Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

A nnotationühbri duo/altcr in annotatióes prio ris æditionis noui' teftamenti Defidenj' Erafmi/ alter i'n annotatióes poften'on's æditiôis eiufdê.

EpiftolaapoIogeticaEdouardi Leei'iqua reïpon.' det duabus Deüdenj Erafmi epiftoli's ► nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Proftant Parrhifijsi'n Edibus EgidiJ Gourmót ' fubfignotnumcoronaruma'nvïaad dmü I 'T lacpbumfitis»^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Ic habet perditiffîmo^ homùiû uei fiffîma îgenia: vt q3 pie ah'oq ac l^chnftiane faclû ê:ipi ad calûniascn Jminatiôes($:nôfine fuoquodaarti ficio:detorqant.Idq3 quûmultis: ^tûmihini fallor maxîeoïm:SCq.dê lôgedifîimi'lîacalijsforteicôtigitexpenn.Audr-tûeftaliquâdiu LeeûfcnpfilTe inErafinû.Inde tu muIt^aliquisSed quib^primûinitifsnat'fithie rumor:pofleadiuagat^eft:deîde ad hâctragœ^iâ '.'eluti quibufdâgradib^puenitipaucîadhuc fatis tcllexerût:vtqdâîînefintpauloini'qores an tps TRfbîi tei c5 tra mofeos pfcri ptû: qu o cômonemu r au dire ab gt;nere crlt;s terâ ptê.Id quûnûcresvrget:vt orbî declarê:tuo fret^câdorcicâdidiflimeleôlortq poteropauciflïs ta altéra exph'cabo.Statîaprîcipis Carolidifcellu ad Hy-fpanias: Erafm^ hâc florêtilTimâ academia eôceflït meâ domü defcéditifalutauit.Prîaû'c initaeftîter nos noticia.Sermo('vtfit')poftprîaspfaciûculas: A? multis habcbaï. Sed qd ad hanc rcptinet: is mt . inftitutüfuû:derelegêdis/eaftigâdifcjfuis âna: atiôib'^in nouû teftamêtû:îdicauit:fimul($quâ= : im cuperet ad hoc negocii libera amico^j ludicia

TUmeln Meverocumprimisobnixehottatuseftzvt hunc lErafad laborê capefcerê monendife:fig^d me offendereb annotadtt Nâ nefci'o quiddemefupra ^in me agiiofco: tue ftnderct^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fibi'.Refpondi nihil tale efleinLeeozvt

Innouort: monitor poflitefTeErafmi.agnofcere metenuita^ recufaui onus tan^ impar humeris meis.Multadehortabanturmeabhac retSC illud inprimisrqj fcibam vt male al ter quidêin no diflii mill officio acceptus fit. Necid tantu dehortabaï meiverum etiâ vt ingenue fatear:fuppuduit pros dere hanc infan tiâ apudeloquentiffimû virû.Sed nectamftupiduseramiquinpartimprçiàgirepos terâiqiiænuncfecuta funt.Cæterum quis nefcit: q fitmiruspraftigiatoriquumquid cupiat.Non ceirat:quoad captus effem illis fyrenibus.Sic des mumreddo metnonaudeodicere inmalâremtnâ fie forte deusvoluiticuius eft abyffus multa 8ô pro fundafunt ludicia.Ingredior paleftrâ non cûquo uis homine:fedcûdeo prope(vtquidâputât)hui’ ætatis.Nempeeo opinioniseuafit apud quofdâ: vtinliterisquocuncç fpeólesiextraoinnê ingenij aleâ habeatu r. Sed ftatî mer i tasjdo pœnas tantç te meritatis. N â ^tin^ab ingreffu:pbet me fpeôtato ribu^ridendû.Habetvtfcispalponesiq illû folê vocant:5ilunâ: mercuriûamp;venerê.amp;fiquid præ:« tereaeft infignisfyderis:q.nihilnôilli tribuut amp;nbsp;' pPforte: qilleautcupitiaut bonicôfulit: oracula putâtesextripode:qcqdab iIloore^ficifcff.Hos côfétaneû ê acci tos fuiffe a côfilijs.^ferf mea char= tiila:nâ chartulâ iâ. dedi ânotationû plenâ:q me

ofFenderêt:aIiquotnifialIucinor: gram's momen thlUïcnifîmecomedrura fallït : di'duâo rictu ris deorm confefrutftupidusvoconquiaudeamcons gredicum tato AchiIIe:leuis:qui tam minuta nos taffem .Hæc haud multo fecus habere : euentus probaui't«In proximo congreffu haud l'ta multo ïx-coiihi poftdifputationisexordiummonfineftomacho: uocat/gÇ belJummihîindi'xit.Committereme voluit cum Crsf. ad fuis dialeélicis : quorum verbis fecialem agens : cumo!™e prouocauitmeadharenam.Iubent(inquit)adfe ctidô, venias:amp;docebûttedialed:icam. Hic actutû lèns fl hominis ergameanimum exulceratû:nec refpÔ dentem officio meo:nec tam fanélo fuo polhcito» N am polliciCus eft:fe omne qiiicquid id effet : qd moneremiçqui boniq^ confulturum.Et certe quo dieprimummehortatuseft: decem 8C oélo locos quos tune protulnvidebatur non diffiteri, Hefis mus duntaxatin vno:nec idquidem magnopere. Nô vulgares prætulitdebiturum fe mihi gratias: fipergerem.Etquiddampollicitus eft:quod ego tûcdeprecabar:SCvflt;^hucdeprecor:potius q hac ratione eueniat. N etj veto flatim primo hortatuî ingreffus fum hanc operam : datis chartulis mos nendihominem:fedmultis:acfæpeimpenfiffimc rogatus.Quoties nos inuicê inuiferem^ihic lêms pereratprim^ hominis fermo. Quando incipies nos monere/quandoaliquidad nos dabis tuarum annotationum ƒ Nunq ceffauit obtundere: quo ad impuliffetprope inuitum. Nam tune grauiffis mummihifuit:velmomêtumauelli a græcislites

r/s:quasvtcGlt;5 iamantcdcguftaueram.Ettamen non poteram hoc officium negare:etiam fi recem ti's adhuc:amici' tamen(vt putaueram)tam import turn's precibus. A t quum fucum effe: nó fy nceram crga me amfcitiam vidercmmecnon primum offt: ci'umtaminiqueretalîatu:pœnituit me incœpti: acprorfushabuiinanimo:exïmeremeab hoe nes gocio: Ä nihil amphus habere commercij cum ho TL. oenuo mine.Ille tame non fie deftiti't.Oenuo me ad 11 no inuUatus uisprecibus.Conaturexcufàrevtcumqîrem.Seis flb Êrflf. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' J J

vt ’pcrgat enimquantusiitartirextvticiat nigra in candida peragit, vertere:Só côtra:candidain nigra.Idquodvtrûc^^:

hocnegociumvel indice prodit.Iterum me aggre di'turfuïs melIitiflïmisverbis.TenditilIasfuaspe dicas. V t femel dicâ.’denuo captus fum.Tam fum facili'sacfîmpIex.Sicdemum iterû fpondeo meâ operam.Accingo meidietim tempufciilî ah'quid fuffuror abvtilioribus ftudi'js: vt illi infcruiam. A nnotati ones a capite relego:fîmullt;$ grçcum cû tranflationeconfero.Tameram curîofus ac dilts gens: vt nifi quid prç infcitia me fugen't: nihil prçs ten'enmnonexp]oratum:nonverfum:nonexcufs fum:etiamquâtumuismi'nutum.Nempeidlèdu lo acfen'o agebamme in fecunda çditioneiquantS hoc tenue ludiciû præftare poflet:vel momo vllus ad caJumniandum locus pateret. Qu idn i.'^fic mea bis referebat:tû neî officio dormîtaffe vi'derer: tâ ne fl quid ceflatûeflet.’hocdarctun'nfcitiæ. Porto qualiahicportëtaexlatibulisprodita:conat'’fum deturbare:nôprgn'piotibîiudici'û:qfquises:opti

mcIecflor.Videbor tîbi forte amicûcgiflc:amp; amb citi^ officium :quantû hoc negociGpetiuitiomnis bus numcr is îpicui'ffe. Certc malui î me defydera^ ri ludkiû:^ diligêtiâ»Singulo quoq^ tertio: quar-tove:autvt multû quinto die:mifialiquot annota menta.Produxi:fibenememorfum:remadcente: fimum prope quinquagefimumlocum : nondb CO paris moment! omnia: fedvt præmonui: nihil videbatur fpernendum: vt nevel pilumhaberetr quo infolefceret nafutus quifpiam.Chartatim illi trado.Interea mutua præftantur officia. Ego om= Crafmiîs niafyncereagidiuarbitrabar.Nihil fuci fufpica^ bar. N on po teram fimplici acfyncero animo:mel JUcura» lelitumvidercvenenum.Atis hominem idoneû naólus quem luderet: metis præiligqs agit mecû: clamridet:cachinnatur:mordet:ifcitiç notatian^ notationes meas minutias ac nugas etiam apud mevocat:eruditionem meam contemnit: fabula mefacit in conuiui)s:hanc rem haétenus per me fe cretam:cuulgat. N ec id quidê fatis chriftiano ocu lo:fedvtmihifaceretinuidiam.Paflim:naôtus ar= reélasaurcsiimelatrat.Sic primum rumor natus eft. Nec qui ad aurcs tot diuerfarum gentiû:quç adhocnobile gymnafiû ex toto prope orbe chrb ftiano confluunt:increbuit:difîicilepoftca propa gatuseft. Siquis teftes defiderct huius rei: veftrâ primum appelloconfcientiam Erafmei amiciivcî rtram deinde omnium huius celebcrrimi gymna fij alumni : vel qui ab Erafmeis fecretarijs : ceufii dei forfan crédita accepiftis : vel qui fama paulo

pfogtcdientctvulgo audiftis^In veftro numero haudpauci'funtquihæcîtahab crevt recenfunte^ ftaripoffunt* Admcveropn'mum aliquandi'u fea creto haec pcrfcrebantur.Öeinderlenis partim rus mor fidem auxït. Poftea Erafmus ipe ac Erafmei: ex non vulgaribus indîci jseôfirmauerût. Nam is vi'debatur refpondcndo quibufdam meïs annotas tionibus:incaluiffe:quum nulla prorfus a me præ bita effet occafîo : nïfi occafio fit : amice : fyncere: ac ingenue monuiffeJlli quippiam in me paffim murmurabant:ac gariïcbant in ventum* N ecfinc hiseo tumultustac tragœdiæ proceffiffethocnes gocium. Hiciamiterû mecumcogito♦ Quid me fruftra fatigof'Quid tambonum ocium perdo/nî mirum perditum putabamtquod non referret me liorêfrugem.Quidtâamicum officiû:adhuc cols loco:apudme gratum hominem ƒ Cur nonceffo hominêprouocarer'Nempeprouocari fenfî: que volebam hocmeo officio demereii.Interea dum . illiferuiuiipotuiffemnônihileffeingrçcisliteris»^ T â bonç horæ îfeliciter mihi gratis dilapfæfunt» Xc.manû Sicffatuo nô amplPperdere orû Si impêiàm» Res uocamanu»Dctineoapudmeattnotationes:non meafpontemiffurus:necdenegaturustamenfipe tiflèt.Erat etiamab initio perpetuusmihimos:ni hilmitterenouarûannotationû:priuiq ille prios ribusrefpondiffet^Attumfortehabebatoélo no uemveinmanibus:quibusvflt;$huc:poft vnum alteram annum:nihil quicqrefpôfumeft, Ea pars ttm ratio ne nihil annotatie num dedi:partim ves

ror^i's nihil petcfct.Poffo curnopctcrct: poftea mihi gnauitcrexcufTumeft.HabeonöIcuiaindti cia:vndevelftupido procliuefitehcereiproditum Scriba Jo 1111 aquodam meo fcriba: quicquid reliquarû erat âî?ïm!? annotationum. N on prodo nomenmec tarnen/ tationS tantum illi vt parcam:nomincabftineo.Poflîm nominatimcitareduostnecfide indignos : altem mûicautt, theologie candidatum:alterum publicum profefî foremtquihbrûânotationûmearûfevidilTe apud Erafmûfæpeteftatîfuntiaudientibus aliquot cö^ tcrraneismei's.Gætem $ illumlibrûErafmus ex Anglia di'cit feaccepilTeiplanc id fiôlû eft: ne pros ditorê ^datiqui huic tragœdiç caput eft ôê author Sic meisfurtimabufuslaboribusîconcedit Bafi-leamidenuo nouûteftamentûcû annotationibus cmiffurusifedcmêdatiusaclocupletius. Poftqex BafileaLouaniûredijticxpoftulat mecû per lite^ rasifparfum efle rumorê de meis annotationibus.

. tus fit: illius vitio non meo. Sed $ libri copiam re factûtp pctit’.quisnô ftatîvidethocnon fyncere agi^Nâ cur nunc peteretiquû non eflctfibi integrûernenn ubiûpe dare quicq:vt ipfe datis ad me literis teftatur.''Ego tn qui nunq illi copia negauiiprofeffus fum tradt turûmelibrumeûæquocuipiâ invtrûcç cenforn Hortatusfum etiâillûîvtfuûtraderet.Tandccô;

uenit inter nos de venerabili pâtre domino loâne 3lo. aten Atenfi:huius nobilis gymnafif vicecâcellario: vi= ro mea fententia omnibus modis digno: qui de

vtrofÇ agat cenfuram:quantum ad thcologia pets tînet. Nam degræco: eti'amfinearbitro: facile im ter me Erafmumc^ conuenîffet.Q^uippc qui nihil propcaliud mihi fumam in græcis annotations îgt;us:^vtmoncam:velfic haberiivel nonfïc habe# ri in exemplari Erafmico.Rogatus ab vtroc^icam didefufcipitnegocium dominus loannes Atem fis.Meum librum tradidi.Erafmus in craftinum Cr.cenru fuüfemiffurumpollicetur.Tandemdiucxpeótatf räfubtcr: j-ys afferturzfcd tarn iniqua conditione vt ftatim ' t^mittcretur. Nam preftituit: nifimihi excidit: oftauum diemivltra quem carerelibro non poflec Atenfis refpondit: vix fuffeóluros treîs menfesî vt excutcrentur tot annotationes. Poftea tarnen ne tarn pium negocium fic dilabcrctur : fignifica^ uit fenonrecufatunim prouinciamzfi liberapud fe eflepoflet velduos menfes: fed nee illos impe« tramt ♦ Ego certe quum dolerem fic rctrocederc negoeiü : ne quo paólo deeffem : moneo Erafmü: fi vellet mihi vel duos dies permittere fecundam seditione : itaexploraturum me omnia: vt Aten« fi nihilfupereflèt laboris:nifivtcenforemageret: cenfuramq^:locis primum exploratis :pofre pets agi paucis diebus. Poffea monui ilium: fi fecum dam æditionem velletmihi vel biduum commua nicare: oflenfurummeilli omnia capita mearum annotationum.Hoc tempus quanqfatis cratam guflumadconferendum totlocos:pacistamcgra tia: nihil nonfubijfïèmlaborum* Librû bis polls

Cl tus eftinun^ tarnen ad me mißt: fed refcripfit itafèdies nodleftç opus accelerate : quum quem dam naótuselTetiqui intra quatriduumBafileam abiturus erat:vt librocarerenonpofîît.Deerant enimadhucïccundææditiom'præfatïo èC pérora tio:reliquaomîaexcufa:priufqilJe eBafileadifce: deret. Addîtetiam in fuis ad me literis. ( Quod ageredeftinaueram^îalas ageturper ocium\Ego iam quid facerem optimeleéloripoftqille me re^ leceratad fuum ocium: nifi vt illud ocium expeéla rem» C er te iam res illius agebatur non mea.Inter /gr.Xeco ea:dum hoc ociumexpeâo nihil fufpicatus mali: obtrcctat gt;11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1'^1' P cpfööt

ilJc mcodiole notât: turn verbis:tum literis per orbem fparfis : contra chriftianam charitatem : quum omnibus meum librum communicarem : vni tantum fibi negate : quo ne copiam haberet refpondcdi. Qd bis falfuni eft.D e al tero :q^ librû illi nunq negauerimiiam fatis antea dictum. Et hic nonfatis mtror hominis impudentiamiquiin ficietur fequic^ vidiffe mearum annotationum: quando apud mefunt refponfiones quas fecitimà nu illius fcriptæ.Si quis mihinon fatisfidatiper me licet: quû volet : chartulas infpicere:modo noi feat manum.Id omnibus permitto periculo famç meæ : vt explorent : fi vel verbulum a me demus tatumfitifecusq habet ipfum Erafmi authogras phum. Porro/alterumde libro omnibus corns municatoinon minus falfumeft.Nam ex Louas nienfib^theologispteratenfemlibrûviditnemo. um pauej

Etcx Anglicam'stquo tempore hæc primû fida crant:aufimaffirmarc nçquîdê duos vidifle. Con Cur (ßm filiumvidebatur nonmeo tâtûingenio nitLScro Ï*.nc03 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hominem effe: amp;nbsp;iudîcio labî poffe» Sed $ 11«

rtt eraf, le tantopere vreebat : vt librum ipfum: aut ipfas measfchedasfibi permitterem:hoc æquus nemo pcti'flet.Namannotatîonesnon în hoc colleôlæ îuntvt æderentur : fed vtille monereïtantû. At mihi liberum non fuilTet:vel demutare quicqivel addereznecprohibere quo ne æderenturzfi iJlelv brumnaólusfuiffet.Proptereainiquusfueritiqui mereprehendat: q? me amp;nbsp;librum meû illius fidei £r.p0it non commiferim»Sedillepergit nihil non dicere: aut fcribere: etiam nullo non loco 8L indifcrimi« natim apudomnes:quomihiinuidiâ faceret:etiâ hteris datis ad communes amicos in A nglia» Quo tidie ad me perfereba tur a non dubie fidei te ftibus:quid illede me:nec veto de me folum : fed 8C in mei odium:de gente anglica:SC fentiret SC di« ceret.Egofemperfperabamrore.’vtaliquâdo refis pifeeret: vel fal tem patientia mea mitigaretunT as turn ingenue tutatus fum meas partes:fi quâdo de hac re incideret lermo : nec tarnen vnq in homis Xc Eraf; ncmexaciudentem.Interdü etiâde illo honoii« œlocutusfum.Etillashterasquibusorbicômen p:cco.^ ^^^^‘’^^•^^^P^’^^nillolocofufpexiiac admiratus fum.Tefies funt quibufcû interea veria bar: nihil exmeaudiflevnqinillum:nifiquodad hanc rem pertinet:vtcalumnijsoccurrerê:nelt;jvcro idquis dê:priufq hic rumor paflïm oim aures occupaiTet»

In hominem nihilquic^temerccfFutiui.D um ru mor de hac re in Anghaincrebefceret:reuerendus în Chrifto pater epiTcopus RofFenfîs:vir omnib^ pundli's ordînefiio cumprimis dignus:proamo; requo me multos lamannos compledlitur:graui ac paternaepiftola dignatus eft cômonefacerc:vt cumErafmorediremîgratiamÆta fîmbeatus:vt gauifusfumoblatamhanceffeoccafioncmtme rît ejebwi tra notam enpiendi ab hoc tumultu. Nempeea ra rgj tiovidebatur mîhi commoda îuxtaac honon'fica: fcnii'e sd vt parère tanto pontifici:tam fpedato omnibus gralSio^ modis patri. Ni'hil moror ♦ Statim fignificaui Erafmotpermiffurummeqlibentiffîme rem onv nem ludicîo reuerendi Roffenfis.Is quum fit vtri uflt;ÿpaterneamans:ê6tamfit omnifarie eruditus vtpoflït: tumetiam vt dignaretur hanc prouinciâ prçfertim tam piam fufcipcre: nihil poteram dubi tare.RefpôditErafmus id fibifore gratiffimum: fedcertelabris tâtum.Namnîhilimquius audit: qdecenfore.Idquodfucceirusrei'docebit: amp;nbsp;ego iâtertioexpertusfum. Arrepto tamêhocrelpôfo X.confen (nêpelibêter arn'pimus qd placettnecpoterâdi's rcucrê U!nare:qhomi'nimêseflet:nifiexfucceffu)mifilî^ dum iRof brûmeûadreuerendû Roffenfem.Italt;$ fperabâ omne inter nos diffidiumcompofi turn iii.Et cers biUmtttit tecxanimovidebar felixiq^ficeflemamuitis mo: leftijslîberatus.Nôpudetfaten'iquiduîsmalui: ïntegro mihi hoc nomine : q defcenderc cum l'ilo incertamen.Multaprorfus dilTuadcbant. Pnmû noîb’otr opus per fe tenue: inelaboi atû : aciei'unum: vt im

dîgnum ipfe ludicaremtquod ni publicum acderc; tunquippequodnonaccedatadiuftâ difputatioj ncm:fcd nudas acfimplices tantum compleditur annotatiôcs.Nempefàtismihividebaturdiomi's ncm paucis vel monerc in quo ab i II o dilîèntirem: vel proponcrc quid allUS quifpia calumniari pof? fîtiadicéla etiam mei iudicij breui quapiam ratiun cula. N am nee ipfe omnia dänon'n qui bus diflen? tio:fèd tantum præfto illi occafionem calumnijs (fl fie videhuntuT)refpondendi, N ecp turn cogi ta rcpotcram:adtantamtragœdiam rem euafuram. Alioqui(quantulifunt)noftrosintcdiflèmusfors tafle neruos:ac addidilTemus feriores lucernas» Quin 8C compertum habebamiquantum'efletpes riculi:ad publicum orbis iudiciû opus proferre. Deinde hæc infantia oppofuitfeiquæ nihil pote? ratexhiberedignum:iftorum temporum tam ca? ftis vbi^ auribus:quûmulto fitelegâtifîima pars difputationis:appofiteac ornate expromereiquae intus fapis. Quume^ contra:quicummihicertan dum foret-.hoc nomine vel maxime orbifufpicien dusfit:$tenuemperiècaufàm:multaeeloquentfç viribus exornarepoflït.Deniiÿ terruitme tumuh tusrquinonpofletnonièquiivtfuntiflorumtem; por um ingénia. N am hodie clafficu m cecinifle vis deturtq ingenue monet.S imulç^ me auocauit dul cilfimorumiludiorum cefîatio. Demû:quod non minimumapud meerattquidam communes ami? cividebanturegre laturi hoc meum faôtumipraes fertim re nondum pleneintelleda : nifi quodper?

fcrebaturcxErafm/Iitenstaquonon fatis fyncc^s renarran:faseftputare.Quismiratur:quum tam luftisrationibusdifluafumfitcertamentfi ex anb mogaudebam.’tam fœlicem naóliis tollêdi inter nos dilTidi ƒ occafionem,Sed fæpe deludi'tur fïms pli’citas:ficanteabis:ficiterü.Labris (vtdixi) gra« tumerat: cordi non erat. Hoc indicat fucceflus» AEdi'dit apologia in doinmi lacobi Latomi dia^i loguin: i'n qua quiddam amarulentius : nefcio in quemexpurcatum: iam paffim omnibus ï ore eft: inmeumcaputeirecontortum.Quodvtcrcdam: Cur Xe.

mul ta me dehor tantur: tum $ nihil qu icq eos Jî®” rum quçeuomuit:agnofcam ad me pertinere: turn léttâîqoê ^nullavnqamefuerit ïiurialaceflituszpartim q? ibinullafitcontrameoccafio:quide hoc dialogo ^aco.ia’ dominilacobi Latomiivixqdêvfverbüadiuerim priufqproftaret.Partimqanteavtriufcçcôfenfu: omnis inter nos caufa; reuerendi patris Roffenfis arbitriopermittcbatur.Sunttamêquiduplici no mine:iudicantillûnonomninocarereculpa:tûç Iccû obij j prçuideritfore:vtocsdemeiterpretarenï:quâdo ciât4d5. anteadifltdium inter nosiomniû animos occupaf fet:nelt;ÿalterqu!fqeftet:dequotâtopcre:licet ims merito:apud omnes:8t nullo nôloco quçrereïttû qj verbis meis afratre meo gcrmano monitus: hâc demeferri interpretationc:rogat^:recufauerit me eximercabhacnota: qd breui apologia potuiflet faciletvelalia quauis ratione:fi ilia fibi interpréta tio difplicu ilTet:imo grata nô fuiflet. S perabâ hâc ab eo ciuilitatê: cum mul tis de caufis: tû præcipuc

^iamptidem phcuiffet tem omncm ad reucren-aumRofFenfemrefern'.Et^^refpôdit de me nô fenfiffe:fed de omnibus îndifcnminatïm : quipi piaminfemolîrenturimîhi tarnen pen'nde eft : ac û nomînatim me notaffet:quando quæ infèdit in animishominum fufpitioiauelli nequeat: SCiam confentaneumfit:eamïnterprctationem: eyi muL tis poftea ac vulgatiflïmis iniurij's : confirmatam ! cfle. Ne(ÿ tarnen attinet ad me refellere: quod nul; larationeagnofcoadmcpertinere. Liberabor ab bac criminatione omniû fuflFragijs qui me norût» Etiâfiincidatinimîcus ludex; diimcalorabefttni hilverebor.Tantumexcipio illumipfum: qui cœ trachnftianorûmorü ciuilitatê:fi non in bac pars te:inali}stamen:quod palam eft:tam malam vice repêditpro tamamico ofFicio, Q^fide me fenfit: quod non aufim diccre:pudet me nomine chriftia no:$homoprimô theologus:deinde monachus impudentiffîmis mêdacijs:ac infamationibus:in fratris fui nomen debachatur: nihil de fe male mes nti:quinvero:fiincidatæquus iudex:non vulga;

nt non cê inmeexpuiffehancvirulentiam:faseffe arbitror: «nuitta^ vtchriftianushomo:do(fhusa Chnftoicriminan; j conuUijs. tes nonrecriminari:amp; aPaulo:malûpro malo nô effc reddendum:conuitiarctalliemconuitijs: nec odium odio : nec maleficiûmaleficio.Illi caufàm cômitto:quiiubetremittiftbivridid:â:amp; ipfe res tribuet. Quin8iorabodeô:vt üet illimctê fanio ré: quo ne de quouis chriftiano ho ie: ta odiofe fcri

bat:ctiamquantûuis male fcntiat. Paulus monet maledicos non pofTelFuros regnum dei. Ecclefi'a fànôla docet : inanem cffe lalutis fpem obtres ôlatorî: nifilefi fratris nomme reftituto»Et quû fcelus fit:invens cnminibustfed occultis:etiam apud vnum tantum: SC qu idemclanculum:fratns famælabem afpergere : q graue eft vix refarti Öffficile endnmdamnû:apudvniuerfum orbem odiofiflïs mistacmendaciffimiscriminationibustinnocens tire oânû tem fratrem’traducere/Sed hic modus efto.Impe tfmpuWü rabomihimodeftiamracpatîentiam.Ipfe ludica^ cUueklk. bis optime leélonperleóto toto hoc libello: (que nuncvrgeorivt çdam:non tantum fi velim miht i'ntegrameftehanc mnocentiamtfed etiam fi veil vi'tare pen'culum: èC vite:cui funttqui alioqui i'nfÉ diantur:8Cconfcientiæ)meliorame meritumefle dehochomine.Sedredco ad narrationem. Roi ijq/. gatus vt meum nomen Iiberaret ab i'lla interpréta;

tione quæ ferebatur : non folum recufauittfed SC uóeefua» addiditgratilTimûfibifuturû:fi meas ânotatiôes vellemædere.Hicegoaliquâdiu cunótatus:quid confili ƒ caperê:demü:çpea ratio cóniodiffima vide batur:quameahquandoeriperêabhoctumultu: librum paraui ad prelum: tradidi typographe, lamcharaóterescöpofitierant pro prima forma: SiC nihil aberat: quin chartula traderetur prelo. typogras Quid opus eftmultis verbis ƒ Erafmusipfe negos P*’o« ciüinterturbauittvelcorruptopecuniarvel minis terr ito typographe : ne vlterius audeatin hac re te.Æ.op^ progredi.Praeter indicia qu^ habeo cer tiflima: ipe

plancfaffuseft cuîdamtdicens ïam fe penttcfc fa^ d:i.Siccogebar:fruftraprimûtentatoaIterotypo5 grapho:(nam duo tantum A nduuerpiæfunt:qui græcos charatflercs habent) re infecha redire do? mum.Poflearcdduntur mihi literæ ex Anglia a multis communibus amici's:a reuerendo pâtre do mino RoflFenfe:a Coleto:a Paceo:a Moro.Hi SrCeuspa ocsadpaccvtrutnijnoftrum hortatifunt. Ego retvolûta nec adhuc ilh'benterparuivoluntatibusrtantorû cwft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tot amicorum.Reuocaui manum:

taiitiß ad tantum idpetiuKvt reucrendus Roffenfis dïgua' Cra”’ returcaufam capefcere«Quodpollicitusfumlite= nsndem confirmauiverbis Paceo præfenti And? uLierpie. N am isetiam tnnc pacis inter nos inter? cefîbr erat. V ix dimiffus a Paceo ïam A ngl lam cô? ceffuroiLouanium redifiquum paflîm m omniû mam'bushabereturdialogusbilinguîumamp;tnlin Uc.odiO'guiûîin quo me pene nominatî greco vocabulo: jcat^fnU' nbsp;nbsp;trïum Jinguarumhoftem/dêtibus vnguibufq^

b:o bilindacerat:acdïfcerpit»Necetiampepercithomonô ßulö^^ceu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caudatus:vulgato illlifed ndiculo caudarum

tam*T uncetïamfimul proferuntur literæex Ger t’aiSer; maniaminarmmplenæiôCmeisaliquotconterra? Xutccia oflendunturrquo me monerentifi vellem fa^ * lutimeæconfultû:ncvel Luteciam concederëivel Germam'aminamefleîlh'cquimeævitæ infidien-tur:necaliaratione futurâ pacemnufi libro meo ædito.QuinôôErafmusipfememonuitper lite? I^tifub^^ quimihi mi'nenï acriora ftilo: verbera in? aliéna per

tcrptat'’:quûa mecorâîtcrrogareïquidûbi'vellet 1^« (acrioraftilo).Quîdâacli'ecerûtnôelTemihi tutû miîutur, Louani) manere:fi hucdefccderetnobilis qdâôô do(fî:'iuuents:q.:mfi mefallât dli'ingenij fpecimr ^3,^3''^-na:quænunc orbis habet: probioreft^vttamgra tû tribu: uiamoltatur:invîrumnecfibinotum:necvn^ de fe:aut de vllo Germano male mer» turn. Nec dîuer fumfentiode cæteris Germanis.Si quidem con^ fentaneum eft putare:vt funt omnium bonarum litcrarumprincipesificetîâelïehoneftatis acpro-bitatfs.Egofi:quîd fecen'm tot prouocatus inîu-nfstcupi'as audire lelt;flor:fempeifperabammeliO' raforeivtmeapatientiaaliquandovi'nceretur.Fa' (Etusfum cumpropheta: velut homo non audiês. Contempfi quçcotidieadmeperferebantur I per duos trefue'menfes: deconuitqsîde mints:defy?-cophâtifs quorûdâinmcEraftnco^:quosqs ahd credat:5abeoipfofuilTeîncitatos.Nam mihî cû 111 is nullaprorfuseratconfuetudo.Vifumeftmo; nere Erafmû:ne vltenus inmefeuiret: nihil fe ofFc dentê:ne verbo quidc. Refpôditvt folet:fed etiâ præftititvt folet. Haud itamultopoft:quû nihil minus cogitarem: affixe funt: vt feis leôlor r tem= plorumvaluis:(quisdubitatilloauthore)infama5fcbc(luli5 toriæfchedulætypis excufæun quib^ego noîati noîatipui r K - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c /r J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;blicctraj

lycophanticæartis^rellordenunciabar, Accurre ba€(vtintellexi)adbibliopolâ^hacarte. Sic ego quâtûineocrat:publiciEinfamor:fimplexled:or quiinfchedulasinciderat: dignâqdifcereïartem ïatus : ludibri O habeE nbsp;nbsp;fi malæ artes difcu ntu r:

vt euftenturquæ inde proucniunt mala: nam fygt; cophanta fycophanta:amp;latrolatronem propi'us difcernettfivoluilTetfibifpfi fumere hanc profefs fionem hi'cïnfamator:illo vno:nemo omnium co piofius:autaccuratius:potuifletde hac re dicere. to td^mo nbsp;nbsp;^cego tarnen deer o tibi:fi quid ad me per ti neat

nctcictïb’ de hac profeffione . Si qui'dem Iibros plerumtj fintfycoz' tehanc profeflionem:nonmei'pfo:fedillo autho pbâttca. re:fufcepturus fum ♦ Non fruftrabor te fpe tua: quodinmeerit. Cómonebo quid opus fit faélo» Extatnouûteftamêtâbis iâabeoverfû:extant SC in illudanotationeszetiafcdo emiflæ.IJlicfagach ter adorare: fedulo venareignauiter explora:dilû genter excute latibula: amp;nbsp;mfi fparfim fycopham tica inuenenstftm egotibippetuo fycophâta.Id veto quocómodi^ac faciliuspoflïs:vet^in hocvp uario venator:meam tibi opera impertio.Quæ noftrisftudijsdeprehêdim^:eatîbî inman^ tradii mus. Porto qualia fint : tuum fuerit ludicîum* Egotantumcommonftratorîs officium mihî fus mo. Tuæ partes fuerint leâorivt æquus fis:ac gratus:boniconfulens:ctiamfiquidvfpiam allu^ cinatifuerimus.Errarepræïnfcïtiapotuimus:fal lere te de îduftna:nullo paélo vojuim^. Si quid ex noftn's laboribus profeceris:deo fint gratïç: nos tantum officio funéli fumus.Iamquoniamfunt: qui mîhi multa obijciunt.’his refpondendû céfeo^ Mirum(inquiunt)curaudeasgraflariinopus pô tifici: 8C omnibus ferme doôlis probatum. Vide-

^in.tqun'dlt;licunt:an hoc verum fit.Ego:non mea fponte:fed rogatus:authorem commonui : necin vm'ucrfum opusinuehor. Annotahóes necvfque Ït.nóvfcç qua($probo:necvf($qua(ÿdamno.Meum nat^'fnno tutumnoneft:reijcerequodbcnedixit.Græcum tattones hocexemplar:quodpalam eftelTe adulteratü:nec raro:quum amp;nbsp;neceflarifs aliquodfideicareatteftu eremplar monijs:nonjeftcurchriftianushomoprobem:qn quantulum eft:meo ludicio prorfus damno : nec tarne præi'udico alifs: fi lecus fentiät. iderint clefiæ^ccres quorû intereft. Si ecclefia^bat opus: îpfeetiamobuqs manîbusfufcipioacveneror ♦ Si pontifex gratam tantummodo habet opus:forte: re plenius perfpedia : mutabit fentêtiâ. Porro an omnes ferme doAi ludicio ^bauen'nt:hoc vt hi nô confiât: ita nôcredo* ScioelTegapertoore: illi reclamêt. E t tn: aliud eft opini one fern: opuG c^çftimareab exiftimationeauthoris: ^iudicio bare.Vtaccederetiudicium: opus fuerat in librü fît penctrare:necobiter:necindulgenter:8ófingulos bareop^ locos velut minutatim difcutere. Sed qui mirâtur meelTeaufumtminus forte mirabuntur : perlefto libro.Legantprimumçquisfupercili)s:deinde lu dicium ferant.Ingenue fateor me græce parum fci JLeos pai re(nam id quidam obifciunt)fed non tam parum: quinquantum mihifumo:iudicarefasfit.Plerüc^ cteUUrto nihil aliud noto:^ haec verba haberi:vel non habe ri in exemplar! ErafmIco. Erafmicû exemplarap* pello:quoderegionele(ftionislatinæ oppofitum cft.Hoc quâtulum eft iudici ƒ : non pude t me arros

giuätuin garemihi:quûnihil propcßt. Sedhic perconlt;£las: pcrlcuUfi borErafmumiquüfecusgracce habeat i'n aliquot flue fecundaædîtio:^prima:arbitratu ne fuo:an aliudfecu ahiidfeciitusexemplartlocosdemutaueritf'Sifuo t’cKcplar arbitratu:nefcioan chriftianæ aures id ferre pof;

ocmutauc aliudfecutusexemplar:fic:fidecem fint exempla? rioL'^edr ria:licebitfivolet:totidê nobis dtuerfa dareeuâge lia.Sidiuerfovfusexéplariidiuerfaminfecûda de

ditJeôlionêiquopaélofidêafleretfc^çtquâ nóp^ fti'tiflein prima: îpfafecûda teftaï. SedSó vtraq? lâ dubiçfidcîerit:vtn5fit jgt;cliueiudicare:quâ cuip

feras»Qî fi tcrtia pofthac pdibit: tertio exemplart innïxa:5i illaetiâexçquocûvtralt;$ priore:fidê fb mo n?bU hivcdicabit.Sedadhucqdaobftrepfit» Gur ædis obeffcctfi annotatïôes inpriorêæditionê:quû fecunda lam edUion^/o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;otîiniû mani'bu s habeatur ƒ Si prior ædb

vitia fiiit tio non elfe t in orbe fparfaiautrepeti polfet apof; ^''ftcn^c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foret et;

rata iJh'us annotarî. Sed quum lam orbis habeat il hus editionisexemplaria:necprçmantur:cur prç mi debent errata illorum:fi vel a me/po:vel ab alia qiiopîâ ftudiofo deprehenfa fuennr? C ur lîbrû rc traiflationûçdi'ditAuguRin^inifi^hbriilh^ema nib^hoimreuocarî minime potuerint ƒ nec tamê tamlatefparfnç^tû procliuenô fuerat:quû prælt nullus effet vfus:exêplaria propagari.Ahoqui là:i tis 1111 fuifTetidenuorecognitislibrisiomiffiserra tiûccindi tis:caftigataædereexêplaria»Sihoc imitatus exê? oîiÂloi P^^ beatiflimi patrisiErafmus indicé erratorû fe»

«'lTetiquo ledor prçmom'tus ciTetme incidcrct in îaqueûtnecüia. caftigati'one opus fuifletznec lane noftn's annotati'ombus. C erte fatis no eft emêdaf fe infecuda çditî5e:q) no cuiufuis fi t: pcrfonata p-fcitim tâto fucotexplorare errata. Q^uin etiâ:ft le^ UIS id negocif foret:no oes tame arbitrandu eft po fteriorcçditionêhabituros’.quipriorêhabêt.Sed. nelt;$hisquivtrâ(çhabët:ingratû elfe debet:ft de erratisinprioremoneanï:quo cautius gradiâtur inpofteriore.Forteprçmonitusamclelt;ftor:trepî dantiusponetpedê:necprotinusverum putabit: quicquid fubmaieftatefermonîs:'veri fpecicjvub tû(Çpferet:acoftentabit. Sciomultû^delTeadrê elucidâdâ mûdicic: amp;nbsp;ornatû’.fed multoplus ob; quêtianü elfe:Siquaftpræftigiofamrêeireeloquctiâ:ft qsea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒƒ

ftniftre:acvelutîîveritatispniciê:vtaf.Caeterûvt obftreperis bis pPfatis faciam^zqn vero in tuâ ma gis vtilitatê benigneledlor’.addidim^amp;infecûdâ çditionc noftras annotatiôes: e qb^ cognofcere li^ ceat:qdemêdatûftt ipriore:qd mutatû mitigatû ve:qdmancat:amp;demû:ftqdnoui obif occurrerit Prepofuimuft$priorilibroindicë:quopoteris:ft fortelegédi te tçdiû cœpent’.breui quopiâ tepuf; culotannotamêtorûoîm capita fuccindlim copier éfi.Secûdolibro nôadeo opus fueritaddiindien lû:q paucç funt in eo nouç annotationes: q reift quçfütpternouastadprioris libriîdicêptineant: Sût etiâ qppoftere facerc me iudicât: q quû nullû meûopusantea emiferimteeu pro prima ingenif meifcetura:tam curiofus in opus alienum ferar.

cicJplo fa; cumcætens:ncchisquîdemplebçis.Ioannes illc ctûakeo: cognomentoquemdiJigebatIefus:quod piaculû ^gcjujfe; commifit:quirogatusab Afiçepifcopis:primuin tura:op9 opus euâgelîj fcn'pfit aduerfus Cehnthû: alioft^ hæreticos amp;nbsp;maxime contra Ebionitarû dogma: qui aflêruerunt C hriftum ante Mariam nô fuifîe ƒ Autqdpeccauerût Quadratus:Ariftides:Theo pilus: ApolJinarius:a]iflt;$ multi : quorum nomb na habet catalogus Hieronymianus devirisillu;^ ftribus:$aduerius hçreticos:Sô hçrefes tune infur gentes:prima prgeftiterint fidei fua monimenta/ Quis Âuguftinovitiovertiffet:fiprimafua ope^ ta contra Manicheos: Arrhianos : Pelagianos feciflet/autHieronymotfi aduerfus louinianum SC EJuidium ƒ aut Origeni fî contra Celfumf Si Chriftusmoneatomnem plantationêrquam nô plantauitpaterfuusîeradicandam:amp;in ignc mit tendammihilvidetur abfurdi:fi cradicemus pris mumrSC exhçrbemus inutiles hærbas: deîdeifi fie datûfueritdefupertplantemus» Egomaius quids dâ puto:8ôdeoacccptius:fi quis tarnen id prçftare pofrinafleruiflefacramfcripturamacalumnijsiSC ; reftituiire:fîquidtemereademptûfit:autrefecuiis | fe:fi quid male additumzq nouos commentarios ' ctiamin euangeh'a mundo dedifle» Ibilaborandu eftivbi maius imminetpericuIü^Vt quid cudimus noua: fi vetera contemnimus f Qualem gratiam meretura ciuibustquiHagrante incendio totavrs be:nouæ domus côpagem engit.'' M uûca in ludlu

importuna Jam perîcülütv^ct:^ nosàlîud q de vitando pcriculo cogïtamiisJam fimtg.mc cor ni ^nofeit culamvocanttvenditantÊ fc alieiïts plumi's:quafi aliénas_ nonnoftromartedcpreh^nfapfintannotam*’: ^Jfuo fedalîorum induftmJtac^ptiranrtidë mihiquani liopcrc. dam exprobrant:qui inuaferî aliéna:quæ ceu mea vfurpem.Hisvti incumbitîvtvel vnum talem loi cum pungant:q[uoime’ furtî reum facianf.ita étia. authoribus/ fi qui a me iniuria hoc nörtiineäflFclt;fti fucrint:licetfuasfingulis plumas repetcre:vt ego nudus algeam : 8C frigidus facinglorius moriar» Certenoputo tatîtiçftimataiiriaoélis noftra:vt magni penfiiri fint: faillis tôtam hanc gloriam: (fi quçfit noftrarû annotationû)conccderem^»Vt de me ingenue fateanpuderet noftraefTefateritni fificvrgeremurtquandoquodnosemitttm^îalius uj. nemofitvêdfcatufus.Nôninficiorvidilïe me alfi quotannotationesMartiniDorpij:quinlt;$ forte aut fex.aliquot etiam 8C totidemloanntsEckij: fed quæ ad man’noftras pcrueneruntipoftq prior nofter liber vtcumeç perfeétus erat: ïam in A n^ gliahaberetur. Sed $ hi aliquot eadem loca annos tauerunt: quæ nos annotauimus: id certe muni-mento nobis fuerit:^ tam doôti viri nobifcum cÔ-fentiant. Imo nihil magis cuperemus:q vt quac; cun($annotauimus:alij etiam doótiannotaffent^ Nam nihil noui'fieadë dereineandem prorfus fententiam multi incidant.Q_uid fi etiam eorum rationes authoritatefue vfurpafiem:numidmtht vicio vertendum: quando maiores noftros idem

fæpefecîfTe/compcrtumelIÆttamcnnihil agnœ fcoexDorpianis autEckianis annotati'onibus a nobis mendicatumimiitua.tumue.Q^ fi hi digna« bunturquic^fibicnoftnsvendicare:tâtum abeft vtrepugnatunfimusîvtctiam nobis nonnihil tri butum arbitraturi fimus:g) doéhiflimiviridigna nidicauerintîquçabfevendicentur.Pretcrhos:iu h 11 adhu c quicq mtellexî ab aho quopiam annota tum.Etqd( inquiünt) fi aliquoticscrrauit:ci'uilp crat diflïmulare: SC pf o bene diéhis gratiam agcre» E tego certe quæ bene dixi t libêter ampJedlor. V c rumquîddicastfiplusobfucntvnaannotatione: Hôeêoffî^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Num hïccîuîle putas dilfi*

fimulâdû: mulare: quandoinecclefiac perm'ticm rcs vergit^ (leNefcis qfumus propenfi ad noua/Et quaenâea ci reavergU uilitaseft:vtfi:iensamp; prudes patiarc prophanata ab hæreticis exemplariain ecclefiç finû obrepere^ Necmihi tâtûfcelusefi:q?crrauit:hûanûeftlabi» Lapfus eft Auguffinus tâfanéb’tâ doólusifed nihilillum puduîtdibro ædito mulra retraôhare. Etquisautexrecentioribus autvetenbusnonaJi quando lapfus efif Porto hoc vi'tio datur:fi quis ^o^^rato nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agnofcat.Necaliud quicq

rûftdêcô; magisabrogatfîdemauthori:qerratadefendere: ciUatau' vtnihîl magis conciliat:q agnofcereiacemêdarc* hoc vno nomine:$recantauit quædam : plus cat. nbsp;nbsp;nbsp;debet ecclefia A uguftinotq qgt; tot infignia volumi

naædidit.Siquîdem fîdem fecitidem voluifle fe preftare incæteris:fi malehabuiïTent.Itacÿ retra« ôtandoquædam:cæteraiudiciofuovifus eft corm

probafle.Hæc Eabui optime ledotzquæquibuf; damcalumniatoribus mcfs refponderem.Iam qd rcliquum fuerit:tuum candorem qpoffum impcs fiffimciteruni:atlt;$iterumprecor:vtaEquibonilt;5 Uctort confulasibenignecjinterpreteris. Nlhilprorfus tudido * affirmabozvtomftiadonemtuoiudicio.Necficu;

bl lapfus er o: (fcio enim q f« t exiguahçcæruditîo) grauatimauditurus fum aliorutn cêfuram:modo nefint l'n hoc albo:duæ tnihî maxîmæfufpeélx Ih terariæpeftes(vtmquitPolicianus)infcitia84 i'ni uidîa:amp;quamegotertiamadiungofadulatio» Si lapfus vidcbor monîtus aufcultaboîSC agnito ets dcbtf mo; rato : chriftiane profiteor me recanturum : vt ne SÜ^/ccan ccclefia exmeo lapfu fcandalum patiatur.Minus tabtn latinifermonis:quihactempeftate vitio daturzSC hic toti'es deprehendeturtcrîmenjnon deprecor: quum in ea re nihil mihi vnq arrogauerim.V fu le-âionis vtcum(Ç comparaui mihi: vt balbutire pof fimquodfentio:amp;idmihiquidem fatis eft.Non defuturos tamenfcio:quibarbarifmost amp;folœcif mos: amp;nbsp;caetera grâmaticorû portenta fèdulo expis fcabuntur.Egregia veto his ea laus fuerit: mihi ck probrare grammatica difputanti de theologicis.

Exibilâtur qui pro tribunal!agunt extra caufam. nerrarc^ ffedhifermonisfidemexorationis cultumetiun-tur:quafiveronófitfimplicilTimusfermo facrarû litetarum.Etquivnq pernitiofius errauerûttq q tioniscul cloquent ilTimifuerunt ƒ Grçcor U mfapientiaquâ' tumocorbitauitareftof'Laôtantiusfirmianusad mirabilivireloquentiazqfcede ôiqfepein facro;

rum difput^tipiftbü^iltrauit/ Sed tu çquus üs^ candide lelt;âprÆ?lt; tta harenâ non pugnabo. N on eft mihi cum grammatiçis certamcn: traçaient fa-Ue.modc bn'lia fuafabri. Necpgo tamen grammaticorum ftiâ pollti décréta de iriduftn'a delertur^fum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modefte

tUfibt cô? neh'bertateaginópót, Nefcioanvidebornimiû donarf. mihitêperalTe q^^bufdâ locis:fedficmihivîfumefl decere chn'ftianâ modeftîâ«M ïhi côtra fu nt: q mis nanïfidmi'nazactonitruazexpeélo tamémelïora. Si difputationéipfam tradlabunt: mihi lucro fue ritfi docebor:fin conuitïfs Si. maledicentia în me ;'(graflabuntur: illis hoc damno fuerit: non mihi» Quin vero dabo operam:vt chriihano peélore id feram. E t quantum pa tietur chriftiana chantas Vt lugeam infanientem fratremullorum infamam ridebo: nec vero fie quicqprofecerint. Nihil mihi timeo a probis Si docflis. Si: qui cum bonis hteris probi tatem 64 vïrtutem non coniïi nxeruntiin me furijs debachantur:ingenif eorum fpecimen erît opus infanum. Spero fore: vtis que hac faiffionc putabuntfedemeren':nonfit immemor futurus: çuius tamfæpe memînit:chnftianæmodeftiæ.Si nonvtmihiparcat:tamcnvt fuohonore côfulat* fl maledicendi fludio obfirmat^:pergetadhuc me lacerarettuacprudentiæfueritbenigneleôfor: nullâ fidêpbere odio:(èdde me nihil detenus lens hre:qfilaudaflet, Valete Louam'/.IIII.Caf.Ian»

Index quo di'nofcî potcfl:cui^gcnctisfint an^ notatióes:Si quo quidq^ loco inucninqueat»

a^««Itatgræceficeflc:qunm fie no fitm ^^Æexemplarf fuo ♦ ' Annotati'onibusr

C1 tat fie non efîc græcct quum fie fi t l'n cxcmplad fuo: A nnotatîonîbus^xxix. nbsp;exxj. vbi oportere

ficclTcficut codices’noftnhabct:locus ^bah N otat male habere Ielt;fiionem ecclefiafticam: SC te mere(vtvidctur)mutat:quumdiuerfafintexêplalt;s rîa:amp; ex hi's vnû aftipuletur Iciftioni ecclefiafticae Annotatîonc.cxv. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• — -

Ecclefiafhcâleôtionê tcmcrc mutat:quû gtçcû nâ patiatur:etiam cûim'uriafenfus» Anno.cxiïq» Ex græco ccclefiafticam Icétîonem mutat:quû nô tam bene quadrctgrçcûrvel fie effe non poflït:etiâ figrçcîsficplacet*Anno,l.linj.clxxx|.ccxxxv» Q^uiddam habcri l'n omnibus grçci's cxemplarib^ iftîus tempeftatistfecus q ccclefia Romana legits quod nullus veterum interpretum: nee grxcorum neclati'norumi'nterpretatursvt bü ipefateturtquü leóli'oncmnoftram intcrpretenturtquodipfe pro bo ex veterum cómentanfs»Annotationc»xxx» Leéli'onêecclefiafticamtemere mutat:quum ver^ bumgræcum fit anccps:8C noftra ledio commos dior.Annotationibusdv.cv»

no opor tcf c effe:ïàtis apparctîpar tî e x cômétâtîjs veter ö.’partim ex ipfjPlod cótextu. A

N IXUS grçcis exêplan'bus :aliquo ties verbû detra hitiqd eccîïaftica leélio habet: qdcj êt interdû plu rimû momêtipfert: necnô aliquoties : repugnâtc veterû 1 terptatione. A nnota^xiij^xv^aij» ccxxxv* vbi (ènfus peht:deleto verbo non.

Fatetur de fuo addidîffe:quod nec grç cum habet: nec vêtus æditio: SC id quidem cum damnofenfus vt egoiudico.Anno.cxciij.

Ex grçco leôlionê mutatrcû qua veteres îueni o cô tctos:etiâinterdûïcômctan'js:fîcîterptatos.An no.ix.xi.xix.xx.xxxiï.xlv.lxnJxni.lxxxiu.cn.cvi clxxxii,clxxxv,clxxx\/Lelxxxix,cxcv»cxcvLclxvii» clxviii.clxxv. clxxvi.clxxviï ♦ clxxvïnb clxxix ♦ cln. clùï.clv. civi. dix. clxv.clxvï. cviî. cvnï. cix. cxv. exil j cxliibccihccvùccvn4ccvnhccx,ccxvîùccxix4ccxxv* ccxxvhccxxvtt4ccxxvtn,ccxxix4ccxxxnii4

Lati na nô refpôdct grçcis:i'n trâflatiôe. A nno. 1. Ivïdxviï.lxïx.lxxxvii.c.cxvii.cxxnï.

V acillâtïus par eft: videï mi'hi lèntire de facramc to ma trïmonu. A nno. clxxxvnï.Itidë SC de matri moni) indilToIubilmexu. A nnotati'one.xn.

Fundamêtû dogmatis ecdefiaftici de peccato ori« ginis:amp; ex apoftolo defûptû vtcûiç conaïaho de^ torquere: id qd conati funtPelagiani contra fens têtiâ veterû : nec fi ne calumnia. Anno. cxli.

Sacrçfcripturæ nôfatis cômodaîterptatiozvt mis hi videï.Ànno.iij.xvii/.xxxj.Ixj. Ixxîx4 1xxxvnf4 xcvi)4cj4cxxxv4 clxiii)4 cxcù'j.ccij^cdij^ ccxv.ccxvj.

Theologes moder nos velu tl' cótcptï fæpcnoîat: amp;nbsp;neotericos quos vocât:prorP vilipêdiL Anno, xlvnj.cxxxvj.cxcviij.ccix,ccxxHj.ccxxxiïf.

Interptêveterf çdîtiôi's nó raro: nee fine dete taxat interdû iniqn'nterdû acerbi^ mereï. Annodij'. Ivplxxvj.lxxx.lxxxpxc.xcix.cxxvn'f»

C onatur eli'ccrc hçrefim ex 1 oco v t ille pu tat male redditoabîterpte:fedfruftravtmihivide?,A.xvij Augufti,mordet.an,cxii).carpi't,an,lxxiii|.xcîij» Liranû Si hûîles cômêtarios îceflït: St q.dc îmerito plerûlt;Ç.Anno,clxxij.ccxxii'j.ccxxxix. Dîcitficeffeapudauthores:quûfîcnô fît. Anno, îf.vi.lxxix.

Quçmihi vident hçrefîm Arrhianâ fapere. An. Ixxii.xcii.clxii.clxxxiii.cxciii.

Oblique ecclefiâ notât: q? fufeeperit cpiftolas ad hebrços:^uis dicit fapere origenicû. An.ccxviii. femel manifefte adimere fpê lapfis. A nno.ccxxiiii Lapfus. Anno.lxj.xciii j. cxviij» cxxx.clx.clxxxn| Paulo q^ par eft petulâti^qddâ ab eo diéhû de Chri fto.Anno.xlvi.ôcdefalutifero nûcîo.An.xxxii.

Innuiteuangeliftaspotuiffe memoria labi: forte emendauit'.cenfui tarnen notandumtquianon vfs quequaiÿmihi refponfîo illius fatiffacit. An.xvi. Notateuangeliftamtaliquanto coaólP adduxiflc authori tatem ex Efaia. A nno.v.

Cafpi'tnomenfraternitatis:quo:vtmihividetur: pi'c glorianï quos vocant fratrcs. A nno»c]xxi'n» Affirmât Orthodoxes quædamaddi'dîffe î facris Iiten's:adrefcnendoshæreticos:hoceftmendatio hærefim fuftuhlïe. Forte caftigauit. Refpôfio ta; men non placet. A nno,cxcix» Dicittfirefurreôtiomortuorumqui Chriftocorb furrexerunt propn'e pertinuiffec ad dîuinitatem Chrîfti comprobandam:probabile efleznon hoc cæteros euangehftas fuifTeomîffurosîquodmîhi videturnonfatis probabîliternmo penculofe dfc chum.Annotati'one.cxxxvJÏ.

fti':authorcMatthçodici'tfuiireprçcurforcs refur reiâfonisChn'ffi.Annotatîone.cxxxvnï.

Innuit coîtum coniugalem elfe turpcm:acfordb dumrquæeratMarcianiftarumhærefis.An.xx. NonfuifTefàtisattentumin Hieronymianis cÔü metarhs caftigâdi's indicant. A nno.n.xnï.

Dubitat an Io£êphamp; Maria fuerîtdeeadc tribu: quod videtur mihidubîtaretan Chri'ftusfuerit de tribu luda. A nno.ix»

C hriftü fuifle de ahagête: nefcio cur i terptaïad he brços qdâ ]oco:amp; ^eoqd nos habem^:de alia tri-bu:de q nullus alcario prefto fuit. Anno.ccxnïi. Affirmatfres nô dïci ludçis nifiq funteiufdc trb bus: amp;nbsp;eiufdê famil iç:qd falfum eft. A nno.vii. Marcumdicitnihilalîudfcripfifle:q Matthæi cô

Depîauatrorésefle codices grçcos ^latinos: indu' cat Annotatiôes. xKxjxxxj.cKxvij^cxxxiii.cxxKn inj^cciiihccv.ccxxLccxxih

Affirmât Nathan:per que genealogiæ Chriftiai^ naeferic Lucas deducit:fuiirefiIiûDaui'd:Hieros. nymo.pofthâcrêdiligêtiflime perfcrutatâ’.apte: necvno tâtûloco:côtradîcête. Ànnotatio.xxxvV DicitpoftentatemSolomonis:defecîffeiOcho5 2ia:quod non videï. A nno.xxxvii.

AitloasnôfuiffefîhûOchoziç natura: répugna te(vtmihîvideî)fcriptura.An.xxxvîîi* Elich i Lucç Genealogia:eûdê fuilïe cûloahi pre Mariç:qd illic videor mihî refellere» A n.xxxix. Lucâchn'ftiançgenealogiæ naturale feriê fecutû eê:nôlegalc:fiq.dcad Chriftûrefpicias:finad los fephreferas:contra.Ethoc videor mihi refellere» Annotatîone.xl.

Somniû nifi ego admodûallucînor de iure Ahefa rim:ex fermcto îudaico:turbâs potius:^explicâs genealogiâ Chrifti. Anno.xlîi.

NathanfuîlTeahifar.i. regie ftirpfs inftauratoïc: nôvideïmihifatis colligere. Anno.xliii» T erra tribus Beniami'npertinuiffead Ahefarim: q.vtincait:crâtde tribu Iuda:videborforte ex fas cris 11'tens fatis côfu taffe. A nnotatione.xliiïi* Nafus.xiîi.xlvîi.cl.

Appéllationi dei’.qnpatrê innuitiaddi articula: quâdofiliûinô addi:exêpliscx fcriptura petitis: videor mihi confutaffe: nec mihi bene fap it ilia tra

D ICI t vcrbu efle par ti'ccps diuïnæ effentiæ: qd mb hi'vïdctur nonfati's théologien: ncdicâtmnus cas^ tholicum.Annotatione.lxxi»

Innuit quidda effe hærcticû authorc Chryfoftoï motqdipfe ChryfoftomusficJcgit:vtnos legim^« Sicetiâ Hieronymus» Annotatione.lxxiii.

Emphafisarticuligræcinon videtur mihi vfque* qualt;Jcerta«Annotationibus.IxxvJxxviii»

Verbünó elTeabfoluteprîcipiû.Annotatio.xcii. Mutatleâ:ionêquâHierony.^uocat^noIuit mu taretne îterturbaret cófuetudinc eccfiç. A n.cviii» In Chriftumnon competere nome ferui: nee pue;« rum fuiire:quumaflFerretûlutc:vtrûlt;5^videor ofte dere fal fu m : ex facr is h ter is. A nno. ex vi ii»

Grçcis deefle integros verfustquos noftri codices habent. Anno.cxx.cxxvii.cxxxiü.cxxxiüi»

T axat vitium ferm o ms facri:quem ego puto fuifgt; fe fermonem fpiritus lancfti» Anno.cxxü.

Dicitprobabiliusefte:apoftolosfuahngua locu# tos:ab omnibus fuifleintellelt;ftos:quodrortevidc borexplofiffe.Anno.cxxii.

Dubitatan tempus fuerit explicandi nominis le« fu:quumiampnmum Paulus in opus minifter» fuifle tepus videtur mihi ferb ptura fatis aperte dicere. Anno.cxxiiii.

Dicitlacobûexiftimafleiêruâdâefle ludseis lege mofaicä. Ego in hacparte diffentio, Anno.cxxx«

Videtur mi'hi non fatis excufarc Paulum a menda cioiquum I'd conetur. A nnota»cxxxi(.

Putac nihil attinereivtfrucflTpüs numcrcnïiquia nonnumerentur opera carnis.Anno.cxl» Hieronymum malic admitterevitium fermonis: qfenfumfcripture non intègre exprimerc patet. annotatione.cxliiii.

Deeffegræciscodicibusiquodnoftri habet 8C grae ciinterpretantur.Anno.cxlv.ccv.ccxxi.ccxxii.

Otigeni quiddam imponitdiótumin commenta rijs inepiftolam ad Romanos : qd illic nee dicit nee fenti t:fed plane contra. A nno.cxlvi.

Quædam elTe in græcis codicibustquç nee noftra habentznec græciinrerpretanï. Annotationib^. cxlviii.cliiii.clvii.cciiii,

H ier ony mus fi CU ti nó veritati : ita nee confuetu dt nilelt;Stiôisccclcfiafticçvultpræiudicare:dûmodo conuenitædificationi.Anno.cl.

Hieronymus authoritati græcorum non acquiei feit quorum mendacia:ac perfidiam deteftatur. annotatione.xxxj'.

8C inoîbus locis quifunt inprimo titulo indicis» Teftatur Ambrofiumiî Deuteronomiofcriptûî vtplagistrigintanouem emendarêtur.qui corns mcruiflentiquum in noftra tranflatio ne: 8C inhes

braîco fit quadraginta. A nnotatione.clxxuîu V idetiir putare non di ci mêdacium: nifitjuod' of e committitur. Annotationc»clxxx» •

EflFici nos fratres:nonfihos lefù Chrifti per.ado? ptionc:led tâtum deî patrisimihi fapit Arrhianî cuni.Annotatione»clxxxin;

Qui proxime præcedenteannotationc fatetur de fiiofèaddidifle(patri):mîraturverbû(di'uinitatis) additum:quodnecgraEcumhabet:necvlIus inter presJta(çfcperciititgladiofuo,Anno.cxciin\ C uiufdam dogmatis ecclefiaftîcî: theologorû ve;» tcrum diligentiaerutîeverbisPaulitquod tarnen fuo more ndet:caufam conat^reddere:feu ex Neo then'corumpenu depromptamieam afFert quant theologorumfcholafcmpexplofit. Et hic quidc efl;apertacaIumma*Annotatione»ccxxnr/' V l'detuf mihi perîclitariian mulîeres vîrum femeî defunéhumidenuorefufcitatumteneantuftecîpc: re»Annotatione.ccxxni..

Periphrafis turbâs ordînê lermôis. Anxcxxxvn* VerbumefTeabfoluteprincipiumlocus ex Apo^ calipfidocetrfiarticulusgfçcustantamvïmhabet quantamille putat* A nnotatio^ccxL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Infi'neapocaîïpfeos:fatetur græcis codi'cibus ad^ didiflefe quædamexlatini's:quæ ingraecîs non in ■ «eniebantur:ficc^vtrum(ÿexaltero reducit:amp; 1^-tinumexgraecot^græcumex latino,Annotatîoï J ne»ccxliii\

En nüc demû habcs D efidcri Erafmc: noftra rûannotationûlibrû: que tantopere efflagi tafti:opus fpero cumpnmis tibi gratû : SL lucuns dum : finon $ noftrum fit: tarnen ® tuo nomine nuncupatû. SL te annum ïam totum hortâte emîf^ fum: vel forte eo potius nomme ^indeorbino« ftra prodetur l'gnorantia: quam tu nullis non mo dis ftudes propagari:vt omnes cognofeant me ta* lemeffe: qualem tupmgis. Mihî vero'quicquid cuencrîtinec male:nec infelicîter cadet. Nulla eft fortis lacturaquamnoncxpccto. Vale

nes EdouardiLeei' in Annotatiocs prio ris çditionis noui teftamenti Defiderij Erafmi.

HRISTI GENERATIOMatJ. erat: O perçprecium cenfeo in veft b jbulo opens hue citare:quod memis ^^^niabstediétum quada annotaties neinfecundçadCorinthios caput “®®^quartum:ibi (fuper mortificationc lefu Chrifti)Poftq græca teftatus csdattnis exem planbus:deeire(dotnini)Sed(inqs)obftrcpetalis quis:quidhæcfaciuntadfenfum:anfitdominilc futautlefu Ghriftnacftatim non minus Chnftia

neqvercrefpondesarbitraritenefas elTe in diuis nisliteris’.fi vel vnum apiccfciens:ac volensiquis mutet. Huius ergo negleólac legis liccat mihi te reumperagere:quoties aliquidabs te additü adê? ptumve inuenero.Id enim cumprimis æquum vt tuamipfius legem feras:fed nee tuam tantum: ims mo ecclcfi ç: quç etiam deccr ni t: tû i n D cuteronos mio:tum in Apocalypfi : in diuinis literis nihil quicqmutandum:nccquidemabre.Namficuiq hominum:quantalibetetiameruditionepolleatî permittendumfif.vtarbitratu fuo quippiam mu tetific paffim cur non idem licebit ali js :præfertim a ij

âequc dodîs. Itacÿ br eui fatifcet/vacillabitlt;$ diub norûlibrorûauthoritas. Nâ quumqfç^ fuo fenûi abûdct:vtdicitPauIus:at(Çtantafitgrçcorûcodî cüvanetastvtfenfujnuîcênôraro diflideattalius aliâhabebit ledionéfacrâtSCprofuoquiftç euan gelio quod e pluribus elegi'ttfummam putabi t rcîs ngionê:veluti pro focistacan's: digladiari ♦ Nec^ vero quodficmutatum eftraudendum eut dicerc ad faci as li'teraspertinere:quumcxfpintu nô fit: quemhabetauthorem omnisfcriptura:fiue euan gel ica fiueapoftolica. NôenimeA fpintus diffen ûonisacmêdacij:fedvnitatisacventati's.At quae vn!tas:aut veritas m tanta interpretatïonum dil^ fonantia:alifsaliud:fingulisprofuofenfu:autadi: dentibus:aut detrahenti busÆt quando ficut ipe fateris:nefas eft quicq mutarî infa.cns literis:por ro quicquïdfpiritu authorefit:fasefle vt fiattom nibus Chriftianisfatendumfit:mutatio igitun'n facrisliterisexfpirituelTe nequaq poteft. Q uod ? fi ex fp ir 1 tu n O n fj t : ta nq fp in tu i aduerfàr ium re i j datur. N cmpe qu od non eft ex fpiritu contra fpP ritumeft dicenteChrifto.Quinóeftmecumicó^ » trameeft.Proinde poftq inter nos conuenitinis^ hilelTemutanduni:expendamus an hic locus in | capitc annotationuni obnoxius fit mutationi. ? In grçcolegitur lefu Chrifli generatio fie erat. TOU Jî ÎHaou KÇ'îOu H YfpPHffiff ouTieüff HP. Cui etiam ledtioni aftipulatur Chrifoftoniusin comment tarifs homiliàquarta in caputprimum Matthæi» (lefu) ne(j intua:nelt;$ in veten inuenio tranîlâi^

tîonc*Sibcnchabentgræca cur omififti:quando nefas fecundum te puto: vt non idem habeant lati na:quod bene habet grçcazamp;eomagis nefastquo eft nomenfacratius:quod non ociofevfpfamaddi arbitrari cóuenitafpiritufanólo'.finmalchabent græcatmaleergo 8C haberent latïnatfi adderetur». Italt;5 ex græcîs libris faltemhoc loco:vt ne fimpK citerdicamim'fivbi talis locus occurrittcorrum^ perenturpotiusqcaftigaréturexemplarialatina« Nelt;çhocdixerim:quodcupiamverbum(Iefu)la tiniscodicibusaddi:fedvtftatimabinitio:velgrç caarguamverbifuperflui:vel te ipfum verbi non cuiullibet:fedfacriquodmyfteriumfalutisconti« net omiffnfimulcç te:doneca nobis difputabiturt perpctuoaftringam:vt| legem ferastquâcatholica ecdefiafanciuit:tuipfeiudicio tuo comprobafti» Inde ïam pergo ad alia.

IN vtero habebit)Dicis Hieronymum legere Eodê, ( habet ) in prçfenti : non in futuro ( habebit)

Ego tarnen inuenio apud Hieronymum ( In vtes rohabebit)commentarijs in Matthçum.Proeo (inquit)quodeuangeliftadicit(Invtcro habebit) piophctapofuit(Invteroaccipiet)Etlib.iif.com mentariorum in Efaiam cap.vij.dicit Matthçum fenfum magisq verba fecu turn dixilïe(in vtero ha bebit). Sicetiâ legitChrifoftomus’.êift virgoin vteroerathabitura.R.ER.HocqdaitHierony* Refpô^ musnôpertinetad(habet)vcl(habebit)fedad( cô fioEral cipiet)proquopofuit(habet)immoinlocû Mats mi»

InMatthçutn thçi'dcclatat(habct)effe legcndum:li'cct hoc vcf^ bum fit dcprauatum quod deprehendes ck verbis qu ç fequuntur. Qui enim habet nequaq accep tu? Confu ruseft. ED* OftendoHieronymûvtroiç loco tatïo» ]cgerc(habebit în vtero)ficuti noftri codices ha« benttquum tu affirmes Hieronymum legere (ha bet)al tero locoifcilicet cômentarifs în Matthçu. Primumcommetitarijs l'n Efaiamficlegit:8Cdicit Matthçumpro concipîetpolTuilTen'nvtero habe bit. Sed dicîs verbum deprauatumtSC oporterc lo co(habebit)poni(habct).Hiclocusvi'deturmîhî nonpoflehocpati:vtfit(habet)quippequodprç miffumfit.Inmultis teftimonîjs quç euangeliftç velapoftolîdelibris veteribusalTumpferût: curio fius attendendum eft:non eosverborum ordinem fecutosefle:fedfenfum.Sequîtur.vndeamp; m præ« fentilocopro(côcipiet)pofuit(in vtero habebit) ôCpro(vocabis)(vocabunt) nô verborum ordi'né fequunïinquitHieronymusfedfenfum.Atquo modo fenfumfequitur:qui pro côcipiet ponit(in vtero habet) Num poteftviden idem fenfus (con cipict)de futuro : amp;(habet in vtcro)dc prçfenti? Cçterumfî vtrum^ fit de futuro:planc eft idem fenfus:fed verbis mutatis.Deinde hic locus làtis îndicatetiam deprauatumeffequod elicis ex corn mentan'js Matthçi:quum multo melius quadret quodabstereifci'turqquodrecipitur.Etcertevi« detur mihi nulla ratio ne pofTe conftare hune locu fn commêtarïjs Matthçùpenes illam partemtcuî îpfe tantopere inniteris:fcilicet vtlegatur(habet)

AntiotatîoJL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fo.IIIL

Sic habent verba in commentanjs Matthçi. Pro eoquodcuangelîfta Matthçuslt;li'cit(in vtero ha« bebit)Inprophetafcn'ptumeft(i'nvteroaccipiet) Sedprophetaquia futuraprçdicît:figmficat qdE futurum fit: SC dîcit(accipiet)Euangelifta quia no dcfuturo:feddeprçteritonarrathiftoriam:muta uit(accipîet)8tpofuit(habebit).C^uienimhabet nequaqaccepturus eft.Tale quid SC in pfalmis le« gimus. Afcendcns in excelfum captiuam duxit ca ptiuitatcm:accipietdonainhominibus.Hoc te« ftimoniûapoftolusaccipiensnondixit(accipiet) fed(dedit)deprçterito:hicdeeo narrat hiftoria q iamdederattquodacceperat. Hçc Hieronymus. Vides hic nihil cohçrere.Primum dicit pofuit(ha bcbit)deinde dicit(euangelifta quia nô de future: feddeprçterito narrat hiftoria mutauit(accipiet) SC pofuit(habebit).Hoc non quadrat. N am fi de prçterito narrathiftoriâtpotius dixiflet(habuit) qhabebit. N am qualis ifta confequentia de prçte rito narrathiftoriâ SC proptereaponit (habebit)? Num (habebit) prçteritum cft.''poftea fequitur. Quienî habetnequaqaccepturuseft:hic deinde de prçfentiiquum nihil an tea: nifi de prçterito: Si futuro.Incommode hoc illatum eft(quienim ha« bet)quum antca de prçfenti nihil fit diótum. Sed poftremoloco’.cxcmplumponitad hanc rem cÔ firmâdam:de future mutato in prçteritum. A po ftolus/inquit/narrâs hiftoriâdeprçtcrito(dedit) dicit:quumpropheta(accipiet)dixerit.WcCônfir matiohçc de prçterito eft.vnde confentaneum

eftîmodohçcCntHiefonymiîamp;nô afcititia: pro ' (habebit)8i(habct)pofuiireHieronymû(habuit) Sictotus ifte locus adamufîïm quadrat. Obuiat tarnen loconncômcntanjs Efai'e:ficut cxphcatû cft: quû ibi nec(habet) : nec(habuit)legi polTi t:fed tantum(habebit):vtidemteneaturfenfus ♦ Sed SC (habebit)pofuiifle Hieronimum comprobatur ex cpiftola ad Pammachium de optimo genère i nter pretandi : vbi dicit Matthç um pro(in vtero accb pîet)pofui'ffe(mvterohabebit). Proinde confen^: taneum eft haec verba non elle Hieronymi in com mentarqs Matthçi:ab eo locoflèd propheta) vflt;ç infmêtquando necconuenîuntalifs Jocis l'nHic ronymo:nec l'pfefermoin fe quadret zlèddi'flen^ tiat prorfus.Et hune locum reftituifles: vel diflè^ cuiïTes poti'us: dum Hieronymi commentanjs ca ftigandis l'ncumberes.

