Dit boek hoort bij de Coiiectie Van Bucheii Huybert van Buchell (1513-1599)
Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:
• nbsp;nbsp;nbsp;de rug van het boek
• nbsp;nbsp;nbsp;de kopsnede
• nbsp;nbsp;nbsp;de frontsnede
• nbsp;nbsp;nbsp;de staartsnede
• nbsp;nbsp;nbsp;het achterplat
This book is part of the Van Bucheii Collection Huybert van Buchell (1513-1599)
More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732
Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:
• nbsp;nbsp;nbsp;the spine
• nbsp;nbsp;nbsp;the head edge
• nbsp;nbsp;nbsp;the fore edge
• nbsp;nbsp;nbsp;the bottom edge
• nbsp;nbsp;nbsp;the back board
fo.
9quot;/
-ocr page 9- -ocr page 10- -ocr page 11-IVRIS VTKIVSdVE
Tk-«4J3ITip METHO'DICA,
»M NrE^V 0 M N I V M TITVLORVM, TAM ^ÔNTJF^CÎI, Q^V A M';e AE S A R EI IVRI5 MATE« nam amp;j^cini3r;*;^Iofrarum item amp;nbsp;Intei^retum abftrufiora uoca-buIafcicmwSf ^ummatim explicata : poftfemo 66 iudTci'arfj ordinis tnodufft ^dJ^rcj^wam forenlcm accommodatum^compleélens, ExórèDo^ ^i/^^£/^»ï^gt;^^*CpNRAm LAGIlurecof^uhiannotata^at^in ^atttiM ^ßn^ularcm utiUtatejn ßudipfornm^iterum exci^, i'^^f/iendatins tedita^ una cum Summari^'s o* Scho^
■ ^/•‘^fyflVSTINIGOBLERlGoa^
• rini,Iureconfultit
: Afteda funt Do^rornm ah'airot uironim opufcula, *#^atione docend*,difcen.aió^iunsCim'Iis,quo-
• rum Catal^um uerü pagina
' U. reperies, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
QVAE HVIC OPERI .... nbsp;•
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• recens acceflere: . ; U
ClaudîfCantiuncuîælurifconfuIti d^anone ftudijIcgaIis,Pa-rçnefîsadamicumanonymum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;~ »o*
Chriftophori Hegendorphini de Compcndiaria dTî^idÿu^cf uihararione,ad Mauncïnm Breuwlerum confiliurf ,. 6«ö D. Francißt Duareni ad Andream Gnillartum, datjhliqd uiri Andreæ GiuIIartiJibcnonim in Regia magifi^fili.fn-|^^e rationedocendijdifcendi^ iurisconkriptaEi^iftola»» . 6z« ^guinarius Baro Iureconfultus,De ratione doeWSi difc^ndiep iu ris ciuilis,ad iuuentutem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;lt;gt;51
p,AndrcæAIciatiiudiciuni,quosIegumintcrpretespo^simùni parare fibiftudiofidebe^t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^3?
-ocr page 13-GENERQSK AC NO-
BILIßVS ADOLES^ÇEISTIBVS, lOANNE Lwdouko, Adolphe amp;nbsp;Henrico f«kribus ^iHuftrft Domini GuilheL micoiiitis à NaflaWjCatz* ndnbogcn,Vrândcn amp;nbsp;Dietz filins,*® ominis fuis colendifsimis,luftinuç Go-
• • blerus Goarinus iureconfultus
a * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;% St Pt D,
,VVM, GencrofiadoUfeentes, permultiueteriim ■ p^æffantifsimorum hoVninum,amp; in primis philofo phorum,^oâ:rinamomnem,quæ ad formandos mores,ad^conferuandam ciuilem focietatcm,ac fe licem Re^ubhcædatum gubeinandum i^edabat ac pertinebat, diligenter Iiteris coinplexi fuerint 00 pcrfecuti,ac quæ ipfiagnofeebantedèoptimaeti-pda rdiquerint: turn uerô id omnium dexterrimè arque abfolutißimc Î^mani illi iureconfulti feciflè mihi uidentur.Et fuit ea quidem tufic eius nrbis fumma felicitas,ut cùm alps rebus plerifque, turn autem. legibus optime conditutis ad occafum ufque fuum unicè noruerit ♦ Q^are frudra ed, ut quis ia hac grauifsima difciplinæ uete-risinclinadone^orum^ temporum confufione ac perturbatione me-Iiora ciuihum yepam præcepta* conuenientioremùe Reipubliîæ datum fîbi ptoponaffitfexpeidetcondituendum fore, quam ab illis pri' feis Igudatifsimis I^um amp;nbsp;latoribus amp;nbsp;interpretibus ian^mtea 5ó con ditutusfit^S^ inipforum libris ac monumentishodiedumdefcriptus compergawijX^
Cuius rei facilis uel hæc poted ede demondr atio t Etenim cùm natu ras hominum,amp;f communi f(jcietati,uitæq; ciuîli nihil fitneq; aptius ne quecorrftnodius,quam legitime amp;nbsp;æquabiliimperio homines contine rijtgesföas prudentifsimi Æi uiri, qui amp;nbsp;uirtme amp;nbsp;ingénié amp;nbsp;doe'^'i-na maxime antecelluerunt,ex x^uo amp;nbsp;bono ita moderatifunt,ut natu ræduÂuadmediocritatem atq; iüditiaAjumquam ad gnononem amp;nbsp;pcrpenr|iculum præferipta omnia ré^rent |-cgum enim omniunf feopusedè debet iuditia amp;nbsp;æquitas,finis uerô pagt;amp;tranquillitaSf De-fundi autem illi multis grauif^mfs negotqs publicis, amp;nbsp;indrudfplu-rim^umrerumfeienîÂ,tum« narijs caufis longoq; ufuinampïifsi-nT^f^^nanoimpcrio excrcitati,Pand^das,Inditutiones,Conditutio nes,Authenticas,Nouellas,aliaq; Regniiudiefjq;fuifempiterna monj. fnenta,quæ ab omni »oderitate meritô fufpiciantur, amentur, Só con-feruentur,pod fe reliquej^intt •
Itaque cùti optima adminidrandæ Rcipublicæ ratio in Îÿs Impera-torum fandionibusac iuFclonfultorun^difputationibus elaborata fit ôôcentineatur, p*rudentcr faci^nt atq; ex utilitatepublica, qyiôôin
-ocr page 14-o
E TOLA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;.
Scholls ca iuuentuti difcend^ pcnitiiÆqûe*cognofccnda propos nunt,SCmforomagiftratibusatque i#cïïcibustra«anda prarcipiunt, amp;r in gubemation^ atqu^impcri^rincipibus ubique fequenda amp;nbsp;cu-ftodiendafuadent» , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Atquiucrocüm in hisipfis permuta fanc Sd perjjlcj6a*fint Só abdL U,quæ propter uctultatem , ac return antiquarum ignorationem, ueluiciisitudincmccmporum,ïï quiobfcurioribus^fis fu^interpret tadone lu«cm adferrc,amp;iuuentutcm ecu manu ac in4tólt; in ca m^-fteriapcrduecteconanturg annebudandi uinilhatg^c ama^di funt obfecroC Eglt;5 ueró lau dandos cos fummopere «ïtcaliqs^|hjyc aman-dós cxiftimo,tantura abeft, ut uoluntat^m corum atque ftudkim quoins nomine calumniandum autreqciendum putem» ^^id enifn in uni-uerfotq^arum orbe præftantius eft iuftitia^quamumutemAobisut bonum maxim^ubheum atque vo^truuif^Sc uitat cornnySm neceflarL umeumprimis traditam atque commendatam uoli^« Dlt; quaequf-demquid potuit magnificentius dici,quâmquotf ?^^^ekfcquoiigt; damillcuatescecinit: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
EfK/'tlt;/ltKitielt;rvv?(ru^uSc/liu/7rSa‘^«^iT*islfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• •
Eosautem,qui propagandæ iuftitiae , ac prouehertdat iuris difcL plinse curam atque fonicitudinynfufcipiunt,quique fut ad commua nem Rcipublicat pic beneque gubemîmdæ unlitatcftAludia confe-runt, predate de hominibus mereri,r#ftc iudicauedrpxis» '
Inter quos ifto quiden^ tempore docHlsimim^ifum Conradura Lagumpiae^ncmoriae^quihanc Methodicam iurisdoeftrinam Çjpç-rioribus annis fuis difcipulis didabat, omnes literati merito repo-nent, atque connumerabunt ♦ Quam Methodum , cum tyj^iQgrSphus iam fub incudem reuocarc aedenuo edereueUet, quod prior edido pbualde mendofum at deprauate fcriptum exemplar, quod non ab ipfo autoreLago,fcd ab aliquo eius auditore forte natrus cflit,nonfa tis ex animo, fdiciterqqp cccidiffet, operftn meam in emendandoac corrigendo fibi popofeit, rogauitqu« ut manum ipfc apponerem. Quomajp autem uidebaq^meditara didataquc4-aginoil iuu^nibus , modo, udut hsec iuris facrapîîiwûm ingredientibus,fed amp;nbsp;prouedio ribus Icgum Giuiliurgj’Canonumi^- candidatis baud medioerfter conferred, non odiofe relmfratusfum factor, id onerismihi iniungi. Aft nominatim interpeHatisamicis quibußlam, aheunde mihi opta^m corre^dus aliquod fcriptum exemplar , fi quod vfpiam,forti^^t!tl •uditoremLagi delitefceret,d5ri, quoadiutushocamepoftulatum officium amp;nbsp;rendus præftare 06facilius potuiffciji.
Quod ubi denegari mihi uiderem ,feci,qubd potui ,86 quantum inhac re facere permiffumeft juideljcet, utranqueeditiqnem amp;Ege-rfblphipriorem, amp;nbsp;huius æmulam Cry^hp altcragn poftea fubfecu-tam,priorcmini0 mdiorem’ab innumcristnendisrcpurgaui,quem-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;admo-
-ocr page 15-NVWCV|AT0RIA.
admodume^collationeutnufque kcfloi^cilê apparereconftareque poterie*
' Adieci præterea in Gnguîa capita fummulas quafdam, quæ materi-amcui'ufque Ijreuiter mdicarent, S^ftinanu occujsatoqùe Leftori ccuEknclîi ujfC eflènt^Locositeim ^feurioresaliquot,fedpaucos, 80 parcifsime eî^^Ucani, ne commentaria commentaries affucre ueL le uidererfut nûne adiutos hac opera noftra qualicim^ue adokfçentes In^ic librum maio^i cum frudu ac utiïitate, quam antea, leduros effe non dübitenirquot;
PorroautemJ^Ï.rp bis fuis commentarfjs Lagus non ad Inflitutio-nes Impdia^s tantunf petcipiendas, uelut*prima Legwmcunabula, ekment^üe^fe^adPandeélaé! quoque ipfas , totumque lus Ciuik, amp;nbsp;Pontificiumj^^è cognofcepdum traftandumque iuuenibus Me^ thodum1ianclocupktem iuxta amp;nbsp;artificiofam præferibere, ac ceu uL am quandam fernere uoluent, minime opus fore putauero,atTcorun-dem Gompvi'ft%iojT-”'n Ledtionem accuratiore aliqua noftra com-mendatiojieaiueft^teminuitare, cum utiÜtas perfefeintelligentibus patcat,Gtqrin conf^ffe ♦
Siquis adjoTefcens tarnen præterea, cüm uaria frequensque hodie, aemuïta de,iuris Methodo quæftio fit, forte quid expetereuidebL tur,fubiunx:^us in cake libri appcnjicisloco, quorundam dodif-fimorum uirorSm huius ætatTs diferta fcripta , de ratione docendi, difeendiqûe luta^^o amp;nbsp;minufin hac editione , dodlrinæque^cne-re defiderarent a^^ftentes, amp;nbsp;fuorum i^diorum rationem tanto-rumhominum fei^entijs atqueiudicio magis conformaient aeftabk firent^ •,
Qui^jrid autem operæ feu labons in hunchbrum a nobis pro in-genij noftri tenuitate ac oef) incertitudine atque anguftia eft impen.-fum, id totum ubbis Genejofi adokfeentes perpetuæ commenda-tiónis ePgo nominatim , 86 officiofe inferibere ac dedicate libuit, cüm quod 8d ipfi in boni^, redfisque ftudq^ iam cducamini, turn quod Ôd ufiii aliquando uobi^literaria hæc amp;nbsp;forenfia futuraexfti-mem** , *
Præflarè apud Xenophontem proi^unciat Socrates, Generofum eftè, 80 omni fauore dignum ingenium , cuifynt cordi politicæ di-fciplinæ In eas autem potifsinfum hac ætateueftra erudiendi atque ediÉ^di artes uos eftft, ’es« «fST«s, quæ uitæ ueftræ decoræ, Reiqûe publish fakitares«fore iudicantur, nimirum, quæ uos ad pietatem, iuftitiam atque manfuetudinem trad^cant* Adquas uirtutes omn^s domefticum in patri præftantifsimo exemplum habetis,quod fi i«-tueri uobis diligenteraejequi libeat, amabitis proculdubio pietatem, ueritatem,»uftitiam,manfuctudinem , 80 dodrinam ♦ ^as quL
-ocr page 16-dem ingenuas uirtutes cuni^*M2*^ ^^ pitre üiblimcs cn^, Sf curnuu lacas, non potcftisuos eins fil^ at^tj^ bæredes abujuededecoreolim ncglexüTe uiderf: quinimo præemua uobis cura fit oportet, ne quid à Picernis ornamentis tkg’ener^s , uosque magis aduirtutum pa-ternarum fuccefsioaem paretis,præfertim cum hæe ftudiauobisad iUas comparandas 06 retinendas magno femper ädiumentp , præfi-dióque efle poterunt ♦ Etutcertè poGint, monito^as ueftrosindo-élrinæpræccptisSchnepfium 06 Scæuolam, mag^a folicTtudme •#-que difegentia in hoc incumbentes,reuerenter au^e^’ai u^s obtempérantes iUifcatque dociles præberc d^ti^ Be^ ncualete* Ex Dillenbergaueftfa /CakHdis* ^
Februarqs, Anno • nbsp;nbsp;nbsp;gt;
M. D. 1,11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
-ocr page 17-OR’DO CA'f’lTVM SI'
VE TITVLORVM HVIVS ME-
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diodi de dodnd% Juris Qiuilis« •
CAPITA PARTIS PRI mæ^quç cft PTHdofophica, I« Argumentum dodrinæ »uns fokt I^Confihtim trac^ndi argument/ do dßnac Ïufnrper expofit/onem QC di ft/n^onepr^tulorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ïll.De pj6torc'p?rté4oAr/n3c lur/s 3 lllJ«Qu(^otio irtft/tuatur Zus autor/ta tepult;ica • V^Excófuewdjt^quomodo lu^ona tur •• nbsp;nbsp;nbsp;, VtD/fFerednae fun's, quas «»uarfe-tate caufardyi acc/p/t Vin ♦ Öc fiMcrj/lttauone Icgum 3C ftatutofum* **• IX^DefntcrfÄrctatfone legumatque ftatutorum reftr/d/ua X^De intcrgretattoneIcgum0lt; ftatutorum è«:jjnfi'ua XtDefiilt;a^ioneïuns XU^Dcuar/alcgitoanegatfone* z9 Xlll.De Rac/one j^ legfs habenda 3» XIIMJntcrprobabiJesop/nfonesqug fitp/aefgrenda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^j^ CAPITA SECVNDAE partis,quac eft yfftorica, Pratfano fecundae partis * nbsp;nbsp;37 l»ConfiKumó^ ratio tradandae fecun dar partis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;38 ïbCapitarerum fecundae partis * 39 • UbDciure^serfonarum ibid» UIL Diuifio poteftatum, quac dantur perfonisinperfonas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4t V^Depoteftatepatria Vi» Qiiibus modis patria poteftas ^-«uiritur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. • ^i/^iibus modis patria poteftas a- ViiuDe patronorum poteftateinlibertos lx,Qj.iibusmodis ac^uiratur iuspa-tronatus in libertos « X» Odiibusmodis patroni fus fuum amtttant * .ƒ 51 Xi,DeeccIeftaftitfurepatr«natus 54 |
xibDc tutefar/a poteftate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff xiii.Quib modisacqtrifat tutela 53 sçnihQuibtmodfs tutela finiatur öx xv,De curatoria poteftate xVbDe dominicapotey:aïe xvii De fublata feruorum differen tia • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. xviurQuibusmodfsquisfn feru/tu- Xix,Qu»busmodfs qu/s euadat ferut cutem xx. De prfuata dignitate ^ uilitatc perfonarum • xxi.De publica perfonarum potefta-te2lt; dignitate xxq. De politica poteftate perfona rum xxiij. De mutatfone imperq Romani :^tiiq.Dercrum communfoneamp;^ pro prietate Kxv,De differentia iuris ten^ndi res 84 xxvi, Diuifio rerum iuxta lus acqui-rendi cas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Stf xxvij,De occupatfone rerum 89 xxviij.Deinuentioncrcrum 9® XXiXtDe captiuitate xxx*D c N atluitate xxxtDeaffuuione Kxxq.Dcfpccificatione 94 xxxJij.De^accefsione xxxiimDe confufioneó^ commfttio xxxvi.De cultura Sf iatione xxxvij-D^t^adicione xxxviij, Qjiibus modis domjpfare- rumiure gentium amittantur 99 xxxix * Qiiibus modis pofiefsio reru acquiratur ÖC amittatur jfl* Per quas perfonas nobis domi«- um,poffèfsio. Si obligatio acquifó-tur xh\ Qiiibus modis res acqièirantur iure Ciuili nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• xbj.Deinucapione xliif, Depraefcripuonc |
XLIHl, De mterniptione præl^ ptionis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;top
XLVt De præfenptfone ter um in-corporalium * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»t»,
XL VI De longifsimt tempotispræ fenptione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tu
XLVILDe Arnffstone nj XLVlILDe donatione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ly
XLïX.De Arn's, Sponfalitia largita te,DotejS^Donationibus propter nuptias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;up
Lgt; De donationg inter m'rum ^ uxo-tern nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* izj
LLDe donationibus caufa mortis 12p LILDefuccefsioneexteftamento «31 LlU*Q^bus modis teftamenta cönfir mentur,’lutinfirmentur »41 LIIILDe Codicill« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;440
LVtDefideicommifsi's
LVIbQiiæ conditiones, caufae, aut modi uitient difpofitiones uolunta tum,uel non
LVIII. De interpretatione dubiorS in difpofitionibus uoluntatum i^^
LlX.Hiftoria emendati iurisdefuc-cefsio^e ab inteftato
LX^De fuccefsionibus quae defcrun tur exnecefsitudineciuili • 17» LXtDeiure delibcradi in adeunda, nd omittenda hareditate 174 LXIL De delationibus fuccefsionu, QC iure accrefeendi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177
LXllLDeferuitutibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17p
LXllIt De ufufrudujufu, 3^ habitati one nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»82.
capita TERTIAE
partis, De Contradibus* Præfatio, An Chriftiano liceat^iri co • rfradibus,qui iure ciuili probaiftur • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;187
L De obligationibus, eJriim^ differenties
ILVnde oriantur obligationes ipz IIL Qjiib us modis toUantur obligatio lt;ies
Vl.Anlic^atpacifciVfuras 20p VlhDecommodatoamp;^precario 211 VlH.De dej^fito S/C fequeftratiôe i »2 lX,De pignore amp;I hypotheca ^»4
X^Dt^ndebifo • ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t«^
Xl.Dc uerborum obligationibus 219 Xff.óefideiufloria obligatione 22« Xin,DeConftitutiobligatione 223 • ^Iiy, De expromifsione SC intercef-fione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;224
XV, De ponicitatioftib, 6C uotis 22/ XVl,Deh'tcrarum obligatione 22^ Xvij.Deobligati^I^ex cofenfu 223 X VlILDe emptiOTte^ uenditip, il» XIX,DeIocati5e6Ceö3udigne 234 XX,DeEmphyte«l* ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®3^
XXLDelbci^tate .• / ^ nbsp;nbsp;233
XXlLDenuptqs . * nbsp;240
XXlffDe mandat! dbligatime 251 XXfni,Deprgp0Wfciiftnegotipr2 z^j XXV, De obligationibus ,qute ex quancontraciluoriuntuf, 25^ xxvi,De contradib-^nominatis 257 xxvip De rerunxp^iujatioee 253 xxviq,De tranfat^ioniblis ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;259
xxix,De obligitlonibu^, qug ex deli dlo oriuntur • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
xxx,Defurto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ibid,
xxxi, Qiii obligentur tx/urto fuo-
mm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Ä ’
De furto quo ^Kena materia in aedificiumtransfet^ieft,
xxxi),De ftattflmoro hæreditatê non aditamdepopulante
Xxxiq,De SacriIe§io0CpecuIatu ibi, xxxiiij Deexpilatoribus •’. • 64 xxxv,De plagiarijs • lt;nbsp;• tóf xxxvi,De falfarhs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem
xxx vij,De calumnfatoribus, præuari cato?ïbus,8Ctergiueriàtoriî)Us 267 xxxvin^e captatorib,munerum 263 xxxix,Deincantatorib,ôC ariolis ibn xLI^ ui publicaSC priuata 26p xli. De crimineTaefae maieffatis^SC ie-ditiofis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;270
xhj,De hacrcticis SC apoftatis,’Utc^ feif maticis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid,
xlnj, De conpenliculis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;271
xliiq.De heap's SC ueneficis JelL, xlv.Deparricidi% .
xl vi, De adulteris, ftupratoribus,in- * coeftuofis,leno nib, SC raptorib,273 xlvij. De praeA^nibus, SC direptorib, atqueingendiarns nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;274
xIviij,De uioIatonbXep^Ichroru 273 xlix,Dtterminompto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ib,
L,Dc co neufs lone nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;270
Li, De
-ocr page 19-
I N 4 LEDc effra^lbnbus career urn ibid. LUDe receptonbus IJÏl^DeifUurtjs ^bid /bid» Liiii.De damno iniuria, uel culpa da to * nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z78 L V ♦ De extrgordinarqs criminiBus* L V j.Dc dimine Stdlionatus 280 LVHDe doiomifl» ibidem ’-•ïn^Quiqnus e^debdoeorn, qui in nofirgfuntpoteftate obbgemurzS» ï-iX.Dc obfigäS^jibus, quacexqua fidcIié^nafGunn» * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;282 ^^, De eijfigatione ex lege 283 CAPITA -QVARTAE fw^tis, ©i^Tvdiontbus. •
Vi» Qinbus adiombut tuspatnac po- teftads conferuatur ?O5 Vn. Qyg adi^nes dentur pro iure pa tronatus * B ^ Vni.Quomodo agatur pro iure patro natusEedeftijjt^ IX. De Adionibd^q’ux dantur pu-• pij io co ntra t utorem,ueï tutori iure pupillorum • X.Qliibijfeadionibus inter puberes amp;nbsp;ctfiatorts agitur ’ Xi.Quibus adionibusdelibertate in ter dominum ô^eîuum agatur 317 Xn.Dwreiuendicatione * Xjii.Deadionibusadipifc^dg,rett • nendae,ó(rccupcrandaepoiïèfs. 31». XnikDe çoncuifu petitorîjÔ6 Pofief forijiudieij * XV.Qiiaadioneuendicanturresa non^emino nobis traditæ, QC non-dum ufucapta: X Vl. Cur rei uendic^^tioni relieras jfemnes in rem non ^oxim^ubiu- Xvii.Exmodis acquirendi iure gen tl um 5» (îî4 Xvjn*Exmodis act^iredt lure ciuilt XJx.Exufucapionejóópi^fchptióe ib. xx» Ex donatione 3ï5 xxi.De donauopib.fponfaKifs 337 Xxij.Ex donatione inter cpSiuges, in |
EX. ter parentes 8d liberos,8d caulamor ?5* 573 3T9 380 3S? ^ fada. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;340 xxitj.Ex iure fuccefsionis à teftato,ÓC intefiato nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34* ^xüïj. Exiurefuljeefsionis à teftato, «elinteftato,iuxtaiusprgtori3 346 xxv.Ex fideicommifio uniuerfali 350 xxvi.Ex necefsitudineciuiÜ 351 xiwij, De collatione bonorum inter hæredes xxvüj.Ex teftamento pre^egatis 354 xxix.Qjaib. adionib.fenütus uendi-cetuj^aut co nftitui grobibeatur 3 ƒ7 xxx, De communidiuidundoj amp;nbsp;fint urnregundorumadfionibus 360 XXxfi Adexhibendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^1 xxxq.De generafib. adionib. ex di-uerfisobligarionib.copetfhtib^364 xxxii^’. Expado • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^7 xxxütj» Ex mutuo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem xxxv,Ex commodatoSdprecario 30^ xxxvi.Exdepofito amp;nbsp;fcqueftrau 370 xxxvij.Pro pignore et hypotheca 37t xxxvüi^Pro indebito foluto 374 xxxix.De uerborum obligationc 37^ ïié.Exfi'deiunofiaobfigatïone 370 xïi.Èxconfiituto ibid. (ne 377 xliq.Exponicitationeó( uoto ibid xliüj.^ obligationeliterarum xlv.Èx empto Sd uen4ito xlvi.Ex condudoSd locato xlvipExemphyreutico contradu 383 Xlvid.Ex iure fociecatts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;384 xh'x.Promatrimom'o coneihando aut dïflbïuendo L.Ex obligationc mandati nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;337 Li .Ciiïil^cafib.conucniat, aut nobis in aliosder adio ex alieno cóti«du, iij.Jdx quafi cotradu 303 (feu pado 3S9 Liq^Sx contradibus inneminatis ib. Lfitj. Qj,tando contra obligation^ij conueiTqpnisöC folutionumdetur adio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;390 Lv.De obligationc deUdorSni 399 Lvi.Ex obligationc furti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;403 Lvq .Ex obligauóe fa dg uiolctiç 403 T.viij.Deob!igatiôe fadeiniurig ^07 Lix. Ex obligationc fadi, quo damnum uel iniuria uel culpa facien-tis datum eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;408 Lx.Defubfidiarifs adi^nibus 4*1 LjitDeadioneinfadum • 412 |
LXII.Spcci'ales adionesinfa’t3;um ex legtbus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;** 41Î L XUL Speciales'infadum ex edidis ‘ ibid, L X nil, Spéciale»in fadhim cximer^ did-is ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidT L X V, Adiones in fadum generales L X V I, Adio in fadum generâlifsi-ma LX VIlI,Ex ©bligatione legis 4*p L XlX, Quadoofficiumiudicisloco adionis imploretur L XX, De cefsiOne adionum 42» LXXI,Jpe exceptionibus 423 QVINTAE PARTIS capita , De iudieijs, Prxfatio, An iudicioru tradatio bo-mini Chriftiano conueniat 434 I, De iudieijs, eorum^ differentijs 4?^ II, Apud quos indices quaetj caufae agi pofsint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43P Ilf. De citationibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;#42 UIl.Qiiomodo procedatur aduerfum eos,qui in iudiciumuocati non ueni-unt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;447 V, De excufatione eius , qiR abfque contumaci^in indicium non uenit 453 VL Quifuouelalicnonomineueriari iniudicio poflunt, uelnon nbsp;nbsp;nbsp;4-?; V111, De procuratoribus SC fyndicis 457 I X.Deaduocatis « X.öe reo côparente per fe uel per pro curatorem Xl, De dilftionib.se ferqs '^ 400 Ü11. De facifdationibus X111. De libellis, quib«.idioncs pro-ponyntur Xl 11L Qjiando quæque exceptiones opponi in iudicio pofsint 4S4 |
XV. D/mutuis peWtionib, 48« De ordine cognitions487 *X Vil, De litiiconteftatione 439 X VIII. De coércëdamalitialitiga-tiSreligioneiftrifi^randi 495 5CIX, De probati^mbus 490 XX.Deeuickntïafadi 499 XXI. De confefsione* ibid, XXII, Defaï^5Ccon|munio^ini oncF _. . nbsp;nbsp;nbsp;« ^0» XXIII. De teftibus’ • yo* XXIIII.Det^.*Iis : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5,, XX V.Dèpræfymptioih'bus 517 XXVI, De expediendi^litib, per • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;delatiorfem iuiafncnti 518 XXVIL De ÆB^^atioijibus fn XXVIIl.DcconcIuCone fzy^ XXlX, De confultarione indicé inprofej-en^fejitentia j»8 XXX.Defeme^a • .• nbsp;nbsp;5^9 XXXl.Dere^udiamp;ata I nbsp;nbsp;nbsp;54» XXXII, DFexecuyone vd indicé tae . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ43 XXXlIl.De prxfidns.declinandac ininrix iiWicum $43 XX XIIII.De apj^iationibus 'ƒ 49 xxxv. De crinjinabKiudieijs $6^ CAPITAgt;tÄRTIS SE xtæ. De prinilegijs. . . I, Anprinilegft inter leges publi-cashabendafint •. • !66 II. De diife)»entifs prinilegforn 569 III. De priuilegns imperatoriæma-ieftatis • • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97^ 1111. Äc priuilegns pontificw: poto- V.Depriuilegrjs poteftatum infe-ftorum ab imperatore^SC pontifite nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;• 977 VI, Depriuilegqspriuatarum poteftatum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;ƒ73 ViLDe priuilegrjs perfonarS, quae • illisprop/er dignitatem conditio lift, ant oithnis competnnt^J|^ VULDeimmurytate . nbsp;'^^ |
INDEX
-ocr page 21-INDEX KERVM ET
VERBORVM HOC OPERE MEMO-
rabélium» Prior numerus p^inam, alter cettuman-
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quem pagiflæ iocum oftendet»
A * » /ibiffiquipat' ‘ 274.5 Abfetts pro contumacntbetur lt;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ^ nbsp;nbsp;nbsp;5^3.6; Abfensquis^’ }7à.3 Abfewesde^nden^ *’**gt;^^^? Abfcntesqui^- * . *lt;®.7« Abfentes rci^aufd notrgrMen' turmufU^.ciuiUb., $96,to Abfinti fitte dolo cxcept^tribui tur •. nbsp;45^2X^543 td AbfentiS excufaddi nwius uel procurator mittendus 4f4 f Abfs^fi^raiudic^ ^^i^nin» tedi^tu^. Abfurdtt nmlM iu^ï (iuili ^0 co-muni utilitite recept a lóf.xo Acceptibtio extin^Mt obligttio turn Mm exiftêntem,«en^tU' ram ’ * nbsp;nbsp;nbsp;225.54 Acceptihaio ejuid^^ 197.f Aeeeßio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;94 Aeeeßio fraudulent^ noltmonit Aeeeßio ill paft is duplex 20*, » 1 Aeeeßio poffeßionis nbsp;nbsp;nbsp;1^9,1» Aceeßiones a^Jonum 29.4 Aceeßi^ts exfäujis quce i$9-t7 AceeßionefnAtuniles GT inter^ ^fifipttunturcondidione Tri^ ticiana nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4^.«5 Aceeßiotu^poffeßionum 432.52 Aceeßionu i» recùib.reüitutio fit per officium indicia 542.9 Aeeeßionwm ratio habetur into didionefiirtiua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;404,15 Acceffonum permiffum uidetur, prineipili conceffo 30.8 Accefforium fequitur principale 9Sgt;i Accrefcendiius tïS.27ït77.‘^ ^o^fewdi iiu Icgitarqs etiam ^conaffum • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»»ZS.? Accrefcere ttemittiiüorwnpor' tiopotedtquorum diespeten-dinoneeßU, ^7^4 Accuja).dilirm£Uarix 402. 22 AceufaTcquitwn^ofimt 401.15 Aceufari de crimine net; poffunt, omîtes qui wiw uofari pof* funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40*1*^ Aceufati latitantes c fü^entes 564.12 fine Aceufatore iudicinm exercee re quandoliceat 402.2* Aceufatorum latitantiun muenta rtü bonorii deftribatur 564. ij Accufatusquädoumciendus ,vut eufiodtendus $64,10 Acquirci^i iure ciuili modi 334.* Acquirendiiure gentium modoru uis du^ex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 335,1 Acquirsndi iure gentium modus quiwet per fe probet caufarn agendireiuendicatione 55? 4 Acquirendiper alios ius undcdi' feendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;104.2 Acquifitio rei preecedit feruitut temeius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;105,3 ^xfi^s/ixceur 8.5 Aüa inter alios talqs non nocent J4».9:f4ï.’4 Ada intef alios alijs nonprofunt» mfi eadim caufa pariter nwl -tos continet 545.14 Ada iudieialia inprobandOuim publicorvm in^rumentorum habent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;515.** f^^ioddexhibenlum nbsp;nbsp;nbsp;334.9 Adioad exhibenctumanfitKea“ lisMutperfonAlis 365. gt;o Adio adexhibendum quare dica tufanomala 364,11 Ad^ad exhibendum quare dica tur pr£paratoria 362.,^ Adio icdondi 474.1 A^(o alia per aliam an toUatur 478.22 Adio bonorum pofßeßionis coM tra tabulaslibcrti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;309. f Adio comtÿfdati ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;369.» Ad.eôniiunidiuidüdo 9Ö 3:360.1 Ad, confeßoriaet ne^toria ab m terdidis differunt nbsp;nbsp;nbsp;359,10 Adioeonfifforia p» quotCr con traquemdetur 557,1 Adio de confiituta pecunia que Ad.de codituto quado loeit habe Adif de dolo 393,11 (4(376.2 Adio depadu pecori^ 415,2 Adiodepe^uUo 478.21 |
Adio de peculio perpétua cd o* AnnXlis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3913 Adio de pluuia arcenda 4*3.1 Adio de rationibus didrahendis • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3*4.15 Ad. de ui bonorii raptorü *89, *7 Adiodepoßt^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3704 Adio cd ficultas or ius conueni * endialiquë 'miudicio 476.17 Adio cd ic^tima petitio à iegit bus confiituta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;478 *9 Adioedfolennis qitfdamßmut la nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;477.10 Adio c^crimen fiediotuius 4*7. 11 Adio ex flipulatu 575.2 Adio ex dipulatu contra promit tentemconfirredatur 3f4,e6 Adioexftipulatupro doteedbo ncefidei Ad.ex ßipulatUtqui dos repetitur tranfit Meeredes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;333,13 Adio ex flipulatu quarto fiat ar bitrar ia Adio ex dipulatu quare pro fin ffilarihal^afit Adioexteflamento edbonefidei 356*3 Adio exteftamento locum habet» cùmagnitaedhisreditas ^$$gt;9 Adio/imiliahercifcundte 360,3 Adio ßmilia hercifcundue quan docompetat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;345.25 Adio ßmofa neutri comupiim da turm alterum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^,22^ AdioTauianaet Caluifia.3to,to Adio laaianA O'^aluifiana,qua dodetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 **•'•}■* Adiofiniumre^indorum 300,2. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;36*.5 Adio forti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*479.22 \ Adio forti manifidi 40415 Adio forti no manifidi ibidem Adio m fodum cedilitiaquanda datur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;58cÄ*2 Adio inßdum Caluipana 4*3.2 Adio in ßdum comp etit domino materie * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;94,4 Adiomfodur^^fiedolo 4*7.9 Adio in ßdum exedidoquando datur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;355.5 Adiom |
Ad.mßdüexre iudicata 413. j Adio m ßdum ^nerahßima 4*7-* Adio in ßdum ^neraUßima cur diÜ4 •418.4 Adio in ßdum ^neraUßima er fubfidiana quando c^mpetat 302,10 Adio m ßdum loco interdidi 307.11, Adiom ßdum prlt;efcriptis Herbis ed (updiarium auxilium Adioinßdüquädo datur }U-7gt; Adio in ßdum quare dicaturfub fidiaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^1.0 Adio in ßdAm reuocat or tas 10.9 AdioinßdÜ fubfidiari^ 409.9 Adio in ßdum unde nafcatur. 411.1 287.14 289.10 289.9 Cr ad quid detur Adio m^nere quid Adio in perfonam Adio en rem Adioinremprgiudieialis 30^.3 ^06,ÿ ^ Adio in rem preiudicialis pro lu re patronatus quibusC7 contra qi^s conlpetat 308.1 Adio ingratitudmis 307.13. Adio miuriarum de contumelia 25*#8 479-2} Adio 'miuriarum ex l. Cornelia S4i-^6 X9o 29 Adioiudicati 343.13 4^.3 Adio iudicati extraordinarOt au xilium ejl . AdioiAqudhe 300,^1: ^-^ç.zi Adio 1. Aquilig ad quid detur 40Ö j matione contra inficiantem • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41019 nttdio l. Aquilin marito datur m tixorem 410 21 petuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17}% Adiol A^il.noinßmat4\o 20 Adioneexfiipulatu^onatumpe ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 • 3J33 407 7 Adio l. Cornel de miurijs 407 j Adto l. Cornell de iniurijs an fit perpétua Aé^o htifconteftatione contrahi ^ur or perpetuatur t^t jy 479zt 388 1,479 22 289 ^a Adio locati Adio mandaté Adio mixta * Aidio negatoria pro qùibiw reb, detur^qiabuf perfotm.ercon -tra ipHos }}S.$ |
Adio ne^tiorum fffiogum uti^ lisquädocrquibi^d^turjtö 2 Adio non pent propter libettiin cptitudmem 48» « ne f^dioncxalifl ï*’? 0 Adio omnis cur infiituatur30 t 4 Adio oneris auerfi 3^119 Adio ordmaria, extraordinana • 286 ó.ibid. 8 Adio perpétua fitlitifconecftatio 49? 2i Adio perfonaUs 286 j.291 jj A (fio perfonalii amp;nbsp;realis quorno doponenda foo 6 Adioprteiudicialis contraria 319 *3 Adio 'prlt;e[cript‘K uerfis 378 s. «4*6 2 Adio preefcriptis uerbis in re precariodata cu/mpadored dendi rat 370 1» Adio profocio ab adione com» munt diuidundo mquo difi'e^ ï85 4 Adio fubpdiaria nonunafolaa-dioed^ed plures 411 j Ad, talis dmur, qualis ed caufa, unde ea oritur 40« 1» Adio tributoria cü dtlmno 478 it Adi9tutelg 31? 1.379 9 Adio quando proporn dicatur 287 12 Adio quanto minoris nbsp;nbsp;nbsp;3807 Adio quid 286 2.4»o 4 AdioquodmetlUcaufa 39811 Adioredhibitoria z88 3 Adio repetendi datur circle fieri *9*fo 96 7 pto Adioutilis Adione adexbibendamHcnetur» qui feifniremaUenamfuismi fcüerit Adione de xdendo mlirumentd Adione ßdi eonuenitur,qui alie nosnummosdedit,non qui cos infolututlPaccepera ^6 9 Adione in ßdum donata repetun tur J36 Ï Adione incerti quando resfoluta repetatur 3743 Adione pr^firiptis uerbit ituid peiatu» |
Adiont reaU petuntuf respro' priie $8013 Adione utra magis expédiai pro reprgfentiexperiri, dijficien dum • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9110 abfq^ Adiate neme ex periri po» ttd * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;477 i3 m Adione de dolo'iurare m litem ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41710 m Agione ßmUte herÿficùKg iudicis ofiutum^hihndiui* fur^ft^quat ï4j 3* ^iwhel.AquUig ^andopat £^ fiimalio « 4’0 *7 W Adione l. Corr^demiurijs qu^j^tetur mßmia 407 9 Adionemfldere quifldoet quib, nonliceat ’ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;421» Adione ced?re quit dicatur 4u 2 Aßloi^)ß^ iudicio alieno nomi» gt;*^ jnfcipicnttum fittifidationes ’ ti^s • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47**»’ Adionemquf eitm alio e{l,quom • nos confiramus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4« 0 1 ei A dianem qui habet,muit o magis pel^am^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1144 A(^nefab[q^ eeßionenon aequi runtur AdioATS arbitrarig 4^2 ip ^9i 99 Adioiusbonitfidji ACttorus bonde pa^ nbsp;nbsp;nbsp;209 22 Adionesciuiles ’jSS 2.3992 Adiones ciuilesprimum prodit £ Ahorns comraria Adiones crimnaleS * 3043 292 4J 3PS?2 294 Ï9 292 44 Adiones datiuig Adiones de dolo Adiones dep one mis erdepofiti Pij contra feinuicem tptdó Adiones diredg 292 4f.ib.49 Adiones dug, tiuilis creriminA-tis fimul proponi »onpofuni 4873 ^dioms duain eodemhbdkpa riter propompopun^^f^m^ Adiottes dut pripter idem deU- dumdantur Adiones dupUces Arianes ex accidenti 400 e »93 57 variari 39° t Adiones ex deitdo dn cedipof» finit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41212 Ad. ex ipfis cau fis mix 29? 33 Adiones |
AHîonesexîure deßmÜi a3'h£ redcm transeuiitcs «90 jz Adiones ex priuatii Je/j- dii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï9t 34 Adionesex udrjfs cdUfarum ß^triidari • 4174 Adiones ßmoße nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*291 ^0 AdionesÿinerâleS • 293 gt;3 Adionesh£rcdLtiiri£ ï^ 3o AdiAllesi)ifi,diim 47^ ’8 Adiones m ß^dm êj^ inter di' disoriri i^^^- Adiones m ßdum ^n^rd- • • les J ‘4^61 Adiones in ^um;qute loco 'tnterdidorum propomÿ-tur, qnd^’extcddfaiM' ritedicdiitur^ •* s^s 9 Adiones inßdu j^eddles 40 Adiones incerti quir^^n-^ tur ^‘ ^iS*i Adiones inter pubéfamp;S z^ cH-rdtorcsquiie ^ 316 »' Adiones l,Aquili£,quibus den' • tur^z^ contrdi^uos 40914 Adiones l.Aquilin tigs, dire' dd,utilis,^ 'inßdf, 40910 Adiones mixi£ ^gp u AdionesnAtiH£ ‘ nbsp;nbsp;nbsp;2^ 55 Adiones omnes,qu£ exevutrit dibiK orinntur} Perpetua flint • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;391 7 Adionesperpeti^ ’9° ^7lt; * • 31# IJ. 319 »’S Adiones perfondles zur redles ubipropondntar 440 6 AdionesperfonAlißimie 387^ Adiones plunes ex eodem ß' do qudndoque competere 30» 8 Adiones plures propoßtlt;e,niß ' ßcrtntcontrdrilt;e,ßm»lco» gnoßuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;487 » Adiones pxiMleS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;289 »3 Adiones poendles til b^redes nontrdiifeunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;405 17 Adiot^spopnldres exfrdo 401 gt;4 Adione^lt;etori£ 23» 6, 39° S Adiones quibus folntd ex uio' lentis pddis repetuntur • 396 2 Adiones quo ordj^e trddeii' tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;304 I Adiones quamodo duÿdiftur»
Adiones ßplureseiußdem rei nomine occurrdnt, ddore-U^t, qud experiri mdlit •478 « Adionesßmplices nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;293 37 Adionesfingiddres nbsp;nbsp;nbsp;293 33 Adiones fortiri diuerfds dp' • nbsp;nbsp;nbsp;peUdtiones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;332^ Adionespeddles 29} 34 Adiones ^idi iuris 290 zS Adiones fu^didrilt;e 304 4. 4tl 2 Adiones^ubßdidrU que pro' prié dicuntur 4« 3 Adiones temer dr ie in iudieijs nonudlent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4183 •Adiones tempor dies nbsp;290 23 Adiones très pro pignoreç^ hypotheca 371 * Adiones uniuerfdles qudtuor tantum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29s 32 Adiones utiles g 106 8 Adionibus certi fines temporU funtconfiguti 233 8 Adionibin duabui fimul,qult;e funt eiufidem rationis^erg periri quit no poted 4070 Adionibus in ßdum quid pe' tatulf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41g ^Adiombus tuemur res cr iu-• rd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33 i in Adionibus perfDnAHbus cau fdob9^tiois aided a 477 n Adiot^ caufid inter contra' dusqu^renda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;302 ÿgt; Adioniscefiio ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$79 g Adionis cuiufiq^ modoS^Si ^^^ fiam tenere plurnnum re' firt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;stgt;cgt; J Adionis in frdu fiirma latifi. patet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;416 34 Adionis i. Aquililt;e lèquitas * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;409 »3 Adionis nomen in libeUo an de beatexprimi • 477 14 Adionis pro fiocio proprietd' tes î8s 9!»o,11,12,13 Adionis quo ^nere dclmques * maÿs fit perfiequendus,ui' detißum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;599 t Adionis uerbum ÿinert^e er ßecidle nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28g t |
Adionis uocdbulum Udrié ac' cipitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;477 13 Adionum accefiiones er ini' ' mimftiones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;294 Adionum dlternatia 483 39 Adionum arbor 307 13 Adionum arbor ïodn.Gloffdt, Adionum auxilid 304 4 Adionum catalog 3043 Adionum caufiie obfierudnd£ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;477 8 Adionum dißerentU zss t Adionum expUcandarum or' do nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;332 ( Adionum l. Aquilia utilis çy mßdumdifimdig 409 1* Adionum^ubfi diariarum enu meratio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;411 4 Ador er Syndicus in quo difi' firant^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;438 $ Ador firu reifiequatur 4^0 4 Ador nonnuquam depeUitur, cum non quidem ne^ntur nArratd,aut petitdified ius quoddamdlle^tur^quod eiopponitur 491 3f Ador fit reconueniatur ^3^3 15 Adore nil probante Keus ab' fioluitur 49813.319 g contra Ador^ contumaeem quomodo procedatur 44s 3 Adorionus probadiincumbit 48S 9 Adoris cautio de fiftendo in iudicio Adoris non fiatifidantis poena 471 9 , Adoris reeufiatio Adoris fiatifidatio de profiel quenda lite,çy ixdicato fiot uendo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46613« ^duscontinuM Aduslc^tiimqui aKV^oAoytx reddit ot^tio' nemobficuram Adam ante lapfium nona^no' uitnuditatem Ademptiohareditatis 14419 Adiedio temporis * nbsp;nbsp;nbsp;109 Adiedum paulagmnofiroßlo tiofirumccnfietur 93 2 |
A ^wjlrm Tes f'iis-^ui non poßbtt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;580 16 Admimftrareres funs ipfi qui uel wlut,uel no poßßint, per alios pojfiint • 454 1 • Admimjiratio libera ad linin' dum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2Sz tö Adminijlratoriapot^as 42 Adoptio Miß Hum pair is po-teftate libérât 48 3 Adoptio c^^rro^tio quibus effeitibus différant 4s s Adoptiofceniiniyte^tur 4; j Adoptio quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»71 1 Adoptio quidi^ÿquot; eius diuifio 4? a Adoptiui inter liberos nume-rantut^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159 4^ Adoptiuorum fucce^io quo' ufq^extendenda * 172 2 AdoptiuiK pater admit titur cu naturalib.zr le^tmis 17; 7 Aduemc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^^ 27 Adulter quis dicatur 279 2 ibi. 4 AdulterqpotnA quandocapi-tails de Adultcrij crimine tranß'^rc nonlicet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z6o Ji dulterium an c^mittatur info lutis nutrimoma nbsp;nbsp;nbsp;s^f Adulterum patri aut marito oc , cidere quando liceat 173 $ Aduocati,caufariim patrom, çrcaufidiciuocantur 461 2 Aduocaticoliufores nbsp;nbsp;z^r $ Aduocatiofficium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^2 7 Aduocati proteftatio,quod ni' 4nl prater ré clientis fuift diilurus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;463 zt Aduocatir^ufatio nbsp;nbsp;466 ts ^duocads partium qua de' funt, indices fuppieaut • n» *s Aduoetb falaria promiffa foluantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;284 10 Aduocatis licet de honoraria padfei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;463 17 Jh isduocatopetulantia mornet *uerbornrepi-ehêditur 4^^ 4 Adnocatorum commendatio • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4?J 8 Aduocatorum^rrata iudex fuppleat 464 »4 Aduoeatßrum e^ praguratoni ffndio neceffaric^ 4^5 7 Adnocatorum iuramentum de non fufeipienda caufa ini' proba • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;402 8 Aduocatumff Se iure dubitet, non pudeat libros conf’tieren C^peritiores 46 t gt;j Adnocams aprocuratore diff firt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46z j Aduocatus effequi non pofit 4S7 16 Muocatusquisdicatur 461 » , Aedere aélionem quid 476 z Aedißeando fi quit materia no' ftrautatur 403 zq Aedißcans in alien^olo,quid confequatur à dot^no fo' li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z^6 14 Aedißeanti in aliéna non datur adio repetendorum furn-ptuum Aedißeiaffacioxr.pedum àpu blicis horreis non remota de' firuenda Aedißeio^m uenditio rutaca fanoncompleHitfir z^o 21 Aedißeiumquandotedat folo AMitiaaHiode redhibendo 5^4 29 }i4 lt;* |
AffeHio e^ intereffefnguïare in aélionc l.AquiUanon ad' mittitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;410 »8 Affedio naturalis inter paren' tes ey Tiber(^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;306 9 Affed^ontf propefo e^ beni^tti ^Of uhde coüi^nda 163 13 Affedus quomodo mouendhrhe tarfs docent $27 4 Aff^uum commotio 3^ 3 Affedutvnfimpêtia * 4 tz ,^^dHKl^itiae7 impetus 23.23 / Affanespoli quantum gradum, pcutcognAt?i^d nuptias ad' mittuntur \ nbsp;nbsp;nbsp;243 j» Affiÿ^ quonfq^matrimonium i^eüat . • - Z43 39 Affixa alifno folo,nel bona nel malaß)de,ceduntfolo 96 2 A^nd^ufa 476 6 Agem^aufa expstnenda 301 3 A^i^i iq^ alienari paffe 421 « Aÿndiiu^tx qua caufa com' petat, perfficere difficile til 0 quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;480 27 Agédimo^i cuiuft^iuris 504.3 A^nsfbiuSiprius audiatur ,• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'9^9 17. 487 4 A^n^ti«* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;163 3 Aedilium edidapro iure pree' , toriohaberi 288 7 ex Aequipollentibus alio pro • dUoutipoffuanus 479 zf* Aequitus nAturalisparitero' mnibusmfculpta • 287 j Aequitasn^nferipta 8 6 Acquitas quando pr^p^nda ri^ri ‘ nbsp;nbsp;nbsp;* 23 *4 Aequitasprido iuripreeßren' da' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28 » Acquitas fcripta ri'^ri praß' renda 33 23. 92 3 Aequitatis, inter fjonos bene Aérem inßcere nemini licet • 87 »0 Aeßimandiaffedio 337 4t AcjUmAtio rcrum,e^ precium 339 «4 Aetatis beneßeio non gaudet annosxriq.natas,fi contre U.naturte ßeiat Aetatisj^riuile^a AgtSttionis Cquot; cogndtionis ot s fublataeddifferentia 39.13 „*^^ ’4- 348 14 Agrum dlienuoonA ffdecolenti reddantur imp^fic 97 4 Agrum alienum mala ßde co' • Hits, perdit operam ç^ 0-llt;^um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97, f Alea ludentes in domo uerbe' rati nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;424 14 Aliéna conuentione quatenus • obli^mur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;389 t Alienierei,qu!e repofci pofit, translatio nuUapd 253 3 Alienata in fraudem patroni quomodoreuocentur 310 8 Alienator es à liber to fr reflitui ^’^ .poffunt,m Utenj^ÿ^ 4dor . Alienatio iudicij nuitandi cau' faßda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;423 29 Alienationematas,conditio e^ crimen perfonee quando/^ prohibent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;126 la^ Aliénafcelefe non ditefcen' dum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;292 js ex Aliéna' |
ex Atieno contTdÜii ddiones 3^9 1 ex Atieno coittrdllu dgndi ee-quitdi * nbsp;nbsp;J89 2 ex A liène con»dnu çr pdüa quando dgmut • ^9» *2. 39* »y de Atieno tuer um neinoj'en-tiat , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^8 3 AUt^reJegs qqai . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« Allegitio teg^ dircUa 4 coUc- ApoUdte in r.ccleßd,quod fe-élitiddifinguen^d ^V^ * ditiofimRepub. 271^ » Alluuioquid-' • '9’3 t* ApoUdtequi 27, 4 Alternamp;tio d^onum 483 39 Alterndtiud^nueiaio 202,12 - nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24 i tx Alterndtiuis nifUni prefti-tiffefuffidt * ^ot «3 in Ambigua ordtitne^nÿ'bÿ nonrecetltnir 231'3 in Ambiguo fcrïpto*U9lutdt* col ligenda: ratio nbsp;nbsp;* 132 23 in Ambiigiis humaaiorfententii fequenda , t6t 14 Ambitus Crimea nbsp;nbsp;• 263 « Amißio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• g ,1; Amittendi res legtimi mdipa-riunt exceptio'nem adtifr-fas agntem de iah' fuô 99 Z Andttuntur res ijfdé modis,^i-bus acquiraiitur 99 « Amphiboaa orationem obturât * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;131 2» * Amphibolid uitlat flipuldtio- * nem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;220 13 ecvxttupxÂaicacriç 527 3 AMjldfq conflitutio de uenden-doß'Hmento iÿ3 24 AnciUlt;e partus in ßuäu non eil 9} ? Angirilt;e ^8 ?• Î94 »1 Anglu confuetudo in iure pri mognèturic Animdlnonirnnfuetum ddm-nwniddns nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28» 4 fer pecord qu£ nu- AppeUdre d quolibet dduiudi- merdittur ^7f à Animdittidferuii xquipardn- tur 281 3 Animxmiumfœtus hdbentur • locofruduu/ni AmAlisexceptio • 9i 4 36 280 6 Annonam graudnfes Annulus excuffus inproßiten- |
tem ^ • 409 n Ancmdw^fi^ftdium 311 j Aiuidordqud: n6 6, 189 8 AntiphemAquid izz 19 Antiquitdt»rcrnmprecid du- S^rt AtuomnutPiut 74 «7 573 9 «TTO^M Zz6 z. 426 26 Apochd dcceptildtionis ffeciem hdbet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;198 6 primi AponoUcouentiondtes 337,46 Aponolfi'eßitdtorq 336 46 AponoUt^imonidlcs 337.46 Appdritor mittitur dd conde-mndHim ex dilione rcdli,gt;it rem renitudt 544 8 AppeUdndo ddeß)iitiud,cdufd dppeUdtionis non debet ex-iff 37 AppeUando d deßnitiud,fuff i-cit dicere,qucgt;d dppeUetur dbiniundfentetitid 555 33 Appelldndo ordo inter indices obfprudndui^ ^^z 17 AppeUduscogtur adire indicé, dd quen^ppeUduit, ut deda retfe dppelldffç s37 4? AppeUdns intrd termina tiofpe tens dpoflolos,de'mceps non auditur 4^} ^^ AppeUans prior, prior dglt 329 16. 470 20 'Appeïldttti error qudndo non objlej^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;552 20 AppcUditti prafgit judex ter-mit^/tnprofcqitcndic dppcl- Idtionis . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;337 30* AppeUdtio quaeido denuncidii- AppcUdntl^difficultdtes 33 i x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“ AppeUdntium tenure poead $37 47 jlienfem • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;551.4 AppeUdredbfq3rdtionAbilicdu- AppeUdtio quomodoimpugne- ' fdnopoteileonfaffus 556,41 AppeUdre dn^léid cr executio • ncnuMlicedt 546 22 ff- ^9 cidrio dn liceat 334 33 AppeUdre dbinßmo 9Ufuperio-rem iudicem,Canones per-mttunt A^peUare ab Interlocutorid fen tentia dn liceat nbsp;nbsp;nbsp;334 34 AppcAire ad quem iudicemli-’ecat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^jj 18 |
AppeUdre dUtiipro dUo po ten 'üï 74 AppeUdre de fituro^raudmine qudndoUcedt 554.51 AppeUdre licet nonfolum ipßs cotidemndtic in indicia, fed er oim2ibu«dlijs,qnorumin teren AppeUare qnibtts ex cau/isli- ceat JÏ JO AppeUdri ab om^lfbiu iudicihus poten,prxterqudm À pri- uileg utis* Appelldtio i^i if 5'^8.1 AppeÜdtio dfubdelegtoßt dd fubdelegwtem 333 zt Appelldtio db liHerlocutorid plus dttendendd ^ 556.44 Appellatèo db Imcrlocutoria fcriptoexhiberi debet,i:tr cdufd prouocdtionis reddi Appelldtio dbfentibus iudicib co rdHotdrio tntimxri pot,nee en neceffe parte dduerfum prxfentemeffe 33i 16 Appelldtio cdujdm prins in iudi do metd refficit, er non ma uetdlienœm ^300.6} AppeUdtio commune enfubßdi wnmedicandi incommodisU tigintium • S49.W Appellatio eneiufdemcaufte, non diuerfaad fupemorem trdnslatia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SSiSr Appelldtio m dele^tis iudicib, quomodo facienda nbsp;nbsp;333.21 Appelldtio propter inquietatio nciudicioriionerof.1 55} zó dd 55i.gt;9 AppeUdtio qi(id,[ec!i!tdum Ho- tur 559.00 AppeUdtio quomodo rec^idtur 350.45 AppeUdt ubißeridebeat33i.i^ AppeUdtione index pdldm tuiu-fUtitCdccu futur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;551. j Appcüdiionc pendët:,iitdtci,d , quo dppeUdtu en,non heet quiequdnoitdre syS.it de AppeUdtione db mtcrlocuto-rid er gruK-^nc quomodo iudiccindwin 361.0^ |
^ Appellations oppomqu£ poßmt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$$t.8 in AppeUdtione quod ßtludi-dsoßieium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$$643 in AppeUdtione funt opponenda non oppof td,cr probanda non probata ,ß coha;reant prioricaufie $$i $. $$2 n Appclldtionem non admittens iudex muldatur $o.libris auri • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$37.48 AppeUationi unufquif^poteH renunciare • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$$3.24 in AppeUdtionibus iudex non poteil tempus x.dieru pro-ro^re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^3,f in AppeUdtionibus principis referißfbnondatur locus dn •^ JJ84* Appcllationis beneßeiu occur-rit iniuHitiie iudicu $$4.29 AppeUdtionis caufa 486 Appcllationis caufa adßren-ff^^^i^ AppeUntionis cnußaexprimeii' damfententin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$33.2$ Appcllationis c aufnnondum deci faß res pereat,de qua eil com^tiataut unus ex Uti^-toribusmoriatur $62.77 Appcllationis caufa peraUum exerceri m iadido poteH $62,76 AppeUatiois exhibendlt;e er pro fequendlt;efiatuta tempora lo co peremptoriie dtationK funt appeUdtori 3$S46 Appcllationisexpenße 293.20 Appcllationis non redpiendx caßusquifint $$$.39 uandm ff9d2 AppeUntionffproJequendie tem pus dl dnnus, er item dlius Arboris diieme rddices refc'mde annus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$$3.2S reuiemusdnpoßit 97.f utUium Ui- AppellMionKftntutn temporn incidente enufn unrinntur 33943 AppeUntionis temput x.dierti m-^7 t^pcüationum remißiones à fitperioribus ad mßriores ßuiit,cüm tcmeréappellatù eil * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$29,8 Appeüationunlffßis neceßßari' ffif |
AppcïlntotiuilibeUui • ifi.3^ AppeUntoriui libeUtts fütoco libeUi 7.«3 ;6o.6^ AppeUdtor inäppeUdtioeprofe quedaquid dd^erOdt $$9.39 Aquxdudus quomodo conßi-tudtur Aquilite l.Afiio 300 jt. ^06 $ AquiHn legs nüiocur prodi- tn '794 Aquilia: le^s ddio mßmat con nidos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;406.9 Ar.ÿ^n^nnp)ueri,Reipub.'m- Aquild legs adione h.-credes •' tereil. j. 270.6 erfuceeßfores conueniri no poßßunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 406.7 Aquilia legs duo enp^tn 279.4 Aquilin: kÿs interpretatio ex tenßun • 409.fi 409.X Arbitri excompromilfoqudles ßntindices 442.2$ Arrefiatio Arbitri pronucidtio non per o- Arreddtioßtpcr'mtcrpoßtio-mnidfententid eä 456.10 * ne 'mterdidipumici 446.2t cor dm fi-rbitroreconuentio non * Ano^tiex neceßitudineciui-. lifuccedunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$3t.t Arro^tio inter qi^perfonas cßßepoßU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4J.J Arrogitori tantum ußusßudus datur 'm rebus arrosAti • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;172. Z Arro^tus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem Arro^tus er arrogAtör pari in re giudent mterfe j^z.t Ars qH£q- tanto eß dißicihor. AquiUnnAftipulntio i^Uie 260.,j Aquilin Arbiternonpotediudienre de enufd^'m quamUtîgttores noncopromiferunt 486.$ Arbiter nonßufeipiat aliud a^n dum,quam in quodcampro' miß'umed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;if.n Arbiterpltttentiam i^terlocuto riäreuoenrepoted $40.67 Arbitrariieadioneß 293. $9 Arbitri defu^idonis enufn co ^feum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-66.^ habet locum 486,4 Arbor adiopum loan.(^oß'a-torts joy 14. gg.19 g ^rbor dus vu^t,qui earn platt' tnuit 97’^ Arbores aliénas fuccidétes pr£ doneshdberi 274.4 Argumenta ex ßrn^ iuris du-damals probant 9 jxj.u« Argumentntio uitioßn omnis in ßrmA,(tut 'm mAterin $26 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;38 Argumenti uitium dupUciter dißemendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$26,41 Argumentoram 'm iure 'muem' endorumratiopaucis non potent commode traHari |
Ar^Mteniorüm tm^lntionh artißeibut dicendi petendn 498^19 H7gt;t Argumentum n pnrticulnri nd uniuerfnlenjfirmntiuè duUÏi none^^ifce^ßarturn 470.17-Ar^mentum ab ultimis iioluti-tntibui'nd contradut udU' tniure Ariotorumnt][oxpant^ 2^.1 Ariflocrntin ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78,t Arra amp;ßgt;onfdl^ldrgtds differunt' \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;121.14 Arrt^dndo repctdtur,er qui buscaßbuscelßeT' quot;nbsp;ibi.9 Arrdquid * . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;120.9 Arr£ dcceßt£ redduntur 'm dn- 4gt;IWIlt; , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2Si.t Arra: ddtie ^ßoß^o fecutis mt Ptijs,rcpetipsjfunt 337.2 Arrlt;e datii^mptioniseii ded' *deSjidcoeatiodiffoluic 233.3t Arr£ teßimonij grdtid ddntur • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;231.17 Arrdmijfitm'xxn.annis inßm-pltvm reddit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;121.10 Arr4fqi^£ perfonA amittdt • quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;337.Î Arreßare bond zir corpus 446 20 J46.*J fit Af te fun qtfilibet prnfum^ tur peritiK ï4.ii Artesm^niaexcolentes 73.23 ^rtes odiofie fordidie nbsp;nbsp;ibi.29 Articuliprobdtionis,^ poß-tiones idci/ffunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;504.9 Articuliprobdtionis ex media caufa depromendi nbsp;nbsp;nbsp;$03,3 Articula* |
Ctc facienda ïo3.J7 Articular um copia parti fi-cienda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;^04.1} Articulas pro^atioij^ ponere quidfît nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.• ibi.é Artificumprluilega. 39'1.56 Artiumpulehradiffertn^a fc-^ndumArifiatelem ^3.32 Amumratione perfona: excel' hintertiiïefeuitt »»lt;4.24 Afeendentes quema^modltn^ fweedatü defeendêntibus 167,26 Aferiptitij * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7.4 Afinusfuriiÿptus pofl^^t^ifus, duplidter uind(catur 400.8 Aff:mfàciunt tôt unci£,quot te-fiator uoluerit ^153.26 AffertioUbÿ^tatis* gt;nbsp;^6 Aff:rtor liber tatis»quis olufi : fiierit ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;318 u Affeffores er auditées reçu-, fan paffeficut Üidices 466,10 Affefforesiudicum 393-13 A fi ignAtio liber tor um 31.3 Adlrologus non teneni^niuria-rum propter proßfiio^jn •.r^3^6 Attentatorum caufafepn^taa ratifia appeUationis 333.34 Bénéficia non abutendum 33 6 AureabuiaCiOsoli quarti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^eneficiumdiuifionis nbsp;nbsp;3’3.»o 4 37z 4. 377 2 ^Beneficiumainifionistutorum AttUidnus tutor ios.i4 2gt;3 Aureorum annuloru/m ins $ï ? Aureus apud Romanos didrau chmus Aufhenticte*“ Authenticum quid Autor deUilipuniendiK 253.3 Autorem fieri quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37 .^ Autorit as er infiitutio ttiolen-ta irrita pronunciatur \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;312. 4 Autoritas publica 3-^° Anus zr aula cumfratribus er ^^ ^f»* exl^ bona fides non fo-foribusutrinq^coniundis • nbsp;nbsp;patitfr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;542.7 ^^^ lTieit:dttatem admitt^n- nbsp;nbsp;Blaffhemiie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12.19 BonAßderem 'anot^dotnino t68.iS tur tatxüid extrtmA, uwlenta 102.ZI Auxiliumtri^c B. • .5lt;^5 ’9 ƒ64.’4 |
Bannum e^uiparatur inter di.-üis, quilts Romam foUti funt fceleratis interdicere honoribus aut c^itate cre, S^ais S^S.ii 1^,22 2*4 ï4.t S67.f tanda * * yö5 20 Bannum aliud exilij,aliud per fonie,aliud pecunia: 366,2; Bannum eâ co'értio otdictaria, erpro^criptio Bannum quid Baptifmus BiffW©'quid Belli non legtind uisdatrod' nium^a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;92,4 inBeUismalta mania J01.4 Bellum le^mum 92, ; ey- 3 Beneficia duium in£qualitatem iuns^wn adorant 363.13 BeneficiainBcdefias coUatd, mentoriam et gratitudinem mereiïtur Bcneßdaiuni uocanturpri-uUc^ii Beneficia pknißime interpret f68.tz in Beneficijs iuris mij^ma quaq^ non curantur 383.10 Beneficia i^iuuarinos,non de-cipi oportet 369.6 Bénéficia Ïuris conceffaju^co munideroamp;ni »42.8 579.7 Beneficium ordinis tutorum
’Bonajides non patitur^ut idem |
bis eximtur S4i-7 9onA utrmqi acquifita pariser in uiriles portioties ob-. ueniuitt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;168.30 Bon^fidei arianes *«9°. 22 ad ’Bomimficm qua: requit rantur inBonis nadir is qua fintiçr ex bonis nodlris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A06.6 Bonorum addidio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»74.8 Botwrum paffefiio, eiusqs agrutto Bulla CaroliQuarti Bulla Papte Pq fecundi C. Caduca ie^ta Cacus tedeari quamodo pofit * 309.6 572.4 577.0 ^!3H t}i.7 Ceedem expeterc turpe 258.-io Caluifianaadio 310 10.31» 14 Caluifiana in ßHum aüio
Calumnia euidens panant mereUlr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;267.1 Calumniie er detraüiones 15-^3 Calumnite turamentum 494.* 4yo.«o Calumniari quis dicatur *67. t Cantsdoiins mueniendi the' fauri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 91.9 Canones er l^s mutuas o-mnes tradunt in procef-fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;439 .»9 Canones mititss iudicant de 250.74 Canonica pur^tio 310.9 tur • mitijs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;367.4 capitis diminutio « 474 Capitis diminutio triplex 61.4 Capitis diminutione quotno-do tefiamenta in firmen-*4ï#» Captataritefcripturte nbsp;nbsp;152.«S C apti à ClmdHains nonfiunt ferui , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;133.13 Capti ab kodiibuscenfentur in aliéna pi^fcdlate effe ibid-ti e 3 |
Captum le^timobeUofit cdpientium Captas amittit rescivm Ïi-bertate CarbonidM bonorumpsjTej'-ßoquidfit Carccrisfubeundi padum nonualet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$46.ii Career urn, eß^dHores Caroli quarti aurea buUd Carolus dux 'Burgtindix di-citur in Germania fub më dicantis perfona ua^ri Cdilratus Tibertusprohibitus uxorem dUcere • Cdfes cumre^dd coußreu' di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi3.i6 Cdfts non poß'unt ullis le^~ bus comprehendi 38.1 Cdfis omiffK manet m dißo-fitiom iuris commuais 24 6. 324 24 Cdfus femper e^ dd corntnu-nes rerum er generufem-mas ^euoluendus $23,19 Cdfuummagnaudrietas 420.2 Cdfuumreldtio er accommo-ddtio dd ÿ:ncr9les iurisßr was coUdtione Dialedicd ficienddeil $24,26 'K(t3i^iTiuerbwn,i,Cor,6. 434.4 CdtoVticenps Cdtonidnaregidd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^31,18 Cauiüationes legum non d^mittendie Cduilloßer rixoßreijdun-tur afidc^ßione Cdupo ß ßrtum commi' * ferit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;26^,3 , Caupone negli^ntia nbsp;nbsp;278. f Caufdpetendi in qualibet aëtioneexponenda 301.3 fi^aufd committdtur dp-•pelldtioneremotd 27.27 Cdufe conüitutio dpud Rfce-• toros,quo^dpud lurecoss. litis eonteÏidtio 492,20 Cdufe fmorabi^ores funt, . liberidsis,te{ld!iKiï!i,ma |
INDEX. trunonij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ist 20 Cdufe inter dcceffon^s re- rum ponuntur 299,26 Cdufte lucrdl^U£ duo: in eun-dem hominem, c^ndem^i remconcurrere nonpof-fuitt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i}s,^i Cduftequi^qi ‘ip‘i^ lt;llt;^°^ ^‘^di- Cdufdm propofiti qui dUe^-^e non poteü,in iudicio no Cdufas cognofcendi ordo duplex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$39.61 Cdußdici nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« Cdutio de ddmno infUo 103 nbsp;30. #ij 24 Cautio de ddmno preüdndo rei euidte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)4}.32 Cdutio de euiHione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;379,} Cdutio iuratoria quando admittatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47«.4 Cautio Mutidna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;260.19 Cdutio rem ratam hdberi • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;472.12 Cdutio ufußuäudrid quie,er aquoexi^tur ibi,7 Cdutionesmter fdtifdatio-^scenferi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;474.22 fiCeddt bonis oberdtus 412.2 Cedere bonis extremum refoÿum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;446,23 Cedere aëtionem quis dicd-tur Cedere diem quid dicd- 9$2,,27 Cedere iurefuo nemo pro-hibetur Zentduri nonfunt mjre-rumndturd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«31.10 Certi condiëliocur pro-I ditd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;366,11 Certi codiël,exfipuldtu 380,9 Circumucinio hommuimpru- Certu ex ßipuldtiolitßequen- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;demid er fipinitdtem exd tiuscondicitur ^ 373.1 *# tdnsU,tolerdtur,ut difAtni À Ceffdute prendre id,quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cautius meredri • Ibi^B^ per fentj^iaiujfuse{t,pi- Circimuentioinucnditione, gnuscdpitur 344.11 coMrdëtib.cr dclibus 380,2t Cefdtio dltcrius,here dem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cj^cumuentus dëtione,de do- nontuetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;239.^4 nbsp;nbsp;nbsp;lodere poteü 281,4 exCeffdtioncincommodum • Citdnde perfone uerecun-rependi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;382.2 nbsp;nbsp;nbsp;diepdreenfum nbsp;nbsp;nbsp;443.23 Ceßio dcliouis $^9'? pro Citindo reo ludex ad-Ceßio dëflonum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;421 eundus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;443.3. Citdri |
Cefio dëlionum ex quibitt edußsßdt 422,12 Ceßioßmuldtder inßdiofd qudndo^refumatur 421.4 ad CefionAriu.m*non trdnßt perf%e^epriuile§u 422.Ö Ceflonarius per eeßionem 0-mne ^fs acquirit,quod hd-bi^ dutorfuus . 421.3 Chirogrdpftipicrfonepu bUt^^üt priuatte dif- / ^w/ït : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;216.3 ChirogrtfphióbU^io 189.1» Chriëii regnireu^tio extdt tn fdcris Uteris • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f74gt;3 Chrij^stc^numnoneëide hoemundo * '374.4 Christi foliÿs'pdfio merctur remißi^iepeccdtoru $76,23 Chfiiiif^drT} in terris y^ndebetstcdplafe do . minid }7Ïundi ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;374.3 Chrifidna aidritas in qui busconßü.rt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;st.9 ChrifidnA iuiUtia nocon ß ëlit in ^tema politie obfengMone ibi,6 Chmß^na petßHio eil jremißiopecedtorum ibi,S Chrißidnorum innocentid maior eße debet,quam rtliquorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.f ChriHianus Chri^iant^ cd-f ptum non rediÿ^ fer-, uitutem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;92,2 ChtrOlus Tacdeße claues, nonfeeptrumdedit $74,6 Circumferipto ddiütr a- * äio repetendi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;124.33 Circumfdtuidrum ratio in ^ure obferuanda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9.3 Ctreumuenidtumemo nbsp;nbsp;281.* Circumuenirefefeinuieem comrahentibtss licet 235 37 |
««
Citari denao non e^ neeefie eum,cui indidus cR termi» nm ad recipiendos tefies , 47O.itf Citatioanficripoßit ad domu • .*44ï»4 Citatio eR ecquitatis n^turatis adijciatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•i$6.7 Citatio reacts ^icibuer,qudnlt;jfi . Codiciili à teßameniis 'm quib. quit ducitur‘adindicé 446.17 difcrepent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»47.6 Ci^tio ftdadit firiata et in» ua'ieba . - .. 444-‘o Citatio fit trifliciter ,^gnfncia tione,fcriptocrt'e ^Rw.ri . citatio fiindlntentu iudicjj 445.2 Citatio gener^ coMra omnes creditoriS quando fieri pof, fit » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• *^'«4 Citatio in caufa appeUationis • numrequiratur , nbsp;nbsp;nbsp;558.5; Citalio quando omitt^a 4 iu dif^f — nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•59tr7 quisducitur'adiudici 446.«7 in Citationibwsomnib obfeurio^ tascauenda • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;447.2; Citationis denunciatio quorno dofitferipto • 445.20 diciu/m duem quid/adat duci éi-4-i6 .£99,26 ’87«2 999,27 ditilesaHiones ^88.2:304.} duiks adiones 4 criminalism quid di/fiercatt 399.4 duilesordnétiows approba-ri à Deo Ciuiles ordinu gradin inter, peg fomn e/fi: debere 40.1 Ciüilia ciuilÏbui,non naturaha ^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;290.2J duilis neeeßitudo diftinxit iu» naturah ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;53^7 Ciuilii obU^tio manet fühlet a »59.18 Cittis bonu^ id cufiodiadquod. moribiK er confiuctudme in trodudum eft 84.18 Chndesitna j^onfaUa 24 j. i^jB Çfeh^tjow/tjww bellum p^£-cedit ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;489.1 Claufula conirihcntium,ut ua leatomnimeUoremodoer-firmiere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;152, ,j Claufula, Non obfiante tali le, S: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;%6o.66:$yz.6 ClaufuU, AppeUatione rgno-i4,qUieiiK i^i'iS |
Clerici 58s.et Clerici ai fÜbcunda fordida mutura coÿ no pojjunt $38.64 Clerici fàlfum dicci^es m caufa crimioAh $^9.6^ Clerici m primitiua Ecclefiao-mniahabuerecommunia 81,4 Clerici iwn poffunttr^hi miu diciumLaicorum nbsp;nbsp;$88.66 Clerici nen tenentur ad oner a extraordmaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9$. 27 Clerici quibui de rebufpofimt teßdri lîj.ij Clencorum priuilega ï7i.7:s88. 6? miffafoluant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;184.10 CodiciUSris daufula 146,$ Codiciüaris elaufuU ad quid Codiciüi confirtMntur quatuor medis ^4^3.9 CodidUi er inferiptiiZr fine Codiciili ir.firmanturqfdem mo dii,qttib CodidUor 14S.10 140,2 CodiciUos AugtidtmCce/ar p^.. mifit Codicitt.fèiccrequipofimt 147,; drea Codicillus fccmiMtcfin ddhibcripoteH per Codiciüosrelinquere tuti' tn quam per tefiamentu 248.12 CodidUinquid Codien tres Ultimi hbri 28515 Ccelifhtinutilisquomodo it.18 Ccetubia^ • Ccetus ßcere fine ma^firatus autoritate nbnlicet 271.3 , Cognatio flt;^mis impcdit ma trinf^mum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;245.28 Cognatieis er agnationis omnis fublataeUdififer^ia 263,34 Cognât.ins ex maireoririt6^,4t Cognationum gradus unde di^ fcendi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;249-29 ^ognitio Dei quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11.15 Cogmtiofummaria quando fußt , ficiat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;436.8 Cognitisnum ordo 487 |
‘mferCohicrtdes quieresdiut' dantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4$.26 Collaterales quomoio fucce* dant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;168,32 Collatio botteru quando er mter quoshodielocum habeat $$3.9 CoUattodotis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;354.27 Collatio fit duobus medis,re er cautione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;554.25 Collatio mter liberos hodic pa ftularipoted * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;554.25 Collatio nulla adione petitur ni fi officio afSicis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;354.14 Collatio rcrum m diuifione h£ reditatis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;346. Sf Collatio Ificcierumeas magis per fincuasßcit uo.z Collationes * $94.»5 Collationsquoties locus fit,aut non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;353.1« CoUationis ius 'm coUateralibus nenhabet locum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55 3.2» CoUeda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;59 4.’3 Collega ßcere fine ma^firatus autoritate non licet 271,5 CoUe^wrnquodfitlicitum 271.* Colonarius cotradus quis 19414 ColoniconditionAles 67.$ Comités nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 595.13 de Commentarijsferibendis m le ges er confiitutiones 17.26 Commerciumferum ßcit diner fitatemiuris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;290,7 Commifceriquiedicdntur 99,3 Commifceri res quid 9$.t Comifforia lex 'm emptione 231.29 Comnuffarhele^spadum 22^.16 Commixtio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9$ m Commixtione benam fidem requiri Corntnedata res fi deterior ßda fît Commodatarius abutens come modato.obli^turcxdeli,’ • ’ do Commodatarius ad lolita er culpam tenetur Commodatarius impenfas repe terepoted Commodatarius tenetur leuißi^ ma culpa Commodata rei predom quan do reddendum Commodati adio ad quid detur • Commodatiadio contraria ^6^.7 |
Commoldtietprtcärij obU^io (^uomodotoIUttiT tii,9 Cimmodito er preario qubut daripo^it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;itx.tf Conm«d«tor in litem iurdt, ^udn tiran leßimtt î^9gt;f Commoddtvim c^ prearium mi quiiiKconueniint zu? Commoddtihmquid zu.» Commodumlariat is,cui onm tfi firendum Commune dim muftis minuso~ nero^umeü Commuai diuidundo dHio datur pro rebusconlußs Communi diuidundo dHio mixtd türedli^r' perfondlis 360,1 Commumbus rebus non abuten* dum tliorim incon^do S7» fu Communiarertim j.dtQ.m 80.» Communio rentm uierofolymis tb ispoßolK quire mßitutd 8} 3t Conmunio rerum non citmindd tnexpreffouerboDei 84.19 Communia Icelertifoedii 140,14. CbmuniotumrerucittUis meeßb tiu cd^nddrum turbarum non pdtitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;si.j Communis reiuen^tio 130 8 Communis res quomodo legeri poßit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3$i,is Compenßmdißcultds odiodeli-£lorumdenegitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;198,14 Compenfutio deU^orum 4sz.11 Compenfdtioetiim mieliiliscr paenis permißd 300,3s Compenfdtio in quibus chiigitio' nihuslocumhubedt 193.1; Compenfdtio quid 193.11 Compenfdtio ^omodo fiat 198,11 ^t^mpenfdiione deduct mpenfeu tnrtmebmoddtdmfields369.9 4 Coruitus quundo pumtur 170, ff Coneeß'tm iurt communit precib, frußra impetratur 147.43 nd Conciliaprtnapesfeculitres ad mitti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S76.11 CtndUorwm prirndtum an htbe^ • at Papa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S7gt;’to in Condufiont petitio non omit.-tenda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jz8.6 Conclufionisloe^ 917.3 exConcubint natis benefidum lei ÿtimationis coneeditur 130.76 |
INDEX, Concubmam faam dtic^s,requi.. ritur ut mflrum^nds matrimo num teßetur propter Itberos • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;247.94 Concubmatus iure duili licit tus Concubmatus ffedem comugij habet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;130,73 Condemnatis pluribus in omni-^m bonis fit exeeutio 947-99 Condemnatis tempus quadrime fire concedi à latdf^entia 37î-’8 Condemnaio mcaufoMotorii mamßßa appeüare nenU-cet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*334.31 à Condemnato cautioexi^nda adpraftandam litisitfiimat tionemuidori 544.9 Condemmtusex adiom perfo nati habet quatuor menfes adfolutndum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;944.10 CondemnAtus nemine aUeno no ßtmß^s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;436.13 CondtmnAlus oh quodlibet cri mennonßtinßmis- 496.11 Condicerequid 4°4-9 ebd^ere ré pu nemo pot 404.4 Condidres quie poßmt 363.3 Condtdia caufa data,cdufancn fecuta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;337.2'. 394.9 Condidiocerth^neralis 363-4 Codid.certifpccittlis 368.r.37S.i Condidio certi ffecidis à ffne raU quomedo uadet • 368.1 Condidio exle^ 419,1 Condidio ex le^quando Ä« tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;303,12 Condidio ex le^ quareptfub» fidiaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^1.7 Condid.ßrtiua cui detur 404.« Condidioindebiti 374.i',397.8 Codid.'mdcb.qn copetat 398.10 Condidio indeb.qu^detur 374.3 Condidio oh caufarn *397.8' Condidio ob caufarn detur iUi, qui uolc^epctcrequodtra didst nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;103.10 Condidioob caufarn quit 393.13 Condid.obturpemcauf(tm397,3 Condidio ob turptm caufarn • quatenus permittatur ,^ quandolccumhabcat 396.3 Condidio quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^6,3 Condid. fine caufa 397.7'. 99^41 Condidio Tnliciaria 311,1 Condtd.Trilic grneraUs 363.4 Condidiongex Canenepetun- tur,qua iure'Canonico pro ditajunf 4’9'4 Coitdidiom ex leg: agiter ad nou^ {onflituttonestcofue ts^memudfiatutum 334.11 Condidione/xdegtpttiUtr, ^oi - mo^i^v^cbfcruilHtr 419.1 ^otid/idionetpetiturpana, du~ pu ; • nbsp;nbsp;nbsp;300. jt Condidiones noi^mßmant 366.isi}74.-7 Condidiones funt adioms per.- fonAles ' nbsp;nbsp;nbsp;’ 364.1 Condid. unde dicantur 364.1 CondidloMs uocantur adio' •neip^onaUfima nbsp;nbsp;nbsp;367,1 Cdn^ùio cafnaUs ' * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^8,8 • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*60. zo Conditio impîenda de iure 139.17 Conditio impt^iibilis qua 158.»« Conditio mpidis effieax 101.1a ConditiafO^iu impoßtatfi ab yrwpraSetur, an libe-rentffjireïiqui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tS9.i3. Conflitiones m ßturum concee ptaduplicitof , 118.7 fCanditiones pofibit^ ,CoRd!tion(Spotedatiuatn quit thus confifiant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;199.13 Conditiows tacite fub'mtcïle-dteje^ta non ßciunt cotf dit louait a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;160.1t Codudio emptiom cognata 134.1 m^rCondud lorum C7emptia mm differentia 334,* ex Coniudo Cf locato adio' Conduder domus impenfas re -peterepoted ttondudor non foluens nurcet deeißupenßpnem Condudor tenetur de dolocr lataculpa Conßrendiius aqualitatis fer- nanda caufa proditum 3S2.i ) Conßrendi lucffiitatem mter Uberos lufinianus ad fuc' ceßionemtrandulit 393.6 Conßrre |
INDEX.
