Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell

Huybert van Buchell (1513-1599)

X \

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op:

http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

• • de rug van het boek

• • de kopsnede

• • de frontsnede • de staartsnede • het achterplat

This book is part of the Van Buchell Collection

Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

• • the spine

• • the head edge

• • the fore edge

• • the bottom edge

• • the back board

V- rc-

DISPVTATA

RATISBONAE, ÏN ALTERO COL* ioquio,Anno xv v 1. EtCoUocutorum Augufta# næ Confefsionis R E S ? o n s a, quæ ibi cœperant, compléta,Deluftificanone,Slt;locts dodlrinæEuan gelicæ omnibus, quos doólrina de lufti* ficatione compkóitur.

tractata et decre

TA DECONCIEIANDA RELIGION E, tnComitijs ,Ratisbonenfi, Anno 4i.Spirenfi, Anno 44. V uormaciêfi Anno 4$. ÓC Au* guftanOjAnno 48.

RESPONSIO AD STEPHANVM, Epifcopum Vintonienfem, Anglum,De coclp batu facerdotum óó cœnobitarum.

ÏLLVSTRISSIMO) ET RE'

LIGIOSISSIMO P R i N C I P I AC D Ogt; rtinó.Do wino IOÀÇH1MO, Karchioni 'Brdndenbufgenp, 54 cri Koindni ïmperij fumnto Ciibiculdrio,Gr Prindpi Eleâori -, Steti' ntnfPomerdnorum, Ca/fubiorum, Vandalorum Duci, Eurggrit' uio üurmbergenp, zrc. benignißimo Domino fuo,increment

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ü beneuolentite Dei,cr Spiritui Domini noflri

lESV CHRISTI.

V o T I E s recordof, Illuftnfsimc ac religiofifsime Pnnceps Elecflor, Domine benignifsfme, recordor autem idëndem ardcrifsimi ftudq, 06 conatuum fandlifsimorum, nee iiifelicium j qufbus amplifsifna óó benighilsima Celfitudo tua primum Fracoforti An ho jp.deindèRatisbonæj Anno 4i.finceram religio nis conciliationem,fië piam Ecclefiarum pacificatio nem quæfiuit, pacem^ optatam fuftinuit, magnae id mihi eft confolationi in his affh'cftis, Sgt;C noftræ ad*

uerfus immenfam Deierganosbeneuolentiam in* gratitudinirefpondentibus temporibus. Nee cnim dubito, tuam Illuftrifsimam 06 perpiam Celfitudi* neminhoe ipfum adhuc ton's uiribus incumbere, utuoxEuangelij æternæfalutis, Ô6puraô6 concors ubiqj perfonet : dotftrina nimirum, de noftri apud Deum,per placatorem 06propinatorem noftrum Ie fum Chriftumjiuftificatione,06infilios Dei atq; haï redes adoptionejUthincgloriam omnes dent foli' dam Deo in excelfis, 06ftrma conftituatur peren* neteppaxin terra, hominibus ubic^p gratia Ô6bene* UolentiaDei omnipotentiSjinfilio eins cumulate et a i perpe*

MARTINI BVCERI

pcrpetno perfruentibus. Hæc ucro ipfa Illuftn'fsi mæ Celfitud. T. fandtiffi'ma cura, ÔC un icè lal atari's molitio:tutn etiâfingulan's illabeneuolêtia,quame iam inde à Francofordienfi conuentu eft benignifsi mecomplexa,me animarunt,utllluftnfs. Sgt;C opta» tifs . bonis omnibus nominis tui tutdæ SC patro» cinio committereinanimum induxerimjquænunc inlucem do,difputataRatisbonaein proximo collo quiOjUoftra^ ibi cœpta,ac poftea abfoluta refpon-fa,ad ea collocutörum altcrius partis argumcta,qug 1111 non tam noftræ,quàm uniuerfæ Chrifti Ecclefiæ confefsioni de hocipfo principe dotflrinæ Chriftia» næloco,deiuftificatione,coniuncliscpcumhoclo' CO quæftionibus in eodem colloquio obiccerunt.

Cum etenim llluftrifsima Celf.T.fitliuius fummi ca pitis dotfîrinæEuangelicæ tantopere ftudioiàjficut eius quocÿ eft intelligentifsima,quod de feipfa tam præclarc demonftrauitin eo libro, in quo Ecclefia» rum fuarum reftitutionem dcfcripfit:cur dubitarem earn etiam hune qualemcuncp meumconatum,in explicanda,adferenda(^ hac falutis noftræ dotftnna proditum,boni cofulturam: huius^ minifterq mei, quod horum difputatorum abfolutione S)C editionc præftare Chrifto Domino, ÔC dus Ecclefiæ ftudui bona fide et animo fimplici,libérer fufeepturum. Id tarnen ut faccre dignetur, etiam atep etiâ oro. Quas uerô ob caufas nunc ifta demum edo,quo^ ordine, SC qua ratione profero : cur denicp his adiunxerim non nihil de caufis Colloquij cùm coepti,tum folu» ti,SC carum difputationum, quæ inter nos de uia SC modo colloquendi funt habitæjhæc uolo Illuftrifsi» mæCclf, T,hic, SCapud earn omnibus Chrifti ftu' K- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dio»

E P ï s T o L A.

diofis,Chiiftiana fimplicitate exponere: utcp acquö de his judicium apud pios bonos^ homines refera, uolo, ficut ex caufa ipfa, ita 8lt; ab llluftrifsimac quo-j que CelCT.aequifsimo præiudicio,2lt; patrocinio be, nignifsimo expedlare» »

Percrebuithis dieb.Imp.Maieftatem,clemêtifsi mum Dominum noftrum, Sc amplifsimos Impeiij ordinesuellereligionis noftræ,cùmreconciliation nem,tum inftaurationem quæri.Sx^ conftitui per Sy* nodum generalem,libéra,8gt;ó Chriftianâ,in quamox tædeEcckfi'æ docQrina ÖC difciplina controuerfiæ, excutiantur,Slt; componantur,idcp fecundum D.

Scripturas,ÓC dodlrinamS.Patrum. Adhuiufmodi uero Synodum prouocarunt pridem Ecclefiæ Chri fti,quotquotconfefsionem Hdeinoftræ,quam Impe ratorig Maieftati Auguftæ obtulimus, (equuntur,!! mulatcp cœpiflent propter hanç çonfefsioncm,tam horrendis Rom.fedis, aliorum prœiudicqs con^ demnarireligionis , Cùm ergo fit omnium quicun* que ChriftumDominum uero corde inuocant^tum eft hoc maxime eorum qui publica Ecclefiarum ob euntminifteria,2lt;inhispotifsimum Ecclcfijs ,quæ religionis Chrifti reftitutionem moliuntur, eoc^, no mine taminiquispremunturiudiciis, eiufmodi Sy-nodi non minus pium quàm neceffarium inftitutû adiuuare, cumprimis fanôlis precibustfolus enim Spiritus'fanôus,donum Patris cœleftis, inducit in omnemueritatem'.Deindcautem 06 monendo, at' que quasliceat occafiones oflercndo,qugftiones re l nbsp;nbsp;nbsp;ligionis noftræ primarias exadlius cognofcendi,at-

1 nbsp;nbsp;nbsp;quecertiusdijudicandi.Hisitacçdecaufis,ôtmei ef

jgt; (c oiïici] fum arbitratus, pcrtexére tandem no lira in l , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ot 3 collo'

MARTINI B V‘ C E R I coîloqufo Ratisboncnfi altero , cœpta re/ponfàj de iuftificatione,fummoEuangeli'cæprædicationis capitc:ô^deadiundîishuicloco quæftionjbusieà^ præmiïsisfuis in locis,ijs diïptitans fiC obic(Sis,qux collocutores altehus parns,contra noftram Confef*' fionêjô^ tum data refponfàjobïeceruntj nunc maxi* me in lucem dare. Ifta,quàm diu expelt;flatto fuit, ut iielcœptum Ratisbonæ colloquiû reintegraretur: uel aliud j cuiijdcm tarnen adeflent colloquutores, inftitueretur, inter pn'üatos parietes continuimus. Poftquam autem ad generalem Synodum religio^ nis controuerfiæ omnes retjciuntur,ficutnon dubï-' tamusjhafceipfas difputationcs,religiofis amp;æquis animisle(flas,aliquidcollaturas,çùm ad purgâdutn Ecclelîas noftras,ôdnos,illarum miniftros, deatro'-cifsimis hærefèos criminibus, quibus totiam annis: profcindiiTiur,6lt;f opprimimur:tum etia ad inuenicn das ueras,certasqîuias,reconcinnandæatc^ inftaU' randæreligionis:itapraeter officium meum,quod Chrifti Ecclelijs debeo, fatfîuru ratus fum, fi hæc ne hoc quidem tempore proferrem. In his enim diipu' tatis, Ô6 relponfis noftris, exeuffæ funti, tradfatae Ôi cxplicatæfunt, quæcunque controuerfiæ coherent cûdogmate de hominisiuftificatione,quibusfané continetur, quicquid adfolidam religionis amp;nbsp;Ec' Trafliitti I t^ffbatfiteftitutionêrequiritur. ut, Quidualeatad in hoc li- ambiendum,2lt;l recipiendum Dei gratiam,hominis bro, » ingeniumnódumiirflificatuml Quomodo homo ad iuftificationem diuinitus preparetur,ettrahatun } Que fit uera et falutaris pœnitentia,quê eius opera, 4 quid'ue opera ilia mereantur. Quid amp;nbsp;quam mulgt; j, 4 tiplex Gratia, Qiiid qug uera fides, Qiig Gralt;

E P î S T 0' L À.

tia Si fides iuftificatrix. Quid iuftificatio dicatUf et y fîtfccundumfcnpturaiTijôi quottuplex» Quodfi» 3 deiinrecipiendaïuftificationeôiretinenda offidû»

Quàmcertamhanceffefalutïsoporteat. Qiigetp, jo quottuplexiuftificati hominisiuftitia. Quidfpes, u ôidile(fiio,ôiquomôdo he fidei indiuiduç adhç^ leant,Si ex ea gignuntur* Quç fint iufhficatorum u bona opera. Qiie horum mer ces, quid'ue ilia mCquot; ij reantur. Quid S.Patribusmereri Si mérita dican^ 14 tur. Quçfitiuftitiæ Si bonorum operum in fan^ dis imperfetfiio, quæ condonanda horum impuri-tas. Quodreliquuminfanôis,dumhicuiuûqpec is catum. QtTçdebeantinbonisopenbusnumerari. 17

Hasinquam,Slt;plerafcß alias, ad dodlrinâdeiux ftificatione,â quaEcclefiæreftitutio pendet,pertinê tes quæftioneSjCollatis aduerfariorum fententijs ,ôi i argumentiSjhoc Opéré excufsimus,ôi pertraôauix mus’.atc^ de his non tam noftram,quàm perpetuam Ecclefiæ Chrifti fententiam atcp doflrinam protuli mus: eam^ no diuinarum tantum fcripturarum,uegt; rumetiamS.Patrumcertis, clariscç authoritatibus, iuuâteDomino,adftruximus.Id quod plurimipiOz Ex rumhominumpropterearequirebât,quôd Aduer- r« farijnoftramdolt;flrinam,tamconfidenterimpiçno °'-uationiSjôi cum do(firinaS.Patrû,ôi fuperiorisfan-ôioris Ecclefiæ dolt;firina,difienfionis,criminantur. j.-** Alioquifuntànoftrisfcriptoribuspridemhaec om- à niaexdiuinislcripturis,iiclohde,dnuciae,copiole, Si eleganter explicata, ut adijci à me quicqwam ope reprecium nullum fuiffet. At quia necefle fit dicere, aut ueteres,aut noftras,non efle Chrifti Ecclcfias,ni fi confier illas de primo hocEuangelicæ dodtrinx

capite,.

martini bVC ERI

capitCjclc iuftificatione,hoceft de pœnircnria,^^ rc/ mifsione peccatorum,in nominelefu Chrifti prædi canda,inter feconfenn're: exiftimarunt pleriçpfra* triim,mc Ecclefijs Chrifti hoc officium dcbcre,ut in pcrtexendis rcfponfis noftris, in colloquio cœptis, amp;nbsp;ex S.Patrum fententijs planius facerem,quæ nos profit'emur,cum fide ÔÔ docftrina ueterum haudqua quam difcrepare. Qifi etiam fratres hanc ipfam ob caufam nunc maximeedihæcnoftraflagitarût,cum Imper. Maieftati,Slt;Imperij ordinib,placuit,utpoft D. Scri'pturaSjôi ex S. Patrum fcriptis ratio reftitué/

»1 di Ecclefias quæratur.

C«r clouer- Porro quod collocutorum alterius partis,2C dog' farioru ob^ frtata,Si^ argumenta,in colloquio Ratisbonenfi no^ iedi hie in ffræ confefsioni, eius^ explication!', amp;nbsp;defenfioni fertafunt. obieôa, huic noftro Operiinferuimus excufsi' mus,id nec illi ipfi collocutores,necafij eorû nomi' ne in finiftram partem accipere debent. Si enim ea^ dem hiscollocutorib.adhuc placent, 6C defend! pof fe exiftimant,gloriofum fibi ducct ea extareinecin^ gratum habebunt,fiquernillis fumum offiidifle ui' dear,dari fibi hunc depellendi occafionem: fiquide autem illis Dominus dederitagnofeere quæ in no-* ftra confefsione oppugnabant,efte cum D. Scriptu ris,2CfideEcclefiæ catholica cófentanea, gaudebut apertam efte uiam piac confenfioni.

Vteunep uero hæc cadent,quis iudicet iniquum nos tandem Ecclefiæ Chrifti denoftris in eo collo* quio adfionibus fatisfacere,qui tamdiuiam, adeoep mifere.ubicp Chriftiani orbis infamati fumusmt qui noftramdetendere confefsionem neepotuerimus, nec uoluerimus:eo^primùm uias colloquium fru* ftran*

« P 1 s T o L A.

ftrandimaîiciofe quæfierimus: cumc^ id non (ucccz deretjülud turpi, ÔC tam in Ecdefiam Dei, quàm in , Imp.Maieftatê impio aufu, tandê abrupiflc, ac per^ quàm fœdè ex urbe Ratisbonenfi profugifle. Infita eft hominib. ea cû natura æquitas,ut quibufuis reis, amp;nbsp;in quauis caufa locus fedefendendi benigne con cedant.Quis igitur Chriftianus hoc iuris non liben terôô prolixe concederetjtammultis Chrifti Ecclc* fijsjfidelibuscpillarum miniftris,maxime tam exitia libus prefsis criminibus,Slt; in caufa religionisfCum ergo hoc certius poterit dijudicari, quid ÔC uolue rimus,amp; potuerimus pro noftra Cofefsione in Col loquio dicere:dum utrint^ difputata iuxtà confide* rantur ÔC ponderantur: etiam iure legitim3e,ac con* celfæ omnibus defenfionis, nobis permiflum boni ptjcp uiri omnes agnofeent, aduerfariorû obiedlio* nés noftris refponfionibus fuislocis præmittere,

Adhacc,cumillicollocutoresnoftri præcipuç fa nè fint eruditionis,ufus et autoritatisinfua parte,eo rum difputata noftris collata, ad excutiêdas religio nis controuerfias QC interea,amp;S in Synodo haud con temnendam, nec ingratam bonis ptjscp leôoribus adfercntpræparationem. Quocirca publice quoep profuturumnondubitamus,difputatahæc,hocmagt;' ximè tempore extare.

In quibus referendis,ct inter fe coponendis,fum Quomoio mamfidem ôifimplicitatemadhibui.QiTæillicon- infertafunt tra noftram confefsionem obiecerunt di(ftando,pre lt;tdtierfario terprimameorum atftionem,cuius capitatantuin^ diâatit, ter dicendum confignauimus,omnia,ut ilia excip e* re potuimus,fideliter repofui. Qyæ uerô difputarut incoUoquio familiari,ea quia uerbotim exciperc no potui'

MARTINI BVC ERI

potuimus , fententiatim retuh'müSjid^ea fide ôC diligentia, qua noftra femper referri uelimus.At* Qifofnodo tarnen ne quid uideremur coUocutorurn noftro* rdatafint rum didis uoluifle uel adijcerc,ucl detrahere, in ij« dilpMatdin ipßs locis,quibus familiaris colloquij difputatarefe coBo^uiofd rOjdiferte ÔC aliquoties teftatus fum, me reprefenta' mi irfri. nbsp;nbsp;rc,quæ excepta fuerunt à noftris,6ó ut excepta ab il*

lis funt:atcp ideo me nihil in his amplius,collociito-jibus his noftris uellc adfcribere, quàm quæ fua ip' fi agnouerint.Nullum quidem argumentum nomi* ne illorum propofuimus, quod illinon obiecerint. Si quid autem de uerbis requirant ( quanquam ftu* duimus amp;nbsp;hæc ita reprefentare,ut eorum argumen* torumiiis omniSjôC probabilitasjquammaximèap* pareretgt;tamen fi quid uel imprudentibus excideiit, iiue qurid relatum à me fit aliter quàm ipfi uelint, ro go ut fua ipfi reponant,Ô6 finant interim noftra hæc refponfa ad ea modo argumêta ualere, quibus fub* iedafunt,(quorumcuncpargumentaillahaberidc-/ beant:à permultis enimaduerlàrfis obijci nobis fo* lenQÔC finant ualere,id quod dodiad regnû Chri* fti inilljs poteruntagnofcere,Sednondubitoillos libérer agnituros,SC argumêta ipfa, amp;nbsp;fidê noftraia in his reprelentandis.

Qttomodo Porro noftra refponià ficcomparauimusjUtdO'* Hojlra re' drinam quam fequimur, exhibeamus cundis Del ßiofd hic re fihjs,quoad lieeat, folidius explicatâ.Etenim cûifta poßtd ßnt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;refponfa iudieâda offeramus prjs omnib.attp

adeô ipfi Synodo generali, atque offeramus ea pro pia Sé neceftaria defenfione totEcclefiarû,noftræ^ confefsionis ,-quam non dubitamus effe Confefsio nem toüws Catholic« Ecekfi«: partium noflrarum ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- 'i

E P I . S T O L A.

fuit,ftoft tantum quæ antê diximus àC quo illamo* do ôô numero diximus, hic referre: fed 8ó dicffapri/ usjubi opus fuit amplius explanare, amp;nbsp;his adijcere, quæcuncyafferreuideantur pondus aliquod eo, ut Chrifti docflrina pluribus commendetur, 5lt; Chrifti Ecclefiæ iniuftis ha:refeos criminib.libercntur.Cob locutores noftri,ficubi putabunt fe noftra reprehen dcre,uelhis meliora fubij cere poire,amp;0 debere, id ro gamus etiam ut faciant,0i mature faciant : cum^ id poterunthoc certius facerc,atcp adreuincendû nos accommodatius atcp efFicacius,quonoftrahabebut ' acuratius enucleata,00 copiofius expofita,etia hanc ‘ noftram operam,qua noftra ampliauimus,grata ha' here debent. At fi cupiunt extare,ficut id nos opta* mus,ea quæ in colloquio per notaries excepta funt, impetrentipfi,quod puto eos pofte ,ut ilia edantur. ' Mallemus profe(ftô,eâ inter hos noftros collocu tores, omnest^ eos qui noftra côfefsioncmiudicât D.fcripturç no per omnia confcntancâ,ct nos fuifte •ha(ftenus,uel effehodie,tantum coniunlt;ftionis,utfi cut nobis,ita 2lt; illis libcrct,religioni s noftrç contre uerfias excutere,communicatis inuicem fcriptis, ôi fie ordine inter fe collatis,ut utraœ pars fuam fenten tiâ,fuaœargumenta,fuisipfauerbisproferret,fuo^ loco aouerfariæfententiæ ôd argumentis oppone-ret, quoletftoribus omnium difputatorû cognitio ctdqudicatio foret et facilior,et expeditior.Hoc ue ro dum non datur,ad id quod proximum eft j ut uel quouismodo caput iftud primarium doeftrinp Chri ' ftijde noftri Iuftificatione,utrincp ad extremum ex* cutiatur,opcram noftram harum editione difputa* tionuro conferendam nobis putauimus, Ab huius

z enim

HARTJNi BVCÈRl cnim doôlnnæ iufta cognitionc,pcndet tota religio nis noftræ inftauratio:nec difficile lanè ent, ubi de hoe pn'man'o dodîrinæ Chrifti capite in Domino ri té conuencntj6lt;facramentajamp; ceremonias cæteras omncsjunà cum SC cleri S)Cpopuli difciplinajfuae fan óitati ÔC uigoriialutariterreftituere.

Qiiid enim facramêtis agitur aliudjquam ut prac dicata oblata^ Euangclio peccatorum pœnitentia, ScremifsiOjhoceft,ipfa noftri iuftificatio, caetera^ diuinægratiædona, exhibeantur ÔC obfignentur?quot; vfui «em Quidreliquisceremonijs,quàmuthæcgratiæDci, Sacrctmêto ÔC prædicatio QC fâcramenta, cùm adminiftrentur, ruercerc' turn percipiantur,ô(^ fan(flius,ÔC adinftaurandâ pie* n»oraùr«o/ tatemefficaciusfltanec alia opus eft inftauratione difciplinæ,tam populariSjquàm clcricalis quàm ut haecipfa luftificationis doClrina SCreligiofius Sd fru (ftuofiuSjtum prædicetur amp;nbsp;audiatur Euangelio, t3 exhibeatur ÔC percipiaturfacramentis, denic^cofer uetur atc]p orneturfanCHs uitgmorib.SC atftionibus.

Qiiemadmodum igitur à reftitutione huius fuffl mi loci doCiring Chriftiane,de noftri iuftificatione, totareligionis noftrac SCincipienda SCpetenda eft rccócinnatio,atlt;p inftauratiOjCt debêtproptereaad loci huius elucidation?,SC folida explication? cofer re,quicuntß Chrifti fiint,0C regnum eius’uere expe* tuntrprgcipuèuerô Ecclefiarum miniftri,quiflt;^ pro fe,fummo ftudio,qiucquid omnino conferre adhac rem dono Chrifti poteruntreonfido hanc ob rem,ô^ meumhocqualecuncpminifterium, quod Eccleftjs Deiinexplicando SCadferendohocipfoloco, prg* ftareftudui,amantib«sregnum Chrifti baud fore

ingratum»

E P I s T o 1 A.

NcciUudhis filijs Dei fpcro id improbata, quod caufas fimulinhoc op ere commemoraui, huius in* ftituticolloquij : eascp, quae deuiaóórationecollo* quendi inter nos intercefferunt,difputationcs,poftlt; quam 8lt; hæc cognofcereneceffefit eoSjquiuelintiu dicare,annos bona fide, fincero attp conftantiftu-dio,adinftitutam collo cutionem contulerimus,ue' ritati^ in ea religiofe inquirendæ ÔC patefaciendaç operamdederimus: anhâc tradlationê, difFidentes caufacnoftræ,defugeriinus,fruftrationcm^ eius fi-musfubdolè machinatixuius nos impietatis ôô per fidiæ aduerfarij tam falfo,quàm importune, in alte* rum iamannum,8ió fando ÔCfcribendo, grauiterin* famant. Quicquid certe in commemorandis caufis ' colloquij inftituti,fiC excutiendis legibus, de ratio*

I nbsp;nbsp;nbsp;necolloquendipropofitis, attuli in hoc fcripto : id

I' nbsp;nbsp;certe non eo feci,ut cuiquam obtrelt;fFarcm,aut quen

quam (uggillarem,ulla de re:fed tantum eo, ut put* garem nos de ijs criminibus,quibus nos feimus co* ram Domino Deo no teneri,tamimpiac fcilicet per* fidiae Si timiditatis,quanos aduerfartj criminantur, conatosiuftum ac pium colloquium fruftrariôC de fugere»

Reuerêdifsimis fane,8d Illuftriff.Dominis collo quij Præfidibus,laudem debcmus, Si fideliter confi temur,ubicuncp locus datur fummç æquitatis,amp; hu manitatis,quam S)C in colloquij gubematione, Si a.» lias nobis exhibucrut.Necdubitamus,quin Imper» Maieftas, Clementifsimus Dominus nofter,fi quae deratione colloquendi,non tam nobis, quam cau* fæagcndæjôCEcclefijsnoftris, concedi petiuimus, ÔCcaufas quae nos ad petendum ilia cópulerant,per

J, nouilTet,,

MARTIN I^BVCERT

noui net,lt;lcmêrcr fuiflet cocefTuruSjUtcüq; huiufnio dl de rcligionc traóatus pridê fintadmodü infolen/ tes, ôiftudîjs diuerfis atqj uchemcntibus obnoxïj, ut petdifiicile fit leges de his dare,fie ad omnium ne celsitares, nedum uoluntates, libratas, quin aliqui grauari fe illis querâtur. Sed quid dicam f Nouit in fpedlorcordiumDeus,quemhacinre iudicem ap/ pello,nos ficutin colloquio agendo,ita etiâ ea qitæ egimuSjhoc opere narrando,unum hoc fpcëtaffc,et quæfiuifle, ut quae funt Chrifti unici Seruatoris no/ ftri,ad falutem SC honorem omnium,à filqs Dei cog nofcantur,0C obtineant. Id quod baud dubie agnO' fcenqqui haec noftra quæ hic damus, pio SC fincero animo legerint QC cognouerint, Huie igiturfimpli citati Sc finceritati,quam Qi. in agendo,SC in adds ex ponendis præftitimus,atq; æquitati, quæ tamenin ijscolloquendiconditionibus ineft» quas perriiitti nobis orauimus:tum ueteris Ecclefiæ; fandiorum^ Patrum authoritati,quam in hac petitione fecuti mus, condonabunt omnes pi) SC'æqui homines, fi quid non perinde ciuiliter,ae commodis uerbis,âut inadîioneiplâ propofiiimus, SC peregimus,autin hoc Opere rctulimus ÔC commemorauimus.

Porrôfiinterdum excidifie aliqua nbbis uerba uideri pofsintfiibaipcra,in noftros collocutores^ ea pi) leclores ipfi cernent*^ exprefia elTe nobis zelo baud irreligiofOjdefendendi certam Chrifti dodlri* nam, SC cas quæ banc fimpliciterfedîâtur Ecclefias, tammultas SCampIas.Videbuntfanè me ftuduific tradlare rem ipiàm fimplicibus ÔC religiofis uerbis, perfonis^ adueriàriorum diligenter pepercifte: ta» men fi qui pntauerinqreprehenfiones interdum in^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cidifîè

E P I s T o L A.

cidifTc acriores quàm d-eceat, ij perpendafttj quani inconfideratis illæ,nc dicamaffeëlatis ueritatis pp« pugnationibuSjfint nobis tantû non extonæ. Tum conférant eas ipfas noftrasrcprehenfiones, ôd quas exiftimarunt omnium uehementifsimas, ÔC magno pere dentatas, cum tjs criminationibus ÔC couicrjs, quibus nos EberhardusBillikius amp;nbsp;Cocleus £lt; an te amp;nbsp;poft colloquium, publicis ôi priuatis fcriptis^ tam horrende profciderunt, ad extrema fupplicia deuouerunt:mirabor,finonlibcnterhiipfi fatebun tur,nosinhis noftris refponfionibus,lenitatis ôô to lerantiæ fingularcm curam habuifre,atcç cauifleftu diofe,nemaledicendo paria facer emus cum aduerfa rijs.

r Dominus nofter lefus Chriftus, qui nos omnes ficut fuæ Ôl patris gloriae,itamutuæ inter nos charilt; tati fummæ confenfioni fuo preciofo fanguine re demitjCodonet omnibus nobis quicquid ufpiamlè in nobis nonexipfius fpirituingefterit:exuatcp nos penitus nobis ipfis,et induat feipfo:repreftb^ et de pulfo carnis fpiritu,ut quecunt^ omnes cogitamus, molimur,agimus,uerè pertineant ÔC côferant adip-« fins illuftrandum nomen, ÔC amplificandûregnum, quo fublatis tandem cunt^is de religionediflenfio' ’ nibusjamp;^ corredis morum uicijsjoccurramus nobis inuicem,et concurramus omnes in unitatem fidei et çognitionis filij Dei,incpuirumomni pietate.perfelt; dum,plenè adulte ætatis Chrifti, quo nonfolûnul Epbef4 lus nos uêtus erroncæ ôiimpoftricis docftrinae, uer^ futia 8lt; dolo hominû obtrufç impellat:fed in uera ui uentes, 6^ nosinûicê cople(ftentes charitate, crefca' mus per omniaûi caput nofttû Dominû lefum Chri

4 nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— nbsp;nbsp;nbsp;-

MARTINI B V C E RI ftum, ex quo totum Ecclefiæ corpus coaptatum Sc coagmentatum,per fubminiftrarionis iuiK^uras/cquot; cundum admenfam cuilt;p parti cfticaciam, fuijpfiii® inftaurationem efRcit,in dileóione.

Hæcitaquenoftrajlluftrifsime öó rdïgiofifsim^ Princeps Elecflor, qualiacuncp funt, aut habeantuG atc^ mcipfutn,qui quantumuis meaduerïartj defof' ment, uerè tarnen cupio Chrifto Domino ôd Ecck' fiæ tpfius fidelem me et pacificum prçbere miniftrS, Illuftrifsimæ Celf T.patrocinio SCtutele,qua pareil fummifsione,etiam atqj ctiam commendoiquânon dubito,qua cft harum rerum Chrifti intelligentia,fa cilèagnituram, mcinhis nihil quæfiuiire,autegiffe, quàm ut redemptione Domini noftri lefu Chrifti fo lidius cognita, plenius quoeç omnes perfi uamuruc ftituto^ inde apud nos potentiusbeato eiufdê SeP ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uatoris noftri regno, ôôadiecftisjiuxtaipfius promit

fionem,rebus cxpetêdis omnibus, uitam degatnus tranquillam QC quietam, Deoep ÔC Patri noftro, SC huicfilio eius régi fummo cœli ôô terræ, unà cum utriufque Spiritu fantfto feruiamus, in fàncflitatc SC iuftitia coram ipfo,cunlt;ftis diebus uitæ noftræ.

Hic Deus nofter,ôô Dominus dominâtium,qul ProM.xt. omnium corda habet in manu fua, 5C dirigit ea quo Vfil.it nbsp;nbsp;ipfe uult, formata in omnibus fuo arbitratu, adfit

benignus Imper. Maieftati, cl cmêtifsimo Domino noftro,llluftrifsimæ Celf T.cuncftis^ huius Impertj proceribuSjUt exempla fancftifsimorû regû ÔC prin/ cipum,Dauidis, Afæ,Hiskiæ,Iofiæ, Nehemiæ,Co/ ftantini,Theodofij,CaroIimâgni,Ô(ffimiIium,felici terimitati,reftitucndçctammilerè prolapfic Chrifti QC dodrinac Si difciplin», ipfi manum admoueant:

E P I s T o L A.

8lt; nils ipfis Ulys óó ratiombus qüas Si Spiritus fan^ dus præfcripfitjSi hilaudatifsimi populi Dei pafto res funt tam féliciter fecuti : coadis fcilicetS. Coci* lijSjSiinftitutis pijs collationibus, eorum, quos ex frudibus cùm dodrinæ,tumuitæ liceat cognofcere ad regnum Chrifti efle uere cùm dodos/um anima tos.Nee nifi fidc uera uiua^ colitur Deus: Sgt;C hâc ip fe tantum infpirat,ói exauditu uerbi fui, quod pro^ didit ipfe nobis D.Scripturis fuis. Hæ excutiendæ funt,8Î hinc (ut Côftantinus in magna Niceæ Syno do piè cbneionabatur Epifcopis)petenda funt,que. nos in Chrifti religionc fequi oporteat. Quid enim quœrant,uiuant Sgt;i. fpirent ij,qui de ordinario hodie Si fummo gloriantur facerdotio, utinam no tam pa làm omnibus eflet: quibus det Dominus,agnofcc' re tâdem, à regno Chrifti,quod ficut bona affert cœ leftia,ita ÔC terrena quoc^ adqcit,nullam effe uel dig îiitatiSjUel opum metuendamimminutionem, Prin ceps amp;nbsp;optimùs Paftor grCgis fui,fummus^ Sacer* dos Si Epifeopus animarum noftrarum i e s v S C H R I s T V s,colligatipfe,tueatur, ôipafeat fuos o* mnesiAmen.Ipfi fit omnis gloria inæternum,Âmê» Arsentorati, zo.Nouembris, Anno 1547.

.. llluftrilT.Celf.T.

Deditiir.inDomigt;

no famulus,

Martinus Bucerus, ex miniftris EcclefîæAr-« gentoratenfis.

s C R I P T V R AE L O C O R V M OBITER^ hoc Itbro ex^licatorum Elenchuf,

ï N I futdtur^cre. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;533

Rom.4.Q«tpr(fter^tmi» ßgt;c crediJit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^-f

Rem. J. CfciinÏAt Dei diffùfd eJi incordibutnoßrii

Rom.7 • Concitpifcentiamenint «on nouij]em,crc.

Rom.S.Dem è(]ui iuft;Jicat. tf4 Fom.8. Cü nobis ut iinpleremus lege, per cttrnis infirmitatè int poßibileejJet,Qrc. 614 Rom it.Sjexgr4tM,nonfxope ribus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;601.60*

Rom. 1?, Qtii dtli^it alterum,le • gemimplenit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;84,610

».Cor.»}. Si habuero ßdem ontnè, crc.

i.Cor. t4. Si omnem ßdem ba-beiim,ü'c,

i.Cor.4. Momenfijnfrf ZT l^uis

lt;gt;fßi{iio,e:^c.

».Cor. s. Omnes etenim nos mani , ßft^jri oportet ante tribunal

Chriüi

». Cor. 7. Dolorijui fecundum Dcum efl, operatur poeniten' fiant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijt

Cal.4,Quando ueri uenitpleni tudo temporis,»»^ Gal s.Dilefliomalumnon opera

tur

Gal ç.Qwod nunc uiuo in carne, in ßde uiuo filij Dei

Gal. f. Alter alterius onera porta fe

Philip , t. Cum timoré ZT tremore tt'^lram ipforumfalutem opera

RERVxVÏ ETrVERBORVM

cott''

B x: T

dïiojgfjtei«^; apitd fefides. ’4f dileâio ex fide nafcitur, non eü li^iÿitur fidei forma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î^î

de Diletlioné loca m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;210

diuorim interceßio quado coepc' rit ƒ. 594* ■- 595 DoMKm grati^e,reconciliatio no'^ ftricumDeo gt;nbsp;quot;nbsp;xSi Dubitare depromißis Dei,infide litatisefl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j . ijg^

dubfiatio er fiducia quomodlt;{ pugnantdefiilute

Eccle) iajiici emendandi

Bcciuf taxatur

Eleemofÿtirf quomodo prieflait-da nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4j6

fidej an fide cognofci poßit..

484

fideigratiie Deicertitudo. 100 JîdesinrfnMnottrfmdtiKm

458

fides iuftificationis $ fides initiuni iuftitiie îs;^ fides mortuaqtiid,cr unie. 44^ /ideî per opera quomodo pèrfici 1. tur . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ÏI97

/îdej gMid.444'. 445.««(Je.44S fides fanguinis Chrifli, crucii, mortis etrefurrediois eiu^.tî 8 : fides fine pœnitentia crdoârina bonorum operum tradi reâè nonpoteft ■ ïîj.. .s447 jîdes teftimonium /firitui fanili.

44Î

fides wua 4.0, nbsp;nbsp;49*

deîideicertitudine

J fideî.

E X.

mini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;' yefr

peundum meritu iudicare homines,quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffO,^

598

wionlt;j/îerM^«eprotrfnJlt;lt; 6i-f Niniuîürum pœnitentid 3 7 * Omnw uox jutd Apoßolo ßgniß cet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^set

operuomnw maid in non rend-tiS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ta:.

operdbond 97-9 8-99. operi dliqud Del eognitione fludio,fed non foïiddfide faâd contra Deum r 407 Oper« Dei nos iuüificdntis ordo» ^^7.^27

operu bond exßde nece/Jàrià pw muntre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6} $

opera bond niiHd eße,niß quio Äpeo priCCfpt'u opera nofird an fufßciantaduitie eeternie meritum 615 Oper urn omnis merces ex gratia Dei cr meritoChrißi, nuUo uero condigni operantium me-rito retribuitur 5^4 operum inj^ecie bonoru tria ge^ nerd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-°2

operibus iußis peccata purgan-tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37Ï

operitiM extra gratiam debe’ur 'gehenna ' igt; r'0 56» operiamp;iM honeflis contra fide fa-âis iüuditur Deo gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40S

De Operibus fupererogationif.

j,8j-

Ori^’

I

(X_V A OCCASION E COLLO QJV 1 V M glterum Ritil^o)ilt;e Anno 1746» habendum,inßitutum : amp;nbsp;ijuid de cau[a religionis decretumfit ,inprioribus Comitiji Rati/jio^ nenßbus, celehriitis Anno 4 in Comitijs Spirenfibus, habu tisAnno4 4.amp;in Comitio Vuormitienß,^uod cœ* ptumeßAnno 44.ei7' ßnitum

Anno4ft

N Colloquio Ratifponae habito Anno DominiM.D. x l i. fuerunt concfliati aliquotjamp;prædpui lane articuli docfîri nae Chrifhanæ;cosq5 lmp, Carolus V, deliberationi Ordinû Impertj tumpro^ pofueraftut qui recipi ab ordinibus Impertj, tanquâ

Chriftianijô^per Germaniampublicaripoffent, ob* feruandi faltem uflt;^ ad Concilium in Germania cele brandum, quo interim SC minus effet inter Status Im perq diffenfionis, dC uia ad plenam confenfionem eo paâo muniretur,

Hosarticulos itarccipidebereperimperium Ger-manicum confuluerunt, ôi petierunt, concilium Ele riorum, concilium Principumatqj Ordinum Protc ftantium, Su concilium liberarum ôi. Imperialifl Rc-rumpublicarum.Cum uerôhorumfententiæ obfißc ret Pontifex Romanus,Si Principum reliquorû con* ciliu,effcdS eft, ada ut CoSloquij uniuerfa reiedla fint ad dtjudicationem Cociltj liberi Si Chriftiani,uel ge* neralis, fed in Germania celebrandi : uel nationalist

uel Comitij Imperialis, intra menfes is. à fine huius Ratifponenfis Comitij habendi. Hæcin atftis Comi* tij huius Ratifponenfis defcripta habentur. Verum ufq^ad Comitium Spirenfe,habitû Anno 44. nihil de haccaufareligionisadumeft. Inipfo etiamhoc Spi*

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A renfi

t t

rchfï Comitio nihil aliud in hac caula dccrctum cfl,^ ut altera Comitia, in proximèfequenti autumno uel DfcrrfMw hyemehaberêtur,inquibushaecunaReIigionis eau Comiti) Spi' fa agi deberet. Ad quæ Comitia Imperator ordinibus rtnfis Anno Imperij recepit,fe curaturumjUt interim per uiros do Domini 44 (fîosjbonae confcientiæ,a:quos,honefti Qi. pacis aman celtbriiti, fgg componeretur formula aliqua Chriftianae refor*

mationis. Atep ordinibus Impenj, ut idem per fuos fî cricurarentjdetulit.Hascp formulas decreuit, in illis VuormacienfibusComittjs, ordinibus Imperij pro-ponercjatqjcumeis de arnica ÔC Chrißiana concilia' tionetracHare, qua'nâratione,amp;quo pa^o res Eccle fiafticae, donee liberum Qi Chriftianû in Germania Concilium celebraretur,ôd reipfadehis controuerfijs conftitueretur,adminiftrari deberent, quantum atti-net ad ea quæ inreligione noftra funt controuerfa. Quo icilicet graues illi abufus, qui irrepferût,interim emendarentur: ôi^damnofa ilia Religionis diffenfio, amp;dißradlio,amp;coniecuta hincordinumimperij mu tuadiffidentia,fimultas,S^ alienatio imminuerentur, SCimpendentia Germaniæ pericula,damna,Qi interi tus auerterentur,8Ccauerentur»

Hoc autem pium,amp; conferuandæ faluti Germaniç vt Pontifix omnino neeeßarium propofitu, Pontifex Rom. per urn [uis pi^ fuos, ôdquosRomainhocadImperatorem mifit,6d urn decretü quos in Germania fibi adhuc habet addi(ßos,incredi comitij Spi bilümportunitateauertit, ôdirritum fecit.Extant pu ren]i$ irritu blicèea de redirai impiaPontificisadImperatorem feripta : extant etiam uera Qi religio fa ad ea rcfponfa. Hincfalt;ßüeß,utin Comitijsillis Vuormacienfibus, quæ cœperunt Anno 44.in O(fîobri,8C finem accepe runt anno fequenti in Augußo, nihil, non folum de reilgione, fed nec altjsde rebus Imperij conßitui po-tuerif.

tueritjprætcrhocunum.quodimpcratof rurfus rcccquot; pif, feudletnftituereamicum Si Chriftianum collo* quiunr.ac deinde Comitium habere,quod fimul indi xitRatisbonæadEpiphawiæhoc Anno 4«, De hoc uerô colloquio decreuit ad hune modum.

DECRETVMET CONVENTVM ordinum Protefitntium^de collolt;iuio Rlt; tisbonenßaltero,iduerbuinredditum,uthabettir inProrogitione Vuorniitdenß^

QViadeconciliationeReligionisnonpotuithoc cauft colUf tempore tradlari,nedû conftitui,Slt; quo hanc ne quij, cellanamconcüiationê adhucbonoordine,amp;quam* primumid poffibilefitjpromoueamus, obtineamus, öd reipfa conftituamus, uifum eft nobis fore, ad pro* mouendam hanc conciliationem, utile Si bonumjur fus inftituerCjôd Comitio indidto praemittere Chriftia num colloquium, Si collationcm aliquot hominum proborum,timentiumDeum,æquorum,ôd commo Quales col dorum,honeftiôdpacisamantium, ôdquidem paruo iocMtor«. numero, idep ira jCt ad hunc modum,ut nos,tanquam caputjdeputemus unum.aut plurespræfidentes:De P)-lt;eßdenies, »nde quatuor nofi:rp,abantiquo ad nos delatæ religio t^umeruscot nisjColloquenteSjöd quatuor auditores:ödadeundem locutorum modumordines Auguftanæ Confeffionis totidem, hoc eft, quatuor colloquentes, öd quatuor auditores nominatim deligant, öd abhinc intra quintû Septem brisproximefuturum.eoruadnos nomina mittanc»

Hi ueto Præfidentes, colloquenies, Si auditores, debentRatisbonçcertôadeftèinfeftoD Andreæjid col eft,ultimaNouembris,acquàm primumcaufasôdar* ticulos controuerfæ rdigioniscum Deo tratftandos Dcquibiifct fufeipere, atqj Chriftianè 3d amice inter fe,quoad fieri quowodo col potuerit, conftituere confenfionemjinijs omnibus lo^uendunh

A 2 rebus,

4'

1» ^uoeottftt febus,quaîfintconfentancaîfacrçScripturæ,amp;como iMfndd cow- dare poteruntadædificationcmEccleiïæ,amp;correlt;^io-

JI abufuum. Et in hoc tradatu debent folam Dei ^ollo^u' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ecclelîaî unionem ÔC reformationem pro/-

f« debeant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habere,ÔÔ fpedare,nec pati fe in eo ulla re im

’ pediri, aut remorari.

Reldtio om nbsp;nbsp;Debebunt præterea nobis,Ôd communibus Ordi

niü ailionii nibuslmperij,inindilt;îîo iam Comitio perfecîâ face-colloquij per te rdationê^omniâ fuarû in colloquio acHionS, quo-fèda facien- modocûcpillæperaôæfuerint.Quo nos deinde cum communibus ordinibus Impcrij, S)C de conciliatis per colloquenteSjÔC non conciliatis articulis concordiam ftatuamus,atcpdeliberemus, Sdperpendamus ,quid

Finiî ultimut nobis prpterea in his rebus fatîîo opus fit: quo omnes coUoquij, caufaeôCcontrouerfiaequcant tandem ad arnica, Chri ftianam ôi. plenam unionem, Suf confcnfionem,pro-utres pofcit, promoueri, di. perduci. Ad quae eosex officio cum omni beneuolentia, 0^ paterna fide, efTc

PROTESTANTES VT COLLO/ quiumhabereturconfenferuntjamp;fuosaJ iliud deßgnarunt, avanquam autem hæc colloquendi' ratio fuen't pic amp;nbsp;prudenter côftituta,tamêut tale colloquia haberet,Status Romano Pontifici adhuc addidîi cofentire noluerunt. Adeoubiqj obfiftitfedesifta Ro' mana pqs reformationis Ecclcfiafticacj ÔC conciliandç in Domino Germaniæ conatibus.

Quanquam autêOrdinesProteftantes, nullam» uel perexiguam fpem babcrcnt alicuius commodiad Ecclefiam Dei ex hoccolloquio peruenturi, co maxP mèquodcæteri Status, cum quib. inprimis opus eft de religtone concordiam ftatucre, ut huiufmodi collo quium

î

quiu haberct non cofenfer unt,fuos tamê ad illud de* fignarunbamp;^colloquutores amp;auditofes,eorum^ no mina Imperatortmiferût.Colloquutores nominarût:

Philippum Melanchthonem,

Martinum Biicerum,

D. Erhardum Sncpfium, loannemßrendum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Auditores:

D. Francifeum Burckhardû/onÜhan'um ilIuftriiT*

Ekdoris Saxoniæ.

Gen.D. VuoIrhatjComitcmà Vualdeck,

Balthafàrêà Guldingen Eq.inuftriff.Principis Vuir tenpergenf.confiliarium»

Hieronymum Baungartnerum,patricium Sd fenato* rem Nurnbergenfem.

DEADVENTV COLLOCVTO* rum amp;nbsp;AuJitorur» confef^ionis

EX his D. Erhardus Snepfius, OC Balthazar à Gultlingen adfuerunt Ratifponæ ad Cal» De^ cembris. Mox aduenit amp;nbsp;Brentius, nondum enim ad cosperuenerat,quôd Imperator têpus CoIIoququfcp ad 14. eius menfis prorogaflêt. Ad quod tempus ôô cae teri collocutores, amp;nbsp;audttores Proteftantium, quia'de prorogations Jmperatoris edodîi erant, Ratifponam aduenerunt, exceptis Saxonicis, quos remorata eft aduerfa ualetudo Philippi Melanchthonistetquôd ex certiscaufi's, an habendum elTet colloquium, incidc rat quædam dubitatio»

Curaueratautemiliuftriir Princeps EletfîorjUtfî-bi indicareturaduentuspraeßdum Colloqutj, quoSn^ fuQs quamprimumexhiberet:quod ôdfaéîûeft. Pro D. Philippo tarnen,eu m eius ualetudo nondû eßet (à tis côfirmata, amp;nbsp;Schola Vuittenbergenfis eius præfen

A 5 tia

«

da afgrè carerct, mffît collocutorcm D. Georgia Ma torem, docfîorem Theologiæ: SC promagiftro Fran-.cifco Burckhardo , qui in conuentu Protcftantiuni Francofordiano detinebatur, auditoremD. Lauren tium Zochium, Ll.doc^orem»

DEADVENTVPRAÉS1DVM

Collolt;}uijy(^ Collocutorum alteriu! partis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Ad Cal.Ian.aduenit Ratifponam’primus CoKo qui) præfes,Epifcopus Aichftetenfîs:de quocß certior falt;Sus efTet illuftrifT.Eleóor Saxoniac, mißt 0^ fuum collocutorem,amp;auditorem Qui dum in itinere e(rent,aducnitetiam generofus D.Fridericus,Comes à Fürftenberg, Vuerdenberg, SCHeyligenbcrgialter præfes.Moxaduenerunt Saxonici.CoHoquutores alterius partis adueneruntpariim antèjpartim ad na-talem Domini,

PRIMVSCONVENTVSDEINI tio faden Jo Collotjuio,

ITac^ 27.Ianuar.uocati per Præfides/ouenimus ad eoSjCollocutores 8^ auditorcs utriufq? partis, c5 ad-iunlt;fîisduobusànoftraparte,inloco CuriæRatifpo-Citiinoflri nen.ad id deputato. Adiûciinoßrierär,Martinus Frc tJiundi, chtusTheoIogiaeIicêtiatus,amp; paftor Ecclefiac Vlmen fis:061oannesPiftorius,paftorEccIefig Nidanæ.Ter tius, magifter Vitus,Èedefiaftes Nurnbergenfis ad D.Sebaldum, morboimpeditus nódum aduencrat. Quæ caufaamp; M.Friderichum Myeonium,quartum adiumSum noftru.acoHoquiohocpcnitus abftinuit.

Epifcopus Äkhfletenfis fecum adduxerat patrem Cœnobii Rehdorffenfis, nobilem usrum D. Danie-km Steöberum, canonicum Vuirtzburgenfem, ÖC quofdam a!;os»

Vb«

VbiiufTu Præfîdum confeßum eft, PræGdesper Cancellan'umÄichftetenfem pn'mùm commémora* runt,quàm inuiti hanc præfidentiæ prouincfam fufee ptftent,acquantopereeamfuiffentdepreca«\Verùm cum Impcratoriâ Maieftatem, ne eos hoc munerc o* neraretjCxorarenon potui(renf,debitam fe Mafefta* ti das obedientiam non debuiffe detredare. T um e* ttamfeexeufarunt demora,quæ interceflèrat, quod Colloquiû noneftèt præftitutoab ImperatoriaMaie ftate tempore incceptum. Deinde funt nos CoUocuto rcsutriufcp partis adhortati, utremotis omnib. animi perturbationibus, de conciliandis religionis contro* uerfijs piè conferremus,amp; in eo Ecdefiæ Sgt;(. patriæ fa* lutem amp;nbsp;tranquillitatê fideliter ipedaremus, ÔCquæ* reremus. Poftremô obtulerunt officium fuum, quod Omni cum æquitate præftare utricp parti uellent, quo amice S^utilitercolloqueremur. Poft hæcfecerût præ legi fubiedam rationcmcolloquêdi,allatamablmp» Maieftate, utdicebatun

CE Q, V 1 B V S Q_V AB s T I Q N I B V s, O' ijuo ordine collo^uenJum fuerit, Deere* t«m Imp.Miießaüs^

Voluntas CgfaregMaieftatis eft,utcaeterisomif* fis in Colloquiohoctracftet Confefïïou'n Comi ttjs Auguftanis ab eidem Confefîîoni adhaerentibus exhibita, Anno,amp;c. j o, cuius fingula capita difeutian tur,SC inter colloquentesagatur, quid in ea recipien* dum, quid'ue reqeiendumeisuideatur* Etrelatio fiat Maieftati ipfius,amp; Statibus.Sed tarnen primitres ar-ticuli Confeffionis pracdidæomittantuncum primus êC tertius fint de Trinitate,6C Incarnatione, in quibus nulla efl controuerfia. Secundus uerô de Peccato ori* ginalifatis difputatuseft,necnunc opus eft ilium de-nuô

8 nuo agitaru AtqnoniaminConfeHionc Augufiana funt multi articuli, Si diuerfi quandoqp ad eandêrem pertinentes : primo agatur de luftificatione, remifTic-' ne peccatorum,impletionelegis, de fide,bonis operigt; bus, neceffitateeorum,amp;mcrito,amp;fc»

Deinde de Sacramentis, Si coïü uirtutc in nninee fumtSdetiamfigilIatim de quolibet eor urn, Baptiimo fcilicet,Euchariftia,2lt;^ reliquis.Et præterca in fingulis caagantunquædeunoquoqî controuertuntur : ut in facramento Euchariftiac, de adminifiratione Sacra' menti fub altera, an utracp fpecie,deoblatione, adora tione,amp;c.InPcenitentia,de C5feflione,amp; Satisfacflio ne. Ad eundê modum de Matrimonio, ordinc,ó^ re* liquis facramentis.Depurgatorio,amp; fuffragtjs defun (Soru. De Venerationeamp; inuocatione Sanéïorum» DereliquijsjSCimaginibus.Deuotismonafticis. De cœlibatu facerdotû.De delciSu ciboru. De ferijs, Li* tantjs,alijscpceremonqs,etEcdefiafiicis traditionib. S^quomodohaec obligent confcientias ad fuiobfer* uationem.Poftremo de Ecclefia, poteftate Clauium, ordine Hierarchico: autoritate Epifcoporum, Romani PontificisjSC Conciliorum.

PRIMA RESPONSIOCOLLOCV' torum ntriufcf; partis,de propofîta ratione collo^endL

HAccubirecitataelTentjD.PetrusMaluenda Hi fpanus,theologus Sorbonicus, Imp.Maieftatis facellanus,refponditfuo amp;collegarü fuorum nomi nejeuelle Imperatoriæ Maieftati libentcr obtempc* rare,aciuxtarationemab Imperatoria Maieftate ob* latam nobifcu amice Si fine afFetfïione colloqui. Nos uerô,cum nihil adhucaudiuifiemus conftitutum de excipiendis atffis Colloqutj per notaries : Si merito per pen

9

Scndebamus, quib. collocutoribus cfTèmus com ( nam ante earn horam nihil adhuccerti cogno ucramus, qu/namex akcra partecollocutoresclient defignati) petiuimusaliquod ad deliberandum de re* iponfonoftrofpacium:quod datum eft» i

PETITl OPRIMA A VDITORVM collocutoru Confcßionis Augu/lanat ut nbsp;nbsp;nbsp;cmnié

Collo^uij per nowioi ah utracj- parte obla^ tos confcriberentKr^

CVm itaqj fads prouideremus,nos nullam omnû noreligionis controuerfiâ cumqscoilocutorib* quos obiecftos uidimus,pofte conciliare, utilitatccol loqurjcum iilis in co fo!o quærendam necciTario agno uimus,utillorumcontranoftram confeffioncm obic lt;ftionesgt;0^noftracad easrefponfioncs ordineconfer! ptæ,amp;inter fe collatæ, ofterrentur finito colloquio Imp.Maieftati,amp; ordinibus lmpcrij,alijscp ptjs horn! nibusiudicandac.Rcitacpdekberata, refpondendum præfidibus, SC collocutoribus, atc^auditoribus altert* us partis decreuimus, SC altcro die refpondimus t Et nos rationem colloquendi ab Imperatoria Maieftate _ propofitam,ut capitanoftræconfeflionisordine ex' cutercnturjuellefequnatcp colloquium in timoré Do tT)ini,amp;cam omni moderationeattçfimplicitatc inci „//o-pere,ac profequi,remota omni cótentione,omni per- c»for« pro-turbatione,cum animi,turn orationis, omni^ fophi- teilantiufM» ftica. Daturosep operam fidelem, ut quod ad nos at-dneret,hæcnoftracollatioconferretad Ecclefiæ unio nem,SCreformationem : quern fcilicet fine colloquio huic J Prorogatio Vuormacienfis præfcriberet. Nee quicquam aliud nos fpctftaturos, aut propofitum ha* bituros, quam glortamDei,Ecclefiæatdificationem, fiefalutempatriæ»

ß Porrô

5

to

Porrôjquo ftoßra collatioad huncfiftcm unionist Screformätionis Ecclefiar, re ipfa facere poflet, opor* tere nosutriufc^ partis collocutores, atcp auditores, ficut Prorogatio ipfa Vuormacienfisiniungit, in Comitésaôacolloquîj omnia, lmp.Maieflati,amp;Or dinibusimpertjjbona fidereferre,Ôlt; exponcrc. Idau tem fieri rctße SC plenè à nobis non pofle, nifi cxcipc' rentur pernotanos, quç incolloquio ultrôeitrocp di cerentur.Proinde nos rogare Praffides, ut uellent ad-hibcreconfcribendis acfîis Colloquij, duos ab utraqp parte notarios,ita ut amp;in Vuormacienficolloquioef* lèt faôum,amp;: côfiaretmorem fuifle in uetcri Ecelefi'a.

Quod uerô petercmus SC à nobis duos notarios ad exdpienda alt;fîa deputari.no ideô nos faccre,quôd notarqsjquos ipfi Præfides eflênt exhibituri, non fan's fideremus : fed quod nos quoc^ exempla adorum habere ad manum oporteret,quo poflemus SC atfîio' nés nofirasin Colloquio magis ad propofitum acgt; commodare,6L habere brcuiorestctea Principibus Si fuperiorib.nofiris in tempore mittete,quos nimirum * necelleeratilla matureexpcndere, SC apudfcfiatuerc quid in Comités de cis iiidicare, amp;nbsp;quomodo exeis plenam rcligionisconfenfionem quçrere SCconftituc tedeberent. Efle cnim has religionis controuerhas. de quibus componendis agi hoc Colloquio fit Comi' tiodeberet,permulias,filt;^ uarfjs atcpacerrimis diiputa tionibus, cùm per quotidianas cociones, turn per fcri ptapublica implicatas, utomnino tempore aliquoo* pus effet,ut difputata de his rite ponde.'

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarenturôfdtjudica*

gt;rentur.

• gt;nbsp;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Re/ponfio

Ht

R E s P o N s I o PRIMA PR Afi SU iuntf Je excipienJii aéiis Colloqu'^ per notarioi,

amp; Je notirijs ib utraijf parte con^ituenJii^

Ad hæc poft exhibi'tam deliberation? refponde-rSt nobis Præfides, QC Ce uidere magnitudinetn inftituti negottj,atqj agnofcere,ad id ut Imp.Maiefta tideatftis colloqutj plena fiat relatio, opus effenota-rijs:nec enim ipîbs hoc negotij effè in fe fumpturos,fi ne adorutn cônfignatione ♦ nam fuperare illud uim ingentjhumani*

Huius autem rei fe moderationem ciufmodi adhi bendâdccreuifle:Cum dearticuloaliquo coueniflèt, utisà colloquentibus utriufcp partis confcriberetur, S)C fubfcriberetur, atcpita confcriptus QC fubfcriptus notartjs ofFerrctur,Protoco!Io inicrcndus. Sin autem colloquentes de articulo aliquo inter iènoncôueniP fentjUttum utricppcrfe fententiâ fuam breuitercotn plelt;ftcrentur,ct fummas rationes fuas fubijccrent,atcp fubfcribcrentracitautriqpfuum proprium fcriptum, ab ipfis auforibus fubfcriptum ,notari|s offerrent, in adia publica dcfcribendS.Nam fi fingula didla in Col loquio conferibi deberet, colloquium fore nimis diu/ turnum SCmoleftum. Addebant8Choc,compertum ^e Cdenti» effe antehac in habitis Coiloquqs,quôd non parum incommodi ex eo extiriffet, quod aeîa in Colloquio fuiffent temerè fparfi. Ipfis itaep uideri confultum, ut de uia Sd ratione dchberaretur, ôd ftatucretur, qua di-dîa Ôl difputarain Colloquio continerentur filentio, 'donecea ImperatoriæMaieftati, amp;nbsp;Ordinib. Imperij fuiffent expofita, Poftrcmoproponebant, fibi uideri commodum,utcollocutiohabeieturtantum tempore De tempore antemeridianojutcolloquutoribus rdiqua diei pars coltoquècü,

B Z uacua

IX I

üacua rennqucretur,ad inftruendum amp;'præpafan^’ dum fead fequcntêadli'onem, quo omnia pertraâa* repoffentôd breuiuS)8d diluddius»

ALTERA PETITIO COLLO* quntorum amp;nbsp;auJitorum Confeßionis Auguflatttfy De confcribenJis aeîti Colloi^uijt amp;nbsp;Refj^ionfio^Je ticettJisailisCollotjuijjitijitem-'

I porecolloquendi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Ad hfCjtc iterum inter nos dcliberata, ôi perpeft fo,quod nullaomninonobis^èx hoe colloquio poffet expecfïari utilitas,nifiImperaioriæMaieftatf, atqjOrdinibusImperii,alqsq;pijs hominibus difpu tata,per fide dignos ordine conferipta, Sii luxta fe poft ta,afferrenturdijudicanda:itcruorau{mus Praefides, ut ftatuere uellêt, acfla per iuratos Notaries, ab utracp partedeputatos, confenbi ordine omnfagt; ita ut in col loquio agcrenturtcaufascp noftrae petitionis prius bre uiter perftri(fîas,paulô copiofius expofuimus»

Dicebamus,caufasinhocCoIIoquio agendas eP fediuinaSjContineri^ eis maxime amp;nbsp;gloriam Dei, Si falutcm omnium eledïoruDei: eam^ ob rem, ipfam * Chrifii religionem à nobis pofcere, ut in tracfïandis illis uerfaremur fumma cautione amp;nbsp;diligentia : nee quiequam prætcrmitteremus, quod fperaremus ôurum ad id,ut dotfîrina Chrifli,ex harum rerum tra óatione poffit ab elecfîis Dei cognofci ccrtiuSjamp;J re cipifacilius.Inipiaquoqj Prorogatione(cuius uerba recitabamus,amp; urgebamus)iniunlt;fïum efrc,non Prg fidentibustantum, fedetiamnobis collocutorib. Ä auditoribus, utin Comittjs Imp. Maieftati SC Ordv iiibus Impen'j exponcremus, quæ inColloquio in' ter nos aefia fueiint; Atque id ita plenéatqp perfpicue, ut'mp .MaicftasjOrdines^Imperij indepoffîntfta' tuere,

tucrcjdc uniucf fa religionis concilatione, ói Eccicfïa/ rum rcformatione»

Vt uero Imperatoriæ Maieftati ct Ordi'nibus Impc rij difputatain colloquio,ad hunc modum finem exponerentur, omnino cfle neceflarium, habere ea omnia ordineconfcripta, ô^fibiinuicëoppofita, nee fummas tantum fententias, ói. rationes»

Vrgebamus ödilludj quodhancrationêexcutiêdi controuerfias religionis, ut utrinqjdidïaper notari* os exdperentur,ueri atqj rerum Ecclefiafticarum pe-. ritiffimi ÓC ftudiofiflimi EpifcopGfandli illi patres reli giofè obferuaruntjtum in Conciltjs,tum etiam in col lationibus habitispublicèjcum fingulishominibus: quód etiam in profanis iudidjs,cum grauiores caufç difeeptandæ funt,ea ratio, ubicunep redïe conftituta i'udicia funt, obferuari foleat.Denicpquod ea ratio Si in colloquio Vuormacienfi obferuatafuerit*

Oftendimus quoep, fi hanc agendi rationê feque-remur, nee temporis nimiuminïumendum cne,nee moleftiæ aliquid fufcipiendü,ijsquidem qui amant regnü Chrifti : quibus nimirum nullus labor grauis, nullum tempus longum uidetur, dum regno Sgt;C. gloria; Chrifti utiliter deferuiant»

Quanquam fi uellent Collocutorcs alterius partis ld dare operam, quod nos daturi eflèmus,utfcilicct eatantQ fiudeantadferrc,quæ ad propofitas quæftio nes explicandas faciant ,haudquaquam ifia agendi ratione plus fore uel temporis deterendu, ucllaboris pei ferendu, quam in hanc caufam libenter impenfu* ri fint,quicunqï quanta ca fit,habuerint perfpeefium.

