-ocr page 1-

D. Ægidii Hvnnii



fuhg/ baatte ^Wfnglianfr vnnb ffalutntt pen l^cv Wahren Slugfpurgtfc^en genfeOicn/ Anno 15'3 O’ l’en 2^^ 3«n0/ Vf er C A K o L o V. vkrgfbfn/ nieHKÜïi jugftÇan ^etvefen/vnî) ft( fic^ nccJj^fUtîgre heb bffübmoi»

• lt;•

jÇfjîorffcÇer SBcffj auß ben Adis fcispen/ vnnfcBcvbcrfeU^ ^c6rtfftenvttamp; ' QSiffdnOtmlïen ftdriùb fwirfm vtibbATgetV^iN.

tgt;UV(^^enn It KBiUAM VlETOJLSM,

t(r ^ebnflTt Dcäor«n,wb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jtt

©ieffeiv bent genieitten îOînmt ju Oîwçw bejfermSöiKtrrietjt/ver» «iitfefter. ■

I ©ebïMtft ï» lt;”« ï^öpw

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tgt;ur(6 3cÇann Spieß*

-ocr page 2-

-ocr page 3-

2

tiert 5«ttt»iWen

îifcr,

S-Çrtftlidx’v I âut^f v(ji',^cv Sefiïi te (,iw fier è^riviiMac viit içjorf^gdc^p te ^^err Doâror Egidius Hunnius, metn frcunbtnrfxr lieber ^err €^5fvah ter/ t'ic neebft verfebieiK ^erbfnncfV feinem Tradat tmb ^nterriefet t)on ben èaereu menten/ eine fe^r nûi^liebe '^erref e/vom reebten 'X^e^ Onnbt ber ^Inafpnr^ifeben J^cnfcffion / vorgefet^et/ bnb bnrinn gr ûnbtiicb ermiefen/ bei)beô bnf^ bie âhaner vnnb gniuiniften ber Slugfpnrgifeben gonfef* fwn von 2(nfartg ntemaio bcpßcpjii^tet/ vnb fieb bem^ naeb anff ben heutigen og bcrfelbioen fdifeblifb !■ vnb niiein §um ® cbew vnb^emdntelimg ib^cr gremlieben vnb Ôott6î4|îerlifben 3vrtbunimen/ tviber ibt ^lt;3^« ^emiffen/btrtibmen vnnb wif^braneben. “Ónb nacb bem fiebô im 2Bcref befinbet ! bafl mit gebaebfeo ^errn Dosons 'Præfntion/ îvie bann and; mit bem ôoni^en ^neb/ vielen gntberbi^en Renten mol gebier net/ vnb icb ancb feitber jnn) offtern mal von bob^^ bnb nibrig00tanbfoperfonen acbetten tvorben/biefelbige ‘Præfation^nvertentfebenlaffen/vnbfonberlicb^ntru^« ef en : @o babe ieb nicbi vnterlaffen follen noeb ivbllen/ à 0 ûugr

-ocr page 4-

ûuff fldjfigeo 3(nÇa(tcn / gcmcWec l)orrfîgt;e nicftc alldn in '^cutfdjcr @pracb/ fine fte üureb Oen tigen Vnï) ^Ofb^ck^rten ^errn leremiam Vicco-rem, Der ©cDrifft 'Ùoàorn/ vnD pfan()crrn ©ieflen/ wan^ferirt worDen/ fottDrr nucD infonDcr* ' Çdt alien frommcng^ripcn ^nm beften/DiiD Der 2î?ar^ Çeitungutem/Durci)Den öffentlichen '^rncf mit^nthei* len. “ï^nD bitte Deinnach/icDennantvölle ihuificfcinei* ne 2BoInievnung/ Sleiß vnD ^rnff Der j\ircbcn öhf , ^u Dienen/ gefallen (affen/vnD fichDerofdbigen^n

^olfa^rtfeOglich gebrauchen* ^h^e hicinit vno alle Dem Slllindchtigen/getreuiven/ vnnD barmherzigen ^ott l inn feinen î?4tterlichen ^chuZDuD @lt;dbirm/Durch ^^hriftnm befehlen / 'Da* tumSraneffurt am $gt;5îavrt/ Den ióquot;. îQîarti// 2(nno .M.P.XCI.

.5®uc^fr«cfa-amp;afdb{?*

•D.ÆGI-

-ocr page 5-

D- ÆGIDII HVNNII

Vom îHcc^tcn vnO d^anUcben ^crfltmOt öfr 2lugfpurßi|c^fn lt;^onfc|pon»

^fcrbcnWiffakf^enViibmam ctcr(f vSvlt;t0f H/wd4)c auff Oen ^cueigm îîagm tem (aiigtvingfn^aframfnf Errett ^wjfdjcn vne viinamp; viifcr ©egenparf getrif^cn werbfn ! ip bù jnnge in QVar^nt nic^t bie dngfïe / wdcljf Baiibflt von bent ci^enttic^cn vnnb nnföriic^f« Söcrfïanbt ber ^ngfpnr^ifc^ni ^ffdnbtni^/ fo^ifbcvor/burc^ bif protefïifrrnbf (f^ur/ dürften vnnb @f«nb( ! niiff bent ^roljfn CXfic^^fa^ bafdbp/ bem^rpfer Carolo Quinto iß vbfrrnc^t Wölben»

^üir/ vWVnfermX)«/ Çaïrowbnrfilr/vrtb fn^en/ ba^ fob» burc^au^fnrvne fep: Sönfrr ©rgenparf aber ruÇtnbfftc^ o^n€9?a^vnb?0nrcrlaß/ baH»flt;»»ff iÇ»'«'»’ ©nïen^eÇe» ÇOnnb gt;tvar fdnbtf hierüber/ o^n fonbere SOîûÇe vnnb ‘^mbfe^weiff/ ein SOrt^eif gefaßet werben/ wenn man nur mit S’ff’ß «u ©cmûht fierte vnb beherçijjte bie fnrnembße SÖmbßanbe beren ;Srgt;in3/ fo öffentlich in vor ermelbfem Oîeicljijta^^u 2(ugfpurg vnferhanbe« gewefen/abnemlich/ befagte (Tonfelfion vnnb Q5efttnbtniß anfdngli^ in fiebenjehen ^rtitTeïn von Luthcro begriffen vnnb entworffen/ nachmalo aber von Philippe Mclanthonc vnb feinen €9?if^ehü(ffen in ein ^orm einer (J'onfeffionöebracht/auchOlöi* imfcherÂepferhcherCOîaiepet nicht f^f/ biß fo fang ße ^uvor Lu-thcro burchauß geßel/ vnnb bann von folchen ^ürßen/ weiche ÇQermdâ vngejweiffeiter ^anbtfünbigen .^ißorien ! einmütig mit J)er^vnb€0funbt/ beß Zuinglij vnb feiner SOîitgefeOen-éehï Menvorffen h«ben/ vberantwortetvnnbgeiieflfert worben»

31 iij ^unme^

-ocr page 6-

rr^een'^rr/ranbe

?gt;7iinntcbr cfhc^c fo »fracITcn vnttb taß fu firfj lu'cbf fc^cuwni / getiuOf fïdtiöi^f vnö vngf^ivfïfff ^lt;idxii/ï)jirdgt; vid/hkigf OvdncFe vnï) ^iß/ lii5” vitnï) fiir^ußfbni/ baß bic (^aUiiiüfcf^e icf^rvcin 3(bmïgt;fmal/ tti ï)fr bcru^inbffn 3^u3fpt^r3Jfc^J(n ^cnhlÏJon / ïgt;cr maffen vvifaßVc vul) gfßnhibff fep/öa^ fie barauß ntc^f fdntgt;{cau|?ßfh-lt;3i?f ohcrgfi^ ft(^tn.wî)fn/3a/ baenocfjittf^rjfl/ fretirnthcfe fidj alif»« für dicrfc^ff 57adjfof^fr »iib SUenva^ra au^ifdjrfpfn/ viuib vnö l^n'^cgcnvon bcrfdbigcnaul^iunuiflan inibaufj^ufdjltffrfn/ nllfti Ärdffrcn burßf^fidj vnfcr^v^ni / nidje aubcre/ at? fratui ari^ fdnßUc^e nnn fuitnhdj vnî» (tfdßbdj ui fincö andern ^eÇaufin’^ fic^ verholen i^dff/ Kddfaber Çcrnac^nV darr fdn Jorr^nlcrfe# Çen/fûnifm beiden redjffn Jpaupfterrn au|j|îùOe/ vnnd den wahren (Spnn?p^nfrdargfbe: l^abeic^$fdrein ^epIfaHt^ ^o[i(tur|ff3fadjfff/dKfc ^i'^jiviid ^andd t vnerac^f fie »or ttîfÇr von andern nnf ßroffem ^fn^gefnebentvorden/aber/ tnafo tn diefer Ç^orrede^u tvîderÇokn/vnd fofe^o vnib fo viel de ineÇr/weil ediere erfunden tverden/ fo§mdangefe$fatlergrundti* (idjen biffer â^egen )br faffc^ee ^«»'äfben gefö^rien Q33iderleßun^ gen/ßfeicbwof fofefjejre ©edic^f au|f ein neuwee nbsp;^aref ( bnngt;

gen / offenifiefje erdic^f^ ^dnde( viifer dem 0’f^cm der ‘^Barj’ fed widerÇofen/ vnd darüber n nbsp;nbsp;einmal roÇf werden :

a(owann|iein;^rem/;)er$en darvor^idien/ da^ die ^tugfpnr^b^ febe ^onfeffion fik ße/vnnd m einem (fafuimfdjem‘ÇÔerlîandt gefebneben vnd vberreiebt worden were/@mf ema( fte wo{ vnnd ^endicb wilfen/daf fofebovielaubetamp; befebaffen : Sondern damil fie vnf erm Sebem vnd ^'ürgeben der ^ngfpur^ifcbenConlïlîwii/ ctneoanderti/ nemUeb/def gemeinen ©iiwvnnd 4atidffnedeno/

tt^fi'ben/ ob fte wo(fon|îin der nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^arbert/n^

J^er^en vnd^eFandfntfi/derfelbtgenöUöeijenfmdf»

Söndjwar fo möebten wir/(men (eicbdtcb vnd ^ern gönnen/ daf fte deß eujferUebe« ^ut^/ txtreßfenbt ^andf vnnd ?ve(tgtoii gnebf^i

-ocr page 7-

grüben / ^mpf vne ^rndßcn/ iin fafl fie vnö inirbieiïonfcntoii »nb ^Scfdnbün^ fclbp vnvcrff^rt vnb vn vemM't (u’lffn ! »nb vnx ter bcrni'?7aiiKn bi'r Qßarhn'f titele anfcnibcff n/aiKfgt; jhrc ftilfcfjc frlt; M0C -(f^r/ 5« groOvm vabfrUic^nt 0c^abf|i viifern* Äircljfit/ »nb ber vn^r^wnffVtf cn ^TBarÇett/ fo wir k^ren vnb forfpfïanijfii/ juin ^ac^t§ci( / biffer @cfî(i(t «iefjf weker aufjCprengten.

'57acfj bem aber ad ,^r Ovuftnten vntib niejjft^eö

l’on ber (Sintßfeif ^tugfpurgifcfjer ^onfelficn mit jfttfr -feÇr burc^ vnnb burc^ / gegen vnnb wiber vnfere reine Xe^r- vont Çephgen^benbtntd/ak^ueinon^iflvnb ^weeF/ gerichtet vnb «ngejlenet : @oïfîeo fe^rnû^(ie^vnnbbtenlicf) t ba^ biefer lt;feut ■ftßvnbQöefrug/benliegan^fc^emlicfjwiffen juverjefjhgen vnb JuverwicFfln/ aiwiieef^f gebracht/ vnnb|u ©rnnbtbariitber gelt;î ifgf werbe*

QBir ^aben aber bepjnbige vnb vnbewegfi'cfje ©rnnbe vnnb Sörfaefjen / an benen ein /egltc^er auffnc^ftger vnnb bte 'ïôarfjek ïieb^abenber -^efer/fßmÇer^fteb wo( wirbtgnugen laffen/fnnbt vnb offenbar barbnrclj^ninadjen / ba^ îgt;t( 2liigfpurgife(je ^onfep fion tnitber lt;S'afrainentirer Opinion vnb ie^r / int Ôirti^dvottt Çepfigen 2(benbtmaî/ nicfjfôweber;nt^nnnoc^jufc^a|fen^abe*

Sönnb gibt folc^o er|îhcbjncrfennen/ bfreigenfItcfjeÇDerlt;f flanbt/Ârafftvnb-fant ber 'îCortbelfeibigen 2{rficFelo/ wefefjer aufitrneFUef? ba^merftdret/ îgt;a^Ocr£ci6vntgt;ïgt;a0

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïvar^afftig tm SlbenNinaï

9c» fcVFtt. CÖÏif welcher ^rfldrung vnnb fo beutlicher ^rt JU reben ! wie fïc nacfj bent flaren '^5uch|ïab angeiiontinen wfrbt ! bie (lafninifche feino wego jn friebeiifevn/ foiiber» ‘«k «Uen Ärdfffen barwiber pch (egen ! ininaffen j^r eigene ‘Wort «u^weifen ! inn benen fie furçvinb bepreiften woden ! tgt;rtß jci^obevßdbg^vifli fowdt von Oem Cre fet;/ tgt;algt;aa Slbcnbtmol Pepgenauen îvirPt/-fo

«7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'Weif

}

-ocr page 8-

rtcÇtcn

lgt;vr ^tnituf ( fev »en tgt;cr (^rOcn.Item,tap ter £db fivunOtlid;« gbrißti'bcnfo gcgennjcrrtagfîvcft’n tgt;enî?€Îftcnî2iIff0 2lt;o?cit. ‘^v^aiîKit^'foiîcgcnfvcrtùjcr viwfcj; im ^acnimcnt SiTnlf’* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3a/eôfcvnn2lbcnîgt;nnalfdnantgt;c^

rc ©nndiiFfbalTt oeß vnb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! afö b«

nueb bei) bé ^arrammren 2IUc0 vftaiuenre gcwcfcir lt;©fr ^frt nnr frcplidjiviOrn/ iab twef^ nid?f0f* ttnfen/ ömtfinat (v ni Oie ’Pcrfonni beß @o(mi6 ©otfcä noffe Micfjfauff^nwtnmfn/ fonöern öas ^orr jolcbni ^cib i)i.U6anm'r|bn Der JuHeDer ^dtau^ Der @ub|îanç vnD Qüefen _ Der^oc^gdobfen^t^n^ff^tt^f» îVfanæ/ »i ferne Werfen «ufl^ vnnD âtîgeii ommen.

.©arvm6nnn/ß/eK^tmem Den^ephgen ©aeramenren 2((# reoîî^egumenfo/ Oer 4 eib (f^rj|ii7 ManßenDr ferne @iib|îimp vnD Qöefen / ^«np vnnD gar meljf fugegen gemefen / ab wclcfia im îQemren iTepament/ vnnD in Der (Völle Der folle fommen unnD geborn merDen: 2llfo / mann auff fein anDere ^dß/int 2bcnbtiit.U îgt;cr -éeib (^^hfii ^cßentvcrtigift/ Dann mie^un feiten 2{bra§æ»nDDeranDern ^(Itoàtfer/inmalJenvnverftolen Die timifclxförgebni/ foifteefcl^ongcfcf^cbeii »mb Dietmare ©egen^ wart Der @nb|?ano Peß iejbD »liD nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^benDimal

SÜnD ftiiîx (ben $ntgt;i(fem (JnDe/nemlii^/ DenmaÇren ieib »nnb ^^nfli auß bent 3benDfmalan^jumn|îern/@egengt; t^cilô anbere tne^r Argumenta gerict^tet/ befonDero Dao ienige/ bAfinn ftefo ^efftig beßreitten/baß dnieiban vnterfcbi^btlicbat »nbniclen ^rten/auif einmalnic^tß^n^t^nne: ‘^deb 9^bilofoigt; amp;tidgt;btat fie ftd^niebf ßbcnmcnauffbeß (So^ne (btgt;tt(^ •ieibf(ibßiiiiieben/auffbaßfiealßmitb(r^bßi9^ erfennenge# ben/baßfic gan? »nDgar feine ^egenwertighit^beffdbigenbefi feinem ^eptigen -ÿbenbemal/ irp fole^ß ^ievufennnff^'rbengef $a(iea

-ocr page 9-

2(ugfp«rßtfdamp;cr gonfcfficn. $ Çahrn tnfrbf / gMubvn: ^tnfcmal auOVr aOcm ^frn'f ïfï/ba^ (blc^ 2lt»niî){maii)f^ ^eotcxÄOQauffnnfg^ifoffrmafôinvte# Ini ! ia an »n^fÇfidjcn dórren îgt;fr ^ÇhfîenÇnt ^baftcn tvirbï. Sünï) bcinnacfj @onnfnF(artt)irïgt;t/ Daf; ï)klt;£a(mnttófn cm fofcfjc ii-fhr ücrffc^tcn j^nen furßcnommcn/mclc^c m lgt;fr ^ugfpurgu fc^cn lt;Jonff|pon/ fo bic ^uan^difc^e amp;tdnb(vbergcbcn/ nmix mcrmchr ^n ßnbfn/oöcr öarau^ ju behaupten*

^ure anöcr/ wnïgt;t eben înefee aucfj oflFcnbar au^ ben vbft^cn QBorfcn bef; 2(rticfd6 ^lugCpurgifcbcrtlonfffponvom ^tbenbr# ma(/m wddjcn bfrlt;Safranifntifrfr 3gt;‘i't(mirjbrunbt vnb bcuttic^ wirbf vfrttgt;or|ffn/mtt folgcnbcn QBortcn: Etimprobant fccus docentes, ^4öiß/ ‘Ünnbvcrwcrffcnbic (BegcnJc^t: QBddjc ^orf n^ftnftc^ bc^Zuinglij vnb ferner CS^îifgffdlcn^rrtÇuinb/ JU entgegen gefeçt finbf/jtoic mnnntglie^j bewuß vnnb vnverlt;j borgen.

guni brüten/ wao mir fagen/ Çat vno Zuinglius mitber 2^hat fdb(î befrdlfttgct/ in beinerbte (fonfe(fion ber (Juangdi# fd;»en jurken/ fo b.e'Proteftterenbebe^maUgenenntmurben/ fo gar nicht annei'ncn trollen/ baf'errtehnehretneinigeöSÖefdnbf^ «t^an^epfer Carolum gcfchriebentgt;nban2'aggegebfn/ barinn er bie ehr befj jchenben 3(rttcf eto ni‘ber.3(ugfpurgtfchen ^onfep fion fctnbtfich angreifft vnb miberftcht.

2(u^ trdchetn aberinal gemafttg erfcheinet 1 ba^ Zuinglius ( beffen iefm ! auff ben heutigen lîlag bie Q'alutnifche nach* fotgen ) mit ermelbfer feiner Q5efdnbtnt^ ! fich von ber 2(ug* fpurgifchen Qlonfeffton abgertOeii / ja berfdbigen vnb ©chrifften mibei fepet habe/ iiimafTen noch auff ben heutigen Xag bie Qlaluinifchc ©chtreiper folche l^ugfpurgifche ’Slonfcffiontre* ber annemen noch auch vnterfchreibcn.

^ilrovicrbfc/treit be^ Zuinglij ber ^eitQJeppfïtchttgevnnb ®P*f^SfffUentn ben vier étdtten be^ iXeicho/@tra^burg/^ofï(j luh/ hnbatp vnnb ^Vïemmtngen/ vernamen/ baß j^rc tn.

jehcnben

-ocr page 10-

2(rfKff(î)fr^onfijponau^gcffi^t vnnö verfvorfffn fvor;# fccn/ ^aben ficgtfic^fr @c|ia(t î)iffv(bigeî)frprof('|îir«ibni5'ur^ Pnivntiö X^cofogcn ‘^cfaiiötinp/vntcrfdjrcibnt nic^tancm (idjgnvvgm/ fonöcrnaudjfur fidjcmcigfnegfpdkt vn«îgt;vbrr^^ annvortff/ (vùSIcidanustnffnKr-^ifîonfnnn ficbniönt fcfjrfibcï : 3’”^ktclfï vbergcbcrt aucb fcbrtffthd? j^rcr Jtc^r ÄctartOtm'ß bcm Äcyfcr / ©walburger ! £o|îm'Bcr { JTïcmmmgcr vimb Âmbawcr/xvclcfec vbm 2(bcnt)tmrtlmd?c fccr tîTcymmg waren / wtc bieSacbfcn vnb berofelbigcn ßcrtoflcn! wie wir örbben angejetgt ^abcit.

d'ben bk fee befrdjffigef viinb bezeuget -i ubwtg -iauater voit ^ûre^tn feiner ^tfïonen vont ©aeramentflrert,

3«mfnnffieni|î/eoffendtc^am^ag/ we^ ©fanbene »nb ^efdnamp;fmó befnnak fotvolbie (fuange(ifc^e5ör|ïcii/ a(e beren iïbeofogt / anfif bent Oidcf^fjtiig jn 2(ugfpnrg iin ^anbef vont Çephgen 2(benbtnt€t(gen?efenfepen/ '5?emhcb/ ba^ fieeetnnfeme weg mit Zuinglij, fonbern mit Luthcri ^eftr (wefcfjer mnti«e{|Ï 3« (Tobnrg tn allen vorfaUenben^Cefigionefac^en^u Xt^f genont;^ men/vnb feinem ÇOrfÇeil»nnbQ5ebencFenbie ^onfelfion/ bieer bann |Bmgefallen lajfen/ vmerwerffen warb) einmütiggehalten Çaben.

Sönb marlieiy mae -(ntfiern fdbft anlanget/iß mdnnigliel} »nverborgen/tvelcfjer maffen er ber ganzen (TÇripen^eit mitfek nen Çerrtic^en anfibunbigen @efjrtfften m erfennen geben / baß er mit Zuinglij vnnb feiner ©efellen falß^ee ^e^r niefjt fdnnenoe^ Wöllernfriebenfepn: Qßieerbann aticljinnvorigee^a^re^nvor gehaltenem Colloquio^u îOîarpnrg/Zuinglium vnnb feine getbaneinnber Religion/ mitnichtennoe Gräbererfennennoch auffnemmen wdllen / fonbern gan^ runbt folche$ ih^en abge^ fchfagen.

JÖaf; aber Phi lippus bep Luthero bamakgeflanben/vnnb ïnbem Jpunbelvom hephgen 2lbenbtmal e$ mit bemßlbigen ge^ halten/

-ocr page 11-

2(udfpuvdtfcamp;er ff onfcjpott.

ßäfffti/ fofrbcô tvd(kn ïttfontgt;frÇne tvtr munfcn/ vnnö UMC öar^fßfnfpnbracfjttviröt/ ^inudjf niad^cii viib tvidcrlfgai»

kf-eiftauffï’kffin Oïnc^^fa^^ugkic^auc^gnüffni ^rnu?/ spdcbcr b(};öau)t öcmiïag^u C9?arpurgùn vonden 29.

mif ber ^ihaf betricfc n/ wc Idjf m ^^eif nn öaminini t^rnc f^'iugftban werz tn bem er bep Luthero gegen vnb njiber Zuingli-um »nnb Oecolampadium gefïanben/vnnbbannauc^mtrefv renbem OîeieFj^Mg neben »nbinùPhilippoMcIanthonc m einem ^enbtbneff an ^anbtgraflT ‘Pbifippfen .^eßen ! -^oefjFdbfic^er t»nnb ^§nßmi(ber@ebecfjini^/ lauferange^eigt/ bre^wt«^ ghfefjeZ fo îang fie (HU'tndehg jfirefalfcfje-iebr^nvertheibingen forifa(irenz fiir 0?rüber nicFjt uibefjten oberfbnblen anjfgenom^ inen ober erfennettverben.

ber biefer i^^eoFogen / bwref} loeFcfje an|f gebaefj# • fein Ûveïeijf’fag bie ^Ingfpnrgifcfje (Tonfeffon betviUigetiporbenZ iß auefj getvefen Georgius SpaJatinus, (^^urfürßliefjer ©aefj^: filefer J^ofprtbiger Z tvefcljer aiißrruefücFj felgt;reibeiz nitnaßeii 5ufefennngt;. iXeinfe^en ^enifeljen Tomober ^ilc^erLutheri/ taj) bev etwcni jeglicben ^rtiefel ber ConfrlJibti /btcgegeit vnö falfl^eÂcQenlWcJte^rzalônemlicbbcrêacramentfcfcrver# mer/Wiberfôuffer/ic.aufgeferjtviïvcrrvbrffcitrvorbcfcyciT.

.©ergFetefjen auc^ jußnbenz bep Erhardo Schnepffio, tvek djer belieben ben anbern 511 biefen wtc^itgen ^era^tfcFjfaguiiJï gen ber ^^eologifcljen lt;Saefgt;en bamakgezogen tvorbeii. ^anii a(6 er in feinem ^eFdnbfniß vom 2lbenbimal/^re fampf(ic^e ^e^ frtnbtmß vnnb ÇOîepnwng an iîag giblZ fc^reibter alfo: T?ntcr allen ben jentgen / wclcfoc ber 2lugfpnrgifcbert (Confcßlon juget^an getvefenz vnnb barvber famptdiefo ^aben ra^tfcfola# Senmößen ! tlt nicfet ein einiger getvefen l^txce mit ben ßlifeben gehalten ^ette. bm felbfl barbey getvefen/ vnnb ^abe benen Gingen ! ob tvbl vntvtrbig ! bc^tvo^nen nmflcrt/bannïm'cfepettva vielUi4?lt;:)^wanbt6 mcyne/icb rebc

‘ tj was

-ocr page 12-

rerfxür^crfîantx

W4Ô t4gt; von 4rtöcrrt Qe^^tet vnnö herwegen metnem Jeogniß mdjrbcyfalien woke.

vîinî» ittdjt tiiiöcre ft,if fïcf? auef? uerfiafeni luftus Ionas, ale herje vJinôaOi-irfgni dn gctrcMtva Collega »niiö iOfitßdjöIlf Lutheri^rtvcfni/ vnnöftjï bißans ^nhch’pjfjjngcfhuiöfn/wi^ tgt;ic Wiberfad^er fdbßßcßdnbigfe^ttmitfj'en.

QBae aber Die lt;Vnr(Ffn ßtbß bdiifft/ iß ce! baß bießl^ bi/^edn Qlbfcf^ciwawab Zuinglij »nöOccolampadij^ehrgdJw gen / mina||dt SIcidanus fdbß jbnen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mitlpn/

bdlni OBort furif ^iebevor angdogrn ivorbtn/ vnitöfolcl^enofö tunf fr au)5fün0iß gnnac^l n)f röf ii foil.