Corfrrrebonaquisdicatur 332.1 Copfio aducr far i£ partis 499.1 Conpfiio écrans reuocari pot cd , nbsp;nbsp;500.12
Confißioqute fit ai prmcipalem intentiorum difcefn^i^a ab ea qua fit ai poptioneseittfdtm
quot; , 4Pö.i Cofiß.fuaquatyfus cuiqtii^fua ^tfa ifiitatpirieijt^iciu 49^.4 Conßßione^fit notoria foo.7 Confifiona adio u9^e*fii^^fit lt;^onfifforia aiio ut detur qua: re-qnrantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;359-9
Confiffus awePare nopqted^abf querânonabilicaufa 556.4* Conpßus 'm iuiieto habetur pro iudicata * nbsp;nbsp;nbsp;496.2
* urn i^rctur ubi fit, heet alte ri alias^tffias ebtrahere 249
68 Conlugu units altera répugnante rcltÿontfa addicerc non poted * 48,58 Conmuens in altcrius delida,con fenfiffe uidetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;579.14
Confan^iaeiqui i6p.y6 Confangumitas matrimomum im
Conflitutionu uarklat propter di uesfitatem iuris fa pc fruitig 3 8 ex Confiituto obtiguno adj nlt;-gt;t* quaritur, mji cendituens uicé duiiCuipromtiiniut jolutio“ tum.tanquam tutor aut admit mfirator fußmeat 224.4
exCofiitutoobligtttone ex nui0 pado datur adio 377-4 Confiitutum kt omm débita fieri
pedit
386.9
Confangumitatu ultra quartum gradum teßimonium non red
piendum
33.11
Confciet^it trépidât io unde 3.3 Confeijea^e feena plededi ijz.ó Confenpotacita 201.6 ex Confenfu contraduiggnunt
adionem
128.7
Plt;e
»»3.t
Confuctudimrium ius 5.11:18,32 Confuetudtn^ongi male cogtaa tanonfirmaniur 31.6
Confuctudines urbium condidia neexkffpeti 419.3-
Confuctudmisautoritas 1.7 Confuctudmis dcfimHo fecundum
in ConfiteitKfKuïli^artes fuut in dicantis • nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;^9^4
Confimdires quid • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;95.t
Confitpa ibid. (185.^8 Confitfia extinguit ufumfiodum Confitpane toüitut^bli^cio 199.
in Confitfione bonafides rtquiri“ tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, * 96.6
m Confiiftotu rerum ffiéd^tur uo luntasdomincnm
Comedqr^ àiÿrum circumfian-tipcolljfendie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3X3. »4
Corned uric ut adhibeantur tjpr* plcxilM renm fdpê exigt
Comeduras iurecoff, non magno
ex Confenfu obU^tionts quid 4 uerbormnobliQctiolubui di^c
HojhtnÇcm
7-«4
ratit
»18.4
Confaifm til fiwdis cduft contra
(hii
248.1
Confenfutmorum ßcitconfiuctu-dinefn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7.22
Confuctudinum 'iniquitas propter bonwin publicum dißimulanda 6.3
Confuttudo decennia induciturj gt;3
Confuttudo tus ggnit 6.2 Confuttudo mala pro iure non fi^
rendu
6.4gt;
Hire
201.2
ai Cofeq^ias no trahatur quad diuerfum efi à ratio ne iuris com munis s?3,i6 exCöfilioneminêobli^ri 2Stgt; 12 Confiliumquandopunitur 60.21 ConfoUdatiocontradus 377.3 Confoliiatioextin^it ufumfru-
Confuctudo non ab exemplis^fei txcon[en[u mcrwrufoUi^n»
da
‘«11
dum
i8j.i8
pere curant
f^t-i
ad Comeduras conjit^mut leg-timis doewmentit dcjiinti
522.2 Comeduris dodis wbulat qua: re but offunduntur depeUerepoffi mukum m ßro rtßrt 523. «0
dd Ce^fiitumdum qit£ requira-turuerborum aptitudo 224.5
Confuetudoopt.le^m 'mterpres
Confuctuiopraua ßußra aUc^^ tur
ConfnetuJo quonudo pro iure ba beatur
Confuetudouiolenta 6.1
Confumptio mutui obligitionem
conciliât
207.10
ContemptiinEcclcfiaqui 4ï4.ï Contemptum iurifdidionit jiuiu dcxumdicare^tdl ^}i 2i Comedatio Utk * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;439
Confiitutio à fideiußione quomoa dodijficrat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^î’^ Contmuutadut izotj»
Confiitutio alia per aliam fubmde Contradibut dominium non trans
corred^
Comu^ab bofitbut capto, an li/f Confiitutio Teriderici Confiitutiones
^ »4t aheri contrahere aliat
388.67
588,67
84
firtur
iS8.i
nuptiat
2^9.67
Coniu^scitatiß fiantcontima-ccs,idio publicetur 33-;’.i6 Coniu^imaximo ajfiedu contun
Confiitutiones ad agitâtem natu ralem rcuocantl^ gt;87.4
ConfiitutiotKScontere long o-
perii tf^e
284.12
difunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;227.10 ^■Co.kluticnesnouaadinitigwdas
Cornu^Mmedetntradosexcon Pandedarum le^s prodit^ fenlu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, aiS.ö • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;283.6
^otuuffim alterftper quwquenm ConfiituMmm obli'^^io tu,ij
Contrad. rcsfiuiu taiuu debiteer traditione fiunt nodrie 98.5 ex Contrad, innemnAtts compe» tit adioprarfcriptk uerhks^.s in Contradibui innominAtts ^-mtentiee located 394.« m Contradthus tempos ttijfiici *80.7 cx Cowradt^lnno idioms
389.3
dt
ixContra^ualiorum quinSono bisdetunitio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39i.n ContrudiK ciuiks an ChriüianK fint litiU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;187 i ComraäM e^e de iure ^ntutm «89.9 Comradm eü le^timaconuemio Contrailut exdcliÜitiCr quafi dehäis de[cendcnte$ qut fint • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*94.10 Contraüut ex [oio confenfit Contraduffitquandouera criu fta caufaoUi^dionii interue uit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5*7.30 Ccntra^lut innominati quando contrôlantes obU^nt, nel non • *57.1 Control ut turc o^ndi transfirri pofiunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4*^.9 Controilut Icffm oecipiunt ex co uentione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ii}.) Contraituslocouoriat xo6.u ContraShu mogis teütbut er in firumtntis,quom ex euidentia jfidliprobontur 499 ö Contradtunomenffturole zsi.i Contraflj^a nominati ab mnomna lisquomodo différant 394.8 Contrains neminôti er inwinti nati • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;9).io Contra^M omnis duorum teüi monioconfirmatur 208.13 Contrailaspailiscoüitui 367.2 Concrailns ffecies 'm aäione qua rendi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;302.7 Contrat us firidi iuris dolo 'mmti 204.37 Contradus traditione confirman tuf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;100,8 Contradus traditione ualidan -turerperfduntur •9entra(iuum caufia finalisfitho nefia Contralluum 'm nominator urn co ditioms Coittraduüobli^t tones quatenus naturales,feu ciuiles 189,9 Contrahentibut licet fe muicem ^ircumuemre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;253.37 Contrahenttum cledio , utrum prapofitos,an qui cos prapce runt conumire uelmt j 90.0 Contraria alie^v non auditur îiS.S’. 479.2t |
Contraria détones ^ *92*4? ex Controrqs à ^K^e reüè fit denonùKAtio to^.s ittContrarijsaâionibusiioHaQ de perfidia» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;292.47 àContrariofenfii'mauciü. 50.9 Contrariorum eadem ratio 139,7 Contrariorum uno pofito alte-rumviKeüi^ndum 105.4 Contrariorum utrunt^ defindere cofiAnSifecumpugnAt 318,6 Contributona nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s94.fi C9mrouerfiarum deiureduo^» nera nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t.* Contumadaqute • 448.2 Contumaciafud cuiquom non de^ beteffelucro * 545,20 Contumacig excufiatioguomodo P^t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;454.4 ComumMig pexKA qua fit 452. 21 Contumacie pur^tio quomodofi at nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4s3.i7 Cotumadam excufantualetudot tempefias, auocatio reipubUt cg,captiuitlt;tt 455.2 Comumac»mobedientit odium 555.40 in Contumacispoffeßionemmip pjofitcienda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;545.gt;9 Conanmacium pxnAss^.so; f66. *4 ConlumaxquK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;448.3 Contumax femper iamnatur m expenfeu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^3219 Contumcha in miuria apimatur 277.Z de Contumelia 'miuriari9lia£iio Çontumelid refc'mdit donatio * nem . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» 118.28 Conuenire çy confentire fit du» pheiter ,’tacite er expreffe 202.6 ^onttenticula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;271,1 Conuentio alternat't^a 202,12 Conuentio conditionalis 0127,15 Conuentio lc^m dat contraHib, 213,3 Conuentio fieu contrains traditi one confirmantur 106,7 ex Conucntione mercedis,locati obU^tionaficitur 23 3 2 f^equitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17 8.25 cxConucntione omne pad'am le* Crmmamere ^defiafl. 441 ii ÿmaccipit 399.4 Cr'mmanemaneantimpunitarei Coutnt. ic^uimx quo fiant 193. t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pub. Hucrcfifie 176.2 Crimma |
ConueMumquid Conuidum gt;95.4 *77.4 Copulating propoptionis natura qua fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49».*» CopulattuS fi plura fint propopta geiKjralt^reffonfiwmnoneii ad Vtittendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;491*« Cormthim duis, qui noueream la cai/fcorishabuit 499 .S CormUaUxde^lps ^6.^ Cornel, hdimiurij^aflto 407.2 CorpAH Hefio cbtumeliofai77,6 Cetporumtria^ntpa 9s,a d Correiatiuisfitt^mdudio 30.9 CorruptiferuipcAif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i6s.4 Crat^s Philofophus pecuniam proiecttm mare • - • 84.1^ Crediti nomen omnibui eomraHi buscontmune to6,t Cr^ditonSfoficrior quido qfdem praf ontluis fritamr,quib.pria -Creditor quif'2915, i {or 372,12 Creditores ^fierlores num uendi • careaütone bypothecariapi gnut poßint ab emptoretpie find à prére credit ore difira äumBt^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37 ».U Créditons quo mittantur 'm pop fißtbni reru petit aru 449.9 Creditofï’inuito aliud pro alio fofuinenpoteü: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»07«9 Crediton quando licedt pi^nus uendere . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;215.20 Creditoris prions imre^tum^u» * deat is, qui debitori tim nu^ • nbsp;tuodederit pecunia,ut pignm ab èo redimeret i72.it Creditorum inhumamtas iuet nouißimo co'éreitii 27S.9 CreditorumpriuileQa 372,10 Crimen diucrfis modis 'miudiciü •dcducicyperfequi 399.1 Cfimenm iudicio confiéffum,aub tranfia(ium, 'mpmat 436.22 Crimen 'm iudieiü per exceptioius nonnunquam deduct 402.23 •grinten mquirendti antequam ad poenam progrediatur 403.^ Crim^tëdere qdiu liceat 401.17 Crimen nctonu no requirit obfer uationeiudiciarij ordmis 363. j efimina diffawans premium con |
399’3 Criming f^pc dUuSdffndo j« iu-diciumuemunt , f6t,t CrimnAles adionet 4 duihbus quiddifferant ^ nbsp;nbsp;nbsp;399.4 in Crimruili adione quaimim no bifpetereUceat • ,,401.18 dc Crim'mali edufu tranfifffe un lieert nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ i6o,n in CriminuUbu^ufis *p^curlt;i ^or non ual(t,ÿ}mrilt;irimi tau fnexcept^ ' nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;4f9-^f CriminuUs aceufati^'t^n^otefi ptr procurMoré décadi 40^,10 Cr'm'milUaitffre quabdodicu-mur Crimiae publico iamnAtii^tm^ ßimis~* • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• *9’.4» ie Crimine affrtitfitx fine accU'^ fitorenonfot^^ * 4o*«2o Culpa aliorum aUosp^^äi^rt durum A • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57^-4 Culpd 'm r(bui pu^ïfli dchfiffa'
^utpaquii • Z7S.i oc Culpa mcommo^v^ rependi ï8i.i Culpam ditniffamputrji^firt im punè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*■*£54 27 CulturacrSatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ CbUusdiumus fupremahx^i.ig Curator m litifti maoet donee lis finituf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6f.it Curator tmeniarium bonerum^ conferibere co^tur 64,7* Curator omnis 4 iKdice dafür Curatore perpetuo e^nt lAama-d er Dunatid 6f. 11 Cutatores ad bona, er in litem , quando dentur 6^,j Curatores er tutores 'm quibus differaRt,et quib. dentur 64.1 Curatores plures quomodo con-uemantur Curatores quando dotemconßi^ ^ tuere debeant m 27 Curatoris eadem pericula,^u£ et tutoris Curatoris iuramentum,cr fatifda tio Curatoris poteßosquandoßnitur • Curatorum bénéficia sys.t ^uratorms confirmatio'iuh'.is |
IN DEX,
Datorum conditionaliumrepetit tio^uandolocumhabeat }9f Datu^ ob turpem caufamquan-dopoßitrepeti 397.^ Dauid colftedit pants propoßtiot num nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14,22 De plano cognofeere 438.12 Debiti oblatio, folutio iudicatur^ fse.10 cbijcere quatenus liceat 546.24 Debitores pr'mcipllks prim q mandatarcs, aut fideiußores conuemuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;315.7 DeWtfwn lurefucceßionis quotnoe dopetendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;483,28 Deb^uem petitum fit fignatum ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 293.51 Debitorem fitum ß^entem an li' gt;nbsp;ccatpmuatopr^hedere 446,18 Debitor es oblt;eratos mcarcerem cbijcere quatenus liceat 546.24 Debitores pr'mcipllks prim q mandatarcs, aut fideiußores conuemuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;315.7 DeWtfwn lurefucceßionis quotnoe dopetendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;483,28 Deb^uem petitum fit fignatum ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 293.51 |
Debilumquot modisdidtur tiy.9 Dccaloÿ expUcatio breuis «. »9 Decalogus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.8 Decemuiri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5.10 Decemuirorum conhitutio de no durnisfacris muliertum 4,* Deceptio ultra dimidium luüi pre dj belbusumdicatur 255.41 Dedmatoria ßri exceptions',i Decretorum diHitsfiiones 54 Decretorum rubriae anfintAua themica: • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i.» Decretum 4 Gratiano congtpliimi tl Decretum tudicisfecundumeon’» firt poffeßionem ç^ dominium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® nbsp;nbsp;nbsp;101,1 a DecuriotifS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S^S.eS Dtßndendi fui caufa quod quis ß cit, iure ßd^e exiU'matur 37.4 D^nßo iuris naturels eß 445, dS7iti Deßnfto nutti ne^nda 96},amp; Deßnßones Kei, exceptions uo-camur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;484.» Deßnforuoluntarius 4?S.j Deßnfores duitatum • 596.18 Deßrendi ßrma: uariæ 402.22. Defimtio in iure periculofa 55*.* qui Dcicccrune, ueleffuderunt 4’5.30 Deijeiendowcens 282.4 lyelegtreeilalium debitoremfutS uice dare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti^-3Sl Dele^tio er dele^re quid 138, 10 Deliberandi dies xx,reo dantur Deliberandi ins in adeutida, uel onuttenda hareditate 174 Deliberandi tempos quandiu du ret nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;176,^ 9 Deliberatio eins,qui petcrehai» reditatem uelit 342.5 Deliberatio hitredibus iuris be • nignitate conceditur 174.1 DeUberationis beneficium 176, DeUberationis de adeunda har^i täte tempus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;345.«! Dclidacapitalia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;400.10 Dehila GT contradus m obU-gatione con^mendipanfican (W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17.19 Ddi^ta |
Depoptirij contra dej^ntan DilationtidtatorU * ibid, Hetiüa extraorAnarid 4o».iQ bclida nominata Gr maominAta Dilationes executorix 4*7.7 400,1e tbidem 400,11 400.9 ibidem lampant Z6t.t ’Deliüa non capitalia HeliHa ordinaria CeUHapopularut DeUHa pnuata Dcliüa publia DeUHa qu£ptrtimOquot; t DcUaa qu£ pidàm GT uiolenter punt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;169.1 Ccliclu alienisquimodeimplict mar 2Sgt;. M Delidit cognofcendit Cf prot tandis iudiciarius ordo puc' ripmèobferuandus i63.9 iuDelidad^Tebtnpubi pumant tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 441.9 Dchélorum di[trimen nbsp;nbsp;400,9 Deliilorü dißmUio que 194,17 Deliäorum diuerptatem quare ueteres lurecofulti maluerint annotaretituloa^io, 401.1) DeUHorum pariumptmutuaco penfatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.;ï, 22 Dehélorumuarid^nera 261.2 I^ehliorum uarietasfpecialib.no mimb.diiPmgui non poteâ 280,1 DeUdum dolo perpetratum 568.10 416.4 DePnquendi imputlitas concedi non polcsl ‘Deiinquentes non pnt melioris co ditionis,quant reäeßdentes tz6^S Delmquemes ubit^canueniripof Dicendißudiü expUcandaj^iieau farum gratia proditti 527.49 Diólü Chrißi-.Vlabeo adhucq^lta je nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;44«. 10 ïielmqutnii! adlocum dclidli re^ m^io D »locratia 44«. 8 78.1 Demot^iratio plfa nonobeüle- DiHum pauUiScortatorcs Gr a- ^S^nasupratio quid s^t,c7 Dcnuiiciationesquepnt 386.10 Denüciat^nes tres obtmere uim peremptory nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;444.7 Depopulator hereditatis dupli afitone terutur 263.» D^opulatoris cedes publica eü oimdiUa 37'ó Depoiuns 'mlitemiuratprofuo mterepè 370,4 Deponentis contra depoptarium aHicnes zÿz.^û Ccpoiuquxrtspoßint 213,4 |
adiones ^ « 292,46 Dep Oparins ad quid teneatur 370.2 DepoptariusPoteH r^eufare cu» ram rei depopta^eùm ei uide* tur Depoptiiüio 213.6 286.7 Depopti ^dlio ad quid detur Depopti adio contraria 3 71.7 Depopti AÜio tâ bone fidei 370,3 Depopti aflio hereditaria » er perpétua • J70.^ Depopti aHio quando mduplum ^f^»^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ 370.5 Depopti obU^tio quom^potoUa ^^^ Depoptionedebiti conpgaatitol UturobU^io 199,16 Depoptum Depoptum 4 [equePratione in quo différât Depoptum quando non redden-dum Depoptum^ando ptmpericu^ heupodientu 213.3 Depoptum quid • *13.1 Depulpointentionis 424.5 Dep9lpoaeS excludunt aüiones Dereliüa puntoccupantiumsss.t Derciinquere quid Defcrerequii (/iiivetet B9-i ibid, Sti.30 • uobis dicere cre.quomodoae cipiendam • 575.14 tionem dulteri, regnum Dei non poßi debunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;23,7 ^um Umitarifecundum eim ra 22 2 Differentiarumiuris efpêtu 9.1 Digmtas eximit plios patria po -tcüatc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47.4 UtPiußio rerum lucem adprt 71.1 GT 3 DiPmUione cafuum querende Digmt 05 publica 'equitas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;94.5 Digmtatesxijpltosapatriipote^ Dijtm^e temporary concor-pate libérâmes 48.6 76 Dilatioquid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4*7.* Ddationes^ppedetorix 467S |
^bi, ib. DilationespnUorie Dilationes iudexexcaufaexten dere poteitaut coircere 467,4 Dilationes ladles que 467.2 Dilatione*spreparatorie 467.) in Dtlationibus tonfuetudoloci ffaft^nda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;444.3 Dilationis tenif^us peremptffi-ut * nbsp;nbsp;’ _ nbsp;nbsp;469.14 Dilatj^tltrifl^ijferentie 467.J Dilftoriejixceptioi^s emerpn» tes • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ36.31 Diminutio capitis •. Diim^orie lucre $s^-4^ Dimiipis a9 exercUueignomime caufa • . Dionypj tyntnniPupruvn in ma- DiplorMtis CefarunupriuUcQH ~^lt;fhMtUK ??•** Direde adi^s t9i,4.fGr49 Diredarij , Direptores inter presnumerari • ■ Difcent cm jugulas res obiter pire fat ised Dipunda que uoeentur 30.10 Di^e^auo Itnpp.quoufcpfeex tendat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$7i»^» ^^ffi^pHo ^daxatio ts» Dilpoptiones uoiun^tbm quo» t modoconcipianttff 3^7.4 in Difpoptionibus uoluntatum du fiafum interpretatia i6t Dijputationes » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;52* Dipmtationes oeiofe ernu^to rtx 27.2a Difpatationes qnx uoeentur • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ22.* Uilputationis fpacium mdiceno dam 510.44 'Diffenpone contraria omiiii fo» eietatfoluitur 244.23 '^‘jpolui quid codent ffnere qua coîligttumsâ i4z.6-.t3i,^ dabuferiptufa fis,34 Diuidique commode nö posant uniaCicui adiudicentur ;ói.4 DiuidM |
tituUiu oblifftio qut Diitißortrtim i^i 31 86 i Diaißanisbeneßeium jij 10 in Diuortio ßetendaiudieiarius erdo nonfeuer'e obferuatur
Dodorum opintonibut rjUioJ9 pe pr£^ret^ • 3t 2 Doliadionem entra quos 'intent tare non licet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^1 3 DolinuUum^ü. beaeßfium . • 584 24 Dolo bono ßafftiofos ßUere li' cet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ i3 it Dolo ßeiensaut'Sio habeat,^oi cum habere 0pol^ttit,prAo^ habetur, qui ittud acceperit ' . * 448 4 Dolo quis petit, quod redditU' ruseâ ’• nbsp;nbsp;32p it de Dolo adio quando ^nWetat
Dolus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j Dolusadmiffus 'mcontraHußri. diiurif j • ibid. 6 Dolus comm^ oblifft 430 44 $ piriter omaeS k Do»«m«WJ ß ft probanda so^.,f S79 «* •Domimwmßnetraditioneipr£* Dolus totrailumbonaßdciufl tiat ., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;415 f Dolusemptionemßdt irritant au 36 Dolus et metus tranfadionem ß dunt utuAlUam tSo «g Dollid w rebus pupilli adnuffus S79 to Dolus malus quit 2811 Dolus parit adionemdduerfuS ßcarsrumlarfftio nj.j 233 jf •Donatioexcedens soo,aureos Domus fua ej^q; tutißimum re» raptores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99 3^ cepta^ulum 44313 J^usfideditcaufamcontradui * DomasuenditacobuilA 204 36 Domus ufus quis 183 21 38Ä 42 HoÏtufuus nemim ßtlucrofM 303 11. j8o 20 DomittAndi libido mfolentißmuf 66 4 Damirn quAtenus (^liffntur ex deUdisferuorum 231 2 *ion«'rx4 rerumdequirenÜ mo- |
'ditreifdm 67 7 Dommiaretw^effide iure ffn^ tium,fcdmodas acquirendi. de iure ciuili 88 14 Dominia rer^ quibu^modis iure ffutiumamittantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99 Dominica poteHas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4t Dominica potdiM à liber täte na turalilonffßimerecfdit 6^ 1 DomimedpoteÜAi nonampUd' tur,pr opter ßuoren liber- tatis j8t tó CamniC£ poteüiitis inferuot priuilega y8o z4 Domimcapoteüatis priuilegq extenßo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jgi 17 Dotninq exceptio no oh^atäffn ti 'mte^diàoretinend£ poß feßioms nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;izt n ex Dominij uel quAß,caufa aff re quAndopoQumus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$31 ij Dominium ipoffeßione quid diß ßrat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;103 50 Dominium direüum ufuctpioiu, utile prteßriptione aequiri 309 8 Dominium er Poffeß» 5171 Dottumum er Poßfeßiofecotfe^ quuntut» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid, z Dominium quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;is 3 Domimumreidpoffefforeqaot mododequiratur 333 4 Dorgt;«gt;«iMM remwüram ßdt fcripttons,aut ufucapione nÓ tramfirri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;331 «4 Domij^rum pote^as 'm femos quouf^feextenda 66 i^ Dominas toon habetßrti adio' nemeumferuo 263 * Domus alietiA ui irrupta 277.3 Domus empta fub conditions DoMntibM neceßitMnldenie rcipromi^£impojita ïjj « üonAre edufa mortk^cr capere edufamortisinquo différât «9 Z Dotufe mortis anfd qui po fint . »30 ƒ |
Dorure tMrtiie4u[4^uÎ!ililt;d' tur «»9 t DonAre perfongqutnopoßint u6 tl DottAriquidpoßit 150 3 ?3« Ï noürn Donata adlione in ßäum reps'' tuntur ÜonAti cdtifi mortis rts iMnet i^S 7 DooAta propter naptiM tunnu^ quAmreuertun^r ad donA' torem ÎÎ9 i» Dondia quandg repetStur 338 4 Donata res tradita, cenfetur conßmuti nurte donAtarij 12 g kS Donatio ante er poil nuptias m quo différant ^ ut 12 Donatio caduca reuacatur 121 12 DoMtio caufimoTtis coniuÿb. 130 14 prtcipuè heita c^ * 27 «4 Dorwtio caufa mortis ex£qua' turk^itis Donatio caufa mortis non re^ quirlt menumenta liter artmt ibi. to ii6 7 130 9 DoKAtio edufd mortis quid com nuine kabeat cum doHAtio ne inter uiuas Vomtio concubm£ ßÜd noim-probatur Donatio condithnAlk qu£ n6.7 Dorutto cuißda ßt, uidendum tiS.i DOttAtio duplex,pura er condi» tioMlis DonAtioEeclefueßäa 'm ßM^ dem Uberorum nn tukat i«#. 29 DouAtio eil edufa lucratitta. tf!gt; 3« ÜOttAtio eil liberale CT muni- *9J.ï d^onAtioextramoßda* 336.10 DoncHiofirmdturofculo izt.it Donatio fraudulent a , immdi-ca.äutinofficiofa non Miet U7.^ Domtio inter coniuffs cur pro* Itö. 1 hiha4 DoKAtio inter cornu ffs iUidtoi utrumuilet ibi-^ DoMtio itucr comuffS} parent |
quirit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• H7Â4 Donatio urn Uber^umiquan' doßdaßt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3i^,9 ex Donatione adtones ortx in Donatione an traditio rC' quiratur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riy.if Donationernipfo iurenuÜAm titulu9traditionts non tue' tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3}6, 7 Donationen materad fecu»' das nuptias conuolans rc' *uocarenonpote{i ^9-3^ Donationem mortis caufa reuocare licet nbsp;nbsp;nbsp;• 127. igt; Donationem quu crimina im* pedtant ’ 117. n Donationem quid prohi^eat 116,10 Donationes accidetdia qute uitiant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n7.19 Donaiionesad pias caufas in ' haredum fraudem ßdt quatenusreuocari poßint «944 Donationesaffedionis gratia non fuHiprohibitie 117,13 Donationes an poßint re-uocari • 118, x4 Donationes caufa mortis 129 Domationes conßmanturex-preße uel tacite,ut er reuo cantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9.17 Donationes ex caufa ßdte qut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;120. f DonAtiones inter parenteSiCT liberos licitaqua fint ^28.24 Donationes per^da quas q^ • caufasreuocentur 118.28 Donationes pronuffee^quibus modispetantur,acreuocen tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;540.1 Donationes IßonfaUtiae nbsp;nbsp;337,1 ^Donatioms finalis caufa ed liberalitas ^ nbsp;nbsp;nbsp;»gt;7.17 Donationis mojfidofa^ue' . rela odiofa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3}6.6 Donationis mofficiofa quere- • laquibusâetur ibi. 11 Donatioms mofficiofit querela fimilisqusrela'mof-ficiofitedamenti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi, ia Donatioms non reuocadte * padum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«*6,1; Donationis paaittre non li» tn (T Uttroi amp;c, nbsp;nbsp;540. » DoBAfio mttr coniu^s putlt;tti» uoffiilit non tukt 11,6. 6 DortAtio mter comu^s quibM (nfibuipcrmttatur ibid. 9 DoMtio inter perfonAt, qn^ turi coniugiim,eiute((rum poteHati [ubiedx [uM,noit unlet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^i3 DonAtio inter uiro/m er axo'^ rem » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“J DonAtio inter uirti er uxorem leÿbta prohibi^A f»^.ï8 DonAtio inter uirum cr uxo-rem quAndo reuacetur DonAtio inter uiuos qmndo fif ÜApri^mAtur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;129,4 DonAtio iurata fuppk^olent nitatem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ng. 22 DonAtio mAtrisfUite ßHn if9‘ 3’ DonAtio mortis eAufA cenfetur eonditionAlis 341. 2 DonAtio mortis cdufd,inlt;tu mor tis,ftu coÿtitione mortali' 1 tAtisßt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eZ9,i Donotio mortis cAufdperfeHd tenfe^urnurtefecutd ijo.»* DonAtiomortis caufiiquibiis edfibut reuacetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi, it DonAtio non tü.qqgd ex oblb ^iam confirtur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uf. 3 DonAtio perfifiA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;116,6 DonAtio propter nuptids cr dos per omaiA iure pAri j eenfetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«22.21 DonAtio propter nuptids hypo thecee loco eâ doti nbsp;nbsp;tis^o Domtio propter nuptias qui dioAtur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;122.18 Donatio pura nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tts.i DonAtio quid^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi, » DonAtio qubits per fonts ne» ff tar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99 li Donatio quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uf, 4 DonAtio9eciprocA inter con -iuffs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;127.16 Donatio rtmtinerdtionis cau' fit fida irreuocdbilis ng. t6 D9aAtto remuneratoria con-*ceffa ed comuÿbM tz7.1« DonAtiareuocatur poemten-tin donataris 128, 19 DonAtio ultra qi^ffntos tutreos mfnuAtioiumre' |
eet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;118« ijl Donatienum duo ffnerafinter Muos,caufa mortis it6.8 Donatianum ßeilis teme-ritas * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi. 9 Demat^onumnuptialiuM qua-Juoflpecics nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;120. g Donator in quantum ßct-r^tedtenetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3ï6.4 Donatori ilttf^bit tradend^ neeeßifas quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117.16 po)^9rïsp' danatarij cofen-’ fjum ixtare fujficit quibuf-cui^ uerbts auhiteris try. 1 j Donataris pcenimtia manifi-(^ condare debet,ut reuo-cetur SimAtia . • ■ 118.19 Donatumadioneex ßiput latu peti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jjj. 3 àÿ^o/aHix nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»49.8 Dpi SH promittentem quan tonen repeat; ts.7 Dos aduentitta qu£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;122.2 f Dos aduenntia quAndo amp;nbsp;à quibusrepetatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;158. 9 Dos ampUciaqitämßculta-tcspatijftur,nonconßi tuencta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;122,28 Dos aller quädo poßit au . ffrr* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi. li Dos condituitur adfirenda one r^matrimonij «24. *4* Dpï cr donAtio propter nuptias per omnia pad ihre cen- Ifentur • nbsp;nbsp;122. 21 Dos mterdumrepetitarcon* ^ßante matrimonio 339.19 Dos pod diuortiumpromif . f^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;198.9 Dosproßditiaqua m« 25 Dos profiditia quando à pâtre •nenpoßitrepeti a, 7 Doî proprium mulieris pair imoniumed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33 S. 12 Dos quando repetatur con fiantimAtrinunio 124, 49 ,potquando fequedretur 474.1g ups quemadmodumpeta-tint er repetatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;338.6 Dpi quid,cr qualeius nbsp;nbsp;nbsp;111.17 Dof quomodoconfiituatur • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;122.14 Dos quomodo repetatur • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’14.45 Dpï fi a dua bus feeminis fi-rnulfetilt tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;340.29 |
rtosßrwmAtrimütuomUd iïi.jo , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*47-n Dos [olutomAtrimonio redit ud muiiertm 1^4« 48 202.8 (Mnefeit DotuUsrei beneficium •*112. 6 Dotalis res d marito 'mhypothe cum duta praferibi noupot i^ÜMß foluf^mutrimmo • - •. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;113. 9 Dotdliu rertPtmpenßo^Mtnßu' riA,utiles,uoluptiriA 3^’4 DocaUum rerum Adimutio Uteris mandatUr propter memo* riarn ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;124.39 Dotem à.pd^eaccept'atn ßl9i co firebit olim iü.i Dotem AÜimatûm muritus po-teil ulienAre, niß Hff^t ad 'mopian^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tlt;}. ^2 Dotem patri Ucet^romitvre^ quarnipfe urbitrutur 123.3t Dotem proßäuidm^uis repe-, tut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;338. « Dofem qui promißt tenetur ud tuidionem rertÿr^otuUum •1x4.43 in Dotem dari qux res pitßiM *-dt2.29 'tn Dotem data; res Adimarif^f. •funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12} j^ Dotes foemtnis a a.conjeruuntur EccleßA toti comnùttendum iu • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;584« nbsp;nbsp;nbsp;dictum de dodririA $7610 Doteslmmomcusrefcmdi 340.23 . Ecclefiurum unitai fummA cura Dotis admmdrutioiuconceßit I conferuandi 57^ ^9 dißipitio prohibitucenfcti9 ' Eccleßaßicu bona quundo ud . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?O 11 Dotis appeUatione quid ueniat gt;21 IJ Dotiscuufußdeiuffores noexi- Dotss nomen lusßgmßcat m ,lt;5 Dotispriuile^a $84.20 DotispriuUeÿumultu uï 33 M Dotis petitione lexßn^tßi-pulationê mterueuiße, quot , quo modo eu promißa ßt • *• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;348 7 in Dotis reditutionemuher no onerAndi »90 tz Dofium conflituendurum mul-A taißmiASeße 12130 Dubq deprehendejidi modurn Rhetoresiudicatiotum uo- tint ^97 9 |
dum vni^ubio^dcornmunem inteïïea dum u^b^um, cr ufum lo^ quendirecltrrüur 247 jo Ml Dubio benigniorfententiu fe-quendu • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20 â ill Dubio iuiieundum potius pro Reo, quam pro Adore 532 9 'm Dubio femper pro mutrimo moiudicatur • 247 ;i in Dubio tutiorueU^nda 34.18 Dubitutio utt mnomtnepro-prioiAUt appeUAtiuosuidir i6gt; 4 Dubitatio omiùs ex tribm oritur ,^erb(i,frdo, cr iure Duces DupUcesudiones in Duplo qui teneuntur •61 « JPî ’S *9î S7 a^}.}. Eudem res quundo petutur 429 39 Ebritu miore peenAußeitur, qudmfobrius t 6 Ecdeß^ecuput umcu^hrißws, Î7J U ptrum dedit i74. 6 Eedefit KoniAnteetnomtus^e dire debt AM irf n prdphunos ufm cotterti pof ßM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t9S ij Eccl^uHica potcSusiiSmflu, ub imp^rutonu 9t 6 Eccleßuflicas res uendere uut do HAte non licet 30 f de Ecelefiaüicis rebustrunßffre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tïS ^ prohibitum 260 «o •EmphyteußscatruAMquomo* EceleßuHico iuri tuendo non opus^efcrupulofu'mlt;iwß' tione \ pt * Eccleßuüicorum rituum conue-mens ßt obferuut^ apud 0' mius Eccleßus fyó tg Eccleßuöicum ius putronAtas teeUfijs curunusEpifeopusprt pqfutur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$76, «7 Erfi^rt uliquot prxlorum defue |
eeßiont ab inteQuto tßd Edidapratorum 170 48 Ed'dumudredhibendum 380.0 EdidumitiuutAtCuupones, fia-bularq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;413 1 Edidum,m uisßat ei,qui 'm pof feßiouem mißtucfl, ud quid pertineut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;450 ia Eßradores careerum cupite pu tun 276 I Eßumdendo nocet^tes aSz 4 Effufumm prAtereuntes 413,50 amp;KM , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jt8 à Eiedorum pr'mdpam priuileÿü f77 4 ?P î 44 4 EleëmofynA dandA »9 33 Elementuhuiusmundi 187 3 Elephuntiamorconif^lis 3 » Emuncipati ßne coUatione non adnuffütur ad hAreditatem patemAn EmAnetpitione ßlim putris po-teßatem exit 43 7 EmuncipitK non licet putrem 'm iutuocare EmAnciputus ub eo,qui 'm pote» ßeUe ed, quonudo différât ny 4S Entere rem ignotum nuUocon-fuUore udhibitOitemfrurij eü »3? 39 Emeriti ^ ue^i^Ubus foluendis libenntur soo 79 Emphyteufeos obli^tioquundo txtmguutur ay 3 mEmphyteußn durires Eccle-fiudicee etiü mobiles poßuM ibi, 4 Emphyteußs À uenditione cr lo cutiont quontodo differut m^ » Emphyteußs contradus quo tempore capcrit huberi do exiÜAt ÎÎ7 4 Emphyteußs EedepAÜi^ 138 9 Emphyteußi eü mediut contra' ÜM Mter locAtionem ^ «en ditiowm Emphyteußs efff^eciulis cotru9 (lus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33^1 Emphyteußs quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;237 j Emphyteutu un ßne uuloritu-te indicé p^it expeUi î8j J |
^mphyteuit e'^ini [olucre pen ßontmtVatra triamiwntfmit ntitufatiin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;257, 6 Emphyte»taie po^tßtone no \ poteü 4 dotntno duurbi^ ri,donee penlionem Voluit ïS4.9 Emphyteuti doitünmfundi habetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p». u Emphyteuta IM in re habet • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï84 7 Emphyteuta nonfoluens Ca^ nonemtoto trifniuo^expel h poteü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;38?, * Emphyteuta prouentw [ua m-duüria portos pote^ aUc' nAre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2ï7*J ^Emphyletta qiuß dominium 'm re habet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m.io Emphyteuta betußeiu/m iù“ • nbsp;nbsp;nbsp;rte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;3S3.i Emphyteutic im in uendieam doi'i'efauro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91.10 Emphyteutiem contracta ioi, 14 tie-eyor^iactfc: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*37.4 Empta res tun Interuenicnte pwiotradipoteR nbsp;nbsp;98, 9 imEmp^Cr uenditi cotraätc bits quid preciiandum 3y^, 1 'Emptio 4 permutaticne quo-me da differat^^ if 8.4 Emptio eü caufa oneroßt f^3lt; 33 Emptio cr permutatia quo-nudo différant «19. * Emptio pree to folùto mß^ia fieri »equit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3.31.30 Emptiopara nontoUitur con^ ditionAU fecuta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibH. 31 EnJ^fio quarum rertt/m pro-hibita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i*9- S Emptio rcf«bnditur,minore ui-• • tra dimidiam decepto 580.4? 02 Emptione error uariè com' * mittitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z3O, ij in Emftione mies preejirtur veteris creditoribus uendi toris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;589. 78 Emptioni Condudio cognA-* ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*34.1 ^Emptionibus paäa quidam appcnifolere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;131, ig Empiionis caufaßnAliieü trat ditto reinei^lit£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid 13 Ein pt lams contrains nbsp;nbsp;*»*. n |
I N D K X Emptioms tontrailuf^ionu^ douitiatur ■ ^ nbsp;nbsp;230,11 Emptionis Gr dofts contraélui funtleÿtim,Grueliita pa-^^ nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aox.17 Emptionis Gr permutationis ' effcntialts differentia ^9. 3 Emptionis obU^tio nudo paHeftoUitur 23 t. z^ Emptor i» turios cafufiutU' tùrUcÿbtK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;360. 10 EmptorfciensremaUenAmM '■•.fie cuentum pt,petere eau* • nbsp;nbsp;nbsp;tionem euiCtioms non po-' tt^ . ■ • 379.4 ^Emptor p ceffctpreciumpob '' titre uenditori nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;380. k ~ad Emptorcinffeiiat p^ricitlü '^•'‘réideguPatee 33^21 itniaKetx „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8.5 Epilo^m adderdit qitdUbet ora* tionisparte conuenit 327.t -Epilopus m medio pt^ptrora tlompne nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.a Epiff opatumdodißinais ferne ‘ peraonpotcilpetere 1^6,31 Epipoputnnus curprafida-. turEcclcfijs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sy6. 17 Epißohe qtumfidet^habo anc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J14. ;4 Elt;fiites aurati qui habean turhodie Equorum upd durige le^ tut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;186. Eqwtsiienditui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39* Error m Emptiqju quomodo committitur • 230,13 Error m emptione uitiat ton-I traHum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;%d. 12 Error Ml proprioß^ non eâ prob.ibilis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;236, «2 Error inPut qiundo loco ti-tuUbabeatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107.14 Error nominis non impedit uo luntatem tePa^ris 162.3 Error qualitativ 'm ucj^di- , tione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;330. t^ deEuan^licadoilrinA cogno feendëudidum none Ufo lilts Pap£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;376 32 Euangelq canpßio 8?' *4 Euidio rei uenditlt;e GT trat ditæ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z3i93 EuicliorerumdotaUwm ^4.43 de Euidione cautio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;379 î |
EuidenseP.qtiodex neeeffa' rifspgnucoüiÿtur nbsp;499. S EUidentia ßdi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi. » Euidenttaßdi ma^'s in ßa^-tijs.qttam m contraihbus coopdeitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi. 3 ExamSnes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J94.i3 Exachonesremitterequi po ff , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;393.33 Exceptio àat^urali obli2^ tione iÇinîÜra^r 190.22 Exc^At-.facceptiBtionis 492.gt;9 'E^Tepttpccßiontsbonorii 433.?4 Exceptio campeiffatioms 430 Exceptio cotierJnudtcemcd praiudiciaUs ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;466. 11 Exfepti»gt;deßlfo preoiro' tore . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;463.4 Exceptio-debit 0^1 cempetens fi e^ilaloria^tum qua-. e^tq^ errors jt^ekiiumfo i^ tlutu/mfif;non nafftturetui ’ reflituendiobb^tio 218.13 ,ExceptioKccliru.toria ffn qua.' do opporüpoßit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;484.3 Exceptio (j^dtoria folutio-nit A . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;485. 3 Exceptfbdoli 42?. *o Exaptia dolis non nume-rataf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;437.28 E-^ptioerroris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;426. xf Exceptiomcompetentis ludKK nondaturrecouento 44* «? Exceptio mtenfiems nbsp;nbsp;nbsp;424.4 Exceptio uduati^ nbsp;nbsp;430-43 Exceptio iurifturandi nbsp;nbsp;ibi. 47 9xceptio metlis 416. 22 Exceptio non numepatee pecu-me 189 12. 426 33 Exceptio nullitatii ßententia: competit perpétua 339. 36 ^xccptio pahi de non pe-teiido nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4*7.29 Exceptio prUi in certum tem-puspromißi 200.16 Exceptio peremptona ßmulcü caujaßmtur 433.6 Exceptioperpetua datur malie' ^ifolucutiproaUo 21«14 Exceptio pricßcriptionis 199.23 Exceptio quid generaliter n dicatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;425.1 Exceptio rei indicate 429.56 Excel tio rei indicate, cy alie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;199.22 Exceptio rd iudicata; 'm quibiu er |
er qudnh btäedt locum 4^9 îS txceptloreiUti^ofie 42s jj t-xceptio rei uendii£ Gr tra' dit£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^3 3j Exceptio folutionis .• 4?» »9 Exceptto j^eeialis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4’^4’o Exeeptione exfmguitiÿr obk' ^tio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;199 io ^^eptione twowpetentis iu' dids deéurifdiAioÿ^udi' CK certatur * nbsp;nbsp;nbsp;^*9'9 Lxceptioné ÿwltônütÿsljabe ' bit,qui d^oné habet 424 iö 'Exceptionevr non'probans,ma litiofèexcipit -^ a^ 17 Exceptionés’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;484 2 Exceptiones^qui* apc iurk dan tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*9* ï7 Exceptiones alia: ordit^rlk, ■’ ali£cx^aqrdia^ri£ 4^4 11 Exceptiones OlwmAl^ qu£ di-^ cantor • nbsp;nbsp;48J 7 Exceptiones declinAtori£ ß' ’ ri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;431 48 Exceptiones dilatée 431 48 ® #4^4 4 Exceptioes emergnus ^f 19 ÏJJ 3‘ Exceptiaues exconuinicdiÿis er ßlß proc ar at or K fem' ’per oppora poß'unt 4^3 g Exceptiones /^i opponutur iüts,quil^t non competit allio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;424 7I Exceptionesincideittes 4aH9 S^i 3» ExecptioneS iudicis incompe' tentis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^6f j Exceptioaes iuris opponuntur illis,qui habent iuspetendi m iudido nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^4*0 inter Exceptiones iuris er ß^ Hi differentia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^4 ^ Exceptiones peréptori£ 43148 48; 8. 49^ «7 Exceptiones perpctu£ 432 49 Bs^eptionesperfonAlcs 433 33 Exceptiones qu£q; opponilniu dicio quando poßint 484 Exceptionesreales 432 « Exceptiones res funt incorpo' rales nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m 3 Exceptiones feu p^atferiptio-nes temporales nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^m 8 Exceptiones têporales 432 49 |
INDEX, ^xce^oninm tiumeratapC' cuni£t!^uspr£fmtu 189 13 Exceptiombus lis non or dims' tur • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49» gt;0 ExceptioMus opponendis ter minum eöftituere iudex an poßit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;483 10 Exceptionum dißer^tie 43148 E xceptionumduo ^nera,ߣli er iuris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;423 2 Exceptionum munus quod fît 30)t 16 Excipiendicontra Tefîes ter' mini^ à ïudice ftatui po' teit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;308 3$ Excipiendi modicuiufqt iu' ris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;304 s de Exflpicndi iure protefta' tio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;466 ij Excommunieati 'm iudido uer' fariprohibentur 433 3 Excufator quis effe dicatur 4^8 i Executioan 'tnßdeiujforesßc' ripoßit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;347 28 Executio 'm cuius bo^isßdenda fîfententiafît contra procu' ratorei^lata nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34616 Executio m quibus fententijs non fît neceffaria nbsp;nbsp;s^ 30 Executio 'mtermittitur ratione torü,qu£ poâlatü fententia coitt'm^int nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;347 3* Executio iuris non habet miU' riam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;278 18 'Executio ne'm mfimtuprotra hatt^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sas ’S Executiopetenda à indice or' dill».rio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;344 ^ Executio ^etenda a indicé pro' mul^nte, abfque folenni -täte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;343 »3 Executio quomodo ßat 344 7 Executio fententi£ ad quern iu dicemfpedet S6i 72 Executiof;iiféti£ dc appeUatio-gt;* ne an^er noua appeUatio-nemprohiberipoßit s^t 73 Executio feilte tie pe^ poteß im ploratione offieij tudicis, e^ adione iudicati S4s lï Executione poen£ foluuntur •- obU^tiones dclidorüzoo 29 ab Executione appeUare num ßu^at nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}4^ 2* 'm Executione ßeienda quis oYdo olferuandus 344 12 ’m Executione index ratione of' fidj fui moros nederenon debet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;344 3 Executionis impedimenta 347 31 de Executionis quefHonib.fum' mot'im cognofcatur 344 s 'mExecutiot is pelitione noua proceffuopu^noned S44z Exemplis non iudicandum,fed Ie^b,6,to.3t,s.st3io.sz6,^6 Exemplis ratio praßrenda ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3» « Exequendi modus egreffus 347 33 ah Exercitu dimiffî^ ignominiß cauftl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;436 6 Exh£r?'dariliberia parentibus quando poßmt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»38 38 Exh£redari parentes à liberis quando poßmt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;138 39 Exharedatio liberorum or parentum 14t 30 adExhibendumadio 96 7 ad Exhibe nd urn adio dicitur praparatoria s^z 4 Exhibentur res mobiles, 'immobiles non eâ oß^exbi' beri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;363 9 Exhiberequid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;36z i Exhibitio anttuli 363 g Exhibitie fer ui 363 7 Exhibitionis petend£ ius ua' riè competit 362 2 Exoneratio mercedisf:u pen-fîonis quando peti poted 58« 3 Expenf£appettationis 29320 Expenf£ iudiciales sts 45 Expenfa iudicial:s ante ey poft litis cont^ationem 297 ^Expenfarum aßimotio 'meer-tlt;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S33 43 Expenfarum taxatio ii^amen to confirmanda nbsp;nbsp;nbsp;333 47 Expenfos iure adionis non peti, fed off icio indicis nbsp;nbsp;293 19 mExpenfîs condemnotur ui'* dusuidori 298 ft Expilator hareditatis ad p«' nam ßrti non obligitur Expilatores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;204 1 Explicité refßodereqd 490 7 ? 8 |
tur Vxpoßtdm/ußeptdm ey’ edued tam ducere non licet 246,41 Expromißio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;377.1 Expronüßio quibut modis toUk x^S-f Ex pro miß io quo reßrenda it4.z Expromißioquomodoßt 224 3 Expromijßor quis 2*4,.» Expugnatoreseediumey uilllt;t' nein quomodo puniantur-t7k7 Extendere legtm feufidtutum quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24.» Extenditur»onnunquA,quod in flipulatiomm non uene^ rit • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zsiia Extenßopaßiua z^,^ Exteußonum alia aditA, alia 104,t P^ßiM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;23,8 Extorresßro,urbibus,atq; pe^ natibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;363.18 Extraterritorium ins diceini mpunènonparetur 17,zy Extraneaperfona nihil nobis acquirt Extrarxiquidicantur 33810 Extraordindrid cognitio quie iSr^it dindrio • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;26f.4 ExtrdordinAridcrinuiïA 280,7 Extrdor dinar idmdHionem hd-her.gt;, iudieem labilem habe re dicitur ’Extraordindrio duxilio uti ne^ mo poteti^donec iuuetur or' 586-44 Extraordinariumquid 393.6 F. Eadißeciesinquirmda 462.9 ex 7^do ins oritur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.io ex 7ado obU^tione cotra quas perfonas i^tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ztt,^ Eadum inßmmßeri mquit 394.7» Eddusn ipfumproponendum • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4«2.4 Eadum ne^ntis probatio nul- ld Edkidid lex 3^4 «4 V3.ï7 ^Iddidlexpro quand reti- • nendd EdUdciarum^nerd^qux in Dia leUicd trdduntur, lurecon-fulto tenendd e^fe Si^.37 duplum |
Ealfariusquis- i66 tAb. 6^ **^8 6 talß crimen ad^alidm obU^ tiotwrn transßrri pot cd • 267.12 Ealß crimen, ah tranß^tur 260.14 Ealß traditio quibus utiUk contineatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;267.13 Ealßtasquid Ealfurn committitur non foVum litcris iy‘imitatione:,ßed et' . iämlingtta Ealßm didum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi. 4 ï6o.j Eama conßans plus ualft,quàm .unustedis Eama quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.z ïamdi£ hercifcundie adtodif' ßrt ab adione communi dk . uiduada Eamofdadioneutri coniugum ddtur in alter urn nbsp;nbsp;nbsp;410.22 Eamoßeadionesquiie 291.40 VamofilibeHipoenA 408.14 Eamofw libellus ed iniuria gr a uißima nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;278.24 Tdmoßns l^Uus quomodo utn^-dicetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;408.13 latentes in iudido i^«sßciffet q^od nobis imputâtur,etiam ß id non ßcimus,edm adio' item,quit cum alio cd.m nos conßrimtii 410.16 Tddidnddclio 510 10. 3« 14 Verd cicuratd damnum dam terue imperdtiu£ lerU repemmi, Teriig ruüic£ 281.4 I^ög to ibidem ibidem 468.« 7eridtk diebm dbßin^iidum 4 fententia (3jlt;ti Ïeriato die qu£ddm cduf£ ex.^ pediripoffuM 468.6 Eeriato die teßes iurare non debent fideiußionisareliquis obU^' Teriatusdiesquisaccißlendus '^ tiombusdiß-erentia ibi.z ßt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;444.« 7ideiußor ddcorpordlcmpoc'^ }9i.mrdpi non poteâ lideiußjr ^naioris f :curitdtis ioi ïj Eerijs renuncidrc partes pop funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;468.10 in i er ij s a^ quid liceat nbsp;nbsp;ibi.9 Eeudd quie habediuur pro no' biUoribus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;74.«^ EeuddliaboitAloco ftipendij. conc^d 74'2 non dignitatii iéj.it |
4»SiS TeUihlid iura condi^ione eit k^feti Eeudalibus bonis nobilitas ad' iunda Eeudalis contradus 194.14 ieudaUugn ßueeeßione exclu-dumurfeeminte Eeudatarqßerui ' *b^^^^i^execi^o quomodo ßeienda ^ß Eidioinitabut's mterbretan' x9.1t *7 •Ti^o lurk fidione^iuris dn^mt per in-terpretdtionemixtenßuam (id^'dfus in Ü.non détermina^ tos extfhdi • • ■ X8-S Eideidodrinxnoned hominum iudicio ßubiedd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;76.4 Tid^ic^nl^d à lentis in quk burdifferant • • nßetbomm^fd dliquandocc' . dunt d t^tpore mortis te^ ‘flatoris , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s36.t» Eideicommilßdle^tis ex^qua^-tafunt • ' Tideicor^alfßs oratione precd' toria nel WAKdatoriarelin.-^ui* , 7id(i^mK'jßdßnffdj.rid^(^~ le ^taexxqudtdejße ibi.ö Eide^ornntißd uniuerßaUanoîi funt exaquAtd leQ^tis. ^ideicomhüß1 reliait res quait' * Â0 in ßdeicomirüß'arii bonis eßße cenßeamur 331.3 Eideiconnniß'um aliud um', uerßalc, aliud ßngidare tfkt Eideicommißum duplex «03.6 EKeicommijßum quid tfs.t Eideiubere quipoßint,qutue non Tideiubere quid 222,3 ibi.t caufadatur 2zgt;.i7 fldeiuffor Ke,dn Re;« prin-cipalis prins conuemendus • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37^- 2 EidetuSor obUnridurius non poteügt; |
Tiddu^or pro mAleßdonenpo tcikdtiri Tiddußdr quis recuf^i poßit ibi. ƒ tideiußor temtur in fotiflum, 223 tl tideiulßores edufadotd tw^xi' ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;^ fiddußorei onudbiK^bU^tio-nibut add^offunt • .♦zx 7 tidciuffbréspluresdtfpn^lS^- *. neantur ' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* .22? ’«^ fidciujfortsghmodo conuem^ tntur, e^ quibm adtionibut
tiUuißmiliii ipfio iure htres eü 139 tiliutßmil.nonpoteit ttüari 132 S filiufßmU'ai patri acquire
|
S^iuofi^ftilias quisßt, er an pof fitpa^ci Timan re^tt^orwm adio cur realis fiter perfoitalii 360 2 TifcaHapr^dia nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;$9f if Tifd iia m utndicanda Ixrcdi täte Pifciresqne 7ifco appUcatur quoc^mdigno außrtur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;143 24 lifcia fnccedit deficientibm o-mnibufbitredibus 170.47 Icla^tiane maruant impumta^ ** Reip i itered 13 2» ad Vlaÿtid perpetranda nemo obU^fur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19 o t^ Toemtna propter priuitum aut fifcale debitum non ducatur captHia'miudicium 3X3 9 Foemind à Judice m publicü non trahatur ibid, 12 Farmna tedii adhiberi circa Co' dicittos pdteâ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14-7 3 FeemiM à pubUcis munenbui excludttntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7z 4 Tceminlt;e ad produceiidosneuoo tedesredituuntur 584 13 Faminte aufirunt VatfïdiÏ,^' fiuiK ob crimen i^fa nuie-fiatiodamnAtis ibi. 18 Faanine corporali pana affuit aut torqueri lun debent, *0-nec4.o.du3 4 p4rtu edrum effluxerint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;583 14 Fcemmicum tnafculis parler I fuccidwit in bonis pater-* nts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6 8 Femun^ dotis ptiuile^o ^udit turn oh fexum.iumßuore ma tréttonij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;334 xo Fcemitne er mafculi coniuv^io * 10 tx Fcemind imrrMus 39s 23 S97 22 Feemniie ob crimen atroxcarce- , rantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5S3 n Foeminie patser ewm mafculis m * piri^adufucetdunt 347 7 Fxmin£ poüicit£ tenentur 223 * Foemina quanda carcerentur 383 to Feemind ulerwn firentis priui-Ic^a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi,t3 Foemiwwin exdufioinfiudi^i' |
Foentinds excufat ignorantij iu rts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;584 «9 Foeaerator Atbletam cuüadteas 4-2317 Fanerdtores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;600 2s Faneratorwm odium 58? 33 Fanus exercens de tureCanome co mßmis eü 436 8 ForaltabelldRoinAnorum 79 4 Forenfes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S99 zi tores e fringe nt es ßrtißeiendi caufa mter exfllatores een* fieri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;276 3 Formarum tuns traditio hiBo-rica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33 6 Fornieatio diuorêij cdufia Z30 7ï Fomicatione fiolui fponfialia • 244 28 Fortuitut^afiits quanda praRa-tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;236 IJ 4 Fortund bonis neminem rede Uudari dut uitupcrari 74.20 For UM rd fiequatur Adar 440 4 extra Forum domidUj fini quad ob caufias quit conueniri pof-fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. 7 D.Frandficus jirturprohibuifi-fie,ttereffdafiua recipd/ret interpret atianem 27 2t Frdncofigt;rdid duplex 16210 Frater germShus prateritui tedamentum impugndt •40 49 Frater in fedeunento^atris U-eitepotedprateriri 139 42 Fratres duo, duM fiorores m da tiendßmilid ducerepeffime 245 31 Fratres ineaduofi non fiuccedüt fitbnendeem 170 42 Fratres ffiurij an fibi inuieefuc-cédant • nbsp;nbsp;169 40 Fratres utrinq; coiumdi deßn» do cum parentibiu adnuttun tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1723 Fratrum liberi an fuccedant ei, qui fratres aut fiorores non reliquit,m capita uel m fia-pes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;168 3? Fratrum liberi reprufientant {^ rentes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi, 33 Fraudemßdude depeUere licet 13 20 Fr andern legt fixere nbsp;nbsp;nbsp;3x4 29 y 4- |
Trouai conf dm tx q^ap idido obh^^ur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jto «1 Triderid fritri coditutio de lu-diitriuiilibm Triuiufculum Irontonis didum de moderÜdo bnperio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s^^z 7 Truduarim caufdtaproprietit^ tu deteriorem ßcere nodet bet • tS4 9 trudm abuftris Udtis quorno-da différant . nbsp;nbsp;nbsp;299 ü Trudm C7 intereffe pad mora debentur incondidioiucerti ffedali nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jö8 6 Trudmetia rißridi iuris adiot rubusptti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;290 Trudm MIfiridi luris aÿiombm nonpetHntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;311 Trudminditdriales Trudm mdudrialcsperceptos fibi aaiuirit bonapddpof-feffor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;297 ’? TrudmMtitrdes 295 8 frudm pignoris in for tem com^ puUri Trudm rei uendiatione peti P^ff^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;izt n Trudm uendit£ rei poll perp-dumcontradum ad empto-rem onnesperti^gent 2J2 27 Trumema ementes annonce gra^ uandteaufa 280 6 TrumentipubUdemptio prohi' bita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^0 9 Trumentiuenditiaitidida 19s 22 Trumentunmutuo datum quo-modopetitur ^68 5 TuÜofiirtiqiiomodo deeufetur • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;262 $ luUa ignorans^mndo teneatur • aó 11 ^'Sif^dationumEcelepadtcarum autores mopes ex redditibm earumalantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$4 2 TunerarS obU^tio quando na» fdtur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2jö 8 Tur candemnAtur adpaenAmpe euwariam dmbm adiombm * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;404 »4 Fur improbmed raptor 406 8 Fur femper m morel effe uidetur 404 9 Furari qult;e poßin^ 262 ? Fur es conplio aut opera qui ad» |
INDE X. iuvintt contre coi 9dionA pxnAlesdari g • 40ï lt;8 Turcs domedici Furesodiop nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi. 2 Furiofm p dfpoptwnigladiü re^ petat Furis inp'iria apudbanosergra uesuiros FurtadolfteSica leuioraperpa trenfùmiliàs urn die an que-unt Furla feruorum Grßnüli£ 26} i F lifta uarijsadionibusuindicat « ri Furti aeeufatm phypestratione abfolutm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s 21 8 Furti pUo et farcinAtor quomo' doioeufentur « 262 g Furti iudicijs damnAti infrman-tur FurtimArißdi cr nonmAnipüi adio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;404 ij F«rü' mAnißdi poenA quadrupli 289 14 FurliobU^tia Funiuie rei £ÜimAtio 4*4 12 Furtiuit r^mptio Furtiuie res,iut ut of^pata no ufucapiuntur »07 *t Fur^tcnmenpriMtum 20012 Furtum crimiitAliter profecutu rm fe fubferibat ad panam talionis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^oi 21 Furtum duplex,mAntpdum,aec mampüum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;26» 7 Furtum fit rei contredatione *ibi. 4 Furtum pado poffe remttiihi,8 turtum per tàolentiam fMum improbùucenfetur^ z6^ a Furtum,quafi ffims ed ddido-rum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z6t 3 Furtum quid Sj 12. 26z 1 ^FurtX, quo alieoA materia m £ -dipcium translatq^d 253 4 adFurtumrequipta 9262.2 gt; G. GaUmturecos. qu£diones con^ iedurale^ ad Ciceronem dee prre foie bat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sus Gemma: auro ceduiH,C7 durum gemmis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;95 4 Generale reffofum adplura co- * puhtwe propopta no adatit tendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;491 12 |
Geturdes er Spedaki adionei qu£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;295 ft in GeneraUbiis adiombus quo» ‘ modoconctpiendilibelli ibi, À Geture a^ffeciem argumentti Genitor cr^ritutunA eadernq; perfona cenfentur nbsp;nbsp;nbsp;12 8 25 Gerttflti dicu^r utrinlt;^ con-lundi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16^ 37 Gloffarumiommen^tio 20 4 Glcd^pepetratio praprenda Ifed. ^. ji » Gradu prior,aUo^nfuceeßione excludit ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;269 33 Grai^pcajantiim puerispre-legends • • ' nbsp;nbsp;nbsp;4 * Gratia bentmeritis reddenda 189 lO Gr^tiantAongedor decreti 1 » Gratfuda debetunli^, aquibus 'j ^nepciumadepimus 49 * KabitHdi ins eß res incorpora-lis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;86 10 Kabitatio aitufu or ca ter is fer-Uitut^i^ltid différât i96 2s pro Harede feffrere quit die a* tuf i7i »0. 509 40 Har edit» non tuetur alter ins feffatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tS9 »4 ad i^redem ex depndi iuri tranfemtiesalltotus 290 sz Hareies extraneï nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t6s t tHairc des pre diffuus in praßt 7 tione le^torum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15224 nSredes mßitui qui nonpoßint 2)1 if Fheredes parit er decedent turn ni hü rep et um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^0 tf naredes fui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s^f 4. 16717 Hfiredes lut of is depnüi de do-lo amp;nbsp;lata culpa tenentur 313 6 H£redi leÿtimi portio maneat 2761« ^Uredibas ah inteßato datur deliberandi lus orpoteQas^. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^4 2« H£redibus deliberandi tempus datum 14} 14. 174 t Fftercdibus ommbu: deßeienti-buipfcutfuccedit f-fo 47 lï£redis beneficium in quart a rrttnenda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3s^ *4 Haredifinßitutip e8 proprium teSamtrii |
telismenti 134-^4 Haredis tnUitutioeli telia' meti pradpua claufula 1323 Haredis mUitutio quibus uerbisßat • nbsp;nbsp;nbsp;136.34 Haredis praßdium ad^erfus legatarium ^33^.17 Haredisfatißdatio 337.28 in Haredis mßitutionc^Ma itempora cdflßiieranaa earum Haraditar^ ßaceeß^^t, ■ut ex alieiio contradu^ ^ padba^Mis • 392^3 Hareditari^.liiones,^^ non bareditaria: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;290,30 Haredùaéaj'es pr^ßef^ bumur ipo^eßoribus 344-^3 Harodieariarum ri4tnm commof^er iitcom'^ , mod a • ••. 3lt;(^;.^7 in Hareditariarum rerum ‘ dmißtoncaslim^io um' • uerfirum rcriimßeri de bet • • ibi.33 in H areditariar tinker um peß eßionem ß ^i^s mit tipetaiit,’atef praßrH' tur ••î44.î‘ Hareditas aduentitia ^3,6 Har éditas elb aut onerofa^ autlucrofa 144.18 Hareditas eH'^aredisß' Hareditaslocuples li maiores quid nos uoluc' inHareditatediuidiquares , rmt^oi^equi 343.23 nonpoßint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;343.2^ inHareditathpctitionemqua Hareditas oneroßa ut ßat, • ßcileacciderepotdl i43.’3 Hareditas proßliitia 2736 Hareditas reflituitur aßdei' comifßario triplidter 331.2 Hareditas uendicari quare nonpoßit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;320.7 Hareditas umuerßtatem iu' risßgnißeat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;343.26 Hareditate abflinere 176.11 iflHareditate uendican'^ daiusßfei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t66.it Hareditatem adiré nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;176.it Hareditatem adiré incoii' • ßderate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14316 Haredit^l^t^^ ‘^^^^^ uc^no copitar, prater [er ' uum »52.4î |
4t7.8 HarediiHtem adiré qui poßbii^cj^tnon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17;.8 Hareditatemlucrofam minor intra legtimu tempos non adiens,reliituftur 386.48 Hareditatem non idoneam adiré Har cd it ate petere centra te~ Ramentum non penmittitur, nifi anti per querelamßt refciffum 343.27 Haresper aditi^emßt do' Hareditatem petere iure m' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minus omnium reru 341.14 ftitutionK^^. .,i.. 42^.iz Hareditatemrepudiare 17611 Haredi^tife^mmifcere ibi. Haredicatis aüionon compe.-tit bareditate non adita ■ 342.22 376 v Hareditatis petitio adio uni' 903^ uerfaUs c4 341. 49.Hareditatis petitio cui e^y Haredi tatis ademptio 144.19 Har edit atis aditio eß alius leÿtmM Hareditatis aditio quibus mo' disfiat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;173.9 Hareditatis aditionis tem' pus conliitutum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;177.3 Hareditatis agnitio quomo' doprobetur if 309,3^ Hareditatis depopulator du^ pli aHi^ tenetur 263.1 Hareditatis diuißo femel ß^ liano potreuocari 34e.j4 Hareditatis petitio dHio eil mixta,e7‘bonafidei 3428 quandodetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;342.2 Harefitatis petitio direlia er utilis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;342.3 Hai^ditatis petitio intraxxx^ annosiip prafcribitur342.il Hareditatis petitio non datur contra titulo poßiden' tern 480.^9 Hareditatispctitioncßeciii' • resuemant 342.6 Hareditatis reHituifo 332.1 Hares cefßanspraliare le' ^ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;334.2 Hares deßnUi perfonAm • prere cenfetur nbsp;nbsp;nbsp;4x9.41 Har^s eadem perfonAcum • deßwUo iÿO.3» |
Hareshareditdtem adiré quando cogatur 136,11 Hares inüitutus perßieuis uerbis exprimatur 134.2t Hares inuemarij conßlUo' nem habet mtra certwn tempus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;143.16 Hares necefßarius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;173.4 Hares objiridus esl adfol^ uenda Ic^ta 2$hi ■ Hares quadrantem hare' ditatis totius fibi feruat . .. li nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;133.3 glares quando teneatur ex ‘contralludeßinlti nbsp;nbsp;nbsp;291.33 •glares feriptus pra^rtur re' iliquis teiiamentum impU' gnAmibus,niß incontineiui manißliis probationibus de claretur iw rumpendi te' ßamemi 344,2» Hareßs an feparet imtri- monia ^48-63 Haretid in Ecdeßafquod fc' ditioßinRep. Haretid qui Haretid quibusle^bus^U' niantur «^önVtffbïifltci» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;426,26 Hf row impe^ diuino ad res gerendas rapi 41.9 Hißoria conlUtuti iuris in quahbetßrmA confiren' da nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;283.24 Hisloricaparsiuris 37.1 Homiddia data opera er cum 27 z.» 24.23 •4.7 dolo perpetrata Homicidia-M Homo eurfitcondittis Homo in fruéiu non eH de Honorario paeißd aduo' cato licet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4(327 Honorarium ins 288.3 Honores muneribus nAa' ptentur 600,33 in Honorihnsdeßrendis or do obfernandm Horterßus elieienda con-ßßionis artißx ibi.31 30^-3 Hoßes oUm perducUcs 270.3 Hununis hoßijs Deum non deleélari Hypocritfi 9-6 *2.19 Hypocrite |
INDEX.
UypoerititJud^i 14 « Hypotheca quid j«4 j Hypotheca fub pignere compre henditur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem
Bypothecafia adio jjj z, 371 4 Bypothecaria adio cd bon £ ß' dei, er perpétua
cByppthecariu^quafi dontituum
quot;Bypotheßscu/m theß conßren* da • J« *0 I.
idolatria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*« lt;6. ü »^
lephthe uotum 9 3 iz6 3 Ignem m ßipulam nuttere die uentoßm
ignorantia deUdi probabilis ty »8 ignorantiaßdi amp;nbsp;iuris excu‘ fat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4i6 14
ignorantia iuru excufat fami» «4558419 errudicot 590 8J ignorantia iuris in damms jug rei anuttendt non nocet
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i«7 9
Jg^or^nfi^ ('«fK iw lucris non proded nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem 8
lgBor4„tM non ex^fat vn ferai» tute antittenda »8» 0 imnUnutionts adionum 294 immobiles res inter prifentes december abfentes uiQuti annis praferibi «08 J immobilia er incorporaliaßra turrumo • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^i ?
immunitas 59». 1 er t Imn^mtas detur ßneenormilte ßonealiorum
immumtatis^aufte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ssts.^t
lmpenf£ ipfarum rerum conféré uanfarwmeaufa nbsp;nbsp;nbsp;296
Impcnfie necejfariee nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi
lmpenflt;e uoluptarhe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.
impenfiutiles nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.
l^p.contra ins diuinum diffen^
imp.teneturconfeienti^ ZT 1^
^busnatura ^ ® 57314 imperatorem foU cledio ßdt,
»ton Papa confirmatio 5 2; 18 impp m citAUbm habentdifpen' fandt potedatem* f7î “ Imperatoriß quis maledixcnt 278 20 i”tperataHs etedio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;571 3
imperatorispotedas pracipua
qua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. 1
218 17
indebitifoluti repetitio datur hie redi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2tj -^
indebitifoluti repetitiom tempus
praeßritttim
218 u
1 ndebitu ar ar io reftttui coë^t Ca to vticenßs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;217 2
indebitum ciuiHter, er natura^ Ij^ debitum effequiddam poted ^^ ^i 6 indebitumfr^ofedatü reditui-
Imper ij forma mutât a nbsp;nbsp;nbsp;S77 1
Imperium apud Germanos quAn]^ttl?bitum quid diußierit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid, 3
imperium melioris in utbeciüio-rem,fuperioris 'm mßriorem
40 3 imperium moderanduM^ 572 7 implicite lis quando contedetur
490 8 tmpoßibilequodturpe 158 9 impodura crimiaaUter umdicä
dd
280 6
impotentia an thorum feparct f.- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;248 64
impotentia ex uiolcnta caufa
• »44 21. 249 Äj
impubères Immunes s^s u
tUf
40; tS
imfubes 'm poffeff. bon.mittitur iso 20 incontinenti 117 16. 202 »8 incontinentiprobatio 507 31 incantatores atrociter puniun- , tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;269 1
incendiarij capite puniumtur
*^7^ 9 incendiariorumpoeM 275 g «ex incendiorapere quis duatur
• 274 5 incceduoß liberi twn funt 'm no^
ßra potedate incadus
43 2
*7» ?
incoeÜus perpétué impeditma-
trimonium
246 37
Hilf» •
ibi. 4-ibi, t
Indcbitum quot Hÿdis dialur ibid. f
Ini^itWnfcieuter’dantt nonre-jntuitiOr . • . ibi. 5 indcbitum foluenti competit Hx-
ceptio
218 12
lt[dAjsmharers,Gi^niti fty.^ Indtdiane^jUt' ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}9S »3
indidiones ibi, Cf S9i 7 indigna * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s99 27
indigno ablatu appUceturßfeo
• nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;345 24 inducerej^s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jo 4 induits a Correlatiuis, item 4
C9ntrartofenfu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. 9
inßmMtdi affedus ffedatur
• • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27819 inj^s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4Sf infames‘mßmiaßdiqui 4S7.»7 inßmia Canonisa 456, S inßmia duplex icr iuris 45^ 4 iffßmaßäiqua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;457 17 inßntia iuris quaß{ nbsp;nbsp;nbsp;456 9 inßnüa notât us nÔ exidimatur, in quem uel grauior poena, uetdurior fententia,quant
• oportuit,lata ed nbsp;nbsp;nbsp;457 jj inßmia quatß unde oriatur 4ss.i inßmia quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;456 ) de inßtnia adimatione iudieiü inter Cognitionu ÿ’nera re-
incola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^S99 27, latum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;455 a
incorporates res neq^pertradi- ^inßmiam fufßendit prouocatia
, tionem, nee^ per ufucapione nos réopéré poffe m 1 incorporates res non poffunt poßideri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;358 lt;5
Jncorpora/cj res qua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«i 4
indebiti foluti condictio quamfeP locumhabeat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^4 2
indebiti foluti obU^tio quomo*
écondemnAtione inßmit* 456 14 inßns vij- annorum cenfetur
• , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;584 2f inßeiatio ealumniofa damnAtur
Inßeiatioßdt
300 30 413-3
infidäfione quomodo crefcaitt adiones
f a^ïiones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»99.18 tn^cidiiGnes impudattes pa:na,-aliqun nwlélan- diS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibia^ lnßmtlt;crei mßnitare^- la y »8,j Ing^nuitatis aßquot;edatte col • cenfcaiJ^r atroce? miu' ri£ zoo.zf 118,28 ^figfatitudinis ad^datu^ • ^rentibus adu^f us in gratosia^ros ^, ÿgt;7.iî ingratitudinis obU^ti^ dd Ingratitudanis adimem w .■ edfalls m^iola leu's, fed atroximicrta ' nbsp;nbsp;nbsp;308.16 ibi,t7 Ingratitudo libertorûm 309.5 imeâio manuum ï^6#3 inteilio maltteutn in^tdUa • excoÿtata • nbsp;nbsp;nbsp;• 44^.1^ Iniuria aUcriiKnemt^ocu pUtetur Iniuria atrox refeïndit do' nAtionem ïniuria atrox und^o^-^ metur \ Aesji ïniuria ciuiltter intenté' ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;400.7 ïniuria crimen priuatum * * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;26fc.u 424-^ Ïniuria pt tripUeiter, re, uerbis,Ut^is nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;727.3 ïniuria inter aleam exer^ centes ïniuria manu pda lc^ Cornelia oocreetur iniuria quid ïniuria uerbis fida ïnitiritetedimatio ibid,i.t7S.i 407.1 »89,18 Iniuriie condemnAtlo per iudicemßat 277.10 Iniuriam tedhnare licet, er pc terefummam pe^ cunii£ 407.3 huuriam ex aPedupei' ^* menti p^£cipuaclaufula 131,} entisconpdere 277.4 quot;nbsp;indrumenta edere recu- iniunampeerc qui twii popint _ ibi 3 iniuriarum adio an cedi poßit 291 38 423.* ƒ Iniuriaruadio annaUs 366.14 iniuriarum adio d^ con-tumeiia iniuriarum adio ex l.Cor* |
INDEX, \(lidÊui linnüßnitur z^o.t^ Iniitridriâh ^io infrmAt 291.4» iniuriarum délione urndi-{la quicrntur 407.; Imuriarum caufte per procu' ratores tifendie,ut uitetur ignominia 407 9, 459 ij îniuriarum obli§itio paillé interpoptis extin^itur t9}’^f Iniuriarum quießio de plu » ribin iniuriji nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;490.10 Iniuriarum quiteneantur • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;278t7 ^nerlt;i i77-ii Iniuriarum realium duo lniuriollt;!^euis noneü fatis ad ingratitudinii adioné 3o3aS Iniwcentem^amnare 30.4 IniwnùtMti contradus 193 n. 207 8. ti7 * innomiruttorum contraduum ßetauens ufm 'm commer' eijs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;238.3 iifAo Inobedientiic contumAcis odium inopitc aliorumfeccurren dum * inquiUm Inquilinos le^re pne prie dijstwn ualet infzriptio qualis pt obpri dio 84.17 68.3 ip.it 504.9 (ndantia Midj ciuilis trien-:üo,criminAlis bienmo du- 334.18 3‘ *343 rat • inflindut natur £ 277 9 Inditofiesqui Inditoria obligatio quo-mods flt;?uatur inditorix adiones titulis continentur indituti uninerfaliter c{uidicantur ibi.7 ib,9 v;.2j Inditutio heette dus ed teda- u7}^t’ S^f.iu nemo co^tur fans nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;413.28 indrumentacominun^ $15.20 infrumenta petuntur adione de adendo l^rumeitta propria tedere inprut^nta pugnatia 'muicern fefe labephdare ii^.n |
Indrumenta quando M iu dicijs proprenda 314.10 Indrumemi leditionis tem pus dili^nter annotan dum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.i8 inprumenti arcbetypits£' dentireddatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi,19 indrumenti priuati auto-ritas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3iz,6 Indrumentis reprobandis exceptio pmulafionis quan-do locum habeat z$6.z6 indrumento deperdito an poßit per iiotarium aliud conpei 313,9 Indrumentorum compa-ratio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;316.23 Indrumentorum reflobd tio • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P3.JB Ïndrumentwm authentic urn ut habeatur,quie requi rantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sn.^ Indrumentum priuatum quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiz.f Indrumentum public urn ibid.} inprumentum publicum quid probet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid,^ ad indrumentum publicum N otarij perfonAnonare-quiritur,fed publica au-toritas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi,4 indrumciiiui^uid pgni-peet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.i Indrumentum quomodo ar^ giiatur effe uitiofum 316.24 indrumentum ut reprobe tur quotteßes requirä tquot;r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;313,13 Intentionis depulpo ,feu exceptio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^4.3 inter bonos bene ager n. at • nbsp;nbsp;»90.23 intereeßio quid,^quan-• do pat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;377.? Intereeßio quibus modit toUitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• zzf,3 Intereeßio quomodo pat Interdida coéreiones eße ex icquo o“ bono,cauendarti turbationum caufa 323,1« Interdida dicuntur ejfeadio-ncs extraordinAri£ 419.^ inter dida dupheia qu£ 323.13, inter dida omnifannuaeße 419.7 Interdidâ |
cenia interii^upraiorum quldpro' hibeant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;87. tz Interdidaqu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;323.4 interdira qult;eduantur 305.6 Interdidafolumuertendi itéré ritcrio excedêdiiteÜiiaqug, igrus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f6}. 21 Interdira unde or ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3z3.s Interdiilii uis arcetur 4 rebus ti ti^ßs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3»4. »* in interdiüis omnibus prins cot gnofd de poßeßione, quàm de proprietate 30 y, a Interdiâo de preeario quando a^itur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37°.ts Interdido Vtrobi,aÿ poßeßo-rio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3*7.2 Interdidofu oratio demonStra-quot; ■tiua,nonenuneiAtiitlt 323. 3 Interdidumde aquapluuia art 4»;. ti InterdiÜumdc aqua quotidianoi 4«4. «o interdidumiearboribus c£den dis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^i.14 InterdiHum de cloacis nbsp;nbsp;nbsp;ibi. u interdiUimie fluminibui ibi.^ Inter diüum deßnte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibU t 1 nterdiitum de glande legenda ibid.i3 Interdi^^uMiDe ititure adu^ priuato 3^ 7. 414 9 Inter didum de liber is exhibent dis 30S,S Interiiüum de libero hontine exhibenio 414. 7 InterdiUumdemigrando 382.14 414,16 4»ï. 2* InteriiHum ie aunciatioae no* %operis Interdidum de remißiombus • tbi. zz Interdidum deripa munienda 4*4. ^ ïnterdidumieRiuis ibi. « interdidum de ßuperßeiebss 4*3. »3 dis ibid. ïo ibid. j Interdidum de tabulé exhibent interiiéium de uid publica 4,4.^ nterdiUiM neqnid m flumine publico Interdidu/mnequidinloco fa-croßdt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.t jaJ. lt;5 inter iiÜu/n, Qÿod ui^ut clalh |
306 t. 4gt;5 »3 interdidum. Quorum bonorum • J44 x4. 3S7 »9 Interdidum, Quorim botwru, adipifeendje poßeßionis, cui detur 324. gt;3 Interdiurn Saluianum 4gt;5« »7 InterdiilumVndeui 4°s.J Interdiüum Vü poßidetis 4tf‘t9 iijteriidumVU poßidetis, cui ^ •.^.,«..,;-..» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.4^,, competat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^4; ^^iitirpretatiouerborum 29.6 interdidum uti poßidetis, non 'm interpretation Q. duo ßedä detu^tur ci, quß%«perit da,uerbà, er ualuntacon' remuendicare 328,9 intereße commune 295. 7 intereße er ufurlt;» ex mor apc.- tuntur 3zi.i6 intereße etiam mcontradibus innomiaatis petere licet Intereße etiamm ßridHurisa' diombuspeti 290.26 intereßccxmarapeti 393, 4 intereße^udus er expenße extratudicialts 295, t Intereße Ucitum eâ accipere er exi^e • nbsp;nbsp;210.6 ^^S^ff^ P^*^^ ^oüdioM Tri ticiaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;366.13 Intereße praStandum 237,3 2Ï9.4 interene qudlepetipoßa 379.Z ïntertffi quaUttr probetur | quant idoidtorem iuüittf v S37,a^cf ^bontSatis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iot.ï3 aut perdit te • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;404. 8 Intereße ßngulare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29$, a Intereßeßuum iaramiiüo deda^ rare permittitur fsi. 44 Intereße turne eßtatbueniu per inuentariumpupiUs fententiam, quado ihr a ptr gt;■ ' gt;nbsp;inuentio rerum nuttunttUt illudtäquam de^ nbsp;nbsp;nbsp;Inuentoris ßeri, quad altcriut nS ?Ä nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«5:4, * loanussGloßator nbsp;nbsp;nbsp;307.24 Intereffi quatenus ia adipna m ßdum petatur er ^üimstur inter eße quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;#95. j latereßereißirtiu£ perempu bituw^tatur i37^ 18 mtcrelfe uoabulo comprehend duntur ea omma^quit ßbi ali quis deeeßiße ex alietMiniu-rid oUendere poßit 333.-^ ai Intereße quomodo poßit iu-dex condemnare partim. J37.J9 |
WerpeUa tionum iudicii imiÿ nera 347.4 ^tÿrii. 19 « Interpretatio legumes [latulo» rumre^riiHua Interpretatio tegum e^^ßdiutO' runtlIxtenpuA Interpretatio legum neceffarié tnteipretati^io[a e:i7 [óphiüia «4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Inter^ret^io prudfuttmia IcQ-f^ntaßarid 22, t ri patelle . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foo. 9 interro^ones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;481. jj ad Mern^iones non reßon-• ^ns prgcon^^b habetur ./ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;433.23 interro^tgrii aüiortesfublatt 48». 33 interro^toriprum duo genera • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;304.14 interri^^^P^tcßcriptionim quii »0.4 interruptio praßeriptionispro' ^a omnibus qui babentius wre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Uni.} intoßabilet qui babeantur' »33. »4 Mu^orm teps es^erdntur ti» Inuenire res quid 90.* Inuenta à domino laciiConcciU-tar eidem,ß ignoretur,cuius ßerint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;333.3 inuentarijbeneßeium nbsp;nbsp;t76,tf ifiuentarij conßdio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;143« tS de Inuentario fonßeiendo 176.tt inuentatiumeäfubßdiwn kgs. ^43,17 i'3.3 po.» ioitmis Glojfatoris arbor adio-num nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;419. t iocifupcruacui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;2014 Index ai a^tldum de crimiaeß* neaceufdton prgcedtre nea poted nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4®*. *0 bdex |
repdi, nut ä(foßti,Mt
mAH'hti
940. tg
ParapheroA inter donateones ilpoußahtiasnumerari^ 340.25
Paraphernaii» bona exi'
^emulier nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.’^25.51
Parentes er liber05 naturalis ’ neeeßitasobU^t nbsp;nbsp;nbsp;*3^.47
Parci^um bcmficmti^ Ube^
tto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45.*
Patrio polej?at^ dijferen' tiaßublata i67gt; 24
Patri£ poteüatis t^'^^us
Pecoraquig nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7^,6
Peculatut conuM déport
täntur
204. 6
rorum ts
ZO.6
P-irentum er tUnÿHnHUi^^
tmdecmi • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43. ?