Vodhisabundâtîuseftamaloeft. ER.Mi V.^re torquenthunclocumTheoIogi.(A ma^ loeftjali) interpretantur:amalo diffidentis:non a malo iurantis:aJi| a malo pœnçtnon a malo cub pe : verum opi'nor Chnftum fimplici'ter fenfifle de perfectis. N am de his loqui tur : omm'no non elle iurandum:pro rebus hifcc pro quibu s vulgus deierat. ED. Chn'ftusabfoîuteloquitur: nec de hifce rebus : necdeillis : nelt;ç vero de perfectis folum : fed de omnibus chriftianis: quorum tune vi'tamadeuâgelicamnormam inftituebat.Id q^ fatïs liquet beneperpendenti ipfà verba euâgelîp

Sicutf nee ah') canones cuangelictperfeélis dati funt : fed communiter omnibus quicuncç volunt pie viuere î Chrifto. Indifcriminatim ab omnib^ exegit Chriftustvtiufticianoflraabundet pluiq fcribarumamp;pharifeorumïquibushocpermdïum eft in lege:vt iurarent per deum:ne per idola iura? rent. Ita quidem amp;nbsp;ludçis iurare per deum a malo erat: 8C ft no malum. A malo quidem:quiavbivc? re ê fimplicitas cbriftiana: illic nullo opus eft lura mêto. Sicmihi videturbenepolfeftare interpre? tatio theologorûîvt tribuatur infirmitati qd lura mentum exigitur. E11 n hac fententia magni fu nt Theologi:vtnominatim Auguftinumcitem.R. Era.Hic idem dico quod tu. Nam perfeólosvoco Rnfio pure chriftianos : inter quos non eft opus iureiu? Erafmi rando.Etabifirmitateeft:q3 iuramus. Quid qd his fchematis Chriftus nihil aliud docet: qfum?

mamfidemacfimpliciffimamveritatem.Edo. Si Confu tdemdicis qd ego: quid eft quod perfeólosfecer? ratio, nis a vulgo.'' Num 8C invulgo funt aliqui pure chri ftiani.''nififorte pure chriftianosvocasquibusni? hildeeft advcrûchriftianiflKmû:ficlt;$ recidis in id quod contra te anno to: quoddumdeperfeótis di cischrtftumfimpliciteifenfifle: pcrfedlos innuis qui funt cofummate lufticie. Italt;$ tibi mecum no couenit: fed dilTtdemus. Etiam quid eft qd poftq narrafti hue locum mire torquere thcologos:quo rum alij interpretantur a malo diffidentis:nona malo iurantis’.ali) interpretâtur a malopœnç no amaloculpæ:ftatimfubdis (verum) cóiundioêm

àduetlâtîuam : quafi horum fentcnti'as reijceres: tuamponeres^J^amfihorumfententiatnTeijdst nó mecüfentis:vtexipfameaapge^t annotatióe» “pi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AnnotatioJiip

KÆ Î, QCi'shanccoronidem.fQuoiuatntuumeftrcj: i^gnum: SCpotentia: Si gloria in fecula feculo? '^l* rum amen) que i'n omnibus graecorum exemplæ; nbus habetur» a nullo prorfus i'nterpretumexpo ni':prçterrecentemvulgarîû»Edo»Inueniôapuel Rnfio Ghryfoftomücómcntarijsin Matthçum expofi^ Erafnu tam»Re.Er.ApudvulgariûelTefateor: quieftab b reu lator G hr y foft o m i ♦ S ed ma lo faten' addi turn fateri tot viros: Si totamecclefiam romanam/ha (ftenuscarui'lTe magna parte oratîonis domini'ce» Confu Edo. NonftatîmquicquideftapudVulganûeft tatio. apud Ghryfoftomum.ficuti nececonuerfo:quuni nonitafitabbreuïator: quinaliquahabeatfua.id quod ahcubi'anno taih Vulgahû habere quod nee habetmecadmittitChnfoftom^.Sed qdmauis fa teriadditum: ^fateri totviros : SC totam ecclefiä romanâhactenus caruifle magna parte oratioms domim'ce : minus meafentêtiapericuK eft: fi quis fa tea tu r fubftraétum q fi fateatur additum: quam do plus detrahitur fapientiæfpintusifi quis adde dum put^t : quafi minus l'uftofitdidlum : q fi'per imprudentiamqui'cqfiibtrahat : quafiminuspo“ tuîfletdici. Sedquod tantum defersauthoritati fanôlorum SC ecclefiç catholicç: valde probo. V ti-namidemfemperfecilTes.Sicnontoties mutafiês ledlionem ecclefîafticam.

EDo.Notas euangeliftam aliquâtocoaclius adduxiffe authoritatem ex Efaia. Hieronis vu, mus reuerêtius loqui'tur: quoties tabs locus oc^ cumc tribuit id apoftobce cuidam authontati: vt eft viderepaffim in cómentari,'s. N ecç veiO puto coactiuslocutumtcuius illefpiritufcripfit.

/ïftDo. Annotationibus in Matthæi capitulû Nî^tt. KL/nonû : aliquoties Chryfoftomùcitas: qui in nonûcapitulûlatinusnôhabeLRef.Er.Habebâ cxêplargræcûChryfoftomoinfcriptûiboc itellû giï:qa citoverbagreca uai îiô^aso- ó fHtrouo-. fedalicubi notomibifufpeélumtitulum.Edo.Indeetiâmb hifufpeél^erattituP: qd inter près Chryrfoftomi hoc capitulû omiferit: qd côfentaneû eft non fuiß feomilTurum: fi vllus codex græcusquo isvteba; tur: habuiflet. Nam nihil dubito:habuifle ilium diuerfa exemplaria grçca: quum interpretaretur.

fratreseius. Er. Cœterumilludobiter dci KL^mirortcur idem Hieronimus hune enarrans

' locumfcripferit.(Miraris fi errât infratribusîcû errantinpatre) Naminpatrevere errabantexis ft imantes ilium fil iu m elfe lofeph: 84 in f tatnbus quinamerrabantmififorte cognatierant lofeph nôMariç‘.vtillorumaftinitas nihil attinuerit ad Chriftum.Edo.Chryfoftomus commentarifs in Matthæumimperfectis : dicititafuiflelacobum amp;nbsp;loânê f ratres dominhvt lofeph erat pater.Idë b li

Hieronymus aduerfus hcluidm. Netj tarnen ni hîl attinebat illorum afFi nitas ad Chnftumrfi feph erant cognatîiquû ôclofèphipfê cognatus effet Marie:exeadem tribu;gCeadê'familia. Rn.

Riifio Era.Hieronimus ibidédicit hos fuiffe cognation Erafmi nefratresSic. Aneiufdemtribusfuerintlofeph Maria:adhucfub iudice lis eft.Et tarnen nó cój tinuo fratres dicuntur ludeis : qui funteiufdem tribusifedeiufdemfamilie tmxTçiàcr. Quod fi alt quo modo verefratres fuerunt: quiconfiftiteos non aliter dici fratres qlofephdictus eft pater Ie Confu fuÆd. Curnôinuicéconftet:vtfratresfintdomi tatio. nicognatione:ôCtamennonaliterfratres fintdo mini q lofeph dictus eft pater ♦ Vtrûtç dici t Hies ronimus.nec répugnât. V nde quû Hieronymus vtrumc^affirmet : elicio contra te: lofeph cognac tumfuiffe ChnftnSi iurecognationis Mariâvxo remduxiffetficq^ adeptum nomen patrisChrifti. Sed in hoc pari erant conditioneiqd ficut lofeph pu tabatur pater Chrifti natura, ita SCifti putabâ^ tur fratres domini natura ; qd forti ter oppugnat Hicronymus.Ethacratiöenihildubitauerimlo fèph vere pattern appellate Chrifti ; quod amp;nbsp;lure SC facto vere vit eët Marie vere matris domini:fed nolo nouifermonisauthoreffe: etiamfifenfunt hil fl t noui dogmatis.

Adhuc(inquis)fubiudice liseft an lofeph SC Ma^ riafuerintciufdem tribus.( N on negas Mariä de tribu luda fuiffe ; alioquiSCchriftu negaueris/de ludafuiffe.Porro fuiffe deiudadicit Pau? adhe^

brcos. Sed 8C lofeph fuifle'de tribu luda cuangeli lica authontatcconfirmo Luceuj. vbi de lofeph diciï quia erat de domo familiaDauid roar? là» Hoc veto vocabulo fignificari paternitatê quâdo ex vno patre multa generis turba difFundi tur: dis ci't Hieronimus cómentariis adephefios ♦ Etfub hoc vocabulo dicit difputatio: ne contra Eluidiû Abraam 8c Lothfratres fuiffe/quu Lothfilius efs fet fratris A braç. F ratres(inqui t)hoc eft eiufdem patriçtquam latini pater nitatemi'nterpretantur: (addis).Et tarnen non continuo fratres dicuntur ludçis quifunt eiufdem tribus : fedeiufdëfamiliç cîKTçiftc;. Hoc primum verum non eft fratres no dici ludçis nifi quifunteiufdemfamiliç.Legis in Deuter onomio. S i emeris fratrem tuû qui eft hes brçus: velqueefthebrça feruiettibifexannis Et in eodem. C onftituêdo côftitues fuper te prin cipem quem elegerit dominus deus tuus:eum qui ex fratribus tuis fit. N ô enim potcris fuper te ho minemalienigenam:quianoneftfrater tuus.Ecs ce hic vides fratres appcllari : qui gête tantum fra tres crant. N elt;ç tarnen facit contra me. quod dis cis:nó nifi q eiufdc familie funt : fratres dici ♦ N â propinquitatefratresfuiffedominiîdicitHiero ny mu s: pr opinqui täte vero qui erant fratres : nifi eiufdem erant familie?

VAde poftmefathana.) Dicisetiétotide. SC ^^tth. ijfdemverbis repulfum fuilfetctatorc quû

Io tefttanti nonelTe dictum (poft me ) fed tantum vade fathana»Sed nec noftra traflati'o habet^poft Rnfio. me)mlibrisquosegoviduRe«Eraf.Imoi'n om^ Cofuta m'busetiamantiquis.Edo.Inantiqui'squibufda tio, nbsp;nbsp;nbsp;legis (vade retro fathana).SedinnulIoadhucan^

tiquorum potui legere, (vade retro me.) vel (poft mefathana ). At illud annotaui non totidem ôi eifdem verbis repulfum fuifle tentatorem. Ori^ * ginem enim affero:nuncaddoHieronimum: nbsp;nbsp;'

dyabolo tentâti:nonfitdictum(vade retro mefa^ thana)fèd hoc tantum Petro dictum fit his verbis monito:vtnonfuam:feddominifuifequereî fem tentiam.Et miror te dicere (Imo in omnibus) nifi me putes cçcutire : quumameadditumfit ( quos ego viderim). Nam certe libri quorum mihi turn copiafuit tantum habebant( vade fathana)poftea in duobus vetuftiffimis codicibus btbliothecç martinenfis apud Louanios comperi(retro)addi tum:fednon(retrome). Annotatio.IX.

Eodem I ? Raf. Quiddabithomo quoredimatanima xZ-'fuam.Edo.Ecclefiafticalectio eft.Quam da bit homocômutationê animafua: qua Hieroi nymus comentarq's in amosprophetam confirm matdices græcefignificarepreciû.ltatç redditeifdem prorfus verbis hue locumific.Qua dab it homo commutatione nbsp;nbsp;Idem verbum ha

betur commentarifs Origenisin Matthçum im terpretceodemHieronimo.Putabisfortehecmi nutioraelTeq vtdebeantannotari.Si tu minutio ra non putafti q quevelJes mutarediceatmihi etiâ

fi fint mmutiffitna : fi quo modo poffumtreftituc re» Hieronymus non aufus eft verbum (clarifica) in Ioannis euangelio expungere: quu tarnen non conueniat graeco. Nam monitus afunia Sófretela de lt;!\o|â?(lpquodglorificare fignificat.refpondet: N oluimus qd ab âtiquis legebatur mutare : quia maner idemfenfus .Sed 8e interdum vbi non mahnet prorfus idêfenfus: nó vult interturbare cofuci

' gems iauctarioHieronymi:ibi. (Necelïitatibus fanctorum).Quïn Selibentius profiteffe admitî; tere viciumfermonisqmutarequic^: modo pofi fitftare citrainiuriamfenfus:vteifdem cómenta^ rijs patet .Magno numero tales minutias in qui?

VT neminidicerentquiaipfeeffetlefus cbrfi ftus.Dicisin graecis exeplaribus nohaberi

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Annotatio.XI.

Matth. VoniamMofesaddunciemcordisveftrnp xix» ^^-^mifitvobisdtmitterevxoresvefiras.) ER.

Quutn par pene fit duricies in nobïs:cur non idc nobis conceditur:quibus conceduntur 8C lupana na/ ED. ProptermagnülacramctuminChn^ fto Sóecclefiaad Ephefios quinto. Ecdefiam quip peChriftusdefponfauit.necçaliquando répudia turus eft earn. V nde Auguftinus de nupti/s SC cö^i cupifcentiaadValen'umcap.x. Sane non tantum fœcûdi tas ) cuius fruéhus in prole eft: nee tantum pudicîtia CUIUS vinculum eft fides : verumetiam quoddam facramentum nupti'arum commendaï fidelibus coniugatis.V ndedicit Apoftolus: V iri dili'gi'te vxores veftrastficut SC Chriftus dilexit zc clefiam.Cui'usprocuIdubio facramenti res eft:v£ masScfœminaconnubio copulatn^diu viuunt: i'nfeparabiliterperfeuerent:necli'ceatexceptacau faforni'catioms coniugcm/acoiugcdin'mi.Hoc cnimeuftoditur in’Chrifto amp;nbsp;ecclefia: vt viuês cû viuenteinæternumnullo diuortio feparetur. In eandêfententiâ idem AuguftinusadPoIlentiû.

Matth. \ ZErebunturfortefiliummeum.) ER. (fon xxj, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te)neceftapudgrçcos:necinvetuftis latino

rum exemplan'bus:necapud Hieronymum. Ad ditumapparetaquopiamiqui verebatur:ne deus autmetitus videretunqui futurum dixerit: quod noneuenit:aut infcius futun SCc. ED. Num

cadcm'fati'one(forte)deleueris:quoties indci vel prædiéli'onibus: vel ludicifs occurnt infacn'slis teris:nementitusvfdeatur:aut infcîusfutun'^Prç ftat ludicio meoexplorareapudveteres interpre^: tes’.quantum moment! habeat:qadimcre:prçfcri^ tim CÛ id verb i frequens fi t : v t paté t maxime apud prophetas.Hi'eronymumfi confuluifTesdepote^ ftateillius(forte)docuiirettead arbitrif libertatc oportererefern'.Sed quod di'cis apud Hieronys mum nonhaberï(forte)certe cömcntanj’s in Mat thaeum:nefcioaquo falfario fit erafum:quü illic fuiffefatïsappareatex glofremate:quod(forte)dc clarat, A t commcntan' js in Hleremiam plane dis citHieronymus ï Mattbæo habetitedilTerês hue locûHicremiç (Si forteaudiät 8C côuertanï.) Lis t bcrtateminquitarbitrij noftri défi gnat dns: quû dicit(fiforte)noftroloquitur affeôfcu : vt liberum hominiferueturarbitriumtneexprxfcientiaeius neceffitatefacere quidtvel nonfacere cogatur.Ta le quid ineuangeli o.M i ttam filium meum:forfis tan verebuntureum.Hæc Hieronymus.Etiâ Lu cæ.xx.habetur idem ifte locus cum(forte)in grçco

I viderint: verebûtur. R.ER. Teftantur vetufta Rnfio» I exemplaria non addi (forte) hoc loco. Imo Hies I Tony mus enar rans *. 8C verba haec femel at(Ç i terum I repetens nonaddit(forte)nec interpretatur.Pros I inde’ex quo glodemate nobis falfarium iftum pro I feras : non in tell i go. Q^u i d fi t apud pr ophetas no I difputoide hocloco affirmo.Hieronymus no re

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c

tuli'tverbacuagclipfedquodfentit fuo arbi'tratu cxpliciiit. Cæterum de græco fermonc nulla eft difputatio. ED. Mi'ror te adeo cçcutirc:vt tam cl aram lucem no vidcas.Hierony mu s(i nquis) no interpretatur(fortc).Diligêtiusrelegelocû apud hicronymum. Quod vt facilius poflis defcnbo ti bl verba Hi'eronymr.ex quibus fimul oftendo falfatos commentanos hieronymianostSC ilium | (forte)interpretari. Dicithicronym^. (Porro qd * iungitur:verebuntur filium meum:non de igno rantia venir). Hic primum plane vides huic loco deletum (forte)alioqui nulla efthæc interpréta tio:nifi(forte)addas.Namhacratiôe videbat hie ronymus apud quofdâpofîepericlitari certä prae fcientiamdeidefuturis:quia(forte)addidit:ideo dicit:non hoede ignorantiavenire:deindefequi tur ( Quidenimnefciuit paterfamilias : qui hoc loco deus pater intelligitur.''Sedfemperambige^ rediciturdeusîvtliberahominivoluntas referue J tur. ) Qu id eft quod dicit:fed Temper ambigere di citurdeus:vtliberahomini voluntas referuetut»

N ifi addas(forte)vbi legis verbum ambiguum hocfermone(verebunturfiliummeum) Nuncap plicainterpretationem. Semper ambigere dici^ deus.’vtliberahomini volûtasreferuetur.Etfen^! tisftatimtquidfibi vchthic fermorêi caufam ha#l bes:curadditur:vtliberavoluntas homini refeP*e uetur.Eadem profus explanatio de(forte)qua: inprophetis:ficutiinannotatione.Adhuc apu^^ hieronymumfequitur:(lnterrogemus A rrium-

amp; Eunomium.Ecce pater dicitur ignorarc’.Stfcn tenti'amtêperat).Vbihoc temperamentum ƒ N i fï(forte)addiden's nihil hic eft temperament!: fed certafententia«Italt;$fequitur (quantum in vobis eft probatureflementitus)fcilïcetfi certafit fente tia nó temperata» Vides nunc ex quo gloftema-teprodidifalfariu» Quidfitapudprophetas(ïn;: qui's) nó difputo.dehoe loco afFirmo. Credo.nó lam afFi r mabis .Expende quid cófequatur ad ver^ ba tua. Apparet(inquïs)additurn a quopïamtqui verebatur ne deus aut mentitus videretur : qui db xi'tfuturumquodnoneuenit : aut infcius futuri« Numidempoffes dicere quolibet loco apudpros phetas aut alibiin facris litteris vbi legis (forte:) (additûapparetaquopiam quiverebatur ne deus k aut mentitus videretur aut infcius futuri).Poftrc [ mo (dicis Hieronymus nonretulitverbaeuange

lij:fed quodfenfit:fuo arbitratucxplicuit.)Iteru2 r replico.Poft^Hieronymus commentariorum in [ Hieremiam quodam loco:vim verbi (forte) enar-I raffet:addit. (tale quid in euangelio forfitan vere^ K buntur filiummeum). Et tu tarnendicis arbitra-1 tufuoexplicuit.Q^uid apertius tale quid ineuan * gelio.''Quinôchocdiuerticulumtibiobftruunt:

1 quæ paulo ante annotaui ex commentarijs in Matthçum. N ihil er go reliqui eft nifi vt refti tuas

I locum: sein codice graûco:amp; in antiquis exempla I ribus amp;nbsp;inHieronymo nonfatis diligenter antea I abstecaftigato:innacpartedico»

Era*(iftud)fiue(hoc)non pertinet ad totum hoc quod preceffi t:fedvel ad capu t: vcl ad angular quodvtrumtj fit generis fœminmi» Siniiliter illudquodfequitur(amp;efl:mirabile) ideft admirandusangulusrfiueadmirabile caput angu li. Edou. Hieronymus commentarifs in Mat thæumrefertadtotumhocquodpræceflîthisvef bîs.Hïf cementanj'r quomodo sZvinitores acce« peruntvineamificacceperunt Japi'demiquem vel infundamentis ponant iuxta arch itedrum Paulu velinanguloivt duos pan'eces: hoc eft populurri vtrumij cofociet: qui reprobatus ab eisrfactuseft fncaputanguh.Ethocadominofaólum eftinon humanisviribustfèddeipotetia.hçchi'eronymus Et tarnevtingenue fatear poftqhucufqi fcripfif fem: côfuluîhebraicamleiftionem: quætecù facit

quuminaduopronominaf»l^'i54K’n fine fœmînf nîgeneris:ficuti amp;nbsp;!□« fubftantiuumquodfignî ficat lapidem.Et quum apud nos lapis fit generis mafculinnoportet etiam refpondeant pronomf nageneremafculinoiqq in généré neutro habet illainterpretatio quæ Hieronymi diciturfecum dum hebrai cam veritatem.

apudChnfoftomum.. Ed. Apud ChrîfoQomû inuenîo etîam declaratum homilia.li i j.ï capitula xxv.Matthæi» Etiam apud Ongenemhomilia. xxxij.inMatthæum.R.ER.Immocontratium eft. Ed.Sicrefpondiftî mîhi coramtita vt cogci resmedi'gitooftendcretibi locos amp;nbsp;apudOnge^ nem8capudChnfoftomumquos amp;nbsp;nûcafcribo» ApudOngenem locus efthomîlîa.xxxîj.inMat thæum hi s verbis. Etdicunt clamantes in fenfis bus omniumdormientium. Ecce fponfus venit: furgite in obuiam ei,(Et fuggeftionem quidem opor tere in obuiam ire fpôfo verbo: iü ecclefiç im maculatç:omnesquidemaudierût:8cfurrexerût) Etantca legis eademhomiliarecclefiamimmacus latam fponfameffe verbi. Apud Chrifoftomum

L homilia.liii.incapitulû.xxv.Matthçi. Hçc funt verba. Necmireris quia dixit) ire obuiam fponfo Scfponfç’.quum ecclefia inter nos habeatur fpon^ fa.SicutenimChriftus:quumfitinter nosîtamé venturus dicitur/vtappareatinglonafuatfic 8Cec elefia qui s fit inter nos : tarnen ventura dicitur

1 Apoftolus .Mortui enimeftis : SCvitaveftra ab# I feonditaeft cum Chrifto in deo ♦ Quum autem

Chriftus apparueritvita veftra:tunc amp;nbsp;vos appas rebitis cum ipfo in gloria.hcc Chnfortomus. Sic vides apud vtrumlt;$ legi déclaratif 8C fponfç.) Finis Annotationum inMatthæum*

^VB ABIATHAR PRINCE ^PE SACERDOTVM, Poft^ sBaexfentetiaHieronimi oftcdifti Abi Pw ijatharpofitumpro Abimdech :ad^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^dis;fiue I'daccidentlapfu memories

fine vitio fcnptoris amp;c.Edo. Vt hoc concéda fieri potuilTevifiofcnptoruvelalio modo iuxta Lyra^ num ad confonanfiam polTe reduci' : ita: vt tribua tur lapfui memorie in Euailgelifta giauati audio. Quili fpi'ritufancto infpiratus fcnpfit memoria falli no potuit:ni'fi die etiam falli potuen't quo ductorefcn'pfit. Dicitmihi Ezechi'eL quocuncÇ ibat fpmtus illuc panter 8C rote eleuabantur Refpos quentes eum.Re.Er.Delapfu memone lam dele fio Eraf ueram* Ideni'mmalui'qtueri. Certe Hieronym^ jnù nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;explicat nodum:ficut 8C alia s de nomine Hie^

remi'e opi'nor; SC prope modu m hic lapfum i n nœ minefatetur.Hocquoniamfubdiftinctionepro? pofuidiberum eüreîjcere quod non placet .Mihi videtur nonelTe contra fidem chriftianamtfi quis dubitetan alicubimorehominumlapfifuntapo ftoliin his queadfideifummam no faciunt:quos etiam poft datum fpiritum fanctupafluseftmuf ta ignorare. Nei^^ noftrum eft definite quomodo Confu fpiritusfile fuum tempérantorganû. Ed. Laudo tatio. qddelefti. Quoddicis (noneftnoftrudefinire) quo fpiritus ille fuum temperarit organum: ve^ rum quide eft fed fpus ipfe in Ezechiele definiuit Rote non. eleuabantur nifi fequentes fpiritum»

DE ILLO EXIERATÆraf.Quefo fermonïs dedecu s* N um quæ virtu serat illi i ncos gnitaï'(Et poftea)ncccï ferendu erat de illo qd no ftraçditiohabet.Ed.Q^uafivero inde elicerepof-fis aliquamvirtutê chrifto efle incognitam, co^ gnouit virtutem quç de fe exierat. ÎN um tibi vide; tur confequnfi cognofcam polum qui ad fepten-trionem eft : vt igitur non cognofcam polum^d auftrumeft. Ecclefiam veto catholicâhactenuslc

gifle nulle répugnante necadmonenteqd ferem dum nô eft de chrifto:quisaudeatdicere ƒ Sednec inhac lectio ne quicq eft abfurdi ificutinecinilla (nouit dominus qui funteius) quafi periculûfit inde fequinonnofledominùqui non funt eius. Hic locus fi tam impius effet putas totfeculorum cenfurâeuafiffetf'R» Er.Hicdeftomacharisabfcç Refpo^ caufa.Nihilameridetur nifi formafermonis.Eâ fioErai

ecclefiatulitremintelligens. Necegocalumnior tnû impietatemfetmonis’.fedfideminterpretis requi k ro qui participium græcum debuerat vertere in 1 verbum. Q^uod autem nego ferendum(ex illo)

k go ferendum grammaticis : cum quibus Si hic nobis reseft.Q^uorfumautêhicmentio dialectic

I ƒ xitperijt’.nonnevideturfentirevinû quodnôefs Confu, I nbsp;nbsp;fluxitnô perijfle.Ed.N ihil hic ftomachi Erafrae tatio.

lîbcre monui vt putaui ami'cum*q3 dccui't in rc tâ graui ♦ Nam ficvifa eft mi'hietiam û tu nunc ali'o detorqueas ^ego intellexeram:^^ non magnope rcpugno quumfatis fit mi'hi quod aliquocuncp te tueans. Nam idcerte malo qreferreextetrium^ phum. Impendio vellem nihil efle in annotaties ni'bus tuistquoda meexpungi poffet.Q^ amice te monuen'm vthanc occafionem prenperes omnt bus nullumadhibeo teftem prêter^ teipfum.Ope ras meas polli'cit^ fum: preftiti diligenter ac ami ce quoad intellexi pnugis habere tequicquidan-notaueram:Necficrefriguiflemfivel amice acce? piffes ami'cum offici'umivel faltem non contcpfiP fes. Et nunc inuitus certe defeedo in hoc certame tecum qgt; tu fic vrges omnibus modis: nihil no ds censac faciens quoextorquerepoflis editionem/ gratius habes vt orbi prodanturlapfus tui qui fic mihi videntur iqvtveh's tertio amice inuitat^ami cam comoni ti'one accipere : quu contra p ofFicio reddas perpetuo nihil preter cahohias : minas : aC publicas infamationes: vt nor^mirer te tarn oblb turn:tûchriftiane:tûmodeftiç:tûciuilitatis.Cct^ rum lam paucis tractemus hunc locum. $ego (de îno)ad chriftum retuli: plane falfus fum amphibo logiafermonis tui.Q^uod(deillo)vtdinofceretuf materialiter poni debebasaliquaratione lectore cômouere. Ac mihi impofuitqdanteaquafiimgt; pium ex interpretis fermone eliceres aliquam vir^ tutem chrifto efle incognitam. Et hoc pu tabâ efle qddicebas(nonferendum).Sed SCvehemetiavei^

I efremonebat.Magnumquiddamportêdébat(nó fcrcndum).Porro nuncfenfipcrtunfle montes: fed natum ndiculum muremtproditum hoc fen mone tam vehement! non theol ogicumifed gram maticum: amp;quidê leucapud pleroflt;$ crratulum lam de dialectica confequentia cur contra teaffc^ ratur:vides. Sed ad cornunem modum loquêdi fugistparumpro tefgcit. Primüqdexpectarenô debueras. vt interpres modcretur fermonemfuu ex cornu nt modoloquendi, quippequiplerumt^ meptuseft.Nec quodaffers exemplumfatiffacit Nonentmftatim fignificat vinum quod non cfs funditurnonpcrilferquidicttvinumquodcffuni ditur penft:quumfçpc Scinvafculo vinum pcres at autmalcimbuto autalas infecto»

TIS.Er.Obiurgatcrgopharifeosrquoddi feeptaret cum turba de refurrectionc.Edo.M iror vnde nam id colligis obiurgatos fuifle quoddifcc ptarent cum turba de refurrectione: cum nihil tas

H ■ Ic prçferat cuagelij cótextus : quific habet » Q^uid conquiritis inter vostvelvt tibiplacet. Q^uiddis fputatis cumillis:vnde intelliginonpoteft fuiffc

L obiurgatos difeeptarct cu turba de refurrctftioe i nbsp;R.Er»AutilludexVulgariofumpfuautea conic

ftura memouit pharifeorumeftrefurreftionc r defenderc.Edo»b acile eft coni|cere quid difputas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

inter roganti Chnfto quid difputarcnt r cfpondif fe vnum e turba narrat euangelifta.Prcccptor atb duxi filium meum habcntem fpiritum mutuni» Etfequitur. Et dixi difcipulis tuis 8(- non potue^ runt eîfccre» Hocviden'poteftdifputatû cur non potuerinteijcerc,

Manx, r; TERVNTDVOINCARNEVNA .n✓Er. Nec eft in carne vna : qdfordide quidam interpréta tur de coi'tu.Edo.Hieronimus inMat thseum.SC in capitulum quin turn ad Ephefios le^ git (in carne vna ): nec quicq anno tat: quod folet ficubi I'ncidat varia lectio. N elt;j verovideo cur des beatfordidum videri : fi I'd ( in carne vna) de coitu I'nterpretetur: quum thorumfanctum amp;nbsp;immacu latum vocet apoftolus ÔC common!tus fit Petrus» Q^uod deus punficauit tu commune ne dixeris. Omniamundafuntmundis.NecHieronimus ' verctur I'ta interpretari commetarifs ad Ephefios ! Sed 8C apoftolus idem innuitad Chorynt. Q_ui adhçret meretrici: vnum corpus efFicitur. Et mu^ lier non habet poteftatem corporis fui;fedvîr. Et vîr non habet poteftatem corporis fui/fedmulier» Huncerroremtaxauit Auguftinus in marcianb ftis inlibro quiinfcribitur contra aduerlarium Ic gis SC prophetarum. Nam amp;nbsp;ipfi coitumconius Rfifio galemputaueruntefle turpem» R.Er. Nonfacio Etftfmi» coitum coniugalemfpurcumautimmundumfed vocofordidam interpretationem que coniunctio^ nem iJJam ea parte metiatur que infima eft.E t afs

docuimus H i'cronimum legifre( in vnam)non(in vna).Atlt;$ idfanepalameft.C^fnlleputatalicus biadcorporûquoc|^coniunctîoncpertmere:con= tra mcnon facit,Edo. SEIlaconiunctïofordida (^ófuta non eft cur tibi interpretatie que earn coniundtio nem quapartefitnarratifordidavidetur.Q^uanq necfi coniunfti'o fordida fit interpretatio hac no-tam mcretur: modo vcrafitamp;bcne refpondens, Namquodviciuminterpretationisfirei i'pfo nos mine turpi refpondeat. Gum hocftoicorum pla-citumfit multarehoncftanominibus videri tur piaivt filiosprocrearen'nflationemventris crepb tu digererc.SuntêC re: nomine honefta: led nœ minibus videntur turpia quum no fint» Hocfcru pulo notât Hieronymus laboraffe.bcx.interprei tes interpretaturos in Efayavocabulumhebrab cum insS quod mulieris verendafignifis cat quum nulla fit turpitude humani corporis membrum vocare nomine (uo monetc Hieronys mo.Et quod ais alibi legere Hieronymû in can nemvnamifatismihifueritvendicare interprète noftrum 84 Icótionem noftram a calumnia dum doceo Hierony.nihil abhorrerealedione noftra etiameoloco quo maxime conueniebat cômone-rcfifalfaelTetleiflio’.fcilicetcömentarifsadEphes ïios» Addis poftremo(contra me nonfacit fi Hic= rony « putat alicubi ad corporum coniunili onem pertinerc ) Imo contra te facit nifi SiHieronymi audes interpretationc vocarcfordidam* Namib le de corpora cóiunótionebunc locüinterpretaf»

DICTVM a DANIELE PROPRE T A .Er» A pparet ex Matthço hue adïcéhu 84 illie ab alio quopiâ additû apparet. Edo. Ori genes 1 ta legt thomilia. XXIX. in Matthçunv Quoddidumeft a Daniele propheta 8Cc»

ANNOTATIO.XXL

KTVNQVID ERGO «c.Dieis Marcum ±\/ nihilaliudfcripfifle:q Matthçi compcdiu. Ed. Marcus quçdam habet quç in Matthçonoit habentur/vt docet A uguftinus: quçdam ctiam fi verba refpicias prorfus contrarian'ta vt negoctum fecerit Auguftinodiflbnantia dum eos côciliat. A ddo ctiam quçdam in marco addita/verbis/quç in M atthço fu nt: 84 quç plurimû habent momefl ti.Hocetiamhabesapud Hieronymum ad Da^^ mafumn'ndecimocanone.Propria quiq^/quç no habentur inalifs/ædiderunt. hæc Hieronymus. Sinumerabiscanonesapud Marcum proprios; habentur viginti,

Lociahquot in Marco in quibus citas grçcc fieelle: quum fie non habeat exemplar tuum.

ANNOTATIO.XXn. '

IBi OMNEM VERITATEM.Dicisgrç ceefle afâaA}) thp óitï«p: ideftomnêcaufâmtquu inexêplariquoipfevtensfit öztHSsiapid eft omnemveritatem/ficutiecclefialegit.

ANNOTATIO.XXIII.

lucumadhunc modumtiai HçfapTo av^HTovpr^a èuTov cHjuîîop : ld eft cœperuntfimulab co quçrcrc fignum. Ed. Sicnonnabetexcmplar tuû:fedfic ' habetvtfequiï.KÂlHpîapTO ffV^HTêîp äutS ^HTovpTtoquot; w«? ffuTov (fHju«Tlt;'p. Annotatio.XXIIII.

T SUN VICVM. Er.Meus codex ha Eodcm bcbat:(8cfi in oppidü i'ngreffus fueris ne cui dixerisnemoppido quidem.)Ed.Sicnonhabet exemplar tuumfedi'd quod Laurentianus codex habctEt ne^ in vîcû introi'cn's:nclt;5 dixen's cué qm Vico, /ii èiffTÂpKÛÙMHp tlfftzlSHff MH Jlè «1®*» Tipî ip th klt;3ùm¥ . Scdvêtus tranflati'oprope refpondet grçco quod diciS haben' in codice tuo.

ET Cœpit,)DicisgrçceaddîàK3T0Tti'dcft exEodê» tunc)quûillud QKûTÔrt înexcmplari Erafmî

KL/cîsgrçcceffe(6£ dum orâtilli/tranftïguratus eft.) Ed.Illud(dum orant îlli) in exemplari tuo grçcononeft. Annotatio.XXVH.

ERa.Suffici't OTt'xlTûTfaoaetiâfiTÔ riAeoinq bufdamcodicibusnonrcpen'tur. Ed.Itain . nbsp;nbsp;nbsp;*

KL'ligrçci codices fie habebât:haudfcio an ppc ram.Hal kactTovffip œurop ói pî«p{oKlt;»i .i.tcnetéùmadô lefcêtes. Ed.Poffes diceremeûexêplar fie habet» d rq'

Matei« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Notas coniufl?

Chnfoftomus:8C Hieronymus k guntnobifcum.Etintcrrapax ho^ “^minibus bonç voluntatis. Origc^ nes homiliaprima in Matthäum.homilia,xii j. in Lucamîdeclarando: 81 contra. Gelfum lib.primo* Chrifofto,homilia fecunda in caput iecundutu Matthaei.’opcre impcrfeólo: 8C homilia xxxy, Je natiuitate Chrifti : dcclarando (bonævolûtatis)

Hieronymus commentariorûin Efaiâ capitu.ip Rnlio nbsp;nbsp;Içpe alibi, R. Er. Etipfe fateor nuf^: inuenif!

Erafmi apudHieronymumautChrifoftomû. Ed.Alt;J Confu dence apudquemcûlt;ÿaliû,Sedmiror q» tantope tatio, I'S f^dis grsecis cxcmplaribus tuis : quae habend quae nullus veterum legit: nec interpretatur, A. nnotatio. XXXI.

HO minibus bonç volu ntatis.) Er, Grçce eft in terra paxu'nhominibus bona volutasivt intelligastria diftributatac fingula fingulis rcdi dita:gloriamvnideotribuit/id^inaltiffimis:tcf r^pacem: homimbus bonam voIutatem:fiquiJe

homines veluti tcrtiosfac medios ponit intet cœ lum 8C ter ram. Ed.Q^uid eft in terra pax/nifi in hommibuspax.''Cuienim terrçpaccmnùciat : ni fihominibus quiinterrafunt.'’Iftaergo diftribus tio non eft accommoda : fiquidem homines primo habes loco amp;fecundo:amp;bona volütas pa?; cemimplicat.Nonenimpoteftnó elTe pax inter hominesbonçvoluntatis.Ego puto fignäter ad difcretionem effe dilt;ftum(Et in terra pax homini busbonæ voluntatis.)Pax inquam hominibus q. pacem voluntrecipercïnempe Chriftum qui fecit vtracj vnumivtdicit Apoftolus. Q^uum ludaeis Cbriftum recufantibus recipcrezadhuc no ût pax N oneft pax impq's dicit dominusJd quod dixit deHierufalemChriftusflens.Si cognouiffes êC tu: amp;nbsp;quidem in hac die tuatquç ad pace tibi. N uc autemabfeonditafuntab oculis tuis.T antudc illud Ioannis ft gnificat.Inpr opriavenit: amp;nbsp;fui eû non receperunt ♦ ludxi inquam non recep erunt pacem. Q^uo tquo t autê re ceperunt cum: dcdit ei s poteftatcfiliosdeificrr.hisqcreduntin nomine eius. Q^uid eft hoc nifi quotquot bone volutatis erant vt reciperent paccm’.dediteispoteftatemvt filij pacis fièrent. Sicenim SCalioloco apudeuâs gcliftam.Et fi ib i fueri t f il lus pacistrequiefeet fui per eûpaxveftra.Hûc fenfum ;pbat Hieronym? inhûclocû ^phetæ lohelis. Cöfufumeft gaudiu. additHierony.qagaudiû noluerunt reciperc.de quo angeP loqf ad paftores A nnucio vobis gatu diu magnu. (D einde ais) Q_uû ita cöftanter fit in

omnibus grçcis exemplaribus 8C ad eum modutn cxponat vulgarf :miru eft nufq hanc Icctionê ncc apud Hierony. deprehednnecapud Ambr. Ed. Quum nec apud Hierony mu: nec apud Ambro fium: nec apudOrigencm: necapudChryfofto^ mum heclectio fecûdû graecum codicem inuenia? tur:fedeafemper que habet noftraçditiot nccetia apud aliquem iftorû annotatiofit variçlectiôis: quum in hac parte fol eat diligentiffimus effeHiß rony.mirum eft hanc lectionem quamex græco ponis:ingræcohaberi.Etmihifufpiciûcuïamfa?= citanouatore aliquo deprauatumeftehunc locö vtfunt homines nouarum rerum ftudiofiScglo#

caneum amp;nbsp;pr^ poflerumj udicem emendate euan^ g?I mm latinu m ad codi ces græcos : qui inemenda tiores funt q latini. Et hanc puto fuiffe caufam vt diceret fiue is Origencs fit ïfiueHieronymus non aufum reducere nouum teftamentumad coll cordiam:$apudipfos fontes tantamvideret co? Refpôï dicumdifcrepantiam.R.Er.Mihi tantumftudio fl o Eraf faitdifliguercquomodogræcilegant. Necadm^ îni. pertinet anidemfitpaxinterraamp;inhominibus»

Quanqmihigrçcorumlectiononprobatur.Sc^ cur(inquis) fequeris quodnonprobas ƒ Noncft meumemêdare grccorum codices prçfcrtim quU omnes ccfentiaiit. Nec ego prop ono hanc çditio nem:tanq per omniaprobandamzlèdreïponden^

tem ad grçcorum codices: SC plerûcç ad grçcorum interpretationes.Nei^enimmeum eft pronûcia re quaelcéliofit fyncerifÏÏmaîpræfer tim cum'alqs aliaarrideat.Q^uodautemais fuperuacaneü. elle: cmendareeuangelium ad codices græcos. Memu ncris olimlongemaximam fuiffelatinorutncodi cumdiironanttam:8C hodic nonullaelTe. Erat apudgræcos id temporis exemplariorû varieras: amp;tamenexhismaltacorrigitHierony.multaex plicat.Iamilludncgari nonpoteft multa loca ex græcis:velrcftituta: vel explicata » Q_uod fi quid fitapudgræcos quod non placet:manent nobis noftrameliora:donec pontifex ex omnibus : quae funtprobatiffimadelegerit’.fiitavideatur.Poftrc mo velcx mendofo exemplar! licet quædam reftb tuere:quoderratafæpe nonincidat ineûdêlocû. Porto a quo lo eus fit deprauatus nefcio .Cette ne moteftaturfcapudgrçcosfecuslegilTe. Ed.GuP Confu hçcverbafunt(vtintelligas triadiftributa6Cc.)Si ratio» tuafint’.adtepertinet: vt diftributione agnofcas non elfe accommodam : fin alterius cuiufpiam fint:nomeneius cita:quo is ferat culpam. Ais no probaritibi græcorum leótionem.vides ramen eä paffim grçcorum codicibus infertamtmagno oîm confcnfu.Et cur no alibi etiam deprauatos putes codices græcos’.nibil impediente eorum confen-. fu.D icis neminemteftarife apud græcosfecus ki giffe.^Imo ipfa inter pretatio ne ipfi grçci: 8C qui græcecalluerunt: teftanturfe fecus legilfe) quutn coruminterpretationequaqacccdat nuic græco»

Quippc $ diucf fum fit(hommibus bonæ voluiv tati's)quoa ipfimterpretantur:8C déclarât: SC(ho^ tni'mbusbonavolütas)Q^uoddici's non efle tuü cmendare codices græcoszpræfcrtîm cum omnes confentiantîcurnon’æquelîcebit emendare codî ces græcos: a t(Ç latmos : prçfer tim pro leiflio ne co dicum latinorum : interpretantibus ipfis gras-ci's:ôi lclt;îlionigrçcçrefragrâtibus faltem interpre tatîone/Satis tibîeftinterdum:vtdamnes inters jpretemnoftrææditionis:qmaingraeco tuoaliter ïegistetiam cumledtionem noftram probet grçco rumintcrpraetatioJdquodalîquoti'esannotaui» Sed quod negas tuum elTeemendare codices gras-cos:ego certealTentior:vt hoc liceat mîhi addere: tïcc etiam latinos» Non proponis inquis hâc xdt tionemtânq per omnia probandam:fed refpon^ denteniadgraecorum codices:amp; plerumt^ ad gras corum intefpretationes ♦ Credo non eo animo proponerete:nelt;^ccrtc(pacc tuadico)mcretur:^ ïnterdum necrefpôdeatgrçcorum codicibusrnec grçcotuminterpretationibusilnterdû veto nulla ratiöneconflare polTit: etiam fi fie ^rçcîs placet Quibus non tantum ttibuotvtoraculumfitquic qdipfîdicût: praefertimiamolimanobis aliquot ecclefiafticisdogmatisdiiïidentes. Sed nec Hie^ ronymus tantum tribuit:qui cômentarifs in Eze chielem:græcamfidemficoftentat» Probate pof^ fimus multadici faéta in feripturis làndiis : quas in grateis voluminibus noninueniuntur. Necde bemus nosauthoritatieorumacquiefcere: quofU

pctfidiam 84 mendacfadeteftamut.hçc Hicrony. Non^nuncioais quæleftiofît fincefiffima:præ fertim quumalîjsaljaarrîdeant. Nó pronûci'as? Q^uidergo emendas latinos codices ad grçços: 8C viciflïmgræcosadlatinos.''Q^uidctiam(quod ali cubi notaui^exfenfu tuo reddis græcum: 8C incon textumponisiqui nccgrçcanicçleélioniînec nos ftræ:necipfiveritati refpondetf'Tollerabile erat vtannotares quid tibi vidcrctur'.fedvt in côtextû ïcfetres: nulla nixusauthoritatcnifitua’.hoc ego tamintollcrabileputo’.vtparûabelTeputê ab ims pietate.Etquû alia(vt diGis)ali)sarrideât debebas adhucaliorûexpeélare iudicium,Dixi fuperuaca neum effe emêdare euangelium latinû ad codices grçcos.N onmutofententiâ.Sed memineris (ins quis)olimlongemaximamfuiffe latinorum codis cum diflbnâtiam: 84 hodie nonnullâ efle.) A t bos die quum nulla pene fit codicum latinorum diffo nantia: graecorû codicû multa eft. Q^uod vel te an notante difco.Sedhac rationefietficuiuis graece fciêtilicebit aditionc âtiquâ mutare exfenfu fuo: îta inquâ fie t vtbui^çtatisvarietastî latinis codici b’ fupiorû têp092 var letatê loge fupatura fit.Ita(ÿ faftiôes 84tumultî’erûtîecclefia. Nihileritfacrû infacris literis:nihil certûtnihilftabile.N ofti îgc niahominûvtfunt auidanouarûrerû:vtfunt glo ïiofaîvtfibiplacêtiquumpoffintinauditadicerc* A t(inqs)fi nô placet nobis grçcaimaneant nobis noftratdonecpótifex’ex oibus qfunt ^batiffima: delcgerit : fiitavideaE Beneaddis (fi ita videaf.)

Nam deum obteftor optimum maximum;nc fupcrftitcmînuem'at ilia dies »Prlcogita tecum: ctiâ vt donc dodos êCccclefîafticos boni cöfultu^ ros:quidimmurmurabitrudis SC indoda plebs/ N ouata fidem» Qui'dclamabuthaeretici/inique adum:quod contra fe ex eafcriptura hadenus nuncïatumfitiquænunc reijci'tur. Poftrcmo ais exmcndedfoexemplarilicet quçdam reftituere:^ crratafçpe non incidant meundem locum:nô im fïciaborquidemnipcriculûfitineq colligit roû$ îterfpinas:fimul colhgat amp;fpinas:acledatmanu»

Vç cum audiiret)Pro(audiiret)ponis (vidif fet) i iaovff« deîndepoft cîtatasaliorû fcH

tcntias:inquis:Nam ipfe puto euägeli'ftäßcefTß locutumîvtoftenderetvirgmemduplici nomin« turbatamfuifle«Primum:quod videret luuenem adfeïngredientcmidefndetf audiret falutation^ amatoriâiamp;nefci'oquidprocorum prç fe ferentß Ed.Confentaneumeft audîuiïTc prius:^ vidifle: SC ex eo magis fuifle turbatam:velut folentiquib^ fubi tanea vox auditur.Propterca mihi magis pro batu r quod habet vêtus çditio (quç cum audinet) prçfertim cum fie légat Chn'foftomus : fermons quodam de natiuitate loânis Baptiftç«Origcnes dicit: earn peregrina fui'ffe falutatione territam: his verb is. S ifcilTet maria adalium quempiamiß milem fadum efle lêrmonem (habebat quippe •gisfcïentiam:SCeratfancta:8c prophetarum va«' ciniaquotidïanameditatione cognouerat) nun^

Sic videtur orîgenes ctiam legilTe (quç cum audit fet).namnonvideturfermo:fedauditur.Atqdfc quitur(deinde qd audiretfalutationemamatoria Ct ncfcioquid procorumprefe ferentem ) videtur mihidere tamfacra SC tamfublimi nuntio reucrc; tins accaftiusfuifleloquendum. Quçaurcs hoc ferant de hac tarn falutifera falutationc Quid hic amatorumf'quid non finccrurnfnoncaftum^ Auc gratiaplcna. Amatohs fuifletiaut proci no men pn'mum compcllarc vi'rgini s Si blando quos piamvti cxordiolo. Quid his verbis reucrcntiust Aue gratia plena dominus tecum. SC quod fequif Benedicta tu in mulieribus Scbencdictus fruótus ventris tui. N onhçc amatorumverbaifedmiram etnouamgratiamexplicantia. N ihilhicamatoi rium:fedtotumfanctum:totumvcnerandû.V ir^ ginem verovt tam humile quic^ cogitaret: noluit patiifpiritusquii caerat: noluitpatibcncdiélus frud-usventris eius. Hanc cogitationem maxi« me alicnam fuifle vcrc credo a corde tam fanito

! in quo iam erat fpiritus fanctus. Refpon. Eraf. Rcfpô« Oftendo duplicem Icctionê «M iror tchicftomas fio Éraf j chari deamatoriafalutatione: quafi proci nomen mi. î nbsp;aut amatori s turpe fit. Plane Gabriel pronubus

l erat inter deum SC virgincm: inter quos nouus (vt i itadicam)coitusfuit;acccdentcconfenfu(fiatmi I hi fedm verbum tuum).Hanc cnim per fpiritum V fanctumcomplexusigrauidamfecitdeo SC homi* 1 ne.Nec eft gratia plena:fedhoceft

gratiofa SC vftkc dilccta. Obfecr o te quam contu^ meliafaci'o nunti'o cœlefti : fi de nuptifs dicturuS cœleftib^:verbispronuborumvtor. Quod ais3^ fpintufancto reademratiôenecomm'no turbaf* Confu acbuitman'a.Edo.Deduphdlectionenihildico tatio. fedfêntentïâtuamexplore. Nonfum flomach^ü tus dolui vcn'us:qflomachatus fum:quod tam fciuis.Quibus verbis vis te moneri i n re tam fcri^ fl hic ftomachus eftSed ad rem: vt permitta tib^ perfonas. SC fchemata: dum rem ipfam vt gerebaï* veluti oftentas adoculum: quo ipfe modus reig^ fteahoquiobfcurus:fitmanifeftior:itanô permit têdumdumveritatêhifton'çfectans:vtquicqfia gaspretcrq q^veregeftûeft. Etfecusfacereinh*' Kon'afacraîctiamimpiûiudicaucnm.amp;eomagi^ impiû quo eft turpius : Sc a facns myfteri js magi^ alienu q^ fingi tur. Ipft veto hoc loco non lam thoricantisîautfingentis more : fed ipfam hifto^ T1Ç veri täte declarantisidicis. Nâ ego pu to euag^' lifta fic clTelocutu: vt oftcderct virginc duplici mi ne fuifle tu rbatâ. Pn'mu vi'dcret luu enc ad ingrediêtê.Demde $audiret falutarione amato^ Tiam:etnefcio quid procoru pre feferente. Si'pi*^ tas hoc nomine turbata:putas ergofalutati'oncifl fuïfleamatoriâ:etpcoruquiddâ prefeferenté.Êt quofnîamtuâondas:di'cis(Egoputo), Etç hot putas : ld eft qd dânoiet pu to hoc oib^dânatû irt' Sedvtcôprobcsfèntëti'âtuâtquiddâfcihcetinttf ceffi ftc amator lû. di cis nô dix i ffe a ngelû( A ue gf ® tiaplena)ftd(Auc grati'ofà}vr(vnice dileda).

gracce effe ( ««xapiTagipH ) Hoepani tc facit. N â (x«çitÔ(sgt; ) in lexico meo eft ( gratiaimpleo ) .Dc^ inde quid tu mihi obijeis græcûvocabulû.'' A n pu tas angclû græce locutûÆgo puto potius hebrap cc;$ virginêalloquerct hebrçâ.Q^i graecû nô re^ fpôderetifcias me citaife nut ccclefia legit: cui plus tribuoqgræco tuo: prçiertîaftipulâtchuicleôtio niHieronymoinepiftolaadprincipiâ’.cuiusvcfs bafubfcribo.Ntaria: quiacôceperateûin’quo om nis plcnitudo diuinitatis habitat corporaliter: plena gratiafalutatur.Hçc Hieronimus. Poftrcs mo dicis.(Quodais defpiritufancto’.eadê ratióc nee turban debuit Maria.) Verba mea hçcfunt.

luit pati fpirit^ qui inca erat). Tu infers ergo nee debuitpatr.vt turbareï.Hocnö confcquiï:vtturs ban nó debucnt'.fi nihil humde cogitauerit. N c« gare nó debes fer uatamf uifle femper ipfam virgfc nem: nc qu icq humde cogitaret’.quippe futurâ fa crariûfpirit‘’ethabitaculûvnigeniti filij dei.Pon ro euâgehû teftatur ipfius anima gladiii per trâfiP fe:quû hoc predixcr i t futurû fanctus fenex S imcó Etdubiu nö fit quin cuenent inpaffi onefilij fui# Vides ergo quo pacto inuicê cöftantdmunepror fus fudfe virgi nê ab humdi cogitationeinec tame fuifle imune ab anguftia anime.

1NVOLVTVM PANNIS.Er.SiChriftô tantopereplacuiffet mendicitastvt quidam pm tant in ptochodochio nafci poterat.Edo.Si men

dacîtatis argumctûfuiïTetnafcî î ptochodochio: quale crat nafci inftabulo inter ftercora. vt dici't C hryfoflomus. N ec puto tantopere abhorrcdu vtdi'catur chnftusfuîfTemêdic'’: luxtaillud.Ego autcmendicusfum» Q^uodde Chriflo dictû quB dam fancti putant : quû amp;nbsp;alia quecûcÿ in eo pfallt; Confu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ghrifto conueniant.Re. Er.Quafi

vcro non idem 8C ditilïîmis contingatper occafio« nemvt in ftabulo diuerfentur.Imo mihi contigit cû archiepifcopo fan cti A. ndreç î itinerc publico G er te non legimus G hriftum mendicaffe: ne apo ftolum quidem» Sic autem dictus eft nrendicus vt dictus cfl vermis, Quanq TtrotMcr græcis gc pau^ peremfignificct SC mendicum.EdoJdem tibicô; tingerc po tuilTetvt in ptochodochio fuifles diucf fatus.Maluiffes cnim vel inptochodochio diuef fàri qfub diuo: prçfertim prohibentibus pluuip autalioquouis incommodo.Dicis nuf^legichfi ftum mendicalTe* Scd meminerismultavera eiît

de Chrifto: SI, inter ecclefîaflica dogmata ccnferK quç nufqlegis in iàcris literis. Quan^ illud pof tcfl: elle argumcntû mendicationis G hrift i $ apolt; los tantopere inuitaueritad mendicâdum. Nain mittens ad euangelizandum monebateos. N oh' te(inquit)poiridercaurum necçargcntû netjp^* cuniam in zonis veftris î non peram in via : nclt;J î duas tunicas ÔCc,Etalibi dici’t. Qui vos reccper/t in nomine mco me recipit. Videtur ergo oportui^ fevthofpiciumemendicarct innomineChrifti' gt;

qui pofTunthanc pugnamflrcnue gcrerc. Sed q3 dïcisficdictummendicumïvtdiciturvermi's.Nó aflentiorqjhocprorfusfitinetaphoricü Óó tranfla ticium : necj alia rat ione in G hriftum : vt dicatur vermis conuenirepoflitqmetaphorice.’Etquod iterumdïcis (rr^zóo-) etiam pauperem fignifica« re non folum mendicum» Vt hoe loco pauperena poffit fignificare: nonpatiturqd fequitur (iréj)Hlt;y pauper )ne bis pauper dicatur * Ego fum pauper amp;nbsp;pauper.

RENTES EIVSOEr.Graecicodicesha^ bent(Et non cognouit lofeph Si. mater eius). Ed. Exemplarerafmicühabet(óiyop£Ta àurov ideftpas rentes eius)ficuti et in nónullis exemplaribus ha-beriipfeteftaris.Re.Eraf.Q^uidnouifiidfequor Refpós quod mihimagis probatur prefertim fivtrumcj fioEraf apud græcos reperiam. Edo. N onfequeris hanc mi. leótionem quam dicis in graecis codicibus haberi. Confu N am in cótextu iuxta graecum reddis : amp;nbsp;parères tatio, eius.Et inannotationehuiuslocicredisimutatâ

• patrélefu.Q^uidergo dicis tefequi qd magis tibi ^batur quùhanc leótionc (lofeph amp;nbsp;mater eius)

•' tes)(óc pater 8t mater).Ethocloco vides quomo^ do græca diffident. Sed hoe annotauiiq^ quum di ’ ceres græcos codices fie habere. Primum mihi vt*

debatur eflê vt diccres quid tuum exemplar graecu ex quo lati'numreddis:habcrct* Nec placet mi illacitati'o tamabfoluta (græci codices) quumvä» nelegitur ingrxci's codicibus quod non raro co’ tingit. fl quifpiam times lofeph patrem lef* vocaremutauithunc locum: cur adhuc bis paffuî eft eadem verba legi in eodem capite. N am vno co habes.(Et pater 8C matereius). Etaltero. Ego SC pater tuus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Annotatio.X XXV.

AEteruquod Mattheus.)Er. NonnuIIin^ mifqridiculevolunthunc Nathan nöfuilï^ filiumDauidSCc.(fequitur).Ecïhacquidemfefl' tentia video ^pemodü fuiffe diuu Hieronymü' Edo.Nonpropemodum:imoprorfusficfentit' Etlèntiteo loco quodei'nduftriahisreb^:hoc genealogijs explicandis impefeftudet:fcilicetvh quçftiones hebraicas tractat admirabili diligcti^ Et id quidem non femel: fed iterûatiç iterävarip locis.Vnolocohis verbis.Iocl Sclonathâ SC than ^p he ta: fra tres fuerunt filij Sâmaa fratfi^ Dauid.Quodvero in paralipomenon loei frat^^ Nathâ SC in regû films Nathâ fcribitur:hæc tau’ fa eft.Illic ponitur proeducatione pater :hic turafrater.HecHierony.Vides diligentiâ:vi^^ vt nihil omittit quod obftarepoflithuicfentcn^ tiç. Aliolocofic, Ecpercufliteum lonathanfi^* fammaafratris dauid.Ionathan iplceft nathafl j’ phcta:qui habuitduos fratres loel SC lonadab«!'’ circoeihicnomenpatrisponitur:quiaintcrpi'^ liatores defcribitur«Vbi veröde prophetia

\ ipfeeft Nathâ ^phctatpatruusvero honoris pinqtatiscaufavocaf. Annotatio.XXXVl*

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ra.LcxcratfjquisfineliberisdifccflïffetïvtEodcm

vtdefuncti appelletur filius’.nonvtdefunûino' mine vocetur.Hoc olim opinât^ eft Auguftinus:

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;porter itatê S olomonis defecifle in ocho Eodem

aûtiofabafiliaregislorâfororochoziç’.loasfiliû ? ochoziçtfurata éeûdemediofilioçircgisiqïterfi ' ciebât’.ÔC nutricé ei^ dctriclinio.Hicplanevides appellariloasfiliûochoziç. Seddicisnô natural fed iure ahefari. Si no natura fili^: cur tâdiligéter puuP adhuc i cunabuhs in domo ochoziç enutrit , nbsp;nbsp;inter filîosregis naturales’.quûnecadhucdecflct

illi fpesfuturçfoboliscxcorpefuo.Q^uîetiâfup ftiteochoziadôgafpescratfuturircgnifilijs ahe^ f, farï»Miror apudpatrênôfuiflcenutritûnec pris nomëi fer ipturaexplicatmfi ochoziç fih^nô erat*

marfpoflitiloas naturalem filiufuilTe Ochoziac. Ibificfcribiï.Ncceratvltrafpes aliqua vtde ftir pequisregnaretOchoziç.Siquidem Athalia ma ter eius vides mortuus effetfilius fuus:furrexit: SCinterfccitomncrnftirpemregiamdomus lora. Porrolofabetfiliarégis:tulitloasfilium Och»! ziçtSCfurataefteumdemediofiliorum regis quu interficerentur Sic. Q_uid clarius : nullam fuiiTe fpemvtdeftirpe'quis regnaretOchoziç:nifï lofa bethfuratafuifletloasriliumOchoziç.Inquoft gnificaturillumdeftirpeOchoziçfuilTe.Deni^J naudquaq confentaneum eft:nullum de his qui Ahefarim appellantur : viciniorem fuilTe regnof hoccunabulariopuero.Qr. ûhic primus effet de A hefarimrquum noua plerumcj tumultû pariât: mirumeftloiadaûcerdotem:quumiamilli trade retregnidiadema:nonpriusindicaffepopulo tiî= ' tulum nouiregis. Vtpote qui primus cxorbitaret alinea Solomonicarquæcisanteafemperimpera uerat.QuinSCmirumeftpopulumnon commo* , tum fuiffe nouis rebus’.vt plerumc^ fit:fed incun* '

fl liun Ö chozi ç: sc ccu film regi s : lam pridem fui» Si lamperfuafumerat nullumexOchoziafiliuifl

Eodem | Ra.QuumpoileritasSolomonis defecilïét jLL»inOchozia:ex Simeon cognominato loas: quiprognat^eratexftirpe Nathan:filiJ Dauid:

lt;$ is eratfilius O choziç natura: fed fucceflïone du taxat 8Cc.) Ed»T otahçcderiuatîo inanis efttm'ft NathanfucritfiliusDauidtatnonfuilTe grauiffi maHicronymi authoritatc côprobatû eft ♦ Itatç infirmunieft:quoddicîtur:Ioasex Nathan ft:îr? peprognatum. A t côtrafuilTe prognatum ex Soi lomone:8C O choziæfilium natura fuiflctpræter apertiflïmafacræhiftoriæ teftimoniatquç ïampri dem dtauî:Iofephus narrat atlt;$ Hieronymus.

/jttRa. EUch idem eft cumiehoiachi n quem cor Eodê. K^ruptevocantloachîn. Ed. Hocftarenôpœ teft.Nam quumElich tefte Aphricanotquemfe« quunïHieronymusôC Auguftinus’.mortuus fît fine liber îs: no is lehoiachin potcft|effe Pater Ma riç.Itat^ nec per eum collîgîs banc lineam effe na^ turalemifed contra. N am quum Elîch mortuus effet fl ne liberîsilacob frater Elich vter inus fufcU

L tauitfratri defunôlofemeniîuxtadecretumlegîs: I amp;nbsp;genuîtlofephtqui fie erat legalis filius Elicb, I HocpulchreN azianzen’’ îcarmîegenealogico.

/tóRa.Atq^hinccolligerelïcetiLuca Chrîftiai Eodem KL'nç genealogiçnaturalemferiem fecutum effe nonlegalemifiquidem ad Chriftum refpicîas:fin adlofephreferaç’.contraerît 8Cc. Ed.Ethocetiâ ülifundamêto innîtituf.vt N athanfilius fitDa uîd.Qjiodetiamfi concedatur non tarnen collîs

vt oftenfumefttnon crat pater tnariae: quum mor tuus fit fine liben's»Etiâ Maria et lofeph erant de cadem famili'a: 8^ cognationc propinqua: luxta de cretum legis. Ali'oqui non IfcuilTet vt communis fert opinio: inm'cem coniungi matrimonio .D^ cademveto familia 8C cognationc propinqua no fueruntifilinea Liicæfitnaturalfsad Mariam: Si Matthçi ad lofeph. N am lofeph quadragefimuS eft a Solomoneiquum fint etiam tres reges omiiïï incagenealogia. Maria ver o a Nathan: fi Elich filia erat: vigefi mum fextum:aut feptimu m'tenet locum.Atmirûeft quomodo cóuenirent in tahi remotis gradibus Maria amp;nbsp;lofeph. N ec id vt vl-deturpatercturlex:quçinlibro Numerorüprae^ cepit:vtomnes ducat vxores de tribu amp;nbsp;cognatio nefua:vthçreditas permaneatinfamilijs:necfibi k tribus mifceantur.Etiamamp;hicdiflentitateNa* | ±ian2enusqdicit Matthæunaturale lineâexpli cafte: Lucâ veto legale. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Annotatio.XLI.

Eodem | D. Nonprobas:vtdicatur:Nathan ilhim: JZL- per quem ftirpis feriem deducit Lucas ad uidifuiflèprophetamilJûipftus Dauid obiurgäJ tore. Nec diftentit Auguftinus.Origenes tarnen palâdicitillûNathâ fuifîe:q Solomonisargifit pâtrefupmorteVriæ:homilia.xxviij.in Lucam» Idem Hieronymus. Annotatio.XLII.

Eodê. T~^lcisloasnôfuiffe fihüOchoziçnatura fed I ^fucceflione iuxtaiusahefarim. Ed. N ifiqd affereï lure Ahefarim fomniö fit: mirum eft nihil quicqHieronymo diólü de eare.Q^uitâptinaci

fuit diligentia vt nihil omitteret qd ad cxplanâda fcripturçlocaivtcûiçvidereîidoneum.Itaivtpaf fim viderefit cömêtarios fuos Hebrçorû traditio nibusrefperfos.Quos Siconfulitquotiesin lite= ris facris inexplicabilis nodus occurrebat. A t hic locus genealogiçChriftianæ qmirc torferit oim veterüingeniatvelhocargumêto fit:qd aut nihil deeaaufifintdiceretaut fi dicerêt:id parum erat: amp;idquidetninquirendopotius:qdefiniêdo : ita vt quo fdâ videas ccu fa ti ga tos : no n ad li teram exi plicareifedalio torqucre. OrigenënominotHies ronytnus credo reprelTus oraculo Efaiæ(gencras tionêeius quis enarrabit) aut commonitiôePaUî li(interminabiles genealogias deuita)de hac re pa rum. Quü tarnen folit^fit(etiâfi nó probat) Hes bræorum traditiones referte.ld qd de Ahelarim j)culdubiofeciffetvnoautalteroloco:praefertini deqftionib^hebraicis:fihocaudilïetabHebræis fuis:quos illeeaaetatehabebatdoófciflïmos præcc ptores.SednecdoólilTitn^ vir Paulus Burgen.in îynagogaeducat^:quü î explicâda genealogia mul tum exudauerif.de Ahefarimvlqvelverbüfacit.

A Ddispropemodücolligipofle Nathafuiffe Eodena Ahifarinttitutüthoceüregiçüirpîs iftauras torê:exlibroregumtertio:capitc.iiif.Sicenim illicappellarifilium Nathan Ahifar.Ed.Itapu tas filiû Nathan qui illic præpofitus dicitur Ahi far appellatum:quafi illud dignitatis Vocabulum fitihoceft iiiftauratoris:quum Philo Hebrçus ex

hebfço i'ntcfpfctatur(*il2^nH frater principis) etia fl fcrupuPfit de pûcto î dextro cornu( S in)li tere» ' Porrofuiflefratrempn'ncipis teftatur Hierony» qui diciteum fuiffefilium fratrisDauid. N amis modus eft frequcs inhyftoriafàcrazvtquifanguf neiunctifuntfratresvocentunetiamfi nondefce denntexeodem parête vtdocet Hierony.de que? ftionibus hebraîcis. Vel forte minore negocio côf pingetn^ hune locum: vt dicamus zabud fuiHe fra trem principi's Azariç qui etiamfuit filius Na* than amp;nbsp;prefectusfimpli'cîter:vt dicît Hieronym^ Porto ea prçfecturafimpliciter excellentem quen dam phncipatum portendi't »Hoc poftremû ma^ gismîhîarridet.