Monuimus deniep, aóïiones huius colloquij fore deEuangclio Chrifti,quod tegendum non fit, fed o^ mni creatura: prædicandum , omnescp cos qui do

B 3 (ftrinam

14

dîrinam Chrifti fyficeram habcnt, debercliiccmfii-dicîj omnium piorum hominum appetere, nonde* fugere. Has res eflcjquas Dominus pr^ccpit, cum di dtac in aurem funt,prædicare detetflis»

Exhis itacpcauüsin poftulatione noftra, utom* niaaóaColIoqutj pernotarios, ab utracp parte dcpa tatosconfcribercntur,perftitimus.Quônos id maxime impulit, quôd fan's prouideremuseos,quib. corn* miffi eramusjcollocutoresjpotius operam daturos, utcontrouerfi'asamp;diffidiareligionis confirmarentôd exafperarent, quod ôi. ftudiofè fccerunt, quàm ut ex uerbo Dei ullas componerent.Cum igitur cunda hu lus CoUoqut) utilitas inde nobis erat expedanda, ^d difputata in colloquio Imperatorie Mateftati,amp; Ordi nibus Imperq'jtoti^ Ecdefiæ Chrifti offerrentur, rite ÔC ordine conicripta,atcp inter fe compofita, ut iudica ri commode poflennpuracR Chrifti docfïrina à præfti gqs Antichrifti diicernuomctj fanè noftri fuit,ab ifta poftulatione , decofcribendis per notaries aëïis Cob loquq, nequaquam difeedere.

Kef^onfto alterum,quod Præftdes propofuerannde tacen 4if ucend« dis 8i continendis aeftis Colloquij,donee eflênt Im pc mÆî Collo' r^torix Maieftati,6C Ordinibus Imperq expofita, re* fpondimus,nos preftituroshacin reoffïcium eorum qui meminerint fc uerfari in caufa Chrifti. Nihil nos dieftorum amp;nbsp;aeftorum in Colloquiouelle effutirc temere,aut adiniuriam cuiufquam enunciate: id au-tem iuris ftruari nobis ex officio debere,ut liceretde atftis Colloqutj docere Principes atqj fuperiores no-ftros, eosepomnes quorum canoffe ad utilitatc Chrb Rr/^on/to ft’ interfit,quotiesid uel caufauelipfirequificrint. df tempore nbsp;nbsp;Ad tertium,de tcmporcagendi,refpondiinus,nos

coUui^uendi. iddeferrePratfidibustadfuturosnosiuuanie Domù no, ad

K no^adcolloqueftdum, qmbufcunqj ipO uelleiît tem-ponbus.

ALTERA RATIO CONSCRP bendoruitt aSîorum à Prx^ fidibus oblitit,

ACccpto amp;hoc noftro refponfô, Pracfides,po-(îeaquam de eo QC inter fe dehberaffcnt, ÔC cum collocutorib.amp;auditoribus altert us partis aÜquandiu cgifTent, refponfutn nobis dederunt, fefua mandata, ôd Prorogationetn Vuormacienfcm , diligenter confiderafle : nec tamê inuenirc, fibi in his fadlam eiïc poteftatem,multo minus datum aliquod mandatû,de deputandis notartjs abutraqueparte, CoIIocutores quocp alterius partis,cum non habeât quos ad confcri benda at^a offerant notarios, nolle in banc notario-rum conftitutionem confentire; fed earn offerte con-ditionem,ututrinq5unus collocutorum ad hanc rem deputarctur.

AgnoffebantPræfidcs, cauiàs in CoIIoquiotra-ôandas effe tam multas, amp;nbsp;magnas, tantis^ contro uerfijs implicatas, utadiuftamexcuffionem carum, atqj etiam ad plenam Colloquq acflor5 expofitionem Imp.Maieftati, ôd Ordinibuslmpertj faciendam, ip-Ci quoep iam neceffariumiudicarent,ut confcriberen tur non folum fummæutrinqj de his fententiar, ôf ea-rum rationes, fed cunda etiam argumenta,atep funda menta,quçdum côtrouerfiæ in Colloquiocxcuteren tur,contingeret afferri, amp;nbsp;ad rem ipfam pertinerenu

RESPONSIO COLLOCVTORVM

eir inJitorum Kuguftatice Confeßionis^ad ifiam oblitiim eonJitionem Je g^is

JeferibenJii »

Hae

HAc oblata conditioner pcrpcndi'mus, nos per* paruum alioqui numerum collocutorum effe conlhiutum,ad excutiendas Sé componendas tantas religtbms controuerfias, in quibus tot Principes ÔC. populiucrfarentiatc^ Principes noftros Vuormaciae eadecaufa contend!(Te,ut maior numerus admitteren tur.Hanc igitur ob rem, quod minucre numeru cob locutorum nobis non liceret,conditionemillamdc* precati fumus QC perftitimus rogando, ut extra cob locutorum numerum nobis uel unum notarium ad* mitterentjCum uno qui illi à memoria effet. Si diuer* fa: partis collocutôres, cum negent fe alios habere» uellentunum ex ipforum numéro ad tranfcribenda ada deputare,nos non obftituros*

TERTIA RATIOa'prAESIDIBVS propo/îtitjciuiiaélaconfcrtbtamp;ajjêr' uari debuerinn

PRa:fides,agnita noftræ deprecationis æquitatc,' quadeprecatieramus, nequis noftrûm collocu torum,iniundum fibi munus collocutoris, munere notartj commutaret, poft habitam delibcrationem, propofueruntnobishancde confcribendisadis cob îoqutj, amp;nbsp;afferuandis, rationem : ut utraqj pars cpl* locutorum,unum notarium ad excipienda ada, præ ter notarium ipforum,adhiberet : amp;nbsp;unum aufcuka* torem,quinotarium,fi quid illiexcidiffet,moneret, 6d collationi exemplariû adeffet» Verûm de adis ab feruandis hoc ftatuerunt. Ciftam dicebant fe uellc pa rare, tribus feris munitam,ô^ ad eas fibi unam dauern retinere, alteram tradere collocutoribus partis diuer fae,tcrtiam nobis. In ea cifta debere ada colloquîj ren ponijpoftquamlibetadionemjôdexemplariumcolla tionem,ut neutra pars fine altera ad ada uenire poP fee

gt;7

poflet^atcn ca in re feruaretur xqualitas»

Adijdebantuero, fehancconditionem cakgcpro ponerCjUt ualere tantifper modo deberet,dum ca lm* per. Maieft. (quam uellent de ea confulere) probate* tur. Seenim nulla habere ab Imper.Maicft.manda* ta,necdenotartjsa partibusadhibcndis,necdeaäis uniuerfis coCcribendis : nee collocutorcs alterius par* tis, ut hæc per ipfos conftituerentur, uoluifle confen* tire. Proindefe nihil pofte de his rebus ftatuere foil* dum. Nec etiam cxiftimarc fe, nos pofcere,ut quic^ fibi ultra accepta ab lmp.Maieft. mandata fumerent, 6dlmp. Maieft.indignationemin fe commouerent. Dolere tarnen fibi, tamdiuextrahi tempus, amp;nbsp;differri colloqutj initium,eocp fe(nc dum Imper. Maieftas de fua uoluntaterefpondeatjociofe expeóemus) de ere* uiffe hacrattone initium tandem dare colloquio, KESPONSIO AVDITORVM ET COLLO* futoruw nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hanctertiam con^

ditionem^confcribenJi aßerutnJi ièlit colloquij»

H Ane coditioncm, quia uidimus ea amp;nbsp;notarium admitti ex noftris, concedi ut atfta folidè con* fcrib erentur,ha(ftenus libenter recepimus. V erunta* men cum fciremus,amp;remtpfam quae agenda erat,ôi mandata noftrorum Principum atep fuperiorum id omnino pofcere,ut cxemplaria aeftorum ÔCp enes nos haberemus, quoliceretnos ôd ad agêdumgt;ôdbreuius Si dilucidius inftruere, Si Principibus noftris atfta in tempore comodius mittere,ut ÔCilli maturius difpicc rent,atc^ftatuerent,quid incomittjs de religionis con troucrftjs, amp;nbsp;decolloquq adionibusiudicare Si con' duderepraccclefqs ôi populisfuisdeberent: doluit

C quideiix

ï8

quidem nobis,quod utadîa nobis cfcdercntur,fmpcgt; trare non potuimus. Cum aût fan's ccrnercmus,id ne concederet nobis no Rare per Præfides, fed per alte/ rius parris collocutores, noluimus Pracfidibus hac de re ampiius inRare, quandoquidê mandata iitos de ea deRituebant) 3^ altéra collocutors pars tantopere regt; fragabatur. Cumep nobis meritô dolcret,iRis de ratio ne colloquêdi cotentionibus diêex dieduci,ô^ differ» ri initia colloquq.cuius rei culpa ut uacabamus,ita fal fô inlîmulari defugiebamus:histandê rebus adduefff, côfenfimushacipfa,quçpropofitaerat,côditione col loquium incipere, Vnumid petêtes,uta^a in curia, ubi colloquia haben' debebat, feruarentur. Speraba» mus enim,noRros Principes ôi fuperiores ab Imper» MaieR. pro acquitate rei facile impetraturos,ut eis co» pia atRorü in tempore fieret. Tarnen quoniâ exprefla àPrincipibus atcç fuperioribusnoRrismâdatahabe bamus,ut adîa amp;nbsp;penes nos fèruaremus,ipfiscpcS res aut iuffà ipforS id requirerêt, mitteremus : côditionê iRam ea lege fubiufmus, ut tantifper modo 8C ipfa no bis ualeretjdum Principes amp;nbsp;fuperiores noRri fuâ de ea fententiâ refcrib'erent. Qu^ft* etiam apud Prgfides fumus de tâta cura occultandi acRa colloqut),quâ col» locutores alterius partis prat fc ferebant : ÔC teRati fu* mus nos optarc, utilli quot uellent notarios ad exci» pienda atRa adhiberêt,^ atRa ipfa quib. polTent com municarent. Caufàm enim agendam in colloquio, clTe Euâgeltj ChriRi, omnicreaturæ praîdicandi:efre caufam, qua falus omniS ôi gloria Dei cotinetur, 8^ agitur. Quare profitentibus ôd agcntibushanccau» fam,nihil magis dedcceat, quàm acRionibus fuis tenc bras quxrere nbsp;latibula, dC non potius lucem iudicq

totius

totius ccclcfiac Chriflt a p pc tere. Nos certe optare, ut hanc caufam liceret nobis agere coram cundis S.lm* pert) ordinibuSjitno coram uniuerfis eleäis Det.

CONCLVSIO DE JM O D O ET

rdtione collo^uendi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

PRxddes hoe noftro refponfo contenti, egerunt cum altera collocutors parte,ut etipfî in candem rationem confentirenttquod quam facile illi fecerint, nefcimus.triduumauteminfumptum eftipriufquam per Pracfidcs hac de re concluderetur. Tertia itaq; Fcgt; bruart) fuum ultimum de colloquendi ratione decree turn obtulerunt : quod fic habet.

DECRETVM PRAESIDVM

de Uta öratione colloquendi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;:

VT inftitutum Chriftiang religionis colloquium diuttus no remoretur, QC quamprimum Domi* nodante fœliciteraufpicaripoffit, reuerendiflimus Principes, ôi generofus Comes ,à Cæf. Maieft. confti tuti praefidentes, circa notariorum adhibitionem,fcri ptorum conferuationem, amp;nbsp;ad fcripta acccffum,haec fubfequentia, ufcp ad Cacf.Maicft.refcriptum (cui in iftis,2lt; alijs, dirpofitionem omnem rcfcruant) obfer/’ uanda atep toleranda efte duxerunt.

Primum,domini Praefidentes ad colloqut) alt;fta ip* (brum nomine conferibenda, unum notarium,amp; a* lium ipfi notario affiftentcm(quicum opus fuerit,ui-ces eius gerat) conftituent. Toleraturi,quod audito* res ôi collocutores tarn Cacfar.Maieft. Auguftanae confeftionis, utracp pars ßmiliter duos, unum nota* rium, ôi alterum affiftentem adhibeant. VoluntaSt omnino domini Prgfidcntes,quôdquicuncp notario affiftens fit,tantum adiiertat, ÔC nihil interim fcribau t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ci.* Secun*

so

Secundo, poft finfcQ quolibet die coHoquifi fcHpt» notartorum in pracfentia omnium legantur, SC confe rantur,atcp deinde in arcam certam,tribus feris muni tam,ac tribus clauibus ftmul aperiendam,quarum u^ nam domini Praefidentes, aiteram auditores Qi collo* cutores Carfarea: MaieftatiSjtertiam Auguftanac con feffïonis habeant,indudantur:ó^ area ifta in loco,ubi colloquium habeturjpermaneat»

T ertio, fi alterutri parti fcriptorfl infpeóione opus fit,hoe till domini prefidentes permittent,ut tarnen id ipfisïUel aliquo eorum nomine,amp; alteraparte præfen tibus fiat,ô(^ nihil indedefcribatur»

Vltimo, omnia quæ in colloquiohincinde traâa* buntur,bona fide in fecreto contincantur.

Ad lios articulos Præfidum, quo certius conftaret, quibusnos conditionibus colloquium iniuiflemus, refponfum noftrum etiam feripto complexifumus. Id his uerbis comprehenfum eft,

Reucrendiffîme Princeps, generofe cornes,ab Im* per.Maieft.côftituti Præfides aequiftîmijd omini no* •ftri colendiff. Generofus Dom inus Vuolrath, cornes à Vualdcck, amp;nbsp;cacteri domini auditores amp;nbsp;collocuto* res, ab illuftriflîmis Prtneipibus Auguftanç côfeffîo* nis,ad colloquium hocdeputati-legerunt amp;nbsp;expende runt articulos à rcuerendiflîmaamp;gencrofadomina* tionibus praefidentiS oblatos. Et quod ad primS arti culum attinet, agnofeût nominati auditores 8^ collo-cutores,non efle fuarum partis,dominationibus prac fidentium, multo minus Cæf Maieft.aliquid mode* rationis in qs rebus obtjeere. Tarnen ficut reuerendif* fimus generofus Domini Præfîdentes difpofitio* nem Imper, Maieft, in his rebus fibi referuant : ita e* tiam

c

I

«I

Ham q dê auditorcs 5^ coUoquutorcs Augudanç con fcffioniSjUolunt ex officio fuo refolutionem principS fid fuperiorS fibireferuare,quam fe expeflaturos effe, amp;nbsp;fequuturos in omnibusjhic proteftantur.

Quod ad locS attinet, in quo cifta adferuari debeat, confentiunt auditores ôi. coUoquentes,utilla in co lo* co curiae,ubi colloquium inftitutum eft, feruetur»

De filentio præftando, ^d ad acîla attinet colloquq, refpondentdomini auditores amp;nbsp;colloquutores, utôd antea proteftati funt, fe in eo officium bonorum uiro rum praeftituros : tarnen etiam faluum fibiferuarc o£» ficium fuum,erga fuos Principes ÔC fuperiorcs, ut eis de colloquio fcribcrc ualeant, quac illos nolTe referat, amp;nbsp;quae illi feribi fibi poftulabunt.

Cum hoc igitur noftrum refponfum præfidibus fa tisfeciffet, dixeruni fe cum Senatu aóurosde paran* da cifta,quam etiam dicebant fc malle feruari fide Se* natus quàm fua.

PRIHAACTIO COLLO aVII.

Ad quintam itac^Februartj conucnimusad prç fides in curia, loco ad hanc rem conftituto, col* locutores 00 auditores utriufc^ partis,cum notartjs at-que adiunflis fuprà memoratis. Ibi Praefides rurfus hortati funt nos collocutores,ut picet amice colloqui, amp;nbsp;Chriftianam cofenfionem ftudiofè quaererc, 0^ in* ter nos ftatuerc uellemus.Poft quam admonitionem coepit Malucnda,quae fubielt;ftafunt,pracfari.

PRAEFATIO MALVENDAE.

REuerêdiffime Prçful,generofe Comes,Prçfidcs acquiffïmi : nos catholici collocutores à Caefarea Maieft.dcfignati,primùm omniûgratiasagimus im* mortali Deo, ^d in hifee religionis diffidtj s, quae an*

C 3 nis

‘Ï2

T)ehdc lenïta nis fcrè jo. tnifèrc Germania afflixerunt,eum Impera tenoï Deocr torem dederit, quo necrdi2iofior,nccfandîior, neep fratu,. « ,i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;%'-Elt; M*” f“?™ “«quot;gt;

deteSiimini, fierireligioßorem,cr Temper adhibucrit, ut fedatis ani fanâiorem. Et nos o^ morû cotentionibuSjôi: copofitis Uquot; ptdmiwjSt mentemet trincp cotrouerftjs,nobiHffimi Ger* ]^iritiK Dduidis,Eze= manorS populi in pace amp;nbsp;tranquil* chi^,}ofîæ, Conftdti' ütate uitâ agerent.Quod et (requen tinijcr Thtodofij^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;habiti côuentus,ô^ fuperiora col

loquia, caufa religionis indidia ? ôi. boc ipfum ^d nSc propitio ChriAo aufpicamur,fatis teftantur.Cçfareae quoep MaieftatijDomino noftro clemêtiflimo, tS ob ca quae dida funt,gratias agtmus : turn etiâ quôd am plitudinê ueßram, reuerendißime PraefuI, generofê Cornes, h uic negotio modcrâdo prçfecerit. Et ueftri» quocpdominationibus^qui prouinciâ hâc fufeepiftist amp;(. fufceptâ diligentiiïimè adminiüratis. Quem labo* rem neintermittereueliüs? etiâatcp etiâ obfecramus» - De nobis nihil attinet dieere,qualem ad huius collo ïüis fciüctt qurj tracfîationêanima adferamus, c3 hic t multis an* wf/lrw in nos tearationibusperfpedîuseflepotueritjfiCinipfocol-orudtüßimß loquij progreiTu plenius etiâ cognofei poffit.Illud cer cr (ocioniHuf tèpoffumusfanwpolliceri, nos ad hoc colloquium, erjeriptis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iram,non indignation?,non odiû domo attuliße,

****fcr nbsp;nbsp;nbsp;charitatêjbeneuolentiâjftudifl Chriftianæ religio

publicçtranquillitatis:nihil^ nosoptaflcunt| i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magis,aut nucoptare,^ ut pax reddatur aliquâdo po

pulo huic, quem Chriftus lefus Dominus nofter fan

Hic tangc' gaine fuo prcciofiflîmoredemit.Atcputinam hasani idtmanu régi morum noftrorumcogitationestam facilepoffenthi wceordisfw. hominesintueri,^corpora uuUus^côipieiunKuidc rent

rent profeóo hærere peôoribus hoßris ardentîflîmS Nee noj aliit publtcæ cócordiae, amp;nbsp;catholicaeunitatisdefiderium, ratione collar quo nos permott,uehementer optabamus, ut in hoc nbsp;nbsp;nbsp;maluijji »

negotio familiarior colloquêdi ratio inflitucretur, ne dum fingula perferibunt, 8C orationi atc^ auribus in^ dulgetutjueritatis expcndendæjôi côcordiæ (quae ca put efl huius communicationis)ratio negligatur.Scd „onüs cr ma quâdo aliter rem gerere omnino uifum eft, QC t uobis numentw, nuncparendumientiamuSjhacquocp ratione coHo^ nonnobii, quinonrduâamur.Quactiam Chrifloiuuante fpcx fed amplitudi^ ramus futurum, utChrißianxödcatholicaedotßrinae nicaufte, ueritas, ab occupatisetiâpraeiudiciodtuerfæ opinion nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

nis intelligi ,ÔC manu(quod aiunt) cotingi poffît.Hic tarnen duo in primis teßata eße uolumus*

Alterum, nos toto hoc collocutionis tempore nihil Aâa tefte»* dicere,aut afltrmarcuellc,quod facrislitcris,Apoflo' tMr. licis traditionibus» autecclefiae catholicae decretis adx uerfetur.Quod fi uerbum ullum,autlabentc lingua, authumana ignoratione nobisforfan excideritquod quiequam illorum lardere uidcatur gt;nbsp;id pro non ditßo haberi, amp;nbsp;ecclefiae fanóac cenfurae fubmitti, ab hoc c* tiam tempore rogamus,8lt; humiliter petimus.

Alterum cfl,ut quiequid hic in articulorS feu conci Ft Jei rfi, deß^ liatione, feu excuflionc tradatum fuerit, per modum nitè tonfiteri id famtliaris colloqut|,amp; amicae c5municationis,non credit^ definitionis,rcccptionis, aut determinationis faöum eße intelligatur : fed ut omnia ad Caefaream Maießa tem^d^ communes Impertj ßatus referantur»

Sediam colloquium ipfum ordiamur,

HAcperorata prafatione, cum Maluendaingrc-di ucllet ip fam de luflificatione materiam,inter-pellauimus eü, poßulauimus uc locus nobis daret

fîCno-

i4

noßra præfationê fubtjciêdi, ut ea quae traôatfoni cotrouerliarS uellemus utrincp prçmitcere,iuxta fe,ct anteipfam quaeftionû excuiïîonê j'nada referrent, quodqudicaricômodius poflent. Vciùm Maluêda, quç propofuerat, uolebat omnia cotinêter fubtjcere, Id tandê illi, cû eû bis aut ter fruRra interpeilafTemust coceflîmus, ne aliqua de re no omnino neceffaria ai' deremutcotcdere.Subiecitigit Maluêda q fequunt.

PRIMA MALVENDAE DISPVTATIO de iujiifcatione, ([uaeß à nobis excepta per • . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capita,non ad uerbum,

Maluenda rt' T? Xhibuitprimùm omnium nobis hbrumconfef* äoordine col rgt;fi'onisnoiirae Auguftanæ,amp; eius quac AuguRas lationemincoe primùm oblataeR,nôeiusquæpoReaeR aliquantu* lû auôa, QC iiluRrata : atcp interrogauit nos, an agno* fceremus earn eRèconfeRîonê, quam exhibuiRemus Imper.MaieR. ÔCordinibusImperij, incomitîjs Au-guRanis Anno ^o.celebratis.Refponfum eR à nobis, Proteüantet nos earn agnofcere. Ilie rurfus : Num etiam retjccre-agnouerut CO- mus fcriptaomnia,quaceflènthuic confeRîoni con* feßionemfuZ. traria.RefponfumeR,noseaomniaretjcerei Additd tarnen eR, nos bac de re poRea copioRuseflerefpon-* furos. Nam folent aduerfarq muka nobis ex noRris fcriptis obqcere,tanquam noRræ confeffioninôcon* fentanea, quae tarnen cum ea dotRrina quat eR in no* fira confeflïone paucis comprehenfa,omnino cofen' tiunt,eam^ cxplicant,modô nulla corrumpantur fo* phiRica,amp; à fuo uero fenfu non detorqueantur-

His interrogationibus praemiRïs, expecRabamus, ut iuxta fmperatorium dècretum, primum caput no* RraeconfeRionis de luRifi'catione, excutiendum fufci peret : cumipfe cœpit fcholarum more deluRiRcà* tionc

tione difTercrCîSi multas quaeftioncscommifccrc: Pr I mumuoccscxplicabatjiuftißcare, £lt; »uftiHcari,quod conueniebau

Deinde autem difputare cœpit.dc caufis iuftificax tionis, quae fit eius caufa efficiens, quæ formalisjquæ præparans,quæ confummansjdqj ad eum modS, ut multas cotrouerfias confunderet. Hane igit cum dif-putationê jcxplicata uoce iuftificari,ingredi cœpiiïet: eum rurfus interpellauimus, caufantes eum non fegt; qui illam eoUoquendi ration?, quam Imperator præ* fcripfiifet.Nortraceumdebercconfeifioniscapita ex^ t^afuendtt cutere, 6Cquid ex bis recipiendiä fit, autreijeiendum, initio oftendere tnonaliam materiam afferre, ÖCarticulos ordinemco« ab Imperatore collationi noftræ propofitos,itacon. ferendiab fundere. Quanquam autem admodü acritcr hic in^ imp.prlt;efcn ftaremus, tarnen uoluit Maluendain inftituto fuo ptxwpfrtur pergere,nccprohibebat à Præfidib, Dicebat, feueV le catholicamEcclefiædeiuftificationedoârinam fe-mel uniuerfam proponere: earn fi reciperemus, effet tarn inuentadehocarticulo confenfio: fin putaremus camdotflrinamnoftræ confeflîoni,cuiinhærendum nobis adhucexiftimaremusicotrariam, nihilominus locum fore confeffionis noftrç excutiendæ. Nos con tra contendebamus, difputationem ftcconfundi? ÔC longiorem fieri, atqj recedi ab eo conferendi ordinc, que Imperator nos fequi præcepiffet. Sed dum Prac/ fides fuam non interponebant authoritatem, etiatn hicMaluendæ tandem ceffimus,

Primùm itacp de uoce luftificare luftificari propo ^xplicatio fuit, dixitepearn accipiin fcripturis bifariâ. Aliquau' nods iuilifi do ut idem fit,atcp ex impio iuftum facere SC fieri.Ali' care cr iitfli quando ut idem ualeat, quod augere £lt; augeri iufti' ficari Mal-tiaminhomine, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mendig.

D Caufas

H4c iil^û nbsp;nbsp;nbsp;Caufas ucro luftifîcationisbas tradidit. Effîcien-

tlt;ttioneM.al* temprimam fecit Deum, quiiuftificet hominem, ut prj'niusefFiciensiufticiat.Chriftum,ut redemptoremr dit fex arti- g^cm uerô dixitiuftificarc, co quôd fitinitiû iuftitiæ, eulos tttim- Opera uerô iuftificationem præcedentia,præparare iufticiam. Charitatem iuftificare formaliter, ut quç ^èprobo/h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;forma.Opera autem iuftifîcationemconfe

toî utdere- qucntia, iufticiamconfummare.

tmßionepec Hæc deinde conatus eft fcripturisconfirmare, ue* tatorum,de rùmquasadduxeritdeprimis duobus capicib, quod impletione Deus SC Chriftusiuftificât .‘quia hçc per lè nota funt, kgis,defide, easnecannotauimus,necnuncrecordor.

de operibiM, Ad id autem, quod dixit fidem efle initium iufti' deneceßitagt; naî,adduxitlocûexHebr. 11. Sinefideeftimpoftibilc te operum^ placere Deo . Credere enim oportet accedentem ad cr de tneri' £gt;eum,quiacft, ôi inquirentibusrcmuncratoreft.

Vtuerô probarætcharitatêefte iuftitiç forma,etiu

ftificare formalûer, adduxit hæc loca. Qui manctin ' charitatejn Deo manet: i. Io.4. Nosfcimus,quoniä translat! fumusdemortead uitâ,quoniâdiligimusfra tres. Ibid.j.Finis prçcepti eft chantas ex cordepuro,c5 feientia bona,amp; fide no fióa. i.Tim. i. Plenitudo legis cftdileóio.Ro.ij.Omnis lexinuno fermonc impie* tur,Diligcs proximum tuum ficuttefpfum.Gal. y.

Adprobandum autem quôdopera præcedentia îuftificationem, prarparentad iuftitiâ, fequentes fen* tentias ftripturarum protulif Si autem impius egerit pcenitentiam ab omnibus peccatis fuis, quæ opera* tus eft,amp; euftodierit omnia praecepta mea, amp;nbsp;fccerit iudicium iuftitiam, uita uiuet, amp;nbsp;non morietur. E* 2ech. 18. Si pcenitentiam egerit gens «lia à malo fuo,4lt;l locutus fum aduerfus earn, agam et ego pcenitentiam fupermalo quodcogitaui,utfacereraei,ô^c Jere.is.

Et de AchabjCum cgiflèt pœftiteftti’am decæde Na* both,Nonne uidifti humili'atum Achab coram meî' Quiaigitur humiliatuseft mei caufa, noninducam malum in diebuseius,amp;^c. i.Regum ti.Itcm didum Petri ad Simonem Magum : Pcenitentiâage ab hac nequitia tua,ôf roga Deum fi forte remittat tibi hæc ' cogitatio cordis tui. Adorum s Item didum eiufdem Apoftoli ad eos,quos in die Pentecoftes fermone fuo ad compunélionê cordis pcrmouerat : Pcenitentiam agite,amp;: baptizetur unufquifc^ ueftrûm in nomine le fu Chriftijamp;c, AôI.2,

Ad confirmandum autê, quod opéra iuftificatio/ nem fequentia,iuftitiâ confumment, amp;nbsp;perficiant, b fias authoritates recitauit.Quiiuftus eft, iuftificet ad-huc,Apoc.22. Et i.Timoth.4. Bonum certamencer taui,curfum cofummaui, fidem feruaui,inreliquore pofita eft mihi corona iufticiae,quam redder mihi Do minus in ilia die, iuftus iudex. non autem folum mihi,fed ôd his qui diligunt aduentum eius.Etdidum Domini ad adolefcentem diuitem: Si uis perfedus cf fe,uadc uendc omnia quaehabes, ôd dapaupcribus: Math.19.Et didû Domini ad Ab rah am, Gen. 22. Per memetipfum iuraui,dicit Dominus,quia fecifti hanc rcm,filt; non pepercifti filiotuo unigenito,bencdicam tibi, 8^ multiplicabo fernen tuum ficut ftellascoeli,etc* Etlacobi didum : Abraham pater nofter, nonne ex operibus iuftificatus eft,oftcrcns Ifaac filium fuura fu per altareflacobi 2. Item 00 Petri i.Qvi^propter fratres magis fatagitc, utper bona opera certam ueftramuo-cationem filt;ekdionemfaciatis. Et Hebr. ij Benefit centiac autem ÔC communicationis nolite obliuifci,ta libusenimhoftqspromcretur Deus.

Pûftquâuero iVlaluendahas recenfuiflet authori-

D t tatca

ï8

tares (cripturarij,fubiecit^pontioncs ex media Sorbo nica TheoIogiarepetitaSjUtipfè uides pic lector. Has ad uerbS excepimus habent ad hunc modum»

SVMMADE IVSTIFICATIONB Miluendte^in fgt;ropoßtiones collate»

, TN iuftificatione peccaton's remittitur peccatum per XChriftum med!atôrem,ô^ gratia infunditurtidcp fit ex mera Dei gratia, nullis mentis noftris.

» Ad hanc iufiificationem in adultis cocurrit ctiam adus lib eri arbitrij, moti à gratia præucnientCjfimilé ter comitante.

J nbsp;nbsp;Fides qua credimus hiftorie EuangelicÇjamp;^ Deum

patrem mififle nobis filium fuum propitiatorem pro peccatis noftris,amp; perilliusfanguinêremittipeccata, eft in adultis necedaria.

4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Non tarnen fola ad iuftificandS fufficit, fed etiam

requiritur fpesamp; charitas, Slt;alt;ftus primuscharitate informatus.

• 1 Atftus hi ad iufticationem adulti concurrentes, non funt iuftificationis meritortj,

• 6 Et ft certum fit omnia peccata, quæ ullo unquant

tempore remiffa funt, autremittunt, perfanguinem propitiationis remitti: tarnen cum quis firmiter ôd cer toftatuitfibi remiifa elfe peccata, non Habens condi* tionis fuæ 2lt; infirmitatis rationem , iudicio magis te* merario, quam fcripturar authoritate ducitur.

• 7 Is cuiremilTa peccata funt, poreft auxilio gratia: Dei fic implere Dei præcepta, ut Deo amp;nbsp;proximo red dat quod debet.Quod dum facit,non folum non pec catmortaliter,fed potius eftiuftusapud Deum, 0^ legis impletor. amp;nbsp;eiufmodi homines ucre iufti funta-pud Deum, 0lt;f lege eius implent, quia gratia habent omnia omnino peccata delentem,0(^ fuggerentem ui* res ad

*9

res ad implcndam legem,non quta peccata, quae poft iufticiam acceptam adhuc maneant, illis nonimpu-tentur: aut propterea tantum, quod iuftitia, qua non ipfi,fed Chriftus fecit,illis imputetur per Chriftum.

Dicimusoperahacc,quibuslegem iuftiimplent, g amp;Deiuoluntatê fequunt,ficefleuKç aeternae merito ria,ut eis Pauli reftimonio reddêda fit corona iuftitiç.

Poftremô,multæ hominis acHionesfuntante iufti 9 ficationê,quae non parum conducunt, ut dementiffi mus Deus oculos fuæbonitàtis, ÔC ineffabilismiferv cordiaead ignofeendum fxpeconuertat.

Vbihas fuas propofitionesMaluenda recitaflet, hortatuseftnos ,nediflentiremusab illafummado'' 6rinae,quam propofucrat, utep fieremus ueri fili] Ec* clefiac (uelutdeceretueros filios Ecdefiæthaecenim adhortatiunculanon efteifdemuerbis à nobis excepta) Si autem uellemus ab ea diflentire,utafferremu» rationes,fe iterum refponfurum.

ACTIO PRIMA COLLOeVTO'

rum confeßionis Augu^ana,

SExta itaepFebruartj, cum ÔC nobis dicendilocus datus effet,incoepimus adionc noftram à fequen tiprecatione.

PRECAT IO ACTIONI

OMnipotens Deus, pater cœleftis, qui nobis ad-mirabili beneuolentiç tuæ erga nos confilio fcri pturas tuas largitus es, 8C adhuc conferuafti,quç telle Apoftolo tuo,erudite nos poffunt adfalutê perfide, £lt; utiles funt ad docendum quicquidindotffrinareli gionis uerum eft amp;nbsp;falutare, ôd ad cenfutandû quicquot; quidin hanc docflrinam falfum 06 noxium infertur, ad corripiendum etiam quicquid eft in uitaprauum D 3 ôiuitio^

fiCuidofümt deftig ad commode inftifucndum in iuftida,uthomo Detfitundic^exa(fîus,8Cad om ne bonum opus inftrult;fîus:Gratias dbimaximas agi inus,quôd feruo tuo, Imperatori noftro, banc men-tem jmmififti. Si hac^enus ièruafti, ut controuerfias rehgionis rehgiofa Si placida fcripturarum tuarum fcrutatione, ÔC tradatione , componi uoluen't. Et rogamus te fuppliciter , refpicere uelis propter fill* um tutum unicum feruatorem noflrum , Si magi* fl:rumcœleftem,EccIefîam tuam,tot modisper docflri nas aliénas afFli(flam;ac mitterc nobis fpiritum fan* (flumtuum,fpiritQueritatisjqui depulfaà nobis om* ni cupiditate, Si fapientia carnis, omnicp ibphiftica, amp;nbsp;impofturaSatanat,cordatuorum omniû aperiat, purgetjilluminetjUtex fcripturis tuis folidê cognofce re ualeant finem legis,amp; omnis fcripturæ, filiûtuum propitiatioré noftrum, Si teinillo Deum uerû,amp;; pa trem noftrum.Atc^ fac,ut minifteriû noftrum, quod ininftitutamodocollationcpraeftare tibiamp; Ecclefiæ tuæ debemus,eô illi commodet,ut tandem plenè in te undic^ confentiat, Si indies magis magisq? inftaure-tur,2lt; ad omnes genres propagetur.ad gloriam nomi nfs tuitper eundem Dominum noftrum Icfum Chri ftumfiliumtuum,qui tecum inunitate Spiritus S,ui vit régnât per omnia fæcula. Amen.

Poft banc orationem recitauimus ex fcriptono-ftrâ præfationê,ÔC proteftationem,fcriptumcp ad acfla obtulimus. Hçc noftra prçfatio Si ^teftatio lie habet.

Vt inter plurimas alias excellentes uirtures quib. regem ornauitDeus, nulla fuit illuftrior, amp;populoac Ecclefiæ magis falutaris,quàmconfer* uanoamp;propagariocceleftisdocfliinçu'ta amp;'inter prç* cipuaornamentainuicfljir Jmperatoiis Caroh v.Do* mini

3»

mtninoftricïemefttîfïîmbomnis poderitas amp;tiocre* ferct, quod in dqudicandis côtrouerfijs de religione, ca prudentia ôd moderatione adhuc ufus cft,uteaa controuerfias pacificis collationibus potius excuti, iniuftis armts opprimi maluerit. Quam æquitatê moderatione, ut perpetuo tucatur amp;nbsp;conferuet, pre-camurtoto peóiore æcernum patrem Domini noftri lefu Chrifti. Et cum eo die,quo Colloqutj initia fad enda erant, pro ueteri more D. Ioannis Chryfoftomi memoria peragi foleat,humiliter, amp;nbsp;cum onmidebi' ta reuerentia ab ipfius Caefarea Maieftate petimus, quod Imperator Arcadius,etIoannesChryfoftomus Gainæ exercitus duci,iniqua etimpia petentijefpon derûuNonlicere Regipietatê profitenti, quicquam aduerfus res diuinas ftatuere.Etutipfius Maiefias magnitudinem huius tantac caufe diligentius confide ret, ôiut haóenus fecit, ne patiaf fefe calumntjs,8lt; ini quisiudietjs quorundam,re nondum fatis deliberata éi cognita,aduerfusinnoxioshomines, acueram ÔC coeleiiem do(firinam,à filio Dei per prophetas 8lt; poftolos traditam,inccndi. Hæc enim propria 8lt; fum ma laus magnorum heroum eft,in tantis rebus, diui-nis nempe, amp;nbsp;falutem tot gentium amp;nbsp;populorum fpe , óantibus , pofte moderatione uti, nôprçcipitare con filia,non inflammariiniuftisaliorum hominSodtjs, fed audire,2lt; fumma diligentia cognofeere caufas di* uinas. Et eas non ex ullius hominis confilio aut arbi* trio,fed ex folo uerbo Dei, unde omnis pietatis fons, iuftitia Qi uita atterna pendet,amp;^ promanat,dtjudicare amp;nbsp;difeernere. Si agnitam femel ueram pietatem toto peâore ampleói Si tucri.

Theodofius laudatiftîmus lmperator,iam moritu lExttnplum tus uocat ad fe filios, Arcadium à Honorium, inter Theodof'^.

quos

quos cum régna effet partHus,ponr?mö utruncp hor tatur,utpietatêamp;dïuinam doflnnamtucri ÔC propa gare ftudeant.hac enî'm amp;nbsp;pax, inquit, conferuatur, S)C bella côficiuntur,ôi^hoftes ucrtunturtnfiigam, trophæa ftatuuntur,amp;; paratur tndîon'a.

Cum fgitur ab optimo Principe Imperatore no* ftro inuicîiffimo Carolo V. hic quartus côuentus ad conferendos amp;nbsp;patefaciendoseosarticulos,dequib, hoc tempore in docfîrina Chriftianacontrouerfiaeft, indicfîusfit,reuerendifli'me Princeps,ac Cornes ge* nerofe, à Cæfarea Maieftate huins Colloquq Præ* fides ôd gubernatores conftituti, Domini noftri de* mentiffimi,humi!iter,ÔCcum débita reuerentiaà ue-ftra Celfitudinepetimus,utCaef.Maieftati, noftroru illuflriffimorum ôi. illuftrium Principum, ciuitatum, Sé omnium ftatuum nomine,completfientium Con-feffîonê Auguftanam, ingentes gratias agatis,quod iterum ad patefaciendam doârinam Ecclefijs ÔC orbi terrarum falutarem QC neceffariam, huncconuentum inftitucrit. Deinde quod facfîurosomnino fperamus, utueftraCelfitudo hâc collationc de fententtjs fcriptu raî diuinæ ita moderet,non ut prefiigtjs SC calumnîjs ueritas tegat,inuoluatur autobruatur, fedexcollatis fcntentqs ueritas inquiri, patefieri, SC illuftrari pofTit.

Cæterumquanquam omnibus omniumaduerfa riorûnoflrorumcriminibus, quibusnos acnoftram doûrinam apudomnes genres 8C populos déforma* re SC obruere conantur, refpondere, neç^ utile, necp hoc tempore commodû effe fciamusrtamen ne in hoc publico côuentutacitieaquafi agnofcere uideamur, breuiffimè ÔC modefliffimè ad ea refpodebimus.

nepul/io Vociferantur in publicis concionibus, SC publi* criminum, cè editis fcriptis nos traducunt ac infamant, nos à ue* tert

«ri orthodoxa catholica ecdcfia Ch ri fl i difceflifTe, dânare côcilia,Slt; otnnia omniû S. Patrû fcripta*. laxa* re foluere omnê ecdcfîae difdplinâ, ÔC tribuere po* pulo infinitâ Ikentiâ quælibet audendi ôi fadêdi: abgt; olere nos ueteres ceremonias,et ritus à patrib.eccleGç traditos, et alia multa atrocia critnina in nos cumulât» itacp neceffe eft,hîc breuitcr et modeftè refpôderi.Nâ fî taies eiTe exiftimamur,8lt; hçc iniufta aduerfariorum piudicia ualêtjruftra ad hoc colloquiû adhiberemur*

Primùm igit corâ Deo,2lt; toto orbe terrarû confite-mur,3^ 4)teftamur (quêad. antea in cofeflïone C.M», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

in comittjs Auguft. exhibita publice declarauimus, quâ etiâ côfeiTionê pro repetita haberi uolumus) nos no folû agnofcercjfed ÔC toto pedore, tan^ fonte om nis falutis àC uitç acternç ampleôi, fcripta prophetarS amp;nbsp;apoftolorû : hoc eft, oês Veteris ôd Noui teftamêti hbros,quos uocât Canonicos: ôd crcdere,hanc effe ip fius Dei creatoris uerâ uocê fonantê in his fcriptis,in-fpiratâ à fpiritu S. qua fe deus mirabili côfilio orbi ter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;D»

ratûpatefecittôdharc fcripta efiTefundamentûi petrâ, 6d bafim, fupra quâ ecclefia domus Dei aedificata eft, in ipfo fummo lapide angular! Chrifto Icfu,etc.Et in his (criptis plene et perfeöè omnia, quae ad iuftitiâ ôd falutë noftrâ utilia 3d neceftaria funt) côprehenfa : 3d hâc cœleftê dotftrinâ à filio Dei 3d per prophetas 3d a-poftolos nobis traditâ, effe omnis cœleftis dotftrinae, 3d piae uitae,3d cultus Dei unicû 3d certifTimû canonê, 8d regulam : necç ullam dodrinâ, aut cultumDei reci picndum,qui non in propheticis 3d apoftolicis fcrip-tis coprehenfus, 3d à Dco prçceptus Sd mandatus fit»

Secundo, ampledlimur quocp tan^ fcripturae prophétie» 3d apoftoUcae epitomen,fcu fummâ,fymbo*

Ë. la tria.

qiHcûc^cathoIici fto fuat.Rogauimus^fnde Maluï-* dam eccoliegaseius^ut indgpirêt fe,Gue boe ïp(b,fîue uellentalïo titulo,quêcun^putarêt fe poflè fuGino* re,modo id no facerêt cû ea tjgnificatione,quaß hic d tulus catholicorû nobis nô competeret. Sec^ari enim nos religiopê,quam iêôati funt cSâi patriaçchar, pro phetae, apoftoli, martyres, ac quicuncp Chrifto Dno ufpiâ ÔC un^ uerè crediderût.uel nâc credunt,aut cre dituri funt. Necquiç^ recepifle uel in doßmatis, uel inritibusecclefîafticis, §dnonGcproditûa prophetis QC apoßolis, ohferuatûcp à S.Patribus, 3^ côfentaneü confenfui éccleOa catholico. Nihil etiâ remouifle ea-rüm rerû,qu% funt in S. literis proditç,ôi. olim in me-liore ealeßae tradiiç.ôd ufurpatæ. Quocirca nec lmp. Mai.nec c^teri Imperi) Principes amp;nbsp;ßatus,uel noßris Principibus ita^ydnobis hune tituiû, quê coram Do mino fußineremusiadhucademiflent. Deinde, quia c5Habat,tresexcollocutoribus,Cochlacû,BilIikiû,ô^ HofmeißerS, omnino exitialibus criminibus nos in* feßaß?, 8^ extremisfupplicqs immaniæ deuouiße:

aliquot iam annis,et publicis cum cocionib.tum icriptis : atc^ Maluenda pauto amicius de nobis iudû carejquidâ no omnino dubig fidei homines monuif-(ènt: cômouitcertè nos haud parS,tâ fanda ißorS ho minS^teßatio, de fumma charitate QC beneuolentia, ftudioc^Chrißian^ religionis,amp; publicæ trâquillita« tis,quâ (èadhoccolloquiûadferredeierabât: caufô^ dédit, ut et nos de noßro uero,in uerâ eccleßarScocor diâ ßudio aliqd teßaremur, iudiciûépinfpeôoris cor dis appellaremus, eius^ illos hoc pado tacite admo* neremus. Att^ ut reipfa oßederemus, nos amp;nbsp;noßros principes abhorrere à fchifmate^ut qui maxim^ amp;nbsp;ue i b. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;racac

4’

ræ ac piæ confenfîom's fempcr fuiffe (ludiofifsimos, Q»mî« ßu' commemorabamus quàm kuiter noftri initiô mant^ feftos 2lt;intokrandos abufus reprehcndifTent, utcp Prote/tantet feadrationem fuæ reprehcnfîonis légitimé redden- P^' dä femperobtuliifentjô^hodieoffcrrent. Aduerfari-os autê,ne id eis concederetutjfemper obftitilTe.'ô^cf-fedlîe, ut d’.ris cdïcfîis, amp;grauifsimis perfecutionp bus, tot )â annis nos et noftri fubqceremur.Quaf om nia noftri ha(ftenus patienter tuliflènt, amp;nbsp;ad quamli betquærcndæconcordiæoccationem, amp;molstionê, quam ctiam ait] detraô:auiirent, promptosfefe exhi' buillentjS^adhucexhibèrent. Quodetiamadmifl’o bocipfo Colloquio.quod ait] Ordines Impertj repu-diaftent.de fe fan's effent teftati.

Tertio loco, quiaMaluendainfuapræfationce- Malurndafu amrationemcolloquendijpro qua nos côtendimus, g'ilauitpoftu ut fcilicet qua: ultro nbsp;nbsp;citro dicerentur, qua: quidem

ad rem pertinerent, pernotariosconferiberentur om nia,fugillauerat,tanquam ea eiufmodi effet’, qua ora boni 8C aurib. indulgeretur,amp;: ueritatis expendendac et cocordiac(qua: caput effet noftræ cômunicationis) ratio negligeretur: teftati rurfus fumus, nos nulla alia re,quàmipfacaufa:agendæànobis,religioneamp;:of-' ficioerga Principes noftros,compulfoseffe, ut con-fcribêda acfta omnia poftulaffemus.* Neeenirn pof ferite detantiscontrouerfi]siudicariinComittjs,nec noftri Principes amp;nbsp;Superiores de fententia fua in hac coÜAtio caufa folidc ftatucre, nifi quæ utrinep offerâtur,qua: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fg

quidem ad iudicandas has controuerfias faciant, ha gionefempcr beantur ordineconferipta, Winter fecollata.tSan- notarioj acb-lt;ftifs. etiam patres, 8C ucros Epifeopos qui ædifican hibuerüt,(jui di Ecdefiam Dei,amp;pacificandi erant amp;nbsp;feientifsimi, f« excipe-Sc ftudiofifsimi, hanc olim ration? de religionecol-

F loquendi,

loquendtjUt per notartos diâa ftngula excipercntur, cumfingulart Ecclefiæcommodo, cùmin Conolijs» tum alias ftudiofeobfcruafTe. Quocirca ß modo co/ dem,quoi!lianimo,SCeadem cura, ne quid extra cau fam adferamus, colloqui libeanöC nunc Ecclefiæ Dei profuturum,nihil incommodaturum,fi difputatain^ ter nos à notary's excipiantur. Nos certè nolle uel di* ! cendo,uclaudiendo,autorationi,aut auribusindub

gere,eo^ rationem expendendx ucrüaüs 5C. concor-* diæ negligere:fed quæftionibus ipfis excutiendis,ô^ cognofcendæ,explicandæcp ueritati, atqj quafrendæ amp;nbsp;conftituendæ piæ côfenÔonijoto peôore incum' bere.ldemfiô^ipfi ftudeant,fenfurosadhibitam no' tariorum operam ad prarftitutumColloquio noftro finem plurimum elfe collaturam , nec Colloquio Ofc/ttttonGz aliquo fore impedimento . Ne autem ulli ex-mdwrccoHo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæftionum commoditati

^MiM^/jcfXideeflemus, obtulimus fimul nos , ad agendum C' ceptioneno' tiam interdum familiariter fine exceptionenotario' turiorum. rum, cum aut uoces obuenirent cxplicand«,amp; ho monymiæatque amphibologiæ fubmouendæ,ace-' tiam aliqua in fentenrrjs explicanda,quo notarijs po-fteadidariomnia poffentjCÙm breuius,tum dilucidi us.Hancuerôconditionem itaobtulimus.utquæad dqudicandascôtrouerfias périmèrent, nihilominus notarijs poft eiufmodi familiäres collocutiones diquot; darentur.

Præterea , cum Maluenda in traeftanda luftifi'ca-tione,rationem S^ordinem conferendiab Impcrato« re præfcriptum, quanc^deeoanobis interpellatusgt; turn pofthabuifret,2lt;ex Scholaftica Theologia attu* lilfet.quç pridem detrita nobis,etper gratiâ Dei,apo ftolicatraditione,ô(^doôrinacommutatafunt iroga-liimus»

4Î uimns rut fus illos,ut mifsis hi fcc commcntis, uellent ita ut iufsifTct Imperator, noftram Confefsionem de-' fumereordineexcutiendam'.ôf ßqueminilla articu' lum minus confentaneum dotfîrinæ Chriftiexißima rent, illû fimpliciter proponere: amp;nbsp;in quo cum fana Chrifti dodrina putarent non confcntire, fcripturas amp;nbsp;rationes fuas adferre. Proteftaticp fumus,nos huic ordini,ôd tracftandi rationi,ita pofthac in hæfuros, ut ab eaabducirurfus nos permittercnollemus . Et inter hacc egimus gratias Domino, quiliberafletnos à fpinofis Scholafticorum quaeftionibus , ab Ale-xandro,Thoma, Scoto,Durando,Brirott,2lt; horum (imilibus.

Poftremô,ad illudquod Maluenda infinepratfa' tionis fuæ proteftatuserat,fe8Cfuoscollegas,quaein Colloquio, in articulorS feu conciliatione, feu excuf-fione tradaturi eflent,id uelle intelligi fieri, per modû familiaris colloquq,2lt; amicæ communicationis,non definitionis,rcccptionis,aut determinationis ; fed ut omnia ad Caefaream Maieftatem, 8lt; communes Im-i • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pertj Status referrentur. Ad hæc monuimus,nos om-

mnia quidem quæ de religione Chrifti,fiue in Colloquio,fine alias adferamus, debere iudicio deferri Ec-clefiæiaôla uero Colloqurj, etiam iudicio lmp. Maie-ftatis,atcp Ordinibus ImperqiChriftianitamêhomi-nis elTe,neceffaria religionis noftræ dogmata amp;nbsp;tene re,ôf confiteri definite determinate : nec angelû de co21o,fihiscontradicat,audire.Proindeamp; nos quidê noftraomniaexcutiendaSlt;dqudicandalmp. Maie-1 ftati,atc|;Ordinibus Imperqlibenter deferre,omni^ ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fimul iudicio piorumtinterim tarnen eaquæ nobis in

diuinis literis aperte tradita funt,uelle definite et deter ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minatè profiteri,non more Pyhrroniorû, uel Sccpti-

F X corum

coru in dubîtatione, pcrpctuacp difpùtationc, quod quidem ad nos attineret, rdinquere.

Pofthaîc,quoniam,ut di(fîum,fpcs nuIJa erat, ab hiscollocutoribus uel uniusin rebgione controuer* fiacpiam compofitionemimpetrandi, non ab reaugt; tem fperabamusjfi lmp, Maieftatt 8i Ordmibus Im* pertj, articuli illi in priori Colloquio pie cociliati, rur fus referrentur(qui tum,Ro. Pontifîce id per fe amp;nbsp;fu os tam improbe contendente, ab Imperat. ÔC Statu bus Impertj ad dqudicationem Conaltj, uel genera' lisgt;uelNationalis, aut Comitiorum Imperij reieôi funt^Dominum daturum, ut illi turn conciliât! arti-culi, nûcab Ordinibus Imperrj, publice approbaren tur. His igitur rebus adduèîi, uifum nobis fuit, (lal-uo tarnen nobis ordine colloquendi abimperatore praefcripto , de quo difcrtè proteftabamur recitare hoc loco,quo agendum erat de luftificatione, 6C adïis inferre: primùm,articulum de luftificationeinprio' re colloquio conciliatum: dcind:,Imp Maieftatisde eo præiudicium : pollea fententiam ó^confiliumde eodem,Principum Eleóorum, Ordinum Proteftan tium,Rerumpublicarü; denicpetiam teftimonium duorum Collocutorum alterius partis, Domini lultj Pflug,óó lo. Gropperi«

Caufas cur ifta in medium afFerremus,has præte-reaficuthabuimus, itaadduximus. Primùm,quod tam ingens Dei beneficium, confenfus fcilicct in tot Chriftianædodîrinæpræcipuiscapitibus,negligi â nobis minimedeberet. Deinde, quodinterelTet ££ Maieftatis lmperatoriæ,6lt;î dignitatis tot Principum, cum Eleóorum, tum reliqui Ordmis, non ita abitjci, quæipfi piècomprobalTenr. Poftremô, quod uideri pofTcmus uclle atflu agere , Ôl fruftraneis colloquijs tempus

4 5’

tempus cxtrahcrCjêC Ordines Imperq inutilibus labo ribus ód fumptibus onerare,non piam religio nis con cordiam quafrere,fi totamp;taliumarticulorum concilia tionem intercidere,quod ad nos attineret,patcremur, Hæc igitur, quia inter agendum bis à nobis funt in media produâa, nam ßillikiusconciliationem hu ius articuli impugnare admodum acriter inftituit, uolumus hïc femel ordineomnia fubtjcere.

ARTICVLVS DE I V S T 1 f [ C A'

tioneAwno Domini m. D. X. L1 in colloquia Ratisbona habite inter Collocutores ntriu[ij; partis -, praßJentibus Colloquia lllußriß. Principe nunc Eleéiore,Frilt;iericoPalatino,(ir G. Ni-co/aoPfrnottotf Granuela, fupremo fecretario ^conflliario lmp, Maie/iatisconciliatustlir utconciliatus,ei» dem Imp.t^aie/îati per Collocutores u-

exhibitus.

NVIIi Chriftianodubitandumcft, poßlapfum primi parentis omnes homines, ut inquit Apo

«.leruiiuiempeccaiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dtiAaluêcLe

Z Item nulli Chriuiano ambigendum en, nullum propofitio hominem poffe Deo trecociliari, itemcp liberari à fer nona de ope uitute peccati, nifi per Chriftum unum mediatorem rib.bonis an-DeiÔ^hominum. percuiusgratiam, utinquii Apo te gratiam, ftolus ad Romanos, non tantum recôciliamur Deo, t Reconcilia amp;liberamurà feruitute peccati : fedetiamefficimur per folS confortes diuinaj naturæ, amp;nbsp;filq Dei, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ChriHum.

3 Item perfpicuû eft, quôd aduki non confêquun-tur hæc beneficia Chrifii,nifi prçueniente motu Spù ritus S.quo eorû mës et uolûtasmouetur ad deteftatio nem peccati. Nam impoffibileeft,utinquit Augufti nus, nouâùitam inchoare,nifi prioris nos pceniteat. Item Lucæ ultimo Chriftusiubetprædidicare in no-

F 3 mine

4«

mine fuo pœ nitentiâ, amp;nbsp;remiflionem peccatörum* loanncs etiam Baptifta mifsus ad parandas uias Do' minijprardicauit pœnitennamj'nquiens: Pœnitcnrp Kotuf Spin am agite, appropinquauitenim regnum cœlorum» tinS.ad cre^ Deinde à Spiritu S. monetur hominis mens in De-dendum. ym per Chriftum. Et hic motus eft per fidem, per Qj^ecreden quam hominis mens certôcredensomnibus-quætra dira funt à Deo,etiam certifsimè fine dubio aften ri Haie certitu ^i^*’P’'C'’Tii^sionibus nobisexhibitisa Deo:qui,utdici dintfidà c5 tnrin Pialmo,hdcliseftinomnibusuerbis fuisiamp;ex tradicit fiduciam capit propter promifsionê Dei, qua polli nciid propoCituseft.feremifTurumpcccatagratiSjôi^ adoptaturû fitione fex^ in Hlios credentes in Chriftumicos inquam,quos pri ta. oris uitar poenituerit. ô^hacftdeerigirurin Deum à QK^ /ît/f SpirituS.tldcoqî accipit SpiritumS remifsionem percipiiuur^ peccatorum,imputationemiuftitiac,ÔC innumerabP tHMiccotM liabona. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■gt;

* Prirtia itaque eft ÔC fana dotftrina, perfidem uf tiouf ftöfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatorem.NamperiP

ma, tteganf^^^ Deo grati Suf accepti fumuspropter Chriftum. ttos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem fidem uiuam, motum Spiritus S.

ri imputa, quouerè poenitentes ueteris uiræ erigunturad De* ttone iuüi, um,SCueiè apprchendei'unt mifertcordiamin Chrf-ci^ Christ, fto promifTam, ut iam uerè ièntiant, quod remi(siogt;' * i«fti^clt;trtnem peccatoruniîÔL recôciliationêpropter merituni per fidem. Cbriüt gr3tuita Dei honita.teacceperût,ôi:damST ad t piii« uiua. Deum, Abba parer. Id quod tamê nulli obtinget, ni* fietiam fimul infundatur chariras, fanansuolunra* luflicidCfori femiut uoluntas ranata,quemadmodum Diuus Au fii nobis im, gnQ,•r^^s ait,incipiat implerc legem . Fides ergo uiua putatur. eft, quæglt;apprehenditmifcricordiam inÇhrifto,ac creditiuftitiam,quæ eft in Chrrfto,fibigratis imputa ri, ÔCquae fimul poliidtationem Spiritus S. nbsp;nbsp;chari*

tatein

47

tatcm accipit.Ita quod fides qui dem iußificans eft ilia ïu^ific4r!,tu fides, quae eft efficax percharitatem. fed interim hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;repeat

uerum eft,quod hac fide eatenusdùftifi'camur SC ac(cgt; ptamur,0d reconciliamur Deo, quatenus apprehend dit mifericordiam 00 iuftitiam,quae nobis imputatur lu propter Chrirtum,ô^ eiusmeritum, non propter di' ’ gnitatem feu perfedionem iuftitiæ nobis in Chrifto communicatae. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„r ..

S Elfi autem is qui ^uftifioat^^,^üftït^arf^accipit, ÔC a hahetperChriftumctiaminhaerentem,ficutdicit A' poftolus, AblutieftisjfantftificatieftiSjamp;c. (quare S.

Panes iuftificarietiam proeo,quod eft inharrentéiU' iufii ftitiam acciperegt;ufurparût.)tauien anima fidelis huic non innititur,fed foliiuftitiæChrifti, nobis dona-taeifinequa omnino nulla poteftefte luftitia.

Etficfidein Chriftum luftiHcamurJcuiuftircpu tamur,id eft,accepti per ipfius mérita,no propter no' ftram dignitatem, 0:^ opera, di propter inhaerentê iu' ftitiam,eôiullidicimur , quia quæiufta funtopera-mur^iuxta illud Ioannis : Q.ui facit iuftitiâ,iuftus eft.

6 Etquanquam inrenatisfempcrcrefcere debent cc^iiMdo ft timor Dei,patientia,e{hum!litas,amp;alieuirtutes,cum renouatio fitimperfetfta.amp;hiereatineisingciisinfir-mitasitamen docendumeft,utquiuerepcenitet,fem-per fide certifsima ftatuant,fe propter media tore Chri ftum Deo placeretquia Chriftuseft propitiator,pontifex,SCinrerpcIlator pro nobis, quern pater donauit nobis, di omnia bona cum illo. Quoniam autê per-feda certitudo in hac imbecillirate non eft, funt que multæinfirmac 2Cpauidæconftientiae,quæcum gra ui fæpe dubifationeluctanrur, nemo eft à gratia Chri fti, propter eiufmodi infirmitatem exdudendusifed conuenit tales diligenter adhortari,utqs dubitationi-

bus

48

bus promifsiones ChnTti fortitcr opponant^Ä* auge* ri fibi fidem fedulis precibusorent:iuxtaillud, Adau gc n obis Domine fidem.

tocrenietttw Chriftiano cui(^ debet eflecompertum , non in hoc datamefle nobis hanc gratia, Slt;hanc régénéra* pona o- tiQnem,utin cograduinnouationisnoftræ,quêpri« mum nadi fumus,ociofi confifiamus : fed crefcamus inipfumperomnia,quieftcaput Ideo^docêdus eft populus, ut det augmento huic operam, quod qui* dem fit per opera bona,6C interna nbsp;nbsp;externa, à Deo

mandata,ôdcommendata, quib. Deus promißr pro* Mercfî 6o- Chriftum in plurib. Euangelij locisdare Sii ma* nor« Oper«. ’T‘*fcftcni^gt;'ccdem,bona tam corporis quam fpiritus, inhacuita ,proutdiuinæ prouidentiæ uifum fuerit, amp;pofthancuitamincoelis. Ideo^quamuis haeredi-tas uitae æternæ per promiflsonem debeatur renatis, etiam cum primùm in Chrifto renati funt : nihilomi*

Vnde nter^ nus reddit Deus etiam bonis operibus mercedem, cesoperum. nonfecundum fubftantiam operum, nequeiecun* dum quod funt à nobis,fed quatenus in fide fiunt, 8^ funta Spiritu Sancflo,qui habitat in nobis,concurren fjfaiori fide libero arbitrio,tanquam partiali agente. Et'ampli* V chantati or ôi maior erit Felicitas eorum,qui maiora et plura o-tnaior mer^ perafecerant,propteraugmentamßdeietcharitAtis, ees. in qua creucrunt huiufmodi cxercitqs.

8 nbsp;nbsp;Quiautemdicunt,SoIafide iufiificamur ; fimul

Sola fide iu- (rädere debent dodfrinamde pœnitentia, de timoré {pcamur. jg mdicio Dei, de bonis operibus, ut tota fum* ma prædicationis conftet,ficut Chriftus inquit; Præ* dicantes pcenitentiam, amp;nbsp;remifsionem peccatotS in nomine meo. idep ideo,ne hæc loquendi formula aliter quàm prædicîum eft, intelligatur.