Patriis potediatis iux nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30;. 1
Patrie poteüatis priuileÿ
^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»ï?®.*/ petatur
Patricius efiprmcipis con
ßharius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47.5
Patris/imiUas bom tüexe .
Peculatus crimen quando committatur ibid,}
Pecumanumerata atreon didione Triticioria no
ï66,io
Pccuiu^fiubUa qmcl;nbcA-
tur
2^4.4
reuerentta * ’4.^^ plorare fuos ,er inno Parentufu bonir^priât'. nbsp;nbsp;nbsp;^^centen habere fimili
Pecuniae cb^udg cura $^A-gt; gt;* Pecunia non numerate denun*
le^wm \ . 57». 15
P(tm!iu»i rdi^o minuit li
bertisfuamÿü^ V7*’.%9
Parentum uerecumdiit par
cendum ' nbsp;nbsp;» 4*3.6
Parietes pérorantes ji^i
ßciendi c,^fnmter eß* ^ • fiadtores numtrarót
Parrieidq aceußaU ^ ab' foluti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ii3.9
Parrieidij pcenA * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*72.5
Parricidij pxiiA à ^,^mulo cur nulla conüitu^a ibid, 1
ParnciJiiwn Rew« pReWtis - anms nuUum perpétra- •
am nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;283.7
Pairociniumaliorum miu dicio fußeipere quibw fit prohibitum Ass, 4
Patrocimltln an quit 'm ea' dem caufa dtuerßsparquot; tibus primäre poßit 402. ö
PntronAtuiiits
k Patrenatm im acquiritur manumißione
Patronate tut EcdeßaUi'
}oS.i
S«.i
tam
•Üidz
Partiarijcondudiores *54»4
4 P,iKiculari ad umuerßo' learmmemum aßirma * ttuumnonuadit 470-^7
partus jequit:^ condition .nemmatris 69 2. 95 j
Pater recußansalereßlivm • . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;542 »
Pater fewper ténetur de pc
caliofilijt qui pro alio ßdeiußit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;212
Patientia pro con^en^u ha'
ewm
, 3*2. 2
Patronatus ïiu Ecclcßa^cum non licet uendere,ßed co mutc^re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54.5
Patrom caußrum 4«*,*
Patrons er Ubertiegentes ^ 'snuicemfe alant 309. 2
Patrone im fuam quomodo amittant .lt;
Patronipotdiat in UbertS 1 mgratvm
Patroni quomodo fucce'
d^M hhtrtii
fil
•^9-!
ï7ï.4
Patrons reuerentia débita mq^butconßiiat 49.2
Patroiwme^:edem pro ope' risatibertis exi^re an
betur
Patientia pro traditione hibctur
Zfl
lOt
13
inter PatremerjUiumadio, fine^nturalimenta nbsp;nbsp;44 7
wkr Patrem er fUium ei-fflUs obligatio e^t non ,
liceat ’ ' Patronorum anus PatronorumpottÜM mU
bertos
fi-9
54. 3
48
Patfonorumfl’iuileQurn 571.15
^atronor^fuceeß.onishi'
foteSi
44. ^
Patria potcÜM quaker quan-
ftoria
Paupenes à quadruped^ da
‘7».' J
4«3. J
ta
Patria pottÜM quomodo pereat
de Patria potedate quit'
43. lt;•
ßiones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48. 9
I’‘»trii€ poteüittii acquiß'
Paupertas non ßeit ignobi lern nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;74.19
PtiipertiK quatenus excu» ßet^muaeribM nbsp;nbsp;nbsp;597.21
Paupertatis resedas ha'
bendm
Penßones urbancrum prtdiorü profrudlibusaccipi 19^.9
Penßoms annual proiSatio nonpraßeribitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1*3.10
Penfionis depofute t^ia tas • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;297.7
Penfitationes publieke nbsp;nbsp;nbsp;593 * 7
Peran^riae 687. 594** PerdueUts olim,nutte hofits
*7 o. J Peregrins quibus contribu tiombusteneantur 599. 28 Peremptio axioms 240,1* Peremptorij uim ebtinent tres denuncutiones 444*7 Peremptorium terininum ^uâe doexprimi opusfit 470,15 Peremptorius terminus di latiims • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;409.14 Perfidia 'mßoeietate *92.48 Perfidiam m bomimbas nemo
fatii cautrepottü Pmetdofenemo ttaifrico mittat
330,4
84.ï3f
PeriurqspateOeitndit eatun funt) qneeabßqi magno in • commodoliti^tiümdeßg mriaUemodo poßunt 537.4*
Periurus femper pr^unü' turpeUmturus 5*8.9
^ermutarires aliena,qut pO' * teft repoßc^non poteH 25S. ;
Permutaiio ab Emptiottg quomodo dißßerat ibid.4
Permutatio Cr tranßiclia contraSlus'mnominati 575,12
PcrnmiatiOiqualis contrat
ÜUf
^93.1»
Permutatio rcrtim cotraHus efl 'mnominatus 258.2
Permutatio uetus efißrmadi firahendarumferum ^
97,6 commerciorum 229. 1
Petitorioni.an poff^orio * experiri pne^it 302 a Petitoriusn amp;nbsp;poffefforiüiu-didum^ concur ram.prias fit exeeutio fußte petitorio, fed in proßrenda fenten-tia prias depoffeßione Permutationis amp;nbsp;Pmptionis ed magmßmilitxdo ijS, j Peroratio in ßw fit,(pilo-ffisiltmedio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;327.2 Perorationis loci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid, j Perpetutadiones 311 1/ 319 «0 Perpetua adioms xxx. an n^ritm ïjo.27 dicanduM Pcrpetu(),idtü,xl.tinnis !39‘f^ iS6. 4 Perftqui quid Perfol perfonee ndUta per enmis copulatn,tnutit ÿ:nus,itongrâdiim 24^. J# Per fondles adiones omnes Î9Î.J perp^ua Perfonalis adio tufeitur ex contradu in PerfoK^m idio PcrforiArtiAn ^ueUtu ^9^- 33 289.10 4*®. »1 Perfonaru commndatio» nos quaker unde 72, ^ Perfonansm incompeten-titin retediones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;415,18 Petens quoi redditurus ed. dolo/icit Petent rem^ß fuccubuerit^cùn eai^peteret ab co,à quo quistamaccepit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y4t.1t Pelt mmn plut, ^ndemnA tio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4S1 ï4 Petit s rd defcriptio crctrcH-dantiee reauirimtur ^936^ 476 6 *4« » P^titioeonuentionis Petite hxYcditAtU Petttio inept a,quam uis eau-f^i qu£ex quoquo cafu exidit^nen ur^t 33 Petitions iS6 5 Petitiones ex moraquono-da crcßofit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;298 ji Petitiones mutua mutua ui-cifitudine iudiciorü ß- • null tradentur 4S6 7 Petitidtes quibix cafbus minuintur iOO JJ Petitions caufd in qualibet adione expenendi 301 j Petitorij er Poßefforijiudidj • concurftis 336 1.339 6z Petitoriocr poffeffotioß-nud a^re eadem pars potcd.dum^icdó mten deus ßbijpß nonßt colt trwiui ?‘8 7 |
Î47 Jö Petiturpluf, quatuor mo-•dii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48t jz Setn^ßgnßcdtPccleßam, turn claues iUi a Chrido commiturentur _ S7S 8 Petulantia morum^uer-borum'm hduocatort' prehenduuT 46*4 Phdofophi qui * 595 16 Phocie imp.edidiinitVt onnes Pcclejit Konunaobe- dirent $75 « Pietatis caufapUreK^ pro iure habentur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91 Pietätis^bendarado Pignora accepta alqs pi-gnori obU^ri li^re 37314 Pignora omnibus contra-^dibusadijciqiteuM tiy. 13 Pignora Pretoria cautio-niscaufacapU 37i.t9 Pignora pratoriainterfa tifdatioocscenferi 474,22 Pignera pratoria quando 1 repetanlur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;373,16 Pignoratienes pro aUjsf erfenis uocantur reprep faUte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•2iy. 13 Pigtioratitidadio «^ Hy-pothecaridquiddijferat 371.3 Pignoratitiaddio cd perpétua e7‘bond:ßdei 373.7 PignoratUid adione repeti-tur res pignoris loco data. uentionale differentia 37 }.t7 polifolutierd’i^de^i 371.3 Pittaeilex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1.6 inPignoratitia adioneßu • Piusfeeusidus Papa ioterdixit dus infortem coputari 373.33 Pignorat^a contraria ere ditoridatar 371,3 |
Pignoratitia: er Hypothe caria adionum obU^' ttonem ex cofenfu nafd 37 iff Pignerc plut ihm proimffj^ab ecdcm,uter prafiratur ibi,s pro Pigtwrc e^ Hypothec caadiones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;971. t Pignotidariquepeßint 214.^ Pigaori dari res aliéna quo-mod^pofint 21y.it PignorKävafaüodatißu _ d^reiinttEcdeßa 210. 8 lignons ßudus tn fortan Çianputari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zjo. 9 Pi^'K ^su^eteriorandL reprapfia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;420,9 Pigfgrie non redltnendi pd - ^^dum^utHe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2iy. 17 Pigniÿ'îs obligeai quando to-ßsldt.aelne^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;381. it PignorumdifferfiitU nbsp;nbsp;nbsp;zt^., 3 Pif,ficri^olucadorj^ iwdi 316.23 Pignusicreditore ßio répètent oß'(rcnio debi-tum^ iudicio sudilur 332.9 figguis apud débitèrent pr£-’ ^cribi xiannis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;113,12 Jpignuseonuentnntale nbsp;nbsp;nbsp;214.3 , Pignus e:^tlypittht(i quo-modo différant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi. 4 Pignus iu^cdale ibid,7 Pignus ru^{lrahalur,niß daelhmiattm ßt débita ri 236, » Pignus^bU^tum manere afoted funnunquam,dct bitofoluto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilff.i.^ P^nus pratorium quid 214«^ Pigous quemadtnodum ta-(itecontraha^ nbsp;nbsp;nbsp;21/14 Pignut quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;214,3 iKgtuis repofei ultra bien-niumpoted nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zt6.2t Pigous uendcreqiidndolif * cet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tty.i® Pignus unde didum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;314«* 403# ^d Pignut luendwm biennium datur humanitatis ejufi inter Pignus iudiciale e^r có^ iy quis prouocet à Papa • ad generale conciUum $774 Plagij pxiiA capitalis tós. 2 gla^um quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid, t Planta in altérais folum co ieda dus ßt, cuius cd folum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97.3 Pluspatitiones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^Si.3t lauspctitiouumpoeM 239.1^ PocM |
4«î»3i PPjI jfffUi It^iJjod e ‘He • ^’tïï ijtjUjjyjLi Siodui}} ^1Pquot;gt; Pfif ^1^ ’ioJJ^ßOi et *$5t Pfßi'lWtMßi^Oi tt 'OH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ififff ip sini îoiusuoq jioJjijjoÿ, fi'lit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SOjdiwd sspu^nfitf nyn^ )3a 'iju ppy ifuoq /ojif^jfoi tt'ni * jotiiaMätitiBotj -'V^nuotjun siu» aiyn^ • Mifjiynj pp^ ^uo^ ^^ß^ß°i **t^^ ipi^^tiMivpuiUpüp ^ »'irpu3M»i3» lumoi^ijjo^ 1'001 Miutan Jvo^jfjü^SiJ ^J^Jp'Ult;gt;lgt;fV^on sxèi^ijjai St^’GO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;flip uf^fS^mti suoißjjjud *1 'Sti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;01(^33X3 hu f^^ ^ßV* *^ ?3ui3p cy jpuijul l^UMiUJ tlUOt^^Oi «‘Oti lip3iuiilU3U!yiJilt;3 ■^pusn ujotÿfnh swoi^tßoi quot;^'Âti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nj^p opt fuiop3puirtib'.i»ttsfuj 433 mud P^f3swcn^}ßod 6vo(( tnnimiÿw} fitdiusi ap UpAiidwi tamMuoqsnioi^sJjoi «2£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tmoiymp viidrtiSi^^fputuiiiJi * ypuiijidip» sptoi^i^oj d‘8-k£ 3gt;iPiiidx3j^»itJ tuMt wntonoqsiuot^iJJoi tVoH Mitij^ndiUiiipoif cpmuonb wfnouog sMOi^^ijjo^ i‘ilt;}i Mip^nbiJisinht/ivputt tpii» luiMH Uitioj^iJjoi pv ®**»gt; • pjid •ipp n^i^ oioj ülMcrjsJJo^ ICi^Qi Cpotuoii STiUKl fituv pipiltouil UiMO^ijjOii 1gt;'’£»E niifijsp o^3ßod pjnu xa uiOfpM in3 'ji^ jeiiidnj ‘U3Uipm3 ißljtuoi^oisp ^$ 'éts twspuiip tunuoti tj»ï3iJideJd3p Vtpnb ‘tmid tuetßtjjog ap **ttt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Óppyiptsf 'ta Md 31^ »mi^3jj6s ap ^ '^8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o^a^oi gpnb tt'iot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiijiijna -p njpa Ofusptm 01^3^0^ illt;P M iPajp amb pMH oi^jsJJo^ ^’101 ^»SlÀHipsflÿp/ uinjuvi UoupMH ot^aßpi ■^'•tt ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S3i»ip |
maBO3M^fqwnJlt;n^3jjo^ fnimotti*miipusn snatoi 6z*ioi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^}odu' ‘i’als jiiti^pjf^dtuiwtttpnJ -amfat omiup oioj oi^3jjoi , W3}r^3jJ4 snunuo^ mindod ài'pilt;n JHii]}iutfvjjua^vd t‘8lt;i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pmbfniitdo^ t^fM^aut muiat 01^3^0^ z '£( nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^jj jï •■►o» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jini»imi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• odipwo aaipm oiijinb »P epoutmi j^ opuftib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. -tt ou vmma^v tojvjri^o^ ^HiqoMMi wiiM»oi^3jlo^^tz 'lóS quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x^imoi ti‘(öuntPiifiitigt;of»nioj^^od 8^'Zi fnainv fmuoduioi i'lti S3)P1ip0WUl0313q Vq wuSwt aj Md 01^3^0 i 9Z Hot qj3iodutuumb3igt; aüoiluaqatddP fiiodtoa VM!» oatnitf Opiat oi^a^oi pi'99 ^atupnasitatpaj ‘ModtOa iu«WV}U0U o^a^oj •jr 'oot * tniPtnbav epaatoitbsiiPtmiiu oi^3^og^ sa f ftivamwoi^i^oi^ ir» ’rot ^nanbjpptjuai) vi «auppuSip ^'umi»i^ •‘ipJunpwinjiouadtui o^a^o^ z ’y« wfqvtdtupj W3fpu3Mnb3pa(fnpiut iqij ttmmmtop^ otßaßo^ t'in utownuoa ^ oi^ajfoi if'SS ^ xaidnpoi-^^oi Si'tot laqapumuaajnu ajVititdotd wma ot^aJJo^i s*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ifnai3Of^3^oi ’*■?!* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fVpoJd pinb pp^i M^apUA. wilMUOq oi^3j]od iftqt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tmapfnqmis/Pinq tpf wnpu»33j wntoacq oi^3^oi tn’iVi 9nbfPinqpt Uftaiaaj mmeuoffoißajjo^ ('£i7t pmiuauouoiqot^aj^o^ S«'6f| MWIpMPMXt ^ PU •Viapto wiuouoq oi^a^oi 9t'tot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ambtap -■ * ^ ^Wiimtaauoqoi^aJfoj ^* *fW nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;anipawbav OIUWP Uit^oj w Ol^lJjoi o£ Hot « ‘Plil •^‘ooS •JfPPJfi^ owpuep voi^aßea 91'ooS sntoi^^uo3 vuaodqöf tiputpuotyajifavoptlog pp fzHi^ inuorij o£^uo3 ojid suapao^t uou staoïaijoi pp 3gt;pU313^ OpOM anb^opuUi^auoinjoi w/npuant^ftau^ |
pj»b ^ *Miup3ip ynb S3UOijtJoj[ ^i'i'OZ £--z^z yppi3UtPi ut X3j ppdiaoi Svozz mntoifPjndiilwviim ^i^f^^^''^» ^ airrtujanyioa ’*' 'o^rz * pjiqiq oid'^iiunueyi pmS^ioi ^'931^ ipt^opmaonb ^1f^-*^m WmojjtjpijioA ^'ftp 3gt;pup)ijujsrim}pjj3f[ioi ''jni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m/iipupÿ gt;3^ ptnb 3fmiPfi3ipio^ta zi-LS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ayaMfPfJ •va epanbf^ivjiaino^ xa i ‘Jt» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' * •ipfouoafyt(tupJ»P3. ^atpÿm qo umonviiyi^ioi ^'S^i p^oHVUMiut pn l^imftoa ta 0tfatj3tfl9i ' *^*« i^l9j^di3t 1^ «tipaatpioi ■k’107 nbsp;nbsp;• jip «tipvd ^ oiwiJiuo^ i'zt 'ivfiiiquavaipjo^ t ‘fl tHj^iphiSupifs ou quot;^J^na v^nPt:ffU}iupp Pipijei t'i^ afmtytonfpniuaupifiio^ gt;»X?ï ^ epupubfnqiÿ tPMapa a ataoïfijasiKioi 01 'fél . ' aai •ua^ umnifigt;p^i}U3)W30i fï^^V ■ taiPiwbtam wiiJ3 fipiu^anipuaip •y3p330tdt^ uivuxij pp • ' S3jpjiod iiH Lt'So'i' j^ Wi^JuvJiu9U sapiJPji^smciyp saji^xi i^'é^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;WVJl •’ßfV opo^onbaiqippu .• tmu3 p snotyp S3]mi33i fl ‘éS Staoïyp S3JVU30i i '6é£ ^ caj^tuppynb *Jtl)tHip33U03 fpquoyp uitpamb 3gt;tMWH33dagt;U3of ft ‘Liir nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;avai^tu uatt 0^1 Jopipt^ w»dl |
deßuSihuaiste uel poâ li tifcotcAationem perceptis, etiarnft habet titulum JiiJt ** Poffeßbre dominium rei ^ P°^efio quomtido acquiraiur 333,4 * ^°ifejfare inaheßdei ret petere rem faam rei uen dieatione heet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;404.6 a Pofßeßbre ma’^ fideitra- . dita rcs nan potent pree fmbi 531 -»o 31p. 13 342.10 Pojfefforem in fua poßeßioM propria turbare domino non licet,etiamfi enu min-ria earn tentai 328,10 Poffefforesomaes Ute conte» jiatahaoeri parts nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p',»; Poßeffori CAuft fui inrif in re poffeffaaUt^ndA nbsp;nbsp;nbsp;333.4 Po^c^orio afftis excluditur probata m cantinenti dona ma propter eutdentiam paf fe^iomt Poßeßürio Mfiinpetitoria expeririprlt;e{let 30z 6 Polfejforii beneefdeipree-iro^iui Poßeßo^umer petitoriwniH dniamfconcurrat 559. «2 Poßidens animo jalùm.quan^ dapofititideijftdepof feßione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;326, i6 Poßidere,G- in paffeßiona t^ifedifferuitt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8s,f Poßidcre 'm foUdumeandé rent duo non poffum 212.4 384.8 Poßidere iniu^è quis dia »7 IHK ÏO2 Pofidere nAtunUter er d 8y,6 • PoÜA nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fç4gt;^e PodèkumusnimpittcHamen-- » Preeferiptia aaienum in U°7 7' ’08 2 ß^u,m turn Poil! tutuij int 4'9. 9 374-0 t03.3f Pretferiptio x.AniJtruwß PoUulifre Mï iadicio ^ni^of» fuut, uelnan 4r4-3 PoUttletreproArtis qui pro-hibentur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4356 ^Üulare quid 454, 2 PoUulatiosKS libcüut d tut dice porei ffniutreo 46^34 PotetUiarum artihui fape impidiritcnutores ii}.e} PûteQa perfome inperfo- |
n4tn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*’O' Pottwales perfonAt^t^nen repr£hcndcndlt;e 41.1» PotsUettesfut^it/i^yi'rcu 775 Poteamp;aii perfoRAtudiuifio 42 Preecepta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8.4 Preecepti de non aceidendorc-finéUoi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21 j Preedu ruma terminis,urbane parietibiudiUiti^iMttur 361 7 Pf^^a ruüica ande eesU- gfentur ’So. 7 PritdU wbanA «ur dic/m- tw Predoquüßt ibid. 6 »0.9 r^tur frgdo 'mtcntu rti tun Ube ïïö. 17 PrisdaquifdUatur t^Jf. zQj- 0 Pritdcnes mur ftres nume rlt;lt;« ibi. i Paß^lusAu^üalk mAe-amp;ypto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79. li Prap^uspreetorio ibi.n Prniudiciaks adiioncf tur duantur 307. 10 de PrteiudiaaU quasUotu pri-mumiMicandum 488.7 PrtsiudiciiUi Aaio d^u eit uiUtytha pntorS Prut^dicialK «Üio de li-bertatz 306,7 3«3.7 PriiiudicialK contrarié a^ äioquibmdetur i^9,lf 233 Pr afofui nt^tiorum Prapoßtio eer tam (ontrahentibut legem ia iPr^fmptio fetn^er mterrthm îSA-.Q^ ^iturper lufconteHi- Pr^poftio nwndituquoi' tionsm dtm effe utdetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi, 8 Prtferibendi iuüt ftufa» qnet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m^ Prieftribuntur vet immt-biles, ufucapituttur mo biki fitprobandA •510.4«^ r is omnf sail lanes Colli zco,2y Pnefcriptio çr ufucapio in quih^ différant' «08.4 Preßriptio er ufucapio funt certatemparUlfAciA 103,24 Pnefcriptio exceptionum 432 Preefcriptio ßlioßm, tan eurrit inaduentitijs *113, 8 Preefcriptio ßrmam ßeit |
eoüfuetudiiem 7,13 Prafcriptiointerrumpitur ei-uiliter Gr naturaUler 110,1 PricfcripticJonff temporis q^^fit Pf^fcri^o lonffßimitem por» an iure Ça neme o fitfaj^lata PreefdUptiolÿj^fimi tem pons cRft'j-fetac ^^tsetiamabfi^ titulo quot;^^xiüert pandt •• Pfitferiptio langtf^p. tempo» ris qumdolec^abeAt 112.4 Pneff^iptio lonffßimi tem por» quibus mtidü nf-terrumpatur • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;114. 2 foys ut tardifimèpera futur, it^fiuUd fltins jt^mtApitur • ibid, 1 PrAfcriptto^on currit co * tra m^orent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;580.47 Prafcripeiaodip negUffn' tumtrodlKta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10 c),^^ Pra;fcri^^[.annorum 113.11 Pr^fcr^do qu^ndo ceffet PrtefmpdoquAndo inters r^pi dicatur Pnfjcriptio rcrum incor-^taUwm Pr^ftriptiofacr^utn re-rum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* no,2 ibi, 4 *U igt;3.«4 »*o« 7 Pr^fcriptio fine titulo non , probet aafam o^ndi, fedextipiendi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33j. f Pr^tferiptio xxx.amtbnsm *fifit probinda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;310.4« Pritfcriptione lonfff.tem porti bomuti aegliffii' tiApumtur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut 5 Pr af:ttptione lon^ßimi tempo 109. 8 Pritferiptioae feruitutes dtquirwitur tg». 10 Pnefcriptione xxx. annorum toUi omne ius affadi nbsp;nbsp;nbsp;11311 friefcriptiane utile, ufuca plane diredlum donumü acqutri ex Pr^Jcriptione foU nullam oririaéi:ium jti.t Ad |
5
-ocr page 51-iti Prafcriptiontmanduta rum nt Srorum poßefi-fio nobis pro fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;109.11
6d Pr£{crtptionem iuSiu ti-tuluStbomfides^er conti-^^ poßeßio requir^r 108,3
ai Pr£jcriptton(m lon^fitmi tenporss non requiritur ba ^ fi^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•% 222'5
^£tor^a(lioaesqu£ 268.6
• • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;390. 5
Pr£torii iuris ambaffs cauti
publie df betbenia Priuile^a artifi-um
^U. i 591.36
cauend£ Pr£tori(vifniut
348 8
2S8.3
Pretorium tw 'm petitione hxt
reditatk
ï4« »
temport^uf reqj^iran
Prafcriptionts 'mter eeccepno*»^ nesrefirn^ * 335. 6 Pr£fctipfioaes temporales 112 8 Pr£pcriptiorus int ex ^jfc^ caufapH ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* to8. »
Pr£firipiiorus.iiiX mal£ fidd
' P^ffcfforemnon^iwiat 9S.7 Pr£fcriptis uerbis 4*0 j« cofi-
uemiotSpidi^tur Pr£fcriptis üerbis nsSiT :
Pr£uaricationis crimen odio-fißimum er fiimlefatroci-nio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4'2.5
Pr£uaricator quit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;26 7 4
ordinaria ibii, 6 PragmaticafanSio js Precar^hn 'm re propria con*
fittere tuquit Prectrium quid
til 5 ibi.x
Precij arbitnum 'm tertium corißrrinonpotefl 230. 11
Pre dum rei ßmiliaris ignora-rc,iugliffntis ester fupi -
2Î3. JS
qvAndo ddur
2ï8. 7
Prt^yteri na torqutdntur 535.65
Prajeriptis uerbis adione ad pr£Sandim meereffe coÿ ceffdtorpoteS* 259.
Primipihtrù
f97.il
Priefcriptis uerbts^ef^re fl«ii . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;394. *
Prdfens 'm iudicio a/^ Jf, beatdiari “4 4». 4
Pr£fensquis P^ffentatio
376.5
Pr£fentes qui. 208 7- **° 22
Pr£fidcnti^autoritate erquot; iudidatuuarier componi j
Pdmogfniturx im 'm Angola nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6.7
Prmceps poteS ren^ere ali-cuioaerapubUca nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S98zt
Prmteps ^lucM legibus,quo-mtdomteÜi^ndwmfit ^zi^es ^Z S Pr'mdpali conceffo cy aeceffot dum permiffum uideri jo, g PriMcfpcj Peculates ad Con
cUiiddiwtti
f7lf.
rfs bumanAS Præ/uwptio aperta Piwfomptto iuris
410.
$15.4 ibid. 8
PrMJcipM eßt: mAlediad con
temnere
278.2t
Pr£[umptio iura er de iure ibi.
Pr£fumptio tueeßdrii PrdÇumptioprobdbiHs Prxfumptio quid Pr£fumptiottmerarii Pr £fumptio triplex
518 j 5«7. J ib/i. 2 ibi, ibid.
5*8 5
Prafumptio uiolentd Pr£tumptiones à probationtbus
quomedo différant 317^-'ÿraÇumptionesm ß-ciisgigru narijs excaufis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$28.10
Prffumptioniï du£figt;edcs ibi.7 Pr£toria aHio dc miurijs
Pr£t^ru eegnitio idem quod
officium luJè^i Pr£iorii pignora
i Priuiltÿi condaionis uel ordinis 58t
PriuiU^a eur dentur se^y. 7 Priuile^a dare an fierat ibi, Priuile^a Domme £ poter
Pnuaueteres fingtild dixe
i^nt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S67. 3
Priuata criminA qu£ 26 0., ^ Priuata ^eUäa defimfio-
rum
291.39
Priiutis non concedendumt quad permagrfiratupu bUcè fieri poßit 446.1^ fx Priuxiij delidu adio-
IMS*
Priuignut non potcamp; do^
HArcnouercè
Priuile^a Priuileÿa£tnis
ßads
5S0.24
Priuile^a er bénéficia latmus mterpretanda t.ü.6
Priutlcÿd liuoAbiliatx-
tendtndu
Priuücÿa immoiica, mo-
dtrandd
fTtm
36i. u
Priuik^a wpiratoriæ ma ieüaHs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sj»
Priuilegdintcrpublieas le
gcJ rcclè haberi • Pnuilt^ioealia PriuiUÿi mihtum
f^9‘ 2t 57t. 9
589. 77 '
Priuileÿa ne pognent ex dia-
metro cum lure publico 568.9 Priudegu non ex iuSa ér (uffi» cicnti caufa citra aiiartm
'miHriamcQneeffi,propri-
uilcgijs non babemur s6^.Zi Prindexa odiofa refirm-
?ptida nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi,
Priudt^a ordinum ^ 588.6t Priudt^a perfonaUi nbsp;nbsp;nbsp;57Q. 4
Priude^a perfonalia cum
perfunisaixtmgui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S71.it
Priudc^a per fonarurn aliud nonnunquam obfer-uari/iciuitt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;142, ^
Priude^a Pontificia Pote
fidtii
f7i
Priuile^ii poteflatum 'mfirhrti ab Imperatore amp;nbsp;pon-
tifite
Priuilc^a priuatarum p9-teHatum
Priuile^a rcaliJtfum per/ petua
Priuik^i return
f77
f7»
57*t» 592. 1
291.34
ttó. 2
425 »9
584 22
Priuilega aha ßuorabilij, alla odiofa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;572.29
305.4* Priuile^aaiiorumiuri non
373.16 noceant
ibid.t9 'Priuile^d an fint inter k^i
567.9
Priuiltÿi ruSicorum 590 83
Pnm/igj facratu rcAm 213 14
Priudiÿj ScholaSicorü 589.71
Priuilcgiajenum 587.54 Priuiltÿifuntiuffade fin^dis
ciuibiuconctpia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sdy.z
Priuilegijdefiruuo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;570.2
Priuilegq uerborum conté
Xtiis attendend'M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;572.16
Priudeÿo Chérie or um ontms er jin^uU (Merici uti pof*
^»d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$7s- 7 fnulle fiariuu C4ußt, propter quim lata fittu, extenden-d'* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;569,20 Priuile^orumdifferentiie $70,3 $7h 37^739 Priuile^oru mterpretatio s^t-tS PriuUegiorum ori^ ex B. xijTab, f67.i Priuile^im aut ed corporale, aut perf3Mbe,aut reale $704 Priuileg tm aut eü ^ne-rale,aut ffieciale nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S7t. 17 Priuile^umauteSl limita^ tumaut determmatum ibid. Probations apreefumptiombus quomodo differant 9 517.1 PrinUt^um corporale nbsp;nbsp;$70,6 Probationesartificiaks 498,17 Priuilcgu perfionale deficit,cum perfion£ efditio deficit 57114 Priuile^umquid nbsp;nbsp;nbsp;^$^7,6 Priuile^umredle 571.10 ibi. if PriuilcgtiIficciale non debet ab alifi trahi mex-tmplum Priiuim, idem, quad pit^a- Ure Procuratores Cafaris Procuratores conUttutre $70.1 7igt;.n qui poßint 4î9.ij Procuratores confiitui qui P^ß‘gt;*^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.io Procuratores nobis iure man datiacquirere ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;104.3 ftrtKia 458,* lis requiratur 459,14 Procuratoris filfi exceptio op ponipoteü quocunqi tempore iudicij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4(;y,4 Procuratoris mandatti ex-hi^ndvm ibid, ; Procuratoris nomen fftuf rale • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^3.7 ^i^ocurdtarKreeubitio 46^.11 Probandum eü iUud, quodm iu , didurndeduliu/rncâ 497.6 Probanti^oii figt;tt modi,qitibiu quod(^ iitt conüiwtur $04.$ Probarenemo debet ,q iod prab.iturn eins caufam nonadimtet »05.4 P^obatic docendi iudteis, non partis cauja fit 497• * Probitio (orusn,qtt£anteap' peUdtionè caelffa fiant pro» bari.m adem mflantiaitC' |
ntd,proper ful^iéotum» fubortMtianis.pIjibutur $st, u Probatio fiHi 498.18 Probitio mcontinentiquan» dopit • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;$07.31 Probitio ineumbit ei qui dt cit,non et quiae^t Probatio iuris PrabAlioflcM Probitio quid ProbAtiafemiplau 49916 ibi, t3 ibid. 20 497.$ 493.20 Probitio fufiftciens adfi-^enia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;402 ii_ jii.i CiHttr frobitiontsartipcialtsuo cari difputationes ^robatioiusmcrinsinalibus fint luce clariores $63.7 Probattones martificialcs 499.17 trobatioms articulas pO' nere quid fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$04. e Probationum duo ^nera 49 8 17 Procefiu iudiciali quada tem-porti curfinterminantur nt.6 Procefius ét plant quis di-^i7t »0 Proceffics iuris, câ fiadâ Cüiîleilio rituum (y tel» p^rumin iudicio obfier lundorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4SJ.S7 Proceffus iuris quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43s. z Procurator ab Aduocalo habeatpoteüatem nbsp;nbsp;460,16 Pr^mififiorcademformaconuee - Procurator efiequi no pofi fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^. 16 frocuratorin criminalibus au fis no ualet ,iniuria' rum caufia excepta 459’5 Procurator in remfuam ibui Procurator muitus conâi ' tuinonpotcü ibid, n Procurator non prierai lu ramentu Calumnit ^49$, «. Tronunciatio ludids qu£ fit Procurator quit dicatur 458.9 nbsp;nbsp;nbsp;habendi pro fit ntent ia $3Z.n frocurAtorrei dominus li tis 460.17 Proeurator fitte fatifdatione non admittitur ad defin-dendumaliqucm 472. ip Procaratorumfiindio ne- * ceffaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4fS’7 Proprietätuerborummie ProcHratonrnfiuorudclidadef- ÿbiaobferuamp;ndA zo $ PrepriC'.^ |
Ktniluerenocopuntur $46,i-^ Prodi^bona diürahenda tnaiidare in ProditiGmi crimim pu-niturcotutus ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. 6 Profita bona tantum co ferenda ** 355- 7 €• 11 Profifforeri^udcn^mni im-rn^^at^ cum uxoribUS Itbtrif $89.76 Profififerrib. Uberamp;üartiupr^ mia non cö{litstq,cognüio» ntiudiciideceriuantur 286.9 PrombUa^ura finftd er lesbos • . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15S, 8 $63.14 189. 9 Prohibitü lf^,non permit-yndum^ Prijl^arij pro^Jjptialldndd ad Prowpa^r^ÜAnda quibuf
Promijfiej^traiitio debe tur * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tf9.6 i Proffits turpibusetiam iurafiientofirmatis rece dffldum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zz$.4 WPlIpmifiis malisrefim- * denda fides , ibi, { PromifJam rem ïm^do-nandi quibus ailmnibus 1 confiequamur 333. z »itur.qutinterceffor 3yj.z Promijfum dare texans do iZQ 9 li obli^tione Unetur t$8.6 Promittendi reiplures fieri •poffunt PromittentiZ dliquid mera li-beralitate priuiteÿum 113,36 Pronuncidnstitó,iid pani tendum proper at nbsp;nbsp;46^.14 Propube pro i/urarqsha-btndi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7f.^ Proprictarimab Vfufru^uario
borum i$i. M |
Proprietdiiser pofiefitonis cdufdconcurrens 313.3 Proprium habere Chri^id-nis licet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* 8» at Proprium poßidere dnChri ftiduo liccdt Proprium tenendi modus S3. » Proro^tores litium duabus li-brisduripumqf^ *6f^.23 Proßtriptionis ufi^ius apud Romanos lt;^m ^it'^quàm 'Bdimi hodie dpud tvs Proeeüdtio ditiure excipient di ^66,13 380,19 Proteüdtio partis de'excipi-endo contra per folios ÇZ^ ■ diéta teüillm- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* 5o;.«9 Protocodo an habrudafit fides nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31310 Protocollum quid nbsp;nbsp;* nbsp;ibi-g Protutehe a4io' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïtt'7 Proiimdarum tmperij di-uifio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79-9' Pupillus ex ïnuentario probat PubertatisfinisinniA^uloeâ • nbsp;nbsp;re s adfe pertinentes nbsp;nbsp;jij.j PupillusmAÿjirativmconueni-re quando poßit i ibi.8 Pupidus non tenetur ne^tioru giilori infolidum 233,6 xiii].dnno,m fioemUd xq. • nbsp;nbsp;62,2 ^uberum adio contrafi^d' tores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3ig t .Publicd dutoritdtèabut^ifes fui comodi cdHfd,mter'ßl-fariosnumcrdiitur 26^j^. 41(^3 PubUcdni PubUcianAddio dbfq^prX' ficriptione^n compdit 331.13 330.3 PubUeidnAddio dd quid,Z7 cur detur Vublvidnd ddio undo Hoed' td 311 22. 3îO Z PublicidnA experiri qui non poßint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;331-11 Ad PubUcidnAm dilionem qua • rcquirdiuur 3io.6 qudtur,pccunidm nonnun-qudm off erre potefi 263,2 Puer culpdm admiffum non j^timpune 334-27 Puer xrq.dnnorumceti' fetur |
Î8o.t7 Pueriiixpriuile^d Pulsare quid ftr • PupiPii pecifhiff tutor non con-dueet uedigilia 36.9 Piipilli res non fint ociofa 3S4i5 ibi 13 PupiUarium rerum furreptio pemAdignAcA « nbsp;nbsp;314,1^ fdpiUi amicus curambonorum iUius gerenSidd quid teHid- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;36. PupiUires quus tutorilicedt diuendere,uclnon ib.it inPupittirebus admiffus dolus feu culpd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;379,10 Pupiüofufficientid er conue-nientia dlimentd prakten- ■ tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;séi.6 19dtpiüorum priuile^um dd- ucrfiu alias Pupiüoru^priuile^u, ut ca-teris creditoribus omnibus prafiruntur in bonis tuto' rum c^curdtorum ibi.13 Pupidum mdemnem ferudre qui tenedtuur 61.17 tdte non obU^tur $6.13 3ii.Z PupiUus dbflt;^ tutors dutori-ditoribus Pupillus fine tutoris au tori-* täte hiereditatem ddire non poteÜ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;36.14 * Pupillus ubifit alendus ibi 7 Pyrrhus ebrioforum maledi-4 äaeontempfit 278,22 Pytha^rici repmhenfiaQi-cerone ji 8. f^7 47 Ojiddrantan hareditdtis to-tiusharfisfibiferudt 133.3 Quafitum dpluribus fa ai nu muemtur 4^3 13.31s ^ Qua Clones db Miuidud fadi ff ede ad ipforum ^nerd transjiren^a 32320 ^Xuaffiontpus pluribus propos fiets iudex uidedt,de utrd prius cognofcat 487.' Ratio fdnA abfqffegt,iuris Quanto menons,adid^ 380 7 ,. habet dutoritatem 31.9 m Q_udrtd deducenda, quid fequendum 136.9 (i^drearetinenda poteRds ^cuidetur 331 3- 336 14 ex C^ficantruciu ortd ob- ligifp *gt;J-*, |
QUdfi coiiirdÜui quds dHio' nes^gnat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;391 Ojidfi coiuraäM quomodo ndfedtur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;194-13 Qudfi deliüd qtix uocentur ibid.13 exQUdpdelidoqua obli^- tiondfedtur ïfiX.» Q^'^ß poffeßiorerum incor-poraUwmeil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;83.7 Quafi Seruiana a^io nbsp;nbsp;nbsp;371.4 impugnanda fententiie 540.70 Qiiereldinofficiofi teil.eüfub-fidiariumauxilium 34318 Querela mofi iciofi teftameiui extin^atur quinqffemuo • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;344.2a Querelainofficiofi tefiamen-ti quibus detur 343.19 Quereld mofficiofi tefiamenei refcinditur teftamewu 342.1a ÖiuiMnQcn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;426.26 Quad metus edufd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39S.11 Quorumbonorum inter- dicium 344-Z4 R. i^^-l Rdptor rdptam iure Cdi^mco ducerepote^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;274.1z Raptores iudicio publico dd-mnaripoff» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;406.10 Rdptus eft perpetuum impe-ditnentumAtrinumij 246.37 Rapi^us poena mors nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;274,11 Rapt.^squid txRdte rapiens,prado 274.^ Kdtihdbitio 'Kdtihabitio dooAtionum uS.?3 ^KdtihdbitiQ mAuddii qudtida fidt Ratiofirmior er aquior qua habenda • 33gt;^0 Kdtio moderator inK^o' * Kdtio tuida nonfreit deb^ torem Katio qua:potior habenda 3i-i Kdtio f ind Z7 firma, antefi- ^ rendu humame dutontd' ti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.'Z Kdtio [dUA iuris bdbet du~ toritdtemy?:^xemplis dc ^lofis^doftonimq^ opimo^ s 4 |
niti« priefèreiidd ji.i JiationAle diéliim ïwuidt iudicem,ficutlex fcri-ff/i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 «.4 ‘Rationes mcrcdtörwin an ohUs:nt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'iij,j 'Rationes mercatorum quid probent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{,4.15 Rationum diürabendarum ailio * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3’4.’5 ex Re iudicata uiüori non f y lùm Exceptio,fed cranio 'm fàéhm competit S4i‘ i Receptorum poena Reconuenti procurator fitre^s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;473.’? Reconuentio ReconuentiocoranfArbi tro nonhabet locivm ibi.4 Reconuentio datiudicem Reconuentio eü iure Ro-manopernii^a Reconuentio fat ante litis cottteilationem Reconueiuio non habet lo cum 'm omnibus caufis ibi.^ Re^oflucntio quatenus ad mittatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;486,j Reconuentio quibus cap^ busadmittatür,autnon 4S8. y «i Reeufandis fulfeüis iu dicibus Canomüarum tVCiditlO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^al^^,^ Reeufmdorum iudicum li-centiaimprobanda ibi.f Reeufatioperfonx Ado-^is,Aduocati,uel Procurât or is nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46(S.n Reeufatie^upedi iudicis ï48.ï de Redhibendo adio nbsp;nbsp;nbsp;s^z.ij Redhibitoria adio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;38^8 Rcdhibitoria adio emptio-n»contradui fuccurrit 288. y Redhibitoria adio quo ca-fudetur aduerfus uendi-torem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^3ïJ4 *Reditus oppignoraripoffe 2'4.10 Re^U^ ^eÿonumqutedampeculia-riafldÿtm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;280. z ' RegnandiÜK |
RegnumChridi Re^laCatoniaflA* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*y«.i8 Rei deliberatio de litefu-fcipien^a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;466.36 Rei iudicatlt;e autefritas Rei indicate ufurlt;e petun-tur,ut poena cep'ationis Rei perfecutionem habentes adionespro perpetuis ha bentur 3U.tf 289“ 3zt8 Reiuendicatio direda, ey Publiciana quat^oq; p-mul 'mtentari poff tnt 330. y Rei uendicatio direda da-tur dominium 'in'*re ha-benti Rei uendicatio diredaquan-docompetit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ng.ó Rei uendicatio ed adio temporalis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;321.21 Rfj uendicatio ed fridi iuris,Z7 arbitraria nbsp;nbsp;nbsp;ib.zo Reiueidicatio nondatur prohareditate Rei uendicatio pw feruo nodro dired^atur 3'7.« ^t uendicatio qualis adio, quibus, çr contra quos detur Rei uendicatio utilis datur quap dominium in re habend Reoxx.diesjdclibcrandi dantur A 469.13 ad Repetendas res fuascer- Rei uendicatione a^ ex ^ ^ turn temporisIfacium 0-caufadominij « nbsp;nbsp;30$.z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnibusedconjïitutum3o6.4. Rei uendicatione repetere Reprlt;efentationts iiis cep'at remfuamapop'ep'o9ema- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;36^.3^ lepdeilicet ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;404,6 Reprejfaliit que 215.18 Rei uendicatione res 'meer- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;446,21 taped non poted 3^317 ^RepreffaUorumtradatus ’ 'mRei uendicationepecialis Rartoli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zis.,9 rerumdreumferiptiore- nbsp;nbsp;nbsp;Repudium uxoris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'jy quiritur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.18 Rerum cogmtio ïiethodica Reiuendicatioltempolfeßio habenda quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;326.43 nisquedio'mpemt 3zlt;^ Rerumdiuipo Rei uendicationis pndamen- Res acquiri iure ciuili dut turned dominium ibi.3 nbsp;* pliciter Reiuerbumffnerale,corpo- nbsp;nbsp;nbsp;Resderelide raliaçy'mcorpor alia com- nbsp;nbsp;Rcj didr ahi 'inter homines \ Relatio caufe partibis con- Rfj jurtiue aut ui occupate fentienttb.Jàciendaed$z9.6 non ufucapiuntur 107.12 Rfs |
Relatio,Judicis ed fubpdi-umpotius,quam partium S49 'o Relatiotges partibus atden- die ns.y ReU^ mdignis.debentur 'fif^lt;^ $8f.33 Relygo excufat à nwneri ■ ^US pu^jijotis $96.39 ReUgo^aTtentum minuifU- J^e^itfuumt^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*70,49 ^Itgottis mgrepits libérât ijfonfalibi^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;244.2J! ReUgonn rey^entiam ma-gjlraius conferuare de- t7i.lt;S ^39.9 'm Rem adio Remißis caupe ad fuperio-rem^dicem quando er • ^uomodopat 3^9.7 i^uner^pouw^ obli^- 4^3.3» 240.« Retu^^lionis padum de' ilo * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«89.8 Renunc^tio pmilis pado'de non petondo Renunciatio focietatem didrfhit f^n reuacanda donatio-t^» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«18.23 ^0 abfoluto contunfax ador femper 'm expenps conde-^ nuMtur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;449.7 |
Reshuwanté dutpubltae, autpriuatlt;e 87,6
Res inter alios d{ld,alij5 non
Reyiwngfr« k^s ç^ ftatutd
ntentii^cr ignordtid iurii
meet 'Resindieatd
54^.9 Ï4’.‘
rgt; p^f^^l
Keuacatio Ailoris (^ Syn-
5^i-}°
Rutdcicfd
f9O.83
29°.Zl
Res iudicata an illis fo^ÿ^ pr£iudicct,mtcrquo5 tu- .• dicatumeü ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5.^23
Rfî iudicata prteiudicat % mi^JUs peteiuiby^, qua cümpecerei^ Ób ê(T;l quo quit eâ acccpityfuci^itb^
dici
ruilt,
. tbi'.
Res iudicata lt;* habcatur • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 429 37
Res nullins accupdnticon cedituf • nbsp;nbsp;nbsp;89 ♦• 30^ 5
’^esnulliiisqui^ßfi^ • Ï^es publics an acquitSn-tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
89.2
87.8 tJ
461.18
Resquomedoper untusr fitatemacquirantu^
ResreU^ofite
Res fder £
Res fand-t ' ♦
Reuocatio attentatorum e^innouatorum 55S.53 ■
R«« abfioluatur adore non probante 498 »3» 519 8
Reus ad certamendeficendere quomododebeat 434.2
Reus dd pofiitiones uel mterm' ^ s^tiones non reffiondensd?^ betur pro confiffo 453.25
Reus comp^rens per fe ,ucl per procuratorem 464
Reuscontumax 449.8
Reus quando umciendus amp;nbsp;cudodiendus 564.10
Reus quandaqs in id,quod /à.-cerepotcd,condemnAtur
300,3
Sdccularij
264
Sacculurii cy' dire^drij pumun
tur pro niodofiirti
SacerdotesViaal
Sacra noäurnd mulierum
abolita
Sderarum rcrumciffptio
irrita
265.3
12.17
4.*
230.6
Sacrarumj^rum praficriptio
erpriuilegi.,.- 113.14 in SacrUe^o c!rcumüdnti£
attendenda:-Sacrileÿumfit multis mo
dis
263,2
ihi.i
Saluianum mterdiUum 41J.17 S dluianumiiiterdiäum ad a-, üiones^qucc locatoribus con tracolonos dantur, per--
105.5' Reusfiatifidatdeiudicato fiolucndo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;473.13
Rhodia lex de indu enaui ß' do nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;391.1»
86.3 ibidem ibidem
Rcï fir.gullt;e quemedo^t^ui'
rantur
1'^36
Reficififioria ad.cui deturf22,î3 Reficripta nonlongus eienny denda»quàm uerba eoru^ 368^27
Reficriptaprinc^'iim 35 Reficripta fii^p^ieeps figni' ficet^fienoue fiuo beneficio
Rig”' iegum moderan^K berd' gnitateimperatorid 573 8
Row monAtchidfitit initio
urbii
tinet
37°lt;i}
Sdluianu imterdiUum curpro^
ditum
Saluidnum intcrdiUum pro
'Locatore
3S2,ii
SdreinAtar quomodo furti
, deeufetur Satio
38t.g
obamp;arele^
05.0
Referudtd immediedpriui-
$74-1
non Rejfiondenspro cenfifio habetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;453.25
Refiionfid prudentum legum-habentautoritatem 26.95
Reilitutiominornm in narijs
Rom£fiub ku^ifio C£fiarcp9^ mitmeexpit efifie minarchia ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. 8
Romana digmtas in alidm ßrmam nwtata 73.20 lp,omAn£ Ecclefi£ an omnes o~ bedire debeant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;575,22
Romant^m imperium fixpe mu^tum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7S.5
Romanumius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 10
Romulus rt^am potejiatem communicauit fiemorlbus
262.3
quot; 97
Satifidare qui no cogatur 473 25
S dtifidare quic^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;472.2
Satifidatio adoris de pro ficquendalite,(y iudi' catofioluendo 46625
Satijdatio procuratoris,quöd nullos uelit neuere dolos» quo minus de ne^tio iudi'
cetur
475.14
cdfiblK
S86. jo
Re^itatio qudrum rerwa no' mne petitur,in ijs rebus m-bihnnouandum 58743
Rc^itutio femel impetrdta aut nc^ta,repeti non pc»
teü
urbis
79.2
Kopbredi oputßrmAndorum
libeUorum
ex Ruina rapiens,prlt;edo eü • *
^Rumujrquid
376, «^
274.6 io^-i
;3;.3f
Rumorj'ujfiicionemficit ibi,3 Ruri ne,an in oppidc^ontra-
hatur,refirt
^Satifiddtioqu£recipienda ex
necefiitate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;25^.29
Satifidatio quando peti
poßit • nbsp;nbsp;nbsp;472.2
Satijddtio quibus modis pr£..
• jletur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.f
Sdtifil.cxtraiudiciales 474.2s
Satijdationesextraiud»ia'
les cur exi^ntur 472.6
Satifdatioms iudiciales 47 2.8 Satifidationes iudiciales cur
Reditutionis beneficium 175.8
Reftitutionis prxfidium ed • Rudici à cultura agrorum ad publica munera non uocen-
extraordinArium duxili^
uw
586,4ï
inK^firi'Aionele^.sauerbis le^s quando recedeniü 23.6
208.12
fiant
47iS
• ’ tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;590 84
Rutij^iqui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;592.35
Rvllicoriim priuile^d in teila-
Satifidationes qu£ inüar • ddionumfint 474.17
Satifdationü petédarü iura effie atliones in ßHum ibi i3 Saulisclemétu^damnAta 21.27 Scelc“
Stéltutot ßutfe in prtiu-diäum rap. eü woUre fidem public tm ijc.j Sedcrum tommumofoe^ dt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;140.14 Scholaüici eltÜiowm bi-btntiubitttliittagcrt fS9,7) Schdaüicim peregrin/,- tiom [m defendendi üi, 71 SchohiÜKorumprinikÿit ibi.yt Schol/üicoJ^mfupeUexnon oner/twutéii^iibui ibi.?“^ ScholaüieM abfensfil^di tur,Te{tituitnr gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^^’ 7f Scienter d/nti^ indebitum nonreüituitnr ’«74 Scientiautuolenti wn M“ fèrtm^olm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;379* i ScifrMtici in ^edepi^quoi feditioß in Rfp. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i7r, » ScifmAtidqui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.i Sc^imtuos Cdnoniftf quos ucUnt biberi ibid, 7 ScijiTMtiMtoUendoru po-, teüasconce^tPdpt 57;, 15 Seopdijmor.ßcere 279., 280. } Setibentif animus ex tier bis perfidie percipitnius ƒ14, ^ SerfpftiW^fententii t^, , Scriptumk^s nf,ja Scriptors captafgrit 152.25 Scripture: pnuitdinonbi-fgt;tkirfidts,»ißndbibe^ «ntuTtresttUss zs3.i Sedx und: oruntur 376,16 4d Secundo nuptiM mulicr mtra dnnum ludus proper fans,iuxuü.iußtms tat fciCancntseimliberant « Seinen in altfrius foltern co ie{lum,eius ft,cuius eâ foltern Senoi^'u dignitas qu£ 4 muneribus ciuildjuA U^ berat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;393,is SeMufcolf. Niactdontanti Cf Veileianum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S7o f ^.C.CJlacedo»ianum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2«Sgt;i5 Semidufconfultum Trebel liinutn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;156.10 Senedus fola n^fufficit ad dignitatem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7^' 7 |
Sems qui nbsp;nbsp;nbsp;ss^ f* W n Stmx à teaimomo^icen-donontxcu*atur nbsp;nbsp;J«. j? Senij priuikÿa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;584, tj ob Semienrßt mßio caufa» ria er homda sSi.sj Senfusmtellcduieedat 10, 12 Senfus nu^s quam uerba ampiedendm ^63.13 Senfuum defidu laborans 397,21 Sententia an in perfenam i dominijuclciusproeu-•^ ratorisconcipiendaßt 333^ Sententia conditionalis no \ ßratur • ^54, 20 Sententia contra mortuos nenßrtnda SiS. 25 Sententia contra procurator rem lata in cuius oonis amp;• ciendaßtexecutio f^6, jg Sententia debet effe certa, ey nen conditionalis 534,20 Sententia dicitur rei contro-uerfe iniudicio deeißo 33^,13. Sententia duriaariuao nm inßntat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘43.f.t3 Sententia ex breuiculored tanda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;333.16 Sententia ßrenät^^m ada er aUi^a requirent nbsp;nbsp;528.2 SeBitentia impoßibilis, nul la nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;533,26 Sententia ’m abfentes nen »ölet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;451. 1; Sententiaintertocutoria 533,29 S elite ntiamterlocutgria quart doreuocari periudicem poßihuelnon • ibi. 30 Sententiaipfo iure nulla 533.5^ Sententia lata contra itum uinton uel nAturaie, nul la tamp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;536. jj Senteatule^s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;523,30 Sententia mantfaOniqui , tatem contimns, ipfo iu renuUaea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;536.34 Sententiano toUit^natgra- lemobU^tiomm nbsp;nbsp;nbsp;342,^ Sententia partibus citatie Gquot; pBffentibits proßrr ridebet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;533. «5 Sententiaprolibertate lata praßrtur jgj,j Sententia qu^edicatur Ere- • modidum g^^^ j^ Sententiaquandorefeindae *« |
tur,U^MB $40. 7* remiudicatam S}6.}t Sententia ß aliam fummam expfimat ,quàm petita Sjentditia ßtaut abfolutoa ria, aut condemnatoria Ssntentisn^iit turpißim ma — ' • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ iss, 27 à Stiitäitia abß^ndu die-^'busßriatis . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi,z3 in Sententia ca^ anßt ex-primenda _ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S3^,zt inSententia ferenda cofue ^ fud^cuiuf^re^onis et ewtatu attendenda nbsp;nbsp;332, g M Sententiimuiandaer corn rignSfa neceffeta errorem, • fut faudemiudicisdecla-fé-ari,- \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^9, it m Sententia uitiiim Gronemaa ticimffotea toÜi nbsp;nbsp;nbsp;337, 36 Sententia caufa addenda 561,69 Sententia^ißnitio fecun-dwmt^aienfem 533.14 Senttmilt;eßlfa quibns modis i^curratur,tcmndum 539.52 SentenUa ßrma im caufa ^ppeUatioms 560.67 S^entia iniquitas oden- • denda . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;539.39 Sententitinfefet^ UteUi ineptitudo * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;334,22 Sententia oratio non nar-• ratiuajfeddefnitiuaes' dedforia ßt . ißd.19 Sententice ^0 nulla haben dacafus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;339,34 Sententia renocandse fr» • ma nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;336. 3t de Sentitice nuUitate apud quem ludicem a^ndum ÿ^Ot^^ Sententiamanpofit index mutare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;337,37 Sententiam effquot;: nuUa pro- Jrarelicitum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3*2,13 Sententiam ßlfamßrre prodine nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aa.n •Sententiam impugnarefop phciüionibM quando U ceat • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;340,69 Sententiam impugnare uoe lentqudi^eeptiminn haben |
|
tumtur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;181. i* lisnonutatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185.20 poffiunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*j4.” non poffiunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;234.Î toUantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;359. »• ßituantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSi.p dicentur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;357.2 dtorum • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igo. 4 ufucapnentur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m. 3 tis iuris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7O.t Seruitutisadiones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;317. * Seruitutis ijdem effiedits nbsp;nbsp;6i. 13 tia diuturnafoluitur nbsp;«97.4 ciuiU.qualisßtbodie 66,6 obligent donUnos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;281. z g bodie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;67.z Seruorum uaria ^ntra il^ 4 conditio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi. i Seruos ChriRiams babere Seruumcompeditivm mife nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ rieordia foluensqmn» doaRionel.fiquiUiete' neatur contra Seruum ^rentem fepro libero hélioquc detur Serieus aliénas adulterio cum domina aceufatui barts tuRitui non pa» teR nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;134.18 Serwis (orruptui 289. gt;s struts |
Seruus cum doeünd rem bd hens quomodopuniitur *74. *0 Seruushtereditäternddire ^^[‘è t'*S^ dotnim non potent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;17j. f Strutts hlt;tres neceffarius quaredicatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. 4 Seruus m dominum torque rinonpottlt 580 tf, 58128 Seruus mbUtuttu non hd' bet iusdeliberandi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e7f.3 Seruus non jibi,fed domino acquirit Seruus teüamnto tutor daripoted nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;58. 7 Sica.omn^ffnus telorum comprebendit * nbsp;nbsp;272.4 Sicarij capite puniumtur ibid. 9 Sicarij qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. 3 SiÿfmunH imprejßonßim de nobiUtate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;74. jj Si^na necelfaridirtKiag- 01« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 5iS.ff Signa probabilia , êxt« . • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem A Sig^ duciprobatiotus SimtUtudoclaudicat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y^,^ SimpUees aHione^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^3,3^ SiKZ^Utè conceptum non . ^''!^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5^(f.27 Stnudatianis exceptio nbsp;nbsp;ibi, Sw^ilares axones plurU „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9?. 55 Societas cumbaredibus fo cij nonpoteü miri 2^9, g Societas de quibus rebus Amtrahatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J33 Societasleomna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;239. ^ Societas ontais contraria , di^enßonefoluitur 244. ,j Societas omnium bonorum • quoufque fe extendat * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*4o,iï Soeietdi omnium rerum 38y. i Societas qua dicatur 233.2 Societas qtiibus modts fd-vatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«4o.u Societasamusne^tij 385. j Societateßnita datur adio de praddito^iibus per» fonaUbasfumptuu/m (^ damns nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. 7 |
Societate folutd ^u^ond diuidantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;240,13 Societateumus w^tij con traddiUtantumm obli ^tiorum coUattoms ue tutiquodexeotu^tio, non quad aliunde qux-ßtumeil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;240. Iff in Soc te täte perßdia nbsp;nbsp;nbsp;292.4s in Societdte fumptus cr edamnd qug petantur 33j. j ^eietatisaaioeüboneeß ^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibC^ Societatis a^io ei p^ffo-”A^i! nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi. 8 Societatis conuentio ßm-plex quouft^ extcndagt; tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ibid, t Societatis très Ißecies i3S.s Socij culpa datum damnum eidemimputatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^39,? Soeij damna ßtdlid non praHant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi. 11 ^oeij muteem ad miurias obligtntur- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi, to Socius c^nuentus de darnno pr,eüanclo 491« n Soïennitiiiiquid • in Solcnmiate uerborum tfuviofitiis dif^Ucet Ic^ ÿ^iitoribui Soîidittquid Solutio mtermirpit prie-^ fcriptionem Solutio iudiedtur, debili obldtio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ffx-io fponfdlitialerQtdiC^dr- Solutio t^inorimd^ürStu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rddijjerunt . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«»«.H uolenteßda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^85.40 is Solutio quidßt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^97. f Solutions toUitur obU^iio Sophi{llt;ecurii(ii Sophiüicti Spéciales ddiones «Jl XO 589.70 *97. t 9*4 28 ibid. t9i. 54 Speciali adtow deßciente,re-curriad^ntralem^ 378.4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19128 Speeißeatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9^ Statum publicum run lice SpoUari re^M propter td» teritKttommodwm nemo Met Spoliatui ante omnia rtRi tuendiK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3t9.tf Sponfa pueUd biennia dd' • pfo nubere aheripotei^ ^44.**9 |
reprohibeantur 243. ij Sponfalia contrahere qui poßint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;242.7 SponlaUaßunt,ut matrima . tuamßquatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;243.16 Sponfalia quibus de caußs f^antur 244. 20 Spmfaliaquii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^2,5 SponfaUa,.fim‘ autoritate
- fusrequiratur ibid.tt ^ponfiUj^abitis quantum tem^i is detur ad ma^ trimoni^m contraben^ dum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibii.13 SponfAarum contraben* dtrumatis deßnitano f^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24».« Sp^faliorum du a Ißeti- ibid, 6 Sponfalilid largtds dn pof fü repeti,p edter cotra-hentium receded I^onf fione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;110, ö SponfaUtia lar^tds quan-do reuacetur SponfaUtid larÿtM quid Sportullt;e uo. 4 538.49 in duplotenetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;263, j Stdtuentiumdutoritds qua tepriuitispidismutii • re ft 9 418, ÿ * StatutiÀiudKcfcctmdum
Statuta er lt;^cretd Md-^^rdtuum uiuentium fuK obliÿttionescxlc- 't9i- tf StàtUtd |
Index du pofil r(cufari,^quî busexcauffs 461,3 Index appeUationem non admit ’ • $57.48 tens ludcxcoKtemptum ftœiurifdi Judex contra i is ex imperitia indicans ex quaff deliUoije t^ur • . nbsp;nbsp;294. «9 IftJfx delectus fenttntiam m teriocutoni^ reuaettrifo tcH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SA^pi^- ludiciariusordoincriminAli*» ludexdelibereîictvmfuKaffeffo ~ biKfemperobffruetur $65,4 nunciandumfft f^^.i ludex m dubio quomoio pbffit confulerefu^ioiem 528, 4 ludex enter per fanas indicialeS eü primo loco 4?4.î ludex MocÿLsrius ^^\^° Index militari rqana^uand^f 4?«'24 237.11 tatur Index tiobilis Index ordinariuscuiufexquis ^fft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• . 440.5 ludicatiprœiudicium 430.46 iudicis cognitioni proponatur' ludicatioium,iu§t!ivmaduerfa Index per mperitian^tem fu-amfùciens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tsz.z index ro^ndus ufaduocatoru erratafuppleat nbsp;nbsp;nbsp;*^4,14 Index fuffeäut an pofit reaiffa ri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9^3.3 ludicandum effe feundum allé ^ta cr proïiia,quomodo ac cipiendun^t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;331.3 rijuacat^limus 497.13 ludicationem uocantrhetores dabij deprahsndèdi modum 497.9 lt;4 ludicemquando quisdneitur^ reaUs citatio didtur 446.17 indices m feriptura dij appel laïuur 4Î5.6 iuduesÇuppieânt, qute défunt aduocatispartium sn.s Iudicis i^terpretatio quart ludtciadificarenonlicet,danec • maüienda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tç.tj 'eü in adminifiratione »Sp.» mU iudicio defindere 01 fubditos licere f4^.*c Indicia crinunAlia Extraordma ru 565.4 indicia ermimdia inflituamur pit accujatioiièidenuncttnicnè aut mquifùtoni mdicii ex offi |
do i^lt ludicia criminAlia quid commit nehabeant cumcmilib. 565,4 ludicia Del pint 43} 9 ludicia extraordinaria 456.7 ludicia ordenariaquie fint 436,5 ludicia tenterè non niqmetan da ÎOJ.Iÿ ddludicia diuerfaqiiis codem tempore trahi nonpoteÜ4K6,6 ludidj Civils mitantia trien-MOiCritninalis biennio dut rat is4,is (dus 444,9 ludidj cuiufq^uctus mosferuan ludic. definitio Cardinalis 436.3 m ludicijs criminAHbus ommb. requiritur plouf ma cogm- do 4iö,ö nen in ludicio uerfanfuo, uel nlic» ne twmiae qui po^mt^uel 4y4 ludiciorum incommodi^nob. occurntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;554.29 ludicum molitiones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;53^63 ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^o,f ludicnmfuffcdomm reeufatio ludid^culpi non cil proximi in • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;548,1 remedijsfuccurritur f48.z ludiciorum^do 459.«s ludiciorum tradatio an Chriftia nobominiconueniat 4^,1 la ludiciorum ailibus ommb. ne gligentiam admitti nbsp;nbsp;nbsp;46}, t Iudicis autoritas contempta mulHatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s3S.so ddidum,quad non coircetur cert^^xM le§but confuus nocentiaiÿ^randa 552.6 luUanusimperator ^pofal^f Iudicisculpareprehendèda 282.» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;271,^ tudicii dtlc^Unulciudicaiitii iurifdiüio extmguitur 540.6» iudicis mcompetentis exceptio «es ^6f.i Iudicis mandatum feu preece-p^n non habet ^nfen-tendis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;552.12 iudicis officij epi,omiffa fupple ’'® nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;505,18 9iidicis officij aobilis differen |
X44-* ‘'‘i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;420.7 litdids officium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;420.5 iudicis officium implorâtur. ut fenteniiti exteutioni »un detur Iudicis officium in appeldatione $56,4J 4U 9 Iudicis officimn loco aHionis implortitur iudicis off icium mcrcenAriiim 4^6,3 iudicis officium nobile 230,1; ^02.19:420,0 Iudicis officiumquando datur 305,12 Iudicis officium quando implor ratur 268.» ».gt; iS^.n iudicif panA uenAUm [intends amfirtntii Iudicisfuffedirecufatio 46i,lt;i ludicium ab experu^ia colle-âim * ludiciumeiluocabulum ordmis 4î^.4 ludicium exercere fine ffrepitu quidfft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;457.11 ludicnvmquidfgràfieet 455.1 ludicium fine aceufatore ex» freerequandoUceat 40z, 21 MJ ludicium abfque contuma-cianonuementis exeSffino â leghui 455.1 4if in UtdiciumuQcatitwntiemen-tes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;448.1 ludicum dutoritas quanti fat ludicum tniußitM appeUatione lulius Cicfar dataq^ piratis fidem non feruauit tj, » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20 lulius Cafar Imperator quàm rcxdicumaluit • 75.6 lulius Cafar oppreffa nobi-Utate Imperium muafit 79.f luliusPauhis po'étadoilus ae.-j lura ad liberandum pronio * • ra,quàm ad obligindum ^91.16 lura Canonic a ^1 ludiciaîibus obferuania nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;458.10 lura dijlinHaproptcr necefitu lt;4 |
Xi»eM duileitt fii.j turafiuddia condifilofutxle ppeti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4193 tuydm^dwmferifU 4i4.»j l«ru perfonAlid non extendun-tur ad ferfonax diuerfas 17. *8 Iwcrf [cripta moder anda funt ttAturali£quitate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»5.14 luratucmurai^iombux H.f luramemi de^nitio aedinifio 5^9.t luramendprlt;eßiti effeduxnwl d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fio.n ilurament oabfoludo nbsp;nbsp;nbsp;530,jj iuratnentorwm iudidalium du£ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J’9«4 lurament am a indicé dclatwm re uocaripotdl • ^se.u iRrameJKuw i ^uibm in iudie do dtjirri nonpotdi fi^,6 luramtnmm ai errorem non obU^t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n.»8 luramentum Aiuocatorum 46».8 Juramentum a^lertarium 519.2 iuramentum cahmmie 494.1 tar ament urn ealumnixabado r^l^aiiandum 450.10 tar amentum Calumnieeincatt fit I^iritualibus^on frajia ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;494.7 inramentum ealumnine inter k^ timax obferuadones iudicio rumnuoKrari 49Si9 iurament urn calu’irmie praßan dam àdom'miilidumdta nt primamKdor, deinde Rem wet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49fgt;^o luraventum caïumni£ quando expetendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iST^u luramentum fflumnilt;elt;jui fubi repo^int,autnon nbsp;nbsp;49f'^^ inramentum ealumniee^uidcon • tineat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;494* 2 ktramentum calamity umuer famhtemrefpicit nbsp;nbsp;494.J lur ament urn contra bonos »10 res prajiitam non obU^t 1Î.2» Hlramentum controuerßa finis luramentum extraiudiciale iuranuntum in Utem nbsp;nbsp;510.14 lufamentum in litem,quanti a-dor intereffe fuu^ iuxt/^ confeiemiam filim ludicet |
4’8.4 wamentumjfanocentiee Sio.9 Wamentumiudiciati fi^s Wamentummalitiaadquid di ft^tur ^94, f 494.4 Wamenffmmalideean poßit ^^iÿ t cum de calumma w rdtiwn eü Wamentum mAlitia ante uel •^ofl litifcontefiationem ex ^SPoff^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49^8 Wamentum neceffarit^ qua» tenttspoßitdeferri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$19.7 Wamentum probatienis de fi cultadbus animam aÿ-ntis fZO,tf luramentumprontiffdrium $19,z wamentum reeufan quod pof fi* . . „ f^^s Wamentum ueritatis dicendee dericorum effe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;494,g Wamentumuoluntarium si^,^ Wamentum uoluntariumnon reuoeffi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sto^tj Wandicopiam hominibus ton cederepericulofqÿt nbsp;nbsp;nbsp;ijg.io de wando in Utem nbsp;nbsp;nbsp;5i7.4} W^tis mens non uerba f^dien tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^.■^ Ware domi fua quibufdam perfonisconceditur nbsp;520.10 Ware in Utem 97»i lurefuo cederenemo prohibe W nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;484.40 •pitibuscomprehendipofj'e de lurelibri confidendi, * péri dores 4öJ.n ^e We non reffxmdendun^ùfi totale^ perfßeda^ 203 de We fuo contendere cumaUo hberumeuiq; 440.» exWediumo omnium duili-lium confUtutionum autori tasderinatur 4-t9gt;C ex We fuceeßionitatedato, er mteflato adionef )4z ^urifconfultifunt Wis facerdo mWenouißmoplusequita- tis effe^am in uetcri We 170,48 Weconfultomm eü docere, qm probation qnague re ad pronundandum de ea '9 pro fufftdentihabenda^it autnon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;522.4 |
Wecöfultuspt didediemfz^ 21 luds abroad exempla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sf Wiscaufacr differentie 34 Wis ciuilis adiones i;^ modi Wis Ciuilis differentie 7.» W.is ciuilis erpretorijdiffea t^entia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;547.3 Wis^nftituti exempta 55; Wimodrina partim philofo-phica,^^raim hißorica . UMßrm^^nerales tanquàm loc^dommundf’» Cf-capita rerum hißende funt 524.2? wit fonge in tribgt confi - , flunt, in acquirendo, alie-nAiido,amp; imittendo 38.4 Wisfèirm^ubticarum Ic^m • Maritate copfi^unt fi4t Wis ignorantiam lucrisnon prode^ it7,9 Wis ignoranfia m damnis non nocet ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zt^.fi Wis miquittÿ dißmulanda propK^publicum bonum • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0.« Wis n^raUs ratio m dubia pxt^renda eït ratios ciuili Wli l^otitiam ueteres non tant airtem,quàmp^udenfiam me cauerunt i9gt;i» Wis omnem firmamfex ca-^ ’S Wis proceffus ima^nem haßet Comeediee nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;455gt;.’7 Wis proceffus quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;455.3 Itq^K ratio omnis excomnuuù bmfùrmisfumenda nbsp;nbsp;nbsp;521.15 de/ido confiât Wis Romani fex^edes Wis fcripti obU^tio sd-t^ fta 16, 2# t^s 3 non dicendi artißcef Sit.6 Wifdidiocontentiofa 468.7 Wifdidiouolnntaria ibidt Wifdidioniscontcmptus 452. Wifiurandiautoritas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-9 Wifpriidentia non cd tbcori» tagt;jed pradica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9-2 wip |
îut'Üj^rul.ntii quit g.j h« ad tu^tia accommodare artifiiiieli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jc),-^ Jutdureorumannulorum jj.j lutbonwmçrei^mim ,• 8.j WCiuile 4.1; j.4; iusciuile aiure^miam^uo ^ifftrdt . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.W;5 4 liK^uHc commwi^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s^o iwCiuilcqui^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7.1 ImCiuüeqttotupkx • * ^3 Itu commun» • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ' tSquot; Iw dtcf/utwi ohtmf crans • nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;4»5.xS IwJiKin«»! j.j: 3.6^7-a^it lusdiuinwm^il^tnfari tun po» teil • * , i73at iutexß^oorUur ^ 462,10 im^ntium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»,5 Iw ffittium ^t ciuile^ V.*4 iuf honorarium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• xaS:?. iuihumanum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* 8.3:86,2 lus in retinenda re acquiptum * aUejuripoteP , i4ï.»ï Jus municipale nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ J. 11:7.1 lus Mturxciuili iuret^rm^ turautrelaxatur f,6 lus Mturie duplex , , 3., 1U3 naturie omnes obU^t ^7,1 I«ï natura primum locum obti net nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*gt;.8 lUi naturale qui^ ï.’:7«t lus naturale j^uadarium 3 • f lus naturali tequitati et hbertati proximu pr^prendameH 6^^ lus omne uel ad perfonas, uel ai rcs,uetad adiones per» tinet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33 11« patronatus eedepapicum 3*1. z lus per pidiuanatur 339. ^^ lusperjonarum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39 lus perfonarum iurinAtur£ er diumononrepugnare 43.* lus poUticum quid 118.30 lus pretorium ,[eu honorarium . 283.3 lt»sprH»lt;eM«»n 31 lus priuatum 8 ^ lus publicum ' ibid.^ lus quid 83.3 lusquomodoànatura oriatur 4 lusrtÿdumpuepriftum 8-3 lut fpectale non trahmdum^n exemplum iio.S ^nspridumcedataquitati 28«‘ |
lusfuum tSitmt tendo ne gitgi «8;. ^9 lustotumconppit i^ acquiren do, amitoendo, cr confer^ uandoiure nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;304.1 lus transprre m alterum nemo polcü,quod ipfe nc^babu it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jji.« lus VetuPißimum, Medium, üouißimum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;166.14 ad Jus commune reducendu^ • quod ab eo dißcrepat nbsp;nbsp;26,17 ’m JUS uocans, que m propter ret uerei^am non debuit 415.17 'm Jusuocari qui nonpoßint 447 lupitia Chripianaßm quo coup» lupitia mater conPitutionum, atq^le^m Jußitie ey it quit at is ratio po» Horptprido iure 23.1 luPitianaturalisnotitia 3,4 Latroni an fit feruandapdes 1^0 Le^requipoß'mt iso.x l^e^riahcnArespoted 150.8 l^e^riquibuspoßit a;o,z Lc^taab h£redibHS,non à te» PatoribusptU 151.28 ^e^iacaduca «55.3; Lcratu faduca fiida non pe» Le^t^conditionalia nbsp;nbsp;131,16 Le^ta cum donatione eau fa mortis exlt;equat a Le^ta C7 pdcicomniiffapnfft lariaexlt;equataeffe l^e^ta ex tepamento rupto an ’ debeantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;148.11 Legtta oratione enunciatiua re Le^ta quemadmodumpant ir-rita^^caduca »53.34 Le^ta quomodo ordmantur 33^.30 te^ta rcspjpecipcetur inali f^amßrfrsam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rfi.jo Le^tafoluere le^tarijs hxr ^es non tenetur, tv/i dcdu-do are aliéna nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;376.36 ad Le^ta pr^Panda hares c» |
gï non poted p teßamentum nonptritèconduum 333.6 ad Le^itafoluenda hicresob' Prwÿtur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z3f,S Le^tarijres mutUiteriUile-^tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;133.16 Le^tarioquaadiones demur iO2:9 Lc^tario quomo^o caueat hte res de pradando le^to 333.9 te^tariorum commodis ubi que pratpruntur liberi 143^ li Le^tariorum coniundio pt triplictter,Re,y erbu^Ke er Verbis pmul * nbsp;nbsp;178.6 lLe^tari9rum fatifdatio 356.16 Le^tariorum fuipitutio 152, 16 Le^tarius quando confequa* tur rem le^tariamadione hypothecaria 333.t Le^ti dies cedit 4 morte teßa toris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;179.7 Le^tiufusßudus dies quando cedat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185.12 Lectio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^f^.n Lentis conditienes apponi 151. 19 m Le^tis aßlfnandis proprie tas fermonts amp;~ uerborum obferuanda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3 ft, 13 ‘m Le^tis perfonarum conditio Ç^ tempus quomodo fße detur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;330,3 proLe^tisZir pdeicomnüßts tacitèobU^ntur bonade-pindilocopignoris 455.3 Legato /alla demonpratio non ebed • nbsp;nbsp;nbsp;163.16 m Le^todando perfonarum • conduioius fßedentur 159. 16 Lcgitoru comrouerßig J«tde« d£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;155.40 LfgttoruM» diPribuendomm commiffarius an loco hire disconuemripaßit nbsp;nbsp;nbsp;356.11 Le^tum anibipuum pro nuamp;o • habendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;151.2» Lc^tumcaducum quonU'dofit • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«51.14 Legitumdandionus quomodo Icuctur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;339.33 kegatum epdon,Mio tePamfif c/l i . |
tordi^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tfo^f It^tum ffnerii ^lurtdißmi nullum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;liz, Zf 3^e^tum ptttnH udionti «4. 39 f^e ^tumpignorii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;50,9 Lrgttum quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*49gt;t l,eÿitum, quoi ab initio non ualuit, ex^bü ßdo non tonualefeere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«5’«»7 t^e^tumrei communis zfi.zf i,egUum ut non debcdtur,per fona conditio nonnunquam ßcit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^S^-n Vt^tus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i9^- ^o tx Le^ obU^ri quid nbsp;nbsp;nbsp;i8j.i S.e^s cmifcs 4 nAturali lt;equit tute recedunt nonn^quarn 5 ö t,e^s ciuiles non toUunt ius M,tur£ ,fed modum quen» idm in obli^tiow eim jïi-tuunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j.4 le^scotnrdriit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^f-31 f^egis er Canones mutual ope rcutraduntin proceffu 4)9, •9 t^e^B“ conflitutiones, cur nonnunquam improbentur 8.4 Ï^fgej exteniere non licet ad cafus iure communi défi-nitos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Zf. ,0 J^effs imitantur nAturam ut a ff *7 irs quot;Leges k^m Loffs non o^nes cafuscomple-duntur 28S.4 i6.zö prioribus ^cÿ:s proniores funtadUbet random, quam ad h^n' dum 191.16: 200.31 Lf ges publics quae priecipiunt, praefiandaeffe lÿfn itegis fecundic tabula: ad buius uita focietatem tuendam pertmens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»4.iJ quot;Leges funt ne^tiorum ffrendo rumduces * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28.2 Leges fua fidione rebus meiden tibuiferuire cogunsur 28,4 |
Ï N D B»^«#» ^famp;tfuperiores poßfrioribuS carreda: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^6f,t Legibus iudicandiim,nonexem plis * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8«,io Le^buslatis deßderatur pru dentum mterpretatio * 22,4 Leÿbus,non exemplis indican^ dum ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'j «6,46 Leg is anima ratio ed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1,10 Legis Aquihaadio nbsp;nbsp;nbsp;300.^1 Legis mens pneßrenda uerbis Legis obligatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;419 Legis ratio quamodo 'iHtießi^n ^‘^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zz.l Legis ratione ceffante ceffat er tpfalex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ztj i'fÿf fcriptum cr fencemia SZS.30 Legis uerba pr£^rëda coicdua ris cr ßmiUtudmibus 33.14 Le^timaUbtris débita qualis ßt bodies quanta ii4,j8 Legitimandimodiqui 46.10 in Leÿtimandoan requirStur injlnlfhentadotalia 46. tz Leitmar i qui poßmt,aut non • nbsp;nbsp;nbsp;46.9 Lemtimatio liberorum ad quid muema Leÿtimatio liberorum quid 4lt;gt;,8 Le gun autorit as Legum corredionesinglofis obferuandlt;e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SiS'i6 Legumduritiaimprobitatiho- a mmum imputanda * f,7 Legum extenßo Legusnßnis » faluspubUi^ 8.7 Legum gradus Legum feueritas ßdiSne moÜi-enda Legum fiatutorum^ interpre-tatio Lt^mUelßatutorumobfcuri- . tas Lenoemium • 273.61 Lenocmumi freiens vnfrmis ed 4S6.7 Lefbia r^la nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aS.j Lex, M.enunerint, C, undeui 284,3 Lcx,Siquis m tant.im,C.unde. ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z'i4.7 Lex eü conintune pnece^m 567,9 Lex ed, quad ratione confié ßlt LexValcidia Lex Fußa Carina |
Lex Grlt;ecorum de matrimonio • Leitinfrrioris non dero^tfu periortsleg Lex ^oyßsde répudia LexPapia __ Lex pubUedPeomn^is omni ^ßt^onßo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^t,zp publica f£pe.ad prtiflan-dum’ahquidobj^t * Lex rebus, non uerbiTrnpom
Libel^i, quibui düiones propo nuntipr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;47$ in L^tUi materia quando b^re atuitium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;483 33 in IHbeUoeodem duæaSiiorus panterpropampoßunt 482 in LibeUo frät nanatio, er . iusex früo agpndi potunda ‘♦77«*» in LibeUo ius agendi exprimen dum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;479.24 in LibeUo nomen adionisexpri mi nonedneceffe 47820 ifl LibeUo ori^ fui turis expo nenda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;477 ’» in LibeUo res quemadmodum de ßgnetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;480.32 in LibeUo titulusacquißti domi-( nij exprimendus 47710 LibeUummutarequis dicatur LibeUus an in omnibus caußs ßtneceffarius 476.3 J.ibeïlus appellat or ius $53.36 LibeUus conuentionaUs quid • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;476.s LibeUus frtnofus 278.24 Libelfusquare exi^tur 476.4 LibsraUorib.ßudijsdediti $ 9$. 16 Liberalu |
liheralis dufu iju^ iiedtw 3’8. Liberälitdiinpiosul'm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„9
tiberi rOtUttr^mnei Mfeuntur * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40.4 Liberi nfituidles legt^iti fi^ cedunt , nbsp;nbsp;nbsp;167a} Liberi nAturdleimAtri fucee dunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ló^.zo Liberi nAti^dlfs tdiuum qtto* modo fucceddnt^drei^ * bat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t67.t^ Liberiproprii[lintllHhxrcdti. «^7.*7 Liberi ubt^ prafiruntur le^ S^tariorum .c^modn
