Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

PRIMVM, HORTOR VM CVRAM, auxilia, fccrcta,amp;medicapræfidia in-ucntuprompta,acparatufacilia,Libris tribus pulcherrimis compleftens :

•p) E G I A fanftione cautum eft,nequifpiam alias prç-IX tcrFerlericumMorclIumtypographum Parifientcm, hoc Seen tor um agri Enchiridion pritnum,Hortotum cu-ram,auxilia, fccrctaSe inedica præfîdia inuenta prompra amp;nbsp;parata faciliaEibristribas palcherrimis complcftcns, aurore ANTONIO MiZAtno monlvciano, intra fexcnniû,abfq; manifefto autoris amp;nbsp;difli typographi cofenfu fab Regis ditionc imprimât neue aédat 1 atinê ael Gallicèjcôiundim aut diuifim.fca alio qaoais modo Qui ^ecas feccrirjibris amp;pœna in fanâioncxftimata maltabr-tur. Conccilum fait Priuilcgium lutetiae Parifîoram odauoldus Fcbruarij.Au. M. D. LIX. fabfignantc

FRANCISCO OLIVARIO GaUiarum Cancellärio prudeüßimOi knt. Mi:^äldus Monlucianu^ S. D.

E X T V S Aurelii/s yl éi or fcrihit Prancifce Gallidrum Cancellarie prudentiß'ime, Diode • tianum ïmperif paßes äpud Nicomediam ßonterelinquentemt inpropriii agris libéré coßnniße. Gpiß dü ad recipiendum Imperium ab Herculio amp;nbsp;Galeriofolicitdreturjllud tdnquape-ßem deteßansjßc reßondiße fertur : Vti-ndm poßetis uifere olerd noflrù mdnibu^ Sdlond inflitutd,profed:o iflud tentdndü nunquditidicdretis. Sic Verßdrum Negern iüu Gy rum, dimenßonibus rufticaru rerü dnimum intendil]e,amp;gt;propriis mdnibus

conßtos drhorihus agros hahttiße dc in quincuncem elegdnter direxißctdutore^l Vlutdrchu^. Qudm induflridm amp;foler -tidm LyfdndercoßicdtHi^ Keéièuero in^ qiiiti CyrCibedtü omnes teferunt, qtionid uirtuti tud 3 regio diddemdti fortund ißd amp;nbsp;cwd coiun^d efi. Cdtonu diepri~ wttSttriumghoiCenfurd dc Uteris inßgnts, prdcegtis rerd omnium exgetenddru pulo Komdno ddtts^eum ettd dgros re^îè colere docuif.çui illius cofeßione^ utßcrihit Vlin.Optimus dcßne dmulo d^icold.N e-riimenimuero,quorßiim hdc?inquies. ni~ rnirii utinteUigdntmorofuli cenßres mei^ nouund eßenecinduditu ß imperdtores dc KegeSyfummiq; mdgiflrdtus dgricold-tioni dnimu intenddnt^et propriis rndni-bus tdm hortos d^os diligeter excolere ßtagdnt.'Ex quopdru circunße^le mihi inßiltare ttidentur ißi, quod haße horten-ßum Cdmentdriolos 'Oignttdtitudnun-cupdre pergdm.Ç^hus 3 ut uolunt» oli-*^

torruflicùfue qui^ia détins quarendus e-rat^quam de Gatliaru primatihu^! Cdcel-lariui unit^.Cuiidiuntiecijuid comune per 'Deos immortalci cHfarcttlodigone dutfal ciculd^Nd ifli tdles mihi effe uidentur, ut intelli^endo nihil inteüigdnt : fdtednturq; ueterühifloriasneper trdfenndm quidem dut uidifjè^dut legifje. Serenteinuenerunt ddti honores S errdnu^unde illi cognomen. Et q udtuorlitd iugera ar anti in \ dticdno Qiüntio Cincinndto ( qudpratd Quintia Vlinij dtdte nuncupdhdtur} Vidtor EiiEld tuTdmdttulit’.g^ qutdcj ut trdditur, nu-doplenóqi pulueris etidmnü ore. Cui Vid-torPVeld corpus^ inquit^ utproferdSend-tuspopuliq; E^om.mdnddtd^g^ Di^dtu-rdm induds. Ç^m uhi inuitus ddmißt^ po^iohfefjitm Confulem exercitumli-eraturn, pofi md^flrdtum prudenter amp;nbsp;iUdmui^or re i i^i^udmardtordccepit'.iucudiufqi ^xuiti qudm induit :dd eofdem iuuecoSt ut K iij

Jcribit Columella,^ auitum quatuor iu~ gerumhi:ere(liolum, hilaris reuerteru Ro-manorum '^eges hortos in delitiu habui/Jè amp;nbsp;excoluiffe iUel illudde muhis tefiari poteïÏjquodTarquinius Superbits mm-tium ilium fauum at quefan^uinariumß-Iio remißt exhorto.Q^td. iilud quodex^ pugnata Carthagine cum omnes bibliothe ca uariis AßicaKegulu donaretur, Sena^ tus in tantum honore habuit duodetrigin-ta libros Magonis de hortoru agrorum cultUyVcenica lingua fcriptos^ ut accurate rit ? Ç^uià Caßio DionyfioNticenft libris uiginti Grçca lingua tandem tranßati.g^ Sextilio ^ratori mißi (ut teßanturVarro nbsp;nbsp;('

çjT' Columella)hodie Conflantino Cafa-- i ri falsb afcribuntur. Sed in exeplis nbsp;nbsp;hi-'

ßoriis uerfatum fatu.Audituitaq;,b pra-cla/ri cenßresy qu omodo Kegum^ Confulu, T^atorum acimperatorum manibus o-Um colebantur agri ; terra, ut fcribit Vli-

niffs,credere fäs eÜ, laureatö uomere gaudente amp;nbsp;mumj^hali aratore : ßue illi eadem cnrd fcmina trdéiabant,lt;jU4 bella: eadémq-, diligentia arua diFlfonebat, ^ua caflra :ßtie quod honefiis manibus omnia latiusproueniunt, quoniam nbsp;nbsp;nbsp;curiofius

fiunt. Auditif, inquam,prifcam nobilitate ueterefq; Heroes ß quadoregniuel Impe-rij faß:es deponere iuuabat, fi quando d funFlionibus publicis reßtrare licebat,a-gricultura animu pracipue intendi/ße, rußicando ßefe obleFiauifße. Quomodo tuu L E O N VIL L A N V M, Cancellarie prudetiß. te fubindereßcit:tibißferiis ac grauibus reb^ utcuq; exonerate,publi cis regni negotiis, uel tantillu leuato,reßi~ randißotium dulcißimu, faluberrimoru hortorii pulcherrimoßeceßu iucundeßppe ditat. Qj^ando itaq^ lieget nbsp;nbsp;imperato~

res,fummófqi magißratns no puduithor-tenßa colere, amp;nbsp;agricolationepropriis e-’ tiam manibus exercere,farculum eFT“ßdl~

cicliUm traEldre^imo nero aratrum duce-re: itaDignitate tuanihil^utopinor,pn-debitprofarculo autfalcicnla hofce horte-fium Commentdriolot mdnibui quandoq; trdéiare:^fi minus in rem conferre lice-bit i fdltem percurrere molefium non erit, impetrato d publicis occupdtionibus tuis hortild unitts otiolo. Si elegdntißimts cultißimisL E O N VIL L A NI r«/hor tit ußm dliquem ßu^lum ddferent :fi ^ublicd omnium utilitdti in tuo nomine ' amp;nbsp;pdtrocinio emißi commoddbuntjmpe-sèmihi grdtuldbory grdtids Deo Opt. 'M.dXiimmenfds dgdm. Cuius inexhdu}ld bonitdstudm Dignitdtem ßmpertueridc fouere dignetur.^ Yceliciter Vdle. Lutetid Pdrifiorum idibus ^ebrudrii. Anno reßi-tutdfdlutis humdnogeneric M. D. L X. Adïronomico cdlculo.

On finccaufamaiorcsnoftri, ^^inquit M.Terentius Varro, terram Matrem appellabant, Sc qui earn colcrent, piam ac utilem uitam agere credebat.

Qiæddumobfcruarét prifci illi Romani liera amp;germanaRomulifoboles, cx urbe fuos ciues in agris redigebat : quia Sc in pace à rufticis alebatur, Sc in bcllo ab bis tue-bantur:fortifsimienimuiri,ut fcribit M. Cato, amp;nbsp;milites ftrenuifsimi ex agricolis gignuntur. Secuta ætas , ut omnia in peius ruerefolent,farculo,falccaratro pröie-ä:is,intra muros correpfit ; Sc in.circis ac theatris ( ybi ncc orienté Solémec occiden-tem uidcbat)potius q in bortis,agrisjfege-tibus, uinetis ac obuefis fibi placuit, uitam ocio ac luxu diifluétéjne quiddfedius djeä, perdite cxerçcns • Ex quo iuuenu corpora ita fluxa Sc refoluta.iamindeapparuerunr, utnibilmorsinilJis mutatura uideretur. Horum fane temporum Sc bominu imago hifee diebus non obfeure elucet. Nurn boc prodigij fimile quod accidat,ut res corpo-

ribus noftris, uiræq; utilitan maxime con-ueniés,amp; quæ fine dubivatione proxima amp;nbsp;quafi côfanguinea cft fapientiæjvfqueadco negligaturî Sincludicrisartib’, arque etii finecaufidiciSjUtuerbis utar Columellæ, fatisfœlicesolim fuere, futurçque funt ur-bes: at fine agricultoribus, nec confiftcrc mortaleSjUec ali pofle certum eft. Scholas G a m mati coru m, Philofop ho ru m, M edi-corûjMathematicorum, lurifperitorû Theologorum , nemopafsim non uidet: adhæc ofticinas artificura uarias, Agrico-lationis neque doélores qui fc proficeâtur, neq; difcipulos hodie agnofeas. Quæ cùm animaduertercm, fæpèmccum rerraftans quàm turpi feculorum confenfu deferta cxolcfcat ruris difciplinajCœpi apud me co gitare amp;nbsp;confilium înirc, quanana uia illi pro mca tcnuitate,fuccurreré.In quamco gitationë cùm diu multùmqj incubuifierri amp;fcrè fuccubuifiemy tandem in animum induxi mc^, fieri pöfiTe ut eópendio præ-* cipua rcrû'^àgri capita amp;nbsp;fccreta , Enchiri«-diis aliquot cótineantur amp;nbsp;claudatur : præ-fert-îm quæ ufui funt, amp;nbsp;publicæ utilirati c6 modât. Quodmepræftarepofle cû omni-nodiflîderem, partim edoélus quid ferre feeufentV quid ualeât humeri: parim me-

tïicis ftudiis amp;nbsp;occupationibiis uariis uariè diftraftusjccccpcrcómodè mihi in menté uenit Homericurn illudjàM. Tullio ufur-* patumzi

Hase partim ipfe tuo perpendes pedore tecum: Partim diuüm aliquistibi fuggeret.

Quando itaq; Dijfacieccs adiuuarefolêt, ut fenbit M. Varrojinanû aratro admoue-re nihil fum cun£tatus: return agri potiora mébra amp;nbsp;fecreta,quatuor Enchiridüs polTe perftringi certo perfuafus. Vtprimuhor-tenfiaexpediat. Secundüccrealia, Icgumi-najuites amp;nbsp;uina. Tertiu quadrupèdes agri omnis generis,amp; ité uolucres. Quartû ue-rófylueflres arbores tam frugiferas, in-frugiferaSjCÜ pratis,pifcinis. Si. aliis. Quæ omnia cade methodo pcrfequëda crût, qua primûhoc Enchiridion ex GræcisSc La-tinis reru agri feriptorib’ uariis,concinna-tu uidcs.Q^od tarnen an ferio pofsim per-ficere, non àufina'polliceri. Nâ fortuna ho-» die rebus noftris ufqueadeb cft infenfa , ut propofitû hocamp; confilium (nifîblandiùs arriferit)prorfus immutare ac euertcrc pof ht.Vtutfuerit.primû hoc hortenfiû Enchiridion, ccu rcliquorum fponforê Sc fi-.

dciuflbrê tantifper apud te obfidê rctine-bis,dum tres alij eius comités ad te profici-fccntur,fœnorc magno illud redcmpturi. Si quis inftitutumnoftrumprçuerteritjamp;: aliisfecrctoru agriEnchiridiis defcribêdis manum admoueritjac animi neruos inten-derit,magnaprofe«Sto apud me gratia ini-bit, magnoq; erit mihi in pretio amp;nbsp;honore, tantum abcft ut moleftus, aut iniurius dici pofsit.Qimddumperfequetur, ego interim ffiperfortunasamp;; occupationes meas licet)rerum agri Calendarium, amp;nbsp;rufticu de Luna Opufculü,cócinnare meditabor: quodiamdiótis fecrctoru agri Enchiridiis ufuifummo amp;nbsp;incredibili futurum mihi pcrfuadeojcùm ob alia , tum q, agenda in agro menfibus fingulis,facili proponct or-dine,nónegleóla ubiq;lunari obfcruatio-nc.Vtmteruntacea cœlcftcs iniurias, ex illo non folùm exponendas, fed prxui-dendas : quæ ficuti ab horridis amp;nbsp;formida-disfideribus,ut loquitur Plin. excitari fo-lent, ita ualde horrendæ ac formidabiles a-gricolis elTe confueuerut. Namcximpro-uifo dilapidât et fruftrâturhominûqjboûq; labores,ccrtorû fyderuni exortu,occafu culminatione:fuifraganteduorum Lumi-nariûamp; quinque planctarû appulfuamp;co-

greflujficuti in noftris fuperioru an norum Ephemeridibus coeleftibus oftendimus, fuislocispafsimdcfignauimus. Inquibus ctiam non omifimus Solis acPlancrarum radiationcs amp;nbsp;copuiationes cum illuftrio-ribu s ftellis incrrantibus, fignaquc Zodia -ci fingulis Lunæ ad Solem fchematifniis a-fccdentia 8c horofcopatia 3 fuis dicbus diligenter inferta Scad notata . Quam metlio-du Scinuentionéplané noftrâ, cùm anno ab bine plus minùs quarto obferuauiflet ac probauilTet uir doiâifsimus 8c diligentifsi-mus lo. Baptifta Carrellus Placentinus, illam in filas tnultorum annorû Ephemerides Latinas fedulô trasferre, ac fibi ufur-pare nihil eftcunâatus, nulla noftri faóla nicntione,qui (abfitdiôtoiadantia ) earn glaciem il li fregimus, 8c uiâ primi aperui-mus: quod hîcferiptûboni confulet. Sed adtcrcdeo , Leôlor optime, à quo peto ut hoc primûfecretorum agri Enchiridion, häc hortenfiû hiftoriâ iucundc ac liilariter accipias.Hoc fi feceris,iamia tibi paratû de hortenfiû arborû Infitione Qpufculû pul-chcrrimû,amp; alia,facile à me impetrabis, ut omnibus fuis partibus abfoluta habeas hortenfium hiftoriam. Fœlicitervale, 8C conatibusnofirisfaucrc perge.

Capitibus liorum librorum cxplicantur. primus numerus folium, fccundus ucró - ' ‘ ' caput defignat.

Secreta aduerfus ferpentes hortorum, amp;nbsp;alios quofuts, ho mines ac terrænafcentia uenenantes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19. ii

hortenfium fcEtus perduntac dilapidant. 14'*3-Dcrubiginis,pruina:accacbunculicaufis , auxiliis Sc fe-

y Hoc modo cuiufquc Medici ßngulis Capitibus aa-V Bcxa inuenies,ne te frequens repecitio ofièndat.

Cucumcrum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;69, tf

Pcponum, mclonum ac melopeponuaa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T\. 14

Rofaruni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78. iSquot;

Abfintbij Sc abrouni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loz. 14.

fxagarix,framboefij,amp; groflularij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;104. if

Arborumxgrotantiutn» aut aliter laborantium remédia, quxdam amp;nbsp;fecreta uniuerfalia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t u. j

Folio 1. pagina i.linea n.corruptum locum ob exf plaris impeditam, confufam Sc aliquot locis oblitcratam | Jeripturam, qua: operis impofuit, lie corrige amp;teftituc;-

omnia,amp;multofluTa'VirgilitufDfl'VarTonemj, amp;■ Ion- i ante ColumeUam CS” PallacliHm,amp;o.ï^ eque enim me Chro nognofis ufquc adeofugitaut fallic,ut non intelligam M. Varronem.P, Virgilij natales multis annorum dccadibus pratcefside. Si qui lint alij lapfus,illos pro tuo candorc (Lc doroptimcjfacilè ipfe corriges,ac emendabis.

inftituiffe fertur EpicU- Epicurus priSî rusocijmagiftcr,utPIi-niusincelebri ilia vetc-rufcriptorum bibliothe ca diligenter adnotauit:

nam antca moris non fucrat in oppidis ru-ra babitari. Sane apud prifcos Romuli ne-potcs hortus nihil aliud fuit quàm pauperis agellus , amp;rufticiqualifcunqueproué-tus, uiélum innocentifsimum Stfrugalif-fimum porrigens. Qui turn maxime placebat, quod igni non egeret,fumptibufque macelli parceret, ac mercÊS cu herbaceas, tumarboreas, oppidatim uenales quouis tempore exhiberet: re femper exped ita, Sc ad extemporancum alimentum facili ap-paratu præfentifsima . QuodVirgilius in

dofte amp;cleganterfutomnia) ex-prefsifle mihi uidetur, de Similo exigui i**^*^horti cultorc ruftico, laboris patientifsi-mojhuncinmodum fcribens:

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non illifufpenfafocis carnaria iuxta,

'' lt;^*’^G’rifcor?hor Duratifaletcrgafuisjtrunciqiuacabant: J MueJrtorii defrri . Hortus erat iunauscafulxiquemuiminapauca, ! -t -inrin nnlz-k. quot;nbsp;calamo redimita Icui,munibat arundo;

Exiguus fpacio, uariis fed fertilis herbis:

Mon illi deernt nnoJ nanncris evio-it niiis’

lÓ I - - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Non illi decrat,quod pauperis exigit uCus:

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;petebat,

l‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nccfumptuseratillud opus, fed régula curæ.

Si quando uacuum cafula,pluuia: uc tenebant, Telta ue lux:fi forte labor ceflabat aratri,. Horti opus iJIud erat.

Horti prifco nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;populi prouentus eratinotifque diebus

Vix unquam urbani coraitatusmcrcemacelli. : Cæpa ruoens,fedique famcm domat area porti; Quæque trahunt acri v ultus nafturtia morfu.

, Maftenus Maro de prifco amp;nbsp;ruftico ufu Claris in hortoru: qiuinoppidisantchabitare non oppida ue- nouerunt, quam gulæ dclitiæ, amp;c aentris nerit horn. ppoJigia^Ppicuro duce, exagris co com-migrareillosimpuleruc. Namufqueadeo paulatimillccebrofainualuit uoluptas, uC abfquculla Orpheilyra, abfqueullaAtn-phionis tcftudinc J arbores, fruftus Sc olera intra muroSjCtia à remotifsimisagrisde-

DE SECRET. HORT. L I B. I. a duxeritifeccricque ut ncquam in domo ce-feretur materfamilias , cui indiligens , Sc neglcftus effet hortus. Verumenimuero re Parafceucad cifa longæ narrationis mora,tempeftiuum tommmaZ eft ut inftituti noftri fores aperiamus, Sc tionem. curam , auxilia ac fccreta hortorum fœli- . citer aggrediamur, Sc cuique dilucide ac breuiter expliccmus.

utilitas cxpcclada ab hortis. Adhçc quis finis ac fcopus effc debeat culturæ illorutii. Cap. II. ‘

ILleutilifsimum, aciucundifsimuhor-tum eft habiturus, qui Sccolere fcict, poteritjacuolct.Ncqueenimfcire gt;nbsp;aut uelle cuiquam fatis fucrit fine fumptibus quos exigu nt opera : ncc rurfus faciendi, autimpendendi uolutasprofuerit, abfque arte Sc feientia. Quia caput eft in omni nc-gocio nouiffe quid agendum fit: quemad-modumex Varroniano Trcmellio appo-fitè tradit Columella.Qui hæc tria ad ma-num habucrit, 8c hortum feriô fîbicon-ftrucreuoluerit, duo illi rurfus fpeôlanda erunt: utilitas nimirum, Scuoluptas:utili-tas fruclum habet comitem : uoluptas ucro

ANTONII MIZALDI deleélationem, amp;:, ut fcribit Varro, iucun-ditatem. Erititaquc hortus conftrucndus ÔC colendus imprimis ad ufum uitat neccf-fariu, deinde ad fanitatem ac uireis à mor-Quisfinisac bisreficiêdas,utadnotauitPalladiusamp; fç-culis aliquot ante eum Florétinus , fchola: Græcorum geoponicorû doctor cximius: poftremô ad dcleólationem ex afpeótu t iucu’nditatc ex odoris fragrantia : omniû-que maxime ut Sc domino,amp; colono dapi-bus méfas exornet inemptis. Quæ omnia, amp;multö plura,Virgiliuslonge ante Var-ronem, Columellam amp;nbsp;Palladium,in fuo hortulo elegantifsimè hoc lambico figni-ficauit:

Hortus falubreis pra:bct corporî cibos: Variôfque cultus fæpè cultori refert, Olus fuaue,multiplex herbæ eenus: Vuas nitenteis,atque fœtus arborum. Non défit hortis amp;nbsp;uoluptas maxima, Multifque commixta modis iucunditas. riores nitefcuntdifcolorc gramine, Pingiintque terras gcmmcis honoribus: O paca præbent arbores umbracula, Prohibcntque denfis feruidum Solem comis: Aucs canoros garrulx funduntfonos, Et femper auras cantibus mulcent fuis. Obleftat hortus,auocat,pafcit,tenet: Animóque mœfto demit languores graucîs. Membris uigorem reddit,uifus capit: Refert laborl pleniorem gratiam: Tribuit colenti multiforme gaudium.

DE SECRET. HORT. LI R I. , Hæcfuntquædo(3;aamp; melliflua Maronis mufa de fruétu, vfu amp;nbsp;laudibus horti ceci-nit. Qm, fîficripoteftjin propinquo efle Cur honî debet, ut diétorum commodorum parti-ceps fiat dominus, amp;nbsp;frequenter ad ilium ueniat.fcquefrequentiùs uéturum denû-cict.Nam fub hoc metu olitorem amp;nbsp;opera-rios omneis in officio continebit. Vt intérim no omitta , quod ueftigiû eius agrum impinguarc folet, fîcuti pofteà dicemus.

Modus Scfecretu ædificandæ uiuæ fepis ac ualidæ,quæ futura fit horti tutifsimû munimentum. Cap. III.

QVoniam extremæ dementiæ cenfe-turefle,hortum habere ad unguem Hortûdebe-excultum, probe cofitum, amp;nbsp;eîaîdSu curiosèinftitutû, qui dies ac nodes pateat nin. tam incurfibus quàm iniuriis dcprædan-tiumhominum, Scdeuaftantium anima-lium atquc alitum : idcirco de illius muni-tioneamp;fcpimcnto omnium primùm hîc feribam. Quibus copia fuppetit,hortos pa’Varîçborto-rictibuscingutacucftiunt. Alij macerias tiô'nesquot;amp;'fe-luto amp;nbsp;lapide circa illos erigunt. Plcrique pimenta, tenuis fortunæ homines paleato utuntur

fimo amp;nbsp;limo: autfaxa in ordinem congc-fta illis coagmétant. Sunt qui fofsis Sc ag-geribuscircumdent:quod fummè uitan-dumeftjnam horti humores ita fubducu-tur,nifi forte locus paluftris fuerit.Ruftica turba amp;plcbeia,infyluis recifafpincta Sc arundincta pro munimento illisadaptat. Quod Virgiliu fic adnotauilTe pauló an, tè docebamus:

Virgilius in Hortus eratiun(âuscafulæ,qucmuinvinapauca, Moreto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et calamo redimita leui munibat arundo.

Sed fepes ad hue modum inftitura, fatiga-bili labore quotannis ferè cft reparada: ap-politifque adminiculis fubinde religanda, amp;nbsp;inftauranda, Quæ fi firmis,uiuifque ra-dicibus nitcretur, colonum magno tædio, impenfa, Scfudorcleuaret. Nam prætcr-quàm quôd labi aut euerti nefcirctj ni fi ra-dicitus eifodiatur,ctiam ne fulmine quide, necaquis,ncc grâdine,nec uentisaut pro-cellis(uti iam didta munimenta)imô uero

neigni, quicunótafolctcdomarej aboleri quirct.Huius rationem 8cftruâuram De-înocritus in fuisGeorgicisgræcis , longe antè Columellam 8c Palladium facilè Sc ingeniöse oftendit. Opportuno tempore (inquit}colligitorubiuaftiGimi,quem ca

ninum uocät, necnon paliuri femina nia-turifsima.-ad hæc oxyacaiithæ frudus,amp;: Pro paüuro cumeruifanna cx aqua, ad meins cralsi- aibifpinife-tiem omnia maccrato:eâquc mifcellanea minapoteris puteales uelnauticos funes aut alios uete-res,dctritos,aciam putrcfcentesimbuito, amp;c ita inducito, ut intra illorum fibras amp;: ca.

pillamenta rccepta femina feruari pofsint ufque ad uerni temporis initia . Quo tempore ubi fepes futura ent, duosfulcosafe duobusjtribufue pedibus feparatos, fefqui-pedalialtitudineinftituc:Seprædiûos fu-ncscum imprefsis feminibusleui terra ibi adobrue, amp;, fi opus fuerit, identidcm irri-ga .Ita fict ut intra menfcm,plus minus,te-nella fentes furgatac procedat.Quæ admi-diculis adiuuanda critlt; quibus inter fe per uacua fulcorum fpatia, enataconiungen-tur fpineta, futura horti uel agri ualidifsi-mu munimentu, amp;c aduerfus externas iniu rias tutifsimumpropugnaculu. Columella uirgca fcpem, fpatio quod fulcis interia-ccterigcndam præcipit ; quamfupcrfccn-dant utriufque fulci fentes , Sc habcant,’ priufquam roborentur , in quo conquic-fcant.AlijjUt Diophancs inter Græcos gco ponicos Celebris,5c cum illo plartiquCjUiua

ƒ' fepem hune in modum erigunt. Virgas rtt-lia täüo. ' nbsp;nbsp;crafsiores in fegmenta amp;c particulas pro-

fcindunt,eafqucfcrobibus palmari altitu-dine apertis fedulo obruut,ac quotidic donee germen ervimpat, 8c frondere eonfpi-ciantufjfofsione ae rigationc,fi tempus in-uitet, nutriuntaerefoeillant : amp;ita fepem ualidam,tutam ae perennem conftruunf ædifieant.

HOrti ab area, ftabulis 8c foenario longe fiti effe debent,fi quide id fieri po-teft. Nam palearum puluerem, eeu inimieum, ægrè patiuntur ae fuftinet: imo ucro ne paleas ipfas, quod olera lædant: ^ucmadmodum feripfit Florentinus Græ-euSjin fuis georgieæ difeiplinæ præeeptis 8c inftitutionibus. Nam hærêdo folia per

forât, quæ perforata ftatim adurutur. Pro-funt tarnen radicibus, perinde atque fter-

dieantur ; adhæe arborû fœtibus qui ligno-fi non funt, omniumque maxime uitibus, Horei quçni Ut alibi feribemus. Horti pofitio optima Se

D£ SECRET. HORT. L I B. I. j laudabiliseritjfileniterinclinataplanicies pofi«» opt*-curfum fluetis aquae per difcreta ^’atiaex-ceperit. In quam rem fi defueritfons, auc imprimedus eritputeuSjaut,fi id nequeas, pifeina fuperiori parte conftruetur: util-iinc aquas conferente pluuia,hortus per æ-ftiuosardorcsexcipiac. Quodßhisomni- Sccretû pm bus facultatibus carueris, hortum tribus uel quatuor pedibusaltiùs fodies, adßmi-litudinem paftini, utloquitur Palladius. nam ita cultus ficcitates negligct. In quo id quoque obferuabis, ut quern bumoris natura non adiuuat J per partes diuidas: SC byeme ad meridiem, æftatc uero ad fepte-trioiie fpatia colenda conuertas, lam quod ad bortenfem terrain attincr,falfa jCane pe ius amp;nbsp;angue uitari debet, perinde atque a-mara, fi Virgilium audire uelis.

Salfa etenim tcHus,inquit,amp; quæ perhibetur amara, Salfa terra amp;nbsp;Frugibi}sinfçlix:canecmanfuefcitarando, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amara uita-

Optima itaque bortis ea cenfetur clfc, quæ neque æftate ualde reficcatur, neque argil-lofaeft,nequearenofaamp;afpera, neq; bia- Quçnam tar tibusperæftus obnoxia , utferipfitDidy-

. r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;optima,

musinluis agriculture Comencarnsgræ-cis .Nam quæ æftate reficcari folct, fata o-

AN TON II MIZALDI mniaSó implantata perdit, aut cadcm tc-nuia amp;nbsp;imbecilla parit : argillofa nimiùm eft tcnax ; arenofa Sc aipera, contra : idcirco nequc nutrire, ncque aquam admittcre fo-let.Tcrram itaquehortis accommodade-prehendes, ft aqualotamac diflblutam li-Terrçhorte- mum multLim habere uidebis. In quo ft fu fisprobatio. peraueritaquofttas,ineptam acinfœcundâ iudicabis. Si manu ac digitis illam contrc-ftando ualde glutinofam aut tenacem repc rcris,acft eflet cera, prorfus inutilem ccn-febis. Oportebit autemantc omnia clapi-datumciTehorti folum, ut Plinio placet, adhæc quamminimè rimofum : ne Sol penetrans,plantarum radices exurat. Elige-tur itaque optimum ac generofum folum cui femina committas: ucl ob id quod nu-tricem quam matrem fæpcnumcro conuc-Quænamter niât pattui indulgciitiorcm elfe.Cæterùm, amp;nbsp;^^cne^ofi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tblsimulandum duxi, nec prçter-

Jicidebcat. cuiidum,quodhottcnfts terraquæ flumi-nibus,aut perpetuisaquis circundatur,no femper cft la.udabilis: nam fata Sc plantata quædam, aqua facile fcncfcunt,fruiftùfquc (ftuc hcrbacei fuerint il 1 i, ftue arbore!; in-ftpidos ac humidulos plærunquc gignunt. Elit itaque terra ilia temperatæ ubertatis.

X DE SECRET. HORT. L 1 B. I. 6 amp;nbsp;culturæ facilis, quæ acc madida eft ual-de, nec fitiens : ad hæc,quàm recenter efFof fam alites quærunt, amp;nbsp;maxime corui, fof-foris ueftigia comitantes. Si improba fuc-rit,quidam emendari dixerunt,fi fuper tenue, pinguis iniieiatur, autgracili.,aridu-læquc, humidaac præpinguis mifeeatur. Sed bæc operæ eft demétia, inquit Plinius. Quid enimpoteftfperare qui talem colit? luuabitur itaque optimeftercore, de quo nobis nunc demum dicendum.

NOn defuerunt apud prifeos qui hor-torum çdibus plçrunque uicinorum ftercorationê penitus damnauerint: Stercoratio à quod ea non modo aërem inficiat, fed etiâ fcorum^/am hortcnfiaquæuisinfuauiora amp;nbsp;corruptibi- nata. liora reddat. Et hac in re maximè laudant Hefiodum,qui in ruftico opere feiens omi ferit agrorum ftcrcorationem , falubritati potius confulere fatagens,quam fertilitati. Satfuperqueeffe arbitratus,exlupinorum, fabarum, piforum , cicerum,amp;: aliorum coiario. folds ac folliculis tempeftiue fubuerfisj

agrum pingucfcere,non uero putri ac pelH lénti materia imbui lt;quæ in fata quibus quotidie uefcimur,plerunquc tranfirefo-let, noxa irreparabili. Huiusopinionem cùm necueteres,necrecentiores agricolx fequantur,probéntuc, aptam ftercoratia-nem ubique prædicantes 8c commendates, idcirco de illius natura 8c ufu hïc pauca fcribere conftitui : omnium que primùm monere,qjproba terra multo ftercore no indiget:arida 8c tenuis copiofifsimo:arida tantufinquitMaro)nefaturarefimo pin-Stercorandx gui pudeat fola. Quæ uerö media cft, mc-Krrçmodus. dæcrilætatur.Addo,quod ftercusbonû.

terram bonam meliorem rcddit,amp;: malam ac uitiofam fummc luuat ac emendat:ma-lum ucro omnia détériora facit. Præterea, quod terra non ftercorata alget : pluri-mu nero ftercorata,aduritur. Vnde fatius cft id iæpc facere , ut tradit Columella, quam fupra modum. Oportet aurem plan tatem hortulanumjdercus ad radices ßa-tim non iniicere,fedprimùm tenuem terram illisimmittere,deinde ftercus , quod rurfus terra tegcdum erit. Ita cnim ncque comburcnturplantæ, nequc ftercoraria ca hditasilicocxbalabit. Qut)d ad præftan-

DE SECRET. HORT. 11 B. I. 7 tiam attinetjGrçcorum geoponici, quibus Stercoram fubfcribunt Latinorum plerique, colum-binum ftercus prçftare aiunt, quod fit mul tacaliditate prsditu^exquo rarius proii-ciendum ccnfcnt, amp;nbsp;uelutt fernen fpargcn-dum, utterram pofsitfermentare, amp;non accruatim ponendum , ut folet pecorum ftercuSjquemadmodumfcribit M .Varro. Eft etiam uolucrum laudatifsimum ob a- Volucnun.

crimoniamgt;præterquam paluftrium amp;: na tantium propter fuperfluam Se cxcremen-titiam humiditatem . Qi^nquam Se hoc poftremum aliis remiftum utile efle po-teftjUtex Quintiliorum Græcis georgicis teftatuseft idem Varro. Secundalaus afi- Aiîninum. nino debetur,quôd natura fertilifsimû fit, ac minimùm hcrbarû procreet,omnibufq; plantis fummopereprofit. Seolerafuauif-fimaacdulcifsima reddat.Tertio loco ha- caprinum. beturcaprinum,acerrimum exiftens:quod ouillum fequitur,pinguiustamê: poft hoc ouillum. uerô bubulum : deinde fuillum illis multô Bubulum. præftantius , nifi ob multam caliditatcm SaiUum. fata perureret. Vilifsimû omnium Se deter rimum,exGræcorumfententia,eft equo- Equinum. rum Se mulorû , fi folùm per fe iniiciatur : acrioribus tarnen utiliter remifcetur. Ve-

ribus amp;nbsp;coionrs fummè cft obferuandum, Recensftcr- neannuoftercorCjfi fieri poteft, utantur: CTs^omsin- præterquâ quód nullius eft utilitatis, beftiolasetiam quapiurimas gignit:trié-nale ualdc bonum exiftimatur : longio-ri cnim témporc quicquid babuit fcctidi ac mali uapoiauit: Sc fiquid durum incrat, Okrib’fter- remolliüit ætas . Vtutfucritj ftercusom-ciiùs^tca^î^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;olcribus cenfc-

Nam puliccs hortcnfcs, ucrmes,crucas, limaces, ac animalcula alia ftirpes depopula tia,occidit,uclabigit. Prædiôtorum rame - inopia, in ufumuefiife poteruntreliqua, ligonibusfæpcnumero tranfmutata amp;nbsp;con fufa. Sed non ignorabis aquofum bortum maiorem ftercoris copia m defiderare, fic-Qnid agen- cumucro minorcm.Quod fi nullum fter-duminftcr- corisgcnusfuppcteret, fabulofislociscre-cons penu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x

nimium denfis,fabulum. A tque ita borté-fia non folùm læta excitabuntur,fcd ctiam pulcberrima cuadent, quemadmodum Quænî ob- adnotauit Columella Romanorum bor-ftcrcoraudo cultor diligcntifs. 8i doiftifsimus. hoito. Sit boc Plinijpoftremum : Qimcunquc tc-

DE SECRET. HORT. LIB. I, 8 pore Iiortum, uel agruftercorare libuerit, ualde curandum eft,utab occafuæquino ftiali fpircr uentus,fitque Lunadecrcfeens acficca.Namobferuatione tali mirumin modumaugeturubertas;ficuti poft Græ-cos J ad notauerunt Latinæ rufticationis do ftores.

ANtequam de hortenfium fatione all- Horto mul-quid fcribam,iuuatprçmonere, mul nbsp;nbsp;ƒ°coia

addomini præfcntiam. Quilibentiusper ilium commcabit, amp;nbsp;ada aut agenda obfer uabit,fi nÓ reformidet uexationem, eritq; ueftigium illius ftercoris loco,quemadmo dum fcripfit M. Cato, rerum agriprifeus interpres ad ungu em faiftu s. H is pofitis ad rem uenio .Nó fum nefeius quofdam præ-cepifle hortum uel agrum non efle diflemi Qu?n^o fe-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ƒ• \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 * * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 minpolls noc

crit. Quæ fi tempeftiue amp;c opportune de-fcendant,non improbo.Si,quod nonnun-quam euenit,tardé labantur, quantumuis fitienti horto uel agro fernen committi po-

tcrit, exCoIumellæfententia* Q^æresin quibufdam prouinciis, ubi cœli flatus tabs eft,ufurpari folet. Nam quod ficco folo ingeftum eft,perinde ac fl elfet domi repo-fitum, noncorrumpitur. Atque ubi uenit imber, multorum dicrum fementis uno die furgit:fed ab auibus amp;formicis interim periclitatur: nifi ante fationem ci fuccurra tur illis auxiliis, quæ proximo capite expo lofophia pul nemus, Vt ut ruent, dabitur opera utnor-cherrima. tus uel ager qui ucre conferi debet, fub fine autumniantc gelicidia paftinetur. Et qui autumno oleribus aut herbis ueftiendus c-rit æftatis initio conuertaturtuthybernis frigoribus,uelæftiuis Solibus (demagnis hortis loquor) gleba foluatur : ex Maronis prxeepto hunc in modum fcribentis:

Adhçcut prauarum herbarum radices ne-Quaaum a- centur. Cumqucfationis appetet tempus, ^a'rionc hor- unicuiquc regioni flium eft ac pro-tenfium. nbsp;nbsp;prium, runcadus ent ac prorfum exherba-

dus hortus: dein quo diiftum eft modo ftcr corandus. His peraótis in areas digeretur : qua: ita informanda: erunt, autorc Columella,ut runcantium mantis ad dimidiarn latitudinis

DE SECRET. HORT. L I B. L 9 latitudinis partem facile pcrucnirc pofsint: ncdum herbas inutiles illæperfcquuntur, fcmina pedibus interim proculcctolitor. VcrùfummèadnitcndûeritjUt fationi fe Tcporis cle-rcnitas,amp; tcporis clemctia fucccdat.Na fa- oppojtuïquot; ucntccœlo, tcpcntibus locis StaSolcillu- na. ftratiscitifsimc prorumpunt ac pullulant fcmina:quibus ætas criam nonnihilcon-' ferrefolet. Quaproptcruidcndumcrit.ut fcribit M.Varro,neuecuha,cxuiäa,milta, cmaciata, languida, aut adultcrina fint fe-mina: quin potms ucgeta, recent)aacfuc-culcnta, Q£æ dum proiicientur, boreales dicsacualde frigidi uitabuntur . Namin his,tcrram ucluti horridulaamp; oçclufam, fcmina argrc rccipcrcac fouercmanifertu eft.-dicbusfcrcnisactemperate calidis,co-

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poriDus ncc

tra.Quod Virgiliumgeorgicæ difeiplinæ arädinn ,ncc dodoremcximium he præccpifle audics.

Ncc tibi tarn priidcnstjuifijuam perfuadeat autor, Tellurcm Borca risridani (piraiitc moucrc ;

Rura E;elii turn claudit liyemsaiec fcmina iaiia Concretam {5atitur radicem affigere terræ

J y - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Satonim

ardoribufuepcrurantur, paleis contegi po defenfio. tcrunt: quibus tranfuerfæ uirgç imponcn-tur, uirgis arundincsaut farmenta, ex Columella; præccpto . Suntapud Græcos

AJ^TONII MIZALDI rcrumagrifcriptores, quifemêtcm auge-fcente Luna, à quarta fcilicet ufque ad ple-nam, faccre confidant, dum fub tetra eft. Alijfccuriorcm uiam excogitantes, fatio-nem præcoeem non probant: quare in duo amp;nbsp;tria, amp;nbsp;quatuor tempora illam partiun-tur : futüri temporis incertitudinem hoc modo uitare fatagentes: amp;nbsp;rufticanum Co lumellæ adagium in memoriam reuocan-tes, Serere ne dubites.adhæc Virgil.illud, 11 dubitant homines ferere, atque impendere curam! quod ad ccrealiumfationempotiusdetor querem, quàm hortenfium. Gportebit ita-que eum qui feriam oleru m plantationcm inftituitjuidere utproba iînt femina, terra apta, ftercus bonum, Se aqua prompta. Nä proba femina,quæ inde generabûtur fimi-lia efficient: terra apta, fibi crédita optime feruabit acfœcundabit : ftercus fucculen-tiorcm reddet terram, adhæc laxiorem, ut aquam facilius admittere pofsit, quæ radi-cibus impertiatur : aquauerô, quaiiexu-bere omnia alct ac fouebit.

Auxiliaamp;fecreta pro hortêfibusfemi-nibuSjtam ante fationequàm poft:ne ab aliqua cùm interna , turn externa afficiantur iniuria. Cap. VII.

FRuftra fudabit hortenfis colonus, 54 quiuis alius, fl fata à beftiolis lædan-tur,uelabalitibus dcpopulentur, auc alia quauis iniuria afficiantur, flue intus ilia contingat, flue foils fiat.Qiæd ut uitagt; rc pofsit, opportune ad fcquentiaauxilia Sc fecreta animum conuertet. Si femina Sccreta puU terræ mandanda lucco Icmperuiui paulo feruandis m ante fationern madcfaóla fuerint, abaui- terra femini bus,formicis,agreftibusmuribus, Sialiis bortoru prædonibus, non folum illæfa fer uabuntur, fed quæindenafccntur, ctiam prarftantiora euadent de Africaniexperi-mento, ut in Græcisreruni agri Commen tariis illius adnotatum, SéàLatinis agri-culturæ autoribus repetitum obferuaui* Quod ucrifsimum elfe tametfl docuitex-pcrientia, tarnen quia herbæ huius larga ubique non poteft efl'e copia , fuligine quç fuprafocosinhæret, fatis omnibus inco- Vt fata fer-lumitatem tueri ctiam licebit, fl colleda, pridie quam fatio fiat, cum feminibus mi-fccatur : ucl illius aqua femina ipfa cofper-gantur,uttotanode fuccum trahantacc-bibant: quemadmodum fcripflt Columella. Eadcm à malis omnibus 54 bortenfibus ^yxiliu ad-monftris tuta feruari traduntGræcigco- uerfusmoa-

ftra Lorten- ponici,poftillos Plinius PalladiuSjfl cquæ,auraflnæcaluariajfcdnonuiiginis, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intra hortfi ponatur ; ucl in eins medio,af-

fixa palo erigatur.Na quæcûquc fpcüabit, fua prçfentia fcccûdabit 5c illçfa cuftodict. Addie Plinius effe ajlifi in aruis,alum nu-Secrctum nc cupatû,quod aducrfus improbitare alitum feminaaba- femina crucntiu ac dcpopulantium, coótu pulenwr^^° O^^pofsitrcnafci^ utilitcrobiicitur. Hoc quædeuorauerc, ftupentes manu capiun-tur. Africanus ad earn rem modicum fru-mentum ucl hordcum uino incoâum, aut infufumjucratroadmifcet:ac foris pcra-rearurp borti ambitu difTcminat : fata quç -uis ab auium iniuria hoc modo uindicans. Scdeasmortuasjuelinebriatas, arundini Res mira de expedibusfulpcndi iubct.Nccomittitca-dccoaoquot;™ crorum fluuiatilium decodum, quofifc-mina confpcrfcris, ab alitibus (res mira) nunquamaggredicntur: imoucro quæ ex his nafeentur ,durabunt filua 5c immunia abomnibusbeftiolarum iniuriis. Sunt qui plantas fola dccofti huius afpcrginc, fœli-cifucceffu,tantum perfundant. Quæ rtjif mihi,amp;: amicis-plus millicsfuitprobata, fedcertalunariperiodo. Nonnullicontu-fa cyparifsi folia,feminibus remifeent, ea-

que mifcellaneam fiibaélæ amp;nbsp;ftercoratæ terræ committuntjamp;: ita ab omni corrofio-ne,indcnafccntialibérant. AIijccrui,auc clcphantis cornu ficcum Sc concifum, uel derafum auc climatum, feminibus remi-fcent; ucl aqua madefaólionis illorum fpar gendafcmina imbuunt. Virgiliusnirroa-qua diluto cadem irrorâda,ucl amurca tin gcnda confulit.

Scmina(int]uit)uidi cquidémultos medicarcfcictes, Et nitro prius,ac nigra pcrfundcre amurca, Grandior ut fœtus nliqiiis fallacibus cflct:

Grarcus Apulcius illauinoconfpergit, arque itaminùs ægrotaturacxiftimat. Quæ etiam luuabuntur aqua 8c amurca rcfpcr-fa.Sût græcç agriculturæ doétorcs aliquot, à Columella, Plinio 8c Palladio probati 8c laudati,qui cucumeris fylucfttis radices to tam diem 8c nodem aqua macérant, earn-qucfemihibus,rcpctitaafperginc, fuffun-dunt; 8cpoftridie, palliouclata femina ilia, terræ committunt; bine arbitrates mc-lioracuafura, 8càmalis omnibus ceitoc-ripicnda . Idem Apuleius letcm modicam dumferuntur, illis reraifccndam cenfet. nam aduerfus uentorum moleftias natura

mitate, ante paftinationcra fofsionetn ranam Riibetam Grçcisphrynon diftam, no£tu circa liortum, uel agrü defcrri : poft-cain fiólili uafe inclufam, medio horto, uel aruo adobrui : quæappetcntcfationis téporeeffodictur,acprocul abiicietur : nc ibi nafcentia, amara amp;infuauiacuadant.

Sedpulchrumerithuc proferre elegantif-fimos ColumcIIç ucrfus,quib’ medicameta feminibusfanc q appofitè pra:fcribit.

Profuit intcrdum(ait)nicdicantem feinina,pingui Palladia fine ftugc faliSjConfpCrgere amurca: Innatauc laris nigra fatiare faui lia : , Profil it amp;nbsp;plantis latices infiindere amaros Marrubijiniultóque fedi contingere fucco.

Aegyptiorum,Græcorumquc agricolaru fchola tradit femina incorrofa, amp;nbsp;à beftio-lisilJæfapermanere, quœ Lunafemiplena terræ'mandata fuerint. Hîc pene prçtcric-

ram phyficum pro feminibus amp;nbsp;plat is De-phyficuexpc mocriti cxpcrimentu, àNcapolitanoPal-rimetum iie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V,

pccoiciædâ- quit)fcumarinoscancrosjuelfluuialcs,nó tui lata. pauciores quam decern, in uas aliquoda-

quaplenum miffos, tegito : Sefub dio ex-ponito, utdicbtis decern infoleturtpoftea femina quç uolcsin terra illçfa permanere, aqua ilia ad dies odo perfundito : idque o-

DE SECRET. HORT. 11 B. I. ju ftonis diebus peraólis, utuult Palladius, ' repctito, donee quæ optaucns folidèado-lcfcant : cxperimentum miraberis. Nam ex fcminibus illis quxcunquenafcentur, non folùm à fe iumenta amp;nbsp;pecora arcebut, fed etiam beftiolas quafuis. de quibus panic poft fcribemus, amp;nbsp;fparfim dc aiiis fe-ininumauxiliis, ut fe proférer occafio, di-cemus.

PErafta rite femente,farritionis feques debet eftc cura^de qua inter autores a-griculturç non admoduin conuenit.

Nam quidam negant earn quicquampro- eStrouerCa Iicere,quôdhortêfium radices farculode- interagricul tegantur, ôeplerunquefuccidantur: arque ^æarritiôc* fifrigorainccflcrintjgelu prorfus enecen- amp;eiusmodo tur.Ex quo fatiusefteputantruncationc Se nbsp;nbsp;tempore,

cxpurgâtione tempeftiuè uti. Pluribus tarnen farriri placet : fed neque eodem modo ncquenfdem temporibus:pro incolarum confuetudine, foli ingenio, Secœliftatu. Vtutfuerit,hislocisin quibus farritiode-fiderabitur, non ante aggrcdiemur,quàm

ANTONII MIZALDI hortenfia proprias arcolas ueftire occœpe-,• nnt, amp;nbsp;graiidiufculum incrementum, pro cuiufque natura amp;nbsp;modulo, rite admifc-Pc rucatio- nnt.Sarritioncm fcquctur runcatiouii qua caobferuan- diligcntcr caucndum eritjncgcriïiwa, te-dum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nellófue partus amp;flofculos iniunofo taäu,

aut tranfitu Iædamus,ucl traélemus.Quarc illam fufeipiemus aut ante, aut ubidc-florucrint planta:, uel ubi i'olidas radices e-gcrint. A d rigationcm ucnio, quç Sohbus a:fliuis,amp;: maxime circa exortum Canicu-op^wmnum fummopcrc folct prodefleaeprobari: tepus,k qua hora,inquarn, matutina ac uefpera,ut unit iisdebeatef- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuifubfcribitratio,nimirumneà

Sole infcrucfcat aqua , amp;: radices adurat. Sednetum quidcm nimiçdebentefleriga tioncs, quoniam inebriatis radicibus no-cent. Proquibus haurienda non eftaqua putci altifsimi: ne nimiafrigiditatc Sc cru-ditatc radices perccllat. Q^öd ßaltcrius prçfcns non adfucrit facultas,lions aliquot ante haurienda crit, amp;nbsp;fub dio exponenda, Rigitiwvs ut tcpefcat. Rigationis modum ftirpium modusamp; for tcmpcrabit. Noucllç cnim plantç minus litiunt: amp;quç alTueuerc, fumme riga-ridcliderant. Idquc Icnitcr cxclepfydra, utçquahtcrbibât radices, ôçnonimmer-

DE SECRET. HORT. LIB. I. if gantur : namitaanimam terræcxhalatio-nc uancfccntem rctincnt.Ergo non uniuer fim ingurgitabuntur plantç, fed quomodo fiticnt, ita ftillabituraqua, uclutcxubcrc alcns, Sc non iniindans. Scd in rc pucris uirguculisnotifsima, ucifirumfatis.lam quod attinet ad prognolHcon fcrtilitatis aut ftcrilitatis feminis cuiufque, tamfati quàm {cminandijhac uia procèdes ex Zo-roaftris amp;uetcrum Aegypciornmexperi-mcnto.Dicbus uiginti aut triginta ante Ca niculæexortû (quiin hacGallicacœliin-clinationcjferccontingit circa dccimam-fcptimam diem Iulij)in quopiam loco diligenter fubafiojdc unoquoqtic fcmine le-i gitimo amp;treccntl,probationlsgratla,diui-lisfpatilsac lignatis, paululumferes:Scli i nbsp;acrisurgebit incendium, opportunc riga-

bis: ut proiedum in aridam commodiùs puilulct,amp;ante cofmicum d i£ti fyderis cx-ortum J tempeftiue fe prodat. Hoc pcraólo, fcdulus obferuabis , exorto Procyonc , quodnam c ladisfcminibus incolurne,uc-getum ac illæfum emc'rfcrit, Sc duraucrit: atque illud fertile ac fœcundum cuafurum prediccs:reliquum uerb quod non prodiit, autuictamjanguidaquc Scflaccidam pla-

ANTONII MIZALDI tulamemifit, inutile acftchie futurum tibi fuadebis. Namccrto ccrtiuscft,infanü amp;æftuans Caniculç fydus,per ilia fua ca-nina inccdia, quædamexfatislçdere, alia Caniculafy- minime. ExquojUoxç, uclbeneficij indi-arîdûacfer- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;perannutu futurû unicuiquefemcn-

ueas. tis generi, fydus natura aridum ac férues, prçfenti exitio uel falute nunciabit ac prç-» mittet.

Auxilia 5c fecrcta aduerfus bortenfes uermes,puliccs,erucas,blattas ôclima ccSjtam olera quàm arbores 8c frud:us uitiantesac erodentes. Cap. IX.

■V T Emo cft qui pafsim non uideat, nifi ! fortaife talpa fuerit,hortenfeis diui-tias à certis beftiolis 8c animalculis,

Hortenfîa ua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quàm fupra,uariè infeftari,

nis iniutus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r '

obnoxia efle. amp;c cam ob rem plerunquc ægrotarc , atque nifi auxiliäres manus opponunè adfucrît,

tandem fuccumbcreamp;occumbcre . Nam tanta,tâmqueinexpugnabili acie peftifer ille exitialium beftiolarum excrcitus non-nunquam graiTatur irrumpit, ut nullis admotis machinis,nullo igni, nullofcrro, abhortis Scagris, inquibus femel caftra-metatus fuerit,abigi pofsit ac diuelli. Rem

DE secret; HORT. L I B. I. 14 itaque olitoribus amp;nbsp;colonis gratifsimam fadurainecogitaui, fiaduerfus iftamdc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

ploratampeftcm, clafsicum (quoddicut) canere , Scalexipharmacaaliquot,partim mihi,partim amicis meis nota, amp;nbsp;à prifcis explorata in mcdiü profcrrem. A ucrbis itaquc ad rem,fi placet,ucniamus. Horte- Ausilia ad-fiaanoXiisuermibusrcpurgari fcribit A-fricanus inter Grccorûamicolasfummus,

O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

fi eorum latibula 8c conceptacula fucccn-fisbubulisftercoribus, fccundouento, fu-migcntur . Plinius amurcam puram fine faleillisfpargit.Et fi plantarum radicibus, • obfimi malitiam,inhæferint,diligentifsi-me farrit. A pulicibus non lædentur,fi natural! auxilio,erucam hcrbam pluribus lo ‘ cisadmifcucns . Quôdbrafsicæ imprimis Aduerfus

' CO nu en ire ce r ru m cil, folita: de omnibus olcribus, àpulicibusfummèinfeftaricùm media. raphano,quemoftcndemusfccûdo libro, gentilemac affinem illi cfic. Anatolius in fuis GeorgiçisprçccptionibusGrçcis, cc-fetnonnihileruifcmenti earn in rem ad-dëdum. Qjaod raphanis amp;nbsp;rapisprodefîe, antiquo experimentoconfiât. luuatetiam acre acetum, fucco hyofeyami contempe-ratum, 8c befiiolis illis refpcrfum. Adhæc

.Iqiiæafpergilkim , ut tradit Græcus Pam-philusj in qua gith, feu melanthium per-Scminura fc maducrit. Vcrùmfi ab alüsctiam animal-riorius'^^i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fctnina la:di, aut uitiari nolcs, ante fa

ucrfx tionc, fediautfemperuiuifucco , ut priùs adnotauimus, ilia imbues. Qnæ etiam in-corrofa feruabis, fi in teftudinis tclb femi-

naueris,qucmadmodum idem fcnplît A-natoliuï. Quo loco nó omittam ex Palladio,quod infcftaanimalcula non genera-buntolcra,fiineiufdcm telludinis corio,

fpargcndaillorum femina ficcaucris: uel mentam locispluribus, maxime inter eau IcSjConfeueris. Quod ad crucas Se campas attinet(quæ multismagnum Sc moleftuni ncgocium facclTuntjdeplorata bortorû,amp;i uincarum calamitatc ) nonnulli rcfper-foficulneo cinereillaspcrfcquuntur.Sunt Vanaaduer- । hortisfcillam, ucl, utcumvulffolo lus crucas au nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y- ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ ■

xiluamp; fccre quar,fquillam arcatim lerant^aut hinc in-de fufpendant. Alij fluuiatilcs cancros cla-uis,pluribuslocis affigunt. Quæfi obfti-natcrcnitcrint,amp; prçfcriptis auxiliis pu-gnaucrintjhancopponesmacliinam. Vri-nambubulam Scamurcam a:qualitcr mi-fla,igni doneefcrucât,admoucbis, Scubi refrixerint, illorum imbre olcra ac arbores

DE SECRET. HORT. LIB. I. ij confpcrges'.jquod Anatolij eft experiments. Piinius uirgisfanguincisquæhisfunt obnoxiatangenda prçcipic . Palladius fu- Auxiliam fa fticuloSjUcl, ut Rucllius legit, fafciculos alliaccos fine capitibus,per omne borti fpa crucas. tium comburit. Adhæc uefpcttilionû fter-cora,utnidorèfiimo plutibus locis exci-tctur.Quærcspræfcntifsimum habet mi-taculû. hafdemtraditpolyhiftor illc Plinius,ab oleribus arccri, fi ciccr unà feratur amp;nbsp;illis remifccatur: aut cancri ramis ar-boruin à cornibus locis plutibus fufpendä-tur. Nafciquoqueprohibentur, imöuero præfentcscolleftim perduntur, cx Grçco-rumobfcruatione, fi aliquot de uicino hor latum foier-to fublatas , in aqua cumancthocoxeris,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r mmandis c-

caquepcrrrigcrata herbas aut arbores rel- ruds. perfcrisquxnidulantcserucas, ad fcc-tum incubantes fuftinent. Sed ualdc cauc-dumcric, ncaquaillafacicm , uel tnanus contingat. Porto, remedium certu m ac pa ratu facileerit, ficircaatborumcrura,aut herbarum brachia, bitumen amp;c fulphur in-cendas.Vel fungos fub nucis arbore nafce-tciSjfumu dare ibidem cogas : galbanum-uc,autcaprarum ungulas, uel ceruinum cornu, à uenti flatu aucrfus, cóburas. Sunt

qui cinercm uitigineum per triduum in a-» quam minant, quapoftea olera amp;nbsp;arbores copiofaafpergineluftrant. Multi inficul-neo lixiuio proiicienda femina præmace-rant.Dc miraculo menftruacæ mulierts, amp;: prodigiofa earn in rem hiftoria à Græcis amp;C. Latinis rerum agri profefl'oribus tanto-pere celcbrata,abundè traólauimus in fine fccundi libri noftrorum naturæ Arcano-rum. Cuius dcfidcrio ne tu interim bic ta-befccres, ex Columcllæ doótifsimis Sc cle-gantifsimis uerfibus quiequidid eft, pau cis expedite uifum fuit. Deperdendis itaq; amp;abigendiserucisad buc^modum in fuo fcribit Hortulo , exDemocriti fententia:

Hanc fi nulla ualet medicina rcpellere peftem: Dardaniae ueniant arteis,nudataque plantas Foemina, quæ iuftis turn demum operata iinicntæ legibus,onfcœno manat pudibunda cruore: Et refoluta iînus,refoluto moefta capillo, Tercircum areolas, amp;nbsp;fepcm duciturboiti. Quæcùm luftrauitgradiens (mirabile uifu) Non aliter quàm deculla pluit arbore nimbus, , Vel terctis mali, ucl teftæ coniceglandis, Voluitur ad tertam diftorto corpore campe.

Haótenus Columella de expiandis eriv cis.Quod prçftigium referre puduiirct,mfi à multis expertum fuifiet: fcripfilTctquc do ftifs.medicus loan. LangiusilludinNo- ! ricorum terris obfcruatum Sc approbatum

fiiiflc. Plinius tradie non folùmhac arte c- Summêno-rucas deciderc, fed amp;nbsp;uermiculos, feara- cuàenda.”* bcofque, amp;noxiaalia animalia . Quodà Metrodoro Sceptio in Cappadocia ob câ-thandum multitudinem inuentum efle prodit. Sed cauendû, inquit, ne id oriente Sole faciant muliercs, nam ita arefccret fe-mcntisjamp;floridahorti amœnitas peflum iret,elanguentc eius nitore 8c fenüm tabe-feente: ufqucadeo uirofa 8c pclhlens uligo illa,uifu,ncdum attadu,perniciofa efle fo

let. Noftrates hortenfium coloni arte Rufticorûîa admodumfacilieafdem fie hodic pafsim expugnant. Vbi apricis locis illæpoft plu- cium ptom-uiasincelfcrunt, matutinis horis frutices p‘ô « olerum,autramosarborum fuccuterc fo-lent : fie enim dum adhuc nodurno torpet frigore,facile decidunt, necampliusadfu perioraperreptant: præbéntque occidenti uiam admodum pronam ac præfentem.

Cætcrùnj, fi cuiufcunquc generis animal-cula oleribus 8c arboribus nocentia perde-reuolesfquç Democritus in fuisGeorgi-cisprafocurides, Palladius latino aptóque uocabulo herbicidas ,Ruellius uero porri-cidas nuncupauit) Diophanem Græcum aufculta . Vcntriculum ueruccis (inquit)

•ANTONIl MiZAtDl recenter maótati, amp;nbsp;fuis adhuc fordibus cxcrcmcntitiispleni, diligenter tibi com-parato : cumque fpatioillo, quo beftiolis fcatet hortus,terra leuiter adobruito.Pera-ÛO biduo , ibi blattas amp;c animalcula alia grcgatim congcfla rcpcrics ; quæucl alKj dcportabisjucl co loco altifsitnc dcfodics, ne refurgantnd cùm bis, ucl tertio feceris, genus omnequod noccbat extingucs , ac Rufticacru- ucrc pcrdcs.Ruftici apud nos paleis intor arborum truncosarmant,amp;:crura coro | nant; quibus,fumma arborumpctentcsc- i rucæ implicâtur,ac ucluti obicâis laqucis ßccompcdibus, ucl profligantur, ucl lie à cœpta uia aâutum rcuocantur. Quod ad Auxilia ad- limacesparticulatim attinct, 11 uclamurcâ , uerfus hma- pcccntem , ucl cx camcris fuligincm illis rcfpcrfcris, olcribus non minds commo- ' dabis, quam 11 inter ilia ciccr cófcucris, ad hortenlium raulta portenta, ut fupcrids ‘ Vf bort’ fiat fctiplimus.utilc. Alia cxprx’ccdctibus au-floridus. xilia requires • Et 11 uiridcm ac floridum hortum habere uoles,illiusfulcos , areas, Scpuluinos foeno grçcocx aqua trito di- i ligcntcrrigabis:autalinicaluariam , non uirginiSjUt anreamonuimus,in medio il-lius enges.lulius Fróto tradie olcra omnia ’ fummc '

^ummc iuuari, fiiuxtailla , eruca herba, fata plantata ue fuerit. Sed intolcranda fiet I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I- « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;litori fiat in-quot;,

muriafolututn,olcribus refpergatur : quê-admodum Democritus,Frontoôi Damageronin felcótis Græcç agriculturæ præ-ceptionibus poftcritatcm admonueriint.

Auxilia amp;nbsp;fecrcta aducrfus hortcnfes talpas, formicas, eu lices, mufcasgt;amp;: ranas, ta olcra quàm arbores 5c fru-élus euertentes, lardeccs ac depopu-lantes. Cap. X.

QViatalpæinplerifque bortorum lo cistumulando amp;, fodiendo , proin-__ dequeterram feminibus onu-ftam , uel plancis Lieftitam eruedoac euer tendojOlitoribuSjiuftacaufa, moleflæfo-lentelfe,ac illis negocium quandoque ingt; expugnabilefaccre, idcircoauxiliares ma chinasaduerfuscxcœcatam illarû aciem.

ex penitifsimis Græcorum amp;: Latinorum rufticisarmariis, hue proferre Sc adfcrre uifumfuic.Paxamus,uthincaufpicer, nu ingeniofa cem, aut uafculumfquodpiam anguftum Græcorûma ôcfolidum perforari iubet : ibique palcas Sccedriam,uel ( ut legit Palladius ) ccrâ, das. °

A N T o N 11 M I Z A I D I quantum opus fuerit, cum fulphure in-cludi : omncfque talparum adieus amp;c fpira-menta diligenterobftrui, ne per ea fumus pcnctret, Ira tarnen, utunum tantùm os, amp;nbsp;foramen relinquatur,quodamplum fit: in cuius oftiolo, dióta nuxaut uafculum intus accenfum, fic collocabitur, ut ab una parteflatumpofsitaccipere, qui cedriæ Sc fulpburis nidorem in talpæ rumulum dif-fundat. Eo artificio implctis fumo cunicu-lis,talpasomncisuclprotinusfugere, uel enecart deprebendcs . Sunt qui ueratrum Vamabigc- album aut cynocrambes corticem tufum daruaut ne- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

candarûtai- amp;cribratum,cum polenta 8c oiiis riga-parum artifi- tum, uiiioquc 8c ladc fubadum in oftas Sc pafi:illoscogunt,aceos talparum. cauernis immittunt, Albertus,allio, cepa, uclpor-ro talpina oftiola claudit: putatque tetri o-doris iaculatione intus expirare, uel folum arG fu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Plerique ad has abigendas felcs in

aa amp;nbsp;ucua- hortiseducant,acmuftelascicurat, utfuo tio- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucnatu peftem hanc arceant,cunicu lorum

fiucibusacfpiraculis admotæ . Alij foramina earundem rubrica Sc fucco cucumc-ris fylucftris impicntac faturat : uel capta unacumaccenfofulphurein ollam proii-ciunt,putantes eo conuenire alias omneis.

DE SECRET. HORT. LIB. I, iS Non dcfunc qui illarum oftiolis laqueos fctaccosadhibêt.Rufticis fatiseft uirgam, autfoliaccum fambuci ramu dcfixifle. Pli niiisfolaamurca nccat. Qui de formicis poftcritatis memoriae hæcctiam madauir.

Suntarborupeftes (inquit)formicç : quas abiguntrubrica pice liquida pcrunftis Alt;^«'rfusfor • C r r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aiixi-

quern Palladius poft Græcos gcoponicos propugnaeu coracinum, Ruellius graculu m nominal : quod Plinius omifit. Nam ica in locu unu difperduntur. Alij

liipino CÛ oleo trito , arboru ac plantarum radices,uclf ut Icgunt multi}caudiccs illi-nût.Plurimifolaamurcanccat. Palladius contra illarum agmina hoc monftrat pro-pugnaculum. Si formicæ, inquit, habet in hortoforamina,cor noftuaeadmoucto : ft Palladiusmi forisueniuntjoranehorti fpatiumcincre, nfsformica-

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;1 I z- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1- ru expuena-

autcretæ candorc uel oleo oblignato . ht tor. panlo poft : Formicas abiges ft origanum Scfulphurtrita, adillarum foramina ref-pcrferis : autuacuas cochlcaru teftas cre-maueris, amp;nbsp;co cincre myrmccias,formica-ria ue antra aftatim faturaucris. In quo fty racem omifit à Paxamo Greco,cx quo haic trafcripfit,additam. Paxamiuerbafic ha-

Pormicarû bcnt. Si captasformicas(ait}in medio hor ti ufleris, rcliquas fugabis. Adhæc, fi circa formicarias cauernulas ccdnam oblcperis, non egredienturjexpellcturqjdefuis fedi-buSjficochlearû teftaceaoperimcnta cura ftyrace incéderis : uel cotufa per formicarû agmë refpcrferis, Q^d pcnitus pcrdetur, fi fuccum cyrenaicû oleo difl'olutum affii-vtformica dci'is. Additprætcreàformicâ iicc plantas aiboremnô côtingcrc, ncc in arbores rcptarc,fi lupinis conkcndat. Amaris cum amurca triris aut coëtis, illaru cauliculos uel truncos fcdulo obleueris. Idcmq; præftabiSjfi albâ lanam iifdem cir cundederis : aut creta, uel rubrica,ut nunc nuper diximus origanouc afTuctas illarû uias circunfcripferis : nâ non modo id plâ-tæ formicç non attingunt, fed ne arborcm quidé ilia ueftitam afccndût. Quin amp;nbsp;vas mellariumita circunfcriptû ncquaqua ab Formicædul illiscontingitraduntjCtiam fi operculo ca cuim ekarû rueritdicet mcllis, dulciumq; cfcarum ad-modumfintcupidæformicæ.Palladiusru bricabutyro amp;piccliquida mifta, arbores acplâtasinûgit. Non défunt ex Grçcisqui arborum amp;nbsp;uitiû truncis denfam hçderam alligcnt: coq; machinamento ftabulantes fub eius umbra formicas, uclutiobfidcs re-

DE SECRET. HORT. L I B. I. j, tinentjSemadant. Plerique taurino felle Autorismira cumamurcaScpiccidcmmoliuntur. Sed cÓnquirèdk Pliniumrcpcto, qui ex Sabino Tyro in li- auxiiüs ad-broCcpuricon feuhortêfium, quem Mc-cœnatidicauitjpræftantifsimum aduerfus formicas remedium elfe ait, limum mari-num,aut cinercm obturandis illarum fo-raminibus,fi non fint rigui. Atomnium cfficacifsimc heliotropio herba necantur. Qu^idam aquam diluto latere crudo , cis inimicam putant. Vcrùm de formicis hæc fatisjuel fortaffcpluraquàm opus fucrit.

