Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

X

K

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede

• • de staartsnede

• • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge

• • the back board

Patres Eccîefîæ

Octavo n”. 2p*

« A (K

DE LIBE^ RO ARBITRI O, D iVORVM PROSPER!, AVGVSTIN!, ET AMBROSH OPVSCVLA P£RCi_VAM ERVDITA, e' quibus fludiofus lector, nimirum/idle coa gnoCeetjquinttm noßrlt;e £tiitis theologi£4» tholîcam fuper cti're, pdtrum ßnten^ tiamfequiintur,lt;jui^; de grm/ , tia ßdelius doceant»

Elenchumhorum (equens indi/ cabit p.igeü;i. •

BASILEAE, AlS^jî^O JH. D. xxini

’m bac libella eontineanttsf.

Epiftolannncupittorialoannif

'Via diui Proj^cri per loitttnë Ttittenhem Abbit tem spanhemenÇem.

Capitulum. f.itureum fanéfdiui Au^ußini, fxlr« tro, quem de Spiritu cr licera infcripfit.

Epiflola Profperi de Gratia cr libero arbitritf adRufinum.

Item eiußemde eo quod fcriptu(n efl i Qtii uuli omnes hommes faluos fieri.

Item eiufdem rejfionfiones ad apitula atlumnia» tiu,guibits rejfi5detur,Gatloru,de Prtedeflinatione,, Rejfionfiones eiufdem eontra capitula obieëboe num vineentianarum de eadem Pradeßinatione,. Hlt;e tarnen operibus Augußini infertit fub ipfiu» nomine (untiedit^,

Itemreßionfloues eiufdem ad exarptu quit de Ge nuenfi ciuitate funt miffa,de Priedeflinaiione.

Rejfionfio fanßiAugußini ad Duleitium de ee/ toi^useßionibuf dbeo miffts.Qiiarum quintam ultimo loeodifcutiendam dißulit ,ut opportune fextunt Hypognoßiccin libru,(qui de pradeßinatione eß, CZ Ml qHo eandem quaßionem cnuelearat ) pro e,i quitflione diluenda fubneäeretitte noua quadam di-ifiutatione aßum agere cogeretur.

DiuiAmbrofij deuoeatione gentium llbri.i, Epißola eiufdem ad Demetriadem,

lOANNES

OLOtMamp;AC^-, NICOLAO

PRVGNERO ECCLESIASTI

IN MYLHVSEN, S. IN

CHRISTO.

N VEL tandem Kolt\ tuis,mi Prugnere, re« /podemus: dabis aut ueniatn ^uod tam fcro:et diffido,luben!:nimim fatw/ 're placatuf.Pctebas in enchi ridi/ jirmuladoâos iüos lis

bros dcVocatione gentiu, quos nonnutti Ambrofij effcajjcrüty nonuüi dodioris cuiuj^iafu/picantur, Vifum enim tibi paruo iüo libello nouoru Pelagia/ noritm ora /àcile poffe obturari : neq; opus efje mgt;s uis lucubrationibus ad illos compefcëdos, quos fan» diligenti ftudio patres olim con^tarunt.AtqucipÇe libentertua;fubfcriboÇententia^tumquod prifeoru indicia fermé minus fulfgt;cäa, tum quod è medio tol litur contentionis materia. Accedit autem cr hoc^ ^uod quum perpertuó gloriétur à parte fua flare do a 1, ^.ores^

flores catliolrcos^'otti^uefcit omftütts^uodifp iß» fint, qui it prftru lt;tlgt;crr«lt;nt pmîM. Proizj^c etiü tunc libentertibi obfcquundlt;tjjcm,ni tum difficiles ie cKt Hbuijfentty[)ographi.AtnucThoniM Volffius uir Cr bonus Cf diligés,defydcrio tuofatisßcit olgt;inon

quum nonuUjs Diui Profperi lucubrationcs, quibus ide Sanâi Auguflini Chrifiianißimain tut/t tur fentcntid,nuélus exemplar per qudm uctuflum^ eediturus effet,ab eo ßcile tmpctraui,ut (S'Ambrof fij opufcula adiungerctjnimirtm ftudiofisjjactcm/ pellate, neutiquam ingrata, Neque enim de uerba iiberiarbitrij contentionem mouebunt, quum dere ipfa cofiare ccperit.Experimurfanè nos uel in ferui tuteatrnis adpeccatütrahi,uel fubferuitute Chri* ftiydeifßiritu ad bonu impeüüiÙic infelix,iflicffîi cijfima /cruitus,libertas dicitur:itticcxctefdndi,rßic arrogandi prjeduditur ianua.videor autem mibi non ignorare quid ad haediduri fint Petagiani mrf llri,quibus nihil uel uerfutius, uel magis lubricam, habuit orbis.Clamabunt enim: Et nos cum hifee fen timus,cr fenfimus fempertnam quamuis no parum gratilt;e detrahant,dum quantumuis parum nobis tri buunt,attamen intérim gratis ßutores maximi tto lunt haberi.Proinde, ut ßmpliciorcs dinofeant, qui nam in his catholicc fcntiant,quiue non,adiungere libuit hune kwov« diui Augufiini, quem pofuit

Capite

Cijpjtf. 47,Jibrî(gt;riinicotraPelagiuM CrCalefliiî, tta cnim dicit; Qtiiditum dttinctdd iflam de diuina, lt;c ^rtitû i:^4diutonoquieflioncin,trilt;iiß4 4ttettditc: tc pojJquot;e,uelle,eJp:;HoccJt,pojJibtlit4té, uoluntatetn, «c w. St trgj confenferit nobis, non foUm poffi igt;ilit4teminhomine,eti4mß nec uelit,ncc4g4tbe» « ne,fedilgt;f4m quoc^ uoluntatetn etaflionem,ideß, lt;« ut bene uelimuStOr bene agafnus,^u4 nS funt in ho ce nine,nifilt;iuando uult bene a^t.Si,utdixi,con/ ce fenferit etinm ipftm uoluntatetn aHionem diui/ ce nitus 4diau4ri,ut fine iUo adiutorio N1HIL lgt;c= «« fteuelimus Cragamus ,e4nt(j^ effe gratiam deiper ce tefum Chriflum dominutn nofirutn^nqud nos fua, ce non noftra iuflitia iuflos freit : ut ea Jît uera nofira ce iuflitid,quie nobis ab iUo eft:nihil de adiutorio ^at ce Hxdei,quantum arbitrordnternos cotrouerfice ret ce linquetur. Hoc Augußini canone ucre catholicojto * e fies et amiagt;secclefi4,dinofiemus.Deinde,et quant fit ex ipfißimis feriptur£ facre penetralibus degt;e promptuSfUeritatis aduerfarius quidem inge niifcet,giudebitautéamicus.Vale: (y

utßcis,opus Euangeliß^uigilan ter agito. Bafilete quarta

Decembris. Anno

I r 1 4*

VITA ■ PROSTERI, PER IOAN*

NÉH TRITTENHEM ABBA«

TEM SP ANHEMENSEM.

ROSPER EPISCO/

RcÿiienfiSfpofl: Faucn^ tium.nMoc Ailuiunicus,uir in diuinis fcripturis cr«diti(}t Tnu^, in fccularibu! literii nobiliter dodus,carmine cxtt aliens O' proÇa,eloquio dip* tt{s,fenfuproßindus,ingcnio fubtilis,ajj'ertione ner Uofus,iiita O- conuerjatione fandi^imus apparuit. Hie bead Leonis Papiemagni ,(iuondamnotarius fuit O', multas in eius perfona Epiftolas didauit. Scripfit etiam de fua uena mula praclara opufcula^ de quibusego tantum repperi fubieda.

èx fententijs Beati Augujiini Epifeopi uerfibus hexametris O’ pentametris ,mixtu pro fa,opus p(lt;l/ cherrimu,quodpranotarc uoluit Epigrämata.li,'], E)um facris mentem placet.

De uita contemplatiua lib.iij, Contemplatiua uita in qua.

De libero arbitrio.lib. j,

Domino fratri diledifr.Ruß.

A.d Capituf

ï-

AdCäpiiuliiGaüoritmrej^ioitfionef.lii.f^ *gt; DoâritMtn quam ftnóhe me morii.

( fid obieAa Viacentianorum. lib. j.

-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ojiidam Chrifiiattie ac fraternte charitatK^

Ai cxcerpta Gcnuenfium.lib. j.

In libris beatje memorie.

Summam graniem,iio.qu£ß:ioiium.lib, f, Sctcntiit tterrf f/l qMlt;c „ff.

Contra CalJianum de libero arbitrio.lib. j, Chronicon hifloriarum.lib. j, E.piftolarum addiucrfos.lib. j,

' De iüußribus uiris.lib. j. DecaptiuitateRomig.lib. f.

gt; i Alû infttper nonnuUa fcripfijjc (Iicitttr,(e(I ai ma»

■i, ttus noßras non uenerunt. Claruit temporibus Leo» nis imperatoris magni.Anno iomini. ^So.Cuius ß» ßum celebratttr.7.Calcni.lulij,

Q^VID CATHOLICI DE LIBERO. ARBITRIO SENSERINT, VEL fx (twrco illo a[)ite,diuiAugujlini in libro dc Spin. tit (y litera^perj^icuiiejfepoterit :quodads noti(rc,in rem fludioforum cenfuimur,

I

I os AV TE Ki dicimus huminam uo luntitcm fic^uinitus adiuuari ad /Àâcit iuflitiam,ut prtecer quodcrearus ejl homo cum libero arbitrio uolutatif,pr£terq; doéiri nAm^q^ua cipr^dpiturquemadmodn uiuerc debeat, ((ccipiatljgt;iri[!i fdnéïum,quo fiat in animo eius dele âatio,dileélioq; fummiilliu! atq; incomutabilis ba tti,quod deus eft:etid nunc cum per jide ambulatur^ nondiiper j^ccié,ut hac fibi uclut arradatagratuiti t.Cor, y. muneris inardefcat inharere creatori,atq; inflam^ tncturaccedere adparticipationem ildius urn lumi( nis,ut ex illo ei benefit à quo habet ut fit.I^am neej; liberum arbitriu quiequanifi adpeccadum ualct,{ï lateat ueritatis uia.Etcum id quod agenda er quo nitendum eficaperit non latere ,ni[ietiam deleélet O' ametur,non agitur,non fufdpitur, non bene uis uitur. vt autem diligatur, charitas dei diffunditur Rom, , t» cordibus noßris,non per arbitrium liberum quod furgitex nobis ,fcdper f^iritumfandumqui datuf cflnobis,

INCIPIT '

EPISTOLA PROSPER! DE GRATIA ETLIBERO ARBI

TRIO,AD RVFINVM.

OMINO FRATRI dtle^b^imo'm Chrifio,crme ri to ueiterMli Rufino^ Proffer jtttritam falutem dicit.

Accepi percomuneitidmia cum frateritie crga me foUici/ tudinis tuie figna, crcuram

finccriffimte cbaritatis grutulanteragnoui. Ac ne quid maligni rumorcs, in quantum feauribus tuis fubtrahere nequeunt, formidinis tibi aut anxieta* tis infirrcnt, abfoluere te ab omni Çcrupulo, quantum cpiflolari licuit fcrmone,cur(iui: intantum flu* dens omniaplenijfima ueriate tibi pandere,ttt quia non potuiflt in totum^qua «tb aduerfantibus diflemi nantur,audire,perme ipfltm queas,quicquid de no/ bis ad inanem tnuidiam flrturrcflrturq;, cognofle/ re, Sed inflnuanda prius fanflita,titu£ eft qualitas quaHionis de qua ifla nafcuntur:quo tibi magis pa* ttatßlfltas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam lucê,quibus

4 f trnebru

EPISTOLA PROSPER! DE tcnebns conentur obduccre. Pclagianai^turhicre/ fif,quo dognMe atholicd jidé dejtruere ndortA fit» amp;nbsp;qbus impietatü uencnùyUifcEmecclefijeatq} uitdlù corporis Chrifti uolucrit occupdrc, notiora funt,qudm ut opéré tturraiionis indigeût. Ex bis tA men una. e^i bldf^hemid nequijfimu etfubtiliffimum germen cilMru,qud dicunt grutid dei fecundü meritit hominùddri.Qum enim primü tdntÂndturg humd/ n£ ueüent dfiruere fdnitdtc,ut per folutn liberu drbi triü poffet djfequi dei regnïi-.eo quad tdm plene ipfo coditionis[uie prcefidio iuudretur:utbdbés ndt)t,rdf liter rdtionalem mteUeilü,facile bonÜ eligeret, lumq; uitdret : Et ubi in utrdque pdrte libers efjent operd uoluntdtis,non ßeuhdte bis qui mali funt dd bonli de elfe,fedftudiu:Cum ergo,ut dixi,totdtn iu ftitid hominis ex ndturdli uellent reélitudine de pof/ ftbilitdtefubftftere,dtq; bdnc diffinitionem doéhind fdndrej^ueret,ddmndtu datholicis fenfum,cr mal tispofled htcreticd frducUs udrietdtibus eolordtumf hoc dpud fe ingenio Çeruduerut^t dd incipiendirntf C7 proficiëdum,ey dd perleuerdndu inbono nés cejfdridmhotninideigrdâ'dm projiterentur. Sed in hdeproftifione, quomodo udfd tree moliretur irrepe re,ipfd deigrdtid udfis mifericordid reuelduit.Intel leäumeßenim fdluberrimeqi perßeäu ,hoc tantü eos de grdtid confiteri,quod quttddm libero drbitrio

LIBERO ARBITRIO ADRYFL fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!({; per coljorltitiones,per legè,per do/

{Irinüfpercreaturam, per contempliitioné,per mirtt (ula, per^ ctrrores extrinfecus iuctido aus oflédat, ^Ho unusquify; fecundum uoluntatis ptif moram ,fi quif['icrit,inueniat ,fipetiertt,jecipiat,fi pulfauerit, i^itroettt.Qaiitfalieetgratiiie ip/ïus uocatio,hocpri mum circa nos agat,ut nojtrie ficultatisarbitrium. admoneat ,nec a'.iud fit gratia qtiàm lex, quàm pro-pheta,quài» doóhr,lt;ui circa omnes hommes per uni ucrfum mundic commune zy generale fit fludium, ut quiuoluerint credant,cr quicrediderint,iu/iifi/ ationem mcrito ßdei o honfi uoluntatis accipiant, ac fi gratia dei fccundum hominic meritu tribuatur. Atq; hoc modo gratta non fit gratta. Qÿia fi merittt redditur,^- nàipfaell bonorü creatrix,fruftra gra ^a nominatur. B as auttm uerfutias,quibus fejiUj te-nebraru ,in fimilitudinem filiori! luds transfigura» re uoluerugt;ft,acm cr orientaliu Epifcoporîc iudida, Cr Apoflolicie fedis authoritas,et Aphriamoritcod/ liorum sciglantia deprehenderit;Beati(ftmui quocp A ugußinus,predpua utisji in hoc temporeportio do mini facerdotu,copiofe,et pulchre,in multis uolumi/ nié dijfmationibus deßruxit ; utpote inter multa dei dona,quibus illtc abundätiffimc ^iritus ueritatis im/ pleuit,habês etiä hÜc fcientice etfapiëtia ex dei cha ritate uirtutê,ut no folic ißä ad hue in f uis dctruactio/ lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 C nibui

EPISTOLA PROSPERI DK nibui palpitante, fed etia intiltdi priut hierefa ittui üo uctbigladio debcüarct. Cui inter tot ccrtatninti pdlntiif,inter tot triumphorü corontK,ad iüumnintt tioné ecclefi£,et ad gloria Chrißi, qua ipfe iüuftra tus cß,perßilgeti,quidd noftrorü(quod dc ipfii mul tum dolenducft)ocailtis,fed no incognitit fufurras tioibui obloquutur.Et pro utfibi obnoxioi aliquorü aures,opportunafq; rcpererint,fcript!i ciui,qbuf er/ rorPela^anoru impugnatur,mßmiit:dicetes, emn libcru arbitriu penitus fubmouerc, ctfub gratiis no mine neceffitatë pr^dicare fitalem. Adijciëtes etiam duM iüu humani generis nM(fas,C7- duas credi uel= le naturas,ut fcilitet tantie pieMts uiro Pa^norum

Manicheorum afcribatur impietas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;filiera

funt,cur ipfi tarn ncgligëtes,ne died tam imptj,funtf Uttam abruptd pernidtm ab ecclefiano rcpeüantf tarn infanis praditatiöibtts no refijlatfnec faltë ali/ quibus feriptis eü,à quo taliscmanatdoëlrina,coue niant/Magna enim gloria fua humano generi cofu luermt,fi Au^ßinit ab errore reuoatuerinf.nifißr temodeßi homines,nouiq; een fores, magnorupritif meritoru fcni,honorabilitcr acmifericorditer pari» cut,et fecuri,qalibros eins nemo ufo; reäpiat,con/ quiefcîttatq; ignouertt.lmànoucrüt,nôfoluRoma ftd,Aßicandq; ecclcfid,c:/ p oes müdi partes uniuer fos^pmißioisfilios cu doëlrina huius uiri^iatintota ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßde.

tlBERO ARBITRIO ÄD RVTI. 5 ji'de,itaingrttti£ conJtjjTiottc congruere . Scd etiam 'm ipfis bis loeit, in quibus aduerfus cum queremom »wlt;oc«lt;ttHr,fJJc,propitio deo, plwrimojjqMi ad ptr ceptioncmEuan^elic£ Apoßolic^q; do£lrinie,falit lerriinK eiuf dijJgt;Ht4öonib«ï imbtwtntur, cohdic i« membrw corporis Chrißi, in quanta ea ipfe multi plicat,dilatantnr,Sireck reprehendimur, cur no co Hanararguimurf Si arguendi no ßtmus, cur occultn obtreihtionemordemurf Scdquit ncfcit,curißlt;t priuatim de ßomacho garriant, eis' publice de con* filio conticefcant^volentes enimin fua iußitiama» gis,quàm in dei gratia ^loriari, moleße ßriit, quoi his,qute aduerfum exceUentiffimie authoritatis ui» mm,inter multas conlationes afferuere,refißimus. bSce dubitantjfiquam bine mouerint quaßionemt in qualibetfrequentiafacerdotum,inqualibet con/ gregthone populorum,centenis fibi beatißimiAu^ gußiniuoluminibus obuiandum, Qttie cumcordi» bus audientium manißßare ceperint potentijfimant Chrißiantßdeiueritatem, crde ßntibus diuini e/ loqutj pritfentium animosinundare,quit fideli« urn, quit piorum, recognitis nbsp;nbsp;commendatis fibi ft

lutis fujteaufis, amaritudinem ißam iiolet ßimoße Tecipere uanitatis. Egoquidemetiamhocdediui/ fqs mifericordhe dei j^ero, quod quos nunc Itbero

arbitrio [up nbsp;nbsp;nbsp;ab bumanitatis uia patitur eua

garit

EPJSTOLA PROSPERI DE

^ri,nait u[guelt;iudcj;, ttec^ in jinfw fit intelligentiiï fi-Mdaturui.Sed hltc ipfum in lon^inlt;iuioraprogref fum,ideo eo tirdius rcuacdri^ut opus gratie eiuf mdiore gloria celebretur,cum ßbieitä aduerfantiu corda fubdiderit, quibus de uirtutum ftudio exortïi eflpericuluin,tt de morum probitate difcrimen, No ^«j!lt; quifqua carere hisdebeat, fed quia miferrimuf eoruin ufus eß:,cü ex naturali putantur ß,cultate pro diffe,aut ex largitate quidem gratiiß, fed aliquo uel boni aperis ,uel bona uoluntatis merito praeedentt ueniffe. Ajferunt quidem hac quibufdam fandaru feripturarum teßimonijs, fed nonrationabiliur ad^ fumptis .Addeßnfionem cnim alieuiiis definitiottis ex promettda funt^qua alteri 'Mttllcilui,à quo uidea tur deßnitio diffonare,iton cédant,o- earn regulam, cuifuntaptata,nondeferant,Diäum ergo

Miitf ,tt. icfQ urbitrio utentibus. Venite ad me omnes qui la/ boratis,Gr oneraä eßK,cyego uos reßciam.Totliie iugum meumfupcruoSfö'difcite àmequoniammi Hs fumerhumiliscorde,exinuenietisrequiema^ tiimabus ueßris. Iugum enim meum fuaueeß,ero/ nus meu leue, QjjoJad omnes homines uolunt per/ finere, laborantes 'm meerto iflius uitit, oneratos^ peccatis'.ut qui uoluerint manfuetudinë et himilitatë faluatoris imitari,cr iugum mandatorueius fubiref inueniant requiem animabus fuis i/t fße uitlt;e cettrna,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OS«

tlBERO ARBITRIO AD RVfï, 4

Jjtecfixre noluerint, fua culpticdre» ont phitt .• nbsp;nbsp;nbsp;p uoluijjent, potuerint obtinere.Sed

àudiant diólti À domino libero arhtrio utentibui: Sine me nihil poußisfacere . Et, nemo uenitad me, 104«.tj. nißpatet,quimii'itme,adtraxeriteu, Et,nemopo/ loan.^, teßuenirelt;td me,nifidatu ei fücrit lt;t p4frf meo. Ef, j. ficutpateruiuificatmortuos,ia crßliuf,quostmlt, l«cc.w. niuißeat.Etnemo nouitß!tu,nifipater-.neq; patrem quisnotiit,nififiliut,crcuiuolueritßlius reuelare, Q»x owrtw cum [tnt incömuabilia, C7 «cqHCdnt ui lainterpretatione infenfumalium detorqueri,quit élmbi^attunc libcrii arbitriïi cohortationi uoeantif ebedire,eum in iUo gratia dei aßväum credendi obe diendiq; generaucritf A lioquin fußieeret moncri bo minê,nÖ etiâ 'm ipfo noua fieri uoluntatë: peut fieri/ ptumeß:Prieparatur uolutasàdomino.Etfiieutait Poru.tl, ApoHoluf.Deiis eß enim q operatur in uobM,et uel- phüip.t, le nbsp;nbsp;nbsp;perficere pro bonauoluntatë. Pro qua bona

uolunatt,nifii qua in ipfits operatus eß deus fut quod donauerat uelle,donaretetßcere. oicuntetiamad demonßrandam liberiarbitrtjßcu'atem, magnu in Ccn(uno«£ Cornelio extare documentum : eo ,quod ante gratia peraptionê timens atq; orans deu,elee~ mofiynisetieiuntjs et orationißgt;üanioßudio fiuerit vntetus.Atqiob hoc diuino teßimonio laudatus, tfo«» regenerations acceperit. Neq^intelligut omncillam «. ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;praparaH

EPISTOLA PROSPERI DE

fritparationem Corndüperdei grattant fiiiffe coU tam.Siquidem cum fanäts PefrHJ pir uifionëomne genus animaliu de baptizädo Cornelio, ac perinde de omnibus gentibus doceretur,at^ ille imwandw»» cy ittdifcretiicibumiudaica obferuantia recufaret, trina ad eumuoxfiëtafit,dicens: QKie deus mundaf ^äu. to. ‘ömune dixeris. qho fatis aperte oflendi/ tur, omnia bona opera, qua in Cornelio praaffea runt, dei gratia ad emundationem ipfius mchoafje: ut cui dominus iam impertierat hoc donum,non du/ bitaret Apoflolus con^rre facramentum : ne noua, er needum reuelata uocationis uaciüaret exordi/, um, niÇi peripfa indicia pracedentium Siudiorum, deum in adfumendis conHarct operatum.Non enint omniueft fides,nec omnescredunt Euangelio .Sed qui credunt,dei aguntur jfiiritu;qui non credunt,libero auertunturarbitrio. Conuerfioergp nojlra ad deu,no ex nobis,fed ex deoefi;Sicut Apofiolus diät: * ‘ Gratiafaluißaieftisperfidem,erhocnoexuobis, fed dei donum eft: er non ex operibus, ne quisglo/ rietur. Agnofeat fe humana débilitas, erin primo homine uniuerfaru generations, danata fucceffio:et eu mortui uiuificantur,cu caci iüuminàtur,cum im/ pij iuftificätur,confiteanturuitä,et lumen,etiuftiti2. fuäIcfum Chriftü .Et qui gloriatur, 'm dominoglo rietur,no i« fe, Qu,i cm effet impius,et cacus et mor/ tuus,

LIBERO ARBÏTRIÖ AD RVTL ƒ tuus, dlibcratore fuo gratisaccepit, O' iuflitiantf 'O' luine er Mit5.No cfiitn iu/le agebat o auila fjl tuftitia eius:ncc ad deu gradiebatur, o cojirmatus fjt curfus eius: nec diligcbat dcum,O‘ inflammata ejicharitas eius. Sed cum effet fineßde,ac perinde impius,aca:pitfßiritimißdci,ofrclus efiiuftus.Iu Rom.L. flus aut exflde uiuit: Et,fine fide nemo potefl place/ Uebr.it. redeo: Et,omne,:iuodno f]l ex fide.prccatueflmt Rom.14. flilicet inteüigit iuflitia infideliutn non effe inflitiä: t[uia fordet natura fine gratia. Amiffa quippenatu/ railinnoeëtia,homo exulacperditus ambulansfine uia, proßindiores intrabat errores: fed i^utefitus O' inuentus,O' reportatus cfl,O' in uia,lt;juie ueritas et uita efldntroduëîus ad dileéîioncm in deü,qui iüutn fsS diligente prior dilexit,agnitus efl:ficut dicit bca tus Apojtolus loannes : Nonquafl nos dilcxcrimus den,fed quoniam ipfe dilexit nos.Et iterÜ:Nos er/

d’ligamus deu ,cfuoniä deus prior dilexit nos.Et idem dicit:Chariffimi,diligamus inuicem,cluoniam charitasexdeoefl.Et omnisciuidiligit,exdeo na* tus efl,O‘ mgnofeit deÜ.Qui non diligit,non nouit dcum:t^uia deus charitas cft.Cuibeatus Paulus con gruit dicens:ln Chriflo lefu,ne^ circumcifio, neef; Galat, x, preeputium ualet aliquid: fed fides,c}u£ per dileëlio/ uem operatur. vnde habetur hiec fides connexa chet Titati ,nifi undc earnipfe monftrat aceeptamfdi*

eens:

EPISTOLA PROSPER! DB ï

Philip t. ceni-.Quia. uobis donatum ejl pro Chriflo,nott/oquot; ' lum ut in eum credtitis,fed etiatn ut pro ipfo paw/ ' tnini.QuodutiquejicrijïnenMgnAcbartt.-tte'nonp^

Rmo.y. trrat.E.t iterant: Charitas dcidijfufaejl in cordibut noftris perjpiritum fanâa,qui datas efl nobis. Sine qua charimte Apoflolus,quantä fldem,quanta^ fei/

J.Cor. ij. entiam,quas uirtutes,qu£fludia,quos laborcs,nihil prodcfle teflaturiQ.ni'i fdlicet multa.laudabilia miranda poffunt in homincreperiri,qaicfine cbdri= atis medullis habcnt quids pictatis fimilitudinetn, fled no habent ucritatë.Hocer^ anto et mm inrjfa bili bono,ncmo inuctus efl dignus. Sed qaicunq^ele Has efl a dco, fltHas efl dignus: pcKt dicit Apoflo»

Colof.K lus:Gratiasagctespatri,qui dignos nosflcit in par tern fortis fanHora in lumine,qui eripuit nos de po/ teflatetcnebraru,cytrdflulit in regnu fllij ddcHior l.Timo.t nisfuiC,E.tid€ ad TimothiCu:Colabora,inqt, Euan gcliofccundu uirtute dei, qui nos liberauit CT uoea y uit uocatione fanHa:non fccundu opera nostra,fed fecundu faam propofitum,c/ gratiam,qua data cfl nobis in Chriflo lefu antetepora fccularia. Et dd Tt

Titum-1. tum:Eramus,inquit,cr nos aliquâdo infipientes (y increduli,errätcs,C:r fcruietes dcfyderijs et uolapa abus uarijs, in malicia cr inuidia agentes,odibilcs^ odictes inuiccm.Cum aZt bcnignitas cr humanimf apparuit faluatoris noflri, non ex operibus iuflitifi

IIBERO ARBITRIO AD RVFF.

ƒ ßdmus ,ftdfecudu fua miÇcricordid faluos nos }rd[. Gratia igiturdci quofcwnqi iujiißcat, non ex bonis meliorcs ,fcd ex malis bonosßat:^ojica per Jgt;ßi!lit,ex bonis fàdura meliores :non adêpio libero nrbitriojfedliberato.Cinod donee ßnedeo folii ßiit^ mortuÜßiit iuflitice,uixitqj peceato.vbi ante ipfum illuminauit mißericordia Chrißi, erutit rjl à rfgno diaboli, (yßdumeßregnum dci,in quo po-ma [gt;3ffit:neca quide ßcultatcßujßieit fibi,nißir.f dc accipiat perfeuerantiä,undc accepit induflriam. Qi^onid ipßiusfanäi Petri ardentijßima ßdes itt dcjtci(jrt nißi pro eo dominus fuppli^ caß'et:ßcut Euangelifla maniß^lat dices: Dixit aut Lute. lefus Petro:Simon Simon,cca; Satanas poßulauit, ut uosci'ibraret ucluttriticit.E^ aut rogiuipro te, ne deßiiatßdes tua:et tu tunde eouerßus^coßrmaß-a tres tuos,etro^^neitretis in tetutione.Et Kl (Pbxrc/'Kr libertt arbitriu nihil pofße fine gratia : cut didît ßierat: C5jirw«t Ji'atrej tuos,et rogi ne intretis 'm tëtitioné'.ctuiq^ refßodit,ufiq; cx libero arbitrjo: Domine tecü paratas fum £7 in carœrc Cf in tnöi-ie ire: eide priedicitur,quàdprius quam gallus c~tetf Lwee.lfc ter domina ne^ hiriis fit. Quod qd eji aliud, quam quad inßde deßäurus fit f Gerte rogauerat pro eo dominus ne dcßcerct ßdesipfius.Ncc utiquefruflra rogauerat, cuius una erat cum eo quem rogaue: at operatio. Sed ne Utero arbitrio itiderelur flare,qui

EPISTOLA PROSPERI DÉ de fe magna promt ferai, permittitur periclitarii-uteonturbatum ac defidentem ille relficiat cr refi ciat,fine(^uonemoconftliit,nemo perfiflii.Ab hae autem confijfionegratiadei,ideo quidam refiliunt, necameam talem confèjfifiierint qualis diuino elo/ quio pradicatur , er qualis operc fua potejlatif agnofcitur,etidhoc neeeße habeant conßteri,quod ex omni numero hominum perfecula cunda nato= rum,certus apud deum,deßnitusq; fit numerus pra/ de/tinati in uitam ateraam populi, er fecundtim propofitum dei uocantis eledi. GHod quidem tum impium eft negare, quam ipfi gratia contraire, Nequeenim remotum eft ab infteâionc eommuni,-quotfcculis,quàm innumerahominum milia error ribus fuis impietatibusq; dimijfa, fine ulla tieri dei cognitione deftcerint. Sicut etiam in Adibus Apor ftolorum, Pauli er Barnaba uerba declarant, di^^ Ad.t4, cetium Iconijstviriftatres, quid hacftcitisfcrnos mo. talcs fumus fimilcs uobis homines,adnuntian^^ tes uobis , ut ab his uanis conuertamini ad dcum uir uum, qui ftcit cxltim er terram, mare, er omnia qua in eis funt. Quinprateritis generationibus dimifit omnesgentes ingredi uias fuas.Bt quidem non fine teftimonio femetipfum rclinqucns ,bcncs ßciens eis,decalo dans pluuiam,ertëporaftudi= fera,im plens cibo erlatitia corda corum.Cumuti^

LIBERO ARBITRIO AD RVEI. gt;nbsp;p cij uel naturalif inaUigentia,ueltt(ii{[:eneficiotü deiad c»pcj?fHd(»m ttitam £ttrnà fufficere potuißttf tioftro tciam tempore rationalis nos rontemplatio, lt;? temperies aëris, Gr fruëluum copia ciborum^, faluare't:quiafcilicct melius,nMura utètes,(rtatorê tioflru propter cotidiana tpßus dona coleremus.Sed abfit ab animis pioru, et t brijtifan^uine redempm rum,ftulta niniium cr perntetofaperfuafio. Naturi humanam non libérât,extra unum mediatorë dei cr hominum,hominem Chrißum tefum:fine iUonemi ni falus eft. Sicut ipfe feat nos, er non ipfi nos : ia ipiereßcitnos,Gr non ipfinos.Acne ftbi ßcultasho minis preeium reparationis htiius, uel pofl rrfiituquot; tiottem fui, per opfra «idcrft«r luflitiit repenfare, fjfwdfrKnt je diuitiig bcnitatis dei in ipja quorundi primordia paruuloriim: I n qutb us nee praadens cl«/ gi«Kr,nff{cqH'M«ttrdc{fMotio,«o» obedtentia,nec dif feretio,non «ol«ntar. De bis enim loquor, qui mox ut nati funt,renafeuntur:Gr rapti ab bac uita,ester/ nee beatitudinideputantur. Cum tarnen innumerabi/ lis multitudo,eiufdem natures, ciufdem eonditionis, inßntiu,finere^enerationedecedat. Dequadubitt fi non poteß^quod partem in dei eiuitate non babeat. £t ubiefl in«j, qHodnohis quafi eontrarium,4ro» nteRi^entibus fimper opponiturf

Deco

DE EO Q^V O D SCRIPTVAÎ EST: QUI uult omnes homincf faluof ßeri.

VOD DEVS OMNES HO/ mines uelit fatuos ßeri,cr ad agnitio' nem ueritatis uenire, Nunquid non j unt de omnibus hominibus qui à pr^e-teritis generationibus ufij; wj f?oc tempus Jine deieo gnitione perierunt /Et fi maioribus natu ( quod non reâe dicitur ) mala opera qug Hbero arbitrio eom’^ tniferant,ob/i{erunt,quafi boni non mali gratia libe^ rentur,inter faluatos partmlos, Gr non faluatospar tfulos,qua meritoru potuit effe difcretio / quidi/ios introduxit in regnum dei {quid ißos exelufit à dei regno. Equidem fimeritum eonfyderes,n5 una pars faluarimeruit, fed utraq; damnari. Quia omnibus i« Ad/ prauaricatione projlratis,nifi quofdam ad/ fumeret mifcricors gratia, maneretfuperuniuerfos inculpata iuftitia. Qult;e autcm fit difcretionis ifiius m fecreto conftlio det eaufa uel ratio, c fupra freul tatem humana eognitionis inquiritur, cr fineßdei diminutionenefcitur: modocbnßteamur neminem immerito perdi,neminem merito liberari, cr omni* potentiffimam domini bonitatem omnes faluare, GT omnes ad agnitionem ueritatis imbuere,quos uulto/ tunes fieri faluos,et ad agniâonê ueritatis ucnire.Nte fi enim ipfo ifo(âtt,docëte,faluâte,nemo uenit, nemo eruditur.

D-B LIBERO ARBI. AD RVFI. 8 eru(Jit«r,ncmo plaatHr. Qjji4 ©• ft iwdi jjvrcntfr ot

bomirtifcuj iwbfnt«r pricdicdre dodorcï, CZ

(tmiKcrbi nbi(|jdeftrcre,tamëquipLÏMt,neq[; ‘ ^ui rigftt ejl dliqiiid, fed q merementü dat dcitï.V «« df c»m ApojloIigfntibKs EuangfliMmprxdtMrf ca pißentjdcparKqMadacoritmjqKtdMdicrätjfcrjpötra fômfmoratjdifcns; AKd(fntfîdMtgèt«gattif« f«nt, amp;nbsp;glorißcabdrrt «erb« dfî,o- crfdidcrnfit quotqMot «rant pr lt;£ordi»att 4d «itä ifttrnä.Et alibi:Cum»lt« mnlierfjattdircnt Pa«!« docente,(jnlt;edà Mjqwt m«/ lier nomine Lydia, purpttraria cinitatis Tyatyrox rMm,rolent deHt«,a»di«it;cni«j dominw aperuit cor ttt intenderet dicebâturà PauIo.Et rurfum to ipfo tcporc, quo ad omnes giKs prlt;tdiatio E «anr gelij mittebatur,quidam loca Apoftoliîadire probt? bebatur ab eo,qui uult omnej bomines faîuoj jten,et ad agnitionem ueritatii uenire.MuItti utiq; in iRa re tsrdatij atq;atterfi$ Euangehj mora,ftnc agnitione «eritatif C7 fine regeneratisnii confccratione mori turii. Dicat ergo feriptura quod geßum ejt : Tran» feuntetauttm,inqttit,Pbrgt;giam er Galati'a:regio» A^l.itf. netn, uetittfunt à fanfto (ÿirittt loqut «erb« in Afia. CuwMenijfentautEinin Myfianijtemptabat ireinBi tbyniam, er non permipt illoj J^iritw lef«. Ciü’d auirm mirum, fi inter ipfa Euangclicapricdifatio» nit exordia, non pourant ire Apojfoli,nifi quo cos

: . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bi ßnVituj

EPISTOLA PROSPERI DÉ

^iritus dei ire ttoluiffct, (ti uidedmus flerafc^ gentet modo primit Chrijiianiggratiif fiert eapijfepartid/ fia,Alidi auté nuUuadkueodorêl-om ißiut attigif» fefAn diandum e/i, uoluntati dei humanas obfijie» rc uülunates,cr tamfirof, arn^j intraäabtles ho» rum homittutn moref,ut E u^ngcIiHm ideo non audi* eint,quia priedieationi,impiii eordj non pateantf Et quii ijtis (ordd niuauit,ntfi quifinxit fingiUatim eot eorurnt Qu» bwiHj rigorisduriäem ad obedien-di molliuit , nifi c[ui potent eflde lapidibui Katt.f. Abrahiefilios extitare i Et qutt dabitpr^dieanübut inirepidam tiUtefam^ conß:antiam,nifi tüe, qui ait Aä.it. PaulotNoli timere,jfdlcquerejGrneaeeai:pro-

pterquod ego fum tecum, cr «fmo 4ppo»ffHr tibi ut noeeat tetquoniam populus ift mihi multut i« bite ciuitateiPuto autem quod nemoaudeatdicere uüam Ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundi geniem, uüam terrcc preetermittendam effe

regionem, in qua non finteech ficetabernaculadila» rfal.t. tanda,Ciecnte deo ad ßlium : Poflula à me er dabo tibi genttf hcereditaiem tuam, er poffeffionem tuai» vriil terminoiterrie.Etitcrum-.Reminifcenturereonuer ' ‘ tentur ad dominum uniuerfißnes terrce. Et adora» bunt 'm (onfßeäu eins omnet pairiit gentium.Dicen Kat ttquoqJpßodomino:Pradieabitur hoc Euangelium 'm uniuerfo miido 'm teßmoniu omnibus gentibui,C^ tueuenietßnis. QUiteun^ergogëwnonduaudie»

TUttt

IIBERO ARBITRIO AD RVFF. 9

WiU,lt;t«die«t EM4t»geliHtM -, credent quotquotex «w pr/ordirtrfti funt in uitim ^ttritam. Noncnin» lt;Iij Hem’fntiw co/jforuwm Cbrijli,q«4ni 5Milt;lt;«ttcortßnHttortetMmu«JicIcdifuBt ,Gr pr«-dtqwe prdefciti,fef «ndui» propofituw eiut^ ^ui o»mi4oprr4turferuitdumconfil(um uoluntatis fu£. Confitamur igitur operd domini t gUrip-retmu mifericordut etiw.Nec impjticHtfrpMmuf, ^uod,qHX,4Utqlt;(4nt4 fint eledtanü Uitfa,non noui/ WMt.Qttüczirt 4nterioriïi«t fcc«Iiï,q«4rtdode«gt;tt Mjgenlis populo dieebatur: NoUis ’ut Indx-S deus, 'tn ^71* ifruêlMSgrtwm nomen eius : fùturd gentium Utebjt (lefflo,C7 pojlmodum innotuitjquod rcuebtum 4n: te non piernt: peut dicit Apoftolus : Quod ^hjs ge* Herittionibus,nonetldgnitunijili}( bomirtMm,ricMt Epfcf«Ï» n«nc reuelittum cjl fjnilis ApojloÜt cius^O-PrQ-pbetis M jjn'ntttjcßc gen?cs cobxrejes, o- coneór-pornleSjft comptrtieipes promijftonif iw Cbrijb Ie fu.Ettn uflibi« Apo/tolorii; Ob/lupuerunt, inquit, ex cirenneipone pdeles, qui «ener4nt cum Petro^ q«i4 ©■iMn4tionesgi'4ti4 J})int«sf4niflifj|ilt;f4 eß. Si enim hoe copliunt uoedtionis f«x dominus qu4m diu uoluit abfconditdc dißulit,et cjuindouoluit re* «el4uit,f4nifli4q; eius ignordntid ißd non noeuit,cur ftieinojlrieobejife crediwus ,fiwi quo numero, qii/ hut ue bominibuf iwfj mifen-ordisc in gloridm pyfi

b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p4r4ntur.

EPISTOIA PRO SPERT DE

fgt;4rlt;tntur,occulùurf Cum Urnen eonftet regnum eeé îorHW omnet ingreffuros bonos, hoe eis donante dei gratiatc^ nullos 'ntgrrffuros malos,hoc ifforum me rite nequitia. Nimiii uero 'mepte,nimium^ incöfyde rate ab aduerjantibus dieitur,quod per banc dei gra/ tià libero nihil relinquaturarbitrio. Quauis enim in paruults baptifmum tranl'euntibus,mani(ifiißime ttuUum opus,nuüusq; appetitus eorum uoluatis rx» i/tdt: CZ pleros^ utêtes quidem libero arbitrio, ff4 auerfos àuero deo,uitam^ m flagitijsexigentes, li« beratrixregeneratio tnipjo exhalandi jpiritusfine fanéiificet:Samen fi eamßlioru dei parte,qu£ ad pie tatis Opera reßeruatur, pio (öfyderamus intuttu,nón »eineis nÖperemptum intteniemus liberü arbitriu, fed renatltfQÿod utiq; cum foluejfet ftbi^ permif fum, non nift in ftt^mperKiarm moucbatur.lpjum enim feexctceauerat, CS ipfnmße illuminare non po terat.Nunc autè idem arbitriu couerßum ell,nö euer fum.Et donatü ejl ei aliter uelle, aliter ßapere,aliter agere,iÿ- incolumiate fuam non mße,fedin medico coHoearc, Qttia netdum tamperjtóïn utiturßanitate, ut ea,quie ei nocuerant,nequeantiam nocereiaut lt;tb inßalubrtbus pojit iam uiribusßuis temperare.Pro/ i-wi/f homo,qui mi libero arbitrio fuit malus, in ipßo li {ifro arbitrio ßäus eß bonus : ßed per ße malus,per deum bonus. Q^i cum ita in iüum initialem honorem «(lio

LIBERO ÄRB ITRIO Ad RVFL lo

lt;1(0 iijjtio reßrmttuit, ut ei nofolum culpä male ua luntatif O' tftianit remitteret,fed etiä bene uetle,be ne lt;igere,4tcp in hifpmanere donaret. Omne enimt iltjuit,iipi}fiolus l4eobut,datü optimum,omne da Ucobi ,i, tiuperßäu defurfum eß,defcidens 4 pitre luminu.

Qui quile fit liber« 4fbitrium,quod bumano ßiiriac ttgitur,CT quale fit quod 4 deo regitur,euidentcr o/ fiendit,dicëf: Qgod fi zdum amarü habetif, cr con lacobi. j, têtiones in cordibuf ueßris,nolite gloriari aduerfum ueritatem,cr mendacesejfe,N5 eß iflAfapientiade furfum defcendenf,fed terrena,animalis, diaboliea.

Vbi enimzelu! Oquot; contentio, ibi mconßantia er o/ mneOpus prauum, QH^e autemdefurfum eR fapieit lia,primum quidem pudica eß,deitide pacißca,mode ßa,fuädibilis,plenamißrieordig cr/ruAibus bonis, non dijudic4ns,finefimulaäone.Quicunc^ ergo bis uirtutibus ßudent at^ inh£rent,n5 fua,fed [uperna fapictiaillußrati funt, Qiioniä dominus dat fapien/ tiam,erà ßcie eius feientia et intrlleélus.Et baeeo/ rit uerifftma gloria eß,fi nö in fe,fed in dominoglo/ rutur.E« autëqu^de Fato,et deduabus maßis,duaf bus^ naturis fßultißimo mèdaào,intëti uiriiniurije, iaäitant,neque ipfum quidem onerant, in cuius lu bris copiafijfime huiufmodi deßruuntur errorei.-nec Hosperturbant,qui tales opiniones cum fuis autbo’^ tibus execramur, Sed uidcant quomodo fe à dedero= rtijliw exuant falfitatis, qui poßunt tam inepta b 4 (onßngere.

i.

EPISTOLA FROSPERI DE

agt;nfittgere,fi ht,quorum abututur

tulum diligente ad (ognofcëdii ea, qunc firteflantißi mut minifler gratis dif^utuuit ^ 'mtenderiiu. Lirct omncm ifliui inquifitionit morum, ipfi, qui h^c lo» quuntur,prieuenire deberent,proßredo at^ expli/ eando libros,utl4m'ue eorutn pirticulü demonßrait do ,qui(m perdubium [altem intëlleâum alt intern preationiobnoxium uirftnäusadiderit. Sedpror/ fui nihil apud nos tule audierut, nihil tale legerunt: quia non ßto quicquam geri, [ed omnia dei iudida nouimutordinari. Necexduabut maßis, duabus'ue naturis,[edex una maßa,qua eft caro primi homi* niSfUnam[cimus omniu hominucreata,creari^ no/ turam. Et eandé per ipfius primi hominis liberu at bitrùtm,in quo omnes peecauerunt,eße proftratam: flee uUo modo ab sterna mortis debico liberam, nift earn ad imaginem dei [ecunche creationis Chrifti gra da reßrmauerit, tiberumq; eius arbitrium agendo, [[gt;erando,auxiliando,Gr ufque in ftnem praeundo feruauerit.vnde,quia perlpicit [anâitas tua, fi ta*: men[ermonis meinoobßftit obfcuritas,fruftraquof dam denobisconqueritcr omnes iBas ineptas crimit Haliones,ad exaft)erandos,auerKndos^ animos eo-rum,quibut aliud uolunt perfuadere,contexi. Con|i* dr ergo »« uirtutem mifericordia dei: quoniam hte eoittradiäiojficut in alijs mundipartibuf, ita er t*

LIBERO ARBITRIO AD RVFI. It bij rfgionibur fonijuifff it: ut prfdiMlio fummiboc ttmpore m ecclefitt uiri, etidm ub hit, d quibw dj priefettireMflIitBrjddiwuetur. Tu dutew (itleftij?ime uenerJdijfiwe mibt frater, fi uere de hit lt;iuießia nibus trtjlrui defyderat, [teut defjderdre te «Óucwt, ipf({ beati Auguftini dijj^uMtiambuf cognofcèdtf in/ pende euramtut in conßtenda dei gratia deßcatißiquot; mam ac[aluberrimamEuâgelieg Apojlolicd^ do»

ârittie inteüigentiam confeciuarit. Grdtiu dei

lt;7 pdx domini noftrilefu Cbrifti eufta diat te in omni tempore, crper uid ueritatK dirigat inuitdm fternam.

Kxplieit EpiflolaProf^eriad Rupautn,Jc gratü libero arbitrio,

h ƒ Re^ottfio/

PRAEFÄTIO PROSPER! Ilf rf^o»p'o/iej ai Capitula GaUorum.

HOCTRIN AMf ^uam fatiifliemtt moria Augujlinttt epifcopus contra Pe lagianoft'minncof grati£ Chrifli, cr li beri arbitrij decoptoref,per mulmtan/ itof apofloliea aßeruit,Uteris^ maniauit, quibuf-dam uifum eß ant noMteUtgenio, aut intelligi cant tiolenJo ,repreheniere. Ethacquafi compeniiuni eognitionit hi!,qiii iuiidoeoruin Juccbantur, offer* rc : ut qua in Itbrit pradi^li uiri iantnabilia reppe^ rifje iaHabant brcuiumcapitularuin inUculis pu/ blicareijt:taliq; contenta cr deteßatione eiuf,quent impeterent, obtinerent: cr ab hit,qua injintajjent, eura exterriti lelt;^risauerterent.Neergohaneper fuafionent tentere quis recipiat ,amp;tilem putet fen/ funtfcriptisenthoHci meße iofhris, qualemeuntf qui ßußra caluntniantur,oßentant, fingulis capita/ lis quadant rjtionistitulopranotarum,breui,crab foluta proßjfio’ie rejpanieo.In nullo recedens i tra mite earuni deßnilionii, qua in ftnili uiri diffutati^: onibui contineniur: ut ßcileuel tenuis diligentia ad uertat inffeóhr, qua iniußis obprobrijs catholici pra Jicatoris memoriacarpatur: Etin quod peccatumat dant,qui aliéna inßigatione cömati, fcriptoreni cele berrimi nomina,proptiM habeit culpare, qua noffe, finis praßtionis.

?*INCIPP’

VNT CAPITVLA CALVMNIANZ TIVM GALLORVM, Q^V 1/ BVS ET RESPON* detvr.

O BIE C TI O. C4pitul«w Primum, QVod ex prædcfh'narione dei, ue-* lut fatali ncceflitate homines ad peccata cÓpulfi\coganturin mortem» RE SP o NSIO.

RAEDESTINATIONEM dei nuüuj catholic us ncgat:/it!ilê autê necelfitdtem,multi,etiä no Cbrißiani, J re^Mrtt.Pfcafum ergo ad morte tra' enim mandauit impie agere:ut,odifli domine omnet ^ui operanturiniquitatem, perdes eos qui loquun^ turmendiciti,Proinde qui pradeflinationis nomine frtu prtedicat,tam nSeß probâdus,quàm quiJiti nor mine ueriatë pradeßinationis mfitmat.l’ati cnint opinio uana eß,et dcßlfitate eÖeepa. Pradeßinatio/ nis ante ßies,mukafan(ittrum authoritutc feriptu/

raruiti

RESPONSrONES Ad wrttw munitit eft ; cui nuUo moJo fit efi elt;t, tjthc A bominibut mitleiiguntur,lt;tdfiribi:(jui in procliuitä-tem eadenJi non ex conditione dei,fed ex primi pe' trit prjeuirie^tione uenerunt. Dc euiut poena nemo bieratur^niß pergrjtiam domininoflri lefu Chrifli pr^paratam, e^- predeflinatä in «eterno conßlio dei ante con/iituttonem mundi.

OBIECTIO. Capitulum Secundum.

QVod ab eis, qui non fûnt præde* ftinati ad uitâ, non auFerac perce* pta baptifmi graria originale peccatS,

RESPONSIO.

M N r s H O M o,q«icredent in p4 irem cr o ß^intum fanâum,re generatur in baptifmo, tam à proprijt pcfMtû, quie mala uolunate adio-ne eontraxitf «jwâ« 4!» originali, quad à parentibut traxit,abfo!uitur. Sedrelapfum poji baptifmumad inßdelitatem ey impios morei, qui negat originali peceato fùiffe purgatum, tamfrlfa opinatur,quàm qui eundem adferit,non leterna morteeße damnant dum.QJii enimrecedità Chrißo,cr alienutàgra/ tia ßnit bancuitam,quid niß in perdùionem caditf

Sid

CAPiTVLA GALLORVM. I|

Srdnon in quod nmißum eft,réddit,ne{ iw ongÏM li peecato damnabitur : qui htntn propter poftretmi triitiitiit Cd morte affidetur, quit ei propter lUa, qute femiffd junt,debeütur.Quod q««4 dfi pr/efcie ntiam nee Idtuit,nee ßfiüit,fine dubio talem nunquam elé tit,nunquâ pr^de/iinauit, cr periturum nunqudttt «b sterna perditione difcrcuit.

OB IE CTI o. C4pital«mTertiHm.

QVod non prædcftinati ad uitam, eti'am fi fuerint in Chrifto per ba* ptilmum gencrati, ÔC pieiuftecp uixe^ rint, nihil eis profit, fed tâ diu relèruen-' tur donee ruant amp;nbsp;pereât.Nec ante eos ex hac uita, g hoc eis côtingat, auferrû

RESPONSIO.

Kî^^i'SANCTITATE adimmundieiât O 4 iuflitid ad iniquitatè ,dfide ad impie tattm plerofq^ tranfire nô dubiu efltcr taies ad pradeftinationem filiorum dei, eoharedum Chrißi, ron pertinereccrtifpmum cft. Quod ergo huiufmodi in hlt;ec prolapfi mala, fine cor rtfhonepanitentiie deßaruHt,n2 ex eo nceeßitatem prrrurtiit

RESPONSIONES AD • pereundi httbuerunt,quiitpradejtinatinonfnnt: [ed tdeo pricdeßinati nô funt,quia tales fitturiexuolun/ taria prauaricatione prafcittfunt.Qttod aillent tUos non co tempore, quo in fide re/la er bonis moribut erant,ab hac uita abfiulit,ad oculta eius iudicia,quit tarnen nunquamfuntiniuHa,ref{rendumeß. tnim nefciat intraunam coditionetn mortalitatis hU mang,ab unius hora 'tnßintia,uflt;^ ad annofiffimam feneâutem,exitus morientium,impart aatis ßne ua riarifNetp cuiufquamanimam ueltardiusquàmde/ its uoluerit, 4 eorpore quod uiuifieat, abeedere ƒ Si ergo aliquis in uita fua longitudine defrruit deum, i)ono,quod erat exdeo,male ufuseß.Nam longaui/ tas non efl nifi ex deo . Et quod ex deo efl,non niji bonum efl t cz q«o(i bonumefl, mali eaufa non eft. l^on ita^ reâe opinatur tqui putat prorogatorent uitaflap/ uris authorem ej^e pradtt. Cum uti^ noit peeeatum fitdiu Hiuere,fed male uiueretquod eiiam in paucorum annorum atate fieri poteft. igitur ficut bona opera ad inffiiratorem eorum deum, ita mala ad eos flint referenda quipeccant. NonenimreltfH funt 4 deo utrelinquerent deum, fed reliquerunt O* relidi funt, cr ex bono in malum propria uoluntate mutati funt/Atc^ ab hoc lieet fùerint rtnati,(i(erint iuftificati,ab eo lamen, qui iUos talesprafciuit,non funtpradeftinati.

CAPiTVtA GALLORVM. I4

CBIECTIO. CapitulumQuartum, ^Vod non omnes homines uo/ k^^^ntur ad gratiam*

RESPONSIO,

O N otw„«Molt;ari ad gratia eo!,ijuilgt;us omnibus Euangclium pradicatur, »0« reiledidtur,ttiamfifint qui Euangdio no obaudiät:nifiad eos rel^idtur,qui~ i’us nondum facramentum cruds Chrijti, CX ridem pü'o janguints dus innotuit.Quia etiamj'i conflarct, lt;l«od iam in uniuerfis nationibus,Cf- omnibus ßni^ bus terra totus mundus E uägdium receptjjet( quod utiq; ßdurum uerijjime pranundatum } no ejjèt dtncn dubium;à tempore refurrefhonis domini,ttf^ adprafentem atatemfiiijfe homines, qui ab hac uita fine Euangelij cognitione tranj'ierint:de qtiibus di“ d poßit,quod uocad non fint,quia nec ß^ernuocatio nis audierint.Quod fiquifquam hane uocationispie nariamgcneralitatê, ita femper afferit celebratam, ut ab afeenfione domini in coelum,ne unus quidè anr ttus (ffluxerit, intra quem non ad omnes pradicatio p(rttenerit,uideat qiiomodo tunc Afianos uoa Catos probet,quando Apoftoli(ficut fcriptumeß)ue titijunt ahjpiritufando, loqui uerbum dei in Afiaz Aâ.lf.

RESPONSIONES AD

Mt ßithyniof. Ad quot ijdemApoßoli teniptabttni ire, üquot; non permifit eos ^iritui iefu. videat ftw» ^uomoda tueaturdenunttationem ipfïuj ueritatit dt M4 ü ^fntis: Prediclt;tbitur boe Euägelium i« uniuerfo or quot;nbsp;be'mteflimoniumomnibufgentibuffCrtuncucniet finis, blutât nam^ ( qwod didneßs efi ) fides uerbi, fi ante quadringentos annos Euangelio impletuseß inundus,Cf adhitc domini dijfertur aduentus.Pofire moreßieianturetiam inter chriflianospopulos at tnilia paruuloru, qui ab hacuita fine baptifmo tranf ierunt, cr atiquo modo probentur uoati, quibus nee plantnar prtdicarc, nec rigator potuitfubuenire.

O BIE C TI O. CrfpiftiÎKm Quintum.

QVod qui uocati funt,nÔ ^qualiter fint uocati, fed alij ut credetäxte

RESPONSIO.

I V o C A T1 o in Ettjngfl^ tantum inteUigatur, non ueraci/ itr dicitur, quod alqs atque alqs^aliter atque aliter pradicetur: cumunusfit deus,una fides,una regeneratio, unapromißio. Si autem ad ejfeilum plantations cyrigationis aßid» tur, aliud aitum eJi cum eis , quorum exetriores au» rcseorporali uoce pulfau funitaliud in eis,quorum

inieriorcm

CAPITVLA GALLORVM If

ittteriorem fenfum deus aptruit,etin quorum eorde fofuit frdei fitndamentum, dileéhonb^ firuorem, Qttosdum autê ideo uocatot dicere ut nó erederentf tumisabj'urdum efl: quafi uocatioeis caufainfiltcii* tatisextiterit, priedicrttio ßdei ficerit inßdelef. QuÀuis eitim dijj^enfutores ucrbi det quibusdam fint (ficut fcriptum eß) odor mortis ad mortem.deo ta» ’• menbonus Chrißifuntodor,quipriedicant Chrißii j erueißxum,ludeisquidemfcandtdum,Gentibusaux temßultitiam.lpfis autem uaeaiisIudaisetGriteiSf Chriflum deiuirtutem vdei fapientiam. Quader ^opradicatuf Chrißus crucißxus, luditiserat fcan/ dalum,c^ gentibus ßultitta,humanie uoluntatis frei ebatauerfio.Quomodo uero ipfis uocatis ludau et Gritcii^ChriSiM erat dit uirtus cr deifapientia,dir uina gratta praßabat operatio.

OBIECTIO. Cap. SEX.

QV od liberum arbkriS in homine nihil Gt, ied, Gue ad bonu, fiue ad malü, prædeftinatio dei in hominibus operetuG

RESPONSIO.

IB ER VM ARBlTRl VMnihilef fe,uel non cjfe,perperam dicitur: fed an^* te illumtnattonem ßdei 'm tenebris earn et e in umbra

RESPONSIONES AD

«J umbra mortis dgere,nonrcéknegatur. Qnowa amprius quam àdominatione dtatoli perdei graoâ liberetur,niillo projundoucet, inquod je jua ttbtr/ tätedcmerfit.Amat ergo Lnguores juos,cr pro ja^ nitate habet, quod agrotare je nejcit donee prima hac mede la conjeratur agroto^ut ineiptat noj^t quod langueat,et pojjtt opem médit i dejyderare qua furf gat.luflißcatusitaque homo,id ejt,tximptopius ja/ elius,nullo precede nie bono mertto accipit aonumt quomodo adquirat a/ meritüiutquodiniüo mchoa/ tum eji per gratiam Cbrifli,etiam per indujiriam lir beri augeatur arbitrij, nunquam remoto adtutorio dei, jinc quo nee proßcere nee permanere in bono quifquam potefl.Pradejhnationem autemdei,ftue ad bottum) tue ad malum, in hominibus opcrari,ina eptijftme didtur,ut ad utrunc^ hommes quadam ne eeßitas uldeatur impeÜere: cum in bonis uoluntas fit ittteüigenda de gratia:in malis dutem uoluntas mtel ligenda fine gratia.

OBiECTio. Cap. vn.

QVod dciis quibufdam fifqs fuis, quos regenerauit in Chnflo, quibus fidcm /pem,dile(ftioncm dcdit, obhoe

CAPITVLA GALLORVM. 15 ob hoc no det pcrfeuerantiam gt;quia no funtàmafïa perditionis præfciâia del, prædeftinationedifcreri,

RESPONSIO.

X R E G E N E R A T I S WJ Chri» ÜO lefu,quosdam fidf cr pijf , moribus^apo/tatare 4 deo, cr tmpiatn I uitam in j'ua auerjione finirc, multit { ^Mod do/fndnm eji ) probatwr extmplif. Sed ho» rum htpfum d(o alirtbtrc,tmmodicie prautcaiis rjl: qu4jiideo tuinit ipi'ort.mtmpullor ati^uc antbor tp, g«w il!ojr«ifHroi propna ipjorum uotuntatc pnt» jciuit : zj- ob boca pcruitioms nMliaprædfjlia tialioncdijcreuit. Naw ij«omodocoî babtref pirfor dinatd i/n Cbri/lo cU’amp;o,(um dubtunt nonlù,tdoa nam da t jje pirltiicrantiuiii in bonoxjijhf ua {1= ncm,quam ijtoi ex 10 ipjo,qiiod nopirpittranerMt, «ôbabwjj’ewanilt'fiuwejt. Non epcalumniandum dfoquere ijiis non dfdtrnqnod «îtp dedii.-jed ecn» ßtendum til, cz Wi/trnorduir enw dedijk quod d(dit, cr iuße r.on deatjjc quod non didit. Ne quemadmodum ex Itbao arbitrioontur caitjah» bfndi,it4fxipjo««dr((iurcr jtanduouw iliudbua

e 1. nano

RESPONSIONES AD M4no fiat opere, boe diuino impleatur ex muntre, OBIECTIO. Cap. Offn.

Vod no omnes homines uelit de (àluos fieri,fed certum nume-* rum praedeftinatorum.

RESPONSIO.

HI CIRCA «niMfrptdtfmgfWfrùb» manifaluandam,cr inagmttonë utri/ Mis uocandä,ita indi JfcrfHJ peromniit _____________femla ajficreda eft uoliitas dei,ut ufijue/ quaq; neminè hominüpratermifiße mlt;inftretur,tm/ penetrabilis iudiciorum dei altitudo pulfatur. Qhlt;(/ reenim i« pricterifn feculis dimiferit deus omnes , gëtes 'tngredi uiasfuas,quldo Iacob elegit fibidomi nus:cgt;-non ficittalittromninationi,(yiudidafua non manififtauit cis:Et cur ejuialiqiiando non popu I. ctr.i. luf^nuncautempopulusdeif'it:cr^uoTumaliquan^ do non mifertus eft, nunc autem miferiatur : Et hH ofee .X. diâum plebs mea uosjbi uocëturfilijdei uiui: Rom.lt. üquot;, quare quoi qUarebat ifracl non fit eonficutuSt eleëiio autem côjecuta eft,(det(ri uero excitatt funt^ impolfiibile cft comprehendere,et peneMlopecuriofi i.Par.tp tatis eft quireretcum tarnen,quodnuüa fit apudde/ \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;unt itû/

CAPITVtA GALLORVM.

«« iniquÜ4t,nemini Herat igitorare:nec alia gratia, aut alia fide, quenquam hominum fiue ante legem, legis tempore iuflificatum effe credendum fit, quàmhaceô.dem,per qua dominusnofierlefusChri fius fecundum confilium uoluntitis fult;e, in fine fecu lorum uenit quarere cz plwarf q^«oc^pe»■Ieut.Clt;lt;»-flt;lt;^ uero operumcriudiciorum dei,quiex »» rfd hit manas uoluntates cr agones refirt, quas tarnen in paruulorum adoptione aut abdicatione non inuenit, et diffienfationes dei ex liberi arhitrij uult mutubili fateuariari,profiteturfibi fcrutabilia indiciadei, uifHgabilesuiaseius.Etquoddoihrgentiu Pau jj lus non audebat attingere ,hicfe aifiimat referatum poßeutilgare. QUlt;^dq; non minorisimpietatisefi, Ipfam gratiam,qua faluamur, aut bonis mentis do/ eet rependi,aut malis ad firmat arari. P emoto ergo obfcurati! turbine qu£ftionum,ad reuelata nos gra/ tie latitudinem conßramus. Dicamusq; cum Apo= fiolo, quomododeus uultomneshomines faluos fie i.Timo.i ri, ZS- in agnitionem ueritatisuenire. Et itcrMwdi/ t.Timo,4 eamuseu Apoftolo'.qui efi faluatoromniu, maxime fideliu. Et audiamus dominu dicente Apodolis fuis: Euntes ergo doiete omnes gentes, baptizantes eos in nomine patris ey fill/ cr jfiiritus fanfti,docentes

eos qu^cunquit mandaui uobis. Audiamus quoq; Gene,if ad Abraham promiffionem deidicentis: I» ftminc

e 3 tMo bene/

RESPONSIONES AD

lt;«3 k’fjftiùfrttur omnes tribu! tem. Et fi filif pro^ niijponis fumuf.non h£fitetnus dijfidcnth, fed cuM pure nojlro Abrahiim demus gloriam deo,et plettif fime eredamutytjuomam quod promifit, potfni eß e!St fkeere.Audutmts Dnuidprophetitntem'.Comme' tnorjbunturcr eonuertentur ttd dominum uniuerfi fines terr^,Cr adorabunt in e5jfgt;eâueius omnes p4 tri^e gentium. Et alibi : Benedicentur in ipfo omnet tribus terre^omnes gentes mjgn’fieabunt eum.Et ali bi:omnes gentes (juafcuncf; ßfißi,uenicnt cr ido‘ rabunt coram te domine,glorißcabunt nomen tue um. Quepromtjpont's,guia ueriffime funt, nec pof funt exuDa parte nutarc,in bis implentur, qui falui ßunt pfr uniuerfos fîn« tfrrit : quoniam quod pro» mifit deus,potens eß fàcere.Ehec ergo eß ilia to-tius kumani generis adfamptio,hiee ßliorum dei ad' optio.hac Gentium plenitudo, priefeita cr pradeßi nata in Chrtfto anteconßitutionem mundi, hac eß Uieriifalem.quie ab initio ufej^ inßncm lapidibus ui uis C}~elefhs£dißcatur, «t eiuitas fùndata in ipfo angulari lapide chrißo lefu, in quo omnisadiftea/ tio conßruBn, erefcit in templum fan(ium in domino.De bis lapidibusnibilcijeitur, nihil minuituf,ni bit rapitur. Veritas enim dieit: omne quad dat mihi pater ueniet a d Me,cr eum ^«i uenit ad me non eijcv

4m foras.

