D E

H ORTENSIVM arborvm insitione OPVSCVLVM, ANTONII

MIZALDI MONLVCIANI

STVDIO ET DILIGENTIA CONCINNATVM.

EIVSDEM DENDRANATOME. hoe cft partiü corporis arborci cxplicatio breuis: rbi de carundem nutricione.

LVTETI AE, ApudFedcricum MorclIuiUjin vico BeIIouaco,advrbanam Morum.

M. D. LX.

EX REGIS PRIVILEGIO.

SENTENTIA PRIVILEGII.

■p) Egia fanétione cautum eft, nc quifpiara alins prater i\ fedcficum Morclluni tvpographiim Parificfcm, 1k)C Infitionum CDufciiium A N T ON 11 mizaldi mon-IV c I A N I rtudio ac diligentia conciunatnm, intra fex-ennium abl'quz manifefto autoris amp;nbsp;didi typographi con fcnfu.fub Rtgis ditionc imprimat,nd uc uend^t Latinèaut Callicc.Qui fccus feccrit,libris amp;nbsp;poena in faiidione æfti-matamultabitur. Concellum fuitPriuilègium I utctixJ’a rifiorum.odauoIdusfebruaiij, An. M. D. LI X, iublïgnantc

C AMVS-

ANTON. MIZALD VS

IOAN N I OLIVARIO

s, r. D‘

A R V V M calceumAodnes pediddâ^ta-?ƒ,ƒrfrwo libro^parud ej}ifîolam adornabo. Supe-riore men[e dum noflram i^ortenßum hi~ fioriam prudentißimo Galliarum Cdn-celîariotpdtri tuo mitterem,meii ad te liters fignificdbam, Inßtionum opufculum propediem Mufastuoi ßlutamrd. Qud uerbd in rem trdnßreiamp;Hortenßum hi-fiorid fuis pdrtibtssdbfolutd ßords tddem prodire,uides. ïn (jud texeda, cjudtùmfu ddrim,qudntu dlßrim, qudntu lucubrd-^ tionü uefpertindru dntelucandru tm~ pedcrim,indices erunt cjui Grdcorum Vatinorum dutoru claßesfedulo dinume-ij

rahuntiper quds difcurrendum mihifuit, amp;nbsp;hts lu^ïrandii ßepenumero perno^d-dum.hhundè mihi fdtisfdêïüeritjfipru dentiß.pdtri tuo, deinde tibi, c^uicquid efl Idhorum nofirorum ddlubuerit, amp;nbsp;grdtumßerit. Si munufculum ex dnimo milfum amp;nbsp;obldtunii tibi exigtium uide-biturtmemor e^lo Grdcorum fententid, 'm 'nfiKorujüDi^óngx j 7tr»Tùmçi)i Sdnèmultd funt mole nbsp;nbsp;corporis udlli-'

tdte fnperbientidiqud paruis rebtis,pre-cio longe dc Idtècedunt,

HocadamaSjgemmæ^ue docent, quq: corpore paruo Obledant Reges,diuitibutjue placent.

Vceliciterin eo Vale,iodnnes Oliudrï/tne quo e^l omn'ts mcdicind uenenum. Cuius bonitas immenfd^ddolefcentidm tudpro-mouere^ prudentiß.pdtrem tuu Cdn-celldriu m^cum ßcÜdtiß.Lumbdrienßu Antiflite,pdtruo tuoßcniper tuen digne-tur. Lutetiaj Idibus Mdrtqi M. D. L X. Aßronomico cdlculo.

DE HORTENSIVM ARBO-*

RVM INSITIONE OPVSCVLVM, ANTONII MIZALDI MONLVCIANI âudio amp;nbsp;diligctia accurate concinnatum^

PR AEFATIVNCVtA.

ita pridcmànobis publi cæ utilitaci auxiliisJ cura amp;nbsp;fecrctishortorum,pre cium operæ nuncdcmû fadürumme cogicaui,ß libcllum dcarborum infitionccomitem illis darcm, ut noftra Horteniium hiftoria fuisundiquc partibus abfoluta foras pro-dcat. Vcitaqueà ücrbisad rem trâfcamjar-borcs quæ hominumcura atqucartepro-ucnire folct, uel fcmine cmcrgunt, ucl ra-dicumplantulis, uel propaginc, uclauiil-fione, ucl furculojucl infitionc.RcIidis pri mis amp;nbsp;mcdiiSjCcu notifsimis, polfrcmum longcaclatc, fidiuina fauerint, exprifcis amp;recentioribus rcrum agri profciToribus Græcis amp;nbsp;Latinis explicate contendam : ut fœcundifsimam illam ubcrrimorûacpul-A iij

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM cherrimorum Retuurn matrem Infnionc, meritis honoribus exornem , amp;nbsp;omnibus fuis numeris , pro meatenuitate, illuftré.

De infitionc qua: fit fub cortice amp;nbsp;in tru* cojcxgræcis Florcntini Georgicis.

Caput. I.

FLorentinus inter Græcos rcrum agri dodores prifeos clarus, triaiuferendi genera efietradit. Vnum fub cortice, alterum intrunco,amp;: tertium quod empla-ftrofit,fcu inoculatione . Omiffo ultimo, fieprimum amp;nbsp;fccundum per/cquitur. Arbores quç denfiore libro cortice uefiiun-tur, amp;nbsp;ex terra copiofum humorem fugut, qualcs elfe nofeuntur ficus, olca,ccrafusamp;î fimileSjfub cortice inferi defidcrât.Sed ante cuneus tenuis ualido lignoconftrudus (quo facilius imprimatur} inter corticem amp;nbsp;lignum paulatimadigi debet : tamdili-genti accuraro manus libramcro,ne cor^ ticisfafeiadifrupatur ; quo leniter fubdu-óto,furculus mergitur, amp;cblandè imponi-tur . Hancinferendi rationem emphylli-fmon amp;infoliationem appellat. Qualité cortice tenui cingfitur arbores,funtq;pau-ciori humorc contents, Sc fons cxuccæ (qgt; hu-

DE ARBORVM INSITIONEi 4 humor rcliólo cortice in mcdullam inte-riorem fc rccipiac ) qua lis eile folct citrea malus, amp;nbsp;arbores aliæ complurcs, fifl’oli-gnimedio,furculi infiguncur : quem mo-dum propriè Infitionem uocantjamp;cncen* trifmon . In utroqucgcnercconfeftim in-ferendum furciikim præcipiunt, amp;(. com-pendiariam infitionem fitcicndam:ne diu-turniorc mora natiuus humor exhauria-tur,amp;furculusrcficcetur.Porrö,qLiiinfe-runrur furculi, nitidi efic debent, amp;: ex fer-tili arbore fclcóti, ab ea parte quæ aquiloné fpcäat: adhæc acutis falcibus decifi,de no-uonati, Icucs, frcqucntibus gemmis prégnantes, bifu rci,Licl trifurci, ab inio crurc fimpliccsjcrafsitudinc digiti minoris,ßcbi mi; nam anniculoruin faliua furfum recur rcsauocatufjcx quo infrucluofi fiut.Falcis mucrone ab Lina parte inftar fcriptorij calami falua medulla fcinduntur,fic ut ligna ligno, Sccortex cortici pofsitcominitti amp;: adhxrcre. Surculidcrafumacumen, cum fifiura Schiatu in quern debetimponi, a:-quali conftabit magnitudinc : ita ut exacu-tio Sc filTura ftylum excipicns, binos digitos non excédant: quibusiuftè coeuntibus nihiladimendum uoluni. Argilladunta-

A ihj

ANT. MIZALDr OPVSCVLVM yat vulnus miiniendu crit,proptcrca quod flaua terra cauliculos exurat,amp; ob id inepta fIc.SurcuIoxfinicnteLunajUel ii lente, dc-cemautpaulo plures dicsantè infitioncin accipiendos lubcnt, amp;c operto uafc ita mu-niendos, ne qua expiree aura rquos oporce-bitjdum cliguntur, adhucocclufosno dc-hifcerc, infitófquc ad germinationem pro-perare: quarcdcccm ante dicbuSjautpluf-culis, utdiximus, quiinfitionideftinabu-tur,uellcndi crunt. Sededocenda eft ratio cur ftatim cruti non fine inferendi: quippe Ü feruens adhuc, turgenfque furculus in ca pacem Sedeftinatam rimamimmittatur, ncccITumcftquippiam eius cmarcefcerc, antequam in unum coalefcatcorpus : fun-gofamquelaxitatcm inter lignu excipiens, tic hoipitcm furculum intcrcedcre-.aut, fi mauisjlaxationcm fieri inter immiirum fufeipiens Jignum : in cuius rimas hiantes fubiens acr, prorfus in unitatem coire non patitur. Quod fi dies aliquot uafeprius in-cludanturjfaccfictomnisiniuriæfufpitio: neque uinculorum laxans mollities infe-fiabit, neque inlpirans acr officier, fed bre-ui tempore comprclicndêt.Surculiaquilo-nio flatu ruentenofunt inferendi, quinpo tius

DE ARBORVM INSITIONE. j tiusauftro fpirantc: quoniam ut imber in-fitionibus in truncoprodeft,ita bis quç fub corticefiuntnocet. In truncoad æquino-ftium ufquc Autumni optime fieri poteft. In cortice ufque ad Brumam, amp;nbsp;poft fauo-nij flatus ( qui fcptima Fcbruarij die fpitarc incipiunt ) ufque ad folftitium . Suntqui « infitioncm optimam in trunco prædicent, poft Canisortum : rurfumque æftatepoft extinftosCanicuIæ féru ore s . Si furculià longinquis tradibus dcfcrantur, infixi lu-to, uafediligenter oblito, ne uentum fcn-tiantjoptimèafportantur . HaétenusFio-rentinusin fuis Gcorgicis græcis.

De infitionc quæ fit per inoculationem, feu emplaftrationcm , ex græcis Di-dymi Geotgicis. Cap. II.