Culiccs fugantur aceti Sc origani déco- ç^omoJoa-do, fl rcfpergas, quemadmodum in fuis GeorgicisadnotauitDemocritus, Adhæc rutæ madefadæafperfionc ; fulphuris.

autciraini, autbubuli ftercoris,aut bdcl-lij fuffitu, conîzædccoâo. Pliniusgal-banoaccenfoabigitradit : amp;c Palladius a-murcarcccntc,uclrcfp,crfacx camcris fu-liginc . Mufeas Berytius Græcushocfla' gello prociil arcere docui?. Si uQratEum finquit) addito auripigmento cuiti lade maccraucris, amp;: illiusrorcacimbrclocum àmufeis obfeflumrcfpcrferisjomncs ucl fugabis, ucl pcrimes. Q^od ctiam præfla-bitalumencum origano Sc lade tritum:

ANTONII MIZALDI qua mifcellanca quæcunque illita fucrint, à mufcis non contingcntur. Prodeft ctiam laurus cum nigro ucratro tufa, in laftc, Afpergillura am: aqua mulfa maccrata: eins cnim afper-iniifcas abi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

gens,uelpc- gmCjCcu quouamtoxiconccatur, aut nu-, rimcns. quani fcditui'æ, alio conft'ftim euolant.

A duerfus ranas quç æftiuis noctibus colo-nis diurno laborc fraólis, garrula coaxa-tione molcilæ folêt eflc, hoe Africani Græ uerfus'rana- ci babeto auxiliuin Se fecrctum , Ranæta-rumgarruli- ccbunt (inquit) ac uocifcrari definent, û utem. lucernam accenfain ante illas pofucris, auc de arbore ira fufpcderis, ut ab cius lumine, ac fi Soicfict, illufirari pofsint. Res mihi ôealiis mulus,plus millies experta. Hic ron. Gardanus tradit fel capræ fepultum ranas cogrcgarc. Quod hîc poftremû erit, Auxiha ôe fccreta aduerfus ferpentes hortorû. Se alios quofuis, tam homines, quam olera , arbores Se fru-ftusuenenantes. Cap. XI.

FLorentinus rcrû agri interpres apud Grecos fummus Se dihgcns, fcribitfcr pentes in hortis, aut alibi nequaquam Neferpentes ftabulaturos, fi abfynthiLi,aut artemifiam, bulentur. abi'otanum uepcrambituplancjucris, uel

DE SECRET. HORT, L I R I. to cubi uerfari fuerint aflucti, fuffitu radicis hJij , aut cornu ccrui, ucl ungulæcapri-næadutnm abigi tradie, Palladius omni auftcritatccofdcmfugari, nocctefq; fpiri-tus,graucolentisfumiinnocctia exagitari fcribit.Democritusmoripenitus afiirmat serpetesquo fl qucrcina folia fupcriniiciatur : aut fi quis modo neten ieiunusin illorum oscxpucrit. Apuleius arundine femel duntaxat percufl'osobftu-pcfcerc contendit: fa.’piusuerô,roborari. Tarentinus Grçcæagricolationis peritus, cum à ferpente affici polfc negat, qui fuçco raphanioblitus fucrit,aut raphaniiipfum Mirarapha-guftauerit. Quod Athcnæus Sgt;c Galenus cuplerifq;aliis,malo medico feu citrioa-fcribut, amp;nbsp;pulchcrrima biftoria cofirmat: qua libro tertio per occafionc tibi profcrc-mus acproponcmus.Scd fcrpcnticîda Flo rentinu rurfus audire moleftfi non erit. Ser pcntcs,inquit,nunquaacccdctubi cerui a-depsiacucrit: autcêtaurcçradix, autgaga-tes lapis,aut aquilç,ucl miluij ftcrcus : fuga uis fie à icr-biturq;omnereptile fi nigella , pyrcthrai, galbanu, ccrui cornu, bylfopum, fulphur, pcuccdanu amp;caprarû ungulas mifcucris, deinde triucris amp;acctuaccrrimu fudcris: copofitifq; ex ca mifcellanca fphærulis, fu-

mum ac uaporé excitaueris.Na diffufo per aèré rerü iftaru nidore, reptile quoduis,ae fiflagelloageretur, procul fügere uel ex-Ramipunicç pifare animaducftes. Quidam prodidcrut pisnwgiia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utfuoJu^einus loco, uc- ,

nenata omnia,ncdum ferpentes, fugare. Quaproptcr ftragulis confultö imponi fo-let iisædibus inquibus uerlari folcnt fcr-pentes, amp;ucnenofa quæuis animalcula. Quorum agminain unu locum,ceu pifces , innaflamjidem Florétinus cogcbat dolio QnomoJo à falfameiitis inuctcrato, Sc circa hortum, cogantuf iti agrum,aucloGumaliumfcrpehtibusac ue nenatisbcftiolisobnoxium,defoiro. Nam in id reptile omnc confêftim accedebat, acccdénfq; ultrö illabcbatur. Plinius de fi-lerc loquens bæctradit. Serpentes amp;: liunc fruticemrefugiunt ; baculumq; ruftici ob id ex eo geruntSccircunfcrunt. Cæterùm, cxperimentoccrtifsimo probatum amp;nbsp;con-firmatura cll:, ullis ôc acccnfiscoriis quæ ucteramentorumfuntjferpcntcscfFicacitcr fugari : neque eos modóquiin hortis, a-grisautdomibusobcrrant, fed qui in ho-minu corpora ingrediuntur,du per æftatê alto fomno opprefsi,apcrto orc in capeftri-bus obdormiut. Q^d Marcus Gatinaria

DE SECRET. HORT. L 1 B. I. ii medicus Celebris inemorat accidiflc cuidä PnlcBcrrîm* homini fuo tempore. Cui cùm fruftra ad- fugandis^fcr hibita elfcnt innumera medicamenta amp;c pentibusà præfidiaalioquin efficacifsima, de omni-bus prçfentifsimum Scmirabilifsimûfuit ucteramentorumfumus amp;nidorinfundi-bulo hauftuSjSt; cxceptus.Nam cumprimû immanis fera(erat enim Vipera prægran-dis)fumi nidorcm præfenfit, u ifa ell: à cir-cunilantibus egredi peranum, magnao-mnium admiratione amp;nbsp;incredibili ftupo-re. Quodhîc lcriptum amp;nbsp;adnotatumuo-luijccufccrctum magnum amp;nbsp;paratu facile, multifqueprofuturum. Sedhîc non cil: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;K ] /- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, , Quæn.! fine

omittcndum,quodlerpcntcsignemualde ferpentibus oderunt:non folùm quia oculos illorum inimical a* hebetat, fed quod natura ignis ucneno ad-uerfatur Odern nt ctiam ualidum odorem iaculantia,qualiafuntallia amp;cepç. Amat fabinam,hçdciam ac fœnicu lum ; ficuti bu fonesfaluiam, amp;nbsp;uiperæcrucam. Omniu pefsime amp;nbsp;infcnfifsime auerfantur ac ode-runt fraxinum:adeo ut ne matutinasqui-dem occidétaléfue umbras eius, quàm funt longifsimç,attingant, fedproculfugiant.

Quin experti prodimus, inquit Plinius, xin^amp;Verpê^ quod fi gyro ex fraxinca fronde claudan- tis antipathic

tur ignis ScferpenSjin igncmpotius quam fraxinu ftatim fugiet ille: mira naturæ bc-nignitatc, quæpriusquàm ferpentcs pro-deant, iicuti florcrc fraxinum permittitjit^ anteconditos folia ncquaquam dcponcrc finit.Virgiliusomnis eruditionis parens, cedro nel galbano meelis illos perfequitur amp;exagitat.

DifceCinciuit)^^ odoratam ftabiilis incendcre cedram» Galbancóque agitarc graues nidorc chelydros.

De abigendis necandis ferpentibus hac-tcniis. At, fercbïc præterierâ quod filicis folia ferpentem non recipiunt : unde ferpé-tigenis locis filicem feuilïe , aut ftrauilTc multis utile fuit. Addo quod û folia eius comburantur,ctiarn folonidore ferpentes . fugabunt, ac longe fedesmutare cogent. Nefcio fane an hic etiâ adnotare debeam, quod apud Albertulegi, ariftolochia fcili-cet rotundam cii capeftri rana, amp;nbsp;fcriptorij atrameti parte aliqua diligenter tritam ,fi cere ut ferpentes ceu mortui ilico fubfiftat, ft ex ea mifcellanea aliquid fcribatur, amp;nbsp;co ' ram illis proiiciatur.Sed iam tcmpeftiuuin eftjUtad remediaucniamusjcaqueprom' pta amp;nbsp;paratu facilia. Si itaq; à ferpente quif ‘ piam demorfus fuerit, nifl febricitet, bi-'

DE SECRET. HORT. L I B. I. ix bat fuccum c foliis fraxini,uino albo gcne-rofo cxccptum:foliifquc ipfis morfumte-gat :miraculü à multis fœlici fuccciru pro-baturaamp;cxpcrcum dçinirabiciir . Ncccc-mcrc, nam certain contra ferpentes antipa thiam habet fraxinus, ßciiti modo à nobis oftenfum fuit, Sc alibi adnotatuni.Huicca piti co'ophoncni iinponam , tibi dixero fainbuci flores nidorofos àferpêtibusfum inè refügi, ac tincas,blattas,amp; erucas peri-inere. A lia auxilia Sc remédia iibiisfcquc-tibustibipafsiin proponemus, dumplan-tarum Scarborüjfruduumquemcdica do-ccbimiis piTcfldi.i.

Auxilia Sc fccreta aduerfusfcorpiones, bufoncs, hortenfes mures, muftclas Sc grädiores bcftias,tä olcra fruäus cor rupentes Sc uaftantes . Cap. XII.

QVöd ad fcorpiones attinct, fi locu in quo uerfantur fürculo aut ramuio - ueri lieliotropij circunfcripfc-ris,negat Plinius illos hincegrcdipofTe.Sr Scorpionunt ueröherba ipfa imponatur, aut refperga-tur,protinus cinori tradit. Ide fieri aiunt ta ftu radicis berbç qua feorpioïde dicutfimö tierö à fcorpionc minime lædi,qui herbam geftabit. Afripromittunt ad manipulü o-

Memorabi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adferre . Adbarc cum qui raphani '

lia îicorpio- fucco maiius diligcntcroblcucrit,citra penes alcxi- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

cimi CU cacrisdecêmaxinisuclfluuiatilib’ trim, à proximo omnes cóuenirc.Tradut iidéjfi à fcorpione quiipia pcrcuffus afino infideatfpcftas ad eiuscaudäjperniciofum fefToris ui rus in afinii trâfire. Indiciu erir, . fidcflaucrit 8c pepedcrit afinus , Scdhæc quiauanitatem oient, ad fcorpionum fu-gam Scexitium calamuniconucrto. Dio-phancs in fuis de agricultura grçcis Com-mentariis tradit cum picrifquc aliis rapha-num fcorpiis impofitum ,præfentcni mor-riculum lcorpios amp;nbsp;ucnenata quæquc pof-fc traótare. Addit prseterca fandarachain CU m butyro uel adipc caprino fuffitam,eof dem amp;nbsp;reptile omneabigere : infuperfcor piumunumconcrematum rcliquos fuga-i'c. Quo loco non omittam exTarcntino Græco,quôd quifidcritim, uel fcorpiuro hcrbamtcnuerit, fcorpios innocenter tra-ótare poterit. Plutarchus ex Zoroaftrc nu-ccmauellanam leólulorü pedibusalligat, ncfcorpius illos confcendat. Deidorurn

remediis hæc à me in præfcntiarum habe-rum qui à bis.Siquisfcorpiumàquofuit pcrcuflus, rinçai alium in oleocoquat, coq-, plagam in-

ungac, ualde iuuabitur. Idem co nt in get, fi pungentem fuper locum interimat ac proteracifedpcriculofus erit idus, ß quis co die ocimum eiitauent quo punótusfuit. Florentinusfuccum fici recëtisinplagam efficaciterllillaritradit.Pliniusafleritlcor Pukhra amp;nbsp;pijcineremcxuinopotum, fi febrisabfit, noutudigtu fummoefle rcmedio : perindeatque uer-mium ignitorum puluifculum, uermina-tibushominibus,animalibus, acalitibusi amp;arabido cane morfis pilos ciufdêuftos acpropinatos.Bufones iifdem rebus fuga-ri amp;nbsp;nccari fcribunt Græcç amp;c Latmç agri-culturæ profcflbresjquibus ferpetes. Qua-re de rcmediis amp;auxiliis aduerfus illos,uer

' bumnonampliusaddam. Mures iaftafe- ^uxilia ad-mina nullo modo perfequi tradit Apu-uerfus agre-IciuSjfibubulo felle macerata fuerintante neenTdome

I quam fpargantur.Necabunturfifoliisrho ftkos. dodaphnes illorum aditusclaufcris. Non defunt ex G ræcis qui fylucRris cucumeris, aut hyofcyamiucl amygdalarum amara-

' rum Ätucratrinigri pares portionescontu , faspolcntæ immifceantj acoleofubigant, agreftiumque murium aut domefticorum cauernis amp;nbsp;cLiniculis apponant. Pliiiiusa-bigi fcribit cinere muftelæ aut felis diluto.

ANtONII MIZALDI * amp;nbsp;feminibus rcfpcrfo. Vcrùm,qiiæ inde na j fccntur,uiriistaliiim animaliumrcdolcrc iialdepericliranrur : ob id bubulo felle, ut ’ fupra(nifibenc fallor ) fcripfimus amp;:ino- ; nuimuSjfcminaimbuiamp;:tingi,mcliusc{l. i Auyha ad- Mullellasucl occideSjUclfuffabiSjUtadno ueiiiTS mu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ n r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

fccllasjcarü, taulC Amcanus, 11 laieainmoniacu Scku- . dén^j cxpiii mentLiin, feu (utalij Icgunt ) fernicntum ; tus. com macerauei is;amp; ad locum ubifrequcn ! terdifcurrunt,proicccris. Alij, captam v- j nam,cauda amp;tcfi:iculis'amputatisviuam , dimittunt:purantqucco fpcótaculo mu-tilationercliquas emigraturas: ciiius ret fi ciliscxpcricntia,fidcm in poflerfifirmam tibifxcict.Deo-randioribusbeftiisabio-cn- ■ dishæcpauca accipito. Nunquam fata illç J contingent, fi inibrc uctcris urinæ in qua j ftercus caninum maducrit gt;nbsp;arcç bortoru h’t-2;randio- fpargantui', Idcmfuturum promittitDc-r'^’-'dantæuel tnoci'itus,ut aiitca docuimus, fifluuiatilcs contingant. canctosquanipluvimos, uel marinos non pauciorcs quàm decern, fidili uafculo in , aquam milfos tegas, amp;fubdioftatuas, ut dccemdiebus Sole uaporétur:poftcaquç-cunque illæfa uolucris effe, cùmabaërc, tum ab animalibus , aqua ilia diebus al-ternis debcspcrfundcrcjtlonccfolidius ad-

DE SECRET. HORT. L I B. I. u olefcaiît. Sunt de prifco illo Africanç pri-mùm,deinde Græcæ agriculturç collegio, cX*^folcCs qui pçoniam aut perfonatam herbam urê-teis, uel in horto aut agro circunferenteis, beftias 8ê infefta quæuisanimalia,occulto atnuleto perfequuntur. Quæfi frondes pa ftumalcficodepafcantur,PJiinusin natu- Nejnimalw ræhifloria primus amp;c ultimus, prudenter frondes pa-confulit, folia fimo boum diluto afpergen da clfcjquoties imber incerucnqrit: quonia

Auxilia amp;nbsp;fecreta aduerfus grandinem, fulmina ac tempeftates , olera, arbores ac fruftus dilapidantes amp;c proteren tes. Cap. XI IL

DEgrandinc, quæ plerunque dilapidât hominumque, boumq; laborcs, Hæc paucis Habeto. Si uoles illiin-gruentioccurr^re , uituli marinipeilem, ucl hyenæjaut crocodili ,per hoiti uel agri fpatia circunferes, amp;nbsp;in corum ingreflu fuf pendcs:qucmadmodum fcripfit Phileftra-tusin fuis reru m rufticarum grarcisCom-mcntariis.Alij grandinê inftareanimad-uertentesjoblato ingeti fpeculo imaginem

ANTONII MIZALDI j nubis accipiunt; coque rcmedio nubenl» ; feu fibiobiedadcfpiciac, uel (ut Icgit Pal-ladius ) difpliceat : feu tanquam gcminata, altcri ccdat jcxtemplo aucrtunt amp;nbsp;amoliû-tur. Plcriquealij bac fupcrftitioncimbu-untur, utpluriuin domorum clauibus de । funiculo pendcntibus,omnc horti fpatium ' in orbem cingant: exiftimantes grâdincni ' fine damno hac arte alio cum fua nubc mi gtatura. Sunt, codem Philofiratoautorc, qui dextramanu teftudinem paluftrcm fii pinam fcrentes,hortum uel agrum pcram- ' bulent; Screuerfi unde cxierant, eadem fi- ; gura, illam humi ftatuant, ac glebas cur- ' uaturæ dorfi eins obiiciant, nc inuerti pqf- ' fit,fcdfupinapevmancar,nubcmquc grä- j dine pregnantem refta intucatur . J quidam fieri præcipiunt hora diei, uel no- ; ftis fexta .Non dcfucrunt apud prifeos qui cam in rem omne horti uel agri fpatiuiu alba uitc cingcrent : aut noduam alispa- ’ tcntibus extenfam in illo fuffigerent. ' Quæ duo ctiam ad fulmina gradinem plü rimùm comitantia,incomparabilis illc rc^ rum agri doflor lunius Columella traU' ftulit,ad hue modum in fuo horto loques:

Htnc Arnychaonius docuit qua: plurima Chiron, Nofturnas crucibus uolucres fufpcndit:amp; alpis Culminibus uctuit feralia carmuia Acre.

fulmina,amp;nubes grandincm horrendam ininitantes,filcntio no difsimulabo.quod-namilludjinquies’nolarum Sccampana- xnf^a^duer-rum tinnitus,aut bombardarum longe la- fustonitrua, téque reboantes crepitus , ut clamor cat cœlo : quemadmodumin noftrisaeriisE-phcmcridibus, amp;nbsp;popular! Aflrologia fcri plimus. Vcrùm his plcbcculæ dimifsis, Pliniuminexplicanda naturæ hiftoriaad miraculum ufquc fummum , fi placet, aufcultcmus:8c cxillo difeamus non fo-liim hortos amp;: agros,fcd ctiam homines Scanimalia ncquaquam à fulmine tangi, quætcrgorc fluuialisequi,quern Hippopo tamum nuncupant, circunfepta fuerint. Quin noxiæ non erunt tcmpeftates,ut Vthorto uei Archibius ad Antiochum Syriæ regem fcripfit, fiobfcrata fi£lili nouo rubeta, in peftates. medio horti ucl agri defodiatur. Per cuius ambitum plerique ctiam laurum multam, cam in rem plantant. Alij aquilæpennas, autuiculi marini pcllcm in mediohorti,

«elper quatuor eiusangulos fulpendunt. Nam hæc tria,arcana quadâ Sc plane me-morabili antipathia fulminibus obfiftere, Sc ab his nullo modo contingi, aut afflari, pofteritatis memoriae mandatu eft : amp;nbsp;mul-torum cxperimentis confirmatum. Vndc laurü.âqui- Tibetium Cæfarem lauro coronari foli-à ful fuifle,amp;tetoria ex uituloru marinoru mine nócon pellibusopcrta, tonatccoelofubiifte autor eft Sucto. ut à fulmine, quod fupramodu metuebat, tutus eflet. Ifte crit capitis huius colophon : Bulbus no fui corporis cxiguita te fulminis impecum euadit, fed aduer-fam Sc fulmmis iótum retorquentem na-turam pofsidetrquam Grçci antipathen uo cant, ut adnotauit Plinius.

POftremum caput hoc fummumnego cium mihi facit : neque aliam ob rem, quam quod cum ccelo amp;aère, cominus amp;nbsp;eminus mihi agendum proponat, fiderebusinquibus uerfatur, feribphilo-Autoris hi fophati fatagam. Quapropter quae fum in lt;iuo libclh illofcripturus , fane quam libcntcradno propcdiclii- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-^11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n -

de Luna opufculum transferrcm, nifî prç-fcntis inftituti ratio me ab ea fentétia pror-fusreuocaret.Scribam itaq; omniumpri-mumdccoeleftibus iniuriis, ad quas referenda moneo quæ hoc capicc deinceps ex-pediam. Cœleilium iniuriarû genera duo efle confiât. Vnum, quod tempcftatcs uo -cant: in quibusgrandines,proccllæ Scfimi ha intelliguntur. Hæc cùm acciderint, uis cœli maior appellatur : quæ ab horridis, ut loquitur Plinius , formidâdifq; fyderibus excitatur:cuiufmodi funt Vergiliç , Hya-des,Canicula, Aróturus, Fidicula, Hœdi * Orion, Aquila,8cfyderaalia,prifcis rcrû agri 8c medicinæ cultoribus fummc obfer-Uata, 8C diligentifsimc commêdata. Aliud genus fllcnte cœlo, fcreni fquc noólibus fieri folet,nullo fentiéte nifi cùm faólum ell.

Quæ dcplorandacalamitasgt;nuncrubigOj Rnbigoamp; u-nunc uredo,8c carbunculus diciconfucuit: omnibus llcrilitas: 8c,utuno uerbo abfol-uam,fyderatio .Nam tota coelo confiât, 8c uerno tempore fieri maxime folet:

Dum niueoSjdum cy ancos fuperare lapillos Contendunt hcrbæ:radiântquc micantia laté Gramina per tiimulos,per ualleis,ncmora, faîtus : Parque amnis taciti ripas:quando omnia uernant, Omnia luxuriant,Sr arnica luce corufeant: Garrula limofas fedeis molitur hirundo;

Parturiunt ftipulæ frugem,amp; gcnitaübus auris Peruia turgefciint laélentibus hordca culmis: Palmes agit rupto lacrymanteis cortice gemmas, Sctjue rudeis pnmis moiiftrant in uitibus vux.

Atque ut tribus uerbis cocludam, fieri hæc ! maxime confpiciûtur.dum Pomona, Bacchus amp;nbsp;Ceres fuam fobolcm ad conceptu Caufecarbu partum inuitant. Idquepruinæ iniuria: utediuis.Ad- quæ,rc{toautore,aperurendonomenna-hxcundeilli Namerumpentibus molliculis amp;te- j nomen. j^cllistcrræfœtibus, plantulis ßcramulis, adurit infidens laólcfcenteis germinû ocu-los.quodin flore carbunculii uocanti unde catbatjculationis nomen .Quæ amp;nbsp;uredo etiamdiciconfueuit:uelobid quod quæ-cunqueattigerit, uelutiquodam fuliginis Scuftionis carbone denigrctac conficiat.

mus rite nuncupatur, ac fi diccrcs fydcra-tio,autfydcrisalicuius afflatus amp;: pcrcul-/ fio, arbores dcflorcfccntesçquèperfcqués, atqucuites. Cuiuscatalogorubigtneme-tiam adfcribimus , frugibus fummè ini-micam . Quæ duo,pleriquefieri dixerunt roreinuflo acri Sole, aut humore fegcti-businfidentcamp;putrcfacicnte . Quodcum PJinio ex parte fiilfum efic arbitramur ;

DE SECRET. HORT. LIB. I. 17 putamufque frigorc tantum conflate, c- VnieRStm-tiamSolcinnoxio . Namrtsca, utidobi-tetadmoncam, non contingit nifi nodi- quo tepore bus, amp;nbsp;ante Solis ardorcm : idquc ccrta lunari rationc, intcrlunioautplcnilunio: confcntientibus de exortu ucl occafufla-tis fydcribus , quemadmodum in pracdi-ftisopufculisnoflris, Dcoduce, aliquan-do oIlendemus.Hinc ilia tarn Celebris Dc-mocritihifloria apud Plinium, autTha-Ictis apud Ariftotclcmiqua ex futuro Ver- Horia, giliarum exortu prçuifa oleicaritate, co-cmptooleo prouinciæ uniucrfo , oflendit fibiamp; philofophis opes in facilicùmucl-Icntfore. Sed de his alibi. Ad rubiginem itaque, alia fuperiora rcdco : pro qui-busprudcns amp;nbsp;dofla antiquiras Rubigalia ac Floralia fcfla non tcmerc inflituilTemi- 5^ hi fcmpcr cfl uifa. Idquc diebus fufpccbs Floraha fe-quos frugum dccretorios nuncupabat, uitium . Quales fortaflc nobis funt ho-dicbcatorum Georgij,Marei, Nicolaiôi aliorum cclebritatcs , plcbcculæ ac rufticis ca caufa ualde formidabilcs .Ha:cfane ilia efl cçleflis flcrilitas, quæ annis omnibus Sterilirascur acciderc nccfolct, nec potefl : propter fla- “«'«‘bus .-»n. tosfyderumeurfus, laptus,cmcrfus,8era- dat.

diariones cum luminaribus Scplanctis, In quonaturæ, uelpotiusDei optimi maxi-mi benignitatem ac bonitatem erga genus humanum plane admirabilem, quisnon admirttur ? quis non fufpiciat’quis non ueneretur ? Cæterùm, ex connumeratis pauloantefyderibus, aliisquæcœloInfinita funtjdiligens antiquitas tria fummè formidabat, atquc obfcruabat, ficuti ad-SyJcrattia Dotauit PHnius.Vetgiliasproptcrftuftus, antiquisuai- Aquilam ob fegetes, 8c Caniculam pro-Aformidata ptet uindcmias:eaquc lydcra ob id decrc-pro rebus totia nuncupabat. Quorum diebus, fi pu-rus atquc mitis aèï genitalem ilium la-deumque fuccum in terras tranfmittebat, la:ta adolefccre fata certum crat : fi uera Luna rofeidum frigus afpergebat, admi-fta amaritudo ( ut in laólc ) puerpérium nccabat .Verum de his ha£tenus:quç crunt ueluti præludia inftitu ti ca de re à nobis o-Nulla ccele- p^ifculi. Scdomc obliuiofum ! penepræ* ftis iniuria tci’icrarubigini amp;cai'bunculationi,iicquc ncqucgrandincs,ucq;proccllas, carbSucala- ncq; têpcftates,æquiparari poflc,qgt; certoru P“quot;*' agrorii particularia fint mala : ex quo an-nonæ ftcnlitatcm amp;nbsp;penuriamnunquam adferunt. Carbuculario ticro amp;; rubigOj

DE SECRET. HORT. L I B. I. xg quod fint rcgionum Lite patentium flagella amp;nbsp;incommoda, publicam calamitatcm amp;præfcntem cari tatem, com item plerun-que habent. Quarc cominus amp;c eminus, ceuproaris 8cfócis,quoddicunt, imoue-ro pro uita,bic cum antiquis aduerfus illas nobis pugnandum ac repugnandum eft. Si itaque inftanti 8c præuifæ rubigini ac Auxilia ad-pruinæobuiam ireuoles,paleas multas, fi uerfusinftä-adfunt,aut borti ucl agri cuulfasherbas, fruticcs, 8c fpineta , pluribus locis com-bures : maxime qua parte uentuslpirabit: ita cnim impendens malum auerti fcripfic Diophanes in fuis return agri præceptis. Bcrytiusin Græca geoponicon fchola Celebris, ubi illam in aère congregari ani-maduertebat, bonis cornu finiftrum,cum bubulo flcrcore illico incendebat, 8c fu-mum multum per horti uel agri ambi-tum excitabat, uentoque opponebat. A-pulcius fumum trium cancrorum ufto-rum cum bubulo, ucl caprino flcrcore, aut paleis,auxilium pracfentifsimum eflefcri-pfit. Quod fi ilia anticipauerit, rubigo, inquam, damnum hoc modo rcfarcies, nt tradit Berytius.Cucumcrum fylueflrium, aut colocynthidis radices uel folia contun-

ANTONII MIZALDI de, aqua macéra : indéque à rubiginc prehcnfa ante Solis exortum irrora ac re-fpcrge .Idem afî’equcris ficulneo, aut quer-cino cinere, aqua infufo , 8c quo didum eftmodo,afperfo . Proderir,codera Apu-leio telle,ramos lauri multos pcrhortum uelagrûdefigercac plantare; nam inillos, ficuti plurifariâ obfcruaui, rubiginis nq xaomnistranfit8c abit. Quæfrcquentif-fimafoleteflèin rofcido traftu, conualli-bufque,ac locis perflatum nefcientibus. Scd hîceximium ilium hortorum magi-flrum lunium Columellam deamolicn-darubigine fcribcntçm audirc, ncc graue necmoleftum erit.

Hinc mala rubigo( inquit)uirides ne torreat licrbas, Sanguine ladentis catiuli placatur Si cxtis, Hinc capuc Arcadici nudum cute fertur afclli Tyrrheuus fixifl'e Tages in limite ruris.

Hadenus de rubigine frugibus inimica, Aduerfuscarbunculiim qui ukibuspecu-liarisciTcfolct, Plinius très cancrosuiuos crcmari iubet, uitibus aut arboribus ap-penfos. Grçci contra pruinam fn borto uel agro fabas intus 8c extra ferunt. Hæc à me habebis in præfentiarû de inftituendo hor to, 8c à noxiis ac iniuriis rcpurgando , ut læta ibi adolefcantfata quæuis 8cplantata.

DE SECRET. HORT. L I B. I. t, Quænifi àucteribus recentioribus rcrû agrifcriptoribus, Afris, Græcis amp;nbsp;Lati-nis,ingêti ftudio,5c indcfefio laborequæ-bta, ptobata, 5c obferuata fu i (Te intcllcxif-fcm,manûtabulæ,quüddicunr,nunquatn Autoris mî-J ./Y' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rus candor,

admouiflem.linoucro , nui parte bonam amp;modeftia cum amicis meis,rcrum agriapprime ftu- wra. diofîsjcxpcriundoin rem contuliflcm, ne ucrbulum quidé bîc adnotare fategiflem.

ANTONII MIZALDI Monlucianide hortorum cura, auxiliisamp;fecrcris, Liber fecundus.

tuti mci primo curricu-lo, fecundum nunc dc-mû fœliciter ingrcdior. Inquocuram, ftudium, ac diligentiam, quæ de-

benrur Donoribus hortorum oleribus , 5c Autoris pro-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r -1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r polltuamp; in*

fclefl-arum plantaruni frudibus^tam lupra quàm intra terrain nafcctibus,elculcnti£q; radicibus,necnôfloribus,amp;odoratis herbis,breuitcracdilucidcpcrftringcre fata-

go, profcróquc ex fœcundifsimis Africa- ’ norum, Græcorum amp;c Latinorum rei ru- ’ fticæprofeflbrumthefauris, noftrifque ‘ amicorum quotidianis obferuationibus, ’ bortenfîûauxiliaamp;fccrcta, uitæ humanX ‘ utilifsima,amp;cuiquciucundifsima. Quqd utdidum,itafaôi:um uideas amp;nbsp;agnofcas, coqucolerefundamëta mihi âa,auton fa pono,quo in bords tam urbanis quàm ru-milians. fticis, nibil ed: notius , nihil frequentius, nihil familiarius. A Lafl:uca,inquam, quç prifcis ufqueadco placuit, amp;c tanta, tâmq; îedula cura exculta fuit, ut ab ea Laélu-cinos in Valeria familia appellari, nihil puduerit. Illa, ilia eft, inquam, qua Diuus Auguftus,adnotantc Plinio, inægritudi-

in »ritud^ ftantifsimi, conferuatus fuit. Sed oiuid'o *e teruatus. laiftucæ encomio,ad rcm , ft placet, accc-damus.

LAlt;ftucabortenfis ( dequahlcpotifsi-mùmagimus} difta eft , quod laâis -----copiacxuberet. Amatfolumfubaiftu, d[catquot;foil pingue,bumidum Sc ftercoratiim, quarto

DE SECRET. HORT. L I B. II. jo à fatione die plurimùm erumpens, modo exuótumnonfucriteins fernen, amp;folum f infœcundum. Anno toto feri poteft, fi locum nada fuerit lætum , ftercoratum ac irriguum.Inlatitudinemfcfc difFundet,fi J uclrariorpagatur,uelcumcaulem faciet, co Icniter incifo, gleba aut tefla prematur, ■ quominùsin fcapumerumpat. Nam eo pódufculo uelutcoè'rcita,cùm no pofsit in altum fufgercjin latum perrcptarc,cffun-’ diqiic cogitur. Autores funt Florentinus Græcus in fuis Gcorgicis, amp;nbsp;poft illu Co-lumella:adbçc,Plimusamp;Palladius. Illa j eadem candida fiet, fl fluminis,uellittoris J arena frequenter fpargatur in medium, colledis foliiS alligctur. Quod Plinius duntaxatilliafcribcrcuidctur, quæ femi-nis eft albi : cuius ca eft natura,ut hyemcm deomnib’maximeperferat. Siuitioloci, temporis aut feminis durefcat,vulfa 5c de-nuopofltatcneritudineconfequctur. Sef-fllemfacies, quæneccaulem promat, fed conuolutis foliis in globum extubercr, uel inorbem circumagatur ( pomata noftra-tes nuncupant) fl tranflatæ radix , ubi in palmi altitudinem adolcuerit, ablaqueata, bubulo fimo rcccntiobJinatur, congefto

Aggcre irrigetur: dumquead incrcmentü i uencrit erumpcnsgerrflen, ferriacie prS' fcindatur.’amp;cifiiäilistefta, nópicata,itn^ ponatur, ne longitudinis fed latitudinis augmcntumcapeirat: uttradit idem Flo-rentinus, rerum agriapud Græcos inter-QuomoJo pres ad ungucm fadus.Suauiorcs habebis» cocrcitis caLilibus,rcftibili pullula tu pro-dire compuleris , Quoscohibcbis, ficùm iamaliquod incremcntum acceperint la-ftucæ,tcn:ulam,utdiâ:ûeft, aliudue pon dulculumadhibueris . Odoratas nafei idc Qnomodo pollicetuv Florcntinus,fi illarum fernen in h^uca^ citrij fernen imponatur, amp;itaterræ cona-mittatur. Quam remetiâpræftabitladu-carium lemen diebus aliquot in aquaodo-ratapræmaceratû. Sed hoc loco mihi pcr-opportunein mentemuenit, memorabilc Arilloxcni Cyrenei commentum . Is, ut prodit Plinius, «à patria defeifeens philofo-phia,amp;:heluonumuoluptari fubferibens, natas in hortis laâucas, vcfperi uino mul-Philofophi fo rigabat-.coque potu donee fatis ebibif chrahïfto^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illuxilfct,

pa. placentas uiridcsà terra milfas fe habere uenditarct.Dignumhelluone muentum, nedu philofopho : quo omilfoinftitutum

fequamur .Tcncrioris folij euadct laôtuca, .. fi radix,ut diximus,optimo fimo illinatur, amp;fluuiali aqua opportune irrigetur: ucl

jj biduoantèquàmucllatur, cius coma illi-getur. Si amp;nbsp;forma amp;nbsp;fapore multiplici ua-rioqucillam nafcicupiueris,Didymumq; Qiomocf» Græcumaudirc uolucris,id faciliuia ab-folucs, fi caprini, uel ouilli Ifercoris bacca, ma mukipli-

[, fcupillulam , fphçrulâmueftcrcorariam, “• , fubula fubtilitcr cxcauaucris, amp;; in cam fc-jj menladucæ,nafturtij,ocimi,erucæ,amp;'ra-*

dicis feu raphani, ut habet Palladiu's , im-jj mifcris; eâmqucbaccam fimo inuolutam, , terra optime culta , breui fcrobe demerfe-

, ris,amp;fubRratomollilætaminc , lenitcra- puj , quarigaucris.Raphanuscniminradicem chmmamp;in. , nitctur,cçteraucrôfeminainfummopro-

J filient, laftuca paritcr emcrgête, Sz fcrua-j tofingulorunj fapore . Sunt qui duobus, tribufue harum pecudum ftcrcoribus con tufis,antè diftafemina permifcêt, amp;nbsp;lin-teolo dcligata obruunt, reliquam , ut fu-prà,adhibcntcscuram.PleriqucLatinorû Ecoponicorûrem eandcm aliteraflequun-

' nbsp;nbsp;nbsp;” nbsp;nbsp;nbsp;4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 r. ri- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ModUS allUS

A N T o N 11 MiZALDi apud Palladiu, uel apium, ut placet Ruel' Iio, femina fuprafcripta deponu nt,ac fiino linunt faciiintq; ut fic obruta iterum laÊtU' ca,incluforutn feminumcaulibus ambia' tut collullrctur . Inuentæfunt laftucic ufqueadco in latitudincm luxuriantes , iit ladiicçpro- his olitoria oftiolafaftafuifTeprodaiii : adfirmatquc Thcophrailus eaS nonnullos ufurpaflein hortorum ualuas-Si laótucamad hybcrnosufus habere uo-les, fic ilia condientem Collumella aufcul lalt;Sne«con tabis. Caulcs laftucæ ab imo depurgatos, ^rnos^afiir catenus quateiicra foliauidétur,inalucO' Io fahre conuenit: diémque unû amp;; noóleiia finere, dum muriam rcmittant. Deinde muria eluerc opportet. Sc expreifos in era' tibuspandere,dumreficcefcant-.tum fub' fternereanethum aridumamp;t fœniculum'' dein fafciculos laftucarum uafis reponercj iufquefuperfunderc , quod fit acctiduai'ü partium,atqueunius muriæ: poftcàarido Ipiflamcnto fœniculi fic eóprimere, ut iii5 Cohimellx fupcmatct. Quod ut fiat,is qui huic officie gJniFmirü^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcpcnumctoius dilfundcre dcbc'

bit, nee pati fitirc falgama : fed extrinfecus munda fpógia uafa detergcre, Sc aqua fon-tanaquamrccentifsimaperfrigerare, Ha-

Äenus Columella,cum quo præfcntc de la duca narrationé abfoluo : ubi admonucro quod lachicam fuapte natura latam , Py-thagorici eunuchion, hoc eft fpadoniam nûcuparût ; qgt; maxime Veneri refragetur. Sed iam nobis reddedaeft laôlucæ medica ratio ; funtque paupcrculæ amp;: rufticæ plebi proponenda eius Sc reliquoru hortenfium fecreta,acpræfîdia, paratu facilia ,amp; mul-torum certis experimentis probata.

SYluæ,utferibit Plinius,horridiórquc ^„„05 naturæfaciesmcdicinisnoncarent,ac perum amp;a-pauperumagelli, amp;nbsp;populäres horti; “cdt-» r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'rr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cinis non ca

lacraillaparetererum omnium nuiquam rerc. non auxilia difponetehomini. Ita eft pro-fefto, remédia uera 8c certa. quotidie pau« perrimusquifq; exfuocœnathortulo, in-uentu ac paratu facilia , 8c fine impendio, exquibusuiuitur. Sedfraudeshominu,Sc l« phyma-ingeniorumcaptur.Tofticinasinucnere,in^^°^^’ quibuSjUtferibitille,fuacuiq;hominiuc- ucnalis. nalispromittituruita : ubi copofitiones amp;nbsp;mifturç inexplicabiles reperiutur. Qmbus hortéfesplâtæ ßeftirpes fatis cftent,ruräq; ipfa abunde fatisfacerct, nifi ars uilefceret.

ANTONII MIZALDI j Xier^arcl«r ucrcor nc apud medicos noftros, Si ’ pharmacopœos,benedicendo maleaudiâî i Laducam itaque meam repeto, amp;nbsp;medica aliquot fecrcta,à Græcisgeoponicis fum' i mislh-ipiumobfcruatoribus, de ilia dili-1 genter feripta celcbrata in medium pro- ' fero: non prætcrmifsis, aut negleótis his quæàpræftantifsimis medicis Arabibus, Græcisamp;Latinistraditaac probata funt. : Aiitoriscan- Idempofteàfafturusinrcliquis,utpaupe- ' doramp;iHode- ribuspromeo modulo conlùlam : quÿus ’ perreifamiliaris anguftiâ , amp;c facultatuni ;

febriî.

Ibrictas.-

Gonorrhœa.

5omni con« ciiiatio.

nec pharmaca ingenti pretio cocmcrc. Ad rem uenio, Laftucæ fuccus fcbricitantis Si hincuigilantisfronti illitusj fomnum ac-cerfit,qucmadmodum feriplit Florêtinus rcrum agri interpres ad unguem faélus: qui etiam tradit eum qui iciunus laducaio præguflaucritjcbrictatê nô fentire. Adhçc fernen cius tritû amp;nbsp;epotum, genitura: pro-fluuiacohibere; quapropteraduerfus cre-bra Veneris ludibria in fomno utiliter pro-pinatur . Nec omittit quod eadem ægris ncfcicntibusjftragulisfuppolita, haeprx-fertim rationCjUt ante Solis exortum fini-lira manu radicitùs cuulfa fit,fomnum fo-

DE SECRET. HORT. LIB. II. g Ictconciliare.Quictiâaccerfetur, eodcm autore, fifoliaquinajtcrnajaucunû, cer-uicali clanculum fupponantur : fed ita j uc quæ imo caule dccerpta fuerunt, ad pcdes, fummo uerô,adcaputfpeótcnt. Cæterùm hîc nec tacédum, ncc difsimulandû puto, quodelfufus amp;afsiduLislaótucariim ufus, r • t n I • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• rum nimius

canepeius Stangucrugienduselt, hisqui côiugatisfti-procrcandislibei'isdantoperam, ficuti tra gicndus. diderût rufticæphilofophiædoéforcs Græ-coruinquampluhmi.Nanifœcunditatein noq modo minucrefcribût,fcd quospoft-cà fuftulerint partus, uelu t amétes, incptos ac ftupidos à progenitorum ingenio dege-nerarepromittunt. Haélcnus Græd jgeo-^^v^^V ponici, àquibus adnodtos dcficio medi- ‘ cos : apud quos Icgo,laéiucas neq; fangui-nemimprobumcreate,ncqueundiq; per-feôhim: multotamêcæteris olcribus præ- gignafUdu ftantiorem . Ex quo faftum arbitror , ut «»• Galcnus laÔtucam de olcribus folam in bominctcmperato cuchima dixerit. Quæ utcalidisuentribus fumpta mire auxilia-tur, ita ufu crcbro oculorum acicm retun-dit, calisincm inducit, ut mox dice- _

TT nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Il nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AI Quiaus no-

muSjVenerilquealacntatcmhebetat. Ad- ceatladuca. do quod fufpiriofîs amp;C fanguiné cxcrean-

A'NTONII MIZALDI tibus,acpituitoßs fummè nocct. Prçtercà, quod tam cruda:,quàm coétæ ufus largior non minùs eft periculofus quàm cicuuc. Acftate ca utimur ut medicamentopotiùs quàm alimento : nimirumadhumeôtan-dum Scrcfrigerandum. Porrô,cùmfrigi-dacfle cenfeatur , iure quis dubitet quo-modo probum amp;c purum fanguinem in nobisgigncrepofsit:fubftantia, inquam, noftræfamiliari, quæ illi plane eft laôtea Scdulcis, adliæc moderate coda, amp;pro-inde in fanguinem prompte ac facile mu-ah^^'ïubH • Aluum ideo lubricate dicitur, cet laduca; quod humiditatc amp;nbsp;frigiditate fua immole cur uifio- devatum hepatiscaloremrcfrigcrctactcin ncincm'bcc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;__ ■ i i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;। nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

peret. Qmobcelerem , uchementemquc potus accibi diftributioncm amp;nbsp;direptio-

iioncm infupcr turbare dicitur, Scoculis nocereaccaliginem induccre, quodfpiri-tus uiforios dcnfet amp;nbsp;incraflet, humorcm-que cryftallinum turbidumcfticiat, amp;a-

Nam ex Hippocrate, frigidum ccrcbro, fpinali medulla:,neruis,olsibus, acdenti-bus fummè inimicum cilc folct : ex quo fit utfoporiferactiamccnfeatur clTc laduca, .

'quodfuoexperimento confirmât his uer- laducamß» bis Claud. Gaicnus, poll Hippocratem

ubique fummus. Pleriquc laftuca utuntur perimemo. phùsquàm in caulem aflurgat,aquæ (auc iufculo^illam incoquentes.Q^d ego nuc (nimirum in feneftute) ex quo dentes mihi male habet ( fadi funt ob ætatem im-

bccillioies)cœpi facere.Quidam meorum fodalium confpicatusjolus id iam olim ab adolcfccntia mihi efle confuctum, nunc ta men ipfius cfum efl'cpcrmolcftum , autor mihifuitutipfumcoquercm . Aetatc au-tcm luucnilicùm mihi uêtriculus afsidua biliinfcftarctutjCrudalaiStucajUtCLim te-frigcrarcm, utebar. Cùmueroadætatem déclinanteperucni,hocolusfuit mihi re-medio aduerfus infomniam dormiedi impotentia . Tucemm, cotràaciniuucii-tutc, fomnû mihi dedita opera conciliaba: nam graue erat prætcruoluntatc uigilare. Qux resmihi accidebat, partim, q,iniu-uentute meapte fpontc uigiliis, ftudiorum gratia, afliieucra: partim, q, declinantium ætas ad infomniam eft admodû propenfa. Itaq;,laótucaucfpcrcin cœna , ucl fomni

hora , cofta Secomanfa unicum mihi in-fomniar erat alcxipharmacon amp;nbsp;remediu.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F ij

Haólcnus Galenus, cxquohanc hiftoria, j Q» pulchra fit,ad uerbu, fi parenthefes exei ; pias,prçfenti locoaccómodareuifuin fuit. ■ Veteres, initio mêfç,pritnifuc epulis ladu | canoproferebatjfedpoftrcmis, ficutipoë- i taMartialispulchreindicat hoc difticho:

Clauderequæcœnas laftucafolcbatauorum, Die mini cur nolbras inchoat ilia dapes?

Quod non temcre,neccitra rationcm fa-ótum fuifle confiât : cùm enim laéfuca fri-gidæhumidçq; fit naturç ut diximus,à cœ ! nafumpta, Sefummisepulisingefta,fom nûcfiicaciùs conciliât, uiniqjfumos hali-tuofospromptiùsreprimit,acebrietati,in-duôtacerebrohumiditate,faciliùs pugnat : amp;nbsp;obfiftit. A t noftra ætas ab eius efu cœnas Scprädiaaufpicarifalubriuscflcduxit, cX 1 aceto,fale, 8c oleo,conditâ illam cibis aliis ( præponens, ut appetentiam per calores LV guidulâ excitet,fanguinifq; feruorem tem peret. Se hepatisac cordis æftum mitiget. Verunienimuero , eacautè utendum eft: nâimmodicusufus,ficuti prçmonuimus, Veneris ignés extinguit.Quarc his qui ma : trimonij capiftris funt alligati, pareus ac fobrius debet cfie laftucarum ufus ; nifi ca-lorificis,uteruca,nafturtio, mêtha, fam-

DE SECRET, HORT. L I B. II. 33 pfucho amp;nbsp;fim il ibus, frigid iras obtûdatur. Qui ucrô cœlibatuiaddiftifunCjfaccrdo-tcsjmonachi,uefl:alcs,amp;alij,calorifica ex-cludere dcbcnt,ut pudicitia illæfam tucan-tur,amp;prurirc,uriquedefinât. Sedde me-dicis laéluca: facultatibus hçc fatis : uel for-tafle plura quàm opusfucrit.

Ta metfi Marcus Cato olcribus omnibus brafsicâ antepofucrit, amp;nbsp;Plinius hortorûprincipatum eide afcripferit, nihilominusde ilia fccundoloco hîcage-mus;quaLatinorûpleriq;, ab infigni tru-co Scbrachiatisuirgis, caulem dixerunt. Huiceaineft natura,ut nullam cœli con-ditionércfpuat: unde toto anno terræ cre-di poteft.Quam pingucm bene fubaftä dcfidcrat,nonare;illofam , glareofam aut /Qiæterra r 'r rf* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• i r brafsicis ac-

arenolamtnilirortallcpcrcnnisunaa lue- commoda. currcrit.Auftroobucrfalætior cuadit, fe-ptentrioni,contrà:quanquam Sefapore amp;c robore ibidem uincit: éftque per gelicidia amp;nbsp;pruinas gratior ac tenerior. Cliuis dele-âatur, 5c ftercore gaudet, farculatuq; pro-ficit,utadnotatPalladius. Cùm fexeritfo F iij

^aiidoträf Üorum, auc quinque,transfcrenda cd : iw fcréoa braß- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j- i- c -v -n-

- tame ut radix liquido nmo prius illiuaturlt; Quod fiet die tepido, fi hyems crit:fi çftas, cùni Sol ad uefperam inclinabit. Græcoru Tres braßi- antiquifsimi brafsicam in tres tantùm fpe-çæfpccies. ciesdiuiferuntjCrifpam, quam fdinoïdca nuncuparunt,afimilitudine foliorü apij. Leaiïjlatisfoliisècauleexeuntibus, undc cauloden quidam uocaucrut. Etcam quX propriè crambe appcllatur, foliistcnuiori-busamp;fimplicibus, denfifsimifq;. Vaftior Qupmo'do cuadcc,fi terra continenter operiatur.Mar fiat uafta cus VarroNefioris fapientifsimi carmina brafsica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Alcxiccpo, hoc cft auxiliari horto,

fcripta reliquerat, interpretatus,brafsicam ' falfis locis feri iubet cùm trium foliorum fucrit, nitro aut falfii terra cribro excreta, amp;illipruinæcadentis modo refperfa : iw ad coquendum habiliorem tradens, uirore feruato. Quod in Grxeis Praxami Geor-Quomodo gicisconfirmatumuidco . Sunt qui cincrc habUisad'^co nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crucas,à qui-

qucndum.ui busfumnne infcftatur,perdat Sc périmât. • roreferuato. Tratet: Columcllaillain coóhura celchiis madcfcere,amp;;uiridcm colorem abfq; nitro fcruare,fi radix tiibusalgætæniolis inuo- . Juta pangatur, Plinius algam duntaxatpe-

lt;liculo fubditjdû transfercur:eamq; in rem Apiciana utirur codurajolco amp;nbsp;falc mace rata brafsicapriùs decoquatiir : fed dum coquiturparû falis admittit, ob nitrofam amp;falfam fubftantiam. Cæterùm amp;c fapore amp;magnirudineprçcipuâ reddes,fiomniû primùm in paftinato feras : dein fi terram fapore amp;nbsp;ma fugientes cauliculos feces, amp;nbsp;à terra procc- gmtudincin-ritateluxuriofaattollentes fe, exaggerâdo aliam,accumules: itane plus cacumen emmeat. Sæpius farrita amp;nbsp;ftercorata mc-liùs conualcfcit, plcniorifq; incremêti eau liculû facit amp;c cymam .Toto anno fccatur, quia toto, utdiximus, feri potcft:fcmini tarnen deftinata,fecari non debet. Cymo-fum eius cacumen acetariis fummè proba-tur,fubferuefaftû amp;o'ico acfalc fuffufum, Plinius incomparabilis ille rcrumnaturæ perferut-ator, tradituafa in quibus aquæ Cruftæquo-fcruentjinduratiscruftis intusobfelfa,in- modoabicc-.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ualis.

tantum utcasauellereuon Iiceat, braisica in bis dccoâa fiatim ac facile abfcedere. Tradit infuper Athcnæusfutbrafsicæ mi-racLila aliquot paucis pcrftringamus) ui-neas in quibus nafeuntur brafsicæ, langui-diusuinumcrcarc: ufqucadco illis perni-cialiafuntcum uitibusodi.a. Hinc nimirû F iiij

Theophraftus uiuam uitcm oleris huius odore fugari reótifsimè admonuit. Et Plinius uinum in dolio fapore huius amp;nbsp;odarc corrumpi gt;nbsp;fed betæ folds demerlis reftitui. Quo argumento Androcydcs, fapicntia claruSjUt idem fcribic Plinius,brafsica có-tra ebrictatem maxime poliere dixit. Ex quofaftumputo, ut Aegyptij quiuini ma gnopcrè funt amantes, omnibus efculentis brafsicam coótam, in cibatu præmittât: ad inhibédam uininoxam. Sanèhïcnon ar-bitror difsimulandum q? caules, qui tanto-pereaCatone celebrantur, nó admodum probati fuerut à plerifq; antiquorum : qui pulmentaria daranabantquæegcrent alio pulmenrario.Iderat olcoparccre, inquic Plinius.Nam gari defidçriû etiam in fum-ma exprobratione erat.Hoe loco inges SC non vulgare naturæ miraculû mihi tacen- • dum non eft, nempe hoc olus quo uitcin fugari diximus,cyclamino ßcoriganoad-uerfum, perarefcerc : naturali amp;nbsp;occulto odio,quoplantæillæbrafsicam nó minùs profequuntur, quàmuitem brafsica, amp;nbsp;co tra.Vndcrcótèfcripfîftèmihiuidetur Pa-xamus, ex Græcis gcoponicisunus,quöd ft feruefeenti Sc cbullienti brafsicæ paululû ,

uiniquis guttatim inftillai]crit,non am- Vinumbraf-pliùs coquetur: fed fuis uiribus dcfunóla, mutato colore corrumpetur . Quibus ex rebus appofitè colliges, cos qui uinum multumbiberc uolunt,Scpotadi certami-nc uiftores coronaricupiüt, cruda brafsi-cam cibis anteponerc debere, ne temulêtia tencentur . Sed philofophantem ca in re M. Catonem, hominum ut fcribic Plinius fummum in omni ufu, hîcaudircpulchrû erit.Si uolcs,inquit, in conuiuiomultum bibcrcjcœnaréquclibentcr, crudambraf-ficamantccœnamcfto quantum uolcs ex aceto: Sc item ubi cœnaueris,efto quinque folia,reddcnttcquafi nihil cderis aebibe-ris: bibéfquc quantum uoles • mirabili ole-ris huiuscum uino antipathia, ut didfum eft:Sc adnotauit Agnus apud M.Varro-ncm. Addo ex Paxami Græcis gcorgicis, quod fl brafsica uiti uicina fuerit, luxuriates ciuspalmitespotius repandi curuabu-tur, quam reóti ad illam propiùs accédant, inteftinæ difeordia: non im mcmorcs. Por-

ro J fcitu indignum no eft quod Athençus commémorât, Athenis olim brafsicam ci-bo parari folitam puerperis mulicribus, a-mulcti cuiyfdam uicc. Fit ex cincrc cius a' cibiis.

lt;jua dilutOjfal: nam habet nitrofam,ut db Ximus,fublùntum,cuiusbeneficio, fi mo dice coquatur,aluum fumpto iufculo, ut moxfcribcmus, foluit. Hoc de mulrisfit poftremum:femen brafsicæuetusin rapha !

Brafsicamcu num dcgenetai'e.Exquo nefcioanfaétuiu raphanocon fuent^utantiqua Grçcia brafsicam rapha-num appellarit. Sc hunc cum ilia confude-rit. Autorcs funt cum Ariftotele, Thco-phraftus,lulius pollux. Sc alij. Qjiibus tarnen per omnia fubfcribcre mihinouide-turGalenus.

tores primi. funt Pythagotas amp;M .Cato,ut Plinius ad-notauit.De quibus etiâ Chryfippus medi-

cusphuatu uolumeper fingula mêbra hominis digefium edidit: adhæc, Dicuches. Ex quorum monimentis nihil, quod feia, extat prætcr id quod iidem M .Cato amp;nbsp;Plinius pofieritatis memoriæ fcriptum relb querunt. Quos dura pridem percurrerciri) ' è tnultis paucula hæc tibi fcligcrc uifuiu lonjdifficiil fuit.ItaqueM. Catodeiis quibus ægrcit dIum. lotium. Sc fubfiillum eft, hunc in moduli !

DE SECRET. HORT. L I B. II. ,8 fcribit.-Sumito brafsicanij coniicito ma-quam ferucntcm , coquito paulifper, uti fubcruda fiée : poftcà aquam defundito, no omneni:eôaddito oleum amp;i. falcmaccimi nipaululum : inferuefacico paulifper:poft-eàinde iufculum frigidiim forbere,amp;ip-fam brafsicam efie oportet, uti quampri-mum excoquatcquotidie id facito. Ado-

mnestumores, Sc omnia uIcera, bralsicam ceraamp;câcer. contritam, quæ minutis eft caulibus fo-liis tcnuioribuSjCrambem uocat, ille idem imponit;cancros purgat, amp;:fanosreddit: quodfacere non poteft medicamentum a-liud. Verùm prius quàm imponat,aqua ca lida multa lauat ; pofteà bis in die, contrita crambem admouet. Quo remedio ctiam luxataamp;cô ad luxata amp;nbsp;contufa, mammâfqueulcéra-tas amp;nbsp;cancrofas utitur. Si ulcus acrimoniâ ferre non pofsit, farinam liordcaceam mi- xrticulari» fcet,ac ita apponit:teftaturque articularem morbus, morbum nulla reæquè domari atque braf fica cruda,fi earn concifam,cum ruta Sc co riandroquisedat:autfalis mica Sebordei farinamifta, opportune illinat. Quod fi Surditas, auribus paru audics,tcrito,inquit, cû uino brafficam, fuccum exprimito, amp;nbsp;tepidû in aurcm infiillato,citô intelligcs.Hæc Mar-

eus Cato: qui crifpam brafsicam maximè probarc folet: dein Icuem grandibusfoliis Sc caule magno.Qui plura curiosc fcirc cu rabitjlibrum de Re ruftica eiufdem confu-rair film* i lat. Sc fcdulo percurrat, iHR inucnict auod brafsicæ en- placuiiTc queat. Idem continget û

a- 5j[,ijot}icca adcat.His pofitis uenio ad Grç corum geoponicos, qui ex fapicntifsirai Nertoris Alexiccpo tradunt brafsicç deco-dumcumdulci uino hauftu, mulicribus, menfes ducere: adha:c fuccum eiufdem cu AtticomelJe remiftum, oculos iuuare, Û illorum angulis admoucatur. Quod fi uc-nenatos boleros quis edcrit, potobrafsicx fucco ualdc iuuabitur . Ncc oraittunt il-1am corpori alimentum multum præbcre: adeo ut pucri brafsica uefeentes, ci ci ùs ad^ olcfccrccredantLir . Succuscum uinoalbo ad dicsxl.hauftusjfplenicosamp;iftericoscu rat:qucmadmodum in rufticis paradoxis fcriplit Paxamus. In quibus no prartermit-tit, quod cademaluminirotudo aceto ma-ccrato pcrmifta, pforam ac Icpram mun-dat: coàâquc amp;præfumpta,uoci arque ar-tcriacis aifedion ibus medetu r. V ndc uocis ftudiofihaclibentifsimeutuntur.Foliau- ; ci ctiam fernen, cum fylpbio Sc aceto trita t

DE SECRET. HORT. LIB. II. 39 acimpofita, morfiim cams tum rabidi, tu Morfusea-1 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r . nis rabioi.

nonrabicnnsperrccte lanant. ht li conti-gcritàdilhllationcvuulâ aut columellam Columellas in guttur lax an, fuccus crudæ brafsicæ ca« piti admotus, illam in fublimem oris partem reuocabitjfolitùmque locum repetere coget. quod naturæ arcanis amp;; fccretis a-fcribendum eft. Exmedicis bæc babeto. Brafsicæ crudus fuccus cum uino potus, uiperarum morfibus auxiliatur: cum fœni Morfus uipc græci farina,podagris amp;c articulorum uitiis amp;polt;lagra efficacitcrillmitur. Idem prodeft fordidis

. X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-1 nbsp;nbsp;nbsp;• Vlccrauctu-

acuetulhsulceribus:quietiamnaribusin- {hamp;méfes. fufus caput purgat,mêféfq; trahit cû lolia-cea farina inditus. Folia per fe illita,aut cû polëta trita côferût inflâmatiionibus,tumo- Inflammatio ribufq; : amp;exfalccarbûculosrumpunt,ac ' fluentcscapillosrctinent.Lienofisexaceto Lienofi amp;nbsp;cruda profunt : 5c addito mellc coda, ualêt plurimùm aduerfus depafeentia ulcéra Sc gangrçnas.Virentcscauliculi cum radice lajcrûdolor cremati, 5c adipe porei uecuflo cxcepti, diuturnoslaterum dolores mitirant. Si hu ... .

, r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;1- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1- Aluirchc-

mcntemaluuliccareuoluerisjubi medio- cano. criterbulliilfeuidebitur brafsica, priore a-quaeffufa,repente aliam calétem iniieies, atque ita rurfus cam difcoques,ufquedum

tcncra flaccidaque euaferit. Quod non fit cùm uentrisfubducédicaufafumitur. Sed Claud.Galcnum his in rebus accurate,fuo more,philofophantcm, audire pulchrum crit. Nunc autem, inquit, fummatimdi-cemusbrafsica? fuccum facultatem habere purgatricem : corpus autem ipfius (feu car nem ) communi ficcantiu m rationc, magis

ducndæbraf igicur quæ in ucntFC contincntur cxccrnc-fleæ ad alui reuolucrimus,è pi’opinquo cacaboinquo folutioncm. , r ■ r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i n

bralsica ruent cum aqua dococra , ex-traftam aquam cam protinusin uafa qui-bus oleum cum garoparatum fucrit, inii-cerc conucnict: nihil autem rctulcrit,fi fa-lem loco gari fumpferis. Qj^d fi humcn-^omodo aluum ficcarc uolucrimus,priorcm eicocjuenda quam,ubi brafsica mcdiocritercoflauide-

iicicmusgt;ac rurfum hrafsicam (quoad con tabucrit) ci recoqucmus : quod no facimus cum uentris dciicicndi gratia fumitur. Vo lumus cnim hoc cafu proprium ipßus fuc-cum omnem non deponerc, fed quoad fieri maxime licet,retincre. Hæc Galenus de apparanda brafsica ad alui folutioncm ,ucl cohibitioncm. Cum quo hîc ualc nuncia-

DE SECRET, HORT. LIB. IL 4* musbrafsicac.utfuumaliis locum opportune conccdamus.

APiumjGræcisfcIinonjVulgo petrô-fclinumjamp;noftratibus pcrßliumdi ci confucuit,perpétua uircns fronde, amp;cxucterifcmine(fiTbeophraftocredis} ccleriteremergens.Namèrccenti,horten fçmine celc-fiumomnium tardifsimèprouenit:nimi- g“quot; rum quadragefimo die à fatu, amp;nbsp;quinqua-gcfimo,maiorcexparte,utfcribitPlinius.^ Sæpius paritjfcmélque fatum,pluribus an-nisrcftibilifertilitateerumpit. Locis tam frigidis quàm calidis, amp;c terra quali uolue- Quænamter ris,uttraditPalladius,gaudct:dum modo ra apio ido-iugisadlithumorj cuius rigatu facilèani-nictur,unde nullum coelum Sc folum re-fpuit. Seminc Replanta, Columella aurore, optime fcritur;amp; fecundum fonteis ac riuuloscommodifsimèponitur.Simagnû Quornodo amp;folij latifsimi illud habere uolucris, 8c fiatapiûfo-Florcntinum Græcumaufcultaueris,acci-pics feminis apij quantùm tribus digitis fiimmis prehendi poteft, 8c rariore linteo-lo includes: deinde fimo amp;nbsp;tcrra,brcui fof-

faobrucsrhoc faciens, magnum fiólatutf tibi parabis. Nam itaomnium feminuifl gcrmen, capitisunius foliditateneótetur, utfcripfitPalladiuSjamp;antecum Columd Ia. Sedlongè maximum nafcctur, ut tra' ditFIorentinus, liradicibus circunfofsisi palcas adieceris, ac rigaucris. Crifpum fict fi fernen in pila ante fationem paulii pulfa' ueris, cxpoliatumquc, ut vult Columella, ’ terræ mandaucris. A ut, ß fuper nafcenteis areas cy lindrum, uel pon dcra aliqua uolu' taueris:autiam natum pcdibus proculca-ucris. Florentino fubfcribunt luniusCo' lumclla,PIiniusamp; Pailadius. Qmapiufli mareamp;tfœmina dißingui uolunt-.ut maS foliis conftet nigrioribuSjSi radice breuio-ri. Foemina uero crifpioribus atque duris, caule crafTo, fapore acri Si fcruido.Sed neti trum cibis Chryßppus medicuSjamp;Diohy-fius apud Plinium admittendum cenfent (liceteiufdcm Plinij tcporibus,uthodie, pcriuralargisportionibusïnnatarct, peci* liarémque gratiam condimentis accerfc' ret^quoniam epulis feralibus dicatumft, amp;nbsp;obid nefaftum habeatur.Vel jUt Plutai' chus fcribit, quód apio fcpulchra coroneii' tur. Vndcuctus illudprouerbiu,Apioifl'!

DE SECRET. HORT. Liß. IL 41 dîget:de co qui profligata defperatafit tialctudine . Caulc fœminini ucrmiculos innafci tradunt: creduntque cos in fexu u-troq; ilerilcfcerc, qui edcrinc : adhæc , in Comitiales puerperiis comitiales fieri qui ab co cibo u-bera bauferint. Innocentiorem tarnen clTc tnarcm affirmant : eâque caufa eft,ne inter ncfaftosfruticesdamnetur. Hæc Plinius, frètes ucterum fcntcntia Sc teftimoniis.

Quibus ex rebus mirandum non arbitror, ÄpioqninS fi recentiores medici comitialibus amp;c cpile-pticis, apio interdicât; adhæc,fi Græciin-fantulorum nutricibus amp;nbsp;grauidis, puerpe rifqucapium in ciboprohibucrint.Quan-quam alia ctiam fubefl'c potefi caufa, nimi rumq» fœmininosfonticulos impcdiat,8c laôtis prouentum cxtinguaf.ucfccntéfque ad libidinem proritet. Caetera conticeo, nifi quod pifccs æstotantes in pifeinis apio ■Api-'’ægrcit3 fummèrecreantur amp;rcfocillantur.Adhçc quod nihil æquè oris fuauitatcm commen dat,atque rccens apium Sc uiridc comma-ducatum. Vndefiabhiseftur quibusani- Apium oiis ma fcetctjgrauisamp;imolcftihalitus tædium èoncniàt sc cmendat. Quod meritoriæ muliercs plere- eius fetorc que non ignorant,apium mandentes Sc cir cunferentes, ut uirus tetri odoris fallant,

ANTONII MIZALDI quoimbuuntur, fuauioremque aura fpi-rent. Antiquitas apij cauliculos adufum Cauliculoru feruauicconditura,quæaceti parteisduas, apij co Kura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tertiam reciperct. Hæc fatis erut,

ubimonuero coquos apiofuis obfoniisa-cctum, Seccllarios grauem odorem uino infacciseximere, quemadmodum fenpfit Plinius ubique magnus.