P RAE*

49

- J» R AE I V D I C 1 V JM IMP. MAIE* fiitis de articulis in Colloquia concilutis,{icut de cateris omnibus, iti etiam dearth culo lu/iifcationis,

Ne poft tantos laboresjtantamcp diligêtiam Ion* go tam tempore muinfan'am adhibitis, ad eau* (àmreTigionfscomponendam, cadenuo in grauio* rem controuerfiam trahatur, ÔC quo ulteriora incom* moda caueantur 8gt;i. auertantur,ac quàm minimû dif-fidtj relinquatur,ut denic^ pofthac auxilio Dei omni* potentis ad omnimodam concordiam articulorum, quiadhucincontrouerfia fuperfunt,eo faciliusper-ueniripofsit.’uidetur lmp. Maieftati deliberandû eP fe,an confukum fit,ut faluo quidem recelTu Augufta no,articulf,dequibus inter CoIIocutores utriufquc partis inColloquioconuenit, recipiantur tanquam Chriftiani,necamplius in dileeptationem reuocen-tur:id®faltem ufcpad Concilium generale , penes quod fit ulterior examinatio inorum,amp; aliorum id ge nus articulorum : id quod etiam Legato Pontificio ui E» confeit' detur,utillius fcripta fan's teftantur:dummodout Le pw Legate gatus pollicet,amp;certiores nos facit,primo quoc^ tem* porchabeatur Concilium, auttantifper dumperali* as uias légitimas,cum cofenfu Statuü,ratione8 aliæ fu fcipiantur,quibus expediri tandê hoe negociü pofTit»

S B N T E N T I A ET C O N S I L 1 V M de eifdem articulis conciliatis Prindpum EÏeSiorum^

LEgerunt autem óó expendcruntdiligenter Ele* (ftores fcriptum Imp.Maieftatis,£lt;quantum ad controuerfias in religione tracfïatas à Collocutori* bus attinet,utile ac bonum iudicant, fibiep ita placet, utarticuli,quia CoIIocutoribus conciliati funt, utbo

G ni

y®

ni probicp rcdpiantur,amp; ratt habcantuf ufc^ ad fibc-rum ôu Chriftianum Concilium, uel ad Nationalem Synodum legitime congregatamiaut fi neutrum ho^ rum ob tineri queat,ad uenturum Conucntum Impc itj.Hocipfumenimfperant plurimum condudîurû, ut alia incommoda acdüTidiaampIiora caueantun ÔC ad conciliationem feliquorum articulorum, qui ad* hucin controuerfia funt,facilius perueniatur,

SENTENTIA ET PETITIO OR* dinnmProre/iintinm Je conciliatis in priore Collotjuio articulis.

CAeterum quia Statib.prædicfîis placueruntartix culi conciliati,modôintclligantur re(fièamp; Chri* ftianè,atqueadeôiuxta refponfionem, quam fcn'pto obtuleruntrperilant adhucin ea fententia , âd rOgant fuppliciter lmp .Maieftatem, ut effidat eiufmodi ar* ticulos,pro aufpicatoexordioconcordiæab omnib, Statibusredpi, QC ratos haberi. fperantcntm Sratus^ Deum omnipotentem gratiam fuam largiturum ,ut hoc paôoueritasmagis arque magisdilaterur , ôdeo-expeditius uia ad Chriftianam reformationê paretur.' Quod uero attinet ad articulos non reconciliatos, in*^ tellexit lmp. Maiefias Statuum prædidtorû animum ac uoluntatem ex fer ipto fuæ Maiefiati oblato,

EA QVAE ORDINES PROTE* -fitntium in fua primi Je conciliatis articulis refponfjone petie^ runtyin articulo Je lußifjcatione euiJentms eX' plicari^attiue eiJem aJijci.

AdJitioaJar TNarticulodeIuftificationc,ubidicitur, Per fidêef-ticulü de iM- JLfic3cem:intclIeximus id à quibufdâita deprauari, Rificatione. ut interpretêtunEfficaci fide,id eft opérante fide; hoc eft,fide cum operibusiuftificari hominem. Eftcnim quorundamalterius partis uulgaris perfuafio , Pau* lum

Ium fie aedpicndum effe, cum 2it, Fide fußificamur: quafi uelit, fide præparamur ad iufiitiam,jd eft ad dix ledionem,propter quam pofteaaccep« fumus, non fide propter Chriftum.Iam fi articulas hoc modo de* rides efficai^ prauaretur,neccflccflethocnosreclamare. Noftric- fides appre^-nim cum dixerunt,Viua feu eßicuci fide.’ßgnificarSt, hendens cer-fc loqui no de fola notitia hiftoriç,qualis eft etiä in im fnifmcor ptjs: fed de fiducia apprehendete miièricordiâ propter Chriftu promiflam, Qi erigête perterrefadas mentes, ”*’•

In hanc fententiam locutiiuntnoftrideefficacia, qua ipfa fides per fe eft motus, ardenSjConfoIanSjinx nitensChrifto, etuiuificas: ficutfequêsdefcriptio in articulo de luftificationeoftendit, amp;nbsp;prophetadicit: luftus fua fide uiuet, Ergo neambiguitas difcordias pariat, authatc declaratio addenda uidetur, aut exix mendum uocabulum Effi c. Et ut hoc loco magis follicitifumus,mouemur quiainhacurbe eriam poft Colloquium editæ it propofîtiones, quæa- Comitijs perte damnantnoftram feutentiam,quæ eft haud du bieuox Euangeltj, de fideiuftificante opponunt uulgarem perfuafîonem, Sola diledione fumus Deo ßcatione! accept!, hoc quid aliud eft dicere, quod no propter ChriftSjfed proptçK proprias uirtutes, ièu opera, ho^ mo fit acceptas Deo.^Deniep renouant illæ propofi-tiones amp;nbsp;alios errores pugnantes cum Euangelio, Si multi in alia parte durius fuasfalfasperfuafiones ita pergent defendere,qu£c fpes poteriteffe tranquillita-tisautconcordiæt' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n /? ■

In fecanda partearticuli de luftificationc, docflrfi na de bonis operibusexplicanda eft. Cumenimfu^ prà didam fit in libro, manereinfancftispeccata in hac uita: amp;claredocendum fit,renatos in hac uita nunquam fatisfacere legi Dei : quærunt piæ mentes,

G Z quomo'

I

fi

TdXMdä O' quomodo placcantDeo, cum adfintpcccata,cum Icgt; p(»io«ccor« ginondum fatisfiat.Hæcquæftio femper exercet bo quifepldcc' nasmentes.amp;f uidemuseamàfcrfptoribus Ecclefi'afti reDeo pro' ciSjBafili'o, Hieronymo, Auguftmo jBernardOjftu^ ^er Opera diofèagttatameffe.Hîcigûur pxandaeft arrogantia

’ amp;hypocn'fis,quæignoransdodîn'nâdefideinChrû ftum,admiratur fefejôi! putat proprfam munditiem, feu perfecfîionem jcflè precium uitar ætcrnç,cum Pfal mus dicat;Non iuftificabitur coram te omnis uiuês. Item,Si tniquitates obferuaueris Domine,quis fuftû nebitf Item, Tibitantumpecco,uttuiuftificerisin fermonibus tuis,amp; uincas cum iudicaris.

OMowoJo Rurfus pq confolandi funt,ut certo ftatuant,pri* Dro placet perfónas Deo placere fide propter Chriftum, inchoata o, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fatisfaciant,Deinde ói. hanc incho

bedientia. atam obedientiam, quam fèqui neceffe eft, placere

Deo,cum dolentes agnofcimus imperfedionem, Si credimus tarnen obedientiam placere propter Ponti' ficcm Chriftum,amp; perferri ad pattern,tanquam fpiri tuales hoftias,ut Petrus in quit: Offerte fpirituales ho ftias,acceptas Deo per lefum Chriftû.confidantetiâ, non quia legi Dei fatisfaciant,fèd propter Chriftum, ipfis,cum fide iuftificati ftint, ÔC hæredes facfti, certó dan' uitam æternam:iuxta ilIud,Haeceft uoluntas Pa tris,ut omnis qui credit in filiS, habeat uitâ æternam, Difcrimett quoniam in fanóis in hac uita manent pecca^ peccatorum adtjciendumeftdifcrimen peccatorum , propter propter qult;e quæ non amittitur gratia,amp;;aliorum quac excutiunt amittiturgra nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spiritum Santftum.hæc pars propter mul

tia Dei,çr tas grauifsimas caufas addenda eft . Hinc diicunt propter quee ptj,fidcm non fignificare tantum notitiam dogmatiï, non amiai' fed fiduciam mifèricordiae promiftac propter filium

Dei, quae fiducia non manet cum mala confcientia,

Difcunt

Difcuntïtem,nónpo(re Dcum inuocari ab qsqut pergunt ruere contra confcientiam: quia non poteft inuocariDeusnifi fiduciamedfaton's Chnfti.Difcüt item y neque hanc fidem feu fiduciam, neque Spiri-turn S.in hls elTe,qui delinquüt contra confcicntiâ.

r Exiftimamus autcm amp;nbsp;dominos Collocutoresdc ledos ex altera parte,Slt; alios uiros prudentes, ÔC pios probaturos hoe confilium de bis locis addendis.

SE N TË NTl A ET PETITIO DE eifdetn articttlis cottcihtis Rerumpnblicarum liberarum It»/

periilittrum, (fuam in Colloquia tantu uerbo dtaui-tnus,non tottm recitauimui,.

Et quod ueftra Imp. Maieftas ad deliberandum Ordinib.Imperq propofuit,fi uideatur confultQ articulos eos,de quibus inter Colloquutores utriufep partis conuenit,com probate fi^recipere, faltemufcp ad proximum generale Cócilium,amp;c, uel donecalqs legitimisutjsjCumaflTenfuordinum óieorum inter fe confenfu,alia ratio conftituatur 6C ineatur. Quan-doquidem igitur ueftrac Imp.Maieftati hoe ita conful tum uidetur, placet nobis maxime maiori parti inter nosjhæc ueftræ Imp. Maieftatis fententia, ut concilia ti articuh',ac præterea ea quoque,quæ Catholicis Col locutoribus uifa funt in reliquis articulis, publicêtur; ÔC doceri ad eum modum, iîcut Colloqucntibus Ca* tholicis uifum eft,permittatur.Eo enim padîo, uulgo deOderium feiendi, quid in his rebus adium fît, toile* tur,amp; cognofeetur apud omnes,ueftrac Imp.Maiefta tis,atcp Ordinum Imperî},hac in readhibita diligentia,SC fufpicio negligentiae fubmouebitur. Poffît eti-am hac ratione fimultas ÔC diffidentia, quac haôenus inter Seculares amp;nbsp;Ecclefîafticos extitit, imminui, uel forfan hac uia penitus tolli, Cum alias,fî hoc Imp.ue-

G J ftrae

y4

Org Mafeßat/s propofîtû no deberet progredbmutua dïirenfîoSCoffenfîo atque perturbatio queataugeri.

TESTIJWONIVM DE CONCl* lutis articulisnobilisamp;do^ißimiuiri D.

ïulij Pßug.amp; Io.Gropperi,

IN prima adione hacde re duo tantum locaexbo' rum fuppficatione fuerut per nos adduóajin altera autem totaeorS fupplicatio recitata: ne igitureadem repetendafintihîc totam illam fupplicationcmfub' qciemus,quac fic habet.

i DLVST R I S S 1 M O PRINCIPI D

mitto FridericOfComiti Pilatino Rheni,Battitria Dud,^e,^ II' lußri Domino NicoItto,Domino à Gritnuela,Prlt;efidibHs:acilln' firibnSfamp;' magnifîcis Dominii Audiiorihus,Colloijuio

de reli^ione nuper à ptcra Imp.Mitiefiate prtefeâiiamp;’afcuif,

ILIuftriisimc PrincepSjllluftres nbsp;nbsp;nagnifiddomi^

ni ; Nondubitamus fingulari prouidentist SCbcnignitatefadumeiTejUt cum non multo poft Qöi iv^exorfa Comitia Jnui(fîifsimo Imperatori Carolo Au^ s ampliisimis Sacri Impertj Ordp nibusjplacui(ret,r oóiorem Ioannem Eekiû,amp;nos ambos ad colloquédum de religione cum Proteftanx tibus deligere t fimul etiam hoc placuerit, ut eidê Col loquio llluftrifsima,llluftresjamp; MagnificæD. V.fuç Maieftatis nomine, partim authoritatis caufa præef-fcnt, partim ferendi teftimontj gratia adeflent.Oftcn ditenim rerum euentus, qui eftpræfens caufæ Sta* tus,quàminiquiscalumntjscxpofirielîcmus, nifi Ik luftrifsima,llîuftres,8lt; MagnificçD. V. ut debent,i-taquoc^uelintueriratirerum geftarum tefiirronium perhibere. Nouerunt illæ, quo pac'îo nos ad hanc prouinciam,initio uocati fimus : neep enim,ut feitis.

itigefsiinas nos ultro, fed diu ïneptitudincm noftrS, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;er

cùm apud noftrorum Principum Eledorum Lega* tos SC confilianos,tum apud Imp.Maieftatem excufa uimuSjSC obteftati fumus.utbæcfarcinaiumêtistan' to oneri ferendo aptionb. imponeretur.Sed utnoucgt; rutamplilfime D. V. auditi no fumus,protra(fii SCa* dat^i in hoc opus, quodalios fufeepifle cuperemus, qui illud mai?re cum fruiflu abfoluere potuiflent. Nunc ubi poftulatam obedientiam praeftitimusgt;SC quodin noblsfutt, fumma cum fide 8C fyncentate (Dcum Sc confcsentiam noftram teftamur) non fine ingentiUbore SC fatigaitonepcrcgimus, nonfolutn nullas gratias referimus, fed etiam plane immer entes grauem calumniam fufiincmus:idi^abillo,àquota Grawj Ecgt; le nihil fufpicati fumus,SC quem hoc faccrc ob graues 0^multascaufaSjfi fui meminifict, minimedeceret.ls cftDEcciuSjColleganupernofter: quicumgeftum Colloquium, cut ipfemulto tempore, Sc quoad febri ' corriperetur,ncdum interfuit nobifeum, fed SC quO' damodo pro fua authoritatc præfuit, aduerfus omnê iniuftam calumniam tueri ÔC defendere deberet, pr» mus omnium eft, quiatrociter impetitSC conuellit. primat Vidimus cnim feriptû eius, quod non ad quoslibet, omniûatro' fed in ipfum Senatum Sacri Imperij Princip5,Pra:lax dterimpetit torum,SC Ordinû tranfmiftumeft: quoueritus non cr côueUtt, eft teftari,fibi neep placuifte,ne£^ placcrc, neqp placitu rum unquam ullum librum, quem uocat infùlfum, Conuicû in per lmp. Maieftatem exhibitQ : in quo, ut ait,tot erro hbrum ab res SC uitiâ deprehenderitquemôCeodê luo feripto nullis rationibus additis cenforia nota damnat, amp;nbsp;in-dignumiudicat,utà Catholicisrecipiatur, quemeti-am,uteft Imp.Maieftati poft habitum Colloquium redditusjféuidiftepernegat, Affingitquocp, nefeix

mus

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus quam fcnpturam, quac fe infcio fimul cum libro

Imp.IVlaieftati fuerit oblata, Adhaec audtuimus,eutn

Cenfurtt nbsp;nbsp;tn fingulos etiam articulosjtam cócih’atos, quam non

cif inlibrum conctkatos,mordacescenfuras confarcinafle:quibus impcrdtoris nihil aliud fit annixus, quam ut (ï poffet, adftrueret, clt;/ttwwiop. nihil effe in toto libro, ut Cæfari reddituseft, quod non fit uel fuperuacaneu, ud erroneum, ud nullius ad componendas has rdigionis difcordias momentü qjjMk »0-Etuthaecfebncitans,forfanimpetu magisanimi,^ (uerit ^ccM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;effuderiticoperimus tamê, ilium hac fua

Rft calunia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;euiciffèjUt inprimis fui llluftriffimi Pn'n*

cipes Bauari,amp; per hos pleri{^alq,ad fic,ut ille udlet, fentiendiï fint perfuafitet non perfuafi tantum, quod ad fe attinetjfed etiam hue adduói, ut Cæfareac quocß Maieftati hacc, quac Eccius effutiuit, quam maxime approbata uelint,

Sed hocuno nos fcdices iudieamus, quod uos re* bus omnibus adfuiftis ipecïïatores, quod nihil in hac tota caufa uobis infetjs adum fit,quinimo nihil pene uobis nómandantibus.Sipriuato confilio, ambitio* ne, feu ullo affeóu permoti, nos in hanc prouinciam ingdfiflemus, finon intotum, quod Imp. Maieftas præfcripfitjfideliter eiTe mus infecuti, fi is liber,quem Imp. Maieftas obtulit (nona nobis profeóus ) cum Eccio totus pracletftus non fuilTet, fi idê à fummæ au* thoritatis uiris (quibus non immerito Imp. Maieftas, fimul,cum amplifs, Ordinibus,in his faltem,quæ inter nos Collocutores commenta funt,plurimû detule EcetHf CO»« *^*0 priufquam colloquia iniremus, coprobatus non iwtoj articu f^iffet : denique fi non ipfe Eccius, tamdiu nobis in los ore et feri Colloquio collega aifediftet, maximam illamli^ pto comprobripartem,quæeopræfente exeufta eft,inhis quac bauit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;utrinque concordata funt, ut fana ôi Catholica , non

fua

fua uocc tantum, ïed partim etiam fcn'pturae fuae tcßi moniorecepifletjhaberetforfan, quod illuftrifsimæ, illuftribus, óé magnificis Dominationib» ueftris præ* texerenne eum plane calumniariexiftimarent. Nunc Liherdnte autem cum illæ fciant,quo confilio nos adhibiti, qua CoHoquiû lt;i diligentiah'bcr,Ôlt;f per quos ante CoIIoquiû excuflus, multisetmd qua ratione Colloquium coeptum,SC aflîdente mulco gni$ (xcuf, tempore Eccio geftum fuerit, non eft cur metua-museumuobisullumfucum facere polTe. Imô illu* ftrifs. illuftres.amp;magnificæ D. V. non nos tantum fumus quæ fi Ecciana perfuafi'o obtineat, in grauem fufpicionem fui muneris fibi commifsi non fan’s fide-liter adi adducantur : quo fcilicettanto tem pore colla tionis dereligione a(rederint,2lt; tarnen de his quae de-prehendit Eccius tam obfutura amp;nbsp;religioni, amp;nbsp;Im-pcriOjfacratifs. Caefarem non in tempore admonuc-rint, amp;fuam Maieftatem, acomncsfimulOrdines cum tanta fuarum rerum iatfîura in hoc articulo tam diuremoratae fint. Sed gratia Deo, illufiriffillufires» amp;nbsp;magnificae Dominationes ueftræ , hanc habent apud Imperatoriam Maieftatem inuiolabilem fidem, hâcobtinent apud totum orbem fuæ uirtutis 8^ inte-gritatis laudem,ut nemo dubitet, quin uobis potius, quàm uni Eccio, inhacre fides adhibenda fi'trpraefèr-tim quod uos ad Colloquium iftud non obiter acceC fiftis, quod quæ ultrocitroi^difputatafunt,nonper tranfitum (ut dici iblet) fed attentis animis, id^ ex Imperatorio mandato uobis fadoexcepiftismemoria,non dubiQeft,redèamp;^ bene tenetis. Gratia item Deo,quodillufirifsimæ,illuftres, amp;nbsp;magnifi-cae Dominationes uefirae,uiderunt Ecciumcollo-quiOjôiJexcufsioni libri, ufquead articulum deEu-chariftia nobifcum inteteffe: quod audiuerunt eum

H omnia

P

fr^/idesCol omm'aj quat coufquc conciliata funt,fuauocenobj-lof^iüj audi- fcutn approbare. Gratia denicp Deo, quod ôi. ipfius '*5“/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eccq manusapudnoseft,quateftatS reddere pofTu-

articulo

b bd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;omniSmaximo,quiIuftificationis^eft,eamfententtâ»

Lc(Kîclt;m‘- liber Cæfari oblatus complétait,libérer appro culumde iK/bafle:nedicamus,quodipfe folusprimus author fuc ftificdtioneli rit,quô articulo, qui de eadê re in libro per Cæfarem bëter dppro collocutoribus exhibitocopiofiorerat,expunôîo,ma bctuit, etidnt crior ifte,et qui maiori explicatione, quod inter collo fcripto, quendum teftati fumus,indiget,fit fubftitutus.Porro Collolt;iuium quafpecie,quogeßu,quib.affedib, Colloquiûiftud tndgna relb pera(ßöfit,ctnumludetes an feriôcôtulerimuSjnum ^ione ^eflu, übenter ceflerimus, quum ad morbum ufc^ j quibufdâ nobis laboratiï fit,amp; uos optime fcitisyamp;a-Ôio ipfa fatis déclarât. Atcp utinam à prïncipibus, ôâ procerib. illis,apud quos Ècciana perfuafio nimis ci' to,ac praepropere obtinuit, et noftro labore in ipforû Contre D.r« gratiam infumpto,tantû meriti eflemuSjUt nos prius de conciliais articulisaudiffent, præfertimquod de tos'*Eccùnd tadonemredderefemperfuimus parati,^eos damnaflent,amp;perCæfarêdânandosamp; fupprimen^ bufdam rece fuo fcripto,quod Cæf Maieftati offerte decreuc-ptd. runtjiudicaffent.Sednograuatèhancmercedêlabo'’ riSjfîèofficq noftri,quâhabemuscumomnib. bonis, qui Reipublicç labâti bene amp;nbsp;ex animo côfultum uo Iunt,communêreferimus,àDeoopt. max. aliamex* petfîaturi, fi tarnen Illuftrifsimaî Illuflres 8C Magnifia cæDominationesueftræfamâô^ opinion? noftratn

Eccij initiud ab iniqua ifta calûnia uindiçare non detretfîêt. Dette «/«»»«M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;poffunt,nifi fufeepu officq (prçfides e»

nim, et telles totius Aôionis nolltç côftitutæ funt) immemores effe uelin t,et nollr^ præfenti necefsitati, ad

^9

ad quam Cacfaris illarû aathon'tatc {iimtis adacül«, fubucnfre nolint.Scimus Chriftfani homfnis effc,!«* iurias iniufte illatas patiêtcr ferre: fed interim feimus, crudelis hominise(rcfiïâfamâneg!igere,maxime c3 hincueritati perieulS, ô^infirmiortb. (candalQ immp net.Quamobrê Illuftrifs.llluftres Ô^Magnificas Do minationes ueftras per Deum opt. max. cuius negoti urn uobis præfentibus dC iubêtibus egimus, ôi perz' lt;îîum Eccio priufquâ liber Cælari redderct,renun cia uimus,oramus et pctimus,ut pro fuo officio,quo per fundli funt, (bli ueritati teftimoniS perhiberc, et fnpri mis Augufttfsimo CæfarijdeindereuerendifsimoLc gato,ad 11 £c Reuerêdiisimis 8gt;^ llluftrifsimts Eledori* busjdcniquccæteris principibus,præIatis,6C procerp bus,apud quos omnium grauiisime fumus traducli, fcripto ueftro Ognificare uelitis,quo cofilio huic adtio ni per Catfare adhibiti fuerimus, qua fide ôf diligêtia in mâdato negotio uerfati fimus:breuifer,utquid uos detota adlionenoftrafentiatis,publiceteftari digne-mini, quo hoc ueftro teftimonio omni prorfus exce» ptione maiore.opinionc noftrS lçfam,apud omnes in integrS reftituere,etcalumniâ,qua immerctes impeti ti fumus.depellere, acppetuactirrefragabili teftifica-rionc fide et innocentiâ noftrâ toti orbi coprobare pof fimus. Fecerinteo Illuftrifs^mæjlluftres, 8^ M^nif, D. v.re fe longe digniisimâ, et nobis plane neceftariâ, perpétua obferuâtia SiC obfequio ergaeas penfanda.

Jliuftrifsimæjllluftrium ßd Magnificarum d. v.

Obferuantifsimi Sc deditifsimi

Iulius Pflug. Io. Cropper. H 2 His

c

6 0

His aóionê primi did, id eft fexti Februarij, nob is conceCsijConclufimus» Duobus fequcntibus dicbus à ColIoquioceflatSeft:proximuscni(ncrat dies Do*, tninicus.altero tnndit Epifeopo Eichftctenfi quaedä ualetudinis affèóiOjó^ ahæoceupationcs.

ACTIO HABITA IX. FEBRVA* rij. Al ter a tiifj^utatio Je Icco JicenJi, H Oc die cum rurfus in collocutioms noftræ loco conueni(remus,amp;; nos cœpram profequi adtiOx nem tnftitueremusunterpellauit iterum nos Maluen* da,multis^ 8C acriter inftïtit, ut jpfi Iiceret ad praefata noftra, Sgt;^ alfa quarattuliftctnus, refpondere, pn'uf^ ad relïqua progrederemur. Eaq^ in re fuitadeô flagigt; tando uehemens ut amp;nbsp;Præfides deliberatione habû ta,à nobis peterent, ut Maluendac petitioni concede.» remusu'ta enim minus confufum iri praîfationes cum traiftationecaufac. Nosuerô metuentes, ne ab Im^ peratore reiôlutio afferretur, qua nobis refpondendi ad ea,quae Coltocutores partis alterius,de luftiHcatio ne iam Atftis intulerant(quod poftea acci^n) locus non daretur: refpondimusgt; pra;fatacum caufaipià permixtaefleu'd«^ nos cauereuoluifle,dum petercx mus nobis locum dari, ut præfationi Maluendæ no» ftram ftatim fubijeeremus, priufquâ ille dicere de lu* ftificationeinciperet.Id autem ne ab ipOs Præfidibus l'mpetrarcmuSjMaluendam obftitifle.’æquum igitur cfle,cum incertum fit, quouftp nobis dicêdi fpacium firorogandum fit,ficut ipfê poft pratfata fua,etiam de uftificatione dicere,nec nobis permittere uoluit no* ftram praefationem interponere : utita nunc finat Sd nos de luftificatione poft noftrâ pracfationêrefpode* re. Præfides itaeppetitionê noftrâ, eius æquitate per* pêfa,cum ab ea difeedere nollemus,tandê admiferûtr

P R O S Ê*

6i

PROSECVTIO ACTIO NIS C OE-pflt;f per Cqllocutores Conffßionii

Augußitta»

CVm itaque per .rdiquum huius diei promeri' dianutêpuSjdiccdi Iqcus nobis effet reftitutus:

primum códufimus ea, quae de articulo in priore Col loquio conciliato adduxeramus:deinderefponfionê ingrefsi fumus de Iuftificatione,ad hunc modum» CONCLVSIO l^E ARTICVLO

in priori Collotjuio conciliato.

EX caufisigitur antea, commemoratis,nefcilicct uideamurleue ducere beneficium illud Chrifti, quo fantam conciliationem articuli de lufiificatio' ne,hoccft,deuera pœnitentia,deremifsione peccato rum,de fide 2lt; operibus,dedit,haóenus recipi, atque comprobari, SC ab ipfa Imp. Maieftate,ÔC à Concilio Eledorum, ôi à tot reliquis Pn'ncipibus amp;nbsp;Ordinib, Imperij,neaeeocum Imp.Maieftatem,tum exiftima caufe^curad tionem cæterorum PrincipumSCOrdinum,quieam ^uäusfit ar conciliationê omnesamplexi funt,imminuamus: de ticulus de i» nique ne exiftimemur udle atSum agcre, SC infrugife ^ificatione risColloqutjstêpusextrahere,OrdinescpImpertjin- in priorecol utilibus laboribus SC impcdqs onerare potius, quam conci piam aliquando de religione confenfionem confti Hatuscußut tuere: Rogamus iterum atque iterum reuerendifsi' mum Sc generofum,dominos Præfides, ut aSîis Col-loquq inferi iubeant, SC conciliatum in Colloquio in fgt;roximis Comitijs hîc cdebratishabito,articulû, SC mp,Maieftatis,tum ÔCrdiquorum Principum et Or

dinum Imperîj ” ipfôrumcp Collocutorum alterius partis de eo præiudicium, at^ de explicando SC aux gendo eo petitionem. Nec enim dubitari poteft,quin Imp.MaieftatiSCOrdinibuslmpertj hoegratum fu-

H 3 turum

**

turum lit, atcç ad id,ut de plena confenfîonc refigfo^ nisftatuant, perutile.Et dominos Collocutorcs alte* rtus partis oramus,ut tpfi deeo articulo, atepcxpli-catione, amp;nbsp;additionceius quam noftri principes ôd ordines fier» rogarunr,fuam uelint fèntentiam dicere. - Confîdimusenimôdcos,fihaîcomnia rite expended rint,àtotiufiisdehoc articulo praeiudictjs, non fore alienos.

TRACTATIO ARTICVLI DE

Iußificatione,ex Confeßionr Angufttni.

NVnc iuxta præfcriptumab Imp. Maieftate or* dincm, defcendemus ad explicandum articu* Ium Confefsionis noftræquartum, qui eft de lufti* ficatione:êC id eo quidem ordine.

Primùm ftudebo articulum hune explicate: deinde uerum eius fenfum feripturis certis confirmare:po ftea quaedotftifs. D. Maluendade cadem re attuht, cum noftro artiçujo conferre.

A R T I C V L V s DE I V S T I F 1 C A^ /ioHfjfx Confeßione

f^yticulus docent^quod homines non pofsint iuftifica* Conffftonw-gt;-*■*proprtjs uiribus,meritis,autoperi-

fiiJSjfcd gratis iuftificentur propter Chriftum, per fi* de i«ft(yîM-dem,cumcreduntfepergratiamrecipi,ô(fpeccata re-ho»f. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mitti propter Chriftû,qui fua morte pro noftris pec*

catisfatisfecit.hancfidemimputat Deus pro iuftitia coram ipIôRo. j. amp;nbsp;4.

DISTRIBVTfO ARTICVLI.

QViaucro reefta difterendi ratio poicit,ut talibus jrollocutionibus'thefes proponantur, quàm fie ripoteftfimplicifsimèjdiuidere huncarticulQin qüa* luor capita uifumeft.

Primumhorum eftiHomincs non poftunt iuftifi cari

caricoram Deo proprijs uirib. mcn'ds, aut opcribus»

Secundum: Gratis autem iuftificantur propter , Chriftum,per fidem,cum credunt Ce in gratiam re» dpi,amp; peccata remitti propter Chn'ßum.

Tertium:Chriftus fua morte pro peccatis noßrts fatisfecic» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Quartum: Deus imputât fidem pro iuftitia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r

EXPLICATIO PRIMI CAPIgt; uocis luflißcari,

Ad explicandum igitur primum caput noftri ar ticuli, quo negamus homines iuftificaricoram

Deo ex proprijs uiribus,meritis 2lt; operibus, nccefle eft primum omnium explicati uocem. luftifiçari, QC oftcndere, quo nos fignificatu hoc ucrbo utamur. ntHÎ-Multiplici enim fignihcatione in fcripturis ufurpat. tipkxpgnift

Docßiis, D. Maluenda duas eius fignificationes catio uerbi adduxit .unam,cum fignificat cxpeccatorefieri iu^ iufiificark ftum : alteram, cum fignificat iuftum fieri iufiiorem.

Verum plureshuius fignificationes funt:8lt; earn,qua Apoftolusuerboiftoufuseft, quam amp;nbsp;nos in ArtP culo Confefsionis noftræ fecuti fumus, D. DotHor practerrju

Confiât ucrbum luftificari in firipturis forenfe Quidiußiji' uerbum efie, amp;nbsp;fignificare proprie fccundu aliquem clt;lt;rf et iudicari,caufamcp alicuiuscomprobariut Deut. zy. Cum inter litigantesiudicandum eft, iuftum iuftifi» cent,2^ impium condemnent.Et Proucrb.17. Qui iu ftificatimpium, autqui condemnat iuftum, uterque eft abominatio Domino. Item Efaiæy. Qui iuftifi^ cant impium propter munus. Ab ifto autem forenfi ufu dedutfiumeft, ut iuftificari fignificet in gcncre approbari aliquem,uel ut iuftum agnofci,atq3 lauda* ri, Flinc Lucas de populo Sgt;C publicanis, qui ad prædi

cationem

lt;f4 cationem Ioannis baptfeatifunt/cribit, quod lußifi-cauerunt Deumn'd eft,i'uftum agnouerunt,amp; confeß fi funt. Item Pfal. fi. In te folum pcccaui, utiuftifice' ris inuerbistuis.Indefi^tllud Domini fuitad Pharu facos, Vos iuftificatis uos coram hominibus.

Sedinnoftroarticuloagiturde iufiifïcatione ho* minis coram Deo, quam apoftoli prædicantconfta-re fide Domini noftri lefu Chrifti.

QBîd iu^ifi Apoftolico igitur fignificatu uerbum hoe luftifi* ari, cum di^ cari coram Deo ufurpamus: hoc eft, pro co quod eft citwr, Pidefo hominem à Deo propter mortem fihj fui,Domini no k iuAtßcuri ftri Icfu Chrifti, condonatis peccatis, recipi in grati-omirtcw. am,adoptari,rcgenerariq} in filium,6^ harredem uitac aeternæ.Hacenim’fîgnificatione apoftoli ufi iftoucr bo funt,cum dicunt, Ex operibus legis non iuftifica-bitur coram Deo omnis caro-Et nos inChriftum Ic' fum credidimusj ut iuftificcmur ex fide Chrifti,amp; non exoperibuslegisiRom. 3.Gal. 2. Quosuocauit, hos QC iuftificauit. Quis accuftt eletftos Deit* Deus eft qui iuftificat’.Ro.s. In hoc omnis crcdês iuftificat ab omnibus,à quib. iuftificari in lege non potcrat: Aift.ij.

Quod autem hæc omnia infint,amp;f adhærcant iufti ' ficationi,dum uerbum Iuftificari hocapoftolicointel leeftu ufurpatur, cum cæteraloca fcriptorum apoftoquot; licorum, turn maxime 5^. caput. Rom. dare teftatur, ubi Paulus fcripfitiluftificati igitur ex fide, pacem ha bcamus ad Deum, per Dominum noftrum lefum Chriftum, per quern habemus acceflum per fidem in gratiam iftam, in qua ftamus,Slt; gloriamur in fpc JuRificctri gloriæjfiliorum Dei,ô(: c.

pro appro- Eft amp;nbsp;alia fignificatiohuiusuocis, qua ufus eft D-baribcnc a- Iacobus,cumexeo,quod Deuslaudauit Abrahâ pro gentem. pter obedientiam fuam, quam immolatione filij fu* exhi-

exhibe« par a tirs cratjpromifsionemcp ci iterum con* -firmauit, multiplicandae pofterita«s,a donandi fetnt nis benedi(fîi,Chrifti Domini,concliidit, Abraham (uftifîcatum efTe ettâ ex operibus gt;nbsp;non ex fide folum^ Hæc auteni iuftificatio aliud non fuit, quàm retSe faquot; cientis collaudatio, amp;nbsp;remuneratio, non perfonæin Qtiidiußifi' gratiam receptio, inforiem filiorum Dei adoptio.

Negari enim non poteft. Abraham fuifle iuftifica-tum fide multo antequàm filiumcfietimmolareiuf-fusjomnemepetiampromifsionemdepropitio Deo, deChriftOjSC pia prole,eiusep amplitudine,amp; fœk'cû tatepercepilTe, utu. Gen, darelegitur,amp;Apo* ftolus urget Rom. 4.amp; Gal. j.

Nunc ad primam thefim noftri articuli de luftifi* catione.Cum dicimus hominem non polfeiuftificari ex proprijs uiribus, mentis, aut operibus, intelligi-mus nullum hominem pofle reconciliari Deo, accipe re remifsionem peccatorum , adoptionem attp obfi gnationem in filium Dei, SCius uitæ acternae, ex fuis uiribus, meritis,aut operiljus.

COmproBATIO PRIMI capitis,

Criptarxsutem teftimonia,ex quibus docemur, utitacredamus, SCconfiteamur, innumera funt.

Conclufitenimilla omnia fub peccato,ut promifsio detur crcdentib.exfide IefuChrifti,Gal.3,Eteft Chri ftushuius totius legis 8C fcripturæfinisiadiuftitiam omni credent!, Ro. lo.De paucis igitur locisadmo* nebo, Gratia falui fadi eftis per fidem, non ex uobis: donum Dei eft,ne quis glorietur,8Cc. Apparuit bont tas Sc humanitas faluatoris noftri Dei,non ex operü busiuftitiac,quaî nosfecimus,SCc. Qui nondum cre* i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I dunt

No» iuflifi dunt Chrifto fmptj funt,amp; infm/d Dci.Rom. et ira crftibomi«« £)gi nianetfupereos.Io.j.Filq iracfunt, ôi monutpec nuUi can's.Ephef. i.Maiac arbores funt. Matth 7. Caro SC p»t,»«/iro' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ód animales funt jïgitur non pofl'unt fptri*

e^'’mérïta Det, quæ Dei funt cap ere. Stulnna tills fünf, ’ S)(. fenfus eorum eft inimicitia aduerfus Deum. lo.

14.1, Cor. z. Ro.g. Non poffuntigttur tales ad Chrt* ftum uenirc,non traóïi à patre.Io. 6,

Ex hts facile intelligitur, nondum credentê Deo, .p nbsp;nbsp;amp;nbsp;nondum iuftificatum in Chrifto, non pofle fuis ui

ribus tam uitiaiis ói peruerfis , fuiscp openbus, quæ cum ex fide non fiant,peccata funt,iuftificari: hoc efti perdpere remifsionem peccatorum , fpiritum ado* Ïitionis , communionem Chrifti, uitarn acternam., dem D. Augufttnus, doóor fané catholicus,in It* bris fuis contra Pelagianos,multis fcripturis euiden* tifsimeeuidt,meritis fcilicet impij nonnifi pcenam deberfinon gratiam.

S E C V N D V M CAPVT ARTICVLI«

de lußißcatiotte,ex Augu/itina Confeßione»

Homines luftjficantur gratis propter ChrP ftum per fidem,cum credunt ie in gratiam red* pi, 8C peccata rem itti propter Chriftum»

COMPROBATIO ET EXPLI*

Cdtio huius Capitis,

H Oc caput articult noßri ipfis Apoftoli uerbis conftar,quare probatione opus non habet. Sic cnimlegtmusRo.j. luftificantur gratis illius gratia perredemptionem, quæ eft in Chrifto lefii, quern propofuit Deus propitiatorem per fidem in eius fan* guine.Item Ad, 16, memorat Paulus,Dominum ft* bi

bi dixiilè : Mittam te ad gentcs, ut apen’as oculos eo/ rum, ut conuertantur à tenebris ad Iucê,amp; de potefta te Satanac ad Deum,utaccipiantremiflïonem pecca^ lorum,ôi fortcm inter fantfïos per fidê,quac eftin me.

DE NOMINE FIDEI, Q^V a' M.

tutrium fit»

De nomine autemGdeiedaliquid adtjdendum. Qt^dm multi Nouimus enim in fcripturis memorari fïdê tem plexfidct, porariam, ut Matth, ij. amp;nbsp;Luc, 8- ubi notantur, qm' ad tempus credunt,6C tempore tentationis recedunt.

Etfidê eorum,quibusfeDominusnoncredi'tjoan, i.Itcm fidem nonaudcntium Chriftum propter cupi ditatem gloriac mundanæ confiteri, loan. n. Fidem deniq^ mortuam hominum, ÔC trcmefacientem dægt; monum,Iac. z.Nosautem in articulo noftro loqui-mur de ea fide, de qua amp;nbsp;Apoftolus, amp;nbsp;Dominus iquot; piè in locis iam addudis amp;nbsp;iimilibus locuti funt, Vt cum dicit Dominus: Qui credit in me, habet uitâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■'

ternam.et,Fides tua te faluam fecir.

Ctv I D F 1 D E s.

QVae fides , ut docemur z. Cor. 4. alqsinio f’^ fi' cis,utcpEcckfiaiëmperCTedidit,donum eft,ôd nbsp;nbsp;nbsp;^^^^‘fi'

tehimonium Spiritus S, quod largiturgt;amp; praebet (piritui noftro, ut certum SC indubitatum prçbcamus aflenfum Euâgelio, Ôi firmiter credamus,Deô nobis peccata condonare, amp;nbsp;habere nos filiorum loco, prO' pter Chriftum filiumfuum : ita utfine hæfitatione inuocemuscum patrem, amp;nbsp;iciamus,quôd quæabeo in nomine filtj fui petimus, daturusfit nobis. lo. 6» 14.17.20.1. loan. 3 Ro. s. Gai. 4.

DE FIDEI CERTITVDINE.

CVmautemobinfîrmitatemcarnis nunquamià Decertitudi tis firmi in hacfide fîmus,ÔC graues fæpe de pro- ncfidei.

1 nbsp;nbsp;2 mifsis

68

mîGis Domini dubitationes animos no fir o s fatigenf, debemus femperorare Dominum, ut fidem nobis aux geat,amp;confirmer,amp;omncs nos dubitatione de falu* te noftra ex mifericordia fua propter Chriftum no* bis perficienda,prorfus libcret.

Earn enim fidem prædicare debemus, quam Apo* ftolus nobis propofuit in patre,ÖC primo credentiû xemplo Abrahâ:quac prçdicat,cum acccpiffet promiÇ fionem de filio,quando annos habebat centum, bC Sa rah ad concipiendum per aetatem iam inepta effet, no confideraffe naturæ impoifibilitatem,uelinfe, uel in uxore fua, neque de uerboDeidubitafle per incre* dulitatem(huius enim folius proprium eft, de promif fionibus Deiambigere'fed confirmatum fide,dedifre hancgloriam Deo,utcertôftatucret,ideft fliiîjDeum pofte,nec minus uelle ipfi præftare, quod promiferat.Rom. 4.

V«4e de Calii Noftram autem dû infi'rmitatem refpicimus, imo te trépidation nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confi-

deramus, non folum dubitandum nobis eft de falute noftra, uerùmetiam plané defperandum, quod quf* dem attinet ad noftra in bis mérita.Non enim fatisfa* ciunt ulla noftra officia legi Dei,

Cum autem fcriptura ubicp,amp;omnes S. patres nos hortentur,ut mifericordia Dei firmifsime confida muSjSCutinorationibus noftris, in quibus uitam æ* ternam in primis petimus, nihil dubitemus acceptu*. rosnos quod petimus:atqueubiqueilludinculcent, no confundi,qui confidunt in Domino:magnopere fànédolendum amp;nbsp;deplorandumeft , auderehomi* nesdocere,nos non debere certôftatuerc,nobis elfe peccataremifta , donatam uitam aeternam ,cuni ha.nç

Jiànc à Deo per filium eius ucra fide , quae nua-quam fine pcem'tenna eft peccatorum, precam ur. Ne que enim uerbum unum ex omni fcriptura poteft proferri,necpetiam ex S, patribus^undeiftafideide* iecftio ôi euerfio pofsit colorari. llludenim quod ex Ecdefiaftæ9.adducût,Nefcithomoanfit amore uel odiodtgnus: non habetur in Hebræo , quod S«^ ex Hieronymiuerfionecognofcere licet»

i D E VOCE (sola) C V M D 1 C 1lt; tHr^^osfoIaficiewßiß'citri»

SVpercft quoduoce(fola)utimur, acdicimus ho^ mines fola fide iuftificari. Id enim calumniantur ?uidam, ac fi intelligeremus inanem quandam de ^hriftiana religione opinionem ad falutem hominis fufficere,fine omni hominis ad placita Dei régénéra* tione,finepcenitentia,amp; fineftudiobonorum ope-rum, SC quafi per hancuocem (fola) exduderemus à fide fpem SC charitatem. At nos cum prædicamus filt; dem iuftificantcm,fimul quae ilia fit cxplicamus,0^ da re teftamur, quod ea fides in Chriftum ucra non fit, cuidefint pcenitentia peccatorum , fpcs amp;charitas, amp;ftudium bonorum operum. Cum^dicimuscum S. patribus,nosfolafideiuftificari:dedaramus idi-dem poliere, atque Apoftoli uerbis dicere,iuftificari nos gratis et fine operibus.ut haec uox (fola)excludat bona opera,amp; alias uirtutes, non ab homine iuftifica to, fed a ui merendi remiisionem peccatorum,amp; ui-tam aeternam. ut diccre nos iuftificari fola fide, a* liud non fit,quàm iuftificari nos nullis noftris, led fo lis Chrifti meritis,quæ donata nobis,fide apprehendi mus.Et quia hic germanus ufus eft huius uocis,8C ue tus Ecdefia eadem uoce ad aedificationem fidei.ufa

1 J eft,

70

lt;ft,non eft ftoßfum,cam cocedcre ijs qui gratixDei perlaudem humanorum opcrum dctrahcrc conan* tur. Sicut nec S. patres olim ccderc uolucrunt uocem ô/4e]slt;n«i/ Arrianïs, cum uidebant id aliquatn impieta'' tis illorum commendationetn, Sgt;(. ueritatis obfcura^ tioncm alIaturum.Ecclefiaenim Chrifti,utrerutn,ita £gt;i uerborû domina eß, hadenus, ut ad ædibcationê fidei in Chrißum omnibus amp;nbsp;uerbis ôi. rebus utatur»

TERTIVM CAPVT A R T I C V L I de lufltfîctitiow^ex Confefsione Auguflam,

Chriftus morte fua pro peccatis noftris fâ' cisfecic.

fiXPLICATîO ETCOJM' frobatto hutus Clt;ipitls.

H Oc caput, quo confitemur, Chrißu morte fua pro peccatis noßris fatisfccifle,ficintelligimus, quod fola bac hoßia expiari peccata noßra pof-(int, Si qua; ante, Si quae poß iußificationcm fui homines admittunt. luxta illud Ioannis: Si dixcrimus *• nbsp;nbsp;nbsp;*• quod peccata non habemus,ipfi nos ßducimus,et uc

ritas in nobis non eß: fi confiteamur peccata nofira, fidelis eß,amp;:iuflus, ut remittat nobis peccata nofira. Siemundct nos ab omni iniquitate.Et । Joan. 2.Fi!igt; olimei, hæc fcribo uobis utnô peccctis.Sed Si fi quis peccaucrit,3duocatum habemus apud pattern ,lefuni Chrifium luftum, Si ipßeflpropitiatjo pro peccatis nofiris,non pro nofiris tantum, c.Efaiæy jJnfirmi tares nofiras jpfe portauit,et dolores noftros ipfe fufii nuit, Omnes nos quafi ours errauimus, finguli in ui-» am propriam refpeximus.EtjDominusfecit concur-rerein eo omnium nofirûm iniquitates.

CAPVT

'7»

C A P V T Q.V A R T V M»

Fidem imputât Deus pro iuftitiacoram ipfo»

COMPROBATIO BT EXPIAIquot; catio huius Cipitis^

H Oc caput non ita intelh'gimus, quod Deus dem ipfam per fe pro iurtitia «mputet, qua co* ramipfoiufti fimus,5lt;;uitæ æternæ participes.Eft e* nim S)(. fides ipfaex parte, amp;nbsp;legi Dei non fatisfadu Sed quia hac apprchendimus iuftitiam perfetftâ Chri ftijideo Apoftolus dixit: Credentt in eum, qui iuftifi* cat impium, fidem eius reputari in iuftitiam. fidem fcilicet apprehendentem iuftitiam Chriftfiideft ipfam Chrifti iuftitiam.fideapprehêfam.Miramur uero qui fieri poftît, ut hoc uerbum imputandi,tam difpliceat quibufdam, cum Spiritus S. eo tam libenter fit ufus. In uno enim cap-4.ad Ro.ufuseft hacuoce undccies.

Hæcpro explicando confirmando articulo de luftificatione noftræ Confefsionis , dicerenunc ui* fum eft,

• C O L L A T I O EORVM Ct.V AB MAL*

^ie iHßißcatione cum Confefsione Augu/itin^^ Et /jlt;ec ijuocii non ad uerhum a nobis excepta funtt fed tantum per capita annotata^

PRæcepto Imp. Maieftatis difpicere debebamus^ quid in noftra confefsione Auguftana recipient dum effet,quid fecus.Secundo itaque loco,quae Mal* uêda de luftificatione fuo more ex Scholafticis confu faattulit, ad confefsionem Auguftanam contraxi-mus, amp;nbsp;cum ea,diftributa in tria genera,contulimus» Nam quædam Maluendæ cum noftra confefsio-ne confentiunt,nonnulla ambiguum fenfum habent,aliqua noftrae Confefsioni contradicunt.

Q.V AE

Q.VAE EX PROPO SITISA* MAL' uentiit de lufitfjcatione cum noflnt confefsione con/entanea funt^

1 Dcum eHe prima efficients caufam iußificationis,

-2 Chnßum Dominum, ut redcmptorem Ô6 me-diatorem.

Ex propofi' 3 In iußificatione peccatum remitti per Chrißum tioneUial.i- mediators ex mera Dei gratia, nullis noßris meritis.

4 Liberum arbitrium non poffe iußificationem ac-ciperCjUifi motum ödadiutum gratia Dei,

S Ad iußificationem neceflariam eße fidem , qua credimus hißoriae Euangelicætoti: amp;nbsp;maxime hoc, quod Deus mifitnobis filium fuum propitiatorem, öd quod per fanguinê h uius peccata nobis remittunt ♦ 6 Alt;ßus noßros concurrentes ad iußificationem non mereri iußificationem.

Ex Mal. 6. 7 Peccata omnia,quæ ullo unquam tempore remit * tuntur,remitti perfanguinem propitiatoris, Dehis,quodaduerbaattinet, nullam eße inter nos controuerfiam, inter agendum confeisi ßimus. Ea autem quac ambigui fenfus funt,cxplicauimus.

AMBIGVA EX MALVE N-

Ex Mil. dix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicidoóïnntf.

fputatione Fidem eße initiumiuflitiæ.

z Fidem folam ad iußificandum non fufFicerc, fei ificdtionis. fpqufrien'am fpem, charitatem, öd atßum primu cha* tioneMal^. informatum.

Ex propoft' ? Concurrere ad iußificationem in adultis atßus li' tione Nidiz. he« arbitrtj.

Ex propoß 4 Gratiam infundi in iuüificatione, tione MdI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Augeri iuflitiam per bona Opera.

Iffa igitur cum inter nos incerti fenfus fintexeußi' musea, öd quo iènfu cum noßra Confefsione con' fentiunt,

l

fenti'untquo diiïefttiuntdecîarauimus»

Pnïnùmcnim,cùm dfcunt, fidcmefleftiitium ia^ flidx, quandoquidem fantfîorum duplex Gtiuftitia, Chnfti pcrfelt;fla,quæ illis l'mputaturjSC in illis per fpP ritum Chrifti inchoata, quæeft imperfelt;?la,diximus explicandutn eflede utratuftida diVîum hoc debeat Duplex i» intelligi. De lufti'daquidetnin credentibus tnc'hoa fiiti«,perfè ta,quacnimir5 confiât,fide,(pe,amp;charitate, ÔC comiti bus harum cæten's uirtutibus,rc(fie dictjfidemeflcini nbsp;nbsp;incho^'

tiumiaüicixîfîdemenim^ffeintervirtatesordinepri mam, atque adeôtufiiciæ in nobis informât« prtnci' ” ‘ pem partem.

Quoniâ autem hæc incœptain fi'delibus, 8^ non-dumabfolutaiufiicia.noneaefiqua iufiificamur co» ram Deo, iufiificatione uitæ, qua peccata fcilicet no-bis condonantur,6C uita æterna addicitur: Legienim Dei hæc iufiicia non fatisfacit;necefieefi,cum deiufii ficationeifla prindpeagitur, qua confiât adoptio in filios Dei,8d uitæ«tcrnæ hæreditas.nt alteram illam Chrifii iufiiciam non folùm non taceamus, fed in pri mis prædiccmus,qua folanimirumiufiificatioomnis nobiscontingit, SCperfîcitur: hæcenim una legi Dei fatisfacit.

Hanc uerô iufiiciam fides apprehendit.non efi au tcm eius initium,autpars.IIIa enim initium fuum habet ab æterna Deierga noscharitate,de qua Dominus: Sic dilexit Deus mundum, ut filium fuum unigc nitumdaret,ô^c. Età charitate Chrifii, cùmerga pa-trem,cuiuoluitinmortê ufc^obedire, turn erganos, pro quibus mort fufiinuit,utpereum uiueremus. i. loannts).

Secundum ambiguum efi, fidem non requin* fo-(am,fed quæ habcatconiuntfiam fpem,amp;;charitatcm,

K ÔCc,

74 fi^c.Dcco diximus, fi intelh'gant de coiunc^ionc rci, non mcritbhoc eft, fentiant fidem requiri ad luftifica* tionê,quçno fit deftituta fpeSii.charitate,hocefl:, non fit mortua, fed uiuagt;ciufmodi fcilicet motus fpiritus fandi,cui neceifariôcohæreantcæteræ uirtutes om* -■ nes,cos fentire idem quod nos.

Nee enim a I fj fidei nos iuftifi'cationem in fecundo capitenoftndeiuftificationearticuliadfcribere. At fi decóiundione meriti hæcuerba inteliigant, ut fides no ex fe,fed accedente merito fpei,cbantatis,ó^ aliarS • uirtutûjdignafiat quænos coram Deoiuftificet,dixi* «nus hocipforS dfcfxû difTentirecum primonoftriarti culicapite,quo fcilicet negamushominê poiîeiuftifi* cari proprijs meritis, autoperibus. Etenim nec fides per fe,nec côiundïis ei, ipe amp;C charitate, nos îuftificat, quia neç ipfa per fê, neep his comitibus fpe charitate fréta,legi Dei fatisfacit.Eo itaep fide dicimus nos ia ftïficari,S*: fola,quod mifcricordiam Dei, ex qua iufti lîcamur,amp;'meritû Chrifti, propter quod iuftificamur, per folam fidemapprehendimus,ô^tenemus; no fpe, perquamexpetfiamuSjUt cœptain nobis adoptio in îiiios Dei perficiatur: nec charitate, qua Deû, qui nos iam iuftificauit,comple(fiimur ôdcolimus.

, Tertiûambiguû,quoddicuntconcurrerc adiufii* ficationê acfîus liberi arbitrij,moti à gratia præuenicn te,fim(Iitercomitante, Itadiximus à nobis admitti, fi illud inteirigât,decôcurfurei,nô meriti. Nam Deum innoilriadfecôuerfionefiCiuftificatione, fpiritu fuo €lt; mente amp;nbsp;uoluntate noftram permouere, ut oblata «n Euangelio iàlutc Chrifiifeientes ÔCcupientes am* pledamur.Trahiquidemnosàpatreadfiliû, fed uo* lentes,nô co3(flos,ut cupide fcilicet accuramus, nô ut inuitiperpellaraur, HancaûtEuangcltj ^libetuolun ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tariam

tana 8lt;? capMiflîmâ apprchenfioftêjChnfl/^ fèruafó n's noftricÓpkxS, ex fc, dC. quod ad nosattinet, nihil habere merit«.Eftenim hiccóplexus Chrifti,gratuit3 Dei donü,Slt; motus fpiritusfanóïijquianobisfemg impfeÓus eft,lcgiscp diufnæ præfcriptQ nô aiïequit.

Quartum ambiguQ, in iuftificatione infundi gra* tiam. Deeoteftati fumus, nosquidem agnofcereab Apoftolo nomine(gratiæ)aliquandoetiam gratuita Dei dona fi'gnificari. Itacp nos ditfïShoc libcntereo ' fenfu redpere,utintelligat, in iuftificatione infundi fpiritS fanlt;dü cum donis fuis,fide,fpe,amp; chan'tate,to* tocp nouo homine, Sed Apoftolü,cum dicit,nos iufti Gratw ficarigratia,quênosinConfeiïÏonenoftraimitati fu pkxgratui mus,per gratia intdligerCjdiuinâerga nos dementia, nbsp;D« «r-

mifericordiâjbeneuolentiam.Vndefiuelimusuerbo hoc uti fenfu Apoftolico,debere nos dicere,ut nofter àrticulus habet:Nos, dum iuftificamur, recipî à Deo in gntiam potius,quàm gratiâ nobis infundi.Hgc Cz * nim gratiæ,id eft,gratuitorû donorû infufio confequi neuolenti^t tur ad noftri in gratiam à Deo rcceptionê: noftricp iu /^rgifwr. ftificatio confiât non infuià illa nobïs gratia, fed qua: in Deo eft,amp; qua Deus nobis peccata codonat, ÔC in filios atep hærcdes acceptât.

' Et adiccimus,nos quidern non ignorare fcholafii contmeniS cos per gratiam intelligere habitum quendam homi fchollt;e, äe nidiuinitus infufum, quo anima fréta, eiusep efienz gratia qua tia,uel fubfiantia reparata,SC ad uitâ Dei refiituta,af ^qnußt bn furgcre facilius 8C fuauius ualeat ad officia nouç uitç, peruirtutes adhucproniusamp;cófiantius præftanda. Sed hoc fcholae cômentû nos miffum facere, gratiâ^ Dci,qua iufiificamur, intelligere cS Apoftolo, ipfam gratuitâ Dei erga nos dile(ftionê,et fauorê,non dona «lia infufa,nec ipfum quidem totum nouû hominem

K Z fto*

*

7« nouamœ ex régénéra none creaturam, quia omnfy hæc noftri innouario,dum hic à Domino percgrina^ mur,legi Deiadhucnonfatisfacitjamp;inftaurari neccf fe habet quotidiCjIuxtaillud: Et fi homo cxternus cor rumpitur, internus indies inftauraturtquem locQ D. Auguftinusinhancipfam fententiam fubindecitau

Quintum ambiguum efl:gt; quod dicunt collocuto-» res alterius partis,iuftitiam, adeocp iuftificationcm in Qttomodo nobij augerj perbona opera: iftud ad eum fenfum di per botta ^imus nos recipere, quod Deus profuaomnino gra* ahtr'iunf^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P’*opt«’^®iumfuuindonis amp;effe'

‘ nbsp;nbsp;dis fuis in nobis,noftris bonis operibus fie utidigna*

tur, ut carne ipfi rebelli per ea magis magisep domita, ftudiumpiæ amp;nbsp;fanâaeuitæ in nobis amplius incengt; dat,amp;conièruet.. Opera autemipiâ ex fe nihil huius poffe prœftare, nec ui, nec meritofuo. Meritum om* ne efle Chrifti, ôd uim, diuinat dignationis, ac fpiri-tus (àndli..

Hacc de iliis diôis attulimus^ quæ ferè non eodem inter nos fenfu accipianimaduertimus«

Q^V AE IR PROP OS I ta a' Kl A uenda tloamp;rina Confeßioni Attgußa-itee contra Jicunt,

Ex 5. Mill quot;TJ Ræcedentiaiuftificationê bona opera hominem-fentra i.et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gj iuftificationcm præparare,multascp eife homi

1. j^,ggjq,Qj^g5 3nj£jjjß,ßj.2(jonem,quasnöparum con ducâtjUt Deus oculos mifericordiæ fuæ ad ignofeen* dumfacpeconuertat.

Hoc contradicere teftati fumus primo 6lt;^ ièeundo' capiti noftrac confeflîonis,in quibus ex uerbo Dei af* firmamus hominem nullis fuis meritis, aut operibus iuftificari, fed gratis propter Chriftum. Con ftare e^ nim, omnem hominem ante iuftiheanonem elle fi*

Kum kx, amp;nbsp;u/ucre fccundum cartiem, cufus lênfut eft ïnimidti'a aduerfus Deum» Ex hac igitur adhuc mala arbore nullos pofTe bonos frudus prouenirc bonorum operum, quæ ad luftificationcm pracpa-rarent, QC oculos mtfcricordiæ ad ignofcendum con^ lt;nbsp;uerterent.

Secundum contradicton'um cfî, iuftificationem cStrafecu' perfici charitate. Ettllud diximuscum noftraCon-feffîone,Ô!: teftimonio Apoftoli pugnare, ex quo ere-dimus, amp;nbsp;confiremur, hominem iufiificari gratis ex gratia Dei, propter meritum Chrifti.Si enim iufhfi* catio noftri perficitur ex gratia Dei, Si. merito Chri* fti, non pofle id tribuimerito noftræ charitatis. Cum'

• quecharitas ipfa in nobis fit, dum hie uiuimus, im» perfeda,fatis liquere,perfici iuftificationem per illam nonpolTe.j

Tertium, quo dotftrina Maluendæ noftræ Con-felfioni contradicit, eft, quod affirmât, eum, qui miter, amp;nbsp;certo ftatuit fibi remifla effe pcccata, non habentemconditionis fuæ, infi'rmitatis rationem, iudicio duct magis temerario,quam authoritate ferb pturæ.

Hoc diximus aduerfari fecundo 0^ tertio capid nodri arciculh Nam fidei in Chriftum ucræ,quæte* ftimonio affidtur fpiritus fanói, quod noftro ipiri-tui præbetgt; nos efle à Deo in gratiam receptos, uenia peccatorurrrdata, proprium cflcjUtomnem de falutc dubitationê,quoad fieri poffitjextludauCumcpChii ftus pro peccatisnoffris fatisfecit, peccata propter ip-fum nobis remitti, firmiterô«: certo ftatuendumeffe,, ne meritum mortis Chriftieuacuemus,

Porrô,quia illud(tarnen non habens conditio* nisfuae, 0iinfirmitatisrationem)poteft bifariam ac*

K 3 cipi^

no ' Vipï,cthocanTphiboIucxplicu(mtjs,atqj di'xi'mus,quï rationsconditionisâtcp inßrmitatis ftixlrnUâ du-nitatu blt;i' „( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^5 pigcat, Ôt^ posniteat.eum certè no

temerario modo, led prorfus impio ludicio iratuerc peccata cfTc remifla.Sedtalem nccftatucre porte, prôptêrM propter Chriftum peccafa remitti ; cum quieuncp dej^ere^ €*^fmodt fit,ChriftSomnino ignorer Nos uerô affir luut. mare neminê itadebereducerc rationê conditionis, amp;nbsp;infirmitatis fuæ,^libet milèræ adflidæ, quin cre dat Deum fibi pœnitenti,amp; ueniam erratorû fuorum uera fide petenti,peccata fua propter fanguinê filtj fui uelferemitterc.Necenfm deberequenquam de mife-ricordia Deidefperare,autorarc peccatorum ueniam cum hæfitatione.lacobi i»

’ Quarta Malüendae fententianoftræConfeflîoni cotradicens eft,quod is,cui remirta peccata funt, poP fîtauxïKogratiç Dei ficirnpiereprçcepta Dei,üt Deo amp;nbsp;proximo reddat quod debet. Etiftuddiximus ad-“uerfari fecundoô^ tertio capiti noftræ Confëfîionis. Nçc enim hominem falutem gratis accipere, fi reddat ipfc Deo amp;nbsp;proximo quod debet. Nee opus effe ei, . qui hoc prüftet,fatisfadlione Chrifti. Veruntamen ’quia auxiliu gratiac diuinx infinitü efl: in ie, diximus ^nosnon ihficiari,Deum portehominê etiamhic donare iurticiaomninoabfoluta:fedloquendum nobis in his rebus effe (ècundum eum ordinem gratiæ,amp;do , norum Dei,qucm fcriptura tradit. Hanc uero iuberc 'omnes fanertos remirtïonê peccatoröorare, dum hic uiuunt. Concludi igitur,neminem fandorum in hac uita reddere Deo amp;nbsp;proximo,quod debet.