Did YM VS inoculationem , quæ enophthalmifm’ dici folct,antc folftitium æftiuum opportune fieri tra-dit ; quâuis circiter vernum æquinoftiu, cùm germinatione turgent arbores, amp;nbsp;gémis grauidæ geftiunt, die tranquillo, amp;nbsp;fi-' Icntecœlojàfecômodc aufpicatam fuifte memorat. Verùm, quæinoculatur arbor, nodis amp;nbsp;agnafcenti fobole,comâque debet

ANT.MIZALDI OPVSCVLVM

purgari ac libera ri,rel itShi s ubenoribus,ni-tidioribufqjfurculisquibuic inlicioni de-ftinätur. Fœcûdæarboriscx anniculo ger-mine immaculatum amp;felcdiim oculiim, feu gemmam,aicifecrc conuenit: amp;nbsp;circu-rafo acic fcalpri diligenter cortice, cü cau-diciinaltcriusucAigium imptimcrc . Purum auccmcorticcm, crugatum , ncculU fui parte cicatricofum fccare cxaólc dccet, aclignum integrum amp;nbsp;inuiolatii fcruan: hoccnimpcrquam ncccifarium habetur. Foelicitercedit, fi rcccpta hoc hofpitio gc-ma,in alteriusfcdcm incidat:nam ita dubio procul comprchendit. Citra quoquc gcmmam uel oculum in pullulatione , altera caudicisparte inhtioncm moliri nihil uetat.Cæterùm cortices crafsitudine pares elfe debent: amp;nbsp;ubicoaluerunt,amputandu quod fupra compagem prominct,nc co loci feratur alimcntum , amp;à coaliru fuccus auocctur . Dumfurculi tria monftrabunt folia,uinculafuntrefoliicnda. Egoucro, inquitDidymus, fepenumero non ipfum oculum ex anniculo gcrminc acceptum, per feipfum infeui,fcd rcliclo oculo in ger-minc illæfo, à tergo gemmç corticem dcli-braui : lignum inftar fcriptorij calami fcalpcns

DE ARBORVM INSITIONE. lt;nbsp;fcalpcnSjCumlignoquodrcmanfit, in ue-ftigium uel lacunam imprcfsi, gcnerofio-réiquearbores mihicomparaui. Porto, û finiftræ ramorum partes inoculationcm fufccpcrintjfuospartus cum fœnorc libe-ralitcr rcftindcnt. HaftenusDidymus in fuis Gcorgicæ difeiplinæ Inftitutionibus græcis, ex quibushæc accepta tranllata funt.

Particulariadc Ipfîtionc ex Diopbanc Grseco rcrum agri interprète.

Cap. III.

Ficus moroSc platano reélè inférieur! Morus caftaneæ, fago , malo , pyro fylueftri,terebintho,ulmo amp;nbsp;albæ populo : quo coniugio câdida nafeuntur mo-ra.Pyrusinferiturpunicæ malo,cotoncæ, moro , amygdalo amp;nbsp;terebintho . Si pyri furculi morofigantur,rubracreabunt py-ra.MalusinferiturOmni pyraftri generi: cadem cotonci fœcundata coitu,poma da-bit.quæ Græcimeiimelanominant: fimi-liter amp;nbsp;primo fociatur : fed inito platani c6 fortio,rubra malaproucniunt. Nuxinar-butum folam inferi uoluit,cæterarum ferc focietatem hortens. Punicafalici inferun-

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM tur .Laurus malo. Pcrfica damafccno Sc s.-* mygdalo . Damafcena fylueftri pyro gu-iufcunquc generis : adhæc cotoncæ, Sc malo . Caîlaneauariisarborûadulteriisgau-det J ut fagi Sc roboris. Cerafus nee pcrlici, nectcrcbinthircfpuichofpitium: nee contra, cerafiterebinthus ßcpcrücus. Coconea oxyaeanthæ confortium non afpernatur. Myrtus faliciinfcricur . Præcociurn da-mafcenoamp;amygdalo, Citria malus cùm tenui libroueftiatur, uix fubtercutem recipit aduenam furculo : quin potiùs in nu-tritio parentis finu alitur ; poft coalitum c-marcefeit. Loquor autem de fruótu, inquit Diophancs, qui ubi arbor comprchendc-ritjCitromalumappellatur. Si tarnen quis citrium moro infeuerit, rubra feretpoma. Cotonca Sc caprificus, arboris cuiufquc co fortiumincunt,ncculli furculo denegant hofpitiu. Citriam malum in punicæ trun-cofixam all, Didymusin Georgicis fcri-ptum reliquit. Florcntinusinfitam cerafo uitcm uuas vere prom ittit ferre : candemq; ülcæimpaftamfruftura promcre, qui de utriufq; parentis adoptione,elæoftaphylus dicirur.Odoratapyra,myrapianuncupa-ta, quamoptiméinmalis comprehendut.

DE ARBORVM INSITIONE. 7 quodunumJnquitDiophanes, cxperien-tia magißra didici. Hattenus Græci re-rum agri interprètes de infitione. Venio ad Latinos qui de ea poft iJlos feripferunt, uc fuaunumquemque tulitætas amp;c ordo.

Dearborum generatione amp;infitionc êxlib . Z. Georgicôn Virgilij.

Cap. IIII.

PR incipiô arboribus uaria ed natura creandis. NanKjue alia: nullis hominum cojrentibus,ipfa Spontc fua ucniunt, caiiipôfquc,amp; fluininalatè ( iirua teneni: ut molle fi 1er,Icntçquegcniftæ, Populns,amp;glauca canentia fronde falifta. Parsautem pofitofurguntdeicmine, ut altæ, Ciiftane3C,nemorümque loui quæ maximafrondet 1 fculus,atque habitæ Graiis oracula quercus. Pullulât ab radiée altis denfifsima fylua: Vt cerafis,ulmifque;etiam Parnâfsia laurus Parua (ub ingeriti matris fe fubiieit umbra. Hos natura inodos primùm dédit: bis genus cmne Syluarura,fruticümque uirct, nemorumque facrorum. Sunt alii quos ipfe uia fibi reperit ufiis: Hiè plantas tenero abfcindens de corpore matrum Dcpofuitfulcis; hic ftirpesobtuit aruo, Quadrifidâfqucfudes,amp; acutorobore uallos. Syluatiimque aliç prefibs propaginis arcus Expedant: Se uiuafua plantaria terra.

N il radicis egent alia:,fiimmumque putator Haud dubitat terræreferens mandate cacumen. Quin amp;nbsp;caudicibus fedis ( mirabile didu) Traditur èficco radix olcagina ligno.

Et fæpe altcrius lamos impunè uidemus Veitcte in alterius:mutatâmque infita mala Eenepyium:amp; prunis lapidofa rubefeere corna.

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM

Quart agite, ô proprios generatim dikitc cuku» Agricolæ,ftudùfqiie fcros mollitc eolcndo.

Deinde fubdit,

Sponre fuaquæfetollunt in luminis auras, Infœcunda quidem, fed Ia?ta amp;nbsp;fortia furgunt: Quippe folo natura lubcft: tarnen hxc quoqiie fi quis ln(erat,aut fcrobibus mander miitata fubaftis, Exuerint fylucftremaninium,cultuquefrcquenti In quaicunque uoccs arteis,haud tarda fcquentur. Necnonamp; fterilisquas ftirpibus exit ab imii Hoc faciet, uacuos fi fit digefta per agros. Nunc altçfrondes,amp; rami matris opacaht, Ctefeentique adimunt foetus, uriintquc ferentem. lam quæfeminibùs' iadis fe fuftulit arbos Tarda uïnit, fóris faftura nepotibus umbraffl: Pom.aquc dégénérantluccos öblitä priores: It turpes auibiis prædam fett vüa racemoS: Cogenda: in fulcum,aC multa mercede domand«. Scdtruncis olea: melius, propagine uites Refpondenf.folido Paphiæ de robore mynus: Plantis amp;nbsp;duras cotyli liafcuntur, amp;nbsp;ingens rraxinus,Herciilcçque arbos umbrofa coröm, Chaoniique partis glandes: etiam arduâ palma Nafcitur,amp; cafusabiesuifura matinos.

Inferitur uero ex foctu nucis arbutus liorridx It fteriles platani malos geifere ualenteis: Caftanca: fagos:ornuique incanuit albo Flore pyri: glanddmque fues fregere fub ulmis. Nec modus inièrere, arque oculos imponere fimplét: Nam quas fe medio trudunt de cortice gemma:. It tenues rumpunt tunicas'.anguitus in ipfo Fit nodo finus:huc aliéna ex arbore germen lncludunt:udôque docent inolefcere libro.

Aut rurfum modes trunci reiècantur, amp;nbsp;alti Finditur in folidum cuncis uia:deinde feraces Plantæ immittuntur: nec longumtempus, amp;nbsp;ingens Exiit ad cçlum ramis fœlicibus arboS: Miratuiquc nouas frondeis, amp;nbsp;non fuapoma.

Haôtcnus

DE ARBORVM INSITIONE. 8

Hadeniis diuinuspoè'ta Virgilius de ar-borum diuiâonc»in cas qiiç nacura gignû-tui-,(5c quæ arcificio. Priorcm inoduin per-fpicuè cxplicac:poftcriorcm,obfcurc.Nos ex Plinio utrunq; poftcà facilcm ac familiärem ti'oireddcmus . Poftremô infitioné cxemplis aliquot pcrfcquicur illuftrat, ciim duabuscius fororibus quæ infoliatio fcuemphyilifmus.amp;cmplallratio ucl in-oculatio feu enophtlialmifmus tam Lati-nisquàm Græcis agricolisdici folent, 8c corticc mtuncur. Sed hic Virgilij intcrpre-tcm non agimus.Pcrgoitaquead rcliquos qui de inücionepleniùs acclariùs poftVir-gilium fcripfcrunt.

De inficioncexlunioColumella.

Cap. V.