SCribitFlorêtinusGræcusinfuisgeor-gicis, apiumeum pane cataplafmatis Sacerignis uiccimpofitum, facris ignibusmede-amp; calculus, ri: eius ucro decoófum,calculos,infidenti-bus, deturbare, 8e fotu idem præftare. Ad-' hæcurinædifficultatibus, 8e ægrotantibus renibus,tam folio quam radice auxiliari. Sugillataamp; Prætcrcà,fugillatacolori reddcrc,fieiusfe mamas indu- minedecoiäo foucaiitur, mâmarûq; duri-tias/foliis attritis amp;c impofitis emollire.Pli niusferibit fernen cum oui alboillitu, aut

ex aqua codûamp;potû renibus meden : in frigida tritum, oris ulccribus prodefle: nccnon cum ueterc uino,ucficæ calculos frangcrc: quod etiam præftat radix.Datur amp;:i6tcricis exuino albo, Seiis mulicribus quibusftati menfes non proccdunt.Hic no arbitrortacendum, quod incoóluapium»

DE SECRET. HORT. LIB. II. 41 aquas potu fuauiores reddit, fîcuti adiiota-uit Pliniu s : Se ori, ut fcribit Galenus, fua-ue eft , ac ftomacho fane quam gratum. Adhæc quöd in cibo fumptu proprias vul-ncrum fluxiones magis pronas deferri facit, quemadmodum infuisgcorgicis Flo-rcntinus affirmât.

BEta pauperu m menfis familiaris, ma-didumfolum 8c putre expetit. Quæ ubi foliorü quinque fuerit, æftatc dif-ferridebet, firiguus eft hortus, utfcribit Columella: fl uero ficcaneus,autumno,cü pluuiæ incelTerint. A mat frequenter cffo-di, Semultoflercorc fatiari. Cuilatitudo niaior accerfctur , ut affirmât Sotion in amp;nbsp;ampla^'* Græcorum gcorgicis, fl priufquam in cau-lem exierit,pondufculum apponatur lapi-dislati,auttefta:, uelrcialcerius. Namco onere coercica, in foliorum amplitudinem fedift’undet. Eadem candidior cuadct, fi Quomodo fimobubulorccenti,eius radices oblinan-tur. Quæ li in prunis toftæ fucrint, mandu catiallij tetru odorem ac uiriis extingucnt, fi fuperedâtur,quemadmodû fcriplit Grç-

eus Menander .Eft hoc mirû in betæ ferni-ne,quöd non totû eodem anno gignat;fcd aliquidfcquentCjâliquid tertio :celcriûfq; proucniat ueterequàm recenti,ficutireifte adnotauit Plinius .Nee omittendum quod ciim à brafsicauini iapor,ut anted monui-mus,indoliocorrumpatur,odorcbctç,fo-liis demcrfis J reparatur. Ha?c de beta.

Po'rtulacaquo diligentius colitur,eöla-tius uagatur, amp;c carnohorc folio conftat. Vna eft ex hortêlîbus quç omnium ferèiu-fculisinnatat, amp;:pauperu acdiuitum men fts oxelço Sc fale excepta inchoat, imo uc-ro hyeme primas dapcs apud multos, con-dita il lu ft ra t. Fieri autem folet eius condi-

rurahuncin modum. Crafsifsimi quiquc cauliculi exemptis radicibus legutur (naui graciles,ficiliùs tabefeunt madefaifti) Sca-qua ab arenulis cmudantur,dccutiturq; for des ft quæ inhæfttrac tatifper in umbra ftc-catur,donee aliquantulu flaccefcatialioqui ob humoriscopiam marcidi,aut rancidi e-uadunt. Pofthæc acerbarum vuaru fucco imbuti, fubftrato uiridis fœniculi fpiflamr tOjfiiftilib’ uafts,aut doliolis componuriir, 8cfufficicntifalcrefpcrfo,intcriciftóq; ruf' fumfœniculo, uas portulaca inqftetur:^

DE SECRET. HORT. LIB. II. 4, itcrum fpiflamento fœniculi contegitur, quod mifcellaneam déprimât. Hispcraftis iusquodcft temperatum duabus partibus aceti,amp;r una ompbacij infunditiirata ut ad fummum fidcliæ,aut uafislabrum pcrue-niat.Eapoftremôconditura, pcnorcficcif Conlt;îiturçlo c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rii - r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CO niimido

umo, amp;nbsp;a Sole auerlo diligcter leruaturme repofîtæ ma-fitu locimucoremcontrabat.Q^emetiam corcm con-uitabis fiportulaca non enatct,fed fuo iuf-culofemperfit immerfa. Dura ufusexiger, aqua tepida, aut uino exemptumErl-gama eluetur, amp;c fuperfufo oleo apponctur mêfæ, ad cxci tandâ conuiua rû appetentia.

Blitum duorumeft generum, rubrum feu nigrum, amp;nbsp;album:rubro caulisScfolia rubefeunt, ut coccineo colore infeâ'a uidcantur, Sefi temporis traéfu purpurc-fcant,ac tandem nigrefeant ; exquoetiam Blitirubriamp; blitum nierum quibufdam dicitur . Al- quot;'g“ dclcn-0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ptio.

bum betaceis confiât frondibus amp;nbsp;foliis, abfque ulla acrimon ia fatuis. V tru nque ex corum cft généré quçin horto celerrimc proueniuntjUttraditPlinius. Scritur folo qualicunque, fed culto:quod cùm femel cnatûfuerit, ipfum fepermultafeculafe-minis deiedione reparare folet-adeb utfi abolercuclis,uixpofsis. Vndefemelfatû, Blitû femd

pluribus annis reftibili fcrtilitate prouc^ nit, ncc runcari, nee farculari flagitans, quemadmodum fcripfit Palladius. Scd hie no arbitrer tacendum, prifei betam euro blito eonfudcrunt : bine Martialis betaffl fatuam, feu infipidam appellauit: quæ rc ucra fapore eft nitrofo, amp;c non fatuo aut in-fipidoutblitum.

Diphilus rnedicus gcoponicus tradie beta candida aluos folui, amp;nbsp;rubra u-rinas proritari. Galenus nitrofa fa-cultateolus hoc dotatum cenfet : qua etiä fordes eluit ac difeutit, quæ uis in candida cfficacior:adcô ut uentrem ad excernen- '

dum cxcitet,amp; ftomachu fenfu exado prç-ditummordcatamp;uellicct.Succus nanbiis ■ Auriuamp;dcn inditus,caputputgat:infufus , auriumdo num dolor. loresfedat,amp;rillitus,dentiumcruciatusc0-

pefcit.Coquitur nigra feu rubra cumlen-Lûbrici amp;nbsp;ie tc, lubrico uctti cohibcdo : quein , ut dixi-^nsobftru- mus, Candida loluit : quæ codfajamp;cûallio crudofunipta,inteftinoruni tincasabigit. lecoris obftruétionib® quam malua aptiùs accommodatur : maxime ubi cum finapi uel aceto eftur,Licnofos ftmiliter mandu-

DE SECRET. HORT. L I B. II. 44 dicamcntû potius,quàm alimcntû dixerit, ubihoc modomâditur. Huius, utaliorû olcrû, cxiguaeft alimonia: quæfilargiùs fumatur,ftomachum infcftat ôc mordicat.

rinxio bilio-faamp; febris ardens.

Stupor den-tium amp;nbsp;ignis facer.

Portulaca frigida confiât natura :qua-ptopter fluxioncs biliofas ac fcruentes, cô-mutandoamp;t refrigcrando arnolitur:fcbri-que ardente conflidatis opitulatur .Dcnti-busqui ftuporeobtorpcfcunt ab efuacriûj manfa remedio efle folet. Ignibus facris auxiliatur : Sc Vencris impetus, fomniâ-que rcfrænat . Animalia uentris rotunda pcllit, dyfentcricos ex uino haufta libérât. Capitis dolores infolationecon-traélos, cum rofaceo mitigat. Se vulneri-bus fyderatione periclitantibus, effîcaci- Vulnera S(. ter cum fantibus falubriter apponitur : ac mobiles dentes Dentes mo-commanducataftabilit : orifquc actonfil- bgt;ics,tonfiiiç larum ulcéra , gingiuarum tumores, fucco fuo opportune fedat. Lcontinus grç-cus, ex geoponicis unus, fcribit folium portulacæ linguæ fubditum , his qui fiti cruciantur, bibendi defiderium reftin- Sîtis,verrucç euere : amp;uerrucas multorum dicrum il- po ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . dagra.

doccns infuper, mammarum amp;: podagra; , inflammationes, fuccoportulacæ cu melle, aut creca cimolia fanari.

Blitum ftomacho inutile elTe cenfetur, Cholera,alui uentrem adeo turbans,ut choleram aliqui-fluxio,uonn- , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. IO-

nisamp; toriui- DUSraciat,amp;:almnuxionesexciter:necnoii uomitiones moueat , cum inteftinoruin torminibus, mota bile Scexcitata , quod de immodico Scafsiduo eius ufu dióluin accipics. Fertur ramen aduerfus fcorpio-nespotum è uino prodeflejamp;clauis pedum Claui pejii efficacitcr illini. Hippocrates menftrua co amp;nbsp;menftrua. cibo fiili putauit, quëadmodû fcribit Plin.

Asparagusaltilis amp;: fatiuus, gaudetfo lo pingui, humidoamp;r fubatlo.Seri-tur,ut Didymus tradit in fuis Grçcis georgicis,uernotempore,foflulistriumdi gitorum, in quibus bina,tcrnaue grana,fe' mipcdisfpatiodifcreta,ponûtur.Quænul lo cuitu uexari debet anno primorfola ru-cationcjberbarumq; cxtirpationecótenta. Sed de afparagorum fatione amp;generationc confultiùs fucrit audire confentientes prx-çeptiones M- Ciitonis, Columcllæ, Plinijj

ac Palladij. Semen, inquiunt, quanta tres digitiprehenderepofTunt, pingui Sc ftcr-corata terra, fingu lis fcrobiculis ad lineam direftis, imprimatur Sc leuiter obruatur. Poft quadragefimum diem radiculç fic inter fe implicabutur,utinunitatemcoijfte uideaniur ; fpongias prifci olitores nuncu-parut.Sificcafuerintlocaquibusdidla fe-mina committcre fatagis,hmo macerata iraisfulcorumparhbuSita erunt difponc-da, acfiinalucolis manerent. Contrario fietmodoinuliginofis; nainfummopor-cæ dorfo collocanda erunt, ne nimio læda-turhumore: qui fuo tranfitu tantùm riga-redebet. Sc nonmorainebriate. Siccon-fitafemina , anno primo afparagudabut: quern infringi oportebit. Si enimab imo tentes euellere,tenellis adbuc, inualidifq; cxiftentibusradiculisjtota fpógiola feque-tur. Quæ per biennium in fuo feminario, ftercore amp;c afsidua runcatione nutrienda eft. Rcliquis annis non erit decerpendus afparagusjfedradicitusuellendus : ut fuæ germinationisoculosaperiat.Nam nifi ita fiat,ftirpcsprçfraâ:æ, fpongiarum oculos augebunt. Sc quad exçœcabunt : nec patic-turalparagum emittcrc.Illumfcruabisdc

quo fumpturuses fem ma: poftca fcopas C' ius amp;nbsp;fcorpiones incendcs : deinde circa hyemcm fpongiis cinerem,ac ftcrcus adii' cics . quod M . Catoouillum efle dcbeK fer^^Tf 1° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcrcndi modus per fpO'

Fiuntfiilcipcdali mcnfurainter fediftafl' tes, nonampliùs dodranralis altitudiniS' in quibus fpongiolæ ira deprimuntur, facile fuperpolita terra gcrminent. Vcl* antem priufquam emergere cœperint, bi' corni ferramentofquodcapreolii uocant) terra commouenda erit, ut ftylus faciliû^ emicet, Sc relaxata humo radix pleniotb fiat crafsitudinis.Idem M. Catofarriri 2.^ runcari iubet, fed ita ne farriedo uexentU'-radices , ant riincando : alioqui infirini^ conculcantur.Cæterùm, perhyemem ncris ftramentis afparagorum fyluula o' pericda crit, ne rigorc peruratur. fC' re nouo apcrictur,S:ftercore faturabitoû

ac cxhilarabitur. Didymus in Græcorun’ Qnomodo geoponicis tradit, amp;poftillu Plinius , abfquefemi- patagos plui'imos nafci tufis agreftiu ari^' lie ii^iC3ntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.»

DE SECRET. HORT. 1 I B. II. 4# placeat, vcrifsimum nihilominus elle, ex-periundo fateberis. Non défunt qui longe mirabiliùstradant, nimirû quôd integra arictum cornua, noncontufa,nccinpar-i ticulasfcôlaji perforenturamp;: pangantur, afparagos producer. Quos fi tibi in animo • fuerittoto anno cdules inucnirc , ubifru- Quomodo ftum legeris, ut idem fcribit Didymus,ra- d°Tcrbiuc3 dices quæfummoccfpitcLiagantur, circû- niStur aipa-fodiensaperies. Siccniincraâataplâtuk, nihil cûtlabiturnouoscauliculos Sc afparagos proferre . Qui aqua ßeiurepingui leu iter decoiSli, lalcq; Si olco , aut butyro cofperfi, additoacctimomcto,fumma cu noluptatemanducabuntur. Sed hoc loco difsimulandum non arbitror , quod mo- dionem po-dicam codioncm poftulant ; nam diutius percodi in tabem abeunt. Ex quo Imperator Drufus,cclcrcm rei fuccclfum demo-ftrarcuolens, diccrefolebat, citiùs fictif afparagi coquantur . Ad condituram uc-nio. CaulicLili falc confperfi amp;nbsp;in alucis compofiti, biduofub umbra finunrur de- ^fpjrao-on'i fudarc; deindefuo iureproluuntur,modo condituraA' fatishumoris remifcrint:fi minùs, muria ’’’ lauantutjamp;impofito pondère exprimun- ‘ nbsp;nbsp;quot;

ANTONII MIZALDI muriæ continente , demergun ru r : inditö fœniculiaridifpiflamento, ut Sc caulicuü deprimipofsint,amp; ius ufque in fummutU fidcliælabrum peruenire. Hic non omit' tam quod Græci herbarum Sc fruticu get-mina anteflorcm erumpentia,afparagoSi nomine large fumpto, nuncuparunt.

VTilifsimus ftomacho efle traditul afparagicibus: quicumino addico» hçccalculus, alui inHationcs,coIiq; difcutic. Vri' urina amp;vui- nascietjSccalculoscxturbat. Quidam vuluæ dolores radicem cu uino dulci pro-pinant.Sunt qui perundlum afparago cut® oleotrito, abapibus pungi poHc negeni' Dyfuria dé R^tlicis decoiStum ægrè meientibus prO' tcs,amp;peao- deft, aedentibus medetur, ft qua dok®' dolo/ parte,ore contineatur. Plinius fcribit p®' iftoris amp;nbsp;Ipinæ doloribus fumme prodetf“^ afparagos; adhæc,Venercm ftimulare, uentremleniteremollire. Diofcoridesa^' fos co6lôfuc,urinæ ftillicidium,difticulta' StrancTuria t^mque acdyfcntcrias mitigate tradit. G’ dyfenteria, ' lenusuerorenesaciecui'infariftuliberak’ cut^amp;^can^û nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;radicc Sc femine. Non defunt

T~'Tfi planta hæc ad cfculenta olera p.i-r~* rumattincreuidcatur, fcribam nihi-lominus dc illa.uelobidquöd nulli finthodiehoi'titaurbani, quam agreftcs, qui eius fruticcm perpetuo uirentem , ac grauitcr olentcm non agnofcät. Itaquc dc

• illiuscuraamp;cultuhuncinmodum præci- Curafcenl-pit Columella . Kutam autumno lemine tenfis.

[ÿ pricum, ßccincremaggerarc , runcariquc j donee conualefcat, nc herbis fuflocctur. y Quodfuæltaliæ,non feptctrionali noftrç

J. femel uclata manu runcari debet : quam nificontexeris,perniciofa nafcctur ulcuf-cula,qucmadmodum Plinius adnotauit. ’ a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lofa tucatio.

oleo fubindc perunges. Id quod dc florcte tuta multi intelligendû cenfent. Loca de-

Qupmodo adhucclaufa folliculis, manu dcbcbis fiæ Kicda ruta. t rr- r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

gulatim amgere: 11 lam minuta lunt amp;: clufajfpatfim iaftabis, ac raftro obduö^ opcrics. Cauleseiusquiex fcminibus in' clulis emergent,fortiorcs erunt, fed fefo Rutçamicif- nafccntui'.Plantahçchumoremoditaefi' mum,folocinere contenta , ellq; Jiycniis impatiens :quapropterapricis locis amp;nbsp;lic' caneis feri debet, cupitq; per frigora cinC' recôtegi, utnaturaliciuscalorc gelicidn^ refiftat.Si falfîs aquis irroietur,la.’tior prœ ßliet, ut fcripfit Tbeophraftus : fedfert® tangenda non cft,nifi pernicicm illi accet' fere uoles. Seriturnon folùm femme,ut

diximusjfed etia furculo, Scfeipfa . NaiU incuruato rami eiuscacumine, cùm tern^ attigerit,flatim radicatur.Totaplâta trâl-lata,plcrunqucmoritur: amp;ramuli cuini' liqua parte corticis reuulfi uerno tempore» proplantisfolcntcófurgere . Annispluri' bus frutex ifte innoxius perdurât, niii mU' lier quæ in mcflruis eft, iliumcontigerit» autexcoluerit : nam paulatim arefcit,fi' cutiadnotauitFlorentinus, rei rufticæ â' pud Græcosconfultifsimus, 8c poft illtifO Latinæ agriculturæ doftorcs diligentißi' mi,Columella, Plinius, 8c Palladius.Sut

qui pcrtufæfabæ,autpcrforato bulbo,cius ramulospâgunc, atq;ita adobruût, alieno uigore , fucco amp;: odore feruandos ac enu-thendos. Alij malediôtis inter fercndum profcquuntur, maxime in terra foluti la-tcris : quod cum Plinio prodefle affirmât Palladius. Sed mcliùs amp;nbsp;fertiliùs , iifdem autoribuSjfurtiuaprouenit: acfubfici ar-boris umbra libentiùs acquiefcit. Eâmque obrem Theophraftus optimam rutamac probatifsimam putauit, quæ ficulnco cor-tici defixajterra obruitur. Qjmd Plutar-chus in fympofiacis agnouit, hune in mo-dumfcribens: Ruta quæ fubficuprofilit, autilliadnafeitur , fuauior habetur amp;nbsp;fa-pore melior. A quo no loge recefsit Diof-coridcs,eam cibiscommendans, quæpro-pè arborem fici crefeit, amp;: quameunque a-liam ferculis abdicans.Hinc ilia nimirum

tutæ eu m fieo fympathia amp;nbsp;amieitia à Pli

nio eelebrata : eiufdem rurfum eum Rutæ eu cî-

cuta odiu amp;nbsp;iuimicitia: Adhxc, cum

‘ fucco manus armat,nc perniciofis ulceri-

' , bus,ut paulo antcmonuimus,abeainfc-. , ftétur . Muflelacum ferpente dimicatura î, in murium uenatu, ut idem tradit Pliniu s.

ANTONIÏ MIZALDI rutam , ceu alexipharmacon quodpiairii priùs edit. Ex quo rutâ fafeinationis amUquot; letum efle,appofiEifsime fcripfit Ariftote-les:falfóq; putauit Pythagoras, oculisnO' cere, uel oh id quod Icalptores Sgt;i. piótorcS) oculorumcaufa,inciboilla focliciter uta-i tur,utdocuit Plinius: non oniittens , fci:' pentes huius nidore abigi, amp;nbsp;procul ab ilb iiabulari.Hæcpoflrema lint. Feles ab a-uiariis arceri traduntur,pullis gallinaccO' rum fucco rutæperfufis ;autilla, ut muln^ placet,undequaquearmatis . Quod faciH experientia, probabis : pcrinde atque ilt;l quod Democritus prodit,nimiru culiccs abigi, Sc ne accédant impcdirijfirutæ ui' rcci ramo aquam per domii fparferis.qucd multi etiam ad puliccsdetorqucnt. Sed illud mcmorabilceft,quod fcribit Arnol' dus Villanouanus. Ruta, uel chelidonic albo aceto pauco:autvino,ucl rofacea aqus excepta amp;.calefa£ha,uapidum fumum ei''' halat, qui ß uafc uitreofuperpolito gutta' tim colligatur,utiliseft ad oculorû mot' bos.Quod fequentibus alTucndum erat. ;

FLorentinus Græca: agriculturæ intet-f prcs,ut dixi i diligcntifsimus, tradh obturates

DE SECRET. HORT. 11 B. IL 49 obturatasaurcismedullarutæ, autreccnti Capita Jo-eiusfurculojcapitisdolorcsfinite. AdJiæc fuccoinunétosoculos cum melle Attico, ucl laâe mulicris mafculum enixæ aiit la-ftâtiSjCaliginc Sc fuffufione liberari. Qi^ remctiampntftabitfuccusfolus, taftiso-culorum angiilis ;non folùm hominibus, fed etiâ pecudibiis ac iumcntis. Idem cum uinopotusferpentiumucncnisrefiftit, ]epfil”hy-' comitialibusauxiliatur.Quin ruta ipfacû drops, fieu ad dimidias parteis decoóta, hydropi -cis falubriter exhibeturjualctq; plurimû ca dccoftio ad pectoris, latcrûac iumborum rum,lumbo-dolores-.necnoncôrratulTcis, acpulmonû lum,pulmo-. nunijiccino-Sciecinoris renuque uitia, Sc remeantium hsacrenum. febriumhorrores.Eadcmcum uino, hyf- Tormma, fopo Scanifocofta.torminibus fedandis, jentes. “ hauftu ,uel fotu, mirandum in modû opi-tulatur,acnaribusinditafluentê fanguinc fiftit, amp;c collutione dêtibus prodeft. A iunt generationes impediri eius cibo : idcirco Rutamulie-mulieres coniugalem lobolem lulcipcrc fu^ienda. fatagentcs,rutam, cane peius langue ui-taredebent.Trita folia cum uino, antido-ti locum habent ; profuntque ad uenenatos morfusomnes , ctiam firabidi canis fuc-

IV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II ri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r • • Morfus ra-

ponantur , uel cum accto Sc picc deeo-quantur. Non défunt qui affirment fucco rutæperunótosjuelrutamipfam geftatcs, à maicficis animalibus feriri non poffe. Quid amplius’ Genitale fernen tam cibo quàm potu fumpta , reftinguit, maxime uiris: vuluçqueftrangulatus aperit, cum melle trita , amp;nbsp;toti pubi ufque ad aoum il-lita.Q^resplurimum etiamualetad do lores articularios, Sc cum oleo,ad cxpellé-da uentris animalia. Si cum laurinis foliis coquatpr, tcftium inflammationcs appo-fitamitigat: lichenibufque cum melle alumine utiliterafFricatur.Prætereà, cum pipere Sc nitro uitiligines cadidas emacu-lat. Folia per fc cibos antecedetia, aut cum aridafico, uel ueteribus iuglandium nu-cleiSjUcnenorum uires hebetantjamp; corpus contra tales iniurias tutifsime muniunt; imo uero contra peftilcntem cotagionem: fi in mediam ficum , rutæ folia quinque, aut fepteni cum nuce ueteri includantur, amp;uiuis carbonibus fuperpofita, à ieiuno edatur. Quod Mithridatis eft inuentum, ut poftea dicemus, mihi amp;multis foclici optatoque fucceffu opportune probatum. amp;cxpertum. Thcopompus uiresncc dif-

fimiles nee imparcs rutæattribuit, quàm citrio, contra toxica : tradens Clcarchum Mirarutæcf

T T 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncâcia cocra

Heracleoti tyrannum multos aconito in- „-neni» terem ilTe. Quod dum refciuiflent fubditi, ante dcguftatani rutain domo no egredie-bantur:quopra:ßdio, ceu præfenti alcxi-pharmaco , ab aconiti uirulentia fofpites euaferunt. Non défunt qui citrio id aferi-bant,quemadmodumineiushiftoria, li-bro tertio adnotabimus.Sit hoc poftremû:

Ruta amp;nbsp;menta uirides, ex Hippocratis 8c Galeni fententia, flatus ac Veneris pruritû excitarefolcntUiccatæuerô, uclfriclæ , 8c prçcipuèfemina, eofdcm difcutcre,ac Vc- dis rutæ qu? neris impetum compcfcerc , feminifque profluuium f quod gonorrhœam nuncu-pant) fiftere.

OXaliSjOzella Gallis diâa , ab acido Oxalisdu-fucco nomen habctmndc apud mul tos acetofa etiam dici folet. Duorû eftgcnerum,maiornimirû 8c minor . Semen utriqueidem , præterquam q» maius maiori,minus uero minori inelt. Rumex fatiuus Latinis, 8c Lapathon ( nomine à Grçcis mutuato) appellari folct.Licct mul

ta fint lapathorum genera amp;nbsp;differétiæ, de quibus hoe loco agere non conftitui .Tam ‘ Viuaxoxalis uiuax eft oxalis Ut femel fata nunquam uï' 1 amp;nbsp;eius de- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t t

fcriptioacpi tictutinterra,maximeluxtaaquas. HuiC ftura pul- cauliseft fubtereshumiliterfruticaSjSefo' j chernma. habens in cacumineacuta, fed minus !

quam oxylapathum.Semen rubrû in mU i cronem acuminatur. Se foliaccoueftituc Oxalidis u- înuolucro. Planta hæciuribusalfatim in-fus amp;nbsp;corn- natarcjamp;inacetariis fingularem gratiaio modiutcs. haberefblet. Quin amp;c carnibus intingen-disiucundum fucci uiridis accrementutn fubminiftrat : nec aliud in obfoniis ma- i Oxalis O- ior^n^ßbi uendicat autoritärem . Omnes j miùum mé- ferèquodgratumacorcmpalatoreprçfen- ! fisfamilians t:et,acetofam , utdiximus, nuncuparunt:

quo per æftatem nihil lucundius, amp;nbsp;diui-tumaepauperum menfis frequentius elfe Qonfueuit.

Spinaceaueteribus incognita fuiflede-Spinaceauc- .r, n' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„i -

teribusinco- mirandumeltzcum amp;nbsp;paupcrum amp;nbsp;diui- i gnita. tummenfasoncrent,adcoutetiam uerna ieiuniafaturent. Nonfum nefeius quof-dâillachryfolachanon dixifle : alios feu-tlomalachon (qualidicas maluaceam be-tam} ahos uero atriplicis Hifpanienfis no-minedonafle. quàm uerè Screôlèjiudicét

DE SECRET. HORT. LIB. II. p cruditi.SpinaccaLatinisdiftaputo,^ tam Spinaccaun-glabiaramp; mollis hcrbç feme in fpinas occa Icfcat: quænomenclatura poftmodum in rccentiorcm Græciam uenit. Planta hæc iciuniiscftaptifsimajideóq; pe^Ichthyo-phagiam fcii quadragcfimam freques elfe folet.Nullnmfolum refpuit, quocunque loco lætifsimè proueniés. Seritur Septébri rnenfe amp;nbsp;Martio: exitqucfeptem diebusà Sptnaccorû r r 1- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• I \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cura, cultus,

latu: folio primum triagnlo amp;nbsp;molli, mox fatioamp; hifto intubaceOjScplcrunquequabærctpcdicu- na. lo,laciniato:incrti faporc, exigua radice, tcnuibus capillamentis fibrata,caulc ciibi' taliSc nonnunquam altiote , intus cauo, floribus in uertice rotundis Se racemarim coêuntibusac fcminefpinulis liotridulo, nccnonminacibusaculeisarmato. In bu-ius gencrc fœmina quidc floret, fed femi-nefterilcfcit. Olus hoc abicftis radicum capillamctiscitra aquamelixari poftulat: nam magnam uim humoris inter coque- conditura. dum effundit : afpernatùrque ius alienum, proprio contentum: aliter fl coquas , nati-uum amp;nbsp;genitalem illiusfuccum perdis, ac tcmcrc inebrias. Abaôfo létorc poft clixa-tionem, quibufdam ligneo gladio, au t al 1-tcr,percutituramp;fubindc ucrflitur : poftcà

J in manualcsglobos amp;nbsp;fphçrulas herbacées | (exprcfla penitus fanic) rcdigitur, amp;nbsp;pati-Summè no- nïs in oleo optimo ucl butyro frigitur, ad' talis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omphacio amp;c. pipcris ruii momcnto,ut

De medicis iftorum olcrum faculw tibuspaucafcriba. Oxalidis fcmcfl tritum, ex aqua aut uiuo, utilitcr bi-bitur contra dyfenterias , amp;cœli.acorû af-fci5tus,acftomachifaftidia. Radices ex 3' cetocoftæ, autcrudæ illitæ lepras amp;nbsp;im* petigines fanant : fedantea locus aceto Si nitro in Sole eft perfricandus. Earundem decoótum pruritus corporis fcdat, fi co fo-ucaturautconfriccturcorpusinfoliis bal-ncarum, mulcetinfupcr dentiumdolores cumuino. Nonnulliin ftrumisamolien' dis radicum geftamine utuntur, eas collo appcn dentes. Tr itç Sc admotæ,fœmin3-rumprofluuiafiftunt: Sccum uinopotære giomorboauxiliantur . Quæ omnia etfi-caciùsprçftarefolet oxylapathi radix. Sed illud. non prætereundum , quöd oxalidis radix cum aqua coära aut macerata ru-belli mni colorem mentiri folet, grata Si

DE SECRET, HORT. LIB. II. 5t falutari febricitatibus impoftura.Folia pa-pyroinuolutajamp;fubcalidis cineribus ut-cunquecoóla, necnon pauco rofaceo trita amp;nbsp;excepta,qu9fuis tumores ad fuppuratio-ncm moucrc folent.

mectant : natulque colligunt nili excrcme-titius humor abiiciatur, amp;nbsp;calidis admotis emendetur. Ab oleribus tranfeo ad efculc-las hortoru radices,amp; fœtus qui intra terra aluntur : hinc mihi gradû fafturus ad her-baceosfrudus qui extra terram funt 8c fo-ucntur.

RAdiceshortorum cfculetas defcriptu rusporrum imprim is tradabo, quod PorrifatioSc feri debet loco læto,amp;: maxime cam- Io«:“’' peftrijUt fcripfit Palladius : adhæc areapla na,altèpaftinata, diufubada, amp;ritcfter-corata. Huius genera duo fignauit antiqui

o J . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Genera duo

tas:capitatum,quodincaput, utcepa,ex- ponorum. tuberat: amp;fediuum, longum acredum: cui frondens coma folo tenus amputari fo-let,unde nomen.Poflremum quicompa- scftiuSpor-rare uolet, poft duos menfes quam fatû eft illudinfuaarea fecaredebet. Durabitau- colatut.

rem,Columella autore, diutiùs,multôlt;li melius cuadccjl crâsfcratur : Se quoticsfcquot; cabitur, aquaiuucturac ftercore . Vcrùfli ufus döcuit, fleuri ille idem fcribit, ut trafli^

latum, eodem more quo capitatum,modi-cis fpatiis, hoe efl inter quaternos digitoSj depangatur, amp;(. ubi conualuerit, defccctur-Rigari autem Seftercorari,acfarriri toties debet,quotics demetitur: clique farculan-dus fæpcnumcrc) locus ubi alitur, adhx^ herbis cxtiicandus. Si capitatum faccre uo les, antequam tranflatum deponas, dili' genter tibi erit obferuandum, ut radiculas omneis amputes, 8c fibrarum parteis funi-mas dctondcas: deinde tcftulas, uel con-

chas,quadfc.dcs fingulisfubicclas, fuppo-nas,Se itaobruas,ut fiantlatiorisincremc-ti capita:quo fiatu Sotion Grxcusrigati prohibct.Palladius, ubiporrû digiti eraf fitudinemefi: adeptü, pra.-cifis foil is à media parte, Se truncatis radiculis, ne dclum-batæ alant Se difirahant,ium demum traf fert, ac fimo liquido oblitü, quaternisucl ■ quinisdigitis feparat : atque ubi radices cr gerit,modicc comprehenfum, farculoaf Icuat: ut fufpenfum à terra,quod fpatij ua-çuum fubter inuenerit, capitis uaftitatç co-

J, gaturimplerc. Etutpaucisrem iftamcon cludanijlifediuum uolcs haberc, fpifsiùs fercs.-ficapiratum, rariùsrafsiduâqiiefar-ritionccxhilarabiSj acliquido flercorefa-turabis. Fict autcm incrementiim muko maiuSjUtpoft Columcilam fcriplîtPalla- Quomodo , J . s \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c magnum

uiusjimoucroantcutrunque Græcusbo- amp;prodigio-tionjßrarislintcolisjautdetritispannicu- fumporrum. liSjConiplura grana immifcris,deinde fter-core ac terra obrueris,ftatimque rigaiicris.

. Totus enim feminum unitus aceruLis,in magnum ac prodigiofum porrum euadet. Quodetiam in aliisplantarum feminibus experiripoteris. Rcs cadem continget» fi porraceo capiti fernen rapi, abfcjuc ferro imnrittas, amp;ita pangas:nam fie multùm fcrtur incrcfcere,de Græcorum amp;nbsp;Palladij «efcat inca-

* i fentcntia. Non défunt, qui dum transfer-' nbsp;nbsp;tut,eiuscapiti j ligncoftylouçlarundine,

atit aliter citra ferrum punûo Sc aperto, eu curbitæfernen, loco tapi, intrudant. Alij fcmina quanta capi poffunt tribus digitis, Émo oblita 8c prætcnui calamo claufa,tcr-ræ committunt. Quæ res fuperioribus plane confcntit. Laudat, probâtque idem So- cplturii tion GræcuSjltatim arque latu ruent ppr- ciæco. rum, puluinosarearum cius3amp; fulcospe-

AN TONII MIZALDI dibusproculcari:triduumque, acfinegl*' geretur,minime rigari: quarto ucro aquæaipergineiuuari. Naita perbcllèad, olefceretradit.Cæterùm, flinter feren^l''' aurplantandum, arenam terræ mifcueris» plenifsimum habebisacuberrimum.

idem Sotion, quod qui cuminU^quot; modo u«e- pra:guftauerit,flcdum porri odorem nuff quamexpirabit:etiamfl larga manu pot' rum manducauerit:nam eius efu, graUi* halitus cxtinguitur.Hîcex Petro Crefeef' tio non duxi omittêdumjquód fernen pot' ri inuinum proiedum,efficitneuinuni^' Semen porri r • efficereneui celcatumo ueto ut acctum, muinumt' niunacefcat. deatjboceftacorem omnem exuat.Facil’’ eft experientia, qua: hisfinem faciet,ot’' monuero porrum duodeuigefimo dieàû' tu plerunqueprodire, amp;bimatumdunt3' xat perferre:ab eo tempore, fementeftott ac emori.

SOtion,dc quo fuperius, in fuis Grï^t agriculturæ feledis præceptionib’ tW' Morfus rc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;porrum trim amp;: appoflm, morfat

ptilium, uri- reptiliu alio quouis pharmaco citiùs, cura' nçdifficiiitas J.Ç. ciijfquefemencum paftbpotum,urin^! reiedio. aifficulcati iBcden. Adhæcuctuftis iangt“'

DE SECRET. HORT. L I B. II. 54 nis reicftionib® opitulari, fi drachmis dua-buSjCum pari baccarum myrti menfura, uelgallæ amp;nbsp;thuris farina, opportune pro-pinctur. Hippocrates abfque ullamiftura dari iubet : ufumque porrorum niraium amp;nbsp;continuum prohiber: quod oculorum a-ciem hcbetet,acftomachum male habeat. quot;onocentifsi-Qm innoccntior crit, fi rantifpcr incoqua- mus fiat, tur porrum, dum in tabem fcrc foluatur;

fie enim creditor non minus alcre quàm ■ carnes. Crudorum fuccus Plinio inter de-

Ictcria recenfetur. Namfamacft, Melam equeftris ordinis rcum ex procuratione à Tiberio principe accerfitû, infummade-fperationefuccoporri adtriumdenariorû argeteorum pondus haufto, confeftimex-pirafle fine cruciatu. Scdhæccrant potiùs rianumeran tacenda,quàm docenda . Redeo itaquead præfidia . Porrumexmclle tritum ulcéra purgat : Se cius fuccus cum laôte mulicbri hauftuSjprofluuiaexabortu fedat;neenon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ab*-'

aceto cxccptus, ftillantem è naribus fan- ortu,fanguis guinemcompefeit, fiadiedothuris polli-ne, iniieiatur. Quin amp;nbsp;thoracis uitia om- tîa, nia,cum melle datusexpedit. Hic non o-mittamex Galeno,quôdporrum acrimo-niam deponere fertur ac minris inflate, fi

bis pcrmutata aqua^decoquatur, dcinde^'^* gida pcrfundatur : quo modo flucntem al' uum fiftere fcrtur,amp; grauem uocem expi*', caredcntorcfuo fauciumafpcrkatcm deli'| nicndo.Vnde amp;pcrdices (Ïi Arifl:otelic''^i dimus}porro uclcunturjcanorç uocisgf^',' tia. Ex quo minus mirum cffe débet,à ronc manfumfuifleporrum exoleo, omnium menfium diebus, ad conciliandjj uocispræftantiam,dum certaretproea^'*^ Phonafco. Quo tempore, nihil aliud,a‘J nepanem quidem, fumebat, qucmadina' duin fcribit Plinius,qui de feóliuoporroi‘'j intelligendum cenfet. Cuiilleidemprii’' ceps Nero,autoritärem dédit. Tacendu’’’ non arbitror,quöd porri fernen contufut”’ amp;nbsp;ex paflb,aut uinoalbogenerofo bibitü’: lotij difficultates foluit, acurinariosmca'l tusaperir.

ALliuminter ruris pulmcntariacek', bratum,terragaudet maxime albd foffa amp;nbsp;iubaóta fine ftercore. Cui^* cohçrcntium fpicarum diuortia , lirati'quot; fcri debent, arearûpuluinis impada, lt;1^'*’

îl'

.()’ J’ cü

J r

II»' o’’ ô’î :i'(

minùs aquis infcftentur. Liras autem fimi les porcis facies, quas in agris rufticicon-cinnantjUt uitent uligincnr : fed multo mi notes efledebent. Inquarum dorfo nuclei palmari fpatio diûantes, non alte depan-gcntur,neccaftellatim, ut multi faciunt, grumulis imponentur. Qui cum ternas fi-L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r — r ■ A ncdumallitt

bras,feu folu tria emiicrint,urnri débet: nam grandefeunt quo fæpius id faftum fuerit,maiufquc incrcmcntumaccipiunt. Plinius femine ctiam prouenirefcribit,fed seminc aîlù tarde.Primo cnim anno porri crafsitudine tardéptoue-caput cfhciturifcqucti diuiditur: tertio co-fummatur : pulchriufque tale cxiftimant quidam. Si uaftumSc capitatum faccreuo Qu^jnodo les,antequam ullumemittatcauliculum, fiat uaftû ac uiridem omnem cius comam intorquebis, ac humiproftcrnes. Palladius, fcapu, ubi prodire coeperit, in terramdeprelTumob-ruit:atque itacauetne in frodem luxuriet: deindeproculcatjUtfuccusad fpicasreucr tatur, amp;nbsp;uaftum caput faciat. Quod unum

etiam Plinius prior adnotauit. Sotion in Quomodoal rufticis Grecorumobferuationibus,adhec !*ƒ

I alladius amp;nbsp;aliquot alij tradunt,quod 11 allia terrç committantur 8c ex cadem cruan-tut, Lunafub horizonte latente, uiruso-

ANTONII MIZALDI ! dorisexuent, amp;nbsp;mandentiumhalituninul| lo modo uitiabunt. Qjmd paulo aliter PH' nius interprctatur: trades allia in earn ren’ feridcbere, cùm Luna fub terra fuerit:^^ colligi, duniSoli eoniungitur. Pollicetut Quomodo ille idem Græcus Sotion, allia dulcefcere» fiinplantandooliuarum nuclei illiscom' allu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r 1

milceanturamp;t conlerantur: aut rraótx K' niterfpicæjterrætradantur: uelin pangC' do, olearum fraces adbibeantur. Prodit 5^ , . D idymus adnotate Rucllio, uel potiùs So tion, ut meus habet Grçcus codex, tædiuiO halitus à manducatis alliis conciliatum,2' boleri, fi cruda faba illis fupcrcdatur. Alij»

Quomodo betæradiceminprunis toftam fuperman' dncathalHis ducaflc , fatis fuperque elTc putanc : co fr

conciliatum quidcm tcmedio uirus mctiri amp;c tegi,Mo' ^to aboiea- zander è Grçcis apudPlinium pollicctuf' Noftrates apio uiridi faftidium illud dcpo

alhadiutifsi- diutifsimè duratura,amp;ufui melioti meferuétur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/'ll- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r n

pita aqua falfa tcpida paulifper intingant, îiccent, amp;nbsp;ita recondat. Scd hoc amp;nbsp;illo fflO-do, in fatu plerunque fterilia cuadut. Alii^ fatis ell fupcr prunas liccafle, ncgcrminét«

Plinius faporis aufterioris illaefletradit. Allia ûporîs plurcs habucrint nucleos : additque nullam odohs foeditatc codis ineflcjper-iude etiam atque ccpis. N ec omittit prxfu-mcnda eflc album clleborum effofluhsjni-fi pcriclitari uelint. Eft allium fylucftre, quod ophiofcorodon Græci nuncupant, inaruisfponte nafccns, quo pecudum lac facaliia re-quçcomam ciusdepaftæfuerinc,allia fub- dolens cnn» olet.Quidjinquâj lac?imô uerocafciqui cxeocoaluerint, odoris grauitatem illam præ fe feiunt : rura allium agrefte amp;nbsp;ferpen linumuocanc. Q^d deco6lum,nerena-fci pofsit, aduerfus improbitatem alitum lemina depafcentium, tuto proiici libro fu perioreadmonuimus, fcribentes à Plinio alum appellari.Sed mirabile quippiam oc-currit hoc loco non tacendum:nimirum qubdmuftelæamp;fciuri tentato allio denti- Mirabilis hî-busjuixaudent in pofterummordere,ci- ftoriaamp;fum curéfque hoc modo fiunt. Eft amp;: illud me- »»otanda-niorabilius amp;nbsp;multo mirabilius quod Vo-laterranus prodit, fuo tempore inuentum fiiiflc rufticum ore aperto in agris per méfiés amp;nbsp;fœnifecia dormientem : qui cùm fer-pentem per hiantes fauces imprudenter admifilfet, fefeftatim commanducatisal-

Jiis, ccu præfenti amuleto, curauic. Virus tam en ac mortem, uxori ( res mira ) in co?

tu ftillauitactransfudit. Sedhoc etiamio, allio mcmorabilccft, quödficum falfug? necoquatur,curciilioncsleguminumcth'

caciterinterimit.modo horreorum paric' tes amp;nbsp;pauimcnta,his mifcellaneis imbuan* ’ tur. Hïcetiam mihifilentiodifsitnulandi

non cft Celebris ilia magnetis 8c allij difcof dia,quam Græci antipathian nuncupanigt; ftcuti alibi docuimus,oftcndimùfque taU' tùm inter has res furdas Sefenfu carenteS odium inefle, ut magnes ferrum à feabi-gatjnedualliciat, fi allio confricctur:quc-admodum Plutarchus adnotauit, Sc poft ilium Claudius Ptolcmæus.Quæ res,ein” fæpcnumero Sc mihi, amp;nbsp;amicis meis alitef probata Sc explorata fuilfet, cö me duxiti i ut facile crediderim uiros illos cximios, , in primis Ptolema;um, nequaquam decO' muni opinionc id dixiflc, quin potiusHc fuo Acgyptiaco allio rem earn intcllcxiflr' ; Q^d Diofeorides paruücflefcripfit,a(ld hæcdulci, fingulariq; capitead purpurai” | uergéte. Non défunt qui id ophiofcorodo gt;nbsp;tribuant, quod Antonius MicrophoniuS Biturix,amicus noftcr, qui rcrumexperi'

DE SECRET. HORT. LIB. II. J7 menu diligenter perfequitur, fe probauif-Ichuperadmefcripfit.ïlludpoftremum c- Vtaues rit: A Ilia arborum ramis fufpcnfa, acceden bZTibus*’’ *** tesadfruduum dcpraidationcm auiculas, longe arcent, utinGrxcorû georgicisad-notauit D emocritu s.

N 'On temerè mihi fcripfiire uidetur Plinius, allium ad multa mediça-ttienta,rurispr£ecipuè,utilecfle:ex Allium rulU quo à nonnullis theriace rufticorumappo fitifsimè nuncupatur. Græcorum geopo-nicitradunt, Seexhis Sotion ubique ma-gnus aecclebris,quôd allia in cibolumpta, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

uel è regione uentriculi appenfa, lumbri-cosexpelluctiamp;rincataplafmatc, morfisà p“”môTfuT uipera, aut rabiofo cane, inirû in niodum k rabioß«-auxiliantur. Vila amp;nbsp;melle fubaóla, fuggil-lata dclent, aç liuentia ad colorépulchrè rcducunt.Vrinasmouent,uitiifquercnum pugnarccreduntur:8c dentiu dolores,ore contenta,fcdare,maximè à caufa frigida. «fcntium d»* Siquisillapræfumpferit,àferpcntum) re-ptiliumque uenenisillæfusmanebit.Eadç percuflbs,trita Sc impofita fanant .Eft ôc il-lud in iis memorabilc, ut fcripfît Serapio, quod licet fanam oçulorum aciem lœdanr»

A N T o N 11 MIZALDI nihilominuscandcmhumiditatchebctcis rcfocillant.Cum olco Sc fale papularu erii' létigo,liehe, ptjonibus medchtùr,amp; lentigines ac lichcquot; iicTenun™amp; nascmaculant. Vetuftæ tufsi tam crudai codio depra quàiïi coda fuccurrunt : fed co£la crudisU' tiliorafuncj amp;cclixatoftis, ac ita uociplus conferunt. Eadem qui prçguftaucrit, ft lie* iicnum hauriat, nihil incommodabit. Addo quod qui codionis munia obireno poftunt, magnas utilicates aballio perci'' picnt.Praxagorasaduerfusmorbu regiiini Morbus re- uiuo mifcet; Hippocvatcs fuffitu fccundos gius,phrcnc- pattus cuocai’i cxiftiitiat: Sc Diocles phre-iisamp;hydrops ß elixum fucrit,ac hydropicos cun' centaurio,autin duplicificOjadeuacuaO' dam aluumfummè iuuari : quod certiùs prxftarc aiunt uiridc allium, in mcro cun' Dcntiii do- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tritumaccpotum.Suntquiden-

lor,prurigo, tium dolorcscofopianttribus alliaccisbul' tcncfmus Sc jjj • ^^«0 tritis,amp; in dentium caua in'* ouartana.

mifsis. Alij, lolaaquadccodioniscoruifl ; os colluut. Prurigincs ex aceto amp;nbsp;nitro tol-lunt,ac tenefmoin pulte medetur.Quat-tanas bulbulus unus cum laferpitij obolo Pituita galli- potuscxcutit. Idem in cibo miftus Sc coiH' narumamp;iu- minutuSjaducrfuspituitam eallinarum,3C mentorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i n t-

fl I iumentorum natura tangatur,urinam im-i' I peditam rcddere, Sc. nullo modo torqueri z aiunt.PorrojGalcnustradit allia bis,teruc , cofta Sc elixa, acrimoniam deponerc ; fed ƒ alimentum corpori paucifsimum tiare , S, quodanteelixationem omnino neg^abant.

/ Abftinendum tarnen præcepit non folùm Acriabiüofïs abafsiduo illorfiufu,fedacriuinomnium:

. i Solis enim qui fuccum crudum amp;nbsp;craflum ) I aut Icntum accruarint, accommoda funt s‘ allia,parcèamp;opportune fumpta.

( nbsp;nbsp;tur.Terram defiderant pinguem,ut fcr'ibit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tertafe

. Palladius, uchementer fubaótam,irrigua rendis «p«» on nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 I*- r« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• iCCOniodgt;.

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I V

di debet, uc hyemis frigoiibus amp;c gclicidiis putrcfcat, ficuti tradit Columella: deinde llercorari, amp;nbsp;mox bidetibus æqualiter peP Jodi, ac in areas difponi, omnibus herbis euulfis,amp;; earum radicibus deletis. Quoft Qnotempo- (Sto,Martiomenfe, placid’o Sc ferenodic, «lofen de- aultro uel euro nante,lemma rite Ipargcn-beanc eepx. tur : fatureia illis intermifta, ut vultPli* nius,quoniam fic meliusproueniunt. So' tion Græcus admonct eum qui cepas plan-taruru s eft, caudas amp;c extremitates, fib rafq; om'neis,amp; comam omnem auferre debcrej ut magnæ amp;capitatæ euadant. Alij folM tantùm radice tenus uellunt:nam itafuc« pitatæ eua- cum ad inftfiora tranfmittunt. Sed rariùs dantcepx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modo poni debent,Palladio autorc;

runcari acfarculari, ft non fæpius, falteifl quatcr,ut tradit Plinius. Qui ctiam prxeb pit ter folum fodi debcre,antcquam feran-tur - Si Luna minuente feres, tenues SCH' crior fiat cc- criores habebis : ft crcfccntc, robuftas Sc (s-' jgt;a,amp; contra, porishumcdi, domito acremento . Cçtc-rùm,illud nee ignorandum,necprætercu-dum cenfco,quödin omni ceparûgencrc, oblonga acrior cfle folet quàm rotunda: rufa,quàm candida :adh2ccftcca,quàm ui' ridis, Sc cruda qu àm coôta : neenon rcccns»

DE SECRET. HORT. 1 I B. II. j, quam fale condÎM,aut clixa.Longe autem Quomodo maioreshabebis, fi cum tranflationi locus ampiifsima eftjdcponantur in terra uiginti diebus ante fiatcepa. üiba6ta,amp;: tantiiper rcficcata, dum omnis humor cxbauriatur, cxfcntcntia Sorionis Græci. Qui idem fieri ctiam pollicctur, fi detradis tunicis j nuda ceparum capita ter-ræcommittantur. Suntquiaffirmentilla-rumfeminaabauib’nequaquam attingi: rumTbaui^ ex quo negant terra obrui dcbere . Quod nóattingi:amp; Ruellius male' ex Palladio collegifle uide-tur;namanctho idafcribit, amp;nbsp;nonccpis. Quarumfcmina, firiteuolcscxciperc, 5c opportune legere,cum uirctes illæcaulem agcrccœperint, humilibus canteriolis, ut docctColumella, ftylorû rigorcm confer-uabis : fcapofque Icuibus adminiculis in modum iugatarum uirium præfulciesza-lioquin thalli ucntis agitati profternentur: dcturbatifquefcaporum cacuminibus,totu fernen excutietur. Qimd non ante legendu eft,quamnigrumcolorem præfeferat;fî-cuti poft Græcos, 5c Columellam tradidic Pailadius.Incorruptæ autemdiu uigebut ccpç,ut adnotauit idem Sotion, fi in calida incorrupt« aqua,uel,utPlinioplacetjfalfam 5ctepida ^quot;ucntur immergatur, deinde infolentur donee pc-

nitus ficccfcant, hordeaçeisq; paleis recofl' dantur,acita reponantur, ut nulla ex parW fefe cQntingant. Noftrates fumo amp;nbsp;foculo expofitasfufpenduntjac idem aflequüturlt; Q^d prifcis j ut multa alia,acccptum TC debent. Si cepas ad portentofam magni' in caput extubcrarcuolcs, femcö pur in porté- illarumfeminibus cucurbitæ includes, . foiammagni cumfimooptimOjtcttædiligcntetfubadÇ tmhneni ex- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

tuberet. comiTuttes. Ineancicm magnitudinemfi''i tiam luxutiabunt, fi effoHa in circuitu tet'’ ; ra,illorum capitula,attollendo, erexeris! ita tarnen ne eradicentur, ut in porro fed' pJimus.Idcmetiamobtinebis, ficaputee-pæ perforauens, 8c in illud cucurbitulx men immifcris,ac terræ utrunque remit' hs. Sed hoc loco non putaui omittenduiHi quödiiccparum femina opportune femi' । naucriSjin caput quidem crefeent, fed mi' nùs feminis reddent .Si ucro capitula fcuC' ris, inarefeentcepeta,ucl ut aliis placet,ca'

Ccpasdium pita,Scincaulemrotundabuntur.Hisad-amp;ibidéquâ- ao,quodlolo.crutç8chumilaccntcsccpï» do^iflorere. autlaqueahbusappcnfç,diutiusinaè'rcui' uuntumôuerôjfi Ariftotcli credimus,fol* llitiOjUt pulegium,8c alia pleraquc,ibidcna fîprçnf : quad ançipitis fint uitæ, modbeX

DE SECRET. HORT. E I B. 11. fo terra,modö ex acre nutrimentu capeflen-tes.Sedfacile extraterram germinant, amp;: humorisillcdu geftiunt:uerùm aélocoli-culo flacccfcnnt. QuibuS Plinius nuces ad-uerfari ccpaccû faporem Icnire fcripfit. Audio multos îuxta coronarias herbas, ce pas Pallia fcrcre, adexcitandam, conci-iiandamquc odoris fuauitatem : idquccx Plinij amp;nbsp;ucterum confilio non ufquequaq-, afpernando . Verumenimuero, boe loco ualdè admirandum occurric,quód cepa fo la olerü omnium, ut tradit Plutarchus, Lu na: damna non fentit : habétque augendi Sc ininucndi uires illi contrarias. Nam reui-refcit amp;nbsp;regerminat dccedente ac fcnefceri-te Lu na : inarefcit ucró ac marcefcit cadem adolcfcentc. Ex quo Pelufîotæ Aegyptij fa cerdotes cepas religiosecibis abdicabant. Cùm ergofruges, hcrbac, arbores,amp;ani-maliafyderis huius damna amp;nbsp;incrementa fentiant,fola cepa uicifsitudines nouitad-uerfas. Huius condituram ad hyemem fic parabat Columella. Cepam, ucl afcalonia (quibuscommuniafuntomnia) qua: non frudificauit, necfobolcsltabuit adhærcn-tes,eligcbat,amp; in fole prius ficcatam, deinde in umbra refrigcrata, fubftrato thy-

ANTONII MI ZAIDI é?“ tno uel cuniùjin fidelia componebat:amp; ifl' fufoiure, quoderat accti partium trium» amp;uniusmuriæjfafciculum cunilæ fupeP poncbatjita utcepa deprimeretur, QuxcU, ius cbiberatjfimili miftura uas rcplebat,^ j locoidoneo, ufui feruandum rcponebaC' HoCjlicet puerilcjOÓ omittam,quia à Cardano uiro dodo adnotatum. Literæ fuccP ceparum dedudæ formatæ plané inuiß' biles funt: quar turn demû fe prodent,cÙDî ! papyrus aut rcs alia inferipta, cxcalEnâ’ fuerit.

Et fi Hippocrates nofter cepam afpc-du magis quàm cfii commêdaucrit», X« maix uifu bonam efle dices, amp;nbsp;corpore ' lam,quôdfitcalida amp;æftuofa, nihilomi' i nusdeeiusmedicisfacultatibushîc paucis agere decreui; Sebona fide proferre qux a-pud Græcos amp;nbsp;Latinos cùm geoponicos tu medicos,experimentorum profeflbres di' ligentifsimos, reperi. Sotion Græcus agri-cola amp;nbsp;medicus,autor eft , quodfiquiste- ' ncriorem cepam cum melle ieiunus quoti- j die mâducauerit, firmitaté ualetudinis cu-yiccia,nitili ftodiet. Tradif infiipcr ulcéra ad fanitaté

pcrducere: adhæcuitiligincsin Solcpcrfri gînes,puf«-ftasemacularcxamp;purulêtis auribusèfuc-coprodcfle. Eadem anginis illita auxilia- fis.

tur:adhæc rufsi fub cincribus coéta amp;nbsp;ex o-Icomanducata. Suntqui adfirmét uirides • ccpas ex aceto perlitas canis morfum poft diem tertium foluere : necnoinfoculoto- Canîs mot-ftas, 8ccumhordeacea farinaimpofitas,c-piplrorisgcnitaliûmque ulçeribusauxilia- ulcera,amp;au-. rirfuccumprçtereà cum lafte muliebri in- ““ ftillatum,auriumgrauitatcm ac fonituna emendate. Quem ctiam multi ex aqua bi-bendum dedcrunt repente obmutefcenti-bus: cxhibueruntque cepas ipfas dyfentc-ricisucfcendas:quælumborum doloribus ctiam mirificèprofunt: ficuti fuccus illarû lor,hydrops, cum fucco fcehiculi incipienribus aqua in-tercutanca laborare. Qui unuscum ruta amp;nbsp;melle Icthargicos cxcitauit, amp;c cum paf-fisuuisuelficotubercula maturauit Sc co-feftim aperuit. Addo ex Galcno quod cùm biselixafueritcepaacrimoniam deponic. Coda cepa perinde arque allium amp;nbsp;porru ra, ficuti an- «nmonum teà diximus : feduircis imbccilliores ha- ‘ bctjfucci prauitatcm ampliùs nec rctinens nec agnofcen^.

SAtiuusraphanus, alcilifue radix næ tior cft quam ut hïc à tne explicari dc' tiamerigere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘.Nam plcriqueomncsciim diui'

amp; tius ufus. tes,turnpaupcrcSjUrbaniamp;agrcftcs,dun* tus^amp;urra^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faftidio urgcntur,edendi appetentiai”

ea radice excitant, illam in taleolas ucl ot' biculosdigerentes, Scaquaacfale imbuC' tes, Cuius talis debet cfle cura, Columella autorc,ut terra ftcrcorata amp;nbsp;fubaéia ciü^ fernen obruatur: atque ubi incrementuO* aliquod radix admiferit, fubinde cxaggC' rendaeft.terra.Nam û nudctur,ac Soli acriexponatur radix, dura fietSc fungo^^ uttradit Plinius, quitcrramfoIutaSc hU' Quomodo midamillipræfcribit. Palladius tophiin' ri dcbcat^ra- acglaream rcformidare dicit, amp;cœli phaiius. tu nebulofo gaudere : prætereà quod debet fpatiis grandibus amp;nbsp;altè fofsis po^ nouam pluuiam ; nifi fortè humidus 3^ rigationiaptusfucrit locus. Quod fitutf cll, ftatim debet operiri leui farculo, cft ingerendum aut iniiciendum lætamcfl (quanquam aliter Columella ) fed pak^^ Kapbani Gal utpoftcà diccmUS. VulgUS Gallicum R3' jica nomina. rcforum aut raphum nuncupar^

fokt. Sçuicntchyemerarior eft apud nos huiuscultura : namfrigorumcftimpatic- Hkonsim-

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i-«i - paticntifsim’

tifsimusraphanus, quiuiolatus gclicidiis „phjiuus. aut flacccfcjt,autemoiitur. Plinius tarnen frigoreadeö gaudere fciibit, ut quandoq; uifus fit in Germania raphanus qui infan-tiumpuerorii magnituaincm æquauerit* . Ariftomachus hyemc folia detrahi iu- .. \ bet: caque ne lacunae ftagnent accumula-re: nam ita in æftatem grandefeet radix. Vtutfucritjcertumeft frigoribus crefcerc frigore rà-acdulccfccre, utirapa , li quidem durare pofsit : frigus enim incremetum in radices non folia couertit : etfiillastum lignefcc-rc apud mu Itos, Theophraftusprodit • dix cadem lucundior cftcfolet, acpalato gratiordctradisfoliisantc quam decaule-foatplanta,utPlinius adnotauit. Folium autem quo leu inscrit, cofuauiorem 8c mi Raplunum liorcm praebebit radicem ; quæ falfugine a.

maritudinera,liquæ inlit, prorlus exuet. fisamaritu-Exquofalfisallfcripfit Plin.talibiifque a- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ucrc,

quis irrigari praecepit. Aegyptij nitro con-fperguntut fit fuauitatc commendabilior radix: quæcortice Sc cartilaginc conftat: adhæcfaporein multis acuto , fed tarnen grato: cuius pars ciim extra terram eracr-

fit, dura fit, ut diximus, Sc fungofa nifi cif' cumobruatur. Fœminini generisclfc cxi' ftimantur raphani qui minusfunt acrcSi amp;nbsp;folia* Habent Icuiora ac iucundcuircfl' Qoomodo tia,utfcripfit Palladius. Si dulces habet« fe^lcesra cupis,ex Florcütini cófilio,femina mulfo

*“■ uelpaflarumuuarumfucco, autfacchatJ* ta aqua biduó pracmaccrarc debes, amp;nbsp;ficcJ* Quomodo ta terræ committcrc. Si maiorcs fieri pct* fiât maiore» optaSjfublatisfoliisomnibusfolocaulctc* nuidimiflb, terra fiepe opcrics, ut idé ad-jnonet Palladius. Q^dlimiliter fieri pol licetur Plinius , fipalo adafto fiat cauet* nula quç palea infternaturfexdigitorun’ altitudine, deinde fernen raphani fimo terra leuitcr in illa contegatur : nam ad fcrobis magnitudinem excrefcet. Verutn* cnimueróquiaabagrcftibus pulicibusio' agrclhb’pu- r n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-n-

JkiSus infe- icltanturplurimum raphani, ne illis no-ftari cuapto ccant rcmcdium cft,autorcTheophtafto» terne lo. eruufjj interfererc. Ne ucrö nafcatur nulla fuo fçculo reperta fuifle auxilia arbitratiir quacnoslibro primo ex antiquis plurima

Ra hanü dé ticiscrafsiüiidinc, uttradit Plinius : quic^ tibosnocere, tiam dcntibus noccrc fcribit, quöd illos at-

tcrant. Sed hoe loco in mentem mihi ue- * compa , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«. uinacœça«

nitfccretum muko argento œiiopohs com parandum j quod gratis Jibenter illis itn-pertiam. Si difTeólum in particulas rapha-num dolio uini immergas, fœtorc omnem ac graueolcntiam (û quç infic) adhçc aco-reminfcrecipietaccontrahet. Q^ne ibi PujehtaSc tabefcatamp;uitiumtrahat, côfeftim eximé- noutudigna duseft: amp;nbsp;fi opus fueht, recens iniiciêdus. Quod monuifle, multis profuturum mihi , polliceor: tametfi ad uinorum Enebiridio amp;fccretatransferripoterat. cft fanefecre-tuhoc Sc miraculum fumtnè admirabile, cùmraphanopernicialiafint cum uitibus Rapfiioocf. odia à PliniOjGaleno, amp;nbsp;Palladio diligen-tcradnotata.Quæ adeo inrenla elle tradut, te. ut in brafsica oftendimus, quod fi iuxta fc-ranturjadfenfutndiffugere uideâtur, occulta nefeio qua naturarû difeordia t imô uerô fi permutatis ferobibus pangantur, nullo modocotnprehcndant. Ex quo An-drocidesmedicinamcotra ebrietatein clTc dixit raphanû amp;brafsicam : quatn uetus Græcia aperte cum raphano cófudit,ficuci in hiftoria brafsicæ oftendimus. Vndc mi rum efle non debet, fi communia habeant multa.Fuit fanè apud prifcos in tato hono- fwnmo bo -

norefuiflca- feraphanus,ut Mofchion Græcusdc eins pudprifcos. lauJjßusujjum fcripfeiituolumen.Inquo i ilium cæteris cibis in Græcia ufqueadco , prælatum fuiflctradir,utDcIphisin téplo , Apollinisexaurodicaretur, beta ex argen j Raphanum tOjS^r^pum cxplumbo. Scdne, obfecro, ' »borapoiire, omittamus qiiod ebora perbellè expolifC. amp;falem eli- fenur, amp;nbsp;falis cumulos in aqucam falfugi', nem tranfmutarc Sc rcdigcre, fi illis con^ peliatur.Fcftinâs ad finem penè omiferam Cquod inirio didum oportuerat) raphanîî tranfplantationc acrimoniam dcponcre, : fummamgratiam in corticehabere,iBn

multi excmplo parum imitabili,ilium te- ■ mere à corpore exuuntacderadunt. Etnc j quid difsimulcm quod uel legerim,ucl aU- j diuerim,uel obfcruauerim, ex raphano i- i cctum fieri poHc, autor eft Petrüs Crefcch- * Acetum ra- tiusinfuode Agticulturaopere . RadicO phrquot;dds c^l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;[

euiofisfum- digito, deindcin uas quod uinum habest mè utile. infundito,mifccto,ac dies aliquot quicfcc'

re finitOjSc acetum tibi comparabis rapha-q ' ■ . natum ad rcnum calculesatterédos amp;nbsp;dc' turbandos,aliaqucmulta fummopcrcu-tile.

tura commentariis feribit raphanum Pït'iitpÇi ,nc pituitofisualdc cómodarc,amp;ncphrc- calculoîu deiscalculoucxatisappofitè mederi : ma-Xitnèfiquis partem illius externam cum uinoalboamp; aqua codi, ucltufamneçnon percolatam, ieiunus diluculo hauriat, amp;c dies aliquot id faccre pcrfcueret. Vacuo ftomacho exhibetur ut meatum uomitio-nibusprarparctexaquatcpidaun qua rem Vomâîone» medicipotiùsfemineutûturquàm carne.