CAPITVLA GALLORVM. 18 imßras.Etiterum: Non creditit, quid noneßitde loitltgt; ouüittî mets. Oner mene uocem meant audiunt, ZT tgo noui iüas,Z^r fequuntur me, er ego uitam itter/ mm do illis,er non peribunt in t ternum, nee (juif* i]U4m Vitpiet eas de munu mea. Omnium ergo ho/ tninum euru eß deo : e}quot; nemo eß , tjuem non aut Euangeliea priedicatio,lt;tut legis teßißeatio, aut ip/ faethm natura conueniat. Sed inßdelitntem homi^ num,ipfis adferibamus hominibus. Eidernautem ho Minum, donum dei effe ßteamur , fine euius gratia nemo currit ad gratiam. Et c«tM ducentis qua* tuordecim facerdotibus,quorum conßitutionem con/ tra inimieos gratig dei totus mundus amplexus eli, ueraci proßffione , quemadmodum ipforum ha* bet fermo, dicamus, gratiam dei per lefum Chri* ßum dominum, non folum ad cognofeendam , ue/ rumetiam ad ficiendam iußitiam nosperaäus ßn/ gulos adiuuare : ita, ut fine iüa nihil uerg fanélg^ pietatis, , cogitare, (fictTf, dgcre ualeamus^ Nelt;^ b/c dona ita ex deoejfe opinemur, ut quia ip-fenaturg noßrg author eß per eonditionem , iam hgccontuliffe uideatar. Quia deditquidem ab ini/ tiohane homini jieulatemifed omnes earn in iUo ami fimus,in quoomnes peecauimus.vnde alia ereatio-ne, alioq; principio renouari egemus in Chrißo ; i« ^«0 fumus noua creatura, nouum^ figmentutn : er

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 per

RESPONSIONES AD

pfT gue m nobis,nuüis bonit,0- multi f mulit meritif pr£a'drntibM,donitur, utfimut exuafis ir^t, U4ft mifericordU.

OB IE C TI O. Cdpitulum NONVM.

QVod no pro tonus mudi redem'’ ^prione iàluator fit crudfixus,

RESPONSIO.

HV LL V s omnitioeflfxho/ mimbut,eHiut natura in Chrtßodomi/ nonoßro fufceptanon fi(erit,quamuit iiïenatus fit in fimilitudine (arnifptc^ tati: Omnù autem homo nafcatur in carne peccati. Dein ergo dei filius, mortalitatit humanit partiapt ßihii abf(^ peccato,hoc peccatoribus et mortabbut contulit, ut qui natiuitatif eius confortes fifijfent» uinculum peccati cr mortis euaderent. Sicutitac^ non ßifficit hominum renouationi,natum ejfe homü nem lefum ChriRum.nifiin ipfoeodem,dequo ipfe ortus eß,ß)iritu renafeantur: ficnon fujficit homi/ nuniredemptioni, crucißxum eße dominum Chri/ ftum,nificommoriantur ei,er confepeliantur in bar ptifmo. Alioquinnatofaluatoreincamefubßantif noßre, er crueißxo pro omnibus nobis, non fùerat neeeffarium

CAPITVLA GALLORVM.

Bf ceßarift m ut renttfceremur, çr fimilituJine mor^ tiieins compbnttiremur:fed cum fine hocfacramen to,nemo hominum confequacur uitam £ternam,non fß falutttus cruce Chrijii, qui nan e/l crucißxut in Chri/to, Noncß uutem crucißxus in Chrißo,qui non eß membru corporis Chrißi,qui non per aquä et fßi ritu fandit Muit Chrißu. Qui idea inßrmitute no/ ßrlt;i cömunionem fubÿt mortis,ut not m uirtute eiut hdberemus cofortium refurredionisXumiaq^ redif fime dicatur faludtor pro totiut mundi redemptio* ne crucißxut, propter uentm humdne nature fu» fceptionem, cr propter communem in primo homi~ ne omnium perditionem : poteß tarnen dtci pro bit tdntum crucißxut,quibut mort ipfiut proßiit. DV eit enim Euangelißa : quiaicfut moriturUserat pro gente,non tantum pro gente, fed etiam utßlios dei dißierfotcongregaret in unum. In f«lt;lt; enim uenit, ey fuieumnonreceperunt. Quotquot autemrecr-perunt eum,dedit eit poteßatem ßliotdei fieri.Qui nonex fanguinibut,nequeex uoluntate carnis, nr^ fxwolttntjtf uiri,fed ex deonati funt.Diuerfa ergo ißit fort eorum eft, qui inter iUot eenfentur,de quibut dicitur,ut poßit fecudum hoc did rcdemptor ttiundi : dedit pro mundo fanguinem fuum, cr mun/ duirediminoluit: quia lucem tenebrse non recepe/ runt.Et tenebree receperunt: quibut Jirit Apoftolut: c f ruiflit

RESPONSrONES AO

^phe. », Vu’lîif etliqmn h teneur £, nunc Mtei» tux in Jomi^ Luce .fy. »a.lpl'e uero dominu! lefufjqui dixit /quot;e ueniße qu£^ rere cy-fuluire quod perieritt,iionueni,inq'tit,nifi

Gene zt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perierunt domus ijruel. Nf$ quiu funt

' fernen Hbruhlt;e,omnes filif,fed in ifadc uocuhtturti' bi fcmcmid eji,non qui filq elt;irnis,hi filq dei:fed qui fill/ promijfionis leßimsntur in femine. fn ißis ergo funtitli,dequibitsdiâum fuprj memoruuimus: quid Jefus moriturus erat pro gente: non tdntum pro gen te, fed etidm ut ßlios dei dijßerfos foigrcg4ret in finum.Qjtid non folum ex ludieis,!'ed etiumex Gent tifgt;us,pcreum,quiuocdt qu£ non funt,anqudm qu£ funt,ey quidijßerfos ifruelcongregnt,ßlif dei,ßlif promißionis iw ««xw eeelefium congreguntur : ut impteatur quod promj)?«w eß Abrdh£,cui diÓlunt eß : quod in femine eiia benedicendje effent omnes tribus terrae.

OBIECTIO. Cdp. X.

QVod quibufdâEuâgelq prædica jio à domino fubtrahat.nec pep cepta Euâgelq prædicatione (àluentur,

R ESP o N SI o.

PROBARI POTEST, eitdngeliu pr^dieutur, nemo pror' fia

CÄPITVLA GALLORVM. !• fni fùerit, cui Chrifiiam gratia adnuncüta non ftfrit, non reéit dicitur taciturn, ^uod ofienditur fradicatum.Si autemaüquo modo inucniuntur ho/ mines quibus Euangelium non fitcrit pradica/ tum t non poteß dici fine iudicio dei /iéhim ; qMod ne/is eß idea reprehendi, quia non potcji campte/ bendi.

OBIECTIO. Cap. XI.

QVodperpotcnttam deus homp ^nes ad peccata compellat.

RESPONSIO.

VLLVS CATHOLICORVM dixitaut dicit^quoddtus homines pie reéléque uiuentes,per potentiam in pre cata compellat c/ innoccntia: huma/ n£,poteßas diuina uim fäciat,ut earn à propofi/ to bona conuerfationit excutiat. Non funtdeio/ pera ißa fed diaboli : cuius gaudium eß ruina fan/ fhrum : fed aüeuat dominus omnes qui corruunt,^/ erigit omnes elifos : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ddt panitcntiam, ut re.'

fipifcant à diaboli laqueis, à quo captiui tencbantur ad ipfius uoluntatem.Cum uero aliquos à deo aut tra ditos defyderijs fuis, aut obduratos legimusaut rei lióloSf

RESPONSIONES AD

li^t, m4g«w peccttt w f«w hoe ipfot meru^e profi/ temuKguutiiltaeorun) criinina pr^eeßaut, ut tpp fibi pcen^s debuerint, quf eis etii fupplicium uerte tent 'm reatum. Atc^ ittt nee de iudieio dei eptetimur, qua defêrit meritos de[eri:cr mifericordiie eiuf gr4 tfssagimuSfijHitlibertitnon meritos liber lt;sri.

OBIECTIO. Clt;tp. Duodeei.

QVod quibufdam uocaris, SC pic uiuentibus,obediêaa fub trahatur,ut obedire defiftanu

RESPONSIO.

® °

pictate deturbat,cr bene current tem eadere ^«it/rgo pro bonis mallt;t re! tribuitfCr miußepunit,quod utßjt,impellit.Quid Um peruerfum, quid Um infunum diei aut eagiu^ ripoteß ? Sed in ulem fenßum trahuntur, qui put Unt in omnibus hoe eße pr^eßeientiam dei^ quod uoluntatem : eum uolunus eius nunquam uelit ni/ fi bonlt;t pritfcientù autem G/quot; bona no(dt mala: fed bona qu£ aut ©• tpfcßciat, autetiam ut nos ß/ eiamus impertit i Mala autem qu£ omnino ipfenon /rfüjfjqHf ßfri pwfit aut impulit. vires itaque obedientiti

Capitvla gallorvm. xI olrdientiic non idea cuiquam [ubtraxit, quid euiu non pritdefttnauit: ftd quid refeJJ’urum 4b ipfd obt/ ^iffitiaeßeprjeuidit.

OBIE c TI O. Cdpit. xni.

QVod quidâ homines non ad hoc J deo creati funt, ut uitam adipi* kerentur æternam,(êd ut habitum tan^ tummodo kaili prefentis ornarent, 0^ ad utilitatem nafcerentur aliorum,

RESPONSIO.

NI VERSO S HO MINES «0« ignoramus d deo pngittatim ere/ ariscrdehdc uniuerßtate uliof dam/ nandos cum diabolo, alios regnatu/ rof ejfeeum Chrifto. Quodergo etiam hierean/ t«r, qui a:ternlt;e uitd partieipes non crunt, nulla eß culpa creatoris , qui nature author rfl, non uitijf quodnaturd contraxit. Omariautem etiam talium fondttione mundi huius uarietatem quis non intel/ ^'g‘^i,qui uideat Hudijs CT operibtis quorundam im/ piorum tot commodd uitd pneßnlis inflruäd in inuitiont

R ESPON SIONES AD fttuentionc artium,in extrtiiiioneurbiiim,in conßi» tutione lcgum,'n} confadtratiotte populoruin^ cmod fi qu^rituran dc iflis, quos d ucran ligionc imptuf error 4uertit,aliquid bonipro/iäibm/anihrum.cy incrementii cccicjprouidcntiadtuina lontuUritf injpicijlurprimum ipfa crux (.hujUi m qua magno feekre iudforum miftricors uoluntas dei, ut proredemptione noftra unicus filius eiutocadtre* tur,tmpkta tfl. I » j^tdatur A pojlolorum gtorioja 10/ krantta, inter perfequentium fi emitus bac antmt uo Aitu,4t deumclamantium: Conucnerunt ergo Here in ciuitate ifla, aduerfus fanäum puerum tuum ufum quem unxifli,Ecrodes v potiui Pilatus,cum gen/ tibus populis ifracl, ut/accrent qtiif manus tud C/eonfilium pr/edeflinauit fieri. Injfiicianturde» »ique innumerabiltum mart:)^^ palma:, quitus de crudeiißima infidelium fieuitiafilixefl collata uiib/ . ria, Audiaturetiam Apoflolus ecclefiamdeiadper Fbiip.t. fieuerantiam pietatis infiituens : in nullo,inquit, terreantiiii abaduerfarijs.qiu efi iUis eaufa perditio nis, uobis autem falutis, hoc à deo. Vobis enim donatum efi pro Chrifio , nonfiolumut in eumere-datis, fedetiam iitpro 1IÎ0 patiamini. DeiÜis quo-que i rroribus confiilcns nobis det Ionitas, j'entia» tur, quos deus in ecclefia contra ectlefiam permifit exurgerc. Hon uttque coj creans aut fiuens, fid

ptr ipfoj diligfutiom filiorum JttorMw lt;(d «lonem er cujiodiam ueritatis exerans , diuntc ^pojlolo: Oportet h^refes ej^e, ut probati manu t»Cori,tr. ßlti jiantinlicbis . Quifauttrnrej^Kiensadune/ bras impiorum, ad illuminationem filiorum , non ad gratias agendas deo , ex ippt fiat colla» tione firueniior : in ruina ptrcuntium dijcat^ in qua mala per liberum arbitrium rueret, nifi rt per dominum noflrum tefum Chriflum dei gratu JdbuenirrC.

OB IECT I O. Op. xiin.

QVod qui Euange'icæprædicatio ni non credût,ex dei predeftina^ none non credant. Et quod deus ita de^ finient, ut quicunc^ nô credunt,ex ipfi^ us conftitutione non credant.

RESPONSIO.

NFIDELITAS NON CRE ßuangelio , nequaquam ex dei pradejlinatione generatur . Bo-noriim enim deus author eft , non

maloruntf

RESPONSIONES AD

Milorum. Pr^Jtjiinatio igitur dei [cmper »« bo»« eft,aut ad retributtonem iufliàf,aut ad donationmi pertinens gratiit.vniuerló: enim uU domini miferi» cordia ueritat.Proittdeinßdclitaf non credtntû um,non ad conftitutioncm dei, fed ad pritfcientiant rcßrenda eß. QUie non idea neceffitatem non ere^ dendi in[ulit,quia frBi deea,lt;)U(e /uturaerat,inßdeli täte,non potuit. tidei autem et e haritatù opera,atlt;p ineii ufe^ue in ßnem perfeuerantia,quia hominipcv dei gratiam eonßruntur,reäe zy ißaiCt qu£ eit re» tribuenda funt,prlt;edejlinata dtcuntur.ex authorito^ te Apoßoli,qui ait:Gratia dei faluißtäießis per ß“ dent, cr hoc non ex uobii, fed dei donum eß. Non fx opfhbWjfie ßrte quit extoBatur. Ipfiusenint fu^ tnuf ßgmentum,ereati in opcriba; bonis,qu£ pr^p^ rauit deus ut in iBis ambulemus. Tarn crgo in errore eß, quiinßdelitatemimpiorum ad dei conßitutia» tient reßrt,quant qui ßdet iußitiaq; fanâtgt;runt,noii ieum proßtetur autborcm, Qui enint quod accepe» rat perdidit,nô inde id recipit unde pdidit,fed ab H/ Io redpit quod habcat,à quo quod amifit,actx:perat.

OBIECTIO. Cap. XV.

QVod idem fit præidentia quod prædeftinatio.

Refßonpo^

CAPITVLA 6ALL0RVM.

gt;3

RESPONSIO.

E^VI PRAESCIENTIAM dei in nuüoabipfiufpritdejtinationedifar nit,quod tribuendum cßdeodeboniSt hoe ei ctiam demalis cormtur ajjeri-bere. Sed eum bona ad largitorem, cooperatorernq-1 eorum deunt-,miia autem ad uoluntariam rationalit treatoris ncquitiam reßrenda [mt, dubium non eß, . fine uüa temporali differentia deum cr prseßiffe fi~ . mul ey prlt;edeßinajfe,qux ipfa erant authorefacien» da, uel ([us malit meritis iußo eran t iudido retribu/ enda. Priefeijje autem tantHmodo,iiö etiam priedefli naße,qua; non ex ipfo erant eaufam operationis ha bitura. Poteßitaq; [ineprjedeßinationeeffe pr^efci-entii. Pricdeßinatio autem fine prafcientia eße no poteß. Quamuis ergo ad omnes obieiliones feu c^ue fula imperitiie,feu faUacis inuidi£,p!anißimeac ple niffime,quantum dominus dedit, exißimem effe re/ ffonfum, Profefßonem tarnen fenfus noßri etiam inbreuia eoartcmusiut fub paueorum uerborumfim plicitate, magis magis'queappareat, nos, quod de fupra feriptis capitulis intellegimus, nuUa circumlo quendi arte prietexere,fed abfolute ac libere,et pra/ tiareffuere, zy' eonfenfum probabilibus nönegare.

d Sentetia

RE sPONsrones ad

SENTENTIA SVPER PRIMO«

Defmg» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q^VE igiturcxpriedeflinatioedei,

lis aipit. V- ßttli nece^itate hamines in pece4» fingul^ -eata cäpulfos^cogi dieit in morte,no ejl cdtholicos. fentêti^l. Nnlloenim modo pviedeftinatio deiiniquos ßcU, neque cuiufyu omnino eft c4ufitpecciiti.

sententia SVPER ri,

T E M, ^Kt d «J quodab his qui no funt prit/ deftinati ad uita, no auftrat pcrcepta baptifnii gratia originalepcccatu,non eftathoticm. Sacra/ mentum enimb^ptifmatis,quo omniaprorfus pec/ taa delentur, etiam in eis uerum eft, qui non fuitt in ueriate manfuri, ob hoc ad uitam ucram no» funt pradeftinati,

SENTENTIA SVPER IIL

T E M, q«i dicit quod non pradeftinati ad ui» tam,etiam ftfiterintin Chrifto baptifmate rege tterati, (ypie iufte^ uixerint, nihil cis profit, fed tarn diu referuetur doneeruantmec ante eos ex h4c uita,quàm hoc eis contingtt, auferri, tanquam ai conftitutioncm dei talium hominum ruina reftren/ da ft,non eft catholicus. Quia non ideo deus tern/ pus Ottatis cuiquä prolongauit,ut diu uiuendo congt; rueret, cr àftdereâa in f/a longa:uiate deftceret: cum inter beneficia dei numeranda fit ip fa longa^ uitast

CAPITVLA GALL0R7H, 14

homo meliordcluit cfjejtio fgt;eian SENTENTIA SVPER IIIL tem, qui dicit quad non omncs uocentur ai gritiiim,Si dc his loquitur, quibus Chrijius ad^ tfu/itiiitu! non e/l ,reprchcndi non debet: quiafd* fUilt quidem in omncs fines terra Euangelium dcfli natuWyfed non putamus Urn in omnibus terra fint bus pradicatum. Nee poßumus dieere quad ibi fit gratia uocatio fUbi matris eceleftaadhucnuUaefi re^cneratio.

SENTENTiA SvPER V. ‘ Item, nbsp;nbsp;didt quod qui uocati funt,noaqua/

liter uocati fint,fed alij ut crederent, alif ut non érederent, quaficuiquam uocatio caufafiterit non credendi,nonre(le dicit. Quamuisenim ßdes non fitnifiexdei dono,Cy hominis uoluntate: infidcliti tas tarnen non eft,nifi ex fola hominis uoluntate.

SENTENTIA SVPER Vï* TEM, c(Mi dicit quod liberum arbitrium in ha mine nihil fïtjed ßue ad bonufiueadmalu pra/ deßinatio dei in hominibus opcretur,nq eß catholi eus. Arbitriüeni hominis gratia dei no abolet,fed adolct,et ab errore in uiä reUocat ac reducit.Vt qcï fua libertate erat prauu,f^iritu dei agente ftt redu. Vradeflinatio quoq^ dei femper in bonoefitqua pee

d z catumi

RES P o N s I o N ES AD catum^fola hominis uoluntatecommiffumjaut re* mittendum nouit cum laude mifericordiie,aut pie/ âcndum cum laudc iuftitiie.

sentent IA SVPER VII.

T E M, dicit t^uod deus quibufda ßlijs fuis quos regenerauit in Chrifto, quibus ßde, jßcm, diledioné dedü,ob hoc perfeuerasiam non dcderit, quia à maffaperditionis prtcfcientia dci, cr pradc/ Jtinatione non fint difcreti : Si hoc uult firm arc, quad deus huiufmodi homines in bonis, qua: duiia^ uerat, noluerit permanere,cr ipfe eis caufa auerfia nis extiterit,contra iujlitia dei fentit. Qtiäuis cnim omni potentia deipotuerituires flandi pricbcrela* pfuris:gratia tame eius no prius eos defcruit,quant ab eis defereretur. Et quia hoc ipfos uolutaria/àéltt ro; defeàione prauidit,ideoin priedcflinationiscle ilioneillos nonhabuit.

SEUTENTIA SVPER VIII.

T E M, nbsp;nbsp;nbsp;dicit quod non omnes homines ue

lit deus faluos fieri,fed certum numeru m prade fiinatorum : Durius loquitur,quàm loquédum efi de altitudine infer utabilis gratia dci: qui eyomnes uultfaluos fieri,atqucin agnitionem ucnire ucrita tis;zy uolutatis fuapropofitum in cis implet,quos lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prafeitos

CAPITVLA GALL'oRVM. if

P^itfcitos prdsde^inauit, pried€liinatoiuocauit,uof ^^■o^iuftißcttuit,tujiificctto!glorijicMit. Nibil d» Gittens de plenitudinc gentium,amp; de omni femi^ ^ifraêlfCui pricpdrdtum eji in Chriflo regnü eter fiiitn inte cSjlitutionem mundi-Ex tcto enim mun lt;io tatttï mudus elegitur,etex omnibus h o minibut, ontnes homines idoptintur .Necpoteß: «Ho modo poî inßdclititem itque inobedientiim multorum, dei promißio Mcillire,dicetis id Abnhim: In fcx Gflf-tnitie tuo benedicentur omnes gentes. Mtcm promifit dcus,potens fjl CZ ßceretut crqui ptlurff» iur,idco filui fint,qi illos uoluit deus fituos ßeriz Gquot; qui pereuntfideo pcre int,quid perirc meruerut,

SENTENTIA SVPER IX.

ITEM, qui dicitquodnonprototiusmundire demptione filuitor fitcrucißxus: non dd fiere menti uirtutem,fed lt;td inßdelium refpicit pirtem: eumfinguis domininoftrilefu Chriftiprecium tof tius mudi fit. a'quo prccio extnnei funt,qui dut dc leäiti cipeiuitite,redimi nolueruf.dut poßredem/ ptionem id eindem funt feruitute rfttcrji.No eniM tccidit uerbum domini ,nequc euicuiti eß mundi fedemptio. Quii orfi noncognouitmundus deuw in «i(pf irifjcognowit timen mundus deum in udfis mifcricordie.Que deus nullis eorum bonis meritif d 5 prtfccden*

RESPONSIONES AD pfrfcfdëtibus,eruit de potefidte tenebriirw,O- trdnf tultt in regnumßltj dileëlionir [uf,

SEt^TENTÏk SVPER X.

ITEM, ([ui dicit, quod quibufddt» Eudltgelif pr£d:cdtio d domino fubtrdhdtur, ne perceçtn ^udngelii pr^dicdtione ftluentur, Pctcjl obiefliof nii inuidicim dcclindre pdtrocinio ipftus fdludtori^i quidpud quofddm,quos ditfitijjccrcdituros,ßtni^ rdbiliorum eius ßgnd uidiß'ent, naluit operdri. E( quibufddm populiiuetuit Apoftolo! cudngelizdrc; amp;nbsp;nuuc dliquiM ddhuc gentes pdtiturextrd grdtid fudmdegere: cum tdmen conjtdntiffimd ßde perce ptum hdbedmu!, in omnes mundi pdrt» eccleßd/n dildtdndZ N cc dnte- effihoc feculu ßniendittqudtn w nniuerfdsßnes terre £udngelium dirigdtur,'Et omnir lingud conßtcdtur, quonidin leßus in gloria fiei pdtris eß.

SENTENTIA SVPER XI.

ITEM, qui dicit quod per potentidtn deus hot mines in pecedtd conpelldt, merito reprehendi tur.Necenim deus,qui iußitieeybanitdtif duthof cuius omnidßdtutd C? mdnddtdcontrdpec cdtii funt,quenqud ad peccdndÜ cogere,Z^ db inno fentidin frcinordpreçipitdre credendus eft. Si qui

dutei»

^CAPITvLA GALLORVM. l(ï futtam profunde impietatû funt^ut extraremedtti hlt;tbeitnl:ur,no i dfo incrcmcnta. ini^ui ifccipiut,fed(gt;er femetipfo^ détériora jiunt:qii ^^^‘fiçluiddeo^cfibi (te deceptoribit! fuit tradi {gt;rof t^^pfifcedentittpcccattt merueruntjUt iis peccnt^ ß'Pfietidm pcena peccati,

SËJSlTENTîA SVPER XII.

IJ E M, nbsp;nbsp;nbsp;dicit c^uoi quibufdam uoedtis, O’

pie iufleq; uiuentibus^obedientidfubtrahaturut obedire defilidnt,NLale opindtur de bonihtte dei dt^i ii(ßitid,ut uidedtur ddimpietdtem pios cogéré,O’ iititoantid bonis ddimere:cum ipfe fit pietdtis (tt^ innocentid cr I(trgifor,cr cußos.Qui ergo deo dd/ bitret,l^iritu dei dgitur : qui dutem 4 deo rcccdit, proprid uoluntdte obedire defiftit.

SENTENTIA SVPER XIII.

ITEM, q«i dicitquodquiddmhontinesno dd hoc d deo credti fiitt,ut uitd ddipifcercnturictvr ndntffeduthdbitu'tn tdntuMmodo feculipriefentis orndrent ,0 dd utilitdtem ndfcerentur dliorum, Meliuî loqucretur dicens : quod deus ,qui credtor 'rß omnium , non ßußrd etidm cos conddt, quos prduidit uiif dternd pdrticipes non ßtturos : quid etidm in mdlis homtnibus bonum dei opus eß fpfdndtmtOlituddbilis eßin impiorum ddmnd^^

d 4

RESPON5IONES AD

Uone iujiitù.^o potcjl Mtê mcrito rcprehendilt;iui dicit, qiiod etidm tdlium coditionc mudus ornctur.

quQdhi,^ui fibi fuainiquitateiiocituri funt,ad utilitcttcm nafcdturaliorum. Ncq;eniin quamlibet innumcr^bilts multitudo impiomindccora efimutt do, xut inutilis dci rcgnoxum etittm per ipforum ue nùt propagincm regenenndii generiitiQ, çy t» eit tolerddisac diligendis, populus déifiât inlußrior, ducetts bonitatem Grpatientiam ab illc,qKipluitfii periuftos zy igt;iiuflos;(y Salem fuum oririßcitfuf per bonos Gr malcf.

SENTENTI A SVPER XIIII.

ITEM, qui dicit quad qui Euagelica: pricdic4 tioninon credunt, exdei pradejiinatione noit credant: Et quod deus ita deßnierit, ut quicunq; no crcdunt,ex ipfius conftituticne non crcdant,non fjl catholicus. Sicutenim ^des,qujeperdileélioncnt operatur, dci donum eft : ita inßdelitas conflitutia deinonc/l: quia deus poenas criminum nouitordif nare,non crimina.ïlt;lec consequent eli,ut quod non rcmiferit,ipfe commiferit,Pr£dcßinatus itaq; uiuit exßde fibi donata:non priedcßinatus périt inßdeli/ täte uoluntaria,noncoaila.

ISENTENTIA SVPER XV.

TEM, nbsp;nbsp;nbsp;dicit quad idc fit priefcientia quoi

priedejlinatiot

CAPITVLA GALLORVM.

pritJefiiitittio, Inboais [ine dubio operibus no» , duo ijUp€rmi[cet. Qux enim ex deimunere bAemuSfZ^ quie pr£[citu dicuntur,non poffiunt nä prifdeßinuta: Et qufpritdeßinatttiippeüätur, ttonpoffunt non ej[e priefcita. In malis autem operi bui noßrif,fallt priefciètia dei inirllegcdii eß. Qttw ficut pricfduit o- prtedeßinuuit, quie ipfe ßdt er ut jà,ceremus dedidltu prtfduit tiintu,nb ctiü priedcf ßintuit, qug nec ipfe ßdt,nec ut ßtcereinut exegit,

Explidunt Rcßwnßoneiitd CapituhtGaUorutn»

PRAEFATIO IN RESPONSIO

ites eontra Capitula obieilionum vitt

centian4rttm.

ledere,ut euertere,nocendi cupidit!ite,non uidednt.Contexunt enim, er quilibus poJJ«»tfe»tê tijs eomprehendunt ineptijfimdru qiMrundÜblaf* phemidruprodigofätnendadifaitq; oßendenda er in^rendd multis p«Hic(« pri«ilt;ttim'q«e dreumß* runt.Afferëtes tdlia in noßro ejfc fe»('«,q«lt;tli4 die bolico continentur'mdiculo-que frlfo inno;,d(l ex«

d eiUndrfttt

PRAET ATIO»

dtinddnt inuidiitm ùéUtttri, facile nbsp;nbsp;nbsp;fujficietittr

fubfcriptione unius probiremus ttn4thema{is ,niß malignittiieoruitt, quifegrauariputant fidenobit bene fentutur, ipf^rn fubfcriptionù noftr£ brfHi»“ tem fuj^eânmeffetbibituru. Vndene huiusquere muenireturocafio, neceffurium ,conueniensc^ credidimus,ut fiue lt;td culumnuntium dnimos miti^ g4ndo!,fiue 4d eot, quorum 4uribus tule uliquid M fonuit,infiruendos, qu4ntum 4diuu4ntt domino fr/ eri potuerit,plenc lucide^ pundumuf, quid de per/ tterfu definitionibut iudicemuf. Propofitis igitut fin^Uutim fedecim cupitulis, fub uno quot^ eorum fenfus Hoßri et fidei, qu4mcontr4 Pel4gi4nos exH pofloliae fedis authoriatedeßndimui ,uerb4pone-mus:ut'qui puululum fe 4dlegend4 hitedignuti fùef rint oe(up4re,euidenter 4gnofc4nt,impi4rum,pro/ ßin4rum^ opinionum nuUum oordibut noftris 'mhie^ fiffe ueßigium: bUßihemiur, qu4s perßiexerint mßr4 proßffione dumnuri^ wt exrundem repertory but cenfcunt debere puniri,

finit Pïitjitionit,

litctpi

18

WINCIPI

'^NT CAPITVÏ.A OBIECTIO

NVMyQVIBVS AD SINGV IA RESPONDETVR.

OBIECTIO PRIMA,

QVod dominus fioftcrleCus Chrf Jîus non pro omnium hominS iaiute amp;nbsp;redempuone fit paflüs»

RESPONSIO.

H|O N TR A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;oriÿitalis peeaitif

lt;j«o tn Adam omnium hominum cor-rupta c mortißmtii natura eft, çr un/ ,deomniu concupifcenttaru moriuf 'm« oleuit,ueru,etpotèf,ac [insulare remediÜ eft mort filij deidomininoftrilefu Chriftùqui liber à mortit debin,et folut abfq; peceato,pro peccanribut o de/ bitoribut mortuiu eft. Qaod ergo ad magnitudinein Crpotentia precij,c/ ^uod ad unâ pertinet caitfant generii humani,fdnguii Chrifti redemptio t/I ntiut ttiudi.Sed lt;j. hoc feculu fine fide Chrifti,et fine reff ne redonis facramen ptrafeut jeedepdonii ttlieni fuut.

Cun

RESPONSIONES AD OBIE/

Cum nbsp;nbsp;nbsp;propter unum omnium natur am, unS

omnium caufam à domino noßro ht ueritate j'uße=’ ptam,rcék omncs dicantur redempti, cy tarnen no oinnes rf captiuitate ßnt eruti^ redemplionis propri/ etas baud dubie penes tTlos eß , de quibus princeps mundimiffuseßßras,cr iamnonuafa diaboli,ßd membra funt Chrißi. Cuius mors non ita inpcnfa eß humanogcneri, utadredemptionemeius,etiant qui regenerandi non erant, pcrtinerent : fed ita, ut quod per unicum exemplum geßurn eß pro uniucr fis, per fin^lare facramentum celebrarctur i« fin gulis, Poculum quippe inmortalitatts, quod conß/ iiumeßde inßrmitatenoßra e^- uirtutediuina, habet quidem in fe ut omnibus profit, fed fi non bibi/ tur non medelur.

OBIECTIO SECVNDA.

QVod deus nolit omnes faluare, eriam fi omnes fâluari ueknt.

RESPONSIO.

V M VE R IT A S dicat: fi uos eu fitit ueßris, 4»dto magis pater ueßer ectleßis dabit bo na petentibuf fe: Qui^ripoteß,ut deus,qui etiâ ib los faluat fdeqbus diet nö pote^ q^faluari uelint.

Kolit

CTIONES VINCENTI ANAS. I9 floht aliquot Çaluarc etiam fifaluari uclint,nifi ali/ qiMcaufe exiRant : de quibui,quamuit /int no'is itico^fnifcibileSf ita tamm bene Meat,de quo did fi^poteji aliter eum qtiiequäßcere debuijfe, quàm ßeeriti Rhemata ergo bac di/cretione, quam diuina ßientiaintraßecretum iußiti£ fu^e continet,ftncelt;z rißime credendum atq; proßtendum eß:, deum uel/ le,ut omnes homines ßaluißant, Siquidem Apoßof lus, cuius ißa fententia eß, foüicitißime prtecipit, quod in omnibus eccleßjs pijßimecuiloditur,ut deo pro omnibus hominibus fuppliceturxx qbus quod multipereunt,pcreuntium eß meritum:quod multi faluantur,faluantis eß donumtut enim reus damne tur,mculpabiU5cßdei iußitiatut autem reus iußiß ^turßncjfabilis dei gratia eß.

OBIECTIO TERTIA.

QVod deus maiorem partem gc» neris humani ad hoc creet,ut il' lam perdatin æternum»

RES PONSIO,

M NIV M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominu deus créa/

tor eßtß-d nemo ab co ideo creatus eß ut periret; quia alia efi eau fa nafcetidi, O' alia

RESPONSroNES AD OBIE-

lt;1/4 eß pereuttdi .vt enii» Mfcantur hominei,coit^ ditortf cß beneßcium-.iitauttm pereant,prieudridquot; toriseß meritunt, Iz» Adrfw quippe,in qua omnium hominum praßrmata natura eß, omnes peeaue -runt : eademé^ fententia, quam iüe exapit, obßri‘ Si funt.Ncque lt;/amp; hoc uinculo, etiamfi proprtß pec tatis careant,refoluuntur, niß in facramento mor^ tis er refurreSionit Chrißi,per ßgt;iritum fanäum renaßantur.Nimis er^ impiut cy i/ndoéius eß, qui uitium naturif non dißernitab authore natun : À qua prorfu! alienum eß quiequid 'm unoquoque damnandum c ft. Créât enim hominer ut fint homi/ nes’.nec multiplicandi! generationum [ucaffioni~ imopißeium fuumfubtrahit, fecundum confilium bonlt;e tioluniati! fuie:reparaturu! 'm muhis quad ip' fe ßcit, puniturus 'm multis quod ipfe non ßeit, Sh eut per mobedietiam unius hominif peceatores eon ßituti funt multi,ita (2quot; per unius hominis obedient tiam iußi conßituuntur multi.

oBiECTio nir.

z-^Vod maior pars generis huma.^ V J ni ad hoc creetur a deo , ut nort dd/fed dïaboli fadat uoluntatem»

Reßonßa

CTIONES VINCENTIANÂS. 30

RESPONSIO.

N S A N V M ontnino V contrit rit tionrnt cjl, dicere uoluntatcm dci ex dei uoluntite nô ßcrrez damnatorent Jiitboh, ctiw^j jàiJiulorM,Mcllc ut dilt;i/

fcolo jcrMWtur.Sfd boc crftbolicù Pcldgiitni confc* q«fWfr fe obijcere exijiiniMt, qui Adie pcccittttttt ^’quot;‘*'*(‘(1'^ dijfitentwr. Quomodo fi primi natiuMtent originxliî odpit no obligct, non pnt obf nsxij diitbolo pitïwuli; necindigeant crui de {)oteft^( te teaebrdrum,qui nunquatn À fuo iintborc difcejjc^ rint.No; autem,quiotnncsinAdlt;imfgt;eriffc profite »lurÇuenit etim filiusquisrere Cf fiilult;trc quod pcx rierat)nec dicimueideo creuri qucnquü bomincm, utdùboli fiteiat uoluntatem ,Cf agnofeimut omne howiné non redemptu/m,diabolo c Jpc cttptiKM.Prlt;e* Mricdtio enim hominum ,d j^optlt;e .ifeaiÜ! oratio nù ordinë turbareno potuit:et merito creatura pcc atrix panaient dominationemilliuspatitur,cui,re iiâouero domino, (fionte fie uendidit. Hxc ^»ipx pf fieruitus non infiitutio cft dei , fied indicium , quofi-aurdcceptoris diaboli,fia!lacfldeccpto eSquot; male credulo homini panapeccati. De qua ne= mo eruitur nifii per mediatorcm dei Cf hominum komincm Chrifium lefi^m, cuiuf gratuita gratia amp;■ multorum

RESPONSIONES AD OBIE/ Cr multorum main mcritis non trilgt;uitur,et nnüo^ rum bonis mcritis prisuenitur.

OBIECTIO

QVod peccatorum noßrorum an jthor fit deus ,eo ,quod malam fa ciat uoluntatê homi'num, plafmet lub/ ftanriam,qug naturali motu non poflÏt nifipeccare.

RESPONSIO.

VIV S ^Mo^; obieâionis lunitM dt illti procedit Jcbold ,in (^uii ntiturii b» I 1 matiAinmunis ipcccato AdtSfCt inbc p deßndituriut ^uiiiomneshomtnes pr^euaricatiois reos dSnationiobnoxios nd^ci, pcriturosq-, mß in Chriflo rcndfcdntur,djjertmus, eundc uidcdmtir diccre dutborem culpie, que prot ßtemur conditorem eße ndturlt;e. Quod nos dßnfit noflropcnitus abdicamus, quidcum iußumd’onUr fie humdne fub{ldntiie,Grintcrio)-um exterioru^ fenfuu nouimus crcdtore^utprorfus dbitlo fit quiet quid pcrtinct dd ndturdm, ztr prorfus no db illo fit quicquid contra ndturam eft. Pecedtum dutent colt trd ndturd cftide qua mors cr omnia qu£ funt null' ■ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis oriuntur^

CTIONES VINCENTI anas. 3I

lt;JorwtK)'.QMtbMî mâlis tunc Je homo induit,quM «ioitlMmjîde okdientMcjj pri«aturw,wt («as promip (■ones dùbotus à det lege traduxù, omnia'lt;|ue (ibi pojleriutis ciMS gcrraiiWjpcr cottditionë dfpra«dtd6 ßjrpKjobJlrinxtt. vndc fi ^«a’wi CbriJtoBottacre/ lt;t«M e3gt;[*^f*'^P^‘^*‘‘^'’^'’’C’'f«bijciat«r deo/ejor-Wdtaà dejomitatc («a ad itnaginem eius qwcrcn-uitelt;tin. Qttodniftpat,remanet in lUo/tn^«00/ mues moriMntMr,non babens fortem in co,in ç[«o 0» tnnts MÎMipcantKr. Non igitur cHtufquam pcccatt au tbor cp, fed nutur£ creator ep. Qitac cum pottjlatc babwcrit non dclintJMcndi, Jponte deliquit, cr dca tcptorifwo propria «oluntatefe fubdidit. Ncc nat«/ rali fed captiuo motu ucrfaturin «itio, donee mow ttur peccato Z}- uiudt deo: quod fine gratia dei ßce le non pottp ; quia libertatem, qwam libertate perdi« dit,nifiCbripoIiberantc nonrecipit. Noncjlenim alind nomen fub cœlo datum bominibuSjin quo opor tcatfaluos pcri.l

OBIECTIO VI.

z^Vod deus tale inhominibus piaf y .^metarbitrium, quale eftdæmo nuiu'.quod proprio motu nihil aliud « pojpt

responsiones Ad obiez pofïït uel Licht nifi malum

R E S P o N S I o,

o TVS Q_VIDEM mvn* duitficut dit loMnes apojtoluijin rfUt lignapofitus e/l: cymultorumhomi

___ _ ijuitialis eft mdlitia,quitli{ cr dxmo/ Mdtth.y. Hum, Qudlibusdicebdt dominus : Progenies uiper,i rum,quomodopoteftis bondlocjuieam fitismdli^amp; «os de didbolo pdtre ndtieftis,cr coeupifcentidspd/ tris ueUri fitcere uultis . Sed hoe inter malos homi/ nes diftdt cr dxmones, quad hominibus etidmuxb de mdlis fttper eft,fi deus mifereatur, reconciliatio : dxmonibus dutem nutti eftm xternum [erudtd cori-«erfto. Sicut ergoprxudriedtoribiis angelis nö deaf indidit lUam ,qu£ in ueriate non ftetit,uoluntdteni: ia nee hominibus hunc dffèélum,quodidbotum imi U.rêtur,inferuit. Mendax enim de proprio loquiturt cr liber d menddcio non erit, nifieum uerias libe» rduerit,

OBIECTIO vn.

QVod hæc fit uoluntas dei, ut ma^ ■^ gna pars Chriftianorum lâlua ehe nee uelit,nec poflït.

Rejponfio

R E S P o N SI O;

Hl D E H IS hoe dicitur,qui pieatetn Chriflian^conuerjationis crjiJei de/ ferentes, in propbanof cnores, aut in dttmnubiles mores mreuocibilitertrun fierun{,nó dubittm eß, quod talcm iiolunacem hubë tes[aluieffenolufst:amp; quum diu fului elfenolunt^ ftiluieße nonpojjunt. Sed nullomodo credendu eß huiufmodi honiines^in bic deßierdtionem ex dei uo tunt^te ccciïbj^f, cum potius aUcuet dominus omnes quicormunt,çy crigut omnes elifos, blemo enim ni fi iüius grutia erigitur, nemo nifi i'dius grutis fl^.bi/ litur, Dei ergo Holwuftty eß ut in bona uolunhte mu-neutur : qui ct prius qudmdef erdtur,ncminè deferit: multos defertores fepe eonuertit.

OBIBCTIO Vlir.

QVod noh't deus ut omnes catboK Cl' in fide catho’i'ca perfeuerêt.fed udit ut magna ex inde pars apoftatet.

RESPONSIO.

o N E S T dißimilisbldß’hcmif huitu impieM,d prteeedente fententidtqd’er^ c 1. adiildnt

RESPONSIONES AD OBIB' nd illam,hocetinm ad iftam,lt;iu£ in »«Ho cft diuer/ fa,rel^onfumfit.

OBIECTIO IX.

QVod uelitdeus , ut magna pars jTandorumjà fanditatis propœ fi'to ruau

RESPONSIO.

^^a'E C HVIVSDEFINITIONIS iti fattia aliud fonat quàm gemina obie =gt; Hioprnlocuta eß. vnde mirandüeji obij

cientem ttrtio ref^eti^e^quod Çemel dixiffe fujfecc' rat:(ed utres efl^umerum eriminationis augere u» luit,quiafenfum uariarc nonp(^uit.

OBIECTIO X.

QVod adulteria.amp;corruptelæui'r ginum (acrarum ideo conoiv gant,quia illas deus ad hoe prasdeftina üitutcaderent.

RESPONSIO.

ETESTANDA crabotninondaopi nio, quis deii cuiufquam malte uoluntatu, autmaU

CTIONES VINCENTIANAS. 35

Mt mal£ ailionis credit authorem: Cuius pricdcfli/ Mtio nunlt;iuam extru bonitdtem,nunijuiiin extra in . flitiam cß ; uitiuer/a enim uiiß domini miÇericordia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4*

C^ueritas.Adulteriaenim tnaritatdrumtCf corrupt Idas uirginum non inBituere nouit fanda diuini^ tas, fed damnare: nee di]jlt;onere,fed punire. CiU£ malahomineseum admittunt , fuis concupifcentijs C cupiditatibus feruiunt : quas ab ilia prima uolun tariiK prituaricationis labe traxerunt. Cum autem déclinantdmalo fO'ßciuntbonum, 4dominopr t fus hominis dirigt(ntur,cruiameius uolet. Prop/ ’’ ’ ttr quod dicit Apoßolus : oramus autem ad dorni- * num ut nihil mali jiciatis : non ut nos probati appa/ reamus, fed ut uos ^uod bonum eß /àciatis.Non er gocafusruentiu,necmalignitatê eniquoru,nc^ cu piditates peccantiu priedcflinatio dei,aut excitauit, aut fuafit,aut impulit. Sed plane prisdeßinauit iudi ciü fuîi^i^uo unimieß rctributurus eß,p ut geffityfiue. bonu,fiuemalu. Quodiudidum fitturumomninono ^ffet,fihomines deiuoluntatepecarent. Zritautê tnanißßißime, Et omnif homo que dif crctio diuina fdetiteinfinißra c5ßitueritparte,damnabitur : quia »on dei, Jcci fuam executus uoluntatem,

OBIECTIO XL

lt;4yod quando inceftant patres fili c 3 US o*

RESPONSIONES AD OBTE/ as,amp; rnatres filios: ud quando (êrui do minos occiduntjideo fiat ,quia ita deus piïcdeftinauit ut fieret,

RESPONSfO,

g^r DIABVLO obiicere* tur quad talium jiicinorum ipfe author^ ipf C ejjct 'mcentor,puto quod ahquit r4 tionf exoncurc fehac pojjct i/nuidia, Ç3- atiumpe/ lerum p^trjtorem de ipforum uolunate uincerct, Qui.1 de’.eéhtus cft fitrore peccantium, pro* baret tarnen je non intulilJe uini crimintitn, Qua et go inppieniia, quaue dementia dcßnitur ad deire* jerendum eße conplium,quod nee diabolo intotuttt afcrthipo!efl,qui m peceantium ßagitijs illecebra* rum adiutor, non uoluntatum credendus efl eße gc-tierator. N ibilergo tulium ttegotioru deus pnedeJUt »auitutßeret: nee iüamanimam nequiter, turpi“ terq‘ uiihiïam, ad hoe ut aliter uiueret, prépara* uit.Sedalem fiituram nonignorauit: c? de tali in/ ße fe iudicaturum ejje praipciuit. Atq^ ia ad prusdet ßinationem eins nihil aliud reßrri potefl, niÇi quod autdebitamiu^itiieretributioncmi auf ad indebitâ psfßnet ^ratü largitatem»

Obie^

CTIONES VINCENTI AN AS» 34

OBIECTIO XII.

Vod dei prædeftinauoneefiîcian tur de filrjs dei,filrj diaboli,et dc farnflifpintustêpla dæmonû, ®de mêbris Chrifti mêbra maxtricis»

RESPONSIO.

RAEDESTIN ATI O dci,etß apud no!, dum in prtefcntis uitlt;£ pe» riculif uerfdmür,it}cera efi,apitd ik lutn Urnen,qui ftdt qiix futura funt^ iiieomtnuUbilii pernmnef.nec qthe inluniinuuit,ob/ r£cugt;:: nee que edißcduit,dejiruit: nee que planta^ uit,euellit. Sine pœnitentia enim funt dona çy uoU tio deixtfirmufiindanientudci jiat, habens figna/ eulum hoe:Cognonit dominus qui Çunt eius. Nwlïo Z.TiW.ï. igitur modo predeftinatio deißdt,ut aliqui ex ßlqs dei,filij fini diaboli:aut fx tcplo fanâi ]^iritus,tem plafmi demonu'.autex membris Chrijii,ßant ment bra meretrieisifed potins predeftinatio jieit, ut ex fhjs diaboli fiant flq deitet ex teplo demonÜ^teplié fitj^iri'us fanitii: O'ex membris mcrctricis,mebra fint Chr/fti. onia ipfeaüigat fortem, O uafa eiits rapit,eruens ea de poteftate tenebrarum, CZ trantß rensdecontumclia in^loridm.Ui autem de quibus i.iodn.i e 4 dicitur;

R.BS P o N s I o N ES AD OSIEZ

dicitur,cx nobis exierunt, [cd non /ùerunt ex nobif: fi cnim fitijfeni ex nobis,mdnfijfcnt utique nobifai: uoluntite exierunt, uolunUtc œdderunt. Et q»Klt; priefciti funt cttfuri,no funt pr£deflindti. EjfentM tem pr£dcftintiti,fi elfentreucrfuri,Gr in f(nâitit*gt; te UC ueritate munfuri, fsc per hocprudcftinutio dei^ multis efi cuufu ß:undi,nemini cficuufu labcndù

OBIECTIO XIII.

QVod omnesilli fideles amp;nbsp;(àndi, qui ad ætemam morte prædefti nati funt,quando ad uomitum fuum rc labuntur,uitio quidê fiio hoc facere uP dentur:fedipfiusuiti'icaufa eft diuina prædeftinatio, quæ illis latenter fubtra^ hit bonas uoluntates»

RESP ONSIO.

aD E M bluf^hcntiurii Jpiritn^ peft ' feuerdt,et d prucedentibus mcnddciff fubfequens impictds no recedit : quant prorfus Kcrd ratio probat, cr incun* âanter fana dadrina condenat.ç^uia omnibus qui/ dent à fide ad infidelitatem,àfanâitdte ad turpitudi

nent

CTIONES VINCENTI anas. îJ «fmrc((tppf,cr ante ßnem uitie nulla cmendatione aliud c^uÀin mon atcrna debetur: fcl neßfeli deo afcriberc cdufas talitnn ruinarum.Qui etfi ex aterna fcienM pr£cognitu habet,(^uid unius cuiujtj; mcritis retributurus fit, nemini amen per hoc iluod(Äüinonpoteß:,aut neceffitatem,aut wo« luntatc intulit delinquendi.Si ergo diuflitict O' pic tilt;tE qtiis deßcit,fuo inpracccpf fèrtKr arbitrio, futt concupifccntia tr4bitur, fua. perfuafionedecipitur. TSlihilibipater ,nihilfilius,nihil a^tj^iritus fan* âus:nec tali nc^tio c^uicc^uä diuina uoluntatis in* teruenit: Cuius opere mulms fdmus,nelaberentur» rctentor.nuUos autem utlttberenturinpulfos.

OBIECTIO XIIII.

QVod pars magna illaChrifttano j-um catholicorum fiddium gt;atcp fandoru, quæ ad ruinam ct perditionê prgdeßinata eft.etiam fi petat à deo (an ftitatis perfeuerantiam, no i'mpetrabiu co quod mutari no poteft diuina præ/ deftinatib, qii£ illos præordinauit,prg-* param’tjpræaptauit ut caderent,

t ƒ Reßionp«

RE s PON Si o N E s AD OBIE/

RESPONSIO.

D PRAEVARIC ATIOrtf« legis,iid ncglciUum rcligionis,(id cor« ruptelitm difdplin£,addefcrtionem ßi dei, ad perpctrationem qualijcunque peccati,nuUa omninoefipriedejlinatic dei.t^ecßc/ ripotci% ut per quem à talibus malis furgitur, per cum in talia decidatur. Si ergo in fanéfitatc uiui’‘ tur,ß inuirtutemproßcitur,ßi inbonisftudijs pcmilt;tgt; neiur,)na:ußßum munus cß dei,fine quo nullius ba ni operisßui^us adquiritur.Si autcm ab his reccdi/ tur,zyad uitia atq^ peccatatranfitur,nihil tbi de^ usmaUtemptationisimmittit: Grrcceffurum non deferitante, quàmdcferat: Vßcit plerunque ne déferai,aut etiam fi difceßit,ut redeat.Quuraut^ illu rctincat, iÜu no retineat,nec poßibile cß copre hendere,nec licitu ueßigaretcu ßire fujfic!at,ct ab iUo eße quodßatur,^^ no ab iüo effe qued ruitttr,

OBÏECTIO XV.

QVod omnes illi fideles amp;nbsp;fandÜ, qui ad eternä mortem prædeftî nati funt, pofteaquam cedderint, ftca deo difpenlentur, ne polÏÏnt uel ueli'nC per peenitenuam liberarit

Refßonßfft

CTIONES VINCENTIANÂS.

RES P ON S lO.

Bon VERACITE R, «ec enter boc dicitur. Quicnim 4 jede CT fttnflitjtteexcide, uni, fient noliintute proUpfi Jwnt, itauoluàîtatcnonfur:* gunticy dominutum concupifcentiaru,lt;liiibus fuc» eubuerunt,liante pntiuntur.Siclui autem captiui/ tatem fuim gemunt, V iudieuntcf fcmetipfos ,dd mifericordiam dei, mutdto corde,eonfagiunt , noit fifîej^in't« diàin£ uifMtionis blt;cc fteiüt.'Hde enitn mucatio dexterie cxeelfi :qilt;i Îrt«weriî Upp'j datpx nitsntidm ut refipifeunt à diaboli llt;iqucis,d quo eut ptiui tenebdutur ad ipfiusuoluntdteni.ï^emini du/ tem deus eomdionis ddimit uidm ,neequcnqudtn fco)u poj?ibiltt4te dißgt;oliiit.Qdii4 qui fc 4 deo ducr/ titjipfe Cf «elle lt;j«od bonu ejl,et pojit’ p'bi fuflulit. Non ejl ergo eofcquens,peut putdnt qui tnlid obij/ ciunt, ut deus.quibus pcenitentidm non dcderit,re* fipifcentidm dbftulerit ; CT quos non Icudrit dUi=t ferit: cudliudfit infante men me egiffe,quod dlic/ num eft 4 deotdliud eriminofo ucnidm non dediffe^ ^uod de peccatorit eß merito.

OBIECTIO XVI.

RESPONSrONES AD OBIE/ mortem prædeftinata eft,quando dîcit deo l'n oratione domim'ca’.fiat uoluntas tua : nîhil aliud, quàm contra Ce petat; id eft,ut cadant amp;nbsp;ruant:quia uoluntas dei hæc eft,ut æterna morte pereanU

RESPONSIO.

H U c ueritm aicit,quoci dd,ut fideles amp;nbsp;fiinâi •'lt; metnt CJ- pere^l^ Io^n.6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in sternum,fed ueritas diddUite eji

uo'untcis dm, me mijidpiitrif, ut omne quod dedit mihi, nonperdam ex co quicqult;im,fed refu[d tem i'diidinnouißimo die.Quodergo pdtcrfilio de loittt.s, dit,filiu{ omnino no perdit.ïdem enim dicif.Ontne

quad dat mihi pater,uenit ad me, Cf non eqdam figt; ras. Q»oclfiper generalitatem uocationis,amp;pef

aiundantiam bonitatii dei etiam no perfeucraturi, perfeueraturis admixti funt,hi cum à pietate defici/ unt,non ex dd opcrc,fed ex fua uoluntate defidut: nec impelluntur ut cadant, nee cqduntur ut defc^ rant;cdfuri tarnen CTreceffuri ah eo quifitlli no po iejiprlt;efciuntur.(xuam diu itaq; in orationedomi^ nica dicunttfiat uoluntas tua: Non hoc contra fepe

tunc.

CTIONES VINCENTI ANAS. 3gt; tunt,lt;^uod deus nuüo modo ullu. ratioe)Ài^urus eß:, ideß,ut cuddt Ct rudt.lioc enim ipforum ncquitiu^ ipfortm eft confummuturu liberty. Sed plane illud s^ontra ft pctunt,quod diuintt uoluntatts fj?f non du bium ei‘i:ut ftilia:t,cum ucnerit ftlius hominis in)M ieftatc ftd,(y ftderit fupcr thronum giorite fu^,agt;n gregétur ante eum omnesgentes,G^ ftparct eos ab/ inuicem,alios ad dextram,alios ftatues ad ftnifträ: O' audiant eum dextri dicente:Venite benediîli pa Udat.if. tris mei, poj^tiirtc regnum paratum uobis à coftitu done mundi. Audiant er ftniftri:Diftcditc 4 me ma lediéliin ignem £tcrnum,quern parauit pater mens diabolo amp;nbsp;angclis eius. Igitur quißäuri non funt uoluntatem dei, ej- petunt ut ftat uoluntas dei, in eoquoddeiuoluntate ßdendii eft,audiutur,ut imi

tatores diaboli cum diabolo iudteentur. Q^i enim uoluntatem dei ftgt;reuerunt inui/ antem,uoluntatem dei

ftnticnt uindi^ cantem.

rirtitfeRcßronpon« ad capitula obicflio= num vincentianarum.

incipiunt

?*INCIPI vnt responsiones ad EXCERPTA, Q_VAEDE G ENVENSr CIVI/ titcfunt mijj'a.

CAMILLO ET THEODOLO V E/ NERABILIBVS PRESBITE RIS, PROSPER.

BN LIBRIS BEATAE ME/ wonic Augujiini Epifcopi, quorum titului cjlde prtedfftittatione fanélo/ ru,qufddfanâit:(té urflrd uel infolit ta,tiut minus clura, moueruniiqux ud humilitiitctn tncd, decotcxtudijjgt;utationis sxccgt;()t-u,mifi/iis: ut quo tU;Ucé}tt,ucl quo iudicio cu acceperim^nofccret tis,quafi p'us in mc,quim n uobis ad hifc mtroj^id enda ejfet igenij:uc nö magis inhoc examine ucjirlt;c ßcult:ttis dcbueritis cxcrcrrc mcCuram.Et fidliqua uos morabdtur obfcuritM, decurrerc dd pdtrê lunii num^ï quo deÇcendit omne datum optimu^et omne donum perß{lum,Gr à quo ddtur fpiritus fdpientia cr inteücélus . Vcrwntdmcn praccptis urftris ob^^ [cquium meum non fubtrdham, ç;- ddiuudnte do!

minot

AD genvenses. ;8

)»ïiio,qMi ptfifnlMW prifjïtït parUMÜs, de cdpiétilis c««t fduflw et erudUKfratribuffcntidni, ti'fKnfyindiclt;t!;o.Pctfrts,nf,ubi tßftrnplicibis cbe lt;iifHttif,pr(cfuwptionè cj]c putei is dofthnie.Dr ex( ce-(gt;tis îtÆque biccpnma pro(x}[uiftis:tn quitus ucr bafuM Sdncii Augtißini E pifco[ i.

IACOß dilcxi,Efiiuodio hdbui.Adhocperdu/ Duttu.L xirittiocinationcm,ut diccrem :Ncnergjelc/ Rotn.y^ deu! opera, cuiufquam qua ipfc daturus pt, fed jidem eleoit in prafcicntid. Vt quem fibi crediturZ fljf prlt;efciret, ipjum eïegerit,cui fangum f^iritum daret:utbjnd operdndo etidm uitz.m aternam con=i fequeretur.Nondutn diligcntius quaficrdtn,nec ad/ l)Hci«uener4m qualis f(]et eleäio gra:ia.

D VB IV M 11. Irt ucr\is eiufdem.

AC deinde /utiunxKCiuod ergs ere dimt{s,noßru.eß:q!iod iiutem boutt operas tnur,iüius eß,quicrcdentibus dat Pgt;iritugt;K ftnélÜ,. Projrflouo» dicerem,fi iam fcirem etiam ipfam f/ dem inter dei munera repcririqua datarineodem ßiritu: utnrnq^noßrum cß propter arbitriamuo* luntatir. utrnnq- tantum datum eß propter f^iritu fdci charitatir.

ADVBIVM ril. IrtuertiseiupefK.

C PER hoc quod fft'rfiMpoReitdixt.’quirf

ne^

R E s P ON s I o N E s AD EXCEMZ

«cq; MfHepoßumus nißt uoccmur: et àé pojluoaM tiem uoluerimus ,no fujfidt uolutas noftra, et eurfut twlkr,nifi et deus uires credetil us priebeat^t ducit quo uocat, Ac deinde fubiunxit : l!gt;i.anifißu eft erg» tio uolëtis netji curretis, fted miß?rétis dei ejße quod teneoperemur. Omnino uerißimumeft^ßedpurMn dc ipßa ujcdtione difß^rui,qud: ßit ßecundum propo/ fitum dei.^onenim omnium qui uocanturtalisefti fed tantum eleilorum.

KESFOi^SlO AD HAEC TRIA.

^I^^N HIS TRIE VS CA PI TV“ /iVUûft diuißaßmt à di/ßuatiotie corpo ra , Ctreo ipßo obßcuriora fint fii{ia, quod O' priccedentibuf, O medijs,O'ßubßcquen’‘ tibus non cohierenc: intellego tarnen quodunam dtqi eandem caußam ßcriptor exequitur: de eislo* qucs,quidicebant eumprimo conuerßionis ßud ttm porc melioraßenßijße,quddoitftimabat quodfideSt qudChriftianißumus,mgt;ncj)et ex gratia,necex do iw baberctur dei,ßed effet ex ipßo hcmine,O' ex ar! iitrij libertate.J^ïodo autem err are cum, qui a affe» reretipßam ctiafidé,deieffcdonu: etadhanequo/ J.Con.7. pertinere quoddidlumeft: Quid autem habet quod non acapiftitKteq; reüe eum nunc eleHionent l^cob adpropofitüdei rcftrrc,quam prius adpralt;‘ feientiant

PTA GENVENTIVH.

fcicntiitni retwußct. Ad bJe ergo obic^honè rej^o«/ d«t,j'e,arttî (jM4m fognoperet gratix ueritatein,^' 4rtteqiùfB regend« pr«poficretKrccclepje, inluc oßimouc ignoramererrajse: (cd in ipfo cpifcop^tus («icxordiOjfand« nientori£ Simpliaano MedioLotë (i anöjltttjdc Iacob elcétione CZ de EfaiirciciJione conj’ul[o,totam q’txjiionem ad hos gcimnos pcrtirtc' ttmjagadore diiigentia Mcntilajp; cz ownibus raöo cinatidi Miribws boc tnd«bitann:r agnoaipc,«juod et Icftioncm grattje nidlamenta bitraaiia pritccdant : CZ (juod jidfijMrtde incipi«nt omnia mérita, donum fit del: Ne gratia non fit gratia,ft aiiquid earn, pro/ par (^uod tribuatur,anaucnit, laq; tit co quod diflic rßjlacob dilexi ,oftenfum ejfe quid bomiuidonare/ tur; eztncoquoddiÆitMcJl: EfauautciModioba/ bui,ojlenfum cJpequodbominidcbctKr. Hocautent feinlibro retraihttionum fecundo Juo opereßudio/ fc recolKijfe. Etcumomnea opinionej fuaj cenfo» ria grauitatc discuter et, ijlani,qHain obtreihitores rius eligHnt,iniproba(fc,q«at« ante Pclagjaii« b«rc fiî ortum fùturo erron amicam ejje prjeuidit,cr re/ uelata flbigrati£ ueritatereiecit. igitur ratio tß, ut bancuiri buiuî projrjfioncra nonapprobe-niut, qua noi ad caßigandas opinioncî noßras, fi quas jôrx inpradenter incidim!is.,exemplo fu£ cors redionis injtituiuc?' qua docet à deo nos accipere, f q«od

RESPONSIONES AD EXCEW quod ut accipiamus iubemur orare.si enim confiJ^/ retnut pelagians argumenta perfidia^qutd magis tti titur obtinere,quàm ut uideaturgratia dei fecunduiH mérita nojtradariut 'm eo ^ipfo, in quo gratiamne/ tejjdriam confitetur , mentis earn humana uolun/ tatiseneruet. Quam peruerfitatem omninoineulgt; rit,quifidemaddei munera non putatpertinert. Aut tdeo earn j’e lailitatad deumrejirre,quia ab ip/ fo fit creaa natura, cui rationabilé infowt liberU tem,per quam unufquifque cr crcdere cx non eredt re in fua habeat poteftate. Et de hoe naturali boni quinullispracedentibus meritiscum creareiuraca* pit, citera dona mereatur. Boe autem qui ajferit, /itttur,credo,nobifctim,quad in primo Adam omnium hominum natura uitiata fit:nee negtt eam wil* lobpfu, fuas amifiße uirtutc{,quas ntfi pergrati-am rccipiat,habere no poffit. cfuid ejl autem quoi eidem natun, folam ßdem nô unit eße pnrepiam, quam nifi primam amififfet,cieitris bonis omnibus non careretfCredcndo enim A dam diabolo, non ert diditdeo: amp;cumffiritu fuperbii mebriatut effet, difceffit à domino cor eins: iyfiäusefl feruusapi ftati,dum liber uult effe iußitii. Cum itaque noit haberemuscontinentiamnifi deus daret,nechabe/ remits dileélionemfanôlà, nifi chantas dei diffunde/ retur

PTA GENVENTIVM. 4e retwr iwcoHib«j noSïris ^er J^irituntfanchit», qui diJtHs eft nobw : cum pojiremo nemo haberet fapis entùmcf- intelleâum,con[tlium firticudinem, feientUm gt pietatem etc timorem domini ,ntfi hett Mftiiteséjiintus ftnâus de(ret,quomodo fides in A/ detm perdia, i« qwoqwdm filiorum eius inuenire» tHr,nijieam idem jjiihtHî omniet inomnibttf operettiir,'mßinderet. v»df fi quod Adetm perdidit, poficriteis nonetmifit ,ipfum folum lecfit pecatum eiuSfZif non ^nus b«m4rt«m,Scd omnes in uno pce auerunt,z:r pr^uariceitionis merito,roa eiut propn gp dlt;lt;t«n4tit eji,omnes igitur quod Adam perdidti, perdiderunt.Pcrdiditautem primitus fidem, quant omnes, qKÙ primam potuimus amittere, primant habemus rfcaperc. Placeatergo «obiï buecgrdti« priedicatio,quaßdes donum deieße dcßnditur,cr in nwUo »obis potuertt PeUgirfnuj error inludere : qui, ut gratiam perfuadeat debits»«, fidem non utikeffe donatam. QMi4 ergo nec iußtt, nee ratio/ nabilis intelligitur eorum fiäffe perfuafio ,qiii b«-ius uiri fiientiam tot wcrctnentoruw projfftibwj ndifieatam,tot rtnnorKi« jtudijs cxpoliu»i,(«d ado/ lefccntiet rudimenta reuocabant,ut magts fiijfra^-retur bmticw,qHoJ inter initia eoniterfionis fult;£ im pente (c»|er(tt,d«iw prodejfet clt;ttbolùtî,^d’ ponti f i

RESPONSIONES AD EXCER» fïcdli diligürttiiB ueritits reuelamt. Merita iüos bof priCjMciicïo »tentes ,O‘in his, q«« dudum abdi » emit fiierMt, intmoritntes , pij dochris grauihsito tat:Qjÿ}dquicurauerunt omnes fenfusipfius inda= gtre, noluerintcum eiuteruditionepro^cere. Sed iatn confideremus quale fit quod de fubfequenti“ bus adnotajlis.