. l'ftisahfefarim. Ref.Er. Nondi'coahefarimfuifl^ traimh tribu Beniamî:fed terram tribus Beniamî pef Conru: tinuilTeadahefarim.Edo.Multamihi argumeto funnnon hoc tefenfilfe cum hecfcriberestfed po* ftea cômonitû forte ab aliquoamico diligentius relegifle locum apudipfum authore, Primum^ poftannumqacceperishancannotationêrefpo» difhtehocfenfilTe. Nâalioqui quid opus eratvt cuniîlareris tâdiu cûhecaptiffimafit fatiffactio: amp;nbsp;ftatim parata : vt pofles refpôderetnecamplius diflFerre. Nec^ veto op^eratfi hocfenfifti:vt ad an^ gliam hanc annotationem mitteresconfulturus quendamillicinûcris literis fummatê. Quodtc

feciHe ipfe mihifaffus es ♦ Hi'clabor caflïis erattfi ficvere fenfiftieo tempore, Pretcreaquidfacitad genealogiam explicandam vt doceas que prçdia ahcfarîmforti'tifint.Hocmihiîmpofuitquodfu^ fpicarer nihil illic dictum qd non per tineret adeû locum.Demum quid quodarasviderismihi perk clitarianChriftusfueritdctribuIuda.Hçc dixe rim qd nolimvideri calumniatortquo nominc(vt audio) tu me notas nominatim prefenti annota tioneJamexpendamus fententiam author is tui» quçmihivideturfapereiudeorumfermentûquis bus puto in bac parte minime f idendûi Quum Hierony.commentarijs inMicheam dicatab his multa erafa: ne Chriftus de tribuluda ortus vis dcatur.Etficnefcio quidveneni fubfit» Namide ipfum videor mihipolTe elicere ex diôto authex? tis tui .Dicitadahefarimpcrtinuilïepoffeffionê tribus Beniamin: fed quum exfacris literis inli-i bronumerorumnonlicuerit tranfferripoffeflios l ncm a tribuintribumtnamprçcipiturvthçredk I taspermaneatin familijs’.necfibimifceanturtrii 1 bus : confequens igitur fucrit Ahefarim fuifle de I nbsp;tribu Beniamin ♦ Ex illo loco in numer is probat

i Anneus MariamfuilTe de tribuluda » Neccon^ i fentaneum eft Beniamin fuifle fine pofîeffione 1 Quinêcfatis eratAhefarim.fi crût de tribu luda 1 vt gauderent poffeifione tribus fuç quç multo am 1 plioreratq cçterarumtribuû.ltacçvtvidetural^ 1 tcrum neceflê éft fequi vel Ahefarim de tribu Be n I iamin fuifle vel ad A hefarim terram tribus Beru l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2

famin non pcttinuiffe : quum vnius’ tn'bus ter^ ram I'naliam tribu tranfferntcontralcgi's prefcrii ptum effet.

Bi'vctus tranflatio habet (Etcratù'ncipicns lefusannorû 8tc.)huncfenfumeffedicis.Et

ipfe lefus ingreffus erat annum tr I'gefimum. O genesvero Homilia.xxvnf .in Lucamhllud verba (incipiês)aliquam vim habere putat. Q^uin claratquumingræcofit (àçxôntpoir incipiens)pat ti'cipium præfentis tempon’s ♦ Et ipfe in texta ita vertis»

Lucdiij 'f^Orroquodfequff(Etdimifitinam.)Er.Mi^ -L luiffcmreddi:ealt;^ rehquitillam:ne Chriftus videatur reliquiffepue]lam:vtnecauilJcr.Ed.M^

Rnfio rorfi putes quemq tarn impiumcffe.vtpoffettatH ‘ Erafini. obfcœnacogitate de Chrifto.Cofultius fueritfa^ • peread têperâtiâ. R.Er.Rurfum hie nihil video, caufç:cur inmeftomacheris:fi oftedi ex verbis in^ | terpretisaliudpotiusintelligi:qquodfentiteua^ gelifta.fStansfuperillamChriftusimperauit bn: 8C dimifit illam. )aut repeteda erat (febris) aut - (ea)addediim.Etobfecro te Edouarde quçefthi^ impietasfi volofermonemeuangelicû carereho^^ incommodo?Aut quod facrilegium fi Ghrifta^ dicaïdepulfo morbo dimififfe puellamQuafli hictemperantiaminmerequirisf' Sed vidêdûeft ne vt Diogenes Platonis faftum calcabat:fedalio

faftuitatumcam intempcrantiam ïnfeólens : fed al fa îtêpcrâtia. Grat iffi mû eft admo neri a tali ami co:fedmeminiflecôuenitgivthominêmones:ita Confu moneshomo»Edo.NulluseratftomachusEraf tatio» me:fed tantum amice monui te quidmihi videres tur.Netçveroquicqafperius aequo vt ipfeputo:

mihi lafciuire videreris î re tam facra. N am qua-lisillafermonis caftitas(nc Chriftusvideaturret= liquifle puellam vt ne cauiller.'' ) Q_uis nonftatim videttmfiistalpacçciorfif.quidtu tibi velles his verbisf'N ihil opuseratqcq hic annotates. N am vtroreferas:nihilhabetmomeriti:nihileftpericu lufenfusbenehabet'.fiue dicatur chriftus dimifift fepuellam:fîue dicatur febris : irnperante Chri^ fto'.dimififlepucllam.Et quod addendum putas vcl(febr is)veXea.)Q^uid addi s quod non inuenis ingræcotetiamcum calumniaiquumfenfusfit an cepsivtvtrouis refer ri poffit îfiueadfebrem : fiue ad Chriftum. N ec tarnen quod explicafti fenfum tuum:hocdamno:fedquod immifcuifti ilîam ver borumlafciuiamÇne Chriftus videatur reliquifle i puellâvtne cauiller. ^ïdfcdiceteft’.quod damno I inteprxfertim:primum.hominethcologo:deirb 1 nbsp;nbsp;de iamohmfanftamreligionemprofeflb.Hicrei

' I ftigationê’.qua neoter icos pcutisine^ theologia: ' I nbsp;nbsp;mataeologiâ capeftant.Et q nam eft intêperantia

qui tfaéUns facra animo tn verfarcris in fordibus Et nihildubita:fatis erammemor:quc monui qualis monui.Porro quod dicis gratilTimum fuif fe tibiadmoneria taliamicozfigratû erat: cur me' cumexpoftulas.''Sednunc plane fciome hominé monuiflê: quum hoc fit vere hominis grauatim agnofcere culpam. A t difficile diluitur : quod fp2 ôlante toto orbcperpetratur.

Lucç.v TTavtpenemergerentur.) Er.Leôlor aliquis Xnolensillicperireapoftolos:addiditpene. Ed' Rnfio» Ethocnafutû.RfEr.Quidhicnafieftfirideole^ doremrquidefuoaddidit pene præter cuâgelicâ Côfutaveritatem. Ed.Quideft:ninafusfit(Ieéloraliqs tio. nbsp;nbsp;nbsp;noies perircapoftolos:addiditpene.'')Satius fuegt;

ritabefîehçcverba^ grauem vinim non decent’ præfertimadiudicium orbis fua verba proferentem. Veilem fcire: quem tibiproponisad imitant dum.'dum hac rationcfcribendi vteris. Non Ott genem:nonChrifoftomum:nonHieronymum’ non Auguftinumtnon Ambrofium:amp; vt femel dicammcminemprorfusex vetenbus theologis: fed nee ex neotericis.Et qui fcis an exemplar cum interpretis habuerit (pene) autan liber tuus

Luc.vf. /ÖlEatipaupcrcs» Er.Hçcdemûfunt:quacrclt;l îî^duntvere Chriftianostnon argutiæ fcotito tum:aut occaniftarum. Ed. Ni iniquus efles

neotctîcos:8Cipfe confitererishocnófuo loco di ci.Necçveroillitâmalemeriti funtdc ecclefia ca tholica:vthac inurant nota.Habet 8C Scotus prg tet argutiasiquç nihil mali continent: quin admo dumfuntneceflariac:lï cum philofophis decerta-rctur.Habet(inquam)ranólas SC vtiles doélrinas adpictatem.Etfçpcvfuvenif.vtcitra Neoterico rum décréta: nihil propchabeanf.imo vere nihd habcant:quifibividenturfumtnatestheologi:qd refpondeantconfultiderechriftiana. Necç fatis paratifuntreddererationem omni pofcenti de fis de.Scotus nullo loco contra religionemerrat.R. Era. Ingens flagitiû fi hanc Ghrifti doétrinam: Rcfpô^ quç nunc aplerifç theologis vt craffanegligitur: fjQ Eraf fcotiftarum arguti js prçfero. N ec a me Scotus dâ naturtfedfcotiftarumargutiçpoftponunturhuic philofophiæ Ghrifti. Adime Scoto quod alienû cft:hoccftaveteribusfumptû:8tvidean quod fus pereft:merctur cumhacdoôlrinaconferri. Edo. Gonfu Recenfeannotationemmcamtdiligentius ïnfpis tatio. ce’.anhoctibi imputaucrimxq, fcotiftarum argus tijsprçferas doétrinam Ghrifti. Annotaui tecas^ ptaffe occafionem contra fcotiftas 8i neotericos intcmpeftiue'.hoccft loco non fuo. N ec doeftri*

1 nâ Ghrifti poftpono argutijs neotericorumifed l tantum after o eorum doftrinam ab hac cal u mnia 1 qnonfitimpianecabhorrensadoétrina Ghrifti I quinpotius vtilis ad pietatatem. Hi nulla parte l defifcunt ab inftituti s fidei chriftianæ: nec a decre I tisveterum.

Eodem ç^Ecnndu hæcem'mfacîebant prophetis.) Ef» ^Græcilegût 'pîVtFoff^o^’HT^ia' ideft falfo prophc^ tis Sic, Ed.Inexcmplari tuo eftfprophctis)nofl Rnfio» (pfeudo prophetis) R.Er. lamemédarâ quan^ et in latinis antiquis oftendâ tîbî pfeudo^phetis Annotatio.L.

Eodem qI ût ficut magîfter ei'us. ) Annotas græce ^(perfedusautcmommseritficut magîfter ci^) Ed. Hîctenfuscgrçco nonm'hil habetambigu*' quûnofterfenfus:8Capcrti'or fitSCmagis quadre^ (^qnecputo tantum tn'buendumgræcis codK* buszvtnullibimendofifint.Etquumita habeani^ grçca:vt citasirehnquis tarnen textum seditioni^ antîquæ.Itaiÿnô correfpôdentgræcalatinistn^*' latinagræcis.Suffragaturctiamveten'lecflionii^^ ludMatthæidecimo.SufficitdifcipuIofïfïtfici'^

Luc,vîj ^^^Apîentia afîlijsfuis.) Er.ApudLucaad«^^ turomnibus arâpTamp;p. Ed.Inlîbrîsmeisîn^^ nîo ( omnibus ) qq non înuenîo în grçco tuo:n^^' apudMatthçum:vbieadem habetur lententîa^*’ tra]llud(omnibus)Hieronymusdicitlcgiflefß'J' quîbufdameuangelijs.(Iuftificata eft fapîétia^^ opcrîbusfuîs.)Étineumfenfum addit. Sapî^^'? non quçnt teftîmomumvocîsifed operum. nbsp;nbsp;'

Rnfio Er.Quomodoomîirumfit(omnibus)nefcîo»‘^ Erafmî tamêinfcrîptisexcmplarîbusreperîo.VellenH’’' dicafles locum apud Hîerony mum : quo legit

Matthæumcapitulo.xf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatio.

Annotatio.LlI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ -

LAchrymi'scœpitngare.)Er.Interprcs omL Lodem fitduasdiôtionesgrçcas.«^ yao-« mapre Tovcr wo àuTûv ôirîffflo KAaioua« Hp^aro |!gt;pix((p ToTtrtAj-Kp^ffip»

Etftans luxta pedes illius a ter go flens cœpit rigsi relachrymis. Ed.Interpresficreddit.Etftans re tro fecus pedes eiusdachrymi's cœpit rigare.Itac^ deeft tantûvna d{lt;ftio(flens)Ea($fenfu non deeftf fedimplicatur.Narnfi lachrymis rigauif.fleuit. Ethic nonvidetur imputandumenfi omifitiquu alio verboexphcauerittnififorte verbu omiffum archanialiquîdprçferret.

^“^Vidamfœneratori.) Er. a«pnsÂ q3 no folu Eodem fœneratorê fonat: verumetiâ creditorennhoc

fane loco magis quadrabat creditornquandoquÉ dem de officio loquit. Alioqui quis vnq audiuit fœneratorê côdonafle cuiqæs alienû.Ed. Hierœ nymus côtêt^efthacleôtiôeiquâ citatcômctarifs înEzechielc.ca.xlij.Scisetiâ parabola banc effe inôhiftoriâ’.itavtnôfitneceffeoïa quadrare .De* ■ inde nihil abhor ret; vt Ghriftushoclocofitfœnc

ratonquê 84 alibilegis ekpetiffe vfuram. Iterûqd magis côueniat immêfç illC’ in nos mifericordiç q vtfimulcumpeccatisietiam peccati vfuram pecca toribuscondonet.Deniqquistam crudelis foci nerator ; vt non condonet his qui non funt fol* uendo^Q^ualesfuiffehos duos debitores : euan.*

Rnfio geliS parabolicc dcfcribit. Rc»Er. De foeneratoquot;; Erafmi reliberum facioquidqin'fcjvcli'tlegere.Tantuii’ Confu oftendo quid mini magis probetun Edo. Id eg^ tatio. oftendo minus probandum quod tu magis pró bas quâdo Hierony. nobifcum legit: nee fentéró tuam ipfe confirmas idoneis rationibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|

Et obftupuerunt parentes eius quibus pre^^^ pitînecui dicerent qdfactû crat.) Er.Hicaf^ gutatur vallanô conuenire parentes folosobfti*^, puifle: fi turba aderatilJatota cuius ante fadatl^^ mentio. Prçterea quorfumattinebat interdiceft' ne cui diceref :fires tot teftib^actaeft.Obhæc ceffeputatadijcihçcverbaquçfane îgrçcisexem^ plaribus côftanter vifunturfeiectis oîbus) Edo» Quid tu nodum in feirpo Valla.'' N um ex eiiS^^ ho darum eft non aftiiifie turbam illam totamlt; Num illic Icgitur.'' Non permifît intrare fecutfl^ quemq nih Petrum lacobum amp;nbsp;loannem Si trem St matrem puellç. Proinde plane vides ilh^ non fuifle turbam. V nde nec necefle babes argn^ tari fi turba aderat Sic, E t qd addis (quorfum atti^ nebatinterdicere ne cuidiceretur:fi res tot teftib^ actaeft).Quibus inquam teftibus. Si turbam^ quis : ipfeeuangelij textus aduerfàtur. Siapoft^ Jostres:patrê(ÿ Si matrem puelletotteftesvocaS' hic numerus noncft tantusivtpropalandû tim^ as prçfertim monitis parentibus:nc cui dicerent’ quumdeapoftolis nullafit fufpitio jjhibentem^

addi hæc verbafeie ótis om nib^* ) S i ncccffe fi t hæc ; addî:etiamôCeafuperioratollineceffeeft:quibus 1 nbsp;nbsp;ipfetextuspalam dici't omnes eicétospræter Pc-

I amp;parentîbus:affuilTeQ^uifi affuerunt’.afFuiffeau temcertumeft: quû hoc dicat euangclium:quod tu non negasnnde confequeï non omnes cieélos

5 fuiffe»Q^ui enim inuicem coftanttomncs eîeâ:osî t amp;hostamêafFuiflè.''SicetîamlegiturMarctquin ) to:E leótis omnibus alïumit patrê SC matrê puellç I SC qui fecû erant.ïdem O rigenes homilia in Mat ; thæum.xxxv.

PEïmîttc mihi primum renunci'archis que do mifunt») EnSedgrçcelegitunSed permit:

‘1 ÔKûTaîft^ai commune cft vtricj. Nam «kotôtt» » I tcnunciofignificat SC valefacLo. Et Hieronymus ’ 1 tenunciareintcrpretatuscfthomiliauona Origc : l nis inMatthçû.Idem verbû in grçco Lucæ.xiüf» 'I (Siccrgooisexvobisq.nô renûciat»(Q_uo inlos: ’ l cohdem verbum græcum (renunciaie) etiam ipfc ’ 1 interpretaris.

ÏN teftimoniumfupra illos»)Quçfo eut nô pOi tiusaduerfus illosî'Adeo ne ftudio fuit cortus Eodetn

I teturincefîif'Cuivni tantum debet ccclefialatina l quantûpoftHicïonymfunullialteri » Q^uippe g

quctnhabetcuangclîumlatinum:SC habuit mul^ tos lamannos.Quifqs is erat:praeftititquod polt; tuit: SC ea forte ætate : plufq quifq alter : potuit Nam tunc rams érat grçcitatis affedator in ecck fia latina. A t hic quum tam pie i mpartitus h t oif* ciumfandç ecclefiç:numexibilandus eftvt impo ftoraliquis:Sônonmagis mereturgloriaminullo fæculointermorituramf'Hieronymusfi non per fubfcribit interpretationi: nufq tarnen defl^ temacuitininterpretê.Sed nec refpuit interpre'^ tationemvf(Ç adeo:quincitetfi quando ex vfu Rnfio nit:etiamnumeam:cuinonfubfcribit. R.Er.Silt;^ Erafmi men's facrofanduminterpretemiquafiilli debe^^ mus euangelium latinumiiam milles verfum. At Faberaudet hune etiam impietatis reum facers-Ego tantumlinguamemendo.NetÇquifq itatu^ bitur hune : quin fateatur fuilTe hominem fupi^ num. Nec vllum fuit fæculum tam indodutnî quinhabuerîthoceruditiores.Qz^ais ab Hietoquot;' nymonôrefpui interpretationem huius : multis locisfecus habet in quibus palam damnat ac rci(^ Cl t. Ta m SC fl HI ero ny mu s nec h u ne vide tu r fècU tus.Etamefanenufq explodiEvt impofloriinio Confu fçpedefendituraduerfuscalumniatores.Ed.Hit tatio. placet tibiridereihterpretemidumfacrofandaifl appellas.Euâgeliûdicismiliés verfum. H oc ni tu rfus nego.Seddem‘’tibi fçpe fuif feverfumietiamfi centies verfumfitihanc tarnen interpretationemiquæhodiepaffïmlegitur inte

plîs'.fuo ( quifqu is is erat) debemus interpreti per qucm vt dix i habemus euageliumlatinum. T am etfiveleo prohibeor credere fæpe fuiffe verfum:

nulla hodie extant exemplaria aliorum inters pretum.Net^antiquiffimicanonestaliam citant lectionem’.^quæinhacinterpretatione habetur» V t hoc ctiam argumêto fit hune Interpretern prx ceffiffeHieronymumaliquotfæcuhs^Fabrum di cis impietatis hune notare: te vero tantumlinguâ emendare.N umtuetiamimpietatisnotas quum dicisf' (Numaliquavirtus eratilliincognitai’)in annotatiôe quadam Marei quinto.quafi hoepof; feselicere;exloco(vtputas) malcverfo ab hoc in^ terprete^Confentaneumeftemendalïe Hieronys mum: quantum fat erat. N ec^ poft ilium puto par efleîvtquicqemendes.Quifi interdumfimplicis tatis : nuf^ tarnen impietatis notât Interpretern. Et non fatis miror quafronte audesipoft tot fan= ftiffimos ac doiftilfimos viros ilinguam ecclefiæ

I cmendareiquum audias Paulum fermonem fuum I profitentemeffe infimplicitateinonin fublimita 1 teîôC malle quincp verba fenfu fuo;^ decem milia I verborum in lingua. S i fenfus bene habet : quid ' I linguam emendas.^'Periculum eft ne mutato ver:

I bo: mutes Stfenfum.Idquodannotauitefecifte: ' I nbsp;nbsp;Si nonemendaffe-.fed corrupilTepotius quædam»

’ I comuni hominumforte quininterdulabi potues 1 tit’.itanonaudeo dicere fupinum fuiffe in re tarn 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;h i)

fâcratquam propc l'mpi'um eft tradcstm' totus inf cumbas.Malo illi imputes ignorantïam:q fupini tatcm. Neutrum ego audeoimputare* Nullum (âcculumfuifledîci's tam indoólum:quin hoc ha^ bueriteruditi'ores« Attu me cogis:vt eredam illö cruditionem præter cçteros çgregiâ habuifle:^ il h'us interpretation! palmadelataftt:quum mîllas (ficenimdicîs)prçtereuminterpretesfuerintJm putasmi'hi'^dixenm Hieronymum interpréta^ tionemnonrefpuere.Hocnondi'xi/Extatanno^ tatio mea.Recenfe.Dicis nufqabs teexplodi:felt;l fæpedefendhHçcan itafint:iudîcent qui legunû annota ti'ones tuas*

I__Zo'vpTptP’OpToo- àiiTcp id eft Et vix difcedit ab illo lacérante fê. Ed»Inexemplari tuo non eft (evp Tçjamp;opTOff lacerate)fed(aupTpip.d3p ]acerans.)Necb2 ne cohæret àüTop cum (ropTpii!gt;û3p:fèdeflet(r««uTôp» Refpôi R.Er«Iamdeprehenderamlelt;ftionem van'am: Si fioErafemendaram.Cæterumplacetqj etiam græce nos mi» nbsp;nbsp;nbsp;doces:dicendumfuifle o««tfTÔp non «otop : nifi

âoTÔp primaafpirataidem’poJletqâ aeauTop* E(^» Confu ]Monuî:8ôquidemfæpeabsterogatus:nô docui» tatio. NecidcontrameefttquodmedocesdcàuTûp prb maafpirata.Nam àurôp hocloco non habet pri^ mam afpïratârqqêcïpfe alibi docesthoc de àvrôf prîmaafpirata:agrçcisfcnptoribus nô perpetuo obferuari.Idquod ante te:monet Valla :in. IibfO quem fcn'pfit de reciprocatïone.

HIcmaiorefl.)Ex græcoficlegis(quienim’m£ Eodê. norfueritïntervosomnes:hicmagnus ent)

Ed.Exalijseuangeliftispqteftliquere:hunclocü grçceelTedeprauatutn.Namidfedulo egi't Chris ftus:vt non magnifiée de fe fenti'rentmec mundas nos honores curarét.Et quia eo vidit inclinatos: accîto paruulo : humîlitatis formam propofuit. Ç^uicuncç humiliaueritfe:ficutparuulus iftethic maîoreft l'nrcgno cœlorum. N ô dicîtmaior erit. SedapudMarcumiSîquisvult primus effe omsî nium:erit nouiflïmus: amp;nbsp;omnium minifter. Hoc omnibus modis egitivtaffeôlationem prçcellens tiçtollerct.Sicvideturmihiimagisconuenirefen fuieuâgelico(eft)prçfentistemporis:^(erit)futu li.R.Er.Prorfus idem fentistquod ego;de maxis Eodem mis amp;minimis.Oftenditenimviamqua quis vcs Eodem remaximus elfe poffi t. N ec hic video quid aduen fusnosdifputes. Ed.Lôgediuerfumvideturmi Côfuta hiifiquisambiêtibus prçcellêtiamiidquodapos tio, ftoliinprçfentiafecerunt’.refpôdeat (C£ui minor eftihicmagnus erit.) ^fi refpôdeat (qui minor eft

I apoftolnqui amp;nbsp;tep orale regnû expeélabât : illam I nbsp;nbsp;defuturo pollicitationcm-.ftatim referrent ad mû

I danumfaftum:nempefic(vtverifimile eft)Chriftî l diéluminterpretaturi.Speratealiquandoforeivt 1 nbsp;nbsp;omnesfitis magni'.etiâ qui minimus eft inter oms

I nés vos» Atvanamhanc cogitationêprotfus præs l ripit:quirefpondetdepræfenti:(quiminoreft in

tcf omncsvosthîcmaior eft : )acfi dicat. Haeci'n animosvcftroscogitati'oi'rrepfitzquis vcftru ma^ I'or eft.Ego pronunci'o ilium maiorem efle:qui ml nor eft:id eft qui fc humiliât ficut paruulus iftc. Eo maior eftevobisquiflt;$ caeteris:quo eft paruur iofimilior.

Annotatio.LIX* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

OgrsEcorum codicibus no reppen. Ed.Sedne^ in erafmico exemplari funt hæc verba: quum tam^ cotextus latinushabeattquodpoiTitgracce nefci^ tibusimponere.SatiusfueritabelTelatinatqear^ Clone poni:quæ non refpondent grsecistaut qui' Rnfio busnôrefpondentgræca. R.Er.Quafiveropo Erafmi tuerimvnustomniumvelerratavel indiciapraeft^ re.AEde tulibrumtin qifonufq ceffatufit:Sepro p r virili imitabimur. Ed.Atnôuebueraspræcipi^ tatio nbsp;nbsp;tare: tantæ(vt tu forteputas)gloriæ opus:incon^

fummatum.Hic accufo fupinitatem tuam.Ç^ expiabile eft traélare res facras negligenter. Hor taris vt ipfe çdam librum in quo nufq ceflatumfit éóprovirili:polliceris te imitaturum. Ego mecU ftatui:nonpriusdocerealios:qipfedidici.Inquo (inquis)nufqceffatumfit:quafi vero raro:8i noO faepenumero ceffatumfitinannotationibus tuis» Decet milliesolfiernquodadiudicium omniuiO proferendum fit.

Eodem T Vcerna corporis tui.) Er.(tui)nonadd(tiii J—, agræcis.Etfenfusmagis quadrat eo amoro*

Fitcnitn catholicafententiatvtfuperius ludica? uimus. Edo,Refers forte ad annotationem hus iuslociinMatthseozquamftatïm citabo. Sed dc hacprimum.Senfum dicis magi's quadrare: fi nö addaturtuî.Atfi quis loci'confequentiamnotet: videbi t opo r tere addi: 8C tui 8C tuus. Nf am fequit. Si oculus tuus fueritfimplex totum corpus tuutn lucidumcrit.Ibiadditafuntpronomi'na(tuus)8C (tuum)quæ expli cant fupenorem fententiam« Et poftea . Vide ne lumen quod in te eft tenebrae iint.Étiterum.Siergo corpus tuum totum lucb dumfueritamp;c.ïftafatis declarant fententiam nb hilommuseflecatholicâ.fiaddatur(tuus)amp;(tuû) pronomina. InMatthæoitaannotas. Nonad* dituringræcisexemplaribus(tui)fedtantum(cor porîs.)Etfententiaplufculum habet dignitatis: fiomittaïvtfitabfoluta.Quodlucernaeftindos mo’.ideft oculus in corporeinö in tuo folumiaut meo:fedinquouishominis:autanimantiscorpo re.Neceftoculus tuus:fed tantumoculus ♦ Atcg italegitdiuusChrifoftomus. Atcç ita citat HiCi ronymusfcribêsaduerfus luciferianos 8Cc. Ed.

I (lucernacorporistuieft oculus tuus. )Perideatcç I illamducerna corporis eft oculus : quu vtrobicç I nbsp;nbsp;indifcriminatimadomneis fermofit: non ad hue

I nafrequêsefttôi in literis facris:amp;apud emêdate I loquentesivtipfemeliusfcis: Sed ^additur I eft lucerna in domo ; hoc eft oculus in corpore:

non I'n tuo folum:aut meoifed in quouis hominis autanimantis corpore:nihilfacitalt;lfenfumeuan geh'ciim.ldquodme tacentedicjtChrifoflomus: qui 8C(tui)SC(tuus)addit:etisimdeclarat: cótraan^ notationemtuam:cuius verbafubfcribo. ( Luccr na corporis tui eft oculus tuus) Prius cômemor3 re debemus:quia non de corporali oculo loquituf fermo:nec de hoc corpore : quod videtur a foris* Alioqui dixiflef.fi oculus tuus fanus fucrit:aut 1 firmus: nunc au tê dix i c fi mplex: 8C nequam. (Poft ca:qbufdamintermiffis.) Poft^ergo dixit (Th^ faurizate vobis in cœlo : quoniam vbi thefaurus tuus fueritabi etit 8C cor tuum.)conuenienter fub iunxit(Iucerna corporis tui:eft oculus tuus.

C hrifoftomus. Vnde patet amp;nbsp;ex C hrifoftomi feii tentia(tui)Si(tuus)oportereaddi:SC ex literæ cit^ cunftantia.Nam præmifîafunt(thefaurus tuusî a cor tuum.)Sed ôc Hieronymus contra louini^ num libro.if .fie citatducerna corporis tuiteft ocU Refpôs lustuus. R.Era.Quidfacies fi fie confentiunt lîoEraf grçcacûvetuftislatinisexemplaribus.''Quod ais mi. Chrifoftomumfecus legere:fcias in initio fecutU

me grçcum C hrifoftomum: êc ab co voluminc de^ | ftitutus:nameratimperfelt;ftus:(êcutus fumintef« { pretem.Primum:oculûfentitanimantis:8Cquo(i cftveritatisponit KaSo/iiKäcr.Deinde quo demons ftretefficacius:quodeftaIlegoriç:accômodctalt;Î5 Confu fonam(oculus tuus.) Ed.Conferant:quilegunt tatio. annotati onem meam cum refpofione tua.Legant ctiamipla Chrifoftomiverba:ne pluribus tccui»

IN fublimetolh'. Er.M-î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod non Luc.xîj

M£Yft^«lt;^poptîp:fedmagis necuremusea quæ fupra nosfunt'.gSTtûsprt enîm vocantureaquçfuntmnu bibus: 8C infublimi aen's regione»V nde Metçoro logicafcripfit An'ftoteles.Confentit cumdoétri na Chnfti didû i llud S ocraticû: (Q_uç fupra nos nihîl ad nos.) Ed. Satis perfpicuum eO: ho c loco jxîTtâ3p{?iî5«i trannatitiumeire:amp; fpeftarcad affe; élatamæftimationê. Nam quodhoc loco Lucas habet: (nolite infublimi tolli)Matthæus quûcæ* teraconueniât:habct:(amp; quomodo operiamini.) Sequitur invtrolt;$.Hçccnim omnia getes inquis runt.N olite(habetMatthçus)folliciti elTe’.dicc; tes’.quidmanducabimusî aut quid bibemus : aut quo operiemur.Hoc vltimum(quomodo operics mur)refpondetillifentêtiaeinLuca. Nolite infu blime tolli:quafi diceret* Haec cura tenet animos gêtium: quomodo operictur:vtprocedctesmpu blicum:çftimaripoffint:amp;honorariavidentibus

I Sedhçc vos cogitatio nonfollicitet. N olite in fu-I blime tolli’.hçcenim genres inquirunt:Nelt;^hoc 1 monuit Chriftus quçfupranosfunf.ne curemusî 1 quianteaperSolomoncpraemonuitivbi mir ab i I lia infirmamento enarrat. V ide(inquit)arcum: 8C I benedic quifecit illum.Et fçpe infcripturis cômo I nemur contemplât i opéra dei. At illud S ocraticû 1 plonge difîentit a doélrinaGhriftiiprobe often? l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

ditLaélantiusîdiuinarum inftitutionû lïbro.nl hîs verbis.Ex Socratîcis ^uerbifs vnûeligam:qû ab omnibus fit probatum célébré. Hoc prouef biurn Socrates habuit. Q^uæ fupra nos:nihil nos.Procumbamus îgitur in terram:SC manusfl^ bis ad prçclara opera datasicôuertamus in pede-^ N ihil ad nos cœlum:ad cuius contemplationct” fumus excitati. N ihil ad nos deni'cç lux ipfa pert* neat.Certcviólus noflri caufa de cœlo eft.Qj^ hoc lentit: non elfe de rebus cœleftîbus difputair dum:ne illorum qui'dem rationem poterat cóprt^ hendere: quç fub pedibtis habebat. Quid ergo* Num errauitmverbi's.'^Venfimilenóeft. Sedfl*

mirum i'dfentit quodlocutus eft: religioni min* me feruiendum.Q^fi aperte diceretur: nemo patt retur.Hçc Laétantius. V ndeapparetzvoluiflc cratem:his verbis tollere reh'gionem»

Eodem z 'OnfelTusfueritme.) Er.Grçcceftep V^eftinmetSicnoneflîconfitebitureumtfcd**' eo, Ed.Hieronymus interpres Origenis ni L**^ camhabetfcôfelTus fuen't mc/8ócófiteboreuin')j

EodemVinserant.) Er.n'pi ty«i.i'deftcuierant.Et^' V-^Hieionymus in Ezechiele legit:cuîuserunt' Annotatio.LXIIIL

Lucæ. Vftabitcœnammeâ.) Er.Hoc loco adJi*' jjjjjV V__Jlibri grçciïMulti cnimfuntvocatirpaudvt^ ro eledli)^q id non reperiatur in oibus exeplart*' Ed. In exemplari Erafmi'co non eft»

ITufuscommitterebellum. Er.awfç/êT«« o-umP»« a?rp tKr KÓzAïgop/ideftabit vt confligatfiue coni:

grcdiaturmbello. Ed.Hocverbum (aKip^ciraiA^ abit)noneft i'nexemplar! Erafmico : fed wopÊuÓASi poo- participium.

NVnchic confolaï.) Ed.Iii græco illud (bic) Lu^xvjt greceeft wJ\ïquodfign{ficat(hocloco)Etm!

rum Q) nihil hi'c annotasiquumfXcf^C^ofi videatur conuem're huic loco:fed(h!c pronomen)quod ap-. patere poteft per pronomen fequens cum aduerfa tiuaconiunólione( tu veto) Ib! ( pi ufq Salomon hic)annotaftiSlt;A£ ib! efle.Ego tarnen puto:vtro(Ç locomagisconuen!re(hicpronomen)8Cf!cuthoc loconta 8ó altero:deprauatum elTe codicem.

DEfubcœloineaquçfubcœlofùnt.) Er. îk Libxvif TBff vii’ ooptipóp tiff TÄp oupapóp. E rcgioneq

fub cœlo eft: i'n eâ quç fub cœlo eft. Hoc eft ex vna cœliplagainaliam. Ed.Idem prorfus eft fenfus in antiqua tranflati'one: S(, in Erafmica annotatio ï^C’qqintranflatione contextus alius fenfus eft: qu! non refpondet græco. Nam ib! eftieregione fuper cœleft! in earn quç fub cœlo eft.

VErebûturfortefil!um.)Edo.Sicgræce. Nû Lu.xx. hic etiam dicis(for te)græcis addi tum a quos piam:quiverebatur:nedeus menti tus videretur: autinfcius futur!.''

xxiij» J^die»Natnanteainimicierantinterfe,) EJ» Ingrçcopofl:(iplâdie)fequitur mr àyÂiîaamp;piquoJ Erafmus nec redditin contextu:necafinotatquK q de h is verbis.

T Deus erat verbum.) Er.Hock cofdeo)non additur articulus : quo tarnen vereac natura: deum cet. V erum id facit coaótus: alioqui nonpoteratfimul explicate diuina eflentiam: cum tribus communeifl

perfonîs.NâfivtriiçaddidiiretarticuJûfjy ó sjoii îp ó aoYöff)iamconfudifletperfonarum propriety teszatijhicfuifletfenfus.Etilledeus : nempe pa^ ter:cratilJud verbûtnempefilius. Rurfum:fi dco addidifletarticulu:nonverbo(ital ó îp aoTûiy) iam duo fignifïcaïTet verba:5ó fenfus fuiïïèt.Etil^ le deus nempe pater : erat SC ipfe verbum quoJ;’ dam: amp;nbsp;fl non idem verbumjquod filius/tame ab quod verbum. N une quoniam verbo addiditarö culum:8tdeononaddidït(K«{3'£ó(THP ó aoYöff)chh ftianam expreflÏ t fententiam: fic vt ali'o detorque^ ri non pofTittnimirumhanc.Et il lud idem verbb' quod modo dixi in principio fuifleapud deu.erat deusihoceft particepsdiuinçeflentiç. Ed.Q.u’’ ties legis fub appellatione dei:articulo additoó comprchendi naturam:non tantum vnani ß

(

ntatc:fiitadiólumfuiflet(»y ó pp ó zaÓYO(r)quü etiam articulo addito:fæpefit appellatio naturæî non perfonæ: quod fubfcripta loca monftrabunt» Ro.iif. (yiYiSito Jî ó 3'tóo-lt;izaH8H8'.i.Sitverodeusve* rax.)Philippn.ii.(ó yaç sjip ó tpîpyâv êp amp;MTp:«)) To 3fiA4p:t(al TospïpYtïp.i.Deusenimeft qui operaf in nobis: amp;nbsp;veile: perficere.E t aóluum .x. D eus nÓeftacceptorperfonatum.Etibi.ij.Petri.ij.Si deusangelisnonpepercit.Inhisoibuseftarticui lus’.quumtamêappellatiofit communis naturae. Quinraro inuenies appellationcmdei:vt natura eft fine articulo.V nde colligo articulum non pers fonamdicere'.fed veritatem potius infinuare det de quo fermo eft: contra falfos deos.Idquod no= tafle mihivideris ipePhilippen.iiij.quû(T» Sftœ) interpretaris(deo vero^QVqnec id perpetuum qs demvtarticulushancephafimhabeat.Etiamfiar

ludPauli(ó 3^600 «))roaTHpi')N am implicatur primo loco:qûodadditurfecundo:vthocfit:fi reddatur

patrisificamvim habet arti'culus ♦ Q^uidetiam’.^ interdumvbifït mentio de patrefub nomine deit nonadditurarticulusî'ficutibiIoâ.xx.(Afcendo addcummeû8Cc.)gTçce»Hgt;)^£op mouîk«1 ahbifæpe.Nonvideturergo articulustnotio pa= tristtum (jprçponatur communi naturç: amp;nbsp;filioî tum fine articulo fiat mentio de patte. Sed amp;nbsp;at

ticulus additus vcrbomotacfl çtcf ni verbi: quo ^2 difcernitura verbo creato:vt notât Chrifoftotn^ bis verbis.Et ne omnino quifpiam verbû îpfum: id effe quod profertur :aut quod i ntra hominc eû: arbitrare€:perartîculumeamamouetfufpîtîoné» Annotatio.LX XL

Eodé. |~* R.Eratverbûîhoceftpartici'pesdiuinçefle^ tiæ.) Edo.Hâclocutionem nonadmittunt theologinecveteres necneoterîcitquueadcfitfiO gulan's natura in tribus perfonfs.Netj in tribus vt ipfi loquuntur plurificatur:fed eadem numéro cft.Participatiovero:communi'cationemeirenti$ diuifæ:hoceftplurificatæ:importat.

Eodem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Er.Reéhiusver

V^tiflet(perillud)nifi mauis pronomen ipfuiu referre addeum patrê. Verû huic fenfui refraga^ pr^pofi' tio(lt;A.à per)quç pugnat cum ratione prin* cipij. Ed.Capiteeuangeli) Ioannis .viij. negas competereinvcrbumabfolutam principif appel' lationcm.Q^uamibivtmihî vidcï plus fàtistfeJ bicmulto magisadimisverbo. Nam præpofitio'^ nem(2ift per)quamverbo tribuis : quum non au^ deas tribuerepatritdicis pugnare cû ratione pritr^ cipif.Hincprotinusfequitur:vtetiamdicas:cuifl verbopùgnareappellationem principijtvt prof# fus fit repugnantia : fi verbum dicaturprincipiû* Contrahocannotatione quadam inca.Ioannts viij.nonnihil diximus : côfirmantes verbum efle abfüluteprmcipium:gc xd quidemitum ex facfis

Iitcrîsîtumexvetcrû authoritatc: quo loci remits timusleólorem.Hicdicis prçpofitioncf per) pugnarccumrationeprincipipSic amoues a pa« trc;vtnequicqdicatur fadtumpcr ilium. Sed hie tibi os obftruit Paulus : quum inquit, Fidelis deus per quern vocati eftis infocietatemfilij eius» Perquem(inquit)vocatieftis.inud(perquc)fcio no référés nifi ad dcum patrem:ne duos illi facias patres.Sed St allO loco(pcrvoluntatemeius)quid niadpatrêrefertur.''Hacfrçtusauthoritat€ Cbri foftomus commentarijs inloannem: dicit quoG damhercticosfenfilfe prçpofitionem (af« ) dimv: nutioncmfilijapatrefignificare.Contraquos batfingulahæc(exipfo)(pcripfum)amp;(inipfo)fin. gulisperfonis diuinis copetcre: vt ctiam (ex ipfo) quodbaereticiccudignum quiddam SCpræcipuû patri attribuüt’.defilio comprobetdici:in epifto; laadCollocen.ij.ibi. (Ex quo totum corpus per nexus: 8C coniunótioncs fubminiftratum|8C cons ftru6lum:crefcit in augmentu dei.)Tllud ( ex quo) bicapudPaulumdefiliodicitur.Et antea capitc primo,(Omniaper ipfum: 8t in ipfo creatafunt.) Eadéfrçtu s author itate Hieronymus cómétarijs in Amos ;ppbeta:nóveref dicere ♦ Oîappatrêfas ótafu nf.fiqu 1 dê ib i refer t( p ipfu m)ad patre: qd prie facit côtrahûclocù.Etquçfo te: quoties legis ipfifimpliciflimçefTentiçtributampraepofitionc t (per)Vt infinitalocapraeterea:ibi.(Permet tpm iuraui.)EtïPauloi (Oiacxipfo:p ipfum amp;ï ipo)

Et cur timeas diccrc:per deum falt;£tû efle hutic dum:ideftperillam naturamætcrnam.NampfÇ ter fingularum pcrfonarum notiones quas vocatî quid perfonç das quod no audeas dare naturae/n* fi fingalis j^fonisfingulos diftribui's adminiftra^ dimodos:qui,ficfuntperfonarum:vtnecfint fib* inuicem:nec naturç communes. Sic’per/culum eft diuidasnlJamfimplïciflïmamvnitatem.Hocfuîii moperecauerunttheologi:8iveteres:8C neoteric* nc opera tn'nitatis fepararentnn creaturarudifp^ fatione.Porrofi penJlamdei elTentiam fateberis quicqfatfiumiper pattern hoc negate facflu : apef^ ta fueritrepugnantia. Annotatio.LXXlII» Sine ipfo fadum eft nihil.) T eftar is C hn'fofto^ mum:hçreticos quofdamdiftinguere ad hunc modum(fineipfofalt;ftumeftni'hil:)At(jhicintef pofita diaftole : fubijci'unt. (Quod faÂum eft ii* ipfo:vitaerat:)i'nterpretâtes fpiritûfànôlum: que creaturamfaciuntintelligin'neoquoddiciturfq^ fadum-eft.) Ed.Planehçreticifuntquî fpirituiU fan(ftumputantcreaturam:êCqui ad hunc modu ïnterpretatur.(Quodfalt;ftumeftSic.)fednoniö quï]egi't(fineipofa(ftumeftnihil)interpofitadia ftole. Namfic ïntcrdum repeno apud Hierony!! mum legKvtvnum locum eitern ex commentan'js inHicremiam. Sic apud ipfum Chrifoftomu homilia.xvi'j.m loannem.

ER.Caetcruq»quidaminterpretan£(nihirpec catumiaut malitiam:etia fi Hieronymus no

rcifccrct: tamê per fefnuolum cft: 8C argutum ma; gi's:^theologicum:^q adeum modum intcrprcï tatur AuguŒinus* Ed»Q^uoloco Hieronymus reijciat:nefcio.Vbi(nihil)peccatum ipfe interpre taturdocumproferoexcommêtarq's Ozcç fuper hunclocum pr ophetæ.(C onuerfi funt in nihi lü) C^uicquidcontrariumeftveritati(inquit Hieroi nymus)mendacium eft: 8C nihil.

ER.Moxcumpeculiarimodoipfum verbum Eodem vitam appellat(v ita erat lux hominum)appo fuit articulumiveram illam Ü. ineiïabilemvitamfi gnificans hp to ) Ed.Si verbum vis taappellatunaddito articuloxur nonetiamdeus appcllatur:additoarticulo.''Q^^doceri cupio : fi articulus additustfaci t vitam illam vcramiac ihefs fabilëfignificari’.quidfibivult articulus additus inepiftolalacobi t Q^ux eft vita veftra.''« quu ftatim rcfpódeatur: vapor ad modicürparcns SCc.

CVinomenloannes.) Er.Exgrxco(nomêil; Eodem ili loannes) 8L mutauit nonnihil latmus inter pres:amp;addiditdefuo:id($ nulla compulfus necef fitatemequifnobis fuccenfeat'.fi quidforte muta? uimusalicubi: vel adaefti neceffitate:vel inuitati commoditate. Ed.N onefthiclocus tamgrauis (etiamfimutaueritinterpres)vndedepreceris cri mentfi quando fentêtiam mutauer is. N am quod

Eodem T? Rafmus^Neccft fimplicitct mi'iTus : fed jn^rÄa/xipoo' participium eius verbi : vnde didi funt apoftoliEdouar. Idem verbum eft in Lu ca : (tifijaziH Û ayysaoir î vbi ipfe interpretaris : mi^’ fus eftangelus»

ER*Q^uandocûlt;j vcram illam Scfuaptc natiu ra I ucem ftgnificat:articulum addit : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«5

«r» 4)lt;bTû(r*Hicitem:quumnegatIoannem clTelu^’ cem:nondixit ouk wp txiifidtr 4)S(r:hoceftnoneratil lelux:fed mk hp ixtlfoa ro 4gt;®lt;r: no erat file lux ilb* non erat ilia vera lux. Ed, Quid ergo dices deiî' lolocoMatthâeiquintotquoipfdluxveraapofto^ lis dicit: (ugîîo- is'i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KOgov.)EtpofteaeoJ^

(zA«Mvp«2gt; ro 4gt;â(rugâv.)Invtrolt;jlocoaddiï articiu lus.(voseftisluxmundi.)Etpoftca (luccatlux ftra.)Etiam cur non dicatur verbum ó ^lûo ficut Tb 4)^j:quümficuteftdeuscxdeo:ficeftlux delu ce.'^Poftremo fi jà nbsp;nbsp;nbsp;fignificat illam veramluc^’

Eodem Vipoftmeventurusefttantemc faduseft) V^Er.î^xojutpoo- averbö quodadvtrö^ tempus folet accommodari. (^q hoc loco vertex dum erat per praeteritu m:propterea quia adhserct verbopreteriti temporis Txyopîp ad hune moduli’ (Quiquûpoftmeveneritantemefa(ftuseft)vti’’ telhgamus Ghriftum amp;nbsp;ferius natum fuifle :

tiusprxdicare cœpiffetfed tarnen authontate an^ tcuem'flc.Et in hanc ferme fententiam xdilTcrit Cyrillus. Chnfoftomus altioraquædam mauult feólaritverum haud fcio an ad huius loei fenfum accommodatiora.Nam (faólus)pofitum eft : pro eo quodeft(coepiteire.)Q^ui poft me veniebaticoe pit elïe ante me:hoc eft qui fequebatur : iam prxs ceffit;8Cpriormeerat:(prïor)pofitum eftpro pos tïor:acpotentior. Edouar.Ghrifoftomusnobif cumlegit:(qui port me venturus eft : ante me fa? ótus eft)8C interpretatur, Guius verba fubfcriba» Quod autem dieft (qui poft me venturus eft) hoe eft:prxdicaturus:nonfuturus:hoc 8i Matthaeus fignificatdicens’.poft me venit vir:cuius genera? ratioînonexMariatfedexaduentufecundumprç dicationcm.Namfi de generatione dixilTetnaon præfenti fed præterito vfus effet tempore. Nas tusnamcpcratChriftusîquum italocutus eft los annes. Ç^uidautc fignificat:(ante tnc facrtuseftl* Clariori videlicet achonorabilior. N olite enim inquitî Si fi prior venerim ad prædi candum : ideo me illo maiorem arbitrari Sic. Q_uod his verbis Matthçus oftendit.N onfum(inquft)dignusfol uere eius corrigiam calciamenti.(Et quibufdam intermiffïs.)Sed quum de honore difputetur: nô ab re apparentem fuluit dubitationem. Etenim credibileerat multos dubitaffe: qua nam gratia: quipofteriusvenit’.antcfaftusûtîhoceft honora bilior.Huius igitur quaeftionis mox caufam afs fert: quia prior me erat.Hoc eft: prior me erat

(mqui't)^uis poftcnof vcncnt.Hçc Chrifoflom^ Primum:ex hac interprctatione patct: C hnfoftö mû contêdcre vt( venturus cft)Icgatur.Dei'nde:^ nudcSi fimplicitcr aperuit fententiam euangeh^ câ:nîhnfubIime(ècutus.Poftremo:çilludfpnof meerat)non ad dignitatem refera t: fed ad tempos vel poti'us ad æternitatem»

Eodem VianonfumegoChriftus.) Er.Autverte dumerat:omifra coniunóhione amp;c.V erûa«^ huiufmodimi'nutilafæpenumerofcics ac prudés côniueo ne leélori moueam naufeam. Ed. QuiS tam delicatusen't^Q^uinreputabitfecum potius benignus ledor:quanti debeatefleinterpreshK^ apud^totamecclefiam qui tam pie impartitus quodpotuit.

loan, ij VidmihiSCtibi.) Er.Græce reddit. Nan’ Veilatine dicendumerat:quid mihi tecum. Bella côditio interpretis:fi latine interpretattU'^ accufatur nô explicaflc græca. Sigrçce reddittho^ vitio da£ nô fatiffeciflelatinis auribus. A Equiot eft in interpretem Hieronymus.

Eodem /Jî^ Vodipfe noiretomnes.)Er.(omnia)eftgr^ ?*«^ce(Tft zrajiT«) Ed.Incxemplarierafmicoci^ wapTÄff omnes.

loâ. iij. A Tlfiquisrenatus.) Er.Y£ppH95/idefl:genitusi* L\ uenatusfuerit. Ed.Chrifoftomus renatus

Vicft in cœlo» ) ó ätf] ijl ovçajjS. Participium Eodem Ä^vertipoterat per præteritum ïmperfeAum* Qui'eratïncœIo:videlicetprîuf^defccdcreuEd. Et poft^defccndit:iam verfatus in terra : nûquid tum etiamerat l'n cœlo/Defccdit quippe verbum non]ocummutans:fed(èmpermanensinfinu pa tris» A tquoddicitifilius hominis qui eft incœlo: cömuni'cati'oeftidiomatumn'dquod notât Chrb foftomus» Annotatio»LXXXV*

TVTOnenim coutunï.)Er.Quis vnq di'xit cou loâ.’nïj tî SiCt Ed.Interpres Chrifoftomiivtit hoc * verbo: Si Hieronymus qftiôequinta ad Algafiâ. nbsp;nbsp;nbsp;, , .

DEfcendit in pifcinam. ) Er.In pifcinam nô loâ.v♦ eftingræcis 8Cc. Ed. Verum quidem eft in cxemplariErafmieo non elTerrcliquit tamêin la;

tino.Sed quis tam iniquusrvt fufpicari poflït:ads diturum fuilTe interpretem noftrû: nifi fie habuif; fet græcus codex: quo V tebatu r.

Et quæritin palam effe.) Era.tp 7slt;x}pH9{a/id eftinlibertatêeflethoc eft libéré audaéler

patituf»Q.u«cnîmfermonis confequcnti'a ƒ Nc^ mo in occulto quid facit: 81. quærit jpfe in liberta^ tcm cflc: vel Iibcre audaéher loqui. V olebât apo ftoli vt fama de eo fpargeretur. V idcan t (inqu iut} difcipuli tui opera tua.Et confequenter:poftqdi xerunt:nemoin occulto quid facit: SC quærit in palam eire:manifefta(inquiunt)teipfummundo' I ta volebant eum palam efle: vt mu ndo ma nifefta!^ retur. Quare Chrifoftomus dicithçc verba (in lam efle)vanç gloriç fufpitionem habere.

X\ gimus.SicêthabetgræcûErafmicum. Chrifoftomus legit ( Non enimhabebatpotefta# tern in ludæamambulare.)Q_uod SC declarat. de elicio varia efleexemplaria.

Eodem T Am die fefto mediante. Er. Vtinam tarn iciter: q audaóler : interpres expreftiflet vocei^ græcam(M«ff^ffHffjideftmediante.)Cçterumlatin^ dicendum erat:(quum dimidiumfefti peraélnf’’, cftet aut circa medium fefti.)Ed. Si reddidiflct la^ ne:iampatuift'etalteri calumniæ:latinc reddidit' fed non reddidit græce.Intcrpres Chrifoftomi git(mediante.) Annotatio.XCL

Eodem ^fTOndumeratfpiritusdatus'.quia lefusnóo^ JL \ eratglorificatus.)Dicis(datus)nôhaberiJ’^ græc o : ièa græceefte lanólus : O n genes tarnen milia tertia in loanem hæc verba habet. Nc(J veneratfuperaliquemipforum crcdentmminl^^

fumfpîritusfandlustfîcut tcftatur loannes : quia lefus nondum fucrat hononficatiis. Chrifoftos mus (datus) legïcScdcdarathotnilia quinquages fimaincapitulumfeptimutnlaniS‘Sic Hieronys tnusadPrïnctpiam. Annotatio.XCIL PRincipiumquiamp;loquor») Auguftinïanam lo.vnf» interprctationem refellis:ratus nó compete;

reinverbum:abfolutam prïcipij appellationem: quum proprietas verbivt tu dicis:fiteffe ab alio, Ed.Hocquodeftefïeab alio:(etiam fi proprium ütfilio:quodnoneft:quumfitcommune amp;nbsp;fpiri= tuifanAo) nihil probibet:quo minus verbûdica; tur abfolute principium. Alioqui abfurdilïimü confequetunq^nonfitabfolutedeus: quum fides catholica teneat q^fit deus de deo, fi fit deus de deo:6c nihilo minus abfolutedeus:cur non fit fiinilitcrpïincipiumdeprincipio:8i tarnen abfo; lute'.hoceftfimpliciterprincipium.'' Sed memini te dixiffc:quum de hac re cora difputaremustnon eflc parem rationcmide appellat lone dei: 8C de ap= pellationeprincipijtquumalterum fcilicet deus: fitabfolutumtalterum verotid eft principium fit relatiumvtficinnuasvim telatiuam in principio obftareiquo min^ cóueniat verbo abfolute.Si acci pias abfoluteivtfignificet (fimplicif vis relatiua nihil îpedit'.vtdicafabfoluteprincipiûiid eft fim plicitenquû nee i ali js relatiöib^ Ïpediat:q^n dicat devcrbofimplicitcr.N onnegabis puto verbum

I eifefimpliciter dominumiac creatorem,Sin abfo 1 lutecapiasivtdiftinguatut contrarelatiueific tiec

pater eft pn'ncipîumabfolutê. Sic’etiam nihil dî' xen'sadhunclocuttiiPröinde reliquum fuerit:vt negauerîs verbum fimpliciter effe principîû:îtalt;J conlèquéteriamp;fimpliciterefledeum.Idquodpâ^ rumabeft.vt dicas alio loco:vt pofteamdicabiW' S i fie gradus ponem^: vt pater fitfimpliciter deüS êC principîumrquiaa nullo:filius nonlîmplicitcï quiaabalio/ideftapatren'â fpin'tus fandus plus aberitadhuc:vtfimplîciterfitdeus:autprîncipiu quia a duobus eft:hoc eft:a pâtre: Si filio. Siccj fcio qnantumabfumusab hçrcfi Arriana» AliaiU fidem muenioapudfandos.Chnfoftomus capi^ tz primo commentarîorum in loannem ♦ QuiiiU dicit(ïnquit)euangelifta. (Hoc erat in princip/ù apud deum:)fuadetvtfiliumfineprïncipiointcl^ llgas.HæcChnfoftomus.Sifit pnncipium pn'ncipioicerteeft abfoIutepn'ncipîû.Sic SC ronymus commêtarijs in.ps.cix.his verbis ♦ erat in pn'ncipio apuddeum«Paterprincipiu:f2^ SCfiliuspn'ncipium.Princi'piumenimnonhabet pnncipium. Si'enim habuen't principium:iannP fum definiteflcprincipium. Quicquid ergo damus:damus SC filio.Si enim parer in filio:3i lius in pâtre: omnia patn'sifilij funt:6t omnîa hj:patrisfunt:8ôprinc]pium patris :principi'u^ fill) eft.Hæc Hieronymus.Idem Auguftinus (fi-tra Maximinum hæreticum.Et Orige nés inpriU cipiocommentariorumingcnefim.Etcurfacini taminfigneminiuriamverbo:vt nihil fît abfolU’ te: quia omnia habet a patre,''quû in creaturis vtf’

Bi nó toUatur abfoluta appellatio naturç quapars ticîpâttquum films nihilominus q pater fit abfo; lutebomo.Etverbumfînôfit abfolute aeternum noneftæternum.Q^uodfi fitabfolute æternûteft ctiatnabfolutcprincipium. Infufurrabitforte ali quispatrcmeffeprincipium deitati's Efto.Sicdi: cit Auguftinus.Scd quoddicitfaneîtelligît:etiâ fi Cbryfoftom’’ amp;nbsp;Hieronymus xgre hâclocutîo nemadmittantinebanc anfam vtcuncç præbeant ArrianîSfSed fati'sfanûeftifi fane intelligas. CaSi terumcauecredasîfilio quicq elfe communetcum appellatione buius principij «Nam plane filius hoc modo principium necfimpliciter eft nec non fimplicîf .Hoc eft’.pater a nullo eft:nec faâ?:nec creatustnec genitusifed a quo eft filius: 8C fpiritus fanftus.Hoc eft pattern elfe principium: ita vt fo^ lusfithoc modo principium.’,Porro alia eft ratio principij'.qua 8C films 8C fpiritus fanólusfunt vnû principium cumpatre:ficut funt vnus deus cum patrc.Etdefiliobocteftatur loannes in Apoca= lypfhEgofumalpba:8Ccgofum principium .Ibi græce(TÔ ft)vtfitantafit poteftas articuli: défi nef elfe abfolute principiû.Q^u odfi ineuangelio loâ nis:nonpatiarisverbumdici principium: cur pa? terisbunclocumftare in Apocalypfiî*

derc co natur principium fie aedpfendumt quai* dixilTct:creditcmeefTcprmcipi'S» Ed.QjChrt^ ftusferefpondcritelTepn'ncipiûthabesapud H*^ ronymum commentan'fs in ps«xxxix,ne AuguH* nus folus hanc culpam ferat*

Eodem /'^Ctauo loâms capitulo: dicis Auguftinufl* V^çdiflerentem’cuangelium Ioannis: nullafli* hiftcriç deadultera:mentionc facerc. Quod noi* eft verum:quum commentarifs in loanncm hunlt;* locum enarret. Quin Si de verbis domini in I oafl, ne. Sed amp;nbsp;de vera Si. falià pœnitêtiazhûc locû cita* Annotatio.XCV.

tiff KaSsîtr. At illi cum audifientSC a cou» fcientiaredarguercturexierunt fingillatim. Elt;1* Hçcverbagrçca: »y tira Ta» ffupsitAÔjHoa sAsy^ÓA^F”' non habenrur in cxemplari Erafmico.

Eodem A Senioribus.) Era.Addunthicgræci »Wt®® z^eoîtftiïftp/ideftvft^adpoftremos.Ed.Nechj*' verba habentur in exemplari Erafmico, Annotatio.XCVIL

. Viapatremeius dicebâtdeum.)Era.Scnla^ Eodem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JmjæQgjquü

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lefus de pâtre loqueretunquid vocaret patrem,

Ed.Nechicfcnfuseft:nccvideri poteft:fi qs hût locum bene perpendat.PræmittunturhuicJoco* (Multa habeo quç de vobisloquar Si ludicem.ltJ

qui me mifit verax eft: SC ego quæ audiuî ab eo hæc loquorminundo,)ïamfequîtur.(Noncognoue lunt $ patrem ci s dicei'et.)Hoc cft no n cognoues tunt:$patrcmfignificarct:quumdiceret:(quînîi fit me. )( gc quæ audiui ab eo.)Q_uarc reftî tuendus eftlocus incontcxtu. Et pro (quid) Erafmr.reftb tucndumeft(($.)Chrifoftomus inhanc fententiâ dicit.lllivero de pâtre: haben fermonem non iiv tellexerunt. Annotatio.XGVHI» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

( fentientibusgCgræcis. Ed.In exemplariErafmi co eft (HTigô^£Tî.i.inhonoraftis)ficutilegit eccïia.

KoytivelKciTttKovti exaudit.) Debuiffeshocfufpicas ripotius'.q tam ferio reprehendere interpretemt

^^Vianoncftis exouibusmeis.) Er.Hicad; Eodê. ^Xdunt græci (K«sSlt;r twop ûg“ii) ideft (quêadmœ

5 dû.dixivobis.)Ed.Grçceficeftîexêplari Erafmis i nbsp;nbsp;nbsp;co’.fedlatinus contextus non refpondet.

c TZa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eraf.Dduci loâ.x.

tio in fine: nulla interpofita diaftoleraccommoJ^ tior er I t:ficu t legi t eccicfia* Sic explicat hunc locii C hnfoftomus. No nne fcn'ptum eft in lege Egodixidijeftis/Siillosdixicdeosiad quos mo del fadus eft:quo modo vos dicitis quiabla^ phemotqui'a dixi' fïlius dei fum^Hoc eft:fi if q tis hocacceperunt:nó poffunt accufari : fi feipfo^ dcosappellant:qui id natura habet:quomodo’î*** reaccufari poteritf'Hçc ChrifoftomusÆdem A** guftinus fie.Si fermo dei faôtus eft ad homines’ vtdicerêturdij:îpfumverbumdei:quod eft api^^ deumiquomodononeftdeus.'^H^c AuguftinUS' Annotatio.cn.

v«2xEr.(OTffpTCKr omnes.) Adeumcertemodti^” conftanterhabentexcmplan'agræca. Ed.Hies*’ nymusinOzeelegitomma.

lo.xuïjVodcûcçpetieritispat ’m.Et.(’patrem)nolt;’ ^•^additurjngræcisuîscr a'^tjq itsexemph*? bus. Ed.Chrifoftomu?gt;ieg 'icrem)enam3^ di't(nieuin) Sed Scfermoiudica. dhcoportereefl^ (patrem.)Namfequitur:(vtglorificetur pater fih'o: ) qu od non cômode feqy eretur: ni prxcen**^ fetfqnodcumc^ pctieritispatremîn nominemt^’ hocfaciam.)Sihocprçcedat:aptefequicur(vtg\^ rificeturpaterinfiIio.)Etiam(ècûdoIoco proH^ ciatdefe:(fiquîd petieritisinnominemeoîhot\

paracletos imaginarctur» Ed.Si quidfit pericu^ li:noneffugit:ß quis duos cófolatores dicat. N â nullum eft diferimen: nifi q^ alterum verbum græ-cum eftialterum latinum. At tantum abeft: vt ali^ quidfitpericulr.vtcxeuangelio doceamur ahum paracletumdicere.EtfciteChrifofto.exhocloco occafionemarripitcôtraSabelhanos»Pudeatiru quitSabellianos:8Cqdefpiritu nonreóle fentiût Etenimhocmirumeft’.^diuerfas cregione hxres fes vno i(ftu deii cit.D icedo enim(alium) perfonae differentiam’.diccndo(paracletum)fubftantix co gnationemmonftrat»

VAdo SCvenio ad vos.) Era. «Tfâyaj ïp^togeni Eodem ideftabeo SC venturusfumadvostboc eft:di

feedo moxrediturus. Ed. Latina videntur bene habere*, quumvtrumcp verbum grçccfit prçfentis temporis.Namlicetalibimemini teannotaffe Kigt;g«i verbum*.inprçfentivoce:fignificationem in terdumhaberefuturi’.ego tarnen puto magis con-: uenirehuicloco’.vt vtrumc^ fit praefentis fignifb cationis.Nam^mox fit rediturus i proprius fu gnificabitvenioiqventurus fum*. nifi ijkxog«» fub vocepfenti'.ctiâfignificationchabeatmoxfututi

Ittetutforas.)Er.(€f.z‘iH9F/idcft milTus efifo« ras:velpotius:ei'elt;ftusen:foras.)Item ( gcare fcetX«^wp«p9Hfideftexaruit.) Edo. Chrifoftomiis legit(mitteï 8Carefcet)8cdeclarathis verbis. Mît' tetur(înquit)foras;nceçamplîusabagrkolacura^ bitur.Etarefcctdioceft: fi quidhabuîta radice:fi quam gratiamiamittet: Si omni inde auxilîo SC vï^ ta fpoliabîtur: SC tandem în ignem mîttetur.

lo.xvj» 4p^Ocebitvosomnemverîtatem.) Eraf Graeci *^noneft(docebit)fed(ducetôcnHYH»îi)amp;(înomlt;= nemveritatem.) Ed.Chrîfoftomus Iegît:docebif vos omnem verîtatem: gó déclarat.

lo.xvî) /^Larîfîcametupaterapudtemetîpfum clarîw v..gt;te.) Er.Verbumclarifîcandi toties repetitu græceeftfglorificare A|aÇ€ip)gô(clarîtate:

cft gloria.) Ed. Hieronymus tantum detulit k’ âioniantiquorum:vtncc prouocatus hune locô mutarevolucriticuiusverbafubfchboin epiftok ad Suniam gt Frctelam. Vbi m græco legi mus. H«i jivp aof(ï^op:góïnIatinofcribiï:Só nûcclarifica Noluimusmutare:quod ab antiquis legebatur! quiaidemfenfus erat.

Eodem *r)Riufqmundusfieret.) Ed.Erafmusincoiv Jr textu reddi t:(priufqmundus efret:)gô id quî’ dem: iuxtagrçcumfuu.m:quumexemplar Eraiinî cû habeatiniço Ts'^ xo îlt;p«i craaâ o-oi.At Hit ronymus commentari/s in lonam: SC alibi f^pelt

git(priufqmundusficret.)Sicetiâlcgitinterpres Chrifoftomi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Annotatîo.GX*

deummeum:SCdeumveftrum.) Edo.Ibiin græco gou aai ^£Ôp fine articulo’.quum pattern innuat. Annotatio.CXI.

In nönulhs h^^bebat (cœpcrût)8i (cœpiftis.) Grç ceeft ÉTTióffaTt SC i’iriac«))» Êd.Hic opuscrat addi (prend ïderunt)8C(prcndidiftislnc quis putet iHi terpretemmale reddidifïe: id quod procliue er it nefcienti grxce« Annotatio.CXIII.

SIccumvolo manere*) Er.Intervetuftioresfo; Podem Huslegiffevidetur Auguftinus. (Sic cum volo manere)vir die quidcm (quod negari non poteft) fanàus'.integenacuto praeditus ingeniot vcruim pêfc credulus'.adbçc’.deftitut” prçfidio linguarûî fineqbushçc vt par cftîtraélari nô quxût. Is quù iuuems afcitus elTet ad munus epifcopalctac pene neopbif:idqd fierivetuitPauP:nelicuit qdcqc^ q nefciretdoftorislocüoccupâti .Proîde docêdo didîci f.qd doceret: SC fer ibcndo didicif.qd fcribcs

A t cJiuerfo non funt audicndnqui ilium nemin* non anteponuntnpficti'am Hieronymo.Quof^ crarumliterarumfd'cntia: tanto fuit inferior:vt impudentiffimumfitaltcrum cum altero confei“^ re, Ed» Q^ui fcis Erafme an confuluen't A u^uft nus grçcos codices:aclt;fic)non(fi)inuenerit.Qu3 dodubiumnoneftdiuerfatetiam Auguftfni tezfuifTe excplaria: amp;nbsp;hodi'e vfq^ adeo diuerfa : vtl? pefitlegereapudHieronymu: Ongene:SC foftomumtquç in nullis græcis cxemplan'bus ha;! beantur. Quod vt vnum locum ci tern infbonç luntatis)Lucæpn'mo:tuipfeconfiteris, Quin confentaneumeftconfultosfuiffe ab AuguftiflO græcos codicesttum in (principio tuo) loannis oôtauoidicîtprincipiumgræce fœminini elTeg^’ nen'situm çl^pe citât: SL l'ntcrpretatur prout gr^ cahabent:relKSaleólione quainlatinahabent cmplan'a» Nec puto te hoc de Auguftîno fentiï^* çpenitusi'gnorauerîtgrçce:qq deftitutum dici^ prçfidio linguarumrquum ipfum grçce fctffe teft^ tur operaenismulta.Sedamp;ipfe teftatur fe.’gran:^ matîcamgrçcamdidiciffe:adhuc puerum:amp; men' carminacecinilTeiinludoliterario. Inuenio ctiam:verfusaliquot græcos Chrifoftomï:abelt;’ verfos.Sed Stlocutióes quas appellat:in veterit^ ftamento:emendat ad ven'tatem græcam. Addo cdam:$cathegorias Ariftotelisiexgrecislatïnas reddidit ♦ Hæcdeclarantillû potuiue difcerner^ (ilt;lt;p)ab(ovTögt;o) necprçinfcitîa nancleétionefecu^ tû. Mirumveroicurdicasitamimpêfe credulufl’»

Quo vno; quem alium inuentas:quilibentius ins genio celTeht.'' Quipropefolus:quodprobe tue:; ripotuiffet: ne quodoffendiculum daretveritati catbolicç’.fpontefuarecantauit. Qui ncminêde* dignatus eft prçceptorem;aquo quicq difcercpo-tuiffet.Hieronymûquem illi tanto interuallo an; teponistconfuluit.N ec dignus habitus eft tefpôi fi one. Facil is eft coniectura: eut H i et ony m? filuit N on inuidebat illi eruditionem: fed plane vidi t: nihilpotuilfe accuratius dici de ijs rebus de quib^ confultus eft:q fcripfiftet ille qui confulebat. N â ncconferamalterum cum altero:qd tu ftudio ma^ gisqiudiciofacerevideris’.quantus effet Augufti nus : facile agnofeunt qui difputationes eius cum Hieronymo expendût. In quibus fi nô fuper lort certenihilo eft inferior» N ecç veto in vnius EraG mi iudicio earesfitaeft : vtfuus : velHieronymo: quemomnesprobi colunt: vel Auguftinoiquem

1 nemofanus côtemnititr ibuatur locus. Sed quod dicisifctibendo ac docendo didicifîe:quodfcribe= retacdoceret.Hoc ego neutiq illivitio tribuens dumputo. Quod fi vitiumfit : cômune eft illi cû cçteris» N am quotufquifcp eft omniü-.qui id non facitî' Hieronymusinumfcribcdo’ac docendo di;

' dicit’.quodfcriberetacdoceretî'N ififortetibipla ceatquorundâhominûprecocitas : qui docent 8C t fcribunt’.qd necfcribendo nec docendo didicerût I Auguftinumab bac notaeximo.eximo Hiero= l nymum. N ec pudet côfiteri Auguftinum ( q3 tu 1 fcribis^profecifte’.poftqadHieronymiemulatiCte

ne fcccpi'tcôferre.Nô qdab Hieronymo qui4 didicerit: fed quod illa fcribendi exerci tat 1 one: adHieronymum:84adalios:ctiam contraheren cos inftruéla difputatïone:femp euaferi t doctior: amp;nbsp;in di'esfeïpfefuperauerit: vf($illumdiem; quo hac vita funcflus eft. Atqs id illietiamciimHi^' ronymo cömune* Hocvero quodobijcis:i'uuen^ adfcitum ad munus epifcopale:ac neophitumrq^ Paulus vetat. Obifce Ambrofio: adhuc cathe^ cumino ad earn digni tatê enedo. Qui probe fam tuebiturfuam: quippeparaüus:8iïnftrudiis: a pi lus hoc fecerit contraverceIlêfes.Erat(aud^‘’ dicere)invtroq3:canicies fidei ea quçdignaerâl epifcopatu *Dicis non înfeétandû : fed toJlerafl' dumtficubinon affequiturquodaflFetftat* Scdn* tame mfedlan's: ita ifedlaris: vt minons facias: Qvlla hominum opinione hactenus habitus eft' Ita mgenium tribuis:vt eruditionem adimas. | fanóli tatem predicas vt ambitus prope accufcs:^ ’ neophi'tus fufcepen't epifcopatum ♦ NoalTecutu 1 nnuis: qdaffeótabat in re literaria: vt donem noH affecutum quodaffecflabat: numlatis eftalTecutö elfe quantû nemo pene alius ƒ Sed quantum ipfe^ fecutus esfvsnia tua loquor)vt cenforem agas tan* ti viri : cuius turn ianólitatem; tumeruditionein: totus orbis chriftianus mul tis iam feculis admire tus efl; : venera tus eft: amp;nbsp;prope adorauit/VelJetn Erafme:S4quidêex cordevellemivtficutiamohm ilium prçlegifti pattern cui nomen dares : itab^. çtategrandiornatufaâ:us:grandeuûilluminii£^'

ris.Obfectopcr Chrifticharitatem telegas diligé tcr:ac iufte expedas quefcripfifti. Etficubi more hominum lapfum te inueneris : non pudeat te ad exemplumbeatiffîmi: atep admiraculum vfcp eru* ditiffimi patris recantare: vbi male cecinifti. itaep videbis quantû ipfeegeas cenfore potiusq tanti •atris cenforemagas.