OMnis furculus omni arbori inferi poteft , fl non cft ci, cui inferieur, cortice difsimilis . Siucrôctiam fi-milcm frudum, eodem tempore adfcrt, fineferupulo egregie inferitur. Tria genera porrô infltionum antiqui tradiderunt. Vnum,quorcfcftaamp;firfa arbor, refeâ-os furculosaccipit. Alterum, quorefeftainter hbrum amp;c materiam, feminaadmitrit:

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM

quæ utraquc genera uerni temporis funt. Tertium, quoipfas gemmas cum exiguo corticc,in partem fui delibratam recipit: agricolæ cmplaftranonem uocant:ucl,ut m,inoculationcm. Hoc genus infi-tionisæftiuo tempore optime ufurpatur: quaruminßtionum rationcm cùm tradi-derimus, ànobisquoque repertam aliam docebimus.Omnes arbores fimul atque gemmas agcre cœpcrint, Luna crefeente inferito : oliuam autem circa æquinoôliû ucrnum,ufqucin idus Aprilis. Ex qua arbore inferereuolcs, Scfurculos ad infitio-ncmfumpturuscsjuidetoutfittenera amp;fc rax, nodifquc crcbris;amp;; cùm primùm ger-mina tumebunt, de ramulis anniculis,qui Solis ortum fpedabunt, Sc integri erunt, cos legito, crafsitudine digiti minimi : fur-CLili fint bifurci uel trifurci. Arborequam infcrcrc uoles,ferra diligenter exfccato,ea parte qua maxime nitida amp;nbsp;fine cicatrice eft : dabifque opcram nc libru lædas. Cùm deinde truncumrccideris, acuto ferramé-toplagam Ictiato: moxcuncum tenue fcr-rcumuel oftenm, inter corticem Sc mate-riam ncc minùs digitos tres,fed confidera-tcdemittitOjnclædasaut rumpas corticc.

Poftcà

DE ARBORVM INSITIONE. 9 Pofteà furculos quos infererc uolcs,falcc a-cucaeXunaparte deraditotantùm , quantum fpatij cuneus demiffus dabit: atque ita ne medullas, neue alterius partis corticem lædas. Vbifurculosparatoshabueris, cu-neû uellitOjftatimq; furculos in ea foramina, quæ cuneo adaào inter corticê amp;c ma-teriam fcceris,demittito. Eaauté fine qua adraferis:furculos fie inferito,ut femipede nec amplius de arbore extent : deinde muf-cû fupra imponito , amp;nbsp;ita ligato ne pluuia dilabatur . Quofda tarnen magis deleftar intrucoarborislocûfeminibus ferra face-re, mfcôtâfqs parteis tenui fcalpello leuare, atq; ita furculos aptarc.In una arbore duos aut tres ramulos figito, dû ne min’ quater-nû digitorû inter eos fit fpatiû, Pro arboris magnitudine,8e corticis bonitate hçc faci-to. Cû omnes furculos quos arbor patictur demiferis,libro ulmi, ucl uimine arboré aftringito : pofteà palea to luto bene fub-aûo oblinitototâplagâ amp;nbsp;fpatiû quodeft inter furculos,ufq; eo ut duobus digitis in-fita extent. Supra locû mufeû imponito,Se ita alligato nepluuia dilabatur . Si pufillâ arboré infercre uoles,imam abfcindito,ita Ut fefquipede c terra extet: Se cîim deinde lt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

ANT. MI2ALDI OPVSCVLVM præcideris,plagâ diligenter leuato,amp; me-' diû truncû acuto fcalpello permodicc fin-ditO’.itautfilTuradigitorumtriu fit in ea: poftea cuncum,quö diducatur, inferito : furculosex utraq; parte derafos demittito: fie ut libru feminis, Iibro arboris æqualem facias. Cùm furculos diligenter aptaueris, ciineu eximito,amp;arboré, utfupra dixi,alli gato:deinde terra circa arboré adaggerato, ufq; ad ipfum infitum : ea res à uento amp;: ca-lore maxime tucbicur. Hoc terrium genus infitionis cùm fit fubtilifsimum non omni generi arboru idoneu eft ; fed fere recipiut talem infitioné quæ humidû , fuccofumq Sciialidum libru habent, fient ficus. Nani amp;nbsp;ladis plurimum mittit, amp;nbsp;corticé robu-ftumhabet:optime itaqueeainferitur tali rationc. Ex qua arbore inferere uoles, in ca nouellos amp;c nitidos ramos eligito, iniif-démq; obferuato gemmam quç bene appa-rebitjcertamq; fpem germinishabebit : eä duobus digitis quadratis circufignato, ut gemma media fit: amp;nbsp;ita acuto fcalpello cir-cuncidito, delibratoque diligenter ne gé-mâ lædas. Pofteà item alterius arboris qua emplaftraturus es, nitidifsimum ramum eligito, Seciufdcmfpatij corticem circun-cidito,

DE ARBORVM INSITIONE. lo cidito, amp;nbsp;matcriâ delibraro : deinde in cam partem quam nudaueris,præparatum em-plaftrum,feu gcmmam,aptatoHta utalteri delibraræ parti conueniac. Vbi itahæc fe-ccris,circà,gcmmam benealligato, caue-toq; ne lædas ipfum germé : mox comiiTu-ras amp;c uincula lutooblinito, fpatioreliéte, vt géma libera uinculo non urgeatur amp;nbsp;libéré germinet. Arborisautem infîtæ fobo-lem amp;nbsp;ramos fuperioresprçcidito; nequid lit quo pofsit fuccus euocari, aut ne cui ma gis^ infitoferuiat; poft XXI. diemfol-uitoemplaftrû;amp;hoc genere etia optime inferiturolea. Quartumillud genus infi-tionis iam docuimus eùm de uitibus difpu tauimus’.itaquefuperuacuum eft hoc loco repetere traditam rationem terebrationis. Sed cùm antiqui negauerint pofte omne ge nusfurculorûinomnem arboré inferi,amp;: illâ qualî finitionéquanospaulo ante uft fumus,uelutiquandam quafi legem fan-xerint, eos tantùm furculos pofte coalefce-re qui fint cortice ac libro amp;nbsp;fruétu cofimi-les iis arboribus quibus inferuntur: exifti-mauimiis erroré huius opinionis difeutié-dum:tradendâmq; pofteris rationem qua pofsit omne genus furculi omni gencri ar-

B ij

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM

Boris inferi. Quod ne longiore exordio le-gentem fatigcmus,unum quad exemplum fubiiciemus,quo pofsit omne genus furcu-li,omnibusarboribusinferi. Scrobc quo-quouerfus pedu m quatuor ab arbore oliuç tam logé fodito,ut extremi rami oleç pof-f]«team contingere:in fcrobc deinde fici arbufcula deponito , diligcntiamq; adhi-beto ut robufta amp;nbsp;nitida fiat. Poft trienniu aut quinquennium, cùm iam fatis amplû incrementum ceperit, ramum oliuæ qui uidcbiturnitidifsimus,dcflclt;fte,amp;ad crus arboris ficulneç religa : atque ita amputatis cæterisramulis,catantùm cacumina qux inferereuoles, relinquito: turn arboré fici dctruncatOjplagâmqUcuato, 8c mcdiani cuneofindito: cacumina deinde oliuæ fleuri matricohærent, ex utraq; parte abra-dito, 8c ita fifturæ fici aptato, cuneiimquc eximito, 8c diligéter ramulos colligato ne qua ui reuellârur, Sic iiitcrpofito triennio coalefcet ficus cû olea : Sc turn demû quarto annocûbcne coierint, uclut propagines, ramilles oliuç à matre refccabis. Hoc modo omnegenus in omnê arboré inferitur. Haiftcnus Columella rerum agri interpres æquèfacundus, aediligens.

De

DE ARBORVM INSITIONE. ii De infitionCjCX Plinio.

Cap. VI.

S Emine inferere natura docuit raptim auium fixmedeuorato , folidoque , amp;c alui ücpore madido , cû fœcundo ftcr-coris medicamine in mollibusarborûje-fticisabieôto,amp; uentisfæpètranflato in a-liquascorticum rimas . Vnde uidimus natam cerafum infalicc:platanum in lau-ro, lau ru m in cerafo,amp; baccas fimul difco-lores. Tradunt amp;nbsp;mohedulam feminain cauernarum thefauros condentenijcius rei prçbuiflecaufas. Hincnatainoculatio fu-toriç fimili fiftula aperiendi in arbore ocu-lum corticeexcifo,feménque includcndi, cadcm fiftula fublatû ex alia.In ficisautcm amp;nbsp;malishæc fuit inoculatioantiqua. Vir-giliaiia quacritfinum in nodo gcmmæ ex-pulfi corticis, gcmmâmque ex alia arbore includit : amp;nbsp;hadenus natura ipfa docuit. Infitionem autem cafus magifter alius, 8c penènumerofior, ad hune modum expo-fuit. Agricolafedulus cafam fepis muni-mento cingens, quo minùsputrefeerét fu-dcsjlimen ex hçderafubdidit; atillç uiua-ci morfu apprehenfæ, fuam ex alieno fece-rc uitam, apparu itq; truncû elfe pro terra.