3«»« fecfftni/ fvae bij5 an^fr tvir fa^cn/ifî brrmafFfnä^f^ grdnbft/ öü^/obtpol Die lt;raluintfc^e;ftrfr falfc^ni^chr/ bie^lugi^ fpurgiß^e Confflpon iu dncni ^atud vmb^engen/vnîgt; viitvr bfinfflbi^eti lt;Sc^af(en Ovii^efudjfn/ fießldchwol/bwct} btc flare ‘ïöar^fic vbfr^fugf/ olfiviiövidinalöau^brfcljfiivnöntc^t vfr^ ^flfti fonnen / ftewdrrntdbtd’ ^gfpurgifc^fr (fonfffpon ini J^frçen Jïniölfcprii. Caluinus barff fhgen/ fic fey em ^arSdj cm 5«»»rlt;t»t5W5Ünlgt;cn/0abnrd) wdlgan^ 5rlt;t»cPrctdgt;meebä» tcverbrennen^ ?Önb^ae Dctnnaclj^nugFiingfff^fn vnnbbffuiv bfn/ ba(;fifmtf gt;pm/ feiner vnnö ferner amp;pi(ßäci'€Üdii(^rni(^( dnfcfjhgeober überenifennmen*

Beza aber fefjrdblalfo: jTcb bekenne '/ baßpe Cbic STent# febe 25efänlgt;tmp/ rvelcbefjeOie 2l»gfpurgifcbc «cnnen^vnô inetltcfeen SukPen ntebt genug l vnnbbepnbereniebc gefeit imSlrticPcI vombcyligen 2tbcnbtmal/ eamp; were bann/ e mmo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sönnbabermal fc^reibfer:

da'^inter-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fbltcgcfagtbabcn ! baf icb bk

pretatione, 2(ugfpurgifebe Cbnfeffibn b^« Sc^ifle Äebtngung m'^ti öaa 1(1/ nbsp;nbsp;fbnbtc vnterfcbreiben i 2gt;cßgcl?cbc idy/ ^ab ee gejagt/ vnnb

nochmals, ^araußjcja erfebetnef/ba^ cs Beza inttber ^onffffib« nifbt §dfnaeb inepned * *

-ocr page 13-

2(u3fpuröiflt;tgt;crffonfffFioit. , 7

?7acf2 t'élit atgt;fröif andere (Jaluiut|lfn tti 2^fUffc^)hnt)f/et* «ee^laubniö vrit) '^cfanOtmO finb mit Caluino vnöBcza/ |o tiuig iiwnfreçluij nunnifbr greift'en /irte bemeghclj vnD iviüer )hr epiîieii (iî^c'wiIfv« lie |)anî)dti t in öein fie fürgtbcn ! bafi fic ee tin iwH öi'in ^rtict'd ^uafpurgifc^fr ^onfeffion/barinn voin(if9j! iijjen ^binötiiial gekbrettrirOf»

ÇÜu! luift'ricijtiaer ^anöe(n tne ©c^wet^er / in bem fie ficlj ' gnugfinnerHrtren / tgt;a^' fie2lugfpurgifcfjer(£otiff({ion nicfet bep^ ptlicIjU’n* öannPetrus MartyrMefelbtßeanlf Oem ©e# Ipi ilclj^w 'polipuc mit feiner ^anöt nic^tnnterfc^reiben tvdOen»

Pezciius cavft fidj gelitßen lalfcn febreibeit l- eo -fep ctivaö ' »0n Öt^pftclrt m Die ^^efdnbtni^ ju 2iugfpnrg gefe^rieben»tiD • »berantivortet/mitcyngcfcfoliceèeni'ïöcU^eD ©eDic^t^ernac^ follabgeferttgtmcrDen»

2lnDere ttaluuufdjc Dichten in frer SOermaÇinmg vom Q5uclj gt;nbsp;Der Q^oneorDien ! fey in Der 2iitgfp»rgifd?en C^nfcfiion niefoc ßlköjuv tSnnge bctrAcbtct vnÇi erkläret W0röctt : fte fey mic vorge^Abtein nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n wr ctlieber wenigen C^eobgen gcfdirie#

ben wei ten ! tarji» in gre|fcriSyl/ vnbfnnscr Seit j in einer ^erberganff einem Keicb^wg : ter'Orfacb fie tiefelbigenucb nennenformulam tumultuariècolledam» tnsiflZcin felcb ■ XCeref/t «rinn m«n peb vber bollert vnt vbcrcylet ^«b @e^en ferrneriJ^in^u/tie 2trticVcl |cyen nicht ter ®ebüh’'^vnt Heht# turßennch/wiefichögejientethette /1 «rinnen «ufgefnhrct/ m«n h«bem etlichen Keten fich tere mit ntuflen «ppliciren vnt richten nach tcrpapiflentncynnng vnt ^r# rcnjnreten f tie weil fonßen ju beforgen gewefb / ta^ man Keyfer Carolum erjdrncte/weldicr gcfagth«bc/ tietHc^fey fcin-^cro ! welcheer jhnt nicht weite cnQiehenlaflcn. 3ataö noc^me^rifl/fcbreiben fie/ter jchentcSlrticFel 2(ugfpnrgifcher CenfcJlien fèy gar j«bwrç/îintiflt;hx’nt5wcifïelh«fftigge#, pellet.

U} 2(lfo

-ocr page 14-

teilten ^crfïrtn^f

2((fo vfrffÇrcn ! ja fc^cnîJnt vnO fcfjinfftc« î'i'cfc nufjC aUcni Die Q5ff4nötni]j fdbß/fonamp;frn aud? krfdbigfU bmi^inb^# fe (î5otrfdùv ^cFvnncf ! vnî» X^coloijcn / vnb fdjcu^ wni ficfj ntc^f / foldjf ^anij fraintdidj vor brr Qrt^nibdfni ben SÖcrbac^f 5« fließen / alo Ixdnt fie ber ‘ïöar(H'if ettvao bcgt; geben / ober vnb Çôngnab vertneiben / liin ethc^eu ©enden ficfj ^n ben ’Paptßen (enefen / eemponfirn vnbÇeucfj# len tvbüen / bee fic boefj vtd nte^r mit en|fer|îfr (Öefa^r ieibeo -vnb -Febene/ -lanbe vnb ^euf / an gegeben vnb vvranttvor^ tet^aben»

SÖnb nnc^ bem fie bic '^etänbtiuß nae^ jÇrem ©efulfen ab foverUfïere/ vnbbnre^ bte^aebgejogen ^abën/rnfnnenfieficè ntc^fô be|îo weniger oÇn SÖnterfafi/bafi fieerindbeer 2(ngfpnegt; gtfcfjer ^onfeffton ( ijî aber fein anbere 2tngfpnrgtfebe lt;foiv feßloh / benn allem bie ! welche bem Äepfer an|f bem ÜÏdcbj^ tag bafelbß tß vberanttvorfetworben) jnget^anfepen :,^ie/etngt; ge aber/fo fienn0rnnbf vnbmttlöae^eif veramtvorten in bem SÖerßanbt / barmn fie anfdnglic^ei geßeüet vnb vberlieffe rt / tvbl^ len fieaußmnßern/vnbfnr'vOenvanbie berojeUtgen nicbtge^al# ten^aben»

,©amit bannallerbmgöan 2^agfommefolc6vnverfebämpt vnbvnerßnbfhc^ DlûÇmen ber Qöiberfac^er/ babiirdj fie bie begt; rn^mbte 2(wgfpnrgtfcbe lt;2^onfe|pon mit ©ewalt fnr fie^ jte^eti wdllen / vnb bte rec^tfc^alfene SÖerwanbten bero ^tevon aiiß^ fc^ließen ! tvil ic^ bem ll^rißlteben €efer anff ben ^ngenfebeni erweifen ! baß bie,enige/ welche ber -Feßr Bezæ vnb Caluini an# Çdngig / ntcfjt allein im Qirticbl vom 57aebfma( /fonbern anclj inanbern nic^t wenigen / weit von bem reepten 9Öerßanbt 2lug5lt; Ipnrgtfe^er ITonfeßfion abgewiedjen fepen»

^Selangenbf bie Xe^r von ber perfon iXßrißi ! welcfje int dritten ^rticfel verfaßet/weil bavon ^lebevor an einem anbern ^rt gefianbfit/wpüen wir biß bleiben laßen»

-ocr page 15-

2(tt3fpur3ifc('er5fonfe(Tiort. 8

^in anbcrii 3rncfd errlârt ftcfgt; tiie ^efânbtiùf; au^fnicF^ (idj Dahm ! tgt;tc angeborne ©eud? »nïgt; iÊrbffiubc »er# ttinnne alle bie »nttr öeit ewigen Jorn (Hottee j fo nicbt twrcfebieÏCawff »iJïgt; ^cyltgcn lt;Seiß wibervnib neiiw geb0vn Werben.

QCù«n tgt;ïc|rd wa^rtfl/tnrnancn r^woltvaftr Weikn wirbt/ fotnu^ Çergegen f«(fdj »nb /rng fepn / bn^ Galuinus vnb feme SSJîifgeiîoffen bifpuhren ! feyen bic Ätnber and) fór ber ïCauff p ^eylig j bn^ ftc in ber ^nabe Vertes / »nb tSrben ' berVer^cifping fèyen / ja pc bringen j^re -^evh'gBett ^cr vbtt bents Item.

^Öantni alfo vnb «icbfanberefc^rfibtCaluinusm feuten In- ' ftltutionibusnu vierbfen Q3ud?/ atu feefjne^enbeu Kapitel / vnb ni ber iç. 2Ifgt;fTeilung : lt;Sletd) wie an jenem Ort paulucbifpn# tiret / bap bt'e ^óbcn ge^cyh'gt werben von jbrcn tSltcm: •' 2(Ifo Itl;ret er anberpwo / bap eben and) fold)c ■^cyltgftit bie Äinber ber C^n'pen von j^rcn tSItcrn ^erbringen, ^el# c^ee tgt;i( Ï^7ac^fülger Caluini alfo crfldren ! bap fi( fc^reibcn/ ^icÄirtber ber C^ri'Pcn gefallen lt;Bott and) für ber lEanff/ inÄrafft bef ^nnbto j wiebep Hemmingio JU feÇen vbff ba6 fùbenbe Kapitel ber erpen an bi( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SÖnb

Beza tu feiner von ^u Oîompelgarf ©c^rtfftlic^ gepellter vnb vnterfclgt;riebener'21nftvvrt f aujf ben fiebenben 2(rtufel ber Qßnrtenbergcr von ber ! fpric^t alfo : Wir galten / eö fey vngercympt jnfagen ! bap bte Äi'nbcr nenwgeborn wer# ben / Ober bap jn ber 5ctt/wann pe getanfft werben / ober Äber and) jnvor ! nid)t allein epe fie crwad)fcn ! fonbern und) c^c fie epripnm erfennen j vnb bnrd) ben eSlanben ber alte tîïcnfd) inn j^nen gctóbtee } vnnb pc itenwc lTïenfd)en werben. 2)odgt; Icf^rcn wir j baf in jbnen |gt;erpcgelt werbe bie 2^'nbtfd)apr bep ^nnbto / VPVitllt

-ocr page 16-

57lt;tcbBezx ßcbovil fe^iWt { vnb j^rtctt btefc lt;I?rt4b wiöerpi^re / b4f ïUrtö^ï iSrbföntc vcrjte^cn tjl.

ff mcni ^uclj/ wf (cf?6 rr «cnnef/Jra^ »nb 2(nftvort ^^^»onbfn @afrainciucn/inl)fri2lt;lt;.2(bf^n(ung/ fc^r«£gt;ffr;3cb . txtrfï mit XÜrtr^cit f«gert j oaß / »ermft:tcl|l (Slaubcrtö lt;ß0ttfcligcr CElcerrt/btc gcboriieÄm^cr ! ^bcr btc I fo nócb fd* lcrt gcb^rrt wcrbcit j ^eyltg j bce / tm 25imbt gt;hcgricfF«»gt; feyett / vitb bemrt4lt;tgt; ev^^Ucn wcrbcrt.

’Äterc lt;St4(f (äffen fic^ bcr I tvdc^ewit bent nnbern 2(rttefe( ^ugfpurgifcï^er Q^onfeffion epnverïeibf / tn me^f eonetfffrn ober »cr^feic^en/ bn au^urncf (ic^ flehet/ bnff âlU :: tnenfeben/fo nntilrltcb werbengebortt t t'it ©nnben cmpflt;tngt; gen vnbgeborrt werben /bnoiff/bnfi ffenlle von UTutterkib «it voller b^fer vnb rietgung finb ] vnb feine wn^ro lt;0gt;o«es5tt’^4)t/feinwab’^ert ©Innbennn^ott:/von rinfur bnbenf^nnen/ bnßnncbfölcbe nngeborne ©ettebe vnb

. pnbe W4brblt;»fr«SÖ»ttbe fey J vnbbcrbamiUCalle biC VIV

' tev t(ncwi^cti^ürnamp;ütM/,^r0mcbt; îgt;uvdb bie

. vrtbbcy(iserflt;net(î wibcrvmbiKUWatcbornwcf^cn.

* ÇQnb wann bte ^Cngfpurgtfe^e Q^onfeffion (eÇret / bn^ bk Ö)?enfcbfnin ©nnbengeborn ! burcbbielCanff /wiebteOBorf nnbero 2(rticFeIo (aufen/ wibergeborn werben int nennbten 2(rfiefe(fl4r(tc^ fenef / bnff bieÄinber f bnreb bte î^nwff vbernntwortet vn gefnlltg werben / vnb a(fo bie^auff für bno SOÏitfel vnb.^ertfjeng ber '^ibergeb«rtvnb2(nnentmungiur ©naben ©otfeo erFennee : fahren Çergegen bie (^afuinife^en^u/ vnb geben fiir/bteQöafferfait|f fep nic^f ein Ö)?iffe(vnb^Öeref/ jeitg ber QSlibergeburt/ baburc^ ©oftin ben ^inbern frdfftigfie^ bie^ibergebur t wir eFen wdKe/fonbern mir ein ^eic^ê fofc^er'ïBk . bergebnrt/wie in ben fragen vnb 2(ntworfeti Bezx fcaione 107,

-ocr page 17-

2(ugfp«r3îfc6cr5^oîifc(îiE0it 9

fm / öacr fc^rctbcc : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gebraocbct ber tîïcitfcbétt ^icnß

ßlp? ! ba|? gUifbwbl bie gÄnoltcbe XVircfuttg j^in ^enngc^ fcbn'cbcn werbe : Ditb ge^ct ^tc in4)t 3« / wie ttt benen 2)trt* gen I wclcfee (ßiQtt:3i» btefent »ergänghdx« jlcbenbertnen^ fcbeit br4ucfeet. ÏJenn bie ^Jzïtcvn feynbt inn bcm Äfnber* 3ieleit fold)e ïVcrcPjeug ©ottce/ weitfeen tie Äraffc Ätttr ber 3U 3fi»gcn»ß «ïttgcpflançet : ©leicb wie adi^ (Hbtc ber ©pcife vnb 2lr^ncy Ärnfft verheuert / ju ne^rett vnnb bic ÄrtitcF^citcrt 31» »ertrctbcrt î 2(bcr in bene» StuePen / Welcfoc jur ïX'oIfartber »erlorncntnenfcbctt ge^pren/breu# cbetcr bcß2)tcrt(löberer j fpbee ïCprtbc^ ^eylsvertunbw gen / vnbbte Sacramenta außfpenben/ntebt weitet/ brturt blt;tß ßc verPunbigen ben Willen bc^ / fp ße gefenbet fPttßen 4bcr weiter nicfets du^nebten. ■^Anbclt benti» nacb ber Äircbenbiencr me^r vnnb weiter mebt / bann ba^ er ben lEÄuffling mit bcm Wafler befprenget vnnb bcp feucbtigct : »nnb bae «uffgcgpßcn Wafler C es feynun gc^ mein ober ©acramcntlicb Waffer t^utniebtme^r / wie cs fi'ir ßeb bctrAd)tet wtvbc / bann baß es beß ÎLâuffîtngs Äcib befeuebtigct »nnb abwaßbet. 2lber ber jemge / web eber inncrlicb mi'tbem (Seiß / bae iß / mit feiner (Bpttli* eben Äraßt taußet / wi'rcFct viel unbere / nemlicb C wiewpl Vermittelß beß prcbigampte) eytcl iS»nltfcbcvnblt;ßcttligt; cbc25tng/ aleba ßnbt/ ‘Vergebung ber ©unben außlt;Hna* bcn/vnbbteWibergcburt/wcllt;beißci'rt WcrcPbcßbeyligcrt ©cißeo in vne / wclcbeenatb vnnb nach bie ©önbe in vne Außrpttet.

tvof aber an bicßm X)tt/^cza. erhebe^mgepnßirffr/ burditvficbf er vermevnet/ feiner SOîe^nunei ein@limpßiuma* cben/jubem ^nbe/bamteermcbnn fogreißltcbcn^n'tamp;i’fw’weti rr^neßen werbe : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R’be QBorr wölk »irßanben

§aben/ erflor« erßlbß / tvanner von Ambern »nb Deren ^auß rebe(

-ocr page 18-

rechten

rföeevtib^anbfh. Äanti tr ^dföarfur / Oaf? öi? .^ittO^rZ t»fld)c/ fdnctn im'^rncfd von öcretvigTii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wrgcfap

fften falfc^en “Ißafjn nadj/ (^otf abfolutè vnObfop vanjorffkn labe / nimmermehr wtOfrgtboren iverOcn : 5)ann baß^janaf^ treren warhafffi^ tviOergcboi tii tvoramp;en/ hcfttn fic Cffinem an* Ofrn 3rrihwmb nadj ) bie (?'naamp;c (^tieo njmmcrmvhr t(n fdtinoi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aber anfan^f nbsp;nbsp;2tu^frtveh^ff Äinber

(5ott C feiner SDîepnung nach ) abfolntc vnnb bfoß in feinem Ovahi ^um etvigcn -(eben verorönet ! foidje ! fpric^t er t werOett nicht eben in bem .^anbeJ Der Xauffe/ ivann ßemit'^Baffer be# goffen werben t fonbern aQererfî feiner geit wibergeboren/ wann ße nemfich ^O'deo ^ortlji^een vnnbfafpn fönnen. Äa^ biefeefein eißendiche SSÄepnung fep/ weifen fine eigene ^ört auf? / welche juftnbenin feiner 'gt;Üorrebeauff bicAdabe^ ©efprechoju^ompdgarbt. ^annbafdbfïfchreibter/i£rfage r\ilt;i)tl baß etliche ober alle Ätitbcr warlaffttg in bei» 2(ü# genblid*/tvannjh^^enbte Cauff witgethdlet wirbt/wiberge# boren werben/ jbnbcrwfolcfee ^ntthat vnb ©cbaQ bcr Wi* bcrgcburt folge3»feiner ! ^îottbem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wolgefalli#

ger^eit ^ernacb / wann bie 2^inbcr beginnen (SotteoWorc 3n^lt;Jren. ^oferrnBeza^

2fnt fall nun vnfere “ÏBiberfacher ! biefe beß Bezæ '^er)^ rung gefallen laffen / fo folget vnwiberfprechlich ! baß fit mit ber 2fogfpurgifchen ij^onfeffron feine amp;cmeinfcf}aßt^af ben fdnnen / ab welche inn {wepen vnterfchiebilichen 2(rfi(fdn ganh beutlich lehret ! baß bie Äinber burch bie heplige 2:auffe warhafftig wibergeboren ! vnb jur ©nabe ©ottee auffgenom# men werben.

fermer / lehret bie ^fugfpurgifche ij’onfeffion / inr neunb# fen 2(riicfel mit guten runben QBorten / bie Hauffe ! vnnb jwar ( wie fonberlich bao iateinifchei^xem# intplargibf) jwr ©eligbeitnobtig. ^dche? aber bie mein# flennt#

-ocr page 19-

2(uafput^lfd^cr Stettfcflïow» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

tien (S^abinifc^en f (xfonDcre aba btr /enige fïard'bugne«/ wel^ tlx ber ÖJïenfeben lt;Se(igffif auff etn abfolutum dccrcrum, blo/fen Sdtfaö »nö QBal^I ©otice fe^en ! fo o^nc QJrtradjtung bf^ ©bubend an Qnfîutn gefebe^en fepn feü. Q33ïeanb4cbtîg vwib bûbfcbpôbt fie bann txf 2(ugfpwgifcben Q^onfe/ponêuge# t^an^

©ietebe» malien poffen fieffcb »tiit bemjio^Ifffen^tr!’ fief el 2(ugfpurgtfcber ß^onfe/pon. ©olcber lautet aifb : »erbammen C bte proteffirenben Streben ) bic WibertSuffer ! Welche fagcrt ] bap bte einomale jïnbt gereehtfevtiget wbr# ben ! nicht wibcrvmb ben beyltgen lt;S»ei/ï verlieren nen. ;^ann alfo butetd nacb bem ^ateintfeben (^x^mplarber Çonfelfion.

Ca I uinus aber Z Beza, vnub alle fo mit /hnen »nnb /b»* iebr dc Prædettinatione halten / ffreittenfo wolaldbie'ïöiberï» fduffer ! ba^ bie ! fo einmal gere^tfertiget finbt t ben bepligea ©eiff niebt verlieren fdnnen. ^öannenber/ au|f ben benüge« iîag/ ffeinn/bff« Difputationibus verfeebten wdllen ! bap bie ^ibergebornen fogar niebt bie ©nabevnb ^ulbe©of(ed fdn^ tien verlieren t baf/ obwolber wahretSlaubtn ihnen gletchi’ fatn 4l6 vcrlofchen ober »erlohf«’! werbe ] was feine XX)ir^ cFurtgen anlangt/iebbch/nachbcmeineni^upcrwchlten ein# mal auch nur ein ^nncfletn bcflelbigcn (Biaubenogegeben/ fb bleibe gleichwol baffelbige/ innmaffenein JStintflein/ fo vntcr bie 2lflt;hen verfd)orren wirbt ! vnnb werbe vom hey# ligen^eiff/ wie bie J^itmflein burch einen 25Japbalcf/ wi# ber erwecPet vnnb cnçunbet / allermaflên / wie vollen / Öchlafffnehtigeit vnnb im Äopff verjrreten Heuten nicht Mens ipla , Ober bet X’crffanbt felbp { welcher ihnen nie# male benommen gewefen t fonbern ber (Bebrauch beffclbi# gen I h^tnach wiber wirbt ^ugcffellet, «©iefeo finb Bezæ ^ort rbtrbaontunbK^apitd btr i^’piffclan bieOvórntr/ipit cr

ff nosï-

-ocr page 20-

‘ rapten ^crfïantt

«0S2. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geben2lufftrdc^c SOïepnung

aucf} Caluinus vbcr öte ^ertbe^ çi. ^^falmene C -©einen ^ep* h'gen nimbnic^t von nur) Icï^mbrf : 2(î»p biefen W^r* ten (fpneb^er ) iflabjuncmnicn/lxt^jwar tnnlgt;cmî)lt;îuib/ «'rgen öcß begangenen C£^cbr«4)6 »nn^ ÎLootfcblage ! lgt;te ôjaben ôe^^eyltgcn lt;Seißlt;6Qcbemp^ct ! aber tod) nilt;^)C gançUeb bi» weg genommen tvorOen. 'Önnbwaritdjfobe# weifet bas Werd’ (clb^fen { ba^ feine vorige (ßiaben nid?t ganç vnnb gar erfb^^pfft gewefen t 2)ann er nidits ^efï^ weniger fein 2\oniglid) 2lmpt ganrj bevrb'd? »erfebe»/ irt (Bebettcn vnnb anbern WercFen ber (Hottesfurdjt fid) ge# iibt ! vnnb fein ^teben nach bem (^otteebienfl anQefteUeC b^^t, ÎDerblt;tlbcrt ! ob er tvol inn einem ÖtueF verbeiw fîert vnnb vcrjrret war l fo war er boefo in einen ver Fahrten ©innntitniebtengegeben, “rnb jwar! fobette bie©traflv prebigt ïlatbans nictit fo balbt bey fbm Kaum vnnb ©tattfonben/ wennniebt ein verborgener ©aam ber (Stetes inn j'bmgewcfen were. 2gt;ann baß er biebevorvmb tgrncüwerungbcßcHeiges gebetten/foldresmußanffeingc# wifps ©tneP gezogen werben. YTcIcbes eine Àebr ift ! fo mit ^iei^ ju mercPcrt ! weil erhebe (STcfebrtc vnbebacbtfam c0barfnrblt;tItt»/lt;tUwanttinnbcn 2(»ßerwebIten ber (Seift (Serree anßgctifget / vnnb pe von '©‘ottabgefonbert wilr# ben/wann pe in éobtfnnbc jferatben. ^iß^er Caluinas,mif Wf/ebrm epnfcbiagfM Zanchius vnb bie vbrige (Taiuinifdjf rrr/ intfetn fte beftreitten / haß hie '^iher^eborne vnnb einmal tvarhaffiig ^erec^tferti^te / ben Bephgen amp;eift nic^t verlieren flennen-

Ç3nnb werben alfv / fantpt ben 223iberia*uPern / in ber 2(ugfpurgifcbfn Confe/pon verbampf f weil es jl^rer fampfgt; lieber 3rrfb«mb ift/ laut her ^ort in her ifonfe|pon : iés verf hammen (hie (énangeliftken Ä}reben)bie Wibertänffer/wclcb«

lâusnen/

-ocr page 21-

ff 0ttfc ffîctî. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il

\ ISugncn/bA^Otcetnmnl(iîerrcbtfertigce j Ocn^eyïiQcn ®^«|ï verkeren f^nnen.

^it tgt;an CrepÇf^fnbfn 3r(iffc( flimmfti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^lt;,(«1#

Kjfcfofit njdjf »bernn t m welcbem lentge vcrMnipt wrrtcn / ivf fcfcf (f bffn / ber (BUiib tiu recbten ^eyl fnmen (Bcbrrtud) ber ©ccrnnientcnmcbt erfordert werbe, ^unabfr^fjavnb fnn .^auff ber CÖÏepnung fitib/ baf? bie^inber fo grf auffe werben/ ganij ütib ^ar ft tnen eigenen (glauben haben / lieber ! wie wil bann bieiXauffbenÄinber« e(wa{'fûrtrâ3lici5obfrnniÿkc^flt;Vn:‘Z)ber wiemdaen boclj biefe^e^rerfic^r»^tnfn/ba^mtc2(w3fpurgtfd}fr ^onfijîionfîectmgfepejK

S8ber bew/ wae foö ic^fagen vom neum^e^enben 2(rficfe( i bar# »nnau^rriicnidjgele^ret wirbt/öbrvoleBtowber 2lHmSebttge btegançc riatnr gcfcfoaffen^abc vnb erhalte / fo wtrcFc boefo berverff^rtcXriUbie©0nbeirtalIeitÄcjcnvnb‘rerfld)tcrrt (ßottce wtebenn beß tCcnffeloWillcijî vnb aUer ^ottlofen/ weldieralßbalbt/foöjowbtcu^i^nbtabget^an/fid) von (Bote 3um2{rgengewanbt^at.Jpiewenbttbie^efänfnt|?al(fSörfac^ »nb gdjulöt ber (Sunben vonî^oftab/vii fc^reibet ft( v» btntrfybem verfe^rten Q33inen be COîenfcben vnb be^ Xe uffelo.