Quintum, quod in Maluendæ dodrina noftra: Confeifioni contradicit, cft, quod affirmât homines uerè iuftos effeapud Deum, ÔC legem eius implcre, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia

quia gran'â'habenf omnia omm'ao peccata dckntê,Sê fiïggcrentê m'rçs ad impkndam Iegë:non quia pecou ta,quç poft iufttctâ accepta adhucmaneât, illts no im* putêtunaut proptere^ tant0,quod iuftïcia,quam non ipG, fed Chfiftus fecitjillis imputetur per, Çhnftum*

Et hæc igitur diximus contraria eftè capi’ti fecun* do amp;nbsp;tertio Confeftïonis noftræ. Nam ü homines no funt iufti.quia eis peccata fua non imputantur, Só tii' fticia Chrifti imputât,fed quia legê ipfi implent:Con fequiturChhftûnon eflepropitiationcpro peccatis eorû,neciuftificari eos gratis,id eft,acçipere remiffîo-nem peccatorûgt;quæ iam nô habent, Sienim legê im-plent,no tranfgrediunt earn: Si legem uerô no tranf-grediunt,nihil habentpeccati, eocp nec opus illis eft ut purgent fanguine Chrifti. Cumqj no Chrifti iuftî cia ipfis imputata iuftificant,fua ipforû iàluent oportet. Quæ omnia Euangelio Chriftiaperte cotradicût.

Sextû diâû Maluendæ noÛrae CÔfelTioni cotradi cens eft,quod cotendit bonis noftris operib.iuftifica-tionêconfuramari. Quoditê pugnare diximus cutn fecundo amp;nbsp;tertio capirc noftræ ConfelTionis. Si enim operibus noftris iuftificatioperfi'citurmccgratisillam fieri, nec opus eftè propifiatione mortis Chrifti.

Cùm itatj allata Maluendæ ita diftribuilTemus.et quæcûnoftra confeifione confentiût, indicaffèmus^ quæambiguiinter nos iênfus funtjCxplicalTemus, 8C que aperte et fimpliciter noftrgCôfeffîoni aduerfanf, expofuiftemuSjÄ notaffemus: tertio loco ad ftripta* rasrefpondimus,quib.ille cémenta fcholæ,amp;' fua co-probareconatuseft,idcp huiufmodi orationc,^d ai fentent iâ attinet.Necß enim hæc,ut excepta eft ad uet bQ,ad manu erat.cum ifta digererê.'habebâ tamê eatn plen.us confignatam, quàm ea, quæ modo præmifu

, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- lt;0'

COLLÖCVTOllVM- CONFEÏSIONIS AVÖV^ fi»na de iuflifjcationii articulo^ut eß in ea Confeßione pro^ dituf,^tiîiofecundi,habiti lo.Febr.

D. Doóïor Maluêdaaddudis fcriptun's, tria ^barc Coluit: PrimS,opera præccdêtia luftificationë præpa-rare homines ad luftifi'cationë, 8i ad id conducere, ut Deus oculos mffericordiç côuertat ad ignofcëdö. Al* terûjCharitatëeffe iuftificationis forma, id eft, id quo primû Kpropnè cóftet iuftificatio. Tertiû, operibus iuftificatorû iuftificationë augeri,ô(^ confummari. Ad reliqua, quæ npftræ Confeiïioni attulit contradicen tia, nullas fcripniras,uel probationes alias adduxit. RESPONSIO AD SCRIPTVRAS, Q,V1BVS Mitlnendauoluitprobitre opera hominti bonaiußtßcatione prit^ cedentii,praparare eos ad iußificationem:amp;‘non parut» conducere adid^ ut Deus adillosconuertat oculos mijmcordia'fua.ign ofcentes.

HAecigit circa articuluiuftificationis prima inter nos cótrouerfia eftzNos enim omnë hominem* priufqua iuftificetur,hoc eft, remtftionë peccatorum per fidem in Ghriftö DominQaccipiat, ac fpiritu filio Tlom.ï. wm Deidonatusfuerit,8lt;:agaf,agnofcimus(requen Gal.}. .tes in eo acternS Dei uerbö)eirepeccatorê,impiü,pec* Epbef.z^ catomortuujfub ira,ó^maledilt;fto Dei,fine Deo, fine Chrifto.eocR nó pofte nifi peccare, impie facerc, iram Deicótra fefe prouocare.Et fi quis bonus motus mo» uens ad pœnitentiâin tali homineexiftat, eum dici* mus eïTe opus,nô ipfius hominis,qui adhucà Deo, q folus bonus eft,auerfuseft,fedDeimiferëHSiet ad pœ nitentiâuocâtis agentisc^. Nam ftatim ut homouo' cantë ad fe Dominû audit, amp;nbsp;fequit, iam creditctgt; 2^ fideeftiuftificatus, etiâfi fides hæcfitadhuc obfcura, .impIicita,Ô^ imbecdla Iam uideamus,fî quid contra hæc

81

Tiæcdoceafttcafcnptui'ariïloca’qiiaîadduxitD. Do» Óor. Sunt autcm haec, I crem, is. Subito ioquar contra gentem, 8C contra regnum, ut euellam, 0^ eradicem, SC pcrdâ. Et fi reuerfa gens ilia fuerit à malo fuo, quod locutus fui contra earn, pccniteboSlt; ego fuper malo, quod cogitaui,ut facerem ef.

Item Ezech.is.Quod fi impiusauerfus fuerit ab om nibus peccatis fuis quçfecit, amp;cuftodierit omnia ftatu ta mca, feccritcp iudiciû, amp;iufiidam, uiuêdouiuet, SC nonmorietur.Omnes iniquitateseius,quas fecit,non ucnientinrecordationêeius.Sed iniufticia fua,quam fecitjUiuet.

Item Ad. 2. His aute auditis com pundi funt cor» de, SC dixerunt ad Petrum, SC ad reliquos apoftolos: Quid faciemus uiri fratresfPetrus autem ad illos: Poe nitentiam, inquit, agite, SC baptizetur unufquifij ue» ftrum in nomine lefu Chrifti, inremiflîonê peccato» rum ueftrorum, SC accipietis donum fpiritus fand/.,

Item Ad. 8. Quod D.Petrus dixit Simoni Mago: Poenitentiam itaque age ab hac nequitia tua, SC roga Deum,fi forte remittatur tibi haeccogitatio cordistui.

Item I. Reg. 21. Nunquid uidifii quod humilis fa» dus fit Achab coram roe fob id quod humilis fadus' eft coram me,non inducam malS in diebus eiustfed in diebus filtjeiusadducam malum fuper domumeius^

In his autem omnibus didis, nos quidem nihil ui» dem us aliud commemorari, quam promifiibnem ue»‘ niae peccatorum oblatampcenitêtibus, SC exhorta tio-nem ad poenitentiam : nihil fane quod doceat,uel ho» minemadhuc impium, iiel gentem iniropietateper» ieuerantem, poffe boni aliquid efficere, quo fefe prat» paret ad iuftificationem, uel oculosdiuinacclementiac ^d ignofcendum fibi conuertat, Cum enim qui erat

L im»

8 2

(mp{ijs,atïcf tft fè ab /mpj'etate fua,8^ copuflg/turpfO* ptcr pcccata fua, ucniamcp peccatorum à Deo petit ôi acdpinhic iam non eO impiusTed pius.

Proinde lerofolymitant ilh', quibus Petrus prædt-^ cauerat Chriftum, fiCimpietatê,accrudelïcatemipfo* rum contra Chriftum exprobauerat:ubi hinc PetroSd reliquisapoftoh's dicebant, Quidfactemus fratresfere debantiam uerbo Domini, SC efleimpq defierant.

Qiiodueróhidocentem Petrum reuerenter audie'’ dnem pee runt,nee utalii,qui una aderant,irri(èrunt,di(fïiscp Pc catiuerè triadeôfueruntcommoti,ÔCcordecompun(fii,hoctogt; poenitet,ut tum opus fuit, SC motus patris trahentis cos ad fiIiU|m ^utngelio fuum, SC iuftificationem in ipfis iam inchoantis, non pfe fubij^ ipforum, qui nondû ftatuere plané apud fe potcrant,, qutd fibiea in re effet fatHo opus. Nifi enim dotQi diui* Serua* ’ torcmmundi,necdoleredeeopotuiffent,quodillutn crucibxcrant,nec fubijcere fe doëlrinae eius, quam tra dcbantapoßoli. Quocirca fimul accompundi corde funtjCO quod Chriftum Dominum repudiauerant, ÔC ad crucê poftulauerant, atcpdotîîrinæ eius (e fè fub* iecerunt, ÓCab Apoftolo.quid deberêtfaccre,rcqui(ï* uerunt,erantiam fide ad Deum couerü, ói ueniam ab co coniècuti Quoniam autem in hac peenitentia dc' bcbantproficcre,SC fidem fuam palam confiteri, pec-catis^ etiam eccleiiæ minißerio per baptißna ablui» ideo refpondebatcis Petrus: Pœnitentiam agite, ÔC ba ptizetur quifcß in nomine Chrißi leßr. Quid ueropo pulus ludçorum ad prçdicarionê pœnitentiaî lerc mig

Ezechielis, quid'ue Simon ad confilium Petri fece* rityfcripturæ nocomemorantiquocirca neeex bis locis eocludipoteß, quid ualeant opera nondû iußifirato* Addwxit practerca D^Doäor 5Cdlud,quodDo^

t?

minus ad Etiam dixifTe legitur de Ahab i.Reg.ai.Scd quid hoc loco aliud habetur, quam teftimoniu de poz* nitentia Ahab c* Quæ fi uera fuit,iam iuftificatus erat: fin temperaria quædam fuit confternatioÔi humilia* tio,quam tarnen Dominus dignatus fit fie rémunéra* re(ut etiam ciuiles uirtutes,amp;probè fatfia Deus temp» rarqs donis folct remunerate ) tarnen inde non effici* tur,opera ante iuftificationem praeparare adiuftifica' tionem.aut ad id conducerc, ut oculi Deiad ignofceti dum côuertantur : neepenim legitur cofecutara in A* chab ueram Si falutarempoenitentiâ,quae ex fide ilia exiftit,qua Sd iuftificatio, id eft, rcmiffîo peccatorum, recipitur. Verum itaqueeft, hominem,donee peruc* niât ab impietate ad pietatê,manere fub ira Dei:cunc^ peccatum fit,quodnon fit ex fide, homo nondum iu* ftificatus poteft fc operibus fuis præparare ad Dei iram,non ad gratiam,ôdauertere à fe oculos miferieor-diae diuinæ.non ad fc couertcrc. Pendet enim conuer-' fio noftri tota à Domino, qui fua nos dilcélione præ* ueniatoportet,iuxta illud lerem.ji. Conuerte me Do* min€,amp;côuertar,quoniâ tu es Dominus Deus meus» Quocirca piè D. Amb.lib.a.in Lucâ,negat hominem quicquam boni poife incipere fineDominotô^ uolun tatem hominis necefle habere pra:parari à Deo. Quae omnia nituntur illo uerbo Domini : Nemo poteft ad me uenire,nifi pater meus traxerit eum,Ioan. 6.

R.ESPONSIO AD SCRIPTVRAS, QJTIbVS condtM eß probure churiutem eße iuflificationif firmant.

Ad id uero probandum, quodeharitas fit forma H« intet^ iuftificationis, id eft,id quo iuftificatio propriè fiiprimùmconftetjCumnos dicimus cam propriet ptimofod primùm conftare mifericordia gratuita Dei ôd Chrifti obedientia, Rom,î,D,Do^or adduxithaecloca: Im*

^L i pktio

®4

pletio legis efl dilcói'o ex cordc puró, conCdentia bogt; na,fidenonfi(îîa,i.Tjm. i.ltemi.Ioan.j. Nosfcimus quod tranfiuimus de morte ad uitam, quia dihgimus fratres. Eadem 4. Deus chantas eft, amp;nbsp;qui manct in cban'tatcjin Deo manct.

Ad hæcloca rcfpondemus.Pn'mùm,ln's locis agi de ptf dilelt;ftioneproximi,quaperfici5turoperaftcundactagt; Maluèdam bulae,ut Paulus Ro.iî.ipfeexplicat.Scnbitentm,Qut adduâa, lo diiigâ alterum, Icgê impleuit. Nam, non adukerabis, ^uunturde nonoccides, non furaberis, non falfum teftimonium chirittite dices,noncocupiïces : et fi quod cftak'ud mandatum, proxiwt j-j in hoc uerbo cofummatur, Dik'gcs proximû tuum ficutteipfum.DileÓiomalum non operator.PlenP tudo ergo Iegts,eft diletftio.Et Gai. f.Dilcdlione fer ut* teuobistnuicem . Tota entm lex impleturinunodû tftoji'n hoc (ciUccttDik'ges proxtmum tuum ficutteip' fum. Qui'cquid enim Dominus nobis praccepir, in hoc nobis præccpit,utad imaginemfuamnos refti-tuat, hoc eft, ut in fîlio cius habenteamp;uitam aîternam» 6^ fâtiati bonis omnibus, ineodem, SC per cundem, bonos SC beneficos nos præftcmus proximis noftris, fimusep filtj ipfius patris noftri cœlcftis, pcrfeôi in bonitateSC bcnignitatc,ut ipfe eft,qui folcmfuum oriri facit fùper malos SC bonos, Si pîuit fuper iuftos Si iniuftos. Hæc uerô bonitas, benignitas gt;nbsp;SC bene^ ficentia, charitate maxime confiât. Quare maiorSC amplior prædicatur diledîio ab Apofiolo, quàm fit fides SC fpesi.Cor.ij,Ettribuiturei,fi'cutIcgisimpletio, ita iufiitiac in nobis informatæ abfolutio. D, Doôor autem,cum dicit formam fidei efle charitatcm,non lo-quitur de hac nofira in proximos diledîioe, fed deca, qua Deum amamus, charitate. ideo loca ifia non faci^ ont pro ipfius fent€ntia,primùm SCpropriè.

Seducrùm eft, hanc proximi dilcdionê neminem kabere, qui nô àC Dcûamet. Qyiem'm diligitDcum, Ex chttrit4 is mandata eus feruat, loan. 14. lam proprium ÔC nO' Df«»» uum mandatum Domini eft, ut diligamus nos inui. poimnat cem : loan. 13.amp; 17. Ergoeodê fpiritu Chrifti,charitas^^‘*’'‘^V^ ÔC Dei Qi. proximi in nobis accenditur : amp;nbsp;ficut Deus P’’®**'”'*-charitas eft, ita manet in Deo, amans, qui in charitate manetjôd Dei 8i proximi, i.loan.4.

Deinde uero SC hoc côfiderandum eft, quod fiue de Dei,fiue de proximicharitatc fcripturg encomia addu cimus, neutram tarnen diletftionê in nobis fatisfacere duobus primis capitibus legis dininæ, à quibus lex to ta pendet. Diliges Deû ex toto corde tuo, ex tota ani» ma tua,SC ex omnibus uiribus tuis, SC proximû tuum ficut teipfum.Quantamcumqj igitur charitatê habea^ musinhacquidemuita,SCDeij8Cproximi,dicendum tamê fempcr nobis eft, Domine ne intres in indicium cum feruo tuo,quia non iuftificabitur coram te omnis uiuens. Et, Remitte nobis débita noftra. Nonigitur poteft iuftificatio ca,qua recociliati Deo, uitææternae participes conftituimur, conftare charitate, quae fcilû cetdum hic uiuimus, femper eft mutila, ÔClegi Dei nunquamfatisfacit . Solà igitur mifericordiaDeino* bis omnia peccata ÔC deliSla propter filium fuum gra-tuitô condonantisiSC perfeâa huius propiciatoris no^ ftri obedientia, fideEuangelq apprehêfa ÔC percepta, illud eft,quo nobis primùm,8C propriè confiât, nofiri apud Deum iufiificatio ea,qua coram Deoiufii,8Chae redes regni ccelefiis rcputamur, quae Apofiolo iufiû ficatio uitae ditfta efi.

Locus ex Epifiota D. Ioannis : Nos fcimus quod tranfiuimus ex morte inuitâ ,quia diligimus fratres: nihd aliud concludit,quàmexefieâu,ÔCtantodiuinae

L 3 bc*

beneuolentfaedonógt; diledionc proximi,nos «rtó co-gnofcere, quod tranfiuimus à morte in uitam. fed cuius id facfîu eft merito f charitatis noftræ Abfit, idem enim loannes prardicat, in hoc efle diletftionem, non quôd nos dilexerimus Deumgt; fedquodipfedtlexeric nos, ÔC miferit filium fuum propitiatorem pro pecca# tis noftrisi.Ioan.4. Legienim Dci,ut dicftum eft,cha-ritas noftra,fiue in Deum.fiue in proximum, in hoc fe culonunquamfatisfacit. Neminê igitur iuftificaf,ita, utpeccatorum rcmiftîoncm mereatur,ÔCinfiIi3 Dei adoptctur,hærescp uitæ æternæ conftituatur.

Supereft,quod D. loannes in eademepiftola fcri-pfitï Deus eft charitas, öóquiin charitate manct, in Dec manct. Sed nechoc dicftn quic^ amplius habet, ^euqui diligit manere in Deo: ^d deomniuera uir-' tute, SCuero bono operc dici potcft,utidcm apoftolus docetcap. 3. Et,Quiferuatmâdata eius,in illo manet, Si ipfe in eo.Quienim no manet in Domino, amp;nbsp;non habet dominum manentem in fe, il Ie nihil potcft,ucl habere uirtutis,uel opcrari boni operis, Proinde qua-cuncp uirtutem quis ucrâ habeat, amp;nbsp;quodcunqj opus uerè bonum, gratum^ Deo operetur, certoid docu-mento eft,eum mancre in Domino, SC habere Dominum manentem in fej'uxta illud Domini:Qiii manet in me, Si ego in illo, iftc fert fru(ftu multum, quia fine me nihil poteftis facercjoan.iy.

Hic uero inquirendum nobis eft,non quid fit quo probemurefiein Deo,fed per quid Domino primùm inferimur,utin eo permancamus, manëtemqp ipfum in nobis habeamus. Hoc fane teftatur fcriptura ubiep nihil aliud cfte,quam gratuitam noftri à Deo uocatio-nem, amp;aftumptionem,tumfidê noftram,qua aduo-eantem Dominu uenimus.amp;^aftumendos nos oft'eri-«lUSt unde dixitDominus, Qtii edit carné mcâ, SC bi-

bit fangufnêmeu.is mane tin me,amp;f egoin «Ho.Et,oni njs qui audiuit à patre,8C dididt,ucnit ad mc,ltem qui credit in me,habet uitam çternam Et Apoftolus dicit, Chriftum habitarc in cordibus noftris per fidêjEph.j.

Ex his fan's intelligitur,quod ex omnib. illis fcriptu-' ræ locis,quæ D. DotSor adduxit ad comprobandum, quod iurticia, qua coram Deo iufti fumus, coftet prû mû,ô(^ perficiatur charitate, nihil aliud poflê concludi, quam inchoatâ in nobis iufticiä conftare maxime cha ritate,certocp hâc elfe argumêto donatæ nobis iufticiae Chrifti,2C adoptionis noftræin fîlios Dei, noaûtcha' ritatêeflehuius forma,autpcrfedîionê. Dum aûtncc ex adducflis per D.Dotfîorê, nec ullis alqs teftimonij» feripturç queat côprobari,charitatem in hac uita fatis^ facere legi diuinç,^ tollere à nobis omne pcccatû,ne* cetfeefti utomnes faneffi, quantacûcpin hacuita chari täte polleât,dicâtcum Apoft.Pliil.j. Veruntamêcxix ftimo omnia detrimentû elfe proprer eminente cogni tionem Icfu Chrifti Dni mei, ^jpter que omnia detrû mentû fecigt;amp; arbirror ut ftercora, ut Chriftum lucrifa* ciâ,amp; ut inueniar in illo,nô habês meâ iufticiâ, quç ex lege eft,fed illà que ex fide eft Chrifti Iefu,quç ex Deo eft, iufticiâ in fide, adcognofeendû ilium. Et hac fola nobis iufticiâ Chrifti nitendum.eft, amp;confidendum»

RESPONSIO AD S RJPTVRAS, CtYlBVS Milluendit prohitre uolutt^iu/iiftctttioncm nojhis bo' nif operib^s perfa amp;nbsp;confummari»

TErttum, D. Doôorconatuseft^barcfcriptu ris, eft de ui, SC merito bonorû operû in iuftifica» tis: quare ad articulû Confef noftræ 6. id pertinet, SC eft propterea reôè in Imperatoria feheda in propriû ca put feiuntftû. Sed quiaD.DocftorSC hocad articulû de iuftificatione 43traxit,affirmâs câ cÔfummari bonis o-perib .,ppterea nbsp;nbsp;tlllt;t ftnt uite %tern£mentoria,SC foi*

ptura*

8S pturas.quibushocputatpoflcprobari, adduxit,ctia ad has fcripturas paucis ndbis rcfpondendum cft, Loca uero quæadduxit,ha:c funt. Apocal. 2x. QuÏ luftus eft, iuftificetur adhuc. x. Tim. 4. Bonum cer^ tarnen certaui,curfum cofummaui,fidê feruaui, inre-liquorepofita eft mihi corona lufticiac,quamreddet mihi Dominus in iilo die,iuftus iudex,non autem fo* lum mihi, {èd Si omnibus qui diligût aduentû ipfîus» Et Matth.ip.Si uis pcrfelt;ftus efle, uade uêde omnia quæhabes.Etz. Cor. y. Omncs ctcnim nos manifc' ftari oportet ante tribunal Chrifti, nt référât unuP quifque propria corporis, prout gcffît,fiue bonum flue maIum.Gen.2x. Quia fccifti hancrem,ôd non pe* percifti filio tuo unigenito, benedicam tibi, Si multi* plicabo ferne tuum ficut ftellascceli, Si uelut arcnam, quæ eft in littore marisipoflidebit fernen tuum portas inimicorum fuorum,amp;:benediccntur in femine tuo o* mnes gentes tcrræ, quia obedifti uoci meat. Et Iacob. 2. Abraham pater nofter non'ne ex operibus iuftifica-tus eftjofferens Ifaacfilium fuum fuper altaref'x. Pet.i, Qiïapropter fratrcs, magis fatagite, ut per bona ope-» ra certam ueftram uocationem Sieledîionem faciatis.* Etad Heb.ij.Benefi'centiæ aût fiCcomunicationis no* ü'teobh'uifciitalibuscnim hoftqspromereturDeus.

.Primum teftimonium ex Apocal. de augmenta iu fticiæ loquitur. id uerô,quomodo per bonaopera fiat, OttomoJo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fua gratia,amp;propterfiliumfuumcou*

tente,antea confefti fumus. Quod autem iuftificatio* ra noflram bona opéra confummcnt,amp; uitam æternâ mere* Mocaftonc antur.de cofiquet hoc teftimonio nihil contincri. Eo* certam fa- dem pertinet locus Petri,hortâtis nos ut ftudeamus fir ciant. nbsp;nbsp;nbsp;mam facere noftram uocationê amp;ele(fîionem. Quan-

quam hoc (perbona opera ) in grateis exemplaribus

non

non habetur:ucrùm id non moramur. Etenim ncquc in hoc loco aliud docctur,quàm nos debereproficere in pietate. Si id eo nobis ualerc, ut inde certiores red* damur de noftra uocationcjamp;cledione,iuxtaillud i.Ioan.j.SicornoftrumnoncodemnetnoSjfiduciam habemus erga Deû, ut quicquid petierimus, accipie* mus ab eo: quoniam praecepta eius cuftodimus,0C ea quæfunt placita coram eofacimus. Et hoc eft præce* ptum eius,ut credamus nomini filij eius lefu Chrifti, amp;nbsp;diligamus nos mutuo, ficut dedit præceptum. Et qui feruat præcepta eius, in illo manet, ô^ipfeineo*. Et perhocfcimus, quod manet in nobis, de ipiritu, quern nobis dedit.

Hie dare docemur, quomodo bona opera nos de uocatione amp;nbsp;eleóione noftra certiores fadunt. Cum enim ilia non nifi à fpiritu regeneratore noftro in no* bisefficiantur(quoqui agunt,hi filtj Deifunt,Rom, 8.)a»'gumcnto funt, eumnobis fpiritum eftedonatugt; 8C efle in nobis non ociofum,fed effïcacem. Hoc au* tern quia non poteftefle fummum falutis noftra: ar* gumentum,neccflre eftiUt ipfe quoep fpiritus fandîus, per fe noftro fpiritui teftificetur, quod hit) Dei fimus, Rom.8. Gal. 4. Quern locum D. Bernardus pracclare admodum tratftauitiermoneprimoin Annuciatione beatac uirginis Mariç.Huius uero fpiritus teftimoniix co nititur, quod Deusdonauitnobis filiû fuS,8C cum eoomnia,Rom.8.Vndein eodemcap.j.fcripfit loa* nes, In hoccognouimus dile(ftionê,quod ille pro no* bis anima fuam pofuit. Etcap.4.Inhoc manifeftata eft diletftio Dei innobis,quia filiû fuum unigenitum mifit Deus in mundum,ut uiuamus per ipium.Id cr-^o ex diuinis literis abunde conteftatum eft, Deum bonis operjbus,qug ipfe fcilicetfuo innosfpiritueffï

M cit

- cît,uti ad l'djüt inchoatam in nobi's luftidâ indies ms' gis perRdatjôi ut de diledione Dei erga nos, amp;! effica ciafpiritus adopttonis innobis, certiores reddamur. Atquod bona opera iuftici'am plane confummpnr, SC uitam æternam mereantur,idnccexhis7 nec alijs fcripturæ locis poteü effid.

lamadlocailla deremuneratione bonorum ope-rum, uteftdlepauli : Bonum certamen certaui, ôCc. in reliquo repofita eft mihi corona luftidae, quam red detmihtDominus.z.Tim.4. Item poftre.ad Cor.$. Omncs manifeftari oportetante tribunal iuftidæ, ut référât unufquifcp ea quac fiunt per corpus, iuxta id quod fecit, fîuebonum fiue malum,Item de remune* ratione promilTa Abrahæ, Quia fecißi hancrem, SC non pepercifti filio tuo unigenito, benedicam tihu, 8C multiplicabo fernen tuum ficut ftellas CGelf,ÔCc, Gcncfi uigefimofecundo, ÔC lacobi fecundo : quod ficut Abraham , ita QC alq quoque ex operibus iu * ftifi'ccntur*

His fane’ omnibus locis nihil amplius docemur, quàm duo: Deum nos fecundum opéra iudicarc, SC Iaudare,8C bona opéra remunerare. Ex neutro autem horum cfficitur, iuftificationê noftri bonis operibus perfid ÔCconfummari. Non igitur confirmant haecio ca propofitum Maluendac.Etenim cùm nos Deus fequot; cundum bona opera iudicat,laudat, SCamplam no/ bis mercedem rependit, non adiudicat earn nobis, rependit^ propter dignitatem operum, quæ nimû rumfemper imperfeóafuntjSC legi Dei non refpon^ dent, dum hic uiuimus,ut iam fæpe diximus:fed ex mere gratuita fua in nos benignif ate, ÔC propter abfo lutam iuftidâ Chrifti, qua imminuta noftra farcitur, coinplctyrlt;

Vndc

9*

Vndc fcn'ptura dicerc folet, nos iudicaftdôs, 5^ reddendum nobfs efle, non propter operated fecun bisrecundunt dum opera.Qui enim Chrifto Domino uere credut, hi non poffunt non bona opera opcrari:nequitfiqui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;opt.

dem bona arbor non bonos fruóius ferre.fecundum ilia itaque fuorum bona opera facit clemens S)i. indul gens Dominus deillisiudicium, fed iudicium mile* ricordiae 6C paternæ beneuolentia:,non ieueritatis, non exacfîum pro mcritis. Nam licet hi fecundum internum hominem condelecSentur legi Dei,8lt; non peccent, inhabitans tarnen adhuc in eis pcccatum, multa fimul operatur ,quæ internus honio odit. Et Row.f. hocinhabitatorefanôi impediti,multabonapraeter. i ioan.j» mittunt,quaî facerc debent.

Hacc uero SCpeccata amp;deli(fla,tum illud etiam, quod nee ipfa fuabona opera fadunt co ftudio,eacp religione, quam lex requiritj mifericors pater ex tm-menfa fua charitate,qua eos dtligtt in filio fuö',condo* natipfis propter eundem filiumfuum: Sgt;i bona illo* rum opera, quanquam ea fint adeo imperfeôaj ÔC ha béant tam multa fibi in hacuitaadiunda, cùmpecca* ta, tum delida,nihilominus tarnen tam Itbcraliter munerat. Perfetfia enim Domini noftri lefu Chrifti luiKriaDrf pontificis noftri propitiatorisiufticia,amp;abolentur finaVsdlamp;cü iniudicio Dei fandorS malefacfia, ÖCfarcitureis cum

r r» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riDUSjOÓcOn.*

inopia,tum imperfectio benefactorum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;donaiitur ma

Veruntame:n cum Dominus nos’itaipfe finxit,ut Quomodo propofitis praemqs ad bene agendum cxcitemur alliciamur, quo ftudium bonorum operum in nobis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘‘i“*

accendat,folet nonnunquam etiam ipfe fuorum bo. norum opera,ut caufas commendare fuorum inih losbeneficiorum:utiad Abraham dixit,Per memet* ipfiim iuraui? Qjtia fedfti hanc rem , öd non pe* '

M i per*

sa

perctßi fîlio tuo.benedicam tibi, SC mulnpltcabo fernen tuum,ctc.Hicprædicat Deus ipfeobcdtentiam, quam fibi Abraham præftitif, caufam benefidorum fuorum, quaeilh in poften's fuisuolebat conferre. Et (amen ei hæc omnia pridem, ut promiièrat, ita etiam addixerat,antequam de ullo pracclaro opere,quod fcx cifletjlaudatum legamus.Quomodo igitur caufa erat Deo hæc Abrahæ obedientia,ut iftailli beneficia rur fus promitteretQi. præftaret,quæeiadeo muko antea exfua omninogratuka beneuolentia promiferat, ac ideo etiam addixeratjillecp fide percepifle prçdicatur;* Gen.i». Indubie Üeus propter feipfum, amp;nbsp;propter nomen fuum,utnon fummä tantum,(cd etiam totä caufam, benefacit hominibus,quæcun(^ tl lis benefacit, ut paf fim defeipie prædïcarin feripturisfuis.Tarnen quia eletftos fuos gratos fibifacitin diletfto filio fuo,quem, 8Ccumquo,diisdonatomnia,ideft,Iargiturbenignü tategratuita; bæceiusin faneftos fuos gratia Qi charigt; tas, propter eundem filium fuum,eö fe producit,ut di gnetur etiam eorum bona opera,quæ tarnen ipfius in' ill is efFetfta funt, Qi per omnia gratuita dona ( iplè ein cfFicit in eis, Qi uelle Qi operari, pro fuo beneplacito^ caufas fuorü beneficiorS Qi hcere Qi prædicare, quo nimirûjUt dixi, eos maiore bonoru operü ftudio accêgt; dat; atcçhac etiam dignitate ipfos Qi gloria afficiat, Qi ornet,ut renouationê,8lt; falutem eorum ipfc quidem fua folius bonitatc ÖCuirtute propter meritu filq perfi dat.utatur tarne etiam ad id ftudio ipforum, quod in cis excitât,faciatep ita illos fibi in perficienda régénéra tione ipförum, proipiörS modulo coopérât«, donee plane renouatis largiaturtandem plenam uitæ æter-næ perfruitionem, ad quam cos ex fua mere gratuita dignatione elegit ante conditnm mundum,uocauitcp

0Cfanlt;

9)

amp; fatiâificauit per fanguinem filq fuhcum inipios iu üiücareti atqjut eaplene tandem jperfruantur, etiam abfoluit dC perfidt,hoceft,perfedeiuftificatosglorifi-catjRom.g.

Ex hts itacçi'ntelligitur caufam falutis noftræ prk mam amp;! totam,qua dla Ödincipitur, Qi. perducitur,3t(ÿ abfoluiturelTe ipfam Dei ulcroneam mifericordiam S)i. chariratern,merkoriä caufam, gratiam Sf meritum Chrifti.Hac uero Dei infinita in fuos benignitategt; 2C perfeeftaChrifti iufticia,primùm eleóos iplos gratos, charosep Deo fieritdeindeetiä eorum,quan^ pauca amp;nbsp;modica reóè falt;fla.acceptari, grata^ haberi adeo,, ut dignec illa etia pro fua portiuncula caufas facete amp;nbsp;praedicare fuæ benignitatis erga illos profequendæ, amp;regenerationiseorum prouehendæ. Atquoniam fancflorum benefalt;5a tarn longe infra cam perfeóio* nem,quâ lexDeirequirit,fubÜdunr,iuftificatio illo« rum,id eft, à peccatisliberatio, amp;nbsp;fortis diuinæ addix 0io,perfici no potcft,aut confummari,his tam immû nutis ÔCinfirmis bonis operibus,quacfanlt;^iin baeui taoperâtur,cumillaadbûcnccefle habeant ipfa perfi ci 5^ confummari. Perficitur autem öf confummatur ƒ infinita ilia Dei mifericordia Sd charitate, qua ilia etiâ primûoblata,coîpta,fuftentata,ô^ proueôa eft, perfe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

daiufticiaChrifti,quem paterad hocmifit in hunc mundum,0dmoriuoluit,uc multos filios ingloriam adducerer,amp; unica fua oblationecofummaret in fem piternum fandificatos.Hcb.2. ÔC10.

Hæcratio,S«; hie ordo diuinae beneficentiatin cle- ^xplicatur dos fuos, 0^ eorum reftitutionis in uitam æternâ,eft à Domino ipfo, in defcriptione iudieij fui, Matth.zy. pulchrè explicatus: Ibi enim pratdicit didurum fe fan dis ad dexceram fuam collocatis; Venite benedidi pa

M J ttis

tr fs meijpofsfdete paratum uobfs regnum à coftftitii-tione mSdi.EfurïuienfnijóCdediftis mihi manduca* re, 2lt;G.Benedidos uocat patns,non ex fèipfis, aut ui* la re alia. Hæc ueró benedicfïio, quid aliud fit, quant gratuita eorum per Chriftum ipfum, lèmen illud be* nedidionis iuftificatio,filt; in filios amp;nbsp;hæredes Dei ad* opnofParatuin illis dicit rcgnû a conftitutione mun-di: non eft igitur obtentum illorum meritis. Subtjcit xÀKf ovo/xMo-ot'n.id eft,tanquam hæreditatcm ueftrâ per-dpite.iam plenè fcilicetfruendâ. Additquidem cum caufali nota Si bona opera : Efuriui enim, inquit. Si dediftis mihi quod ederê. Sic. Sed qui uerba amp;nbsp;ordi* neAiucrborS Domini rite penfitauerit, ei fan's lique* bitDominum bona opera caufam quidem facere,fed nonbcnedi(fîionispatcrnæ,ideft,remiirionis pecca* ' torum,amp; in filios Deiadoptionis,non etiam iuris in_ regnumDei. Hoc enim teftatur ipfis paratumeiïc à condito mundo»

Alibi teftatur fèideo ex hÔc ftiündo tranfire uo* patrem per morte fuam,ut illis in hoc fuo re* , gno locum pararet, ôi eos eodem trâsfcrrêt, Teftatus etiS eft,hoc regnum iam illis donatS elTejCÙm ipfi cre* diderunt,dixit enfm;Qu* credit in me,habet uitâ çter nam.Cuius igitur rei dicitDominushoc joco caufam elfe faneftorS bonaopcrafCum caufali enim coniun* (ftione fubtjciuntur: Efuriuienim,amp;dediftis mihici* bum. Plenæ perceptionis, amp;fruitiônis huius regni, non iuris,ut dixi,in hoc regnum,quod illis utfiitjs regni, turn donatumô^collatûeft, cum inChrifto filt) Dei faefti fiint amp;nbsp;hæredes. Dicit enim Khu^ovoi^HtrocTit hoc eft, ut ueftrâ hæreditàtêpercipite. Si plenè nunc ei perfruimini,Nam fequitur, lufti uerô abibunt in uitam æternâ, Deus itaep bona fuorum opera caufas facit

facit tougcndæj indies^ perfîciendæ ßlutrs,tände^ plenèetiam perfruendæ:fed id nonifîex gratuita iua benignitatCjSC propter mentum filtf iui pcrfeôû,proz pter quodipfe ôé opéra fanlt;5lorufuorum, ôi fanôos ipfos illa operates, perficit amp;confummat,Nam,utdi-lt;Sum eft,opera illorum, ^libetbona» fuonecmerico, necui, eô ualere poiTuntjUt uita æterna ds debeatuK

Reftat locusMatthgi 19.Si ms perfecfîus efTcjUade, amp;nbsp;uende omnia quar po(îïdcs,amp; da pauperibus,ôôuc ni huCjfequere me.His uerbis uidetur Dominus per^ fedionem hominis conftitucre in iftis operibus, quæ hmc iuueni propofuit,ideft,fiquiscuram feculariû rerumàfeabijciat, facultates fuasin pauperes diftri' buat,Si^ dedat feEuangelio prædicando»

Sed nemo hæc opera,Geut nee alia, ita poteft pcr-feólè præftare,quin orandum ei adhucGt: Remitte nobis débita noftra: Et, Neintres Domine in iudi-cium cum feruotuo, quia non iuftißcabitur in con-fpecGu tuo omnis uiuens. Eft itaquc eorum quidem, qui ifta opera ex ftdc faciunt,aliqua perfetftio, fed cui idquoquc, ut Diuus Auguftinus pie fcripGt,dez^°^.’^ putctur, agnofcere fe cflc adhuc imperfeóurn. uus Paulus certe ad hancipfam,(juam Dominus hu-lt;c iuueni perfedionem propofuit, G quifquam alius, ' ’ admodum perfeóè uenit: tarnen conteffus eft fenongt; dum apprchendifte , nondum cfle perfedum, fed perfequi adhuc ueram perfedionem , ut earn com-prehenderet in Chrifto , ad Pbilippenfes tertio.

Et hoc ipfum facit ibidem efte perfedorum, quales nimirum fert ifta uita, proprium, fè fciUcet agnofce-re nondum efte perfedos, cum ait : Quotquot igi-tur perfedi, hoc fentiamus, ut fcilicet non exifti-memus nos adhuc ad propoGtâ petfedionis metam per-

9S peruenifTc^ed obliti pnorû,tendamus ad ca, quae ad' hue ante nos funt, donee apprehendamus earn uitæ perfedi'onem,inlt;jua apprehenfi fumus in Ch rift o Ie iu,0^confequamur brabeum fupernæ uocationis^

Neqj (gitur ex hoe, nec^ ex ullis altjs locis fcriptu-rac poteft efFici,cuiufquam poffe luftificationem perfi ci Sc confummari bonis operibus, quæ hie fanefîi fa-ciunt.Necpenimunquam faeiuntfandli, utdilt;îîum, quaecunc^ bona debent faeere, 8C interim etiam mub ta mala opera faciunt:SC bona quæ faciunt,n5 eo ftu-dio S)C amore Dei faciunt,qui exigitur lege Dei,præci piente Deum diligere toto corde, tota anima,SC omni bus uiribus.ProindeneceiïehabentomnesfancfîijUt ipforum iuftificatio perficiatur mifericordia, Si gratui ta beneuolentiaDeijChrifticp iufticia folidè perfetfïa^ quæ fola nimirum legi fatisfccit.

Hæc eft catholica ccclefiac doSîrina, pro qua con* tra Pelagianos amp;nbsp;Auguftinus fortiftïmè dimicauit, Si clariflïmis fcripturarS teftimonqs euicit,in hac uita eofancftimoniaCjSCin iufticia perfcSïionis peruenire neminem,ut nonneceflehabeat fateri peccata fua, SC orare,ne Deus fecum in indicium ingrediatur ( quod fuis meritis non iuftificetur ullus hic uiuentiQ)adeoq^ De pecc4- £)go reconciliari,SC peccatorum ueniâ, uitami^ aeter* meri' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accipercjper unam gratiam mifericordiffimi fab

* uatoris, per unam uióimam ucriftiimi facerdotis.

Quam unicafalutisuiam SCDiuusBernardus prgcla re prædicat, cùm alias, tum in Cantica,fermone. öu Meum,inquit,proindemeritum,miferatio Domini, Non planefum meriti inops, quandiu illc miferatio-num non fuerit.Quod ft mifericordix Domini mub tae,multus nihilominus ego in meritis fum. Quid cih ft multorum firn miliiconfcius delitftorumr'Etftmife'

Ticorquot;

dcordiæ Domini ab artcrno, amp;nbsp;ufqj in aeternum, ego tjuoque mifericordias Domini in ætcrnum cantabo, Nunquidiafticiasmeasf'Dominc mcmoraboriufti* ciactuaîfolius.Ipiâcftcnnn SCmca: ncmpe fadus cs mihitu iuflicia à Deo.Etfcrm.lt;^8. Suffi cit merits, fci^ tc quod non fufficiSt mérita. Item, Merita habere cu- Si non fuffi res:habita,donatanoaeris:frudSfperaueris Deimp ««ntmeri-fericordia, amp;nbsp;omne pcriculum cuafifti, paupertatis, tlt;ti^gt;*omo^ ingratitudinis, præfumptionis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuüific4

gt; Hæc uerô nos in opera dicimus, nullo profcéiô contemptu bonorûoperû, quæagnofcimus QC prac^ . dicamuseflèdona Dei,8Cfandlorum ornamenta in- j. afftimabtliamullactiam contcndendi cupiditate,quac ab omni tradarione dodîrinæ Chrifti debet’abeffe fueritif-longiffimè: fed ob duas tantum caufas. Vna eft,ut mi fericordiae Dei,ô(f merito filtj eiusjfuam gloriam adfc* ramus.Hicenim unuseft,quicft nobisfacHusà Dco, fapiêtia,iufticia,fan(Sificatio,2lt;^redemptio:ut,qucm* admodû fcriptû eft,Qui gloriatur, in Domino glorie tur. hic eft folus propitiatio pro peccatis noßris, eß «* nus uita, amp;nbsp;refuneôio noßra.

Altera caufa,ut confulaturadfliifîis 8C trepidantii busconfdentqsj’corifirmata ipfis pura Euangeirj do-drina,quædûcctfiduciam falutisin ueroChrißo icr uatore effe figcndam,ôlt;f id firmiffimè.nifi enim homi nés fpem omnê falutis habeant in Chrißo folidè con ßitutam,nec cognofei poteff ab illis,necamari Deus, necullum bonum opus iftßitui,nedum perfici.

De bonis operibus confitemur nihilominus qùic quid feriprura de illis tradit, amp;nbsp;cfterimus ea quantum per gloria Chrißi omnino licet,fiC ad ea facienda cùm nosipfos,turn alios, quanto poffumusßudio inhor--larnur: quàm enim co opus habemus,8k nos ipG,

N no*

nonTiagnofcimus.Dumautem fcriptura boftfsopc* ribus,praeter ilia quatuor,quæ de eis confelîi iam fu* Cÿâtuor mus,nihil prorfus tribuat,neqj nobis phaseft,ut plu* Mttritutrf raeistribuamus.Eauerôquatuorattributa bæcfunt tonor«)« Pfimum,quodadfalutemfintnccefraria,quiaà Deo cperum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt,amp;ex fide Chnftt neccflàrjô promanât«.

Secundum,quodOeus dignatur illa,fed fuaultronea benignitate,adaugendam ôi, prouehendam in nobi» regenerationê,amp; inchoatam iufiieiam. Tertiû, quod valent nobis addeebrandum amp;nbsp;tefiificandum, tat» nofiris ipiôrû confcienttfs,adconfirmandam fidem gratiae Dei,quàm aiffs ad aedificationem pietatis, nos cITe receptos in gratiam Dei,8C effe filios Dei. Quar* turn, nos fêcundum opera nofira iudicari, ôi. propter bona opera nos à Deo laudari, atep amplâ mercedetn nobis rependi.

Haec quatuor icriptura de bonis operibus tra* dit, eadem OC nos de eis pleno ore praedicamus 18C ad facienda illa,utdixi, quantum polTumus inuitamus» atep urgemus-

Ex bis facile intelligi poteff,qtiàm non confinant cum doeSrina Euangelq duo prima capita, ÔC ultima caput Maluendae, ex qs quae dixi cum nolira confel^ Gone pugnare. Pro caeteris confirmandis Maluenda nullas adduxiticripturas.bis tamen,quanquâ amp;^po* ftea erit dicendi de illis locus, nunc paucas icriptu* ras obîjciam» Primum iilorum eQ, temerarium iu* dicium effe, cùm quiscertofiatuitpeccata fibi remiP fa propter Chriftum.Huic oppono dodlrinam Apo* ftolidefide,quaille docet ad Romanos 4. in exem* plo Abrabac,debere fidem effe abiiç omni dubitatio-nc.Id quocpquod docet Dominus amp;Iacobus, ut in orationenonhaditemusjaccepturosenim certô nos, quae

quæoramus* lam cuangeh'ca prard/eatio^rui Chr{lt; ûïana fides niritur,totaconfîftit inprædicadone pce-nïtentiæ,amp; remifiionis peccatorum in nomine Chri-fii. Et pro uenia peccatorum orant omnes fan(^),PfaI mo 52. Debet igitur omnts Chriftianus credere firmi-ter,ô^ non dubitare,fibi((êduc fupràdiximus.ucrc poenitenti ÔC credentt ) peccata efle remifTa» propter Chrifium in quem credidiu

Alterum caput pugnans cum noftra CSfeflîonc, pro quo Maluenda nullas adhuc fcripturas adduxit* efi,quod affirmât cum,cui remiffa peccata funt, pofTc implere legem. Huicoppono fcripturas, quac omni* bus fanóis peccata in hac uita tribuunt, 8i mendaces pronunciant,quicSc^ dicunt fc no habere peccatum«. At qui nunquâ eft fine peccato,id eft, legis tranfgref* fi'one,is legem nunquam implet,id eft,ei fatisfacit.

Tertium caput pugnâs cum noftra Confefîïone, pro quo Maluenda nulla protulit fcripturarum tefti-monia,eft,quod negat homines eo iuftos effe, quod eis peccata non imputantur: imputatur autem iufti-cia Chrifti. Huie oppono quod Diuus Paulus ferix pfi'tad Romanos 4.Non operanti,credenti autem in eum quiiuftificat impiupi** imputaturfideseiusad in fticiam : quemadmodufn ÖC Dauid beatificationem dicit eius effe hominis, cui Deus imputât iußieiam fi'neoperibus: Beati quorum remifTaefunt iniquita* tcs,amp; quorum teda funt peccata. Beatus uir,cui non impuiauit Dominus peccatû.Hisuerbisclarè admo-dum teftificatur fpiritus fantftus per ApoftolS, 8C Da uidem,hominesnuiiaalia ratione iuftos coram Deo fieri,aut effe pofte,cum cis Dominus peccata nó im putat: imputât autem iufticiam,amp;,iufticiam utique Chrifti filfj fui, qui nobis abipfo fadus eft iufticia,

gt;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N X finish

les

fini’s^p legis efi adJuftkiamomnrcfcdenH. D/xû

Haec oratio hisipilsiquibuseft hic con fer fp ta fente n tps babitaeft,amp;magna ex parteeifdem etiàm uer bis: (èd quia nô fuit mihi ad manum tota, u t eft ad uer bum excepta» non potui ubiepeadem uerba rcponegt; rc. Quædara tarnen demercede bonorû operum, ôô quomodo Deusbona opera caufaseflèdicat fuæ in credentes fibi beneficcntiæj adieci, quæ turn in aliud tempus rêtjciebam. Illudautem,Quia datum non eft poftea,uoluica bicponere,quô fentêtianoftra de bonis operibusiac omnibus ftcum laudibus, quae eis tri buunturinfcripturisjhic plenior perfpiceretur»

Hxcdidafuntio.Febr»

ACTIO TERTIA COLLOCVTORVM

Confeßionis /\ugußtinlt;ede iuflificatione,ha'

, •.’quot;J, bita X LFebruarij.

HOc die primùm recitauimus,amp;fad at^aexhibui* mus fequentia axiomata, quibus noftram de iu ftificatione dodrinam fumus breuiter complexi: ô£ quae inmaluendicis propofitionibus aliéna à doeSri-na pura Euangebj pofita funt.reprehendimus, Dein dCjdcueraamp;Jutiliratione conferendi admonuimus. Poftremójfunimam doeftring de iuftificatione germa nicèexpofuimus.

AXIOMATA COLLOCVTORVM CONFES' fionis Augufiance maluendicis pro-pofitis oppofita.

I luftificatio uitæ, de qua Apoftolus in omnibus quidem epiftolis fuis, fuüus autemad Romanos ód Row.i. gjj Galatas,docet,cft hominis in gratiam Dei,óf con* _ .“p’’ fortiumuitaeæternacreceptio,peccatis propter ChrP ftuin,exomninogratuitamifericordia Dei condona tis

iet

tfSjtiuH« homi'nis ipfius uiribus,mcHt«s,aut operibu# aliquid hue conferendbusgt;aut ad hanegratiam prçpa rannbus.

i Hanciuftificationcmfufcipfmusamp;’amplcc^îimur libera quidem amp;nbsp;üolunraria Rde, qua fcilicet Euan* gelio Chrifti firmiter alTentimur, fed quam Domi' -nus traöis ad filiumfuum,fuofpiricu folusinfpirat amp;nbsp;fuftentat.

Î Cui quidem fidei nutaquam défunt pcccatorum »• î« pœnitenîia, fpes, Sii. charitas : attamen nec per feilia, nec per has comités fuas iuftificat hominem ( omnia enim hæcdona Dei ex parte funt, peccatumep non omne fubmouent)fed co folo iuftificat, ôd faluos facit fides,quod mifericordiâ Dei peccata credentibus gra tuitô propter filium fuum remittentis,apprehendit in eodem Chrifto feruatore noftro,2C tenet firmiter. Vt Rom.j. enimper uniushominisdeli(ftum,condemnatio per- Gil.3. ueniùn'omneshomines,ita etiâexunius iufticia ue. nit in omnes homines iuftificatio uitac.

4 Quia ergo per fidem iuftificamur gratis,amp; nullo omninô noftrorum opcrû merito, retftè dicimus. So* la fide iuftificari credenres: per hanc uocem (fola)non rtmouentcsàfide fpcmôicharitatem,fedàui amp;mc» rito iuftificandi excludentes noftra opera. Cumep ea uoce fantfti patres omnes ferè ufi funt,nemo poteft nobis uicio uerterc, quôdeadem utimur,dum fcilicet cius uerum fenfum abundè explicamus.

$ Qui docent hanc fidem in Chriftum, qua credû mus eftèpereum peccata nobis remifla, ôd haeredes nos fatftos uicæ æternæ,habere propter noftram infir mitatem dubiam,q iubent nos Deo adimere gloriam ueritatisjamp;^nonagnofccreeum ueracemin promiftis Rom.4. fuis,hoc eft,negate Deum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kcoii.i,

Deo

ÏOt

€ Deo quidem omnia poftibifia funt, eamen qufa neccfle cft, 6d illud uerum eflc: Neminem hicuiuen« tem iuftificari coram Deo, fuo mcrito, fandos dum prd.i4ï. uiuunt omnes fateri oportet, flt; habere pecca* ta, hoc eft,legis diuinæ tranfgrcflîonem,amp; orare, ut ipfis hæc implendæ legis débita remittantur.

• •J nbsp;nbsp;Gratia Dei delet in hac uita peccata in credent!*

• - » bus ne imputentur.ô^ fuppeditat uires ad obedien* t.iorfrt U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;legt Deu Verum Ut peccata otnntno non lint in

' credentibus,necadmittanturab eisjlegifcilicctiam farisfacientibus, hoc donum eft futuræ uitæ, ÔC per* fedac iam conformitatis cum Chrifto. Et qui fecus docent, tj negant fanguinem Chrifti peccata fando* rum quotidie purgare,ipfumcp Dominû datum nobis propitiatorem pro peccatis noftris: quæ quando-t.loxn.x. cuncp nos non habere dicimus, Ôi. offendere nos in multis negamus, mendaces fumus, amp;nbsp;ueritas Dei in nobis non eft.

• 8 Proinde,quialia,quàm Chrifti iufticia fibidona ta confidit in hac uita,is fuam quæritiufticiam ftatue* re,amp; Dei iufticiam répudiât.

• 9 Bona opéra à Deo ftilicet mandata, ôi’ in nomine Domini fada,ex fide neceifariô promanant, ôô funt grata Deo,atcp remuncrantur ab eo prefentibus amp;futuris bonis, ipfius etiam uitæxternx fruittone: (ius enim hæreditarium huius fide nobis confiât) ue-rùm hæc Dei tam benigna remuneratio.nô ipforuo-perû mcrito,fed gratia nobis cotingit filtj Dei, in quo diledo fuo Deus nosadeô fibi gratos fecit, ut ôi ope ra nofira fie dignet liberaliter in nobis remunerare.

His axiomatis recitatis, amp;nbsp;ad ada oblatis, rogaui-musCoIlocutoresalterius partis, utuellent, omiiTa il' lafuauaga St^confufade iufiificatione difputationc, fcquiordinê,qué Imperatoria Maieftas prafferipfif* fet.

'«J

articulos nofirç Confciïîom's ordi'nc defijmere cxcutiendos. Acquæputarêtinhis reprehendenda, . , intheïêspoflent limplictfli'masrefoiuere,contracp cas,qu%exiih'marent fe habere argumenta propone-

noftras ad earefpóüonesjquas ÔC breues amp;nbsp;fim-plices daturi eflemus,uidffim expendere.Eam eflc ue rèdialecfîicâranonem, qua pofletôdbrcuiter, amp;nbsp;per- QSfgß-AU' fpicuè explicari, quicquid in unaquaqp controucrfi'a guil. h%reretimplicatum,ac iententiam utrorum^ Impe-ratoriæ Maieftan’s,amp;ordinS Imperij,omniumc^ pio rum iudicio commode dtjudicanda dcferri.Teftari quocpfumus,nos pofthacab hoc,ab ImperatoriaMa ieftate pracfcripto ordine non efle difcefluros.

Admonuimus denicp cos,nobis uideri tres modo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

quacftiones inter nos in articulo iuftificationis reipfa controuerti. V nam,de operibus iultificationem prac- ''f “* cedentibus,cuius ea fint ad percipiendam iuftificatio nem momenti,aut mrriri. Akcrâ,de natura fidei,quae fcilicetfitfides ueraamp; Chrt{iiana,d^ quàm hancde fa lutecertâ efleoportcat-Tertiam,quid ualeantamp;me-reantur opera bonaiuflihcatoruad perficiendam iu-ftificationê,amp; merendS uitâ aeternâ. Atcp rogauimus cosjUt Si ipfi fuam difputationê redigcrent in copen-diû,quo redderet dtjudicatu faciliorrnec^tam multos articuloscômifcerêt.Multa eos iâ attuliflè de boniso^ perib.quaepertinerentad articula noftra: Côfeflîonis fcxtS. Poftremô cû alter pracfidû queftus eflêt, fe Lati nam orationê no plenc femg perciperc,primQ hoc ca put dotflrinç Chriflianae de iuflificatiôe,etiâ germant ca lingua,fed fummatim explicauimus, atqjoftendi-mus, qualê'nâfidê nos doceamus.Talê fcilicet quç fi ne peccatorû poenitêtia, ôdfiudio bonorS ogû effc no poifittnitat aût non fuo, fed Chrifli merito,qre firmâ tUâ amp;certâ elfe oporteat-Tefiati^ fumus, nos ad uera

bona

104

bona opera, quae fcilicet Dominus man Jauit, popu* lum diligenter inhortari, atcpilliaffidue con firm arc» bona opera effe ad falutem omnino neceflaria, ôi per fpiritum Ghrifti, cum ad augendam in nobis iuftida, rum ad fiduciam grattæ Dei fuo modo nobis confirm mandarn clficacia,eacp Deum cumulatim remunera-re.Sed propter adferendam gloria Ghrifti, amp;C firmandam miferis confcientqs falutis fiduciam,necefTeefle, ut id quoep fedulo moneamus, nulla noftrainhacuP ta bona opera legi Dei fatisfacere: ÔC. fancftiflimis qui-bufqjfuperelTe, ut cottidie omni momentoremiC' fionem orent debitorurn,condonationem peccato rum,Slt; id propter unum mediatorem noftrum Ghrigt; ftum, cuius uniusmeritofpem falutis fibi cóftabiÜre oporteat. OfFenderecnimin multisomncs. Si Ghri-ftum unum elTe om nibus,0C propitiationem pro pec catis,3t^ uiam atep oftium ad uitam beatam. His atftio* nem noftramconclufimus.

Hoc ipfo die poterant GoIIocutores alterius partis fuasrurfus obieÂones incipere, perparQ enim temporis nos infumpferamus. Verû uifumillis fuitfuam atftionem dificrre in diem pofterum.

ACTIO ALTEPvA COLLOCVTORVM ALTB-n«s partis de tujiißcatione, ccepta XlI.Fcbr.per Miluendiint qui fequenrii prxfatur.deinde fcripto ad qutedam noßne prcefationis refj^ondit.Prtffatus autem eji in hunc modum.

CVm primo die in nomine domini aufpicati fu mus, teftati egregiam noftram uoluntatê, Si ad Keipublicæ conciliationcm, non tantum uerbis, fed reliquaetiam atftione, quaeanimorum indexeffe fo-letjfatisnotam Si perfpeeftam: Si cum poftridie audi-remus,quje à dociifstrnis alterius partis Gollocu-ori-bus

lOf

bus partim dicQa, partim récita ta fünf, magno an/mi dolore .affeói fumus, quod exillo principio uidere-mus,præcipua Deiimmortalis beneuolentia, fin-guIariprændionobjsopuselTej ut fine animoriïper-' turbationCjin grauifiâmoreligionis ncgocio,toto hoc Colloqutj têpore uerfaremur. Occurritcp nobis tam humanac fragilitatis mifera conditio, quæcùm k ad opusaliquod præclarumerexitjeuifljmis nonnunt^ rebus aut impeditur,autrctardatur. Nos tarnen patrê Tttmen nc' cœlefiem Deum pacis præcari non defiftemus, ut fie noftra omnium pecfîoraignefuæcharitatisaccendat, ut nee aftu fatan£,nec h umana imbecillitate,fancfia et Catholica Concordia impediri poffït.Atcp itaprifting° noftræ uoluntatis SCmodeftiæmcmores, adea, quæ propofitafuntjordinerefpondebimus.

Primo ad id quod fcriptorecitatumeft,idcpetiam ’ ex fcripto. Ad reliquas petitiones dodifiïmus uir D. prouincialis Carmclitaruinferioris Germanig, facræ Theologiæ profeiTor cximius,pro modeftia à erudi' tionc,qutbus eft præditus,rcfpondif.

SCRIPTVM MALVENDAE, IN Q_VO RE-fjgt;ondet ad t^utedam, c^tta ilium in noßra prcefatio^ ne offenderant,

I Reucrendiffîme Princeps,generofe Comes, Prgfi des clariflîmiiin eô fcripto quod proteftationis nomi ne à docfiifltmis uiris,altcrius partis Collocutoribus recitatum eft,quacdam effeanimaduertimus,ad quæ amice familiariter(ne colloqut) limites tranfgredia-mur^reipondendum efle putauimus. Quod fîet à no bis breuiter,ô(; fine ulfius hominis (quantum res ipfa patipoterit)ofFenfione,atcputineam partem dodîif-

O fimi

)

Jog

fîmi uirijS^animum nofirum,6d ucrba mterprctcnf, per lefum Chriftum petimus, acrogamus,

2 PrimumomniûquodadexemplûregiS'Dauidis attinet,nos qutdem legimus fancfîiffîmû ilium regent munere fuo Ik cfle perfunóum, u£ neqj in conferua* tionecceleftisdoôrinæ, neq? inrcgni adminiftratio* neiure polïît reprehend!. Videmus QC hodieCarogt; lum Cæfarem lèmper augullum, Dominû noftrum clementiiïîmum, cum in alijs Reipub. rebus, turn in Vtinamucro (ueuda fide Catholka, SCpacificandisrelig/oniscon' txiftimarct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f,,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a r

«nâad feper trouenqs^nihileorum præt€rmiiule,quæadIepcrtP conftitinus, nereexiftimabat, Qu^re quæ fequitur petitio, ne fcigt; fiüreTahnlu Cæfar inuióiifsimus Ç quod Arcadium hortante «latißimi api Diuo Chryfoftomo fecifle referunt) patiatur feca^ pesXgereo^ lumuijs, ôi. quorundam hominum iniquis iudktjs iibros,audirc fncgndi aduerfus innoxios homines yUeram do(firigt; gione difpu- nam prohtcntcs, commode prætermitti potuit.Cum-fôuocâie^« nequ0calumm'js,aut iniquis iudkqs Caffarisaures rèuj^ol'étna foleant, quæ fèmper optimorum ô^pientilTi-trafiare.ßatn morum homiuum confiltfs alTueuerunt. Ncc^poflct-Lîgor^jquo quifquam facrum CæftrcæMaieftatis pccfîusaduer^ fciiicct Epi^ f(j5 nrofefibres coeleftis amp;nbsp;catholkae doórina: infl'ant fcopos icftp I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tuMc.amp;c. mare,quamCarfaripIejtcltantectiamorbe.terrarum, fandiffimè profitetur.

3. Porro quod monent,diligenter efle'Cæfareæ Ma: ieftati animaduertendum,unde debeant diuinæ caux fæ cognofci ód dijudkari, id'que fieri ex folo uerbo Dei. Sic intelligant, fatis perfpecfium elTe religiofifi fimolmperatorijUnde petenda fit earum rerum cognf tio,Ôlt;: ubi quærenda dtjudicatio.

lllud autem quod paulo pôfi fubîjcitur, hune con wentum inftitutumeffead pacifkandam docflrinam eccle*

TO7

'ecclefljs, toti orbi falutarem ac neccnariam. Nos quidem ficinteli!gtmus,hunc, amp;nbsp;fupen'orcs conuen' tus caufarch'giomsindilt;fios,hucpotiflïmum fpecfïagt; re,ut ortis in religionc con trouerfij's, amicè Îàndîè compofjtis, difcordiæ locus eße non pofîît. Nam ’ Pquot; J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I n n r t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rtolos quido

docfhnam ccclenem 8é faluurem certum clt longo fed poûca q-ante hosconuentus temporeecclefiæ Cathohcæ’in^ preflüVo^ni-notuifle»

4 Cæterum totum ilium locum, quo dodtiffimi Domini Collocutores rcfponderc fe profitentur tjs criminationibus, quas fibi dicunt,tum concionibus. Sophifticu«

r • • t ■ t ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hoc. Nam n»

turn Icriptis uolumintbus , mtendi, non putamus aliquid a J ad hunc locum perttnere , quod ctiam ipfi inutile *H5eVfquot;dóm nunc, amp;nbsp;incommodum efle, difertis uerbis teftan^ ïduërfaXs tur. Quod fi quicquam aduerfum fe dióum aut faichminibiïs rc ptum, refponli'one uel quærimonia dignum efle pu tant, cum fpfis criminationum authoribus, loco a-Iio caufam agere, non hienobifeum debutflent, qui xim«, adamicum, SC familiare Colloquium adhibiti, nihil aliud 3 quam fantam in Chrifto lefu Domino no* ftro concordiam modis omnibus optamus, SC quae-rim us»

J Reliqua ucro quae deecclefiæ Catholicæ Funda-mento, SCdecertiiFima régula recipiendi dotßrinam aliquam, aut cultum Dei.pauloinferius commemo* rantur,SC fi fatis incelligamus, quid de illis omnigt;. bus catholice intelligcndum fit,fuo tarnen loco di* feutienda, SC commode tratfîandaefie cenfemus, iu* xta feriem articulorum à Cxfarea Maieftatepropo* fitam»

6 Ad eundemmoduquoddelibrisCanonicis^de lÿmboliSjôC conciltjs rccipiendis diet, SC poftea de ta

O 2 xatis

IOS

xatis abufibus, 8(f quorundam hominS uocatione ad prædicationê Euangelrj.arbitramurad eosarticulos referuandum,ubi loco ordine de ijs omnibus collo qui poffimus.quod utamicè fiat.ôd familiaritcr, fepO'' (iris huiufmodi proteftanonibus,qua; neep ad arnica Colloquij rationê pertinêt,necp à nobis,ad colloquia tantum defignatis,recipi ullo modo pofFuntDomi* nos alterius partisCollocutores uehemccer rogamus. et Amplitudinem ueftram ReuerêdilTime præful, ge ncrofe,Comes,ne quicquam tale in arnica Colloqutj tradatione pati ueliiis, reuerenter admonemus, ateg obfecramus..