B iij

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM

Aufeiturergo ferra æqualiter fuperficies: læuigaturfalcctruncus. Ratio poftcà duplex. Prima inter corticem 8c lignum in-fercndi: timebat cnimprifci truncum fin-dcre:mox inforare auli medio, ipfique mc-dullæ calamum imprimebant,unum infe-rentesmeque enim plures capiebat medulla . Subtilior poftcà ratio uel fenos adiecit, mortalitati eorum 8c numero fucenrrere perfuafa,trunco per media Icnitcr fiflb,cu-ncoquetenuififtiiramcuftodiente, donee cufpidatim dccifus defeendat in rim am ca lamus. Multain hoc feruanda. Primùtn omnium quænam arbor patiatur coituni talé, 8ccuiusarboriscalamus. Varié quo-que, 8c no iifdem in partibus fuccus omnibus fubeft. Vitib”, ficifque media ficciora, 8c efumma parte coceptus, ideo illinc fur-culi petuntur . Olei circa medias fuccus, inde 8cfurculi: cacuminafitiunt. Facilli-mecoalcfcunt quibus eadem corticis natura , quæqueparitcr florcntiaciufdé hora: germinationem,fuccorumque focicta-temhabent. Reliquaobfcruatione fifl’ura in nodo fiat ( répudiât quippe aduenam in-holpitalis duritia) ut in parte nitidifsima, nelógiormultö tribus digitis,ne obliqua, ne

DE ARBORVM INSITIONE. n netranlluccns. Virgilius cxcacuminein-fcriuetatjcertumqjcftab humens arborû orientem æftiuu fpedantibusfurculos pc-tcndosJ amp;c èferacibus,amp; è germine noucl-Io,nifiuetuftæarbori infcrantur . ij enim , robuftiores cflc dcbét. Prætcrcà ut prçgnâ-tesjhoccftgemmationeturgcntes , amp;c qui parère illo fperauerint anno. Bimi utrique ncc tenuiorcs digito medio.Inferûtur aute amp;nbsp;inuerfi,cùm id agitur ut minor altitudo inlatitudinéfcfundat. Anteomnia gemmantes nitere conueniet : nihil ufquam ul -cerofumefle, cicatricofum aut retorridû. fpei fauet medulla calami coiniiruræ , fi in mat^lignijcorticifqueiungatur. idcnim fatiùs^foris corticiæquari. Calami exa-cutio medulla ne nudettenui tarnen fiftu-la dctcgatjUt faftigatio Içui defeedat cunco tribus no ampliore digitis: quod facillimè contingitjtinélû aqua radétibus. Calamus ad corticê ufq; fuû deprimatur. Ne luxetur dû dcprimitur,néue cortex replicetur in ru gas.Idco lacrymâtes calamos inferi non o-portet : non,herculè,magis^aridos : quia illo modo labathumorc nimio cortex:hoc uitalidcfcóhunóhumcfcit, ncq-, cocorpo-ratur.Id etiarcligionis fcruat,ut Luna cre-

B iiij

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM fccnte calamusutraq; dcprimatur manur alioquin in hoc opcre duç fimul manus mi nils nitiuur, ncccflario tcpcramcnto: uali-diiis enim dcmifsijtardi’ feme, fortiùs durât, contraria ex diuerfo. Nehifeatnimiu rima,laxcq; capiat,autneparu : amp;c exprimât, aut comprelfum necet. Hoc maxime præcauendû,ut prçualidè accipiétis trunco jn mediafilfurarelinquatur. Quidam ue-ftigiofifTura: falce in truncis faôto , falice prçligant marginem ipfum : poftcà cuncos figunt continente uinculo iibertatem de-hifeedi. Quædam in plâtario infita,codem die transferuntur. Si crafsior truncus infe-ratur, inter corticem amp;c lignum inferi me-liùs cil, cuneo optime olTeo, ne corticc rû-patur laxato. Cerali libro dempto findun-tur : hæfolæamp;poll brumam inferuntur: depto Iibro habet ueluti lanugincm, quæ fi eóprehendit infitum, putrcfacit.incolumi cuneo adaôlû utiJifsimè adftringitur . In-fercre aptifsimum quamproximû terra,fi patiatur nodorum truncique ratio. Emi-nere calami fcx digicorum longitudinc no ampliùs dcbét.Cato argillæ, uel creta? arc-nam, fimumqjbubulum admifccri, atq; itaufqueadlentorcm fubigiiubet, idque inter

DE ARBORVM INSITIONE. ij interponi amp;: circunlini. Ex iis quæ comen-tatus eft facile apparet ilia çtatc inter lignû amp;nbsp;corcicem,ncc alio modo infercre folitos: aut ultra latitudinem duûm digitorum ca-lamosdemittere. Inferiautempræcipitpy ’ z raacmala per ver, poftfolftitiumdie-bus.L.poft uindemiâ. Olcas autêSc ficos per ver tantû,Liinafitiente,hoccftficca. Prætereà poft meridié, ac fine ueto auftro . KlirumQinon contentus infîtum munif-fe,utdiôtûeftj ôt:cefpiteabîmbre frigori-bûfq; protexifle, acmollibus bifidorû ui-minum fafeibus, lingua bubula(herbæid genus eft} infuper obtegi iubet : eâmque il-Jigari opertam ftramentis, Nuncabundè arbitra ntur paleato luto libros farcirc,duos digitos infito extante. Verno inferentes repus urget incitantibusfe gemmis, præter-quàm in olea,cuiusdiutifsimèoculi partu riuntJ minimûmque fucci habent fub cortice, qui nimius infîtis nocct.Punicam ue-rôamp;ficum quanquam alias ficcafint,rc-craftinarcminime utile. Pyrum uelfloré-tem inferere licet, amp;c in Maium quoq; men femprotendercinfitionem . Quodlîlon-giùsafteranturpomorum calami, rapo in-fixosoptime euftodirefuccum arbitrarur:

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM feruari inter duos imbrices iuxta riuos, uel pifcinas, utrinque terra obftrudos. Empla ftri ratio amp;nbsp;ipfa ex inoculationc nata uide-ripotelt:crairo autem maxime corticicó-uenit, ficut amp;c ficis. Ergo amputatis omnibus ramis, ne fuccum auocent,nitidifsima in parte quaque præcipua cernaturhilari-tas, exempta fcutula ( ita ne defeendat ultra ferrum)corticij imprimitur ex alia cortex par cum fui germ inis mamma ; fic compa-gc denfata utcicatrici locus non fir, amp;nbsp;fta-tim fiat uniras, non humorem, non affla-turn recipiens:nihilominus ramen amp;nbsp;Into munire,amp;uinculo melius. Hoc genus no pridem repertum uolunt qui nouismori-bus fauent. Sed id etiam apud ueteres G rç-cosiriuenitur, ScapudCatonê, quioleam ficumque fic inferi iufsit : menfura etiam præfinita,fecundum rcliquam diligentiam fuam ; cortices fcalpro excidi quatuor digi to rum longitudine amp;:triumlatitudine: atque ita coagmetari, amp;nbsp;ilia fua intrita ob-lini : eadem rationc amp;nbsp;in malo.Qmda buic generi mifcuerc fifluram in uitibus, exempta cortice telTclla, furculo à latere piano a-digendo . Tot modis infitam arborern ui-dimus iuxta Tiburtes Tulias,omni genere porno-

DE ARBORVM INSITIONE. 14 pomorum onuftara,alio ramo nucibus,a-lio baccis J aliunde uitc, ficis,pyris,punicisj malorûmq; gencribus : fed huic breuis fuie uita . Ncc tarnen omnem expehinentis aifequi natura pofliimus. Capacifsima infi torum omnium dicitur platanus,poftcàro bur: uerùm utraque fapores corrumpunt. Quædam Omni genere inferuntur, ut ficus punies. Vitis non recipit emplaftra, ncc quibus tenuis accaducus, rimofufquccortex. neque inoculationéficcæ ac humoris exigui. Fertilifsimaomniûinoculatio, po fteà emplaftratio. fed utraq; infirmiffima, Qj^æ cortice nituntur ta mû, uel leniaura ocy fsimè deplantatur. I nfcrcrc firmifsimû amp;fœcûdiusquàmferere. Haôtenus Plin.

De infitionc.ex Palladio, maxime carû arborum quas libro.3. Hortcnfium ex ordine dcfcripfimus,

Caput VII.

INcipiam quicquid ueteres feripfere coloni, Sacraque pnfeorum uerba labore fequar.

Principio multas fpccies induftria folers

Protulit,amp; doétam iufsit inire manum.

Nam quæcunque uirens alienisfrondibus arbos Comitur,his difeit crédita ferre modis.

Autnouadifereto figunturgermina libro;

Aut aliud fummo robore filfa capit.

A ut uirides oculos extremi gemma tumoris Accipit,amp; lento ftringitur uda finu.

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM

De Malo.

In/ita proceris pergit concrefcerc ramis, E fociam mutât malus arnica pyrum.

Sequc fcros fyluis hortatur liuqucre mores; it partu gaudet nobiliore frui.

Spiniferas prunes,armataque robora fentes Lçuigat,amp; pulchris ueftitadulta comis.

Eiiguam forbum dulci diftendere fucco Nouit,amp; ad cupidas fleétere poma manus.

Robora thyrfigero platani Concordia Baccho, f œtibus inlbituit plena rubore nouis.

Illius inlblitas miraturperficus umbras, Populeatque ferunt candida dona coma, Mefpilus huic paret,lapidofaquc uifeera mutans Tenditur,amp; niueo plena liquorc rubet.

Pro fudibus fnetis, amp;nbsp;pro prçgnantibus armis Cailanex fiiluum dant noua mala decus.

De Pyro.

Germine cana pyrus,niueos baud inuida flores Commodat,amp; uarium neftit amore nemus.

Nunc rapit hirfutis horrenda iororibus arma. Et docet indomitas ponere tela pyros.

N une teretem pingui producit acumine malum: Fraxineafque nouo fledit honore manus.

Phyllida quinetiam grandi mitefeere fruftu Inftituens,dura:datfua membra cuti.

Et fteriles pinos,amp; inertem foctibus ornum Dotat,amp; ignotum cogit amare decus.

Huius amp;nbsp;immifsi uenere cydonia rami, Poroaque confufus blanda creauit odor.

Caftaneæ feptos afpro uelamine foetus Exuit,amp; placido pondéré mutât onus.

Mefpilâque exarmat,pugnacibus horrida membris Et mala tranquille cortice uota premit.

Creditur in I ibycis fua germina nedere ramis, Lætâqucpuniceo pofle decore frui.

DE ARBORVM INSITIONE.

De Cotonea.

Cùm præftet cundis fc fulua cydonia pomis, Alterius niillo creditur hofpitio.

Roboris cxtcrni librum afpernata fuperbit, Scittantùm nullo crefccre porte decus.