Si cum oleo manducetur, erudationcs de ùentriculo, quas folet, cicre non poteft : na casexhalarcnon finit oleum . Succus ex paflbpotusregiummorbumcurat,amp;cum melle potus tufles fanat. Quæ rcs etia fuf- fis,afthrnaamp; piriofisSc anhelofismedetur . Radix tota «««ntt«« uenenisufqueadeo aduerfatur, ut præfu-mentibus ieiunis non fint nocitura. Et qui eius fucco infedas habucrit manus, ut li-

broprimoadnotauimus, ferpétes impunè tradabit. Addo,quôd feorpionibus impo-fitus raphanus illos confeftim emori cogit. Sedilludde multis uidetur memorabile, quôd qui raphanû præguftauerit,fi à feor-pione feriatur, citra uitæ aleam ad integra

ualetudinem rcdigetur: amp;nbsp;fi quisatoiiHC' tis plagas ac uibices aCccpit, trno Sc impo^* to raphano cmcndabit. Reducit ctiam cv catrices ac liuores ad coloremjentiginéüïi in facie delet, ac quartanarios libérât fico tinuo ufu uentpculus in uomitioncs cfftö l«e/traui datur. Puerperis ac nutricibus ad ladis co-«tuina. pjam augcndam cfficacitcr exhibctur :

rudus primo cibo fumptus laxat, urinaf^i cxhaurit.Havtenustneliori ex parte Flo* - rétinus inter Græcos gcoponicos admirv

iungam,capillosmulierum defluos raphJ Cipilli.Tnl- nisfricariiubet:acfuper umbilicum poni co^’^i'^vuluæcruciatus.Praxagoras ilioâs loïnSrici le’ dandoscéfct: amp;PliftonichuscoIicis.CuiH

melle non folùm menfeis euocant, fed inteftinorum animalia detrahunt : opitU' lanturetiam anginiscum aceto mulfogJf garifati,utuerboutar medico . Sed inhis Galcnum audiendum elfe quis dubitat? Radix raphani (inquit ) ex iis eft quibus afsiduèucfcimur:cftqucobfonium magis' quàmalimentum.de raphano haôteniis-

De internisfœtibustcrræhortéfisha- ’ (ftenus fît feriptum : nunc demum a-gédum de bis qui extra terram font, cartilaginco gcncri aferibuntur.In quorum cenfu quia cucurbitæ primas fîbi uen-dicâtjdcirco de illis primo loco dicemus: „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• J • nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cucurbitarfl

quas nemo non uidctaut in longum pro- jiifttcntiçât rogari,autin breue craflamentum , collo natura.

prominulojcogijucl in orbe intumefccre. Priores fuumnomen retinene, poftremx cicruli aut turcicæ drei folent: crumpuntq; omnesplurimùm poft fextum feprimum uc'dicmàfatuircptantibus flagellis Sc ca-preolisdum adolefcüt,ceu cirrhis quibuf-

dam amp;: capillamenris, altcquc lean du ne naturafublimitatisauida: fedabfq; admi- auidæ ' nieulisftarcnequcLint, Icui umbra cameras, teftudines ac pergulas opacantes, depé-dente à tenui pediculo fruftu ponderis ple-tunq; enormis. A mant folu pinguejhumi-dûjftcrcoratû amp;folutû,ut feribit Palladius. ^urbitU a-Qmbus ft copia aquæ adfucrit, minoré eu- p«, sc quôii rarndefiderât:nâhumorcplurimuiuuan-

,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. uentur.

tur: licet rcperiantur,quæ line multa riga-tioneconualefcâtjamp;hinciucundioris gu-ftus fruftum præbeant. S i ficco fuerint cô^ lïiiflæfolojfiétilia aquæplena iuxta poné--

da crunt ; inditis fafciis, quæ perpetim bu* morcmftillcnt. Quodauxilium maxirn^ proderitper aeftus Ôc fquallorcs . Seminis , parumbabcntlongiores Sc tenuiores , at-qucobidcibisgratiorcscffcfolct, Scefeu-Icntæ merci, cucurbitario uc foro aptioret-Q^s fi tibi coparare uolcs,cx Columellç» Plinij 8c Palladij cefilio, bac uia procèdes-

QBomodo Semina de collo cucurbitæ fumpta , reôlo cucurbkz^æ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi^^^^^orabis ac rigabis. Si |

adhzc Halbe uaftiorisincremcntiOptas,dc mcdio uen*, amp;nbsp;cralTas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

trc extraôtum fernen , inuerfo cacumio® tel lu ri depone. Talcs, ubi inarucrint, cado rum uices fupplcbunt ad uina, olca aut na condenda : quod aluo capaciorc plus cX terisincumeât. Q^rc peregrè proficifcC' tes,illis carnepriùs exinanitis, urceoriiiô locoutifolét:uinumamp; aquam infunden-tes, quibus fc ab excrucian te fiti, Sc itincris molcftia, opportune uindicent, collapfafi ; que fatigationc uircs aftuturn reparent. S* la tas 5c amplas babere tibi cordi fucnt,fc-iuxta pagcndo.Nam ucl infidcntcsencca-buntj ucl nouos creari non paticntur, fi'

mina quæ in fundo latitant, inuerfis cacu-minibustcrræmandabis. Quæfiàpubci' ïur. businleltentur , curabis origani ramulo*

cuti Grarca Quintilliorum teftantur gcor-gica. Exquibusctiatnquæ fequuntqr tibi libcntcrdcprompfimus. Nafceturabfquc ullofcminc cucurbita,uti ctiam cucumis, QuomoJo lifpargendum lemen J triduum ante, lela- cqrbkaabfq; minooleo,uclfabino, ut legit Palladius, ullo fciflinc, macerctur:aut herbæ fucco imbuatur,quç culcx vulgo,amp;culixPlinio , Græcis uero (quantum conieäiare licet) conyza nun-cupatur. Idem fiet,fi uitium more, farme-tum primum aut uirgultum ira defodia-tur,utfolum cius caput exertum promincat; quod ubi adolcucrit.repetcdum crit, amp;nbsp;tertio, ft opus fuerit, faciendum. Danda tamcncritopera,ut qua:adnafeentur pro-pagines, fuper terrain extantes refecentur : fcruatoduntaxat co farmentoSe uirgulto quodpoftremumfuit.Ita curatæ cucurbi-tæjcumcucumcribus , frudus abfque in-teftinis feminibus creabuut, foliscartila-giiiibuscontenta:. Quod fl Schuins, Sc il-lius,prçmaturos ac prçcoces frudus habe-reuoles,excorundcmQujntilliorum do- Q^omodo ârina,ineuntcuerctcrram cribroexcreta, fiat præcox fiâilibus aut cophinis inutilibus impones, ^u^urbita, S( miftoque ftercojc, mod icum præbebis hu - mis. morem; deinde calid is diebus Sc infolatis,

ANTONII MIZALnr uel iinbrem Icucm fpargentibus , fub dio ftatiieSjamp;SoIisoccafii ad teólum rcfercs: idquc tandiu facies (fubinde aqua irrigâs) dûfrigora,tempcftatcsamp; gclicidia difcU' tientut.Poftcà cùm primùm opportunitaî uocabit, totoscophinos amp;nbsp;fiélilia labro tC' nusinterranifubaftamamp;: exculta dcmit-tes,ac reliquam diligentiam impendcs: ir^icucurbitçac cucumeris præcocem frU' dû habcbis. Res eadem faciliùs 5c minora cùm temporis,turn laborisimpcndioficG fi luxuriatescucurbitarû , uclcucumcrum uiticulasputaucris: nam fie fœtus fuos ce' leriùscdcnt. Si formas uarias amp;nbsp;charaâe' res diuerfos in cucurbita, uel cucumerc l'C' prçfentari defidcras, florem uel primu® utriufquerudimêtum, uticritinfua uKC» in efiîgiato , utuoles, intusfidiliautcofl' ccpraculoalioclaudesac deligabis. Naifl qualcm vultum impreifa figura prçftabiG talemcucurbita, uel cucumis præfcfcrct, Tamenim nouæformæ utrunquceft aui-dum , ut uafiscui indideris, æmula facie imagincm rcpræfcntct : quemadmodum in C^iintilliorum georgicisadnotatumtc péri.Quod Gargilio Martialicur aferibat Palladius,nonuidco. itaquequa cogctiir

DE SECRET. HORT, LIB. IL 6^ forma cucurbita,e«'idcm crcfcct.-plcrunquc fub draconis intorri imagine, ut tradit Plinius. Si longas amp;nbsp;anguftas tibi fieri coten-dis, nupcr editos in Jucem cucurbitinos partus cum uiticularum capitibus fiftulæ aut arûdini infère,cuipriùsomncs nodos perforaucris:ibiin prodigiofam logitudi-nem procedere animaduertes. Nam quod latitudini per teretem fifiulæ anguftiam demetur,pariafaciendo , longitudinepen fabitur-.adeo utlibertate penlili concelTa, Plinio uifa fit cucurbita nouera pedura lo-gitudinem coæquaflc . Nec ignorandum quôdquæpoftcànafccnturex ifiarum fc-mine, longitudineraeanderaabfque ullo inangonio Scartificioretinebunt. Similes omninoefficics,fi in patens uafculura , a-quam quinque uel fex digitorû interuallo, pendentibus cucurbitis fubieceris. Nam antepofterumdiemad aquan , ueluti ad-rcpcntcs,dcfccndiflc, amp;nbsp;fefe in tantum ex-tendificobleruabis. Deftitutisuero fua a--

quauafis,dccuruabuntur, acinfleftentur: ufqucadeô humore gaudent, amp;: ficcitates refugiunt. Secus de oleo fentiendum : nam illudtamiufcnscodcrût,utfcribitPlinius, quod fi loco aqua; illisfubiiciatur, aut ap-K iij

ponatur, in connariam partem uergant» Si minus id pofTunt, fefc intorqucnt, uclutindignatæ, in modum hamirecur-uant : quodnode unadcprehenditur.Caï tcrùm, fummc cauendumcft , ficuti Co-Muliercs ad lumelli , poft Florentinum Græcum ad-cucurbitaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, i • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

acccdcrc nó Hionct, nc ad cucurbitarium , cucumcrar dcberc: ncc riumuc , mulier accedat, uclquam mini-mèadmittatur:namcontaólueius laeucf-cunt uirentium increméta.Quæ fi in men? ftruisfuerit, uifuquoqucfuo tenellos festas necâbit: aut infuaues, uel tabidos redder . Seminibus deftinatæ cucurbitæ, ad hyemem ufquein fua uite pendcre debet, uttraditPalIad. ex qualublatæ, uel Sok, uelfumoficcabütur: alioquinfeminamaf

Quomodo coreputricófedauitiabuntur. Diu reten-diu recentes , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,■

durabunt cii tesdurabunt amp;cucurbitæ amp;nbsp;cucurneres ,11 çurbitæamp;cu in albi uini feccm non pcruerfam , picatis cumerçs. , , • nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

doliisdemergantur Stopenantur . In mu-ria itidem incolumesperennant. Sed illis uita , uigórque longo tempore permane-bit, ut Ç^ntilliorum gcorgica fidem f^-ciuntjfiin cadispaucum acetum cótinen-Oppicanda tibus,itafublimespcndeant, utacetunul-encuafaace- Jomodo contingant. Veriim , oppicanda tucontinen- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• j Ä- i

DE SECRET. HORT. L I B. II. €8 tur, ne foras acetum uaporct, naturâalio-(juinpenctrabilc, ob partium tenuitatem. Hoc itaque artificio récentes cucurbitas hyems tota opportune tibi miniftrabit. Quas fi uo!cs,ctiam feruabis, ß dum tene-ttlcunt incideris, amp;nbsp;feruefadam aquam affudcris,totâmqucnofl-cm, fub dio per-ftigeraueriSjamp;poflcàinacri muria com-pol'ueris: ßc in alios prouentus egregic cu-ftodies. Hoc loco mihi in mentemfanè quam opportune uenit, quod Athcnæus maiibus a-refcrt:dcmiratosconuiuasfuos, quod Ia-nuario mefe uirides cucurbitç in efea obla-tæfuilfcntjpeculiaris fucci non immemo-res, amp;nbsp;natiuum faporem retinentcs. Quod olitorum ßudio , quiartcmhanc percale-bant,referendumomninoputabat. Eranc autcmjUtfcribitjà falgamariis qui hortc-fescondituras profitêtur,afleruatæ. Quem modum longe ante Athenæum,Nicandcr ali) pleriquc docuerunt ; iubentes cucurbitas in aère priùs ßccatas,amp; funiculo traf-fixas, fumo append!, utrefertas iis ollas, per hyemem ociofa feruitia forberét. Ho- Quomodo die per hybernos menfeis omneis, laquea-hbusamp;tabulatisædium appenfç , uirides cucutbitx. amp;cibisnon ingratæ, ànoftratibus ubique

cuflodiuntur; maxime quæ cicruli nuncü-pantur : vulgaribuslógèduriorcsj amp;pro' inde torruptionjs labern, tam facile amp;nbsp;.re' | Quoraodo pcntè nccagnofccntes,nccfcntiêccs. Fur- j MtiæcuX- gacoriasfacies Scdciedorias, utaliaplcra- j bita:amp; fiu- que,fiillarû fernen iioäem acdiem, cufli öusalij rhabarbaro,agarico,fcammonia,lt;olocyU'

thideautaliis purgantibus medicamcntis fimplicibiis,pr.æmaccrauevis, deinde,quJ diólum eft formula, fcminaucris. Etcùm infipida fit cucurb]ta,quouolcs faporc SC odore facile imbucrepotes, fi fcmina ante quàm terræ committantur,in illo præma-1 ceres- hûc enim,ubi adolcucrit,ad u nguefl referet: nondico cru da , fed ctiamcoâa: perinde atque cucumis. Fiet idem pror-îus abfq; ulla arte,fi dum coquitur, quetn uolucris faporern,colorcm,aut odorcm in- i iicias.Nam amp;cucurbitaamp; cucumis ex co-Cucurbitaamp; rutn funtecncrc, quæ Græci âpoia uocat, i quomodo fa boc elt qualicans oinnis expertia . Lad-pore amp;nbsp;o3o- ni, infipida amp;fatua nuncupant,quêadmO' fuftip^anr'^ in beta adnotauimus. Hoc ferè omife-râ. Cucurbite uni fruétuû omniû qui extra , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terramfunt, cortex maturitatc in lignum

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tranfit,Præterierâpcnè nbsp;nbsp;illud, qubd cu-

plantata,amp;:oleorigata,nono die fruâum profert, ut autor cfl H ermes. Qm, quia ua namultatvadit, idcircorerum plurimarû fidem mihi fufpcûam relinquit. Incertum facie experientia certum.

CHryfippus medicus apud Græcos Celebris, cucurbitas in cibo damnauit, ccu ftomacho inutiles. Dipbilus cô-ttà affirmât eafdc ex aqua amp;c a.ccto coûas, ucntriculum roborarc. Afri Se item Græci gcoponici,aluum lubricarctradunt: earû-demque fuccum inllillatum dolentibus au Aurium Jo-tibusualdeprodcfleaffirmant. Carointc- u°/amp;dlntcst' ïior, fuis fpoliata feminibus,pedum clauis auxiliatur: amp;c dccodæ fuccus mobiles dentes ftabilit,illorumq; dolores cohibet, maxime à calida caußi contcaótos.Corticis ra-incnta, tufa amp;nbsp;infantium capitibus illita, ardorcs extingunt ex liriafi: ôc podagras ca lidasrefrigerant.Si quis in crudam cucur- df’pôdagr» bicamexcauatammeruminfundat, Sefub fupprefsioal diocontincat,illudquc temperatum propi net quibus aluns eft fiipprclfa, ad excerné-dum inuitabit.Cinisaridæ impolitusam-tufl:is,mirèopitulatur . Sed hîcnecomit-tcndum,ncc difsimulandum puto, quod

ANTONII MI2ALDI ç^omodo toftacucurbitajUcJinpatiniSj autfartagi' eft falubhor,qiiàm cruda.

Nam inter aftandum uim magnam bumö risaquoft dcponit:idcó ualentiùsac pri' ftantius exhiber alimentum. Elixa,acriuifl focictatem poftulat.aiioquin fatua habetut amp;nbsp;infipida: imo ucio acidorum, aufterœ rum, falforum, amp;: aliorû contubernio gaU' det:quorum uircs corpori noftro comuni-Quomodo cat : fitque ita,ut naufea,quam folet crcarCi I «quot;cucurbi- pror^us uacct: qucmadmodum doiftcSiC'! ta. legantcr fcripfit Galenus.

ANtequam hîc de ciicumcrib’ qui caf' tilaginci funt generis aliquid fcribai paucaprxfabor. Proximo capiteft' creta multacucurbitis Sccucumehbusco' . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munia,in medium attulijAphrosamp;GrÇ'

Zntiquos CU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s

carbiuscum COSgcoponicos icquutus. Q£i, quantuH* cucumcribus cquidé fentio, cucurbitas cu cucumeribuS cuofuûiiic, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r I -r«

(juadcim naruræ cognatione confudcrunt-uti etiä Plinius. Hinc Eurhydemus Atht' nienfis, libroquem de oleribus condidit» çucurbita uocauit Indiciim cucumerciWy Et M cnodorus Erafiftrati fedator duph^^ '

DE SECRET, HORT. L I B. II. 7« f, camfccit.Vnainlndicam, qux futloqui-tur)cucumis eftalteram,qua:vulgaris u eftcucurbita. Sic Hellefpontij cucurbitas , longasjcucu meres uocarunt; rotundas ue-rö, cucurbitas. Addo, quod uentrofum il-ludinftrumentum,quocorporibusaffixo, üelfpiritu,uelleni fcarificatu fanguiselici noutu folct, Græci medici ficyan amp;nbsp;licyn à cucu-mcrCjLatini uero diminuta uocc.à cucur-Hta,cucurbitulam dixerunt; vulgus uen-tofam nominat,aptiùs fortafle ucntroftim, ExJaisliquide conftat,rcrum nomma Sc proprictates plerunquc ab autoribuscon-fundi.Q^proptcr miraridefines, fi mul-UcucurbitisSccucumeribus ex cognatio-Be,prifcos fcquuti, communia fccerimus: quæhîcnon fumus fcripturi, formidantes tædium ex iteratione gigncrc.His pofitis Q^nsodq adrcmucnio. Cucumeres, Palladio auto-

re, lulcis rare raftis fcminandi lunt: akgu- cumcrcs. dine fcfquipcdali, latitudine uero pedum trium Sed inter fulcosfpatiii pedum oóto relinquendum eft,utlibère pofsinteuaga-ri. Sarculoamp;runcationcnon indigent, qgt; herbisplurimùm iuuentur. Serpûtfiirmc-tis,ac uitilibusprælongis,uitis modo,fcfe in ramos dilFundunt: quos ob caulis infirm

Infirma amp;nbsp;ca mitatem hu mi difpergunt: nifi adminicU' njcrü natura luni propiùs obiiciacur,cui caduci incum* bant. Die fcxtonelfeptimopoftfatücrni'j cant : quibus 11 copia aquæ adfucht, mü-O' rcmcuramdcfîderantinam humore pH*' rimùm iuuantutjpcnndcatquc cucurbit?), ftcutinunenuper fcriplimusihyememW-mcn amp;nbsp;frigora fummc perhorrent.Quoit* femina fibiduoantc fatione, lafteouillO) Quomodo utvultPalladius,uclmulfojUtPlinius,aU* cucumcrcsamp; tiqua mcliita, uclfaccharata pra^maccren-tur,dulcesreddent cucumcrcs, adhæc rc' ncrosjcandidosjamp;iucundifsimos, cüm^* pore,tumafpcótu,utadnotauit Columd' la, 8c ante cum Florcntinus Græcusinct' non poft utrunque Plinius ac PalladiuS' quibus omnibus fubferibit cxpcrientii' Præcoces Sc præmaturos, imo uero aniio toto qui uolet habere, præccdcns cucurbi-tarum caput cofulat: 8c quod ibi fuie onoif' Î fum de fiótilibus 8c cophinis,uafifque alibi præfentiadmonitione rcfarciat: nimiruni quod rotulæ illis fubiici poftiint,ut minore laborepenfilcs ipforum horti,cùmopus fucrit, foras producantur. Sc rurfus intH teftarcducantur. Pofluntctiam fpcculan-bus ucftiri,ut fpirantibus uentis, 8c uigen-,

DE SECRET. HORT. LIB. II. 71 tefrigido cœli ftatUjSoli abfquc iniuria cx-poniqueant. Hacratione, toto fcrèanno' Tiberio Cæfari cucumis præbcbatur, mira Uoluptatc illi expctitus : quemadmodum poft Columellam, pofteritatis mcmoriæ mandat!it Plinius, quem nullo non die ei contigiflefcribit.Scdleuiorencgotioacla Alia uiaamp; L 9. nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■ j A ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modus accc-

bore.id eriam confici apud Aegyptiæ gen- lerandorum tisDolum Mcdcfium,autor eil Columei- cacumerum-la. Aprico, inquit, Sc llercorofo loco, alter Dis ordinibus ferulas, altcrnis uero rubos cÓfita habere oportet;amp;confcclo æquino-ftio paululum infra terram fecare; ligneo-queftylolaxatis, uelrubi, uel ferulæ me-dullisjftercus immittere: atque ita femina cucumcris inferere, quæ fcilicet incremen-tofiio,rubis Scfcruliscoeant.Nam ita,no fua,fed quali materna radice alcntur:na-ftenturquc fruélus, qui inter frigora ctiam uigcant. Rem eandemtradit Plinius, ad-nioncns Columellam fuum hîccommen sgjncaduer-tum prodidiflc:quanquam autorempro- tendaamp;ob-ducat.Sed Plinium audire præftabitrCo- f“““«*** lumella,inquit,fuumçraditcommentum ut toto anno contingant cucu meres : fruti-cem rubi quam uaftifsimu in apricum locum iubettransfcrre, 8c recidere, duü di-

girorum rclida âirpe circ«i ucrnumçqui-noéiium, ira in medulla rubi feminccucU' mcrisinfito, terra minuta, fimóquc circi“ aggeratasreliftcre frigori radiccs.Vt utfûÇ nt, Plinio cum Columella hacin remak coucnircuides. Nam illc circa çquinodii* uernu id fieri iubet: hie ucro circa autuifl'

nale, utinterpretatuscftamp; trafcripfit Pa'” ladius:cui fufiragandumarbitror. Siloæ gos Sc teneros habere defidcras,adhæc li»quot;

nccnon récentes tota hyeme, ad præcedcflS QuomoJo caput rccurre. Vnum tarnen ibiomiirui”! olim codie- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tacebo, nempe quod prifcifalga'

fœniculoSc fampfucho con dire folcbantq Sunt quiuiridesfcruari dicut, tritofinafH cum aceto. Plinius in fcrobc,opaco loco a-, rena fubftrato illoscoraponit,fœnôq;fi^'^ co amp;nbsp;terraopcrit.Athenæus plcnilunioi'’ hortis maxime glifccrc,amp;: manifeftum iæ crementum capeflcrc tradit: necnon rnofS cchinorum marinorum implerizquoda' quei humoris fummum eft argumcntui«' Âthcnæo fufffagatur Plinius , addltquo quotics cœlum tonat, uelut timoré pertd' ritosconuerti. Sed memorabilc illud cAi

1C le ü

I' 1'

DE SECRET. HORT. LIB. 11. nbsp;71 lt;iuôdàmulis cucumcrcs fummoperè ex-pctuntur,miraolcrishuius uoluputc ille-cuius odorem , ucl eminus fentiunt.

Quare muniéda funt cucumeraria , ne illi Mnnî«nlt;U trumpentes ea depopulencur, ac proterat. „jucrfas ma Memorabilius amp;nbsp;illud, quôd in Græcis los» Quintilliorum gcorgicislegi, Scamukis non infœlicitcr probatum audiui .quid il-M, inquies î Si febricitanti infanti qui ad- Notanda pra liuc laôte nutritur, paris longitudinis eu- fcbricitâtib* cutncrcs dormicnti apponantur, Sequafi e^ndormifcanc, ftatim fanabicur:namfe-^rilis calor omnis in il los tranfilit. Penè o-

niifcram quod fi parum aquofos habere li-bucritcucumcrcs, ubi ferobem foderisin 4uem illos depofiturus es,dimidium akicu dinis eius,paleis aur farmentis iniplcre de-bes, amp;nbsp;terra aggefta, abfque irrigatione re-Hquum abfoluere. Qu^od ad dcieélorios Sc Purgantes attinet, fi radices agreftiscucu-nicristufas,aut rhabarbarum, agaricum, c^nicum, ucl quid fimilc in potabiliaqua pertriduum maccraueris, amp;diebus quinque plantulas cucumcrarias huius liquoris bauflvi fatiaueris, uentris purgationem ab hisfollicitabis. Quæ ualidior erit, fidum radices fua fundût gcrmina,circunfofsis SC

ANTONII MIZALDI ablaqueatis tcnuibu s fibris, ellebori autab I tcrius purgantis mcdicamcnti fimpliciS) portioncin adicccris. Hoc tâtùtn fupcrclt Matron fuis carminibus, ut eft apiid Pli' Cncnmis ter nium, cucunicrcm terræ filium nominâ' tx films amp;nbsp;u it : 5c Heraclidcs Tarentinu s, hedyeeofli fuaultas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■

Cucumis o- T~xlpbilus Caryftius , medicus apu^l Jinii primis | ) Græcos doótifsimus 5c agricola optf uclüO noxiumdamnauit:ut qui raphani moH® furfum feratur : fed poftremo cibo fumptö) concoólufaciliorem promifit, alioquinC' pulisabdicauit. Cuius fernen urinas acre’ contemperare,aurores funt qui de rebus gri 5cmcdicinæfcripfcrunt. Idem Diphb lusadmonet uim refrigerandi habcrei^

Vrinaeicrcs, ob idægrc in corpus difpcnfari,difficultef' }isamp;°vcuus' P^*- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anfraduscuadere. Qinn

horrores concitarc, ac bilem creare, 5c V^' nerem confopire. Quod Græci celcbratib fimo hoc proucrbio,ut refert A thcnçus,tC' ftatum uoIuerunt:Mulicr pallium tcxenSi cucumerem deuoret. Quoniam textritt^ magna ex parte , fi Ariiloteli crcdimiiSi funtimpudicæ, amp;c Veneri admodum of portun^'

i y s

) I'

portunç: quod fit ueluti per tranïènnam di ftum.Redeoad cucumin, cuiusfemenin lafteuel paflb utilitcriispropinatur,quitus ueficaexulceratacft : adhæc, tufsicn-tibus, fi quantùm tres digiti prchcndc-tinCjCÛ cuniino tcratur, amp;i. ex uino hauria» tur.Prôdeftetiam phrcncticis in ladc mu Heris, amp;dyfentcricis acetabulimcnfura: neenon purulenta excreantibusjpari pondéré eu m cumino . Totus acintegcr,ab-ftergendi amp;c incidendi facultate pollet : quare fplendida reddit corpora : coque öiagisjli quisfeminearcfaôto, tufo cri-trato, uicepuluerisabllcrforij utatur.Scd pulchrum critClaudium Galenum audite, eleganter dificrentem de cucumcrum ufu amp;nbsp;facultatibus. Quibus cucumcrcs, inquit, probe concoquerc datum eft,dum in hoc fill, intrépide, affatimq; iis fefc expient , longi temporis tradu, gclidumSc utcunquecraiTum humorem in ucnis acer uan contingit.Qui per earn qua ucnæfun-guntur codionem, baud facile in probum fanguinem poteft conuerti. Ob earn igitur caufam , omnibus (inquit} praui fucci eduliisabftinenducenfeo : etiam fiea qui-hufdamconcodu fint facilia.Nobiscnim

AbftjnenJü non aduertcntibus prauus fuccus ex ipf'^ fuccL poft longû tempus ih uenis colligitur, qui pofteà exiguam ad putrendû occafioné na* ûusjfebresmalignas a cc en dit, Hadenus Galenus.

PAucadepeponibusamp;aliisbîc fetiU’ quod cucumeru generi ,■ prifeis rei ni' îicrïôhnrà- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft^^ædodotibus Gvæcis amp;i Latiniscó'

fcripti. tribuantur, 8^ proindc multa illis affiniaa' gnofeant. Ex quocucumeresin peponfJ» amp;nbsp;melopepones degenerafl’e uifum eft-Tormapepo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;duo poftrcmi figuta tantùm amp;nbsp;quan-

ponû,amp;mc- titateinter fcdifsident. Namcùm magni' îonuni, tudine exceiTerc, pepones uocanturrdutO; uerô rotundi formam effigiem mali ! feruntjfada expepone amp;c malo nomcncla' tura, melopcponcsfuntuocati.Vnde Pal' Jadiustotum hoc genus, melonesà malo* rûfigura, acfidicas pomeos autcotoneo^ nuncupauit. Qui pendére non folent, ul' fcripfitPlinius,fedhumi rotundari:mail* ritatépræ fe ferentes, cùm pediculus àcof' pore fccernitur,8e fuauis odor ab umbililt;^

nares ferit.Omnes rariùs funt feredi, ira ut femina inter fe pedib’ duobus diftét, locis fubaftiSjSe areisdiligeter paftinatis: liber-tate enim gaudet, qua ultró citróq; uagari pofsint:ac herbis impensè iuuantur,utcu-cumeres: quare farculationc acrûcationc parû i ndigét. Vite prælonga ferpût, flagel-lis hincinde reptâtibus:funtq; frudu carti-laginco (dcpeponib’ loquor) orbiculatim ftriatOjprominulispuluinorum toris,ftri-glibusniuerticcamp;iimbilicocoè'unnbus,ac ) ibidem ftcllatim decuflatis : adhæccutea-fpera amp;nbsp;uelut Icntiginibus occupata:necnô carne intus fiiaui, fcminibus in utero lira-

tim digeftis. Quæ fi mulfo, uel lade per tri duum macerentur, cxficcata folo credâ-tur,longe maiorcm fuauitatcm contrahet pepones qui inde nafeentur, ac palato gra-tiorescrût. Odoratifient,fifemina diebus

, . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/• r 1 • nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• odorati funt

niultis inter rolæ rolia deponantur, amp;mi- pepones , à xtimeum illis plantëtur: aut rofacea aqua ^uU’usarcé-. uclalio odorato liquore imbuantur, 8c, ut diâum eft jterræ comittantur. Autor Flo-rentinus in fuis de agricultura Græcis prç-ceptionibus,8cpoft dlum Palladius. Hîc non eft omittendû. quodà felibus fummè expetuntur 8c auidè , quare à peponariis

funt arcendi. Reliqua ex cucurbitarum Autor! mole cucumerum fecretis erunt petenda:cû qub • busmulta,ut præmonuimus, communia

agnofcüt pepones.Quare fi præcoccs,fi aiö plos, ficffigiatos, fiabfq; ullo feminctibi coparare cupis, præcedens cucurbitarû ca* putjfiuidetur,relcgeScconfulc.

Voniam pcræftatem amp;autumnungt; noftrates cùm urbani, turn rufti^’ homines plerique, pcponibu^ inenfasoncrare folent: amp;nbsp;bis ucntriculuö’ faburrarc, noxa fæpenumerô irreparabiH’ idcirco deillorum facultatibus ex Grads 8c Latinis agriculturæ ac mcdicinæ præ feflbribus, hîc feriö philofophari conlh' tui. Diodes Caryftiusin libris falubriui”

Peponuquâ- quosedidit, peponem concodu faciJe®) litas amp;nbsp;natii- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• j .

ya, cordique mirum inmodum placerc icn pfit : fed parum iuuamenti adferrc . Dp philus facile cralTcfcere tradidit : adh^ paucam alimoniam fuppeditarc, amp;nbsp;per ab uum ægrc exigi. Phænias cum duntaxat qui efl: citra feminium, crudum edenduf’ Pcpones de- cenfct. Galcnus pepones omnes refrig^j tciiona £1- J Sr largo humorcimbui fcripfit: 1^® dïtoTcflt æquot; non abfqiie mamfclla detergcndi faculta'

DE SECRET. HORT. LIB. H. 7^ te:ueleo nomine quod obfitampçdorecu. tim illuftrcnt, a^Icntigincs amp;nbsp;uitia infola-tæfacicijcùm uitiliginibusemaculét, prç-fertim ex femme. Addit improbum create fuccum , tametfià ftomacho interdum probe conficiantur. Prætcrcà,cholcrâ con-citarc,amp; humoris copiam fufquc deque cf-fundere. Primo cibo fumi debentjita ramé Quandoamp; ut qui pkuitofifunt, uinum uetusfuper-bibant : Scbiliofiacidulum cibum præfu- ncs. mant: nam fie omnis abigeturnoxa. Is e-nimeibusfanè quàm facile in flauambi-lem,ucl pituitam dégénérât. Qua ex re bi-liofosprædulcispepo, pituitofosuero im-maturus offcndit. Longos rotundis multi Peponesom-r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncsaluuiTiO-

prætcrunc-.omnes tamen aluutn mouent, uerc amp;un-8curinacient,modofuerintmaturi : pro- nas. in deque renibus utiles elfe cêfentur:fed fernen uchcmcntius,adcô ut concretosinibi calculosdeturbet. Coriumoculishumore ji^ocuiXû^ uexatisfrontialligatum, fluxioncsinillos amp;nbsp;nitor fa-ruentes efficacifsime fiftit, accompefeit. Succus cum feminc in farinam ficcatus, Itnegma fit ad eurem expurgandam, Se ni-toreminfacieconciliandum.Vomitumin „ nbsp;nbsp;nbsp;,

paranscorporibusomnescliciut pepones, venus, nificibusfucco bono præditus,fupcrman-

datur : nam ka deorfum feftinantiùs dc' uoluuntur . Tradunt medici plerique» rucntium inVenerem defideria illos frÇ' nare , Scgcnituramminucre . ProquibüJ ha:c fatis erunt j ubi monuero quod melo' nisfruftulum ollæ inieóliim celeremcaf' nium coftionem iuuare traditiir:perinlt;l^ arque urticæ aut finapis fernen,uel fici fut' culus, ut fuo dicemus loco.

CInaram cfle è carduorum genere.n^' mo nefeit herbarius.Ex quo altilis^ hortenfis carduus etiam dici fokt-Nam cultus mangonio, domita feritatein hortis manfueuit, ac in his habitaredidi' cit : nefcio qua gulæ audacia, quæ terrî portenta in ganeam amp;nbsp;luxum uertit,à qua-drupedibus plerunque neglcéfa ; ufquea-deó uentris 8c Veneris defidcriis obfonafl' tur homines. Eftitaque cinara, feualtilis carduus, planta ncmini hodic non cognf ta; quæcompaftilibusfpicisfquammatiw coagmcntatisconftat. In quibusorbicula-ta,aut pyramidalis facies exterior uirefeih

DE SECRET. HORT. L I R II. 7« interior uerô niuco candore nitefcit. To-taftrudili nucleorum ferie, pincatn nu-ccmuideturexprimcrc : unde amp;ftrobilus plcrifque dicitur. Nulli funchodie horti, qui hac planta longé amp;nbsp;late non pubcfcant 1C fyluefcant : adco uc opipara nulla lie menfa abfque echinato hoccibo, nifianni tempus ilium ncffct. Vuleus Gallorum aoan , . f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I A nobis altico-

ilticocalum nuncupat : ab articulo Ara- calusdkatur lgt;umal, Sc cocalos : qui Hippocrati, Ga-Icnotelle gt;nbsp;nucleus ell pincæ nucis:cuius fcreimaginem rcfcrc cinara,utpauló ante diximus. Terra llcrcorata Scfoluta di-ngit:quanuisinpingui mcliùs pofsitpro-uenircjUt traditPalladius.Quietiamprç- Terracînarç cipitfemina cinaræ crefeente Luna in pa- Xd^fdidc fatisareis, fpatio femipedis difcrcta, non beau alte imprimi : fed tribus digitis comprehc-fa,donee ad primosarticulos terra procédât, demergi ac leuitcr obrui, rigarique frequenter, li .xllus interueniat. Namita tencrioremfrudum ac plcniorcm educa-bunt:utVarroni Græco ui fume 11. Cùm ^«naramci-x I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;ncrc gaude-B

ucroplantæaaolcuerinc,ncrbisafsiducli- re,â quo no* bcrariaccxpurgari debebunt: multoqjci-ncrc, fl Columellam audire uolumus,llcr-

ANTONII MIZALDI aptifsimumefletradit; à quo cinaramdi' £tani fuilFc, mu Itis placet. Cauendu autcflJ erit,nefcmina inuerfa pangatur:flc enin' debiles,incuruasac puinilas crcabunt ci-naraSjUtPalladiusafTcnt. ex A fff' ^^omodo rumamp;GræcorûpIacitis etiam traditnul' nullis horrc- fpinis illas hortefccte, quæ fcminum fcens fpinis. cumiua autcfationê fraóla,ucllapidisat' tritu retufa habuerint. Quod etiam mid'* affirmant contingere, flinladucæ radier cxcorticatamamp;delibratam, tenuéfque particulasconcifam, fingula femina, fin' gulis indita particulis obruantur, amp;c qu^’ diólum eft modo , plantcntur . SiiauesS^ odoratasbabebis, fi femina in odorato li' tæ cinaræ. quore aliquo,aut fucco triduum prçmacc' raucriSjamp;ficcatatcrræ commiferis : nain faporem cum referêt, cuius humorem có-bibcrint, Vndelaurum redolebunt, fiiU^ cum lauri foliis maccraucris , aut in laU' ream bacCa intruferis, amp;nbsp;ita plataueris. Simile erit experimentu in rcliquis. Dulces ùiaræ proueniêt,fi fcmiiia i lade,mcllc, aut aqua dulces. {accharata,uel uino aromatite maducrint, amp;liccata tellurem intraucrint. NonnulH liyeme ineunte folia humo obruut, ut can-dorem afcifçant, amp;nbsp;amaritudinem exuat,

DE SECRET. HORT. LIB. II. 77 fintque inter hybernos Cibos gratiorcs:no-ftratcs ( nifi failor) cardas folenc appellate. Cæterùm,hoc loco taccndum non exifti-roojquodfingulisannis ftoloncsa codicc funt eucllendi : ne matres fatigcntur, Si. fotoles per alia fpacia diflribuantur. Tanta Snmmaamp;jn enim eft huius plantæ fœcunditas, ut pro- „'“ç pagines coilbusauulfas Schumi depadas, diras, comprehenderenarrent: fæpcqjanno cO' (1cm Sc colem Sc cchinum produccrc. Græ (^æagriculturæ magiftri, mucrone falcis didufta terra .cumaliqua parte radicis il-loseruunt, acfolobenefubafto, Scuetcrc fimofaturato committunt; iugitcrq;, ubi æftusfuerit J irrigant: donee plantaria fo-lida iîbi iecerint fundaraenta .Exhorum fylua quotquotad femina feruare uolueri- parada cina-inus J pullis omnibus liberabimu.s, utlo- ^èmma. quitur Palladiu s, ac tefta, aut cortice fuper tegemus.Nâ femina ucl Sole uel imbribus üitiarifolentj fuôqucetfœta ingenio peri-re.Quæfiuel exuda Sollbus , ucl imbriû afperginerancida folocredantur , fuo car-dueta decoquent olitori. Qui hic mihi monendus efl, cinaræ radices à muribus liimmè expeti : quarum uoluptate femel „ ,.

•11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Kadiccscina

■aHe «peti; runt : ficuti in fuis agriculturæ feleólisprXquot; Ïbilh°s™r°ce5 ccptionibus aduotauic Varro Græcus: fc3 u»r. nonabfqueauxilioamp; remedio . Tradite-niminfultantcmillorumacicm , lana W' dicibus obuoliica arceri,aut ftercore fuilloj uelcincrcficulneocifdem appofito . Sunt etiam talpæ illis nurum in inodum infeO' fæaçinimicæ: adeöutcrebró illarum Hc-' folfil amp;nbsp;cuniculationc , cardueta ac ciiW reta ,perfæpe ruinam irreparabilem fcnft' rint. Prodeft cam in rem mediis carducti$ duetis intea- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fæ.quomodo catos frcquctes nabere ac educate : aut mu-«pugnctur. ftelas ibidem manfucfacere . Sunt qui io folido Sc ßcco foto cinaras pangat, nc tcrri ab hifce infeftis animalibus facile perfore* tur. Auxilia qui uolet alia ,fefc eöferata^^ ca qua? primo libro fcripfimus.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Medica.

CInatacruda manducata,orisodorcio commendat. Cuius nuclei fpicatim» fiimcndain fquammatimquc hærcntes iuribuS) cibocinara. afparagorum modo,incoquifoicnt : Sici butyro, fale atque aceto ex hibcri. Sunt qu' afperfofale,amp;piperis,coriandri uc polli* ne, illis utantur, non dica coftis, fed ctiarn crudis : quibusnatiuafuauitas ficpulchre

DE SECRET. HORT. L I B. II. 7S leprçfentarifolet.^ Vrinas eiere traduntur, Vrinarum* amp;nbsp;Vcncrcm in iiino præinaccrari ftimula-re, Hcfîodotcfte .* qui, utadnotatRuel-Hus.florente cinara cicadasacerrimi can-tuscll*e,amp;: mulicrcs libidinis auidifsimas, üirôfqucadcoitûpigcrrimos, fcripfit. Ra dix emcdullata,8c in uino dccoéta, fibiba- Alarumgra-tur,alarum tædia,hired J Scgraucolentiam cmendat: quam Xenocratespromittitex-perimento per urinas fie effluerc , comité fectore. Eadem in aqua excoda, ftomachû Stomachus, fertur roborare, ßcuuluisetiamaliquidco terre , Ut mares gignantur:ficuti Cherias tia. Athenienfis,amp; Glauciasafleruerunt. Sed hoc loco tibi conieétandum rclinquo,an una, eadémque fit noftra amp;c antiquorum cinara. Vtutfuerit,praui fuccieduliûefle fGribitGalenus,amp; maxime cùm plufculû gt;nbsp;obduruerit, feftinando ad florem . Tune Cinara ad enimbiliofum fuccum in fe copiofum ha-

ANTONIl MIZALDI odoris raro priuilegio nobilitatur, 8c afpC' ÛU pcrquam iucundo ac uario hortoriiiö Rofehono- ornamcntacenfentur,idcircodeillis ïntec wornamei - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jq^q diccdum mihi propofui'

Harum muica habentur genera, in quibus frequentifsimænobisfunc,albicantes, pU' , niceæ, amp;nbsp;quæ ex albo rufefeunt, uulgö i«' carnatæ nuncupatæ. Præftantifsimæ funt, quæ puniceo colore rubent : proxima laus iisquæinrufum candicant. Vilifsimço-mnium iudicanturalbicantes.In quarun^ rame genere odoratifsimas excipimus,quÇ mofehatæ Sc Damafccnæ dici folent: diui' loens amp;nbsp;a- turn hortis hodie familiäres . Seri nolunc ger rofis co- cuiufcu nquc fi lit generis pinguibus aut ar-“° gillofislocis,nec item riguis, contents rans : propriéque ruderatum amant agruna, ut fcribit Plinius, uokintque uirgulto pan' gi, ferobibus breuifsimis, au t fulco, ut tra-dit Pallad. Quanquam femine ctiam pro-ucnircpofrunt,fed tardifsime. Qimd uin^ QniJ fernen ncquaquam cfle putabis medium in rofa in rofa. flofculucolorisaurci, fedquodbaccæ nn-triunt in breuifsimi pyri fimilitudinetor-natæ : quas peræftatem feminibus turgen-tcs,quisnon uidet ? quis, nififortaflcaltcf fueritTyrcfias,non obferuat, corallimo-

DE SECRET. HORT. LIB. II. 79 doper autumnû horretiafpinis rofariaua-riè illufl:rare?Fodi debent altiùs refera qua QopmoJo Bruges,amp;:lcuiùs quàmuitcs : idque annis [or^ria. omnibus non omilfa interputatione : quæ Martiomenfeaggrediendaeft, procœli amp;nbsp;foli conditione : hoc enim modo excultum

rofetum, longo perennabittêpore. Quqd fiantiquatû fucrit,cadcm etiam anni rem peftace circunfodietur,aridâquefuperflui-tas omnis præcidetur : amp;nbsp;quç rara erut, du-dauirgarum propagine reparabuntur, ex Palladij cofilio. Pliniusuftioneac recifio-ne,rofaria quæque fummè proficere feri-bit,adhæc tranllatione, ocyfsimcquepro-uenircfurculis quaternûm digitorum lon-gitudine amp;nbsp;ampliore . Sunt qui intégras plantascum fuis radicibustransférât. Alij palmares taleolas cum iifdem radicibus, fobolis modOjCubitali interuallo deponût, amp;nbsp;crebris irrigationibus ac ftercore iuuât; neenon ad maiorem odoris fragrantiam, intertextas rofis coronas iis fimul adob-tuunt. Quqd fi plantarum indigus fue-ris, 8c uolueris àpaucis uirgulis copiofa gigni rofaria, ex Plinij amp;nbsp;Palladij fentétia, gemmanteisfurculos quaternûm, ut dixi-mus, digitorum pauloue longiores cum

fuis farmétuliscxciderc dcbebis,amp;ininlt;J dumpropaginisfternere, acftercoratu n-gationibufquetucri. Vbiannuattigerint, pedis ipatio inter fe difiunétos transfères» amp;nbsp;luxuriantem matcriam omnem excludes , accrebns defofsionibusexhilarabis-Rofae iiita Vjjj æfæ non recifæ,ncc aduftæ,ad quiu' quennium durât, alioquin iuuencfcit : aH cuiusfragrantiâ Sc iucunditatem, coelun^ plurimùm confcrre crcditur. Vnde fereuis diebus colleäia ,odoratior elfe folet: adhï“: quæ nafcitur in ficcis, ruderatis Sgt;c graci' Qiwmodo libus locis. Si odoratifsimam facerc uolcs, ^xcox^ax GrxciDidymiconfilio,hinc-indcalli^ xofa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conférés: na quæ ex frigiditate languefcûc»

calore cxacui folent. Si prçcocem, duobus paltnis in gyrum effodies, amp;c calida aqui manè ac uefpcri irrigabis. Sed id non aiH^ aggrediendum multi arbitrantur, quà® germinate calix inceperit: quem co artifi' Qnomodo cio nonnulli euocare folent. Si menfibus mmbus roik o^inibus tofam tibi comparaturuses, au-comparctur. torceodcm Didymo, menfibus omnibus platare, ftercorarc. Sc rigare debes. Vcrùi® id locum habere non poteft in borealibus noftris regionibus ; fccus in calidis Sc tci«' Rofaprçcox. pcratis. Præcoccs rofas aliter tibi parabis/i

de SECRET. HORT. L I B. II. go cophinis aut fiétilibusplantaueris, amp;nbsp;cade curatradaucris, qua præcoccs cucurbitas accucumeresjutfuo dixitnusloco. Cætc-rùm, nondum patefadas feruabis, ut fcri-

Pallad . fi in fiflam uiridem cannam ca- QuomoJo Hees immifetis, eamque Icniter papyro, „enturrofe aut cortice circumligaueris: amp;cco tempo- acrcccntei. teexcideris quo uirides rofas habere uo-lucris. Alij rudi olla conditas,amp;bcnc muniras fub dio obruunt, amp;nbsp;fle cuftodiunt.

Vita amp;nbsp;uigor iifdcm permanebit, fi amur-ca ita immcrgantur,ut humor extet. Quidam ex Didymi præfcripto, horded,dum adhucin herba eft, cu fuis radicibus cuuk fum,infióhilenonpicatudemittunt: ibiq; MoJinarij rofas priufquam dehifeant, diligenter o-periunt : uiridéfquequandiuuolunt, acfi eflent in rofarioparente,cuftodiunt. Ple-rique uirentem hordei fegetem pauimeto fternunt,amp; rofas in ea condunt. Floren- Quomtxb tinus inter Graicos geoponicos ubique-ad-mirabilis, tradit rofam in mali corticem uiridis. polTeinocularijamp;malorum tempore fefe proferre. Quæresinaliisarboribus fuum ctiam locu fortafle agnofcct:pcrindc atque in uetcrano brafsicæ caule Sc ilice,in que ft rofa inferatur, uiridis euadet, fed inodora,

Ut fcripfit Albertus. Quæ res facilem uiaiw Qiwmodo prçbetexperiétitcû bisquçdcpunicearoû rofa’amp;t'X circunferuntur : nimirum quod canditi^ dida. fictjfifulphurisfumo imbuatur, dura io folia dehifcés cœpcrit euolui. Sed de rofi^ hæc fatis; quarum frutex reélè amp;c appofu^ Cupidinidicatur:quem totafacie uidctuf rcpræfentare, quemadmodû fcripfit Phi' loftratus.Namrofafemperrccês ac iuUC' RofeadCu- nisapparetinfuorofario,neenonblanda» tî'o pcrpiî-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ^ureis prartereà comatur capd'

dira. lis,utillc:lpinasproiaculisgeftâs, pro 6' cibus fulgorcm,amp;pro alis folia.. Addo» quodficutirofam abfque uulnere paucih ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimiaflequunturdtaCupidine abfque cof'

porisjuclanimi, autfortunarum vulnd^ amp;nbsp;iaôtura,paucifsimi potiunturmimirui” quosÆquusamauit Jupiter. Sedbæcextra hortenfem ph ilofopbiam : ad quam potiù^ refero quod flores tam rofacei quàm alij» in Soleautclibanoficcati,coloré, odorefl’ ^‘^riiresmagisretincnt, quàmin urabra^ wr'^rel'^'^^ modo mctam morç no excédant. Idetndt foliis amp;nbsp;radicibus odoratis cxiftimare h'

) i

ZOroaftres in fuis de agricultura Grç cis placitis fcribit,oculos eius dolorc non fentircanno toto^ quirofarum Calices ante quam in florem cxplicétur, leni taftu luftret : tnbufque earum alaba-ftrulisuifumdetcrgat,rolls in parente re-liftis.Quod multi uerum elTe contendunt ineoqui primus calices in frutice occul-tatosuiderit. Vtutfuerit, rosillequi rofis hxrcrcinuenitur,pinnula munda leélus, ^^fpcGillogcnarum palpcbris inllillatus, oculorum lippitudini medetur. Crcmor è tofisaridisin uinodecoftis exprelfus, ad capitis, oculorum, gingiuarum amp;c aurium dolores fumme probatur . Prodcll ctiam üitiis fcdis, ac reâi intcftini, penna illi-tus,autinfufus. Aquamrofarum ui ignis pluribus ac diuerfis inftrumentis extra-ftani, hïcconticco . Qua multopræftan-tior ac odore fragrantior folet eirc,quæ ua-fisin aquam feruentem fufpëfis, aut prif-corum more per balneum calentis aquæ, uitreisorganiselicitur:cuiufmodi Sc alix liant jquæ eodem modo ad uniuerfum me-* dicinæ ufum confici folent. Quandoqui- Opon’o«!® j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«trahendac

ANTONII MIZALDI rcis,aut æreisinftrumcntisjignorum uel carbonumignecxtrahuntur, tanta depre-henditur differentia, quanta inter plumbum SeaurumefTefoIet. Quqdhîcperoc-cafionem admonitum uolui, plura alib* feripturus . Pro loci huius coronide hoC A Iberti fecrctum accipies. Semina rofæ ci* grano finapis Sc pede muftelæ circa retia pofita,aut his appéfà,pifcesad fepelliciût-Eadem arboribus fufpenfa , fterilcs ilb$ reddunt. Experimento admodum facil* ueritatem elicies.

LIliumrofisnobilitatc proximum fcripfit Plinius, medióque earn pro-uentuincipere: cui florû excelfîtasH^ omnibus maiorineft , interdû cubitorun* trium : fed languida Temper ceruice, amp;nbsp;n” fufïiciente capitis oneri. Flos eins eraacu-lato candore, amp;nbsp;eximio odore,calathiefti' giê præfefert : foliis ab anguftia in latitud*' nem paulatim fefe laxantibus, extrinfecii$ ftriatis,refupinis per ambitû labris,Se en**' câtibus ex fundo calathi luteis ftaminibus» tenui filo crocatis. Fœcunditas mira amp;nbsp;pc' ne inexplicabilis eft inillo : nam unaW

dix bulbos fepenumero quinquaginra e-mittit.Quos Palladius circa ueris initia po nêdoSjSccùin opportunû amp;nbsp;tempeftiuum Hieht, exaiStè farriendos præcipit: idque iütnma dxligentia,ne oculos circa radiccm nafcentes, minorcfque bulbos fauciemus. Qiù à matrc fubduéîi, arq; in alios ordines digefti,noua lilieta formare folent.Purpurea lilia monftrificis, ut Plinius loquitur, hominumingeniis, ficfiunt.Iulio menfe Icapiarefcentcs colliguntur, amp;nbsp;in fumo lilia fufpenduntur: deinnudantibus fe no-dulisinfçccnigriuinij uel Græci, menfe Martio niaccrantur ut colorem imbibant : acqueitain fcrobiculis feruntur, hcminis fçciscircûfufis. Quod inucntû no Plinio, fedAnatolio Græcorugeoponico cximio alcribendû cenfco.Cuius uerba c Grçco in Latinû couerfa hune habet fcnfum.Si lilia hcercuelis purpurea, dû floret eau lieu los eorum decem , autduodccim,cumfcapis infafees uel feopascolligato, Sc in fumo lufpendito,utradiculasbulborum fimili-tudine inibi iaciant Se remittant. Cùmque plantandi tempus appetiuerit,in fçce mgri uini macerato,donee colorem purpureum concraxerinc,ôc eo intinôlu aflatim fatura-

ti fuerint. Mox fcrobiculis fæcc largiùs fufa depone , amp;nbsp;purpureosliliorum floret ^Quomodo habebis. Eofdemrubros fieri affirmât Flo rentinus Græcus , fi inter cortices aut ml' cas cinnabaris infundantur : hac tanien obferuationeutbulbi nullo modo uulnO' rentur. Qmfialium quemuis coIoreniO' bibcrint, par erit cum lilia referre . Mi' rumque eft ita tingi aliquid,ut nafcatur in* fedrum . Prifeis Græcorum Sc Latinoriii” Qiiomodo obferuationibus fufrragatur HieronyfflU’ florcs'*'ur'u Cardanus, tradensnodosplantæ lilij fob rci. camino fufpefos abfque foliis, inde fiO' catos, fîfæcerubentis uini obruantur,^ in fimo cum eademfiece fepcliantur,flo' res edcre purpurcos . Eft fane lilio tantJ uiuacitaSjUtfurculicins fufpcnfi radiceiO C^ornodo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Cætcrùm uiridia ac recentiaW'

uindiâ amp;nbsp;rc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I • I ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'1

centiafcrue- to anno dutaount Ilka , n cum patent!’ lur lilia an- nondum dehifcunt amp;nbsp;claufa filent, fiftil*' bus noms non picatis dcccrpta imponao tur , ac opcrcLilo diligenter muniantut' Dum uerö in ufum depromere uoles, Solern profères , cuius calorificum ac ui' talcm teporem fimulatque fenferint,

, tim cxpandenturacdilatabuntur.-quodft' Quomoao nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a •

DE SECRET. HORT. LIB. IL gj fcriptûuoluit.Ncc omific, quoduicifsim amp;nbsp;diueriîstê amp;uariis temporibusflores parientlilia,fi bulbos eorum ira fcueris, ut ex iis aliquot' duodccim digitorum altitudine obruan-tur;alijoftotantu,alijquatuor duntaxat.

Namitadiuerfis diebusac têporibus fiios dabût flores. Quod etiam in aliis fieri pol-licctur.

exuino potæ plurimùmualent: Seex Serpemium i-r • iélus.inutilis mulfo propinatæ, inutilelanguinem Qguîsjichc-cümaluotrahunt.Lichcnas amp;nbsp;furfures in nesamp;furfu-facic emendant,accorpora erugant.Cum adipc Si. oleo dcco6tx,aduftis pilos reddût.

Folia in aceto coéfa vulnenbus efficaciter vftioncsvul itnponûtur; Si fuccus ab iifdem expreflùs, ncra, vuiuæ, admolliendas vuluas utilis eft , mouen-dofqucfudores, amp;: excoquendas fuppura- nés. doues. Profuntetiam ferpentium morfi-bus impofita folia,amp;. aduftisferuefadta.Ra dices toftæ cum rofacco ambufta fanant,amp;: ulcéra cicatricibus claudût. A dmotæ cum melle neruis pra:cifis,amp; luxatis partib’ au-xiliantur ac uitiligines emaculât. Teftium ncrui, uitih^ inflammationes curn hyofcyamifoliis,amp;: gæcs.teftm . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T- n inflammatio

ribus aqua ad facies mulierum erugafl' dasamp;niuco candore illuftrandas fumifl^ Proamp;ciemu cxpetita.Cui fi radix plante cuiufdam m*' herum cma- lt;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r i

cuiada,amp;ro- «1 coguitaTjUna notte infundatur , uerna* feonitoreii- culum gcnarum pallorem , genitiuafqu^ lufttanda. y^jj-us maculas pulcherrime occultabit :

nitoreplusquàm rofco, clcgantiquc put' puriflb facicm commendabit. Cuius ft* cxperimcntum multisfœlicitcr innotuit'

Vlolis honor fuit fummusapud anti-quos poft rofam amp;nbsp;Jilium. Quarui” rätiainquot; ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;genus omne hodic in bortis ac fcnt'

Foreamp; odo- ftris frcqucntifsimum ubiqueuifitur,infi' guhnisautligneisuaftsjàmulierculisftu-diosè excultum. Flores cùm uarietate coloris, tum fuauitate odoris, tantam cum oculis amp;nbsp;naribus incunt gratiam, ut in co-ronamenta, cumcæteris, omnium maxime ueniant.Itaqucuiolas hie paucis pct-Violarucul- ftringemus:quasquifaduruscrit, exCo-tmaÿc fatio. lumellæconfilio tcrram ftcrcoratam Sctc-paftinatam,minimum alte pedem ,in pul-uinos rcdigat,atque ita plantas hornotinas faftis fcrobiculispedalibus,circa uerinil-

lisdifponat. Semen , duobus temporibus in areis fen poteft, ucre amp;nbsp;aurumno;fed po ftremum nobis ineptum habetur J qui cœ-lum tenemusfriffidum . Colitur uiola co °™quot;'® , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rert omnia

dum tempus inuitat rigatur. Quæ nigra eft.uerficolor fpeótatur.Quod fie in Rulti-co pulchre exprelsitPolitianus:

Nigraque non uno uiola eft contenta colore: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nigra uiola

Otnnes cubitali altitudineprofiliunt, flo-hbusquadrifoliiSjUtcftapud Pliniu : nec Unius coloris fed multorum : nam alij pur-purei flint,alij niuei,amp;:alij lutei. Albæui-catrimatuperagitur : abeofeneéfam fen-ticnsplcrunque dégénérât, Gallis genera omnia innotefeunt, partim uioletæ nomine, partim garyophylliodore . In quoru cenfii non modo prædichc continétur vio-læ,albæ, inquam, cœruleç, pallidæ, uarie-gatæ Sc lutcæ, fedetiam purpureæ , quas Violamar-Martias nuncupamus, uerplerunqueno-bisaperientcs,odorisfuauifsimi, amp;colo-risfanc^iucundi,Siomncs omnium co-lores unamplâtulam referre cupis, fingu- una uioiarû larum femina côfufa,in tenuern canulam,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;, 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;colores refe-

ANTONH MIZALDI ræ optime fubaftæ ac ûercoratæ , ut fief* folet,depone.Experimentû mihi fæpetiU' meroprobatum , fumma ctimuoluptatei amp;nbsp;pan admiratione miraberis. Sed hîc W' cendum non eft, quôd fpeftatifsimus uio' larum flos,nifî quotannisfitum loci muö' re condifeat, in humilcm ac dégénéré® flofculum , minufquc odoratum deficet'^ folct.

TArentinus inrufticaGræcoru. agd' cultura amp;nbsp;ité medicina cxercitatif' fimus, fcribitfoliumpurpurcæ uiO' læ refrigerare, Sc ob id inflam mationibus accommodumefle: perinde atque oleu® cxipfauiolacompofitum: quodetiam ft' bricicantibusfuo refrigerio fumme auxb liacur. Crapulam Sc capitis grauedineetfi' cacitcrdifcutiuntjoccipitio impofitæ uio-larum coronæ. Valetquc illaru aqua mid-gandisanginis. Luteæ Sc aliarû omniu® apurpureafrutexjtenuium eft partium, maxime flos : qui fîccior,q uiridior,Sc an-fiquior, ^recentior magiscalet. Ex quo dccoftum illius menfes efincacitcr mouet, acfccundaSjfoetumq; mortuuelicit. Relf qua ex medicorum libris pctendafunt,

HOrtorum planras odoratas Sccoro- ’ narias , tarn cdulcs quam nonedu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

les cumfruticibus nunc demumag-grcdior,gradum mihi facicns primùm ab hortenßoeimo (nam aliud cflpabularco- Oeîmum du cymum amp;fcgctarium ) quod ufque adco P'“-notum eftjUt perrarç ubique fint çdium fc-ncftræquæillo longe latéquc nonrcdolc-ant. Hums tria uifuntur genera :unumfo- „ . . , ] . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• I ® I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ocimi hor-T

lusamaranto maioribus:alterum,roliis tcnfisgencr» ramulismultö minoribusitcrtium minu-ds amp;: anguftis.-quod ab odoris fragrantia fuauitatcltalisbafilico gentile nuncupari Vulgo folet: amp;nbsp;à Serapione garyophyllatü ab inligni odore. Vndc ctiam ozimum re- 2caTur gary ftc dici acferibi poflecontenduntmulti,ut ophyiiatö.o-fit ab ozo quod eft redoleo. Rccentiorcs Græci qui de re herbaria fcripferunt, Pfel-lum fcquuti, bafilicum id eft regium ap-pcllat,quod nomen apud nospafsim ufur-patur. Sic fortafle didum quod in folis regum hortisalerctur olim:uel quod regi-

biisob odoris præftantiam dignum eftet. QuomoJc» Teporem hæc planta dcliderat: cuius fc- amp;nbsp;11. traótanduni nicn ubi obrntum crit^pauicula ucl cylin* ocinwni.

ANTONII MI2AIDI dro, aut aliter, feduJô inculcari debet.N» fi ei terram fulpenfam relinquis, ad corru-Ocimflaejua ptiotjem inuitas,utfctipfit Columella.Sa-feruentiamp;a- jorum omnium celcrnme prouenit: pU' ecto gaudcre , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• • •

tantquematurius erumpere fi intermitia feruentiaquafuerit coniperfum .Quidam aceto perfundi iubent,fi liyemc inclinante feratur : namillius imbre rigatum, citiùs nafei creditur. Plinius ci tantùm aqua mc-ridianam dandam præcipit: cùm cçtcriso-Icribus horæ rigandi fint matutina atq; ucf pera,utlibro primo admonuimus. Vbi ad palmialtitudinem ucnerit, rcélè præcidi' Ocimûfcrro tur:licetfeirocum ruta, menta amp;cunila, xagirccufat. tangi diligenter uetuerit SabinusTyroli' bro Cepuricon feu hortenfium quern Mc' cœnati dicauit. Sub canis exortu ac fi mot-bum fcntiret,aut aftrobolian cxpallcfcetc deprehenditur. De quo rem miram narrat apud Palladium Gargilius Martialis (qui à Scruio in Georgicis Virgilianis,de rehot tenfi librum fcripfifie traditur } nimirum quod modo purpurcosflores,modo albos, modo rofeos parit. Sed maiore admiratio-Ocitnifiircu dignum aibitror quod fcribit Plutar-^bigere^rcH- chus, fuccinum folos ocimi furculosafe quostrahere abigcrc, cum Icuifsima quæquc, amp;quif-

DE SECRET. HORT. L I B. II. Sg quiliasonincis,attritu excalfa£tum, repen tè moueatjSe ad fe pclliciat. Eft Seprodigio non minore dignum quod Thcophraftus prodidit, ocimu m Içtiùs prouenirc, ft cu m malcdiftisacprobrisfcratur. Quodetiam Plinius affirmatjamp;fortaflePerfius hoc fe- quot;°““ nariolo teftatumuoluit:

Rcfertilleidem Plinius Chryfippum mc-dicumgrauirerocimum increpuifle, amp;ob idhominibusfugiendum præcepiftc,quôd capras oci-’ capræ ilkid afpernentur.Quæcùm cæteris quot;1“™ «iam pabulisomnibusauidifsimcucfcantur,ab fpejnari. ~ hoc uno ctiamfamelicæ diligenter abfti-nét.QuodScàSotione geoponico Græco adnotatum fuifte inuenio.Qui etiam ultra hæc afteritjinfanos fieri qui ocimoutun-tur:additquecum qui manducaucrit,fi co die à fcorpionc feriatur, feruari non pofte.

In quem amp;: Chryfippum pugnareuidetur Sotîonîs k Plinius,feribés capras libenter ocimû cfte, ^nna a^Ph-nec cuiquam mentem motam qui illud nioimpugn« nianducauerit : quin Se terrefttium fcor-pionûiélibusexuinoamp;pauco accto fum-ptum falubriter mederi. D iofeorides ex A -fromm amp;nbsp;Græcorum placitis aliud uide-turproferre:nimirum cos qui oeimume-

Oeimfifcor- derintfià fcorpionefcriantur, nullo con-dolore. Hascontroucrfias nonnul-Ji componcrc fatagentcs^omniaad tertiuiW ocimi genus referenda cenfcnt : amp;c ad incœ pofirum,profufumq; illiusufum Ärefum-Veut fucrit, experiudo ucritas eluccfcet,a' lioquin obfeura . Quam tarnen arbitrof tc 1 n dubio malle relinquere,quam pericU' Ium tcmere fubirc. A ucor eft i 11 c idem Sæ Ocimu qno- tion commanfum ocimfi amp;nbsp;in Sole pofitib ^onesgi^r^' fcorpioncsgignere.ueljUtlcguntDiofcO' •gnat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rides amp;nbsp;Plim’jUcrmiculos aut ucrmcSjqui

fortalTc in fcorpiones tandem tranfeunt-Quodfincmirumeft, cum dixerimusib lud fcorpionibus aduerfari. Subdit idein mTnTs'adif«- Sotion focmiuis ocimum tantaantipathù fari,amp; pedi- pugnarCjUtlîpultarioautpatinçinfcianiu cuios create. Here integrum ocimum cum radicefuppo natur, futurum utcibonunquam manu^ admoueatpriufquam fubduéfû lit:cxqu‘’ mifodulon uocari credit. Diodorus in Eff* piricis pediculos create tradit, fi quis eo hf giùs utatur,ob exeremetitiam Humoris fu' perfluitatem quo imbuitur. Q^inetiam uo luntnonnulli, utfcribit Plinius,adbuiu^ manipulum cum dcccm cancris rnarim^ ucl fluuiatilibus tritum,fcorpionesàptO'

DE SECRET. HORT. LIB. II. 8/ ximoomncsconuenire. Cæterùm, Gale-nus non ccnfet cos audiendos qui promic-tuntocimi chturam fiôlili nouo inditam amp;: opcrculoucftitam, intra paucos dies fcor-pioncs gigncre: maxime âolla ad Solem

quotidie incalefcat.Sit pro capitis huius co lophone quod apud Thcophraftum legi, nimirum ocimum quandoque degenerate in ferpillum, aut fifymbrium, ut vult Pal-ladiiis; præfcrtim fi loco fatum fuerit Soli îxpofito, aut tranfplantatum. Quærese-tiam uetuftatc illi folct contingere. H iero-nym. Cardanus fcribit,ocimu prima Lu- MirafîquUé natritum Sein nouam ollam inditu, fub plcnilunio ab altero capite flores cmittere : quod fl duplicato tempore fub terra defo-diatur,ftrifioncs gencrabit: nefeio an fcor-piones fcriptum oportuit.

Amarantus pedali altitudine crefeit, pujehra Je-caulcferulacco amp;nbsp;fubrubente,foldsocimo fcriptio amp;nbsp;pi longioribus, fpica purpurea ucriùs quam ^“raamara-florcjprorfusinodora, fed quanihilafpe-^u gratins aciucundiusdaripofsit. Nam Tyrias purpuras fuo rutilanti Sc flammeo nitore uincit : adhæc coccum quoduis, flue ûturatû fuerit, flue dilutum. Ex quo Gallis PalTeuelutum vulgo nuncupari folet.

/ttjaratimi- quiacum holoferico coccineo, quodCaf' xauenuihs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jjcunt, dccoloris præftantia ccP

tareuidctur . Itali Fioruelutto appellant-Spica purpurea Plinio ueriùs dicitur quàio flos,folocolore commcndabilis, abfqsul' lojUtmonuimuSjodorc. Gaudetdecerpb amp;nbsp;quo frcquentiùs Icgitur, hoc læciùs ren^' fciturimirumq; illud eft,cùm defecerecu-£ti flores , madefaôtus aqua reuiuifcit, hybernascoronaspulcherrimèneélit.Qu?

Vndc didus tatione in fidilibus feri folet à uirguncu-amaratus, amp;. lis,nomine Amaranti donacus,q, no mat' «usufus. ccfcat:itaGræcam nomenclaturam ufut' pante Latio. Puella:,furni tepore ficcatunt ilium ad coronarios hyemis ufus recondc' rc non cunftantur . Philoftratusex Ania* ranto fcpulturas coronari folitas affirmât: idqueTheflalos inftituifle primos ad tu-mulum Achillis . Scdhæc de Amaranto fatis : qui licet ad odoratas hortorum plan' tasnoriattineat, hisnihilominus illuma-fcribendum duxi,ob florispræftantiamC’’ ronamentis fane quàm aptam Sc ubique rcceptam.