ACTIO BILLIG Klk

I, Quatnduum iam uin difertiflimi, Collocutores No no/îrlt;lt;, diuerfæpartis,caufamdefide,ô(; feligtone ueftracgi fedchrißi. ftis.Etquidempnmodicadea,quæ excellentiffïmus facræ theologiac profeflbtjdocflor Petrus Maluenda, S.CæfareæMaieftatis facellanus ptjlTimus praefatus eft;indicaftiscpquacuosin præfatione ilia non admo dum bene haberent, uidebantureg uobishuic collo/ quio polTe nonihil olFiccre. Adhæc amp;nbsp;côtraeos, quos aduerfarios uellros appellatis.grauiter admodum ex' poftulareuidebamini..Pctiuiftisquocpà nobis non* nulla ad probam Colloquij iftius acfîionem inftituen dam pertinentia, in procelTu obferuari, quaedam e* NccKoîtto tiam uitari.

Z. Akero colloqurj die refponfo noftro, ad ea qua: uos dixeratis,nô^ admilToun ipfam iuftificationis ma teriam ingrelTi eftis: SCquemadmodûnosprius,fed breuibus'’ ôd paucis.ita uos docfîring ueftrg furnmam prolixo fcriptoexhibuiftis. Ac ftanm in propofitio* nés noftras,quasadexplicandum iuftificationis par

tes

I9gt;

tes conftitucramusjueftram dixißfs cenfuram, indicé üis^ quid recipiendum , quid ambiguum, quid adueifari uobis uideretur.

Tertio,ad fcripturas,quas brcues ôi paucas quide ille Dominus,breuitatis üudiOjproaiTertionedogma tis noßride iuflificationecitauerat,refpondiflis. Op^ pofuißis quoqj eis, quæ aducrfari uobis uiderentur argumentaquædam, Acheri propofi'tiones ueßrasgt; ceu dogmacis ueflri dignitateSjConßituißis.

Nunc partium noßrarumefl, ad 4.dierum atßio^ Aftioniqox-nesordme uobis refpondere. Ac primo omnium,da pj^’quhique ta ratione uobis fatisfacere ad ea,qu'e die primo com memorata ßint: ac mox iußificationis materia, quam folidos, iinus nunc triduo tracßaßis, intrare, addifcutiendû, amp;ex- dksquot;impER'$ pedienduquæ hacfïenusutrincpdióia funtamp;propo Uta,quo uericas ipfa tandem aliquando, pracßätc Do quot;ob's «mp» mmojinuolucnsomnlb. remotis, apparcat, redeatcç ftisueftracó-diu fperata nobis in fide, QC religione fantßiifima con Joquot;o°'’fpon' cordia.Etquidem poteramusea omnia, quae die pri mo à uobis in nos didta,uidebant,dißimulare ac prC' paru^îobu terire:atqBquod omnium gratiflimumnobis crat,tm5. r'^i'quunus. mittere nos ßatim in ipfam materiam,quam fimul in^ greßi fumus,nifi ilia iam confcripta,Sgt;d in atßa digefla coram Cæfarca Maieflate.omnibusqj Imperrj Princi pibusreferenda,utporcant,nifi culpâuelimus agno-fcere,refponfionem aliquam. Atcp utina cum ad rem nonadmodumpertineant,nonfuißenta(ßis iflis in-ferta, neinuitis adeo nobis ißa refpondendi neceßi-tas imponeretur.Scd paucis rem,6lt; fine cuiufcp offen fione,cxpedicmus.

Obferuata funt per uos in praefatione ilia, quam nos omnium modeffiffimam, S)C nihil in fe offenfio'

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O 3 nis

îlo

■nis contincre iudtcaucramus, tria, quai abfquelæRo^ neexiftimattonislllunriirimorum éc llluün'um Prin* ciputn ueftrorum, ac Rcrumpublicarum Confeiïï» onis Auguftanæ afFi'rmabatis uosnon poffepræter* ire. Rogaftis quoque eadem ilia tollere non graua* remur, quo colloquium ipfum animis infcnfis po (lit utrincpiniri.

Hfc haies Ac primùm difplicuit uobts, quod catholicos fuprà pag. nos appellauerimus , quod uideretur ita uobis di-ôum , quafi ne 11 ein us uos, ueftros^que Principes» ac populum ConfclTioni illi adhærentem , grauif* lima hærelèos , aut fane fehifmatis ignominia no-tare. A quibus efletis quàm remotifTimi, ut qui np hil unquam receperitis, uel in dogmatis,ud in in^ ftitutis ecclefiaßicis, quod non fit proditum à pro-phetis gt;nbsp;ab apoftolis , ÔC faneßis patribus , ac non , etiam totius Ecclefix confenfui Catholico confen* taneum. gt;i

Nihil etiam remoueritis unquam corum quae funt in facris literis prodita,amp;olim inmeliori ilia cc* défia tradita SC obferuata.

Eam'que ob rem petcbatis,ut nobis uellcmus fumere titulos , quofcunque liberet, modo ne eos nobis proprios facerc , ac ita tacite cos uobis adi-mere uellemus. Eos nimirum titulos » quos facra Denomine Caefarea Maieftas , 8C Ordines Imperq Principibus Catholico. ucftriSjSCuobis adhuc communes rcliquiffent,quoique coram Deo uerè fuftineretis. Itauos.Cuifuipi* Cioni ueftræpaucis refpondemus.

Ipfi noftis uiri difertiffimi, nos appcllationem banc, non nunc primum , aut a controuerfiæ ilii* us tempore , nobis ufurpalTe : res uetus ell, ÔC his

con

in

coîltrouerfqs fongc antiquiof , ut ud in prxiadh cium, ud fraudem cuiufpiam afTumpta uideri nc' queat. Nati fumus inßituti in Catholica ilia, quae tot fam fèculis nomen illud obtinet, nee ab ea nos patimur abftrabi. Sed neque uos appdlatio* nem illam adimere nobis uidebatis, idco'quc etiam' libenter earn retinemus, Fallimini autem, Ü puta-tis ita dicfïum , quafi udimus hoe nomen fob's no- Videfophi^ bis facere proprium , imö cupimus cuneflis genti ♦ bus illud dTe commune. Nihil ertim conuenit tarn commune elfe omnibusîquàmquod eft,ô(: dTe debet catholicum,ideft,uniuerfalc. ■■ ■'quot;

P4ec aliud habet fibi proprium eccleffa y quam ut amore profequamuretiaminimicos ,ac oret De-um Optimum maximum , ut omnes homines fidei Not eras huius2lt;unitatis uditcohgregare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . inimia eC'

Vtrum autem^recipiatis , doceatis, amp;nbsp;feruetis, quæ uetus ecdefia habuit, an fecus, opinamur non-dum ReuerendilTimopræfuIiS^illuftri Comiti,Cæx fareæ Maieftatis præfidibus, aut utriufque partis au-ditoribus ex hoc colloquioconftare: betautem quic-quid eius eft,collationedogmatum,propitioDeo,* perfpicuum in progrdTu , ut præpolîerum amp;nbsp;fu peruacancum fit, nunc de hoc udle præiudidum facerc,

Oramus itae^ Dominum noftrum lefum Chri-ftum,qui pro eccldia ilia fua Catholica pretiofum' fanguincm fuum fudit,quoillam ab errore omni Iigt; . beratet, ut det omnibus nobis in ipfo idem fapere,gt; ÔC dicere.

lam quod a nobis poftulatis, ne uclimus appella-tionem illam«obis detraliere,nos uiciffim Deum pa*

trem;

II2

irem,cufusfoKusöcculto,red no tniufîo iadido,fides Cathol(ca,U€i deficKinhominibus,uel incrementu fu mitjOramus , ne fitilla appellafio nobfs propria :ac Curnon fini- uos percundemobtefiamur,ut ne uclitis ipfi'earn re^ agnofcii^r linqucre. Nemo enim ab ecclefià iHa Gatholica fegre c°’^deonec S^t,ntfi.qtii lèipfum fêgrcgareuolixerit. Et quifquis ita nommant Catholicâ cxit,fua id uoîùntate^ô^ uicio facit,no præ-iudiciouelinuidiaalicna. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

pud ucfttos Hine beatus Apoftolus Paulusteftatur hæreticu ioauogt;quam hotnine,quiiamlitfüDuerfusJuoipliusludioo cön^ amp;h7rc°ï“™r5 dcmnarLQgoduobisaccidere.auertat Deus.

nomine ap- Sccundo, cum per eundem prieflantifli'mum D. P'“'“*- Maluendam exponimus, quo animi affeefiu négociQ hoc fufeeperimus procurandum, ac nosreftituendæ In qu« hiec nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Germaniam concordiæ defidcrio teneri, uos intc

dicuntur.ha- pim finecaufa,aliudaiia;,6d aliud igi fîgnificânteSiCor betfuprajs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ooftra omnia infpetfiori mentium

Deo iudieanda ccnfuiftisofferri.Cuifimileelhquod Nonita. Sed antehoc triduum uidebamini nos accufatores faccrc, diftvtha’a. ôi.agiuoshoclocoreos: quaetiamdecaufa pofeeba^ us uobisplus temporis,nimirum tanquamreis, ad de aus.^ fenfionem, quàm nobis à ReuerendilT. 8(. llluftriff.

praefidibus Gæfareæ Maieftatis concedi. Quæuox non poterat,nifi de falfa imaginatione, aut perturba^ to pecfîore proficifciicum uenerimus hue, ad concili-andumyfi fieri poflit, uobifeum per Dei gratiam com trouerfias 8C lites omhes,idcp amico amp;nbsp;îranquillo cob loquio. Quod quia fieri no poteft, ubi tales refideant fuM imaginationes, ad eximendam uobis hanc falfam de mus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftudio noftro opinionê, fumus hac in re eiufdem uo'

bifeum uoti.Nimirumutcorda,di^a, fâdîacpomnia nofira, hac in reDeo iudicâda referâtur. Faxit Deus, quod

XI5

quod utrinlt;^uefum petitur, 3^ lud/ccfomnis æquita* tw fons ine,quem nihil fallerepoteft. No fumus enim Prcfißia altcrius nobis confcn,quangt; nos lide,ôf cófcientia bO'fine erit4' nahancrcmuobifcum traeftandam fufcepiffe.pr efer' tim oblata nobis concordiæ fpe, ad quam nunc pkno corde adfpiramus. Didmusœcxanjrr!o,qijod Apo-* ftolus ille in 2.ad Corinth. 4 . Habentes hanc adminilt; ftrationcm,iuxta quod mifericordiâ con fecuti fumusj non deficimusjfed abdicamus occulta dcdecoris, non ambulantes in aflutia,necp adultérantes uerbum Dei, fed in manifeftationc ueritatis.comendantes nos me* ipfos ad omnem confeientiam hominum coram Deo. necphocinfuggillationem ueftram dixilTeuolumus, fed in noftri tantum purgationem. Coiienit enim ad res Colloquij huius amice tratfiandas, omnem falfam imaginationem exemptam; 0^ feire uos nulla fidîione, kd ex animo amp;nbsp;finceriter hoc nos uelle, quod loqut* mur,6C hoc’ nosloqui,quod uolumus.Proindecupi- lt;nbsp;CofirM' musperDominum lefum Chriftum pacis datorem, f“»quot; h^ccu utnobifeum miiïa faciatis præiudicia omnia,caufas quoepSderiminationes ad Colloquium hoc noßrum non pertinentes ; quales funt cxpoftulationcs illæ ue ftræjdegrauiiïîmiscondemnationibusjhorrcndisc-di(fîis,accôfequentibijs pa’nisaduerfuscos,quosue ftrosaduerfariosappellatis. '

Quales item odiofa ilia, de fchifmatis huius, ficut reóè dicitis,pernitiofi(Timi, authoribus, inquifitio. Quoscontendifis ueßrosno fuiße principes,fed neep nos eosin præfatione noßra ißius infimulauimus, ut opus fuerithacpurgationc. Neminem enim perßrin' . Xf'musn'ntcrimtamennon puramus uos tarniniquos^* neciSi, iudicesfuturos.utinCacfàreâMaieflatem, dominum Omnium noßrum dementifltmum,religiofiflimumcp

quot;P à quo

s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a quo ttos,qu«bus ifta commcmoratis/umus ordi’naff

Collocutores;autin Principes Catholicos, commuai telïgionenobïsiun(fïos,culpamhancuelïtisderiuare» Confiât etiam,uobts ante has exortas tragcediss re^ ligionis,quam illï profitentur, nôdum ita concufla pa*

. ce, Si tranquillitate iucunda, omnia in Germania flo^ ûo Domi' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mittimus résilias,quæ ncc temporis, nec fa

no apoflo'^ nbsp;nbsp;neque iftius funt tradationis, ne Colloqutj indiór

ii/,crmar' mctas prctergrediamur.Alioqui poteramus amp;nos no tyribiu t- paulo grauiusexpoftularc, ÔC queri. Nunc autem fpe* iuf obijcie' diamus ad concordiam, quae fi nobis propitio nobiS’ bantur, Deo(quod futurum fperamus)contingat. non admo-dum deauthoribus, hi fuerint, anillij mukumerimus-iblliciti. Sed ceu ab infaufio Si. ciuili bello uindicati« praetcritisomnibus obliuione deletis,gratias agemu» communi omnium liberatori Deo,qui folet nonnum quam Ecdefiam fuam tafibus exercere modis,amp;quafî fiageilis quibufdam cafiigare, atc^ ad melioris diicipii’ næ obferuationem reducere»

Déforma lam ubi fignificauimus cam rationcm. CoIIoquq GoUoquij, nobismagisplacere,qua familiariter de rebus-utrinç^ ageremus,nonconfcriberenturautcmalia,quàmilla, quæ uelconciliari per Dei gratiam contingeret,uel re^ linquerentur iacontrouerfo, cum præcipuis utnufcp partisrationibus^fecundumquas Cæfarea Maiefias Aiquæifia j-ujn StatibusImpertjpofTcntdeliberare, atcp de agen ^icunturt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tjs,quæ in decreto habentur,conûituere^Vobis

a entur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fuit, S)Ccontenditis caufam ipfam, amp;offi'

M cium ueftrû poftulare,utetiam argumenta amp;nbsp;rationes ’ omnes,quibusutrincpinnitereniur, fupcrfluistantô rcielt;5hs,amp; quæ caufa confcnbi omninô non pofiu* laret,.confcFibaatur, ut fine quibus caufa hæc dijudi^ cari non poflit»

Ilf

Qaanquam autem res iTta laboris fitimmenfi futa-ra,ac plurimiquoc^tempon's prodiga.Sd nc “formam*« QBilt;i i»? quidem habeat Colloqoq, tarnen ne defimus necefff qiTqtrjcÖ* tati ueftraf,acquiefccreaobjs non detrccHabimus.Præ c°^ù'X,nS fertim cum adeodecretS illud Wormatienfê urgea* tis,nifialiudCæfarea MaieftasCIementiiïîmus Do quiitm foTi»« minus nofterinterimconftituat.Ita tarnenetiam,ut quando uolêtibus uobis, di(fîa in hoc Colloquio funt fcribenda, cofcribantur omnia, argumSta cumrefpon fionibuSjôï; eorû examinationibus, ne noua inter nos contentio oriatur de eo,'quid caufa fcribi,aut no fcribi pollulet. Dabimus propitio Deo, quod in nobis eft, opcram, ne afteramus, quæ ad rem non pertinebunt»

Quod autem putatis ad ueritatis inquifitionem, cam efle optimam, amp;' uerè diaIclt;Sicam formam, qua fingulisargumentisfua fubtjdatur lefponfio, conce-datur^, quemadmodum heri denuo commémora* ftis,relponfioncmülam cxaminarc, doneeapparcat, utri potiori nitantur ratione.ldipfum SC nos fatemur» amp;nbsp;hoc fcilicet eftjquod initio uofebamus. Eoep peteba mus Colloquium familiare ôi amicum, quod Collo-qutj ueriformam habcret,quo per ftripturas facras,ar gumenta ôi. rationes quæ primùm cuicpoccurrilTent, hberè, amp;nbsp;ex tempore utrinque ageretur:agitatus^ ad Quo miniK huncmodumarticulus, atepad ungucm feripturis fà-cris,argumentis SC rationibus expenfus,ita dcmùm obftat exee ' uel conciliatus conngnaretur,notarijsinfcribendus: aut fi peccatis noftris exigentibus, neuter ncutri cede* ret,n5cóciliatus,cum potifiîmts utriufcp partis ratio* nibus ac fundamêtis,referretur in adla,àCçfarea Ma* icftate.ôi Impertj Ordinibus expendendus.

At uerô reliK^anribus uobis, uolentibus^argU* menta omnia confenbi inter colloquendum, non po*

P a tuit

tun“ 11 æc ratio propter incommoda mu ka feruari. Si debeantenim omnia,quaedicuniur,confcribi.tarda» a Nuiiocaio multiscp modis interrupta pronunciauoneeriropus: fedlto^amp;T bet pleruni^ utrefrigcfcat calor illead rem geren cem chnfil dam^ neceßarius,ar(^ etiam,ut neqp haec, quæ piopo# Ste opu^s nunturmecß è regione,quç contra dicuntur, fatis quis b^Aii itur pofTitjporterioracp prioribusaptc'’ comungC' «triufqi rei n re.Quotî enim funtmortakum, propofîti fui tam tena amp;hTbfVdaîn tes J quibus întecagcndum SC cogitandum,per tot la-noTpetwrquot;^ temporis interualla, non uel akquidad rem per mus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tinens excidat, uel obrepat etiam aliquid à re alienum,

quo diftrahatur* De nobis certe non tam fuperbè fen-timus, ut confidamus omnia pofle memoria retinere. Si autem pergat quis ad hune modum fiue argument tarijfiue reipondere, fiue etiam refponfionem datam examinare,SCexcutcre,monftrofae prorfus naicentur, SCincompolitac (quod ad nos attinet ) argumentation r^r'igâurQm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quas nec facile rctinere quis poflît,uel aifumere»-

Quomodo autêad tam male cohaerentem, peius^re-âoîumcxtm fentam,aciam propémemoria elapfamargumenta-parVijiabé'? tionem,quis ilico reîpôdeatpquomodo refponfionem niaïubu”amp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;examinarc,SC fecum côftituere queatin re præn

in 00.14 nbsp;nbsp;fertim tam magna,ad animarum falutem,non noftra' ‘

rum modo, fed omnium hominû pertinente f Et quis i nibiT” *quot;* refpodeatjCaufamcp agat, ut uelit dicla fua omnia Sit r I gio confcribfCæfariç^ Maieftati SCprudcntifsimis Sacri gt;nbsp;gn'do.amp; de- Imperij Côcilqs,at^ adeo toti orbi dqudicanda SC lom-cn'bVi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proponip Aut etiâ quomodo omnino expert

tjiiid exCKÎit di acdîjudicarires tam incÔpofiiacàquoqt poterunt/ U^'',1«quot;quot;’’ Vttaccâintérim,quodinteragcndû,adlibrosfæpius iilt;a uitomo- acneceifarijrecurrendumnobiserit. Vtfiquandoci-‘tenturfcripturæ,uel patres, de quorum fententia nort conueniat, nôarbitror enim alterumalteride fentenn

â»

tiafcnpturarum tam ftatim ôd facile conceiïurum : 5d difputationo de fcriptuns,fed de fenfu futura eft,cum de ierf pturis couenit. Qiiod ipfum ft incidat, tarn non poterunt notari) progredi, ôi Colloquium deferetur in diem alter urn . Aut ft non differetur , 8(. nos de a' lijs interea colloquemur, quae amp;nbsp;illi fcribent, quis ent ordo rerum c' quis tantam confufioncm cxpendatc' Proinde quod reseft, SC initio diximus ÿ ôi repetimus adhuc, nullû probari nobis Colloquij genuSjnift per CoUoquu fi uices,SC famtliariter abfq^ feripto res fuicipiatur agen^ ‘®quot;‘' dajdifcutiantur^ôCexpendâtur exaôèomnia, priuf-quam feribantur, alifs expendenda. Quando autem uobis ifliufmodigenus Colloquq detredantibus, in aliam formam pertrahimur.ct erunt dida omnia con» fetibenda, conilitum nobis eft,non nift rebus ex pen. û's caufam ageremec immediate femper dicere,nec fta tim fubijccrercfponfionessuel examinationes. Et fie minus committetur ineptiarum, minus etiam temporis expendetur: quia hçrebit nemo cogitabundus,nee repetitioncmdidorumquis poftulabit. .

lamut prærcream, quod cum uos tam prolixi fue-ritis in cxplicatione iêntentiæ ucftræ de luftificatione,, “ nobis obneitisi ÔC efle putatis à ratione Colloquij a lie num,quod luftificationis mareriam, fummâquidem re praefcrip-quamuis breui fuerimus initio complex!, id® uerbis'^^’m nèflrc quam fimplicifttmis, ÔC eandcillam in propofitioncs, Confeffionis ceu certa quædam capita diltribuimus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defumpftßis.

Hoc certe ncc pietatis noftrac,nec ofRcrj fucrit prç-terirc. quod non modo contemptim, fed aliquantum '“J“’ atrociter utdebamini in totum ordmem Fheologo. betbreiii ue* rum.quos Scholafticos appellatis, pronunciarc. Agi- ^“,ep«heB. US Deo grattas, quod cius beneficio pridem liberati ft- nbsp;nbsp;nbsp;scho.

tisa fpinofis illis Scholafticorum quaeftionibus. Ab uuiwi»«,

P 9 Alexan-

nî

Alexaftdro, Thoma, Scoto, Durando; Bn'cot, Sii rumümilibus. Bona uerbaquçfoutrieruditiflîmûer' go ne tam impia funt illorum fcn'pta, ut fingulari Dei bcnefîcio deputandum fit, quod uos ea non probatis» acforfan ctiamrcqcinsr' Hadenus autcm corum pie* ricpuitæfancfîimonia , omnes uerô profunda rerû dp uinarum ôi admirabili cogninonc célébrés fn Ecclefi'a Deifuerunt,acuMliter de fa cris fcripturis,omniûcp pa trum côfenfù docuerunt. Is eft enim præctpuus exerci tri theologtci fru(fîusgt;uerum 3^germanS,tam patrum» quàm fcripturarnm ftcrarum côfenfum, argumcnto* w ui,amp; dtôorû collatione quarrere,docerc,ac tradere.

Quidam ctiam ueftrûm nifi pergant efie ingrati, ingrïtitudo ccrtè fandîo Thomæ ôiScbolafticis nonnihil debent, wschetofti Kbet autem contendere modo de Theologiæ, quam uos fcholafticâappellatis, utiliratc, fimulac ne* ceffitate.Scd quando uobis ufque inuifa eft, u^ultis ut ea prætermiffajdifputationem omnê reôà ad Con* «oRhncuo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi«;Apologiaconuertamus,rccipimusnose*

«rapimus.fed tiam illud fatfturoSjôC’quô rapitis fequemur. ira tamê wSeftw”’ ut or do à Cæ farea Mateftatc pratlcriptus,quod amp;-UOS ipfi fieri uoluiftis,primo omnium feruetur»

Eft autem de luftificatione omnium primo à Cæ* De irticuio Maîcftatead excutiendum præfcriptus, que uos Coaciiiito. contenditis ante hoc quinquennium hic Ratifbonae conctliatum, ratum habitum per Cæfaream Maie-ftatem,itaetiam approbatSperCôdlium Eledorum» amp;nbsp;Rerumpuhlicarum, ficut per Principes ueftros 2^ Ordines proteftantes Ea^decaufa, neexiftimemini uelle adîum agere, amp;infrugiferis colloques tempus cxtrahere,ordinesqj Impertj inutilibus laboribus Sd impendrjs onerare potiusquàm piam aliquâdo de re* hgioRc confenfionê conftitui,rogatisitcrumatq5ifp/ ruin

rum Rcuercndiflïmum amp;nbsp;GenerofiflimosDomfnos Prar fides, ut adis Colloqutj in(èri articulQ iUum iubamp;gt; ant,utïn Colloquio in proximis Comittfs hiccekbra« tis habito, conciItatum:Ecclefiarum Chrifti, ÔC ipfius Cxfarex Maieftatis, exiftimatióis^ tot OrdinQ Impc rij intercfle, ne boe tantü Chrifti beneficiS, à quo tam multa aha pcndcant, intercidere patiamini. Qua in re , miramur ueftrâ, ne quid acerbius dicâ,* cófidentiam,

cum palam, amp;nbsp;in aperto fit,neep Cæf. Maieftatem arti culumiliumitacóprobaire,acratûhabuiffe, neqjRe^ uercndiftimû D. Contarenum fedisÂpoftolicç Lega tum,necp Principes Elctfîores, nelt;^Ordincs Catholic corumPrincipû,necpitem Proteftantium Ordines.ôi quodhis amplius eft, necipfosquidê Collocutores o^ mnes. De Eccio eôftat, quem uos appellatis calumnia

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ƒ•* J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— nbsp;nbsp;nbsp;• AdEcciJiiS

totem,uirum tam preclarum, qui ulepadextremu Ipt ergo nos reli ritum pro religione defudauit.Quod,qua fiatciuihta u” te,uobis expendendû relinquimus, præfertim in hoc «« co««»* Colloquio,quod de reftituenda côcordia orfi fumus.

De Rcuerendo D. lulio Pflug, nunc Nunburgicgt; fetfto èi. confirmato Epifeopo, ac Imperij Principe, ÔC incomporabili uiro loanne Groppero, confiât îîmilû ter, qui inter Colloqucndum*proteftati funt, arti* vhip»«i«* culumillum de Juftificatione maiori explicationein* digéré, noncerte qualem uoseratisdaturi, ied Con* cilium generale, aut fèdes Apoftolica. Quod ipfum amp;nbsp;Principes Elcóoresfeciflêeôftat, utipfe Martinus Bucerus tradidit. Nota eft Catholicorum Principum fententia, qui ne eô quidem adducipotuerunt,ut cou fentirentin articuli lihus fufpenfionem, ufquead fu* turum concilium. Sed amp;nbsp;llluftriflimi amp;nbsp;lllufires Principes proteftantium Otdines nôiam planeartiquot; culum illura ceceperunt, Quorum hxc funt uerbaj

Infcri-

■ 20

In (cripto iHo fuo quod exhibuCTunt,amp;' opfaremus da ôrinam finceram dcgrattaChn{li,amp;deiuftitiàHdti propagari in Eccleftjs, quam cum articulisin hbto breuiu r complexus eft: ft hoc aga ur, ut faluti S)i cordiæcôfulatur) eritexplicatioaddendamefcreuftas, aut ambiguitas partat noua certamina. Nam nos quu dem arnculos illos he intelligimust utres esdem in no ftraCofelfione amp;nbsp;Apologia traduntur. Et paulo poft: herum teftamur nos ampletfti Confeffionem Augu* ftaccxhibitamMaieftatiueftræ. Et Apologia quoque additaeft.Ncc dubitamus hanc dotftrinamuereefle confenfum Catholtcæ Ecclcfia:‘Chrifti,Slt;'c.

Quæeft autem concordia,quod adhuc in fenfu »n hoe igihir Confeftionis Sgt;i Apologiæ hæreturc'Ipfi noftis,Ordi-«s?** ’“'’“'nesCathoItcorum Principum Confelhonf amp;(. Apolo* giac nunquam fubfcribcre uoluifle. Sed nec ipfc Phi* W:«c p.inci- lippus fans planeconfentit, qui exigitut uocabulum j)es nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accipiatur iuxta fenfum, quern iubet ipfe,

auteximatur.

Quid attinetreferrehicuel de Legato Apoftolico, qui proi fus ad Concilium, amp;' federn Apoftolicam ar* ticulum ilium reiccit. Et hic legit refponfum Legati» quod ita habet.

RESPONSVM LEGATI DE ACTIS

NO s Cafpar, See. Requifiti à Cæfarea Maieftatc fuo,acRomanorum S^llluftriftimorum Principum facri Romani Impertf nomine, quid nobis uide-atur dehis,quæ innegocio Religionis traóata fuut inter Collocutores Catholicoru ÔC Proteftantiûà Cæ* farea fua Maieftare deputatoru, ôfferiptis mandata in quodam libro,exhibito eiusa prarfata Maieftate, cum qiubufdam apoftillis utriuscppartis.necnoninqui* bufdam

lil

bufdam qufnternionïbus ProteftantiS diamus,quod omnibus bene dilcuflïs amp;xonfidcratis, nobis uidc^ tur. Cum Proteâantes innónuUisarticulisdifcedant a communi coniènfu Ecclefiae CathoJicæ, in quibus tarnen non defperamusaliquandoipfos quoqueDeo beneiuuante,nobifcum cófènfuios, nihilamplius de reliquis omnibus ftatuend5,ied remittenda eflè fum* ViJe cuir mo Pontificijamp;^ Apoftolicgfcdi,qui uel in Cociliogc' cocUiatos nerali,cuius celebratio non muko poft fiet, uel modo ah'o,magis opportun©, fi resifaexegerit,eapoteritiult; - iJh'i xta Catholicam ueritatemdiffïnirc;nec non habita rum ÔCtemporum rationc, ftatuere, quæ uidebuntur condUati fore expedientiaReipublicae Chriftianæ, ô(:huicin ßj quia a^ clytx nationi Germanicæ» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uj nondunt

CaipâruSjCardinalis Contarenus,Le/ conciliai.

;gatus Apoftolicæ fedis,

Vel de Cçfârea Maieftate,quaenonobfcure figni-ficat colloquio illo nihil propemodum alt;fîû fuifle, li' cetpiurimum temporis éi. laboris fua Cæfarea MaiC' ftasad hancrem impenderit.Recitauituerba Cgfàreç Maieftatis, quæitahabent,

VERBA SCRIPT!, Q^V O IMPERATOR OrdttJibusImperijprapofuttdeliberattJoi ar' ticulos conciliator.

POftquam autê fua Maieftas, in hac caufa religio^ nis,quantäomninopotuitdiligentiamadhibuit, nec tarnen exiftimarepoteft, uthifcccomitqsquicquä amplius agi SC cffici queat,pracfertim cum Legatus^ „ a Pontificius ea,quæ fcriptis ciuscontinentur,“ refpon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

derit : deinde quia in hac caufa mukum iam temporis Pontificem infumptumeft,quanquam nihil ftt*’effc(ftum,utcunreifcà. que fua Maieftas plurimum dilaboris di molcftiaein- b Adhuc fumpferit: uifum eft ei, Statibus fententiam fuam, fdlicet.

O dc^

122

delibcrationcm, quaeadreccflum, Suf fummanum dc' cretumhorum Comidorum cóferre pofllLcxponere» Omnia itaque fufpenfa fuerunt, nihil definitum, nihilapprobatum. Atcput euidentius demonftretur Cæfareæ Maieftati j Domino noftro Clemcntiffimo, in colloquioillo minime fuifletneojquod ad huncap ‘ ticulumattinet.fatisfatflum: iubet nuncfuaMaieftas, tlO huiUS , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i- \ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r 1 ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r t

articuli. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iplum articulum, rurlus deintegro, lecundum

omncs fuas partes tradlare, C^iorfum igitur attinet pofcere,ut articulas ifte tanquam conciliatus, ratus 4 No» igi- Cgfaream Maieftatem habitus, nuncadïis Collo* turegit Ca qutjhuiusinfcraturc' VtinamfuilTettemporeillo’ca* tholicetuiii tholicè Si Orthodoxe conciliatus, Si nos hoe negocio GropperiM leuati.Nó fumus enim tam cupidi altercationis uel ri' xaram, ut femel cociliatum articulö rurfus in dubium uocare deledïet. Quando uero tanta fententiaru dif-crepantia in fummo illo articulö reftat,non poflumus non teftari,quod res eft. Et confcientia nouit, tam ue* 6 Verwi» fttajquam noftra,articulum ilium’’ nondum concilia* «oamp;M,er/ï turn elTe, Geut oporteat. Adeoep ex Cæfareæ Maiefta* milibm uc' tis praeicripto,primum omnium difcutiendum; quod flr«»». Si fieri »am diebus aliquot cœptum eft»

ACTIO DIEI XIII. D. MALVENDAB,

Ad pctitiones 8«^ expoftulationes,ad ea deniep o* mnia.quac ante articulum iuftificationis propo* fita funt, copiofiflîmè refpófum eftà dotftiftimo uiro S.Theologiæ profeffore, Si ordinis Carmelitarum in inferioriGermania prouinciali digniflimo, utrebus illis quicquam adtjcere, non inutile modo, fed amp;nbsp;ÜJ' perfluumuideatur. Supereft nunc adearefpondere» quædodhlfimus D.Bucerus,ôlt;; feripto tradidit. Sidi* tftauit.QuÇcgo pfofetftô alia ratione cum ipfo famiîia riter

Tij

titer perpendere maluifTcm, fan's fnfelligcns ea^quç in ullo do(fïrinagenere c6trouertuntur,non ad feucrum fans examen per fcripta reuocarijcnmutraqjparsfic opinionis fuæ capita proférât,ficin tilts explicandis cxcurrat,utraro'‘utrinque concurratur J atc^ tta ueri-taSjCollocutortbus tn diuerfa tendentibus, nequeex' cuti,ne(^ pro dtgnitatc expendt poffin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lo^uentet '

Ego tarnen futurQfpcrouthaec perpétua fcribengt; inter fec3gt; di ratio,non folum ipfos utriufep partis CoIIocutores, cutrere, fed clariffimum etiam hunc confefium ita fafiidiat, ut ipfa nccclfitas in id prorfui inducat, quod ratio prius perfuaderenon potuin

Sed ad rem. Video doâtffîmum D.Bucerum omgt; nia,quat ad dicendS coceperatjquatuorpartib.diftin-xifle. Prima, Arttculum Auguftanat cofeffionis deiu-ftificatione,amp;eius explicationem eft complexus. Ake* ra,ea quae à nobis de iuftificatione breuiter 0^ in fum* mam fuerant allata, cum fuis contulit, atep adnotautt quae conuenirent, ÔC quae ambigua, amp;nbsp;quae etiam ad' uerfa uidcrentur. Tertia parte dedit opcram, ut locis fcripturarum ad doeftrinam noftram addu(ftis,rcfpon derer. Quatta,aliquot pronunciata,quæ ipfe dotftrinc fuae axiomata, ceu dignitates appcllabat, collocauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''

Ad quæ omnia cum tefpondebimus,necefrenobise* rit,ipfius domini Collocutoris ordincm feruare, ac uc lut ueftigtjs infiftcre : ut fi ratio refpondendi commo* da, aut contraria uideatur, nobis, qui D. Collocuto* rem fequimur,ncc laudGnec fraudi efie poffit.

Articulus ipfius Confeffionis, quo melius explica* retur, in quatuor capita eft diuifus. D. Bucerus etiam thefes appellauit. Primum caput ; Hominë non pofte iuftificari proprijs uiribus,merttis,aut opcribus.

In huius loci explicanone,cû de iuftificationis uoca*

Q_ » bulo

124

bulo dnTererct, duobus lotis memini me à D.Bucero Docfliflimo ui'roreprehendi. Altcro, quodeius uocis fignificationcs omnes, cum de codem argumento Si dfuocT'iuai dotfînna noftra diccrem, non attuliflem. Verba au* tem mea ßchabent: luftificauonis uocabulum ( quod adhancquidem rem attinet) duobus modis I’nfcrip* . tura accipiam'maducrtimus : ubi particulae ilh'us moderatio (quod ad hanc quidem rem attinet) admone* re fatis debuiflet,hominem in primis circumfpcóum, me ftudio breuitatis, S)C quod ad argumentum propo* fîtû no faceret, alias fignificationcs me prætermifilîe» Alterû erat, quod in explicatione nofira acccptionem de no nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, qua ipfi in dodrina fua uterentur, Si

ftra confcffio qua Paulum apoftolum ufum frequcntilTime conten* nc agenda ''defent^rnc quoquc dixit practcrmifilTc. Ad hattc, qux plus momenti habet,reprehenfionem,pluribus etiam chnftuoqla eftjUel fatisfaciendum,uclcertc refpondendum» tnr.quadi Pn'mum omnium.quadomini Collocutorcs fiunifica bi hat pater tione^uocc Illa utatur, ipu uideanttnos ccrte uerbum fJm'r.bifhs' iuftificari in fcriptura, cum de priori ilia iuftificationc ‘^''1^quot; agitur J intelligimus hominem ex peccatore iufiu fieri» Deus nos di- id^ per comunicationem, Si infufionem gratis Dei. cDc jonolo Vtfcriptumeft apud apoftolum Paulum, luftifi* Snis'^ n*^quot; nbsp;nbsp;nbsp;gratispcr gratiam ipfius.ubi plane Apoftolus per

ftri perChri- gratiam,donû’’ infufum intelligit: utipfealio loco in d“'ciir ergo cadcm cpiftola docct, Charitas Dei diftufa eft in cordi teT''ratiä''amp; nofttis per fpiritû fancftu. Quam quocç gratiam, donum? fcri- donCi appellat, Si intelligit eadem Epiftola, cum dicit: mogis^ratTi NoH ficut dclicftû,' fic Si donS.Quo loco Si fcquenti* Dei, amp;d™s bus,quæ brcuitatisgratia no rccito,aperte per “ donu, Qui abiindi gratia intelligitur. Quod ueró hæc explicatio uocis Tunquot;? ’’gmi’x iuftificari,Si Paulo fuerit familiaris,8i ab Orthodoxis ^oni iufli- ufurpata,non inuentum noftrum, haec loca fatis indicant*

cant. Aiigunitt.cpinoJa loy. ad Sïxtû : Gratia de cuius * cómeudatione Apoft.ad Ro.ioquit,eaeft,qua' iufti. nagtatuit» ficaturimpius,ide(t,fitgt;uftus ,qui priuseratiniuftus, fid cft.mifcti idem cademcpiftola,Sed nccçabeo,quooriginali- g°q^,irdiK€t ter cotrahitur.nccM ab ns, quae unufquifcB in uita pro* icmifliopcc-pria mala congregat,quilquam Iiberaturaiuirinca piatut^ lur, nifi gratia Dei per lefum Chriftum Dominû no* ftrum ,no folum remiifioncpeccatorum, fed prius ip-Ous infpiratione fidei timoris impartito falubriter ak«. orationis afFecHu,amp; effeóu. Et idem author:Quid e- *g nim eft aliud iuftificari, quam ’’ iufti fatfli ab illo, qui iuftificatimpiumf’uteximpio fiatiuftus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quid eft ul*

Idem De gratia Cfarifti contra Pelagium Ôd Caele* ftium. Iftam nratiam,qua iuftificamur, id eft * qua cha ritas Dei diftunditur in cordibus per fpiritu fanctum, nûquidexca

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1. » r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gratia Dei,

nondum audiui conhterk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quae eft eîu»

Idem Depeccatorum meritis 8Crcmiflione:Ncmpc

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z-» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* iicoruia no-*

legimus iuftincari in Chrifto,qui credunt in eum,pro. bis cotingit. pter occultam comunicationem infpiratione gra* „a ciac fpiritualis,qua quifquis hçret Domino,unius fpi* ritus eft cum co- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■quot; ncc îauiI

Idem fuper Ioan: luftificarc impium, eft ex impio ’ dam fccus.Sd facereptum - Qiiæprofetftô doóiffimi, ôi fantftiffîmi ^Îquot;n5fo«n uiri diôa mantfefte explicant, quod nos de iuftifica* fis figifific» tionis articulo dixeramus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n Ergo niilla

Nam forenfis ilia üocisftgnificatiojnoncundemin dIô'’“ rjs fcripturaelocis fenfum,quacdeprioreiuftificatione quihomme» loquuntur,habere poteft, quem in foro,ubi homines dcprauant^ iudicant SC iudicantur.Nam iudices frequenter quot;nbsp;fcelc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;faält;

ratum SC flacitiofum hominê, pro iufto pronuntiant.

1 t 'T^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f* * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• t ftnm, perfe

hoede Deo cogitarc netariumctt,quincmincm ha■* ftc ixiftü in K beat pro iufto,nifi quê ipfe gratia fua per lefum Chrû fohomiiJë'^ ftum^iuftumfecerit» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;impetfciu.

Cac*

a Ïtane^Qt- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„

ius igitur rei Cætcrum iiIa, quæ a domino D. Collocutore cato fit effi'plicatiofcnptaefthisuerbis: Apoftolico igi'tur figni-«puoncVe^uerbum hoc(iuftiHcari coram Deo) ufurpamus i“’ idem (ït,quod homines propter mortem fiilq Domi nerationë ni noftri lefu Chrifti condonatis peccatis recipi in gra ón’ë^iu fc^ tiam,adoptari,regenerari^ in filium hæredem uita: iufttficatits æternæ: hæc.inquam.explicatio ■gt; etiamfi rcceptionem «ft.quiciintp , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

itiftiiicatus ingranam, regeneratione,ö^adoptionem ponat, qui iiiMS'rntë* ettcóus fuut in homine iuftificato. N5 enim, ut mihi mopoteftj quidem uidetur.fatis explicate quid in homine iuftifi-cit leftores.catoponatur,perquodlitlultus. btlocaomnia kri* n^citionii pturarum ad explicationem uocis illius adducla, fen' i°siintciiige nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;magis quàm aducrfam cófirmant,

bishoc.qiLutex Auguftini interpretatione innotuit.

^rikraliasuocis eius fignificationes attulit D. Bu* fenurTtibi”' nbsp;nbsp;nbsp;»jts ill3,icilicct ii^ific3ri cft laudari, feu remuncrari,

dc fenfti hu* citauit^ locum D. Iacobi,à me prius adduôîQ : Abra* videtur bam pater nofternô'neiuftificatuseftjSCc.Vbi quan' ««b^Maïuë 9^3quot;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelligâ eo id cofilio fat^um elfe, ut autO'

dano omnia ritatem loci,increments iufticiac noftra: probantis D.

eius Collocutor cludcrct : tamê nec earn fi'gnificationê eiïè tur^^sVqufiî 2pud Apoftolum, ôi reôè à me citatû locum conabor prxtcrmir oilcndcre. Præcipua parte huiusepiftolæ Apoßolus türex Aftu docct,non fidë foin, fed etiâ opera ad falutê cflè neceP fti“r!iu’xtti“™ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^öad probandS hoc,induceretiußificatio'

buh''''sbo’i Abrahe,docuitilliusin iußificationc profeóum, fide repofui- eadcratione.qua dicebat, fidë ad falutê necefläriäeße: d '’ucobiij igiturnon folumlaudë.Itaôi^ Abrahâdocuitnonfo' a' laudatûob præclarum fatfîum, fed iufiificatû '’c' chabiiiiiifica tiam. Cuius loci fenfurn ipfe D. ßueerusagnofeit: b°s,fi*q°r'x nam cum refponderet hiße diebus adea loca feriptu-hoc'i'fîn'um, quibus ego augmenta iufiiciæ noflraî confit'

Hisaût locij

nihil hibcrur de augmento iiiftitix ciiuel collato propter eorum boaa opera, uel per open ipforüabtisparto Ici’iturautcm cos fuilfe pi opter i.abcnebÀiiaOeO biidatos amp;celcbrato$, prouiiirn'cj 8i douit remuaeratos Ui onutos.

marê,8lt;f in l'tlis ïods uerba lacobi collocaflem, ut in pri nehm'ùu^-

misfacientia ad ièntentiænoftræ probation?, hisuer^ promîte bis refpondit. Ad hæciam omnia locarefpondemus, tam.amp;tuM,

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'/J quot;nbsp;U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• • k

cum Dominus Collocutor præmififlet, ad primi capv

tis explicationê acceftit,ata id ita explicauit. Cum dici mus hominê non pofte iuftificari ex proprijs uiribus, meritis, aut opcribus, intelligimus nullum hominem adoptionem, atc^ obfignationemin filtum Dei, Si. ius uitaearternæex fuisuiribus,meritis,autopehbus. sednôc«

Quo loco,fi intelligatur hominê iuftificari ex mera gratia ullo Deigratia,nullis meritis noftris, hoc iam nos antea di xeramus? Neqî iuftificari quidem ullis operibusiu-ftificationemipfamomninopræccdentibus.Ineaau' «ns openb. tem defcriptionc, quid per uoeem iuftificari intelligat, hxc^dicù^ exponit. Voces autem illas ƒ fuis uiribus, meritis, aut operibusiintatftasprorfusreliquit, ubi praccipua exx citioncmom plicatio defiderabatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dnnupTtcHi

Etloca, quæadcapitis huius confi'rmationem ad ducuntur,id probant quodomnes fatemur, nos gra ncbcnûmogt; ris iuftificari. Ibi turn obiter fub finem, cum de uiribusnoftris foquitur,duo dicit. Alterum,omnia ho minis non iuftificati opera,peccata efTe : Alterû, quod ptseterita eft, innuit Apoftolum Paulum id uoluifte, cum fcribit: deban Quicquid non eft ex fide, pcccatum eft. Nos antea fa tis ex ftripturæ teftimonqs docuimus, atiqua opera «fponfionc. ‘iuftificationê præccdentia,adipfam quodammodo tis iiiftitica conducere. At cum ea de re familiarius agemus,confir quot;oVêrpedu'' mareconabimur.Et profeófores in primis dura uidet,

r- I n- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I' ' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftrorUin intti

ut 11 chnltianus aucui peccato cxinnrmitare nærens, fîccnnir.id oftendcrct ^“ft^xAp“ó ftolq cuidenter concîudit. e Id ftnervrcft,non inftificamur gratis,ut amp;nbsp;Û. Auguft. ex Apoftoto cuiiicit. f Nullus Chriftiantisinhxrebif peccato contra confcicnriam..

PiAumi« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

fc pcccxtum ofFendcret in ui'a paupcrc etiam Chrißianum, proflra Xd Mum turn humi,amp;^ fame pene côfetfîum. Si ille, inquam,ho ''°‘^u°ro memor Chriftimandati,quopauperes nobis dilP dioDci, id gentiiîîmècomendauit, iacentem erigeret, SC prolato Îîncuiûa Me ciboiuuaret,num ülc peccareco faâo ’ diccrctur;' bibcrc po- nbsp;nbsp;nbsp;PoiTû Pauli locus: Quicquid non eftcx fide, longé

b Hinc tuam aliam interpretationem habet. Ibi enim Paulus dicit, fu'tat comîu euni lîominem, qui in cibo aut potu putaret fe Deuna 0^’“ vt off endete, SiC uefceretur, peccarc ilium, qui aduerfus Apóftoiiis 4, confcientiam fuam id eftjillam animiperfuafionem fa «c5 quïït ceret,quafemalèfaccreexiftimabat.

Subiungitur Auguffini locus aduerfus Pelagia-generale hïc noSjquo tcltaturimpq mentis non gratia,led pœnam tX'pcœarâ deberi. Habet hic locus confentientem cum fentenua twtnmfcd’^ noffrafenfum.Negatenim Auguftinus,quodSC Ca-qiiicquid nô tholici omnes“^ ulla effehominis mérita:negat et illud, Nifî c%nV’in quicquamcius operibus deberi. Sed effe peccata om quot;éntïnàeto nbsp;nbsp;nbsp;pcccatorisopera,neep Auguftinus,quanquamin

nihil per eani hoc argumento aduerfus Pelagianos acer SC uehemês probiflit. fuerit,neçp ullus Orthodoxorum Patrum 'aflerit. ergo nec me^ nbsp;nbsp;Sub tjcitut deiodc altcrum articuli caput his uerbis:

tira congriij. Intracffationc capitis huiuspoftuariafcripturæ loca» hominem ad quæ docêt iuftificationê gratis dari,adduntur uariç fi-No‘n‘'tantum acccptioes.Nos neepdubitamus iuftificationê gra feddeberi'pœ nbsp;nbsp;dari,hoceft/nullis mctitis noftris,quodnoftta pto

Jiî affirmât. pofitioSCpriusfatebat. Etquod adfideiacceptioncs qi^'^fcr^S attinetjfcripturam patres lècuti, intelligimus fidem piaamp;To'icô f^o*'tuâ,fiueociofam,quxfitcharitatedeftituta,tamê traiuiianum uctamfidcnielTeietiamfi uiua non fit.Nam fidesqug rsÆmnino Apoftolo dcfcribitur,!.Corinth. 15. Certè ” uera fi' nuiiis.crgo jeg cft:Sihabuero, inquit,fidem omnem, ita ut mon' prxcedentia tCS transteram, chantatem autem non habucro. Et atoftitottó Matth. 7. Nunquid in nomine tuo prophetauimus» nem ptjepa g SimortuaKdcs,ucrafidcs,amp;morruiishomo,crituerushomo, hNosau r%nu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tcM hie no de hde effcârice mûaculorû, fed de iuftiheante fide loquimun

Item eodem capitciNon omnes qui dicunt mihi Do^ mine, Domine. Quibus locis'’uera profetfto fides in il lis oftendit,utpotc quac montes transférât, dæmonia eijciatyÔ^ prophetet, ô^uirtutes multas faciat: in altjs tamêociofa,quia uitacharitatisdeftituta,quam cum accipitjuiua cft QC cfficax:ut feribit Apoftolus Gakj. Neep circuncifio cft aliquid, ÔCc.

Porro defcriptionCjquàm D.Bucerus fuat fidei atx tulit,amp; quam dicit apud Paulûcfle, Si. earn ccclefiam fempercredidifte, quac fie hab« : Donum cft Si teftix moniû fpiritus fan^i,quod largitur SC prebet fpiritui noftrOiUtcertumôCindubitatum præbeamus aften^ fum Euangelio, SC firmiter credamus Deum peccata nobis codonare, etc. Eam, inquam, fidei deferiptionê nos,’ neqp in literis facris,neqj in Catholicis feriptori-bus haCîenus legimus.Et multô minus cam, *’ quac in huius Confeflîonis apologia depingit. Quod fi hæ definitioncs exaâè perpenderent, facile intelligerent carum autores,quàm fit difficile tradere' nouas defini tiones.omnibus fuis partibusabfolutas.

Statim poft definitions, de certitudine ilia firmifsi biquot;[coquot;X ma mentio fi'ebat.SubiungituriCùm autêob infirmi fpwtu tatê carnis,nun^^ fatis firmi in hac fide fumus: amp;nbsp;gradimus. i.Colt;« ues dubitationes de promiffîs Dei animos noftros fa bquot;;?;hac dif tiffent.Hæcquopa^ocohacreât.nointelligo.Nunæ fenfione iudî ? r-jr J t,’ nbsp;nbsp;- • û/ cetutaccepto

latis firmi in hac hde fumus, dum hic uiuimus, oc hr^ nouro refpô miflimâ tarnen ftmpercertitudinêhabcre‘’debemus. c° i„ noiiris Paulo poft plenius,amp;feuerius de hacre difputat, «i^ttôibu« A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ê * Ê t ■ rr rrgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aa ii mhilnoub

8Crem plane deplorandam elleamrmatrquoadc illa Decmitudi-certitudine permuiti audeant dicerc ôi fentirc,nos no 5' Efiam per deberecertôftatuere, peccata nobis efle remifta, die.

Qui locus amp;nbsp;explicatione indiget,amp;^ refutatione. debemigt;s,nec Nos cum fexta propofitione dtceremus,temerario X'quot;

R iudicio

b'æ'^o'd'bet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dentur,nifi pcenitentibus, credentibus, fpe*

credercoia in rantibus,atcp amantibus:amp;homo non certus fit fidef piomiflà Dei certitudine,dc qua loquimur,’quando hæc dona Dei fiarX'fcÎHc« accip’^^aö^u^tdligatoccultifiimum fuperbiæ uicium, perChriftum intcr fummasctiam uirtutes delitefcere:profeôô non pTlimmi? debet tam certocrcdere'’nihil elfe infeimpedïmenti ßc'firm^Kt^ promiffionem nó accipiat,quam certó credit Chrp crededu prO' ftum elfe filium Dei, quac eft fidei certitudo. Hæc eft miftîôibDei,

ConfutatJO componitur,cûm ßmul refpondetur

bum quidem ex omni faiptura proferri, nelt;^ etiâ ex b^nqu^m^à S.patribus,quod cam fententiâ noftram côfirmarery cùm tarnen fan's intclligeret,fcriptum effe Ecefef f.de 'propttiato pcccato,uel, ut alq codices habet, de progt; pitiatione peccatorurNolicfTefine mccu.Phil.i. Cum ‘’timore ôi tremore ueftram ipforu falute operaminr»

catiSf ne di* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ey nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

«as,jnifegt; tcnnanoltram conhrmatja quoucenarratur, fcnam mX'mîi ” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;meum,ÔC feire uolui, quos Deus dili*

titudinipe ger«t,quos odiffet.'fîCinueni iuftorû quidem opera in i 4Tn«u$, manutUei elle,a tarnen utru amentur a Deo,an no, nun«

»ox elTe de* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mi'fen'fOTdâ'Dei.qualîno|it peccata nobisremittere, Tcd denoftra i®

bcciUirarc.nc quid pecc^us.

* Non igifu» , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hic de filuto

aunc^os fdrc non pofle, 8lt;: ambiguo nucHaare, utrû fternï,fed de ad’probationêfuftj'ncant quæ fuÜinentjanad fup- fcnnsijwî'* pliciS.Infuturoigitur fcientufi^ in uultueorS funtom n(a: tdeft,anteceditcos,cumde uita hac deceflerint,

, . .n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ri . nbsp;nbsp;«• .- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b Hic ferme

notlua ilnusrcjjquia tuncelt iudiciu,nunccertamen. eftde pcccï-Et quicuncp aduerfa fuftinent,utrQ per amorc Dci fu feiennsVeu« lbncant,utlûb:an perodium,utplurimi peccatorcs, nunchabetur incertum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c Ne fcilicct

EtapudloannêjSicornoftrun5’’reprehêderitnos. „c'^lbVia« Prouerb.28. Beatus homo, qui femper eft'pautdus.

Auguüinus in Euang.loan. Inter fpem amp;nbsp;dcfpcx a vije hmia rationem flucfîuat animus,metuendum cft ne te occL p°Stquot;fe'iJifS dat‘'fpes, ut cum multum fperas de mifericordia, inci ^'“‘‘‘quot;“‘5'' das in iudicium. Metuendum elt rurfus, ne te occidat fpem qux fe» deiperatio, ut cum putas tibi non «gnoici quç grauia négligente in commififti,nonagaspôenitcntiam, Äincurras iniu- pj^'^pVorg* dicê.Quodfibæcno fufficiunt,ut D.DoôifT.Collo cutor huic fentêtiæ noftrae fubfcribat; Si placet ut cia c Hjec alitera riff. prgfides,£lt;generofi Si magnifici auditores noua rationecolloquendirccreentjhanc côtrouerOa nunc citrafcriptumexpenderc,acmihi fieperfuafo fatisfa^ cere,ego id faciam lubentiffimè. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;càhonùxex

Sequitur de fidefolaexplicatio,quam antequam expcndâruellem doffliflimos Collocutores in memo' ctiam noftris riam rcducere,quàm multi fint pij homines ilia parti' “ EafinTnrä cula ' offenfi, quàm multi etiâ alij ex finiftro eius in^ telletfîUjin grauiflîma uicia prolapfi,quod etiâ pleriq; runt, nôacce inter eos magni nominis profitentur:Ô(: rogarceos,ut ad tollcndaea omnia incommoda, fuam huicrei ope «ffen’isquot; ,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;11 pepent Ht

tam aaomtnodare uehne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in ecclcfî.t,lt;^d

Etcû fenfum hui'us uocis explicâthts uerbis: Cum „quot;snô foi^R dicimus noscum patribus fola fide iuftificari, per uo ccm,folâ,excludimus fpê Si charitatê.nô àiuftificato, tiaamp; merito ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ .■gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c, J Chrifti iuftifi

K 2 kd cjti; ,

dab«‘am.âî fc^ àuîmcTcndï.hoccgo prorfusHo aflcquot, 'Cum «ificato nos fola fidcs dicûur iuftificare,non excludit alias uirtutes a lulnncationc^quod anæ non mcrcantur rcmiiuonc P^ccatorû,fidcs autem fola mercatur. At fides no me-vfa,idtßno- retur.non folum noftro,'’ièd etiam ipfius Buccritefti moniOjSCtamcnioIa cxduusalqsa mcnto, l'n eodcm

«V^iodlV iUo fcnfumercndiiuftificat. Aut fi non iuftificat ilia ““ =“* ui, quarefola dicitur in ilia merendirationc,alias ex* cnicientiam - ƒ » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t-’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t«gt; n.r*t

hums,turn ad eiudereje non exciuderefEt utmccolligam. bi fidcs «dquot;ra“Tigt;fam HOU cxcluditfpcmjcbaritatcm à ‘iuftificationc, no in amp;nbsp;uktit'e's*' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;wi merendi, non ® fola hoc modo iuftificat. Si

omnes. Hanc intelligaturuismerêdi, quæ alias excludit, quomodo cquot;m Dm ?equot; ipfa ilia ’’ rationc iuftificatf

Qpod autem S.patres eauoceufoseftècontenditXa^ chrifti me- tis fcio hac S.pattcs ufos eflè, ut per fidê intelligerent gntû patrie fidem, qu3c dilctfiioncm operatur; SC ut per, fola, ex*» ewiïtaîffi- éludèrent‘opera legis, uel opera iuftificationemom' cit,feruat, amp;. nino*pr£ccedentia»

ueto fola per Quod uerôfubiungit D. Collocutor, non pofte lamVaccepra uoccm ülam nobis * conccdcrc,nos quidem neque obhta petimus earn, neque, ut ipfi ca utantur, cam accipe^ Buangelium rcmUS.

Exemplum uerô de uoce ójuo»olt;ov,de CathoUds 6^ «pümVs,ëx ucniat, quot;’ipfepoterit iudicare.

^rntt'imarn cttium caput excuifione non indiget.

fidei chari Quattum de imputatione iufticiæ propriu locum tum. àliarum habet:ubi de iufticia noftra difleretur.

omnium.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

d Videnhir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ■^CtlO

Si hsec non * Et fe hac rationc cxcludit.non autem inapprehendendomerito Chrifti omiùa refte t ExcluditrAiuftificatoucrohomine nô excludit,imo iili incliidit hfc Deido excepta cfte, nî. amp;: regeneratioiiis effeda. g Solaiuftiftcat.qiiia fola apprehenditiufl* lepofuimus ficationem.niillo ticl f.io.uel aliariim uirtutiim merito adiiita. h Ratio-quod habui-Opera kgis fiintquxlex prxripit.qiiare mus.idcp fin amp;crcdcrcamp;diligcre opéra Icgis Pint. K Ergo ne quxoperaiiifticatio tetute, ncmfeqiiuntur,amp; exea grgniintiir.çtFicinnl amp;gigiiuut iiiftificatioiicm, etfedu» fuamcaufanif 1 baut« in uetbo coucc Jeté. m liidiccnt omnes pii.

ACTIO XV. FEBRVARII HABITA

perBillickium,

Ne quid elabatur nobis temporis abfqp fruóu, 3^ ne uidear adum iam agerc/ non répéta quæ fuperiori colloquio excelleniiiT.facraî Theologiæ pro feftbr, atque Cæfareæ Maieftatis facellanus, docflor Petrus à Maluenda, ut Catholicè, ita diièrtê,noftro omniS nomine dixit in capita quædam feripti iliius, quod pro explicationc quarta^arnculorum Confeffio ms Auguftanç dodîiflimus uirD.Martinus Bucerus ex diuerfa parte exhibuit.Nec ea modôtraôabo,qug D.Maluendaconfuko prætertjt, ieiecitcpinalium lo cum,öd tempus aliud,expendendä. Quale eft dogma illud defingulari fide iuftificationem apprehenden' te,atcp ita iuftificante. Item de impletione legis. Et de imputationeiufticiaeGhrifti.Etalqs quibufdam non tcmere prætermittendis aduerac dodrinac cófenfum confiicuendura.

Necp enim leuis uidetur nobis crrore(re,quo pugt; tantaduerfæ partis D.Collocutores, Deumimputa- ,a'fu?iXd rchomini,quodhomo^ non habeat. Peccatum uero quodhabeatnon imputari.Cumfcripturadiuina te Hone habet, ftetur nobis ƒ iudicium Dei efle fecundum ueritatem adRom.z.EiinPfal.Iuftuses DominCjSComnesuiç «‘“«.Mc. ucritas.Sed hoc nonago, nee agendum in pracfens fufeepi,donee eritres ilia plenis, uelis agenda^ Perga a5texpendcrecollationcm,qua idem MartinusBucc uid amp;nbsp;paui. rus totam dodrinâ noftram deiuftificationecum do-gmatc fuæ partis contulit,ac quae dam conciliauit,alia examinauit,cætera reiecit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mifcncordia,

Diftribuitem omnia noftra intresrordines, prioz quot;“’‘hiTueu recomplexus eft ea,quæ utrincç confitemur,9C in qui bus nulla eft controuerfia. Proximo ambigua, amp;in-

R 3 cetta,

certa,«t ipfeait,fententiæ didîa congefîîtj lib rauft, dl ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcuflît. Et quo uidcret ad cócordfam non^ abborrerc.

Domino con uiaiTi quot;nbsp;aperuit, qua polientambigua illa conciUaru

Explicuit enfm ipfa duplid fenfu, Vno,quo ilia no iXuiem. bifcûrccipcrent;altero,quênon agnofcant.Loco po* ftremo numerauft,quæ palam cum eoru dogmate pu gnarenf,neufderentur facile poflecoponi. Sunt au-tem qug pro conciliais habet,numero lèptê capita: 1 Deum elTe autorem iuftificatfonis.

Chriftum mediatorem elTe ac propitiatorem» ) In iuftificatione peccatum remitti per Chriftum mediators exmera Deigrada, nullis noftrjs meritis. yif. nbsp;nbsp;Liberum arbitrium non pofte iuftiftcationem re

cipere.nifi motum adiutum à gratia Dei.

iuftificationem ncceftariam efte illam fidem, qua credimus hiftoria: Euangelicac,amp;; quod Deus mi fjt nobis filium fuü propitiatorem, amp;nbsp;quod nobis pro pter fanguinem huius peccataremittantur, 6 nbsp;nbsp;Atftus noftros,qui cócurrunt ad iuftificationem,

ipfam iuftificationem non mereri.