Sed propriis pandens cognata cubilia ramis Sut,contenta fnum nobilitare bonum.

DePruno.

Pruna fuis addunt fœlicia germina mcmbris: Donâquc cognato corpore læta fcrunt.

Exarmat fœtus,fed brachia roboris armat Cadancx prunus iurta tencre larem.

DeCerafo.

Infcritur lauro cerafus,partuque coadto Tingit adoptiuus virginis ora pudor.

Vtnbrantes platanos amp;nbsp;iniquam robore prunutn Compellit gemmis pingere membra fuis.

Populeâfque nouo diftinguit munere frondes: Sic blandus fpargit brachia cana rubor.

De Moro.

Mutua quinetiam moris commercia ficus Præfl:at,amp; oblatum robore germen alit.

Praxinus huic auidæ confert fua membra forori: Et mctuit fœtus fparfa cruore nouos.

Proceras fagos,amp; poma hirfuta uirentis Caftaneæ,duris afpcramala comis Inficicns,monftrat piceo nigrefcerc partu: Et fucco pafcit turgida poma nouo.

Obfcquitur moris blando tercbinthus odore: £ t geminis ueniont munera mifta bonis.

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM

De Perfico.

Ipfa fuos onerat meliori germine ramos Perficus,amp; pruno fcitamp;ciare genus.

Impom'tquc leues in ftipite phyllidis umbras, Êt tali difcit fortior eflc gradu.

DeMefpilo.

Aemula dura pyri defpcdi mala faporis Mefpilus admiflo germine tuta fubit.

11 geminis fefe uioleutior inferit armis: Atque auidas terrent robora fieua manus«

De Sorbo.

Sorba fuos partus merito maioris boneftant Seminis,amp; pulchro curua labore nitent.

Hæc arbos fpinæ duros mucronibus artus Exuit,ac libris mitibus arma tegit.

Aureaque annexe mifeere cydonia fœtu Gaudet,amp; extern! dona coloris amat.

De Nuce.

Arbuteas frondeis uate nucis occupât umbra: Pomaquefub duplici cortice tuta refert.

De Amygdalo.

Phyllis odoratos primæuis floribus artus Difeifsipruni cortice fixa tegit.

Pomâque permutât uelamine perfîca muflo: Duritiemque docet tegminis efle loco.

In modicam tornat filiqua t'endente figuram : Et frondes pulchro ditat odore feras.

ïg

DE ARBORVM INSITIONE.

Caftancâmquctrucemdcpulfis cogit echinis Mirari frudus Ixuia poma fui.

De Fieu.

Perfuadet motis tetrum mutarc colorera Eicus ,amp; inuafis dat fua iura pomis.

Se quoejue miratur pingui grandefeere fucco Et folitura gaudet uincerc poma modura.

Infignes foliis platanos,fœlicia menfis Brachia, gaudentes uitis honore comas.

Ingrediens pingui fe cortice maxima ficus Seruat,amp; optatos implet adepta finus.

De Punica.

Punica non alios unquam dignata fapores Mala,nec externis alïbciata comis :

Ipfa fuas augent mutato femine gemmas, Et fibi cognato pida rubore placent.

De Citrio.

Neenon amp;nbsp;citrij patiunturmutua tarai Pignora,quæ grauido cortice morus alit.

Pomaque pafturi blando redolentia fiicco Armatis mutant fpicula nota pyris.

De Oliua.

Robora Palladij décorant fylueftria tarai:

Nobilitat partus bacca fuperba feros:

Fœcundatftetilis pingueis oleafter oliuas:

Et quæ non nouit munera, ferre doect.

ANT.MIZALDI OPVSCVLVM Dc infitionc, ex Pctro Crcfccntio de-ccrptaaducrbiim.

Caput VIII.

OPortctfcircquód infitionum multi fuut modi. Primus quidc cllquod fraga eiufdem arboris omnia ultra medium medullæ ex tranfucrfo incidan-turjamp;tuncalligctur quod incifumeft,freut vulneraligari confueuerunt: amp;nbsp;circö-ponaur cera uel lutum ad pluuiæ amp;nbsp;extrin-fecorum nocumentorum dcfcnfioncm : ne rumpi aut corirplaga: aperiri agitatione uentorumpofsint,conuenicntibuspcrticis muniantur • ftatim enim confolidato viil-nere fuperior pars emundatum in faporc profert fruftum propter digeftoinem iucci innodofadam , amp;; hocpropricdiciturin-fitio: quæ quidera plantam in alteram non tranfmutatfpcciemfeu genus, fed earn de fylueftri domefticam facit. Secundusmo dus eft quöd una Sc cadem arbor abfcinda-turin truncojamp;fragumfuperiusineadcm arbore acceptum, trunco fuo inferatur : tue enim conualcfcens infita, profertfrudum alterius generis in fapore, amp;nbsp;quantitate Se figura quam prinsprotulcrat:amp;ifte modus fccitdiucrfitatcm omnem qux eft in malis

Sepyris,

DE ARBORVM INSITIONE. i/ ôfpyris, amp;nbsp;cætehsfruftibus . Tanta cnim cft uis nodi amp;nbsp;conucrfionis pororumqui priusafcenderunt, quôdfuccum ex nodis retentum dirigunt ad aliam formam plan-taicm, quæ monftratur in quantitate amp;nbsp;fa-porefrudus. Tertius modus inuentuseft inuiteSc quibufdam aliis quæ ex medulla etefeunt: uidclicctquod gemma unius ui-tiscxcidatur ufque admedullam profunde J vulnere tranfuerfo amp;nbsp;obliquato; amp;nbsp;tan-tundem de gemma uiris alterius eruitur,amp;: loco alterius ponitur,Scfitcolligatioficut in aliis,Sctûccôualefcit Scfruétificat. Fieret fortè in aliis arborib’, fed in uitc exper-tum cft. Quartusinfirionis modus eft quo fragum arborisunius in aliam inferiturar borem : conualcfcitque Scfrudificat inea per modum qui fæpè di£tus eft. Et ifte mo dus rcgulariter cùm fuerit magis fimilium crit melior amp;nbsp;citiùs coualefcens; Sc fit pro-priè in illls arboribus quæ redos habent po ros, amp;nbsp;per tunicas ligatas, à radice accipiût nutrimentum . Sed ifte modus Sc fimiliter fecundusin plures fubdiuiduntur modos. Vnusquidem eft; quofurculus inferendus inter corticem amp;c lignum nouæ matns im-primitur. Secunduscùm fureulusfciflbli-

G

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM gnoinfigitur. Tertiusfitmorecmplaftn, Quartus dicitur ad buccellum.Quintus ue ro falicis pcrtica perforata. Dc omnib’ per ordinem dicendum eft. Primus quide modus quo furculus inter corticem lignuraq; deponitur,fit hoc modo. Trûcû ferra acuta rccidim’ in loco nitido Sc fuccoforipfumq; cufafciacorticis dcfupcrpolimus : deinde uiminefalicis,autulmiligamus:ibiq; inter corticem Sc lignum cuneum fer.reum, ucl olfeum,in acutum tendentem, ab unaparte latum, Sc ab alia quafl rotundum, tribus propè digitis deponimus, coniidcrando ne corricis fafciafcindatur ; Sc in eum locum fubduiSto euneo Itatim furculum mergi-mus ab unaparte dccifum, falua medulla Sc cortice partis alterius, pellicula cxterio-ri remota : ita quod optime truncoadhx-reatfurculi incifura : qui fupcrtruncum quatuor aut fcx digitis eminear,ucl ufq; ad odlo.Duosuel tres,uelplurcsfurculos pro trunci qualitate conllituimus, quaternis di gitis ucl amplius ad minus inter cos fpatiu relinqucnteSjSc lutum defuper conuenien-ter ponentes. Sc peciam difponentes,uelli-games.Hicautcm modusoptime coprehe-dit Sc conualcfcit : fed fieri non poteft nifi menfc

DE ARBORVM INSITIONE. 18 lïicnfe Martio uel Apnli, cùtn iam poteft lignû à cortice fcparan. Sed ncc fieri poteft nifi in crallo trunco uel mediocri : amp;nbsp;in his arboribusquæcrafiumhabentcorticem Sc pingucm : ut ficus, pyrus,malus amp;nbsp;fimiles. Conualefcitautë optime iuxtaterramhu-iufmodi fada incifio : 8c ctiam in quacunqj parte ftipitis Sccrafibrû ramorum fatiscô-gruè prouenit : fed omnis furctilus duobus adminiculisad minus,propter uentorû ra-bic indigct. Modus autê fecundus qui fcifïd fit ftipite hoc modo aggrcdiendus eft.Re-feceturtruncusSc dcfupcr poliatur, utdi-ftû eft fupcnusrdeinde fcindatur in ea parte quæ magis fuccofa uidetur,8c quæ corti-ccm ibidem planû Scadæquationi furculi côgruû cernaturhabererquod maxime in-uenisubi maiuscft fpatium inter corticem Scmedullâ propter abundantiam nutrimé-tiquodad partem illâaccefsit. Siantequâ fcindaSjUinculû prope fummum truncum ftipitisligaueris,cû minima feiffura longi-tudinis defender : deinde cuneû duobus di-girisuel quid minus,longum formabis: 8C aperta fcilTura eo,fublataq; omni lanuginc de ipfius feiffuræ labiis, furculum ab utraqj parte decifum immerges italiterq» cortex

