem gratius fecüTes ac forte redius etiam, fi quorum culpa nulla tenemur,ab ijs tibi etiam tempcraflcs: fed etfi tibihic tu unà cum tuis nifflium indulgere uoluifii, nos

tarnen nihil hotum omnium (quatenus id modo hat fine Doârînae minifteri|^ no^ flri indignitate) meminilTe prorfus uolu:* mustparati uel iuflam nominis noflri ia^ duramfaceregt;nedum,ut iniquam patient ter ac modefte ferre nolimus,tantum ut induda Dodrinç concordia,ananimi conlt; fenfu omncs Ghrifti dcmum gloriam pro« pagemus* Quin amp;nbsp;hæc priuatim fcribcrc adtemaluiflcm^Et fadurusideram oms ninojfi id Ecdeharum noflrarum dignitas, tarn atrociter abs te lsfa,permifiiret»Sed tu ipfe me plane ut tecum publice cogar age« re coëgifti » Si enim priuatim ad nos tua (quemadmodum tc id fadurum reccpe«! ras)tranfmi/iffes;priuatim tibiuicifsim re« fpondere etiam potuifTemus.Nuncita inigt; ter tuos fparfifli ea omnia,priufquàm om« ninoadnosperueniflent: SC poflea etiam Ecdehx noftrae Dodrinam,minifterium, amp;nbsp;omnem prorfus exiflimationem ita tra^^ duxiflijUt publicam omnino uicifsim idf uerfus te defenfîonem flagitare uideantur* lam amp;nbsp;tui in caufa funt etiam,ut me pub J £lt;= cc tecum agcre oportcat:qui nefcio quo A V conâüo

confilioC abs te em'm profccSum c/Tc non lt;ufpicaniur}rmMorcm conflâtifsimum per Phrifiam occiduam Si magnam Holland diæ partem fparferunt,pcrniiflani tibi bic amp;nbsp;tuis, in noftris Ecdefiis tua omnia do^ cendi libertatem, nobis deuidiis fcilicet,amp; nihil habcntibus,quod tibi opponcremus» id porro cum non ad nos tantum,fed ad Magiftratum quoque noftrum,ac totam dcnique Patriam ‘hanc pertineat : non poteft etiam nifi publica dcfenfione re^ futari. Quare ueniam mihi dabis, fi per te ÔC tuos adadus, publiCe teCum agamt multo fane libentius priuatim aâurus,fi licuilTct » Vehementer autem optarim ita. me tecum polTe agere,ut neque tu,ne^ que tui, modeftiam merito deüderare in me pofsitisï ut^ omnes intclligant me nilt; hil aliud quærerc, quàm ut confenfus Do^ lt;Srinæ inter nos,iuxta Verbum Dei im« duci pofsit,adChrinigloriam,cui nos foil hic feruire oportet,Idporro haepotif# fimum rationc fieri poffe puto,fi nonre«« geftis ullis in te tuos^ conuiciis,ad Do« ärinz ipfam mox controuer/iam defeen* damua.

damus,ac dodîrinæ noûi'æ pariter actaac , fummam, primum in controuerßs capitis bus, deinde uero illius teflimonia, po^ ftrcmo autem teftimoniorum interprétai tiones amp;nbsp;pondus conferamus. Sic enim fa# ciJcapparebituter noßrum folidiore fun^ damcnto nitatur î Et fi Dodrinam noi firam uerbi Diuini autoritäre compro-bauerimus, res ipfa docebit nos praeter omnem caufam illius nomine tradudos abs te effc, noftram^ omnium innoceni tiam approbabitgt; Priufquam tarnen rem ipfam aggrcdiaraur,id abstepctimus:nc grauatim feras,fi circa locorum fcriptui ræ explicationcm, ad Graecos potifsimum fontes,quos fane non temere Spiritus fan«’ dus omnispropemodum Apoftolicaedoi drinæ Archctypon effe uoluit, recurra« mus: præfertim in inuefiiganda uocum fignificatione,exqua fane colligilocorum fententias oportet. Quo pado enim fcii as ueram loci fententiam, fi propriam non habeas uerborum illius fignificationemy ex quibus equidem non intelledis, mub tqs pafsim errores natos elfe uidemus.

Sic quidam Petrum,caput,ex faxo fecerunt Sic amp;nbsp;alij fpiritualem cultum apud Pau^ Ium,moderatum corporis exercitium eiTe putarunt,fiuc caßigationr,S£ quæ innume^ ra recenfei:! hic poïlent. Deinde quoties lo«» ci pugnare inter fefe uidebuntur, ut difab men habeamus inter locos qui proprie tra# «fiant aliquidjSC quialiud agentes ciufdem rei etiam obiter memincrunt,ut^ maius ht locorum pondus,qui proprie aiiquid tra« «fiant; alii^ ad illos referantur» Poftremo fi par efTc pondus loCorum pugnantium ' uideatur,ut illorum conciliatio ex mutua plurium locorum collationc petatur, ius modi^ illis interpretatie adhibeatur; quamSeripturis familiärem efife confiet,à peregrinis uero, ôc. quarum in Scripturis ufus non fit ullus,interprctationibus abfiii» neamus.Hæc etfi mihi poftea quoqjCubi id commodum fucriürepctcnda adhuc crunt, præfari hic tarnen paucis uolui,ut fi ilia urgeri fuis pofiea locis uideas,ne ueluti re noua ofifendaris» Nihil autem iniqui me hic petere arbitrer, quod mihinegariabs tepofsit: fiquidem fol am uerbi Diuini au-toritatem

toritatemCquemadmodum te fadurum cfgt; fc credo)fequi uciis. Et fi has leges recipis, tu ipfe compcrics tc in approbandis tuis dogmatic paruni folido hindamento niti, etiamfi tibi inuidus ^fe uidearis » Érant autem triapotißimumReligionis noAræ capitHjde quibus inter nos non potuit con* uenire» De Ch rift i Domini incarnatione; de Baptifmot ôC de Eccle/îaftica, uerbi niinifteriuni,uocatione«De his itaq) tecum agemus, noftramq; tibi dodrinam, quam turn Dominus permirerit,inuida uerbi ib Itusaaitoritate approbabimus.Sed quoni* am amp;nbsp;per ualetudinem meam parum alio« qui hrmam, amp;nbsp;per negotiorum item mo* lem abfoluere id mihi nunc totum non Un cuinatque alio demum uocatus.certus elTe etiam non poirem,quando mihi rurfus ad cceptum opus redeundumeiTettde non de« elTentpreterea,qui hoc à me flagitarent,ut qux de Chrifti Domini incarnatione côl* legi,ne ampliuspremeremtetiamfî reliqua nondum abfoluilTerntpropterea quod per noftrum fiJentium,tui,pJurimos in tuis dogmatis confirmet^dum nosCfi quid mo* , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do

do habcrcmus) tibi iamdudum hauddu«* bie rcfponfuros fuifle iaditant;amp; ccrtifgt; fimam tibi(dum nos filcmus)uilt;fionam dcccrnunt. Facile id mihi paffiis fumpcri» fuaderi, ut repofnis^ aliud tempus reli:« quis illis capitibus^empe de Baptifmo, amp;nbsp;Ecckfiaflica uocatione i noftram tibi dodrinamde Cbtifii Domini incarnation ne approbemus. Baptifmi uero amp;nbsp;uocan tionis EcclefiaftiCæ caufam in aliud temn pus fufpendamus t Age igitur ad rem ipfamiam tandem accedamus,amp; quæde incarnatione Chrifti inter nos contro« uerliafit, cxponamus. Omnisnoftra conn trouerlia circa originem carnis Chrifti uerfatur, iuxta quam homo effe uoluitgt; cum lit unus atque idem ( iuxta diuinin tatis fuae exiftentiam ) cum Patre ôC Spin ritu fando Deus, laudandus in fæcula. Amen . Non igitur hie quaritur , An Chriftus Dominus fit ille Patris Dei unin cc diledusjilli^ ô/*oJlt;r«oi Filius:hoc enira extra controuerfiam omnes, uno ore cum Petro Apoftolo profitemur. Sed de nan tura atque origine carnis fux quæftio eft.

eft, ut ccrtam humanitatis quoque fuae rationetn habeamus : qucmadtnodum ucrf rc Deum cfte nouimus, dura iHura Patri cflc fatemur, Quare ôc tu extra caufam adferre uideris illaj'ntua aduer^ fus nos Epiftola , quae ad probandam ucrbiactcrni inDiuinis naturam,Patris^ Dei omnia per illud creantis, gubernan« tis, ac reftituentis prouidentiara, quæ ta^ men tu ita urges, quaft nos ea apud te impugnaftemus, tu^ ilia aduerfura nos tuenda fufeepiftes » Oe hoc fane nulla unquam apud nos dubitatio erattimo ue« ro id nobis in caufa etiam fuit, ut do^ drinara tuara de Chrifti Domini incar^ natione non reciperemus , quemadmo# dum poftea dicemus, tantum^ abeft ut ca impugnemus, ut in adiumentum quo:i que ilia caufæ noftræ, ueluti per te iam conceiTa,accipiamus • Cæterum ut im tra certos ftnes noftraconcludaturdifpu^ ratio, id folum hie agendum nobis eft,ut de origine ac natura carnis Chrifti diß feramus,quæ uero hue non pertinent, non

non tcniere etiam admifccamus. Hie igi^ tor nos docemus Chrißum Dominum car ncm è matris fuæ fubßantia fumpfiiTe, ut quemadmodurn eiufdem eft cum Patre fuo fubâantiæ ante fæcuia genitus, ita c;« iufdem fit etiam cum matre(S^ proinde no bifeuni quoqj)fubäantiar homo in fæculo natus.Neque interim duos Chrißos faci* mus(quemadmodum tu parum equidem Chrißiane de Chrißo loqueris) fed unum atqj eundemChrißum,Deum pariterat^ hominem effc fatemur, iduero noncomi» mixtionc ulla Diuinç cum humânafubfiâci tiæ,fed admirabiii quadam in una ea-demegperfona éoniunâione, quæ tarnen Spiritu fantHo autore fada fit, non com^: mutatione Diuinitatis in carnem (quem^ admodum tu fomnias) fed affumptione humanitatis in Deum,quem admodum thanafius docet.Hæc nos inquam de natu:« ra ac origine carnis Chrißi, Tu uero uidc:« riquidemuisChrißoDomino amp;nbsp;Diuiniis tatem fimul amp;nbsp;humanitatem tribuere: fed ita Uli id utrunq; interim tribuis,ut utrun« que ei adimerepotius ueile uidearis*Do^

ces «nîm uerbum illud,quod eß Deus eiuP dem cü Patre cxiftentiæ,quod^ oJim Spi^ ritus cratjinuirginisdemum utero ex Spi' ritu fando fadum cïïc carnem,defijfre^ elTe quod erat, nempe Spiritum,ctuelutt commutationequadam coppdÏccfle quod non crat,carnem,inqua demuin amp;nbsp;pafs fumfitpro nobis, amp;mortuum,amp; fub pcc^ catum condemnatum,fateris^ Chriftum effe £)eum,fed mutabilem,amp; mortaleni,ac rurfum faterisefle hominejft,fed fine no-ßra carne qui fumus homines, quafîuero autDeus natura cfle pofsi£mutabilis,aut homo/(t,qui carne hutnanacarcat. Hxc îgitur internos eßcontrouerfia. Nos(Ut ueram Chrißo Domino Diuinitatem iuxif ta ac humanitatê aßeramus )dicimus, Ver bum illud adorandum, quod natura ab z« ternoamp; in æternum eflDeus,amp; proindc Spiritus etiamteße etiamnum’quod erat, fed ita iam nobis in Chriflo Domino con^ iundum,poßeaquäm carnem in fe noßrä aßumpfitjUt ßtuere quoddicitur Emanu^ ci,hoc efl, nobifeum Deus. Tu uero doccs Verbum quod olim Spiritus eratcommu^

tationcquadam fadîum cffe carnem,c3 uf* ro nó noftramjcd è Spin'tu fancflo conccp tam Si dedudam.interim uerotibi ipfe nó confias, fed nefdo quid de promiiTione imaginaris,amp;rcm ita omnem implicas, ut incertum fit, ad uterum ne matris,an uero ad uerbum promiifionê referri uelis Hoc igirur primo excutiendum nobis erit,6i ub dendum utri hic à uero aberrcmus,Ordic murautem ab eo qued^utrique citra corn trouerfiam fatemur. Verbum eïïe Deû, ac primum noftra conhrmabimus, deinde ue ro ad tuorum confutationé deicendemus» In hoc autem consiftet fumma noftræ con firmationis,ut doceamus nulla id commua tatione fieri potuiiTe, ut uerbum quod erat Spiritus,heretcaro:deinde adferamus te Ai monia. Verbum carne fadum effe alTump ta noAra in fe natura. lam uero in confef fo id eA, Verbum quod caro fadum cA fu UTe ab aeterno Deum,nequctehica nobis diAentireputoiQuod fi uereDcus erat,eiuf dem cum PatreexiAentiz hauddubie erat. Deus cnini ipfemet apcrtiAimeper prophc lâ 1 uum teA atur Extra fc nó ciTe ullü. De* um.Et

um.Et loquitur illic dlt; totaDiuinkatiscx^ Aêtii ucquidquid omnino eß uereDeus^id totS unius atque eiufdetn exiüentix ede in celiigatnustundeamp;nosunum atque eun^ demDeum in tribus perfonis adoramus. Quared Verbum illudquodcaro fadutn lt;ft, uerc amp;nbsp;ex animo faterisefTe Deü, nega re certe non poteris,illud unius atque eius»s demcum Patre exiftentiae effe oportere, Aut fi id ncges,ne Deu quidc ede fateri po ■ terisCquidquid omnino hic fomnies)quum Patri non fiuneque enim raentitur £)eus,quiiddefeipfo tedatur*Porto Dei exidentiam nobis Scriptura multis lods ob oculos ponit,quatenus à nodra inßrmi täte apprehêdipoteft.docetillü edeSpiritû et proindeSpiritu quoque adorari oporte re;Deus fpiritus cft inquii Chriftus.Docct cdeimmutabikm,non quod ad exiden« tiam modo,fedquodaduoluntatem quo que attinet:Ego fum inquit Deus amp;nbsp;nömu lor» Docct præterea edic fandu: Sandi cri cis,inquit,quia ego fandus fum.DocctefTe amp;nbsp;aeternû. Dominus in xternü permanet« Siigiturtuucrbûillud facrofandü agnof B ii ds dfe

cisefTcucrum Dcunrillud cocedas neceffe cft,ut Spiritus fucrit priufquàni caro ficret, ut fucrit immut abili's,fand*’amp; ætern“, qua doquidc extra hunc talem 8i unu Deü non .cft uHus amplius DeusXiuod fi ucrbö Spw ritus erat ,et quidcm immutabilis, qui fieri id potuit, ut in carnem mutata fua exiflen ria tranfirct f Si fanéïus,quoniodo fub pee catum in Patris iudicio condemnaturf Si æternus.quo pado morituryQuo magis igitur nobis alTcntiris uerbum ucre effe De um,hoe magis ipfemet pugnas aduerfus tua dodrinâ de Chrifti Domini incarnatio negt;dum uerbüiJlud quod Deus eft, facerc conaris mutabile,condcmnationi obnoxi urn,mortale, quorfl equidem nihil in id quod u ere Deus eß,caderc ^ullo modo po« reft. Nee eft quod nos hie ration is noéræ iudicio niti C3uilleris,Os Dei loquutum efl de fua ipfius cxiftentiaquae recenfui. Qua:* re hoc tibi ipfi faciendum hie effet, quod à nobis toties fieri poftulas, hoc eft, ut des gloriam Deotatqj deilloita plane fentias, quemadmodum fe ipfemet nobis uerbi fui teftimonio patefccit,fruftra aute quæ dixi ad patris

ad Patris duntaxatperfonam referas: abfo lutc de Deo dida cflc hæc omnia legimus, ut fub Dei nomine id totû quod Deus eft in tclligamusineq^ extra hanc illius cxiftentia Ullu nobis aliS DeQ fomniemus, qui quidc uerc fit Deusdä amp;nbsp;illuei quod huius noftræ côtrouerfiæ præcipuû caput eft Paulusaper te difeutitrNos dicim'’ Verbu poft carne no fträ è matre uirginc aiTumptä (quod quide ad diuinä naturam fuam attinet)fpiritu eti amnS eftettu uero doces in matris uirginis utero c fpiritu(cômutationequadâ)fadunt effe carnem,neqj aliud effc ais Ghriflum in tarne,quam uerbum incarnatu,quod olim fpiritus erat. Hic igiturPavlfliudiccm au* diamusJs uero Chriftu fpkitum appellat, nimirum uerbi naturam in illo intuês, nos ad imaginé fuä uirtute fua transformâtê, Dominus(inquit)fpiritus eft. Quod fi uer* bumincarnem tranfiit,quo pado Chri* ftus à Paulo uocatur Spiritus^’ Aut fi etiam num Spiritus eft, quo pado conftare pote* rit tuade illius incarnatione dodrinafNos igiturDeiipfius uocem fequuti, fequutidd Pauli dodrinam,ncquc fadum effe, nequ«

fieri potui/Tc docemuSjUtuerbu illud quod Deus eft,ulla unquä cÓmutatione fadum (it caro.Locum Ioannis illum^Vcrbum ca^ ro fadum cft)poftca cxpendemus,quinul lam nobiscómmutationis neccAiitatcm im ponit.Nunc quod ccepimus profcqucraur, hoccfl.quonam modo Verbum fadum fit carojfinc ulla Diuinx fuæ cxiftentix com«» mutatione.Id uero nobis pulcherrime exü ponitPaulus, etiam d tu uerba illius inuer tere conaris»Chriftus(inquit )cum in for^ madeielTetnonrapinam arbitratus eftut effet xqualis Deo,fed femetipfum inaniuit forma ïerui fumpta» Audimus ecce incars^ natfonis modum. femetipfum inaniuit (inquit) F oRMA SE R VI svMPTA^ quid (obiecro)clarius dici poteft? Dubifi fane no eft inaniêdi uocc deègnsri hicmyüeriû Dominicxincarnationis.Eftque huiusmo di Paulina argumentatio : Nos debcre er* ga nos inuicemita affedose/fc quemad* modum Chrirtum Dominû erga nos affec turn fuiife uidemus. Non effc nobis fpeifiSi^ da quenofira funt,fed qux aliorii.Refque proximi noftris rcbusamepor.edas femper elle imo

éffcjtttio uwo ctîâfi quid forte in nobis qua in altjspraeßantius uideamusjnßrmitatem nobis tamem aliorum magis intuédam, quam donorum noftrorum cxcellentiam^ atque adeo banc di/TimuIandampotius, iliam uero quodammodoinduendam,ut cos qui imbcciiles funt,ad noftrorum ctiis am donorum communionem iftiusmodi diiïimulatione perducamus, Quandoqui demamp;Chriftus Dominus noftra magis quam fua fpedare uo!uit,Slt; maiorcmfc habere declarauit noftræ mifcriae,quam di uinx fuæipûus excellentiærationem.Cum que Deus ac Dominus eflet omnium,diflï mulata interimeaDei forma,hoeeft,in effabili illo diuini fpkndorisfui afpedu, quo fe omnis gloriæ Dominum ab xterno in finu Patris fui effe dedarauitïSC afTump* ta in noftrâ gratiam fcrui forma, hoe eft, huriiili carnis noftræ afpedu, noltri fimijis elfeuoluit, ut nosfuifimiies redderet,ak fumptaque in fecarne noftra omnêtimul noftraminfirmitatem induit,ut nobisfuam impertiretgloriam ,quam àPatre fuo cæ^ lefti faâus homo accepit» lam fi propo* B iij) iito

fîto Chn'ni Domini «cmplo hortatur noi Paulus ad aïTimuIandâ proximiinfirmita té,quo illû lucrifaciamusjccrte in propofi* to cxéplo impi tri id oportuit, ad cuius imi tationê prouoc3mur,ilioqui frußraid cxê plu PauJu.Kpropofuifrct,in quo idpræftitu no fuilTetjad cuius nos imitationé adhorta tUï.Pcrfpicu» cft igitur ex hac Pauli argu# ‘ métationCjChriftu Dominß,noßrar,ôlt; no alteriusullius carnis inßrmitat^in fuain carnationc induiße,nedüut cômutatione ulla priorisexiüêtise fadusfitcaro,præfer# tim quac noßra omnino nô effet. Nequc eü quod hic arguteris in formæ Scinaniédi uo cibus.'quod enim ad formæ uocem attinet, dubiu noeff codé illam modo accipi utrobi que oportcre : hoc eff, amp;nbsp;in Dei, amp;nbsp;in fetui côfideratione,ncqj altcroloco aliter poffe accipi,quàm ut primo iJlâ loco pofitâ effe uidcmus,fiquidê uerba uerbis dcbeât refpo dcre .Perfpicuû eß autc in Dei confideratio nCjformar uocc accipi no poffe pro externa duntaxat fimilitudine(hocnanq} effet Chri ßß Dominß ûiuina fua exißctia uelje cxue re)Proindc ne in ferui quidé confideratione ad euin

ad eu modu accfpi etiS potefl.Nequï oblt;cU rum efîqufdapud grarcos fgniheef ncmpc non extern am illam durrtaxat fintî litudincm ,qua slq aiiisfimües iuniuf(hæc cnim ab illiso^lt;«/éTKJUCcatur) kd (peciem ip fatr,fiuccharadcrcm?.ut afpeduin,quem mox rurfît^^ï^cappeU nt.-hoc eft, effigie qua dam,feufigurä,Cun:igitur in Df* confide rationc^ef4,Ä,fiue forma, non tam externa ut dixi fimilitudinem ullä,quä ipfam ipeck cm,afpedij,figuram,effigiem,ac charatäc* remDeifignificetthoc cft,illud ipfum,pcr quod Deus çognofcitur effe Deus : Sane iti fcrui etiam confidcrationc aliter accipinon poteft,quäproipfa fcruitutis noliræ fpca cie,afpedu,figura, effigie,fiue charadcrCî hoc eft,pro eoipfo;per quod ferdut(»imtru homo)cognofcitur eifc feruus*Porro Anti thefis ipfa formaru à Paulo propofita nos docctjUt quemadmodu id ipfum,per quod Deus copnofcitur eireDeus,aIiud nihij cik quàm immenfa iilius potentia,8dfpkndor inacceffirlucisiuae acgioriænta id ipfum eti am per quod fcruus cognofcitur effe Icru*’, nihil aliud cireintelligamus,quä carné huslt;

manitatis noftrç/ub pcccati feruitutem per Parentis noftri inobedientiam uenunda^s tam. Sic tame ut carné noïiram illuaiTump fiiïe intelligamus,nonautem carnis noftrac feruitutcm:Hoccnimeft quod Paulus air. Dominum,formam ferui,non autem lerui tutem ipfam alÏumpfjire. Exponit autem 7 Paulus ipfe carnis noftrac in nobis feruitu* tem dum ainVideo aliam legem in mem* bris meiSjCaptiuum me reddentem legipec cati,quæeftin membris meisgt; Earn igitur humanitatis noftrç carnem,in cuius mem# bris feruitus noftra omnis ita h^rct,utnon abs re forma feu charader iJJius dicatur: Earn inquam Paulus à Domino aftumptä eiTe docctjUt nos ab bac îpfa Hit adnata feris uitute, aut potijsnoxa illius. merito fuo liberaretcac fact‘’Emmamucl,innobis uerc iuxta loannem,hoc eft in carne noftra ha bitaret.Inanicndi uoCerp iti tu quidern ac^ cipis,utintelligas inaniiflc,aliudnihij effe, quani priorem exiftentiam prorfus defer« iffe. Atque magnum hie momentum in ca uoce (ita interprctata)ponis;quafi hoc uer bo Paulus figniheare uoluerit Chriftum

dcpofita prior? exiflentia in alteram trart fiflethoc eft ,e uerbo quod Spiritus crat fac tü effe carnê.Ita enim reddis hocuerbuinac niit fcfe,-^c tô fïcÇ |cl»e|l