Chryfippus medicus antiquifsimus caco- Ocimumea-ftomachumefledixit. Galenus amp;nbsp;Paulus

Aegincta ob humorem excrementitium feotentias. internis partibus officientem cibis abdica-runc ( quodde immodico ufu intclligcs) non tarnen cxteriùs damnarunt. Qui con-ttariam opinionem tuentur Diofcorides

Plinius hæc ceu commentitia rident, afferentes ftomacho prodelTe , quódeiusin-flationcs difcutiat ex aceto fumptum. Sane ficuti ufum eius largum amp;nbsp;liberalem noce- „acW? rearbitror,ita fobrium Sc temperatum lu-narccredo.Namfiquis eo perinde atque cæterisoleribus adatim amp;: prodiga manu ntatur,tandem inteftina fentiet incommo da. Siueró parciùsj acfi medicamentum effet, interna percipietcommoda. Ventre Veter,firnn, reniollit,flatusexcutit, lotium mouct, ac laftisproucntummulieribusadfert.Tritu tum.

amp; nanbus inditum fternutamenta ciet : quibusinftantibus conniuereoportet. O-doratu trilles exhilarat,ac timidos animat. Verrucas mixto atramentofutoriotollit.

Venerem ftimulat:ex quo tam equis quam dolor. afinisadmilTuræ tempore utiliter ingeri-tur. Vfu quoque compertum eft ex aceto fa lutare clfe deficientibus:adhæc,caput do-

ximè à eau fa fiigida. Q^btis Diofcorides additcum pollincpolentæ, aceto, amp;c roamp;' fulmonû^in- illitum,pultnonuminflammationibuS ftiliatioj’dy- auxiliocflejciufquefuccum dcllillationes furiaamp; atra exßccarc: 8c fcmen patutn difßciliurina:

Amaranto, cx rcccntioriim mcdicoru Dyfcntcria, iudiGio,facultasincft frigida 8^ ßcca:prö' hienfcsjCtué- indcfioscius potus dyfentcricos 8lt;:cœlia' amp;Tluiuuarc traditur: adhçc menßum abun' dantiam cohibere, 8c albas uteri fluxioncs-Quinctiam cruenta expuentibus prodeft: præfertim ß in pulmone uelpcdore uasa* liquodfradum fucrit,ut ßzribic And.MaC' thiolus.Non dcßinc qui tradant ßomaclio aduerfari, licet cum uino fluxionesßßat'

Saluiac, Libanotidis feu Roriß-narinii adhæc Satureiæ,Hyflbpi8cFcEnicuIgt; cura,auxilia,8c fecreta.

T Am nota eft Horten ßs falüia,utnull‘ prorßis Hodie reperiätur horti in qui-bus illapafsim non fpedetur. Frure:^ eft oblonguSj furculoßjs, quadragulashaquot; bens^

DE SECRET. HORT. LIB. IL 8^ bens amp;nbsp;can didas uirgas, folia longiu fcula * fcabra,hirfuca,albicantia, amp;cuehcmcnter odorata,fcd utcunque uirofa : purpureo in fpica flore, quiaquilini roftri falcatafpe-cicm præ fe fort Ea quæ folio eft leiiiore, conttaiftiore amp;nbsp;ininùs fqualêtc, npbis Fra-ca faluia, amp;: faluia minor nûcupatur. Quæ Ucröfolidiorc conftatßcfcabriore, adhæc latioreac fi cukum fenferit, vulgarisfaul-gia dicitur, Si. faluia maior. Seritur in hör tisfeminc Sc furculo: cuius fruticem olito- latur laiuia, reslixiuijcincre muniunt, teftantcslctio- P* • A • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* tientilsima.

remficprouenire. Apneumamat locum, quanquam frigora non abhorrer. Vndc hy Bernis cemporibus Sc uiucre Sc iucunde ui-rcrepcrcipitur, etiafi minime operta focht. Qua tempeftatc, olcrumpremente pc-nuria,iuribuspafsim innatat.

Libanotis, quam officinæ Sc rura Rorc- Rorifmarini marinum appellant. Sc qua coronas ubiq; ncftimuSjfoliurh fert tenue in exilibus uir-

gisjcrcbrum, oblongum. Sc gracile,pin-natum, herbaceu infra, canuuerö fupra: hoceft intus candicans, St extra uiridcac ftriatum : flore cœruleo, cui odorfuauis incft,rcfinam aut thus utcunque fpirans. Frutexefttopiarius, öcidcm,utdiximus, N

coronarius : quo Narbonenfis ProuinciZ tradusadeofcatet,utibilignum aliudft' renon uratur. Apud nos areashortoiuiö topiario opere eleganter conueftit: itaigt;^ nullum non animal fuffragante olitod^ Qiiomotîo manffonio confingat. Democritusinfuis Græcis [crendum præccpituiui' radke amp;nbsp;ramis auulfis : fic ut in tcrram de-

paeli humentur . Planta hæcnullû folun' relpuit, quæ tam iucundum ac gratura d' culatur odorem jUt quos animus dcfecei'iG illico recreate pofsit.

Saturcia,Gallisfarrieta Sc thymbradi' fta, in afperis gracilibufque locis nafcitur-Frutex cft pedali altitudine, furculofisu-trinque coliculisftipatus:odore, faporéqs gratifsimo : 5c flofculis per intcrualla ci purpura candiGmtibus,quibus ualdè obUquot; ótanturapes. Paulus duo genera fecit,fyb iieftrcad eadem quæ thymuspollens, tiuumquod uiribus ignauiuseft, feduft* cibarioStgratius Ócaptius : quapropteriö hortis frequens clTe folct ad condienda ob-fonianlludmcdicinis commodius, hoctgt; bisutilius.Nonfum ncfcius Columella'’’ fcntirc thymbram .àGturcia nonnihil di^' crcpare,noftratcmqucciinilam cum fat”*

DE SECRET. HORT. LIB. II. gt;o fciaconfundere,uelproea potiùs ufurpa-^e.Quod uiderinc cruditi : nam noftrum hîc non eft iftas componcre lires.

*^2pcdali,folio cilnilæ, floribuspurpurcis Hyflbpihi-^hyrfos fpicæ uefticnribus. Qua? Gallis ucl ^oc nomine nota clTefolct, quodinufum '^ondimentariumueniat, Screcentibus faills dum clixantiir,autfriguntur, iucundc ■^emifccri foleat. Locum deliderat neque piilguem,nequc ftercoratum, fed apricû.

Sctiturfcmine amp;plantulis,quçubiprchê- celuacni-dcruntjuiuacioresclTefolétjquàmuthye- hyiiopS niem ac mues rerormident,

Fœniculum hodic omnibus bonis ual-deinnotcfcit:ferulacci generis eft, in cam Fœnïculîpi-îltitudincmplerunqucafforgcnSjUt homi ôturaciegâs. nis proceritatem exuperet. Gaule côflat ge niculatOjfuugofa intus rnedulla,8c leui ex-terius cortice. Eftque planta tota pdorata, i^ufcariumgerensinlummo rotundum, amplum, lutcum amp;nbsp;inorbéradiatimcir-bnatû J in quo fernen nudû dependet abfq;

cuticula aut folliculis. Loeû a mat apricum Stmodicc faxofum. Radix candida,odo- nicuioaptus, rata amp;nbsp;efculcnta efle folct. Plantam banc f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n • pentibus lit

ANTONII MIZALDI fencftam cxuere traduntur, amp;nbsp;oculoruifl acié fucco reficere, aperto ac incifo caudi' ce. Vnde intelleélum eft, ut fcribit Plinius, hominum quoque caliginem præcipuèeu releuari. Noftratesfolia foeniculiuirentii panibus Sc placentis quandoque fubftet' nunt in clibano, adodoris ScincruftatiU' Tceniculi u- nisgratiam. Adhæcpifces iis infarciunt, nenduquot;/^^*^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conciliandam fap®

ris fuauitatem, amp;c fallendam martnæ aiir^ graueolentiam, delicatulis palatis afperiW-' bilem ac moleftam.

Cur morietur homo cui faluia crcfcet in hort®! nçilleeximiasfaluiæ dotes facultates ad unguem nouilTe mihi uidc-tur. Salutaris emm ad multa ellè folct,üæ Fœcunditas deilli fortaflè nomen . Adfœcunditatcifl fcconceptus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fmnmè utilis ccnfetur : ex quo

Agrippa illam facram non temerè appel' lauit : tradiditque leçnas earn quærere manducare ad conceptus facilitatcm.Neo omifît quôd grauidæ mulieres , fi fluide laxæquefuerint, ilia utilifsimè uefci pof' . funt:nam conceptum rctinet, acuitaleiu ootatu digna reddit. Quod 11 iucci huius fieminara cun*

DE SECRET. HORT. LIB. II. jr mociico falc, quarto à fecubitu die mulier potaucht,deinde uiropoft: horæ quadran-temfcfccommifcuciit, proculdubio con-cipiet.HincaiuntinCopto Acgypti poft feuas peftilcntias ab bis qui fupcrfuerunt, adeiusfuccumbibédum mulieres coaôlas fuine,plurimôfque inde fœtus produétos. Tradunt medici cam fuffitam menfes immoderate fluentes, omne mulicbre pro-fluuiumcompefccre. Bibitur utilitercum abfynthioad dyfentcriam: ferturq; emor-tuospartus appofita extrabere, amp;uermes aurium cducere. Tuto propinari foletad tufsim amp;lateris dolorcs : prodéftque contra ferpentes exolcopcrumfta . Capillum dénigrât, vulncrum fanguinemcohibct, ac tetra ulcéra purgat. Cum uino menfes temoratos trahit . Teftium pruritus ex-tingunt rami amp;nbsp;folia , ii dccoétoeius fo-ueantur. Dato , inquit Orpheus, fangui-nemexpuentibus, füuiæ cyathosduos ie-iunis cum melle bibendos, fanguis illico cohibebitur.

Libanons feu rofmarinus in aqua deco-ftus rcgium fanat morbum : fuffitu dcftil-lationcs ac tufsim fedat. Et quod illi de ' muleis nobile cft ac infigne» eius nidor in

ANTONII MIZALDI peftilentia tutam reddit domum, aëris iiHquot; probam pernicicm fuffitu diluens.

Vrinç,mcfes, Saturcia urinas ciet ac menfes pcllit * res^coxkux, Herba ipfa cum floribus, olfadu aut corO' pulmo amp;nbsp;ue- nx modo capiti impofita,uetcrnofoscXü' tat.Succuscn rofaceo auribusinftillacut' amp;cum triticea farina coxendicibus utilf ter iJlinitur:rnedeturquecum uinopulin” Puliccs par- iiis,thoraGis,acueficæuitiis. Pulicescui” tus, coitus, aqua trita refperfa necat : purgat à part** uentriculus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;muliercs, ac marcefcentcs coitu®

ftimulatiquarea Satyris lalacibusnonac'' traxilfedicunt.Nec eft omittendum quoil uentriculicoftiones adiuuat, SceiusW diadifcutit.Nafciturfupra fatureia quid' piamquodcirrorum modo comascius^^' ramos crcbrouolumine coplicat, fæpenæ Ipithymbró. mcropurpurafcens. Vocatur à Paulo epi' thymbron,atram bile perinde atq; epith/' mum exigens ac uacuans.

Hyflbpus cum uino coda amp;nbsp;gatga-Angina,fu- riftata, anginæmedetur:bibiturq; adfu* /pinunijlien, r ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in « j ,1

ulccra,pen- IpH’M • Cum nCO Iieni prodclt 3 aaUl-pneumonia, cci’a manantiacft cfficax . Quadrupeduin pkuHtis'amp;’ feabiern curat cxoleo : amp;cum aquamel-dcrtiiiatio. ft, fico amp;nbsp;rutaperipneumoiiicisadcft:ad-hæctufsibusueruftiSjorthopnoïcis, pleq-

riticis amp;nbsp;deftillationibus obnoxiis : ut interim non omittam quod ctiam tineas inaluonccat. Decodtum tius cum aceto mulfolentorcrn pituita:, crafsitudincfque

1 tur:amp;aurium inflationcs uaporis eiusfuf-fitu difcutiuntur, dentiumque cruciatus

, mina fi toftum fucrit mitigat. In ladlis de-fcélu potum mammas implct : idcmque prællat,utvultDiofcoridcs,ficum ptilfa-

, ptodcftjCO quöd urinam concitct: ualetad Rencs.Iotiu, idem radix cûptiflana:quæ ctiam hydro-

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ uulfio,tuiHo-

ANTONII M I Z A 1 D I to tumoribusardentibus.Scd dcmultish!'' tacendum non arbitrer, quod fœniculuin quomodocunq; hauftum genituræ abufl' ' dantiam promouet : cRq; pudendis amicif’ fouendum radice cum uin^ Fascani™^'^* , fiueadillincndum , cadem cumo-leo trita - plerique ilia etiam utuntur cii ce-ra ad fugillata . Eadem cu melle illita niof fibuscanummedetur. Fit fuccus è femiflC adhuc ladefcente Sc mufteo, una cum fo‘ liis, ramis Sc cauliculis tencllistritoScfi-mul expreflb, qui in Sole liccatus utilisclTc turn ad ocu- i^c'^icamentis quæ parâturad excitâ-lorûacicm. dam oculorum aciem. Fit etiam cradici-bus prima germinatione cotufis. Alij caul^ ^uUs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;floret demetunt, Sc igni admoucntjU^

caloris ui cxudantem nice gummi liquor^ Gxcipiât. Is oculis multo efficacior, amp;c prç-flantiorelTc traditur, qfuccuspræcedens-

LauandulæjMcnthæjTbymiacSolfe' fequij, feu Calendu læ cura, auxilia, S? fecreta. Cap XXI.

LAuandula quæScPfcudonardusdicf turjduoruapudnos gcnerûcernitur. - • VnualtiiisadolefccSjScmaioreodore ^irans : quod quia ng minus placet q 0?!’

DE SECRET. HORT. L I B. II. jj duSjidcirco apud nos fpicç nome fibi arro-gauitjCX quo afpicû vulgo nûcupatur. Al-terum turn amplitudine,tum odore cft mi nusjquod quiabaincis amp;liominnm laua-cris expetitur, clotâque omnia , fi pcrmi-lccatur,odorisfuauitate commcndat, la-Uandaamp;lauandulanominari foict. Illud mas J hoc fœmina multis cflc crcditur. Frutex eft ubiq; nafccns, folio crafib , car-nofo amp;nbsp;angufto cui color languidus ad eandidumuergcns, frequcntibusfpicis in ariftasfpaïfim purpurafcétibus, 8calicubi albicantibusilluftratur. Gaudetapricis 8c pctrofis locis, tanta fuauitatis fragrantia præftans, utomnesfloresquibus remifee-tur,odoris iucunditate prouocet. Qua dote ueftibus inferitur, 8c fcriûiis commeda-tur. Vterq; frutex perpétua coma canefeit: cuiiis fpicata cacumina , amp;nbsp;tonfiles uerti-ces manipu lati m in feopas 8c mufearia co-cinnatosuéderefolentruftici ad uarios o-dorumufus, ubi Solem aliquandiu fufti-nuerint. Hodie 8c bigis 8c çlitellis afinariis peræftatcm Lutetiæ uenales uicatim pro-clamantur,amp;pafsimcxponuntur.Narbo-nenfis Prouincia utroque gcnerc eft fœlix, tamcampisquàmmotibus. Falluntur in^

lanSJula a- flgniterquipronardo Celtica ufurpantb do'^ekicar u^ndulam: nam longe alia eft planta, ut alibi feribemus.

Wenthar pi- plerifque Romana cognominatur , pra-’* ftnra amp;nbsp;de- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hortcnfis : cauliculos gerit

lente punicanteis Si odoratos , flagellisla* nuginepubefccntibus, foliofifymbrij,ft‘^

longiore amp;nbsp;molli,æftate herbaceo, hyem^ fubflauo, Si ubiq; odorato : cuipurpurcus flos circa cauliculorum faftigia fpicatur-luxta fontes rcótè ponitiir,cuius fi force ft' minadcfccerint, licet de noualibus fyluC' flrc mcchaftrumcolligere: Si inucrfiscacH minibus deponere : nam ita fcritatc exuct âc edomabitur. Planta hæc femel fata plu-ribus annis reftibili fertilitate durât, graW méfis odore cùm in iufeulis, turn acetariis

Si plerifque condimentis. Hane ferro nofl Mentha: Io- expedittâeere,ut alibi docuimus. Apricu casaptns. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° z- । nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u •

locum amac; led non ualdcpinguem , net ftcrcoratum: fcriturqucplanta, uelradici-bus,æftate uirens, hyeme uero flauefeenS' Galenus dupliccm fecit : una hedyofmuffl Mentha du- fi odoratam mentham dicas. Alteram fl«. inodoram, quam calamintham , alij nié-

niamitisamp;fatiua : quæ cultus mangonio huinorem fibi afcifcit, ex quo Vcnercm ftimulare traditur : quod eft omnium com Tnune qua: femicoólo humorc ac fpirituo-fo 8c flatuofo participant. Qj^ res proble-niaticum hoc Ariftotclisadagium foluet, cur mcntha belli temporc ncccdi, nec feri debeat. Hoccnimcibo large uefeentes in bbidincm ruunt, quæ corpus amp;: uircs fran-gitjâcanimosencruat. Deméthaftro, feu fylueftri mcntha,quam nonnulli fylueftre pulcgium uocant, hie nihil fcribam nifi quodfoliiseius manducatis 8c impofitis, Plinius elephantiafanari atfirmat. Quod Jtnagni Pompcij ætatc fortuito cuiufdam experimento facie illita, compertum fuiffc fcribit.

Thymus Sc fl magis cducnirc uidcatur curantibusaluearia quam hortos, nihilo-minus de il io hie fcripturi fumus, quod co dimentorum 8c coronarum caufa , ctiam inhortisftudiose colatur . Duo funt cius Tbymi du» genera . Vnum candidum lignofa radice genera, in collibus nafccnsj quod præftatifsimum eit. A Itcrû ram fpccie,quàm flore nigrum, quod Aerius cibis danauit ; nam intusre-peptumfacile computrcfcit, 8c biliofos hq-

ANTONII MIZALDI mores créât. Qui triuialis eft , furculofuî frutex amp;nbsp;dodrantalis eftè fpeótatur , odore fuauifsimo,multisfoliis iifque immorta-l)buscomatus:flofculos gerensex purpura candicantes , amp;nbsp;capitella cóplicataruiu formicaru fpecie. Vulgus Gallorum Thyu nuncupat; plcriq; maioranam Anglicatn-Gracili folo amp;nbsp;petrofo Içtiusprouenitrun' de neque pinguem,ncquc ftcrcoratum,fe^ apricum defidcrat locum. Semine amp;nbsp;plaU' ta profilit, imô ueró 8c flore fato nafcitur» utperhibetThcophraftus. Apiarij eo large florefcenteprouentum mellis uberrifflU certofperantaugurio . Nam flores apibus amicifsimos créât, qui colorem 8c odorciu melliaddunt. Hinc Virgil.

- redolcntque thy mo fragrantia mella. Hïc non omittendum , ex eodem Theo-phrafto, quód dcftruiturperitque flos thy* mi fi imber inceflerit.

Solfcquium officinis Calcdula , Se vulgo Solfia nuncupatum, falsö à multis hc' liotropium efte exiftimatur,flue maius il-ludfuerit, flue minus . Non nonfequatur, utmox dicem piftura ei plané repugnet. Noftratibusita-queSolfla nominatur ; quafifolfcquiadi'

DE SECRET. HORT. L I B. II. ?ƒ cas. Fruticofa eft planta,cauliculo dodrâ-tali,foliolongiiifculojflorefpcciofo, cro- chra. cato amp;nbsp;odohs non ingrat! : ex quo in coro» namenta pafsim uenire folet. Nafcitur po-tifsimùm in cultis:adhibetùrque amp;nbsp;condi-mcntis amp;c acccariis . Semen baud dubiè ^corpioncmimitatur, maxime qua conti-öcturin iiagina. Vndefcorpioïdcm quida cfleputarunt, fed inepte , cum notæ fcor-pioïdis illi non fubfcribant. Calendula a- Çur pudherbariosdicitur , quod fingulis ferè ^uîadicatui; iiicfiumcalendisflorere, uel (utaliispla- amp;nbsp;rufticorfi cet) fruticaredeprehendatur. Rufticorum horologium quibufdamnuncupari folet: ^uöd matutinas amp;nbsp;ucfpertinas boras de circumadu illisindicet. Alij Solisfpófam quîum Sol« clixcrunt.amp;folaremberbâ, quod eins fio-

r ,. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r tans herba

tesSoleabortuper meridiem in occalum jicatur. lequantur , amp;notabili conuerfione comi-tentur; ira ut quacunque cœli parte fedem tencat il le, in cam conuerft fpeftêt : coque, ctiamnubiloaê're dirigantur : acfi fpiritu ciusrecrearétur, uigcrét ßcagerentur: ta-tusfyderisamoreft: noéfu eius deliderio, ^*5“’ quali mœrentcs,contrahuntur,amp;smendie gasokm. lefe undiq; cxplicant, ac fi fponfum obtins ttlnisampIcdifatagcrct.Seddc bis abûdè

Cerebrum, y Auadulaomnibuseercbh frigidis af-°’ie^ i feftibus fuinmè confert, ac conuulfis ciir,ii€,ute- amp;c rcfolutis mil'è auxiliatur. Ventriculus,mcies amp;nbsp;imnroboratj amp;iccLir ab infarótu Iibcrat.’ ICCUndx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I n n 1- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;II-

QuinScoDltrucroslicncs ualdc iuuat,aC utcrum calefacit, 8c menfes fecundafquc educit.Fic c floribus ftillatitium oleum uitreis organis, quodunguentarij oleum dc fpica vulgo nuncupant ; odoris adeô pene-oiei dé fpi- trabilis 8c ualidi,ut carrera odoramenta fu-ca uis odora pej-gt ac obtundat. Quo fit ut extra offici-tilsimaamp;mi f ra. nas amp;nbsp;myropolia illud allerucnt aromata-rij,nemofchi, ambari, zibbeti, aliorum-queunguentorum 8c aromatum fuauita-tem intercipia t. V alct ad cadem quæ plau-^ ,ta ipfa,amp; multôpræftantiora , non expo-nenda nee publicanda omnibus.

Mentham fcribit Florcntinu s, georgieç Vulnus,bcamp; difeiplinç apud GræcosprofclTor eximiusy gencrano. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inutilcm cfic,quöd vulnerato ex

hibita, vulnus fancfcere amp;nbsp;cicatricem du-ccre prohibcat. Si in lac proiiciatur, neque coalcfccrc, neq; fpifiaripermittct;ctiamfi ei coagulum remifceatur.Eadem ui gene* rationi refifterctradit.Alij côtrà,pcrquàni

ûlubrcm haben defendunt. Si mammis fa Mentha Ue ’Biliariteracceflerit, ncc coire lac patitur, necdcnfarijquarelaélispotionibus cóful-additurme eius coagulatione pcnculnm

ftfâgulaiionisimmineat. Singultus amp;uo- sin^ihtts,na *ïiitionescûfuccogranatififtit, ut Demo- J?*«®“«*»«« ^ntus in fuis adnotauit Gcorgicis. Cum a- ftraa, amp;nbsp;«u ^yloexaqua pota , cocliacorum impetus frçnatjacfanguinem, mulierumque pur-gationes immodicas cohibet. Vlcera in ca-pite infantium fanat. Huius odor animura ^xcitat.amp;fapor auiditatem incibis. Re-tëtisfuccusfpiritu fubduófo narium uitia Narium nî* ttnendat : qui etiam in capitis dolore ,tcin-poribus utiliter illinitur. Ide cu aceto fan- fanàuinis, guinisfluxionesintcrnascontinetacfiftit. imp«:go amp;nbsp;Quinaiunt plantam ipfam impctigincs, '’clfiteneaturtantum,prohibere : ac fto-’Bachumualdeiuuare, Sein condimenta pluribus modis uenire.

Thymi decoflu cum melle orthopnoi- Orthopnoi« dsamp;fufpiriolisfummeprodeft t ualétque lufpin^i.ac plurimùm ad quçuis pedons uitia exerça-^la.Rcmoratosfœminarum menfes, Scc-ncâospartus, fccundâfquepcllit, ac uri- Menfes,un-Jiaspromouct.Thymosßcuerrucas herba quot;Ç.p»«“’“« *piatollit,necnon lichiadiciscum uino èc n ocuii.

ÄNTOMII MIZALÖI polenta medetur impofita. Oculorum cï a-ritatiincibo multum ctiam conferre cre-

ditur.Sedea modicè utcndüeft^quoniaiH cxcalfacit. Datur optime comitialibus; quoscorreptos, olfaftu eins excitari fxpè Comitiales, uidimus . Quin amp;1II0S dormire aiunt o-bofti,amp;po- portereinmoiltthymo.rohatritaamp;: lanÇ infperfajUtilitcrluxatiscx oleo apponun* tur,amp;ambuftis,exadipc fuillo eff’icaciter

illinuntur-. Contra podagram, ctiam omnino motum intcrccpcrit, opportune exhibebis aridi thymi puluercm cum uino gcncrofo. Cætcrnm uitari debet is thymus qui niger eft : amp;nbsp;cligi qui flore cœrulcOjud alboinfignitur.

Solfcquij flos ex uino potus menfes cict: fed multó cflicacius berbæ fuccus : quo in dentium dolore fi os cum tantillo uinij

uel aceti calidiufculi colluatur, præfenta-ncumadfertrcmcdium. Idem præftat folium uteunque digitis remollitum, nbsp;dé-

ti crucianti appofitum:fed illud igniopoï-Hofis panib’ tct^ntèadmouere.Quiafiigidum , iituc-omnib’fum- ncrandusille mcdicinæparcns Hippocra-mc inimicfi. tesucrc fciipfit, nci'uis, ofsibus, ccrcbro, dêtibusamp;fpinali mcdullæ fumme ininii-cum, ac uaidc infenfum efle folct.

VEttonicacoronaria f inter flores fu-pcriùs dcfcribêda) quam Gallorum vulgus à floris figura , occllum feu oilhettum, uel abodore, garyophylleam nominate folet, tantam cum mulierculis ioiuicgratiam , fuiodoris iucunditatc, 8c Vettonica. .„1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;miilieiculis

'-oiorispræitanna,utperpaucæ repenatur gratifsima.-ïpudnos,quæinfuishortis, aut fiélilibus nilisjfcneftratim illamcura admodumdi ligenti nô foueant. Florem omijjû fpecio-filsimum profère,caryopbylloruni odora-tu,fed longe füauifsinao . Quorum alius WcGorutilât,alius faturata nitet purpura, iliusniueoblanditur colore,alius ucro ucr miculato Scuario applauditafpeôlu.Omnibus teres , longiufculùfq; callXCOnCcdi- PuIcEcrrîmi tur,orbiculofupcrioredcnticulatus,àquo foliaprodeunt lente fimbriata, in quibuf-^îm frequentiore coma ftipata, in aliis ra-fiore, fedprofundioribus incifuris crena-ta.Q^cùm fuerintprorfusexplicata, ra diatumorbemcircinant per extrema fer-natuni :geminisutrinque emicantibusfta-wineisapiculis . Non défunt qui fibi per-

Quomodo fuadcantjolitores radicibus caryophyllurt* dor'uettonî3 adcgiflc, ucl faólis ftylo foramiuibus infc' cK. ruiflpjquö iucundum odórem ilium floret alliciant, amp;: caryophyllorum fuauitaKi” naribusexpirent. Sic ex flore minus odo' ro,quàm odoratifsimusprodiie, human^ artificio nouitatis femper ftudiofo . Apud nos femine rariùs fcritur : quin olitores ifgt;' cunte uere Sc autuno, fobolem à radice co* piofam eruunt, amp;nbsp;patulis fiótilibus, aut d' diSjligneifue fitulispangunt in terra,putf* fimofaturata. Etcübyemisgclicidia muntjfubteóbolocisa frigoribus tutis condunt. Cum ucrö ferenat cœlum,fcrui' dufq; Sol illucefcit, in apertum reuocat: fubdioillic apricari flnunt . Si incefledt pluuia,aliquatilper madcfcere permitrut» Sccccleflemimbrembaurire. Sed miruiö cft,quód tam Celebris flos,tamq; iucuduS) àueteribus filcntio inuolutus fuerit : pulchritudine, uarietate , amplitudinc odorc,rofa inferior non uidetur : imöuC' ro cum ea deprincipatu certat, illi nee colore cedenspurpureo, candido, uermicu-lato,necetiamodore, niliquöda longio' quo plus olct recens rofa : cui dccerptxlo' gifsima mora dies elTe folet : uettonicxifl

DE SECRET. HORT. LIB. II. 9$ HUathduutn, amp;nbsp;ampliùs,uita uigórq; pcr-^uerat. Folia infunc nonnullis quaterna, 'luin«iue,aliis rofx modo numerofa. Pro-'Jigij fimile eft quod hie referam. Si ad ca-JendasOdobns, uettonicæ, uiolarum Sgt;c fiiniliu plantulas cum radicibus, in uina-ceisquibus cortices fint exepti fepeliucris, Quomodo ^utinfimocquinoidentidem rcparato,flo hyÔmcçffla* ^cspulcherrimos tibi cdent fub brumam: rebit. ^tque ita dc fragis ac melonibus, Sed à fri-goreexterno feruaridebet: plurimum ue-ïocumfœtibusemoriuntur. Autor Hievon. Cardanus. Hine fane admirari define jquôdiuuenisfolebâ, dum uettonicam inuinariis cellis amp;c fubterraneis locis, to-tani fruticare perhyemen, ßcfauenteloci teporc flores parère obferuabam . Olito-rcs in hortis multo lætammc palcato illam munircfolent, accircunueftire , ucab in-iuria gelantis, ningentis, aut grandinantis da «ttonica, cœliafleratur. Namapricisplurimû gau-dct,ac Solis illuftratione fumme exhilara-tur. Eft Sc admiratione illud dignu, qgt; hæc planta uno anno flore parit cadidum, altern purpureum, tertio colorum uarietatç promifeuum . Et quod multo mirabilius dicipofsit ; uidimusramumeundem, ni-

Qnomodo rcmcxpromcre . Quodcultus ftudio, aiic cómutantis ubcrtatc , fieri folet. Qua-uno ramo quam multos id aflecLitos uidi, defixisiu flores (luier- ouiUam autcaphnâ baccaui, uel cannula los enuttat. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

fragilem , detritumue linteolum , diuet-fis ucttonicæ femimbus arte compofitis, terra ac ftercorc diligenter opertis.Nani feminaillain unam coalefcunt radicenii quæ ramos florum uarietate illuftres emit-tit. Hoe loco non arbitror prætereunduiu

Acetum ex quôducttonicæ flos, unguibus detraâiS) vettonica, aectum iucundo faporccommcndat, modo in Sole uitreis uafîs maceretur.

Curfampfu- Sampfuchusfeuamaracusuulgo maio-chus maio- ranadici folet,nomineà Latiuis mutuato: à^undT™*' fortafle quod maiorc cura ac diligentia fe-ratur,colaturque, quàm cæteræ planta:-Vcl quododorc perquàm iucundo com-mcndctur,amp; perpétua uireat coma . Sen-tur utroqucgcncre , nimirû femineSc ramo : eft que magnoperè Umax, amp;nbsp;cultura nonnunquam arborefeens : cuius planta: tranfièrri polTunt, Diodes medicus amp;c Si-cula gensamaracum appellaucrunt,quoH

Diofcoride item amp;nbsp;Plinio nullu j nifi ap-pellarionis nomine,difcrimcn politu Ruffe: licet in contraria fint fcntcntia Cl. Ga-lenusamp;Paul. Aegincta , multiquc reccii-tiorum mcdicorLim,qui longe aliter de a-rnaracofcntiiint. Sed doétorû teftimonio confiât,hos amp;nbsp;corum fcquaceis,amaracum proparthenioufurpaflc : quod leucan-then Scamaracu appcllari tradit Plinius. Sedlapfusis multo eft cuidcntior , quam utrefcllidefidcrct : fiquidcm fampfuchus iucundoplacetodore, illorumucro ama-racusfiuc parthcnium magnopcrc uirofo fafiiditur . Vndc mulicresuuluæ firangu-latui illud falubritcr odorari folct. Ex quo matricaria? nomen ci indidcrunt. Hlc non licetomittcrc quod mures radicibus ma-, ioranæ ualdc infidiantur,ccu medicamcn-tum amp;nbsp;auxilium ab his depofc.cntes.

Hlcde vettonicæmcdicis præfidiis ni- Vettonica hilameexpcótabis : ^prifcircru a- hortcfisohm gri 8c mcdicinæ doRorcs de ilia (hor tenfi,inquâ,amp;:coronaria)ncuerbum qui-demullûfcccrint.Vcnioitaq; ad fampfii-chum fiucmaioranam, cuius uis excalfa-

eiens efle obferuatur .Dccofti iufculum ad incipientem aquam intcrcutem potu utilis cenfetur : amp;iis quos lotij difticultas, aut tormina difcruciant. Folia arida ex melk illita , fugillata emendant : amp;nbsp;remoratos menfeis fubdita in peflb trahunt. Oculo-rum inflammationes prohibent, cuin polenta tumores. Scorpionibus ex aceto melle perlita aduerfanturmeenon cum ce-ra luxatisac torminibus mireprofunt.Ex-prefsionis fuccus narium fternutamentî mouet, amp;nbsp;ob id cerebrum expurgat. Rell' qua erunt ex medicorum libris eruenda.

Bellij feu bellidis, Sz Phlogij hoc eft uio' læ flammeç 8c inodora:,adhæc Iridis» cura, au xilia, 8c fecreta.

ETfî duæ plantulae fcqucntcs,8eearU' dem flores in cenfu odorarorum rite adnumcrarinonpofsint, fcribamni-hilominus de illis, uel ob id quod in coro-namenta ueniant, 8c hortorum areas mira TriaclTcge- clcgatia ueftiant. itaque Bellis feu bellius ncrabeilidis. trium gencrum cflcconlpicitur . Primum inhortis feritur, de quo hîc potifsimùm ageraus. Reliqua in pratis 8c campeftri*

^usnafcuntur: de quibus nihil à meexpe-ftabis, qui hortenfia amp;nbsp;no campeftria tra-^o.Venioadrem. Bellius hortenfis hcr-eft foliis logiufculis folo procumben-hbus, incacuinine fubrotundis amp;:ad ro-îæ tnodumradiantibus, crafsiufculis, per sinbitum minutim ferratis , è quorum iBediocaulicuIiprodcunt uillofi ac flexi-^iles, flores anno ferc toto geftantes in ca-cuminibus ucrfîcolores ac inodoros , qui ^arbulis multis circinantur. Ex quibus slij punicci fpc£tantur, alij emaculato can-doreplacent, à quo Gallis margaritæ noblen adipifeuntur : alij uero mixtis colo-Hbus applaudunt. Bellides omnes no-ftratibus Borboniis Pafquctæ appcllan-tut : quod circa Pafeha ( ut opinor ) ori-D incipiant, ucl quod oculos grato colore pafeant.

Phlogio uiolæ inodorægenusillud efle niihi uidetur quod Gallicum vulgus Pen-Icam uocat, folio mercurialis herba: per ambitû crenato jCauliculo triangulo intus cauo, lenitcr ftriato amp;nbsp;ex intcruallis ge-niculatimfoliato, prodeûtibus ex alarum finu pcdiculis longis, in quorum capitellis emicant uiolæ figura purpurcarû feu mar-O iiij

tiarum, tribu s flofcu lis fumtna parte latiSi Piilchra amp;nbsp;atraque purpura faturatis,amp;duobusinfet' notatu di- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,.

gna, ne luteis aç anguitis , lineolis qiunque rU' tilo ignis fuIgore radiantibus exaratis : a quibusphiogij feu flammulæ nomen illis» utreor, inditum fuit. Vere flatim purpureamuiolam fc prodit plantæ huius llofculus, éftquc coronisapcus,odorc ,ot

Violxino- diximus , nullo , fed colore ubique com-gæuus. mendato : qui plurimum durât, nam iD autumnum prorogatur : imo uero tepi-dioribuslocisubi cœlum arridct clemcii-tiùSjCtiam hycmcfpeótarifolet. Venioad tertiam plantam , florepulcbramSc radiée odoratam.

Iris pidiira, | Riscuique notifsima cft , foliis conllas ÄÄ 1 gladioli, fed maiohbus, pinguioribus

amp; latioribus . Vndc quibufdam Gallia; partibus glaiutum , ac li diceres gla-diolumjuuncuparifolct : quod folium in gladij fpcciem mucronatum habcat.Caille nititurrefto amp;c femipedali ex cuius fa-fligiis lingulis inter feparibus,flores cxcut Hortefis iri-mutuo iuflcxu rccui'ui, amp;nbsp;colons dis colores: uai'ij; nimirum candiduli,pallcntis,lutci, amp;nbsp;iiiidc coc- pvn-pui-ci cccrulci. A quauarictatccoele Icftc hlium y, f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- I 1 I--

DE SECRET. HORT. LIB. lï. loi apud herbularios fibi adoptauit: ac fi rudi-incnta quædam arcus cœleftis ucrGcolorc Hnearum difcurfu, in fui calathi concauo, ob oculos fpedantium poncre fatageret-Ï^ura alicubi flamma uocant: propter eaf-j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x • I 1 quibuldam

^cmjutarbitrorjcauias^quasluprampnlo gio,feuflâmeauiola protulimus:quæmi-bifpecimen uideturclTe naturæ irineffin-gerccondifcentis. Radices fundit genicu-iatasjfolidasamp;tfummè odoratas:quasfub Ocrisexitum terracrutas,plcriqucin orbi- Pulchraamp;no oulatas taleolas diflTccant, amp;nbsp;liccatas in urn jicib’ iridiï bta, bloque tra inTii tas pen hies recoud unt:

3ut lixiuio macérant ad cxhauricndam Sc ïbforbendam fucci uim,quo tinearum in-Hiriis funt opportune : dein ficcaras in-dudunt:nam teredines non ficcæmodô, iieriini Sc in terra uirides celerrimè fen-dunt.Pleriqucitacuratas armariisimpo-

nuntjUtodoreperquam iucundoucftcsamp; lincam fupelledilem commendentacim- rumodorem buant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conciliarc.

. r ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■ t 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I -truniç.poda

cacilsime compclcit. Laudatur Stad grajCchias podagras,ifchiada Stparalylim.Vndc nbsp;nbsp;paralyfis.

Fraflnrxca- Valctctiamad capitis fracturas, amp;:thort' puis amp;nbsp;vnlne . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

»thoracis. CIS vulncfaquæ in peftons cauitatem nctrant: in quem ufum fuccuseiuspotiO' nibus inferieur.

Phlogij feu flammex uiolæ facultatcS hïc à me prçtcrmittûtur,quia fcriptç(qu^ feiam) non extant apud Gcoponicos, item medicos, due Græci fucrint illi, Arabes,autLatini.

Iridisradici uis inertcxcalfacforia tenuans , amp;nbsp;ob id cotra tufsim cfficaxcfi' cenfetur:necnonad digerendä crafsitic*” humorum qui ægrè reiiciuntur : qua rati*’' ne torminibus medetur. Cum aceto licnæ

rts,conuulfis, perfrigeratis. Sc quibusgf' nituraeffluit, fummc prodert, exui”® pota mêfes pcllit ac excretiones faciles rc^' dit. Prætereà lumbisaccoxendicibuscxr^' fina utiliter illinitur : Sc naribus adin^ta rternutamentummouet: caput purgatjb' chrymas elicit, fomnum conciliât amp;nbsp;ortho pnœas difeutit. O ris halitus fœdos coiO' manducataabolct, alarumq; tædia aegfO' ueuirusemendat. In coxendicum dolot^ fuccus recentis utiliter elyrteribus infun^j' tur, Sc fotus decoftionis fœminarum ifOO' modaleuat, earumlocos cmollicntlo,^^

lt;^ntra6tosrcparando. Arida radixeadem ulcérapurgat,acfiftulas» finufqucre-plec. Valet ctiam farina ad paronychias, amp;nbsp;uinoadclauosacuerrucas. Oflafraóta melie indita extrahit, amp;nbsp;nudata carne '^onueftit. Lentes emaculat amp;nbsp;cutis uitia in ficie,dentiumquccruciatusmulcet,fieius ^ecofto foueantur , amp;nbsp;fit dolor à caufa fri-gida.Quæomnia efficaciùs præftabit Illi-ficæ iridis radix, quam qua: nobis vu Igaris

amp;hortenfis. Non fum nefciuscunofu-^osplerofque in hoc fecundolibrodcfidc-faturos hiftorias hortenfium leguminum, pilbru m, i n qu a m, fa ba ru m, ci ceru m amp;nbsp;fi-’’iilium,qux in hortisapud multos ferun-turamp;coluntur. Vcrumcnimuero, quiacu Cerealibusdehis peculiare Enchiridioe-ditunfumus, ficuti in præfatiunculafcri-pfinius, idcirconeucrbulum quidem hie adnotabimus: nec item de hortenfi uite 8c pergularia. Nam de uitibus Scuinis proprium itidem fumus exhibituri Enchiridion, fl per fata, fortunam noftram Scoc-cupationesliceat.

SIcutinhocmundi cheatro rerum omnium parensilla , iucundis tiiftia mi' fcet, Sedulcibusamara , itaegoinba^ ; hortcnfiumhiftoria,fuauibusinfuauiaffl' i fccbo, Sc gratis ingrata . Dc abfinthij itaiji

Abünthijge- abrotani plantis hicmihi fcribendum ' reftat, quç tam odorc quam faporc iniucö' !

fcn fortu di- das cffc ncmo nefcit. Abfinthij generatri^ cantur. efleconftat,unumvulgarc,GallisAluim :

marore aloes quem præ fe fcrt. NollraK^ I Borbonij Portumjà forti amp;nbsp;uehemctiiHm^ ’ odoreacfaporcnuncupant. HuicPontio* i Galcno maxime fimilc clTe tradirur,à Po» i to nomen Habens, ubi pecora illo pingu»' lt;nbsp;fccre , amp;nbsp;ob id ßnc felle inueniri autor eü i Notanda de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vctcres Huius folia paruulis tb' t

abfinthij ex- bant in ficOjUt amaritudinem fillcrent:»»^ lt;nbsp;hibitionc. jUicis melle uafculi labris, quod Lucrctim 1

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î

Cum darcconantur,priusoraspoculacirciini t AfpirantmcHisduIci flauóquc litjuoic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

Altcrumgenus Scriphium uocantfeu m»- tj rinum,cuius femme medici ucrmib’amp;im h bi^âna. bricis cotpotis neccm moliunturtS^obid

^'cutn vulgus barbotinain,amp;; mortem uer-^ium : quas appcllationes officinæ egrc-§icnorunt. Tertium Santonicum dicitur ê^ntili regionis uocabulo:quod ut reliquis ''’inuseftjitaamarorcmultô mitius. Ho-'^'cinplurimis bortorum areis pafsim feri folct: imo uerô de coma acctariis remifee-f'ifummo ucntriculi Se hepatis commodo ^cbencficio.

Abrotanumduorum ffencrum cfle con Abrojamge-f.- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, P . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neraduo.

‘P'citutjunummas,altem rœmina:utriq-, ^'naritudoabfmthijincft. Fœmina Dio-l^otidi quadam arboris fpccie fruticat,8e

^îurifulgore corymbis in faftigio rutilas, ^uiodor cum quadam grauitatc fubiucun-’^usadcflefolct, amp;fapor amarus, Masfo-conftat non ufqucadco albicantibus, illius frutcx furculofior. Galli Lati-

imitati utrunque auronum, du abus li-extritis nuncupant : adhæc ueftiarium ‘^^ftodcm,quôd armariis fparfum ueftes à ''neisuindicet, Altiofum cft admodû tam l’ocquàmillud: quarc frigus multùm re-formidat, Soléque nimio lædicur, fuo fe ca ^«linc propagans. Thcophraftusradice

ANTONII MIZAlDI uclauulforamulo, potiùs quàm feminin germinarcprodidit. Sedmirari licet cùio ^um^ftrrc calida dotc Htpræditum, curfrigustanto-pere horreat, 8i. æftû non fcrat.Idem TheO phraftus rationem in infirmitate collocati nam uiribus tam contra frigus, quàm con* traæftum longe cft impar.

tâtes amp;nbsp;tho- hifque fl manat finies utiliter inftil' lacisuina. latur:potionibustarnen improbacur,fto' macho Sccapiti dolorem inferens: quibu^ profunt eiufdem folia admota. CrudicatcS tollit cum piperc, ruta Se fale adhæc t hora cem purgatcumiride fumptum; quod^l^ Ponticojamp;t maxime Santonico diélû âcci'

Kegiusmor- pics . Intcgiomorbo bibiturfalubritetcü amp;nbsp;rncnfes priuatim cuni naafei^ rnellc fumptû , aut uellcre appolitum trahit: fanatpruritus, naufeas maris arcetia nauigationibuspotum, uclolfadum, rcgionc uentriculi appenfum: quod de Sc-

Capiir fom- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;marino fœliciter fum expert^’

nusjuèntri- nauigando, aliisqui aderant pafsiinnaU-enhafféaus, feannbus ac uomiturientibus. Capillp*” neues amp;nbsp;li- , nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

capite repolit urn. Tran fit fapor eins in '^inum, quoduocantabfinthitem , quoni ^il præftantius in affeótibus uentriculi. In-^pcrfum ueftiariis, ab erodentium iniu-fiis uindicat : amp;c atrametum librarium di-

Abrotanum in uino potum contra uc-'’cnacft antidotum : cum olcoillitum pro- pedimenu, ‘^ftalffentibuSjcfficacifsimamq; effeaiunt Arpentes amp;nbsp;^rba cotra omnia uenencia quibus coitus itnpeditur : in cubili ftratu amp;c fuffitum fer-pcntes ac ucnenatum reptile quoduis fu-

. Cinis cius barbam tardius cnafccntcm olco raphanino, aut cicino,ucl fabino elicit .Reliqua ex DiofcoridcjPlinio SiC Ga, ^enofuntpetenda.

DVm fœtus hortenfes qui fupra ter-ram extant percurrebamus, fraga- deferi^ riadeferibenda erat: quiauero tune

•'obisjuefeio quo fato, cxcidit memoria, boc loco reftitueda uenit. Herbula eft fra-

ga gercns, unde nomen habet, Sc foliis tri' bus conftansgt;quæhumi finecauIcfpargiJ-tur, muleis à radicc lanuginohspcdiculis cxeuhtibus,quorumalij flore candidocO' ronantur,alij trigemino, utdiximus, cO' r (ïtus fra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;atq;Ult;^'

gariæpidu- uofo : qui fru^um gcrunt exiguis nioris xaelcgans. flaud abflmilcm, callofum, tcncrum, ru-

bentemCdum maturuit) acguflu Scodoi'C fuauifsimum , Gallorü vulgo FrefanuO' cupatum. Spontè nafcitur in opacis, qiiali aliarum plantarum umbra gaudcat, SCi^ hortiscultura tam grandiseuadit, utmO' ra quæ in rubo nafcutur fuo globulo æqui' re ccrnatur:hincmorum terreftre Virgi' lianusScruiüsfortaflcappcllaLiit. SunteX fragis quç diligentia amp;cura coloni c rubris in candida dcgencrarunt.

Frambœfia quibufdam Idçus rubuseflt putatur.Frutcx cft pumilus amp;: humiliSjfpi' nisprorfusuiduus,cui morura rubensap-pendet ( Libi maturuit ) Gallis Framboclfi appellatum : quod germano faporc, palaW mirum in modum placet amp;applaudit.Vn' dcjCum uinum generofum à fapore lauda* fe uolumus.olereframbœflam autfragum ucrnaculo fermone noftro dicimns,

GroflïiIariusuelGrofcIlarius,quancuin Diihi Jicct conicäare, iietcnbusfilctio fiiic ol^uolutus : quanquamnondefiicruntqui Khamnû cflc dixerinc,alij oxyacantham, fcdtcmcrè.Frutcx eft aculcatus,folioapij c.rofltilarij fcrè,acinis candidis amp;inmaturitatedul-tibusjquifrcquens bodiein bonis cflefo-Ict’.cuiusbaccanoningrata difplicetaccr- DegroiTiîla^ bitate, magnkmque mit cum palatogra-dam : quarc diuitum ac pauperum iuri-businnatarc folct,amp;: in dulciarios panes ac breimina pafsim tranfire : ucre præfertinï dum vuç acerbç locum fupplct,qno bomi-^ ncgrauidis fumme cxpcticur.Vulgus Gal- VnJe gro/Tii licuiHjGroflulariumuclerofcllarium, Si.

bus rruftum Grolcllam leu groflulam no-minat:quodgroflulorum fici quandâ præ feferat imagincm. Bacca maturitate in ci-bumdulccfcit,acnonnullorum menbs inter poftremos cibos apponi folct.

Eft in bortisalterfrutex nullis plané fpi Oishorridusjfoliouitispulîlla’amp;iuucnis, Grofellz rw-tubentem vuulam ferens fapore fubacido, træpulchcr-

A • t r GCferH cuiusaciniracemacimcongeltipendenCjra pno. ftidium cibi difcuticntes, ôc morepunici Diali abeuntem appetentiam reuocantes. Nôftratibus grolTula feu grofclla riibraj

ANTONII MIZALDI ucltranfmarinavulgódicifolct. Sunt qui putêtàMauritanis Ribcn appcllari • Fruquot; texiftcin ufum topiariumucnit, fepitqus eleganter hortoru m puluinos Se areas.

TAm fraga quàm frambœfia citam feu tiuntcorruptionis labem : quaproptet TeDns.ucno- facile febrim experiuntur,qui hoccb bofiigaci largiùs uefeuntur. Fragariacibu dy(cntcnaamp; fumpta licnofîs mcdetur : idémque ptai' utmæ. luccus ex mcllc fumptus. Folia Si l'î' dix tam vulnera quàm ulcéra fanant, mU-liebres fluxus Se dyfentcrias cohibét,ac u-hnamcient. Herbç amp;c radicisdecoâûhau

iecinoris,rc- tur,mundatq;rcnesSeucucam. Idem oK nés, uefica, contcntum,collutionifquemodoagitatû. pluciuæ.de- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£

tcs,nicufcii- gingiuas roDorat , dentes commotos tir-lâjoariamp;alia mat. Sedcftillationcs fiftit. Vinumquod ex fragis clicitur, uleufeulis quæ in facieà

caliditate proueniunt, mirificc medetur: itémqucuaros8eoculorumnubcculas,câ' lidàfqiic defiuxioncs impofitum tollit.

Groflulæ fine grofcllæ tam canditl^ quàm rubræffed pollremç magis^æftuan-tem fiomachû refrigerant, 8i üùm reftio-guunt, quarcùm alios tum maxime febri-

DE SECRET. HORT. LIB. IL loS Plantes excruciat.Vomitiones 'iiachum firmant, a lui profluuium retinét ^uod flaua bilis attulerit,ac uentris erofîo-Hesamp;uellicarus tollunt, fanguinifquefcr-üotem demuiccc, acbilisacrimoniam ob-fundunt:abundantiam fœminarum reti-nêt,amp;(ut paucisdicâ)cœliacis,dyfcnteri-cis,ac clîolericisjpfunf. Salgamarij faccha ■^0 ucl mclle côdiunt ad anni totius ufum.

SoIaOrualla fine Tocabona, inhaefe-Cündi libri hortenfium herbarum hiftoria, (le omnibus poftrcma fefe offert rquam ia-terodoratas plantas libenter defcripfifiem, fiapud ucteres a liquid de ca adnotatu repe-hflem.Non défunt qui ad fatiuum hormi-^lutn, aut faluiam tranfmarinam referre iJolucrint, quodquàm redè,indiceserunt lierbariæ periti, Hoc tantû de ea in prç-^entiarû feribam: adcxcutiédam oculorû caliginé, Scextrahêdaquæinillosincide-J'untjtam urbani ruftici homines fernen oriiallçimmittût: quodmulta reuolutione per orbem oculorû raptû, hu more prçgnâs amp;qnafi tenuibus onuftû mcmbranulisac fordibus, tandem egreditur, fccum educes quæiucidcrunt, aut molefiafunt. lamad hortenfes arbores nobis tranfeundum,

Epilogus Proximo icaq; libro bortenfia olcra, edu fnpcrionsh- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i i r

bri,cutnpara les Item radices, öchcrbaceos fruttuscuin ^?f«arü^7' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pronoftrxMi

^órumhdlo ncruæ captu amp;nbsp;modulo utcunque expedi* tiatn. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uimus. Supcreft ut fimili metbodo 8c dili

gentia frugiferas bonorum arbores, uitx humanæ accommodas, earumdcmqjfru-élus boe libro perfequamur : bue molli tunica ueftianturilli, quos Græcigeoponid latinis quid oporas,Latini pomanuncuparunt:liuedu poma amp;nbsp;nu- forinfccus lignofa, quositidem illia-crodrya, noftri uero nuccs appellate folêt. Opus fane uarium amp;impcditum, fedlcgi tarnen amp;cognofci dignifsimum: fi minus feribentis ope,faite fui contéplationc 8Cin-dicibili iioluptarc,quç comité babetutilitî rem pari beneficio coniunéla. Vt itaq; tabu Içfquod dieu nt) manu admoucam,omniu

DE SECRET. HORT. 11 B. Ht 107 primùmdccura,ftudioamp;auxilnsquæar- Autoris fco-^oribus gcncratiin congruûtjpromeate-Buitatefchbâ.hincmihigradûfaóhirusad Hbro. ca quç fcoiTum particulatim unicuiq; ar Uti debcntur, amp;c propria func.

QVifquis ille fuit qui dixit 5c fcripfît byemcs ferenasagricolis optandas ell'e,nç proarboribus tam bor tenfibus 5c frudifcris, quàm aliis,uota no fccit:qucmadmodûfcripfit Plinius : nam cÔmunia arborû nota clîc folcnt, nines diu lurnas federe.Caufa,nó folùm quia anima terræ euanefeentê exhalationcjincludüt SC

côprimût, rctroq; agunt in radices : fed cria liquorem fenfim prçbêtpurum ac lenif-fimumzquandoaquarû cœleftium fpuma elfedicuntur niucs. Ergo bumor ex bis no uniuerfim ingurgitans diluénfq;,fed quo-modo fîtitu r ft i 1 lan s, uelut ex ubere alit o-

mnia,quænon inundat. Suntitaq; niucs amp;nbsp;tempeftiua frigora arboribus fumme utilia: nâ illarûfirmitatiplurimûcoferût, amp;nbsp;lie optime germinat.Quod ad aquas at-tinct,opportune funt quæ germinationem P iij

prçccdunt : tum demû cùm educantponli arbores : nec prot inus,fed iam ua lido fœn’-Q^frudusfuos diutius continent. Ion* giorefq; dcfîdcrantcibos,his Se ferotinxa* Aqius arbo- qyæ Utiles efl'e foicnt. Cætcrùm,generiscU raodVdefidc iulque arboribus diuerfo modo defiderafl' rari. tur,aliisalio'temporematurantibus :qua-propter iifdé imbribus quafdâ Jædi uidcasgt; alias iuuari, ctiam in eodem genere. Sicut in pyrisalio die hyberna quæruntpluuiaS) alio uero prçcocia.Sunt qui noôturnos im* brcisdiurnispræferant : quôdeos Solfta* tim non diripiat. Sed quomodo radicibu’ arborû admittenda fit aqua,Sc ibidem rcti' iicnda,audienduseft Virgilius.

V t arbores a- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bibulû(inquit) aut iqualéteis infode cochâ®

quam a æit Interenimlabeuturaqua:,tenuifquefubibit unt,ex Virg. Halinistatque animos tollent fau.

Imbresarbo Sidiutius humidiblandiunturauftri,cllt;:' nbus^cu^e- fatifcentcs fi U nr arbores, ac magis etiam iii mici. flore . Si cùm defloruere protinus fequan-turimbrcs, intotum poma depereunt:a-deo ut amygdalæ amp;nbsp;pyri, fi omnino nubi-lum fuit cœlum,auftrinùfuc flatus,fiiosa-mittant frufbus,eodem Plinioautorc.Qü? etiam admonet arborcm poft coUcfbos

Pcrfluitate, amp;nbsp;ablatis truncorum propa-ginibus, utleuiorfit, adhæchabitior; amp;nbsp;fi '^ouclla eft, rcûior. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß delicanor erit,

^Undèrraftari debet : nam rudi contadu facile obtorpefeit. lam quod adpofitione Si fationcm am net, raris interuallis ponê-^æfunt arbores acplantandæ : utcùmcre-i üerint, fpatium h ab cane, quo ramos ex-tendant. Namßfpifse pofucris,utloqui-turColumella,nccinfra fercrc quid potc-ds, ncc ipfæ fruduofæ crunt,nifi intcruul-feris.Dum transferreuolucris,antequàm ’ fclt;^ulô tibi notandum crit ’juibusuentisexpoßtx étant, ut fimilifi-tu illas componas amp;nbsp;implantes. Quod dum facis,in imum ufquefcrobem,far-mentorum fafciculoscrafsitudinc brachij dcbcs dcmittcrc , ita ut fupraterram pau-lulum extent. Nam æftate paruo labore a-quam radicibus pcrillosfubminiftrarcpo arVorûtranf tctis.Sedoptimumeritannumantcquàm pofitione sc plantarc uolcs, ferobem fodere, ut terra P^antanonc. Sole Se pi U U ns opportune macerctur, amp;c quod pofitum eft cito coprehendat. Q^d ficodemannoSc ferobem faccrc, amp;nbsp;arbores fercrc uqlcs : minimùm ante menfes duos ferobem fodies, poûe«à ftramentis

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P iiij

Q^cm ii latiorem patcntiorémque fccc-ris, 13:tiores, uberioréfque fruótus perci-pies. Scrobcm nero clibano ßmilcm apC' rics : cuius imumfummo patcntiusfit, ut

res:amp;deiila- laxius ladices uagcntur, ac minus frigO' i’tsbycme , minufque æftate calidi uapO' ris per os anguftum penctret. Gcneratim autcm ßc arbufculas amp;nbsp;arbores difpones, ne imbccillaaualentiore prcmatur : quM nccuiribus ncc magnitudinc par eflc po-tcß , imparique temporis fpatioadolefcit.

Notanda amp;nbsp;Porrößjmme cauendum eßnepoft rigi' aduertenda. tempeßatcs j amp;nbsp;violeutas coeli iniu-rias, arbores ferro vulncrcsucl amputes: præfcrtim quæ fruétiferæ funt. Quod pul-chreßisuerßbusexprefsit louianus Pou*

Na memini(incjuit)ciim nullæ arteis/ion arma.doliqi Vim cœli adueriàm ferrent,pcticrc comanteis 5yluaî:obriguere gclu nemora omnia,candi Horti : dum furiit Scythicis aquilonibiis acr: ït caua confuctos tenuerunt flumina curfiis : Quod quando ( aucrtac deus ipiejrigentibus curi« Contigerit : neu tu gladio,neu cçde fecuri Arenteis hottos:fed calcc,fed imbre madenti Äffer openi : hoc fac fatpe hyemc,hoc fac uere tepenti! Crede mihi nontc fället labormamtiuc repente Pullulatab radice.aut fummo ftipitflæta ArboSjgenitnas fundcnSjamp; germinc frondens.

DE SECRET. HORT. LIB. HT. 109 Cauendum prætereà ne una arbor, alte-dus ftillicidium quatientc ucnto cxcipian præfcrtim fi diucrfi fuerintgcncris. Adhçc ne çftatc radices cócra Solern nudctur, aut îb eo feriantur : ne hominis manu cacu-mina duritcr tracS^entur ; auc à pecoribus prærodantur:naminpoftcrum caperc in-trementum nequeunr,maxime fi tencllæ fnerint.SeddetrâlIationehîc paucis fcrio sgendum nobis reliât ex Columella Sc Pli nio. Arbufculç omnes priufquarn transfe-ïanturjrubricafuntnotandæ : utcùm po-ncntiir,eafdem cœli parteis afpiciant,quas in fuo feminario uidcbant: alioquin frigo-rc, ucl calore laborabunt ab bis partibus lt;luas prçtcr côfiiecudiné fiib alio traftu ex-poliras habucrint. Eritergoplaga cœli in ttanllatisfimilis retinenda,utpriùs adno-Uuimus, ne aquiloniæ partes meridianis oppofitæ Solibus findâtur : aut algeant mc-ndianæ, aquilonibu s obuerfæ, quemadmo dum fcripfit M .Caro,Sc poft ilium Virgil. Latinæ agriculturç doôlor elegantifsimus, bisuerfibus:

Vtuuo quæquc modo fteterit,qua parte calores Auftrinos tulerit, qux terga obuerterit axi, Reftituant.adcô iuteneris aiuicfcerc multiim eft.

Plerique arborem nec minorem bima, nec maiorcm trima transferri præcipiunt,ccn-fcntquc non negligendum ne radices mœ ra inarefeant: né uc à feptentrionibus, aut ab ea parte cœli ufque ad exortum bruma-lem,ucntoflanteertüdiantur arbores : aut artedW tû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;radices exponatur: nam ita crao-

maratio ha- riuntur,ignaris caufæ agricolis . Proderit benda. ctiam, quamplurimum terræ in qua ui-xerint arbores, radicibus cohærerc: ac to-tascefpitccircunligari. ob id Cato in cor-

bibus transferri iubet . Rigari debebunt Arbornmri- quoties ccclcfiis imbtis negabitur profu-

üo, amp;nbsp;ingens çftuspcrfeucrauchc: nam i» maioris incrément! fruólus dabunt, ac ue-getiorcs j lætioréfquc euadent. A mant nó' nullæ circunfodi, amp;nbsp;ablaqueari ; quod nonpræftetur, aut ftcrilefcunt, aut à natura dégénérant, Sunt quæ tam ficcis quàm humidis locis mufco infeftcntiir-qucm nifi fcrramento derafcris abdra-xeris, necfruâum nec lætam frondcm C' mittent: dcbent itaque diligenter emufea-h, nifi quid aliud peculiarc præpcdierit-De morbis amp;nbsp;laboribus arborû fcribêduin aliquidfupereft.

LAborant, impcdiunturamp;tægrotâtarbores, utftirpes aliç , modis multis . Quædaminipfa feminum proieitio-nc:alie in pullulatu amp;nbsp;p;crminationc; mul- V^umodis arbores ac tæ in flore :nonnullæ in gcftationc , partu ftirpej labo-^educatibnc,ucl aliter,ut poftcàdiccmus. rare-Hqiic ucl à fydcrationc,carbLinculatione, tubigine, pruina, nebula, gtadinc, imbre, fi’igorc,flatu,coloniimpciitia , foliuitio, ïftu, vu lucre, crolionc, cr ud itatc, obeli tâte,tabc,replctione,pcfte,uermiciilationc, atrophia, ficcitate,formicatione,amp;;aliis. Sunt itaque arborumac plantarum , flue «iomcftica: illæ fuerint,flue agreftes, iniu- in;uri.-e at-tiædiuerfa:,morbi multiplices, acincom- diuct-tnoda uaria. Quorum primas tenent fyde- æ‘ ratio, carbûculatio amp;rubigo;dcquibusin finelibri primi abundè fcripfimus.Vermi- Arborû u«-culâtur inter ftirpes aliç magis, aliç minùs, mkulatio. quod aues caui amp;nbsp;marcidi corticis fono cx-periuntur. Sunt quæ ucrmiculis omnis generis infcfl:antur,ut pucrorum amp;nbsp;adultorû corpora : ex quibus plcrunquc contingic atrophia,tabcsamp;raors. Labo rat nonnul-

PlcnituJo/a Jæ plethora fcuplenitudi ne : quæ fæpenü' amp;nbsp;tabes atbo mcfocomitem habet cruditaté ob redun-rum. dancis huraoris copiam . Nonnunquai” eciam famejob ciufdem inopiam amp;nbsp;pauci-tatem:adhæcobcfitatc, utinimioadipcâ' nimaliajobimmodicialimenti luxuria*’* tcmproucntum:amp;intcrdumtabcac ma**' core, obeiufdetnparlimoniam, dcfcólun* uclprauicatem-.autcùmmacic corticis ægritudine aftringcntc fe, uitalia arboruö*

Arborû tuI- lufto compiimuntur. Aliis coutingi** nera, debP.i- uulncra, cotufiones, fiafturæ, luxationes. uttsamp;aha. pjj-fium debilitates : quæ focietatc nonii' num , cum hominum morbis amp;nbsp;miferi*$ quoque conueniunt. Hine trunca dicitniis arborum Sc herbarum corpora , germ*' numoculosexuftoSjScmultaalia forteß-Arborû cia- mdi. Suntctiam quæ clauum patiuntiir» fungi, feu fungum, à fupcradato, aut addenfiW Sc lapidefcente fucco:qualcs funt in horn!' num Sc animalium corporibus tophi ac bie^”infpe- ß^di. ScabiesarborumOmniumcommu-rigo. nis eft affedusequæ lentis roribus poft et' ortas Vergilias gigni folet. Particularh quarundam eft impetigo. Verùm utin bo-minibus ncruorii. extrema cruciatus fxp^

PcdeSjhoceft radices,uismorbi crumpic: äutinarticuloshoccft cacuminü digitos, ^üi longifsimè à toto corpore excunt. Pri-üatigcncrum morbi funt peftis, ceu lues 'îuædam : quac ficuti inter certa animalia ’’onnunquamgraflatur, ita inter certas Sc pnuatasarbores plerunque locum habet. Vnde,modopyri,modopomi,modo cc-tafi, nuncnuces, aliaspruni, quandoque pcrfici,autamygdali dealiisarborib’folç hborare, ftcrileîccre.ægrotare, aut vcxari obferuantur.Eft Scarticulatioillispcrinde ArSotfiarti-ïtqueuitibus, morbusgrauis acpernicio- cuiati», een fus,ui tempeftatum germinibus ablatis, X'rbulquot;* amp;nbsp;in fupinum,ut fcribit Theophraftus,cx-dfis:uelculturxfcucolcndi imperitia læ-fis.Quæomnes iniuriæ in articulisfcntiû-tionis nomen. A egrotant plerunque amp;nbsp;co-

hntium culpa,quandoiâ’u iniuriofoàco- Arbomm lonouerbcrantur, aut intcmpeftiuc cçdû- jniaiuàco-tur,ucl inepte dcfrondantur:adhæc quan- nbsp;nbsp;*

do olitor aut arator imprudens radices la-Xat, corpus ue defquamat : ut interim ab hebetiore ferro cótufion em, ac parum apti *oftrumentiufum,ipfiufque coloni impe-dtam audaciam hîc reticeam : quibus eau-

Atbohimia- fisæftûacfrigoradifficiliùstolerant: nam pcdimVntTâ îuiuria omnis cxtrinfecus aducniens,m caloamp;aérc. ulcus facile penctrat. Pcfsimum cft inter omnia, cùm dcflorcfcentcmarborcm per-eufsit grâdo : aut imber inuaßc,ucl ualidus uctusperflauir, autfngida nebula ucl prui na defcédit. Qj^ poftrcma omnium per-mciofifsimaelîefolet : quonialapfa ferne! amp;nbsp;admilfa,obfi:inatè bærcr,ut alibi docui* Arboru de- Débilitas in multisftcriliratc adfcrt, bjlitas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ■

fed non ncccm:ut fi quis cacumen autger-mcnaufcrat:ficenimfterilcfcunt ftirpes, licet non emoriantur . Aliquando frudm tantum laborat, falua 8c incolumi arbore: maxime fl neceflariis 8c opportunis tem-poribus, imbrcs,tepores ucl îalutarcs afflatus defucrint : aut intempeftiua frigora. ardorés ue negotiû fecerint: nam ira deci-duntfru£tus,uelcmaciantur, aut flaccef-Arborum ui- cût,ucl dcteriorcs fiunt. Eft 8c aranea com

muncarborumuitium 8c malum : quan* dotencllûfœtumucluti telæ qua:dam in-uoluunt 8c abfumût. Sum culicum gênera aliquibus molefta : qui nafci uidentur cX dulcihumorecorticibusfubdito . Erucas, uermcSjpuliccs agreftes,formicas, catha-rides, limaces Scbcftiolas alias hîc prudes

oinicto. Quarum ca eft natura, ut deton-fâtn, corrofam amp;nbsp;dcpaftam arborcm aut plätam turpi facie , quemadmodii fcripfit Thcophraftus,amp; moribundæ ftmili relin-^uant. Quæ lues humidoSc lento tepore gigni maxime folet.Pix,olcû amp;nbsp;adepsno ücllisavborib’inimicaefl’ecêfentur: eftq; monifera. cortex in orbem detraélus omnibus mors, excepto fubcre amp;nbsp;adrachne : nifl corpus ar-l^orisfimullçdatur, autprofundè incida-Cur.Similem rationem in multis habet de-

cacuminatio,quæautmortem,aut tabem Conciliât. Similcm 8c quorundam anima-Hum erofio ac depaftiomam olcam ft lam-Hat capraftcrilcfcere autoreft M. Varro, otfuo locodiccmus.Suntquæhac iniuria nioriuntur,aliæ détériores tantùm fiunt. His addo q, arborû picrçq; fifta ftirpe , aut ttunco fæpenumero laborant, 8c quandoq; intereunt : exceptis malo, fico 8c punica. Kadicibusamputatis,omnibus 8c arbori-Hus amp;nbsp;platis mors inftat certifsima.Cçterû dcnfitatc 8c alimenti rapina , utloquitur Plinius, nonnunquam etiam ægrotant, ac tandem dcficiunt. Sic uinciensamp;præ-fttingens hçdcra necat: nec prodeft uifcu, cytifus, ßcquod Græcihalimon uocant.