^Erfpûmfanâ:ûprçcipiês).Er.Hûc AcStoçj fcurior: paulo fufius explicuimus adhunc modum ( ad eum vf($ dïcm poftq impartitus inhoc ipfum fpiritumfanditummandaffetapoftolrs quos dele-gerat’.futfumallumptus eft).Edo. Sivetus inter* pres fie reddidiflef.dixifles no opus effepen'phra n. Q^üanqcertehçc periphrafisnon eft: que exs plicat quodnequaqhabentgræca. Siquïdêgrx'-caadverbû cumecclefiafticaleétîone cócordantt Sc aliumfenfumprçferuntiq tu explicafti. Et pla^ ne illainterpretatioÇpoftq impartitus inhoc ipm fpiritumfanótum) ex nullis verbis ingræco elici poteft.Porro ilium fenfum ( quos elegitper fpirt-tutnfanélum') Paulus inaótis confirmât. Quos (inquit')fpiritus fanéluspofuitepifeopos regere ccclefiam dei. Quod ver o refers illud ( prçcipiês)

1 ad mâdatûpredi candi munus: videtur mihi reip 1 cipoffe’.fiquisfinem euangelij lucç lungat cum I exordioalt;îlorum. Sic videbit quid fit quod lucas I dicif.hoclocoprçceptü.Prçcepit quippevtfede^

rentin ciuitatezquoadiifcç induerentur virtute'ß' alto:vthabetfinîs euâgeliilucÇfAthocelTequo^

ms declarant:quâdo îndeorditur ad:a: vndefîn‘^ Ult euangelium. Qui'n SC ipfe Lucas :feu fui inttP pres recêfens inhoc capitefïnemfupen'orfslibf* fubinfert» Etconuefcês prçcepitaHierofolytn*^ ne difcederent.At de mandato apoftoJis prçdi candi munere a C hrifto: poft refurrecftionem cas videtur nihil referre* Sednecaprimo dîeiqii^ multis apparuitinHi'erufalem : vfq^advlti'mui” diem quo afliimptus eft:quic^ narrat Lucas:vt ftatur Auguftinusde concordia euangeliftarutf hîs verbis. Lucas autem (prçtermiffisomniVq'’^ per quadragita dies agi ab iIIo cum difcipulis po' tuerunt).i]îi primo diei refurrectionîs eiustquaO do inHierufalem pluribus apparuit: coniung*' facile nouiflïmum diem : quo afcenditin cceluî’’'! Hçc Auguftmus.Quum mandatum efletprçdiq candi munus apoftolis nouiftïmofermonetquei” habuitcumapoftolis fuis.Idquodidemvidetuf colhgere Auguftinus exverbis marei. N ouiflii”^ autem recumbentibus iJJis vndecim apparuit^ éxprobrauit incrudelitatem eorum : amp;nbsp;durici^*’’ cordis : quiahis qui videranteumfurrexiftetno'* crediderunt.Et dixit eis.Euntes in mundumvnt uerfum predicate euangelium omni creaturç.

interprète feriptum fuiffe(conuerfans) non (con uefeens) .Id famelicus opinor quifpiânihilnifi cibumfomnians:vertitinconuefcens:$inhumai num putaret Cbriftumfuos relinqueremifi pri^ habita cumîlliscompotatîuncula:quemadmodû hodie vulgus noftratiû facit .Edo. Hune locum bene habere duo videntur comprobare. A herum quodo'upavai^ÓM£voff(qdverbumfateris inquibuf; dam exemplaribus haben) nonfolum cohabitare fedôC conuefci fignificat. Si Aleandrino lexico credimus.Alterum^euangeliummonetconue^ fcentem Chriftum hoc apoholis mandalle: ex Hierofolymis ne difcederent amp;c. Lucac vltimo. C hr iftus p oftq V idit apoft ol o s turbato s :ac dub i-talie anvere refurrcxiflet'.habetis (inquit) hicalh quid quod manduceturf' Atilli obtulerunteipar tern pifcis alli: SC fauum mellis. Et quum mandu^ callet coram eis fumens reliquias dedit eis SCc. Sic etiamlegitHieronymus.q.vij.adhedibiam. (Et conuefccs) nbsp;nbsp;Imo cur iam adderet(conuerfans)

poftq conuerfationë eius cum apoftolis multis antea verbis dcclarallet. N empeprçmifit.(V idea

exeplari tuo grçco. Ifta fatis prçferût Chriftû cû eis conuerfatum:nec nuncio:ncc literisvfum : vt nonfit necelIefequi(SC conuerfatus prçcepit).

palamîfi verbum grsecum paterctur : quum nunc declarer prophetiam.quafidicat.Iïceatmihiapult;l vos exponere:quidhis verbis ^phetaDauid feiv feri t: vt clare intelligatis.

Aéto^ A Ducrfuspuerumtuumlefum») Er.Stoma^ iiiï\.CcLtur hoclocoValla:$ lefu fi lio dei : ferui n® méattribueritinterprestçq puer apud latinos filium fignificatifed infrequêter:feruum frequcfl tius:frcqucntilTime:ætatisprimæhominem. Chnftusquumfalutemafferret:puer nóerat. feruiappellatio in hunc non cóuenit:etiam fi ob^ diuit:Sófubditusfuitpatri:iuxta aflumptum ho; minem:fedvt{filius:nonferuus.Proinde vertedti erathic ^TJïr filium:nonpuerum. Ed. Nilmi^ rum:$ftomachaturValla:quippehomo rhetorr eus; non theologus. A t mirutn eft: tein banc paf;^ tem inclinarirqui tories legis Chriftum in Efai^ feruumappellatum;in his locistin quibus aho3c torquerinonpotefttnifivtadChriftumreferattit Q^uod 8^ monet Hieronymus in commentarijs^ non femel.Etvt res clariorfitzaiFero hue teftimo^ niaiplâexEfaia.xlf .ca. Seruusmeuses tu;amp;elr: gitc.xlif.ca.Écce feruus meus fuicitabo cü.xliif» ea.Vocau ire nomine tuo:feruus meusestu.xl/x» , ea. Paru eft vt fis mi hi feruus ad fufcitâdas tribus IfraefôCc.Quæ omnia de G h rift o dicunî. Adit

Hieïonytnus nó folumfcruum-.fed Si ver mem: SC germînatûde terratac creaturam appellat!»Nee idvetumeft’.tj Chriftus puer non erat: quumafs ferret falutem.Et miror excidiffe tibi illud Efaiæ» Sume tibï librum gradem: Si fcribe in eo ftylo ho* minis:velociterfpoKadetrabc : cito prædare. Et poftea.Vocanomeneius:accelera:fpoliadetrabeï feftînaprçdari.Additcaufamprophetabuius no menclaturæ(feftinapTçdari.)Ô.uiaante^fciatp.u er vocare pattem: Si matrem:auferetur fortitudo Damafci:8ifpoliaSaman'æ8ic»Necobftttîtpue= Titia:quo minus afEerretfalutem: quum idem adi hu c in V ter o matt is fuç v it effet : dicente H let emia Nouumcteabitdominusfuper terram: foemina circundabitvirum.Et quid eft: qgt;^primum nato domino:cecinerutangeluGlotia in excelfis deo: Si in terra pax bomi nibus b o nx v olutatis E t q d iterumquod Simeon'.fufcepto invlnaspuerodb xit.Nuncdimittisferuum tuum domine:fecûdû verbum tuum inpace»Qjiiaviderunt oculi meifa lutaretuum.

NOnceffatloqui verba. ) Erafmus ♦ ga-ra , (baótrtVHga 1 id eft verbablafpbema :fiuc ma^^ , ledica» Q^q. opmot (blafpbema) additû » C^uor fum cnim opus : quum fequatur:aduerfus locum fanftum. Edouardus.Necnoftrâacditio(blaft

1 tino : etiam ft babent grxca e regione. C)jian 1 ^non probatur mibi ea ratio( quorfum opus)

tS $cademrationc:etiam idem verbum ah'quafl^ tofuperius:eodemcapitedempferïs :vbi di'citur'. (verba blafphemiç inMofem:8C î deû:)vbi nihilo minus præcedit(blafphemiç)licetfequaï in Moy femSi indeum:tum$nontantûdem prorfus fit' loquiverbablafphemaaducrfus locum fancElum' gi loqui aduerfus locum fanélum:quum hocpo! ftremum poflit elle citra verborum blafphemiaiH' Annotatio*CXX.

*1 ^7 Rafmusait(Sicredis)vfi$adhunclocum(fit viij* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftarecurrum)nonrepeririingræco co''

dice, Ed.Exhocloco multisalijsliquet:mulw eflfeinnoftrislatiniscodicibuszquæ in græcis ij^ cxemplaribus quæ hodic habentur:non inueniö^ tur. At nemo eft tam iniquus in interprété : vt cU putetvoIuifTe.datinaverteretquænoninuenitgrÇ ca. Quid ergo ad hçc exemplaria cofugimus: qu^t corrumperepoftuntemédatoslibros : corruptos emendare non pofiTunt.'^Ni inueniatur aliud legif fe:qnoftri codices habét:Hieronymus: aut vnus aliquisex veteribus græcishis exemplaribus:ne^ quaqinnitendumputo.

tibi.) Erafmus. In græcis codiez _I__zbusnd nonadditur hoclocorquummoxfe quatur:(furge)fedaliquantoinferins: quum nar? ratur hæc res » Edouardus . Græcum Erafmi habet hoc loco.Sed SóIatinum.SKaH.aóp aonrçûff KipT^a ;[aKTÎ^pii3 ♦ Durum eft tibi contra ftimu? lum calcitrare. Et tremensiac ftupens dixit. Do

mine quid me vis facere. Et dominus ad cum. Surge S igrcdere ciuitatê: SC ibi dicetur tibi quid teoporteat facere .Oportcrcvero hoc loco poni: confirmât ipfa Pauli narratio: aétoçj.xxvi. Quo loco narrat quid fibi acciden t in via : fic. Quum cccidiffemus in terram: audiui vocemloquentem mihi hebraica lingua .Saule Saule quid me pcrfet qucris.D urum eft tib i c ontraftimulum calci trare Sicadamiffim quadrat narratio lucç cum narraji tione Pauli. Qdfi prçteriflet hçcverbanonple^ ne narr affet verba del ad Paulum

Vomodovnxiteum).Er.Apoftoligrçcita' tem fuam non c'demofthenis orationibu sî fed e vulgi colloquio didicerunt. Edo. Imo nec c vulgicolloquioifedafpiritufanótocdoóti: quifec ditjfupra fingulos eorum: 8C eis deditlinguas du fpartitas: ita yt in virtute multateuangelizarent» Chrifti paraclefis ad apoftolos erat. N on vos eftisquiloquiminÉfedfpirituspatrisveftriquilo quitur invobis.Quodfifpiritusloqucbatur: nû hilerat quod defidcrari potuitad gratiam. Con* fummataeratlocutio : quamille fpiritus infpira' bat. Quid erat quodlicaoni j tantopere mi raren! inPaulo 8C Barnaba au diètes cos loquêtes licaos^ niceniifi q3 ex fpir itufanfto confummate loque-

1 rcntur î* N am loqui licaonicc hoc erat illis corn? i munecum cçtcrisiqui licaoniam frequentabant. I Quum veto fpiritus gratiam adderet loquelç

I venuftaté.venuftatêfpûsÇinquâ) deos putabâtlù l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

caonî) qui loquerentur . Et quidaliudpoUîcétitf dominus per loelÆffundâ inquit defpiritu Effufio largitatem:ac velutiquandamexuberafl^ ti'am'defignat.Idem fonat quod dominus poJlK^ tur»Bapti2abimmi(inquit)fpin'tufanôto SCoR* Eraf.Hunclocumannotaratamp;dorpnis.Non^*’ ftatanomniumlinguîslocutifuntapoftoIi.Pff’^ babilius eft fua lingua loquentes:ab omnibus fui* feintelledos» Nec idfçpiusq initio fadûlcgim“ Quodlîvolumus eos banc græcitatem a fpirit*^ fantîlo naólosicuius opera perfeóliflïmafunt : cüf in ea lingua bal bu tiu nt apoftol i : fie grç ce I oquei' tes:vt non nifiab hebrçis poflintintelligi/ Origenes toties queritur de vicifs fermonis i^ Paulo.''Cur Hieronymus totiesfatetur Paulut” noncalluiflè grçce/ Cur Petro fcribenti additif' terpretem i Imo verifimile eft paleftinos pleroflt;J etiam grçcefciftè. Nam cilicia totagr^colèrtno^ ne vtebatur. Fuit hoc confilij diuinivt apoftoh il* condito elTent fermone:nequidex ipfius glorM' fibivendicarethumanaeloquêtia. Quamobrci” pu to me nulla contumel ia apoftolor um arbitrai* illosgrçcenefcifle.Ed. Annotarat(inquis)huni locum amp;nbsp;dorpius. Qaudeo deacceftïi alteri^ teftH prçfcrtim tam dolt;fti:ne folus faperc videar. lem 8Ó quçcumj alia annotaui: doélorum ctiai*^ teftimonio confirmari. Nam non tantum mih* tribuo:quiniudiciolabipolTim:quippcquiagnlt;’ feam : q fît mihi curta fuppellex. N ec tâti çftinio tnea; vt illibenter fubiturus fim aliorum cenfu^

Tam.Sed ad rem. Probabilius dicis:fua lingua loqucntcs apoftolos ab omnibus fuiffe in teile? 6tos: ^omniumlinguis locutos ♦ N efcio quid fit probabihus: quum quoddicis nullü habcatfum damentum'.vnde confirmes exfacris literis. At di uerfis liuguis locutos : aperte teftatur fcriptura. N am apoftolu s affi rmat eos accepiffe generalin? guarum.Lucasdicit. Aparuerunt illis difpartitç linguç: amp;nbsp;cœperunt loqui alijs linguis. Audis Io? cutosalifslinguis : non fualingualoquentes : ab bominibus diuerfçlinguçfuifle intelleélos.ï-îie; ronymus.queftione nonaadhedibiam videtur di cere: non omnibus linguis fingulos locutos: fed accepiffe generalinguarum : vt tune agnofeeretur quiapoftolorum quibus deberent gentibus nun; ciarc’.HçcfuntverbaHieronymi.Étconfequcn?^ ter apud eundem.Dcniiç apoftolus Paulus qui dcHicrufalem vflt;$ adllliricum prxdicauit : öC inde per Romam ad Hifpaniam irc feftinauit: gratias egit deo | quod cunftis apoftolis magis lin guisloquatuT.Idemadbucapcrtius. Acceperunt diuerfitatemlin guarum omnium gentiumivtan* nunciaturi Cbtiftum : nullo indigerent interi? prçte. Comptobat boccx verbo enrifti. N on cnim VOS eftis qui loquiminiifed fpirituspatris veftri quiloquitur invobis ♦ Ex bis verbis Hie? ronymi difcis : vel omnium t vel eatum falten» gentium accepiffe linguas apoftolos : quibus eG fent predicaturi. Si fic fuiffet vt tu dicis : plane erat memorabile miraculum dignu m qd aperte

defcn'bcrètur. Ncc credo ömtiTurumfui'fre Luca? qui tam diligenter res apoftolicas fcripfit» Na«* magnuscratacceffusadmiraculumlinguarumiß hie erat modus : quum mirabilius fit vno idco* mate loquentem ab omnibus intelligi : q omn^ bus linguisloqui.Etquis(credis)fùiflcttumul^ tus:quçconcertatioauaientium:dùmfuafingul{ genres Iingualoqui apoftolos contenderent? thi fl dixilTent : noftra lingua Ioquuntur:repü'^ gnafletmednimonoftra. Sed nec veftra dixifTefl^ elamitç.Etlinguçdatçin fymbolumvnitatisfui» fentîncitamentûcôtentionis. Etaliquidixiflén*: Miramur quid fit. Nam ipfi hebraica verba quuntur: tarnen finguîinoftraslinguas intclli^ gimus. Etiam fiapofto 11 aliud in fe non habebafft argumentû doni linguarû:nifiqdintelligebâruf à diuerfè lingue bominibus:tûopusfuiflet:quO' tiesconcionarenturadplebemdiucrfelinguç:flt;^j^ fcitarianitelligerêt:quûfpiritus prophetarûna lumper prophetisadfi t:vt patet de Helizeo: virodei miffocontrafamaiiâ.CacterûquidhicvC' rumfitinonmagnipendo.Auguflinus omnibus lîgu is locuros affirmat.Sic audiftis(inqt)miracW’ lü.,Omnes qui aderant vnamlinguam didicerûf» V cnit fpûs fctûs. Impleti funt. Cœperût loquiva tijs lïnguisomniûgcntiûquasnônouerâtnecHi dicerâttôC tûchoceratfignû Quicûcjaccipiebat fpiritû fanôlumiinguis oîmgêtiûIoquebaE non folûilli centum viginti.Hçc Àuguftinus. Addis (necid fcpf qinitio fadû legim'.) Legis inoib^

teffarum cxiffe fonüm'^ orum\'Id qtiopaófco fié? Vat»nifi li'nguis loqucrentut Legis Paulum vfe^ trigefimu SC eo amplius annum'.poft Chr iftii paL fumlinguisglonarîtSCearûfiducîa: multis orbis partibus peragtatistetiam Romanos adi jffe laresi Sed mhüattigimus de propn'ahuicloco difputa« tionc’.de grçcitateapoftolorum»N ô qua parte tu putasîmctiorconfummatamlocuti'onemapoftoî lorum. N onillâvendico apoftobs fçcularem elos quentiam'.nevcrbivirtus.fapîentiçhumani afcri berctur.Dicitenîmmihi Paulus.N on in dodlis, bumançfapientiçverbis'.fedinoftêfionefpiritus amp;nbsp;virtutis. Sècundumbancoftcnfionem fpiritus amp;virtutîs:mctiorfermomsvenuftatê:ac gratiam inapoftolis.Idqd plane verba mea indicant: (fpi? ritus inquâ)8c itcrum($ ex fpintu côfummatelo? querêtur.)Ncc id oppugno:quod,fortc ex grçcos rumeonfuetudinetgr^cum idioma didicerüf.fcd eapattcatedifièntio: quod vitiû fermonis hotas inapoftolicisliterisîquafioportuerateosaliomo doloqui;qdocueritdlefpiritus:quafi pôdus pos tucritaddereverbis fpintus : obferuata fermonis ' proprictas.Debespotius’.quoties incidittalis lo custmirariintâfimplicifermôe: 8C pene barbaro: tanta fublimitatê 8C maieftatcfubeffe-.fpiritus ( in quâ.)N âfi aliquoties dilfidetfermo a àecretis lin gu|‘.nöftatim idvitio tnbnendû:fedmagis addei glonâvertcdû:q.ftultamùdielegit:vtcôfundatfa

! piêtcs’.SCîfirmatvt côfundatfortiatqbüili Si j)pc \ t ufticano fermôe. fap lêtiüfxculicolla fub lu gauit 1

Quarc caucdicas.SicfuilTetloqucdû græcc. Ns pauIolâtiscft:SC filîti'mpcrituslèrmone: vt noti fitimperitusfciêti'atfacefîant fermonum decrcW* Spirituah's fit oportet: qui profüdadeifit indi'^s turus. N am fpin tus hçc verba funt: no n funt h^' tnfnumverba:vt di'cît Petrus. Sed refpondebiS' nihil hçccôtrateiquiidemdicas.Inhoc dilTenti^^ mus.Tufermonem a decretis linguçexorbitât^ vitij notas:cgo nihil vitif pan or dici: in opéré dci* A tfermoapoftolicus opus deieft:quem quahfc^ fit veneror prç maieftate.

SAluatoremIefum»)Er.(Iefum)nôaddif apU“ grçcos in nonnullisexemplanbusilèd tantu^’’ Aéfcoaz ^31uatorcm»Etfortalfc nondum erat tempus xiii plicandi nominis. Ed»Tempusfuiireexplicaî^ dinominis:vel hoc probat:^ Petrus aprincipib^ facerdotumprohibftusrnein hocnomine

Tettm8C(ioceret:refpondent,Siiuilumel} in fpeóhidecvos potiusaudire:qdeü:iudicate. N® cnimpoffumusquç vidimus : 5óaudiuimus:non loqui. Sed quum poflea apoftoli educerent^^ de carcere:commonitierantabangelo»IteSi tes loquimini in templo plebi omnia verba

Scquitur.Ibantapoftoli aconfpeótu concilia gau dentes : quoniatn dt'gni habiti funt pro nomine lefu contumeliampati.Sed amp;nbsp;hoc loco : quid ma^ gis conueniebat^hoc nomen exprimÉprçfertitn ab eoquieleâ;userat:vtilludpropagaretfVas (in quitdominus)elcótioniseftmihiifte:vtportetno menmeum : coram gentibus 81 rcgibus : filifs Ifrael.PrçtereaPaulierat inftitutumzhoc fermoi nedeclararelefumfaluatoremtnonvagcac incer^ tequemuis faluatorem: alioqui nihil contra lus dçosdiceret.NamôC faluatorem ipfi expedant: Q^uarein quibus exemplatibus non eft : addem dtimputo. Refponf.Erafmi.ScisOrigenem all Rnfto quot locis hoc eleganter docuiffe tapoftolos de Chnfto initio quçdam tacuiffetpro captuaudh torum.N ec dico no nominandum lefum : fed in hoefermoneapud rudemf or taffe populum : non fuiffe tempus proferendi nominis : donee prçpa? ratioreszdodrmam efficacius acciperent. Exem; plaria quib^ tumvtsbarmuc no adfunt. Et in cot fendonfenfi qu od adeft: (I efus^non additur .N ec tamcnhocconfirmoifedaddofortaffe. Edouar. Scio Origenem alios annotate : aliquoties ex ' verbiseuägelijtmonitosapoftolosmcpaffuri ad;

hue Chriftideitatemdiuulgarcnf.donec refurrc; dionis glor iazfua ipe Chr iftus diuinitatc cotefta rehaccoprobaret.Pofteavero^refurrexiffetChri i ftusmuf^ lego prohibitos : vt lefum faluatorem 1 prçdiearent.Necfi iddiceretOrigenesnllicredcs \ nbsp;nbsp;renuquû aliud me doceatfer ipturaimiff os fcilicet

Vt ill hoc noie prçdt caret: ßc hoc nomine vi'rtutes facerent.Quideft:lte:prçdi'catceuangeliû omnt creaturç.''Nûg.dite^pagatenomcmeô apud oéi gêtes.'’nifiahudg.s finxenteuâgcliû ChnftufH lefüm predicate. Erant forte myftcnaaliqu ot : intimispenetrahbusfideiiquç non conuenicbat ahinitioftatim rudibus adhuc fpargf : pr^fertîn’ his : quorum animi lam diu fuperftitiofis ritibu^ aut I'nutili'bus cerimoni js prçoccupabantur.

ni pn'mum lefu m prçdices : quid fuperçdificabiS' Si quidern fundamentum aliud nemo poteft neretprçtefidquodpofitûeft: quod eft Chriftu^ c ~ lefus.Vt donem tibi : decuifle quibufdam clau^J * penetralia: itanodonabo:dccuiflc vlliclaudi h*’'' ftiumfidei:Chriftum:imo lefum: quum aliun^^ nonfitaditusadfidem:nifiperillum* Sed placed mihi quod non confirmas,

I’apaHA ffdJTHçiap / ideAadduxit Ifrael ftluteiH' Edouardus. N on eft in'exemplari Eralmicof^^®’''' . - çidii ûlutcm)iêd(8'lt;i)THÇ«faluatorem:)ficutnoib3 çditio habet,

AfeRafmus. (lefum non additur apud grfcos Eodem nonnullis cxemplaribus.) Edouar.

in exemplari Erafmico.Rationem vero curno^^ debeat addi credo fiiperius explofam: Annoö^ tione.cxxiiif,

Ed o.Et commota eft omnis multitudo in doquot; A ôloçj (ftrina eorum: Paulusautem 8tBarnabas li^ xiiij.

ftris morabantur).Hçc in græco Erafmico no ha= bentur:nec inlatino cotex tu.N ibil tamenquic^ annotat: vel defint græcis : vel noftris fuper fint. Ego nihil dubito græcis deefle.Et inde arrv pio argumentum non elTe græcis his codicibus fidendum.

VTqceleriter)«Eraf,Vft$adeo ne placetBar- Aclo^j bareloquKvthac gratiaputemus recedcndû

averbisgrçcismelatineloquamur.Siquidemgrç ce(qcclerrime). Ed.V tauidearripis occafionem: ctiampro re leuicula contra interprété. Potuiffes monere citrahanc contumeliam.

ïpRaf.ifÈçiTHff ÓM'.idc deviafiucdcviahac.) NS a a-obz ^articulus additus facit: vt certâ viam accipia^ mus.Edo.Sedhocnonpermittis interpretiloâ.

primo .Inhûc mûdum (éia tóp KÓcgop) vbi 8C addif atticulus.qqfcioplus qcenties mihi leétum : vbi atticulus nihil certum monftrat.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Annotatio.CXXX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O

morte VC teres ccn'monjas:Iegemlt;$q I'amoIi'mJP tnittebaï:datam in cordibus.Proinde nonferuaH dacxiftimabat:fedferuaripoirei'nfirmisadhucH^ dçis:nefcandalixarent. Infirmitati ludçoçi hafl^ permifit libcrtatc : quo ne via occluderet volétib îngrcdi:neceflïtatê vero nullâ impofuit. Nâ fi dçus aliquis fpretis legalib^ tanq mortuis: fc chf*^ fti'Iibertati voluiflet infinuare: numfuiïTetrepel^ IcnduszSCnonpotiusobuijsvIniscxcîpiendus.'' Annotatio.CXXXI»

Ad:o9i 117 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;c)Ncchi*î

ruina 8C cçcitate Paulîiquib“’ rebus îatn agebat : aggrediebaï: vthacoccafioneagnofceret euâgehj fioem. Edo. Quidhocaliudcfl qpr^deftinar^« Quippe hçc media prçdeftinata funttquibus tra' heretur adfidé. Namvtprædeftinatioçternae^^ jtamediaadfalutemprçdeftinatanntemporefun^ ctiam prædeftmato« Id quodfci'unt neoterici. St* pi'am ( inquit dominus per prophetam Ozeegt;) Vias tuas fpinis.Sepit quotidie« Sed quod pf^' deftinaui'tfeidfadurum:hoceratantcniundi'coti j ftitutione*

. T^Ereutiattedeuspan'esdealbate),Edo.Prob Jl xitasannotationistuç prohibetmetquoini* nusferibam. Quam tametfi in multisprobo:ta* , mêdumconarïsexcuiàreî vidcris mihi inurerein^ j daci) notam Paulo : q? negauen't le feire anaiii'â pontificem elTerö^ tamenponti'ficem eile nonpo*

tucrit ignorarcîvt ipfe déclaras. N elt;$ veto hoc eft declarare non mentitum : lt;$tyrannumagebat ananias : nonpontificem. N am quantumcuncç tyran nus eraf.ft tarnen pontifex etiam erat t quam q indignus’.mendacij reus eft Paulus »Q^uum 8C illedicatmendacium : fi quod verum eft : negaue; ris: etiam fi quod dicis verum fit aliquarationet fed non ad fenfumcommunem.Inuenio aliara^J tione Paulum a mendacio effe liberatum.Forte nihil abfurdifuerit: fidicamus Ananiam politt: ficem nonfuifle. SiquidemiameeffauitPontifb catus Mofaicus : poftqpontifexfecûdû ordinem Melchifedech intrauit femel in fanéta: eterna res demptione inuenta.

TImuitenim ne forte raperent eû 8Cc.vf($(acce pturus pecuniam). Edo.Dicis hçc omnia xxüi deeffe in græcis quç ipfe videris. Et quid nos tans

1 topere confidimus in græcis exemplaribus ♦ Etiâ I fl çditio noftra nonbn habet: quomô emendabif 1 ad codices interdumutilos : interdû.planefalfos. I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Annotatio.CXXXIlII.

SVperueniesauttribun^:vf($(adteveniet).Ed. Aétoçj iHçc omnia dicis deeffe in exemplaribus græs xxiiij.

I CIS : nifi quod in vno reperifti afcripta in margin I nbsp;nbsp;netn.V nde dicis teadiecilïe : prçfertim quumhic

I terum ipfa loci confequentia fatis déclarât illic I nbsp;nbsp;nbsp;opor tereeffe: vel hçc ipfaivel alia eiufmodi verba»

Id quod palam eft mtucti ♦ Quomodo enim apt^ confequetur (a quo) his verbis omiflis. Sic habet locus ina(fti's»Inueni'mus hunc hominem pefti^ ferum : Si, concitantem feditionem omnibus lU* dp's invm'uerfo orbe: SC auólorem fêditïonis fed? nazarenorû: quietiam templumvioJare conatus

gem noftram ludicare» Superueniens autem bunuslyfias:cumvi magna eripuiteum dematit^ bus noftristiubens accufatores eius ad te venire» A quo poten's I'pfe I'udicans : de omnibus iftis c0‘ gnofcere.’amp;dequi'bus nosaccufamuseum. Et hit iterumdefideraturfi'des grecorum codicum.

Eodem yJX Vidamautemexafialudci). Eraf. Nôeftab J*Xfolutusfermo:nififubaudias ah'quid(poftea idem).Egoputo eproximo farti'êdûquoddeert» Nam quum modo dixerat fe fuifle pun'ficatunl in tcmploï fed citratumultumifubifcit. Cçrerum quidamafiain'Iudçiffubaudi'as)fufcitarunt cum tumuJtum:nonego,Edo.Mi'nore negocioamp;qul dem aptius farcies everbomagi'svi'cino. Prçceait eni'mhuncJocum. Etapprehenderuntme clamaquot; tesiSódicentes.TolIei'nimi'cumnoftrum.Iamfe^ qui'tur. Quidam autê ex afia : quafi diceret. Qm apprehenderunt me(inquam) vt hoceti'amfcias: erantexafiatquosoportuitadefle ^aceufare

omnia confuctudînes quæftîones.) Ed.Pergi's adhuc maledicere theologi s : quos amp;nbsp;fçpe veluti cô temptîmnominas.Q^urdfîmalehocinterpretat^ eft inter pres(quirquis is erat) : non i n hoc male me ritifuntthcologi.Quidfietiâ:aliqfunt ex theos logis;quidod:rinæfpiritusftudeât:eloquêtiç nÔ ftudcât:meliorib‘’occupati:at(Ç interdû eueniat: vt nô fatis latine dicât:qdfi prorfus barbare: Si cô tragrâmaticorûdecrcta:modo id nôftudiofaciât fedignorâtia'.nûpropterea inceffes:8i nô potius dabis veniâfT aies erant illi pr imi ecclefiç patriati chçïqui prorfus incûbebantindolt;flrinâ fpiritus: êioftêfionêvirtutis: nômfublimitatê eloquêtiae

necallebâteloquêtiâ mûdanâtnec eDemoftenis orationib^:aucupatifuntverba:autfentêtias : fed intus ardore fpiritus inttâmatitverbamirificaeru âabât.Quibus8tfaxamolliuerât:amp; môtes trâG tulerât’.qd nulla artepotuiffetOemofthenes: aut fiquëaliûmihinomîes’.ex oratonb^ fçculi.Q^uid ctgo theologis obijcis barbariéî'qq 84 interpres poffithocloco cxcufari qd ^cliuefit ( oîa) alibra^ rijs afcr iptum effetpr o(omnes ♦) nbsp;nbsp;nbsp;Annotatio.

cifti.Hicmiraris:lt;$tâelegâ€ dixcrît.V ideqlisfis erafmc’.hô vnqc^ côpofit‘’ac parat'’ ad male dicêdû

I îterptî.Hçc ânotatio nihd facit ad iftitutü tuû:vt ' emendes euâgeliûlatinum ad veritatem græcam.

(Ex refurreûione mortuofutn) ; ^Vundicans folum Matthæum de bis . Œçlt;smortuis narrafle:qui cû Chn'ftofu^ ^^lrexerunt:addis:probabileeire:fi2^ Cgt;^res proprie pertinuilTetad diuinita=

tern Chrifti cóprobandam:caetefO^ cuangcliftas rê tantimomentinon fuiffe omMt*'' ros : praeferti'm cum nufq fuerint diligenti'ores* in refurredionis argumentis. Edo.In his qu? certafidetenemus:ficutidcEs quæ fcripferutivd nonfcn'pferunteuangeliftç:quodverumnoneft» nec ego pu to probabile effe. N am quod probabi' leeft:nönullam habet rationcm:qua defendatur Atverofcripfiffeeuangeliftasiquod non fcripf^’' runt: tan turn abeft: vt defendi debeat: vt plane piumfitdefendere.Præfertim cum ecclefiarplen^ jiaEis ac veram euangeliftarum narrationemnan’ dim tradi'derittvt fmpnim fit vel addere quicqîvi adimere.Quodfi qui'fqaudebitdicere : probable le efTeihocfcriptum euangeliftis:quod euagebft^ . non habent:ve] nó efle fcriptumeuangeliftis: | planeini’pfiseuangehjs continetur:qurd potelé , diciapertius:pfohæreticorumdecretis:quî euart j gelium infeftant/Hac ranua aper ta: tollet cr^ftas^ N ihil protuleris ex cuangeh'o tam forte:quod ip fi non retorqueant.Quippeclamabunt:probabf leefle:nonhocfcripfilfe euangeEftam : fed falfo^i nobis confiólum* Dein.de quod dids probabilc

cffctfionfuiffe ottîiffuros ca! te ros cuangeliftasifi earespropric pertinuilTet ad diuinitatem Chri* fti coniprobandam ♦ Imo veto nee earatiorq, ad diuinitatem Chnfti comprobandam haec narra* tio pertinetthocfacit ^babilequoddici's’.fiquis fuum cui'cç cuâgeliftæ titulum dederît. N am hoc propcpcculîarcerataqutlæ Ioanni:vt dîuinîtatc Chnfti comprobaret ♦ Id quod vidit Ezcchielt quumdecodicit.Etfacicsaqudae defuper ipforû quatuor.Etmultavi'deoIoannidiélataddiuinitâ tem Chriftî comprobandamtquç cæten ne quidS attigerût’.ijnathanaelemfubfîco viderit:qi aqu5 invinummutauerit'.q» caeco nato vifum reftituc* hf.$inprobaticapifcina:triginta8C oéto annos tnorbo grauatumdiberauer 11: q^ Lazaru m refufeb tauent.Hæc nullî euangeliftæ-.prçterqioanni di ftatunt.N on tarnen Çcredo)dicês probabile elle: hçcnonfuille omdluros’.û ita haberenf.vt refert

T ncdicâîterî:lt;$exMatthçiverbisîhorûrc EodetÀ furrcdliovideï’.Ghriftirefürreétioncpccffif

fe»(Etpoftça.)N eq^ veto dâ rne eftr Hieronymû: cûq^hoc cbpïuïesiterptcstihacfniaeéivt dicant monumêta dûtaxataptaf uifTermoricte chnftorvé tûnô ïfurrexiiïe’.nifi poft padlâ fth^ refurreélionê Etfacikcredim^ author itatit^^ftq.s expêdatipa

Mathæi verba: deprehendet hanc interpretation neminonnihiTeflcdetortam. Edo.Superiusahn quanto hancfententiamprobasivtdicatur egro’n fidemonumenti's ipû Chriftimorte:fednonap parui'fTenifipoftrefurreólionê.Sic etenim (poft refurrelt;ftionê)qdhabetur apudMatthçui” (addis)vt quemadmodum loannes prçdicationi^ êCpaflïonis Chrifti:itahi refurreéliôi's: ld eft prçcurfores fuen'nt* Sed rogo te. Q_ui furf^ xerunt:vbinamvf(Ç Chrifti refurrecftionem runtiftnufqapparuerunt.'^Etqualeshi præcurfon res eranttquî poftea apparuerunt:q is quem pf^ ibant.'^Etiam fi praecuribres erant: cur i n fanda uitate tantum vißfunt:quo poft refurreélionéflO erat venturus Chriftus:nifi danculumtvtfèmafl* feftaretdifcipulisiproptermetumludaeorumcoquot;^ gregatis.''Proi'ndeegoveriusputo:teftes fuiflcr^' furreiftîonisiqprçcurfores.EtficrefurgêteChî*; fto:refurrexifle:amp; pofteaapparuifle infanélaciui tate:vttefteseflent refurreftionis Chnfti: cuî furrexerunt.Id quoddicit Matth æus:8C interpre fantur amp;nbsp;Hieronymus:amp;ali ƒ fàmftû

Eodem T? Ra.IIJudpropiusadremnoftrampertinet' JLLz Paulus quum obiter : S m trâfcurfu voluerif aflerercdiumitatem.’Si vi'rtutc Chrïftnmagis de* bebatipfiusadducererefurrelt;ftionem:qalioruiii. Ed. Sed ampli'us quiddani di'xit: amp;nbsp;vehementiusi addiuinitatem Chrifti comprôbandam:ex refur reólione mortuorum ♦ Nempe maion's virtutis

AVaricia). Eraf.Q^uorfum attinet numerate fruótusfpirituszquum opera car nis nohnu= mcrentur. Edo. V irtus in anguft o eft: vicium late rcgnat.V nalineaitur advitamnnfinitis admortê Necidignorauit Ariftoteles.Sed 8C dci opa oms nia in numero 8C menfurafunttquum dyaboli có^ tra extra menfuramfint ÔC numerum. gt;

T N fimüitudine 8Cc.) Eraf. Ethocvidcdumeft 1 theologïs‘.neplusfatis oderitpelagiumtSCpcc*

catum originale nimium libenteramplectantur: fïuc$ in co libeat argutari: fiuequcmadmodum aftrologiperrcpertoscpicyclos:it3.biperpeccatü originale a multisfefe diff icultatib^expediât. N ec boe dixerim negem effe peccatu. originis : fed $ nolimvllamvimfierifcripturis diuinis.Q^uinpo tiuscxipfa difputationis confcquentiaexpcnda: musiquidfcnferitPaulusï SC an confentaneumût boegentibus aperirevoluilfe.Quodbodic quotç magis creditur :qintelligitur:nimirum communi fenfu rcclamantc.Ed. V idcr i ntbireneus: Cy pnæ

, I nusiRetrcinsiOlympus: Hylarius:Innocêtius: I Bafilius ille magnus'.Ioannes cpifcopusiHicroi 1 nytnusïAmbrofiusxGregorius’.quos tantamdis I uiniloquoçz coronam citât Auguftinus de pecca;

1 tooriginis.Wunclocumap'oftoli interprétantes \ inope qdinfcribiîcontxalulianûpelagianûdi.p

Et cîufdcm difputationis 1 î br i fexti capîte fêcu^ö Auguftin^ lulianum : SC complices: hçrefeos no'' tat.’ç apoftolicum fermoncm alio detorqucant' DcîIIis(mquit)apoftolicis verbis:tn quibusiti’’ pudentia mirabili:imo dementiarefiftitis fun3^ tifrimefidei:vbiait:per vnum hominem peccatH intrauit 8Cc. fruftra fenfum alium nouum:at(Çlt;^** ftortum:8C avero abhorrente moliris exculpef^* Hçc Augulhnus. Nelt;ç vero confentaneume^^' profundoreifenfu prohibitum Paulum:quoin*^ nus Romanis hoc aperiret.Quçenim myftcn^ his confer ri queât:quç illic proclamât: dei filiu*^ exDauidfèminenatum:mortuumexmortuisr^ furgcntem mortem triumphaflc : Icgem dei or^ populohebrfodatam:nihil illi contuhire:Iacob deo dileéltum:Efau odiohabitum: vtrumiÿ uiq natum:8tmulta quç illincerui polTent: attend tolecîlori. Etquideft in fidecatholica:quodnoii abhorreata fenfu communi.Etiamii non «diccrct Eiàias. Nifi credideritis : non intelligctis. Iw*’ quid magis conuenicbat a Paulo dieu prçfertin’ CO loco : quofedulocômonebatludeos SC 'grxcoi omnes egere gratia dei? Q^uippe q? nulla alia ratio ne magis cgeartt: qquod cOntraxennta pthoph' (logenitalemaculama qualiberafi non poffent: nifiperfidem mediatorisdci: SChomilium Chn ftilcfu » Hoceftqj gratiafàluos factos dicitinatin ra vero filios ire. Quid magnificctius dici poruit adgratiçpconiûiq^ eafolaeft:quçinnatô nobis exparêtibusviciumprorfus tôllit: ôi taie viciufli

c|3 folum ctiamfi aliud non infit:ad fnferos peffu dat.N umhoc pertincbatad corumfalutcm’.vtfci tcnt^ effcntaprimanatiuitateinutiles : ncc vcro poffent di’gni dcoeffe: nifi fccunda natfuitatcreJ gencrarcnturi'Id quodali'quoufcp tangitPaulus: quumdicit, Côfepulti cum Ghnfto inbaptifmo. Et quum monct:vctercm hominem exuendum. Quin hoc ctiamferîo egitPaulus : vtfuam prori fus imbecillitatemzdiuinç vcro gratiçtdiuitias:ac fupcrabundantiamagnofcerent. Ref.EraCHoî rumfentcntiam nonreijcio. Edo.Hiclocusnon eft tamleuisîvtrci jci poflet.Sed tuvidcris q.dfcm tias: quum thcologos mones’.ncplusfatis odcrîfe pclagiù (8C fub indc)nc pcccatü or ig» nalc n imium libentcr amplectantur: SC quum innuishocpecca tum originis inuentumcffe theologorum : vtfefc expédiant amultis diff icultatibusîquemadmodû inuctifunt aftrologis epicycli. Et qd pofteaexpci divis cxdifputationis côfequctia : anhoefenferit Paulus; SC an confentaneûfithoc gentibus aperU

_ Numquidcprecaf q^c^malindtimetncinfit: vel 1 nciinmineat. Sed dicis : non hoe dixcrim : nci 1 gem pcccatum originis . Si tenes ccclefiafticum 1 dogma de pcccato originis: nihil quic^ opus eft ' I timeastncinuctum fit thcologoru; quum theoloi

1 gi ab ecclefia fanéta hocdogmafufcepcrint. Sed 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PM

parum abcfl quin ncgcs pcccatum on'gi'nis:qoi hunc gladium erïpis ccclefiç:quo maxime hadeö^ dcpugnauit contra pelagjanos . Imo hanc tcrprçtionem cui conftanter innitu ntur theolo; gi omncs : eti'am vctcrcs: quam eliciïint ex verbid Pauli. Nonne quum prope dicas extortam hanc interpretationê: tot veterum nomina : notas.'' Quîvti' inannotationenominatimcitavi tam mogno confenfutita i'nterpretati funt: ncm*^ ne prorfus omnium huic interpretation! refra^^ te:nifiispelagianusfuerit. nomenanteanon citaui in fent ex verbis Pauli inhacepiftola. Nonreijcf'’ jnquis horumfententiam. Plus fttiseft difTent/*'^ ctiam fi non poflïs rei (cere. D iflentis ab his thco'quot; logis qüos mones. Porro hi fecuti funt veteres' quos nominaui : quibufcum ni prorfus fentias^ malefentis. Siprorfusfentias:quidopus hacca^ lumna contratheologos: nefcioquos.''quumt‘’^ demfimulatramento refpargas Stveteres. Cr^^‘’ te bene fentire depeccatooriginis* Sedhucten^ dit difputatio tualt; $ nolis vim fieri fcripturis' quafiidtimeas. Si id times: non bene fentisdev^' te'ribus:amp;malumfufcipispatrocinium:pro pc»* mispelagianis. EtvideErafmean hocequumli*^’’ j vttufolusfapias contra tot patrum grauifiimafc« ft imonia. Per C hrifti charitatem obfccro:a tq ob teftor te Erafme : vt nol/s inferre in ecclcfiamfan^ cftam:hoc nouum genus tradlandi facras hteraS' cum calumnia veterum»

ERa»(Peruafit.) Ed.Hieronymus commen Eodem tarifs Origenis inhancepi'ftolamreddit(per tranfift.)Q^uinSiOrigenes mire déclarât: dices: nullam fyllabamfuperfiuam efleiaut vaeuam.

SIenimvniusddi6to:multimortuifiint:multo Eodem 'magi'sgratiadeiiSidonumiiigrati'a vniqs ho;

mimsIefuChrifti’.inpluresabundauit.Ed.Noi tas in grçco non effe(in pluresXed in multos(wo as aovff»)Hieronymus tamen(plures)intcrpretatur: Origenes dicitmyfterium elTe audi numeri.

ERa.Supramodumpeccâspeccatum Kafi’lnftp; ]^o.vij» fgt;oa«p àgap-Kbaoff àgapTt«: c[uoditafonat;qua= fidicas:fceleftumfcelus»Atnos dilucide potius: ^latinevertimus: (peccaminofumpeccatu. ) N a quodvertit(peccanE)grsecis nonparticipium eft: fed nomen adieétiuum. Ed.Hieronymus legit: vtfiatfupramodumipfumpeccatumpeccatortex occafionemadati. Addit. Q^uodautem diximus

(peccatüpeccator^ imaluimus vitiu fermonis ads nutteret^fenfum Apoftolino intégré exprimere

ET nonmifericordiamconfecutammifericor Ro. ix» diamconfecutam. Er.ldingræciscodicib’ nonbabeturafcriptum.Ed.O rigenes legit:8ide= clarat:ficut Si cccïialegit. A nnotatio.CX LV I. aVicft in omnibus deus.)lbi.Loquens deco Eodem ' mêtar i js O r i genis in ep iftolâ adR omanos ;

âîcis Jtémrepetîes in his commentanfsn'nfpcrö de diabolo rcdimendo 8Cc» Ed.Inucmohanc opt

nionéexplofammhis commcntanfs.Netç put« (nifi me fallit memoria ) quic^ illic cffe quod Or*' geniobijcipoflïtde demonibus redimendis.R’ Rnfio Era.Cap.hpfuperilIudfvt omnismundusfubi® £rafmi (q:usfiatdeo»)lic€tfubodorari taie aliquid fuifl^* Confu îtcetinterprescorrexcritvtcumiç. Ed. Nullutfl tatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;indicium eius rcieo loco.Legat qui volet-T****

quot; - * tumdifputatianangelictiamleginaturalifintob noxii.Dc demonibus rcdimêdis nullum prorfus verbum.Q^uinpotiusiquodpro côtrariafênteiy tia facit: obi ter affer t fen tentiam ludæ: qua confit - matur nunqelTcrcdimendosiqui non ièruaucrût principatum. V nde elicit 8i legi natural! fuifle ob noxios.Hæcfunt verba Origenis. Nifi hac kg^ tenerentur:nunqde eis diceret fcriptura diuinaî angelos quoc^ qui nonferuauerunt principatuifl fuumifeddereliqueruntpropriûdomiciliû : deiis ad iudicium magni dei:çternis vinculis in tartafH conftriôfosifubcaligine referuauit.(Subdit)V*v de confiât inefle his legemrqua nô obferuata:pafi fifunthæciquæfcripturafuperiusteftatacfl.Hj^ Origencs. AnnotatioCXLVII.

KotXp TNcaptionem.) Er.Noneftaccipiendahoclo« Xco(captio)pro decipula: vnde captiofos dicim^* fed pro venatu quo capimus feras; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ed.Hir«

ronymus tarnen dicit.Potcflamp;captio huiusmen fævideritquadominuseos cœpit:quum dixitad eos. Q_uid vobis videf de C hriftoicuius fdius cft*

detnopusiamnoneftopus.^Ed.Origenesnôhai betbæc vcrba.Puto additaa quopi'am gracco com mentanjvicc’.qqetiamfuntfubobfcura.

DOminoferuientcs. ) Hieronymus. Scîo in Ro.xij. nonnullis latinorum cxemplaribus baberi (temporiferuiêtcs)quod mibi videtur incouenics ter infertumîtiifi quis forte ita diétum putet c. apudHieronymû: in commentarijs Origenis.

Etfic nonvfquequacç damnat.R.Eraf.Iamaddi* jlt;nlïo detamannotationibus meis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Erafmi

NEceffitatib^lanlt;ftoiûcôtnunicâtês.')Hiero. Eodem lcgit(vfibus)fed addit.Memini inlatînis ex emplaribus magis haben (memorijs fanlt;ftorû)veî tûnosneccôfuetudinê turbamusînecveritatiprç iuàicamusrmaxime quum vtrûqj côueniat ædifi* cationi.Ed.O Hier onymianam modeftiam.

Vçfitvolûtasdei:acccptaôCpfcâ;a.)lta eraf Eodem mus î côtextu; iuxta exemplar quo vfus eft.

AtHieronym^dicitingrxcohaberi(Q_uxfitvo lütasdeibona:8Cbnplacitapfelt;fta.)ïn côtextu habetÇQu^fitvolùtas deitqdbonû: 8t bnplacitft ; nbsp;nbsp;amp;pfelt;ftû.') Erafmus(bona)nóhabeti8tpro(bci

RofXÜj T^Amnationcmacquifunt) Er*a4'pöPTlt;«:i^ I ^eftaccfpientftituri temporis» Ed. Hierony mus in córnêtarijs Ongcm'cis mterpretatur in có textu(acquirunt)declarando(conquirunt.) Annotatio.GLIIL

Roma» A Sfumite.(Er.irçoo‘a«Mf!gt;(tp«T£:îdefl:vobis adiü xnip xVgite. Ed.On'genes Hieronymo interprets (airumite)declarando. Annotatio.CLlin»

Eodem quinonfapit:dominononfapit.)Ed.HoS ^quod dicis græce haberi:Origenes nonhabet» Annotatio.CLV.

Ed.Hieronymusinterpretaï(firmiores)^ O rigenes declarandofic legit. R.Er. Sed latine» nógræce. Ed.NóputoHieronymüaliudlatins legerezqinueneritgrçceîvirûpræfertimeadilig^ tia:vt nûq non moneat:fi vêtus çdi tio a grçco dib fidet.Hocfatiseft illumfic legere: Si interpretari» Si de varia leétione nihil annotate. Quum Hiet^ nymum toties tefteristindica mihilocum : vbi tas græce loquentem ƒ

Eodem QVfcipiteinuicem.)Er.Græce:airumiteinuies» âDEd.Origenes iterprcte Hieronymo : fufcipi^^ déclarât.

Eodem T N nb«ndanttabenedilt;âionis Chrifti.) E^n» JLEx græco addj s(euangeli |)In abundantia bens didtiônis cuangelij Chrifti.Origenes (euangebp nonhabet.

R-iorisad Gor^.if. (Quamncmo pCo^if principü.)Era. Non hicdemoncs fedphilofophioratoresSialïo^ do mo êC Vulgario* Edo. Sed his pn'ncipibus poftea imputaï : $ G hriftû occiderût: quum ex philofo' phis: oraÇonVzautdoélis: non effent qui in ei^ne cemcôfenferôt.EttnOrigenesinMattheûdicit: per principes demo nes fignifican.

Viaoculusnôvidit:nccaurisaudiuit:necin ' «A-cor hominis afcendit : quç preparauit de’his qui diligûtillû Ita Origenes Hieronymo inter?

T IgnûfœnûftipuIâ).Er*Illùd obiter annota^ V-■L* dû:$ dixit aurûiargctû: 8i lapidcsjpciofos pi '* tjncreadpios:lignû:fœnû:Âftipulâadimpiosvt palâ eft ex.j.li. Hieronymi aduerfusiouinianû. Trib’enîduraturisîignÉtriaoppofuitperitura.

S i ignis îciderit: id eft exaéla exploratio ope92 de? trimctû patief: id eft dâno afficieï.veniâ côfequci tur vtcûlt;j:verû nihil auferet pmij.Ed. S i igné vo-cas exadâ explorationê operû:qûopignc venia côfequenîiqîpij funt: quos dicis in ligno fœno gc ftipuladefignan/quû exada exploratio: non illis

pcccatuminuat : vtveniadoncnïïfedcapoti^ ca tu dîfccrni tut quale lît:8C qua dignû pœna. nclt;$ pcccator cxeoveniâ confcquitur:$pcccat^ exploraï:fed agt; dcpIoraï.Et quifnâ illc dies dni^ cîj extrcmus/Gonueniûtcrgo 8i di'estSC îgnisiq*^* codiefchpturis teftantibus:futurus eftconflagf^ tionîs:quo purgabun€:quf nondûpicne purg^ti lignum : fœnum: amp;nbsp;ftipulamfuperçdîficaueruflt* Et mûdî totius facies exuretur. Impi'os veto dixentfuperedificare:6Cnonpoti^amoIirifun3^ mentuf'Rc.Er.Faélapereunt:nonhomi'nes«Ê“' Diu mecûhçfitaui quid fît qddias(faótapereutit non homines);Semel atlt;$ iterû recêfui annotate“’ nemmcâ:amp; nihilincapotuiinuenire:cui obui^^ hçc tuarefponfio. Nam necdehominib^ percuta tibus:necdefadtis:quicq ibi diélû eft.Demûf«:' currebat: vt bunc lo cû apud Paulû leger ê ppenfii* rus an illicectoccafio defumpta. PeruenioadhÇ*; verba(vniufcuiuflt;ÿ op^qualefitignis ^babitJ.S^ cui^ op“’ mâferitiqd fupçdificauit:mercedé accip*; et. Si euî^ opus arfen'tidetrimetû patiet). Hçc vb Jegorhinc fcilicet(inq)i]ie ferupus. N ô q^agnofe^ rc qcq mcçannotatiôirefpôfûiledqphuicptneât qdrndifli(f(£lâ ne:an boies peât). At tu fai^pif^ dicistnô hoîcs.Ego vero iJla mea ânotatiôe nih** qcg dixi:qd adhâcdifputationêdetorqripoflcf’ Sed qüia id placet : pauciä excutiam^ hune locuin ceuimpertinêtc.FaéiaperiredicistnonhomincS Q^uûfperire)dicis:inigniperirefentis:quo

tnînanlfaâatalioquî nihil ad hunclocudkîsîdci inde:quum faótadi'cis: necelïe cft alterïifignifi'i ces: vel ipfum opus : vel reatum. A t in i'gni illo exa tninatorïo:perireopus:nondicïs(creao).C^uip^ pe quod latn olim pcrierit: quum perpétra turn eft Sed nee reatusvnqabólebiturunhisquos notas lignotfœno : 8i ftipula fignificari : in his fcilicet quiad eterna fupplicia damnati funt.Sed q; bos mines dicis nonperire.ego cecumfentioiquos ere do çternum manfurostfiue ad pœnamtfiuc ad gloi tiam. Q^fimitigabamus verbum tuum(per ire) 8C vtemur verbo apoftolico(ardercXquafidicas ope^ Taardct:nôhoïes).(Sicenîdtcitaprs*Si cuP op'’ arferit)8tc.expëdam‘’:anhocpoffitdici.Sednedi caï ftatim répugnât verba apoftolica.Ipfe aût’fah uuserittfic tame quafi per ignem.Tpfe(inquitapo ftolus)faluus erit per ignê.Hoc adhominc refcrï nonadopus.ïd quod ante me annotauit Hierom nymus.fiuc is quifquis eft’.haud dubie vir doftus: euiusferunturcÔmentarijhnprioremepiftolâad Cotinthiostfub nomineHieronymi. Cuius hçc verbafunttQ^autem ait.Si cuius opus arferif.dâ

,, tifuntivtmcreanïincendiodeputari.Siautêopc^ I ra:idcftctimina punicntur:faluoeo qui perpétra-uerat’.noneriteidamnuiTufedlucrum.V ndema^

J, nifefte oftendiî'.ficutfupra comprehenfum efttho I nbsp;nbsp;mies ec aurü’.argêtûdapi des pciofosdignû’.fœnû

nccfaéta pcreût:nechoîes.Sm mitiges apoftoli^® tcperamêto:vtloco(pcreût)(ardét)fupponas:fl® faifla ardêt:fed hoïes. In hâc fèntêtia nónihil fcï** bitHieronymusdia/.contralouimanü.

/pR*Ex græco.Oês quidénó dormiem^/fêdoe^ ^ïmutabimur). Ed. Ongenescótracelfükg*^ (oês qdê refurgem^):fed nó oês ïmutabimur.ËW^ fi oêsimutabûî: g,defl:qdfequiï: nos ïmutab mur)quafi fè SC fu 1 files : dl fcerneret a cçtcri s iW qö vi'dcï dicereOrigenes.Hieronym'’nobifcü]egi^’ alte^ï lènföcitat.R.E. Quidnidifcernatviuos^ mortuisf'Ed.Si nobifcûlegeres (nóoês imutabi' mur)bn forte quadraret qd rndes(q.d ni difccrnat viuos a mortuis?)Sed quû vt^jtç legas:SC nos in’** tabimur:SC etiâ oês immutabimur:nefcïo quo dlo difcernis vîuos amortuis:quû oês dicis dos: Nâ fl oês îmutabuntur vbi eft hoc difcriffl^'

CH riftî bon^ odor fum^ deo). Er. Et deû rurß appellatpatrêfuomore. Quotieseîabfolut^ hocvtiturverboideûpatrêmtelhgit.Ed.Hocfl’j’ ita habere: aliquot loca demôflrât : q fupra cïta^*' m^. NeiÇ qcqhic ^hibetrquo mi'nus referrîpoflit ad deûabfolute:ideftad to ta trinitatê. Nâxpi hy poftafis duascôpleêliï naturas. Et cur nô etiâ chu fto debebât gras:qgt; xpi bon^ odor erât:xpo qdévi deo:ç inxpo tn'ûphauerât: SC deo: SC hoîe.Etvcf bû: nifi fit abfolu te de'’: de‘’nô eft. Qj Ct abColute ft de^quomôpabfolutâappellationêdei : fof

ÏNfaciem.) Era^sio-TOTé/ioandeftinfinc» Ed» ij»co.uj InfaciemlcgoapudOngcnê: interprété tdie^ ronymo inExodûzquo loco hçc verbahabet .(Et non ficut Mofes ponebat velamen fupra faciem fuam:vt non intenderentfili j Ifiael infaciem vuL tus eius.)Hic vides nôfolumdicere(in€aciê) :fed quomagisexplicetrem:addere(vultus eius^ ) Sic ctiam habet textus Exodi.vnde fumptus eft hic locus.(Viderût cor nu tam faciem MofnôC timue? runt.) (^q(vt ingenuefatear ) lego apudHieroi nymum’.commentari js infecundam epiftolam ad Connthios(infmem)fedinaliumfenfum-.u ,ipfc ponis.Etfubdubitoan aliqs nouator:hoc deçà* pite fuo appofuerit’.quia vidit itahaberi î quibufs dam grçcis.Q^qin omnibus non itahabere:fati$ déclarât ledit O O rigenica: quâ ceu magis quadran tem i mi tar i par eft. N ec(q3 fcio) vf qlegi ( in ft nê) apudHieronymum:prçterqhocvnoloco:quini fallor : nouatus eft. nbsp;nbsp;nbsp;A nn o tat i o. C LX lllï.

(eius qui euacuatur: vcl aboletur : ) vt referas Eodeüî adMofen: autabfolute: infinemeiusreiiquæeua cuatur. Ed.Expendelocum hûc in contextu*. ôC

I ciavtimuT*. nonficut Mofes ponebat velamen i nbsp;nbsp;nbsp;fuperfaciemfuamivtnonintenderent filijlfrach

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S »1

tnur tn C hrI'fto:SC norificut Mofes ponebat mcfïri|sIfrachficnobi‘spom?:fclt;Ïaboleï:quö dæorûadhucfenfus fint obtufriNos veto oés:r^ udatafacie gloria domini fpcculatcs SCc.Domî» aûtfpintuseft.Atvbifpirît^donn'nin'bi'libertas: 8C no vclamc. Vides hoc relatiuû(q3)referri advt^ lamê.EtficrefertHi'eronym^Sed qäapplicas:''^ nô ïntêderct in fincei^rei:quæ cuacuaï:nefci'o aH poflïtftare.Ego magïs puto:vdamîe cômonttoS efie: vt ïntêderêt in fine eins reitqeuacuaitid cfi Chrifiû.Cômoriitôsi'nqitat^qq gloriofiis vultus Mofi:tri velatus erattSc obûbratusiSC ra gloria fiïiçregisdTetabïntus.Etpfopterea;nlt;’ îllicfiftendô:vt vultus Mofi gloriam contêplen^’ lêdpcnitus introfpiciendû:eruendûex myfteri)S' quêlex 8i prophétç prenûcïabarit:abolêdamglo^ riamyultusMofnnûqfiiùendamgloriâ eius:^^ Mofe multis facramétisprçfignabaf. Gloria vul^ tus Mofi ératiçîn heremo bibebant de petra : vdatafilifs Ifraehqa obtufi funtfenfus eorû:at ûelatâ apoftoïis:q.bibebant defpiritali côfequet^ fc petra. Petra ver O fait reuelata facie Paulus )er3t Chriftus.Hûcfènfumvidetur mihi confirmart' q3iequïf.Quûcôuerfusautfucritaddcû:auferd5 velamc.Quidefitquu coriuerfiis fuerit ad deû:ni^ fiquuintéderitin finêlegis:ideftchriflû:aufer£^ velamen. Annotatio.CLXV. ' Eodem /’^Btufifuntienfuseorum. (Erafinus.Ideft^^

V^caécatifuntt 8Cf cogitatiôes)potius qffenfus) EdtNoftraleôfionecôtêtifunt:^ Hieronymus

DOminûnoftrû. Era.(Noftrû)redûdat.Ed. Eodem Hierony.lcgit. Annotatio«GLXVlII»

PErlefum.)Er.(Prop€ lefum.^Ed.Hierony? Eodem muslegit(plefum.) Annotatio*GLXIX» • nbsp;nbsp;nbsp;•

IN facië.)Er.(Infacie.)Ed.SiclcgitHier» (ifa= Eodem cie)8C îterptaï: amp;nbsp;fie habet î côtextu.Ex quo ad-

ducor vt credâ 8C emédaturufuilfe ^xîmcprçcedc tialocaifi fichabuiffêt codices Hieronymiani : vt habet Erafmici'. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aimotatio.GÉXX.

*eft(dniIefu.)Sed obftrepetahqsiqdifta faciût adfenfumtanfit dnilefu:autlefu Ghr ifti.'' Pn'mû arbitroreffencfasïdiuinishterisiû vï vnûapicêî fcicsacvolcsmutes»Ed.N îhilhic mutât Hiero. qd tnfacif.quûres monet.Sedlaudotqd dicis îdi uinisliterisnîhilmutandûuutnvt teftringâ tua ipfi^lege.N â quotiestex co nimîs impcfe credis codiciV tuis grçcis’.mutaftiloca:ahoqîcertus:an codices grçcibhhaberétJ'Gcrtafnîaplerûtç dami nas iterpteté'.fi aliud îuenias î tuis grçcis’.q habet codexlatin^xquûîterdû 8C grçcis-.diuerfarcpcriâï i nbsp;nbsp;nbsp;i n diuerfis exêplar ib^unterdû nullus habcat inter

Eodem TT Vmiliamur fed non confundimur.)Er.Hç^ xJLnon habentur in græcis codïcibus:necin (îlîonc Ambrofiana.Ed. N ec apud Hieronym^: ytita intelligas Hieronymum:8ó alia fuilTe pr^ tcrmiflurum:quæfupenusannotantur :fi ita buiffent cxcmplan'a.

dl fcriptorcs fenferint: quos conftat vetcrum rosliterarum:tumultuarioftudio:hinc att^ h/oj cófarcinati's gloflematisifacras tuliflê literas.

- antiquïs:nobispoti’usrescft. Ed, Ettamcnhi^ ctiamagcndasfuntgratiæiqui pelles Si pilos prarumn'ntiilerunt in têplum dominuQuuin hietiamhuttn'lesacfordidivt tu putas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

tarif:vêteruïnfèntenti)snitötur:ac faepe exadn^' catholicam veritatem explorant:^ qui fibivideo'quot; turplusïàpere. Annotati'o^CLXXIIL

Eodem TN falfisfratnbus.Er.Sæpjusiâadmonuî:6^ X'tresabfolute dici omnes Chnftianos.Quo« quidem cognominîs : nunc a paucis occupatutn èftzvelutadillosfolos reciden't chnftîaniflîmus» i Ed.Athimihividenturhocnommelaudandn^ quum fraterni tatem profiteantur’aróhiorc quod^ nodo^ habet hçccôïsin Chriftofraternitasreti^ fratrum cognomine:ceupiaquadam: Si vere chf*' ftiana oftctatione glon'enï» N â ficut nônullû fp^ cïmeneftven' chriftiani:chnftianumfe profiten*

ÎCvelIcvocarî’.itavere fraternitatis argumentum eft’.piamfratris cognomine gloriatio. Sed amp;nbsp;hi inftitutûfraternitatis fufccperunt:altiorc quodâ modo:qquîfæcularcsappcllantur.Q^uîppevtfii mul habitent vnam'mes indomoivt idemfentiât: eademfaciant’.omnîafuafibi înuicem communi; cent.Hæcveroomniaadamuffim quadrant ad ve. tamfratcrnitatis normâ:quæ in apoftolis primû inchoataeft.Ipfi vero vidennf.an nomini fuù rcs fpondcant:vt char itatem frater nitatis düîgant.

aV inquies quadragenas SicÆr» Ambrofius Eodem dicit præccptum inDcuter onomio : vt pla;

gis triginta nouem emendarentur : qui cÔmiferût. Ed.InDeutcronomiofic habetur. Pro menfura pcccatueritSCplagarum modus*, ita duntaxat: vt quadragenarium numerumnonexcedant.Sic hc braicc “l’Di lïiS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nôooî In numero qua

t dragenariopercutieteum*.nonaddet.Refpon(io 1 Eraf.Accufa Ambrofium. Ed. Ambrofiumve; , I ncrot : cuius authoritatemlibenterfufcipiotvt traimi i tamcpræferamverbafacra.Tuex Ambrofio pro u i fers.Ègo profero exfacris literis.Iam partes tux t^tio» 1 funf.vt authorem defendas : fi quomodo poffis« i Isfiadeffetquemcitas(nihildubito)haberetquo y fevtcunq^ tueretur.N am 8t ipfe forte inueniotqd 1 pofiitpro CO dici : ctiamfi nulla ratione probari l queat citato: ceu vera.Q^uodf acile deprehenditur I exipfoloco:nccipfe répugnas: ôC plane fie habet l hcbiaicum*. vtnoslegimus: Gerte quû fumpferis 1 1

tîbî hanc anu otandi proui nci'am in facras I fiondcbuiïTcttibiimponerecitatio Ambrofiafl^ aut quçuis alia.Quum alterum par fi t: vt aut no** jgnores:aut faltem locum quem citas:vel tuof^i’ fu:vel altenus cuiufuis diligenter explores» Suf*’ ni ta s impietas prope eft in literis facris» Annotatio.CLXXV.

♦if.Co. ûk N experîmentum quçhtis). Era.Non^^ xii ƒ, nbsp;nbsp;xX (an)fed quandoquidem ♦ (Et poftea) quoî^

opuserat jnterpreciaddere(eius:quiinmeloquJ^ turCbriftus)/Quod primum noneft apudgr^ cos:deinde non citra folœcifmumacceffî t orati^’*

ni» Edo. Hieronymus commentan'js in foph^ niam legit nobifcum(An expen'mentum qucf^^ tis eiusquïinmeloquitur Chrift:us).8cfepe alibi' AdGalathas.

Vi eft glona) Erafmus. (eft)!!®** eft in græcoifed tantum(cu ƒ gloriâ)' Edo. rlieronymus in comment'' rijs legit(Cui eft glona.)

Eodem K ÆÔdo enim hominîbus fuademus). Ef®' 1 ’ 1 Ex græco: nu ne en im hom mes fuadeo an lt;1^ um.'' Edo.HieronyuïuShobifcumlegit» * Annotatio.CLXXVIII.

POftannos.xiiij.) Er.Qrçce(per annos.xüij») GatUj. Edo.Hi'eronymus poft amp;c»

ÏN faciemreftiti)Ibidicis:Petrifimulatio:qvi Eodem debat noxia fore gêtib^ : ûmulatarcprebêfione

corrigcbaï.Ethâcvtriufcçhypocrafimîdifpêfatio nëvocatHieronymus.Ô.uâ^bçc interptatio nô ^baï Auguft 1 no .E t bine mota eft illa magni fi ca detnendacio inter illosdifputatioiquuhicnullû fit mendacium: quod orationc committitur îfed diffimulatio tantü: 8êfimulatio falt;3:i. Edo.N um 4^pterea non eft bçc fi mulatio mendaciûiqa nô eft mendacium: quod ore committitur/Q^uô ergo mentitus eft Ananias ad que Petr'’ in aétisdicit» (Ananiacur têtauit fatanas cor tuû: mêtiri fpûî fanö:o).(Et poftea).(N on eshominibus mentb tus'.fcd deo);quum nibillegaslocutum Ananiâi fed tantum faéto fimulaffe’.nibil ftbi reliétumdc precio prçdij.Etquotiesîegisinpropbetismen; daciumdiciiquumnibilfubfit venteipfatvelfa-

* bine argumentum fumit mendaci) Auguftinus contra Hieronymum:qgt;Paulus dicitPetrumre«

'1 prebenfibilem: quum Hieronymus conetur oc i ftênderc Petrum non fuifle reprebenftbdem • i Vnde 8C ncceflc eft fequi Paulum fuifte menti* V tnnv.vel faltem dixifCe mendacium'.fiPetrus non, 1 effet reprehenfibibs.

Eodcm V’oniamfcprehenfibilis).Er.Exgræcoquo 5*Xmam rcprehenfus erat* Edo. Hieronymus (Quoniamreprchenfibih's erat)Iegit: etiam in co mentarijs.’quum tarnen egeathacintcrpretatioii^ ex græco tuo : contra auguftinum. Nam fi repre^ henfusfit: non reprehenfibili's. Indediflblm'po teft vnus nodus : quo Hi'eronymum ftringi't AU' , guftiuus. Et nihil minus credo : Hieronymuifl fuiffeomifTurum hancinterprçtationem.fi ilhus græco refpódiflet. Sed nec bene quadrat f quonis reprehenfus erat)Reftïti illi in faciem:quoniârclt; prçhenfuseratiquû bene cohæreat: quoniamfo^ prehenfibihs erat.