DVBIVM Q_,VARTVM.

Non qj/ia credere vel »Ott crederCfna eft ht arbitrio uoluntatis bilt; »»4»«, fed 'm eleilis pr^eparatur uolutas i domino^

RE^SPOI^SIO.

VNGAMVS (LVOD SE-qMJt«r,Kt quod propofitumeft ,de colt nexo fermoneft clartus : idea ad ip-fam quoque ftdepertinet. Quisenitn tedifeernit^ quid autem babes quod non acceptfti I

Multi audiunt uerbum ueritatis, fed alij credunt, all]coniradicunt. volunt ergoifticredere,nolunt autem iHi. Quis hocignoret quis hoc neget ? Sed cum alijs prieparctur,alijs non praparetur uoliinas 4 domino, difeutiendum eft utiqHe,quid ueniat de tnifericordia,quid de iudicio. Qitod quierebat ifm/ el,hoc

PTA GENVEKTIVH, 41

Ici,hoc KON eflconfecutui:elcâtoauttmeon{e(ua RoM4.lt, fji,teteriuero exctcati funt,ficut{cri[)tum cjt : De Efa .0. dit illif l^iritum compunäionis, oculosut nonui/ deititt, er aures ut non atidiant ujqiie in hodiernum diem.Et DMiddidt:Filt;itmenfieorum i« laqueum. Ppi »c® crinuentitionem er 'wi fcandalum er 'mretributio/ nem illis:obfcurentur oculi corum ne uideant, er dor[um corum femper incurua. Ecce mijericordiant er iudidum:mi[ericordia in elt{lionc,qu£ confecu/ fei f/l iuflitiam dei:iudi(ium uero incdtcros^qui exr c/ati funt:er titmeniüi quù uolucrutu credideriit: iüiquidnoIucruntnoncredidcrunt.Mifericorditii^ tur er iudicium, in ipjit uoluntatibus {iihfunt:cle/ ftio quippc iftis grati£ c(i, non utique meritorum. Superiusenim dixerat : Sic enim er in hoc tempore reliquiiCper eleilionemgrtttiie falu£fà{i£funt. Si Mtcm grlt;itiii, iäm non ex operibuf talioquin gratis, ittmnoneß gmtia. Gratis ergo conßeuta eflquod fottfccufei fjl eleüio. Non pr£ceffit eorum aliquid qKod priores darent er retribueretur iHw. Pro »ibt/ lo fdlwoi |tcit eos. Catcri autem qui exegeati funt, ficut ibi non adtum eß, t« rctributionc ßäum eß, nniuerfa uiitdominimißericordia er ueritamp;s. ïnue/ p^dl. 14.’ jligiibilfj autem funt uia ipfius. InueßigibilisRotnadt' tur mipricordirf g«(( gratis libtr^t, er ueritas qua

f 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;««P

RESPONSIONES AD EXCTER/ iujle iudicät. Htfc ottiniadpul pium catholicum'^tK Icóhrem, quid offvnfionK pariunt : quid contrudiiti onisincurrunifNunquid frlfumeft, quadprtepirn* tur uoluntas d dominofNunquidnon quotquotj^i* Row.e. ^guntur,hißlij deif ^^unquidhoininemab/ homiue natura difcernit,ac non potius gratia ab il» JîJdi ßdelem ^Nunquid potcft uüusdicere habert fed quod non aceepitfaut quafi de non actcpto, fei proprio gloriarifquod fi non accepißet, utique noi» haheret. Nunquid dubiumefl,cum uerbum uerita* tts prigdicatur,alios noîunateeredere,alios uolunti tr non ercderef Sed cum iÜorum cor deus aperuerit, iHorum autem non aperuerit, difcernendum eß quid ucniat demifericordia, quid deiudido.Poß comme tnorationem autem apoßolicafenteniia:, quam pro-phctids teßimonijs aßruit,quod iußinam dei, quam H.oma.tt. ifrael qustrens confecutus non eß, eleiiio fitconfe (Uta per gratiam,cxterit ex retributione c£i:ttis,nuit quid non ueriffime diäum eßtecce mifericordia O' iudiciumemiferieordia in eleilione, qu£cofecuta eß jußiciam dei : indicium uero in caeteris ,qui exaeati funt. Et paulo podl.Gratis ergo confecuta eß, quoi eonfeeua eßeleäio. Nonpraceffit aliquid eortim quod priores darent,cr retribuereturilliiipro nihii lo faluosßeit eos. Caiteris autem qui exctecati funt, fieut ibi non taciturn eß, m retributione ßufhm eß 03*

PTA GENVENTIVM. 41 dÿii hic locu! querimonite,nifi apud inimicof grtt nifiitd rctnbutionetn rc^4tur quodgrax di(tur,4dinilt;juMtein uolunt pertinerc ^uodred älitr, Deinde quoi dc Propheticis intulit uerbis: V/iiuerf^ uite dominé mifericordii O'ueritus : quis *lt;• ne^uitfAut quod deupojlolia) udnexuitci'nfu:ln/ Rlt;-w.u» «ejtigtbiles funt Mtem uilt;t ipfiusiinuefligdhilcs ig. turfwfttjCr mifericordiii qm gratis libérât,Cf ueri t4f qtaiulkiudicdt. No» fft ergs funarum mentiii ^ttrepichetiderc: O inuefiigdbilet uiäs domini, hoceft,dona inilericordiie O iudicia ueritntii,Pclet gianorum ehtionipenetrubilia dcpuUre. Quiu ^e/ cundum ipCos non luKt concilium dei, necin occulto cfi diuinfi rtitio uoluntutis, fi crgi omnem homine timgrutiu dci,quim oiru merito eft.

DVßlVM V.

POST HAEC pofuiftisquodinfra diéîum efl:Pides igtur O inchoM,et pcrfiil4,donti dci cß: o hoc donum quibufdam dari, quibufdam nonddri,non dubitet,quino uult manif^ffimiffa tris Uteris repugnare.

RESPONSIO.

^i.OC CLVI NON REGIPlTjC»

«idftMrfjJe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicentissß»

f A des

RESPCrSIONES AD EXCERZ dc.; per quant iujiißcor, ex me eft: er hoc bonu», ex quo mftu! luuit: , non accept per gratiam, jed habeo per- naturam Si erge ftdet donum del non eft -iftuftra gt de ftia pro non credentibiti orat ut credant,e:^ ßuft^citimpqr magifterium tegif ttd/ Gala.i. hibcri'.de qua dictum eft: Si ex lege eft luftitia, ergs ebriftus gratis mortuuseft: quod fimilt ter did po/ teft etiam de natura . Fruftraetiam Apoftolusgra^ i.Thcft I tias agit deo pro bis, qui Euangclium rccepcrunt: cum boc jccundum Pclagianosno deifit prafttium munere, fed ex ftla babcatur bominum ucluntate. Eoma.i. Et fruftra quibufdam precaturidem Apoftolus, ut i.dor.H. fit eis paxCf cbaritas cumftde à deo patreç^ do^ Roma.}, mino Icfu Cbrifto: utiam nonfolumde pdcjpJ etiam pace amp;nbsp;charitate,fuperbia bareticorum com uincatur dicere de proprio febas habere uirtutes. ajiodfi hacex hominefunt,quidobeft, utnoneX femetip b habeas cr catera bona qua inftriora funt, cumaudcat fibideputarequa fum.ma funt, fine quibus alia,quamuis mula cr clara, non profunt. Non poteft itaque merito refùtari quod didum eft: Eides igitur Cf inchoata cr perftda, donu dei eft: Ephe. 1. quiacadem amp;nbsp;Apoftoli uox eft,dicetis: Gratia fal utßdi eftis perftde,^^ hoc non ex uobis : dei cniiti donum eft,non ex operibus:neft!rtequis exteUatur. Pbilip.i. Et,uobis donatum eft pro Cbrifto, non fclum ut i'n cum

PTA GENVENTIVH. 4;

rum eretlMis,fedctiam ut pAtiamini pro eo. Et iff« rum:Pirpdticntidm curramU'S ad propofitum Ü! certamen,ajjgt;icientcs in authorem ßdci amp;nbsp;com fummatorcm icfum.Qd{ibns,amp;plurtmis alijsteßi monijs diuinariim lcripturarum,indubitdntcr agno fcitur,quoniam ficut ab hoc uiro deßnitum cß,ßdcs erittcboittit crpcrßda donum cß dei: er-hoc do/ num, inquit,quibußam dari, quibufdam non darf, omninonon dubitdt,qui non unit manißßißimis ßt cris Uterin repugnare. Non putemuf hocucraci= ter diclu,ßomnei homines fidclci funt:fed cum alif credant,alij uero non crcdant,dicatq^ Apoßolus: Non enim omnium cßßdes:quis non uideat ßdem, 2.Thcf. ; quaacceperuiu q habet,no aecepiße qui no habeti

DVBIVM VI.

Deinde aif.Curautcm non omnibus det Re/ßcn. tur,ßdelem- moucrenon debet,qui credit ex uno omnes ijje in condemnationem fine dubitation ' neiußijßimam: itu ut nuüaeßetdci iußa reprehen/ fio,etiamfi nullus inde libcraretur.Vndc coßatma gnam eße gratta quod plurimi liberantur ; cz ßbi deberetur,m cis qui non liberantur,agnoßeunt: utquigloriatur,non in fuis mcritis,qua: paria uidet eße damnatis,fed tn domino glorictur. Curautetn ifiumpotius quam ißum liberet, inferutabilia funt

f f iudicid

R. E s P o N SI o N E s AD EXCEIV

indicia Cl us,O' inucftigabile; uU ipfius.Melius fW • et hic audiemufiO homo,tu quit et qui rej^ondcdf dcofquàm dicere Mdeamiis,quafi nouerimus quoi occultum effc uoluit, qui tamcn aliquid iniuflu^ uclle non potuit. Htec omnia fi non redediâafunt, fcrutabilia funt indicia dci,et ui jligabila nia eiuf-Necoccultum eft,quare iUcpottut quàm ifle falui/ tur,'^ in fe non in domino gloriabitnr,qui,alqt ui Uo fuo pereuntibut, eleâionc dignu! muentuteil. kc fie iujHtia quidem erit quod plurimi damnatur. fednoncritgratia quod plurimi liberantur, Abfit hac à catholicit cordibut, ab fit tulis impietof, ut quenquam puttmtts meritis fuis erui de potefiatt tt/ nebrarum,Cr inregnum ßlij dei débita non gratuit tua ioptionc trasßrri. Magno pfcctto perift Adam, Cr in illo omnes perierunt. Q^ia omni hominidas tnnata natiuitate gcnim,hoc in Adam debetur ut pe rcat. Et ficut non pojfumus conqueri de eo,quod tft ' pr^teritis feculis dimifit omnes gentes ingredi nias fuat fia. iußamnon haberemus quarelam,fi cunt eis, cumquibut nobis fiiit au fa communis ,cefs fante adhuc gratia,periremus. QU,» tarnen fis eut tune de omni mundo eruit pauibs, ita nunc de ttniuerfo genere hominum faluat innumeros : non

: f^undum opera no jlra, fed fecundumfuum pro» pofituntf^ygratiam qu£ datdeßttobif inChrißo

PTA GENVENTIVM. 44 tcf« aitte irmpordjeternii.

DVBIVM VI L

SVBNEXVISTIS ctilt;i!n,lt;^uolt;lpoflmul t!idiffcrcnsdit:efi:ergoin malorum potcjlatt fgt;ccß(re:vt autcm peccando hoc uel hoc illii muliM ßcictt, non eßineorum potcftatv,fed dci,diuidcntif tcncbrlt;i!,Qr ordinantis eanut hinc ctiam quodßctV unt contra uoluntatcm dci, non inipleatur nifi nox luntasdä.

responsio.

V O D C V M fit dpertifinne ucria titii, miror inter ohfcuradecerftuw: cohlt;erentibi(s potucrit omnis hafitatio leäoris dbfolui. In/ ßncitc ergo quod fequitur ; Legimus,inquit^in AÜibus Apo^olorum ,quod cum dimijfi i Iu= ASi.4, dieit Apcfioli ucnijfent ad fwos , cz indicaffent quanta cis faccrdotes Cirfeniores ßcerunt, leua^^ uerunt illi uocem unanimet omner ad dominum, er dixcrunt:Domine tu es qui ßcijii ccelivm er ter/ ramier omnia qu^ in eis funt,qui per os patris nc/ ftri Dauid fanólipueri tui dixijti: QUarefremuc^ Pfal.t. runt gentes, er populi meditati funt inania. A= /liitrunt reges terriS j CZ principes conucncrunt

in unum

responsiones Ad excer/ iniinum, aduerfus dominum ,lt;y aduerfu: Chrid'^ eiu!. Conucnerunt cnim in ucritcttc, in ciuitate ifllt;( dducrfiK j'Milum pucrum tuum Icfum quem unxi/ fti,Hcrodcs O' PiUtus O populus ifraél ,/àcere, qudntd mcinus tun o cofilium pfiedcjUnauit ßcri • Si qu£ paros putris noftri Duutd fpiritus fun/ âus pi'ophetxuit,aliter intcllioi ullo modo quant ab Apojiolis fuut intelleéla,non pojfunt, O Hero« dcsac Pilatus Opopuluslfrai’lliceruntquanamA nus dei O confilium prlt;edcjlinauit ßcri,quid incott uenicnsaitadmirabilis di/^utator:cft,inquiens, in tnalorum poxjiatc peccare : ut autem peccando boc ucl hoci'da malitiajùciat^non cjl in corum potejla^ te,fed dei diuidentis tenebras O ordinantis cas: ut hinc edam quod ßciunt contra uoluntatem dei, non impleatur n’ß uoluntas dei.Male cnim ucllcßcilli/ mumc/lma’is : o eorum damnabilcm uoluntatent non dubium efi dei poteflatc concludi,ut cffiâum cupiditatis fue,nifi iüe permiferit, habere non pof~ fint.'Vci autem fapientiam O iuftitiam dei ctia mat lorum operibus,qult;eexipforum prodeunt appetitu, ad implenda cofilia O iudicia fua ,}uillus,uel tetiui terfecundum pictatem doôlus,!gnorat:qui uidet dei patris optimum uolutatem, non parcentis flio fuo, fed pro nobis omnibus tradentis eum,pejfimatradi/ torum ludii O ludiorum uoluntate conpletam: B( qui

PTA GENVENTIVM. 4f

^«1 in Eunngclicis pa.ginis legit, dicente Eilato nd ^ej«m:Mihi non loqueris^ nefcis quidpotvjintë btf/ ïo«t«. *9. i’eo crucijigm te, potefintcm hnbco dimittcndi ttf rej^ondijfc dominumtnon hnberes in mepoaftn ttmullttm,nifiejJettibiddU defuper. Diuidit itaq; dcusinttrlucem G^tcnebrat: nee idea inculpabilet funt ttnebrje,quic( eis bene utitur deus, qui etiam de opereipforum, qitodßlijs lucis in benum procedef ret,ordinnuit:tdntum progredi finens Kdlicin ncce^ recupienttum,qudntu enm fdnëiis fuis uel eafigan/ dis nouit utilem uelprobnndi's ; ut hinc etinm quoi fàciuntcontrduoluntdtcm dei,non implenlur nijï uoluntas dei.

DyBlVM. Vlir.

E Q_^V IT V R deinceps quod in libro inuc nitur fecundo'.sin quifquam dicere nudebit, deti nonpriefcijfe quibusejjet dnturus ut crederent,dut quos ddturus effet flio fuo, ut ex eis non perderet quenqunmfQUie utic^ fi priefciuit,profiëlo beitef/ cidfud, qbus nos dignaturlibcrdrc,prii;fciuit.H£c r/tprtedefinntio finëlorum,nihil aliud, prafcictia falicet,cy-prxparatio benefeiorum dei, quibus eer tiffime Iiberantur,quicunque liberantur.Citeriaut nbi,nt fiin maffa perditionis iufto diuino ludicio re' linquuntur, ubt Tyrij reliëii funt cy Sidonif, qui etiant

RESPONSIONES AD EXCER/

etiam credcre potuerunt,fi mirailla ChriftißgMui dijJcnt.Sed quomodo ut crcdercnt no cis crat dttttï, etiam unde crcdercnt cfl ncgatum.

RESPONSIO.

VIISTISRESISTVNT, loc ‘fp^rtißimc probantur,quod ßdes non fit donum dci, ZJ- quodgratia no/t prxucniat liberum arbitrium fed fequatur^cy quoi gratu dcifccundum mérita no^lra dctur.f^am fi aliquid conßrri homini per gratiam conßtcntur, C id non accipit nifißdcs,qui£ accepta non eft, i» ipp eft meritum,cui non donum datur,fcd dcbitum rcdditur.ïn hac fcntentiapofiti, confcquentcr fa=‘ piunt, cos eftc pradeftinaas in uitam tcternam, quos per libcr£ uoluntatis arbitrium ftdelcs fi{tti= ros prafeierit dcus,utipfaeleilorum pradeftina* tio non fit nifirctributio.Atque ita in his, qui pra/ deftinati funtfecundum propofitimeius qui ungt; uerfa opcratur,non operctur dcusftdem : ncc ulla fint hominis mérita ,fi deusopcraturuniuerfa.vet re qui ifta fentiunt,ftdem non acccperunf.aut quant acceperant perdidcrunt,fequendo uaniftiniam Pc« litgwttoru*» fuperbiam, Cinfc cr in domino glo= riando,qui operatur omnia in omnibus, bona pro^ ftdo non mala. Etfi omnia bona,utique czjT* dcni,

PT A G ENVE NTIVM. 45 4cm,fincquiCncnwpotcftpliiccrc: er qinecjl «iV-tutuw omnium jwRditftaWKt«. Quale efi autem, t.Cori.j, ut,cumdeifit £dificatio,Et,nij' deminuf itdißcn/ PjaLue, utritdomum ,inuMum laborant qui adificateamt Mt nolint ifti jiindamcntum ad adificium {)crti= nere, aut fe udint inchoare quod dominus pof:: fitrxtrurrc? Non erit ergo iüisprincipium fliiu dci,non ßindabuntur in ipfo angulai i lapide Chri/ jio lefu : nee de cis didum ejl : Pirmum autemfi{n= i,Tim. i damentum dci flat : quia totam eledioncm fuain fülubili bitren« fuedduo cineri fliperponunt. A^nofcamus itaque fapienter, piéque flteamur, praflifleincommutabiliter deum,quibus effetda^^ turus ut credcrent: aut quos daturus eßet flUo flto, ut ex eis non perdcret quenquam. Et p bifc prafci^ uitjbencflcia fuaiüum -, quibtit nos dignatur lix beritrc, pr^fcijjè. Et buncejjè pradeflinationem fandorum ; prxdeflinationcm falicet çr pr^epara/ tionem gratia dei qua certiflime liberantur . Cate^ ros autem quicunque non liberetntur, quo; d genet' rali perditione humani genesis gratia nonexemit, iuflo nouerimus iudicio non exemptostCr quid nc/ bis remiffum fit in eis difcamus,dc quorum queri damnatione nonpoffumus .IStonefl cium iniquitas x.pd. W apud deu,ncq; quifqfub iudicio cius innocês pent. Sicut enim hic ipfc inflgnis gratiapradicamr alibi .

ait:

RESPONSIONES AD EXCER/

i(it:Reddit omnino deus Cr mdii pro malts,([uonio do iujlus bonapro nMlis,quomoJo bonKffJl: C7 bona pro bonis ,(puomodc iujtus cr bonus cfi-.an tummodo mda pro bonis nö rcddit,quo modo imu^^ flus non cji.Reddit ergo mala pro malis, pœnî pro iullitia: cr reddit bona pro malis, gratiam pro iniu )titia:Cr reddit bona pro bonis,gratiam pro gratia: cum alij qui pereunt,non dubitem us ipforum men/ tisdeputari quodpereunf.quos utio; poffet deus mi fericorditer libcrare fi ucüet. Et cum alq qui libe:= rantur,non audeamtis deßnire quod digni ßierint It berarùquos utiq; pojjet deus iuße damnare fi uellet. (^are aute non omnes,aut quare iUos potius quàm illos liberet,nec necejfarium efl quierere,nec pojfibi Ic repperireicu omiflis diferetionis iflius caufis fd^ refufliciat,quodnec mifericordia iuflitiam,ncc iuflitia auflrat mifericordiam apud cum,à quo net mo mfliuflcdamnatur,nemo nifi mifericorditerlibe ratur.De Tyrijs uero O' Sidonijs quid aliud pojfut Matt. ti dieere, quàm nonefle eis datum ut crederent, Luce', to. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crediturosfl(ifle,ipfa ueritas dicit.fl

' lia,qualia apudnon credentes fl’.âr- flint, uirtutum flgnauidijflcKt.CîK;trf autem boc eis negatumflte^ rit,dicant,fipolflunt, qui calumniantur: cr ofleit/ dantcur apud eosdominus mirabilia,qiiibus profl tura non erant,flcerit.^^os ctiam fl rat:onem flâi, Cf proflin=

PTA GENVENTIVM. 4gt; Cf proßindititem iudictj eius penetrare non poffu/ ^‘tfifnanififiijj'itne time fämuff Cr uemeffequod ^ixit,c^tuflum effe quodjidt.Et non folum Tyriot

Sidoniot,fed etiam Corazin er Bethafaidapa

Connerti, er fidelet ex mßdelibui ßeri, ft hoc »» f« domwMj uoluijfet operari.Neq^ enim «lli ^1/ fnmnideri pottft quod ueritasaittNemopoteß uem fc ad me,nifi fücrit ei datum à patre meo:Et^uobis ln^f g * datu eß noffe myßeriii regni cœlom, iüit autem nö clidatum:Et,nemonouitßlittnifipater,nequepagt; Matth.n. trem quis nouit nifißlius, er cuiuoluerit filius re/ Luce.io, uelare:Et,ftcutpater uiuißatt mortuos^ita er ßliuf quos uultuiuificat: ernemopoteßdiceredominüle ^cof.it. ftim tu ft in ßiiritufandn.'Hd diuinarii uocum autbo riatibtu eruditi,gratiaf agamnsdco,qui dedit nobit ßiiritüßdei zy uirtutis,continètiie et charitatit,fapi enti£erinteïleiîus-, confilij er ßrätudinK,fcienttte er pietatis ac timoris fui.qm« bonrf pnon dediffet nobis qui amnia operatur in omnibus,prorfiu no ha teremus in nobis: er cum his, qui no cognouerut da ininu,aut cumcognouilfent,no ficut deum glorifiât uerunt,aut grattas eger«Ht,fcd hoc ipfum fuic fapi/ entilt;e députantes ,üuîti ßfli et obfeuratocorde eua nuerunt incogiattonibus fuis: Cumhis, inquam,fe deremus in tenebris er in umbra mortis, nee quere/ lam habentes de pcxna,nec excufationem de ignoratt

g tia,nec

RESPONSIONES Ad EXCER/ tu, nee pritfidium de mturti.

DVBIVM IX.

NV N C ùm quod feqnitur,quale [it uide/t* mui.Sed aiunt,utfcribitii,nemini pojje ceX reptionis jltmuitf exainri,[i dicatur in cöuentuecclt fù audiêtibui miiltis. I« fc habet de pr^cdcßinatioite deßniti fcientia uolutatis dei,ut alq ex uobts aetepH obediendi uoluntate ueneritis ad ßdem, uel aecepti perfeuerantia permaneatis in ßde. Ca:teri nero,qui in peccatorii de'e^^bitione remoramini, ideo nor.dutu fmextßii, quia needum uos adiumrtü gratta mifc/ rätis erexit.Veru tarne ji qui eflis nondü uo(!tti,quos gratia fua pradtliinaueri[eligëdos,aectpt(tis eandi gratia qua uelitis e3' [itis ckfli. Et fi qui obeditit, Itpradeliinatitßu reifeiendi, fubtrabentur obedv entia uiref,ut obediri ceßettt,

RESPONSlO.

T V P E O fanilititem ueßram obi/et dionem calurnniantiû,à perfona deßu forts gratia non potuiffe difeernere, Cf uerba obtrcühnttü eiipfi.,quiobtre äatoribitf [ua reß:Ödet,aptaße. nacemm de dofiri tia catholiei uiriquidä nequittr zy nugatorie iaâiti bât,quod qui alè dei gratia pradicaret, ut ßdescr obedientia, ceteraq; iiirtutcs,Qf i/W eà ufq- in ßnent pe/jeueratia, nà nift ex dono dei habere poße credâ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,eoii~

PTA GENVENTIVM. 4S effeuttalibuf uerbis uttretur adpo/ pxlwjcy huiufmodi denuntiationtbus oinnè liberi ar euitaret indujlriä.QKodquiapiiffimui doävr few forHjjd ijttoj fcribi[,agnouerdt,tdeoait : Sed lt;iiunt,ut j'cribitn; or pojicd: 1 jb c« dicunt.Ex hoc er potuljlK dduertere no ipfum bæe diare , fed eos, dequibus dixic:fedMÜt,ut fcribitis,et,ljîacu dicut, Quod (imilicer Apojhlus ait: Sicut aiüt nos quidä di cere,ßcidmM mdb ut ueniät bona. Injirim aute ubi plenius ddiflirej^ondet, multo ntanififlius patet, quant hjeclt;tb îpfo nunquäaliter diâd fint, et quan tueihuiufmodiprddiaüonisfôrntddijflieedt. QH4 corrgëset mûddnsatq^ emêdans ,toterdbiliorèdudi entibus fâcit:qult;t uera funt tèperdns, qu^ filfd funt refecâs,et pojl mula adijciès. Lî Hfro qd’illisuerbii coneditur, mtror fi uüo modo poteft i« popwlo Chri jiidno (juisg i-njîraiw pdtiêter dudire,cu dicitur eis: etfi qobedttis, fiprtedefiinatiejiis reijciëdijfubtrd hunturobediëtia: «irff «t obedùc ceffetis. lîoccnint dicere quid uidetur dlbd effe, male dicere, dut mild qitodâ modoyphctarei Et poft hicc eu dice ret (jMüiitndebis loquendu effet in populo, propnj fenfut uerbd conexuit dicens: 111« etiâ modu, qua utë dumefte in prxdeftinationis preedieatione nos dixi mufdoquendi dd populu,noexiftimo deberefufftee K, nifi hoc, uel aliquid bî««p»ocii addat, ut dicat: .

g X vositd^

RESPONSIONES AD EXCER'

j Voi itaque etiam ipfam obediendi perfeuentntüi ' ’ patre luminum, dguo dcfcendit omne datü optini!igt; amp;nbsp;omne donu perftilum,ßigt;erare debetis etfotidilt;^ nii orationibut pofcere:i(tq; hoe ßciendo cöfidere, non uol ejfe dpriedeßinattone populi eiuf aliénas: guia etiam hoe ut ßciatis ipfe largitur. Abfitaaté 4 uobis ideo deßgt;erare de uobis : tjuoniä ßgt;cm ueßü tiiere.ti. ipfo habere lubemini, non in uobif. MalediâiU omnis qui fpem habet in homine : cs'bonueß eonfidere in domino: quâ beuti omnes qui confidunt Pfd.i, in eum, H^c j^em tencttSfSeruitedomino in timoré, et exulate f « cflt; tremore,quoniâ de uitt lt;eixrna,quâ ji promijfionis promifit,n3 mendax deuj ante tent para £terna,Nemo poteß efjefecutus,nifi eofumithi (a ßeritißn uitd,qu£ teptatio eß (uper ttrrä.Sedß eiet perfeuerare in feuf^ ad huius uit£ ßnem, cui cotidie dieimus :ne nos inféras in tenationem.vide= tis'ne obßecro, quant» diSiet hic ferma ab eo,queni compofuitmalignitas obloquentiumfqui ßuduerunt etiam ea,qu£reéie dicit,exquifita uerborum fraude corrumpereiDequo idem doéhr refitffime ait: D« lofi autem uel imperiti medici efl, etiam utile media mentum fie aÜigare, ut autnon profit, aut obfit. Et itrr« de fimili 'meptia:lS!empc, inquit,hoc «cripw« eß: ia fane:fed inprobiffimu,inportunijfimu,incon gruètijfimu:nÖfrl]um eloquiojed nofalitbriterua/ litudi

PTA GENVENTIVM. 49 litudini hi/min£ injirmitiitit 4{»pofitK.No igitur ne «J?e eft de his r/itionê reddere, tjUiC et abalijt dilt;3a, etiili ipfo oßedimusim^robtttMiAUme, ul nihtlfibi per ßlforu admixtionè pMript pateretur ex ueris. QtttMiieniw nunqud tarn ■wifipiêterlocHtwffùiid po pulit Chrifiii(nu,Cgt;' id quod mëdax obtrcÆifio inep tißime ßnxit,horruerit,pilt;i tarnen,cöjlunticj; dodrü gt;ia,abundäter prol,lt;lt;ttit,pr«e(iicdn£lJ ej?c ecckfiie pr« defiinittionem,in ^«4 c)l gratis pr^paratio: çy gr it fiitiHjiw qui eß priedeßina ttoniî f (ff (îîuî; er pnfei^ entiim dei,qui ante fecula iterna quibnJ f jjet conU turusfui domprteßiuit, CutiK prxdtcftttonû ^utp que fji impugnitor,ipertißimus fft Pcbgirfni« elitli onisidiutor.Hoc iutem quad inßne pof«iftïî,fHpfrt ori c4pit«Io,Hl)i Tynornm er SidomorMt« mentio ßi iließ,debuit copuliri : quuetiim in libricorpore, eideciufteffinecuiufquitn diucrÇit diJ|)Hßilt;ioH«in/ terieilione,conexumeß. vnde cz r£ß’onpo,q«itm pneedentibus fubdidi, potcjl ettitnad ißitf fuffice^ re; iw çjMifcwî n«ll4 e ß obfcurias,ß de pde prlt;ed^n4 Honis ergntiiedei,ex q«lt;teJlomni«mbonorKort/ gp perfeuenntii^ meritorum, hoc tencitur qKod habet ueritii.

liniti Reßionprfd Excerpw qu^e de Genuen [iciuititefuntmiß'i.

g 3 Incipiunt

?*-INCIPIT

RESPONSIO SANCTI AVGV STfNI ad DVLCITIVM D ß OCTO QV AESTIONIBVS AB EO MISSJS.

PRAEFATI O.

TUVANTVM mihiuiJfturjl li dikéhlfime oulciti,/to ui rejpodere mKrro^tiomlgt;uf fKM.Pfr pafchii qppe hoe dUO, \quo dominicu eitn füit.^.Ki^» ApriU Carthaginemihi tnif^ fas Itttras tux dileâionis dc‘ cepi. Poßeof auté dies Çanchs, eoßflim Carthagné fum proßäus. In ijua dui^tt nihil me difhre perixi fit occupationu,ciux ibt no pottß deejfe, tumid multi tudo. Sed pofka ^uim inde rcgreffus fum , perdilif xpud noßros quindecim diehus, qui me per abfentid diuturna, curarealidcopulerunt,cu podtres mèfes redire permi/fus fum, reßribere ißt non dißuli. Et abs tt miffis quxßionibiis,qu£ à me per diuerfd opd' feula mea iamßerät pertrd{hit!i,exeifdèopufculii reddere,uel folutionè,uel certt difeep^tionemM

iüud tuntutnodo ubi quxriSjqitare dixerit do ff/inut

KD CVVAESTIONES DVLCITIT. îo

minttf, mmirumpmj'citM jùturcrum: E,legi DrfMid fi-'cundii car mcum-.cum tlle tdlia Cï tuntu commife ^‘i^-Vbitraôliiuerim,ct (^uo modo idcxpofucrim,no potui reperiretCT utrîî fitin dlicluo libro uel epijio/ IdmeUynefcio. Ac pec boe quoniam mihi intulißi ttou£dijßuUti3is »ecf (Jîtittë,tîi blt;tc mea referiptio/ tie id uliimÜ ßcitpritn uolcm cd portcrcjqHX bdbe/ bdminiliß meis uoluminibus prxpardtitut nee (in dio tu£((inAitdtis dccjjem, quod mibi cjl grdh^fs tuÜmec dlio modo eadem dicerc cogérer,^Mod wibi eßetluboriofijßimu,ne de dliquo iimplius ddiuiu-ret.

Q_V AB S TIO I.

RIMA ITAQ_.VE propofitto . tud eßtVtrn dliquddo q«i funt pojt bd pcifmunt peccdtores,exednt de gehen nd f AÜqudrttorum ndtic- fuper hoc, inquis,diuerfdjententid cjl,rrßgt;o»dcnfiww ; Sicut iudorumpremium ,itdpeccdtorumßnem nonhd/ berc tormentd . A((euerdre etenim cupiunt ^tant perpetem uindiâdmmdncrc,qudm prccmium.Qvi/ bus contra pr^feribitur Euangelicd lüd (ententid quddit: Non exiesinde donecreddds noui([imum t^dtthj. qdddrdrttc.Swpereft ergo Mt hoc reddito pojßit exi/ re.Credimus boc amp;nbsp;Apoftoli deßnitioe dicetiitJpfc t.Cori,i dni fdluus erit, fic tarne qudßß igne.Sed quoniam g 4 dlibi

RESPONSIONES AVGVSTINI

Kattb.i. alibi legmus ,inqui!,amp;‘ nott cognouttcam donee pc[)crit: quodita interprctari non pojjumue. Icdrlt;o de hoe (upimui fieri certiora. Uucufi^ efi:^ppofitio tua. Cui refbondco ex libra meo, qui infcribitur de fide cr operibtt^.'Vbi de hac re itu locutiif font: ldagt; bui autem,inquam,tam uehctnentcr infiflui eftcif, qui fapiunt fidem fine operibus ualcre adfalutem, lacobi.i. ut idos ctiam damonibui cotnparet,dicens: T« ere dis quonidunus ejideus,beneficisi^ydamones ere dunt Ctr contreinifcunt.Qtiidbreuius,uerius,uclie tnetiusq; did potuit,cunj cr ht Euangelid legamM hocdixijfie dicmonia, cum Chrifiutn filium deiconfi terentur,cr ab ilia corriperentur,quod in Petri con lacobi.1. fifiionelaudatum cJliQuid proderit fratres tnei^ait Iacabus,fi fidem dicat fc quis habere,operit autë no habeat i Nunquid potcrit fides faluareeum ! Died etiam,quia fides fine operibus mortua eft. Quoufq; igitur filluntur,qui de fide mortua fiibi uitam perpe tuam poUicenturt Quapropter diligeter oportet at/ tendere quotnodo accipienda fit Apoftoli Pauli fien/ i.Cori.f. tentia,plané ad intettigendum difficilis,ubiait:Putt damentu autem aliud nemo poteftponere prater id quod pofiitum eft,quod eft Chriftus Icfius.Si quis an tern fiuperadificat fiuper fundamentum hoc,auriigt;n, argentum,lapides prcciofios,ligna,foenum,ftipulâ, uniuficuiufique opus.manififtabitur.Dies enim doitti ni decla^

AD CbVAESTIONES DVLCITII, ƒ!

«f dcclarabit: in igne reuel(tbitur:amp; uniufcu/ iui^ue opuf ^udle ßt ignis probabit. Si cuius opus »idferit,quod fuperiedijicauit,mercedc uccipiet. Cu ills Mte opus urferit,dumnup(iticiur. ipfccnimpd uus crit,fic tumen quafi per ignem.QUod itu intedi gendum putdt,ut idiuideunturcedißcurc fuperhoc jùndumentum,uurum,lt;irgêtum, lupides precicfos, ^uifidei^quieinChriflo eß:,bond opera, adijciunt.il liautcm ligno,,foenum,jlipulam,qui,cum eandc ß/ dem habeät,male operantur. Vndc arbftrantur per quafdam poenoi ignis poffe purgariad [alutempcr/ (ipicndä,merito jundamenti.Hoc fl ita eß ,fiitemur ifios laudabili chariate oonori, ut omnes indiferete admittimeur ad baptifmu,n5 folum adulteri amp;nbsp;adul ter£ contra fententiam domini ßlfas nuptias praten dentes: ucrum etiam publica merctriæs, in turpij^t »Mproßßioncpcrfcuerantes, Quascerte nullaetia »egligetißimaecclcfia confueuit admittcre,nifi lt;tlgt; illaprimitus proftitutione libcratas. Sediftaratiot ne,cur non omni medo admittantur,omnino no ui dco.Quis enim non malit cas propofiioßindamen/ to,licet ligna, vfoenimi, Cr ßipulam congre gent, aliquanto certe diuturniore igne purgari,qudnr in/ teternum perireiSed flfaerunt ilia qua obfeuritate ambiguitatemqi non habent. Si habeam omnem ß= dem,itaut montes transßram, charitatem autem i.Cor.i}^

g f

RËSPONSIONES AVGVSTINf

Iticoli.i. no haheam^mhilÇum.Et quidproderitfratres meif fifidcm quis diatfe hahcre,opera autem non habef atf^liequidporntfidef faluare eumfFalfum crit ft i. Cor.e. iüud'.iioliie errareyncquefornicato:'ef,nequeido=‘ lis fcruienies,nequc adultcri ,nequc molles,neque ntajcnlorum concubitores, neque fiires,nec^ auari, nequeebrioj'i,ncqi maledici,neque rapaces,regnum Gala.j. deipolfidcbunt.Falfum eH cr illud: Manifèjla funt opera car nis: quaifunt, ßrnicationes, immunditix, contentiones,fmulationcs,animoßtatcs,dijj'entio/ nes,k£refes,inu!di£,cbrieta!es',mmefatioes,ct bisß milia: qu£ prtedico uobis ßicut prsedixi, quoniam qui t^,liaagunt,regnum dei no pofßidebunt.Falfaerunt h£c: Si enim tantummodo credant ^baptizett^ lur, quamuis in malis talibus perfeuerent, [alui erunt per igncm : atque ideo in Chrißc baptizati, etiam qui talia agunt,regniim dei pojfidebunt. Fru t, Cor. ö. ßrx ctutem dicitur : b£c quidem ßiijtis, fed abluti eßis,quando GT abluti, hiecfunt. Inaniter etiam ^Petri.i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diäum uidebitur : Sic Ct- uos ßatres

charißimi ßmli ßrma baptifma faluos ßdt, non camis depoßtio fordium ,fed confcientilt;e bona: in^ terrogatio . Siquidem er habentes pefßmas con* feientias omnium flagitiorum C fcelerum plenas, nec eorum malorum panitentia mutatas, tarnen ' baptifma faluas ßcit.Propterfitndamentutn enim,

AD Ci_V AESTI ONES DVLCITII. ft | ^uodineodembdptifmattfgt;onitur,licet per igncm, I jalui crunt. lHud quoique non uidco cur dominuf di I xerit ; Si ttis uentre aduitnm,ftruitmandiiti(. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

commcmorduit ec( clu£ adbono! mores pertinent^ I fi etidm his non fcrudtis ad uitam ucnirc poteJI.

idud deinde cjwotKodo uerum erit ,quod eis,qt{os ] nd finijlrdin poptwriw cjl, dicit^ Ite in ignem dter^

ni(fK,lt;j«tprfr£tt«sfjtc(i£tî)oIoCrlt;tngflisciMî.QKo5

non increpdt, quid tn ctim non crediderunt, J'cd quid bond operd non ficerunt.t^dm projtiflo ne fibi

c[Miftj»4m ticßde,qu£fine operibusmortud efl,td tumeterndm promittdt, proptcrctf omnes gentes fegregdturum fe dixit ,qti£ permixtlt;e cifdetn p4« [cuis utebdntur : ttppÆrcit eos tUi diéluros : Do/ mincq«lt;t»lt;{o te uidimus illtt ilitt pdtienttm, zr non minißrduimiis tibi ? QMi in eum crcdiderdiit, fed bond operdri non curduerdnt,tdnqud de ipfd f,/ de mortud dd uitum perueniretur dterndm.An ßr= te ibunt in ignem sternum qui operd mifericordi^ nonficerunt: zr non ibunt qui dliend rdpuerunt-, nel corrumpendo in fe tcmplum dei in feipfos imtni fericordes fùerunt e qudfi operd mifericordiie pro’’ fintdliquid fine diledione,Dia:ntt Apofl:oIo:Si di/ t.Cor. Jj, ßdbudm omnidmed pdupcribus,chdriidtem du^ lem nonhdbed nihilmihiprodeft.Aut diligdtquif/ qudm proxtmum ficut femetipfum, qui non diligit quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feipfumi

RESPONSIONES AVGVSTINl pfat.io. fcipfumf qui cnim diltg^it mif^uitate, odit dniiMM fuam.Nequc illud hic didpotucrit, in c[uo nonnuUi fcipfoi feducunt, dia:nte!:I^nem leternü diiHwn, «ö ipjxmpaHAm iCternam.Perinnern quippequi/W nus crit,trlt;inp.t:uros arbitrdntureos^auipropttr^l dem mortuiim per ignem promittunt falutem.Et li/ £ternus f :t,conbujtio nero eoru,hoc fjl, opcrutio ignis,no fit in eis £tcrna:cum et hoc prlt;e-uidens dominus (taquam dominus) fententiH futtin it!t coclufirit,dicens:Sic ibunt idi in combuftionent £terniim,iu^i Mtem in uitam letcrnum. Erit er^ d:tcrnu combuflio ficut ignis: amp;nbsp;eos in idiim iturot ueritds dixitquorum non lidem,fed bondoperddet /iiijfe decldrduit.Si cr^ hdc omnid,€y ciCterd,^ud innumerabilidper omnes fcripturds fine uUd dmbi-guitdte diddreperiri poßunt ,fiilfderunt,pcterit ucrus effe intelledus de ligms, or foeno,crftipuld, quod hi fdlui erunt per ignem,qui foldm in Chrißo fidem tenentes, bond operd neglcxerunt.Si dute ißi uerd cy cldrd funt,proculdubio iniUd Apoßoli feit tentid, dlius requirendus eftintcUedus. Atef^ inhis deputdndd efi, quiCPetrus dicit effe in fcriptis eiiK qu£ddmdiffidlidinteUedu,quitnon debenthoinit nespcrucrtercddpropriuminteritum: utcontrd eui dentijfimd teflimonidferipturdrum fecuros ßeidnt deperdpiendd fdlute nequißimos,ncquitiiefuic per/ tindeißinte

ad QJVAESTÏONES DVLCITir.

ftwAcij?tmc cob«ercrttes, neeemendando,(iutpani^ tendo muutos. Hie ÀmcfjrtajJe queratur de ipftt Obieâio Pnuli Apojioli fententid quid ego j'entium? quo nam modo intdligcndum pwtfiM Flt;ttcor me bine audire inteüigentiores do6liores,qui fie enm cxpondt,ut illtt omniu uerd ZSquot; ineoneiilfaper/ tnineMt,qult;e fupru eommemoraui. QuiÏihs dper= tifimeferiptura teflatur nihil prodeßefdem, n ß e‘(m,qutim dfßntKit Apojloli«, idejt,quie per dilcf iiionem opfrittur.Sineopcribiw autem pitiiirf non pojfe,neq; per ignem-.quii ji per ignem faluat,ipfii ntic^ fnluM. Abfolutc uutem diüiim ejl cr dperte: laeobi.i. Qwidprodfjl p diedt quii pdem fc hdbm^^opcrd du tem non Nze^nquid poterit pdes fdludrc eït? biedm tarnen qudmbrcuißime posera Zy ipfe, quid fentidm de iüd fententidPduli Apopoïidd intelli/ gendum dijficih'.-dttwmcdo iüud quaddd proßßio/ nem med dttinet prddpue teiwdtur, quod de bde me ifwllr dfxi dudire meliorcs.Punddmcntum ChrißiM eß,inßrudurd drehitcóli fdpientis.Uoeexpof done non indiget. Aperte enim diâum eJI: Punddmetum lt;'Nim dliud nemo poteß ponere,prater id qieöd pop/ turn eß,quodeßCbrtßu'S lefus.Si dwtetn Cbripuj^ proculdubio ßdes Chrißi.Pcr ßdem quippe bdbitat ^pbe.}. (^brißus in ccrdibu; noprijjpcMt idem Apoßoliit di «f.Porróp pdejjidrfutiq^,qudm deßniuit Apopo/

it«:

RESPONSIONES AVGVSTINÎ Im: qu£ per dilcâio nc opcratur. Non f n/m fides dxmonù^cutn amp;nbsp;ipfi cirdît zx cotremifcant,Grfi/ lium dei confitviinturlefium ,pote^ acdpiinfiindi* mcntum.CiUirc,nifii quid no fidcs qu£per dileilioS ncm operdtur,ficd qu£exprimiturpLr timoreffi-desitdip Chrijli,fidcsgratis Chriliidnie:idefi:,edfi des,qu£pcr dileàionem opcrdtur,pofia in fùndds tnento,neminem perircpermittit. Sed quid fit ddi fiaire fuper boe fiùnddmentum,durum,drgcntÜ-dd/ pides preeiofios,lignd,,foenu,fl:ipuld,fi fiubtiiius Ji'Jp rcrc coner,ucrcor ne dd intedigendum dijficiliorfit: ipfid expofitto. Enitdrtdmen,qudntudominusdd=‘ iuttdtjÇy breutter, cr qudntum potero dilueidcex^ pedirequodficntio Eca;ille,qui quefiuit dmdgifirj bono,quid bonifdccretuthdbcretuitd ie[erndm:Cr dudiuif.fii dd uitdm ucnircucllct, ferudnddfibiejfie mdnddtd:DiâÜejlei:No oeddes, No

frcies,i^onjùlfiumtejiimoniu dias,Ho nord pdtrcm tun cr mdtrcm tud, Cf,niligesproxi mum tibi fieuttcipfumsH^eßeiens in fide Christ, teneret procul dubio fidem quteperdileâionemope rdtur.èfequc enim diligerct proximum txqudm fie/ ipfium,ni fi recept d dilectone dei,fine^udnon dili/ gctfieipfium. Porrô fißceret qd’ dominus dddidit, dicë::Si ttisperfiduseße,Mie nende omnid qute bd bes^ejr dupduperibuSfethdtebis thefiduru inccelis, ùetii

AD CcVAESTlONES DVLCITII. 5'4 ct licni fequcrc me: tedijïaret,fnper illudfiindamtn tum,(iurum,iirÿntum,lapides prceiojos.^on cnim cogt:iret,ntfi quomodoplaceret dco. Et kte tioncsfunt,quan[uexifumo,aurun:,argetjtiim:lapi desprcciofi.Poiró fidra diuitias fuds cii-nlt;t litrnereturafjviUu^uamuis rx fW znultds liccmofy «iW faccret,nec ad eas augendas fraudis aliquidra/ pin£q^ moliretur,aut eartim minuendarum aut amit tcndarum mctu,in aliqttodßdnus flagitium ‘uc labe gt;'ctur,alioqui iamfci^omcdoab lüiusßittdamen^ ti itabilitate fubtraheret: fed prop ter carnalë^ut di/ xi,quëin eis habcbat aßiäü,quo talibus bonis fine dolore arere non polfet,£difiaret fuper fondamen tumillud,ligna, fccnum Jiipulam ; fi er uxorem fic habcret, etiam propter ipfani cogit:i=t m ea quel funt mundi quomodo plrfcn ct uxori. Hec igiturquoniam ajjvdu dikïh «mli nonß^ ne dolore amtttrtntur, propterea, qui ea fie habent, W bibfdiït in ßindamento jïdem quie per d!ledio= nem operatur,neque b«!£-«ntt rdtiont' «el cupiditnt priepotunt irt forKfK ctwïip'ionf pd(p;' dctriwfntK, pfc igntw quendam doloris perueniunt ad falu^ tem.A'quo dolore atq; detrimento tato eflquis fe/ curior,qudto ea uel minus amauerit,uel tvnq no ha tfHî bet'-’Mfrit. Qiv nero propter ilia, uel trnenda, «lt;'l4dipipfndd,bomicidiit,(td«!tenK,ßr„iclt;ttionf, idololrftriftm.

RESPONSIONES AVGVSTINf »doloIittn4m,C7 fitnilia q Mcunt^i commiferit,noii propter fundamentii per tgnem laluitbitur,Çcd fo fünddmcnto ,icternoignetorquebitur.Ciiidmob rem amp;nbsp;iUiid quad dicunt, ueluti probcire cupienKi qudtttii udeat folaßdes,ubi Apoftolm dicit:Qttoi fi mßdelis difcedit,difcedlt;(t. IJamp;n e]l enim feruttud fubteéluiß-ater dutßgt;rorineiufmodi,td eß,utpro/ pterßdem ehrt fil etidm ipßd uxor,legitimd focicM teconiun0id,ßine culpd relinciudtur.Sicu.uiro Chri/ flidno propter hoc qd chriflidnut eßpcrmdtiere w! luerit,no dttendunt co modo illdm reäißimcdimitt ti,fiui,'o ßio dicdt'.non ero uxortud nifi mthi de Id trodnio diuitids congerds, dutniß folitn Icnodnid putbus noürddomü trdnßigebds,etidm Chrislidnus cxerceds:dut fi ([uid dliud, uelßLänoroßim,(icl ßäg tioßtm in uiro neuerdt^quo deleädtd uel tibidinem explebdt^uelß,cilem uiäum hdbcbdt,uel ctid meede bdt orndtior.Tunc enim iüe ati hoc uxor dicit,fi ue rdeiter cgit poenitentid db operibut mortuis tjudM do deeeßit dd bdptifmu,m,hdbctq; in ßtnddmento fi/ dem ^«iC per diledlione operdtur, proculdubio pluf tencb:turdmorediuin£grdti£,qudm cdrnis luxu‘ ri£,zr membru c^uod eum ßcundaliZdtßrtiter am/ putztt. Quicunc^; dutem indiremptionehdc,dolore esrdis cdrndicm dfßifln coniugis ßu^inebit,hoc eß dc.rimeutum quod pdtietur, hocefl ignit per quem ßatio

Ad q_vaestiones dvlcitii. ff

fano ardente ipfc faluabitur.Si Mtc tam fic habebat

«xocfm tanqMdm non habens,non propter concupi'' nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;'

(««tidmjffd propttr (Mifcrùorlt;Jum,„c Jortt fdm jilt;l Mm fieeret,reddens potti« quâexigensdebitii co«-iugile,profeHo nee dolebit carndliKr cum ab ißo tat leconubiMWfepfraHtur, Nfq;fnim ineacogitabat nifiqHdE funt dei, quomodopbccrct dco.Acp boc, inq«(ttit«M4MrK,lt;trgcnt«m, lapides preciojos,illif wgationib«! (upfrxclijxßtbat, i« tjntum detrimen turnnHÜHmpitterftwrjin tantum ßrußura ei us,(iuie «Ott o'dtfocttfdjttMllo imeendio cremaretur.Siueer/ go 'mhactantum uita hominesifla patiwntHr, pue etiam pfrbm «lUm talù quifdam indkü fubfe» Ah,pojl qtmntiir,non jbborret,quantum 4rf)itror,à ratione banc. ueritatii ilie 'mteüeâushuiufce fentenä^. Verum tu tnen etiam fi cp ulii«,qui mibt nooceurrit, potius eli gendus,ijiumlt;juàmdtutenemus;noncogimur dice» re,'miujlis,nonfubdiiis,Çceîeflis,contaminatis,par' ricidis,homicidiSy ßrniaitoribus,malcu!orum contu bitoribus,plagariis,mêdacibus,periur(s, ZSquot; fi quid al:ud fan£ doilrin^ aduerfatur ,qu3ecp p-cunduM euangelium gloru beati der. SttantumodoMt Cbri/ ßnm credatis,lt;y facramentum baptifmi eius accipi atis,etiam fi uitam pejpmam non mutaueritis,falui eritis.vnde hcc illa nobit mulier chananea prxfcri» ht,quia dominus ei quod petebat dcdit,cu ante dixif

h fettNo«

RESPONSrONES AVGVSTINl

K4tt. F. fetii^o cß bonit coHere pi(netnßlioni,ft mittere(-tgt;^ bM. Quiaiüe (ordii 'mjjieóbr mutati uidit,qtüdi l4udautt:et ideo no ait, ó anis magna efl fides tita: fed ó muller magna eß fides tua.Muauit uocabtA ijuia muatü uidit afièóïïi:atlt;p iHàcorreptioiiê ad fin ilitpueniße cognouic. hùrorautëÇilaudaret'ined fiiê fine operibuSfid eß^ fidè nôtalem cfute per dile/ âionè pojfet operari, fed fi Jem mortuà: cr qua taco fdeobi ,i. biM lieert mirame dubitauic ,fidé non Chrilitanorît fed ditmonu. PoBremo,fi ilîamchananeà nolunt il» Bllcgizf mutajfe perditos mores quanio earn Chri ßm coneemnendo zy eorripiendo redarguit, quop cunt^ inuenerint tantummodocredere ,uitamiiero inquinatijfimam nec faltem aecuUare, fed eäamlb here profiteri ae noüe muare, fanent filios eorum fi pojfunt,ficut fanataeß filiachananete mulierisiNo amen eos fàciant membra Chrißi, eum ipfi eße noii definant,membra meretrieis. Iiem^ ineotibroeu/ tus titulus eß,oefide,ßgt;e,etcharitate,quefcripfiad filiitnt meum ßatrem tuu Laurëtium, df tt uerba mea funt : Creduntur, 'mqttam, 4 quibttfdM etiam hi.qui nomen Chrißi non relinquunt,cr eitif lauacro t« ecclcfta baptiz^ntur ,nee abea utlo fcif/ mate uel hitrejt prxciduntur, wi quantislibet feeleri-biu uiuant,qu£ nec diluant pocnitendo,nec eleemofy tiis redimât,fed t« eis ufqiie ad huius uitic ultimtii» diem pertinaeiffimeperfeucrent, falui/ùturiper i-

AD CbVAESTIONES DVLCITH.

pro mjgnitudinc jicinorum fla^norüijf diMturnOjtion kimcn tctcrno ignetpuniri, SeJ qui hoc (fcdunt, O' eawfJi cdtbofici [unt, humana quudjtn ittituokmia mihi frllt uidctur.N^tm fcrifxuradiui/ «4,aliud lt;ortjHlta rf(fonder. Librum autem de hdc ^Uijlione cöfcripp,f«ii« ttfeli« eß, Df pdf C7 opc Ml’«f.vi;iffCMnd«mfc)'ipt«rasf4«ifhs,qHätKm dfo «iiuiunte potui, demonßrttui tdtn pdfw fuluos jdee J’f,quàm fatiî fuidcntfr «eprepit Paulus apo/toius düens:ln Chrtßo cnim iefunet^circünfto quiequä “aletjnrqj prfpMtir«,ffd pd« qua per dtleHionè ope Wttr, Nam pdci ijHlt;e per dtledionè non operatur, profnl dubio fffund« Apoffol«?« lacobUjtMortuj f Jl i« piBttipp, cy«i rurfus ait: Sißdem quff dient iC ha Ivre, Opera autc non habeat, nunquid poterit ßdes taeobi.t, pluare euf Porrö auteßhomo Çceleratus,proprer fo

' lampdepcrigncfaluabitur; etficeßaeäpienduqd.’ ait beatuî Paultn’.lpfe autè faluus erit,ßie turne qua/ pptr igné: poterit ergo Çaluare (ine operibus pdej: i.cor.j. £ißd[um erit qd dixit eins coapoßolus 1 acobus: ßl fajM frit O'iHudjquodidêipff Paulus dixiuNolitc, j.Cor.tf.

) induit, frrarf.nfque ßrnieatores, »eqj idolis l'erui/ tntri, neque adulteri,neque moüfi, wqnc mafculo^ tücocubitor«, neq^ßtres,ncq; auari,ncqi ebriofi, «t(j; maJedici,«rq; r4pacex,rfg«u dei poJpdebHt.Si fttim etid i/n ißis pßuerantef eriminibus, tarne ypter h * ßdem

RESPONSIONES AVGVSTiNÎ fidem Chrißi falni erunt, i^uomodo i« rfg«o eruntiSed quiitl)£capojiolicA pertiffima teflimonitt ßlfa ej^c no pofJuntjUud ^K”'’ obfcitre diäumeji debts, quifuperiedijiednt fiindamentu quod efl Chrifhis,nö aHru,ar^ntii,^lt;^ pides pr£ciofos,jed lignd, foenu,fliputd (de his dtilu cfl, quod per ignem fuluieruitt,quonilt;iin damenti merito no peribunf) [ic cfl inttîle^ndîî,ii( his minifeftis non vnueniatitr effe conträriu. Lig«^ quippe,cr fcenu, ez flipula-no abfurde accipi pof= funt reru feculuriu, qudmuis licite c3ccffdruni,t!tlef apidiates,ut dntitti fine dnimi dolore no poffint,Cti autemifledolor urit,fi Chriflus in flinddmentob^ let locufld efl,ut ei nihil dntepondtur^ zj mälit hogt; tno^qui tali dolore uritur,rebus,qudsiia diligitjitni' gis cdrere qudm Chriflx),perigneßtfalwus. Si dulé reseiufmodi tèpordles dc feculdres,tepore tentutio^ nis tndluerit tenere qua Chriflu,eHm i« /ùnddmenta no hdbuit, qui hdc priore loco habuittcu w tediflch pn'iM no fit dliquid fltnddmeto. Ignis enim de quo co loco locutus efl Apoflolus,tdlis debet intttligi,ut din lopereumtrdnfedt: id efl,qui tediflcdt fup hocflni ddmentu duru,drgentu,ldpides preciofostet qui fdi/ flcat ligna,fxnu,llipuld.Cu enim hocdixiffet, adiuii J. Cor .J. vniuscuiufqi opus quale fit, ignis probabit: Si cuius opus permanferitiquod fupertediflcauit nteri adent

AD Q^VAESTIONES DVICITIJ. ƒgt; fedcm accipiet. Cuius autë,opus exuftu/mfùerit, da~ »titu p4tictur:ip(e autem faluus crit, pc amen quafi pcf ignè, üon ergo uniiK eorum,fed utriufc^ opus Ignis probabit. Eü quidam ignis tentatio tribulatio nis.'de quo aperts alio loco fcriptum cB;Vafa figu:* „ . li probat ßrnax nbsp;nbsp;nbsp;homines iuftostentatio tribui

lationis ,lße ignis in hac interim uita ßcit, quoi poßolus dixit: Si acddatßdelibus duobus,uni fdit eet cogitantiqu£ funt dei,quomodo placeat lt;ieo,boc eß isdißciti ßsper Chrißum,aurum, argentum, cy lapides preciofos : alteri autem cogitanti ea quee funt j. Cor. 7* tnundi,quomodo placeat uxori, id eß eedißcütifua per idem ßndamentum,ligna,faenum,ßipulam,lÜi/ USenim opus non exuriturtquia non ea dilexit qtios rum amore crucietur .Exuritur autem huius:quoni/ am ßne dolore non pereunt, quis cum amore pojef fa funt.Sed quoniä alierutra eöditione propofita,eis potius maUetcarerequàm Chrißo,nec timoré amit/ tendi talia, deferit Chrißum ,quamuis doleat cum amittit^faluus quidemerit, ßc tarnen quaßper i» gnem. oußa urit eum dolor rerü quas dilexerat amif farumtfed non fubuertit neq; cenßemit, fitndamenti ßabilitate atc^ incorruptione munitum. Tale ali* quid etiam poß hanc uitam ßeriineredibile non eß: CP utrum ita ßt quisri potefi.Et aut inueniri aut la Ifre no»n«nof jxtjflff per ignem quendam purgata

b 5 rinnt.

” RESPONSrONES AVGVSTiNl rium,quMo mägis minus 'ue hona pereuntiit tunt,tetn[otardtus citiusq- falmri. Nonamenl^quot; Us de qualibus diéhim e^,quad reghum dei ko«P^gt; fidebunr^ni ieonuenienterpaniientibus mms remütsntur Conucnienter autem dixi,ut riles in tleenwfynisno fint, quibus tuntü tribuit f)tura diuina, ut edrum (a ntummodo fruchim ft putaturum pncnuntiet domninus dextris, zy esrtitH Kdtt .rr. [jntüniodo flerilitatê fini/iristquando hts diéitir»^ cß-.Ventte benediihpatitsmei pdpile regnu deid!^^ aüt,ict I ignêitttrnu. Bac de duobus opufeulismtit Matt.j, putoqu^ßioni tuje fiiijje re/ponfa.DeitUutro ftntétiadorninimöexies 'vnde donee reddas noui/fit mû qujdrantèrejf/ondere mihi nceeffe no fùtticuiU Matth t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rusngehfle^one

foluifti,!ibi fcripttimeß : Non cognouitearndonct peptrit. Sane ut non ie celem de hacre cogitatiorié m(sm,ueUtm [i feri pojiet, immo uero uolofifitri pertß, HJ hac quitftioneueritate fuperari. tUuH tnim quod dicitur quandoque, cy fiplurimitttH' paris , eos, qui m eatholica communione moriun' tur, quamuis ttfque in ßnem uitte huius flagitiofp fime O' fceleratiffime uixerint,de pœnis uitriti/ bus exituros, ß,mtliarius meum tagit affTâum,qut habemus circa eos, qui nobifeum corporis cyftn* gumis Chrißi faerdmèta cotntinieanf,quamuis eoru

ntetti

ad O_VAESTÎONES DVLCITI!. fS

Htorei perditos o Jerimut,quat difciplittuecclefiafti ^iemrtid^rcntinp3jj’umui,tiut Ù meitfddominica fe (gt;‘(rare,fcdàueritatr uinci uolo ,ijujeflt;icris lilcris lt;(pertißimcnon ref flit.Non enim quierefifti: ,dian i-it’ß: u!li(rationeucr{tas,uclputundlt;t,fcd interim

dudiamu! aie aliquid aut tegamui,tillfcultei^ t.Cor. 4» fuut ei qui dicU ; Nolitcerrare neque fornicatores,

I Hiqueidolis feruientcr,et cd:[erd.rcgnii dei poljtdc/ : ' iunt.Quid fi alid funtqu£ contrddieunt,ut'ho-I rum uerborii Apoftolicornmdnijèjldtioncm in alt* I O! fenfu! diteere nequeant ,prot^lt;^o aduerpit ed not injiruxitcrpdrdtofcjjcuoluit idem Apoflolm.di/ E.phe.1t cent.Hocdutem fcitote inteUigetet^quonidm omnif

' ßmicdtor,dut itnmundus,dut dudrus,quod cft idc/ lorum feruitut, non hdbet hireditdtem wrrgno Chri/ii CT dei. Nemo uof feduedt indniiut uer» bis. Cum ergo dudierimus quofddm ßrniedtores, immundos, cr dudros, per ignem fdludri ut bd bednt hdrcditdtem in regno Chrifti cr dei,non ob» furdefcdmus contrd qlum recldmdntem amp;dicen» tem: Omnis ßrniedtor, dut immundus,dutdud/

' rits, non hdbet hi£rediatem in regno Chrijli dei'.Et nc ddquießccimus illius uerbis,eotinuo fubijcientem : Newo «ov feduedt ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indnibusuerbis.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe 4 Cïgie/l’o,

RESPONSIONES AVGVSTINÎ

AESTIO SECVNDA.