J;)fr.f|fgen aber wenbenCaluinusvnb fente ©efenenbtcÇÔrfac^ ber ©nnbenfobeutlû'fj vnbffar auff^ott felbfl/bajt fieronicbt laugncn / fonbern fogretvkefjer ©otfeolaßernni^ vor 0ott / vnnO bem 2(ngeficfet ber (I^nßftcben ^irc^en/ fie fdjmuden |id2 tvie fie wôilen/vberieugef werben fdnnen.

.©ann weil fie bePreitten/bie Præfcicntia ober ^iffenfcfjafft ©otteo fdnne nimmermeer von feiner Prædcftinationoberewi# 9en Söerfeenn^ abgefonbert werben: vnb aber folcfte Præfcicntia ober q33t|ffnfcea|ft ëJotteo auff al(e /aker SO^enfdjen Qöerrfvnb •^anbe lung/jaanff allee wao nur /mmer gefcee^en mag/ficeer# preefet/ (bann /efreçlice ^ott allee fteet/wei^/vnb /e»« ntcete ver# Morgen tjl) (go folget anf foldjem lt;Ialuintfceen 2(u^fpr«ce/baß

S iif

-ocr page 22-

®omrccCKcrtQî5crfî4rttgt;t

©t’rn’fS ©drdtc^cr ^ÏUiffcnfcfjafjFt 2(öam ha^jn 'vffff^oi/ tafj er ßffutiDMt ! dam ! öafj (t fernen ^ruöer ermûrgf / 3(f)foîon/ fafj tl feinen ÇÔafter me dfenöt xxrja^t/ja von allen Q3ufgt;en|l«# cfen/foicmalß bedangen/ vnnb bi^an her QßeU dnbe getriebert werben/tüirbi man fagen muffen/ba^fic bure^ ©oitee QBt|fen/ fdjaffe/nnbimnalauc^Purc^^me Prædcftination vnbSÖerorb# nunggefe^e^en.

ÇÜnb ^at bic dalumtfc^en biefer i e^r fo ^ar fnn nbsp;nbsp;nbsp;! ba|? Io

hannes Caluinus fidj nicbt gefcijemret ^ac / ^n bejahten vnnbju« ctiuinu« In. fc^feiben : 2)cr Ulcnfeb fey gefallen / eben barvnib ! weil es mquot; ». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nÖBheb angcfc^cn. ^^cmt^Avinnb fb feiltber

* J^eitfcb/weiieeÖottalfo^atvcrfc^cn vnnDverorönef» 3lem : Wibermnb Cfpreefeen ) waren fie niebt bnreb

«lt;a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X’erorbrtungjuvbrverfeben $u ber'Verberbung / wclcbe jeçb

*■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nie cine'Vrfaclîber'Verbanintf Wirt fnrgewanbtfîDcrbnlbcrt/

wenn pe in jrenöunben vmbfbnnnen/fb empfangen fïeben Âb^h beß iClenbe vnb TnglocPö / baeinn bur cb lt;5btte6 quot;Ver^ febimg 2lbam gefallen / vnnb fampt ficb fein« naebtbmmcn gejbgen bi^t.^fleraber rtf(i)tcirt vngercebter (gtbtt / berfetn« Kreaturen nbcb fbgrewlicb barjn »evteret/vnb jbrer fpbttet? ^l»lt bicfendpnwurffantworfeffmCaluinus felbft »nnbfpncbn □ebbefennejwar/baf alIeKmbcr2lbame/Dei voluntatc.bas iß/ burc^ ‘^iKeit/getnbtcrt f«V«rt in ben ^laglicbcn 3u|îartbt/barinn fie fîecFen/»rtbbAôifîe6/oar»ort teb lieb gefugt/ baf man alicjcit jnröcF lebenmnflead folum diui-nævoluntatisarbitriuin,cuiuscaufafitinipfoabfcondita,^ab i|î/man mnlfebicrin feben auffbue CÜligc@«lad?tcn Q5Óllgt; ÜC^Cß / beflen Trfacb Itt f^ttl verbbrgen. SÜnb balbC bernacb Oeb fuge mit Auguftino, ba^ vbn (Bbttbicfcnigctf# ^uffen/vbn welchen er »ngejweiffdt wigt;|îe/baf ß'e inö X)erigt; herben geben würben/vrtbfblcbbi'lîundb alpgefiibebtn/ft)d(

crcß

-ocr page 23-

tv f 6 4lfo ^UbcU Wcncn: Wa» vmb c6 jîjmrtbcr rt I {0 gefallen/ fallen mr jucrferfcbeitnicbtbcgercn.

(jfbeiï imfdbtgfn îôuc^amis.^'ap Seâ:.7.fpncf^t(r:2(bcrm4l frngid)/«»0^cr£6t0mm€n fcy/M^ 2(öAm burdb bert x»tci T^itf er vnb jre ÄtnOcr f«î»npt fiefe» tn ewigen 0cgûri3t^ ^ie tg fein anücr ^rfacamp;/tgt;an weil ealfö VOr0lUrttt0ffff)fn. ?w4r ich bcfenne/bA^eeeinfd)wedtcb Dccrctum t»nnîgt; Äef«t»lu^ ift : (Bletcbwol «ber p? mufjen alle ÎTïcrt fefcen befennen/D;rfgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jnvor ge Wtt(t blt;îbc/wie ee nn'c

bem nicnfcfoen auf gc^c« wó rCe/eb« benn er jn crfebaffenQt» freylteb w^I gewwfî ^abc/tvct( CP CÖ U (fo ÜUtfJ fcÜKtlîXaf^C vnö vvrorünce Çatte^ *

55icfe abfc^fwhe^cvnbgreirHdje ^unefen/Ulfen 6tf mdiîe» r«nc 2^ifgeno0ett Htc^f faden/fonbetn pfticbfen jnen bep/^aUen fit ^fgt;r fdfîhdje 'P/rlem/ »nb befîrettfen fie mit aflen Äraffte»/ wie b« DifpurationesBezæ,Zanchiji,öfr^t^bflbftgfr/Ioannis lacobi Grynaei, vnb bfr ^djWnpdr/Wkauc^ (SÖflUibe Paræi,cinf$ iKtPftt €fnbentfr/vnb anbercr be^ewge n.

QBer roolte fic^ bann m'f verwunban vber fofefje ie ut/bie ficlj bor Söernxni bre »n ÇOîirgfnofïen 2(ugfpurgifc^er ^onfeflton aufiJ 0f hfn?m tüddjer Uoc^ biefe fcijdnbthcfje 4f^r im geringficn nitbi ftnbfn/fonbermitlaufer^tnn fic^ ba^inerfidrt/baf bef tHcn# feben vnb bef (CeuffclöWill (Scctee ^ulff von ßd? fclbfîabwenben. ^replicb aber §e«c @ott bfforbert ben 2(bfatt bf f SOîenfcbe n von ®o«/Wf n er bureb Rin etvigen OîaÇt vnb SÖer-* R^ung benfdbigrn gcorbnrt ^at( : vnb vno gebühren wo(u/i« Q5e«lt; Çerpigung be IRlbtgrn ^Ho/nur ju ff hen auff bae bIo|R ©ntac^reii ©dttkc^fô'ïBiüfne: iabieSO^enfe^en gefönbigef lenen/auf ber SSrfac^e/ weil @oi t alfo ge rooit ^e t te / jm es alfo ge faflen ! (t bù ^(nfd'jn barju verorbnet vnb verfemen / vnb rote abermai Calui- cai fuper »; aws fc^idbt/cf btm £(uff(l bi( ^(nfe^tn j« verfue^en bic gun^

-ocr page 24-

‘ïöom reifen

ber lt;Sc^hngfn/au^ vbrr jßrfn fonfïnlt;ttilrhc^cn Brauch gcH«* Çen ^cOf/fbcnaU wanctnrr «nemanOern @c^wcre vnnî) kaffert letter vnömttt^nlrt.

’fïaclj öffn îgt;4nn btj? anÇer enriffcn/öa^ ntc^f öer ^aluiniicf^itt Opiniones vnb ^rrt^umb vom 2lbenîgt;(ma( vnbanbanmf^rcr^ je^Uen 2trf icf ein ! fonöern bte €e^r t welche mir vu fero nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tie

ren vnb treiben / mit ber ^(ugrpnrgtfcfccn (Jonfrffion vnb beren tva^ ren Çôerfîànbt oberem fompt : todden mir nunmehr m ^auffe« poffen toao bargelen bicCaiumtfefeen -éeÇrer vorjubrmgen 0e^/^amIt@olm(nflar toerbe/mit true Ær eu toen fie in biefen®'^ djenvmbgfÇen.

2lnfâna(ic^ pnben fïc^ etlic^e/toelc^e berenttoegen tfic donfeffion^aluitttfd} machen todlIen/toeil/'fÇrem J'ûrge ben nac^/ Philippus, in bem (t folcf^e verfaffet vnb gefc^rieben 1 ber fdjen ä)?epnung getvep fep. lï^un nemlie^ eine fcfjdne an Jurent Præceptori Philippojn bem ft( fic^vnnb anberebereben lodtten/aletoenn tr ananbtr'^diinbtnißgfftfütt/tfann fhmvort ben ^ürprn »nb 2;^eo(ogen befohlen tvorben / tn toelever ^aiïtfn Im biefe 2(rbett fo trewlic^ mar verträumet morben-

QBeldjo/ba ee von Philippe gefc^e^eti mer/mmaffen fïebic^teti/ Heber/ mie ^ette er bann fmmerme^r ver^tßttef^er vnnb vbeler beln fdnnen/ aie in nner fo mtc^tigen vnb furne^men @ac^e !meH cfje ©ottee (J^r/beffenl^eilfamen ©rfänbtni^/vnnb vieler taufent ieut ^Volfabrt betraff / bieÄirdje (f^ripimit ber ^afen vmbf«^^ ren vnb betriegen :• vnb bergletc^en t^un/ aie befc^riebe er in ^orm einer ^efdnbtnifi / bie eigentlidje SVîepnung ber parpen vnnb iZ^eoIogen / vnb mere boc^ vor fic^ in einer anbern SÖïepnung mefen/nac^ melc^er er bie l^onfeffion gepetlet.

QBatltd}/ btebiefe©tödletn von Philipp© bienten/maet^uii peanbere/ bannba^ pej^nvmbaH fein mol Çergebradjte 2Infe^tii bringen / vnbju einem fokken falfc^en Ç{)?ann vnb '^etrieger ma* ffjen/bepgleicfjen nit balbt gelebt/ ber feine Aber tgt;t( Xbf'

-ocr page 25-

fofânifÇmf brrrüc^e^^fufZ/aDie^irc^e be^ ©o^nô^ofrcô/We 5rtr|lfH/vnö ben gançni IdWic^en -^auffoi îgt;fr bamafó vfrfat'ßlf/ ten (fuangclifc^cn Q3ffenner / fa ^^rifiutn vnh ©off fe(b|îî)fn rechten ^crçfânôtgo'/ mù S'ifiß Çette ivtJüen k trtegen viiïgt; in feçen.

3mfnn fofe^e Q^iberepbie^tvin^^haner »or^fu^Çcit ^ab ' fen/vnbeeOlu^inhabentnôUnt/ tnSachen bie

beereffenî) t anhere intt quot;Worten fûr^eben / im ^erçen aber anberô gitinben/ »nbaffo vorfeçüc^ inanntglic^/^oheo/ mittehttitlfi^ee »nb nibngeo @fanî)to/Çinber6-(iec^f onö mrt Der ?7afen vmbfûÇ# ren:(Soafben fiefnrtvar^nu^fant^uoerfîeÇen/ ba^weberlt;5tn« ttocfj Wiç/toeber @otf eofnre^t nocfj rec^tfc^affeneo ® ewiffen be^ Ihnen vberßebheben. Wiranvnrerm^Srf/ njöüen Philipp© ein foUfj bèfcô 0tiief nintinerine[)r jntrantoen / inina|fen Jvir anefj bip^r nießct^an ^aben.

Â)a aber gleiclj tvaj^r were/ wae fie von Philipp© fcfjreiben ! ba^ erft^oiuiiin felbifjen mai einer anbern îOîepnnn^ gewefen were/ Wie fie boeî^ in aile i£’wigfeit niefjf werben befeljeinen fdnnen: @ol* te man barvmb bie ^tugfpnrgifelje Q^onfeft’ion allein nacljPhilippi ^oplf vnb €0?epnung vrt^eilen i ^ber aber ^at er allein bieiafl in QSefcljreibnn^ berfelbi^en getragen ! vnb in befj bieanberebie ^4nbc in @efjo^gelegt/ gefcljlaffen/ vnbfinbnur^a^errenges« wefen ? J^at er pe^ nieljt fo wol im ^e^enben ^rticfel / alo in ben anbern gerichtet nac^bem erfîen lt;2^oncept ber fiebençeÇen 2trtM tfel/ fo Xutheruo begrieflTen gehabt 3|l nidjt bie ^onfeffion bem SOrt^eiUuthcrifeligen ! bef’ fo fitrne^men Thc©logi vnb 2lu|ffe# hero ber Äirehen 21ngfpnrgifcher ljonfe|fion/wie anefj ber vbrigen ^rebiger/welcher îVîepnung vom 2(benbtmal 3veich^fnnbig ge^ i nbsp;nbsp;wefî/ vnf ergeben worben ^at Philippus feinen befonbern @lau^

ben vnb'=^ef4nbtni^ befchrieben ! ober aber/wao in gemein bievef formirte Kirchen ber *proteflierenben ^ürflenvnb @t4nbelehrelt;lt; ten/verfaffenfollen^ /Ober iß fi( atleinin Philippi ^ïamen/ ober éù guc^

-ocr page 26-

^ojtirecJfetiDerlîanlst

öuc^ ber anbern^^^folo^cn/lävidmc^rnü^f ber^^jw logen ober Philippi/fonbernwegen ber’Proffßierenbcn@t4n# be v(gt;ergetgt;en worbend fie inn gemein im 'beamen ber i^’uangelifdjen ©ennbe 2(ugfpurg verfamiet/ oberannvortet worben/beweifet bieSÔorrebe ber Q^onfe |fion/»nb bie^u d'nbe ber^ feibigen ^miugef^iane Subfcriptio ober SÖnferfc^reibung / mebt ber2:^o{ogen/fonbernber5'«rfîenonb ©tnnbe. (^oej3wingetô baogançe QBeref vnb ^nc^/barinn oermelbet wirbt / wnobic Äircbc« Ic^rcn:3nma(fen btw lt;2gt;«cb fie^ anfdngf : Ecclefiæ magno confenfu docent,jamp;tcÂtrcbcn klaren bfV'’''”ßf»ntrflfbt:tg* ïfcb/SÖnb wirbt feijierbep alten onb/eben -?trfiebetn wiberfiotet: Docent,docent,amp;c.©ick^rcn.^arombaue^im^e(wnben 2(r# tiefe! vom3benbfma! nic^t fielet: 3e^ Philippus le^reatfooottt ^benb(mat:@onbern vom 3benbfma( teuren fieatfo/nemtietybie reformirte .'iîircljen ber Jbrotefîierenben 5«r|îen vnb @f4nbe. ‘ïüie vnb mitwa6@ewif|en ^ette bann Philippus (ber ba folte ber^î fetbigen Streben-éf hr vorn 2(benbfma! befcljreiben) fo!fben2lrtk rfel nacb Zuingli) egpraclj ricljfen vnb verfebren fdnnen / vnb bie ■(eut bereben wbllen/ ale wann b(r ^’U'fîen vnb @tdnbeÂïrcljen/ Zuinglijifbr ihnen belieben lie|fen/ba boclj im ganpen CRdmifchen Clîeieb funbt vnb offenbar were gewefen / baf foleljee j^nen falfcb^ lieb^ugemeffen were worbend

“ïüae barjfe aber in einer riebtigê^aclje viel93mbfebweiffene? ,©af Philippus bamale/ aie erbie21ugrpurgifebelt;ïonfe|fion belt;lt; fefjrieben veifaffet/ bef Zuinglij / welebe feutige ^Tage bit ^atutntfct)( vrrfheibigen ! ihm nieljt hab gefallen laffen ! beweifet bie Antithelis, welelje er im ^ehenben ^rticfel/ vermdg bef;

nif Georgij Spalatini /ber benen dingen bamale bepgewohnef/ ben ^aeramentfebwermern entgegen gefept/vnb hieburelj fie von öiefer ^efdnbtnif aufgemufert haf.^e bezeugte aueh bieglaub^’ wirbige ^iforien beren ;öing/ jofiehinwdhrenbemOveiebftag ber^eitverlauifen.i^anneehaf Mclanthon etuß fdbß eigenem

-ocr page 27-

burcfj @c^njffni »on Lutherogc;# fefttè/fr toolfc ianbtgraff ’P^ilippfcn ju -^fffen öurc^ ein ©c^re^ ten ermähnen / tafî er fic^ja inctt öurc^ tno f^eijfige 3nfiaUen ter ^cfjiveipenfcten^winglianenvodeauff )^r( ^rrt^untt vntfot* fc^e h verfuhren laDen» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

€S)îepn|ïu tan ivol/heter-(efer/tal^ Melanthon |ïc^wûrte vib ferflanten^aten/emenfomdcfjugen 5«r|îente^ Cîeic^o von ter givingtifctftt'^^famp;f‘^tju^ibren/tvenn erfe(fgt;|îamp;fp fîc^ mù tcrfetbw gen tvere epn^enoinnten oter verfîruf f ge tvefen

ÇOber tao/fo Çal eten un fiItißen trei|fjg|îen 3aÇr/tannn tic ^ef^üitfnili t|î vberannvortet Worten / PhilippusMelanthon fainpt tein JQerrn *35reni?vn/nuf jiattlidjè 90rfacten ^odjerinelt^ «ein 5'ur|îen von .^e|{en in einer fonterhcbenZ eigenen/ Çernac^ dfgt; fenfîicljetn JiDriuf vntergebenen (£’pi|îeteriviefen / taf' ficho Feineo ^ego/ ©ewiffeno^aiben/wolle fhtin(aßen/mitten^wtnglia«« «ern/fo ferm fie auffjree gefaOeien Ö^Jepnung ^alfllarriglielj ver# tleitenwnrten/QSrutcrfcfjaffijumacben.^ßalfoter^eitPhilip-pus Fein ^iomglianergewef'en/noc^tte 2(ugfpurgifd)c (fonfe|fio» in ^winglifcbem ÇDer jîantt von p^mi gefcbrieben Worten»

‘ÎVekti^ jngleicfj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erweifef tao '^ûefjlein / welches er im

felbigen 3ahr ^ac auf ge^en (aO'en/vnt tarin begrie^en tie ©pnl? e^e vnt ^ingnif ter SÜdiier/von ter wefenrticf^en Wegenwart tef ieibô vnO QMufe lt;£ftrtplt;: OJîil welchen er Zuinglium vnt Oeco^ lampadiumuuf tenalteiUe^rernwiterlegf.

3a/jwepgan^e^abr naefj ^(ugfpurgifcbem Oîeicbf lag/fiaf er ficlj niett allein öffentlich in feinem (Sentibrieff an ^^»ernharf Oîofiman erfläret/waoervorßcbbielie von ^wingelo-ieftr/ fon# tern auch anteregann trewlich vor terfelbigen gewarnef.

2tberinalö hat er ^innojd.in ter ïüittenberger Formula Con-cordiæ öffentlich befantt vnjugeben tie^7ieffungterSX)nwirti? gen/welche fonfî ten wing liai urn ein^orn if in 2iugè.^efrdff# «igetauch weiter/ tnß tic ii:ynfcowng tc^ Ôacraincntomchc

ij beruh«

-ocr page 28-

rekten

bcrtt^c0berbePe^clt;tuff Oer YVtröigtcitbi’fi ïDiertcro/ober bef» fett foee empfangt I fgt;ttOcrit bett X)rtwtrOtgcn Ocr JLctb vnb 25I«t Oc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gereicht werbe/vnO baß côbie Vit tvirbtgt;

gcttaucfo empfattgett/ wo Confit ©tiffewitg vnb Wort ge# ^altert wtrbt/aberjumcScrtcbt/vermogbeß ^eitgmßpauU/ wctl ße fjcb beß ©aoramento mißbratt^ett / m bent fte ob’^ jvabfe^itßvrtb (Blawbcit btnjugebeit.

3mfh’bfnbfn3(’^»'olt;’fbvbcrgfbfnfr Q3eFdnbfntß Çaf crî’rtt ©cbma(fa(0tfcbfn2(rtKfd/bannnaußrrncfItcbält;’rfßttt)trbf/baß berÀctb vnb ba625Int ! autfevottbofe» Cbn^ncm# pfangcrt werbe / nbsp;nbsp;nbsp;beheben (affen / vnb mit ferner eigen .^anbf

viKerfcbretben.

4)iefe berrhefje befîânbtge vnb waßr^afftige ^fugnt (j ! fepnbf berinaffen gegriinbef t baß fie weber geieugnet / veractitet ober Ärafftloßpnmerme^rfdnnengemacbeiverben.

ÿîaclj bent ban ben Saeramentierern/btefer erße amp;rieffnief^t eingehen méflen / Çaben fie bie @acb anff einer anbern Reiften (wigangen : Sagen vnbgebenfiîr/ ob tvo( Melanthon ber ^eit auff bem ^eiet^ßta^/Zuinglij CVîepnnng nte^f gemefen fep ! fo ^abeerfebocl}/ aiamp; ber von :îag ^î:agtn fo(genben3aftrengegt; (e^rtertvorben/fente €9îepnnngge4nberf/ Lutherum verfaffen/ vnb^nm ^wtngrifeben ^auffen ficbgefeblagen.

Qüir ßaben vnoabernicbffhrgenotnmen/ fcbarpff $n fnefjen/ obPhiJippus tn ben ie^ten fdneo 2(hero / Zuinglij ieÇr vom 2(benbfma(angefangen Çabe^n biflicben. (f'emdebtegefebe# ben fepn / tvao ftcbf bae vno an Q5îetbf ntebfo beßo toeniger feß beftenen bie Qiugfpurgifcf^e Confeffton an jfyr fetbß / vnnb tveifî fief^ felbßen f baß fic^o nic^t gebühren wiï / ein genteineo Sebreibenber(£«angehfcben Streben/naebbef einigen Philippi yOrinat^ebanefen^uriebten/ tninaffentvirauebbiebevor ver# tne(bet.

Q?efonberß aber/tveifeinmai^cwiß vnbwa^r/baß bie3(ugfpnr# -gtßf!^

-ocr page 29-

2(ugfp«rg(fd)cr Stottfeffioti»

* gifeer Confclfion von allfn/fo |îc^ 2(«gfpurg betfrf^igen tefanbf/ inn einem getviOen vnnöbeflenbigen SÖerflanamp;feange*! nommen/ barjuvonben jilr|îfn vnicrfc^neben vnnb verfiegelt/ nnc^ nn fefhgen 93fr|îanbf viel ^^»^eÇfniac^gançrô^mlic^iO verfocfjfen ivorben : @fbe ic^ mdnnigfic^^ubebenefen vnb iunc^* ten / im ftiU nadj befc^c^ener fofefjer offcndtc^cn Oîattfïfanon/ 9gt;^t(ippuo anbero ©inneo ivorben/ ob au^ ber SOrfadj/btlge^ inein^ftnßlii:b^efanbfnt(5 nac^ einer eimgenprtuatperfon/pri* Mat vnnb fonbertic^en 2S)?fpnMtig/foQgevrt^ei(twerben/ befon* bero ba er ermelbte feine fonbere £9?epnung ct(ic^ ^ernac^ aHerc rp gefi|fef/ vnnb bi'efe fbige bem SÖcr pan bf/ barinn ble ^on* feffion gefcfjriebe n / befrafftigt/ vbergeben vnb verantwort et wor# ben/ganij vn gar jti wtber ijl?^ber ob nic^t bißidjer were/bie 2(ug# fpurgifebe (lonfeffion litn ihrem eigenflieben/gemeinen/natilrti# cfjen vnnb ojfentficfj approbiertem SÖerpanbt/ barinn fiegefießet vnbvbergebenworben/ annemmen/ behaltenvnbverfielen? (^*0 were bann / baf’wirwolteii nac^o^menben ^apißifdjen @op^tgt; pen / bafi/gleich wie biefefbigegan^ vnverfc^amptfurgeben/ biï ©c^nîffvnbberfetbigen^tu^legMngieberieitfdnnegeânbertwero ben/naef) bem ber (ïafholifcben Çôrt^eiï ficfj dnberenCvnb bannen«? Çcr bic ©chrifft einer wacljfenen 'Olafen vnnb bleperm Oïtebt*; fcbeibtvergleteben/ bieficbbm vnnb^er breÇen(affen)alfoaucb wir gleicbfalo achten weiten / ba^ bie 2(ugfpiirgifcbe èonfeft'ion ihren Warren 93erpaiibt «nbere/ nach bem Philippus etwa feine Oafe^ining móehtemutirt vnbgeânbert ^abene

.iöa^ Melanthon viifer ^^eÇr verlaffen/ ben^winghanern bergegen5ugefprungen/benQ^ßiberfacbern^M@efaöen bie Anti, thefin vnb ^egenlehrim lo, Qirtidd ber ^onfeffion aufge(a|fen vnb burehpricben/vnbbif geineineSymbolum ber 3îeformirten Kirchen/ o^n gemeine famptlidje Bewilligung geanbert/bao hebt bep weitfem ben erpen vhrfprunglicbeti ^erpanbt ^ugfpurgi/ feber i^onfeffion nic^f au|f / vnnb führet auch feinen frembben iif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ipn/

-ocr page 30-

‘Üetti rcc^feti Derfîattî’t

te Edirioncs ( fo^cpfcr tvcbcrff^cn nec^^drenkjm/ vnnï» »ncJ)tnuff t»fin Ôvcicfjl^tag^u ^ugfpiiM/ fonbcni ^ernac^^u

■ (enberg fmbt ge fc^inùbet wórboVmit ©runbf vtittb ^epanî^f/ îgt;îlt;; ^(ugfpurgifdjf ^Tonfelfion fdnncngetunnftwcrôfn.