Læduntquçdam amp;nbsp;uicifsim læduntur uk cinia amp;nbsp;fucci mi dura , tir laurus amp;: rapha-Notanda de nusuitem. Hocdcomnibus poftremûfit, Nitrû,aluiî]en,calidaaqua,marinaiccm» tiis. amp;fabæac carum putamina, necnon aliî multa, librisfupcrioribus fcripta, amp;c tuin dcmum fcribenda,arboribusacherbis ultima plcrunquc folcnt clTc exitia. Supcrcft utiam diftis arborum morbis, laboribiis

acimpcdimcntisjccrta remédia,auxilia 5^ præfidia, ß non omni, ßdtem bona ex paf-amp;^uuandt tCjpi'ofcramus : abantiquis fcripta amp;nbsp;ob* prona uolun feruata,nobis uero ac amicis noûris coiv

Hortenfium arborum ægrotantiu , aut aliter laborantium, remédia qua:d3iô Sc fecrcta uniuerfalia.

DIdymusin Graîcis agricultural Pan-dcôtis tradit, quôd ü ægra fucrit ar-aroonsægto borquæuis, illius radicibus affunili debet amurca aquæ rcmiftaæqualiter. Plinius fummum præfidium eße dicit, fçccni uini,aut aquam lupinidecofticircunfurt Ab ma ^cre,uellupinûipfumcircaradjcesfcrcrc. €iataamp; laH- Si cmaciata fucrit 8i languida, habitiof fict/

DE SÈCRET. HORT. 1 I B. Ill- 1x3 fictjfi radices circûfoirasamp; item truncum, guiJ» Uctcrc urina Humana , eâqj uirili, uelpe-coru lotio,imbucris: illçfam,amp; à uitiisar- Vtarbor ft« borariis immunem habcbisarborë quam-uiSjfibubulo , taurinóucfelle, radices il-liusperfudcris,autfabarum, ucl aliorum lcguminum paleis circumpofitis,accribûs üefrumentirefpcrfis, eafdem radices ue* ftiuerisjamp;r rcgefta terra adiuueris. Si Cani- cótr# Cani-culæællu fatigaturarbor, Scobidfydcrari nbsp;nbsp;nbsp;«ft^fc

pcriclitatur , trium rontium iingulos iex* Urios poft Solis occafum radicibus iube influete : fed ita ne rcmcdium Luna deprc* hcudat. VelHerbam fympHoniacam(qux Apuleioeadé eftcum Apollinari amp;c hyo-^cyamo ) circa truncum arboris, coronæ ’tiodojintorque. Vclex ca iuxta imum eau lt;licctncubilefacito . Sifucric fyderata ar- Remediófy-^or,amp;ucluti tabcægrotans,unguento de-^ibutam quafireuiuifccre obfcruabis , ut ^cripfit Græcus Democritus in fuis rei rn-fticæCommentariis. In quibusetianiad-

’ï'onct arborem ab alitibusnó impcti,qux slliorumfafciculum fufpenfumhabuerit; ^utfalceputatohaalliopcrlka, expurgata tam. ^ucrit.Si florû largo prouenru luxuriando ‘lullumferatfrui^um, quernoucl fagiueo

Cato amurca çquis partibus cu aqua rcmi-fccndamcenfct: deindearbori circunfun' dendam, Quæfi maxima erit, commifti amphora una fatis erit : ß minor,pro ratio-nefundendum erit. Si arbores ctiam fera-cesfuerint,hac mifcellanca meliores quo-que fient. Africanus inter Græcos geopo-nicos Celebris, porrulacam amp;nbsp;tithymaluffl probe contufa mifta, arborum truncis illincbat , ut fœcundiores adolcfcerent: hifq; columbinum fimum nonnunquatn addebat. Quæfi, ueluti ægrotantes, fru-dumdefluum habebant, nec ret mere po-terant, Sotion Graecorum hortulanusdi-ligcnsamp;pcritus , Lolium quod zizanio-rum nomine uciiit, cum radicibus euul«

fum in coronæfiguram efformabat Sc ar-boris trunco circundabat ; uel marinos ca-

crospaguros nuncupatos eidem circunli-gabat : aut plumbea corona amplexaba-tur. Prætcrcà,radiccm ablaqucabat.eam-(jucperforabat,Sccuncucx corno immit-tebac, terra circumaggefta . Qujdamnu-datas radices aliquot crafsiores ac maio-resfindunt, Scfiflùræ lilicis fragmentum immittunt : deinde ligant Sc accumulata terra rurfus adobruunt. Palladius riibri-ca aut amurca infulfa , aquæ rcmifta ar-borem illinit . Vel cancrum fiuuialem cum ruræ ramo , aut lupinorum fafcicu-lumcidefufpendit. Hæcfuntde antiquorum obferuatione , quæ defluos arboruin fruibuscontincrcpolFunt.Quibusfi florcs Arborqu?

ctiam decidcrepcrcipiantur, autfolia,hue deculuosbain modum auxihaberisexQuintilliorum ’

Græcisgcorgicis. Circunfofsis radicibus, palcarum fabaccarum aqua temperata-tum Sc maccratarum menfuram magnam «lagnæ arbori, paruam uero paruæ cir-cumponcs, Scitadefluuiolaborantcm cu-

tabis. Si «à vermibus infeftabitur arbor. ArborÀ deFlorcntiniconfilio fic illam défendes:

I . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ieftatur-

amp; origanum cum aqua tcrc, caquc mi-fcellanca radices illinc, aut fcillam in cir-cuitu planta . Si ucro piccos paxillos circa arborcm defixeris, tabefeent uermesac décident. A quibus ctiam fuillum ftercus Neuermcj vufio dilutum illæfam fcruabit, ficuti fcri-pfit in fuis Grxeis georgicis Didymus, modo illud circa arborcm frequenter inii-ciatur . Quod etiam præftare poteft, co-lumbinumltercus, nudatisradicibus cir-cumpofitu. Adhæc taurinumfcl, iifdem frequenter ingeftum: nam ita ncque ciw fenefeet arbor , neque uermcs facile pro* ducct. Palladiusfçcesuetcrisuiniper triduüm alfundit. Auxilia aduerfus arbo-Muka ex pri rg^s formicas, erucas , mufcas.amp;beftiO' alias, larga amp;nbsp;libcrali manu tibi pro-tulimus libro primo : quem ubi uolcs, quoties opus erit, confulerepoteris. Su-pereft, utreliquafuo ordine particulatiiB expediam.

Ma lus arbor eft lippis, quoddicunG 8c tonforibus cognita : qux pinguc aclætum folum dcfidcrat : 8c

DE SECRET. HORT. LIB. III. nj hiimorcm non tarn rigatio , quam natura fuppcditcc, ut fcribit Palladius. Quodfi arcnofum,uclargillofum fucrit, rigatio-iiibusiuuabitur. Poteft ctiam macro amp;nbsp;a-rido folo prouenire f in quo poma dabit ucrmiculofaamp;caduca) frigido icidem amp;: liumcóto , fl cœli tepor adfucrit. Stercus ouillum non tantùm cxigit,fcd*amp;; libentcr affumitjCtiam fi pulucres cineris mifccan-tur. Aptifsima eft ci putatio ut aridaSc male nata tollantur , ciim illi uita fit alio-^uinbreuifsima: fed ut cito cadit, ita ue-lociter crefcit ; quæ quo annofior fuerit, codeteriorcm, minorémque ac ucrmicu-lofiorcm fruftum feret. Siccitatibus uef-pere rigari appétit quotidie : undc quöd po tu indigeat hçc arbor, bine illius fœtus poma dici putat Marc . Tcrcnt. Varro in fuis de agricultura prçccptionibus amp;c Com mentariis. Tentatur quandoque fydera-tionc amp;nbsp;urcdine, hispræfertim locis quæ àventiflatu filent : fed omnium maxime ucrmiculationcm fcntit,hoceft uermium crofioncm.A quibusimmuniscrit, fi, ut prçcedcnti capitc fcribcbamus, fcilla cir-cumpofita fucrit. Quos fi hçrcditarios ha-lgt;uerit, felle bubulo,ucl fuillo fier core mi-

Aohiimanæurinæ, amp;:radicibusaftufocï-tingucntur,ficuti ante Palladium Anatolius Græcus in fuis rufticæ difciplinæprç-ceptis diligenter adnotauit. Nectcmerc, mcafententia : nam hæc arbor mirum in

modum lotio rccrcatur : cuius rigatu cre-broiuuari certumeft. Si ucro negotium Pulchiçma- cxhibcrcperrcxcrint, cortex a.’rco clauo, Wgedis^’uertquot; ^^1 fcalpro,ut Palladius legit, fodicandus mibusabar- erit, atque ucllicandus, donee muerons bore mail, ycfmcs taóli tadantur amp;nbsp;deturbentur : fed ulccratum locum bubulo ftercore obdu-ccrelicebit. Porro, figcncroiifsimæqua:-que malorum plantulç , taurino felle ra-dicibus admoto , ita fcrobibus imponan-tur, utcacumcntantùmfupcr terra extetj auermibus immunes prorfuscrunt, cùm frudibus qui inde nafeentur, codem A-Remedia x- natolio autorc . Qui ctiam morbos quof-^rotantisma yjjcurat ftcrcofc afinino aqua macerate, Scfcxdicbus.occiduo Sole, ad radices irrigato : idquefrequenter per interualla donee germen crumpat. Si frudum multum cam parère cupis , Si fo-vtniaiusfo- bolcm numcrofam profcirc, fedu plum-boiein pro- bei tubi fcu canalisOS patulum , ficut cir-Icrat name- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i -i. i 1'

DE SECRET. HORT. L I B. III. nf circunducito:amp;[cum mala cœpcrint ado-Icfccrcjuclaiboripfa florcfcere, torqucm ilium amp;circulumcximito;idquc quotan-nisfacito, utfœcûdicatcm arbor cöcipiat. Cçterû,quiapomiferisarborrbus, un cria aliisjfrcquctcr ufu eucnircfolct, utdcgra-uatçfœtuû pódcrc,laborarcuidcatur,adcó utnonnunquam rûpanturincuruati rami (fleuri hocdifticho adnorauir Ouidius,

Vt fua quod peperit,uix ferat arbor onus.) furcisfuppofirisoncri imparcs fulciédç e-runt.Q^odinnucis hiftoria non practer-mifitidem Ouidius:

l’om.îque læfîflcnt matremfinquit)nifi fubdita ramo, Longa laboranti fiirca tulillet openi.

Africanus Grxcus in fuisgcorgicisfcriptu rcliquit modum, quoucl humanam , ucl animalis aut rei altcrius imagincm induct malû in fua adhuc arbore pendens, ucl po-mu aliud quoduis.Gypfo ( inquit) aut figu hrilutoquâcunq; uolcs infculptam ima-ginem tege : amp;nbsp;in duas parteis apto inftru-nientOjCa induftria fcca, ut iteru m illç rite

coniungipofsintaccomitti. Deinde infi-glina excoque; cumq; main ad dimidium pcculiarisincrcméti pcrucncrit, hifeefor-ttiulisinclude, ualidifq; uinculis firmitcr

ANTONII MI2ALDI obftringc,ne fiftiles typi 'dinellatur audu obuoluti mail. Quod ubi capacitate illorû cxpleucrit „talcs animaliû figuras reprçfcn tabit, quorû amp;nbsp;habitû Sc imaginé ibidem métiri uifumtibifuit.Quæresî effigiedis malis no folùm locû habebit, fed ctiam in pyrisjcotoneis, perfîcis, citriis, punicis, aurantiisjlimoniis ScreliquispomorugC' Autori mo- neribus.Quodhîcfemeldivfumuclimrnc lefta ubique , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ i rr r • l

illud identidé moleftè rcpcterecogar, Ve-fumenimucrooportctuafi fiéfilibusty-pisperfpirationemaliquârclinquere : hoc cftioraminulaimprimerc, quibus acrem admittâtamp;emittât : alioquinputrefaélio-ni facilis parabitur uia: licet multi aliter fentiât.Sidulcia mala fieri defideras fier-euscaprinû urina humana difidlutû ciim

îroputria,æ*^ puti'ia fiabete uolcs, fcllc uiridis laccrtX inungatur caudex : erit amp;nbsp;hoc aduerfusfot micas remedium præftantifsimum. Sica-

Vtmalanon ducafucrintmala,fiiTæradici lapis impa-amp;”oncrcnon îHa tctincbit. fi ramosIpifsiùs lumpatar ar onerabunt,ut difrumpi pcriclitcntur, in-'’quot;y tcriegenda crunt,quç uitiofa uidebuntur:

•naionincrcmcnto luxuricnt, uitiofisali-ftioniam ampliùs non furripicntibiisraut furcis adiunandaerit arbor , utanteadixi-Uius.Quæ fl imbres mctuet,Solis cxortum fpeólarcdcbcbit, Plinio aurore, ut cos Sol ftatim diripiat ac reficcet.

Sitibi fit curæ çrandeis ediiccre foetus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vt grades foe

Etpatulasimpleremanus:3ge,decutc tamis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tus producat

Crcfccntcm fobolem,è mukis ut pauca fuperfint arbor mali. Pomarfed ctmaiora loco,amp; magis aufpicc nota.

Qjwdunum deincepsad rcliqua pomoiu ^nucum genera, prudenrer ctiamaccom-Uiodare tibi licebitrut à crebris repctitioni-I’us.quas femper habui moleftas, opporru Ue me libères. Si rubra poma nafei defidc-ras, arbor urina: humanæ rigatu fatictur,

Hucmadmodum fcripfit Bcrytius in fuis dercbusagripræceptis.Nondcfuntquiro ’aspunicco colore rubentcis lub arbore ma mala, li undique ferant, amp;nbsp;ira rubra mala fieri promittant. Alij palos in terrain defigunt, Hfque pomiferos ramos citra vulniisin-

lt;^uruatos alligartt : amp;nbsp;iuxta illos uafa uel ferobiculos fados aqua implcnt : fatagen-tes ut meridie folaris radius in aquam illa-I’enscalidum uaporem cuocct,qui refradu

DE SECRET. HORT. L I B. Iir. ii8 l’cant amp;nbsp;acre perflenturfumme curare dc-

Plinius foliisficiilncis fingula,pra:tcr-lüâ cadiua amp;: uitiata côuolui iubet : ciftifq; ^itilibuscondijUclcrcta figlinarum illini. Apulcius Græcus in fuis gcoponicôn præ-Repris J adhæc Columella, Plinius, Palla-(lius amp;nbsp;alij rci agrariç dodorcs,eam in rem ÖÏU Ica pollcricatis meraoriç diligenter ma-lt;iaucrunt. Ex quorum Commentariisfe-quentia tibi libentifsime felcgimus. Inolla MoiKniry fiftiliccrainterius indufta,amp;:beneoperta, ^ulti innocenter poma cuftodiunr.Sunt nendorû ma quicrctaaut figulina terra ßngula incru-ftent, ficccnr, ac ita reponant. Seruan tur c-tiamintegra, uegeta amp;nbsp;longo tempore in-columia ïubftratis nucum foliis non ca-ducis ; quibusamp;odori Sccoloh pcrquàm Mlcconfulitur . Qqodmeliusccdetfifolds ipfis conuoluantur , Scfoliatis nucum frondibus tegantur. M uiti areu las fingu lis jçiq jy, £,^1-pomisafsignant. Alij in tabulis fuppolita lisamp;popuia-palca difponunt, amp;nbsp;ftramentis fuperiori parteopcriunf.ac ita componunt ut limites pcruijfpiritûæqualcmaccipiant. Pal la-diusin locisobfcuris, ubiucntus non fit, ftramcntispriùsin crate fubiedis, cumu-latim fecreta difponit, amp;cumulos frequen

ingcniofus (j diuifionc fcpafat. Cuftodiötur ctiam ui-MwüdiJ? tigincisfoliis ßngillatiniobuoluta,amp;Iuto ucl argilla candida illita,ac Soli quoadcru ftamduictjcommiiïa : taliacnim perm»' ncnt, qualia concluduntur. Aliter canilto ucluimincisciftis componuntiir, Semun dotomentoueftiuntur. Suntqui folospC' diculosfiglinaterra muniant. Pleriquein Pulchrû in- putco ucl ciftcrna fidilia uafa mergunt: uenturo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diligenter picatis amp;nbsp;claufis,

committuntur. NonnullipediculisfcriiC' tipiccdemerfis, fupra tabulatum exordi' ne difponunt. Hyberna fcminibus,prçfo' Vtmalatalia timhordei, utvuæconduntiir. Scruantui inucniantur, ctiam optimèhoc modo: Accipe uas condîtaTre DOD picatii amp;nbsp;111 fundo pcrforatu, quoH 3^ pofita. faucesufqueincolumibus ScgencrofispO' mis manu colledis explc,amp; pyxacatha,u^l myacantha,ut Græci liabentcodices,aquot;' quouis alio, uafisfpiracula diligenterob' tura, amp;in qua uolucris arbore fufpende, aeper totum liycmcm ibi eircpcrmittctta' lia inucnientur qualia fucrut codita.Qu?*^ cxperietia certa fatetur fe didicifle Apulc' ius Græcus ; tradensca etiam durarc mufti doliis immerfa , claufa Sea ficce feriiaw-Malaà uino Quo Ctiam modouinum ipfum, uiiuquc

^uauicatem miraculoquodamconfcruant. L«uataamp;ai* Scdidadmala cydonia proprie attinerc, «lun-'Jtpleraqucalia hîcfcripta,fuo dicemus lo '^O-Conduntur amp;nbsp;ollis fidilibus in uini do I'umdcmerfis.irautei innatec, Scdolium ’’klinatur . Nonputrcfcentfi herbauiren- Vtmala noa 'isfatyrij illitafuennt cacumina.Palladius facoUimu’^ ^eapolitanus rotunda mala quæorbicula- dm cuftodi-fadicuntur ,ßnc cura toto anno feruari pof 'fait.Plcriquc fcobem populi, uclabictis •'’ter poma diffundunt : quç fie poneda efle ^onftatjUtflofcuIi furfum, Scpcdiculide-orfum fpeftcntmcc ante ufum ncccflariutn

^ftingantur.Scdillud in tot um prxeipien-'^urnduxi, nullum cflcpomigenus, quod ’‘On pofsit melle feruari. Itaq; cum fit bæc ’’^sinterdum argrotantibusfalutaris, ccn-'^ouclpauca poma in mellecuftodiri, fed l^parata generatim : namfi commifccas, ’Itcrum genus ab altero corrumpctur. Sut ’lia cuftodiendi fecreta , quxin cydoniis I'Ucotoneis malis exprimentur, adhæcin

Pyns,amp; omnium maxime in punicis,ci-’’iisamp;aliis.Qimd tantifperdum expeftas, lumcntador' Plutarcho admonere fuperuacancum fuariapor»-nonputauij malageftantibus dorfua^ daic'amp;*fuc-’'is iumentis tarn grauia eife ( etiam fi pau- cumbere.

ca portent) utoncri, uiribusalioquinnon impari, fuccumbantjac fudando dcficiant: foloodore , utLatinus putat ApuleiuSj^' dcó lila olfcndente, ut animo linquantur-Quodadcydoniafummc odorata an pO' tins rcfercndû lit, faciat cxpericntia fidenr Remcdium præfcntifsimum eft oblatuspî nis :qucm.ß uorarintjUt fcribit PliniuSjI^' fe protinus rccolligunt. Vitabitur id pericn li li aliquot prius edenda, ucl confpiciendî odorandâque i il is exhibeanrur. Ex acerbic ex^^is fiît fylucliribus malis præliantifsimû om* omphacium phaciu prælo uel trufatilibusmolisexpr*' amp;acctum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potcll : adhæc acetum in hunc moduli’'

dcindc mittuntur in cadum , cuifontan^ autpluuialisaquamifcctur : acopertûuas per triginta dies finitur, amp;nbsp;fubinde quan”' fucrit aceti fublatum ad ufus; tantum red* ditur aqua.’ ad rcparationcm. Vinum que faditarc folct multi Cx generofis do-mcfticis malis,quod citream vulgo nuflC’* Quomodo pant.Eidcmprælo,ueltrufatilibusmoH*’ ^ncrofisma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luscxprimitur: deinde rurfus^*

hs. cundarium,fracibus amp;nbsp;retrimentis in aquj maceratisjita utpomea lota diei pofsit”’*’ parui momêti ad reftinguendam litirori^'

. rr 1 I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• gt;r liettcramp;ob-

lum elle non debet :nam pomis, pyrilque ftruand». * inert uiniproprietas,quemadmodum fcri-pfit Plinius ; limilitérque aegris medentes caucnt:ac uino aqua coquuntur, atque pulmentarij uicem impIent.Priufqua hinc abeam, alienu ( utopinor ) noncritcom-mcmorare , quod multi fequenti experi-mentodeprehenduntanaquis uinu fuerit infufeatum , ut Plautino utar uocabulo .

Malum in uasiniiciunt,autpyrum fylue- Anufnoinfit ftre,amp; fl quidem fupernatauerit, uinti elTc purum fignificat:fi ucro mergatur,aquam chrum. Habere. Sed hoc ad noftra uinorum fecreta tvansferendum erat,

Diphilus Græcus agricola Sc medicus tradit mala quæ nondu maturitatem attigerunt, noxiumluccum parère, turamaUia bilémque ac morbos excitare, amp;nbsp;honoris ’S““-caufas promouere.Quæ uero maturitatem îflecutafuntmcliorisfuccieflc,qubd facile aluoexcer na ntur ob minorcm acerbita-tern. Acida improbumgignunthumorcm amp;magisfubftringunt.Atqueutrcm iftam diffufam pauciscolligam, malisutidebe-*nus pro uincetium faporum facultatibus.

Saporumfa- uftcFlS ,Clim UCntvicuIus Ucl proptCfCX-rebus Iidam intcnipericm,ucl OD mulcam humP alus,cu ufu ditatêimbccillusfucrit. AcerbiSjCÙmhx^ ' mukùmaudauidebis. Acidis, cùmcraf-fum fuccum^qui non magnoperc frigidus iîtjinipfo collcdum fufpicabehs. Siqui-dem frigidus fuccus non acidajfcd acriapo' flulat. Vtraqueccrtèamp;acida amp;acriafiic-cos crafTos incidunt : fed in co differunh quôdhæccum calfadioncj illacumrefri' Mahquæx- gcrationc id moliuntur. Q^a: in hyemcni» wicrunt „gj. æftatem optime feruata fucrintmî' la.cajnorbis fæpcnumcropcrquàmutitó efle folcnt : farina aqua fubaéla circumliw Sc clibano incoôla, aut calidis cincrib’ mC' diocriteraflàta, uclinaquaïbullicntisua' QninJoex- porcpcrcoda. Darcautem conuenictili* um bas^^o° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cumpä'

äamaia. ' ncaducntrcmamp;ftomachumroborandu» bis qui cibum faftidiunt, ac tarde conco quunt: quique uomitu diarrhœa ac dyfeö

Vomit’,diar tcria infcftantur. Ill quem ufum apta fünf ftwehi nbsp;nbsp;Accrbauiamparata,utmododixi,medio

Græcos doâ:or infignis. Gaudctctiâpla-nisj in quibus lætior cducatur. Palladius ta le folum ci deftinat, quale uinctis côucnit : nimirum lætum amp;c non impeditum . Pro- C^ibus mo-uenithæc arbor feminc , planta amp;inlitio- pyru7.^^”'^' ne.Qi^d tarnen intercftjicuti port Pliniû idem adnotat Palladius.Nam li quis pyro-tum fernen fpargat, nafeiquidem ncceflc eft, natura origincnifuam refouentexuius æternitati nulla tarditas poteft adfcrrcfa-ftidium . Sed homini, cui Hippocrate te- » fte, uita breuis elfe fol et, hoc expédia re longum eft : cùm amp;nbsp;feroita ueniantfru-ftus, amp;nbsp;à generis fui nobilitatc décédant.

fua planta feritur arbor, dulccdincm Pyfus fan acteneritatem retinet, diu tarnen feruata non durât. Quæ infitionc comparatur, moram ætatis fuliinct. Crebris fofsioni- sûmènotan-bus,Sehumorcfrequcntipyrumeaudcrc, «laproflore« autor clt Palladius : nam ita ucgetior c- te pyjo, uadit, ac meliùs proficit : ufqucadeo , ut tempore quo florere côfucuit nihil de pro-lato flore dcpereat,fi cam tun^blfor adiu-gt; ucrit. Primosfrudius, Plinio autore, fa-

eile perdit, fi cùm defloruerit, ucl in flo' rem defatifcic,protinusfcquancurimbres, aut nubilum fiat, auftrinumuecœlutn-

luuabisplurimum fi interieôto annoqua-lelibet lætamcn ei adiungas. Sed bubnluni fpifla Si. grauia. poma , ut loqiiitur Palla' dius, crcarc folet. Sunt qui cineremni' fceant, hineexiftimantes pyris argutiotes faporescontrahi. Non duxiomittéduni, quôd pyro uita breuior efle folet, quàm p/ raftro : quæ pyrusfierireeufat, amp;fiexui' tiata pyro benenafeatur, uttraditTheo-phraftus . Si fterilisfueritpyrus amp;nbsp;langui’ da,fœcûdabitur eoartificio quod fuperius exprefsimus . Plerique ubi adoleucritat-bufcula, alte folent ablaquearc, exColu* mellæ præcepto , Si iuxta radicem truncu findere, ac filîuræcuncû tædæ pineæ, aut exfagouel quercu,utvult Palladius, adi-gere, arque ira obruere . Si lapidofos fru-dusemittit,iubetQuintiIliorum agricul-turaarborem ad imas ufque radices rctc-gi, Si qutequid lapidofum inuenictur, fecerni ac excludi : altera terra cribroexcreta , alceriiislocofufîufi, Scadditoftet-core repofif;^ Quod fumme prodcrit,fî rigarc non ccÎTaucris. Si dulciora Si co-

DE SECRET. HORT. Liß. III. ni pioiiora pyra arborem tibi exhibere uo - Vtpyras calcs, trunco proxime radicem tcrebrato, cuncum ex fago , uel qucrcu , ut longe ftum. ante Palladium feripfit Græcus Diopha-

nes, defiges,autuini fxcem nudatis radicibus inlhllabis . Sidumfiorctægrotabit, curabis fecc uini uctcris affufa radicibus sblaqueatis, per criduum; regefta tum de-fflum terra . Si à uermibus infeftenturar-boramp;frudlus, radicibusfeilebubulo, ucl taurino frequenter imbutis amp;c perundis, morientur omnes , ac in pofteruni gigni prohibebuntur. Sunt alia arboris huius au Xilia amp;; fccreta , ex præcedentibus capiti-bus,amp; fequentibus eruenda , ne fim repe-tendo moleftus. Moro infita , rubicunda „ pyraferct, ur Tarentinustradit. Modum do fiant rubi

effigiandi pyri in quas uolucris formas, requires ex præccdenti capitc amp;nbsp;fcquenti-bus. Sed dc parente arbore fatis : fupereft utciusfobolem aggrcdiamur : quæ hodie apudnosufqueadco crcuit, amp;totinfitio-uum adulteratis coniugiis tarn foecunda ac multiplex cuafit, ut ßngillatim perfe-qui, fane quam difficile putem . Quo fit, utad pyrorum condituram, rcpofitioncm ^cuftodiam me conferre cogar. Legenda R ij

Quandoamp; funtpyi'a eo modo quo mala, caq; metho-gcn^°ac°cii- nimirum die fcreno, Siblandamanu ilodiendapy nevulncfentur, caducis Sruitiatis, afanis amp;nbsp;integris fecluiis, decrefccte Luna, amp;nbsp;ue-geto Solis calore. Quqd ubi faftum eric,in picato uafe diligenter includentur : cuius OS dcorfum rcclinabitur, atquebreui fcro-beco loco obructur circa quempercnnisa-qua dccurrct. HocPalladijeftcoßliumS^ præccptum . Democritus optime feruari affirmatjßillitispicefurculisuel pediculis

Varijmodi ^ufpendantur . Alij fapa , uel paflb , aut rcponetido- dulci uino mci'fa, uaßs plenis cußodiunt. rum pyroru. Suntqui interfcobcs obruant. Plenqjfic' catis frondibus iuglandis inuoluta repo-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunt. Nonnulliinuinaccisdifcrcta, ncfe

cuftodiendis tcnacibusßjis,utloquitur Palladius,pica-pyr*®. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tisurceis condunt, Scoribus uaßzuloruni

gypfo uel pice claußs, ßib diuo obruta, fi-buló ue tcgunt. Scruantur omniu optimè: ut reliqui fruólus, mellc : modo non fc vinum pyra contingant. Fituinum è pyris, perinde ccum. atque ex malis : quod noßrates pyraceum nuncupant . Cuius modum require eX præccdcnti capite , Sc alia pleraque huit

Væ de malispaulo ante fcripfimus, l ) fl ad pyra transferantur, nihil nouo fermone opus dit. Nam in hisquoque alia auftcrafunt, aliaaccrba, quædamacida, nonnuiladulcia, Scmulta denique ex horuni miftione compofita. Suntquæ nullam inßgncm qualitatem amp;: cxuperantcmpræfc ferant: quofitutcùm aqueafint, amp;hcbctia , nulla roborandiui pollcant. Talisitaqucpyrorum ufuserit, qualis malorum, ut præclarc fcripfit Galc-iius:qui aquofamdulccdincni omnibusfe te tribuit cum lenta acerbitate, quodinæ-quale temperamentum arguit : 8c obidà cibo fumpta pyra conferre ftomachotra-diint:præfumpta ucro aluum fubftringe-te. Sancpyrorum omnium crudorumu-ßiSjCtiam ualentibus oncrofus elfe folct, maxime ieiunis : decofta multo falu-briora cenfentur . Sunt qui diuifaSc gra-nispurgata ficcent Sole ucl clibano : hifque perhyemem Se Ichthyophagiam,uinoucl aqua maccratis Sc deco6tis,iucundc uefcä-tur. Pyrorum genera omnia addringetia,

ufum habcntaccomtnodum rcpellcntibuS Cataplafma- caüaplafmatis . Adiierfanturctiam bolctis amp;fungis , pelluntquepondcre, pugnantc fucco.Hoccritpoftrcmu . Pyrauclpauca Res mira amp;nbsp;iumentis portata, ut nuper de malisdicc-notaada. bamus,grauiaefle folêc. Remcdio cflcpu-tant aliquot illis manducata, uel praroften' fa. Autores fuut Plinius Si. Plutarchus.

ARborem hanca M.Catonc CotonW appcllatam fuiflc tradunt, ac lidice-borundedi- res Catoncain ; cùmàGræcislongt ante Cydonia uocarctur, à Cydone Cretç oppidojundeprimùmaducda fuit. Amat locusarbori locu ftigidum amp;nbsp;bumeiäumjUttraditPab cotoneçapt. jjijjus.Quæ fi in tcpidoftatuaturjrigatio-uc opus habet. Sunt qui fenbant illam fla-turn mediocrisfitus inter naturam frigoris amp;nbsp;caloris libenter ferre,amp; in locis tain pla-nis,quam decliuibusfacile educari : quan-quam inclinata deuexa magis defidcrat. D urn ponitur J fi minor eft, ftercore iuuari Stcrcusamp;ri- debet.'fimaior,cinereuelcretæpulucrc,fe-^'■'’° nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mel toto anno radicibus immiftb. Rigada

ncæ,adhæc füfsio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft^Paxamo autore, quotiescoclcltisncg^'

tur infußo. Nam fie poma fua cito matura amp;nbsp;inaiora dabit. Licebit ctiam idoncis rem poribus illara circüfodcrc: alias ftcrilefcct, autingenium mutabit. Sicueröin fuoco-toneto difponctur,nc altera quatiente uen-to, ftillicidium altcrius tangat,amp;combinat. Pomi illius figura fimplicitcrcxprimi nequit.quoniam cotoncorü alia incifuris Cotoneoröfi „ -r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;euræuanæ.

ctilpantur, colore ad aurum uergente : ex ° quo Græcis chryfomela, Virgilio aurca mala, ut multis placet jdifta funt. A lia ca-didiora uidentur, odoris præftantifsimi. Aliaftrutbea nuncupantur, ferotinopro-Uentu maiora,amp; nefeio quid odoratius re-liquis uibrantia. Habentur prçtereà fylue-ftria,parua amp;infcpibus plurimùm nafcé-fia.Ç^otquot funt,tenui lanugine omnia pubefcunt, amp;nbsp;fragrant! odore caput feriut. Democritus in fuis Georgicis græcis pro-mittitcotoneacuiufq; ammantis effigiem cotonca.

repræfcntaturaji in formatis fi£lilibus,aut infeuIptis uafeulis adolcfcant; ea methodo quam in malorum hilloiia præfcripfimus. Si ægra fucrit arbor cotoncoru, amurca æ-qualiteraquæ remifta, radicibusaffunda-

Rcmedium proægra aut fterili arbore tur.Autcalxuiuacûcreta Scaqua tempe- cotonei, nd tctur,arborifq;truncoillinatur. Sifterilis te.'

fuerit J infoecunda, uermiculofa, lapidofai aut aliter laborans,rccurrcad ca qux fupC' hits tarn generali, quam particular! prarce-pto fcriplimus. Nam pudet toties eandein» quoddicuntjincudcm rundere. Adcondi' turam itaquc, amp;nbsp;rcpolitioncni,cuftodiara-quecotoncorum uenio . Quam ex prifós Græcorum geoponicis Sc Latinis rci riilb' cæ doóloribus, M. Varronc, Columella, Plinio,Palladio 5c aliis excerptam ficM' be, amp;nbsp;aufculta . Imprimis cotoneaquàm maturifsima amp;nbsp;integerrima, fine macula, fereno cœlo ac decrefeente Luna collige^^ debes: 5c in lagena noua quæ fit patétifsina* oris, deterfa qua canefeunt lanuginæ, laxc acleniter componcrc, ne collidi pofsint-Deinde CLim ad fauces ufque fucrint coni-pofita ,uimincis furculis autcirculisfice-runt arólanda , ut modicèprcmantur, cùm humore fucrint imbuta, fuftollantut-Tumquamoptimo amp;c. liquidifsimo mclle uasufq; ad fummü ita rcplcbitur,utpoinu quoduis ibi fubmerfuni uidcatur.Scdfuna-mopcretibicauendCicrit, ne immaturutn illud 8c crudu rcponas , alioquin ira indu-refcct,ut ufui effe nó pofsit .Audio nónul-los cotonea ofiTco aut lignco cultrof Q»

DE SECRET. HORT. LIB. HI. 115 nactuat ) apcrircpriufquam melli fcruan-da commutant : adharefemina cximcrc , à ^uibus pomumuitiariputant. Resriden- Mel putrc-dapotiùsquàm audienda . Namcamcllis fftnatura,ut uitiacocrccar, neefcrpcrcpa que coerce-

tiatur. Q^cxcaufactiam exanimu corpus hominispcrannosplurcsinnoxiu fcr-Uat. Hæc ratio nonfolùmcotoneacufto-lt;lit,fcdctiam liquoretn mcllci cotonci ^aporis exhiber, qui fine noxapoteft inter-dutn dari febricitantibus, Sc melomcli nu-cupatur.Democritus Icfta cotonca doliis

Siufti ad fcccmufque mergebat, atque ita variimodi tlaudcbat, uinum bine odoratius reddi cuftodiedo-promittcns.Alij in nouamollamdolioui-uiinnatantcm ilia rccondunt, dolium. oblinunt.Sunt qui folds fici obuoluta cu-ftodiant. Plcriquc ftupis, tomentó uc mu-do ueftita, in cillisconcinnat amp;nbsp;difponut. Multi in fcobc,uclmilio,liordco,aut aliéna longo tempore incorrupta fcruant. Sed incadomo neefunt condenda , nee repo-ncndaubireliquifruéfus fugaces, uel alij Summe no-quiquetcncllicuft-odirifolcnt. Namillos luoaccrrimo odorc uitiantac labcratrat: omniumquc maxime vuas in uicino fitu lacentes. M. CatoinlocofrigidoScarido

ANTONII MIZALDI fuprapalcasreélc fcruari putat, quenialt;i' modum de malis diximus, quorum cufto* dia cum cotoneis annuit amp;: coufpirat AlijmoJifer multis. Nondefuntquifici, aut nucis fo'

loiicoiuiu» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o

linuntj ficcataquc in Sole fufpendunt, dûufuspoftulaucricjcretam diluunt. riquearculis ligncis feparatim includtinG amp;:intabulato, ficcifsimo ac frigidifsim^ locojvbi ncquefumus , neq; teterfitodof collocant : itaut flofculi furfum pediciH*

lt;. ucrödcorfumfpeétent,necaltcrumab al' tcro corrumpatur : deinde fcobc populuca» uclabicgnainterpofita, lutopaleato opef' cula munitafupcrponunt,ncinEroire pol' fiefpiritus. Hæc ex antiquorum penu promprafufiùs perfequi uoluimus, quód aliorum pomorum euftodiis maxima Qiwmodo parte accommodaripofsinr, Sed pene hilt;: fiatcjdonia- prætcrieram cydonitem feu cydoniatuin» quod fieri folet decoétis cotoneis ex faccha ro fimpliciter, ueladditis caryophyllb cinnamomojdeinde exprefsis ScafleruatiS' Vinöcydo- Fit ctiam uinum ex bis tufis, amp;nbsp;tQrculatb niatiun, uelmolis trufatilibus exprefsis : cui non-nihilmcllisaddi debet, alioquin celcritei acoreuitiatur.

PLutarchusmemoriæprodtdit, adno- Cotonea fuo tanteRucllio,cotoncamala fuo præ-llanti odore Icthalium ucncnorum ui- obtuuderc.

icsrctundcre, corumq;uchcmcntiam Hektare. Addit, pharicû, præfcns alioquin uenenum , m patinam adhuc cydonium üeleius falga'mnm olentemjgnauum fuif- notanda. feacelanguidum: nccnóapcculiari natura fiiauiribuscxhauftisdcfccifrc : acinco-lumes amp;nbsp;illæfos euafiflcjquos infidiatcs ue nefici potionarant.Idque tandem compcr-lumfLiiirccorurn rclatibqui uenenum ue-dentesrem ita habere dcprehcndcrût.Cœ- C“'*acigt;dy-, nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, lencerici,or-

Jiacis eruda cotonea prolunt, adhæc dy- thopnoici, fentericis.orthopnoiciSjcholcricis, Scpu- cholçnciac

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 tt« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• purulenti.

rulcntum cxcrcantibus.Hicnonomittam quod oris gratia Sc Haliti'i fummc comme-dant: unde Solon , ut fcribit PlutarcHus, solonispræ, uxoribuspræcipicbat,non ire cum maritis «ptum puU cubitum,nilicydoniomaloprnisdegufta-to.Maceratorum humor, ftomachiatque

alui fluxionibusopitulatur. Quæcruda in melle condiuntur, urinas mouent: mel au-temeorum naturam induit ; quippequod ahringendi, confpiflandiqjuim imbibât. Quæ ucrô coffa melle côdiûtur,ftomacho

Alui profla- utiliâfunt, amp;guftu iucunda,fcdconftviU' cuIm’sc uo- gcdi uimpcrdût. Cotonca cruda incata-ininones. plafmatis, aluum fi profluat retinent, ucntriculumfiin uomitiones cffiindatur, ucl ardorc conflagrct, roborat ac firmant-Simeon Seti in libro quem dccibariisfcri' pfit J tradie cotonca in ædes parturictis pet' lata, uel ibilatcntia,partum remorari, ac cbfficilc 8c laboiiofum ctficcrc . Qmbiisß latxjriofum ptçgnansci'cbriusufa fucrit, fœtum pariet rcddcntia. ingcniofiim.

Qno folo FARtttius læto 8c humido foîo gaiidet, gandcat Pru | ^optimcqucadolcfcittepidocœlo:cùnJ nns amp;t]uo- tarnen ôc frigidum pofsit fuftineregt; uermiculofa qucmadmodum Icripfit Palladius.Siin^^ glarcofis Se. lapidofis iuuetur la:tamincgt; caduca pru na Se uermiculofa non gignet. Seri poteft ofsiculo in putri 8c fubaôto folo, Q^modo mododuobus palmis alte obruatur. Po'

Krenda pru- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ■

nus, nitur ctiamplanta lumptaexcaudicc, ra-dicibus fimo oblitis. luuatur frequenti hu-morc, 8c afsidua fofsionc. Sed quæ Dania-feena uocatur, ficca terra 8c acre calido 1.^' tatur,utfcribit PamphilusGræcus in fuis

gcorgicis, Silanguidafucrit amp;nbsp;minus fe-raXjamurca xqualiter cum aqua tempera-U radicibus infundi debet . Vcl bubulum lotium folum,aur bumanumddquc uetus, Riiftum æquis partibus cum aqua . Vel ci-ncresefurno, maxime farmentorum , vt

exGræcorumgeoponicis teftatum uoluit Palladius. Eademarborfià uermibus aut formicis infeftatur, rubrica amp;nbsp;pice liquida illini debet. Q^dmodeftiùs tentandum trit, ne idem efticiat remedium , quodue-nenum. Aliaauxilia ex fuperioribus tibi petenda, hie mihi funt tacenda, ut reliquis exordinc fuumconcedamlocum. Abar-Ure itaque , ad fruftum defeendo,quern abfque ofsiculistibi comparabis, fl tcnella wboremadbinos pedes recifamufque ad tadicem flndas, abrafaq; amp;nbsp;excauata fcal-proutriufquc partis medulla, cofeftim fc-iunftas parteis uinculoconftringas, fupc-rioremq; partem ac diuifuras laterum fi-nio,uclargilla,ccra ucobducas, ac charta madidamuniastclapfo annoobfirmata ci catrice omnia coaluifle perfpicies . Hane deindearboremfurculis qui fruftum non tulerûtinfereSjamp;flneofsiculis poma pro-ferct: flue ilia fuerint pruna, flue cerafla.

pcrfica j mefpila, pahnulæjIapidoG uc CoT-na. Prunorum dilicrcntiæapud nos efTe lo Jentinnumcræ, Sóferèincxplicabilcs. ex his alia repcriûturhcrbacco colore pcf' fufa.'aliarubro , feniirubro, cburnco, lU'

tco,pupurco,nigro, cœruleoj acuaricga-to . Quædam prætcrcà uidcncur magnai quædam parua , amp;nbsp;quædam mcdiocria-Dulcia nonnu lia, alia acida, u inofa, durai mollia,rotunda,ouatajucloblonga. Qu^ omnia poil Catoncm cœpiflc fcribic Plb nius.Habenturamp;nucibusinfita, quæ fa-cicm, amp;c fucciim adoptionis repræfcntanti ab utroque parente nucipruna appellata. Prima omnium laus Damafeenistradifo-

let : à Damafco Syriæ monte, ut feribit Ga Icnusjoriundisamp;cognominatis, Seruan-tur optime,uttradit Pamphilus GrxeuSj cadisuinodulci, uelnouocxpletis, modo inhis fluitarint, amp;uafa diligenter operta fuerint.Secudas parteis hbi uendicant,quç pruni daélyla uocantur,à digiti longitudi-nc, ut puto diäaiouata pomi fpecic,amp;: car-nefuaui,nccnoninfitionis magonio nuf-quam non nafeentia. Quæ ex omni gcnerc feruaridebent, ea integra amp;nbsp;fme uitio aut ucrmiculo,dicfcrcna legenda funt,Scin

picata fidelia rcponenda defruto aut pafTo genJaamp; re. plena,utpomum omncdemcrgatur: cuio-pcrculum diligenter gypfatum fuperadde-tur. Siccantur ctiam in Sole per crates, fic-tiorcloco difpofita, ut fcribit Palladius. Sunt qui in aqua marina, uel feruentc mu-ria, recenter lc£ta demergant, Scinde fu-Hatajautinfurno tepido , autin Sole re-ficcant.

PRunacxaqua mulfa deco£la, uentri Ventrisre-molliendo fancquàm idoneaefle fo-lent, modo prandiu m inchoent. Quæ

îcidula flint, fumma Sepoftrema menfa îpponidebent, ados uentriculi roboran-lt;lum.Folia in uino decoóla.vuulam, gin-giuas,Sc tonfillasfluxione laborantes, gar garifatu,ueloris collutione iiiuant ac re-ptimunt. Idem præftant Sc fy lueftriu pru-riorum rcficcatæ baccæ dum maturuerint.

Quæ fi in uinoauftero coquantur, aluum fiftunt, ac eins tormina fedant. Gummi rruncoprunorumadnafeens conglutinat, ^inuino potum calculos frangit: liehe- Aluicohibi-''afquc infantiumex aceto perunótumfa-

ANTONII MIZALDI AlborisCcrafi, acciuspomi cura, aii-xilia, amp;fecrcta. Cap. VIII.

Quib’ locis, z^Erafusfrigidisamp;hiimidislocis dcle-V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, utti'adit Florentinus in fuis

Hcatccrafus. Græcorum georgicôn placitis. Cui aftipulatur Palladius, fcribcns cam frigi-dum cœli ftatum amarc,amp;folum pofitio' nishumcvtæ.Plinius,fcptentrionc, gidis aquofifquc montibus gaudcrc traóit: adhæc fcrobcs akas amarc,amp;f fpatia largio-Quomodo ra,nccnonafsiduasfofsioncs. Vukqucra-traftäda ar- mos illius putrcs, mai'cefccntcs ac ficcos bor cera/i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. adhæc quos dcHiis artäatos pro-

tulcrit, nimirum ut rarefcat. In^qua fentcn tia etiam Palladius totus cfle uidctur, ad-firmans prætercàccrafum tanta eflc ad co

Ccrafo fum- prclicndcndum facilitate, ut uirgulta, nC' ^^comprc- dumfparfaofsicula, inuitibus pro admi-hcndcndum. niculispolita,inatborcm profiliilTc uide-rit : non omittens trunco ac noucllis ramis illius lanugincm quandoqucinnafci,qux fi obkinatè adhæfcrit,totum corpus arbo-ris putrcfacit, quarc debet fcdulo deradi

Ccrafum fi- pnufquam infcratur trunco , alioquinof-monon gau ficict. Porrö fimu ufqueadeó lioiTct odit-dcre,amp; quo- admoto CO degenerate pala confpi' modo ftcr- T -T , , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

DE SECRET. MORT. L 1 B. tÙ. iij ipfius putamina falce c6cifa circum ravives fepeliantur jibiq; marcefeant; quem-îdtnodumadnotat And. Matthiolus cô-*^êtariis fuis doôtifsimis in Diofeoridem. Sauè nulla eft arborum quç fuam fobolcna ^propagatiöncm magisadaugeat. Nam ^ushumore amp;nbsp;faliua, feu ftccundo quo-^am fpermacc,grauida faifta terragt; in cam pis, mofttibüs amp;nbsp;fylüis adeo nuriicrofas plantas concipit, procréât amp;c parit, ut nibil numérôfiùs,frcqucbtius âtque admirabi-liusoccurràt. Spcciofifsimos fatiuarum o-tnnium früftusprofcrtjdiuerforumgene^-rumzquèfitütdiuerfa quoqùe fortiancur nomina: quæhîcexplicate nô admodum laborOjCotcntusdoccre, quodFrâcis Ce-tafij nomefruôtusillcproprium fibi fccit, qui mediocri arbore nafeitur ( interdum pumila, qüafi frutice, chamæccrafumre-ftèdixcris) pediculobrcui,rotundülo porno , pulchcrrimè Sc iucundifsimè inter uirentia folia(Carbünculi modo)rubente, dum màtutuit: cui caro multa , mollis amp;nbsp;fuccofa incfljofsiculum in meditullio clau dens.Solctufuseiusmaximèplaccre gra-toacore, undcmorofaægrotantium pala-ta mire recréât, amp;: prçgnantium malaciis, S

Quod ad gradus maturationis attineCjpri-Gradiu ma- mùmuirent cerafia, moxalbcfcunt. inde rafiorum. pcllucido ruborc illultrantiir. bunt qux ab uno latere rubent,altero albent. Quædain ctiam nigricant . Alia maculis quibuf-dam interfperfis diftinguuntur, Vnderfc* üè Ouidius:

Quxqiie fibi uario diftingnit poma colore, Audiat hxc cerafus, fbipes inanis erit.

Florentinusrufticçdifciplinæ apud GrX' cosdoftor infigniSjtradit arborem ccrafij fruólumbonum amp;nbsp;dulcem nunquam eX' hibituram, nififueritalteri arbori infita. Remédia P« Quæfihumorenimioconccpto putrcfcc-rcobferuabitur,cxPalladii confilio,foramen in trunco cxcauari debet,quo illc pof-ïit educi. Si formicaspatitur,fuccum por-tulacæ licebit aflfiinderc, cû aceti parte media miftum : aut fçcibus uini truncum flo* Owmodo rêtisarborisillinere.Præcocesfruftus da-’ caixuiua radicibus circumponatur,aut aqua calidafç-piùsinfundatur:fedpoftcà paruo temporis traótu inarefeit. Optimum eft huiusar-boris poma intcruelli, ut quç relinqucntuf turgefcant .Si quis, ut Florentinustradit,

bE StCRET. HORT. LIB. UL 130 Cérafo nigram uitem infcrat, ucrno tempore vuas proférée. Siexoflata habere cu-piscerafia,hoceftofsiculiscarctia, ex Gar iQuomoJo gilijMartialisfentcntia , iit Palladius ad- ç«alt;îa notauitjtcneram adhuc arborem ad binos rentia. pedes rccides, amp;nbsp;ufquc ad radiccm findes, abrafaque ferro partis utriufquc medulla, illico fciunflas parteis lu ne ulo perftringes: amp;nbsp;fummitatem ac diuifuras latcrum fimo oblincs: poft annum duóla cicatrice dum diuortia coalefcent : eidem arbori fu reu los qui adhuc fruftum npntulerunt inferes, amp;hinc ßnc ofsibus poma recipies.Sed melius erit au dire loqucntemea dcrc Demo-critum rci agrariæ apud Græcos cofultifsi-inum. Sitenellum ( inquit ) ccrafi caudi-

Cem radicc tenus feindas, non vulnerata Vt Cerafia , ,,z . f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, prodeant c-

partc ima , mcdullamque ferramento ad nudeata, cx cam rem apto cruas : deinde lacrymam cy - Dcmamp;dnto.' rcnaicam infundas aqua dilutä,donccfa- 1 pæ confiftentiam refcrat,amp;: humente charta diftum caudicem, non ncglctfto admi-niculo, liges acfulcias,nclacrymaeftluere pofsit: ac rurfum odtauo die eadé lacryma perfundaSjUtgermina excitet: hoc facies e-nucleatum fruä:um habebis, non dicam ccrafi,fedalteriusarboris pomum ofsicu-

latum ferentis. Secrcta alia amp;nbsp;auxilia fußt defuperioribuscruêda.Hîcnon omittaiw Gerafum hu quod cetafus lautoconucnicntcrinferituG Ktinferi?^' ’’J noftto Infitionumopufeulodocc' bimus.Nam hinequandamodoris gratia fibi conciliât fruftus : qui inter rcdolentia ac uiridifsima lauri folia fpcciofifsimiis fpeftatur, amp;nbsp;à uermibus minùs infeftatur* Ccraiïorûcô Qu^odadcodituram Sceuftodiam attinet» ratio à Florentino Græco fie cft tradita. Ceraßaante Solis exortum arbore fua dc' ccrptamittûtur in uas cuius fundofubftra-taûtfatureia,iterùmquealternis fternituf faturcia,deinde cerafia,ufquedum uasop' pletum fuerit : cui nonnihil aceti dulcis, uel, ut placet Ruellio , acidimellisaliquâ’ turn dulccfcentis,fupcrfunditur,uafe diligenter operculato. Scruanturctiam inter-ftld^éndor'û pofif’s arupdinum foliis alternatim , ut ccraliorum. nuncdlftiim cft , in cado digeftis. Multi æftuanteamp;candcnti Sole, ufquc ad ru-gas ficcant: uel blando amp;nbsp;temperato ignis, aut clibani calore : coque modo optime feruant, adfanorii amp;nbsp;ægrotantium ufum.

DE StCRET. HOR T. L I B. Iir. iji admodum Celebris fuixitenim ætatc Ly-fimachifuccelToris Alexandria de ccrafiis hune in modum fcribit, adnorâte Ruellio. Ccrafiabonura fuccum creanc, fcdparum alimentifubminiftrant. Stomachoa;ftuâ- Ccrafioram tigrata funt,amp; cidem auxiliantur in frigi-dafumpta.Scd riibcntiaprælIantScMilc-fia,quôd urinam pcllant. Hæcillc i cuius æuum idco proferre uolui, ut rcfcllatur errorcorumquiccrafiaà Çcrafuntc Pon- Cera/îaàCe lico municipiodiûa contendunt : 8c à Lu- ”joquot;'perpc-cullo, deuido Mithridate illinc in Italiam ram dici. primùmdcportata.Quoduidcant Gram-macici, quibus rem cam difeutiedamre-linquOjUttraéfcntfabriliafdbri, Iraq-,, ut mcdicapomihuiusprxfidia pro more fcgt; 4uar, Ce rafla uentrem cmolliunt, dulcia Vétrisemol-ptæfercim: quem paflafiftunt 5é cotinent. Acida refrigerant alfringunt, fiauamq; bilemcxtingunt, Sciccinoris infardus libérant . Gummi quod ex arbore ftillat lednorisob-ex uino diluto fumptum gutturis afperita- ftruaio,gut-tcslenit, colorcm cutisgratiorcm reddit, «quot;öcirHtuC oculisclaritatcadfcrtjueteri tufsi medctur, fis, liehen amp;nbsp;hchcnasinfantiû ex aceto (ânat. Se ( quod ütiliter experti funt multi) calcukdis ex ui Boalbo fumme prodeft .Inuenio apud au-

NotanJu ex tores,inquit Plinius, fiquis matutino ro-fcida aliquot ccrafia cum fuis nucleis de* uorarit, in tantùm leuari aluum , utpedes morbolibcicntur.

Palladio autorc, fofsionibufque Si tratiandi Sc ftcrcoic plurimùffl dcjeftatur, nó inprofundujfcdadradicum ufquefuper-ficiem, ut Bcry tins Grçcus geoponicus tra dir. Afsiduohumorenonadmodum gau-det ; cui pu tria , arida fuperflua, poft triennium funt puta nda. Semine proucnit QuomoJo filcótagranuladeponantur,fedrigari con Morus ’^i^i’Jodeliderant. Seritur melius taleis Si cacuminibusfefquipedalibus, utraqjparM leuigatis,amp;sfimooblitis. Plantæeius traf-latæ ferobes altiores defiderât, 8c interual-la maiora , ne altera umbris alterius pre-Morus uiti- matur, Vitibusfummè eftamica,urbana-bus fummè rum omnium nouifsima , amp;fcrotinoger-AtTllCâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. C*

minatu florefeens : nec nifî exafto frigote: ob id dióla arborum fapientifsima , ut Plinius feribit: licet nomen fatuæ 8c ftolidxa Græcisadepta fuiflè tradatur. Folia eins

Urina madcfafta pilum coriis detrahunt, PulcEraSt Iliaque alunturuermiculi qui mirabiii na a,„„a, turæ artificio amp;nbsp;Ipcdaculo ûnequàm iu-cundq, fcricuin ucllus nobis conficiunr. ScdhîcMori Plinianum miraculum no-Hstacendumnoneft. Morusinquit, lau-nisamp; hedera mutuo attritu ignem facile concipiunt : quod exploratorum ufus in Mon Hgnû taftris , paftorumque induftria reperit. Quoniam ad cxcuriendû ignem non fem-per lapidis occafio eft,teritur lignü ligno, amp;aridofbmiteexcipiturfcintilla : fed ni-H1 hedera præftantius quæ terarur lauro, Uurumqueterat. haéfenusPlinius.Non-nullifcripfcrûtarboremMori feraciorem QuomoJ» «proceriorem heriJi foratoprorlusrrun- morus,amp;^3-co, cunei inferantur terebinthi Eine , in- didos fcrat ^elentifci. Eadem , utBcrytiustradit, fi fi™®*** populo albæ inferatur, uel inoculctur, candida mora profcret.Quæ Italia tam copio-fihabct, quàmnos nigra, porno cartila-gineoconftantia. Quodiinum exortu ca-didu eft ; du pubefeit, rubrû : ubi maturuit Quomodo îdeo nieru.ut manus fanmiineo tinffat co- ^nçnda» iore,qui morisacerbis optime eluitur. Ue ^a. repofitionc amp;nbsp;diuturnitate, Berytius hæc pofteritatis memoriç madauit.Mora in ui-

trco uafc diligenter códita plurinio téporc durant,proprio ipforû iufculo Sc uino de-merfa, ac diligenter operta : modo non lue hnt niniium matura,uieta, amp;nbsp;flaccidafcu languida.

MOri poma matura aluum foluunt, fedinftomacho ftatim corrûpun-tur:hume6tantac paru refrigerant» nifî aûu frigida fumantur : quôd fi non fu pcrueniatalius cibus facile iiitumcfcunt-Immatura uentrem fluentem fiftuniHÎ ficcata Sole uel clibano, tundantur in pub ucrê,qui non folùm obfoniis iucanduscft» fedetiamcœliacis Se dyfentericis fiimme

Cœüacijdy- dofcrpunt.SuntquidêtcsputiidosSegin-ccrr^dciite? giuas CO çolluat ex uino.Folja trita Se cuia cingiuçjam- oleo illita,ualent ad ambufia , capillunKji l)urta,amp; ca- tinguntcumfoliisuitisnigrxSe fici iimul

coéhis in aqua cœlefti, Cortiçis Se folio-rû dccoéto dentes dolenxes efiicaciter col-

luuntur. Se ramus Lunaprima defradus W ira de mo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turgcrc, pivficit ( Ut Magi

riiamoad fi cxiflimat,Seadnotat Plinius) côtraabun-ftedas quaf- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mcnfium , ü mulicribus laceito

uis hâ^mor- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iv n

DE SECRET. HORT. LIB. III. ijj ’’CC in poftcrum conting.it. Subdirquchuç ”00 modo fœmincum fanguincm filiere, ^cd ctiam cxvulncrc, ore, naribus amp;hx-’’’orrhoidibus flutntcm. In qua rem mul-’osramum ilium religiose feruarc dicit. ï'acict cxperientia fidem.

PErficisfcatcntGallicarura, amp;nbsp;maxime vincta. Proucniüt locis qualibuf-cunquc : fed frondibus,pomis, amp;nbsp;du- Pcrfica mal’, ’abilitarc pra;cellunt,fi calidum cœlum,a-’cnofümquc folum, necnon aridum for-’iantur,quemadmodum fçripfit Palladius,

ante ilium Plinius. Frigidis locis Sema-’’line uentofis, nifi obicdu ahquo defen- ficisexofa. ‘iantur, cito intcric hæc arbor:quæpluri-ßiüm lætatur fuorum foliorû ftercoratio-nCjSc opportuna ablaqueationc. Ofla in pa ftinatisareisfuntponenda, binisàfcpedi- ^corumoiU ^usfcparata, utcùm ibi plantar creuerint, commode transferri pofsint. Nccdcbent altiùs duobus aut tribus digitis obrui, cacti

•Bine dcorfum tierfo . Dum tencraerunc gcrmina , fæpc herbis circunfofl'a libcrari

QnanJo cupiunt,transfcrnq; poft bimatumfcrobe nansfr^nda breui. Scdà fe non longe ftatucndx crunt Pcrfica ar- arbufculæ,ucà calorc Solisfc inuicc cxcu-ftnt ac defendant. Quæ fi irrigcnturpoinJ ferencmaiora : nam afsiduoporu hxc arbor inebriari defiderat; maxime per xftate ncc aha eft quæ coloniam frequenter mu-tare libcntiiis fuftineat . Habitu multofr-

’ utFlorentinusin fuisteftatus ~ eft Georgicis , ft fimulatque pomaperfici cderimus, illorum ofla ponamusamp;coo-fcramusjcarnispartc aliquaineis rclifti' Verùm, ciim arbor hxc celerem fentiat fc-nciftam ,pruno aut amygdalo amara: infe-rendam efle præcipiunc Grçci. Quæ fi hn-RaneJiuIS- guidauidcbitiir,ueterisuinifiEcesaquçfflgt; Mcétis per- «as oportcbit infunderc : Sc trequentiiS' geftione cumulate,ucfpcrtinoque humoi'C iuuarc,acobie(ftis umbraculis defenderc, ft ardore Solis ftccata contabefcat.In quaiu rcmetiam proderit ferpentisfpolium ap-pendere.Siuermibus infeftatur,cincrea-b infeftetur,, autà pruinis niurc£E miftoextingucntut : uelbouisun-pcriciitctur. na cum accti tertia parte confufa. Si à pruinis periclitatur, ftcrcusilli ingeratur : ucl uini fæces cum aqua permiftæ . Vcl, quod magisprodeft , aqua in qua fabaftieririn-cofta. Contra uitia omnia proficirfpartum

’Ili?atum:uelfufpenfa ramisfpartea. Po- ^tperfiafi-~ f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. neolsibus

‘'lapcnicalineoisibustiDicomparabis,ut producäti«. ‘■ifuisgcorgicistradit Africanusjfi in perforatum infcrne truncu, excifa medulla, f^Hcis uel corni palum adegeris. Vt pcrfica ^'Imirandæ magnitudinis ribi compares, ^Oiygdalas item ac nuccs amp;nbsp;fimilia , acci-piostresuel quatuor nucleos exillis, quos coaptabjs ut corpus unum conftituere

'iideantur . Hosiunólos, Sefiopusfuerit, ^olligatos, inuasaliquod terra ftercorata plenum immittes, platabisac fcpelies:fed ’ta ut uas illud foramen babcat in operculo pet quod nuclcorum germen exirc coga-tur.Sic fiet ut nuclei illi in unam coalefcac ätborem, quæ fuo tempore fruftus eximiæ ’Magnitudinis ac pulchritudinis cdet ac jp-ferct. Sunt qui nucleus non in uas fed fiftu lamaut tubulum terra faturum mittant. Slidmultblcuiusamp;faciliustibicompara- ... nbsp;nbsp;nbsp;,

reitudes, diligenter interlegenda crut per- modusfa-ficailla quç parua Sc languida apparebunt, Mittiiaquc ubertatematrem onerabunt: ut arboris fuccus ad reliquorum nutrimenta oonuertatur. Sic enim fafiuæ copia in pau-dores fœtus fe conferens,illos altili fagina-Htincremento, acmaiores redder. Siru-

Nefimrugo gofà nafcantur pcrficaauc putrida, iubcc cordccniK' cidi : amp;cùm inde modieus efHuxerit humor, argilia uel palcatolutoplagamcou-

Nccadacaamp; tcgi.Si caduca amp;dcfluafuerintpcrlica,!’*^ pwfux datisràdicibus, cunei lentifei uel tcrçbin-thi adigantur : autarbori tcrebratarin medio,palus falicisimprimatur . Siinfciipf* Qaomodo Sefiguratanalcicupis, cxDcmocriticou-infcnpta amp;fi ßjjdaircqucris,fi excifaaut dcrafaearn“: gurata nafca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a ’

turpecûci. pomi ,os ti iduo in aqua madcfcat: Seapcr-tofcnlim ligno,' nucleus cxclufusæneo ft/ Io cortice tenus, quibusplaccbitlirerisaut figuris non profunde exaretur: deinde ù’ fuumalucolum remittatur, amp;nbsp;commilib carinuliSjfimo, charta,aut foliis inuolu^' tur,Scfcratur, rigeturq; ûopuserit:quid' quid enim in conucico fcripferis.autfig^' raucris,cnatum inde pomumilludreprs^' fentabit.Quod û uoles viibrum habere,idea. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfum,codem affirmante Dcmocrito,ob^

tmebis, rofis purpurcis fub arbore confitis* Vel 1Î in,ofsium internos hnus, poll fept^ dies, quando patefieri incipiuntfnamto-tidcmdicbusobrutaolTa fpontc fatifeunt) cinnabarim uel minium infundas; Scllti-dim obhgata olTa ilia, ut cohxreant fimul

fuis nucleis, adhibita omni cura fepe-lias : lie rubra inrus amp;: in cute fua dabunt P“*®**“* ’rborespcrfica. Sialium qucmuisinfudc-bs colorcm, faporem aut odorcm Jnfimi-Ifinnata progenies degencrabit. Hie pene prætcricram perficorum genera : quætria p„(;con,n» I '^ulgoobferuari folcnt. Vnum populäre, genera «ia. j ':uiquenotum;quod fubieftatis fineiïi con iucuit matu rcfccrc, citius, tardiùs, pro cœ-liSt foil natura. AItcrum ex rcduracinum ' ’iiciturjquöd carO ofsi tarn pertinaclter hç-ffatjUtauelli nequeatîPrcflum vulgus nu-^pat:quia interior! ligno caro.ceu agglu-'inataapprimitur.Inquoetiamgenerein- perffea amp;n-'■cniuntur,quat fanguinea pulpa, ßcfucco fftanusinficiant-adhafCi qua:cotoneorum ''lore,intus amp;nbsp;extra ualde flauefcant .Tcr-'iumgenuspræcoxamp;anteperficumappel- pr^cociaan-' btutjolim Armcniacum initio çftatisma tep«ficaamp;

fx quo nomert habet : diciquefolccàno-ûratibus Abricoeû, Aliafunt generaoli-i torio magonio, amp;nbsp;infîtionis adulterio pro-?nata,quçhîcprudensomitto . Populari-j wsprimi generis, Plinij feculonihil fiiit I iugacius,nam longifsimadccerptiscratbi , (lui mora, amp;nbsp;ob id cogebant fe uenundari,

Quomodo utfchbit. DuracinaPalladioautore, mii-fMficx'quot; * ria amp;nbsp;oxymclite condita, uel aceto mulfoi optime fcruantur . Eadem dctradis ofsi' buSjprunorum more, in Sole, uclclibaiio ïiccantur . Sæpè etiam ofsibus exemptis» mellecondiuntur, fapore gratoaciucun-Aduenenda do. Seruanturprçtcreà fi umbilicus coruio gmapulchra picjs caleutis oppleatur, Scitafap^ innatare cogatur, uafc diligenter claufo* omnia etiam præGocibus,amp; aliiscat' neduriore amp;nbsp;minùs aquea conftantibus» CorbcIIiana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Parificfibus Corbelliana j ftd'

jicrfica. Ic accómodaripoterunt : iisprætereàquis loco ficco amp;nbsp;lapidofo nafcuntur.