TRVM OB LATIO qu£ ft pro quicfccntibur,^liquid corum catt 'jirat animal ur,cumcuidentcr noftris aut fubleucmurafiibus ,aut graut* murfSiqutdcm cum legamuf quod in inßrno nemo tam pojitconfiteri,aui,quodmulti dicunc,quodali qd bcneßcq in hoc loco poßit ejfcpoß morte,quails to magii fibi anima ferret ipfarefrigmu fua perß idiccößtendo pccata, quàm in eorurefrigeriu ab alijf oblatio procuratur ƒ Dixi aliquid de hac re in eo libro, que nuper ad fanélu Paulinum Nclattum epifeopu fci-ipfi,cum me confuluijfet, Vtrum fepul i tura quae fit w mcmorijs martyru,profit aliquid jfif ritibia mortuoru^tndceßhocqc£his adte literisinß rotDiu inq fandlitatis tuif ccepifcope ucnerade Patt line fcriptoru debitor fii,ex quo mihi fcripfifti pet homines flia; ncftr^ religio fißim a Flora, quarciK à me utrum pro fit cuiq; poft mortem, quod corpuf eiu! apud fandli alicuius memoria fepcliatur fHot enim abs te uidua memorata pelierat pro deftndo ; in eis partibus fuo ßlio. Et referipferas confolanf eamtidqi etiam nuntians de cadauere fdelis iuuenis Cinegij, quod materno ctpio aftèâu defiderauiteß fe complctum, utfcilicetin beatiftimi Feltcis coil* ftftbris bafilicaponerctur.Qua occafione'ftdlu eß,

ad CcVAESTIONES DVLCITIk ƒ9 ntpereofdcmperlatores litrrarum tuarum,ct!am mi bi/cribemtingercns huiufcemcdi qu,ejlioncm:a:^t litrel^ondcrcm quidmihi exindc uidtrctur fcens,ncc Uccns ipÇe([uid fcntiaf.Niim dicis uideii tibi,non ejjc inanis tnotits animorum rcUgioforunt ßddiü,pro fuii ijla curantium. Adiungis etii uxc^re non pojjc,quod uniuerfa pro dcfrndi! ccclc/ fidfuppliccire conjKeMit,Mt bincamp;illud conijci po ƒ fit,homini prodelfe poftmortem,fifidefuorum,hu »iMdo dus corpori alis prouidcdtur locus, in qua upparcat opitulatio,ctid iftomodo quttfita,!ando=‘ rum. Scd cum h^c ita ßnt,quomodo huicopinioni contruriumno fit,quod ait Apojlolus;Omnescnim 0bieâi9 adjiabimus ante tribunal Cbri{lt,ut ßrat unufquif/1. Cor.j. ^ue fecudum ea quteper corpus geffit, fiue lonum^ liuemalum,non te fatis uidereßgnißcas. HiCc quip pe Apojtolica fententia,antc mortem adnwnetfieri quod pof It prodejfe poft mortem, non tunc,quanda iam redpiendum quodquifq; ^ferit ante mortem. Verum h£c ita foluitur quaftio: quoniamquoda lii te gcncre acquiritur ,dum in hoe corpore uiuititr, Solntio . utaliquid adiuuent ifta defiindos: ac per hoe fectm dum ea que per corpus gefferÜt, eis que per corpus religio fc pre iüis ftÜa fùciint adiuuantur, [iuc pro eis fiat, querutam malafunt mc'iita,ut nectalibus di^nifuntadiuuari( Sunt enim quos omnino nihil

h f adiuuanp

RESPONSIONES AVGVSTINl tidiuuct ijix)fiucy eis qucm td bona fu^t ut nS indigest udiumetis. Genere i^tur uttie,quod fit quifi^ p cjrpus efficitur ,ut pro fint u el noproj quiecimcj^ pro ido pie funt ,cÜrelicpurit corpus-li^ meritup ijd’ijïttprofint,fi nuüu copurutuejt in häc uitii,fru/lrlt;i pofl: hanc (^u^eritur uùd. I tn ft, ut nei^; innnitcr ccclcfii(,uel fuoru curd, pro dcfiinâis ijtioil potuerit religionis impcnddt, tdmeu frdt unuf ^ttifgue fecundum ed qu^e gefit per corpus,fiue I num,flue mdlum,rcddete domino unicuique fecun/ dum opcrdeius.Vt'?nim hoc quod imp.diturpoßit .. eiprodcßcpo/l corpus, in eduitd eft dcquifiiuqud «1 Enchi carporc.Dixi etid td.le dliquid ad Lauren-

inter hominis mortem et ultima refu) reflione pop pi e. 109. J- cft^^ttimiç abditisreceptaculis cotinet,ficut und

^Uieq; digna eft uel requie uel erumna ,pro co quod fortitn eft in carne du uiucret.fjeq; negâdu eft defttf {hru animas pietdtefuorum uiuentiu releudri,citM pro i'Jis fderißciü media: oris oftTrtur,uel eleemofy na in ecclefia ftunt, fed eis hlt;ec profunt,qui cum ui( uerct, ut hiec fibipo/ka pojfent prodeftr,meruerttt. Eftenim quida uiuëdi modus,nec tarn bonus ut ni requirat ijia poft mortem :nec tarn malus,ntei non profint ifta poft mortem. Eft uero talis in bono ut h^ctfo requiratieft et rurfus talis in malo,ut nec hft

uakitf

AD Q_VAESTIONES DVLCITH. 60

Uttleat,cu btec uita traßerit ddiuuari. Quocira bic ogt;tincmerituco[)ardtur,quopofßitpoßhdnc uitntn fflcudri qMißgt;i4 uel grdUdri. Nei«o je dutem J^rrrt ^uod bieneglexit, cuobicht dpud deunt promere^ ri-No i^tur iftd, quie pro deßtnä:'! comendiïdis jre qMftdt rc4tpii,ilJt itpojiolicæ jKrtt dduerfd fentitifi qud diâu, eft: Gnines ruim dftdbimus dntc tribunal l.Cor. b tbrïJïtjMc jïritt uKttfqHifqwc JfcHnJian cd, quic per rorpM)gfj?if,p«rbo«üMtpKf (Mrfluni.- quid etidtn bac nteritum ßbi quifquc eumin corpore uiueret tompdrduit, ut ei poßint i]UprotIe(]c .Non mint omnibus profunt. Et qudrc non omnibtn profunt, nifi propter dijjvrcntidm uitiC, quuin ^uifque gef= fit in corpore ƒ Cuwergo fderißad ßiuc dlldris,Çiue qudruntctunq; clcemoßndrüpro bdptizdtis de^n^ ^itomnibus ojjvruntur,pro udlde bonis grdtidrum adiScs funt,pro no udlde ntdlis propitidtioes funt. Pro î'rtlJcniuîiî ctidßnuüd funt ddiumentd mor» luoru,qualefeunc^uiuoru confolationes funt.Qnif bus dut profunt,aut ddhoc profunt ut ft plena rémi ƒ fio,dut certe ut tolerabilior jiut ipf^ ddmndtio,

Q_V AESTI O III.

ERTIA TV A r)l,Vtr!» ft‘tiim in dductu domini credendu pt fiituru effe iudiciü,dn J^4tio interpofi to temporis, in cuius diebus aduêtus, quonid^

- RESPON SIONES AV G V STlNl'

P 4 ijuoiûâlegimu!,inquis,lt;luod qui f'/pcrerut, rapicit tur in nubibui obuiam Chriîioin aërd,et fie fcinpcf cum iotninv Jùturi funt,noffe defidero, utrum tnox iudiciumcjmitetur dduentîixt hiqui,rlt;tpiunturiit nubci^dn foluÜtur in morté,nifi forte «td uice mort fis ipÇdm immutdtionem debeumus uccipere. Buie interrogatioiû tux qud qult;eris:'Vtru in aduentu do/ mini mox credendum fit futurum effe indicium to quod fuffiddt fides fymboli qua confitemur Cbrt ftum iputris dexterueffe uenturu ud uiuos CZ trtor' tuos iudicundos.Cum ergs ipfufit eicdufu ueniedit quid aliud ui^urus efl: mox ut uenerit, nifi propte/ quoduenietf Do lilw qui rapientur in nubi* bus,in quadaepiftola qua fcripfi adfiliü miu wnû ne îAercatoré,quii idpir.Proculdubio notiffimu uo bisicumecofuluißetdequibufdä quicflionibus Pc /lt;tgwrtorM,lt;jui negat morte e^e pecato rctribuU, quatenus dilfgt;utauerim in fubditis lege.illi aut, int quam,dequibus dixit Apofto!us,cumloqueretur de refurreélionc mortuorum: O'no s uiuentes qui relia qui fumus,fimul cum iüis rapiemur in nubibus ob/ uiam Chriflo in aëraiamp;itafemper cum domino eri mus.Afjèruntquidrm aliquidquieftionis,fedper fe ipfos no propteriRos.tttâetfi non ƒmt etid ipfi mo/ rituri,quid iftos adiunet omnino no uideotcu tiliit de his did poffint, qualia de illii diilafunt duobttn,

Lnoch

DE Q^VAESTIONES DVLCITII. gf 1 Enoch fcilicet cy Hclia.Scd lt;3quot; reuera,quantîc ad

«erfclt;t beati Apofloli pertinet,uidctur adjérere quof dam injinefeculiadueniéa domino,cumfiitura fà »■ff»rrcflio7»ort»or«m,nort cjjc morituroî,fed ui*

uos repéras ,miüamimnwrtaliatem,qua fanéÜs

ftiam citteris datur,repente muandos, amp;nbsp;fimiil ci*

itlisraptcndos,ficutdicit,innubtbus, Kiecaliquid, aliudmihi uifum eft, quotier de his uerbis uolui cot gitare.Seducüé hincpotius audire dodiorestne il/ lis etiam,qui putant aliquos morte non precedente uiuißcatos,ad uitä perpétua tranfituros,dicere inuc niaturApoftoltis:Stulte,tuquod fcminas,no «tui(î= j, Cor.ti. catur nifiprius moriatur.t^am crilludquodinple rifq-mdicibus Icgitur: omnes rc[urgemus:unde fie/ ripotcrit,nifi omnes moriamuriRcfurrciilio quip* pe nißmors prcce^erit,nullaeß:.Etqd’nonullicodi CCS habef.oes dormicmtis,multo facilius (3quot; aperti/ us id cogit intelligi,et ßqd aliud tale in fanólis libris inucnitur,ad id uidetur impcllere,ut nu llus homing exislimetur immortalitatem,niß mon preeeßerit, adepturus.Proinde ubi dixit Apollolus: Et nos ui= l.Thcf.4 uentes qui reliquißumus in aduétu domini no pre= ueniemus cos,qui antedormierunt.I pß enim domi nus in iujßu çy in uocc archangeli, C/' in tuba dei defeendit de cœlo ,C/'mortui in Chrißo reßtrgent , pnnû.Drinde nos uiuentes qui reliqui ßtmits, fimul

cum

RESPONSIONES AVGVSTIïTl

I ciWM illis rapiemur in nubibus obuiä Ckri/io w ra,,amp; iu fcmpcrcuni dominocrimus. vciié dehif uerbis Çicut dtxi^ciudire doâiore5,cr ji mihipotuc/ rint b£c ita rxponi, ut in cis paj^it inteHigi oes bo! fitinetquiuiuut,ucl poft not uiéiuri funt^ejft morù turos-, corrigere qd’ hincaliquddo aliter ftnji.Ne^ enidcbemu! tndocibilet eße doéiores:ct ler.e nicli us homo comgitur prau'us,quïftdgiti(r durui. Cu hiiqu£ defcripftmus ia,no]trauelaliorüexercett/ tur er erudiatur iuftrmitM, ut tamê in cii nulla uc lut Canonica conftituatur authoritas. Si aut in hif uerbis Apoi^oli nullus alius fenßus poteritreperirit et hoc cu hcüigi uoluqße claruerit quad urdetur ucr ba ipfa clamare,id Cil,qd’fttturi fint 'm ftnefcaiii,ct fecundo aduentu domini, qui no expolienturcorpo iXori.f, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuperinduantur inimortalitatc,ut a! forbcat

tur mortale à uita.Huic f-ntentia: prcculdubio coit ueniet quod in régula ftdciconfttcmur, uenturu do minum iudica:urum uiuos er niortuos. Et njnbic intelligamus uiuos iuftos, moriuos autem iniuftos, quauis iudicadi fint et iufti et miuHi-.fcd uiuos quoS nondu exijfe, mortuos autquos iam cxijfcdccorpo ribus aduetuseius inueniet.QUtefiita ejfe conSlite rit,illaucrba cxcutienda erunt^quo modoficacci* CCor.^f^ piamus:Tu qd’feminas no uiuiftcatur nifipritis mO riatur: nbsp;nbsp;iUud,oes refurgemus,fiue omnes dormit

mus.

AD CLVAESTIONES DVLCITH. Gt tniK,ut non adui-rfentur bute jcntentù, qua quida crcdun[ur,etiam cum fuif corporibus,in lt;eternu non ^ijUamortc,uiâuri.Scd utmlibet horum ucracior ciperjpicaciorintellcôlusinuenialur,qd adeaufam pertinebit iiloru,pMf ocs debitamorte plcôldtur,fis ucaliquibui «tb bicexcrpfis cöditioncpdrcatur.CÜ tarnen conßecnonfolum mortem dnimx.ucrumctiS corporif p-ewturu non fitiffc, fi pecatumno pwrps Pljft gt;nbsp;gratis mirabiliore uirtutc, luftos À morte ad a’ternd beatitudinem reuiuifcerc,quàm in mors tif experientiä nö «i’nirf.H«ccproptfrtIloj,df qui^ bus mihifcripfiß:i,fatis diiia ftnt: quamuif eos iam nö £'jlimem diccrc^ctia fi non pecafet Adam ßiif.e «fl corpore monïnrK.CietcrM qnoditttinft ddquifz jtione refurrcöliöis proprer ilioy quicredüturnS ef/ fe mori[uri,fcd cx hac morb.lita te ad immortalitatc^ ftne morte media trafituri, inqfitio diligetioradhi b.daeft. £tfi hincalfolutu ac deßniiu diffuta/ Uöcrationabili atq; pfc(3?i,Hci audifli uel legijii,ucl etiäipfe ^dhwe lt;tMd(re,MeI legere,dut cxecgitare po tuegt;i5,peio mibi mittere nö graueris.Ego entrn,«!«!’ röjitcndtMn cß charitati tu£,plus amo di feere quäm docere. Nd bocÆdmonemnretiâdict tc ApopoïoU cobo: Sit aut omnis homo uelox ad audiedu, txrdus lacobi. aut ad loquödu. Vt ergo difamusßuitare nos debet fHitHitlt;({Heriutty,VtftHtdocC(lt;miK,cogere necij?iz t(« charita/

RESPONSI ON ES AVGVSTINl

charitatii.Vbi potius orandu- uttranfeiitiji^ ttecejftas, qux hominëdocetalic^d homo, crfitnuf

• 4T. omzjeï docibila deiic^uAuis hoc limits ■,cu,mea,(iua ■ lodrt.ô. (((Jucrdpietdtépatinét difamus, etiam quâdo illlt;lt; I. Cor.j. docereuideiurbomo.Quidneqsquipldntateßitli/ ^uii,nctj; i]ui rigdt,fed qui incremcutum ddt dcusgt; Cum itdqi fi drus incremcntum non darrt,nihd eft fcntApoJloIi pUniatorrs C:rrigatorcs,quantonM/ gis rgj uel tu url quilibrt huius temporishominrSf quando nobis uidemurrfjc doëhresf

Q^VAP.STIO iiir.

SvARTA TVA cjuæjlio efii H quare dixeritDauid: Potensin ttrrii .fl erit fernen eius,generatio reâcru bef

Ä nedicetur : Cum fdamtis iujtaru flics fii(fe C3'rffc malcdiidos,c:r iniuRorum z:;- fiijfe ZS- effe benedtélos.Huic quisfioni dePfalmi ipfiits cxpofttionerrjfondco,quem cum in populo travat rn expo fl rem,dixi:Beatus emm uir qui timet dominü,in min tionepfal datisdus uoletnimis.Viderit drus quifolus et ud Wt.ii. nbsp;nbsp;nbsp;raciterZif mifericorditeriudicat,quantum ifte pró/

feiat in mandatis dus : quoniam trittatio ki» Ioîgt;.7. kumanafupertrrram,ficut Sandus tobdidt. Etite Sapi. rum feriptum rf: QUoniam corpus quod corrumpi tnt aggrauat animam,zy deprimitterrena inhabit taHo

Ad qlvAestiones dvlcitil

Miofcn^ummulta cogitattm : qui autë iitdicatnos I dominm eft.Nec ante tempus iudicaredebemus,do/

Hfc uenut dominus, et inluminet itbff onditJ ttnebrrf

rit, ei manijiflubit cogitationes cordiï,cz tune laus trit unicuiq; 4 deo. vider it ergo iüe quàtum

projicMt i« mandatis eins,tarne uolet nimis,quipa/ eë iUius cojedißcationis adamauerit ; nec iam de^e/ raredebet, quoniätn mandatis eins uolet nimis : O“ I-uct.t. ^xin terra hominibus bonis uolütatis. iHde,potens i» ttrrd erit ferne eius: Et femë jüturit »«JjK,opcr4 ejfemifericordineApojhlusteßiseji ,quidicit:Bo-num autë ßcientes nö deficiamui:tëpare enim ^pprio *’ ntetemusnode^ciëtes. Et jItthiHoc lt;lt;Ktë,ttiq«it,qui pitra feminat, paree Gr metet. cUiW frjtreî potentius, ut regnum calorum no folum Zlt;t «bfttf emat dimidio rerum fuarum,fed ttidua dHobw minutis,G' tantundem ibi uterque pojJiJcrft?

Quid pottntiw, quam ut idem regnum, Gr thefau/ risdiuitis. Gr calice frigideaquie pauperis ualeati Suntautem qui ifla fàciunt dum eerrena conquirunt, aut bic mercedem ßjcritnt« 4 domino, 4Ht bomini» busplacerccupientes,Sedgcneratiorefbrumbene Pfalt74lt;gt; dicetur: id eß, opera eorum quorum b onus deus ifra hel,quire^ funt corde.Reâum autem cor eß,non refißere patri emendanti,Gr credere poUiœntùNo» torum quibus commouentur pedes, cr ejfunduntur j ireffus

RE SPONS I ON ES AVGVSTINI

Ppi, X7. greffus atq^ labîltur.Sieut t« alio pfalmo eanitUKDä ZelUt in peccdtoribta pace peccamru uidintef,Gr pit tat pcrire Optra fita,quia noeis mercetredditur pd ritura At ijte uir qut timet dominu,et in templS fait flu deicSucrCioncreffi cordis aptaar,necgloria ho/ ' tninii qult;erit,nec terrenas diuitias concupi[iit,cr a me gloriaetdiuitia: indomoeiiu.Domus enimeiiis, cor tiui eft,ubi deo habt tâte opulcntiia habiat, cum uitdC ttern^^qua hominibus habitantibuf in mar/ moratis laqueatiic^ trflis cum timore rnortu iCtem/e, Hutus enim iufiitta manet in feculu feculi. Ipfa eiitt gloria,ipfte diuiiiat.llliui autcm, purpura O’ byjfiu epuhe jjilendidig. Et eww pra/k funt, tranfcunt! crcumad finem urnerint, aqua ^ttam ex digito flittantemdefideransardent lingua clamabit.Hft funt qua in dich pfalmo expofuiff f me memini, Cf adqua/Honis tua quarto loco propofita folutioiKHt falls ejfe nuncexißimo.

QVAESTIO VL

VIN T O dMtem loco idpofuißi, uH de poß omnia dijj/utaturu me ejfe pro/ mifi.Sexta tua^ppofitioeft,utrum tuxti J hißoriamlibriregnoru Phytonilfaip“ fum prophetà Samuele de inferno euocauerit. Hoc à me beata memoria Simpliciantis mediolancnfit epifcpput

CLVAESTIONES DVLClTir. 64.

^pifcopus alii^Hando qu^efinit, quid ergo ei refertpfe ^‘gt;”,lubditumlege : Item quierts/utqudm, utrum jpi ffius immundta^qui crat 'm phytottilfa potueritage/ fejUt Stimuel d Saule uideretur,et loqueretur cü eo? Sed muïto maiorii miraculieft, qd’ipjefatMas prin ^eps omnium immundorum jpiricuum potuit loqui eumdeo, pttcre temptundum lob,iufiiffimum ut/ lob.i.

: qui etiam Apoßolos temptandos petijt. Aut (1 löff.u, l’oc ideonon habet dtfficilem quieflionem , quia per ^uàuoluerit creaturam,cui uoluerit creatur£ ubique {'rie[ensueritas loquitur,nec propterea magnimeri Ö eft cuiloquiturdeus. Intereß cntmqutdipfc loqua/ turtquia or imperator eum multis mnocentibua non ioquitur, quibui prouidentißime confulit ad falu=gt; tem: gt cum multis nocenttbus loquitur, quos iubet interßd.Siergo bine proptereanuUaquaßio es\nut i‘tfit quicjtio quomodo etiam immHdusf^irttus cum tinima fanât uiri loqui potuerit. Omnibus emm fan âisdeus creator Qr fanüißcator,longe utiq^ maior ^ß-Q^od fl hoc mouet,quad licuerit maligno jjiiri/ iuexcitareanimam iu(lt,fttanq't.im de abditis mof tuorureceptamits fHacarcjnôîinf magis mirandu eß quod faanasipfiim domina adfumpfit cr amßitutt fitperpinnâ templii QHoîibct fuira modo/'d Jrirnt, illeetiam modus qua S’tirauflt piâum eß ut excia fctur,fimiliter latct. ISlifilórte quis dixeritßtciliorem

i z diabolo

R E SP ON SI ON E 8 AVGVSTINl diabolo fù^e licentie ad dominu uiuii, unde uohdt adfumendu, v ubiuolHitcöftiiuendu,quamadS4^ muelts defùnüi J}gt;iritum àluitfedibtis excianduiH’ Qttod fi iBudin Euangelio ttos ideo non perturbât, qut4 dominus uoluit, at^ permifit nuBa dimitiutio/ Wrft ïlt;. ne fut potefluitis diuinrtatis r(l|ïcri,ftf«t ab ipf^ Judtis,lt;]uanquâ peruerfis atlt;^ immudis ,et ftfladiit boli freientibus, er teneri fe, er «incirijCr illudi,tt lt;r«o|igi interfici paffus efl,no eß abfurdit ere' dere ex aliqua dif^ëfattone diuint uolutatis perinif' fum fitijfe,ut no inuittu , nee dominate aut fubiugtit te magot potentia, fed uokns at^ obtempérant œ! eulte diß^enfationideij^ut phytoniffam iüâ C le lattbat,cofentiret ßiiritus prophett fanili fe oßedi ajpeélibus regis,diutna eufententia percujfurufXff rnim anima boni hominis à malis uiuiseuoeata,ßiie tierit, amittere uideatur dignitatem fuam, eum (7 niui plerunque boniuocatiad malos, ueniant, G agtnt eum eis quod officium poflulat aquitatis, fer' uato atque inconcuffo décoré uirtutis fut ,crilbgt;* rumuitijs prorerum prtfentium uelufu,uelnectp fitate traélatis f Qÿanquam in boc ffsào poteß eße alius ftteilior exi tus,et expeditior mtelle^s,ut näH uere ffiiritu Samuelu excitatum à re^uie fuacredt mtu,fed aliquod phantafma et imaginariam iBufio ttë,diaboli maehinatioftibusfftilam ; ouâprcpttret fcfiptufe

AD (X,VAESTrONES DVLCITIL f^ripturct nomine Samueîîs dp^cUat, lt;[i(i4folent i» tn4gine$ arum rerum nominibuf apeüari, ^uarum tnugines funt.Sicutomnu çiu£ pingunturat^fin/ ^«wr ex tMteria mct^Ui, dut ligni, uel cut iufyue reidpt£ dd operd huiufmodi qu£ etidm ui/ demur in fo}nnip,et omnesjire imdginesedrurertéf ^udruimdginesfuttt^itpeiïdri nominibuf folët. Quis tnim efi hoëm piëtu dubitet uocdre hominëf ^uan do^ui^ct finguloru ^uoru^ piâuri cudj^icimust propridqua^ nomind ‘mcüüciterddhibemus. Velut cu intucttf tubuld dutpdrietë dicimus: iüe Cicero eß, iSe Sdlußitti,ille AchiUesJUe Heftor, boc flumeit Simoi{,illd Romd : cu aliud nihil fint qua piëhe ima ßnes.vndeCherubimcufintcaleßesuirtutes^ßdd l^xo,ir» tarnen ex métallo,quad imperduit deuf, fuper drcä tifiamenti,mdgnie rei fignißcdnda gratia, non ali» ud qudm cherubim,ittd quoque ßgmenta uocitan/ lur.iitm quifquifuidit [omnium, non dicit,uidiima ginem Augu^ini, dut Simpliciani,[ed uidi Augußi num, aut Simplicianuccum eo tempore, quo tale ali/ quid uidit, noi ignoraremut. v[que adeo maniß-’ ^m ell,non ipfos homines,[ed imagines eorum ui/ deri. Et Pharao j^icasfe dixit uidijje in [omnis,cy cjefte.4t» houes, non ^icarum aut boum imagines. Si igitut liquida conßot, nominibus earum rerum,qudrum (■ nidgines[unt,ea[demimagines appeUari, non mi-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rume/i

kES P ON SIONES A VG VS TI NI rum cji quod fcriptura didt Samutkmuifum : dk ßrCeimJgo Samuelif app4ruit machitutmento tins qui transfigurai fe uelut angdum lucis, mi* ’• nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;* mfiros fios uelutminifiros iujlut£.lamuero ft tüud

moutt quomado ci à maligna jfiiritu Sauli uera prti 'di'éla finr,potejl Z3- illud mirum uideri,quomodod^ Hdtlh,!!’ agnouerint Chriflumquë luditinonagnofu bant. Cum cnim uult deus etiam per «îjîmoî no;ffiiritus aliquem uera cognofcere, temporalid dumtaxat, atqucad ifiam moralitatem pertinentia, fiieile eji ZJ non incongruum, ut omnipotent cr in/ ftus ad eorum pixnam quibus ijia prtedicdntur,ut malum quod eis imcpdet antequdm ueniat,pr£nofic do patiantur,occulto apparatu myfleriorii fuorui», etiam ffiiriabus talibut aliquid diuinationis imperii» at,ut quod audiunt ab angelis,pr£nuntient homitii bus. Tantum auttm audiunt, quantum omnium dot minus dtq; moderator.,uel iubet,uel finit. Vnde etiî

tur Paulo Apofhlo, cr P,uangelifid effe conatur. Mifeent tarnen ijli fiillacids,^:;- uerum quod noffepo tuerint, nan daeendi magis, qudm Jenpicndi fine pr^nuntiant. Et firte hoc efi, quodeum lUa imago Samuelis Saulem priediceret morituru, dixit etiam fiecum futurum,quod utiq; fit'Cum efi. Magno quip' pe interudÜo poß mortem feparari bonos dmails,

(K E«4«/

Ad CbVAESTIONES DVLCITII. 66

in Emgelio le^imus: cum dominus inter fuperlü VMCf**** tiudiuitem,cum ictm upud in)troïtorgt;nf»taplt;lt;terf/ tóf,er ilium,qui ud eitis iunuum «Icfrofus iacebdt, ion in requieconjlitutu,mtignum chaos intcrieflti fjjetejiatur. Autfipropterca Samuel Sauü dixit: » tnecaeris-.ut no adacjualita'.i: filicitatis,fed ad pa^ «fff.it rem coiitione mortis reßratur, co qd’utcrq^ bomo fterit,^^ uterq; mori potuerit,iamqi mortuus morf ii uiuj p-£nuntiabat.Pcrf^icit,quantÜ opinor,;.’y« dentia tua ji-cundu utrunq^ intclltdum haherc ey.it turn iHum leélionem,qu£ non pt contru jïdcm.Nifi forte proßtndiore er perplexiore inquifitione, qux Kel uirium mearu ,ueltemporisexcedit angufliast 'mueniatur ad liquidum, uel pjjfc, «tl non pojjc animatn humanam,cum fxbuc uitaemi^rauerit, tMgicis curminibus euocatam uiuorÜ apparere ton fpeäibus, etiam corporis liniamenta genantem,ut non folum uidcri ualeat, [cd Cf agnofci.Et p po» teji,utrum etiam iußti anima,non quidem cogutur tnagicis facris,feddignetur ofledioccultioribus my fterijsfummie legis obtemperanstut fi fieri non pof/ feclaruerit, non uterque fenfus inhuius fcripturnt tra^atione atque expofitionc admittatur. Sedillo rxclufo,imaginaria fimilitudo Samuelis diabolieo ritu faflainxlligatur.Sed quonia fiue tUud fieri pof fit fitte no poffitftame fitUacia fatana: atq^ imagine

i 4 pMwIdMtUrîî

RESPONSIONES AVGVSTINf fitnuUnddrïi (nUidti operdtio decipicndis huntdnif fenfibu! multifortnis inuigildt.H£c diximtii ,peil(/ tcntim quidé^nc inquifitionibi^ diligctioribus fcnbdmus. Sed tdmen potiitf cxi^itnentia taleali* quidjidu- 4 ntdligno ^irituphytonilJieilliustiiiM Jterio,qitddiu ttobis aliquid ampliui excogtdrc dtip exßlicdre non ddtur.HdCc funtqu£tuncdePhyto* ntffd (y Sdmuële fcripfi.

CUVAESTIO VIL

EPTIMATVA propofitio eft « qudliterfatiiß.ciendU'fit eii^qui dicut Sdram ftuprum non effugiffe,cumdi cant Abimdech ab eius conuenlion(

foninio e^c rcuoMum; amp;nbsp;immijfum in ciu! copii=‘ tam Pharaonfm,non uideo:cum ad hoe credenduni Qffir.ii. feriptura noi cogat.Acccpit enim ea qdë uxorë,cot tinuoq; ditatus eft Abraha multis Aegyptiorn ntt(/ neribas propter ilia. Sed no fcriptu cfl quod cunt ei Pharao dormicrit,eiq^ pmixtut fit. Quoniam deuf multis magnisq; cum dadibus affligendo id ßeere »onpermifit. No» eww pUciïif rcgiS«; adconiii* gium famine, mox ctiam carne copulabantur: fed Ueßer. i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legimus in libro qui pranotatur Heßer,pcr älf

quot mcnfes,immoper totum annum,unguentis,pb gmëtM,Ô' aromatibus,dccurabanturearucorporit priufqudtn corpori regio miforentur, Hoc ergoj^i i'n

ad Q_VAESTrONES DVLCITII. lt;Jgt;

fmtillac^ti£ fcriptafunt donee Phnrtio oiMritut zr extemtus,m£rito reftitnijfet uxorein; Abii»elech(Mtcm,^uoni4mfomnioeftabcius com* Gfgt;|. tttixtioneprohibitiK^ideo^; Snram nouilfcftuprum contendunt, ^uUnt uiic^ regem ut[omni£ret, non it'fi po]l eius mncubitit dormire potttijje. Qitiß net gt;quot;0^ omittd tempu! quo dcmrtibdtur,ut fupra. dixi^ td uotufitiitem regiam corpora famittarum,no po iiiit dem priufi^ui conuenirent eum mergere in |b.

,0quot; tidmonere per fomnium. Dicain i^uod ß* äum eß in M.£uritiinin Sieißnfi. Nf^«c cnim dem finélorum , non ipfe eß etinm dem vidutim in propopto continentiit conflitutam, Celcichius lt;]^ui* dam athemminm imenis rlt;ipuit,ut haberet uxorë. Antequam conaimberent prejjuf fomno, et territm fomnio, Sidßnfi epifœpocandë Mcbef«fnh(pfMcrc (lt(irenti,reuocauit intaildm.Viuunt adhuc de qui* busloquor.lüe bc(ptizatm,cr ipfo infcß^lo mirât eulo conuerfm ad dominum,ad epißopatum mirabi li probitate peruenit: iüa in fanäa uiduitate perfi* fiit.Quid aute dixerim contra Faußum Manicheu, eum calumniaretur patri Abrahiie,quod uxore fuam duobm regibus ad conrnbitü ueditaßet,indignansq; fubiecüQuod autem iußum,inquam,acß^lcm ui rum matrimonij fui inßmoftßimum nundinatorem ^ppellans, auaritia ac uentris aufa, duobus regt*

i f buf

RESPONSrONES AVGVSTINt

I Gene.it, bus Abimelech dcPharaoni, diuerfis tetnporiluf et.to. Sdrdm coniugem fudm,Çororcm mentitum, q«* erdt pulcherrimd, in concubitÜ dffcrit uéditilff,/io ore ueridico â turpitudine feperdt honeß:dte:jcdorf ntdledico totti uertit in crime. H oc enim Abrdb^ ji âu,lcnocinijfimile uidetur,fcd no udletibus fX li* lius düernx legis lumine d peccdtis re^ie jidddirect nere.,qbus et coß:dntid,ptindcid uidcri potefretuif tus ßduci£,uitinputdtur duddcii.Et quiecrKj^ ( mit liter obijcMtur,qudfi no reâe dgcntibus,d no reHe cernëtibus.fjeq; enim Abrdhd fldgith cöfenfit uxo riSfCiusq- uëdidit ddulteriH,fed ficut ittd/imulïfu^ iton libidini mdriti permifit, fe l ojficio generdndi nltro obtulit,nequdqudm turbdto o 'dine ndturali, ftbi eius potesids erdt,iubens potius obediëti, qudtn cedens cocupißccnti : ftc cr ipfe coniugem edfinin, etcdjlo corde ßbi cohiierentë:de cuius dnimo,ubip» didtiic uirtus hdbitdt, nuUo modo dubitdbdt,tdcnit uxore,dixit forore-.ne fc occifo, db dlienigenis (tt$ impiß cdptiud poffideretur: certus dcdco fuo,quod nihil cdtn turpe de fldgttiofum perpeti fineret, Nec fit fîJcy dut/ßes ßßüit.Ndnq^ Phdrdo territus tnoit flm,multisq; propter edm mdlis dffiiëlus, ubi eius elfeuxorcm diuinitus didicit JnUfdm cum honore reßituit. Abimelech dutem fomnio cammonituSfV edóëlus fimilitcrßcit.

AD CcVAESTIONES DVLCITIL 68 CUV AE S TIO VIII.

VIS SIM E cxpoitendii pofcii de j^iritu dei, qui fupcrjirebatur fuper nquiim. Qjiidienimdjfcrunt,inquis, gt;jgt;iritum fdn{lum,alq munddnumjjiin turn dicunc:diccKs,quianon poiuit hiftorio^raphiis CHW crc4tuïis cnumerare crcatore, nee huie locimt clique dcputcirc,qui ubiq; fit totiif,ci! pam- uidcli» (e. dtq^ filio.Qÿtdegj ijtorum ft nfcrim,ex primo li bro coru,quos de Genefi duodecim,ficut potui,non fecundu (tUrgorid! ,fcd fecundu rerum gcflaril jidè feripfi,amp;in hoeopufeufu trunjluli. lnell,inqudm, deo benignity fumnid,^ fdn(llt;i,cr iujidyCT' quidi non ex indigentid,fed ex bcneficentia ueniens amor in opera fuu proptereaprius q«dm fcriberetur: dia Xit deuefat lux:pr,eccffit fcriptura dicens: Etß)t= (jcne.l, ritus dei fuperfirebatur fuper aqut Quia fiue aquie nomine dppeüarc uóluit totdm corpordlë mdterid, uteo modo infinudret unde ftéia et^fórmatti fint omnid,qu^in fuis generihus ia dinofem poßumuf, dppeüansdquam, quid ex humidd natura uidemus • cmnia in terra per ^ecies uarias fórmari atq^ co ere fcerefiuefbiritalë uita quandam ante fórmam cd» uerftonis qudfifluitantë.Superfercbatur «tiq;ß)in tus dei,quia fubiacebat fcilicet boni uolÜtati ereato ris,quidqutd erat quoi frmandum perßeienduq;

inehoauerdf,

RESPOMSIONES AVGVSTINt

inchoMer4t:ut dicente deo in ucrbo fno'.fut I«x,‘n» êgt;o/w uoluntate,hoc cßinbeneplacito eins,pro »w/ do fui generis naneret ^uodßdium efi.Et idea re* flum eH quodpldcucrit deo,jcripturu dicente:Et)i da, eßlux. Et uidit deus lucent quid bond eß. Vi qucntddntodum in ipfo exordio inchodtje credturf, qu£ ex coe'i et terr£ nomine,propter hoc, qiï de illif perßeiendum crdt,comcmordtd eß,trinitds inßnud/ tur credtoris. Ndm dicente fcripturd ; I» prirtfipio ßdt deus caelum O' terr dm, intelligimus pdtretn in dcinomine. O'ßlium inprincipij nominc.quino pf tri,fed per feipfum credtf primitus de potißimußi ritdlis credturd, amp;nbsp;cofequenter etiH uniuerfd cred . turdprindpium eR.Diasnte dutem fcripturd: Spirit ' tui dei ßrebdturfuper dqudm, completion comme* mordtionem trinitdtis dgnofdmur.itd o in conuert fionedt(^ perßiüione crcdtur£,utrerum fßccies dit gerdntur,cddem trinitds infinudtur, uerbu dei fällt a!t,O'uerbi generdtor, cum didtur: Dixit deus,O fdndld bonitds in qud deo pldeet,quicquid ei pro fut • ndturf modulo perßdium pldcet, cum didtur : vidit deus quid bonum eß. Sed air commcmordtd priuf qudmuis imperßäd credturd, poßed commemord* tur Jßiritus dei,prius dicete fcripturd:Tcrrd dutein erdt inuiftbilis O' incompofitd,cr tcnebr£ erdiit fn per dbyffumidc deinde inßrente: Et fßiritus deiß*

rebätut

AD Q_VAESTIONES DVLCITiLtf^

rebaturfuper aquÂfAn quotiiam egenui atq^ indi/ Znus Amor,Ito, dtligit,ut rebus quas diligit fubijdttf ti(r,j)[gt;teiTa cu comemorareturl^mtus dei, in quo fiinddeius beneuolétid, düeäioq; iteüigitur,fu[gt;cr/ ' diäuseft,neßäendo opera fua per indigently

iKteßitatcm potius, quim per abundantidtn beneßi rrntia deusamare putarctur. Cuius rei memor Apo fiolus didurusde charitdte,ßipercminentcm uiam i.Cor.it^ demon^raturumfeait.Etalioloco: Supereminen=^ Epbc.j. tti»,inquit,fÓ£tilt;echaritatcm Chrifti.Cum ergo fic oporterct infinudre j^iritutn dei utfuperfèrri diare tur,commodius ßiüum eßut prius infinudreturali/ quid inchodttttn,cui fupcrßrri dieerctur : non enim toco,fed omnidfuperdnte lt;tc prlt;£ccüente potentid.

Q_,VAESTIO V.

|AM NVNC ißw(i ^KOtl rfdJfrt-dum dijiulerd,pdulißgt;er intëdc.Qny/ risenim quaredixerit dominus,nimi=^ rum pryfeius ßturorumtElegi Dduid fecundum cormeum: cumtdlid i^tuntAbomo ipfe (ommiferitiQ^od quidem fi de ipfo Dduid, qui re= Aël.if. probdto Sdule csrextin0lo,ßitrexlfrdel, diäÜ in» telligiimus,mdgis,quid deus prlt;e fetus ßuturorÜ efl, prtuidit ineo tdntdm pietdtem ,tdmque ueraeent panitentiam ,utejfet in eorum numero de quibus

RESPONSfONES AVGVSTINÏ

quot;Pfd.5*. ’Pp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quorumremißte ßunt ini^uitates/t

quorum tc^^ia funtpcccatu.Bcatus uircui non impit tAuit dominus peccutuX urn, ergo pr^fciret eum dt7 us pccaturUjÇy pecatü fudpia, bumilitate,(y ßnK rupanitentici deleturum,curnon diceret; inuent Di uid fecundum cor meum, cui non erut imputaturtii pecàtum,am multAbonu jidéti,amp; cum una pid tute uiuenti ,€?• ipßtpieate pro pecads luisfdcriß cium contritiljiiritus jjjvrentif Propter hieconinii uerijfimcdi.^iü ejttlnueni Duuid frcuftdÜ corniett-Qÿiiilicet fecundum cor dci non cjßet quodillept^ ' cduit, tarnen fecundum cor dcißiit,quod pro pccca» tis fuis congrud pocnitentia fatisßdt. Hocfjlum at । gp in iüo fecundum cor dei nonßcit, quod idi deus nonimputauit.Uoc itaque dblatudd cfl,non imput tdto,quid reman fit,nift unde ueriß'ime diccretur:Iii/ ■ucni Dctuid fecundum cormeu t Si «utem hoepro* pheticcdidum,de Chrißo uclimus acciperc,nuüus nodus qugftionis occurret ,nifi frrte ut qutraturi nobis quemodo Chriftumreäei/loncmine uoceire potucrit. Scdreffondemii^,propter fernen Dduid, Cbr/lus exquocarnem Chri/lus affumpfit.yicc fine exeWt appellii= plo raticnem huiusin Ch-ijlonominis redditnus. tus Da= inuenimusquippe apertißime Chriflu Icfumapuii itsd. Prophetd EZecbielé Dauid ejfc appellatu,ubi legs EZec.}4 turcxperfonadctpatrisiEtfiifcuabofuper pecori

tnei

AD Q_VAESTIONE5 DVLCITII. gt;o

Wflt;t paß or cm unu qui pafcatca,ßeruum meum Dit uii,C^ ipfc pafc ct ca., Cf ipfe erit hii pajiorem, cgp aïlt dominus cro cis in dcu, fcruiis nuus Da uid ptvtccps in medio coruw.Eg? dominus locutus fum.Bt ah o loco: Et rcx, inquit, unus crit omnibus Ezec. j? impcrans,cr non crut ultra du£ gétes,nec diuidcn/ tur amplius i duo regnlt;^,ncq; po’duètur ultra in ido lis juis crabomifiAtiombus fuK,crm cudis miqta tibus fuis ,et faluos cos fitcia de uniuerfis fcdibus ju/ is,ui qbus pccatttrutjCZmudabo cos,OS' c:u. nubi fo^.ullls,C}• ego erocisdeus,ctferuus meus rexDa uidfuf)crcos,ct plt;t)lor «m« erit omnium eorum.

Dpf ^“^4; propheta cu pronuntiaret tëpus Judao rü,quale nuchabent,in Chriflu eospoßca creditu/ ros,eundé cbnjiaw Dauid nomine prophetauit di/ cens: Quonia diebus multis fedebut ßlij ifraêl pne c pri-nàpc,fi»iefacrißdofate altari,finefa:^^ ‘erdotiotfinemanißilationibus.Sicutnucejfeluda;/ os ambi^t nemo, fed quod ait apoflolus Paulus ^n tibus loquens:Sieut enim uos aliquando non crédit Rom.it. dißis deo, nunc autem nüfericordiam confccuti rßis,propter incredulitatrm illorum:iaet ijli nunc non crediderunt inueßram mifericordiani ,ut c? ipfi mifericordiam cofcquantur.Hoc propheta iße tdto antepradicës fcquutus aditinxit:Ei: poßca rc/ O fee.;, uertiturßlij Ifrael inquirent dominu deu fuu,et

bauid

RESPONSIONES AVGVSTiNt

Diuidrcgc ftupefcet i« dorniw et in Ml* ipfiusin twuißimii diebia.Ecceet bicpDauidnón» ne prophetatus eft Chriflu! ^quo/iiam quandoiji^ prophetabantur,ille Dauidrex ifraël ictin olm lOii* doTOierrft.DominHï autem lefus ex eius fettiineji“ m in ciirnc uenturus, propter quod prophetico lo’ ^«crtdi modo appeüabatur Dauid.Vidcturaut.AfO jtolushocteflimonium itu pofuijje in aâibus Af o-)ioloru,ut non nifideiüo rege Dauid,qui Sauli [ut Aii.ii. cefJitpoßitinteUigi.t^am intereietera:exinde,i/i’‘ quit,pojlulauerunt regem, V dedit illif deus Saul ßlium Cis,uirum de tribu Beniamin, annis. ao- E* amoto illojfufcitauit illis Dauid regem,cui O' tf^* tnonium perhibens dixit:lnueni Dauidßlium IfJJf» uirum fecundum eormcum,qui füciet omnes uoluO tates meas. Sed quando fecutus adiungit O' dicii‘ Uuius deus ex femine fccundu promiffioné adduxit ifrael faluatorë icfum, altius fignificauit in dom^* nolefu potiusefßc inteüigcndum iÛudtcflimoniui quiuereßteit omnes uoluntates dcipatristquàitiio illo rege Dauid, qui licet fccundu fuperiorem dij^O tationem remißis peccatis, propter ipfam quoq»^ piam patientiam,non immerito dicipojfitinuentiif fecundum cor dei: tarnen omnes uclutates dei quo/ modo ßeit^qui cu cxcellentißime laudaretur quaul doeius tempora Oß^lafcriptura narrauit ,not^^

ad CbVAESTï ones DVLCITII.

tuï ejl tufnen quad non dejlruxU excelfa ubi facrifi/ cibatpopulus dei contra precept um dei,qui tantü/ modo m tabcrnaculo tcßimonij fibi j’acrißcari iMjJc/ rut:qMlt;tmH« etiam 'vn eifdcm excdfis cidcm fdcripclt;lt; rtterdco. qk« poftmodü excclfaex ipfiMi Dauid fe/ Wine proplt;tg4tiw Rex Ezcchias, eit tejtimonio ma/ gne fue laudiscuertit.Sicutpotui rcj^ondi mquifirt onibm tuis. St quid de bis rebus melius tnHcnijiijis «eit!«entre potHcrijjgrntijfiniHtwbstbebimusft nos ßcerK noJfe.Ego enim,qMotl ZS' fupM de mc comme nioraui,magisamo difeere quàm doeerc,

Librt de Odo ojt^ßionibus Duldtij Finis,

WINCIPIT

DE P RAEDESTIN ATIONE DP SPVTATIO AVGVSTINI.

HYPOGNOSTICON SEXTVS.

DD ERE ETI am boc quàm maxime huic opert opor i tet;«t ZS ueßra ailumnia,(iuä olijcere nobis foletts,per tiil« rntUÂtioncmgratiie fdlult;ttorw reuincatur,immocößitetur: et

ßdei nitfgritrfs coprobetMr, Credere nos quip k pcKcl

AVGVSTINI DE PRAEDEST.

pe uel pr^dicare fuggitlatis,quiamm lege dei et pfO phetis^um Euangclio Chrifti eiusq; Apo/toln fri/^ de^inationé dicimns ,e0 tjuoddeia quofdâhomiii» fie pritdejtinet'ad uitam regni calorït, ut ft nohitf orare,aut ieiunare,aut w omnt opérédiuinouigilti ej]e,eo! otnnino perire nô poffe: nec prorfui debert fui effe fo!ltâtof,quos deuSj^uiauoluit, femel iâtlt gcdopr^deßinauitad uità. Qttofdam uero ftcpra* dejltnauit in gebennsc panam, utetiamfi ereieK uelint,fikiunijs,orattonibus,omnic^feuülunt!ttidi' uin£fubiecerint, i« bij dcamnon deleilari,(j uitÜ mif ^ternam m toto dart nöpoffe,fic eleâione prti' defttnatoseffe ut pereant : deS nos talttercperâtem pcrfonarit ejfe aeaptorè dicere. üo miramur uas it nobisdd emhomines de hominibus ßtlfa poffe eonjiit gere,cum uideamus uos fie à diabolo ejfe fàlfatos,iit fcripturas f-in£las cz ueridicasad uoluatis uejtr/ ttiteüeblu muare niamni,fidem Chrijli Apofhlorit pnedicationeßtndatä euerttre,/iLlfum dogmaue^lrit anteponere ueriati. H inc efl uti^ ut no pojf itis agna feere ueritatem . Immo hinc eft ut eorrupti c aboi !.(j, minabiles fidi fuis in uoluntaâbus ueflrisJndinatl iÿtur aliquantttlum patienter auremcordis uejiri, Cr qualiter myßerium pr^edeßinationis credamus, qualiter 'uepr^dicemus audite. Animofitatem etiatn eôtradieendi diuitiii eloquijs deponite. Pcttßif etnM dûtio

ïîYPOGNOStlCON Vr. gt;1 ^otto dei ueritattm ßäle reperire uel agnofccre, ^ontentioCi di^ciplims filentio cffe deftttrritts.Priut *’'go ipf«m nome» prxdcjlinjtionis quid indicct ex/ po«4fnM$;Dfindt cjfe apud deum,qut [ine acceptio/ perfon4rH(ti ejl,priedeftin(itionë,diuinarHm feri/ ptKrar« lt;(«tborit4tc probibimKî. Pritdeßinatio quip f^^iipriuidendo prjeueniendouelpnordinando piturum «liquid dicitur. Et idf o deus,cui prtefaentiit «on accidens ejl,fed effentia frit femper cgt;'eß,quitt ^uicquid äntequum fit, pngßit , pricdcßinat: er propifrf« prlt;edeßinttt,quia quak ßtiurit ftt prifcil-, Hcocr ApoßolunN« qilt;osprießiuit,mqttit,etprte Row.«. defti«««it,ffd non omne quod prißit,pr£deß!na[, M«!«f»iwt««tKpriieffit,€tnö pr£deßinat:bona tie Vo ft prtefdt ft pri«dc)bn4t. Q»od ergabonu eß pne ftienti« prlt;edf jli««t,id eü,prius qudm fit i« re pr« ordi««(:boc cum ipfö «wtbore ejfc ceperit, Uocat.,or ditt«t,erdiß)onit.vndr es- feq«ii»r:N« q«otprifde (tin«Htt,boj et uocauit: es qwoj ztoc««ft,illot et iußi fcauittquos «wte iHßißc«»it,inojct glorijic»«it. U »gtur «perhitj differamui q«od loq!iimitr,quomoda ergnbum«»« geni« pr£fcientiafua et pr£deßinaait one deut ^neralitir in quo non c|t iniquißs «ßtur. Mdjfic it«q; humant ^neris qu£ in Ad« ft Eu« prac ««rimhonc dänabilif mortulisq^ ßi^eß, nocoditia Hf diuin« gcneralittrjfcd cx debiro pocntticndatusq-, k » gebenjii«

AVGVSTINI DE PRAEDESTL gfbf««!« dd-etur.veniii uero non nttrito,fed dei in' fli tudicis me[ericordilt;£ largitaie cöfirtur, Qiji« n(* roiuflus cy- mifericors deus pr£ftiui^fiitujoru,o( hac damnabili tnajfa, nonperfonarit acaptiontjei iudieiotequitutis jute inreprehenfibili,quospfitlcit tnifericordia gratuita pruepitrat, id cft^pnedellitiit ad xternd uità.Citcefos auti poi:na,utprlt;tdixi,tiebiti punit. Quos idea punit, quid quid eßt nt /ùturi pn* fauit. 1S1Ö tarnen puniendos ipfeßat uclpnedcIliiiJ Utt,fed tarnen,utdixi,in damnabiii maßa prtefeiuil^ Quod fi à me jdre qudris ,cur duo itadiß'erentef deusßciat ,fiperfonarum aeeeptor no efl,quiii^g(t neraliter autpuniredebet iu^itia,aut mifericor* dialiberure, eontendecum Paulo, immo fiaiides, Roma.9» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulum,qui dixit Chriilo i« fc loquente:ó bo

motu quises,quireßgt;ondeas deoiNumquiddidtf* gmentu ei quife ßnxit, ut quid méfie ßcifiii Antio habet pottfiatemßgulus luti,ex eadem maff j aliud qaidè uas in honoré,aliud ucroincontutnelit am fEgoautê hoc dico qd’ dixi,quia quiequid detif agit,miferia)rditer,iuße,fanäec^ ßcinquia folus ip Rom.n, ßpriifciendo feit quad homo nefeiédo ne feit. QwW enim eognouit fenfum dominie quis inftruxit euiant quis eonfiliariui eius fielt ƒ aut quts prior dedit ßi CT retribuctur ei f aut quis dieit ei quid ßeiflitNon po' teil tantü iuflus diei dcus,aut folu mtferi(ors,ßd in firn er

hypognostïcon vr. gt;?

fhi!O' milericors.Sic legimus, ficcredimm.Propte PfitLtoa, reit^Mnclo iüicS DMid mifericordii etitidicitiatn amu{,c4nüimui inetuent(s,no inttrrogitmus lt;ju£ ftt uoluntis eiut, deiiidido (2r mifericordUcoijuiren» gt;nbsp;(fx. Qtt)J fi itdhue dnimjfitati tu£,qM cotentionis mrru rdptus per ^Uie^ionu atnpas ittdnis effèrrerif, hes minime rel^onfd j'ufftciunt.Audi et alid, lt;}»£ de etlàtudine diuitidrum fdpienti£ Z3- fcienti£ Jet, exp4 ventes incSprehenfibilid iudicid eiui,cgt;- inue^iigabi-let uids ipÇias, fold Untu fidei confiderationë prajè/ riw!«. Qÿidfi feruari uoltterimiM fecretit dei,qd’iu fliät ipfiusfolius notucll,comprehendere non udle mits.Et impletur in nobis quod fcriptue/ltDefieerut Pftl .«J. fcruinntes fcrutinio. Qÿdrefquid accedit,inquit, ho= «3 4dcordltu,cr exctlabitur deus, Sedßrte cu fitis reprehenfibiles,iudidoru dei effe uos coprehenfibi/ lesiiillitAtis,meliusfcilicetdeo pl4centes,qu.èm Pm/ dttf dpoRolus,quiejfe iMcoprehenfibilia per {^iritu fdndueius iudidd pr£dicMit. Pcrpeziditt ilnq^quo iudicio, didum efi 4 PmIo, b4rndbd,pr£dicMti/ btiiuerbit dei in LyftrisAn pr£teritis generationibut dimifitowrtex gentcs ingredi uids fuds, ut in idold/ tridfimulderorti perirent, et und tdntu ^ntè,id e/l, Ideob,elegit fibi dominus,(y ifrdelin poffejfionent fiß.Cui foil «rtq; îegèddcognofeendu fe,poß pofi-tis,ut dixi,c£teris gener4tiôibus,dedit: uel eur iterû

k 3 amißia

ÄVGVSTINI DE PRÄEDEST-dmilfioßih ejt ludieorMm, iit mundißtretrecolt;i^‘ ontd.ii, eli,omniÜ gentium, fient dicit Apoßolui: S* enim amijfio eorum recocüiatio efl mundi,qui fumptio,nifi uitd ex mortuiif Qÿdfi impojfibile dco omnipoctnti,uno tèpare uniutrfo mûdokgé lt;1^ re^falutègratiie Chrißic5fem,uelut itddicj,lt;ibi»^ tio ljpfalt; A dteßd dgtre quod diuerfitute temportt ri eiiu drhitrio fedit.Doeete etid quare mißo à (J’if’ tu fdti^ Pdiilo er Barnaba porarenomê Jowinip lutii caufd i« Gêtibus,eu trdnfirct priedicÄtcs Pbi'3' giamet Gdlatù reg}onë,uctiti fuut à fßiritu fditL‘bgt; loquerbudeiin Afid.EtcuuenißetinMyfitm,tiot( tes ire inBithynid,noptrmifiteos, inquit, fßirdnf lefu. Sdebjt,inquies,dcus, quidcredituri nô eßeitt, eer idea non eos ire permifit dd loquenduuerb!iddgt; Ro»î4.4. Stul{e,deui efl q iuftifiedt impiu,no precuètm huMii' tld uotuate,fed ipfe pr^ueniês hominû uoîunatëini Pfdl.ys. fericordidfujiDeusenim,'inquit,meus,mi(ericorclii eins prseueniet me. Audi etaliu pKophetâ loquètei«: Hiere, 17 Couerte me domine et coucrar, fand me domine et ß RofHd.}. tt‘^bor.vndeet Apoflo!us.Iufliflcdä,inqt,gratisptgt; grata ipfius,p redemptionè qH£ efl iit Chriflo lefm Audi^grdtis,ettdœde meritis-NÓnneprohibitioijH fdnëH jßiritus, aliud oflëditquàm uerbtî dotninilt loan.}, fu dicètis in Euâgelio:Spiritusubi unit fliirat. co^td, hinc pande dliquid,qudre Ipirat ubi utilt,(a‘ no ubiqj.Dicite eliam quarepr/edicatibus priedidit pduh

HYP o G N o ST ICO N VL gt;4

PikIo et BarMbi itputi Antiochittm Pifidiitludteii

lt;tc Gfdtibwf fxliite,nullus credidit,nifi quoî fxin» A^.b, iJedomirtM5pri«or(iiM«it uterederent. Sicenim de teRitturE crfdidc)'«nt,tnqu(t,

^Hotquot rrlt;tnt prieordinMi lt;td uit4 £ternd,boc cfl, ibidc/tt» pwdrjhniti.E'-a: in otbu! quit ex lt;tMtbo itnti diui= niprotulimuSfhd-bcs tnifehcordiit (S' iudiciu,et œr tumeji^quùperfonnriMMceptornonejl deus,nec Kom.t, wiwfcjitx perjoîtAreHcrefwr. Defcende ergo fi uiles inpfùndn mifericordiit dci^fcêde fî pJftcK in alti tuiiné lujlittig iudicij euM. Dijicdere i logitudine et Utitwdfrté inuejiigabiUn uiaru eius-Ptfi Ifqittdo pc wirnueris h£c,nobii am metuëda. i«coprcbenp Mm fecretd,de quibiw Paulus expMit, ip^eintrea pidKfpitndf. Si iiutë,utfuperiusdixi,iaàatus cur/ ruimnium quaftionum,cadis in ßuäus uant conr tentionis, ZT ueluti nauis deferta gubernaculj,per diuerpt tiS' incognita littora uolucris ,necprorfut ibi proßiere nauigare potes, reuertere cr fede i« potu ßdei catholicic,ubi te nuüa pofit fluëiuofe eu riofitatis tépejUv turbare Helmfrgrrf.Qttïtîtlibet en! feire coneris, indicia dei coprchèdere no «dleî «cc ualebis. auiaficut nemo feit hominuqua funt bomirtif nifi ^iritus qui in ipfo fjb : tu q«x dei funt,nemo fdt nifi ßgt;irittif dei. Si qua ergo att’tt gp'c ualuerimuf,non nojira folertiilt;,ff d dono pn^i k 4 j^trtiuf

ÄVGVSTINI DE PRAEDEST.

fpiritUî reueUta efje debemii'S agnvfcere.Si diitt ß re non datur quod fuprd. nos eft,nec à noftra pufi!ilt;( EccUd.^. ntmita.te c^uisrdtur. Pr£ceptum cjl enim dfcriptu^ rd fanild-.tiltiordte ne qudficris, cr fôrtiordtcne Ro.tt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;udnitdte:Qr,dltiéfdperenoli,pii

ft'we. Timendneftprorfns,etuenerdndnprcfrlidü dei, quod nos rite fdtemur inueßigdre noH poffc. Si(pi\tlf Omnid,inquit, in menfurd Qr numero amp;nbsp;pondère conßituijli domine. Qttw igitur hdc menÇurd ,hM numerum,^-hoc pondus deifuipcit ccmprcbcndet re, ut conftitutiones dus uniuerfds in his tribus de/ ßnitionibus Udledt enurrdre ? In menfurd pnto quod con/let dqudlitds, in numero qudntitds , in pondéré rdtio pcrdqudtd. Sed hiectrid,idep,quâ/ litds Gr qudntitds Cr rdtio perdqudtd, in iudicie Cr mifericordid dei conftdnt. Quid in his duoliit terminis fdndis conclufd funt, in quibus per bfi: mundum confiituit,gubcrndt,Gr iudicdturus eß.in his deus iudex inclus eomprehendi non potcfl,iton potejlreprchendi. Omnid ergo qudfuperiusdixi/ mus uel dicemus,in cîdu/iro horum triu nobis nunc dbfconditd ldtent,qu£ [olisdduibus iudicij amp;mife ricordiddei,tuncreÇerdbtinturutÇcidntur, qudndo indduentu dominiinlumindbunturdhÇconditdtene tCor. 4^ brdrum,Gr reueldbunturconfdidcordiu,utfùldus

unicuiq^ d dco uel pœnd. Oportet igitur ut dded,

HYPognOSTICON VI. gt;f fnpcrius dij^utarc cepimtK,reuertamur. Dixi/ ’^'^^ttdnq^dcdamnMi humdtiigeneris maffadett

gt;fgt;ifericordM,Qr non mcritis,quos eleâio/ ggt;'‘iti£pr£deflinMit xd uitdtn. CiXteros tit ro qui 'ndicioiuftitiiß eius hacgratia efficiuntur exper ^^iprafcijjc tantum uitio proprio perituros,nonut perirët pr£deftinafJc.Sed,ut dixi,quos in operaim ptckitis et mortis pr£fciuit,no pneordinauit necim {'»lit ^in quibus deum ad iracundiam prouocantiSj falutisßdc, autpnedicata fibi accipe nolÜt,aut dco ludice nöpofjtint,ucl rfccEptt male utütur. Et cfc hoe tradÜtur in reprobü jcnfum,ut faciat ca quie no con Roni-l’ neniunt. Hw pœnam pradeftinata ejjc riteßtemur: quod utprobarc ualeamus,folum reor in exemplum fujficercludam. Huncenim deus eüprafcijjctin ui tifs propriit uoluntatis peffimum fore , id eft, e[c= ëlionc difdpulatus fui bene à Chrifto conftrendama leufurum,amp;' auaritiaardcntem,precio ludeis do/ minum traditurum,poenam eipricdeftinauit fx jwf/ rito'DiccntcperDauidjftiritu fanëlotDeuslaudcm pfal. US ineänetaeueris, qa os pccatoris ctdolofifuperme ipertïl cft,ideft,lud£ uel ludtcorü in Chriftum. I»/ de, cÜ dicit: Quid uultis mihi dare et ego uobis cum Mat. iS. tradam?Et poft pecunia ftonfione dans fignu tra^^ ditionis:Quemcüq;,inquit,ofc»latus ft{ero,ipfe eft ■tenctc eum. Ideo fuper me ait apertÜeft.Cum enint

k 5 fignum-

AVGVSTINI DE PRÄEDEST.

fignum dédit,orc dolofo aperuit qucm tenercntAuf dci quoquc,cum eum uolentcs dolo perderc,ut Ionn.i9. Euxngelium pandit,clnmauerunt dicentcs:Crucifi Pftl.ios. ge cructfige cum. Er poj'l pufiUum fequitur: Ccnfti

tue fap er eum peccamrë,id eft,fupcr ludam, V dilt;( holu! jlct à dextrif eius.Cuiudicatur,exeat rondt* mnatu!,ç^ oratio eiu! fiat in peccatum . Fiant diet eins pand, or cpifeopatum dut aedpiat alter. EC po^ cetera que de eo fequucur.Pro eo,inquit,quoil non fit reeordatus ficerc mifcricordi^: rt perfecu* tuf cß: hominem pauperem amp;nbsp;egenum, c? cotnpM âum corde morti tradidit: etfequentiareliqua qut in diK predidafunt pc fon^. N-lt;»m ftcut narra: li» ; beraâu'.im Apojlolorumdeco predict e CT in ipfo copleta ejfc,fand!if prohat Apoßj'us Petrus , '-tint loco dus unum ex his qui cum Apoftolis cogregati erantpropterteßimoniii refurreâionis Jrfu Chrijtif Aiff.i. fubroguri oOortere denutiat dicesiViriIratres opof

tet implerifcriptura , qua pradixit jpiritus fanflKt per os Dauid,dc Juda,qui ßiit dux eoru/m qui cold prehendcrut Iefum,qui conumeratus erat in nohit, amp;nbsp;fortitus eß fortem minißerij huius. Et hic quidé polfedit agru de mercede iniqititatis, CT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

crepuit médius , CT effufa funt omnia uifeera eins. Notu autem fihlum eß omnibus habitantibiis JJiei rufa!em,ita ut appellaretur agcr iUc lingua eorui»

Afbfl

HYPOGNOSTICON VE gt;5

Acheldimack,hoccß,dgcrfatiguinii.Scriptum cß fniminlibro pfalniorum:t'Mtcomoratioeiusdc= Pßtl.eS, ßrta,Grno ßt ^uiinh‘ibitvtinca,cycpifcopattim Pjaiia^ riusacdpiatalter.Etpoßpauca fequenda: ßdtue/ A{l,i, i'ut,inqt^uos,Iofcphq. uocdbaturBdrfabaf^qui cm gncmindbdtur iußu{,cc er orÄtcs dixerüt;

'Tu dominequicorda hominum noßßo^cndcquem clegeris ex hii duobus, unum accipere locum mini=t flenj huius, eSquot; Apoßolatuf, de quo preeuaricatus eßludas ut abiretin locum fuum,et c£tera.vbi ert p,o commemoraiio operum eius malorum à fanäo ßtj^irituin Pfalmis,priufquam eßet,prlt;efeitus eß: gt;tonß{lu!,quod tdlii adutrfusßliü deifrturut ef= fet.Si ent ßdui effet,inculpabilti effet,et dei opiß/ cio reputaretur no Iud£.lniuße ctia in eum prolate damnatio effet. Sed abfit hoc à fummo bono iudia, authore omniu bottom deotdamnatore uero citdo* rum maloru.Qj^ia mala IudiC,ut pr£dixi,pr£fciuitt tto ßcit.Et tarne in qhus pr£fciuit,iudicio iußo tra denseu mreprobu fenfum,ut implerct permipt;Gf ■ideo perm ißt: quia per jßiritÜ fandu perituru ante pradixit.Quia fuutChrißuoportebat patißludä, pracinentepirprophetas fßiritu fandot 'ita oportc» bat perire luda eode fando ßiiritu pr^dicete. De eo fitididu eß:Ncmoperißnißßliu! pdiliois.Nap(X/ namil^ipndeßinata pro malis fuis,in qbu{,ut f^epe

dixi^

AVGVSTINI DE PRÄEDEST.

dixi,pr£fdtus e/l tantum,no pr^edcJlinatM, illicpU ne dgnofcimu^,ubi de eo dicitur ab Apofiolo Pftr«: Ad.b vt iret in locu fuum^ translata fdliæt in alterum ha norc epifcopatus ciustVclcerte ubi legitur quodda/ tnnatus ßt antequ a natus,feainda id, quod di(putt/ tione prgdiximus.Talis cr§} periturorü omniu an fa efl,licet culpa fit à ailpadißimilis. Verum autein effe quod diximus ßicet plene fit dijßutatum, id ejl, perüuris pxnam cßepr£dcllinatam,audi PrtruM Apojlolum,cumßituros elfe pfeudoprophetas et (tiA gijlroj me/idätcerjft apoßatas w ccclcßa dicit ,fiait fùerut in populo ucteritQtiibus iudiciü,inquit,iain olim non ce^at , 0quot; perditio eorum non dormitat, Item luda; Apoßolus,Subintroierunt,ait,quiddho mines qui olim prasfcripti funt in hoc iudicium im^ pij,gratiam domini noßri transßrentes in luxuria, ey folum dominatorcm,dominumïcfum Cbri^ flum negintes.Et dominus in Euangelio pecaitori* fUatt i-r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aternu,que pneparauit pater mcuf

' diabolo amp;nbsp;angclis eius. Pr^deßinatis autcmtVeni te benedidipatris mei ,percipite regnum paratutit uobis ab origine mtmdi, ideß, pradeßinatum. Tf= «e/iJrf f/l îgùitr incooißa huius dijfutatiôis ratio, quediuinis teßimonijs damit ,pcc(atores in malfS proprijs,anteaquimcjfcnt in mundo,prafcitos cjfe tantum,no pratdeßinatos : pxnäenim eis cffepr£=‘ deßinatM

HYPOG N OSTICON VI. »

dejlinatä fecMtdu ^d’pnefcitifunt. Paruulos nanremtoi ex aqwu amp;nbsp;jpiritu fando priedeßindcte pDCrtff fjjf otnoxiof,ü»i pwfcifc {«nt no proprijs uo latacibus,quoru nuUfe kcI Von« «el mala l'uni,nifi tantu in Adapecato, qwod traxcrcnafccntcs,amp; tn boc manctes,foluerunttcpns uitaprafcntis. QKii rm’m iHciiciuw iußitia de bis jiäat,quibus mtjeri= eordia non fubuenit:Qu,i purd jidc credit ,dtcente domino:Qui non manducat carnem meam,Qf non ioan.6, Hbit fanguinem mtum,non habebit in fr uitam,in/ tfUigitiCZ 4 contentionerecedit.Qui uero fecunaii propofitumdeiuiii'tintpraCcitoscjJ'e cz pr^dcjliiw toseleilionegratuitagratiacius,Cf rcgnum eise« lor«t« cJTf prifdfjl:irt(ttu«t,p'«c dulitatione cJiccndit rJl.Hoc f»im ApopoÎKî Paulus probat, cu ante eos pradcftinatos eleéhs ejfe tcjlatur, quam mun= dus conjiitueretur.Scribens emm Epbejtjs dicitsSi/ lE-pbe.t mt elegit nos in ipfotid Cbr!jlo,!tntf mudicon ji'tutionem,utcjjtmus jandi Oquot; immaculati inenn

eins in charitate,qui pradejiinauit nos in ad/ optionem ßliorüperleCumChrijlu in ipfum. T(tcf= at btimana ligua,nec prorfus in pradejlinationc de meritis extoüatur.Attendat diéium,ante cofiitutio nem mudi. Diuina uoluntatis tjl boc donum,nö bu tnana fragilitatis meritü. Deniq^ attejequidfequa tur: In quo habemus,ait,rcdemptionem perfangui/

nem

Avgvstini de PRAEDEST.