C ij

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM corticiadæquctur in parte cxtcriorc, amp;nbsp;lignum ligno interius:ut fuccus inter cortices amp;nbsp;ligna pofsit liberiuspertraiirc. In feif fura ctiafurculi optime trûconouç matris adhçreat: deinde fubdudocuneojfurcii lus in truncofpótèimmiiTuscóftringatur.Super ri mu las cóiungêdas Secortices, aliquid corticis huius arboris uel panni linci cerati ponatur,amp; cû iunco ftriélé ligetur.Deinde (ut ait Cato) fubtili puluere in fuperiorem feiffura immiflb,crcta plurimùm eóprehê-faeum paucaarena limo bubulo, uel eu cera fuper truncû amp;Iigaturam ad defenfio-nem caloris, uenti Se pluuiæ congrue dif-ponatur Sepccia fafeietur . Egoautê pluf-miilciicsprobaui amp;nbsp;femper inuenifuffi-cere folam cretâ bene eópreflam finefimo amp;nbsp;arena, uel cera amp;nbsp;puluere. Hæc etiam in fcilTura proderûtji uapor à radice afeendes ad nouum alendû furculû foras egrediens denegetur. Notandû tarnenq? iftiufmodi 8c aftus 8c operatio diuerfificatur fecûdum diuerfîtatem crafsitudinis Setenuitatisfti-pitis inferendi, 8c cunci furculi incidendi. Nam inferendus ftîpcsfurculocrafsioreft ' paulôautmultô. Si multo , duobuspotcft feiridi modis. VnOjUtabunaparteftipitis ufquc

DE ARBORVM IKSITIONE. r, ufq;admcdiillam tantum cü congruoad-hoc fcalpro fcindatur,ubi unus tantû furcu lusinfigatur.Altcroutabunaparteftipitis ad aliam fcilTurâ pcrtrâfeatnbiq; duo furcu li fcilicct unus à qualibet parte ponatur:uel unustantûfl placucritab unaparte, altera uacua remanente . Si uero ftipeseftpaulo crafsior furculo, necefl'ario per mediû fein ditur, amp;nbsp;unû folû recipit furcuIû.Vbicunq-, autê unus tantûmodo furculus ponedus eft debet cuneus cius formari utinfeiflura ex utraq; parte faôta, tertia eu m cortice cóue-niéti remaneat: in quarta uero quç intra fti pitem ftarc debet, nihil corticis amp;nbsp;lati tu di-nisuideatur, aut modicû co modo melius quo furcu? in cortice, in ligni ftipitc ex -terius amp;L interiusadaïquctur. Vbi auté duo furculi funt ponêdi,fit feilfura cunci à dua-buspartibuspropc medulla:qua: etiamad medulla amp;c acumen accedat : ab aliis duab’ partib’ fit (^uafi ciufdë latitudin is : ita quod pars paulô latior cum omni cortice perma-nenSjCXtracû cortice mauisæquctur: pars uero ftriélior , remota exteriori corticula uerfus medulla ftipitis interius difponatur. Si autê ftipes eft æqualis furculo qui inferi-lur, formeturcuncuSjUtabutraq; parte fit

C iij

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM corteXjamp; utraruq; fiat æquatio,8é cortice SZ peciola fuper riuulas pofita, fubtili uinciilo fciflbjucl co rd Lila cu modica ftriólura ligc-tur: amp;nbsp;poftmodu cum crctajfeu terra Sepe-ciola fafeietur. Et hic modus iuxta terra amp;: in aitu, amp;nbsp;infummitatibusoptimeconua-lefcit : ac omnes ifliæ forma? qua? fiunt feifib truncOjpolTunt fieri cóuenienter mefe Fe-bruarioamp;Martio,etiamcfe Aprili fifur-culus omni terra priuctur : amp;nbsp;melius fi col-ligantur ante pullulet, amp;nbsp;diu fub terra in loco frigido umbrofo feruetur,fummitati-bus no fubuerfis. Et ctiam menfe lanuario cucalefadione ignis faóla infitio eóprehen ditjCÙmeiusauxilio agglutinasconcurrat fuccusifed tuncteporiserit infitio cætcris melior,amp; melius coualefcens cu iam corti-ci fe uiridis fuccus intulerir,amp;: gemma? inci piunt efle fufpeda?.Ego ctiam malorCi infi-tiones feci circa principiu Augufti de furcu lis ilia çftate maturatis: amp;nbsp;fatis cogruc pro-uenerut. Verutamcn tails infitio facieda eft fub terra, uel modicu fupra eâ: ut tu mu la-tione terræàtanto æftu infita defenfetur: uel fupra earn uas aliquod ftillans fufpéda-tunSc co auxilio potent hoc tempore ctia inaitu ficri.Fitetiam,utaitVarrojhçc infitio

DE ARBORVM INSITIONE. ta fiiio commode in folftitio æftiuo amp;nbsp;Cani-culæ iîgno, ac præcipuè infico. Potefte-tiam prædiiâa iidiuo fieri fub terra amp;: circa terram,feu modicum fupraterram : ubi fine dubio in fiti ramufeuli proueniunt omnibus aliis locisad incremëta maiora: quia ibi lignum amp;nbsp;cortex maxime bencficio foil adhçrentis bumefeit: quæ infitio propriè arbufculisconuenit. Si uerô arbor medio-criter magna fucrit,cômodiùs crit candem locis altioribus infcrerc : ubi cortex fit uiri-disamp;fuccofus, q ipfam circa terra infere-re : quia fie fruflus ex ea pluribus annis tar-diusbaberetur : ucrûtamen quantô magis infehùs fier, tanto magis domcfticabitur frudus. Si uerô fuent arbor magna pluri-mosbabens ramos, nibil ent uribusq. ramos in locis nitidis refecarc,ibiq;quotcûq; uolueris furculos infcrere.Quod fi adeô uc tuftaeft arbor ut ramorû cortices nimiùm^ fint rugofi ac bumorc côfumpti,arbor cade incidatur, 5c relinquatur incifa ufq; ad annum fequentë,amp; tune inferatur furculi qui in ca nati fuerint lætiorcs amp;nbsp;in cômodiore parte locati,circûcifis cçteris 8c abie£tis:qui tot numero elfe poterunt, quot inferenti placebir : quiaomncm numerum furculo-

C iiij

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM * rum fufficientcr nutriet talis arbor. Modus quidcm inferendi quern Palladiuscni-phftrationem uocat, fic ab codcm fieri af-firmatur. Ex noucllisramis incifis amp;nbsp;fcra-cibus gcma quæ bene apparebit fine dubio procell'ura, duobus digitis quadratis circu-fignetur, ut ipfaftatuaturin medio, Seita fubtiliter cortex leuetur acutifsimo fcalpro negéma lædatur.Item ex ea arbore cui ge-ftimus infererc, fimilitcrcu gemma toila-turemplaftrû, nitido tarnen atq; ubcic loco: tunc ibiconuenienter impreflum circa gemmam uinculis cogitur cohçrcrc fine lx fionegerminis: tunclutofuperlinisamp;libe ram gemma relinquis. CuimuJtùmpro-derit fi peciolacucerafuper iunfturam rimulas corticu apponatur, ad extrinfe-corunocumentoru defenfione,amp; nutrie-tisfucciacuaporisuiuificirctentione. Ramos deinde fupcrioreshuius arboris rcfcca bis:nc mater proprios uoles nutrirc ramos, alienû filium fibi propter utilitatem radicu pereundem relinquaiur . Deindeucroui-gintidiebus exadisaut pluribus,refolutis uinculis reperies externi feminis gemmam miré in arboris alienæ membra transfixa.

/ Hic autem modus raenfe lunio fieri pofic affcritur:

DE ARBORVM INSITIONE. ii afTeritur : licct amp;nbsp;ante , Sc poft modicum cóprehendat:durnmodogëmaconuenicns habcatu r. Eft modus vu Igaritcr ad buccel-lû diôlus qui huic proximo eft plurimû af-finis; fit hoc modo.Bucccllusparuuscraf-fitudinc pollicis longus,cû gcma in medio, de nouo furculo eleuetur eiufdem crafsitu-dims, fuo cortice in tres uel quatuor partes fciftb Sc dcnudato ponatur, amp;c tantùm in-fcriusconfideratè comprimatur, quôd ligno ftipitis mediocriter ftridè adhæreat: SicoïKx appofiti furculi non fcindatur, 8c fiuegemmapofita fuper locû gemmæ fub-latæ ponatur, fine non , nihilominus fine aliquo ligaturæ uel alterius rei auxilio con ualcfcit. Abfcindcda tarnen eft omnis cir-cu ndans foboles furculorum,nc infitæ fur-hpiat nutrimentum : ci tarnen magnum adminiculum præftabit, fi cortex pendens talitcr refeindatur, quôd remanenti appo-fitus bucccllus fubtiliter adçquctur :8c propter diôtam caufam peciola , deinde creta fuper iunlt;fturam 8c totum bucccllû ponatur, libera gemma relidïa : poftcà ne cera cadat, linea pccia fafcictur. Fiat autem hic modus menfe Martio, dum cortex fepara-tur à ligno, 8c menfe Aprili 8c Maio . Sur-

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM

culi antcquam gemment collcChi fcruatur in loco frigido amp;nbsp;umbrofo ne pullulent, fub terra pro parte fubmerfi. Item expertu eft in mefc lunio circa finem amp;nbsp;lulio buc-cclluparuum cum gemma de nouifsimo furculo eleuatum, amp;nbsp;in nouifsimo furculo poiitum eiufdem crafsitudinis,fiucgcm-mæadæqucntur,fiuenon,fine aliquo au-xilio ligaturæ uel alterius rei,optime con-ualere. Et tarn hie modus, quam fuperior qui emplaftratio dicitur , locum habet in hisfolis arboribus quibus fuccus pinguis eft in cortice: utficisjoleisjcaftaneis amp;c fi-milibus.Poteftetiamfine abfeifione infe-rendi furculi eleuari buccellus, amp;nbsp;domefti-cuseiufde crafsitudinis ab unaparte feif-fus ibidem apponi, cu filo ligari ac prx-parari,ut didum eft fuprà. amp;nbsp;ubi compre-hendifleuidebiturfupra buccellum abfein de.relióta enim fummitasfuccu ad bucccl-1Û fortiùs attrahit abfeifla: amp;nbsp;hoc modo poiTuntplures eiufdefpeciei amp;diuerfaru in una uirga formari. Modus qui fit in falicis pertica fit hoc modo: Pertica uel bacillus di doru lignoruperforetur fubtili cerebral acuta : ira quod inter unu foramen Sc altern fitfpatiüfcmipedis ; Scfurculus modicum rafo