319.58 libermm honor er uenerat tioer^pdreMes 44.8 Liberorum numtrun qudtenu/^ excufdt 4 muneribus dui^ liblH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$97^21 Liberortim uniplus^udm al-terUe^reUcet Libertéseejlimdtionemnon re» • •cipit Ltbertdsdires omnium mAxb meßuorabilis Liberté fidcicommi[[arid Libert.itinxjlim^ilis 38^ 6 Libertés Ldtmd • Liberttuloco preemijconcedi |
INDEX. tur . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;70. t Liberté u^üKvix^'^ia 78.j Libertds omnibiurebus ßuord bilior • jgj.x Libertas q^a propriè dicatur 45.5? Liberias reltdd Ruanda fiat ir ritd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* 574.8 ad Libertatem proclarMre qui bus non licet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;70.4 ante Libertatem admimßriit 10' numratioreddenda 3«8#4 Libertatis ailiones 317.1 Libertatÿ caufa ßuorabHis J!».1O Libertatisßuor jis.io: 381.215 Libertatis ßuore multa m iu re conceduntur, quxalio-quitugintur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;38^.4 Libertatisiailatiograta ple^ beifs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^i.s Libertatis inrit principia in natura er facris Uteris in» uefligtnda 40. ö Libertatis priuik^a 38).i Liberti er patrom elftes m-uieemfe alunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;309.2 Liberti png^es mg^nuitatem, ßlfarijjunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;266.8 Liberti non petentis tut(^ rem liberis patrom, peena, 60,10 Liberti patronesdiere cogun» t»f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49.3 Liberti patrones hatredes ßei-am m tertia bonorum par» te • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;139.48 Liberti qudndo reuoeari in fer Autem poßint 309.4^ Libertort^ conditie dura ns. *^ Libert or urn ingratitude 30 ç).s LibertorumUberim feruitute fufeepti an excluiantpa» tronosafuceeßione nbsp;t7j.6 Libertim mferuitutem reuocat grauismiuria Liberum corpus nonreeipit te-ftimationem 182.3: 410,13: • ‘ Libr^auri quomodo teßimetur . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;208 14 Libriconfulendi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ai6 f,tj Libriraltitfiirij t^ercatortim anify quando obU^nt 2 27,7 Lignmi aUenum m [num adi-ficiumcomediti acquiritur 9S.t L imites effe dißmües,publiée intereil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;m.^ Lingutedtuerfitas nonimptdtt confenfum ftipulamium 220. Lingua lubricam non ßciUad poenamp;m trabendum 278,13 Lis anconteßetur conßßiont rei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;490-4 Liscomefiata quando dicatur A-9egt;-à Lis non moucatur amequÀm rumperitioribus achbercf tur * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;440.3 Lisquomodo eonteßetur 490.3 Lite centeflata ommspoßeffo res haberi pires p‘-’4 dcLitemenereaduerfarium hu manttatiseil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;444-6 de Lite fufdpienda deliberatio rei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-66.16 Litern fuamße ere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aSt.z Literie ronüitutiu£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;226.2 Litera dimifforiaf nbsp;nbsp;nbsp;^^^,46 Literie dtmifforiarcuereiKia ^^^ SS7^6 (na: 226 z Litera liber at on £ teurem', ßo Literae qua amp;- quando obligent 226.t Litene quando fint efficaces »*7'4 Litera fünf ßgna voluntatis creonfenfus 228,5 Literarum oblignio idemope' raturquod padum ^78.2 ex Liter drum obb^tiene alia alq^aUaddione^periri J78.) Literis [des dero^tur duobut • teßibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;227,8 Lites abfe^ omni fulficione per uerßtdtis exercer i debet» 463.7 Litcsexlitib.r.o ferenda^44,4 Lites expediendaper delation tumiuramenii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sf9 Lites extinguendiie ma pis quant alenda 109.9:203^* Liies non prorc^nda 469.21: C7if Lites pneidere debent iugt; dices ubicunque posant SiS.f |
9
^Ü( if opligt icittioncnexct' tändle proper pubUctM trunifKtllittteK 4Jî.»* t^itUMfinifimponettdM itx.t l,itii'M praro^ndii occ^po-nemdtre Impcretorcfnoi lucrunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;470.19 ZUii^wm nulitit coircendi teUganeutripurandi 49Î XUiitueiitluditPàlt 440.»: 4^}.iS UtiponftPatioitpudiurtcofP t^uod apud R-httora eauft conpiMio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49ÎÎ0 jLitipomePatio in caupt tra-' ilandiicurtxigtur 491.14 J^itifcomef^titit) luxu (urU RonMn« upini 490.9 quot;Litif coiHrftttio pottii fieri per procuratorei 49».ït Xitipontepitio qudmhhttaüi onem tempor tient/iat per fettmm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it4.ï i.itifcontePlt;(tioquii nbsp;nbsp;nbsp;489,« J-itifcontePttione ilHo contre bitter ^perpetuttur i9fgt;f7t 49?.** ^tüfe^P/ttiow lii demum eW«r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;490. ÿ tritium prorogtorei dutbut librii turipumuMur 464. *gt; liii'^ hip^rU defewendt pre intfft,(gt;nttes deadei deferi bende truM tf7-f ^ocenquewn poPmt xj43 hocaticr conduili tüionestd ^uid dtittur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;331.4 locütiMigtio ex conuentio tumirctiisnApitur nbsp;nbsp;*figt;* locatio w predijs quomodop ettecitè nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuS loaaio opern^um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»? fAQ • i^cationii mercef ^na tempo refeduendt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»36.1) locator ad quid teneatur tii-i locatormn popu conditélo'-rem expiUere, antequim tempui locatianii piutu/m pt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i»6.iï locator (ondudari ad inters •ffetenetur locator m Utem iurarepoteP profuoirnttrePe locator prepare debet,ut con duüor commode m preedio ■ bdbitd''e pi’PP ^if-9 |
Locator ttneturuiPdiÿdipe» ftamreßcere * Locatori domusuelpradapta gaan cßeuitePi^nturiaue iia C^ lUata xoï,7 ; 381.10 Lociperfonarum à rhetortbus petendi HóAf L ocus,q^fid adulterium coma ttlittattqludiinipamdacit, qusmodoaccipiendus szi^i Locus Pauli, inter cos, qui ia . i^br,iPumbaptipttifunt, ne queferuum,nequeliliervm epe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 4«.igt; 434.x LofW Pauli ; Qj» contempti fum m Ecclepateos conpi tuite Loctuquandodeßnit ia poQef“ fioneefje nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘»Hj Lolium in festem alieMn ia ijetre *798 ^4.» Loqucndiconfuctudo W dubia uoluatati fequenda nbsp;nbsp;nbsp;162.8 Lotharius Imp, duxit pePieem rtlidaqfore nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;499.2 Lucratiuacauß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;esstx Lucro fuo mhiantes ^ioß $80 22 m l^cro eße quid dicatur 239.8 Lucrundealieno nemofrntiat , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï®8’J Ludouicus Imp.an potuerit cö frrre ducatum Mediolatun fern Galeatio ÏtJ.»7 LunaUd perpétua egnt cura tore ^i,tl . M • KdeedonianumS.C. »0.6: xig. v: 39».»8; 547.34:570.5 Machiaati ut fraudem aliorum exdcliüo dedole oblign-» tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,3,.j lAagiC propfforesdici Mathe maticos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z6ÿ.f Magc£artesprohUgt;itt^ Î0.9 Magcis ut indignis thefaumu außrtur^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91.8 Magfrer nauis quit dicatur n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^H.4 ^agfrratum grere non eft un P’“*quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 77-6» t^agPratum maiorem œ , Mändatiadhe’omraria ^fr apiat mß prias mt- . MMian adio inßmat nortlupundw «00.,» |
3M.»0' iHagßrjttum publicum an Cbri ßtanuiSercrep-^ffit 76,» MagPratw à pupiUo con -uentw iuiuficiuimdiuipO' nK habet M agPr^US p ublict reUgonis reuerentiamconferuarede bet • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»71.6 Mnelfatis crimen quando con mittatuu a.’ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z79,t Maiej^t^ crimen ^tmoutm • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*70.* abWaiefrâtis criman'bona te-fratoris pubUf^lmrf t^s» Maiiftatisittiqui » 270.4 4 Maiorum p^cuis non ßcäe recèdent * Mala pc tenta nonfunS,uteue ruUKboM . , M^^dei ^ofreßor quowdo • teneaturadfru^uirepitu-zo 6,1« Midleibila confemnere, pfuti cipiseä • MalediUwm^ßtuandi caufa ß dum ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»77,14 M alefrai qui diciuitur nbsp;nbsp;nbsp;z6^,g^ Malefrctofum pdciu^or accipi nompcaed nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ziz.7 Mak^ciorum nuUa foeietas • ï#4. ii:579.«l inMalefrcisuolunias^edatur nonexitua w 17».# J^aluiahamnum 103.2$ Mailt ia hontinum fubmde nouis umcults coircenda 233 $ MiUtiafm nemirußt lucrofa gt;5.20 M^itiat utramentum 4P 4-4 Mancipi ns is Kandatuisperpdia tü,innon hberando pdtiubemem j63 g Kandata prmciptim if M.aud*tarij potepas quoufq^
JSS t 38S.S 383. • 7 Manditi |
JAändittid^ione quis conue^ niatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jss.i JAandäti duießrmx _ «jï.14 làdndatifines dili^ntef ob-feruMdi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tj^i,lo lAdndatiobli^tio exlib?rd ; ob/equendi uohtntdtepro ficifdtur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«^.* W dn^i i obUgitionim remune' ratio non im^ar“ • ibi.^ KanddU rdtUmbitio q^ütf dofidt , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ijJ%lt; Kdnddti reu^ndi qult;e • iuRlSC^IlfS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i$3^i^ JAdiiddti tdcitiobU^tio qudn-^ do oritur • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 25^,’^ in lAdnddto mercedu con' uemioelfienequit • zfi,3 Hidnddtumcontrddu^ bona fidei^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-ïB'^ ia diiddtum cum hber^ fon- » . ttentione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.if mandatum generale • iamp;,i4 mandatumbd'oere quis di |
f*t»r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 2ji3 tittndatwm quando rtd^^-cdtur adfimpUcenui^ tationem ' $dts,z} Kan datum quomodofinid-' tis conue»tnicondemndtur infiolidum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4îî-;î MdritUngrdtitudo nbsp;nbsp;340-^7 lAdriti fenes ^offunt^ondre uxoribusp'iellis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ny.w L^dritus in qudntum freere po teüd^nctur uxori nomine dotis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ï9.ïo Vidritutin rebus dotdUb.tdm dolumqudm culpdm prx' fidt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’24.44 lAit^itus pro uxore exbibenda * contra pdtrem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;307.13 Kdritusre^ihabeits cum fjluta,non dicitur ddul-ter mdfienUs confier uMurfit milia maficidini ^neris maior dignitat mater an co^tur dotare ’ filiam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zzz.zS . Midter cum dcfimcHfilijfioro-ribus in uirilem portionem fuccedit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$15,?3 l^dtertnonpdterin do^mo . nAtorumconfideretur 93.2 mater quand^excludatur ab bareditate liberoru 167.17 Kater fecundo nubens,quantl^ detmaritoindotem 34o.»4 Kater femper certa efi,patrê oliendunt nuptia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;310.7 Kater tam filijs^quamfiUabas • finecedit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;16^.7 Kater ia alienAignoranter uten tibiis jïtecurritur 94.5 Kateria aUorum utentes profua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.i ex Kateria aliéna aliquid g-, dificans conuenitur à domino materie adionein finfieparanda 248.^# Katrimoma debent e^fie U berd uo 7. 245 3lt; M atrimonia leÿtimè ey fian-âè confici or conficruari Reip.inteieft: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3ià.f Katrimonia inter coniimdos cur interdira nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;243,2# Katrimonia iure poli,non ß-riconüitui • nbsp;nbsp;243,1* Katrimoniales cdufi£ abfiq^ folenmtate iudiciorum ex pediuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;38tS.t in Katrimomalibus confienfius mutuusfiufficit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^3.19 in Katrimonialibusfiequifnur iusCanomcu 133 1^ 3S0 * « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;397.** tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;253^1 Kandatum fimplex non ^ obd^re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2}X.ti Kandatumfinmilllrc ' 2jj,2o KandatirnijfiMdle- nbsp;nbsp;nbsp;z$z.i9 Kdndatumfiujfielium nbsp;472.11 mandatum tacite fieri mandatum narijs de eau Kaniaci perpétué e^nt curatore manumifiiuindicla ji.j Kanutnififius amumeipio non cottar uemam conuemen^ di einem eiufidemmunidpij impetrarc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;571.8 Kanus mie^tio quomodo fi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;440,fz Kanuummiedio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.ii mariti beneficium,quod ßcerepoteü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43}.î^ lt; Karitibona tacite fiant hy-potbecatauxori^ »24.47 Kariti bond uxon pro dote tacite oppigneramur »$.t} Kantifideiujjor tiomine do- Kateria uitium, non ar-tificis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46}. 19 Kateriafiurreptorem^rti dHio datur 1 Katbematici qui dicantur ibid. 3 M^atri ad fiecundas nuptias coni^lanti non lic.t reuo Mre donationem »9.32 K ■urimcn44 an propi er hxre- |
Katrimonidlis caufiaquanda ex ßroEcclefiiafUco ad fieculare transfiratur ibi.i( Katrimonidlis necefiitudo quot;confiidtranda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i6^.is Katrimonij aceufidnii ius qui habeant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sî^.i Katrimonij acenfatio 317.1$ Katrimonij caufiaßuord-bills K atrimonij contrahendil^ caufije principales 247 ,fj Katrimonij contrahendi li-bertaté oner at poena promt ffa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;UI. 8 matrimonij difiquot;iliitio per re pudiationem inter pubères nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;38^.1 Katritnonij impedimenta 'Ecclefiailica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;244.27 9ii,dtrimonij impedimenta in iure nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;387.•»7 Katrimonij neefj^es quidem uiolanda • nbsp;nbsp;273.3 Katrimonijpoliticaimpe * * dimeiua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;246.18 Katrimonij folennitates non fimtnece^aru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^47.3* Katrimonij uiolatio crimen eji eddi proximum 273.» ad Katrimonij dijfiolutionem requiricdQmntdjqiueiKiu • dicijs contradiéiorijs in ufiu habentur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;337.14 in Katrimonq cb^mólior,e non msdo quad licet,filt;dçtrquoi d«cet}0bjeruatidum 240.33 |
Katrinunio propter dcluU teriumf oluto, dos non po teQ:repeti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;339.17 de tAdtrimonio d^ndi cdfus er modi quißnt 386,3 de tJidtrimomo dijirdbendo tranß^renonUcet 160,8 in Uidtrimoiiio qui non pr'inci.-pules,fed medics res jpe^ dut,pernfrs'e freit 243.56 Kdtrimonium contruhere quipof 'mt,uelnon 244.20 2liutrimonium corporumfœ' dilute,dut lepra nonfepu.^ rutur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï48.j9 Vlutrimonium denunciure qui di^untur 386.4 Viutrimonitvm mter^erfonus dinerfte reli^onis probi^ bitum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24$.34 Patrimonium perßu^tia diffoluitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^49.69 Patrimonium per uerhu pra-fentis temporis contra' dum,dut etiumconcubi' tu confummutum nbsp;nbsp;387.« Patrimonium poteâ eßquot;; ßne^dote nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’47,JJ Pa^ronium propter ße^ uitium muriti an fepuru' 'np^it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;249.70 Patrimonium quomodo confummetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;248.^7 Patrimonium ui extortum, uel fta^tio quaßtum ,non *^^»et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24;,3; ad Patrimoniumcontrabeti' dum poenis nemocogen~ ^‘i^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24g.6b Pitristiulla in liberos pote' flos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«65.3 Putrisfu^efio de nouoiure, feumedio inter uetuüißi' mum e^ nouif tmum 165*6 Pediaresquie 20429 pro Pedici opera pramium ‘■iudicis cognitione con^ ßitui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;303,14 Pernbrorum fuorim nemo dominus Viendacium de pcndicisVuleiuiniani conüitutio Pens potius,quùm fenßis er affediones naturu' |
INDEX. Icsvnu^ndofeqjfendd 10.10 Penforß frlfummodum di' xerit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41^ 31 Pcnfuru/Hfaufusaddu' plum tenetur * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;167,11 pentis quif(^ compos praf%~ mitur, nifi contrarium pre^etur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;518.11 Perçantes conirulcffm 102.13 Percatores ffrunt quafi publicum oßicium 227,7 Percatores quadum contra . bonedatem f: liantes 7 f,3 0 Percatorum ratiot^squid probent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?i4.i3 Perces adultermasfuppO' tiens nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;280,4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tanoniuuatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi,34 PercurmusCafarisCan^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pinore unis beneficium nz.6 ceUarius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;158.12 nbsp;Pinorc^edituendi fua Peretricemrapiens für nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ^cUitate laß ^ nbsp;nbsp;nbsp;S86.4S non dl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;262.6 nbsp;P^rcs»xv.annis nbsp;nbsp;nbsp;$97,21 Perx peculiar is qua nbsp;nbsp;nbsp;392,9 • Pinorifrdafólutio fciente Petumeußo remextor' , quere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;289,10 Peumamp;tuum difcordia uoc^ula nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;€0,2 de pigrando Interdilium • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;382.14 MHes mre empta prafrr* ^tur cater is creditori' bus uenditoris 589.78 Pilitare tedamentum $69.19 pilitariamunera maxime perfonalia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$88. $6 Pilituris dignités in quo con'^ ß^^l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;74-2$ Pilites emerilietr utter uni àfolucndis ueliifflibusli' berantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*$90.79 pilites palatini ibi.st Pilitespropter mercaturam amittuntfua priuile^a ib.80 Pilitia triplex nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75.27 Pilitum beneficium in tefia* mentis freie ndis z$.9 Pilitum contineiuiam quanta imperator exifffzz69 Pilitum frmilia abfens laf a red^uitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$90.8z Pilitum priuileffa in conden' dis teilamentis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$89.77 gt;nbsp;Pinifleriumiudicis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;420.3 Pinor deceptus ultra dimid^ ammemptione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;586.45 M inor mamfifits prob^ionib. doceatfe circüfcriptü $8$.32 |
Pinor omittensbu:reditatc ht* crofum adiré intra tepus co ßilutum,rehituitur 586.43 Pinor q^ando non ßt audien-dus,uelreßituendus $Sf.39 Pinfhi reßitutus cottar o-’ mma redimere, qua oc-cqßoe dus ne^tq ad ipfxm feruenenint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£8741 Pinorß ä/iicritbaredifaten i^ofam • nbsp;nbsp;nbsp;Î86.49 .J^nor ßßideiufferitpro€o,cui fuçde^urus^l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;585.40 Pinor ft quer^hi^utc donaucrit * ibid. *^mr iftniu atat^ impetra- maff^atu 585.40 Pinoris cobtradus abfq^ tu* toris autoritate nullus ibi.41 Pinoris in^udna apparent w^^ne^tijs 'ibi,3z Pittoris periuria non fint alefida nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi,37 Pinorïsrdlitutio in multis cafibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;584-28 Pinorisreditutio in quibus pfo nisetreb.üo procedat $87.$t P inoritatis, fillip per men da' ciumnonfubleuat sSs.Tó Pinorumreflitutio in ua' rijs cafibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$86.$0 Pifiio caufaria er hone* ßlt;l nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;588.57 Pifiio mpoßeßionemcotttU' macisfreienda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;54519 Pifiio inpoßefiianefr exfe* cundo decreto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;45’-’J Pifiio in poßefiionem quo' modofiat 449 9. 450 11 ex Pifiione in poßefi.ex fe* cundo decreto quid con' , fequatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;451.16 ad Pifiioneminpoßefi.exfeett' do decreto,requiritur cogni tio,poteflas,et autorit as iudi cis,et ut reuscitetur 451.14 Pifiiones inpoßefiionem in' ter fatßdationes cenferi • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;474.22 Pixta allio . 23916 Pixta |
l^iixtd nîienii nefird c^tto^ modo uemiieentur m.i Mixtio doftiinorum uolumdte /idasnMttetdominis^ 9f.4- iAobiles res triennio ufi~ cdpi 107 19. to8 ƒ JiZlodusdi/poßtiombuf quango dicatur ddicHui tdt^it lÄoUt^nes iudicurft ;jS.jJ ^ionAchatui dimimKéptrfo' ti£ dignUa^ * ^af l^onAchoslequipararißr- flb.- ^eipffmu . . nbsp;nbsp;78.4 ^oaAßeritm nomine monA' cbi petit b£reditd^ ei- dem delanin- 17 lt;gt;50 MonA^ieduotd • •• . igt;iS Munerd extrdordinArid Monet£ corrupt£ poenA eoncremdtio • 267.10 didi Sïi.So contra Municipdlid iura peti 4 Mulüd dppeUdre num nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;potdlaUquidiure diuino licedt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;346.^12^ pernuffum,coiidiAioneex Monet£corruptorês z66,f M onüroßus partus Hon cen-fetur liber . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^j,^ Mord ßdt obU^tionet^er-petudri ’ ^jtj Mordß ne interpeÜdtioni .• nonfit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;299t*2 ex Mordpetitiones quomo~ docrejeant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.n Moribus dntidu^,pr£fenti' bus utere i^btS- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;433.13 ex Moribus nudis botte U, nAt£ funt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;269.Z Mors^ciuiUs , nbsp;nbsp;nbsp;47 2, 62 j in Mortem alterius inquirer et urpe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zoe^.jï Muliltt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4J2,2» Mulddproßrtur ad imponen-dampoenAm pecumariam contumdcibi^,propter co temptam dutoritatem inin Auléitc petitione indicts offi^ du nobile implordndü 408.11 Muliebris mbeciUttdtis dc pU' doris ratio bdbeiidd 583 a Millier ßdeiubensinuatur S C.Velleidno ^ nbsp;nbsp;nbsp;203,27 Millier grduidd ex deßmiüo, petit b£reditdti5 poffeßio^ item }^7gt;^ |
INDEX, MuUer ftiipr^m cumfer^ uii admUtciii «74.9 ii-uUer tutrix eßße qudn-doprobibetur nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;30.7 Muiter uetur^ nomine in pojßeßionem miff'd nbsp;nbsp;413.31 Mulieres 'intercedentespro niAritiSitwn teneri ^ég »3 MuUerifoluentipro alio^dutur exceptio perpétua 218.14 Mulfum quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^s,z Multiplex mdiftindumpd- • rit cofffionemi69 4. 512 2 Multitudiuii conuentuißr' midoloptt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;79.10 Multitudo ddntiniiirdiuium permciofd éo.ij Multitudo errdntium non pd rit errori pdtrocimum 33 9 !8S.6$ S93.S Munerdbonorißcd S9}'9 Munerd mere pAtrimomd' lid Munera mixtd i93 594.ix S^i9f «3 393. f ibi.s ibi. f944z W-if «3 Munerd ordinär ia Munerdperf^Ud Munerdredlid MunerdßmpUeid MunerdfordiddS85 ÖS.S9^ «0 ud lAunerdciuUid fubeundd non poteü quis coQ,niß ßt de territoria dus, qui ab iüo exi^t in Muneribusperfondlihus ui^ dendum,dn quis ß t idone' 600 30 Munet^ intun^ndi pote-fldS ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ib.zg Munerwm edptdtores nbsp;nbsp;nbsp;268 MunerumciuiUum exeußd' tio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S9S .’4 Municipdlidffdtutd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;285.10 Cdnone 4‘9.y Mumcipem quid ßd^ S99.Z6 S9S‘4 f9^-3 160,19 Muntcipesqui Munus m^nere quid MutidnAcautio fUtiuitd rei domnium in mi^udntem transjir -dur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1S7.7 |
Mutu.ü£ rei pcriculum ad quern pertinedt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;209.2# Mutuiconcilidtio fit tribus modis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;207.10 Mutui diuifio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;106. f Mutui obU^tia multis mo-disoritur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;206,7 Mutui obli^tio quibus mo-distoUatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;209.2* Mutui petitionon conuenit cu dflioneexlocdto^ $51.6 Mutui probdtio quot teües requirat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;207.1» Mutuo dare quipofimt 206.6 Mutuo dure quibus probi-bitum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.s ex Mutuo obU^tionum effe-üus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;208.19 Mutuum dc£terisconffd-dibus ql^nwdo differt 206.4 Mutuum debet effe gra-tuitum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;211,10 Mutuum Reipub.nomine ddtumß quo poßit re peti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;208,20 Mutuum unde dicitur 206,3 N, MdrrAtioßbhin literdsltl^ tendu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;402,1t lidtdcxnoüris unimAntibus nolirafiunt i^dtdlesquid IHdtdlium fflendor nullum tribuit liberis priuileÿ-um nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;538 6» ^Udtdlimn fflendore per-foiiArum du^ri digne-tdtem î^dtiexcoitu damt^tofieud-dulterio,mAtri etiarn non « fuccedunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;167.x** 'MAtiu£ adiiones 293,59 Mdtiuitas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« Mdturd abborret fid^tid 190 *4 N dtura peccato primi parentis corrupta 40.7 natura toÜi non potent 11.14. adtur£ impetus ratione coéreetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10.ij ïiatur£ indicium iuüißi-mum • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;43.4 fiaturdiesz;- 'meoefiuofi liberi non |
‘ non fuut innoHrdpO' teftdte nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4.3,2 i^dturdles Uberi qui 46.13 Üdturdles liberifuccedunt mAtri tiatifralM ciuilibas non toUtuuur ïlt;î7.îo «90.2Î Ndturdlid iurdfitnt immu tdbilid 13 23, 27 23, rint • (90 16 t^ldturdlis £quitds 3 6 l^dturdlisneceßitds 293,26 i^dturdliumlegumgrddus 10.8 i^duem petens,dnpoHed tdbu-Idsquoqipetere poßit 429.40 exîOdufi-dÿo rdpienS}pr£do tH 274.6 ex Ndui rdpiens,pr£do eH ibi. igt;ldut£fifiirtumcommife-té}} in Üecem altcrius coUudens 28a.f t^eeeßitds non bdbetleffm 293gt;^9 i^eeeßüdtis babenda rd-tia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;468.8 324-’4 J^ceeßitudo ciuilis 33^ ï^emntis fdélum probdtia tiegitio fréli imponit A-élori neeeßitd^m pro , bundißdi ^Hi ‘ig^res rumpere 498.14 i^obile iudicis officium T^efftoria délio qua uoce Noblie iudicis officium quan-do in criminAUbits implo-rare nobis liceat 402.19 Îiobilitdndiconfuetudoà iiegliffntidin omnibus déli- Zenoneeoepit 7j.it bus iudidorum adtnitti - nbsp;nbsp;• Nobilitas adiunéla bonifffu- l‘f^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;463,1 dalibus ^ ibi,i6 HegliffntidfupinaeHdgno- nbsp;nbsp;nbsp;J4obilitasC£fidrum diplo rare pr^iumreißmilia matisdonatur ibi,t2 ris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;233,33 Tlobiiitaspolitica 72.1 ^cg)h'4 aliéna ff rentes fi- • habilitas uirtute parla uera miles mandatarijs 253.1 J4e^ti9 aliéna qua di-caiuur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;236,7 i^e^tia certis iuris fir-mis difiméla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;419.7 paris punitur »2,} tur , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;358.4 ï^egliffutid hominum pra^ fcriptiane lan^ßimHem-l^e^Ud iuxtd ll.ÿrdgt;uur • er expedidmur 23,2 l^e^tidtw{lrdqu£fint 393.6 Üe^tidfinguldfuam hei-bentudrietdtem 39.8 ad i^e^tid cößferdnda multei prajpicididrequiritur 39,11 |
jpd.JO ’X4-5 exNe^ißs^Ris utriq3 oblimntur * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39i’} ^c29tiorum ddminisird' tioobli§it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;235.4 Ne^tiorum^Harquis 64.4 ISle^tiorü gehores dd redden^ dam rdtiané co^ paße 233,3 ■ieieffitior urn ff Hares teneri de • doloGrldtaculpd 236,12 y^.jepionem . , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;500.7 jOe^tiorumfffiorudélia 393.2 int^atoriofréi^ü^ddrius ^efftiorum ffßari^ d' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ordonoreqmfr/t^r 499.4 éliocontraria ^ ibi,2 ^otoriumquid* 3oi,s t^effttlorum fffioru délia ul- *^oforiitm tripUoiter^^éli^iu.- quot;i^e^tidtar * ^^^Hjs pr£ß^re qui poßtnt trodtroqiaritur ■i^e^tiarum fffiarum d- *940 Üio utUi^ 316.2 N e^tioru ^ßonm diligentia qudUsrequirdtur 236,» i^c^tioru ff Harum obU-fftionem orin qu£pro bibedut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;237,24. ad Ne^tiormnfffiorum ob' hfftipnemrequißtd 2369 léepotes cum liber is primi grddusfucced^n mflir' pes i^rdtijpetuUntid 167.2^ ?-3 280.4 16.2; 2S0.1 eH nobilitds Ilabilitdtispr^ecipud edu fd uirtus 74'2i JSlocendi accdßonem inco fftdiu^ ddre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;409.7 N ocendi lidrij modi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. 1 Nocentesmßmare licet 273.13 HominA er ad tones non 34y.’3« diuidiMur ïJominA rcbuscanuenieit^i^ tribuenda 4J8.8 i^oimtuJpeciaUd ubi deß- |
JOl.» 340.25 |6.2(S 26? X iö iOi.lf 90.8 4J8 2 73.13^ hibit£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;245.«j Hupti£ de pr£fenti publilt;^ contrabi debent 247.0-6 dunt, ad ffneraUd récuré tendunneße nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4gt;7,$ JtJaminAticontr délus nbsp;nbsp;nbsp;«93.10 Uomin^ mutdtio in ßdU' dem ßéld,pœnAm ßlß ; mfretur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;267,9 Noßrdßtres,cwn dccedit ^luntdstrddentis nbsp;nbsp;nbsp;«oi.tf dUotioribiR ad ignotio^ proeed^dum l^afrld ßt reaper con-^-ßßionem rtf,pr£fumptionis 499.7 i^oudtiacontr délits ßt,qudn-do u^d etr iuHd edufd ob-. digitionts mteituemt 517.30 . i^udtiq Ajutr^élits quan-• daßdt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;316,29 . l^oudti(^uplex,uoluntd--rid,z^neceßdrid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;293,8 i^oudtio finit mélitoridm ob-liffti^sm, fiftipuldndo in üh^n obUfftionem trdns' ffrdtur ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;154.7 Jlt;iouttt*o quid fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’98.7 a9l(dtione obUfftionis inter-^mittitur executio nbsp;nbsp;3-^7.32 Houelld conélitutio de ex-ailionedatK iJouelbs ^ ï^oueUa cot^iMiones iioxlt;e dedere quid ßt l^oxdlis délia lt;nbsp;î^udum ins Quiritum Jiludumpdélum Numuldrius ca^tur £de' , re rationes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;302,3 l^ummi dlieni mixti reliqu£ pecumA: retineantur i^uncij 4 procurdtore dißerentia ïiuptiaddndcéimie pro‘ ï^upti£ dcbciupubUcèpra con^ • Clone renuncidri ^47. ^7 Üiipti£ Q- coniugumfunt contrdéiu^ex conjenfu 228.(j ^uptite ex igwrdwid coii' tr^üie i 5.73.10 HuptifS |
j^uptix per proxenetim con' trahipo^unt 247.48 Uuptite poUtuis U.qu.epro' hibit.e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 246.38 ' N upi i£ quand o contrdhi, quando conf immari dl cantur i^uptix quid 242.4 *ifi.i ^upt^ quornodo contra hantur ‘ ** * K upti£ ut cel^renturja^.i' dicio petitorio contra eait^ partem qui^eufat 386.7 do mitiatur UA K uptiarum ntßriarui^oe' . 249-66 JHuptiAshodie naUa di^ù tasimpedit •246.40 i^uptiasUbertruman patei^ , exObUgitioneamplius,quam mpedirepofii ,fl'flm}con9 lt;nbsp;datum flt, repeti n^n pO' fentiat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48.10 • ted nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;208.17' 247.44 in i^uptijs tontrahelïdis mu' tuut confenfusfujfi^^i.^9 Cib£ratiKfcedatbónis \ z^^,^ Obedientiumin iudidoproi 4^?.* telidtio Obedire oportet Deo mags * quàm homimbusgt; quomodo inteUigndum • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;24,22 Obldtiones ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;393.7 ObUgtio altcri altering exß' dononquaritur nbsp;nbsp;nbsp;3’5.20 Obligdo eilaas tantum 189.11 ObUgtio delict or urn 399 ObUgtio delidorum odiofa 200.30 ObUgtio er dominium quomodo différant 188.3 ObUgtio cd iuris umeu' lum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’9’.30 ObUgtio ex leg 194.20 Obligtio ex mentis iudicio ex confcicntia 199.21 ObUgtio ex neeeßitate 195.23 Obligtio ex nudo pado 293,3 ObUgtio ex nutu quomodo cxiUdt *963» Obligtio ex folaaquitate Qbligitto iuris nomumqaants non ipjum ins, in comro' |
uerßaeil» * Obligitio mater adionum 289 f. i^s 3 Obligitio natÿralis dbn parit aélionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;290.21 ; '^ Obligatio tuturaUs per feuten' tiamnontoUitur $42.6'' Obliamp;tio nAturalis tantum ibi.f Obligitioperpetuatur quo' quendum 34*20. 162 it tics quit in mor a ed nbsp;nbsp;nbsp;33.23 quot;Obfldes cenfentur malie' ObUgitio quomodo ipfo * iure extinguatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;297,1 Obligtio ßlutione toUi' tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidi ObUgitio teüdnäi uoluntatem anfèrens non ualet ObU^ido uerbornmqui btis modis tolUtur 217,21 211.18 • Obligitiones d f’ruitutibut quonwdo di'jferant «88.» Obügtiones ad quid in' aciKlt;ie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 2oi.j Obligitiones coittrarijs conueinioiitbiis non tol li Obligtioncs deUclorum exe * bet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;424.3 cutionepoenafolui 200,29 officium iudic» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;420,9 ObUgitiones nouationeflatus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Officiurn indicie mplorare transflrri 404,10 * no}ihabetopw;,quiipfo ObUgitionesper quasper' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iure tutuf esl ss4.26 • fonat acquiramus «96.33 Officium iudicis loco U' ObUgitiones qua ex deli' * amp;ionisdari nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;293.^ do oriuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;262,2 Officium iudicis nobile 402.i^ 255.’ ObU^tiones qtu ex quap coh tractù oriuntur ObU^tiones i^rborum un de onaiuur ObUgtioiKSunde oriantur 192.1 ObUgtiones utilitatis cau' fa inter homines condi' tuuntur^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;200,2f B ObUgitiombue id quod adum ed , fpedetur ObU^tionum dii pura, dUa conditiotidhi ; ObUgationum coutrahen' ^arummodi 190.34 Optra eert.e Winneer te quo' ' ObUgati^num differentia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modoßipulari^oßmt ibi.9 àecaufis duüa 290.18 r operalibertorüquafint 49.« ObUgitionumeffedus ibi,20 operarumlocatio 2^.10 , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;QpîîW |
ObU^tlotiuw ex tnuluo effedus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;208.29 ObUgationum g^-adus 10.8 ObUgitionum nAturalium xix.effeHtK ’9Î.4 «85.4 ObU^tionum fubjlantia in quo confinât Obli^tionumtrcsfj^ccics 199,^ 189.7* in Obfeurii minimum fe- nApotejiateeffe 133.1a *76.4 301, ÿ 333.* 90.1 89.» Obuentio bonorumßeit in fuceeßionedifferentia 168.2^ OccifiKuiuere ßnQtur 23.7 Occultatoresiwcentumco' guAtior affines mitius ptiniuntqf' Occupanti conceditur quad ante nuUiii4 eâ Occupcintiumfiuntpro dere' hitis habita Occuparcre$quii Occupatio rerum Odia refrin^nda,ßuo' res dilatandi «s 30. 114 ÿ «39 4O. 2)8 là Oeconomiqui ^ 427.32' officium homo honunide' Ojficiumiudicis patri da • tur - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3oy.î dioarchia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78.t 228.t^Omi^afupplëda à,indicé io;.is Omnes quandode ßci^ te- nentur *63.19 dfleri publica remitiere qui poßint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿS.zj Cnerofacaufa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;233.33 Onus cui flrendum ,isçtr commodumfentiat 279.8 ^j6,t4'’ Onwddndi quomodo le' uetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;239,2^ 290.29 opera artifdales nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;30.7 Operte certie ey incertie ibi.ÿ |
Opinio communis sot.f Gpinio communis probat ibi,^ Opinio ea temnda3qu£ ßr~ tioribus innititur ratio' ^^‘f^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;93,9 Opinio interpretum ufu ç^ confietudine ßri recept a • P. Facem uiolans iure occidi tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;37.$ yBaidimdeffturaßucceßio' -Facißeiquibusliecat, aut * nenonualet ^204.3* ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;noi9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;203.25 Fadam de non petendo »9’’i4 probanda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3’^.$ •Fadacontra bonos mores • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;— Opinio nul}»extraeam,quani nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nonualent nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»04.31 Fadumde^pttendo uerba çy mens le^s reff' .,, Fada contraßubdantiam runt,ÿgnenda 3^'4 Qpinio,qu£ optima alterius iuris exempla meumbit, tenenda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33.8 Opiniones iuris unde Oriana- tur • 7i.z bus0ccipiunt 139.4 Fada nouffima quonwdo dcroÿuitpriotiibus 203.39 le^ta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;36i $ -^Fada nuda perße turn ^ Oremuslibertus 51.4 9 gnuiu obU^tionem 225.6 Ordinariam ad^nem Habens, nbsp;nbsp;Fadaperßonalia çr realia iudicem habet mercenari^ inter Opiniones ua^^s cU^n dum^quod mimmum ha^ bet offenßonis ,cr ad rei \conßeruationemßcit 34.19 inOpiniombus recipiendis ^edetur peritia auto' rum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi,zi de Opinionum autoritate re^ahe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;32.5 OptimiKdd omnia nemo 4^316 CM^diuerftrum ucüiiwi tim 287.»o gt;nbsp;Fadaquibuscaußsimpe' ^7'4- diantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;204.23 Ordinariumquid $93.6 Fadaßeruabo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^93^ Ordirutiones poUticie iudi- gt;nbsp;Plt;{(4d turpia zj' uiolenta non ciorationisßntconßcii' obU^re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;39^,, taneg nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»87,4 Fadauefiita 3^7.4 Ordinemßequitur dignitas • Fadaueßita mnominaff}' $9$.t7 nbsp;nbsp;nbsp;rumcontradi^ 2^7.1 Ordines amplißinü nimia in- nbsp;nbsp;fePadio nuda non parit ob' dul^niia nonßuut Hul§^n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;li^xtionem ^ßed exce ' di nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$18 ptionem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;202,16 Ordmum priuile^a s88.«i •'Padis conffrmari zr quaff Or do caußas cognoß:endi du nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;color ari adiones, non toUi plfx^generalis cr ffecia' lis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$39.61 Fadis contraduscandi 38i.^7 tui Ordoproceffus obferuandi negledus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi,6o '^Fadis ^tdis non paffe a^, 'Oredes iure ne an iniuria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niß ßubßt cau^a nbsp;nbsp;203.2 4 • snatrem fuam occide- - Fado recedere quando 497,n iieeat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z$7.4- 367.Z rit Créées parricide OriÿnArij Ori^nArij dues Ori^nis uitium |
ta Oßculum ff mteru^rit^ffon-ßus non repetit omnia dona-338.$ • coittra£ius inita, effe nulla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;384.10 Fadaconuentaferu^nda J94.4 427.30 Fadum mutile,fiigmris non Fadadolo,ffaude,metufà~ ted^ndi ' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;215.17 danonualent 204.34 Padwmlcÿscommifforite Fada dotalia quatenus ad- reowbatum aüm pi- mittantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;359.^1 Fada exprefft uariè con^ ^ff^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;201,9 Fada improbantur qua: te^ ftandi liber tatem auß-^‘^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;134.13 Fadale§:m ex conuentioni- ibi.ia ex Padonudo curlews adirés.} nbsp;nbsp;nbsp;nemoririuehnt ^ 20321 $99.^7 Y^^ ^^^^'° ^'^^ ’^'^ naffitur i,2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obli^tio,uel adio 123,31 |
. 284.9 tx Fado quæadionesori antur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3lt;37,i FaduwIbafuredditur mu.-tile nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;io4:3$ 199-^9 FaS^nt deretrtuendendo * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iii.ii Fadum etiam ßrtuito cafui derart 23î.î4 repivbatùm aüm pi- ib.iS 373 $ gnoi^but T J^«wi loei depu^ti gt; 'PKlum nurdum çr ueüi' • turn quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ioa.ii .- Fadum^uid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ao«.* VadumfuHeundi carceris nonualet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S’i^.af FadagomiiEccleßadica »3.21 Fala^^miUtes $90.81 253 4 $1$ i}. 33« 4 FdiadcCiiO ’ Pdiunnitanut Pttpd conciliar Mn prim-xtum an habcdt 973.10 Rapide nuptias di/penfat * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;247.44 Tapa iwnhabe^oteRatem condendi nouas articu' losßdti i7S‘9 Papa nonh abet potedatem quidUbet condituendain Chridiano orbe $74:7 Papaomnem potedatem fibi ßumpfftpratexturegni Chridi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibij. Papa ar dine moueripoted $76.24- FapaPiusßecundus 577.3 Papa principes quoßdamßum' mosexcommunicauit$76.2$ Papte conceffa potedas tlt;Àen' darum ßebißmatum nbsp;nbsp;$7$.*$ P apte rerum cognoßcendaru prdnatusin Eedefia tri' buinonpoted nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.ez Papialex ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^$3.36 Par in parem non habet imperium 40 5. 438 ,$ FaraphemA duplici adione repelt |
StdluU opißeum m duitati' bus Germanize excludunt 'Baftardos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,5.30
Statuta prohibitoria ßtm tri* pUciter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ibidem
Statuts quando cr quoiobU'
nuifioteil
zJO.ii
Stipulatio legis^gnit obU^'
Subftutionwr.fecies 1^7.36
Succedcndiab mtejlato quatuor
gradm
iü6,tf
tint
1^.27
Statuta quatenus obliffntfjties ^traterritorfum 18.30
Statuta quomodaextüidenda
Statutu quomoido ualednt *4i Statuta fcr^gt;(onfuetudin£gt; ufucsf^ntur- 18,32
Statuta fint firUliiurfi
Statuta uariant ius f^ceiendi~ . • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;168.31
»» Statutis interpretSndis fi-^ionon habet loc^ nbsp;nbsp;2^11
Statuto ne ctiueri poßit, Wlt;^. pretationentfialuturumw admitti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;26,20
Statutorum conden^rumpo • teilas quomodo extingua' tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' 6.tf '
Statutonm corredi^i^ta le ff s iuris communis fiat
StaMorum interpretatioton fitoiurofia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f6,i3
Statutorum interpretatienes^ bominum paßisautfiatu tis excludi ueNnpeitri uen po fuut ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;27.24
Statutorum oblifftio ’8.50 statutu non tolerandum,quod 'mierpretaiionem fiatuto*
rum prohibet ittüioquid
^7‘^^ 280}
SteUtotutux crimen 230.2: 417.
SteUiottAtUS crimen pleditur extra ordtnem 280.7
SteUionAtus crinunc qui tenen
tur
280,4
tiones
2S4.11
Stipulatio mutai obU^tionem conciliât nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;207.10
Stipulatio quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;219.2
Stipulatio quornodoimpidiatur
220 15
Stipulatio ßrim iuris eil 25.12 fx Stipulationefrequentius con
Succedendi luris emendatio
iöy.iS Succedendi ius fiatuta aariat
168 Jl Suceeßioexteftamento iji Suceeßioaes qua defiruntur ex necefiitudine citnU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;171
Suceeßioms ab intefiato iura
. dicicertum
jyy.*
Stipulatioius fidi non diuidi • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;219,6
Stipulationes inutiles nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;220.11
Stipulationes per uerbafiituri temporis fiant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;221.16
Stipulationes uariè eoeipi 2'9.7
Stipulationum uari£ dißeren
f£p(mut4ta
t6$.t
ti£
^i9‘f
ex Stipulatu aüio quonda torn
petit
37f,i
Stoicorum didum : Omnia pro pter hominem fed homo pro pterDeumeonditu^ 4.7
so^ytuq/voiKtii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2.1: j.i
Striiliiuris M:iones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;29°. 23
striai iuris eße quid fit
22t.y StriHo iuri prie fir atur xquitM
Studii liter arum
28a
7i 28
Studiorumrationeperfome ex
Stuprum ab adulterio quid dif.
Saam rem,niß à iure, condice»
re neme poteü
36i.s
Subditicum fuperioribiu con tendentes uarijs implican
tur difficult itibm
Stilus iudiciorivm/^ediindus ^ubgrund^quie
161.9 iubfidiari^ actiones
ff'.3
28i.6
3°4.j
Stififllandi rei duo uelpluresfie Subfidiariarum aHionwm cotta ripofunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2109
tio ad reliquat
Subftdium anontAlurn
Stipuiantium unofioluente o-mnesUberari 22*19* Subjlituereerfubjittuiqut
• 411,1
321.3
Stipulari quas res poßimus '• nbsp;nbsp;nbsp;220.10
Stipulari qui non poßmt 219 4
Stipulari quipoßint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Î20.S
Stipulari quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'^.s
poßint '3^.37 slfblhtuere quid fit »’ï-jy Subßitittio Inercdum 137 Si Sul^Ututio in lefftarijs
232.26
Suceeßioms dißßerentiam obuen tio bonorum ßcit 108.29
Suceeßioms iure altero a ff ns ad alterum 11011 adnuttitur fuccumbens • 342.4
Succeßioij^iure debitumquo modo petendum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;480.28
Suceeßionis ius uetuftißimum 165.1
Suceeßionum aUamm nulla ad mittitur, mß conßet non eße eonditum tefiamenttt 132.1
Suih^redesdomim nbsp;nbsp;nbsp;^jA.4.
Suibaredesobtinent primum gradum fuceeßionis
Suiharedes proprießuiu Ube
ri
'67.17
Summaria cogmtio quando nonfuficut 4! 6 9
Summatim cognofecre 4:8.12
Sumptustn rem hiereditariam
fiili diuiduntur
•SttperindiHa Sajpedi iudicis caufa
341.^7
S9f-»
549.8
Su/pcihiudiciirccufittio ^lt;gt;}.6
mtiom aptfcopuilod ad
• hibeatur
549.0
SußebiM iudex cum reeufa* tur,cau[a fußiciants tfli* hello eU exprmeuda 5 48.4 propter Suj]gt;ieiones crimmis non teinereesl aliqias tor», quendus, aut damnandus
de Sußieionis cauia arbitri cog
nofiunt
460.9
Sujurra er conp^ariuf intuna rum coauemtur quoque e^oy 4 adHtr(M Sycopbaiua: morjum
i*jn eS «weA'wm iç,, £gt;34 e^ri^jf gr^rij uy, j fx Syhm nousk fixere iye.f SyniicircHactih 461.11 Syndui'-^ ry ttlior m^uo ii^fe ^Mt 4j8,j Syndiatiqnit 458.4 Syn^rdfng tt6.z: 426. »6: $14.»* Syn^u^hgmrcittarum 217.7 T Termini metipoeaa , nbsp;nbsp;tyf 4 Termini qiü diediKttr nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2751 Termitium peremptorium quindo axprimi oput fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* 470’8 Tenfimiu ddAtionis peremptO' rins nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;469.14 Terminif ignctis, ignerdmur props fitiones 5x0.42 Terruemenfies ddolefcentts ptr riddij sceufitt et mbfidnti sn.y T^rtijmprobitds nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;102.11 Tertu'diMumSX^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t6s.6 Tefiumetud edpiiis disq^tione quomodo infirmentur 145.11 Tefidmentufiscere qui non pof fi'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S3Z 6 Tefidntentainiufiaqua 141.10 Teflameutd irrita fieri,eüm ha reditas indignis confirtur ’44.’9 Tefiamentiimilittirii si^.yy Tefianvnta morte tefiatoris confirmantur *41.4 Tcfi/in«ntit quibus modis coa firm^mr^dut mfirmeiKur 141 Tefidmenta rufiid^itra fiolen mtdtemßcere po^anti7.i7 T^Ammi ealamnidtorAmit tithareditdttm 144.X0 Tefildtnenti caufia ßuorabilis fï^ao Tefiammtißdio publici, non priudtiiuriseü 131.9 ’[efiAtnenti m ficriptis confi » eiendi firma, çy modus •tSZ9 TefiimeMi mofifiieiofit q»reU 348 »8.'4’».8 Tefilomemi ins capuis dimi tuitione infirmotur t^6 iS Tefidmenti praeipu4 cldufiu-1^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dz~3 Tejiintersi proprium eü bare dKmfiUutio • 154.^41 Tefidmenti uitium 'muifibile non arohibet aliqutm ad hareditatem peruemre 529. «4 Tefijmentis qui tefics adbibe ripofimt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rJ^S lil TefidmetKisreU^apetinon pofiuM.fii non ddeatufha,^ redites • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;35; 4 Tx^fH/ofuSoi C te^ibu^pott^l rdmqui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»34.», 'Tabula qua dic^ntur sua Txrguw'^wn uiolentit aufa exiidarumrt^iit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;y^.y T4wrofcytha tMÜAlfiUtt ptrC'-gmes Ttebnis drctmucntia Allions de doh affft pottH 281.4 TiKiAvuet propria r er urn no tie demerit at fua nurd lt;iUerùu da mtio proßecre debet ^6,t Ti;ffi^x fonßttuU meldens ci^aueriiit 559.58 TcmportilesAfiioiue 190,18 Tempareresomq^s fieri deteri ores nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fjt.f h Tfwpore oceterrerc melius ell,quiin poü exitum umd ssdre Temporis curfus euiusmitium nonnümorAtur^biwetuim priuilegij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;78 • *4 TemporisbAbeffiAntio s^saU Tempus w contraiUbits mßii ci Tempus iatgiS’*^t w lt;gt;ß:ioinb. , CriudicuUbusobferuatio^ mbits Tempus tue tcUit, nee inducit obS^tionem tç^. 14 Tempus wn mutet ueritatem ey ßlfitstemrei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;55957 Tempusutile çy twn comiuu» umobferuemdum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;451.51 ^er^uerfdrij qui Ter^tierfdtioreorum nbsp;nbsp;469.15 Termmid quidpotuissur ' |
m Tefieotmifs uolnntdloi bominuintion centaur ’4’.ï Tcfiimxtu^fidter licitè pateel!* pratcriri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;159.41 TeiiarltenioreUiïis edpiAS eau 'fias duo tefiies fiufifiieiutio
TeCtimentorum dififorentia Uf quot;^itdut^res usn^ nbsp;nbsp;nbsp;132.4 TcjiamtHonim fiolenmdss inter parettees er Ube» res utiée non rcquirit id 9fiematÊiu}rijmmterpr(t(t . tiane nAluralis iufliUafifie^ demdef nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ztx TtfiAmsmum agnstione fini hartdisrvmpi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»41,1» TtfianKntumeaà nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;136.30 Tdiavd^iadefiertam ßrri-tuifn,rupti!m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ia},t$ Tefttuptentumfirater germonus • nbsp;nbsp;nbsp;prater ÙMimpugnAt 1-^0. . 49 Tfjlamtittum militare,an(it priuile^tt^ 509.19 Tejltmemum^ti^pitiHiim • 36.50 Tdlamentum prins perfi -âum per mperfidutn poficrius nonnftnquànr nimpi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;142,7 Tefinmtnium quemadnuidum reuacetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;141.5 Vf/ïxwKi »:» querela tno^icio.-(i tefitamenfi refiemdUur s^z, •o Tdlamentuimquid ijii Tefiltinemumrufiici 13630:3^0, 8j Tefianwntum fit deficit,ad qi^pm deuoluaturhareditM 144.2» TcfiimeiKiitn fiolenne quad , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iiz,f contra Tefiamentumbareditz tem petcre non perntitd -tur, mfi ^s è per quereiam fitrefidfifiom 14ï'‘7 TefiandtuolufitAS debet efij^ li bera |
5er4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«4 x» Tejiandi uolunttittm außrens obh^tio nuüti UjUt 117.21 Tiftitor perßgt;icuK wr^ expriiMt m^i:utumb^i retient nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2M-^* Teßettof uoluntatem faam quer tietuult muiare uel dechtra repoteil , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»•».* 4 restore non tx^jeff^iu diceturfeei^^duHfiuf/omf enune Tefiatorem nuUit aha meefr' ' fitudo^jj^Mrum có^t feribereoh^uem ßbi jutut rurnhitrcdtm,quam qu^^^ rßenterpfrema O^Ube' ros • * , i;9 41 ’Teßatoris bona. pubJ^amur ob crimen l£‘£ maießatii • Teßatoris error prof»ndus Teßaloris uoluwatem error nominis non impedit nbsp;nbsp;« 61. f Teßatorwmuotuiuas horuüa proU^habetur * ^^ j^.n Teftatui cr mteßatau ex pt^t te idem decedere non po' teß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’4 J .7 Teße uno plus ualetconßans fama nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;So^ 4 Teßenotitittcatitudoquan do cxplori^ir^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$oi-t7 leßes 4 parte aduerfa contra producmtemproduci quin dopofimt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$07.16 Teßaad ^temamreimemori' am quando recipiantur foM T(ßes4dbiberi teßamentis qui poßint nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;136 }j Teßes ahospoß publicationem • teßimomo, um produecre anUeeat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;510.4J Ttßcs au multi ad dicendum teßimonium eoÿ poßmt 50} 'X Jeßes ante Uten conteßaiam nonreapiuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;149.7^ Teßes ante lit iß ont eßationem redperequando heedt 443.6 TeßtS coniraßibus nonnun-quamsdhibert 208.16 Teßes de auditu aß^no 5 0 •. 10 Teßes duo W quaUbet cauja fufficiunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J0»,}4 |
INDEX. Teßtfeff-c^inopoßmt $Q-;r.iS Teßesexamt^^js repetcre po teß iudex poll condußonem, exoßieio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5’0,48 Teßesiurareaten debentßrta to dießieet examinari quogt; cunq^temporepoßmt $o$.i} Teßes quot m quolibet teßa-mento requirantur 155.28 Teßes reprobatoriosquandoU ceat producere nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;510.47 Teßes fu/jiedi qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;504.1g Teßes très ad chirographari um inßrumentum requiri • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20S14 ad Teßes nouos proßrendos reßituunturfoeminee 584.16 contra Teßes exciptenditermi num ßatucre iud:x poteß ioS.Sf Teßi 'm um articulo ß!fum di ceiui,innullifßdcs haben-da nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;510.49 Teßthusmiuratisan credatur 50Ï.*» Teßibut obieda 'm reprobatio ne perfjnarum nonprabe» antur,anteouam teßes fui teßtmonnaepofuerint 507.10 TeßlbM poteß reUnqui •?4.’9 Teßibui remitti iuramentum à partibutpoteli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$o^.il Teßibus ßUntiuw impomtur denonrettdando nbsp;nbsp;joc.24 ^eßinuniaßlfa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ti.ii Teßimonia quomodo pubUetn tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;509.44 Teßimait'qs non eß creden dam,ßdceßibM $o$.t6 4 Teß'imom^’cendo nemo ƒ« nexexeufaturiureCanoni co nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;588.59 Teßimomum de aliéna feientia reprabatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;509.4* Teßimomum dicerequi non co ^inur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;504.» Teßimomum duorum omnem contraßum conßrmat 208. Teßimomu ßlßm proßrens, propter quodahquts coti' demuAiurjenetur peenA ßi cariorum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;171.6 TeliisAhiberi faemina circa codicillospoieß nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«47.® |
Teßis anfemper tenedturra tiommdtdireddere $0^, 42 Teßn caufam aßeucraiiunis adßrre debet 509.58 Tißif/äatcertißmius 499,2 Teßisunui quid probet 50s. jj Teßiumctrtus fit numerus 508. 32 Teßium citatio anfemper requi ratur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;506.15 Teßium dida repr/Zandi mo* dt» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$08,^6 Teßiwm iuramentum ad dicen damueritatem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;sos-is» Tellium produdio ante litem contdlatätwn admittitur 50}.! Teßium reprobatio 507,17 Teßium reprobatio anfbßitß eri anteefamtnuelpoß$07.2ÿ ex Teßium depoßtioae ßtu eil -ß prafumptiu'e certitudo col l'i^poßit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;509.45 Theophilus quando uixcrit Î13.7 Thefaurut außrtur marcis,ut indignis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91,8 Thefaurus muentus quando cédât inucntort.quando «090,4 Tibenadts tradatus 'E.artnii^ 94.6 Tignum ßirtiuum aßimatar Tignum quid ßgnißcet 265.5 Titulo aditus iuris ßt ad conje quendum domiruum 410 45 Titulorumiuruufws 2.1 Tituhts 4 folis percipiendis ßu ßibui poßeßorem libérât • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iU,ti TituUis acceptg poffeßionts proßrendus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;335.5 Tituluspoßeßionis probandus $io.ii6 'f^tulus pro fuo, omnes iußos caufas re, um aequirenda-rum, tanquam jub ^^ere comprehmdit ta jo Titulus quid.cy quomodo acci ptendus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107.9 Topica ars eßfubßdium iuris 30 1% Tradimus res manu apprehen fas nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9910 Tradit proprie, qui rem fuam maltsrius po^ßaiem con*^ ß^t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99.7 |
ptioms nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2ït.iy Traditio ed moins acquirent di^oprius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;58 j Traditio improprU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ÿ^j Traditio meertanontransfirt pûjf{^ionem *ot,« 98.1 Traditio midt non transen doministm TraHtioomtibus contradib. mteruenire debet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;984 Traditio propria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;93.7 Traditio fine sauf a uera er putatiaa non ed ua lida nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;99.111 Traditio fupplet adumcorpo raient tOi.ai Traittiont er ufucapione transpruntur domnia rcrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’38 2 Traditione non acquiruntur doimma rcrum,mp prgcef dense le^tmacaufa 331.3 Traditione res punt noßrg 98.5 abfqi Traditione non transpr tur rerum dsiniwam ïJ 1.9 Traditionem caufa iußa prgce dat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;93-» Trilift^nes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8.4 Traditiones Ecclepaßice - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;285.16 tenus obligent gt;4 il Traiuntur res mcorporales per patientiam anfadio an fit ludicij i^^.i TranfaSio communi partium Tutela le^timaqug confenfudiffoluitur nbsp;nbsp;26121 ^Tutela paremum ' ?9f gt;1 Tranfadio compoatndlt;e litis edufa ßt Tranfailio^ aliment is quan do unie at nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i6o 9 Tutela quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fs.z ^ranfadio de delido impor, « Tutele ad io contra quos er ab tatmßmiam 291.4; Tranfaittia doloßda,inuali da i6o.6 TranfaSio eS cowradus in nominatus »94.«ï • tradus innmmtAti i9fn Tranfadio gratis non ßt 261. i3 Tran^adio habet autoritatem rei iudieatis ï6i I'S Tranfadio metfßda muaUda ^394 |
Tranfadio qnibus n^is ßm poßit • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;250.16 Tranfadio quo uitietur 26«.19 Tranfadio ßriptura quomodo ßat • nbsp;nbsp;nbsp;*^O'’J Tranfadiopmilis contradui» »593 do ut des ecutio dum At Tranß^tone interrnttitur ex i^l-it Tranfadiottesmetußd^non femanditiquomodo accipien 5îlt;S-4o Tranp^re de quibus rebus lice‘ i^Q.y Tranpgere qui dicantur 2 J9.1 Trebelliani s. C. benepcium mantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gg^,^ , Triticariacondidio 313.2 Tritidaria condidio à certi con ' didiane quid duperai 366. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;to Tritidus condidionem ad meer tarum rerum peti^onem ex» tendit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;566.12 Ti^pia le^ta non debentwip. 12 Turpitude is cr mAlarum re^ rum uberrimusprouentus 397 s TuteUdatiua 6'j,i8 Tutela eS priuatum munus 99.11 Tutela fiduciaria Tutela pitrowrum 356.10 Trebellianu/mS.C, i56.io;j5i.4 Tributa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;594.1; Tributoriaadio 59).9 59410 60 18 59*6 •60.18 ibidem tur Cf miun^tur ;8.t quid detur 31J 4 Tutelg adiocontraria,qua tut torimpenfa petit • 3is.iS9Tutores quomodottPanKiHo Tutelg adio dit eda nbsp;nbsp;nbsp;J7P.9 Tutdteadioed perpétua Ji4 »4 Tutehe a^io mßmat ^i^.s Tutela adio qui direda^qux ut dis 30.9 Tut ehe adio quit pt,^ quangt;- • do detur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;31^1 Tuttig adio utilis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*573-9 Tuttig admimjiratio uni ex |
plurihnfminiiripûtes ƒ7,17 TutcUdiuißo ?iJ.« Tutih tnindoniie abinte^Ato modi f Tutila officiomnlier junm quatfia poßit f9.li îS.î Tiltelg onere nqn nip feptua^ na^ijexcufantur 588.58 Tutflgonerisfecufandi cauU T/4(^0KH5 nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;28.6 7^elg onts ibi eße debet,uhi fucejeßtanis eft enutlumen-turn î9.«4 TutelumßnitimiiitK modis Ci.t SS.t 60,19 Tutelaria pesteras ‘ Tutor AtitlianM Tutor ßlfsis propter dolum • emuemtur , qug adio ’ ^.nuotastiïimpatio du rat * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ji6,22 Tutor hciterariits quis S7-s6 Tutor idoneUfquis Tutor in rt pupilU loco domini habetur Tutor ilti9n fiiam aulorßeri nott poies is if T Ut 0^ non tarn rebus quam per finis prießettur ii-i Tulorpropter aducrfamßriu Tutor quant di^ntiamadhi bereca^t'jf ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj 4 Tutorembabenti quando tutor dsripoßit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6t,zj Tutorts eße nustus uel furdus non po punt nbsp;nbsp;nbsp;*’ »ja, g Tutoresejje q d poßint 582 Tutores pupillis qui pétant 61.25 tuere debeant 122.27 Tutoresquomodo er quando nea^ßratus dare poßit 61,24 demur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^ g ueri Tutores fulßeSi peßuntremo ^ij Tutori pupillam ducere nen li eet 109.17 ex Tut or ihm quandiu units i^ doneus ed* non potedad waÿPrattu,quiXositdi» runt,perucniri 314-15 Tatorts |
Tutoris deßneli b^redes de dolo er Idtd culpd tenen~ tur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pj (j Tutoris noudtio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;310.2« Tutor is onus ßeiendi mucti' t^rq nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;33 3. ^ 7 Tutorispoteüds nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*S6.to Tutor urn dutorttdf requi rituriniadicio ^ Tutc^m beneßeia . « nbsp;~f79,6çi7 7 jldmentdriAtuteld ‘ s^.^' Venditiomter quoscontrd- Tutorum conßrmdtiodn ^ piordtio nou [emptr re -qüiritur Tutor urn intßtißtio q^.g ßiciendd . • , jp.jz Tutorial gt;mltitudo p^rien-fopt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ö0,i-^ Tittorum ne^i^m^ J^-j •Ï79.»J Tntontwfdiil'ddtio qt^ndo cr qnomodo requirdtur 61.26 Tiitortim units ß ddnnum dedr.it •%^79.} TyrdlMK . g V. * Vdcdtiodmuneribus ciui •* Hbus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 9;*4 Vdditnonium pro reoß~ nbsp;nbsp;* cerc Vdlcminidni coi^cutio de mendici^ ^tZ 8 67.3 'V dletudinArij immunes 393.13 VdjdUi Veéii^lid ,. 6S8 f94’'} 203.17 Vedetduum S.C. ßi^f^ ’9. 347 34. 570 3 Vendent edndemrem duob. jÀljdriuseib Vcndereqiitelicedt Vendicdnd£ res qitdudoße-purdtitn Mn extant, fed conßidl er cbntixt£ funt ^‘^■»9 Vendiednsjudtades probd-re dejct,quód ßt dominus aàiarn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;497,7 Vendicdri qu£ rcs^oßint 320. j |
Vendicdtio libertatis per fe ta^cr f^curdtoremfie' ripote^^ • « Vendiedtionesrei ?i3.« 2S0. i 320, i A-77-9 'Venäiedtionii ni ediffd eâ domintum Venditd res loco pignoris teneripotcïl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^g.g Vendit d res ß euinedtuf 232.2} hdtur «9.4
Venditio qudndo refem- ddtur 4^8.U Venditio quibus modis pro-betur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2p.i6 Venditio qnomodo refcin ddtur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;232.2g • V enditio rei,’m qudm quis miß fusciljubitôpeti dut per' mittiqudiidopoßit 4Î1.17 Vendit ione perßdd ornttfeom-modum uel incommodum reiuenditi^dd emptorem fpeUdt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;231,20 Venditionesßnwldt^md- • riti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;128 z2 Venditionis ç^permutdtio' nis dißeremid Venditor de ßrtuito cdßt nontenetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;232.23 Venditor ex uenditioneno' mini^enetur Venditortnudvios cdfus iu-udtur d le^bus • dVenditore quidrequird- Venditionis error nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;230.1^ tur Venefici JJO.IO Venefici cdpite pumuntur 272.9 ^enenum qfcidendi edufd tnimür dines ,ßcdrios eße nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.j Venter in bonorum poß^f fionem mittitur 3;o.2o 4i;.3i ^77lt;7 Verberdreqnid d^erbis le^s qudndo reeë' dehd^m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;21,6 Veil^ortmcuriol'd [olen' nitdt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tft,2o |
VerboniminnHurd Udrids pdritßgiüßcdtiones 20.7 Verborum obU^tienes 1.8.» 373 » Verborum obferudtio in con-trddibtisrequiritur 479.26 Verborum proprid ßgrüß' cdtio ßeädndd 262,7 Verbumlicidbfqipidcuîo d ne mine neglig pmeH 376,26 Veritas or ßlßtas rerum non mutdutur temporibus 339 S7 Veilem dlterius inquindre 279.7 Vedem commoddtdm nolens reddere • i97.lt;S Veliis poUi^td propter nd' udtamoperdm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;378,4 VeßitdpdUd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;202.17 Veter duid uedigtlibus fol' uendis liber diuur 590,79 Veterdtius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S97.21 de vi bonorum raptorum düio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;289,17 Vid tutißimd,qute tritißi' ma. Vicdrij viedrij ferui VicdrimChriHi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}7d^.S Vicedominiqu^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;438,'6 ViToriduniusqudndo dlte-rumfubleuct nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï4ï.ij Viélus appeUdtione quid uenidt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19,3 Villus uiHori m expenßs condemnatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;298.18 $61,72 ^iüdßndidcceßioeSl,non ' corpus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;183,13 Vimfitcerequid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;269,} Vindida qu£ritur dUone iniuridrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;407.3 iMtidiUd qudlis ßt liber' tdtis dcquiretid£ modus *fi. 3 Vino er uti e^^ non uti li' Client nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;XO^-tJQ Vinum uitiofum ex cduponæ negh^ntid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;273.3 Violdtoresjepulchrorum ad • intereffe obU^ntur 273,2 Violenta dutontdi er inHitu tio irrita prot^tciatur 312.4, Violentiacotrcendd 283.4 |
INDEX.’
yioïend^ quomoclo cxtln ^dt obU^tionem t99‘^7 Viohntice nomen ^nerd-le 'Violenti£ pxnA déporta-tio Viole mid: ultio ciuiliter qua-tema quisratur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4-00.1 Violentos uiolenta decent remedia Violeittum libn diuturnum 79gt;7 Virer uxorquomodofibi fuccedant ^70.43 Virtutei morumVly^eis ar tibia aduocato temper an défunt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;46j zz Vacompttlpua 110.4 Va duplex,alia qui^orpori noiiro mlèrtur, aha qua resau^runtur Vis er dolus pariulit aélionem aduerfiaraptores Vakgitima Vispriiidta Z70 g. jjj 7 Va priuatafî crbninAliter de ea quaratur,montât 270-9 ’Vifi^lica nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.f Va uiolenta nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no, 4 Vltima uoluntaf,res facra • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«6j.i8 Vltima uoluntatibusfummia fruor debetur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îS^.zt Vndecognati nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;160.10 Vndeleÿtimi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.9 Vndeliberi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.8 Vnde ni, interdiüo infima quando incurratur 316,18' Vnde uir er uxor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t66, iz Vniriresquidßt VniuerfalAatliones 293.31 ^Vocobuli ßgnißeatio dubia Volucres natura communes ca^emiumßeri Voluntas in maleßds Ißeila-tur,non exitia Voluntas cuiufj ambulatoria ante fupremum uitæ exitum «8 to. «41 1 i;i 29. 161 3. Voluntas lectslatoris,noii fold uerhaconß4':randa 19.2 Voluntas occidendi punitur |
Voluntas ultinu^-iVs facra 163 iS Voluntateshominum in te-flament^ non c^^ntur Voluntatis ante obitummu-tandiO Ubertas nullis pri-uatKpaäa eripitur ibi,2 Voluntatum difßoßtioncs quibia conditionibus, caußs,aut modis uitien tur,uelnon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;237 Vota quomodo obU^nt Votiexequendipetitio eil penesBpifeopos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;378,10 Votorum liberatio quomo-doßdt Votumàpoîheitdtione dif-ßrt Votum KVOiZttÄOp Votum Deo ßihm quate nia obligat Vouendo obUgmur ex pro-mißionc noilra Vfuhominesperitiores fieri • pro V für ei ultra for tem all-quid peteredn^uum 368.3 Vfuarqfatifdatio 286.23 y^ucapere qui nonpoteR, Publiciatia experiri non poteH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;331.st Vfucapi non poffunt,qui£ in commercio noUroeffe nonpoffinu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107,14 vfucapi num po fint,qua clam uelprecario poßideantur wid^8 vfucapiqua: nonpoßint ' ibi.u Vfucapio cmÿt po^eßionem, ne defiuat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;106.2 vfucapio cur inuenta ib.3 vfucapio dl modus auxUiaris acquirendires ibi 3 vfucapio zr prafcriptio m qutbusdifi'erant , 108.4 vfucapio er prafcriptio funt certatemporüßiacia 103.24 Vfucapéi ßuore,prafcri-ptio odio negliffiitis in-troduUd nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;109.10 Vfucapio interrumpitur m quatuor cafibus 11(^6 vfucapio mutui obU^t^ nemconcUiat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20^.10 vfucapio non currit contra miaorem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;386.4.7 |
Vfucapio tion oritur ex contrail ^usimprobatis 107,17 vfucapio prafidiarium eä au^üiumpoß'eßionis io6.z vßicapioquid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.6 vfucapio quomodo inter-n^.patur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,08.21 vfucapio quorum titulo-^ rum^url^rocedit 107,10 V^ffpioßine po^eßione ‘'•tionprocedit. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;111,2 VfWitpione dir^^m^te-fcriptiane utii^Sóominium t^^qquiri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*09.3 ex Vjuc^ione quf axioms ' oriantur . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;334 Vf’scapioj^m nonnunquam • condiitoipfarumrerum. • i’P'dit nbsp;nbsp;nbsp;’ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107.13. advfucapÏ^m bonafides re quint^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;107.13 •ad Vfucapionemcontinuatto poffeßionis er triennij re-quiritur' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.20 ad vf^^kneniquiere-quirantur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibis ad '^fucapionsm requiritur pSffeßio rei nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.22 Vfucapiuntur res mobiles, pra-^cribuntur res immobilis . 107 7. 108 Z Vfucapiuntui^rienmo res mo blies *07.19-08.5 in Vfufruflu executio quorno-doficienda 347.37 Vfufruéiuarlacautio 472.7, ab Vfuß-uduario cautio exig. poteÜ per proprietarium 184.11 4^ufruóluarius ai quid te-neatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi.io Vfufiutïuarius quafi dominiumin fiindohabet 93.3 vfufrutluarius utaturufufi-u-ilu arbitrio bom uiri 184 7 ’ Vfumfruélum extinguit con-fufio feu confolidatio* 281. 18 Vfumfruélum nwtat inunda-tio aqu£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibi,27 Vfura mfoio mutuo corn' miltltur^ 210 3. 211 10 vfura quid dicatur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;209 , Vfufa aiifintllcit£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;205,13 |
Vjurlt;e
-ocr page 77-
Vfurg amnut, mendrute, centeffng que 211.13 Vfura centeßma licite in tra' ieditia perfora ^ ibi.i; Vfur a ex snorapetuntur 321*»« Vfusloquendiin quaq^mgia ffedandus VfusfylugquaHs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;186.22 Vfusfrudus abufuquomo' dodiffert ira fortem proufu reittW'^’ Vfusfrudus aniißio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185.13' tuatg pi^f^* 2*1.12 Vfusfrudus cafualis y fur g illuftriurn perfonarum, nbsp;nbsp;Vfusfrudus9ur dicatur fer' plebeiorum , mercatüruvi^^ uitus diuidua Vfurgexmutuopetinonpof' • funt,nifr de qs dandiscon^ uentumfit , 308,4 VfurAx officioiuiids^ deputantur ^ ^ ^90.14 yfurghtd^endg^quiequid u? « y fur £ iure diuinoprShffitte •87 nbsp;nbsp;nbsp;î»* 4 Vfura quando in fortem • computanfie ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2» 7^1 o» y fur g quibus cafibiKUcitg iure Canonica ^ 210.7 yfurareHudicatg 545.»7 yfurafi nu,iores,quàm leffs permittaiH , foluantur ••lt;i7.»o yfurgfunt inter effe nbsp;nbsp;nbsp;29^.23 Vfurarij nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;600.18 Vfurarius for turn commit'* tit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n-^f Vfuffarum petitio propter • moram • ?oj.’î Vfur as quandt^ic^t petere citra turpitudinim 29Jl-^4 |
V fur is pneftadis re^Miis con' fuetudo obferuanda îi}-^9 pro Vfriris t^ datur adio de iure Caitbnico nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;211.16 Vlusabufufrudu quomodo différât nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;igj.x yfusdomusquifftt * 185.21 yfusequorum aurig^k' ^tm 18^-24 180.8 Vfusfrudus dult;e frecies 183,3 Vfusfrudus ed res mcorpo' raUs,^ quafr poßidetiir 86. Vfusfrudus frrmalis igj.j Vfusfrudus d^ti dies quan' docedat nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»85.12 *Vfusfrudus nauisle^tus quandomterit ibti Vfusfrudus non utendo extinguitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^id.t^ Vfusfrudus patri in bonis frlij aduentitijs9oiiceditur 184.6 Vfusfrudus pecumne confri-tuuntur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;233% Vfusfrudus quid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.i Vfusfrudus rei mutatio ne uariè extinguitur 185.14 Vfusfrudus rerusn qua • ufucoffumuntur 1834 Vfusfrudus feruitus mixta |
iSo. 3 vfusfruUus f)lu£cxd’ta: »84. 8 non Vtendo ius [uurn negh-ff nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;185.19 Vterinilt;jui in Vtero exiSiens,nAtus efrè , fingtur à iure Vti p^idetis inter did urn cuidetur’ Vtilesddiones • 291.49 ytilis adio quare uocetur 292 50. }o6 8 Vxor an cum tranßuerfaii-busnidritifuccedat »70.41 Vxor an teneatur ma,ritum fequi,quocunq^ profici' fcätur Vxor cum l^Kris quamodo ad fuceeßionemueniat 349»J Vxordotem repetit cum omnibus fr uàibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;333.8 Vxor maritifrrumf:qui' tur 441.12 Vxor noniotdtd cumli' berii ad boM mariti uemt »70.44 Vxor non extantibus libe ris proprietatempor- ^ tionis frue confequitur, ibid.46 Vxor prlt;efumdnr qu£fita habere à )»arito 518.8 FINIS. IVSTINVS |
Studiofæ Legumluuennitt
A-n urn tanta terens coniultus commoda Lagus^ o .p?^pWlt;^f®wce«a*traditabarteiuam» • nbsp;nbsp;nbsp;, bcihmadMcthodiformam,praccepta^,kg^5 . -^ p. , *^i^^Utuh'srepctens,quapatetuftp uocaj^ • Cumamp; ahj pueroaceu per fréta longa fatigei|R, nbsp;nbsp;* Incultes^ trab ant,barbaraturbajïïnus: .* Hic ueram Muhs comitantibus ^tr uit artem EmunÄo^ docet lura diferta ftylo» Quohnttradandi Tituli expb'catordine,qïraeïe»
► Auxiliummagnimunerisinftarhabet, Præ fe^tinam uiuus meditata polire tubifet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^ Ipfc fua,ut certaac Integrafcripta foreqU Seddidata recens quatcuntj reb'querat,cnür| Fortè auditorumcorripiebatiners» Nos quantum licuit correximus,infupcr aptas , Addidimus rummas,addidimus^ locös.