Kfm eius in remij^ionem pccaKrum,[cctmdndiw* tiM grätige aus, tlu£ fupcrabunda.uit in noiis, in omnifapietia'crprudcntia^ut notumßceret noiff facriimcntuni uulimttitK Çuig [ecundum bcncpldcitit aus,quod propojuit in co in dijjxnfationë pleniW dinis tcmporu,injidurcire omnia, in Chriflo, qtlt;£ i« cœ.'iî Gf- quain terra funtinipfo. In quoetiamfu^ mus pra’deflinati fecudü propofitu eius qui omnia opcratur fecundu eonftiiu uoluntatis fine ^utfimtu inlaudem glorit eius,qui ante j^erauimus in Cbri/ fio. Audi fecundu diuitias, inqt,gratie cius,qu£f» perabÜdauit in nobis,id eft,qua pricuenit nos,inqti utnotu ftceret nobis facramcntu uol un tuds fua. Aif di,qui oia operatur fccundu conftliu uolutatis fta, nunquid me£,uel tu£, aut altcrius ut meritiscon^ ftetiAbfit,fed fu£:qua etii inhis,quos pradeftina uit opera bon£ praparat uoluntatis, ut in bis ambu . I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lent,fccundu quod idem in cade cpiftoladicittGra/

' tia enim eftis faluati perftdé, O- hoc non ex uebis, deienim donum eft,non ex operibus,utne quis^lo rietur. Ipfius enim fumus ft^lura cxeati in Cbn'Ro IcCu in operibus bonis,qu£ prapas^uit dcus,ut in H lis ambulcmus.Audi,in operibus bonis qua prapara uit deus. Et ft quid te boni pojfe uides, a^ gratios loan.lj. pnaparanti quod potts ,no propria uoluntati.Quia omnino fne illo nihil potes qui dixit ; Sine me nibil pateftisfrccre.Nolite itaq^ putare^quod hlt;ec cr bn/ iufmodi

HYP o G N OSTI G ON VI. gt;S îufmodi dicentcSjlibcru uo untatnamputemus arii tnum,cuin tantè conlietea,qu^ loquitnur cxautko fifyte diuina pcndm, uclut nobis calumniam olijd as,quod operari bona,cr oportere effe in dci propo f‘mlollicitos,prohibedmus.Qnin potins quife dono gsdiiit ad dei mifcricordiam Jfntiunt prruinirc,hor tamur oporare incunibercorationtbus,obfccratio/ fibiis,iaunqs,uigilijs,omni^ operiuoluntatis diui m.Pradcjiinatts enim dicit Apoflolus, cum t^tnen RontJ^ pnerale jitquodillisdiciturà Chr jh pr(£dcftind.= tofccnndum carne ex jcmineDauid: priede/iinante arnem fecundu potentia dei patris,cun: pâtre et /jii fnu finâotVigilatcet orate neintretisintentatio/ ^stt.ie. tfem.Uem.Vigilatc in omni tempore ordntes,ut di/ i'Uce.ii. ^ni habeaminifiigere ifta oia , queefrtu. a fnnt,cr jtareantejilin hominis.Item:Contendiieintrare per Luce, ij, ongujlom pcrta.ttemiVos amid mci efiis fi frœritis ioan.ij. ^uteego p a;cipiouobis.E.tmultd alia,qua longum rjt enarrare.Sed ut fupius menwraui,q eis dixit: Si= ue me nihil potejiisßcerr,peripfum,qtia iubentur^ ficere Huiufmodi jn Chrißo effeeleäos det Epbf.i.

Apofiolui ,in quo ty pradejiinati funl fecttmdu P^opoßiu eins q omnia operatur.tntelligc diäu,qui o’a operatur,çr errdf opus ejje dei,opa eoru,q am/ bulant fecundü,ppofiiüdet.0uierQ3 abfq;pr£dcßi natiSis gratia funt,idefi,alieni à,ppopto dei,et per/ durant

AVGVSTTNI DE PRAEDEST.

durant in opcribui tnalis,fi ctia rx hac migraucni^ uita,n5 eos dicimus(«t ko; putatis^ita àdeoomtiiu opijicE ordinatos utpeiirët, n^nqua tllii mores-niala: uit£ creaucrit,tpÇe ad omne opus mords inuii' Pfal.r. tos pracipitauerit.Abjit hoc à diuino propßto: Noft.

enim uolcns iniquitatcm efl dcus, nec madauù cui/ quam impie agcrc, nec alicui dédit laxamenlu pcci candi.ïecitenim ut eßent omnia, Cf fanabiles na» Sapien.t. ttones orhis terrarum. Inuidia autem diaboli,mott' introiuit in orbem terrarum. Imitantur ergo ühai qui funt ex parte idius.^ec dicimus,ut fin^tts,etfi ' credere uclint,uel operibus bonisdei uacare, deutit iUd h£c nolle priejtarc, cum hiuufcemodi ueüe dei fit donum. Si ergo ex deo cfl quoduolunt,uult deiis ' perfciHwm fieri quoddonauit. Siautemexdeono/i' c]i,fed efl de iadantia proprilt;e uolutatis,quafc me/ ■ ritis deum tejlimant promereri, manijifte quod uc/ lunt, capere non pojfunt : quia non uo!entis,inqtiit Rom . 9. Apo]tolus,neq;currentis,fcdmifercntisefldci: Cf' quia no potefl bomoàfefiicere quicquam,nifidätu Joan. lt;9. illi fiterit defuper.tston hoc agit deus fumme bonus tnalicia,fed luRidatnec perfonarum acccptione,fci caufarü fccretarum difcretione:Nouimus nonnun/ quam_quofdam uoletes £tern£ uit£ fi-dem accipere, CZ t'4)B adipifci,quofdam autem no. Aliquot etitm nolentcs confequi,cum in cis diuina gratia aut de^ derit

hypognostïcon vr. gt;9

Hf rit utl immutiuerit uoliintntem,aticiuos «on. No/ «iwHï al!quos,etiam perfiéhs, ex labore multorittn lt;ittnorum[gt;rolapfos in ultimo uitie fui£ perij j^c.Ali quos uero ab inewnte (et4Bf«(t,tn omni fahre mnabiliaKjufg; ad decrepitä «tttrw perdufajfe,^' repente ealitus inj^iraa falutt,raptos ejjc^drequic regni coelorum. Nouimtu etiani parutiloe, quibi« «Ji« likridrhtrij non eft,ut de bonis aut malis eorii mentis iudicemus^parentum manibus ad gratiam fa eri baptifmatis deportatos:cr eum in unoeorum per WdUHi facerdotis myflertujideiadimpleretur,ali» q«ohes alteru 'm parentu manibus fiißum exanimë, fraudatum gratia fatuatoris. Quis fapieiis amp;inttl ligens h£c^aut quis idoueus erit boniw reddere ra^ tionemiDtcamuscuDauidtlußus dominus inomni „r , biu uijsfuis,et fanäus in omniamp;KJ operitwj fuis.tit, t magnißcata funt opera tud domine ,nimis projùnd£ ßäa: funt eogititiones tu£ . Dicamuseti/ „ am cum Paulo: o'altitudo diuitiariim fapientu er fcientiic dei qudm tncowprcbcnpbilù funt iudicia eius,cr inHeJiigdbiki ui£ eins. Sed [i ddbKc bdc red dia ratione usiltis e JJc conttntiofi, nee adquiefeere ueritati,nobis amen^eo qKod nidk de deo iujio ac mi [erimrdiffimo fentiamtis ,calumniari depnite: fed Jpf»mpotiuj dominwrn lefwtM CbriJlHm,ettit« Eiidn fctliHmfe^Mimifl'jftdMdetkjdrgMitfifKmjlloiurgiMm

I fMwite

XVGVSTINI DE PRAEDEST.

[umite liti§(ndi:illi, quoi ah fit,motief enflée de dto pâtre fuocalunùmini,qiiitMu!ti quidêuoedti,P'it eiueroclefh.Et,nemopo[ejluenireadme, niftpi«'

‘tgf Ky traxerit cm. Ef, »»emo potrjl ueitire 4ii me,mfi dutü ei fùerit à pâtre meo. Et, noornttes ci piutuerbü hoc,nifiquibus ditum ejKCcettru ctiii» t.Timo.t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ergo,inquies,quod 4!t Apojb

lus dedeo:Qui uult omnes homines faluosßeri,lt;J ud agnitionem ueritatis fute uenirefomnino non eß ßfumiqiiiuomnequod nuit deus,ß.cere pott^l, net prorfuihumanauoluattquoduultpriCpeditur.Sei quitro 4 uobis ut dicatis, quare deus qui uult ow«« i}ominesfaluosßeri,quorundam,utdicitEftiaspfO j phea,er excrecat oculos ne uideant,et obduritcot ( da ne 'mtellegant,neeSuertantur zj- fanentur.

Io4«.u. ^tangelifta ïoÂnes cößrmat, dicens de lu ' dceiii Proptfrednopoterât eredere, 54 dixit Efaiif- , Exciieauit oculos earu,z^ indurauit coreoru,utni ' uideant oculis cz iwfrlligdnt corde, et conuertMttef CZ fmwcof.ltê Ml E«.tngelio fecundti Mardi,‘it watt .4. lefuminterrogarentdifcipulifui,depdrabolafeitii' nis:Vobis,inquit, datîtefl nojfemyßeriu regni deigt; illis autem qiiißrisfuirt,in parabolis omnia ßunt,ii( uidentes uideant cynon uideant,er audientes audi^ antamp; nonmtelligant: nequandoconuertanturetdi mittâtur eis pecata, Dicite igitur quare deus qui it (tptor perfonarum non ejl or uuh omnes hotnint^

Hy P o GN o STI co N VI. 8« fikoî jicTi,(tliq«or«m corda referai ad credendum, oculonUumindt itd uidendum, Ç}quot; «4 fdfndum mygt; lierium regni cœlortim, quo feilicet falui fieri poj’s fint.Aliorum uero, ut lefhonis textus dixit, wiHoi» ««rtîin pjrabolij Heritatïni,obtKditcor,txci«fdtoc« iqijcUuditiJHyej, ne Euangelium plut» dgnofcJt, ntremißionem (tccipwtit pccMtorKw.Dicitc qudcfo q«lt;tliicr b« Iom Ewdgelij (tccipitiî.Doœte quid bic de deo,q!it ««It omn« homines [oIhos jierijcrtttttî. Ecce ùm omnes generaliter fitl«i no («nteut» alijs d4t«ï Kiù nojje ptlKtiî,(tIijs nondaturiHiec iwt]^ r««» |àcit deus,no peïfonlt;lt;rH acceptionefiieit, no iniuß/ IWjfed iwjbtù bicnityrabilijft mifcrioordirf indebi«. QuontÂKcro bine liqde «trjq; pdrs ditrre nihil iwle »»i«,crrd4m«î fewtît reu mortis ex indicés uoluntatt pcndcrf.NcqMifq«Igt;tHtêp«t4rctdi»inoi«didofie« «O omnes homines (uludh,dixit (tpojfoliM : qui uult ’«Ttwd.x omneshomines pinos peri, QUapropter omnes ho/ mines qui faluantur,deo «olcnte faluîtur.Dctu enim «oJler,deiM fitlKos fàciendi.et domini dei exitus mor ti!;er,qitirlt;(’wi fùrore eius,etuiu i« uolîictttippiw. InteHigite iwque 'm fùrore iu^itiam tin uoluntate mi fericordwm. Prlt;ede3in4tionem igitur negnre, q«J *P»d denm eße brewiter probauimusjmmanis bUp pbemüeß. Qijsm non tantum, peut folctis diecre, W Apoßolis debemiw uceipere ,pdirt pittrinrehis,

1 i • CZ pro»

V prophetis z^martyribus^cr conjifforibuf,iii nnibus fanltis et digne feruientibut Jeo.Hincnnuf 2,Timo,i glorïetttr,nemodef]^ent, Solufetiimdominuff*^^ qnifunt eiu!Jnquantumdtttempoffumifs,omntfbf tninct ad bonumopusexhortemur, ttuüidef^eraHo' nem dtmus , pro tnuuem ortmus 'm con^cilu Watt.g, jtos httmiliemus,dicentes:¥iat ncluntas

‘ Ipfius erit potefiitif, indicium in no bit debitum mutaredamnatio nif,etgratiam pr^edefti nationiiindebiam

pritrogare.

DISPVTATïONIÏ DIVI.AV/ relij Au^fîiftidc Pritdefiinatione, (oatra Pelagianos cz Celefti anoStPinii^

81

■ nbsp;nbsp;nbsp;Apitulorum libri primi de V oca

V_Jh'one omnium gentium [^n^ Ambropj Ef i» ^op», w roHefli» drtnoUtio.

ßf propopft'one qu^eßtonum ([Uie inter dejtnfo/ * libcri uriitriffCf pr^dicutoreî grutiit det «ertu» ^xranttuttofte dMtborù,de trdffandorttm ordi/ ’’f »iHxfci m pnmitus de «olitntitt:« bumin« mo-Ûbw Cr gr Adibusdi^uUndum eJt.De rcdargutioHc fwtercd quorurtddm »0» pne inter «ol«ntlt;ttem cr 2rlt;ttiitm dei dijeernenttum.

Qtjod omnibttmd«««olîifetti«dturdliter«{Udlip * lt;Hm^He inftt «oluntdJ: CZ de dt(li«dto»e «olitntatts Mi»4t«rlt;tIem,(ï»ttwlt;ilem,O' (ÿtrtMlem. Quid eh'«»» dtutni pWMÎderttid,^ udiwuiJ elefttm fibi popttl« jÿc lt;ùltb«î dd ptetîitem direxerit injlitittis n«Ùi ttmctt «itioni bominum bonitatiî ƒ«« dondfuUrdxerit.

Deptticbrd dcfHbttlibtttujqMfßionn trdffati- 3 owe: vteumeum bon« MolHtitdtisbomo ejfe tntipit,'-eiticm (|uxttt tpfo erdt,corrigdtHr «olitntdjzd» dlw ei q«itm n5 bdùbdt, o qu« priori repugnet ,dctur. Quernddmodw etiS cîî in diKintî (criptttriî fdluî gt/ nerdliter omniboî bomimbuj promittitMr,pro pdrte bominum omnes boniines nominèntur,

3 DefoUtione

4 De folutione catumtiiofoe obifÆoftif : dicuntäuthorc perfuperius di^a cStradicere Apo flolo dejinienti,quod dcus udit omnes homines uos jîeri, ey hj agnitionè ueritatis ucnire.Et profünditds diuinüatis myfltriorüdtcfi iudiciorii/ii^ nobis non fit perij^ttirendd,

CurdnterioribusfecuUsdimijfe fint omnes ' tes 'm^redi aids fads^unotuntum ifrdek exeepto/J ad cognitionem udriatis eleih. Et^udte deus Up' i homini det grdtidm,dlteri Mtem deneget.

QUdUs fit naturd humdnd fine grdtid.

Cur fdludtor omnium hominum,non omnibus^^ derit hunc fcnjum ut cognofeerent ueru deunt, etiam quiddm pdnmlifdliii fidnt rendti ,dlij perisi^ ttonrendti,

2 nbsp;nbsp;A'quo fonte ndfcdturjïdes,amp;undehdbeittUf^

ritusßdei. Et quemddmodum hlt;tc ßdes deturf(‘‘quot;' i dum menfuïdm pro drbitrio Idrgientis.

Quod4 domino deo omnid uirtutum dond turz^dilfionitur.Etquodomnid m manueiuifquot;^' । deus fit duthor omifis boni, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. j

81

lt;*'DIVIAM

^ROSII EPISCOPI DE VOCA

tione ohnivm gen

TIVM EIBER. .U

inter dcjinforc! liberi arbitrij, O' prtt/ dicittores gratiitdeia^itur,

CAPVT J.

NTER DEPENS0« reîlifccrt arbitrij, oprosdica tores grati£ dci, magna o dijficilis duduquariturquiet jlio. Qumtur enim: Vtrtvm

«el(t omnes homines [al/

Une (înri i 'Pt tirmri Iinr

nonpoteft,curuoluntas omnipotentis nonimpleax iKr, inquiritnr. Çtwi 'q«c hoe [ceandum uoluntates hominum jieri uideatur,gratia uidetur çxcludi'.que fi meritis rcdditur,cofiat cam non donü ejje,[ed de/ bitum.Vndc iterum quaritur : Cwr hoe donum,[ine quo nemo [aluns efi, ab eo,qui omnes [aluari milt, non omnibus conjiraturiAtqi ita contrariarum di/ fjfutationum iwUMf terminKf reperiturjHm non di t 4 [eernitut

SANCTÏ AMBROSI! DE VOCA»

{arnitur lt;^uid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;occultü, Df j

igitur compugnantia opinionutn (picc menfurd O' tempcrantûfentiendum fit, ^uctntum domintts• iiMerit, ^innitAr inquirere:exerceni dtq; difcutieit! 1 modulum fàcultntis mcie in his (pi£ cordi meo foiti^ (quantum arbitror^inhtiferuntM (î ineM reguldf proceffcrit fliliMtquie nihil of]vnfionis,mhil prauitatis,nonfoîum nobis, fed CT alijs utile fit,itl j aliquem nos limitem perucnijje, quem non debeti* mus excederc.Vrimitus itaque de uoluntatis hunul nx motibus amp;nbsp;gradibus dijjgt;utandu eft.Inter qimm CT gratiam dei quorundam non fana diferetio fjl; exiftimantiu, quod pradicatioegratis liberu mit tur arbitrium: Necaduertentium eadem reguUfibi polfe obijd,quod gratiam negcnt,cum eam huimnt uoluntatis non ducem uolunt ejfc, fed comitem. Si enim tollitur uoltMtas,ubi ipfa eft ueram origo tiif tutumiSitoüiturgratia,ubiefl ipfabonorum frf«’ fameritorumf

CAPVT II.

3 E D I A M, auxilidte Chrifio,qiioil I traôîando eocepimus , inchocmus.O/ mni animai humant,quantum inttUif ^gereatque experiri datur,naturaliter qualifeun que inefi uolutas: qua autappetitur quoi , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;placet,

^IONB GENTIVM Liß. r. 8p plicetfM declinatur quod di/^licct.Huius uolun/ tAtis(quMtum ad^nAtura[empcrtinetmotuni,rx ui tio primic pr£uaricatiottis injirmum ) genera.funt duo-.fecundum quißuolutas hotninii, autfenfualis tut animale ejl . Sed cunt adeft gratia dci, acxdit ei per donum j^iritus tcrtium genus, ut poj^it ßeri l^iritalis: Et per hunccxceüentiorem motu,omneî afjvtlusundecunq; naja:ntes,fupern£ rationis lege dijudicet.Senfualiii^tur uoluntasÇquam O' (nmot lempojj'umus diccre)non erigiturÇupraeum motu, qui de corporis fenfibus nafdtur.qualis efl: in animii paruulorum. Qiii licet nuUoiudicio rationa utAn» tur,ojlenduttt tarnen aliquidfc uelk, aliquid nolle: cum uidcndo,audiendogt;odprädOfguftando, tangen do,amp;eaquibus deleélantur, amant, Ci^eaquibus ' ojfcnduntuï,oderunt.Qttid autê efl: amare,ni fi uel( Ie faut quid çft odijfctnifi noUefHo-bent ergo etiant ipß uoluntatem fuam:qult;e etfi preuidendi amp;nbsp;confu lendi impos atq; igmtra fit,in his tamë amat agcre, quacarnis fenfibiis blandiütur,donecuig}r rationa lis ingenij per maturiora m iniftcria corpo ris cxdte/ tur: c:radßmulantium fibi membrorum ufum ,non alieno inotu,fed fua legenwucatur.Ab hoe ergo fen fuali appetitu, in quo remanent hi, quos etiarn in annis maioribus excories uidemusetßtuos ,ad ani malem furgitur uolutatcm;qut priufquam Ißiritu

If dei

SANCrr AMBROSI! DE VOCÄ=lt; dci a^tur,eticint ß fupra [cnfuale mottt fcfeattoVt re poiefl^dmen fine fui umarù purtieiputione itiKf renir occiduisq; uerfatur.ïn brfc humuna ctidt» in* gcni4,fi corporcit uoluptati non turpiter feruidut, cr eupidiateffuds iußitiie aiquc honeftatif tc^i* bus tempèrent,nihil fuprd mereedem glcrijt tempo/ rnlis dequirunt. Et cum priefentem uitam deeenttf exornent,£tern£ tdmen beatitudinispritmium tioit , hdbent, quid réélus aéllones et benu jiudid fud,nott ddeins Idudem dtq; honorent reßrunt,d quo deetpt runt,utinipfdanimdlidifcretione fublimius fâpt^ rentfCTexcellêtius c£teris enitefeerent, Cum eiiint quiddm no foluifi ddinjlitutu utiliffinidrum artiuiHt cr doélrinds liberdlium difciplindrum,fed etium df Rotft - f - inquifitionem fummibonideiem mentis intenii* rint,c^ inuifibilid dei per cd,quie fdéld funt intelle/ üd eofpexerint,non agentes gratids tdmen deo, gt;tto côfitentes ilium ftbi dfe huius ßeultdtis duthoregt;lgt;t feddicentes fecjfe fdpiengs thoc eél,non'indee/ fed in fcmetipfis gloridntes,qudfi dd ueritatis itij^o flionë, fuis ßudijs dtc^ rationibus propinqudlfentt eudnuerunt in cogitationibus fuis.Et quod illumi» nante dei grdtid inuenerdt,obcitcdtefuperbid,pt^l diderunt, relapfi à fuperna lues ad tenebrds fuds, hoc eß,db incommutdbili dtq^ dterno bono dd mn tabilem corruptibilemqi naturam. Cum ergo td*

TIONE GENTIVM LIB. I. 84 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(

Ifî in amorem [ui reddunt, CZ ito. [ibimct placent, nt totum quod in [elaudabilc indicant,non ad dona dcirefèrat,[cd [ibi ucndiccnt,zt^ Jiudio propria uo Inntati! afcribant, procul ab i'la f^irit'ali exulant noluntate,i^nihilin[ehabentquo aduitam prof nehanturaternam, incipicntes in [emetipfd ctiatn ilia temporalia dei dona corrun!pere,amp;' à bono eo/ turn u[uin confuctudincm innumerabiliutn tran= fireuitioru.Quamuisenim [criptum[it,quod cum 5*^ dij^ertirct excel [us gentes, quemadmodum dij[gt;er= fitfilios Adam ,ftatuit terminos gentium ,[ecun/ dum numerum angclorum dei,et ßda ell portio da fnini,populus eins lacob,ßiniculus hareditatis cius Ifraèl: E.t [criptu [it dominu dicerc ad J[raêl ; Eritis mibi[anlt;qi,quia ego[undus [urn ifominus deus ucf ftcr,qui [egre^ui uos ab omnibus gentibus cj[e mif

Et quamuis [criptum [it in libro Heftcr,dicentc AiardochaotGratias tibi domine,quoniam fidfti no M[ignactprodigia,qualianon [unt /ida in genti lgt;its diuidens omne[cculum in[ortes duas, clegi/ii unam tibi populi tui, relinqucns aliam gentibus; Et Paulus crBarnabas dicant: Et nos mortafes [umus [imilcs ttobis homines, annunciantes uo= bis conuerti ad deu uiuu,quifecit coclil lt;3quot; terra er mare,e3 oia qua in eis [unt:quiin pratcritis gencf rationibus dimifitomnesgentes ingredi uiasfuas.

Quamuis

ÿANCTI AMBROSn DE VOCA Qitiinuis crgo hiec ty mula fimilid ueriUti! Çcrii fiMrdpronuncict, fecundum ipfam tumett crediifiiif ; crpijjjimc conßtemur,quodnugt;iqudm uniuerfîtdti hominutn diuindprouidentiie cura, dc/ùerit.Qitdli at exceptant fibi populum jjgt;ecialibui rftl pictute di rexerit infiitatü^nutli tarnen nationi hominum bo nitatisfu£ djna fubtraxit:ut prophcticat uoatf CT i prdapti le^lia couincerentur tn elementoram obt I fequijs acte/timanijs acceptjJe.Vnde et inexcufabi ' les frdifuntsquiadeos fibi deidona^cerÜt,Zir qui creata eratad utendHi ucnerati funt ad colen^sM quant impietatè etia iüagens,quant fibi ab ornni^ bus gëtibus dominus fegregauit,tot3, tranfißet,ni(i tttifericordt£Çu£ propofitum fuftentandis elctboru lapfibus pratendijJet.Nani plcndfunt pagimuc^ ai'is te/lantenti de ifracliticit deßäionis relatu ; ut aperte apparcatdiainifcntper^iff'e gratia,quod non omnis illcpjpulia difcejiit àdomino.IkthtitM na natura in printi boittinis prauaricationc uitiaU, etiam inter bencficia,interpr£ccpta auxilia dci, femper in deteriorem eft procliuior uoluntatemxui en.nmitti non eft aliud quàm dimitti.Hac itaq; uo/ luntas uaga,incerta,inftabiUs,i)nperita,inftrnta ad efficiendum, ftcilis ad audcndum, in cupiditatibut cxcifjin honoribus tuntida, curis anxia,fuftgt;itioni* bus inquiéta,glorid quant uirtutum auidior ,ftnti

tl ONE GENTIVM LIB. L gp confcientilt;e diligentior,Cr per omnem fui ex/ perientiam mifcriorfruendo hif qu^ concupiuerit, c4rcnd{),nihil tn fut! habet uiribu!,nifi periat lijicilitatetntquoniant uoluntas ntut!tbilis,quie non ai) incomutdbili uoluntate rcgitur, tato citiu! pro/ pinquat iniquitati,quanto acrius intenditur ni-Quandiu crgo hominica placentqua deo dij^li cent,uolunta! eiu! animaÜ! eft. Quia ctiamfi in ho ni! moribus agat, ntalc adhuc uiuit ,fi non in dei gloriam uiuit.Hoc cfi eniin proprium c/ pr£cipuü , piorum,ut in domino gloriëtur’, nec fe nifi in dco di iigant.Bcné enim fe amat,qiii in fc opéra dei am at. liam cz deuihocamat in nobis,quodipfe^ècittcy ‘ hocodit,quodipfenonßcit.Si ergo opus dei ama= mus in nobis,bond uoluntatem recic amamus in no bis:qu£ utiquc fi opus dei no ejfct,amdda no effet.: Quisautem homo(nifi maheuoluntatis ßierit)bo/ num infeno amat uolun{ute,qu£ fuperniag;i-iagt;l£ pnma pîantatio efiriiccnteenim ueritate: Omnis MatÄh p}agt;}tatio,qud nS platauit pater meus cotleflis.era/ dtcabitur.Quicquidno efteradieandi!m,mamfifiu cft apatre effe plantatum. Bona autem uoluntas omnwm t/irtutum germen eft primum-QUie innixa origintfu£ in iUa leterna C7 hicommutabili uolunta fe requtefcit,ut uere fitJ^iritalis.Quoniam qui ad/ i, Cor. lt;s. baret deo,unus ftiritus eft,dum per communionetn

illuminant.

SANCTI ÄMBROSII DE VOCA?’ iÜumîMntis er tUuminntiJuftißcantis er iuflißa ti,rcgêti{ or Çiibditi,ûmnis a.{îio dd unum rejirtur. Crqiioddd unurti re^rtur,utriufquc fjt. quUncc ddco alicndri potvft quad dédit,ncc db homtne ^«oi dccepit.

CAP VT .IIL

IC trdfldndum uidetur: Vtrum ci««’ igt;o)jlt;e uoluntdtis ejfe homo inditit-, en dem quieintpfo cr^tt corri^turuoîun tdSfdn'dlid ci qudm no hdbebdt et qtit priori rcpugnet,detur.Quod ut euidentius dppdrer ât,dltiu5 id non pigcdt inquirere. Omne^ homines in primo hominefinc uitio conditi fumus,eromnes ndturie nojtrd incolumitdtem,eiufdë hominis pr£/ Udricdtioneperdidimus.ïndc trddd mortdlitds,indc multiplex corporis dnimiq; corruptio, inde ignordit tid er difficultds,cur£ inutiles,itlicit£cupiditdtes, fdcrile^ errores,timor udnus-, dmornoxius ,iniv= fld ^udid,poenitendd confilid,er non minor mife/ ridrum multitudo qudm criminum. His ergj dtqne alijsmdHsin ndturdm humdndm irruentibus ,fide perditd,ljgt;e rcliild,inteüigentid obctcatn/uolunnitt Cdptiudjnemo in Çe unde repdVdretur inuenit.Qni^ et fi fuit qui ndturdli inteÜeéîu condtus fit uitijs re* luddrifhuius tdntÜ temporis uitdm fteriliter ornd*

TIONB GENTTVM LTB. L 8(5 lit,id uera! auté uirttttef tetmtïq; butitudine HQit projicit.Sine cullu cnim ueri dci,ctiam qtiod uirtus gt;*ideturcffc,pcccdtumeji,nccpUccreuüus deo fine deopoteft.Qui uero dco no placet,cut tuft fibict dia bolc plaa:tfA‘quo cu homo jjgt;oliaretiir,nö uolutate, fed ucluiatis fanitate priuatut cjt,qa ncc detrudi ab' innocentitefiatupojfct,nifiuolutatcpeccaret. qm« f’'go«(tfwrrf eratbona,qualitatcftélacfl:mala,cr idc animi motus qui nüquam potejt finealiquo f(Je (tmorc,f?oc eft,fine aliqua uoluntate,nó perdidit af petitum,fed mutauitaffiâÜ, idfecipiens defydrrio ^iiod debuit refittareiudicio. Cum igiturhomo pietatem redit,de quo idea diólït efltSpiritus uadens G-ttonredicns. qmw nifiilium dcum conuertcret, non rediret,non fit nouumßgmentum, nouaq; o-fu tura,non alia in co creatur fubftantia,fcd eadé quie fùerat labcftélau, rcparatur.b^ec aliud ab co aufir tur,nifi uitium quod natura nonhabuit. Fuitcnint in Acirfm natura fine uitio, qui per uoluntatis ino» bedicntia mala multa contraxit, O' in pojleros ma gis magisq^; multiplicanda transftdit.Qua ut uin= cantur atque innihilum deducantur ^non cjficit ni= ft gratia faluatoris,qui opus fuum operefuo rcpa= rat.Sicutenimdicit loannes Apoßolus : în hocap= tAotin.^. paruit filius dei, ut foluat opera diaboli. Et jî= lt;Ht rumpit uincula captiui, fic ucflit nuditatent fßoliati.

SANCTI AMBROSII DE VOC/? fpoliati ,ficf4ndtuulnerafduàati: ut(iuodinip[o lt;igit,etidm per ipfum geratur. Cui ulique contrit b’ Jtem fuu non expedit fine proteâore eößigere. Cit«* iüo enim habet certamen, 4 quo aliquando fuperi* tus eft.Nonergo ßdat de uiribu! fuis: quie etiäcui’' j clfent integr^.non ßeteruntifed per iUuin-quierat «t ftorùw, qui folus non eft uiïlus, omniüs uieit- '■ Et fi quierit,nö dubitet quarendi affrâum ab iüo ß j accepiffe quetn quarit. Nee qaw jßiritu dei agitur, I idfo feputet liberum arbitrium non habereiquodne tunequidem perdfdittquando diabolo uoluntitefe dcditià quo iudicium uoluntatis deprauatum cjijito ablatum.Quod ergo non interliäum ejlper.ttultitt rantem,nontoUitur per medentemiuralnusfanatur, nonnaturaremouetur.Sedquodinnaturapcriit,iii) reflituitur nifi ab authore nature. Dicit doinintii: ■ Hifrf.31. Et dijßonam domui ifrael, Gr domui luda tefi-mentum nouum : non fecundum teftamentutn quoi dij^ofuipatribus corum, in die qua apprehendi)»'^ num eoru,ut educerem iUos de terra Aegpyti: qi‘i‘‘ ipfi non perfeucrauerunt in teftamcntomeo:Cr fggt; eoî negl(xi,dicit dominus.Quia hoc eß teßaniötiirn quod diffonam domui ifrael poß dies iüos,dicit do/ minus:Dabo leges meas infenfu ipforum,G/‘iucor! de ipforum feribam cas, Gr cro itlis in deum,cr if(‘ trunt mihi in populum. Et nondocebit unufqui[:^ proximuti

TIONE GENTIVM LIB. L 8gt;

Jgt;roximMm juutn^cr unufjuifcj; frtttremjuumfdicèi: Co^nofcedominutn,quu omîtescognofcent mei ' nbsp;nbsp;pufitlo eorum u[que ad magnum, cjuia propitins era

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eorum, lt;3quot; peccatorum cor«m me =

mor non ero. Ef drfbo illw uiam alieram et cor aliud, ut me timeant omnes dies in bonwm ipfw çy jitijseo:* wmpoft eos: cr confiituam iüis tejiamentum ater/ «»m ^'lod non aucrtam po(l eos,c^ timorem meum iabo mcoreorii,nedi(eedant À me,etuifitaboeos, , «tbonoj eos jiciam.Per Efatam quolt;^ degratiafua dominus,gua ex omnibus hominibus nouam creaturâ ficit,eadempr£nuneiat ,dicens:EcceßLciamnoua Ep .45, quÆ ft«»corifntur,C7 cogonfcctù ea,cr ß,ciä 'tn de/ ferto wj ficca terra fiumina.Benedicent me bejiiie dgri, firen« (S' jUi/e jirutionum, quoddede-rim i« dejerto (tqwiitM, et ßuminit i-n fieca Krr4 ad po

I ftlttdMm genus meum eleüum, populum meum quem

I miHitcq»ipMi,ntcnOTf«t «irtwttj welt;w. Etitcruw: f.

j Permeipjum iuro, nip fxibitdforc)MfoiMßitid,er I «frh mfd non auertentur,(iuia mibi jicéktur omne I geftUjCr conjitfbitMr omnü Imgud dco.Si ergo ima I pojjibüe f(t ijtd non ßeri, quid nee irtfertd pr«« fcicntid dei eft, nee mutabilc conplinm, nee eiixuoluntas,nec ^!fdpro»)ijjïo,omn« iJH de qui bnï bfc prfdifta fünf, fine e«iMfqudmcxceptione fdlwdntwr. Ddt enim legej fudj i« jcnf«ni ipforunj, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m eaféj^

SANCTï AHBROSII DE VOCAgt;

tis'qtie Ml corJifei« eorumdigito fMfcrilgt;it,utiigfd^ tioitfm dei,non doilrin£ humanic opere, fed flerio fummi eruditoris acripiaitt ; Qjiia ne^ue plantat,neque qui rigat,efl: aliqutd,fed qui incremé^ tum dat deus: Omnet hi 4 pufillo ufque ad magnum cognofcunt deumfquia utuenirentad Chrillum,ipd tre audieruntatquedidieeruntjomnes edufh aberr» re,diriguntur i« «wm uit£,omnibus corde mutaiort âafapere et reiht ueüe donutur^omnibus timor,qii9 w mandatis dei erudiiintur,in,feritur: Fit in defer/ to uia, cr terra arida ftuminibui irrigatur,utqui priuf ad conßtendum deum os non aperiebant,

uelut mutaatque irrationabiliaanimalia'mßriaiem tranfierant beftiarum,diuinorum eloquiorum fvid' bus mundati,benedi(unt zy laudant deum,enafran/' tes uirtutes cr mirabilia mtfericordi£eius,qui elegit eos cr in ßlios adoptauit, ac noui teflamenti ßtd Iîebrc.9. f’iftedes. si autem ( ut Apoftolus loquitur ) bomt/ tiisconßrmatumteftamentumnemo ^ernit autfu/ perordinat, quomodoßeri pote ft, ut ex uHa parte di uina promiftio refoluatur/Manet prorfus Cf quodt die impletur qttod Abrab« dominus fine conditiottt promifit, fine legt donauit .Quia c/fi quidam qui/ bus bate pTdediaia funt,n5 crediderunt, mcredulitat eorumßdemdei non eiiacuauit. Eft enim deus ue* Roma.J. rax,omnis autem homo mendax. EttUi quidem qui audito

. TIONE GENTIVM LIB. I. 8-8

^Mdito Euangelio credere noluerunt,i'nexcufabilio/ reififlifunt,quiimfi nHllum prieconium ueritdtif tudijfent» Sed certum e/t eoj apud pritfcicntùm dei Abrah^lilios nö fi{iffe,ntc in iüorum forte nuMcrtt' tos,dt difl« efl: Bencdicentur i-n j'emine tuo oés tribus terree. Credituros enim promifit dixü: E t nö docehitunufquifque proxitnumfuum, crunufquip qutJrJtrcm fuum,dict'ns:Co^nofcedoniinum quU omncs cognofcent meàpuftlloeorum ufquedd nid-gHKw.RtfonciUidndoi pro dixit; Propitiui ero ini^Httantu« eorum,cr petcdtorum eorum me/ mornonfro.Obcditwroïpromifit qui dixit: Dabo Ulis uiam alteram Gquot; cor aliud , ut timeant me os j wnfsdicj. Perfeueraturos ,pmifitquidixit:Timorê wcH ddbo 'm cor eoru, nc dipeddt d me,cy uifitabo eos,utbonoseosficiä, Poftremoomnes finecKl«!^ «cfptione promifit'qui dixitiPer memetipfum iuro ßbi obfe/ ni[i cxibitde ore tnco iHjlùid,cz ncrbdmeanoauer cuturos^ tètur,quia mibi flccktur omne genu, cr cojitebitur fortaffis. otJinis ling«d deo. Hie fi dicamus no fieri quod deus tàde. Ro. i«rd«itf|]ejâc(endu,/àlfitdtêdeo(qHod4bfit) fflenddciizdfcribimuîMfritdti.Sidwtè Mtpictdj jidfs' |jp q«eperfHlt;tdcrtt,dei«f)'b4noexcidHnt,ct fitomnino £(4.4^. ijuod Jldtu.’t, qwoojodo nobis ueracis promijfionis firmitas itpplt;(rebit,r«mmMlti«lt;»dbMc bo»ii»«m mt

m 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1(4 di£

SAN CTI AMBROSI! DE VOC/-lia ditntonijs feruiant ,cr idolii genu fleélanti N'P huiufmodi dcnundationes dei jecundum tüam fif cotnmutabilem fdfjjtü f ditai noutrtmus, w qw pudiUumiam uniucrfitas humana dtf(retaefi,lt;ÿ (i' ue de bonu ftue de malis loquatur,it!i unius partis iiK tninit,quafi neminem bominum prietermittat.N-tquot;' I Cor.y. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^P°fl^^gt;^^’Vetcra tranfierunt,ecee ßdi

funt omnia noua:Nun(]uidnon omnes hominesuiit turdiviffe renouatos Autcum dicit: Quiainiplif eomplacuit omnem plenitudincm habitare, crpff ipfum reeoneiliari omnia in ipfo : NHKqwtd nonid loquitur quap neminem uclit exortemhuiusreeon*

Hêtre.»

busloeutuseß nobis «i jîlio, quem conßituit hare* dem uniuerjorum: Nunquid aliud fonat ßrmafen/ ttntilt;e,quàm omnes homines in Chrißihirediatei pâtreeffe tranf(riptos,fecundum prophettam Dit» Pfal.t, uid dicentis-.Poßulaame er dabo tibigentes hitre/ ditatemtuam,cr poffeß ionem tuam terminas ter/ r/.Dife«tf enim domino: Si exaltatus ßero à ter* Joan.it. ra,omnia traham ad me:Nonne uniuerforum uiJe*

tor promijj'a conuerfior A ut cum de ecclefia profhe tatur cr dieitur:Omnis ualHsrepIebiturt cr orniii! mans er coBis humiliabttur,cr erunt praua in diref dhi,cr aßiera in uias planas: NunqtiiduBus hoi»i/ ntttit

TIONE GENTIVM LIB. h 89 non fignißcatuf ßtchri/ fioeßefubdedusfQuid aim dicitur:Et uenietomnû Ep,gf, aro inconj^eólu meo,ut adorent in Hieruj'aleni,di/ dtdominusiAut tllud ; Eterit in diebut iüii: Ejfun/ Iohel.z, dam de jpiritu tneo ßipcr omnem carncmf Aut illud: Aüeuat dominus omnes qui corruunt, er erigit o/ mnes elifosfNunquid non it^ prenuciatumefl qua-fi ab hoc dei munere nemo diferetus fits Habet er^o populus deiplenitudinem fuam,er quamuismagna pars hominum , faluantis gratiam aut repeUat aut negligatjn eleßts tarnen et priefcitis,atque «f, omni^ umgeneraliatt difcrctis, jßeeialis quadam cenfe» tur uniuerfitas.,ut de toto mundo totus mundus libe-ratus,(y de omnibus hominibus omnes homines ui/ deantur a/fumpti. Sicut etiam cum de impijs ferma ejl,itn locutionem fuam diuinus jlilus ordinat, utea qua de quadam parte dicuntur, ad omnes homines pertinere uideantur . Veluti eft illud quad ait Ioan* nesBaptißa: Qj«i efe caloweNi't, fuper omnes eß, quod uidit er audiuit, teßißcatur, er teßimonium eius nemo accipit. Autidud Apoßoli: omnes qua phiLl. fua funt quariit nö qua lefu Chrißi. Aut iUud quod pfalmus dauidicus canit : Dominus de calo projße- pfatjj, xit fuper ßlios hominum,ut uidea°t fießintelligens, aut requirent deum. Omnes declinauerunt,ftmul int Utiles fräi funt non eß qui ßciatbonum, non eß

« nbsp;nbsp;nbsp;3

' 's A N CT I A MB RO SU DE VOt// ufque itd unum. Hii igitur cr alij! documentis (jut pojfuitt ab inrjuirentibui numero fiora proßrri, non dubie demonftratur, interdum cr pro parte terra of , tfinem terram, Cf pro parte mundi totum munduni, Cf pro parte hominum omnes homines nominari-♦. Quorum tarnen difcretionem plerunq; feripturaci toaperit^utfenfus legentis ab uniuerfitatis appetlsf tione ad partem ^ua intelligenda efl,transßratur.Sif î.Corj. cuteß iÛud ApoSloIidieentis: PradicamiK iefum Chrijlii crucißxum,lud£M guidem ßandalum,genti bus autcm flultitiam, ipfis uero uocatis ludais at^ Crtrds Chriftum dei uirtutem Cf dei fapientiamiNii ^uid ipfis Chrißtts uirtus quibus fcandalum, aut ip/ fis fapientia quibits ftultitiaf Sed quoniam quidam exeifdem iuflißcabutur ßde,quidam autem fua imf pieateobdurabuntur, unum credentium Cf non cref dentium genus fub uocatorum appeÜatione difcref uit,ut quosaßde ßgnißcabat alienos, eos quamnif audiffent Euangelium,oßenderet uocationis extraf neos, Hac Peguiaper Efaiam proniittit fermodiuif Efa.4l. ttus,dicenf: Educam cacos in uiam quam non nouei runt,Cf femitas quas nefciunt,calcabunt.Et ßeiam , jîl(i tr«eamp;ylt;lt;; iHueefcere, Cf praua in direâumiEac uebra ßciam,cy’ non dcrclinqu tm eos.Sed quod fe» quiturilpfi aultm conuerfi funt retro , ad partem quandamgeneris ipforunt reßrendumeß,nonai posquibus

T/ONE GENTrVM Lin. L Do eo! i^uibtt! tût: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dcrelinquam f or. Ucrum didt

^ommiis ad Iacob:Noli metucre,quia fum. Ab Ef(. 4}, orieatr adduam ff men tuum, cr ab occafu cotti=i gam te. Dicam Acluihni, adhuc Aphrico: noli Uct!tre,adduc flios meos de terra longinqua, CZ |ï= lias meas àfummo terr£,omnegt;,in quibtn uocatum fji nomen meum. In gloriam enim meam paraui ißKM, eyfnxi cr jid ilium. Quodaute fequitur: ^tproduxi plcbemcacam oculi corum funt cie=gt; d, amp;nbsp;furd w aures habent : non potejt eis uüa ra^^ tione congruere,ciuos in gloria f uam paraffe fe dis dt.ln his c^uippe omnibus uerbis,(luie de uno homi/ num generc dicun ur,alijsperjonis priora,ahjs po/ ftcriora conucniunt.ApudApoflolum tjuoquc quod in parte populi agitur^fub totius populi »«(wpdfio/ nenarratur^zyin rcliquis plenitudo cen|ct»r.Cuw enim de ïudjtorum obcacatione differeret, Gr ^uof/ dam ex ipf^ gratia faluos ßeri demonflraret Dieo erg},mquit:f^unquidrepulit deM populum fuumf Rom. tt. Abfit: Nitm CZ ego ifraëlitafum cx femine Abras ham de tribu Beniamin, no repulit deus plebem f«» am lt;juam prafduit .Plebs ergo pr^efdta, plebs non repulfa,hi funtsjuiin Chrifto iußißcati funt. Et ^uod de omni ifraèle did uidetur,in bw tantu lt;juos fibigratije eledio reliquos ßdt,ojlenditur,ficut fe/ ^uentia Apoß^lid fermonis cnarrant. Adiungit'

m 4 fill»»

SANCTI AMBROSII DE VOCA^

enim cr dicit: An ncfcitis in Heliii quid dicit fcript» rrf ,quemi(dmodiim inxr^iellet:deuaducrfus ifwel-Dominepro(gt;betas tuos occidemt, altdriatuii fujfo derunt,amp; ego reliélus fum foltn, z? quierunt uni/ mum meum.Sed quid dicit illirej^onfum diuinttmi Reliqui mihi feptem miliuuirorum,quinoncuruài uemtgenuBdul. Sicergo inquit:E,tin hoctempofC refiqui^per eleélionem gratiufaluffudie funt. Si itüt grtitM,ilt;im no exoperibus^ulioqum grutiu ium no cjt grutia.Non trgo omnitifraèl reprobdtUf,ne( omnis eleäm e{l,fed partem cacitas uoliitariditutr tit,partem fibi illuminatio gratuita referuauit : cr tarnen ita de eis fermo habetur,ut in hit qui pt reunt,Cfin his qui faluißunt,nullatotiusgencrii uideaturfAóladifcretio.Uam cum legitur: Secumiu Euangelium quidem inimici propter uof,fecuttdutii elec^ionem autem dileóli propter patres, ita tocutio foaat,tanquam eofdem dicat diledos,quos dixitiui micos. Sed hanccali^në Apojio'us ipfe deterfit,di‘= cendo : Quia c£citas ex parte in I fraël contigit ; ut unumgenus in duas jßecies inteüigercmus fjj? diHi/ fum, omnem hominem ,omnem plcnitudinetn, omnem lfraëlem,nonfcmperad uniuerfitatet»,fei plcrune^ ad parte eß^e reßrendum. Inter has aultut ßrmulas locutionum,etiam illam inferipturis di^ flionetn debemus aduertere, qua id quod ad diuer^ . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;for«»»

TIONE GENTIVM. LIB. L pi forum tcmporum homina pertinet, itupromittitur^ -■ i^uifi de UM eiufdem letuds generutione dicatur.Si/ cut eji quad Sanihit Petrus Apo/lolus fcribensfui ey fiituri temporis geittibus, dit: Vos autem genus LPeX flfflum/fgalfflt;tcc)dotiM,gr«y flt;in{h,populus M quifttionis,ut uirtutes annuncictis eius,qui de tene/ Brif Koj uoeduit in ddmirubile lumen fuum,qui alir quando nonpopulus, nunc uutem popul«; dct,lt;j«t no confecutimifericordidm,nunc dutem miferioor/ didm confecuti. fjunquidcum pr(£dicrtrf»t«rblt;fc, ddbuc iUi hommes permanebdnt ,quos omnes deus inprxteritis generdtionibus dimiferdt ingrediuids fuds Zy ijdem ipfi qui prins traditi ßterant uolunf tdtibus fuis, nunc de tenebris in lumen ddmirdbile uoatbdnturiJ^ónne idi idmdcficcrdnt,idm inhoc mundo no erdnt,necdb errore dd ueritdtem reditus olim mjrtMW fuppetebdtfPt tdmen qwodpojl mul/ ld feculd, grdtid in pojleris impiorum fit,loqucndi to|«et»dopfrjlrinxtt, «t ipfi uidedntur „Hfic flig, ^KtpriKs fuerdnt dcreliéli. Pertinent duté biccnoi» dd eofdem homines ,fed dd eiufdë genlis homines: O’uocdtio qiti« illuxit prope mundi finé,dd prieteri Urn no recurrit dtdtem.Itd modo quoddmt^ ipfi et «oipfi f«nt,de quibus cr quibus iftddicuntur,du/M in dliquo jj^ecidli 4 generdlibus non diuidunturt iit ^liqtfo nero d cotnmunibus fepdrdntnr.

Cdput

‘SANCTI AMBROSIÏ DE VOCA

CAPVT .II IE

ED CVM LEGERINT fc/c i uel audierint,quiamant calumniofi i œrtamina , dicent nos per huiufmodi dijfiutatiöcs Apoftolo cotradiceredif ,quod deus omnes homines uelit faluos fe=: ri, er-inagnitijnem ueriutii uenire.Qjidm ' culam uerborum Apofloli, iU nos intègre plene^; i fufeipimus, ut nihil et dc prtcccdentibus fiue fubie^ ' âis,(iuie ud ipfatn pertinent,fubtrahumus. Qnoni^ ut aeterudiuinorum eloguiorum tejUmonia fet^xet flremus,hiclocus fu^ficit ad euacuandum,^t(oda’‘ lutnniofe obijciunt,Grad deßndendum quod impie dijfitentur. Scribens ituque ad Timothaum Pax= ibidem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

' fieriobfecrationes,poflulationes ,gratiarumdélio^ I «£•ƒ pro omnibits hotninibus, pro rcgibus,cr omni» bus qui in fublimitate funt,ut quietam cr tranquil lam uitam agamut in omnipietate Cf caftitate.Uoc entm bonum efl acceptum coram falutari no^-firo deo, qui omnes homines uult faluos fieri, cr iit agnitionem ueritatis uenire, Vnus enim deus lt;y unus mediator dei hominum homo Chriftus ie’‘ fus,qui dédit redemptienem femetipfum pro amui= bus, Dc hac ergo doilrWie Apofiolicie régula ,qut eeclefid

TÏONE GÏNTrVM LIB. r, fccleßa uniucrßtilisimbuitur,ne in diuerfum inteb leilunt noflro ciiagemur 4rbitrio,quid inipfituni^ ucrfalK ecclefia fcntiat rcquirdmns: quid nihil du= biumefjcpomt in priecepto,fi obedicntid concor/ detinjiudio.Pricepit itdque Apoßolus,imnw per Apoßolumdotninui qui loqucbdtur in Apoftolo,fie riobfecrdtiones amp;nbsp;poftuldtiones, grdtidrumdi^Ho-«ff pro omnibui hominibui, pro regibus,dc pro his qui in fubljmitdtefunt.QUd legem fupplicdtionii itu otnn um fdccrdotü Zy omnium ßdcliu deuotio con/ (Brditer tenet,ut nuüdpdrs mudifit,inqud huiufmo diordtionesnon celebrcntur 4 populis Chriflidnir. ^upplicdt er^ ubique eccleßd deo non folum pro ftni^is er in Chrißo idm regenerdtis,fed etidm pro omtubus inßdelibui er inim cii crucis Chrifti, pro omnibus idolorum cultoribus, pro omnibus qui Chrijliim in »nemfcw ip/iuf perfequnntur, pro Ju= d^is,quorum ciscitdtilumenEudngelijnon refùl— S^iipro hisreticis er fdßndticis, qui db unituteß/ dei er chdriMis dlicni [unt.Quid autem pro ijlis petit,niß ut reliiHis erroribus fuis conuertdntur dd deum,dccipidntßdem,dccipidnt chdritdtem, er dc i^nordntiie tenebris liberdti, in dgnitionem ueni=: lt;tgt;tt ueritdtiseQUod quid ipfi prdfldrc ßbi nequeut, mdb co fuctudinis podere opprefji,et didboli uinme lisdüi^ti ,neq; deceptioncs fuds euinccrc udlentf

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibttf

SANCTI AMBROSiI de VOCA/ quibia ant prrtinacitcr 'mhifemt, ut i^uantu dii cji ucritM,tantum diligantßlfitatvniMifeti^o^^ cr lujlus dominus pro omnibus fibi uult bomimi”‘^ fupplicari,ut cum uidemus de tam profundis ntiHf 'mnumeros crui, non ambigamus deum prieftiti^^i quodut praftaret orarus eß.Et gratias agentespto his qui falui jióli funt,j^ercmus etiam eos,qilt;i nott/ dum iduminati funt,eodë diuinagratiieopere exi^ mendos depotejtate tencbraru,ut in regnum deipti^ ufquam de hacuitaexeant,transfirantur. aliquos ( ficut uidemus accidere ) faluantis gratiit prjcterierit,Cf pro eis oratio ecelefine recepti nofrt rit,ad occulta diuina iuftiti^e iudiciarejirédutn, agnofcendumeßfecreti huius profunditatem nobit i.Cor.ti. in hacuita patere non poj^e. Ex parte enim fcimust ex parte prophetamus,t'jr uidemus nuneperße culum in tenigmate.Nec fapietiores autfeientiores beatißiino Apoâolo fumus,qui cum de gratiapotcH da dißutaret,magnorum myfleriorum ingreßits itf cittu, ijs qua impoßibile erat enarrarc,ßiccubuit‘ Row.». Cttwrntw dixißettNolo uos ignorareßatres myß‘ rium hoc^t non ßitis uobifipfis fapientcs,quiaclt;e!i/ tas ex parte in ifrael contigit,donee plenitudo genl tium intraret,crßcomnis ißraelßaluus ßcretßicut flt;^gt;'iptu eft:Veniet fx Sion qui eruat Gr auertatim/-pietatesab lacob,e:yhocillis âme tcßantetum,atnt abßultro

TrONE gentivm lib. I. lt;?J ibßulcvpccciititeorum.Secundü Euangcliu quis dem inimici propter uos ,fccundun! eleäionem uero dilcäi propter patret.Sine pocnitentia enim funtdo ttiiamp;uocatio del. Sicutenitn aliquando uos no eredidijlis deo,nunc autcm mifericordiam confems tiejtis propterilloru incredulitatem,itdO'ifti nuc Hon credidcrunt inueflra mifertcordia ,ut Cf ipfi tnifericordiam conÇequantur. Conelußtenim deus omnid in increduliate,ut omnium mifereatur.Cwm «■rgo hiecdiuinorum operum myjierid,fuprd menfu »■i« bufttrfttif (nftlligfntiie excellcntid,quoddm men/ tisfudprofiidißetexceßu, totd expojitionis rdtiots Item trdnjlulitdd fluporcm,cr ddmirdtor eorum ^U£ protulerdt,exclamduit amp;nbsp;dixit:O' dltitudo di Rom, it. Hitidrum fdpientiic Cf feientid dei ,qù4m incomprc henfibilid funt iudicid eius inuejiigdhilcs ui/t eius.Quis cnimcognouitßenfum domini fautquis eoßliarius dus fùitidut quis prior dediliüiyCr yctrt buetur eitQuonidm ex îpfo cy per ipCum et in ipfo fuMomnid.Ipß glorid infeculdfeculorum. Amen,

CAP VT .V.

R AE Mî S S A en'm docctis dßer/ multimoddqudftioni^ 5^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tot populos de tempord

grdtigdn cdußd qugreretur: Curfeili

cet dnterio»

SANCTI AMBORSn DE VOCA''

eet antcruribus feculis cjjent omnes ingrcdiuias fuas, uno tintti lfraelc(quidiuinisda qui/s crudirctur)cxcefito,cr ad cognitioncm acfid tis elcâo,cuius injidditM hacum tandem faluaniiii gcntibus jicerit^tanquamfiunuspopulus injide-[id generis permaneret,mi(ericordia dei cateris fe ' üonibus praftarenon polfeti Curdeniqueipfi qua/ rum diminutio falus gcttbus efl,abobcacatione{»it i non libcrentur prius quam ingrcdiatur gcntiuat i p/c»it«£/o, quafiilluminari cum omnibusnequeit, j qui omnes fàéla omnium gentium adoptione ftluäit difunt t Aitt quomodo omnisifraëlfublata obct-catione faluandus fit,cuius innumcrabilis multituda injua tnfidelitatc deßciens, ad tempora faluandif promijfano peruenitiVelquomodoipfarumgentiif' (quarït prius noneftfàëîauocatio)di(aturnuncitt/ gredi plenitudo, cum tct promifcuie £tatis Cr con/ ditionis hominu milia in omnibus nationibits, quf funt fub ccelo,fine Chrifti iuftificatione morianturi Scd horu myfterioru iudiciorumqs piw dodus magifter maluit ad altitudinem diuitiarum fapienii£ dei fcienti£qi fujßendcre,quäm iuftiffim^ ueritatis et mifcricordißim£ bonitatis fubtradu id) bumana cogiitione fecretu temeraria inquifittone difcuim,nihil omittes de his,qu£ no oportet ignat't ri, nihil contredans de his, qu£ non licet feiri.

ticniiit

TI ON E GENTIViM LIB. 1. nbsp;94

^‘(enim funcïn dijpenfatione operü diuinom, quo=: mm,caujïs latintibus,folt monftrantureiji fius ,ut cnm pateatquodgeritur.nS pateat curgcratur ÿgt;cio tn medium dcduâo ,cr in occult um ratione jubduélu, ut in eadé re et de injcrutahilibut pritjum ptiocjmpdmcttur, erde tnanijijtK/älfitd! refietc= tur.tucquecnim finefeio cur ilic Gnecui crceturf hicbarbarus,iflcin diuitifs, illein £geftdtendj'cd=gt; ti(r,himc udlidd proccri corporis pulchritudo fubli/ ”gt;et,ilium debilium membrorum exilitds contrdéld d(ßrmet,ifte d cdtholiciseditus,in ueritdtis cund^ Mis nutridtur,iüe hdreticorum progenies, cum ipfo Idde mdtris hduridt uirus erroris ; Si denique midedlids dilßrentids in hdbitucorporum,m qud/ litdtibus dnimorum, m oonditione temporum , in »toreregionum, dijudiedrenon poffum,!deo quod omnium horum deus fit conditor dtque ordindtor, i^itoro.Qui utiq^fingulorumhominum ia CZ corf pord creduit,c^Jj)iritus,ut prdter illdm fecuturd ex oniufeuiufq; ftudio uolutdrid diuerßtdte, ipfdeSdi tionis exordia dißimillimd numerofitdtc uarid -et. Tu bdrent dutem nos,Ct'indiuerfum dijlrdhcrent multd Udniloquorum opinioncs, qui de incognofei bilibus dcuenire ininconuenietid prtefumpferuGCf lids originales wlt;equdlitdtesfitK (qud nulldfunt) ß'deribus deputdrut,nifi certißimd notitid true/

remus

SANCTI AMBROSH de VOCA rcmus deü crcatorem dc elcmëtis naturalibus pront uult U4f unuquodqs jirtndrc,cr und ndturd MiWÜ । ï«,rt und naturi corpotu,pUcitis fibi tëperdre tneit furis.Qti^ utic^ opa dei,humante intelligetiie co^iquot;gt; fcibilia ejjênt,fi innotefccr^ debuiffeut:cr manifejllt;t murcurita quidq; ßeret,hifi qd’ita fieret,l'arc fn^i Exo.4. arct.Dicit dominus ad Moyfen:Q_uis dédit oshorni j ni, er quit ficit mutum er no audientem, uidcntefii, Efa .66. Cr Ctecu,nônne ego dominus deust Et per Efaiatn:

Nonne ego fœcundum c jierilem fici, dicit dunii= Ectci.ii. nusfinlibro ccclefiafiico legitursBona ermald,ui tier mors,paupertas et honefias àdeo funt.Etlob ïob.ti. dicit: Abundant tibcrnaculaprtedonum,er auin* âer prouocant deum,cum ipfe dederit omnia in nibus eorum.Etidem de omnium rerum humand» ibidem. ru profiéiu er defiâu difigt;utans,omnesq; mutatie/ nes ad indicia det rcfirent :Apud ipfum cfi,inquit, fapientia er firtitudo , ipfe habet confilium cri«« ttÛigcntiam. si defiruxerit,ncmoeft qui lt;edificet:fi incluferithominem,nuUus efiqui aperiat: ficontio nuerit aquas, omn idficcabutur:fi emiferit cas,fib^ uertent terram.Apud ipfum cft firtitudo cr fapien tia, ipfe nouit er dccipientem,er eum qui decipi= tur, adducit confiliarios in fiultum finem, er iudi» CCS in fiuporcm.Baltcum regum diffoluit,er pradn git fitncrenés eorum. D«cit pcerdotn ingloriofoSt €?■ optitmt-

TIONE GENTIVH LIB. I.

G-optimates fupphtnat.Commutans labium uera* dHm,cr doitrinamfcnum aufèrès:tffunJens dtjÿcz ftortetnfHpcï principes.et eos qui oppre/fi ßicranff feleuans.Qui reuelat proßtnda dc tencbris,cr pro/ dudt in lucem umbram mortis.Qiii multiplicat gen/ tes O’ pe/d« crfî, /S' fubuerfasin mtegrumreßitus it. Qui immutat lt;or principum terr£,et dedpit eost Mfrujira incedant per inuium . Palpabuntquafi i« tfncbn'fjCrnon in luce, er errare eos jicietguafi tbrios.Etiterum idem, dietns uoluntatem deitrri/ tameßenonpoUe:lpjeenim(incluit) folusefttCr ioJgt;,55. nemo duerterc poteji cogicationem eins, er anima eins quodcunque uo'uerit ,hoc ßet. Liberatur pars bominum,parte pcreMntc: er ft hoc Hol«nt4tum me ritis uelimusaferibere, «t malos neglexiße gratia, bonos dutem elegiße uideatur,refißet nobis innume ritbiltHM cattßa popuiorum, guibus per tot fecuU nul Idccelejlis doilrinje annitciatio corrufcduit. Nccmc hores ßtiß'eeorum poßeros pojfumus di.'ere,de quir bus ßriptumeßtGentium popuLu quifedebatin te-

tiebrts, lucem uidit magnum, Gr fedeniibus i« tttie-bris er umbra mortis,lux orta eß dlw. Et ad quos Apoßolus PctrMî dtcittVos duttm ge«!« flc(5}«m,re gi!e fdeerdotium, gens ßanihi, popuiws (tequifitioz nis, utuirtutes dnnuncietiseius qm de fenebris «oj Hocauit in trftn admirabilc lumen fuam, qui quon-r n non

San CTI Ahbrosiide voc/-dam non populus,nunc autcm populus Jei,lt;]uoruiii aligaando non eß mißrtus, nunc auttm mtßretur. 14on ergo meritis minor um tribuitur quod nonme^ mere matorcs. Parenim impietas amp;-putrcsacc:iß/ bat filios : ca dem'que ignoranti£ excitas omnei ftmul in eofdem mergebat errores. Sed ci(r illoruni no mifertus et horü mifertM fit deus,qu£fciêtiacö^ prehèdere,qu£ pottH mueßtgare fapiètia^Ldittdb feretionis ißa ratio,fed no tatet ipfa dißretio. No« intelHgimits iudicÀtem,fed itidemut operantê.Qÿid calumniamuriu{liti£ oemita;, qui grattas debemut mifericordiie manißߣ f Laudemus cy ucnerentur quod agitur,quia tutum eß nefeire quod trgitur-Reßiice autem cr lt;t(i uttiuerfalem multitudinent paruulorum,'m quibus,exeepto itlo ,quo 'm damna» tionem naßiturgcns humana,delióh,nec pricterita poffunt mérita nec ßttura cenferi. Omnes enimdt quibus nitc loquimur,ante uüum 'mtetligentia udunt, ante liberum uoluntatis arbitrium, alij ad £ter» nam beatitudinem regenerati ,alij ad perpetuam mi feriam tranßunt nonrenati. Si originalem culpaiH ßteris, ornais numerus 'm reatu eß. Si moralem 'm/ nocentiam qugrit,omnisßumma ftneuitio eß. Nofi inucnit quod dißernat humanaiußitia ,Ced habet quod eligat mena’'rabilis gratia dei, in abßondita eß eonftiium ,fed non latet donum: opus exerit pietat.