Vt uidcaris doCere, FiJifi Dei dcfqflTe cffe qgt; cratjnempefpiritS.'amp;coepiiTe ei(e quod no erar,nrpe carné. At uero fubfequétia Pauli eodem ipfo loco uerba amp;nbsp;tota illius argu^ mentatio manifefte docent, banc uocem ■ aliter quam tu interpretaris accipi oporte* re.Quemadmodum enimin ferenda prox^ mi infirmitateCadquodnosco loco Pau^ lus propofito hoc Chrifli Domini cxem* plo hortatur' nd requiritur, ut dona li que ceteris pr^lantiora habemus omnino delt; ponamus:fed ut illis diiïimulatisad proxi mi nos inhrmitatem itaattemperemus, ut ipfe intel 1 igat earn nobis communem feca effet cogitetquc fcparticipem polTc effe ctiam eorum donorum omniii quæ antea in nobis agnofccbat,pofteaquam uidct,no bis eandem infirmitatem fecum una cornu nem ette per noftram illamalTimulationé, Ita cum hue fpedet tota Paulina co loco ar gumentatio, docerlfane non potefl Paulu per hoc

per hoc inaniendi uerbum quidquannom nino de deferenda,depone ndauepn’orc uer bi in Chrifto exiftentia fignificare uolu* i(re,quandoquideni fibi neque cohatreretne que reiponderet etiam ipfamet argumenta tio, in qua,quod in propohto ad imitandu cxemploimprimis urgctur,id demum in ip fa exempli imitatione exduderetur. Cum igitur non hoc â nobis cxigat Paulus eo lo co in propofiti nobisChrifti exempli imw ratione , ut dona (fiqua peculiaria habcü mus)in ferenda proxmi noftri infirmitatc prorius deponamusefed potius ut iilis diiTi mulatis inhrmitatem illius aiTimulenius; Sane neque propofitoChrifti Domini exc plo aliud intelligi uoluit per inaniedi uer^ bum,quâfplendoris Oiuini uoluntariam düTimulationem.noßrxque feruitutis in came noftra aiTimulationem» Sed amp;nbsp;Pau^ lus ipfe apertius mox declarat, quidnä uerc bo hoc inaniedi uoluerit defignare, quod cnim nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dixerat femetipfum inanqt

id mox fimpliciter ita tepetit, femetipfum humiliauitnit ucl ex ipfmfmet Pauli uerbis manifefteappareatinanitioncm hoc loco

idem cffe, quod humiliatîonem; quaeqtiw dem conftitcrit non ulJa prioris cxiftentiae depofîtione(quéadmodum id ex ipfi PauJi na argumêtatione demonftratum eft )fed diftimul ationeDiuini fplendoris fui,St fer« uitutis noftræ (per affumpta carné nofträ) alTimulatione. Videsigitur fruftra te uerbo hocinaniendiniti, ad dodrinçtuç confirm mationc.JjVt interim illud quo^' taceam, quod Dominus ipfe tuae hie intcrprctatiois ni réclamât,teftatur cnim ipfemet, fc non ita femetipfum inantifte fumpta infefor* ma noftræ feruitutis,ut form am Dei prori« fusdepofuerit deferueritue, quodquidem fieri oportuiffetjfi per prioris forms defer* tionem noftram formam aftumpfiiret,na amp;nbsp;in cælis fe interea fuiffe docetjcum hie in tern's nobifeum ageret: E t faciem fuam ut folem, ueftesque ice fuas ut niuem fplende* re facit. Quid uero,du ægrotos fanat,mor tuosfufcitat,S((quodfoii deoeft propriu) uerbo peccatacondonat:An8( turn queq; fe ita inanijtjUt nulla prorfus Dei formam reliquam apud fe habcrct( Perfpicuum eft igitur hoc Pauli loco amp;nbsp;form am fcrui qua Filius

ülius Dei afTumplit aliud nó eire,quam car nem humanitatis noftrx.'que eAipfiHimus charader forma ac fpedes noArx feruitu* tisióC inanitions idem plane eiïe,quod hu niiliationê,neque polïe dodrinam tua cum Pauli dcctrina hoe loco confißere,qui non rede germanice redditus fquod quidê ad uerbü inaniêdi attinet)errori forte tuoocea fionem dedit.Habemus ergo ex hoe Pauli loco,Verbum illud adorandum (quodeß ab æternoSc inxternum Ceus)fadum eße hominem non ulla commutatione ptioris fuæ exiAentiae,neque item prioris formæ fux defcrtione:fed alTumptione carnis noflt; trx per uoluntariam iphus humiliationê» Huneporro humiliationis Dominicae mo dum quo feruitutis noßrx forma in feille recepit pulcherrime nobis defcribit idem Paulus,in Epißola ad Hebreos capite q» Simuique amp;nbsp;Diuini in hac parte confilq r2 tionem exponittQuod uidelicet Pater De us hlium fuum honoraréuoluerit,dato illi iuxta prouidentiamfuam regno,quod mul tishüisin gloriam (meritofuo) addudis conßaret» Quopado enim Rex elTet, aut quibus

quîbus imperaret, fi nullos rcgni (ui ducs ac niiaiftroshaberetî'Porro cûid Diuina pofceret iufitda, ut quod per carné noïirâ inlumbis Adxcóclufampromcrueramus, id ipfutn in eadem carne noftra etiä depend dcretur: nos ucro id proeftare non poffen nius,Ettaniéin hoc conditi àDeoefiemus, ut in gloriam regni nihilominus adducere niur,Aequu hochauddubiefuiire,ut is pro ptcr quem funi omnia amp;nbsp;per que funt om^ niaDeus,£)iuinæ hic fuæ ipfe iuüitiæ fatis faceret per fuam bonitatem ac mifericordi am:ac donato nobis unigenito filio fuo ut Princeps falutis noftræ ciïet, perfedu illû pereas ipfas quasnoscommerueramus af flictiones in carne nofira redderet, quo öC. nos per ipfum perfedi fimul reddercmur, quatenus tantu beneficiu no contemnere^ mus nimirumperfolutoiam in carne nogt; lira eo, quod alias dcbebamus:per carnis nofiræ communionem.Iam ut hoc filius præftaret quod nulla alioqui creatura alia præflare poterat,népc ut falutis nofiræ Pri ceps eiïet,nofquead regni fui gloriam ad* ducerct: EmmanuclemfceHe declarauit, ctpofieaquâ

amp; pofteaqnam nos carnet fanguinc coftl rem^atquc adeo per hafcCin Ada)peccafl'e mus chücparticepsSCipfe faduscft corun« dcjtnipforû utmoripoffet, ac per mortem (ucluti fidelis Pontifex) tyrannidcm eius abolerct.qui mortis imperium in carne no ftrahabcbat pofteaquâ cam nihil ipfc com merifus, Sc iuxta altéra naturam fuam isn^ mortalis noftra duntaxatcaufa pertuliiïet» Verba Pauli (quod quidê ad alTumptae fer uilis formæ modu attiRei)Sc habet, Poftca quàm igitur pucricÔmunionéhabetCAR Nisamp;fâguin!s:Et{pfcquolt;ÏJi'AR’'îce SIMILITERFACTVSESTEORVNDEMIP soRv M,vT PER M O R T £ Mceffarc faccrct, fiuc aboJcrct eu qui mortis habebat impe* riu et cc.Hic uero tu agnofcis quidê ca Pau li ucrba, fatcris, fiJiu Dei communicaflc carniamp; fanguini: Cæterum cam camera cuiis commnnicaiTet negascfle noftram« At uero Paulus id agit potüTimum hoc lo«* co,ut doceat,filium Dei nolîræ ôi nulliusal teriuscarnis participemfacîum clTetAtque agithocfaneSc uerbisita dilucidis,S^ argu incntatione itaurgêtûutnc^uetibi neque

cuiquam,ullum hic prorfus fuffugium pee^ mittit» Argumcntatio Paulina taJis eft. Adducipucrf ad gloriam Regni cceleüts de bebsntfUtFUiasDei rcgnum inillis fuü ha bcrctjQuo ipfum Pater ab æternoiuxta fua prouidentiam honoraratcid uero cum fieri non poiret,nifi abolita prius Oiaboli t^rran nide, qui in pucros illos,hoc cft,in nos om ncis (per dccrctumDcOmortis imperium habebat:At^ hæc ipfa Diaboli Tyrannis, aboleri nullo aliomodopoiTetjnifiperfos* luto in cadem carne, eo, quod iam noflro in Ada peccato femel fueratconftituiumt nempe morte (impkri enim oportebat de^ cretum æicrni Dei)Vt igitur ea ipfa Diabo li tyrannis uerc aboleri in carne noftra pof fet,Filius ecce Dei, qui folus efficerc id po* tuitjciusipfiuscarnisparticeps eife uoluit, quæôi peccato fquatenus eft tentatus) raorti ctiam obnoxia effet, hoc eft, noftræ (neq; enim eft alia praeter noftramcaroul la peccato ac morti obnoxia, quæ quidem ad gloria interim adduciadhuc debeat) ut perfoluto ineapeccati noftriftipendio,à jDiaboli illam Tjirannidc libcraret» Atque

ita nosdcmumfimpleta in nobis per natu« rx cómunionem. Patris fui iußicia) ad Rr* gni fui gloriam euocaret.Hec eft (inquam) Paulina Argumentatio, qua equidem pl a* num fit, Filium Dei noftræ non alterius ul lius carnispartidpem fadum effe.Cu enim ait, Dominum ideo carnis amp;nbsp;fanguinis pat cicipem fadum efte,ut per mortem, Oiabo li Tyränidem aboleret,id ftmul docct etiâ, ilium non alterius ullius carnis participem fadum eirc,quàm quz 8i peccato (ut tenta retur)Sf raorti fimul obnoxia eifer, Ea pot ro noftra eft,quz fol a per peccatiim morti obnoxia eife coepit. Alioqui ne morti qui« dem obnoxiu eife poteft quod peccato ob« noxiu noeft.eft enim nihilaliud morsqua peccati ftipedium: acpeccatumrurfus mor tis acuIeus.'Et alia caro nulla eft przter no ftram,quz quideni (fed fub fpe gloriz in« terim)amp; morti fit obnoxia df peccato« Con ftatigitur exhac Pauli Argumentatione, Filium Dci,noftrz St no alterius ullius car« nigt; parncfpem fadû efre,atq; bacratione formam noftrz feruitutisairumpfiiTe.lam amp;nbsp;ucrbis ipfis Paulin is nihil clarius cffe po teil«

left. Ait Fiîiüm Deiparticîpem factum tfft carnis SC fan^ainistExtsre igitur prP opor tuit earn carné cuius particeps efte debebat» Quo paâo cnimparticiparemus iis,quac nufquâ extarent Z)dndc pirticipite non poftumus nifî cum aliis,quod enim foli ob tinemus.eius fanrpartéhabere nô dicimur: fed Domini ac poiTefTores totius appelJa« mur. Igitur cum Paulus teftatur, Filiû Dd, pirtidpé faâû elfe carnis SC fanguinis,do* cet fimul,ipfum,nonaliâ fanecarnemuliâ affumpfiiTcjquàm ea^quç 8C antea iam extu tiiïet, Si aiqs etiam cômunis przterea effet» Participcm enim fieri alicuius rd aliud mgt; bil eft, quàm uenire in eius comunionem* id plane nobis fignificat uox gracca hoc cft,cS aliis fimul habere. Quo quidem uerbo hie ufus eft Paulus,ut doceret, Filiu Dei,non uliu aliud genus carnisCfibi uideli cet foli propriu)aftumphfre,fed in comma nionem feu participationé uenifte eius car nisfnimiru humanx)quç ÔCantea multo ex tabat, amp;nbsp;alqs etiä cômunis erat» Nulla ault;« té alia caro ext abat prarter noftrâ (ut didû cft) adquamcquidëamp; h peccatoaemorti C i) fubic

fubicdam, prom ifTi on es interim uitz ætef n3e(Chriftum intucntes)pertincrcnt.Huius igituramp;nullius alteriuscarnis Filium participem fadium effe confiât,cum certurn fit eum noflra caufa egifTequicquid egitgt; Quidquod ne idquidêociofum efl quo^ ait'51 MILITER ilium participem fa dû €Ü( carnis ôC fanguninis; hoc eft,ad eundê mo^ dummempeperconceptionem et natiuita* tem naturalem,prxtcrquam quod fine Pai tre homine eft homo,quemadmodum amp;nbsp;ü nematreaeternuseft acimmortalis Deus* refertur enim participatiocarnisinChrifto hac uoce 51 m i l i t e r , ad puerorum natm ram,qui ÔC ipfi carnis amp;nbsp;fanguinis comniu nionemhabebant,utamp;hinc appareat, Fi* lium Dei, licet fine Patris hominis minii fterio ( id enim diferte ab angelo amp;nbsp;uin gine ipfa matre (docemur non alio ta# menuJlo modo participafTe carni amp;fani guini (quodquidem ad matris perfonam attinet,in qua nihil exceptum|egimuamp;(qua illis pueri antea communicaftent: ncdum ut ulioe cælo, uel undecunque aliunde, quàm e matris fubftantia catnem Chrifti Domini

( Domini dcduââ cffc putemus. Scd omn? j prorfusdubitat’onê toilunr rcciproCac uo .j CCS additæÇE 0^ VNDEM IP s oRVM)Quae 0 enim rcliqua dubitatio cHe potefi,Filiufn öei,noftreamp; nullius alteriuscarnis:noftri J nbsp;nbsp;nbsp;item amp;nbsp;nullius alterius fanguinis participé

f faäum cffe, cum iplcmct Dei Spiritus per OS Pauli teftctur,ilium patticipem fadum effe, non cquidem alterius ullius, ßue e cxi« lo,ßue ufpiam aliunde defumptæ carnis, f, neque alterius item ullius fanguinis, fed EORVNDEM iPsoRv M,quorum uidelicet j pueri iili(fub quorum nomine nos dcßgna mur)participes prius fuiflTent^Hoc fane no J bis indicat additus articulusTOH «»T05j,,ut de alia quacunque carnc alioue item ullo fan guine imaginari non polTimus. Manife* ftü eft igitur ex hoc Pauli loco, Filiü Dei, - non commutatione ulla,defertioneue prio ris fux cxihentix,fed ipfa carnis noilre par , ticipationc,formam fcrui afl'umpfiirc,ne« j, que uel defiiffceffe quod prius erat, uel j priorem formam fuam defcruiffc t fed cfTeSC nunc quod prius erat, 6C formam

ris uerfaretur) carne fmmanitatis noflr^ Contcxiffc.Ncquc ucro hic urgebo uerba Ü 1 aPauli,quibus 8i eü qui fanâificat, 8(. qugt; fandïifica(ur,cx uno omneis effe docccdo* nabimusque tibi ut ad Dcu illafquêadmo^ dû uis)non autê ad Adamü referas: etiaw^ ipfa Pauli oratio aliud pofcere uidcaf .Cet teuerbabæceludere nullis unquàm cauiJ* Iispoteris,quibus Paulus depueroru,hoC cft de noftra carne,deque noftro fanguint præfatustfilifl Dei.EoR vnde m ipsorvM id^ SIM ILITER.PARTIC IPEM

EX SE exprefffteüitur.lä amp;nbsp;illud fruüra no biseripere conaris,quod mox de alTumpto femine Abrahxfequitur.Ais enim aiïumé diuerbode/ïgnarihic,non naturae partiel pationemulläfed in gratia acceptationé, ut aiTumpfiiTe hoclocofte quidem interpre te)nihil aliud fit quàm in gratia recepifîe» neque aliud hic doceri à Paulo,quàm quoii filius £)ei,non Angelos ullos, fed Abrahs duntaxat fernen in gratiam receperit. At uero totus Pauli fernio uerfatur hic circa alTimiliationcm filij Dei ad imaginem no** lirx fcruitutis,quae quidem conftat carnis noftrae

noftr3eparticîpatîone,non autlt;m de nofiri acceptatione difputat» Quare perfpicuum tA uerbum affumcndi hicnontam ad ac* ceptationem(uttu uigt;)fed ad candetn po^ dus de qua toto propemodum hoccapite agitur dCproinde ad participation^ quoquepertinere. Deinde cum extra conlt; trouerfiam fit,idem uerbum,apud eundem Pauium,ineodem argumcnto,ad eandcm noftrz feruitutis affimiliationcm refcrrit dum formamferuiàfilio Dei aiTumptatn ciïe docettmulto hic euidentius apparct no alio iiiud rcferri poHe quamad eandcm eiufdem filii Dei nobifcum propte* rea quod addita particula i«\quz fuumin compofitionibus pondus habere fempet fo lrt)ocio(a uideri non debet. Sienim fim* plex uerbum A«MC«»hanc apud Pauium (in codé ut dixi argumcntoîobtinet fignifi cationlt;m,utalio rcferri non poffitquam ad feruilis formç participationcm i muh to magis cam figniheationem obtinebit hic etiam tTrixlt;MC«»«gt;tquod equidem non afTumere modo , (ed proprie etiam fu* pcraiTumerc figniheat, fi naturam additz C iiq compo

compofitiuæ particular obferuemus» Scio ■ uero te hic grauatim id laturum c/re,quod te ad grarcarum uocii fignihcationr reuoca . re ita coner.Sed mihi no tanti hie faciendu eh tuum iudicium, quad Spiritus fanâi no inane alioqui coniîliû, quipoheaquädo* ûrinæ Euangelicac atqj Apoftoheæ chet^pon eile uoluit linguam graecam:no* ûri nos etiam officii effe putamus,utgcr!« nranum UUus intelledum e fontibus poti^ us,quàtn e riuulis iuxta doni noftri nienfu ram pctamus.Vt interim taceamnon effe decorum Chrihiano dodori,qualis tu ha* beri uis,non folum ignorare Archetjipa Euangdicae atque Apoftolicae dodrinae, fed ea contemnere quodammodo etiam, dum neque tu ipfe in illis uerfaris,amp; iJloru teftimonia non magnoperemoraris. Qua fl uero contemptus hie non in ipfum etiam Spiritum Sandum deriuetur, linguarum in Eccleha amp;nbsp;earum cognitionis autorem, quern tu interimita tibi ufurpas,ut folush delis feripturç interpres uideri uelis.Sed ad inff itutu. Satis apparet ex qs quae diximus affumendi uerbum, hoc Pauli loco,opor*

icrcrefcrri ad affimulationem Filii Dei ad nos,nonaütadtuam acceptationem. lam uero tuis ipfius armis tecum agemus, amp;nbsp;do nabimus tibi ucram eiïe tuam hic in uerbo affumendi interpretationemtetiamfi clarif» fimum fit illam confiftcre nullo modo pof« fe,n5 quod fit impia,nihil enim habet a 1 ie* num àChriftiana régula: fed quod ad eum Pauli locumnullo modo pertineat. Age ucro,accipiatur hic aflumpfifre,pro, in gra tiam recepilfe : quid turn poücaïnum ideo faKum erit,quod Paulus docet de carnis amp;nbsp;fanguinis noftriin Chrifto participatione'? imo uero hac tua interpretatione confirma bitur doârina noÜra de incarnatioe Chrilt;« fti. lllud enim ex hoc Pauli loco cfficietur iuxta tuam ipfius interpretationem:Filium Dei oportuiffe fieri fratribus fimilem car« nis ipforii participatione, pofieaquä illos, non aut Angelos in gratiam recepit.Er itq^ Pauli Argumentum huiufmodi, fumptum ab xterna ac immutabili iufiicia Dei, ÔC fi« delitate Sacerdotq Chrifti, quern Paulus non mifericordem folS, fed fidelem quotp Pcntificcm appellat* Filius Dei homines C V non

non A ng el os in gratiam recepit: Et hi ted pi non poterant ni/i abolita Diaboli in il^ Jos t)irannidc, idquc per mortem, quzcar* ni noftrx in pcenâ pcccati conftituta era» PoAeaquàm igitur fernen Abrah^ aflump fit, hoc eft in gratiam recepit; dcbmt fane fratribus p e a o m n i a ftmiJis reddi, ut fc non foJum niifericordeni,fed ftdelem quogt; que Pontißccm c/Te declararet in noRrora peccatorum expiatione, neque enim tam Adel iter fuccurrerc potuifTe uideri poteft Dominus nofter,nobis, qui tentationibus fubiedifumus,ftfe qsdem tetationibuseti am obnoxium ipfemet aftumpta feruitutis noftrx forma non redidiftet» quam fade iam, pofteaquàm fadus et ipfe obnoxius noftris tetationionibus(per naturx noftrae pat ticipationem)atque adeo tentatus etiS, poteft iam demum omnibus qui tentantur uelut fratribus fuccurrere: amp;nbsp;ut uere ftdelis Pontifex fuo ipfiusfiuxta eandem carnem) merito ad fui ilios regni gloriam euocare. Eftque hie obferuandum diligenter, quod Paulus hoc potiftimum nomine,Chriftum üddem Poniificem elTc ftatuit,quod fc ob* noxium

noxîum fecerît tentationîbus noftris, Inde «nim id quoquc colligitur, filiura Dci, no ftrani,et nullam aliam carnem affunapâfîe: quæ fola talis creata eft,ut tcntari,amp; proin de peccarc quoquc ac moripoflet, Alioqui quod caleftcDiuinûquc cft,id prorfus eft quemadmodum lacobus docct» Quod fl iuxtacarncm filiusDei faâuseft tentation! obnoxius, ut fc fidclcni Pontifia cem noftrum cffc dedararcttpcrfpicuum eft,eum,nonaliâ carne aflumpftiTe, quàm noftrâjUt in ea tentari amp;nbsp;proindc mori quo que poffet,nobifque merito fuo fuccurrere, quiSC têtationi et peccato amp;nbsp;morti(quantû in nobis cft)fubiedi fumus. Nâineoipfo (inquit Paulus)quod tentatus eft, poteft ôC iisquitentâtuc fuccurrere, Vtcüque igitur Paulû hic interpreteris,manetinconcufra dodrina noftratfiliû Dci,noftrâ ôCnon aliâ carné aftumpfifrcjidquc per illius participa tioné. Vt interim taceä,quod Paulus Chri ftumDfimCquatenus hominé hauddubie) in caput fuæEccIefiedatüàDeo Pâtre effe tcftaf .Fieri fane no poteft quin caput cüfuo corpore communioné ciufdê carnis h abeat Et cuni