DE ARBORVM INSITIONE. w rafo cortice intromifTus iungatur in fcrobe furculisclcuatis : ita tarnen quod pcrticæ fakem falicis, fumtnitas rcmaneat fupra terram : hinc uero poft annum materia totaliter cleuata J amp;nbsp;inter fu reu los incifa,plâ-tam quamlibetradicib’plurimis decoratä in ordinata fcrobedepone: cuiforfan pro-derit ft crcta uclcera foramina amp;nbsp;eorum fciftïiræ undique optime obturentur.Qui-damautemmihiafteruit fe expertu fuilfe bancinfttionem inpalo falicis uiridi per-forato ufque ad mtdullam folummodo, 5c infixiflcfurculosæqualis crafsicudinis rc-moto cortice, quatenus intrarent infora-mc: ut cortex furculi æquaretur corticipâli,Sc cum cera omnem rimulam obturaftc. Sc pofuifte palum fub terra,quatuor digitis iacentem in loco aquofo : itaquödde palo nihil apparuit, fed folùm furculi fupra terram, 5ccomprehendifteoptime omnes: Sc refccato inter furculos trunco plantalfe Sc bcneconualuifle. Alium modum inferen-di retulit Columella dices Gallica terebra ufque ad medullamarborem perforandä, plagaintcriiislcuiterinclinata : ubidedu-ftoomnifragmine , uitemuel ramum ad modum foraminis, delibratu m, fuccidum

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM

tarnen amp;humidum ftriólim imphmi iu-betjunauclduabusgemmis foris reliûis: amp;tuncargillaamp; inufco locum diligenter operiri: ira uites in ulmo inferipolTe di-cit. Prædifti autem duo modi fieri poflunt in mefe Martio.uclprincipio Aprilis: aut cùm uiridis nouus fuccus calore aeris diiTolutus mouetur in cortice. Item fcribit Varroaliummodum inferedi fuo tempore inuentum in propinquisarboribus, hoc niodo. De arbore ex qua vult habere fur-culum in cam quam infcrcre uult, ram ilium traducit ; 8c in ciusramo præcifo ac defixo implicat in locum , quod contingit ex utraqueparre quod intus eft falce exte-nuatum, ita quod ex una parte qua coelum uifurum eftjcorticcm cum cortice æquatû habcat cius ramuli quern inferet: cacumcn utdireótum fit ad cœlum poftcro curet anno: dum comprehendeht,unum propaga-gatum ab altera arbore procedit. Ex prx-diólis igitur patet, quod licet infitio infi-milia fit melior, tarnen in difsimilia pluri-mùmconualcfcit, Scinfinitamirabilia facit, quçapparéthis qui cxperiri defiderät, 8c in tailbus cxercitantur.

HaftenusPet. Crcfccntius,qui infitio-num

DE ARBORVM INSITIONE. ij num hiftoriamconfùfam amp;impcditi no-bis rcliquic,ut legenci facile erit iudicare. In quanihil immutarcuifumfuit,fiucfcn tcntiam fpeétes, ûue diftioncm, quæ mu I-tis locis inepta eftac ridicula : fed ornari rcsifta ncgat,contenta doccri. Muira fane occurrent,quænôDauum, fed Oedipum defyderabunt, quodcorruptifsimocxcm-plari,ex quo hæc uerbum è uerbo tranfcri-pfimus,acceptum ferre licebit.

Deinfitione, ex lib. louianiPontani dchortis Hefperidum. Cap. IX.

IAm rcliqua infîtio eft.hominumquc inJuftna:nunc ta Hue aducrtc animum,amp; ueterum cape dida uirornm. Imprimis ramos Iibro demitte fub udo Artifici dextra:fiiro nunc iniice ligno,

Atque akè impafto cuneo inferito ; altcriusue Corticibus iungc,amp; cera moi illinc adada: Vlmeaqucobfeptis conftringito uincula plagis: Ac pluiiiam arceto coniedi 'cefpitis herba.

Nunc amp;nbsp;crafeentem uicino èmargine uirgam Admoue,amp; incifo leui fub vulnere libro Sic figCjUt lento non defint cingula nodo.

Autamp; camtranlmitteforatoad uifeera trunco: Mirantem latebralque cauas, amp;nbsp;operta uiarum, Néue eicideillam:finitodematre propinqua Hauriat ut fuccos folitos:folita uberi ladet: Donee cam grandem natu, longdquc ualentem, Atone nouercalcs ftringentem enixiùs ulnas Vidcris amp;nbsp;proprio meditâtem uiuere fucco;

Tunc abrumpc manu, materna amp;nbsp;ftirpe rcuellc: Crcfcet,amp; immenfum ducetlacdauda cacumcn.

ANT. MI2A1DI OPVSCVLVM

Interca teto furgit dum furculiis auiftu, Sæpc riga, fæpè eduftas de ftipite gemmas £uelle,amp; duris inuerteligonibus arua: Ac matri blandire fua dum prole repulfa Cogitur indignans alienos pafcere fetus. Quin amp;nbsp;furgentem fobolem dcfende fub umbra Frondentis rami,dum Sol farit,amp; fur it æftas Vida fiti:idem ipic in glacie tege: tcä:a fupernc Infternens crafTa è ftipula, cannauepaluftri,-Vrat ne teneras rabies aquilonia thyrfos, Cum primis ualida nitatur furculus bafta, A uenro tutus ,longdquc urgente procclla: It nunc fcalpellotenui, nunc molliter ungut Dctondens, prima luxum compefce iuuenta. Vtendum parce ferro : fed nec tarnen ipfa luxuries toleranda ucnit,qua: fetibus obftat. Atque equidem memini (tantum ft induftria prompfit) Qu^diucrfa quidem,parua fed ftmina in urna Condar.amp; cducens collo breuiore ftolones Subducatque, atddtque manu, ac fub uincula cogai Crefcenteisdii tandem uno ft ftipite mifccnt, Atque uno obducunt ft cortice; néue flagella Dilabi (înito:ncu fumma cacuraina uentus Diuenat,cera linito, aut diducat adulta, Vnguine dum proprio corpus iunguntur in unum: Atque opcrit lentum fub eodem codice gluten. Poftquam alta ftcteritradice infoira,amp; opimum Raptarit ftirpes fuccum,mirabcre poma Plenaque grataquc: non uno tarnen una fapOrc. Sunt qui diuerfos ramos,ftd cortice rafo Coniungant,ftringäntque flmul quo glutine mifto Increfcant æquè: amp;nbsp;fiflo mox ftipite iundos Infeant pariter: tum vulnus rite coroncnt: Etfallaxopusadmota tueantur ab arte, Quo ramo ex uno,atque uno de palmite fruftus Non uni ueniant, fit bonos amp;nbsp;gloria ruri: Gaudet enim infolito natura adiutafauore, Porrö non dcfunt,qui ici flo codice, adaólo Dilatent vulnus cuneo:mox vulnerc crudo

IncIuHimt

DE ARBORVM INSITIONE. M

Inclndunt gemmas alirnæ ftirpis alumnas: Ac tenui obfttingunt uittamon fie mora.longos Emittunt tamos, amp;nbsp;late brachia fundunt: Sic dorfo altcrius (minim) noua pullulât arbor. Quinetiam alterius nudato cortice, plantam Vidimus alterius,fr ondente cacuminc, tamos Erigere:ingcntcm amp;c tunica fobolefcerc fyluam; Et ftitpem informera ncmora in genereja nouari. Ergo caftanea è raolii,èpræftantc fagitta laudatx genitricis,adultoamp; germine,uirgam Exuito,exuuias gemmifque,ocul!fque nirenteis Scligito: his fterili fpoliatum cotticc truncum Degenerem induito, uincloque urgente ligato: Quo fefe 8c pluuiæ, amp;nbsp;Solis tueatur ab æftu: Necteblanda manus finito fruftretur inertem: Aut ludat tunica uitiofum arente flagellum, lam uideas docili è planta pubefeere prolem Erugiferam tunc carpe manu,tunc erue fetro Quod fuperatmatre è ftcrili:amp; blandire nouellis, Mira fides nitidis palmes fe tollet alumnis. Sic quz olim (ferilis fuit atbor amp;nbsp;horrida cuitu, Sponte fua,nullhque hominum ante obnoxia curis, Mutabitgenium,nertétque ad munera ftugum.

Exeodem.

Quando amp;nbsp;inexpertum nihil ars finit, hoc quoq; Sc hottis Acccdat,uel diéfu etiam mirabile:de quo Quamuis longé audax,quanquam fibi confeius ufus Addubitet.Ramum fcccunda e matre teuulfum Dccutiens capito : czfumraox undique librum Aequatis ferro fpatiis, dextraque volentem Exuito:indc pari cqnfoflum vulnere dorfum Stipitis alterius nudato, amp;nbsp;uefte recenti Induito:ut coëant extremis pattibus orx V eftis,amp; c lento mollcfcant v ulnera limbo.

.Vlmca dein teneris indantur cingula plagis: Vincula quz ingentis committunt vulneris ora, Veftiat amp;nbsp;fron dens truncum toga: pellat ut imbres.

Arccat

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM'

Arceatut Soles,amp; fçuæ uredinis iram.

Dij facinus mirandum! hçrcnti è cortice,cortex Ipfe noitus uidum médius rapit:atque fupcrnis Inftillat ramis:quæque in fua pabula traxit Efuriens alimenta, fuo amp;nbsp;de fonte refufa ipfe fuis infundit alumnis, ipfe amp;nbsp;amicum Irrorat lac,utfcnfim in fua nomina ucrtat: Ramófque,frondcfquc,amp; eodcm femina foctu; Antèquaternidum in tignisquam figatliirundo, Et quater cxtimSi renouet (^uam funcra nati, Tantum ars ipfa ualct,tantumque indiiftria polletï Et tantum infitio fœcundos adiuuat hortos: Cui fauet impatiens ocij languentis egeftas.