Porfican hoc uile eft mcritum,fed uilia frudus Ifta fuo reddentt^pore crede bonos» Contemnenda pûtes mlnimè quaft partraJatent» • Non conftare tibi quels f^e magna queuat» ‘ Fluminamagnauelutparuisde fontibusorta ,. Plurima colitis multiphcantur aquis» • Adlt;^ quód 8lt; noftris prudentibus ifta probantur. Rebus SC in magnis non Icue pondus habent, Ergo age fis docibs ad iura colcnda luucntus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Hæc patent ftudns area lata tuis.
Ingenua femper fuit ifta feientia laude • Ornata,una ingens fuftinuit^decus»
Eft fach iuris conditor ipfe De^s* Iura regunt mores homtnuni,amp; commercia mtæ. Iura regunt pacem,beIIa,tPltatra,forumt ^cu ccelum fpeeftes ,feu terras,hac tibi uirtus* Non radijs fulgetpulcbrior ulla fuis» Nee merces term's,nee fpesteladat inanis, Fertilis bic magni campus honoris eric» Nam doeïrinafuis cultoribus inclyta fegum Multa dedit quondam pra:m*a,muitalt;Iabiri Sisquamuis pauper,Iæto tarnen omine Cæfar In partem Imperij t# uocat dJe fui»
Etpatriam Auguftaftudiofis uoce regendam Tradit,an hoc preciumdixeriseftè leucC
IVRIS
'S* IVRIS, CIVILIS '
TRADITIO METHODICA,PER CLA^
RIS 3^1 M VM IVRECONSVLTVM DN.
Conradufn Lagiim,
PRIMA‘^ARS DOCTRINAE IVRIS,
lt;Ji.VAE EST PHILOSOPHICA. Cap. I.
• nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVMMARÎVM.
», Contro^erßarum de iure effe duo genera,uiddicet juris amp;fadi, altcrutnirt quificionê caufffq^akerum formasnegotioruqj amp;dclidlorumdcclarans*
Ï4 AdexpHcationemqüjftioirü dciurerequiricogriitionemcaufarum,cxqui« bu^j^iium Icgum atq; conftilutionum autontas oritur*
3. nbsp;nbsp;nbsp;Rubric»Deefetoruman8lt; quoiffodofmt Authenticar. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
4, nbsp;nbsp;nbsp;luftitia fit mater CogiWtutionumamp;Iegum.
f. Caufæ^uandoqueincidunt propter quas eonftitutioncsSC leges uidentur relaxandæ.* ,
e. LexPitacidegcena ebriorum hon exafperandain Germani?,fed arquitas poftulare uid£rur,ult;poniuxta ftatutum,fedpro modo dclidipuniatur.
7. nbsp;nbsp;nbsp;SapienPfr'di^un a^ AgoncjcfTcquafdam leges kgum.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Prioreft^porror caufarumcog»itio,amp;obljgationumiuris,quampartcnï ueteres vipós jo/i 7ïj5c?iaw dixcrunt.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Prifflam pattern Iuris i^hilofopbicam,alteram biftoricam effe.
10. nbsp;nbsp;nbsp;Ratio legis attendenda, quæ eft legis anima.
*lt;. Ordinarionêlegû non elle perpétua, fed pro neceflitatepublicamodcrandS.
«ï. Leges elfe gub#r#andarum Rerumpubl.coniilia.
13. nbsp;nbsp;nbsp;Legis Graset« de lycoribus duccndi^ eo quód matrimonialibera clTc debe-ant,abrogario. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•^
14. nbsp;nbsp;nbsp;Nouellæ conkituti^nes uocantur Autbenticx,amp;funt poftremaiurisciui-lis emendatio.
ii, nbsp;nbsp;nbsp;imago quidam iurisModîrinæ animo condpienda cft,ad quam cogitationes dirigantur*
^ \ ARGVMENTVM ÖOCtRiNAE IVRIS.
VO.SVNT CONTROVERSIARVM de lurc Genera. Anc enim qncrinir, undequodqn'ns exiftat,amp; qs obliger, aut quid in quac^ fadlifpecie pro lure obfeiu^t. Vt quum in diibiuuocatiir,an Rubri-ce Decrctoriï fint Authenticæ,fti eft, an habeât auto-ritatemfacrorûÀZanonum,nonquçritar,qiiidiun'siiî hoc, aut ifto cafu conftirueü fit Canonibus Ecclefiafti a ---------------cis,fed anpro iure habendûfit,^d deercrorn RuBncis conftituit. Et ad cxplicationê talm quæftionû requinr^r cOgnitio caufanï, nbsp;nbsp;• *
ex quibus omnium Icgum arq? conftitutionn autoritas oritur,ficut accurate de autoritäre Rubricarum Dccreti difputat Spec.in fi.tit.de difput.êC all»-
’ gat.ÉtPanormitanuscir.gt;expartt,cxtr.derefcriptis,dicitdecretumeate nus ^baii, quatenus recenfeat dier a patru. Nam quia decretu eft congeftu à Gratiano, qui non habuit autoritärem coq^endi publici iuris, ideo qua: ab eo in iftum librum funtrelata,non panter omniarecipiuntiir.Atcpita ut d’emus nonnunquâ difceprari de ipfis legibus Sé conftitutionibus,quas con ftat in aliqua repub.extare, 5C tarnen dcülaru autoritäre dubitatür;uel quia ab illis latæ fun^quibus nó lif liit, aut quia non débita folennitate ,pmulga-
4 tæfunt,uelquianôhabentiuftitiîmatrc,ficutnuncloquunt,uelq»iaagüt ”^^^ derebus,dequibusearumcoifditoribusaliquidcóftituere nonlicuitJcem
-ocr page 80-IVRIS CIVILIS^ E^THODVS •-difccptatur aliquando edam de legttji»amp; ftatuds, prudenter amp;nbsp;utflner ïn aliqviarepub»conditis, adeó ut de earum xquitate öd autoritate nullum fît dubium,Sd tamenincidunt caufæ, propter quas earum conftitudo uidetur ƒ relaxanda» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Huius controuerfiæ fumemus exemplû ex Politicis^rifto» Nam is fen-bit Pittacum quendam tuliflc Iegem,ut qui ebrius aft que pulfaflèt, maiore ^ pcenaaffïceretur,quam fi isfgbrius fedflèt* lam igituiji Gennanusaliquis fortè incidat in rempub, Pittaci, Öd cùm ^pter moresbollroj urn hominum non putet delinquentium panas ratione ebrietatis exafperari, fi pulf^ali-quem ebrius,uidetur æquitas poftulare,ut non nUcta l^aputuib 4^d pro modo delidipuniatur^ V eftfimik etenim eft eum igp^ti afleliatutum Pittaci* bac^ graiuor pœna ebriorum æquitate Judicis merito illi remittitur*
. Ädeundemmcdumdeconfuetudinipautoritate difccpratu^ii#iudica-ConjuetuiinK tur,iuxtahdequibus^inucterata,ff*delegib*6df^tufconf. Redèigitur 7 aut^r tu, nbsp;nbsp;nbsp;^ fapienter Azo dicit effe quafda leges leg urn. P'^am in plcrifq^/itulisiuris
noÄponuntur decifiones cafuum,nec pr^fcribitur forma iwr js,quain qua-que fadifperiefequamur : Sedgeneralisqugdadodiin^iudicandideau-toritate omnium Iegum,ód de conftitutione traditwr* Et quiaprior ateppo- 8 tior etiam eft caufarn cognitio Sd obligationum iüriüarbig^rlifteres hanc partem wjioï-^g^jr^eTióf dixiftè» Nam huius appellations ratio inpromptu eft* Quisenimnon intelligit fruftracondilcgematepa^egari,cuiusau-toritas öd obligatio non appareat: Proinde neminem fpero improbaturum noftrum confîlium,quôd dodrinam luris in h^c duo genera controuerfia-rum diftinguimus,utalteruigt;dicamusuerfari circa inquiïiponê caufarum, propter quas nos illis obftruftbneceftarió pareamus* AltVru ueró confifte-in pe^^uirendis formis, quas in fiagulis negotiorem öd delidorum hu-manortmi fpeciebus pro iure obferuare leges uolunt* »Nam cxcmplis,6d re ipfainfr à relatione öd exf licatione catalogi titulorum oftendemus,omnem eontroueffiam iuris in his duobus generibus quaiftipnum,tanquam cardi-nibusuoluiSdagitari* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Caeterum prior pars dodrinte iuris plane eft philofophicalt;lroc eft,uern, 9 8drationes omnis iuris quantum humanamens aflequi poteft , tnquirens* Altera pars dodrinæ iuris,quam diximus prçfePibere iuris formas,ut eas in gerendis negotijs, Sd puniendis delidis tanquam duces ad tuendam öd con feruandam focietatem humanam fequamur,hiftorica eft* Qiiamuisenim Sd his formis queda cîlt;ifæ annedunturusSnen fiquis redè confideret iftas omnes caufas, exnecefsitudine natur^li Öd Ciuili,adeotp ex priore parte iu ris dodrinç tanquam ex fonte dcducuntur*Itaq; accurate funt hxduac partes dwdrinçiurisinter fe difeerne ndaqutintelligamuspeft eriorc àpriore • • fulciriôd confirmari,ôd in eo uelut fundamento confiftcre, Nonnunquam tarnen pofterior pai^ iuris,quç tradit formas conftituendarum rerum,ut in h|cuitatranquinitas conferuetur,itapræcurrit priorc, ut eorum qug con-ftitutafunt,nullaneceffariaSd generah\pofsitreddiratio ,iuxtal*nó om ni urn.ft.delegib*ód S,C* Qiiapropterdixihanc partemiurishiftoricaefte* Nam in hac parte folum fpedatur, quid dc quac^ fadi fpecie conftitufum fit* Ac fiquidem conftirutionfbus aliqua probabilis aut firma ratio,cur hoe autilludlege fancitSfit,reddit, magna eft habenda gratia legislatori,quód fuum cófilium in ferenda lege nobis notuiri elle uoluit, rationem^ illi ad- ’® RmwdïfBïji'd iunxerit, ut per earn tanquam anima,fua quax^m ui uigeret,confifteret,ód tiofÄ. * regeretur* Si uero legi non eft adieda ratio,turn folum c^nftituentis au-A«#)nïlt;«lt;o/i- toritati tarnenfubfiftit,ficuthiftoriæ propter/olânarrantisfidem creditur* Ii:ïueiu(s. nbsp;nbsp;nbsp;Qjiare nemo miretur,quódhanc parte dodrin^ iuris hiftoricam efte dixe
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rim.
-ocr page 81-PE«. D. CO N R A I^'' I, AG 7 W. ''PARS L « wm* Nam hoc Ô6 ipfa mutatio amp;nbsp;cow^dio legum indfcat,qnôd hanrm Icgt; gum ordinatio,fiiie dtfpofitio non fitperpetua, fed fubrnde ahjs atqneahjs * emergentibuscaufis ,pronecefsitate publicamoderewn Sicut uidemus in hifforijs alios a^ alios euentus, a 14a gigncre confilia» Neqj funt quidê jj leges alkid quiddamlt;qiiam gubernandarum reriim publicam confilia,un-de uidemus,quódfÏcufdicitur in proiierbio:pofteriordies,fitpriohsma-gifter,itaufutempornmdoccnte,n'nitatasamp;genitusabrogatasefïc leges ante ConftantÿiumtftagnLim,ut tcftanturCnronicæ*
L^xfuit in.Qrçf ia,ut qui annos Z5,natus,uxorem nondum duxiöèt, hg reditarijsfi^cersionn^us excluder etur,. Hanclegem, quia ufus docuerat *^ eirepericulofam,*prop^_rea(juódmacrimonianoft finebateffe libera,Im-perator opfifnus ftiffulitarq^ aboleuiuEodcmmodoSC in Repub» Romana fcpe-ii^smiitate aut abolitæ fi*nt,ficut refert Pomponius ff,dc origine iuris» Et eft cernere in NoucUis côftitutionibus,quæ nunc uocantur Authenti(i^»Namilh^^xprema quafi manus luri Ciuili impoftta eft,ut in iUis extetpoftrema conftitutionum ciuilium emendatio, Sedde mutafto-**ne iurisamp; corrcct’ionc legum infradicemus. Namhocloco «usmentio-nem tantnm fecit^iUs^uynter gencrahuiusdodrinæ aliquam certani con-ftitueremWs différé nt^m^Ôif aliquo faltemmodo iuris ftudiofi,animo con-cipere quandaifumaginem huius doeftrine poffent, quam profedo necef-’^ fe eft habere projjofitam,fi quis in hoc gencre ftudq féliciter uerfari uelit, amp;nbsp;in tanta uarietatererunt, cogitationes fuas intra certam metam contine re^a: ad earn dirigere^ut totius dodring imaginem funul intuens,de ftngu h'seiuspartibusrecftiuspofteaiudicarequeai, Nee ficut fere fit,ut quod difeendû eft,aut «^»ddidicerit,tantnm quis numercr,cùm nonuideatre-rum inter fe cohærer«iŒ,aut difsider^um analogiâ» Ac proinde ad ufu^j 4 ea, quæ didicit,transferre nefeiat is,qui non pofito feopo iaeulari didicit*
CONSILIYM TRACTANDI AR-GV-
menttdodrinx Jun's^^er expofitionem, amp;' diftindionem \ Tituiorum» Cap» II»
^VMMARIV M.
Methodi huius autorconfiliumfuumapcritprimùm,cur relatione titulorum iuris dodripam explkandam putet,deindequafdam utilitatcs titulorum cnu-mcrat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
SA M igitur poftquam oftendit, quæ fit fumma legum diuer-fitas,0lt; circa quas res,iiT uniuerUim omnes leges uerfentur, -nunc indiedbo cur main crim hoc ipfum argumentum i^dri næiurisrelationetitulorum, quàm iuftoCommentario ex-plicarc. Nam ut maxime commode quicÿtituli cxpliccncnr, ac fub certa quidam capitahuius dodrinx referantur, tarnen uix umbm huius dodrinxoftendi quantumuisdiligcnti tradatione titulorn polie uidetur» Neep enim negaWpoteft,titulos efte quafiquxda novay^KmiceTix pulqherrimarum pidurarum, quarum uix primas lineas exhibent ac re-ferunt.At ego quidem fateor priorem partem huius dodrinx requirere, ut accuratiore difputatione, quàm qux titulorum indicibus comprehend di pofsit, tradetur, fi quis uberem ac copiofam earum rerum,qux fub ea parte traduntur,cognifioné fibi parare cupiat» Nam cùm eins partis do-drina ex intimi* pcnetralibus naturx humanx, ciuilist^ focietatis necef-fitate eruenda fit,non patitur eiift obfcuritas,ut procul,8C quafi per tran-fennam(quod diciturjoftendatur» Rurfum autem pofterioris partis tanta
Az
-ocr page 82-IVKIS CIVILIS^ METMOOyj • »ft aarilt;ias,ut«ua manu mare exh^urûe contendat^qui fïngubs eins fplt; des uno irapetu penitus perquirere cupiat,
Proinde mthi uifum eft, ita commodifsimè pofte do^rinx tuns copen dium trad(,fipoftqu5 prior pars hutijs dodrinac accurÆorc quadä Cxpli* catione pertradata eft, poftcrior relatione titulorö,^ expoutione quafi deliniaretur. Nam ea quocj eft ratio return poftêrioris partis, ut paucis •nnotefccre aliquo modo queant» Sunt enim conftituendarumreturn humanarum format» Itaque ut non fufficiat ad harufti notipam tenere titu los,tagten uarietas earum minus turbabit difcentes,maxjmè ü tituli in^er ta quidam capita return forenfium digerantur,ut earuijj progregus,quo ah j cx alijs ortuntur ac uariant, apparcat. Et prêter hlt;nc nOtitiam uarietatis, uchementer quoque adiuuabit hacc ipfa titulórum expófitio Ó^di^ftio me moriam, ut quis propofitis caufis rcuolpere apud animum poiSufan Ö^ uW kgumconditores de illisaliquid conftituerint» Nam 6t hæC peeuharis commendatio eft titulórum,quod nosadmonent’^âruiidam lt;^iutionum, atque etiambencficiorSiuris, de quibus nc cogitaftemusuquidemufquam efleinlegib*isconftitutum» Qiiare tradatiodtulormrfnon eft tanquara TÜBUr«m »«» exigus utilitatis tes contemnenda» Nam ut hacc practer^ha ad extremum rif utiÜit cr enamadnciarnmuUus eft didionarius iuris, quo tor i|oca^{lorum,quorum jj^ jjQf genere dodrinac pcculiarts eft uftis, congeftus one^riumerus, quot in titulórum expofttione fe explicando offerunt» Atque^ta feofferunt, ut non modo prxbeant occaftonem de eorum ufu cogitandi, fed digito quafi illud oftendunt, nimirum rebus fignatis adtunda,ut citrafufiorem deck-rationem eorum apparcat u^s» Itacp neminem pigere debet huius operac, quam in titulorS collocat cognitionem» Experientia t«TObitur,muItum 8^ uarium eflè harS in colligêdo iure cagfarum ufum,utquts promptuarij loco * ftshabere queat,ft quando de iure refpondendum fitwNam etfi decifionem non in fpecie, fme ut mène loquuntur, in indiuidu»,fortè oftendat,tarnen genus exhibet,unde quis pofsit defcendere ad Ipeges fub ea comprebefas,
DE PRIORE PARTEZ^
Dodrinac Iuris, Cap. lïl»
S V M M A R 1 V M*
tl Dciurenafuraïhqoód fit duplex in Humana nawra. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•. nbsp;nbsp;nbsp;.
i. lusprimaeuumlapfu Ad«fcuuitio origirüscftedfprauatuni.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Mentem Hominis Afe iudicium rationis diuinitus inditum.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Ex naturaii iuftitix notitia prodircomnes bonas leges.
I. lusnaturalcfccundarium diciiusdiuinü,quodii»pnmarr)locumfncceirerllt;.
^. nbsp;nbsp;nbsp;Roiurediuino prêter Euangelium amp;nbsp;Moyfen habendum etiarn quieqUid • • finceriormenshumanaadtuitionemuitxhuiusiudicctnecciTarinm.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Stoicorum amp;nbsp;Pl^onisfcntentix quxdam de homilie.
i| i Primus gradus legumnaturxde eolendo Deo conftituendus ad exemplum decalogi.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Naturae lupremum refugium eft ad Deum conmtorem.
*0. lurifiurandi prxcipua fit inter homines reuerentia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• n. Secundam tabulamDecal4gi ex iudicio rationisnafci.
u. Maximos impetus affeduum in bumanopedorefaecre^utfxpe contra iadb cium naturx quid homines audeant.
SCHOLION^
De iure naturf pukhram fubiungitdodrinam,quxtota exPhilofophia pe-• tenda ^ cognofcenda eft. Suntauiemséfyac^^i/^rtxat inclinationcs naturales» qua hominibus uclutftimuli uirtutisfunt inditi » Vtamareconiugem * liberos.
(onMUtne«
PE^D. CONRAD. LAGVM. PARSE » communemhominum falutem, t^ifcrftordia affici erga bonos oppreflbjcalami tatibus,irafctimprobisamp;c. Ex quibu?»ffedibus leuinclinationibus nafcitur atqjexiftit ea uirtus in homine,quam uocamusiusfeukgem naturat,quod natu-ra.utiureconfukus^quitjomnja animantia d^ïcuit.Suntcnini sof^eudC indina-tioncs illa? à Deocondit» in natura,erg© rcs bonæ funt Si non malpnifi quód ui tiooriginisimmodicjscupiditatibusdeprauatæfuntâtautneceffcfit casratio-
^lt;n
RIORi^M partent dodrinæ Inn's diximusueriari circa in-qiA'fitionem caufarû, ex qiiibus neceffe Gt orin' confticunones, qxi-^cnnc^prolegibnsjhoceft, fandionibus iuftaattp henefta ™gj2aKsa/Gibentil«i^0(r côtraria ,phibentibus haben' in aligna rep. debc et^icandaigitur hanc parte Aim ma fit hacc^poGtio: Redg£J^c*P*untur,acproiurehabentur,qLiæc«nque à natura,publica autoritate,aufconfuetiidine. Gilt moribnsutentium probantur.
i Eft aiitcm duplexùi^n humana natura,qua irnpellimLir,accömoucmiir ius„ niturd ad iuftè ag^nidïr,uidelicct naturalis affedio fui conferuandi,2f mens qua re- quonudo oru» rum humanarn necefsitate pcrfpicimus,illi^ confulimus,ut tranquilhtJSó^ tur, focietasin hac ui» retineri pofsit. Affedioncs fui conferuandfrecentiores lurifconfidtij-iocatit mftindu natura, fed phtlofop hi appellant cumin ho-mine sog^wp^yç«#«^. Dft’autem impetus quidam,pariter omnibus in natura i„^j„^(^ ^, inditus,quoimpenimuradftudi00^curamnoftri,noftrorum^conftruan- f^^. di. Att^eftquidftn hicimpetushominicumcateris animanub.comunis. Nam fecundu Arift. qualibet natura contendit efte, 0^ quantS fieri poteft fuamfpeciem cöieruarejtaq; lureconfultus l.i-^Ius naturale.fF.de iuft. 3^ iur.itadefinitiiK|l^uraIe, uidelicet quód fit tak quiddamius,quod natura \usMtwdU, omnia animaliadocuerit. Geut uidemus quoep omniaanimantiamagno im-petu natura rapi ad fui propagationê^óC conferuationê eius,quod ex fe i^a x tumeft,adeo ut nee ferra,necignem,nec morte horreât,G quandopericu-lum fœtui fuo immineât.Fertur aliquando inHtfj^nia apud regem Portu-gaha accidiflè, ut cüm»edor elephanti fœminâ paulô duriusintiicino fta Ekphlü amr bulouerberaffèt,itamaremadeiiisgemitumincanduifle,utpoftridieadfe cotm^m ueniente r^^e,eu nihil talemetuentê, fubitó arripuerit,ac tammalè tra-darit,utnifiaGj quida illicumeripuiflènt, conculcaturuspedib.eu fuerat. Vnde fan’s apparetetia inanimantib. efte quenda amoré coniugalê.Et Pli niusplcraahumanaaftcd 10nis officia, huic, atcgetiaalrjsanimantibustri-buit.Porro quanc^ ifta ^penfio naturg folo fenfu,Sf non ratione regitur ac moderatur, tarnen uidemus,qgt; fi At animalia bruta, lao Sf hommes proruât inpromifeuas libidines, nee coquoc^necefsitasconferuandgnaturgrequi-rit,content! uiuant, fcdi^afbi libera eflè cupiant. Nam uitio originis ita deprauata e ft natura humana, ut inuuodicae fint eins cupiditatcs,nifi«atiQ-ne co'éreeantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• •
Proinde non inepte quidâ hæc officia iuftitig,ad qiftc prie ff anda excita- lut frimduu». mur naturæ quodam impetu, uocant ius primgun, quafi id ualiturû fuiftet, fi natura manGftètincorrqjgt;ta,óf talis qualis primo conditaerat.Nei^.n.du biuyi eft,quin rerü oim communio,ac perfonarum æqualitas,aclibertas po tuerit inter homines conferuari,fi naturaimmoderatis concupifcentifs no
» effet infedia. Poft^ igitur per lapfum Ada: cleterior faff a eft noftrg naturæ conditio, adeô ut nee iftg affeff iones, quas deus nobis infeuit,ut per eas admueua amorem, Sd eolendæ uitæ humanæ focietatem ineftaremur, labe amp;C uitijs careanucatenus utenriu eft iure primæuo, ut moderatrieem prioris mentis rationem illi adhibeamusj^ut eas afteffioncs pro necefsitate ^crû hu-manaruraattemperet, QC niodumillis fua lege præferibat. Nam hanc deus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
-ocr page 84-IVRIS CIVILIS METHOD VS ' ‘T
pró immeftfafuaclemenna non palTiiS^ft ptnitus corrump^ut in hts tene* bns amp;: caligi ne humani intellcdtis, à:^n hoc regno morns,fiib quo nuc agi-Me/iJ nomitiK, muSjSf quot)dienobiscuniacern'mishoftih.dcprauatisnoftrisaffeó}ib,c5gt; fhótandvim eft,tan^folem fequeremur* Vocamusaut Identem,iftudiudv ^ cmmraäonjs,quod exiuftidæ notitiâdiuimtus nobis indita, nobifeû nafef rur.fton quod ex longo rern ufu,aut inftitutionc,amp;:.ddW-rina confequimur; Nam quod ab experientia coHigitur iudicium,cft ars quidam præftandofit ciuilium officiorum,fiC difeorn^darum uoluntatû in ^jtb^gcrendis. Nature iis autemiuftitig notitia, eft uis quaedam in animis omniunfhominunoiqua nona^mpnitiperfeæquumôCiniquu nattwaliten'ntèHfgamp;nt SicutPaut dieft ad Kom. 2.de gentibus,quód càm no.n habe^mfeg-em^^fa: fibi leaf fuednt. NamfuntqUeedamfententiæ tan^dedidita(ßcut(iic.inquio fi-inuklt;;hradiuinæ iuftitiæ nobis infculptæ, per quas ifatiiraÜrt^^uitamur ad amorc iuftiatc^ æqui, amp;:dehortamift ab iniquo amp;nbsp;iniufto, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft hœ-
i’ïï'.r* - • iusnotitiætantaui§,utnolentcs6lt;inuitosnoscogi»t.,nw tantum inalqs,«
. .. w iiM/r uerumetiam in nobis iniuftitiam damnare,ficut teftatuiTaul.i^ cod.Ioco, z:. cûihinquit:Âtteftanteinorumeonfcicntia,ÔCcogitationibusinterfeac-eufantibus56exeufantibus. Namindequoegconfiftït twpidatiocofeien-tiæ, quia animis noftris impreflà eft uera quædan! thuinæ iuftij^æ imagoj îL» . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quam cùm peccantes intucmur,mortem, quæ eft poenapaocatiaduerfusle
gern dei commifsi,exhorrefcimus,eiuscp metu excruciamur.
Exnaturaliigitur notitia iuftiti£,omnesboneJeges pAdeunt,ôô ad earn 4 tanquam certifsimam regulam attemperandç SC dirigendæ funt,nifi enirn id fiat,necefsitasinisparendi,nonpoteft animishominumperfuaderf, aut perpetiiöperuimillis import. Sicut enirn nemo fani^jtetfuaderi poteft, ut bis quinq^ non faciantdccem,itancc unquâminducet an.imum, proptet Kigftitiamparendueffelegi, qate iudft:iorationis prqrftis repUgnet. Non igitur légitima,fed uiolenta eft obhgatio,fi quismepu pœnarum cogat homines parère ediCtls,cx%iamctrQ cum naturæ iudicio pugnantib. Neque funt quidam talia imperia diuturna, aut tales legs? durabiles. Nam ficut Dwayp/ Tgt;- materDionyfq Tyfanni Sicifiæ dixiffc fertur,cùm conati^efletfiliusill» nnnif/u^rtUn inferre ftuprum, uidelicet : Tyrannum quidem ciuiles Ie^sf olTc muta-I^4t)^(, re,fediuranaturaliaprorf.is tollere nullomodopofie.itauidemuscitô in— terire,quæcunque contra indiciumrationisfuTeipiuntur,
Dicitur autem hæc notitia iuftitiæ, quam diximus à natura tpentib.ho- ; minum elfe inditam, à quibufdam ius naturale fecundarium, quafi quod in primaeui locum fiRcelferit. Nam qui homines fpónte ex naturali affe dione faduri étant,fi natura manfiffit integra,ad ea nuncducere neceffè eft naturalem rationem, poftquam naturales aamp;dionesin ilfisuiao ori-gini^corruptxfunt. PhilofophiSCnonnUnqua lureconfulti fimpliciter
• nbsp;nbsp;nbsp;• hociusuocantnaturx, IdemiuSjinlegib.RomanisappelIaturiusgenti-xtm,tan^ id quod naturalis ratio inter omnes genres conftituit,^ apud o-ijmespopulospariter euftodiaturÔCobfcruetur. Nam hocius eft omni-busSC folishominibus inter fe commune,iuxr4.«Æde iuft.8C iur.Dieftur 6Ciusdiuinum,feddiucrfarationeamultis. NamCanoniftxSCalrj^^Ie-riep uolunt hoc ius ideo uoc^ri, quia eadem in Euangclio præcipiantur Math.vq.ubi dicitur : Omma quæCunq; uultis ut uobis faciant homines, gt;nbsp;ficSCuosfaciteillis. Verum fiiftæ leges tantummodohabêdae eruntpro diuinis,quarum in facris literis fitmentio,tunc eleuetur multarum ll.auto ritas,quaeiurisdiuinieflemeritóiudicarideifet. Nampl^ascpfuntleges
/ nbsp;nbsp;nbsp;uerçd^nnæ,quæ tamêinEuangelio,au4lege Mofaicanonrecenfentur.
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Itacj eximenda eft animis hominum hcc opinio,quód folum id fit ius diui num
PEl^D. CON R A D. L A G V M. P A R S 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4
# nbsp;nbsp;nbsp;num,qùo4 àMoyfearq;Eiiari^clÄfsrefenur» Namficutfupridixtmus^ de us fuæ luftinæ imagmcm nobis iTiPiilsit, ut pro legibus diuinis mentô habendafint,qugcuncß fanorum hominum ratio SC mens probat,ac precb pit.Et ÇhriftusirtiCod.cap*Matth/dicit,quôdbec fententia: Q,uecunque ’Maitis U'rSCc.côplecritur unïuerfamlegem,ôC prophetas; adeoCp omrié do Ci ri nam legis diuirîæ, .Ergo npnid tantum, quod Moyfes,aut Euangeh-ftgtradidcrunt, fed quicquid huic fentcntig Chrifti relpódet,8C quicquid fincerioris humançfûentisiUdYciumadtuchsiambuÏLis uitâcfocietaitcpO“ Äulitjpro lure’diuino habendu eft. Eft ÔC alla ratio cur quoddamuRfen-ptum àîegïbtis'^î^bmanisappclletur ins diuinum,mmirum quiadwèbàà faensa^arc Scdde ffloiureinfr, ubjdç differentialurîsfcriptididuri fù-mustluefatis eft noiff^quodius naturale fecumJanumredè appellatur iusdiuiaU»^, ’
Porrô funt infer bas ip fis leges f%iioris nature quida gradus. Nam t^uis Grddia Ugun. 8C hæc naturalis mnui/iuftitia’ uehementer obfcurata fit uitio originis, ta-Anen inhacipfa caTigine,,rario humana naturaliterfentit quoddam numen eftè,quohxc Ïntofioraregantur, ficut eftdeprehendere in quibuftia Eth-
7 nbsp;nbsp;nbsp;nicorum dialis, ^ am p redarè Stoici dixcruntt Omnia propttr hominem Omnidpro-eff’ condi^jfed homipCbi propter dcum. Et Plato dicit den ita uoluiftè, ut P^«*hommentt iiOmOexborptrftprOpa^aretUignedeeflcnt, qui crus nomen colerent, ac i^^ nbsp;nbsp;nbsp;P''^' adorarent, Cùm igitur Ethnicicitra autoritäre facrg difcipliny fuo iudicio ^^ nbsp;nbsp;nbsp;^^ ftatuant,homincîneflè c®nditumadcolendumdeum,manifeftûeft,inna-- ^^* tara Humana reliquam efiè de deo notitiam, per qua naturaliter inuitemur
8 nbsp;nbsp;nbsp;ad eultû den Itaep ad exemplum decalogi deceprçceptorum reifte primus OKotogiu, 9 gradus kgu narti^conftituitur de eolendo dlt;ro. Nam 5C iplanatura, cam omniaaIiadefuntlubGdia,addeumtanquàmfupremûauxiliariumdecur“-rit, ÔC eodem exemplo poteft dici pr^ipua inter hominesiurifturadi reu^ ^rißurdndi rentia, Notum,^ cÄ^ quod omnis controuerhæ finis fit iuramentumjad ^^iiit'^i^^gt;
«o Hebroos vi, Necy obleurum eft,quaræ autoritativapud omnes genres fern per fuerit iufiarandunt. Quare QC naturg ordine, fecundo locopoteft po-ni prgeeptû eff no temerè affumendo nomine dei, Prseterca experimor in nobisipfis»]uotidie,q’ mentis fenfum eelare perpetuó non pofltimus,quin crumpamus,8C exteriore a^i^ftudio eafignificemus,, Videtur ita«$ÓCipfa natura nos impelkre ad externum cultuni 5 quo noftram erga deum reue-
»« rentum hpminib, foris teftemur ac fignificemus,, Secundæ tabulae legest adeo non eft obfcurum,ex iudicio rationis nafci, ut fi quis diligentius con-fideret, eundem quocy ordiiKViin difeernendiseaFumgradibusanatura
. obferuarijintellefturusfit, Qj,iiseaimdubitat,exparentumôf liberorum necefsitudineuan^ ex fente,omnisfocictatis acbeneuolcntienaturalis uin culaoririC Sed longum eflèt hæc explicate, 6Cpoftea fe oftcrentlc^i,ubi nbsp;nbsp;quot;
commode explicentur,ÓCpropemodum per ft ex ordine rcrumpercipi por nbsp;• •
ix terunti lam igitur fatis fit hæc obiter indicafte, ut uno’âtqj alter o exemplo oftenderem,quomodo leges ex nature iudicio nafcere^fur,Ceterum q;uis maxima fit uis naturalis moitié in regendis hominibuamen tantus eft afre-* (ftimminhumano peftore imp crus, ut fepc quisfibqpfi eripiatur, ut cotra judicium nature aliquid audeat, Sicutteftatur Medea apud Ouid, cóm in-quit ï Videomeliora,probo^ : détériora fequor Proinde nepronior pee-candi occafio improbis relinqucretur, fi folabencuolêtia naturalis parendi ab hominibus exigeretur, ncceflê fuit,alios Icgum carcexes inuenirc,qui-bus adparendym publica ntcefsitate cogerentur,
. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4
IVRlS CIVILIS METHOD VS
QVOMODO lÄSTlTVATVR lusautontatep*ublica» Cap* UIL
SVMMARIVM.
lui ciuilc appellatur,quod ciuium fuffragio «x ncccfsitate aliqua publkè cm ftituitur.
«. Friderici primi célébré cdiAum deScholis.
». Præpofterafeftinatio cje^eftSipemiciofa. ^e 4. lus ciuilc idem ferè quod gentium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• $. L;gesnaturam,qucmadmodum8: ars,imitari debent«. ö. Hominis uitiofitjUtquandoq feueriores leges feraq^r.
7. Nccefsitasfatpecogit inter duo mala,minus mal^digere.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Neracius iuucnis Romanus malitiofas pctiflanti» exemplum.^ ‘ p. Lcuiorpocnaliberihominisquamfcj^uiproptcridcmfacinuAM.
*0. De iurii ciuilisfpeciebusac différentes.
*■*. luris municipalis Seftatutarq origo SCautoritas. \ • «. Imperatorquanquameftfolutuslegibus,tamenprincipatumdebetfubmiw * terele^bus,8Cuiiiurccommuni. «. Statutipromulgatioquomodo fieri debeat. 14. Nemodebctfuaimprobitatcaffequiaaionem.. • , V. gtatutorum condendorum potcitas extommunkation^amp;.profcriptione extinguitur.
VOD igitur publica ncccfsitate exigente cuüum fuffragio in » aliqua Rep.conftituitur,Ius ciuilc appellatur,tan^ id quod ex ciuium confenfu ortû ac ,pditum fit. SicutRomæ Decemuiri, ; emn uideretpuÂcitiâmulierS nodumis f^#i5 uariè follicitari 8C expugnari ,propofitalegefanxerunt^ne nodurnamulierS
* ^lèntfacrificia* EtFridericusprimusinHctruria^publicoedidopratcc-« pit,ne quis intriuialibd^disliterarijspracter GrarnipaticadCMuficampuc ris prælegeret.Ânimaduerterat enim optimus princeps oftentatione prac-ceptorum pkrifep ingenijs nocere, ut no fatis felicfter inftitui uiderentur, cùm adhibiti negotijs propter ignorantiâ puerilium artium,^ quæ didice^ rant commode proferre nopolfcnt. Itacg^uis natura nôimprÂct,utquis grauiorib.difciplinisincumbat,tamenquiaprgpofterafeftinatio cæca eft, , «perniciofadeprehendebat,exrep*eflècenfuitlmperator,uanitatêPx-dagogorum publica lege cocreeri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;., nbsp;nbsp;nbsp;,
Legesigitur,quac autoritäre publica ,pÿtç,amp; obedientium confenfu re-ceptacfunt,Iusciuile%ontinere,redèdicuntur* Et tarnen nó quilibetcon-teteiwJ nbsp;nbsp;I’'^’’^Lis ciuiu ftatim facitkgem, aut lusciuilc. Qiiamuis enim uerumGt,^? 4
« ^ ^^^ ciuilcfic différât à lure gentium,cp hoc natura* illud ciuium cóknfu co ’ ‘ ftituitur^amen requiritur in lege ciuili, ut no prorfus à nature iudicio alie • • napraecipiat. Vnd^Vlpianus in 1. vi.ff.de iuft.amp;fiure.inquittlus Ciuilc eft,quod neeg in tm^m à lure naturali ucl gentium recedir, nec^ per omnia eiferuit.Nam natÖraliter omnes tan^ monftra deteftamur leges, qug pror fus naturali iudicibrcpugnât.NonigiturdiaIcd»cadiuidendiIege,quaprç cipiunt tales elk iÂiuiuonererû ponêdas differentias,qug fic répugnent, ut nequaquam in wem conuepire pofsintjus ciuilc à lure naturali ieparari cogitandu eft.lSjpn ufq^ adeo inter fe non differunt, ut nulla prorfus fitin-ter ealuracognmo. Sæpe enim idem lus,^ ciuile,amp; gentiu dici poteft, ut quodprxcipit l.fiquis.ff.delibe.agnof.ucparentesliberos,06uicifsimlibe ri parentesalant,non modó ciuile,fed amp;nbsp;gentiftm lus,^ nateire dici poteft, cóm id i^turx fenfus,^ omnin gentiu indicia lus elle ftatuant.Qiiare accu • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;raté obferuandû eft/p hæepropriafitinter lbs Ciuilc QC gentium differ en
-ocr page 87-PBReD. CONRAD, LAGVM. FARS 1.
ria, qgt; lus gentium fiat ciuilc, cam pyblico confenfu illi ahmiid addituru el dctrahitur,0^ publics ncccfsitati acc0rnodatur,ut in Exij^ Tabjus natur^ lt;juodpraccipitliberis, ut alant parentes: hac moderatio ne imminutum eft. Ut filius ab ciusobhgatione liberctur, fi parentis iniuria nullam artemdidi-centjdem dl cerneje inaltjsomnib.oonis Iegib ciuilibus,uidelicct qgt; non collant lus naturae^ fedmodum quendâ in eins obligatione fiatuant^ut fub-lata naturali acquitate perfonaró, nocenté aduerfusinnocente no adiuuct, f Œiod igitur de afte dicitur, uidelicet quód naturam imitetur in quant3 pof^jidem de çiuihb.conflitutionibus dicendum dl. Nam amp;nbsp;illi natutirt fequuntur^am^quatenus hominum improbitasSC publica necefsiAs fert, irnitantur.Si hongt;i nes i^turali beneuolentia mutu^ ofÏieqs humanitatis fo-cictatemhaidtsuitx_tuerêntuf,nihilamplius abillisexigeretur. Cdmuero autfupina-quada negligentia cdlejit aliarum necefsitatib. inferuire,aut ui «el fraude aliorum lus interucrtcre conanrur,occurrendum eft inis,ciuili3 Iegumuin£ulis,quitr,iàofficiorctineant,nefretiindulgenfia naturalis fi-bcrtatis,alqs mo/efti 6C onerofi finuNeep eft quidem hac in re uituperandS publie» autoritatis confili3,t5$ uiolentu, quia nonunt^ à naturali gquaate Ltfftebt^ei
• longius recedaift leges^iuties,Nam hoe non iuris,fed hominis uitio fit, nonnunquami qui lu a incradabifitateVogant legislatores, feuer lores ferre leges, ficut naturalt ttjuiu Chriftus Math Jtix.excûfat Moyfert, ^contra naturat »quifatem permi- tewtierti ferat I«dçis,ut .poter non’ fatis iuftas offenfiones, fuas uxores repudiarét. Nam propter duritiem cordis corum hoe ibis permififte Moyfert dicit,nó quód nefderit,aliud naturalem »quitatem pr^cipere.Ex hoc igitur exem fgt;Io manifeftum eft,f»pe cogi legislatores, ut nonnihil recédant à natura
i çquitate,proptt»tntradabibtatê hominurS.Nec^ implicatmentem ma-giftratus aliquo crinaine,cóm fie coq^lringit,aut relaxat lus nature» Nam 57 kpe needfitas perieuh nos cogit irtter duo mala, minus mal3 dig ere. dp •
ftind.xxiq.c,tj.5lt; fequêtibus.Sic c^uis iniquum|iidebatur, permittere lu dçiamp;,ut uxorib.datent hbellum repudij ob alias caufas,quàm p^ter adulte rium,tamê quiain tanfa ludçorum inhumanitatCpericulum erat,ne pdfi-mo exemplo ^x0res,quas odiiTent,affh'gerent:tolcrabilius eft uifum, illis permitter^ ut cas dimittci etifi quid igitur à Ctmlium legum conditorib. tmprt^itati in hac partepeccatur,hoc jmprobitatt hominum,non ipfis imputandu eft, homimmduri-Chrifti exemplo. Manifeftum enim cft,maiorem die hominu improbita- fw legum im» tem^piamutfolabencuólentia naturali in officiO retineri poflit. Itaqj I« puUndAeßt reconfultus in faut fada^ultiy^t.ff. de panis.pcrmittit,ut etiam conftitu ta maleficiorum fupplida exacerbentur in terrorertfaliorum,fi quando ni intum multis graflantibus cxcmplo^pus fit. Neep ftatim debet uideri Ty-rannis, fi quid grauius tut remiffius publie» ncceffitatis caula in legibus ftatuitur. Nam fine tali iniuria Refpublic» non poflunt fegfi * j
g Extat apud Gellium petulantis humang maliriç exemplum fatis confpi 'Nevi^prtip cuum. nam refert Neratium quendam iituenem opibus potentem Rom» nbsp;nbsp;nbsp;“P“^
fuiftè,qui cam accepiflêt iniuriam alteri illatam xxv. aflibus pofte redimi ^'“* ^® *®^* â legibus publicis, tantarxarfit nocendi petulantia,ut pro deledamento *^’** iiabuerit,os liberi hominis manus fug palma uerberare, Jtacp quicunep for tè illi per urbem iter facienti abuiarn fiebat^iHi impingebat manG,ac dein de ut redimeret à IcgibUs iniuria,iubcbat afflido numerare uiginti quinque affès pcrferuü,qui eum plena erumenafèquebatur.Coadi igitur funt Imperatores hanc lege abolere ,amp; ad aeftimadas iniurias fecuperatores da ri,c«m animaduerterêt uix^nopem ab iniuria facienda xxv.aflibus detcr-teri. Quapropter nemo miretur,^ dixi leges ciuiles aliquando# natura-
li acquitate recedere, S^ ea pVo neceflitate publica aliqn reftringere, non- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
nunquim
-ocr page 88-IVRIS ClVI L^ S ^E T H O D V i nun^ ctkmrelaxarc, SkutltRoq^nae leuiort pœnalibentm,quant ferr j» uum ,ppter idem facinus affici pemiittüt,66 tamê hacc indulgetiarcc^ca di ab çquirate naturalï non ut prçceptû,fed tanej? ex indulgêtia permillum habêda eft. Stcut Pau.dicit adCor.YH’d^ coniugS obf^quqs.Hec de iphs leg.ciuflib.nuc de earS conditorib.det]^ iuris ciuilis ^ecieb.ac differetqa. lus igitur Ciuile, eft iuris Ciuilis moderatio quod fit autontate publica» *® Dicitur ante proprie id fieri autoritäre publica ,quod fit confentientibus communis Reip.ordinibus Lij.C, de decurionibu^b.x.^ copiofe Bar» » ij.quxft.principal.circaLoespopuli.ff.de Iuft.amp; iur» V qdpSC PapA.l;i« ft.de T1»amp; S. C» autoritärem pub» cómmunem Reip^fponfio^m uocat» » Porrb ut de Romano lure peculiariter nunc d^am,lèpe eit in ea Rep; poteftas condende legis,quæ in oîm ordinum fuftragtjs conïiftebatpn u* num,autpaucos,publico confenfu tr^tslata» Primó in Pecónuirostde- * inde in Senatum,Poftremó in Imperatores : amp;nbsp;quia leges 06 conftitutio» nes ab bis prodicre, neceftè fuit inrerptari» SuntK iapientug^ relponfa, ,p v-irc reccpta,nec plebs fuaplebifcitaaboleripaflaeft,quin pro iure ha^ berent^qu^ug utilitatis caufa in lecefsione conftituerit»Eft 06 prætorib, fua quidam concefla poteftas fupplendi lurisJi quando id exigcre publi 3 .ïwfcRowMW cautilicas uidebat» Itaq; luris Romani faeî-ç fun*t lex quafi CptciestLeges, fexf^tdet, fenatufconfulta,principuplacita,pr£torisedida,prudentÜKefponfa,ple‘ bifcita» Atep torum hoe lus'quod ex his fex fpeciebus Iqgum luris Roma ni conftitutum eft,dicitur lus Ciuile commune*iuxta tit.de orig.Iuris.
Itéra habet S6 quihber populus in Romano imperio pateftaté conden di luris Ciuilis,iuxt.l.oês pqpuli.ff.de luft. 06 Iur. 56 ^d ita à fingulis po^ lm municipale, palis cóftitui^uocatur lus municipale, 06 ius ftarurarÂ^AtcÇ eft quidem “ diligenter confiderandö,quatenus ^liü ftatutorü autoritas ualeat,ac iuri c^mani derogct,fiue preferatur in iudicando. Namhoc nö raro accidit, ut de ftatutorü autoritair Ô6 obligatione côtrouerfia oriat. V t igitur uale ant ftata^,necefle eft primùm ea elle codita ab hi^qui habucrût potefta-lut condendn. têcódendiiurisciuilis. Talisaöt poteftas acquiritur, aut ex concefsione «41»liaMQrü. principis^aut expræferipnone longi temporis,06 acquifita^ut eft libéra, aut certa lege moderata. Si Iibera,tum citra fuperioris autoritftê ftatuere aliquidlieer,modó id non prorfus cumiure communipugnct.Exemplo cóiuetudinarq iuris,^d tacito populi eófenfu oritur, nó requilita fuperio ris autoritate.l.de quibus.ff» de 11.06 S.C. Si uero acquifita poïeftasoon-dendiftatuti eft certa lege moderata,üu^ut nuc loqauntur,limitata,tum nonlicet nifi in ijs catibus in quibuspermiffum eft limitât^ poteftati ali-öntMUmi col» quid ftatuere.Habent 06 collegia ciuftatum poteftatem codendiftatuta, le^4 h^bent po ftd âd eos tanta obliger, qui in id confenferunt.f.ft ad extraoidinarie.C^ »ertrftem toden tie Iega.lib.x.06 l.fi.C.de iurifd.om.iud. Atep eo modo inter fe licet con-iijbtitd.» ftituere ftatuta quiUufeunque eft aliqua focietas rerum, fine negotiorâ.
Datur 86 fingulis quibufdam perfonis côdendi ftatuti poteftas, qua* fi eft perpétua, quatem habent Marchiones 86 Epifcopi, quibus licet non ex-plorato fubditorum confenfu,ius municipale cÄftituere.c.ij.extra, de ma ion.86 obcd.animarum4* ftatuta, de conftitu.in fext. fi uero poteftas {fer-fonæ eft tcmporalis,qualem habent praefedfi prouinciarum 06 uibiu, turn non licet condere ftatutum, nifi confentientib.fubditis.l.i^u. ^d cuiuftp uniiicr,nomine geft.ef.dic.Poffint tame tales prgfeefti ,p neeeßitate tern poris,^ ipfi nirifdi(ft.tenent,ftatutü fori,aut k^c morum,ut ne ^pok ante certadiei horä coëmant fniincnta^pponerAl.ft.ff.de off^.prgfec.urbis. Soltnmtiü Pretemufonratecondende legis,reqmrit'Utdébitafolennitatequoeß 5«4 promulgctur leges 86 ftatuta. Vocatur aût fofennitas iuftaac ufnatafiffra giorum
-ocr page 89-P EReD. CONRAD. LAGVM. PARS I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;S
giormncollelt;^i'o. Etpant mha* coï^tfrionefuffragiorumdjuerfïtascon ltituentinhocdifcn'meniïins,mdehc?c,qpfi cofritutun aliqind,habeant perpétua «urifdidionem,turn c^uis non habitadehbciatïone cumfubdi-tis hceat lib's condAe ftatutumJ.itj.C.de legib.tamê humanitas requtrit. Ut id faciant confibo (^pientum reip.f.humanum.C.de legib. Nam ^uis iwpfWto»* qua tz Imperator fitfokituslegfib.tamen reuera mams eft ipfi imperio,fubmitte- nbsp;nbsp;nbsp;joiutM re princjparü lègibus,» uti mrc cómuniJ.digna uox.C.de Jegib.Si uero *gt; condituri aliqu^m le^m aut ftatutum, habemurifdidionê temporalem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. qualAiferè h^bpntmagiftratusfingulorum popuIorS,turnneceflè eft,^^^‘* ^rlt;^'^ ut totuspo{^ilus,aut ilb',qui referont populum,cóuocenturJ.rj.C.dc Je *» curionib.bb.x.Óf iF.de r^.iur ♦haliud ƒ rcfcrtur.Nec]^ fuffîcit quidê fi co-ram conuoCacis recttetur ftatutum, nifi pariter omnes qui referunt popu lum,adfint -^ confentiant,prçfertim, fi quid contra commune lege con ftituitur.Authcn.dc defenCciuitat^’fi.Si uero unapars populi abfit,tum ita diftingU£ndü eö:,cjliód fi abfic uoluntariè, turn maneat poteftas apud eos,qui rebefi fuijt in ciuitate.argumenjegis ubi adfunt.ff.de tutor.amp;’ eu ratorib.dandiskb tós,SCc.tnominationum.C.de decurionib in x.Si utRó pars eieefa eft ab Altera,turn uidendum eft, an poteftas condcTidi ftatutu pertineat ad eieAam uel rfon. Nam fi non ad eam pertinet,bberü eft relt eftpparticond^re^itut5.ff’,dc oiig.iur.tij^deinde cum effet.Si uero po teftas condendi ftatutum ld eiedam parte attinet,tum confiderandSeft, an iufta ex caufa eieda fir/Tc! non,Si eminet iufta caula, poteftas manet apud rclidam iq emirate partem J.amifsione.fEde ca.dimi. Si propter nó iufta caufam eft eiefla,tiiin fentêtia illi parti non prçtudicat,etiamfi alias in ciuitate obfer’iftinr.bitac^.fEde furtis,ubi Sicitur,^ nemo deberet fua »4 improbitate aftequi a^ionem. Cçterum in coibgendis popub fuffragtjs fuffîcit eos,qui referait populn,ab'quo figno teftari,q) propofitum ftatu- • lÿ turn ipfis non difpb'eeat,arg.bconfcnfu.fEde adio.SC oblig.Et ita Bar.di-cit ex confuetudine obferuarfExtinguitur amem poteftas condendi fta Poteü^con' tutaper excommunications ecclefiafticam,adeo utnec inual^iccrc ab‘f 'lcfuniw ƒ{.«-ilb's condita c^ftituta queant, etiamfi recepta fint, nifi denuo noua ro- tutorwntxtM» gatione ctAfirmentur. c. aduerfus'^quia uero, extr. de immunit.eccle. guitim Idem fentiendum eft de illis,qui profcripti funt ab imperio,quia cum no obediunt principi, ea quæ iuris Ciuilis funt amittunt. 1. amifsione.ff.de cap.djmi. .Qjii uero ftatuta conduntoccupandi iurifdidionis caufa, illi incidunt in læfæ maieftatis fup^icium.l.itj-^fin.ff.adl.lul.maieftatis»
EX CONSVETVDINE* QVO-
m^do lus oriatur. Cap. V*
SVMMARIVH, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
«. Confuctudo publica prolegc eft.
i. nbsp;nbsp;nbsp;Penculofum effe homines ab ufitatis retrahere. *
5. nbsp;nbsp;nbsp;No cogendi homines funt,dcxtra id faccre, quod fmiftra manu redè facifit.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Non omneconfuctum.i^tim pro iure habendum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
f. Taurofcytharum confueiudoinmaâandisperegrinis damnanda. ö. Perfartemuknti in grauifsimis rebus confultant.
7. nbsp;nbsp;nbsp;In Anglia inter fratresmaiornatutotam hærcditatempatrisfibi uendicat» «. Feeminæ exduduntur per imperium àfcudaliumfucccfsionc.
51. nbsp;nbsp;nbsp;Mafcubs conferuanturfamiliæ.
to. Qiijcadinducendamcon^ctudincmrequirunrur.
«j. Ex eÓfenfu fhorü,non ex numero cxcmploruconfuctudinê effe colligenda.
n. Frequenter fadumeft^quod bi«faftum eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
♦^ Decern annis induciconfuetudinem,
*4- Confuctudinis definitio fecundum Hoftienfem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gignit
IVRIS CIVILIS METHODV^
ras=Sr5=^ IG NIT SC publica cojifuetudo lus, quod mofibAitcntium approbatur,ac deficieftte lege,pro lege fufeipitur» Nam eihn
B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipfæ lUnulla alia ex caufa nos teneant, quam quôdpopuli iii-
Cenfuttudo pro l(ff.
Perieuhfum ab ujitAtu re trabere,
^^^‘°receptefunt,merftóSC ea, quæ fin» ullo feriptopopu-ï^^2c^^}^sprobautt,tenebunt4^4de quibus*^inueterata»ff,de IbóC f.c» Sicut igitur lcxmantfefto,ita confuctudo tacito çonfenfu populi exiftiu Neep eft quidem abfurdum, ut mores ciuiiim in quacg repub.habeantur pro iure^Notum enim eft^^rouerbium,w;tö5-,yj^wfoifEtenim uidemus tam * obftinatos hominum efte animos, in retinendis ijs, ad quæ diu aftigt;facfti funt* ut difficiUimè patiantur ea Gbi extorqueri, SC te’ftantil^us exemplis * non obfcurum eft,qugm pcriculofum fit,temerdu?lle.homtncs ab ufita-tis retrahere» V nde SC Ariftoteles precipir, in fegédis rebuspubliciseflè obferuandum,ne quis cogat dextra homines id facere, quoc^fmiftra ma- 5 nu icdè facere didicerint» Qjiamui*cnimmagis conucnictis nature fit, cOm quis in agendo utatur dextra,tanquam magi« fdojiea, tarnen ob tan-tillum incommodum,SC tam leuem errorem non eft tumultuandS.Diffi-tul tas igitur SC periculum extorquendæ confuetudiripis’fatis graues funt caufæ,cur rnores populorum in fuis quibufque rebusjÄb, pro iure tole-renturSChabeantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;• •
WdIlt;lt;conf«e-
Verum hoctamen confidcrandum eft, quod non omftc-id, quod alicui 4 tudo non ßren confuetumeft,ftatim pro iure habendum fit* N 3 fi qua confuctudo prorfus daprouff, ^TepugnetnaturteSCiudiciorationis,eatan$belRunaferociadeteftandaSC ‘^icifuet^do ^‘gæ’'^^ ^^‘ 1 ‘ A’-tod non rationcjf.de Icg.SC Cc.SC c.ucritate.diftinc. viqj icojut u o Q^j^jj-g confuctudo fuit TaurofcytharSinmactandis percgrinis,quos fortè * Perfa temalcngt;^ bofpitiocxcepcranr. ïtemF^rfarum in cófultandisgr^^lsimis rebus,cóm tiiOiifuhant, eirenttemulcnmCctcrum quamuisnoprolure habc^turconfuctudo,quæ T ftforfus pugnat cum naturali æquita^, tarnen permittit,ut nonnihil ab ea, 11« prmoffiu ^i^jj. ç^.jJ^^.^ j^jyp comuni, amp;nbsp;pofitiuo recedar. Sicut Qynus fcribit,in Anglia z FœTO^”m* x ^^ confuetudinem, ut maior natu inter fratres totam hgreditatem patras fi-tluCi uendicTt* Item in fuccefsione bonorum feudalfumpafsimperimpcriß g ’ ’excluduntur feeminæ iure confuctudinario. Tales autem ^onfuetudines quam uis in fpecie uidcanturiniqux, tarnen quiafuas quafdamèabent cau-fas exciuili necefsitudine duCfas, meritó eorujp iniquitaspropterbonum , publicum difsimulatur* Nam quamuis naturalis æquitas, atqj lus comune i^****”^*''^*”* P’^ob‘^fgt;“’^P^’^*^*^’^ mafculi cum Rmnnisfuccedant m bomspat cu'.is,tjmcn * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia permafculos conferuantur familie,concefliim fuit illis hoe beneficiff, ^
libiti.
Mafculw con«
ut foeminis in fuccefsfbne bonorum feudalium pf æferantur,
Rm Ttädd P’^æt^’'«a«^lt;^®''^“^f“lt;^oP’fo iurehabeatur,neccnèeft,utabinitio!hoc «o inducLdam co’ifi^æ ^ inftituto fit coepta,ut in pofterum fier«,ac obferuaretuin Nam confuetudine, ûcutlfe non acquirit ius cundi per alter ins agrum,qui propter incommodi-• ’ tatemriui, aut quiajjublicauiainterruptaeft ,pcr proximi uicini agruiter fecerit,quamuisid frequenter faciatd^.SC l.ult»fEde itinere aCtucp priuatot it^nec confuetudinis autoritatem obtinet,quod quidam aliud fpeCfantes, quàm ut in pofterum fiat,exindulgcntiaSC conwuentiamagiftratuum ali-quoties fecc runt. Confuctudo enim nó oritur ex eo, qd cafu aut temer« fit inaliquarep, fed quodcommuni obferuatione in perpetuum ufumfufei-pitur.diftin.nc^confuetudo^ item,quamuis ad inducendam confuetudinc „ nbsp;nbsp;nbsp;frequens aSfus rcquiratur,tamen non fufficit ad eins probationem adduce-
Le^knoexem j-cnrultorumexempla.Nonenimexemplis,fedlegib.idcft,inftitutiscom-f Iw wdicand», ^^^^ j fuffragio populi approbatis iudicandum^ft J,ncmo, Ç, de lenten.SC interloq^imJudiCt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;,
• ciliare non ex numero cxcmplorum, fed eamp; çonfenfu morum eolligen- n
da eft
/
-ocr page 91-PER D CONRAD. L A G V M- PARSE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T
M da eft cofuctudorPorrö ubi coafenfcsmof um eft,ïbi fuffidt alkgarc ferne! atep tterum eflè aliquid fadum. Nawyn t^b' cafu dd.contendunt,frequenter fadum dief polTe uequodbistântâmacddiftèapprehendaturt ArgJ. Tempus dectn ïj.C.de epif.ac dt Poftremo requirnur, ut longo quoep tempore,nimirum nbsp;nbsp;^°^‘^^'
decern annis ut minimum durant coidenfus morum,quem cófuetudinis au ‘*‘”'® *”“'*”^* tontate obtinere uokimus. Nam confuetudinem neceflê eft eflè prüfen* ptam,c.ult.extr. de c6fue. bac^ necç locum habet,nifi in re pratfcriptibiln 93. diftin. c.illud. N^cç emmleuismoment! eft prçfcriptio,ad probandam conlgetudinem^adeo7Ut ea firmifsima habeatur,cuiusinittj non extat apud homincsmemowa,exemplo aqugdudus,qui pro conftituto habetur Ji eius
** ' origo mem^n'am excédât.1. hoc lure ^ àquædudus.fEde aqu, quot»6d aft» •4 Eq.vi.c.quippet HineWoftienfis confuetudinemitadéfinit,qgt; fttufusra-fionabilis,compete'i«i tempore pracfctiptus,uel firmatus, nullo adu cotra-no interrupj:us,binano adu, feu contradidorio iudido,uel quod no extet memoria indudus, ufu$ communi utenriumcomprobatus, Hæcdecon-fuetudine Innotafle pro noftro inftituto fan's fit,fi quis copiofiorem cupiat exphearionem, file uideat Cy, circa ti. Cod« de lon.confue.bC Bartun fde quibus.ff.de Ibôt^.C, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
DIÉJIER-ÊNTIAE IVRIS,Q.VAS
cx uarietate caufarum accipit. Cap» VI«
ÏVMMARIVM.
t. Adiusoaturr pariter omnes obligati.
*. luris Ciuilis multas effedifferentias. •
j. IusaliBddiuini^,aliudhumanum,amp;Canon quidaocetur.
4* Pratccpta.amp;iraditionesquarfint. «
7. Legum omnium finisse Ac dcbctffalus publica.
^^^^igiturcaufi's uariæ nafeuntur iuris differential,quasutile acseceflarium eft in difeemenda obligarione cuiushbet iuris Kj^^^^^ccuratc obferuare,amp; tenere.Nam cum ahudius aho farms pace at,non eft eadem cuiult^ iuris obligatio.Patet aute latifsime ius naturalc7itacp longé à cæteris fpeciebus iuris id feparandum eft, Nam com fus n«urae fit,quicquid ex naturæ fenfu 5 8C iudicio rationis nos ahjs debere intelhgimus, pariter omnes ad iiobligamur. Neep funi quidem htrius iuris unædiffercntie,prçter eas,quas di (crime fenfuS naturaliSamp;Sintelledus naturalis,internos8C ex ter a animantia facit. luris autem Ciuilis rnultgfunt Juris dijferea-1 differentiae. Nam cùm lus Ciuile fît, quod publico confenfu reception fît, tiet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
amp; populus aut exprefse, aut tacite confentiat ( exprefsè, quödliteris man- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
dct,tacitè, quód fine cótradidione patitur moribus inroduci) redédicitur * de iure Ciuili,quôd aliud fît feriptum,aliud non feriptum, adco$ aliud fta-tutarium, aliud confuetudinarium : amp;nbsp;rurfum quia aut multorum,aut pdécorum fuffrag 10 Ôf confuefudine aliquid conftituitur, id quod à multispo-pulfsreceptumeft,dicitur lus commune, quod à fingulis municipi)s,muni-cipale,nonnunquàm amp;f à fingulis conditoribus lus appellatur Praetorium, Caefareanurn,Pontificiurn,Flauianû,Velleianum. Atc^has quidem diffe rentias fortitur lus à caufa efficiente. A materia has habet differctias,quàdl
j aliud fit diuinum, aliud hugianum. Diuinum^ de rebus Geris,facerdoti-bus, amp;nbsp;magilÄatibus agit. Nam ita ferè accipitur paftim àiureconfultis lus diuinum : quamuis etianfali4ui,ficut philol ophi,ius diuinum Appellat,
-ocr page 92-£lt;««0.
i-fffs trtan-iHtUtiotKS,
tr^ttipm.
tniitioM.
» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tv RIS CIVÏLIS METHODVJ
quoddiiunitus noftris peeffonbus ni^rcffiimeft jhumanum uetó,lt;^ucM) formas trac^andorum ncgotiorum^Rihum travat, Etiuxtahasdiffercji-nasacciptendumeft quod de iurisprudcnnainPandclt;?}fidicitur, Vidch-cc^quodfit rcnim diLimarumSdhumananim no«na,non quatenus Euan-gclium nodtiam dnunam tradit, fedquatenus Inter homines externis na'-gt; busrcsdiutïiactradentur. Indidit amp;ufus diuerfa eoftftitunonibus nomina pro diucrlitatc renim, circa quas uerfantur.
Canonemnune uocamu^ordinadonem cedefiaf^am, qua de cuïtufa-crorum,dc face rdot urn officies ac moribus aliquid generali «oncilio ci^ifti-tutumautreceptumeft» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. '• •
Leges autem Sf conflit ut tones uocamus,quitus rerum pol^carum gu- ^ * bernatio coprehendituf,Sacra quoc^ feriptuja int^ pracccptaamp; traditioes ratio ne ma ten'a?,de qua agunt,differenties obieruar. Nam praccepta uocat omnem earn do(ffrinam,quamentes hominis dedaratione-iudiçîj diuini » ad timoremDeiSfamoremproximi inuitantur. , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»
Traditiones uocat ritus quos homines conftituerunfexcreehdorumin
religionc rudium aut ignauorïïcaula, Vtfuntleiunia,dde{ffusciborura, difermuna f^fforum amp;nbsp;dierum. Verfanturitaque traditiones circa res utiles quidem/cd ad quas nee Dei,nee mentis noftr^’«udicio obïigamur,fi ne cefsitas nacuralis, aut Ciuilis diucria à nobis pofttrient, figtr infta de obÜ-gatione iuris audiemus, Poifunt amp;nbsp;differentiae abac qftxdafn aisignan â materiadude,ut quodahud fus fitmilitare,aliud patrona»isamp;’c4Sedfiquis iftomodo uebceoffigcrcdifferentias Iuris,tuminquoquc fcheraate iuris nafcetur fingularis quaedam differentia in materia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
AFormahecduciturdiffëwnttaiuris, quód aliud fitr^dum fine ftrieffiï^-.f £tumjxit»v» er j^j^^jj bonum ^ atqaumffflud Grçci uocaftf «KorÏ«//w«^oc»7n«x^ir|i. V oio-tfftjtm, * autem hanc diffèrcntiam bic acefpi ée rigore fcripuf, SC acquitate fcripta-z* Nam «quitas non fcripta à lurifconfultis dicitur nattfraÜs acquitas. A Fine lt;^ hseeducitur iuris diffcrdhtia,quódaïiudfit publicutb,aliud priuatum, Pu- • blicumdititur, quodprincipahter fpedat ad rem^-»»^ fuut conftitutiöneS' de reucrentiarcligionis amp;magiffratuum. Priuatum uerô, quod principa-liter ad fingulorum uahtatem pcrtinet,ucfunt contraifluunne^eSjöC iniu-riarum uindicationes. Quamuis. n.SC reipu. interfît certis legibus res inter dues communicari,SC iniurias puniri, tameh hoc ex confequentl, non ex principaii talium leguminftitutofittficutintereft quoeß fingulorum ci uium,ut religionesSCmagiftratus rite coiantur, Sed ea tarnen reuertntia principaliterreip.caufaprarcipitur* •
Cæterùm fummus omniumlegun^fmiseft ,faluspublica,tuxta illud: ^ Sabbatum propter hominem, SC non homo propter fa bbatum. Et Cicc-’ ro deiegib. teftatur hanc fententiam in c.xq. Tab.extitifle,tanc^ omnium iegumrcgulam: SaluspopuKfuprcmalcxcfto. Acquernque huiusuirac ratio facile doccbit,#mncs leges conftitui ac fufeipi dcbere,ut illarum ob-feruatione humanafocictas,SCpublica tranquiHitas conferuetur. Sunt SC-fingularum legumfuae quædâ finales cauiæ,qvgbus ita inuitantur ,ut cef-fantibus dlisjcgumquoquc carumtollatur obligatio, fed de his infra*
^tUronttUK, Hifiit^fliri
^a^ia, fuibcum, f^riuituta.
finit h^m, ftilK^^Uifl,
DE OBLIGATIONE IVRIS CAP. VIL aVMMARIVM.
,. Cff«flusdiffer«ilîarumiurîs,SCquamquaf(ÇgignatobHgationem.
». Iuris prudentia uerfatur circa ftogubs tadoiam Sk neguutKum IpecifS.
9* In ium circumfiantiaram habenda ratio. • nbsp;/
4. fmiofonoücftteddeflfilTiWgladi«».
t. Stnltum
PE^ D. CONRAD. LAGVM, PARS 1» f- Stulrumlcphthac uotuminnftdaftfilia.
lt;. Deus humanishoftns non dekflaftw.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Mensiurantis,non uerba fpedanda.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Non de iure,fe^ de eius obligatione difceptandum.
5. nbsp;nbsp;nbsp;Superior lexcorrigitinferiorem. •
u. Mentem potiusî]uàinfenfumamp; affedionem naturalem fcquendam eflein agendo..
*»« Dccommunioneicrum.
*s. ^petusnabtræiuaicio SfrationecorrcendoîciTc. Et de didlo Dei,propter ban c reluiqu^t homo pattern amp;nbsp;matrem.
1^ Semira#iismaterjjupfithliocontra pudoremnaturalem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
*4* Naturamnecarten^afFeAibushumanistolli. ,
*;. Suprethus gradus naturaUUm legum eft,coIcrcDeum.
1^. Idolatrrach quicquid contra uerbum Dei imaginatur.
17. nbsp;nbsp;nbsp;Saul propter clementiam regi i^ag cxhibitam punitur àDeo S^priuatur tS. Votac^ntinendaenaturae efTecontrariajamp;DeomoIcfta.
19. nbsp;nbsp;nbsp;Lex prima Si fecunda Dccalogi explicatur.
' 20. An fides Iatr#ni fcruandafit. n. Dolo bono flagitiofos fallcrc licct»
11. Terti^l^isDecalo^i explicatiodepaedagogiaEccIefiaftica, ij. Leges feçundæ tabulae ad tuendam huiusuitarTocietatem pertinent, 14. Iura fcriptâ mdderanda eflenaturali xquitate.
1;. Nobilc ludicbofficium in miniftrandaaequitateimploratur« 2«. Leges 8C conftitutionespofteriorc$prxiudicant prioribus, *7« Statutaquandoamp;quosobligent.
18. nbsp;nbsp;nbsp;lura perfonalianon extendi ad diuerfas perfonas.
29. nbsp;nbsp;nbsp;DelidaSf cöffwaäusinobligationeconue^iendipariffcäntur«
30. nbsp;nbsp;nbsp;S ta tu ta quat en u%obligan t ciucs c^ra territorium.
31. nbsp;nbsp;nbsp;De iureconfuctudinario idem iudicandum quod deftatutit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* • »1. Statuta fcriptoiconfuctudincs ufu contincri.
AMpdftquam expItcauimiTs lunsdifFcrenoiasfutdcndutn , • nunc eft/juis fit ear um effedus,hoc eft,quam quacque iuris
1 nbsp;nbsp;nbsp;''differentia ex fe et fiia quads m'ateç ratione gignat obligatio
__nem. Neque enim Inris prudentia,inter eas artes referenda
* clt,quæ propter cognitionemtantum difcuntur.Nam quamuis faas quo-qult;habçattheoricas, tarnen in quantum eff ars, ita uerfatur circa hypo-theles,aut,ut nunc loquuntur, circa fingularia.i. fingulas fadorumoC ne Smguliirl^, gotiorurn fpecies, ut tota uideSur Pradii ca. Q,ua»e in difcendo lure non A4 ftudium m tantum obferuandum eff, quiequid in quaque fadii fpecic proiure obier- ^^ q^obfer
3 uetur, uerumetiam qualem in ea pro return circumftantijs unumquodeç ““Ï”*^** nbsp;nbsp;. ius requirat, autadmittat moderationem. Fieri.n.poteft, ut fi qui perti-naciter,non habita ratione circumftantiarum, alicui i uri infiftat,grauius ^*^ peccet ius obferuando, quàm fi id neglexiffèt. VtTi quis Integra mente apud aliquem deponat gladium,0ó poffeafunofus eum repctat,iure depo
*♦ fiti,tum latius eff, non liberate fidem, quàm illi reddere gladiu,qui eo*uti
5 citrafuuniódaliorumpericulumnonpofsit. SicarbitrorKlephtheredi-.
usfadlurum fuiflè/i uiolaflet obligationemuoti,quo ftultè promiferat fe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
immolatuntm Deo,quicunque ipu redeunti ex ædibus fuis occurriflèt, fi Dei auxilio uidloria de filtjs Amon potiretur, quàm quôd unigenitamfi-liam pro holocaufto madlauit. ludicumxi. Nequeenim extat uerbum Dei,quomaièifeftü effet ,^eum humanishoftijsdeledlari.Sedfuntcon-traria exempla,quibus deteftai;ur tales hoftias ♦ Deinde in obligatione uo
7 torum SC iuramentorum mens iurantis potius quàm uerba fpemntur.No ^gf^f ni^tf^ ti nanepfunt Verf. Ouidqt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B *
-ocr page 94-IVRIS ClVïï'ÏS MBTMODTS
Coftfiliumprudens^ anitnt fen^enda lurat.
Itacç cum hand dubiè kphrhc non co animo uoucrat Deo boftum, ut e-dam fe hominem immolaturum^fi occurrifTet ipfi redeimd, cogitaflet^bc-. nigniuserunt «erba uon i nterpretariÜa,at(^ co refereda, quód promififfèt fe immolaturum animal,quodfob'tum eflet in ceejefia Judaica pro holocau DewTM *Wjg* ftoofferritExhisigiturfadsnquercarbitror,nonnunquaminciderecafus g done 4^ffpt(ji} poflè,ut non de iure, fed decius obligadone difcept^ur, Proinde uiden-dumcft,quosó^ quando cuiufep iuris obligatio teneat,aut relaxandt fit» Et qvrta multiplex amp;nbsp;uanaeft huiusquaeftionisconfidefatio,iwsiuxtaiugt; ris differentias traditas ^eam explicate conabimur. 8? per cas ipiafi gradus quofdam obligationum iuris confrituemus, ut tar^ cómodnrs nirapofsint inter fedifcer ni, Ö^corum obligatio ex differ entqs cqUigi, V-endicatau-«TM!« oHij^ nbsp;nbsp;nbsp;meritô fibi primum locum graduiftn obligationis,ius natirraCjCnm no» Monam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ id non populads confenfus,aut perfuafio,uel opinio ^ed imoetus natu-
- . ræ amp;nbsp;radonis indicium alligct» Summa itaqj régula in difeeraenda ob-coniamp;in^io ^'^Ç^oonc legum naturabum eft,Qiiód fuperior lex corrig’atïnferiorem» remff ^ ^^ autem pofsit intelligi, quac leges naturae fint fuperiofes, quæ inferior ’ res,hoc loco requirendi funt gradus legum naturalium, quosfu^pra in titu» quomodo ex natura ïus oriatur, inter cas fecimus» Pdpiftm. inter fpeeffs iuris natura lis fuperior eft ea,quaf ex mentis iudicio dneitur» Inferior eft, quæ in impetu æ affedione naturali confiftit» Nemini ?nim dubium effe, arbitrer, mentem podUs,quam fenfum amp;nbsp;affedionem naturalem fequen-dum effe in agendo, ut in utendis rebus fenfus Sf appetitiis naturalis pro
bat communion ein rerum» V eràm ratio, quia iudicai ^fopter malitiam u €lt;«»»j«xo re- hominum non pofte noshabereres communes, diftyiguit return pofte ffi
rant
fr
• opes 0ddominia,amp;fparcft fenfum iStellcdui tanquam fuperioricedere» Atqj itaobkgado iuris naturalis primaeui corfigitui per obligationem iu-risfecimdarq» Decomîîiunione autem rerum coniofius dicemus,ipfe-quot; cundo capita feenndae partis» Eft autem in col! at io lie harum duarumfpe-' cieru inn's naturalis obferuandu,quôd quamnis fuperior fit ^a,qnp iudteio rationisregitnr,tamen earn nd polTe alt eri us neccffitatempeiAnsimpedi re» Sicut enim aqua nec ui,nec arte cogi potejf, ut perpetuô contra na-tuialcm fuum motum afeendat, itanec impetus naturalis coêrccripo-‘ tettinhomine,utcitrapericulumfalutisih co penitnsconquieffat» JMec^ enim ifti motns fnnt uiolenti,ut externa lÿ opprefli celTarent, fed funt reguläres, nimirum à fiatnra inditi» Ac proinde in indinidnis fpecierum continui,in indinidnis generum perpetui» Nct^ poteft quidem hie ignis naturalium affeduumuiifi natura in indiuiduis déficiente, ant ipfo uiolen Viiturt impt- tcrfiAlato extingui» Qiiare ftent Impetus aqug coercentur ripis fnial-ti»trt(ftot»(of uei,ncpalfimdimnjint,ita etaffedionaturalis cohiberipoteft indiciora-iratM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tionis,ne fit promiicua,fed regular is 5d ordinata» Nâ impetû nature pror* fqp uelle impedire, eft curfum profluentis aqnæ obftrnere uelle, ut nuf-quam erumpat» Ac uidetur quidem fcriptnra aigt; initio cauifle, ne quis tagt; . ' ■ nbsp;nbsp;nbsp;le quid conaretur, ullius iuftitiac hum an at prétexta, quum inquit adgm-da Adaefoemina: Propter hancrelinquat homo patternSCmatrcm: quafi dicatlNon patietur fe homo nlla fpecie obediëntie humanæ abftrahi ab in ftituto naturæ» Nam hoc inftitutumDei eft, ut homo fedetur procrea-tionem fobolis.Ethabeo huiusmeæ fententiæ caufam, quod quamnis tex tus ntatur uocabnlo uxons, tarnen manifeftufti eft, non d^inili obligatie one ma^imompfed de Del inftituto,in coniimgendis foemina £lt; mafculo SiiflriiBii rw eo loco agi» Sicuiigitur reptehcndendaeir Seniiramisjquôdpnbiicalej frchmdcuda» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ge
is
PER D. CONRAD. LAGVM. PARS I.