7 Peccata omnia quae remittuntur , uel ullo un * quam tempore remifla funt, remitti per fanguinem mediatoris.

Quæ nos iterum expenfa libenter agnofeimus tO' tiusccdeliae Catholicç dogmataitametfi capita qu^dä noneifdem uerbis,quibus nos ufi fumus,exponant.

Cæterû dolemus,quod in unico illo tarn graui,at-que ad cómuném omniû noftrum falutê pertinente cr^entib'T articulo,feliqucrint D, Collocutorcs adhuc” tarn ma' eiungdio. gnas,Öl difficiles cotrouerfias. Speramus tarnen Deö in Chriftiano hoc amico colloquiojin nomine Do I mini lefu fufeepto, daturS nobis fpiritûfun, ut quo* modo in his patuit cófenfus,ita ôiin cæteris fine con tern

fcnn O ne, St* pern'nada conueniatiquod ut fua miCeti-cordia concédât,ton's ipfum animis precamur.Mator ïquot;“* n . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;•/- 1 nbsp;nbsp;nbsp;* I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iss cörroucr

eltenitn tn plenlqj uerborum,quam rerumpugna, «»pus. uriinfequentibusfietmanifeftum.

Porto quincp fut articuli, quos fecundo loco dici't ambiguoSjamp;^ fententiae tncertae, quamuis cos darifst qui, amp;nbsp;nó mi mis amp;nbsp;em'dentiflïmïs uerbis pofuerimus:ac Jta,ut fîm jomino^'pfi pfïcem.neccontrartîs opinionibus occupatum ani- lt;i»amdôis«gt; mum adrerentibus, nullum lcrupulum gignere me- cü tribuunr. rito debeant: fie dabimus en'am operam, utà nobi's piexquot;iuftitb’ quàm fîdehlfimè expliccntui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mChriftodo

T nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inino perte-

RBPREHENSIO, CVOD, C^VAE A COLLO' lt;^a.amp;inno-cutonbui dluerjte partis difertè, amp;nbsp;fimpliciter diéiti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X'‘gt;ï°e’£

firtt.fecerimus nosatnhhua^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tchs.amp;utra-

r-« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n

TAKtmus ambiguoruarticulorum nolrrorum elt: cationê perti I Initium luftiriæfidem elfe. Nihil minus expetfîa^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut

bamus,quàm hoc diefîû in dubitationêà quoquam ra piendum,tam data ‘’habet,ôi minime obfcura in feri qi uos hac cô pturis,ôiî S.patnbusteftimonia. Aitenim Apoftolus HonVeont»« Rom.y. Nos habere perfidem acceflum in gratiam hanc,qua ftamus. Hebr»ii. Sine fide impoflibile cfl dic^n ueQr3 placere Deo. Statimep fubtjcit oßendens fidtm efle bigiiC, igituc principiû bonorû.Oportet cnim,inquit,accedentcm crcdere,quod Deuseti.Heb.j. Participes Chrifti fa- canJum. di fumusjfi initiû fubftantiæ ufcp ad finem firmû reti rohas fctip-nucrimus. Vbi Apoftolus non obfcurè dixit, fi-dem initiumeflciufticiæ. Vt Cbryfoftomus,Theo r«gt;ioiuifti,

• •n n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r- ■ t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-n t r ■ ci'nvut m X

phylacius, Si quotquot fere m hanc epiltoiam ICrt. infra ipfe u pfcrunr,teftantur. Et nifi quis udit proteruire, idem patetcxdefi'nitionefidei,quæapudeundêApoft.eft.

Definit enim Apoftolus fidem efle fubftantiam tse ill nobis return fperandarum, bafi'm ac fundamenrum. Sic iquot;,t‘iumf * patres femperde fidelocuti funt, Auguftinus ad Sim pliciaz neinonegau

quxditnno^ plidanumlibro i.quæft.z. Sedin quibufdam, inquit, tanta cftfideigratia^quanta non fufficitadcofequen b Ergofifl- dum regnS coelorum. Sicuttncateehumenjs, ficuti'n dc non habet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

qui iulhciam Cornelio, antequä facramcntorS participatione tn^ potcft’pe’cquot;” corporaretur ecdefiç. In quibufdam uerotanta eft,ut fc'quot;tiTquot;co” tamcorpon'ChriftijS^fanóotempIo Dei députent, hxrerecü fi' Et ipfeDominus:INifiquisrenatusfueritex aqua ôd derue‘iaî'qu£ ^P*ntu fan(flo,non intrabit in regnû cœlorum. Fiunt monua eft, ergoinchoationesouædam fidci, coccptioni fimiles: Hos affirma- non tamcn folum concipi, led etiam nalci opus elt, ut c’hoc iî 2' ad uitam perueniatut æternam.

liudeft.Diftü nbsp;nbsp;nbsp;Sicidem illeAugußin.in Pfal. no.Homo,inquit,

ueftraerat,fi' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.9 n • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• v । nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

de efic initiu credens in eum,qui iuinhcat impium,a ndeincipit. ftificSîsî“ Sic ferm.i^.de uerbis ApoftoliiQuid ergo,inquit,Ni cnim habemus deiufticia, an habemus,’ fed non onc.nô noffri totumhabemus.Hocergoquacramus. Sialiquid ha^ SùMonrfcd bemus,rcftatquod habemus,ôlt;^implcbiturquodno rèfft^'Xuàtîo babemus.Et poft pauca : Si dixerimus, quia iufticiac né intelligas, nihil habemus,aduerfus dona Del mêtimur. Si enim iuihfiwHôis’ iufticiæ nihil habemus,*’fidê non habemus, nec Chri des’^ed Dri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fumus.Ita fieri patres teftantur fidem initiû efle,

mifôicordia ctiamfi impcrfetfta fit,*accipiendx iuftificationis. Vn îîriswftffî“^ de eft ergo ifta '' ambiguitasf

Seddicunt Domini ColIocutoresrSi dicamus de OC fibi recoct . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.« .t rr lt;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» n n a . . .

liarc amp;iufti^ luitina inchoata,nthil elle ambigui,o^ ndes erit initiu ftK°xquot;aJtîîn etiam inchoatæ iufticiæ.Si loquamur aût de ‘ iufticia fijes tft’quot;*““ uitæ,tunc non erit fides initium iufticiæ, fed donum d Quia du quoddam hanc iufticiam accipiens.

cü.quAd'iî^ô Quod ut probabile fiat,ita colorant. ^Dicunt iufti ciam illam inchoatamconftare fidc,fpe, ôd charitate, unpfefauris QC cætcris uirtutibus,quæ his continentur, inter quas

e Nos Pauhim Rom.Ç.imitatiluftificationem uitx.non iiifliciam uitx diximu?-f Ciim lixc mcmiiiifTcs nos fateri, qmd opus erat tot authoritatibus probarc ö' dem effe initium iufticix^

ÏÎ7

prima fit fides : cum nec^ amaic Deum, nee bene de co fperarc poflimus,nili quatenus cum fide cognoue timus. At non efie hanc illam iufiiaam,quæ “reddat nos iufios, dicunt : fedefie adhuc aliam Dei in nobis id tatnen ue* iufiiciam,quaconfidendum fit, amp;:fi'ducia falutiscon» .7^.,X°co firmanda.eamcRnos recipcrc fide,atqjutnoftramam «mOto-hac

1 j-i-nj ‘ I • nbsp;nbsp;nbsp;• n.- • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n-

plectiifidem autem huius luliiciae initium non cue. mnispuros^e*

Hac diftindione iufticiat intra hos dies domini CoIiocutorcs partisdiuerfæ tribus locis ufi funt. Hie quosnon pnmum,ubi contendunt hdem non clic ininum “ nbsp;nbsp;ftaix chnmj

ftificationis. Deinde in refponfionc ad ea loca fcriptu rarum,quibus D.Malucndaadftruxit charitatemcf' feformam qua iuftificatio conftaret: ubi de charitagt; tCjficut hie de fide dixcruntjcharitatê efie formam iu* fiieiæ inchoatæ,non autem iufiificationisuitæ. Simili ter ad fcripturas,quibusD.MaIuendaprobauitiu ftificationê per bona opéra augeri amp;nbsp;mereri uitâ arter* nâ : ubi inchoatam iufticiam eoeedunt augeri,fed no côfummari earn operibus charitatis, fed hoc propriS efle'iufticiæuitac. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;chwWd'“?

- Vtnosrcfponhonecorum intclhgimus,tandem mus. ctiam iuftificationem uitæ definire uidentur thefi pri' ma fuorum axiomatum, quæ ita habet. lufiificatio ui tac, de qua Apoftolus in omnibus quidem epiftolis fais,fufius autem ad Rom.ôC ad Gal.docet,e{l homi* nis in gratiam Dei, amp;confortium uitæ æternaerece-ptio,peccatis propterChriftS ex omnino gratuita mi* fèricordia Dei condonatis, nullis hominis ipfius uiri* bus,meritis, autoperibusaliquidhue conferentibus, dVideutfrü aut ad hancgratiam praeparantibus.

Quæomniaoportethicrepetcrc,8Cad examêrcuo care,quod ** noua fit ifta diftintfiio, amp;nbsp;ante hac, quod tiani:nam Sc fecurus fum affirmare, nunquâ apud Catholkos au- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;

S dita:

IJÎ

dïta ; ncc confentanea fcr/ptuns» ficcp à patribus, qui ftiiîoHonem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diligêtcr omuia excuffèrunt,prodjra. Qtjis cnim

itcriun pro tu unquam dixnj'uftificationê inchoatâ,fidc,fpe,amp; ch a b'^Eiuit^ro ritàte conftantê,non efTe etiam ’juftificationcm uiræ.

citHincuero VidetutaûL Quod pace D.CollocutorsdiólS uelim, lilde quiiftl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ƒgt; nr./-«h II/' —fl# J

homines coït tcperta no ad docirinâ jed ad elulione,ôc ad euitan* d°AHmChtquot;i damargumentorS m'm perquâcallidc. Idcirco uenft eiki'd'iftSio hocnoDÏsloco difcutienda amp;'cxpêdenda,quoexpen né,quâadeo fam, totpoftea locis repetere nô lit opus. Cæterü prp ufquâhocfaciamus,recipirnus quod in cxplicatione côain'tum hutus ambigui dicitur, de iuftitia inchoata: illam con^' c Hoc qui! ftare fide, fpc, ôi. charitate, cæteriscp uirtutibus, quæ tcr^ScHi his continentiôCefTe donum Dei, amp;nbsp;noua in Chrtfio

ftinriîiftif“quot; crcaturam. Ethacfîenugt;di(flûhocputamus adnumc' mus, fcilicct randum conciliatis illis articuiis.

Quod aSt fubditunhanc non efle earn, * qua iufii fumus,plane nonagnofcimus.Cum fit ‘‘eximiS illud donum,quo fpiritus fantfîus pudficat noSjôd fancflifi* cat Deo/Necçcnim fidem,fpem,amp;charitatem aliun de,quam ex Deo habemus.De fide fcriptum eft: Doa num eft Define quis glorictur.De fpe: Spe falui faói fumus. Decharitate: Charitas Dei diffufa eft in cor«

maimMftrcia dibus uoftris, amp;c. Reliquçetiam uirtutes,quotquo6 tnchoata, cr^ haec Dei dona confequuntur, numerantur inter friP Inosquot;»’««quot; lt;3us fpiritus,ad Galatas f. Sed ad re. Beatus Auguftfi rcui^itfo uusdeiuftificationefideiacutiftîmè difputauit, mul-erantiftipro ÛS modis diftinguit iufttciam, qua Deus nosiuftifi' ne apicem quidem practermifit in fcripturis, quern non exculTerit. Eftinuenire apudeum iuftfi dam inchoatameorum,quiprimum iuftificationis, Deumacceperunt. Eft amp;nbsp;perficientiS 8gt;i currentiutn inuenire iufticiarn, eorum, qui poft iuftificarionem perfeuerant in bonis operibus. Eft QC quædam per' feda

^9

feâa fecund'jm hm'as uitæ modum, fed nuïïa tam perfecta,quæ non’poiïttaugrn in iam percgrinanx hbus, ad patriam properantibus, ubi perfeAffi augcri. mam illam iuftidam dicit nos confccuturos. Et quo-niam tot formas Sifgradus” iuftificationis defcribat, ndlieorum iuftificationcm uitædetrahinuerùm fe-cundum hos gradiis dicit uerè iuftificari, quod eft îHi iuftû fieri, atque adco iuftifîcationê uitac habere.

Sed ipfum audiamus Auguftinû,qiii contra duas epiftolas Pelag ad Bonifacium, lib.j.capitey.fic ait: îufticia uerô fecundum quam iuftus ex fide uiuit» quoniam per fpiritum graciæ homini ex Deo eft, ue-raiufticiaeft.ltemin Pfal.s»?. Noneftaliaiufticia ho* minum inhacuita,nifiexfide'uiuere, quac per dde* iSionem operatur. Sic in lib.de fpiritu amp;; litera, cap. aÿ.'Fidc lefu Chrifti impetramus falutem, 8C quant« c in nobis inchoatur inrc, amp;nbsp;quantum perficienda ex* pe(ƒîatur in fpe. Idem in libro de perfeôionc iufticiæ ratiocinatione i-j. Quàm diu ergo peregrinantes à a siexiîdel Domino per fidem ambulamus, non per fpcciem dequot;.°cr7o m Vndedidîû: Iuftus ex fide uiuet.Hæceftnoftra in ip* fa peregrinat/one iufticia, ut ad «llam perfetftionem pcrfcfté luß» plenitudinêcp iufticiæ, ubi in fpecic decoris eius iam *e”Ergo, m. plena 6C perfetfta charitas erit,nunc ipfius curfus retfti tudineamp;^perfetftione'tendamus. Etinfrà, Indotftri- dx nafana, qua ædificatur fides relt;fta,fpes firma, chari. huc^uVcf« taspura : hafceft nunc noftra iufticia, qua currimus

elurientcs a iitientes, ad perrectionem plenitudu p rftfta m«» ncmcp iufticiæ. utea poftea faturemur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Connaïuiù-

irê contra Pelau. dicit: Gratia perfecftè nouû facit, «“'« gt;'^ î O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’g Vcrum ut

quemadmodûadcorporûtmmortalitatê, plenâqjfce hiç côdoncn-heirateperducit.Nuncetiâperfeefteinnouat horrinê rö’^Jnam abä quaniuattinetadUberationêoimomnino peccatorû

S Z lo

140

In hune modum hic uir Dei plus centum locis fcrl bitdehacre. Et quorfum attinet enumerate omnia, cumS^fcripcura tcfteturiufticiaminchoatâefle iufti* ficati onê uita:. Rom, i. Gal. j. lu ftus cx fide uiuit. Vox autem (cire, quomodo nunc ’ uiuat ex fide, fi iufti* «urMc'qui» ciafidei nonefi; iufiificatiouicæ. Gal.2. Quod nunc I';Jji,Dcbno“iï uiuo,in fide uiuo filq Dei,qui dilexit me,ÓC tradidit fe «jmaipfawm promc.NonabijciogtatiâDei. Vbiapoftolusiuam J ’ uitâ,qua ipfe uiuit in Chrifto, amp;nbsp;Chriftus in eo, fidei députât amp;gratiæ,quam aitfe non pro ij cere. Quem* admodum Spalter ilk ApoftoIus,uJtâ quçeftin Chri ftojcharitatideputat.i.loan.4.Deuscharitas cft, qui in charitate manct, in Deo manet. Itê, In hoc feimus

b Sedlperfe quod trâslati fumus de morte, quia diligimus fratrest *’Dileôîio ergo uitaeft.Non loquitur autem ibi Apo* ftolusdeuita alia,quàm qua iuftificati uiuunt E)eo. fidei luih* Et hoc diflFert iufticia legis à iufticia fidei, quod lex no quot;*■ potuitnos iuftificarecorâDeo, ubi fidei'iufticia per Apoftolû iuftificat: Gai. j. Si cnim data effet Icx, quac poffctuiuificarc, uere’cx kge effet iufticia. 2.Corin, j-Litera occidit, fpiritus autem uiuificat. At quomodo uiuificat^'ritus,^ nifi ficut Apoftolusad Roma.ait, Charitas Dei diffufa eft in cordibus noftris.

Hæc tam manifefia funt in feripturis Si. patribus, ut obicurari non pofitnt. Proptereanospro affeôu, quem ad concovdiam gcrimus,uos precamur'ne ucH tis talibus inucntisoblatam concordiç fpem amputa* te. Si cnim côponitis taies diftindiones, ‘nunquatn

«hîüiitHprt ureritati nobis per patres traditæ,fed rem nouis ac no fcâim.amp;no uisinuentisagere. Cerniteautem hic ôdaliam incoin moditatem, Si datis iufticiam inchoatâ,qua nô fimus iufti,

»4«

lußi:det/s^defnde/ußiciatnaliam,quam tides acd* piat,ô^ qua lußificemur: danda ent adhuc tertiailla “Chriftiiußicia,quaiuftuineß,quicquidtußQmeß. # Hatce«« Imperfeóa dona eße,Hdcm,fpem,Slt;;cbaritatê no 'foufcuiceni negamus:fed quanquam ex parte funE,uiafît tarnen, ficut tota nobis fcriptura teßatur,qup idcirco ti^et,uc quotidiecrefcamus,doneceuadamusinuirum perfe dum aetatispIenæadultæ,Ephef.4. Habet enim hogt; mo Dei fimilitudinê cum homine naturali, qui licet ßtinfans, uiuittarnen, ödcrefcit. Sicfaciunt ÔCiliide quibus fcriptum,Tanquâ paruulis in Chrißo lac degt; diuobis. Quomodoautem amp;paruuliillierant,amp; in

Chrißo erant, fi in fide, fpe, amp;nbsp;charitate paruuli, hoc eß,inillainchoataiußicianö’’uiuebatr'Fruflraaddu b Viult;-citurargumentü,noneffe eis innitendum, quod fint „«ko non * • - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. huius in ipii»

an illiuos fiditis.öd non potius DeofAßertisillud A^ unX™’quot;go poßolijRom.f.Sicutpertranfgreflione unius homi htc fua grati» nispeccatoresraulticonßituuntur:ficamp;per obedien «u tiam unius^ multi iußt confiituêtur. Non opinor uos, quosegouiros eruditißimoslibenterconßteor,uelle dicere,ita transfundi obediêtiam Chrißi,ßcutinobc« dientiam Adae contraximusrdC iußiciä Chrißi ßc no* bis'‘inha;rere,quomodo peccatumnafcentibus inhæ tct. Qpia hoc non dicitis, loca illa funt interpretanda commode, quac nos cum patribus ita intelligimus, la nobis gi-quod Chrißus tiia obedietia,rua^iußicia meruit no f Hocipfum

'pcrdpimus, quando Hde,fpe, ÔC charitate per ipfum ftificMù tuftificatijci coniungimur, ut fimusunumcuin jpfo corpus.

S 3 Quod

Quod nero çitatis locû Philipp. j‘ Vbi opfat Apo ftolus inueniri fe tn Chrifto non habentê fuam luftP dam .Locus tta habet: Vt Chriftu Iucrifadam,6lt;^ inuc ugcei't'amp;fi^ niarinillo,nonhabensmeam fufticïam.quæex^ lege ƒas^Tge'^lm cftjcd iliam, quæcx fidc cft lefu Chrifti, quæ ex Deo precipiütiir^ cft îufticia.ÔCc. Quid hoc ad confirman'onem nouac ctiam lufticia diftindionisJlhcdeiuftidafidei loquitur, quamuos nan^pctf/ftl ^tnchoatam uocatis. Quodfifublatadtftinóione fa-b ' Non^Td uoluentts nobtfcumjufttcia quae fide, fpe,amp; ch a-Chnftipcrfe rttatc conftat, elTe ettam tufttciam‘uitæ,non uide.-^^Eftiufticia quid remorctur nos in conciliationc Articux uitæ.fcdira- Ji^qugniambiguumdicins.facüèetiam conucniemus *’ in aflertione ilia,qua doólor Malucnda aü’eruit, cha* - n'tatem efleformam huius iuftificationis. Et in eo quoque ubi dicitur, luftidam hanc augeri. Qua de , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufa hac in re petimusclartorem ditfîi ueflri explu

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cationem.

Alterum ambiguum eft, fidem qua iuftificamur, habere coniunóam pcenitcntiam,fpeni,ôlt;'charitatê, poteratarticulusifteconciliatisadnumerari. Sed di* citis fenfum ditfti fimpliciflimi duplicem. Et fi acu* 4 Non in iu tè expendatur, triplicem, Dicitis fi loquamur de Rdmpfquot;c5' coniundionc rei, ita uos fateri,quod in ” luftiHca* t*one fimul iungantur,fides, fpes,charitas, liben* c In ratione ter id ex uobisaudiuimus. Et cupimus pro conci-jÄ^uiriuus* hato articulo in hac fententia haberi. Pergitis au' çôi.iiigiintur, teni: Si coniuntftio mcriti,aut perièóionis intelli* non a;stem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, , , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_

«hts qno ittÛi gatur,reqcitis. Hic duo fenfus connedtuntur:alia iiui^appTt enim perfedionis, alia meriti ratio. Miramur autem uos ftatuere,fidem, fpem,Si chanta*

tem in ratione‘ meriti non coniungi»

Aóio

»4?

ACTîO XVI. ßtLLICKir* •

HEftcrno die cum totushucincumberem,utmagt; nifefta radone dcmonftrarem ex fcripturis di* uinis. certilTimiscp fancfîorû patrum orthodoxorum teßtmonijs, iufticiamïnchoatâ.quæfidc,fpe,2lt;chari täte conftaret, uere hominem uiuificarc, ac iufttficare «ans fide. iuftificatione illaquam Apoftokis uitat iuftificationcntate, non fit appellat : contraria uerô fententtam oppugnarê, in-terpellatum eft colloquium meum à docßiffimis uiris, Collocutonbus partis diuerfæ, qui negabant fuam mus, fed di-effefententiam, *quam fufeeperam impugnandam.

Quod cum audirê, ne fruftra rot uerba profundere, p”quot; qumo-- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ n • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bisuit» «ter

inmedioorationiscurlu, ab reihuius tractatione re- nacontwgat, ftiti. Alioquierant mihi nô pauca in earn caufam pa- b'“°Kcdd,t rata addicendum, nonexmei ipfiusfolius arbitrio, fedetiâdorfliffimis Collegis meis faciendû cenfenti UC dignus cf-bus. Ideoquod n5 uideretur ferenda fententia,fidem, ^Vxtcnia fpem,ô^charitatê. pratciofiiîîmaacinçftimabilia Dei dona,quç Chriftus ipfe nobis fuomento parauit,nô c Pcrfcftcfc« reddere hominê’’iuftû:cum nulla fint Dei dona,præ^ nTpecllm.« ter gloriam beatitudinis, qs uel maiora, uel Deo ma-gisacceptaïutpoteperquçfpiritusfanclusnosinhax d Non fepa bitet, iplîcp Deo mirabili conglutinet unione ficute- non”nin .uangelia,epiftolaeapoftolicae, acpatresomnes nobis atteliant. Atqui Collocutoresdiuerfæ partis difertis e Vbi.i« at(Çexprelîisuerbisdixerât,côftarequidèfidc,fpc,ôd u'î»'?'’v^dc charitate.iufticiâ illâ inchoatâ.fed hanc non efleeam, quaelfemusquot; iufti. Separauerantcphanc^iufticiam,à 7Ç.amp;.76/ iuftificatione uitæ.nonhoctantû lofo,quem fiifcepe ,Vuinb«Up ram expendendû, fed à; multisalüs fequentibus-Si pngn^ndauo .,-^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2 n f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;’■'^c IC bis trat tam

aute nonhæceoruelf fentcntia,certeerant uerba. bt manifcn» ue nosetiâfententiâeorû, quat noaliundè, ^uerbis po terat côftare,efte rati,nobis totis uirib.oppugnanda

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cam

lt;44

earn ccnfèbamus. Non poüumus cnim non tucrf Or thodoxæfidef noftræ,quætotfcnpturar5,amp;fan(noru patrum teßimonijs nititur, ucritatem. Cæterum aU' dito,quod noflcnt hanc impugnare,digreiïus fum ad . ambiguumakerum.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ Separauerant cm'm domini CoHocutorcsfidem

m..s fidrciim in ratione^ meriti,a fpc ÔC charitate. Idem fccerant in mcrît^fuofcripto, faciuntSC in propofitionibus, uti paulo audictur,amp;attigerathancrem ante me, doóiffix app^xendit mus uincollega nofter D.Maluenda,licet paucis,ner uofc tamco, cum in feriptû illud dicerct. lam autë uix iuuS mrito cozperam de re cade loqui, cG rurfus domini Collocu tpeiamp; Chari- toresintcrpellarent me,negarentcp fcHdei meritû ul» fidèiipfius?''^ Ium tribuerc. Atquihçceranteorum diferta uerba in ab hlc‘amp;fid£ exhibito illo fcriptOjCum dicunt,fola fide nos iuftifica ejcciudimus, ri, fc non excludcre fpem, ödeharitatema iuftificato, ffific^rdici - fed à ui merendi iußificationem. Sed amp;nbsp;loco, quem nrum^önïf- tra(ßabant,ncgabantinmcritirationecum fide'^con» fertfui.in.fed iungi. Vbi cum audircmus mcritu, quid potcramus ChriM.“quot;*“ aliud,quam meritum' intelligerefAtcß hi nc adeo ar-d'Hoceft.me bitrati fumusj'pfos iuflificationis meritum tribuerc rits noftrum ßdci. Vcrû cum intelÜgimus cos ncc hocuclle, quod m°ritoquot;chn ucrbapræ feferrefuidebantur,noluimus dcuerbis, dîîuftifiX'iS quibusautformam aliam,autcommodamexplicatio quot;'’uo^^hri ”^quot;ilt;^3bunt, pratter amici colloquq rationem conten ßi non tota dere.Digredimurcp ad ambigua reliqua traeßanda. “’nd« tob. nbsp;nbsp;Tertium ambiguum, In iußificationc adulti,con

''Tribuknifi cu^Tcrcacßus Iiberiarbitrtj,moti à gratia, Atque d'ci, ut appre hoc nihil uidetur nobis habere oflenfionis. De fen-nsquot;uquot;mcrä fu,quem primolococxplicät,conßat. Quod uero ad e sedraeritü ajte^-urn attinet,ficdicimus: Quod liberum arbitrium fti,amp;iioftr5. exfCîÔÈ^abKjomni Uci gratia nihil conférât homini f^^aucintei iyftjßcando adiuflificationcm, Prarparatioenimqua

fedP

i4T' fèdifponercpoteftad luftificationêaccipiendam, no cftabfcp^omni Dei gtatia,quæoperatur in nobis, óiJ uelfeó^perficcrc.luftificatus autemcum agitur fpin'-tu Deïjfecundnilliid ApoftoIi:Qui fpirituDei agun tur,q funtfilq Dei.Rom.s.Adïusfpiritunonmmus, fed'^Iiberius operatur,quam fi fpincu careatrnunirum iam liberatus à pcccato, di. gracia Dei adiutus. Ac ira concurrit liberum arbitriö fuaoperatione,fimul rum gracia pr£ucniente,atq? concomitante,deniqp öi coo perante ad iuftificationis increments. Si uolumus au-tem in hoe operecofiderare, quid alterutri debeat ad^ fcribi ad iußificatio nê, quæ reipfa una eft, ratione tagt; men,feuconfiderationefecerniturin partes, dicimus opus ipfum efle hominis: operis uerobonitatcmac fan(ßitatem,efle ipfius gratig,fpiritus coopérants. DeSfiquidem non iuftificare abfqj libcri arbitrij con curfujinnumera funt patrum teftimonia. Vnum tan tum ex Auguftinijde uerbis Apoftoli, ferm.jj.profe-ram, ubi fic ait : Hanc ergo fratres mei^iuftificationc, habemuSjin quantS habemus:5lt; augemus,in qua tû minoré :amp; perficimus eâ,donee illô uenerimus/u-bi dieet; Vbi eft mors aculeus tuusfSed totS ex Deo, non tarnen quafi dormientes,non quafi ut non cone-niur,n5 quafi ut no uelimus.Sine uoluntate tua, non crit in te iuftitia Dei.uoluntas quidem no eft nifi tua, iufticia no eft nifi Dei.Efle poteft iufticia Dei fine uo IState tua,fed in teelTe no poteft nifi per uolûtaté tuâ. amp;nbsp;infràrQui ergo fecit te fine te,n5 teiuftificat fine te. Ergo fecit nefeienté, iuftificat uolentê, Ita Auguftin.

Hacc fi f fentiunt nobifeum, non eft, quod impe-diat hunc articulum conciliaru

T Quod

amp; cum D.Äuguftino, nbsp;nbsp;nbsp;fota BcckPa Dei, quod uoluntate quidem noftr^, fpiri

Dei cxcicat* iußieiam Chnfti «xcjpimus,fcd non mento lufticijc noftrse.

Qviod autem additur in explicatione, opera quæ ante iuftificationêfiunt,elTc omnia peccata» neenos rt Abfur^ præparare poiïe, nifi ad condemnationê, nobis certê duenimefi nimis uidetur’abfurdum: ô^paulopoftin expenüo-

Quartum ambiguû,quoddi(fîum cft,I*ifundi gra tiam, nobis nihil uideturhabere ambigui,cum uer* bisiftisfandipatres frequentiusOnt uü. Vnum tan« turn locum proferam.Auguftinus depeccatorQ meri tis,amp;remiitcap.?.Iib.i.Hæcgratia,inquit, baptiza' tos quo(^ paruulos fuo inferit corpori,qui certè imita ri nondum aliquem ualent, Sicutergoille, in quo o» mnes uiuificabuntur,præterquâ quod fe ad iuiticiam exemplum imitantibus præbuit, dat etiam fui fpirP tus occultifTimam fidelibus gratiara, quam latenter, ‘'infundit amp;nbsp;paruulis.

Muka alialoca habet, fed hunc fufficere putamus ad oftendendum gratiam infundi. Apoftolus inquit charitatem infundi cordibus noftris. Quid igitur ha» beat haec locutioincommodfnonuidemus,

Omnino uidebatur ambiguum.quod dicimus iil ftieiäaugeri per bona opera. Nos dicimus per bona operaaugeriiufticiä, aut opera meren' hocincremen tum,non propter ipforum operum,fi de Dci gratia dctrahantur,dignitatem, fed propter gratiæ dignita» tem,ex qua KSt.Cooperatur enim iuftiHcatis fua gra» tia fpiritus fandus. Abunde autem demonftrauimus inpræcedentibus, iufticiam augeri per opera bona, amp;mereri.Proindenoneft,utin hoclocodiutius im» moremur.Quod autem dicitis.rcligiofcuobis caucn dum,nequiddetrahatur fanguini Domini noftrile» fu Chrifti,fentimus öf^nos.propterea quiequid habet opera noftra boni,hoc Deo,et merito fanguinisChri tii,

^“^7

fti.nonobisfetiiF.usacccpiuTn. Qucd fi CoHociitorf bus pattisdiuerfie hæcfententia probatur, non uide lur reftare.quo minus concihari poffiT.

Poftomnia hæc, numeratis capitibusfeXjin prox poftnonibus ac fumma docfir inae de luftificatione-ani inaduerfa,dicitisea contrarian non tam Confeffioni iJex fcri' ueftræ,quam ton Euangclio Chrifti. Pugnentcum pfurispro' ueftraConfeffione,acdogmatisueftns: pugnare ta--men propteicacum toto Euangclio Chrifti pernega^ Nonfe« mus.Nihil enim nos pcculiare rradimus.autdcfendi mus:fed cmnia noftra,aut exipfisEuâgeltj fontibus, autàpairibusjtota^ecclefiaaccepta funt. Erimusqj parati,cumentfamiliariteragendurn,auteô peruen f,j peccata tum,utdt fcuüan[ur,3d ea omnia pie,plenè, £lt;ortho- no impuiâ doxèdefcndcndum.Nuncreccnfemusfpfa modôca tur,im{gt;urit

pita,quaf in atftis legi poffunt,idcp ftudio breuiratis. fur aut iu' Hoc tarnen interim non eft nobis prçtereundum, ßitia chri' quod caput inter pugnâtiaquinto loco pofitum, mul to aliter^ à nobis feriptum erat. Vos ita recitaftis. Ho-mines non efle ideo iuftos, quia peccataeis non putantur, S^. imputatur iuftitia Chrifti, fed quia im ij^oiu' plent legem Dei fuis operibus. A nobis ucró ita erat ß,j--f^ poftturrcEiufmodi homines(de iuftificatione loqui peccat^ mur)uerèiufti funtapud Deum,ô^legêeius implent, eSdonätur, quia gratiam habent omnino pcccata de!entem,amp;^ er imputa-fuggerentem uires ad implcndam legem,non quia tur iuflida peccata,quaîpoftacceptamiufticiam adhuemaneät, Chnfli.nul illis non imputentur,aut propterea tantum,quodiu-fticia,quam non ipft.fed Chriftusfeett, ipfis impute^

Xur per Chriftum.Hæcuiri diferirftimi decon ciliatis, anibiguis,ö;’ pugnantibus utrinque dttftis. 'T’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T*

1 nbsp;nbsp;2 Erpen-.

MS

EXPENSIO RESPONSJONVM, dVAS COL-locutores Au^uflana Confeßionis JeJerunt ad ar^H' menta Collocutorum alten us partis.

REftat autem ut expendatur refponGonis data- ad argumenta, feu loca fcn'pturarG, qmbus docfliC' fimus D.Maluendademonftrauit tn'ahæc:pnmum, opera difponere ac præparare ad luftificationem. Ab terum,charitatem effeformam luftidæ.Teruû, Opc^ ra iuftificatorum confummare iuftifican'onc : ôd quod fint uitææternac men'toria. Scr/pturas,quaspro dc' monftratione harum afTertionum adduxit, longum eflet repeterc.Ideo eis prçterûis,ad refponfiones ipfas expendendas nos conferimus. Et quidem ad fcriptu-ras illas,quibu3efficitur chantatcmefTe formam, feU illud, quo primum amp;nbsp;ptopric iuftida confiât,refpon fum nobis efl,ex ilfis conciudi, quod iuflida quidem inchoata in nobis,primum Qi proprie confier charita te,non autem probari,id de iuflificatione uite. Atqui quod uoluimus,quot;' iuflificationf, quam uocant ftifirtuo’nc*'’ ’^choatâ,conflarefide,fpc,ôi charitate. Oflendimus b Sed non autem iufliciam inchoatam cfTc uere ôd proprie iuflP vc™”namp;no ciam,quafimus iufliinhac'^uita. Manentergo,quaî bis adhuc o- pro confirmatione fèntentiænoflredi(flafunt,omnia randa rcmiP r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i- gt;

iio dcbiti. immota. Quibus pro clariore cxpucatione,corolla/ pro^uobiquot;s‘c5 unum aut alterû locum ex beato Auguftino ciudunt. nbsp;nbsp;nbsp;adrjcimus.Is de fpiritu 0dIitera,cap.i7.itaait,PlenitU'

fidts profert do legis efl charitas. Haec non in tabulis confcripta la ^hwiutis?“’ pideis,fed diffufa efl in cordibus noflrisper fpiritum per qua ƒ faudlS qui datus efl nobis. Et inEnchiridio capite 117« homo bonus lamporro charitas, quamduabusiflis, id eflr fide, ac eft horn?.!»'! maiorem dixit Apoflolus, quanto in quocucpma bu«openbiisiorefl,tantomelioreft, inquo efl. Cùmenimquæd-Auofui. tur, utrum quifiÿ fit homo‘'bonus,no quaeritur, quid credat,

149

crcda^autfpereret, fed quid amet. Sic tract,ç.in Ca/ nonicam Ioannis. Attendat tarnen in cor, Ci perfcdtu eft ibi,quod fadîS eft in corporc: uideat fi habeatcha-ritatcm,SCtuncd(cat,natus fum exDeo.Siautemno habet,charatfterem quidem impofitum habet,fed dc' fertor uagatur : habeat charitatem, aliter non fc dicat ‘’natumex Deo. Et infrà,Dilcâio'’foladifcernit inter filios Dei Sgt;{. filios diaboli. Signet fc omnes figno cruds Chrifti, refpondeant omnes, amen: Cantent om* nes alleluiaiBaptizenturomneszintrentomnes eccle fias,fadant parietes bafilicarum:non difcernuntur fi lij Dei à filijs diaboli,niffcharitate. Qui habentchari tatem,nati funtex Deo,qui no, no funtnatiex Deo. Magnum indicium,magna difcretio. Quicquid uis, habe,hoc folum non habeas,nihil libi prodeft : alia fi non habeas,hoc habe,ÔCimpIefti'’ legem. Qui enim diligitalterum,legem impleuit,ait Apoftolus.6C,Ple* nitudo legis charitas.Ita Auguftinus.

Porro quod fubiungitis opera charitatis argumen tocfle,quodin Chrifto mancamus. VerQ quidêeft il lud,fed tarne plus altquid,imô plurima alia nobis con ferunt.SienimnihiP aliud præftant, ut figna fint fpiritus fantfti habitantis in nobis cum Deo,qui ha^ bet omnia intima noftra perfpetfta, nullis argumetis ad cognofccndû nos fit opus, quid profunt apud ip-fum opera fNcc opus eft ut probemusnos proximo per earn nosiuftificatos,cumnihilnoftrareferat,eum hoc fdre,necß ullius adeo interfit, nifi forian,quod at tinet ad ^ædificationcm.

EXPENSIO EORVM, Q.VAE RESPONSA ßtntad[cripturas addnüis pro eo, Jicunt, opera Aiuflifîcationem praceJentia ad earn praparare,

D fcripturas,quibusefficitur,bona operaprar-

T 3 pararc

Ifo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

prarcadi’uftfficati'onemacdpiendam, Si condacerc îæpiusad hoc, ut Deus conuertat oculos mifericor* die ad nos, quarum plunmas dotfîor Maluenda cttaz uic: rcfponium nobis eft,nihil docen in illis aliud,, quàin agendani eftepoenitentiam imptjs ôd pecc3togt; nbus. At hoc eft quod nos uolumus. Si enim im-. pqs Si peccatoribuspccnitentia agenda eft, curquacgt; ihficent, nec fo.nifi ut præparentur ad 'iuftificationem Donee e-» ftintimpij,nulla pœnitentia'’ iuftihcant, fed prg-votnitctiiagi parantur lantummodo per cam.

tihus, ut exc- nbsp;nbsp;nbsp;Quod iubiungitis: Neminem ucnire ad Chriftu,

îhrAucêr* trahaturà pâtre,hocipfum SCnoslibêterfatemur, Oe hoc in re- cum lit uox Chtifti. Scd interim aliter trahi impios, nius. aliter ptos dicimus.Ltcum impt) leu peccatores ope-pœiuundr« ‘■‘bus bonis'infiftunt,ac præparantur, trahuntur à c°Arbo°m'‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidem fine ciusquadam gratia, quan-

Uno facit fill quam nondum iuftificante. Quia uerorequirit non-d^io°rc°'n5 Hunquam Deus à nobis praeparationem,ideo trahit, excitant,nifi nunccxcitando mortuam‘'illam in homine Chriftia-ipforxutiam HO ndcm, nuncpct ucibu præd!catïon^s,intcrdum mortui non p^rexcmplû alicnum,aliquandoctiam percalamita-t. Hoc qui tcm,8lt;affli(ftioncs,quafDeus pcccatorcinfcio protu imptinö flint rati quo pcccator conaerratur?M non fubitOi falcem uciiVaaThn gradatim per informem præparationcm, iecundum ftû au-iitopa difnofitionem ætcrniconfilti fui, donee pcccator dc' ei.cftinpius. kdeno ueniac idoneus lit, ad'^ucniam accipiendam futJhîTnon g’'afts. Neqtcnim Deus eodemmodo trahit omnes, quomodo Paulum attraxir.

cftimpius 3£ Ifta eft doeftrina Euangclica,quam docetChriftus iürmXnj' i-U filio prodigo, raroquot; prarparaTionisexemplo. Qui Fhus'pVodi- omnia fua turpirer diftraxilTeqronlid- rata omni pus miferia,inquam hieratprol3pfus,opfabarficrimcrfe mhu prob*?, narius in domo patris,amp;: humtlia cogitabat, ut uitftu confe-

confequcrctuf,qujcftanTOrcommodj propn},non jjocnemo uenispatrisamor. Et tarnen in hocamore dicebat;

’ Surgam ibo ad patrê meum, amp;nbsp;dicam patri ; Eccc ttr pnns id^ peccaui pater.'VcccconfcffionisuotS.Etcum adhuc longè abeffet, uadit ad eum pater, amp;nbsp;miCericordia motus cft, Non eft autem aliud longè abefie à pa ' ri fibi rcmtf' tre, quam in peccatis cffe.Itacp coepit i!k etiam in pee ï’5aquot;|jeo'’g'r° can's ‘'tendcre ad patrem.Et mifericordiam‘'impetrat, cum adhuc longe abeiiet. Sic lancti patres, non Fe haccft.amp;me lagius j cuius fententiae uidemini nos tacite perßrin püp^ninU' ^ere jquaü Pelagtj defendamuserroremt quod abfit a nobis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tut cft,amp; non

Qjjod enim nos tradimus de operibus praeparato ins, Opera in, rijs/radunt kreomnes ^feriptura: diuinæ,tradit ® Au gufiinus,cumaduerfusPelagianum dimicaret. Tra diditöi^ ChryfoftomusanteÄuguftinum. Jsemm li■' catis manens bro i.de compundtionecordisjic ait; Si gratia Dei ni ^ÓTogïtaquot;r hil requirit à nobis, fed ipfa eft qua: facit unum / quenqj perfetftumteur no omnibus ex aequo infundi eft, tpD.Ioan tur,utfiant omnesrepentè perfetftifNon enim eft per DcVdücxîne fonarum acceptor Deus. Sed quoniam non fola gra.

tia Dei hoc facit, requiritur enim ut 5C nos, quod in otiuerte propofito noftro,ôiuiribus noftriseft,‘expleamus.

Idcirco uenitquidem ad unumquenque gratia Dei, Qui\a«flt;» (ed apudeos,qui digne expient ea quæin^ipfisfunt, Auguâin î» permanet; ab his uero, qui minus digne agunt, *citô ’*“** difeedittad eos autem, qui nec”initiumfaciunt con f dîc, qn* nr-» o iCTlptiincf uerrendt ad donnnum,omnino non uenit. Kectas g Quxauda enim mentes diligit, èC fine fuco propofitutn. XX^'dquot;’

Auguftigt;

h’ Gratia fam pCTCcptamulfarequin'f.quxdunratLeptanon cft,u1tro aducnhtncccncen.- qux ri-cnimabimpiononpotcft. i Cum enim Ociis in nobis opcratiir nellc^ opcrari,«c!* le amp;nbsp;opcrari nos oportet. k Tam renaris, amp;. ex Deo: alioqui in impiis nihil nifi peccata fiint. 1 Fugit enim fpiritiis fanAus fiifnim. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m Gratia etumeum adeftamp;rcd-

pitur, homo ctiam ipfc fuauoluntatc fead Dominum rccipit. Gonuertittamcn nos Dominus ad Iciu conucrtainur« n Qux mensredaanteiuHifiûationcni:’

Äugufti'nus autcm libfo 85 queßionct^s- fctibitî nat ucriusAu Prorfus CUIUS uulttniferctur, S)C quem uuk obduraf; l'mtThxrc* Scd hæc uoluntasDeiiniußacfTe non poteft.Venit icos. AdSix. =‘çnim dcccfulnlîîmis men'tis.qufa Qi. ipfi pcccatorcs, amp;. ad Simpii cum propter generale pcccatum unam mailam rece-i.«îipoTcn n'nt, nonramen^ nulla eft inter illos diuerfitas. præx qquot;oroften-‘ ^^^ditcrgo aliquid in peccatoribus, quo quamuis no' detut m ref- dum (int iuftificati,dignicfFiciantur iuftificatione: rom^emmeft amp;nbsp;itcm præccdit in altjs pcccatotibus, quo digni fint obtufione»

hunc libnini Quodautem fubrjeitisj quod omnia peccatafint ahena. quæ wciunt homincstitcm quod præparant ad iram fo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gratiamjamp;auertuntanobisoculos mi/

rus A^ufti- fericordiædiuinæ.nonconuertunt, ‘^horrendumeft nus affirmai ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rj zz nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i .

prorfiis nmV auditu» Ncc poteritis unquam nrmum nuius tan-‘^An'i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teftimonium è feripturis adduccre, quo illud

BiiiicK. ftatuatur»

bus horreri Cætcrum cum nabcat fuum propnum locum di_ uerbum nbsp;nbsp;nbsp;tpadîctur, iu præièns illud prætcrimus : intérim

quXuTdidâ ”0** uidemus, quomodo cum hac ueflra Domim fit- fertione confiftat, hoc quod dicitis, Deum ciuiliter quot;hoqu/pquot;)s benefaeßa remunerate , cum fateamini elle pecca» firmûfatiseft ta N O U cnim in telligimus, quomodo Deus remu-mala aiborc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r- -■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;gt;

nonpofTebo netct peccata bcneficqs,

Cum defeenditis autem ab hac refponfione ge^ neralij ad expendenda loca quædam per nos citata de ctuitate-f. tigillatim,quamdigoaIcnpturisreipondeatis^relinz u^’m^X quimus uobiscogitandum. Cum dicunt Ezechiel, piTdiquot;at”X ^cf^mias, prophetæ, Si pœnitentiam egerit gens tûtes Roma^ ilia, 8^c. dicitis, Nihil nobis confiât de Iudæis,quid rer“” ad pracdicationem Ieremiaîamp; Ezechielis feccrinr.

Ideo nihil etiam polTe concludi de ui operum iufti-ficattonem præcedentiû. Quafi uero diefii prophetici ueri'

’fï

UC n't a s, quod utiqj crat uerbum Dd, ’ pendeatcx o-bedientia eorutn, quibus iliud adnunciabatur : cum propheticum fcmperiftud lit uerum,nimirum expromifTione Dei, p°ospanîun quidlibct cu'am agant homines. Si pœnitentiam ege^ rit,difc.ipfeanimam fuam uiuihcabit,agam amp;nbsp;ego pœ manentcs m nitentiam fuper malo,amp;c. Praetcreo, quae de Achab ante iuftifîca cum diftinóionedicuntur -, ôi. reliquaomnia, quibus txcutitur hie, non ucro expeditur, ** uerus fcriptu» nturdeimpi * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* is,de qiiib. di

tæ ICntUS« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;da propheta

BXCVSSIO RESPONSIONIS AD SCRIPTVgt;

ra pro eoadJuSlis,4uod bona opera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;boni fecerint

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adhuc impiit

cationem conjummanh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id eft ante iult;

Ad fcripturas, quibus demonftratur opera ho- b‘DÎl°o'’ù:di minis iuftificati confummare iuftificationem,0i c^i» ph mcreri uitam aeternam, quae certe ualidaefuntamp;for- focafuntu! tes, refponfum eft, ualcrcopera bona ad res quatuor. Primùm,adaup:endamiufticiaminchoatam. Deinde ficabiturom-

J 'J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nisuiiicnsco

ad id, ut raciatnos ccrtiores de uocatione Si clcctionc ram Deo. Et noftra. Tertio, quod placeant Deo, amp;nbsp;ab eo remune-rentur. Quarto,quodfecundumeafumusiudicandi. «ndâeireue-Atlt;p ad omnia haecexplicanda, quae nos alioqui non rum. Hine ignorabamus, late excurritur. Àdremuerô nihil am-plius,quàmnonconcludiexfcripturisillis,quodcon' op'« fummetur iuftificatio operibus, QC quod opera fint nite, ut queat meritoria uitææternæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conrummnf

Cumteftentur autem fcripturaeillæ hoc, eis aperte

ti T'*. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Überall mife

nullus obncuur fcripturae locus contrarius. Attamcn ricordia Dei fit mentio de dignitate operum, quod no propter earn p7tfeft7iuw remuneremur. At id eft quod nos dicimus. Si fpc-t^lentur opera noftra detrada gratia, paru admodum, dcen. aut nihil eife,quod eisdebeatur. At fi fpiritus collator gratiac cooperantis fpeiftetur/ magna funtmercedc conipenfanda.

Quamuis

»T4

Qgamols cm'm fndignt fint bomtncs, gratia tamea ’^‘gi’3 eft/ propter quam opera nofira habcant fuâ di* onïconfiim- gnitatê,Nthiloniinustamenctiâinpromiffiones Dei ra. ’ refpicimus,quibus uoluit cicmês, mifer(cors,amp; Iibcra lis Dominus operibus ex gratia eius faâis coronam debcri,quam ipfe ficu t iuftus iudex redderet.

Quod autêmouentillud : Ventte benedicti patri» mefiquod uobis paratum eft ab initio mundi, non fa^ cit contra hæc, quæ per nos difla funt. Enimuero, d. quum regnum parabatur, meritis'’ ex gratia faôîis pa-Äugu’iiiiiiu rabatur. Et qui profeiTores præuidebat, prajuidebat etiammerita,quibusilli regnum conlequerentur. Er-^i,QUKoa^ go Efuriui enim, Si dediftis mihi edere ,Sic, Vbi r“hxre‘ccor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditfîio Çcnim )indicat pro meritis rcddi. Quæ

ciicere gritiâ fententia cum illo lacobi conuenit: Beatus uir qui fuf-udarutiam nbsp;nbsp;nbsp;tentationem,quia cum probatus fuerit,accipiet co

promifirDeusdiligentibusie. En-f,cgc CpidO' promiflam coronam , fed diligentibus. Sic ôdbeatus uadSixtu. pauiujj,Oculusnon uidit,necaurisaudiuifr c ReftcDeus ncc itt cor hominis afccndir,quæpræparauit'^ Deus lt;xTa mîféri ^is qui difigunt eum. Jam ipfa dilcôio Dei donum 'rotifirbo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J 9uod no fine ipfius prædeftinatione difpenfatur»

nis hoininum Idcirco dicit alibi idem Apoftolus, Opera bona prçp» •eetibu». rata à Deo, ut in eisambulemus. Sûmaigiturreipon-fionis nofiræ cofiftit in eo. Dicimus illam Dei prardc' ftinationem,gratiæ meritorum non effe contrariam: fed omnia potius pro infcrutabili diuinæ maieftati» côfilio ficordinata, ut iuftus fimul acmifericors Deus in omnibus comprobetur. Cui hoc non fufticiat,cum Apoftolo dicimus: Incomprehenfibilia funt indicia e* , tus. Sinonueftigabiles uiæ eius.

Quod in progreflii Domini Collocutores dicût hf' «etc in nobis ^canum ab Adamjoquuntur aöt de rt generatis».

gencratis,5dbaptfeatis in Chnftvr, pernegamus’dick mus^ fcnptaræ fanc!îç contrariû, faltem fecundû pro tare adhuc in priam pcccatiranonê.ldquod fuo loco,cum dégrada baptt(miagetur,faucnte Deo,couincemns. Citât Au guftinum dicentê: Perfeôîionc iuftificati hominis con fiftere in eo,ut feiat fe nondû efle pcrfecfium:amp; perfe^ ^ionem omnem nulla alia ratione fibi conftare polTe, quam fi'dc Domini nollri lefu Chrifti,

Prius illud agnofeimus in Auguft.arponerius,non alia ratione perfedionê polTc côftarc quam fide, intel* ligimus de fide formatacharitate. Citant 8i Bernar-dum,mérita habere curas,habita,data noueris, frudîû

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. merito cplt;*

temuseis potius qui mérita negant,obqciendû. INec mm. aliud uult D.Bernardus in Câticis dicere,quâm iuftp tias,‘quot; quatenus meæ funt,no câtabo,fed quatenus tuç Del,qua no» Domine. Idquodomnestenemusamp;dicimus^quot* Bcr^« quot Chrifto Domino credimus.Hçc uobis in præfes dujicquitur. ad refponfionc ueftrâ, breuiflîmè uideban t dicêda. id in refpon^

Poftremô tradîant ô^oppugnât,fed paucis,tria ca* i^u^'^huhic

pita,decerpta ex pugnantib.illis capitib.cum corû dO' ‘•«f«» »g« gmate. Sed maluimus nos, fiita uifum fit, Slt; diuerfac ncjnqirit, me partis D.ColIocutorib.pugnâtia ilia capita ordine,al- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“*

terum poft altern tratftarc, uitandac obfeuritatis 5C in- fobus, Holutionis caufa, in tanta articulorum multitudine: neßintranfcurfu,autfuperficietantum,fed fi'xo pede, quo pondus rei queat iufto libramine utrinep perpen* di. Ideo hæcin præfens praeterimus, atep ctiam, quia doeftiflimus D. Maluenda primum iftorum capitü fe* cundum proprium,amp; ucrum eius ienfum,iam tratfta-witjcumrefponderetad feriptum illud . Alterum de V i impie-

fmpletfone legis habet fuum proprium locum, fecuft-dumordinem ab Impcratorepræfcriptum.Tcrtiurn fuit aliter pofitum.Adharcpofuerunt axiom a ta quac-dam pro fuo dogmate de iuftißcatione, conüituendo,

SCRIPTVM BILLICKII Q^V O A X I O* iMiiU CollocKtorum ConfeßioKis Augußana expen Jit,^notiuit.

REacrendiffime Pracful,amp; Princeps,Illuftris Sn'ge nerofe Comes,facrg Cefaicc Maieftatis Prçfides ampliffïmi patriter QC æquiflimi, Domini colêdiiïimi. , Etüuehemêter dokt nobis hanc Colloquij rationem I fic extendi ac prolongari,ad cópkndum tarnen propo • fitæ materiae coeptü negociö, breuê afFerimus refponz fionem,ad noue axiomata,que doëïiffïmus uir D. Bu ccrus alterius partis Collocutor, poft proteftationcs, petitioncs,expoftulationes,declarationes, amp;nbsp;refponfi ones fuas,uelut fummâ fuæ de iuftificatione doórinae fubiunxit. Ne uero tardiore ad pennam aut cala mum pronunciationc dariftîmo huic confefluijôCauditorio È^ànoari logioraingeramusfaftidia,uifum eft nobis breue fed'' 1 rionim 'cSS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in mediu adferre, utexpedite letftum ,Sgt;dre' '

felTionis fust, citatum, tradatur notary's oportune,ablq^morofae aut fcnohftX diuturnacdidîationistædio tranflcribendum,amp;ina' ( poftquam ita fieri neceflum eft ) referendum.

tain grauitcr Meminerunt autê,qui uel interfuerunt primo Cop fJnt.amp;hodie loquiOjUelatfta illius legcrunt,quam cito SC facile ante huiusî^'^prou annos. 15-. Auguftç in feptenorum Colbquio illo,Ccui ftitionis cau interfuerut duo egregq uiri Brentius SCSnepfius, pr® I tur?Eraih{c femes hie,alterius partis Collocutores)tranfaóum Si quihiquot;‘cono concordatum fuerit inter partes,de hoc iuftificatiomj (utores po artieulo, quando breui confenfu omniQ Collocutoru tuccerune. in id conueniebatur,ut de’ entero non doceretur, fo- ,

lam

*T7

lam fidcm luHificarc, quemadmodum in rcceffu lm grauù uobù pcnali deinceps publicè dccretum fuit. Vixuniusho' rae erat de hoe inter partes contentio,6ó plus efFec^um eft tune mox in primo confefTu, quam faóum eft mo* ro propofùs do, hac colloquij ratione per tot dies, quibus prolixe per fcripta,amp;^ lentas’ dieftationes res agitur. Ad uitan^ cS€iÏo.x°j1 daigiturlôgioratçdia, poftremo loco breuiflimè,qua tui ad prçpa turn fieri poteft,ad nouem axiomata ficrefpondemus. quot;ante m

ÄiScatioiifra

EXPENSIO ET REPREHENSIO PRIMI faâon.m.Vt » It nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lamnuKomo

gxiomatis A (^ollocutoribHS Augujtana con^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do fit gratn,

De luftificattone uifç.quod fit hominis in gratiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

confortium uitac æternæ receptio,Ô^c. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fponfu^eftquot;

Ad hocbreuiterCialuo Temper Catholicæ Ecclefiæ fiipta amp;nbsp;iudicio) ita refpondemus . Nos quidem neep Chrifto pquot; Domino amp;nbsp;faluatori noftromeqi gratuitæ Dei miferi-cordiæ (de quibus hie fit mentio) derogatu uelle quic/ concludi, quam, quibus iuftificationisnoftræettetftumreligiox „ägfs^onS fè, tanquam praccipuæ^ caufæ acceptum referimus, undeamp;in prima propofitionenoftra moxapertis uer temr bisdifertè faiTi fumus, eiufmodi iuftificationem fieri per Chriftum mediatorem, ex mera*^ Dei gratia, nub ^p™Xncquot;» lismeritisnoftris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tordis, amp;nbsp;a

Sedquodaddithocad axioma:Nullishominisip. f^o”rùmquot;n fius uiribus, meritis, autoperibusaliquid hucconfe* rentibus, autad hanc gratiam præparantibus : hoc muftis feripturç^ teftimonijscontrariumefleuidetur, q«id «^quot;di quemadmodum iam fupràcx refponfionibus noftris «œ^cn « oftenfum eft. Hic breuiter pauciiTimis locisrem indi-cabimus.Etenim in prouerbtjs ait Salomon :Homû «us «fpsfa. nis eft animam praeparare: ' Ita fane præparauerunt

V 3 feper

a Quo fc prxparaueruntf Dominus de* dit his amp;nbsp;omnibus, qtios iinquatn -iiiilifi* cauir,amp;: dac hodie omnibus quos in gra^ tiamfuam digniftir rccipcrc,pceniten* tiam peccatorum fuorum faiutarein inquot; fufa amp;nbsp;cxcitati fide uerhifni, Siimmifib mctuludicii fui. Antequam gratia,uircs hominis repugnant Deo, amp;nbsp;opera eius funt peccata,qu2e coferunt praeparant ad codemnattoneni non ad iufiificatioquot; ncm. ManafTe^Nabuchodonofor, Nini-quot; uit3e,amp; alii huiufmodi, cum agerent pocquot; Tiitentiâ,iam crediderant Sc crant a Deo in grariam reccpti.Humiliatio Achah ap paret cxtitilfc ex temporaria quada con Hernatione, non uera ad Deum conuerfi one,ut diduni eft fupra : fed de his in re-* fponlionc nofira fufius.

Apocalypfis 2.Nifi ucro huiufmodi opera aliquid hue conferrent,8Cadgratiam quodammodo prçpararenr, frufJra nobis tot (cripturac locts commendarentur. Quantum uero profint, ud ex uno Euangdij loco cla reconftare poteft Luc. u. ubi Dominus ait ad phart' fæos qui intus pleni crâtrapina SC iniquitate: Verun-tarnen quod fupereftu'nquiqdate'' deemofynâ, SC ec-cc omnta munda funtuobis. Sic SC fanói Patres, Cy-prianus, Ambrofius, Auguftinus, 2lt;rdiquidarê ‘ói prolixe docucrunt, pcccatorcs per opera poenitentixquot;* praeparare animas fuas ad confequendam peccatorum remiirionem,ód gratiam Dei.

E X P E N SI O ET REPREHENSIO feeundiaxiomatis.

Secundum axioma fic habet. Hanc iuftificatio* nem Gefufeipimus, SC ampleóimur,libéra quidem SC uoluntaria fidcjSCc.

Nos quoque fidem Dei donum efle, ficut SC fpcm atqpcharirateex Paulo probe didicimus, i. Cor. ij.Et Eph.2.fidantamêcoa(fîâôdinuoluntariam nufquam dicimus.

dtcfmirs. Axioma îgtturhocnon impugttamas,ßia leóo fenfu accipiatur.

EXPENSIO ET REPREHENSIO llh nbsp;a Ergo et h*

Tertiumaxiomafichabet.Cutquidêfidcinunquâ “ru? défunt peccatorûpœnitcntia, fpes Ô^charitas, attamê nec per fe hçc fides, nec per has comités iuftificat homi de eft, quod nem,Slt;!c. Nosaûtin peccatorebaptizatoueram’ad ?äum^u?rs hue fidem, lie« informé remanere dicimus, quâquam

fK î * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;crcuit,nOÂU'

charitas cum ca non lit. Quod autem eo folo iultifi wm a mbie-cetjôd faluos faciatfides, quod mifericordiamDel,pec n°ânèr^cre

cata credentibus gratuité remittentis propter fiUum fuum,rnipfoChriftofcruatorenoftroapprehêdit,ac d iidcsap-tenetfirmiter,hoc feriptura*quot; non dicit. Nifienim'^ho fcrcërdiain mo habeat fpem, Sé chari ‘ta tatem, atq? opera pceniten ntatc, tamen ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nouiuiblkâC

bet connus, propter Chriftöapprehendens. Innouis enim feóhs ‘“i quitrnm n A 1 *n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' apprehendit

Zlt;uinglianoramp;quoqp ci Anabaptinarutn ,aliorumq5 niifencotdiâ (quosipfictiam Domini Collocutorcs diuerfæ partis t^tchrirt?'* reprobant Ôd condemnant)nunc plurimi pafTim fie apprehendunt falfa' fecuritate, 8C erronea fide, mifegt; r.uie,amp;.crro ricordiam Dei propter Chriftum : per hoc tamen non quot;X«' tec «uftificantur, quia in fetftis, amp;nbsp;extra Ecdefiæ Catholi Apoftcins, cae unitatem non elt lultificatfo.

EXPENSIO ET REPREHENSiO lllî.