OScff^fcne bcmiMc^ @otf/ vndfaOi’tte benfelbigennc^fcn/ wvw bflfm fur ficb vnnî) au^ eigcncm @uta^fett bteniin Phi-lippus mag gethanÇaben/ vnbbfhahni mit rccbtfdjtiffnicin ©r* mu^f bîc^ffdndmi^/mif pc crß ju 3(ugfpurgCÔaÇfr pcaudjaffo genninef wirbt ) verfaßet/ bera^tfcljfaget vnö vberanttvertet twrgt; ben/vnb fe^Iießen baßinn vn ver^olen/baß ee in feiner|''rinat'Per# foil ©ewait geßanben ^at/ eine gemeine ©efjrifft/fo im 'bîanien ber ^nrßen bem 5kepfer vberreicfjt /vn berÄire^en in biefen (eçten feiten/ aie einSym bolum bepgeiegt worben/ eigeneo ©efaüeno/ on ju vor eriangtengfbnhr heben ij'onfen^/ beren fo bamit^u febaf^ fat/ veranbern/ vnb gieicbwoi nicbfôbepo weniger foifbengegt; dnberten(^7empiarn/bie?7amcnvnbSubfcriptionesber5lt;^i'ß^h anhangen/ eben ate wenn folcben Jhrßen/beren “îlamen bep ben gednbertenli'pempiarngefiinbenwerben/vnnb^u 2iiigfpurgbein ^epfer ^arin recbtfebaflFene QSefdnbtntß getban haben / biefent verdnberf en'ïöeref vnf erfebrieben ftetten/vnb ^war foiebs ^ti 2(ug/ fpurg/wieficb bie ÇÔorrebean Carolum vernemen tafm^ïnbaifo offentlicbe 93erf4ifcb«nge/ fo an etlicfjen 4gt;rten in ber (fonfeß'ion gefebeßeniß/ vnter bem hvßen 'beamen ber J'öt'ßfnauiifprengen viib verfauflFen. 2{n einem ©rbarn löeitiicben ©eriebt iaffen fieb ^icbe ’PracFtiefen niebt verantworten/ wii gefebweigen fur bent ewigen 3i(Imdcbtigen Oviebter ber -iebenbigen vnb i^obten.

2i(o biefeo bie^iberfaeber gefnblet/ vnb befnnben/ baß eher ©eßait ber faulen @acb fie niebt würben ßelßxn fdtinen/ ßa^ ben fteficb nach einem anbern Oîeeept vinbgebdrt: geben nemlieb mit großem ©efebrep filr/ berjeßenbeSirtteteiin ber tjonfeßlon vom 2lbenbtmal fcpjit gar gut papißifcb gewefeii/ vnb habe beittlt;lt; nach

-ocr page 31-

Sîu^fpurgifcfxr gonfeOton.

tn ben verdnbcrfni (£xf*ttplarn no^ttvc^cn müOcn fom‘âùrt trcrbfn/Paniit Öif^chr von Der ’PaptptfcfxnTransfubftantiation bcrauf; ftunc/vnî) îgt;ic (Tvifntnifc^cifÇr öefïo bcqucmüc^rr tint î)fr (fonfc ffîon fic^ vn-^kic^cn fönbtG

^bi'c'^ifûdjcn/ ïgt;aöurdj fie vennepnen he (Tonfelfiontn Söerhidjt^u bringen/ afó fep bie Transfubftantiation baniin vergt; anttvortet tvorben/ tvónen wir ^ernaeljerber ©ebn^r abfertigen/ Wann wir ^uvor von ber 0ac^ felbfî ein wenig geÇanbelf,-

2(nflt;ing(ifbabfr/ inifall fc^on wa^r were/ wao ^le epnge^^ wenbet wirbt/ fo laß t ftcf) boel? nicfjt entfcfjulbigen/ bafj bi^ ïöeref mc^f jnvor in geineinerS'urpen SÖerfanitnng bera^tfcfgagt wirbt/ .^Öenn mania wufte/ baf bie^IonfeO'ion i^iebevonm t*7amen ber-dürfen verfaßet viib vberantwortet worben ip. -

Tîim aber wirbt fie ! oîin einige fofcjje gemeine Q5e'ra^tfc^(a:« gung vn b fampu'iefje '^ewiUigung/ weicfje frepfid? bep Çôeranbej! rung bif jeo gemeinen Symboli hocljnd^tiggewefen were/Çeim(ic^ geanbert viib^ernacfjer in :Xrucf verfertigt/ mit vnterfc^rtebenent ^7amenbcf ©ottfehgen frommen Jperpogen 3o^anno|u ©acfj^ fen/ lt;2^§urfiJrpen6/we(c^er boef? im^a^r 32.©ottfeftg tm entfcfgaffen gewefen / e^e bann matt ficlj im germgpen vnterpan# ben bie (£onfe|fion yU veranbern / vnnbwirbt mc^to bepo weniger -feiner (Ifuirfiirpfiepen ©naben gt;;)ocfj(db(tc^er'57aman bie veran^ berte iX'xempfar gc^engt/gerab alo wan J^ocfjgebacpt er(2^ßurfurp/ baerfcbonberetbt tobt war/ auc^im Xobtefotcbe 90erdnberung fubferibiert vnb bewilligt frette. Ätefe tStuenetii/fag ic^ noc^ ein^ ma(/(aPett ficQ mit feinem 5drbkin verpreic(jen/ober burcF^ einige Oîebe entfcfjiKbigen ober verantworten.

^ao fte bann epn wen beti von ber ^dppifcF^en 9Derdnberuitg bef ‘35roto vnb OBeiito tu ben -(eib vnb SSiut ^^ripi / ift bero mcbto/ alo ein viibidicfje Jtfag/ wclcfje mit ©runbt vnb guten 3trgumenten/ wie ftc^ fonp gebühret in folcijeti ^o^en lt;Sac^en/ liiert fvtn erwiefen werben/ vnnb wpUen wir ©onnenflar beweis ff«/

-ocr page 32-

fvn/bâ^ λK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vxrfamnüctc ^ûrfîfn ôtcf^r 5^lt;^ptfî»fdJenCÔÎf9^

nunß mit (auterm ÇôngrMMôf ^f^ic^ti^ct ivcrDcit.

^anii offvnbar i|ï4«^ Lutherivnîxmamp;mrber^eitiîâ«* fOijcii ^«c^cr/ welche fiü em ßute ^dt für îgt;em Ovnc^fimg fpiir^ au^geÇen (affen/ ba^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^c fie Ïfn^fpnrgtfdje (^cii^

fefftonvbergeben/h'e^üpßiff^e -teÇr »on öer Transiubftantia-tion obermefentlicfjen SÖeranöerung »nO 7Betnoau(; ben reformirten .Äirc^en an^ßemufiert »nrjh vermorffen gemefenr Qöi^üen nur et(icfje ^eugnif beffen aufj iut^ero ^^üc^ern beferen.

3m3a^r zo.^at Lutherus fefjon »mb ben Anfang befi anff* geÇenben (Smangedf / mfemenV^uc^/ mefc^o er nennet/^abp* (omfe^ ©efüngni^ / fofe^e faffc^e mc^tomerbe ’papigifcfje Xe^r erfennet/»nnb »nerac^t/ er eben anjjefangen bie ^«pflifebe^tJ** t^nmbnac^»nbnae^ faden ^ufaffen/, ft( miberfej^et. 4)ann a(fo fc^reibt er : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pubt »ngcrcymptc »nb neuwc W^rccr/bao

^rbtfi5rbic(0»cflaltbcß^rot0/ bcit TOemfür bteeufîcvliebo bloflè jüfalU'gc (Scflalt beß Weine/neniert »nnbverffc^e». XÜarvinb^cU man bann nid)t and) alleeanber/für eufprlicbe blofie jufflUigc (Seftaïten^ quot;Jm fall fefeon alleeanbcrricbttg . wete/fb. weite peb bbcl) nid^t ^ebni^ren / bte Were^bttee alfb »erm'ebtert/»nb biefelbigcfo »nbllltcber Weif / bentungen jnberanben. iSe b‘’taber btcÄircb »ber bie jwólfp bunbert 3abr reefot geglänbet/»nb gebenefen bbcfe m'rgenbt^ Wb Ober jemalebte ^eylige TÀtter ber Transfubftantiation / welche em reeht »»geben wr Wbrt »nb ^ranm tfî.

SOnb balbt Çernacb : Wann bae wahr fey» (bll/ fb fragteb/ wann beßtvegen b(er»efe»tlicbc'Vcrwanbclnngju julaffe»/ bamtt man »lebt »bmÄrbt fagc» borffe/baf eeberJLctbib*’**’ fli (èy: war»mb ma» ba»»»icbtau(^(iQc»»»b3«laflê/bte XJerwanbclnngberenfjcrltcbertJufallige» lt;S»e(îaltc» / ba»n't ma» mebt fage»b^rffe ! baf fbl4gt;ee«(ferltcbe jnfamp;lltge lt;Se^ palt ber Äeib feye.

çônb

-ocr page 33-

2(«âfpurg(fÆer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

SOnbabcnnaf: (£!lci4) wie fid? ^teSâcb vergalt in flö/Älfo vcv^rtlt pebeaud) mitïJcm ©neratnent. îbann csifî nicbtvlt;gt;niîcbt^«gt;»/amp;lt;^P'”î’bl)er

^er (Sottbeit / lgt;ie UÎcttfcbltcbc rîrttur wepntlicb verwant beltweramp;c j tie^dttbdt vntcrbcrcujjèrlicbcttbbf* |cn5»fâlltgctt «Scpnlc geb«ltenwerbe: ©bnbcr«bbw2(btii* ßtntgbeyber rTAtorcrt wirbt recht gefaßt: tieferîncrtfchi|î lt;Sott ! vnb i ^tefer (Sett iptTïcnfcb. Ält;trt bie Philofophia bicfcö nid^t^ fa^en/f^ begreifftö aber boch ber (Blanbe / vnb ift ba62(rtfcbert nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Worts gröffer/ab vnfcrXgt;crpanbt

begreif)^« mag. 2llfo a«ch/bap im Sacrament warbafftiger Ä.cib»nb25I«tfey /th^»tnid)tnoht/ bapbicrvmb^rotvnb Wein müßen wefcntlich verwanbelt werben ! bamitChd# flnsvnterbcnlebigen/bloflcnvnbjwfMligenCScpaltenblci^ be ! fonbern vott2lbtilg«ngbeyber / wirbt rcchtgcfagt : ^ig ^rotip mein Äeib ] S)iefer Wein ip mein ^Iwt. ^albf lt;mc^ ^ernaeb jeb^der bi( Transfubftantiation vnter bie vergcblidgt;e ^in^/ bavon in« ber Metaphyfica bit ©cbuUcbwr gealfenbct biiben.

S^rrner fcbrn'bf (t itn 25ucbvom COîi^brawcb ber 2S)?f^/im 22. ^abr/tvie im anbern 2:§fi( ^fnifebf® Ärudsju febfn/alfo:ï)ar^ 3»^ompt auch ber 25app in ber Leaion 5«r iTïetten mitgrop fern praebt/bap jeberman meynet / er würbe nichts bann bett reichenSchnçbcp (Blaubcnsvnb îCepaments verBnnbigen. 5chf 0 wol an/fällt aber von (hmben an anff Ariftotclis Äwnfl vorn ^rot/von feiner WeifleVnbKnnbe I vonber “Vernicht n’Swng bep ;^rots/vnb barnachZ fo es gcfchchen ip / vnnb bie j armen Ulenfchcn nod? hangerig pynb/jaeytcl ©preuw vnb , nbsp;nbsp;©tro fnr bas Wort @ottcs gehört haben/benen gibt ber ^et/

lige TOatter reichen vnb milten 2(blap.J^ie hörepu/ba^Luthe-rus bie Çôernidjn'gung bef: ^rofs t barju fich ber ^app befrnnet/ bnftr bicöprcmo bep ^app^umborr^ne.

Sbrn

-ocr page 34-

*^oinrcc^tm^t’rfîantgt;É

(£'6f n im fdbigcn 22. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Çat f r n)/ö«f öea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;von

gtnatiOt mit vid grdlfam îgt;ic von Otr Transfubn ttantiationongfjirieffen. SÖnamp;nadyöcm er tvfitläuffti^j fofc^cs au^3ff«^ret/ fdjku^t erenötbdj mit öufni Porten : @0 bcrttvir nmtiîttcb öiefc»2tvult;fel /nuffroflchcnvovtieferScit id) nid)t fonbere^artgeörungen j vnnö / fol^nbcit ötc paptflert felbjî benfelbigen mit: jl^rer îC^or^cit/ Jtugenvnb Â.a|îertt befraffttgen muflett / bßl? wir »ngcjwciffelt wip fcrt ! WAO ße nur jmmer pUubern vnnb febwa^en von bcr 'Ücrwanlgt;cl«rtgöcß23rot6 vnnb Weins / folefeesnjcßtsart* ïgt;cr0/ alöOurdMuf? ein Q5ctgt;i(bt fei; ber (gottiofcn vnnö blinbcrt iCbomißcit : X’nnb baß man glauben foil bcm wa^vcrt Worten (Siottes ! ba er fein einfältig vnb O^n allen 5n|ai3 in paulo fpriebt/ bas^rot j fo wir bcecbenvnnb ep fen ! fey ber JLeib 3^fn ^nßi. iöerbalben mm / bannt i4gt; midgt; ^irtwiberbaneVbar beweife gegen Äcnig nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

fo verwanbclevnbänbere iefe jetjtaneb meine tneymmg/vnö fpreebe t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vorbin es lige nid;ts baran ! bigt;

glSiibepalfo ober anberer Oeßalt vonber Transfubftantia-tion: rinnmebtaber j bcmnad?icb jnCS^cmnbtgefobi'^^tb:« lt;S»rönbc vnnb 2(rg«ment bicfes Sacrament 25efcbirmers/ fo fcblieffe vnnb ^alte id) barfnr / f6 ©Ohlüß DttUÖ ©otfcöldfïeno fei; / waim einer fhge ! üaf; tieriVdnOeh Iter^e : ^ergegen fey es Catbolifd) vnb Cbdß^ lid) ! wenn man mit paulo fpreefee/ jDas^rot/ bas xvir bre^ d)en/feyberÄxibCbdßü

biffer ff^r ip-éutbfrÇffn^ifbMdnbig vnnbvnvfr« onbertgebliebfti. SÖnnö ob er trol anherstvo in feinfn îSucbf*'*’ wiöfr t)i( ^(vinßbamr fpriebf/ fttróllf (ifbrridb vnb QSlut o^ti 53rotvnb ^finbfHdn/ ^4)rotvnb '^fin ebn ^eib vnnb »t{

-ocr page 35-

^(«f : (^oÇat er öoc^ îJaffelbigcjiK^ifMo^ haÇtn ! fctibrrn wtc frinft^ene ‘ïBort gfbrn/auflrgnv.'lfc SVïa^Vfrpanöt'n/iKnJltc^ ölfo/Ó33fnn je hirer.Opinionum one jubi^ahen were/ cRdve^ hcr hcr 'Püptflcn / hie ha hen 4^fib vnnh gegentverwg fev» ^ftïuben i vnh meinen / ^rot vnh quot;ïöcin vcrnicfjfci trerhen / ohet her Stringier / trfldjc'^tot vnh ^ci'n gcgcntvcrng^ahcn/ ieib unh ^.Blutabcr/ von hem gcfcgncien '^rof ipnnhÂcJcbwcùtvcK abfonhern r@o wotte er(icber mif hen Papiflcn hen Äern ohep hc^en @c^a^/ nemfieb/ hcnicib vmiOba^ ^(ur / l^inhargcfcRf ^rot vnh 'ïöctn / afh mit hen ^ivinginincrn bïo^ Q3rct vnnb QBctn f (Udhte @c^akn/ ^inhangcfc^t hen ictb vnnhîôlut hc^ .t^eoîQîyî/beMtcn.

lt;©ae ^ei^t öbcr noc^ fange nicbf ! hk Tranflhbftantiation biKtc^cn cher vcri^eihigcn I foahern einen ^rrt^ninb mü hem aiv hern vberlcgen / vnh tvefefjer vnter henfelbigen am vnfeihenlicQji flen fep/an jcigen vnh vermenhen.

SÖnnh t mas harffe vieler OBort ? ^intemaf ! haO et c^n einige SÖeranherung feiner CVfepming ! hie ^apßihfje TraniRibftantiation aucf) in {einen éircitifc^rifficn vertvorfi« {cn ^abe / geben fvlgenhe QBort in feinem ^uc^iwihir hie Jptfn* tifcije ^rvpbcien t im 24* etfennen. .©ann fo fpi icijt er: Wie nun tC'ffcnJ«« weer i|V vnnh5‘’«wcr lt;6yfèn/na4) einfältiger 2lrth'ev ©prad?c / vnnhhie jiveverlcvincinan^ her / vnhgkid)hin 2)ing f iihr / hoch ein jcglicbee fein We^ fen V0r ficb tjßU : 2llfo fetten fie ficbbitaucbleicbtlicb mö# genhemutigen / vnh jfgt;rcfpii5ige2Mug^titIaf|en / vnnhmit Cl^rifîh vnnhaller Wcltauff ctnfamp;ltige fdjlccbte Weife her ^pracben/ Jagen vont ^rvt : îDae tß mein ietb. ©internal hae fh viel gejagt ijî : 2)a iß 25rot vnh Ä-cibein 2)ing ] Cher mit einanher / rvie ^eurver vnh tEy fen : vnh tß hoefo nieiitanhc fh thll / her harpmt»

ij nieVt:

-ocr page 36-

*2?0mrec^ectt©evjla'n^e

nid)t iwt'fcxky »»tterfcbtcbcrte ïVcfcrt fcycit. (Bictd) wie wir aucb von fccm Uïeitfcben (C^njïo (ageit/ 2gt;cr ijï (Hotc f »iiamp; W!Oervmb/®ott: i|îinertfcb/Vrtîgt;îgt;olt;b ittcnunîitfoeoU ilî/Ocrntcbr wifp/ bap (Sbct^cit vnîgt; Vncrtfcb^cicjwo wterlt;! ßt)tebh'cbc rïaturc» (tub I welcfeev feinem»bieanbcre ver^ wan belt wirbt-

3»n 3a^r2S.tn bfrgroOett SStfdnDrntp »om 2(amp;enöfmal : Wir inacben feinen Àeib ntefet anp bcm ^rbt / wtc tme ber (Säß Slt;4)ulbt gibt : 3a ! wir fagen and) nid)t/bap fein ILcib anp bcm 25rlt;gt;t werbe i Sonbern fprecben j fein Jteib ! ber «Qr^m langgcmacbet Wbvben ! fey gegenwertig j wann gc# faget xvirbt: Sgt;a6tfî mein Jlctb. £)ann ^cipt »n« m'cbt fprcd)ert t Ïgt;a6 werbe mem llctb /oigt;ev/ lt;Sie wirbt mein Jlcibgemacht. Çônt» abermat : 2l»d?bte^bt)cn amp;d)ulcn^Hf ben fiebtit aller Welt barmttfo langegeblSuwet ! bipp'cba# ^tn ficb felbfî gebrungat ^aben/ bappclehren j im ©acrafs ment blctbc fcin 25rlt;gt;t wcfentlicb } fonbern allem btc Paît. SÜtib balbÇcrnacb : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;btc ©bpbipen

ben jteib bemalten ! vnbbas ^rbt fahren lafjcn ! »nnt fpre«» cfecn ! bae ^rot »ergebe ! »nnb »crlaffe fein Wefèn »ber ben Werten ( bep 2lbcnbtmalô ) vnnb bas W4rtlcin C ^48 ) jcigc nicht a»ff8 ^rot / fonbern anff bc» jteib Chnpi i bcr Ccxt fpn'cht : jDas tp mein Jteib. Vigleph wibcrvmb ßd)t: bargegen ! vnnb bcbßlt Ärot/ vnnb lapt ben Jtcib fahren : ©prtebt ! bas Wcrtlein Q 2gt;a6 ) jetge auffe ^rot ! vnnb nicht anff ben Äcib. 2tlfb hlt;*bcrt ftd) btc fptjjc 2\bpffc an etnanber gewebt / bap bic ©opbiffcn ha^ ben miiffen ein Wunbcr^tcheii ertichtcit / wicbae^rot vcrigt; gehe ! vnnb Uffe fein Wefen jn md)t werben. ^ipgcr Lu-therus.

paf aberaue^ Brentius, ber ftîrneÇmcn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;

«aber geh / brep ganzer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vorbem ^înc^ptago«?fugfp«t^

bit

-ocr page 37-

tfie Ç!}(rtvanMun^ ^rofe virnU 'ïBcmeganç öfuHrc^ wïberlfge xgt;nb »inbgflïoftfii- ,^ann aifo kÇrft rr ni frnifr Exegefi nbrr ba^ ff c^ßf ^lt;ip«f 13oÇanin6/fo tm 27.3a§r au^gangf n: ïTir fraget» m'ebt ! îgt;te ©nbpanis bef ^r^tß ni bae Wefen bef Hctbß vcnvanbclt werbe/alfe/baf vont ^rotivciterntcbtealebic cnfjêrh'cbe (Sciait bictbe. X^bn fbldxn Nugis vnnb vniinBctt ÎDingcrt bt fpnttcren bie nicfetewerbe pap'pcrt/bic fbtifî nicfotß 5« t^nn^abcrt. Sönbbatót Çernaefj fpndjt er : Vf l'r ^aben bro^ Un angej tigt/bnf baß 23rbt rttefet bar vmb ber Âeib fey / weil cß etwatrt ben Jteib »ertvanbelt würbe j wie bie papi|îcn fnen tramneit Ia|]c» / bber alß wenn vicUetdit nacb fletfcblt'cber iS yn bilbnng ein thin Zcib barnincn rerbbrgen liege ! wie ^ter^ liber btetnenfcbltcbeX’crnunffc ficb verwnttbert.

^brn biefe feine SÔîepnungwiberÇokï er fester mitglete^en Porten »ber baß zo. ^apiteQo^ianntß/vnnb mac^ete^ wir fein ^meiO^ef / ba einer ^eit falben vnfere i^^eofogen ber ^eif an^ge# gangfne0el}nfften bureljfucfjen fonbte/er vhl anbere we^r «‘Oßfgenvnnbtviberbie ^aptfifcl^eTransfubftantiation pnben lunrbe.

-ïöarvwb aue^ auff bem ©e fprdc^ îOîarpurg weber gwin# grlnoe^ Occolampadius, ober )^re €0?itgeno|fen ! ber T ransihb-ftatiation falben ober Lutherum ober bieanbere^ßeologtn/fetne ©laubenegenolfen/ge flaget//a auef? iw geringfen ‘^erbac^t tf(ß^ tvegen Oe nic^t gezogen ^aben/welc^eßfiffonpcni^nen nic^t wwr^ ben oerfîecfet ^aben/wann fiegewepnet oba nur geargwo^net ^et# Wn/baO bieonfere be|fen fbnbfen ober^euget werben.

Äieweil bann bieange^ogene4^rtlt;rau|j-£utÇeroonbQ5ren# tiogan^^eü bezeugen/baf bie ^apfifebe Transfubftantiation, ben reforwirten ^ireben ber ’Protefïirenben Si^rfîen onnb ©(ónbe/lang|l ooî2(ugfpurgifcbtw 3îeicb|îag ôffentlicb verwoip fen gewefen/ Zuinglius vnb Oecolampadius beneben Bucero fol^ (bf^»volgewufî / wn; jr amp;tiü[cfingt;(iâ(n biertnn ! au|f $V?arpurg»gt;

-ocr page 38-

Dömredjfett^ct|ïrtnïgt;lt; fcbfttt Colloquio |t!crfnwrnafjîcb(n/vnî)au^ bot verbuffettrh (;^ffdjîd)(cn ftc vnnb aïk QBiöfrfac^fr fofc^ee rrlfriid : QBfr tüd fïcfj bann /mwannbr gnußfam v(TWtmtgt;an fdnnrn vba btefc qrattjftittif 93frm(|fni]^üt ber |fçt3fnlt;£«lumt(len/ bie fic^ nïf^t fcbnwfn/bk auOerri’f ÇUt SSf fenncr/vnnb beren nbsp;2{ugfpurß gc^

r()lt;ine ßute OSefiinbiml? 5« beijcfjftßen j aie wann fte barinn bk Transfubftontiationjugefaßenvnbver nftvorteefetten.

;©ann/hcber mit ira6@runbtngt;dt’ iifieee/mmermef^rerÇab f enyîDtcwcil (lt;uredjen fk) nn je^enben Stru'cFel ber ^cutfebe»» 25cÎArtbt»u'|? |ïeb‘’ nbsp;nbsp;nbsp;wâbrc Âetb vnb bA6 wab*’« ^Int €brtV

fîtfcV rvarbafftigvntcrbcrQ5fftuUbepÄr0tö vnnb Weine ^m 2tbcnbtmAl gegen wertig.

'2lbfr/fiebe^f|lt;llen/bie)r bie^crfvnb^uebfîaben fobAfbt einem aufffangen f^nnct/au0 mae ©runbt »nnb '-^rfueb' fommet fr in bie banef e«/a(6 mann bieproteßierenbe vnt« r bi m lübrk Rin C 0fflalt)cin bieße eußerlic^e ^eßalt/SÖirnicbngnngvnb 2tbnlgungbeß Q3rofe vnb ‘deinem fran Qßefi’n/vfrßanOf« pM gemepnt ^dien ©infernal auß vontje^ifem ^fwgntß giinn beuR lieb enviefen worben/baß biefe vngfbfwre^ibrefcboniangßauß benreformirfen^tircben außgemußerfgewefen.