«t
gepenniflume^ uolüi£,utco«trapudoreni natiiràtem mater nubcretfi ho: ita reprehendëndi funt ilhj qui fhtétextu obedientiæ, pietatis, aut pru dentiæ humanx , inftuutodei amp;^ naturk;repugnant,autuiolentis tradi- N^furdfoHi *^ tionum uincuhs illud eucrtere conténdunt. Nature enim inftitutunl nonpotelit necj affedibus humants régi 5neeparte Humanamutari unquam poteft, luxta illud Horati)gt;Naturam expellasfurca, tarnen ufqUerécUrret. Ca-higatio igitur naturalhim affeduum rattoni tanquam moderator! totiüs huiusmachina:,quamuocanr/z(KÇûxucritzo{/,con^cflaeft,fedeatenus,Utquia uMinifu e. nati^alesaffectionc^untinihtUtum Dei,eascarceribusprorfusconclu* nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;^^ dere, ut nufquamcuadant, nonconetur. Nam cfimfint naturalesmotus, nonUioleigt;er, iêd ijarurahtcr uolunt gubernari. Ergofiparensquifpi-am exigat à fiho,Ut nuM»m ducat uxorem, non cftipn obtemperandum, , quia reludstur in'n.nutonaturæ,atq? adeoDen Si ueró exigat, ut non CalpHurniam aut Fuluiam ducat ^^biequendumeft illi, quiapropter re-ó-ascaufas cupitafFedionem naturalem móderari. Hæc demoderatione impetus nvuralimtiolieamp;fiudicio in obligatione luris facienda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cwlfi« iittmM
** Potró inter, kges naturales, quas fanae mentis indicium nobis tradit, luprsmAltx, fupremum giad^m obtinent leges de colcndo deo. Ac hab^ quidem raj» * tio huius obedienuae htwic caufam,quód cum uideatatqj experiatur, fupe riore quadïim natura hæc inferiora mundi regi,iudicetmeritó illi fummam r euere uturn tVibui. Sedeftipfum natura indicium de cuitu Dei,infirm mum fiC plenum 4ubitationibus, nifi ad uerbum Deireferatur. Nam ucre cognitif oef. noiTe Deum,non folóm cft 1 mmenfam quandam potentiam naturediuü “ næ in animo concipere,fedmagis nolle eins uoluntatem in tuendisjôf cort firmandisrebu^humanis. Neq^ueró uolun|^tem Deiquifquäcogitation ne inue ftigaré,aflftnimo cönfequi citra uerbum Dei poteft. Nam teftan te Paulo caro ito cef Bit,qux funt fpiigtus Dei.Itacto cognitio DebSlt; cultus , diuini,cx V erbo expetéda eft,iuxta illud Efaiæ S.Ad legem magis 2lt; ad^e ftimonin.Quód fi nomdixerint iuxta uerbü höc,«ió erit illis matutina lux, Itê Chriftus tlnquirite^fcripturas.Qtiare cüm leges de cuItuDoipræferan tur reliquis omnibus,quæcunque obftare iftis uideantur,hæctenenda ,j elf ra tio,quod omnis imaginatio Dei amp;S uoluntatis diuinx citra aut con- i^oy^Ui tra V erbufh Dei fada,eft idololatria. Nec^ patitur quidem hæc ratio uln lam exceptionem difputawonum humânarum, quin fempér faciendum
s fit, quod præcipiat uerbnDei,quailtumuis fpeciolàfint conlîlia,quæ nos à Vorbo diftrahunt, Nam hune cultum Dei, ÔC banc obedientiam erga Verbum à nobis requirere D#um ,manifeftum cjf ex hiftoria Saulis.
17 », Regum 15. Motus enim Saul dementia Ô^ humanitate Humana ,pe- SttuK percit Régi Agag,amp;:pairus eft pdpulumprædamexeiusregnoauferre, ut haberent ouesSd bodes, amp;nbsp;immolarent Domino. Verâm qu^ De-us præceperatSauli,utregem Agagoccideret, nec ex eius regno quic- , quamauferret,itadeteftatüs eftDeus hanc humanitatem Saulis,Sulpie-tatem plcbis, ut regnum iplî omnibusque eius pofteris eripuerit. Vn-de fatis teftatum arbitrer, nullam humanitatis aut pietatis fpeciem do-bis tantam uideri debcre,tit contrauerbumDei al 1 quidmoliamur. Idem ludïcandum eftde fplendidis hominum conatibus, qui citra uerbum Dei fufeipiuntur. Tarnenim peccat,qui citra Verbum uoluntâtemDei fi-bifingit, quàmis,quidudusconfilio Humano, aliquid contra uerbum Deiinftituit. Nam Deus uerbum eft, loan. ». non Ijîlendida de Deo hominis cogitatio, quæ citra Verbum meras gignit idolâtriasin colendo Deo. Non ênim iftitantum idolatræ funt, qui colunt ftatuas,fèd om- WoW’'*‘ nés ilhdqui citra, aut contra^erbum Dci,creaturæ tribuunt, qudd expe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* B ;
-ocr page 96-ÎVRIS ClVltlS MÊTUÔÔVS
Siw/ofeiBM- nanàiim état à creatore» SicutîudtcfturftIolatria mdfio Giccrdotirm Bagt; *^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;al,qua ita lacerabant cafnem fuam Afleris ^ lanceoHs, ut perfunderentuf
fanguine, uj. Regum dedmoodauo,perfuafum habemes Htam afFlidio-’ nem carnis,placere Deo,ô^ elfe uerum cultum Dei,eiTyi tanquam abomi# nationem Deus ilium cultum deteftaretur , quiaabique mandate Dei Vlt;rf4 nonAÜif iplendida opinione hominis inftitutus erat, Taltafuntamp; uota Monat-’^’ Rica 5 quibusfeadperpetuam obltgant contineritiam , arbitrantesfeita fummo placerc Deo» Sed m quanto Tint erröte, indg^Iiquerc poteft* Pri-mûm, QjiôdnonextetmandatumDei,quo éxigeretcoittinentiamBan-quartscultum, Qiiamuis enim Paulus prima ad CormiMos feptimo cen Calift« wrliirt feat cœlibatumutilempropterneedsitatem huius u«e,nimirÂn,quiacce «Mare fiuiijs Jibes liberati cutis, 86rnoleftns matrimonq, meliïï^ uaçare ftudijs pietaris fo^um, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;queant, tarnen quiapericulofa eft continentia, à ne mine exigendam earn
ducit ♦ IdemChriftus fadt MatthacÄlecimo nono, Vbi ncm improbat «3 quad quidam fc caltrent ptopterregnum cœlormu,id eft,abftinentfe à coniugio, propter commoditatem incumbendi ledioni feri^turac, aut minifterijs Euangehj,tamenliberum cfle uult, ut contrab*ant mammoni-um,qui fe fton habere donum continentiæ intelligunt» Qiiare errant amp;nbsp;Monachi,quôd continentiam citra præcepuuil Dei,'tanquam cultum fouent, Tolcrari tarnen poterat, ut fouerent t’aftitatom in certaquæ-dam tempora , coëreendarum hbidinum corporis gratfa» V erùm, cùm ,; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;contra nature inlh'tutumpcrpetuamuQueantc^itatengôi'earn tanquam cultum Dei raditent abfcç ùerbo, nulle modo dilTimulândus eft corunt error. Deinde errant MonûChi,quàd cùm fentiant fe nort pofte contine-re,tarnen uotireligionc,infl»tuto naturæ,6lt; Dei rehic^q^tur. Nam ut li ceat iiouerc caftitatem,tarnen fi tuam continentiam grauior, amp;nbsp;nature con
• traria,ac Deo molefta fcquatur imptfritas, non debet religio uoti aheui ui deri tanta,ut propter fuum uotum,quod ftultè fufeepftnaturæ 0^ Dei in-ftituto repugnet, Ne^ue enimpatitur diuina iuifitia, ut peccatum gra-ï«rrfmri»lt;ttW4J iitorcpcÂato redimamus,aut uitemus, Nec^ uil» Rcligioïuramcntiad trrortmnonob fhgitiofum errorem obligat, Sed hæc accuratiorem requirunt difputa-*8*^« tiönem,quam ut compendij noftri ratio ferar, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
Redeamus igitur ad obligationem legum prim« T^uI«, in qua Deus Prima lm De» tripliccmfacrorutncultuum deprehenditur feTifle differentiam, Prima ^*1°S* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nanque lege prohiber idoIatriamóCfuperftitionem, uidelicet, ne abfque ’’' uerbo Dei ullum cultumaut metum Dei nobis fingamus , aut fpeefe hu-SccMnJrflrt. manitatis à uerbo re»cdamus,ficutfuprà^ftendimus, Secunda lege prohiber blafphemias 00 hypocrifin,ne fleuri de uindida religionem conte- • mnamusgt; aut prçtextu religionis alqs imponamug, De blafphemtjs factie elWudicare homini Chriftiano, Hypocrifis autem uariæ funt fpecies, Hypo^i»/. Non enim illi tantum funt hypocrite, qui pietatem extemis operibus fi-mulant, cornpleni fint impietate, uerumetiam lili, qui capriole imandó teftemDeuminnegotpsadhibent, utaliosdefraudent,autillorum Ipeni Q«lt;3io. deludant, ' Vnde quxripoteft in hadege : qu^d fi quis periculo uitx cö adusfanlt;ftè iurando promittat latroni ccrtampecuniam,uteuadateius io
Anfitpdejld# uincula,an teneatur adfolucndumtalepromiftum, Ac egoquidemVert ^on»fer««n» -tio,quód teneatur, Nifi enim in hoe cafu quis liberet fidem,Deum etiam, “’ quemteftemadhibuit,fairereconatur, At iftud conari,eft impium, Ira-que non eft indulgendum nobis,ut propter aliquam fpeciem iuftitiac hu-manæ,quaeeftinRrior pietate, quamdebenuis Deo, in tal i inquamcafu latroni nonpracftcmuspromiflà:fecusiudico,cûmnudo tantum pado in-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tor
-ocr page 97-PER 0. COMRÄO. LAÖVM; PARS t. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«ÿ
termcamp;fktronemaliquid conncnÄimeft* Namnim/pn'alatronon eftapenus SC legitimus hoftis, uidc^r citra piaculurn data fth'fides m'o iari poflè»Sicut enim lure fieri uidetur^ut quis uim ui depellat, ftc fraudu* ientum fraude coijuenire eodem iure licere,dubitare nemo poteft,Qjiod enim quisfui defendendi caufa facit, Iure facere uidetur* I* ut uim.lt, de tuftiriaamp;Iurc, VnfleOuid*
Iudiceme,frauseft cOnceflarepcÏIere fraude, Almaty in armatos fumere luja finunt*
N^m in hoe tantum inter iè differunt Fraus 06 Violentia, quad Frans
fit Occulta, VïalcHtia ueró manifefta uis, Qjiare exped iri Tuns eft, lice- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r j*
re non fcnlRre ftdeuwi, qui earn uiolat.I, cüm proponat* C* de padis* Re lt;;,ft$ franst r Óe igitur Çæfar luliu^ qui.cùm magnam pecuniam piratis eftet poft ici- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®
rus, utfe inlt;olumemdimitterent,ipiis^pratdacinhiantibus,clamper li- luLCieCdatÄß teras curauitapud fuos,utcompralienderentur,06 in crucemomnestol- dempratanoK ierentur. Eadem quident arte rex Danorum ufus eft in toftendis lifts, c^m ferhmi.
regnumJalrocinij^ infeftabant* Nam cum difficile eftet, lüos paflimper KexDunonM regnum habitantes aperta ui capere, ut fd non præfenrirenr, aceuade-rent, publiée e4ixit, utfi.qui eftent, quimereri ftipcndii^uenent, ad
(è confluèrent, fore iWij , qui bonam in hello operam nauaftent, im» pune,fiqui4 flagitnanteadefignaftent* Itaque Rex, cümanimaduer-teret, flagitioG flÏiftum qucmque,fpe impunitatis ad fe confluxiflè, confi-lio fuorum iuirit«os, tanquam turbatores publicx pacis, necare, Qiiam-uis igitur quis hoefadfum tanquamdolofum forte reprehendae , tarnen quiaexrepublicaeft,ne flagitia maneant impunita,iuretales falli fenti-
j^j mus. Neep enic^uamalitia alicui debet cffe^icrofi. At® eft quidam eti ^ohubonut, amdoIusbonus,iiAtucnenumquoddambonumeft.I,», ff,de dolomaló, Cæterûm hæc fallentli poteftas cum èac diftindione acçipienda eft, uide licet, ut canon utamur,nifi aduerfum cos,quorumfraus notoria eft.Nam fidolus eorum nonüf notorius,quibusaliquid^omifimus, tumetiamft gratte nobisfttftareprlt;jmiflis,tarnen ualer, fient dicitur, inter bgnos bene interionotit agier, Inmaljisautempromiftis,etiamfi iurciurando firmatafint,fimplï- nèngtr, citer non expedit fidem feruare,iux.regulam lurisfNon eft Obligatorium contra bonosmores praeftitumiuramentum. Nequeenimcaedesautftu-pra committenda funt, ut fidem datant Iiberemus, In tali nanque cafu locum habet tritum illud: Non funt facienda mala,ut eueniant bona.In al ijs ueró^rqmriiïis,ubi non eft flagitium in re promifta, ualeat régula iuris Canonici..c, duo mala, diftinc, xhj,«ïidelicet, ut fi nece^tatispericulum nos cogat, inter duo mala,minus malum eligamus, Hæc fufiiciunt de fecunda lege primæ Tabulae, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
»j Tertia Lex primæ Tabulæ pertinet ad obferuationem facrorun^itu- TertüIaDi urn Sé ceremoniarum, Ët ne quis huius generis conftitutiones fine dif- ^^^oS* crimine in uiolandisinferioribuslegibus fecundæ T»bulæ exiftimetha- • bendaseflè, quia de rebus facrisagant,itadiftinguendum eft , quódfa-PS**®* cri ritus aut funt ab ipfo Deoinftitutiper Verbum , ut eft BaptifiniPs, «'Hquot;*^-Talium obferuatio nunqffampoteft fine periculo negligi , nifi fatali a-liqftanccefsitateprohibeamur. Nam ad huiufmodi rituum obferuationem nos non tantöm ratio facræpædagogiæ, fed etiam inftituentis auto-litas obligat,ut fi quo modo liccat , nequaquamdebeamusillos ritus ne-gligere, Eft tarnen 66 hic retinenda libertas fidei, ne conlcientiæ illo-rum necelfitate ita illaqueeptur, ut fi quis cafus humanus nobis neget eorum ufum , nihil de falutepropter Chriftum gratis nobis promiftadubi- ,
-ocr page 98-»4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
tennis, quin credamus ^ nos earn coni?cutftros, per fidem,cxcmplo latrO* nis in cruce faluatigt; Ad rdiqiMS facrorum rituum conftitutiones, quæ Ecclcfiaftica:Pædagogiæ,00 extenon's pictaris cultus caufa à ma-ioribustraduntur,catenus nos obîigamur, quatcnusjios in præftandis T i e nbsp;nbsp;p focietatis ÔC neceflitatis humanæ offices non impediunt « Qj-iamuisôd
cknafi^ca^ *Écclefiafticarum traditionum obferuatio religiofè’colenda fit ^ tarnen tenus oUissM, ^“*® ^‘‘■“^ leges ciuiles conimodi noftri caufa inftituuntur, poftülantc ‘noftra, autproximi noftrilt;ieceflÏtate aliqua, nonjimt praeferendsecægt; ten's humanitatis offices , quae nature luakium , adeóqne lex diii^ia à nobis^cxigit* Namideo amp;nbsp;Chriftus, Matthæixxiq: iadicium,mifen''^ cordiam/ôôfidem praefert traditionibus EccIefiafti«Si.actralit régulant apprimè utilenl,in iudicandâ talium return abferüfetioije, uidejicet, quôd humanitatis officia nos oporteat praeftate, ea uetó qiKC Ecclefiafticis tragt; ditionibus Pædagogiæ caufapræcipidhtur, nönomittere, fi nongräuior aliqua necefTitasnobis obftet» Etenimnon eft ita iudicandum de hu^ Mufmodi traditionibus , ficut hypocrite apud ludæos de iHis iudica* bant, uidelicet , quôd cùm ad exteriorem cultum rdïgionis per rinçant , in eai^m obleruatione ftatim locum habeat iUwd Petri, Adro-rum quinto: Obedire oportet Deo magis,qiwftt hominibus. Neque enimtales ritus funt uetus cultus Dei, fedrudiummeatiumcaufaprol ditæ obferuationcs , ut per eas ad religionem Je affuêfâcerent, Itaque Chriftus , Mathxi xq ♦ iudicat Dauidem fepflè ndh iniuftè , quôd non ueritus eft comedere panes propofitionum , quos religio ueta * bat laicum edere, cùm fames Ô^ negotiorum expediendorum feftina-tio non permitteret, ut cjtoedaret, donee alq pane^'öi adferrentur, Qiiapfoptef de ceremonialibus legibus ita in uniuerfum iudicandum • nbsp;nbsp;, quôd quamuis earum autoriÄs primae Tabtîlæ téftimonio con-
firmata fit, tarnen quia earum obferuatio , non eft uerus Dei cultus, fed noftri inftitutio 6C Pædagogia,non funt cenfendae êius eflè eas no tæ , ut pTæ cacteris fecundae tabulae fid humanorum officiorum fegii bus nos obligent. Nam in collatione legum ceremonialium moi ralium, maior iudicaturparendi necefTitas, quam naturæ iq^icfum no-* bis imponit,quàm ea,quae ciuilis aliqua ratio nobis perfuâdet, iuxta illud: iVxifeticordiâm uolo, non iacrificiuin^Qjiibiftautcm de rebus licet con dere ftatuta ,illis qui praefunt Ecclefiæ , dicemus infra in primo ca-pite fecundæ partis , ubi de ludiciali perfonarum poteftate diddri fu-mus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;......*
Lt^ïJ lecunii Sequuntur fecundae tabulae Iege^, quae ad tuendam huius uitac focie 21 'quot;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatem pertinent, Ac ualet quidem amp;nbsp;in harum,obligatione moderânda
ea régula, quam Riprà de difeernenda legum naturalium obligatione po-• • fuimus, Inter lias autcmgradusconftituunturipfæ res,de quibusagunt, fine inter fe, fine ?um legibus duilibüs , amp;nbsp;feripto Iure conferantur, ’riwA lexfet l^imx notaefunt,qurercuerentiamergaeos,quorumbeneficijsSCcUfain cu!id£Tab, hac uita fouemur,praecipiUnt,ut funtde coi^ndis parentibus fiC magi-ftratibus, Namproximumfacnlegio crimen eft,aducrfiis illos aliquid improbè mpliri ,1, i,fF, ad 1* luliam maieftatis, Proinde in facris quo-que literis proximè fequuntur leges de colendo Deo, Lex de eolen-‘dis parentibus, fub qua omnis U^feruantia erga illös, qui nobis pri- ' Sccundilex. tiatim autpublicè præfunt,comprehenditur , nbsp;nbsp;nbsp;Secundae notaeinter
has leges funt, quae prohibent uiolenriam.ói' infidias ,auibu3 interem ptio clt;yporum quaeritur, Nam ita lex de non faciendo homicidio 'Xgrtultx, interpretanda eft. Tem» notx funt/quae prohibent infidias alie-
norum
-ocr page 99-tj^K O4 CONRAD, LAGYM.' PARS !, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
nonun Fœdcruin,corruptelam morion, SC uiolationemhoneftatfs, in tills qui noftrac fidet crediti funt, ft Cut uxor, liben » fcrui ôSc, Qjurtæ notât Qü^rW» (une, quae ahenarum rerum Ô^poflèfltonum turbattonem Öt diflipatio nem,fiuc td artcjnie utolenter fiat»^rohibêt,Nam furtS eet am ufuranus, 8C quicunque ahus^ui fraudem altertus rebus ftruit, committere utde* tur, Qitintae notae funt,quac malcdtcentiam 8C mendacia,quibus ahorurn (^iat^, exiftimatto lacditur,aut m fulpidonem trahttur,prohtbent.Nam eo puio hanc Icgem de non dfcendo falfo aduerfus prOxtmum tcftinionio retéren Ttflijii««lt;A dam^Hc jUt prohibeac detradiones SC caJummas, Etcnim teftimonia quae in iudieqs deponuntur, non nifi à turatis accipiuntur, ut qui m iudi cijs falfumöicunt tcTtiy^ioniu, contrafecundumj^arceptu prnnx tabulae peccent^Poftremae notae funt inter Leges naturales,quac affeduum uitia ^‘’ft* cc impetus prohibent» Nam poftremis duabuslegibus, de non appeten-dauxore,alijs^ rebusproximi,non fcelera, qug iftos affedusfequuntur, fed uitia il^rum jffeCMium prohibentur. Namfupra tlia fcelera de non committciKio adultcrio,aut furto prohibita funt. Atlt;$ ad harum quidêle-gu tanquam ad luperiorum gquitatê fepe rclaxatur obligatiojuris fcripti, quam relaxationtm Canones uocant difpenfationem, de qua xüj.diftinc. r^il^enf^ré» amp;nbsp;ibi glofJLegcs autcmriuilcs amp;nbsp;ratio cenfent hanc moderationemiu-f#x4tw«Ä. ris fcripti per- geflijtatem naturalem neceflariam, quia naturalia iura funt tmmutabilia. Ac proinde non poflunt ea Icripta unquam penitus toili, Nrffwafü («rlt; ficut uidemus inTucceffionibus mafculos iure ftatutario Igpe prgferri fa» wutMAhUU-minis,fed tarnen eas propter çquitatem naturalem non omnino hgredita-
^^ tibus excludi. Qiiöd autem iura fcripta funt moderanda naturali aequitate luf^^crifU, ab inis,qui habCKhiris dicendi potcftatem,Sianifeftum eft in facris htc-ns exemplum, Exodj xx, ubi Deus ]^recipitMoyfi,ut conftituat tres cp üitates,ad quas confugere poffent, c^i fortè defendendi fui caula cædem * perpetraflent, ut ibi ejuüm dicerent, nee prof^quentium ira pcflunda-rentur,fed fi fubeflet aliqua caufa, ablblucrentur, adhibita mo^erationc legis de non facienda Ade per çquitatem naturalem.
V erùm, quia non fatis tutum eft,propter iudicum imperitiam, 8C humanarum «iam mentium caligincm, in quam facile propter affeduum impetum deducuntnr, effj liberum lus dicentibus,ut quoties ipfis uidc-«tur, leges çquitate naturali moderentur. Diligenter prohibitum eft iure ï^manQ,ne quistemere idfibifumat,autlicerefibi exiftimet. Namft-cut Celfus dixit in quçft. de xquo SC bono: pkrunep fub autoritäre iuris feientiç perniciofe erratur »I.Ti feruum -^ fequitiÆ. If. de uerbo» ob lig» Qiiare cùm in fado,de quo iudicandum eft, aliqua deprehenditur cauia, propter quam rigor iuri» fcripti uideatur moderandus çquitatc, hgetradi- Ae^tM *19 tur sc obieruatur à iureconfultis régula, uidelicet, quod fi çquitas kripta ^uxnHo pr^fU fit,atqj etiam rigor, turn regulariter aequitas pracferatjir rigoripux.legem rniArî^ù placuit. C. de ludicijs. SC I. in omnibus, ff. de reg. iur. Huius rei exem# plum eft ff. de eo quod certo loco.l. quod fi Epheß'^ interdû. ubi permit titur iudici, ut, fi aceufat^ propter non folutam pecuniam, probat ie ob-tuliiïêadori, autdepofuiftepecuniam, cumabfoluat, neepatiaturam-plius quiddam, propter utilitatem tcmporis,quod interuenit, ab eo exi-gi, quamuis tardiuspoftea, quamdebuerit,numerarit debitampecuniam. Si nero rigor iuris abfque aequitate fcriptus inuenitur , turn uo-iunt indicem propter opinionem acquitatis à iurc fcripto non recede-rc, ut in I. proipexit. ff. quiêC quib. manu. libe. non fiant. Vbi lex nee eum feruummulicris diuertentisauirouultab eapofk manumitti, qui extra eius minifterium in agio, uel prouincia fucrit ^ qui tarnen propter nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
abfentiam
-ocr page 100-IVRIS CIVILIS METHODES
abfentfam ignarus rerum muhens diyertenns credatur» Ac proinde per manumiflionemnonutdeatur quçltione fvibduc 1,0b quam caufammanu miffio in ea lege prohibetur, quód çquitas poftulat eum dimitri feruum,a quoceflat ratio legis» Verùm Vlpianusinealege,q«amuisfatcaturper quàm durum elle tali feruo negarilfbertatem conce^îam à mullere diuer-tente, tarnen addit fic legem fcriptam elle, fignificans à iure feripto non efle recedendum propter acquitatis non Icriptac rationem feu opinionem. Si uero neep çquitas,ne(Çrfgor iuris extant in legibus fcripris,tum permit titur ^us dicenti,ut de fimilib» ad fimilia procedat, 66 ius ab cxempIis^oHb ^WK IwifK gat^iuxtJgt;nonpoflïint»fE dell^amp; S, C» Autfieaquoep définit,nobile officium. Kidicis officium implo«atur,tanquamfubfidiariimi 51 extraorainariumiu *f dicis auxilium,quo petentib» gquitas miniftfatm^ invo corttinetur,argu mento Lófputo,ff;famhhercifcungt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Hadenus oftendimus quomodo legum quarumcunep obKgatio tolla-turautmoderetur,fiidfuperiorum offenfio aut çqUitis rationis in fado poftulet,nuncdeobligationeiuris fcripti,acprimumqgidenrinhaccon-fideratione^bligationumiuris fcripti obferuanda eff régula Modeftini, Leget poméria qua dicitur, quod conftitutiones tempore pofteriores pTæiudicent fuperi ^^ rts prlt;ewdic4oribus,ideft,inisquæanteeasprodita:funt.Hii’êniminquit: «é linctytri^ reprioribus, si^cuJ'KtTK^etii‘w^ó'riq«t'^7ipoQCv^. Sicut manifeftè çlï cernere in Au-themquae funt Codici infertæ,ut antiquioris iuris corredionem per Nouel HoueUtf nbsp;nbsp;nbsp;las,adeo^ à nouiflimo iure fadam o ff end erent,Secundi régula eft, quoi leges iudiciofuperiorurn latacelapfis duobus menfib, demum obligent, v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Authen,ut fadg noug conft^tutpoft infinuan earum.colhv,T ertia régula eft,quód hec natura fit l^um, ut ad futura,non ad prieterifa negotiare-• fpiciant J Jeges 8C conftiuC^de leg^conftit. Proiijdc fi qua noua confti
* witio adferat prgiudiciumliu,inqua quidam fenteptiæ fint latac,iux,iu» antiquum, tarnen non jermittitur, ut propter luinouumfuperucnicns, fententie/efcindantur in prgiudicium alicuius ex litigantib» Porro^quia StdtuU diMB. Of Batuta habentur loco conftitutionum, pauca Æde eorum obligatione do^etquofobU ^“^’^ dicemus.Non enim idem tempus obligationis in hls eft,quod in con ^^^ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftitutionib* obferuatur» Nam ftatim poftquam cognita funt ftatuta, obh- xÿ« gant ciues,atcp etiaaduenas,quàm diu in aliqip ciuitate commorâtur,iux, EfinÄ ibi not.fff de decret.ab ord» facien. Si ueró quis ignorer conditum effe ftatutS, turn uidendum eft,an ita fit conditu,ut lol urn afferat cqpimo-dum. Nam tum ftatim obligat etiamignorantes, fi appareat fupinam efle eorum ignorantiam?b penult, in fin, C, de decuri,lib, x, Ati^ hoc cafu fufficit,lï quis per teftes poffit probar e,ftatutum eflèpublicatum,arg, nor. circa l,ea quidem,C,de accufat,Si uero ftatuto prçcipitur,aut prohibetur, quod erat liberum antequam id conderctur, tumfpedatur tempus intra * • nbsp;nbsp;quodconditur,fi'u^udex decreuit eius obligationem oriri. Nam intra id
tempus nemo ad id obligatur,lèd porrô quoeç neminem ab eins obligatio 1^ excufat fupina alicuius ignorantia,c, ut animarum extr, de conftit, in fexto,In refpedu autem prteteritorum et futueorü negotiorum fere idem obferuatur in ftatutis, quod in exteris conftitutionibus 06 legib, Niyn ad præterita decifa,ut ea euertat ftatutum recens conditum,trahi non po!teft, etiam fiexprefle in eo cautumfit,ut ad preterita traheretur,l,cauflàs, G. de tranfad, Item nee adpendentia per appellationem in iudicio negotia, tra-huntur ftatuta, Authen,ut com de appell, cog,inprin, amp;! in Authen,in me dio litis non fie, fac, for, aut iuff fed Iccundufti general.leg, dec. Si uero lisnondumeftinchoata,autnullaturnde eajata definitiuafententia,tum • admittuntur ftatuta nuper condita, lux, 1. leges St conftit. C, de U. Si con ftir.
-ocr page 101-FBR D. CONRAD. LÄGT lt;nbsp;F A R 5 I. *-r
ftit. K iittat t gftæ »'n Anthea» in«medio litis ÔCatt^
Poftqiiam autcm mdicauimns, qwgndo legum Ô^ ftaentor nm obîfgatîo onatur , Ô^ ad quad tempus negotiorum noua conftiturio in iudieqs tra-lt;iatur,ui'dendiim eft, quos, QC quo loco quemque obligent leges óf ftatu-lt;a» Non enim quemque quaclibet I^, aut ftatutum cuiufque reipublicas obligate Namea qn« conftituuntur ab inferiore à principe fiuc Impe-ratorejiliosnonobJigant, quifuntexcraeiustcrritoriumgt; Notacnimeft Rcguïa,quódextraœrritoriumiusdicentiimpunenonparetur« bextra» ff. d^urisdidf, omnium lud, SicutnontenenturJegibus Romanis, qui Ïmpcratorem Romanum non agnofcunt ♦ c lus d^nntum, difti«c. «. „^^^^ Prattereafixant ftvutumdefinite exprimitperfonas, aut earum condi-Cionem,quasrcipfcit, taaien non comprehenduntwr, qui extra talium per fonarum fünf condiooncm, arg, b fin, C, de Teftam, ubi permittitur ru-fficis, ut ft cif non detur copia Iircr^orum,cx quibus différé pofsint,quo-modo teftamenta rité condantur, turn liccat eis etiam citra folennitatera iuris teftar^nta fÂcreT Verom hoe folvïm rufticis, non etiam ahjs in r u-»■e babitantibusoonceditur, Exemplo igitur iftiusIegis,coIïigKur hare ge j^^ perf^KA^ ncralis régula, Qitôd iura certa defimtione perfonarum conftituca, non luwnexien^i «xtendantut ad perfonas^b illis diuerfas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur ad dwaiis
gg nbsp;nbsp;Porto, ff quidpon definitis perfonis conftituitur, turn non modo obli- ptrfenAi.
gantur,qui in iftud ius confenferunt, uerumetiam iUi, qui in eoloco uer-wntur,ubitalciu»inufueft, bq, C,quemad,teftam, apert. SicutPom-Plt;”*/«’«w« po mus Atticus,quamuis Óuis Romanus, ultrô oblecutus eft moribus A- A«iri«, «herucnfium , eóm in eorum republica uerfaretur, Atque reddunt qui-dem lureconfuftöiuius obligationis hanc rationem, cum hac diftindio-ne ,uideh'cec, quoff fi ftatutaagant de rebus, quae funt uoluntariae iurif-diiftionis, turn quia irfaduenarum arberio fît, uelint nee ne in co loco ,11- . bi forte uerfantur,, tak quid faccre , quod ipfis ex ftatuto lo ei prarfcriba* tur,uideri cos quafi corffentire in ftatuta, fiuoknies, quod ipfisliberum Alibi fit,faciant,exemple b «, C,de Emancip,Iib, ubi Imperator« über cf-fe ratam emanpipationem, quam etiam ahenigena fecundum legem mu-inicipalcm fecit, Idco quoque in contraAibus fcquimur folcnnicatem e-©rum cekbrandorum, quam ftatutum loei,aut mores hominum nobis tra duntobfcruandam, bSifuhdus, ff.deEuidion, Itemtencmur,utiux-ta ftatutumîoei »ubi cclcbratus eft contraAus, contrahentem conuenia* #nus,iiJxta dïAam kg.Si fundus, 8^Dy,in Î.contraxifle, ff, de AAion, 06 ©bhg. At proinde obftringimur etiam fcquiconffbctasiudiciorumob--jfer uationes eius loei,ubi litigamus, b iq. ff.dc teftib.in fin. Idem offert tuatur in ftatutis de ultimis uoIuntatiSue. Nam 8lt; illis obligator non tan «lira ciuis,fed 06 aduena. f,ij,C,qucmadmodumteftam,aperi, Ncc«xcu p^g^^nii fat quenquam aduenam à pcena ftatuti,ß in id aliquid committat, nifi pro nom^iiAldiai tabilis ignorantia deUAbucut fuprà diximus, Quôd SdeliAum eft ciuf- (xtuftt, 'modi »tarnen ut iure communi etiam note tur,delmquimus inftatutumre-
, »nota omni excufationc. Punitur poena in cum conftituta, Authen, ut 0* ' nines obed,iudicib,prouinj^:olbv, amp;nbsp;ff, de ex, ord, crim, ffaccuhr. Et a-Uis iTulgata eft régula, quôd deli Aa SC contraAus in obligatione conuc* niendi paffficcntur,iux,bomncm,ff, de iudieijs,
«9 nbsp;nbsp;Secunda pars diftinAionis inhac quaeftione eft, quôd fi ftatuta non a* gant de rebus uoluntariae iurifdiAionis, fed contentiofae, ut fi agant de re Sus, undeMcedat nobis tus» cuiuftnodifuntftacutadcferuitutibus,de * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fucceiff
,g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏVRIS CIVILIS METHOD V^
fucceffionfbus turn cogimur fcqui tug eius Ioci,ubi res fita eut 1» an in to* tum.C.de ædifieps priuatis» Exempli grana, Si quisdomicilium Viten-bergac habeat,amp; Erfordiae ducat uxorem, tunc cogitur bona, quae illi nomine uxorisobueniunt, Erfordienfiumiurepetere» 'ßoIetö^inhacdiP J® Stihiti tiudtet putationedd,quaeri, Quatenusftatutaprohibitoriaobligentciucsextra WM ohiiffnt(U territoriumfuumagentes , ÔCin diHoIuenda hacquxftione reguktis eft »ef extra ttrri jjæ^diftindio: Quàdftatutafuntprohibitoria^autrationetci,autperfo-onwu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hae^aut folennitatis» Rations rei,ut fi conftitutum fMh’n aliqua ciuitatc,ne
maritus inuita uxore alicnet dotale praedium* Ifto nanque cafu nönÜcet marito*contraftatutum aliquid de doté uxOrts alienarc,eoamfi extra territorium illiusftatutiagaiit, autetiampraediume^tr^idfitumîïu b i^8C dim lex, C, de rei uxo, ad, Ratione perfonæ ftatutaaliquid prohibent, aut propter feuorem, aut odium perfonæ. Si fauoris cauk alflquid prohk betur, turn non licet ciui, ubicunque agat, aliquid adueffusftatutum fviac ciuitatis facerc,ut fi ftatuto caucatur,ne uir uxori aiiqu^i donct, nifi mortis caufa, turn illi non conceditur, ut in fraudem ill ills ftatuti affo quodam practextu u^ori aliquid de fuo largiatur, Eft enim talie prohibitiodona-tionis fauorabilis, nimirum quae eo fpedat, nc amor contugalis fiat uena-lis, fi liberum eilet coniugibus fua bonamutinsdonationibusinuieem transferre, ArgumentobiscUibonis,ff,deVerli,obligation,ófff,dcCu SMfttU opip ra, furio, b Julianus, Si neróffatutum aliquidprohibeat propter odium euw metMUn perfonæ (cuiufmodi funt ftatuta opificumpaiTim in ciSitattbus Germa-hi^ Gavunia ni», quibus exel udunt à fuo confortio uulgo quaefitos ) turn extra territo excludunt Ba num ftatiientiumccflatftatud obligatio, Argumento b ex co, ffidepoftu ^jrdot. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;kndo. Et eft ratio in promptu. Nam iuxta rcgulam, q^« plena eft huma-
»fguljroJi.n'e nitatis, Odiareftringenda^unt,fauores autemdilat^ndi, c, odia, extr, de
^^ fexto, Ratione folennitatis fi quid prohibeat ff at uturn, tenor« diUia . g^p^j^pj. obforuatur, qyód talia ftatuta extra territorium ciuem non obli .
gent, N:yn in obferuandis folennitatibus femper infpicitur locus ^ ubl resagitur, bfi fundus, ff, de Euidipn, Sfl, ij,C, qbemadmod.teftamenr, aperi,
Mouentur Sf aîiæ quidam quxffioncs à dd. de obligatiane ftatuto^ rum, fed inftitutinoftri ratio non patitur eas Ijicomnescongcrercatquc diffotuerc. Licebit ftudiofis eorum tradfarionem ex commentaries Do-5t4«torwn dforumpetcre. Nam Bartolus,0f exteridodorescopiofedeftatu^orum »Mfirw, obligatione difputant, circa 1, omnes populi, ff, de luft, Óf lur, amp;nbsp;circa b cundos populos. C.defumma trinitat, a fid, catholic, Neque ego tam multusinexplicandaobh'gauone ftatutorum futurus cram, nifi iudicaf-iem hanc commentationem plurimum ftudiofis profuturam in uniuer-fum iudicando de autoritäre, ratione Óf ufu legum, Cæterùm hoc pratter- Jt Confunu^, ^^.^ j^- poffumus, qwöd codem plane modoiudicetur de confuctudinibus, fiueiure confuetudinario, quemadmodumdiximusdeftatutiseffèiudw ctndum, Neque enim differunt aliter confuctudo óf ftatutum, nifi quod SNUiU feri- ftatuta fcripto , confuetudines ucrö ufu conténentur, Si quis tarnen re- jx {Kn,cornuetudi quirataccuratam dilputationem,de confuctudinibus, carum^obligatio# nrs ufu conti nibus, ille uideat Bart, ÓC dodiores circa 1, de quib, ff, delegib. ófCynum «f«nr» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;circ^ titulum Codicis,de longa confuetudine,^ Canoniftasin tit, de con-
fuctudine,
DB IN-
-ocr page 103-perd. CONRAD« LAGVM. P A R J I» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»9
DE INTCRPRETATIONE
Legumô^ftatut^um, Cap« VIII»
JVMHARIVM.
«. interprctatîolc^umamp;ftatutorumgjrfitnccefiarîa.
a. Duoinlegum inMrprctarioncfpcdanda.uerbaamp;uoluntas conditoris. _
j. DidumPaulbhabensesuidumôi ami(îlücontcntoscflc,quomodoaccipîendû.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Gloffarum in iudicàndis amp;nbsp;explicandis legibusutilitas.
5. nbsp;nbsp;nbsp;Propria ucrporut^fignilicatiô in legum inrtrpretatione fcquenda 8lt; præfc ^tendaeft» ,
«. In dubiolcgesînterpretandæfnntbenignîus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
7. nbsp;nbsp;nbsp;Vfus loquendi-in ^u^uc lingua fpedandus» quia confuctudo optima legurri intcrplt;es. . nbsp;nbsp;nbsp;• • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
8. nbsp;nbsp;nbsp;De dubiàuocabirti,amp;obfcuralegumînterpretatiorié.
: VÖD allaseuenirc ftlcnin eniditorLim hominum fcriptis,ut cnnijiortiàtisperpendatureorumfententia,etiambeneacfapi-ent.er didaperperam accipiantur, idem in 11« qnot^ non raro ac-ó'dit: Sæpenanq] animus non improbusfpeciequadamuerita-
’ tisiRerroremducitur,utquod nimiumputctjiferbis innirens, fententiaa«utorum rep^net, aut relidis uerbis fuam quandam opinionem de uoluntate-fcrfpforum fibi fingat « Sicut uidemus accidiflè in plerifq^ fen-tentijs Äuguftini« Neque obfcunim eft ex Commentary's dodorum fæpe ki _ » reconfultos quo^ eodenrmodo falli « Itaque incerpretatio legum óf Statuto-turn non ideo tantum neeekahaeft, utoccurramuscakimnqsimproborum, ^^ quot;nbsp;«erumetiam ut apud bonos quoqj certa legum retincatur fcntentia. Anp id quidem magis n^Wsconadum,quia,ficut in^rouerbio,aduerfus Sycophan tae morfum noa eft rgmedium « Danda eft itacpnobis opera, ut fakem apud bonos,quantum fieri.poteft,finceram legum conferuemus icntentiam,j^ft-quam experientia ettam nos doceat,omnes calumniatorum cuniculos amp;nbsp;infi diaspræftrUi óf caueri nulla in re penitus pofte. t^xamuis igitur difficile fic tradere aliquem mqdum,quem interpretandis Icgib« ubiep fcquamur,tarnen qui a prodeft ingredi regiarn uiam, cüm non detur dux pér compendiafiam, Reg^ wrf. nos quoeß generales régulas, qua: in expheanone legum obieruantur,hóc
* loco rcccnlebimus « Soient igitur duo maxime in omni interpretatione Ie- ïquot;®- »«»«’?’'« gum fpedari,uerba uidelicet,óf mensfiue uoluntas conditoris. Sicut Rheto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“‘*'* resinjtradatione legumpræcipiunt, quærendum efte deferiptoóf fenten^ tia. Neq’ enim unquam fatis tuty^m eft horum alterumfine altero complcdu ^^ Quanquam enim mentisfenfa per uerba proféranîur,tarnenquiamaiora ” nbsp;nbsp;nbsp;* * funt qua: cogitamus, quant fcribimus, femper uerba tanquam remoti quidam indices ad animum proferentisreferenda funt,ut inde colligamus, quer nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''
3 fumfpcdarit,aut quidpenitus uoluerit« Vt cüm Paulus priore Tiftoth.ie-xtodcminikris Euangely dicit:Habentes uidurnS^amnkum,bistontenti g^^ PuuU, fïnt:nonfic cogitandum ck,quód uoluerit eos itaindiem uiuere,ut nihil am Hakwes «t« plius expelt;ftarent,quam ne frigore óf fame necarentur « Nam hoc etian» hu- Hum er ami manitas prohiber Paulum«ioluiftè. Magis itaeg fic accipiendaeft Pauli fen- dum contai tenMa,quôd cum uellct eos abeftè à cupiditate habendar urn opuni,fuo exem ti fitis^ plo monuerit,ut contenu uiuerent,fi ea,quæ ipfis pro commoditate huius ui ta: inpræfensneceftàriaeflcnr,haberent« Namita etiamLegesuerbumui- _ lt;ftusinterpretantur,utfub eiusappellatione, omnia quæ efui,óf potui,Sf cul ^‘^ *f^ tui corporis neceftariafunt,comprehéndatJ« uerbo uidus,ff',deuérb«fi'g« .”ƒ Ï'“* Etqgt;Paulus h»c fcnferit,têftantur eiusuerba,prioreadCorinthiosnono,“^^”'“ * ubi dicit,q) Dominus etiam ^a ordinarit,ut qui annUncient Euangelium,de Euangeliouiuant. Proinde cauenduminprimiseft,neuolunratelegisla- • toris non confiderata, ex folis uerbis de fententia legis iudicemus « Deinde
-ocr page 104-IVRIS CIVILIS METHODVS
ÄO
ne una aliqua parte legis propof: ta ST arftpt»,dc Iure refponitcamus* Inenif* le nanque eft, nifftota Lege perfped^iudicare, 1. inciuile» (E dclt Ôf S,Clt; Îd quod non de fingulis tantum legibus, ucrumetiam de fingulis fehemati-bus lullsaccipiendumeft,uidelicet, utdilgenter inuefti^emus, quidin qua que Iuris fpecie conftitutumfitpafsimwn legibus, priufquamde unaaliqua eiusparte iefpondeamus,necunialicui fententiæineufnbentes parum cir- . cumfpeeftè propter alias eius fehematis Leges pronUnciemus., quainremi- 4 „ t abiliter nos adiuuare polKint Gloflarum remifsiones^uibus Leges in fpe-‘^‘'’j7‘lt;’'‘^”’‘^‘’j-,cmpugnantes, nobis indicant, atque explicant, ut magna ijs haber^afit mendittio. gratia,^li eas in communem ftudioforum ufum collegerurtt, •
Porro, ft uerba legispropter ambiguitatem oratio ni, aut uaréim uerbo-rumftgnificationem nonVunt perfpicua, ut ex iHi^ï^rra ehei p.ofsit fenten-tia, tarnen uidendum primum eft, quæ magis propria fis uerbor^im ftgniftca tio. Nam eaubiquepræferendaeft^nifîmanifeftèappareat legjslatoremid ^ Pnpmutr uoluifie,quodimproprius fermomagisquâm proprijs exprimât,Unonalitor«»« ftgnifï ter, ff, de legatis, üj, ÔC1, »•^•fi is qui nauemuerftfi inreduftia, ff jde exercif, tatio ubilt;^ aefi, Sicut enira natura in omnibus rebus amatfimplicitatem, itaamp;f in ferma fr^fèrenii ^g proprietas Anquam ftmplicitatis miniftra oratfe’^“’^ imfjroprietati ÓC uer eftm U.unter bomni pian ris, quæ non illuftrandæ rei gratia adiï^^’^i^‘^i'’^4i^^*^^’^^ 9“^ çretitione. ^^æ p^^^^. ^ g- ueró inter proprias uerborum fignificationgs occurrit delft® ïBJat»o6e»»^^‘'^“°»“^'’^™^S‘s idoneafitad explicandamLegJs fentêntiam, tumeadi gmorfernen g^’^’^^^ft, quæbenigniorem uidetur reddere fentcntiamtNamhicIocum aafe!iuend4. habctRegula,quadicitur,quódbenignius fint interpretanda: leges, utcon ’ feruetur ear urn uoluntas,l, benignius,ff, de legibus,^ S, C, Vt in Macedo-MacfJoniks niano Senatufconfulto profpeflum eft parentibus,nec^nturfoluerepe-S, C. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cuniam,quam quisinuitis,aut nefcientibus illis, eorumliberismutUo dedir,
Hit^fi quis feneratordetfiiiofamilias^annum ueternofum ea fpe,quód à patre eius confecuturus fttprecium,tumfi pater fretusbeneficio Macedonia ni Senatufconfulti negetm obligatum adfoluendum pro filio , profedo non eft fereiÏdum,ut hac cauillatione fcencrator effu^'at,lï dicat fe non pecii niam,fedpannumeiusfiliomutuodediffe ,iraq;nihil efteab eoaniftudfena-CdniTlittio, rii^confukum commifTum,ac proinde patternteneri ad foluendugi pro filio, Hsec inquam cauillatio fenatufconfultiMacedoniani,non eftadmittenda, fedmagis contra foeneratorem ld ita interpretandftm ,quód pecUniac nomft ne,nontantùmnumeratapecunia,fed omnesres tamfoli,quammobiles,6C tam corpora,quam iura contineantur,iux.l,pecuniç nomine,ff,dé'ucrl^.fig. Nam cLim manifeftum ftt hoe confilio iftutf S, C, effe conditum, ne paren-* . tesliberorumtemetitate contrahendo été alieno grauarentur,beneficij ra-ïnterptf 14110 jj-^ y^qm^i^ut benignior interpretatie uocabuli eligatur QC acceptetur. Deargor Mi prigpj. ^j^i^ præcipuèin priuilegijs fiCbeneficijs fieri interpretatie largior,Óf • quaeprofit,nonobhtillis,quorumgratiafuntconcefla,c,inhis,ex,depriuft lc,c,cnm tarnen,extr,(ïe teftib, In difcernendo autem fermene proprio ab Confuctudo nup^opno prodeft plurimum,tenerc fchemata SC tropos. Si ueró uerbi fig-opt, Icgumin nificatio eft ignota,turnufusS^ confuetudo confu^ndi funt, iux, I, ft inter-urpres. nbsp;nbsp;pretari,ff,dcll.Eft enimoptimaleguminterpresconfuetudo,quod ita accipi
vl'ut loquen endumeft, quèdfi uox aliqua fit ignota, aut compofitio uerborum adferat (in« gwaïj; uerbisfingularem quandamfignificationem, tarnenufus loquendi in quacg 7 fwga« jpeÜA lingua fpedandus eft, Nametiam iundura uerborum ex ufu loquendi, uari duif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;asparit uerborumfignificationes, teftante Horatio,cum xnquit: Dixeris e-
jMmflHra «ft gregiènotum, ficallida uerbumReddiderit iundura notugi, In confue-borum urn tudme qm^p obferuandæfunt generum,perfonarum, numerorum narratio-4ïplt;^tt/ig«nes, Notumenimeftinomnifermone, quódrtomenfingulare pro plurali ßeatißnes. ponitur,ttem quàdmafculinumfæpe comprehendat feemininum, iux,l.»,ff, de uerb.
-ocr page 105-P B R D. C O M R A D. L A (S V M. PARS I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt
deuerKfîg, lucçifu'udicandodcctjnfuctudineloqucndi, diIigcntcrobfcr-P/gw* ko-« uandx funt figurât uerborum, q«Jis eft EnaUage, Synthebs, ÔC Meta-^oruw obÇcf phorarumlpccics. Metonymia,S^ id genus abarum figurarum, Huius m- umi^* tcrpretatioms exemplum elle poteft, ea difceptatio, quam refert Gent Üb» xvt Romæincid*flcdeproletarijs» •Namquuminlh xrj. tabufifiat menuo ^foutarif, proletariorum,^ cAis uocabuli fignificatio plenfquc ignora eflet, quendam lureconfultum rogatum à quibuidam in foro, fcnbit, ut ipGs ufum ilbus uocabuli indicarct» ^VcrùmipEim ignarum jntiquitatts relpondiffc, quôd lam^udum tafia uocabuladefijflênt elle in ufu^ Itaqj fibi nihil de einsuocis fignificationc eônftare» Cûm igitur forte praetenret lui lus Paulus Poéta, .. ilium quo^ rogafleJcnbit, ut fiquidipfi de ufueins uocabuli compertum eflet, non grauarctuw’pfis communicare, atqut ibi cœpiflè Poetambo-^^^^^^*^’ minem declaim diclt;re, quid prolcfarq olim appellati eirent,qui cûm propter rei faipiliaiis exiguitatem, azéris temporibus rempublicam juuare non poflent ftipendjtjs, educatione fob o lis 3^ procreatione prolis tarnen prodelïèn%urbi,ftt ex eorumfobole miles kgeretur in tumultuariammf-linam, Proinde eines tenuifle morem,6^qui per quam exiguoacre cenk-bantur,didos eflé Romat Proletarios,tanqnam eos, qui non operifaus, ied
8 procreatione prolis remp^ iuuarenu
Hine fatis mapifeftum puto,qnomodo ignota uocabuli fignificatio ex con ^r^^^^ fuetudine quacrattir* Cgcterum fi'dubia fuerituocabuliinterpretatio, utin ^ f***^ teruariasfignifieationes ncïciasutrammagiscligaj,tumeapracfcrendacft ” “’‘ alqs,quxgerendacreiuidetur accommodatiorj, quotiesdubia. ffidereg. fur. Si uerö ratio leg urn, uel flatutorum adeo fuerit obfcura, ut nulla ex ca elici fentêtia pQ^t iuri conientanca, tunepetenda eft interpretatio à con obfeurit^t ditoribux.lJege^cratiflr^ t. C. de 11. Atque bate quidem omnia qua: hade /fgufnud /k nus de interpretatiofte Icgum diximes, tantum ad Grammaticainterpretati- Mortta, onem,qua uisamp;ufusiiocabulorâfolûm explicatur, rekrnuolumus, no’nad cas interpretationes k^um,quibus fententia eariim,9lt;' ipfa forma Iuris,quam conftituunt propter ueduntatem co nditoris, aut ranonem iuri* in illis con-fpicuamextctiditur,aut pcrftringitur,ficut pauló póft indicabimus. Pertinent autem ad Grammaticamhancinterpretatione legumpropriètituli ff; de uerb. fig. 8f de rebus dubijs in C. Quamuis enim illarum legnm, qua: fub iftis titulis extant,magnusquoque fit in explicandis inftrumentis Teftamen torum,Legatorum,ali]scg ultimis uoluntadbus , item in contraduum, SC o-mnis ^enefis padorum teftatorijs fcripturis ufus, tarnen hue principalitcr, tanquam ad rem,in qua maxime^ericulofa eft interpretatio, referri debent: CC qui uolctpracftare artifieem in interpretandis ftatutis,illc poterit cxcmplo carum Icgum in quaque lingua obferuare idiotifmos,tropos, formas^ in ca Uquendi. Satpc nanque ufus poftulat ,ut in illis quaere nd a fit tail's inter-pretatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• *
DE INTERPRETATIONE
Icgum atque ftatutorum reftridina, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
. Cap. IX.
S V M M A R 1 V M,
t. feeftringcre leges SC ftatuta quid fit,
». Diftum limitarifecundum eius radonem.
I. Ceffante rationdegis ceflat amp;nbsp;Icx.
4. Legibus latis prudentum interpretatio defideratur, s. Prreepti de non o ceidendo reftridio.
«. Quando inftftridionelcgis auerbislcgisautnonrecedendum.
7, Didum Pauli,Scortatore^amp; adulteri regnum Dei non pofsidebSfii * inter- ,
pretatur.
-ocr page 106-M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
E S T RI N GE R E R^\SC ftwuta,eft generate« In lUi. ora rioncmfiuefcntentiamjSaeôqueformamiurisininisgcncralt- * tw èonftitutatTt,adcertasfpeciesrerum tubeodem gencre corn-t'S prehenfas rcdiicerc. Id ucfôfit,cômratio legis aucftatiidccHäe ArUriâio le nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in quibufdamfpeacb.fiuê caiib.fub generali orarionc compte
|«m, hcnfis, Nantlurisrcgulacftjquoddik^umdcbctlimitaflfccundumeiusratP , onem.b hæcadio*fEde calLimniat.utinh adigere •^’ quamuisÆdciiir.pa-tron,ftatuitur,qiiôdfipatronus iiirciurando cogit lilyrtum ne ducat uxo-rem, tumpriuctur Iurepatronatus,itaut lure point illi negate obfequ^ pa-tronis débita, lamfipatronus forte habcatlibertumcaftratinTf,fiC ilium iure lurandoprohibeat ducerc uxorem, quacri potcft,anp«ronusat«tttat fuum lus in IibertoJux.L adigere, Ac uidetur quidem anfttere;, fi qius uerba legis tannirn rcfpiciat. Nam generaliter de libertis loquitur, V crûngt;quia Icxpro ié^r^umô ditaeft, neperpatronos^impedireturprSercatio fobolis in libertisjamp;con-fottß itnet ftatquödeaftratusnonpoteffgenerare,ideocclfintjianonelegis,ceiratdC J ^^f* kx, Nampatronus non procreationem fobolis, fed pctîilantiafh impedit, côm caftratum iurciurando cogit abftinerc à matrimonio. Ex hoc igitur ex emplofan's pcTfpicuumputo, quödreftringcre legem aut ftatutû,aliud nihil fit,quam generalis conftitutionis formam contrah«i*, nc illis, in ^uibus non habcat locum, eins conftitutionisratio noccat, Vride Pompomus libro fe-Merprttit^’ «undo^»isitaeç,ff,de ong.iur. redèÔC fapienter dicit, nâturalitcr euenire, tiopruienti «t latis legibus defidcretur prudentum interpret^tio, Nlt;m eftmhacefum' 4 w legibm ne ma fit commendatio Icgum, quöd faluti hominum in hac uita confidant,ipla ft^ftnn, nbsp;nbsp;ratio, naturae^ indicium nos mouent, ut eas fic model emnr,ne feucrius ac
cepta: innoccntibnsobfint. Steutpraeceptumde non o^'^e nd,o reft ringen ^ dumcft,ucmagiftratniliccatdclinqucntes capite punire, Qjumuis enim iftnd præceptuminuniuerfum omnefh catdem homihis prbhibeat, tarnen quia eins ratiocft,ncquis priuato affedu-commorns,a!reripcr uim cripiat «itam,exempti hac lege d?agiftratus uidentur, cüm propter tranquillitatem publicum i^ federatos animaduertunt, non côm priaato quodum odio ficui-wntinimmeritos, Nifi enim Deus uoluifletmagiftratibus cl ft permiflum, titflagitiofosad fupplicia traherent, non tot poenas ad cocrcen^osSC tollen dos improbos al ijs legibus in uc ter» Teftamento^ onftituiuot,
HabendaigitureftÖd inhac interpfètatione eins regulx ratio, de ejua fu-prà diximus, Vt de lege non, nifitotaperfpeda, indicemus, Bicut enim multà rediusde pidufa quis iudicat, cömfbfolutam quandam imaginem Si non feorfim fingula membra intueturgt;ita melius etiam de iure refpondent, qui totum Icgum corpus alicuius reipublice fibi proponunt, quàm qui fmgu laslegAinconftderataquadamfeftinatione dccernendi fcquuntur» Scd eft • • inadhibendarcftridÿancuelpræcipuaRégula, quamponitgloCdrcXß cumexcepu -^ poft annum, in fin, ft; de coquodmetus cauia, uidehcct, quid déficiente ratione legis, deficiatquoqueipfalex. Namco omnisre-Itridiodirigcndacft, utlcgisradone diligentcvnueftigata, turn demum iplam legem cafibusaccommodet, camqueprorationis neceuitate SC ƒ on-uenientiarnodpretur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r
Qi.iarc operçpreciumin hac interpretatione facturi,hanc ma Bart,in quç-^Aio kgh rendarationelegisobfcruêc, Aut,inquit,ratiolcgiseft inipfalcgeexprelH, tjuoinoio m ^m jj^ ^{j^ jjgc annotata,autper interpretem ex conditionererum,dc quibus ttt(iig4nd4 j^jj. ^^(j., collecla,aut eft propter uariam Icgisutilitatemduljia amp;Sincerta. Si «x itäriiu yay o kgi# eft in iplà lege exprefla, turn fi ca penitus deficit in cafu, propter ®%^* nbsp;nbsp;nbsp;queminreftridioneduskgisdcliberamus, Mcctreccdereàuerbiskgis, ut
feruiant menti legislator's, hnon dubium. C. de legibus, amp;nbsp;ibi glos,in uerb, amplexus.
-ocr page 107-F» D. CONRAD. J^AGTM. PARS 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*}
»mplcxus. Ô^I. quicquidaftnngcq^fEdc uerbor, obligat. fi^ Dynus circa Rcg. fin.de reg. fur. in fexto/icut luprà in rcftridione h adigere.ff. de iure patronatus,fieri oftendimus. At firatio Icgis in caexp relia, non penitus cef-fat in cafu propofito, fed ahquoties uariarc tantum uidetur à cafu legis, turn non eft à uerbis legis recedendum, aut lex rcftringcnda, I, profpexit.ff. qui ÔC quib. manu Jibe.non fi. Idem fentiendum clf,ctim ratio Icgis annotata eft in alia Icgc,uïdeiicet, ut fi penitus edict ratio in cafu propofito, Icx reftrin-gatur. Si uero aliquWries tantum ceflet ratio Iêgis,nô reftringatur Icx. VH uer^ratio Icgis non cil exprdîà , fed per interpretem ex conditionc return collcda,tiim fitarn certaeftratiointerpretis,utccrtiorrcddi nonpoflèt,Iici-tum eft rertringere fcg^,ccflàntc nimirum certa jatione legis per interpretem reddita.'Namiquamuis tâlis ratio fit tacita,tarnen ab ea,tanquam caulà fi nali,ac fi client Içripto expreffà, argumentumduci poteft, iuxt.I. milites.ff. de rc milit. *
Qiiôd ^itcm ram d«num dicatur certa ratio interpretis,poftquam alia cer tior reddi non ppflît,manifeftum eft ex I.nominatim, ff, de liberisamp;pofth. Si ucto ratio legis eft dubiapropter uariam legis utilitatcm,cujnin dubio non funt uerba Icgis^Iiqua ijitcrpretationc rcftringcnda.l.i-^Is qui nomen.ff. de excrcit. aÂio. S unt qu?8am pugnantes cum hac diftindione opinioncs dd, quos recenfer Æigel. Areti. in commentario iuo, que edidit in tit. de iuft.ôd sur. Ego Bart, acquiefeehdum puto, propterea quoddiftindio fit dilèrtaS£ expedita. Porrà quac hadenus de reftridione Icgum 2C ftatutorum diximus, ibi tantùmiocum habent, ubi oratiolcgisautftatuti eft generalis. N am fi ad certos cafusdeduda eftlcx,2lt; Ipccificè expnmit, quos cafus uclit fub ea forma iuris compledli^antum nullo modo licet priuato homini, fua interpreta-tione earn rcftringete^multö minus çafum, qui fub ea comprehenfus fit,ex-
_ preflis uerbis propter aliquam acquitatis fpecicm,ab co uinculo lurislil»cra- jyifiam ?lt;«-” ri.l.x.C.dc ll.Sicut ÔC in Canonicis feripturis obffruari uidemus. Qjiis cnim y, scortatof ferrât,ut aliquis iftud didum PauffSeortatores ^ adultcri regyum Dei non r« et adulte poffidebunt, ita interp* etetur ac reftringat,ut, quiafornicatio, quar fit per fo ringnu Dei lutum cum fdluta,leuius fit pcccatum,quàm adulterium, Idco Paulus non de non poßUee quibufeun^ue fcortatoribus,fedde bis,qui eSm fintibluM, ahenum thorum lt;”««• uiolent,locutus fit,atc^ ad^ô paria delida coniunxerit/ub eadem damnatio-ne,quod non eftèt futurum,fi cidem pœnæ fîmplicem fornicatorem amp;f adulte rum üjbijçcret. Talis reftridrio non eft ferenda, quiaPauIusfpccificè expreß fit, quos uclit comprehedi fub e^damnationc. Et ego hoc cxemplo ufus fum, ut rem non ufqj adeô notam,in re neceflaria difccntibus oftenderem.
DE INTERPRETATIONEN
Icgum Ôd ftatutorum extenfîua. Cap. X.
SVMMARIVW. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
«. Extender« legcm aut ftatutum quid fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
x. Deferui altcriiatiuaftipulatione.
j. MonachosaequipararifÄuis.
4. nbsp;nbsp;nbsp;B ex ultra fuam difpofitionem non eft extendenda.
j. Statuta funt ftridli iuris.
lt;. Gafusomiffus in lege relinquitur difpofitioni iuris communis.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Dos quando ad promittentem non redeat.
t. Extenfionum,iuxta Bart-alia aftiua.aliapafliua.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Militate beneficium in faciendis Teftamentis.
10. nbsp;nbsp;nbsp;Leges nö licet extendere ad cafus iurecö muni definitos/ecuseftinoon dccifis, *». Arbiter aliud non fufeipiat agendum,quam in quod compromiffum eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• t». Extenditur nonnunquam id, quod in rtipulationcm non uenerit.
M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ITM» CÎTILIS* ÄSTHODT» *
if. StatMUiM,BefuJibonislargiri pofT^uanrumlihrat,
,4. Libensludkio natur« debet«rparcÄtuinh«rcdiws.
«. RefponfaprudentumJegum habentautoritatem.
»t. Statutorumeorre^ioiuxta leges iuris communis fieri drh*rgt;
17. Q.uodiiurccommunidikrepar,adiurcommunercducendun?eft.
1«. Interpretatioftacutorumnonfironerofa.
15. Minus onerofum efi.quod cum multis commune eft. '
*1. D)uusFrancïfcugt;fcrtuTprohïbuifle,nere^lafoarccipercingt;ierpretatione»»
21, Ociofa: Sinugatori« difputationesprohibcntur. ,
»J. Naturalia iurafuntimmutabilia.
»4. Intcrpretationesftatutorum,hominumpaflisautftatuiij èxclud^uel impediri non poffunt.
«I. Statutum non effetolerandum,quodinterpretationemftatutomin prohibe»«
atf. Impcraioris Interdidum de ociofa amp;nbsp;fophiftica inKTpriration^ SC fcribsn dis Gommemarrii in leges S^ conftitutioncs.
a^. Gaula commifra.appcllationcrcmoujriuola eft fecundumCahoniftai.
X T E N D E RE fegem aut ftatutum^eft luratconftïnira ad «- * M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 5 orationclcgis aut itatuti non expreflos propter ranoms ümï
^‘‘^^'^'^quot;’‘‘^^^“^^^^^f’n’fcrre« Éft^autcmÏftiiuscxtcnfi'onfs, ______non kuis aut contemnenda cauèi» Namcumnon omnium ca-fuum format figinatim,aut Icgib.aut ftatutis comprehend« pöHint,hoc reme dioutimur^utcum in alloua fAnh eaufa fententia æfor^rii-Juris manikfta fit,inde exemplum quod fequamur in dicendo iure in alqs cafibus fumamus* ÄerMinft«-- ^*^^’^Pofl“’''t.ff. dedLöfS.C* Vtkgft)usconftitutum*eft,quôdâferuu8al • iMiu» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^“^^^“^k aliquidkipukrur^tuncekdio rei débitât non tranfinittatur ad do
iMM» ‘ minum. lamigiturfi inci8atquaeftio,an ckdio alta-natiux ftipulationis, quam Monifthus feccrit, an penes Monachum, an*Abbatem eins fît,‘turn dim nihil fit legibus cam re dcfi'nitum,Iiquebitnobis fequi formam iuris, quæ in ßmili cafu de feruis eft conftituta« Et quia Monachi proprer fimilitu * SiaiUtli fer dinem conditionis aequiparantur kruis, iuxta Innocent, c. earn olim.ex. de iMïtf^i«plt;- priuilcgrjs,ftatuendum eft, ekdWonem rei débité ex altematiua ftipulatio-rtamr» nbsp;nbsp;nbsp;nc Monachi, non tranfmitti ad Abbatcm,ficut nee ad dominum tranfmitti-«
tur, fiquid afternaduè eins feruus ftipulatus fît. Et bate formaluris Kabef autoritatemin hoe caftMe Monacho,etfii1hnam Monachorum in ca kge, quæde aftemadua ftipuladonc kruorumagit,faciat mcntioncm,propter fimilitudincm conditionis ,quae eft in kruo SC Mo^acho. Talis igitur Ie-gumSiftatutorumcxtcnfîo,cùm fît apprime neccflària,uidendumeft, an • • indiferiminatim cam nobis quacrerc unique in legibus Si. ftatutis liceat. Ac uidcturquidem,qu0cfubique nobis non liceat. Expediti nanque Juris eft, ^ quo^ lex ultra id,quod eiusdifpofitio cxprimit,non fit extendendaX fi tier à. ^* de Jure .ff. foluto matrimonio. Vfai cum mariais cogatur uxori reddere, quod pro manumiflione ferui dotalis acceperit, non tarnen uult lex idem in focero ,c{ufque fucceftbribus obferuari. Quamuis eademin utroque uidea f .turratioobftgadonis,fiquidtalcfaciant. Practcrea ftatuta funtftridiluris. ^ adionum,in inftitudonibusde adionibus. At qua: funt ftn'eti Juris, in fl-prirti lar». j^.^ ^^p^^^ ^^^ expreflus, habetur pro omiftb. I. quicquid aftringendx. ff, de ucrb.oblig.Poftrcmo cafus omiffus in lege aut ftatuto,rclinqpitur regulari- ^ ter difpofii^ioni iuris communis, 6lt; lex fine forma Juris in kge conftituta ad cum non extcnditur.l. fi cumdotem. ff. fol.matri. Vbi conftituitur,qu0dfi * nbsp;nbsp;nbsp;quis ira coucniaicum gcnero,aut fi quis edam alienusitapromittat aJieuido
j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tera.
-ocr page 109-PIR«». COKRAD. j:,AÖfÄ PARf L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^
P (em^iKfi mat nm on nun propter han^ud iUam cauüiin,m'dch'cct,diuortfum difiofuatLir, tum ad cum rcdcat dos» Nam in tail cafu/i ob all am quampiam caufam, quam ci,qua inconucntioncexprcflà cft,dinmatur matrimomum, lex non uult dotcuwcpcti pofle, adcoque non uult ad cafum non expreflum, Jegemextendi,fediI4im iuri communi relinqun Bart, ad hxc iura, quae ex tenfionem Icgumamp; ftitutorum prohiberc uidentur in iit). q, ult» pnnci' EMcniTiHMM g palis, cir.Lomiics popuIi,fF, dciuft,0C iurc,ita refpondet ,quôd extenuonum «{ùaAiiM, alia fit adiua, alja pafflua, Adiu3 uocat, qua leges amp;nbsp;ftatuta per commodam p«j?i«4lt;/M. accoÄimodationem fimilitudinis ad cafus in illis expreffe non comprehenibs transfetungir. Etut hac extenfione circumfpede uramur,obferuandum Inadiua extenfionediq^,quod fiifticafus,quos^cupiamm transferreßue «xtendere,■formant iuris ca lege aut ftatuto propofitam ante fint iure com-muni deeiß ,Vum non fit quatrenda ali a corum decifio per legum aut ftatuto-turn extenfibnem, fed rclinqucndi lunt in difpoßtione iuris communis, ut in
1» I. quod con^itutum.ff,de milit, tefta, Hoc beneficio donantur milites, ut ft qui tempore miluiai fine obferuarione iolennitatum luris, quoquo modo po tucrint, faciant teftamentum ,inud non folàm firmum habeatur, fi inmili-«adcccflcrit,ucAimcti^mintraannifpacium,poftquàmdimîffîoncm impe Milite S#-trarint, uaieax tanquam’dre conditum, Hoc beneficium militum lurecon neßetum t» iultusnon patittfi'extendi ad cos,quia acceptis fuccefloribus militaredefi- ßeiendute» crunt, Nam anj^e in I, tribunus , codem titulo cautum eft, ut tales commu- ^^iw*««
jp ni iure ciuiumRomanornm Codicillo s faciant, Itaque non licet nobis cx-tendcre leges aqt ftatuta ad cafus, qui alioqui iure communi definiti font, Ac
, que ita accipienda ca iura dicit, quae prohibent extendere leges, ff, foluto ma tri, L fi uerô •ÿ» drflxo Ô^ ad municipales, 1, co^ftitutiombus in fin, V erom, il cafus, ad quoscupimus extendere Ic^em,ucl ftatutum, non funt deeifiiu-tc communi, Oratio, co rum conuenut rationilegis,tumliceatformanjiu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
«is in earn conftitmamad illos cafus extendere, ficut fopra diximus cledio lt;ïcm;ilternatiua£ftipul«ionisifcruoadmonachumcxtcndi,de guainl,fi ita ftipulatus,ff,dc uerb, obligationc, Atqucita accipienda eft Glofl, in 1, non Jjoftunt,ff,de*legibus,quae plcraquercccnfct exempla huius extenfionis, quac proptÄ fimilicudinem rationis leges ad cafus inca non exprcflcgt;s,tranß fcrt,ïtcmaccidit nonnunqyam,ut quodl,ucl ftatuto fitpcrmiflum,nonpof’ fît confici, nifi aha qu«dam,licet lege non fine comprehenfa, aut exprefta, concodantur. V t in i,non diftinguemus'^’dc officio,ff,dc rccept,arb,cautum xt eft,ne arbiter aliud quippiam ^feipiat agendum, quàm in quod compro-tnilfom cft,5f tarnen ft negotium commode explicarlt;*non poftic,niß folutio-«1 diem, aut frucf num diuifionem ^aut fimilc quiddam inter difteptantea conftituat,tumlicetiniiiltracompromiffum fuam autoritärem interpone-xc,0f talc quiddam addirimendam litem ftatuere,iuxta gloff dilute leg« »rondiftinguemus,in uerbo,cautum eft. Sic utpeculiaritcr quoque ad fta- • tutorum extenfionem rcfpondcat, Bart, dicit, quod quamuia ea fint ftri-dfi luris, tarnen fi ca,quac à ftatuto induda funt, non poflunt fortiri conjmo-
, de effedum ,nifi ad ea queque, quae in illis non font exprefse promifta, ex tcndantur,licitumcflccaextcndcrc, NamSfftipulationemeffe ftridilu-«« ris,0f tarnen nonnunquam id extendi,quod in ftipulationcm non ucncrit,cis iusreimanifeftumeft exemplum inffiitaftipulatur,ff.de ucrb,obIig,Nam in ea dcciditur,quôd ft quis promittat ftipulanti,fc non impediturum,quô mi mus ipfi iiceat uti ilia domo,debcre intelhgi,qu0d promiferit fe nee impcdmi »5,ut uxor eit»cade domo utatur,Na hoc 2f benignitas luris fuadct,ut intcl-ligamus patrefamilia»in tali cafu non fibi tantàm,(cd ÄT uxori,quÿ fecumha-bitare gaudcatjprofpcxiiTcjrufi forte aliud expreftè aftum apparcat.Extêdun nbsp;nbsp;nbsp;•
-ocr page 110-1« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.’ ÎVRIS CIVILIS METHODVS# quot;
Bxttnpo paf tiir fgitiirSi ftatuta,etiamfi lunsftn‘lt;^flc cenfeantur, Porró, extenfionem -fif^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pafliuamuocat,qua non leges aurftatuta ad cafusin illts cxprefsè non com-
prehenfos,fed ó^ alias leges,aliâqiie ftatiita, quac ab eodem khemate luris a-gunt, extenduntur, ut inde modum exercendiRu iuris^ccipiant, Sf ab ilhs £tttutum ie r^'ï^^i^’T' gubcrnatore uano return ulu experto,pro nsceffitate conferuandf
• Tuis boneslitr *^“’5 moderentur. Exempli gratia:Fingamus Vuitembergac efle ftatutum, ,j firi po^e quod cuicp ex ciuibus liberum faciat, ut quibus uelit citra cohfenfum hacre-quiimim li' dum fuorum,defuis bonis IdVgiatur quantum libea^^eigitur huiusftatu-beat. tioccaftone ÓC licentia, contra naturalem acquitatemlegatiipthacrcde^lpoh'-entur,leges de inofficiofis donationibus iure comuni groditæ, j^üflunt ac de bentad interpretationery eiusextendiadbunc m^um,quódiuxtaiftud fta tutum licet ciuibus fuadonare, quibus uelint, fe^atçftus,qûatenus legiti-mis liberisrelinquant tertiam fuorum bgnorum partem,aut fe^iflcm. Nam Liberisiudit quialiberisiudicio naturædebeturparentum h credit as, fap innrer legibus ** cioiutur,ede proljaedum eft, ut par entes,qui pane lores habentlMieroif, quàiÿ quinque,il betur ptrent lis relinquanttrientem fuorum bonorum,fi plures quàm qjaatuor,femiflem, tumhtredu Authen, de triente St^femifle-^ bare nos.coll, iif Qiiod autem leges amp;lfta-tM. tuta ita pofsint aut debcant extendi ad alias leges çommuîiesreipub, liquet exemple 2C autoritäre maiorum. Nam Paulus lUrilconfuItus ita iubet extendi leges teftamentarias ad teftamentum citra obferuatiSnes iuris commit nis ex alia lege,uidelicet Cornelia,condirum amp;nbsp;firmum,utiuxta eas modere tur J. i4’ lex Falcidia, fR ad h Falcid. Er Hermog^nianus t v^ perfonarum» in fin.ffde munerib, SC honoribus,uult leges Si confuctudifics ciuitatumde miineribusintclligi ex illis, qiiæ per ipfum de muneribusrelatafunu Cum ,^
. ^^ nbsp;nbsp;aut iapienturn relponfa et diaa,lcgum habeant autorita#Ai,proptcrea quod
l^ejpoj^ pru jjjjg oj/m concefla fucrit interpretandgrû ILpoteftasJ.q ^’poft I.orig.fRdc o-'hib:’ ^^”* rig#iur,eorum^ dilputationes ab ipfo principe funt confecrar3:,amp;l in corpus riM^^^* piï^^’carum legum relata^C. de uete, lun enuch non eft dubium,quôd co-’ nbsp;nbsp;rum teftimonium nobis furFiciat,ut leges Si ftatuta ad iftum modum, quo di-
ximus, ad alias communis reipub.ô^ ciufdem Ichematis leges reducamus» Imo, dim per hanc extenfionem ftatuta ordinarione ciuili longius ab æqui-tate naturali progreflà reuocentur, Si legibus naturalibus tanc^am fuis na-talibus reftituantur , communis omnium legunjratio amp;fautoritas baneno-bis miniftrat poteftatem, ut circumlpedius ftatuta iure communi interpre-tentur , ilbscp permittantur moderanda. Nequeenimnegaripoteft, quód ^^ ftatuta ut plurimum condantur inurbibu^ab imperitis S^indoftis, Jtaque nemini abfurdum uidcri debet, quód dicimus Statuta iuxta Leges inns taTturis“^ ^ommunis efle corrigenda,flC interpretanda. Nam hoc06 uulgatarégulafi cripræcfpft,q«alt;Jftiturî Qiiôdfiquodlusàiure Aimmuni dikrepet, iHud 17 fit ad iu?commune reducendum, ut 11. cum legibus eiufdem reip.concor-• dent. 1. unica. C. de iijoffi.dotib. SC in glolft in c. cóm dilelt;ftus,in uerb. nee iuricommuni. ext. de confuetudine. Et ego hanc Reg. confultó diftulf in twnenfque Iocum,utcommonefacerem ftudiofos,hanc fimul adomnes fpecies interpretationis 11. pertinere. Nam qustque interpretatio fic faci- 13 Interpretde enda eft,ut quantum fieri poflit,nulli fît onerofa. Id ueró non poreft4ïeri tiononfit ogt; aliaratione commodius, quàm fi ad ius communereducantur 11. Siftatuta. tgt;fgt;^of^’ c. caulàm,quæ.extr. derefcriptis. Namidminimèonerofumnaturalitero- «p mnibus uidetur, quod cum multis habemus commune. Exiftit autem hoc *» loco quæitio, quam non poflumns præterire ,uidelicet, num ftatuto poflic caueri,ne aliqua interpretatio ftatutorum huius uel illius ciuftatis aut college admittatur uel recipiatur,fi!cut feruntD. Francifcum iam animam agen-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem interdixilfè fratribus,nc quis in traditis ab êo regulis quærcre^aut reci-
peret aliquam interpretationem. c. exijt-^ carterum.exrra. de uerb. fign. in
vL
-ocr page 111-PER. a CONRAD. LAÖVM. PARS 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tf
rt Et quiaeucntrc poteft, ut à pcrtiaadtcr morofis, qui exift/mant autonta temfuorurnftatutorum uiolari, üqua^jcnïgniorinccrpjctatioin tlhsquæra-tur,taliaftatuta condantur ad excludcndas,ut uidcri uofunt,dodorum homi numfraudulcntcrqiiacfitas difputanones, accurratè àmulushæc quacftxo difcufla cft. Ac Fendunt quidem ompcs,quód rcgulancer fracuta interpret tationcmprohibcntisP, non aliter fint accipicnda,quamquöd prohibcant o-
o cioftsSónugaton'as, auttx quibus praux opimones gignantitr, difpiitauo- j^jj-^fj L^ nes. Nam iufta amp;nbsp;im^onfentanea interpretation non modo lid ta, fed Ôf ne hi^fff^r^ ccfla#afacpeeftfficLitlupràoftendimus. Itacß ^irohiben eapiorfus nee débet, nec poteft. »Piiamo, quia id quod naturaliter neceflariuin elf, per leges
t^ Ciuiles,ad«gt;cpftatut»tolli nonpoteft. Suntenimnaturaliaiuraimmutabi- mturalU i« ha. Inftit.dciurenatura^i^ fednatura.Conftatawtem experientiaamp;Tauto rd immutxbi ritatefapienuim, quódinterprctationeslegumóó ftatutorn naturaliter fint Utt, necefiaria-, 1, hislegib. latis. f^deorig.iur. Itaque ftatutisprohiber» non poteft, quominqs illisadhibeatur interpretatio iuri communi confen-g^tanea. Deinde qiflainferpretationcspræcipuêcxtenfiuêducuntur, Sc fugt; muntur ex 11, iuris communis, hominum padis aut ftatutis ifta impediri, aut cxdudinonpofl(^nt, Etenimficutnemoprohiberepoteft, utpublicælc-ges non h^eantlocum ii^fuo Teftamento, I. nemo. ff. de légat, i. itance padis aut natuti%ciuilibus quis prohibere poteft, ut lus commune in illis in terpretandis non hgt;bcat Iqcum. Practcrea ficut magna fequeretur abfurdi-tas, fi quis conuemiat cu litigatore, ne uil a exceptio in promiffione, quando pon ftacpromiffis,deiertaiudicq fiftendicaufafadaobqciatur, Ita necefle effet mul» abfurda admittere, ft omnis interpretatio ftatutorum remouer e-lur. Illequipro^ittitfeucnturuminiudiciiÿn, poteft impediri citra fuam culpam, tali aliquïncceffitatc naturali, fortuita, uel Ciuili, utindignum fitilli negate exceptionem, qua ft ex^ufat, cur promiff onemfiftcndi in iu-dicio deftruerit. Si nulla ftatutorn interpretatio reciperetur, grauitcr lydc tentur dues, qui iuftifex caufis,mitiorem iuris f^tentiaminftatuto rcqui-
V rcrepofient. QiiarefniUtiure prohibitaeft conuentio, qua cxcluditur omnis exceptio ippromiffione iudiciofiftcndicaufafada.I, led etf*quis -^ quç fitum. ff, f^quis cautio. Ita non eft tolerandum fratutum, quod omnem in-terpretationemftatutorum prohibct,autfiquidtale fortè conditumfit,lt;d fic «ftaccipicndum,quód ociofam aut cauillatoriam interpretationem prohi-^^^t\ QyemadmodumóC Imperator prohibuiffe fuarum legum ineptam jj^ óCfophiftream interpretationem creditur, emn feuere intctditif, nc quis in éditas ab eo leges ó^conftitutio#csfcribat, aut edat commentarios, I, » ^ noftramautem, C. deuete, iur, enuele. Sic Canonifta: quoque dicunt, quod ft caufa committatur, appeUatfone remota,debere intelligi friuolam in *^ terpretationem, non iuftam effe exclufam, iuxt. notataml, » -^ fin,ff. in quibus appella, non licet, Sunt óf aliac quardam quçftiones, quat hft de Ihi-tutorum interpretationc moueri poterunt, cuiufmodi funt, utrum ftatuemn • extendatur adcafus à contrario fenfu. Item utrum à perfona extendatur ad perfonam. Item utrum fiduo cafus acquiparentur iuri ueteri, an fialteBillo-rumcorrigaturiure noUiffimo,unius correffiodebeat extendi ad alterü Sfc. Sedhas Öf fimiles quçftionesquifquefuainduftriafibi annotabit, Egomeo jnftituto fatisfeciffe avbitror,fi uiam tantum obferuandarumearum rcrum* qux ad tradandas leges conducunt, oftendero.