Quartum axioma fie hab«: Quia erso per Hdçiu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

n II nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* il - ôcopusfpul

Itincamur graus,ÖC nuilo omntno m«ito nonrotu o- tus ûulâi in perum,relt;Aèdicimus:Solafideiuftificaricredëtcs,öóc. fquot;Gtquot;ai*''aû

Hicmuka defideramus.Primùm quod dicit folafi

de iuftificari aedêtes. Hoc enim * nuUa dicit feriptura: bus.qnodpct

8ireietftaefthaec propofitio autoritate' publicainlm. ”to^uaieta» pwahreceffuComtüorS Auguftenlium. Atcg «ïam thoiitasOc*.

ab

»în hociib. afi ipfifmct D. Collocutoribus alicubi, 5Ciam olim fushuiusora tanquaomtttcdadcinccps^iudjcata cli.Deindeqnoü hXï.ûs'fcfl ifinola cft (ut nobis uidetur ) cxplicatio, qua per uocê *^idt cxcludi no fpem SC charitatem à fide, fed à uokbant. ui SC merito iuftificandi, uirtutes 6C opera noftra. Hoc îe^irfimtôm cuim cx hominû inuento,non exquot;' autoritäre feripture

* Scripturadocctnosgr»tisiii(liflcari, profcrtur,8C in rcfponfio« cet lex pne- gt^iiamp;mcmo.nn'usCItnrti. nullygi- nibuS Hofitis abundcCOn mruijnullomcnto noftraruin uirtutuin*

d Otiomodo ïixauthoriutcigKur feripturx didtur. futatUm ïam cft» TcrtlO, •»rr/^iTiitio.. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuftificari, pro iuftifîcari

A «J-, «osfoIaaccepranoncuiîfericordiîeDci, quot;nbsp;fada po'ft ^-enttChrifti.

tis.dücppii- EXPENSIO ET REPREHENSIO QVINTI. gnaïuEuige nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, r- • ।

liiiin Chnfti. Quintum axioma lie habet: Qui docent hanc fident qiîë «ufïm Chriftum, qua credtmus elfe nobis per eum remifquot; tefrratis dû ß peccata,ÔCc.

lubctis homi T-n'«. n * nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n » i

«es dubirarc Iniulte hicperfinngin-iur,quah lubcamus nos Deo ^dimere gloriamueritatis, QCeum non agnofeereue* iu'cnè'’pro'pi in fuis promifTis, ^exeoquod propter infirma tins, iubetis tatem nofiram, dubitationêaliquam habemus. Eant ' eninidubitationcm nequaquam referimusinpromiP con ßoncs Dei, quem utiqj ita ueraeê fi'rmiter, ut mentir», ditioncs Dc' aUt fallere unquam polfit. Num, xj. amp;nbsp;Malach. j. Sed æpœidKnJÎ referimus earn in defeefius, 6C impedimenta infirmitaquot; nofiræ, ne forte ® conditionibus promilTorum Dd fîneaitcroef- dcfimuscx pattcnoftra? Nefcitenim homoutruma/ qu^muAnm morc ucl odio dignus fit.Et lob de feipfo piè,ac humh cum Domino amp;ApoftoIi5defaIutanpœnKcntia,amp;iuuafîdc* hlmofciffedignumeiTc liter xmQjcc in Chrill9,amp;propter CtuîRuin.âikic fc elTc digaum odio ex Ce,X fuo laerit», nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

iiit

liter fuam infirmitatem agnofccnSjfic ait: Etiamfi fim plex fuero,hoc ipfumquot; ignorabit anima mea. î igit mnii?

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiia, (edfeper

EX PEN S I O ET REPREHENSIO Vt. Chnfti n.fti.-

Axiomafextumfichabct:Deoquidë omnia pof

fibiliafunt,amp;e» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fu^omn«.“

Admittimus quidemhoc axioma,fi fane intelliga flifîcantur fo lur,utpote,quodnemo^iuftificeturfuo merito. Me^ chriStc««

C SiciiigratiâDeuseatn,qux t^^bonaopc eft fiitiirx iiitac, plcnam uidc ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

bcct rcgencrationcm, hic con nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luuinci*

ferrer, in colcgisquoq? obe* ponem, dientiam pcrficerct, legcmqr f Verum qui implcrct.Deusautcmfuado* oïligir ut Icx iiafîcattemperat inhocfecu*

Io,ut jpfc doccat fanftosfuos ‘cftciicut le* omnesdumhic iiiuunt, orarc

afe rcmiffioncpcccatorum. S, Pcccafum ab origine

EX PENS lO ET REPREHENSIO VII. h.s'^Lbiurë

Septimum axioma fie habet : Gratia Dei delet in jquot;/', hac uita peccata in credentibus,ne illis imputentur,et h Interim au fuppeditat uires ad obediendum legi Dei,Slt;^c. homin^s'™j Hoc fane intelledîû,facile admittimus, ut fcilicet gra- -'æjlëi p«o tiaDei ita peccata delete intelligatur,utdcleta neqj pera,qiixillï ®fint, nec^ imputentur.præterea nemo dicit fanâos in hac uita fie elfe abfc^ omni peccato, ut futuri funt incozlcftipatria.Quodautênos fanguiniChrifti nf hilprorfus derogemus,abundè teftis cft nobis fexta propofitio noftra, in qua difertè dicimus, omnia peccata, quatullounquam temporeremiffa funt, aut re^ «ittentunper fanguinem’’propitiatoris remitti.

I42

Duplex iiifti EXPENSIO ET EEPREHENSIO Vlir» a Ecce iam O(fïauiïaxioma fichabet: Proinde quialiaquàtn Clirifti lufticia fibidonatacóHdit in hacuita, is quæ* fuam ftatuere,ó(f luftidam DeircpudïaG diftniclionëil Nitimur prôfeôôô^confidimus ’iufticiæ Chrigt; 'i^toïcrabiiï^ maxime,per quam iufticia noftra (quam per fidem dcdupiidiii- fpcm.ö^ charitatê habemus in nobis) efbcaciä fuä ha»' ftitu.Chrifti, ƒ , - .ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r'i -n.

amp; noftra, bet.lplecnim JJominusChrtltus peromnia innoces, topci'c oVp« Ö^agnusimmacuiatus,quipeceatönofecinnecinueO' gnauctiint. (US cft dolus in oteciusjpro nobis, amp;;iniquitatib.no' b Hçc cum ftrispeccatö â^hoftiafaôluseft,iuxtaillud Apoftoli nSpoJucnnu Cor.f Eum qui no nouerat pcccarü,pro nobis pecgt; abiftisimicis catijm feciGut noseffieeremuriufliciaDciin Chnfto» coHocutori * « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b • n ■ n - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. n . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»

bjis fafis iiUquot; Pson Itatuimusigit ita iulticiânoitrâ, utiuiticiä Del n^'begc^qux repudiemus.Sicuf cnîm Chiiftus pax noftra reóicac pl^^^ramp;cô dicitur, Ephef 2. ira amp;nbsp;iullida noftra üle ipie re« fer ifta cS illis. dîè dicitur i.ad Cor.i.Sicutenim in ipfo pacem habe/ eaiuftitbqui mus,ita SC in ipfojSC peripfumiufti Turnus.

£XP^NSiO ET REPREHENSIO i:x:.

P*'* ^nciiOiirj _

«crum^miiiro Nonum axioma fic habet: Bona opera,à Deo fei' US, qu.äpSTfc licet mandata,Sc in nomine Dominifa(fta,ex fidc nc' nobys^‘”exiu ^efTariö promanaut,SC fuut grata Dco,8Cc.

. Habet hocquoqj axioma multas partes, in quibuJ nerare Üciiin facile poftîtinter nos confenfio mutua conftitui,fi ab' op?ra^c^Si contendendi hand neceifaria cupiditas. Sicnim funius.qiiini-} mala opcmuoftra Dciiufticia non rclinquit impuni' qiictiia puni Oj ficutfcripfumeft lob24. Deusinultumabirenoti quot;pmimadK patitut t quomodo fumma Dei bonitas, ÔC miferitof borons*[quot;1^8 dia non ^remuneraretopera noftra bona Cum db enimpœnaiii cat apcrtè. S.lacobus Apoftolus, Mifcricordiâ fupcf* • autlîsjébc^ exaltai indicium. Etalius Apoftolus ad Hæbr. Acce* fe'i''rdiaur deutcad Deû oportet crcdcre, quia eft, SCinquirenci* tx gratuitali bus fe remunerator fit. Merita igit bonorS opetâ no' ftrorum

1^2 ftrorum gt;nbsp;quitus frequentiffime in rcriptatis mérces promifralegitur,nontamipßs aóibus iècundumic, Quàm2ratiæDei'cxnuanobisfiunt,acccpta'‘referun » Mfretv«« * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;till nun tit uc

tur, Dicimusenim extra gratiam racta opera, quan baa, g« tumuisfecundurnfcbonaefreuideantur,0dfint,non eiïeuitæafterna: meritorta: necullum eft fine graua ©perum noftrorum mentum.

Cæterûprimahuius axiomatis particula,nernpe bona opera a Deo fdlicet mandata, in finiftro fenfu multû fcâdali ac perturba tionis,toto huius in religion ne diffidij têpore in eccIeftaDci peperit,dum opera cc rcmoniarSjôi^ inftituta monafterioium,aliaq; piæ de-uotionis exerdtia^amp;i: pia Deo feruiêdi ftudia derifa,re ietfta S)i abolita funt, eo prætextu quod no fint a Deo mâdata,co quod in facns litcris no habeant ’’expreftc mâdata. Hunc autê prætextü nos pro iufta ratione re p«gnant . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• c nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. • r • ucrbo

cipcrc ncqua^poHumus, quia no runt omnia in icri d«. pturis exprcfle‘'pofitajquæferuare debemus.Sicut cla aipîet^ca * rèteftatur Paulus z.adTheiT.z.dicens: Itaqjfratres ftate, 5)C tenete*’ traditioncs quas didiciftiSjfiuc per fer na picratisjit monem,fiueper cpiftolamnoftram. Et poft eum Au guftinusinduabusad lanuariumcpiftolis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°'

Eftamp;afia particula,haecfcilicet,quodbonaopera cludi qiieat ex fide neceflariô promanât, fano confideranda intcl kctu.neoffendat:in eoquippe fenfu earn recipimùs, ‘'onesfcnptu quod fine fide opera noftra uere bona non funt, non nifcfiecoiifc« autemineo, quod uere bona opera ex fide necefla^ TArntns tyi rio promanat ƒ nam fine fpej5lt;charitate uere bona ef- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fp*

tenon polluntgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lie non potcft

Hæc funt dcóifttmiuiri,quar breuiter ad hæc no/ mu,'’bus^0*,« ucm ueftra axiomata refpondenda eife duximus, ut ex ijs^propinquius, certius^ amp;nbsp;facilius ad concili promanat ex andumdciuftificationc articulum,in mutuum con- r'ruiicrt.

X 2 fenfum

ilt;?4

fenfum per Dcigratiamconiieniamus, quæ ut bcfip gne dtra ftudium contentionfs accipsatis, ctiam atc^ en'am rogatos uos uolumuSjôC unicc per ChriftS obx teüamur. qu/cquid enim in hac, £lt; pn'oribus nofln’s refponfionibus dióum eft,in nuHius prorfus iniurïâ, ’. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fed ad caufæ noftræ duntaxaf ucritatern, iufticiam

detuobisDo dictum elTe uolumus.

PERORATIO BILLICKIL

Hæc igitur breuiter ad ca omnia,quç à uobis addiJ tfta funtjrefpondcre uoluimus. Vbi quædam oppux b RrgodP anauimus,quædaminfuumlocum,ubiexpendidc' «nicano, non P nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;.* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

(ollociitio beant,reiecimus,quædam ctiam maiorc animaduer^ ™*kàne uos fionediguaefleiudicauimus. Atq;hæcomnia, prout i concordixra nobisoidinc fcripta occurrerunt, illacarptim attigi' fenbetisrTri mus, noH quocunt^ loco tons uinbus dimicantes, troutrîîVcô id enim longum ôd moleftu fuiflet : fed potius adno-tincri 'lixi'tares,quæautambigue,autobfcure,autaduerfusfen tranoftrâ c5 tentiamnoftrâ ftriptaefle uiderentur: quæ omnino hws°quot;omnia' ptætermitti offictf noftri ratio non patiebatur-3quot; quot;5° Sub fine tarnen illudlibenteraudiuimusjtria tan-trouerGis fiic turn in hoc articulo uobis uideri controuerfa. PrimS, œnftituU’îa quid tribui debeatoperibus iuftificationê præceden- i dcTS^ue- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde,quid tribui debeat operibus iuftificato |

ftrisrdiquis, rum.Poftrcmo, de certitudine falutisfideconcipien/ ftaS^ nbsp;nbsp;■ da Sd tenenda.Quod fi reliqua omnia,que in fumma

ptonm teftp docftrinæ de iuftificationê, SC in propofitionibus deci moniaagenti mam ülâ dcclarâtibus, quæ initio à nobis allata funt, nobis^amp;*Ec uobis probantur,his tribus tantum exceptis,fcribi ib utifia modo tantû potcrunt ut 'funt à nobis ditftata, ÔC pro con/ uers etii ne cifiatis habcruac dcindc ad cxcuticda, SCcocilianda il «ûiru unt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;capita,quæ tantû fupcrefle dicitis,nobis erit ala

criusprogrediendS. Erit aût cum in hocarticulo, turn in alns articulis omnibicocordiafaciliorfi ab'^in?

utili

hacfcnbendjratione,ad uerâcolloqutj form5,5Cfaml harem rerum harû expeniïonem côuertamur. Quod amp;nbsp;ante fçpe petiuimus,Slt; nunc quocjp périmas,etiatn atqjcriamrogamus, Dixi,

Hoc die,quia adhucfpatium erat, data eft nobis à Præfidibus oprio,an fhrim,uel poftridiè noftram uel lemus refponfîonem incipere. Dato igitur nobis loco refpondendi,refponfionênoftramftarim, utïempo* ri parceremus,cœpimus in hune modum»

ACTIO COLLOCVTORVM CONFESSIONIS J\»guflame.V.ccepta X VII.Fffcr.

ACcepta dicêdi facultate à Reuerendifîîmo Prin cipeSC generofo Comité, præGdibus æquifli* mis,Dominis noftris benigniflimis,dabimus operâ, ut quoad licet breuiter refpondeamus ad ea, quæ exi^ mq D.ColIocutoresalterius partis attulerunt. Priore loco ad noftram præfationê,ôi; proteftationê : Deinde etiâ. ad ea,quæ de iuftificatione iplîs rcipondimus. Et oramus Dominum lefum Chriftum, unicum fer^ uatorem magiftrû noftrumcceleftem,utuelit ipic fiegubernarc ac dirigere,Slt; mentem, ÔC orationê no-ftram,ut omnia quaeditfturifumus, uerè faciant ad il luftrandam gloriam ipfius,amp;pacificandamatqp in-ftaurandam ccclefiam eius.

Etquiadodliftimus uir D.Malucnda (cripto pri-mùm quædam attulit,quibus refpondere uoluit no-* ftræ præfationi amp;proteftationi:refponfionê noftram ad hocipfum feriptum diffèremus.dum exemplum feriptieius à Reucrendiffîmo amp;nbsp;Generofo D. Præfi-dibus fuerit traditum, eamcp rcfponfionem noftram alio item feripto comple(ftemur,cuius locum, ficut amp;nbsp;feripti docftiftïmi uiri D.D.Maluendacconfignari in aâis humiliter perimus»

X î Poftea

i^S

Poftea uero fcrfptS iftud Maluendæefi: nobis ex-» h{bitum,quod 2Cfupràfuolocohisaóbs inlèruimus» uolo igitur hicetiam ca fubtjcere, quæ ad id Malucn-de eramus,finita no It ra refponfione de iuftificatione, re?ponfuri,fiquidemprætexerehancnoftramrefpon fionem fuiffet nobis conceflum.

RBSPONSIO COLLOCVTORVM CONFESSIO nis J\ugußinlt;£,adei qua Collocutores alterius ptirüs in horum prafatione nowM fihi putarunt,

tjac habet EprehcnditD.D.Maluêda,quodinnofirapræ fupùpag. J\^fationeab Imperatoria Maieftatc humiliter,amp;^ omni cum débita reuerentia petiuimus, ut magnitu^ dinêtantæcaufæ,religionis fcilicet, diligentius confia deraret,6Cne pateretur fefecalumnqs, amp;' iniquisiudi ctjs quorundam, rc nondum fan's deliberata Qi. cogni ta.aduerfusinnoxios homines,acucram 6lt; cœleftem dodlrinam profitentes,incendi. Quod item monufi mus , caufas diuinas nullius hominis arbitrio, fed ex folo uerbo Dei dqudicandas efle, difeernen* das» Tum quod gratias Impcratoreæ Maieftari egi^ mus, quodhuncconuentuminllituiflet, adpatefaci* endam dotfîrinam eccleftjs, Sx^orbi terrarum faluta-rem SC necclTariam. Deniq; quod de criminibus nO' bis intentis quefti fumus,8C purgare nos paucis ftu' duimus. Admonuitcjî primùm, petitionem illam nO ftram cômodèprætcrmittti potuilfe, propterea quod aures Impcratoriæ Maieftatis calumnijs SCiniquis iii dictjs non foleant patere, adfueuerint autem confilqs optimorum SC pientiffîmorum hominnm; nec pofifi quicquam facrum Maieftatis eius pecfîus contra pro-felTorescœleftis SC Catholicæ dotfîrinæinflammare, quâmipfa,teftanteorbe terrarum fandfilTimc profi*

teatur.

’^7

teatar. Deinde etiam momtioncm ftoffram twit aide

ri fruftfaneam,eo quod religiofiffimo Imperatori per ipelt;fium (itjUndc petenda fit rerum diuinarum cogni tio, ÔCubi quçrenda dquJicatio. Noftram uero gra-tiarum aóionem de præfcnti conuentu ab Imperato ria Maieftate indi(fîo eo reqeit, quod negat hunc con uentuminftitutumad patefaciendam dotfînnam ec^ clefijs falutarem SC necelTariam. banc enim longo ante hos conuentus tempore, ecclefiæ Catholicæ in. notuilTe. Poftremo carpit querelam, SC purgationem crtminum,quam paucis attigimuSjCOquod dicat alic nam eflè à ratione amici colloquij.

Adhæcrcfpondemus ; Primùm, laudibus IrnpC' ratoriæMaieftatis utquicquam detraheremus,nobis needam præfaremur.necunquâalias Fuifle propofi. tum.Hasaût nos imminueremus,fi Maieftati eius no

edS. earn animi moderations tribueremus, ut æquo ferre animo poffet moneri fe, ac peti à fe ( præfertim tiuf fiat huiT»liter,SC débita eu reuerêtia,uti nosfecimus) gnorufirin ut confîderet caufa m religionis dilîgètius.eâqj ex nul lius hominis arbitrio,fed ex folo Dei uerbo dfiudican ti, ut i fe, dâjSCdecernendâ ducat,fibiqjctiâàcalûnqs, atc^ini nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cr

quts iudictjs côtra pios SC innoxios homines,caucat.

Nemoenim uerè religiofus fe unquâ fan's attentû inhisrebus iudicat,in quib.nimirû lapfoslegimuse. tiamfummapietateprarllâtesreges, imôetiâ aliquos prophetas.SCapoftolos.Neccam fibiingenq perfpi. cacitatêjiudicq qj reSli conftantiâ,quifquâ qui fapiat, tribuct, utnômetuendûfibiexiftimet àcalumntjsôC

Nctbo lumnias cr prauapræ' iudicia j'ai-tiS calUtrit.

I«

quædameluxkjamp;^mentisfolerti’ajamp;fanimircditudo. Àd hunccertè fcopulum nouimus impegiffc etiam Dauidem,Conftantinum,Theodofium,alioscpnon paucos reges,qui cùm prudentia, tumiuftida lingu-iariter præliitcrunt.

Kiiignû nbsp;nbsp;nbsp;Nos itaqj quia feimus principes non folum fecun

principib. dum Dominum,fed etiam in Domino efle nobis ue* Jitri facri nerandos,colendos,ôi laudandos,n5 dubitamus no-quotidie le ß,.j offïctj,Jmperatorip Maieftati fcdulis àDeo uo tis orare earn mentcm,ut libeat ei habere fecum fern-per(ita ut ei præceptû à Deo eft)uolumê legis diuing, libros propheticos, ÔC apoftolicosgt;atcp in his legere quotidie QCrdigione fumma:SCexhis,exemplo Con ftantinijControuerfiasreligionis, cùm ipfam cogno-feere, turn idoneis ad earn rem, pia fcilicct eruditione inftrucfîis, ôd uitæ integritate comprobatis,mandate excutiendas,ac decidendasihancq} ob caufam, fyno-dos ecclefiafticas indicere,amp; talcs undiqj uiros conuo care,corum traefîationi interclTe,eamcp fua autoritate regere, atqjeô perducere, quo pura tandem, 2lt; con-corsEuangelq Chriftidotfîrina, ôdconfcntanca huic difeiplina ubic^ Imperq eius, amp;nbsp;orbis poflît reftitui, amp;nbsp;obtinere. Quod igitur Impcratoriæ Maieftati pic à Domino precamur, officium fcilicetcius propriû ac , laudatiftïmum,id,cum monemus,ut amp;nbsp;ipfa fibi à Do niino petat, amp;nbsp;pio ftudio obeat, nihil admittimus quod indignum fit,fiuc cius,qui totdebetregnis pro-uidere, celfitudine, fiue etiam noftra, qui miniftri taquot; men Chrifti fumus,humilitate.

Scribit Maluenda Imperatoriam Maieftatem in tuenda fide Catholica, K pacificandis religionis com troucrfqs,nihilcorum prætermififte, quæ adfeperm nere exiftimaucn't. Qpàm autemoptandum erat,ut per

Iff?

per Tuos Theologos amp;nbsp;lui econfultos doceretur, nihil’ in his rebus ad fe non pertinerc.quod olim celeberrû mæpietatis reges ôd imperatores,in munercregio ÖC imperatorioeiîe partium fuarum agnoueröt» öd fum-» nia diligentia procuraueruntdeólionem fcilicct facro rum librorumjcognitionê exaóiiorem omnis öddo^ t^rinæ difeiplinæ Chrifti,curationem ecclefiarum, facerdotum uicioforum corre(fïionem,SynodorQ in* didioncm ói. gubernationem, eorum^ qui in Syno/ disdebeantecclefiafticas excutere öd decidere concro-uerfiasideletfïum öd moderationem,fanciorü decreto rum fandionem ódcxecutionê. Hpc enim omnia fum ma religione curafle öd perfecifle cóftat Dauidê, Salo monê, Azam, Iofaphat,Erechiä, lofiam,Conftanti^ num,filioshuiuS5Theodofium,Valentinianü, Mar* tianû,Iufiinum,Carolum Magnum,omnescp religio nis nominecelebratos reges ôd imperatores.

DeindequodMaluendâuulthunc conuentû ingt; fiitutum cITe, non ad patefaciendam dotfîrinâcœle* ftem ôdfalutarcm,quod bæc ecclençCatholicaîlongê ante hos conuentus innotuerit,fed ut ortis in religio* necôtrouerfqs amicè ôdfanlt;fîècompofitis,difcordiae locus elTcno poiïît. Dicimus nos innotuiffequidem ecclefiae Catholicaccœleftem Euangelq doôrinâ lon-giffimo ante hos conuentus tempore,quia per Apo* ftolostquantisautemilla proximis fuperioribus fecu lis circunfufa ôd interclufa fuerit humanarû adinuen tionum tenebris, id uerônotiusmultôeire,quàm ut doceri opushabeat,quod inprogreffu Colloquij,fi concedatur nobis ordine excutere omnes eos quos Imperator propofuit articulos,abundè à nobis de* monftrabitur.

Si italt;j D.Maluenda per controuerfîasjquibus

Y corn*

MalnenU uu!t ccBo ' guiit infli-tutÜ cljc,ut definamut r/^corri his reprehenfionrbus, comprobemus iterum gfrf, (juæ q'Jæfnm EuangelioChrifti diffentiunt, certe abfcp in ecclelti cauia nobilcum colloquetur.

ImperatoriaMaiclias iufiîtnos excutereConfef-' fîonemnoftrâ, SCdifpicerequid in ea fufeipiendum fit, quid minus.non igiturexiftimat fotam reqcien-dam. In prorogatione uerô Vuormaticnfi conftitU' tum eftjnos debcrecontrouerfias religionis ficcom-ponere,ut internos conueniat, non in rjs dogmatts amp;;inftituris quærecepta uulgofunt,6Cpridcm ufiir* pantur,fed quæ confentanea funt uerbo Dei, ÔC quaî cô ualeant, utecckfiæ inftaurentur, ôi^remoueantuf aburus,quibus queruntur omnespij QC prudentes uiri ecclefias efie plane opprefias.

Indiclus igifur eft hic nofter conuentus,amp; inftitu ta hæc noftra collocutio, ut de his abufibus inter nos amicè à: Chriftianè inquiratur,falt;fia'quecollatione ftatuatur, 8C qui fint abufus, amp;quomodo queant hi commode corrigi : an fcilicet ea corrigendi 111os ratio, quam nos propofuimus, amp;nbsp;fecuti fumus, fit légitima amp;nbsp;falutaris.an fecus: ôd quid nos in ea, amp;nbsp;in omni do* (Srina ôt^difciplina noftrareprehendendum putetis, Qiiod uerô poflremô Maluêda nô putauit hic locS efiequerêdi ?Cpurgandi nos deintciaris nobis crimi rub (ôueniireemnosad amicû amp;nbsp;familiare colloqui* uin,q{irca fi quifc^aduerfumnosditfiûautictiptû.rc fpôiionciielquerifnonia dignû putaflcmus,debuific eû ipfis criminationu autonb.aho loco taufam agere-

Ad hcc fcfpondemus,nos meminiflc qui dem hic l'ntct nosagitan debere colloquium amie«: audiuifle ctiam,quem feColIocutores animum adfcrre ad hanc collocutionem (înt ipfi de fè teftati,interim autem cx^ cidiffe nobis, ncc potuit nec debuit, quæ non in nos tantum,fedetiamin docfîrinâ Chrifti, quam profite-murdiôa funt, ôd feripta publiée, 5C à quibus. Nec minus côfiderandû nobis eft hoc loco, quid requirat ratio colloqurj amici,qua'm quid Chriftiani. Debet e* nim noftrû colloquium efle non plus amicum, quam Chviftianu. Chrirti aut religio hoc pofeit, nc quod falfum crime hærere in minifterio.uel miniftris buan, gelt] Chrifti paciamur,cum data fucrit eius depcllen^ di facultastiubetcp ne putemus quorumiibethominû ob loci,nominis,perfonæép mutationê, ilicô etiam eft fe mutatâ mente amp;nbsp;fententiam: præfertim fi quam ali quot annis de ie non dubijs-fignis, ac feriptis etiam, publice ac continenter fint profefli»

Sic igiturcumreshabeant, 0^ impiSfit hærefeos-crimen negligere,certe hic locus purgandinos hiso*-mnium atrociftimis criminibus, hçreleosslchifmatis, amp;nbsp;feditioie perturbât«, cùm ccclefiæ, tum rcip.com-munis,alienus uideri nó debuit. Primû enim cóuoca* uit nos lmp. M. ad hanccollocurionê, non uthoftes Dei,hæreticos,ièd uttimentes Deum, amp;nbsp;bonaröcon fcientiarS.quacfineretftafide Sdreligionehaberi non polfunt. Deinde cóuocauit ad explicandâ amp;nbsp;cóeilian damdocftrinâ à^difciplinâ Chrifti, quamomnesclcgt; diDeiicquidebeant. Ad qua fanècollocutionêad-mitti nos tas nóerat,fi ijs tenemur criminibus,dequo rum iniufta in nos intentione,fumus quefti.

CommilTi dentquefiimus hts Collocutoribus, quos palam confiât quid de nobis ipfi quoque fint

Y Z orbi

orbi tcfttficad,pnuatis publias,cum dióis,nm fcriptis.Necenim ingenuum aut piutn effet,tam ma^ nifefta, tamcp edam præfenti colloquendi amice Si Chriftianèmuneri adueifa, difTimulare. FuifTet igit fraudi ipfi quoqjagendæ hiccaufæ Chrifti, fi hoe lo^ co in excufhonem religionis,cum his præfcrtim Cob locutoribus, defccndiflcmus, non præmifTa ucl ali' qua.cùindehde atcç religione noftra, profcffîone ac proteftatione,tum atrociûadcô, nec minus falforum , criminum depulfione.

Illuduerô nimis dilutum fophifmaeft(quod pace D.Collocutorumdixerim )quod D.Maluenda ferb pGt eiiam nos ipfos difertis uerbis teftatos eflè, re* fpondere internis in nos criminibus,nunc inutile incômodû efle. Verba enim noftra fie habennQuan quam omnibusomnium aduerfiariorum noftrorum criminibus,quibusnosacnofiram docfîrinam,apud omnes genres Si populos deformare amp;obruere cO' nantur, refpondere,nccp utile,nec^ hoc tempore com modum efie feiamus, tamê ne in hoc publico conuen tu, taeitica quafi agnofeere uideamur, breuifiîmeô^ modeftifTimè ad ea omniarefpondebimusihæc nO' flrauerba funt. Omnibus omnium aduerfariorûcrb minibus refpondere, nec^ utile effe, neq? cômodum hoc tempore agnouimus: fed ad ea refpondere in gC' nere,Ôlt;: breuifrimè,atcp modeftiffime, id ueiô utile iü dicàuimus Si necefrarium,nc fcilicet ea uideremurin hoc publico conuentu agnofeere.

Quod itaepadduôi religione Euangeltj Chrifli, ôiftudio ineundi hoc colloquium cum fpe alicuius operæprecrj ineo ecclefiæ Deifaciendfipaucula quidam fumus dedonis Chrifti nobis collatis profefli ac proteftatiu'd ne Rcuerendiffima Si Generofa Domi' nacio

’7Î natfoneç ncfîrapjæquiiïïnu præGdcs, neue uns erud/-ttfî(ini CollovutorcSjôi' auditorcs ægre feratis, urq; uc (Ira de hisrebus præiudina,dum rcligioniscôtroiicr« fiæ.à quibus omnis dicfïorum cômunium ciiminum pcnderdqudicanOjfuerïnt inter nosexculTæ difieragt; iis,ctiâatcpctiamrogamus. Vidctis cnim nos in hac refponOonc noftraid ftudiofèoperam dcdiire, ut ca tanfumdiceremus,quçresipfa,âCofficiurn noftrum, utdiceremus.poftuIauitîSt^diceremus hæcea mode-ranonc,utnecofFenÜoniuIliïuftafTednecreplicæ ait cui,priufquam exeufTæ fueriniipfærdigionis côiro* uerfi'æ.caufam daremus.

Hæcad fchptum Malucndæ,quo noftram repre-hcnditprimam præfationem eramus diôuri,uel feri-pto adadîa oblaturi,fî rei hui'us nobi's copia fadîa fuif feneaigitur hic fuo loco inferuimus,quo fc ordine O' mm'a confequanrur. Quæ ucrô ad cætera, quæ Mab uenda 6C Billickius per fuos quincp dies.12.13 • *?• gt;7.dixerunr,rcfponderc cciepimus,hæcfunt.

Primùm dixerSt Collocutoresalterius partis per Maluendam, (èmagnoanimidolorenoftram præfa tionem audiui(re,propterca quod ex co principio ui' derentprædpua Dcibcncuolentia,SC fingulari præ-fidioopus ipfis eiïe.ut fine animorum perturbationc •n grauiffimo rcligionis negocio, toto hoc colloquq tempore,uerfentur. Nosucrôexiftimamus præfiangt; tifTimis uirisnullâ huiusdoloris dcdilTe caufam, cer* tedarenoluimus. Quidenim fecimus aliud praffangt; do,quàmquodlimplicitcrtcftatifumus,quibus ani» mis ad hoc Colloquium ucnircrrrusiqua item religio* nisnonnoftrarcuiufdam propriæ,fed Chrifiianis o* mnibusCatholicæ ptofefiione, Ac demum quod alic ni fumus ab ijs criniinibus,quibus fîteneremur, ad

Y 3 Collo-

’74 Colloquium huiufmodi Chriftianum admitti nullo modo poteramus: ea maxime commendatione, qua nos Imperatoria Maieftas,dementi (Timus D.nofter, ad def gnationcm llluftniîimorum,llluftrium,ôi'ma-gnificorum Principum,amp; fuperiorum noftrorum ad;

De negate Io hoc Colloquium deputauit.

corefpondeii Dcindcuifi funteximt) D.Collocutores queri,re fponfumipibrum,cumilluduellcntad noftrapræfaz ta ftatim reddere,noneireadmiiTum. Hoclocoroga* mus eximios uiros,ut meminiiTe uelint, nos quoque, cum ipfipræfati effent, ter rogalTc,ut ÔC nobis præ* fataris locus darctur.priufquam ipfi articulum de iU' ftificationc tratSandum fufciperentn'pfosautem ma* luiffe, exdufo noftro refponfo, pergeread traóatio»' nem articuli de iuftificatione. Quod igitur ius ipfi fP bi hie fumpferunt, idem nulla certe iniquitatc po-ftulauimus concedi pnftea ctiam nobis , propterca' quod de progreffu 2lt; fucceffu Colloquij incerti (a' mus, t,

j,o*bisnomi° Tcrtio loco rcfponderunt D.CoIlocutorcs ad id nc Cathoiico quod togaucramus eos, ne uellent nomen Catholicos rumitalibiufurparc, utfignificarent nobis idem trP buinondebere.Quæuerôinearefponfione fuaattu leruntjfe cupere hoc nomê omnibus effe edmune, ec

clefiæhoceffe propriQ, ut etiâ proimmias fuisoret: 8)C quod rogant nos, ne ipGs nomê hoe propnö relin* quamus: QC de ecclefia nerninê alieno iudicto, uel inur diaexeludi, fed fua uoluncateuicio,ea unöquenqj, exire:hærericos enim Gio ipforum ludicio condem* nai'i. hæc omnia quo pertineant, SC quid uobis figni--, fiicent;fanè intelligimusieacpomniaiudicio uero uni ci eccleÜæ capitis amp;nbsp;iudicis Chrifti Domini, fi«; om^ / nium eorum qui funt tllius membra, tudicanda congt; mit«'

inittimuSjConfcntihoc itcrum !n'cprontcri,nosgra» tiaChrifti feruatoiisnoßri efle uera membra ecclc-' fiæ Caiholicæ, £lt;huius uerum confenfum dC ger* manam dotfïrïnam Rudere in omnibus religi'ofe fe-. qui, ea tantum patrum traditione relicRa, à qua, ut i.Pce.« D. Petri uetbis utar, nos liberauit fanguis Domini iioßri lefu Cbrifti.

Quarto fignifiearût dotfîiffïmi uiri, fibi dirplieerc, auod in noftris præfatis, cum de ftudio piæ confen^ fionisteftaremur,diximus, corda noftra Deoinfpe- flJdinnpTâm lt;Rorimentium,di(fîaautem ôt iaOta/ccIcfiæ iudican-da nos deferrc. Siccnimhabent uerba noflra. Hoc tlclars^öó pur cum nô tam de ipfoi û, quam noftris cordibus, dtôis, amp;pXapum amp;nbsp;faôisdixerimus.D.ColIocutores intellexcrunt fe

2ttiiKr atl crt conotari,quafi aliud uerbis pronterentur, aliud te ininationcm

. z-r-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J 1 ■ -t pcrturbatse

gerent animts 1 um etiataxarut,quod nobis exciac' pads publics rat ucrbû,reorû. Item quod purgauimus nos, fix' pria cipes noftros crimine perturbât^ pacis publicç. Proin de^ rogarôt, utifta piæiudicia,friminationcs, amp;ex-poliulationesiodioiamcpillam deautoribus præiën-tis fchifmatis inquifitionê,uellemus prætcrmittere* Ad hæc,SCcarrera quar hoc loco attuleruntifta modo refpôdemus. Nos bac de animis noftris côtefiatione, acftudio purgandi Principes noftros ôlt;^nosipfos,nt hil aliud uolui (îe facere,^ commendare nos præclaro huicconfeftuijUtqui fynceris animis, amp;uero ftudio inpiam ecdefiaiûconfcnfionem atcpinftaurationem ueniremus ad hoc Colloquiû,atc^ oftendere efte nos aliènes ab ijs criminibus quibus publiée profciftî tot annis fuimus- Nec nos eeriè ulla occulta dcdecoris retineie uolumus,aut uerbum Domini urpiam adul terare, OramusquoqueDominum,ut quodDomi-111 Collùcutores de fuis animis)5lt; ftudio profitentur, reipfa

xi6

rcipfa fcclicitcr præftent, ÔC controuerfjasreligionis fideli opera ftudeantconciliare,non potius exafpera* rCjamp;f amplificare.Necp enim paucæ,aut parui momê^ Collo - tl controuerOse in priori hic habito colloquio fuerunt cutoresmul iuxta uerbum Domini fofidècociliatæjcarumcpcon-ta deßudio ciliatio plurimis certè uerè religiofis Sgt;C dodis uiris pri conciliandi dem comprobata eft. cum nunc, proh dolor, audi-controuer- nnjs eas rcóèè conciliatas controuerfias rurfus in diice fiasùâant ptacionem pertïahi.Quare docfïiffimi uiri id grauiter w:rbii,mp nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;debentji non ex quolibet flore frudum eer

tro'itcrflas'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarnen uolumus iuxta charitalt;

guantubo’ regulamomniacredere,Sgt;Cfperarc:Dominüquo^ tueruntant queobnixè rogarc,ut quod utrinep fecundü uerbum plificaruty ipfius de Audio piæ conciliationis doôrinæ, Sgt;i difti-cr exaßie- plinaîeiuspolliccamurjreipfapræflemus,.

rarunt. Quxaatêin hisiuftade cauü utrinqj attulimus, autfecus, amp;nbsp;an illa cum inftituto Chriftiano Collo* quiocongruant,uel minus,indicium committimus Reuerendiflj'mo ódGenerofo D.prçfidibus,tumGe nerofo etiam, amp;magnificis Dominis auditoribusu* triufc^ partis, ac deinde omnibus, quibusaefla huius Colloqutj dqudicandaofferentur. Cupimusenimfi* ne tandêimpofitohuiufmodipræfatrombus, ad rem ipfam, propter quam conuocatifumus, folamtracflan dam nosreciperc^.

Vnum tantum hicaddemus,ad illud fan'saculea* turn,quod D. Collocutores hoe loco fubiecerQt. Con ftare fcilieet etiam nobis,ante has exortas tragcedias, religione^, quam ipO profitentur, nondum ita con* cufla,pace Äftranquillitate iucunda omnia in Germa nia floruifle. Nos Deum noftrum teftamur, quod in eo tantû elaboramus,utreligiopura Chrifti noncon-cuhacur,fedrenituaturô(^conflrmetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* '

Quod j

»77

Quodautem attinetad extcrnam illam paccm, amp;

I* terum tranquillitatem, rogamus omnes, qui natu-ram rcgni Chrifli habent perfpecSam, ut probe ex- QuibiKim pendere uelint , quibus de caufis hoc ipfum crimen xime cri-perturbatic pacis publicæ, amp;nbsp;iucunda: tranquilluatis, më pertW' intentatum fuerit prophetis ferè omnibus, Chrifto igt;atæ p«cis Domino ipfi, apoftolis 0^ martyribus eius. Late e- publics im nim admodum patetillud Chrifti Domini dic^îum: Cum fortis armatuj cuftodit atriû fuum, in pace funt omnia quæ po (Tidet,

Haec fufFiciant nobis ad ea omnia, quæ D. Cello/ cutores hoc loco fans multafatiscp acria commémora runt, refpondi(Te:in quern locum noftræ purgationis pofthac non regrediemur, nifi omnino neccdariam Jiuius caufam D. Collocutores ingeflerint.

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quinto loco dixerunt D. Collocutores de forma

“ ratione cum frutQu Colloquendi, amp;nbsp;controuerfias . religionis excutiendi, quam ipfi putât Colloquio huic prçcipue commodam elle:eamqprationem,quam nos . inhitui rogauimus, notauerunt tanquam multis no-minibusinfiituto Colloquioincommodam.

Ad hæcrcfpondcmus,nos nullam aliam rationem Colloquendi poftulafle, quam earn,quæ fœliciter ob feruata fuit in ueteri Ecclefia: ut dare uidere licet in A* dis D. Auguftini cum Fcdice Manichæo, amp;nbsp;in opéré breuiculo collations, quas habuit cum Donatiftis.i

Quod enim confignari pctiuimusetiam argumen (a quæ utrinqj ficnt,8C refponfioncs quæ ad argumen taadferentur, fatisdeclarauimus eo animS noftrum, amp;nbsp;caufas huius pctitionis cxpofuimuside quo ada te-ftentur. Nec uidemus ilia incommoda hanc colloquendi rationem,quæ eximq D. Collocutores com-mernorarunt, confccutura; fiquidcm ipfi utrintj ueli-

Z muS)

173 mus,8^ placeat infiftere ei ordini,quem Imperiafis Ma ieflas nobis deicripfit.

Poted enim ex Confeflïonc noftra Ompliciflime caput aliquod defumi, S)i explicatio eins paucis fubtj-ci;quo facfïo haudquaquam difFicile fucrit D, CoIIo-cutoribusut fi quid in co parum probcnt,etiamfim/ picx argumentum,ucl fcrfpturam,aut S. Patrum auto ritatém,itcmfimplicê, cotraidquod minus probant, afFerre, ô(f datamà nobis refponfionem rurfiis excu^ tere. Moracpilla quam adfcrt di(datio,adhoc nobis conducct,ut omnia diligentius expendantur,2Cut CO' tentionis calor, qui in huiufmodicollationibus plurü mum ofFicit, refideat. PofFuntetiam adhiberi, Slt;com fulilibri, óóomniaquamreliogiflïmè expendi. Deni-queipfa collatio fic amp;in pauca congcri, amp;nbsp;claro eer' toep ordine digeri,ut neque nos pudere debeat cum a' da in luccm profcrentur,nec metus fît ut confufio ob-* ijeiatur ada dqudicaturis.

Nec nos certe de memoria nodra fiiperbimus, b deo^ cum pauca facilius, quam muka digefta, quam confufa, poiFunt memoria rctineri, petiuimus utfim gulis arguments fingulat refponOones obtjeerentur. Practerea etiam rogauimus, ut ada eflent in manibus utrincp,0(’ penes Collocutores ipiôsjquoiHaièmper confulcre amp;nbsp;expendere poflent. Quibus omnibus concciFiSjamp;'riteobfcruatiSjnos nonuidemusferiprio* nem notariorum aliquam his Collationi|3us difticub tatem autincommodicatcmafFerrcpoiFe.

Poftremo, amp;nbsp;ad hoc nos obtulimus, ut familial P colloquio, fîue feripto interdum cum id res pofcct, ôi tnilbncol dogmatum utrinqjîe fenfum, ftfargumentorum pon* bauium dus expliccmus ^cxpendamus. J3a tarnen lege, ut ° nbsp;nbsp;’ praccipUÄ dC neceffaria argumenta Ä refponfiones^

'• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quo

»79

quoordinc utn'nc^afFcrcntur, »’n alt;51 a cn'amconfer/^ bantur,qu(5 de rebus tantssgt;amp;’ referri in Comitijs pof-fitcertius, amp;iudicarireóius.

Nccuidemusccrtèaliam caufàm corum incomodo rutrijquacD. CoHocutorcs comcmorarunt, hadtenus inter nos exnnïTejquàm quod ipfi initio nolucrunt no ftram confeffioncm fimpliciter excutiendâ fufeipere, itaut Imperatoria Maieftas iuflërat: fed malucrunt fe«» mel uniucriam doôrinâdciuftificattonc,utcft tradita afcholafticis,nobis proponerc.Quae res nos cocgit,ut etiamfimul adtotamillam fummâ,ne amp;fcaufaeöCo£lt; fido noftro dcefremus,refponderemus. Qua noftram rcfponfionêjUbiD.Conocutorcsexcuterccccperunt» uidemusinquod cotrouerfiarumpdagus fimus, nos certèinuiti,abftra(fîi * Tarnen ft Dominusuelit nobis adeflèîCOgitauimus de ratione,qua forfan pofli'nt tarn multa amp;; confufa rurfus in pauca cotrahi, aeetiam Oc expheari, utdeincepsutialiquoinhoccolloquio com pendio ualeamus.

CONDITJONES FAMILIARIS COLLOQVH oblata à Collocutoribus Auguflanlt;tCofe/Jionis,

ES T ucrlt;oearatiohuiufmodi. Siuidcaturinprimis Reuerendiffimo amp;nbsp;GencrofiiT. D. Praefidibus, Deinde ctiam Generofo, acmagnificis D. auditorib» utriufeppartis, acipfisquoq; D. Collocutorib. tenta* tentabimus in noftra iam refponfionc fubqciêda, pri* ufquâeam dióemus notartjs, uoces diligêtcr explica* re,quarû no eandê fignificationê uidemus utrinqj con ftare.Deinde ad argumenta,quae D. Collocut.fiueex feripturis diuinis,fiue ex Patribus côtrà attulerunt-or* dine refpodere. Idcp eo ordinc, ut ad fingulas nofiras tefponüones, locum demus dodîifl’imis uirisD. Col* locutoribus diuerfæ partis, rurfuslt;^ fi uolêt obijciêdi»

Z 2 ß

tj o

n quid eis in refponfis noftn's non ßt/sfcccnt. Ad quæobieda deinde , Qi. nobis refpondendi ufces ite' rum permittantur. Porro quia ad hancrationem cob loqucndt hacuna decaufadefcenderc mfum eft, ut, fi Dominus ld dederit, controuerfias propofitasexphce mus atep componamus, cum breuius,tum dilucidius: incertum autê üt, ut homines fumus, an ad hancrem ifta coHoquendi ratio aÜquid fit collatura, ideo à Reue rêdiflïmo Principe à; Generofo Comite D.Pratfidib. Tref con- P^dmuscouHicui^ de tribus conditionibus. Quarum ditionef fa pnmafit,utc|uandoeuncç internosfamiliaritercollo^ wj7(lt;triJCoi QP^'^dum uidebitur,uel nobis, uel Collocutonbus di lo^uij, nbsp;nbsp;nbsp;uerfx partis,liceat etiam rurfus didïare,quaecuncp fiuc’

ilfi,fiue nos, ad caufam pertinerc exifiimauerimus. Altera conditio,ut uiccs feruentur inter colloquendö, necquifquam alium interpeller. Tertia,ut nobis inte' grum maneat, ad ea omnia, quæ D. CoHocutores iatn inadlacontulerunt, etiam didlando refpondere.

Has tres conditiones,fi Reuerendiflimus amp;nbsp;Gene rofus D. Pratfidentes, éc dotfïilTimi D. CoHocutores uelint habere ra tas, cófifi gratia Domini, memoratatn colloquendi familiariter rationem,cum cximtjs uiris D. Collocutorib'us interdum , cumidê requam agfi mus,fore putauerimus,inibimus,tentaturifcihcet, an Dominus hoc padîo dare uelit aliquod iftis collations bus noftris utile copendium. Attamen quoniam præ' cipua nihilominus argumêta amp;nbsp;fundamenta utriuf^ partis didlanda erunt, rogamus D.Collocutores,ut uelinttam diligenter difpicere,quam nos hoc facere ftudebimus,nè uerbis res onerent,ne'^ue in adîa confe rant,quaead propofitam adlionemnullum fingulare momentum adferant.

Hoc certefiutrinqueoperam dederimus,confcrs ptio

18 »

ptio aÓórum, nee formam tollet amtei Colloqufj, nee utilitatemciusad caufam propofitam immtnuet. Me-morat D. Augufti'nus Donatißas, cum quibus ilk de conknOoncreligionisegitjCtiamfub prælîdtbusim/ m cpere peratortjs, 8gt;^excipkntibus aefîa notarijs, cum effïcere brcuiculo non potuilTent, ne collatio fieret, amp;nbsp;caufa omnino no coUationu ageretur, ideffècilîèmultiplicitate geftorû, ut difficile nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Do„4

kgeretur quoderataeffum. Hocpræpofterû ftudium ini abfitànobis utrinqj,ÔC licebit certè, fauente Domino, commemorata agendt rationc commode amp;fcelicitcr propofitascontrouerfias explicate SCcomponere:nec qutcquam erit eorumincommedorum metuendum, quæD. CollocutorprouincialisCarmelitarûenume' fault.Hatffenusderationc colloquendi»

Hæcdicffafuntiy. Febr. fe^ quentia

SExto loco reprefienderunt D. Collocutores in nogt; ffra refponfione,quod non modo contemptim, ■fedetiam atrociteruifiipfis fimusioqui de Scholaftv CIS doefforibus, cum gratias egimus Deo, quod nos à fpinofisillorûopinionibus liberauerit.Subieceruntcp fatismagnamilIorumlaudem,6Cnotaueruntnoftrûm De Theo^ aliquos ingratitudinis, ut qui non parum per eos pro logit Scko^ fecerimus. Egimuscertè gratias, acetiânuncagimus lafticis, Chn'ffo Domino , unico magiftro noftro cœleffigt; quod nos expedierit, non fpinolîs modo, fed etiam ù' fcligiofis iftorû quæftionibus. Noruntenim D, Collocutores , quàm irreligiofè interdum de diuiniffimis wyfterqs Chrifti Si Ecclefia: quæftiones mouere folc-ant.Nondiffïtemur quidem aliqui noftrûm nonnihil ab illis dodîoribus didiciiTe, quod fciltcet ad dialetfîica pertinet. Sedhæc, fîidonei nobis præceptores conti-gifient, eramus multo fœlicius percepturi ex Platonc,

Z J Arifto-

182

An'ftotele, Cicerone,5C hui'us ordinis præccptoriLus cxteris. Quod uerô ad myfteria C hrifti attinet,quâto pracftitiffet nos fecutos præceptû Auguftini:à diuim's liten's i'pfis ftudia noflra theologica efïè aufpicatosf :^îiob{ît Etcertèquod,quædeiuftifîcationeattulimus,oni-' rheologu ninocxfacris fcriprun'sdeprompta, D. CoHocutores ’fchoU- accipiunt tam uariè, amp;nbsp;diuerfo adeo fenfu ab eo quo^ funt prolata, nos qmdem in nullâ aliam caufam,cum libct humaniffîmêiudicare, retjcere pofTumus, quàm inimwillas,Qi.ante conceptas fenteniias,quas pri-demex his fcriptonbus imbibitas, S^akius adhuca' nimisinfixas, omittere non polTunt,autnon uolunt. Sedquodadnosattinetjfitfuum cuic^pulchrum. Ta menàdominis Collocutoribus hoc non poftulamus ut quo nos cos rapimns,icquantur.Duccre non rapc^ fc utrofquc debet maieftas uerbi Dci, turn ctiam Im^ peratoriæ Maicftatis iuflïo, nobis cùm in prorogatio* ne VVormatienfi, turn in fcheda ilia imperatoria propofita,ut in hoc Colloquio difpiciamus, ÔC pie in* quiramus, quid diuinis fcripturis coniêntancum fit, quid fecus; fequamur ordinem Cofelfionis noftræ.

Venio nunc feptimo loco ad ea, quæ D. Collo* cutorcs refpondcrunt nobis ad ilia,quæ de articulo bfn'”^rir ’^^‘ficationis inColloquio priori hic habito,conci* ri ‘cobs' attuIeramus.Dixerunt domini Collocutorcs mi* ^«(0 COU' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fenoftramconfidcntiam, ne quid dicantaccrbius

cUÎKto, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c forfan uanitatem aut mendacium ) quod af*

fîrmauimusarticulum ilium ab Imperatoria Maiefta* tc,Ele(fîoribus Principibus,item OrdinibusProte* ftantium, deniqj etiam ab ipfis Collocutoribus utriuP que partis,habitum ciTepro conciliato. Et conatus cft D. Prouincialis ofienderc,hæc omnia fecus habere. De quarc,utueritas certius cognofeatur, rogo do* minos

minos notanos ,utuelintreci'tarcpropofî«oncmme; am,de huius articuli condliatione ut pateat,quid de catefiatus Gm. Deinde refpondebo ordinead ea arga menta, quibus D. Prouincialis conatus eft nos con*-uincere uanitatiSjUt dieam quod rcs cft,fuo uerbo.

NOTARIl RECITARVNT.

Rccitata uerba non habeo excepta, fed memini iH(s-bæcprædfè de hoc articulo edê âme propoG'ta. Prû mùm, quod fucritin CoIIoquioconciliatus : Deinde quod hanc conciliationem Imperator propefuerit Or dinibusimpertj ut rccipiendà publice per Imperium: Poftremo, iftam conciliationem fuifle primùm rece-ptam accomprobatamà Concilio Eletflorum, Pr otc* nantium,amp; Rerumpublicarum Impcrq.

PROSECVTIO COEPTAE ORATIONIS» No s ergo,ut auditum iam eft, nihil aliud de coci' liationehuius articuli teftari uoluimus,^quod inipGsatftis Comitiorû,in quibus hæcrcs peraeftaeft, dceacontinetur: hoceft,quatenus amplexi finthanc articulihuiusfadiâ in Colloquio conciliationê,inprû mis Imp.Maieftas Clementilf. Dominus noftcr:dein» de conciliû Ele(ftorôgt;tum Ordines Proteftatiû : poftre môetiam Refp. lmp. quorû teftimonia partim tum rc citauimus, partim actis inferi poftutauimus,uolent«s ûaparcerctempori. De Collocutorib. utriuRp partis, cum quod ad ÉceiS attinct,dubiuminciderit,dolt;ftiff» uirorum lulq Pflug,amp; Gropperi teftimoniS recitaui* mus. De Legato Côtareno, fi quam facit Imp, Maie-ftas deeo mention?, non fufficiat, tcftimoniûappcUo iamnominatorû Collocut. D.Iultj amp;Gropperi. Por-roarticulßiliumtanc^conciliatû abommbus Imper^ Dtdinib, fuifle receptS,ne fomniauimus quid? nobis-^cendum effe, imo contratiS palam confefti fumu#.

14

»84

'Idquodiïnprobfs (blhdtarionibusacccptum ferimus, inprimis PapæR-omani, qui alios nuncios Contare^ rioadiunxttjtum corum qui confilia Prindpum communis ordinis amp;nbsp;PrælatorQ, à fentent/aabftraxerunt ImperatoriæMaieftatiSjamp;côfiltj Elcdîorum. Horum . ucrô omnium,ut fidcm certiorcm clarilîîmo huiccon* feffui faciam,quiateftimonia nupcrnon funt omnia audita,uolo ea nunc fingula recitare.quaeetiam utdc' ; inde opportuno tempore in atfîa inferantur, uti antc^ hacfecimusjita 8C nunc etiam atq; etiam rogamus.

Recitatum itaep fuit primum teftimonium lmp, Maieftatis, ac deinde ita fubiuncfîum.

Hoc hiibet çf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tenfmonio appàrct cui^ legêti, quàm ,

lupr^injer ^Qp^^aerît Imperatoria Maieftasconciliatosinillo

colloquio articuIoSj Ut cætcrosjta etiam cum qui eit deiuftificationerecipi,caq} lege, uthaberentur Chri* fliani, amp;in difeeptationem ampliusnoreuocarentur, donee ulterior eorum examinatio fieret in Condlio» uel etiam Germanico Comitio.Perfpicuum etiam eft, quantam putauerit Imperator utilitatê Germaniæ al* laturumfuifle,fiarticuliilli ita uterant in Colloquio conciliati, habiti fuiflent pro conciliatis ab omnibus Impertj ordinibus. Putauitenim lioccoduélurumad idmciftadenuô, ôtfgrauiorem in controuerfiam tra* lierentur. Id quod nunc,proh dolor,uidemus fieri. Item utulteriora incommoda, quæ interim certèinci* deruntgrauiiîima, cauerenturamp;auerterentur. Poftre mo,ut co faeilius ad omnimodam concordiam peruc' niri poflet, dum ita quàm minimum diiïîdtj relinque-retur. Has caufas non dubitamus ueras amp;nbsp;graues fu-ilfe, talescp agnofeihodie, atqp agnofcêdas etiam efle, àquamplurimisoptimis uiris, patriaenoftrae Germa*i ni% bene confultum cupiencibus-

Nunc

IST

Nunc and'amns tcftimonium Kliiniiffimcrnm pn'ndpum Elc(9orum,quod fic bähet:

Recitatum QC hoc eft ex aóts,Slt; habetur fupra infertum pag.49»

Cum hoc tcftimonium fit tarn perfpicuum amp;' pIc* num,8Ccaufeeius fint iam annotatæ in teftimonium Imperatoriæ Maieftatisjranfeo ad teftimonium Ot di num proteftantium.

RECITATVM EST EX ACTIS ET boriun OrJiwKW te/ùntonium, tfuodjupra in^ fertumefl p4g. $0.

In hoc tcftimonio,quiaadie(fta conditio eftjamp;feam condittonem D. Prouincialis proargumêtoarnpuit, Ordinesproteftanteshunc articulum non fimplicitcr fufcepifle pro conciliato, refpondebo de ea coditione cum ad diffoluenda argumenta illius acceftero.

Dc teftimonio Rerumpublicarum idemconftat, quodipfum ex atftis quoque impert) cognofcere licet, Hocquoqjfupràinfertum eft pag-îi»

Nuncrecitabo quatdehac côciliattoncteftatifunt CoHocutorcs duo diuerfte partis in ipforum fupplica' tione,quam exhibuerunt præfidibus S^auditoribus eius colloqui], contra calumniam(itaipfiuocanf )Ecx cianam. Habet autcm corum fupplicatioftc. Ei haec fupra habetur inferta pagina. 5’4.

RECITATA est HAEC SVPPLICA* fio fx

Exhac fupplicationc liquidé quocpcognofcitur, Articulum deiuftificatione cumc^tcns qui Imperato riæ Maieftati poft colloquium tanquam concihati obgt; lati futitper Collocutores utriufqj partisjuiffecoulia*

Qiiod ayrem ab eaconciliatione Ecciuspoftea ^lefduerit, ÔC falbere in Concilium Principumaufus

A a fueritj

1 SÄ

fucnt/e in eum arttcuîum non confènfifie, uiderU ipquot; fe quidea in re fecerit. Scimus inhumanumeßedimi* care cum mortuis: fedcaufæ duflæ funt, Qi idoncx, u£ non dubitamus, cur ad gloriam Chrifti, Qi ad Eccle-fiac todus^ Germaniæ magnam utih'tatem referre ar* bitrati fimus, ut fæpeiamcommemoratum articulum cum fuis præiudictjs Slt;teftimonqs facercmus, quod ad nos attmct,rurfus ab Imperatoria Maicftate Qi dirübus Imperij cognofci. Nec igitur pra:tereundum nobis fuitj quod telh'monium i'pli Collocutores dfucr far partis de liuiusaruculi codbadone tulerunt,ctiani contraEccium,qui non leuem operam adhibuit,ne lue bene conciliatus ardculus per omneamp;lmpertj Or* dines pro conciliato reciperetur,

Aili Cotto nbsp;nbsp;nbsp;Etenim confiât aifîa Colloquy prion's,de quo agi-

Kiti' niuSjnequaquameiïeabie(fîa,fêd relata ad ulfcrioreffl jbotuhabi cxaminationê,etiam in Comitioimperialifaciendam: likeriortco nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;antea ( Qi co tempore quod tuffl'

gnitioni re nbsp;nbsp;nbsp;præfinitum,amp; pridem prætertjt)à Concilio gene*

feruat4,no uelnadonali. Cum itaqueexaminado ilia ulterior tfbieih eorum acfîorum nondum faóa fit in concilio, promif funt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fum autem fit fam aliquodes, earn fieri debcre in con' '

uentu Imperiali,amp; tandem in hocipfo, qui nûc eft in' dieftus : nos certèhaud uidemus, quî exiftimari poftit nos prætcr rem facere,quod mendonem ingerimus fauius ardculi,in hoc maxime Colloquio, quocontro' uerfiae religionis debet,quo ad fieri poteft,excud Qi co poni.quo fcilicetImp.Maieftascum Ordinibus Implt; ' ry eo facilius deinde de uniuerfa religionis copofitio* nc côftituat.Quô etiâiftud nos meritô perpulit, quod in prorogatione VVormatienfi iubemuromnescon trouerfias religionisita conaricomponere in hoc Coh loquio, utillud faciatad omnimodam unionem Efc clefiar«

’«7 defîæ, Si rcformationem»

RESPONSIO AD A R G VM E N* td Btllickij,

IA M refpondendum eft ad argumenta quacD.Progt; uinctaliscontra hgc obtulit,quê tarnen,ne ignoran* ha elenchi intra nos fruftra turbet, inprimis moneo, utuelitbene animaduercere, quid nos deconciliatio* ne huius articuli teftemur.T eftamur autem hare. Pri* mùtn, cum in colloquio inter Collocutores utriufque Mrtis, affen tiente Legato Cotarcno conciÜatum elfe: Deinde à uobis Collocutoribus utrinque, folo Eccio propter morbum abfente,tanquamcondliatum Im* peratoriæ Maicilati in manus cffe exhibitum. Nam cum eidem Maieftati librum poft colloquiûcum ad-iecfèis noftriOrdinis articulisreddcrtmus, teftati fumas,id loquente pro nobis cæteris D.Groppcro,om* nesarticulos illos in eolibrofuiffe inter nos in Collo* quio conciliatos, quibus articulis nos, qui à Proteftan tium Ordinibus in Colloquio fuimus, nullos alios ar* ticulos oppofuiflemus. Tertio, teftamurlmperato* riam Maieftatem eofdem articulos ipfi à nobis tan* quam conciliatos oblafos,hoc ipfo nomine, tanquam conciliatos propofuiife omnibus Impertj ordinibus, amp;cum ea, quam audiuimus, commendatione, atque prariudicio. Quarto, teftamur concilium Eleóo* rum, Ordines proteftantium Refpublicas Impe* rijconfuluiffe,amp; periuiffe, ut ijdem articuli tanquam conciliati ab omnibus Impcrij Ordinibus reciperen* tur,ealegc amp;conditione, quæexprcffe in eorum re* fponGscontinetur. Quinto, agnofcimusamp;dolcmus, per Pontificem Romanum illt adhærentes cffe ef* fedum, uf articuli hi comuniter ab omnibus Ordini* busrecipi tumnôpotucrincacideo fint tandem, non

A a 2 tarnen

185 tarnen profecfîi, non abohn, fed ad uîten'orcm cxamf nationem etiam in Comitio,Sdmaximè nunc indiVîo, faciendam,relati ac referuati. proptereareligio nobi's fuiflct, ô(f adhuc eflet, non quani poffumus operam in hoc impendcre, utarticuh rjdemfurfus cognofcangt; tur recipiantur. Quod fiantea fatfîum fufife putaf femus,nuHa certè caufafuifiet,eos nûc in examinatio-nem huius colloqutj reuocandi. Hæc funt quæ de concih'atohocarticuloconfirmaunnusjamp;etiamnune confirmamus.

V ideamus igitur nunc,quæ D. Prouincialis con» tra hçc obiecent.Pnïnùm,ut probaret eum artfculum non fuifie concifiatum inter ipfos Collocutores, id at* tulit,quod Eccius ab ea conciîiationedefecit : 8C quod D. Philippus uerbo(efficax)interpretationem adîjci Q«o(î rfrfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;prore-

c«f«m htic fponfo nofiro fupplicationem Collocutorum eius» coctlijtutn Ôyod uero ad D.Philippû pertinet, quis nefciateum babuerint ab his conciliatis articulis non rccedere,quieorum pC' CoS )CMto-tat fieri clariorern interpretationetn : amp;nbsp;interpretation res utriuf- nemeiufmodi,quæ6Cinfenfu, ôi^inipfispenèuerbis gue par' horurn articulorum contincatur, uti ea interpretatio' ucrbi(efFicax)quam dari D. Philippus poftulauiqco-tinctur in quarto- paragrapho memorati articuli de iu* ftificatione,in priori colloquio cociliati.Ita nec ille con ciliationem articulorum conciliatorum uiolat, qui am pliarieosgt; S«^ eis aliqtis, ôi. non pugnantia cupitadijci: quodnon iblumD, Philippus, fedipfi quoc^reliqu* Collocutores alterius partis, S«; Ordines protcftâtium fieri perierunt. De quibus rebus, fi ifta nofira rcfpon* fio D. Collocutoribus non fatisfecerit, oflferimus nos ad clarius demonftrandam earn, ex ipfis fæpe didiat^' culijuerbis,

Quod

»S9

Qiiod tarn fecundo attinet ad confenfum Domini Contareni, recitauit D. Prouinciihs refponfum e-ius, ÔC quod de acfiis colloqut] uniuerfi teftimoniQ tu-lit ad Impcratoriam Maieiiatem Qi Ordincs impcrtf, quo cenfuicfcilicet aóa Colloquij Pontifict Sgt;C Conci« liodtjudicanda ofFerridebere. Agnofcimushæc,iam enim nunctj Pontificis, qui fuperuenerant,eum,ut hoc dar« refponfum, perpulerant.Quod autcmantea pro fua perfóna(non dico legati) in cóciliationem hu* ius articuli per omnia cóiènferit, teftcs cito ipfos duos Collocutores diuerfæ partis, fuperftites ambos, etiâiî Gropperus nunc de me fentiat amp;nbsp;fcribat,quae, ut nuP la ueritate fubnixa, ita inimicüTima funt.