OJ?rtnniglicb muß befennen/baß fie mit bem Tödrt Jetn (@e^ ßaif) bieeußeriiebf fii^tbareSymbola verßeben/ vnnbaifonicbf ei« bioße außgeieertc ©eßalt / oftne ©ubßan^ vnnb QVefen/ ‘ fonbern ©cßait »nnb ^efen iufampt vnnb mit einanber. ^tn fall ße biaan fein (É5n«gen haben / vnnb furßumb biß QBörR leino (©eßalt) b^i^iben ! t)i( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SÖerwanbeiung »nferer

^onfeßion julegen wiJOen : fo mdebte icb gerne wißen / ob ßlt; biefer ärt nach ! niebi iußfeicb aticb ben bcpligen ©uangelißeit ^ueam felbßen einer foieben wefentlicben'^erwanbeiuiig belieb« ‘ eigen würben nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t l*^ß î’f*' b^P^’Ö^ ’n ieiblR

c{?er ©eßaif wie (ine Xaube auff ([^rißum ^ernibfr f‘9-

-ocr page 39-

^cffe )4 nic^t/îgt;a^ dncr fort« vn^frcpnipfe-r 2^ropffvnnî? Cf-bcnt^nrrf r frpn werbe/ ba^ er jm woftc frdtvmni (a||èti/ ber lige (^f îjl «e etwa bie 2(ugfn brr îOîtnfdjf n burc^ eïn bfcf) fpc« obf r ’Pl^atiMfep va bknbe r / nffo/ ba|5 be y ba fîdjdÉben ©f^ liait btr:Xlt;3iiben/blt;J6'îÔerlt;'nba2Çau6enin X^atvnnb ^arÇdt nidjf (^ewi’l'en were ÎBelcbee befj b^vltgen ©etfîee / ber ein ©eifî ber'^ßar^eitiß/ Q5raucb ntcbtill: quot;^nnöfanmanbocban^btefeie ^rtiu rebeu nbsp;nbsp;nbsp;(£-itöitgdtpeM nidjf fcbliefïen/ba^ bie tauberer#

Wanbelt worben / weil bie (ScbrifiTt be^ ‘ïödrfleine ( ©efîalt) gebenefet. ^nmaffen aueb ntebt f^ol^et / baf? bie (Subfiani? ber âJîenfcbbfti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»erfcblungen vnnbabgetil^et / »nnb weiter

niebt alontir eufferliebe ©efialt vnnb lt;5ebein berfelblgen blieben/ wann ber 2lpopd tS^Pauliioiun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;febrei^

ba / ;2)a^ Q’^ripno »ßleteb wie anbere SSîenfcben worben/.vnnb Äneebf ß ©epalt an ficb genommen/

ÇDber bae/ wao tp bewitaf^ ^lt;»00 gemeinero / alß bafi wir pÇn einige SÖerbaebt biß ^Öapßtbumbo reCen vnb febreiben t man l'oUbaß'Sbenbttnal niebi vnter einer lep/ fonbern bepberlep ©eßalt aupfpenben i 93nb iß jm nidjt alfo ! Zuinglius jelbß / Oecolam-padius,Buccrus,vnbanberf bepber|tifßiXb^ologiau|fbetti€0?arii purgifdjen Colloquio,baben biefc ^vt jurebenmit bem'ïödrt^ lein (©eßalt) gebillicbet/vnnbmit^dnben eininthiglicb vnter^ febritben be’ît Tagen : VX)ir gläubcn vnb betennen alßn# mal vom äbenbtmal vnfero nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^brißi ! baß es

foU gebranebt werben naeb ber tCynfeGung Cbgt;^ißi I vntet beyoer ©eßalt.

J©iefe2lrtju reben in^lugfpurgifcber iTonfeßion/bat auch 2lugußin«ßfelbßgebraucbt/ebe bann bie SSdpßifcbe Transfub-ftantiation vnter bem Qäapßtbumb tft außgebrütet worben.,^Öa» alfo fpricbf er in Sententijs Profperi : Sbae iß ! barvort wir faif gen / vnnb rvclcbeo rvir begebren 3« bervebren ! baß biß orament a»ß jweyen beließe l bao eine ijî bie fictitbarlicbe

-ocr page 40-

©Cfîiîtf btï (Elementen

vnö ^lwt vnferó âqî Oï CQ^efi» (E^rt'pü

3c^ fra^f aucQ/ob bic gtvtnglianfr mfptte«/ïgt;a^ .^nnnc^^uf/ fmgcr von ^urc^ im TBufîîJùffo QMppifdxn^rrt^umbo rfff^abf^‘iBd^wol/öaßpcroMugnfrt tvff l»tn. vüntbocl^gktc^ tvolbraucht brrffIbigeebenauc^ fofdjc“^ttiurebenin fnncr Ifgung vber(£fatam: fcpnc^t/tSte^^vS^crtlJer ^anöclvon» Sdxntx^malOcß^e'X'TvO? {mxvclcbctn vntcr ten ficbtltc^«»t (ÖCfÏflRcH/wtvöcn JtcibvnttaoÄlwtbcß ^JÊOîOî'ïî lt;Hetpigt; hcbturcb tcrt lt;®lauben jwr ©ch'gfctt mit ^«rtd'fagwng em^ pfangcn.

3|l bemnac^ «'n v« fïudjtw 55ïng/blt;j^ t»if ^afuimfc^e vmb bif ff 0 ge brau^f f n Q33(5rt(f tno tviüf n/We ^(ugfpurgifcfef lt;£v«^ ff Ifton folc^fö abfcèctvlïc^fn vngfÇetvrfn ^fft^uwbo ! fur^vmb bf fdjulbigfn ! Çfrgfgcn «bfr /ren Bnllingerum m ^ctin^^cn SOfV^ tacbrnt4ï5tfÇfn/ vnfrac^t/cr folc^^drdfinfbfn fotvofingkw c^fm^anbflgfbrauc^fn.

amp;c werffen abff auclj für bif Apologiam brr Q3ff4nbfMt^/irt ivf Icbff bfr @r tf cbifc^f Canon vnb Vulgarij ‘ïBort von bfr SOrr* tvanbflung bf^ssrotein bm ifib(?^nflian3fjogfn tvfrbfn. bann abtrmat alk @o«ff kgen fpurm müjfn/ n)ïf vngnabig vnnb vngftvogfn bk “ïBibfrfacbfr jfpfn bfn ÿrokfîkfnbfn SörflenZ ^rdnbf n / vnb bfrrn nbsp;nbsp;nbsp;vlogen / m bf m fie benfclbigm runbf ab^

pnrfen vnbabfc^lagen/tvav fie fonfï/nen jflbligartvilltgiulalffn»

.©anntvenn bk'Papifïentm (Saframentfirfkbkkmgf nt(j berS^rtikr anjk^fn/ fo von ber SOerivanbelung bf^ ^rotv bfv bem Cypriano, Ambrofio, vnb anbfm vorlaiifffn/ vnb bann l^krau^ f^ren 3*'*'t^wmb von wffentkeber SÖfrtvanbflung bf^ S8ro(0 beÇdupten fvbllf n / ba wijp n alebalbt bk (S^aluinifcbc Oïfbf ber'^dkfr JU lenrfen/vnb mit frer ÇSJîepnung ju verglfkfjen/ vnnbbkfe2(u^kgungCivflcbe mit ©cgentÇnk Srri^umb ffin^ ©(mnnff^jafft hat/ vnb vnv bemnac^ aue^ ä^feft) iu ßnbfn/ncnt^ li(^/

-ocr page 41-

^fugfpuv^ffcfxvgonfvfytott 21

baß baô TÖdnkin (Miitarcaiminbrni) ntc^f frp^uwrfïe^ ^fnvcn nnerS^frrtnbfrunjjvnnb ‘^XÏfwanbdun^ ber »uöQVfffiie/fonbcr von finer fotefjenSÖmvanödun^/ba *35rot viï ^einnn ^(benbfntal/ nufif^rein fonfien genieinen nnförhefjem Q?rauc^vcrrtnbfrtvnböcn?enbettverben3«foldjein Çeph'gen ©e^ brauch/ ba^; fie fepen ein ©ememfcf^nfft ixßiabß vnnb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;be^

^erßfßcnaamp;fr/tvennfb^fßefan bieerflfviivfränberfcCTon# ff ffion vnb bfren Apologiam, bn i fl fein @nab bf^j^nfn frfaiv gfti/vnb fnn vno mebfofnnrrtgen bfp jßnen/ tvan tvir ff^on gnuß# fnnif Örrfinrnngino îOîntft bringen.

îjîunwolan/btnnnicbiniclj näßer an fie mac^e/ fofagfic^ a(fo:‘ïöenn fefjon in erinelbieinCanonc.tvelcben bie erfîe Edition ber z\pologiæanjengt/ bie'Papifîifcfje Çlîertoanbefunggetnepnf wnrbe: ©leicfjivol niebfo beßo n’enigervnfere ^iBiberfacfjereine gnteSorreetionbiefeo Jbreeverbiein^dien / tveit ft( iuef^t bebens ff en noch fetten tvdUen/ auflT tvao CV?a|; vnb @eßa(i ! vnnb 5« trab Q:nbe/ bern^rie^fnefaupbem CanoncvnnbVulgarioange^ogt; gen werben / obogefdje^e fnnpliciter vnnbbio^ ba^inn/ ober aber lecundumquid, ttnbauffgewineCDîa^vnb^ïBeife^ -,®ann bic 93roff pieren be freplicb nicbf fagen ! baß fie burefj biefe 2(Ufgaiion ben *35äpPifcbrn ^rrtÇumb ber Transfnbftantiaüon wdllenbe^ fräffiigen/ fonbern bie .(f^r von ber (eibtießen ©egentvari. Wir bcßnöctt Cfagen |if) bapniditaUcmbic Kdmifcbc Äircb be^ benne bic leibliche (Gegenwart j fonbern bapuweb beriïïey^ nung vorbinn gewefen vnb noch ifî bic Kircb ber (ßriceben.

“^lun aber ip viel ein anberoZ bie leiblicße ©egenwarf im 2(bfnbtma(/welcfjf wir oÇn einige ^ibiilgungbepSSrowie^ren/ ein anberß aber bie wrfentficbe Söerwanbeiung bep ^Srotßim Qtn bfnbtmal/ in ben lt;(fib i2^(wipi. ^epbeß lehren bie ’Papipen: Äaö erpf nemen wir an : SKif bem (epien aber wdUen wir in ;^*wigfeW . nidjtß jut^un ober sufc^affe h ^aben*

5* îæarvinb

-ocr page 42-

Q?cin rechten Dvvpaiibt

QBawniHubcr ^tc fc ©f^cnwai'f nic^f aüftn vo» fiif’/foiibf rn auefjbot hfplîjîcn SÖiifffni/Cyrillo vnö ben ant’mj/ eine (ciblidje 0f»vnn'urf j^citi'îinf tverör/ tjiohn nobf tvmh’ufftighifiufrbo^ If n.CS^Wy.' â(6 Muffnbf nbsp;nbsp;nbsp;ifl tniS gffctjncbcn/bnf? wir

î)Krf^'iucf}tvft|îfhfîi niif flnfc^fjcf^f »nnb naiurftcljc ÎBfifc bfr ©f^finvfrftj^fù/fonbfni nur an^fißfu tvönfu/baf? bif@ub|îan$/ UfuHicfj ber ifrb (£0nfîi ff lb|î/tvarhaffti'g jult;^f(jfn fep :

lt;?ucf)/ tvfnnbfr ^popfcf bîc’Pfrfónüdje SÔn'finî^un^eùic Ifib# lldje Inhabirntionem nciltift/ VlUlb fpnffjt/3’d£^ri|îotvübnr( ( nadj bf tu îfdj/ u^if f bte rf luf i ebrr f r ftdrfu ) btf gannr J-iHIf bf r ©Offene If ibxSaJfng/ frcplidj nùbt fine |îf ifd;gt;(idjc vnb îf jbfîdje QBdf? ber ÇôfrdiUjîUîhî verfiehet/ fonbern ancin btenut auff bîc 0ubPâiib vnb (cjbfjebf îgt;7utur feIbfî fiber ! m srefdjer bie ^'ulie ber lt;é5ürt^eif wobnet/nendidj bte angenonnnene C0?enfcb(ifbe?gt;7a(ur/ vernidg ber Fur^en/aber beutficben 2{uf legun^ bvr jvtrdjeidebrer: 3n j^»u tro[Mief aUe 5'«nfber(^c«^ftr leib^a)|ng/ bvWtjl/ abin lemeni eigenen ■(etb.

9Jnnb tfr affo ber Canon inif ntdjren^u^e(5ßupfungber ^oft(ofen‘33dpptfd)fnTransfubftantiation,fonbern^uQ3efrd|f3lt; figting ber wahren (eiblicben^egenwarr/gertebfet/anbicwfilfebr vbiteb b.i^ ntan tn ben Q^ewetfuitgen and) ber Wiberfadjer ^rug# nt^pßegtan^Ujte^en/ cfwaß gewi); / barvberinan hatibclt/ ^ube# peffigen/ntcbrjwar aff'wann folc^c ^rugiuf’ burebauf'tnnaiïen ©titcfen gebiKtibet würben / fonber weil fie in erüefjen (SrdeFen »116 ^u vnferin ,5'ür.haben bienen. 3iu «ber enter/ hinban gefeite bef? (ritrge'feeren ^weet’e ! ^u weldjew fie ange^ogen werben / vtifer ^Ulegatton weiter wolte aujibenen »nb fpannen/ IckbrJ' würbe vngt; gerepinpfc Jwigerepe« fpmnen/ vnb fteb feIbpcn verwirren. ^(6/ wenn einer anjeigen wofte / bap bte JQepben auffj jamp;ren -Leuten/ 5'urdjt viiiib (^•hrerbiefung gegen bte (^^dtferevugcbtlbef^etien/ »nb fofefjajubewetfen ben Vergilij anp'ge; Difcirc iufti-tiam moniti,amp; non temnerediuos, ^fße?||cf fUffeber ©ereeb;« ttgFfK/

-ocr page 43-

genfcdicîî. iz ti({^àt/vuüb vfracbfff bù ©offer nic^f: vniib nn rnuFujoifftjjer SsJcrfebrcr l)órff c bip/ vnnbgebe fur/ btefer g(4ubff rgt;jnib bi{lïdjfc bfi’J^epbt'u ‘'ïBabnvon bnwidfu Keffern/ Wfil Vergilius m bad'ffiu ffïncnr^irf; nicamp;f uur vntfe/ fonberu vfder ©ófferge# bdibte : tver tvolfe bie uicfjf rujfeii vnnb lagen / man folfe einen fob djen söeife^rerintfgtifen dengelnab|Ïó^en : ©infernal/ biefer be|; poè'fen SÖcrpilVf mc^f babin adegierf nnrbf/ ba|i ennaUeu feinen ©fnebenfónbfegebinicljttt’erben/ fonbern luir^um^tveef gegentverfïgoJpanbelö/vnbalfoniefjfbloj^ babnin/ fonbern aujf gnrïfft CÖfa|i vnb jliïI.

Ojïifgleicfjer lt;(UftrtcfjftgFetf/mepneifb bann/^anbelii aiicfj allfne bie ©Uunufdjen gegen bic Apologia m ber (^urfkn/ in bent fie bao jcnigc/sveleljco vmbgetvtifirÇôrfac^ innen ange^ogenivor# bcn/verld|fern/afotoann eobfofjb.ibinruoereallegiert, vnnbanco èumaltvaö bann gelief/gebifltcbefivorben/ bamif pevnter falfc.'^er ^uiyiag ©ottlofer ie^r/ber(f hrtiilicben (Tonfeffion ein ©c^anbb fïfcKn ann?er|fen fónbfen/ vnnb ptrgeben/ baf? fie 07obf tvegen anif©lintmfcijen ©faal Çabemû|îcngericljfffiverben/ vnnb fob gcnbtt^ viuer bein ©chatten berge4nbfrtcn(ronfe|fion/bc^ ojfenb Itcfjen ^^anbtfnebeno (barvmb eo j^nenadein ^ut^nnip) mifge# meßen móchten.

Garnit aber,rntchftgeojürgebcn noch heller an ^Tagfoine/ mag Ich nicht vnterlaßen/ folgenbe ©tüef noch hierbcp^u fehen.

'vöniib ^tvar fo fragen mir billich/ nach bcm fie tn Apologia gelefenben ©nechifchen Canoncm, barinn ber fÖerivanbelnng be^^Srofogcbachfivirbt/ tvieanchbep bem Vulgario: tvarvmb ficnichf^ngleichanch nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;biefebalbf baraufffob

genbeOnort: Wtv haben ïgt;iefeöer3chlct / nicht: aio woken tvtr hievon an bie|èin Öre eine ÎDifpntattonanfieHcnCÎDann Äcyp tnait|ï.verwirf|t:Oiefen2lmcFelmcfot:)©onbernoami(:jeöcr^ man/,oînefe6lcpn wirOf/ctgcntlichfchentónne/ ba^wir bic hergebrachte tneynung m ber gançcnlVrdhe» vertheibmgeit

5 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C«l9

-ocr page 44-

Dom rechten lgt;crfîant)f

(4I0 ivcicbc:') nemh'd?/bA^ im 2(bcntgt;tinal be^ ^ÆOîOîOî jvar^afftjg vn^wcfcrttlicb juffcgcn feyett ocr Jteibvnnbbaö ^Jot€bd|Ït7»nö»vrtr^flffttgvberrctd)t«»cröcjtcum his ilt;e-Bvs, mit lgt;crtcitÎOt'tigcn/bicincn pcl;ft:/ncinh‘d?25rotvnnö XVem: vitnö wtrrcöcttvortbcr (Biegenwcrtigfcttöc^kbenbtV gen €l)n^i j ÎDeitn wir tvtßcn/bap ber 2Cbbtnid)t mehrvber f^n ^evrfcbcrt wirbt.

73te biffeicb^infCbn'lîfic^c^fffr/ vtnb(?^n|litrineji freunbthf^/ ba^ fic biefe '^^»ffdjrnbijng ivc( «tn 3cfjf iinnni vnnb bc^tdun tvbfkii/ 0inft*ma( ^tücni bcitdnnrbigc vniibju bicfem .^anbf(bfqueniücbe)-'*n»(kn/^iirau|?fdnnntgffcb^ügt;rfH werbcti. (f r|î(tdj/wae fic^ boefj bk Apologia mit (I'r^c^lung brr @pr»cfj bf^Canonis, Vulgarij vnbCyrilli^ubnvctff» »JUndcßc^ VÎfin*’ lief?/ cetpcrbfvon brn vnfern vcrfiybigf bk Çifrgeamp;mdde Wîrpî' iiungvnb^fhrbfrÄkdjcn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aber bafjelbig für nii

(0 bk vngfßrtwrc Transhibftantiation vn}:b5ft’brvonber SÖcrünbrruttg bef’ ^rok in bat ■écib^ffvrjjîii^ani? uîibgar fonbrni/btif un ^ibnibrmal bcfj er? tparhafftig vtinb ffntlkbgfgdnt'frtïgfepnt b('rlt;£fibvnnbb.i0Q5(ufi£ljri|lkv»ibmk bni pebtbaren ^ingni ^Órctvnnb QBnniViirfulfngvbfrrekftff. Sönnb balbt bernadjer : OSirrebni von ©cgenirniigfrk: veil ©fgfinvcrkgfnt bef; febenbigen (ffirijh / fagi bk Apologia, wdcbö tvol in 2(dd^uiinnni.

^kbdkfkbaberbefcb^'ÇfHfr 2(lkgaeknbalbni/bkApo-logia beikhcbfrfdnncnfrflrtrfn e ikbrr/ inifivae ©emiDcnind# gen banniincrmebr/ bk (^Tafu in ifc^c/vin? ben Scopnm unb ^ivcif öllbk'’‘’»‘ff§’'lt;'ik^plknfiffkbnkbi einmal folcbet vffentlicben Çôerfe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anfangen ju febüme ik

2(bfrmal0/tt?ann bk Apologia fprkbi/ber-ieib vnnb baa ‘^lut (^f^rtfiiwerbenvbemicbfnutbenen Bingen/ femaniib«’^'^’'^’^ vnb'iöeiiKlldp fiebaiitiitebetî aueb/ ï’kp' vnbillkbe^nlag vnfer Qöiberfacber 511 grmibt vnbi« bobeikt^ami bie'JCgt;apipeii bk'bkn/

-ocr page 45-

2lu3fpuri|if(f)crSïönfe(ïio«.

(6 werbe ber lt;(eib vnb bao^fut Q?ßnpnuc^f mû benen ^in^en/ Q3rof0 vnb Töenie/vberreicljf vnb empf.m^en / fonbern aHeni vn# ter berfefbißen bioffen (ebfdien tgt;j(^iiigfelbßab(r/tianlt; (ic^ bie^ubf?am? vnb Qüefeii (^roWvnnbî^eine) werbever«? mclüff/annihiJirtvnbabgeflhjet. “bîmi finbaber felcljephantaf-mata vnb lebige bloffe ©eflalten/ babep m ber X^eü vnb QBar^eit fem ^Befen jfi/freplü^niefjtbie,©mgfelbflen/ fonbern ein lauter vergebliclj 0piegelfecljfen/@efpenß vnb ^Ifençerep.

^lfo Idugnen bie ’)gt;apifîen auffe eufferfîe / bap ‘TÖnn vnb ^Vût nn 2ébenbtmal bleiben : Apologia aber befnifftiget Çiergegen/bap mû 2?rof vnb QBem(fo fl^rem QBefen nacfj vnabge# tilgt bleiben) bie^tmmlifelje@aben bep@v§n6 èotteo/ verße§e fein f eib vnb Q51ut / vberreic^et werben.

Stelle bemnaeljallen benen / fo bip lefen werben / ju erfennen vnb be benefen anheim/ wae für ein graupim vnbillieljer JQanbel fep/einfoberu^mptevnbgemeine @cljrifft/in;^remeigentlicfjen iiatnrlicljen SÖerfianbt vetfe^ren/vnb einen frembbèn wiberwerti# gen ‘^erpanbf/ganp vergeplicfgt;/j[wanbicfjten.'33ittebarneben bie Qöiberfacber vmb j(wer ewigen ©eligfeü willen ! bap firbvcfyim fallfie me^r vnb weiter iwn bi'efen r^iiigen fcbreiben wollen / wo nicljt für ben SOîenfc^en ! boc^fnr ©otf im jpimmel / welcljer alle biefe-^diibel wie ein gerechter Óèfcljfer anfiftet/ficb wollen fnrdjien l.rnen/ vnb gebencteii / bap ftc vorfanan prengen Oviclgt;tpul wer^i ben erfebeinen muffen/vnb alobann ein/eglül2er empfangen/ wie ero verbleuet (uf.

Æ)ap aber in ber lepten (fbition ober ^aefjtrurF/ bie ber ^eugmp aup bem (^riec^ifcljen Canon vnb bem Vulgario aiipgclaffcn: aupber^^rfac^gefebeben/ bieweil eo bievnfere bafûrgebalten/bapbaôienige/fbanfdnglieboguterOjfepnungan* gezogen worben/^ernacperfbnbtevngûtliclj vnb ^umdrgfien aup# gelegt worben (inmaßen aue^ ber Qlupgang an ben ^aeramen# tiere* n bewiefen) mit meisten aber ber gepalt / alo wann fie fie}} ge^

-ocr page 46-

»nfbr iÇrf« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uen uBkj^vîi tvpünt.

quot;^Æîaîtiî 1’6 tp furl? (il f bfvor ftiîrhcfj evtvü'fcn/baß öie ^c^rrr von bcrTranflubftantiatión/ inùdfîi ftawi Torfen öer Apologii grunôt^î'arnîhcrgcfcbfaijcn : tiulc^aaucl^ öafirrtnagabgnionu nini ivrrîgt;c«/»vcî( un (eçfè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îgt;ic a poiogîa ficjj au^rnict^

ticf^auff λa6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beß (Taiitiitö bmifft/ ob trof bcjfdbtgê îBorÉ

ludjtgcfnjt torrbi'it. alfo fphfbt bic A pologia/ ni.c ßc von ‘ïöorf JU 'Ïüoï‘( atiß bi'in 4afnni(cblt;'H 'jf’xnnpfar wrboliiKifcI^f tturbï: Wivbc|îrtî)cn/îgt;a^ tticbtaikut öie Isonnfcbc iMvcb ö:e Jtcibh'dxC^cgcnwerngfettiE^ri/hbc/ïcfngee/ jonbern j ba|j eben Cgt;ifîiîucbnocfotgt;alte viib btf (gt;ergeblt;îtten tjabebie ^piedy'f fdjelMrcb/rvici^erCanonbcytienfSfrieckiciJ bejeifgct. bf»niadj(^fgnubnlf4lt;jfn viîgi’fîf^on/ba^’ cnftvcbcrv-iudj bi'efn?ie . Edition öiT Apologia papißifcf^ (t’p ( b(r^cßa(t voriger 3ri‘gt; ^bu!nb/î)avo^ ficfagen/ infgt’dnbcri/ fonbrni nurvcr^cifdom’) ober aber/ fo fie öie letzte 'vÖerbacfjte papijrifci'jer gt;£e^r enf^ febfUbigen/imiPen peeben l'okfioaucb voinerpè 2(biruef juî.i/îein ^Öann eoeni i)ingî(î/ inaiijtefteenvae iin vnb feçe bieQBorf gendifb ßi'^'bep/ober beute nur au ff bao/ tvao angejogen ivirbt/vnö lalfe bie Qöort auffeiu

iSie iDdibeii auef^ CV« ! bafi bi'e tvefentfi'cfje ÇOenranbeîung vnb 2ibti(gimg be|; “Sroto luergenbt in ber ganijen 2(ugfpurgigt; fefjen (^onfegt;|ion fep ge|îra|tt ober verbampt tvorben:4)arau/; ver^ mubthelj / baf; bep fofcfjein (Stinfefjiveigen/ btcfclbigcapprobieref vn gebiniebet ivorben.^arauff biß bi( ^Intivorf ip/ba^ bie uan^ gefifebe J^ûr|îen vnb tStanbe i^nen niebtfurgeno»nrtenge(iabf/ afie6auj5jueefen//ebevnbanefidfcbe'£ebrpunetenber'Papißenj« Tviberlegen/fonbern an jbrcmJ^it bureb eine au Ifricbtige tfonfep fion/ fiefjaner beren 3rr(iunjb ju entheben / tvekfie bic 'Papijten ben refonnirten ^ïircben faffcbîicb auffbiditefen : 93nb affo viel tnehf ficb ju purgieren vnnb eijtfebnfbigen ! a(^ anberejuverHa«»

- - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gai/.

-ocr page 47-

2(ï?öfpKraïfcfxv§'cnft’jï{ön. 24 gcn/nniKilpn firfcfcljv Ocuthcfj ff’namp;f brr ^onfefOon mtf N'cfcn ^'3orecn^»VfrPf(wti ßcbnifWir haben aîlcnt öieÖtucfcrjeh# Icc/ b:e w:r fürnclx^g «»uuj'elxn »nb ju vcrmclbcn gcîxifbc |)aben/bAintti«an amp;»tvnii}?öf|^oblt;t{ïjimernejitmenh4be/bnf5 bey vnetuebte/ iveöer inst Jtebmeeb Ccremontejiangen0iult;! nieitifr/ baö entïveber Cer b^VJ^Sen ©ebrifft j öbergemetner Cb’^t'Phcbert Äird?cn ju entgegen were. 2gt;cniicetf}jfla«n^n# gcvnboffcnthd) ! öA^nnrnntrtllein ^letß tm't ©otteevSölff »erbötet haben ! öatnit ja Vein ncuiv vnb (Öbttlofe Àcbr ficb trt vitiern XVreben cynfledjte j cynreif|e »nb »berbanCt «cnimc.

amp;i( (viben aber boefj atjeb bt'c ‘ïViberfegung 'IX'pijÏi'febep ^rrtbinnb nù^f binban ober in SÖergefi gepeHet ! fonbern berfelbi# gen fgt; bebe viel tviberlegef/ cb fie ficfj irof gebebter jl'nrijöabepbe# fïiencn.^er ÇGrpicb fiebte (fonfeljùon a{{b befcfi(îe||en: 2)i^p'nb btefiirneinblîen 2(rtieFtI j Xgt;ie.vlt;!gt;v fîrcittig geacbtet werben. 2)cnn wiewolmanvieiniebr tnifbrâncbe »nCT’nrtcbttßbeic bette anjfebett bonnen / fo blt;^ben wir Coeb/ de Weitiauff^ tigbeit vnt» Aangc 3» verböten / altetn de fnrnetnb|îen ver# incloet/caranfï dcanOern lcicbth'd?$ucrntcffen.