17'^ex mullere. Erafnatum. Edo.Hi^ Jl ronymuscommentarijs ad GaKlegitfaduifl Etin Efaia.xlv. déclarât.

ri: fèd coad;/’’. Nam per adoptions lefu xpi: nô filij fedfi Edo. Ncfcio afl (itlt;T àüTÔp) poffit eflem (fefe) quum nonafpirctuîî lUxta tuam I'pfi'us annotationem eodem capifo, Hieronymus in textu habet (in ipfum). Incom« mentan'fslegit^in ipfo):Sed I'nterpretatunnip^^ fcilicet C hriftum.Et quid vetat nos diet fiJios E' fu Ghriftiper adoptionem:quumisdeusvnusfit

ViAcodicibus (tp (i\iT(£:ideft inipfo). Nec apud AmbrofiureperiomecapudHieronymurn.Ed. ApudHieronymumeftincontexu: in quo nihil temereponitiquum non nihil mutarit. c i -

ALicnatiaconuerfationcIfrael). Er.A'ciui^ ,, litate'.fiuearepublicalfrael. Edo.Hicrony

mus legit in commentarijs (a conuerfatione) Si declarat. ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'■

OMnis pater ni tas). Er.wco'KTOTxrpiaomnis fa« miliaivtindicat 8C diuus Hieronymus in co mentarijs. Edo.Hieronymus in commentarijs

y fignificarepaternitatem.Et fie duo loca citât ex i nbsp;nbsp;libro numerorum.

ERaf.Iatn quçftioncs illç'.quas mouethoclos Eodem •CO diuusThomas Aquinas (numquapater^

cftmdi'ufms:)qaptcpcrtineantadhunc locutfl’ videnftttheologî:quandoquidcmvocc:vndelt;l'j? ftioncmomncmelici’t:nonintcncxît. Ed.

opera taxas SiHieronymumiquî hoc loco long^ difputatiôe dilTertat: quomodode^: paternit^ti^ nomen communicet creaturis:vt hoc indicctæt*^ tâfçpc repetico vocabulo;nihil abhorrerefe:vt“/ catur omnispaterni'tas.Nec Thomas ignoranij vocabulum paternitatis:vnde hanc difputatton® ehcit:etiam fi ignorauit:quid huic vocabulo ccrefpondeat.Sic oîbus thcologis græce nefcie^ tibus:osobftruxerisînedefacris Iitcris difputct»

Ephe.V C’A cramentum hoc magnum cft SCc.)D ids Omagnoperc colligi ex hoc loco : matn'monîu® efle facramen turn. Ed.Imo ex hoc loco plane coi 1 igf potefttmatrimonium effe facramentû.Quo^ ipfaverba:fiquismftc expendat:fatis prîeferunt» Primum rræmi ttft. Vïh dihgi te vxoresrvt Chn^ ftu s e cd efi â .(Dei n de) V iri debêtdi hgere vxores! vtcorporafua.Nemoenimcarncmfuam odi'oha bu! t. ( Poftea fequ i tur. ) Pro p ter hoc relrnqaet ho mo patrem: matrem fuam:8C adha:rebit vxoriJ ' cru nt duo in carne vna» (S ubrequenter infertj !

Sa cram en turn hcc magnum eft ► Ego au tem dico , , înChriftoamp;ecdefia.Iamrogote:quodfacrameB quot;nbsp;nbsp;nbsp;' tuminnuit:quumdicit:(£acramêtum hocmagnU

eft/)Non('puto)dicesîChrifttamp;:ccdef!ae:neinful lâfttdilt;ftjo.Sacramentumhoc (^hriftiSCecdcfiÇ* magnum eftin Ghrifto S(ecclefia*Quodergo dfc

c{t(facramcritum hoc) :non hates quo referas : tiifiad coniunélionem vin 8C muhens indîlïoi ' nbsp;nbsp;nbsp;'

lubilemiex ilhs verbis. (Propter hoc relinquet homo pattern: ßC matrem fuam:8C adhxrebit vxoi rhamp;eruntduo in carnevna.)Hunc fenfumtexpU ut Auguftinus hb.j.de nuptijs cócupifcentia adValerium.Refpondebit(inquit)Connubi| fas cramentum. D e me ante peccatum di étum eft : i n paradifo.Relinquethomo pattern:êC matrem : adhærebitvxori fuæ: 84 erunt duo in carne vna. Q^uodmagnumfacramêtum dicit Apoftolus:in Ghrifto 84ccclefia. Q^uodergo ï Chrifto 84 cedes fiacftmagnum:hocinfinguhsquibuf($vitis:atqj vxoribuseftminimum'.fed tarnen coniunélionis infeparabilcfactamctum.Hxc Auguftinus.N ec abhorretabhocfenfu Hieronymus:84 quem illc , fequitut Gregorius N azanzienus : commêtar ios ‘ rum in cpiftolam ad Ephefios:capitulo quinto.

Era.NeqfCniminhocmagnumfacramentum eft Rnfio fiviriungatuïvxori. Edou.Ethocinquamfacra Erafmi tnentummagnumcft:in Chrifto 84 ecdefia.Has Confn betenimquiddam pettinens ad integntatem fas tatio* «amcntr.hâcccôiundio.QuodapertefentitLeo papa.xxVij.qu^ft.ij.cap.Q^uumlocietas.hrs vets

; bis.Quumfocietas nuptiatum:itaapnncipiofit i nbsp;nbsp;inftituta:vt præter coniunftionem fexuuth'.non

\ eft dubium : iftam mulicrem non pertinete ad \ nbsp;nbsp;matrimoniumiin qua docetur non f uifte nuptiîu

Rnfi'o Refp.Eraf. Non omnc myftcrïumcftvnum cx Erafmi ptcmfâcratncntîsrôCtamenfuntmagnarAyftcria-' ficut$ Acuafalt;£lafuit delatere AdærmylKriuifl eft: rem arcana defignâs. Præterea Auguftinus negat magnum elfe facramentum m viro SCvxorC’ fèd magnum eft: quodîlla côiunétioreprefentat» Nelt;J tarnen necelfarium eft : vt typus per omnô rcfpôdeat:ficutadulteriumDauïd cum Berfàbe^ facramentû eft fynagoge abducftæ a Mole: amp;nbsp;Chrî ftoïunlt;ftæ:non tarnen conueni'unt omnia.Pofc mo ex nulloveterum docerî poteftzmatrimoniui” fuiflevnumefèptem:quumnecDionyfius cçter^ fecenfens:hoc commemoret.Et Gypn'anusfate^ minorafacramenta:nona Ghn'fto feda patnbus

ftenumrelTevnumex feptem facramctis:(deinde) $ magna funt myfteria: (poftea)$ non fit neccfla^ num:vttypusperomni'arefp5deat:in his tecutii confenft'o.Sed nihilhæcfaciunt ad annotation« ’ meam.Neq^opuserat:vthucadduceres hæc:n(^ hiIadremfacientia'.'Namhaélenuscertatum nô eft : an matr imo n lum fl t vnüm ex fèptem ûcram^ tis.Q^^idnemo fane negauent: nr is velit vniis contra catholicamecclefiampugnare.Quæ Silai cis'.Si puen's hoc fcientibus: matn'moniû ceu vnu ex feptem facramêcisnulJorec]amante:totianîff= euh s venerata eft. E tiam quando feptem fateris'.û matrïmoniûJoco pepulerfsnn matn'monij loca ah'üd furroga: doce nostqfût illafeptê. Necqc^ ^^bat qd affers : (ex nullo veterû do ceii pofle; ma

trîmoniûfuiffe vnûefeptê:quû nccDionyfi^ cçte rarcccnfens.hoccômemoret), N um^ptereanul-lus veterum commémorât:$ Dyom'fius non corn memoratr* Aut num inde necelTeeftfequi : vt non fitvnume feptem:quîaDyonifius non recenfeti* Sîcetiam penitctie facramêtû de numero deleue •. —— ris’.de quo nihil quîcq mihivideï dicereDyonb fiusîcui necerathocinftîtutû’.vtfacramêta amp;eo^ numcçidefcriberetifedvtmuneraillahierarchica: de quibus tam fublimiter philofophatur : etiam îuecclefiafticis fignis venaretur* Namneceatam tum explorât inhis quç ^prîç eccleûç vocantur facramêtatfed etiam in alijsmyfterijsîfeufacris ce-TÎmonijs’.ficuti demyfterio monafticç pfeiEliois: vtplanevidereliceat’.hanceffefummam operisivt in vtrifcç hîerarchicas purgatiôes : illuminatiôes Stcofummationes excutiat»Etabunde fatiffaôtû qd in quibufdâinuenerit:quo poft cœleftem hie^ ïarchiâtpoffet 8C ecclefiafticaftatuere .Italt;^ nihil opuscratîvtcaeterarccenferef.quûdepoenitentia

. nihil difputet'.quâfivnacûmatrimonioexautho i îabis î quidni alia nobis in eorum locum fuffi* I nbsp;nbsp;cias« AuguftinusÇinquis^ negat magnum efle fa^

I cramcntumûn viro amp;nbsp;ytorciverum eft: amp;nbsp;quis res I pugnatJ'Sed non negat Auguftinus: quin facras I mentum hoc in viro ÔC vxoreifit magnu in Chrb I fto amp;, ecclefia.N am coniuncti onem Chrifti SC ecs I lefiç non Çocinor) dicis facramentumiquum ea I proifus nihilfignificet:fed pr^fignata fit hoc fas I cramento ^oniunctioms vin 84 muhens.Q_uod.

HCC plenumfacramctumcft coniunólionfs fti SC ecclefiçînifiaccedentc copula carnali.Ita inen:vt 6chçc coni'unófci'o citra copulamzmago*^ ßt facramcntum in Chrifto 8C ccclefia» QVod poftrcmo loco dicis. ( Cypnanus tctur minorafacramcntanona

a patribus mftituta). Nefcio quo tendît hicf«*'^ mo : quum nihil fit dîfputatum : an facratnefl^ omnia a Ghrifto fint inftîtuta» Nec quicq ob# eft annotation! meç: quum matrimonium facts« mentum efle pofli'tietiam fi nonfit aChriftoifl^ ftitutum.Sed quod matrimonium videris pone* re inter minora facramentaifi ad rem que hoc 6« crameto fignificatur refpicias: indica mihi quo3 omnium facramentorum fit maius? quand alijs rationibus : alia poflunt efle maiora : vt dicunt theologi* Etiam fimaiora funt quç inftituebafl« tura Chrifto:8c altcrumnecelfe ßtfquodnonaf« firmo): vt omnia facramcntaivel â Chriftoivcb patribus inftituta fint: matrimonium de maio« ribus erit:que a Chrifto inftituebantur : quum a patribus inftitutum fuilTe matrimonium: nuf 5 legas* Communis fert fententia:nec fperneii# da:ni mchor afferri poflit: matrimonium fuiflé inftitutum in paradifo : non folum in officium: led in lacramentum » Id quod aperte docet Au«! guftinus in libro de nuptijs : amp;nbsp;concupifeentia: ad Valerium comitem.

/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deo.’ Ed.

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cqualcm

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f' ■ [quot;

BS^Rimo genitusomniscrcaturç)ÏEr» ColKj» Ä \Senfus hic elTe potcftzqui genitus yuic ante omne crcaturam):ne quis ^gt;(ncuni Arriodei filium faciat crèatuj ^^^ram. Edo. Probe quadrathic fen= fustfed nihil co tra Arriu. Arriusenîvtrûcÿ dicit

- altcrumfenfuialternexpreffe. Namfatetur Chrb ftutn genitum ante omnem creaturam : quanq non fecum fatis conftet : vt patet apud Augu« ftinum in fermonearrianorum» Et tantundeni wanet periculitex eo quod fequitur ( primogc:? nitus ex mortuis)ne filius dei dicatut niortuus. Quod fi iuxta comtnunicationem ideomatum: filium dei affirmabis mortuum : quid prohibetï quo minus eadem régula creaturam dicas i Ars rius tam impius erat in dei filium : vt puram creaturam faceret : 8C diuinitatem illi prorfus adimeretiminorem faciens patreiquum deusef= fe non poffit : qui non idem equalis : 8C confubs ftantialisfitpatri’.Arrius tarnen SC deumvolebat

I effe 8C minore pâtre : quç inuicem non confiant, I Namquû deum dicit effe Ghtiftûminorcpatre:

fenfu implfcat er ca tu ram effe. Hanc i'mpictaééjn Si blafphemiam in filium dei : adeo execrati funt fariélnprçfèrtim quibus cum Arnani's conflidus crativttutumnonputarintapud ArnanostSiini^ firmes in fide:fihum deîfateri creaturam. Quâ^ alla erat ratio apud eosiqui fortes in fide: amp;nbsp;eruHi^ tnfolidocibovefcerenï. Sic Auguftin^piaquatl^ vafricie contra A rrium déclinât ad fabelliumi^^ contrafabellium déclinât adarrium:tam fempef infeftus hçreticis:Vt ne quidem vocabilis voluerit , cum eis comu nicare» S ic i-iieronymus qui aliqu*’ ties negat chriftumeflc creaturam:multotiescla' mat periculum, non eflé dicere C hr iltum creatura çfleiincommcntanjsadephefiospalam.Etinhic remiam:ediirerens illa verba prophetç.(Creauit dominus nouum fu per terram).annotâtq? conc^ ptus creatio appellatur.Idem in Efaia illa verba enarrans . (Ego dpminus creaui eum:)non fcai^ dalizabitur (inquit)ad nomencreaturæ: qui vermem.r^c feruum; ac germinatum legeritefle^^ terra. Sic ausuftinus Chriftum dicere creatu^ ram non abhorruit in fermone domini. Volu^ (inquit) cteafura fieri : qui erat creator. Quan^ etiamzli confèquentialoci patereturreur iionKa dicatur primogenitus omnis crcaturetficiit pr*' mogenitusexmultisfratribus: vteuangelicofeia' fuomnis creatura homofit.Quippeqp Chrift^^ hæres fit amp;nbsp;prior adierit hereditärem: paiiHrn^ i iterzvelitavtdignitatêSôpeminêtiâdicatprio^^ | niturevocabulû: vthoc fignificeÊchriftû dign^*’^

ïê cxcdlentiorê omni creatura: fïcut Só illud ad dignitatis modû refer tut. ( A nte me faótus eft: ) id eftmaiormeeft:îterpretibus Chrifoftomo Au guftino.Et inhuncfenfum probe quadrat : quod fequitur;(vt ipfefit primatum babes. ) Quicquid fit’.nihilaflero.Hoctâtûmoneoinô vfqueadeovi tâdamcarybdimivt incidamus infcyllam:fed cau teinterfcopulosnauigandum.

MV od in illo creatafunt omnia. )Era.N on vi Eodem deo:quidadrempertineat:vt ideas platonb

çasbuc in mediumprotrahamu^:id q3 facitaqub nas.quandoquidê iuxtafermonis hebraei proprie tatemPaulus(in ipfo)dixit:pToeo quodeft:(per ipfum'.^declarat id:qd mox répétés bâcfententiât quodbicdixerat(tp àxiTcSudeftin ipfo) mutatin

ideftperipfum. Ed.Bishoclocohabent (in ipfo/Codices latini. Alterumud eft quod fecu^ dolocoponitur:(inipfum)facisexgræco.Alterû quodprimo loco eft’.grçcumfie babcf.vt codex la tinusbabet(inipfo.)^uarebiclocus fatis fuerit aquinatiivt ideas nonquideplatonicastfedexems plates lilasfempiternastin fapientia aeterna: hue aecerfiat.Necidquidem intempeftiueiqucadmo dum Auguftinus:(quodfalt;ftueft in ipo vita erat) longa difputatione interprctatur.Sed tu dicis(in ipfo)dilt;ftumpTo co quodeft(per ipfum.)Hoc no

J.AD ftofnum imitabi'tiir:hoc in omnibus locis diceti vt(inipfo)dicaturpro(pen'pfum.)Quum Chrï^ foftomus commcntarijs in loanncm :omni'a (cxfpfo)fpenpfum) (inipfo:) quacfingulatfinci*^ lis perfoms appropriantur:nihilomïnus indifcr* mi'natïm: 8C de filïo:8£ dc alifs perfoms diui'nisJU* fcripturis dici oftendat: vt de filio dicatur: amp;(in ip fo:)amp;(peripfum:)amp;(exipfo*)Hocvero annotât» côtrahçretîcos:qui (peripfum) diminutionêfi^*) apatrcfignïficareputabant:quumSCïllud(pefiP fum) eti'am de patre dici teftetur» quod tarnen pugnareperfonçpatrisdicisannotatione(onini^ penpfum)Ioannis.j* Et Hieronymus commette tarî/s i'n Amosprophetam(omnia per i'pfumja^ patrem refert.Id quod proprio capitulo in lo^n'' ncannotaui.Habes SCineodcm capitulo:(omni3 in illo confiant:)amp; infequcti capitulo de Cbriftlt;’ diólufin quo omnes thefauri 8(c.)Poflea (Ex quo totum corpus 8ic«)Sed8ChocIocomagis cóuenit (in ipfo)ne idem bis répéta tur: quü fequatur ( ipfum.)Atrcpetitur:quod quumprimumimpl^' caturifubindeexplicatur. Namfi(inipfo)pfi^ mo loco (per ipfum)'fignificet : quid prohibctï 3C primo loco(peripfum)dicifQuodfidicatuï5 bis dicitur.

Eodem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inuifibilis.)Era* (Inuifibilis)non ft

JLferturadimaginemtledaddeumèopa^u:hoceft dei:qui videri non poéefl:qui tarnen quodammo* dó videatutinimagine* Ed.Vtgrjceitafit:nihil

tarnen abfurdnfi ad imaginem rcfcratur:quæ pets inde inuiïïbili's en;:at(^ is cuiuscft’imago : quü fit candor luci's eternæ: que nemo vide 1vî uî t. Hoc vîdit Chrifoftomusiçdifîèrens hûc locum. ( Qui videt me: vider SC patrem.) Nelt;ÿcgo(ïnquit Ghrî foftomustverbis Chrifti:)ne(ÿ parer: vi'deri poflu mus. N ec opus crat addi(quodammodo) fi quidc imago viderî poflït: N am in imagine vifaiexprefi fiffimevideretur:quûimagofitcxpref[îffima:quç pleniffime référât patrem:cui'us eft imago. Quæ amp;charaôterappelJaturfubftantiæpatris:quodfi5 mill tudinis omm'modæ præbeat indicium»

ÏNipfocomplacuit.) Er.(tvJ\OKHO'îp.)Id fi refes Eodem raturadpatremicuiusvolûtas.’acdccretumfuci nt:cotnmodiorerit interpretatio : fi ad filium» Proinde nos(patri)addidimus de noftro. Edou» Qui ad filium per fe référât: credo neminem pror fuseffeinterpretum. Adtrinitatem omnes quos cgoviderim:referunt:amp; commune trinitatis de« tretum:inhis quâe verbum fpedhant incarnatum: mdicant.Earj ratione Arrio anlàmhanc auferût ne filium minorem pâtre putet. Quarc mihi bene videtur haberc:vt abfolute ftet.Et miror te aufum tlTe quicq addere: quû hoc non fit interpretis offi tiu: fedparaphraftaE:explicare quid tibi videatur: quûlocus cômunisfit: êCadalios fenfus: etiâ qui magis quadrent. Satiusigiturfuerit delete tuum (patri)qdetuo tâtu capite addere. Nâ amp;nbsp;fi fenfus ßt catholicus quemfacis: non tarnen cômittêdû

vt quic^ addas : quû hoc fit authofitatis pluf^ apoftolicæ.Q^qrepehoHieronymumficfecîfl^' fed vbi fenfus alioqui ^pe nullus erat. N olim tnen id fibi' fumere Erafmumi N am fic quiuis ólusaddident: 8C nihil ftabile en tin facnslitert^' Quin periculum eft:ne diuerfa ferantur exempli hatSifchifma fiat:fuum quoij tuente exempbi' vtpertinaciafuntplerunc^hominumingenia« Annotatio.GXCini.

Eodem /^^Mnemplenitudinemdiuinitatis.)Er. (dw* V^nitatis)apudgræcos non lego : nec additur apud Ambrofium.Ethaudfcio:anapudvllûonî' ninofîtinterpretum.Proindemiror vnde vox eä inquædamexemplahalatinorumirrepfent. Bd* Vide Erafme:quomodo te’^cutis gladio tuo.Mt« raris(diuinitatis)additum: quum nô fitingrfco: necapudvlluminterpretem.Et pofteri : quû tuû (patri)videbunt:quodnc(Ç græcum habet: nec vl^ lus interpréta turimirabunturabs te addi turn.

Ecundum imperium») Er.fKaTi’f'^ TrtYHjj») Aptius hicerat(iuxta iniufl dionemfiuedelegationem. )E(îo» Interpres Ghrifoftomi (fecundum jimperium)reddit:8ô ipfe Ghrifofto mus iîc interpréta tur»

Eodem R3tiaamp;mifêricordia.)Er.Grçcinonad(Iût ’lt;-rcôiundieôs:hocIoco;fed(gratia mifericop

CHrifto lefudomîno noftro). Eraf.Grçcani Eodem Cl codices Iterant domini cognomen(a domb nolefu Ghrifto:qui eft; dominus nofter). Edo. Chryfoftomus nobifcum legi’t: amp;nbsp;nihil addit hoc loco. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Annotatio.GXGVlIL

IN vaniloquium). Eraf.N obis cauendumeft Eodem ne fie feôtemur thcologiam : vt in matçologiâ incidamus:de friuolis)nugis'.fine fine digladiâ^ tes.Ea potius traétemus: quç nos tranfforment in Chriftum : amp;nbsp;cœlo dignos reddant. Q^uor* fumenimattinet dccertare: quot modis accipia? turpcccatumfpriuatio dumtaxatfit’.an maculain hçTêsanimç.''Edo.Et ego venus putohocadma^ tæologiâ ad theologiâptinereivt dâneshoege n^exercitandi'.dû per etatê licet: magno con^ fenfu multi fanfti probarunt : nemo damnauit: nifiqui quale effet ignorauit.Et nugç tales funt: vt pTç harum infcitiafint qui fœdelabantur. Et Auguftinus quantum inhocgencre verfatus fit. CÛ decoTo tamemfeiunt qui operaci’’ legûtimaxi* meqdcôtrahçrcticosfic opus foret: qui deer et is

I philüfophiç: argutqs innitebanf. Qui primû I nbsp;nbsp;tnalüpofucrûtinunqdcrant aliqua ingeniofa di^s

i ditatisturpitercrrarc.Bhhortaris’.hocpotPa^t 1 theologr.vtoês horreât oderintq^ peccatû.Sunt

ni vno corpe multa mcbra:quû fingulis fua ofFi'ciatnec tarnenvllumcorpori eft inutile:quo“ fuotantûofficio fungatur.Suntqui hortan? p*’’ pulum: funt qui exercent fe in difputationibn^ velutii paleftrico certamine:quopofteapatîfnt! reddere rati'onc omni pofcctî de fide:etîâ hçretK*’ Necp cui'ufuis çtatis é docere ifuggefto ppfm.H^ bét fl ngfa muera fuos ânos» nbsp;A nno. C X Cl^'

Eodem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caeterûquûfcro^’?^

kJnec apd H lero. nec apd A mb. nec apd vllû pf? terea repiotnô nihil additû fufpicoriaduerParri^^ nosiqfolû patrévcredeumeflevolebât.Siqdé^ hçretici nô nihil imutabât î literis facris:quo fui* tuerenturerrorênta côpertû locis aliquot addit^ quçdâ ab orthodoxis ad excludedosiaut refeb^' dos hçretico92 errorestvti locis al iquot ïdicauim • Edo.Quidop‘^erathoclocoaddi:quû in epfaad Ro.c.xvj.afcribatur(folifapiêti deo). Etiâexalû^ hui^ lociverbis:taxat arrianos Chrifoftom‘’.Of*^

taticatholicc:q procinareï:îfîtidû verbuIû.Qu* CI nô eßentptinatiorcs Arrianiifi dephédcrctv®^ n täte catholicâ:p fe îpotêtê:cômêticîjs copijs re/Quid nô oblatrarêt:pfpicïêtcs îd merûaddît^ mêtâ eê:qd côtra fe:ceucertûoraculû Dponereï'** N ô eget hûanis cômêtîstfacra ven tas*Hçc nô vb élon'aeétrfed îpoftura: Auguftin‘’mauultpnïcil liam'ftas ifani's efrorib^adhuc mefgi :q vMeuicuIo mcdaciolo hberarbQuid(iqt)mêdacio médaciâ pfeqns.'^AnlatrocinioIatrociniaifacrilegiofacrii legia:adultenoaduIterïa;funtpfeqndaÔic.''Tein«

tarf’ ;ppHanator cmhilomin^tq^additt^^fupprp mïf.vterq^ falfarPzvterqj defpütnale merit*’: quê putat fuo igcio cgere: alioq^pfeîbeciilû.Vt fœlix eftq^cxfpûbn elucidaf.ita ipi^^rfustftexfpûfuo vel vnû iota addat^Tales notauit apoftol’.Si^s euangeli2aucritpter^qdeuägelizauim?:anathe-tnafit.Tales loânes in reuelatiôe.Quiappofue-. rit adbçc:appôet eide^plagas.Facit ergofibipb culû'.facit amp;nbsp;eccïe.hic nou^verboçzcôpaginator: fedamp;facitipishçrcticis:quosdûliberarefeputat nfudPmcrgit.R.Er.Loc^îcpïaadRo»multofu-ipcftioreftqbic.qnqdëinmultislibrisnóhabe^ iio crai ï:amp;iqb’habeï:habeïdiuerftslocis»Etinfix.xiij (nifallor^nô cohçref.necç cûhis qpcedût:nclt;$ cû bis q fequunï: atcp i n f i ne epïe: non multo magis * Vtinânihileffetadditû:autadêptû:vfqinliteris facrisîfed id ecfaétûnegarinôpoteft.Indrcatipa libroçzvarietas'.etiâ fatentib^ ortbodoxis:vtnoli te irafci: Vd i er o ni tn*’ fateï additûÇfi ne caulà) .E t cû Hereti'cis difputâsfçpi’hocaudit: 8Caliquotics n tcpugnat. V tinâ Auguf.ficpotuiflet oêmêdaciû abeccïiacxcluderetvtfortifoppugnatdifputatio' ne-GertepF fatisadmilTûc.Ettnobfcâdalûîfiri tno^iâanbacmutauerâlocu..Ed.Qjiîpoti fufpe Confû âffittibilibcrîquohicloc^nhctur»Q_naborigîc tatio* difcisîiputâdûboc marciôihçretico:qd i qbufdâ libris nô îueniat.N â is ab bac cpla abftuli tnô fo= lühoctfed amp;nbsp;ab eo loco vbi fcriptûeft (oe q3 nô eft

1 exfide Stc.^vfcp adfinem: cundla diffecuit. Et q 1 apte cobçreat in fine epiftole docet te Ong?* \ nes'.qui 8C totumbunc locum interpretatur» Et t îi

» quoddi'citur(folifapientideo)hocrefertad patf^ itavtnihilfaciat contra Arnanos:fed ^eis poti^ vt îpfi putât: Nâ hoc vno loco nihil habet frcqu^ tins in ore:quo tucanïimpietatê fuam.Indevi^^ turfibi elicererfolüpatrcelTe pfeétû deûadq^^* dere licet in difputatióe Auguftini eötra maxin’^^ nûarrianû. Nulluseft locus quomagis gloricfl^' (PP^ videnï ûbi triûphare. Quare fi quidé adûj tû lit:pro eis potiusadditû eft:q contra eos.S^^ additûnôelTeiquin potius ademptûab hçretK*^ monetOrigenes.Sed SC grçcuscodexinfineep*^ i ftolç Iudç(foli fapientidco)habet. An quicq additûînihil difputo inpfentia.fedhoc tantû tflO neo:quanto cû piculo addiâfi quidadditur. Nƒ hancanfamhabent contra nos hçreticnfi quidco-tro cos proferimus:hoc additum eftznoncftg^^' manum.Dc e’iKa quoddicisadditumtverumquP j dem eft:fedveHris grçcisinon noftris latinis. ; 8Caliagrçcis codicibus alibi addita: alibi adem^ ptatnihildubito. Hocîdicattamvarialeôlioapû ipfos grçcos. Optas vtAuguftin^ fiepotuifletoc mendaciû ab ecclefia excludere:vt fortiteroppii^ gnatdifputatiôc.Nô ê hoc auguftinnièd dennet ifl:o92 tempo^:fed illiusin quotraditur‘’efl:Chri ftus regnû deo amp;nbsp;patri. Nâ donee hic viui?;mixt3 entzizania cû tritico.Sed hoc debem*’Auguft*^ no:qd tâftrenue ofFiciofuofunéh‘’eft.Pereûinul' tisptib^labefaôlatûeftregnûmêdacij. Ettn(iqs) ob fcâdalû infirmo^î lâ an hac mutauerâ locû. Sc* licet ifirmos putas oês: q. hoc loco offenderéf^fij^

péde an infirmç fint rones quibus te vrgcttvthüc locum mu tes :8C turn demumfîfic vidcatur : infirm mos indi' ca: 8C lo cum hue ftar e i ube. Qu in p o t ius dictnequod ofFendicuiumdetureuangelio Chri ftitmuto hunclocum:3C nihil decerno addendum aut adimendü facris literis:infirmus alioqui ipfe: nihocdicas:8Cexanimo fentias.

SOlideo,) Era.gopw ood()a ^iStideftfoli fapiêti Eodem deo»vt(folifapiêci) coniügas:8C(deo)referatuï

ad omnia. Ad hunc quidem modumlegit Chrifo ftomus’.amp;huncfecutusvulgarius. Edo.Ghrifo: ftomus incommentarijs:(fapienti)nonlegit : nee interpretatuncum cçtera longo fermone differ tet EtChrifoftomus(folideo)coniungit:SC foli regi fæculor urn: foli i mmot tal i : omnia haec r ef er ens adpatremificutamp;fuperius annotaui Origenem commentarijs inepiftolamadRomanos : referre adpatrem. Annotatio.CCI»

DOdlorem.) Er.Hieronymus reprehendit j.Ti.nj vulgatam æditionem: quæhabetÇdocilem:)

amp;vertit(quidocerepoffït.) Edo.Nullumexems plariorum:qux ego vidi:habet(docilem.)

domus mulîercs mterprctitur miniftcrij dignité' te praedi tas. Afcribâ l'pfa C hrifoftomi verba. TKÇvolunt Apoftolumhocfimplici'ter de præcepiffe.fed ita nô eft: Quid enim haberet con^ fcquétiæu'nter ea quæ de epifcopis ac diaconis mi'nit: vllam mulicrum facere mentîoncm. Scdlt;i^ his profedo ait: quæ mi'niflenf dignitate funt piquot;? ditæ.HæcChryfoftom^.Sicvides Chryfoftom^ aliarationediflbluiïTenodûzde confequentia tnonîs: vt nîhi'l fit opus(vxores)interpretari.

Eodem NÆ Agnumeftpictatisfacramentum :quodm^ 1’ Inîfeftatumefl: in carne.) Era. Cçterumm^^ quidemfententiafimpliciffimafuerit interpret: quts myfterium intelligatîprædîcationeifl cuangelif. Edo.Hæc interprætatiotq male qua; dret huic loco: mihi videtur facile intelleôlurus:^ locum ipfum cxpendet. Nam qnid eft quod dicis cuangelium manifeftatûin carne:iuftificatumin^ fpiritu:apparuifte angeJis:alTumptum in aîorâ' Idquopaftoaliodetôrqueri poteft:nifi adfacW^ mentû verbi incarnati? Nam prædicatione euâg^ 11 j:facramctû nefcio curappelles. Præfignataerat multismodisprædicatioeuangelipnonipfà pr^f-' dicatio facramentum eft. Euangelium fn myfteno abfconditurn erat:fed nunc reuelatum:non carne, fed fprritu. Nihil diffidet fenfu noftra æditio:cB rnterpretatione ex græco tuo. E t quod dicis id oé fendere Laurentium:çp myfterium dicatur alTum' ptumingloriainonabre offenditunfinoninteh

ptum:iuftificataeftfapientïaafilijsfuis:veletiam quialegit non eft inuentus dolus in ore eius. Hoc padtolibcratfeabhocfcrupulo Cbryfoftomus'.q. bancleétionemfequitur.

Annotatio.CClIII* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . nbsp;nbsp;.

ÎN cbaritate.^Er.Indileftioneiinfpiritu’.infi detinpuritate* Ed.Cbrifoftomus(infpiritu) iiij* uec legit : nec interpretatur : fed nobifcum legit (incharitate:infide:incaftitatc,')

INlaqueumdiaboli.) Era.Diabolinoncftin græco, Edo. Cbryfoftomusincommentarijs Annotatio.CCVl*

GRatia8Cnaifervcordia.) Era.Ingræcis codi ij.Tiq» cibus'.abfunt coniunéiiones:(gratia miferi* tordiapax.) Edou. Cbryfoftomus IcgitÇmiferi: ÇotàtaSCpax. Annotatio.CCVIÎ*

, ’^Emporafæcularia.Era. AEtetna» Ed.CbrlEodem -V foftomuslegit interpraetaturÇfecularia:)

' TN quo.) Era.(lnc|uod)nempeeuagebûi Ed. Eodem i ■S-Gbryfoftomuslegit(inquo.) \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Annotatio.CClX.

i/.Tï. ij T^Rophana autem Si'inaniloquia deuita.)Efâ' Diétu mirumiquo fpiritu prçiènferit Paulus theologi’ ftarum quæftiones. Ed. Sed id etiam fueratannu

tandu:q^prophanaiufleritdeuitare:italt;$monii^ rit illotis pedibus in facrarium non efle irriimp^^ dSinccfictraiftandasfacras literas:vt fabulas tarum:opusefte(llifummavitçfan(ftimonia:fu’^ ma piëtate:ac modeftiaiqui facra adeat:multo gisquiaditapenetret:nöeflecuiufuisaperire«iy' fteria:fed tantum tranfformati in deum fpiritus» Annotatio.CCX.

NEfortedet.) Er.Nequâdodet. Ed.Chr^ foftomus (ne forte) legi t: Si interprétai : verbis. Ne fortedeteis deus : reftpifcerealaqu^^’ diaboli. Ac fi dicatur :fortaiïis fequetur aliq“^, cmendatio:(fortafris)auteminrebusdubi/sponi tur Sic.Hæc Chrifoftomus.

Ad Hebræos. Annotatio.CCXL Raf.FJammaignistTsrüfiöff cJj-ao'y«-’“ îj eft ignis flamma. Ed. Ncfcioqu*“ hicannotas:nififorte hoc annoW^ ^tum veils : quis fit ordo verborufli

Adcxpletïonêfpei)* EraCCertiffimçfpci ft He.vj. ducia nafcitur ex pijs opcribusipotius ^ex

fyllogifmis. Edo*Q_uin Si hocfciastex operib^ ccupncipîjsîfyllogifmû fieri adfpemivt prçfum= ptiofttbenefperare'.fi male feceris.

alten’’gêtispticcpsfuit»Ed.(^vAH etiâ fi gc-têfignificativocabulû tn anceps eft:quû8C tribû poffitfignificare:vtdicitSuidas:8cbçc interprç; tatio prorfus impia eft : vt dicaturtde alia gentc fuiffe: palam refragante fcriptura»Etiâlt;$fithoc loco (tribu) fequens in eodem capite ferme des clarat. (Mamfeftum eft enim q^cx ludaortus fit dominus noftende qua tribu nibil de facerdotib^ Moyfeslocutus eft).Ibi pro tribu grçcelt;V'’^«lt;y admodum 8C ipfe eo loco interpretaris

SErmoautemiurifiurandiquipoftlegem). Er* Eodem 'lcgipoteft’.8C(fupralegc.)Nam prçpofitio an

\ ceps eft : fi legis ( poft legem) intellige legem I conditammempe in pfalmis» Edo.Ego verius I nbsp;nbsp;puto per fermonem iur ifiurandi intelligi euangc

I lium» quodlegifucceftit* NamquodDauid 1 nbsp;nbsp;dicit iurafle dominuminoncft ad id tempor is’re;

ferendumiquo ifta dicebat: fedçternum fuifle iu^ tamentumiac feboni nuntq vatemfalt;ftum:pofte-

, tis indicabat. Itaqj mca fcntentia iufiurandum \ legem pr^cefferat’.fed in lege nuntiabatur per os

AD jpphetçîpoft legêvcto cóplebaïrvt feftno lurifiü' f râdî dïcaïnuxta^pn'etatê liguç hebrcç:q fcrmóis nomine vtiï^ipo faôto:vtfçpeeft legere i bibh^ hebraica« Sic bn oia cohçrebût(lcx côftituithoks facerdotes ifîrmitatêhabetes)ïermoaûtiuiifiur3 di: qui poft legceft: filiû îeternûpfeélûÆefus ent facerdos nouî teftamêti:eo q5 manet leternû: feifl pi'ternûhabetfacerdotiû. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i'

ty ' .OlenîprimûcuIpavacairet.)Er.ideftfuiftetifr2 He« vil) j^phêfibile de quo qri non poffis:vel in quo nihil poftet defyderari. Edo.Cryfoft.interptaî culp^ vacaftetrideft iculpabiJes feciftet. N ó illud (in^t) culpatifedillosSic.

He IX« T~? Tfanlt;ftûfçcu]are).Er.fanlt;ft:ummûdanûini’^ | jL_xfan(ftimoniämundanä.Ed*AtChryf.dedä'^ I ratverbûfeculare«Sçculare(inquit)quoniâoibus ' licebatintrare.Et mantfeft^eratilleloc'’ intabef' naculoivbifacerdotesftabâtivbi ludçÉvbi^fdy^ tl : amp;nbsp;gêtiles: nazareuQüu ergo 8c bileeratifçculare appellabat. Nó eï iudçi tot^mii^ dus.hçc Chryfof. Annotatio. C C X VlH*

Eodem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;efFufióe.)Er*E t hic Joc^ nó nihil

)^fapitorigeni€Ü:ftlegasqfequunï.Ed«Foiteigt;] nuisdeeoqftfequiï:(necefleêergo exêplariaqlt;l^ cœleftiû bis mûdari:ipaaütcœleftia:meliorib^ho fti)s:qiftis)Hçcverba nihil habet Origenicû:nifi for te putas: quû de cœleftib^loquiï mûdandisiad

JT qdâ ridicule nuganï circahâc definitionêrvt îpîvocâtiquûnôfinitîo fit*,fedencomîûfidei.Ed. Âugufti .def mid one appellat. S i c 8C H ier ony m? cômêtarijs in.v.c.adGa.Et eut no fitdefinitio'.q totârônê côple£tiï:iuxtaplacitû Arif.intopicîs* k nbsp;nbsp;K.Er.Nô nego fimpliciter efCe finitionêifed ad Rnfio

1 tiusi'Sednôvisexigiadlegcs dialefticas.Et quis 1 tatn curiofus eRvtbicvenctur genus:8C differen-l nbsp;nbsp;tiâ.Encomiû appellas. At ego credo hoc cogitaf=

I fePaulum nonpotuifle fe aptius ingredi adlaudê 1 nbsp;nbsp;fideitqafinitione. Namficcômodf laudas'.fipri

S Ara fter dis.') Eraf, fterilis noninuenio in grc cis.Edo.Chrvfoftomuslegit:amp; intcrpretatur» Eodem I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Annotatio.GGXXII.

Eodem ^pLacerc deo). EraGDeo non additur apu^ Jl grsEcos hoc loco. Edo.Chryfoftomuslcg**’, in hoc loco, Annotatio.CCXXIIL

Eodem A Cceperunt mulieres de refurredionc mor yV tuos fuos). Eraf.Mirumhic quantus j ologorum tumultus: id agentium: ne vxores rum femel defunólum cogatur recipere : id($ ^atcharaéler ille indelebilis:apud ipfos natus: Quafi vero:quum diceret Paulus :(fi dormieri'C vir ciuszfoluta eft a lege viri) tam anxie fenferit^ vt liberaret mulieremzfi cuius vir reuixilfet. demii dignus eft campus illuminatis theologiS’ Ed.Liranusdicitquofdamexhoc loco fumpuA^ argumentum : $ vxores cogi poflint: reftitutos vitç maritos denuo recipere: netj morte diffolui tumnodum matrimonialem, Cótraquoszisntc incommode affert Paulum decernentem : morK folui vinculum: amp;libertatedonanfuperftitem:vt ah ƒ nubat. Tu putas non tarn anxium fuiife^^ hisreb^:fortafleqgt;nolis eum ad tarn hûiha demit ti. Primu : an nefcis Paulu interdû fuifle angd^ in fcala defcendentê:nô lp’afccdêtê.''Quippequi vndequac^ erat oculatus: omnia follicite agebat: omnia ^fpiciebatnequid extra ordinê fieret : id quodipfemonet, Humilius erat quû de virgint' bus prçciperet elocandis : quum dominis prefix niret leges erga feruos. Sed hoc etiam quantum videturabfuilfe afublimitate Pauli: quod de pen' nula fcriberet ad Timotheu.Sed plane tâtoerat fublimior: quanto erat in omnibus circûfpedior»

Nam omnia cum magna ratione moderabatur : 84 coomniatendebanf.nequod darctur ofFendicua lumcuâgelioChrifti.Deindezfihûcfenfumfper^^ nis:qucmnonlyranusfolum:fed magno confen* funemo nonintcrpretatur: commodiorem affer: amp;nbsp;neóte inuicem feite circunftantiamfermonistvt omnia quadrent: poftea damnauer i s hac interpre tationem.Sedquacfo te quidrefponderes : fr quis maritus te cöfuleret’.refufcitata vxore:quidfibi fa ciundütcoginepoffittvtearnrecipiat. Credo no afFirmabis cogipolfe.Si negabis cogi poffe:vndc profers teftimonium ad banc remî*D ifFicile inue« nics:nihocfit:quodomnesinhuncfenfuminterc pretantuï.Forteridebisbûccafum tibi proponi: nec ego ferio proponer ê: niû auditû effet: aliquot ties boccontigifîe.Dcmuliererefufcitata:ipfe in Angliafaepeaudiui »Hieronymus mulieremviri ' nbsp;nbsp;mortefolutam:ô4liberum elfe:vt alij nubat:pala

[ indicatinepiftola ad Amandum.Et quod dicist ' (quafi veto tamanxie fenferit.) N iifatis eflfenfif' fe.'' Atfenfiffe:locus ipfe monftrat»C^uid bis ver^.

I desfententiamPauli’.liberataeftÇinquit^^Si libci 1 nbsp;nbsp;tataeft'.no poteft denuo cogi'.vt redeatad cum vb

ïum:ctiâft refufeitetuf.a quo liberataeft. Q^uod fequitur idemconfitmat:Cuivultnubat.Si libc^ rum eft cui vult nubcre’.nullo iampriorenodo cos ftringitut:nifi pater is:vt duosftmul poftitbabere

man'tos. Nam hoc abfutdi cöfcquetur:fi cogi po^ fit:vtpnorcmrefufcîtatum denuo reci'piat.Quip pe$cutnpöfteri'on viro: nodus dilTolui' nequc^t citramortermdicentepaulo. Millier alh'gataefH^ gi'îquâto tempore viui't vir ei'us. At hic pofteriot'' vir eins eft: approbante eodem Paulo. Expêdcirt quemlabyrinthû incidi'mus:nîfic îterpretemuf’ Sedquodaddis:ceuexphcans:cur theologt afFif' ment mulierem nô pofte cogi: vt mari turn refufo^’ tatumdenuorecipi'at(idlt;5 ne pereatcharafter indelebilisrapudipfos natus)apudquem theolo' gorumhanccaufamlegis: quæ ni'hil prorfusqu^ drathuicIoco*''Q^uis meologorum tam allucifl^ retur:tamineptiret:vthanccauûm afferret: non propofitum:fedoppofitummagis inferetem: neutrum commode. Nam fi in matrïmonio cha^ radier fit:’quî eft mdelebilis: minus incommoda ïnferri poteft:cogî pofte mulierem : vt virum^e^ nuo refufcitatum recipiat. Quippe baptizatus* fl refufcitetur:cogipoteft:vtfidem chn'ftianam neat.Sacerdosetiârefufcitatus facerdos eft:êi gi poteft vtfacerdotq legi'bus pareat. Nam cramentabaptifmus Si ordo imprîmuntcharado’ rem . A t ïn matrïmonio non l'mpn'mi' charadlet^' licebitdifcereacontemptistamfæpetheologis:q hic tecum calumniç agere poftunt:quum hoc ilH® obijcias:quodtotavia cumeorumpugna décrets Nam hiaffirmant:in tribus tantum ilJis faerstn^ tis imprimi charadleremrquæ non denuo itérant’

NO tas cpiftolamad Hebræos in vno: SC altercx locotfapere ongenicumiSC quædami'neaeffe quæ ill lus decretis patrociiientur de faluandis des monîbus .fedetiam quodam loco manifefte adis mcrefpemlapfistqiiumtamennîhildiffitearisab ecclefîareceptam.Q^uæmale coherentiab ecclefia effe receptam: SC tamê fapere O r igenicutn:hoc eft vtinftuis:hæreticum.Hieionymus tamoculatus artifexniihil taie afferf.quo minus:tamfero:ab ec defialatinafueritrecepta. Necveritus eft illinc: anteqabecclefîa recîperetunquædamloca cîtare. Ssdamp;cuiufcuncpfit;earnatnpleéliï.Q^uin SC pin titnummîronteceudignamprçdicare’.quçabom nibuslegatur'.ftOrigenicumfapiat. R.Eraf.In Rnfio epiftolaadHebræos(fapit)dixi;quantumattinet Eraftni adfpeciemfermonis’.vndefumptaeftoccafto»Ed.

I nonnihilfapitOrigenisdogmatficut SCaliàs ba^- t i nbsp;nbsp;betquxdatn quç SC illius decretis patrocînêtur de

I faluâdisdçmonib'’.) Alterovetofic;(Athocetiâ nônibilfapitOrigenicum: ft legas quç fequunï.) \ Anhçcverbaadfpeciéfermonis detorqri poffintt I videnntalij. At ego credo Paulû abftinuifteafpe 1 ciefalfi'.ftcuti SC afpeciemalnft qs fane intelligat« I Sût SCaftamulta îfacrisftteris:qbxretici adftios I nbsp;nbsp;fenfus detor quêt: adulterates verbû den id fedulo

agêtestv t fpcm idbabeat dogmatis fui:qd nullam prorfusbabenSic Arr i'’ putabatÇpî maior me eft)

quoddudfth(Hiclocus mam'fefteadîniit fpctnl^ ( pfîs.)Si manîfeftcadi'mitfpem lapfîs:plane’alt;lii^f farius eft ecclefiaftico dogmatî.Et mi'rum eft ßcdj fix receptum.quod 8i eft ecclefiæ damnatum* abolenaamhacepift:olam:nîhildixcn'spotétin^' êC ecclefiam maliîudicij percutis:quç tam di'u làeftzvtfacrahaberetur»

Ad Ti'tum»

Annotatio^CCXXV, Ntctêporafæculana») Era»(âet^’^' na)ficHieronymus* Edo.Chn^' j ftomusfæculanahiclegit: denti epiftola l'nterprctatur»

Annotatio.CCXXVl»

Eodem OEcundumimperium.) Era.Delegationem* OEdo. Chn'foftomus imperium interpretatie^'

Eodem quot;ID nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cretç.) Er.In Creta.Atintetpf^^

JZVab infulæ vocabulo:fuftulit græcam præpoe* tionem;quod prorfus eft intollerabile. Ed. ronymuslegitincómentarifsfReliqui tc

Podpm ’OEfciuitates.) Era.(In ciuitate)fiuc(perciu«^ JT tatem.) Ed. Chrifoftomus legit:(pcrciui^ tcs)pluralitcr. Nelt;5 eni(inquit)volebat to ta inji* la vni epo comitti. Ide : Hieronym^ î cômêtari)^'

SVbditos effe.) Edo.Poft^ docutfti hûclocâ Tit.ij 'bifariâlegi:cîtata leétione grçca:fubdîs ♦ Atlt;$ ita quidem habcnt grçci codices hui'us tenipefta= tis.Àtmirutn nuf^ anteahocaddidifle te:quum reuera côfentaneum fit:ali'a nunc effe excmplaria: ^habebantur fuper i oribus fçculis; mul ta in his noncongruant leélioni veterum.Proinde miror tarn impenfe fidcm i j s adhiberi : vt fecundu ea erne dcntur codices lati'ni.

OAluatoris Sifalutans). Er.Grçcafecushabet codem ö(Gratia dei faliitar i s: vel falutifera:)etiâ ft H le^ ronym‘’:8C Ambro.aliter legât.Edo.Ethicloc^ ondit’mutatam veterum leâ:ionem:8i noftros Ift broscmêdatiores effe^ grçcbsîfîdtemhoclocoîq, côfenfu duoç; fûmatüdefendûï« Addo amp;nbsp;Ghry. quinobifcûlegit. Annôtatio.CCXXXII, Et hûanitas»)Er.PauPhicloquiï deprelefu Titaip Ed. Curnô potiusde totatrinitate.Etft de pteloquiïîvbi eftarticulus tuus:quûftnearticulo

I T T Aereticûhominc poftvnâ Scfecundicorres Eodem I T J.ptioricdeuita.)Er.Gçterû.hçreticûappellat 1 non qui diiîentiat a conclufionib^ magiftroçe no-’ ftro^-.fedfaéliüfü. Edo.Planc quifquis répugna* 1 ucrit dogmatibus magiftroçz: mô hi ^be munere l fuo funganï:inhisqadfidc:amp;moresfpe(ftant:is 1 nbsp;nbsp;Jgt;cul dubiQ hçretic’ eft’.fi quidé h^reticûftt male

faperc de fide 8i morib^. Qu i rogo adhibenf ftli'js: quu hçrefis vlla dij'udicanda fittaut expl^ dendatnifi tales mgrrhoceQ qfc^ct^âdef^de^‘^ƒ chnfti'anis monb^^fitenï? Necab re. N am fi adimeshancauthorîtatc:vtdecernâtexlàcrish*;^ n's:qdi.tnpiu fit:qduehçreticû:qb^ tribucs.''T^ bues fortepótificib^:hocquidceft tribueremg’'*^ quu fl ne hi's nihil dogmatizct pontifices«Ecdi* non temere difcerni't:aut reprobat:fed ludici®* Quo^quefo iudicio:nifi mgrorü.'' Nâ fiaho^^ fcilTesfacra9?httera^ignaros:quidfacietcanisi’’ balneo.''Pótificesauthoritatedccernüthtiudici‘’ QdnipcefTent authoritatê:mâca plane ea ÎU tills. Sedqd dicis Paulûhçrcticûappellare qn* faóliofiisfitihocnödicerctmgrnquüamp; fadio^^^ poflitcfTe qui nôfithçretic*’. At Chryfo.hoclocû nereticûinterprçtaf:aduerfànuveritatis.

vobis). Er.DonabofVö f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t»ïs. Edo. Donari me vobis : 1^'',

Ine operibus). Er.g« t^p o»») (ex opib^tuisjqd fi legas(fi' ne opib’) quêadmodû interps Jegit:nóvid«ö quicôftetfenfus.Nâ fides ondi nO poteftnifi fadïs.Sétitaût quifqwi’

isfuit:îacobus:dcmonft:ramîhî fidem tua: quam habcs adiunélis faóti's : vt vtrumcç habeas : ego fobs factis declarabo mihi neutrum deefle. Edo ? Hic locus græce male habet mea fenten* tiatnec idqd interprctarisipfeordofermom'spaz titur.Scis enim fub pfonaaduerfarij induéhumt 4dicerct(Tu fide habcs:amp; ego opatoftêde miht fidemtuamfine opibus:amp;ego oftendamex operi busfidcmeam). At qui erat aducrfariustft Uli cü apoftolo conucnftî' C onucnît aût’.fi luxtainterp^ tationem tuâtvi cilTim fib i cupcrcnt:fidem fuâ de* ttîonftrarî ex opcrib‘’fuis.N ihil aliud optatlacQî bus nihil aliudmonetinifi vt fideshabeat adiûéta

1 nonaduerfari, N am ftatimpoffitilh refpondere \ îacobus.Nullo alio argumente cupio tibi demo 1 nbsp;nbsp;ftrarc fidem meam : nifi ex operibus : bene mo-

cxigannnihil prorfus aliud.Et mihi tccum con ’ ucnif.fi quod ego maxime cupio:fidem tuam ex '' \ operib^tuis demonftrabis.Sedtufidc habes fine

i opibusiqualemhabent 8C demones‘.qui credunt l amp;nbsp;contremifcût.Et quodeonfequêter fequiîipror y fus aduerfatur interprctationi tu*^:8C pro nohra

1 facit.Vis autem fcire o homo inanis : quoniâ fu ! desfme operibuslociofa eft»Numvides hoc fer? ' \ mone taxatum aduetfariumigp impoffibilia quçs ' 1 reref.quûfidêoptaretfinc opib‘’àemô(krari*q.d»

Impoflïbik eft qâ exigis. N â. fides ocîofa eft:ftj! laeft:fi no habeat adiundaopa. Et verum ,eft q^notaftifidemnonpoflèoftendi nifi faâ*?' SCquiexegitvtfine faólis fibi oftendereï:infdt*f । notatus cft.Proinde quumvideas huncfermo”® abeopropofitû:quiaduerfariumagebat:qui^^q apoftoîo proptcrea notabaï:q5 infcitequfrer^^; nondebebas tam prçcipitantermutare hûcM Videsenimq ineptumfit:q3 dieit apoftolusf''*j autemfcireohomoinanis)nifi perfonâ fing^s^ uerfârio refpondentis. AJiudefthoclocoqd«“' nus cohçreanEgo tarnen nihil noto:ne tumultum in fàcris literis. Nam certum fum fanumcflè:etiam û leélio non fit fana»

' OI dominus voluent.) Er.Grçca fie habet »JSed haudifcio an græca hoc loco fint depgt;^^^ uata» Ed.Idem dixifles amp;nbsp;f|pc antea»

'^IN quem defiderant)» Erafmu^’ ) *lt;1 ^ft ïft quæ. nempe quæ de ehrifto prænunciata per prophetas : ac deinde prçdiâ^ apoftolos. Necenim îentitdç eta^jun que angelos veile ^fpicere nin**

PETRI PRIOREM; Fo.LXXXIlL, euangeli2auerüt(inquit)vobisfpiritu fanlt;3:o mifs fodecœlo:inquemdefiderantangeli profpicerei Chriftûfcilîcct in que. Locus no patitur vt aliud fit.Et quod pro(euangeli2aucr unt) poni s praedu cauerunteuangeliuttuturbat ordinem fermonis: quumpenphrafi ni Kil fit opus*N onhoc permis fifTcs intcrprcti.N etÿ vero tantoperc opus eft ca^i ucas ne ad fpintum referatur:^^ SC de fpi'r itu poft fitt'ntelligi’.fed nonhoclocotetiatn ft ad fpiritum referat Maximiii’Arnanus» Cæterumquod ad^ dis’.necenimfentitde fpiritu prophetarûtin que angelosvelle profpiceret nihil mirum: idem poffis dicerediadChriftumreferatur.ScisPetrumfimî pliciter id dicere: 8C nÔ pr o re mira narrare. Q^uid fi nonfit mirumî'num propterea nôeritverûf'Sic tnulta fecer is f alfa in facr i s h ter is.

HOnoremimpartientes.) Era.Honoremin pg^îjj terpretaturdiuusHieronymus’.abftinentiâ ’* acoitu'.ficenimhonoremhaberivafculomuliebri fi nô inquinetur iibidine.Idcç indicat quod fequi tur*.(vtnon interrumpanî orationes veftrç.) Rur fumpudethocloco referretquid interpretetur Ly ranust 8C huiufmodi complûtes interprètes 8Cc. Hoc nimirum eft doétoraliter :ac fciêtifice (vt ifti loquûtur^traftare diuinas hteras.D eum immor^ talem'.quemftomachumeffunderem iniftos: nifi tne chtiftianus prohiberet pudor. Sed aliorutn omiffis nugis’.noftrum'agamus negotium. Edo. Hieronymumfoles dicereimulta hbcrtate vti in

r fcripturatum interprctati'onezquo tuen poflitp^* dicitiam. Et alibi narras:quscdam græca vocabuh nofatis adipforum propn'etatem interprctatum eflcifedaccommodaffc magisadfuas partes con^ tra hæretîcos : id quod forte hoc locofeci't:fi men interpreteturvttudicis. Nam commetan)^ in Micheam»ca.vif.d(cit Apoftolummulieres care vas infirmum: Si iubere:eis a maritis fuis exhj berihonorem.Etitanonfuifferedditurumfent® tiammihildubitoiquumtotaviadilTideathaec terpretatio afenfu apoftolico:quod palam eri'td* quisantecedentiahunclocu:pauloaltiusrepetat’ Primoorditur capitulufic, Similiter Si mulitr^® fubditæfintviris fuis Sic.fequiESicenim aliqua^' do Si fanólaemulieresifperantes in dominozortia^ bantfefubiedæproprijs viris:ficut Sara obe3i^ bat Abrahçidominumeumvocans Sic Viden^^-quotenditiermo.HortatuseflmulieresfubdiWS effe viris. Qu id reliqui eft nifi vt viciflim hortetuï viros:nemuliereseofpernant:$fintinfirniiusvä fculum:fèdhonorent tanqcohæredes gratiçvit?’ quafi dicat.Etiam fi fint infiimiores : eohæred^ ramen funt eiufdem gloriç: Si propterea honof^fl dæ.Nefcioquidpoflïtineptiusdici:^ vt hiefet' mo referatur ad pudendum vafculum muliebre* NefcisPaulumnosvocare vafafi(ftilia:Si hoclo CO quod dicitur infi rmius vafculum:fignificarial' terumelTevafeulumfirmiusiquodipfevireft:nott vafculum quod vis viriÆrgo ita interpretafe infr mius vafculum : quo contra poffis opponere

miusvafculum.Scdncc Petrum dices prohibcrc omnemcorporum communionem inter cöiuges. N atnPaulus tu nc rcclamabi f.dicens: Reuertimi niinidipfumtnctentetvosSatbanas. At hoc fe-quituradtuam interpretationemiquü etiam fam ftilTimo coitu inquinetur vafculum muliebre : va? fculum(inquam)pudendum: addo 8C totum cor? pus.Scdnuncexpendeconfequentiamfermonis. (Virifimilitercohabitantesfecundumfcientiam: quafi infirmiori vafculo muliebri impartietes ho; norem: tanq coheredibus gratiæ v itç .)Q^uid dice tnustimpartienteshonorêfœmineisvteris’.vt no inquinenîlibidinc’.tâqcohæredib^ Q^uid fœdius.'’quid infultius hac i nterpretatione.'* Sunt fœmineivtcri cohçrcdes gratiç dciî’lâqd dicis(ià indicatqdfequiïîvtnô intcrrùpanî oratiôesvîç.) NûhicfaltûFacisiôiqd îterceditficco pede trâfts^ l hocfcilicetÇtâqcohçredib^ gîaedeiî)Debebas pti I nbsp;nbsp;mû hoc aptccôneôtere’.deindeadiungercvtnô in

tcriûpanî orationes vîae.Et qdhic peccauit Lyra fius:qinterpretaï(honorê: ) vteis ^fpiciaïî'Q^^ \adamuffîmhuicloco nô quadrethçcîterprctatioî

mnônuUapte fraudant honotefibi debitoifi fub ftrahaïcisviéV.Etfanéli’.honorcpatêtib^dcbitû iterptanîivtfraudatihonons crimêGttnôhis mis niftrarc de nr is reb’’îû opus fitûd qd ^culdubio in dicatloânesî canonica.Q^d verofequiî ne îpediâ

I tur oToncs vrç'.ScLy rarf îtcrptctat:dif[idêtiûpc£ I b^ deûnô ânueremihil mihi videt dici poffe apti?

Vins fintfubieélç:vinmulieres ncfpernitetfedh^ noratc:vt I'ta mutuo officio coiungatninin'n Chf* ftt dileélione: quod alioqui fieri non poteft:n*' fl debitum inuiccm impendati's honorem : confentientcs cxaudiet domi'nuszquidiflident^^ noncxaudiet. Nammconcordiavin'Si muh'en^ placitum eft fpintui eius : vt dicit ecclefiaftic^quot;' Etvbi duoconfenferîntfupcrquacûiÿre: polh^^' tusefthocfacfturumpatrem. Atquæ illi concoï^ di'a grata:fi diflïdeat coniunxa coniuge/ ergo fruftus orati'om's diflidetium. Diffident roquidebitumfibi mutuo honorem fubftrahut* Porro impediuntur orationcsiqusefrudlumnoi^ referut.Mutuumergocxhibetehonorem.’neora^ tionesveftræimpediantur.Huic etiam fenfuï:^ mu heres vas vocet A poftolus :atteftatur A uguft* nus contra luh'anum Pelagianum libro quinto^ cap Ite. VI ƒ. S 1C cnî inter prêta tur ilia verba ad fallomïèn. in ƒ.( V t fciat vnufquîftç vas fuum poift dere in lan(ftificatione:)id eft coniugemfuam»

1^ lideftmortificatusiatc^itacitatHieronyn’ gCc.(Poftea.)Ia veto quorfumattinethoclocorß’ cêferc:quç fomm'êt in hanc fententiâ qui'graeccnt fciunt:6Cidtantumfequuntur:non quod fcrip^*J Petrus:fed quoddepraixauitlfbrariusfPoflem ad fingula conuidjsinceffere ni'mis arrogantemift® rum infcitiam:qui de ijs quæ citra hnguarnmptti tiam:ne legi quidem emendate poffunt: velvti

oraculo ^nüciät ^cq^dfôniarït.Q_3 filcgasfmor tificatos)quomö cohçrebit q3fequitur(inquo).'' Atiçhiclocus cautelegëd’ é: ne qd tale fentiatn'’. qualianonnulli de aîa C hrifti apud inferos pafla. Éd.Mirorquidfit:q tam varius es : nullo gradii fiftis: mutas ftationé: nihil nô facis:quo carpere poffis quofdâ interprètes.In priore cpta ad T i* motheû; grauatî paterisdici deûiuftificatû*. imo dicis non fatis prima fronte hoc congruerc in Chriftû.Hic prorfus contendistvtfic dicatur:8C tnifctos lace ras interpretes:idq3 nunqnon facis velextortaintcrdum occafione.Q^Uos imitarisifi tamcimitaris:hocnonfecerunt:innuoHierony-i mum: Ambrofium: Auguftinû.Dc hoc loco qd fitnihiliudicoîquûitahabeatgrçcus codex tuns:

I hicctiamdubitas’.quodinterdum facis:an gtçca i male habeâtivcl forte diucrfa fint exêplaria.'' quû l nbsp;dcprehenfum ût fçpe extare exêplaria quç tu non

1 vidifti. N on iam cxcufo interpretem : quem nec 1 bocloco damnasifed tantum moncohocpotuiflc 1 nbsp;nbsp;fieriivt fecutus exemplar fuumhta fit interpreta^

i tus'.vtnoslegimus.Itacç careant bac culpa com^ I mentar 1 j ,Sed vt hoc tibi concedam: deprauatos i elle codices: 8C prç infcitia grçce linguç fie quoG l dam interprctatos'.vt ad homines referaturinon 1 ad Chtiftûînûhoc crimeneft: œ fie interprétât! \ funf.vt legerunt’.citra tarnen vllum catholicc \ îitatis dânû.s'N am id quidem catholicûeft’.qd ipi \ mterpretantietiam fi noh'rndeat gr^co tuo: quû

tn vidcan's pericli'tari:an hk fenfus e gr^co fatislt;^ J tholicus fit de quo ego nihil dico.Hoc vitio j qnnfcijgrçcçlinguçaudeant intcrpretarifacrash । teras ; prçlèrtim vcluti exoraculo ( vt tu dicï^) । pronunciant. Qj interprétât! funt:etiamign^ rigræce:inhoc nôveniût abs teculpandi:iî iuft^ rem expendas:iêd Jaudandipotius:çf extenui*^' te fuan'pfi etiam miferunt in gazophilaciûdotn* ni:fi non nitida êCgIoriofa:atfolidaccrte:ÔC int^' gra:autfaltemin diuitevoluntatequaliacunlt;5 bebanttdubio procul recepturi mercedemadeoJ qgt; talentum non abfconderunt:fed gefleruntvti^ liter domirti fui negociumtreddita ÔCvfura. Porto quanti voluerint elfe fuas interpretationcs : non fatis miror te voIuilTe calumniariiquum prorfos nefeias:Sein hocfraternam charitatem ledas:qui ludicasfratrcm tuumalienumièruumdomiofuo ftantem autcadenté.Vtnon inficiabor erraiTein terdû:hominesenî erantiita multisargumétisvi deormihiponcconigcrë:nccarrogatesfuiire:ncc ptinaces. Vthocvnû fit e. multisiqfimplicitef nude traólant rcmmullis phalens : nullo lenoci^ nto: nullo nafo: nulla dicacitate. Si quandodit fidcntab aliorumfentcntiaihocfimphciterproft tentur:fepercuerentcr:nulloprorfusdente:vtar' gumentumfitiminiftros fuine verbi in çdificatio ném:nô in deftruélione.Quot hominum millia multis iam leculis vfcp adeóprofecerunt exeoru cômentarifsivtmagnâ frugem fecerint:8i quoti' die faciantinecclefiadei.'^SedôChodieextrahuniî

ordincm paucos fnuenias : qui çdificant fidem Ghrifti. Q^ui inhis commentarijs tarn humilp bus:8C abicótisfvt tu putas)totam çtatcm confu: munt:blfcdulo dant opcratn: SCpcnc bi foliivt lucrentur animas deo. N oninficior tarnen 8i alios cc:fed quifi adbos conferanturxxiguo nume^ rofint.Si boc crimen putas:^ cum græce nefcici ant’.audcant interprçtaritquo paóto tu effugies: qui cuangeliumMattbçigrçccverfumex bçbrav có'.itidem cpiftolamadbebrços:latinc interp^ tatisiquumtamenbcbraicenefciasï' N c ergo dlis boc imputaad crimc'.fedmirare poti^ primo piû

i locûomnê côpingûf.vt fi grçce nefciastgermanïi 1 putestquum alincanufqcxorbitët.boceftateéba \ fide.Multis pùb’ bos anpono illis:qui germane legctes:adulterini,sfenfib‘’:ctiä a fide interdüaR^ \boïtêtib‘’:fynceram alioqui leébionc contaminât Ifti tam oculatifunt'.vt necleftionê inemêdatâ in terptatiôefuapcior c reddât.Etiâfi nonvfqueqq^ tobçtcatintcrptatio:quadrattn.:nccrcpugnatalt quorlûcatbobcfidci.Tâfûtmodeftûvt nibil cù içio pcipiâttnibil exautboritatedecernât’.parati \ fp patere meborib“’ iudicqs.nullüquêuis lacerâtr \ etiâpefbtnefêtiêtêdefiàe’.quûhoc nfitebriftianç \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y n

modcftie.Nc^tantîvelint haberi fuasintefpr^' tationes:quanti funtex tripodeoraculatquoa dicis:fedfimpliciterexponuntfenfafuain vtihw temfidei: deferentes Temper: amp;nbsp;authon'tati ecck' fiç:6tmaioribus:8cdod:ioribus»Id quod videre in eorum commentari/s.(^ fi aliquand^’ lapf funt:debetdan'eisvenia:tamraro lapfispf? ferti tä modeftis:qgt; fçpe bon^dormitat homeruS' Quin Sôgratfçagêde:^ tâmultatâbene dixedf’ Et q,græce nefcirêt: fi alia ratiôe excuCari neqant' imputandumvel temporum iniuriç:vel regîo’’^ infœhcitati. Quanq ne id prorfus dicam:alin® addo: non obfuilîè forte ecclefiçtq, nefcircnttqw'* quofdam videam pre gloria grçcanici fermonis^ multa fibi fumere: in fidei potius detrimcntu^J* q adiumentum.Nec tarnen difluadeogrçcaexcquot;' plana confulïzfi quis tarnen id pieacfobrie facial* captiuato intelleêlu : in obfequiumfidei.

Do.In fine epiftolç ludç ex grçr® legitur ( foil fapienti deo) At ilJua verbum (fapientî) alibi putas con^ tra Arnanos additum:quod aiit^^ ______explofum: fed SC hoc lo^ co magis exploditur.

Ed.Benc facis $in contextu hunc locum no mutas»N am bene habet» catrReuelationem(inquam)mittebat. Annotatio.CCXLiI.

ticulus additur : modo tanta ftt vis articuli: indicatverbumpn'ncipium elle abfolute : qq. hac tationevftlunt Arrianiquidamiqui filium voles bantponercminorem patre:^ appellationi dei: » 11/ *__

lationi veto fill) dcitquumdefilio dicitunnonad ditur.Scdhoc Arrianicumvidetur: 8C avcro abefs feianteaÇni fallor)demonftratum eft.

Ra.Q^q.in cake hums libn’.nonulla verba JZ-ztcperi apud noftros’.quæ aberant in gtçcis ex cmplaribusiea tarnen ex latinis adiecimus. Edo. Cur non eadem author itatciahbi addasîvbî repCi ris grxcis deeffeiquod nos habcmusJquot; V trinc)^ in* turns peticulumivel ft noftra ad oræcos codices

. ctncndastvclftgraccaadnoftros.Namftgrecabci \ nbsp;nbsp;nehabcnf.cur emendatur sTin malexur tantoperc

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y “1

bcntîcuf cmendantur adgræcamfidemfTm makî cur ad corum fidem: graccis addi s ƒ nifi forte conft teberisrneutrûfatis integrûefle : fedægere vtrûc^ vidflimaltcriusadminiculo:vtex græcisreducâc ; lati na: SC ex la tints græca. Sic vtrumlt;$ fe cens paU } conditione: Si noflra nobis leóti'o manebit: nifi tu vnus:tantumaudeas:vtvtrumtçreducas adcófo^ fiantiam:quodnû^aufuseft:fiue fsOr/genes fiP fine Hfcronymnstqui hoc de fe profitetur î homii lijsOrigenicis.Tudumvtrûtÿexalterorefbtuist j vtrumqpfacis incertumtattj eo incertiustquo no omnes(fci'o)fubfcribent tuo l'udicio» Ex innoua^ 1 tiscodicibustquîdpericulifit: nihil dico l'n prï^ fentia:fêd nimif^ nmeotne periculunacx iplb pett culo difcamus.A ntiqua leÀi'otetiam fi nön

refpondens:nullam nobis peperithf । refim: nih il fou 11 fchi'fmatis : nullam hære tîcis au» fam praebuitadcalumnîam. Semper exhibuit tholîcumfenfum:îdfeduloagentibus intcrprcti» ' bus:vt fcnfus quadraret fidenetiam fi graecu nó fpondeatleótioni.Sedmi'rortenon fuifle repreC fumexhoclocome qc^tvel latinis addas:minua» ve:vel graecistquumnunc locum immediate pr®= lt;edatcomminatiodiuim' iudici'phis vcrbis.Cot^ teftoromniaudiëtiverba^pheti'çlibrîhur’:fîçs J appofuerît ad haccrapponet deus fup illû plaga^ fcriptasinlibroifto.Etfi diminuerîtde verbis If briprophetiçhuiustauferetdeus parte eiïistde If bro vîtæ: SC de hi's quæ fcriptafunt in libro ifto*^

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TtîVfla»

Becvndvs hic liber. monebit te optime leótori^d ex an^ notatiombus prions li bruin fecun. da æditionc Erafmica fit emêdatü: gdaliquouflt;$ mutatû mitigatûve: qd adhuc maneat. E tfi q d forte obi' tcrfecûdâæditionêpercurreiisideprenêdi dignû dequomonearis:idetiâadiûximus»CaEterû l'uftâ operâmhâcfcnô ipêdimquot;:partimratifore:vtalij pofthac in hoc tâ piû negociû i ncubât : parti m: $ nosauocâtacertamie meliora ftudîaiaqb^ plufa inuitidiuellimunvt tn îpefi officij nihil pigeat:u tuis ftudi JS qcq ^fuiflie videbimur:q3 îprimisiac vehemëteroptam^*AcprimûdehisIocisqemens datifunt:tûvtcôpertû habeas nô bh habuifîe q^ emédaï:tûvt forte alicubicognofcascui monitor! emêdatio debeaL N ô q gloriâdû fi t:ft bn monuc ris:fedqcitravllûarrogâtiçvicium:fas fit répété reetiâfortc:velfaltênôidignû:itereire(q3 voeât) exigere:abingrato debitore.Operçpciûfueritto; tâei^loci/quo numerus refert/annotationc:prius legereinpriolibro:cûrhfione(fiquafit) Si noftra côfutationeivtdeindepolTispfpicerequidemcda tûfiuPofitur^fumigiï ipfa verba fecûdç çditiôis.