.DE FICTIONE IVRIS»
Cap. XL
1 nbsp;nbsp;nbsp;r M » A R' » V M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
t» loftiti«5^ «qwiwtilratio inomnibuj tebuspotior effe debet ftridomre. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
♦. Negotie
-ocr page 112-*5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ITRIS civilis METMOBTS
2. nbsp;nbsp;nbsp;NegotiaïuxialcgtsgeranturSf expédiant«!.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Infinite rei fccuntlum Ariftotekm^iftfinitam debere effe regulam.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Leges fuafiftionc rebus incidcntibusfeiuirecoguntur»
5, nbsp;nbsp;nbsp;Lesbia régula.
^. Qiii in utero eftgt;natus effe fingitur à iure.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Quæftio»anliceatpcr interpretationem extenfiuamfiAiones iuris ad cafus in legibus non comprehenfosextenderc.
^. Stuaiofiiurismilitibusjeqfliparantur.
11. nbsp;nbsp;nbsp;Fidionem in interpretandisftatutis non habere locum. *
AE P E conditores atque i«tcrprctes kgu alfqua squicatemo-ti, nimirum nc quis innocens feuentatejuns læderctur , fad um pro non fado, 8C non fad«m pro tanquamffdo halten' uolunt, g ÄT prxeipiunt.Nam cûm in omnibus rebus potior débet cfk iu-fWntCjXquitatisq; ratio ftrido iure, 1. pkeuit. Ç. de iudicifs, non fünf ucriti ipfas leges accommodate cafibus, etß r^gulariter ahogui contrari , urn fierioporteat,quippc,utnegotiaiuxtalcgesgerantur ^expcdiantur,ó^ fit aliqua certa ratio,qua tranquillitas return conferuetur,hccficut fieri necef fe eft,fi cuiuis liceat,quod Iubet,contra leges,ftatus pubïi«is turbetur,V ide tur autem lapicntiffimi homines in hac accommodatione legum fecuti do- j drinam Arik^qui in v. Moralium dicit infinitae rei infinitam debere eflè re-gulam.Nam enm ita leges fcriW non pofsint, ut omnes ca^^qui quandot^ in cidcre qucant, comprehendantj. necç leges,ff. de IL conMkó fadum eft à ia 4 picntibus,utnonnunquam etiam leg« fua fidione cogcreritreb» incidenti buÄeruire,ac pari aliquam obliquitatem in fado,ut uóluntas earum, qua 0-mnibus ex aequo acbono lodene cupiant,confcru5retur, Itaque Arifi. in l^esbu rtgu codem Iocolt;dicit, in rebus infinitis, utendum effe reg. non perpendknlari, I* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ied plumbea,ut ad infini tas rerS formas infledi poflït,qualis fuiffe fertur Lef biorum regu'ain extruendis xdificqs minimé idonea,fed inrcbqg,quas natiB ra autcafus format, commodiffîma. Ncque enimad unam perpétuâmes rc-guhm exigi ëC dirigi poifint, quæ non arte, fed Afu eueniunt. Quare in-' reconfulti cum qui in utero eft,natum eile fingunt, quo tics de commpdis i- # TuteU onwi pß^g partus quaeritur.Equi in utcro.fEde ftatu hominum,ut fi quîs,cùm duos habcatfih'os,eos inftitiiathacrcdcs,filt;^ncffiatuxorcmcx fegrautdam elle, turn nc contra lus naturae, partus priuetur paterna haereditate , iurafingunt eum quoc^ ëC natum SC inftitutum â patre,cnm comjeret teftamentum. Ï tem 5^ iura fingunt nonnunquam uiuentem eum qui eft occifus, ut in excuiatione fufeipiendae tutclac,cüm lura permittant eS liberari ab onere tutelar,qui quin • que habeat liberos in pfouincia Romaniimperif,turn fi quis aliqucm forte ex iliis belli faeuitia amittat, fingunt eff uiuerc,ac patris excufationem, propte» nunferum quinqueh'berorum,acfiuiueret quitnbcllo occifus cft,rccipi-unt. Etenim qui pro repub. cccidcrunt, in perpetuum,per gforiam uiuc-rc intclliguntur. Inftit. de excufat. tut 4* led fiin beUo. Ncque uerô dubi-OwaSio nbsp;nbsp;***” ^^ ’ talem fidionem Inn's efle iuftiffimam, fed hoc in controucrib «ft,u- • ^quot;^^ b ecat nos per interpretationem extenfiuam tales fidiones Juris ad cafus ’ in legibus noncomprehenfos cxtcndcrc,ficutcaetcrat leges extenduntur, in quibus non eft tab's fidio. Vt quacritur, an fifcholafticus^hquis percat, Studiopiuris qui profedus fit ad ftudia litcrarS,num 8C ilfe debeat fingi uiuus, ut pa-tmlitthMt ter fe exeflfet numero liberorum, ab onerctutelar. Acuidetur quidem f li«plt;Awt«r. id fieri pofle,ciim alias ftudiofi,pracfertimJuri»,militibus »quiparentur^
Verùm
-ocr page 113-PERD. CONRAD. LAGVM. PARS I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»9
Vcrût« dd. negant hoc nobish'ce#e, 5éin probanda hac fua lêntcnaautuntur hoc argumento : Praetor cùm wideret #Ufcnriuni Ôdmortuorum négocia pie-runque malè curari, aut prorfus negligi, eorutn^ res uariè difsipar^quia nul li cflènt,qui easfinemandatofnfeipere iielint^metuentcs, ne fi quid inipen-diHènt, à dotninis ô^TweeeAbribus id rm fum reciperent,aut fi qui client, qui ea ukrofulcepifîcnt,t»men quia cuin illis nihil effet conuentum, ira effuge-rent,ut negarentfua culpa.damnumdatum,publico edieffopropolito confti 80 tuit obligarionem negotiorum geftorum ultro citróque orirgatque cdixit fe dati^um Adiotrem, tam illi, qui aliéna negotia fine mandato fufeepiflèt,' quam ilh^cuiuirncgotiaipib nefciente gefta effent, ut alter expcnfas recupe AHio ne^d raret,óC altewdamnun^fi quod accepifiet,refarcireturjnhoc ediffo,nc quis orvm^Hora propter aliena.negbtia,.q^amquae PrætoruoluifïbtintclliggàLbonemfibi ultra atro^; darifingeret,^it poftularet,necefîàrium finffc Vlpianws inhaitPraetorf^w'wr. hæc uerba.fF, negotiorumgeftorun», dicit, utPrætor difertèdiccrct, quae negotia in iftoedu^ocpmprehenderet,uidelicet,quaedefundfusadhucui-uens gefsifïat,non Â,quæ alius ipfo mortuo in eiusrebus gerendisfuo quo-dam confiliofortèfufciperet, itaqueufumefle Prxtoremhisuerbisait VI-pianus : Si quis lygotia alterius, fiue quis negotia, quae cuiiv,aim is mo-reretur, fuciint ,gcfrcrir^ judicium co nomine dabo . Ex hoc igitur exem- FilffioiwMi
81 plo Prætor *dd.cQlh’gunf,quódfiAioin interpretandis ftatutis non habeat terpretandis locum. Nam quia Prætor noluerit adionem negotiorum gcftorum,pro-/f^tatw «on pter alia negotia eWfunefi,. quàm quæ ipfcintclligi uoluiflèt, dari, nee nos habtt locum, hanc licentiam nobis fumere deberc, ut per fidfionem iuris Adiuam ucl Pafsiuam, ftaiuta extendamus ad cafus in ipfis non fpecialiter exprefibs. Ego non ualde pu^ro, quód redè hoc exempi# Prætoris coUigatur. Nolim tarnenideo nobis e^R^mplum fidionis eripi,utfequi iftud nufquam nobis liceat. Nam ut contendamUs,clarisuarbis ftatutorum non faciendam effe
»» uim noftra fidione, tarnen quia benignitas iuris impulit maiOres ï'oftrdb, utfeucritatcmlegumfidionemollirent,fi quandeflex immeritosIaefuraui-’”‘’ ^^'^ quot;^^^ ' debatftr,fi finde obferuBretur, noncfieorum exemplumpenit«sreijcicn-dum, Sdutlicitnm non fit cuiuis fiatutum fidione iuris extendere, hoe tarnen iudicibi^ uidetur conceffum, ut negorij circumftantijs exigentibus ue
«3 terum exemplo fiacutu fidione extendant ac mitigent. Nam ge ideo arbitror iudidi inter Iudicisinterpretationem,pr^ter cæteros à glos. cir. t. C. deII. didam necefi pretatio qu^ fariam, quia carcreeain miniftrationelurisnonpolTumus. Parumeft enim « neceff^rM ïusinenutafeeflè, nififint quiiurareddere pofsint. i.nifi pro nccefsirareamp;f ßf^ circumftantijs rerö ateg ncgonoig feges adhibeant .I.ij4‘ poft orig.ff. de orig. iur.Quamuisigitwr ftatuto forte non fit expreffe conftitutû,ut quotics de co
' modis partus quæratur, i^qui in utero fit, pro iam nato habeatur, tarnen ad iudicis officium pertinere arbitror , ut iftamfidionem iuris adiftud ^ten-dat,ficubi indigné partus grauari uidetur ftaruro,nifi talis fidio adhibea- ^ tur. Item exemplo 1. poft uenditionem. C. dePadis,iudicipermiffumex-iftimo,ut fiquis delatam hæreditatem uendat cumonere,amp; creditorcsem-ptorem conueniant, 6Cpoftea ab hærede poftulent credita,ipfe admittat Äc-ceptionem hæredis fingentis creditores tacitê cum eo pepigiflc de non conueniendo eo,cùm emptorem hæreditatis prius conuenerint . Idem in fimilibuscaiibus quorum magnam congcriem Azo inprincipiofuæ fummæ in Codicem congefsit.
DJE VARIA LEGVM AL* legatione, Cap. X11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;^
quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVMMARIVM,
»♦ AUegarelegesjcft inducerdeges.
’.Direda
30 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
a, nbsp;nbsp;nbsp;DireëVaancgatiolcgum àcollcflitiaéKftiftguenda.
3. nbsp;nbsp;nbsp;Propter fufpiciones criminisnontcjifcre effcaliquemtorquendumauidamnan dum.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Satiuseffe împunitumrelinquifacinusnocentis,quàininnocent«n damnare.
f. Rcs Ecclcfiafticasuendcrcautdonay: non licet. •
7. nbsp;nbsp;nbsp;Mulier tutrix effequandoprohibetur. , 1
8. nbsp;nbsp;nbsp;Principali conceffo amp;nbsp;accefsoriumpermifTum uidert.
9 nbsp;nbsp;nbsp;, Induflioà correlatiuis.Itrtnà contrariofenfu. * to. Difiundauocari contraria quae medio carent. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ti.Dotisadminiftrationeconccfla,difsipatioprohilgt;itacenfeWr* #x. nbsp;nbsp;nbsp;Topicamartemeffefubfidiumiuris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• .
L L E G Ä R Ë leges uuÏgo,junc eft indiiccre lege? ♦ Libiiit cni'm • ‘ïtpu£o,dd.ifl’oucrbo, magis quant uerbo allegandïud^utfignïfi ^Êlt;carentahudquiddam,expreflamiententi«ihle^isaddycere ad de-dfiones nirts,aliud ex ui uerborum et ratione legjs lus quoddam col ligere, JtaqijefiC ego doCendicaufainducendiuerbum recipiendum exifti-ARr^re le nio,ut diredam aUegauonem legum à collcdiria djftingifemus, Allegatur i- x ^^' gitur Iex,cnm dico:própter fufpiciones criminis’i’on temereeft aliquis tor- 5 quendusautdamnandus,quia I, abfentem»fEdepoenis^^atur,fatiusimpu- 4 Jnductrelt ’'*^“*”relinquifacinusnocentis,quàminnôcenfem dam^iare»Inducitur au-^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem lex ,cüm dico : Non licet res ecclefiafticas uendere, aut alicuidonate, ƒ quialmpcrator Auth. de ecclefiaft^rer, imm obit abc natie, collgt; v^prohibet easalienarc^NaminhaccolI^ionenontam abipfa lege Uue fcripto legis, i^fg-iffiure quàm à genere adipeciem argumentum adprobandi#Ä îusducitur,uideîi 0 tid/pectem cet,quia lex prohibeat alienationem jerum ecclefiafticarum, prohibuiGc eti an»uidetur,omne fpeciem rerum alienandaijî, iux,L alienanonis uerb» ffde uerb, fignifi.Sic lex pro^nbens aliquid propter ceria caufam finalem,omne Viuliertu nbsp;modum SQationemperueniendi ad earn caufam prohibet,ut in Aurh^Jacra-trixtfjiqutin mentum» C» quando muttut,ofF»fun» poteft,mulier exekiditur â tutda fino 7 do prohibe rum, fi ad fecunda uota tranfcat, nc cum incommodo filiorûm luxurietur, *“’’• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Proinde etiamfimulier fecundo non nubat, fed aliam furtiuanlt;ienerem ie-frittcipaU dtetur,eadem legis autoritäre excludi à tutela lilyror urn poteft » Item cui lex g eone^o^ coneej-^fprincipale, eidem Sgt;C acceiTovium permififteuidetur» 1» cum princi ^f^efjorium poll's, ff^ Je j-^g^ fur» 06 c» acceiforium dereg» iur» infexto. Vt ewiiubeturre pfr»«//«ww ui j^jj-^j ager^illi SC frudus debentur,l»SCe5^iuerfo ff» de rei ucnd*Et concefla /iCorrthti P^’^^^§®™i^^’f’-”^‘’f^,“*^®’'’^“’^^®”^^^gt;^'ß^9“^^wsquisutieanonpöteftJ. ^j,.. refedionis.æ communia prædiorum .»Item à correlatiuis inducitur lex ,ut p Miigf«lt;lt;gt;' resprohibitalocari,intenigaturetiäprohibitacoi«iuci»c.i»ext,delocärione» tes prohibit £ Itaq^qfiia prohibitum eft»l»q.C»demalefictjsSCMathcmaticis,döcereMagt A cotitraiib cas artes,redê ex ead. t eolligitur, etiam prohibitum elfe tales artes difce-fenfu. re» Item inducuntur leges etiam à contrario fenfu,pra:fertimfi quid in Diftuild epij! iili9 conkifuiturde contrary's,quæ medio carent,quæ âiureconfultisnunc ’o Mcentur» uocantur difi'unda.Nam in talib» uno concefló,«Iterum prohibitum cenie-tur,ut cum maritoconcefla eft adminiftratio dotis»l» cumdótem4'fi nen.ff» ** fbt matri» intelligitur prohibita dotis difsipatio» Adhunc modum iux»o-mnes locos inuentionis,pofrunt leges in argumentum iuris induct Ne($ eft quidem hæc ratio , inducendarum legum , iuris ftudiofo leuitercuranda. Nam Geut iam fæpe didum eft,cum omnes cafus non poflimt legibus figil-latim comprehendi,neceireeftnosad Topicsartisfubfidàimconfugere, tx atep ex legibus argumeta luris quafi erucre»Sed hoe loco uelle id in fingulis • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;locisinuentionisoftendere, longi eflet opens.ftaquin aliud tempus,aliam^
commentationemid differemus»Si quis interimhuius rei cupiat aliquod ha bere
-ocr page 115-FER D. CONRAD, t A G V M. PARS I. ,lt; bete dociKnent*im,tUe uideat Ännetationes in Bald. ml.conncnticuL C, deEpifc.ô^CIeh. *.
DÇ RATIONE LOCO
, Legis habend^. Cap. XIII,
S V M M A R 1 V M.
1. nbsp;nbsp;nbsp;Ratio fana iuris habÄ autoritärem,Sfcxemplisjirarfcrendaeft.
a. ItÄn gloffisi^dodorum opinionibus.
$. Lex en quodrâtidneconfiait.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Rationaî^didura mSueat iudicem Acut lex fcripta.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Non excmpIiSjfcd-legib’Ïb iudicandum,quid fibiucfit.
lt;. nbsp;nbsp;nbsp;Statuta,à iadice fectlndum pundum rationis interpretanda, 7* Sana amp;nbsp;firma ratio anteferenda hu Aanz autoritati,
8. nbsp;nbsp;nbsp;Pythagoricicur reprzj^enfi à Cicerone.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Sanaraciiabfq;I?gc,turishabetautoritatem.
, LJ A B E TS/ratio fine lege tantam autoritatem'm probando iure,ut fuf- j^^tio fam A A fidataneg»erationem,ubi legem non habemus. gloLïnc. ex coin iuris habet uerb. ratiojn'amp;,de elediobe in fexto. Sana quippe ratio etiam cxemplis præ- autoritatem» ferenda eft. c.-fatta, diftind. vip. Et fruftra allegatur confuctudo, qua: rad Confuttudo
2 one conuincitur elle praua. e. fruftra. diftind. vüf. Imó glolfis, quaruin ta f^nuafra menautoritas norfimmerkó eft maxima, 5C omnium dodorum opinionibus ftradh^tur manifeftaamp;f firmaratio praefertur. Sicutenim non tam eft fpedandum,quid Ratio tam Romæ fadLim eft,quam quid fieri debeat.l. fed licet.ff. de officio praefid. Ita ^' ^^‘^'^ ^^‘^ dimfincenter raft»^lind fieri præcipit, quâiftquodGIolT autdd. probant, “quot;■•«P“*? ratioillorum autoritati interponenda eft, iuxt. Bart. Si Accurf. cir.iam ai- ”’^^ƒ^^'^ 5 legatamlegem. NamJcxeft,quodratîoncconfiftit,SClegum autoritas^i- ^’^/^'a^uoi 4 pfaratione ducitur.c.'qînfuetudo diftind. «. Itaque rationale didum ita de- f^ffonêlond betmouereiudicem,ficutlexfcripta,fecundum Ændream de Ifernia,in præ- ^ji^ fationeFeudorum. NAjue impedire quidem Iudicem debet.I.liemo.C. de ji^ationAle di ƒ fententtjsSCinterloc. omniumiud. qnapræfcribiwrnonexcmplis,fedJcgi- aummoueat buseftè iudwandum.Nam ealex prohibet,ne quodtÿ iudicatum ftatim fequa iudicem ficut mur,fedpotius requiramus leges,quæ certis rationibus publicè proditx kxfcripta, font. Proinde,cùm iubetiudicesfpedarelcges,non excluditrationem,fed üoexempht, uult eos iud/cium rationis, SC publicam autoritatem præferre nudis hominû pà ^cßb iudi cxemplis in iudicando. Qiiapropter 8CBaldusin c. i.ext.deconftitut.dicit, candum,^uid f^ ftatuta elle à Indicé fecundum pundum rationis interpretanda, nec feren- ftbiueht-^ dum, vît contrarationem, ftatutum «os obliger. Nec aliter unquarn homi- J*^‘“^ * *2
7 nés dodi ôCfapientes iud*caucrunt,quin femper fanam ac firmam rationem cuiufeunquehominisaut dogmatis,humanæ autoritati anteferendafh cenfe JJp^^j^j^ rent. Itaque ôC Cicero reprehendit Pythagoricos,qui itaerant addidido- ^^^^„^^^
® drinæpræceptoris,ut nullamdifputationemde inis,qua:ipfedixerat,moue s^n^ er ßr ripaterentur. Et Celfus non dubitauit rccedere à fententia patris,cûm a^iud ^ ratioante pater,aliud naturalis acquu^s ^ ratio fuaderent.l. iq 4* fi q ins quafi. ff. de con firenda humà didi£gt;»caufadata. Qiiando igitur non cxtatlex,cuius autoritatemcum ra- nœ autoritei tione fcqueremur,SC ipfaratio oftenditnobis,quidfieri redèSCniftè queat, ti.
o nô eft ambigendum, fanam rationemabfque lege habere iuris autoritatem. Pytha^rici Nnrnm cnimeft.cnlódinfirmitasquacdaintcnedusfinrequircrelegcmin reprehenßi
Cicerone. SanA ratio abf^lt^tu ris habe^ MtoriMem,
co, quod naturalitcr fentimus.
INTE*R PROBABILES OPINIO-
nes,quæfitpræferenda, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Cap, XIIII,
-ocr page 116-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRTS CirttlS METMODVJ
S V M M A^l I f M.
t. Ratio qua*potior habenda.
*. Opiniones iuris unde oriantur.
»• Regular de opinionumautoïitate.
f. Secunda.Opinioneminterpretum ufu amp;nbsp;confuctudine forireceptam cumratio-ne non pugnantem, probandam effe. lt;. Malècogitata neelonga confueiudinefirmantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
7. Dosprofedicia quandoapatrcnonpolfitrepeti. • • * I. Tertia, Opinio,qu«optimoalteriusiuris cxcmploin«imbir,tfmnda.
5. Quarta,Opinio fcquenda eft ea,quæfortioribusin|(ltiiur rationibus. »0. Non ex multitudine,fcd ex eo,quod æquius amp;nbsp;melius,iudicandj^m elt. »1. luris naturalis ratio in dubio prarferendg eft rationi Ciuili. • »». Teftimonium confanguinitatis ultra quartumgradumnon recipiendum.
14.Potior eft ratio, quatinnititurarquitati fcriptar,quamquartigpriiuris feripti incumbi«^
•Sgt; Ratio ex mentelegîsporiorjquàm quxin uerbisharrp* * »6. Similitudoclaudicai,Si conicdurarfuntfallaces. •, »7. A maiorumplacitis non facile recedendum.
18. Qpinra,Indubio tutioracligcnda,amp;uiatuti(rima,-quartritiflïma. lp, Sexta, Inter opiniones uanas eiigendum cfie,quod minimud!habetoffenfionir, amp;nbsp;ad reiconferuationem facit.
*0. In obfcuris minimum ehiequendum.
si. Peritia autorum ^ artificuiW in recipiendis opinionibu^^edanda. Inciuili bus credendumpotius lcgiftis,quam canoniftis,SCccontra. Quilibei prarfu initur m artefua peritui, •
lessen Oftquam oft«ïdimiis, quód deficiënte quot;lege fana ratio habeat, KFB§m^ **”*ïlt;^g*s»«gt;dendiim nunc eft, quac potter haben dcbcatrario,ß 9.itio(fue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quando einsdiuerOtascircaeandemremgignatuariasglos, auc fntiorhibtn nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jj^ opiniones. Nam 2lt; bic non rar o in controuejpam uenic, utramagis fequenda nobis fit opinto,cüm diuerfitas addiidlarum rationum diuerfam iuris fpeciem conftituere uidftur. Itacj dC hacc quaeftio nobis cxplicanda cft,ne quid ftudiofi luris in hoc compendio deßderare pof ^ Gpiniontt iu fint,quod ipfis obferuandum,uel in difcendo,uel tradando iure licniat. O-rw unie on riunturautemopinion«s Iuris,aut circa inttrpretationes ipfarum Icgum,aut «Kiir. nbsp;nbsp;nbsp;cum circa leges de iure difceptatur.Vt^itur quidam gradus in eligcnda po Fepwflt;e ie tioreopinioneobferuaripoffint,régulas quaepaffimädotfloribusde opinio^ cpiiiio'mm num auéoritate traduntur,ordine,ficutfuprà de obßg.Iegum fecimus,refere gt;nbsp;autaritate^ mus. Ac primumquidem,doneealiquacerta SC rationis iudicioconicnta-Prima, nbsp;nbsp;nbsp;neafententia coHigi ex ucrbisamp;TuoIuntate Iegispoteft,nó eft ulla opinio ex
tra eam,quatumuisfpeciofa,SC quoquQ modo circa lege quxßta,recipienda, iuxfa.l. profpexit.ff.qui SC à quib. manu.hber.non fiant. Nam cüm proch-
HdKtffWd« ue fit hallucinari etiarn in re manifeftiißma, proper refti uenuftatem in qua 4 eft prodiue, qmre,oculisproximaapparenst noneft conccdendum,utquisfplcndidtsfu iscogitationibus aliquarnopinionemextraeam,quam uerbaSe mens Icgis nobis referunr,gignar. Si uero nulla fans certa exfcripto autfententia legis r colligipoteft, turn ca probanda eft opinio intcrprctum,quac cafuSCconfue-tudine fonreccptilTima eft,fi mod0 ufus0^ confuetudo nonprorfuspugnat ^ cum ratione. Namita Imp. in Nouell. 'txmkmsbmvoviitvaiVc/l^cd^M.21e cogitata nec^Ioga confuetudine firmari uolumus.lde in I.quôd non ratione.ff.
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de 11. Proinde/i confuetudo,quac recepta eft aliqua opinionc,pariter cû ipfa opinionc
. 0
-ocr page 117-PER D. tfOSRAD. lACTM- PARf L ^ ' opintonc fucrit rationc tolerafeflis* przfcrenda cft cattens,cnamfi fortê ac# què probabilibusrarionibusinnitaAur. Ncqiie enim imqnam ab eo,qiiod ufus feen familiare, nifi maximis 86 grauiflimis caufis poftulitibus ,reccden-dumeft. Sich dojinpatrc,C,foluttmaat ufitataopinioncaccipitur. Vi-7 debcetquód dos apaaeprofcda,no«poflitabcorcpcti,fimulicrfclidisli' Dor pn^Xi berii deccdat,quarfliiisgIoià,ÔCipfaquo(Çlexdiucrfiimprobare uideantun ^^‘^ ^uindo4 gt;nbsp;Vbiueroinufunonextat aliqua receptaamp;f probabil is opinio, tarnen ca te- P'^trenonpof nenda eft, quae Optimo akerins iuris cxemplo jncumbit : ut cüm aliqua quac- ß^f^P^**' ßie^ure Ciuilénon eft expreflè decifa,amp; eius aliquod idoncum cxtat exemplum in Iure Cancmico, ÔC lege Mofaica, turn propter autoritärem exempli, pluris ualetopinip nide collcda, quàm reliquat» Sic Papa corn dubitarct, an ipfi liccreclegitimere lAcros, quorum parentes non client fnat iurifdicrioni fubicdi,ex«nplo facerdotum ueteristekamenti ,ad quos deferebatur caufa leprse,licereidfibi contcndit»c.pcMicnerabilem»ext»qui fikj fint Jegit» Qua uis autem hoefit ufitajeiflimum ,pracfertim in Canonib»tamcnpcriculofcfac-pe crratui^roptdea quód diflimili caufa alicubi obferuata lura trasferuntur a detorquentufad ca, cum quib» nequaquam comparari poterant. Itaq? in recipiendis taIiUopinionib»debet quifep efTe cautus,ut caufamexempli,cum fpfo cxemplo coniugat» ,Porró ubi opiniones nee confuctudine nee exem- P“ ‘^“^ ^Pl^
* ploakcriL^iurisJïrmatacfunt, ibifcquendaeftea,quaefortiorib.innititurra- “^Pquot; “’” donib.iux.t »-^ fed neqj.Ç.dc uet. iunenueb Ibi dicit Imperator,non ex mul j“^^^^^^^ titudine,fcd ex c«,quod xquius amp;nbsp;melius fit,iudicandum elTe» Eft autem ea ^^ ^^^.^ ^^^' *o habenda pro firmiore amp;nbsp;xquiore rationc,quac iuri naturalise iud/cio rationis f^^^ prgfiren propius quàm ciuifi accedaf, Sicut enim fuprà indicauimus, iurisnaturalis ^^ e{lrAti9-
** potiffima eft oblj^tio,ut eiusratio femper imdubio pratferenda fit rationi ei „,• ctuili, uili,cuius exempnfin eft in c» licct, ext» de teftib. ubi olim cùm inter confan^ guincos,in vq.'gradu cxiftcrct matrimonium, amp;nbsp;in probanda confanguintta nbsp;nbsp;.
te crederctur illis,qiri ex relatione aliorum teftabantur, naturalis ratio Soe- Teßtwo^ git Papam,ut probate! corum opinioncm,qui n«n recipiendum teftimoni- quot;*quot;. Squot; ?quot;ƒ ,^ umtonfanguinitatisuitraquartumgradum,exrelationeaccep»umconten-^“jquot;‘^^^ debant. Nan) ea opinio uifa eft iure naturae propinquior,proptcrca quód ea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^
fit huius uitac brcuitas,ut uix ullus tam diu uiuat,ut polTit teftari,fe uidiflc a- ^^««(„ijg, ïiquam fetmliam in vlj. ufqp gradum confanguinitatis efte deduda ac propa gatam. Proinde cömcxpA-ientiadoceatnaturamnegare,utaliquis tali in ca •udeponattcftimoniumfuac notitiae,multö magis naturam negare,fenticn-dumftaruft Papa,non effe crcdcndum,qui ex relatione aliorum vq, gradum confanguinitatisprobare nncreair. Qiiamuis igitur aliqua adferri poftit ci uilis ratio, ut credendum fit in tali cafu bono uiro , tarnen quia natura relu-tftatur taliumfidei,potiorhabenda eft opinio corum,qui ius naturae fcquun- Ae^ît^feri tur.Dcinde potior eft ratio, quac innititur acquitati feriptæ, quàm qiiæ rigo- pf^ngpre
«j rt iuris fcripri incumbit, iux. Lplacuit. C. de induit régula iuris feripti eft, fÿiptaptti» obligationem per pct nari, quo ties quisinmora fit, fed cius regular mitigatio or. exrat in EG feruum ■^ fcquitur»ff»dc uerb.obL uidelic ct cam moram ernenda obU^tiopn ri,fi quts rem offcrat ci, cui débita eft, Hacc igitur acquitas fcripta potioFno- pttMturt bis cue dcbet,quimrigoi^egulf,cur interprètes fuis opinionib.indiuerfnm ?«’*lt;« ^“« nos trahere conentur» Praeterea potior eft ratio ex mente Icgisfubfiftens, ^ warded, quàm ca quac pertinaciterSd fuperftitiofe harret in uerbis. Nam fcire leges, non eft ucrba.fed uim ac poteftatem carum tencre.l, fcire legcs.ff.de 11» undc
,. manifeftum cft,femper pluris faciendum effe uoluntatcm a confiliS, quàm ^igmifgis * uerba Icgis.Et rurfum ratio uerbis legis incumbens,pracfcrenda eft illi, quar pr^ßrenii fimilitudinib»*aut conieduris ducitur,excmplo QC autoritärel.t-^ fi is qui na ucrbn,
’^ ucm.ff.de exercitat. adio. VJSi dicittext.Mclius effe feruire uerbis Edidi,fi-miIitudonancpclaudicat,ÓCconieduracfalIaccsfunt. Poftremoratioregu- *
-ocr page 118-14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METWODVS
SindUtuh larum fur/s communis fequcns meJior eft ca« quar contra mal or um dogmata «^ Syndicat,c^ .aiiquidfuo quodam impctu probate ratitur« NcC^enimreccdcndum facile 17 ”®“*® ®^ ’^ qs,quæ maioribus noihisplar ucrunf,cxemplo Caq iurcconful-tf/nbfi aedib,ff.dedam«infc. Scdhaccdcobferuationerationismelioris» Re ‘^^^ ^^ régulas de dcledu opinionum^ Qju'nta igitur régula eft, quôd ubi *1 Aedèrecequot; ”®’'confiât, utraopinio firmioribus inniratur rationiK eafit fequcnda o-Jendum * pinio, quæ uidcatur tutiffima. Nam confilium Icgi?cft,ut in.dubio tutiora In dubio tuti efigamusJ. ft pupillus-^b 5C i^ji glo. ff, de rebus eorum^qui fub tun aut tur, •ftteUpitdu, ^“*'f» ^utiflimaautem eft opinio,quac àpluribus£Cfapientihus approbatur, ’ iuxu text, in c, in Canonicis^diftind, xix.óó argumento L quedmaiorut;ad municip, NotumeftinudLucianiólt;/l«'c ßt^^^cc^itordru ffuttiSisKrHj^iintutiiTi-m^.qtix rritiftima,Vltimarcgulacft:intcropinion.«uaria*seIigcndam efie, ’^ quæ minima habet offcnfionis,5C quæ ad rei,de qua difceptatjconrcruationc faciat,iuxta regu, iur, quotics,2d rcgulanè,inobfturis minim« eft fcquend«. rentU Mttgt; Cæterum 5^ hoc obferuandum eft, quôd in re cipie nd is opinionibus fpcdle- *• rum ftu urti tut etiam peritia autorit,ut in quaeftionibus Ciuihbus^otiifs cred^dum efie j, fifum. legiftis,quam Canoniftis, Sgt;^ econtra. Nam quiJibet præfumitur in arte fua peritusj, «, ft.de uentre infpiciendOjSó c.propofuiftpcxtrg de probation!' bus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,
Index titulorumprimx partis, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, * *
Deluftitia S^ lure .ft'. ÔC Inftit.eod.tit, Deinde in tit.denire naturali, gen tin, SC ciuili, in genere SCpromifeuè agitur de caufis Sd difFe#entqs omnis iu-Vectupscr j-is:5c quia uerbahorum tit.per feplanafunt,amp;r nosfupràabundèexpofuf-mus eaufasôfdifferenttasiuris. Si quis forte requirat accuratam differenti-*** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;arn,inter lus ôf iuftitiam,aut ua#iam uocabuli iuris ufum no^ defiderct, ille
uidcat dd. SC glos. cir. cofdem tir,
• nbsp;nbsp;nbsp;TITVLI Q_VIBVS SEPARATIM EXPLI-cantur caufæ Óódiffcrentiac luris Ciuih's,amp;Xiariac tra-
De legibusSlt; S. C. S^Ionga confuctudine.
De conftitiitionibus Principum. De Decretis ab ordine faciendis.
De Legibus amp;nbsp;conftitiitionibus principum,SC decretis.
De mandatis principum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Senatufconfultis, •
De diuerfisrefcriptis^^ pragmaticis fandWonibus.
In Decretis.
De conftitutionibus. De refcri^tis. De confuctudine, Cttretorum nbsp;nbsp;His a^Jijci poftunt quatuordecim diftind.Deerctorum, quibus copiofe,uf
aßMiorus^ mxalibi, de caufis,différentes,SC obligationc iuris naturalise/ciuiJiscon-geftis Ecclefiafticorum fcriptorum fententifs difputatur,xv. diftineft. Gratia nuscodemmodoincipitdifputarede aut, Écclef. conft.acprimumquidem ab e/diftinft. ufe^ ad xix. recenfet maior urn indicia de autoritäre gencrahum 6/prouincialium concih'orum,acponit CatalogiAt Ecclefiaft.fcriptorum, fid Gelafrj Papac de qfdem cenftiram. Sequentibus duab. diftindi, uidciftet, xix. 2/ xx. peeuhariter difputatdc autoritate epiftolarum dccretalium 6/ in-terpretum feripturæ. xxi, diftindi. incipit receniere fententias Paparumde gradibus, feuordinibus Ecclcfiafticis, fed iftæ hue non pertinent, Cacte-r«m,qiiar præterea in dodroribus tradranda hac parte Iuris adducuntur exti-tulis Romani Iuris ,eaipfi ab exemplis Icgum rationc DiaIcÄicaconigunc ex legibus? AhlsnuIIi in lurc Romano extant jjræter annotates ritulos,qui
• nbsp;nbsp;nbsp;bus exprofefloSf nominatimin hac parte dodunac iuris agerctur»
SCHO
-ocr page 119-ren o. CONRAD. tAGfM. FARS b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»
» C n o L 1 A.
Mandataprinefpum duplidter aAipiuntun Autenfm fïgnfficantEdigt; Mlt;n/jf4 Äa,quibuspubhcd aliquodlusconftituitur» Etiftomodoinhacparte luris pm«pi«* accipicndafuntmandataprincipis. Autmandatad!cunturEpiftoIx,quibiis princepspccuharitêrfuispracfcdts indica^quid fieri in adminiftratione pro-uineiarumuclitab iMis,aifto modo accepta mandata non conftituuntlus publicum« Itaucrö accipiuntur in tit. Authen.demandatisprin«
Referipta principqp dicuntur, quibus ad pippofitas quaeftiones Impera- Rcfcrlpn Cort^Iurerclpondct« Nam talia refcripta inter leges relata, habent autoris pmetpum. tatem luris, • • •
PragmaJécx (ànâ-i«nes dicuntur, qua? confilio proccrum ab Imperatorc Pragnutic» conftitutafunt, * . nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^nUt».
.EXEMPLA conftifuti luris.
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;God.
De nouo Codiez faciendo,
De Iuftmiarito C^ confirmando.
De emendatione luftinianei Codicis.
De ucteri lyrc enuclcando,ó^ autoritate lurifprudent, •
• . ff.
De oftglneJuris Ctuilis, 2Comnium magiftratuum fuccefTione lurif*
.InufibusFeudorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(prud.
ConflitutioneaFeudaIcs D. Lotharq Imperatoris,quasanteianuam Petri inciuitate Romana co nd iäit obier uandas.
Conftitutiones regni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De confuctudine redi Feudi.
De lege Co^dt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Eæ E M P L A abrogati SC aboliti luris, InCted. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
DePormuIis SC Adionum impetratione fublatis, DelegcPufiacaifinatollenda, DeDeditifta hbertatetonenda, DeLatinalibertatetoUendajóCpcr certos modosin RomaTiam ciuita*
lt;cm transfuga. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De aßertione toUenda,
De S, C. Claudiano roHendo; De nudolure Qi“ritum toUendo,
De Viucapione transformanda,
De Annah exceptions Itahei contrarius tollenda.
De Vfucapione transformanda,ÔCfubiatarerum differentiamancipi, quot;St nön mancipi.
De Infirmandis pœnis cceIiMtus,orbitatus, öd dccimarijs fublatis,
SCHOLIA.
Horum duorum capitum tituli continent Hiftoriam luris, cuius no^itia fie pc eft nccefiària,nonideo tantöm,ucteneamus,quac iura fint corredaaut non,ucr«metiam,ut plerafcç leges Ödconftitutiones,qua: ft ad hiftoriam con * diti 2C emendati luris rcfcrunt,intcnigcrc po ff mus. FitautemSd in alqs qui bufdam titulis,pratter illos, quos annotauimus,mentio corredi 6d emenefeti ïuris,utinC.derepudqsóddiuortqs,indicat text. iudiciumdemoribus,quo PepuUtM Iiceb;itolim repudiate uxorem propter impuros eius mores, elft fublatum, itxoriSt EtinAuthen.de hacredibus abinteftato uenientibus uctera iuraagnationis
Bd cognationis in fuccedendo tollStur, V erum quiaego hoe ago,uttitulos in capitadigcra,qua: exprofeflo Sd nominatim de rebus cuiuftunep capitis do-drinac iuris agût,iftas emedationes fuis quibufep formis luris rclinquo. Prac terea ad intelligandos hos titulos, circa text, ncceffirium hic effet ab initio tepetere hiftoriam conditiSd mutatilurisRomani,fed quia textes ipfeid pratftat abundc,malo ex eo ifti peti,Sd obiter tantum explicabo uocabula ho nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
rum tit, qusfobfturitatem aliquam habere uidcntur,fi quis ignorât cuentus
4
-ocr page 120-M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I V R I S C I V I L 15 M E T H 0 D r S^ quot;
’h.'Rufüicini g^ confuctudmesjcxqiiibusügnifïcat^nem acceperunt* Lcx FußaiFii^ ”*• fco lata,dida cft Canina,propterca quad inuidiofc prohibebat, ne quis in te-^’^^ ^* ftamcnto totamfuamfamiliamlibertatedonarett Dedintialtbenas didaeft^ duitM. qua quis ita confequebatur libertatcm*, ut toto uitar fu» tempore fcnntuti 'LatinA, pyæ obnoxiuseflèt,ÓC morte demumab ealiberabatur, ^diuerfo Latina liber-tas didaeft,qua quis uiuensliber erat^edmonensrutfiim in feruitutem reqcf ^Ifertiolibcr ebatur^ Aflertio, ditfta cft Vindicate libertatis, cuius exemplum optimum cftapudLiuiuminiij»aburbê,de Verging filia» Lft alt;temnonipfaafïcrtio, fed folennitas, quafieri confueta eftapud Romanos libra acfepcrcufla^èftè Boëtio in commentarijs TopieqrumCicerOt Sublatofcn’atufconfulto Clau-diano,mulier cum feruo deprehenfa poft denunci^'olïem uiri,^ id faceret, Utiiimiws remomncm/imul 6( hbertatem amittebat, Nudiim-Ius-Qiiirttum, olimdf-Quirittm. cebantur habere, qui habebant dominigm feruorum,fine ufi/eorum; Res RcïMitfi« manctpi olimdi(ftafuntprxdiaItaIica,quiapotcrant-ufucapL Namfoli Ita-pi. ii cenfebantur domini prædiorum fuorum, ür facilèeforijpa dominia in alios transferrentur, Pracdiaautemprouincialia,quia erant Tributär^Romanis, difîafuntres tfccmancipi,qtrippe, quæ non ficut Italica utufapipoteranu Ceebnarij. Decimarif didi funt coniuges, qui decimam partem bonofum fua: coniugis amittebant, fi fine liberis deceflerant, Nee poterSt*tali coniuga^p, ficut nee ccelibi,autorboliberisaliquid caufa mortis olimdónarÉ Annahs exceptio P^ntuUi txce Jtalici contradus ex priuilegio quodam Italieorta eft. Nam ficut apparetex f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;circumftantijs eius conftitutionis,quapi nos de ea babemu?,hoc uidetur oltni Jtahar conceflum, ut qui cum quopiam in Italia contraxiflec, ilium intra angt; num non poftet conuenireau^ cogefe ad praeftandum id, de quo inter iiïos conuenerat, Itaque præterquam quód iftud priudcgin^n^enfque graue c-rat,criam calumnia quadam id fedde^ntiniqüiüs,cùminte.rpretarentur,an! ndfn in eo priuilegio computandum,çxclufis diebus feriatis,quibus conueni re aliquem non liceret. I^oinde fubblata eft ea exception
EXEMPLA quæftionum de litres
Si contra Ius,ueI utilitatem publicam,uel per mendacium futrit ^liquidpo ftulatum,uel imperatum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Authen, •
f In medio litis,non fieri facras formas,aut facras iufliones, fed fecundum gc ncrales leges decidi negotium, Vt cum de appellatione cognofcatur«,iecun dum alias leges debeat iudicari,quæ tempore fententiac didae obtinebant, nonfccundum eas,quac pofteapromulgatacfunt.
In ufibus Feudorum,
Deftatutis6d confletudinibus contra libertatetAEcclefiac editis. Hue per
• tinent difputationcs Ciceronisde Legibus,0f AriftotelisinPoIiticis, Pla4 tonisde Repub.2C quicquid ufquam extat grauiter SC fapienter didorum de iu^itiaSC xquitate, Nam hæc pars dodrinæ Iuris plané Philofophicacft,' generaliter inquirens caitfas amp;nbsp;rationes omnis luris, ld quod non fit m altera parte,quacfingulis negotrjs fuas quafdam fortos iuris pro ncceffitate rerS praefentiumadiungere nititur,Qiiapropteró6huc pertinent regular Juris generaliter,quibus communes quaedam notiones iudicandide iure tra-duntur. Pertinent liucSlt;lquxftionesDodorum,quasdeautori täte Rubricarum, gloftàrum, 56 commentationum paffirn mo-uent, Sedhas quifque priuato ftudiofibi annotabir,
FINIS PRIMAE PARTIS HVIVS
Methodi de dodrina Iuris,
SECVN-
SE’CVNOA PARS
J?quot;
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eftHiUonca,
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* . PRAEFATIO,
SVMMARIV M.
’* ^tf®*'j**’**’*V’*‘*^^®C“ndaiurijform«explitfantHr.
*. Fopulator agroîumnon requifitoiudiccoccidi poreft.
J. Melius c^in rcinpojc occurrerc,quàm port exirutn uindicare.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Qyodquisfui dcfendcndicaufafacit» iurefeciffe cxidimatur, J. Pacem uroTans iureocciditur.
«. Gardes depopulatdris publica eftuindida.
I^TERAMPARTEM DOCTRINAB Juris Hiftoricamcflc diximus» Sicut cnfmHifton'a con-
|iftat nuda narrationc rerum geftarutn,ita hac parte cxpli cantur iuris formae,quas leges Romanæinfingulis cafi-butçiuilium negotiorS obferuariprolureuolunu Nec hisformis alia ratione nonnunquam anneduntur Juris caufæ,quàm narrationibusinterfparguntur loci commit nes^NuIlat nant^inhisfuntdilputationes, quibusopero
fat aut prolixae caufæ Juris inueftigarentur, fed obiter tantum ad communes ludicandi de iure notiones referuntur, ut inl» n C, quando licet uni. fefine ^ iud.uend.ubi pc^mittitur,ut quifq^ popularijrcm agror« nonrequifito Judi j ce occidat,ôlt;: obit * hæc adqeitur ratio,quia melius ntin tempore occurrere, quâm poft exitum uindicare,anÇ ita kx ad communem naturae notionemre 4 fcrtur,ut quod quis fui defendendi caufa faciat, iure fccifle exiftimeturj. ut uim.ff. de iuft.a iure.* Sicut Ôf Jmpcrator Alex^«ider ff. de appeUatio. præ-dpif,ut Praefides prouinciarum non prohibcant,autui aliquaitppcdiantpro üoeantesab ipfisad Jmpcrator em,quia non minus fibi curât fit,ut illorum o/ bedientiatÿ amp;nbsp;bcneuolentiam confcruct,quàm ut fubditorum libertatem tu-catur. Vndefatis liquerc arbitrer,quôd quamuis nun^ inicranturhutus partes,6C conftitutionesliftis caufaeitamcn idideo tantàm fîcri,ut admonca#
mur çmnis Juris formas caufar urn, quas in fuperiore parte tradidimus ^möC ratione quadam tanquam fundamento confiftcre ÔC incumbere, ac proinde non utile tantöm,ucrüm neceUwium eße, ut diligenter iftas partes Juris do drinac feparcmus,ac priorem bene tradJatam habeamus,ut inde quoties opus eft, fingulorum lèhem^um Juris explicationem copiofiorem, tanquam ex fonte omnis Jurisderiuare SCdeducere poffimus. Nam fi quisprobè cogni-turn habeat,quomodo ex natura Jus oriatur, ille multó exquifitius ,Tnaiori^ cum iudicio,atlt;^ omnia perfpicuè magis de iure occidendi depopulatorcs di- • fputabit,quàm fi in cam folam caufam, quar àlcge obiter ifti format iuris annexa eft,dcfixos habcat oculos. Étenim uidet non à legc primôm id «obis j permittijfed naturali iud^io omnes genres ita fentire ac ftatucre, quôdis iu reoccidatur,quinulla iniuriaprouocatus,pacem,quam humante focietatis ^«wwo^ neceffitudo inter homines fan été tuendam praccipit,uiolat. Deinde cùmid naturae iudicto permitti intenigit,ftatim etiam intelligit,lurediuinoid fibi li ccre*Et quia h pub» id quoep fancitum eft,inteUigit,Iegcm fibi armaminiftra
^ te, Ôôcaedemdepopulatoris non effe priuatam, fed publicam uindiefami Qiiarenemini dubiumfit,indifcendo actradandoJurc plurimum prodeflè ç^ia depa has doerrinx iurisp artes habere feparatas, ne, quæ ad cxplicandas lingulas pubtorK pu Juris formas neceflaria funt,noftram cognitionem effugiant, fi nufquam ca blic^nm^
D 4 iiiilt;ft
-ocr page 122-^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS MITHODrS
plcnê aut (uRö compendto/ed pafstm mtrinfeuTfu fradanfui-.ncc ad uUirm certum doddnæ caput referantur, Qfcend/t aiitem iÿ^A rcrum, qua* tn hac parte dodnnæ iuris coHocandas cenfemus,ratio, qued redf omnis dedrina juris in cognitioném caufarum, èi nudas conibtuendormn Ciuilium negotiorum formaspart/tur, Etegoininiyohuiuspartisho^difcrimen repeten dumputaui, ut argumentum huiusdodrina: Juris difcentibus inculcate, SC cos à fummadiuifione ad partiriottem, quam rerum*uarietas in hac parte re-lt;juirit,methodica ration« deducerem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
CONSILIVM ET RATIO TRA^ ^
dandacfecundac partis. Cap, I,*
t. Cafutnanpotcruntullijlcgibuscomprehcndi.
#. Totadodrinahuius partis in certaamp;geReralia capitadiftinguenda.
,. Rcs fingulorumcapituminfuasfpecicsrcferendr. •* »
4. nbsp;nbsp;nbsp;Format iuris in tribus confiftunt,inacquirendo,alicnando,amp;amutendo;
7. nbsp;nbsp;nbsp;ArtificiumiurisconfiditinaccommodandisformiiSdnfgotia,. ,
8. nbsp;nbsp;nbsp;Singula negotiafuamhabentuarietatem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
ÿ. Arsquaeqïtantócftdifftcilior.quantómagisufrfatur circa finguhria, #o. Veteres iuris notitiam,non tam artem,quam prudentiam udtaucrunr, M. Multain negotqs confidcrandis profpiciemia requiritur.
». Series amp;nbsp;return dißindioadfertlucem.
EQ3^E uerôomneshypothcfeSjquascafH^uariat, quaeftio» nes ex Ihfingulorum S eremat um Juris in hanc partem conge*
N^îïoc®^’^gt;9“olt;llt;ï*«t“M’’®”^”’'”*^f**’f* Nequeerum, ullis legibusi^i comprehend! potcrunt,* Jtaque fi quis eas deci /tones,quae reiponfisprudentum,fiC Imperator urn refcripti^,feu conftitutionibus pro re nata proditae fünf, SC in legibus Romanis tanquam cafus à communi ratione Schematum Juris uariantes extant, co^erere ue* Iit,eum necefle cft,iplas legestranferibere. Nequeinde methocte difeendi Juris magisinuftraretur,quàm(î quis elegantempiduram,in ibbda quadam mixtione coIorum conaretur redderc perfpicuam, Quare rehdis tills difpu tationibus, quas cafus in iingulisiurisformis parère poteft, inis^decirîont-bus,quarum quaedam exempla inter leges wlata funt, Primfimtotamdodri- * nam huius partis in certaamp;f generalia quaedam capita diftinguemus, Ac dein dercsfingulorumcapituminfuasipecicTsrefercmus^utquæqueformaiurisà î genere ad fpedem ufque deduda, in propinquo cemi pofsit, Porró ipfas formas tuns hoc ordine declarabimus,ut primùm acquirendi, poftea amitten Iiirfc/orr«/ di,6^alienandicuiufqueiurismodosrecenfeamus. Namin histribuscogm 4 cofiiï/lw«i» tioomnisformsciurisconfiftit,utquisteneat,quomodoquidcuiufqucfiat, ncquirtnio, quOfnodo id quod habet,alicnet,aut amittat,amp; quomodo quis rem fuam, uel iiïitnAnd(gt;}et iusfuum conferuct,iuxta l,totum,ff;de legibus. Slid quia res 8ó iura tu cru ur jf tunittenio. adionibus, nee adionum ratio pofsit commode percipi, nifi inter fe confe* quot;nbsp;rantur,nos earumtradationem peculiari quodam capite compledemur,ó^ in explicatione aliarum formarumiuris tantum modos acquirendi,ólt;amittendi ' enumerabimus. Et quöidfiatmaiorc compcndio,fingulas formas breui qua fi argumenrodefcribemus, antequàmtitulos ad cuiufquccxplicationem per finentes annotabimus, Catteröm nihil admodum obfcuritatis*habent forma-juris in cognofcendov.Nam ficut iam fæpe did um eft,earum traditio Hifto- lt;
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rica eft, nee in iUis cogrofcendis aliud confiderandum uenit, quam quid in quaque
-ocr page 123-ƒ •
PER D; CONRAD. LAGVM: PARS 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J^
quai^ obfcmandiÏhi kgislator/bnf piquent. S ed ih àccommodandj's iUfsfot 7 mis ad négocia multa fubindc occumt«gbfcuritas. Nam luns notitiaibidc-mum rcquirit artificcm,cüm ea negotijs accommodanda cft,proptcrea quod 8 fingulancgotiafuamquandam habent uarietatem, Sf raro generalibusfor-;? misluris prorfuscorrticniant.Eftautemiuxta Afiftot.rantôùilbciliorquarcp ‘’o ars,qtiantó magis ucifMur circafingularia. Proindc quoq; ueteris Juris noti-« tiam,non tam artcm,quam prudcntiam uócaucrunt. Nam pratter obferuari-jj onem gcneralium reg^arum rcquirit multam in negotijs confidcrandis pro fpicilt;^tiam,ut rc^f è acnegesreferantur,æ explfccntur,ut forma Juris in illis emin^t. Sed Eisxgt;n}nibusmagnam adferet lucem ipfa feries, Sd uariarcrum diftindJio,qi^am intergas, iuxta multiplicem earum differentiamfaciemus, ut fi fupcrior pars aheui g^oque cognitafit,principijs ad formas collatis faci-MuspofTit cas çcgotifs/nduercôf accommodare.
CAPITA Ô.ERVM SE-
% nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• *cunda: partis. Cap» JJ»
S V M M A R I V M.
lus omne uel ad perfonas,uel ad rcs,uel ad adionespertinet. Capita dodrinas fccfid» parti* fex elf •»quibdsKjmnemformamJuris comprchtiidipoiTc exidimac. finumeratio fexcaj^itum.
OT^diuifio Juriseft,exl» OmneIus.fF.defJatubomi» quadi citur,quód errine ius,uel ad pcrfonas,ucl adres, uel ad adione» pertincat» Verómquamuishacediuifioprobafit,tarnen angu-ftior,cft,quamp;m ut noftroinftituto ütis conueniat» Nam cöm cut piam,Rantum âme fieri poteft, lingulas formas Juris fecun-dum matcr{arum-diucrfitatcm,in certaguaedam capita digerere, uarictas ca-rum requirit,ut plura conftituant membra,quàm in diuilioneJuris à legc jjo nuntur.Ncque cnim feparatim explicari commod^oterunttam uariae Juris format,nifi carum mateya in plurcs locostanquamin dalles digej^atur. Sunt igitur hate capita dodrinac fecundae partis»
CAPITA SECVNDAE PARTIS»
1 Delureperfonarum»
a «De modis acquirendi,alicnandi,S^ amittendi res»
3 De padisamp; obligationibus» nbsp;nbsp;nbsp;4 De adionibus Äfexceptionibus,
5 Deiudicijs» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;*5 De Priuilegijs,SC Juris beneficrjs,
His capitibus exiftimo omnem forpjam iuris comprehend! pofle. Nam rcs « ipfateftabitur,amp;: poftquam quodc^ genus formarum fuas per fpecies explica « ucrimus,manifcftè apparebit,auód omnis forma Juris, aut conftituat gradua $ poteftatis,quæ perfonæ m perfonam à legibus conccditur,aut enumerat mo^ dos,quibus rcrû dominia acquirimus,ucl amittimus, aut iudicat unde Jus in re 4 bus,uel perfonis aliquid agendi ud faciendi,nobis cxiftat,amp; quomodo nobis 5 pcrcat,aut quomodo perfetmamurIus,illudqj,Slt;: rcs noftras cueamur,aut quoi modo conftitucndafuntiuaicia,utlcgitimaiurifdidioneuisamp;Idolushomi-« num cocrceri poflit,aut quomodo ex Juris dementia perfonis propter infir-mitatem fexus amp;nbsp;attatis,leges profpexcrint,nc latdercntur,fi pari iure cum re liquis tencrentur. Item qui propter commendationem opérât, quam nauant Reipub. aliqua pracrogatiua gaudcant» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
DE IVRE
PERSONARVM^
Gap, Hl,
SVMMA-*
4*
JTRIS CIVILIS METHODT^ J V *1 M^l R*I TM.
t. Ciuilej ordinamgradui inter perfenasefTedebere.
x. QuatüiojanChrinianisliccathabcrcfcruoj, y. Par in parein non habet imperium. nbsp;nbsp;nbsp;4. Natura omcietliberoinafcf»
f, Libertatis iadationem gratam effe rflcbeqs.
tf. lurislibenatis principta in natura amp;nbsp;facris literis funt*nucftiganda.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Naturapeccatoprimiparentiicorruptaeft.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Mchorimbecilliori,fuperior infcriori profit« ^
9. nbsp;nbsp;nbsp;Heroes impetudiuino adres gerendas rapiuntur. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
gt;0. Metusgrauiorispericuliferuitutemgrauioremimponit. • •
»I. Poteftates perfonarum noneflereprehendendas. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
lt;2. Didum Pauli,Inter eosgt;quiin Cnnilum baptiatsi funtgt;neqifererKu»,Relt;|ue liberum eife,quomodo accipiendum. «r Libertasquarprçprièdicatur.
Sumvuljuiui c^pitit cd, ImpcrfoMru turinAturte ttiiumo non repugnarc.
^=s N T EQ^V AM ad explicationcm ScheinatLimhmus capitis « ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;defcendam,qiiarrcndum mihi uidetur^an iwe natijr» SC dimno
probctiir,ut alius alio melioris fit conditionts 8lt;iuris.Nam efrm
ChrifiiOs an
,naturaparitcr nos eadem lege in hancuitamjjroducat, ;equunt efle uidetur, ut nemo aken pratferatiir, fed omnes eadem lege KeestMers “^’‘quot;^“’^» Deinde,quiaPauIusadGaIatastertiocJkit,qiiódintrtrcos,qiain ® feruos. Chriftum baptizati f«nt, neque liber, neque feruus fit^ t)iüino ettam lurc prohtbitüuidetur, ne inter Chriftianos liberi aut ferui firy ,2lt; Imperator C, Ne Chriftia, mancip.minatur ultimum fupplicidm ludacis 3lt; H3crcticis,qui Chriftianummancipium poifideant. Proinde nuilo iure uideturprobari ilH lt;nacqualitaspcrfonarum,qu^omo hominis poteftati fubifeitur. Et fiepe a-gitata eft bate quaeftio inter homines, non fan's diligenftFnaturx inftitutum as Pauliuerba expendentes. Nee dqfuerunt,qui contendtrent, Deum qui-F4ri«Wr5 ’^•mfubieciftchomini beftias terrae,Sef non hominem,Genefisfecundo. Ita nonh^t'm neecompetcre, ut horn# homini dominetur,ficuC’nec boui daturimperi-ptrium. Win* Et uulgata eft régula,quod par in parem non l^bcat imperium. Qiiem * «aturaohU admodum igitur Deus cacterisanimantibus pracfecit homincm,tanquam prg len tuf ci» ftantiorem naturam, Ita uidetur eius exemple nos debere Deo tanquam ex fa«, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccHcntiori naturae rclinquere in homines imperium, ^ non id,^ontra natu
ralem libertatem, qua omnes nafeimur, eadem «onditione QC lege,inter nos ^ affedare,aut nobisid uendteare. Hare 6lt; multaabfurdiorain uulgusfpargun tur ab hominibus fanaricis,qui inter Chriftianos quandam xqualitafem per fonarum,fublatis ciiulibus gradibus ordinjjm inter perfonas efle debere con-l^ücrtatisia tendunt. Etquiaquaelibctlibertatisiadatiograta folctclïeplcberjs,diligen ƒ ^^nobisinueftiganda funt huiusiurisi^rincipia, in natural facris literis, ut f^jj^ i^antibus occurrere,ÓC illorum uanitarem Iblida dodrina conuincere poflimus,ncmalopublico,utfit,indodisSlt;incaunsiftaoccinant. Poftune • autem huius iuris, quo conftituuntur gradus libertatis Óf ieruitutisin homi-Katurapee» *'*®» cuidentiorem caufarn reddere Chriftiani, quàm Philoibphi ,fió qui (blo catoprimi huenanar mentis iudicio,rcrum caufas inquirunt atejj metiuntur. Nimtrum parentUcorf peccatiprimi parentis,quo corrupta eft natura,aS? cuerfa naturalix libertas,amp; 31 ruptacd. *3 nobis impqfita feruitus prauor« affcdu3,ut fiepe nee faccre poftimus^quac fana mens iubcat,quemadmodû2lt; Paulus de fc ipfo teftatur,inquiens:Inue-nio legem in membris mcis,repugnantem legi metis meat. Itaeç ad integrant naturam referenda funt ea,quæ de xqualitate hominum dicuntur. Nam fina tura mank her incorrupta, eadem manfiftet in omnibus uirtus, Ä^ poteftas a-gendi. lam autem poft.quam uitio pcccati,collapfa 5C extind^a eft uis naturae, Kclior imbe adeo ut n^riuegeteturbehedidionediuina, ftcriIisfitfutura:Sicutnecparib. tt^itfupfi mi-fb^ turn corporis, turn animi, ita nee pan poteftate regendi nos product- ^ riorin^rio j^^j. ^ß ^.^^ Proinde naturaliter euenit,uc qui benedidione diuina,ex mclio- ’
rd^
-ocr page 125-PERD. CONRAD. LÄGTW. PARS II. 4«
re natura natus ut, imbccilliorijtancjliani fupcnor inferior/,pracfic» Ne$ diel' poteft,qiiód omnis poteftas pcrfoiïie m perfonam u/olentafic,aut quód d iiiii infticiito tantùm fubfiftat. Videmus etenim /nu/t/s*farpe omnibus, non eum qui nomine tennis,ied qui naturalibus uirtutibus prarftct,nnperqs prac# eflè. Vnde 2C Plato in quarto de legibusdiett, Deum rcipublicæ non prac ficcre homines» hoc eft, quemuis humana fpccic natum, fed qui naturalibus animi uirtutibus communem hominibus conceflam facultatem fuperant,
F quosheroasuocamun^quiimpetudiuino,Sónonhumanoadresprudenter Yîeyoisettr SC fSbiter gerertdas rapiuntur. Non igitur uiolentia, aut arte humana, fed „i^iffjjuttunit Deocorruptam’naniramfua benedidione excitante fiC fouente diierimina 'pf^ji^i^mf perfonarurtPinter bobines, adregendumamp;T conferuandum eos, in tam ua- ' ria corum imbccillitatc ift^ftituuntur. Ac proiride nee per difcrimen per-fonarum enpitur hofninibus naturalis libcrtas , fed ea quatenus retineriin tam corruptanatura poteft,Deo relRiquiturgubernanda,ut ipfe iua demen tiapro nccefsitatc^mmym Jargiatur, qui ibis praecHe pofsinr. Atque ita quamuis L^us non immediate hominibuspræfît, tarnen quia folailhusbe-nedidione, alius*aliopræftat, nonpotcftdici, quôdperalium,quàmper Deum , homo abriiomine difeernatur , amp;f cuiquam aliqua in aPium poteftas concedatm^ Sicutnec ftomina aliqua Deo imputare poteft , quodmafeu-lo fit inferior natsira, Porrô , quod leges nonnunquam egrediunturhoc difcerniculum naturæ inter pcrfonas, utin feruitutibus mancipiorum, id in-
,0 de fit,quôd propttr metum grauioris periculi, necefle eft duriorem quibuf-dam imponere feruitutem» Vt quia metuendum eft, ne cap tus ad ho-ftem confugiatifi ipfi liceatpafiim uagar/,Iurcuidetur hæcdominiscon-ceflàpoteftas in ec^^quos captos feruarunt, uPabfque eorum uoluntate nuf quant abcant. Atque ita Ciuilis neceffîtas duriora conftituit uincula fer- ^itti^i^necef uitutum,ô^tarnen quiaiuraCiuilia infltatione quadam naturæ conttitaiin''^^^ tur,necmercntur nonicjiiuris,fipenitusab æquitate natural/recédantJ.îus Ciuile.ff, de legibus» null a poteft dici légitimapePeftas pc rfonæ, quæ non ^ nonsuit eft co*niunlt;ftabeneficio? Nam nec natura qucnquamalterifubi^titalio con fil/o, quàm utapfi profit, ac eiusiura tueatur,fîcut eft cernerc in poteftate patria» Et^OS infràm omnibus reIiquis,;qLias Romanæ leges conftituc-
„ runt,potcftatibusoftendemus. Itaque noneft, curaliquis haspoteftates perfonarum, quæhoc iure*conftituUntur , tanquam iuridiuinoSCnatural/ Ïiberta|i répugnantes reprehendat. Nam funt harum poteftatum etiam ex empla feripturæin fandispatribus, qui feruosijs conditionibus,quæ Roma DmzPMU nis 1 egibusdeferibuntur,habucrftit» QuôdautemPaulusdicit,Intercos, ^«omodi,«
,t qui in Chriftum baptizati funt,neqnp feruum,neque liberum eftè ,nonfic di^iendum, accipipoteft, quod intcr/3hriftianosnon debeataliquaeftè perfonarumin perfonaspoteftas. Namin eo loco, non de libcrtate Politica,fedfideiiC fpiri tus loquitur. Etenim Galatæ accepto Euangclio in ca crant opinione, quod « nô confequerentur rcmifl/onempeccatorum, quæper Euangelium promit-tcretur,nifilegcm Moyfi,qucmadmodum Iudæi,feruarent,Itacp ut illis imitant opinionemeximeret,aÿerit nihil referre ad impetrandam remiffionem pcccatf,quôd quis ludæus uel Græcus,feruus ucl liber fit, quia ea gratis pari-tcromnibuscontingar,proptcrfiduciamin Chriftum,non propter ullius per ibnæmeritum fine dignitatem.Etquódita debeat accipi PauIi locus,inde li-quet,quôd in eodem contextu dicit,ncque mafculum, nec^ feminam eftè in ter eos,qui baptizati funt in Chriftû. Sicut igitur abfurdum eflèt,cx PauIi lo co contenderc,uullam debere eftè inter Chriftianos, inter mafculû SC fœmi-nam differentiam: Ita non funt ferendi, qui propter hune locum, ^oliticam qitanda difterentiam inter Chriftianos efle debere nolûtjmp.ucrô in C.Nc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Chriftian.mancin. non prohiber inter Chriftianos eftè feruos, lcd nôuult Judsis, ahjsç hoft/b.Chrifti fubijci, qui credût fernere Chriftilibcratosab
-ocr page 126-4t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METMODVS
omni femifute hoftfum Chnfti. Hæc grgo ßreuibus annotandaputaui,at in dicaremluspcrfon^rum non,beut cflndam ftultècontendereaudent, lurt naturæ,autdiuinorepugnare. Et ut difcentcsaffiiefaccrem, ut formas luris ad caufarum fontes referrent,atque ducerent. Nam ifh^nq uifitionc origin ms cnitefeunt formx,ut apte de earutÄ æquitatc iudica^c poffîmus*
TITVLI CLVIBVS IN GEMERE AGP tur de difcnmineperfonarum* *
fP nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;InftiC * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
De ftatu hominum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Ïure perfonânimL
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De his quæ fiTi,ueI alieftt lUris Hint«
QV AM VIS autem inhis tit. quidam de fends QC Irbcrtinis-admifccan-tur, ut ah'eui uideri poffît,quôdnon in genere, uerumeham infpecie de lure perfonarum agant:tamen quia peculianter proditi funt hoc confibo, co^ c-tiam tendunt, ut nobis oftendant, quomodo naturels liJjertas fb diminuta, SC certisgradibusaftrida exneceffîtate ciuili,debent quoeg eô r^erri. Nam quôd quædam admifceantur,de feruis 8C libertinis,id non inde fit,ut his titu-lisdc illispcculiariter agatur, fed ficutfitindiuifîonibus,SddccIarationê ge neris enumerantur fpecies, ut differentia, £Cto« eins ratio ftatdilucidior. Deinde quialeges fffi» funt quædam excerpta ex rnedrjs jJÄputationibus lu-rcconfultorum,ideo fieri non potuit,ut non alicubi qua^damillis annexa fint quac adinftitutum tituf non itamultum faciant,c«mipfi,A quorum feriptis cadepromptafunt, fuo quodam confibo 5C occafione negotiorum feripfe-runt nonnunquamJtaque fægc accidit etiamin alijs ritubs, ût admifeeantur, quae nonpccubaritcr adinftitutumtitulorumpertinent^8éd nosfequamur confibum eorum, qui materias iuris iefto in titulos digeflerunt, ut certorum loc«)rumnotionibus,fiuelndicibus difeendarum rergmluris conftaretra-tiOtCæteràm hoc in fumma agitur his titulis ,quôd lipertas non fit tab's quac-ï.iberta({U£ damfacultaj,quacuiquenceatquodbbeat, neqjfit «i'«j’j(^(«,fedfic cercis leg. ‘^ froprii dia aftricfa,uide(icct, ut nunc dicuntur libcri, qui funt ex legitimis nuptqs AT b-^*’'« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beris parentibus nati, bC tamenkgibus Romanis obftriAi» Neque ueró lo
gcsfaciuntmultas fpecies huiusb'bertatis,fed relfnquuntinhondifcrimine quôd abj fint ingcnui,abf libertini» Qiii ueró Çnt libertini,non fttis inteP Pg* potcft,nifi explicata fuerit ratio,qua homines feruituti obnoxq , fibertati reftituuntur* Proinde nos fecuti exemplum maiorum, nihil ampbus de con ditione bberorum bic dicemus,doneetr^atum de poteftatibnsperfonarum abfoluerimus,Nam ibi erft focus dicendi,quomodo homines confequan tur Iibertatem ratione ciuili,quam amifcranu
quac dantur perfonis in perfonas» Capgt; HIP
OT ESTAS perfonarum aba eft^rfuata, aba publica. Pri-uataeft,quacdatur finguIisinfi'ngulostóC hæc aut eft admini ftratoria,aut dominica. Adminiftratoria eftpatris infilium,patrom' in libertum, tutoris in pupillum, curatoris in commenda-tum. Nam hi nonhabent pfenampoteftatem dominandipcr-
tiominicä fou^.
fonis,quac ipfis obnoxiæ funt,fed certa lege ipfis conceditur,utilbs,eorum^ rebus profoiciant. Dominica uero dicitur, qua liberum noBis eft ,perfbna tanquam re noftra,citra tarnen atroceminiuriain,uti, quafis eft dommorum in feruos. Nam ibis beet feruos uenderc,amp; tanquam boue fuo uti,modópo teftatemfuam non conuertant infeuitiam ^ ultim. Inftitut.de ijs qui fint fui uel
-ocr page 127-P BR a CONRAD, l AC VIC PARS IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41
Ucl allem mri^ Publica poteftaf, aux concordi fufFragioapIunbus in iinum aut plures confertur, â^ eft a AEcdefiaftica aut Politica» Ecclefiafti-ca, quails eft Papx, Epifeoporum aliorS, qui ordinandomm facrorum ritu-um autoritatem hÿbent, de his omnibus Slt; feparatim die emus, Primum tarnen de priuatis poteftatibus, non quia potiores Tint publicis, led quia com-moda uidetur progfcflio, ut ab ilhs, quorum explicatie planier cft,ad cas, qux propter amplitudinem fuamintricatiores funt,procedamus»
% DE 'POTESTATE PATRIAgt;
• * ’ \ Gap» V» ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVMMARIVM»
■• Patria poteßasquxfit SCquanta,
x. Naturales amp;nbsp;incaftuofi non funt in noftra poteftatc.
1- nbsp;nbsp;nbsp;Eiïeëluuiatriae^iotêftatisundecim enumerantur.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Emanapatis qon licet pattern in ius uocarc.
s. nbsp;nbsp;nbsp;FiÜusiniudiciouerfari poteft abfq,patris confenfu. ,
®. Inter pattern dl filiumciuilis obligatio eiTenonpoteft» '
7. Adio iiger patrem SifiKum, fi negentur alimenta.
** Lib erorum uene/atio amp;nbsp;honor crga parentes»
? AI?C poteftas eft uinculum pietatis, qua libcriparentibus ad nbsp;nbsp;_
« prxftanda humanitatis Óf gratitudinis officia obftringutur.Di gt;3 eiiur autempatria, quiapatribus datur tantUm, Ö^ nonmatri- *”* ï’*l”« ^us^oeminx. Inftitut.de addition, nififortè à principe im-
* petrent in folatium eorum,quos indefenfione patrix flC Ïegum amifcrunt, adoptare aliquot poflint. ft mulierem. C. de adoption» Et datur mmmäat a inlibcrosnaturale$ölt;flpgitimos. Nam naturales quiextllicito coitu nati funt, non cenfentur in neftra efïc poteftate, ni fi Irgitimcntur -^ ulum. Infti mccxliuoji, tut. ’de nup. ïneoeftuoTi ueró non tantum non funt in poteftate parentum, fed nee liberorum appellatione cos dignantur Romanx leges. Authent, quibus mogis naturales cfficiuntur fui -^ uleim. Appellatione autem libc-return ueniuntfiliusÓ^filia, nepos SC neptis, SC qui cxillis procreantur, li-ncamafculina.l.libcroruni,ff.dcucrbor.fignificatione. Et tarnen qui exfi ^^^ ^tnuatt. liaah'cui inmatrimonium data nafcuntur, nonfunt in poteftate aui -^ uit. In quot;nbsp;ftitut. de patria poteftate. Nam partis fui famifiam 6^ conditionem fequun-tur, qui ex co nati funt ^i.Infti^de légitima agnatorütutela,ó(f 1. cumlegi omç. ff.de ftatu hominum. Itaque inpoteftate patris effi redè dicuntur fi-h'us,amp; qui ex co nafcuntur, fed non qui ex filia -^ penult. Inftit, de patria poteftate. Qiiamuis autem ex his, qux iam diximus, aliquo modo concipi poflit, qualis fit poteftas,qux dicitur patria, tarnen quia nulla poteftas me- • Ïiuscernitur,quàmcàm eins effedUs oftenditur, obiter quo que indicabi-mus,quxpatribusinlibcros,quosinpoteftatchabent,conceduntur, EtAoc 5 ideo quoque, quia plcriqu^huius poteftatis effedus non traduntur pcculia-ribuf ritulis, fed paffirn in narijs locis quafi afperguntur alijs cradationibus te rum Iuris,ut non commodè infra in relatione titulorum annotari queant. Pnww tjfè« Primftm itaque, qui fub poteftate patria funt, illisfi quid ex bonis ptofedi- ^‘^* tijs obuenit, non ipfis, fedpatri acquiritur. Ex aduentitijs ft quid illis acee- •owPf^Âi dit, ipfi quidem proprictatem, pater nero ufufrudum in illis acquirit-^ i. In ^‘* ®’ *““*” ftitut. per quasjierfonas nob. acquit. Ethancadminiftrationem,quampa *'^’*’ ter habet in bonis liberorum, placuit inter primarios effedushuius poteftatis referre, quia latiffimê patet, SC prxterquam rcliquifunt pcculiari titu- S««4i«*fc lo ab Imperatore dedarari, C. de bonis qux libcris. Secundo non poffunt ^»w»
-ocr page 128-4*
inns civti-n methoovs
necrnancipatiqnidcmhbfri patrcmabfque^usucn/aïnluslbocafe» Acil-it qiudcm,qui in potcfta£epatrisfunt,^eo id non pofllmt,quiabs nulla po ^ teft nobis cue cum co, qui in poteftatenoftraeftj. Lis nulla. C dciud. E-Tnancipatisautcm hoc negacur, proptcreaquodingrati cenfentur, qui pa-trem, qui cos ex poreftate fua dimifit, adiudicem trahunt? Iraqucfi quid talc moliuntur, quo patri« reuerentiagrauiter offcnditur^polTuntin potefta-tem, cxquadimiffiiunc^rcuocari àpatre.C. de ingratisliberis. Poteft ta- ƒ men fill us in iudicio ueriari abCque confenrupatris/i ^ rebus agatur,in qui _ bus patri non acquiritur ufu fruCTUs, ut in pcculio. CalnefqS^ quafi Caf^n TfMwj nbsp;nbsp;Gy iuxta notat.circ.I. primatn. C. de bonis quae liberis. X^fd0,pater occu-
^‘*** pat hxreditateminfantisab alioinftituti, fi ante aditarg hacrediutem fortè moriatur.l. Si infanti.C. de lure dcliberand. SC Bawetius cfrca.l. v entre ,C Qiartw. }5eacquirend.hacreditat. Quartô,filiusfamiliasnon oBligatt^rexmutuo, Qj|i«ii», fine confcnfu patris .if. ad Macedon, pc» totum Titulum. C^into, non poteft fibus aliquid donate caufa mortis, patrc recufante .1. Tam is -^ prim.
Stxttn, nbsp;nbsp;nbsp;5CibiGlofta.ff,dc donationibus cauffa mortis, Sextô,no potc^ibus fami
lia» inuito patrc condcre teftamentum,iuxta.I. penultimam, §C finalem .C. ttfiinutt. Qpi reft am e mt faccre poftint. Septimo, filius familias nojente patrc, non poteft lure Ciuiii contrahcre matrimonium,in Ini^it. de nupt. in principio* Dadum. Oftano, filius familias non poteft fibi dcligere Tutorem i^ndvafitc patrc, U^jf^. nbsp;nbsp;nbsp;nifi paterfit deportatus .1. finafi. C, Defcntcnt.palft r^nà,' poteft pater
fiilium,qucm habet in poreftate, obiurgare SC caftigare.I. p»ima.C. de emen aXfinn» dat. propinquor.amp; 1. Si filius. C. De patria poteftatc. Decimo, inter pa- é •' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trem Sc fibum familias ciuilis obligatio elle non poteft, in Inftitut. de inuti-
VnietimK. libus Stipulationibus ►^ Item fhutilw. Vndecimo, quamqls pater iuxta L Qjri filius. C. qua; res pigno. obbg.pofljnt,fibum in piglfusdarc non poflif, tarnen neceffttate famix coaftus, potefi^tum ucnderc,ucl obligarc.l.fecund. C. Dr patribus, qui filiosdiftraxerunt. Ex his arbitror pofte coHigftquan ;, , tafit,^ in quibus confiftft hate poteftas. Qpidanfeontendunt parentes fCbberosncfefTitatc Juris fiC poteftatis obligan, adanutuam alimentotuni proeftationem, fed errant. Nam iftud lus eft ex obfigatione legis, de qua infràdiccmusinCapit.depaâisSC obfigationis. Qiumuis enimSC natura idem praccipiat, tarnen ad iftud uinculum neceflitudinw oWringimur magis ex conftitutione legts,ita ut compctat patri aftio in fi’ium,6C uiciffim ^ filio in pattern, finegentur alimenta, 1, Si quis à Iibcris.fF.de liberis agnoC cendis, Caeterdm de obfequqs, ad quae præftanda parentibus librri obligan tur,pcculiarcm habemus Titulum,ff. De gbfequijs àliberisparentibuspræ » Randis, Vbi fiberi non modo ad uenerationemparentum inuitantur,ucröm etiam publiée in cos animaduertitur ,riqui maledkere illis, autcontume-fia cosJifficercaudcant.NamhocSCnaturalisgratittido cxigit, ut fiberipa* • rentes reucreantur ac honorent. Sed hate in genere de eftedu hut us potefta tis annotafle fufficiat, tituli quos citauimus, refiqua indicabunt. Nos ad enu Biei^tionemcaufarum accedamus,
QVIBVS MODIS ?ATRIA ,
Poteftas acquiritur. Cap. V I.
$ VMMARI V M.
t. Acquifitiopatriae poteftatis quomodo fiat.
». Adoptio quidfitiamp;eius diuifio.
9. Arrogatio inter quasperfonaseftepoflic. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• 4. Naturat^udicium iuftiiTimum efle.
* f. Adoptio p top t er fixus imbccilli ta tern negatur feemini*»
#. Adapt
-ocr page 129-PER 0. CONRAD. LAGVM. PARS 11.
4gt;
lt;. AdoptioSCarrogatioquibus fffcÆ^us differant.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Legitimatio liberorum ad quid inudhta.
8- nbsp;nbsp;nbsp;Legitimatio liberorum quid fit.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Quipoffintlegitimariautnon.
»0. nbsp;nbsp;nbsp;Modikgitimandi quinque. •
M. Concubinatum itfre ciuilieffclicitum.
ïi. Inftrumenta dotalia au requirantur in legitimando, »}. Naturales libcri qui dicantur.
*4^ aturalis iurjsdementia inliberisparentum uitio liberandis.