S^berbae/cb bie Tranffiibftantiation uîcbfebenfogav aiif trfîcf (teb vernwrffen nnrt/ fv gefebicbt boeb ba||e(bîge vnbivirt begrieO'en bep beni ^irtieFel von ber CÔ?ef / beren fnrneinbflen €ttlePe einet- ifî bie ^ebr von SÖenvanbefung befi ^rofo ni ben ieib (T^rifn.QDann nun einer bao QüercF ganç vnb gar venvirlft/ irer nnl fagen/ baf er lint befi ineîjt aucb bie @ùicfe beOefbigen auffeticdibanfniu|îere^ biegantje QSapfîifcbe C9?e0 vers: bainpt tvorben/ tvofan/ foi|îebcnbainif ^ninal audj alleo anberc ixrbainpt trorben ! ivao ni berfefbigen ben quot;ïôorten bef 2lbenbt# inafe^ugegenfnrldufft.

5)er vnfebge Côîann Ambrofius Vuolffius brin^ct jweli fine anbere S^rfid2zbte(ionfe|fionber{5iîrpenni SÔerbacbt’Pa# j,,.

pißije^cr .

-ocr page 48-

. pjfîiprfScr^cÇtf bviburcIj;ufgt;nn£V«.@fbreibf/öcr

! ianötäraflr^tfnipß/ J^cdjIöbOc^cr^eöfc^tiit^/ Çabc a^öcitt I OîckbfHti*^lo- 2(rfi(ff(/a(6 bernacfj beinV^aplWunib ßf fcÇtniïR/ tvibfi'lprodjni ■/ viib oï^n ^np!j|*‘-‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;batlelbi^

I gfnnîdjtvnfciTcbrabcntudden. ‘îBcfc^e ein fold^ efniöft^rbtcb^ I i|t/^i^C6ficbfdb}îaufffn^f»nbver^fßref. ;©ann oflFfnburjjîauJ; ben 2(fd5u 2in3rpnr^/ba^ iajibtgra )fquot;gt;p§thpp0^u

lö Wiener @cbf cbtm^/nnJ^anbd vorn ^benbfmal/tvïc auefj in bni anbern puiKttn ! mit nidjif n fid) mit feinen (Sonforicn ge^tvepet/ ober fic^ von j[nten nbiîerijfen/befbnberoçMô feine ©-bie ireuivc ÇôerinnÇninig Luthei-i Rauben befoninien / beren Ijiebevor^e^^ jbaeljt/ vnatißefefien/nne Çeffng bep feiner j^’S-bie^ivntgüfeße j 0c^n)eiçer anhieden.^Ieic^fnno t|î am ag / ba(j Jpoeberinelb* j ter ^'ilrfî iticbi inif beni genngpen ^ncpfïaben bic lt;S’i^rß(n ^ex fanbtni)itnÀ5erbacpt faffc^er /(e^r von ‘Papifïifefjer Tranfliib-J fta ntia tion ßf^ogen (labf/berfti anefj nit vorige 3a*j»' inrCWarpnrx gifefjen ©efpracQ vor feiner ^•’©•bie lt;î?iberfacper niù feinem ci^ j mgen ^lBorf gebaefji/ afo tveicfjer aüerfeitö jmifc^en f^not fefjon I (angfî gefallen tvar.^at bemnaclj ber’Sefanbfin^ fimplicircr vnb ‘ o^n Clingen 2(u^5ng vnb .^cbingting vnterfcfjriebenZ vnb ivirbt man ml ein emtgo (Exemplar ober Ada geigen fdnnen/ baburc^

, bieff-é«mpenfabe(mdc^{eg(alibivirbiggeniacljftverbni.

SÖnb wariielj/tvfnn -fanbigraif ’Ppl(ippo/J;)oeb(ób(icfjer ©e^ f becfjinifj/eobafitrgeradenftefte/ba^ îjjcTranflubftantiation vn^ j ter ben io.2(rtteFd verfîecfet wiirbe/tvoUeii banntvol bte(^alnijî in|îen mepnen/ baf; feme tvlt;enfric^wtber bere^^nfîücfî (^etviffen cm fofcfje fc^4nbt(i^e ©otHofe ^e§r ivnrben vnter^ fcpnebenfvaben?

‘ïSaobie^iberfac^er verbieneiÇabenvber fofe^en ÇetOofe« S'abefn/babtircfjnitaüem ber^iebetibigenAfonbernaiic^ber^ob^ ten vnb Jnrldiefjen perfonen mol j^ergebrac^fe Oîeputation vnb (5 Cf nefjt verfent ivirbt/barûbe r faß le^ anbe rc vrtÇe ilen»

-ocr page 49-

Sfuafpuraifcf er

abaöf^^jcfjfene tiodjfnr (£nîJC ^fp/Çtun: ©ebe« frrrnffö für / Die vier Staffe/ Deren DrobengeDac^f / Çaben fic% Daromb von Der Surren ^onfelTion ab,gefonDert / bh’weü wu jî/ Da^ in Derfelbigen Die ^âpjîifc^e SÖerivanDdiin^tïnïiD 3b^ ttigung Der gefe^neJen C£{fmenten verjttebet geioefen ■ î^un ijî überaus Den ^tjïonen offenbar ! Dap fie^wo viel aiiDere SOrfa^ eljen ! Derenttoegen fie mcbf tooHen vnferfc^retben f fnrgewenDetZ vnter Denen Dteerfîetvar/toetifïegnngfam vernterdten / Da^jÇre -feÇr vnD îOîepnnng aupgcfeçt wnrDen im jeÇenDen Qlrticht/mit Denen 'ïÖorten : Erimprobant fecus docentcs.VnD vcrwcrffcrr DieOcgenk^r « ÆîteanDere/tveil Dte2(ugfpnrgtfc^elt;Ionfe|fioii me^r S^ereinomen/afoÇù! |^r gefallen ließ. @on(fenaber tvnfieti Die »ter (Statte freplteb i»ol / Dap Dte-£eÇr »on Der yOapifltfc^en Tranffiibftantiation fc^on »or »telen 3a^ren au^ Den^rotefltü renDen 5ttrc^en tvarabgefcfjafft getoefen : SonlîentrnrDenpeeô anff Dem SVîarpnrger Colloquio nic^t Çaben »erfc^tviegen ! ©Des »ngemelDetgeblfen.

^abenalfontc^fö ! Dara«|f|iegegenDte(Jonfe|rtonfuOen/ Derfelbigen oDer Deren Apologiæ einige g-lecfen ÿaptjîifc^er ©remrcl mit ^ar^eit anfc^mieren fonDten.

2(c^/ wie gern Wolfen Çefîebefc^repen/ wenn fie nur foW ten/ ale wereDartnn Die ötnmmelung Def? (Saeramento/ oDer ^ufif^etlung Deffelbtgen »nter einer ©epalt/ wie mano nennet/ jugegebenworDen. Ambrofius Vuolfius fc^euwetficbnicbt/Die Surren »nDf^reiJ^^eologen De^^u bejicbttgen/ alowannfieauff ^Öegel^r Derpaptpen/ »nnDDie (^nntgfeitmttf^nen jubejeugen/ Die ïàu^tÇetlung »nter einer ©eflalt / »nnD beljanlicbe ©egen# wart »nter Den ©efîalien ! auOer Dem ©ebrauc^ Offene »nnD itrinrfeno/ in Der gntlicben^anDelung jwifc^en Den 9^rofeßic^ renDen »nD 93api^en {ugelaffen. ©c^ampt ficb nicbf/DeOwegeti ' lt;tUîU}ie^enDie^lfîorfen ^errnDodorisDauidisChytræi, inn

© wele^fP

-ocr page 50-

Dom rechten

©fgvnfpiel fielet/ vnntgt; öartgt;urc^ ôùf4lt;â/î^^ rung^u @c^anîgt;rn gemacht wirDL

‘^öentgfr iß nic^t/ bic '^apißenvntctßunbtnftci^ittn' l^rrr Ovciation lgt;ic jórouliterniöeiu bffc^rcpen/aJöWunn fte ,ßnf» îgt;»c 2iu|;r^eifu»tg »nfartna (^«fîaltbttviüsgitfji’tfcn : ^aben abevDic i£ucin^(bfc^(n folc^jcebffldnöig gjiaugucf/ nno genug* famiwöerkget

^ie fiapißen referürten affo : 5»m bnttcu Cfagen 0e) benficb (bie’Profffîùrcnôe) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎDifputrt#

«it0rt ! b4^ fte öicfèlbigcrt mefet vcrigt;Ammcrt I bte m vcrvucFte Seit vtttcv etrtcr (Bcftalt: Das Sacrament genonimcit/ Ober «ocb ^cutigcö î^ngecmpfabctt. 3‘tenj : ©te glÀubeu/Ixt^bîc/ fo Vitter einer (amp;e|îrtlt contntunteteren / nidtt vnrcd’ttb«rt» XVoUen aber JÔIcbeôben jungen 3upreöigenm4)tge/Ï4tten.

bifß vnfreww Ovdaüon anfipoden Die vnßfn a(fot ïj'arnacfe von beyberlcy (Seßait beß ©acranten to mrbt ntcbt «ngejogen ! wie vrtrtb tvafjer lt;B^e|îaltwir öte/fo eine (Seftalo 0ebraucbt/enefcb«Ibtgct^aben/vnbtvirtattß4ofr^?gt;lt;^3gt;*3^* ßx^t! alotvoltenxvir ntcbtIe^ren/bA{Ibtc/fovnterctncrlt;5e# palt 040©aoramententpfa^cn /ntcbtfünbigen. Werbiefêa * alfoblo^ltefet ! nw4gt;t:e gebetteten ! wir bewilligten bieeine Öepalt/vnbwoltcnbo^glet^wolentweberau^^afl^obcr anbern vnbtlltcbcn “Vrlacfocn in dffentltcfcen prcbigtcn (ob cbeo nicbt betenncrt t Wir aber ^aben hiergegen beybe mit Worten vttb ©d^nfftltfb vielfältig vneerflaret/wte wir bte/ foeiner ley ^eftalD nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wegen/wclcbe viel vnb ntancberlcy

pyn^an /entpfa^cn/entfcbitlbiget galten. ÏJamttaberba* ben wir bas “Verbott ber anbern ^Sießaltnit^tbewilligeD.

viel Die ^roteßierenbe.

3nn ipelcfxn QBöremfieauff gut ^^eutfc^nerntflben/ baß bit ^apißen in i^rer Relation nic^t aUe6$uin freipJtdjllen referiert vnberie^fet^ben- ^arnac^/Daf fiejtparenifefinibiget^aUenbù

-ocr page 51-

/ fo inn vortgen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dem QSapf^^umb

turc^ bte ^tîittc^fîpifc^e ^^prannep Per n«en @fpa(t baauiet worPen/ oPer eftvan Purc^ einen ?»7o(ufan PerfefPtgen entprren millJen : 3ber mK nuffen Pae ^aptjïi j'dje ^SJerPotr Per einen @elt;gt; ßa(f PewiUigef haben: ^nmaOen nue^j nimmermeer fan erimefeB werPen /Pa^ fiePif6ee‘’rrhcée ©egenwart vnfer Pen ©epalten/ aulfere^^lf» Pem epngefeçtvn, ©ePrauce ! hefennet oPer Pewiüiget Çaben*

^6 mac^ene aber feine au^ trnfern QBiPerfaceern rm ©cemâ* hen vnP iaßern fogrob t ale Pte ^ewptttttfcee i^^eoïogrn tnyÇ** rer ‘vOermaenwng. lt;©ann alfo fcbretben fie : iÇs t|î nicbt 5« »er tvimPcrn / öaf^ in bem tSecmplar Per ^cf «nPtni^ / fo Pent Äcyfcr t|l überantwortet worpen ! Piefer ^rrt^timb^ccfctt blieben. ÎDann man ^at ftcb gcfârd)tet fur Äe^fer Äarlen XJngnaP ! welcber C inmaflên wir felb^î von penen ! fo Pic 2(»0fp»rgifcbe (Eonfeflion begrieffcn/0c^4rt^aben ') fii^ ver# lauten lallen /er f onne wol Pulpen/ Paf man fonffen! wao int ^aplft^umb praffwirpig/ wiPcrlege/PieUlef aber/Pic Ule^ fey ^in ^erç j Pic wolle er j^m nicht nemmen laflcn • quot;Onnp Proben haben wir vcrmelpet ! auf wao TOrfachen man bef en* ncnmiljjc ! paf etliche 2gt;ing fur^tfamcrvnnpflcinmuttgcr xgt;oxbelt;elt;À)t l ale ftch gebôh’^t ! nur Pamit man fi^ auff Per pa# pipen XXgt;ahn vnP Kepen lencFcte.

Qßer Paß liefet / lieber waß fa« er anPerß gePenefen/ Patin Paf auf àurclît vor Äepfer Carlen ! Pie ^rotef ierenPen nach Pen ^dpfifchen 3rrthuinmen lieh im.^anPelvonPer SOîef re# gulieret habend

®af fie nun folcheß SOîuhtmafen auf Pem Qüdrtlein SÖïef ! welcheß inn Per ^(ugfpurgifchen ^onfeffion im Q^apitei von Per SDjef gebrauchet vnnP gebiöichet wirPt ! inn Pem Pie ^onfeffton fpricht ; UTait leßctpen vnfern mit vnrccht auff/

0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pa|

-ocr page 52-

rechten Derftantt

tA^|îcbictïTcf^ fattenabgct^4rt^4bctt. 2gt;crtrtb46i|Ï0ffcrtt# btto ! ixxp öic tncf?/ 0l)ne^u^m 5« rebctï ! bcy vne mit gróflêr 2lit04cbtvnCgt; t6rn|ïgenakenwirOt/ beniibcYbcrt Wiberfagt; cfocrn [t-zc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» ftbc^c öcn (Taluintpen Dùffn '5?amfn

(ïÖïffi) inbfr ^u^fpur^ifcbm Confclfion tabödn. ^orßcijcn fa# gfntvir/ ba^ burdjïu^ ‘^drddnanöfrenicb^ß/^'kbaö «Sacras« ment beSfbcnbtmafe menner fep - Sönb ba^ biefer ?7ame be9 ber affen jîircfjen fe^gebrauc^fteb gettefeit/aucb eÇe »nfef be^ 2{n# tKbrifîdO^eicfjber lt;ib^o(f ^Sâpfîtfcber ©aïKfefraef’an bie betfîge Sfeffe aefeçef worben / erfebemefau^ benaften Serfbenfen» 0fejcb Wf'enun ber nicftf fûnbigef/ welcher bas ^fbenbfmtîî nennet cm Saeramenf be^ 2(ffare/ nnc vnfer (f afecljifmuo fbut : 2f(fo ifîo auch fiîr feme Sunbeju adjfen/ba^ bie ^fugfpurqtfdje (lonfeftion eben baffdbicje Sacrament mit einem fofcfgt;en Tîamcn nennet/ mefebertn ber affen Streben gfbrdncbhcb war-(So geff en bie'ïödr# ter bem ©fbraucfjnacf}/ wiebtf C9?nn^/mma|fcn einer o«^ bert ^b’kfopblt;’f0fp’ßf^«’t- SÖnbbamanbieSadjffefbfÏ/nfmficb/ bao ^e ifige 2ibfnbfmaf 1 »n verruef f be^dfi / nnb von atler Q3äppt« feben Superftition cifferbinge vnbefîecff / afobann ipo

eher J'repbeif vnferworflFen vnnb jugefaffen t biß Sacrament JU nennen eine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! ober Liturgiam, ©ofteobienfî ! ober Sa#

crament bf^ 2(ffarö/nuraUein/bapnicbfo vngerepmpfo vnb@o'tfgt; ‘^arbeif tviberwertigeo borvnter gemepnef ober verßan# ben werbe-

SD?tf wae ©emfibt aber bdrflfen bie QBiberfacber bie ^0# fepirenbe Jûrfîen vnb Stdnbe m ben '^erbac^f jicben ! afo ob fie 0«^ Surent für bem Äepfer bep bem ÇOuneten von ber îOîeffe (wef« cbeamp;^epferÄarfeno nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foffgewefenfepn ) fb*”« vnb ÎÔîcp#

nimg betten auff ber 9^apißcn ©utbimcfen gefenefet ? 4gt;ber woher Wit amp;(g£tttß(H biete ertic^te furcht erweifen ! wefebe ft( bem M^epfer in henehkn getrieben habe ? ®ann ob wof biefen t^ewenwe^rten ^efennern vnverborgen war/in wap Gefahr fte bamafö'

-ocr page 53-

-ocr page 54-

ip wcitex gefolgte / Ort^ man Oifputwrct^at/Obcirtctncß »or viel geaalte» / «Ifo viel verOierte / «lo fo man vor et« )cgUgt; eben «ncfonamp;crhcbe ^«ber Partit fontmett Ctc gro|fe vnjcbh'cbe Uîcngc Oer tnefleit: voit rveicbem «Uem Oie »rtfertt nobvtürffctgc ’^êriitncrunggctbatt / »ttOge^etgetb^tbctt /O«^ t£gt; mit Oer Sebrifft nicfet vberetit |îtmmc I »itttO ^cr^urd) Oie

Oe^ iletOcite gcfcbmâb^t vitnb verleijet werOe: ©itttem«l0«6 Ä.et06rt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nicbtalleiit ein (Dpffervnnït

(Sîifugtbuunggewefett vor Oietèrbfiiitoe/fortbcrrt «itcb vor äI* le«n0ere©ün0e/3nm«flcrt5Urt ^cbreeritam 9 gefdxtebeit/ 2)«ß wir einmal gcbeyliget Oiiriti oas (Dpffér ^cf» 3cem : mit einem Op^er blt;*ter in wig^eti volUnOf t Oie ge^ bcyU'StwerOcit.

^ei^f Oifi Oen papifîm ©efàllm i twil ^aH/tvie0ie‘)7ftvp4ttcr er^f^lfn/OîeSÜîe^vorfcin S^tri^ge^ab ten y .©ann jr frepltcfe Wc QSefânOtmf^ Oae ^â»pf vnO be(i( étûcf Oer SSJîf J OaO fù nemltc^ fcpn folte cm 45p|fer för bit lt;Sânb( Oeif 2j)Oren vnOlebmOigen/^arf gnug angegriffen »nO vmbgego(fen/ vnangefe^en/ ^epfer ^arle foldje €0îe^ vor fein ^eri^ oOer ^«tip( möchte gehalten ^aben.-WietvoI nun biß Oa^er faß aUeö wibtrlegf/ ivao (öegent^cil bep biefem^erif furbringef :3ebocb/bietveil ©es» gentÇeiImifgrofferSOîà^e 0c^vnterfleÇeuube«gt;etfrn/ba|5 in ber QBKtenberger Formula Concordiæ Anno^ó. mit ben^tvinglia^ nern vnb j^rtr lt;ie^r vom 2(benbtmal amp;nigfeit auffgeric^tetfep/ fïnfemalburcbbtefe Formulam oer jej^enOe ^rtiddin ber ^onfep fton fep verbeffert worben/vnb alfo ÇiemiUut^erue^ubeniïaluif« ntfe^en gerreteen: 2b ivdüen wir au^ biefer Formula Vuitten-bergenfi felbfl bao ©egenfpiel 2(ugenfc^etnlic^ erweifen/vnb wie vergeblich fichhlfbep Ambrofius Vuolfîus,Pczclius vnnb gleichen bemöhen/gnugfam barthun.

q23ir

-ocr page 55-

wdUen aber tgt;ie Qßorf ber Jormiitæ ^oneerbræ juvo» ffr?fn/n?frc^ea(rofaufen:®'rèabcngcÇÔrct/fôk^l75^yiar^ tin^uccr/femc viinü C^er anü«;vn 'prcbtrantcnS5?ev^ ' ttitiig / fo mît ,^ni aiiß î?en Stilteen f ommen fint» ! von Vfm^^@(Krmnenf ^cibo vnno^lufog^rifïter^ fMret traben/affo : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;behimen/ (out Ver “^ort 3te^*

næi, Va0m Vicfem ^nermnent^mev ‘^mg fmV/ci^ neo^imlifcb/vnnV eineo ^rrVifd). éenmaeb faUen rnV leuren fie ! Vaß mit Vern ^roi vn V ^ein mar()o(f» fiö vnn V mefentheb ^ngegen fei)e/ Vargereiebt vnnV enp pfauj^cn merVe Ver 2eib vnV Vao^Iutg^rifli.

î^nVmiemoî fie feine Transfubftantiation ten/Vriö ip/mit niebtenfa^f «/ ^roi vnn V ‘^ein merVc öußi^rer Tîatnrin Ven mefentiieben ^eib g^ri^i ver* dn Vert/ancb niebfmevnen / g^irifti £eib feve locali ter oVcr rdmniieb in Vcm ^rot evngefebloffen / oVer blcibc nuffer^alb VemföebraucboVerVerTïieffung Veß0€U cramento mit Vcm ^rot vereiniget : @o fagen vnV be^ fcnncn fic Voeb/ vnione Sacramcntali, Vao ifï/ nacamp; vnerforfebbeber/ ^aeramentiieber 'ïDereinigimg vnV ^rajft Vicfeo@e^eimnü|5/ fetje Vao^rot g()rifti£^cib/ Vas ifï/ pegîduben/ S^rifîil^eib feve mit fampt Vem ^rot mar^afftigficb gegemvertig/vn V merVe tvarÇaff^i tig mit Vcm ^rot Vargereiebt. X)ann fo Vao ^rot aufgt; fer^aib Vcf Qiebranebo bcvfnto gefegt/ vn V im ^aenv ttientbgußfein vertvaf^ret vnV belaften mirVt/oVer in

‘Pvoerp

-ocr page 56-

*pr orcfTioncii »nnigt; ÿrmJ^jdn^cn ümbgcfMgcrt/vn«amp; ten Renten nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bcç tgt;cn papificn

fcbîdx ! (galten vnnï» gldnben nbsp;nbsp;/ ö^rifti £eib fepe nicb^

öemnrtfb fagen ßc/ tgt;ic ^vnfa^img Nefcö 0af ra^ mentö Oin’(b§(xifîum bcfcbc^en/ gcUetJnbfepefrdff’ n'g tn üer gf;nft(icbcn Gemein/ ob gUtd) öcv ! fo co bar^ reifbt/obev ber/fo co cnipfil^ctAvüvbj^ ober niebt'^er^ falben/ îvie ber 2ipofîcl lOauluo von ben Q^nîrûrbîgcn rcbet/alfo fagen aneb fte/baß ancbbk^mtûrbfoen bao@acrainent nieffen/Si (fo/bap § nbsp;nbsp;nbsp;îva brer £cib

»nnb’^Intbcn'î?nîvûrblt;gen tvarbnfîtfg bargcrcidx/ vnb von ben 'Ônîoûrbfgcn empfangen werbe / mo nur bie^ort/0)nfa(|n»g vnnb •^cfeblSb*’^!^^ bebauen vnb gebranebtwerben» 2lber biefe empfajen ee/bneti ^nmÖerifbc/wkPanlnofebreibee/biewedftemigbran^ d)en be6^.@aframenfo/ weil fte ojne ernfîücbc wa^re ^cf e^rnng ^n Q5ott/ onb o^n ©ïanben empfa^ bcn.X)ann bao @aeramcnt(fî epngeferx/^u bezeugen/ baß allen benen / fo reebffebaffene ®nß eÇnn / onb ftcb mit wahrem ©lanben an ißnm bal(cn/vn fteb alfo troßen/alle ©nab onbönn^atcnff^rißljngectgnet/ vnb pe bem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff amp;vlßo cpngclclbce/ vnb von ah

len f^ren 0ünben / bnreb bao ^Int ff ^rlßi gewafcbeii vnbgcrcüngct werten.

-ocr page 57-

2(uafpurgïfcOer ffcnfefPett.

©ktvcOabcrauff vnfcr wcnfaOrtb^ufam^ men f ommen/vnü Otefe ©neb ancb an Oie anDern pre* ^iaer vnoObrigfdt bcpUrfeitö gelangen mu^/f'ânnen mir Ne Concordiam noch niÉbefcbhe(îen/^uvor vnü epe wiree an Oie anOern gelangen (affen* TîacbOem aber Oiefe alle bef ennen ! Oaß fie an allen Slrdrfeln Oer §onfeffion onO Apologia Oer ^nangelifcben Jürffen geindff onO gleieb galten vnO lefren mollen ! molten mir gern/onO begern anffo b^cbffe! Oaß eine Concordia imffgericbfet mürOe* 'SnO mo Oie anOern bepOer* feito ibncn Oicfc 2(rtiff el aneb gefallen laffen/Çaben mir gute ^offnnng/Oaß eine beff enOigc Concordia vnter vnoauffgericbtetmerOe.

’35iÜfifr tte Qîîort Der ‘^BirfenBn'^tfcfxn i^otiforbien/ Oar# «ufi n?ir f r|îitdj Oœeiffii tvóüen/ï)aii bic jcniscij/fo gebackte Con-cordiamge|îdlet/gcbinirfjctvnî)v«terfdjnfbcn/fioiic^faufjrguf ^wmglifdjvcriïaiibfn/ vnOba^ficaiic^aifo nicfjf mdgfvcriïan# Ofn ivcrOni/tttan itdile /^banu mie ©avait nnfrentböc^eufung vnbÏiuOiegung gcben.Sarnacf^tvdilnnvirauc^ ï)fr@atramen# tiertr (ïpnrcöen tviOfricgtit*

SÖnO jtvar ! tvaê vor tin tndcfjttger ÇQnf trfcfjciöt fep ^tvifcbf tt Otr in btr ‘ïötttfnbcrgtfcijcn Formula Concordiæ vnïgt; ber lt;Jaiuinifcbc«/»nO tviegar fic fic^ ntc^t vergieiefjen (aOen i erfefjei# I «ft frjïiicp baher/btovcii ötf/ fo öcr '^ßittfnbergtfdjcii Contoröten »lUtrlcOrifbfn ^abcn/auütrucfiK^ bcfainen/M^ fie ^altcrt/ffiS«# ben vnbkf'rcn tn allen :^rt:ivFclrt/tta4)Otr€onfefltortCvfriîe§e gt;nbsp;«acij ber erfîcn/ fintanai Die verdnörrte Oe^mab noep ntc^e tvar) vnV nadb ôcr Apologia çer^nrpcn/p? nbsp;nbsp;nbsp;jiim iSiiangclio be#

hnnert»

!■ 1

-ocr page 58-

rccf^fcn^crfîaiiOf

fcMtn. ^ofan/foÇtiBcn fifÇîcmùauc^ bru lo. Q(Ktdd vnî» îgt;e|^ feil Antithcfin jfiiieiîbeheben la/'feii / ba «jefeçet tvirbf: @ie ver# iverffen bie ©e^enfe fn*.