Et cum prior fit Ecdefia Chrifti incarna/ tionccui quidem in caput acPontificcm xf ternum datus fit Chrißus,ubi temporis pjc nitudo adueniffeumanifefium eft, Chriftu noftrae carni participate oportuifte, ut ca* put noftrum eftet, et nos naembra iilius ui ciffim,Manet igitur incocufta noftra, imo uerononnoftra fedCatholicæ potius Eo cleûx dodrina,omnium orthodoxorum fententrjs comprobata; Filium Dei, homi^ nem fadum eftc, non commutationc ulla prioris fuse exiitentir,ncqj item defertionc prioris fax formæded formae feruitutis no ftrae,hoc eft,caini3 noftrae afTumptionc.per iilius participationem,quemadmodu Pau^ lusdocet.Supereftiam ut modumquoq; eius ipfius participationis exponamus: hoc eft, quonam modo amp;nbsp;per quos Filius Dei particeps fadusfit carnis noftra-, ne quid omnino in caufa hac amplius defyderari poftit, Et quoniam multi extant fcripturae loci qui de Chrifti incarnatione dilTerunt, tuqj in eorum interpretatione diffentirc à nobis uideris : atq; interim urges quofdam quod nos tarnen non fuo loco abste fieri puta

putamui : Ponendum nobis ent initio dû fcrimen inter locos ipfos:ut fciamus, rede neiilos adcaufae nofirx confirmationem accómodemus : an uero eosCquod quidem lu nobis facere uideris ) ui quadam detor# queamus.Sunt autem loei qui in alio argu mentouerfantes, ad illius eófirmationem, incarnationisDominicae etiam per occafio nem meminerunt,utin oratione Pauli An tiochix habita Ado« xiij. Sunt rurfum qui hifioricoquodam more rem geßamnarilt; rant,Ioan.i. modum autem rei geftae non explicant. Sunt amp;nbsp;qui modum expiicant, fed alfi minus exprclTe,aiii magis ; alq alio fpedantes,alqueroin hoeproprie proditi utnon aliud tradent. Ibterhosigitur tu/ tiffimü fuerit, eum potifTimum locum de^ ligere,ac primo ante alios loco ponere (ut alios omnes ex eo metiamur ) quern nemo negare poteft in hoeproprie prac omnibus a 11} s proditum elTe.ut quicquid omnino uel ad hiftoriam,uel ad modum fulceptae à Fû Iio Dei carnis humanac quoquomodo atti/ netjidtotû nobis exponerctôCexplicarct. Is ucco eit Lucar primo capice,ubi milTus in hoc

hocpcculantcràDco Angelus legitur,à£f earn ipfam mrgincm,quæ Domini mater futura crat:utilli dC rem ipfam quamD^ us per cam compleri uolebat,Slt;: modum il* lius omncm cxponcrct. Qucmadmodum cnim ad neminem magis pcrtinebat fcire uniucrfum fimul hoc incarnationis Dominica archanum,quàm ad earn ipfam Virgi nem, quamad tantar rci minilieriu Deus ipfc elegilTet. ita ÔC nobis tutiiTimum eric huic Angelicae legstioninitiin apprchen* dendo myftcrio Dominicæ incarnationis, prçfcrtim cum hunce/Te proprium illius fcopum uideamus. Atque fine non fruftra id Deus Virgin! fandiilimæ,nonpcr fom* nium, nequeper t^alemcunque nuncium, fed per Angelû in hoC peculiariter miflum idque facie ad faciem exponi uoluit: nimi* ) rum ut totius rei ct feriem ec modum non ' aliunde, quàm euerbis Angeli, imouero Dei ipfiusarfiimarct.Quod fi Virgo conce pit Chridum, podcaquam Angeliae huic legationi crecHdiffet t neque nos profedo fallemurhic,h uirginê ipfam imitati, om ne Chrifti Domini incarna,ti myüeriüeit

hacpotiiïimü etiä kgatione Angelica mtlt; liamur.Ex Angeli igitur uerbis not quoc^ omnêÔi hiftoriamet modû Dominicac in* carnationis xßimabimus.öC quidquid in il lis expreffum habetur,id totum citra om« ne difquifitionê ueriffimö effe credemus; Quodfi quid alijs forte locis diuerfum no nihil in co ipfo argumento proditu uideri pofTittid ex loci huius fignihcatione mode rabimur potius, quam ut illius autoritate

V quoquomodo eleucmus,cü illupropcieno bis in hoc traditü habeam*^, ut ex co omne cöccptionis Chrifti m^ftcriü züimemuslt; Neq; idiniquü tibi uideri dcbcLNcceiTc eft ■ nanque(ad tollendam feriptur^ répugnants tiam) locos,alios alqs ccdere,in limplici ac t nbsp;nbsp;nuda ipforuminterpretatione, Efttjfcm#

1 propric traâant aiiquid: Et qui eiufdem I rei (.aliud interim agêtes) per occationem meminerüt, id quod ex proprio cuiufquc lo ci fcopocognofei facile poteft.Atcput cec turn derebus omnibus (enfum fcripturz to tius habeamus,oportet cos locos qui alicu* iul ret controuetftam(aliud interim agêtcs) pariunt

pariunt,ex aliorum locorum lignification^ æâimarûpottirimum uero eorum, quibus propric ici exponitur quod in controuer^ îiam uocatur, alioqui incerta crunt in fcd^ pturis omnia, ac nufquam non fecum fert fcriptura ipfa pugnabit. Hue uero pertinét troporum remedia ( quibus plena câ ubi^ propemodum fcriptura) utillorumpraefv dio repugnantiam locorum mitigemus* Sed amp;nbsp;hic rurfum non funt nobis nimium laxandafrena,imo uero cauenduin dili* genter,nequouisloco quoduisetiam tro^ porum genus fine diferimine uel admitta^ mus uel excludamuStE A cnim femper rtû» nenda feripturç fimplicitas, quoad eius nu xime fieri poteA: præterquamlî aliquant repugnantiam inducat.Quarc in locis qugt; proprie tradant aiiquid,nunquam tropos admittere ullos debemus, præterquam igt; nuda ac fimplex uerborum fignihcatio feripturar repugnantiam pariat.In locis ue ro qui eiufdem rei ctiam fed aliud agentes per occafioncm memincrunt,cxcludere ruC fus tropos non polfumus, quoties fimpli^ citer expohti controuerham inducunt, ne fcriptiu

(Tcripturam pugnantem aut mcndacem fa« ciainus.Deinde id cauendum eli etiam in« ter ipfa troporum genera, ne peregrines ab ufu feripturæ tropes temere pro noftro arbitrio recipiamus: fed illos potiiïimum (ftcubi opus eft)adhibcamus,quos fcriptu« ris,uel in co ipfo quod tradatur,ucl in fimi li argumente alqs locis familiäres efTe fei« mus» Ad hune igitur modum Angclicani häc ad uirginem legationem exponemus, amp;quoniampropriusinilla eft hie fee pus, ut amp;nbsp;hiftoriamâC modum incarnationis Chrifti expênat : quidquid fane hue perti« net id totum nude ac ftmpliciter exclufistro pis omnibus accipiemus,quatenus nullam fcripturx repugnantiam inducat. Ad hifto riam porro incarnationis Chrifti hzc po^ tilTimumpertinent.Eccc concipicsSc pari« cs filium. Ad myftcrq ucro cxplicationcm: Spiritus fanâus fuperucniet in te,amp; uirtus altiffimiobumbrabittibi.Hsc ergo uerifti ma effe ftatuemus, Chriftum Dominum, fupcruenientc Spiritu fando, amp;nbsp;uirtute al« tiftimi obumbrantc à Maria uirgine ôC co« Upturn amp;nbsp;natum clTccftcquc uerc illius fili

um,Stillam matremipfius. Quodquc ad hirïoriamprimum attinet, obferuaredebe mus duo nobis ab Angelo, 8C multo antea àProphetaproditaeffeî quibus docemur, Mariam, Chrifti matrem ucram fuifle, amp;nbsp;Chriftum item Mari* fijiummêpcquod iilü non parère modo Jcd SC códpere debe bat.Quare óC nos e duobusifiis hiftoriâ Do minic^ incarmtionit metiemur: Atq; uirlt;gt; ginê fandiiïimam,ueramac naturalem,^ in concipiêdo SC in pariédo matrê ucti ac na turalis(iuxtacarnea3)filnfui Çhrifii Dc^ mini agnofcemus. ncque fane aut in cöcipi cndi,aut in pariendi uerbis, neque item itt filq appellatione, ullius tropi mitigationc admittemus.cum nullus fît feripturae Iccu* qui id neget, nedum ut quoquomodo itn* pugnet:plurimi autê qui id attefteni dlt;cóüt mêt: prætcrquàm quod uironó cognito,5^ pepcrit et edeepit. Etquoniä fumma totius noftræ controuerfiæ à uerbo côcipiendipé dereuidcturCnos enimex uirginis matris fubftantia Chrißum Dominû iuxta carné cóceptum efCc docemus :cu autê no ex uirglt; ne fedex Spiritu fando conceptü profiteris) concipiend

tocipiendi nobis ratio non nihil explûâdi eriuutfîmpiicem acnaturalem illius fignû ücationem habcamus,à qua nobis rcceden dû non cft ullo modo,ut intelligamus qua tenus uirgo fandiffima defunda fit matris ofFicio in filq fui naturalis(iuxta carnem'co ceptionc.Patieris autem hic nos à Philofo phis qui naturaiia tradarunt petere con» ceptionis noftræ modum:neq»e cnim à the ologiahiedifeedimusdum noftram ipfo# rum naturamCqux fingularcDei opusieft) fcrutamur,prçfertim fi in ilia Deibonitatê SCpotentiâ obferuemus.Primü igitur fein musDiuina hoc prouidêtiaconftitutü effe, ' ut homines ex hominibus gignantur, neqj hominem ueredici pofTeCnaturakm prçfer tim)quinonexhominc gignatur. obtinet cnim uim fuam adhuc uox ilia Dei: Crefie cite Se multiplicaminiÆt omnem gignen« di nofiri naturam ita gubernat,ut quod ad utrunque fimul (mafculum uidclicetôCfetf minâ) didû cft,ad utrôque fimul ctiâ id te« ftetur pcrtinerc. Neque ucro negabisCopi* nor) fub crefcêdi ÔCmultiplicâdi uerbisco prehêfam quo^ gigncdiuim effet nufq cnî

aliud habetur teftimoniu de generis hum! ni propagationc.'Non igitur negarepoteris gignendi uim, no ad mafculü tantü ,fed ad matrcquocy itapcrtincre,qucadmodu uox illa (Crefciic) pertinet tü ad Euam qua ad Adarnü» Idem porro nos docct Philophi fc re omnes,Diuinæ in hacparteordinationis interprétés ac ferutatores, diferteq,' tefian tur,fc£tum no ex patre tantü concipi,fed ex jnatrceiä:Et confirmant hoc multorum amp;nbsp;uariorum exemploru experientia,qu3r hic nonattinet commemorare. Confirmant item Sc rationibus naturalibus, Non fine caufa id fieri, ut ali) patres fuos, ali) uero matres,non forma folum autualetudine, fed ingenio quoqueper omnem uitam fu^ amreferant,idefola alimonia prouenire non polTe; e qua fi quid huius proueniret, aut omnes matrum effent fimiles, aut mu« tato alimoniæ genere,amp; formam hauddu«: bie etiam 8c ualctudinem ,multo magis au tem ingenium ipfum infantiani fuperegref fi mutarent.nunc cum ôC morbos à parenti bus propagatos,non ante adultam aetatem fefe in liberté exererc uideamus, ubi iam

piatcrnac alimoniac locus non eft «IIus; ingénia femel in liberos cparcntibus deri# uata nuquàm mutari: perfpicuum lt;ft,haec, e fola matris alimoniaCut per omnem uitä noflram nobis adhçreant)ingenerari non poffetfed cxipfaparentumfubflantia deri uari. AdduntSlt;.aliud de fexus inconcipien do uariationc: quam etfi ad Beum referrc femper debemus,tarnen naturae quoque opus inilla agnofcimus,qux amp;nbsp;ipfa ociofa non efl in opere fuoiuxtaDeiordinationr, Curenim no femper exijfdem parentibus (utpatres affedifunt) aut mafculi gigne# rentur aut faminae,fi Beus matrem in con cipiendo ociofam elfe uoluiffett’Poftrcmo amp;nbsp;earum exempla adfcrunt, quae habent cum quibus concipiantthabêt cum quibus fier lies effe coguntur. quod equidem fieri non pofletjfi à patre folo uis tota gignendi péderetîôC nihil hie mater quo^ praeflareu Hæcigitur cum aperte teftcntur,uocem ilia Diuinam (Crcfcitcamp; multiplicamini) que admodumadEuam aeque atque Adamu dida efl,ita ad utrunque ex xquo parenté etiam (quod ad gignendi uim attinet) perti D ii) nere:

ncre;ctîamfî patri primas £«mper partes tri buamus ,pcrfpicuum eft matrem quamli»! bet, in fœtu concipiendo uim gignendi ex fefeetiamperinde atquepatrem obtinere, Quarcamp; inhiftoria conceptionisChriftf, cum 5^\AngeIus fimul amp;nbsp;Propheta apertif* fimisuerbis teftcntur,Virgincm Mariam, non in geftando aepariendo folum, fed in concipiendo quoqucucram Chrifti matrê, ac Ghriftumrurfus uerum Mariæ blium fuiffcî Cum in perfona Virginis matris ni* hilexcipiatquod quidem ad hiftoriam con cipiendi attinet;nequeullus fcripturseloc eus extetqui neget,Mariam, in concipien# do filiofuo matris officio uere defundîam cire,quod infc præfertim efTet; non eft fane cur amp;nbsp;nos à nuda ac fimplici eoncipiêdi fig nificationein Chrifli Domini incarnatio:« nis hiftoria circa uirginis matris cofjdera!* tionem difeedere debeamus,prxfertim cû Angelus dicat,tu concipics fiJium, idque in utero tuo.Et lî nude ac fimpliciter uerbum concipiendiaccipiamus: perfpicuu cft,ncqj Mariam uirginem dici uerepofTc matrem Chrißi in concipiedo praefertim: neqj Chri ftum rur)lt;

* Ham rurfus Man'æ uerum ac naturalem fi lium.'fi in concipiêdo nullum gignêdi zx {e fe officia uirginimatri permittaraus» Quo quo te uertas igitur,altcrum fatcaris necef fe eftîAut Mariam non defundam effe pa rentis officio in concipiendo Chriftofilio fuo,fi ilium ex ea concepts effc neges; Aut fiMariam in concipiendo quoque filio fuo ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;matremuere agnofcis.negarc nullo modo

tS effc. Non potuit auic hie nos fall ere An gcJus,aut ucrius Deus ipfe,Angelica: lega^ tionis autor:Certum eft ergo Virgincm fandiffimam(utChriftiuera mater effet) in concipiendo illo parentis officio uere de fundam effe.'amp;Chriftum rurfus Domina ut illiusfiliusuere uiciffim effet non aliunlt; dequàm ex ipfa matrcXquanquàm uirgu* ne) conceptum effc. Atque de hiftoria con ceptioiiis tantum. lam quomodo Maria, Virgo cum effet,matris interim officium in concipiendo pcregerit,id nobis ab codem Angelo expofitnm etiam habcmus, Præ* ternaturamcratutuirgo fol3 conciperet:

ad duos enim uox ilia DeipertinebatCCrcf cite) Et proindc Mariae quoque mirum id uidebatur:non quod ita futurum eiïe dubi* tarée quemadmodum àPropheta praedic^ tum erat,fed quod honeftati fux,cum apud alios,tum uero imprimis apud fponfum fu ummetuebat. Vtigitur innocentiam fua apudillum approbare poITetjidque non ho minis ullius autoritäre,fed Ahgeli ô(. quidë à Deo ipfo ad fe miffi uerbis, quibus cqui# dem fponfum fuum facile crediturum eïïe minime dubitabat; cupit ab codem Ange«: loetiamcertiorreddide modo ipfo admi«« randa huiusconceptionis,pofteaquam de hiftoria illiuscertioriam fada eiTet^Atque fane decebat metus hic uerecundam Virgi nem, quae prefertim amp;fponfo fuo caftam fefe modis omnibus exhibere,amp; mater in« terim filij Dei e(fe debebat.Quare Si Deus dee/TeilIiinhac parte noluit, fedamp; metü illi omncmcxcmit,cxpofito ei perangelum huiusipfiusconceptionis archano,Slt; apud fponfum quoque omni ilJam fufpicionc (per A ngeJicam rurfus apparitionem)Iibc^ puit. Quod equidemcerto nobis documen toeife

to cfie debet,Virgincm matrem nihil om# nino dubitaffc,quando amp;nbsp;in condpiendo 8C in pariendo demum filio fuo uerac utro« bique parentisCquod in fc quidem effet)offi cium iuxta angeli uerba pcradiura efTcttfed retota in jDominum Deum fuumreiedia feire duntaxat uoluiflre,quonam id modo (incolumi interim pudicitiae fuae integrita^ te)futurum effet, neq; cnimdenegauit An gelo fuum iuxta Domini uoluntatem obfe quium neque fignum item ullum tanti mi raculi(quemadmodum Zacharias fecerat) expetiuittatque adeo audiuit pofteactiam, Beataquae credidifti. Vndeftatuere omnit: no debcmus non cum effe hoc loco uerbo^ rum Angeli fcopum,quae de Spiritus fanefîi aduentu, deque uirtutis fuae Diuinae adum* bratione poft Virginis matris interrogatio nr fequuni,ut quidquàm omninoin legena turae mutari uelJet circa Domini conceptio nr, quod prefertim ad Virginis ipfius perfo nam attinercttmanêt enimimmota hifto^ riæ uerba,Eccc concipies in utero amp;nbsp;paries filium:fed hue potius referenda effe, ut Vir gincm de pudicitia cxiftimationeque apud D V fponfum

fpofum fuü follicitam,certam omm'no red derrt, adeo iili de caftitate, deq; fua uel apudfpórum dcquö ueheméter alioqm' fol ‘licita fuilTe uidetur, uel apud alios onineis exiftimatione nihil proifus dcceffuru efle hoepr^fenim nomine;utinde potiiïïmum fuminä laudé ac gloria apud omneis totius orbis nationes habitura effet, proptcrea cp amp;nbsp;opus ipfum quod in ea peragerctur non hominis ciTct fed Deitqui in nullo alioqui opcre fuo reprchêdi quoquomodo poffet: Et fanâû id prêtera futurû effetetiä,atque adeo ipfnifmet altiffimi Deihiiusquodex

Angelus utri ufq; eins reicaufam,ae modum fimul utrû ufqj etiâ rei cxponit.Et docet,Deu ipfum id tot« operaturû cfle:öC ita opcraturij,utne^ mo prorfus negare pofl’it,amp; opusipfum no hominis effe fed Ûciîôi fand« hauddubie fore quod Deo ipfoad hune modû operate ex Virginc nafceretur.Nc putes o uirgo (in quit)DeG in filij fui incarnationc ufurü elle ulliushominis apudtc,autetiâ Angclimi* niftcriolAlibi his quidc uticôfucuit plæru que ad dcclatandâ erga mortales uolutaté fuam

fuani,cætcruni rem tam fubljmcm,actoti prorfus mundo ftupcndam, ipfemct in te opcrabitur, Atqueut tibiprimum, deinde ucrototictiam mundo confier, opus hoc, finguJare ipfius Dei opus cfTc, Audi cu que fcirccupiïtanti miracuJi inodurr. Sanctus cccc Spiritus idem cu Patre cælefti Deus,at que adeo digitus prouidentiae amp;nbsp;uirtus po# tentiæ eius:is ipfemet manifeftum tibi uinæ fuæpræfentiæfignûdabit, uttu ipfa iUumtibi adefTe fentias: atq; idem demuni omnipotcte etiâ uirtutc fua efficiet, ut in c5 cipiendo hoe tuo filiojola matris officio,fi ne uiri uHius attadu,uere interim tamf per fungaris, EfthocquidéinauditS prorfus, ncqj ipfa naturæ etiâ Jex admittere id quo« quo modo poffe uidcùSed cedit hic natura opifici ac gubernatori fuo,Et De*’ qui natu ræ Dfis eft, is poteft quidquid uult omni^' no.Etproinde queadmodn tedefua hacuo Jütate certioreper mefacereiâ uoluit, ita iuxta cam ipfam uoluntatem fuâ efficiet eti am,accertüadeo tibi eiusquoque rei argu mêtü dabit admirabili uirtutis fuæ Diuinae adûbrationcjutipfaraet te folam concipere poffe

poflc fcntiasincolumi uirginitate tua, eti^ n id ufus naturx nonpermittat.fruftra igi tur uel pudidtiæ hic taæ metuas ucl exf iAiniationi,/îue apud fponfutn tuum, apud quem te Deus ipfemet omniprorfus fufpici one liberabiufiue apud alios,apud quos ip fc fponfus Diüino admonitus oraculo tult;lt; am tucbitur dignitatem,amp; omnem tui ifti« us Alii Curam prrterea habebit» Tuu por ro eft ut in fide tuaperfiftas,dlt; certa male id tibi non polTecedere quod fitautorc Deo, metum omnem deponas: Quinpotiusxe totam permitte Dco, is enim Diuinauirtu te fua elTïciet, ut (etü tu uiro non cognito concipere^ te pofte non intelligis) uereta«^ men nihilofecius in tuo ipßas utero concis pias lîlium tuum, qui idem fit quoquein^ terim filiusDeifuturus, atqueadeo uerus ille dudumprzdidus Emmanuel,hoc cd nobifeumDeus.Huncfane eiïc uerborum Angeli feopum pariter ac fenfum teftantur uerba ipfa ordoque eorum:teftatur amp;loco rum collatioîfiquæ inVirginiscantico,in Elizabetæ item rcfalutationc,amp;: in Angeli»* Ci illi prxterea apudlofephum legatione habentur