Pcrfica om- 'TxErficorumgenusomne damnafle«*' £'^deturGalenus,utprauifuccialtmö”’* obfacilem corruptionem.Q^proptef

«Itnda. cepit,pra:fertimquçcarne confiant hum*' da, S: aquofo pulpamcnto : nam lloniacht’ innatant, amp;nbsp;quicquidpræfumptumfuet**’ unàfccum in corruptionemtrahunt.Q*!? ß prçierintjlubrico meatu uiam facilem a'

lt;5ux perfica lüs cibis fterncnt. Innocentiora efle tra«!**' üoià?quot;”''**quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;quæcarneconftâtficca,

P d

P h

11 d

5 E

Ç P' t t ti d P

DE SECRET. HORT. L I B. III. ijtf non patent , neque acorcm cito con-^fahuntjamp;ftomachofuauitcr commodat. Vulgus Gallicum fibi perfuafit perfica nu-dcofuonoxam expedite, quam impedies perficum attulerit. Ncc temerc, nam inci-^endi, detergendi, Scaperiendi facultate pollcf.qua ex re improbitati fucci occurrit. ^oxa ctiam uino gencrofo tollitur, flue il-M fuperbibatur, fine perficum in co ma-'icfcat.amp;innatet. Nuclei per auram pefti- PeftisJSW-fumpti, maximoperc iuuant,lum-

^ricos enccant, Sc obftrudiones tollunt. lor. 5^1 fummeamarijSelinguae parumgra-^ijfaccharo excipi Sc condiriamultisfo-^'^nt. Cum aceto SC oleo triti, capitis dolo-dbusutiliter illinuntur: fed quibus,amp;qua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

'X caufa non fcripfit Plinius : qui plerûquc f^nicdia abfque limitatione pronunciat, quot;ndc cautc Sc circunfpeä;e legendus eft.

Verfiel flores aluum deiiciunt, tara efu, i Huàm iufeulo immifsi: fed non ablquc la-^ote Sc detrimento. Idem praeftat Sc mino-noxa, aqua ubi flores illi amarulenti fe-

pdesmacerati fucrint,deco6Iacum faccha-fo id zulapij conflftentiam . Quæ pratter- ficanis pro ^uàin quod aftridac alui excrementa dcii-^gt;t,ctiamuermesunàcxtrudit.Qu?strita bus.

MEfpilus Gallis nunc Mcllicrus,nuC Neflierus vulgo dici folct. Cuius duo obicruantur genera . Vnuiu, ^nwa'^duo quodrarioribusfpinishorret, indumetiS) nemoribus, Sc uiuis fepibus,quafi fylueftr' nafeens. Huie pomum paruum ineircfo-let. Sc per initia tarn acerbum, ut uix cdert' docHepofsit, nifiliycmis frigoribus fflöl' Vndemagni lefcat.Altcrumgrandiorc pornofefe pto-tudoinmcf- fcrt,ita Utmagnitudinc mala fæpcnumctO pcrçquct,abfqueullisfpinis : quodcrebrö infitu Sccultuin hortishabitaflc,Scfcnta' Quitus locis tem depofiiiflc dubium non eft. Lociscall-gaudcatnie- (jjj gaudct,fedtamc irriguis,uttraditPal' ladius.Frigidisetiàm prouenit, fabulons pingui,autglareofa terra cui arena permi' ftafit,uelargilla cumfaxis. Putarianiat) necnon circunfodi. Sc parco humorc intef ficcitates refocillari. Noftrates ligno huius ad uenabula Sc aurigarum flagella uti

DE SECRET. HORT. tIB. III. 1,7 infcftatur mefpili arbor : qui prçgrandes, ncrnji^ er-amp;quàmcçteris arboribus diuerft ccrnun- *' tur:purgandi æreoftylo, ucPalladiusad-monec, arque amurca, uclhumana urina Uctcre,autuiuacalceperfundendi:fcdpar-ciùs, propter arboris noxam.In quam rem plurimum etiam proderit decodi lupini aqua.Silabuntur poma, fruftum de cius radiccprarcifum, in media trunci parte fi- Nc hbanwr gatur.Si moleftæ funtformicæ,rubricacu aceto Srcineretemperata necabuntur. Ar- fintformior. borihuiepomum rotundum clTefolct, ac uiridc dum pubefeit, fuluum uero ac mol-Icdum maturuitjfundo in latitudinem re- v fitno Srbarbatulo coronæ modo: quod Po-litianusinRultico ficexprefsitiRcgumq; altasimitatacoronas,mcfpila.Ineftilloru élut mefpili. pomoaftringes ingenium. Galenuscom-niuni uocabulotricoccu , quafi trioflum, aut trigranum ab aliquibus appcllatum dicitiquoniam tria intus grana, flue lignca ofsicula,fcminis loco plurimùm continet.

Quod ad cuftodiam attinct, in parente ar- Quomodo liorc diu durare pofTunt mefpila: ucl in ur-ceolispicatis, ut habet Palladius,autinor-dinem fufpenfa .Vcl, ut quidam uolunt, pofca aut fapa condita. Die ferena Icgi de-

bent circa meridiem,8c paleis obrui difcrC' Notatudigna ta,ncuicifsimcontaduseauitiet.SicöpC' (juiapulc ra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^qlia

per dies quinque maccrentur, poftea fap^ infundantur ut enatent,perbellè fcruabun' tur. Quod facerefi nequeas, ctiam melle, ß minus matura collegeris,rcde cuftodics-Pcrgelicidiaaccrbitatcdomita,in paflbud mulfoaplcrifq; decoquuntur, additocin* namomi momento.Scdcùmlîîc hortula-

Sorbus, Gallis Cormierus,ucl Sorbien'^ apta'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- Amat loca bumida, montanaSi

frigidis jpxima, ut fcribit Palladius. Qup^ ex Theophraftotranilatu efle uidetur:qui forbû uiuacem efle prodit folo altiofo 8chu medolundcpaulatimftcrilcfccrctradunt, ß ad feruentia loca dcucnerit. Nafeiturfc-minc,radicc 8c auulfione. Quæfi transft' Notanda pro renda eft, robuftiorefle debet. Scrobéaltio Sorboi'um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defiderat, 8c fpatia longiora : ut (quot; quod

illi maxime prodeft^àuentisfrequentibus agitata grandcfcat, qucadmodii tradit Pal-Quomodo à ladius.Vcrmibusrufis8cpilofisftimmècft uermibusli- obpoxia pet fcncifta : qui mcdullæ interna bus. Iccrantcs, arbore ad mtcritu tabcmq; pet'

c ( ( I

1 i

(

t 1 I

I 1

^Xiis fine arboris iniuriadctraóti, uicino ^öcrcmcnturincêdiornam itaucl fugcre, '^dpcrirecrcducur.Si minùsfcraxfueritar Vt ftraxamp; tedæ cuneus radicibus inferendus efi.

^el circa parte ultima foHa faóta, cumulo iRgefti cineris adæquâda. A nte trimatu no ^ciifctur elTcfœcu da; cuius frutluscùm lar gè proueniunt, vuæ modo fardi, cógcftiq; iiifuntur,cx unopctiolofaui fpcciem præ-^cntcs. Hos ucrmiculus^ etiamnû crudos, ^ccrbifsimófq; cxcft, ut fcribit Plin. qui po ßioriim forbidiffcrentiasquatuor ftatuit: Pomorûfor-•Jnirotunditatê mall afcribens : alten tur-

i. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1-r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quatuor.

öinationcm pyn : tertio oualc rormaiquar-fUnitorminalenuncupat,rcmcdiotantum probabile.Scruanturhoc modorLcdadu- Qnomodo noraacpofita,ubi niircfccrccœpcrii]t,hchi Luanda for libusurceolisufq;adplenöclaudutur,gy-pfo defuper tcótis : poftea fcrobe bipedanea locoficco Scaprico mergutur, orcpcruer-

fo, ut loquitur Palladius, amp;nbsp;terra fpifsiùs Alijmodicn calcata. M. Cato in fapa diu poflcfcruari ftodiendorü ttadi't.CuifubfcribitM .Varro, addensin wido ubicuque pofita, facile per fe durare.

Quæ etiam dilTcda, no n u lli i n Sole, u t p y -raficcâtjfcruâtq;uafculisinhyeme. Ciim

uti uolut,aqua fcruente macerat, ac ita rC' iiircfccre cogut, faporc fanequam iucudo • Alij integra cûramisdolio picato fufpcfl' dunt, illitis pice omniu furculis, exclufa^’ aura quacuq; opcrculo ac gypfo,dolia ab qua amp;humiditatc procul clfc fatagut.Q^' dam, uttradit Columella, in defrutoill^ comode fcruant, addito fpiflamento arid! fœniculi,quo deprimatur,ita ut iusfupcr-natet ; deinde picato opcrculo uas claudût» gypfo illinunt, ne quis pofsit intrarcaut abirefpiritus. Fitexmaturis forbis, ficot exmalisamp;pyrisuinumapud multos; ad* bæc, omphaciu 8c acetum ex. immaturis.

MEfpili immature pomu medici U' furparc folet ad cocrccndu alui rue-ria. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tisimpetu.Nec défunt qui ficcataar

borisfolia,Scin puluerc rcdaébaclyfterib’ dyfcntericoru magno Scfclici fucceflurc-Mcfpilisamp; mifceat.Eadcmpollet facultatc forboruin rt^medica- ponaa,GaIcno teftc.Quæ duo parce. Sc mentis. afFatim,ut ficus ac vuæ funt comedcnda:na

illisccu cibis ncquaqua indigem”, quinpo tiusut mcdicamentis. Diofcorides dified^^ forbapriufqua maturefcat, amp;nbsp;Sole ficcataj jpbabili rcmedio ad aluu ftipanda conferre

DE SECRET. HORT. LI R III. ip fcribit. Idéufuscflcfolctfarinæ ficcatorû pilacontuforûfî polctçmodofumatur, îut iufculis ucl pulticulç mifccatur, cly-fteribùs uc addacur. quod etia dccoôtû co-rtdempræftat.Sed hoc fane mcmorabilcj Morfnsrabi-hquis à canerabido alias morfuSjiacueric

I ûib forbo,pcriclicatur in rabic rurfusinci ' ^cre:nâ côfopitâ cxcitarc crcditur.Eft amp;nbsp;id I ’lôprætermittcndû, quôd licct mcfpilorû ^aroaftringentis lit naturæ fde immaturis , ^quorjnihilominus puluis eins lapillos in ■■fnibus uehementer coniminuit, amp;nbsp;cxclu-^it.Cuiusreipericiilû fclicifsimo fuccclTu „ nbsp;nbsp;nbsp;,

P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pulueremc-

^lefaftumteltatur Ant.Mula,mcaicusa- fpiiorûiapil-püdFcrraviéfcsdoftifsimusamp;: cxcrcitatif.

^cio no dcelfc qui de ofsiculis mcfpili idé polliccatur Sc cxpcricntia confirmatû tra'

N ’Vx.lîueluglans,arborcft puerisac Quibuslocis fcnibusnotifsima,quælocisliccisamp; gault;leatnux frigidisgaudct,nccnôlapidofis,qué-

^drnodu poft Plin. fcripfit Palladius. Coin ’ï'cllaagrum calidum,durum 8cftccû défi ^^'■are tradit. Poteft tarnen 8c locis tempe-

ANTONII M I Z A L D I Quomodofe raijsiuuantcliLimorceducari. Sercndae^ ante^fLlo^ ^'-’cibusfuis CO modo quo amygdalus.fe^ præparâda. priiis uccari dcbcnt in Sole, ut cxhauriatui^ humons noxiû uirus. Idé Columella praï' cipk cas macerandas cHe in aqua mulû» nee nimis dulci ante depolitionem : ita lucundioris faporis frudum cùmado' leucht arbor præbcbic : ac interim mclh* amp;nbsp;celerius nafcctur . quod de Auellani multi intelligcndumcêfcnt. Palladiusad-’ii-iCCS cas tranfuerfas ponendas cHc-none amp;nbsp;pis- ut latus ac commilfura terræ infixa fepclia-tanouc. tur,amp;cacumcn ad Aquilonis partem uet* gat. Columella ternas in trigonum ftatuiK fed ita ut pars acutior fit infra (quia inde ra dices mittit)amp;nuxà nucc minime palnao ablit,ancépfque adFauonium fpedtet. Vr ut fucrit,lapis ucl teftafubterapponi debet, utradicem non fimpliciter, fed repereuflù difpergat. Hæc de iuglandibus obfcurc tra-dita,adamygdalascum Plinio libcterde-torquerem : ctfi iuglâdcs nuccs commilTu-* risiacentibusporrcéfasoptime feri pra^ch pit. Quarum arbor quo fçpius transfcrc-^donanf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cbIçciorcuadctiQ^dfieri.expedit,du

fcieudanux. bima cftiu locis frigidis : in ca.lidis uerô, dum trima. Cuius radiculç refccari no de-

bent, Ut fieri folct inaliis arboribus , quin potius bubulo fimo ringi : ucl quod melius crit,cinerc in fcrobibus refpeigi, ne ftcrco-tiscaloreaduraturarbufcula. Nulla eftar-boiumCpoftccrafum^quæuelfaciliuSjUel mdiusproueniat. Cuius reiteftem profc-rcmus Ouidium, apud quern nux qucrula hunc in modum loquitur:

Spoiite mea facilis contempco nafcor in agro: rârfque loci qua fto,publica pene uia eft.

Scrobibusaltisadmodû deleétatur, vultq; inceruallamagna, quia ftillicidiis foliorû fuorûproximis, uel fui generisarboribus Boect. Ita enim frondis proiedu tftlfundi-tur,ut per ipfam non defluat imbres,fçua-^ueftillacft,quemadmodû fcribit Plinius. Apud quem etiam lego umbra arboris hu-’usjfatis quibufq; nó nutricc elle, fed nouer Cam: unde quçcunq; atcigit baud dubie uc-Bcnat. Arbor bare inferiore fui paitcferti-Hor elle folet: ncq; cariem,neq; uetuftatem ^encicns. Idq; de multis fingulare babet, fefrangi fonitu prçnunciat : ita ut prçfenti-Cchomines pofsint.Quod in A ntandro co tigifle tradit Plinius, omneifq; c balneis ter icfactosaufusific . Sed mirabilisclTefolet I'liuscu quereu antipatbia, tarn enimper-

ANTONir Ml ZALDI tinaciodiodifsidéc, utiuxtanucé iuglafl' dem depada qucrcus monatur, imö ud'ö altera in altcrius fcrobe pofita ciangucfcit: Si. fl nucê in qucrcfi fenio mutari nonnulH Quomodo tradidcrint.DamagcroiiiiifuisGcoigKb adolek^'quot;^ fcribit nucc meliorem fieri,mcliü^^’ adoicfcere, fi urina pucri impuberis, nondü Vcncrê experti,dicb’ quinque praï* maccretur ante quam terræ cómittatur, ica plâtetur. Quod ctiam in amygdalis co' QuomqJo mendatur,utfcqueti capite fcribemus.Si caudicijuclradicib’cincrciugitcr aifude* ° ‘ ris,corticistcneritudincamp;: nuclei fragilio' re carné,fruftuuq; dcfitatc procurabis.Ea* de lætior cuadet, ac cito adolcfcet,fi cupri-Quoraodo nd clauu,aut ligneûpalûadmcdulâ ufqi nodofam da trâsfixetis.Nodofamduritiéexuet,acnu-nux,amp;fruâû CCS facile friabiles dabit, ß truncutcrebro non perdit, per medulla traicccris, atqj foramini pare ulmi cuneum adegcris. Si fruélum amittit amp;nbsp;defluuu habet, ucrbafciradicc, uelcoc-cineurapannu dctritum, amp;e fterquilinio acccpnim,amuletiuice ßifpcndc, autilH-ga. Hæc Damageron. Ad Palladifi redeo. Nc uitio fc- Si fcncébæuitio,inquit, excaucturiuglan-aewæi”xamp; dis arbor, longuscanalisaßimmo trunco intwhict. ad imum cxcudi debet : fie cnim Solis

Ucnti bcneficio difflatur ac durcfcut quæ in •iiarcorcm tranûbant. A rccbitur ante hian tis cauernx uitium, frequenti arboris abla-^ucatione.Siprædurum Sclignofuni fru- Nelignofam dûgignat, cortex in orbe vulncranduse- prog^gn^“' dtjUtnoxij humorisuitiudcdiicatur. Alij radicu fummapræcidunt. Pleriq; terebra-tæ radici buxeumcuncumimponunt:auc ciipreum, fcrrcumuc clauum. Africanus pollicctur infuisgeorgicis, iuglandcs fine putaminibus nuccs cdituras,quasTarcti- Quomodo nas nuncupaht,fifraftis utrinque carinis, fèf'abfq^pu^ integer nucleus illarfa prorfus carne , lana taminibus. autuitigineis foliisrccetibus obuoluatur, quôminùs à formicis enuclcatus arroda-tur, dein terre mandetur. Africano fubfei-bunt Florcntinus Grçcus, amp;nbsp;Palladius La-tinusjpromittitque ille , amygdalis idem euenturum, fitruncoamp;radicibus afsidue chra. cinisçircunfundatur:imô uero amp;nbsp;reliquis fruduû generibus J quæ teftam forinfecus habentjfiiuxtapræccdentem modum co-tiim arbores plantentur . Quod nuciferæ , f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quomodo

atbori quæ ætatem ruilt, 11 uolcsaccommo nuciftræ ar-datCjlixluiopcr annum continuum ter in bonquæ æ-menferigabis . Cætcrùm quia arbor hæc fuccunatùr’ lara quæuis,ut diximus, fua umbra amp;nbsp;prç-

fcntialædit,atquehortisob id inutilisc/Te ccnfcrurfhâcnifî in cxcremo margine fun

ncin inirejqua uelarcfccretj ucl annofaSi Quomodo gi'uudisfrcilccxtirparctur. KisDcmocri-facilequot;cxtir- tUsIlUUC in modu fatisfacit. Ieiunus( inquit ) Icntis grana aliquot mande feoriim: qua: dum adhuc in orc uerfas, pubcfccntis florc iuglandisramum qucm uolueris démorde , arbor paulatim diftabefeet. Idû non placet,flagransigniclauus fuel Icntis granum,utlcgitKuellius ) radictbus imprimatur. Aut in traiedla terebro arboré, puerile lotiu, ucl cuneus myrtcus imraitti tur.-pfcrtim du florcrmel radici ablaqueatç didanus,faba,ucl panus meftruo muliebri imbutus,admoueatur: nâitaarbortabida

arid irate cóficietur. Sût qui intcrebratam mcdullam uiuum argentum iniicianr. De extirpationequarumeunquearboru, qua-dohuc incidimus,hæcapudPlin. rcpcri. Syluæ extirpandæ rationem Democritus prodidit, lupini flore in fucco cicuta: uno die maccrato, Sc radicibusablaqueatisrcf-perfo . Sunt qui fubdicbusCaniculæ illas ad medullaîh perforent, amp;:pctroleû cum fulphurc iniieiant. Ferè hîc prçrcrieram

^uodà mukts traditum amp;nbsp;obfciuatu au- NRwuapulâ-diojuimirum nuccm arborera crebra Ua-pulationccmcndari fcccundari; uclfide mendatur. facicntebocpopulari difticho,

His urcuuque pofitis non præterraittam PulcherriraumfertiJitatis, uel dcrilitatis prçfagium amp;c prognofticon, quod ex nucis fterilitans à arbore Virgiliuspoftcriratc latere noluit; beet multi amygdala? afcribant : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Contcmplator itcm(int]uit}cùni ft mix pinrima fyluis Induet inflorcm,amp; ramos curuabit olenteis:

Si fuperantfruAus,pariterfrumcnta fcquenrut: Magnaejue cum magno iienict tritura calotc. At fi luxuria foliorum exubcrat umbra, Ne quicquam pingueis paleæ teret ai ea culmos.

Hie difsimulandum non arbitror , quod biglandiscortex lanis ac manibustingen-tlis, amp;nbsp;rufadis cap il li Sj Pl i n io autorc,adhi-betur. Quod nux querula licapud Oui-bium teftatur;

Sedomida arbore, ad-ciusfru61um, fipla- ^u-wt.ueniamus, quern duplici munimento cis pulcher-amp;inuolucrotc2i, nullus eft qui nóuideat: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defcri-

1 ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• X 1 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 I / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P“° amp;

puluinato primum calice, nerbaccoq; cor-dec : inox ligneo putamine, compaól-ili ca-

AN T ON II MIZALDI rinarum loculo, amp;nbsp;tenui tunica intus ar-matOj quot modis foetus in parente folet cHcj ut fcribit Plinius . Quæcaufa nuptiis religiofas fecit nuces : olim à Rcgib’ c Perfide trallatas, amp;obidrcgiasacperficas iw minatasj ut autor cft ille idem Plinius.Hïc non tacebo,quöd à capitis graucdinc,quâ foliorum odore in cerebrum penetrante, nux inducit:necnon à grauitate umbrx, karyon Grçcis dici folet: quibuskara,Atti co idiomate, caput fignificatur. SicàLa-tinisob eafdem caufas, à nocedonux (ut opinor) nomen habuit. Cæterùm iuglan-dcm nuncupariuolunt,acfidicercs louis glandem , intcrlifisliteris. Quo nomine primo mundiæuoitaappellatâ fuifle plu* res tradut.Quippc cùm homines diu glan-dibusuiditaflent, inuenta tandem arbore quæ nuces ferebat, deguftato nuclcoruin eiusfaporc, dulcedine illorum mirum io modu m illedi, nuces, louis glades ob prç-ftantiam amp;nbsp;excellcntiam appellauerunt. Adpenfum redeo.Nucibuscortex Iponte exutus maturiratis indicium pra:bet, ac tc-peftiuitatem fatetur . ex quo tunc cxcuti debent. Seruatur optime uel paleis obrutç, uel arena,uel folds fuis aridis, uel area cx

DE SECRET. HORT. L I B. III. Mj lignofuofaóta, fi in ea claudantur, ucl fi q^omoJo cepis rcmifccantur. Quibus hanc contu- «ptimé fer-lgt;crnalis hofpitij uicifsicudinerependunt, 'll cis acrcdincrn tollant. Si proindc fua-üiores reddant,qucmadmoduni Palladius îdnotauit. Apud qucm Gargilius Mar-dalis (cuius meminit Seruius in Georgie.

Virgil, utantcamonuimus ) a/Tcritfc ex-pertumnuces poft annum uirides inueni-djfilibcræputaminibus fuis mclledemer-gantur: additque, ipfummel ita mcdica- annumuin-Hlefieri, utcxeoconcinnata potio fauci-1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

busSiartcriismedeatur. Sed hæcfequenti ôarrationimedicæ erant contexêda. Iftud ptocoronidcerit.Siinaquæfitulam uiré- Tcrrefti« teisiuglandium cortices tufos immiferis, lûbriciàcor-aqua ilia terra perfuderis, uidebis lum-

HEraclidcsTarcntinuspeterc foiebat, prima ne menfa an fumma,nuccs of- Pnmânc.an ferridebeant. Sipoftremo cibo, uti *noscft,cxhibcantur,bibcndi defiderium ptoritabuntjpotufqucauiditatem molien-tut: quo quidem cibis iam diftento uentri-culojamp;refertisinterancis, infinuatæ, de-

lt; , turbantcimpctu, flatus acinflationcs exci-tabunt, cibófquc corruptionis labcuicia^ Qnomodo bunt. Qródillisab oleagiuofa fubftantia rirncsamp;quot;alul infitafic qutcdam cnatandi facultas, qux dcicaioncra coólioni patuui ccdit : undecruditates o-moliaturnu- j-iuncur,amp;alui dcicótioncs promoucutui' • Totrcfaftæ minùs corpori ncgotiû facel-funt. Quo modo Mncfîthcus Athcnicnfi? (^Tniices cdcndas præcipicbatjdcpafla ab igni amp;nbsp;ca-minus noxiç dicantur. r- . nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ i । nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Siphniuscapitisdolorcs cicre, amp;nbsp;rcliquis cibis innatarc dixit. Cui fubfcribit Diodes : additqucfagina fua fttigofosad crâf-^ flticmrcduccre, modôabillorum ftoma-Recentes amp;nbsp;cho pi'obè uincautut amp;nbsp;coquantLir . Vt ut ficcænuccs. fueritrcccntcs iucundiorcs ftomacho effe

folent,flccæucrônoccntiotcs,biliofæ,cô-coftudiflicilcSjSccapitisdolorcm , fipro-fufcafliimantur, conciliantes. Surît præ-terea tufsientibus inimicæ,fcd uomituric-Tuflîs, uomi tibus iciunis aptæ. Cum cepa,falc Sc mcllc tus, morfus, tritæ,canum,hominumquemoifui auxi-inflammatio liantur : amp;nbsp;cum cxiguo melleacruta, ma-marum inflammationibusac luxatisopti-mè apponuntur.Cumfuocoiticc crema-tæ amp;nbsp;umbilicoadmotac, tormina efficaci-terdifeutiunt. Quæpcructcres funt gan-

DE SECRET. HORT. LIB. III. 144 grænis,carbunculisamp;: fuggillatis meden- Tormina,sa tur.NucIeorum combuftorû cinis ex ui no fubter inditus, fœminarum fluentes plus Iar3,me4rua, æquopiirganoncs cohiber. Nuclei lidcm commanducatijamp;cxorc protinus impo-fiti i areas capitis pilo ccleriter replent : mo do id fæpius iterctur. In tinefmo editur nucleus ad pituitam extra hendam. Sed cc-lebratifsimu illud Mithridatis alexiphar-macum (de quo in ruta libro fccundo ali- MitfiriJatk quid diximus; hie ex Plinio rcfcrrc,ncc o-tiofum,nee inutile uidebitur. Infandua- domscontra riis,inquir,MithridatismaximiRegis de- “cnena. uifti, Cneus Pompeius inucnit in peculia-licommentario ipfius manu defcripto,có pofitionem antidoti è duabus nucibus fic-cis,ficistotidcm,amp; rutæfoliisvigintifimul tritis,additofallsgrano. Qui hocieiunus fumit, nullum ucnenum illo die timcat.

! îducrfusgraflantispeftiscontagia, iciuno tus aduerfus ■ nctriculodcuorata.Tcftcsfunt multi cum peftisconta-notijtum ignoti,hacantidoto per magnas dcploratas pcftilcntias me admonente

8c miniftrantc feruati. Cæterùm uirides iuglandes, fublunijfinem, antèquàmpu lamina obduruerint, faccharo u el melle

ANTONII M I Z A 1 D I afleruatXjftomachoUtileseuadunt, ori fanequam gratæ habentur. Q^in Sc ex his luglSdes co- ftillatitia fit aqua pridie natalis B. Ioannis, a- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;multa utilis efle folet: præfcrtim ad

qua. tertianas febres abigendas,amp; alias quas,du adhuc eflem adolcfcens, quafi miraculo ^ruquia^- q^odam , propinatæ buius aquæ cyatulo l)«a. dimidio ante acccfsioncm , efficaciter cu-rabam.

AMygdalus agrum durum, ficcum calculofumamat,adhæc cœlum ca-lidifsimum.Quæ quia mature florc-re confueuit, prxcociquc partu , procce-li foli natura germinare , idcirco Pal-ladius ita ftatuendam præcepit, ut meridiem, fi fieri poteft, femper fpeciet .'Plan-tatur Florctino autore,a nuce,uiuiradicc, Scauulfione , uelftolone. Nuces quæ fed debent, pridie liquido fimo macerantur. Sunt qui bydromelite,aut aqua mulfa ma-defaciant, Scnoólcm unam ibi eflefinant, ut mollis mordacitas germen non extin-guat, Sciucudiorisfapohs arbor frudum

præbcatjcùmadolcucht: mcliufq; amp;nbsp;celc-Hus frondcat. quod de amaris amygdalis JTiultiintelligcnducenfent.Vtutfucrit, a-ßiygdali mix in terram refta figi debet,ea parte quæ acuminata eft, ita ut lignofior

! parsfurfumuergat.Scdqua:pangentur a-j inygdala,nouafunteligeda,acucgctaamp;: re ' cctia.Quibusfi ficcitasinterccnerit, terna amy-f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r 1 nbsp;nbsp;nbsp;1 eaala pan-*

‘uccurremus ngationcin incnle, ncrbiiqj gedaAquo-nafeentibus S^. nocentibus, circunfodien- modo iliis do.cmcrgentemarbufculam fæpcnumero hberabimus. Terra feminarij Palladio ad-notante,la:tamcn admiftum habere debet,

bus. Adolefccntes arbufculç nouellæ di- Amygdalin«; bgenter à pecore funt feruandæ, quia fl ab acbufcuiæ à illis roduntur,amarcfcunt.Dum Höret ar- aenjæ. bor,circunfodi non debet, quia inde Hos «acuitur: cuiuseaeflnatura,ut in fenio fœcundiorflt,quàmiuucca.Thcophraftus tradit,amp;poftillû Plinius, ex amaris dulces fieri am ygdalas , flflipite circunfolPo, amp;abima parteperforaro,dcfluens undiq; Quomodq pituita detergeatur . Quod Africanus in j fuisGeorgicisGræcisctiam monuilTc ui- mygdalæ. , detur,hunc in modum fcribens:Examaris

te quatuor digitis à radice. cauernula imprimatur, per quamlacryma quotânis ef-fluatjdonccdulccfcatfruftus.Idem fiet fi circa radices ablaqueatas, urina Sc fuillum ftercuslargiusinfundantur, deinde terra exaggeretur, amp;nbsp;fepius id repetatur:aut crû eus médius terebretur, amp;c cuncus ligni, mclle oblitus imprimatur, ut habet Pal-lad. Quinteneram Sedulccm , ex dura Si Quotnodo amara etficies,codem Africano aurore, fi amp;quot;lt;iulces^T- radicibusante florcm circumfofsis, aqua mygciaiæ ex calidafrequcntcringcratur.Q^d Gargi-dunsamp;ama læMartial!, fuo morc,parum prudenter aferibit Pallad.Fruôtum facillimè amiteit, iiedum florcm , fl auftrinum fiat cœlû arque nubilum.Cætcrùm, ex fterili friiâi-t'erareddes, utfcripfit Democritus in fuis Quomodo de re agraria commçntariolis, fl radices Hud^fera^r nudaucris : ucl in perforatam ar-mygdalus. borcm,ut vult Columella, lapidé adege-

óliim ucró nullum dare,parte trunci iuxu terram forato, uclpotiusradicem,utlcgit Palladius,amp;r pinguis tedæ cuncu in foramé Vt fruaiim trâsfigiro, humanàq; urina affufa obruito: copiofumfe- ßiiccm {ic infcre,ut librotcffcnteclau lus. datur. Theophraltus copiofiorem fruftum

Ï)È SECRET. hÖRT. LIB. III. 14^ ’iïrcpromittitjfifcrreuspalus arbori adi-Sätur J imprcflóq; foramini quenieus infc-diturpaxillus:quo modoinavborem ani-l’’iiduertitur,acfi iniurialafciuiret. Vbia

pruina mctus eritjGargilius Martialis hoc fcnicdiofubucniriait. Antequam florcat amygdalus radices nudciiturj Scalbi lapi* ’)csniinutifsimi,arenisrcmifti congcran-^t'atqjubi iam tempus uidcbitur ut de-^catgcrminarejeflofsifubmoLieatur. Por-i^iinfcripra nafccntur amygdala , ut Dc-■ïiocritus in fuis adnotauit GcoponiciSj amp;nbsp;^alladius confirraauit i fl apcrta tefta fa-•'Us tollatur nucleus ac integer, amp;nbsp;in co mygdala. ^uodlibucritfcribatur : inuolutufque pa-

i^orediligcntcrcircumlitusobruatur.Itaq} de arbore amp;nbsp;cius fccrctis hadenus. Cuius öuculas, quasSc amygdala amp;c amygdalas ■luncupauimus, gemino operimento tegi nullus efl: qui non uideatrpuluinatiprimu calicisjmoxligneiputaminis multos fca-hficatus fuflinentis, amp;nbsp;in rimulas uarias dehifcetiSjCuifolidus fubeflnucleus. Ma-Uiricatem fatentur omncs,ut tradit Flore-tiiiusjcûfpoliatæfucrintcorticibus . Qua; ûtnurialaucntur, candidæ fient, ac lon-

ANTONII MIZALDI gnomoJo gotemporcincolumespcrfeuerabunt : fed , cruaiidx, rcpofitioncm dcbcnc in Sole ficcari. j

Si colleôlædifficulccrcorium exuantjpa- j leisobrutæ illud facile relaxabunt ac dc- i ponent. Si illasadmagnitudinenimiran- i} dam prodire deftderas, Perficorum caput confulc. Qm)d ad longæuam attinct cu-ftodiam , abfque ulla hominis cura, uilo j lie cxtcrno auxilio diu feruari poflunt, J do locum naâræ fuerint idoneû 5c oppor-tunum qui auftris minime patcat, 5c fitum ac marcorcm non admittac. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Mcdica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I

Amaras a- quot;TALutarchus tradit amygdalaSjprxfef' , mygdalas e- tim quæ amaræ funt, ebrietatem arce- j re,quoddehiftoria hune in modum confirmât. Fuitjinquit.apudDrufumTi-berijCçfarisfiliû J medicusqüidâamaras ' amygdalas comeflari folitus , qui omnes j bibendi certamine prouocabat, neminiq; ] ineapalçftracedebat. Istandédeprchefus eJl, ante quàm biberet, quinas fenâs ue co-méfie , quo minus temulcntiatentaretur. ƒ Porro, cùm deuorareuetuifientcopotorcs ciusbibulijncpauxillû quidcmdn huiuf- j cemodi certamine refiftebat . Plutarcho fubfcribit Athençus, caufam amaritudini

DE SECRET. HORT. LIB. Ill, 147 iribucnSjquæreficcatamp;humidiratcm de- cbrietati pu-pafcit : nec finit uenas impleri^quarû diftc-tionc ScpcrturbatUj temulentiam côtrahi

t üolunt, cffluniisobfefla mentisarce . Rci Huius eu id CS a rgu men tu efiepotefi:, quôd Vulpcsamarorum paftu , atqjadco amyg-4ilanim,utidcmrcfertPlurarchus, certo Oioriantur J fi non contingat è uictno aqua, lambere, interno Iiumore aifatim ab bis fXuôlo.Quod amp;Diofcoridcs Se Pliniuse-

, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•» J /' 1 A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qua?-

îiamtclranirehquerunt. Mnelithcus A- uis igné non Acnicnfisineolibroquem alimétis dica- «pcrtçpen-, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• cuîofXjCxce-»

^it, omne cuiuiq; generis nuce quæ ignem p^s amygda ■’ôfucritexperta,cibis prçcipitabdicandâ, !«• prætcr amygdala rccctia . Cætcrû, quafdâ torreficri, alias incoqui iubct,utignispin-guitudinem abforbéat amp;c ebibat. Vitiis pul rnonum Se renum ex aqua potæ fuccurrût, ^illinducum refina terebinthina calcu- rencs.caicu-'ofismcdcntur,acdifïiciliurinæ in paflb. lus.dyftiria, Gummi ex arbore fpiflandi uiribuspollet, crcaJîo ^cruétis cxcrcationib’opitulatur: adbæc petigo. fuinmæ cutis impctigincs ex acctoillitum tapit Se funditiis abolct.

quot;K 1 Vncdcmum agenda mihi reftat de I aibonbusquaiu fœtusadmiramur, palpamus amp;nbsp;guftamus, fed parentes ignoramus,non uidemus Sgt;c defideraraus. De PuniciSjinqua, Aurantiis,Citriis,Li-monibuSjFicu amp;c Olea. Quætamctfiinfc-ptentrionalibus hortis noftris Qc agris non nafcantur,nGcfoueantur,dehisniliilonii-nus hie fcribere no detredlabojUt labor no-fter,opera amp;:ftudiu,omnibus ex ætjuopro-fic.Sanè huiufmodi arboresclimati noftw

cum fuisfrudibusufqucadeo funt impM-cabiles 8c infcnfæ,ut nullis blandiciis, nid' lisoflficiis,nullis obfequiisapud nos habitarc uclmt,etiamlimitioribusiocishofpi' tia i 11 is dchgnemus 8c offeramus ; tatus eft patriç amp;nbsp;nataliu amor. Sed milfi longiote prçfandi mora,ad rem ucnio. A rbor Puni-ca noftratib’ Granata vulgo dici folct.Cu-ius pomum una cum arbore nobilitauit Chartago : indeque nomen ßb i adoptauit. Calidoaercgaudct, amp;in locis minime a-quofisplatatur,teftimonio Floretini Grï-cijCui Palladiuspofl: Plinium futfragatur: additq; folum macilentum accrctofnm 2' mare, fed in pingui quoque prouenire.Se-riturplantis de matrum radicc auulfis.Sed

DE SECRET. HORT. LIB. III. 148 mdiùs procedet, fi ponendus ramulus de gemmataafiumatur matrc,amp;fcilla radi-' cibus immirtatur:nam itaIçtioracfœcun-diorfict. Si tres lapilli in radiée côftituan- Ne findâtur I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-J 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -Puniex ma-

tur,prouidebunt nepomanndanturj que-admodum fcripfit Palladius. Rigatum purgationemdcfideratifolâq; Hæc arbor, cum nice amp;nbsp;fieu, caudicefiflb non emori-tur,breui alioquinuiuensfpatio . Flosilli Flos Punie» puniceusefTefolctjoblongusamp;tcalathi ef-figiem reprçfentans,afpeôlu fanequàm iu-cundoibalauftiû vulgus nuncupat. Qua-quam non fum nefeius Diofeoridem fati-üæ punicæfloremcytinum appellate , fyl-ueftris uero balauftium : cui Plinius non lubfcribit. Perdit facile ante maturitatem frudum,roribufquenimiisamp; pruinis flo- .

’ , V nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;• n Neflorcmamp;

rem : qua de caula ramos eius innectunt fruflû amit-coloni,ncfubrcólifiumoreminfcftumex- Punica. cipiant amp;c contineant. Prolem furfum uer-fus procréât, quæ corio amp;nbsp;membrana tegi-tur, farôtis intus numcrofisacinorumgra niSjUndc Granati nomen.Qua noce utun-turantiquorumpleriquecum Columella. Punicû ma-Scionon deelTcqui pomum hoc ita nun- WundeCra-cupatum uelint à Granata regioneHifpa-.niç,quôdinibi numerofa proueniant pu-

nica.Quæ triplicifpccieà Diofcoride di-ftinguûtur:indulcia, acida,amp;uinofa feu punicorum æiRa.Inquibusamp;fruiäus,amp;acinoi’fi ma gnitudincjadharcliquoriscopia præcellûc uinolenta . Plinius îpecics quinquefccitj dulciafcilicct, acriajmifta,acida,amp;uino-fa. Acida fieri credutur, fi afsidue rigetuis nam ficcitas in his amp;nbsp;fuauitatem præftat copiam: cuius tarnen nimictati, ut Palla-pti^a”fi°an° dianoutav ucrbo , aliquid debet humoris acida. opponi. Si exacidis dulcia faccre uolcs,

ftercorefuillo Schumano, urinaqueucte-re radices irrigabis. Columella autorc. ei^dhdld Senos, ait, etiam cxiguum adnio-cia euadant. dum Lafcr Cyrcnaicum uino diluimus, amp;c ita cacumina arboris fumma oblcui-

mus : ca rcscmendauitacoremmalorum, amp;nbsp;apyrenum, dulccmque fruftu fecit. Pa* xamusGræcæagricultural profefibr peii-tifsimus,cam in rem arborisradicescircu-Modus iubct,fuillumque ftcrcus fublini, de-xatni pul-' inde terra fupcringefta, humano lotio ri-chcirimus. gari. Scddchoc, inquit, in alio noftro Georgico opcre perfcchus à nobis diftum reperies. Georgicum opusillud defidera-riintcIligOjUtalia antiquorum pleraquc, Alius mod’, magna rei literariæ iadura . Rurfum eX

DE SECRET. HORT. L I B. III. 14, acidis dulces facies, fi ablaqueatis radicibus tedæ clauuin infigas . Sunt qui al-gam marinam radicibus obruanc, Sc ei a-

' Nc punicainfua rumpan tu r arbore, re- Ne findatur medio funt lapides tics ad radicem col-locati, dum fcritur arbor ; quarfi iam fata eft , fcilla fecLindum radices plantan-

I da uenit. Aliter, cùm maturafucrintpu-nica , antequam rumpantur , petioli qui-busdependent funt intorquendi . Quærcs ctiam præftat ut anno toto uiridiafcru^ri pu^aTrua pofsintinarbore, quemadmodumexCo- buntur iiiti-lumella Plinius Sc Palladius adnotarunt: üclpotiùsex Florentini Sc African!græcis Georgicis, Sc ij Sc illctranfcripferunt.Scd præter iam diófa , idem Africanus inex-cauatos fcrobes, dum pangitur arbor pu-nica,cochleas iniicit, ft quidé reperiri pof-fint:ucl fcillæ bulbos una mittit,cœca qua-dam naturarum difcordia. Tradunt in mi-tam magnitudinem punica mala protuberare, fi olla fiftilis circa arborem obruatur, Uel ita aptetur ut ramus cû flore in ilia clau datur, ad palum, ne rcfiliat,illigatus, ipfa-queolla contra aquarum incurfiis operta muniaturinam fuo tempore pomaeiufde

ANTONII MIZALDI magnitudinisqua fueht, opportune redder : imö uero ad 11 li us rei figuram cfforma ta, quam ollæ aut uafculo imprcflcris jqué-admodum traditGargiliusMartialisapud Quoraodo Palladium. Qui etiam promittitPunico-cöparcturpu nun multitudincm, li tithymali amp;c portu-nicoru mul- , r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

titudo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luccus æqualitcr miltus, trunco arbo-

ris antcquä gcrminet illinatur. Quod De-mocriti georgicis acccptum fcrrcHebcbat Palladius,nó GargilioMartiali.Siflorem non continet arbor punica, ueterem urina Qgomodo cum aquæ menfura pari tempcrabis, amp;nbsp;per florem cóti- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j- i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r j'*'

nebit arbor annum radiciDustcrinrundeSjUnipunicx punica. amphoraingeftafufficiet. Sunt qui algam radicibus iungant;ucl floretisarborisrrü-cum,plumbco circulo concludant : aut an-guiscorio circundcnt,uel bis in mcnfc irri , gent. Si ucrmibus laborät tarn poma quana ^mTb°'^dc- arbor, radices feile bubulofunt tingendx. fendanturpu Sccontinuo moficntur . Siclauoænco, vt nica arbor amp;nbsp;fcnpßmus, illos purgaucris,non faci-le renafeentur. Quibus etiam apponte otgt;-uiabis afini urina fuillo ftercori admifta 3^ radicibus affufa, ut tradit Palladius. Carte-Vtpunica rum, infua arborcuiridia longo tempore diii fcructur pennanebunt punica, utfcriplttFlorcnti-uiridiainar- * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

DE SECRET. HORT. LIB. III. ijo j uigorc funt poma,femel arque irerum con torfcris, amp;nbsp;cucuvbitas aridas ac rapa fingu-liscircundederis, ne humeftcntur,aut ab auibusaiTodantur. Si infœcûdafucritpu-nieaarbor,fruóluofam reddes cinere amp;li-Xiuiocircatruncuin frequenter inftifo . Si ægrotabit 5e languida erit, curabitur re-creabiturqueubi caudiccm iuxta radices, algis c mari proicéb’s contcxeris,8e afsiduè rigaueri.s, Candidi fientpunicorum acini, fi argillæ 5e cretæ mifcucris quartam gypfi partem : 5e toto triennio boe genus terræ ra dicibus infperfcris, de Gargilij Martialis confiJio, Didymusin fuis Georgicistefta-tum rcliquit punica rubicunda fieri,fi cinis cumlixiuio circa arboris rruncum crebrö iinmittatur:aut glandium cinere radices fa turentur. Sine acinis nafci promitttit Africanus fi dempta medulla,ut in uitc,furcu-lusadobruatur, 5e dum comprebcndcrit, quod emergit amputctur.Sedbocloco prç-tercundum non arbitror, quöd ramis pu-nicæ gefl:atis,uencnata: beftiæ procul arcé-tur; quapropter in flragulis 5e locis ferpen-fibusobnoxiis illos fecui itatis ergo depo-nendoscenfentprifei rei agrariæ doftores amp;nbsp;mtcrprctcSjficuti libro primo admonui-

Punîca: cum mus. Punica arbor myrti coniugio appri' amickiaquot;”** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^obicl

niyrto iiifitafcrtilioreuadit. Vtriiifqucra-diccs ÔCfi aliquanto diftcntintcriiallo, ni-hilominusmutuo complexu exhilaratur. Quid amplius ? Africanus in fuisdeagri-

nico dcccrpto ex fua arbore , diccrepofsis quot grana intus contincat.Pomumununi PnIchrS in- inquit, priusapcri, SZ quot acinoshabeat nînadonc'a- dinumera,actibi in fingulis totefleperfua cinoru Gra- dc,etia fi magnitudo uariet, modo ex ca-dem arbore legantur.Nam fola differentia crit non circa numerum, fed magnitudine autparuitatem. Hisutcunquc pro arbore amp;eiuspomiscxpcditis,adcondituram,re-Qnomodo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tutam cuftodiam cômodùm

»unicaaJhy ucnio .Bcrytius ill fuisdcagriculturaprx-ftruad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccptionibus Grecistradit,punicaad hybct

porterc , ne taéfu afperiore uitientur, aur vulnusfentiantfquæduo putrilaginisori-ginemadferre folent) deinde pediculisin coólam Sc liquidam picem dcmerfïs,refvi-gcrata,cx ordine fufpendi debcrc.Simt qui tota in picem mergant, amp;ubi refrixerint, fufpendant. A lij arentibus flocculis figillA-

DE SECRET. HORT. LIB. III. iji titn inuoluta ,funiculis obftringunt, ne tu-mcfccntia dch ifcant in hmasrpoftca gyp^b undequaquc illinunt ueftiunt : coq; modo munira ac loricata, in parère arbore hç-rcrepariunrur:fcd maioribusramisaliiga-ndebenr,urimmora mancanr,amp;: uenroru uim fuftineanr. Palladius, amp;: anre illu Columella, ex Grx’corumplaciris,arque adeb unius Beryrij,rradir diu feruari polTe punira,fiinregraurdiximus , colleda, amp;lino fparro ue colligata, in aqua marina,uel fcr uenre muria randiu demerganrur,ur liquo rem combibant,amp;:madefcanr : fiuc,ur Ic-gir Columella jtanrifpcr demirranrur dum decolorerur : deinde Sole rriduum reficce-tur,fediraurnoótefubdio non maneant: poftealoco frigido fufpeduntur : cùmuo-luerisuti,aquadulcimaccrabis . Sunt qui in fcobc querna prius aceto fufFufa ordina-tim obruant. Alij argilia, ucl figulari creta induunt,amp;:ficcata, loco frigido fufpendut: atque cùm ufus excgcrir, in aquam demit-tunt, amp;nbsp;cretam refoluunt. Plerique attaclu illainuiccm feparant, amp;nbsp;paleis diligenter opcriunt.Columella pcdiculospomorum fleurifunt in arbore contorquet, ne pluuiis nbsp;nbsp;auUnt«^

admaiorcsramosalligat, utimmota nia* ncant:moxfpartcis rcftibus arborcmclu-dit, ne à coruis aut cornicibus, a 1 iis uc aui-bus eins fobolcs laccrctu r.Scd ad Bcrytium depunicorum cuftodia fcribcntcm rcdco. Isßngulisfidlilibusollulis punica fingub ex arbore pcndentia collocat; diligenter operta ita munit ac ftabilir,ut neque ad ramos aut truncos offcndant, uel mutuo col-lifu fefeattcrant amp;nbsp;confringanc. Cui Colu mellaad unguem fubfcripliiïemihiuide-turhisuerbis:NonnuIIiuafcula fidiliade-

pendentibus malis aptant, amp;nbsp;illita luto pa-leato arboribus bærere patiuntur. Alij fa-no ucl culmo lingula inuoluunt,amp; infuper luto palcato crafse linut : atque ira maiori-busramisalligant,nejUtdiólum eft, uen-tocommoueantur . Sed hæcomniafereno

cœlo adminiftrari debent abfquc rore:quX tarnen autfacienda non funt,quôd lædan-turarbufculæ, au teerte non continuisan-nis ufurpanda : prçfcrtim cùm liccat detra-lt;fta mala ex arbore, modismultis innoxia euftodire, ficuti antea oftendimus, amp;t nunC demumetiamoftenfurifumus. Palla'dius docet optime feruari, fîferiola obruatur fub dio qux habeat arenas ad mediû ufq; gt;

DE SECRET. HORT. LIB. III. ijt cum fuis ramulis Icóta mala impriman-turfingula canisfingulis,uelfambuciuir-gulis:amp;;itaindiftisarenis feparata figan-tur J ut quatuor digitis cmineant ab arena. Hoc idem paulo aliter Scapertiiis Columella fic eft ^fecutus. Sub tcfto, inquit, foiTulæ fiunt tripedancæ loco ficcifsimo:

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ârtinciû pul

toque dumaliquantum terræ minutæ re- chrumamp;in. politumeft , infiguntur fambuci ramuli: genioûin». deinde fereno coelo granata leguntur cum fu is pediculis, amp;nbsp;fambuco inferutur.Quo-niamfambucus tarn apertam Sclaxame-dullam habet, ut facile maloru pediculos fecipiat. Sed cauerc oportebit, ncminus quatuor digitis à terra abfint, amp;nbsp;nc fe con-tingant poma .Tunc faélæ fcrobi opcrculu Ifnponetur, Sc palcato luto circumlinctur, necno ea humo quç fuerat egefta, fupcrag-gcretur.Suntquiin calidam aquam intin-fta,amp;ftatim exempta diutifsimc incolu- miræquot;proièr fnia feruant. Alij in ficcam arenam diftin- uandis punira amp;fccrcta deponunt : autinfrumenta-ho accruo ad umbram, donee rugofa fiat, diligenter condunt. Pleriquc, ut Palladius ^dnotatjin fcriola cui ad mediu aqua mit-^^tur jpunica fic fufpendunt, ne humorem hngant : quæpoftcà diligenter clauditur.

viæaliæ eu- ncuentus irrumpat. Aliiin dolio hordei punicorum. picno ita collocantj ne le inuicemeontifl' gantullûdqucdcfuper operiunti Non défunt qui ilia cum ramulis arbori detrahât, creta figulari pcrlita,ubi diligenter roa-turueruntjinSoledeficcant : deindefiqu^ rimam creta fecit, luto linût, Se rurfum

lîccatafrigido loco fufpedunt, quemadmo dumfcribitColuinclla. Quihancratione poftremam euftodiendorum granatorurn àGræcisgeoponicis tacite mutuatamjfic Kotâtudigna nobis propoiiit. In urcco fiótili nouo fin' qmapulchra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uel iligncamfub-

fternere oportet, ac ita difpoiicreut feobs inter fccalcari pofsit. Deinde fa£lo primo tabulato, rurfusfcobcmfubfternere, amp;li'

militer mala difponere, donecurccusim-plcatur.QuicùmfueritoppIetuSjlicebit o-pcrculum imponere,Secraflbluto diligen teroblinire . Omne autem pomumquod in uctuftatem rcponitur, cû pediculis fuis Icgendû cft : amp;:,fi abfque arboris noxa fieri pofsit,ctiam cum,ramulis : nam ea rcsplu-hmùm adperênitatem confert. Haûciius depunicorum repofitione amp;nbsp;cuftodia,in qua demonftranda amp;c recenfonda , fi tibi prolixior fum uifus,fa6tum idputa, quod fixe

Î1ÇC ratio multa habeat communia cum rc-Hquis pomorum ffencribus.Cæterùm,hîc

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ • r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;natuinume-

nonomittam quodcxpunicisleugranatis dicatum «e liinum mcdicatum fieri folcc tali arte ac puni«*, fticthodo. Acini maturi diligenter ex fuis ftiembranis fcclufi, prælo committutur ac cxprimuntur : moxuinumfaccisadidac-commodatis percolatur, Sc inuafculisre-poniturquoufqucfàex relidat: deinde claru tufiodituraffufo dcfupcr oleonecorrum-patur,ucl accfcat.Sut qui abfque olco illud in cadis aflcruent : fed per æftatera facilè a-tcfcit.Modialij funt requirendiaconful-tifsimisagricultura: amp;c mcdicinæ profclfo- ctur. ribus; namut dixit pocra, Nó omnia pof-iumusomncs. Iliud interim non difsimu-laboquodapud Hicron. Cardanumlcgi: nitnirum cortice punici maliferru in chav lybcm mutarc:fed modum fubticuit.

DVlciapunica,apyrena,utmonuimus uocata,ftomachoinutilia elle Plinio cenfcntur.Nam inflationes pariut, ac dentes amp;nbsp;gingiuas lædût. Quæ ueró his fapore proximafunt, uinofa nuncupata, aluum fiftunt, amp;nbsp;uentriculo, pauca dunta-Xac, ptofuut. Hæc danda ia febre nónulli

ANTONIIMIZALDI nomitus amp;nbsp;ncgant:nccfucco,nccacinorumcarncuti-li. Vomentibus,acbilemrciicientibusnon probantur.H«TC Plinius: cuiDiofcoridcs per omnia fubfcriberc mihi nonuideturgt; tradcns malum omncpunicum boni fucci elFe, Sc ftomacho utile, fed perexiguum ta-Qualitates æcn fufficcrealimentum.Dulceftomacho Punicorü ex utilius babetur,aliquantulum ill CO gigflés Diofcondfe, calorcm,acinflationespariens : ex quoin febri abdicatur. Acidum aftringit,æftuan- j ti ftomacho auxiliatur,acurinamcict:ue- j rùmoragingiuâfquelædit. Cortex,mali- gt;nbsp;corium vulgo diiftus, quódcoria maxime pcrficiat, ft in aceto mixta galla coquatur, mobiles dentes ftabilire fertur. Cæterùm, Dentes mobi punicum intcgrum olla noua,addito opcr- : les,aluipro- culo,infurnotoftum,Sccontritû,potùffl- I min'aquot; méf« uino, aluum fiftit, ac eins tormina j orisulceraamp; difcutit. Flotcs quos balauftia diximus

• appellari, fœminarû menfespotu retinét. Sanantorisulccra, tonfillas, vuulam,ex-creationes fanguinis, uentris Scftomachi folutioncs, neenon genitalium ulcéra, Si hnluiaisèx- alia quacunque in patte manantia. Tuforu creatio ,fto- fatina, ut tradunt, dyfentericos à morte li-machiis.fœ- bctat.Nuclciaciiiorufn maximeacidipu-rnineafluxio . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• „ i r •• r r

DE SECRET. HORT. LIB, III, 1^4 Uclincoiäi, fluétcnialuum,ftomachùmq; cohibcnt : adhæc fanguine excreantibus fa-lubriccr bibuntur. Prætereà utiles habetur ad dyfentcricoru deccirus,amp; fœmincas vul üæ duxioncs, Meraoriæ trad.unt, inquic Diofeoridcs, eum qui tres quam minimos cytinos deuorauerit, nullam illo anno lip-pitudincm pafTurum,

A rborii Citriæ, AuranthT, amp;nbsp;Liinonie, carumdemq; ponii cura,auxilia,amp; fc-

Cltria arbor, quia apud Medosamp;; in Arbor Citâ Periide naraaceducatafuit,idcircoamp; Medica Sc Perlica Theophrafto,ScAf * ly ria Plinio uocari folct. Hane genres plu-timæ ob remedij præftanriam, fruftra olim ilidarûtadfctransfcrre fiûilibus inuaiis, dato per cauernulas radicibus fpiramento.

Palladius cultu amp;nbsp;diligentia è Médis in La Pafladius ar-tium tranftulifle ac propagauiiTedicicur, n°,7inLatfû Quemfolcrsimitatapofteritas, Sc Gallia: tranftuiit, ^Hifpaniæceu per manus tandem com-municauit, A mat terram rariorisnaturæ, nbsp;nbsp;nbsp;'^ù°cat

quemadmodum feribir Palladius : adhæc nhius emu, ccelum calidum Sc humorem conçinuum.

ris Cirri dc- Iauruscrat:fóliahaud uUis labcncia ucntis: fcriptio. -p tlosapprimatcnax.

Ipfa quidcm lauro foliiftjuc,amp; corticc,amp; ipfo Stipite rum ßnailis,tum frondeiccntc iuuenta: At cono inferior,ramifque ualentibus impar: Nam florum longé candorc,amp; odoribus anteit.

Hæcarborû omnium fola ab auflro opcm fentitjSó ab aquilone læditur,autore Flore-tino in fuis dc agricultura Græcis rudimé-tis. Si quis in rcgione frigida illam nutrite cicurare uoict, loco ad mcridianam pattem conuerfo debet difponcre, bybernis menfibusftramine, aut tegetibusoperire, Sc maxime cucurbitarum farmentis : natn fympatbia quadam illam à frigore illçfain fcruarcdicuntur:ut idem fcripfit Floren-tinus.Hinc faófum uideas,ut multi nó ine-Cncurbitas ptè propc cittiam cucurbitasvbique ferant: ''^^ïuuau* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuuari creditur . Vbi æftasrc-

fulferit, nuda arbor acri tuto eft redden-da ac exponenda . Gaudet afsidua fofsio-ne , ex qua maiora proueniunt poma. Stirpis ea fuaptc natura tenerior, fi pau-cam glaciem experiatur, fyderata conta-befcit. Quarcdiuitesinconcameratisfot-

Solcm fpeótantibus,illampto-paacns. nbsp;nbsp;nbsp;pe parietes collocanc,copiofóqj humore ri-

DE SECRET. HORT. L î B. III. ijj gant.Dumæftasaduentarit.apertisforni-cibus.utdiôliimeftjSoleilluftrarifinunt:

amp; cius tcpore uitaliq; fpiraculo foucri ac rc creari. Appctcterurfiim hyemcfubfomi-ccsreducunt. Scriturfcminc,talea,ramu-

lo, amp;nbsp;claua,ut in fuis Gcorgicisgræcistra-dit Anatolius. Si fcmine ucl granisfcrere fatagiSjhunc in modum de Palladij couit-: lioinccdcrctibi licebitt Imprimis ccrtam ad duos pedes fodicSjCMicrémquemifcebas acin brcu CS areas digérés, ututrinqucpcr Canales aqua difcurrat. In dnStisarcispal* niarcm fcrobiculû manibüs aperies, amp;nbsp;tria grana uerfo dcorfum cacuminc, iunéta ca*

Quoniodo femme ièren dA.ût Aibot ciaû J

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t»

ditucs.acobruta quotidiano imbre reCpèrr gcs;ut rigationc animata melius adokfoac; Acreis medullas in dulccis mutabût, fi per triduû mulfa maceraucris : citiùfque pro- OaomoJo , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. acres mediil-

cedent, fi aquæ tcpentis bcneficiOucarrs, las mutée in Ucl ouillo lade, quod præftat .'Scruntute- dulces «tria. ' dam fiâilibus,dato radicibus fpirameüto, . or--

percauernas 1 Natis germinibusproxima ■■ licrba femper runcanda cft ,amp; planta trima

j transferenda. Quæplurimùm iuuari^Cfe-ditur circunfita: cucurbit«fiagcllis : riàm naturali amp;* Occulta quadam ni, illam, ut di ximus, àfrigorum iniuria uindicant .'Ex

A N T Q N 11 MI 2 A 1 DI ' quocombuftæcucurbitarum uitcs,cirri ra dicibus utilifsimu præbent cincrcm. Si ar-Remediuat- botcm incrcfcciis fruiäus dc^rauatj poma bons quæ a i i t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.r

fuo dearaua- niulu dccvahcre coaueniet:ica enimalcn-tutfru'da. da, ucgctiorc proficient incremcnto.Cali-dis joicis partummunqua alternat; fed perpétua fertilitatc pomificat;aliis pubefccn-f.LornonO tiigt;us,aliis adultis;aliis maturitatecaducis.

porfiffii maturisJclublcituatacerba , accrboruinq; catioamp;fœcû actqtem florentia' coofequantur k otbcni «ÿacndâcontifluæifœcunditatis fibi mini-iiitantc natura rquachane feeturam non interpellât jficuti præclarè adnotauit Plin.So Ji flores qui.nolut eiéólam in medio.coluin ge»inf,flrcundicrcdunrur:qui ucro ca carene, fterilcfcuntiinfertilcfq;.labinur.Por-oi -3 I gt;ri9 rbjbicmihidifsimulandum nonefl quod ( I C.'* »? b«clt;trbor aJjis^nnedi rccufat i Cuiuspo-raum,citriumvulgbinuncppatumicffigie fedpdo amp;nbsp;pi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caperata i, ob longa, amp;nbsp;interdum rotû-î

Clara citri po d* jüureo colorefoppaJlido illuflratur,co-*”• mifiegratifsinTO iodore, ÔCacidulofaporc.!

NoJimandebatur: Tbcopbrafli «täte ,,fcd ae Plutarchi qpijdeni auoriim.rncmona,ut Summè no- Atflfnæus jcf»ptujtîrrcliquic,'ParthQruni tanJa amp;nbsp;ad- pföccreshuius grana duntaxat incoqucrc

foicbantefculentis, commcndandihalitus uenêJaqm'a gratia.Quodplcriquead folia detorquét, ?“***““• non minùs odorata quàm pomum ipfum. idcirco ucflibus utruqueperaptc intcrferi folct,ut cas fuauiodorcpcrftindat, amp;nbsp;ab of fenfisuHidicct: unde Homerus amp;: Ncuius ueftes cicrofas cognominarunt.Si pubcfccs pomumjfidili ucl uitro claudatur, per in-crementa no folum forma uaüs contrahet, fed tanta magnitudine, quantafucrit uas, extuberabit. Quod ßeffigiatumfuerit,for Quomodo ttiæ amp;imaeinislpccicm inclufum pomum po-

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;° S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mum nalca-

prælcrcrct: led uali oportet pcripirationc tureffigiatû. relinquerCjUt anteà monuimus, hoc eft fo raminulaaddcre, quibusaè'rcm admirtat, ex Florcntiniconfilio. Eft alia uia amp;nbsp;ratio effigiandi pomi à nobis fuperius tradita, quâdo malorum hiftoria percurrebamus. Cætcrùm,ft rubra cirri pomauolescffice-re,furculum moroinfcrito,amp;rubrum po- trii,Sia^eâîî inum dabit. Medium pomi dulcefiet,ut iHoru duicc. tradie Palladius, ft trucusobliquoforami-ne ab imo terebretur , ut altera parte non exeat; fic humor effluere permittetur donee poma formenrur:moxquot;foramen luto teplcndum crit.Idem fieri affirmât fi femi-napriufquàm ponantur, ouilloladc, aut

Aliu«! ut ci- mcIlitauelfaccharataaquamaduennt.Sed ** pulchrunierit his de rebus audireloiiianö Poncanum,qui de Citriorum amp;nbsp;Limonio-rum mutâdo fapore hune in modû feribit: Quo non ars penctrat-paltnes cædatur, Sc ipfe Ctalsionin palmumque cauctut,amp; undiquelabris In girum duftis,nec pollice crafsi:is,illuc

pulcnraamp;no QuodSolcm auertat : poftquam arida fuxerit arbos tatixdigna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luclufum hiimorem,amp; fitiensnouapoculaglifcit,

Mella cauo immerfans flauentibus imbue nuis. Vel üaeuamIblcrs thymbræo neftare ccllatn DiftendCj ac latices humano è corpore fufos Mollibus irrora ràdicibus : interca ne Neglige frondofum toto de ftipitegermen VelTcre; non décrit fœlix fortuna laoorL

Haélenus louianus Pontanus, poèta,ora-lou'iani Pon- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;philofophus ad unguem faftus. Qui

uni laus. citriorum hiftoriam in fuis Hefpcridû hot tis omnibus partibus dodo ac eleganti car-minamp;abfolutâ reddidit. Hune Ci uidcbitur,

leges amp;nbsp;confules.Venio ad citriorum codi-turam amp;rcpofitionc ab antiquis acccptaïu. Itaquefiaptè uolcs citria colligcre amp;(. O' Quomodo primeferuare, nodecûfuisfoliatis ramu-gédTamp; fei- bs,latcte Luna carpere dcbcs, Sc Cccrcu dif iianda citria ponetcrautor G.Martialis.Sotiôinter Grx

do putrefccre, quæ aceruis hordei aut milij obruta fucrint. Alij fingula lingulis fidili-

DE SECRET. HORT. LIB. III. 157 tusclaudût, Scopacolocoordinatacufto- Mölt;Ï‘ »’m diût.Plcriq; in minutisllraminib’ fcruat: üclpaleis, aucfcobclignea.IdêSotióiubct pomiicitrij fubadto gypfoftudioselini:uc toto anni curriculo inofenfa intcgritate,amp;r omni uitio illa:fum cuftodiatur.

Hæc dc citriis : dc A urantiis paucis dicen dum : quorum arbor cirriæplantam ma-gnitudine æquat, amp;nbsp;folds ab ea parum, aut nihil refragatur. Aurantiapomacùm au- Vndediaa tl colore pelluceant, ab auro nomen men-tóaccepifle mihi uidentur, ex quo aurca maladici pofldnt. Quæexuiridi in luteu languefcunt, citreola Secitrula nominat.

Quæueroouatafpccie turbinantur, fi lu-tconitent colore, citrangula , amp;nbsp;priuatim citrea appellant. Si hcrbaceo colore uirent, Citreola, «-limoniadicunt.Siprægrandiafunt mclo-num mödo amp;c orbiculata, ouataque facie ria,amp; curo-turgent, ponceria Sccitromala uocitant.

; Quæomniafpecieriiuernacula nomina,à citriodeflexa uidétur. Cum quocómunia [ fere omnia habere creduntur, tam auxilia quamfecreta.Q^resmemouet utdc il-lis in prçfentiarum nihil ampliùs fenbam. Trafco itaque ad Limonia, quorum cura, cultus amp;nbsp;auxilia cum citriis conueniunt.

Suntque in tfiplici differentia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

«iorom dif- Altera funtfruótumaiore,amp;rotidafucco Icientix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V bertorc, fed oblongo tarnen utraque d udu;

Tertia prægrandi turgent ouata uolcnio, Ac cittif refetunt finuofa ab imagine formam, Sed guftu ingratOj quémque ora ofFcnfa rccufcnt. Eft idem ciinftis cultu(que,amp; cura, amp;nbsp;iuiquum Ccclum indignantur/rigûique,æftilmquc rccufant.

Qui plura uolet, confulac librum fecundu Hord Hefperidum louiani Pontani : ilHc ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;reperiet quo fibi abundè fatisfadum dicat.