Haólenus loiiianus Pontanus, quifiib citriorum ßclimoniorum infitione, quaf-uis alias dodo amp;nbsp;erudito carmine peroc-cafioncm complexuscft.Virfanèadraira-bilisamp;fummalaudcdignus: qui rem tam impcditam diificilem ,tam eleganti carmine facilem ac familiärem reddidcrit.

Infitionisope amp;nbsp;artificio multa ad ßu-porem ufqiie miranda fieri.

Caput X.

MVIta funtin numcrofoillo rcrum mundithcatroj miraculi loco habita, quæ uel fortuitusedidit cafus, uelingcniofahominumeftinxitinduftria, comité Iaborc,amp; expcricntia ducc. Ex quo rede fcripfiflcmihi uidcturpocta,

Ipfa

ÖE ARBORVM INSItlONE.

Ipfa nouas arteiSjUaria expericntia rerum, Et labor ollendit miferis, ufiifque magifter.

Caufa ciim plcrofque lateat, illis tantùm miraculi Scftuporisingeiic, utprætcr na-turamjalia eticnirccenfeant. Rescacùm inaliismultis, tumin arborum infitioni-bus locum habere maxime folet.Qinrum ope amp;nbsp;ingeniofoartificio, fieri plerumquc uidemus, utunaarbor prodigiofo fpefta-culojdiuerfi generis uariiqueguftus, odo-ris,amp;: Coloris,poma,nuccsjvuas,flores, alia ab uno Sc codem trunco emergentia, proférât: ut oculis intuentium nihil admi-rabiliusoccurrerepofsit. Quodut demo-ftrem,8cexemplis,cùmucferum, tum re-centiorum confirmem , producam ocula-tos telles duos. Plinium imprimis, uirum omni exceptione maiorem. Vidimus, inquit, infitam arborem iuxta Tiburtes Tu-lias, omni generepomorumonuftam: alio ramo nucibus, ahobaccis , aliunde uice, ficis,pyris,punicis, malorumque generibus . fed huic breuisfuituita. Producam prætereà Sc loanncm Baptillam à porta Neapolitanum, lib. i.. fuæ Magiæ natura-lis hune in modum feribentem. Vnam, inquit,nouimusarborë dclitias horti nû-

ANT. MIZALDI OPVSCVLVM cupatam,crafsitudinisamp;: proceritaris non iugratæ : quæpræpingui, riguo 8c fupcr-fœtantcfoloconfitaerat. ut tum plaræ ui-gore,tumliumiubcrtatc, inlitisalimcntu luppcditaret. Erat trifurca : in uno raino vuâvnâ, Litern alteram uinaccis uacuâ, difcolorcm amp;:medicatamgcrcns: ejuarutn altera foporcm,altera alui dcieä-ionc mo-licbatur. Secundus ramus perlicum adfe-rebat,cx pcrfico 8c nuci perlico intcruallis pluribus çquè dillinólurnjabfquc ullo olTc. Quod 11 cui inerat, nucleum dulccm uti amygdala dabat: St nunc hominum,nunc animaliumfaciem ementiebatur pomum, diuerfaquelineamcnta demoftrabat.Ter-tius ccralia exoHajacidajacdulciaemitte-bat: adhæc mala aurca.Cortex floribus ro-ßsqueconfuuserat:fruólufq; ipß debitam magnitudinem fuperabant 8c aliis dulcio-resacodoratiorcscrant. Vernoteporc cf' florcfccbat arbor, 8c ultra debitum tempus fuos fœtus producebat , quidiu in arbore morabantur, 8c continua: fœcundita-tisorbem toto anno miniftrabant. Nam per quofdam gradus poma fibi fuccedebat, amp;fœtura interpolabatur. Brachia ponde-ribus inclinata procumbebant: denique fic cœlum

DE ARBORVM INSITIONE. i6 cœlum faucSat, ut pulchhorem arboretn non confpcxcrim . HaôtcnusiIIc, ex quo hirtoriam ram rarç amp;nbsp;pulchræ arboris hue proferreuoluimus, utinrelligeres,

Quantum ars ip(a ualct, quantiirnq; induftria pollet;

Etquantùm infitio fœcundos adiuuat hortos: Cui fauct impatiens ocij labor, optimus ariis Cuiufcunquc dator.

H æc fu n t q U æ d c i n fit i on ih U S ex G ræc i S amp;nbsp;Latinisrerum agri doftoribus eximiisin prefentiarû adferrepoflum. Quæ fi parùm aeeuratc curata quis dicer, curiofiùs fi cu-rabit,curam fibi p^ocurabit, amp;amicitiam noftramfibi conciliabit.

Finis Opufeuli Infitionum Ant. hdizaldi Audio 8e diligentia concinnati.

Du

ANT. M I Z A L D I

DENDRANATOME, feu parcium corporis arborei expli-catio breuis. vbi de earun-dcmnutritione,

RAtio uerifsimiim efle nos docct, rcru omnium parcntem nihil fccilfcfru-flra ; dcdifleque rebus omnibus partes amp;nbsp;mcbra, quæ illis ad ufum ncccflaria prç-uidebat. Sic arboribus radices, uelut funda menta quædam iecit : ut iis quafi pedibus fubfillcrentacfirmarentur . Qmbustrun-cum fupcrpofuit, ceu q‘uanda corporis fta-turam amp;nbsp;habitum : ramifqj, quad brachiis rurfus ilium diffudit : arque ex his caulcs ac furculos elicuic, ueluti manus Sc digitos: coru m que a Iios fruóludonau it, alios fronde fola ueftiuit,ad protegendos tutandofq; partus • Cætcrùm,hisomnibuscorticcm, ceu eurem quandam appofuit : cui humor fubeft, qui fanguis intelligi debet, omnia alensjucgetans amp;C fuftincns : unde ctiam ar boris caro coalcfcir, cortici proxima:cui ucna: infuntper caules Sc furculos, ad folia ufquepcrreptantes.Infunt Sc fuccisadipes, quiacolore Alburnum uocantur: mollis aepefsimaparsarborcæ carnis, namfacile putrefeit.

DEN DR AN AT o M E. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17

putrefcir.Subtu«icntamp;:carnigIandia,pcr-indeatqucincorporibushumanis, quoda callocarnis infeconuoliico , Later poftrc-mö medulla in fingularü parciü meditul-ho.utin folidisanimantiùpartibus. Morbos tam partiûillarû , quani uuiuerß corporis arborci, initio libri tertij noftrç Hor-tenfmm hiftoriæ utcunque expcdiuimiis, adhibitis remediis Si auxiliis. De arborca anatome haftcnus:ucnioadnutritioncm. Cùm omne quod adolcfcit,augcturquc,ca pelTatalimencum oportet, calorisattrahê-tiSjamp;concoqucntisbcncficio illud fuppe-ditari ncceirum cft.Arboresitaqtiecaloris prmcipium aliquod haberc par eft,quo ra-dicibusalimentum ex nutritio terra: finu, ccu ab altricisuberibuSjConfcólum fugant amp;nbsp;bauriant. Nam terra pcrinde atq; uberc utuntur;ira utradiccs proximo amp;nbsp;ilhbato eiusfuccoprimùm alantur:dein refiduum ad truncum Srillius partes fubminiftretur actranfmcct, donce ad fummum amp;: ultimum furculum ac folium,tranfniifsione Seminiftratione peruentumfit. Naturali enimuiacfacultaiealimêtum per mcdul-lam trunci,ccu percanalcm,cæcisquibuf-dam meatibus ad fummum ufque Seextre-

D iij

ANT. MIZALDl

mum undiquaquc diftribuicur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cöm

pcrucnerit gt;nbsp;ibi confiftiratqucabfumicur: hincmulca inramoru capitibus germina. Quod ß uclutircdundansadcruraradici-busuicina rcflcdaturamp;rcmigrct, mulros ibidé ßoloncs edit: bumorc nutritioilluc cóucrfojóc à partibus fupcriorib’ rcmiHb. In quo laudare.admirari, acfatisucncra-ri aclufpiccrcnopofluin, Dei Opt. Max. bonitatcraincnarrabilcm ; qui tantam radicibus his infixis capiliamentis ac fibris facultatem elargitur, utcitra ullum auxi-lium, prodigiofam molcm non dicam fu-IlineanCjfcdafsiduaalimcntifubminiftra-tion.e,ctiam in arido plcrunquc cœlo amp;nbsp;fo-lo,pluribus fcculisatquc ætatibusalant.ac tam uberem ligni Sefruduum copiam fup peditentjUt non folùm ad hominum ufum mulnpliccm, uelcentuannis, quod minimum cft,fufficiat, quinimoplurimorutn quoque animalium amp;: uolucrumpabulum ctiam producat.In qua rem, neper uarias arborum claiFeis noftra infolcntcr uagetur oratio,Nucemarborcm,aut Qucrcumde mulris,procxcmplo,adfcra. Qu^r in tantam alcirudinem, amp;nbsp;ufqucadco uaftam am plitudincm ac molcm quandoq; cxcrcfcit,

ut

DENDRANATOME. nbsp;nbsp;nbsp;t8

utfubea, ucl Achilles ipfccum toto Græ-corum cxercitu caftrametan pofsit.Quam uaftitatê amp;:fummè admirandam molem, fruóluumquc inexplicabilem copiam quis alit ? quis immenfum illud corpus fufti-net ? quisradicesfulcitac firmat aduerfus uiolentifsimamuentorumrabiem, fulmina amp;c procédas ? Vnus fanè eft IE S V S CH’RISTVS:qui folus rairabilia facie quæcunquefuntin coelo, terra amp;nbsp;profun-disabyfsi.

A D M o N I T I o.

Folio 7. pag.i.poft uerfum qui incipit,

Et turpes auibus,amp;c. hoe omiflum carmen repone. Scilicet omnibus eft labor impendendus,amp; omnes Cogendz infulcum,amp;c.

FINIS.