hablt;ntur,in unuhuccoferamui.Eftq; hæc fimpkx hauddubie Angelicæ totP ad uirgi nématrem kgationis interpretatioxx qua perfpkuû cft,in modo condpkndiCbrifii, nihii aliud à kgenaturæ exccptu omnino eiïe,quàni quod uirgo ipfomet Spiritu fan^ âo autore fine ullo uiri attadu concepir» quod equidrm non cfficit, quominusex fua ipfius fubliantia uirgo côcepetit, imo ucro teftaturVirginem matrem uirtute Diuina naturaliter concepilTe,etiamiî hic kx natu« rx reclamet.Neque huic interpretation! ul lus feripturæ locus répugnât, h propriü eu iufqueîcopum propiusintueamur,id quod moxfuislocisclarius apparebit. Quare cû nosin cÔcipiendi uerbo limpliccm ac nudâ lîgnihcationê retineamus,reiineam^ itê to tius feripturz confenfum, Et eu Propheta, Euangtlifta,arque Angelo, Virginem ma« trem uere Sf naturaliter matrisin concipien do officium(quod in fe crat)peregiffcdoce« amus ; efficiente nimirum Spiritu fan do quod kx naturae negabat. Tuum iamef« fer oftend(re,cur reieda fimplici hac noftra lnterprctatione,hguratam tuam ampledi debeamus»

dfbeamus, Quæ ex fenpturis ueluti pug/ nancia obiicis ea nihil contra nos facere lu’^' is (at'dixi) locis apcrtiflïme indicabinius: Sed ut aliquant tibi repugnantiam done/ nius: An protinus liberum e.Te putabis, quoduis troporum genus in fedptarss tc pofle inuehere, nc dicam confingcre^ Aut quo iure id tibi concedi poftulabis, ut tro/ pos (quorum nullus eft inferipturis ufus) ad earum interpretationem pro tuo arbi/ trio adhibeas, ne dicam confingasy Quare ut demus in uerbo concipiendi exponendo tropum adhiberi oportere propter tuas obicdfoncs, undenä tuam hie nobis inter/ pretationem approbabisqua doces,tonce/ pifle,hoc loco, idem effe,quod aliunde con ccptumgcftaftc ^Nos clara Angeli uerba proferimus: Eccecocipiesin utero filium: £t oftendtmus ea non tarn ad ntodum, quàm ad hiftoriam conceptionis Chrifti pertinere potius: quam equidem explicato mox concipiedi modo Angelus ipfe confir mat. Haecnonnegabis(opinor)Et pro^* inde negate quoque non poteris, Virgw

hehl conccpiff€,amp; quidem filium fuum,id« que in utero fuo. Et pofteaquam oßendi^ »nus niatres in concipiendo foctu non fole* re ptorfus odofas eïTefà qua fanc naturælc ge nihil Ilic ab angelocxccptumeffcuide^ . nius)Qiio pado (quæfo)Virgo matcrcon cepilTc tibi filium fuum dicetur,fi de fuo ni^ hilprorfusin concipiendo attulit, fedalw unde conceptum duntaxatgeftauit C Aut quo padoChriflus item filius illivserit^ß nullam fui ex ill a originem,uJla prorfus ex parte accepitÆquidem hic oftendere debe res ad approbandam nobis interpretation nem tuani,ubinam in fcripturis mater con cepiflcjegatur, quae in concipiendo foctu nihil prorfus de fuo attulcrit, fed aliunde conceptum duntaxat geftarit, aut aliquis eius matris filius elfedicatur ex quanuln* lam(ut dixi) originemfui, ulla prorfus ex parte fumpfiffetjd porro utrunque fi nus quamlegitur, quo iure (obfecro)idanon bis exiges, ut omifTa noftra interpretation neCquae amp;nbsp;nihil nouuminducit,Slt; fcrip# tursc preterea, turn confenfum, tumfim? plicitatem tuctur) tuä ampledamur, cuius ne unum

he U num qiiidem exemplum in uniuetf* fcriptura extare uidemus: ctiamfi hie tib tropi ufum permittamusî’ Mcminifle hH deberes,quod iaétarc alioqui Temper fohgt; te nihil do ce re uellë nid ex uerbo Dei, id^ iuxta fîmplicem illius intelledum ac intei'* prctationêcut aut nobis approbes tua intH prctationeni,aut illam abtjcias.Nunc cuif neutrumfacis,mirum tibi uiderinon debd fi te hie non audiamus Jam uerout intclli^ gas nihil aduerfusnoHramdodrmam {igt; cere,quae tu uelutpugnantia obijeere nobi^ conarisyloeos eos quos tu omnium maxi* me urges ordine Tuo exeutiemus«Atque iiD primiseum loeum, quern tu hue torques* utdoCeas Chriftum e Spiritu Sando, noH autem exVirginematre coneeptum efle: is eftapud Mathæumcap.1. ubi Angelus alt;i lofcphum de aiuQuod enim in ill a genitü €fi,eSpidtu fando eft,illud autem anteotK nii ftatuendum eft, quidnam Tub Spiritus fandi nomine intelligeredebeamus,uirtu^ tern ne,an uero fubftantiam iphustNos uif tutem intelligimu8,ut quod in matre uirgi ne genitum erat, Spiritus equidc fandi ui( tutCjfetl

êutejcd c matris interim fubftantia gcnitS f uiffe dicamus.Quod fi tu ad uirtutcm quo que nomen Spiritus fandi referas, fruftra nobis locum hune opponas,quumamp;nos, non folum non negemus Spiritu fando autore genitum effe quod in Maria genitu erattfedeiusipfius Spiritus uirtutefadum clTe doceamus etiam, ut Virgo ucrcSc natu raliter concipcret,pratfertitti cura in ea con ceptione nihil prorfus mutandum cfle dele ge naturae Angelus ipfe teftetur quod qui* dem ad matrem attinci,nifi quod uiro hon cognito,fando id operante fpiritu co* ceptura effet.At uero quoniam nobis locû ipfum opponisjfimul déclaras tibi non pro bari, quod nomen Spiritus fandi,pro ipfilt; usuirtuie atqj opificio accipiamus.Et pros inde in alteram te partem raagis propende rc,nempe ut fub Spiritus fandi nomine no tamuirtutemillius quàm fubftantia poti* usdefignari putts. Quareetfi certus non fim le in ea fentetia eflfe, ut fub Spiritus fan di nomine,ipfius fubftantia m hoc loco tn* telligi debere credas : tarnen cum opponi iiobis locus hie non poft it nifi ita expona*

tur,oßlt;ndfndu»ncft noWsjniujnad fiunc modum cxponi ac proinde ne nobis quidé opponi etiä, ullo modo poflc,propter krip turf repugnantiani quara inde ncccÜario gigni oportcret. Priraum autera cöfydets^ daeft caufa AngeJicæad lofephura iegati* onis ut fdaraus quonam fpedet tota iJIius Iegatio,6Cquisrit proprius ilJiu» fcopu», ad queni deraura orania etiam Angeli uer/ ba commoderefcraraus,Eft enim fidelisin terpretis,non alio torquere orationisuer* ba quàm ad fcopfi ipfura totius orationia àquo defledïcrc nufquàm debrmus. Do* eet igitur Euangelifta eam fuiftecaufatn totius Angelicac ad lofephum Icgationis, quod is concept! finiftra quadam de Ma* ria fponfa fua fufpicionc defercre eam uoR bat,unde perfpicuum quoquc eft non cuni eiïc Angelicarorationis fcopum hoe loco ut lofepho mjfterium Dominicac incar* nationis proprie exponeret, de quo fane adeotum nihil cogitabat lofephusut Ion ge diuerfum cogitarit,fed potius ut concept tam finiftram iilam falfamquc de Maria fufpitio^

furpicionem ex animo îpfus eximeret, îci^ que mandato Dei à quo ad ipfum miiïua effet. Putabat uero lofcphus Maria m non feruatà coniugii fidc ex altcro quopiaoi concepiffe, atquc hoc nomine illamdefe# rere quoqucuolebat. Hoc ergo offendicu iumt lofephi animo tollere Deus uoluit miffoad cum Angelo, qui illi exponcrct, opus illudquo ipfc in Maria fponfa fua offendebatur, non hominis fuiflCjfedDeû ne ea lofephi fufpicio aut matri uirgini autproli ipfietiamdcdecori quoquomo* do effepoffet. Quarc non alio à nobis eti* amuetba Angeli referri debent, quàm co duntaxat,quo ilia referri oportcre Euan^ geliffa ipfe teftatur. Nempe utftatuamus non equidem exponi hie myflerium in* carnationis Chrini,dequa nihil fane(ut dixi)Iofephuscogitabat,1ed depclli potiu*

is hominis opus effe fufpicaretur , non DcuHucquepertinet citatum ab Angelo ■ Prophet« teftimoniu ,quo fane utrunqj id . ' pr^diciturquodaddepeUendam à Maria

Maria omncm malam fufpicionc maxime pertincbatfDmn cnim Propheta prardicit uirginem fore quarS^ concipcre amp;nbsp;parère dcbebatCqucmadmoduni Euangeji/la hoc loco interpretatur) cxcludit fane omncjrt humanam opcram de qua fufpicabaiur Io fcphus: Et proprium ipfius Dei opus fore demonftratjin quo poti/Timum Deus(à cu^ ius gratia cxcideramus omnes) Emmanue iem Ie rurfusomnibus toto terrarum orbe gentibus dcclaraturus efTct.Cum igitur per Ipicuumfit locum hunc nonidco proprie effeproditumjUtper ilium modus ac ratio conceptionis Chritti cxponatur:fcd ut Dif uinæautoritatis commendatione omnisà niatrc uirgine fufpicio dcpcilatur tmanife# fiumquoqjefljfpiritus fandi nomen, non tarn ad fubnantiam,quàm adopiAcium po tins ill jus referri oporteretut fufpicio dcho minis alicuius opere concepta,Dco ipfo au tore propofito rctundaturjd porro often» dimus nihil obftare omnino quo min^ uir go ex fefc ipfa concepcrit utuere mater ef» fct,ncdum ut hie locus nobis opponi poftit. Quid quod citatum ab Angelo Prophetae hoc loco

hoc locoteflîmoniumnoftram ctiamdo* ârinam non obfcurc confirmat:‘Nam pon dus omne huius miraculi quod Prop he ta (addsta admirantts particula,Eccc)nobis futurum prædixitjin hocpotilTimum uerfa tu ,q jod uirgo non gcftarc folum ac pare« re (quae conceptum alioqui necefTario con lequuntur ) fed Sc concipcre ipfa quoque dtberet,magis cnim præter natura eft uir«» ginêexfcipfacÖcepifie^efficiéie nimiru id SpiritufandojCui nihil eft inipoflribile)q aliunde defumptum geft'affc,praefertimcû Propheta(iuxta Matthæi narrationem) di ferte dicatXccc uirgo impregnabitur: Et Lucaseadem Prophctac uerbaad uirginê ipfam referens ait,tuconcipies, Neque hie particula ill aG ƒ) defignat fubftantiac origi* nem in Chtifti conceptione,dum Euâgelû fta cSpiritufandoeffe ait quod inuirgw ne genitu effet: quafi caro Chrifti dedudia fit ex Spiritus fandlifubftantiatled indicat potius admirândæ huius conceptionis au* tore »Sic remex aliquo prodqffc dicimua uulgo,du autorë illiusuolumus indicate: Sic amp;nbsp;Glniftus Dominus de Ioannis baptif moque

ttioquærk.ccoelo ne,an ueroexhomînib’ effet, non fane inteJligenscocliaut homi^ num fubftantiam,fed demn ne qui in csclis eft,an uero homines autores habercf.SicSi loanncs ex Deo nos genitos effe docet, dum nosDd bentficio ad uitâ(à qua cxcifî deramus') inChrirto rurfumrepofitoseffe tetiatur^Siquç eius gcnciis multa in ferw pttris habêtur. Ex quib’ facile apparct no pc fic id effici hoc loco, ut propter particu* laiß C;/)ianâi Spiritus fubftantiam (fub illius iiomine)accipianius.Imouerofi par ticulam hanc tantoperc urgeamus, facile oftrndcmus alijs lodsilla multo figni# ficûtius dfîîgnari originem fubftantiæ car;# nis Chriiii, propter additamiJlius minime obfcuram dcdarationem,quam hic fane nullâuidcmus, Quopado enimnegabis Paulum de carnis Chrifti origine loqui, dum Chriftum,non per fernen Dauid,nein pe Mariam(queamdmodum tu interpre# t»ris) lcd ex feminc Dauid genicu,amp; ex lu# dæis elfe docet:* Addit illc difcrtc déclin tionesncjasexclndttperegrinas omnes in tcrpfctationcSjEt oftendit fenon alia de te quàin

re quàm de carnîs origine loquû Dicit cnimChriftuni ipfam cfTe gcnitum fuie fa dû ex Dauid femine,effc ex ludçis, /. »«ri eft quantum ad carnisfubftanü araattincret, Dicitprarterea Cliriftumex muliere f adum, Dicit ô(. Matthaeus ex ill a genitum.Hicuerote audiemus fcilket,ut ' hancparticulam (cx)quam Paulus mank fefte ad carnis fubftantiam refert, ita expo namus intérim, ut eum qui «x m atre hc dusSlt;gcnitus effe dicitur, per matrem trâ fiiiïe duntaxat int«lligamus,pisefcrtim eu Chriftum Dominum eius matris ucrum ac naturalem fi'lium elTc non dubitemus quæ ipfumiuxta Prophetæ amp;nbsp;Angeli te# ftimonium uere 5C peperifTetS^ concepifîet? ita tu id quidem uis intcilgi,{ed nobis fatis non eft te hoc itauelle,nifi ûmul doceas cti amcuriditauelis,curquctehic audire de^ bcamus, Id porro cum non’potuerimus ui derc hadenus,egrc ferre no debebis û ferip turæfimplicitatê ôCcofenfura tuæ interpre tationi præponam*^4â Si ipfa Dd in Spiritu fando ratio,id non patitur,ut fub Spüs fan di nom ine,ipfius fubftätiä hoc loco intellk

garausiSi nanqj unuseft atqjidem (iuxt^ cxdtennam)Spiritusfanduscu PatrcD«»^ us,nempc 3eternus,immutabiiis,itnmorta^ listprofedo cius Diuina fubftanna jn id quod non fit atque in xternum mancat Spi ritus,mutari nunquàni poteß. Aut igitur ueram carnem Chriflus non habet fi ex ipia Spiritus fandtfubßantiaiiiam deduc tam eßecredamus:Aut «rtefi ueraracar^ nem habet,aliundeniamhauddubiequàni ex Spiritus fandîifubfiantiadcdudam ciTc oportet îfiquidem is unus atque idem eft eu Pâtre, æternus ,immutabilis acimmor tails Deus,Aduerfanturfibi cnim hæcmu^ tuo neque fimui ucra eße poflunt. At ucro nos «rtifum'5 CJirißu Dfiinuerâ carnem camq} hunianâ,hoc efl noflrâ habuiße,iux ta quâ tetatus,paßus,ac mortuus qaoqjcfl: Afiêtiri igitur nô poßumus tuæ interpréta tioni,quæ aut monade in triade Diuina foi uet,aut Chrißu Dominum ucra,hoc cß hu

quoq; in triadcDiuina propietas cófundit hac tua interprctatióf.Eft enl boe propriu foil Patri deo ut filiu fuu gignat: lä quod uniuefa

pniuerfa fcrîptura foli Patri proprium effe docct,nempc utfilium fuum gignat,idtu ad Spiritum quoquc fanótum tranffcrre ui dcris. Aquibus cnim noftri origintm fumi mus (quod ad fubftantiam nothi pracftrs: tim attinct)eorum fane filii fumus, amp;nbsp;ill os pareiKes uocamus: Si igitur Chiiftus Dq^ minus originem fui fumpfitc fanâi Spirit tus fubftantia: cette Spiritus fandus erit Pater Chrifti,8d Chriftus uiciffim,non Pa tris modo Dcijfcd Sc Spiritus quoque fanc difiliusïQua de re copiofe Auguftinus dif putat in Enchiridio ad Laurentium, atque efcripturis dodrinam hanctuam refellit» Haec cum fecum adfcrat omnia,tualoci hu ius interpretatioCfiChriftum Dominum e Spiritu fando,hoceft ex eiui fubftantia car nis fux originem traxiife putas)quæ tamenlt; incolumi fcripturx autoritäre côfiftere nub Io modo poffunqnos fane fcripturxconfen fumnobis retinendum modis omnibus elfe putamus, iuxta que nihil equidê a duet fus dodrinam noûram faciet locus hie,in quo tu tarnen præcipuum dodrinæ tuæ funda«» mentum ponerc uid er is, Sed adfers alium E V locum.

locum quo nonfolumid efficcre conan'f, Ute uirginc matte Chriftum conceptum non eiïe docc3s,fcd ut oftcndasetiâ,affump tani ab jJJonon cfTccarncm noftram, fed . commutationc quadamfadum cfTc,ut ucr^ bum iam fit caro,qiiod initio Spiritus erat» is porro eft loannisprimoi Et uerbu Caro fadumeftzNo^ueto locum hunc Ioannis libcntcr ampiccîimur: Cæterum aifequi fi tis non poffumus tuam interpretation?, ac uidemusquidem abs tc urgeri uocem banc îfs*n7o,quâ latinus interpres ubiquefere uec tit,fadumcft.*fed quouam modo ilia expo nas non prorlus aflFirmare adhuepoffum'’, nif] quod ea qult; ex ui uerbi huius colligis, indicanttc dequadamuerbiin carnemtra fit tóe imaginari ,qua uirtuti Spiritus fandi •adferibisHed talem fingere uidcris interim earn tranfitionem,utfecum ipfa conftarc fa tis non poffit. fateris enira, uerbum, quod Deus erat,fadum effe carncm quant antea fane non habebatiSC interim doces non ali ud nunc effe Chrißum quant antea uerbu erattncqucquidquàm intcreiTc putas,uer bumne à uirgine^an uero Chrifium concep turn dîe

tam efredicas,alicubicnîmChnflum,ali cubi uero ucrbum ipfum à uirginc concept tum effe ais,cungt; tarnen neque Chriftum ne Carne, neque uerbum cum carne ante ChriftiConceptionem agnofccrc uUo mo» do poiïis negate non poffis aiiud eiTe Spiritam, aliud carnem: utfi nunc Chri^ ftoDomino ueram carnem à Spiritus natu ra diuerfam tribuas,quä antea ucrbu illud, . quod Deus erat,non habebat:fateri haud^ dubiecogaris,aliud quiddam prarterca nuc cffe Chriftum quàm tunc erat cum uerbum duntaxat effet. Deinde fi tranfitione qua^ dam uerbum carnem fa ci um effe putas,nô uideo nt hanc tranfitionem aliter exponere poffis,quàm per naturae fuse commutatio* nem fiuc conuerfionem tprefertim cum neges uerbum carnem fadum effe noftrç in fecarnisfex uirginis matris fubftantia dedudae) affumptioncm. Proinde uoJu iffem fane te hic apertius nobis cxplicu* iffe uerbi huius iuxta fenfum tuum fignific3tionem,ncqu3e hic dicentur,prae ter meritum tuum in te dida die queri * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poffi*

poffis.Scd cum aliter hid uerbum hoc expo ni non poffit, quàm aut per aflumptionem carnis, autper tranhtionem unius naturae in alteram quæ fiat reru ccnuerfione:docec enim Ioannes,uerbum,quod erat Deus, fa«: dum effequod non erat,ncmpccarncm,tu ucrononagnofcasnoftrae carnis in Cbri^ fto ex uirgincmatre afiumptioncmtncccflc cftfancuttede conuerfione uerbi in carné imaginariexifiimemus i baneqf ueluti tuâ interpretatioriem impugnemus, utpofteaf« quàm confißere ill am non poffc oftenderi mus,inielligas,uerbum illudmnjo nonali# ter exponi pofle, quàm per carnis noftrae ( quemadmodum nos doccmus) aflumptio nem.Ac primumnegamusuerbo hoceui« dentcr probari id poffe ,ut fadum efTeChoc loco;idem fit quod commutatum fiue con^ uerfum elTe.'conftat eni uerbu ita ua# heinreripturis accipiutciusfignificationé pcti oporteatuçl exhiftoriarci geftæquæ defcribi^uel e ueibisqu^illud autcofequu tur aut præcedüt.'nedû ut ex illofolo dog^ ma ullum ftatui pofifit. Acfignificatquidé alicubi unius naturae in alteram commuta

i!onem,qucmadmodum uxor Loth faóla cflelegiturftatuafall’s,Aqua fadauinun *. ,5. SCreliqua id genus. Scd funtrurfum infi; î» niti loci,qui earn ucrbi huius fignificationë nullo prorPmodoadmitt5t.Vt,Chnft‘’fa dus eft duodenis iillie fane fadu eft‘e,aliud nihil eft, quàm cerpiiTeefle. Rurfum,Qu( poftmeuenit,anteme f3duscft:hoccft,an ’®’'* tc me effe capit.Preter'«a,lpfe dixit QC fada funtthoc cft,cccperunt moxciTc.ltcm Chri Ppi. fiusfac'îusprohobismaledidûfeucxecra:? tio’.hoc eft, reputatus n;alcdiduni,h abitus pro execrato, non autem in maledidu leu execrationemcommutatus.Deusfaduseft fpcs,fadus rcfugiumProphetæîhoccftdej; gt;nbsp;. clarauit fc effe eum in quo fit fpcrandu, ad

que fit confugicndum,SC cius generis mub ta*Alibi üero hoc nartatio duntaxat ret ali

' cuiuscxponitur,ut Nuptiaefad«funt in Cana Galile«: hoc eft, peragebantur nup tiæjfadum eft ut morcretur mendicusthoc L!«e. cft,accidituttnareretur:Etqu« innumera “»• funt eius generis exempla, in quibus cqub demmanifeftum eftperuerbum nul lo modo defignari ullam natur« tranfmn?

tationem^Quaredcbili admodum funda-niento nitcrens,fj dodrinae tuse confirmai tioncm ab co ucrbo petcres, quod ita allo^ quiuaricin'Scriptudi accipitHr,ut illius fignifïcationeniCqucinadmodunidixi)peti oportcat, uel e rcrum quac dcfcribuntur confideran'one,ucl z uecbis ali)s,quæ aut confcquuntur ■, aut præcedunt ; ncdum ut ex co ccrti quidpiatn ftatui pofsiu Cx^ ferumutdonemus pcrucrbumt^inj. con^ ucrfionem hic defignari, adeo interim mV , hil faciet intcrprctatio hare ad dodrinae tuae conhrmationem de Chriâi Domini incarnatione, ut iilam etiam ex ’duabus partibus grauifsime oppugnet, Primum enim dum doces uerbum in earnem tram fijfle feu conuerfum cflc , fimul impru* denshoc cfficis,non amplius uerbum etfe quod uerbum erat, fedearnemjneq; enim conuerho ulla fieri poteft, nifiid quod in aliud uerti dcbct,definaf prorfus effe quod erat , ut incipiat eife quod non crat. Sic uxor Loth non amplius erat uxor illius ubi ftatua fajis eiïe coepiflet, ac ne homo i quidem etiam, fedipfcütSkdCinCana, t aqua.