Anno. Annotationc.Iin.fateturapud Chryfoftomu 111/. nbsp;nbsp;nbsp;inueniri coronidcm infine precatioms dominîcÇ

V1Ï/. gCei'fdem verbis I'ncrcpatum fuifle Petru : quibus antea repulfus crat di'abolus.)Hic mitigat(totidê

pcne:)54Orîgenîsannotationem:quamego dto'- 1 probat. Vîdeturtamenadhucarbitrari idem prof fus poliere: vade retro: 8C va de retro me: in quo no a iTentior illnquum al terumfitprorfus repellents afequemq: alterum:nô repellentisilcdinuitantis potiusadobfequendum.

Anno. Annotationc.XX.(Quoddi'(ftumeftaDanide XX. propheta)haec verba quum in priore æditione:^f\ xiiretviderfaddfta apudMatthæû: at contra produxiftem Origenem:qui in Matthæo hxcvef bainterpreta€:hicdicit.(Q^q apud Matthaen ab allO quopiam additum viaeri poterat: nifi ab Origene citarctur.)

Anno. Annotatione.XLV.Hicfateî(vtcgocito)Ori^ xlv. geneminterpretariverbum(incipiens)pro quo!) lepofuit(îgrelTuseft.)Hocloco typographus gatiuumaduerbiu (non) immifcuitorationnquö vel cæco appareat Erafmum affirmatiuam oratioj nem pofuiïTe.’alïoqui non confia ret oratio. !!«ƒ funtverbaErafmi. (Ongenes:lîmodo non falht i'nfcriptio:homiliain Lucam. xxviij. palam admo net in Luca efle verbum i ncipiendi: trabens ad ab Icgoriamtq^abaptifmoceu renati efTe îcipitnusgt;) Liber Erauni habet(i n Luca non elTe verbum inci

piendi:fed illud(non) redundat cum nee huic loco nee veritati quadret’.vt patebit confulcti Ho miliam origenicam. Q^uare SC hic admonendus csle£fcor.vt(non)illudexpungas»

Annotatîôe.XLIXîVerbutn4/€u3toTrçolt;V'5Taiffqd ; dicebat gtçce haberi: quum noftri codices ( pros phetis)haberêt:in fecûdaçditione fuftulit’.SC ver? bum(propbetis)reflituit» Annotatione»LI.(SapientiaafilijsXT^«p‘lt;’lt;tov om nibus) quod verbum dicebas grçce haberi: quü j. fuumexemplar non haberef.iam addit:vt fit (iu-ftificataeft fapientia ab omnibus filijs fuis)ficut noslegimus*

Annotatione .LII.Lachrymis cœpit rigarc'jhic ♦ mecum canitAnterprcs (inquit) omifit diótioné (K^âioüofa) quç tn baud fcioian addita fitaftudio fo quopia«Si quidem flere: SC afEatim here intellv

1 nbsp;nbsp;nbsp;Kû^ftffàuTûv oiflffasKAaiovoa HflaTO gjçixîiP'Toï’J' KÇUffip

1 crat caufa cut hic addereî.(TÊieétis foras omniV’) ’ \ nbsp;nbsp;quum Lucas paulo ante teftatus fit lefum no paf;

' fumeflcqueqingredieo'.vbifunus etatpueflçvps gt;nbsp;ter patte: SC matte : SC tres modo dlftos difcipus \ nbsp;nbsp;los.Quosfi eieftos intelhgam?:quomodo dicun.

Anno. Annotatio.Lvif.Dilamanseum hic magispfo^ Ivij, bat(ffflpTpi'(!.oa)qq (inqui't)hoc loco variant gf?co-rumexcmplaria.Quçdâhabentf lt;yupTfgt;i'i!»ov) comminuens aut difcerpens. Quod mihi magis probatur. Sed tarnen ci tatlcótioncm e grçcorqui' figrçcc effet (o'vpTçi'P’OpToœ) Necdûetiâfatetutefl^ o«pTpi'f,op in exemplan' fuo : quutn fie fitin vtratj

Anno. Annotatione.LXVL(NunchiccôfoIatuf)iniiâ Ixvj. nbsp;nbsp;tauit i«A£ aduerbiumin ôjie pronomeniquodma^ |

fub cœlo funt)emendauit textum lafinumiuxW grçcum fie (E rcgione que fub cœlo efl:in alters quç fub cœlo eftffulget).

A nno. ^'Knnota. LXIX, (Èt faéti funt amîci baerode^ èc pylatus in ipfa die).lamaddidit(inter fefe)q^ grecum habet.

Annotatione. LXXXII.Quodprîusdixefat Anno, abfolute tarâpr« haben'grçcea'am moderatutin Ixxxq. nonnullisiïn ah fs fecus.

Anno. -^*’î'ot3fæîae.LXXXVIL(Defcendiffetin Ixxxvif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omi'fit hçcverba (in pifcinam) qa?

Anno. Annotatione.LXXXVlII. (Et queritinpa^ Ixxxvii/^^”’ Adhuc interpretatur(€p Kxj^Haix éîp«i)'

in liber täte efTe :'hoc eft libcre audaéber loqui* , Fatetur tarneneam effeapud Chryfoftomumi'iv

’ terpretationem: quam ego cito*C^uanq(inquit) luxta Ghryfoftomi interpretationem ( «p Kdp 5 ( nbsp;nbsp;nbsp;jHfft« îipia ). planevidetur vfurpatum pro célébré

effei^cognati eius ludicarenthoc ad gloriamei^ faccre’.vt declararet fe mundo.

1 nbsp;nbsp;nbsp;datus)fate€ fic elTeapud Cbryf. vtego cito, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xcf, t

Annotatîone.XGIIII*fateî Auguldnû mëtio^^ Anno ♦ nemfacerehiftone de adultera.Fateor tn igenue xciiij. vt non ignores optime leótor vider i mihi colligi nbsp;nbsp;f

I ftoriaihiftoriâhanc de adultéra in noftrueuange 1 liûiexeuâgclio’.qd nazareo^j ceu hebrço92 appel-1 nbsp;nbsp;lant’.trâflatâeê.Ex quo Hieronym?aliquoties q-

quifidêfufceperatadifcipulisapoftolo92:hçcverd -bahabet.Vtiïfaneidé papias teftimonifsexepta ïoannis prima: ÔC Petri fimiliter prima: fimul SC hiftoriâ quâdâ adiungit de muliere adultera’.q ac^ eufata eft a iudçis apuddnm.Habcï aût i euâgelio qd diciï fedm bebrços:fcripta ifta parabolad-lçc Ëufebius. Inde confentaneum eft çtate Eufebij non fuilTe banchiftoriam ineuangelio noftro.

Annotatione.G. (Quianôeftiscxouibus meis) An»c» addiditexgrçco(quéadmodûdixivobis)qdgrçce habetur :fedlatino contextui prias deerat.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z ij

Cxvij» Annotatie ne. G XXIIL Quattuor rnicifs)enie Anno. dauitlatinumivtrefpondeatgraecofic.Quattuot Cxxiïp mïtifs alhgatö.fummitti c celo mterraman quo crant omniaquadrupedïa terr^ beftiçq^ reptt lia amp;nbsp;volatilia cœli.

Anno. Annotationc. CXXXVI. Non lam diat(ccu cxxxvf, theologis fas fit)fedtantum(ceufasfit).

Anno. Annotatione.CLI.(Quefitvolütasdeiamp;c)JuX dj. ta grçcum ponit contextum Iatïnum.(Q^uodbO' num eft acceptumtç Si. perfedum.

Annoi Annotationc.CLXXIIILfQuinqui'esquadf^ iatio.C genas).NonampliusinhçretAmbrofij tefti'nioi Ixxiïij. nio:fedcitatlocûexdeutefonomio:qucegocito» Addit tarnen probabde elfe: ob humanitatem; vnam plagam remitti folitam. Et tarnen non fio fcrïptunî eft in deuteronomio.

Anno- Annotatio.CCXLIIL Non fatet: vt inpn'oK ta. CC çditioneiexnoftriscodkïbusgræcis quç deeraflt xlnj. nbsp;nbsp;fe addîdtiTe. Verum û quid prius addiditananec

adhuc additû. Nâ ex collatioe depr^hendï nihd in fecunda deefle çditione: quod erat m prnna* Quare vel delere debuitifiverituseft faten'addi^ turn : vel fi addendum putetad eti'am in fecunda editiôe ingenuefateatur.Sed hic exploratiflîiuu habe pie Ielt;ftor extremâ illam meam annotatione vidifte 111 û vt 1 nde colligas vidifTe Si reliquas oés^ extremâvident. Nain 1111^ manu reliqôéserânq extremam prodidit.Certealiud mihi perfiiadcH non poteritinifi ille aliam iufta rationemreddi'

défit cur hic cxpunétum fit: quod prior æditio ha het:præfertim quumciufdcm farina: ali j loci fint: qui tarnen adhuc manct’.vt cft viderc in noftris an? notationibus. A gnofcat ergo credito rem fuû ho^ mo omnium ingratiffimus:SC ne amplius calum? nietur non vidiffefe annotationes measiquas ipfc meafp on te fern per P ara tu s eram illi oftenderc:fl illeautferio petiffet’.aut cum tertio non roætus profiterer me oftenfurum:viderevoluiflet ♦ Extat apudme epiftola illius qua refpondet omnia agi polTcperocium.llludociumadhucociumhabet. Me nunq accerfiuit: nunq r ogaui t: tantum quod iniquiflimûeratpetiuitipfumlibrum. At nemo fanuscômittitfcfideiinûdiatoris. Siis librû has buiffet’.potuiffctmcinuitoxdereiexfententiafua addito’.fuppreffove: quicquid vidcrcî.N ec mihî fuiffetliberumivel cafti gare quic^: vel addere : vcl cxpungere:fiereeffet.Èt quis nontemporefapiti' T une mea res ex aduerfar i j nu tu arbitr io($ pepen diffettSCilliusaducrfarijiqui nullum nô lapidem mouettvtmeum nomen maculet’.êC omnibus do? ûis viris inuidiofum efficiat. N umfatis fuiffet vi diffeipfos locos: 8C quibus mouerer rationibus ab cö diffentiref'Planefatis fuifîetifimpliciter aefy n? cere agent!.Sedfatis idnonerat’.moliêti infidias* Nâqdillidcl!bro:q.priufqpetilïetbafileâ:pfcri bâproditorê oîa videri nbsp;nbsp;u veto nûc iterum atq^

herum orandus es optimeleftor vtæquusûs.Dif pcreamfianimuseratxderclibrummifiilleficvr; geret'.vt omnis mihifututæ pacis fpes adêpta fit:

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X iij

(nam fïc mmantur quidam : confcntaneum verbis illius ipfiaJioqui' latis probi) ni'fi HbroiH manushominumtradi'to.Sires mihi tâti habiW fuiffet» debebâ hoc vtilitat î publicæ. Sed agnofco qfitmihi curtafuppcllex.Et tamcfatius mihi tit:pubIicumorbisfubireiudiciû:8C prodere ignorâtiam : q diutius carere i'ucundi'flïma anin” mei'tranquilitäte.Spero fore vt omnibus rede ß' penfis:ncmobonus:nemodolt;dus: æquus nejno: a:grefitlaturushocmeumfalt;fh.im:aut mihi hanj culpamafcnpturus.Caufafiquçrîturipi'aeft.N^ fi bene meretur de ecdefiazqui vbi res monet:cnie^ datecclefiafticamledfionemtmihividetur meh'us meren':fi quis ecclefiafticam leótionem aflerere^ calumniarSt quod temere mutatum eft: non fua flj xusauthontate:fedvcteru2conef refti'tuere. Etia fiparumaflecut'’fit: huicconatui gratia debetuf: quandocxpiozelo:pro domo dei proficifcitun Porto quantum ipfeaflèquutusfumituum fuent ludicium dode kdor. Si occafio fpedaî:ipfeope Tisauthormefæperogauitîquin vcrius incanta^ uitîSCinuitumtraxitîvt femonerê.Etidcmnunc omnibus modis vrget nullis oiniffis fycophan^ tijs:nullis couitilsmullispcr fuos minis:vtlibn seditionemextorquerepolTit. A Lutetia Si Gef# mania prohibitus fum periculo vitæmeæ : nifî brumædam.Libris:Siîiteris:8ifchedulisinfama; torijsquotidieacpubîicetraducor^Notatusfiiflî fycophâticiffime triûlinguarû hollisivtficdodis oibus:pfertim germanis(quos penes nûc bonaiu

IiterarûfûmacQôé fceptrû) odiûfiâtôc exccratio. Quivtinâ tâtûpoflemi trib^lmgufs :quâtû ilh's affici'or»Certcquotîdie:ali^d itnpêdo operç îom îieisJnqbiis forte lânonihileffemifiifte tumult^ quo pene ^petuovcxor: no eripuiflet mihi: multû honarûhorarû gratis. N ec fcio an ille:q mihi hâc hoftilitaté obifci t: iudiciû tâ firmû prçftare poflit fetrib^Iinguisfauere:quûîterttaidefl hebrica ni hilpcneftudi)pofuerit:autfaltc nô ^fecerit.Q^ fi pillû:ncmo euadetcôfummat^theologustcitra peritiâ triûlinguarû: ï hoc albo is nô ent:q tertia î qua multo maxima pars facrarû literarû fcrip ta eft caret. E t tn ego illi hoc nomê nô inuideo. Cçterû iniq fuerint î me Erafmei: fi me pofthac a ppellaue rinttriumlinguarumhoftem.

Dehis locis qalioqufcj mutatimitigative fint. Anftqi Proeoqâdixifti:euâgehftâcoadiusaddiixiircau tationc thoritatêexEfaia:hicceumitigâsponis( nônihil v. deflexitadfuûnegociû.)Nechocetiâfic pofle dfi Cl aufim ^nûciaré. N â mi ror fi vfminimü deflexe titafenfufpûsfiflitdoifh^afpûfdô. Si defleéhere: eftaliquoufq^errare:n5relt;fi:a ire:plane temerariû fuerit:deeuangeliftisfentire:qdeflexerint.

Qdprf dixiftiabfolute:Marcû nihil alid fcripfif Annœ feq matthçi côpêdiûthic dicis(fere nihil alid)Q^ tationc qnechoc(fcre)recipio.Nâquû viginticanoës^ xxp prios habeat Marcusiq i Matthço nô haben?: nô putopoflediciferefieri:qdvigitigradibus abeft* Ibidicispræpofitionem 2.ià pugnare cum ratiôc Anno? prill Cl PI ƒ : hic addis(paternifiue mauis Hilarij ver Ixxij»

bo vtcauthoritatis.) Ed.Ali'udfentit Hicfouy inus:qui(peripfum)adpatternrefert,Aliuditci” Çhryfoftomus:^(pquê)de patte dici^fiteï. 'Annoys Quia in ptiote æditionemegabas fih'um polTe tatione ciabfoJutepnncipium:hicapetis:quidti'bifign*^ xcijt ficet:abfoluteprincipiü,Ita(^earatîone:qu3ip^^ j capisabfolutepnncipiû:putastepofle tueriivcP j bum no elTe abfolute pti ncipium. In qu o nec noS repugnamus:vtpofteadicetur,Sedanid fans vtconcludastvetbumnôefle abfolute principle’; vident dodus Jedot. A fcribam ipfa verba tua. j Stihoclaborat Augufti'nustquomodo Chriftus dicaturpnnciplum: quumefTe ab allO : pugnet d* rati'oneprincipif.Paterenim fimpliciter:8f abfo^ lute ptmcipium vocatut. Abfolute dico:nonptr^ fede:quum haec appellati'o perfede competat in fillum : fed i ta vt nihil nominati polfit: cuius ' fit ptincipium.Siquidem paterptincipiueftoni=’ [ nium: amp;nbsp;creatorum 8C increatotum ♦ Filius paW^ certe principium dici non poteftifed neiÿ deitatis । quemadmodum neotericu theologorum vulgus Ioquitur:qq Paulus î epiftolaad Collofftnceseu principiumvocat:nóabfolute:fedaddens:prin’o genitus omnis creature. Hadenus verba tua. quâdo tibificplacet:quiprioridfeceris:tam accU ratediftinguens principif rationemiquod dicituf abfolute: libet tecum defcendere:in theologorum fcholam.Theologi:tum neoterici:tumveteres(ß , tarnen Auguftinus amp;nbsp;Hilarius veteres fint:quos t tu inter neotericoru vulgus viderisponere)princi

pif rationem in dco alteram'ponunt: quæ nihil adillameffentiampertineat:fed ad proprietatem tantum tal ter am quçad cflentiam fpelt;flet:quç refertur ad crcaturas.Hanc communemfaciût tri nitati.Illam adhuc bifanâ fecernunt in proptie tatcmeamquça nullofit.84 incamiqueabvno ta tum.Patremergo dicere principiuminihil aliud illisfonatmifi pattern non habctc a quofit’.quum ab eo fint omnia. Porto filùim efle ptincipium: quod proprietatem dicit: thcologi interpretanï: ficeflèab alio: vtabeo nihil minusfit alia in dev tatcperfona:atq^hocprincipiumîceuvnamnotio nem(vtipfiloquuntut)8ipatti êC filio conuenitc

aeterno. C çtcrum ptincipium quod ad effentiâ fpeétatiexçquo conuenire tribus perfonis : fed ex tempore omnibus: fub hac appellatione ptinci piumdicifpititumlanftum.Et vnum elleptinci^

1 8Cplcnlt;$theologorumdicunf.noneandc elfe ra= tionemprincipij-.quod commune eft trinitati : St quodproprietates quafdam in duabus perfonis.

ab fol U te cffeprîciWum îlludrquodpatfis pfopn^ tatcmdicitndeftfi vcrbû negas non habere aqH^ fittquûab eofintoîa:nçtu mecûfentis.SedqnO côfequaï:^pterea nô eéabfolute prîcipiu maley* aleélic^efttq nô videt:quûpter hacróncprkipO; fupfitadhuc eaqfilif ^prietatê confeqf:êC trinitaticonuenit.Ettamchictecumvi'derispaf'i conftare: quando principiû illiid:quod patn tf*' , buisabfoluteacfimplidter:ôôfiliotribuaspfslt;^f | quâqnô abfolute. Quû l'IIudprincipiu paternU , q^vocasrnullaratione conueniat filiomecabfol^ te:nec perfeéte.Sedqp dkisneoterkoriimvulgu^ appellate pattern pn'ncipium deitatis Auguftt'' num omnium theologorummea fententia Facile pn'ncipem:8ó Hilarium tot feculïsapprobatutn: in neotencorum vulgo rollofalt;;?Moden:iusF2^^ tl bone Erafmeiaut ingenue fatere nefeilTe te:ab hisaccepifle neoterkosiq? dicunt pattern princi^ piumefle deitatis.Nam Auguftinus certcqu^P to hoc habet libro de trinitate. Habet Si in quarto Hilarius. Neep veto fi donabimus hoc tibifilium non efie abfolute principiû;quicqlæ cri feceris contra Auguftinu cuius interpretation ne carpis: qua dicis SC reipfa refelli: quû fatisfit Auguftino:qgt; principiû fit créaturarû cum patft’ Nam ficôC Auguftin^interpretatvoluiiTe fecKä torêoflêdereiquâdo dixit(prkipiûqui SC loquot vobis).Ethecinterpretatio fatis cômodaeftiqi^'’ ne reipfarefellatur.Cçterûvttecûnonfentiovet bumnôeffeprincipiûabfolute.ficvideormihivr ; dere:quo paólopoflit comping!hkloc^iiuxtagtj j

camlcftïonê:fecus^noftraintcrpretat{ohabet;q ingenuefateormecmihifatis probatur.

Hicvtcuncç moderaris quod afperius: q par eft di Anno gt;nbsp;xifti auguftinûfuiffeimpéfe credulû. Nûcaddis cxiîî» (pro ingenij ftmplicitate impenfe credulû). Ec^ quid tamfimplicemputasivtnon potuerit opera dataïquidverûeftettperfpiccreî’Q^uem vnû pfers mihipfpicatiorc-.aut etîâargutiorêtquûex reectJ* Subîde proeoqddixifti(Deftituspfidio linguagt; ïum)hicpaulomodeftP(nô pinde munitûpftdio linguarûietîâfinôfuit oînorudîs grçcanicç lin^^ guç:atnô eouft^ doétusivt grçcos îterptes poftet expediteeuoIuere).Fatcrisergotâtûilli€uiftegrç citatlvt potuerit dîfcernere tlt;xp ab ovToxîItaiç wte

1 dâex cômêtarijs grçcîs interptatû ïueniâinec me ' indice: ifœliciter » Perq veile vt ftcutbic: 8C alibi q i dâ moderat isificetiâfeciffes eorû oîum q tibi dft \ fplîcêtindicêiqui vtriq^ çditiôi potuiffetadiûgi»

Qjiçdâvetbaceumitigâsacmoderâsîmifcuit:vt Anno-tnvidealmibi baud fee'’ (etirciqpriWerbaipap' cxlj» ' fcribâvtvideasqadmoderamêadditâptîcipio qd âteadixitvidêdûc tbeologisibicmodeftf’videdû. eft(nobis)ne plus fatis oder imus pelagianos. N 5 q noli eo^ explodifentêtiâiqncgât vllû eê pecca^^ tû originale: fed q noli illd afEeftateadmifceri vbi nô êop'’:fiuc qin eadifputationelibeat argutarix

di'fficultatibus expcdiutn'ta nos affeÆate î adho^ quçftionum kuho-^j^yét^p: palTimrccurramus. m» forte nobis pcrmittimustvtindifputando cû ucrûrio:qui vinccndus eft magistq doccnd’:fcrip turæ verba ad viCloriam noftram vtcuncÿ detof qucamus»QuodaduerfusIouinianum : pugnas Hieronymus facerevideturtnonnunq Si Augtf ft(nus:Hçcdixerim(inq)non$ faueam:negantr buseirepeccatûoriginis:fed$nolî(fifieri poflït) vllamvim fieri fcripturis diuinis.Q_uinpotiust^ ipfadifputationis confequentiaidiligenter expe-damus:quidfènferitPaulus:defpiciêtes quid hic agat:vnaecœperit:quorfum tendat:8C nûconfen' taneumfit illumftatim myfterium hoc gentibus aperire voluiflè: quod hodie quocç magis credituf qintelligitur:nimirum communifenfu réclamât te.Haôtenus Erafmi verba. Hic vides alia verbaé

fed non aliumfenfum.Quin 8C nonnihil addidit quodmihi nô fatis ^baïrvt forte pofleaânotabo. Anno. Quoddixerasrincórnentarifsorigenisin CxlvJ» Romanos infperfa:quedam dcdyabolorc' । dimcndo:hicvelutipartim corrigensdiôlumtad ' dis(Iicetobfcurius)quumncc obfcuremecapcrK i quicq ibidiétumfit dedemonib‘’redimendis:fe^ contra potiusivtinannotatione.

A. nno déclares contra meam annotationcmrex oraW • ribus: et philofophis fuiffe i qui in Chrifti ne# cem confenferunt:alfers(Quod apud Ethnicos erant oratores: ÔC philofophi: hoc apud ludeos: i étant fcribg: Si pharifgQ.Vt hoc verum fit: nefflo '

communi. Quin 8C huic interpretationi accedit apoftolicæfcripturx con(uetudo:quçfaepe quum fincmmûdi: 8C dié iudici j innuitidiemïefu Chri^ fti appellat: id qu od eft videre:fecundx ad C or inlt;i tbios primoivbi fic loquft apoftoV ♦ Spero qjvCç inf inê cognofeetis 8C cognouiftis nos ex par te:q_a ^I'laveftrafumusificut ftCvosnoftratindie dnino ftrilefu Chri.EtadPhilippenfes primo. Confix

I denshocipfumiquiaquicoepitinvobisopusboi ' num'.perficietvRçindiem Chriftileftuideftfinc \ interprété Auguftino inlibro de correptione 8C gratia capitulo.vj .Etad Theffalloniften. Quafi inftetdies dni.Etiamalioloco: dies dm ficut fur» Dehislocisq. no mutant in fecûdaxditione» Annotatio primamanct.

AnnotationefecundaÇlnvterohabcbit:)Adhuc Anno» pïxftatinfententia Hieronymus (ïKtt legitnd ij* efthabet')deprxfenti:nonÇvVihabebit:') fed nunc fatetunquod ego monui’.hunc locum in commen tarqs Hieronymianis inMattharum deprauatu

eHeiquem vtcumc^ fcftituitîvt profhabcbi t)Ieg3^ (habet)fic*Euageliftaauteinquia non de futufo* feddcprætcnto narrathiftoria:mutauitaccipiet’ ii. pofuit habet. Qui em'm habet nequa^accept^* ruseft(addit)CerteexhaccIaufulafQm'enimhalt; bct:nequaqaccepturuseft)palameflHieronyn’^ legifle(habet)nö(habebi't.) Ed. Siccommodiu^ ne(flit locum. Sed manet fcrupulus : quia (habet ) noneftprætentitempon'szïèdpræfenti's.NecÛ!’ tiffacit:$nihilah'udpolJethabetïnvtero:q con^ cepitrquando non vfquequaq^ idem pollent. N^' pequæ vterum depofuitconcepit:nec tamê habet invtero.Namquæpeperit:nô habetinvtero.At vcropeperifle;referteuâgehfta:fidepræteritonat rat hiftoriam. Cette: quum euangehfta narrabat: non tue maria in vterohabebat.Proinde meafen^ tentîa:adamuflimhic locus quadrabitffi taméph cetvti'verbo(habere)(quodnonfatisfïdeliter tra^ duéhum mihî videtur ex hebraico : ab interprété græco:quîfquisiserat)filoco(habet)vtrolt;j loco: ponamus(habuit)fic.Euangeliïla quia non defu^ turo:fed de præterito narrat hifton'am : mutauit (accipiet) 8L pofuit (habuit. ) Q.uî enim habuit nequaq' accepturus eft. Sic forte compingitur locus 1'11 commentarijs Hieronymianis. Sed ne fci'o : an fub his præteritis : hare polfït locus apud euangeliftam:vt omma verba in praeteri^ tum mutentur» Nam id necefle eftifi de prîtes

tl'to nattat hifton'atn: amp;nbsp;nonpotius référât proî phetæ verba. Sic ergo dicendum fuerît » Ècce Virgo concepit : SC peperit : SC vocauit nomen eîus emanuel: butyrum SC mel comedit SC cæf. Q^uid euangelifta fcripferit f non elf procliiie dt cereiquum non extet euangelium Hebraicum. N am Hebraice fcripfifle : teftatur Papias audiG fe fe de loanne feniore dîfcipulo Apoftolorum: vt refert Eufebius : Et Hieronymus teftatur in Catalogo illuftrium virorum : fua ætate afferuai turn fuiffe ipfum Hebraicum : inbibliotbeca cæs farienfûnecnonfibi a Nazarçisiquiinberoea vr be Syriæ hoc volumine vtuntur : cius defenben di facultatem faétam fuifle. Quis vero fenfusbu lus loci:alijs aliaeftfententia-.Nam qui hebrai* cum pafuk mordicus tenent : bi cogunt ad tenis pus primiin oratione verbi: reliqua quæcumcç fequuntur: fub eadem periodo interpretari : vt fl primum futurum fit : fequentia : cuiufcumcç tempons tfuturi interpretationem recipiantÆta

l hoc loco quia præcedit (Dominus dabit filt; l gnum)quia(dabit)eftfuturi:fubiungit,(Eccc \ nbsp;nbsp;nbsp;virgo concipiet : SC pariet : ) quum alterum prç*

contempto : tcmporum condi'tiones fequuntur: Eis prophet feus videturfenfus : luxta temporuni ^pn'etatc*Eccevîfgoconcepit:Ôi parit:vt prætCî nti':acprælentis temporis ratio:derc longe futu* razvaticini) certîtudinem declaret.Idquodfaepc alias eft frequ es :apud prophetas. N elt;ÿ quicqint^ peditiquominus mn fitpraeten'ti:qgt;m pofterio# refyllabafitcametz’.nôpathaitum çnullumvefj bum in n velin K fmiens vltimamhn poften'o te fyllaba:patha admittit:fed cametz perpetuo rcî quiri tiauthore Fabritio capi tone hebraice dodi^' fimon'nillafuaeruditiffima copiofiffimaeÿ granit matica: turn $ ctiam fi patha admi tteret: tarnen in ftaturegiminis(vtaitbebr^ælinguæ apud Chr^ ftianos: parens ille loannes Reuchlinus) mutât patha : in cametz : id quod non paucis docet cx^ emplis.Hæc fententia : de fequendis temporutn conditionibusiaflertores habehpræter capitoné: fi magnum ilium cartufianû Qregoriû Reifthiû-’ omnesHyfpaniarum Hebræos: telle Matthato A driano Hyfpano: amp;nbsp;vt idem capito refert: inftt^ tutionum hebraicarum libro primo.

Anno. Annotatio.VI»manet:dicittamê titulumfibifn Vf* fpeélumivndeinfirmaclleacitatio.

Annotatioftc.X. (V t ncminï dicerent quia ipfc cffctlefus Chriftus(manct:fedaffcrnquçego cito ex Origenc.Dcmû addit contra meâ inter^tatio nê:quâtn nô nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;damnat.Natnaît.(Etenitn

quo minushucconfugiam’:vtdtcam? accipipob feme cui dicercnt’,(jïefuscctClarift^is’.obftatpri tnû pronomê(ipfe).Dcîndcctîâ îpefermonis ors do.Necçcï quîfqitaloquiï. (N emo credit ijfuit Plato chriftîan*’) quâqhoc fane molli‘^ z aliquâ^: qqhoclocolcgim'’» Edo.Pronomê(ipfe)nihil îpedit’.fi ferm O referai ad cuâgeliftâ narrantêtnô ad Chr iftû: cui^ mandatû narrat« Et forte explicâs di gra: addîditlefum narrans euâgelifta;nc forte fubfertnôeambiguo pnomêrcferreïad Petrû*dc i nbsp;quopauloahmultus ac muite quîdêgtiç aepote*

l Chrifti crucê phibitusinonaudetlefumprçdicas 1 te Chriftûhnferis pofteatriumphatisiac Cbrifto 1 \ cûgïiarefufcitato : morte viéfadîbera voce pela* 1 tnat.O mnis qui credit: quoniâ lefus cft ebr iftus : 1 exdeonatuseft.

1 gat nô diflimulare interî apud Mattb, nô lumîsî 1 fedniuisfiericôparationc:putegocitoinanno» 1 nbsp;Annotationê.XII.Inter locos emedatos pofuifs

i fê'.qea verbabçc çdi ti o nô babeat’.vn mibi occaûo 1 nbsp;pftita ebbuf’anno.nifi q^ nôemcdatû poftea côpe

fe pofitS ojTendebat* Nâ prions ad C orî.ca»vîl nihil omiffî c:qdad prociniû hui^locî vtcûijp*'*' ncat. N ec hic tn deeft:qd huic ânotationi oppo^j poffit. N â q3 ego dico nô pmiflu chriftianis lu repudiftpptermagnû facrmîchrifto 8C cccfi^' hancrônê delàcramêto Erafm‘’rhdet:nullûvetÊ^ qd fciat adduxilïè:quû tnfup his(y t inqt)crebra^’ lixacç fit difputatio:pfertî Auguftino nymo. Meaannotationihilomin^ftat.etiâfinu^' Tveterühäc rônc adduxit:qnegoeâexfacris rispfero:q vf folç fan's fût vtven täte euincâtitt*^ côtra ipos veteresîfi fie opus foret«Q^uanq teres dcfût:qhâc rônêafferût: 8lgt; hi ipi quos m^noîat.Hiero.i epfa adEphe«c.v, tradans hcf verbaapfi.f Sacramétû hoc magnû ët egoaûtdi^*’ in chrifto 8icccria)ainNôvt pleriq^ exiftimatois hiftoria q de adâ 84 eua in genefi fcripta ê: ad chrr^ ftû Si ecclefiâ facile referri pôt.fed tâtûmô qd ti loco poniïud ë( ppter hoc relinqt hô patréfuu' Si matrê fuâ: 84 adhçrebitvxori fuç 84erût duo î caf ne vna)prîus eni hô SC prîus vates adâ»hocpphfW uitdechrifto84eccfiatiÿreliqritdnsnnaPJfalua^ gt;nbsp;tor patré fuû deû: SC matrê fuâ cœlefte h lerufalé:^^ veneritad terras ppterfuûcorp^ecc]efiâ:84dcfuo j eâ laterefabricat*’fit:84ppter illâ:verbû caro fadû i fit.Etqanô oîafacramêtaeqliafûnfed alidfacra' mêtû mai^:aliud min^: ppterea nûc dicit. Sacrame tûhocmagnûeft:fimu](Ç hûilitatisei^ indiciûeft îferêtis.egoaûtdicoîchrifto84eccria.H^chiero. HanciterptationêaccepitHieronim^agregorio nazanzienozquéftatî in hancfentêtiâcitat.verba nanzieni hçc funt. V ide ^tû iftf capituli facram^

tûûttvtapisilludî chrifto SCeccïia îterptâsmôfe îtaafferativt teftimôi j poftulabat dî gnitas expfîiC: fe:fed quodâmmô dixent.Scîo «qaloc^ ifte leffabi-lib^ plen’ fit facramct is : 8C diu inû cor qrat înterp-^ tis.ego aût P pufillitateféP tnei: ï cbnfto ïterï illd amp;nbsp;eccl'iaîtelli gcdû puto: nô quo aliqd cbrîfto 8Cec défia maius fittfcd q totû q5 de adâ 84 cua diciï; in cbtifto’.SC eccfiaîterptari difficile fit»hçcna2â2ie' nus.Eandc êtrôncaffcrt Aug.b.denup.84 côcu= pifcctia ad valeriû comité,c.xxpïtridebît cônubij facramétû,de me ante peccatût diébû é in par adifo Relinqtbô patrê 84 matréî84 adbçrebitvxorifuct qdmagnüfacramêtûdicitapl’s incbrifto 84ecclia . nbsp;nbsp;Qjîergo incbrifto 84 eccïiacft magnûtbocinfim

l redducurfacrm'.qa nullû diuortiû,Si ppterea fa-. 1 cramctûiqa nullû diuortiû.? fi diuortiû: nullum 1 nbsp;nbsp;etatfacrmAollaïcrgo diuortiûine tollat factm*

\ Annotatio.xvij.manetpenesca ptctquavulteli: 1 nbsp;nbsp;cetcaliquâvirtutc cbrifto effe incognitatexverbis

\ plicuitibacfcdaxditióe’. q3 p apbibologiamibi \ nbsp;nbsp;ipofuit'.quüdixit^ oneftferendum deillo quod

\ tendûde illo pÇexfe^qno'i noftrababet xditio» \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bi)

A nnotatio»xvnj.manct.qd dîxi't obi'urgatos rïfços:$ di'fccp tarent cû turba de refurräion^» Annotatïo.xix.manetçf quidâfde carne vna/^’l' dîdemterpretantur decor tu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

A nnotatio.xxij.manet fed nunc addi tin quiu^^^ dam cffe(lt;ïA8t 3Hap)quafi aliud fit in exemplari'f**®’ qdhabet àAîi'3^Hctp:nonaiTi«p.

Annotationes.XXIII.XXIIILmanent. , Annotatio.XXV* Manet.fed addit:vt habß^® in quîbufdam exemplar ibus.

Annotatio.XXVII. manct.addis(nec nobis fumeftfequi)fedcur fic notas àn-Éx«! to Ttaoo fie effet in exemplari tuo.

Annota.XXIX.manetffid addit nonnulIig^P CÎ codices confentiebantcûnoftraçditione).?’® tamenfatetur:q)fuus codexfi'ehabet.

Anno. XXX.XXXI. manentfhoib^bonavo’' luntas).vbi nos legimusfhominibus bone volu^ tatis). Sedfatetur Chryfoftomu 8C legere vtego cito.

Annotatio. X XXII. manet de amaton'a faluw^ tione:q»gabn'elvirginemlalutans:quid procorfl

Annotatie. XXXIII. contra mcndicitatc: ma^ nef.addit. N üc mendicantiüvocabulo fefe vendi= tanv.amp;hiquifatraparüopcs domi poffidct.Nec ifeftor quorûdâinftitutû'.qvere mêdicatoviuût: fedreétius opmor faftuiostfiquivalcnttSC valent permultumanîbus pararentivndc tumfibiitum alijs egcnis poirentfuppeditare» Annotatio.XXXIIII.uianet.

Annotatio.XXXV.manet. Addit amp;nbsp;Ambrœ flum 8C O r 1 genem in eadem effe fçntctia cum Hie ïonymoig» Nathan nonfueritfiliusDauid.

Annotatiôes.XXXV I.XXXV II.XXXVIII XXXIX.XL.XLI.XLII.XLIII.XLIIII. de Chrifti oencalogia: manent.

Annotatio.LIlI.manct.Etinhacçditiôeiquod inpriore nonfecif.mutauitverbum (fœneratoiî) inverbuni(crcditoriî jquum vocabulum græcum JVrpsisH vtrumcp fignificet.

1 drav.fificinterpreterisvtprius. (Ne curemus ea 1 nbsp;nbsp;nbsp;qu^fupra nos funt: Yv t fatis liquere puto ex mea

A nnotatio,LX X.de emphafi ar ttcK grçci manet Annotatîo.LXXI.manet:çverbû fit particeps diuinçefTentiçJnhac çdidôeaddit:fiuc vt mdi” dicatngr^cciôuo^iffioj» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ed.Q^uafivcronó

CK diametro diftent:participem efle diuinç cflen-ttç*.SCôp.o'ôirio}i tS zTjarç'i.Cathojici quialtetumt*’ ftanter negant:alterum ceu bafim fidei afFirmant In illo arriano tumultu:qui Chriftianumorbew occupauit:altcrum cxplofumialterumadmifluW; Id quod eft vîdcrc in cpiftola Alexandn' alexadfi' ni epifcopitad A lexandrum Conftantinopolcos epifcopum. G redi'mus invnum ( inquit} dotninû lîoftrû Chriftûtfiliûdef vnigcnitû: non fecûduw corporûfimilitudinê:incifionibus:autdi'uifionu efriuxionibus:ficutSabeIlio 8i Valentino placet: led ineffabi liter: êó inenarrabili'ter amp;c.Etidemtæ men certabatvt ÓMo^triop diceretur.Nec diuerfum fenfi t: poftq refipu it: Eufebius Pa mphili:vt patet in epiftola eiusde Nicenoconfilio:êcfide:adcSi faricfes paleftinos.In qua primumrcitat interpre: tationemfideiifaótamab imperatore Coiiftanti: no bis verbis. Sed amp;nbsp;ipfe primus deoamabilisini: peratorream fidê^felTus eft:amp; inhac omncs fub fcribereprçcepit:fcripto inlerto confubftantia: licatis verbo. Quod etiam ipe i nterpretabatur dt cens:quia nonfecûdumcorporeaspaftîonescon: fubftantiale dicitur: nei^ fecundum diuifionem:

Manentia* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fo.C»

hcc^ fecundum quandam decifioncm cx patrc: fub fiftere»)Poftea quibufdam inter m iflis .E t fapi'êtiC: fimusquidcmamp;pijflimus imperatorita philofos phabatur.Fideiexplanatione diófcitata : quemad: modumab eis diótumfitifdiumexfubftantiapas trisiamp;patriconfubftantialemeffetnoneft fine ex aminatione dereliÓtum.Confultationesenim:8C refpóüones deinde mouebantur: mens perfcru tabaturdiótorumfenfuum.Ethocergo quod agc bant defubftantia: cóftabat fi gnifi catiuu m quide tffeexpatremó tame par tê elfe eins fubftâtiç. Pro pterea nob is quolt;$ v tdebaï bene fe baber e: v t men te confentiremus piæ dodrinæididitâtiex pâtre biiûeffe’.nô tnpartêeiuseffefiibftâtiç.HçcEufci bius.Idê Auguftiiv î libro devnitate amp;nbsp;trinitate«. Eiufdênaturçdicimusefie tnnitatê.N onaliquâ ibipeifonaipartê cuiufpiâ nû.cupam‘’(paulopoft) i Infilijs grçiparticipatio diuinitatis.lnfilio natu l nbsp;nbsp;ïV.plenitudo.Hçc Auguftnx’.Et none idë dicit

I apoftolusPaulusî'ïnquo(inquit)babitatoîsplc-I nitudodiuinitattscorpahter»Exhisliquet aliud I tffeiôclôgediuetfum ÓM'öo‘gt;op Twiasrp'indeftcofub '1 nbsp;nbsp;ftâtialê patri: 8C participé eê diui nç elïentiç*

i Annotatio.LXXVlILmanet.Sedaddisvtmeâ \ tollas annotationem. Habet St hoc articulus : vt \ nbsp;nbsp;ïeferatremdequapriuseratfermo’.quod ideoad^

hil eft quod référât articuluè:de quo pn'us erat mo, Namfvoscfli's lux mundi) fermo in feeft nus:SiabfoIutüs:nec^ pendens afupcrioribusifl^ lt;5 infen'ora refpiciens.Id quod patet» N empea^^ teccdît hûcfêrmonem.Qjfi fal euanucnt : l'n quo fâlietur/Adnîhftûvaletvltra:nifivt mittatarfo« ras: SCconcuIcetur ab hommîbus, (Sequitur) Voj eftis lux mundi.Deinde:non poteft cîuitas abfco dî fupra montem pofita.

A nno ta tio, L X X XIIII. manct. Sed addi t » Si^ enim films hominis dicitur fuifle î cœloificut minus glon'e dicitur crucîfîxus:ob propn'etatum mhypoftafi:duas compleôtentem naturas : coin^ mumonem. Ed.Ob eandem communioncm: éti'o ecclefiaftica bene habet« Et qui'a grçcum eftan ceps nonerathîclocus mutandus: quum nihilfK opus.Hieronÿmus m'hilmutattmfivbîres graui ter vrget: vt patet in epiftola ad Suni'am amp;nbsp;fretclat deJiôla^op.EtpluftulûfubeftpcricuIi exea lediOi ne(quieratcœlo)neverfatusinterra:puteturnon fuifle incœlo.

AnnotatôesLXXXV.LXXXVPXC.manét A nno tatio. X C Ill.manet. E t hic etiam citât am brofmm:q) C hriftus appellatur pn'ncipi'um : per flat tarnen infèntentia.

Mancntia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fo»CL

Annotationes. CIw CIII» ClIïL CV .CVI. CVILCVlILCIX.CX.GXLGXILCxnij. CXV. CXVl.mancnb Annotati'o*CXVlII.manet.Hic tarnen addit. Atmihimagis probaturtvt dïcatur exinaintus: non quod eflet'homotfed çvtferuus: amp;. fer uus flat gitiofus-.flagris afficeretunSi cruce. Sübdîtû talt; men fateï vtf iKummon vt feruum. Ed.V trû(Ç Hocvideturmihi tollere apoftoP ad phtlippefes: quudicit.Semetipfum exinamu'it : forma ferui accipîcs.In fîmilitudinc hominû-'faâ?îamp; habita inuêt’vthomo: humiliauit feipmfaâ? obediens

I vf(Ç ad morte: morte aûtcrucièiNam ^dicit»Se= l metipfum exinaniuit : déclarât quaic exinaniuit I fctneti pfum Jn fi militudinê(inqu i t)homi num fa 1 ftustSC habita inuentus:vthomo.Sedlt;$humiliax l uitféipfum:faâ;usobedicns’vlcçaàmortemîmor ' 1 tcmaût crucis'.hoccertenôntântumvt filius’.fed l ctiam vt feruus:imo veto magis vt feruus. Nam l qua füius crat'fubditus nonerat.Et cur non d’is 1 catur exinamtus vt homo : quando qui creator 1 «tan créa tura fieri voluit»

1 Multaaddit.fed nonvuîtàehacrediglad.iarr.con \ tentas cedere melioribus iudicijs.

A nnotati o. cxxv* manct: fedaddit (ctiatti (i j)babiJcvidcf apud grçcos ortu hue fcriptur? rorêiex ilJo^ abbreuiatuns.Fortaflïscnï ex «r® «Sp parum attcntus:autlufciofus:etia fccit o-ÄTHfW pro feluatorcm Icfum»

A.nnotationes»cxxvif,cxxvtif»cxxix.manentt Annotatio.cxxx.manetrïcd vtcunuç moderatuf fic.Attj cx hoc fane loco lacobus videtur tatneJ^ adhucinea fujffe fêntentia:vt exiüxmareC feruanda effekgem mofaicam.

Annotatöes»cxxxj.cxxxij.cxxxuj,cxxxinj»cxxK^ cxxxvifXxxxvnf,cxxxïx,cxKman€nt, • Anftotatio.cxJpmanct. Sed quia modeftiusht^ ïoquitunpofuimus inter eas annotationcsï qigt;ï vtcunc^ mitigat^funt,

Annotatïo,cxltiij* mancttïêd addit,Nelt;5p vidcö tamcn cur Hieronymus dicat : fè malJc viciuni fermonis admitterciqfênfumaponoh non inte^ gre cxpn'merc; jfïquidcm greets non eft foJœcifm’ âjuaprâtaSff àfitt/trfatCJcrteiuxta dyaJcôton attica« A nnotatio.cxlv.manet*

Annocatioesiclîf,cliijx]ittf,clv»clvf.clvipiri3nett Annotatio.cJxj.manet.Sed contra id quoddixi Or/genem nobifeum legere in hbro cótra celfutn» Omnes quidem dormiemusifèd non omnes

Mancntia» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fo.CII»

wutabimur.Et in hocquod fcqin'tur! nos mutabimur(vt videtur di'cerc O i igencs) Paulum fc Si fuî fimiles difcernerea cætcris: dicis tiemfcnti're tecüinfc3olibro contra celfü. Scd ni' ftme fallit iudiciü:nihil tc hicfacit Ofigcncs. Nam de ea lcétione(Omnes quidam no dormiez mus:fedomnesimmutabimur)nihilhiclocusfuf fragatur.Verum quidemeft loqui ibi Origenem de viuis immutandis : fed qui nam funt illi viuit longe aliud mihi videturfentirc:q tu. Quodfi quislegcritcumlocum:qucmannotauiinquinto côtracelfum:fortcanimaducrtet. Nam ibifficuti amp;ipfemctalibi:ôêahf greci interpretcs:fuis locis) videf per viuos intelligerefanlt;ffos:qui imperpe-tuumcumChriftoregnabunt.Q^uam eorum im tcrpretationem certc confirmât ï q» Paulus non po te rat de feipfo dicere (Nos qui viuimus : fcilk cetin carnetêî qui refidui fumus in aduentu do^ tnini:fcilicetincarne).Q^uiatûcccrtofciuit fc nô futurûin carne: in aduentu dni. Verba Origenis afcribo.Pofthçccelfustfiuefacras literas nô reéti^ audierittfiueab his qui has minus itelligûttita ac-ceperitm nos (inquit ) idaffirmari.Quû eni tenii pus illua adueneii t quo p igné mundus hic repurs geh nô mô futu rû cft : V t q tûc rel iq 8C fupft i tes fue tint.verûSêvita iâ pride defunifli pmaneat: quû tninuspcipiatvtineffabilifapiêtia quadâapudic fiapoftolû'.fi t illud ^nunciatû.Oês qdê refurge« m^nô oës aût îmutabimur: î momêto: in ilt;£tu ocu lui nouiffima tuba.Ganetenim tuba: Si mortui

re fur gentincorruptfzgc nos immutabimur(Sf^ quîï)fuifrctautem iJli moxprofcrendumiquidn^ fentirctqui'hçcloqueretur» Quando qui nopdii morteobqiret:nccfei'pfum:hecfibi fimiles:hoc e fuperftites : alios ab alijs'feiungens : didurus et' fet: amp;nbsp;nos immutabimur: vbi Si mortui incpp rupti refurgent : dixiffet Vt autem huiufmo«' di quædam fentiendo apoftolum : confirme * mus/hçc Jiteris'mandafîe : vel his:quç ex prim^ ad Corinthios nuper produxi cpiftola: ea aàiece^ ,rim:quæ Si i primaad theflalonicenfes habentur. In qua Paulusamp;vitafruensî8ôvigilans:amp; a mof' tuis alienus : hæc loquitur; Hoc enim vobis db cimus in verbo domini : quia nos qui viuimus: qui refidui fumusinaduentudomini:nonprçuamp; niemuseos qui .dormierunt. Quia ipfe do.tninus iniulTu:amp; vocearchangeliiSi in tuba dei defeen-det de cœlo ♦ Deinde:quiprçter fe Si fui Fimiles: velalios feiret in domino mortuos:8i illud fub iecit.Et mortuî quiin Chrifto font : refurgent primi.Deinde:qui viuimus:SC qui relinquemur: fimul rapiemur cum ill is in nubibus : obuiam Chrifto in aera. Haótenus Origenes. Ex hoc loco etiam fi fubobfeurus fit:licet olfacereiqOrfc genes legerit.Omnesquidem refurgemus:lednó omnes immutabimur. SedSCç perviuosintelli-gat fanólosiquos SC folos fentit imutandos.Sed SC hanc efle Origenis fententiam: Hieronymus in epiftola ad Minerium SC Alexandrumrapen tius teftatur.Vbi dicit Dydimum:qui Origené

fequutus eft : fentire fandlos tantum immutana dos: amp;nbsp;omncs refurreóluros: amp;nbsp;noftram leólios nem ampleóti:8C alteram damnare.QuinSCcom tnunem omnium mortem futuram : confitetur Origenesi'nepiftolaadRomanos his verbis.Có munis hçcmors(iquit) omnibus venir: Siveniet: ctiamfiiuftivideantur.De Enoch 8C Helyafi qs obijciet, non continuo falfa videantur ea qux deoinnibus dicuntunfialiquadifpenfatio dei in vnovelduobushominibusfaótaeft. Hsec Orige? nes.Sed in apologia Pamphili: idem O ri genes ait.Melius eft ergo dicere:$ omnes qui dem refur? gemus Stc.Exhjsfatis conftatOrigcnempro no^ fttaledióe ftare. Et inhacfententia: no omnes immutabimur :fed tantum fâéti fint immutandi: funt Stalij græcorum.vt citatHieronymusiDios dorus tharfcnfis epifcopustafEirmat incorruptio? nem futuram omnium : immutationcm propric iuftorû .V nde 8t apparet illumfater i omnes dor?

1 tabimur.')Idemfequitur Acacius C^fareæepifco 1 nbsp;nbsp;pusttâtumfanftos immutandosiin quarto,

i magis acquiefcereecclefiam : vt omnes communi \ moïtemoriantur.lmo veto quidexhis quçrimus \ teftimoniaxquumfcripturatoties inculcetfuturâ \

omnium mortcmÆcclefiaftesdici't. Non cftBó« tnoquifempcrviuat.Et DauidinpfaJmo» Quis cft homo qui vïui't:3£ non videbit mortem /Ideni parabollcæcuangeliumivîrginum nomme cœ pleAens totamccclefîamtquam Paulus defpôdi't vnivi'rorvirgmemcaftamexhibcreChn'fto.Don mitauerunt^nquîtcuâgclîum) omnes: dormi'e runt.Et Paulus ipfe. Statutumeft hominibus fe* melmon'.Idemiç in hoc eodem capi'tc. Sicutin Adam omnes moriûturnta in Chrifto omnesvß uifîcabuntur.Et quomodo viuificabunturndeni monctPaulus.Infipiens tuquodfeminas: nonvi uificatunnifipn'us monatur. Neiçvero quicqim pedi t pn'uilegium paucorû: C hnfti inqua 8i risE:8Caliorû:fi qui forte fintdegem communem» Neccertevideo cur tn'buaturpræfentiæ Chrtfti: çreliquii'naduentumeius: nonmoriêturiquuni apoftolimortuifint: omnes quibufcumcôuep làtus eft in terra. E t quæ ratioieximere peccatores a morte pœnapeccathquum earn Chnftus imma« culatus ac innocens non euaferit !quot; Si præfentia Chn'ftihberabita morte pn'maicurnonctiamli^ berabit a morte fecu ndaÆ t quo modo abforbcbî turmorsinvid:ona:nifiab his qui mortiurefur# gent.'' Nam quando mortale hoc induet l'mmof talitatem : amp;nbsp;corruptibile hoc incorruptionem: tiinc abforbebitur mors in vi'iftona. Nam quae viétoria : vbï nulla pugna * Nec vero mortale hoc înduet immortalitatem : nifi pn’us moha# tux. Nam mduere immor talitatem: eft viuifïcafl

5 Chfifto. At non vmifkabitur nifi quod prius *portuûeft:vtdicitPauIus. Theodori Heracleos fententiâtqj non fitfutura omnium mors:quia

^•’^utEnoch ÔC Hdyastranflati funt: fic fanóliin forporibusrcperiendi:SC Apollinaris : qui' idem ^quitur:tollitOrigenesdicens.DcEnochôcHc ^ya:fiquisobi'fciet:non continuo falfa videantur ®3îquçdeomnibusdicunï:fialiquadifpêfatiodei in vno vel duobus hominibus faóla eft. A mbrofi^ vtratncpledionemhabet:nofträample(ftif. Etiâ Auguftin^graecamleiftionecitatinec tame audet 3morteeximere:quos Chrifti aductus inueniet. Hieronymus vtramq^ legit: 8C interpretatur, Sed i)3dicitmagis quadrarcfenfuiapoftolico illamle ftionê:omncs quidê non dormicmus:fcd omnes inimutabimur:quia(vtillcdicit)apoftolushic los quiturdefanlt;fti's:hocmihipace Hieronymi non probatur. N am quum fcntiant: qui hanc Icquuns turledioncmincminemexhis mon'turum:qui rc liquieruntinaduentu domini’.quum in hoc nui meroinuenientur amp;nbsp;mail ; non poteft prior pars defandis tantum intellignvtfandhi tantumfint lion dormituri, Quum Icelcrati etiam qui tunc viui repcrientur : fint non dormituri iuxta hanc fententiam, Etiam non eft confentaneum hoc dc fandis tantum dicere:quû antea dixerit. Ecce my^ fteriû dico vobis:quafi id qd fequitur etiam ad om nespertincat:quostunc alloquebatur: 8C ineis: ad totam ecclefiam. N empe commonendo huius myftenI C orinthios : etiam vniuerfam ecclefiam

vifus cftcomtnonui'fleÆtpofterîot pars.fed om' nes immiitabimur:fi dcfanólis tantum ïntelhgaï vtqufd(i'nquitDydi'mus)fequitur.EtnosimmUi tabi'mur. Superuacaneum effet poftea infefre:8J nos immutabimiirffianteaaffirmaffetomnes im mutandos ♦ Illud vero ad Theflalonicenfcs : non fatis videtur mihi poffe detorquen' ad bunc fetb fum : vtaliquifuturifintviui' inaduentu dominù qui nonmorientur:vttotus file locus probe qua; drct.Hæcfunt Apoftoli verba. Hoc enim vobis dicimusinverbodomini: quia nos qui vîuimus: qui refidui fumus in aduentu dominî:non præ? uenîcmu s eos qu î dor m lerun t. Qu oniam ipfe do minus:iniuffu:84 invocearchâgeli;amp;in tuba dei defcendet de cœlo: Si mortui qui in Chrifto funt: refurgctprimi:Deide:nosquiviuimus:quireIin; quimurffimul rapiemur cum illis in nubibus : ob uiam Chrifto in aéra: Si fie femper cû domino eri* mus.Hæc Paulus.Hic fl nudum verborum fonû fequimur; Paulus affirmât fe fuperftitem fore:ac refiduum in aduêtu domini. Nam dicit. N os qui viuimus:nosquirefiduifumus:quireliquimur:ra piemur Sic.fë comprehendens ineorum numero: quirefidui futurierât î aduentu domini.Etquis hoc credat Paulum fenfiftè:qui fpiritum deihabe; bat:qui amp;nbsp;ab hocerroreTheffalonicenfes hçc fua verba non bene interpretatos:reuocauerat:ne pu tarent inftarediem domini. Nempe hoefequeba; tur fi Paulus fu turns erat refiduus inaduentu dœ mini.Si hæc fenfiffet Paulus:non dixiffet.

Manenti'a» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fo.CŸ* ‘‘

diflbluÉSi efle cum Chn'fto. Nonfcripfiflet ad Connthios.VoIumusdecorporeextre:8C cü do* mino viuere.NonadTimotheum.Ego lam delts bon 8c tempus refolutionis mcç mftat. N on dixif fenfe mortis refponfum accepifle» Tempus fuum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

cxpeólafletivtrefiduus fiel et in aduentu dominn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Etiam res ipfa comprobat refiduum non effe. Igi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

tut non hoe fenfit Paulusiquod verba præferu nt. vt neex his liceat colligere:aliquos futuros fuper?

ftites in aduentu domini:qui non moriétur»Nec patitur hunc verborum fenfu.m quod fequitur. (Etficfempcr cum domino erimus) Sihocinter= pretabimurde omnibusiqui refidui erunt in aduentu dominiiquum nemo dubitet tuncfuturos etiam malos:(nempe aduentusdominieritificut indiebus Noe.Eruntedétes amp;bibêtes:8Cnuptuf tradêtes:8i e duobus inleólo vno alter affumeturï alterre]inquetur»)f apicntur ergo SC mali in nubi; bus obuiam chrifto in aera: Si fie femper cum dos uiinoVrunt.Quçfi fintabfurda: non nudis vers bis infiftamus:fed ahum fenfumapoftolicum qug tamuSfProinde funt ex vcteribus:vtcitatHiero;

uymus in epiftolaad Minerium:amp; Alexandru: qui totum hunc locum de luftis interpretantur. Et quü dicitur(Nosqui viuimus)vitameam in^ telligât:quaviuitur in Chrifto. Et quod dicitur: refiduifum^inaduentuiad reliquias referûtifrael quçfalu|fient:vel ad reliôlorum lêptemmilliaïq. non curuaueruntgenuantebaal.Hçc copiofedi-fputataapud Hieronymumin eaepiftola licet vt

dere.Hiclocus ccrtc obfcurus eft.C^tcrum pah cft:non id fenfiffe apoftolum.Vnde colligûtfuâ lèntentiam:qut affirmant eos; qui ïnaduentudo; mini erunt: non morituros.

Annotatióe.clxx* Confirmât quoddixit:neapt cemquidcmmutâdum effein facris literisiquum in Paulo (inquiens)nihil omnino fit ociofum:vt ficvelit intcJligi:necin alijsliterisfacris«Hoccer te chrifliane ac catholicc.

Annotatio.clxxuj. manet. Sed addit: hoe fratru cognomen vulgo pene inuifum:quû no fit aliud charitatis nomen plaufibilius.

Annotatio.clxxxf. manet. Sed quod pn'us non annotauirex fentetia Ambroiïjdeclarattvnrcpr^ hêfus. A veritate(inquit) euagclica:cuihocfadu aduerfabaï. Edo. Nee tamenadhuc fatis quadrat Rcditi illi in faciem: quoniam reprehenfuserat: quumbnquadret:quoniareprehcfibiliserat.Scd hicaliamaffertinterpretationemivtdicatPaulus fibi datam occafionem obfiftendiPetro:$ antea fuiffetab apoftolis reprehenfus Hierofolyniis:$ cum Cornelio fumpfiffetcibûanthiochiç. Ed. Plane hacoccalîoneinÔ obftitiffet Paulus Potro: tum qjgentiûapoftolus:tûqjiamintellexiflct:Pc tnfatiffaólionêdei ipfius authoritatecómunita:

Manentîa* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Fo.CVL

qui tertio luffus fit: q de^ purifkauiticômunia ne diceretQuï idê Petr'^in finefatiffaâ:îôisfubîti fert.SicrgoîIlâgratiâdédît illîsdeus:ficut Stno-bîs qui credîmus în domînû lefumChrîftû: ego quis eram:qui pofTemprohiberedeum/^Etfequî tur).Hisauditîs tacuerunt:8C glorificauerûtdeû: dîcentcs.Ergo 8C gentib’^ pœnîtentîâ dédît deus advîtâ.Hçcînaôlibus apoftoloçj.ca^xf.Hic loc^ 9perte docct: hoc fermonePetn : fatîffaôhû fuîffc apoftolis : de eo $cum Cornelîo fumpfilTet ci:s burn: vt nullam îndereprehenfionemmereretur. Adnotatîones.clxxxîj.clxxxiipclxxxîiiJ.clxxxv« dxxxvj.clxxxvîf.manêt»

Annotatîo.clxxxvîif.Sacramcntûhocamp;c.manct Quçdâaffert noua:fedq puto a nobîs alîbîexplo ^3. V ideï tarnen nonnîhil moderarî rê hoc lo co» Annotatîones.cxcj.cxcîj.cxcupcxcîîîf.manent» Annotatîo,cxcv*manet: fed teftatur Chryfofto« *num pro fe:quem SC ego cîto contra îllum* Annotatîoncs»cxcvf.cxcvîf.manent.

Annotatîo.cxcvîij.manet.écmultûauxîtdecurîo ^is:ac pene îpîjs(vt il Je dîcît) theologo^ qftióib^» Aiinotatîo.cxcîx»manet.Sed verbis paulo muta» hs. Nec tarnen hic dîcît: vt prius ( Sapîentî) addfi ^niaduerfus arrîanos : quanq in margîne dîcît (Sapîenti)vîdetur addîtum»

Annotatîones, ccj, ccif» ccuf.cciiij,ccvgt;^ccvjxcvij^ ^lt;^iijgt;ccix4ccj\ccij,ccxij»tn^nent,

Antiotatîoncs.ccxîiij.ccxv.mancnt» Annotatio.ccxvf.manet.SedafFertvtego foftomum.Vcrû non male tueturquodaixit fentcntia.Ita tarnen recipio înterpretationemyl bî(irreprehenfibih's):vt non perindclibéteripn* verbum. Scdvelutdi'cit Augufti'nus de fato.Tc« neatur fententiatfed corrigatur linguameanfam prebeamus iJlis: qui vêtus teftamentum ccu îum:SC profeôlumadeo malo:refpuunt.

Annotatio.ccxviij.manet. Sedpropc additeatfl quçinmeaannotationeeft: interpretatioûem» A nnotationes.ccxix.ccxx. ccxxf.ccxxiijxcxxiîij» ccxxv,ccxxvficcxxvij,ccxxviij\ccxxixtccxxxtccxxs xf,ccxxxi[tnanent»

A nnotatio. ccxxxix.manet. Sed pro leéhione îbi adducitauthoritatem Auguftini.

A nnotattones,ccxLccxlpccxlit,manenb Annotatïones,cxhif. 8Cxxv^ pofui inter mancn-tes.Sedq.avtiIitatituçftudem’ optimeledor: ne quid Ignores: neue vcritati vllo paéto deeffevi^ deamur:viftoriç magîs noftrç: q communi cofflî modoconfulentesznecetiam ûquicq contra no^ ftras annotationes apudveteres ojfenderimus: pudebic recinere:fi opus /it; aut /altem te com^ monere.Id quod vt hoc loco: ita etia in altfs äuri fumus : quoties videbitur fore : opere prxi cium.Ingenuefateor repperiHe me apud Augu^

ihflum:fn opéré cui titulo eft contra Petiliani do natiftæ cpiftolam fcapitc decimo î paraphrafitn înitijadorumzprout fêquitur. Pn'mum quidem fermonem feci de omnibus o Thcophile:quæ cœ pitlefus facere amp;nbsp;doccre:vf(Ç fndiem:quoapofto los eJegit per fpi'r i tu m (ânétum :mandans ei's pras tlicareeuangelium.Quibus amp;manifeftauit feips fiimpoftpaffjonêfuamu'nmultisfigms : per dies quadragintaapparens eis:amp; difputans de regno deuEtcum conuerfareturcumcis:prçcepiteis:ne difcederent aHierofolymis:fedexpeôharentproï miffionem: quam audiftîs(i nqui't)ex ore meo. ) Vt hic vnum pro me facit : quod( per fpi n'tû fanélû) tefcrtad(elegit)vtapoftolidicanturele(fhîperfpt ïilumfanólumiquodegoex alio aéhorum locoin annotationibus prions çditi'onis confirmauinta duovidenturcôtrame elTe:qfpræci'piens) rettulî ad hoc: (nedifcederent ab Hierofolymis) non ad mandatû prædicandi munus:vt Erafmus refert. Altcrum:^ hic Auguftinus pro(conuefcens)(cô: uerfatus)legit:quamveram efTeleétionc Erafmus arbitratur:quum ego contra nonmhil contendes iini.Hîcauthoritati nonillibenter cedoii'ta tamc vtpetam rationes: quib^mouebanexpêdu Nam tnprîoreloco idme mouitq Lucas dici't.Primû ferme nê fee ivfq^ i'ndiem:quapræcipiês amp;c»Quû ipfeLucas:ineuangelio:mandatumfuifle apofto lisprçdi'candi munus non teftetur:nifi forte eo rc ferripoflît i]lud:quod(poftq Chriftus docuiffet oportuiffeChriftum pati'iôô tertia die refurgere:

gf prædicanfubnominceius pœnîtcntiamtac miflionem peccatorum in omnes gcntes : nn'tio faélo ab HlerofoJymi's)fiabdi't*(E t vos çftis teftes horum. ) A t præter îd quod hic fcrmo anceps eftî quo vel defignentur futur! telles:vel moneanEfe hæc fcirc vera elfe:vrget etlam nonnîhil pro polie riore(ènfu:verbumprçfens:nonimperatiuum:vt fl t fenfus» Qt paflus fum : $tcrtîa die refurrexi: vos cftis teftes.Quippequiagnofci'tis metvîdêtes ma nus meas:8C pedes meos:amp; côtreélates me»Quia fpiritus carnem olTa non habct:ficut videtis me habere.Etargumentumetiamhabeti's verç refur^ reólionis meæ:$ in confpeóluvellro comedo» Vel forte fie melius. Vos eftis telles horû.’fcilicet qgt; prçmonuerimvos quum adhuc effem vobifcû: de his quæ nunc completavidetis. Nihil tamenre pugno fl quisalium fenfum malit: quem vîdetuï fequi Auguflinus. Necadhuc deeft alius ferupm lus : qgt;hicfermo vldeturfulfTe habitus primo die fefurreôlîonis: quum prædi candi munus mandas turn fuerit noulffimofermonc : vt videtur fendre fplè Augullinus»De pofteriorc loco (conuefeés ) cur id verbi magis placeat : cil fatis videre ex ipfs noüraanhotationetinpnore æditione:quoterc« mittimus.Hoc vifum efl monercine prudentcsac feientes tcfalleremus optimeledor.

T tu Bethlehem) ibi autem) Matth* Era. Imaginamur prophetæ verba ij, (ic recitari:vel a phanfçîs:vcl ab euâ gclifla:vtdefuonônihiladmifceat: tame haudquaq aduerfeï fenfui prophctiç.Siquidem quû prophes ^fentiret:antea Bethlehc humilc : côtemptamtç wiflèprç cçterisludçcîuitatibus:tamenfuturum ''thuiufmodipartu çdito:fuperet omnes foelicii tîtc:celebrîtatelt;$:quodaprûphetadiétumeratta ^uiteuangelifta.Q uodfenfit:expli'cuit:nonadid

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z* J

îetnpusrcfpicicnstquohçc Icnplit prophctatlca adfuatempora:quibus (aeditolefu) defift effemb nitna Bethlehem : ac maxima efle cœpît ♦ Perinde quafidixiflet.Quodohm didumeft a vate fore: vtexomniumminimafieresomnium maximalid iamcontingit. Edouardus. Hiclenfus fi ponas turloeoverboruminihil cohçret prçfertim refras ^rante futuro : quod fequitur. Ex te enim egres dieturdux. Repetamus verbapaulo'altius. Corb gregans fcifcitabatur ab eis :vbi Chriftusnafces retur gt;nbsp;At illi dixerunt. In Bethlehem ludæ*

Sic enî fer ip tu eft per prophetâ. Et tu Bethleh^ni tcrraluda maxima es. Ex te enim cgredietur Q_uum iam maxima effet: non erat futuru vtegK'^ deretur.SedvtdicitErafmus:æditoprimuni p^r tu:maximafalt;ftaeft.Videturmihi hebraicus tex* tus poffecommodius reddiivtfenfus euangelicii^ feruetur 8i quadretfibivtraej interpretatio:fenf^ faltem:hocmodo.Ettu Bethlehem ephratatpari* cftîvtfisinmillibusIudæ.Ex tc mihi cgredietuf qui fitdominator in Ifrael. N ä(2air)poteft ficare parum au t paruü: vt fit fenfus. D ignitateffl iam vtcumlt;$ habes $ numeraris in millibus Nam'ca tribus prima omnium erat. A t hçc digni tas nihil eft:ii coferatur ad earn quæ futur a eft. Ex te enîegredieîôCc.Etficnequa^ minima erat: cui hoc parumerat: vt numeraretur in milhbus ludçJ quumalioquiviculuseffetinulla peneportiofu« trib^: 8C iccirco paruulus dicipoffet î milib^Iuda?«

Matth. A D duriciemSéc.) Eraf. Porto :quodhodie xixt nbsp;nbsp;nbsp;y^paflim i n feholis dilt;ftitant:folo confenfu cOi

trahi matrimonium:vtinam tam probatum effet: ^receptû eft.Ed. Si confenfuiadiungantverba: præiêntem confenfum teftantia:(nam Sihaeccoiv traiftuiadhfbetfchola ceu neceffaria) nefeio quid prç terea exigi poffi t ad iu ftum contraftum:nifi ve litetiam oracula confuli.Si confenfus verbis tefta tus non fufficiet:nihil planefufficiet citra dei nifc tum:quum huiufmodi confenfu:nihil poflit: nec cer tius : nec firmi^ excogitari ab humano ingenio.