TIONE GENTIVM UB. L

pietäs ,caußtmobfcurät potrfias . Sed tam indiibi-tabileejt quod non uidetur, quàin quod uidetur: quiaaiithori manijifti opiris negarifonßßio ,eti~ am incognita: non potcjl ^quitatis. QHod ft or ad ({ los dirigas mentis intuitum,qui longam agences in fi‘tgiti]s edr feeleribus atatcm, facramento baptcf/ mates Chrifli in tpfo uit£ ßne renouantur, fine uUofuffragio bonorum operum mi regm calejiis con fortium transßruntur, quo inteüeifhidiuinumiudi/ cium comprehendes ? nifi lit indubitanttr dgno • fcas gratuita cfj'e dei manera. Et ficut nulla funt tarn detejlanda ßeinora , qua:pojfint gratiae arce-tedonum, ita nulla pojfetam prxdara opera exifte re,quibus hoc cjMod gwtis tnbnitMr ,pfgt;' rctri « butionis iudicium debeatur . vilefceret enimre-demptio fanguinis Chrisli, Necmifericordiitdei hu manorum operum prserogatiua fuccumberet, ft iu/ Hijicatio qua: jit per gratiam, mcritis praicedenti/ busdeberetur,ut nonmunus largientis ,feJmerces effet operands, vnde autem pojfet probari, quod Udeuacuandum originale peccatum, nulla idonea effet indujiria f nifi iy- impif y jicinorofi perlaun crum Chrifiiaffumerëturinregnttm. Agnofeerent’ que qui infua iußitia gloriätur,quä nihil digna age/ te pojftntadoptione jiliorum dei, fi ad regeneratio/ »is non pernenerunt facramentu,eum eadem qua ft

a Î lejlißimi

SANCTI AMBROSII DE VOCA' leflilfimi peccatores eonditione tcneantur, Plt;ty« !gt;gt;“ turiin fanähßcatione^fi aff'uerit regenerittio:finiiil perituri, fi ceß’aueritahlutio .Si trgoetiitm rtflt* quilfimbin ipfo uititexttu gratia tnuenit quosad* optet,cum tatnê multi etiam qui minus nocetilttu^ denturdoni huius alienifunt,quis hocaut finedt» fjgt;rnfatione dci fieri, aut fine pro/ünda dieat aquitit tedectrni^ QJtod utiquenon ideo iniquumeß,quit occultum eß-.fed ideo a;qtMmrfl, qtiia iudidiitn id ejße non dubium e/t. QHod enimabiüius pendet itf bttrio,qua fententia iudicaridebeat,priufquainii‘' dicetur,incertum efl.Cum autem res adfinemfuui» uenerit, nemini liberum eß de exitu conqueri: qvd certißimum eß,nihil aliter deum ßeere debuißt quàm ficerit.Qui miiltimoJee uoeationisuarietäteni dd unam gratiam pertinentem, etiam iÜa result Euangelieacomparationis aßruxit,qua oßenditpi tremßmitias diuerfo tempore eonducentem opeta/ rios uinecc fub pafhone denarij ,quouitie ttcritt j fignißeatur tequalitas. vbi fine dubio hora unit/ eima ititromiffi in uineam,totius diet operarijs tx^ ; ^quati, ißorum, de quibus nunc loquimur,preß^ runt fortem,quosad eommendandam gratia exl eellcntiam 'm deßiludiei zy eonclufioneuitie,ii* uina mdulgentia numerauit , non labori prad • umfoluens ,feddiuitias bonitatis fua'm eos,qiilt;” fint

TIONE GËNTIVM LÏB. f.

fine opeributekgit, ejfundent: Vtetiamhiquiin multo labore fudarunt, nee amplius qu4m nouif-fi»iilt;icceperunt,intelligant donum fegrjtù,noif operum acceptjfe mercedem. Vndefi amp;notaduer/ fumpatrem/imiliat tnHrmuremui,eo i^uod nouiffi/ meuocatitotiusdiei operarijt co£quentur,nec am-pliut multa opera quàm pene n uüa mereantur,dice/ turnobiiquodunieorumrejponfumefttAmice^non fteio tibi iniuriam:NÓnne ex denario conuenißi tnecum f Tolle q«od tuumefl cz uade. Voloautem V htiic nouiffimo dare ficut er tibi. Aut non licet mihi de re mea ß^cere lt;iuod uolo^Aut oculus tuut ne ^«ameji,quia ego bonus fumKene huic calumnias tori iniu/ia uidebatur h£c targitas,cr ejuid eruditio «is retulitfquid rationis accepitf Noneßei dißpenfa iionis huius reuelataiußitia, necadinjjgt;eéhoncm fe sreti latentis admiffus eß : fed ut à difcutiendis dei iudicijs abßineret,oppofita eß ei bonias miferantis, amp;uolentis poteßas. Quafi iüi cZ'tf’ Apoßolodice Rotna,fC retur.o' homotuquis esguirefjgt;ondeasdeo^ Nun ^uid dicit figmentum ei qui fe finxit,quare me ficu liificfomnibus ergo hominibus,cuiuslibet generis, (uiuslibet conditionis cr ftutis, caufa percipiendiS ^,ratiettoluntasdeieß,apudquam ratio eleliionis tbfcondita efl, db eagraaa intcipientibus meritis, ÏWt» dccepêrcpne meritis.CtSi^ ƒ« pojjent bona cp

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffftite

SANCTl AMBROSIl DE VOCAZ lodtt .J. P fine gratia,non diceretur: Nift t^uis rcnatus ex aijua er jfgt;iritu fan^), no intrabit'm regnumi^ | Io4» .6. torum!Et,nifi manducaueritis carnemfibjbonn* nis,er bibentis fanguinem eius,non bdbehtis wW”* in uobis, Sed diceretur ; Nifi quis fücrit iiißus bonus,beatus 'm lt;etcrnum c j?f non poterit. Nee ejfet peraquam er (ÿiritMm renafci, ft per mandei tum fuffieercterudiri. Eteuacuaretur fidcs,qudcff dit per baptif mum omnia peecata dimitti, fi nomalis er impijs,fed bonis er reäis doceretutim pendi. Origo laque uerce uitie uerceq^ iußiti£,in K generetionis eftpofita facramëto'.ut ubi homoftn^ fcitur,ibictiam ipfarumuirtutum ueritas oriatur.^^ incipitit ad perpetuum gloriam projiccre ptT ßdit qui uix ad temporalem uante laudis poterant pertK nire mercedem, Siueenimlud^us legis fcientia tii^ mens, fiue Grxcus /iudiofapientite naturalis'mßd* tt{s,priufquam iujiißcetur per ßdem lt;brifl/,lt;onfto fuseji fubpeccato. Etfi in fua mfelicitate perßitt/. rit,ira dei manet fupereum, illa fcilicetin Adiepf^ uariaitione cStraih. DequaApoßoltts loquiturdi' Epbf z e^ès:Etuoscumelfetismortuideliëbs er pecatisiii^ ’ flris.m quibus ahquando amhulaßis fecudum feciild miédihuius,fecundu prindpë pottfldt« aërès buiitii jßiritus qui nÜc operatur m filios diffidentilt;e,'w qui' bus er nos aliquatfdo conuerfatifumus 'mdefidtriji

TIONE GENTIVM LIB. 1. nbsp;98

amif m)fir£,fictentcs uolutiMetn cdrnis ZT co^/ tnüonum,CreramusMturdfHijir£^ficutZSquot;cetet ... ri.Et itcru: QuicrMis Ulo tempore fine Chriftoalie tiM 4 conuerfttione I/ra él, CZ hojfgt;ites te/lttmcn“ torum,promißionii jpem non habentet,(y fine dco 'mmimdo. Et iterumiErcitts xliquando tenebr£^nZc Ephe, tutem lux in domino. Et üerum : Gratias agentes Colof.i. ‘ patri,quidignos nos freie in pariem fortis fané^^orü in lumine,qui eripuit nos de tenebris cr potefrate te/ nebrarum, ZéT tranfrulit inregnum ßltj dtleâionis fu£. Et iterumiEramus enim Z^nos aliquando in/ Titwn.i. fipientes,incrcduli,errantes ,feruientes defyderijs et uoluptatibus uariis,in malicia ztr inuidia agentes^ odibiles, odientes inuieem. Cum autem benignitas . (ybumanitas apparuit faluatoris noftri,nonex ope gt;^bus iu^ttiie,quie freimus nos, fed fecundum fuam ntifericord’am faluos nos freit per lauacr«)« rege/ nerationis jßiritus fanéli,quem eßfudit in nos abun deperlefunt Çhrilium faluatorem noftrwm,utiua ftißcati gratia ipfrus,hiitrcdcs fimus fecundum /Jifiw ititic leternte.

CAPVT .VI.

iT VT brcMißimc patcat, qwah'fpï ' natura humana fine gratia, dicat lu* das Apofrolus,qdagat uelignorantia i imperitorum, uel doârina fapiêtium:

rt 4 ni autem

JANCTI AMBROSII DE VOCA« ' lude.i. Hi lt;iutcm,itiquit,quieciMq; quidcm ignorant, blif j phemït: qu£cunq; ant naturalia:r,ut muta, anima/ lid norunt,inhif corrumpütur.Dicat etiä fub uetbif Zdcheiriai EuagclijidLiicds,antcilliiminatione'gti ( tiat,in qua humaiMgcnur node uerfetur,cy de qui/ , hM ignorantite tcnebris dei populus eruatur: Ettu, Luce.i. in quit, puer propbeta, altißimi uocaberis:praibb entm antefàciem domini parare uias eius Ad dan^ dam fcientiam faluti; populo eius ,in remijßione pec catorum ipßorum.Propter uifcera mifericordiicdo/ mini,in quibus wfitauit nos oricns ex alto. Liurre bis qui in tenebris et umbra mortis fedët,dd dirigif ! dos pedes nojîros in uiam pads.Hac autemui^crri i ad unius tantu populird | demptione,fed omniu nationu impendit faluté,di' 1 lo^« U Eudgclijla-.QÿiaJefus moriturus erat proben tc, no tantu pro gcnte,fed etiä ut jiltos dei dißicrfoi cogregaret in unÜ. Hoc enim agit iüa uox domini, qu£per quandampietatis toto terrarum od be rcfondntem,omnes homines nbsp;nbsp;inuitat er coud

Rlat.lt. cum dixijfet : Confiteor tibt pater demim caeli er terra,quid abfcondiftihacdfapientibus Ct prudentibus,erreuelafti ea paruulisJtapater,quo/ niä fie beneplacitÜ eft ante te: addidit : Omnia mibi tradita funt à pâtre meo, er nemo nouit ßliü nip pi* ter; ncq; patrem quis nouit nift filius, cui uolut* rit fliui

TIONE GENTIVM LIB. 1. nbsp;99

îrt ßliii: reuclare. Et deinde ddiccit: Venite tid mc oinnes,ciui htborntii amp;nbsp;onerati cflif,C/' egi ttos ret ßMm. Toîlùc iugum meum ßu^cr uos, difeite 4 nc,(luu mititfum amp;nbsp;humilit corde, inuenietis re^Ktem animdbui ucflris.lugum enim meum fud= i(eeß,amp; onus meum Icueeft.Iodnnes uiro Bd^^tiflc^ i» Euifflio lodnnistprophetico jßiritu protefidtur^ d’.cens;Quidecoelo ucnit,ßuper omnescfl:quod ui= lodtt.f, dit Gtdudiuit,teflißcdtur, cr tefiimonium eins ne/ «to dcdpit.Qui dccipit teßimonium eins, ßgnduit ^itonidtn deus uerdx cß. Igitur qudntum dttinet dd bu/ndni generis c^citdtem, longd ignordntiie zj fu/ perbii no^ie contrdlt;!ldm,uenit in hunemundu cre dtormundi,?:^ mundus eum no cognouit.Eux luat vntenebris, Ztrtenebr£ edm non comprebenderunt. Qnißuperomnes eß,^uoduidit er dudiuit,tcftiß= cdtur, er teßimonium eius nemo dccipit. Sed ^uid nonßußrd deus deißlius uenitin mundum, lt;er dcx ditßmetipfum pro omnibus,mortuus eß: no tdntü progente,fedetidm utßliosdeidijßerßos cogregdlt;= retinunü.Et uniuerßs dicittVenite dd meoës qui libordtis er onerdti eßis.Et ferudto fibi incognoßsi bilis eleäionis drbitrio,ddt fui pd ris^ noticid,qui/ bus ed uolueritrcueldre. Omnesßlijlucis,ßlij pro«: fnißionis,ßlij Abrdhie,ßlij dei,genus eledu,regdle f‘teerdotium,ueri lfrdëlit(e,prtecogniti erprieordi^

ft f ndti

'SANCTI AMBROSII DE VOCÄ/

nati inrcgnK dei co; uocduit no fallt ex ludtcift fed etiÄ ex Gétibus )teß:imomlt eins,g, décala uenitr accipiucfignificMef qd dcu^ uci-nx vfi^id ejt,cxpre( Pßggt;^‘ßedtes tfuifaluati5c,quoni4 deus ueraxcjlt implens et perßcics,qd’prjmifit Abrahie omnittgei^ tium pitri. QuipoUiœntedca quad h£rcs fiittiru! ejjct tnundi,non hjefitauit dijfidentij^fcd conjirU^ tus cßßdc,dMs gloriiim dea, cr pleniffintc fcieits, quomam quad promifit, patens eft crftare.

autem txm alienus eft d ßde Abrahlt;e,quis turn deÿ nerdb uniucrfsirum gentium patre, quipromijfio-Itemdei,iiut non impleri,aut ab alio prxtcr eumqul promifit,dietit impltriilllequidc erit mendux,dt^ tit autem eft uerux. Et omnjjqKt uccipit tcftimo“ nium eiut,hoc fignat,hocindicdt,quod per luceit'= lumindntem ftdttseft uidens^fddut eft obedient, fr äus eft intelligens, fiait lodnnes Euangcliftd tejid^ tur ,diccns: Sdmut quid mundut totus in mdlign^ pofitut eft, cr feimus quidßlius deiucnit,(y dedit nobis fenfum ut cognofeamus ueru dcum, (Hr fiiniK inucroßlio eius,

CAPVT .vn,

SIlTVERO CUVAERITVR: fdludtor omnium hominum non omnibus dedit Itunc fenfum ^Ktcognofeereittiici runt

TIONE GENTIVM LIB. 1. loo

Wm deum,G'eUent,ideft,permMcrcnt in urroß/ • liocius, quduis credamuf nullis homintbus opc gra tue in totufiiijfcfubtraéldiDc quo plt nius in feque/ tibus dijfmmus.Tamc ito. fine hoc uelatu fit,ficut illudabjcSditucjl::Curlt;tnted,omnibus gèiibu-spruc/ termijiis^unum populufibi,quê ad iieritatis cogni/ tioncm crudiret^cxccpcriit Df q!Mo iudicio dci fi no ejt conquerendum, multo minus dc hoe, quod cum cieäione omnium gentiu gcritui-,murmurandu cft. Quf enim deus occultd eße uoluit,non funt fcrut^n dtcque dutem munifrfld jicit, non funt negundu^ne fiym idis illicite curiofifamp;in iftis dlnabilitcrinue niamur ingrati.Nonuulcm ignorumus ejfe quofd^ lum inconfydcratd: priefumptionis, cr amfupcrbfi *rroganti£,ut quodpracipuus mdgifter gentium , no ab hominibus neq^ per hominé,fed diuinitus erit ditus fupra men furl fcicntiie fu£ longe et alte remo tum ejfcconjiffM eß:,audcantfrlfi nominis temerare doi!lrina,cr nihil illicoccultu,nihil uelint effe feere tum,ubi Apofiolus noquidfentiendu effet aperuit: fed quid no ferutandueffet, offendit. Nullis etenint (qd’fupra iam diximusjftudijs,nullis ingeniffinda gureconceffum eff,quoiudicio,quóuecöfilio deus incömutdbiliter bonus,incomutabiliter iuftus,femp prafeius,femp omnipotes,ideo ola in incredulitate Rotn.ii. ^ocluferitjUt omniu mifereatur; Gr tutne idis feadis ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quibi«

SANCTF AMBROSII DE VOCÄ* quibui unum ifraêlcm erudiebat,innumerabilcs {gt;3 pulo! impiortir» iüumititirc diliulerit,amp;' nunctuti/ dem ifraslem,donee uniuerfitoigentium introetU, obc^catnejje patilt;itur,peretmtem wz tot milibut m/ fcentium atq; morientium,amp; fnluddum in eit mundifinis muenerit.Quo myfterio toto fcriptura/ rum corpore dillt;itato,iniiotuit quidem nobis quid fi âum jit,quid filt;it,quid'ueficiendum fit: fed quure itn fieriplacuerit,ab humanicintelligentiie coMtnf pjatione fiubtradum efi. lfl:i autem qui nefcireali^ quid erubcficunt,Z^ per occafionem obfeuritatis ttit dunt laqueos deceptionis, omnem difcretionem MrftMo. ficus alios elifft,aliosq; non eligit(Multi crim find uocati,pauci autem eledii)ad mérita humane refi/ runt uolutatis,docentes fcilicet neminem gratis,feii fx retributione f iluari:quia naturaliter omnibus fit infitum,ut fi uelint,pjfi'int ueritatis effie participes, eisq; affiuere gratia,àquibiis fitcrit expetita. Q»'* diffinitio ut interim de gratis ueritate taceatur,de his uidetur aliquam oftentare ratiunculam,qui libc routunturarbitrio. De paruulisuero quibusfineul lo bon^e uoluntatis merito in orignali ustlnerc cum ciietcris mortalibus caufa communis efi, nihil poteji expofitionis affirri,qua doceatur cur ifii falui fiant renati,illi pereant non renati,fub illius prouidentii Cr omnipotenliadn cuius manu eft anima omnis ui ' uentih

tionegentivh lib. r. ici

uentii, er J^iritu! uniuerfts carnis hominis. Et cui dicitur ; Breues dies hominis funt, numerus dierum lot.i 4. oiw lt;ïp«dtte/t.No»d«fem puto ißos uoluntatu pit fnnos,fimpliatate illoru turn impudetn' ufuros, ut *iit ßrtuitu ijlit dicitnt acciderc,lt;tut no renAtos a^je» Tint non pcrirc. Aperte entm aut cum Paganis con/ uinceretur fentire deßito,aut cum Pelagianis tranf fùfum in poHeros AdiC negare pcccatum. Pato auté non biptizari paruulos,nec Pclagiani potuerut di cere:fcd quia eos liberos à peccato aufifunt preßte/ Ti,inerucrc damnari. Cuautem de difartione omni/ mn homnu quieftio uentilctur,et ah omnibus homi nibus paruult nequeat feperari,fimulq; de totius lt;ea tishominibus ueritas dixerit: Pilius hominis uenit Luce. I».

er ßtluarc quod pericrat:lrujtra profundi/ tateminferutabilis gratia per liberum arbitrium co clcélionis m eorur' co/ jiituiit me.itis qui cliguntur. Et chw multi de ma/ iorum uoluntatcac ludicio inepta eT'fàlfaprotU!gt; lerint ^tnparuulorum tarnen di fmrtionedcßciunt: neepo^funt de cius quaflionis ratiSe redditagloria/ Ti,quie deomnibus hominibustraâaïur, er non de omnibus expeditur.Multiformitas autem O’ magni tudo diuina gratia, probat i/los contra ueritatem, etiamquodde maiorum uoluntalibus loquuntur, ^firuere,eorumq; perfuaponidiuinorum cloquioru

teftimoniit

SANCTI AMBROSII DE VOC^^ tejlimoniarepugnare.Qtiit fi omnia fermoni noßfif urlimns anticäerc,modus non erit dijßi-rendo.QU^ tumen fi fc recordationi ofirunt, non omitcantuff ttl quantum fatis eft maniftjietur omne hominis bo^ num meritum ah initio ßdei ufq^ad perfeuerantitt confummatione,donum atque opus eße diuinum.

CAPVT .VIII.

''s” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FIDES, ^«(g home uo

luntatis et iujilt;e a^iionis cß genitrix, kam.!. Elus expoiMt,qui pro Romanorumßde

deogratias agit,dicens:'Primum quidcgratias ags dconieo per lefum Chrißu pro omnibus uol is,quiii Ephe.i, ßdes ueßra annuciatur in uniucrßo mudo.Ad Epbe fios quoq;fcribens:Propterca,inqutt,cr ego audilA ßde ueßra qu^ cß in domino hßu yamp; dileäione in omnes fanäos,no ceßb gratias ages prouobis,m(l nioria ueßri ßcies in orationibus mcis,ut deus donti ninoßrilefu Chrißi pater gloriie,det uobis ßgt;iritu fapientia C^reuelatioms inagnitionem eius,iüt,’tgt;ii natosoculos cordis ueßri,ut ßiatis quie fitßes iioa tionis eius_, qu£ diuiti£ gloria h^reditatis eius in fanclis. Deßde etiam Colojfcnfium fimiliter dco Colo ft. gratias agens: Gratias agimus,inquit,deo er patri domtninodlri lefu Chrißi,fempcrpro uobis orätes, audientesfide ueßrä in Chrißo Icfu, ©■ diledlioitÓ quant

TIONÆ GENTIVM lib. I. lox

habetis in fanólos omncs, propter quiS \ ffpofita ffl Kob(5 in calii . Et «t aliit bonA ab co = dem bonorum duthorcpcrcif'iant, quid pro eis orct enarrä!:ldco, inquit,et nos ex qua die audiuimus, nonaßamusprouobis orantes lt;2^ po^ulantes, ut impleamini agnitioneuoluntatis cius,irt omnifapi/ tntidcrintellélu lpiritali,ut ambuletis digne,deo plac(ntes,inomni opere bonoß-uäißcantrs, cr ere feentesin jcientia dei,in uirtute con^rtati fecundn potentiam claritatis eius,inomni patientia cr Ion/ ganimitate cum gaudio.ïtem ad Thefja’onicenfes, , quijjiiritufidei dileéiionisqi feruicbant:Gatias a^ i-'rnef.h mus, inquit,deo femperpro omnibns uobis,memo/ riam fÏLciétes in orationibus noflris fine ir,tvrmißio./ ne,memorcs operis ßdei ue/lra: amp;nbsp;laboris crcha/ ritatiscr fuflincntiie jpeidomini nojlrilcfu Chri/ ]iiante drum e/s patrem noftrum.Bt infrd:ldeo cr nosgrdtids agimus deo fine intert)iißione,qucnidtn cum dcccpilfctis 4nobis uerbum auditus dci,decepi fis non ut uerbum hominum,fcd ficut ejl ucre ucr/ bum dei,qui operatur in uobis qui credidiftis.Potu/ it ne plenius aut euidentius demonftrari dci eße do/ num,credcntiüßdcm ,qud ut idea agerëturgratiie deo , quonid bi q^.^us uerbu dci b homines pricdica^ bdtur,nb quafi de hominum fermone dubiniri{t,fcd tanqudm deo loquenti per homines crediderut, qui r: ipfii

SANCTI AMBRÖSII DE VOC^gt;‘ Mlif^isefl opcratus ut credercnttin fecuda

- eofdem ^ieffalotticenfe! Efiijlola,df fide irtCbn* 'P*’• flo proßcientiu itn Apoßolus loc^uituriGraMs

re debemut deo fcmper pro uobis ßMret, iuut gnum eji,quonidm fupercrefdt fr ies uejtrlt;t,et dbidf dat charitas uniufcuiufrp uefrruni in iniiicem,M Cr nofrpft jn uobis gloricmur in ecclefrfs dei pi'o P* tientia uefrra crfrde, in omnibus pcrfrcutioiti* bus ueRris er tribultttionibiis,quas frijlinetis in eil emplumiufriiudicij dei,ut digni b abeam int in r(‘ f p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;er patimini^ Petras quoqueApot

' ■ jlolus cx deo haberi frdem prtedicans^ ia, fcribit: Sd entes quod non corruptibilibus auro er argcntottl depti e/lis de uana couerfationc uefirapaternittrtf ditionis ,fed preciofo fanguine quafi agni incotann nah er immaculati Chrijti lc[u,pr£cogni[iqiiidcin ante confritutionem mundi,mamfrfrati aute nouifi mis téporibus propter uas,qui per ipfum fideles ejlif indeum,quifr(fdtauitcuin lt;t mortuis,er gloriamei dedit,utfides ucflra erffres effet in domino, ittin idem in f .‘cunda epiflola de frdei perceptione freie* 2,Pet.i. quiturtSimon Petrus feruus et Apofiolus le/wCbri fri, bis qui coiequalcm nobis adeptifunt frdem per iufritiam domini er faluatoris lefru Chrifti. Vnde autë habeatur ffriritus frdei, toannes Apoflolus mi .Ioan. 4 nifeflißime doeet,diees;Oinnis ffriritusqui cofrtetuf lefunt

TÎONE GENTIVM lib. I. I03 I

Iff«« in carne uenife,ex dto efl,cr omnis j^iritut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

quifolwit le[um,ex dfo non cß, c? bicejt Antichri/ I jti«.Kcm dicit,ab eo recipi Euangelium^ïn ciuoeß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

ucritatii!Noîjin^Gex dco jumus.Qwi nouit deum, audit nos : quinoneßcxdeo,nonauditnos, 1« hoc cognofcimus jÿirÙMw ueritatis ey fpiritum errorisdum vnaihbiisapoßolorum Petrus Apoßo^ I«« ßdf« fjjic per dommam Iff«« pi'onMci4ni:H«t', W5»iï,q«em uidetis cr nojl/s, conßrmauit nomen eiuSfOr jîdfî q«« per eum eß ,dedit wtegram fanita tem tßam 'm con^e^îu omnium uellrutn. Deßde qwoq^ Lgt;diæ, cuius 'mter «Iwî rnttlicr« q«« E«««^ Ii«mp4ritcr audiebaM, dominus cor aperuit ita 1« fffdcm nmatwr hyßoriaiDie autem fabbatorum e/A,£lis,lfi greß'ifumus extra portam iuxa'flumen,ubiuidebas tor fffe oratio, ex pdentes loquebat««r muliertbus qHlt; coMUfnerantjCr i^uiedam mulier nomine Lydia purpurarii« ciuitatis Tb^atbirorttw/oknj deum au diuit,cuius dominus coraperuit,ut intëderet bù qa« dicebätur à Pdulo. Nö «täte ex bum««« Capietia effie jidc«,fed ex Hißgt;irlt;itionc diuina ipßus ueritatis uoa ßrmatur.Dicente enimdomino addißipulosfaos: VoîdutêqMcmeejfedifitKîRejÿondenî Simon pe/ Hrftt.l«. tri« dixit.Tu cj Cbrißw ßliut dei uiui.Rtj^ondenî «Httm lefuî dixit ei: Beatuses Simon bariona,quia earo ar [anguisnon reueUuit tibi gt;fed pater meus

0 qui in

SANCTI AMBROSIl DE VOC// fjnii« ctxUs efl. Pjulus ueroApoftolia hätteipfäiti fidem fecutidum menfuram dan pro arbitrio largeis Kom .it. prtdtcat: Dico etiim per gratiam quee data eji mihi, omaibu! qui fuiu meer nos, nonplus (apere quàm oportet (apere,fed (apere ad fobrietaeem,(ieut unicuique diuifit deusmf n(uram (idei.leem idem uni atem reiiee fidei, et confenjionem iai honorem deii Rom.ts, dt^oe(J'ecomendatts: Deus autem,inquit, paticntiit ÇÏ confolationis det uobis idipfum fapere iw alteru: trum jecundum tefum Chrtltum,utunanimes uno orehonori(icetis deum er patrem domini tiojlri Ilt; ƒ« Chri(U. E t in(ra : Dcmj autem ((lei repleat uos o* mni gaudio er pace in credendo, ut abundetis ((le i« ziirtHte (pirittts fanfh. Qtto teftimonio non(oa Ium ßdes, fed etiam gaudium er pax er abundatta tia Ißei, doeenturnift in uirtute fanfh ^iritusno» haben. Ad Epbepoi «ero fwbej« Apojtolusde di/ uitijs grätig,pro malts bona rctrtbuentis, er de ßde qug non ex nobis, fed ex det dono habetur, hge lo^

Epbe.t. quitunDeus autem qui diues eß mtfericordia, pro* pter nimiam fuamcharitatem qua dilexitnos,cr cumeffemus mortui peecatis,cüuiuißcauitnos Cbri ßo,cuius gratia falui ßäifumus, er correfußia-uit,er conftdere ßcit 'm cceleßibus i« Chriflo lefu. Gratia enim eßis faluati per ßdem,cr no hoc ex uo histDeienim dontim eli,no ex operibus,ne quisglo rictuf

TIONE GENTIVM IIB. L 104 rieiuT. I pfiiM enim fumiu jïgmenti{m,crfaH in Cbri fto lefu in opfribuï bonif, quie prieparauit deus ut 'm iüis ambulemiis. Propriumergo hoc habet noua trcjtura pfr gratiam,ut qui ßgmentum deifunt,qui natiuiateccxlclii conduntur wgt; Chrijlo,non ocio cor ptttnt,necdefidia rejbluantur,j'ed deuirtute in uir lutem proßciant peruiam bonorum operumambulä do,boe eß enim ßngi, hoede uettre erc^t «rj nowm fitrijboc de imagine terreni hominis ad imaginé cœ/ leßis hominis reformari.Quod totum ßue palàm per tooperatoresgratia, fiueocculte perßubminißratio »cm jßiritus,itle inebouf, itle aitg( t et perßeit, cuiut tgricultura,cuiuf iedißaitio,et euius ßgmentu fumus.

C A P V T .IX.

Hb V N D E,^«4ntH arbitror,his teßimo nijtÇ quâuis et alia documëta Jggrcgiri i potuerint) demoßratum eß,ßdetn,quiii liujiißcatur impius,nifi ex deimunere non haberi, eamq; nuüis meritis pracedentibus tribui,ßed ai hoc donari, ut prindpium pojfit ejje me/ ritorum,Cfcumipfa dataßterit,non pctiH ,ipf«# Mm pctitionibiiJ bonacateracoßequanttir.vnde ta/ (^quadam de plurimis djj'nmcnld funt tcîlimonid, lt;1'1« 'm iiuerßttatedonoruoßendant gratia Urgiu/ tem,E.xdeoitacßcjfe,ut homouiamdeieli^t ,ZT.

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» utfurÿtt

SANCTI AMBROSII de VOCAZ

I . W [urgat À Idpf«, pfalittut DMidicus canit dicenr» PJat.}lt;s, fi^'dominogreffus hotnittisdiïigentur,cruiatntius uolct.Cum ceaderit, non collidctur, quia domintti fupponit mannin fuam.ltemidem,quod dua dco pf f À «tnwf«»’ ttddeum : Emittc lucent tuam cr

J ’ ’ tuam, ipfa me deduxerunt Cf adduxcrunt in mon* tem fanâum tuum,et in t4!gt;nnlt;t£«llt;( tua. Item quad in domino fit hominis ßrtitudo cf dei uoluntitt praueniat liberandum ; Fortitudinem,induit,meatn Pfdl-sS, fg cufiodiam,(iuia deusfufceptor meus, dcustni us,uoliitas eius praucniet me. I n Prouerbi/s quo^ It gimuf de fapientia Cf mtcIleäutQuoniamdommiH dat fapientiä,Cf dßcie eius fdcntia Cf intflleâuh Item ineodë librodediß/enfationibusfapiettitdei, fine qua nuüiie re^ix funt afliones,i^i. dicitur:Meut» confilium,cr mea tutela,ego prudentia,mea autem uirtus.Ferme regesregndnt,Cf tyranniper me opd nenttem. item altbi,quod nemopoßitreäe incede P U 20 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dltigente: A' dom ino corrigiltur grtf

* ‘ fus uiri, mortalis autem quomodo intrîîjgt uias fu/ Proue.21. cf^I'i‘ti«‘tliIgt;i‘Omnisuiruideturfibiiuftus,dirigitlt;tit tem corda dominus. Et infra : Prxparatur uolunim à domino. item ibidem decogitatione atque con^i“ Prou .t9» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cogitationes iw corde uiri ,confilium dU*

temdominiobtinet, inlibro uero Ecclefiafledici^ tur,quod Cf haberenecejfari4,amp; eif beneuti, don»

TIONE GENTIVM LIB. !. lof

fit dei: N o eß, tnlt;}uit, bonum homini niß ^uod man nbsp;nbsp;.

datfy bibit,cr oßendit amtme fut bonum m laborc j f«o. Et ^uidem htc uidi ego, quia à manu dei eß, Q^oniam quis màducauitautpafcetabfç^ ittofitrnt i» fodcm libro legitur, quad corda O' opera iuflo/ rum in manu fint deiner tantum in ßadijs f uit proß tiant,quantum iUe donauerit: Quantumcunq; laboa ruuerit homo ut qutrattmueniet^cr quodmne^ dixe ritfapiens ut feiat,no poterit inuenire,quia uniuerf fum bof dedi in cor meumyO cor meum uniuerfum hoc uidit, quia er iußi er fapientet C7 operdtwa nes eorum in manu dei. I» libro autem Sapientit de todem gratis operetta dicitur: Quoniam ipfeer Sapt.7t ftpientit dux eß,cr fapientum emendator. I n manu fnim ittiut er not er fermones noßri, er omnitfapi entit er operum feientia er difdplint.De continen Ha quo(^ quad ex dei habeaiur munere, eadem feri-piurapc loquitur:Vt feiui quta aliter non poß um ef ßcotinent,nifideus det: er hoc ipfum eratfapiena tit,fcire cuius effet hoc donum. Cui fentenltt Pauli ^poßoli doHrina concordat in prima ad Corinthios hec fcribentis: Volo autem omnes homines effe ficut gt;Hfipfum,fedunufquifq; proprium habet donum ex ’ deo,alius fic,alius uero fic.Dominus uero in Euan plio fccundum Matthäumhtc de continentit dono

. igt;tfinuaffenarrdtur,Dicëtibttsnanlt;^difcipulisfuis:

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 Si t»

SANCTI ÄMBROSir DE VOCÀ/

Siiti ejl cdufa uiri cum uxore, nsn cxpeditnuheK. Dicit illis le fus : Non omnes eupiunt uerbum i/iud, fed quibus datum eft à pâtre meo.De timoré dei (T

EecTd t

ti£ timor domini,utraq; autem donafunt dei, itlM Ecfi’ii.iT t^odê : Timor domini fuper omnia fe fuperpofuit, hcatus cuidonatum cft haberetimoremdomini.Efi iitt quoquedediiiitifs ftiirialibus,quarumauthoreß Efa.}}, domi/:iis, ta loquiturt In thefauris falus noftraad/ uenit y fjpientia cr pict« difeiplina À domino, ht fum thefauri iuftitilt;e. item de altitudinediuitiarÜ fapientiie z:}- fcientiiedei, cuiui bonitas ttuiliusmeii ^f't • 40. topneuenitur^hecdicir:Quimenfuseft manuaquâ, cz fœ/«m palmo, cr uniuerfam terram pugüo,q‘ii /hfuit montes in libra,or rupes in jhtera, Quis co-pnouit fenfum domini,aut quiseius fttit mnfiliarins, qui inftruateum,aut quem confuluit,^^ inftruxit eum,uelqitisoftendit eiiudidum, autuiam prüden* ti£ quis oftêdit ei,uel quis prior dédit ei,tt retribiiei tur iîlifVndezy t« Hbro I06 rccundumeundemfeni lobtet, lepunturdomini uerba dicentis: Quit ante de*

dit mihi,ut rétribua lüi f Omnia qu£ fub ealo font, mea funt. Hieremias uero qd’ 4 deo fit hominiredit Hiere.to. f,picntia,fic proßtur:Scio domine,quia no eft in bo mine uia ei’as,necuiri eft ut dirigat iter fuü.ltè qd'ad dcit coucrfio cordis ex deo fit,p ipfum dominus

ftatuf

TIONE GENTIVM LIB. 1. loff

ßitur O' dicit ; RcSlituttm iüos in terntm iftam çj Hirt î4« wdijiMbo,©' non dcßrutim, ty plantabo eoi cr Hon cucllam.,i^ dabo tllis cor ut fciant mc,quia c gp fum dominus,amp; erunt mihi in populum,cr cgo cro life in deum, quia conuertcntur ad me ex toto cor/ de fuo.Item idem pradicans quod ut deus cognofcn/ tHr,ex dco fit : Er feient jinquit.quia tgo dominus deus iüorum, v dabo Ulis corcognofeendi me, er aures audicdi.Quod aute omneuerbum bonum er omne opus fanää j'ubminiftratio fit f^iritus fanäi, fine quo nihil rcéîc agatur, in prima adCorinthi-oiPaulus Apojlol«; docct,dicens: iJro notum uo* jj, bisficio ,quod nemo in ß^iritudei loquens,dicit fWittbemitlef« . Et nemo potejl diccre dominum le fwiHjtttCiin jjiirittt pnflo.Diwipones «ero gratiarZ fiint,idem aute fpiritus: er diuifiones mini/b‘(ttio=i numfunt,idem autem dominus : er diuifiones opef rationum funt, idem uero deus, qui operatur o* mniain omnibus. v»ic«iq«e autem datur manifix JlittioJ^iritKt ad uiilitatem. Alij ^widern perJ^iriM tum datur fermo fapicnti£,alii entern fermo feien/ tia fecundum cundem l^iritum, alteri pdcj in eodc

gratia fanitatum in uno J^mt « ,lt;tUj pro/ pbftatto^lij diferetio f^irituÜ,alij genera lingiurü, lt;Iij interpretttio fermonum. Hlt;ec aute omnia opcc «tur «nnj lt;tt^uc idem ßiiritus, diwidens fingulis

0 4 proMt

JANCTr AMBROSII DE VOCAZ

prout uult.Tttntum ueraunumcjuenque habcre ffi. ti£,qudtum dominus donauerit^idem Apoflolus rfJ Ephe, 4- Ephcfios,ctit:Vnu corpus or unus j^iritus,ficutM catiejtis t» una, ßpc uocatiois ücftrlt;e^tnus dotniiitis, unä.^dcs,unu baptifmu^unus deus cr- pater omttiui qiiifuper omnes cjt., O' fuper omfiia,cr in omnibut nobis.Vnicuiq} autem noflrüdata e/t gratia fceii«* dunt menfuram donationis Cbrijii,propter quod di cit:Afa:ndcns in altumtcaptiuam duxit captiuititci dédit dona hominibus .item idem in fecunda ad Co rinthios dicit,quod ne ad cogitandum quidem quod ljgt;iritateefi,idonei fimus nifipergratiam dei:tidtt t.Cori.f. ciam autem talem habemus per Chriflum ad dciii»gt; non quod fuffidentts fimus aliquid cogiare ànobis, quafi ex nobifmetipßs,fed fu^icientianobis ex deo eft,qui GT idoneos ftcit nos miniftros noui teftanttif ti,non litcra,fedftiritu,Litcraenim ocddit,ftiritiif autem uiuiftcat. Et iterum in eadem Epiftola do^ cens bonorum operum affvâum cr fufficientiam i x.Cor.Pf deigratia miniftrari-.Potens eftautem,inquit,dcus omnem gratia abumdare ftcerc in uobis,ut in oww/ bus per omnia fufficientiam habcntes,abundetis its omne opus bonum,ficutfcriptueft: Difterfit dedit paupcribus,iuftitia eiusmanetin£ternum. ottiaut miniftrat fernen feminanti,Grpanem admandutnis dum praftabitfC^ augebit increnienta ftugumiufti ti^uefir^f

TI o NE GENTIVM LIB. I. Iogt;

b'f ucürjc^utin omnibus locupleMi abundetis in Ciniiem fimplicitate.Ad Ephcfiof uero fcribës Apo ft!gt;lus docft,quod omnid botiA q^uibus pldceturdco^ djitdßnt deiner ^uod db ipfo peti oportedt^ut cd no bdbetibui tribudt.Kuiiis rei,inquit,grdtid ßeäo ge Epbe-f. ftiidmed dd pdtrë domini mjiri lefu Chrijli,ex quo omnis pdternitds in coclo nbsp;nbsp;in tard nomindtur, ut

det uobis ßccundum diuitids gloriie fu£ uirtutem, ^orrobordriperjßiritumeiusin interiore homines bdbitdrecbriftum perßdem in mrdibus ueßris,in ebdritdtt rddicdti O' ßrmdti,ut poßitis comprcbcn/ dae cum omnibus fdnófK,qu£ ßtldlitudo Olongi tddoyßublimitds opToßindum/upereminentem fei fntia chdritdtem Chrißi, ut impledmini in omnent plenitudincm dei. Ei dutem quipotenscßomnidß scrcfuperxbunddtitius qudmpetimus dut inteüigi=i gt;»i(s,fecundum uirtutem,qud operdtur in nobis,ipfi glorid in ecclefid O in Chrißo Icfu, t« omnid fe»

feculorum, dmen. Omnis dutem boni deunt ^jfe duthorem, cuius dond nee incertdfmt nee mutA bilid,fed ex dtertiA uolutdte uenicntid,ldcobus Apo fiolus itd loquitur: Nolite errdre ßdtres mei dileài. idco,if E)mneddtum optimum,etomne donum perßäum, defurfum eß defeendens d pdtre luminum,dpud que tton eß trdfmutdtio, ncc uicißitudinis obumbrdtio, Volutarie ettim genuit nos uerbo ueritdtis, utfimus

Of initiii

SANCTI AMBROSII DE VOCA«lt; initium aliquod creature eins. Cui amp;nbsp;’XxclmriAS Zrfch. s. propheta cÖcinit,dicës:Saluabit dominus in dictUo fiatt oues populum fuum:quoniü lupides fanâi uob utwtur fupir temipfius. Quiit [iquidbonu,ip(in'‘ efl ; CZ fi quid optimum, ab ipfo ejl.in Euangclio uero (ecundum M.atthieum, quod fcientiie e^- inttHt (lus dona fintdci, quje quibus uoluerit, largatuTi Matt.tj. ia dici£ur:Tunc acædentes di/dpuli eins , dixerut:

QJtareinparabolis loqucris adeosfAt ipferef^on/ dens,ait iüis:Quia koWï datum eR no(]‘f regni coelm,i'.lis autënon eft datum.ioannes quoq; Euangeli^a pronunciat,neminem aliquid boni ba* bc:-e,mft quod defttrfum acj;perit,diccns: No» po® te^ homo accipere quicquam,mft fiierit ei datum dt ccxlo.ïn eiufdem uero Euâgelio,doârina eft ipfim ueritatis,quod nemo ueniat ad filium,nift attraditf d patre,quia uenturÜ deus z;}- intelligentem cr obe toan.e, dicntemßcit.Nemo,inquit,poteftucniread me,ni/ fi pater qui mißt me, attraxerit cum,(y ego refufti tabo eum in nouiftimo die. Seriptü cR enim in pro/ phetis ; Eterunt omnes docibiles dei. Omnis qui audiuit à pâtre , cz dididt, ucnit ad me. Et infra: Propter hoc dixi uobis, quia nemo poteft uenire ai me, nifidatum fùerit ci à pâtre meo. In frde autem Cr in operibus bonis profreere ac pcrfeuerarc in ftnem , muneris atque auxilij fjjc diuini, p»® âarutit

TIONEGENTIVM lib. I. loS

(litrum fcripturarum conß.rtnat authjriUs.Etcnim fcribcns Paulus Apoftolm Phili{)pcnfibus,ait:Con Phif.K fidens hocipfum, quia quicapitinuobisopus bo^ Mm,perlicict ufque in diem Chridi lefu.Uuius au/ iim tejlimonij uirMem quidam uolens ad fui Jr«= fus prauitatem conuertere , ita quod diilum fjl ;

qui cœpit in uobis ; uolebat inteUigi, quafi di= dum effet,qui cxpit ex uobis,ut nbsp;nbsp;initium O' con gt;

fummatio operis non ad deum, fed ad hominem ref ßrretur, quiamp; incipere ,crperficere uoluijfet. Sedbancinfanifpmam fuperbiam ,ineadem Épi» flola fxcfUe.'Jh'j? imus gratiie pradicator elidit ,di= cens: InnuUotemaminiab aducrfarifs,qult;ie eft il/ Us eaufa perditionis, uobis autem falutis, amp;hoc i deo, Quiauobis donatum eß:pro Cbrißo, non fo^^ lum ut in eum credatis, fed ciiam ut pro illo patia= tuini. Pt itrrumsCum mctu, inquit,cr tremore «c» Pkit.ir ftram falutem opcram ini: deus efl: cnim qui opera/ tur in uobis Cl/'uellc pcrflcercpro bona uolutate.

Itfm in prima ad Tbeffalohicenfes docct ex lt;Jco fjjc principiit nbsp;nbsp;profiâü, cof ummationemqi uirtutu,

dicens:Ipfe autem deus CT pater nofl:er,et dominus l•Thef.^. iefus dirigat uiam noflram aduos: uos autem do= minus multiplicet, cr abundarefliciat cbaritatem in inuicem inomnes, qucmadmodum er nos iif uos ad conflrmanda corda ueflrafine quarela

infandis

SANCTI AMBROSri DE VOCA/’ in finâitAte uitiS ante deum,Grpatrem noßrum i» aductu domini nojlri icf« Cbrijli cum omnibus fut äis eius.Ad Corinthios quoque fcribens,(y otnniu perfeucrantia dei donu cjfe ,inquit,ago

pro uobii in gratia dci,qult;e data cfluobisin Cbiiquot; flo Icfu, quia in omnibus diuitcs /àfti e^is in iüo, in omni uerho crfapientia,ficut trftimonium Chrit fii conßrmatum ejl in uobis, ita ut nihil uobis dcfit inullagratia, expeélantibusreuelationem doruini tcfu Chri^i, quiet conßrmabit uos ufque ad ßncm fine crimine,in dié aduetus domini noßri lefu Cb« ßi. Item ad Romanos de charitate Chri^i, qua eos quos diligit, infeparabiles ßcit,id eß,ufqi inßnem pcrfeucrates.I^am quid eft aliud perfeuerare,quant Row. 8. tentatione non uincit Qtiii nos, inquit, feparabit i charitate ChriflitTribulatio,an angußiafan perfei cutioianßtmesian nuditas^an periculu^an gladius! fcriptum efl: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;propter te mortifleamur to

tadie,exiùimatifumus ficut ouisoccifionis.Sed it» fcû omnibus fuperamus per eum qui dilexit nos. Ite I, ad Corinthios de uidoria ,quam perfldt Chridus: ’ Stimulus, inquit, mortis peccatum cfl,uirtusuero peccati lex.Deo autem gratias,qui dedit nobis uido riam per lefum Chridum dominum noflrum . Ift”* «J Theffaloniccnfes de perfeucrantia quamdeus

tribuit;

TIONB GENTIVM LIB. I. Iep

tribui[:lpfc Mtcm,tiit,deuïpacis fatfélificet uosper l.Tcß.f omnia,ut integer ßgt;iritus uefier anima et corpus fine querela 'm aduentum domini nofiri I cf« ChriHi

I firuetur. Fidelis cjl qui uocauit uos,qui etiamfiici=z et.Item ad Theffdlonicenfics, quod omnia bona ne/ fira,fiue in opérande fine in loqucdo,cr in eisperfie uerantia,donafint dei,ita pradicatydicens-.jpfie au ^•Thcfi tem dominus noiler lefus Cbriftus,cr deus CT- pa^

, nbsp;nbsp;nbsp;ter nofier qui dilexit nos,cr dedit conficlationë ater

nam,CT-jbem bonä 'mgratia,exhorteturet corda ue firafCTcofirmet in omni opereet fcrmonebono.Dc citerofiatres orate,p nobis,utfiermo domini currat V clarificetur,ficut Cr apuduos,et ut tiberemur ab importunis ho minibus cr-malis. FJon enim omniu efifidcs.Fidclis autem deus cfl,qui CTquot; confirmabit nos CT cuüodietàmalo.PetrusquoqueApoSlolits, nmdeefie uirtutem perfcuerätiadoceat,audiamus: Deus aute,mquit,omnis gratia, qui uocauit nos in l.Petri, atern^ua gloria in Chrifio lefu modicu paffus ipfe . perficiet, confirmabit,fiolidabitq;,cui eft uirtus cr potefiasinficcula fcculorum. loanncs ucro Apofio^a lus.quoduiäoria fianäorum opus dei fit habitantis infanäis,italoquitur:Vos ex deo efiisfilioli,cr ui/ i.ioan,, oftts mundum, quoniam maior fft ^hi im uobis efi, quamquiinmundo.ïtcm idemtOmnequod natum t.ioan, fft fx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mundum, amp;■ hac e^l uiä'aria,qua

uincit

SANCTI AMBROSII DE VOCX»

uindt mundum,jidcs no^ra.In Euangdh autem cundum Lticam,dcum dare ut mjidepcrfcueretitff L»cf. promitur:r)ixit autê Icfur Pctro : Simon Simoff

ecce Sathanas pofiulauit,ut uot œrneret peut triti^ cum. autê rogaui pro te Petre^nc depciat pdtl tua,crtuconuerfus confirma fratres tuor,ctrc^, ne intretisin tenationem.ïn Euangelio gHoquclo loan b ‘('’^‘^ydeouibufChrifi:i,qu£ demanuippu! anuHo ' rapiuntur,h£c Icgimus dicere ueritatê-.Scduosnott creditis^quia non eliis de ouibus meis.Oues me£ uo eem meam audiunt, Qr ego noui illa^ cj- fiequuntur tne, Cr uitam xternam do idis, ZJ- non peribunt i» quifquam rapiet eas de manu mea. Item

in eodem Euangelio,de his quor pater dat filio,^ui V omnes ueniunt ad filium^Ct quorum nullus pe/ Ioilt;».c« rit,k£cipfius domini ore dicuntur:Omne auod dat tnihipater,uenit ad mc,creum qui uenitad me,no cijciam firas, quia defcendi de ca lo, nen utficiam uolutatem meam,feduoluntatem eius,quimipt ine patris,ut omne qued dedit mihi,non perdam ex eo quicqud,fed rcfiuficitem illud in nouiffiimo die. Kul ta punt aha in canoniarumferie Pcripturarum,qu£ uitandif prolixitatis ftudiopr£terimus,quoniäiju£ appumpfimus, nee pauca Punt, nee obficura, nee le^ uia, quibus plenifiime declaratur, oia qu£ ad pro* mcrèdam uitam neternam pertinent,fine gratia dei

nee

TIONE GENTIVM LIB. 1. Ho fleeinchoari,ncc nugcri poUe,i{cl pcrfici. Et contrit ofB»ë eleâioné de It^cro drbitrio glorianté,iUi in/ «iiüijpme renia fentètid,dicétis Apoftoli: Qjtis ent , tr dij'cernit'Quid xute habe^quod no accepi^UfSi itUiem accepi/ti,quid gloriaris,qua fi non acccperisl Igturprofunditas iüius quieftionis,quan! fecundum ndmirationê Apofioli impenetrabtlc conßtcinur , p liberi arbitrij uclle ct nolle no foluitur. Qÿia liœt infit homini bonum nolle,amen nifi donatu, no ha fcft bonum uellc:C/' illud cotraxit naturaperculpa^ hoc recipit natura pergratiam . Sedquid illudfit, quod hac eadem natura tnommbus hominibus ante feconciliationem mala, in omnibus mi fera,non i» ownibwj-(Mjh)icdt«r, CT àpereuntibus quadamfui parte,difcernitur ab eo quod uenit qu/erere Z}- falx uare quod perierat, humano fenfu prorfus non pox tejlindagari. QJiantumlibet enimimpiorum mali/ gnitas accufctur,reftften; gratia dei, nunquid pro/ babuntuream, quibus eft collata,mcruijfe faut ilx lauirtus gratia, qua fibi quos uoluit,fubdidit,œn uerterc cof, qui inconuertibiles permanfere ,non potuit { Talcs ßicrunt qui funt attraâi, quales hi qui in fua duricia funt reliai. Sed Ulis tribuit gra/ iia ßupenda quod uoluit, iftis tribuit ucritas iux fta quod debuit, ut iudicium dei magis inferutabi fit in elcâione gratia, quàm in retributionc iufli/ tia.

SANCTÏ ÄMBRÖSn DE VOCA« ttlt;e. Vcrwrttdwc» »ctllrf parfßdei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pie credimtif

dcÜ Helleput omnes homines ueritatis agnitiotteß^ tientur(perhoc i^uodde cfßeilibus ^ratiie euidcntef oftenditur)inßrm(itti uidcattir^annitendÜ cß auxi/ liante Chrißo, ut nobis ßabiiitas huius diffinitioii^ appareat. Sed i^uia neceßctriiie inquifitionisnegodK no letiem operaßbipofeit impendi^fecuturädij^H tationë ab exordia altcrius uolutninis inchoemitft

Sanâi Ambrofij Epifeopi de uocatioite gentium. Liber primus explicit,

CApituIorumlibri fecundide uœ catione omnium gentium Sanili Ambrcfij Epifcopi,recolle^ta annotatio,

t Quod tria ßnt ^uibus in ^uaflione fuperius Ji* Jßutatainh^reridebeat.QUod^ deus iußusßtor* dinator,CS'(quemadmodum fecundum dicatoribus adomino iuffaßint) nuüarum nation» ßdaßt diß:rctio,nenwqi ßt cxceptus,fcd ad omnes homines miß um ßt Euangelium,et gratia faluuris dei omnibus hominibus apparuerit. Et de myflerio eius quod diilum ßtit ApoSlolis : In uiam gentiutn ne abieritis amp;c.ac de occultis deiiudicijs in hotnii num uocatione,

Ill

Quoi ad ipfam cognitiancm ueritatîs zr pfrœ- x fiionemfiilutiffHon (juifguam fuis meritis ,fed ope C’' o^era diuin£ gratiic perueniat.

De conpydeMtionf di^rentittrum, tj^uibus diui/ gratia opera Gf dona uariata fuut.

QUod auerfio 4deo no fit diuina conflilutionis, 4 fed propria uo!untatis.

Ciupd etiam ante aduentu chrifti,nationes,qua f ihenata àeonuerfatione lfr4Öl,ßgt;fm „Sbabeb^nt, ob boenôfint exeu[abiles.P,t quomodo propter ptrz fecHtioneibonorM Chriflus populù fuum auxerit.

Quod Chriftus pro omnibui impijî Z3' peceato/ tibuî mortuus fîierit.

Quomodo myfteritim uocationis gtntiu prophet tis fùerit cognitum GT Apoftolis.

Qn^re tantd multitudo nô regeneratorum infàn 8 li«m (t perpétua alienetur falute,

Quomodo gratia tanquam fsmulam gJquot; reeeptri/ lt;em donorum fuorum praparet uolunütem.

Derecapitulatione in boe featndo libro dißinim^ lo r«m,croperiî conclHftone,quemaimodum uidelieet deus omnes homines uelit faluos fieri.

P

?*DIVI AM

BRO S II E P I S C O P I DE VOCA

TIO N E O H N 1 V M GEN/

TIVM LIBER .lî.

I» i^tio ßrmiffimis argument^ flubilit cira qu^fliones in fulgt;eriori libro dijjjutatus deßmtA funt.

CAP VT

F.moTIS abdiatif'qtieo/ mnibus coccrtationibus, intemperantiu diljiutationum ggnit unimoÇttaSytriii c J?f pf* Jßicuü efl ,quibtK mi bic qw^/ (tione,dc qua fccundum uolu/ men indpimiUfdebeat inhart

ri. vnum quod profitendum ejl: Deum ueüe omnes homines faluos ßeri,crin agnitionem ueritatis uini re.Alierum quod dubitandum non efl: Ad ipfam agt; gnitionem ueritatis cr pererptionem falutis, non fuis quenquam meritis, fed ope atque opéré diuina grati£ peruenire. Tertiumquodconßtendum ejt:Al ttoidinem iudiciorumdei humana inteüigêtia pfwf' trabilem ejfe non poffe: Et r«r non omnes falnet, qui omnes unit falnos fieri non oportere dtfqutri, Quoniam

DE VOCAT. GENT. LIB. It Ib

Quonijm ft cjiio I coggt;iofct non porjt, non quj:rja lt;iir,Mi[rr priniiim uc jtcundam dcjinnionim non re* Wintbitcoufj. certeininis,ied jc(ura 4C tranijmll^ ji (If prf Alt;4i’itur,HtrHziijHccrciie£Hr.Dt'i*î ^iiippr,apudijnem noncjt iniquiasgt;Z^ cuius uniutr fiuue mifencordijuerms,omMum hominiiM bonus cDndttor,inllus ejtordi'iittor,ntminem (nJtbi' tedan}n.is,ntminé indehiit liberds: nojtra p t éhnSf (üpunit noxioi:fus trihutni,(uni jàcii iultus,i‘tobgt; flrustur os loqt/int,it iniijiia, zj luf ßictur dci« in fermoziiijMf fuis, et uincatcîi ludustuttNcr dan.ns/ tiiujla querimonia ,ncc lullißraii ucrax fjl arrogun tiii,fii tl tlledieat KÖmir« jjé fe panâ,uiltSïe aj]e/ MtwfZMiJJcff grdtii.Sifut jMfcca (juf ud min’jrjta tionè gr.iix ex diuims pßrütur i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pof*

(«ntnttanr dijjcrrudi urtr Mio:lt;xr/,ut pfrj|icMf töfo nsnasq-intûtsnumerofinifffentenastjd ahqd pra/ MX i«(trpreß(io!iM trabâtMr i«artK,ift ciiâ quud de fslustione omgt;««hon inHin ro le (cr pturarîi cor-porc reperitHr ,««114 co.rurij argumcntutionc ten: t! rjdamcji; ut qusnto boc ipfuni dijfiriliorc hikIIi (ht «puwr, tanto fide IjHdiHliorc creditur. Magna c/ •Mînfoi'titudo c|t cort/tnfionij, cm ddfeqMendani ue »■itxtèawtboriraJ f«f}îcii,et[il4tèKr4tio«f,Proinde

’ «igil4rtfcrconigt;dcrlt;m«s, prxdicatonbttî Euangeiij \ ^»idii dowijjo iHbeitnr.Sfcundnm M^ttbxuw qmp/ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P'-’i'®

SA N CTI Am BR O SU DE VOCA* Mrf/tzs. peßc ait: Daae^l itiihipoteflasomnisin calo

Krra.Eantes crgo doccte omnefgentef^baptiz‘tii‘f^ eosinnomintpatriscrßlij tS' /piritui ^anâti^docè tes eos ßeruare omnia quiecun^ mandaui uobis. ecce uobifcum [um omnibus diebus ufyue ad con^ fummationcm fecuH, Secundum Ntarcum uero eiß-Mar, 16. Apo/tolis ita didtur : t te in orbem uniuerfunif predicate Euangelium uniuerfte creatura:,ç^^t^^ crediderit, zy baptizatus ßierit^ ip[e faluus ßetiqut uero noncrediderit,damnabitur,Nunquid hacpra’ eiptioneuUarum nationum,ullorum 'ue hominuin,ß ân difcretio efdisieminem mérita excepit,neminem feparauit genere neminem eonditione difiinxitgt; Ad omnes prorfus homines mißum e^ Euangeli* umcruas Chri/lt. Etnepradicanttumminißeriabit manotantu uiderêtur opéré peragèda, Ecceego,in/ quit,uobif(um fum omnibus diebus tifq^ad confum' mationem feculi. I d eß,cum ficut oues introieritis m medio luporit^nolite de ucßra infirmitate trepidare, fed de mea p^iteflale conßdite, qui uosufquc ad eon* fummationcm feculi m omni hoc opéré non derelim qu im. Nô ad hoc ut nihil patiamini,fed quod mulm maïus eß, pra/liiurus ut nulla feuientiu crudeliate fupcremini.In mca enim potrflate pr£dicabitis,etp me fitt, ut intercÔtradicentes,inter ßiretes,Abrabt ßlij de lapidibus fufeitentur, Bgo infiniiabo quoi docu'i

TroNE gentivm lïb. n. nj ^ocuiy ego (àciiim t^uod promifi, Trident enint uot i« confilijs, infynti^o^s fuit flttgellitbuntttoï, er linte reget prtefides flabitis propter me 'mttfli» fnoiüum iÜii gentibus, Cum autcnt tradent nos, «olitecogitirequomodoMtquid loquumini. Non titimuos ejiis qui loquimini, fed jjuritus putris ue* üri qui loquitur i/ii,uobif,Trudet enim frattr fratrcm in mortem, ez pater ßlium, or in [urgent ßlij in pa/ rentes, çy morteeos affident. Et erttis odio omni^ bus hominibus propter nomen meum, Qui autent perfcueraueritttfque iw ßnim,hicfaluus erit.Appar ruit ergo ( ut Apojtolus ait ) gratia falutaris dei 0/ mnibus hominibui, CZ Wme/j »Miniflh gratiee o~ dio erant omnibus hominibus. Et cum alq effent qui oderant,alij qui odijs perfequentium premebantur, neutra tarnen pars nuncupatione omnium homi/ num priuabatur, habente quidem falutis juie damnum, rebeUium portione,fed optinente plenitudinis ^tnfum, fidelium dignitate. Didt cnim loannes rgt;toan,t, Apojhlus: Sed GT fl quis peccauerit,aduocatum brf iemusapudpatrem lefum Chrißum iußum,Gripfe efipropitiatio pro peccatis noßris, no pro noßris au Xm tantum, fed etiam pro totius mundi.Magni autim et menarrabilis facramenti myßeriu eß, quod pradi udoribHS,quibus diifium eßtitein orbem uniuerfum, Mar.ie. CZ prtedieate Euangelium uniuerfee creaturee, ijfdc

p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prtKï

SANCTI AMBROSn QE VOCA/

M4(f fo dilfhin lùerJt:lgt;t uiam gctium ne iibicritit,lt;:y ' Meiitiatei ^a narianoruin ne in[ro'eritii,fed poll Mittjl oucf qii£ perierunt d^mus ifraél- Qujmidf enimdlontniu » hamii-uni nocatijncm Eujngebif diriperct!tr,ogt;Mnefqy dominum Ça’uos^eri,et 'm tioncm ueriijti! udlct ncnire, non tarnen fibi fationuM fnarumabji derat pox/l trm ut aliter qiid occulto iufto iniiao/htuerat,eoni'ilii fuiordo de* curreret. Vndc la u-n non habenteonrumacium milf tnura q terelarum:qu'aquod deus ßeri uoluit, coil* jlat non aliter ßeri iebuißequint uoluit Poßer'O'e Hero tempore, cum iam doinmus Ic/mi m deipatrif glorit eonßderet, t:y pricJicatores uerbi fufeepto J négocia deferuirent, uo’entes Apoßoli Euangeliz^ ■ re uerbum in Apa,uetiti funt db fjtiritu Cdn ih,cr di Jßonentes ire in Bithyniam, prohibiti funt ab jßiri-tu lefu, non utique negat.i iüispopulis grdtia ,fei qtantum apparuitretardata. Nam poßea ctiam a* pudipCosßles Cbriliiana conualuit.Qjideautem fût fit difliren {£ uocationis ca u fa,non claret,cr tarnen fe:geߣ docemur exemplo, quoi inter gcneraliit uel promißa,uel opera,uet prjecepta, qutedamdeiU 4 communihus excepta caufif,oceultiore nouit ordi* ttareratione. Credo utinrerpofitis qutbufdam obuiU brationib:is,ea que fecretiut micant, mirabüius in* uotefcant, tte negligentior ßai aides dt facilitate cerneodit

TIONE GENTIVH LIB. IL II^ I ternendi,Cy quodtimmodo dormitet affuctis, fi nett | rxcitftur infoliti:. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tKcngiwjabileï iUu» I

ttiinaiionum dilationes inter c^um utique multi in I 'wjidelitdte dejiciut,n{in folum in populis remotio/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

impioruw , fedetiam in ciuit:'tibtis jidebunt I per p’wnwe« domo! ac/imiliäi nouimtn jim, dut» J CbrtjliM^ßdei ctidm qui Chriflidnißtturi funt^dd^ J uerj'itntur. Multi cnim quod oderunt ^dmdbunt: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fl

quodnonrecipiunt,pr£diciibunt. Et qui! interhiCe queruli! lt;tMt curiop! notum ßdet, cur udhuc jol iujtiti£ quibufdtiin gentibtn non oridtur ,amp;-dte=t j neamp;rj(ï; co ■di7;ny,rt (ttn nnncritdiof pioïHfritdjrc ucldnddcontinedt^ Cur corrigendi t3.m d u findn* tiir frrm-, cr ^«odfe-ntbKs iti jinc prlt;eftdndum tjl, pertdm longdm no tribudtur £tdtemfCurßlij! idin in Chrißum crcdctibtn, nee dum crcddnt pdrentaf Etrurfum drcligiofupdrentibu! foboict prdUd di/ fcordetfCum tnmen dco(qui initiorum ßdeißncrc/ mentiq; Idrgitor eß)fccundu ipßu!pr£ceptÜ quotir die pro omnibu! fupplicctur,ut ftp exdudit,noti pt grdtidmiferdtionis:amp; fi non exdudit, intelligdtur iudiciÜ ueritdti!,Sed ne in prlt;eteriti! quidem fcculis hdc edde gratid,qu£ poß domini noßri Icfu CbrijK fefurreâione ubiq; diffufd eß,cr de qud fcrtptît fjl; p rj, lüuxerutcorrufcdtionei tu£ orbi terr£,dcßit rnti'nr do. QU4m«(t cnim Ißecidli ewddtqueindulgcntid p 4 dfi

SANCTI AMBROSI! DE V O C A/ dit [Jopulum ifrdêliticunt conßct elcélum,orgt;incs!l; lt;iii£natiocs fuitsuids ingredi,hoceft,fcctlt;ndupgt;'o/ pgt;idmpermijj'£ fint uiucrc uoluntdtem, no ùdfcH tnë £temd crcatorts bonitusab iUis hominibiif àuef tit^utcos ad cogwfcendum fe atq; mctiicnc’unt,tiKl^ f'gfi'ficatioiùbits ddmoneret.Ccelii ijttippc de ter» rd J‘mdre,omttisq^ crcdturd^qud: tiidcri dtq;intel» Itgi pjti;jl,dd hdncprdcipuc diffofitd eß: hii}nlt;gt;.ni g? «4’nf utiliutem,utndturd rdtionAlie de cötemplätiot netotffgt;cderum,de experimentis tot bonorté.,de per/ irptionetot munerum,ddeultum Cr dile^onem fui AH.17. imbucretu!-duthoris, implentr otnnid fßiritudei ,tit quouimmui^nwiiemurc;' fumus.Quonid etfi loitf gr ejl À pccßitoetbue fdliti, prdtfentid tzimen fdluiil tpfiuf, de nirtute, nihil uaeuum efi. igtiw fiait didt Pfdl.^t, propketa: Mifericordiddomittiplcndcftttrrd^qiiit nuÜK unqudm fccttlis, nuisis generdtionibus dcfti» it,edn!q; prouidentidm, quduitiuerfittitem rcruttd/ tninißrdt C7 œHft'reet, reÿtndis dlendiséj^ ndturif femper impcndit,difbofitu')n hdbens ex incowtnuW bilis leternitdte eonfiiii,quibus quidq^ tetnporibissdi firibueret, lt;!3- multiformis gratis fu£ inferuttsbilct inuejiigdbilcsq; men fiirds, per qisæ dond de fderä» tnentdudridret.Siait enim ifldgrdiixldrgitd',qitse in omnes getes nouiffime effiuxit, no eudeiidt eatn, qudsftsper unumifrdêl fuble^rordtsit,neepr£feii

TIONE GENTrVM LIB. ÏL II; todiuitiitß-iem pretentie abrogzntpircMtiàtn nee de illaccura dcr,(ju£patriarchartifilijs prpprie pw ftdebat,cmiiciendttcß^hcrn(icnU diuinx mifcri/ cordije atcrif honiimbui fùijjeßubtra^ia. Qdii dem 'm cotnparatione clcâom uidentur abiedli, fed nuittjuim fuut nunißflis occult^q^ beneßeijt ubdi/ ali.Le^mus cn'm 'in Ailibut Apojlolorutn,Paulu (^BitruAbam Apoftolot Lymoniß dicere:viriquid biecßcitK-Et nos mortules fumusfimile! uobis ho/ mines,annuncUntet uobis ab his uanis conuerti ad deum uiuum,quißcit caelum (y terram crmAre,O‘ omnia qua: in eis funt,qui w prteteritis generationi bus dimifit otnnes gentes ingredi uias fuas. Et quit dem non fine teflimonio femetipfum reliquit,beneßt tiens de cœlo dans pluuias amp;nbsp;tempora ßu0lißra,im plens cibo cz Itetitia corda ueßra. Quodeß autent hoc teftimoniit, quod femper domino defcruiuit,(y nunquam dceius bonitateacpoteßate conticuit,nifi ipfa totius mandi inenarrabilis pulchritudojdquot; incf tutrrabilium beneßeiorum eius diues et ordinata lar Sdo,per qute humanis cordibus quadam aterni le* gis tabula prabcbantur,ut in pa^nis elemcntoium, ac uoluminibus temporum,cSmunis CZ publia di* mna inßitutionis doélrinA legerettm. Ccelum ergo tunfiaq; coeleßia ,mare çy terra ,omnia(p qua in 'tit funt,confono jßeciei fua ordinalionisq^ cocentu

P protcßa(

SANCTI AMBROSI! DE VOCÄ/ proteftabantur glorié dci,e!rpr£dicatione pcrpfWi* nMicHatéfiiilociucbdttturduthjrh'.

miK numerus hominü,qui uids uolutAtis fuie dntbu/ ldrepcrmijj'usefl,n3in[ellcxit,nrcfecutushdcle^^ cjt, U' odor uit£,qui dd uit dm ,)àif}iM fjl f‘ odor mortis dd mortè,ut et id in iUis uifibilibiis trjh? tnonijs difceretur quod literd occideret,fpiritus Ml tem iiiuijicdret.