HÎCfinemcram fa6lurus,nifimihi in ©e-Notanda de tcm opportune ucniffct, quodfuccolimo* niorumbisauttercolato, fi intégras maf' garitas colli- gai'itas lauabis amp;nbsp;immerges, Solique puante. pones,in quinquc autfcx dicbus ita collb quabis, ut mellis confiftentiam référant. Ex ea materia poteris formate quicquid ti-1 bi uifumfuerit, Scpaucisdicbusdiucs fieri. Autor Hicron. Cardanus, cuiingéteis debentur gratis , fiuera funt qus tradit. HÎC non omitta quod apud Lcuinu Lcm-nium mcdicum doótifs.fcriptum amp;cadno-tatumlcgi: nimirum limoniis tarn acidu Succuiimo- fuccumineffe,amp;ufqueadeo exedentis na-fuum podus turæjutüeipcrnorasaliquotaurcuni nu-cximerc. mifma inféras,accifoimminutoqtie pon-

DE SECRET. HORT. L I B. III. ij« dcreilludcximideprehendcs: nam pcne-trabilc frigus adurit. Quaquam alia fubeft caufa, quam, iit reliquis faciam locu, prüfens omitto.

OVi de rc rullica mcdica fcripferut Afn,Arabcs,Græciamp;; Larini,uno oreprædicanromneis, aiboris Citrium po icrûcæpomum,citrium,aEdiximiis,vul- „jj aduçfû-gönuncupatum, uenenis inimicum efle, «• ■Hifque antidoti loco cHicacitcr opponi. Quod cclcbri hiftoria Athcnæus confir-•ïat. Cum Princeps quidam Aegyptius, •nquit,malcficos nebulones duos damnaf-fet, quo fuorum facinoru meritas pœnas luercnt, eófque afpidibus fecundum Ae-gyptias Icgcs in prædam exponendos di- tatu digniC.. killet,ij citiiuminitincic',dum beftiisfu» turum pabulum duccrcntur,comedcrunc: ^uodcauponaquædam uicem corum do-Icsjillis dederat. Mox cum in thcatru de-fcendiflcntjamp;àfcrocifsimis feris demorü dient /nihil moleftiæ fenferunt. Q^am fcmPracfeûusfurrimcadmiratuSjàfatelli- . tibuspercontari cœpit/num antidotum a-bquod prarfumpfilTent. Re/pondentibus dtrium tâtùm ex integra ßmplicitatc do- na.

ANTONII MIZALDI natum cos in uia maducafle, pofindiciuf-fit u n i prxbcri, alteri ucrö dencgari, ac de-nuo in thcatrum trudi ad fiippliciu. fa«äo,quicomederat, dcmorfus nihil io-cómodi pafliis cft : alter illato iâu undique liuidusfadus,confeftim intcriit. Quxres multis poftcà probata, tactóquc frequentef Citrin Omni pcriculo,tandetninuentumconfcfl'umquc acnoVro^'quot; fuit,citrium Omni exitiali uenenoprxfeU' Jeffe. tifsimum ac præftantifsimum elle remedium : fumptûmque ucnenatis iäibus reß-ftercjdonec concoftum fuerit. Si quishuie hiftoriæ fidem non habet, fidelem ucta-ccmqucThcopompum Chium confulat: ckri'”*” difeet Clearchum Hcraclcotam Pod tyrannum multos ueneno fuftulifle, plu* rcifque nccare uoluific, fi excellentifsima citrij uis à popu lo cognita, uenenis non re-ftitiflet.Q^dnonnullietiam rutx aferi* bunt,qucmadmodumin eius hiftoria di* ximus. Citriaitaq; uenenis elFicacitcr ad-uerfantur: amp;nbsp;maxime illorum fernen tri-tum , amp;nbsp;ex uino generofo propinatum-Seminis ci- Quam rcm ctiam præftabit fuccus : nam trijufusamp; peruentrem toxicum excludit. Sedca in .^reVirgiliumegregicphilofophantemau-diremolcftum noncrit.*

DE SECRET. HORT. LIB. III. ij, Media(iiMjuit)fert trifteis fuccos,tardûmlt;]ue faporcm Eoelicis mali:q(jo non præfcnriiis vllum (Poculafi quando fæuxinfeccrc noucrca:, Mifcuetùntque herbas,amp; non innoxia ucrba) i Auxiliuin uenit,ac mcmbris agit atra ucnena.

Sicrudamandunturcitria, non facile co- ç^Tudiffi* ftioniobcdiunt,quin Sccraflum générant ciiïa. ûiccumrob id illis melle aut faccharocon ditisucfcifatiùsefTeputant medici : quod «ta ucntriculum excalfaciant ac roborent.

Quod non obferuans hæc noftra ætas gulç nimium indulgens , crudacitria in cibis, parum prudenter cum aflatis carnibus efi-landa proferre nihil cunflatur . Aduerfus îtrambilem, 5c morbos meeftos quos ilia . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n - Bquot;'« «« *

«Citât,cgregieopitulantur . Succus fiaua Uaua, peftis Memreprimit, arcétquc peftis contagia. fcorpionü Proindc recentiores medici ad febres pe- ' ftilentes fcrapiis c citrio confettis fœlicircr ütûtur. Semen priuatim feorpionum iôti-kusSc potum amp;nbsp;appofitum mirificè pro-deft.Si quis integrum pomum in iure co- KorSda pr® quatjuel inalioliquore , cxprefsifque in- conciliando terancis, fuccum forbeat, fuauifsimûha-‘itumfibiconciliabit.Idem,utfuafcrtna- dùucnenii. ' ^ra,cum fcminc in raelle coôtum donee in

iustabefcensrefoluatur, fi quis ex eo iurfi percolato manè binos ternófue trafuerfos digitos hauriat, ab omni ueneno immunis cric. Res in peftilentibus contagiis mihi amicisfæpcnumeroprobata . Hoc fit po-

. locum. Sicalido pani fuperponantur ccle-Qnoraodo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;..

«eleriterpu- nusputnlagincmconcipient, 8cin corru-trefeât citria. ptionem promptiùs agentur.

Aurantiorum tria obferuantur genera, genc7aquot;amp;°fa'^ dulcia,acida, Scexiismifta, vulgoaçido-cultatcs. dulcianuncupata . Dulcia omnibus par

ratjpro maioris amp;nbsp;minoris aciditatis ratio-ne . Qimcirca febricitatibusadextinguen dam fitim optime exhibentur . Cortex o-mnibus calidus 8c igneus cefetur eflciquod guftatudeprehenditur: namacereft ac a-marus: cuius fuccus in flammulam lucer-

roali aurâtij, narum iaculatus, ignem facile concipit: tranfitquein uinum contra uitreum cali-cem uel è longinquoexprefllis: digitoma-dor deprebenditur , 8cinfufus liquor cor-ticemrcdolct.

Limonia citriis 8c aurantiis omnibus facökas.”^ griftu acidiora clfc folent : 8c ob id fucco frigidiorcacficciore prædita. Ex his fera»

de SECRET. HORT. LI D. III. ifo piuiu copficituradrcftinguendû bilisfer-'lorcin mirè elficax, Sc ad peftilcces fcbres îcftasquæ contagionc ferpunt. Sed iiiud ■lonprætcreundum, quöd

Admotiis foculo limon, fcnfimquc rccoétus Inftillantc anima,ac tcmicm coiiucrfns in amnem, Ora puellarum maculis Iauat,amp; candorcm

Hodie calenti balneo aqua ilia elicitur ui-tveis organis ex limoniorum fucco ; quæ I prætcrquamquôdmulicribusfummè ex-Pctitur.adfacicmfuco expoliendam amp;e-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ... \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uioligo.ua-

;‘Ugandam , cnam uiuligines ubicunquc ri.acuncfc-fint, amp;:totius corporis maculas emendac, ’cuaro.s dclec. Eadem aqua ferapiisido-, Ocisremifta,acutisfebribusamp; contagiofis fitliciterfuccurrit. Quod nos frequenter fiitnusexpcrti.

FIcum Columella tradit aprica loca,cal culofa, glareofa, amp;nbsp;interdum faxofa maxime amare. Quo in fitu celeriter |'^nualefcit,modôfcrobesamplos amp;c ido-‘'cosfeceris, amp;c altos , ut vult Palladius. Qiù genus terræ durum , gracile acficcû, ’^ictiamquadrarefcribit, proutili pomo»-

rum ûporc . Quæ in montanis Sc frigiJi^ Vtfa præftî- locisnafcitur, quia minus ladis habet, mótan^/na- ^ccitatcm durare nó poteft: quare tifus ilH fcens,aiipla- inuiridicfl. Quæinplanisamp;calidis locis uigct,pinguior cftjamp; obid,inficcitatedii raDilis.SanèjCÙmdcIicatulah’tpIantajû-cillimc pcrit à glacic, ac citö à uentis difru-pitur . Quare ab hisfummè cft tutanda, quemadmodum in fuis Gcorgicis admo* Ficumnon nctDidymus.Qujmultitudincmaqux,5^ fcrrc glacie, crebram rigâtionem, pomorii arbons hu-ucntos,ncc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒgt; i । • i *

aquas. lus naturalem pulchnrudine corrumpcre, ilfqucputrilaginem conciliarc tradit.

C^omodo omittit arborem hanc femine prouenirc ueniat ficul poiïcjfï quismaccratas ficos reftiobducat, amp;c cum cadem obruras frequenti imbre it-roret. fie enim complurcs emergent arbuf-culæ,quasoportebittransferre in ferobes. Siquisuiuiradicem pangat, fcillæ bulbes interiieiat, aut muria madefadam collo-cet.Præftabiliùs tarnen fuerit, fiueplantu-lam,fine ramulos feras, bubulo fimo ma-defacere. Sunt qui calcem u iuam cum pla-ta adobruant, ut idem prodit Didymus, arbitrantes fie fatam fuo domino nequa-quâdecoqucre . Alij rubricam ablaquca-tisradicibu^adiieiunt, ali) ucro cinerein.

DE SECRET. HORT. LIB, III, tSi îiixu fcillä fau PJiniolætior cuadit: imö üeróocyus augctur, minufque uermibus infeftatur: quaefenefcens fertilior elTe £o- JÏjlm^adoïc-^ft,quàmadolefcens:excicatopuluere non «cens, ^olùm uirefcit,ïcd etiam increfcit ac profi-ad quem vfum ficos folent funodcre '^olonijcümpulucreopusfuerit. Non défunt qui radices amputandas contendant, Reinere obftruendasjcaudice pafsimvul-flerato;copiofiorcmfrud:um inde fperan-tes,Rccidenda funtin ca arbore, quæauc putna aut male nau reperientur : alioquin locis humeólis pomum dabit faporis obtu-ft:circücifis contra hoe radicibus,aliquan-ïuscinis debet apponi. Hæc ex fruótifcris iina eft quæ nunquam floret, acbreui te-

porem ncecouiuit.Cuicaprihcus permit- nunquamflo ùtur, ne ante maturitatem fruótus amit- r«,uennib* ï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ r fumrrie ob*

Ut acuermes créée, quibus alioquin ium* Uiècftobnoxia:adhæc, ut non fit necefle per fingulas arbores ficulneas, caprifici po-öiain remedium fufpenderc . Si hoe de-ftc.abrotani uirga,utdocet Palladius, fuf-penditur : aut callum quod in vlmeis fo-ftisinuenitur . Slid rurfum non fuerit in

nianu,arietis cornua circa radices obruen- dus amitçat, tur. Vel truncus ipfius arboris, qua parte

turgctjfcarificabitur, utpofsit humor ef-RcmeJium flucve . Si uermibus laborauerit, ramum plantis ficijCacumincinucrfo ponemus. Perdcn-turucrbcalceuiua radicibus infperfa : uel in cauastrunci parteis mifla . Sunt qui rcisuncinisillos tollant. Alij amurcanij alijuetercm urinamablaqucatis radicibus mifcent:adhæcbitumen Scoleum. Si uo-Icsut ficusfuapomafero proférât, hoceft fi rhaturam ficum cupisferotinam faceic, fccrctum id docentem Columella aufcul-

Vtficusfcro- ta.CùmgrolTulijinquitjminutierunt,id niuferatpo- eft ciinifabæ magnitudoillisfucrit (utin-terpretaturPalladius) ex arbore decutito: ' hocfacienscoges ut altcrum fruftum edat iterum,cuius maturitatem in hyememfe-ram difierct . Summe prodeft fimul at-Vt frudum que folia agere cœperit, rubricam amur-ubcriore £e- cadiluete, amp;cum ftercorchumanoadra-dices profundere t nam res ca uberiorem fruótum, amp;nbsp;pomi farófum fpeciofius acple niuscfiicit. Prodeft infuper cum fronde-rcincœpcrit,acutilsimo ferràmento fum-ma cacumina nonnunquam amputare: ficenim firmior fit arbos ac fcracior. Democritus in fuis Georgicis alferitficupo-

DE SECRET. HORT. LIB. III. ifi morum ia£turam no facere,fi caudex mo-forum fl 1C co fucrit illitus. Adhæc fruftum nonabüdet. non abiiccrc ægrotantis modo , li radices ^àlcac marina alga , aut fuco marino , ut legit Ruellius, obducantur . Vcl fi qua-drantibus Lunæ caudices rubrica oblinan-tur : autcapriHci grolTuli, uel intorta ex

' Hs ferta arbori fufpendantur , Addit die idem Democritus , quod li Pleïadum e-i nierfu quis in excauatum fcrobem pares 1 aquæ amp;c. amurcæ portiones miltas, circa tfuncum infundat, arbor fuifoetus tenax, pomum ncquaquam abiicict. Ad quam fœtus fit te-fcmPalladius cancrum fluuialem cum ru tæ ramo eidcm arbori fufpendit, aut fa-

I irborinonnunquam cuncû deSgendum: nelfecuri corium illius fæpc pfofeinden-dum. Sifylueftrcm manfuefaccre uoluc- Vt fyludlris fis,amputaros ramosuino amp;nbsp;oleo per fep-ptemdiesirriga,amp;optatopoticris,quern- bicHbcietut idrhodum fcripfit Africanus . Si fcabie laborauerit.curabis ex Lcontij præfcripto, Ocilla iuxta radices plantata ; aut rubrica ’qua diluta, amp;nbsp;circa truncum alfufa. Si ar-l^ori moleftæ fucrint formicæ, rubricam ! lgt;utyröamp;pice liquida miftam circa trim-

ANTONII MIZALDI cuminduciiubetPalladius. Sunt qui pro amulcto coracinum pifeem arbori fufpen-danc : de quo amp;nbsp;auxiliis aliis, libro primo abundèfcripfimus, ad quem fi uidebitur recurres. Democrituspromittitficus précoces , ficolumbinum fimum ,piper item ac oleum radicibus indideris. Idem etiam continget dePalladijconfilio, fifucco lô-gioriscepæ cum oleoSc piperemifto,po-mainunxcris,quaiido groisirubêre inci-piunt. Cæterùmutfruftum uarium ficus exhibeat, ita ut pomum altera parte ni-grefeat, altéra uero candicet, fie coitum cum aggredieris. Duorum ficorum diuer-forum femina fiue grana linteolo deli-gata, fcrc : amp;nbsp;cùm rcs poftulauerit arbufeu-lam transfer adultam . Si ficus inferiptas uel figuratas tibi comparare uolcs, ficul-neum oculum ca quam cupies figura in-fcribitOjamp;tpoma hac fpecie infignita ha-bebis, fi non mentiuntur Democriti græ-ca Gcorgica.In quibusetiam tradit, quod fiquisficiefuakudeieéfionena moliri cu-piatj ueratrum nigrum cum laâuca marina feu tithymalo tritum, radicibus arbo-ris eius quæ deponctur,debct infercre:hinc quæ nafeentur poma uentrê mouebût.Rcs

DE SECRET, HORT. 11 B. UI. iSj cadcm fietjfi purgantia alia fimplicia ,ut Io quûtur, addideris. Cuius rei expenmentû ctiam in aJiarum arborumpomiSjUtantcà diximuSjtibi facile cric. Illiid ex Columcl- Vt alites fi-lahiciicquaquamprætercundumduxi, q, g^nt, décoda caprificus amp;nbsp;cum cibo aliribus atq; gallinaceisexhibita, ficorumfaftidiû illis créât, quorû alioquinfuntappctcntifsimi. Addo q» fucco ficuum fatiuarum lac à ple-rifq; cogi folct, fylueftriû uerb nequaquâ.

Quod vnum, fi ad ignem tepefiat, ficique Quomodo ramulo moucatur,idc,teftante Africano, ’VL ^ogatur præftabitur.Imo ucrô Sc fucco ex uulncra- guio, to fici cortice faillante. Si ficus celcriter ma

turcfcereuoles,ubiadiuftam magnitudi-, nem creuerintacu perforabis,oleôque illi-i hes,dejndeoliuæfoliiscircuntcges, ac li-' gabis . Autor Petrus de Abano . Sed nec iftud hoc loco mihi eft difsimulâdû, quod tam paflæ, q rccentes ficus , panis ac obfo-nij vicem olim habuerunt: eóq; cibo phfei athlctæuires aluerunt priufquam Pythagoras exercitator eos ad carnes traftulilTct. Sale inucteratis ctiam cafei loco uefci ex-cogitatu eft,Plinio autore. Hïc duo prodi -giofa naturæ miracula mihi in métem uc-niunt.Vnum tauros quamlibet indomitos

fcroces, fico alligatos cicurari, Sgt;c immobiles cóquiefcere. Qiwd 8c caprifico il-lorum collis circiindatç, Plinius afcripfilTc ’mihiuidetur. Altcrü,uiótimas, cæforûq; animaliû carnesperquam cclcritcr tenere-fccre 8c fragiles effici quæ in fico pepende-rint. Poftremi rationem in Sympofiacis plutarchuspetiuit.Cùm inter obfonia A-hftioniSjinquit, coquus immolatü Hcr-culi gallinaceum gallu recentem, tenerum acpenèfriabilemobtuliflct: tamcitam te-neritudinem fico referebat Ariftion, con-tcndensiugulatasauesetiam præduras te-neritatem contraherc,quçpenfîlcs fico ad-hæferunt. Caufam adfcrt,qj auram, hali-tüqjuchcmcntemacdigerêtem expirct ficus, quo carnes deficeâtur 8c cócoquuntur. Idemctiamcontinget, ut id obiter admo-ncam,fitritici aceruo obruantur , autpe-nitusdemergantur. Hæc de parère arbore fatis : uenio ad fobolcm ,8c cius ciillodiam.

QnomoJo Ficusferuari polTunt uiridcs,ut fcribit A-cuTaMcs' fncanusjamp;côfirmat Palladius, fi in melle ira difponantur, ut neque fe inuicem.

neque uas contingant: quolt;l opcrculo diligenter tegi debet. Idem continget fi fingu-læ intra uiridem cucurbitam claudantur,

loculis unicuique cauatis , amp;nbsp;fufpenfa in umbrofo loco cucurbita, ubi ncc ignis, nec fumusinfpircc. Vcrùm, cum pctiolis Icgi debent, nam be diucius integræ durant. A lij calicem uitreum , aut aliud quoduis perfpicuum poculum fupcrficosle.uiter in-uertunt J Sc obdudo cera fpiramento ita rc linquunt,ac immarcefsibilcs feruat. Scri-bit il le idem A fricanus mufteas^ac fi in pa- Quomodo i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n J- • dulccsfcruc-

Cùm uioahadoliaoperculantur, innouu effent in ar-fiftilenorotundum, fedpotiùsexarbitrio quadratum, fundoque fultum, récentes ficus mirräsmaturas,cum fuis pcdiculis le-ftas jimmittc : Sc ita fecerne , ut fpatium intercédât : ubi diligenter fiSlile illud clau-feris, in dolio uini pleno , ad unguem o-perto, natare permitte : nifi acorcm con-traxerit, tali fiabitu ficus manfific com-perics,quali conftabant dum imefta? fue-tunt.C^odadaridasattinet, quas Ifcha-dasLiocant, Paxamus in Grçcorum agri-cultura exercitatifsimusjfcribita putrila- Quomodo eine uindicari pofte hunc in modum.Paf- andæficus a læficus, inquiCjlineullacarioiælabisno- uindiccmur. ta integræ manebunt, litres liquida pice Jtnbütæitacollocentur, utuna fiótilisfun-

ANTONII MIZALDI duobtineat, altera refcrto ficubus ad medium uafe, ibidem refideat, Sc. tertia eo-dcm ad fauces ufque copleto , fuperficiem teneat. Durabunt infuper, ut ille idem traditjfiin tegete, qualo, fporta, uelcra-tibusinditæ, calfaâo furno , poft panem exemptum, propendeant : amp;nbsp;in noua, ac bene picata fidelia condantur . Sunt qui cum pediculo Icftasjcruefifta muria cum oleo, in Sole rigent: amp;nbsp;in uas, luto, ut dc-cet J oblitum , immittant. Alij, cratibus cxponuntjtotoSoleficcadas, amp;nodefub tefta reportant. Modosalioscùm ex Columella,turn Palladio requires. Sed in hac ficuum hiftoria tacendum non eft memo-rabile Catonis ingenium : Is dum perni-ciali odio Carthaginis flagraret, amp;nbsp;nepotu fecuritatis anxius cftet, clamaretque omni fenatu Carthagincm delenda, attulit quo-dam die in curiam praccocem ex ea pro-uincia ficum. Quern,ut fcribit Plin. Patribus oftedens : Interrogo uos, inquit,quado hocpomum demptum putetisex arbore? Cùm inter omnes rccentem efle conftaret. Atquitcrtium , inquit, ante diem fcitote dccerptumCarthaginertamprope à mûris habcmushoftem : ftatimque fumptum

DE SECRET, HORT. L I B. III. itfj eft Punicum tertium bellum,quo Carthago deleta eft , amp;fequcnteanno raptusCa to. Qui unius fici argumen to, res mira, tâ-tamurbem,amp; de terrarum orbe unamper c X X. annos Romanæ gloriç æmulam, fun dims euertendam fuaht, tandem impe-trauit. De ficu hæc fans fint. Sed ô me obli Uiofum ! priufquam hincabeam,illud fi-lentio nequaquam inuoluam , quodPlu-tarcliustacitûnoluit. quidillud,inquies? eq uos amp;nbsp;afin os li n q u i a n i m o, q u i ficos do r M ira Je e-r ' .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;*1“*® amp;nbsp;alinis

luarij comportarint : led maiore miraculo dorfo ficos dignum eft remedium, quo 5c ipfis, amp;nbsp;ho- ponantibus. minibus quoque fuccurritur . Exanimata ferciumenta, extinótófque pene deliquio uiriu homines obieótus panisreuocatmâ-quc fipauxillum huius uorauerint, proti-nuscibofefe recolligentes roborantur, 8c priftinum iterprofequuntur Necfccusin hominibus euenifle,idem prodidit Plutar-chus. Brutu, inquit,peraltasniueisin A- Magnapank polloniam proficifcentem cùm animus de-fcciftct,panisabhoftcmuros urbisdefen- timrcficicJu dente proieólus, extempore recrcauit. Po-titus tandem rerum Brutus, de hoftc bene mcritus eft. Sed hæc nihil ad ficum : cuius medica præfidia nunc demum aggredior.

DEmetfius Sceptius admonet ftudio-fosuocisdebere ficis abftinere : motus exemplo Egelianadis Alexan-drini^qui optimus tragcediaruin ador eua fit,quöd ficis annos oäodccim abftinuif-fer.Mcliorcsac ialubriores habentur qux Solisuigorem experts, per naturam cma-

turucrunt. Quæmultoturgent lafte, aut aquofo madent fucco,amp;; fi palato ac ftoma-chogratioresuidentur, grauiores nihilo-Recctesficus minus,ponderofioréfque eenfentur:Scob ^uom^odo’al nbsp;nbsp;faciliùsdefceiidunt, ac aluum ad excre-

nummoueSt tionemproritat.EuboIusmedicusefu me-ridiano illas abdicauit, morbum inde con-

cipi tcfiatus,quôdftatim fcbrisaccclerans inuâdat, quæ uomitumflauæbilisclicere Pulchraamp;no _ Quare Arifiophanes ciimæftatc s-tatudigna,

grotatem quendam conlpexiilet mcndia-do,ficubusufum præfagiit. Quod de rnu-fteis Sc adhuc humentibus intelligcnduin arbitrer: aut fi mauis de recentibus, quæ e-Sudorcs, pa- tiam fudores amp;nbsp;papulas mouent, ob id ati-pulæ,tufsis. tumno infalubres putantur. Coôta: cû hyf-pulmonûui- r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k

tia colic’ do- cotpus cxpurgantjtuisim. ucterem ab-loramp;tormi- olcnt,aclongapulmonumuitiacmendat.

mèprofunt, decoftoore Ium pro, uelcly-fteribus opportune inicdo. Duritias in cor pore tritæ amp;: appofitæ difcutiunc,ac paroci- Patotidcsƒll-dasamp;furunculos emolliunt. Hydropicis

in uiuo abfynthio cum Eirinaco£læ amp;. nes,podagra, fubaâ-æ falubriter illinûtur,amp;crcmatæcû ccrapernionibusauxiliantur. Addoqubd cæ.

podagris cum farina fœni græci Sc accto u-tilicer admouenturJ acdoloribusdentium receti fucco in Ian a aut gauiapio cxceptoSi appofito,pcrpulcbre mcdctur. Qui fuccus etiaucrrucas carne circumlita tollit ; præ-fcrcim myrmccias nucupatas quç quedam pungencisformicæ fenfum rcpræfenrant. Bubulis carnib’ fi ficulncoscauliculosad-dcs, magno lignoru compêdio illas perco-qucs, Plinio autore : quod caprifico tribuut multi.Fit è cinere ficus crematis ramorum fruticibus lixiuia , quæco melior cric quo A’piusitcrabitur amp;ucterafcct.Ea,uttradit cineris ficul DiofcorideSjulceribusquægangrcnçuitio nci ufos amp;nbsp;pcriclitantur multùmprodcft,necnon co-fumcndis iis quæexcrefcunt : ufus eritex fpongiaeoliquorcimbuta, Sc fubindefu-pcrpofita . Eadcm falubritcr pcrlinuntur grandes amp;: cuniculofi finus: nam glut\iat. Came replet, aftringit, abftergct, hiantéf-

qoc eras committit,non fecus atque cmpla ftra quæ cruentis uulneribus admouentur. Sed Galenum de ficuum facultatibus difle-rentem audire pulchrum erit. Ficus, inquit , tametfi minus praui fucci gignant quam cæteri omnes non modo fugaces,fed ctiam autumnales fruólus , non tarnen ui-tium prorfus effugere potucru nt. Et cû autumnales fruótus omnes cxiguum corpori alimentum præbcant, minime ficubusid ufu uenit. Carnem ramen non compadäj neque firmam générant,ccu panis Sc fuilU caro:fcdturgidulam, fubinanem, ßcftiO' gofam,uclutifabæ. Cæteriim, extergendi facultate pollent, cuius gratia nephretici poft illarum ufum multas arcnulasexccr-nunt.Caricæ feu ficus paftæ multipliccm utilitatemhabcnt:fiquis tarnen largiùse-fîtaucrit,ab eis offendetur-.nam fanguinem non admodum probum gignunt: quapro-pter pediculorû choque agmeneas comi-tatur. Fit ex ficubus, ruta, amp;nbsp;nucibu s,cele-bris amp;nbsp;mirabilis ilia Mithridatisantidotus cotra peftern amp;nbsp;ucnena : cuius compofitio-nem exhibuimus in nucis hiftoria. Hîc mi hiomittendura non cft quoduerrucæfoliis ficulneis contadæ abolcri ac uanefcerc

DE SECRET. HORT. L I B. III. ifj traduntur,fi folia ipfa poftca fepeliantur. Sunt qui cordi columbi idem tribuant.Sed

FLorentinus Græcæ agriculturæprofef for confulcifsimus, de plantatione cura Olcarum in fuis Georgicisdiflc-rens, fcribit oportere eumquirci rufticx ftudiorenetur, plurimùmprouidentiæ ac Plurîmu JiK diligentia: circa olcam adhibere. Vel ob id quod magnos nabcat redditus Sccertos, ho ismanm. ßiincmque cito ac facile ditarepofsit:ficuti de hiftoria Pliniani Democriti, uel Ari-ftotelici Tbalctis conftat, quam tibi fob fi-nem primi libri propofuimus. Sed, odo-lorinobisnon tarn liceteffebeads,uthanc

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V 1. . r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11 tnonalibus

arboremucrediuinam,lcptcmtrionalibus hortis a-hortis 8c agris noftrispafsim uideamus,co gquot;» dcfidc-lamus, Scexea fruélus ufqueadeoubcres ac dites pcrcipiamusrinfcrutabili Dei opt. oiax . confilio , qui omnibus omnia non daf.fed quodbonumatq; utile nouit. Nc-que tarnen ob id labore detreftabo, ut quae de ilia, 8c eius baccis, necnon oleo feitu di-

A N T o N 11 M I Z A L D I -gnalegijuelaudiui, candide amp;nbsp;ingenue, ut omnia,in medium proféra. Vcnioicaq; auerbisfquoddicLinr^adrem. Olea, qua Quituslocis Gallicum vulgus oliuerumnuncupat, lic-gaudcat^^ca ciscollibus amp;c argillofis maxime gaudet, feruidumquc amp;nbsp;fquallidum cœli ftatum H bentcrampleditur. Inhumidis campisSi pinguibus frondes quidem lætas, fcdple-runque fterilesprofère, rubricofum foluni prorfus repudians : quod fuo æftu ftirpes c-Quodna fo- ius cxurat.Scd longè magis falcbrofum ac ’ ’u quo femper uligu côïiftir:ibi enim ftrigofas ócminimè altiles baccas,faciléque marcefcétes procréât. Ira-que arduis locis accliuibus fummè oblcquot; ftari folct:quôd propitium illic nada u.en-tum,fuar nihilexpiretfaliuæ . In hisenim Vbi genero- excellcnsSolisæftus,ucntorum afflatu roi oliucta generofam fuis oli-uantibusolcam , acprçllantifsimum prç-bêt oleum. In planis amp;nbsp;campeftribus, quia nondifflantur, fedaduruntur, crafsiùsSC fæculentius oleumextiliant.Nectemerè, mea fententia , nam cùm ftirpes omnes, turn maximeoleç,aduerfoflatu roboratç, fummè uigent. Vel eoargumento amp;c. indi-cio,quôdletiorcs amp;i. uirentiores bis parti-

l’os Temper offcndcs, quæ uentis patent : tri ftioresuero amp;nbsp;languid lores, qux à flatu firent. Recreantur Itaque fpiritusnouitatc, Oleas recrea modo id fpatij intercédât, quo libéré per- HtusMuiu-Uageturaura. Autores funthoruomnium te. poll Pœnos Si. Græcos rerum agri fcripto-ms,agriculturænoftræ, Latinæ inquam, parères Sc dodo res exim ij, M. Cato, Varro,Columella,Plinius, P^lladius,amp;recê-

tioresalijplerique. Apud quos ctiam lego oleam fici focictate imprimis gaudere: unde iuxtaillam feri præcipiunt, no amplio-teinteruallo.q ut córingi large pofsit,ra-mooleæmaxime fequaci atq; obedituro. Huius ftolonesqui feminiodeflinabütur, caudicib’ adnati Icgi nó debet,fed decerpti ramis furculi longitudine cubitali : dandâ-que eft opcra,ut fty lus parte ima bubulo fi-mo cum cinerc illinatur, amp;nbsp;fedione cor-tcxnonuioleturncccollidatur,fcrobéfque finu concamerato excauetur, ut imbrium fitcapax. Non défunt qui fedasab imis ra dicibus fobolcs deponant: pofteà cùm pre-hendifle uident, ut mutation! locus elfe pofsit,transfcrunt. Sed maximum fuerir Pukhraamp;no lgt;encficium ut incremento proficiant, antè ^uàm transferantur, Sc rubrica partes cœli olca.

notentutj Ut tradie Columella, quitus ob-ucrfæftantjUtâmiliratione ponantur, ac tranlplantentur, cofdemque uentos exci-piant,aclimilcs parteis intucantur. Scro-bes ante fationem fodicndi funt:utSole, uentis, amp;imbribus, terra fragiliorredda-tur,acftirpesultro citróque radices liberè agant : quæ iugi rigatu gaudêt : nam ita ce-leriorem edunt germinatum , faciliufque t’^anfponuntur. Cçterùm, locus quemo-cepturi : ubi leis dcftinaueiis,diligenter runcandus cft He ftetcora- omniqucaltcriusecncrisfruticcextirpan-duszadhæcmacenis autfepibus uiuiscin-gendus,ut Didymus Graecus in fuis adnio net georgicis, nepecori facilis pateatadi-tus . Fimi aggere impensè lætantur olex, ut fcripfit Sotion : fed locis uliginofis par-cius debet iniici : aliislargius, quodfimo faturatæ Içtius frondent acfœcundantur.

Quomodo Cæterùm , opportune rcfccarelicebitqux pnrganda amp;nbsp;marcida amp;nbsp;ficca eruntjUt liberaliusdifflen curaa aoea (uj-j-eJiquji.aJhæc ramulos detraherequi inuicemincumbunt,inflexôfqueamp; recur-uos amputate : praefertim cùm in nimiam longitudinem exeunt, amp;in deformêpro-, ceritatem luxuriant. Nam inter omnesrei

Quanta de- -, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

acineptam cfTelongitudinem olearu,qux arumlongi-acnoscubitosexcedit. Addo quodincre- “ mentum noxis omnibus patere folet: fran-guntur enim rami uentorum impctu, amp;: flores aut frudus fuccufsi J intëpeftiuè pro-cidunt. Idco multi ramos terram ucrfus rctrahunt, ut arborera in folum procûberc

cogant. Sed ante omnia memi mire oportet Quando pu-quod compluribus interpofitis annis oli- tandum oh-Uctum putandum eftzconuenitqueueteris prouerbij meminifTe , Eum quiaratoliuc-tum rogarefruaus:quiftercorat,exorare: qui cedit,cogéré. Itaque oétauo anno id fe ciflc fatis erit : nefruüuarij rami fubinde amputétur . Vei iim ftoloncsadnatiqjcau-dicibus nepotcs adhuc molles amp;nbsp;teneri, quotannis eximcndi erunt,ncbisonuftus caudexfatigetur. Porrö, fummècurandu admoneo, ne cùm æftibus hiabit terra. Sol perrimulasad radices olcarum penctret.

Quas ubi oliiiario fuos rcddidcrint fruâ”, R.adiceso!c-collucandasfuadet Africanus Græcus.Nâ yumà sole P , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I derendendr,

lubmotis pcculantiDUS rainis , minus de- amp;nbsp;pétulantes coquentdomino, maioremquefrugem ac ramifubmo-liberaliorc nouelli rami impertient, ut nuc nuper diftu fuit : eft enim nepotû procrea-tioacScftirpefoelixolca ; ducentosuiucns

Oleaman- aniioSjUttradicTheophraftus. Cui Plinius raodum fubfcribit: Firmifsimç ad uiuendum funt olcæ, ut quas durare annis CC. inter autores coucniat. Hinc A rgis o-lea, inquit, nunc ctiam durare dicitur,ad quam A rgus lo alligauerat in uaccâ muta-tam : adhçc,illa quoq; Athenis, qua in cer-tamine Mincrua edidit .Sed bæc quia poë-ticamoient uanitatemiiTa facimus,quio-leæ fyncerâ narrationem profequimur:nio ncmufq; unam omnium eflc,quæ in opère Okam in o- folet regermmare. Nam oleaginea eius ma ^arc amp;°thids nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l'udis,quàm elaborata,fi bumo-

acteredinib’ rcm naôhafucrit,autlocû adeptahumeôtu» nonfabiicb germencitare confueuit. Cuiusreiteftem producam Plinium , quiamp;rcardinemual-uæ oleaceum, Sepoculum limb immerfum regerminafle tradit : fubditque à tinea nuf quam rodi,nec à teredine terebrari.Ex quo faólumputo, ut prifei exolearû radicibus minorûdeorû ßmulachra infculpiuoluc-rint. Cçterùm,nc quid in bac hiftoria feies omittam , quoducl legerim, uelobferua-uerim , uel audiuerim , non tacebo quod fiimmèinfc- ftui'niolcis maximcfolétcflcinfefti.Quia fti,amp; quam turmatim uolantesjillarumbaccascumu-obrem. htim deiiciunt,pcrduntacdiripiût. Qofquot;

DE SECRET. tîORT. LIB. Ill- 170 te ab oliuetis longé func arcendi, neoliuis negotium faciant: quarum funt appetentif fimi ob nucleü , qui in illis fuauifsim’ ell. Quod prouida natura præuidens, muro fortifsimoilium circunuallauit;adbeccar-

M,.. i- ma lagacita» in alllSrrU- circa nucleos ftibus etiam ncglexit:quorum nucleusue- ftudmun.

luti animaquædam eft, propagationisma ter amp;nbsp;formatrix . Sed hæcalteriusfuntin-ftituti.Oliuam in profanisufibuspolluere olim nefas cratdmo ne propiciandis quidc Hignitas amp;nbsp;huminibus ex ea altaria accendebantut. ilia eft quæ cquitum turmas coronauit, amp;nbsp;minoribus triumphis ouantes illuftra-Uit. Cuius rami portât!, indicium pa-“ cis fuerunt : ex quo olca à poctis pacife--ra rede nuncupatur;

Quid illud , quod Columba ex area Noe nuntia. ctnifta , oliuæramum redienspotiusattu-lit, quamarborisaltcrius ? Num utfigni-ficaret DeumOptimum Maximum,tam prodigiçfæ illuuionis autorem , pacatum fiiifleacreconciliatum ? Verum hæc quia theologica , theologis rclinquo , amp;c rufti-eam mex oliuç narrationem repeto : quam tttiliterac probe defloruifle dicunt, dura

caduci cius flores perforati rcpcriuntur, oicæfoliaç- Hlaexaiboribusuiueft quæ folia poft æ-tio^conucrtL Solftitium ftatim conuertunt ; cuius rei fidem fàciet experientia, rcrum dii-biarum amp;nbsp;incertarum magiftra cemfsi-ma : unde inuerfa,illud præteriifte indicat. Sedhictria non minus admirandaquàm celebranda,mibipcropportunè in menten’ Oleæscqucr ueniunt. Vnum,quödolea qucrcumual-dilig?-ter adnocauit Plinius. Nam li quercetuin confinio habuerit, non folùm illud non feret, fed etiam réfugier, feque introrftm’ abiicietinfundum . Quinetiam aiunteX-cifamqucrcumfuas radices propinquoo-liueto noxias relinquere . Adbæc olcam co loco poft tarn unde quercuseftoflafuit, mori aut tabefcerc, ft uera tradit Columella mfqueadeo mirabilis eft harum arbo-rum antipathia, amp;nbsp;naturalis difeordia : cuius caufam natura nospotius mirari,quàm oicaàmun- fcireuoliiit. Altcrum,non foliim contem-dispucns Sc platione, fedadmirationefumma dignu, Dirgtnib CO- i k nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• -i t

li difidcrarc. quoda mundis puens amp;nbsp;uirgmibus olea plantari,coli,ac uindemiari diligit: autab his qui iureiurando affirment,alienum to-rum ucl cubile non uiolalTe , licet uxoreJ

duxcrinc: nam ita lætior, fertilior, acfru-ftuoßor euadcrecrcditur : ficuti fcripfit Flo rcntiiHis Grarciis in fuis Gcorgicis. Cui fuf fragatur Palladius, caufamaddcns, quód hæc arbor prariidcm habcat caßitaccm, ob Mincru.iciustuî:riccmamp;:patronam . Ter-tiiim in olca mirabile cfl, quöd opcm qua-doquc fcnferiint, Sc à capitis dolore abfquc üllis rncdicamcntis lcuatifunt, qui folio cius hocnomê(Athena}fcripfcrLit,ipfum que folium capiti circunligarunt : quem-admodum tradit Zoroaftrcs in fuis dea-

giicultura Commentariolis. Quod unum quia uanam fuperftitioncm redolcc.nbi æ-ftimandum relinquo : Sc oleæ mei curam îcfccrcta rcpcto : cui male elfe crcditur, cùmdcflorcfccntcm imbcr comitacurraut ’ dutn circa Vergiliasplint : quoniam illius coitus tue elfe foleu Sc hoc illud eft quatri-duum ,ut admonet Plinius,oleis ac uitibus decretorium;hic articulus auftrinus fpurci nubili.Non omittam quod uredini poil fi-I cum olea de omnibus a rboribus fummc cll obnoxia : cui ctiam impetigo pcculiaris niorbus efle folct, uti fcabicsficojamp;: uiti-biis fluor . Vermiculis prætercà ab eriicis nonadmodûdilferctibus ualdc infcilatur:

ANT O NII MIZALDI qui per flatus auftrinos, ut ipesinuitibus, maxime gigni folent,Morbos alios quibus priuatimpatet,prudcnsomitto, ncdicen-dis fuum præripiam locum. Olcæ flores ab apibusnon deguftari, necattingi autoreft Piinius:adhæccicadasumbramolcædco-mnibusatboribusfummèdiligercztradit' ■ queM.Varrooleamfterilefcerc,quantca : pra primogerminatu dcpaueritiaut lingua perluftrarit.Exquofadû arbitror, ut Mi' । neruæ olearum antiftiti, caprini generis ni ' hil immolarintprifcijUttraditidê Varro : licet aliter fentiat Plinius. Diligcntcrita-Diligcter mu que munieiida funt oliueta, ne ab his Sere* Xwta coL pccore lædantur, fleuri antcaadnO’ tracapras. tatum cfl . Oleæ fertilitas fumma indica- i tur, ut Floreiïtinus Græcusteftatumreli- j quit,fl non-in obliquo amp;nbsp;à lateribus, fed in j fummoramofruôfûgeflet. Quæflncluti ' ociofa J aut aliûde præpedita ccfl'auerit, fœ-cund^mreddes, utfcripflt Africanus,flm

excauatum Sctercbratiitruncum, duosfe-racioris amp;nbsp;fruduofæ oleæ ramulos ira ade-geris, ut traieôlim pénétrent ; eofquema-nibus prehenfos tapi fortiter ac u ali de tra-« xcris,dum ftriéfim adhæreât:quo fado ex-tantes foramini ftrlos fle refecabis, ut impa

âi cuneoli faciem præ fc fcrant : deinde Into paleato oras tercbrati loci, ac hiantê finu diligenter lines . Hocucluti initugrauida arbor, ubcriorem partu enitetur.Sed memi nifle oportet, quod etiam ualetibus amp;nbsp;gene toiisoleis,amurca,cxColumellæcofilio, infundendaeft.Napcrhyememûucrmes jicament^i atq; alia fuberunt animalcula,hoc medica- amp;nbsp;utilis. inento necabuntur. Quod ex græca Qui^n-

. tilliotum agricultura,utpleraq; alia,fibia-fcriplifle mihiuidetur Columella: in quitus notatum repcrio generofiores ac Içtio-reseuadereoleas , frudumqucplurimum adfcrre, ficircum ablaq.ucatasillarû radices, infulEt amurca aquæ rcmifta aftunda-tur.utriufquefcxtariusunus. Paleas quo-^uc fabaccas fufficiet irididiflc,plus minus

I proarboris modulo . Vrinæ etiam huma-nç quantum fuerit uifum inft illari poterie : autargilla bubulo ftercori permifta,alga ticautmarinusfucus. Sedconfeftim terra circu eft exaggerada dodrantali altitudine: gatiouc. finu pri’ in orbem fornicato, ut imbres plu fij retineantur. Qui cû fc infinuarint,bre-uifsimis acfrequetifsimis fofsionibusfunt follicitandi . Quqdauxilium per torrida Caniculæincendia adhibendum cenfent.

SedpræftabiliusefTcpiitât multi,rigationc uti,præfcrtim fi ualidi fqualorcs inccfle-Oleasabinfe tint.Cctciu, quiatamiu ficcisq humidis Itantemufco , ■ nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;nbsp;■ i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r ।

liberantias. locisoliiiaiiç aiborcs mulco plcrunqj one-rantur, amp;nbsp;adeo infeftâtur, ut necfrudunij ncc lætam frondé producanc,ferramctole-niter deradetur, ut emcrgétes oleæ uberius Remediûad ^lantur, 8c fœlicius procédant. Soli uitio

olcamtjuçfo fruôtum ncgarc, uel f ut quidam uolunt} *1“ necarcjfîperrcxerint,docéte Columella,fie dum. mederi folemus. Altis gyris arbores abla-queamus:dcindcpromagnitudinc cuiufq; calcisquantû licet circûdamus,ita ut minima arbor modicû,. maxima nero plurimu excipiat. Hoc remediofi nihil fueritcffe-ftum,ad infitionis prçfidiû cófugimus.Stc rilem oleam Quintillij agriculturç peririfi ftc^ïquot;^^ca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i'-^tæne fœcundâ fieri poHe tradût. Cau

parte qua auftru fpedat, terebra foramen utrinq; imprimito digiti maiorisamphtu-dine:quo faélo duos frugiferç oleç ramulo^ abauftrali parte fublatos,crafsitic quafo-raminishiatû pofsitcxplere,ftriéfèinillud coniicitoidiftraftifq; uehemeter cacumini-bus, eminctes ac extantesundiq; particules fcidito; ficpalcatolutoforamina obducito.

DE SECRET. HORT. L I B. III. 17} Hoc ucluti coicu ftcrilem arborcm fcecun-dabis. Q^od præccpcû cd A fricani cófilio, paulo ante propoliro, plane cófcntirc mihi j uideenr. Porto,qua: nimiafoliorum Sc ra-' inorijpctulantiafylucfcunc,amp; abfquculla frage luxuriâtjGræcis hylomancsnuncu-paeæ, hoc eit infanæ ( q? folia quidem forât inulta,fru£lü ucro paucum, uclnullum) cocrccti potemrex Quincilliorum obfer-Uatione, præccpto,li in radicis foramen ' quod cerebra cxcauauit , uiridem olcaftri taleam, aut pini, uel qucrcus paxi 11 û, lapi-dém ueimmiferis . Quintilliis ca in re foul additcalculum Columella.Solct, inquic, quanrumuis hcra: arbores fruólum quan-doquenon adforre, cas terebrari Gallica ’ terebra conucnit,atquc ira in foramen , o-leaftri uiridem taleam demitti ; üc arbor fœcûdofemincfertilior euadet. Potefo ea-dem fine ablaqueationc adiuuari amurca infulfa,cum fuilla,ucl noiLtauetcri urina. Cuius utriufquc modus foruatur : nam ma ximçarbori, ni tantundem aquæ mifcca-I tur, urna abundè erit. hadenus Columel-) la de fterili olea fœcundanda . Quæ fi fru-i frum multum præfcfcret, quem ad matu-' ntatem nôpcrducat:uolodicerc,fiflorcm

Qnoraodo multuminduat,amp;perperam iliumexuat, flofrrfccs°fed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;finat in baccas eiformari amp;: adolefcere,

nihil gignes facile mcdcbcris li ablaqucata arbore,algX emendetur. marini fuci corbes duos ad radices ob-duxcris,fi maiorfueritoleadi minor,unu. Quod li algæ, uel fuci copia negetur , fo-liusamurcæ ufu contentus cris,aqua pota-bili pcrmiftæiita ut fingulistruncis iuxta radices congios quatuor alfundas, plùs, mi nùsjpro arborci corporis ratione. Nonnu-quam in olca ramus unus cætcris aliquan-tôlætiorclTefolet: qucmnifi rccidcris,to-ta arbor cotriftabitur. Soletßc radices ue-Quomodo lutmorbo languentes plerumq; arefcerc, cuictur olca ai'borémquc ipfam facie ueluti moribun-buiX'Xn- da,uidcndam exhiberc: quodfoboli ucr-guefeens. mium interno finu delitefccntiu acceptum

ferre licet. Quos muleis modis difpcrden-dos,cùm hoc libropafsim, tum primo fu-fifsimè oftendimus. Si cflormatæ oka rum baccæ defluät, fummum adhibebitur præ-fidiu, utinfuisGcorgicis teftatur Democritus, fifabaquæuermiculum , aut pedi-culumcontinet,obftruólocera foraraine, in glcba radicibus hçrcntecondatur,amp;ita obruatur, Hic ßlcntio ncquaquam inuol-uendum arbitror, quod dc uite amp;nbsp;olca

Africanus Græcus Fiorentini teftinaonio frctus , in fuorum Georgicôn libris, mc-inoriçpofteritatismandauit : Si olea , in-quitjuiti inferatLir,non vuas modo,fed Sc oliuasquoquc proférer : cuiperticæ fubii-ciundæ funt,ut brachiorum onus fulcianc. Fitautemboc artificio. Prope rerram ui-temterebramus,Sefœcundæoleæ ramulû Qüpmo'ïo r ... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;, , t. uit: infcratur

toramini imponiinus : ut a une dulcedine, olca,amp; qua-amp; ab humo ucrnaculum nutrimentum fu- i'« ff““ gatamp;alliciat.Vbiadoleueiit, amp;c fruôtum ferre nondum afliieuerit, ii uiticulç eius farmenta fruduaria transferantiir, miftu-ram progenitorum leruabunt, frudùmq} produçcnt, qui à promifeua parentum cô-ditione nomen adoptabit dicctiîrque Græ-cè elæoftaphylos. Latine uero vuolea, aut olcvua. De arbore, ciufque cura , auxiliis amp;nbsp;fecreris haâcnus. Cuius fruôtus, quem baccâubique cum prifeis nuncupauimus, oliua vulgo dici folet, çarne conftans Sz nu cleo. Quam ( immaturam præfertim) pleriq; uircfcétibus prunis albis aqua falfa Quomodo côditis,difsimulareac mentiri foléc. Quæ ojfarubaccç . coditælimu-»mpoltura me,amp;alios multos, 111 celebri laripofsint. conuiuio hycmali,quandoque cepit ac de-lufit.Oliuarûbaccæ muriacxccptæ, Græ-

Olea?halma- cishalmadcsnuncupanturrquæucio oico commendatione innatât,acucluturinabundæ fluitant, co-lymbadcsnuncLipantuf. Quodad olcurn ' attinctexbisconficicndum,hîcà me pau-caadmodum cxpedabismcdicar infHcuri mei fines tranfiliifle. Itaquc monuiffc facis Qnodnam erit,tempuslegendæ amp;; uindemiandçolca: coîlig^cndææ iicconimodumcfle,quandomaiorparsdi-aptiim. midij fruótus nigrefccre3pparucrit:quem-admodum in fins Gcorgicis adnotauit Pa-xamus. Quæ r£s,ti minùs cœliim afpiraue ht, non fempcrcritcxpcdâda. Vndeolea-rum uindeinia quandoqucprçueniêda clh ncàgelicidiis amp;nbsp;frigoribus intcrcipiatur.

Serenîcasuin Cçtcrùm, fci'cno die amp;nbsp;minime pluuio,ab demiadæ o- oütiantibusareredi dcbet;iicclicet uel mi Jeæopportu- • ■ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1- , 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

ni nutisimbnum gurtuns labcntibus ramos oliuarios moijere,aut dccutere, donee hü-miditasomnis exhaufta fit . Non défunt quimanibusfenfimaclenitcr ramos qua-riant, utcxiisfrii£huscxcutiant. Sed diligenter cauendûcrit ne inrga oliuaria bac-

Suramê no- cç dciiciantur,aut contingantur : nam hinc tanduamp; ad- arbot minùsfœcundain pofterum euadet:

11 liera hint quæ Icriplit Paxamus, inter Grçcos geoponicos non poftrcmus. Qifi

DE SECRET. HORT. LIB. HI. 17; etiam admonet tantu m oliuç legcndu eflc, quatum noótcucnientcpofsis exprimerc: adhçc inolâ primo olco leniccr fufpcdi dc-bcrc, neofsibusdefradis fordefeat. Deo-mnibusnobiliuscflcfolet,quodfpontedc- “““® “* fiuxit:uirgincû iiocât muki.Nouo ac recé-ti fal Sc nitrû mifeeri dcbcnt,ut illius fpif-iitudinem abfoluat, à labe uindicent, û quidc durare dcbcbit:exaÓlis dieb, (ubi amurca fubfcdcrit ) in uitrea uafa transferendumeft, autaliaopportuna, ut moxdiccmus. De fccundo linnlis erir di-feiplina ; niiiquôd molafortiore quaflari debcbuncolcç. Hisutcunque expeditis,ad ipfiusoleicuftodiam amp;nbsp;auxilia calamum conucrto: quando nobis in ufu cùm ciba-rio, turn medicofrequensefle folct. Apu-Icius Grçcç agricukuiæ profcflbr eximius, tradit oleum uitreis uafis tutifsimè confer Quibusuafi» uari,quôdfrigorcfummèoblc(âctur.Sita optimè

1 r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-J ucturolcu.

me uitrca defuennt repontona, terrcis do-liolis optime euftodietur : aut aliis cribrato gypfo intus perlitis, omnium uerô prarftâ-tifsimè plumbeatis aut uitreatis: uel perfe-fte excoétis terreis, qualia funt Bellouaco-rum fiftilia, quorû ufus apud nos frequens cflcfolet. Verumenimuerô prçfqns locus

De loco amp;nbsp;admonctutdeolcana cella paucis aranii ccilx. quÇ cam cœli regionc conlticuenda eft^ qiiæ à calidis uentis maxime aucrfa fueriti Quare , utfcptentrioncm fpedet fummè expedit: nam ßccum amp;nbsp;frigidum locutn diligitolcö, calorcsamp; humorcs tanquam inimicospcrnicialiodiohabcs, Fumo ual deinfeftatur: quaproptcr olcarij doélores fuinû olco intotumprçcipiunr.utncqucfumus,neqj ruligo quam dm oleum conncirur lt;nbsp;m toi* cular autcellam olcariairrumpat, admit-taturuc; imo ne luccrnaquidcm lt;nbsp;Oleum quodgclatur,plerumq; fraccfcit: præfidiii cft falcm uel nitrum opponere,Ra.ncidum Rancidiolci Tarcntinus fic poflc cui'ari aflerit, amp;nbsp;poft curatioac^la-jiiLiiTiPalladius.Albamccram mundo Sî riTr^rtitu- optimooleorefolutam , Sc adhuc coûuta «io. cumcoliqucntcm , in oleum profundere oportet, deinde ca lentes fa les defriftos ad-dcre : ira oleum faporc, amp;nbsp;odorc mutatogt; optime purgabitur.Si uero mifturam earn anticipauerisiniiccre, nuquam rancefeet. Medetur Scrancori anifum olco demef-

Sifçculcntum fuerit impuru.pu no. ° rificabirurSole,uelignc,uclaquafcruetigt; fi in illam uafc minime fragili imponatur^ Si fordet, lie purum facies ex ciufdem Ta-

DE SECRET. HORT. LIB. Ill, 17« tentiniconfilio. Salem ad ignem frige, Sr Sordidi 0I« dumadhuccalet in oleum demitte , ac di-ligenter receptaculum operi. Idem præfta-bitpineanux, modo candensoleo reftin-guatur.Emundabitamp;: cirri radix in oleum demcrfa : adliæc fæxolei torrefaóla , amp;c Remcdiflfœ immilfa : nam ira lympidius euadet. Si fue ricfœtidumjamp;odoris horrendi, præcipit idem autor uirides oleas fine ofsibus tûdi, amp;inuafaoleariafub folis calore demitti, Sibaccæ oliuariæ defuerint, teneris oleæ cauliculistufis idem efficies. Nonnulli u-traque linteolo claufa , remifto falerufo, inuasolcariumdemergunt, amp;exaélo triduo adimunt, oleû agitantes ac commo- V^rÿ modi uentes : quod ubi conquieuerit, in aliud co ceptaculum tranfuafant.Sunt qui uetuftos latercsignitos in dlud extinguant. Pleri-que hordeaceos panes minutim friatos, amp;c taro linteoloobuolutos immittunt, quod ubi fecundo amp;c tertio repetiuerint, nouos permutando amp;nbsp;iniiciendo , falis miculas amp;nbsp;granula indunt : amp;nbsp;in alia uafa tranf-latumpaucosdiesfubfîderepatiûtur. Alij fertulam campanam , feu meliloton olco delibutum, per dié noftémque infundunt.

Vit;atrolcîamp; rit,amp;putri nidorc illud uiriaiierit, iubct punis remc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• r ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-i'

Situn. Dcinocrnus in luis Gcorgicis, coriandn roaiiualcm fafciculum in olcario uafc fuf-pendijarquc icapaucisdicbus pcrinancrc. Sihinc de nidorc nihil dcceffcnt, mucan-dum crit coriandrum , donee uicium fu-pcrcciir.Scd maxime proderit,ferenisdic-busin uafa munda dccapidare qiiæ optima ei'unt, ß priùs acccum continucrint. Quidam lemen fœni græci, autcoriandri Sylua renie- ficcum,tritûmqucoleo remifeenc, uel in-ccnfosoleagineoscarbones in illo freqiic-tercxtinguût.Non défunt qui vuaspaßas, uinaceis excmptis, tritas amp;nbsp;in oßasaut pa-ftillosrcdaólasjolco mcrfcnt,amp;clapfis decern diebusdctra£lasexprimât, agitatum-que oleum in aliud uas transfundant. Alij utrumque, hoc eft vuas amp;:uinacea,fimul tundunt,ac in oleum'mittunt. Si turbidu fuerit, Tarentinus fuadet illud in fidelia o-risampli fcrucfccre: amp;ubi cbullierit, te-nuifsimum falem friiftum ac torrefadum infpcrgcre,atquc ubi fubftiterit,altô tranf-fundere. Pcllucidum facies fi corticera SC ramulos olcagineos cum falc detritos , SC linteoloconclufoSjin uafc oleario fufpen-das. Odoratumßccomponcs; Olcorccc-

DE SECRET.-HORT. LIB. III. 177 ti, primo , fynccro amp;nbsp;ab omni amurcæ fpurcitia immuni (quod antcà uirgineum nuneupari diximusjinulam ficcam, lauri folia,cyperum,radicemiridis amp;: alia quæ üoles odorata in pollincm tenuifsimum trita amp;nbsp;excreta,in oleum uitreo uafe rece-ptum iniicc,amp;diu multumqucagita : deinde falcm torrefaólum amp;in farinam de-tntumimmittc,acrurfum agita:diebufq; XV, plusminùs,uaiipfum cum olco Soli . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amp;

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;1- • r 11- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inccniofa ra

eypone: autinduplici uale calidaaquam n^côfîcich-cxcipientemerge: fedita nc quid expiret dioiei odo-Ueleffugiatitantifpcrqucibiellepcrmitte, donee boras trois Ictoigni cbullicrit : cxe-ptum patere fpatio quodam conquicfccre, dumconcorporari, Scinunum coirc per-ccperis.Deinpercolato, Scintuum ufum loco acuafculoidoneooptime feruato, diligeterprofpicitonequaillabatur aura. Sed de olcohaótenus.lam nobisreddenda eft tarn oleæ,quàmeiusbacca: med ica ratio: proponendaquefunt paupcrculx pie- ParafccueaJ bi,flue ruftica ilia fit, fine urbana, iamdi-

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;le« narratio-

OLex folia præmanfa , amp;nbsp;ulceribus appofitajfummc iuuant: corumque cruftx,dca- decodu cum melle , fanguinis pro-triccs,amp;ocu- fluuiacohibet, tarn fumptum , quam ad-larij morbi. motum : cruftas infuper emarginat, amp;nbsp;cicatrices dclet.Succus^bhis expreflus car-bunculätibus circa oculos ulceribus amp;; pu-ftulis,procidentiquepupilla:, Scantiqua-tis delachrymationibus mire auxiliatur. QiiomoJo Exprimiturautemtufisfolds,amp; aflufoui-«primcdiis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aqua celefti. Qui fi uifum foe-

fuccus cfo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n • f f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i z*

liisolcæ. rit,inpaitillos amp;ofTulasad dolcm relicca-ri, amp;nbsp;in ufum opportunum feruaripoterie. Vuluæadmotusinuellere, peflarij modo uel aliter, menfes immodicè fluentes fiftit:

Mêfes,Ignis eftqucignibusfactis amp;ulccribus quæfer-faccr.noma- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri -i- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

lt;îcs,aurcs ul- punt ualdc iinlis : HCC uon auriDUs hue ul-ccratçfeupu ccratis,fiuepurulentis.Eofdem effeótus0-præbere dicitur . Liquor

cxaccenfo recenti ligno ftillans , licbenas fanat : adhæc furfures, pforas, amp;nbsp;manantia

ulcéra. Cortex è radice quamtenerrime derafus, crebro guftatu illindu ex mclle rofaceo,fanguinemexcreantibus. Sc fup-purata tufsictibus, miraculo quodam mc-detur. Cinis ciufdem cu m axungia tumo-

rcsdifcLititjamp;fiftuIis uitia detrahit. Hæc de arbore ex Diofcor.Plin. amp;nbsp;Galcno: nue de fruótu paucis dicendum. Oliua flaua rccensltomachoutiliscfle cenfetur, uen-triuero difticilis, ut fcribit Diofcoridcs. Nigra Scmaturacorruptioni eft opportu-na,amp;proindecacöfl:omacha . Recenscibi modo per le deuorata antequam codiatur, præclarû habet ufum : nam arenofæ urinæ médetur, dentibufque artritis, aut conuul-fisfummè prodeft.Succus olearum è mu-ria,collutionc gingiuas comprimit, amp;nbsp;dé-tcslabafcentesjinfirmos, ac comotos fta-bilit.Nucleorum medulla cum axungia amp;nbsp;farina , feabris unguibus commodifsimè illinitur. Quod adoliuariû liquorcmatti-nctjVulgboleum nuncupatum , quo nullus à uinopræciofiorfuccuseflefolct in u-niuerfa rcrum natura, hæc à me in prçfen-tiarumaccipies. Rcceptum confclTumque eftapudomnesrei agrariæ amp;nbsp;medicæ do-ftores.Pœnos j Arabes , Grarcos amp;nbsp;Latinos, oliuarium oleum recens Sgt;c minirnè uitiatum,ad corporis Sz uirium reparatio-nem.conferuationémq;, foris adhibirum fummè conferre . Quodeelebri Pollionis Romuli exemplo docetur .Hune enim cc-

tefimum iam annum excedcntcm , ut au-t torcftPlin. cùmDiuus Auguftus hofpcs interrogaflet, quanam rationc uigorem il-luanimi, corporifq; maxime cuRodifTet, Intus ( rcfpódit} mulfo,amp;: foris oleo. Quod à Dcmocrito dcfumpfiirepotuit:qui inter-? rogatus,ut Diophanes in fuis tradit Georgiers, quonam modohominesuiuere pof-fent inoifenfa ualctudinc, Sgt;c animi corpo* rifqucftatum incolumem ac uegetum dia fcruare, Si externa corporisfinquit)oleo, interna ucrö mellc præmun iât. Valet itaqj oliuariû olcû ad corporis amp;nbsp;uirium cóCcr' uationéj neenon contra algores. Q^d ca intelligeret magnanim’ Annibal,Roma-norü terror quondam nuncupatus,in Al-pium tranfitu militum fuorum corpora, aducrfusniualcsiniurias, Serigentem aë-ré,oleo forispræmunireimperauit. Nam àpcrfriótionibuscorpora uindicarc amp;c illa gcrendis rebus babiliora reddere feiebat. Si introrfum rccipiatur (de reeë ti loquor) uentrem cmollict,ucncna hebetabit, eaq; uomitionibus illico excluder. Calidû cùm fuccorutæhauflum,torminaadutum fe-dat : amp;ileofîs utilifsimèinfunditur,quos tenuioris inteftini morbus têtare foict. Fa-

eicm expurgat, amp;bubus per nares infu-fum donee ruóhenc, inflationcm mitigat. Reliqua olei oliuarij prælîdia, medicis co -gruta, ne dm longior,omitto,ut ad eins a-tnurcam ueniam : cuius ufus olim rufticis Amarejufo« fuitfrequeSjSc in magnoprecio, quemad-modum libris locis fuperioribus pafsim oftendimus. Eftitaqucamurcafanicsex-prcflæoliuæjUtantiquis placet, autfidens Quid jpprîê illius retrimentum . Quam fupcr omnia c«oncM^-tnirislaudibuscclcbrauitM.Cato:præci- toptrè eek-picns areas terendis mefsibus, ilia fubigen-das effe : im m inutifquc glebis arquatas, pa-uiculis uerberandas, ne formica: noceant.

Qmnamp;lutoquod amurcam ebibit fi pa- Cotragurgq; rictumteftoria, horreorumquepauimen-

, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conuoluttlu,

ta obleucris, neque gurguliones, ncq; mu- zrugincm âc resfrumentumattingent. In uinca nullus nafceturconuoluulus, ut cum Plinio tra-dunt rufticationis magiftri, fi uitera circu Caput amp;nbsp;brachia, amurca perunxeris, quae Jeui coófa fit igni amp;nbsp;rudicula crebro agita-fa.dum melliscrafsitudinem retulerit. Eadem contra æruginem défendit æramenta

A I r n 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n faftiaiantci-

appetent jfi pabulum a murca reïpergas: ita enimcuratijcorporcpulcherrimc ualebuc: amp;i. fi quis aderit morbus,abigctur. A ddo q» códita ucftimêta in area quæ fundû amur-caillitûhabuerit amp;nbsp;rcficcatû, nullo modo

à tineis contingentur, Adhæc q, lignca fu-pellcx qua amurca deterfcris, coloris gra-tiam,amp;fplendorisclcgantiam mire con-

gans.amp;ligna trahct. Si ca quadrupcdcs amp;c detonEcoues wdcMu^quot;quot;^ cumaquaubilupinusdeferbucrit illinan-tur,ficutbiduum uel triduumdefudent,

deinde falfa aqua lauentur, nequcfcabra: fient, neque ricini crunt molefti. Hoepo-firemum fit. Ligna amurca macerata nul-Pliniusvni- lofumitædio exardefcunt:quemadmodu Ecribit maenus ille amp;nbsp;incomparabilis na-theca. turæ intcrpres Plinius, in lua illa celebri rcrum mundi bibliotheca.

Haec svnt,francisce O L IV A RI, Galliarum fub tribus Regibus Canccllaric prudentif-fime,quæ de hortcnfium amp;nbsp;oliuaria hifto-ria hoc loco ad ferre pofiiim . Quam dc omnibus fi longe amp;latcfum profccutus, fi in oliucto diu ac libenter fum fpatia-tus, amp;nbsp;pro animi fententia hilariter ac iu-

DE SECRET. HORT. L I B. III. i8» cundè ucrfatus ,id O L I V A R I O-K V M gentilium tuorum , tiiâque imprimis eratia fadum fuifle exiftimabis. X . K iV 11 1 nbsp;nbsp;-11 nbsp;nbsp;1- z-xTTirA norufamiha

a Palladia illa oliua, (J L 1 V A - idcognomi-RIO R V M cognomen non fine fatis 8c nisfitadepa numine diuûm , longa feric Regibus amp;c Gallicanæ Reipublicç ucili ac fummè probata,fœliciter adepti eftis.Iufta fané caufa, quæ hic mihi potins eftreticenda, quàm paucisexplicanda . itaquedehortenfium cnra,auxiliisamp;:fecretis,iiæcinpræfentia- Ç“’““P®-

Z* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. tifsiruumac-

rumlatiscrunt. Qi^quilcgcnt, qui pro- ceptä liccat babunt, Schincfruôtumaliqucmfibicom ferrehâchot parabunt,ab his folicitè pcto,ut tibi,illu- ftorïa^ ftrifsime CANCELLARIE, rem o-mnemacceptamlibenterferant. Tibi, in-quam,inquo fpes omnes , fortunæqjno-ftræ fitç funt, 8c Mufæ inclinata: recubunt.

Sit hie colophon præfentis opnfculi, quod ficuti initium à tc duxit,ita in te claudctur.

Finis triumlibrorum Antonij Mizaldi Monluciani, de cura,auxiliis Sc fccrc-tis hortorum.