Erem'mfifucus eft invcrbfs:quisni'ftde^ I'nten'o^ . radifcerncret. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

^Raf, ( oign ) : id eft attollc oculos : Mar^v. vtpoflintcfle duç diéti'ones hebrap

EdoÆftvnum verbum hebraî-cûfuturitéporis:tertiecoiiiugatio; nisiquod bene poteft reddi(fac fpicias)vel luxta grâmaticâmf' fah'e^ Tefpîcere).Nam hcbrçi fçpevtuntur futurotvice itnperatiuirvel optati'uî:feu magis hortatiui*

Annotatioanj, Daperiensvuluâ»)Citas exOrigc:: LuceJf nc:Homilia.xinf.inLucam:$fpûs fanéhus illapfus fît in vterû virgîms Mariçtvîce feminis mafcuItni.Hoc tn non dicitOrigenesznec ex origes nids verbi's erui pôt:quç funt huiuf modi'. Audeo quidloqui:quiain eo quodfcriptô eft. Spiritus fandus fuperuenïetin te: ÔC vi'rtus ab-tiflimi obumbrabit tezprincipiû feminis SC corn ceptusfuerit:8i fine vuîuç refèratione : nouus in vtero fœtus adoleuerit.Hçc Origenes.Hinc nihil colligis.nifi opérante fpirituûndo:fuiflècôr ceptûverbi in vtero virginis.Mihinôbn fonatiq^ fpûs fdûs illapfus dicatur în vterû virginis:vice feminis mafculini.Siquidêvt illicnullûeratmar fculinû feme; fie necqcqibi vice mafculini femis^

Luc.x« /'quot;X V1' VOS fpernitïmc fpcrnit)» Eraf. Vdtö” V^eftîfcd apoftolorumfimiles SC CHn'fti ci'um agentes. Ah'oqui tyrannidem appellat. Edo. Nonne Icgifti.Super cathedram dent.Quç dicuntzfacite. Quç faciunt:nohtefa' cere.Proïnde 8C mail's ob tempe rand um eft.Ideo Petrus obedienduefie prçcipit dnisïetïam difco^ Jis.Et Paulus:omnempóteftatem adeodici'tcfle» Et Chriftus ip/è lubet reddere quç fiint C^üris Cçûri. Qui poteftati refiftitideo refîftitfinqutï Paulus)Et quum Ifrael regem peteret: ne peffimï Samuelis filif patri faccelt;hrent: dixit dominus Samuel/. Non te ab/ecerunt:led meine regnem fupereos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Vod ruperefl), Eraf.Illud annotandum: quum modo fecerit mentionem rap/na::iii remedto non fieri mentionem reftitution/s.Tan turn polhceieleemofyna dataiomnia foretnûd^» Ed, Sarciendu ellqd deeHtex alifs locis: vbi iubeê reilitutio fieri : fcilicet ex,xxif, capite Exodi. SC eleetnofyna fuperaddêdatquo placeturdeus. Nu iniquus o/s in proximû:etiâ in deu peccat.Etrdlt til tio certe çg^tatis naturaJis eft, Q^dtibi no vis rnalteri ne facias,Hæc tuaannotatio noningrata crit hisicjui gravatim refittuunt male parta.C?^^ terum vt aliquid dicam meo fenfu : nihil tarnen affirinansividetiirmihi hic locus(TiiiiiiiiäJiii'ap)f^' pere,perinde ac û fenfas effet, Vos arbitramini! datiseleemofynisaboleri omnia peccata, Placets

vobis ca opmione : quafi jnnuerct longc cos ets rare: qui id putarent (tipamp;pûa) tabs l'n Qenefi» Eccc Adam faâ;uscft:quafi vnus ex nobis.Hûc fenfum duo mihi videntur confirmare. Turn vîdebatur non tam paucisexhortationcm inter mixturus: inter tot reprehenfiones: quç amp;nbsp;præ= ccduntJgC fubfèquuntur : cui' nec hic videtur elle idoneus locus » Tum l'd quod fequîtur cum ad* uerfatiua coniunóli'one. Sed ve vobi's phanfçi qui decimatîs mentam 8i rutam:amp;omncolus:âcprç teritis l'udi'ci'um Si charitatem dei.Hi'c locus vb detur mihi priorem mterpretari: quafi diceret» Nec cleemofynarum largitio : nec ftriéla eti'am Inwim'nu's quîbuftç legis obferuatîo:quïcqpro deflepoteft vobiszqui pr^teritîs ludici'um Sicha titatem deï.

SEd nunc qui habet facculum). Taxas AugUi Lucc». ftinuminterpretantemîç^Petrus iuffus fitgla xxijï diutn ferre:fed nonfenre»Ridicule(inquis)iube£ portarcgladiûqui nolit eo vti:pcrideacfi iubeat» Circumfer foleas:fedfemper nudisincedaspedp biis).Edo.Ettnvtrûlt;5hoc ta ridiculû lubetchri ftus alteruni hoc loco dicens» Sed nunc q. habet hcciilû: tollat fimiliter êc peram. Et qui non ha* betjvcndat tunicamfuam:8Cemat gladiû.Et quu Eetr^diceret.Dhe eccc hic duo gladif.chrift^rndit Satis ê.in hoc fignifi cas nôfibidifplicerctç^ Petr^ gUdiumhaberet. Alterum vero:$nonlicuit Petto gladio ferire: G hrifl;^ i ndignat’: $'amputaflet

auf cm feruopontificis: dcclarauit diccfts» ncgladium tuum in vaginam.Q^uf gladîo percu^ ti t gladio pcrîbi t. N onne pâtre meû rogarc poflu amp;nbsp;exhi bebi't mihî du odecî milia angelo92/V trûlt;^ hoc paucis côfirmat Bernard^ adEugeniû papa» Dîxitdomïnus Petro.Repone gladium tuumifl vaginam.Tuus ergo eft:tuus: non tuatfedmilîns manu SCimperatoris luflueuagmandus»

^Raf Quotîes lîgnificatur verus ilk acfolus deus:femper additur articu lus« Edo.Hoc prior habet çdt ^^Iti'otetiam fi prius nôannotaui.CÇ' lt;nbsp;«^(terum fi per folum ac verum deum intelli'gis patrem:nec films nccfpi^ rîtuflZlûs en'tn'lleverus ac folusde^Sinaturâ qn nonnegabisiSó verbum ôc fpin'tum fandumeflè folum illum ac verum deummon abfurdumfuc;

rïtdici lt;5 diôv HP lt;5 Aóyoff cum artîculo:quodtaineiî rpfe non admittis. Namdicisarticulo addi'to:fr gnificaripatrem.

QVadraginta fexannis)«Poftq taxafti Augu' flinum:quinumerum.xlvf. reperiri dicitin nomîe A d damiq? grç cam allegoriâ quçrat in braicovocab'ulo.fubinde dicis^Fortalfenô nihil fuifîetifi hifceliten's apud hebræos: hic numerus fïgnaretiir. Edo.Certefignaf.Nambis Aleph duo:Daleth femel quatuoriMem femel quadra^

NOn eni'm ad menfuram.) Er. Euangelifta loâ. n/» pronomenomi'fit to^t® fme aurSt^exhis quæpræcedunt:8Cexhisquæ fêquuntur : fatis lis quet:de quo loqueretur.Id autê fit crebn'us apud grçcos:q apud latinos. Nos igitur:ne quid offen deretleóloremipronomen de noftro appofin'mus mverfioneduntaxab Ed.Inmitio fequenti's cæ pitfs:miran's:vnde hoc nomen ( medi'am) ibi (per tnediamSaman'am)inoleuerit in vulgatis exems plaribusiquum necin græcis fit:nec inantiquis la tinorum exemplaribus magnopefe confentienti bus. N ifi forte(inquis)aliquis fi c iterpretatus fit: êt poftea alius in tcxtumtranftulerit. Pari modo mirabuntur pofteri : quo padlo irrepferit tuum (nii)inexemplaria:qdgrçcumnôhabet:necvllus codicumlatinorum.Puto plerifcçnonprobatum i ri : qp quicq addas :etiam ü iuuet fenfum»

PRoeo quod ecclefiaflicaleiflio habet.’(princi; Io. vhp piumquiSC loquor vobis»)Erafmus pofuit

TE folumverum deum.) Er.Hic locus prscter cæteros: Arrianis præbuit occafionem erros ristvt dicerent folum pattern eflc vere ac proprie deum.Haudfcio:an hoc fentientes : quod noftri theologi non negant:folumeum elfe principiuin effediuinitatis* cd.Quicquid afferunt pro erro

rcfuo. Afnam exhis loos eliciunttqui patfcmte ftanturmaioremeflefilio:8C filij obedientïam:ac fubi'eéi:ïonem:patru A t hiclocus tantumabeft:vt occafionem errandi præftiten t:vt cum hoc:q faté tur pattern folum verum deum: fateantur etiam d Iium efle ver urn ac perfeólum deü: nihil i'mpedien tefolitudinisvocabuloïvtfpeciecum ecclefiafhca régula confenti'anttfed non Icnfu. Nam:qucmfaî ci'unt verum acperfelt;fi:um deum : faciunt a patn's natura diuerfum:parumfecum confiantes. Natu^ ram eni'm feparantes fili):a natura patn's : dei'tatc etiamfili'o adimunt.Quum qui non fit idem ac confubflantialisdeuszdeus effe non pofTitfAtht vtrumcj dicunt: natura diuerfumefTe filium a pa^ tre: SCnthilominus verum elTe ac perfedudcum: vt fatis liquet ex difputati one Au guflini cum Ma ximino Arrianorum epifcopo. Nfam illic Maxi^j minus aliquot articulis fuâfidem profelTus: hacc verba habet. Verus innatus pacer: verum genuit fi lium.Sed quum dicit dominus in cuageliofvt co? gnofcattefolum verum deü:amp; que mififti lefum Chriflû:ficfolu verûdeû dicit patrêiquomodofo lûbonû : 8cfolûpotctc:quomodo St folû fapiétc. (Etantea dicit.) Apoftolus: qaitfBeatus Stfolus potes rexreguî)folâdïcitpotentê patreinô qafi? lius nô fit potes. Audi igü teflimoniû de filio:ip? fum fpiritû famflü clamâtê St dicentê.T ollitepof tas pn nci pes veflras: St eleuamini portç çternalcs St introibit rex gloriç.Quis efliflerex glofi^.''Et refpôfumîtelhge.Dns fort/s St potes ♦ (Etpoftca

àiat)Vn puto:$ nee ipe diabolus aufus eft: dïccfct später nó perfeélûîgenuitanteoîafiliû.hçcMa-ximiiA Sed dû cxplicat: qu o paóto fi t folus potês: nönihil ïmïfcct fua herefi\Vn(i'nqt)puto: foï lùpotêtê dicit:qa ïncóparabilis eft infua.potetia* Indcprophetaadmirans dicit.Deus quis fimilis tibi.Hicfatisliquet:$filiûnonnegat verûefle ac perfeôtumdeûtetiâficûeuangeliodicatr.folumpa ttemeffeverumdeû.Necîam quadrat interprétai tio’.vtfolus pater dîcatur Amani's verus deus : id

1 tft’.folusprîncîpium diuinitatis.C^uum:q^ folus dicîtur deus verusmô excluditur filius.Et tamê: çfolus dicitur principîum diuinitatis :filius proï lusexcluditur.quumhxcfitappcllatîo non corm ïnunîsnaturx’.fedbypoftafeos: iiL in proprietatis

\ quot;C Rafmus. Annotandum Si, illudiq^ femel at; loa.xx* \ JZLz iterumprecatus pacemideinde infufftato \ fpiiituàixit.Ô.uorumremiferitis ÔCc.ÇPoftea) \ nbsp;nbsp;T otitutgemus mundanofpiritu: 84 tamenplacc;

adfit fpi*ritus:pcr quem ille tribuit auth of îtatcfli* ( E t in margi ne) A u thorîtas remittédi peccata 3a tur:fed prîus datofpi'ntufâncîlo. Ed. Quorfum tendit hic fermoiplane nefcio. Si fie monet curant dumîvtadfitfpiritus:vtetiamfi non adfit.’nihilo minus putetmanereauthorîtatem : bene quidem hortatur SC bene fenti t: SC ego cum eo fènti o.

fl (quod quidam hsereticî opinatifunt)arbitretur irntamefleflagitiofis facerdotibus hâcpoteftatcî ccclefia hanc opinîonêexecratur SC damnat»

iOnfitentes SC annunciantes aâus ^Yuos. ) Era»Vel hîne colligi poteftî fuifie SC antiquitus nonnullam coii |feffionem malse aôbe vîtse:fedaper* tam(vt opînor)SC in genere. Quam r^’necipfamlegimus exaôlâ abs quo; piam. Cæterum quse nunc recepta efticlanculan'a ÔC in aufem fit : videtur ex confultationibuspriî uatis elTenataïqüæfolentapudepifcopos fieri: fi quifcrupulusvrgeretanimum. Edo.Sinullum aliud habeatroburhsecclancularia confeflio:nifi ex hominum decretoipoffetdifluctudineabolen: V t csetera iu ra : qu se appella nî P ofi tiua* Poflet eti^ pontifexfuaauthontatetollere iftiufmodi confi tendilegem.Itacpconlèquenterirritafeauthorita tem apoftolicam ligandi: SC foluendi:faltem in oo cultis peccatis. Nam fi nemo fua peccataprodetfa cerdoti:quo padofolueturi'Quis fearbitrû facit

forum quç ignorât.*'At fecretum qui poffit fci're facerdos: nifi proditum a peccatore.*'Mihi turn verius’.tutn tutius’videtur: dei authoritate faten præceptumtfic confiten. AHoqui quo iam abift illudexlege^IteSi oftenditevos facerdotibus.Et quo euanuit authoritasfacerdotibus mofaicis da ta:vt difcernerent inter lepram 8i lepram : èaus; fam SC caufam: fangui'nem 8i fangainemfEtho' nus paftqr quo padlo agnofcet vultum pecoris fuif'Aut quo pado folidabit: quod confraótum eftîfi quod confraélum eftrnefciat.*' Hec cura fa; cerdotibus lege dei committitur. Lex dei præcis pit'.vt agnofcant vultum pecoris fui.Igitur lex dei ouibus praecipit : vt perfonam exuant : quo vultuspoffit agnofci.Oftendantfefacerdotibus: ft velint difcerni fuam lepram. Et quum hæc lc= praintus fit:intima oportet peóton's aperiant: qui lepra infeóli funt. Qjc û quid vel minimum leprç celauerit : illud facerdos quum non difcer: nat : nondum eft liberatus qui lepram patitur. Maneat igitur(iubetlex)extracaftra immundus.

Annotatio.xvf.

‘^^Etrimétû patietur). Erafm^ loques . , Jde his quoru opus arferittquos des Vignatos in lignojfœno/ amp;nbsp;ftipula: rimpios appellat : priore çditione: ^vcniam( inquit)confequentur: veru tiihilauferentpr^mij.Qiiodcuma'

me rci'fccfctur : $ argumentarer: non confecutu^ Tosveniam:quos illeimpios dîcit in ligno fœno êcftfpula defignan:hîc adhibet pharmacum.Vc^ niam(inquit)con(èquentur:fi refipifcant At hic poftenor lapfus.-peior eft pnore: Nâ fi impi ƒ fun€ quf illis refîpifcentiçfpesapudinferos/Lignuni vbi ccddcnt.ibi ent(inquitloannes)ïn Apoca' h'pfbln ignetn çternum malcdiclos mi'ttit Chn^ ftus: paratum diabolo Siangelis cius.Et ne quis interrogetîquomodo nihil auferent prçmi):qui veniam confèquentur: hic etiam adiecit modéra' men. Cçterum nihil auferent prçtnif î qui lufe« runtoperâ.Ettn hosipfos:qui luieruntoperamt fi refipifcentidicitveniamconfequufos.Q^ fi vc; niam confequentur:nonnihil etiam auferentpr? mif. Nâquib^ deusculpâcôdonat:hos ctiâ beat Qui adhuc purgantur:horum iamoli culpa ab fterfa eft: 81 beatitudinem incunélanter’expedât: Porro qui apud inferos habitant : quibufcuntj receptaculis fint:fiuein puerorum:quem vocant ]ymbo:fiue in ipfa ftigea palude: nec culpa vnq (fi quam habent: quodproparuulis nondumbas ptitizatis addo)Iiberantur.

LIber'ta eft a legeviri Sic.)Hicconfirmaturus quantis vndiiÇ poteft argumentistexpedire: faéfco diuortio : permitti libertatem coniugiioi noxio nouum mire matrimonium : proteftatur primum : nolle fe contentiofi dogmatis author rem efle:fed iuuandi ftudio monere ftudiofos ih

' Ad Connthios. Fo.CXVlL labcfaéto iudicio facrofanélæ ccclefiæ* Edo. Grauiffime auûon'tatis theologi quidam nihil putant prodelTc proteftationem : nifi in dubifs Ïblum : non in his que per ecclefiç authoritatem definita funt: fi quis velit fcicns: ac prudens diG fentirc, Nee ab re quidcm:nc hæretici hanc an: fatn teneant : quoties libitum fucrit: vel nouas gignere hçrefes: vel an tiquas fouerctvt proteften tuïfe nihil moliri contra ecclefiam .praefertim qn iamproteftationi: ipfum proteftantis fadum apte répugnât. Ideoq^ nee diffentire meo iudi« cio citra contumeliam licettab ecclefiafticis dog; wis .Paulus ftudens ccclefiafticç paci : dicit. Si quis contentiofus fit inter vos : nos talem con«

I fuctudinem nonhabcmus:ncc ccclefia’dei.Si nee leuctn quamlibet contentionem ferre debetecclc

1 fa t quanto minus pati debet : vt in facrofaniffa 1 décréta fua : quifpiam quantumuis doótus ï aut 1 etiamfanéfus’.audeat infurgere:at($ os poncre in I coelum i Certe quifquis id tentât tnimiumfibi tribuit: 8C de ecclefia malefentittquam putat'.tot

1 prçfertim feculis : minus vidiffe : q ipfe viderit. \ Magnus ille Hieronymustnö totliteris folü’.fcdi \ rara etiam vitç fanlt;ffimoniaclatus:fidei fuç con-I feffionc’.pctit a D amafo approbari.S i bcc(inqtj \ ïüacófeffioapoftulat^ tuiiudicierapprobaf’.qcû« \ (^mc calûniarivolucrit'.feimpcritû. 8C maliuolût \ velnon effe catbolicum comprobabit.Hincetia \ etdeffa autboritate fua fretatbçreticum iudicatt \ quifquis de ecckfi^ factatnentis fecus fenferit

Nouæ Annotât!ones fit ccclefiç determmatum : vt patct in capi'fculo» ( Ad abolcndam ) extra de hçreticis » Sed quod luuandî ftudio di'cit fc monere ftiidiofos illabe^ faélo ludi'ciofacrofâélç ccclefiæ:vtfit mihip.fua=^ film eoanimo ilium facere:(quan^ ccrte mauult deus obedientiam:^ vîdbimam) tarnen memmif^ fi debuerat : nouum dogma quantum pariat ri* xarum:vt aui'de accipiatur:præfirtim tanta artcî tantotjlenocmio commendatum.Itai^f^pceuf nit(quod Augufti'nus monet in li'bro de vtilte te credendi) : vt gloriæipnncipatufiç caufa : no^ uum dogma ficuti : hæreticî fiant» Nam fi quis hoc Erafmicum ludici'um : ( fi tarnen ludîciutn fit: amp;nbsp;non magis difputatio ) anîmofiis forte g par eft fiqucreturtis certe h ær et feu s : 8i effettSi haberef. Cæterû ïam paucis præcipua capitahu lus difputationisexcutiam9»Putat expedire:vtlc ges : ceu pharmaca mutenï. Ego ne hcere quidé puto:în nis legibus : quç ex prçfiripto fiintdei cuîufmodi banc eflê poftea patebit, Inde etiam patebitm'hil ad hune locum pertinere: an pon? tifex polïît abrogate : quod ab îpfis apoftohs eft infti'tutum» Nam hoc præceptum de non din'mendo matrimonio: dei ipfius decreto ni'tî: tur: aduerfus quod ni'hi'1 pofte pontificem; ne^ mo dubitat.fSednondefuiftèdicit: qui fenfen'nt dirempto'Iegitimematrimoniotcû alia copulan pofte.Origenemrpollêtium: Ambrofi'um nomfc nat. )Nechis etiamafîentîor contra Chrifti fen^ tentiam.Q^qconfintaneum eft pollêtiûpalino;

dîam cccnùffc : tot modisviótumab Augùftino» Ambrofius fi hoc fenferit: miror.Forte difpucarii do lufif.qui vetenbus mos erat. Origenes nifiads modumallucinonnihilproeo’.fedcontraeumfa^ cit.Nam $ dicit Or igenem faótum epifcoporum nondamnare:quipermiferintvxoribus:faótodi5 uortio:alijsviris nuberetplanecontrariueft.Ver? baOr igenis hacc funt. S cio qu ofdam qui præfunt ecclefijsiextrafcnpturam permififle aliquam nus bereiviro priori viucte.E t contrafcnpturam qu is dem fecerunt: dicentc.M ul 1er all i ga ta eft : quanto tempore viuit vircius .Itetn:viuente viro’.adultCi ravocabitur:fifalt;3:afucritalteriviro. Non tarnen omnino fine caufatho c per miferut*F orfitan enim propter huiufmodi infirmitatem incotinentium hominumipeiorutn comparatioetqux mala funt permiferut: aduerfusea: quae ab initio fueruntfa? fta.HaecOrigenes.Hic palam eft videre damna tos ab Origene cpifcopos : qui id permiferunt. Nam cû dicif.contrafcripturameosfeciffe: quis

\ ' minusdamnauerif.qpaitieosnonfinecaufaidper \ mifilïe. N ô quicquid fine caufa nô fit.ftatimccu \ nbsp;nbsp;bene faftum probari debet. Multa quidem flût

quando apoftolus non pcrnn'tti t : vt mala fiant quoeueniantbona/Et quid eft ludaicum vira appellat:qui fcntitdicere virotrepudiata ob aduk tenumvxoreinouum imre matrimom'um/Ncc idcertc verum eft:$Origenes non videtur addu-bitare:quînvi'roliceat:vxorelegitime repudiata: nouum intre matrimonium. Nam plane contra fentit.Haecfuntcius verba. Qua e ni rationc adul teraeftmulienquislegitime nubere videatur:vfc ro viuete:eadem ratione vir quis legitime videa turacciperedimiflamab aliquo viromonaccipit legitime fecundum fententiam C hr iftnfed magis mœchaturiquafialienamaccipiens. (Deinde coh ligi t ab æquitateîexpedire vt hoc liceat : quin veto iniquum SC crudele:acpericulofumefle:immcritü arccre a matrimonio,)E t cur hic magis iniquumt vel crudeleiq in virginibus deo confecratis: vel in monachis: vel in iacerdotibus : vel in viris : quoru vxoresperpctuolaborantmorboiautcaptiuædcis tinentur/E t quid hic iniquum aut crudele: quum hanc condi tioncm vtcrrj coiugum volens inient: vtpro quacumcÿ caufa nulla fit alteri:alterius ma^ trimoni/libertasaltero fupcrftite.''Prçfertim qua do hoc vinculum poftulabat neceflarioifacramen: tiratio. Nam vbieft matrimonium quod dirimi aliquopa(ftopoteft:ibinoneftlacramêtumîvtdii cit A uguftinushac ratione probas :inter lofeph ^tMariamverefuilTe facramentum:quia nullum diuortiü.f A t quæ( inquit) iiuriaficrametofi paii corura neceffi ta ti fuccui’raï.'')Imo vero fit iniuria*

Quiavi'f SCvxorfuntvna caro :ficut Ghhftus SC ecclefiafuntvnum corpus.Etficut Ghnftus nutv ^defineteffecaputecclefiæ (ctiatnfï vflt;$ infi'nem non tollentur ab ea omniafcandala : non fit fæ turatota pulchra: donee Ghriftus tradiderit rc^ gnutndeo 8Cpatri)ficpro nulla prorfus caufacitra tnortem:feparatio debet fieri iftius vnionis inter virumSt coniugem.( Sed Sinagoga(inquit') repu^ diata:Cbriftusecclefiamfponfamfufcepit.)Mihi videturfynagogam Ghnfti matrem venus dici : q fponfamtSC^nagogaceumatre relida : adbærere fponfæecclefiæ.SiadduriciemcordisMofcs pen înifitlibellumrepudij’.fednonfic fuiffe ab initio dicat ipfe Gbriftus-.nûquidputas Gbriftum Mos filiberUtcmfecutumdcgem) quxab initio erat co tempfiire.''( A t quis vnq (ait)audiuit fortuna pus niritfiabfit culpa:prxfertimlege diuina ) F ortus

\ namnefcio quid dicat.Ego nullamputo ♦ Omnia \ tribuo prouidentix. N unquid legit irregularis

tates legis : ftatutam lege Mofi habere pœnam : \ nbsp;nbsp;in quibus tame omnis abeft culpa.''Inl-.euitico ha

\ duseritvflt;$ advefperamiStlauabitveftimetafua. \ Btmulierfufccptofeminc pariens mafculumtim; \ nbsp;nbsp;mundacritfeptcm diebus: SC tr iginta tribus dieb^

maneb it infanguinepunficationisfuç.Sanébum nontanget.N on ingredieturfanéhuarium donee

\ impleantur dies purgationis.Et leptofus omni têpore quoleprofus eft SC immudus: lubetur mas

Nouæ Annotationcs ncrcextracaftra.Eunucus8Cbigamus:$ho(3i'erc pellunturamimfterio ecclefaftico : num hoc illis contingi t vitio fuoÆt rogo te:fi muh'er his vitijs îaborettquæ enumeratHieronymus contra louî^ nianum:fiïracûda:fi fatuatfï deformis:fifuperba: fi fœtida : addo etiam fi fufpicax: 2elotypa:na innoxius amp;nbsp;modcftus vinmoleftiffimos hos mo^ resneceflarjopatiï û'nevna culpa fuaf'Sed qiiod ad continenti'â pertinct:fi perpetuo morbo tenca turconiunx:quoconcubïtusimpediatur:velficai ptiuitas:autvisahquafeparet:quumfciatmaritus vi'uere vxorem:qua tarnen vti non liceat:fic cenfes iniquum:vtfraudeturvxorîsvfu:vtçquumputcs aliam ilJi'permitti/Si ob bas caufas torquetur fiden'o vxoris fuç:nec tameniniquum patitur.’cur non etiam citra iniquum:repudiata vxorerprohi? beripoteftanouomatrimonio/Promde nô fatis redte colligit banc rem palam pugnare cum xquf täte nutaralbEtcertethic mi hi videtur palam veni recontraproteftatJonem.Nam quis locus eccJe fiaftico decreto: fi palam pugnetcû æquitate naW rail/lam quo minus pontifex poflît abrogare:qd ab apollolis eft infti tutum f etiam fi nihil adhunc locum pertineat hxc difputatio) videtur obiîare caput(Sacroiànd:a)difhnéiione,xv»Necilludqc qfuffragaEq} nûc moribus Chriiiianisantiqiiai turn fit:quodincelebri apofiolorum concilia^)-mulgatû eii: vt ex paganifmocooptatiinchtiHü nostabiiinerent ab ydolothytist a fuffocato anigt; mante SCaiànguinct Non poterat ferre décréta

AdConnthios« Fo»CXvip lacobiis: ^prorfüs abftmerent a tahbus : quütn hoc plane effet contra Chrifti i'pfius decretum: amp;nbsp;contra libertatem cuangeli'cam. C hnftus antea äocuit. Non omne quod i'ntrat per östcomqui« nathominem.Et;petrus ab eodem monitus eft. Quoddcus’purificauitttu commune ne dixen's» Domini eft terra SC plenitudo eius: clamat Pau^ lus.Sedquum videret lacobus offendi mfirmos adhuc îudços hoc paganifmi ritu:ceu bonus pa? ftot fcandalo occurrit.Haótenns quidem prohk huit talibus vefciiquatenus îudçi offenderentur« (Citatpoftea loannem Andrcç:$pontifici licei it dirimere matrimonium nonconfummatum). At idem negat irritaripoffe per ecclefiam matri tnonium cöfummatumivt patet in régula atlus le gitimi:infexto in mercurialibus.Idem: Antoni’ debutrioiSC Archidiacon^in capitulo(C^uapros pter).xxvij.queftionefecunda.Idem:Benediótus ûiper capitulo(Ex publico)de conuerfiöe coniu= gatorum.Caufam ponit hoftienfis, Q^uum hoc vinculo reprefentetur vnio Chrifti SC ecclefiçifi quacûcjrônerumpi poffet hoc vinculü: Chri-ftus etiä aliam fponfam defponfare poffetiquod (vtillc dicit)eft; falfum SC hçreticum » Ex his pa^ tcf.poft matrimonium confummatum rumpi no poffe vinculum : quacunq^ de caufa. Quum lam I Wrimonio confummatoiplenior fit ratiofacra= ’ tnenti vnionis Chrifti ecclefiçivt patet per Aus 1 guftinum* K Leonern papam capitulis.f N ô eft) \ tt(Q,uumfoci€tas.)xxvipqueftioneaj«Sedvellet

nihi'l minus hic licerc:^ h'ceat in alijs prjcc^tis K confih'js cuangeh’cis : quae eodem fiinul loco dantur Matthäi quinto ♦ vt fcilicet commodam poflint rccfperc intcrpretationetn » Hic proha bet aliarn interprétationem:q quç vinculum pel petuum faciat: ratio facramenti. AJiam caufam ne quçre. Nam hçc omnium precipua efl. Quod deus coniunxit: homo ne feparct. Propter hoc relinquet homo pattern SC matrem : SC adhaerc^ bit vxori : SC erunt duo in carne vna. Hoc ' facramentum magnum dicit Paulus: in Chrb fto SC ecclebs.'Etcerte-vtdetur mihi Chriflusip fc palam pr^ripuiffe occafionem : nc alio liceat tnodo interpretari. Sic habêtverba in Matcbço Accefferunt ad Chriftum pharifçitentanteseû: j amp;nbsp;dicentes: fi licet horn ini dimittere vxorem fu' am ex quacumç caufâ Q^ui relpondens ait eis» Non legiliistquia qui fecit hominem ab initio.’ mafculum feminam fecit eos . ÔC dixit. Pro^ J pter hoc relinquet homo pattern SC matrem : adherébit vxorhSC erunt duo in carne vna.itaij iam non font duoifed vna cato. Quod ergo de'^ toniunxitrhomo no feparet.H^cprimumChn ihis.bdic iam ex interrogationequçfubfequitat facile eii diutnare:ex verbis ChriiliicollegiiTeiU' dços:id quod res habet.’nullo paclo licererepu' dium,Propcerea fubinferunt » Si fintvnacaro au th ore deo: adeo coniundli: vt nequaq fepara^ i ri pofTintiquidergo Mofes mandautt dan libeb him repudipSC dimittereReîpondit Chrilhis» i

Adduriciam cordis veftn :pcrmifit vobis Mos j fes dimittere vxorcs veftras. Ab initio au tem no I fuit fie: quafi diceret. Ego lam inftauro legem quç fuît ab înitîo » N on amplîus licebit vobis ! dimîttcrc vxores veftrasiid efttprorfus dirempto matrimonio’.alîam duccre t C^uîcun($ dimîferit vxoremfuam:nîfi ob fornîcatîonemtSC aliamdu-xctitîmœchatur. Et qui dimiffam duxeritimœ' chatut. Et difcîpulotum etiam verbum confiri^ ‘ tnat adeptóm fpem noui matrîmonîj innoxîo: altcro adhuc fuperftitc.Si ita (inquiunt) eft caUi fahomînis cum vxoretnon expedit nubete» delîquct nulle pado licerc : ab homine dîrimî matrîmonîum î quod deus ipfe conîunxit, Et

\ habet poteftatem corporis fui’.fed mulicr.Etmu lier nonbabet poteftatc corporis fui : fed vir : vt fitreciproca poteftastSC mulicris caroviti fit: êt viti contra mulieris»Sed amp;nbsp;puto infepatabilita» tem côiugumdemonftrarecundem Paulum:quû dicit^Caput mulieris vincaputviri Gbnftus.Et ficut vir non viuitifi diuellatur a capitc fuo ebri fto: ( nam viuere mibi Gbriftus eft dicit Pau* lus 1 fie nee mulier a capitc fuo viro ci tramer* tem feparari poteft .(Sed deus Ç inquit ) dirimit quodreâ:e dinmiturySed non refte dinmitun quod deo ptobibentc dixixnîtur. At deus om?

nmo pfohibctquodcunlt;5 matrimoniumdïfW (Sed cuangclium f mquit)nonvetat iterareina^ tnmonium : vbi iure dimiferis vxorem). Hoc certe verum non eft:vt patet MarcLx.Qui'cuniJ dimiïcrit vxorem fuam:5f aliam duxeritt adultes num eommittitaduerfus cam.Et ü vxor dimifc^ n't virû fuumSCalîf nupferit: mœchaî. IdêLüc^^ xvj. Omnïs qui dimittit vxorem fiiam rêi aliatn ducit/mœchai,Etqui dimi'flam a vïro ducïnmcrî chatunHrs teflimonifsnihilapertius.E tquomi nus hic fuppleri poffmexMattheo (excepta caa^ fa fornicatioms)vt referatur ad totumfic. cunlt;ÿ dimittit vxorem : SC aliam ducit excepti caufà fornicationis : mœchatur : obûflit vt prias diximushpfeChrihi fermo cum pharif^is.VnJß fatis liquet : nullo modo pofle omnino dimitti vxorestnouoinitomatrimonio,(Sed andehoc(îi quit)diuortio fenûtchriilustvt vter^ maneatin coniugatus: quando iudçi : quibus refpondebat nullum aliud nouerantdiuortiummi fi quod adr meret ius repetendi dimiffamtSC daret lusdacen di alteram!') Nihil hocimpedit:quo min^hocfea ferit Cbriiîus:^iudçi aliud diuortium non no!‘ uerant. Plane hoc nouumdiuortif genuseosdo^ cet Chnftus : SC vêtus repudium irritât » Nam abinitio(inquit)nonfuit ûc,Hoc iamdocentur: ficuti SC alia multaïqupprius non audierant.Mo fes eorum nihil ad perfectum adduxit, Et quid mirumû nunc noua audiûtaChriiloiquidixit fs noua facere oia^Audiût nunc.Oîs quivideritmii

lier c adcôcupi'fcêdâ câ: iâ mœchat^eÜI corde ûio» Nûcilhs prçccptûcft:vt nô refiftât malo: 8ô vt ini ini'cosdiligant.Hçcprius nôaudierût.Nec id eu tauîtChriftuszvtludçoçjvoto rnderet:fedvteuÜ gelicâiuftitiâtraderettpharifaicâaboleret.Et de noc diuorti'o fenfifle C h riftû: Paulus î hoc capite pronuncîat dices. His qui tnatrimonioiûéti fûti præcipio:noncs^o:feddomwius:vxorêavironoa difcedere:$fidiKefferit:manercmnuptam:autvt tofuorcconciliari.Hûclocuni interpretatur Aus ^inusadpollentium.Cur (inquit ) dixiftiapœ uolc:fidifcelîcritmanerc innuptamfl-icet ne dis fccdere:annonlicct.''Sî non licet:cur præcipis di* fcedentùvtraancat innupta.''Si autem licet: profe fto eft aliqua caufa qualiceat.Hæc autem quæfita noninuenitur.nifiquâfolamfaiuàtotcxcepif.foî: tiîcatiôis caufa. A cphoc nôpræcepit Apoftolus mulierem:fi difccffentmanerc innuptâ: nifi quæ ülacaufadifceditaviro:quafola ei licîtû eft difceî dere.Vbrenidicit .(Prçcipio nô difeedere: ^fi db l nbsp;nbsp;fceffentmancte innuptâ):abfit vt côtrahoc prçce

1 etgo ilia inteïligaï:cui licet difcedercinô aût licet \ nbsp;nbsp;nifiavito fortyicantcicpomodo iubef :innupta:fi

\ quûcv.nifiavirofotnicantc’.difctdercomnino nô \ liceat^Hlt;^c Auguftinus.VhhquetcogiiÔt mulic:: \ nbsp;nbsp;ïémnoxiam:fidi(eeffentmancre înuptâ.Liqùct

’ inhocparffîtcumvi'ro códitione.'(Sedhïc mulö afFert Erafmus:quo difcutiat hunclocum. Primü çfupplendutnfit: (excepta caufa fornicationis) quau dicat Apoftolus * nbsp;nbsp;nbsp;fi difceflèri 11 excepta

caufa fornicationis:maneatinnupta.)Imoetiatn fi ob caufamfornicationis difcefferit i maneat ïiupta. Nam( vtteftaï Auguftinus ) Apoftolus de ca loqu 1 tur : ciu 1 ke t a viro difcedere» N on au te lket:nifi ob caufam fornicatïoms. Q.uæ ergo Hif’ cefferitictiam a vko fornkante : maneat innupta» Idem probât teft imonia quæ fupra ci taui' ex Maf co amp;nbsp;luca.Omms qui vxorem dimiïèn't : aliam duxcritmœchatur. Si'aliam duxerit(inquit Chffc ftus)mœchatur.(Demdedkit: qgt;hknô videatuf Paulusagcre:nifideieuioribus offenfis : ob quas pôtiflîmumapudgræcostcrebrafkbantdiuortia ld(inqui't)colligitur : çrcconciliari lubct? Nam quæ offendit: reconciliatur:quçofFenditur:pIaca ri debet.) ApoftoJumdeca cauüftellexiïfedocct Auguftinusîob quâfolâJket difcedere. A tob le uiamp;res offenfas non Iicet.De bis igi tur minime in tel Jex I t.fSed cur i nqu i t r ecöc i Ji'ari iubetfi ipfa nó ofFendi t.'fèd magis ofFenfa cft.'')E tiâ qupiô offen dit:fed offenditut:rcconciliaturviro :fi cumvifo redeatingratiam.Hoceft.'fi nohtintiupta v/ucre cum vif o redea tin gra tiam.( A d bæc (i'nqui t). hic Paulus duntaxat de muJiere loquit:^ htttc kxui apudludæos nullum erat lus répudiandA Virum tantum bortatunne ob olFenfas buiufmodi abip dacvxoretn^ N on additau nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difceffeatitn^

ftcat celebs:aut vxotifuæ rcconcïlictuf. ld cnim-annotauit Arnbrofiusietiam fi Auguftinus vultf vbi($parcireiustamvxori^viro.Quod vtfortu ter ac conftanter affeuerat: ita nó eft qu o eer tu dos gt;nbsp;ceat.)Antcamonebat fupplcndum clïe ex Chru ftiverbistfiquïdfcrmonidefitapoftolico. Quod Paulus hic non di'cittdicitChnftus. Sïdimifen't vxorê:8Calîamduxerit:mœchatur. Maneat ergo celebstnemœchetur.Bthic locus probat:parelïè' lus vtntç coniugum. N am pr imum dicit.O mnis quidimiferitvxorcm:8C aliam duxerit ; adulterlû committit aduerfu s eam.H oc ad virum pertineU Ptvxor quæ dimiffo viro’.alteri nupferit:mœcha= tur.Hocadmulierem.IdemvidcturinnucrcPau , , lustquumdicit.Virnonhabetpotcftatem corpcte xisfuufed muller N ec mulicr habet poteftatem lt;nbsp;corporis fui :fedvir.Hocquidfignificat:nifipar dfeiusvtnq^coniugumergaalterum’.vtmutuafit ttaditiopoteftatiscorporûî'Nechic Paulus tarn turn hortatur v irum nevel it ab ij cere : fed mandas toChriftivrgef.ne dimittat. Non ego(inquit) præcipiotfea dominus .Et fub eodem prsecepto coinprehendit(vir vxoremne dimittat.) Q^uod graecc eft (v irum vxorem non dimitterc ) v t referas tur adid quod prxcedit : ( nonego præcipio : fed dominus)vtfit:fiad verbum teddatur. Atconius gatispræcipiotnonego : fed dominus ’.vxorem a vitonodifcedere’.q^fi difcefferit.maneatinnupta: Stvirum vxorem no dimittere.Q^uod tarnen mes ' nbsp;nbsp;nbsp;lius redditunturvi aveteriiterpreteitu ab Erafmo

N OU« A nnotationcs. advitadamamphibologiam»Etvirvxorcmne àif rnittat:ïnteiyge:etiam prçceptum domi'ni' eft» V defatisapparetpareffe i'us vtritç repudiandnft^ V t neutn li'ceat nouum ini te matrimo mum»

Annotatio.XVlIL i'i.ad co nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Er.Græceeft* S^d

rïn xi'b '^cfto.Egovosnongrauaui.’fufFragantibusnoi ^ ftriscodicibusemenaatioribus. Ed. Nullusco?

dexquemcontigi'tadhucmeviderc:habetillaink lt;ïlionem.(Eöovos grauaui.)Proindeeradipoteft illamarginaiisannotatiuncula: (Mendu m mant feflahumin nofths,)

Voniam reprehenfibilis») Era.Po? dlremo mihi plane vïdetur lacobus cûfuîs inhacfuïlTe opinione:vt cKi deret legcm Mofai'cain : etiam poft proditumeuangelium:obferuanda ludæis : quoad cenmonias quocjifi cutadmonuimusmaólis.cap.xxf. Ed. Nonob feruandam : vt diximus in aélis:fèd ludæorum ib firmitatipermilTumzvtobfèruarent.’quoadfortio reseflèntin Chnfto. Et ne arundo qualTata con; fnngeretutïcenfui't C hnftianos ex lu dæis fapien tes libertatem euâgeli'cam:quuminter Jegis fupet ftitiofos verïarentur:obfcandalum vitandum dcs buiflèilhs infirmis adhuc in fide: accomodate fe^ fe.Ita tarnen: vt nullam fpcm in Mofai’cisponerét necfèntirêtcumlibertateCbnfti obfèruada IdquoddePauloapparet* Qui'licet condefcen;

dens infirmttati'.fefe purificauerittUmen fcribês ad hebrços'.libere proclamât. T ranflat o facer do^i tioînecefle eft vt legis tranflatio fiat. Nee plane negabatiquç fibi obijciebâtur a lacobo:^ difcef

aESfe fe çqualem deo.) Er.Scioma Adphi Ignos authoreslHilarium Augu= lipê.ij. î|ftinum(vtcçteros taceam)fic inter« ^Ipretari. N on arbitratus eft rapinâ IJ^effet equalisdeo.Namquod erat ^naturæ:nôputauitefle Tapinæ:quû

( effetin forma dei : hoceft: quû vere eét de'’. Atq. l banc prçcipuam habent clauamtqua conficiunf \ Arriani : qui folum pattern vere volunt effe deû 1 (Et poftea^.Illud autê compertumtnufqmaiorê \ vimftenferipturisi^vbi cûherçticis agctes’.nihil non detorquemus ad viftoriâ * Tametfi non vis

I deo: quid hic propriefaciat aduerfus Arrianos: 1 qui nô negabât dei fdiumrfcd atbitrabantur pa« \ tïetn aliquo modo pcculiati drei deum:quo fili^ \ aut fpintusfandfus non diccrctut.fEtadhuc pos \ ftta.'lProinde totusbic loois mibi videtur violê= \ tins detorqueri ad Cbr ifti natxiramîquumPauP \ bicagatde fpccie exhibita nobis. Ed.Quo min^ \ Çofiit prior parshuiusloci ad Chrifti naturâhu« \ minam refcrrv.vidcntur mihi ipfa apoftolivcrba \ ïtpugnaïe:qu.um eanondemifexitfefe'.ncccxinip

Nouæ Annotatfoncs nîucrit:(èlt;î^ptcrhumintatévcrbï:quâ(pontefi” fcepit:cxaltata fuen't.Sermonisordo hocpofcit! vtfici'nterpretens»Qui quum deus effet natura: nongratia:nec rapînaffedomnino côfubftât^allƒ acçqualisu'n tantum fefèdemifit:vt forma fcruiî creaturam fuâ:humanâ naturâfufciperct: fadus homo: amp;nbsp;homo qmdê obedics vfc^ ad mortc.Ptoj pterea deusexaltauit dJûzidefl illâ hypoftafim:^ duas naturas complecflitur: dei U hominis:vttn hçc exaltatîo propne referatur adalterâ:idcfthu= manâ tantü. N â di'uina exaltata nô eft: nifi vnionê cû hûana meadchypoftaß.Hanc mteip-tationê roborat: quodfèquiî. Et dédit illî nomen qdeft fuç oênomc:vtin noîelefu ocgenu fledaû cœlefliû: terrefl:riû:3i îfernoçj SCc.In noîe(in^t) lefu.Hocvero nomc^prieeft hoîs:ficut Chrift^ nomêeft êC dei SChoîs:vtdicitDamafcen^. Et hic arbitror Erafmûquû(chrifti naturâ)dicit:addidif fe(diuinâ)(êd id verbi îcuria typoghraphoçî omif-fum:quû in Chrifto duçfintnaturç.nôvnatâtu. Nâ ficinnuiffeillû plane id declarat:qdfequitur (quûhicPauPagat de fpecie exhibita nobis)Se(l qp nô videt:quidhic locüs facial côtra Arrianos: miror eu r non videatlt; Plane multum facr t, Nâvd hoc Iblo loco illos eo adegit Auguftinus vtfateaii tur fedoélosa Paulo:filium effein forma dei:8f non rapuiffe diuinitatê:fed natura effe filium dei: amp;effe verum deum.Sed in eo qd fequitur(çqualc deo)ibi hçrent:qunm tarnen potentervrgeat Au-guftinus his verbis.Si confiteris deiformamicur

Ad Philipcnfes. Fo.CXXII» non aperte dei filiumdeo confiterts çqualc/Proi culdubio'.fi forma filif: forme patris nóeftaequai Vstnoncftverusfih'us.Scriptum cft aüt:vt fimus invcrofilio eins lefu Ghrifto.Formaergo veri fb iif.formçlt;lci patris nó poteft cffeinçqualis^Hçc AuguftinustVndcapparct hune locum non elle infir mû aduerfus Arrianos:quum apoftoP apen tiflimcdicatverhû elfe çqualcdeotquod Arriant prorfus ncgât»Nam que magnû deumexciufdc Pauli verbis appellant: minorem tarnen pâtre fa» tiunt.Q^ dicit compertum cffenunqfierimaio» îsm vitn fcripturis’.q quum contra hçreticos di» fputantcs:nihilnondetorqucmus ad viétoriam.^ Taie quiddam alio loco pro pclagianisîêC alibi

1 ttiâ pro cifdcm Arrianisvifus eftdixiffc»C^uod non fatis miror voluiffe diccreiquûhocfit impu-tatc veteribus î impofturis hœrcticos viccrint^

\ N am vim facctc fer iptur is : 8C detorquere : quid ' aliud efttqfcriptu râ repugnâtcm trahere in fuam fentcntia: 8c perfe reäam in noftrarem detortam faccte.Hoc eft fuco atc^ prçftigqst atc^ cmentitis Vültib^rcmagcre’.nôChriftibellûgereteifeddya* bolnqui medax eft 8C pater eP.Gratûhoc fane pa-ttociniüoib'^hçreticisîvtdicâtdctortû effe: qcqd côtrafe after af. S i fie vicim‘’îfundamctâ aliud po* nim'’’.qchriftûlefû.N ô çdificam^fuprapctrâ'.fed ptttâdemolimur .Quis novetebif hoccntne im* pingerevçteribustquinveriushaclabemafperge: teecelefiçfanctx’.quaevcterumteftimanijstac in*

. twnretationibus vtitur contra hxreticosf Certe \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H il

ctia Ci hoc verûeffet:quod abfit vt verum fitîchtt fti'aniusfuilTet ac prudentius diflimularc:q,lit2^ ris mandarcmc quod ofFendicuIum detur euan^ gel lo C hrift i: ne hærehci patrocinio vî ri tam ccle^ bris pofl hac gloricntur: quando etiam Paulus gaudetannutiari Chrîftum:fiue per occafionen« iïue per veritatem:vt quum malît fpargi fidcma veris apoftolis:nonfrritam tarnen faciat:quçfpaf fa eft a falfis. N â fides G hrifti erat. Gerte pen-culumcft:fifurgentpofthac renouatoreshçrefiû: ne hoc fcuto muni'ti : veterum mterpretamentis nolint conftringuEt vnde citrahorum opemfup petit facultas:eosfupcrâdiex facrishteris/quuin repulfa veterum authoritate: nullam nifi c re fua: interpretarionemfintadmiffun'.

A d G ollolTenfês» Annotatîo^xxj Erbumdeimyftenum. Eraf.Cul non addunthicoctauum facrameiv' tum:qui quoties in fcriptun's facra? menti fjtmcntiomolunt de feptcm illis dici. Edo,Hic plane calûms^ tammcptit. Sacraméta

feu myfteria îquis ncgat pluraeflè q lêptem/Se^ tantûfeptê funt:q eccIefiçrïtib^:8C fais quibufda cerîmonijs:acfenfîhb^ fignis: celebrantur. Nam hic etiam numerus facer eft: amp;nbsp;in lèp tem illis colû« nis facramento plenus.

T figura*) Erafmus Loques devers AdH^ uir0yaffiff:exhocverbo(inquit)na brç.j» ta eft magna digladiatîo: Amas ^ni exigèrent tres hypoftafes : vers ^^bumomoufij non rcciperent»Rcs indigna meo fane ludicio:ob quam oricns amp;nbsp;occidens exitiabili bello inter fe contiu

étatétur’.ÔCorbis concordia turpiterfcinderetur* Ed.V t nullam pu to fat is idoneam caufam ob quâ pax Cbrifti ecclefiæ rumpi debeat: itahçc caufa cô tra Arrianos videïmihitamgrauis’.ac ncceffaria: vtnullum nondifcrimenfubiretnibil nonpati’ec clefiadebueritipoti^qhçcpeftis Arrianica latius fer per et. N e(^ veto fifchifmafecutûfitihoc cccle* ûæ crimen imputandum eft’.fed per tinaeix hçrcti corum: qui fanam dodr inam nonfuftinentes : om tribusingcmj'.opumracfortunarumviribus repu gnabâf.nullum nonmouentes lapidemtvt impiâ nærefim propagarenf. vt pcftilentiffimum virus difFunderent.Idquumfierinonpoffetintegrapa ccecclefiæreo proucélifuntvefaniçxvtnullos non tumultusfufcitarint:8ê chriftiano ferme orbi beb laaccendennt.ltapaftimgraflatueftinccclefiam: \ nbsp;nbsp;nbsp;feuitum eft infacra capita: in vencrandos fidei an^

agnofeentes Chtiftianipeâtoris ofEiciû'.refiftunt fottesinfide.Murufe opponütpro domolfrael. Quinq^lapidese torrentcfcripturxprimum col

Icólos: deinde c pera paftorah' pctitosïquintj vb delicct Pauli'vcrba:quæpræfertdccêmilïbus ver« boruminhnguan'ncaputQohathimpinguntîex probrantisacieidei vïuuQuodni fedflent: non fuiflent forteslfraehnó fuiflentpaftoresrfedmcr cenaripqiiibus'curç noneftde ouibusrnonpatrcs ccdcfîæ:fedproditorcs:fi vel cum Arnanis cófen tictcs.’vcl nö palam ab eis difl*entictes:ofculo int! pïetatis.’tradi'diffentCbriftum domi'num. Non agnouiffcteos C hn'ftus coram patre fuo:qui non confelTifunteumcofamhominibus ♦ Ccrte alter« utrumlèqui neceflê eratrvt vel fidem prodcrent: vel A rnanis tam obfirmati's Îmalitiaftam luratïs tn hancpeiletntodio faâ:ùfcandah:€xth'at profcri' p tiones; amp;nbsp;ipfas ctiam mortes: vel ß quid etiâ mor tegrauius fit:perpeterêtur:inclinantibus prælêr tïm in A rnanam fadionemtaltquot impert'f Ro« mani prindpibus. Quid p u tas ber bam fuiffepor rigendamArno:quohic tumultus potuiffetproi hiberi/nan fuiffèrefiüendumtnerhifma fequerci tur/Nonaudis Paulum quidicit : Oportet fcan# dala effeivtqui probatifundmanifefti fiant inva bisfO^uotieslegisilium dumChriftu prædicati fcandato nequaqceffi/TeludæorumfEt Cbniias jpfe:numdoâ:rinam omifit.'ne ludæos fcandalb zaredNum legis nihil penfi habuiflê qgt; fcandalb ^atifunt/In.xv^capite Matth^nqiium Chnüus pbanfçisexptobraffet:q iiritum facerent manda tû dehpropter traditionêfuâ: hypocritasappel Jaifetide qutbusifaias diceret (popuJas hic labiis

ttieHonorat:corautemcorulongceftame(amp;poft ea)S inc caufa colunt me docentes doétnnas ma datahominum:8cdeinde:conuocatisturbisdicci tct.Auditeamp;intelligite.Non quod intrat i'n os coinquinat hominem : fed quod procedit ex ore hoc coinquinathominem; apoftoli accedentes tnonercnt.(Scisq^pharifçi;auditoverbohoc;fcâÂ dali2atifuntf’)ftatim refpodet. Omnis plantatio quam non plantauit pater meus cceleftis:eradica« hitur.Smite illos. Cçci funt amp;nbsp;duces cçcorû. Cç* eus fi cçco ducatû prçftet ambo i n f oueam cadu nt* quafidiccret Chriftus.Etiamquatûcumcç offen« denturïudçi’.ego obibo mandatum patr is mci’.êC quodille nô plantauit; eradicabo.Illorum cçcitas tcnonprohibeboncquincxcitabor magis'.ne cçci altos cçcosfaciant;amp; pertrahâtfecum infoueam» N utn pat erathoc exemplum imitari patres î cpii fub Arrianicaerant tempeftatc;quum plantatio; ticmviderent’.nonpatris cœleftisifedinimici hos tninis;qui fuperfeminauit zizaniam.vt côftanter cradicarct; nec finercnt latius propagari malumî \ nbsp;nbsp;ne paulatim reptans multos in pcrnicic traheret^

Q_uâ hodie fide haberemus ; nifi hi reftitiffentî' Q^diucïfamab eaquam nunchabemus^N unq.d hitresdcos natura diuerfos introduxiffentiimo Veto non très deostfed duos inxquales deosxnec eonfubftantiales; Stfpir itüfanétû alter ius dei créa tUTâÆtpïorfusabolitafuiffet côfeffio vnitatis î tïinitate;8C trinitatis invnitate.N ecdeumvnum «edetemus ; qui deum alterum Arrianicum ha«

beremus. Côfcntancûeft fi femel inualuïfïet riam'ca apoftafia:nemi'ne rcpugnante:radi'ces tam altcfad:uramfuiffe:vtvixpotuiffet pofterionbus fæculîs cxtcf miiiari: nam fie comparatum c: vîtia* ta hominis natura: vttenacîushæreant quæ mala funt:qquæbona.Hoccompertum ah'quoties in hxretiastqui conftantiorcs funt pro feÂis fuis:q plerîijficlefi'ûprocatholîcaficle. Itacç nos hodic antechnftiani clTemus:ad inferos damnatùdeo SC faperis înui'fi.Quçfifinthoriibiha auditu : quid non debeamus illis heroîbuszqui' nullis non fprci tispcricul/sîchnftanamnobis fidê integramfer? uaucruntinevllis peruerforum dogmatum pcfth bus côtaminaretur/Etiam fi ex l'ilo nata funtfchif mata: quid ad illos/Num tamexiguihsBc rcs mos menti vifaeft tibi:vtdebuiffentfilere^ Num coiiJ tcmptam oportuifleputas caufamfili j dei:vt coih fubfiantialispatricrcdcrcturf Si dcfenlàm opor# tu it: qua nd O tam pertinaceserant Arriani: vtmo riendum prius: q cedendum decrcuerint:fi indc ccclefiæ concord l'a rumpebatu r: non ecclefiae hoc crimen eft:lêd Arrianorum. Cçtcrumquumfidc integra:orbis di'fcordia prohi'bcri non potuerïtî agendç funt gratiçhîs qui fidem tutatî funtiexcs crandiïlli:quî orbis côcordiâturpïterdîruperûU

A gni dei amp;nbsp;faluatoris noftri lefu Tiaj* ErJtalegipoteft’.vtvtrû(5 ^pertîneatadChriftum(dei8ê ferua-k ra ^toris) aut prius pertineat ad patrê: ^gt;fepofteriusadCHriftutn.Chryfofto5 musvtrumcç tribuit Gbrifto:8C itê Hicronymus.exultantes aduerfus Arrianosiccu viétoresjquû.fe£mo:plancfitanceps.Hçcinprio îeçditîone.NuncadditÆmomagis pro illis fa* ciat’.^pro nobis* Edo.Vtillud(magnidei)poß ftt pertinere adpatremtprobibct quodprçcedit. Expeétantes beatam fpem : 8C aduentum glorix (fequitur)magnidci.Illud (aduentum gloriç)vr gtUvt referatur ad Chriftum’.quumde patris ad? neiïtu nufqlegatur: defilij autemaducntu fçpct vtibiprimo adCorintbios.j.Q_üiôC côfirmabit vosvfcç infincmfine termino in die aduentus do ttiininoftrilefu.SC in Mattbei.xxv.Q^uumvcnc?

\ titfdiusbominis inmaieftatefua»EtMarci«xiij« ' Tuncvidcbuntfiliumbominisvcnienteminnu?

bibus’.cum virtutc multa 8C gloria.N ec cft infir* ttïaoccafio aduerfus Arrianosexboclocoîvt me? ïito triumpharepoffint de Arrianis Cbryfoftoi îûus*. 81 Hier ony mus: 8t fi qui ali j bac autboritatc tïitantuïivt comprobent filium magnum deum* Nam planemagnus deus nonefttnecetiamdeus lt;iui noncft confubftantialis patri .Itaq^ palam cô-txaeosfacit*Btenimfi deus magnus eft Cbr iftus: tft 8t deus patri confubftantialis.

Vifoluitlefu). Er. Grçciûchabet 0 juA ÓjUOzloYeÏ iHVûvpKÇifoptp ffftÇKÎ £An-atf floT« :id eft no cófi teî lefum Chrb flû in carne venîfle* Edo.Haec vzt ba.fOmnîs fpûs qui foJuit lefum: ex deo non eft) : noftri codices ha^ bent: q epiphani^graecus vêtus authonin eoope re cui tripartita hi^oriatituloeftiafFirmatfuaçta te fuifteabherçticistinqui'bufdam codicibusen^ fâ:qui voJebant humanitatem Chriüiadiainitm täte fèpararé:vtpurus putaretur fine deitatcho? mo.Quae hæteûs fuos babuit:amp; authores:amp; fe-(ftatores: Carpocratianos: Hebionæos^Theodo cianostôi PauJianos a Paulo Samofethanoinec non SC fotinianos : vt narrat Auguftinus in Jp bro de hçrefibus ad QuotuuJtdeum . Verbs Epi'pham'i haec funt. Non mihi vîdenir Ncfto-riustneqî Samofèthanum fecutus PauJuin:ne$ Fotnluni : necp purum hominem dixiffe Chris ftum:ïèdfermonem tantummodotquafi metuem dum expauiflê:8ô hoc paiTumtquia decenternon erateruditus.Q^uidam naturalîtereloquensfuif fet:fe putabat dôtftum : Si libris antiquorum in-terpretum dedignabatur incumbere: otnm'amc^ femeliorempütabàtn'gnoransqiua icanonicalo

InEpift.cano.îo.prî. ' Fo.CXXVl* annîs epîftola in antiquîs exemplar ibus habeatur (Omniofpiritus quifoluitdcumtex deo noneft). Hune enim fenfum ex vetenbus exemplaribus abftulerunt : qui feparare volunt ab hominis dis fpenfatione: diuinitatem: Qu apr op ter ve teres in terpretes hoc ipfum défi gnaueruntiquoniam alû qui adulterati funt hanccpiftolarntfoluerehomi nem adeo volentes.HçcEpiphantus»

teftimoniotriplicKû'Ti Tptîc ttatp 5i gctpTflpoypTto' tô ■Kpivga Kai tô k«i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ideft.Q^uoiiia. ttes

iuntquiteftificantunfpiritusiaquaiôcfanguis. Elt;i.Bthunc etiamlocum ab hæreticis adulterate tcftalHicronim’’ inprohemiali epVainfeptêeph fiolas Canonicas ad Êuftochium vitginem t cuius vwbafubfcribo.Eft enî prima earum vnaïaeobi: duçPetti’.tres Ioannis*. lu dç vna.Quçfi ficut \ nbsp;nbsp;ab eis digeftç fiintiitaquoqj ab interprctibusifis

ambiguitatem legentibusfacerent : ncc fermonû fde varietas impugnaretiillo præcipue loco : vbi de vnitatc trinitatisiin primaloânis epiftolapœ fitumlegimusilnquaenamab infidelibus trâûas tonbus mukum erratum efie a fidei veritatc cotm peïim?*,tïiumtantûmodo vocabulathocell aqu^t

Nouse annotatïones fangu/msêffpintusîin ipfa fuaæditioncponen^ tibus: 8i patris: fûijcptacfpirît^: teftimoniû omît tentibusîinquomaxiine.’gtficles roboratur.amp;p^ tris:5C fili/tSô fpi'ritusûnélitviia diuimtatis fub-ftantiacomprobatur.Hæc Hieronymus.Iamfe? cum reputet Chnftianus Leôlortan fas fit oraciv Japutare: quæ græci codices habent. Supefïofi annotatione docuimus exEpiphanio:decurtatâ effe catholicâ loânis epiftolâ:ab hçreticis conâtb bus Chriîli diutnitatë ab humamtate diuelleret Hic rurfiis adducimusHeronymum conteftan^ ’ té:âi aliânonJeuis momêtiportionéabh^retids omifla.’q. vnitatê diuinitatis i tnnitatenfeftabât. Etvtrumcpbûclocumûcabhereticisdepraiiatâ: prçbet nobisexéplar Erafinicû:tumin priore:tû in pofteriore çditionc. V t nô fati's tntrer:illû tn ta: leexcpJarincidifle:5ôficiam bis etnififTeuncôfub tis(vt pare[lputare)ali/s exêplarib^(qiiâqimpi'û quiddam fapîtin dogmatîbus tam facns:tâlt;^ve^ nerandis:8C in Jocis fideî tam neceffarijs tanta pinitas):nedicâdiflîmuJato:fiquidïecushaberét ceteraexemplana,NâLaurentius quifeprofitet vfum fep té exempla ribus grid's: nihil bis locis of^ fendïturinecquîcq monet:quod tarnen diligent tilTimefolet^fi quid deprehendît redundaravel diminutumelTeivelvatiareinterfecodicesgr^cos Necenim tam contemptïbiles loci funt:vt pratte^ ritos oportuerittnififorte conniuere volens loco rum errata in quibufdam codicibustrefartieritda

ftaexalijsïquoncauthon'tatcm minucret graccis fuiscxetnplaribus.In quo certe;fi fic fecerit:pro3 bo hominis amp;nbsp;iudicium:8C diligentiam» Vt qui in tam apertis mendis nee caecutiuerittnec hçreî ticis hæc cornua: quibusfacram fidem impetantt prodiderit’.ne quidem infinuauerit. N une etenï firefurgeret hçreticorum impia turbatquçChrr ftofuam diuinitatem prorfusadimittfidenuo ca? pitaexererent'.vtinamprofunde fatisfepulti Ar? tianûamp;cæterihçretici: qui vnitatem in trinitatc non confitcntur:qfibiplacerent:q geftirenttqü bividereftturtriumphareiqjquibusolimtelisîveî maxime conficiebanturtnunc viderêt irrita loco ceffiffezvt ne quidê veftigia illic remaferintf' Qua? tûftbiapplauderétteftimoniohorûexêplariorûf Et quidem non immerito»N am (exemptis hi s lo? cis)fcrutatus omnêfcr ipturam: nihil tam prxfens tamirrepugnabileitam forte inueneris» V t etiam \ halibifæpe fatis fuperq^ fittvndc conuincantur: fucrittamenibi vtcumlt;ç contention! locus : quû ï nbsp;nbsp;hic nullus fit prorfus. Côtrahaereticum aduerfan

1 te vnitatiin trinitateinufq inueneris teftiinoniû \ tatnfimplex:tamapertû:qhoceftloannis:in hac \ nbsp;nbsp;catholicaepiftola.T res funt qui teftimoniû dant

incœlo:pater:8C verbûiêc fpiritus fanétus »Et hi tresvnumfunt.Statimhocprolato obftruitur hç îttico os : vt ne fibilarc quidem vlterius audeat» Hic nullo negocio vicer is.N uW ë plane anguP: quodiueîtat.SiexcuangelioafferesÇEgo pater \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï ni

'vnûfumus)adhuc manet fern pu s de fpinta fanlt; éhoJIlefcrupushoc loco toll/tur.Fingectiaqui clamet Chnftum pprumeffehonn'neminechabß? Te in eadem hypoftafi : cum humanitate dïuinis tatem. Si quæres mille locos ex fcripturis : nul# lus tam propriuserit:nec tam vndequaiç obu/ans hæreticorumargutijs: nec tam accommodusiviv deelicias Chnfti hypoftafim vtramq^ naturam humanam diuinam compleóti : q ifte Ioannis (êrmo:qui alium fenfum îfi quis locum compin# gat.’patinonpoteft.Omnisfpiritusquïfoluitlci lum:nonell:exdeo.Protinus:vthancpramp;fers:obi mutefcethæreticus. Nam filocum conféras; fi va deasûhcomniapertineread myftenum Chriflt: ftatim compenes'hüc germanum lènfum efTe : nec alium eflepoflcietïam quantumuis torferts:vtont nisfpintus quifeparauentdtïitnttatem ab huma; nitatetvelhumam'tatema di'uim'tate în Chnlio: ex deo tionfit,Hoceflfoluere lefum ♦ Audi quid prsEcedathunclocum.CharifliminoIiteomnilpi ri'tui crederei fed probate fpïn'tus fiex deo fint: quonîammultt pAudoprophetaeexieruntinmû dum,In hoc cogna fa turfpirîtusdeï. Omnis fpîf Titus qui confiteturlefum Chnfiumin carne ve# niifeiexdeoefi.f-Itcvidestraéian myderiû Chrii iîh (Sequitur nullo fermone intermiiro)Oninis fpiritus quifoluit lefum: ex deo non eil, Omni; bus probe perpenfisîquem hic fenfum erues:niü qüem veteres interprètes interpretantur contra

Wtcticosvtdicit Epiphanius ƒ Stqui'dcm con^ trahçreticos:palamcftloannemhunclocumpro tuliffe.Etnunquidputas hic bis triumphaturos bæreticos : tum tam infigmbus contra fe teftb tnonijsliberanï:tum $fas arbitrabunï in nos rc^ torquere cn'nien:q)faciæfcriptiirç per nos vitiatç fint:$lt;5impofturisacfycophantijs;necnonadul tcrinisteftimonijs: contra fe hadenus certatum fitf'Adhoctcontranos citabunthos grxcos codi ces.Quîbus fl fidem facie t Celebris authoris fama quieosemifif.malimalîosprædiuinare: quid in^^ dccueniet-.qvtegodicam.Certenimifqtimeofu tiitumformidabilcfchifmainecclefiadei.Timeo ncitcrûincidatn’’ in Arrianica tepora; 84 in nun^ ùtisdeflendâecclefiçfandçdifcordiâ.Sçpefitvt îïouaceufacraampleftamur : 8C indicium non ex Tcrum dignitate; fed ex authoris titulo expendas mus. Q^uod fl hic f iet: quid nô fequef tumultuû: quidnonfaébionum:quid nonrixarum : quid nô tempeftatumî'N ameaeft authoris exiftimatioivt quiduis î ab aliquot etiam non infimatibus : vel authoritate fola impetrare poffit » vt omittam flu men illud eloquentix quo vel hofti perfuadcre folet,Btnonnullos video vel folo nominis illius lenocinio captosivt nihil praeterea fpeftent : nifi çpis dixeritihocfatis ratiforeivtvelut oraculo bid diantuT fihi Aam vider It ecclefiaanhxc tam parua fintvtcontemni deheant» Exemplar ia plus qua^ termilleiper orhem Chriftianum difperfafunt»

Noujß Annotationcs, Otninacarenthisteftimonijs:quibus habetfcrb ptura: nuIJa velfanótiora: vel magis necelTaria: vt cæteros locos taceamtquosfparfimannotauimus in graecis pcius habere:^ in latinis cxcmplahbus. Ettamen:vtbæcnoua præveteribus in pretïo ac delitifs habeantuf: cum alia:tum illud in pn'mis efFicict.’^noua accefferit orationis fades : Si fe^^ mom's nitonamp;veluti Erafmica quacdam miindb cics.Siquidemhoclucn reputabuntfecifle fe:qui bontemptis veteribus exemplaribus:his nouis in hærebunt:$ quum multas fermonis fordes cuafe^ rint: tu in hoc puro ac cafto dicêdt genere plun'mö profecerint.Dei'ndeeaiâmultorûam'mosinuafit opi'nîo:vtft qd lèc^habeâtgræci codicesqnoflrK a græcis ^tinus codicib^ttei côtra nf os. His lîacs cédât typographorû cupiditasiq vel modici Juccl 11 gratiaïqua videnthominum propenfaûudiadb lac ferantur: vt nihil non ex offidnis fuis audeant promulgare:propediemfiet:vtnullaepræhs fuis orbi daturï fintexemplariaim fiiîlatquando muh to maximam doäorum amp;nbsp;indoäorum partem: alium alio nomine ittis exemplaribus viderintini biantem.Etquis librum tarn auide ampleditur: quemnoht quanto poteüHudio tueri»Athunc tueri nemo poteiiinifi fimul detrahat veteribus lis bris:fidem:au thoritatemlt;^, Porro quum deus alif quotfibi relióiurusfitfempenqui non curuabunt genu ante Baahhi fortiter contra prophanata ab hçreticisexemplariaflabuntprozelodomus deh

Sicpugnacntîecclefia dci. Agi tabi tur nauicula Petrifludibus.Orbisdtfcordia miferanda fequcs tunvt non tcmere timeam futurum quod Cbrf ftus prædixit:tempus quale non fuit ab initio vß lt;5 tunc. Meminerit igitur ecclefia initifs occurs rendumme qui fumus eife cœpit : fiat ignis : amp;nbsp;lis ignis qui no facile extinguetur. Meminerit fæs pe medicinam fero parari Jgnis paulatim irrepes tandem omnia confumit.Proinde opus eft : quin amp;nbsp;tempus eftivtvigilet paftor in ecclefia.'' Adhuc deo afpirante fatis fpei eft : quando nondum fu? mus peruenit ad flammam: N on dormitabit necj dormietquicuftoditifraehfi no dormitaueritnes dormierit fpeculator in Ifrael.

t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A nc confefTionê nefcto quo autho:i

S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;înfecundaçditionceraG

U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;înterpretationêiterrentme no-

r.T tiwr:. -^uaquædam dogmata:quæ î eafunn tuft mefallat îudîcîum.Malim l'gitunvtErafmus velauthor ipfeifiquisaUusînviuisfitieamnobts ædiflerat:nevel inpingamus in tamprofunda: vclalîcnæfideivideamur nîmium cuti ofi explora torcs.Præfertim’.quando forte fcrmonis impieta ti commoda poffit intcrpretatîone fuccurtî .Ne tarnen laruis:autvmbris:videamur territhêc qd tiobis fapîat hæcconfeffiotpartim interprétable tnuncitra tarnen preiudîcium authoris’.fiquisfe authoremvelîtprofiterhautauthorispatrociniû. vclitfuTcîperc.îAihifane a quattolocotôC deîceps quædam funt abfurdatfi tarnen nonallucinoriqe aamnonintelleóta.Qjiodprimumponit’.paten filius-.fpîritus fanftus.vnus deus] tres pcrfonçxde inde'.fubftantiavna'.fubfiftêtietïcs.Si- tertio loco

naturavnatproprietates trcsxhenehabetac cathoi licucft.Sedqliodquarto loco: forma ponît vnâ: chata^f eres trcs:hic nef cio an fane phiîofophetur author hic.N amvtliceatnohîs græcum verbum fcharaéfcres')latinc reddere:vcl figuras iuxtavete= t è 1 terpïctê capitc pr imo ad Vdebræos : v el cxpreC hsfotmas'.iuxtaWîeronymum quem citât Éraû mus eodem capite:non puto banc appellationê cöuenirepatri:vtfiguradicaf:vel.formaexprcffat

Nee pu to in fenptuns hunefer moncm habefum' fl defolo verbo. Nee tarnen inde argumentor no poffecompetere gCinfpiritum fandumtvt Sifon ma exprefla vel figura dicatur« C er te non memi'ni meapudvetereshuc fermonemde fpin'tu fando legifle.Nec proprie mihi vi'detur poffe dicnnifi de folo fiJioiquia patreexit:non quomodo datus fed quomodo natus: vt dicit'Auguftinus de trini: tatetqui SCexpreflilTima imago eft:feu fubftanti'?: feu fubfiftctiæ patris. Quod quinto loco lequituf (regnu vnum:pnncipatus tres: vel pn'ncipia tria) Si tres perfonç tres habent principat^:vf fuit tria principia : tres funt principes : confequenter tres dt):tresreruin creatoresiadminiftratores.’gu bernatores. Cótra Paulus clama t ï epiïlola ad ro^ manos. Ex ipo: Si per ipfö: in ipfoifuntomnU» Ipfi honor : Si gloria in Cecula,E t m epfa aâ Ephe flos: vnus deus Si pater omnium:qui fuper omnes per omnia:Siin omnibus nobis.Et Mofes vnu principem:ac creatorem omnium teftatur. Nee mfnus tarnen confitetur perfonarumpluralit^t^* Nam qui prias refertdeumdixUretfaciamus ho'' minem ad itnaginem:Scfimilitudinem noftraim in quo vtrumep aperte infinuat:pfonas plures:^^ creatorem vnum: idem poflea expreffi us dicit^V igt; ditdeus cun(flaquçfecerat:8i erâtvalde bona.In qaovnûponttomniûcreatorê:principé:ac prin^ I cipiû.Q^ ü vnum principiwSCvnus princepstvti^ , etiâeilprîcipatustDeidecpièxtolocoponit.(j^(gt; ' riavnatfplendores vel claritates tresÆt hic credo !

pattern qui a nullo exit:fed cft dcitatîs prîncipîû/ nonpofledicîfplcndorem:fed ^pne hoc conucs tiire filio : quetn apoholus ad hæbreos appellat fplendorem gloriæpatris.Splendor iL claritas ex alionafciturfnon ex fefubfimt»Si tamc placet in= ter attributa eflèntialia: qux vocant : numerarcî (nam’Sifilius legîturclariftcarc pattem): vnus eft fplendor/vna cft clarîtastquum i n. deo omnia vnû ûtif.excepto eo quoddicîtur telatiuc;vt dicit Au guftinus de ttînitate. Item quod feptîmo loco fa cît vnîpotcntiæ refpondcte ttes domînatîones: fiue ttesauthorîtatestdoceorcxfactîs lîteris/ttes petfonas vnum dominum dicete .Vnus domin? (inquit apoftolus)adEphefios.Idem inEfaiaîJK in reuelationc Ioannis«Sanétus/fanótus)fan€tus dominus deus ÔCc.Et in fymbolo Athanaûjtqî vniuerfa canit ecclefia.N on tarnen tres domini; fedvnus eft domin'’. Si vnus dominus/ vna domic natioinonttesdominationes. lam octauo loco

i fecerat 8tc. Si vnus deus creator vna crcatio.Et 1 fdius dicit. Pater meus vfq^ modo operatur : 8C \ nbsp;nbsp;ego opctor. Et iter um. Pater in me manens ipfc

I mee.Etnequisdiuifamarbitret operationeialio \ loco docel.O mnia quphabet pater 1 mea funt.Et

iteru.Ego Stpatervnum fumus.Sifingulçpetfo-' nbsp;nbsp;nbsp;n^fingulas habcat aétiones'.vel eft impotentia in

nonoloco:charitas:vna cognitioncs trcstnefcio quoreferatur.Namfîad perfonas diuinasnllarâ vt eft vna chantas:qua omnia amantn'ta vna eft co gmtiotcjiia omnia cognoftunt» Sin ad hommes** illorum vt diuerfx f(jnt cognîtioesfquibus deum cognofcunt:ficdiuerff charitatesquibusergadeû afficiuntur» Pan modorquodvJtimum tenet Joeû neguaq i ntelligo^Videtur tarnen ntûad hommes poffereferrù^fidemdtdtvnamtcôfeffionestres» Si ficloguiturvt fides vtia in hommibus rcfpoin deat vni deo:amp; tres confeflïones tribus perfonisî ahud dodti fumus a Chrifto in euangelio loan^ nis.Quihonorificatfih'umihononficatpatrcni» Creditis in deum ( fcilicetpatrem ) 8C in me credb tis»Et in epifiola Ioannis canonica. Qui negat fi h um : nec patrem habet» Q ui co nfitetur filium:Si pattern habet»Qjq hocnonhabetgrçcum tuumî iednifallorerafumiabhæreticis^vt alia quædam in hacepifto]a»Etiterum » Ç^ui credit in met non credit in met fed in eum quimifitme.Q^fiqaicres di t in patremtcreditSC in filiumt qui credit in fi liumtcredit 3Cinpatremtconfequês fuerittvt qui confiteturfihumtconfiteatur patremramp;quipa tremconfitetunconfiteatur St fih'um : 8C qui pa^ trem St fihum confitetuniîmul 8C fpiritumfanâa côfiteaturtquia nonfuntfinecoæterno amore:pa teramp;fihus,Proindemihivideturtvna effe trium perfonarum tn vna deitate confefliorcui eft gloria iempiterna, A men.