TertiCjdcapprobatione Imperialis Maieftatis offert D. ProuinciaÜsduo argumenta contra noßramcon-tefiationem. Vnum, quod in receffu priorum Comi-tiorumsquac hic funthabita, alt;ßa Colloqufj omnia re-ijcerit ad ulterioremexpenfionem Conciltj, uel Comi tij.Hocquocp nos uerumeßefcimus,necquicquam quod cum eo pugnet, diximus. Audiuimus autê iam rurfus, quo praciudicio, qua commendatione Maie-ßas eius articulum de quo agitur, deliberationi Ordi* dinum impertj obtuleritfufcipiendum.Quod praeiu' didum, quamcpcommendationem Imperatoria Ma^ icflas haud quaquam fecit contra confilium grauiC fimum fuorum-

Alterum argumentum erat:Si Imperatorarticulum Eunc haberet pro conciliato, non prxfcripfißet huic noßro Colloquio,quo ordine cum articulum rurfus cxcutcre,2lt;^componeredcberemus.Ad hociddamus rcfponfi. Notum effe, quibus SC quam grauibus ne^ goftjs totregnorum SCnationum Imperatoria Maie-lias fit occupata, Nec ignoratur, quam multi impati*

A a 3 entes

19 ®

entes faluîis Gcrmaniæ,conciliatiofiê in priori Colîo* quio fadâ oppugnarint,ÔC hodie oppugnent. His de caufis mirutn non efTe, quod lmp. Maieftas nullâ hu-ius articuli.ut eft in priori CoIIoquio conciliatus,menlt; ïionem fecerit. Ex eo autê non fieri conicquens,quod non præter officium effet, fictiam nos mentionem e* iusfilentiotranfmitteremus, pofiquam iniunôSno* bis eft ab eadem lmp. Maieftate,afferre in hoc Collogt; quio ea omnia, quæ facere queant ad plena in rcligiO'* ne concordiam conftituendâ. lam conftat ipfius lmp. Maieftatisteftimonio, quodrecipere huncarticulum ut Chriftianum,facfturum fit huc,ut de religionis con* trouerfijs Concordia citius ineatur, ôdplurima alia in'* commoda pcricula caueantur,ô^ auertantur.

De fentett' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod attulitargumentum D. Prouincia«

tû E/eflo. Iis, de Eletftorum amp;nbsp;cæterorum Principum omnium rwm.cr 4 fententia,quiccnfucrunt atfta Colloquij reqeidebere liorü Prin ad ulteriorem dijudicationem, uel conciltj uel comittj» cipum cr Ad hocrcfpondemus, quod iam refpondimus de fen StttuHm. tentialmperatoriaeJVIaieftatis,fa(ftumeffchoc,fedingt; uitishaôenusipfisEletftoribus, Ordinibus Proteftâ* tium, amp;nbsp;Rebufpub. Nam hiomnesmaluiffentfuam priorem fententiamobtinere. Cum ueroid imperrari ab eoordine Principum amp;Praclatorum,quem Dominus Prouincialis Catholicum uocat (cui tamê nec nos titulum ilium adimimus, fed confi'tcmuretiam nosor-thodoxos ÔCcatholicos)nonpotuiffer,confenferunt id fieri, quod ne fieret, auertere nequiuerunt. De illo autem répugnante ordine,antea confeffi fumusipfi, quod reconciliatum hune articulum, non folumno« receperit, fedetiamnereciperetur quantis potuit(ta* men maiori tantum ex parte ) uiribus reftnerit.

Quod ultimo de Proteftantibus obiecit, quod fint

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;con*

. confefli fe rcconcfVatum articulum no alto,quam fuar confedionis cöfenfu redperetid quocp ccrtum eft.Sed-ofFehmus nos ad dcmonftrandum, ex claris ccrtis^ ucrbis,cùm Confeffionis noftrç,tum articuli côciliad, quod fiutn'ufc^ fcriptt fententta uera amp;gcrmanaad' mittat, fit omnino idê fenfus ( quod ad hue articulum attinet)ôlt;:nofirç CôfefiïoniSjôi; factchiccôciliatioiiis.

.Hæccum omnino itahabcanr,Slt; tantum momend adferantad piam de iuftificationecôciliationem : non pofliint autcm rite cognofci OC dijudicari, ficut nec ii!a,quæD. Prouincialis contra obiecit, nifiadîisfint inferta hæcomnia. primùm articulus ipfe conciliatus, deinde præiudicia Imperatoriae Maicftatis ôô Princi^ pum Eleôorum,ac Rerumpublicarum,tum etiam rcx fponfum Ordinum Protcftantium,unà cum corum admonitione ôi petitione de explicandis quibufdam iocisineoarticuloJamp;adtjcicndis’.quarto etiam tcftigt; monium Coîlocutorum diucrfæ partis: rogamus Rc' uerendiifimûamp;Generofum dominos Præfidesfup'« plicitcr, acper Chriftû Dominum, ciuscp Ecclefiam, atqj etiam autoritatê tot Ordinum Imperij, qui hune articulum unà cum Imperatoria Maieftate recipiendum publice per Germaniam cenfueruntatep roga-uerunt:obfecramus,utdignenturiubercnotarioshçc quat modo comemoraui,quatuor præiudicia, amp;nbsp;teftp monia fiepe diói articuli, aóis infererc. Qua re no du bitamus eos fatfluros.quod cum Imperatoria Maie-ftas.turn cçtcri Imperij Ordines fintgratumhabiturt,. amp;nbsp;magnopere comprobaturi. Dixi.

Diebus ip.io.Sd xi.collocuti fiumus familiariter citr»‘ exceptioncm notarioru.Ita enim placuerat præfidenri' bus.ô^flagitarât id Collocutores alterius partis,nofiep, ütfaccremus,prf miflis codittonibus confenferamus»

Argu.

192

ArgumcntaCoHocutopö-affenus partis annotauft • quidam ex noftris, que fubqciemus cum refponfioni-onibus noftris. Si uero 8C illi noftro, QC mihi quædam excid€rînt,autquæ hiccomcmorabo,minusautplc-» nè,aat dextrè adduxero, integi û erit Collocutorib. ut caipfi,quàm uelintôt’ poftinr pcrfetftè ôfcômodère' ponant,ctiâ abfolutius 8gt;C acutius,quàm in collocutio* neipfa fccerinttimoetiam ut alia,ôf folidiora,ô^ cffica* Clora proférât. Nam explicari flCilluftrari optamusue ritatêdotftrinæChrifti quàmclahftimè,ôlt;pleniftime. quocirca uolens, nouit Dominus, nihil hicpræteribo exillorû obietftionibus.quafcuncp potero recordari: nec quicquam ctiâ in h is no optima, quantûequidem ualeam,concludcndi forma proponâ.Quo minus dequot; bent ægrè ferre, quod amp;nbsp;hancnoftrâ difputationem à notarrjsnon exceptam,hoc loco fubijcio.

Q_VAamp; IN FA Ml LIA RI COLLOQ.VIO tritôîata funr,lt;iuantum ea memorù retinuimus^

IN hac itaquenoftra Collationcfamiliarinos, utes certiorac dilucidior effet, uerborumcp ambiguitas ïnmusperturbaret,initiôuocumexplicationê, qiiibi’S in noftra confeffione Apoftolum fecuti, fumus uiî» repetiuimus acprimùm,qu)dperiuftificari,docffiab Apoftûlo inrclhgimus,paulo latius declarauimus, fO' pioÜore adhibita retratftatione corum locorum fcrP pturæ, quæ in prima atftionc noftra in hancrem ad^ duxeramus. Atque principiô oftendimus iuftificari in fcripturis effeuerbum forcnfe,6L fignificare iudi* cari fecundum aliquem. Iduero cumbifariamfiat,a* liquandoTecundum meritum caufæ exiuftitia iudi-CIS, aliquando condonatione delitfti ex gratuita cle^ mentia iudicis ; diximus lîgnificare hoc ucrbum ali-quan do

193 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

tjuandi', pfoban faufamaJjcin'us’b'bhàfn ‘al/qiiàndo reintttiinalain,ueniamqîdaridélKfîorû. Pnorefigns-Htato oftendimusufum clk hoc ueibo Salomonern, aucu

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiisbonitB,

cum tndedicattone tenipli oraret: Si pcccaucnthomo inproxiinurh fuum, fit habucrit aliquod luramentû quo teneatur aftriôîus, uenerit propter iuramenx tum coram akarf tuo m domum tuam, turn cxaudies in ccclo, amp;nbsp;facies, Si iudicabis feruos tuos, condemn nans impium,amp;rcddes uiam fuam fuper caput cius, iuftificanscp iuftum, Si retribuens ei fecundum iuftigt; tiam fuam j.Reg.s.Hocfanèlocofignificatiuftifica« ri à Deo, comprobari caufam homini bonam. Sic Si Paulus hoc uerbo ufus cft Ro.z.cum fcripfit:Non au ditoreSjfed fadîores kgisiuftificari. Etiacobus, cum ex diuina comendatione Si laudc Abrahg Si Rahab, pfopter ipforum benefatfla, concludit hominem iugt; ftificari non ex fide tantum, kd etiam ex operibus.

Deinde demonftrauimus hoc uerbum iuftificari, ijs fcripturæ locis, in quibus agitur de iuftificationc üitæ , de qua inter nos erat difputatio, fîgnificari prL mùm Si propriè abfolui, remitti à Deo peccata, Deo lt;ôdonîri c* réconcihari,recipiabco in gratiam, non fieri iuftum iuftitia inhérente, ut Collocutores ctymologiam latû nam fecuti,hancuocem perpctuô confidcrant.Id uc* tô exhis potifiïmum locis planum feci»

Primùm,ex eo quod Paulus dixitin oratione fua quam habuitad ludæos Antiocheç Pifidiae. Notum fit ergo uobis uiri fratres, quia per h une a dnunciatur uobis remifiio peccatorum,ô^ ab omnibus, à quibus non poteratisinlege Moifiiuftificari. in hociuftifica turomnis credens. Conftatenim Paulum hiclocu tum de ea iuftificationc, quam ad Rom, Si GaUpræ^ pK«twgt; dicât nemini conftare ex operibus legis, fed gratia Si

B b metico

1^4

mcntoDomini noftn lefu Chnfti.Cùmuero di'caï iti ftifkad credentemtnChriftQ ab qs, àquibus ex lege rdotfis 1‘uftificannemo potuerat: quid hic iuftifîcar» queatfignifîcare aliud,quàmlibcrari,abfoluicp a pec/ catisf'Nam præmiferat,Perhunc rcnunciatur remif' lîo peccatorum. Si enim intclkxiflet iuftiheari aliquê, idem efle,quod conferri alicui iuftitiam inhærentem, dicendum erat : luftificari credcn»-em Chrifto,non ab his(pcccatis fciliccQfed hiSjid eft, uirtu£ibus,fide,fpegt;

amp;cijaritate. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Loeuf Deinde oßendimus idem ex dicîo illo Apoft.ad Ko. 8. lt;]tùs R.o.3,Qui? accufeteIc(fîosDekDeus, qui iußificat-i^culet ele qm'scôdemneîf'Chrillus moi tuus eft, magis ueio dextera Dei, quiô^ intercedit nobis.Êthicenimquisnonuideat,quidpropriê ’ fîgnificec iulfificare.^ Apoftolus emm uuk oRende*» rejfruftraneum effe aceufare elcóos Dei,eo quod illos Deus iudex iuftificet, id eß, abfoîuat reiedîa irritata eorum accuiàtione- Quis enim uelit aliquem accufareapudeumiudicem,quemfeirctabfo!uturQ3 accufatumc'Ad idem facit quod fubijcit, C^is' con demnetf'quod contrarium eft iuflificationis. Caufambi * enim huius,quod nemo, ne Deus ipfe,fit eiccfîos Dcii codemnaturuSjApoftolus no certehanc reddit,quod Deus illis tantum coniulerit fidei ,fpei, Ód tharitatis,id

eft,iuftitiae inhçrentis : fed quod filius eius, quem do-nauitcredentibus,Slt;cumeo omnia, mortuus eft pro pcccatisillorûjexcitatuscpeftpropter iuftitiâeoru.ô^ intercedit procis,qùi alioqui fern per habêt, ^iu lue W’uût,undecondemnarimcreant,lt;uxta)liud:DoniP ne neinrres in iudiciû cum feruo tuo, quia non iufiiß cabitur inconfpecfîu tuo omnis uiucns. Ex quo ip' foquoq^loco clarè cerniturCiuftiHcari) cfleucrbû foren*

renie,uerbû iudicij, 8i fignificarcabfbîui aliqucm in iadicio,3uciudic3ri fecundum aliquem.

Tertium locum ad eandem rem darfus contefian dam adduxiexf. ad Romanos îProinde ficutperu-nius ddiôum in omncs homines in condemnation nem(res hominum dcduôa cft)ita peruniusiufti-tiam in omncs homines in iuftihcationem uitæ. In juftißctitb his uerbis apertcopponitur iuftificatio uitæ, quæ de^ um. dis contingit propter obedientiam Chrifti, cundis hominibus per Euangdion oblata, corum condem-nationijfuo fcilicet contrario, quæ inuedaeftinom/ nés homines per peccatum Adæ»

Quis poiïit itaquciftud infîciart,diuoPau!oiu* ftificationis uocem, in ca ipfa in qua nos uerfamur difputationCjita ufurpari, ut G'gnih'cet peccatorum remiffionem, ôd hominum cum Dco reconciliation nem, corumqj in gratiam ?b eo acceptionem. lu / conclußo. ftificari igitur hac principe iufiificatione, eft pccca-tis abfolui,recipi in gratiamà Dco.Id quod Deus ipfe facit fua ukronea mifericordia,fed propter filium fuum,merito huius obedientiæ, quam in mortem ufcp,amp; mortem crucis præftitit,

lllud tarnen fimultum agnouimus,fändos patres lujlißcdri inuoce iuGificari, plerumqj intcllcxifle j iuftum fieri pro confer^ donata iuftitia inhärente, quæ cum iufiificatis, id eft, « lt;tlicMi ««♦ ut Apoftolus hac uoceutitur,reccptis ingratiamà Deo, ueniacp data peccatorum, femper confertur, Deus entm dedos fuos,fimul8C peccatis abfoluit, amp;in filiosadoptat,regenerat eriam filiorum fpiritu afflatos adomnemiuftitiam,quamipfe fcilicet ma* nens in cis, fuo fpiritu efttcit, pro bcncplacito uolun^ tatisfuæîSCquoipfiuifumeftprogrdfu. Adiecfi mus amp;nbsp;illud,iuftificari alicubi etiam accipi,proin

Bb a iuftk

iüfiinrpJofi gt;ufiKiaproficere,utcum fcribitur Äpoc.22. Tempus c«c. propèeltjquiiniunamfadtjfadatJniuriam amplius: qui commaculatus cftjcommaculetur amp!i'us:qui lU Gus eftjuftificetur amplius :qui fanóus, fanóifice* tur amplius; ideft, proficiat ampliusincoepta iuftiua

Rcpetit» con üntSimonia»

•iiiCo. Atdum Apoftolus!oquiturdeiußificationc,quS prædicat nullis noftds operibus, fcdfola gratia Dei, per meritum lefuChrifti nobis conftare,conclufimus ex commemoratiSjamp;alijs locis demonflrauimus, in uoceiqftificationis, primùm pro more fcripturqrum proprié fignificarijremilTioncm peccatorum, 6lt; cutn Deo in gratiam receptioncm, quam tarnen in omnt* bus iuftificatisjdonûiuftitiæ fîC fanéîitatis inhacrem tis,Dei bcnignitate, filt;energia fpiritus regeneratori» ô(^innouatoris,neceirariôconfequitur»

De uoce Md nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quQc^ uqcc expofuimus,quid, fecuti Do

minum amp;nbsp;Apoftolum,lèntimus, Slt; quo hoc nomen fenfu acdpimus:teftaticp fumus,nos dare operam,fi' cut debemus,ut in his fummis reßitutionis hoflrx myflertjs,loquamur ut loquitur fpiritus fantßus in fcripturis fuis. Neminemenim poflèid meliusmagt; giscp fimplidter ÔC proprié,atc^ ad ædificationem tO' tius pietatis magis appofitè.Dominum autem in fed , toan 6. ptnris fuis dicere fimplidter, qui in eum crcdat,hunc Aft.ió. habere uitam æternam; % Accipere homines remilH BphSl. onem peccatorum, atep fortem inter fantßificatos, fi' de in fe.Et per Petrum, aedpere per nomen fuum re' mißionem peccatorum, otnnem qui in eum credat Ac per Paulum,fide iuflificari Si^faluari homines,no ex operibus.

Nos igitur nomine fidei intelligerc cum Chrißo Domino,fpiritu eius in apoflolis, noa fidem moP tuam,

tuam.SCàbonis openbusociofam,fèd uiuam, que per dileôioncm operetur omnia bona opera: illud ni mirum donum,earn uim,id teftimonium fpiritus fan âi,quod is præbens noftro fpiritui, efFicit ut aflen-tientes Euangclioicertoindubitato^ credamus, nos ex gratia patris, merito Hli) scetpere rcmiflïonem pcccatorum, haberi nos Deo filids Si hacredes.

AdiccimusucrOjfidcmhanc oporterc certam efle, niti promitTis Dei fîrmitcr, uc homines de gratia Dei erga k,Si adoptione fui in hiios Dci, omnem, quoad per auxilium Dciualeantjdubitationem cxcludant. Vera enimeum fides hæc fit,utpotc opus fpiritus fan (fiijContrarium fuum,quodeftde promiffisDcidubi tatiOjà fe excludat necefTe eft. Ad hoc confirmant dum adduximus Si explicuimus locum ad Roma t nos 4.de fide Abrahae,quam his uerbis defcripfit.

Quipræter fpemin fpccrediditfefuturû patrem K°m“n.4^de multarûgentium,iuxta di(fium:Siceritfernen tuum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;”

Nec infirmatus fide, confiderauit fuum ipfius cor-pusiam emortuum, exiftens annorum centum,nec emortuum uterum Sarae. De promiffione uerô non dubitauit incredulitate: fed confirmatuseft fide, dct ditep gloriam Deo,amp; certus fatfius cft,quod qui pro-mifilTet, etiampotens eflêt ut faceret.Proptcrea etiam imputatum eft ci ad iuftitiam. Non uerô feriptum hoceftpropterillumfolum,uerumetiâ propter nos, quibus imputabitur credentibus in cum, qui excita^ uit Dominum lefum exmortuis, Sic,

Ex hisApoftoIi uerbis primum illud admonuit r- 1 * nbsp;nbsp;nbsp;1 n n i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i ni lt;nbsp;o i namfidemha

mus conüderandu, Apoltolum fadem Abrahae lie de. buit, talc ha fcripfilTejôi: commendairehocloco,utdocerct,qualïs omncs‘’'ctaJ nam fides ad falutem in Chriftopercipiendam necef Éariafit, Exemplum enim hoefidei Abrahat ait pro*

B b s pter

ptcrnoSjOaibufcunq^Euangelion Chnflipræd/caf, eile indiuims Iltensconfcn'ptum ôtf propoHtumjUt nemo fcilicctdubitarct,Gquidem hac Hdecrederctin Deum Qi. Chriftiini jCam fidem Gbi quoque in iuftitia cGe deputandam,

Concluditur igitur hinc prirnQ, Gdem ucre Euan-gdicamjfi^iuftificantê, opoitere congruerecum hoc HdciexempJo nobis in Abraham prcpoGto. Deinde orauimus D. CoHocutorcs, ut probe expenderenf, quas Paulus fidci huiufmodi Euangeh'cæ proprietäres tribuac.

t PropriM Primùm enim tribuit ci, ut præter fpcm ere-fideiut/^C' dat in fpe. Quo fanedocet, ft'dem ucram non poG ret contra Cc efieabfque fpe,amp;fiducia pcrcipiendi iîlud,quod à Deo eft promiflum ,£lt;fpe quidem, quae fit praeter fpem.quæ fcih'cet à propria facilitate exiftat. Si' cut Abraham fretus fidefua, fperauit fefiliumacce' pturum ex Sarah contra fpem^quam quidem natU' raei fuggerebat.

X infirntj; Deinde, oftendit id efle infirmi fide, conGderare eUeßdei,re quæapparet inrerumnaturadifficultas.acetiamim-/picere ea poffibilitaseà. perdpiendi beneficia, qiix Deus prO' j çMiC 1« [e miGt. Er quia ifta ad nos quoque pertinent, debe-^Domin‘i i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;difeere, impofTibrlitatem confequendae fa'

denturob- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peccatis noftris , St; indignitatem no

p(lere,ita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;haudquaquam ita eiTenobisconfiderandatn,

ut de pro- hincdepromilfauenia in Cliriftodubitationêad' mißis dubi' mittamus. Alioqui quod peccata nos à Deo Sii falote tu. feparant,^ diligentüGmè perpendendum eft:uei um ut hincacrior fubeat peccatorû poeniientia,ôé maioic ftudio ad ChriftS feruatoreconfugiamus, no ut pro' pterca depercipienda peccatorum remiflione exmife ricordraDet SCmeritoChriftiambigamus, . i

Tertip

Tcrn'OjCxhocPauh'locoani'maducrtendum mo- n chry tiiiimus,quod Apoftolus dtcit: De promifTione ucro foüomus. Ddnondubitauitincreduhtate. Exeoentmeuidcnx terconcluditurjdepromiffione Dei dubitare, cflein-crcduhtatisji'd eft,«7ris-/cto', que uirtuti fidei, id eft, ts-I-s-i/, contrario uitium cft, eocpàuerafideneceffariô re^ pellcndum. DepromiffioneautemDcidubitat, qui' cunqj nonfperat feaccepturum quod Deus promt fitjhoceftjremiiTtonem peccatorumin Chriftoi amp;ui tamætcrnam:quacunc^ excaufahæc dubitatio pro infidélité' ueniat. Hancenim promiflionem Deus uoluit in no tiieSi, mine filq fui prædicari amp;nbsp;offerri omnibus gcmibus.

Quarto,rogauimus Collocutorcs, ut QC ilia Apo- 4 De(rlt;lt;' ftoliuerba probeintuerêtur: Sed ßdeconfirmatus de fcù glorié; ditgioriam Deo,ô(f eft certus facftus,id eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dei,(]ui du

Cum enim Apoftolustribuatebquifolidecredat piomiffionibus Dei, amp;nbsp;omnino certus de illis fit, id eft, Tê^uÿcrlt;po^HSlt;lc, quod det Deo gloriam, confequi neceffe eft,eum qui de promiffis Dei dubitat, gloriac Deidetrahere. Deinde monuimus amp;nbsp;illud hoc loco-cffeobferuandum,quodPauloeffe fide confiimain, óf Ts}.M^o(po§h^c/'m,id eft, certO ÔC omnino perfuafum cffe,remota omni dubitatione, proeodem ufurpari: ex quo rurfus concluditur, banc de falute certitu dinê effeomninoeiufmodi fideiproprietatem,quae litom nibus cum expendenda,tum commendanda, ut fine qua fides iufta 0^ folida effe non poffiL

Om nes igitur Chriftiant,quantum per auxilium fpiritus fantfti poifunt, debent cuneftam à ft de falute fua in Chrifto dubitationem depellere. ôi. quicOqj uc tam in Chriftum fidem docent, hi debent docerc, ÔC hanefidei certificationem effeà Domino fedultsuogt;-tisorandam.

Nee

‘ 2 'eo

Ncc metuedum eft, ut hincpeccandï fccuntas öb repat: quo enim animus deremiflïone peccatorum, Dd in fecharitatccertius eft perfuafus, hoe magis ctiamdiligitDeü,S(;deteftaturpeccata. Nam Euan^ gelio de remiftïone peeeatorû, nemo poteft ucrè ere* dere,qui non indubitato credat etiam legi Dei, teftan d de peceatorum atroeitate,amp;condemnationcm fern ptternam propterea comminanti ( qui enim non om* ni uerbo Dei credit, nulli uerè ci ediQitacp nemo un^ qua poteft remiftîonem peeeatorû in Chrifto Domi* no,ucra,uiuaqß fide apprehendere,qui non de pecea* tis fuis uerè doleat,SC iufticiæftudio fitincenfus. His itacp declarauimus, quafi'dem intelligamus in uerbis Domini,cum ipft dicit; Qu^^^ft in me, habetuitâ teternam.öd Pauli, cum dicit nos fideiuftificari;amp;ac* cipere peccatorum remiftîonem omnem credentem in Chnftum.

Porro,quia nouimus ad calumniam rapt,quod di cimus nos iuftificari fola fide, fecuti in eo fan'tftos panes, teftati fumus nos hac forma loquendi cum uti-mur nihil aliud uelle dicere,^ id ipfum quod D.Pau lus dixit his uerbis:Iuftifieatigratis,gratia eius per re* demptionem,quæ eft in Chrifto lefu: ut per particu* lam(fola) excludamus quidem fpem, charitatem, ôi caetcras uirtutes, ac bona opera omnia, non autem à iuftificatOjfed à iuftificatione,ideft,a ui ÔC meritoiufti ficandi. A qua etiam ipfam fidem, quod ad ipfius me ritum attinet,excludimus. Nam nec ipfalcgi Dei fa* tisfacit. Quare cumdicimus fola nos fide iuftificari, perinde eft ata fi dicercmus,nos iuftificari fola gratia Deijôi meriti Chrifti in Euangelio oblari acceptatio* ne,nullanoftræuirtutis autmeriti noftri prçftationc, fiue id exipfa fide, fiue ex ulla alia uirtute extliat.

Cum

■toi

Cum JtacpnuHisomninouirfutibus aut bonts o-pen'buSjquxcunqjDominus nobis hïcagentibusdo nauent habere ÔC facerejegi Dei fatisfadmus, impul fucptnhabitantis adhuc in nobis peccati, multa iden-tidem fadmusquæ merito odimus,ut à Domino pro hibita, multacp prætermittimus quæ iure faccre uolu mus,amp;funt nobis à Domino prgcepta,ofFendimus^ adeoinmultis omnes, utnunquam nonnccefle ha-beamus orarc patrcm noftrum in ccelis,Remittcno^ bis débita noftra ; luftificatio certè noftri, hoe eft, rc^ miffio peccatorum, amp;nbsp;noftri in filios Dei adoptio, no folum initio in baptifmate,amp; prima noftra ad Deum conuerfione redpitur,fed pcrpctuôetiânititurjdum hic uiuimuSjamp;Jretinetunplena^ tandem dC confum mata (dum corpore mortishuius liberati, penitus regenitijhæreditatcm adimus uitæ acternç) percipitur fola Euangehj fide,fide inquam, qua gratiam Dei, ôd remifltonem peccatorS, ôd in filios Deiadoptionem inEuangelio oblatam, excitati ac perfuafi fpiritu fi^ dei,ample(ftimur,tcnemus,nulla fané ui, nullo meri-to, fiuc fidei ipfius, fiue Ipei, fiue charitatis,fiue ullius alterius uirtutisuel operis boni,aut omnium fimul uirtutum ôd bonorum operum.

Planum igitur eft, iuftificationem noftri, donee hancuitam peccatoobnoxiamcómutauerimus uita futura,0d peccati penituslibera, percipi ôd teneri à no bis Temper fide, ôd fide fola, ideft,folo co quo obla^ tamEuangelio gratiam ôdfalutem credendo accipi' mus,non quo damus quicquam aut facimus Deo. Rom.8.

Adiecimusautem:quoniam omnis uerecredens vt cob«-inChriftum,0dhacinfilium Dei fide regenitus, ma. rèt fideiogt; netinChrifto,ôdhabetChn'ftuminfemanentê,agi. »«n« uirtu Jurep fpiritu Chrifti,coha:rere fidei nccclfario, ôd pec. •

C c catorum

202

catorum pœnitenttam, ftudium omnium bonoz rumoperum.Vtenim fidehac,qujcuncß ueram uP uamcphabet,perfuafum fibià fpintu fanóo tenet, cunda fibi in uno Chn'fto Domino bonaeffe pro* pofitajficnonpotefteiufmodi, primum non Omnia quoque expetenda ab ipfo uno Domino amp;nbsp;feruatoz re fuo petere ÔC expecHare, id 'quefiducia Qi. fpe certa: Deinde nec amantem fe tantopere Deum Si fofpita-torem fuum non redamare, hocqj amorc accenfus, [ non ftudere perficiendis præceptis eius, Si iatagcre, ut omni peccato, uel euitato, uel emendato, cuncîîis 1 adionibusfuis, amp;totauitafua glorificet Chriftum, Qi. aedihcet eeclefîam eius.

Ex quo facile intelligiturjnos ceteras uirtutes, flu dium^ bonorum operum,non folum à fide in fe, Si i fideli hominc non fepararc autdiuellcrc, fed necef ! fario coniungere St connedîere ; idcp tantum modo 1 uirtutibus Si bonis operibus, ipfique fidei detrahc' i re(propterea quod legi Dei nun^ fatisfaciunt)quod iuftificationem noftri non merentur . luftificamur cnim , ut Apoftolus difèrtè teftatur, gratis , gratia Dei Si Domini noftrilefu Chrifti,perfidem,qua fcilicet hanc omnino gratuitam gratiam Dei Si Chri fli, Euangelio delatam,recipimus,ôt ipfi feruatori ac reparatori noftro Chrifto nos, peccato omni purgan dos, St iuftitia perfi'ciendos permittimus.^

Haeceft ilia noftra pracdicatio Si declamatio, de qua nos tantopere calûniantur epiftola illa,quam lus aeftis in finefubticiemus,quç,utconie(fturç fatis mul te funt, feripta uidet à Billickio,quô fe apud fuosCo* loniê/ès extoIleret.Nos uerohçc animo fîmplici, piç* quecocordigfynceritef ftudiofo uoluimus ante colla . .. tionêarguôiêtotfûpaulofufîus€xponere,quôdifpu‘ tatio-

«65

taîîonc inter fto-s,amp;?diîuddior?fcdd[crcmils,5Ccopeft dioHorê» Videbamusenim Coliocutores illos nobis obietîîos, quçcx fcripturis'Dei de iuftificatione,ôi an te fumus cofefli et in colloquio rurfus proferebamus, longe aliorfum rapere,^ erât à nobis, amp;nbsp;funt ante ab ipfo fpiritu fan(flo,amp; diefîa 5gt;C. feripta. lam fubiunge-mus iÛorû cotra nos obieÆoncs.Tria uerô prædpuè in noftra CÔfcfftoncifti Coliocutores in familiari col loquio oppugnauerût.Primû,quod dicimus nos fola fide iuftificari.Sec3do,q) afFirmamusfidei uerç effe ut cunôâ de falute noftra dubitationê excludat. T crtiû, tjd negamus legê Dei po (Te à nobis in bac uita impie ri.Maximèautêin côfutationêeiusincubucrûtquod côfitemur Ôiprçdicamus nos fola fide iuftificari Slt; fal uarijuitamcp æternam percipere atep habere.

PRIMA THESIS C O LLO C V T O R VM C O N -fef?,Au^ufl.oppugniita à Colloc.partii aherius,.

Fide fola iuftificamur»

PRimum itaqi, quod Coliocutores alterius partis in familiari collocutionecontenderunt, erat: nos iuftificari non fola fide, fedfidejipej5lt;chari(ate.Inuo ce enim hac(iuftificari) collationem modo iuftitiæ in* hçrcntis femper intelligcre uolebant.Argumêta uerd quae contra noftram thefim attulerunt, hæc ferè funt» ARGVMENTVM PRIMVM COLLOCVTORVM alterius partis^^oira the/im hanc Colloc^Confeß.Au' gu/l.FiJes folaiußißcat, îuftificari, inquiebant,eft hominem iuftum fieri, amp;nbsp;accipere iuftitiam : At homo fit iuftus, iuftitiamcp accipitnô fide fola,fed iuxtà fide,fpe,amp;charitatc:Igit homo no fide fola, fed etiâ fpe amp;nbsp;charitate iuftificat, Responsio colloc. confess, avgvst» Ad maioremdicebamuSjUt fuprà explicauimus. Ce 2 luftifica*

2^4

luftifican’, in difputatione de iuftificationc uitæ,figni ficare fignificatu apoftolico, primùm 2C propnè,rex mitti hoinini peccata, amp;nbsp;feconciliari eum cum Deo: quam pcccatorû remiflionem, amp;nbsp;cum Deo réconcilia nbsp;j

tionemconfèquiturcollatioiuftitiacinhærcntis» !

Ad minorem dfximusjiuftitiam inhärentem con ftarenon fide fola, fed etiam fpe, QC charitate, ac uirtu tibus fimul omnibus.Agnouimus etiam hominem haciuftitia iuftum eflè.Faciens enim iuftitiamjiuftus cft.i.Ioan 3. ôi iniuftum,qui fpcm,amp;charitate, cactc' ras^ uirtutesnon habeat, eoep non facit iuftitiam.

Addidimusautem dC hoc,iuftitiâ banc quæconfiât fide,fpe, amp;nbsp;charitate, caeteriscpuirtutibus,efle in nobis tantum inchoatâ,nondum perfeôam, nôdum quandiu hicuiuimus,IegiDeifatisfacere, neceô ua-Siinai Uc jçfg m fancîîi faciât quac debent Deo omnia,aut quae faciûtjCO faciant quo oportet ftudio,aut ut no fi-oinnia^ec niuletiâmultacotra officiûfaciât. Proindefancfîiso-ttt debent ninibus iufiificationêapud Deum, remiffîonem pec* nec uitMt citoram,reconciliitionem,atcß in Elios Deiadoptio-omnia pec nemconÜare fola gratia Dd^^petEeéiaiuüidaChri cata. (ii, qtia:eis imputatura'd eft,fide fola, quæ hanc Dei gratiam Si. ^hrifti iuftitiam primùm apprehendit. nbsp;nbsp;nbsp;|

Conftat igitur hoc arguments non concludere propter uitium o/xovu/x/oto'. Domini Collocutores enim uocem iuftificari,non accipiunt eodem modo Si fignl ficatu,quo Apoftolus Si nos.

REPLICA COLLOCVTORVM ALTERlV^ partis prima, ex eo efuod diximus nos m/iifcari inflitia Chrifli^

QVo nobis applicatur iuftitiâ amp;meritum Chri-fti, eo dicitis nos iuftificari. Id autem fitetiam fpe, cc charitate, non fola fide.lgitur Si his uirtutibu» iuftifi-

tof iuflificamur,non fide fola.

RESPONSIO c OUOCVTORVM. A VGV-ftinaConfefiiottis,

Maiorem rcci'pimus, fi intdh'gatur de application ne, ld eftj communfcatione luftitiæ ôi menti Chrifti infe.Eoenim remilTionem peccatorum omninoac* cipimusjói^ cum Deo reconciliamur, filtjcp eius habe' mur, quo Chrifti nobis iuftitia ôd meritum donatur, £Cnos Chrifto ipfo,ut Paulus inqm’tjinduimur.

Minorcm autem pernegamus,quodifta applica ti'o, amp;communicatio iuftitiæ amp;;meriti Chrifti in fe, fiatfpeSd charitate.fitenim ifta meriti Chrifti appip catio, fola Dei mifericordia, qua ftlium fuum nobis, 6lt;; cum eo omnia donauit Sic enitn dilexit Deus mû-dum, utfilium fuum unigcnitumdarebut quicunq; chrijU in eum credit, habeatuitâeternâ.ExhibetueroDeus nobis hanc filq fui. Si iuftitiæ eiuscômunicationem, uerbo,óó facramcntisfuis,quæ ipfeefficacia reddit: quam nos fide pi imùm rccipimus Sgt;C ampleóimur, pd-ametir. dum Euangelio credimus. Omnibus enim credenti Matth.8,ct busfibiofferentiperEuangelionremiftioncm pecca »5. torum in nomine fuo. Dominus illud reipfa loquif: loin.j. Vt crcdidifti,fiattibi.Ôd,Fiattibi ficutuis»Quiaudit FiJerecipJ fermonem meum, ôd credit ei qui me mifit, habet up mus falutë, tamætcrnam,2lt;in indicium nonuenit, fed tranfiuit de morte ad uitam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^rhcia

ltacçfipropriè,ôdiuxtafcripturâloquendum fit, neep fidedicemus,ncc alqs nobis donatio uirtucibus applicari nobis, ôi cômunicari iufiitiam ôi meritum foreacqute Chrifti,fed fideillamnosrecipere: fpeilia niti, 6l ex- fcimus,cr pctftareutperficiatur coepta in nobis propter banc iu to fruimur ftitiamChrifti,regeneratio.cbaritateuerô nosin Deo ipfumç co acquiefeere, eo obletftari, eumcp colere, Sóomni ob- h’nwt-

Cc 3 feruantia

20^ feruantia demereri»

Etenimcum fideiuftitiam ffiam Chn’fii, 8^ inca grariam Dd,ód uitam æternâ apprehendimus,iamcp ex habcmus,amp;tencmus credcndoEuangclio, pereun-' dem adoptiom's ôfinnouationfs noftrç fptn'tum,quO iftud firmitcr credimus,exifiit ac perftat in animis no fin's ctiam fpes ilia, qua fperamus Qi. expctfiamus ccc.^ ptam nofiri regenerationem cfleper eundem ChrP fium Dominum pcrfidendam, Qi plena creditæ atq; fperatacjiamcp etiâ reipfa in nobis inchoatæ commu-nionis c5 Deo.uitæcp beatæ perfeifiam fruitionê no-Hifc.i«. bisconfcrendâ.Eftcnimfides fubfiftentia »erumfp« Rom.î. randarum:cft,qua,utPaulusfcribit,ftamus,amp;giori' amur fub fpcgloriac Defiadeô fcilicetcerti, hancglo-riam,qua ex fe omnes homines deftituuntur, ficute* parte nobis eft communicata, ita plenê quoqj efle no bis comunicâdam, ut de ea iam gloriemur, quod no nifi de tjs bonis folcmus faccre, de quorû pofleftïonc Qi fruitionefteuri fiimus,SC nihil dubitamus.

Tantam autem Dci in fe charitatê Qi dignation?, n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;funt complexijfirmaqj fide tenet,inde^

et exji e etiam fpeexpeóant cœptam in fe uitam bca' tam £Cæternam, eadem Dei charitate Qi dignationc cftè perficiendam, in his idem fpiritus adoptionis regenerationis noftri accendit uerum quoep amorein Dei,öt’ Domini noftri lefu Chrifti, quoeum qui eos prior tantopere amauit, uerè redament, in eo'quc acquiefcant,8C obledcnturihoccp amore impulli, ma gno eiiam ftudio cum celcbrent Qi glorificent,præce-pta^ eius obferuenqiuxta iilud : Qui diligit me, ftr-uatpræceptamea.

Porto quoniam hæc tam praîclara Qi inæftima-bilia dona Dei, quæ cum uera fide Temper infepa-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rabihter

rabiater coherent,dona ôCefFedîa fiintfpiritus fangt; dijfpiritus fidei, fpiritus adoptionis, Sd innouationis noftri,quam Deusexfua ukronea mifericordiajpro»’ pteriuli/tiamS^ meritû filtj fui in nos cfFundit,tam opulente, utiuftificati ilk'us gratia, hæredes fimusfe* cundum fpem uitæ æternæ:ut ApoftoIus Tito fuo ru.j fcripfichacdecaufa, poiTit forfanaliquo modo did, quod iuftitiaôdmeritû Chrifti applicentur nobis, QC. comunicentur per hacc tanta Dei dona, dum fdlicet ea nobis conferunt. Propter unâenim hanc Chrifti iuftitiâ de meritû, iftas in nobis nouæ dC cœleftis uitæ uirtutes fpiritus Dei efficit. Scdcum ifta iuftitiæ Chri fti de meriti appkcatio,communicatio, de participatio in his donis,quod quidem ad eain fe attinet, fit magfs in effedis fuis quàm in fe ipfa, de fit ex parte, pro* pterea quod de hæ uirtutes in faneftis dum hie uiuût, ex parte adhuc funt de imperfedæ, non congruit fa-tis iuftitiæ Chrifti folide prædicandæ, dicere quod ea nobis his uirtutibus appkcetur.Innuitur enim hac loquendi fornia,has uirtutes aliquid hue conferre, ut nobis hæcChrifti iuftitia communicetur, de ipfa in fe,non tantum in effeeftis fuis. In omni autem uero de graui fermone , ambigua uerba ut fcopuli quidam uitanda funt : eo magis cauere debemus, ne in praedicanda iuftitia de merito Chrifti, ambi' guum fermonemadhibeamus.qui rapipoftitadob-' fturandam gloriam Chrifti,amp;debiktandam fidudam piarum confdentiarum in Chriftum.

Dicamus igitur fecundum fcripturas Dei, iu-ftitiam Chrifti SCmeritumapplicari nobis amp;impar* tiri à Deo ex ipfius ukronea de omnino gratuita mifericordia , de applicari per fpiritum , uerbum, de

Zég

Wfacram en ta Ch r i (li : fide a ut cm r eci pt, a p p r e h e n d h fencn',2C haben.Spcm uero ó^fiduciam hac ntti fu ftehtari,ehaHtatem ca fruigt;eam^colere.

REPLICA Se’CVNDA COLLOCVTORVM partis älteriiis.

ETiam fpe Si chantatc iuftitiam ÔC mcn'tum Chri ftt ampledîimur Sii. tenemus, igttur did debet Si hts nos iufilflean. Spes enim hacnititurj Si chantas hanc compledftur ac tenet.

RESPONSIO COLLOCVTORVM CON' feßionis Augu/iance,

Cinid l^es nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Spes mm à ft'de diftinguifur, eft propriè illud fpt-

pr^dfe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C^n(fli donum,qua certo Siatquo animo expeefia

mus perficienda in nobis apprehenfam fide adoptio' neni. Quæ fp« fané uno Chrifti merito Si iuftitia ni tifur, fed quæ iam fit fidecomprehenia, Si teneatur, Vnde Paulus Ephef ?.In quo habemus confidentie, Si accefl'um in fiducie ca,quæ eft perfidem. Itaqjcon ftat per fidem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,fiducia de milericordia

Dei,Sihacfiduciaacceifus adDeâ, S)Cquia quaedam a udacia ,id eftgt;'^5■ûtƒƒHm.

Quhî dite- ka Si Charitas in Deum donum eft, quo Deuffl £lio Dei Sieius in nos charifatem in Chrifto compleif i nur, prlt;fcije. ea^ fruimur, Sicolimusearn, perfuafi fcilicet quod nos ipfe prior dilexit, Si ingratiam filiorum rccepiL NecenimtâtafibiquifquamdeDeo beneficia queat polliccri, aut ab eo fperare, nec Deum Si Chriftum propter hæc,ut par eft,diligerc,nifi qui iam fide uera credat Euangclio.quo ifta nobis Dominus fua bene ficia offert,credatep Domino ipfi, qui per Euagelion ilia promifit Si obtulit.

^Hacitaqp de caufa quod gratiæ Dei,Si iuftitiæChri fti prima apprehenfio,ex qua fpes in Deum exiftit et fufti'

2 O 9

fuflmcCur, cIian't?sar':êJitur,2K' FoiTPturomftino,fidc« i^uJes eft,fit ut fidei tam multa rribuär prophetæ, Chnftus amp;nbsp;dei. Apoftoli: dkant^ nos tide, utl per fidem, ucl ex tide Row. i.4. iuftiticari, faluan,recipere remitTionem pcccatorum, amp;fortcm inter fàntftificatos, aceiperepromiftione fp« fitus, puiiHcari corda noftra, ftarenos in fpe gloriæ Dei,habereaditum adDeum,habitare Chriftumin cordibus noftriSjCuftodiri nosinuitamæternâ, uinti n)undum,fan(ftosab initiomundiomniamyftena ia lutishaccognouiflc,cuntfta pietarisofTicia ptrfecilTe, , nbsp;nbsp;nbsp;,

omnia pericula euafiiîeamp;fuperafte. Item non con^ t.\oan.!, fundi, quicredit in Chriftum. Quicredit Dominum Hft.n. lefumChriftumetTcnatumex Deo,noiudicari,non » Petz. uenire in indicium, non perire, fed rranfitTedemorte ad uitam,habere uitam æternâ, faturari omnibus bonis,omnia à Deo cKorare, efte ei omnia potTibilia.

Sic praedicat fidem fpiritus fantftus in fcripturis fuis, eicp tribuit fimpliciter Iiberationcm à peccato, à ’ poteftate fatanæ 8^ omni malo, perceptionrm fpiritus fanâi, fiduciam in Deum, amorem amp;nbsp;ftudium Dei, foliditatem fpci, fatietatem omnium bonorum, ôlt;^ ui^ tamacternam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jmpia

Quid igiturcaufæ fit, cur non libeatin prædican/ dadahomi àifideimituri os Dominifunde haec fiducia ingenfi «w puture noftri.ut audeamus corrigere linguam fpiritus fantfti, A p^ße de amp;nbsp;putemus religion! Chnfti nos melius côfulturos,fi noflris, qua'mipriusuerbis,primahuiusdogmatatra damus Qi eloquamur f Cum tarnen ex re ipfa uidea mus,non pofte nos dchocnoftrçiuftifi'cationis myfte nomagis appofite ÔC propriè loqui, quam ft his ipfts loquendi formis utamur, quibus ufus eft Dominus ideü nofter-ipfum patris uerbum amp;; fapientia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turn

Legimus quidem inlibns ucteris inftrumenti, fi' ;j«w.

D d dutifc

IIO

multaattribui, quæfîdciattri* danrur. nbsp;nbsp;nbsp;buuntur,uti funt ilia. Bcatos efle qui confidant in Do

mino:Nonpudeficriqui fpcrantinDomino,cxaudi-«bos,ôôadiuuarià Deo, placcre Domino,qui time* ant eum ,Sd fperant fupcr mifericordia cius: fru(?î5 fer* re eos bonorum operum uberrimû, cunda eis foelici* lef» 40. nbsp;nbsp;ter fuccedcre, elle ceu arbores trâfplantatas ad aquas,

amp; bene radicatas,quorum folia femper uircant,5lt;quç fruôium ferre non definant, Mutarc robur, aiTumcrc SrphnyD* pênasficut aquiIas,Currere,ôt'nolabprarc. Haecfanè rrTfctï^'tut'b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiduciæ in Deum tribuuntur.

Fiduciai ‘ Gcrturn autemcft, primùmfpcmiftamamp;fiduciam,fi* fift’f.fideiq°quot;dctotamexiftereamp;conftarc,necpoflc fidei uiuacun-deeflc, Qua de caufa utruncp ucrbum,credêdi henHo. flCconfidendi,alicubiproeodem ufurpatur, utPßlm, Exodu . 73» NoncredideruntDeo, amp;nôfuntconfifiopcdus. zPaâ 16 2.0 Dsinde negate nemo poteft,primam gratiçapprehen Pf3i.7s. fioncm Si reception?, ctiam in Veteris inftrumenti li* Dcut.i.^ nbsp;nbsp;bris attribui fidei, ut Paulusex Abrahæ patris creden*

*^xquot;tribûun exemplo clarifïîmè dernonflrat. Sic etiam totius tor rimon popufi Ifraelitici falutcm fcriptura totam in fide ponit, Dqua iIle Domini uerbis,ôipromifïis ipfi per Mofen 9^ DoXî.Dcu Prophetasoblatis credcbat,omnemc]p eius perditio* Pfaîti *7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quodhis non credebat,

34%7i4v;’'' Attribuitur in feripturis etiam timori, obferuan' «'aegt;ftudio,amp; dilecfîioni Dci,uita, falus, Domini^ be* Fc'^Bxod'r n^*^*^*® • quatenus Si in his Dci donisuis ciii' Deiir.6.10* *ftitfidei, credentisuerbo Domini, indeqj reuerentis pfthL 'S, 41. eum. Si omnia ab eius ultronea bonitate petentis, in Ptoua.4. g. ipfocp acqüiefcentis, Si fcfe oblecHantis, Nec enim,iit dicfîum eft, amp;nbsp;ut fentitquifcp piusin fcipfo, Deum ut pattern reuereri, amare, aut colere quifquâ poteft, qu* non fit ex uerbo Domini de eo perfuafus, Si quod fit

Ill

Deus,2Cquod fibi quoc^ cfTc uelit Deus Qi pater,pro^ ter filïum iuum Chrißum,

Quandoquidem igitur ißa ita fe habent, 0^ ui/ demus Dominum nofirum lefum Chrißum ubique ^ApoaM’ inEuangdicis amp;nbsp;Apoßolicis fcriptis, ßdem, qua ip^ fi falutcm nobis per Euangdium fuum oftcrenti, uc* tuit priwik rccrcdimuSjfuoipßuSjSd Apoßolorum fuorum orc tantis praedicare laudibus teßari^ nos per bane re' tonciliari Deo, acciperc remiflioncm peccatorum, abfotui à peccatis : id eß, iußißcari, faluari, fortem rc' cipcreinter fandificatos, adoptari regenerarijcu* fioditi^ in falutem, 8C habere uitam æternam : quid caufæ affcremus, unde ud fufpieari liccat,poße nos myßerium noßrac iußificationis alia docendi Qi lo- ‘quot;buitur fu quendi rationc traderc melius, acertius cxpliearef' »utchiuwti. INouit enim Qi Dominus quam infeparabiliter coha:' nut fidei fim» reant fidei ueræ, fpes, charitas, Qi omnes uirtutesino^ Tt’qu quot;quo-quot; uitquàmfint hæ omnes uirtutes ad falutemneeeßa- aimmodoat riæ, quam etiam grat« fibi amp;nbsp;preciofe, quanta'quc Rom. j. illasudit mercede ornare: tarnen iußificationem no' flri, Qi uitam æternam fimpliciter, non fpei, non cha' »-Cor.« ritati, non ulli uirtuti, ncc omnibus fimul addidt, fed fidei» Voluit enim hac tanta fidei in fe com men' dationc animis noßris altius infigerc,mentescp no-flras in hanc cogitationem potentius crigerc, Qi ift eafirmiusdetinere, quod peripfumunum uenirenos adpatremoportet, quodunus nobis redemptor eß, Qi propidator, unus agnus Qi uießima illa, qua pec-cata mundi tolluntur: unus qui faóius nobis eßa Deo fap ie nt ia, iußitia, fandîificatio, Qi redemptio : ut ^emadmodum feriptum eß, Qui gloriatur, in Qi Domino glorietur. Nemoep fuam ßatuat iußitiam, iiïfiitiam qu« eß ex lege, quam nos præfiare ualea-

Dd a mus,

2'1 Z mus legi obfcmpcran(es,etiam gratia adiuti. Nemo S' dem ipfam, nemo fpem aut charitatem pro iuftiaa fua habeat, fed uthæc omnia pronihiloamp;darnnisduca-Philip j. mus,ut Chnftum lucnfaciamuSjamp;jnueniamur imp-fö habentes non noftram luftitiâquæex lege eft, fed * nbsp;nbsp;nbsp;• camquæ per fidem eius habetur iuftitiam, quæ eftex

Deo,quat eft in fide,ut cognofeamus ipfum, 8C uirtu' tem refurretftionis eius, amp;nbsp;communioncm affiitftio» num eius, ut conformesfiamus morti eius, quo ôdin refurretftionem mortuorum occurramus.

Hæcqui perpenderitfinccro ôdChriftiano animo, is facile cognofeet, nullam fane caufam efle à nobis quidem, ut quifquam de eo nobifeum decertet, quod ad falutem noftram neceffariæ finbSCfpes amp;nbsp;tharitas« ô^extere uirtutes, autquod fînthac uirtutes maxima ÔCinæftimabilia Chrifti dona, per ipfius nobis iufti* tiam ât; merits impetrata Qi. collata ; autquodhisquo' que iufti fimus iuftitia,quam Deus approbat,Ôlt;: am pliftîmè remuneratur, cuiusœ etiam offîcqs digna* tur noftram falutem, id eft noftri ad imaginem fuam reformationem indies augere ÔC pertîcere. Ifta enim omnia ulrro agnofeimus ôi^prædicamus, ut quiftU' ^*°^**^*^^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod contendimus, quod ur*

controMer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9*^*^ bboramus (id^ nulla alia de caufa,

c quàm ut Chrifto Domino fuam gloriam adferamus, SCpijs confeientijsfiduciam certain falutis confirme' mus)hæcdona Deijamp;opera Chrifti in nobis, has quamlibetad falutêneceftarias, præcellentes,planc^ diuinas pergratas Deo uirtutes, cum bis fi'dê ip' fam per fe, non elfe eius,nec meriti,nec gratiæ apud Deum,ut proprerea ipfe peccata nobis condonet, fot' tem filiorum déférât,uitam æternam rependat (ex pat teenimfunthæ uirtutes,imperfetftaî funt, legi^Deir utdi.'

utdiâum lam nrpccft,difcndLimq5identidcm,nofa-tisfadunt)fed unam elTe omnino gratuitam mifericor dûmDeï ex qua, amp;nbsp;unam Chhfti luftitiam propter quam nobis peccata remittûtur, adopnoin filiosDei offertur ôt confîrmatur, uita ætcrna addicitur, inqj nobis fnchoatur ôé per ficitur. Cum itac^ banc Dei mi fericordiam ôi^Chrifti luftinam, fide, qua Euangeho quo ilia nobis offertur certo credimus, primum ample lt;^imur, apprehêdimus, tenemus, habemus, Chriffus ipfe amp;nbsp;Apoftoli eius,SC Ecclefia uere apoftolica, dicQt inerito nos iuftificari, QC faluari, fortemcp accipere in* ter fandîificatoSjnon fpe,non charitatc,non tota iufti* tia cunlt;qisuirtutibusconftantc,fedfide.

VtenimSC amor Dei Deum fuo quodammodo charity côpledîiturjôi: fpesquoc^,utquæiHcnititur, omnes^ lt;]uo ali» uirtutes, quibus utredîè fancfiecpuiuimusjta De dammodo um colimus,tarnen prima cognitio Dei amp;nbsp;Chrifti Do copleiluit' mini,omniscj;gratiæ,iuffiti», Sii. meritieiusapprehen tur,fed pri fio fit Si^côffat fide: ac ita côfiat,ut Dominusdicarfim- fnumfides. plidter, uitîatternâ habere omnêcredenteminiè. At* qui fàlutis noftrç myfterium,quis poffit uerbiscloqui æqucidoneis, ô^adædificandam pietatem appofitisf

Ecquid queat in his locutionibus effe obfcuri, ho' minibus pqs duntaxat, ucritatem quærentibus co» gnofcere non oppugnarc, ÔC irreligiofis uerbis fiC fo^ phifmatis inuoluerefEadem enim ratio iuftificandi, OC in gratia recipiendt etia inter hommes obleruatur. «i »b hero

Fac, exempli gratia, feruum aliquem grauitcr pecx caffe hero fuo.condemnatum^ effe propterea ab iIio, dtmniti, amp;nbsp;Ô^iuread fupplicium : deinde herum fua ultroncafa fus niifericor cilitate 5i^ bonitatemifertum huius fcrui,à feiam iure rnm ««?«. condemnati,eiperferuum alium adnunctare, feom*

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. r • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;~ ■ r n. r- » t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;doptl».

nispcccati lut ueniaei tacerc, odeum limut adoptare

Dd Î infi^

«*4

in fih'am,harredcmcp fuum confti’tucre, modo pcccatî cum pœniteat,Ô^ credat fibi tantam clementiâ amp;nbsp;bcnP gnitatê pollicenti amp;nbsp;ofFcrcnti.Si iam feruus ciufmodi» qui erat ab hero fuo propter fcelusfuûad fuppliduni condemnatus, ncc dubitabat ic iamiam ducendû eflè» xjerc credat Euangcliû illud de uenia ultronea, ÔC obla 4a adoptioncjfibi ab hero fuo ucrû adfcrri: nunquid ß mulatcp adnunciatac clementiæ ÔC benignitati heri fut crediderit, percipit, habetep pcccatoru fuorû rcmiffîo* nem,amp; fut adoptionê in filin heri,iuscp in hçredititetn eius,atcg ita iuftificatus eft apud herû fuû,hoccft, pec' cato fuo Omni abfolutus,filiuscp hæres eius côftitu» lusf Cun^ hare ferui fides, qua oblatam ab hero pre catorum fuorû ueniâ,8C in filium adoptionê recepit ôi tenetjfît folida, Si Dns promifR fuiferuanstpoterunc hie feruus dubitare,feaccepturn,ôifruiturû(quod qui dem ad herû atcinet)quareune^ fert ins adoptionis, aut no certa fiducia,ôifîrma fpe illa omnia expeeßaref Aut poterit hic feruus,dû in ifta fide Si fpe, in herû fuû pet ftiteric,herû fuû no ex corde etiâ reuercri,rcdamare,ôi colere,quê credit fcilicet in fe fuifle, Si cfTe tam demen tcm,8i beneficûr'Q.uidf'Nec remittereetiam amorêôi cultum heri fui feruus ifte poterit,fiquidê Si credat fit'* miter, Si confideret contincnter,iê in horas comittere» ut rurfus ab hero fuo abdicaretutj'ôi debito pridcni fupplicio addiceretur,nifi herus fua tam immenfa mP fericordia Si bonitate, adoptionêipfi côfcruaret. Si deifet quoep ei, ne ea rurfus pcccet,ob quar abdicate ip fum neceife foret. Qui fi fentiat etiâ herû fuum fc,quo in officio fuo. Si diligentia demerendi eum ftudiofius progreditur, habereindiesfibimagisfamiliarem, kéç abeocollaudari,pluribus^ paternisbencfictjsornagt; ri, Si ad pleniorê harreditatis fruitionê admitti: et harc otn*

omnia multo fibicxhibcn ab hero benignfus, quam ulla fua oftïda mereantzquî poflît feruus eiufmodi un quam inanimûinducere,utofFendatbcrû fun,fuitam‘ effufè amante,et in fe adeô benignû,et no potius totis enitat uiribus, ut hero fuo fefc per omnia approbet ÔC. gratificetur in rebus omnibusfEt fi quid forfan admi l'erjtimprudens,autlapfus infirmitate, quod hero dif pliceatiquîpoflît nôob id ftatim toto animo eóflerna# ri, ucraep poenitêtia deliefli fui comoucri, ueni✠eiu» ab hero fupplcx orare,ô(Jeo ftudiofius conari fcfe ei o-mnib.ofFictjs ap.pbare, omne^ porrô delidîû euitaref

Et in hoc feruo igitur uidere licet,cum fide quidem oblatat ueniæjamp;adoptionis certa,cohærcre necefTario' filt;fiduciâ,amp; fpem bonâin her5,amorcm quocß 8C obgt; feruantiam heri, qui ucniam delitfli SiC adoptionêgra-tuitô obtulit, huicquoc^ officia recepti in gratiam, âC adoptati ferui haberi grata, SC ab coremunerari,plc* niorcm^ eum indies adoptato feruo fruitionem im» partiri hacreditatis gratuita fua mifericordia SCdona* tat, 8C c5fcruatæ,plenccp olim tradendæ : tame nemo, nifi fi quem libeatapertæ contradicere ueritati, poteft inficiari, cum difcriè planecp de hoc feruo uelimus lo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

qui, dicendû effe, eum ueniâ peccati fui, SC adoptionê infilin,cum prima accepifle, 8C quotidicacciperedefi-dorum condonation?, adoption?^ retincrc, tandêqi hïreditatê heri adiré, fide ilia, qua prima offerenti he. fo hacc tanta fua beneficia credidit, non uerô obferuagt; tjone fua,5C Audio demerendi herû fuum : cûm quod fidem illam hæc ferui obfcruantia,SCcoIendi Audium, tunâaœeius officia cofccuta, 8C ex fide hac nata funt, confîAunt: tum etiam quod hacc (êrui in herum fiiumobfcj-uantia, 6C cuntAa officia, tantam heri be* ’’’gnitatem haudquaquam pofAnt compenfare, k*' giue herum iuAe demerendi fatisfacere,

Ecquts»

ai6

Ecquis pofTït rum ratione uKa diccre,quod is ferno eiufmodi caufam daret remirtcndi ftudtj fut in demcgt; rendo hero fuo, qui eum ad hunc modum adhorfarc' tur!?'Ecce gratiam hen'tui, cum eïTes mortem merirus, t tantamcp dignitatem, tantas opes, uteius nunt hlius, i amp;haïresfis, accepiftifola fide, folocoquodcredidifti hero tuo,cum iftatibi per conferuumultroofferret,ad ( 14 abs te nulla re prouocatus,nihil enim tu ei præfttfti, * nee prçftare potuifti,aur potes adhuc, quod (it par tan tç eius erga te mifericordiæ 6C bonitatüaccepifti ab eo, Sc accipis omninogratis tanta eius beneficia.Efioigi-tur tam dementi in tCjóCbono hero gratus, ca uc e. m . unquam pofthac offendas, facofficium tuö in rebus ) omnibus fummacura amp;nbsp;fide, neeunquam cogites te ullum poffeheri tui beneficium promereri : fed agnoquot; fcas Temper,quaccunqj ille tibi beneficia contulit,ÓC ad hue confertScconferetjCa tibi contuliffc, conferre,ôi collaturum, cx fola fuaprorfus gratuita in te benignh I täte. Indubiè nemo Tang mentis exiftimabit Teruume* iuTmodi ulla poffe alia hortandi rationc.amp;cauendam omnem heri offenTam, 5)C ad faciendum in cuntfîis rebus officium erga herum Tuum inuitari efficacius, Si accendi uehementius : Ti modo Teruus ille in ea, quam ciattribuifidepermaneat, ut indubitato hæc de hero fuo atqjfeipTo.ôi credat Sicofideret. Primurn, herum fuum habere liberû in fe iusuitæ 2Cnecis,necfe poffe manum eius eftugcrc. Deinde, fefuiffe abipfo uere I'ure^condemnatum ad fupplicium,0diocipfumad-hucquotidic mereri,eicp fupplicio ferurfus omnino fubqciendum,fi feiens amp;nbsp;uolens herum offenderit.

lam nos,cum de fide iuftift'canteloquimur, dare Si copiofe exponimus, nosloqui de fide ea, quam fcrip-tura nobis utiuftificatricem dC faluatriccm comendat, de fide