CAPVT .11.

V O D E R G O itt Ifrlt;tël per eo»” jlitutionem legis cr prophetica clo» ijuid gerebdtur ,hocitt uniuerfisnd* tionibus totius credtur£ te^imonid,

boniatis dei mirdculd (emper cgerunt. Sed clHgt;f in iHo populo (cui utrdq^ cruditio pr£ßii[)nemo «if» grdtid iu^i^edtus fit perj^iritum ßdei, quisdinbi* gdt eos, qui de quibufeunq; ndtionibus quibusUbet temporibus deo pldcere potucrunt .fßiritu grdtif dei fitijje difcretos fQU£ctfipdrcicrdnted dtqueoc* cultiorßiit, nullis mmen feculis fe negduit uirtute und,qudntitdte diuerfd,confilio incomutdbili,opei re multiformi. Ndm e^inhis diebus quibus totunt mundum ineßlibiliumdonorum flumindrigdnt,nS idem modus omnibus, nee eddem menfurd conßr:‘ tur. QUdmuis enim per miniftros uerbi cr grdtif dei eddem cunâis ueritds pr^dicetur, eddem co^ hortdtit

TIONEGENTIVM lib. h. 115 hartatio adhibcxtur, deitamcn agricultura t ft, dci ^■iijw^tio, cuius uirtus inuifibiliter agit, ut incre=^ tnctito proßciut qujdfdißcatur aut coliiur. Silt;ut ^ttefiatu • Paulus Apoftolus diccns.Quid igitu: e/t Cor.j, Apoüoî’i^M/ti ucro Paulu it.iinijlricius eut credidtf ßis,er unicuique f eut dominus dédit. Ego planas ni, Apollo rigauit.fed deus incremëtum dédit.’,aq^ tteque qui plantât efl aliquid, neque qui rigat ,fed qui incrementum datdeus. Qui plantât autem cy qi(iiigat,ununt funt. Vnufquij'qiautem p'opriant tncfcedem aecipiit feeunda fuum laborem.Dci enitit fimus adiutoscs ,deiag icultu acjiis, deiatdißca^ tio eßis. Ag icultarjt ergo hums atque atdifica^ lioiii; in tantum quifque aimtorC^ operarius ac minimer eß, in quantum unicuique dominus dedef tit. E; bi qui miniârorum W’o, c excoluntur , ad etim proßeiunt moditm ,adqucm I'llof irtciTrnfittt authoreuexerit. Irt ag^o enim domini njnunißr^ inis,nec unaplantatio eß. Et quamuis in unum de=^ torem totius templißruduea conucniat ,non idem tarnen locus efl,uecilem ufus omnium lapidum,fi^ rut amp;nbsp;in uno corporc non omnia membra cun^ dem adum babent ,d ernte Apodolo :b!uncau=i t.Cor.li,f tempoßiit deus mem' ra. CTunumquodque corum ßeut ucluit.Ptec uero membra unde apta , unde utilia^nde fint pulchra,idcin dodor expontt dices;

Ide»

SAN CTI. AMBß.OSII DE VOCA/ thidcm, iiii’onotu'inujbis fàcio, quad nemo'mßiiritudei quens dicit anathema lefu.Et nemopoteft diceredo minum iefum,nifi in fanäo. Diuifiones ue= ro geatiarum fuite,idem autem /^iritiis,Qr diutfio-nes minijlrationum funt, idem autem dominus,'Üquot; diuifioes operationu funt,idem ucro deus,qui opef raturomniainomnibus.vnicuiq; autem daturini/ nißflatio Jpiritus ad utilitatemtalij quidem perj^in tum datur ferma fapientii«, altj ferma fcientia,je* cundum cundem ]firitum,a'te)-i fdes in eodein jbiri tu,alij operatio uirtutu,altj prophctatio,alii dijerc/ tioß’irituum,alij genera linguarum, alij interpre-tatio fermonum. Hæc autem omnia operatur unus atq; idem)^iritus,diuidens fingulisprout uult.'HiSe ma^flro Gentium tanta luce, tuna euidentiaprsdi/ ante, qua ratione, qua caufa dubitandum efii omnium nobis uirtutum germen ex dco fit^uel qiiis nip infipientiffimus de difjirentia diuinorum nw»t rum canqueraturfAut imparibus afcribendum meri tis arbitretur,quod no aqualiter de fuperna liberitt Iitate coßrturfSienim blt;ec diflributio fecundu prit cedentium operum méritaproueniret, non ipforuW donorum aalogum ali eonclufione Apajlolus w I.CorJt. minaret,utdicerettUacauteomnia operaturuniis atq; idemp)iritus,diuidensfmgulisprcut unit. Vti utiqi ft meritorum caufas uoluijfct intelligi,diecret:

Diuidens

Tione gentiv'm lib. il ngt;

fingulii pront merentur ,fïcut plant Atori/ ’’‘*1 Ant rigatoribiü prAmium dcuotionisj^opondit, ‘^‘^ns:vnufyuifq-autempropriammerademacd/ i-Cor.f-P‘lt;'t fecundtim juutn laborrm. Daiur ergj unicunj.} fine inerito, nnde tendat ad meritum: datur ante tllum laboren! ,tinde quify; mcrcedemacc:piatfe~ ^ntidumluumlaborcm.QJiod itaeffc,etiani 'E.uan amp;lic£ueritatls tefiimonio agnofdtUr,ubi per cont^ lgt;nrationetndicitur: Qjiod homo peregrc profici^ fiens,uocauii feruos fuos,C^ tradiditillis fubjtan=gt; tiamfitamfCr uni dédit quinciue talcnta,alij autem duo,alij ucro unum,unieuic[uefectindum propriam uirtutem,ideft, feeundum propriam cr naturalem pjfiibilitatcm.ision autem ficundum proprium me/ fitum:quia aliud cR pojfie operari,aliud operari: GT aliud eji pofie habere eharitatem^ aliud habere eha ritatemtcy aliud eil apacem ej?f cot!»fntilt;€, iufti/ ti£,fapienti£, aliud uero cjje continentem,iufiumt: atijf fapientem. Nou omnis reparabilis repara tur,nec omnis [dnabilis j'anatus efi: quia reparabi=‘ lern amp;fanabdlem efj'e,de natura ejl treparatÜ aute Cf fianatum ejfie, de gratia cft.Deniquc ijltr quibus fecundum modulittn capaeitatis fua.quem in eis di/ jlributor fubflantia prauidebat, dij^ar ereditus ift numerus talentorum,non meriti remunerationem, fed o^ cris aceipere materiam .in qua duorü fertio^

rum

SANCTI AMBROSIT DE VOCA-' rum uigäantißima induün'u non foiüglorioßislut / dibui honcüa.ur,fed etiA in iSierna. dornint juigäti^ duintrareprigc’pitur.Tcnij utro pigrït oc.um dcjidiofu nequicia ficpunitur, ut uifuperatiordf dcdccoretui-opprobnoyG’'portione quä aiicl-crat, exuidur.Dignuienim eiatpcrdm tnutilcmßdcm, qui nc cxcrcueratcharitate. VndeVin fulft qucit ti fermone(quo upcrtißimc dcclaruiurfùtuti frrtKii iudicipfcdcntcfilio kominis in fcdc maiiélatisfi'if^ antequi fàâacongrcgatiutwomnium gintium,älif ducuntur aidcxteram,Alq ad f nißram conftiluilt diduudittis dcxtrisde opibui cburiia.is,nihil aliud finiftris obi/citur,quam mißericotdif tincuolcM^ tfcgleäuf.Accipcrantcrgo ctiam iflißdem,ftdnotf feflati fiierant dilcäioncm.Ncc dc non ß-ruato,frd dcno auélomuncre damnai untur. Quamuif enint omnia bona d ina ßunt dci,àdco tarne quadam ctia no petita triiuutU'-.ut per ipfa qu£ aeceptu funt.ea qua:nondufuntdonant,quaratitur. Semen quippe quodiacitur in tcrram^non ob hocferitur ut ipÇuni folum maneat,fed ut fruHum affrrcndo, mu'tiplcx atque numeroÇum fit.Cui quidë prußdus nbsp;lüo eßt

qui dat incremcntum. Sed terra uiuens, er de gra^ tiatarnimbre feeeunda,habet quodab ipfaexpeilc/ turad id quod aecepit augendum.

Cdpttt

Tione gentivm lib. il lis

CAP VT .III.

IS RECTE (Ktlt;trfcitror)^H4Ha I ® dominus tribuit pcrtradath', 4J dij^utatio,reucr/' tamur:Ad (otifyderationem fcilicct di/Jirentiarü, qbits diuinlt;e gr4tilt;£operttacdotMUei Wafunt. Altitudo quippc diuitiarum fdpientiic O' fcicnti£ dei, cuius inj'cruteibilittfunt iudicix zy tnuci^igdbiles ui£ , pc fempcr mifericordicim fuam O' indicium tcmperduit,ut Çecreti^imit £terni con/ fdij uoluntdte,noluerit in omnibus fuper omnes ge^ nerationes,aut fuper omnes homines, ÆijHdîff do= norum fuorum effe menfurds. Si quidem aliter cos iu'Uerit,quos ad cognofeendu fe,coeli amp;nbsp;terrte tefti/ nonijs conuenicbat.Aliter illos,quibtis nonfolu ele mentorumßimulatu,fcd etiam doârina legis,pro’* phetarum oraculis,miraculorum [ignis,Gf angclo/ fum cooperationibus cofulebat.Bt multo magis ali ttrmifericordiam fuam uniuerps hominibus decla» rauerit, quando fiîiuî dciß/lus eft plius homi^» nis,utinueniretur ab eis qui eum no quxrebant:cr apparerct his, qui iüÜ no interrogabant.Et non in uno tantum populo Ifraëlitictejh’rpïj cxcellerct,[ed inomni gente qu£ eßfub cœlo, multiplicatum Abra, h£ fernen oriretur, in quant hteredum [ucccßioncnt non

SANCTl AMBROSII DE VOCA^ non ßlij carni!,fed fili^ pnmißionif intrarent. Et quanta, in [gt;ra:teritis feculis fuper aterat naticnr!gt; tanta nunc ejfet in gentt ludaa paratas gratia. Cam tarnen introdu^la plcnitudincgentium,etiani ipfora ariditati earundcm rigationum inundatio/ßondea/ tur.Qua itaque can fa ßnt barum fub eadem gratia dißimilitudinum ,qu£ 'ue rationes ,fanâis fcripturi! non loquentibus quis loquetur^Et cum ineisfcienl tia Pau'.i Aposioli .idi/putationetranfeatadßupot rem,cuius erit tätapriefumptio, qui hate dijferendff exißimet aperienda potius,quàm filent io mirandal Patienterigitur ztr xquanimiterignoretur tanirc= motum ab humana cogitationefeartum. bJcctante quia nequeunt claufa penetrari, idea etiam refera-torum cjl pntereundus introïtus. Manißslaueruitt enim diuinorum eloquiorum multae authoritates,d continua omnium feculorit expérimenta docueruti iuSiam dei mifericordia,mifericordemqi Mitiam necalendis unquacorporibus hominum,necdocent '• dis,iuuandisq; eorum metibus deßiiffe.Sempereift nim pluit fupcr bonos o- malos,femper folcrnfnum oriri fècit fuperiullos CJ iniuHos, femper uitales auras preebuit,femper diei et nodis utc!ffitudines nijlrauit,ubertatem agris,multiplicationcm femim bus,foecunditatem generadis hominibus femperimt pendit.Etfiquâdo aliquid horum minuit,benignii correptio“^

tione GENTIVM lib. Il, 119 forreptiotlibus auerftonem defidiam^ maleutenti/ «w cafligiiuitfUt miferdtiones eius qu^rerent m ad/ nereis,cuius iuflitiamnon timuerantin fecundis, fiadipfa mundi exordia recurramus ,inue/ »itmuf omnium fan^hrum qui diluuiim pr^ceffe/ funt, dei]^iritumft(i(fereólorem, propter ^«od ey fHsjdeinominatifunt. Quonià ficut ait Apoßolu^: Quicunq; f^iritudeiaguntur,hi ßlij funt dei.Et cÏj ijdem negledn obferuanäa patrum, illicitis fe repro borum connubijs mifcuil]ent,dtq; ob neßriam facie/ titem digni exterminio ludicarentur, dominur ait: Nort permanebit j^iritus meus m hominibus ijiis, ’ * quoniam euro funt. Vnde apparat quod iße populus, cuius generationes difereto ordine cum annorum nu Kcro digerucur,ßgt;iritalts antea ßit,ea uti^ uoliita/ tecui ßiiritus fanéîuspriefidebat.Sic impendensmo deraminis fuiregimen,utdcclinandiaduitianoada imeret poteßatem, quapottßatehie populus fi non uterettir,non relinqueretdeum, nee relinqueretur à deo ,eßetq; ille de quo diilum eß ; Felix qui potuit Ecele.jt, tranfgredi,cr noneßtranfgrejfus. Quam diu er/ go apud dcum manfit, ea uoluntate manfit, quam deus inßsirauit er rexit. Pr£paratur enim ( ficut Pfal .71, feriptumeß )uoluntas adomino.Sed huiusprapaf ratioaisnon unusfemperproueäus,nec una menfu/ raeß. Quoniam multis modis, er innumerabilihus

3 dißerentiß

SAN CTI ABBROSn DE VOCh

difjirentijs grdtiiC zy don^ ttdrùntur, ipfif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gtnertbiM munerum dilfimi les Cunt

dus amp;nbsp;impares cjti!tntttates. Sicutcnim i« gfriMwi* bus herhirum Mt^ue ItgnorHm qa« tfrrlt;lt; proiucitt non untS j^ecies,nec ununt in omnibus genus ejt,je^ fingulaqufcj; wi fuifeminis fi/rma, ez infult;eßirfif gualitate gignuntur,plenum autem decoremnotiji^ tim ut edunturitccipiunt,fed, certis or ordinAtispro uchuntur augmentis, donee ad perfréhlm fui hsbi» tusquâ[it.itcmper fuceedentia fibi incrementitprt/ ueniant, Itncrfemmi eharifmatum phnt/que uir^ tutum non in omni agro cordis humanitotutn hof pariter quod funt,fiitura nafcuntur. Nee ßeile re* pcritur tn exordiamaturitas^et iw inchaationeper* jiéïio. Excrit quidem frequenter potens (S' miferi' ro« deus mirabiles ißos fude operationis effiâtUr erquibufdam mentibusnon expe^lataproßäuun» tnora,Mum fimulquicquidcoUaturus ejt, inuehif' fJebre i ^hrahtelumbis Leui fanfhßcatur, ey fimulcKi» eo domus Aaron CT faeerdotalis ordo benedicituf» In ifaac derepromiffione coneepto, contraßeiii fterilium fenum nato, omnium gentium uoeatiOjCf tota chrißi forma prfconiitur. Iacob »allo ment® f'rjf^^^^ttte dileätts,priufquänafcatur eligitur.flie Kiere .t. rremije dicitur: Priufqus te formarem in utero, noui te,(t priufquä exires d c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anfhßcaui fr. lodiief

intrf

TIONE GENTIVM LIB. II. Ixo

HilMHcliptbctmrftrijuifccMj^infKpdfibrcpfeti« L«a,t, txulti{t,cr ut nuliM inter n^tos mulierum maiorfit, priu! fentit initid gratije naturae. Sed cit aha. fimilium doaonentorü exemph nö defint,lt;]ui breui/ atis Studio prlt;eterim!is,mul[o tumë crebrior, multo^ nunteroßorpirs iUu hominum ejl, cui purticuhtim ^uic^tiidj’upernuhrgitui donut, accrejcit, «t conß rendoru munera citn[£,dc hif (jU£ [unt collau,puri ttntur.Ciuidü «ccfptei fide,dilfidcntiu no curct.Q^ï utilt;^ineifefibinoueratc]ui dicebut: Credo domine, adiuuuincredulitutê mcum. neciüidbe(fep£ni tuidfuis animis fentiebdnt,q^ui dixerüt: D ofwine lt;lt;k* genobiïßdem, Quidam i^uodcredunt, noninttüiB gunt,cr multi eorum diu in [««e j'implicitatis modu lodetinentiir. Multi uero eito 'mtelleÜus lumen ach/ piunt.ipfd duteminiettigentid non in omnibus cun^ .dem habetuigorem,aut fimilem ßicultatem.Et pluri mi cum or fide er inteÙeéîu uideantur ornati,labo/ rant amen indigentiacharitatis,er bis qu£ßde amp;nbsp;intelleäu uident, nequeunt inh£rere:quoniam per/ feuerari in co non potejl,quod non toto corde dili» gitHr. Qonü quoq; ipfius charitatisnSfempereiuf* modi efl,ut quiequid ad plenitudinê ipfius pertmet, fimul d percipiente jumatur. Ejl enim amorqui po «jl tilio amore fuperari.Et l'£pe dileëHo deicx müdi dilediotte marecfcit,nifiad cumßrtiore jlhriiu fan/ q t, äo in

SANCTI AMBROSII DEVOCÄ/

(h hiß ini muite proJtcofitjqHÎ nuUo extin^uifriif re,«allo poffit têpore latignere.CÜ itacji i« boe tiio natrabih eJono dei, omnium fumnM donoru,G' i{Utgt; dam fit cuit^rum uita uirtutum,ad hoc(lt;ear4coigt;^ firuntur, «t habeat animic jiiif lü infe«tio, ptr^uf ad peijiànm eburitatem po(fit eniti, Qu^ am non folum tx deo,fed rtwm dciMcfif/tabiles O’ pirfeuerantes att^ infuperabiles ficitf (pios fiumint fuit uoluptatis impleuerit, Qtti auiem ißarum rum dulctdincm nefciunt, cyadhuede mundii’ii/ int torrentibui bibune ^ut etiam ß aliquid primori^ bus labris de uitlt;e ßnteguflauerunt ,incbnariM tnëaureo Babylonis calicedelcóhntur ,fuoprorftis decipiunturarbitrio^fua uoluntate labuntur:amp;ß iw blt;lt;f defidia perfeuerant, ipß fe his qut aeiepi' re,dijfgt;oliant. Tadle enim quitlibet bona fine ehari-täte pojfuntpcrire, jax non poßunt fine chariait prodejfe.

CAPvT .nir.

AEC AVTEM SVMMATIM K w per/triffa ad id ualeant, ut eet tißime nouerimus nuüum ßdeltum «i (fc» nondifcedentem relinqui, neq; cuiufquamruinai» ex diuina effe confiitutionedifpofitam.Sed multif, quiiamiudicio rationif utuntur,ideo liberumeffe difcedere,

TIONE GENTIVM lïB. H. IiI

difeedere,Mt no difcelftjie fit premium .Et ut guoi non pottji nifi coopérante jjpiritu de i jieri,eorum me ritis depute tur,quorum id potutt uoluntdte «on fie/ n.Qgi uoluntat j« malis afhonibm fola eße pottfl, in borti; autem fola cjfc non pottft, enint fecudum nataramfit homini, ut bona fit uoluntatii, uitium tarnen quod per malam uoluntatem irruit in n4««iM,Ho» naturt fuperatur uirtute, fed gratiie, Regfbdturtrgo primus ille popalnsdci j^irit«dfi, tt À maleiiéli aeprjtdänati popwli focietate ac mori lui pereruditionem fanfh^tritus abftinebat,cußo diens difcretionem (ui à permixtione carnalium, quorum mala tam diu fußinuit pdtienti4 dci ,qu4m diH boni per id quod eos non imitabantur, pUcere pot«cr«nt. vbi ttf ro etiam boni malorum imitdtios «ccorrwptifMnt, czpcrwolKtatw dfjè(3it«i Mt clt;jna dem nequitiam côjÿiMuit «ninerfiaj, q»oï, cxæf » Koc domo,una impietas propbi*niuit,ientcntiit unit deleuit.Bonitas autem dei ne iQi i^uidcm parti défit/ it, qMlt;e irt cbaritatc nonßetit, er 4b initio (ui uene nodiaboliciliuoris intttmuit.Principei« cnitn gen« tis impie,(anfti ßatris meritis inuidentem, c« dc«i$ eittc purriciddli corde meditdntem, dignatwr domi« «1« p4tcr«o mitigitreconfiliojdicctw ad Cain: vt Gene,4, quid trijlij ßihts et ? ut quid concidit uulti« tuus i Könne (i rcöho^rdsreéb nutem non diuidat,

q 5 peccaßiJ

SÄ-NCTl AMBROSI! DE VOCA/ fcccafti ƒ Quiefce.Ad te cnitn crit conuer[ioeius, V tu dominabcris tius. Depone tnijuit, orUmde inuidiic itmulatione triftiti(im,Qrfl4mmeit odijcru delts extingue.l^ihil tibi Abel nocuit, nec mihiplilt;/ cendo te hiefit. Dcjjgt;exi munera tud mco iudicio,tioit illius uoto. Opus enim bonum negligenter egijli •' refh, fuißet obl^itio tua, fi fiiiffet reibt di[cretio. Sciens eui offerees,[cire debueras quid uoucres. No dïg»!e iniermecr te diuifffti : quoniam tibi elefHo» TA ferudili^ Tuns ergo hic error c3, timmq; petcä/ tum, quiefee, cz noli in infontem fratrem moueri: ad te potius tui culp4 reuoeetur. Noli peccutoregitu i« tf dare, fed tu potius in ipfum fume domint-tu. Poenitendo enim nec in muiusfreinus progredie ris fCrabeoin quo te doles difftlicuiffe, muneï ris, Ciiergo ialiu ad Cain loqueretur deus,nunquii^ ambiguum ejl uoluijfeeum ( quantum ad medeti/ di modum fufficiebat)egiffe,ut Cain ab illo fmpif/ frftiï furore refipifeeretf Sed malida pertinax inde ßibieß incxcufabilior^ unde debuit effeeorrefli' or.Etuäqug prlt;efciebat deus,ad quem finem infetnb entis effet progreffura conceptio.Neque fx fo qwil faïïi feientia diuina non poterat ,ncccffitate p«* eandiurgebaturßcinusuoluntatis, A' cuius utique intetione atq^ effeilu potuit incolumitas Abel /eftndi, nifi pl'atuiffet deocu mign^ laude patiétif

ÏIONE GEfîTIVM LIB. II. Ixx

temporale Juror impij fieret perpetuus honor Polens ueroijtius fratricide,quäuis inpro-^ Slt;^nitoris fui moribus uiucrent, nunquam fe diutne ^nititcm ne^ffe^quis non facile aduertat,fi confy ^nt quantum eis prodeffe potuerit trfoj longa pa^^ dentia dei,tarn diues bonorum temporalium copia, muhipliata; facwiditatis tarn numerofa propa^ gitio* Quoibenefeia licet obduratis nihil rcmedij (tf emendationis attulcrint,probat tame auerfionc forum no diuiuie friffe cofritutionis,fedpropriie uo luJUatis.ln conferuatune autcl^oë jîh'orwmq; eins nuruum,inquibits omnium getium feminariurn ^ifronebatur, quanta diuin£ gratia opera reuelata fntfanëla fcripturd manifrjlat,dum in ilia miranda tftpaatatis ara, uniuerfi generis animalium(quant tumreparationis aderat ) réceptrice congregatura. «djf omne hominum genus ecclefia jigMr(tt«r,dKni pvrligrtit oa aqua redeptio crucis Cbnjli,ct ablutio regeneratiois aperitur. D» in hw ç fx i[Ilt;t wiidi «4 flatioefaluati funt, omniu getiu plcnitudo bf n^diti fwr.DÏdonnfœcndiUitîitErntur, cfolo ffu fujfo «torn etfanguinis interdi(lo,libertM edédi qd’pU cuerit,augetur:falutisq;fccuritas in tvslimoiuo uer ficoloris lt;(rcMf ,bi)c fjt, in figno multiformis gratia confccratur.Qua kHcJj mjjlerWjdtqj facrametanS UHiKj untn/ärtwlt#plt;t»cißii«of tunc homines ,fcd, ^4 i« ipfti

SANCTr AMBROSÎI DE VOCA« in ipfii omnef eorumpofteros imbuebant, ut i^uoi eruditions impcndeblt;tturpttrentum,projiceretj(i(lt;* tiaßliorum.Iam uero procurrentehumdnie prop^gt tionis augmenta, cum ipfa mortilium numeroßtät de fuis multiplicationibus fuperbiret, fecundiiifgt; elationis fu^ altitudinem,cœlo cuperet moletn iigt;i* modiciS inùruilionis inferere, quàm mirabilis trgt cohibendâ banc infolentiam ßtit diuiii£ cenfura in/ ßiti£iQU£ unam illorum populorum loquclatn no tis fibi inuicem figitißcationibus confonantttn, ß* ptua^ntu cz d«lt;trwm liguarum uarietate conßiditt ut inter dißonas uoces operantium pereunte ton oordia,infanie molitionis machina folueretur,^^ bitanio orbi terrarum darctincolas mähe congttgl' tionis opportuna dijßcrfio.In i^o autem opere pro^ uidenti£ deipr£ordinabantur miracula grati£ Cb« flian£,qu£ omnem hancdijßerfionem in illius ttd!/ PJjiT. 8. ßcationis erat uocatura c5pagem,in qua omne gt^ nu fleélitur dea ,cr omnis lingua conßtctur,quonii leßis in gloria dei patris efl.Hanc latitudinemgrn/ ti£,in plcnitudinedißpoßtorumtemporum rcueldit d£,ß,{la ad Abraham promiffio dei, ßgnis iam litat lentioribus indicabat,quando duplex eins fuceeßio (ßlq fcilicet carnis,er ßlij promiffionis)multitudi/ ni arenarum comparabatur er fyderum: er uirßi nex per annofam uxoris ßerilitate,ab ßgt;c iam pro«

TIONE GENTIVM lib. il 1*3 lis lt;(lienus,credebat litudabili ßdc per germen unim ßlij pitrenj fiiturum ejje fe mundi,projßicieni iüuw femme fuo,imino conjßicien!,qui dixit: Abrahä Ioan.8. diem meum uidit, giuifusefi . QUttßde Abrd^ cum iu^iißairetur,nondit- mandâtum circumä/ fiQtiis accepcrat,fed eut» eßet tn pr^putio naturalif reputatd eft ßdeseiu! eld iuftitidtn. Eteddcm Jîtîcî ßstdculuntcircumdfionis aceeperat in co corporis »sembro,per quod femenprocreeitionis peruenturti erdtitd edm cdrncm, in qud finecdrndlifemine dei ßlius deuf,uerbucdro ßcret,dc de AbrdbiC ßlid Md ^ieiuir^nendfccretur dffutnptis omnibus in buius ftdtiuitdtis confortium , qui in Chrißo pcrjßiritum fdndÜ regenerdti,qd’ Abrdbd credidit,credidißent.

CAPVT .V.

A'E.C AVTEM ßdesdntcqudnt ueniret,hoc fernen de quo Abrdbee di äumeß : 1» feminetuo bcndicentur Gene,ti, omnes gentes terree : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uniusßir=

pis populum c5tincbdtur,uigcnte dpud ucros ifmeli titsjßercdcmptionis noßree. Quonidm etfi ßiernnt fx dlienigenis quos teporibus legis ueritds illuftrd= IX fit,tdm pduci ß{erunt,ut uix cognofedn/ tur dn ßierint. ofc boecxcufdbitcs ßntndtio* Itet, qu£ dliendtiC 4 co»«cr{4tionc ifrdcl fßem nott

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S hdbcntesjf

SANCTI AMBROSII DE VOCA^ kabentes , pnedeo 'mhoc mundo fubigncriintif tcnebris fierierunt:quiit httcdbundantiii gratiii nunc uniucrÇum mundumriglt;tt,puri Meä, ldrgit‘gt;^ tr »on fluxit. Adhibita cnim fcmpcr eft uniuerpf b® ninibui quteddpupcrmemcnfuradodrinicquie purtiom occultiorisq; gratit p{it,fujficit tarnen cut dominus iudicauit, quibufdam ad rcmedintn» omnibus ad tejtimonium,ut non dubie^fed euidentef apparcat,quod nipubi abundauit pcccatum,fupeïi abu'ndarct gratia ’^nunc quoque uniuerfum gennf humanum pmitis obciCcaretimpictas. Anprte (»t picriquc ^rriunt ) meliora quim ueterum ingenilt;t tiojiris feculis orta funt, cr aptiores diuinis dcnif anima: tempora extrema pepererunti QMod etiitn fiita eßet,ad bonitatem id reprendum effet autbo* ris,qui uocandis ad uita igterna populis,ea quit non retineretur,agt;rdapnxißet. Sednihilprorfusnoua/ tum eß in generatione carnali,nec generopor auih tninorum orta fuecefpio ep, cum potius in homini» kus illius temporis ,quo mundi redemptor aduenit, । qudto erat propa^ tardior, täto pt iniquités inuen ta robujiior. Probauit hoc ludaiciptroris impietas- i Et quàm apta Euangclio Chrifii füerit Ola genera/ j tio,non folum populi,fcd etiam fcribarum Crprin/ cipum ac facerdotücorda docuerunt.Quibusparinn fiiit in agnum dei,todentem pcccatu mMtdi,contra ;

tefiiß/O*

TIONE GEN TIVM LIB. IL Ïi4 ^‘ßcutionem legis, contra oraoïla prophetarum, ^Htra diuinarum expérimenta uirtHtiim,fc(litioni= ^‘lt;^gt;lt;:ontumcIijs,j^utK,alapis,colaphis,lapidibuSf adpojlrcmum crucis atrocitatc fenijje^ etiam teftes refurrcóiionis eins eadem perfeque/ '^‘‘nturinfania.Quam Apofioliquando apontißeir flageüati fiint,ofienderunt in Pfalmo Danidico {’^ophetatum,dicctes:Domine tues,quißcißicalü A(S.4. lt;3quot; terram ty imrcjCr omnia quie in cis'funt,quißgt;i ^itufanc^operospatris noßriDauidpueritui di= ^ißi:Quareßemuerunt gentes,Ç3'populi mediktti pr i fant inaniafAßiterunt reges terri£,et principes colt' ueneruntin unum aduerßus dominum , a- aducr= fus Chïiftum eius. Conuenerunt enim uere in ciui= tntvißa aduerfus fanäumßliumtuum Icfum(qucm nnxiRi ) Herodes C Pontius Pilatus cum gcnti= bus er populis jfraèl ßLccre,quie manus tua er eonßlium decreuerunt ßeri. Igitur ad manißftau’a dam gratiam dei, quie ex aterno eius incommuta/ biliq; confilij in ßtlutcm omnium gentium diJ^jnc {■«tlMr, non priora quaß inapacia declinata funt tempora, fed ißa eleiia,qu£ tales populos cdidc:* runt,quorum ßrox er uoluntaria iniquitas non aut fulendi aßvÜu , fed intentions fauiendi perfißclt;^ retßcere, qu£ manus dei er confilium decreuerüt ßeri, ut mirabilior effet gratia er potentia dei, qua

SANCTI AMBROSII DE VOCAquot;

^UiSdetttin durii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tenebrofis

tam inimiciicordibuf fidt ftbipopulum fidelë,fui* ditum,fanâum,lt;^uinonperfapientiamhuius di pcrutnit ad lumenfitpicnttit dei,fed per iüius do/

' num de quo teflutur Ioanna Apofiolu5,dieeHs:Slt;// mus,quia ßlius dei ucnit,cr dedtt nobis Ccnfum, nt nbsp;nbsp;,

cognojcamus ueru deum,etÇimus in uercßlio | Cui tcflimonio Apoftolus Paulus confonat diecntt i ® ’’’ Gratias agentes patri,qui dignos nos ßdt in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

fortiî fanâorum in lumine, qui eripuit nos de ttnc* , bris cr de potejlate tenebrarum,^^ tranflulit t« Titum.r- gnum ßlij dile.^ionis ßua. lât itcrum idem: Lranms cnm,mquit,aliquindoinftpientes,increduli,errlt;tgt;t tes,feruietesdefyderijs ct uoluptatibus uarqs,!nrit^ Uda lt;:^inuidta agentes,odibilcs, odientcs inuieeiti^ Cumausem benignitas or humanitas apparuit ßl/ ua. orisnoftri,non ex operibus iußitii!e,quaßett)itis Kos,ßed fecundum fuam mifericordiam faluosnosß cis,perlauacrum regeneracionis Ißiritus fanâi,qne ejfudit in nos abtmde perleßum Chriftum faludtore noslrum, ut iuftißcati gratia ipßius, haredes fiitins fecundum jßem uitie aterng.Potuit 'ne plenius,lueit lentius,uerius explicari,quje mérita hominutn Chrt Jlusinuenerit,Gr quos ßbi mores ßtbiccerit, quand fe corda conuerterit,quando uenit mederino faitis, nat,9. lidmalehabentibuSfÇ^ uocarc non iuflos.fed peca tore if

TIONE GENTrVMLIB. H. Ilf fores^Quoniamgentium po^uluh^uifeMatin te/ Nithrjluccf» uidit magnum, cr fedentibiM in tene/ f’rii or umbra mortii, lux orta eji tüis. Frcmebant Rentes,irajccbanturpopuli, fauiebant reges, Cf po ^Jta!esc5tradicebant,fuperjiiticnes,et totius muai rcluUabanturerrores.Sedde rcfiflentibus,fùren/ dbus,pcrl'equentibus,populum fuum Chriflus auge/ bat,crperuincula acfupplida mortes^,janShrum gt;'oborabaturßdcs,uincebat ueritasjperi^j Krtt«crju«* tnudum dominidagri fegetis multiplicabatur über* tiis. Tanta enim defuper prtebebatureonftantiafi* lt;iei,iiducia j^ci,{órtitudQ tolerantiie,ut iüe ignis di leäionis,quemin cordibus ßdelium fßiritus fanéius *seendcrat,nutlo modo opprimentibus pojßet ex(i» g«i.C»m er qui cruciabantur,uehcti!entius inarde/ feerent,c/ qui jauiebant, eandent quam perfeque* bantur flammam fepe eoncipcrent,qua beatus Af o /toil« Pitüiuï ignitus ,ßdentcrßruentes'q} dieebat: luüijicati igiturex jidc pacerts babeamtis ad domi* pt.om4, numnojirum iefumChriflum,perquem ctx aceef/ fum babcnnis ßdeingratiam iflam, inquaßamuf, fed Cé gloriamurin ^egloria filiorum dei. Non fo lum auté,fed C/ gloriamurintribulaticnibiis,feien tes quodtribiilatiopatientiam opcratur, paiientiot autem probationem,probatio uerc jßem,ß}esautem tio eoßindit,quia ebaritas dei diffufa eßin cordibui nofiris

SANCTI AHBROSn DE VOCA/ noflris pcripiritum fanélum,qui ddtufcß nobif-^^ Rotn, 8- i^nt:QU!s flos ftparabit icbariMc CbrijtisTri^ buUtiofan M^jiiafiin pcrfccuiiofanfrmcsftin ditMf dii periculumfait glddiuss'Sicut jeriptufH eft-pful. 4?- Cl^Mproptrrtemortifictimurtotc(die,exijiintati[igt; tniisficM Olies occiftonis. Scd in omnibus rtiinus peren qut dilexit nos.Certus fum enim neque mors,neque uita,nequcangcli,ncquepriiuii pituSfiteque injtantia,neque/uturn,neq; (vrtitudo, ncq; lt;tltitudo,neque profiindum, neq^ crentura alii( poterit nos fepnrare à, cbnritnte dei, quiec/l in Cb» jlo Icfu domino no/iro.tïieccbdritM dijfufnper ritum fdnäum,fecit, ut mundus fidelium mundum uinæret impiorum.Hnc Neronis crudelitdtem,Dot mitinnißtrorein, multorumq; poflcos principutn, gloriofoinnumcrdbilium martyrum/ine conjùdit, donante Chrifto imitatoribus fuis,de perfeeutioni* bus regum £ternnrum flemmdtn coronarum.

CAPVT .VI.

IGITVR ratio dubi^

tK«»t,lt;i^wor«fM numero liber inuen^ tuseft.flt;[on eft pro omnibus mortuus Chriftusi Sei prorfus pro omnibus mortuus eft Chriftus.Nemo er go omnium

TIONE GENTIVM lib. il ilG amp;nbsp;omnium hominum untr rcconciliatione,quieper fitnguinem eß,non aut pcccator aut im )ùit,dicëtc Aposl:olo:Si enim Chrijius cum ad= ' ^gt;(onjirmicßemuf^uxtatcmpu^,pro impiji mortu , efttuix enim pro iujlo quit morttur,nam pro bo/

’’o firfitan quis audeat mori.Commendat autë fuain ‘^britatem deus in nobis.QUoniam ft cumadhucpcc tatores effemus,Chrifluspro nobis mcrtuuscfl,mul io magis lu/Ufuati [anguine ipfius,- falui erimus ab

I ira per ipfum.Si enim cum mint ici eßemus,recond/ bitifumus dco per mortem ßlij eius, multo magis feconciliati falui erimus inuita ipfius.Idem autem Apojlolus infecundaad Corinthiosait : Charitas enim Cbrijli urget ms indicates hoc,quonia ft unus pro omnibus mortuus efl:, cr^ omnes mortui funt, er pro omnibus mortuus efl,ut ct qui uiuüt,iam no fibi uiuant,fcd ei qui pro ipfis mortuus ejl etj- refur rexit.üe feipfo ucro quidpronunciat,audiamus:Fi i- i-delis,inquit,fermo er omni acceptioe dignus.Quia Chrijius ucnitin hunc mundum peccatores faluosß cere,quorum ptimus ego fum.Sed idea mifericordia cofecutus fum,ut in me primo o/lcderct Chrißus Io fui omnem patientiam, adinßrmationcm eorum, qui credituri flint HU in uitam tternam. Siue rrga circucifio fiueprjeputiu,peccato uniucrfalitercoclrt debatur,unusq; omnes rcatus obßrtnxcrat,e:!r inter magis

SANCTI AMBROSII DE VOCA/ tnugis ntinus^i iinpio! ncmo crat^qui pojfet Cbn'slt rcdcmptione faluitri.Qjiie redcptio uniucf/ fo ff je intulit muitdo^cr omnibui hominibus indif fèrcnter innotuit:(juando(juidcm in die quinijuit^i-'f^ mo itb ido pafcha, in (luo fc hoftid dco uerus a^ntif obtulcrlt;it,cti ApoHoli et cjui cum eis unanimes eriti repleti j^iritu fanâo,lin^uis omnium gentium lo-querentur,conueniebat excita miracula diuerfi gf« n^rtf hominum multitudo, ut Euangelium Christ Aa,t. in cis quiadcrant,totus mtmdus audirct.Conßttxc/ rant autem(ßcut feriptum e^l)Parthi f,ledi,Elit mitie,O' lt;^ui inhabitant Mefopotamiam,ludaam (t Cappadociä,Pontu.ct Afiam,Phrygia pamphf Harn, Aegyptum et partes Libyie,quig eß cira Cyri nen,Zy aduenie Ro)nani,Iudteilt;}uoque ctyprofely/ tiyCretes cr Arabes,audientes corum Unguis prfdi airi magnalia dei, quorum tellificatio ctiam in cas getes que remotiores funtßonge lateq; procurrere^ Ad cuius rei cfßdlum credimus prouidentia dd, Ri» mani regni latitudinem preparatam,ut nationes M cande ad unitate corporis Chrißi, prius iure uniiu cofociarenturimpietatis. Quamuisgratia Chrißiit na non contenta fit eofdem limites habere quos Ro ma,multosq; iam populorum feeptro crucis Chrißi illafubdiderit,quos armis fuisißano domuit. QJi^ tarne per Apoßolici facerdotij principatum ami:Iiof

Tione gentivh lib. ri. 'rigt; I^lt;icfl:t(rcereltgioi!,qu4m folio poteftatis. Q^od bßrte lt;j:uctn4dinoclii quafdd gentes,quod no uolut, ^^onfortiuinßliorumdeinouitnui adoputas ,it4 nnnc in extremismundi pd-rtibus j'unt alit^uje ^‘i^iones,quibns nondumgrdtid fdudtoris illuxit, ^0 ambigimusetiam circa illds occulta iudicio dei iempiK uoatioitis ejfc dijfiofitum,quo Euangeliunt ^Hod nondu uiderut,audidt atq; fufcipiant-Quibus ^gt;»en ilia menfura generalis auxilij, qute defuper omnibus femper bominibus cfi prlt;£bita,nö negatur, Quauis tarn acerbo natura humanauulnere faucia i!ißt,ut ad cognitionem dei netninem contemplatio f^ontancaplcneiialeaterudire^nifiobumbrationent ourdis ua'a lux difcußcrit^quam infcrutabili iudido deus iujlus ZJquot; bonus,no ibi pristeritis feculis quern/ 4dmodu in nouißimis diebus cjfudit.vndeetbeatiis Apoftolits Paulus fcribens Colojfcnfibus,ait:Myfte Colof.t. nuquodabfconditußiit d feailis et generationibus, fiunc autem manißßatü eftfaniilis eius,quibus uo^ I'uit deus notasßcerc diuitias gloria facramcnti h» ins in gentibus,quod eß Chri/tus in nobis.

CAPVT .VII.

V N Q_V ID boc myßerium etia pro/ phetis incognitum ßit f iUi per quos jßiritus fanilus loquebatur, ea quorii ab r (pfw

SAN CTI A MER ÖS II DE VOCA-ipfis fiebant denuncùtiones, nefckbifnl ! No» »» plane intcUigendum f cf ip[is gentibus ahfcigt;n» ditum /ùijfe myßcrium cjuod dominus quando ua/ luit or quibus uoluit ,reuelaHit, Nam de uocatioiK Gentium,quiß non trant populus dei,cr quibus pri/ Deu tZ mi[trtus efl,nunc autcm miferetur, i« Dr«ï ‘ ronomio ita dicitur: Et uidit dominus et Z‘el‘iuit,(^ iratus eß propttr tram filiorum Quorum etßliarunit Cf dixit : Auertam ßciem meam ab eis, Cf oßeti-dam quidcrit in noutßimo,quia generatioperurrß eßfilt/s, (« quibus ttoneßßdes in itiis.lpfiin lum compulerunt me in hoc quod non eß deus, irri/ taueumt me in idolisßtis. Et egoin zalum ineitaio f 0/ /« eis qui non erant gens,ßupergente infipieiiK irritabo eos. Et Dauid htcc de adoraturis dcu omniquot; busgcntibus pr^cinit: omnes getcs qua[cunc^ßd^ pfakss^ ßi,ucnient Cf adorabunt coram te domine,Cfgl^^ rificabutu nomen tuum. E t iterum idem : Et adorai P}ah'’lgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reges tertie, omnesgentes ßeruient

ei.Et iterü-.Benedtcètur in ipÇo omnes tribus trrfif, omnes gentes magnißcabut eu. Efaias quoq; I'lnr'Iia ECa i ‘t^f’i^'^^iatdicens-.QUoniäeritinnouißimisdiebtit ' ’ ’ mamßßus mansdomini,Cf domus deiineacumitit montium,Cf exaltabiturßtpercolles,Cf uenientad eum omnesgentes.EtiterumidemtEt ßciet,inquit, dominus Sahaoth omnibus gentibus, in wonff iß» bibertt

TIONE GENTIVM LIB. II. HS

bibent in iucunditate uinum, un^entw ungMnta in monte iftv,tradeth£c omnii gentibus, hoc enint confilium jitper omneigentef. E.titerttmidetn:E.t reuelabit dominus brachium fuum fanâum m c5jj,e âu omnium gentium, (y uidebunt omnes gcntes (tr wpi'Htemijaif lt;ido)n(nof/l. Enter«: Ecfc^rfufn« nd teper me acœdent,lt;y ad {t ßigient. Et infra: Gen tes «non cognoucrunc,muocabunt tr,er popu/ li.quiane['duii{,ad[eeonfriffcnt. ofee ^uoq; paria prophetat,dicês: Eterit in loco inguo dtéiii efr eii, ' non populus mem uos , ibt uocabuntur frlij dei uiui, GT congregabuntur filij IkJx er filif ifrael t« idi= p'wfM. Et irerwmiMtfcrcbor non dtle(lie,crdicamno .i, populo meo, populus mens estu:(y ipfr dieet, deus meus es tu. Sub Apoflolis uero,cu i) qui m Chriftum ex circumci frone crtdiderit,coî ^«i gentiles eram, dicebanturq^ pr£putium, iujtifreationu gratia arbi/ trarentur participes ejfe no pojfe, docet bcattis Apa jiolits Petrus qua tndifrretus apuddeuu«rq; fit par piilus,fr in unta«m Jiitó umbo couenerint. Cum au tem( inquit ) cnpijfem loqui,decidit fjgt;iritus fanâus . fuper eos,freut et m nos in initio.Recordatus fum au temuerbidoMini, freut dicebat: ioänesquids bdpti zauitaqua,uos autem baptizabimini (Jjiritwfditiffo.

St ergo eandem gratiam dedit iUis deus pcHt cy not bis,qiaicredidimus h» dominum tefrim Chrißum,eQi r amp;nbsp;quis

sancti ambrosii de voca* qx» erdm qui poffer» probibere deur» Bis auditn titci/erunt glorijteauerunt deunt dicentes :Erso C'' gerttibus deus pcenitentium ad uitam dedit, bus Apoftolus de hac uacationegêtiumdicit'’ vin fratres audite metSimon narrauitquemadritO:* dunt primunideus uifitauit fumereexgentibuspoi nomini fuo. Etb«jc concordant uerba pro/ Antos 9 phetarumfficut fcriptum eft: Poft biCc reuertar, C’’ ’ reiedificabotabcrnaculunt Dauid quod cecidit, lt;7 ruta eins gdijjicabo, z// erigant i!lud,ut requirant cgttri hominui» dominum, zsr omîtesgcntes fupcr qiias inuocatum eft nomen meum, dicit dominus ft‘ ciens htec,notumà[eculo eft domino opus fuum, sy l^uet .lï. »«eo» quoq^ tïlc cui reffonfum erat à ftiiritu fandbi, noneum uffurum mortem priu[quam uideret Chri* ftum domini,de faliitc omnium gentium qui in Cb« ßo reuelabatur,hic dixit: N une dimitteferuum tu/ um domine fecundum uerbum tuum in pace ,Qÿlt;t uiderunt oculi mei falutare tuum: Quodparaßtan^ te ftciem omnium populorum: Lumen ad reuelati/ omm '^ntium,zs‘ gloriamplebistui tfraéi Bis amp;nbsp;alijs feftimonijs feripturarum non dubie demonftrd tur iftam ditiffimam, potentißimam,benigniffima!ii gratiam, qua in nouißimo mundi tempore omntt gentes in regnum Chrifti uocantur, prioribus ßecu/ lis moccuko dei abßconditam fttiffc conßilio,C7 cur haemuni

TrONE GENTÎVM LIB. H. li^ fncm^nijifliitionefCjUtt nunc uniuerfit natianibug 'mnotcfc’.t,antti reuchta non fùeht, nuUam paffe fientiam comprehcnderc,null(tm intelligcnliitm pe/ netriire,cum tarnen illud tjuod de bonitate da pi/ff'i-tiKcreditur, quia omnet hominet uelitfaluos furz, ©• M agnitionem ueritatis uenire, non oporteat niß perpetuum itternum^ [entiri,fccundum eas mcnfu* riZj ^Hzbizjdeus dona generalia Ipeciahbus nouit cu/ niulare muneribus.vt CT' qui exortes gratia ßterint de fua nequitia redarguantur, e^' qui eius lumine enituerint,no in fuo mcrito,fed in domtno gloriën-tur. In hoc fane anguflo quidem, fedtamë redo i«* teüigentia tramite, non parum difficultatis opponit tonfyderatioparuulorum.quinuüo iudicio rationis Muntur,quo authoris fui beneficia fentientes, ad aa gnitionem ualeant ueritatis accedere. Nee uidentur negleólu opitulantis gratia iu/ie argui,in iÜa ig-norantia naturaliter confiituti^quam dubium non tfi nuHâ recipere fcientiam, nullam fentiri dodrinâ.

CAPVT .viir.

N D E C V M OW«« homines uelit deus faluos fieri,quid eft quad aliénaquot; M tur à falute perpétua tanta inßntiü m«l ___titudo, totc^ ÎM bz'î aiatibus hominu mi extra Uttam reliaquuatraternam,quafi 4({ hoc tS

' SAN CTI AMBRO SI I DE VOCA/

tut» conJiti funtub e3,qui neminem odiens ereauitr UC (luu in hune mundum cum peceaticarne uenerutt ittj olubilis culpa uincula fine reatu propriaa^oiti! inciderêt, quid hoc prolundius,quid mirabilius ep fe potifl i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;credi jàj eft eos, qui regeneration^

nô adepti func facramètum,ad uilum beatoru nere confortium. Et magisßupendum, magis^ f'l tniru,quod ubi afhono offindit, nbi arbitrium no refiftit,ubi eadem mißriajimilis imbeciüitas,cauß (Smunii eß,no unum ejfe de tanta parilitate indicé, çy' qua les reprobat abdicatio, taies adoptât eleiHo» Verum tarnen de hac altitudine difcretio nis dei non conturbabitur cornofirum,fi ßrma ez ftabili ßdt omne iudicitim dei iußum effe credamus,nec 4ppc» tamus haberecognitum, quad noluit elfe fecretum, ut ubi inuejiigare non poteß quare ita iudicet, [uf ficiat feire quis iudicet.Qÿlquam nô ita incognoßi-bilis ißa ßt quaßio, ut nihil fit quod de ea eruditio* nis poJ?i(MW adquirere,fi ad contemplandu id quoi uideri poteß, tranquiüus fobrij cordis adhibeatuf intuiäcs. Cum enim confyderamus inter pagenos, inter tudaos,inter Hareticos inter ipfos Catholicos ChriHianos, quam multiplex pereat numeruspar» uulorum, quos quantum ad proprias pertinet uolun tates,neq; bonum aliquid, neq^ malum coß^ttegiße, nbsp;nbsp;'

difeimusfupereos iÙâ manerefententiâ, qua hums' j nui» I

TIONE GEN TIVM LIB. IL !}• Mm genus prxuuricatione primi pirentis excepit: cuius fententiit rig)r,dum etiam circa tales non ret foluitur,quàm magnum illudpcccatußicrit,demon firatur. Nemo autem putareturnon innocens nafeiy isifietiam talibus c^fet noxium non rcnafci.De im ( »taturitate uero mortis non eft ratio conquerendi,cu, femelinnaturam noftram perpeccatu ingre^famor ltlitas,obnoxiu fibi omnem uita: noflr£ fêcerit diem, £jfet enm spioniam fecundualis^uëmodum immor tnlis dici homo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f (Jet tempus intra quod mo/

riomnino no poßet. Sed nunquam corruptio ita ir/ oorruptionis ejl particeps,ut non femper obnoxiu fit dejiëlioni quoddcbeturoceafui. vit£ huius prinä= pium mortis exordium r(l, nec prius incipit augeri atas tu}jira,quàm «Jirtwi.C«! (i adqciturDjitcij temporalis,no ad hoc accedit ut maneat, fed in boc tMtjpt Mt pfrerft.Qitod frgj lt;tb initij f«i die morta/ lecjl,qualibctoccidat die, non contra legem morta litatis occumbit, Nec unquä ei uicintus cftpojjc «17 «fre, quÀJH po(Jf dfjiccrf. Quamuis autem ex una caufa omnium hominum pt ortd mortalitas,nonin in multiplicè imbcciHitfttfm cor-ruptibilis natura dijlrahitur. Et fiwe morbis, fiue debilitatibus, fiue uulneribus, non folum anni aut menfes ucl dies atatishumame, fcdcr omnes bo= rse, omniaque momenta (ubicâlt;t f«nt . Nec cjl r 4 !{li'^«ocl

SANCTI AMBROSir DE VOCAr

élit^uod mortis genus, aut uBus oicuitdi modus, qui non intra uniuerßtatem mortalium in aliquain inddat portionem. isianet cnim graue iugum fu(:er ßlios Adam, 4 die exitus de uentrc tnatris eorunt, »» diem fepultura inmatre omniü.Sed b«i«j af^ert rimiiu^ pondera nonita in Adxßlios irruerunt,ut diuina iujiitia nihil eis fu£dimenfionis adhibcret, qu£deßi^iontim legibus ita deßäurap(biecit,ut ab eis moderationum fuarum non euerteret potefl^t tern. Idea omnia cmnes inciderent mala, quia per commune conditionem omnes omnibus fubiaeerent, fed ut generali necefj'iateuariata,caufas fibi domi» nus indulgentia correptionisq; feruaret, e(Jrfç in uno omnium debito,quod cymifericorsremitteret, V iußus exigeret. Cum i^tur iufta cz omnipotent prouidcntia dei ineefjdbiliter uniuerfa dijudicet, C nemo in hunc mundum ueniat,nequc ab hoc munda exeat nifi eo ortu atque deceffu, quern rerum arii^ tcrfecundu altißima fcicntia fua, fapientiäqi decer ' nit, ficut fcriptiteß: in libro îob: auis ignorât quoi omnia hiecmanus dominißcvrit,in cuius manu ani/ lob nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiucntis, ty Jpiritus uniuerfe carnis ho^-

* minis. E.t iterutBrcues dies hominis funt,Cy nume/ rusdicrum eius apud teell.Quit audeatcaufas ope rum amp;nbsp;confilioru eius inquireref Infcrutabile enim eslfUaldeq; fccrctum,curtantis dijferentijs conditio humane

tione gentivm lib. il m Humana «itrwtrf fit. lUÜ abinfintu nbsp;nbsp;nbsp;infettrénii

fiinlottojcKa cd'i-pit iitfirnnt!i.s,ncc intvrperfcderatef dolores lîntui£ deß.dt tempus ittntis.lllü integris udf fenxmuiribiK anttofißimus uigor ucgct:it. Huic in pucritidfnis ejl,illi in ddolefcentid.P.uic ultra iuue tutetn non liœt progredi ^lliimpoßibilc eil ad la ^ucndi rudimétagrandefxre.Quasuiumeas mul tißrmiter in^sjuales minus aœrbas experiretur adit (ü moralités,fi prlt;efentis utntu feeuli detrimcnt:i p«t teretiir,crnoninieternis miferias caderent,qui hinc finelauacro regenerationisexijfent. Sedcumins ferutabilis fit aufadonorum,quie gratia tribuit^ sjuàm miferiarum quas natura promeruit, ipfanos intelligéti^diffioiluis adno^rum remittit authorê. Et cum qujerimus : Quamodo emnes homines fal=i uos ßeri uelit, qui non omnibus iüud tempus imper Ht, in quo per uoluntariam fidem perdpicndicgra/ Ha fintapaœs i Non irrcligofie arbitrorcredi, ne/ que inconuenienter inteUi^, quod ißi paucorum dlerum homines ad idam pertineant gratia par= tem ,qu£ femper uniuerfts cjt impenfa nationibus: qua utique fibenseorum uterentur parentes,etiant ipfipereofdem iuuarentur.omnium nanq; exordia paruulorum,tota0ß illaprincipianecdum rationalis inßntia,fub arbitrio iacentuolutatis aliéna,nec ulr lomodoeis mfipcraliosconfuli poteft,Qr confer f quens

SANCTI AMBROSII DE VOCAZ qfMffty eft iUos dd eorum pertinere cofortium^quor“' ucl rcilo uel prduo d^ntur dffiéitt. Sicutenint cX dliend con^^jUone crcduntjtd ex dliend iitß.delitdt( dut di^imuldtioite non credut.Et cutn ipfi necpr^/ fentis uit£ defyderium hdbuerunt,n£c ß([ure,lt;liidtn tpforumß^ium e^i nd(ci,t!im ipforum effidturno re ndfei. Sicut duxin circd mdiores prater iüdm gene= rdlctn grdtidm pdrciur dt^; occultius omnium homi nu cordd pulfante exœllëtiore opere,ldrgiorc mune re, potentiorc uirtute uocdtio Ipecidlis exeritur, itA etiam drcn innumero; pdruulos eddctn mdnißjidtiir eledio, Quequidcm nccittisqui rendti nonfunt, in pdreittibur dcßiit,fcd ijs qui rendti funt,prapd’‘ rentibus djfuit. Itd ut multis ßepc, quos j'uoruin impietds deferuit, dlienorum curd feruierit : C regcnerdtionem uenerint per extrdneos, qua eis non erdt prouidendd per proximos. In quo opi^quot; regrdtia, quis nifi drrogdntijfimus dtque udnißi= fnus de diuind iußitid conqucrdtur,quod non omni/ bus pdruulis fimilis prouidentid eanfuldt ,omnid(j; pcriculd qua moriturorum regcnerdtioncm prohi/ bere pojj'unt,-(ut potcßdte fubmouedt, dut miferd= tionepraucnidt ?QUodutique ergdomncs itd ße= rct,fiitd ßeri omnino deberet.^o dutem Idtct qudn turn cordibus ßdclium defidiagigneretur, p in bil ptizindis pdruulis nihil de cuiufqudm negligenlii, nihil

TI ON E GENTI VM LIB. IL Ij» nihil dc ipfórum effet mortaliMe metucndu.’quin/ doquidem ut talcs baptifmo fraudarentur, nuUo modo foffèt accidere. H itc Kcro him inamiß'ibi=^ li felicitate injdntium -, uehementißime opinio il^i lius roboraretur erroris, qui ^ratiam deifccundti'in mérita hominum dari,audet contra ffdem cathoU cam pradicarc. Videretur quippe irjculpabili innove tentiichoc tota ^quiate deberi ,ut neminem eorut» adoptio pratcriret, quos nullus reatus perftrinçgt;_e-ret. Nee impie à quodam dcparuulorum baptifmo diélü ßiiffct:flabet gratia quod adoptet, non habet unda quod diluât. Sed hoc deleffabiliter pradicatu omnes difdpuli ueritatis intelligunt: ZT inde mani^ ffjlum eft cos qui falui fiunt ,non merito, fed grax tia liberari, quia fine baptifmo mortuos pcriffe non dubiumeft, Quiutiquenifi grantjfimi pcex cati effent participes, non perirent. tZunc autent occulta quidem dei diferetione ,fed iufta,fic often/ ditur, Z!? quid conférât gratia, ZT quid prauariat/ trixmercaturnatura: ut neccontra donum cleue* turfuperbia, nec contra pcriculum ceffet induftria, Siue igitur nouißima contemplentur fccula , feu prima feu media, rationabiliter ZT pie creditur o« mnes homines faluos ftcri deum uctle,fcmperq; uol luiffe, ZT hoc non aliunde monftratur, quàm de ijs lgt;enejicijs,eaqj prouidentia det, quam uniuerfts gene rationibus

. SÄNCTI AMBROSII DE VOCAZ rätioitibui comuniter atij} indifferenter impenditgt; Fuerunt enim acfunt huiußnodt dona itd gener^li^f ut per ipforum teftimoniit dd ^utcrendum uerii Jf/ umpoffent homines ttdiuuari, quibus donis authore fuumper oinniä feeuk protejhntibnSfffeeùlis tiie brgitiis fuperßtfa efi. ciä£ eopiofius «««« q[uiimlt;tnte prie/tetur, csufts tarnen diflrubutionun* fuarum dominus apud fciehtiam fuam tenuit,C^i^^ tra feeretum pottntijfimie uoluntatis oceuluit,qut f» omnibus unißrmiter aßluerent,non hterent.Et (J«5 nuüa efl ambiguttas de benignitate gencru li,ttim de ffeeiali mifericordia nihil quod ßupendumeffet,tx teeret,ae perindeilht effet gratiajßa non effet .üfO dMfrm pUcKit et hane mukis tribuere,cr iüam i net mine fubmouere ,ut ex utraq; appireat non neguM uniuerfiatiquod eoUatuin eH portioni, fed i« ahjs pr£ualuiffegratiam^inetlijsrcftliuiffe naturä. Kic quippeabundantiorégratiamitt credimus,ati^ « perimur potetiam,ut nuUomodo arbitremur ejfe uio lenti(m,quo quicquid in faluandis hominibus agitur, exfola dei uolütate peragatur.Cie ctiä ipfispartwlit per aliéna uoluntatis fubueniatur obfcquium.

CAP VT .IX.