aqtaa non prius fatfla eft mnum, qnàm dM friffctefte quod erat, amp;nbsp;ccrpifiTct cflc quod non erat. Cppugnat iginn ccnucrfio hoc loco codrinam tuam, qua doces, Clir^^ fium aliud nihil eftcnunc, quàm quod c* ratinprincipio uerbutti,neque quidquant rcfcrre, Verbunine,anucro Chriftum uirgt; go mater conccpiffe dicatur. Deinde pult;i gnas tecum ipfc ctiam iuxta banc interpre# tationem, dnm uerbum in carnem tranfi)f# fc, Sc carnem nihilominus c 5piritu fanâo dedudlamcffedoces. Neqjenim hoc pati# tur ipfa conucrfionis natura, ut quod m a# liudtranûre debet,id aliunde q exfcfein eo ipfofuiinitium fumat in quod tranfircde# bet:quéadmodum in CanaGalilcæ, aqua dici non potcrat fa ft a uinumtfi uinum a* liundequàmex aqua ipfa fubftätizfuæo# rigincm duxiffet.Ncqj item Loth uxor? di# ceremus fadam elTc ftatuà falis, nifi ilia in fuo ipfius corporc in falë obriguiffct.Si igi# tur per fui conuerfioncuerbu in carné tran fqtteuerbi fane,none Spiritusfancti lub# ftätia carne illâ deduââ effe oportct,neccf» J fe eft enim in omni conuecfionc,uc id, in qd* ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uerti

ûerti aliquid debet,non aliunde inîtium fui in co ipfo fumât in quod uerti debet,quàm ex eo ipfo,quod Cut in aliud uertatur) deft» nit CÏÏC quod erat. Quare etiamii tibi done** musuerbo defignari (hocloco) na turac qualemcunque conuerhonem, atque fateamur uerbum in carnem transiiire,ipfe met hauddubictuam hicdoârinam impug nabis,faterique cogens, non ciïe amplius uerbum quod uerbum erat,poßeaquamin carnem tranfiit rcuius tarnen contrarium femper docuifti,,ncque item e Spiritu fane* to deductam effe ipfius carnem, fed e pro* pria uerbi ipfius fubnantia,cuiusfontrariu tu detorto ad caufam tuam Matthaeiprio* re loco femper fiatuebas ; etiam fi nos ad* uerfus dodrinam iftiusmodi tuä nihil om-nino dicamus.Sed nos admittere no poffu* mus uHo pado cam uerbiinnj« interpréta tio nem,utper illud aliquam naturae Diui* nac in Verbo quod Deus eft Conuerfionem feu coramutationem intelligamuSjpropte* reaquod ea fcripturar repugnantiamgig* nat,quac in Chrifti Ecclefia ferri nullo mo* do poifit tfiue Diuinam in Chriflo fiue hu* manant

attinet, illud fanc cft extra omnem contro; o«. 15 J uerfiampofitumcquêadmodumante quo^ i.io.;. que oftGndimus)Vnum effe iuxta cxiftcntitf am id totum quod eft re uera ac dicitur De« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

us;ûuePatrcm,fiuc Filium,fiuc Spiritutn (andum intueatnur* Atqt eum ipfum unu duntaxat Deum, sternum effe ctiam, et proinde immutabilem quoqj,ac immortao,. lt;1;^; lem.Neq; enim hxc in eum qui uere xter^ nus eft cadere uUo modo poffuntEffe prç# terea fandum^arq; adeo omnium Sandifi# catorcm, Porro Si uerbo omnia hxc pro-ewb. pria effe neceffc cft,fiquidcm uerbum eft re »ri ueraac dicitur Deus:quernadmodum Io#*’’“ annes docet: Non ergo potuit unquàm mu tabile effe uerbum quod Deus eft, multo minus autem tentationi aut morti obnoxi* um'.nedum utin idtranfierit,quod fitten« tatum mortuum Si fub peccati noftri no« xaminPatris iudicio condemnatum*Pu« gnantenim hxc, Verbum, effe unius atc^ eiufdem cum Patre exiftentix Deumtnem« pc xternum, immutabilem, immortalem,

fantHum, ac fancîificatorem omnium ; Et idemipfum uerbû mutaiumefle incarné, iuxta quam dcmum tentatuni eÏÏct, mortu«^ um, amp;nbsp;fubnoxam peccati noHri côdemna^ tum» Quare quoquo te hic ucrtas altcrum fateariSjOeceiTc eft:Aut uerbû eiufdem efTe cum Pâtre exiftentiç ûeum, quéadmodum loannes docetî Et turn fubfiftere no poteft hæc de conuerfionc uerbi in carné interpre# tatio» A ut hfc,quç ex. Scripturis de Deo tulinius,falfa omnia ciTe: il banc interpre# tationé tucri udis.Nos certe facere nô pof# fumus,ut non Scripture maioré,quàm hult;^ icinterpretationi fidétribuamus.lamSc cic C3 human je in Chrifto naturae cÔfideratio# ncm,manifeftâ(ut antea quoque expofui# nius)PauIi dodrinam habemus: filiû Dci, qui in principio uerbû cratjafTumpfiiïe forlt;gt; Philip.» fcruijfemé Abrahae,participem fadû effeeiufdem nobifeum carnisôc fanguinis, propterea quod nofiri ûmilis (excepto dun taxai peccato) efïepcr omnia dcbebat.Iam uero non potuit particeps fieri filius Dct (iuxta PauJum)nifi eorum quae Slt;multo# rum fimul communia eifent,amp;prius alio#

qui cxlîtifTent quàm in corû particîpationc ueniffct: hoc cnim proprie(ut alias didmn cft)fignificant 8lt;ucrbum ^“îix“,quo Pau^ lus ufus cft.ut nobis focietatem Chrifti in carne noflrafignificaret: et rcciprocum ib iud tSh inlay, hoc eft eorundem ipforum, nimirum eius carnisamp;eius item fangub nis, quibus hi antea conimunicaiïent,quo^ rum ille fimilis adeoqj 8C frater effe debe# bat,fieri autem non poteft ut filius Dei,fiue uerbü, fimulamp;particeps fitfaâum ciufdê carnis 8c fanguinis quç pluribus iâ fuiffcnt communia,acprP multo extitiffcnt quàm ineorum participationem ucniiïet,8c con^ uerfionc fui in earn carnem trâficrit,qu3E tû ptimü extare in Chrifto ca:piffet,8c effet ib lius folius dûtaxat propria, nempe non ex hominis ullius fed e Sandi fpiritus fubftâ# tia dcduâa.Pugnât fane hec inter fefe,nelt;^ fimul confifterc ullo modo poffunt» Quid quod ipfemet loannes codem ipfo loco in fubfequentibus moxuerbis impugnat tuquot; am interprctationcm Ait enim hoc P pfum uerbum quod Deus eft, quodqj caro fadücft,cöftitttiffcfibidomiciliü in nobis, F Ü Eft

Eftenim nota fignifîcatio ucrbi quo hic loannes utitur, deduâi a conftituendis tabcrnaculis,undcamp; apud Xcnophontem pro Caftrorum metatione ufurpatur; amp;nbsp;ai« pud omnes Euangeliftas auiculæ illæ dit; cuntur »«/«irtnm;- quæ fibi domicilium feu nidos in fjnapis ramufeulis conftituunt. Cum igitur Filius Z)ei feu ucrbum,doinicii? liuni fibi in nobis conftûucrc üatuitper fu* ani incarnationem ut ucre Emmanuel effi fet,qucmadmodum id dc per Prophetam per AngelumpromilTum crattfieri cqui dem non potuit,ut uel conuerfîone fui deüf neret eûe quod erat,ncmpe uerbum : uel in earn carnem tranfiret qux cum noAra car? ne nullam prorfus communionem habe:«’ rct.Pugnantenim hxc,in nobis habere do# micilium:EtucIdefiiflec/rc quod crar,ucl in earn carnem tranfqfie,quæ illius folius propria duntaxat cirer,Slt; nuUipraeterea aP teri communis, Proinde admitterc nullo patHo poflumus tuam interpretationem de carne Chrifto foli duntaxat propria,multo minus autem de ucrbi in carnem iftiufmo# di conuerfione: Nam præterquàm quod ex

ex ipfa uerborum fignificationc colligi ccr^ to non poteft,fcvipturæ prætcrea etiam icsj pugnantiam inducit,fiuc Diuinam in Chri Iio flue humanam naturam intueamur: Et eripcre nobis ad extremum conaîur,ineffa# bilem illam confolationcm, qua certifu? mus,Deum,utEmmanuel effet domicilii umfibi incarne noftraCprofua mifericor^ dia) conftituiffc ut fratres ipfius effcmus, quatenus hoc tantum beneficium fuum no contemnercmus.Atqj id incaufa eftctiam, cur tuam de ChriftiDomini incarnatione dcdrinam pfis omnibus uitandam effc pu taremus, 6c nunc etiam putemus.Nos por# rohoc Ioannis loco rcmgeftam hiftorice duntaxat narrari dicimus,non autem mo;* dum incarnationis Dominicæ cxplicari: Et quemadmodum non ideo dicit initio fuiffc uerbum quod iam id effc defier if. E ft enim 8C nuncC quemadmodum in princi* pio erat)uerbum, nempe atternus atqj inw mutabilis Deus: fed quod turn uerbum no aliud erat quam ipfe duntaxat Deus,ItaôC hifee uerbis (Verbum caro fadum eft ^diciü mus non hoc doccri a loanne, quod uer^

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F ii) bum

bum ilIuJ(quod initio Deus crat) defrj/Tet cfTe quod erat,St in aliud quod no erat,nem peincarnemquandamfolifibi propriam, tranG’/Tct ; fed quod illud ipfum uerbum (quod in principio ipfe duntaxat Deus ef rat)cœpcrit fimul ciTeSt homo, conflituto fibi in nobis,hoc eft in carncnoftra taber^ naculo fiuc domicilio,ut ucrc Emmanuel lemfceffc re ipfa deci ararct. Sic nos iuxta familiärem Scripturæ ufum(ut paulo an# tea indicauimus) uerbum fme fa# Äum efl’e, accipimus pro coepifie eirc,non Rmtata interim priorc fua cxiftentia, fed adiunda fibi humanitatis noftr^ natura in qua fibi tabcrnaculum(utdixi) conftitucre wolcbauCarnem uero totum hominem in^ telligimus carne fimul ac fpiritu conftan* tenu neqj enim uerbum exanimis caro fa# lîîum cft,SCperfpicuuni cftloannem de ho^ miniscarne loqui,fubcuius alioquinotni^ ne fcriptura nobis totum fane hominem infinit is locis defignat,nc quid hie tibi pr^lt;* ter feripturæ ufum attuliftc omnino uidea* mur, Atque itadeinuni uerba hre Ioannis (xpoaimus ; Verbum caro fadum eft, SC

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habitauit I

habitauit in nobis, hoc eft,vERBVM, quod initio Deus duntaxat crat: factv m est.coe pitetiamfimulcffe'.cARo:homo.et ha-E IT A VIT gt;nbsp;domicilium fibi conrtituit: in N 0 B1 s,in carne noftr a,per iliius participai tionem; quemadmodum Paulus docet. Hane autem interpretationem idco fequi malumus,quod ex frequentiufu Scripturac petitur,amp; totius Euangelicæ dodrinæ con fenfu confirmatur,quod equidem'utrunq; in tua interpretatione defyderamus. T ani turn uero abeft ut locus hie Ioannis doi drinæ noftrae de Chrifti Domini concci ptionc quoquo raodo repugnet : fiquidem ilium iuxta ufum Scripturac (ita ut dixi* mus) interpretemur : ut ilia adiuuet etiatn prorfusc^ confirmet, id quod facile alio* qui apparebit,fi ea qnibus modus ipfe coni ceptionis Chrifti nobis exponitur e fuis locis petita uerbis hike Ioannis interferai mus ad hune modum»

£x mwïiere. Galat, 4, Exuirgifte Mdru. Mrtt tbei I.

Er Ipitele Je* eunditmcar'

tteitt. Row. 9. Exmatre quet. Hum concepit J

VER BVM,

DrtiSxLuc. I. \ Jïlin«. jViVonottca- , gftiïo,

I. Lut, 1. I Er Spiritu fan Aa,haceß,illi autore, ibidem Etpeperit,ibidem Hliumfuum, I ibidem 1 rruAumueit' \(nsJui,Liic,i^

ZC A R O \lKm ßue dó^ F A C T V m) Homo (miciimni fibi EST,(cepit XCbriÆiw Iconjîituit, [Emmanueli N N Oit

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;BI.î,i«c4rgt;

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nenoAraper

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illiiu particii

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pationemt

Hic fane facile eâ uîdere,a nobis fta# re huncloannislocumfi rcdeinidligatur, reprchcndi ucro noftra intcrpreratio non potcft, poftcaquam totius fcripturæ con«: fenfmn rctinct,amp; ex frequenti'iH lus ufu def fumpta habetun Ali) loci quos tu hic ad^ fcrs,ncq} in hocpropric funtproditi ut no«« bis m^ifterium conCcptionis Chriftiexpo# nant: Et htnpliciter accipi non polTunt pro ptcr loêorum repugnantiam, quæ non pa:* titur ut uerba eorum nude ac limpliciter exponanius*lani locispugnantibus nihil efFici polTe fcimus, nifi fublata prius omni repugnantia,ut fcripturæ autoritateni at* que confenfum faluum ubiq; retineamus» Deinde difcriinen etiam obferuare inter Iocos(ut antca quoqj diâum eft'debemus, quinam proprie traâentaliquid,âCqui a* liud agentes eiufdem rei obiter etiam me^ minerunt, ut non ex alienis proprios, fed ex propriis alienos potius SC interprète* mur Sc æftimemus » Quare,ante omnia,lo caquæadferri atetuis^ folent recenfebi* mus, de ut illorum repugnantia cum aliia locisfaciliusdeprehendi pofsit, Antitheta F V ipforunt

ipforum c regione euiufq; addcmusï quac fane in concordiam reduci pn'us à nobis debebant,quäm-ueßris iftiufmodilocis eb ßcere quidqiiàm pofsitis» Et poft fubla^ tam item repugnantiam,confyderabimus, ucftri ne,an nero noftrilocimagis propric tratSent ni^ftcriiim ipfum Dominicæ inf carnationiSjUt intelIigainuSjUtros ex alijs metici arftimare^ dcbeamus. Dixinius aus* tem non efte nobis inuehendas nouas ac infolitas Scripturæ interprctationes, fed ijs potius utendum efte quas aut in eoipfo aui in finiili argumento Scripturis familiäres cflefcimus. Quareid a teprçftarihic ueP lemus etiam.ut in Jocorum ueftrorum cum ipforum Antithetis conciliatione,reccptos in Scripturis tropos, argumento^' noftro familiäres adhibeatis,aut noftram inters pretationem ampledamini,quam nosfcri pturae familiärem cffc,5lt; quidem in Chrb fii Domini potifsimam confidcratione o^ ftendemus» Sunt autem præcipui hi fere loci quos ad caufæ ucftræ confirmation neni adducerc foletis.

CbnftiM PvimogenifiM onrnw cbrîftiw ucniaite trmpotKni trcdtwr« ptr qwm condiMoj plenifH[Ji«e,coBccptiM,Ô'nlt;t» mniit. Epbff,}. Colojp i. tiM, G'rtUt.4. Mrtftb. i . Hcbrr. I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Luc.i.

if ccelo 4 Pdfre mif- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/»« NdXdrtfb mm#

Z/lM. IOrtn.5. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IcfpflW.LHC. I .

I .cor. 15. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;yi« Bf fblcem ndiiu

CbriftiM hcrijhodie «Ér i« pelt; cbriftiw îwxtd drJtnitKm 4 chU. Heb. 13. idem «tfccndit Pdfre tempiw,fdftiM,«dtiw, qxiilzdejcenderrtt. EpheJ,4, trmortwM.idem^jCirdJcen-ditjMoii dwteni qui dépende-. TAt tantum Cirtl-^-Matli. z, »7. Aft. I•

Hos locos tu potifsimum urges in tua aclmcEpiftoIa,atq5 inlibello item tuo,ut oftendas idem prorlus effe Chriftum quod uerbum,5lt; uetbum quod Chriftum, Dein« decarnemChrifti,nonciïc noftram carné « limo dedudâjedcœleftc, hoccft,eccclo ortam. At uero addita noftra Antithcta la« . befadât in bac parte omnemdodrinâtuâ, neq) permittunt ut locos tuos nude ac finw pliciter interpreteris,imo cogaris etiâ uelis nolis fehematu in illis exponendis remedio Utijad tollendâ Antitbctorû repugnantiâ, quant

quam te cquîcîcm tollere omncm oportet, fi locos tuos nudæ ac finiplici locorum no* llrorü interprefationi opponere uelis, Piü^ gnant autem hçc fi fimplidter qccipiantur: Chriftum Dominum cfle primogenitum omnis creaturæ, efie ante condita omnia fæcula; E t eundem ipfum rurfus multis cul is pofteriorem efle, ac tum demum ÔC fadium effeSC natum ubi temporum pleni** tudo à DcoPatreconftituta uenilTet. Rur* fumpugnantSi hæCîChriftum ecoeloue* niflCjCfTe nouum c coelo hominem,cfle Pa* nem c coelo datum.* Et eundem ipfum con* ceptum effe in terris in uirginis utero, 8d in Bethleem natum.Neqj minus pugnät hcc: Chriftum efle hcri,hodic,amp;infæcula,e* undem^ ipfum afeendifle qui Sf defeende-ratîEt eundem rurfus etiam iuxtaconfti* tutum tempus fadum,natum,5C mortuum effemeq} eum duntaxat qui amp;nbsp;defeenderat, fed qui hicin terris quoqj conceptus,natus, ac mortuHS eft afeendifle, Pugnät inquam oraniahæcjamp;tantifper dum non concilia antur, ccrte necp tuam dodrinam confir* mare poterunt, neq^ fimplicem ac nudatn

locorum noftrorum intcrpretationcm im# pugnarc.Ncqj ucro ncgare potcris.omnia, quæJocishictuisoppoluimus,amp;quae in £lt;gt; andfm fcntentiani ubiuis inEuangclicis 8c Apoftolicis liter is dc Chrifto Domino do# centur æque ucra cffe,atq3 funt loei tui qui* bus nos oppugnarc conaris. Itaigitur tibi Antitheta noftra cum tuislocis concilian# da erunt ut ueritas illorum inconcuffa fanc permaneat.Perindc cnim uerumeftChri^ ßum ueniente temporum pknitudine fa# dum Senatum effc,atqjucrum eft,effc ot mnis creaturae primogenitum per quem condita fint in cælis ac terris omnia: Sê qu£ rcliqua in tuis locis amp;nbsp;eorum Antithetis ha bentur.. lam SC fi diuinare nolo quonam modo hxc tu conciliare uelis,id tarnen hoc loco prçtcrmittere nolui ut te admoneremî noneffefidclis interpretis ita locos in fpe^ cicm inter fefe pugnantes uelle fimul fine difcriminc ulló confundere, ut quatenus fi# biconfentiant,quatenu3 item ab inuicem diffentiant Clare difcerncre non pofsis.neqj illuditem,ut in exponendis locis aut a fim# plici uerborum intelledunos temereSefi#

necaufa légitima abducâs; aut nouas tibi pro tuo arbitrio intcrprctationcs confina gas,quarum exempla in Scripturis alibi of Itendinon queant. Nee temere hæc totieS repeto,mi Menno Bum enim doces, idem cfle uerbuni amp;nbsp;Chrifium,Chriftum amp;nbsp;uer* bum,no fatis obferuas quatenus haec fimul confjß3nt,aut fibi mutuo repugnêt, Si enim fimpliciterid uerum elTe affirmes ut quid# quidChrifluseft idtotum uerbum facins, amp;nbsp;contrathominem certe à Chriflo in uni:^ uerfum excludes, Nam uerbü quätum eft, totum fane Deus cft,qucmadmodum Ioan# nes docet. Rurfus dum in locorum noftro# rum cxplicatione qui Chriftum Dominum ex femincZ)auid,exlumbis eins,ex ludæis, ex mulierCjCx Maria uirgine,faäu,natiJfjj amp;nbsp;quidem iuxta carnem cfl'c teftâtur,à fim# plici nos iJlorum intcllecfiu abducerc cona# ris,amp;doccs,natum Si fadum efle ex aliquo bis Iods,idem ciTc quod per aliqucmCfum# pta interim aliunde fui origine)träfijire,ni# hil adducisquodfimpliciuerbcru interpre tationi opponipofsit,ncq^ item exemplum uUû profers tuæinterprctationis.Si enim tua

tua nobis tcftimonîa opponas,quaf Cbt:lt; ftum c ccelo à Pâtre miffumjecundû c ccc# io hominêjPanem c cœlo datu cfïc doccntt nos ilia nobis non prius opponi pofl’c dicci* nius,q cum Antithctis fuis iuxta Scripturæ ufumcôcilientur,conciliât a aûtnihil côtra nos facient,imo uero nofträ potius dodrts nam confirmabunt» Et ut doncmus tua no bis teftimonia opponi pofl’c ,ubinâ oftêdes in ScripturiSjfadü ôC natum elfe ex aliquo, idemfignificare,quod per aliquêCdeduda intérim aliunde tota luioriginc)tranfnfl’e? ubiitemuoeem hancconccpiffc,idemelfe, quod aliunde conceptum duntaxat geflaß« fe^Hæc tibi Scripturæ cxêplis comprobans da effent,aut certc no inuehenda in Scriptu tas,fi nullis illius excmplis conftrmari que# ant,fiquidem fidelis Si diligês Scripturæ ins terpres haberi uelis.lam cum neq; interpre tationis tuæ exempla ulla,ucl adfers,uel adferrectiam potesîôCciufmodi prætcrea locos opponis, qui propter Antithetorum

' repugnantiam fimplicem ipfi intclledum rctincren5poffût,ncdumutnos à fimplici locorum noftrorû inrerpretatione depels lant:

lant,neq; proprieetiam tractant argumeti tum incarnationisChrifli: fane quant fit folida,pura;,ac Addis dodnnaGnhac par^ te) tua, tu ipfc cogitare potes» Ais te cum Scripturis Antplidter loqui,id equidem tibi optarini,amp; quidem ex anintotSed non Rio anhocfitftmplidtercum Scripturis loqui, uelie iJlas Ane ordine 2C iudicio omneis confundere: Si. eiufntodi iilis attexere in^ rerpretationcs, quarum exêphin iJlisnuA’ quant indicari poffunt. Nos ccrtc præter Scripturæ ufunt nihil hicproferinius,amp; to^ tius intérim Scripturæ confcnfuni rétines nius,Quod^' ad Jocos tuos attinet, print« dicimus Antitheta iliorum nô permittere ut Amplidter iuxta nudam uerborum Agni ficationcm exponantur, Hæc cnim uera ntul eâe nonpoiTunttChriftum Dominutn quantus eß e codo totum miiïum 8{. datuin cfTc: Et cundem rurfus ipfum in terris in uirginis matris utero coccptumacdemuifl in Bcthleem etiam natum e/Te» Prius igitu^ banc locorum repugnâtiam oporterctolli, idq; iuxta Scripturæ ufum, quàm tua nolt;* fins opponantur» Etita interim tollnut^ tuoru«*

tuonim locorum,amp; nofîrorum Antithcto^ rum I neo neu ff a fimul uen'tas permaneat. Deinde cum loci noftri in hoc propric fint proditi (quemadmodum iam oftendtmus) utSi feriem pariier amp;nbsp;modum Dominicac incarnationis exponant, circa quam alio^ qui fol am noffra hie controuerfia uerfa^ turnui uero loci alios fcopos difputationis fuæ habeant: Aequius fane efle dicimus ut in proprio locorum noftrorum argument to loci tui e noftris locis æftimentur, atque t top or urn remedtis emolliantur potius (fi:« quidem cum noftris confiftere nequeant) quam ut noftros locos in proprio ipforum argumêto fimplici uerborum fignificatio# nc debeant fpoliare,praefcrtim cum alqs prsterea Antithetis aliunde quoq; oppu« gnentur.Poftremo ut iam amp;nbsp;Antitheta hie noftra non tantopereurgeamus'.SCtibiin* fuper donemus ctiam,tuis locis aeque pros prie atq? noftris tradari.argumentum in# carnationis Chrifti,ôi proinde pare utriscg etiam autoritärem dccernamus: lilud certe negate non potcris,plus nobis credendum effe oranino,ft tuos locos cum noftris iuxta