Æ»ariiaefyivfi( bie Concordia befeimer/ te;f nitt 25rotviib XTct'ii tvabr^afftig vi)ïgt; n’ef nthd? 3» ejegcn feyeri / ffcgebett »nîgt; cinpfrtngcit werten ter Aetb vnîgt; bns 23hit 2Jefn (Cbnjîi: Caluinus aber Çer^egeti mit ber ^ormuf ber (ifnnjjfett mit ben ^’e^ivfiï?erîî / fü(dgt;e trefemfiebe (^^egeinverd^Feif öffemficbver# tvniff/m bein er fcbreibt: Äraßtighd) 3war werbe ter kcib Cl^rtjîivberretcbct/abernicbtnanirhcbcr Wetf ] nacb ferner 2\rrtffe/aberntcbtwefcntltcb.

Sôtibtviberfivfef fofefjeô Petrus Martyr in fernem Dia logo/fo . JH 3‘trc^ im 3abr çi.gcbrneFt tvorben/am 71. ^faf / ni bein er lt;xU fbfe^reibef : 5£?aritacf?/ wa6t|î von ndcbc” gewefen 3« wiberic# gen/baf ber jteib€^rt|n' wa|)rtgt;4ffttg/{eibh4) vnb wefent# Itd^(m25rttvnb Weinfcy / ininafjcn jbr gittrunbt: vnbebert grbbeiîcberkläret / Sûstenml jblcbeeanbersntdtt / benneit» i1Ienfcbert(Biebtd?ti|î. Sünbam9i.*i^hif : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3W4r3tige#

gen ! iticbt allem nacb ferner 0ottl)cit vnb (Seift j fonbern auefonntfcmern £cib vnb23liit t 2i.ber v.ià^tl wiefbr fnrvnb fur Flappert/m wa^r^affter /Icibhcbcrvnbrvcfcnth'ctier lt;5c# gen wertigFeic/fonbern nacb bein ôilanbcn.

.©eneti bann bcppflicl^ten auch bi«wbcr( 0aeramemifrer/m bem ft( vorgeben / ba^ bie@ub|îaiH? »nb '^efeii bef? -feibö vnb ^lutäii^rißifttvcitftpvßn Q3rofvnbQBftnbe^2(benb(ma(6/fo iveif ber oberftc Rimmel von ber vnterßen Cfrben. -®aÇm fie jte^fii plïegen bao amp;leictgt;ntß von ber Tonnen/mele^e/hrem '233e# jeniiac^ht/ßrem Rimmel bieibe/ vnb ßieicf^wol mif/çVerKrafft Çievnten auff (Jrben wiriie. ^abin ancf? gehöret ! ba^ ftefpre^ c^en/ fep fein anbeee (ÿememfc^alff beß ‘leibö (^ßhfti itn benbfmal/ bann aueß tin Qftten^eftatncni getvefen/tvelefjeoj« befianpten/ fte bie ‘^ort beß Qipvfteh anjie^en ; Çônfere Çônf#

s

-ocr page 59-

2(«öfp«t'3ifc6crgonfc(ïiön. 30

ter Ba6fn afie diicrtfp (9ct(î(ûfje ©pctfegfcOfn» bffÏcn tvn§gt; mi 93crflanï)f ^crnaclj iiit ^udj fdbfï fo(I gc^anöcft fvai^en»

aber (lûbfn öie 93aHer bvf; ^lt( n fiatnciue bni -^cib dfjrt? lï^ivcfnidu'f^ ntcijt gcßctnrcrft^ ßf^abt/niii 2(nff§unlt;j/ ba^Oic teubfÏajH? -£nbô batnaÏö nodj ntc^ttvaJjr. ^arvittb ft'ilfolgni/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foldjerlt;(nb

Q^^npiaudj bc^ vn^ vnbùi vnfcr« ©aframenten nfc^t gcvjcn# wertig fny fo (an^ fî’- biffe,^fc 3îfge( ( baOuref? fie bie Sacramen-ta :^ke6 vnb ^leutve^ ^Xepainente am ^Befen emaiiber ßfe ic^ [)a(« fen) mc^t fin cf en vnbfaüen (affen. ÇÔnbipaîfo0onnenftar/bajj i!n(^runbf bte OBiffenber^er Concordia vnb ^winalifcfje febr emanbcrjiu miberfinb.

(fben mdffi^ee erfcfjeinefancfjbaÇer/ wei( bie IfJielfuniiber SÖmuirbi^cn tntf naren dorren in ber QVittcnbrr^tfcfjat Formula ^efe^t mirbf/ tvelcfje aber auff benÇeuii^en Xa^ xgt;oit alien ^aeranicnfterern vermorlten vnb verbampf tvirbf. ^ann bie Ö'ormdfpridjf : Sbie iSynfci3UJtgbe|5 ©acramente ^d)cniâ)b aiiff bcr WirbigVcttöejjcii ! ,o esanffpcnbet ober cmpfâ^ct/ »itö ïver be ber Jtcib vn bas 25lut jnad) panli itc^r / tva^r* ^afftfg vberreteber/and? ben TOnwirbigcrt rVnb and? bie'Vrt# xvirbtgeitcmpfangcneô/aberjum ^criefet.

^amtf aber bie ôaeramentierer nidjf fpielen mêc^fen mit bem 7Bbrt(ein (-)l)nfvirbhie) vnb etwa bie fentge barvnter verfe# ^en/tüddjf fcf ivadjee ©(aiibenô tveren / fo ifî ,ncn im 3'uf alôbalb foldj (Sdjlnpfflüd) verfîbplfet tvorben ! in bem bie SÖinvirbigè al^ fobefdjriebeniverben/bafficncmlid} sine fide,ol;rtlt;$!Ianbcrt/ bef, iSaeramente pel? .^ebrandjen : 3a ! bamit fie im ^brtlein ( (Glauben ) mt ^jriibefn mddjtcn/fv ifî vmb mehrer Oùc^tij^feit luiiï ien^inju(^efei?ttvorben/51 n e Pœnircntia/bl;rt/Herv vnb 25»^. QVo aber îdn Oùtv vnb Q5uf i|î/ba ifî auc^ fern geredjtmadjenber ©(aube / tveber fdjtvacixr noc^ fîarcfer. Jo^^rf bemnadj vn# wiberfpred)(idj / baf; ali^ie verpanben ,verben bie ©ottlofen/

if

-ocr page 60-

SViibu^fcrfi^f/ vnö in öer 5tircbfn i von wdc^cn bit Concordia ndrlicfj feilet/vnî)fpricljf/ 0if fuipfaiigcn amp;fn^ab vnlgt; öae ^(ut tgt;f |j Jpieoî'xc»;.

Qßdd^eflUffifo part# fur on^/^n'^jfgcn a5fr fo gartniMDie ^tvtnglMncr ïlï/fvi^j/waïin fie mit J^ert^en vnî) îOîutiôr biffe lt;2’on^ forbifn aiinfininfii/g^r bafbadfr lt;Qti eit vom 36fiibhna( ^tvfgt; fdjfn i^tifn vnb vne fo(tf duffgefiaben wrben.

QBddjfe a»f^ ba^er ab^uncminni/ baß bic ^berldnbifcf^e ©frtfff/nfni(îclj/5'ranefforf/0traf burg/9öfm/2(ugfpurg/Œ*f gt;nbsp;(lugfu/ CO?finmingfu I ^Xfuffiugfu/:?. beren ^irdjfiibùnfr brr 5'ormul viucrfc^rif bf n Çaben/vou ber gc it §fr |îf iff bcp Luthero gfbhfbfu/vnb ber ^nuughfcfjfiUfÇrficb enteufi'cit/^iiimaficn fie uuc^/0otfiobvnb^{incf/ bfn biffer Jormuf viib bereu eignu^« herein reefjteu ÇGfrfîaubt voni ^benbfmalbfÇarren.

Çôberbif aîlee/ luwdbvor etuem SÔerfîanbtbieConcordia fepbefefjriebeu/vub auefj bffeufUcfjungenommeinvorben/fati (Ui^ folgeubem ^eugiuf abgeuoiutneu werben» -^Tatiii lu wehrenber XraeMfion biefer ifoueorbieu/ tin^aftrj^.fcf^reibeuviibreben Lutherus/ »ubbieaubere^^fütogeu/ weicfje ^u amp;cbmatfaibcn »erfamlef waren / vom 3benbtma( alfo : Vom ©acramentoc^ 2(ltar0 galten vnoglßubenwir / oa^ Ärot v»amp; Weti»im2l# benbtmal feybertva^r^affttge Ä,eib vub ^l^rifti j vnö werbe m'cbt nHcm gereicht: vub empfangen von frommen/ fonbern micb vonben bopn C^riflcn.

^mfaUvnfere'ïBibfrfac^er Çiewoffenfnrgeben / ww weren fiHe von îQafur bbf/vnb würben alfo btircb bie bbfe (Tht Oren auc^ bie @(4ubige verfanben: ,0amif werben fie ntCi^fo außhebtem ^amtbcr'Mcbclmitcrfcbcibctfcm/ldrlicf^/ben fronv men vnb bdfen ^^rigen/vnbWfO bteQ?dfen ben Jroinen enfgegen gefeot werben / fo erfe^etnef / baß burc^ biefe/bige ^dfen nic^ wmibw anbero als bic (botttoßen vnb ^auUbnßen verfianben werben» S23nb feiKglentwof ber Mct'cl fv figenOic^ / ba^ ber wafwe

-ocr page 61-

2(uafpurgifd)a gcnfejyton* 31 h\ibrf ^n't' vniib Q?fuf gfgeBfnvnnhfmpfangfntvn-bc/ öuclj von foldjni bdfcn (fhriflni/ WflcFje fein finigvr gtvnigltaiu’r ïu^fben ti'ïf.

^'nötltcf) (jfbfîî vnobùffo î)K@djtvnf?crrc(b|îfn* ,®anît a(6 bufclbi^c vcrinaxt'a/ îgt;a(? î)ù Qßort ber J-onnuigar cnf^f^niaHîJïii/^nïrCOfcpnung/ Çabenfif fic^tvcbcr burdj ^dt/ rber einige J;)anbfung ^ur Subfcription ober SÜntiTfdjrcibung »vb(knbetvfgnîlrtf|en/jvifbvîvon fignur J^Jilîoncii ^djrn«« bvr/ -(ubtvijî^tînaffr/ m ft’Hur ^tporîcnvotn 0afrAnicnf|îrnt ûtn 2 s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fc^rfibft: 2116 Capito vmtb^ Bucerus tvi'ocvan#

beim tommert j b^ben fie bie 2(rticFcl t»er (Cotteorbten gegt;i fcl gefcbicVc/ welche/ nad) bem fie im nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vcvl» Jen j vnnb

bem “Vrebefi ber (Selebrten vntergeben tvorben ! b^t man [id) bebônePenlaffen! baffteb»nePelvnbvnverpànbtli4)weren: vnnb befivcgcn Carlfiabtenvnb Grynæuninacfo^trafburg gefd?icFet/ baf fieanf Ultnibtltcber Xhtterrebung mit Capi-tone vnb Buccro beffer vernemmen ƒ tvae ju Wittenberg banbelt were worben. SÔnbbalb bcniadj:2(16Gry næusvnbMy-conius auff Âefcblcb bef Kabtô 5« 25afel bie 2trticfel ber (Wtttenberger)(£oneorbien/vnb berentCrPiarung/gcn 5ûrcb vnb 25crn gebraebt/ baben bie Âirebcnbicncr jii^iircb 3wccn gan^cCag fid^mit jbnrnrntcrrebet! vnbnadybemfelbigen beniç 2lu0«/îi in ÓegenwertigPeitber Caféier ben gannen ■«SanbelbeniKabt furgebaltcn: Welcber5nt2tntwortgegc«! ben/ bie 2lrticPelièycnbnncPelxm5weiffelbafftig/aüfwclcber ■VrjacbfiebiefcIbigeweberannemennocbvntcrfcbrcibcPônb^ t^en .^Sünb abernialo; Weil man fi^ bebnncPen lie f / baf bie 2lr^ ticPelbuncPelwcren/vnnbnitanerbingôtnitbet ^afeler ^e^ îânbtntf vbereinfîimpten/ blt;îtBuccrus an gefangen / bnreb eine lange tfrPlârung anjnjeigen / baf beyberfeite cinerley Â.ebr verfafièt vnb begrieffen wer. @0 ferrn Lauaterus,

^if feÇntwir/ tviebie 0d;tvfiÇ(r felbfen barvor geaeftet/ n) bie

-ocr page 62-

tù' 2(m cFv( ber ^onœrbicn |httimrn mi f| Brrr Streßen indgvbfmn. mit ßueeri ^•rOdrujtgwareMfiewofjufrû/ bftt/ Ountvfldjfr/foBuccrus bm ^cbtrnçfrii ^ugifalfcn ficfj wnfbJo^’gegfbni/^etfcniänndKinfsbfßfni va-fcf^cn Çabfgt; aber (onikn tvar bcp j^nen auffa- aücin ^tüeiflTd ! barbie ^rhrfdbfr(£onfprbifntrfbfr tjîit j^rer ^ircfjenCO^epnungobn* atidj ber Q3afe(er Q5ffanbfni^ vbereûi troffen. Verbal ben auc^ bep fBnen Buccrus, vneracbt erfofieOftijvber^wepgan^er^atH’ angf^aUen/ nïcfjt 511 wegen bringen Fönnen/ bapftevnfcrfc^rie# ben petten : 9önb er^e^ît La ua terns tn feiner ,^if orten feîbfîen ant 30. Q3(at/ wie gar alte ûhc bc^ ßueeri vergebliefj gewefî fei^. ^m^rt^rgs. fpnd)ter/ ij*3n3órdgt;ü» 2(pn'!l/ etn^ervhdbc ■Üerfgjnmlnnggcwcfcnbereöcïe^rten/ rtiifjber Ôcbweiçert«’ fcben lt;C»artj5dtfd?en Streben ! 5?» roeld^er/awlt;?^tttber .254* feier/and) Capito vnö Biiccrus je50genfntbr : vnbrtnfnnge ^warl^abenfcftcbeptfcbnlbrjt/‘caf pc bif anpcr ben belmitbcr (Eoncorbicrt J ntdjrc.'j’.nvr WtU'óbr/ (önbernanff Stnbalren bef Jtanbtgraf en / j^nr lt;!gt;bce*etc vitnv anderer getrieben j vnnb fcarinn anff (Sotteo tïrpr gefc^en petten : rnb baf ftejeço Feiner anöern T/rfad) von ben jbrcn tvcren ab* gefertigt/bann baf jte inSnntgli'd) j (o jl?rcr ^anoInngT^ebe vnb Tr jad) begeren tvnrbc/ber (Sebiîpr 2(rt ttvort geben j vnb alles X’erbacpto j fo von jpnen gefefcopfft ! fid? entlcbige» jvollen.

3»! btefer lOerfammbng ! pat man pd? an brey (Lag lang mit Bucerovnterrebet/ einer Stntwort palben j bic Lu-thcrogegebcnrvcrbentonbte/ rveilEucerus pdgt; vnterpnnbt mir jivfipelpaptigcr 2lrt5nrcbert ! bepanbige lt;-^:irttgFett 31» mad?en. 2)ic ^nreper tvoUcn nidatbnneFcIe vnb vcrfängltefec 2(rt 5« rebenbraneben / fonbernfrey vnnö anprtcpttgreben/ bamitanf einer |o pldnpfp:rid?en vnb barvfelh'gen €oncorbta pernaeper ntept größere ’óitetntgFf.t cntpnnbe.

ÇPiiî»

-ocr page 63-

Sfudfpur^ifcÇcr S cnfcfften.

2lb aber Buccrustn bcr*Octfatnnv IiiMg ber ZVrdxnbtcncr tnit ©cbwtîç 31» o»rcb {eine |bldgt;« 2lntxvortait LiuherumntcbtbcïonnncttVJîî) erlangen te ! wcfr3Wrtrgeblt;‘fr^ ! vitnb vernicrcftc j îjaperbei^ »leien ûigrofjcm Vertadje^ecîte/ ale wann crîgt;aniit vnibÿ ging / oainit er »tidjeebennwr cine rcd:)tfd?affen iifinigfeit/ fonöerit auch einen ïViberruffe 3U wegen brcdxtc : ^at niait fid) beönncfen laffen / Oaf er ben 5nrd)crn nid?t went^ 3» entgegen wbrben/ ruekbcetblt;?d?5»vbr(e^rhtbge^abt/»n^ tn fbrtbcrlid?ert lt;i:brcn gcbaltcn.

ti\ie be aber biefee fep angejogen worben/ foil fic^ (ur;lt; «acber finben, ^ann bie ^aerantenttererwollen ^aben/ba(i man bje^ngfpnrgife^e lt;(?onfe^'ion/nacb ber Jc’J'tttul ber ‘ïöittenber^ gifeben i^oneorbien/foll verfielen vnbannemmen. ÇOnb^war be«( fennenwir felbfî/ bafianbepben^rten einerlep €e^r vorn gen 2(benbfina(»erfißfi»nbbegriifenifl.’ 2lberweiljftnen jbrcù gen0ewOfenprebißf/ bafibie Concordia gar flar ifi/gegen vnbngt;iberjl^een(^aluiinfcl^en2^m^unt^^ Jibarvmbfallen fte fnu nier von einem «um anbern/ wie bep verlorenen ^acben pflegt ju^ugeften/einmal/ von ber ^lugCpurgifcben (^onfeffton au|f bie ' Concordiam, bann voll ber Concordia vnb bereu rellen ^orlt;f tenanff ßueerifonberlicreCfrfldrung/ vnb (wbenalfofeinen fe^ feil 0ruiibi/ barauif fie f eifffere n fbnbien, quot;

^ieweü fie bann meri bepbei- Coneorbieri/wieberfelbigen QBort fletr vn b au }fer allem ^iveiffel finbt/ vnnbin ben lt;2ermalgt; falbiferen Srueteln/baju fier t)ie '^lugfpurgifet^e onfeffion SÖer# Wanbfen befennen/erf (aret werben/ bleibeii/fonbern aiibero worin fieren/ Iieber/geben fte ban niignugfam ^u verfeben/baf bie ^eUe vnb beuflidje XÖort ber ifoneorbien niertfür Zamglij CDîepuung/ fonbern för vne finbt/vnb baf bie 2lrficFtl ber lïoneorbien ! vnfere SÖÏepnung bar^u geben / gar beuttic^/ ber Q^aluimjlen 4err aber farju geben/ganç bunefel vnb verf nf ert fepenf

^emnacr/

-ocr page 64-

^cmrcff;ffnDcr(îanDf

Äcmnac^im fan fc^on Bucerus Den^drc^an due fofc^c 2lu(;{c(ïuti3bcr^onforîgt;ùnfôr^dfgt/ welche öic ©aaamcnttó rrrauc^furpc^Çcefenjie^fnfdnncn/ »nötrtc Ambrofius Vuol-fius bqfugt/ßucerus^ffagt ^abr/ ba^ in ben 3(rtKff(n ber (JoiKorbicn ^(^€/ tvek^e mefjf auc^,'bfp)|rfm-(eben Zuinglius vnöOecolampadius^ugc^fbcnvnb bœiUi^ff Çmnt / baniif er burc^ fokfjc bteSubfeription bni ^dre^ern abbrccfjic: €0iflboc^ au^ bfn fnr^cÇcnbni 0n5rFnio)fnibar/ mc^c a(knt tvaewirvonfokfj«-feiner tfrftdrung ÇakenfoUfn / fonbern audj waö bte ©aeramentkrer von berfef bigen geftaken / nemke^ blt;:tß fte mfevnfreflrentifbeineigfnfficfjenSÖerßanbiber jonnnt fefbßen» bern?egfn ein vberaufi groffe lt;€eicbiferiigfetf an »ufern ^iberfadjern/ inbeinfievnverfcfjdinpi fcfjrepen/ Lutherus fep in 2(uffrkbtigung btefer Jormnt/ »oii feiner erfîen akenO)?ep# ining/ beireffcnb£bie-feßre»om 2(benbfina(/abgefafkn/ »nb ^ab im Zuinglij lt;ï^efrtnbfni^ gefaikn (affem ^^ao fliibet fic^ aber frep^ kef) »if( anbero in ben @cljntalfalbifefjen ^riiefehi/ toekljevon Lu thero feib|î/fben in tve^renber Jpanbelung mit ber i^'oneorbien/ finbf befebriebentvorben/ »nnb gibt bie^ornnilfelbflbae^egnt* fpiei »ntoiberfprecbkcb erfennen»/^nbt»icfan L-ntherusburefj bieQöitfenbergifcbe Formulam Concordiæ ^toingfifdj tvorbeti fepn/ ba bocij bie 0cbt»ei$er eo ba^inngcaebtef/ wann fk fofebe »nterfcbrkben/nianfiefdrfokbe-fentbakenwdrbe/bkeinen ÏBk berriiffgetftan/ »nb^u Lurhero im ^Sefanbtni^getreften weren/ mmaßen Lauaterus »ermefbet/ Bucems kab gefeben ! ba^ er vielen »erbaebtig xvevc / wcilerßcfebabinnbeflifle/ bamitcr fiejiirSubfcriptionbcwcgfe/VrtbbabnrcbrticbtaUcin iiJtnig# fettfcblt;»fftte/fbntcrna»cb bffcntli(tgt;«n'Wibcrruffbe7j^nett 3« wegen braebtc.

^cr Ö5egcnfbeil aber macbet ibm bao fc^r m1$/ baf bk von tStrafbiirgviihanbere/ mitwekbenmanbegebret ein ©nigfeie jutreffen/ ficb jinmeranff ber''^afkr€oiifeQ’ionbeni|f(n/ vnnö wek

-ocr page 65-

wc tl nbsp;nbsp;tit cfjrô öcflo tv^tit^f r bi( (^onfof btïn attgetiommfii/ fd^hcp

fett fif barau^ / îgt;ap ôrr ^afdct ^otifcfpon »ttitö QBtttcnbfrgtfc^c Concordia rtnnlfp Söafïaitöt Çabett mtlfRtt. ;©artitti ft( battu «brrmal^rlffta/mit. ^annob peficb trol etnc^ertlattgaitffbn: ^afclcr (^onfffpoti ! tricattcbattffborner @t4ffc ^ffatibttit^ brruffat/fo^atbocb ©oftfettie ©nabe gegcbftt/bap lîcburc^^tt’ (f ttung ber ‘ÙJrttenbergifc^en (Joiteorbtett |Çren 3ff t^ttntb trtber# ruffen/bett ^tringhanern Ç3f laubgegeben/ rntib |tcb mif iÇern rerettttget Çabett. SÖnbtrae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;©aeratnenttercr Çeu«’

tigeô ron ©ttiÇtQigfert ber ^Safeler lt;2^onfe0ton rnnb ber QÔtttenbergtfcben Concordia fdlfc^ltcb ftlrgebett/baotriberleacJ Ludouicus Lauatcrus aHerbrngotti fettter J;)i|îortettzbaer fc1^ref«î bef î nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;S(fitvdffct Çabett fieb bebötief en laßen ! alo feçen etliche

2(«t(fel tuber Concordia tunrfel. SOîIftlerweil finbtrtrntebttti 2lbrebe/ bap nbsp;nbsp;-£ utÇer au p ^eirißen rnnb er^ebltcfeen SÖr fachen

itic^t allee / tras tn ber ^afeler ^onfeßton Çettemdgen getabbelc werben/ fo genautr rnb feinbtfeltg angefochten Ça^e/ fonbern trae noch »w ’Pßan^ug rdQiger ©tntgfetf gemangcit/aupgutem 3lahlt; aupTferrttereTradationrerfchoben/mbCapitoflimbBucero, {u welchen ergute^ofiFttunggefehepfft/ rertrautretrnbbefohlen/ fonberltch tretl öte ‘Safeler IJonfeßton im ^rtM vorn ^»^acht* mal ^Jîiînbtltd^e '57teßung/irelche iuther gehört/ mcfîtau^trâdlic^/ttgt;ieintti^renwrtg(nlt;Sckdffteng(fc^ellt;tt/an4 gefochtc/fonber mit @tiüfchtt’«3f« rmbgangen. iöerhalben auch

l uther beßo trentger ^rfach gehabt/fich j bnen mtt ettter ïötgt; berlegung ju trtberfe^en/ fdrnemitch tn einer folchen ^riebe^anbe« (ung/ errette bann bepfolcher SOerbifterung ber ©emühter baö angefangene (^oneorbt iBercb burch eine rnjetfige rnnb aup (t« jehlter ?örfach gletchfam rnndhtigeTBiberlegungallerbingoier* ßdren trollen. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bern trtber tf(t tafele#

^onfeßton nicht gefpi^f/ fo hat nbsp;nbsp;hoch in einem Schreiben an t)ii

nicht verfaßen / baß (t (m hellere (^rfleUung ron bem

3 hfilW

-ocr page 66-

von ^nen Orgr^rf/tia rr affo fc^rn'ßff: Ulittler w«'l/f0 wir ctrt4«î^er nocb ntffctgnugpm vcrpe^cn ! ß'n{gt; wiif ÎJcffen Ood' jctjnr. tst onter vue einig /î^nf? wir cinanïjcr frewnö* Iicbfcyn/ vnîgt; jinmer bno befîc poffen wollen / bi^ One triibe ïX?aflcrficb geptjet / »nnb wiber lauter wirbt. Äviniif rf ja gnugfam JU wrfielen gtbef/ ba^ öte lt;i£intßfdt niï^tburc^au^ vnö »oßfoinmen gemacht / fonöfrnaüetnbae ju bfpbrn fusgt; c^rn vnb brge^ren fo[If/n)og|nc^ einer beanbern ÇOîepninig noc^ nic^t (freid^e/ ba^ntan ftef} boc^ be^ Jrifbene befîetjfige/ bi^ mtui ftc^ aüerbmgö mit einanber vergfeic^en fonne. 11$e(djeo 2(n^angö ni't bebur^f Çetfe/tvann (S nbsp;nbsp;nbsp;■iuîÇer baifiîr geÇaüen/ba^ fcfjoil

öüberetf aller éerertau|fgeÇaben/vtianeniha{bceinric^rtgeConlt; cordia ge{roffen/vnb jm burc^auf; in aflen ^rftchln von ben feiern gnuggefc^eÇeti getvefen/ivte ee bail auclj feiner n?etfern SOn* (er^anbelung Capitonis vnbBuceri,beren erin biefemiocÇreibea gebencfef/bebilrffrÇefte. ‘^dcf^efidnfcbd Sôer|îânbigerletc^flt;» lic^abnemmen vnbmerrfen fan. ^a^jaudj nbsp;nbsp;.luttergegen ben