Edouardus Lécus Defideno ' j ■ ’ Erafmo Salutem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

A m ftatuo effe commodiflimam ras tionem D efiden Erafme:qua lefpói ^deaturi Jlî epiftolæ tuæ: quæ nuper ^Bafdeçexcufaranteaapudbibliopô

Jasproftaret:qad meas manus tota peruenent:vteiusperiodos:cola:ac commata: fingilati'm exciitiam:praepofitisprimü . ipfîs verbis tuis:fubindc noftraftatim fatiffàôlios ncappofita.Sicfiet:vtSCordniêtuæ epiftolse fitn fcruaturus:necmultaetiamomiffurus:quæadmo dumadrempertineat.Sicergoordirîs» îf æb.; Qz.a nobis diflcntis alicubi : non admodutn Era* Çgre fero:fèmpcr hoc licui t inter erudi tos : încolus

ami'citia.Q^ iftîs rationibus rem traélas: demi raborfi qfqvir grams ^bct:qn nec ipeprobat î), loâncs Bn'areus A tcus:tui(vt par eft)amâtifîim‘’. Sidiflentirelicuiti'ncolumi amicitia:cur has tras Edo* gœdi'as moues : nulla prorfus alia caufà : ni'fi $ diffentiam.''Porto quibusrationibus tradlo rem: suas nec probet A tenfis:non agnofco:nec credo gt;numagnofccrc»Namqua:poftea în hac epiftola contra nos exagéras : fuis locis diluemus» Sed $ Atenfcm meî(vt par eft)dicis amantiflimum.Ego ccrtcnctantûadhucabillomen'tusfum vllo meo oflFicioivtmevel vulgantcr amet : quû côtra illi â tnedebeatunnec minus a te ipfo:q? tam candide: vtriufcç noftrum hortatu:fufceperitprouinciâ cô fer êdi meas annotaciones cû tua fccûda æditionc»

Id quod perfeóturus erat:G per telicuifTet» Era.Intotmilibusannotationuftiu'n tanta fentcntia^ rumtaut angcniorutnvarictate: quid nouum ant mirû:ficubividiffes:quodmefefellit;aut tibi mi* nus placercttquod mihi non difphcuilTet /

Edo, Plane('vtdicis)nibilnouumautmtrum:Si eo ma^ gi's mir or te : quum nulla prorfus fis re offenfus tarn odiole contra meferri.

Era. Quisautemprobaturuseftt^tamfubito cxami^ co fadtus hoflisiin abfentem fcripfen'stquum net laceirituselTesiniunatnecvnq cxpoftulalTes cum pr^lentc/ : i

Edo. Erafmo nec adhuc quidem hofti's fum tot iniUi ri/s lacciTitaSt Hoftibus tais tarn fum mfenfus: vtcxterminarecupiam: fl quo modo poffimthoc clbcrratis tuiSilnablentcm nôfcripG. Nampriuf qcôcederesBafiJeâvt denuo emrttercs opus: am notationcs mcas ad caJeem produxi.Id quod teip fo nemo meli^nouit: qui ante difeeffum bine tuu: omnesvideris4 Anvlla fuenmlaceïfitus iniufia: viderit^quus quiuisiqui noüraui ledurus eftapo logiatn,Ettamen animus no erat par pari referre: nec adhuc efl. Cum prsefente expoilulaifetn: fi caflet verba prodigere. Nam quis nefeit Erafmu poife nigra vertere in candidaf

Era^ Quod n* veterem aeditioncm fcripferis : quum iciresmeadornatenouattn^opus tuGper omnia monaiieria fparferis^ Praefertim vbifeires effet qui mihiparum benevelientt^ifsmodo communica ristquos tioueras iniquiores eife Eraftnot^ rtunq

f rouocari potuerismcc A tc nfis authoritatc: vt ïnihivoluminis tui faceres copiam:imo neadhoc quidê: vt voce vel vnüprofetres locum quem rep; neudïlfes:$virulentis côuicijs:imo mêdacijs op’ paffim afperfer IS (id enï affirmât qui viderûtmecç teclamâtpaginçtquasîtercepi») $ nufqnôpdicas . aciaétitas fexcenta lo ca abs te reprehenfa: nec vni’ facis copiâ:quefo vn.de iftudexemplû:vel grauita; tis’.velanimi chriftianiJ*

Ego invétéré çditionêfcripfitid eft veteris çditio; Edo» nistquç mihi videbantur errata;annotaui:nô fa-ftuïus:nifiadhocipfe:necfemeltantûmirispfti' gijs me incantaffes; Aederenund inftituerâxnifi tu(icvrgeres*N ullûorbis monaftermexéplû ha= betiqdfciâpter duo» Alterûfichabetîvtautnulli autnonmultis cômunicet. Alterû vt mihifficuti tnea oia quç in ini’fide funttferuet.N â fie holes fum’îvt 84 nu gas noftras exofculemur mec f inam’ perhe.Nullicômumcauûquéfcirétibiiniquiorê

1 dîeauttibimalevelle.ImoveroÇvno Atenfe ex^ cepto 84 aliquot notar i js)his tâtûiaut qamici tib i

\ Latimer us ami ci funtt 84 R.off ëfis tuo côfenfu vo; lumêhabuit.N ecerat cur Atéûs authoritatet vel ' nbsp;cuiuiq alten’ jiuocar i debuerix vt volume meum

V tdixi animus nô eratxdere»Etiâfixderevoluif htn’.nullatumhbri eratfaciesmihil cdolatû cxalt;^ Liatumuexnihil concinnatumxperfectûxnihil in toto opereerat»Qj,fi volumen in tuam poteftaté

fuiflet nadlus : mihi integrum poftca non fuif^ Ictdemutare qui'c^: i'mo in tuo iam fuiflet arbp trioirude ac deforme opus publicare: quum veb les.Itacj me:quod nulla non arte patabas I fymi'â feeïfles: ac fabulam vulgo ♦ V oce quidem:ac fcri* ptis multas annotationes impartiflè memonfa-tis miror tam impudentemelfe te:vt infician'pof fls:quumapudmefintrefpófioncstua manu fcrÉ ptç«Et quid nonoflendflïeminifituegretulilTes amicammonitionem^Atqp id quidem teftabunï aliquot refponfiones tuæ.Reliquarumvero quas iplenömififaófam tibi copiamameo proditore: ipfius proditons epiftola ad te miflTaifed quænûc in manibus meis eft : apertiffimc probabit. Sed fcio cur inficiens te qui'c^vidilTe.Idprorfus caues nevel iota per meprofecifle videare. Et tarnen bac parte contra te reclamabit aliquot locis fecunda æditîo tua. Nam amp;nbsp;hic verecundi'am exuo:vtmca turn agnofeam : turn repetam : quæ mea efle tam jngratus homo non agnofcis. Virulentis conui tifs nullo loco vtor.Si' pauloliberior fum alicubî ^'tuvelles:nonfîneexemplo idfecnquum resûc vrgerct i Nec puto Chnftum conuitio:fed ca^ ftigatione vfum:quum pharîfæos vocat ypochrÉ tasracfepulchra dealbata:nec Paulum: quando Ananiæ di'xit. Perçutiet te panes dealbate.nec Polycarpum loanm's apoftoli difcïpulum : qui Marcïoniperconlt;ftanti:anfecognofceret:refpon dît. C ognofco primogenitum fatanæ. Paulus iü:

bet peccante cota oîbustcotâ oïb^ incrcpari.Et ta tuen ego nufqhocmihifumotvtteîncrepem.Lîi bercmoneozquidmeoffêdat. Alkubîvolui tere* uocarc ob oculos tuos: qui mihi tui ipfius oblitus vîdebare.Sed^ mendaciaobijcisunfanumfucrit mentir i in opère quod orbis legctÆt quan^ tu id facismôindcmihifumamexemplum.Imo quod conieétura tantü videbar confecutus : fub fpecie conicéturae:8C non certx cognitionis profiteor. Sideprebenderisîvel vnoloco mendacium feciû fetÇnam mentitum’noneffexerto fcto:nec tarnen tamfumfemper metcomposîvtntbil poffit mibi exciderc^monitus recantabo.Nam certe bocfœi diffimutn eft publice mentiri: quod mitor te ali; quoties facereîbomincm 8i tbeologum: 8C mona-ebum. N ufq laétitaui fexcenta loca a me rcprc; benfa.Hocfmgis vt cætera.Exemplummei faôti accipio ex facris literis»Si peccaucrit in te frater tuus: cor ripe eum inter te SC ipf um»S i te non au;^ dierif.adbibe vnum vel duosteftes. Si nec illos: die ecclefix. H-uncordinemadamuffimobferua; nùvt nunc fruftra tentatis duabus prioribus vU isxtertiam cogar imre’.ecclefiac diôiutus* Siptodeffevis ommbusîcur nonxdis^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eraf»

Vtinameameaeffet félicitas:vt prodeffepoffem. Cette vellem ♦ Sed quominus liceretîquum veV lem 81 tentaremiidem: qui nunc vrgcsvt xdamt bis obft.itiili.Primû. interturbato ncgocioiquuni ûmcbaraâ;eres effent compofitiadprimûptælû»

DeindcîtaFafcinato altcro typographe: quicum ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mihîpofteaconuemtîvt qui primo deearefermo^

ne : videbaï ambire opus/ poftca traditailliabs te pataphraû ad Timotheum: nullas vellet çquas cô ditiones reciperc : ne quidemeas:quas antea ipfe fuaquidem fpôteobtulit.Si tantopere cupiebas annotationum noftrarum æditionem:quum fei« res cum hoc typographe inifflê metradatû:imo iam paéhum eflè de quibufdam artïculis:cur pa^ raphrafimobftrufiftnSC illi typographorquicum antea nulla tibi erat confuetudo : quin veto cui antea(vtaiunt)nôfatis faueras:qgt; domini lacobi Latomidialogumtypis fursemiferit.Si tibi tam cordieratlibermeus:curmihi bisclaufifti offieb nasÆgo prorfusdecreueram nullofumptui pari cere: quo çdereï. Nec te credo fumptui peparcifle quoreifceretur. Siqûidem non puto tam négligé^ teseflefuicompendij typogra tumlucrivellentamittere»

Eraf. Simedocerevis:curfolusnonimpetro:vtlegaffl« Ed. Ego tedocebo :qui omnes veluti cLim imperiodo

ces:Si cornicum(quod dicitur)oculos confîgis^ Sitibifcnpfi:curtamlatevolitathber/

Imo vero magis tibi fcripfi:q mihi. Nam meutn cômodumnullû efttnifi q? nûc jp cotidianaplufq femeftri opera:odiofiflîmeabs tcïfamor.Tuquâ; turn inde commodi affecutusesriudicabitfeeöda æditio. C^tû pterea potuiires:indicaucrit ledof Libernonlatevolitat.Namqui ante æditionem viderint:in toto orbe nôfuntviginti. Quiexem^

plana habucmt extra man^ mcas: tiende quatii or. Sidilfidîsopcrituo:curficvbi'cçiaélas.''Si' fidis: Era* cur anxius es ne quis légat : nifi qui mihi parum fitæquus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Leôton's mdicîo Iibrum pcrmi'tto ♦ Egôquot;nec vG Edo» quequaiçdiffido operi:nec tarnen mihi ipfi fatis fido:ne($ tanti æftïmô opusîvt vbïq^ la^em» N û= qhaftenustamplacui mihi îquifi voïüerirn àlîœ rumfubirecenfurâ.Idem ü ipfe fecifles : non ïam ageremus banc tragœdiam»

Ita dum me traducis apudeos: qui tibi lurati: Era» Jnîhimalecupiunttnecmeréddïsmelïore'm: 8i ils losînficis» I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r-

Non ego te traduco apudeos: qui mihi luratî: Edo* tibimalevolunt* A tenfis quum meum librum ha beret: tibi amicus etat»Poftq fenfi’ refill re te a cen^ furaHibrumcmanibus^ilIius reuocaui. Roffenfis necmihi iuratus eft:nec tibi male vult* Vvincheb combenfis nemini male vult*Te credo nûqvidiG fe.Etcerteeftfummorum ingeniorum Sc bonarû literarum admirator.Ouerienfis meus nullt comi municat. A nex noftris laboribus melior eflFeélus fis:idefl:^feceris. vident lecîlor.Certe per me nés moinfeiäus eft: id eft de ter tus de tefentittq merea ris.NamvbiegoatêdilTentiénS bene fentio : cur nonfentianteruditimecum.''Atfiatediflentiens male fentio: nô ta fu ffenus fu m v t vel i m mecû (êns tirequcqcôtrate.Mihifemplucro fuefit dóceri. Quid quod interim nec tuaegloriæ quam hoc tu; Era. multu venaris nonfatis retfte confulis i Si ftatini

acdidi'lTcs opus tuuin:omnesadmiratt fui'flent digiofamingenif tui felicitate:quipaucuhs menï fîbus:tâtum græcitatis 6C hebraifmi' deiioratis vt tuoiudicionihilfapiat ingræcîs Erafmus:inhc? braici'sHietofiymuszfitamenhæccftniius tranf latïo:namidhononsgratiafolesaddere: ne paru tribuere vi'deare Hieronymo. Imo aiunt te mox triduo poft^ heb raiflare cœperas:mrta damnaflè in capnione:noiinulla ëti'am in capitone.

Edo. SîglonamfitiïTemtproxirna ad earn via erat: a te nôdiflentîre:fed comice ludere:ait:aio.negat:ne^ go.Hoc eft: quod îmmortali-tati's patronus mo noftro colloquio : SC item poftea : nec tantum ’ femel:ponicebare:redditurumtémeuinnomêim mortale:fiteinhocopere luuarem.Id quumego îterpretarer.’fiingenuctquunares monerebdrffen tirem:tu contra:fiadblandiref Siadmirarerquiet iiisabs te diólum : nec vllo paefto conuellerem^ Quod me ftupidum fefellit, Alioqui lam habi? tus eflem tuo albo fuffragio immortaHtatts. Id ve to fci'hcct mi're prodigiofum fuerit:fi potutpaucu lis menfibus adeo prpfecifle : vt ludicare licuerit hçc verba graece fic haben: vel non haben: I'd quod tantuinmihxûimo»Sed id parum nimium tibivtf furaeft:qgt;roties moneo:te contra fi'dem exempla; ns tui annotaflet ofeitanter ne an de mduftna:ali| viderint. Erafmum nunq fenfi parum fciregræcer imo tantum quantum omnibus meis fortunis no ’ grauatim redimerevellem. Neceft tamenqregre £eras:fi lint qui quofdâ tibi præpon^t:a.üt Uitent

çquent.Nec îd tamê arrogo mihnvt îudicare pofs fim:fedfic quorumdam fert opim'o. Nec tarnen dehacredigladiabor.Necvnq dixi Hieronymü nihilfaperehebraîcc.InfanusplaneeffemtfificdL; cercm.Ccrtcïioninficiabordixifîeme olim tibit quumvan'fs de rebus confabularemur in templo diuiPetriLouanipviderimihi toto diametro alis cubi diftare a ver t täte hebraica: quod in tem pli s ca niturpfalterium:Sinonfatismirarime’.û Hieroi nymieffetlt;Hicfiquidpeccaui:monitusabhebrai cedo(£lo:paratusfum dare manus. Et q Chriftia« nipedorisboceft: quod non male; necarrogâter dixi;calumniæmifcere.''Sicgo par pari vellem tes ferretcredistenûqinfinummeum effutifle quod nolispublicefpargiî'Sedq» narrasmefeio quibus authoribus(namaiunt dicis)me mox triduo pofts eaqhcbraiffare cœperaimulta damnaffe in capnio nc:multaincapitone’.mirorfiquifqtampètfriâ;ç frontisbf.vtid: pene omnibus quibufcutti cotis dicverfortnotummendaciumitibi potueritrefcn: rc.Ego capnioncm capitonenavè damncmf'C^uid omnium magis alienum fit a meo ludicio : q vt i nbsp;nbsp;piæceptorcsmcosinlinguabebraicatquos nunq

lit in otdi nemivt nibil mibi defy der ctur .H orum alter nficôfummate doétûrequiroiplufculumfor tetribuerimiqcuiqalteri« Alterius ingenij felicb

tatem fçpcadmiror:qui cum optimis lïtet/snd^ facn's: trium linguarum peri ham no vulgarem cos iunxerit*Scdfacileagis:quodfemper foies agerc. Haecfabulatibiperpetuo traólatur:vt mihi'inui'« di'am facias apud omnes doiflos viros. Bis lam dc' pi'nxifti me tan^ tn'um Ii'nguarum hoftem: quum m'hil minus fim. N uc obij ds procadtatem in do'^ élîflïm os vir os : quum ni'hi'l fit mi nus verum ♦ T ftes adhibeo conuidlores meos ♦ Ecqui'd his ratios nib^viderivis:me docere Ghriftiani hominisofs ficium:qui nec fycophatijs parcas:quo meumnos mendoÂisy^ris odiofum eflFicias/Vbihocexetns plugrauitatis autChriftianipedhorisbone Erafs; me/Ego fi quid tibi cer to obieéturus fummifi no dubia pertulero eorum quç didurus fum teftimo nia:fuccubui»Literas tuas:8C chartulas quibus Ipondifti: amp;nbsp;alia forte quçdam non ancipitis fidd argumentaproducatn.Indidfs 8C conieäuns no cupioplus credi(fi quçallaturus fum) qiplàperfe nomina merentur. Nec fycophati/s aâurus fum tecum:necincertis fabulis*

Era, (Etfieripoterat : vt fummus pontifex'admiratus iftudingenium penediuinumttibitradita virgu« laitotiusorbiscenfuram tibi fuerit mandaturus: nec iam vllus liber aut æderetur:aut Jegeretur:nifi Leei fuifragio ^ba tu s : to ti'’rei literanç ariftarchi. Edo. Sic tibi placet(quod confuefti)ridereme.Egoqui confcius fum mihi q nihil fum: me hoc honore no dignorivtfim a confih/s pontifia. Scio qfitmihi cur ta fuppellex. A t quis nefcit teipfiim : has tibi

pattes; vel tuafpôten'am oîîmpræfumpfiffetvttos dus reilitcrariæfis Ariftarchus:quî necvcteribus necneoterkisparcas: quicenfiiram în omnes ves luticum împerio:ac cathedrat^ agas:qui damnes edâeaquævixvn^ guftaftî:q.veterûdogmata con uellas ; qui nec ecclefîadica décréta patiaris effe intemeratatqui hçreticorû delirijs in fpecietnon mihi tantum; videai is patrocinari;quiquafi ius ti bi inthcologiamvendicestqui prçter te omnes cô-temnas.Idquodmihiexploratû eft;de quibufdâ in theologia(ni fallor) doétoribus te ipfo. Ego fie mfanio!vt ambiamKunclocurntquando tu fie piçoccupas^Sempercolui doétos.Nullûveltri-uialeopus cuiuflibet authoris vn^ fpreui. Nec

i Studiumtuum inhacrcnun^imptobaui.T antû \ in te defy dero plufculum diligcntiæ i ac modeftiæ;

\ fueritnonomnibusoculisvigilaffeinectuisfolû; \ fcdamp;alienis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

\ Nücpleriq^ dicûttehoccôfiliopmere prxclatas I iftasannotationes; vt me fatis funftoxtum demû

\ pace.Cetteego mortem tuam non optarimxquin \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' M

veto deum fupcr oflt;$ obteftor zvtbonis b'tcn's muî tosannosfupcrfis.fî tarnen is efle velis:quem petu n t: tum næc æ tas : tum prætcr chnftianum of ficium:duplex hic qui in te cft ordo.

Eraf* Ah'i prædkant intérim vndïij captare te : quid quift^ calumnieî: nee tuum'opus alîud futurum aliarum fycophâtiarûm rhapfodiamn'n qua mi^ nimaportio fit tui marris* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

Edo, Si quis in meisannotationib’ fuas plumasagnos fcetdicctrepetat.Ego nevnumquidem Jocum àh dici ab vllo theologorû. S i fecus fi tifim apud iftos mendax. Neeputo tarn felices effe noftras annos ta tiones: vt certare debts quif^ volet.

mam Jaudcm:minus ex tuo libro referas glonxi latomus rettiilitex fuo illo frigido diaJogon'ii quo ferut totä theoJogorûCohorte defudane.

Edo. Sic mihi æqua doótorum virorum ludicia contifl gant: vtlaudemcx hacrc non fpcro: nifi forte eate nus qua tenus prodeflê voJui.Iam tu vrges vtexpc riaraleam. Selb quibufdâ^bataîri noftra.contra.’ quibufdâ tua.Forte neuter iktis opimâlaudemK feretex hoc certamine.Miht minus infehatet caî detfors:^propiciamâleam noncxpeiftemiquaq hoemeisrationib^ nonnihilprodeiTedebetapud æquos rerum exiftimatores t^inuitus trahonn harenam.

Eraf Nec dubito quin tibi valde nunc attideant qax fcribis:fed caue putes itidem omnibus arrifura! quûclar^Iucilefecômifennt,

Mihifauftacrîtaleaîfipofthac arridebût.Arride Edo. buntautcfidoä:is arrifen'nt.Adhuc certe no at: ïident.Stultumfueritpræîudicaretibîfententiâ: fiorbifcribas.

Q^iuuems glon'xfama ftimularisn'gnofcenduar bitror. A tiftavia grafTaris ad glonam: qui non folum thcologus:ac vir bonus’.vcrü etiamfanótu lus haben vis:nulla non ïprobabit pofteritas:etiâ fl non défunt for taffe qui nunc applaudant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Gloriæ quidc famaq nonftimuIonErafmus ido- Edo. ncusteftis efttqui gloriâmihiimmortalc non ro-gatus ob tuier it: nee acceperî: into ne gratias quidé egerim.Vtinâ firn vir bonus.Sanótulu nefcio cur dicas:niû id teforte malebabcaf.q officia quç vo= canthoraria cotidieperfoluotreliquufcrme diem domimibiviuo 8C liter is. Nulla prebco foras in^ diciafanélitatisinccfanótinomcvnqambiui.Mb hifanefatis fit’.doncc viuâtficbriftianus fim.atcç vtinâ certefim.N âmulta quç irime nonagnofeo: copleftff veri ebriftiani nomen. Et tn conabimur

, cïïcaliquandotquodfempercffcdebemus. — _ \ At($hancfabulâiâfermebiêniûagis:atcçitadulE’^ * \ cefdtaâ:tio:vtetiâimmoriturusvidearis.

QuiveroEraWcgit.NâLceus nunqcgit^c^*. Edo^ \ nbsp;nbsp;nifi juocat'’ ab Erafmo .V tinâlicuiffet tibi oculis

\ inpr^cordiameapenetrare.vtvidcrcpoffes'.qgta \ nbsp;nbsp;natim quoties tu pungercsirelinqucrim prxfcrb

' çtaft.udiamea:vttuis notisrefpondcrcm.Quum ego altum quiefccremxbeatum meputansiq^fruc^ rernieodulciocio’.acvtmihividebatur fecuro: in necopinantê: fedquxçacisfûv. magis cooitantê:

fubitancûex tuapharctramiffumfucrattelufli»^ ld quidc lam quater:qd no mefolû:fèd meos có; moucret:SC vniuerfum tumultûparerct:vt ïâ diu Erafmo pcone: nullus fit fermo habitus apudLœ uanios: amp;fere apudmeos Anglos: niü de Lceo. V tinä nó tibt dulcior fit hçc aói:io:q mihï»Sïc næ q res eo tumult^^ccffilTet» N ec fum in hacfabula imon'tur^. Napoft^ nûc votis tuis fatiïFadöé.'Vt ignorantia noftraorbiprodatunfortepoftq bac narra tu rus fis fabula furdo. S i per te licuiffetnam aliq.d forte eflem in grxcis Si, hebraicis Jitens.ln' felix prorfus ego: cuî talis obuenit occafîo:qua W ties dïuelJerer/adulciïTimo ocio/adodiofilfunam palefiram:nunq antea doôlus certare:8C quidem certaturus tecum:vno omnium pugnaci'iriino:ac calidiffimobellatore»

Nec tarnen itatibi fummfenfus: vt cupiamqucs piam amkum tîbî:vel pilo minus ami'cû effe mea -caulà»Tantum abeft: vt graunis aliquod maluiu optem accidere» Sed res nuf^ gêtiû fparfa iiôeft. Mir um veroidquopaéto audeas dicere qui' nul: lis non modis:totum doélorum orbemprouo# casin meum caput:8ô aliquot amicos in Anglia contra me cômouifli » Imo ïam zizaniâ feminas inter me Si optimos ac doôtilfimos quofda viros: qui tarnen pro fua prudentia obfurdefect(fpero) ad hanc tuam i ncantationê.E t quod grauîus ma= lu mcuiq optes accidere qvt nomen eius macules apud omnes/id quod de me: nullis non modis ftudes efficere , Sed quod hic ais : non diflimH

Ie 1111 eft:quod quodam Ïocó dei te ififp tam fan* lt;fteprofïteris:putaretcnemfnetneffe : qui yel tua legerit:vel tecum aliquatncgeri'tconfuetudinemi quin peifpecliftïmum habcat: te nihil æque dete^ ftari tqexcmpla libclli famoft :aut v i ölen tiæJd fei licetprobcteftanturduaeillaevirulentiffimae aefy cophâtififfimac criminatiócs : quaseuomis in me in col loqui j s fam iliar ib u s : quae ado lefeens ædi di^ fti’.fedfenex baud ita multo pridem:plufq iuueni liter: infanohocauélarîo: pene folo : nobilita^ fti» Afcribam ipfa colloquia. ( Augufti. C^uid fi vnatn aut alteram vmbram adduxer oiquot; Cbr ifti .Ln cetttnodo ncnigrasvmbras adduxeris. Augufti. Quid fi.N .adduxero £* Cbnft.Scotiftam illum^ Aug.Imo Scotumtfi lubet.Cbr. Agetadmitteïs tnodo domi rclinquat grypbos fopbifticos : ma^ tbcolögias:fycopbantias:fupercilium:virulêtias( ïifutn fardonum: glorias tbrafonicas : philautia. Aug.Citius caudam reliqucrit.) Orbis agnofcat ex his verbis fuum tbeologum t fuum cenforcmt fuum monaebum: modeftum fuum : fimplicem il? lum .fimulq^ ilium Erafmicum pudorem: grauita? tem:verccundiam*boncftatem. (Quid eft:fi hie li« bcllusfamofusnoneftî'Sedvbi fonat hie nomen

I tuumiquisf Hiefatis eft’.vndefacile fit augurari: I quem perftringas.CQuidtibihic cum caudisbonc I virJ^ N urn tc pudet tarn puerilis ac r idiculi fcom?

matis in gentem Anglicam *. non male de te meri? turn : quum etiam probe feias rem fecus habere?

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M ill

modeftiam no opto.Mïhi paulo fâhus fuerit alîo rumimprobi'tatclacefli:^ tali modeftia demukt: tb Nonpotuiffetipfaprocadtas procacioradixif fe^ (^fi vcllcmpan' modeftia cecum certarc :quu nôdeûtoccaûoitninusfortedeeffet matena. Sed non imttabof te , Nibil adurus fum extra can; fam;quum non fit mihi' tecum de conuitifs ceria men:fed defacrist N ec tamedeftituor vinbus:qui bus virulentias tuas taorumcpruperi»Nam pron fuscótemnam. Neceflcur pihfactam:^ lamprof pe vulgo iaâ:atafit prouerbif loco Etaûni'ca moi defiîatïn rabulam: quifun/squempiamracdkacü tatelaceffit. Quin Si fidepaffim caret cnminatia: nés tuç:(^ omnibus fitexploratum:odiumparunt Vera loqui.Ettamêfûtqui te honefiiusexcufanti ^rethon'cans.Iam puderet pro ferre alteram crh tninationemiç^ tamfpurca fitttanq^fœteatpodb cem oîens: nifi^ hæc alterum fpecimen praebeat Erafmicïpudoris^Hæcigii ehuïufmodb (Q^uid emolumentiafferuntliteræïnanes^'Chrt^Podtd tergendo funt vtiJes : fcombrîs obaoluendïs id(b neae SCc.Aug^ Equidem nouiquendam cuiusliiii guamalimaahocabutbChrifl^Ategonoui quê: j dâtcuiusUnguanihîlo tutiusfit abüergùq acoaf nbsp;nbsp;’

tï folifs,Aug,I{léigiidtgnuse{l:quiaconitûedat ardeJeo,}Iamrogo teErafme : heccine funt verba nbsp;nbsp;/

te dîgnaïquivideri vis folus theologus i ac cenfor orbis/Q^uid potuitdicifparci^: odiofiusivîrulé: iiusfAut qiiis rabula:quis fcurraïquis mimusî quislatrinanusitam fœda expiircaifetinquem^f

Vt cætcra omittam quæ non tarn contcmptim has ben'oportuitîvel huiusfaccrdotif ratio fueratha=. bcndatibi:quo néme Chhftudominin'pfc ctiam Ghriftus dominittâfordidefœdarcs* Sed me ma^ gismiferettui ^vtlubcatquicq grauiùsîtc retor-quererquädo tu teipfum vel indice prodis ifmgis pingifc^ tuis ipûus coloribus. Abfit veto a me: id quodfemperabborruit a meis moribus: vt queq publicitustraducam.Namçtotics virulêtiæ me ïcumfacis:idcertefacis nimiumfufpicionibus in dulgenstnullo certo argumento nec teftimonio. Itnonccvnutcftc^fcrrepotcs: quivnq audiucrit tticextraargumentumhuius diiputatlonis de noi uoteftamentotuo: defenfionem mcam contra calumniasnntcquic^ tcmcrc efEutientem. CbrÉ ftus tetundens calumniam r efponditî'dçnwniuni fe nonbabete.Bt Paulus Petro reftititfecundum facietniquianonrede ambulabat.Et cur non mi* biliceatbiscxcmplis t bine calumnias depelleres bine fratremerrantem ingenue monere ? tdæcfæ* tiens fi te offendr. nulla mea culpa eft : fed tua : qui quodxquum eft nonpatiar is in tcfieriiquum nib qccffes'.quæiniquifrimafunt:facere«Q^fiq^dpau lo atnplius luftoiexcuflit mibi calor : dum me puB go'.non id tâ graue erat : vt no nifi impudêtiflïmis attnêdaciftimis criminationibus inpublicûefflas tisipotueritvindicari.V numilludquod memini temccumexpoftulaffe-.q^inbteris ad amicii tc fas dam calumniatorem bterarum fact arum *. nec ads tnodum inficior i nec plane certus turn an ficfcri

pfenm. Forte paulo Jiberius effutiui qm'ppiara ad amicum quendam : non verum : fed fucatum: nee meum( vt fero nïmis fenfi} fed tuum : iino mei apud te proditorem, Is quum vtn'nlt;$ ni'gt; mium oificiofus:mihi' proderet:quç parti'mcx te: partim ex tuisaudiffetimihi no làtîs grata : quuni nonadmodumvacaret refcribcre: amp;nbsp;tarnen vrges retvtreQjonderem:nefciofiquidferuïdiusiniJlo aeftu emurmiiraui* Veru efto: i ta fmvel fi tale quid etiamadahosamicosfcnpfi:poftqtu me lamtrai duxeras non pauci'smlocisznonefl: adhuchoc tÏ capitalc;:quandoidiamnegocijagiturvthocproi bcm.Quodnfprobauero:cecidiacaufa. Necex^ tra caufàm eft:fi hoc dixi« Sed rogo te« Sum ego tis bl cir cunforaneus: leuis : inco nftans : per moment tainnouafHutatustnuIhs non negotifs illedus: amp;nbsp;errabudus Vlyffes: vt me ardelioncm vocestfed elemeto primo a fine mutato:quoadnoftrum noi men magis alludas.'' Rifi certe humanitatem tua: quumprimum hoclegerem:qui me omnibus on namentis tuts decores:vtnihiJ propétibi reliqui facias.Polîèmfi velJemhocinte aptius retorquCi terf^d noixtaeiam: nec admodum opus fuerit. Na Erafmus probe notus eft«Pörro illud q fapit moj deftiam tuamfqmcin epiftolisad amicostquoda loco:viru1entambeftiolam:ahcubi:portentuinve fiusq hominem :alicubi infignemfycophantam

tiWud q nihilad rem pertinèt:nifi vtpus nufqnôexcreesî me homuncionemtpaJhdufn: maeiJlentumtoqinoffenfo ftortiacho ; nominas»'’

Si mihi ctiam liccat paululum incptirc: proces ritate tecum eer to: quin verius te defpeólotcraf: fior aliquato me es.Palloris SCmacieipene æqua fortefum'’:nifi quid plus tu:tumpertinaciore ftu^ dioitumætatenonpaulograndiore’.contraxens» Verumfuccurnt mihi quid tibiblandiatur. Sunt

teboc titulo.SuntSC qui maximum: 8C bis accedo Vtfiego tibi homuncio fim:tu mibi fis atlas:qui ccelumcrediturfuftinere'.quum nô fuftineat.Sed boc quantum fpirat ebriftianum peétus tuumî illam Erafmicam cbaritatem *. qj quodam illo iu farragine epiftolarum nuper Bafileae emiffa ♦ udtcuercdumRoffenfemprimum feribis : videri bbimcnatü.effeadrycopbantias.Deindefic(Ego fi tnibi confcius effem minimç por tiunculç tôt fy-topbantiarumtnon anderem ad Cbriftimenfara

* invfu.Curtibicxcidit’.quodalibiiaftitasîex ^is \ nbsp;nbsp;fitiptis nemi né vel pilo faélum effe nigriorêj'rlic

\ Nam quidmagis impinmqncasimpingcre*^q \ nbsp;nbsp;fotdidusadbnc 8C tot fycopbantiarû mibi côfci :

audeam acccderc ad Cbrifti mcnfatmvt reus üm \ nbsp;nbsp;coïpoïis ôlfangninis domintîquot; Certefi noniumfa

dentiæfuctitafcnbcndum'.qninibd tibicredant tdtantboïi.Sedobotno’.tuqnisest^indi^saUc*

------- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N

num fc ruum domino fuo (lantern aut cadentem ( NoIi'iudicare/vtnom'udiccns.Hic ego fivcBetn poflcm te remordere.Scdrepnmo me.Nam nec quae dixiiplane dixilTemmifi vt modeftiç tuae qua tantopere oftentas: veluti fïmulachrû deJïniarc: quo necxnudis verbis glortam reportes:quu fsi dtanequaqrefpondeant* Sedq,rem nufq gentiû (parfâm noneflefcribis: id tuis Si tuorû Utens fa^ dumeft:nó meis.Ego tantum ad aliquot atnicos in Angliade hoc tumuitu fcripfi:6C eos quidem communes acpaucos.Tuvtvbiuis gentiumamU cos babes: ita vbiuis fpardfti rumorem:nec fatis vere.

Eraf Et nofti impotentes germanorûanimosn'genifç viclentiam^Ätinhisplunnufuntqui mmi'plus fauentiq velim, Literis meis iiilum quorundatn cohibui:Sicobibebo:quodquidementime,Sed audio quofdamminartatrociora,Cluod genus fi quid acci'deret: SC vteünuncpronahominüfufpb tioiïnuïdiafadhin meum quoep caput recideret, ! Vtfpeto nihil tale futuru: itametuonequidaccii dan Si nihil euenietiamice timui» Sin eueniet alb quid'.amicepræmonuùvtfi videturaliquocôiilio

P^on factie adducorvt credam/hanc rë cordi eife militibusgermanis^Illis nihil cû balneo,A t eru^ ditos Germaniç:quorû:ex literis quarûhodiepri i ctpesfuntimetiorjybitatémihilmin^cogitarepof fû:qad turpefcel^pcipitesfore, Nollêego ficno^

tare mee Angliç vi'ros doâ:os:vt tu notas Germa-nos.Imoq.cqdd(cas:çfuadeo mihi crudîtos Ger maniçhoies elTetg^ nihil afFeólib^ decernättq. in câ tciliterariç’.fententiâ gladijs no ^nûciët.Sieovêî tûeft’.vtferro res decernatur : folusfedcatpmeli? cetErafm^ifuacathedra.Impuneq.duisprcribar.

gladijs occûbâ in ta pia câ.Si minant acrioî raftilo'.q^s eos in me concitauittnifi tu ipfctqui ni^ hil nô dicis’.vn meledas f'Q^uis tâfer’ eft: vtfeuiat fuafpontemullarône ^uocat^i'Imo quid tam gra-ucvnirritaripotuerint/Q^uinetiäfiveraelTenf.q contra me non minus falfo:q virulente torques i n hacepiftola:nûtantûfcelerishiceft:vtnô nifi gla-diovindicari poflitf'Plane fi verû fitiquod obliq velutifubalienaperfonatmihi minaris : grauiora deine efEutiftnqfcribis.Nam hæc leuiorafuntï q vtaliquembene faneftomachumadfuftes corn* tnouere poffint, Et vbi nunc Chriftianum pes €Etuût$ nunq fp ir at: nifi chantâtes imodeftiast facilitatcs8Cfimplicitates.''T âtune tibî placeshvs vocabulisi' Siccinefummâftatuis Chriftianifmit vtfi verbis queas adumhr are: nihil nonaudendûr fitfcelcris:vt8C tutusfit:quicrimenmolitur’.fi in aliorûquifortenihilcôfcij funf.caputpolïit reijî ceref Q^uî ver o age aliquâdo:aut exhibe te eum vb ïunv.quemtoties oftentasiautexueperfonâ: vtor ' bis cognofeat te qualis fis.Difputationem de Ib teris facris:qui alicubi viderivis patronus pacis:

tui fees cum fuftîbus SC ghdi/sfDe me nihtlihomi ne: vt nihil fit iaéiuræ: præcogita tarnen tecum: quid ecclefia deipalfum fitifiin eam(te authors) hoc exemplum irrepferittvtde faen’s literis dilli' d/um quoties occurretiad ficanorum examen res reuocetur.Etcerto crede fore:vt poflentas habi-tura fitErafini nomenttanq pelîüentiâ luéaliqn SC execrationem. Si quidem poüerttatiplus ob^ fu turns esietiam fi moriariq mihf Neevero fiefb de fuels tuisifiquicqmah'hacde caufa:mihi accb deritivteti'amfifacra omniaprophanai^ iures:ab huius feeleris infamia queas elabf Si quis mihi in fidiaturiErafmus plane author eft. Stilum vtco^ hibuerisidocentapoloomaddominumlacobum Lato num: SC DialogusT rili ngu: SC infamatorix fcedulç valuis templorii Louanifaffixe:ac dema epiftolæ ex offieina frobeniana nuper emilfx:3C epiilolaadLiipfetum.Egonon ta flupidus fum: nbsp;nbsp;j

po:fiquifq tecumnóeatttalesconcitaturus fista^ multus: aut ahjitidem faduri finttuo exemplo: vtinamnon fatis rede praefagiam fore aliquado: vthisfadionibusecclefiafanda mifereaffJideOir

Bgofi multi's annis minor natutexhortatione vel lemapudtevti:fortc contemncres ♦ Paulus te dos ceat:quiduismagisfuflinere: vt ecclefia dei per tefcädalumpatiatur. Q^uem fife quer is magiftru: turn tibibene confulturus esîtumecclefiæ.Ègo vc totaiuratus (vtforte tu putas) hoftis’.fedulo deu ptecabortvtbonæ mentis: SCpacis fpiritu te infpu tcttquo teipfum poffi s cognofcere: captiuare in telkdum tuumiinobfequium Ghriftitin ecclefiç ædificationemtnonindeftruétionem: quo fie ve^ ratnillamacfolidam gloriam: tuma deo : turn ab bominibus nancifci queas.

lâqanô libet:tâbonû ociû tâ male pdere ï hoc ge nerc certâdi:q3 quû neutri noftrûfuturûfîthono îificum:tumpioleâ;oriingratum:quçdam capita epiftolæadlupfetum:quavoluiftianimos omniû

1 confutabimus.Etquoniâvehementerlaborasivt leftoïi perfuadeatur te nihil impediffetvtliber no i nbsp;nbsp;ftcrædereturtcogisnosquodfæpe diximus iterû

1 Ptimum igituï id ptotfus afEirmo obftitiffete: \ quo minus liber nofter æderetur ♦ Indicia hæc \ funt. Vefperi pridic q typographus iam-ha* \ bens charadlercs ptimæ formæ paratos ad ptx?

quum mane a fodfsi'niusfcifcîtarcr: quid nam il he vefpen' ageret famuP E rafmi :al ter refpóditnm tellcxiirea tnagiftroeö illicfuifle 8C fecu coUocu? ' tûzfedqdhabuifletcolJoquijn'gnorarcfe.Egofe tim accurro ad typographum. PercontoriHuffl» Namcertenönihildoh fufpicabar eflein forM SC res noilralente proceflerat.IJle non tantum coj tentus mficiari famulum tuum apud fe futffe:etiÏ lufiurandumaddit.Iammihifufpedaerathomß ms fides, Taeitas tarnen mecum rem confidera^ bam:Si præfagiebam quodeucni't.Vi'x alterahos raperagitur:quumiJlcprorfus recufarct operam» Poftea voluit nouaffe paólum: fed fatis inique. N am qui antea r quum opus ambiret : /popondit daturum fe mihitngintaexemplarianatnpafcifti contendit.-vtducentaabeo meo f'mpcndio fumes rem. E t hu ic etiam conditioniacccffiffemmiü mb hl lam dubia hominis fides fuiifet, Nam crede nó htuiûè me:qd ipfè molireris: vt quatem lones ftas timapraelo per typographum tibt proderentun vt tibi libéra m effet: fi res admodum vrgeret: fitter re curfum in medio impetuiautfi forte opuspro^ cederepatereris: tantum intermiffionis itnpetra^ turaseffes : quo re/pondere interea potuüfestvt fimul in publicum acderetur cu meo opere: etiam tua refpófio,Ipfefaffus es mihi fabrides:etiäii p rexiffet typographus : fuiffetamêrem^itrahenda in tertium menfemiquum is mecum träfegiffet:vt in tertiâebdomadâproffaret^Vndenon obfeurö

eft: te dolumftfuxifîe mihb N ec ctiam défunt qui putât:allatâadteprtmâchartulâfurtimcxcufain Cuîusrc! duo mihi fidêfaciût. Alterû $ typogra phus’.poftqretrocefîït apaôlo’.monit^a me vt cha raûeresaretinaculis in cellulas fuas:ftatim meo quodam fpeélante: diftribueret: ( nempe 8C has tcchnas ipfc tü pracfenfi)noluerit idfacerc.quum alioquinullaeflet idonea caufa:cur facere reeufa; tettnifi vtquaternionem fur tim exeufum tibi pro deret. Alterum:$e tuis quidam:primi illius qua ternionisquandamannotationem audientc quo dammco’.recitauerit. Q^uinôe typographusipfe banc prætexuit exeufationem: e focijs quendam coluiffe tibichartulas ftatim a prælo prodidiffe: amp;nbsp;ptopterea defciuiffe fc a paótione : ne alieno , fcelerc-.hac labe fpargeretur. Et tarnen quicquid illc nunc mentiatur : certum eft feipfum’concini naffehunc dolum:fed abs te pelleôtum.Huc acce? ditq quum poftea in quodam noftro colloquio in templo diui Petri Louanip.negalfemfuilTe me tradituïû typographolibrumtnifiipe monuilfcs idtibi gratilïimumfore:plane inficiabarisîtevnq id dixilTe. Sed nifi premi poffet rumor : dicebas tnaluiffe te ædi : q premi librum. At iam adeft quiddam certius iudicio*Pofiem nominare cui di xiftv.iâpœmtere tetq œditionc libri impedilTes. Atnihilminus credotqvoluiffe ilium quicq fin;

^Cispfopc ambienstê: cliê dkit Mercurif futurü adaiifpiciu opens» Vixîâprxtenerathorulatqaâ alia elTet fentêtia: dubio procul absteSi tuis t aut pecunia corruptus: aut minis deterritus» Et tatnc rethoricaristindigne tuliiTe retires ad nihilutnre c/dcnmoxaccito typograpnotegürevtpaóbo nêïilauraret:fedmemutatafentêtia:memeiSfubi duxiiTe» Ecquid nó pudetïpudêtis mêdaci/Ægo poiireieâû opus fabbatohora decimaante tnerh diana: mafi Anteuerpiçfabbatû totû dnicû to^ tû:vf(^ad lunefeptimâantemeridianam ♦ Nectar mêintereaqfqadmeacceiïit,Imo neterediés fob lerem:diligenterobferuansquidegoagerem:prOi ximocurru fecutusescurrûmeû aMechliniavflt;^ Eouaniûtnecfic contentus : quo certior elTes me e/Tein currmdefcendiüt SC infpexifiUn meum cur^ rum:meisvidentibus:SCidmihi poilea referentb bus:quum ego alto turn intentus eilèm » Hoc fcit monoculusille tuus Petrus:gloriae tuxprecotqui te tunccomitatused. Ego mutatafentêtia:fubda nbsp;nbsp;;

moriliterx iamnoua cogitantem non me præuer tiffenttnonficceffafTemtEtnunquidipfefaffuses mihùpoüqintellexiffesetiamHillemum mutaC j fefententiam:dixiffete(iamresfalua eü:alifnoîi : funthic typographiprxterhos duos qui habent nbsp;nbsp;i

Sic ttaâafti tcmîvt^ditis tibi indicsûngulos fin gulls chartulis î potuiffcs ex arbitrio tuo op^ quû velles reijccreeprclotvtegoficex te pendcrc:tuo nutu oleum perditurus Ü impenfam. Porro Hillenio dub itanti quo animo effes laturus: fi li^î brum meum excuderet; dicis te refpondiffe: vt matutaref.nam id tibi vehementer probaritfeio quibusafFirmafti refpondiffe : nee inhibere veile te: quominus faciatinec item hor tari vt faciat. Haec refponfio erat ancipitis animi : ÔC in earn partem magis propenfi : vtne faceret ♦ At quo animum tuumhunc effe amplius teftareris’.ftatim ad ilium mittis paraphrafim î epiftolas adT imo; theum 8C T itum:quum alioqui feires me iam trâf-, egiffe cum illo: id quod hic confiter is. itaep pas 1 nbsp;nbsp;ïum tecum confias : imo te ipfum palam redar s

1 busartibus aggreffuscshancrem»Pofiq fiatima \ pafto Antuuerpiam veniffes: typographus’.qui ' in omnem horam antea paratus eratpro meoli^ \ nbsp;nbsp;bto : diftulit rem ad duodccimum dicm ante na-

talcm dominicum : hoc efi in quadragefimum ptope diemtpofieum qui prçfiitutus erat.Quis \ nbsp;nbsp;hic non videt: prxfertim fucceffum rei fpefians:

Ncmpc fcibas id tua pIuHmum intereiTe:^ pf£ mis quçrïmonifs pJus æquo plerum^ fokatde^ fern.Et tarnen non omifiad diem deftinatumfe trem meum mittere A ntuucrpiam. Quem vtprh mum vidit f~IiJlenius:dixit paraphrafês tuas has here feinmanibus.Poftea tamenvbivtconrenta' neum eil tuos confului{ret:(nam tu ïam Louatu'/ eras îconcïnnans forte hancepiaolam)illumiptn dietn defignaiiitadaufpicinmoperis:quo primu hsecepjüola ad Lupfetum:apud Typographum TheodericumLouanienfeme prelo truttehatun acproüabat.Vtvelcxcoappareatnon alio confia ho procrailinatüe/Teinifivtpriuf^ tne^liber fub prelo elTetituiamomnium oculosnouahacfabus: la perfiringcres : quam ceu oraculum obtraderes ignaroadhucrerumledixiritijmulcß videri poffes mevrgeread^muigandü op^iquafiinde cupiasfi dêeêfaôiâleâorünôteîpedïlïeeuulgationéopis: qd tä ipêreambisvteuulgefHis prxftigifsiamp;ta iluenti calamofifusrnihilnonpolliceris tibi pof fe te perfuadereifed iîupidis forteiSC hisquiin ré I jplâm no fatis pénétrent. Mihi nûg perfuadebis: nbsp;nbsp;'

etiamfitibinupjdusfum^Nâ quauquouis trahes f repofresmeintuamfententiâ:ficrethoricaris:(ni / m irù ipfefibr fails côfcius rem longefecus habere) nbsp;nbsp;/

fciuses:remlongefecushabere^dicis,Etquietia f tibiafecretisfunttfibiconfciffuntiapud fefe taef tt:mendacif:nihildubita:teredarguentes. Necde fiin tquiarbicrantiirinon alio cenaereiq^ per tuos nbsp;nbsp;nbsp;/

1 quofdam;fupen’ofc cftatc a Germania 8C Lutecia ptohibitusfumtfi vellem faluti meæ confultum: |vt nehis loeis liber meus excuderetnr. N am hic ccrtofcibasîomncs typographorum officinasper te mibi efle præclufas.Hoc eft principale caput il liusepiftolæiquodvideor mihiabfcidifre*Iamad reliqua.

Nunq mihi vel verbum fecifti de Thcoderico : quû alioqui nulla fpes effetîvt is tibi tam iuratust fatis ex fide ageret meumnegocium.

Neevnq dixi trecentalocamihi notata: q nemo poffet dilucre. Dixi forte quaedam effe ; quibus non fatis effet procliueibene refpondcrc.

1 Quû côditiones narras abs te mihi ^pofitas‘.qlt; dam immifees nunq mihiaudita. Q^uod omniü çquiiïimum erat/tacestvidelicctq^dominiloanis Atenfis cenfuræ:vtriufcp noftrum confenfu/res permittebatur : 8C illud item t œ hanc cenfuram fubterfugeras.Sed de ocio ad quod me retece-

I biciuntivtilatius eftvidereex noftraapologia.Et ( vt fummatim dicamt haec fic v t tu dicis effe gefta: ' Lceusinficiasiu

1 Adçditionêprouocatummc abs tetno ncgo.Et \ nbsp;nbsp;nbsp;tarne homo vctfipellis: alio videbaris niti. N am

j fuminlibrumivt inter tibi maleuolentiu manus volitäsxpoft annü. demü abs te deprehenderetun An quit qtam Intanus eftivt credit tibi hxc dice*

tiïQuis Éypogfaphus non oibus Ä auide cómu^ mcatlibrosa îeemiirosÆtmîhi plane dccrctum fuerat(quodfuntqui teftanpoirunt)librü ftaditt ad tc mittcrc:poftqad mcas manus excufus uemlTeL Sed de mittendo libro GoloniamzaM . prorfus erat cogitatum.

Nonfufcepinegociu inimico animo» Nihilvng finccriusegi:amp;idqui'demvflt;$ hunc diem»C$t^' rum$a teabalienatusfumtid tuo vitiofadumeft nö meo. Nunq tarne fui hoftis:nec adhuc fum» IJludnonmeminidixilTeme tibnquum primun nouum teftamentum tuum in manus fufcipercmJ prætentis præfatîonibus ad rem properalfe me» Et jJJud itemmedixifleprorfusinficionmemuf ta refecuiffe : vt lam a pofteriore noui teftanienti çditionefuperuacanea:quam nec tum in iHopro? ximo coIJoquio videramtautü videram.’non com tuleram adhuc cum tneis annotationib^.Neceft eftquodobi/cias mthi irlt;plt;xAjuafi}jHfiiKC)}3^vtrum(^ dixerim:amp;retexuifle me opustSC etiamnunq turum:vtlibrumeuulgarem!'Etenim alterum fc: d in mar tio : quu m f te confen tien te) libriim ad re^ uerendum R offen fem effem miffurus.Ethocqui dem tempore:fecunda çditio tua nondum ptoüs^ ba b Porro alterum dixi poflea in luliotvbi multo rumamicotumliterasadconcordiatnnoshortan testaccepiiTem, Hoc volui darevoluntatibus atni corum.Etplanetumhabebaminanimo quoddii xi:modo reuerendas dominus Roffeniis cenüira dignateturfufcipetemec tu amplius pungeres ad nbsp;nbsp;nbsp;lt;

œdcndum. N ihil hic fuiflè faélum nifi fimplicîflï tno animo deus fcit:qui fcittquâtumabhorrues rimabhoccertaminc’.qamp;dulccmihi fucrit illud meum ociumeum litcris grçcis Schcbraîcis’.quod tu toticsinterturbafte nulla pTorfusamc iniuria laceffitus:fed(quod veto fimile eft)aut opimam tb bilaudem: aut grande mihi malum pollicitusex hacpugna:autctiamfortcaliudinpcâ:orehabcs: aliud in ore. N am amp;nbsp;rumoribus fucrat fatiffacien dum:qui tua culpafparûfuntinonmea. Ego tan^^ turn partes meas tutatus fum contra calumnias» T U nunqccffafti apudpucros : apudlaicos: apud effedarios.Nam ÔCincffedo intcllcxi te quædam cffutiflc’.vtinboc: dodonçum es verius fis ego: quivbilt;$acpcrpctuotinnieris:nccvn^quicuetis ab illo die: quo primum tebor tante banc operam ingreffusfumînimirum quiduis aequiore animo f etens qamicum monitoremtptxfer tim qui idem fit ingenuus ac ex animo moneaf.qui mos cft fy n* cetitcramicorum.

Sed $ tamfiticntc glorix facis me : vt vcl fceletet vclimpudentiavelimeammibi parate: (nam me Hcroftrato fimilê facis: 8C nefeio cui ortvvino gras tio)nonviderismibitccumfatis conftarc:qui me fimul 8c gloriç cupidum facias: amp;nbsp;prorfus infanü. IPlaneplufqinfanircm’.fitamparatam babes gloc , nbsp;nbsp;nbsp;tiatnex tuo pollicito: 8C tam leui opera:vt in tuis

«tatis cçcutitem adblandircr cç’.alia via quçtcrem cumlaboïiofaacancipitr.tumetiammuîtisnomi ïiibuspcïiculofa.Tuaillaiatnptxfens mibi état:

tiïQuistypographusnonoibus Ä aaide cómu^ nicatlïbrosa fécmiflbsÆtmihi plane decretutn faerat(quodfuntqui tcftaripoflunt)hbrû ftatiw ad te mittereipoilqad meas tnanus excufus per^ ueniiTet^Seddemittendo hbro Coloniammihil protfuseratcogitatutn,

Nonfufcepinégocia inimico animo.Nihilvnq CinceriusegûSCid quidemvflt;^ hune diem^CxtCi rum $a teabalienatus fam:id tuo vitiofaâumeil nô meo. Nunq tamêfuihoHis:necadhuc fum» IJludnonmeminidixiiTeme tibi:qiium pnmuni nouum teilamentum tuutnin manus fufeiperem: praeteritis præfationtbus ad remproperaireine. Et illaditemmedixiffèprorfusinficiotirnemub ta refecuiffe : vt iam a poften ore noui teilaniend çdttionefuperuacanea:quam nec tum in illopro^ ximocolloquiavideram:autû videram:noncojiî tuleramadhuc cum meis annotationib^.Nec ed eilquodobi/cias mihi irlt;paa/idfi}iHfitKûii^ vüumc^ dixerjmtXretexuiffe me opustSl etiamnunq turum:vtlibrumeuulgatem,''Etenim alterum fe^ ciinmartio:quiim( teconfentiente) librumad re^ uerendumKoffenfemeffemtniflMrus^Etbocqüi dem tempore:fecunda pdit/o tuanondumproila^^ bat, Porro alterum dixipoflea ïn luliotvbi multo rum amicorum literasad concordiamnos hortan tesiaccepiffem, bdoc volui dare voluntatibus atni corum,Et plane tum habebam in animo quoddb xi:modo reuerendus dominus Roffenfis cenüirâ dignareturfufcipere:nec tu amplius pungeres ad

œdcndum. Nihil hicfuîflcfadum nififimpliäffi tno animo deus fcit:qui 84 fcittquâtum abhorrucs rimabhoccertaminc’.^amp;dulccmihi fucrit illud tneum ociumcum literis grçcis öchcbrakis’.quod tu toties interturbaftr. nulla prorfusame iniuria lacclTitus:fed(quod vero fimilc cft)aut opimam tu bilaudcm: aut grande mihi malum pollicitusex hacpugna:autctiamfortcaliudinpcä:orehabcs: aliud in orc.Nam 84 rumoribus fucrat fatiffacien dumiquitua culpafparfifunttnonmea» Ego tan* tum partes meas tutatus fum contra calumnias* T u nunqceffafti apud pueros : apudlaicos; apud cffedarios.Nam84ineffedo intellexi tc quxdam cffutiffeivt in hoc: dodonçum cs verius fis q ego: quivbilt;$acpcrpctuotinnieris:necvnqquieuetis ab illo die: quo primum tehortante hanc operam ingrcflusfum:nimirum quiduis aequiorc ammo ferensqamicummonitorem:ptxrcrtim qui idem fitingenuus acex animo moneat:quimos eft fyn* center amicorum.

Sedqtamfiticntcglorix facis mc: vt vcl fcclete: vel impudentia vclim earn mihi parate : ( nam mc Heroftrato fimilc facis: 84 nefeio cui ortvvino gras tio)nonviderismihitccumfatis conftarc:qui mc fimul 84 gloriç cupidum facias: 84 protfus infanü* Planeplufqinfanircm’.fitamparatam habes gloc

etratis cçcutitcm adblandircr cç’.alia via quçrcrem cumlabotiofa ac ancipiti: tum ctiam multis nomi îubuspcïiculofa»Tuaillaiamptxfensmihi cratt O iij

fl fie veilem: vt i'am omnium ore cantarer :Lecus Erafmi ac mufarumronn'umq^ bonarum literarö amicus» Ex dubio hoc certamine fi qux expedeh fen'us tarnen venictinecfäti s grata : ^cum multis molefti fs ac pen'culis fit cóiunólainec fatis foli'da: ^fempereritmultorumErafmeorumlatratui'ob noxia.Sedeaeft tuamodeftia:vt femper mihitn? buasiquod tibi peculiare eft : qui vt gloriam tibi pariasivekit cenfona virgulaide omnibus fentcih tiam fers : antiquitati non cedis : imo qui vidcn vis:pJus vnus videreiq vidennt omnes illi'ecclefiç fândæ fapientiflïmi heroes. Ego vni tantum tibi: Si, tot modis vrgentiictîamfi paulo Ii'ben'us forte qtuvelJes:nihiltamcplusi'ufto:aliquoties obftrc po. Sed qgt;faôtum meum l'ncendiarij exemplo no? bihtas:videritæquusquiuîs:vter noftriimincen? diariummagisreferattego nc:qui pio zelo coner liberate facramledtionem: Si ecclefiaftica dogmæ taacalûnijs (vtinâ qvelim tâparefîequeâ)antu: quîtotcalumnijsimpetastquîfœdata ab hxretb CIS exemplan'a in orbem cures ^pagari: vndeperi; culum fit Si, veram ac Germanam ledionem ali^ quoties contaminariiquietiamnon femel patros cinium viderisfufeipere hæreticorû:vt fi quis aL ter:tu maximelignetn fufcitarevtdearis: nôfadi? cix dee templo exemplo Heroftrati:lèd eedefiæ lefu C hi ifiiîquam redemit fanguinefuo : exêplo forte Arrhifamp;aliarum peftiumîSi talem ignem: quivix reftingui queatt^iquacœpifti/pcrges. Argumentum abs te fufeeptum nunqimproba^

ui.Nccvn^atrogaui mihîtvtpolTem grxceautla; tine:foluer€(quodaiunt)corrigiâ calciamenti tuù N eccertecupiainparefletîbitnifi Si aliaaccedant quç défunt tibi.Ego quantum calamo poffum : lâ primumexperîor : fentî o me nîhil polïe ♦ Et ta^ menvtcûcçbalbutîédûeftiquâdo tuficpungi's. Plustibipermîttisinnouo:qego mihi inveterî teftamcto.N am innouofic notas quætibidifplÉ cent:vtdoceas:ego tantumlabilis memorix meæ fubfîdîarium compîngo volumentadhucreptans nongradiens.N am nonproclîuefueritprogredt înofFenfeînbibliabebraica : nîfiprimum hebraU corumvocabulorumradices collegeris.Hæc mb hifummalaboriseftî vt memorîam îuucm : nô vt

doceam.Certe fi per bos tumultus Kcuîffetî iam remvtcumq^ perduxiffemus ad calcem* Illudveroqpræferatfimplex’.modeftum ac cbri^ ftianumpeâzus tuumiq» zizaniam molîarîs femb nareinterfratrcsiquâdofcribis mein odium tui: atnicifLimumfadumhistdc quibus antca peffimc ôtloquebar: 8C fenticbam. N ihil dubito prudent tiores effe quos înuisiqvt tibi tali autbori credât» Veneratusfumfemper bunc ordinem» Arôtxin nos amicitix: nullum baôtenus erat argumctum* Pïçter vnû 8C alterû forteivix noîatim adbucfalui tarepoffum.N ec mibivllavnqcum bis fuit corn i nbsp;nbsp;nbsp;fuctudo»Nunqcorum quê^ inftigaui contra te»

Calumniaris a fparfb mmore ^mortuus eÏTes bsï filegtego tum aemum fauftam occafi'oncmfvt viJe bar)nad:us:totam hanc rcgionem 8i mei Ansli3 fexcentïs tillslocis impleueritn. Ille rumoraaati^ res mcas nun^ ïncrebuit, Poft^ iam rediUes ex. Bs ûleaiac nefdo quo tnorbo laborans decubares tn dotno Theodenci Aluflenfisitnetni'ni femel mb hi nuntiatumaMatthxo Adriano hebrjorde/pe Tatum prope eile de tuafalute.Niiq bene valeam: niûiîatimillirefpondenmivehemêterdoleremei fl id verum fit, Nam faduras bonas literas magna tn tua morteiaéiuram,

Impudês eifern it iaäitaifem fexcêta loca mihi col Ieda: quando liber apud A tenfem erat vno autab teropropemen/èivt ttbi mearum annotationum copiam faceretift velles,Italt;^ prêter notamiquam incurriiTem vani hominis apud A têfem: tuiipfiiis oculivanitatem meam redarguiifent, St tota hæcregio SI mea Angliaexemplanbusres pletaûtialteiûfequineceife^: auttenechianec inangliaamicoshaberetme vero magno numero fidos Achatestaut tefi'mulaife tantum cuperelb brum habere: nec cupiffe tarnen :a t me vtam feciife quo haberestqui tam latefparferim, N am qui pof fetfieri:vttuas:actuorûmanus tamdiu euaderêt: fl tâ latepTopagata fuiifentfHic nemo cut vel cot nbsp;nbsp;nbsp;,

fit:tibi credattvn SC metiri eihqualisftsSCin reliqs Et eiufdem farinæ eil: diets mefolis his negaffei quos feirem ttbi certos eife amicos:SC percôâanti ribitcurilh'ciiidam non faceran copiam meilibrit nbsp;nbsp;nbsp;*

ïcfpondîffc mctcum tibi fyncerîter atnicum effet Louani j prçter A têfemex theologîs vidît nemo: qui tutti erat amicus tibi: nee adhuc bofte credo. N otarijq,dcfcripferâtexcplaria:vtri noftrümeli^ vclinttmihi ïcertû eft: nifi a vnû ex his feiam meas tibiannotatioes Ddidiffe.ln Anglia viderut tres amicitui:rcuerclt;ws Roffêfis:Morus:ôC Latimci rus: 8C q. i nimicus fit tibi: q3 feiam: nemo pr orfus vidit.Nec praeter bos in Anglia: confeius fum mihi:exomni forte quattuor vidiffe. Sed dicis me refpondiffe: propterea non oftendiffe me illt cuidam librum:qjfynceritcr€uerittibiamicus:fic tefpodiffemelplaneinficior.Mirum veto cur no nomines ilium quendam.Sed bçc vt cetera: quo ft dem captes alcdore:fed quern fpero’.toties depre; benfusxnon ampli us falies .S ic iam praeter qexpe^ ftaram:duabusbisepiftolis coadus fum refpon-dere. Nam quum putaffem noftram apologiam ad omnes prorfus diluendas calumnias:iuftam fa-

ttanosiSt fpcciecertiora:quippemultistuis pba^ lens inftru(fta:ingeruntbx dux epiftolae: quae co; (iliunonvidebaturprxterire:nevidercmuragno; fccre.Qj^fiplusfatis quibufdam refpondi nimiû occafioni indulgens :ad id extimulauit mejeade resrepetitabis duabusepiftolis.Et bortateloco.

’ qux antea non memineram: 8C tarnen ad remvt; debaturpettinere: memorie fuccurrebant*Porro (1 totics|8l etia acerbe ftimulat^:paulo vebemeti? \idebor retorfiffetelum: veniamercor : q^prouos

catusidfeccrimmcc tam meacaufa:^ ccclefiacxu^ ÎUS zelus interdum nonmhil mihi excuflitrDcus fcitmenonmultum dcdi'fleaffeótuKetiam fi non potuenm vbit^ mihi imperare:qualem tu fortecn peres: tempérant! am. Simpliciter ac aperte dixi: quod fenfl. N Ó vfus fuco:nee odio vnq habuiacó lilio. E t tarnen vt ingenuum videbatur reijcere cri mina qua non agnofconta graue erat acpcrmolfc ftum tecum digladiariihomine tarn vbicj célébra? to:Sómihialiquandiuhabitoamico:imototcomï munibus amicis non vuIgariteramico.Sedprçfta re no debeo:quod vitare non poiTuimMihi pror fus decretum erat filere:amp; ocio meo frui:fiper tell cu tfiet. Nam nihil mrhi vnq contigit moleftius:| hoccertamen. VaIeLouani/*Calê.Februa.An. M.D.xx.