Scripturæ ufum amp;nbsp;quideni ita concîlicmus ut utrorum^' ueritas inuiolata pcrmanc^ an quàm tibi,qui ut nudam ac /împlicê lo^ corü tuorum fignificationem tucaris,nouâ prorfusadeoqjôiScripturæ incognita ad^ fers interpretationeni;amp; nouas etiani in Scriptura pugnas feris. Vt autem intclli^ gas, nos in tuorum locorum cum noßris conciliationc nihil præter Scripturæ ufuin uelle agcrc,id quod â te pr^âari etiam nia^ gnopere cuperemus: indicabimus tibi no^ ftræ interpretationis amp;nbsp;modum ipfum 8C ufum. In eorum explicatione quæ multis partibus ita conßant, ut(.quatenus integra femper maneant) diuidi amplius præter^ quàm fola. animi cogitatione nunquàm pofsint: hoc fane eû dicendi genus familia rifsimum tumlinguis tum Scripturis omni bus liue Sacris fiue profanis: ut uel ad par^ tes quod totius eft référant, uel toti tribut ant, quod ad aliquam duntaxat partium proprie pertinere confiât, Vulgo Synecdoi« chen uocant. Sunt autem infinita eins fcht^ matis exempla tum apud Grxcos tum pud Latinos: fed nos ea adferemus quæ in

Scriptuns habetur» Cum igîtur homo dua^ bus partibus itaconßct,ncmpc corpore ôC Spirituî ut (quatenus integer permanerc debeat) diuidi amplius nifi iola imagina^: tione non pofsit» nonnunquàm id ad alte^ rutram illius partem Scriptura refert quod eß totius aiioqui hominis*, nonnunquàm toti tribuit quod ad alteram duntaxat parts lium illius propric pertinet. Prior is cxemis pla habemus,ubi fub animæ nomine totus homodefignatur» Gene. xlvi. Ad. q» Pots ßerioris in Euangelica ilia Diuitis 8lt; Mem» dici AntithcfiîMendicus deportatur ab An gelis in finum Abrahæ,Diues uero fepclLs tur in inferno, cum id totû non nifi ad Spw ritum uirius^ referri pofsit. Ad eundê mos dum de Chrißo Domino iuxta humani tatem illius legiraus. In monumêto pofue# runt eum.Vt uenientes ungcrcnt lefum»Ie^ fum quçritis crucifixû.quü hæc tarnen non nifi ad corpus Chrifli mortuum pertineât. Et quoniâ Chriflus Dominus prêter aliorû omnium hominum naturâ,duabus practe* rea naturis etiam ita confiât,Diuina uîdelû* CCI ôc humanajit^ Dcusftmul 8c homo, G ii unua

unus atq; idem Chriflus,quemadmoduni fpiritus 6lt;caro eft unusatq; idem homo. Soict nonnunquàm Scriptura ilJitotitri^ buere, quod aJteri duntaxat ipfius naturæ proprium eflc conftat. Nonnunquàm ucro quod totius Chrifti eft, hoe eft,Dei fimul ac hominis: id ad alteram duntaxat iilius partem refert.lta loanncs,Verbum quod rat ab initio,auditum,uifum, ÔCcontrecîa# tum efle docet. Hie cniin fub uerbi nomine totusChriftus intelJigiturDeus paritcrac homo etiamfi fub uerbi uoce Diuina dun^ taxat in Chrifto natura proprie defigne# tur, quæ equidem neque uidcri in uita hac unquàm multo minus autem contredari poteft.Sed multo frequêtius hoc facit Scri^ ptura, ut toti Chrifto Deo fimul ac homini tribuat,quod alter! duntaxat illius naturae eft proprium:fic enim nos Spiritus fandus ccrtiorcs uultfaccrc dcucra atquefæculis i iamdeinceps omnibus indiuidua ucri -Dei amp;nbsp;ueri hominis in Chrifto Emmanuele । coniundione, ur dum quod partis eft toti tribui audimuSjindiuiduam partium Con* iundionem in illo clTc cogiteraus. Sic Chri^

ßus ignorât diemamp;horam extremi iudi# eil, ÔC idem interim omnes feientix thefaus: ros in fe reconditos,atq; ipfum adeo iudici* um etiam traditum fibi à Patre habet. Hxc porröfimul nonpoflunt confifterc fi pliciter fingula ut fonantde totoChrißo accipiätur,ctiamfifingula toti Chrifto tri# buantur.Sed ignorât,ut homoî feientix thefauros habet,ut Deus; iudex eft ut Deus pariter ac homo: propter admirabilê hanc utriust^ in fe naturx eoniundionem» Neqj uero ideo Ghriftum diuidimus quemadmo dum tu eauillaris quodutranqjinillo nai» turam feparatim itaconi^deremus SC alte^ ramabalteraiuxtaearum proprietates a# nimi eogitationc difeernamus. Qucmad:s modumenim neqj hominem ideo diuidw mus quod ilium duabus partibus Conflare docemus nempc anima 8lt; corpore: atque ab inufeem ill as etiam iuxta earum proprie tatem eogitationc noftra difeernimus. IVla^ net nancjjunusatcy idem homo,ctiäfi cor# pus illius exparentibus gigni, animam uc^ roaöeo ipfoadflari: atey hancimmorta« 1cm, iliud uero mortale effe dicamus. Ita

manctnihilominus etiam unus atqjidcm in æternum ChnAus,etianifî.quæ alterutri iplîus naturæ propria funtfeparatim inil^ lo obfcruemus, cum^ Si ex Deo uerum Dz iim: Si hominem rudùs ex homine genitu uerc ciïc credamus. Ac £)eum fane in ipfo æternum,fandû, ôi prorfiis immutabilem: hominem uero mortuum,tentatum, Si fub noxam peccati noftricondcmnatum efle fa teamur. Commémorât autem Scriptura cas in Chrifto proprietates, ut intelligam^ duasiftas in ipfo naturas non equidê corn fufasaut cômixtas quoquomodo effe.* fed itaconnexasduntaxat,ut fuas utraqjnihh lofecius proprietates retinuerit,atq;nunc ctiamretincat. Ettoti interim Chrifto fre^ quenter tribuit,quod alterius tantû naturç proprium eft: ut indiuiduam prorfus illa^ rum côiundionem in uno iam atqj codent Chrifto Domino oftendat. quemadmodu Si homo intclJigcre,uellc,ac meminifte tO!gt; tus dicitur,etiâfi hxc ftnt animæ ipdus dun* taxatpropria: diciturSi uideri, item tangi* acmorijcumhorum nihil ad anima perti^ nere feiamus» Quare in ijs qu^ in Scripeuris Chrifto

Chrîfto Domino tribui uidemus, întucri ante omnia debemusnaturarfi fuarû pro* prietatem,ut quod aiterius naturae propriu cftjidfoliilli etiä, nonaututriqjfimul tri* buamus,multo minus aûc ab altera in alte* ramtransferamus,etiamfi de toto plerunqj Chrifto,Deofimul ac homine,Scripturalo qui uidcatur» Ita cum audimus Chriftum, peccata rcmittcre,darc uitam mfldo,con* ferre Spiritum fandum,mortaos uerbo fo# lofufcitarCjStid genus rcliqua,non equi* demidChriftOjUeluti Mariae Filio atque hominijfcd utDci Filio, Verbo nimirum çternojed hominiiaminChrifto ita con* iunflojtribucmus, ut ab illo feparari dein* Ceps nunquàm poffit.Rurfus dum eundem ipfuin Chriftum audimus coceptum cfTe in matris utero,natum,mortuum, tentatum, amp;fubnoxam peccati condemnatum, ho* rumutnihil inDeumpoteftcadere,ita ad hominis illa naturam in Chrifto omnia referemus,ne fcripturam de Chrifto (pro naturarum illius uarietate) difterentem, ac toti Chrifto id tribuentem (propter indiuiduam naturarum coniunÀionem)

quod alteri tantum naturæ proprium eft, mendacem atqj fecum pugnantem facii-mus» Ad eundem porro modum Scripturx teftimonia de Chrifti Domini origine ac# cipiemus. Verfatur autemeade Cbriüio^ rigine quæftio potifsimum,circa temporis, loci,ôlt; fubftantiç confyder ationennde qui# bus uarie fere Scriptura loquitur propter naturarum uarietatem,dum Chriftum Oo minum,nonnunquàm e Diuina, nonnum* quam ex Humana natura metitur: ut ilium amp;nbsp;Deum uerum,amp; hominem ftmul uertun ctiam efte oftendat.In temporis confydera# tione æftim at Chriftu^ Scriptura ex æter-na Oiuinitatis fuæ natura: dum ilium heri, hodic,ô^ in fæcula,Hebr. xiq» Ante Abra# bamum loan, viii.efte docet.dum cum pri# mogenitum omnis creaturæ appellat,per quem condita fint omnia. Col. i, Hebr.i. ( amp;nbsp;quæ fimilia de Chrifto,dcq; originis fuæ tempore iuxta Diuinæ fuæ naturæ confyde rationem habentur.Hçc fane ctfi toti Chri fto Deo fimul achomini Scriptura tribuat, ad humanitatem tarnen illius referrrnon polïunciuxta quam eum poft multa tem# pora

pora initium fuum habuiffe fcïmus. Rur# fus dumChriftum filium Dauidis,e femü ne iliius iuxta carnem ueniête deüniti tem« por is plenitudine conceptual, natum,dC mortuum cffe legitnus, Galat, iiii Matth, î. q. xxvq. Hæc ctiamjicct de toto Chrifto loquantur,ad iUius tarnen diuinicatem re« ferri nullo modo poffuntjquæ neque initi« ‘ utn neq; Anem nouit ullum, nedum ut uel cruciatus uel mortem quoquomodo adgt; mittat, fed ad humanitatem cius pertinent omnia,iuxta quam æftimare ilium Ser ip tu rahifceôC alqsprætereamultislocis uolu« it, ut nos de uera iliius humanitate etiam redderet ccriiores. Idem ucro Acri uidemus S( in loci circa origincm Chr ifti confy der a« tione. Habemus teftimonia quae de loco o« riginis Chrifti dilTerunt iuxta Diuinitatis fuae natur am. Exiui à Patre 8C ueni in mu« dum. Panis qui de ccelo defeendit. Qui de

, coeloeftfupra omnes eft. Nemo afeendit, ' nifi is qui tlefccdit Alius hominis. Filius ho \ minis afeendit ubi erat prius. Nouus ho« \ nbsp;nbsp;nbsp;mo dê ccelo, loan. iq. vi.Ephef. itq. i. Cor,

Ethæc fane frußra adChrifli humanita* tem referamus,etiamfî toti Chrißo tribuan tur:propterea quod aliateßimoniaqu^de locoetiamonginisChrißi iuxta humani^ tatisfuæ naturam dißerunt,docent, ChnV ßum,non e cceiis à Pâtre iuxta carnem dcgt; feendiße autueniße: fed inaiirginis matris ‘ utero,in Nazareth coceptum: in Bethlceni natum: Hierofol^imis mortuum eße. HaeC porro teflimonia de tempore amp;Joco origin nisChrißi tradantia,nonfuo loco nobis opponuntur in argumeuto conceptionis Chrifli: in quo, non fane de tempore aut loco,fed de ipfa fubflantia originis Chrifli in conceptione eius tradatur. prxfertim uero ea teflimonia, in quibus Scriptura, Chrifluni,non ex humanitatis fuae (de qua tame proprie hic agitur) fed ex Oiuinitatis fux natura metitur.* quæprorfus efl aliéna ab argumeto noflro,de modo coceptionis feu incarnationis Chrifli. Primum cnim aequius erat ea producerc teflimonia in ar-gumento conceptionis Chrifli,in quibus Scriptura Chriflum ex humanitatis fuae na tura metiturt'quandoquidc incarnatio Do^ minica

ninica tota hominis potifsimum natur am in Chriflo intuetur.Deinde uero fi amp;nbsp;ea no^ bis opponenda erant quæ de têpore aut lo^ co originis Chrifti iuxta natura Diuinitatis fuae differs t: tolli equidê prius omnc illoru cum fuis Antithetis repugnätiam in pro^ ptio illorum argumento oportcbat,priuf# quam nobis opponerentur, h quidê robur aliquod aduerfus dodrinam nofträ obtine redebebät» alioqui fruftra in alieno argu# mento nobis opponas quae in proprio ipfo rum argumento Scripturç repugnantiä in# ducunt .Que de fubftantia originis Chrifti proprie tradäuMatth. i. Luc, i, Ioan« i. ea ita iam explicuim*’ tam iuxta Diuinç quàm iuxta humanç in Chrifto naturç rationem, ut quod ad approbandam unanimi locorS omnium cofenfu dodrinä noftram attinct nihil nobis praetermiffe uidearmur. Ex qui* bus fane fimul omnibus facile quifqj intel* liget iam,nihil aduerfus dodrinam nofträ facerc,quæ uel de têpore,ucl de locq,uel de fubftantia etiam originis Chrifti inlua co# ceptione opponere nobis conaris,Vcnio

1 nunc ad refutationem tuâ noftex argumê# l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tationis,

tationis, quam tibi cum apud nos cffcs in unum f^llogifmuni redadam tradidera^ mus» Rides nos quod fyllogifmo tecum ac non potius Scripturis egerimus,atque hic PhiJofophi^ ßudiumCueluti rem Chriftia;« no Dodore indignam)traducis:Ais te cum Scripturis loqui malle iîmpliciter, quâm fubtiles noftras ratiocinationes fequi: 8(. qux in earn fentcntiam femper adferre fo^ les. Et putas te iam uiciiTe/i ißiufmodi uo^ | ces inter tuos quam latifsime fpargas: nos i omnes Philofophos,te folum Theologum elTe: nos omnes Humana fapientia,te fo* Ium Scripturae autoritäre niti, Pr^clara fa^ ne uia ad aucupandä plebisimperitx gra:« tiamtcui facile perfuaferis,u( quidquid no intclligit damnet Philofophix nomine: prefertim ii quidquid contra te facit Philo; fophiam eflc’dicas» At uero magnum di; fcrimen eft inter fimplicitatcm Sc infciti; am. Simplicitas non odit eruditionem:fcd t Sc linguarum 8C difciplinarum cognitionê intet Spiritus fandi dona cum Paulo nu; nierat. qux utraqjdumtucontemnis,tra^ ducis^ac rides,non equidem hmplicitatem

præ te fers,fed infcitiamtquam tuis etiam comiîiendare conaris,amp; ornas fimplicitao tistituio. Proferam autemtibi exemplum pauio aafsius,quo facilius difcrimen hoc inter hmplicitatem infcitiam perfpici à tuis pofsit, Ac primum abs te quærâ, quid« nam fub carnss nomine intelligat Apofto# lusdum ait,non fore faluam ex operibus Icgisomnem carncm^ Autapud Prophe# tamDeusipfe dum ait,EffundamdcSpirw tumcofuperomnemcarnemy Non ncgagt; bis opinor hominem totum fub carnis nos; mine intelligi.Rurfus ubi Adam de Eua ex latere fuo formata ait, Hæccaro de carne mea, Aut ChriftusDominus à Spiritu car^ nem haberi negat Anamp;illic carnem pro homine poni putabis^ ac non potius pro ipfa carnis fubftantia^ Praeterca in ilia Dci

I apud Mofen qucrimonia,ubi Deus negat I Spiritum fuum in homine permanfurum I uel difceptaturum elle, propterea quod fit caco,num illic item carnem aut pro homi^* i ne aut pro carnis (ubûantia accipi oporte:« 1 re dices,acnon pro carnis affeâibus poti« i us^ Age uero fiq^uisuno atc^ eodem modo i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;carnis

earhis nomen in omnibus biTce lods expo^ nendum e/Te eontenderet,atq; huic fux in^ tcrprctaiioni fimpliciiatêprætcxerct, quod fimplicius effe uideatur,fi unä femper eiuP demuodsfigniâcatîonêretineamus,quàm fi inuehamus interpretâdi uarietatem, Aut ficarnem pro carnis uel fubßantia uel affen dibus apud Prophetam exponeret,ubi de emittêdo fuper omnem carnem fpiritu fuo £)eusloquitur,atq;inuerbis Adæitem ad £uam carnem pro toto homine accipiat,Ei ne tu tribueres ïïmplicitatem,an uero infcif tiamY Equidem te ita ßupidum effe non pu to,ut hic inter/ïmplicitatem amp;nbsp;infcitiam din fcrimen ipfe ßatuere non pofsis. Ad eundé porro modû,/î quis negleda in carnis uoce ea ßgnißcationis uarietate,ita Chrißi fenn tentiam ilJam interpretetur, qua 'docemut Carnem effe quidquid ex carne natum efi, ut alio loco fub carnis nomine, carnis iub* ßätiam intelligat,alio uero carnis affeduS feu ingenium, id^ in eadem propofition^» 0(. poft tam preclaram interpretationé do^ gmatisfuis hanc Chrifli fententiampraft«^ xat, eumnetufimpIicêiScripturx interpre* teni

tem fiddcm^ Elt;îclefiæ Dodbrem putabis? At uero hoc ipfum nos docct Dialedica ut hancin argumêtationibus7roXvirK/««irîa^ non recipiamus, propterea quod facial uicio« fain argumentationem, quod h fimplicita* tis eft uicia non adniittere,fed pure trad arc Scripturas, cquide negare no poteris ufuni Dialeâicæ utilcmeftead retinendam fim^ plicitatein inSacrorum explicationc,amp; no tam fimplicitatem amari ab tjs qui autlin^ guarum autdifcipiinarum ufum damnât, fed infcitiâ potius,quam ut honefto aliquo nomine ornent,fimplicitatem uocant.Neqj alia ratio eft in argumétorum formatione, Simplicius docet qui redadis in compendia dium uerbis ac fententtis,otdine illas fuo proponit, ut res facilius pofsit intelligl, quàm qui nullo obferuato ordine fimul confundit omnia,amp; ncque unde ordiatur, neque ubi finem facial uidet. El cum non fit magis perfpicua ulla argumentandi ra^ tio quàm quç per S^yllogilnros quos uocät, nulla fane fimplicior habcri poteft doccndi ratio,q qux per S’y llogifmos traditur,quo« turn principia prxfertim,non ex Humana

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fapientia

fapicnth (cui’nos nihil tribuimus) fed cx uerbo Dâ petuntur. Ita Chi ißus Domi# nusinuido prorfusfyHogifmo utitiir ad# ucrfus Pharifæos incaufa omnium longe grauifsima,hoc eft,cum illiuirtutem Diui^ nam ab ipfo fditam in ßeclzcbul transfer# teconarcniur.Omne rcgnum(inquit)diui# fum aduerfus fefc dcfolatur.Satanae regn« uefiroteftimoniodiuifura cft aduerfus fcjdum Saianan à Satana per me pdii dici^ tis, Ergo ucftro ipforummet teftimonio Kegnum Satanæ dcfolatur,ôlt; in foribus eil Regnum t. ei. Quid uero did à Chriftopo# tuit, uel fimplicius uel efticacius i 8c tarnen hancftmplicitatem docetDialedica» Rur^ fus in caufa omnium difficillima de mor^ tuorum refurrcdioneSyllogifmo etiam ra Saddueaeorum obturat.Deus eft(inquit) non mortuorum fed eoni qui uiuunt. US in Scriptuns docetur cfle Abrahæ, IfaaC amp;nbsp;Iacob Leus. Ergo Abraham, Ifaacamp;Ia#’ cot(e tiamfi uideätur mortuOuiuunt.Quid obfccro hac argumentatione magis Dialed dicum^ fed quid item magis fimplex efficax^ An ucro amp;nbsp;Chriftum hie Philofo^

Jîhiæ rcum pcrages, quod in caufa tara ae^ dua raodura arguraentandi e media Dia« leâica petient^ut dePauIo taceara,cuius in arguraentando artera atlt;^ ui ranerao fa« tts admirari poteft. Define igitur difciplina rumdflinguarura ftudia cauillis tuisinfc« dari: fed hoc ipfum fac potius quod nos to ties ut faciaraus mones« Da honotera Deo in Donis fuis,quz illeextare in Ecdefia fua uoluit ad iiluftrandam magis ueritatis co« gnitionera» lam quod ad noflros S)illogif« niosattinet.Nos priufquàm illos tibi tra« didüTeraus multa ex Scripturis tecum egi^ gt;nbsp;musamp;tunobifcum uicifsim: fed cum nos tuas ihtcrpretationcs non recipereraus,SC tu te ad noftra deliberate uelle diceres: col legimus tandem dodrinx noßrx rationes in duos(ni falIor)Syllogifmos: alterum de incarnatione Chrißi,alterü de Baptifmo: ut fines dodrinç noftrç furamo compen« dio 8(fimpliciter colledos tibi traderemus» Atqthxceft illahumana in nobis fapi^tia quamtantopete incefsis. Quid autem Phi lofophicum habent Syllogifmi illi/ lo« quuntut de immutabili iuftitia,deccetoSC

ttoluntate Dii, ncq; in ijs probädis utütur, rationibus ullis,fedpropoficiones haben! defumptas ex uerbo Oei cui foli nituntur. Aut igitur in ipfo etiä uerbo Dei reprehen* des Philofophiä, û earn in Syllogifmis nos« ftris reprchfdastAut (i uerbo Dei credendu putas,noftris hauddubie etiam f^llogifmis credestqui nihil aliud cötinent quam quod uerbo Dei cxpreffiim habetur* Repetä aSt eum S^illogilmfl quo dodlrinâ noftram de Chrifti Domini incarnatioe confirmam^, ne nudis tecü uerbis certare uideamur,neq; de illP fcnt^tiafetiäfi ucrba no teneâ)quidq omnino mutabo. Prima propofitio colligi tur c Scripturçperfpicuis fentétijs quib^ do cemur iuftitiam ac uoluntate Dei çternain atcp immutabilem elTe* Aut igitur ueru eii, iuiiitiS acuoIuntatêDci çternam atqjpror fus immutabilêelTe: quéadmodum Scripta ra docet* Num. xxirj. Pfal.xxxq. Efa.xlvi. Malach. iij, Hebr.vi. lacob, i, E t tü prima quoqiSyllogilmi noftri propofitio impu^ï gnari omnino non potcrit, Aut hac imp«* gnata,omnia quoqj illa teftimonia impu^ gnari oportebit. fieri enim nó poteft, fi uo^* Juntas Dâ uçk efi immutabijis atqß eterna ut