(Sdjwei^ern/fo vmb ein Concordi anÇtelfen/aüer^f eunbt fdjaff f peb erboften/vnb biefefreunbdi^e Q3rif|fe an pegefdjrieben/inag vnfer «Sachen feinen ^ac^f^eif bringen. Æ)ann niemanbf i|î fo grobeo Söerfïanbf o/ber eo nic^i barfitr Çaüe/ba^ ftc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut^er ju

ber ^eif ! ba bie ©c^ivewer eine Söergfeidjung begehret / viel anberogegen iÇnenÇabe erjeigen foden. .iöann ba er noc^inn be« ^eÇr vom ^eiligen 2(benbima( mü i^nen iu bannauc^ ^ernacb/ba nbsp;nbsp;nbsp;alle J^offnung von Der lt;Sc^tvei^er ^e^

feÇrung abgffidcfct ivorben/ vnb er geffÇen/ ba^ |îe feineo ‘Wega juberangejîeUien ^oneorbienjuvermdgen /biHidjabJ'einbeber Warded vnb ^^rifîfic^er ^inigfeit/mitgebnÇrlie^em (^-rnfîem^ pfangen vnb angeialfen Çat.

fi( aber wetter fiîrgeben/ Luthcrus^abeallererflje^o burc^bie Wittenbergifebe Jvrmul bieTranflubftantiation vnb bao râumlicl^e (^pnf^lielfen au^gefeçer I vnnb aifo abgefaüeti ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;voll

-ocr page 67-

©on pinen nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kannn rr fok^c Tranflub-

ftantiation vnbmumhdj^SpnfrfjIu’^^hw Vf«^c9tgt;i3et |jab? : 3|l ^Kbevorfïarchmcltn/ öaó lut^tvvem ^a^ran/aUman 20. flefcljhfbfn/WlÔfrOù^aptjîljc^cTransfubftantiationgcfâmpf# fetvnnogcfïnrfnthabe. @0 ^afcrauc^Où faffc^c-if^roonöftn râumhc^fn (Spofc^hflTen Dc^ ^«ko nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïno ^rot/nic^f aller*

m Wf ^renOer JpanOelung Oer ^oneorOieti/ fonOern tm torreitt lülOer Zuinglium Oeuilù^ aufjgefe^ft. ;©ann tnn feïnem grop jfn^efduOtm^ejefteferOnrdjeüù^e QSldfierOtnntt »mb/ Oa^er ge^en Oiefe r^iumUdje ©egenmarf / melcbr l^m î)t( ©aeramen* tierer aufftiicl^teten ! erwctfe/ vnfer ©ofc habe me^r Qôeife/ale Oie räumliche/OaOur^cr mtr feinem ûtb ermatt fep« fônne: SÖnOfep Oer^albenmcbr von nópten / Oa^ertm 3lben0rlt;lt; mal eben nur rdumltcber QBct^fepnmulje/ vnOtn(£-rie^luttgOer ©runOen/ Oarauff iv/ gegen »nO mtOer Ote ^tOerfacber beruhe ©nO beßebe/ßeüet er au^trutblieb Oiefeo an öen vterOten ^rt/ nem^ lieb ! 04^ (Hott viel vnö mancbcrlcy Wet^blt;^belt;t wa ju feyn/ ©nb ntebt nur btc einige ! welche bie Philofophi pflegert Die räwnth4)c juncuncit/vnbbavon jbnett OicScbwermertrau* men laflen. SOnObaiotbernacbfpricbttr: Cb^fîusfeytmQa* crament vrtbcgrctff lieber Weig/rtacbroclebcrber Iteib^bn* fît tveOerXawm gebe noct)ncmmc. ^rem: 3cbblt;^bogefagt/ fago aufb nocb/ »nnO wiIU ptgen j tgt;er (Hrunbt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^te^r bc*

Ilebetbaraitff! ba|t Oer £eib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anOereWeiß etroo

5« flyn/b^bett Bonne/bann wie triceh'möaef/ober Öeltt'm ©ecFel ijî / bae i|t/ Localiter, liefen (Hrunbt foltert fic ©rto 4u^ ber ©djrtffc jcigert/iva^tbuto »oit nobteit / beßfallo viel ^iid?cr fdjreiben ƒ Jtafipcbirbiefcn fb'“’^’^ (Hrunbt jeigert/ ©rtbalöbartrtgtbfrtcrt gexvomtcrt. ^artrt(glaubmir)fic betten fo langrtiÆtgefebttîicgcrt/rvartà pebtefes vermdebt bette«»

5)tefc ^eugni^ Luthcri ertveifen fldrltcb/öafi er eben fo mol tn feinen ©rretrrfcbrfffren/al^m ber ^irtenbergtfcben formel t Otc

3 ij r4«mlt(blt;

-ocr page 68-

©fgninjf »crmffen Çak / vnb ^waf fü runVt vgt;ttbtf(utücf}/ïfaß Baccrus fetbft in dncm @cnötbnf^€in Comandnim fcfgt;rcib(:@0blt;xlötLurhcru-sfemgr0^25chvtDtgt; m'^V0m 2(bc»tt)t:malrt«ß3c^cnbflcrt { ^abctcb verfîanben f Îgt;afî er mit m'cbtcn ^altc ober glaube eine tàunilid^e îÊyit# fcblicfluttg €^riftt me 25r(gt;t / 0öcr jrgeuöt em feldbc quot;Ver* Ïrtöpfjrurtg beflclbigc« mit bett c»||èrli4)eu iülementeu ! bie peb mit C^ri'fîb nicbt fcbicfcte..

amp;ieictgt;(ö ^ial$ iftauc^ ! baß bie ‘^iberfacf^er / bfptgt;cöa OBitfenbergifcben Sonnul »nö bann intern Töo« in ptner fiel an bie ^c^wei^er/ in welcher venvotffentPtrbt bie-[e^r/ aie wann »om nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ervmer fidj» iw ^rat tiefle/ba^inn

jie^en ! afe nunn auc^ in biefem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut^«* von feinen iStretib

jc^nfffen abgetvic^en/ vnnb ju ben ^ivin^hanern fie^ genaset* ^ann wir aber vno ^lervber erff^enmiurfwo^nefjern/wfr«« bentvirbefinbfn/ ba^lux^ergfeicb im ^infangbe^ ^aeramentfi ^îretifô folc^evngel^unjrf ie^r vomab vnb atilffvi^renbefi ^nbo COnjii ! verworffen Çabe. lt;iDann a(fo fc^reibet er tviöer ^arb flabrn: ©umma/ ber tolle lt;Bgt;etpgefgt;et mitbett XVnber lt;Sef tgt;attd*ert »mb/aiefa^re(C^rtfluo Cint2(beitbenialauff»nb »über / »cr/îc^ct auch rttcbeÖgt;rißuö reich I t»it erifian allen ©rteit! »mtbtviepauluofpricht/ erftUlet alles/ i^p^eft 4» SÖnb im amp;ermsn mtbee bie fecijwremer / fo er gehalten tm 3a^»r 2lt;?. amp;ie biebben j (L^riftus ntnftc anff vnnb abfa^ren »ont •Rimmel burefo bie itufft / vtmb ba^cr ßefo hervttter ins ^rot lafle / wann wir (eitteit Jteibefjett : ©olcbeCHebancFetifom* mett tiirgertbto anbersb^e ! afo von ber tollen ‘Vernunfît »nnb ben fleifeblicben 5:gt;rt»ilbungcrt r 3a / bao nodj tne^r ifï / fo enthebet Luthcrum biefer $ußemeffenen »ngcrepinpfen r/ebf n bie fe Ibige lt;£piftel/ baraußbie ^^aeramentierer fee ^lag gegen t^ngenommen. 45ann er fpric^t baftlbften/ baß ernic^t ab Urerft beßmaU/aU bie ^srmul ber (^oneprbiebefe^rieben worben/

angefatb

-ocr page 69-

«itÖffangen/öK-lc^r »om ^bfldgcn txß ifibe lt;2^^ripi ine Q5rof i« mmfrlfen/fonücrnba^ crnùnîflle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wann lt;I.^n|îua

mn fdnem ^fitgt; »nnb ^(uc »om ^nnmd fommf.@c^rabftalfo : YViv ^aben n^d) nk ßfle^ff f / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noch md?t ! brt^

C^rtpus tgt;lt;gt;m’6t(nmlt;l0ber»OttberKcd)t6tt ■^AnbttSÓttcó ^ennbfr Vf5amp; nufffh^rc.

•^te ttc (r aber bfuth'^er Çûvon fic^ erOóren fdniif n i 5o(# gff aber hicraufj njc^t / ba^ a bt^wfgfn hr gtt’ingl’fdjcn €c^r |abegffaüen taffen /wnl erfoldj abvjtnbaufflîngfnvfrwffen: ^oTjbfrn baf? (r gdf Çrcf/bcr^ctb (?^^rt|î{ behtrflit nicbt folc^re 2(b# lîrtgtne/ipbûSÜrfac^gfttKfŒZireil ^^nfuaaudj ^uvor /nac^ jfWfr hfpbgrn ÇÛÎrnfc^^nïm fancm

îfî/vnbaüre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fnnerSOrfacifwr^

^icbïvor audj i(l gf bac^t trorbcn.

Q:e ivdUfn aber bte QBibfî-fâcbcr auc^ nbsp;nbsp;-fue^ati bffcbu(bû

gf 11/ ba|; cr fcinr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»on bem gt;;).2{benbnîial! bit (r in brn ©frf if#

fc^riffttn gffubrct/ in brr 'JBifffnbagifdjfn Concordi wibrrruf# fni hab / Dûtvêtl (f juvor an bf^arrlidje SSfreinigung bc^ inba ^hï f|lt mir ban ^rot aujfr^aîb bem ©cbraucb gch^ref ! wd# cije er nacfjmaiö in brr Concordi verwcrffm. 0ofcfjf6;u bcßäffi# gen / ^if^rn fic an bie 'ïöorf inilure auf; einem Xemfdjen igenbtbheff von bet ^nllme^.‘IBir tvcHen aber bie Qöorf an jnen felber mpfgen : ©oicbcn Äeib vnb 23iut bcß So^ns (Böttce 3cfw (E^rijîinicbt alktn bic ■^cyligen vnnb XTinbigen/fonbcr Cbctl^cn* and) Oie ©nnber vnb Tîwfnbtgcrt rvar^afftig^anblen vnb f*’**“*^» cinpfa^en iteiblicb Civkivol vn|)d)tbar) mit lt;Sanbert/tnim# be/2kclcb/patcncrt ' Corporal/vrtb was pc bavju gebranefoen/ wamrmaneinbertîîe^gibtvnC’nimpt.^tem; Watirtcßabcr nun bic papifîcn lt;nbsp;»nverleçt ber Orbnung C^rtfîi) vertauf# fen ! fcbencVcrt / mi^braueben / ober vnm'rbiglicb geben vnnb nemmen/ba6gibtnocbnimptbem@acramerttrticbto/lt;Bibtt blcibet lt;Sbtt/ awd; m ï’r’^ 6^Hen/ C^riPue bleibet fvbm ! aucb

j ÜÎ vnter

-ocr page 70-

Vitter fctrtcM Crcnçtgcrn/iEiit ©nlbcn bleibt cirt lt;S«Iben/4od^ ht bejîÎJicbôrnî* iKaubcre ^anbt / tvn titter fclbe nur eiit reefed ter (Sülôcrtip/rtAcbbcJîKpnigeober^urlîert UlunogcfcbU^ gett,

«ber S. ^ut^er burc^ bae ‘Wort S0?e^/ (ba (i: fagt/ wann bjffr C^tngtn bcrîOîeft gegebrnvnb empfangfnttjfrbfn)mc^(bic ^4ppifc^cî0îff^btllicIx»nnî)lgt;fp4fttge/bfw«flt;f ekn bielt;?um^ mavnb bf0*elbigen^raetat6wtberbtc£9îe^ gefe^neben» ;!ôurclj bif CÖÏe^ aber »er nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;er bae J).3(benbfmal i jaget bernai#

beiî I baß ber -Icib »nnb Q3lut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;empfangen werben ! ietbhe^

lt;»on welchem QBortauc^ oben Erinnerunggefebt^c«^ mit^dn* ben/SOîunbt/ÂVlcb/Eorporal »nb ^atenen.^te/gefcbiW aufferbalbber^anblung »it ©ebrauclj beß.^).2lbenbtmalef5?ein/ fonbern in ber OJfeß/bae tp/ im ©aerament / werbene gegebi n »nb empfangen/ bao if?/m ber gt;;)anblung »nb ©ebrauefj / wann matib gibt »nb empfdbf lt;♦ 2llfo ifl »ne auch bao anber nicht ^u miber Z ba er fthtf ibet ! ber wahre ieib »nb îôlut Ehrifli fepen nichts befîo weni^ ger ba jugegenZ wann gleich bae nbsp;nbsp;^benbtmal »on ben ÿapipenZ

( hoch baß auch bie Epnfai^ung Èhrifîi I wie er fonft an einem angt; Îgt;ern4^rf fagetzgehalten werbe) »crfaufft/oerfchenil't (nemlich »n ber .^anblung) ober »nwirbig gegeben »nb empfangen wirbt. Qßelcheoalleozwennmanonach^). -éutheroOîepnungonb 2luß* fegung»erflehet ! nichf6»ngerepmpt6auff fichtraget zauch feine behlt;irrliche@egenwertigfeii beßieibo Ehnfli lt;»nfTf*' ber .^anblung »nb@cbrauch beß^^ep^igi ^benbmalo be flct tigctzweil ft( »on bem SQ?ißbrauchz»nwirbiger »nnbfchndber.^anblung beß «leiböonö ^Ölute Ehriflirebenz fobagefchichtinber /;)anbliingbeß .^cplii» gen 2lbenbtmal6»nterm geben »nb nemmen.

5)aß fieaber weiter epnwenbenz -lutherub h^iamp;e feine @freitgt; fchrißTfen burch biejormul ber Eoneorbien wiberruffenz»nb folchö erfcheine baher ! weil er inn ermelbten ©treitfehrifften mehr ab finen (örunbt ber ©egenweriigfeit ^eibb Ehripiim 3(benb«t mal

-ocr page 71-

2(«gfpuraifeOa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^

pOff : ttcfcOt^e aber au^fafp;/ »nnö gincfjfam äfe wtbftrufii fi7in Q)f fc^rctbung kr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;orôùn/tn wekeer er nur cutes ettugen

(^runöfs gcbfiifh : S9?ag bitfer f^r ^vntnurlf auefj ntc^c amp;c|lc^ l^cn/ Ul 2(nffÇung/mcÇr un @c^(u^ ifi/ab außb(mfärg(^(nif(ti fan d(fcf)ioff(n*ngt;crb(tt^ ,©atin (6 folget gar ntc^t/iut^erus Ça6c etltcfje Fundamenta au^gelaffên / Ixtrvmb lo §abe er fi( wtöer^ ruffen.

^tr gfßen gern 5tt/amp;a^ nur ein einiger 0runîgt;t fev/Diefer fon^ öerftciien ^aeramentlic^en ©egentnertigfeif un ^Fenöftnal/ «entüc^/öie IBoît Der (Jpnra^ung.S)ann öa^er tnOiefem (Sacras ment ^u gegen fepn wU / »nö feinen ^eib »nb ^(ut vns ju e(fen vnb {utrinrfen bargeben/fofe^es wirbt eigentlicbau^ ben Porten fei^ ner ^Spnfaçung erwiefen. ;Öarvmb auch/weit in 2(norbnungber ^oncorbten man nur ba^tn fiben wdflen/ ba^ ber woÇre einfältige lt;^erßanbt vnb €V?epnung gefegt wörbe / baju bte ^ort ber (ï’pn^ pf^ung vbn'g gnug gewefen : @o ifi fein ‘ÏÖunber/ ba^ ber vbrige« Sunbamenten au^trucftidjnicbt gebackt worben/befonberoauc^' weil man berfelbigen fic^ am meinjlen/bep^iberlegung ber (^vno wnrfT ©egeni^eilß ju gebraueben pßegfe.

.©erobalben / ob wol ^ut^auö o»^ gewi'lfen ermelbten '^rfv eben m ber Concordia bervbrigen^unbamenten niebt au^trucbn (icb gebacbf/ fo bat er febocb auch btefelbige webt wiberruffen/ fonlt;« bern was er juvor in feinen ©treitfcbn^tengefcbricben/babiptfl er bifi an feines hebens nbe geblieben/wie wir anbers wo au^fnb»^ liebbetoiefen baben. SÖberbas/ weilgewi^ vnbwarifî/bab man bie wahre vnnbwefentlicbe ©egenwertigfeitbc^ leibs m ber ê’oneorbienbeft-dff^tiget/ »nnbgleicbwol barneben gelebret/ ba(? foicbesobn alles 2(bfabrenbe^-feibs

finbebenau^ berSÖrfacbbie obrige Fundamenta, foau^ ber iebt non ber *perfdnlicbenSöeretntgung vnnb bem @i$(ii {urOveeb* ten ©ottesgenommen woiben/mit begnjfen vnb epngejogen wor:# ben/ lt;Sintemal vnmnglkb OV i nb iS^b^ w ^benbtmal

-ocr page 72-

oFn fofc^e ^iberfa^rt »om ^tmmrl (wie in ber ^ormuf fielet) war^affHi^ gegenwerng fep ! (e fep {gt;atm Pö^juvor audj aulïer »nlgt; »Of Per 2{«^fpenP«ng Pe^ 2(6entttmaf0/^^3i3pMß nacp ferner SOîenfc^^fir/nïdje^waf ©aeramemhe^ (wefe^jobiütc^in Per 5'or^ mul geldugnet wirPOfonPer ^er fdnlie^ »nP nacp ^rt Per (Xec^teti ©oiteo ! gegenwertiö fep. QBer Pte fee iti 2(bf ePe fepn wil/ wirPe Pie wa^fe’»nnP wefenthc^e ©egenwerrigfert Pe^ ieiPe lt;Igt;;gt;fi|îi im 2(benPimal / o^n »orermelPfeo auff »nnP aPfa|ren I nimmermehr »er aneworeen fonnen.

^Seflagen fich PemnachPie’ïöiPetfacher ganp »n6i(Iich/lt;’f^ wann ^«iheruo Pie ^oneorPien niche erewiicb ge h^^lt;f«/f‘gt;«î’eîe’ üeh3«h*‘eilt;ïchî’erfeIPigen auff ein neuweo ganp feinPtlieh wiPer Piegilreher iicpj« 5elt)e geiege Çeeee-ÇônPwei^ ich nicht/oPiep Pie^ feo4?)ft0 »Per ihr ?3nwiDenhfit oPerOSo^h^ief/agenfoUef ^aiee aPer nicht Pafdr/Pa^inen»n»erPejgen fep/welcher maffen Piegiïr^ cherfofcheFormulamConcordiæniemab PcwiOigcii wdKen^

QÖao Purffen fie Pann furgePen ! inther haPe mit feinem neult;» wen OchreiPen wiPer Pie ©chweiper Pae ^anPt Per Qt'inigfeif ^er* riiïf n/Pa eo Poch Per ganpeni^h^ipenheit wilfentlich/Pa^ lîe/hinPatt gefept »ielfâltigeo ^nhalteno/PaniitBucerus ihnen ju/;gt;af^iag/ auch »nerachtet Per -Hoffnung/ fo-(uther ju inen trug/ bte ^oneor^ Pien $u »nterfchre iPen nicht epnwiaige n wdQen»

fe(P^ finPt Piefeo in feiner 2(PrePe/ »nP Pfogt; Pen haPen wir ($ au^ Per ^iflorien Lauateri gf önPitich er iw'efen.

Pemnach mit nichten Luthcrus OieConcordiamjer^ fchfagen/Per aUen 5(ei^ gethan/ oP fie r echtfehaffen »nP wol mdchgt; te ino ‘ÏCercf fommen» .^Öann er fich ia willig Par^u erPotten/anen »origen ^önwiöen wdlleu fallen laffen ! Pa pe fleh nur hinfiîrter wûrPen ^riePfertig halten/ »nnP mit allem 5lei^ Pahtn fehlt;n/ Pa^ wahre PefldnPige inigfeit auffgerichtet würPe. ©r hat auch niche nur ein/fonPern ganpe jwep^ahr gewartet / oP fie fîch PelfernvnP »nterfchreiPen wollen/ »nnP »ngeaehtet/ fie/mmer Pie ©ach auff^ fchoPen/

-ocr page 73-

Sfirgfpur^ffrjcrffonfffyrcti. j?

pcîjoBcn/Ça f er boc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;@f Duff m jfpif n^rfra^cn/ o6 fic Df jiitäf

nue mdc^fcn ^cwoiinrn »nD ^rrbf^ Drac^f wcrDcn,

57ac^ Demfie fßahcrjuLinßinac^ffn/aucfjfnnc^fnfi'ung »nnD Subfcription cifof^fc/ Dffjjjfnc^niBuccrusnufgfruigfm ^iuicf Ù1 nncr ^icmlicfjni 93»^ebûÇr von fneaamp;gcfn-ftßf ivarD/m# maffen er Dail felbfl vbcr Der ^nt'cfjfr/vnDbffonDeroDff; Bullingeri SÖngcflilfnißfnt ffaget/in fanem ^Srieffan Comandrum:5)ar# neben auc^ Die^win^fianer/Diefeo frceOluffiuge vil verfagierSub^ fcription Der (ÈoneorDien/^u fampf Defj^fifljcbn.-'ei^eno vnD.fang# ivingen^eDuffLuthcri/ficfjmt^braue^fen/pfü^rrfbuinbietvn* fer forf^lipfÏaniKn:^ber DaßDurt^ ftc febffl anerfep^cfcbrep aufj^ fam/ afo tvann Luthcrus ^un èaeranieintrern ^efcbfageit Çfffe: 2fuf; Diefen SXÏrfac^en/ vnnD fofcfje n vnfeiDïficben SÖerDacfSf »Ort fic^ ab^utvenDen/ Çaf «luf^ern feffaen nubf ßebnbren tvóf# (rn/ weifer vrtD fdnger ju fcfitvcigen i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;erïn fnnem ©c#

teff tviDer DieOrcfert/ Der ^tvingfiaiier @erf / vnf er Die gn^f Der 5tdrtfrfpfrt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mannißüc^ alfoivnßte/ Da^ ereomif

• fèrtfninfeinetvegeÇivffe,

^'errnero/ afo Die ï*fpïgt; duff ein neun?eo Zuinglif •i ©c^rifffenfieffenau^^eÇen/ vnDaudjfürDiefelbiöteeine^c^u^# X reDevnDApologiatnorDnefen/DamiffifDcril^^ripenÇeif^ufrfert^ neu ^fben/wao man fic^ ^u f^nen enDf fic^ juverfeften fteffe:3fl iuf fÇerDaDurc^ bewegt tvorDen/Da^ er im^dbr 44. feine feijfeO^onfep fion pubitdert/ Çôilgfeic^ wie vorbm/afo man in ^rieDoÇaiiDfung gefîanDen/ergfimpfffic^ vnD fóubcrfic^ miffnen gefa^ren:^lfo ^a« lt;r enDtficIj eufferper '5?o^f wegen Darinn erffóren möffen/ tvif

^wingfifefje'^ iebrvnD Deren ^fnbengergefinnet wmf bejonDero weif erfaße f Dopotle Hoffnung einiger ^efferungmif Ijnen vergebfic^ war/ vnD fie inmitttffî ^in»nDwiDer Lntherum in SÖerDaebt brac^ten/vuDbefriegfif^ au^fprertgeten/ afo wenn er - mit fÇnen in Der ^e^r eine were.

3n^eß nber/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^rt Die j« '533t«fn^ergaufp

Ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;geriefte

-ocr page 74-

lient rccbtcu^cilîütît't

genekte nk^f foiiDan vk( wcÇr b« killeen âcfc^rkbfn/bk nt femvm ‘ïSeg bkfctb^r ^vnforbk« 6fntt)dac«atmemm(tt»

ÇOnbjtrnjfcfii tuknkfjf / fô fvv bufcb fonbntkfjr ^c^tcFun^ »nbSÖrrorbnuug Q^ofkö gcfc^c^en/ cnn bkfer ffÇfcti Söf# fiînîxm^ femeenbtlk^e COîcpnunâ bfr Äircfjcn 0ofte« d|fent(ïcft Çuttafalfen §af. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tratî fenit gcfc^c^cwerc/fo Çfffè bjf

(laner bamaU vnbttocb (ifuti^fe^ag^anceaujf jn crtic^ffii bwrp ff n / biœnl ftc fic^ auc'b k^on bep nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re -(fbni ntt gefcfjcu^c t

Çabc/frc|f«ithcbfr^a^ von fnt au^^ugf bc/cr (Kffe fm bk Iifcbe -(eÇr gffnlkn (aflen* ^k er ancb ff^ba «i fetner furçfn Mnbfnil febrnbet^war mktfl nueb tvol jnvor offt^ngejetget:/ Hnt 8. ^ett, «Is loltcrt fidb îgt;k öebtvermer rû^mê/^ct) xvei'c mk jnen «no/ Cbcit fd. ivclcbco id) niti)Ab ivoUcnglauben/ weil cobeincr óftentkeb ’7quot;^' von fut) tvôllcnfcbretben/ Abermk bkfer Weife foltcnn'r wol ber (Sbiibei:) Oie ^anbefomniett/ebeitb niid?o verfeme.

-^aben affo (bamk kQ eininai bflèbtkOe? anr ink befînnbigen/ »tebtigen 2(rgniitnncn vnb Sôrficbcn/ b^iju auf vngeitvnffelkn .Çnfîorkn ! e rbalte n / baf bk 2(ugfpurgifcbc (Jonfcß'ion vnb beren A pologia nietnak einige 'Papififebe -iebr vnb iîraum )r beikben laQ'en/vn betnnacb aneb feiner SÖerdnberung von nôtben gebebt: .©efgkkbcn/baf fiebureb bie barauff erfolgte QCktenbergtfcbc 5'ormu( ber «ïoneorbien nit verbeffert ober eorrigiert/fonbern viel inebreininiîfiglkb/burcbbie^b‘^‘’^‘’g^/f‘’rkvnterfcbrieben/eongt; firmiert vnb befräfftigettvorben. SÜnb finb biefe Funda menta/ (É5rûnbe vtî ÇDrfacben fo (if fl/flar vn ivkbtig/baf ftc auff feinerkp, ife vn ‘ÎBeg vmbge|îo|fen werben indgen. ^ninaffen ban aueb eben biefer gt;;5anbe( voin eigenbtlkben vn tvabren SÖerßanbt 2tug# fpurgifeber (Idfe|fion bureb ben (^brtvirbige^errn lohan.Mage*-rum/ prob(î ber Âirebè^u ^tuttgartê/ipiber AmbrofîumVuob fium/wie aueb bureb ben ^ocbgekbrten Jperrn /©.3aeob/;)âik bronner/furi? bîf bevoigr,«nbtlkb »n berrli-'b ip auf gefilbr t tvoîb^

■ - ^“QVer

-ocr page 75-

-ocr page 76-

-ocr page 77-

-ocr page 78-

-ocr page 79-

-ocr page 80-

-ocr page 81-

-ocr page 82-