H! R A TIA ^uidë dei in omnibus iußiped J tionibus prindpaliter praminet^fuadendo cxhortationibusj monendo cxcmptis,terf rendu

TrONE GENTIVM LIB. II. Ijf ^^gt;nlopericulK,incitando njiracu!tf,dttndo intrUe^ ^‘(n,mjpirandQ a)nfilium,corc]i ipfum illumindn/ ^iamp;ßdei affèi^hnibu! imlucdo.Sedetiam uolu» ho/ninis j'ubiungitur ei atc^ coniungitur,quic lt;(d ^ocprxdióliieft cxcitata priefidijf ,ut diuino infe ^operetur operi, Z!}quot; 'mdpiat cxercerc lid tneritunjf ^tiod ßtpcrnj femine conccpit äd fludium,de fua ht( bens miitAbilitnte fi deßcit^dc gratilt;e opitulationc fi tgt;^oßcit.QU£ opitultttio per innumeror modyr,fiue oml;Ds fiue manifi^osjomnibus adhibetu):et quod t muUiireßitdturtipforum ejl nequiti£:tiuod autent À multi! fu fcipitur, ZJ- gratis eß diuinie,zr uolun/ ^‘iti! humati£. Siueigtiir initiii/iueproßilurßdc/ fiumßucufq; 01 ßncm perfcueratiü co^temusges tttn,nulli ßecies euiufquam tiirtutis occurrit, qi(£ uelftne do-io diuin£ gr£tiiC,ucl ßnccoßnfu noftrig noluntutii- habeatur.lpfa eni-m gratia loc omnige^, Kerr wrje/idi atq; auxi'iiandi agit,ittm co quem uo ,primam fibircaptriœm G-fàmulam donorunt fuorum prccparct uoluntatcm. I^am uirtus uolentiii i’Mlla eß,nec poteßaßeri uelßdcm uelßem uel cha ntitem cis inejß-,quorü ab bis bonus confer.fus alie' IMS e^.üuftcautem confcnßtn non folum ccbor«/ tiopi’icdicantium çy incitamenta dodrinxfed zp-

gignit:propter quod fcriptu eß: Principium P*'®**^*'’® f‘(picti£timor domini.Qui quantislibct terrcribu!

inßnttur.

SÄNCTI AMBROSII DE VOCA» inßratur,no aliud agt,quàm utquetnficerit tinitif

. tciu,/äciat (^uolcntCfHccfolum uolcntem.fedcii/ Ecfa.xj. fapicntem. vnde er idud [criptumefi ; Beatus cui doiiatum eft habere timoré dd. Qjiid enim tunt bcatijicum , quàm hic timor,qui gettitor cruditorq; fapieuti^eß: i In cuius utique deuotiotie deuotaeji erquot; uoluntas, qu£ authore gratine codem prof.cit timoré quo cœpit. Cum er^ hic timor etiam per quandam uim magni terroris immittitur,non ibi ratio extinguitur, ncc inteücélut aujirtur,fcd il=-lapotiusquxmentem prcmcbat cahgo difcutititr, ut uoluntas deprauataprius atque captiua,reâae[t ßciatur er libira. Vndc [icut animus nihil uirtutis capit, nifiradium ueri acceperit luminis, itagra= tia nihil ei qucmuocat, confèrt,nifi oculosineo aperuerit uoluntatis. Qult;e in plerifque (ficut fu* pcriiis dißyutatum efl)ab ipfo initio fui ardcntißi= ma, citis er magnis diutur atigmentis. in plerift^ autcm tarde cunäanterq^ proßeiens, uix ad ca ir« crementa prouehitur, qua idoncam ad perfeueran^ dum habcantßrmitatem. Dicit quidem dominus: Ioan.6. ^emoucnit ad me, nifi pater qui mißt me,dttras xerit eum. Sed hoc ideo diiilumcß,ut illamßdein, ßne qua nemo ad Chrißum uenit, rx p4tn'j nuinere iiouerimus, fecundum illud quod Apofiolo Madie. dicitur-.BcatuscsSimonBariona,quiaearo erfani

Tf ONE G EN TLVM LIB. IL 1^4 suif non rcuel(tititlihi,(edpatrr meus q in calif efi. Qui in cordibus trahendorum hoc cgic ut crederet, hocefjècit ut ueüent. No» enim eßet undc trahc^* rentur,fi fcquacesfide CJ uoluntate no cßcnt: quo/ niitm qui non crcdunt, ncctrnhunturomnino ,ncc ucniunt ; neque accedunt qu i dijjéntiunt, fed rece=z dunt. Qui ergo ueniunt, amore ducuntur : diledîi enim funt,c/'dilcxerunt ; quiefitifunt, ez quiefic= runt: amp;nbsp;quod eos uoluit deus uelle, uoluerunt, qui ad obediendumfibi,ipfumucUe fie donAt, ut etidin'-à perfeueraturis iüdm mutdbilitdtem ,qu£ poteil noile,nondujirdt.Alioquin nemo unqudiafidclium rcceßijfet à fide. îieminem conaipifcentid uinceret, neminem trifiitid clideret, mimncm iracundid de/ lelldrct ,nuüiuschdritd5 rcfrigefccret,nullius tdi ttentidfi-dngeretur,Circoüdtdm fibi grdtidmnc= mo negligcret.Scd quia, h^cpojfuntßeri,cr in con fenfumtdlium tcntationum/icilis nimium procli= uisq; defeenfio eft , nunquam débet in duribus ,ß= delium uox illadomini non fondre, qud Apoftolis dicitur: yigildtect ordtc ne intretis intentstionem. le, ■.) Vbi fideuigiidndo tdntum,non etiam de orundo di fcipulos ddmoneret, folds liberi drbitrij uircs aide/ retur hortdtus. Sedeum dddidit:Et ordtc,fatis do/ cuit fuperni ßiturum munci'is ,uteos ctidmuigi^ tantes tentdtionis proceüd non uinceret. Taie rjt

cz iQiU

SANCTI AHBROSir DE VOCAZ

lue CM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘(it: Simon Simon, ccæ Snthaniif ex^io

jtnUuit,ul: nos cerneret, uclut triticum,rgo ttutcm rogMi pro tc,gt;w déficit ßda tua, or tu tandem con uerfut confirma fratres tuos, O' ro§i ne 'mtretis in Si ergo dcfiâura erat fides tanti Apo/ fioli,mfi pro co Cbrijliu oraret,inerat ci proaildu^ bio jnutibilita{,qu£pofiet in tentationenutare.it non ita iam perjcucrâti£fiicrat uirtutc folidatus, ut nuÜK pcriculii ejfiet obnoxiiK,fiquidem tant graub' cam perturbatio ctiâ pojl ijia conçufjerit,ut in Cai/ phlt;e domo uniui andlhe mterrogatione pauefiilu!, uf'jucad trinam ne^tionem Chrifii (cuimorituru fc jfioponderat) confiantia defidente perduâut p' Qu,i ergj tunccoturbatumcor Apofioli non hitma nb',ficd diuinis couenit oculis,0 ad lar^s pcenitui dimt fletut potenti incituuit ajfielt;i}u,potuit banc fit mitatem animi pritcipuo confrrre dij'dpuio, ut fient ipfwm domiüMW nihil ab cxplcndde paffiunit propos fiio deterrebat,itii necbeatum Petrum uüa tune fit midofuperaret.Sed hetc flabilitas ilHue tantumniot loan .'.0. do propria fiiit,qui folut ucrc potentcrq; dieebat:Po tefiatem habco ponere animam mcam,Cr potefiattin babeo iterum fumere cam, in cjctcris uero honüni» bus donee caro cocupifeit aduerfus ritus aduerfus arné,ô'donee ffiiritus quide promt ptuscfijcaro autem infirtna,incommutabilisanin!i ßrnüda

f

tione gentivm iiB. n.

fifmido nonpottft reperiri,quoniamnon huiH!,fed ^lterius uitie ejl utre perjiàa cr [ccurti fclicias. ^fpr^ftntij autem agonis'mam, ubi toa uia ten» ttftofjho- ab mfidianti fuperbia,nec ipfa eß ma ui ^ria, mulabilitatis pericuto nÖ caretur.Et licet m-tiumeris fanffisfuis donet uirtutrm perfeuerandi uß (« ßnem diuina protefho,ànullis tumen außrt, quod ipfis répugnât ex ipßs,ut in omnibus ßudijs eot fum nbsp;nbsp;nbsp;conattbus femper inter f e ueUe er nolle de/

wertet. Qÿim copugnantiam idem beatißimus Pei trusetiam in ip^a palmarum omnium confummatios

Siquidem hoc ipfc dominusprotf■ ßttur zy dicatiAmen amen dico tibi, quando iuue^ •**' niserasypracingebas te cz amîi«Ublt;tiubiuolebas, cum autem fenueris,ex!endes manus tuas,er alius te pricinget,et ducet quo tu non uis. Hoc autem dixit ßgntßcans qua morte glorifie aturus ejfet dcü. Quis erg) ambigat, quis ignoret häcßrtijfiimam petram, qu£ ab tüa principali petra cömunionem zs' uirtutis fumpfit et naminiSfhoc defyderium ßemper habuif fe,utei moriendi pro Chrifloconßantiadonarcturf 'Veruntamen ia ineuitabibs erat oblucktio trepidar tioais, ut uir martyrij auidijjimus ,ddepturus quidê denunciaretur uiihriampjjfitonis, fed non fine ten tatione ßrmidinis.Meritoigturnon (olum abindpi entibus, uerumetiam àproueütjfimisfanihsunifir

f miter

SANCTI AMBROSI! DE VOCA* miter domiiwfuppliciitur etdicitur: Ne «ofwdMßtl intent!itionem,fed liberanos dmalo.vniiiei'ßimim qui inßde O' dileâtone perinlt;ittent,lt;tb ipjo domur ne in tentutione fttperentur,ut q gloïidtur,in dotni/io j.CoxJ. glofiiiuj'jpßtmq; glorum ijfdem qutbut eamimpif tit,itfcribit,vt quimuis auxilio deißeterint,atne)( quia m fe habebantundecaderent^tpCorum^itnte/ ntum quodjieterunt.igitur ficut quicrediderunt,iii uantur ut in ßde maneant,Çic o qui nondum credit (lerunt,iuuan(urut credant. Et quemadmodurnilÜ iw pa habent potejiatt ut exeant, iti o ifti «i habent poteflate ne ueniant. Fitq; matiißjiumquoJ diuerfis atq^ innumeris modit, omîtes hommes tutlt deiu [aluos fieri, O in agnitionem ueriatis uenire. Sedqui ueniunt,dei auxilio diriguntur.QÇii nonuei niuac,iua pertinacia reluiklntur. Q,ÿâuis autë mub ti amantes tenebras fuas,lfilendorem non recipiant ueritatts,O' multi qui iUummatifi(erant,tenebre* fcant,uerbum tarnen dei manet 'm ieternu,Cf de pro mijfionis ueriate nibil exdtiù. Intrat quotidie prafii ta ey promiffag(ntiumplenitudo,0‘inAbrah£l'e mine omnis gens,omnis tribus, omnis lingua beneed citur. Quodenim paterfiliodédit, filius non a/nit/ tit,neqi quifquam pote fi de manu dus eriperequod accepit. Eiirnum fitndamentum dei fiat ,0 manjuri in eecernum templi ledificatio non uacillat, preetenta

TtONE GENTIVM lib. II. ^6 fquot;peromnes ueri title et miferieordia (lei,à quo(quod O’ nemini negatur,cr nuUi debecur) wi ijs quos pro efficitur. Ipfeenim operatur omnia tn ontni-fgt;w. Sed omnia procul dubio lufta Cf bona. Vniuer-enimuiic domini mifcricordia zy ueritas.quiI’i-Wpriefciuitantefecula,tjuàta lotiuf mundt homiiiu »lultitudojUel cömunibM ufa donis, uel jjtecialibui “liiua pricfidijs, dedmäi tamé ab innere ucritatis et fi‘tlt;i,tngrejj'ura effet latitudinem erroris Cf mortisi ita femper pr,tecognitum habuit quantus piorumnu/ gt;n^rus per opem gratilt;£,Gf per feruitutê obediëntie ‘td itern.i beatitudinë pertineret: vt nullo excidente deplenitudine^pmifforü (qui necproueéîu eratß.lf tendus, nee auxilio defùturus ) eoi glorifearet pr« omnii;«î,q«oy eligitex ommbus.vniuerfitiitiqutppe bominuinCquod abundeprobauimus )it!i wMltiplcx lt;lt;tq; ineffabilis bonias dei confuluit femp et eöfulit, «t neq; uüt pereuntiu fXfKptiojHppetatdeijbHfgt/ ioßbi tuminc ueritatis,nc(j; cMiqMijm pl Über« de fua iujiitia gloriari, cu zr lUos propria nequitia demer gat ad poenä, et ißos dei gratia perducat ad gloriam.

C A P V T .X.

von fTAc^VE IN PRTN» dpiofeeHnii bwiMi «olHwinwinfirttittwi/ wijWjboc nunc iter« comcndamus,ttt eum^

t 3, de gratie

SANCTÏ AMBROSII DE VOCA/ de gratite profiinditate cr altitudinc diJjgt;uMur, tri^ Im iHis faluherrimis cy- ueraciffimis diffinitionibut fimus inmxt. Quarum unaprofiteturaternttm (T propnum dtuinx ejfebonitatii^utomnef hominet faluos fieri uelit,cr in agnitionem ueritatis uenire» Alia fimulprédicat omnem hominem quifaluusßt, tpiici^ in agnitionem ueritatis uenit,dei auxilio iuM/ ri Grregi, utq; j» fide, qua per dileéïionem opera/ tur,permaneat,cullodiri. Tertia uero temperantet crfobrieproteflatur, no omnem uoluntatis deico/n prehendi pofie rationem,C/' multas dittinorum ope rumcaufas ah humanaintelligentiaejJefubdudaSt uteum intemporibus,in Hationibus,inßmiliis, iit paruitliSfin nondumnatis cr genitisquadamaut varie, aut in figniter ge/ta nofeuntur, non ambigi» mui eaex Ulis effequa iufius CT mifiericors deus i« hoe tranfituro ficculo noluit feiri, Qÿod quidemai vtilitatem no flram di/fiofiitum fentiëdum eft, ut quo ttiam falui fiifli fiumus ,cui praparauit deus quod oeulus non uidit,nec auris audiuit, nec iw cor hoini“' nis afeendit,ficut eonHanttr credimus uidendu quod nondum uidemus, ia patienter expeâemus inteüi* gendum quod nodum inteHigimus.Siergoeeftet hi/ fidiof a malignitas, fii infolens prafumptio eonquie/ feat,his reiieCut arbitror ) pertraftatis, nullius fu/ pereft caufaeertamtnis ,nei^ ultra neeeßeesino/ itttermina'

TIONE GENTIVM LIB. II. I3gt;gt;

•WtfrminibjlitHf quijlionibusocoipdri.Elaboratum fßenim quantum dominui adiuuit, ut non folum 'm fi^uijfimis diebui, fed etidm wi (undif retro feculis probdrctur gratum dei omnibm homintbusaffuifa fctprouidcntii quidempari crbonitate generali, fed multimodo opere diuerfaq^ menfura. Quoniam fiueocculte fiue manififle, i'pfe ejl ( ut Apoftolui *it )faludtoromnium hominitm, maxime fidelium. Q«£ fententia fubtiiijj’imde breuitatis cr ualidiffi* mi roboris,fi trart^KiHo confydfrctHr intuitu,Mant hane(de quaegimus ) controuerfiam dirimit. Diœn «lofnim; QSie/i faluator omniti bominïlt;xort|irni4* uit boniaté dei fuper uniuerfos homines cffe pne/ falem.Adiidendoautâmaxime fideliu:ojiendit ejfe prtë generis humani, qua merito ßdei diuinitus in/ l^iratie,ai fummd atc^ aternä pilMtrm (ÿeu'ilibi« fee neßcijs proucbrftwr. Q«od uti^ nuHi iniquitate at gt«r iußijfimi nbsp;nbsp;mifericordijpmi dei,cuius iudidié

in b« dij^nfiïtionibw non cum arrogantia difcu» tiendum,fedcum tremore laudandum eß: fiquidcw w ipfiî q«o(|i(e ji£feii«MpopttlK( quod iam fuperius eßenfum eß) non eadem omntbus ,nec pdrù cottßtgt; Mtitur, er dtitcuUM humanorum pondeumerito» wm, dijjiminii«4 diuinorum me «fwrd fit mutterum.

Si tnim de p4rentMmc4ir«4li»m iudicij s ronqueri no lt;ud(m»igt;ci4mttl4i(o;ßlio{ fuotitnteutl^ morun» f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex4minlt;(gt;

SANCTI A MB R O'S r I DE VOGÄ/ exitmini,itit[eaUiju4 piet4tis obfetjiiiajndul^ntio» rc ampieiluntur , in domtnii iluoq; efÿi ß/ tttulos liber4 eß dij^ofitio : nec iuße 4 quoqu4m tt! prehenditur,lt;juide unius conditionis fi,ntili4,quof/ dam ßbiguosbcnigniMhonfjiaret^crquosliberi/ ut erudiret-,eleçit:nunqitid defummi p4tris amp;nbsp;ueri domini beneu!}le[ijßm4 tequit4a c4u!'andu eß, quad in rn4gfi4 domoeius innumeris dijfirentijs uniuerfi uirüturi Cumq^ nemo 4li(iuid boni habeat lt;juod na ille donauerit, non omnes tarnen ijfdcm uirtutibut imcant, aut eadem chariÇmatum dote dit4ntur,wc pojfumus hanc diuerfitatem graduum caufit aptart meritorum, cum totius boni meriti principalis cauj'i fit gratia,de cuius optbus fumitur cjuicquid infingit/ lis probabile reperitur. Sicut ergo de ijs qu£ 'm tract clefiam multißrmitcr ßgt;iritus fanilus operatur,ini’ p!um esi ttUam ,^uerelam corde concipere,ita etiam de illa prouidentia qult;e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr£fidet,nulla/

tenus murmurandum eß. Qÿoniam zs' iußus er it ftus arbiter nec uolutatis iniquee eß ,nec diferetioms incerta, ut fub immëfaonnipotëtis dei mifericordii atq; iußida putemus,qd’quifquà pereat qui perire na debeat.Nuüaparsmüdiab Euangeliouacat chrijh. Et licet illa generalis uoentio no quiefcat,timë etiain ifli ßccialis iam uniuerfis eß zy ßkncomunis.Ex omni gentc, ex omni conditione adaptantur qaoddie / , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;milid

TIONE GENTIVMt LIB. II.

^^^i‘((cnuin,milia iuuctuim,milia paruulorum,cr

gratia Chriflian^,etiam i(gt;fa^uibus mun ‘ïkslt;ttterit»r,rfrmit /Àmulatur. Quàm muUof enim ^‘fimtranquillitatepacii facramëtum baptiftnatis fi^fdpere diffirebanf,ad a(luam regenerationis con=

'mjlaittK periculi metui impulit,i:^lentis am mis, quo d diu coloortatio quieta non fua/ fit,miita.x fubito terror extorfit. Quidam ecclefia ab hoßiibus capti,dominos fuos Chrifii Euan/ gelio manciparuntiCf quibtis conditionc bellica fir niebant,eiÇdem ßdei magiflerio pralüerunt. Ai alq barbaridum Romanis auxiliätur,quod in fuis locis ftejfe non potcrant,in nofiris didicere regionibus,ei adfedesfuas cum Chriftianareligionis inßitutione remearunt. lu nihil obfißerediuinie grdftif pouß:, ^uo minus id quod uoluerit,impleatur.Dum etiant difcordia ad unitatvm trahunt, O' pldgi« i« rfwe« dw uertuntur, utecclefia unde metuit periatlumr indefumat augmentum. Ad quoslibet igitur reruin bumanaru exitus fe noß:raconucrMinjße{lio,nul/ lafecula,nuUanegocia,nullos generationum ortuj atque deceffus ab aternis amp;nbsp;inferutabilibus iudicijs dei üaeare reperiet,Omnes uarietatum compugnan ti£, cy uniuerfa dißimilium prouentuü c£iwfi£,qwlt;tî inueßigare (ydifeernere non ualemut,in ijldtefo's M fcientiit fimul woW diuifa funt. Et tfibil • ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î 4 iH

SANCTI AMBROSri DE VOCA/

ibi iiiordiMtum cß, ctiant icnccdum exiftcntiut» qualititibusdélionutn.QdioniAm non cji in deo ad cidens motui-^ut noua uoluntas^aut temporale cott filiumynecmgtatio eius cum rerum mutabilium in/ atc^ualitate uariatur,fcd cunda pariter tempora cr tcmporalia,fcmpiterno ac ftabili coprehendit intui» tu,O' omnibus omnia iam retribuit,qui lt;]ult;efuntfù tura, iam ßdt ,Hinc iUud ejl beati Pauli Apofioli Ephe.l. Icribcntis ad Ephefios:Bencdidus deusct/' paterdo mini noßri leju Chrißi, quibenedixit nes in omni benediâioncjpiritali in calejlibus in Chrifto.Sicut clegit nos in ipfo ante mundi conßitutione,ut ej^ea mus fandi immaoïlati in conßiedu eius in ebari/ tnte. Quipradeßinauit nos in adoplionem ßlioi inn perlefum Chrißudonünumnoßrum,fceundu pro/ pofitum uolütatis (u£,in laudem glorite grati/t fua. Et ca:tcra,ciu£ fubciufdcm fenfus pradicationecon nedit,docens donum ate^; opus gratia in aterno ßt» perdei manßßcconfilio, omnesq- adoptionisßlioS non folum in eo tempore,s^uo iam cxißentes uocati funt,fed etiam prius quam mundus conderetur,ele/ flos.ïn quaeledionequicquid hominum in Cbriflo pracognitum no eß,nuüa eidem rationefoeiabitur, Omnes enim qui in regnum dei de cuiuslibet tempo ris uocatione uenturi funt,in ifia qua fecula amfla praceffïttadoptione ßgnatifunt.Et ßcut nullus inß

drliuft

T IONE GENTIVM LIB. II, Ij^ •ifliutn in hac forte nu'meratus,ita nullur piorum lt;ib forte difcretu! efo, Dc plcnitudine (j^utppc men* fgt;rorum corporis Cbrifoi,prcefci£ti(i dei, quncfoUi no ('otejl,nihil perdit,^ tiiiilo detrimcitto ntittuipoteß ßinmapr^cogmtiifdtq} in Chrifoo ante fccuU tfttr/ ♦w pr£ele^d,ficut dd Timothdum fcribens Apojio/ , bis,dicit: ÇoUctbora EuMgclio fecundum uirtuiein , lt;jui nos libcrdni!: cr uocduit uocdtionc fonâa, ^onfociMdum operanoftrd,fedfecundn fount prot [gt;3ßtum cz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dau e/inobis in Chrifto Ie

fo dntctempordisternci. Contra, hancinuiüje ueriU fit folendidifoimam luamfolentquidam nonfobrie dilt;rrc,fopcrfiuo ad acquircnda bonorü operum me-*. gt;italabordri,fru/traetiam ordtionibus,quibus deus exorandus foeratur,infifii,fi cx incommub.bili pro/ poßtoeius Chriflianie gratige fobßßitele{iio.,necali terißiicquam proadere pottU, quam omnipoteniif Kolutate difooßtil cß.Sed qui ß- ingenieß; hoc arbi/ trantur opponcre,no intelligut ßeientia dei, qua' C7 preterita,et prafontia, Cf foturafoüplcâitur,iépore no tcneri.Et täin cofoeälu eins afiareca,qua;gerrn da ß(nt,quäm illa qua aut gcruntur,dut gißa fo.nt, C^od cum uerifßimttm ßt,non indiget mora arnen di er foßsernendi illa uirtus, qua perpetuo uero^ eontuitu creata er creanda,orta et oritura,aélaer ^i^ëilafimul a^^icit,erquicquid in uniuerßtuteren

« f

I SANCTI ambrosiï de VOCA/ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rK per fccuU prigjinitii euoluitur,ac multimodif uif

rietatibus expliatur,id totum in eo iitn ordincmtn prehendit,lt;iuem ex ippus fummo iUo perfiéloq^ iu/ dieio mundi huius ^nis accipiet, Blt;ec autem itterM O' femper tranquilld cognitio nuUn nos urgetnecef fitate pcccattdi, nec inde mdniit iniquitas unde iu^ ,■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ jlitid. Quid cunt bonus deus omnMbonlt;ifiicerit,cr

mdlinudd fitcmnino ndturd,Àlibcris uoluntiiti^ bus, quds utique bonum fuit liberds fieri ,f^anW ttcd eji ortd trdnfgrcjfio, O ndturd mutdbilis, cu= lus incolumitds db incommutdbili pendebdSeffeH^^ ä'd, dfummo p bono dum proprio peruerfe dcleâdt , tur,dbrupit, cui nunc ruinjt ntedeturgrdtid dci. t.Ioitn.}- nbsp;nbsp;nbsp;propfeya le fus Chriflus uenit in bunc mundum,

ut foludt operd didboli,qu£ utiquefic foluuntur, ut in deilruiiione eorum etidm db ijs quibus fuccurri* iur, Idboretur: quonidm okoc d fdludnte dondtur.

Konid.j. Jdeo.bcdtus Apojlolus : t^on folunt dutem ^inquit, fed hrgloridmur in tribuldtionibus ,fcienies,quod tribuldtiopdtientidnt operdturipdtientid dute,prof bdtijnens-.probdtio dutem,lpent:l^es dutem no ait/ fundit : quid chdritdS dei diffufd eft in cordibus no/ ftris perfpiritum fdni^unt, qui ddtus eft nobis.Itecf;

t-pbe.i. idem dd Ephefios ; Grdtid, inquit, fdludti eftis per fident, O hoc non ex uobist dei enim donum eft: nonexopcribus, ne quisglorictur. Ipfius enim fus; mtn

Tione gentivm lib. il 140 jigmentum,cre((ti in Chrifto in operibm bonK, (irfparMÜ dcns ut in illis nmbuletnus ,Deus «■go bis quos digit fine mcritis, dut unde omentur meritis. Ëtfruftru dicitur ,quodrutio operandi confit in eleâis^cum etiamad hocoperentur ut elc ili fint. virtutïi quippe muncra ociofu effe no pof' fttnt,quonium ficut ueritus un: o mni hubenti dubi/ Mutt. ij» tiir,no bubenti uutemetium quod hübet, uufiretur *b eo.Nort igitur ud hoc duturcontincntiu,ut cottot pifeentijs nonrepugnet.ï^tec ideo cuiquum tribuitur fupientiu amp;nbsp;MtcUecius^ut non die uc node in domi/ ni lege meditctur.Quid agit donu diledionis,fi be/ neuolenti£ follicitudo nonuigilutfQuis frudtis eß putientiu ,fi non hübetßrtitudo quod tolcret ? Aut quomodo in Chriflo pieuiuerc ojlenditur, qui nul= 1‘t perfecutione pulfutur i Vel puxqu^eeftùdeo, cum deo,nunquidbene quietueß , fi non difeordut U mundo i Aut umor dei poterit fine diuboli inimi= eitifsobtineri f î^eminem prorfus dei grutiu inten/ tubi'em fàcit. Neque ob hoc cocleßium urmorum prufidio ù dextris amp;nbsp;finißris inßruitur Chrißiu/ nAmilitiu,utnuUo cumhoße conßigut:cumluu/ dibilius fit utque fclicius pugnuntem non potu=: iffe uinci, quùm defidem non potuijfe tenturi. Orux tionum uero follicitudincm diuintC eledionis pro* pofito non refolui, uno teßimonio euidenter pro* bubo

ÎANCTI AMBROSir DE VOCAlt;

biiho-, ut cjtterd ftudio breuitatis omùtitm. In libro iÿtur Tobiie adßliutn dus Tobiam Raphaildn^e/ lus didttticmoï cfto mnndutoru putris tui, ^«onii Taphe. 6 pil; acdperc deberc uxore de gcnere pittrii tui. Etnuc uudi me fruter,twli coputurc dunwniu il/ ludffedpajlultteum. Et fdto quonium dubitur tibi bdcno{lcuxor,crcumintriiueris incubieulum,toi le de iecore piÇcis illius, g;- imponefuper carbones, C^odormanabittG^odorubituridlud ddmoniuin, G^fiigiet, CTquot; non upparebit circa ilium omninoit^ perpetuum. Et ctvm cœperis uetteejje cum illa,ji(r» giteprimum ambo,Gr deprccamini dominum caligt; ut deturuobis mifericordia GT fanitas. Et noliteti^ tnere:tibi enim deßinata cß: ante fecula, er t» edin fanabis.Quauis ergo ^uod ftatuit dr«;, nulla po[* fie ratione no fieri,jludia tarnen non toUuntur oran ditneeper eleilionispropofitu,liberi arbit'dj deiioo Ho relaxatur, Cu impledie uolutatis dei ita fit praof dinatus effvdus,ut pcriaborem cperum,perinfian/ tiam fiipplicationu,pcr cxercitia uirtutum fiant in^ crementamcritorum.Et qui bona gcfferint,non p lum fecundumpropofitum dci,fed etiamfecundud fua mérita coronentur. Ob hoc enim in remotiffii»« ab humanacognitione fecreto,pr£finitio huius ele/ ßionis abfeondita eft, GT de nuUo ante ipfius fine»^ pranunciari pateft, ^«od in deßorum gloria pt

TIONE GENTIVM LIB. IL T4I

perfeuerantem hiimlMtvm uülis tnetuf fer uet,amp;‘ qui jiat,uidcat necudat.Etfi forte aliqua uù t.CorAo» duftenatione corruerit ,non abforbeatur trijlitia, necdeeius miferatione diffidat tquiuüeuut emna p^i quiruunt,cr erifftomncselifos.Dumeniininhoc ' (orpore uiuitur,nullius cfinegligéda corrfdiOjnwl but cß dej^crundii reparutio. Oret itctqiftndit eca ele[id,Gr pro ijs qui crediderunt gratius agens,pro/ juicniEm eis peifcuerantium petat.proijs uutem qui extra ßdem funt,pofcat ut credant.Necideo ab ob(

[ecrationibus ccfjct,fi pro aliquibus exauditi

no fiicrit.'Dcus enim quiomnes uult ai agnitionem ueritatis uenirc^non potefl quenquam pne iujtitia refit*

tare.

Sanâi Ambroßj E(gt;ifcopi Liber [eeundus de Vocutionc omniunt gentium «plidt.

Sitnâi

c^SANCTl AMBROSII AD SACRAM VIR-GINEH DEMETRIADEM, HA» GNIS PRAECONIIS VERAM HV MiliMem exdUantn.dduerf'antemqi iailuperbiM di^tid uitupcrdtianc conßindcntis,(tc per hoe

ipfdm ad elationem cauendam, O' pr^/idio fynccrf humilitatis armandam perfua =

dentù, Epiftola.

MBROSIVS EpifcopUf, Çacr£ uirgini üemetriadi.

Cum Jjgt;ledidißimie fanâiiw/ ni£ tu£ fublime propofitu fup humilitatis ßmdametacSßfte re pie o fapienter intelligif}

Pf/ rHffrwî dignationê tu£ dignitatis inclinas,ut pre* uediunes tuas etia meo ßilo cxigasadiuuari.QSo^ ‘^So,ad te-nuitatem ßtcultatis me£reßgt;icicns,onini* bus modis recußarem,neque tam maturo O' crudité animo, cohortatiunculas measadbibereprafume* rew,

EPIST. ad .DEMETRIADEH. Ï4t ^eiu ,mfi jiduciatn effidendiidquodiuictur diulen ticonci[gt;cré,Gr tuis meritis ucque orationikus,confi dcrem ejfcpricjtttndunt, ut oriatur in defcrto uquu, (yßintin ficcu terra fiumina. vude coUaborandu gt;tbt mecum eft^ut qui fapientiam praftat paruuliSf C'quot; linguof nw.torumjddt difertas, iubeat dc cordis ariditate pcrßuere, quod ßtis tua digne pofp't ^aurire.QttiC ergo materia jtilo dabitur,cr unde lo ^uendi tecum caufa fumctur^ Si laudes tuas fcribere ‘^ggrediar, V maiorumfericm,quapcrtemullum illujtratur,euoluam,oncrofum me ßrtt, etimpudett Itm uidcri pojfe arbitror, qui ticl humana tibi gios da tentationem adulando ingcram,ucl tuis actuos . TOmprfdißtftonibMJ ingenium meum par ejßcpras fumam.Si ucro de commendando uirginiatis bono dijjeram,]uperfiua crit eius nuncpropoßti inßnuas Ho,quod tu à primo atatistua ßore fine humanis m hortationibits elegijii, CZ de quo inter ipfa princis pia multi ,qui tunc in ecdefia praeminebant mérita . ftö filuerunt.Valdc enim tnirabile erat,et inter prar cipua diuinagratiaexemplanumcrandu, quoduir ggt; ?«(ci4fMperoîM»ejjâ)tigf«nî trabens, beata nos , bilitatis eue{ia,dc cuius fcecumditii.teauis atq; attar uis rrßoonfura pofleritas, crfimilia uotis expcda batur Ct patria,conucrfo repente animo, dcfyderio ccelcjlium nuptiarum declinafli tiiortale coiugiu^.

Btut

'iPrSTOLA SANCTI AMBRöSlI

Et ut omncm profapiam tuam etiä huius uirtutis H tulo confccrares ,printam ftirpis tuieperpetutim uirginè ßltouirginis ßfopondijli-lJlatn crgi iftatcM tutim-fCr lila principia rdtionabiliter dodij^irrtt tiiri fuii adhortativnibus inciarunt. Et licet plMtatio^ nifuißfummus agricola ualida adprofiélutuuni t«/ cremcnta prieberet, coopérât ores tarnen gratitdei opportune piam adhibuere culturam, ut gertnen tel nerum ßrtitudinis robur acciperet,cy' dtgnos genei rofitate fuafruâuspropofititui arbor a/^rret,nos Jlrit autem paginis ^uid erit loci, amp;nbsp;pojt ornatißi^ ma fcripta exccllentium mtgiftrorut» quid utilitâs Us in eo,quê indicere dignata ex fermone reperies{ nifi ßrtequia ez iHoritw in dodrinis Ztr tuisßudijt ad fublimiorcs gradue uirtutum cSfuetudo proßdt, cauendam te elationis admoneam, e^- humilitatisti a fynceritatem ßdafuggeflione contmendem, ut in omnibus a flionibus, in quibus tibi es bene confcia, nunqui audeas cffefecura.De hoc igitur congrueit tiffimo tibi CZ jrflwamp;fmwo bono,quod dominus dol nauerit differamus: ut injjgt;eâioni noftne non tantlt uifibilia eius,fed etiam occulta referentur.E.ß enint multiplex uirtutis ijiius qualitasect licet in exteriol ribus quoq; pulchrafit,in ifimis tame fuis multo eß ß)eciojior,multoq; luculetior,ubi nihil obfcuru,nis pfal. ut. hil turbiduinihil efi inquietu.Quia pax multa dili genUbuf

AD DEMETRfADEM. Ï4; tcfiliHfkgë dei, cr nonefl iüm fcandulii, Accejuri outtmad beat« humtlitatii Mituttum,omnem lUjni *lgt;ieiiionem, ignauot cz ineonjianxi animot '^primit,repellamus,N ec gtiterale nomè ita nos .iiu diao dijcretionts excludat, ut omnes quot^uornodo puffmus ejje hudMcs. Imifittwr quidèple/ netejj'ias voluaMè,cr ab imagine mode/ltie pa fudißirt {vrma fegnicM.Sed aliudejlquodgraitat, «liudlt;iuod exercef.nec m eundemfinemuenit labor indeclinabtlis miferite^cr expetita ßrtitudo patient . Vnum ejt paupertatis uocabulum [ed non una t»^ns pauperum.Quia no idem efl pudere bene ex^ p^nfis diutiifs, quod aut gcmere de non acquiftlis, OUI dolere dr ptrdit»7. Timons etiâ, quo deus me tut/ tur, nulla efl in appedationedtflmäio, Sed aliud efl timcre qa peceaueris, aliud timere nepecces. Et tbi f/i firmido de fupplicio hie foUicitudo de pramio. Ob bocentm de illo flruili metudicitur: Quiapen idoan.n^ fida charitas ßras mttlit timorem. De hoc ureo tû berali : Timor domini fanâus manens in feculum pflffflf, fl^uli.Remota ituq; gt;lla flgt;ecie humtlitaiis, qua: tota flnefruélu eft, uoluntarios tantum pendamus affr/ ihts. ç^ui etiam fi in gradibus meritoru inueniun* tur impares,non funt tarnen ab ipfa uirtute difljor-d«.Pri(W4 f rga humiliatis ratio in cömunis u^a uer foturofficifl;quibuiet diuina clementiaconciliatur,

t CZ Jofif /

I EPISTOtA SANCTI AMBROSII I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;focietas humana conefhtur. Multu cnim ad roi»

I randii dileihonem uakt,cum fecundit doilriniApo I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flolicd,inutcem fe homines honore pra:utniunt,etal

I tsr alterit fuperioremexijiimâtes,amât feruire ftlt;b-I ieóh,c^ nefciutit tumerepr£latt;cum cr pauper di/ I uttem non fibtdubitat antefirre, cr diues paupe* I rem fibigaudeat square : cum amp;nbsp;fublimts non fu/ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perbiunt de claritaie profapia, er pauper» non (X

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foI/K/K«rlt;iccomgt;«Knjo«c»dfHriie. Cumdtniq^noit

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f/«i tribuitur magnis optbus, quàm bonis mortbus:

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H« matorducitur phalcrata iniquorti potentia, qua

I reihrum inbonora luflitia. Ab hoc tequo V mode I #}o lure Concordia, in quo nullum ejl de gradufupei I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riore certamen, nec frbcitas aut in flat propria,aut

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;urit aliéna,pukhre amp;nbsp;mirabiliter lt;t plertflep profl*

I ciiur ad illam humilitatis fortitudinem ,qua cr ff I fxfrlt;( omnemconflituit digniattm: et mauultapUi effeiniurijs acciptendis ,quàmidonea repeüendts, implejtur quod ait dominus: Q«J ttult tecum tugt; dido contendere,O' tunicam tuam toUere, dimitte

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f J er pallium, Et quicun^ te angariauerit mille paf

fits,uade cum Ulo o alia duo. lllud quod Apofloliu t.Cor,6, docetdicens: Quarenon magis iniurtumacdpitis! quare non magis fraudem patiminii Tales cnim mul tum ad imitationem ipfius domini noflri o faluato ris a c cediinf.qui cit diucs effet, pauper frâus e/l.cr

c urn ma

Ad demetriadem. 144

f»m malediceretart non mxkduebat : amp;nbsp;pereutien t. Cor, 8. liff rtoMfominitbdtwz; et quoniamdixtrat: Diliÿci i.Pft.x. inimicos uejlros,btnelàcitt tjs,qui uos oderüt, ut hu Mutt.j, beneuoleiitid cölirmaret txc(gt;lo,ipfe pro tjs,

lt;tquibuf crucipgebatur orabat » qui erg} ßJeliterf ft [cienter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opere jaluactjCt qua pre

óo fint redèpn, nolunt de ntüdi huius j'apiètibi{i,no idtejjedcßrttbitf.quoniüjicutait ApojtolustQUje lt;lt;Corj. ßitltn junt mudi,elegit deM,ut (ößndatfapietes: et ittjirmit mudi elegt deut,ut cößndjt ßrtia.et igno bHu mundi cr cotempabilù elegit deus, cr qu£ nö fnw, ut ea quiefunt dejirueret,ut no glorietur omnis «ra »I fö]J)r éhi euK, ideß,utnemo!e placere deo p inudifapuntiü putet,qu£tota cdrn4liscld, e^ d uerd fipientidcu omnifua uunitutedeftruitur . Dominuf fittm noutt cogKaftoHfJ fapientiu,quoniï uantefunt. Cu talt;^ dtfdpuli ueriatis humnnâ gloria ßgiunt,et rt tëporaliu atnore defcifcut, ut qunc dei funtßpiät, «5 ^Mi£ bomirtHjproJïdMt fenfibin ,no dejiciut, nc uigorècordis amittüt,l'e.i fxcrilêtiJ?ifMlt;£ in(elligétt£ hmèaaipiiit'.uiuëtes quidê in boe gt;nudo,fed omnrt mudi firepitus relinquentrs,ut redingt;ant tëpus : quid dies malt funt. Qj^oautc pretio quies buius tcportt iiptiuscon!parlt;ttur,qui ut ipfi mundoomnes diuitid, omncï digniags,et uniuerfdrumcupidiatum mater rie reßndAmr, beatoq^ comerdo ematur

t i Cbnpùnd

•EPISTOLA SANCTI AMBROSII Chriftiam libertar.ßant^ filij dei depituperUtedi/ tiites, de patientia ßrtet, de humilitttte fublimes l N on enim ut dile^ores huius feculi putant, (ordit aut fegnis efi animi, temnas opes ß/ernere, honores oedduos ß^idire nec tbi gloriam quttre/ re^bi laudatur pecßitor in defyderijs animitfuie, d ,, qui iniqua gerit benedicitur. Vnde fi uere inteOig?* tureontemptus ifle return prtefentiumadquitte»’’ dot, er qualia concupifeat, nihil huiufmodi menti bus redt us, nihil inuenietur elefhus, qujt ßcratißi/ mis defy den) s uniuerfa tranfeendunt ,neq^ad uUarit ereaturam,quamuis potètem at^ mirabilem,fed ni ipfum ommunt uiftbiliunt er inuifibilium ambiunt eretorem:aii appropinquare elarefcere efi,quetiniegt; re pudere e)l,cutferuire regnare efi.Sei haeuhtus qu£ temporalis copia et patientia negligent di aternamangußa et ardua mitätur,non debet uoluat riof pauperes, in eöfortiu Chrifliana humtliMis aigt; tnitcre:eos autem à focietatc boni huius excluderc, qui amplapradia,magnifica patrimonia, e^multaf tn hoc feculo poßident ßcultates,cum in populo id multi femper, qui diuit^s beneuterentur extiterint, nec uüo modo uel dici uel cogtAti liceat, quoih» braham er ifaac er lacob ( quorum fe ejfe deunt dominus proteflatus efl) idea uera humilitateeAru^ erint,quia pauperes non fùerunt, Aut quod uir eratiffimut

ad DEMETRIäDEM. Î4f

Mêle h ife Je ch, Jom ini zy falu4torù nof Mprtferenfßrmitm, non ßcrit perßUe humtlih et facerdotioeminebatzy regno. Vel quod be/ *’lt;0 lob, de ^uo deus pronuncidt dieens : Nunquid ^tfydernfliferuum meum Iob,quod non ßt eißmif m term, homo ßmplex reilus, cy timens deunt , zy recedens d malo f ideo uirtus ma defùerit, ^uiaerant { ficut fcriptu eß ) inpoffielfioneeius ß/ piem tnilia ouium,et tria milia eamelorum,quin gen la quo^ iugaboü, et quingêta afina, ae frmilia mul lanimis. Eratq^ uir iÛe magnus inter omnes orienta tes, Quaß tue iftius gratia particeps foûus eR,quan da omnibus ßcultatibus perditis ,uniuerfa quoque ßmilia ßlqsq; priuatus,cr percuff us uulnere pefß/ no d planta pedis ufq; ad uerticem capitis,teßa flt;t-uiemradebat,fedens iw /lfrcorf,ddimdgf«em elatio/ «Kpo/lmod«mrf«oc4t«je)l,^Kd«(Io corporis i«-columitate renouata ,feptemrurfus ßliorttmtrtK^ pliarumßüus eß pater^ zy duplo 'm uniuerfam f«b ßantiameßditatusaugmenta. Abßtautem abani=gt; mis ßdelium tarn irreligiofa perfttafto, utcuiquam fan^rum,quibus deus cydiuitiaseß Idrgittttrtbo nores,ad capiendum uerahumilitatis meritum,cre/ dsturuelopulentiaobfidße uel dignitas,cum eis ad huius uirtutis proueäum utraque proßterint. Qjtd« uisettimtotauitahominis tentatio fit («pertemm, t I ermm

EPïSTOLA SANCTf AMBROSH

CZ td qud inopia,m4teiritt foleät eße peccU tt,cugt;n ueldiuefexti^üiturad ßuperbidm,uel pdwper profilitad queTeIam,extiteruttt tarnen in omni tent* fgt;ore,amp;in nojira quoi]; £tate nÖ defnntfuut (if to , . nipanpe)'es,iaeybonidiuites.Necfrnltrabeatut t.Ttf«. 6. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Paulus Tiniothteu admonet, dtcens.’Diui

tibus huius feculiprxcipenon ßuperbe fapere,nec^ jferare m in arm diuitiaru,fed in deo,qui prte/hine bis omnid ahunde ad ßuendü,hene agere,diuitesße rimoperibus bonis., liLct!eiribuere,(ontunicare}tbt faurizdfeßbi fundamentubonu m fùturu,ut appregt; hendant uerä uitä. Ciuod utiq^ fieri in uniuerfa et«' eleßa, ptriotu mundueß diffußa,nÖ dubiüeß: et pattperes Chrißi nÖ eorit tätu facultatibiis {«fli«« ri. (yui ut expcdjltoresdominu (etjucretur,ßumulfe oinn:bus fuis opibtis exuerut. Sed eidë operi etia illaf rü Cubftätias deferutre,q. pojfefjionibus fuis no aliter gitd rebus pauperu prafint ,ut etclefiaßicx utilitati fub quadàycuratione fnmulitur, elaborates fingali iP fuaru uinü portione,ut ad uiilu atq^ ueftitu ßmiliit dei neceffaria e5ßratur,et fimul pro^idètes,ut i« do mibut ipforu fub iuflo fandhq^nwderamineotnncs , et henignitas ßueat.et difciphnacotineat. Dtcetite t.Tltn .j. j\poftolo:Si ipautefuoru^et maxime dorneßicorttm curä na habet,ßje negiuit,amp; efl inßdeh deterior. üum itaqi etclefia deiji^ux efl corpus Chrifb, itdfit multimodd

AD DEMETRIADEM. 145 mttltimoJit uarictute contexts, ut in unum décorent ttiim qu£ non funt pxn'it, concurrant,^:^ de onini genere hominum, amp;■ de omni grudu ojficiorum^dc Omni menfura operu,dc omni qualiate uirtutii,ßc(t totiu! lt;edißcationis infcparnbilis conexio, Gr indiff ßrenspulchritudo,ncc défit fi)Iiditati,tiuod non Jr/ ßterit portioni t antique iH fit pdx, tuntique con=i tordia ut non pofiit ejfie, mp omnium,quod efi eti» fin^lorum,indubitantcr «(pp^ret copulatricent quandam epe uirtutem, qua fibi confocdcratur, Gr conduit multiplex fandorum unitas^et jficciofa di/ uerfitas, Hæc autem uirtus uera humilitas qua inter quoslibet meritorum gradua nunquam fiti po( ttfieljedifiimilii.tgt;jam in ojfidorum uiciffiitudi^ ne, ©• MI manfuetudinis lenitate, Gr in uoluntari^ pÂMpfrftirtî eledione inuenitur multa difiantia, GT alter altero in propofiti fui deuotione ,aut maior aut minoreft.ïnucraautemhumilitatenihil diuifum, nihilq; nonfolidu efi: et ideo omnes participes fuos unum ficit^quia tn^qualiatem ipfa nonrecipit.Uu/ iusigitur boni proprietas in confißione efi grati£ id, qu£ tofi repcüitur nip tota fufdpitur. Sicut rut rtlicrtwr efi 4 numero fidelium, gt à forte fandorÜ, qui inaliquo t catholica ueritate dijfcntit:itaextra gratia cff!citur,qui aliquid de cius pfinitudinc dtjfi/' tctor.Qttitp boiMo (twxilio dei in quadam adiontm t 4 fudrui»

EPISTOLA SANCTI AMBROSII fmrü parte egcM,in quadam autem pane non ege( ullum tempus,uüum'uetnomentu,quo prra niciojum idi ejj'e non poßit,fi itb ro j^iritiM fanäut dejiicrit.Qui utiq; fccundum uene dcitatts effenti* ubiq; totus eJttCf omntacoprehendittfrdab lüii tno do quo Jam intelligiturrcccdere,quos dcßiterit gut bcrnare. Ceffatio quippe auxi q eins pro abfemU acdpitur,quam fibi tnlanijfimc utilcm i/s qu£ rcäe gefferit , femagis quam deum pudet opcratum. Piene ergi zy ucraciter coßtenda eß gra tiadei,dc cuius hocprimum munereeß^ ut dWilii* i.Cor.i. ipfius fcntiatur. Propterquod didt Apoßolus: Not non jßiritum mundi acaepimus, ßdßiritutit quicxdeoeß,ut fciamusqua àdcodonata funtno bis.vndc ßi quis eß, qui aliqua fe habere exifiinMt boiM,quorum non deus largitor fit,fed ipfe fibi aul thorexißat, manißßum eß hunetfondeißiritu bst bcre,fed mundi,ey de ida fecularis fapientia tumerc t.Cor.t. doJrina,dequadieitdominus: Perdam fapientiam fapientium,ey prudentiam prudentium reprobabo. Vbi fapiensfubi feribafubi coquaßtor huius fecuüf Nonneßultam ßeitdeus fapientiam huius mundii Rom.t. fecundunt quam (ß(ut ait Apoßolus)quidä cum g 'ouißent dcu,non ficut deum glorißcauerunt aut grati IS cgcrut,fed euanuerut in aogitationibus fuift er obfeuratum eß cor utfipiens eorum: dicetes enint

Ad DEMET RIADEM. !4gt;

R effe fapienKSfjiulUßHi funt. v idet 'ne qualis ju^ (gt;lt;^bis re[ributiodebeiitur,ct quali mercedercplcatt

Ad cognitionem Herttattf Acaf^ f^^‘nt,fuje hoe ftpientiit mbuunt,Gr de natur alt in= gloriAntur,t!tnquam dcum n3 dci nuinere,(ed t”'opnj intelleHu! fradtate ongnvuermt.Omnia quiz l^ideitu clementa !ttundi,C^ uniuerfie creaturarÜ natuf

boe rpßt fui exigut f^cde,ut iuifibilia dei, per f4.

5««/àft4/«»t inteüeäa cSjfgt;icidntur:et in pulchrittt cœli et terrut^quitdatn funt paging adomnium

o^ljsfemperpatentes,Qt authorem fuunt nuquam f‘^centes:quaruproteliatiodoélinam imitatur ma^ ftrorum Cf eloquia feripturarum .Sed quid iüud ejt, quo corporcoru fenfuu exteriora pulfantur in agro wdK,cuimpëditur ifla cultura, nee radicetn poteft fgere,necgernKn emittere,ni fülle fumniut nbsp;nbsp;ue^

tus agrieolapotentiam fai opens adhibuerit, «tef uitdient proiiéluca,qug funt plantAttt, perduxeriti Siue enim eontcmplatio creaturarunt,fiue faeroru/nt fériés uoluntinuni,fiue feientia di(ferenttuni,fynlt;ie* to er ajfiduo teftimonio pradieet ueritatem, neque qui plantat ejl aliquid, «e^ qui rigat,fcd qui mere/ t. Cor.j. tnentum dat deus. Inter omnes igitur UpJuj honti-num,inter omnia eömiffa peeantium,nulla eft gra/ uior,quàm fuperborum ruina,maxime cum ipfa ela ft'o irt dei tendit 'miuria.^jam aliter inftantur,qui ck

t pidiïftte

EPISTOLA SANCTt AMBROSU piditale extoücntif fing^Uris ontnibufappettit iHI tefirri.^^àteruvYo intumefcunt, qni da auxiliumre lùtMtcs, quiüßcri fine ipfius opere njn pojfunt, rt fMpei-ßciuirtutecontendunt,et ßgt;anfuttm îidjtm na M^ernnt ntque adfe transjirunt, ut adim^lclt;i=‘ Uierc. t7 tur in eis quodfcriptum e^: Malediilus homo ,qM /^em habet in homine , O' ßmat carnetn brachif fui, O'à domino difcedit cor eins. Hlt;€c fupcrbiai diabolo fumpfit exordium: qui quoniâ 4 fua,quant 4 creatore accepcrat,()otentia o dignitatefibiplaf cuit,feß autboris fui glorids comparauit,cum ijs an gelis quas in confenfu impietatis fu£ traxerat 4 cot lefli fuUimitate deieólus cjl:. Et ideo primis homini bus nocere potuit:quia Ulis malecredulis per menda da uenenata perfuafit, ut meliores fefuturos puta^ rent, fi in libertate fui arbitrlà pro filtrent,quàm fi in legis dat£ mjiodia permanerent. Siue itaque in ta^ pfu diaböli,fiue inprxuaricatione hominis,initiuni pcccati fupcrbia efl:quie congruenter O' auaritia no minatur'.quia utraqiie appeüatio eum ßgnificat ap/ petitum, qui o fuam menfuram concupifcot excd dere, O' non dignetur diucs cj?c nifi proprijs, tan== quam habeat hocfimile deo, ut bono 'um fuoru ipß fit Ions ,ipfe fibi fit copia .Kite autem elatio de p(t/ uerfo ufa donorum dcinalcitur. fjam ficonditof naturarum nuUa pulchra ,nulla fublimianataris ratiof

AD DEMETRIAbEM. I48

; ^^tionabzlibuf contulijjct,undc fc extollercnt,non ^‘(herent. ^cmo enim df ip quie nott accepit pcrbit, nee 'mflari quifquam de co potcjl, quod 4 pwicipdtione eius alienum eji. ^^unquam gloria.=t

de fobrieUte tcmulcnttd, neque dc bcncuolen^ inuidus, dut dc lenitdte ftcuus, uel de cdßitd^

ff extollitur impudicus. Ipfd fe.i uirtutibus uitid

I fecernunt : orcum in pcccdtis dgitur non inÇitd per Murdm , [cd ex tndld uoluntdtc concepts, amp;nbsp;pro^ prid diliguntur: Quidficut fcriptumeft : t^ïenddx dc proprio loquitur.Cum dutem in bonis cy reâis •lélibus Iduddhilis uitd ducitur,dci eft quod geri= ^ur,dei eftquodlt;tmdtur. omneenim ddtÜ optimu, ideobi. Û omne donum perfiélum dcfurßim fjl, defcen-

dens 4 pdtreluminum.Vndc quid inter uitid dut nul bi cß, dutrdrd idâdntid,cr /àeilc ßgt;ernitur,qui de opprobrio gloridtur,mdlü fuperbid nidxime uirtuti but eß cduendÜiquid nuUis opportunité inßd-idtur, quiim quibu! Idus iußd debetur. Cum frggt; per in= ejfdbilem mifericordidm dei cdptiuis libcrtds, pers ditis fdlus,mortui{ uitd repdrdtur,cum in fderdmett a crucis cr rcßtrreäionis Chrißi dd nouitdtem rc

I lift uctußdf,et dd innocëtidm regenerdtur impietus ' nbsp;nbsp;nbsp;dntiquus hoßis nulignus lre)mt,et derité indrdefdt:,

rycuminnumerit nocendi drtibié humdnu genus ttitdtur euertercjferens difcordidsßneitdns irdf^datés cupiditdtes.

EPISTOLA SANCTI AMBROSII aipidiates, fuadcns tur[gt;ilt;i,/àlf!i commentons,O'et rofum loqueos per opinionum commenta multiplia cans plus uritur de uirtuteßantium ,quàm eie fragilitate labétium.IAulti enim feruicntes dfo, amp;nbsp;in lege eius die ac node méditantes,cruci^xerut carné Çua cum defyderijs O' cpmpifcentijs, illecebrarum inccntiua domuerunt,no damnis uidi, non perfecutionibus fradi,no projjieritAtibus depra uati,mundum i/lumnec dilexcrcobfequente,necti muere terrcntem.Tantam itac^jirmitatcmtO turn fublimepropofitu,qua impugnatione diabolus pof^ fet adoriri, nifi ut quibus non potuerat perfuadere uitiorum amoré,imtnittcret laudis cupiditateml O' inde nouilfima inflruerctur tcntatio,unde nocuit pn ma deceptio,l:^on itaque defidiofis amp;nbsp;tepidis, nctli inertibus O'in(ultis,]ed magis quibiifdam animis, fedulis,O' bonorum aduum probitate luculetis per gloriam irrepftt humanam,O' quos impulfione rtou mouit,elatione deiecit. Quanto enim clariores erót meritis^ato eos aptiores fuisinuenit infidqs.tnpit/ radifo nanq; ecclefig con}iitutos,0‘ uirtutu dclitijf abundantes ad coßdcntiam liberi incitauit arbitrij, ut proßdus fuos in ßconßituerent, o ad arborens propria uoluntatis manum prafumptionis extender rent.Reflitcrunt quidem huicimpictati redainnu=‘ tnerabiliaoorda fandorum, Ononfolu dod'i

AD DEMETRIADEM. I49 pötißccSyUerumetid uniucrfalesecclefixpleiei Apo italics fedii exctnplo infaniatn noui dogmatis bor= gt;'uerunt,fed inuencrunt ^uofdatn uiperina concilia, ^tiibus doârina fu^ uim inßinderent, c? quorum ^i^guam per dolos frlfe rationis armarent.Hincilla fwt naturie hunMnlt;ejraudulcntalaudatio,et iüafe pcroës homines originalis dejinfio dignitntis. Eine Adapeccatiï exemplo pojleris ajJcrebaturnocuilJe, «o» tranfitu: Cr quàm iüi poßibile filer at non uiola ye mandatum,tarn liberum elfe unicuique declinare dcliäum.tiinc cuacuatio baptifmatis paruulorum, qiiifola adoptione donari, nuUo autem reatu dice^t rentur abfolui.Hinc pofircmo ditiina gratia fimula fet infynœra confiffio,quie fecundu mérita dare= tur,non ex qua mérita nafcerentur:qudm partem fu perba pradicationis quidam fibi cum catera abnuc/ rentferuauerilt.Sed boc cos aut nimis imperite aut ualde nequitcr fèciffe no dubium eft, ut omnium ho minum generalem ruina meritoru prauilegio fub/ leuaret:amp;cu inter noftrosoriginalis peceatiuulne raßteretur, inter fuos tame hoc tencrc oftederent, quodprimorum hominum prauaricatio foils imitar toribus obftiffet Eaturalem autem ßcultatem nihil fui in aliéna amififfe peccato,cui poffibile effet nbsp;nbsp;li

berum,per uoluntariam deuotionem promcreri gra ka largitatem.Vcrum iftam damnati dogmatis par • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tioncm

EPISTOLA SANCTI AMBROSlI tionem catholicie mentesßcilc intelligunt, nbsp;nbsp;meri

todete/t^tur:Dtcete enim domino Icfu: No eltcpus Janis medicus,fed male babëtibus: N 5 enim ueniuo care iujlos,fed peccatores : Conuincuntur ifi in fu= perbia etia fine uoœclamareiSani fumu),opus me/ dim no habemus.QU£ nobis cxpeâanda funt pnefi dia de ope gratis,cjuibits fuppetut uires,de incolunti tattnaturief^iionautfruftra loannes proteftatur (7 °, nbsp;nbsp;nbsp;dicit:Eca;agnusdei,ecceqtollitpecaitumudi.bicc

° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fru/ira fcriptu cjlif^enw mundus aforde,necirjins

cuius unius diet uitaejl fupcr tcrram. Et quis polr= ritßcere mundum de immundo conceptum ft minef Nónnetu qui folus es f Propter quod ficut nuncin loan.f. ecclefiamanet conjlitutio falualoris dicentis ; Niß quis renatus ßierit ex aqua Jfiritu fanâo, non intrabitin regnum coelorum.ita facratißime erat i« lege pr£cautum,utnatus puer, nifidie circuncide= recur oHauo ,exterminaretur anima eius de populo fuo,nullum in hcereditate ifrael habitura conforti= um.Qnx omnia O' multo plura documenta no utn/ ta cura facris paginis Jßiritus fanâus inferuijfet, ft talcs effet natura inßlijs Add,qualis in ipfo efi prin/ cipaliter inßituta . Sed quia ßlius dei uenit,ut fol-ueret opera diaboli, er ut quxreret, ac faluaret quad perierat ,manißftum eft,omnes in Adam da=gt; tnnationi obnöxios effenafcendo,nifiin Chrifio lir berati

AD DEHETRIADEH. - Ifa

fticrint rcna[cendo.Vnde uigilanternobit con fyderandum cß:,intpfo rcgcneratioms muttcrc quid ^critur, Qunmuis enim ad unum cöatrraiKamna lt;'‘ufdcm myjierij portioncs, aüud tarnen eji, quad fnfibiliter agùur,aliud quod inuifibiliter célébra/

. b^ecidemejl in facramento forma,quod uirtus: fum forma cum humani minijtenj adhibeatur obfe= ^uio : uirtus autem pcrdtuini operis prteflelur efjv/ blum. Ad cuius utiq^ potentia referendum cfl, qMotl dum homo exterior abluitur,tnutatur interior,et Jit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

tioua creatura de ueteri,uafa ir/e in uafa mifericors di£ transfirutur,et in corpus Chriflicouerciturearo peccatt.De mpijs iufti,de caphuis liberi, deßlijs ho minußutßlif dei.Qui no exfanguimbis,neq^cxuo luntaie uiri,neq; fx «oZ«»tlt;ttecd!nif,/ecl ex deo nati funt.QuodquiaindubMnieraccipimus ,uerifßimu eflqd’Apoflolus docet,dices:Qt(ieunqi enimfßiritu dei aguntur,hij ßlij funt dei.vndeuideant cuius fe haben ßlios uclint,qui deßnierint oés homines uo~ lutate propriaregi,cum idem Apoßolus proufletur

dicat: Qui jßiritu Chrifii non habet,hic non efi eins. Reßuata igiturßuperboru impia uanitste,qui/ bus in peccatie etiä illa,qu£ in eis uidetur laudäda, uertum ur.Nos iüam humtlitatcm,cuiuirtus crglo fia deleft,eligamus,fcientes Prophetam Dauid ced nifftede fandiistDomine in lumine uultus tui ambu/ ' **•

labuntt

EPISTOLA SANCTI AMBROSII l(tb«nt,CZ in nomine tua exuhabunt tot4 die, i** tua iujtitia exaltabuntur^quonia gloria uirtutis eo! rum Mei,Qti,icralibi pijijimecößtecur doniinti»^ Pfal.67. infttnäis fuù ejfc laudandum diccns: Mirabilis de= US in fanäis fuis,deus ifraèl tp]e dabit uiriutem firtitudinem plebi fu£. Huie etiam Hieremias co»/ ïliere.f, eordat (y dicit: Hacdieit dominus: Nonglorieti^^ fapiens in fapien[iafua,lt;y no glorietur fonts in jèf titudine fua, non glorietut diues in diuitijs fniS' Sed m hocgloricturquigloriatur,intetligere fd re, quia ego fum dominus. ipfe uero intclleäus feientia unde habeantur pandunt Prouerbia Salo^ Prouer.i ntonis,etdieunt: Qtioniam dominus datfapienti^f à freie cius feientia cr intelleäus,Vnde 'm Eeele fiafte libro ipfilts legimus^quod ety corda opera iuftorum in manu dei fint, cr tantum in ßsudijsfuif proßeiant,quantum cos HleproucxerittQuantuin^ cunq;,inquit,laborauerit homo ut qui£rat,non inne niet. Et quodcunq) dilexcrit fapiens ut fciat,non po fr/tinKfwrf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoeuiditcor meunlt;gt;

quia iufti or fapientes, cr operationes eorutn inm* nu dei. Tale efl quoi Apoßolus pradicat, dieens: t.Cor.tl. Omneuerbum bonum, cromneopusfanó!um,do^ num eßfßiritus fandi, fine quo nihil rede agattit' Idto,'mquit,notum uobisfrcio,quod nemoinß’iri/ tu dei loquens,dicit anathema tefu. Et nemo petep dieere

' AD DEMETRI ADEM. Ifl Heere dominus lcfus,nifi in j^iritu fanfh.Diuijio/ nes uero funt grattarii, idem autem j^iritus: diui flaues miniftrationum funt, idem autem dominus : !3' diHiportei operalionum funt, idem uero deus, quioperasur omnia in omnibus, Vnicui^ autem da turmintfijiatio jffiritus dd utilitatem. Ali) quidem per nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ddtur fermo fapientia, alij autem fer»

niofcientia: fecundum eundem j^irtcum, akeri fides iueodem jpiritu,alteri operatio uirtutum,alijpro* phccia, all) diferetio fpirituu ,alij genera linguaru, ulij interpretatto fermonum. Hisc dMtft» omnia ape/ raturunus atq; idem j^iritus,diuidens fingulispror W wwIt.SMdt O' alia imnumerabilia teßimonia, quee (xpaginis etnouietueteris tvjUmenti quadamcoit elamatione conßrment,hanc eße uer£ bumilitatis excellentiffimam dignitatem , ut omnia qua bomi« nemßeiunt Chrißianum,ad diuin^ grathe donum reßrantur, Sedtantam multitudinem fententiarum t« unum congerere , immodicum fitit .praifertim cü mihi fermo ejfet ad fanihmoniam tuam, cui ex ßrf mula eorum q«« cömemorauimus omnia fe aut re^* cordanti oj]irent,aut legenti, bat qu«djim etià bre uiffima anca: fint plenitudinis tantic^ uirtutis,ut n«!lo aduerfantis iMgenio pojpnt »i fenfwnj dlium de torqueri. N4m qui« contrddiflto admitti potrjl i« eo q«od ipfa ucritas difeipulis fuij per Euangelium lo'

M «nnts

1

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EPISTOLÄ SANCTI AMBROSE