ütuila illius cóftitutio,quom]nus implead tur iinmutariquoquomodo pofsit.Sic aüt habet prior f'yllogifmi noftri propofitio,c«i tiamü aliis forte uerbis cóftet, nos enim de fcntctia no de uerbis certamus.Quod carnt noftrae Dei dccreto conftitutum eft, hoe in carne noftra depêdi expiari^ oportcKut iin mutabili Dei iuftitiç fatisfiat,fiquidê ferua* ridebeainus^Hic nihil aliud urgeri uides, quàm sterne uolCtaiis Diuinç immutabilê conftantiâ.quam fi neges, feripturç nô mc^ amautoritaté impugnabis.Altéra propoiî tio continet legis feumädati Diuininexn: quo morti fubiicimur,nifi legem feu mäda tum impleam’^Gen^q. Deut.xxvq. Gal.iii* quam etiam negare non potes ueram eiTe, nifi feripturam ipfam mendacq accufes.Sic autem habet altera propofitio: Morscarni noftr« inpccnam propter inobedientiam conftituta eft decreto æternç atq^ immuta« bilisDiuinz uoluntatis» Quid uero hasi i bes quod hie impugnes^ Scriptura id do^ ■ nbsp;nbsp;cet,nó ego.Si igiiur nihil in utraqjhac pro-

1 pofitionc inficiari potes ; Gerte uclis nolis I largiti tc id nobis oportebit,quod efficitut

ex mutua illarumcollationf.nempc, in no lira amp;nbsp;non alia carne depend« expiari^o^ portuiiTe mortem,quat noftrç amp;nbsp;non aïteri carni ullicdecreto Dei)cóftituta erat,ut fer^ uari poiTemus. Et quum in Cfiriâi carne perfolutum expiatum^ efle conßet,quod noftræ carni fueratconftitutum t perfpicu^ urn eft Chriftum in noüra 8(. non alia car^ nedepedereamp;cxpiare id oportuilTe quod nos manebat,ft ad nos pertinerc debeat me riti ac glorix fux (morte fua promericx) communio» quam fane pertinere, atq; nos adeoper iJIamferuari amp;nbsp;uniuerfa ubique Scriptura, amp;nbsp;utraqß Cbrifti ipüus inftitugt; tio,nempe Baptifmus 8C Cccm teftantur» Sed h^c tibi Pbilofophica funt,quia contra te faciunt: S^refutari abste non poftuntgt; Quid uero tu Theologus,ad banc Philofo phicam(fed e media fcriptura defumptam) argumentationem Äudiamus bic tuatn Theologiam. Primum dicis non efie feren dam doârinam noftram,qui duas in Cbriilt; fto naturas agnofcimus,amp; utriufq; pro^ prietates feparatim confyderamus: propten tea quod duos ex uno Cbriftos teiudice ciamust

ciamus: altcrum Spintum, altcrum car^ nem» Deinde argumentationi noftrx duos potifsimum locos e Paulo opponis t al ter u ii. Cor. V. ubi doCcmur, Deum fuiffe, qui fibi mundum in Chrifto rcconciliaffet» Ah terum: Col. ii. ubi Apoftolus docct,Dcum de principatibus amp;nbsp;poteftatibusCnimirum condemnationis noftræ)cgifle triumphum per (emetipfum: ita enirn in omnibus ferc latinis exemplaribus legitur.lnde uero cok ligis non procedcre noftrani argumenta# tionê; Si enim Deus in Chrifto per femeti# pfum 8(. mundum ftbi reconciliauit,d£ Prin cipatus acPoteftates omnes triumphauit: non pofte id rcferri dicisadChrifti huma# nitatem,nedum utdecarnenoftra hicalü quid cogitemus. Poftrcmo addis, nihil olt; pus fuifte Chrifto,ft quod carni noftræ có# ftitutum erat, in eadem carne etiam depend diexpiarit^potuiftet.Hxctu itacótra nos, aisc^ te hic Scripturæ per te citatç autoritär tem fequi malle quàm humanx fapîentix (quo nomine noftra defignas) argumenta tiones. Age uero ne grauer is uicifsimtu homo Theologusaudire nos etiam,qui ti#

bî rud« Tfifologîr prohfus ncque aliud qiiàm PhiJofophi effe uidcmur» Primurn tuæ ißius Theologiæ fubtilitatem non af« fcquimur,dum à nobrs Chrißum diuidi is:propterca quod utrius^’inipfo naturae proprietatesfeparatim confydcremus. ni/i ß tu hominem difcerpi quoq; dicas,dum in illo feparatim animae amp;nbsp;origineni amp;nbsp;pro;« prictatcs.’feparatim ucro corporis ôi origin nemamp; adiones confyderamus.quêadmo^ dum ante ctiam id diximus. Quid quod Scriptura ipfa ad hune modü diuidit Chri* ßum^ fatetur apud Marcum Chrifius ipR, fediem ôChoramextrcmiiudicii nô nofTce At Paulus inChrifloomnes feientiae the^ fauros rcconditos eßie docct»Hic igiturSt eu duos ex uno Chrißos facies^ AltcrufH quifeiat omnia, Alterum qui diem iudieij ignorer:’ Rurfus dum Paulus Chrißum, a^ libi maledidum uocat, alibi fplcndorem gloriaeôCcharactcrem exiüentiæ Paternae effe docetr Num ôC is duos fecundum Chrißos facietf nam in fplcndorcm diui* naegloriaemaledidum cadere non poteß» Quod fi his ôC fimilibus Scripturae loris

Chnftus diuidituf, amp;nbsp;nos facile pitiemur utChriftum diuidifledicamur, fed fiScnV ptura unum nihilominus atque eundetn Chriftum Dominum agnofcii, ctiâfi utnlt; us^ in illo naturae proprietäres fepararfm ccnfjderet ac difcernat; dabisueniam no^ bis PhiJofophiSjtu homo Theologus,fi hic Scripturæ teftimonijs potius, quàm tuæ Theologie alïcntiamur.atcp unum amp;nbsp;ennlt; demindiuifuminaeternum Chriftum Do# minumcffecredamus: ctiamfi naturasilli duas cum Scripturis tribuamus, Si utrius^ proprietates feparatim conf^deremus. Sed Si tu ipfc ad eundem modum diuidis Chrigt; ftumcdum ilium, Si uerum ac naturalem Demn, Si uerum item ac naturalem homi# nem elfe fatearis. Arbitror cnim naturale Deum à te uocari, qui Dei naturam retint# at, Et naturalem item hominem, qui natu# ram hominis habeat.Si Chriftus igitur fe# cundum te Si Dei Si hominis naturam re# tinet,eftc|j alia hominis natura,alia dei, quopa(flo(qu2fo)tunon diuidcs Chriftum qui duas illfi natur as retinerefateris,dum iilum uerum ac uaturalêdeum uerüitem

(IC naturalem hominem elfe docesUum hoc potifsimum nomine doârinam noflram traducas,quod duas Chrifto naturas eas^ diuerfas tribuamusf Equidcm hic hbi ipii nónfatis cöftat tua Thcologia: quam nos (homines alioqui rudes)airequi non pode nitro fatemur» Multo minus autemillam adequimur,dum Chridum uerum acnatu ralem Deum ede doces: interim iJlum iuxta eandem Diuinam naturam fuam,ten tatum ,pairum,mortuum,dC fub noxam ^eccati nodriinPatrisiudicio condemnai^ tum e/Te affirmas. Quæ ex Paulo citas ad* uerfus nodram argumentationem magis pro nobis quam pro te faciunt fi rede in* telligantur. Acprimum eo loco quo £)eus fuiffe legitur quifibi inChrido mundum reconciliarit: uideris fub öci nomine ilteo raminChrido naturam intelligere,ut ab illius humanitate meritum reconciliation nis excludas.hoc ed,ut intelligamus recon ciliationcm nodram à Chrido,quat€nus Deo,non quatenus domineperadam effe, arqj iti efficere demü conaris: fruüra nos eam de carne Chridi difputationem inue* hcregt;

herf,poftcaquàm omnis noftra teconcilia* tio peraâa fit per ipfam Diuinitatem Chri« fti, hoc efl, per uerbi in Chriito naturamî non autem per iilius humanitatem, ad qui intérim carnis confyderatio proprie perti^; nereuidetur*Hanccfle putamys tuamar# gumentationem, quam ex eoFauli loco, ad eum modum intelleâo, coiligere nobis uideris. At uero tibi probandam prias ef; fetjab Dci nomine hoc loöo alteram dun* taxat illamDiuinitatis inChrifto, hoc eft uerbi natur am defignarhSiquidem proces deredebcattuahzc argumentatio» alioqui fi oftenderimus nomen Bei hoc loco,non adfiliipcrfonamquiChriftus eft proprie, fed uel ad Patris JDei potius,ucl certe ad to* tiusDiuinx triadis prouidentiam pertinec reîadeofane pon procéder hxc tua argu^ nientatio,ut hic Pauli locus adiumentofit nobis futurus etiam aduerfus dodrinam tuam, nedum ut noftræ argumentationi opponi pofsit. Docct autem Paulus illic noftræ regenerationis ato^ adeo omnis no* lt;nbsp;ftræ falutis autorem elfe ipfum Deum,qui

I per Chriftum lefum filium fuum nos fibi i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H V recon*

reconciliaffetî qui^eius ipfius réconcilia# tionis minifteriuin feu prædicationem poftolis delegaiïet» Id ica à Paulo doceri non negabis opinor,ita cnim habenc Pauli uerba: Omnia autein hxc exOeo,quinoS fibi per lefum Chriftum reconciliauit: de# dit^' nobis minifterium reconciliationis» lam quod fequitur explicatio eâ eius ipfias minifterij, Apoftolis à Dzq ipfo delegatie indicans fcopum præcipuum ( per priori« fententixrepetitionem)circa quem uerfari potifsimum totam Apoftolorum prxdica# tionem oporteretmempe quod ipfemet 25« US autor elTct partx nobis per Chriftutn Dominum recodliationis.Et proinde mox quoq; addit feDco ipfo autore legation« fungi pro ChriftotSC quæ fequuntur. Hi« ueroprimum abs te fcireuelim. älijneati uero Patris Dci perfonam Paulus toto hoC loco fub Dei nomine defignetfNec eft quod dicas initio quidem Patris,deinde ue# rofilij,moxautem Patris rurfum perfona defignari. Hane cnim ipfam Dci perfonam cx quo omnia,Sc mundum fibi pcrCliri# ftum rcconciliaÄc doect Paulus, SC mini# fteriun*

fierium fiuîus rcconcîlîationîs Afoßoli« ut proChrifto kgatione fungercntur de^ mandalTc. qua re fieri no poteft ut locus hic pcrfonaruin uariationetn fub Dei nomine admittat.fed earn folam toto hoe Pauli lo* co petfonain fubDei nomine intelligi o^ portet,cui prima illa autoritas tribuitur, ut ex illa fint omnia Jam cum idem ipfc Paulus uerbis exprefsis teftetur, Patris hoe Dei proprium effe, ut ex illo fint o^ mnia: Et ad eandem perfonam refer at hoe loco Paulus, turn rcconciliationem noj» ftram per Chriftum, turn Apoftolici mink fterfi inftitutionem : Equidem nos ita ru# des effe fatemur,ut non intelligamus quo# nam modo Dei nomen, hoe loco, ad uer«» bi perfonam,hoe «ft,alteram in Chrifto naturam,referri pofsit. fed potius adPac trisDei perfonam pertinere illud putamusquot;. pofteaquàm ad eamCutrunqj id) Dei per* fonam referri àPaulo uidemus(ncmpe8C reconciliationem noftri,amp; Apoftolici mu* neris inftitutionem ex qua funt omnia: quod alioqui Patris foliusi perfonae pro* prium effe fcimus ♦ Vt interim taceam non

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poffe

pofTe quoquomodo admitti id, ut fub Dei nomine filij perfonam hic intelligamus, prop'tuea quod hacinterpretatione tollat turpropria Chriftifundio,quê Dei patris noftrum mcdiatorem effe credimus. EA enim mcdiatoris, alterumalteri,non autem fibiipfi conciliate,nempe reum, uel iudici, uel accufatori.Hic autem Deus libriplï nos conciliaire doceturgt; AutJigiturfiJium Dei mediatoris fundione fpoliabimus, ac Pa* tri item Deo iudicium omne adimemus,lgt; Dei nomen hoe locoad hlij perfonam(hoc eft ad Diuinamin Chrifto naturam)refera mus.Aut certePatrem Deü folum fub Dei hic nomine intelligemus, h Si Chrifto Do* mino mediatoris,amp; Patri item Deo iudicis honorem tribuamus.Neque uero arbitror te eum effe, qui aduerfus icripturç autorita* tem Deo uel Patri,uel hlio detradum quid quàm uelis,amp; proinde te non amplius id fa durum puto etiam ut nomen Dei hoe loco ad hlq perfonam ut diximus referri debere contend as, fi uero fub Dei nomine hoe lo* cofilij perfona,nempe ucrbum,hoccft alte rainChrifto natura,non intcliigitur,non uideo

uideo quid locus hic Pauli aduerfus noftra dodrinam faciat, aut aduerfus fylJogifmi noftri tibi traditi ratiocinationem. Nos eniinfemperdocuimus 8lt; doccmusDeum Patrem elTeautoreinnoftrçper Chriftutn reconciliationis,fed cam reconciliationetn partam nobis cfTe morteChrifti,qua illc iuxtaPatrisDci prouidentiamac uolunta tem(aflumpta carne noftra) depend« 01 expiauit id totum,quod noftrae etiam carni dccreto Dei propter noftram inobedientia fuerat conftitutum. Hçc fane nihil inter fc^ fe pugnant,nedum ut fe mutuo non ferant« Quin potius confirmât dodrinam noftr^ hoc loco Paulus,tres enim nobit proponit, quos in recdciliationis noftrç conf^deratio ne intueri potiftimum debemus»Ante o# mnia Patrem Deum, cuius prouidentia ac uolutate fadum eft ut uerbum caro her et: Deinde ucroChriftum Dominum, qui af# (umpta forma noftræ feruitutis(nimirum carnis noftrae infirmitate, quemadmodum id oftendimus) hanc ipfam reconciliation nem in carne noftra per corporis fui hoßin am peregtt»Foftcemo autem Apoftolos, quos

quos Pater ipfc Deus ctiam huius reconc// liationis teftes ac prccones toto terraruin orbe effe uoluit; demiffo in ilJos Spiritu fatidoomnisueritatisdodorc, ut iliorum dodrinam non pro hominu dodrina iam, fed pro Diuina potius ipfiusmet Spiritus fandiCpereosIoquentis) uocc haberemus, Cumigitur Paulus teftetur Chriftum Doi^ minum mqrtc fua(quæ in Dcum cadere no poteft) rcconciJiationé banc percgiffe,*per^ fpicuum cft Chriftum iuxta humanitatis fuænaturam reconciliationis huius nnnp AeriumCquatenus pro omnibus niortuus «ft)pcregiffe, Atqui hoe ipfuni cft quod nos iyllogifmo noftro quoqj docenms, nb pc mortem carni noftrç conftitutam,in car ne ctiam noftra à fiJioDci aflumpta per Corporis fui hoftiâ perfolutam expiatamq; effe. Confirmât igitur hie Pauli locus do«* drinam noftram.’dum morti Chrifti afcrigt; biirceonciliationem, quæ cadere nonpo^ teft nifi in carnem peccato obnoxiam, hoc tH noftramCStipcndiu cnim pcccati mors) ctiamfi Chriftus nûquàm peccafteu pecca;* toenimobnQxiumhtc dicinius,non quod

pcccato fubiedîum fit: hoc cm'm à Chrißö Domino modis omnibus alienum efiTefcii* mus,fed quod pecCare pofsit.Chriftum au* tem Dominum iuxta humanitatis fuç natu ram pcccarc potuifiTe tcftantur tentationes, quibus ilium Satan exercuit,quem alioqui Paulus ipk tentatum per omnia cflc doc«, quorfum enim tentari ilium contigiffct ni* fi peccarc poiuiffcty imo uero qujrfum atti neret hominem fadum cffc nifi peccarc po tuilTet i iuxta ûiuinam enim ucrbi naturâ peccare nunquàm potuit fed iuxta huma* namnaturamucrboconiundamnon pec* cauit,neq5inuëiaeftlabcs ullain ipfo,cti* amfi peccarc poffet. Stat ergo incôculïa Syl logifmi noftri de immutabili Diuinæ iufti* cist nexu ac dccreto ratiocinatio.atquc hoc Pauli loco confirmatur etiam,non aüt im« pugnatur. Locus ille CoU i). aliquanto plus diificultatis habet propter Latinorfi amp;nbsp;exemplariumöC interpreium in hacpar te confenfum. qui propemodumomncs, Deum,per femetiplum, feuin femctipfo, ttiumphaffc legunt,Dcic^ nomen ad filigt;

i perfonam ( hoc cft ad Chtiftum ipfum) 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M cefcrunt«

referunt.uidelicet quod Chriftus ipfc iuxt^ Diuinitatis fuæ naturam Principatus ac po teftates noftræcodemnationis triumphaf^ iet, Atcy eft quidem pia in fe amp;nbsp;Chrifliana hrc fententia fi rede intdligatur,fed à Pau li mente hocpr^fertim loco produs aliéna» Præbuit autem huic interpretationi occa^ fionem Latina uerfio maxima fere ex pai*^ te,quodinLatinis omnibus fere exemplar ribus legatur,triumphans illosin femeti^ ) pfo, fïue per femctipfum,Cum cnim extra | omnem controuerfiam fit non Patrem, fed filium,opus nofttç redcmptionis alTumpta liominis natura ( iuxta quam amp;nbsp;mortuus cft) percgiire,nolcbant proprium filq opus ad Patrem transferre, fed triumphum eu# iushic meminit Paulus filio afcripferunt, dcqjChrifto interpréta« funt Pauli uerba quibus Deum de Principatibus ScPotcfta# tibus triumphaffe per fcmetipfum Paulus ' teßatur» At uero apud Graecos uaria eA le^

lunt qui legant, triumphans ilJos per femetipfum,quemadmodum latina le# lt;fiio pafsim habet, funt item qui legant,tri# । timphans illos pet ipfum^ut triumphiau#

torcm fadantPatremDcum,Chnftum uc ro cfle oftcndant per qucm Pater Deus tri# upiphalTet. Varieras porro huius apud Gr^ cos kdionis, no nafdtur e didionisautli# teræ ullius mutationejed ex accentus dun# taxatforina,dumalt) pronomê relatiuum (ipfum) addito afpirato accentu,alii ucro tenui addito legunt. fi enim cum afpiratio# nc Icgatur ‘i* «u-fSjtum rede habet Latina Icdiojin femetipfo: uel per femetipïum»fed fifineafpirationelegatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fane

Latinus interpres nó rede uertitjn femeti* pfo,uelper femetipfum: fed fimpliciter le# gendum eft,triuniphans illos in ipfo uel per ipfum, ut fit fenfus,Patrem Öeum (cui accepta referri oportet oninia)triumphafle Principatus ac potcftatcs,fcd per filium per quem omnia: id^ in mortem pro nobis traditum,cuius meritoA pcccati nofiri chi rographum in crucc abolitum iam effett SC captiuzuelut in triumphum adar,omnes mortis ac condemnationis noftrac potefia# tes amp;nbsp;Principatus. Iam cum afpiratione le# giturinFrobenianis cxemplaribus autore opinor Eialmo Roterod amo qui 1 uete#

ucterum interprecum autoritatém fequu# tusita hunc locum legendum efTcputauit. quem demum alij quoq; fequuti Dei quoqi nomen ad ßlij perfonam iuxta Latinorum interpretum expofitionem retuliffe uiden^ tur» CartCrum ipfe uerborum contextus nó permittit,ut nomen Dei hoe loco ad hlij perfonam referatur:Et inGræcis ut dixi exemplaribus uaria ledio eft propter ac^ centus mutationem. Nam etlï in Frobenia* na æditione legaturi/* «« V» tarnen Aldina« amp;Argentinenhsxditio habetàiirS. Atcß ita extare etiam dicitur Romæ in exemplar ri Vaticano. Quin amp;nbsp;Budenfe exemplar uetuiiifsimum (quod e direptione Confiât tinopolitana adferuatum,Budam demum fub Matthia Rege allatum fuerat)eandem ledionem habebat. Quæ equidem ledio, amp;nbsp;melius refpondere uidetur uerbis Pauli quæ præcedunt: Et fententiam reiipfam multo clarius abfoluunt» ut ht is fenfus, ipfummctPatrem Z)eum authorem nohrç falutis eher qui excitâuit Chriftum filium fuumex mortuiSjamp;noscum illo uiuihea«! uitt Qui chirographura item pcccati noftri

lege ^ondufum, fed cruci demum fijq fuî affixum,e medio fuftuIit:Qui^ de Princii patibus ac Poteftatibus omnibus quaeilli aduerfariç in hac parte fuerätCpoßeaquäm eas expoliaffet) per eundem ipfum filium fuum,fadum hominem,gloriofc triumi» phauitjHanc effe Pauli fentêtiam uerbaw pfa teftantur quae praecedunt. Sic enim ha* bentucrbaipfa:Inlt;JUO(ncmpe in Bapti;« fmoyfimul ctiam cum illoCnempe Chru ßo) refurrexiftis per fidem cfficicntis illam Dei (nimirum Patris)(|ui (Pater) cxcitauit ilium (filium fuum Chriflura Dominum'jCx mortuis,Et uosCidem Pa^ ter)quum efletis per deledaSi præpu^ tium carnis ueftræ mortui,fimul cum illoCncrapc Chriflo)uiuificauit: condogt; nans(idemPater)nobis omnia delifta, qui Sideleuitquod aduerfus nos crat chirograplium,8( per décréta nobis contrarium crat: fuftulitcy (nêpe idem Pater) illud per crucemÇnimirum Chrw

ftifilijfui) cxpoliansq; Principatus Si potcftarcs (idem Pater) oftcntui cxfiP buit eos palam,triumphans illos,in pfojUel per ipfum: hoc cft per Chriftiim lijium fuû,per quem reßituit omnia. Eß^ ca dem prorfus huius quæ amp;nbsp;fuperioris Joci fententia,uidcJicet Deum Pattern autorem effe falutis noßr« per filium fuum pro no# bis in mortem traditum, ut peccatum pet pcccatum condemnaretur, amp;nbsp;mors promt# rita,morte innocenti penfaretur. Neqj ego fum prim’ eius interpretationis autor,Ad# notauithæcdudumuiramp;pietate amp;nbsp;erudi# Clone infignis lacobus faber Stapulen/is, qui » âuTü ûne afpiratione legendum e/Te putauit» Adnotauit ó(. Caietanus, Sacrai rum hauddubie literarum interpres uigi^ lantifsimus, 8c in linguis magna cum laude uerfatus. Sedamp;Ambroßus quanquàmla# tinam ledionem nonnihil interim immu# tatam fequatur (nonenim legit in femeti# pfo,uel per femetipßim, fed in idipfum)ta# men ita hunc locum interpretatur ut triunt phum omnem Patri per ßliu aferibat. Am# brofij

brofijuerba funt de Paulo. Idco commo« net génies,ut conPyderantes caufas malo;« rumfuorum,8lt;qualemgratiamacceperint à Deo in Chnfto,tota deuotione folliciti fint circa obfequium eius, àquo àdiucrfa mortis pcenafuntliberati. Hic Ambrofius iuxta uerba Pauli gratiam falutis nofirae tranferibit Patri Deo, in Chrifto, fiuc per Chriftum, Ac moxpoftcaïAffigerc autern cruci(inquit)hoc dixit effe, fpoliare Princi^ patus Sc poteftates publice,8C detriumpha:« reillos in Chrifto» Et hic fane Ambrofius Deo Patri afcribere aperte uidetur,8c chiro graphi noftri tncruce abolitionem,SCex« poliationemPrincipatuumaepoteftatum, ÔC fimul etiam triumphum de illis,in Chri« ftojfiuc per Chriftum.Et rurfum.Et fic(in« quit)expoliati funt(ficut dixit) publice, id eftinCruce; quod eft, palam detriumphati à Deo,in Chrifto.Hçc aperte teftantur ean« dem efte Ambrofq, SC noftram interpréta^ tionem. Neq; tarnen ideo Ambrofium ci« tare hic uolui,ut illius autoritäre interpre« tationem meam tueart fed ut oftendam me primum non elfe,qui fentiam, triumphum

hoc loco'cuius Paulus memim't^non ad li) fed adPatris Dei perfonam efTe omnigt; no referendum» ad quern fireferaturledio fane Latina confiâere non poteft» pugnat cnim haec. Pattern Deum per femctipfuni triumphaiïe,ôi(quemadmodum infinitis alibi locis habetur) Per filium omnia refti* tuifle. Qui autem triumphum 2d Cbd^ ftuni refcrunt,negate non poiTunt priorem fententiac huius Paulinx partem oportere refetri ad Pattern Deum : nempe quod is nos cum Ghrifto ex mortuis fufeitato con^ uiuificauit:condonans nobis propter Chri ßum peccata noftra omnia. Sic enim amp;nbsp;E* rafmus ipfe. Ergo(inquit)Fatri Deo deben tur omnia, qux uobis largiturper hliuni» référés ad Pattern Deum noftram in Chrw fiocircuncifîoncm fpiritualem,noiîrâ cum ilJo refurredionem, amp;nbsp;conuiuificationem. Quf autem de fuffixo in crucem chirogra^ pho,de^ fpoliatis ac triumphatis Principa tibus fequunturtea ad Chriftum^ueteres fcquutusjtransfert, Pattis^ Dei perfonam fiJi} perfona commutât» Qux perfonx co# mutatio in caufa illi fuit, ut cum afpiratio# ne

ne legere malöcrit «c/s, hoc cß in femetit pfo,ucl per fcmctipfum.Sed hoc wir dodif* fimus uidetur dedißc ueterum autoritatuut iuxta corum interprerationein,ipfam quo^ que Apoßolicamledionemxdendam cu^ rarit: prxfertim cum interpretatio ipfa no folum fit pia,fcd Chrifli etiam Domini glo riam infigniter iJIußret. At ueroex Pauli uerbishaberi nonpoteß ullatoto hoclo^ Co perfonx commutatio:omnia enim pars ticipia abipfo ciusPaulinx fententix ufqi initio ad eandem perfonam referütur, nem pe Patris Dci: nifi quod adiua indefiniti temporis participia latine aliter efferrinon poflunt,quàm per tertiam prxteriti indican tiui fui perfonam addito relatiuo, qui, ut Ti «s qui uerberauit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui fcripht.Dos

cet^ Paulus nos cum Chriflo fimul à mors te ad uitam xternam furrexiffe perfidem inditam nobis à'I^atre Deo: Et facit Pas tretnDeum ht,ƒ«»]lt;», hoc efieum quiexcis tauit,Chriflum,nosq; cum illo'.tfaAu-i-atvT«, cum qui deleuit chirographu eum qui iUud affixit in crucem fui fiJii*.

poteftates: Si ipntj^Ciiffucyrct «urôùT.cum gui triumphauit ilJos,in ipfo,n!miruniChngt; ftoquemcx moftms fufdtauit,nosq5 cum iJIo: fiue per fpfum ncmpe Chriftum^HanC porro intcrprctationem cum uerba Paul» ipfa pofcere omnino m'dcanturcód ncmo negare pofiit fimplidfsimam efTe: nos bic ctiam nobfs fequendam eüe putamus* prf? fertint ita adiuti Grxcoram exemplariam, 8i quorum mcminimus,intcrprctum auto^ ritate. Adeo uero non répugnatPauIi hic locus noftræ dodrinæ,noftrtibi tradite argumêtationi, ut iHam baud aliter quàni prior Hie ctiam. ii.Cor. v. aduerfus te con^ firmet iuxta noßram interprctationê, quaf fane regci abs te non poteß, niû oßendas quare confißerc no pofsit cum totius Scri^ ptarx Confenfa comprobetur.Sed etb alte^f - ram iJIam ueterum intcrpretationcm recb piamus, à quibus alioqui nufquàm Jiben^ ter diffentimus, nihil ea te nihilominus ad^ iuuabit in tuenda dodrina tua, cum UH Ion gc aliter Paulum exponant,quàm tu inter* preteris. UH enim Chrißum cum aJijs ho* minibus collatumphoc nomine exteris mnibus

mnibus anteponunt: quod a Jij per fefeni^ hil pofsint nïA aliunde(nenipc à Deo) adiu uentur, Chriftus uero Dominus fua pro« pria intra fefe uirtuteÇnimirum Deus pari« ter ac horao)potentiam fuam in expolian« dis triumphandis^ Principatibus tenebra« rum gloriofedeclarariutu uero hue Pau« lum detorquere conaris, ut quod ille Deo Patri tribuit,id tu ad hliû ita interim tranf« feras,utquxdeabolitoin cruce chirogra« pho noftro,cxpoliatis^ aedetriumphatis Poteftatibus fequuntur; non equidem toti Chrifto Deo fimul ac hominifquod tarnen ueteres omnes unanimi côfenfu agnofcüt) fed Diuinx duntaxat illius naturx(exclufo bumanitatis fux in carne noftra merito) adfcribas. id porro longe diuerfumeft ab eo, quod ueteres in loci huius interpréta« tioneprodiderunt: etiamfi perfonarum có^ mutationemCquam illi hic adducunt) reci« piamus. Noneftigitur cur Pauli hiinclo« cumprotefacerearbitreris iuxta ueterum interpretationem * quam tarnen ofiendi« mus à mente Pauli elfe nonnihil alienam» lam fl hoc Pauli loco aliquid contra nos K tfficeri

cfFiccrc uis,approbandapnus tibi effet tua intcrpretatio,noftra^, ac ueterum item o* mnium altéra impugnanda» Ncqj enim fa*! tis eü attuliffe interpretationem, nilî illatn confirmes ucl légitima uerborum cxplica# tione,uel mutuo locorum in Scripturis confenfij : Quorum nos tarnen neutrum in tua adhuc interpretative uidemus.Quod cnim ad uoces attinet, bar non admittunt ullam prorfus toto hoc locoperfonæ com* mutationem: multo minus uero tranllatio nem ill am,qua tu Diuinx dutaxat in Chri/ fto natur£ attribuere uelle uideris omne lutis nofiræ m^fierium exdufo interim me rito fuæ humanitatis,quêadmodum id iam aperte fatis expofuim'’: Locorum uero Col* 1 atione tatum abefi ut tuam interpretatio* nem approbate pofsis,ut uel hie ipfe Tauli locus earn nullo modo admittat, dû enim chirograph! noftri nexum per crucé fubla* turnefledoCetCquam equidcad Chrifti Di* uinitatem referre non poffumus)SC abolito chirographi noftri nexu, expoliatas quoq; eadem opera fuiffe conftatomnespeccati mortis ac condênationis noftr^ poteftates:

eertc ab «o quod per crucc partum cluderc nung poteris mericum humanica-tis Chriüü Quid quod ipfemet uel inuitus faterü,Chriftuni iuxta carnem inortuS ef^ fe^Anueronon idem eft iuxta carnem, aut iuxta humanitatis naturä Chriftum mor^ tuum eflef apud te caro in Chrifto öeus elt;! rat fcilicct etiam ante mortem; Quod fi iu# xta carnem mortuus eß Chriflus,quç inte^ rim no erat neqj efi Deus.Et morte Chrifli in cruce abolitu efl pcccati noflri chirogra# phum:Mirum profelt;fio,û ab eo,quod mot te Chrifli iuxta carnem abolitum efl, meri* turn humanitatis Chrifli excIudas,Sed di« cis ChriftS idem iiTe quod uerbum : amp;nbsp;cum iuxta carnem Chriflum mortuum efle fate risjperinde efle putas, ac fi uerbu mortuum effc diceres.Cçterum nos earn dodrinä tuä in fuperioribus refutauimus St oflendimus Chriflum no uerbi taniG (iuxta qua eft etec nusamp;immutabiliÿ) fed hominis criäChoc efl nofträ quoq;)naturü habere:iuxta quS conceptû,natû,amp; mortuu illG effe credim*’. Alioqui fi caro amp;nbsp;fanguis in Chrifto uerbfi efl, quid obfccto hominis in illo crit^ Aut

quo pado apud te Caro in Chrifto Deus eft, flue uerbum: cum Chriftus ipfe diat, Deum,Spiriium non carnem efle^nifi tu nobis nouumaliquod Euangelium forma rendis, in quo duplicem nobis Dei exiüé^ tiamponist alteram qua Deus,fit Spiritus, xternus,immutabilis,d£ Sandus» Alteram qua Deus item fit caro,mutab(lis,amp; à prio^ ris ilJius exiftentix Deo derelidus, atep etigt; amalienus.At ueronos hie unum duntaigt; xat atep eiufdem exiftentix Deum, amp;nbsp;Pa« trem fimul,df Filium, Spiritura fandum cife,cum Prophetis SC Apoftolis tota^ Ca tholicaDeiEcclefia credere malumus tius, quàm ut nouam aliquam de exiften« tix Diuinx uarietate dodrinam recipia« raus, yfum S'^necdoches in Chrifti Domi« ni conf^deratione expofuimus,ne naturas in illo diftindas confundamus,etiamfi quç alterius duntaxat in illo naturx propria funtjtoti Chrifto in Scriptuns tribui non« nunquàm uidearaus* Et quemadraodunt humanam in Chrifto naturam non ideo fine principio effe dicimus, quod de toto Chrifto 'Paulus dicat illû efie omnis créa)»

turæ primogcnitum per quem condita fint etiam ipfa fxcula:ita non ideo uidfsim Dïi uinam in ilio nataram,natam,pafiram, niortuam,tcntatam,amp;àPatrc fuo dcreli^ dam eiïe intelligamus.quod hxc toti Chri ftoinScripturis tribui audimus.Hoc enim ueluti totiChriAo plerunq; tribuit Scriptum ra quod alteri duntaxat illius naturx pro:« prium eft (quemadmodum alias quoque iam diximus) nonut naturasin iilocom^ raifceat quoquomodo aut confundatt fed ut indiuiduam deinceps illarum coniun« dionemeife tefteturt qux tarnen non ob« ftet quominus fuam utraq^ natura retineat proprietatem. Quarc qux corpore ac fan« guinefuo peregitChriftus,ea ilium iuxta humanitatis fux naturam (adquam caro proprie pcrtinet) peregiffe docemus . Et quum corporis fiCfangninisfui meritofu« ftulilTe ilium fciamus omnempeccati no« ftri nexum, omne^ macerix interftitium per carnem fuam diruifte,amp; utrumcp fimul populum in uno torpore fuo per crucem Patri fuo recondliafte queadmodum Pau« lus docct. fciamus item,quemadmodum

per hominem mors pfopagata eft,ira per hominem reftitutam nobis effe etiam refur redionem ad uitam æternam. Dei Parris hie mifericordiam agnofeimus fuppliccs^ adoramus qui filiuni fuum unigenitum in carnem noftram demiferit,ut maceriam, carnis noftrx peccato eredam, itaere^ dam ut per nos diftblui amplius nunquäm polTct. ipfe cöiunda Deo eadem ipfa carne noftra in fuo corpore totam dirucret.'nos^ ut frater noftcr nobis à Pâtre Deo in car# nis noftrae participationem datus,in uido# rix huius fux communtonem ut fratres ui# cifsim fuos pro ineffabiJi bonitate fua uolt;* caret: Manifeftum eft igitur, ftarc inimo# tam Syllogifmi noftri traditam tibi ration cinationem, atq; adeo non infirmariiocis tuis quos illi opponis,ut etiam confirme# ti/r.Argumentationis ueftrx uicium pauJo antea indicauimus,qua colligitis, Ckriftu, fi ex carne noftra eft natus,à peccato etiam immuneeflenon potuifle;proptcrea quod Dominus ipfe carneni e/Te doceat, quidï^ quid ex carne nafeitur. Quæ enirn de carnis aftedibus Dominus loquitur,ea uos ad car nis

nis fubßantiam transferre conaminnSC ex carne nafeijdem efle interpretamini, quod ex homine iuxta gignendi Jegem propaga* ri, carnemnero eße,non ïam ad carnis fub* ßantiamrefertis fed ad carnis fenfum feu mentcm,ficenim illam uocat Paulus.ut hic fit iuxta uos uerborü Ghrifti fenfus. Quod natum eft ex carne: hoc cft,quod origincm fuamexhumanx carnis fubftantia traxitt Caro eft: hoceft,carnis fenfu autmente rc#^ gitur, A t uerollonge aliam effe Ghrifti hoc loco mentem uerba ipfa quç fubfequuntur declarant. Gonfert enim Ghriftus Domi^ nusefficaciamcorruptelæ noftrae curapo* tentia Spiritus nbsp;nbsp;nbsp;docet tantam eße carnis

noftrae corruptelam ut dum illi obfequi* mur in ea ipiîus corruptela perpetuohæ^ reamus Porto legêhuiuscorruptelçita effi cacem eße in nobis,ut nos ab ea lue expur« gareipft haudquaquàm pofsimus,præter« quàm fi per Spiritü fanâû innouemur.tum rnirnuirtuteilliusideßiciut aduerfus car^ nis noftrç fenfum certame fufcipiam'’.Quc« admodum igitur eaeft corruptelae noftrae uisutnosinieruitutefua retineat donee à

jSpiritu fanâo innouemur,ita fpirieus quo^ que cam rurfus eiïicaciam eire,ut nos inno uatos excitet afsidue ad obludandum fen^ fui carnis noftrx,ne ilium deinceps regna^« rein nobis quoquomodo patiamun lam fl e Spinta fando natum eife,aliud longe eft hoc loco, quàm exillius fubftantia noftri originem traxifte, fane amp;nbsp;e carne natum efte,aliud fit necefte eft, quàm e parentibus iuxta naturx legem ptopagatum efte. Et cum e Spiritu natum cfte,idàn fit hoc loco, quod Spiritus uirtute innouatnm, perfpi^ cuum eft etiam, natum efte ex carne, aliud non efte, quàm à fenfu carnis proueniite, Eam^efte uerborumChrifti fententiam. Carne efte,hoc eft à carnis fenfu regi quidgt; quid ex carne natum eftet, hoc eft,à fenfu carnis proueniftet. quemadmodum Spirit tus eftet etiam,hoc eft,Spiritus uirtute rege retur,quod ex Spiritu natum eftet, hoc eft, quod Spiritus fandus afflatu Diuino fuo innouaffet. Vtitur autem hie JDominus na* feendi metaphora,ut quod alicui rei cau* fam dedit,ex eo natam efte dicat, quemad«: modumamp; noserroresex erroribus,litcie litibus,

Htibus,Bella e bellis nafci diccre folemus, dum oftendere uolumus,errores erroribus, iites litibus,bella bellis occafionem prebu^ iiTe.Quid autem hæc ad Spiritus aut carnis fubftantiam^ nedicam ad hominis ex ho^ mine propagationcm i Quo pado uero confiftete poterit tua loei huius interprétai Uoiïquidem illam recipiamuslt;Tu id uidec ris uclle, utquod t carnis fubHantia genii tum eftgt;non pofsit eflenifi caro: hoceft, non pofsit nifi à carnis fenfu regi ad peCi candum*Chrirtus autem Dominus docet noftri abnegationem, ctiamfi ex carne na# fcamur.Docet hoe ipfoloco nouamefui pernisnatiuitatêjamp;quidem eorum, qui ex carne nati effent. Et Paulus teßatur nos in carne uerfantes,non fecundumcarnem nii hilominus ambulare,8C quç inhnita in feri^ pturis in hanc fententiam habentur.Qui in carncuerfantur,nonne ex carne nati funt, hoceft,nonne ex carnis noftrç fubftantia originem fuam traxerunt Rurfum, (ea cundum carnem ambulare,cftne à carnis

V fenfu regi ad peccandum^ fane alterum hic l ^kericedere oportet,aut tuam interprétai V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K V ttonein

tionem Paulo,aut Paulum tuae interprétai tioni, Sicnim qui in carne ambulant iuxta Paulum, iuxtatc ex carne nati funtiatque qdem interim non fecundum carnem am/ bulant.Pcrfpicuum eft, carnem non efie, hoceücarnisfenfa adpeccandum nonrc* giomnes,quiexcarnis fubftätia originem fuam traxiffent» Nos porro certi, Paulum, ChriftiSpiritum habere, nedum utilli rei pugnet: illius dodrinani fequi maluraus, quam tuam: prxfertim cum ipfemet Chri* Aus Dominus, quæ de noAti abnegatione de^nouaefupernisnatiuitate doce(,ad et OS hauddubie referai omnia,qui ex carne nati funtjhoc eA,qui e fuis parentibus iuxta naturae ufum fui originem traxerunt. quae equidem ad illos pertinere non polTent,6 praetcrquàm à carnis fenfuregi guberna* riqj non poiTcnt, Quod^ ad uerboruin ChriAi fententiam attinet,nos carnis woXu,

’«H hic cxcludimus,fed utrobiq; in uer/ bis ChriAi fub carnis nomine, carnis, non fubA3ntiam,fedfenfum fiueingenium ingt; tclJigimus.'idem^hic aChriAodoceri di/ ci[nus,quod alibi a Paulo doceturtdum aitt

aittEos qutcarnalcsfunt,quæcarnîs funi fapcrc: qui uero Spirituales, quae Spirirus effent curate.lam ut haec ad carnis fubff an« tiam nihil pertinent,ita nihil pertinere eti« am ad noffr^ propagationis conf^deratio* nenuamp;proindenequead Chrifti Domini conceptionem fiue incarnationem, Sed ut donemus ueram effe tuam interpretation nem,uerbise^ Chrifti hoe loco doceri: car« nem effe, hoe eft carnis fenfu regi, quod ex carne,hoe eft,e carnis fubftantia na turn eft, nonopinor te negaturum, infantes quoqj noftros carnem effe quandoquidem ex car ne nafcuntur. Quod ft infames noftri caro iunt,hoc eft,ft fenfus carnis in ill is dominan tur,quem Paulus mortem appellat,quo pado a morte liberabis infames noftros, in quibus(iuxta tuam ipftus doärinam)car nis fenfum,hoc eft mortem,regnare doces? Dicis illos feruari promifsione,fateris er« go,non eflccarnê,cos,quipromifsionc fer« uantur,ctiamfi ex carne natos effe conftet, Ät uero promifsio ad totam pertinet Ec«i eleftam,fiue infantiü,ftue adultorum. Sunt enim öei ipftus uerba,Ero uobis in Deum, Et

Et uos critis mîhi in populum. Ncmo igb tur in uniuerfa Dei Ecclefîa caroerit,etii anifi omnes ex carne nafcantut, E t citm de nullo hominum extet darior magnificent tior^ promiffio, quàm de Chrifto Domi# no, de^ fanditate fus conceptionis; Do« cet enim Angelus Virgines conceptionis Spiritum fandum antorem tlTe faturumt ôi uerbis exprefsis fandum fore tefiatur, quod e-x. ilia nafceretur. Si qur uis eft igi^ tur Diuins promifsionia, ut carnem eife nonpermittat quod ex carne natum efi.'ü fisc infantes ƒ] adultes,fi totam deniq^ Ect clefiam ab ea lege libérât: omnium certe maximeeum qui totius Eedefis caputcÄ, dd in quem fois omnes qnotquot ufquàm funt promifsiones intuentur, liber abit. net quecaro elfe omnino potertChriftus Dolt; rainas,quanquàm ex carne(nenipe e uirgit ne matre)8lt; conceptus Slt;natus eftîetiamfi tuam ipfius interpretationem recipiamus. Stat ergo immota quam tibi tradidimus nofira argumentatio,fimul^ amp;nbsp;dodrina tota de Chrifii Domini conceptionc fiue incarnatione,frufira abs te hadenus tuis^

S'^mmyßis impugnata » Stat immota in^ quam, neqjuIIisSatanæconatibus labefa^ dari poteß.'Quod fupetcß,dc Baptifmo, deq; EcCleßaßica uocationeid quoque tibi breui (ß Dominus uokt) dabimus. amp;nbsp;ita (quod per gratiam Dei ipero) dabimus, ut illa conueilere non queas. Interim te amp;nbsp;mo nco ÔC hortor ut aut doceas circunfpedius, aut ab eo munerc abßineas o Menno: ne fanguinem miferarum animarum,per te implicatarum,de manu tua requirat in illo die,iußus iudex,qui cß lefus

A. folio Hij» facie i, linea xii. lege» quàtii cxcufarc apud Deum prsefertim: foL viii» fac. i lin» ix»lege»ac reßituentis prouidcn* tiam pertinent» C. fohij. fic» ij» lin, xix» lege.ipfa matre doccmur) Ibidem lin, xxii» ]ege.exccptum kgimus) Ibidem lin» xxiiij» Iepe»utuel e ccclo» C» fol»v.fac»i» lin.i» lege afsimiliationcm, D* fol. in» fac i. lin» XV» xvi» xvii» lege» Poftremo qui Si exctn* pla adferunt, Qui habent cum quibus gi# gnant ,habentSicum quibus»