C QjVÏ RIT V R autem hacepoteftas, aut iuftisnuptijs, aut Acquißtiopi ELlR-«doption«^autarrogattone,a«ticgitimationc..De nupriarum iu trit^oteßn“ f icmhif tue d^ftcmus. Nam inter contradus,qLn' ex confenfir ex- tw» ’ ïlla.int,eas.ponemus. Itaque infra in cap.deobligatio.de lUisdi-cemus. Najnhoclocoideotantiin»earumfi'tmcntio,ctiaminlnftit.utcon-» ftet, quibus ex caufispatriapoteftas nobis concedatur. Et quiaearum ratio ex obligailonumïiatLira pendet, commodius uidctur,ut ad earum tradratio-nemhasreferanrus. Porto adoptio in genere itadefinitur,qiiódfit allusie-Alt;fof»fwej«id gitimtis,per que^n qui filius non eft, pro filio fuicipitur amp;nbsp;habetur. Sed di-uidituradoptioin hasfpepies^inarrogationemuidelicet, óf adoptionem in fpecie. Atquedifferuntquidemhacduacipeciesuarijsmodis. Primo, quod arrogantur, qui fuhr fui iuris: Adoptanturautem,quifunt in aliéna potefta tc,Itacputquisa*ogetur, neceiïèefteumprius interrogari, uelit necnee-urnfibi eflè pattern, Sf uiciflimarrogans uelit ne arrögandum fibi elle fihu. Ar^-ogafioin 5 Vndc infans non poteft arrogari.l. 1 *ƒ♦ illud. Óf .1. in adopt, óf 1. etiam infan- ^^ nbsp;nbsp;nbsp;p^^
te. ff. de adopriemb.Prætereacogitur arrogJlor fatisdare dereftituendisbo fof,4fpoUit nisarrogati. Vt n^ortèmoriatur arrogatus, adcas perfonas deuenianteius jjjj^ bona, ad quas alias lurc fucccflionis ifentura fuiflent, fi non eflet artogatus. Ï. nee ei 4' uit. ff. de adopt.Mæc non rcquirûtur in adoptione ipcciali. l^am in hac fufficit,ut pater naruralis adoptanti conceeMt filium fuum adoptandü. Holt;f tarnen habent in#er fe commune, arrogatio óf adoptio, quódinutra-que necefle eft, eum qui adoptât, aut arrogat duodcuigintiannis maiotem effe co, quon adopt are, aut atrogare expetit. Deinde ut appareat eum fan-ó-iflimaafFe(ftioneduci,qui adoptare,aut atrogare aliqucm uelit. Nequee-nim facile permittitur, ut efttot pupillum,pauper diuitem adoptet, aut arro-
4 gct.l. nec.fi'. de adop. Et quia nature indicium iuftiflimum eft» luraciuiliâ Nature tWt negantbeneficiumadoptionis Óf arrogationis illis, qui naturalitct impediti, dum iußißit liberos procreate non po filmt. iSkt. Bartol, cir. I. eadem. IF. de reb. dubqs, mum.
y Item propter fexus imbccillitatem adoptio negatur foeminis, iuxta glofil Adoptio ne^ cir. 1. inmultis. ff. de ftatu homin. Rurfumautem differuntadoptio óf ar- i^turfamt ^ rogatio etiam effeeftibus Tuis. Nam arrogatus confequitur omnia eaxura in ’^^^ bonis eius,â quo arrogatus eft,quæ liberis naturalibus,ôf legitimis, in bonis * parentum alias competunt. Etenim file tanquam fuus hacresarrogatori fuo fuccedit,eius^familiactanquamexeonatusaggregatur.l.penult 4* uk.^C. de adop. Imó nee emancipate, nee exheredare eum arrogator poteft,fi'ne iu ftacaufa, nifi quartam partem fuorum bonOrum illi relinquat iuxta conftitu tioném Antonini Pij, 1. Papinianus -^ fi quis impubes. ff; de inofficio, tefta. ld quod ueteri iurene quidem in liberis naturalibus óf legitimis prohibitum fuit. Namucteriiurelicuitparentibus naturales óf legitimos liberos fine caufa exhcredarc.l. inter caetera.ff; de liberis óf pofthumis. Adoptatus uero abextraneo non ita tranfi t in adoptantis poteftatê,fcd manens in poteftate parentis naturalis adoptanti folu ab inteftato fuccedit. At ff' quis fuerit adoptatus à perfonafua: famfiiæ,in lineaafcêdente,ut ab auo ucl proaüo,tum in nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
bonis adoptiuipatris,gaudetomni iure,quod alias liberis m bonis paternis
E *
t
-ocr page 130-4* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'WRI S CIVILIS HE TH cors
concedfturj. cùm in adopLiUîs^C. dc^^dop *. Ediucrfo, cimi ârtôganïs,9C ^^ j /'^ '“^ ^^ ^'^Q adoptatus aflèquantur luralibcfonint natural um amp;nbsp;Î egi timoriim, po w»lt;ifAfo»ftuIatkin's analogia, ut quicqutd illi acquirunt, i'd patri amp;nbsp;auo adopduo ac-uctiicntMcr qmyanf^ omnernp^ illis debeant reucrentiamamp;S operand, qiiamfuprà dixi-frspnt M» j^^^jg liberos debere patri, in cuius funt|gt;Qteftatc. Porró de legitinlatfone li* berorumdicemus.Nam Slt; hxc inter modes acquirendæ patnæpoteftaris nu LtzitimHio ’^^' aHir. Qjiamuis duplex Gt caufîà,cur beneficium legitimationis con* ^ iü'croru (ur ccfltimfitpatribus,nimirum nc temerariaparentülibiéi'neirrecuperabiliter mneiitlt;t, nbsp;nbsp;Jæderêtur liberi, cüm abfque remedio excludcrcntur patria poteftate â^æ-
reditate* Ac uideri quidem poflttlegitimationem no tauf elke mod urn patrig t poteftatis,quam modum acquirendæ patriæ hæreditatfs : tamen^juia liberis patrispoteltatitraditis,quafiexconfequentidaturTus fwecedendiin patcr-nisbonis,noabfurdum uidetur,urlegitimationon tâiftrer moelos acquiren g i'igitintiitio çjæ patriæ poteftatis, quämhatreditatis iflimeretur. Eft autem •legitimatie», ^“’‘*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;remedium luns Ciuilis, quo liberis ex non iuftis nu]^js r^tisfuccurritur,S^
. eft adus ucrè uoluntarius,cx nulla ncccftitate luris proueniens^^icut enirn lus patriæ poj,eftatis non foluitur inuitis liberis, ita non inuftis illis in eos Qÿipafiint çonftitui poteft, Authê» Qtiibüs modis naturales effi'eiunwr fui, N eq; tarne ^ ffgitimd« exquauisconfuetudinemulierisprocreati,poftiiftflcg‘timari. ^amfi qui tuinen^ generantur ex coitu prohibito, illi hon poffunt Icgitimaii. L- Legern Ana ftafij.C, de natural ft) Jïberis, Itaque quibus ratione cognationisamp;l ordinis, interdidae funt nuptïæ, ftlis negaturbeneficium legitimlfionis.Proindeft * ' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quis ex ferua,Monacha,aut cognata fufeeperit prolem, regulanter non per*
mittitur illi, utjiberos ita quæfitos Icgitimos faciat, quiaeû tälibus Iure ciuili nullæ poffunt conrrahi nuptïæ, Sedflquis exconcubg»,*id eft, multere, i» quam indubitato affedu fecurn habuij^ fufeeperit liberos, cos poteft legiti-ma»e,Nam concubinatus lute Ciuili eft licitus,non autem litre Canonico, 86 diuino. Suntautemhi ferè modi liberos legitimarj^i, Primus, qui eft ufi* ,1 tatiftimus, yt pater concubinam, ex quafufceperitlibcros,in uxorem ducat, In hoe autem modo kgitimandi quidam uolunt rcqiTiri inftrumenta dotalia, 1* nixta ƒ• nee non Inftit,deadoptio, NecIeuiterquidemfoIetàDD, inhac quæftioneexcutiendadifceptari, Verumfic poteftdidblui hæg controller fia, quod Iure Ciuili certum fit requiri dotalia inftrumenta, præfertim inter perfonasinuftres,S6 aliqua dignitate eminentes,non autem inter plebc-ios,ó6 pcrlqnas,quas leges uoeänt humilcs,I, nupcr,861, Cum quis ,C.,de natu ralibus liberis, Porró litre Canonico fufficit, non clandeftinas contrahi nuptias cü concubina,tap, cum inhibito, ?xtrà de clandeftinis defponfatio-nibus, Itaque cum in gloff^* finali. Inftit.de gradib, lus Canonicum in con . ftituendismatrimontjspræferaturluri Ciuili, pla»um eft, per fubfequens matrimoniû legitimari liberos,cttamfinulla fint dotalia confeda inftrumen • ta, Secundus modus eft, filiberi naturales offerantur à pâtre Curiæ princi-pis ,aut Curiæ metropolitanæ Ciuitatis, uel filiam alicui ex curialibus in ma N4t«r41ej U tri»oniumcollocet,l.iij,C,denaturalibuslibcris, Dicuntur autem natura- ,j fftri ^ui, nbsp;nbsp;les,qui ex concubina proercati funt, non qui cxjjroftituta nafcuntur,c, reue
rent,extra, quifftijfintlegitimi, Tertio, fiquiscömhaberct fecurn muite-rem,quæ permittentibus legibusilli potcrat eflè uxor,fcribat in teftamento adhibitis tribus teftibus fide dignis, quod uelit liberos ex ea muliere fufee-ptoseffe Iegitimos,Namtalesconfcntientibuslegibus pro Icgitimis haben tur,l,Si quis,C, de rtaturalibus liberis, Qdiartó, ft pater non habet légitima fob'olem,fupplexrogatprïncipetti,utpatiaturliberosfïios naturales ipG elle icgitimos fucceftbres. Nam fi princeps ralibus prccibus locum dederic,tum • abfquematrimonio naturales liberi, tanquanf legitimi, beneficio principis patri fuccedunt. Authentic, Qiiibus modis naturales efficiantur fui:^IIlud tarnen.
-ocr page 131-Py D. CONRAD^ LAÖVM. PARS ÏI. 4^ tamcn^Qiunto poflirnt liben' legin^jari, fi légitima proie patr is non exfft en ce, fe ipfos ofFerant principe hoc eft, promittant feaddidos fore minifterijs Curiae principalis* Authentic*quib* mod* naturales efficiuntur fiU'^’Et ifte modus* Atque liftmodislegitimatiperinde ac fi ex iuftis nuptqs nati in pa-tris poteftatefuineat ad iucceflioncm paterng hacreditatis admittuntur* O-lim etiam per adoptionemÖC arrogationemlegitimabantur naturales hberi* 14 V idebatur etenim dementia naturalis Juris fuadere,ut uarijsmodis liberi pa rej^muitio lajioraStes n oxa liberarentur, Sed quiaifta remiflione legum, petmantiahojnmum augcbatur,cnm facile cos, quos ex concubina fufeepif fcnt,pcr adoption cry legitimate poterant, fublata eft illis modis legitimandi facultas XlegunrAnajijftj* in fin* C, de naturali* Iib*ôd Auth* Quib*mod* naturales efReiunthj- legîtimi -^S^non nos*
TITVPI Q,VIB VS .TRA D VNTVR MODI acquirendae patri» poteftatis*.
A Ih ff** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ïnftit*
De adoptionib* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De adoptionibus*
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cod* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
De adoptionibus#,
De rfatura^bus liberis S^matribus corum,amp; ex quibus caufis iufti effp cianrur* •
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Auth*
Qiiib* modis naturales efficiantur legicimi.
Qiiib* modis naturales efficiantur fui*
His conftituucÿiib* quaedam admifcentur €e nuptijs 6^ Succeftionibus, qu^ctfiadfuaqu^amquoej^fehemata pertineant,tarnen nonprorfus in-* commode ad eXpheandam hanc formJm iuris adhibentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« nbsp;nbsp;’
In Decretal*
Qilifilqiintlegißmi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Q.VIßVS MODIS PATRIA
pOteftasamittatur* Cap* Vil,
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVMMARIVM,
». Patnapoteftasqualitcrpercatdupliciter.
2. Morsciuilisquæfu.
lt; 5. coin's diminutio quæuocetur.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Dignitasexiinit filiospatria p^eßatc.
y. Pat/iciuscftprincipisconfiliarius.
4« Duodecim ede dignitates qu» Elios« patri! poteflatelibérant«
7. nbsp;nbsp;nbsp;Emancipationefiliuspetris poteftatemexit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
•. Adoptioneitemaui.
9‘ Quafftioncs quidam de patriapoteftate.
(0. An pater point impedirc nuptias liberorum,G non confentiat* tl. In difcendo fingulas res obiter feirefatisefie. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
E RIT patrifinliberospoteftas, autmorte patris naturali, aut ciuili* Naturali, fi pater uita excedat, autauus moriatur, nee parensextet, incuius poteftatem auo fublato ueniat* Ciuili autem morte quisperire dicitur, qui propter defignata fia-gitia,iure amp;i libertate ciuium priuatur,aut perpetu» pœnæ ad-dicitur: Vtfuntquideportantur, aut in mctallum damnantur* Et hanc fa-
Mort ewilft ^«« (it.
$ cultatis 60 libertatis diminutionem, leges uocant capitis diminution?*Itaque capitis diminutio redèponiti}rintcrmodos,quibuspatriapoteftasamittitur* 4 Eximit öó dignitas filios patria poteftate, ut fi quis fiat patricius*i* principis $ CQnüIiarius,aut confequitur uel honorarium, ucl ordinarium confulatum,
-ocr page 132-^g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X T KI $ CIVILIS. 1B^TÎÎODTS|
«Ut præfichtur urbt, aut magifter milis^ m, aut Qiiæftor, aur patrom« Md fiat,autin corum ucrfctur dignitatc,qui à legibu» uocantur dariflimf,aut fpc dabiïes,autpnncipifitab epiftoh's,aut commiHaGtci caufarü cognttio, quf adprindpemdeferuntur. Item ciu conwgit Epilcopahsdi^iuras.Ncc^enim quxiibct dignitas GIios à patnapoteftate hberat, fed bæ felùm, quae ahâs nos conditionc duihbbcrant,quarum xij. funt, iuxta gloUâm inlt;§gt; films famih m ^ uerbo,non hberat. Inftit.quib. mod. patr.poteft. folmt. Et enumerantur jftarxij. dignitates in Authentic. Conftitutio, qu» de uignirjtib. amp;f in ti^. dcDecunonibusJibiox.C.Exititcmfilus patris poteftjtem.cüma pane 7 cmancipatur, id quod fît, earn ultro filt; confentiente fdip coram Indice com petenti fuapoteftate eum le dimittere pater profiterw*lt;.h de emancip. liber. Poteft Ôd adoptione transferri patria poteftas,fî pater fifipm dct âufo adoptan 8 dum^fed ctfipater.Inftit.Quib.mod.^tr,poteft. fol.
TITVLI Q^VIBVS T R AD V Ïÿ-Ty r’ M O-di amittendæ patriæ Poteftatis. *
De adoptionib. SC Emancipationib.
Ïnftit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Q^rib. mod. lus patriae poteftatis foluitur.
Cod.
De emancipationib. liberorum. nbsp;nbsp;nbsp;Communia de minumiflionib;
Conftitutio qux de dignitatib.âQepifeopatu libérât à patria poteftate.
appendix.
Poftunt in banc formanfiuriscadcre quidam queeftiones de poteftate pa tria,quas no uidcamurnoftra commentatione compf«hêdincgt;Qi.ialis eft câ, qua quacritufjinpater poffîtimpedire nuptiasliberorum,fi non confentiat. le Scd cogitandum eft diftentibus, in compendio non poift fîngulas quæftio-nés luris, quæ ex uarqs cafuum circumftantijs fubinde in quaque forma lu-nsmouentur, comprehendi: arque fufficerc, utMn generc praccipua capita cuiuique format tradantur. Namamp;i eft in difeendo obferuandum quod V1- « pianusinl.quamTuberonis.ff. depecul. dicit, uidelicct, non fîngulas res ex ncceffitate feire nosdebere, fcd‘®«^viittçilt;hr£ç«ji,id eft^per maiores^ craffio ires partcs.Etenimcâm in Compendio ^giaquedam nia comprehendendaru irerum oftendi debeat, non eft in ca ad fingula diuerticula fubfiftendum, aut per ea dbficef endum. Nam per ca, fine incommodo fuo quife^ digredi pote-• rit, poftquam in regia ilia uia diu uerfatus fuerit, ut no facile aberrctjCtiamfil
InrtfKiM^ aficubiabeadiuertatur.
“quot;/quot; nbsp;nbsp;• de PATRONORVM POTE-
ftate inlibertos. Cap. VIII.
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVMMARIVM.
T. Gratîtudodîbcturillis.à quib.beneficiumaccepimm.
a. Parronis reuerentia débita in quibus confiftat»
j. Libcrripatronosalerccoguntur.
4. Locuples hxreditas quaedicatur,
j. Patronipoteftasinlibcrtumingrarum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
ef. Operaclibertorum quarfint, obfcquialcs,iâbriles,inccrt3e,artifîcialcs,cen».
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7, Oper» artificialcsquandopetantur.
«. Differentia inter certas operasamp;inccrtas.
1 nbsp;nbsp;nbsp;'9. CeriropcræâCincertxquomodoffipularipoftint. -
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nafeitu,
-ocr page 133-PER Eb CONRAD, I, A G V I«. P A R S H. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4,
A S Cn T V R 6^ hgcpotcÇ^is cxgrat/tudine naturalieerïllisdc bita à quitus beneficium aefipimus» Nam cüm quis fer uum ma nunum'e, poftulat naturafis aequitas, ut exferuitute ira dimiflus dominutrf tanquam patronum,ÔCfibertaas fuæ autorem reue* rcatur, Ncceumfuonon-fl[ne,abfque uenia ludkisin lus uo^ cctJ» Qj.iacfitum.fE de in lus uocand. Itemneque dedolo,aut iniuriarum, sut de uijôlt; omnino nullam adionern, qug afiquid turpitudinis habct,etiam-fi noij^ifamet, patrono^fibertus intentarc poteft.l. honori.fF. de obfequ.à 3 liber. K fibert. parent. amp;patro. praeftand. Cogitur quoque libcrtui alcre egentem pat^num,5f cius fiberos.Nam obfequium non folûm patronis,uc rumetiam liberis copum p^ftare debcrc,indubitati luris cft,adcô utæliber tusmaternus î-ogaturUler'cfïliospatronat. Nontamen hoc lus pariter com-petitin omnibus libert’is. N am fi quis defideret fe ali ab co,qucm ex caufa fi-deicommifsi manumifit,qucm^ fuis ftumis non redemit,non auditur. tfi tu nbsp;nbsp;,
is. C.dcop^.hberb Sôlèt autem de alimcntis patroni arbiter darf, arbitra* turns quantum fit jnfacultatib.utpcrindc polTint alimenta moderarf, qua: tam diu pi'aeftabûntur,quàm libertofuperfit, patrono défit. Cogutur Ifberti, fi idoncis funtfacuftatib.patrê quoc^ fiCmatrc patroni alcre,fi egentes fint, et patronusólt;ftlifeiusminimêfupcrfint.l.fiquis^»folcnt.ff.dclib.agnofcend» amp;nbsp;uicHlim cogftur’ctiam patronus alcre libertum egentemJ. alimenta,ff. de 41ibcr.agnof.Practe|cadaturpatronoctiâIusfiiccedcndi liberto,fi'Iocuplc* temrclinquathærcditatera,«utputafiplusquàmccntumaurcosinbonishabe ^öfi^***»* at. Nam tantam.fummam pecunia: leges uocantlocupictcmhaercditatem. ^^^^^ ^^* Areç olim quidcm,fi patronuspractcritusfucratin teftameto liberti, dimidiâ bonorö pattern pettw poterat. Sed nouiffimoi#re,tertia tantum parsiUi da* tur fine onere. Si uerö inteftatus deceffitlibcrtus,nec^ rcliquit liberos, turn in totû ci fuccedif. S cd fi minus habeat ?n bonis quim centû aurcos,filt; tefta* tus deccdat,cxcluditur patronus.l. etiam-^ 3t patronus.ff. de bonis libcrÆ' tum.ôc^fed noftfa.Inftirxle fucceOh«îr. Portrenft habet patronus5^ banc fdtrótA^» ^ potefratem in libert um, ut fi ingratus ÖU fiance prüftet quas debeat operas, /I«« « Üf*r» cum in feruitule reuocarc pomt. Sed neep id parker omnibuspatronis con ^*’* ^S^* ceditur. Naft qui ex nccefTitatc aliquemmanumittunt, in feruitute cum re* ^^’ uocarc no pollunt,etiamfi ingratus deprehedatur,neque imponerc illis ope ras poflunt. 1. kfSf ip C.dc opcr. libcrt.nifi feiens nonpoflefibi imponi ope ras paifus eff eas fibi iniungi.fi campanus.ff. de oper.bherf. Porro dici* tur opera officium diurnum,quoc^uis alicui exhibet per diem.ff. de oper.li* opmehJer-bcit.fii.0fdecondidioncindeb.i4inonfortem‘4‘liber. Sunt autemopera: torumqué « alic obfequiales,aliae artificiales,aliæ febriles î Obfcquialcs,ut falutarepatro ßnh num,«'auurgere,amp;: præeUntc co caput apcrire. Et poflunt obfequialcs com Q^rfij^i^ prehendi fub reuerentia quam libertus debet patrono. Et rurfum poffent ob '^^.^, fequialesdiuidiinoperas,quç funt in faciendo, ut gerere patrono ncgotia: ^ PC qua: funt in non faciendo,ut non teftari contra patronum. Atlt;$ hac qui* idem opera:, qua: funt in non faciendo, tranfeunt ad haeredes patroni, et jam cxtrancos,arg. fiuenia.ff,dain lus uocan. HIç uerö operar,quâc funtm facien do,n6 tranfeunt adheredes patroni extrancos.filibcrti libcrtg^.C. de opcr. Ïibert. Sed ad filios tranfeunt.l. qui manumittuntur.C. de opcr.libert.00 de obfcquqs patrono pracft.fi v. Atr^adeo quidem hac opera: debentur fififs patronorum, ut cas etiam exha:redati, nifi conftet cos iniqua mente ex harre daros,exigcre pofltnt.l.fi patronus -^fi quisnonmalamentc.ff'.de bonis li* bert.Na obfcqtïiales,pr£fcr tim quçfunt in non faciendo,ut nó uocare in lus, debétur patrono ratione naturali à libcrto ctiaabfigt; corum iinpofitionc.fi fi non fortem '^ libertas.ff.de co’ndidi.indeb. Qrtamuis cadem ratione etiam operg Qbfcqujalcs,qug funt ia faciendo, debeamur patrono. Aut.ut de cetero
-ocr page 134-^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVX
libcrti ■ƒ• if. Hæc de obfcquial. open's, fam de fabrilib. Scartificiabb. quas Tdirilcs ote Azo docendi gratia fra diftinguit^ quôdfabrilesdicantur, cumpatronusin r« ^inart£ ‘^^^^^'’ operas à liberto ftipulatus eft. Vt eftm non in (pern operarum, fed tan
‘ turn in generc paffus eft nbi promitti operas per diem’binas aut dcnas. Et quamuis leges fubappellationefabnlium opcrarum^Iicubictfam certas o-pcras comprehendût,tarnen docendi caufa nos quejep retinebimus banc diffe AMifieUtes rentiam, quódfebrilium appellationeueniant incertæ, Artificialium ue-opcr£ certlt;e, ró appellationc,certae operæ, ut funt pidoriæ, SC ilffs fimiles, Atep mriftp bis opens,itainter fe conuenit, quod ftipulationeSC iureiura.ndo libmis ira ponuntur. l.ult’^adeo.ff. debberab' caufa. Seddifferuntinter fe uario iure. Nam certæoperæ ftatim cedunt,SC ucniuntcinrt^ffuntpræft?ri,nifi forte in earum ftipulatione non fit expreffum tempus tas præftandi; In ifto nan-que cafucedunt, cum à patrono indicagtur.1. operæ inrerum natura, ff. de operis libert. Et tarnen b oc utrifque reguläre eft, quôdtuid demum peti pofrunt,quandotranfierit tantum temporis fpacium^uopræfta^otucrunt. -Îbif^eremiti Equoties certæ.5C 1. cum patronus.ff. de oper. libert. Differunt^ in foluti-wierctrtdis one cerfæop^ræabincertis. Nam certæ etiamabj nomine pâtroni foluipofg opérai crm funt,incertæ uerônon.l, operæ in rerum.fF.de gperis ftbert. Induob.ta-cm4lt;, men cafibus etiam incertæ operæ al ifs foluunturfutfr patronus uti opéra li-berti nonpoflî't,aut fiegeftaseius cogat eum,utpromittat1iberto, utalif præ • ftetnominefuoobftquia,uf patronum foluat ab obligayone, qua tenetur
Dclurepatronatus, Debonislibertorum, De obfequifs à hberis amp;: li-bern'spraeftandis. De open'sbbertorum. Si quid in fraudem patroni •alibcrtofadum fit.
In frit. De fucceffione;
’ ■ abjs, turn poflùnt etiamincertæ operæ præftari abj.l. patronus qui opéras, ^ b fi libcrtus arcem.lF. de operis libert. Item differunt, qu.ôd certæ operæ præftantur uidu 6C ami du padroni, incertæ uerô uidu libert. I. fuo. SC 1. auc certæ.lF. de operis liber. Item certas operas poflum itafbpûlari,utcas aut mi 9 hiaut Tiaopræfte^uclutfr'mplintc^nulla fada mentione-perfonæ eas li-ber^us promittat. Incertas uerô folùm fibi patrono ftipularipotcft.l. feruu* patroni. SCl. libcrtus. ff^e operis libert. Poftrewiô differunt 6Coperæin transmi llionc earum ad hæredes. Nam cûm patronys à liberto certas opéras ftipulatuscft, eastransmititad fuosôCcxtraneoohæredcs, Si dircdè, SC non per alios ad fucceflionemueniant.I. cum patronus ^ cùmlibertus.fF. de ope rislibert.Siuerôpatronusftipulatuscftfibiincertas operas,efcadextranc um bæredem non transmittit.l. fi operarum ludiçio .ff. de operis libert. Ex bis omnibus iam eolligere queme^ facile pofle exiftimo, quàdlus patrono-rum fit tab's quædampoteftas, quæ tribuat patrono fus exigendi opéras ob-fcquialés, artificialcs, SC fabriles à liberto, ÿ quæ gignant mutuam inter ie libcrtorumSC patronorum obligationem præftandorum alimentorum, arque iusfuccedendi in libertibonis,poteftatem^reuocandiin feruituté,fi li' bertus ceffatedereoperas,autaliàscôtumaciteringratusergapatronû depre bédatuft Et tarnen non pariter omnibus patronis bçc poteftas competit,quia • noparibeneficioSCbenignitate libertas ab illis confcrtur,ficutapparebitex modis,quib.becpoteftasacquiritur. Cçterumquæ deeffèdib.buius potefta lis bec loco annotauimus,promifcuc tradûtur in titulis, quos nue fubneiam, Cod.
De opens bbèrtorum*
De bonisIibertorum,ÔC de lure patrq* natus*
De obfequifs patrono præftand/s*
De libéras Slt; eorum hbens*
Si in fraudem patrom' ihcnan'o à hbc» to fada fit.
CtVIB VS
-ocr page 135-gt; ÊR ^. CONR ÄD. 1 A G V M. P A R S tt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ QVIBVS MODIS.. ACQ.VIRATVR lusPatronatusinlibcrcos. Cap, IX,
t SVMMARIVM.
i. nbsp;nbsp;nbsp;ManumifHone acqturirurius patrona’tus.
t. Modi rfcenfentur quih ferui liberi fiunt.
V Vindidaqualisfitlibertatis acquirendxmodüi.
^* ^^*^^® libertasqiRsdicatur.
j. nbsp;nbsp;nbsp;Ain^natiolibcftorumxjualisfit modus«
*• Fidei commiflarialibertas qua: fic. Z. Collufio Sffeftatjt iftgenuitatis.
t. Ampliffirai ordints miÄ^a indulgcntianon funtuulgandi.
^. StatumpuWicumnon liccrepriuatispadis mutarc.
NVS ef^modLisacquirendihancpotenratê,tndcIicét,utlt;^ins *“*” wmue, quos iufta fcniitute obnoxios(ibi dennet, manugt; mutât, amp;^ liberos effè patiatunVeru id non fit nno codemque moJ®. Nam manumittunnir ferinlaut per uindióê inter inuos . apndindicefti,ordinarin,tiel extraordinarinm, qm cognita can-
» là feruum,petcjîtœautpcrmittentedomino eins,liberüpronuncicu Acindi- ^^^^^ -f^,^ cat quidemPomponius LijjEEde orig. inr. hunc moremmanumittendi apird morfu/iècrt «udicemhincefleÄtir, qiiQdcùm Vttelliorum fèrmis quidam coniuratione ^^„^^ proditionisfuo indicio detextHet, Brutus cumpublicèdignum libertäre iudi
1 carit:exiftitnofadum,utpofteaomnes^ quiiuftaex canfaapud Magifi-ratü v manumittcrentipr|^ruindidam,fiucapudcorcilium,ideft,publicaaflerti onedicerentur Kb^atedonate luftaautem caula ficmanumittendi habetur JXMimißi quabfeunque probata fuen't Ïudici Sd rtcepta,tanquam ea, propter quam do- Mo^i^i»» minus debeat feruolibertatem tribucreddufta eau Ha, ff.de ma nn, uind.Q^ia Iiseft,fuiflèdiligentem*p'çdagogum,aut nutricenul .fi toUadaneus» ff» cod» BuntSC aÜæ caufæ,ut coftiuratores,uirginumraotorcs, aduïteratores monetae prodere,proprer quas ferui abfquemanumffTione dominorum hbertatem præmqlocqgpracfidislententiaaccipiunnhqui necem.ff.qui finemamnad li bert» perueT^C» quibus excauffs fer» propræmiolibert» accip» Seddehis infra, ubi de modis, quibust feruitute ferui liberantur,in umuerfum didurt furnus^ Hue tantum referenda: funt caufae,propter quas ferui à dommis p^r uindïdam dtmiffilibern fiunt, non propter quas uel inuitis dominis,lèruitu tem euadunt, eorumep poteftati^enitus cripiuntur»
Hacc de indiciana manumiffione, nunc de teftamentaria, qua non per iu- ^’‘**’quot;’’’rf* dicis fentcntiam,(cd^ultima dominorum uoluntaterelinquitur feruis Liber- .j^y^^^*^^* tas, aut diredo, aut per fidei commiflum» Diredo raanumittere ^ruum dicitur is, qui non ab alio eum dimitti in Tc ff amenco fiiorogat,fed qui fine q^Ij^i^ n, ambagibus teftatur fc illum uel illam,fuum feruum aut fernam udle effe libe ^ift^f^
^ rum, v ndc ucteres quoque eum, quific dimiflits feruitute fuerat,djxerunt libertum orxinum,quafiab eo, qui ad inferos dcfcendiflet,manumiflurft,5C libertasira rclidaipfo iure, Sf abfq; iudidaria ullacognitionc competitfer-uo,poffquarn conftatde domini uoluntate ex Teftamento uel Codicillis Te ftamento confirmât! s.C.de teftament»manu,AtqueilIiquidem,quiper uin-didam, aut diredo feruos manumiferunt, plenum ïuspatronatusfibi, o^ $ mnibus^ fuisha:redibusacquirSt,nifi forte alicui ex hæredibus patroni afli-gnatusfitIibertus»Qj.iamuis enim ad omnes patroni Iiberos,qui emfdê funt gradusjibertusmortuo manumiflore pertineat,tamêlicetparenti, qui duos uel plures liberos in poteftate habet,uni ex liberis,aut nepoti,!oco parentis cuni reliquis Hberisfuccedenti, libertum aflignare j nee ad c eteros liberos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
-ocr page 136-ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CiViVlî ^lETHCTDVJ r-
redit Tus patronatus, nifi fs, cui affiauatus elt h'bcrtus,ninlfs Iibensrcltdi#
deceflèrit^fRdeaflîgJtbcru nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
U Potcft-fggurôeaflîgnaablibcrti/tntcrmodosaciquiïëhdiluspatronatus y bertorum ^huiuspoteftans numcrart Per ßdckommiffionei-fc autem libéra fiunt ^ ' non tantum cum proprijs, fed aiicms’, utputa feruuo Jiærcdis mei aiit Uga-tartj,autprincipis,aut munictpî},amp; omnino ciu'ufuis extranei feruolibeiw relinqui potefb Hac uidelicetrationc atquc hoc modOiHtrogatus quando^ conque poffîteumredimatatquemanumittatJ.genÂaliccnff, ddßd^on-^ miß libéra arque tab's manumiffîo non tantum in-Teftame’nto^ fed fidiro in'? teftato alicuius fidei committi poteb^amp;'ut cum quem rogatuseft,'manuim'rrt tat, fi in fua poteftate, auc fi in aliéna, redimat, ut bbeîare fuamfidèm pofRe;
.f Et quia ex necefiitatebberandæ fuæ fidei per fidci conTmifTum-rogati mana Tida commif nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;femos, quamuis manumilTi fiant corùm Iibern, amp;nbsp;noft eorum à qui* laruMertM jj^g^Qg^Q-fun^tamenpIcnum luspatrî^natus, ficutfuprà indicauimus,in e-orumbonisac operis non confequuntur .æ de fuirt ccuumif liber. Extra» hosmodoseft Sf abus quidam quafi extraordinarius, quo non f^r bénéficia ummanumi^bnis, fedodioaffedatgingenuitatis bbertus no ft er fit, is qui non contentus fe elfe b'bcrtum,conniuente patrono ad ingenuitatem procia ^ mat, ut per collufionem fui patroni ingcnuusiudicatuï,pcruenire ad amplif fimos ordines pofTit. Nam fi quis intra quinquennium pftbcttale quiddam = per collufionem efle fadum, libertés, qui per errorem iudicatus eft ingenue us, rurfum dus fit bbertus, qui collufionem detexia Incfignum nanque uP 8 fum eft maioribus,permittcre,utnimiaindulgcnria ampliflimi ordincs uul garentur.h i, ft. de coUufi dc^eg.Vndc SC Noniano Domiriano S. C. confti « tutum eft,ne liccrct priuatis padis ftatu mutare.tt.ft» d^AiHuf. detegenJus 9 igitur patronatus etiamacquiritis, c^ui collufionem fraudwlcnter affedatg’ ingcnuitatisinlibertodctexia ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ .
TITVLI QLVIBVS MODI ACœVI-rendi Juris Patronatus explicamur»
Demanumiflionibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dcmanuminismndii^, De manumiflis Teftamento» nbsp;nbsp;nbsp;De fidei commiftarijs nbertatibus» De aflignandis libéras» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Decolltifionedetegenda» Inftit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
De liberdnis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De aflignatione bbertorum.
Cod. • De uindida libertate, Si apud concilium manumiffione.
De teftamcntariamanumilTionc»
®c fideicommilTarns bbertadbus. De coHufionedetegenda.
• Hamobferuantur inmanumiflione feruorum, qui funtfingulorumdomP Sem B.ttpu, norum, fed in feruis cuiufque reipub. manumittendis, nccefte eft,ut Decu-riqpesinmanumilTionem confentiant,06 utmanumittendus nice fua detali-um.C. de feruis Reipub, manumitten, Conce^itSf diuus Marcus Impcr. alqs omnibus colleges, ut quibus coeundi lus enet, manumittendi quoque haberentpoteftatem, acproinde legidmam hacreditatcm,liberd iure patrq natus uindicarent. C. de manumifli. quæ feruis ad uniuerfi, perdnen. impo. Licet quoque uni ex focifs dimittere feruum communem, diredo, uel per fl dei commilftim, fitque eins fol um libertus, qui eum manumifit, ita tarnen ut haeres manumitfends Ibluat, uel offerat per publicas perfonas prcciu partis aborum dominorum. C. de communi féru» manum,
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Q.VIBVS MODIS’ PATRO-
ni lus fuum amittant» Cap» X»
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Summa-
-ocr page 137-rsa a * CONRAD» lACTMi PARS II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fgt;
■ I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J V.M H A R I V M.
t. Adimiiuipatronouarqsmodis.quos ^cenfec. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' gt;. Natales funt ingenuiwsamp;libcrtas naturaUj.
y. lus aureorum annulorum quod fucrit olim.nunc eft fublatum,
4. Filiusnonuindican/mortem patrisdclinquk.
f. Anpatronomcrccdesnprooperisàlibêrtiscxigercliccat.
*. BeneficiononefTeabutendum.
y. Grauls iniuria libertum rcaocat in feruitutem.
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^'^ IT V R lus patrono in libertum, uarqs ex caufis,^ nue in tôtûm* nunc ex parte. In totum,fi h b er tus à principe, patrop * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^° conlênftentc, natalibus, id eft, ingenuitati ÔClibertati natu-rah, in qua ptîftiùm, SC ante conftitutas reipub. omnes homines futrunt, rêftituatur. Namficrcftitatus,adco eximitur potefta te patroni, ut nee reuerentiam illi deBcat,ncc poteft ingratus ab eo reuocars •nfcruitucein, ncc Iggitimam partem patronis in hbertorumbonis debitam pcterc, I. q. * de natalibusreftitue.SC C. eo.h ult^ ult. 6C ff. de bonis Iiberr.
11 etiam. Ohmlîbêrtis infignum ingenuitati# dabatur à principe aurcusan-nulus. Nam sc fl abdominis feruitute crant libcrati, nulla tameh iura ingc-nuitadsilhs concedebantSe. Itaque multi ut fuam conditionem redderenc mcliorem,impctra(bjintius annulorum à principe, quo illis iemiplena inge-nuitas,uidclicet,in contrahendi#matrimony's cum ingenuis,ôC confequen-dis honoribus dabatur, Nihilominus enim donatiiure aureorum annulo-rum,manebant fob Iure patronor urn ,nimirum,ut illis fuccederent in bonis, Porto luftinianus cupiens has ambages confequenda: libertatis fublatas, luftulitilludlus, atdj^ conftituit, ut omnesmaffumifliifto modopro inge-#iuis habcantur, quo ohm impctrato lure aureorum annulorum fucrunt, Autheruutlibcrtidecafteront. Nega?urquoqucpatronofacultas eum co gendi adpraeftandas operas, fi ipfc egenti fiberto neget alimenta.!. Dim« Ctaudb ff.de iure patron. Rcliqua tarnen iura paffonatus manent ihi into gra. Itemfi patronusiurcfurandoaftringitlibertum autlibcrtam,ne contra- ..
4 hant matrimonia,fiC liberos tohaned. adigere.ff, de iure patron. Item fi fill- „^^ uspatrisncc«nrch'nquatmultam, fcruusquicam detexit, mereturpicnam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ libertatem, SC filiustanquamjgt;atrcindignus,amittit lus patronatus in cum j^jj^
f feruum,l. fifilius.ff.deiurc patronatus, Ncc licet patronis mercedem pro opcris exigete à libcrtis : aut fi quid talcfaciunt, amittuntius carum exigen-darum:non autem alia iurapatronatus,l,nec patronis.ff.de operis libcrt, Sed cfttamcndiftingucndumincxat^ïoncmcrccdisproopera.Namfipatro-«us id faciat,quiacius opera aliter uti aonpoifit, tummagis exigere opera» quim mercedem cupere exiftimandus cft.l, patronus.ff, de oper, libcrt, I-temfi exigat pro neglect is opcris mercedem, accepifle precium pro op4ra in
* telligitur,fecusfi de induftria quaeftum exoperis libcrti quxrat, Nemoe- «8 nimpetulantcrco abuti debet,quod ihi infubfidium iure concefttim cft.l, fi quàm.C, de ope.Iibcrt, Poftremóamittit patronus Jus fuum, fi ultro id ^c-mittatliberto,ucl in maningt;iflione, ucl inter uiuos, aut ultima uoluntate.
^ Qufo«ucrótaÏisrcmifliogratitudinemmcrctur,libertus nihilominus mance obftridus ad obfcquiales operas,8C poteft reuocari in feruitutem propter gra wc iniuru.l.ulti.C.dcbon.hberc.óCiure patronat. Et Authent, ut libcrti de cæterO'^iUud, Atquehæ quidem caufæ amittendi Iuris patronatus locum bahentpariterm patronis SC corum liberis, Sunt autem ^aliaecaufac, propter quasibhtmliberipatronorumlus patronatus amittunt, Vt fi maiores xxv.annis libertum capitis aceufauerint, autin grauem feruitutem petie-tuud. qui maior.ff» de bonis libcrt* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
?. Tituli
-ocr page 138-f4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎTRI» CI7im «ITKOOyf
TITVLI QVIBVS* CONTlWEN-
curmodi amittenAi ïwr« Pawonatus.
De lurc aurcorum Annwlorum, Dcnatalibws reß/tuendts,
• Cod, De lurc aurcorum annulorum, amp;rdenatali^us*rcßttuend«, Äuthen» Vtlibcrn'decxteroannulo non egeant auredÇ SC ut prißinfs ^ßu* antur natalibus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* .
R cliqué propter quas lus patronorirm aut toHitur, âutminutcur^non pe-euhanbus titulis, fed fparfim in ilbs, quos fuprâ ûjhSc fehemaPc Juris anno* tauimus,craduntur,
DE ECCLESIASTICO lurcPatronatus, Cap» Xf» * S V M M A R I V M.
». Bénéficiai« EeelefiasconatamemorîatnSrgratitudinemmerentMr. a. FundatoresinopcjcxrcdditibusfundationumalantHr.
5. nbsp;nbsp;nbsp;Qiiodoniuincumbatpatronis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 4, Sacracreinoneft feruitusimponenda.
ÿ. luspatronatusnon licet uenderejfed commutaré. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
E inis,qufanteconfccrationcmEcdcfiarumaIiqufdin facrum * ufumeontuliflent, beneficium funm penjHe uideremr, fed per-pctua quidam iflemoria amp;: gratitudo’ext^f* imitatione luns CiuiliSi à Canonibus conßitutum eft luspatronatusin admi-nißrationercrumEcclcfiaßicarum, uidçlicct, ut qui autorfu-inetalicuiusEccIefia: extruendae, autcondendi in^2 akaris, aut cuiußun-quc altcrius fundationis*Ecclcfiafiicac, is habcat lusprarßntandi 06 offerendi eins, quem præefle Eedefiæ, 86 redditibus in ca^ collatis frut ueht,adco, iitfiabfquc eins confenfu, autpracfcntationcrecipiatur86ordinctur, turc poflitrcmouenfc.dcccmimus.xvi.q.vrj.Habcnt cthocbcncft«j fundationu 4 tedeftaßiearu autores^ut fi prematur inopia,ex redditibus earum alantur*c» quicunque» xvi.q. vij. Atquehocquidem lus etiam ad hacredes patro-norumtransmittitur, non proportionibus hacreditarijs, fed ad quem^ibet in Fdtrononim folidum.c. j. ext* de lur. patro. Rurfum autem hoe oneris incumbit patro- j ffnm^ nis, eornmquehberis, ut patrocinium cJrum fufeipcre cogantur, feiheet, fiinteruerti res fuæ fundationisaninwduertant.c, fïïijs.xvÊ q. vip Confe-quuntur autem hoe lus folftm illi, qui ante confecrationem Eedefiarum all-quid it eascontuïetunt» Namfipoßconfecrationemahcui hoc lus conce-
• dcretur,ô6obuenirct,facrg rei fer uit us uidcretur imponi, quod Iure profit- * betur 4, feruitus. ff» commu. pracd. nißie. 86 urb. Qirod enim luns huma-nifffe definit,feruitutem non recipitd. caucrfiff.conimuniarufficorumpras diorum 86 urbanorum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Acquirunt autem fioclus,uel qui fundant, uel qui ædificant, nel dotant Eedefiasante confecrationem,c. cöm AbbateminMonaßerio* xviip q,q« 86 e, fi lijs,xvi. q, vq. Amittimusautem hoe Ius,cóm ulrro ißi renuntfamus, 66in aliumid transferimus ,c. ex iufiurationc, ext. de iur» patro. Aut fi quis fuumius,cum altcrius Eedefiae patrono commuter, Nam uendere Jus pa-tronatus nemini licet, fed id cum altcrius Iure permutare admiteitune, nemi ' ni.xvi, q, vij» Transfertur86 nonnUnquam hoe Ius,cum unfucrfitatebono rum,utfi quis alicüi uendat omnes fuas pofleffiones, turn fit,ut occupatione talium bonorum» etiam lus patronatus, fi quod habuit uenditor, ad alium tranfean
-ocr page 139-FEE D. CONRAD. LAG V M, PARS IL jj tranlrat»c.cûmMcukmi.ext.delfurcçatronatus * V/deri poteft6^ perfiic-cefsjotieni haredis amittt hoc lus. Verum fuccefsio non eft tam modus amic tcndi,quam acquirendi huius luris.
Cæcerûm de hoc An e agitur originah'ter xvi.q. vij.ôf c. piac mentis, amp;^ ibi T §îolKüflt;^ adfinemejus caufæ. Deinde in decretahbusyi.amp;SClementinis lub codem ubiqj titulo,nempe de lurc patronatus. Et poflunt argumenta hu ius Iuris duci ex ciuihbus conftitutionibus eiufdem dtuli, ficut pafsimfacit gloÜ?in Decreus ôi^ Ôecretalibus.
* nbsp;nbsp;• DE TVTELARIA
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, • poteftate. Cap. XII.
. • nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVMMARIVM.
•. Hoctoto^apitcagit deoncrc amp;nbsp;pcriculoadminiftrandarumrerumpupilli* ». Tutclaquidfit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
3. Tutoris onus facic^iinuentarp eft necefsitas.
4» QuamÄiligcnffam Tutor adhibere cogatur.
j. Tutor nontam rebus,quàmpcrfonis pratfidtur.
tf. Suffi cientia S^onucnicntiapupillo alimenta prarftentur. •
7. nbsp;nbsp;nbsp;Vbi fit alendus pupilkij. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«• Res pupilli non fint ociof», ^, Veöigalia’nog conduce! tutor pccunijspupiUi«
10. nbsp;nbsp;nbsp;De poteftate tutoris.
*1. Tutorin re puj^illi loco Homini habetur.
»i. Respupilli quastutori liceatdluendere^uel non.
ȕ. Abfc^tutorjsautoricate non obligatur pupillus.
*4. Pupillus fine tutoris autoritäre hxreditatem ^irc non poteft«
v. Tutor in rem*H^ autor fieri non poteft.
16. Tutor honQrariusquis fit. *
•7. Adminiftratio tuteja: uni ex pluribus mandari poteft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
' »8. Scucratutorumcon^nfusexploranononfcmpctrequirilur«
»9, Auiorcm fieri quid ht. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;□. Legitinu adus qui.
a», AutoritastutorisreefUiritur in iudicio.
V AM VIS tanta fitcognatio tutelar cum cura, ut utriufque •poteftatis tracSatiomukistitulisconiuncftafït, tarnen quia ea-rumuisSlt; ratte^in quibufdam dmerfa eft, non pigebit nos fepa ratim dcillis agcre. Eft au tem tutela uis dC poteftas in captte libero , ad tuendum cum, qui propter ætatem fe defendere ne- Tutela ^tdS, 3 quit,lureciuilidataóópermifta.l.teff.de Turclïs. Arque incumbitquidem Tutori hoe onus,ut quàmprimâm adhibitus fit Tutelae, præfentibus Indicé amp;C tabellario,rcs pupilli deftribt, QC in fepertorium fiue inuentarium referri curet.l.tutores. C.de adminiftrat. tutor. Et eft hoc inuentarium illi 4efcri-bendum,non tantum,ut pupillus rerum traditarum quendam indicem habe-at,uerumetiam,ut fi aliquo cafu pereant Chirographa debitorum, ipfc pof fitdebitores pupilli ex teftimonio Inuentarq conuenire.l.Chirographis.ff. 1 de adminiftraeSf pericuLtut.Neq^ débet quidem Tutor quicquamagere^n rebuspupillarib. non defcr/J^toinuentario, nib tale quiddam occurratagen-dum,*quod nee modicam dilationem ferre pofsit. l.Tutor qui repertordEde adminiftrat. Tuto. Et nib Teftator inuentarium defcribi prohjbucrit.l.ult.
4 -^ult.C.arbltrium Tutelæ. Sufeepta autem Tutela earn cogitur adhibere di Iigentiam,quam paterfamilias fuis rebus bona fide præbere folet.l.gcnerali-f tcr,amp; 1. à Tutoribus. ff. de adminift. 8C periculo Tuto. Neque uero Tutor tantumrebus pupilli, uerumetiam moribuspupillipraeficitur. Itaq^inpri-mis dandaeft illi opera,utmcrçedes præceptoribus, non quas minimas pote rit, fed pro facultate patrimony, SC pro dignitarc natalium conftiwat.l.cum plures-ÿ cum Tutor.ff.de adimniftrati.Sd peric.T utorum.Proximum,quod
-ocr page 140-J6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎVRIS ClVÎI'ï® METH©©VS _
Tiltons curæ tncLimbft.eft^ntf'-ifiki^nu'a’amp;rift! ætati coi#eni*ntiapupnio * præftcutur alimenta,C,de alimentis pupitpræft, Qiiiauerô nonfatistu-turn eft,ut ubiuis capiat alimenta pupillus,legibus cautum eft/it G mater ui tricum pupiilo non adduxerit,apudeamalatur,ti,C*ubi pupilUalidebe, Acfi fonèoriatur quæftio,ubiali dêbeatpupillus ,vitiusuideturlegibus., ^ ut extraneus præferatur ilü, qui eftinfpefuccedepdipupilIoJdjX^ubipu pil, ali debe, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
Dabitautem Tutoretiam feruis amp;rlibertispupillralimenta,fiexpcmatj; cum plures -^cum TutonfK de adminift, QC peric, TuroAlfminiGrenl^upil lo uelad ftudia,uel alimenta, Non debet res pupilli tênereociofas,fedillis 8 aut comparct prædia,aut eas det in ufuras lcgib,co,^c^as, Lriucftesamp;f curato res, ff.de adminift.SCpericuhTuf.Nontamenpccuhijspupilh conducetue-ó-igaiia , ne omnia eins bonafifeo obl^cntur, C, Tut,ueI,Clirat,ueÄigaK 9 condue.Cogitur item Tutor nomina debitorum exigere non fnodó ab alijs, fed à feipfo quoep, l,quoties, ff, de admi, 06 pericu, «Tutc^ Hæc de onere SC periculo adminiftrandarumrerum pupilli,quas ubi^ ea dijigenna curare de bet Tutor,qya Gus in pari necefsitate curaturus eflet, Authenti,ut hi qui fe obligatashabcreperliibentminorumres-^ult. lam^c ipfa^oteftare Tutoris, 10 qug quamuis fit multa,tarnen non licet iUi quaslil’ex eius res alfenare, aut dif Df potejiate trahere, multo minus eas alicui donare, Nam iuxta uulgatum did um: T u- u tutorift tor in re pupilli loco domini habetur,cnm tutelani bene adpiniftrat, nó cüm pupinumfpoliat,l,qui fundum*^ fi Tutor, ff. pro tmptorc.Preinde non nifi in certis cafibus,C, V tin conftituenda dote forori,et ex eodgm patre cum pu pillo natx,Ermcrcede prçcejjtoribusdanda,mtttendis^folennibusmuner» b us amicis,Tutori licet alienate rem pupilli.Gdc Tutel«^t rationibus diftra bendis. Et de adminilt.óó peric.TutJ.cümplures-^cum T utor,Etin uniuer fuin res pupilli, qua: feruando feruari non poflunt, bic et Tutori diuenderè/,, P«piHHW abf Reliquas uerô res,quae feruando poflunt feruari,utfunt horrea,balneæ,ôôc, ^’te Tutora ’^on conceditur Tutoridiftrahere,nifiper inquifiti^nem iudicis,SC cognitio Mtoritite nem caufæp'nterpoftionemq; decreti, ut fraudi locus nonfit,I. non omni.0^’ nonobU^Ari. 1,1 ex quæ,C,deadminift,Tut,Rurfumautempupillus ita obftnngitut Tu- »^ tori,iuretutelx,utcumnullo quicquampofsitpacifci,undeiWutuaoriatur obligatio,nifi Tutor autoritärem Guam interpolait,id eft, cotradum probet, Nam quod iudicio animi fit,in eo Tutoris confenfus neceffarius eft,adeö uc fipupillus,ncglcda autoritäre Tutoris, cumquopiamcontrahat,ipfoiurc contradus fit nullus,quta abfep ea pupillq^nec uelle ncc nolle crcditur,I,pu pil,ff. de reg,iur.Et l.quod pupillus.ff.de conditio,ind,In ijs autem negotijs, exquib,non nafeiturmutuaobligatio* nonrequiritur Tutoris autoritas,uc fi qui^dari pupillus fibiftipuletur,non requiritur Tutoris confenfus, Nam licet pupiilo non adhibito T utore fuam conditionem ficere meliorem.Inft, U^reiiMis ^^ autoritäre Tutorum.In bac autem pupilli Iicentia,tres cafus excipiuntur, diitio MAn- qy^ib,ctfi uideatur fuam conditionem pofle faccre meliorem,propter metum docupmeu tarnenpericulorum,illi non permittitur,utcitraconfenfum Tutorisfefe illis lol^^^ immifeeat, NeeJ enim ftatim illipermittitur,utl^reditatem adeat,autbono »4
* rum poffefsionem petat,uel fidei commiflum agnofcat, ctG aliqua fpesJucri indeaffuIgeat,SoIent enim huiufmodiobuentioncs rcfummultis controller fijs cfleimplicitç,utfæpepræfteteasnegîigere,quàmauidèfedari,l,minori bus.ff.deminorib,amp;' de adminift,Tutorum,l, obligate poteft,in l,fi pupilln, Preterea Tutor non poteft pupillumfibi obligate , uel autorfieri,utferuo ucffiliofuo aliquidpromittat,Regula nanep luriseft,Tutotem in remfuam ,j autotem fieri non polie ,I.i,ff,de autoritäre Ô^confenfu Tutorum, Ac fi Tu • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tori perfonaobiedaemat aliquid âpupino,pcrinde eft,acfiipfecm/flet,l,pu
pillus, ff, de auto.ôC confen.Tuto.Cæterûm fi pluresfunt Tutotcs,tum pu-
-ocr page 141-PER^« CONRAD. L A G V M. PARS, II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$7
piHuspoteftumOTriigarijalterius aut«jitatelAterueniente,I.pupiIfus,ff,de / auto,SCconfen,Tuto,Per confequentiam tamen(ut uocant ) potcfl pupillus Tutort obhgari nullius aîterius antOrnate inter ucniente, Vt fi pupillus ade at haéréditatem cius,4i« debeat T utorLtum iff o cafu nomine liæréditaris pu ’‘^piliustutoriobligatur.LûfïIdeauto.amp;:conf, Tuto, Neep uérô illi tantum rwter bow# poflnnrpupülo contrahènti autores fieri, qui gerunt Tutelam, aut quibus â rlt;«rj»$ quis contutorib,impôfîtàuel concelïaeft adminiftratioiuerumetiam honorarius ßt. Tur^,quidaturgupilft), ut fuaautoritatè alios in defendendo pupilio adiu-uet,«RiegIigéntesaccufet,l,pupina,fEdéacquifendahæreditate, amp;nbsp;I,q«od fi fortè -^ i, ff,de iolutignib. Et riifi tnrcladmifa fuerit inter Tutores, fuiftcit unum ex plmiKciftman^ta eft adminiftratio autoritärem pupilio prgftare, exceptisnegofifscpiib,tûtcîæiusdiflóluitur,ut fi pupillus uelit fein arroga-tionemdare,néceiïe eft omnes fimu^utores fieri autores,Nam liberari ab onere tutelæ fimul ad omnes fpedat,Tntereft ignnr turn pupill{,tum tutorn, urdifpicianLan prc/utumim lit pupilio, uttutclafoluatunt fui,C, de autori, præft,y t autem u^kat interpofita autoritas tutoris, necefle eft, eum ad auto rindum per uini non cogi,necp ualet tacitus eius cófenfus,puta ^ morbo im-peditus,non rcluc?ctur cojitrahere uolentibus cum p«pillo,I,f -ÿ» ult,ff,de au to,amp; conf,tut,Aut fi negof quot;um non fatis intclligat, SC per imprudentiam af-fenriat confentien?ibus, Nulla enim differentia eft, non intdrueniat autori-tas,anperperamadhibearur; l,ij,ÓC I,nonmuItum,fÉdc anto.æ confen^Tut,, igNetpramen ufepadeo feuelê re quintnrexploratio confenfus Tutorum,ut necefle fît eum lemper intcrrogari,an confentiat, ut cum pupilio ille aut iHc
,5 contradus fiat,fed fuiftcit,fi ultró dicat,fe prob^-e quod agitur,Hocetenim Autoren fiet eft autorem fieri,CiÏ^.deautor,ÄS confen.Tutorum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. riquidpt,
Id ùerô eft necefle, ut fi Tutor exifl^ret profuturum pupilio, quod agi-tur,præiensftatim in ipfo negotio autor fiat, Nam fi poft longum interual-lum temporis,aut per epiflolam interponat autoritärem, nihil agit.I.obliga-
. ri^Tqtor.ff.de aur,^ coiffe, Tutorum,Si tarnen non longe poft perfect urn negotium id faciat, cotraelus firmatur,I,Si quis nuni/ffdc acquiren, hered, Neepetiam opus eft, ut ambæ partes contrahentiumfintpræfentes,fed fatis ,eft prçftnte papillo Tutorem confentire,ut cum ino,qui ab fens eft, contra-hat.l,obligari-^ult,ff,de aut,^conf,Tutorum. Aepoftremó ubicumpauto ritastutörisinterponendauenit,0rationè puraSó abfoïuta,amp;noncondiriona
, Ïiutidebet tutor, etiamfi contradus,cuiadhibetur autoritas,fit conditio- u^timiU'-no naIis,Legitimienima(ftus,ideft,lJrgib*-lsÓf lure fcripto inftitutiCutlunte- iimqia. mancipatio,acceptilatio)necp diem neep conditionem acciprut, 1, adus, if,de
21 orig.iur'Preter alia negotiarequirif etfem in iudicijsautoritas tutoris. Nam pupillus neep ciuilem,nelt;p criminalem aftionem fufeipere abfp confeiffu tu torispoteft,l,CIarum,ff,de adminiftr,Tut,Sedde his infra, in c, de iumeijs, ubi dicendum nobis eft,quiaccufare non pofliint, plura,
TITVLI QVIBVS ONERA, ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sf Ius Tutelae defcribuntur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
De Tutelis, De adminiftratione Sf pcriculo TutorumSC Curator» De TutelisSC rationibusdiftrahendis.
Vbi pupillus educari uclmorari debeat, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De autoritäre Sf conlenfu Tutorum 2f Curatorum^
De T «teils.
Infti't,
De autoritäre Tutorum, Cod/
De adminiftrationeTutorum SC Curatorum, De pedculp T utorum amp;nbsp;Curatorum,
F 3
-ocr page 142-IVRIS CIVILIS ÇIETHODVS^
DcprædnsucI rebus minoï^fïn/decreto no allenancffs uel obb'gandis.
CJj^iando decreto opus non eft» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\^bi pupilli educentur»
De autoritäre præftanda» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
QVIBVS MODIS ^C
quiraturTutela» Cap» XIII»
SVHMARIVM.
■. 3« 4. J. 6. 7« a. 10. n. tz.
i4.
Tutch quitus modisiniungatnramp;acquiratnr. x. QuitytoresefTep^înt» Mulierquando tutelar officio fungi pofsit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» • •
RenunciatiobcncficiiVeHciani quando fieri debeat.*
Filiusfamilias in publicis caufisloco patrisfamiljjs hab etur.
Mutus uel furdus tutores cffe non poffunt.
Seruus teftamento tutor dari poteft. *
Quomodotutoresteftamentodentur. gt;. Codicillus quidfit.
Deconfirmationctutorum inteftamentariatuteU. *
Voluntas teftatorumhonefta pro lege habetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
Tutorügnquifitio quæ fit facienda, u. Moditutelçmandandç abinteftato. Vbi fuccefsionis eft emolumcntum,ibi amp;nbsp;onus tutelx eff^debet.
1Î. In fuccedendo differentia agnatorum eft fublata.*
ï6. Légitimatutelaqufdicatur. »7. Multitudeadminift»ntiaeftpernicioö»
i8. nbsp;nbsp;nbsp;Q.uac fit patronorum,parentum,fiduciaria, amp;nbsp;d?tiua tufela.
•9. Attilianustutorundediftus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
zo. Liberti non petentis tutorem liberis patroni pana.
x». Confiliumquandopuniiur» **lt; Locuplcseftidoneustutor.
zj. Qiii pétant pupillis tutorvs.
X4. Magirtratusquomodo Siquando dare pofsittutores#
z^. Quando habentitutorem tutorcteri pofsit.
xs. Satifdatiotutorum quando Si quomodo requiratur-
37. Pupillum indemnemiferuare quiteneantur. •
V T E L A iniungitur aut Teftamento, aut légitima necefsP » tudine,aut fiducia, aut magiftratus profpiciei\tia, enm intefta* tus decefsit,quem dare liberisfuis Teftamento tutorem opor* tuit.His uerómodis fit Tutor non quilibet» Primftm enim hoc * munus mafculorum eft, nee confeditur fœminis, nifi fpeciali-
ter id à Principe impetrauerint.l.fceminæ.ft’.de tutclis. Ät($ hoc quidern ia-reueteri^nouifsimo autemiure conceditur tutelafoeminis,fïauxiftjsaiure 5 muUerqudn propter imbeciUitatem il’is concefsisrefflinciauerint» Vt fipromittant fe nó 4 dû tutelæof, poftuiatiiras,utbeneficio V elleiani Sp.C.Iiberentur ab obligationibus, qui* fido^nÿ bus temcrè fe obftrinxerint,per fidei commifsionê.TaIibus,inqua, auxilqs foßit, nbsp;nbsp;nbsp;fi reftunciauerint auia aut matcr/ad tutelam liberornadmittuntur, Authen»
• de heredib.ab inteftato uenientib.ói C.quandomul.off.tut.fung.poteft.Ex mafculisautem Tutor dan poteft,pater uel filiusfa.l.nam quod»fF.ad Trebel Uanum» Nam in publicis caufis filiusfa.Ioco patrisfa. habetur J. filiusfa» ff. de f his,qui funt fui uel alieniiuris.Mutus autem itel furdus, ilhs^fimiles, dari tu ® tores uel T eftamento,uclab inteftato non pouunt.l.i^^mutus.ff» de tutelis. Item nee minor xxv»annis,aut mente captus.l.fi hacreditas j» fi furioftis.Ói 1» TeftamentoTutores.ff.de Teftam.tutela. Poteft autem nó modó priuatus, fed æ is,qui magiftratum gerit,tutor dari.I.T utor incertus» ff, de tefta.tutel, Sfr«i« te^if Qtianquam autem Si feruus propter uilitatem conditionis uideaturminus i- ^ memo tutor doneusad gerendam tutelam, iuxta 1. in fcruili» C. qui dare uel dari tutores daripoteji. poflunt.'tamenfifides Si diligentia cius peripetia eft domino,ur non dubitet » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tutelamlibcronimluorumilli committere,tînt mandata ab eotutelaintclhgi tur eum quoq^ libertäre donaflè.!. quxro ^♦Lucius.ff.de tcfta.tutcl,Siue au tem Teftamento,fiueahjsmodis denturtutores, non rebus,fed pcrfonæ,Ôi
imp über*
-ocr page 143-PER. D. CONRAD. L A G V M. P A-R S I I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j?
impubchlKis ïnBlUgi dcbenteffeday. 1.certarLiin.óól,q«iapci(bna:.ff;de teft, tut. Arq? dantur, ne pupilli relfhquautan'ndefenü. Nam hocante^ adtutelam admittuntur promittere debent. I. fin ♦ C. de admin.T ut.Hæc de perfonarum dticrimme,qu’x in omnibus modis dandarum turdarum panter obferuantur. lam de fingulis, ac primilm quomodo tutela detur teftamento. Qiiamdiu enim (peratur Teftamento datos die tutores, de al ijs modis dandi e Tutores non quxntur.h'fi quis.ffide teitamentaria tutd. Dantur autem te- Te^Mienta ftamentoTutoresaplt:ribus,nonamatribus,autfidatifunt à matnbus, per tutoresqua-inqiÄitionem edsfirmannecefleeft.l.mater.C.detefta^tutel.amp;Sl.muIier.fR ^oiodsntur de confi'rm.tuûVtilerô pater poffit Teftamento dare tutorem,non requiri-tur/icut in Sdoptiqne’magna ætas. Nam A minor xx v.annis tutorem fuis li-beris dare potcft,l.iïi^qiïamuis.fF.de admin.6C peric.tutorum. Poteft amp;nbsp;â pa trono amp;r quolibet exttaneo, Teftamento dari Tutor impuberi,quem hanc-
0 deminftituit;I.fi patronus.fÉde confirm, tut. Porrô danturtutores teftamen Co^/cißi« to,autfolenni,autÇodKaIlis,ideft,IibeIlis,quibusultimamuoluntatemman g^,-^, damns Sóteftamur,cûminfperata aliqua necefsitate impcdimur,ut teftamen turn condere non poisimus. Namlureconfultus in 1. pater^‘ dim apatre, hanc defertuolutftatipatrisprærogatiuam,ut quamuisminus mrc ab eo da-tusfit tutor,tarnen debeatlnre inquifitione confirmari à indicé,nifi cania pro pter quamdatus ufdeatur’, in eo mutata fit. Veluti fi ex amico inimiens, nel cxdinite pauper fadusfit. PofTuntautem patres teftamento non tantum li-beris,fedÓC nepotfbns,atqgt;etiam pofthumis,fi eins fint conditionis,utnati in patrisfuipoteftatemueniant.I. i. ffide tefta. tut. Item exhæredatis libcris.I. patcr.ff.de teftamentana tutela. Natnrali quod! tantum filio, pater tutorem dare potdt,fcdc^t«i^us,nrper inqnifitionem aindicc confirmetnr.l. natura-to li. ff. de confirm, tut. amp;nbsp;C.eodem. 1. naturalib. Reftat in explicatione tefta-mentariæ tutela, ut de confirmatione tutorum quadam dicamns. Solct^-nimnonnunqnamacci'df re,ut homines Inris impcriti, in Teftamento dent tutores,qnos dari non oportuit,SC tarnen talis apparaat teftatoris in dato tuto reuofuntas,ut ea minim? uidcatur negligenda.Proinde nehoneftareftato-
•' rumuoluntas,quæ pro lege habetur, Authent.de nnptijs-^Idifponat.pcriret, permiflum c^iudici,utlegitimè datum Tutorem per inquifitionem, aut eti am abfque inquifitione,fi ita uidcatur, fna autoritäre confirmet, ac pro Tn-
•* tore habendum pronunciet.*Dicitur antem inquifitio,mornm ^ fortune ho j„a„ifitiQ tu minispemeQigatio. Qnotiesindifpntationem uenittutelacommifsio,qug torSquaCu ri folet à Indice,an cins,quidatus eft tutor, fides Slt;r diligentia itafit perfpe-(fta,nt tuto illipofsit tutela commitfi. Deinde an taltsfit einsfortnna,nt non inuadendorumbonornm pupilli gratiatutelam ambire uideatur, quemad-modum fufê explicat titul. ff. dC C.de confirma.tuf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Modi tiiteU
D Venio nunc admodos quibus nobis tutela mandat cum quisinteftaÏns de mandind^ Gefsit,hoceft,nnllum,cùmpoflèt,Teftamentnm condidit,autcondidit,fed dè ^efidto. tutores in eo nullos dedit:ant quosdedit, antequam moreretur T eftator,de-ceflerunt’^quod antem. Inftit. delegiti.agnato.tutel, Eft anteminter hos modüspracipuns,quoqnis^gitnr eins pupilli eflè Tutor, eni proximo gra ducognationisconinneftuseft: Nam Regnlaeft: Ibiplerunq^ debereefte
»4 onus,ubifnccefsionisfit emolnmentum. Hinc igitur accidit, cöm neteriin-reagnati in fuccefsionepraferrentur cognatis,tutelaquoque prins adagna tosqu^m cognatos denolneretur. At poftquam luftinianiconftitntionibus Vfublataeft differentia agnatorum infuccedendo, Authentic, de haredibus ab inteft.nenientibus. Nouifsimoinre pariter agnatiSC cognati, prout quis propioregradu eftpupilloinnó-ns,ad tutelam nocantur. Et tarnen manfit te eadem huius tutela appellatio,ut légitima dicatur, quamuis primum ideo fic nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
d;(ftafit,quiadeferebatur agnatis,qnos ciuilis ordinatiogt;amp;non naturainfuc
F 3
-ocr page 144-tfO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHOD VS
cefsionc præfer ebat cognaris,Qj.n'a u^rô accider e poteft,u|[imul pI lires eo-dem gradu cognattonis exiftentes, a8 legidmam tutelam uoccntiir,conful' turn mfum eft imperatori,ut (i tale quid eueniat, habtto inter eos delcdu, u-nusah'qiiis eximdtitudine eligatur,cin' adminiftratio tmrlæ committatur,ne aliquidincommodi pupillis adferatrnultitudo tutorum» Vetusnanqueeft. Prouerbiumzmultitudinem Imperatorum Cariam perdadilTe.Et ferê folet ef- » feperniciofa adminiftrantium mukitudo,
haq^ prudenter perfpedum eft pupillis, ut intalitafu unus uel duo,aut plures ex multitudine communi,aliorumpericulo pracficei^ntur turei^Au thenuSicuuC. de Icgio»tutela*Qiiód fi qui recufantptriculumahenæad-tniniftrationisfubire,potcruntipfi contutores fuos alt;Ïfa(;isdatii#iemprouo-care, aut illis earn o flirre, b légitimes -^ in legitw^is, ff, de legitim ♦ T uto-
fatronorum nbsp;Porró,ex tranfmifsione exempli huius Tutelac,nata eft quidam ahaIcgi 18
tutek, timatutela,uidclicetpatronorum, Namcümlexduadecijp TabuL patrones adfuccefsionem libertorum uocaret,uifa eft prudentibus probaftlis ratio,ut quamuistut^a libertorum patronis non eflctlege exprefte mandata, tarnen exemple légitima: agnatorum Tutelx,illisimponeretLfrJ,nj,ff,delegit. Tutoribus. Pari exemple delata eft tutela emanApatorum liberorum ad parentes, Nam poftquam Senatufconfulto Tertulliano patentes uocatifunt fartntwin tu ad hæreditatem liberorum,ques emancipauerunt,acquum uifum eft pruden ^^^^‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tibus,ut ad eos quoquedeferretur tutela eorum,quos em^cipati non condi
to Teftamento reliquiftènt liberos autnepotes,ficurpatrono pupillorum, quoslibertus eiusinteftatusjjeliquitjtutelainiungitur.tiij.ff.delegiti.Tut» amp;nbsp;Inftit.de legiti.parent. tutel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*• *
PoteftSé fiduciariatuteïainterle^'timasnumerarbQj.iatnuis enim bateâ Iiirifprudentibus olim d'C^a fiduciaria,quia nullalege, de fuccefsionibus hortante,fed fola fratern^amoris fiduciafratribus acituendos fratres emanei^ niueUru paros, uel eorum impubères liberos data fit, tarnen quia nouifsimo iure,C. Mth, nbsp;nbsp;nbsp;(Je legiiimis haeredibus.l.fin^ fed nec fratres,ad emancipatorum fratrum fuc
cefsionem uocantur,poterit ea inter légitimas hodie numerari, fed placet tarnen ut uetus appenatio,difcnminis caularetineatur. Qiiiafi unsrem pro-plus confideret,non tam ratione legitimæ fucce^ionis, quàm ex mera fidu-cia de fratrum ergafratres amore Su fide hæc fiduciariatuteïa defertur. Ac proinderedèfiduciaria dicitur ♦ Inftitut.de fiduc.tutel. Sequitur hastute-larum, quashaftenus enumerauimus, foypas ,tanquampediffèqua ea, quæ diciturDatiua, Namcumnec Teftamento datuseftTutor,autquidatus r t 1^^ ’ propter fufpicionem remotus, uel per exculationem dimiffus eft, uel quanginque ob caufum naturalem uel ciuilcm defijt eflè Tutor,nec eft in cuiusTutelam ratione legitimæ necefsitudinis deueniat pupillus, tum tan-
* quamad extremumpræfidiumprofpiciendi rebuspupilli ad Datiuam tutelam decurritur, atque ab ordinario magiftratu illi Tutor datur,qui à ueteri-bus didlus eft Attilianus Tutor,propterea quod Attilius leges tuïerir,dc 19 AttÜiMUt tu dando tali Tutore. Verom non eft femper expedfandum, ut magiftratus ^or« fuafponte hanc Tutelam alicuimandet, fedcertis quibuidam perfonjs eorum Tutorum petendi necefsitas incumbit, Namfimater,autcognati,óu quicunque funtinproximafpe fuccedendipupillo,ceflènt ilIi petere Tu-torem à magiftratu dargSdpupillus moriatur,tum ab einsfuccefsione exclu-dntur.Ltj.ftrqui petantTutor.Sd C.eodJ,fin jtem libertus,fi fupina quadam ^® negligentia intermittat petere Tutorem liberis fui patroni, fubit periculum deferti obfequq,ód in feruitutem reuocaturj. patroni,ôdibigloiT C. qui • petant Tut.Neque fatis eft bas perfonaspetiplê Tutores, nifiidoneos quo-que petierint dari. Ciim in hoc ftudio,etiam confilium punitur. Idoneus au- 21 tem
-ocr page 145-FER D. CONRAD. L A G V M. PARS «. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;r*
»item ittcunque uletur Tutor, ft locuples fit, ut damnumpupillodatum i^pofsitcompenfaredJpfEadS.CTerRiIh'anum* IIH ucró qui nonfuntin ^ƒ' ” proxima fpe fuccedendi pupillo, Vt fuut affines, extantibus cognatis, nulla ^“^ poena ad petendum Tutorem coguntur, fed folius honefti officij ratione id jjo’„j^ .p^* ab illis expetiturd.fi mmores.ff qui petant Tutores, Poteft autem per Procu ^^^^ ratorem-Tutor peti,utfi mater aut legitimihæredespupini ,a!iquofortuito cafu impediantur, quo minus petere â magiftratu Tutores poflint, tum h-eet ilIis per procuratoikm eum petcre, Argumento leg* Cüm à matri bus.C» qui^*tut, Pori*ó,cümautnullifunt, quibus necefsitaspetendi Tutorisin
’^ cumbit,aut quïfunf,facere illud negligunt,poteft à magiftratu hullo etiam petentedarFfutor,pif^’xlloJ*i.ft. de iurifdidione omnium iudic.St ft quód dïcis* C* qui dare T-uto'^ poftunt * Neque ueró Tutorem magiftratus date poteft, nifi in*pcrfon^s Tutoris amp;nbsp;pupilli habeant lurifdidionem* ft neque âpræfîde*C*^uidare Tutores poft«nt * Qiiiueró habet lurifdidionem in QuiMetiif easperfonas,eiusjjotelt;Vs etiam ad facultares,quas pupillus in alio habet ter rifdtaionem ritorio extAiditur* 1* i*in fin* ff* de tutoribus ó^ curatoribus datis ab his * óC mperfonumt Bartol, circa légem, magiftratus* C* ubipetuntur TuEores*Pofruntó('ma' tim potejiM giftratusmunicip«lesdare tutores,cûmfacilitatespupilli nonejKedunt quin tHam extent gentosaureqsj.iusdand/îft* detutoribusdatisab his* Ac fiquando accidit, dituradfi^ utmagiftratus cniftatis abrit,manet danditutores poteftas apud ordinem de- ^ultates ifii^ curionum* leg* ubiabfunt-ff* de tutoribusamp;f curatoribusdatisabhis,Non quot;f^on^i» tarnen quemuis ftîtim poftunt dare tutorem, quidandi eiushabet faculta- ‘^ ^ ^*^^'* tem,adeô utnecomnes illi, quiinTeftamentodaripofrunt,amagiftratu^®’^“’’ dari queant* Neque enim leruus,autcolonuspatrimonialis,autfifcicu-ratof, aut miles af«ÿæ militiæ,autctiam cUri^isdari Tutor poteft, leg* in feruili,001eg*necmagiftratum,amp;: leg* miîrtiæ* C,qui dare Tutorespof-^^^^^ ,^^^ funt. Si leg* generafi*ff,de tutoribusSexuratoribus datis ab his, Qjiamuis autemei,qui TutorcmJiabet, aliusdarinonpofsit,tarnencertisexcauffs, jutor dan V t ft diu ab fens lit, fi relegetur, uel propter fulpiTioncm remoueatur Tu- poßü.
2,^ tcla,poteft aliusdari TLii*or* I*h'cet*C, in quibus cafibus tutores habe* tutor, uelcuratores dar* polf* Illuftribusautem, utregumliberis,amp;clarifsimis, ut præfulum^hberis, olim perfoms dabantur T utores à fenatoribus, amp;nbsp;con-firmabantur à Prxfedo urbis , fed hodie à Curialibus taliumperfonarum dantur Tutores, fi quos relTquerint pupillos* C* de Tutoribus uel curaton-busilluftr * §ó clariftimarum perfonarum* CæterùmfolethodieàTutore Sitisditiotu Datiuo requifi regulariter fatifdatio 4’ nos autem* Inftitution*de Attilia- torumejuSd» no Tutore, nifi forte hæ fint TuTbrisfacuItates, ut ei remittatur fatifdatio, ^ quemsda «tf eó quódbonaeius fufficiant ad refaroiendurn damna, quæ per eum data de- requir^ur, prehenduntur,leg* de creationibus * C, de Epifeopisaudientibus * Acci-pitur autem fatildatio àTutore Datiuo adhibitis pupilli cognatis ^fieos habeat qui teftentur, nullum illi in teil amento datum Tutorem, 0^fe ex ^ fufReientibus caufis efte excufatosab onere Tutelæ* Deinde ftipulanti pupillo,Tutorcogiturpublico notariopromittere fe operam daturum,ut pupillum indemnem lerue^ ac fi opus elle uideatur, petuntur etiam à Tu-toreÇdeiuftores* His uero omnibusitaadis,acper notariumfcriptocon-ceptis,indexfuain autoritärem interponit, ac fe pratfenteacprobanteifta ita gefta effè teftatur, iuxta notata Specul* iq* part, i* de Datiuo tut*uerf* in
*7 dariua*Tenentur autem pupillum indemnem feruare nonmodó illi, qui fa-tifdederunt, ucrumetiamilli, qui fatifdationem acceperunt, fi apparet, non fummamab illisefle adhibitamoperam,ne Tutore idoneo carerct-^ fcicn-dum*Inftituf*dc fatifdat. Tuto, Sed de obligatione indemnem feruandipu-pillum,infra in Adionibus*
F 4
-ocr page 146-Ci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
TITVLI QVIBVS MODI D^fN- .
. Inftit,
De légitima agnatorum Tutela, nbsp;nbsp;nbsp;De legitinft patronorum tiltda,
De légitima parentum Tutela, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De fidutiaha tutela» DeAttiliano Tutore»
Cod, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
De teftamentaria tutela * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De confirmando tutore, • Delegitimatutela* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
His titiilis traduntur modi amp;^ caufæ dandorum Tfttorum, ièqu.entibus ue-roindicantur quædamobferuationes,quasmetus perieuli in dandis idoneis tutoribusrationeamp;f refpedn diLierfarunsperfonarumrequirit,.
• ff*
Q,ui date tutores poftimt, nbsp;nbsp;nbsp;De fatifdatione tutonim uel curatorum*.
Cod,
Q.ui date uel dari Tutores poiftintjUd non,.
Qiri petunt T utores uel Curatores,
V bi petuntur Tutores uel Curatores,
In quibus cafibus Tutoftrm habenti Tutor uel Cu y tot darf poteft,
De Adore óó Tutore feu Curatore ordinando, DeTutore uel Curatore^quindbfatisdedit,
* SicontramatrisuoIuntatemTutordatusfit, *' Qj.iando millier oHItio tutelar fungipofsit, De Tutorib,ueI Curatoribu'Iluftrifsimai^, ud darifsimaruperfonarff.
QVIBVS MODIS TVTE* lafiniatur. Cap, XIIII, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
S VM M AR I V M. •
t. Tutclamfinirimultismodis.
». Pubcrtatisfinisinmafculoeftxïjn.annójinfcemellaxil.anno» *
j. Morsciuilisquæ. 4- Capitis dim^utio triplex cft, ï. Tutores fufpefti poffuntremoueri,
6. Propter aducr fam fortunam non rcifiouctur tutor,
7. Enumcratio caufarum recufandi oneristutclæ.
INIT V R tutela, aut pubertate pupilli, aut arrogatione^auf, mortepupillijuel tutoris, aut deficiente datæ tutelæ conditio-ne, aut remotione tutoris, propter doli iulpicionê,aut tutoris à tutelæ oncre excufarione,Pubertatgpupini finitur, cfimmafcu ^ lusxnq.autfcemcllaxij, exceflèrit annum,I,ult, C, quando tut, uel cur.eftc defi, Arrogatione finitur,quando p upillus arrogatus defijt effe It
Kwseiums. CapUif dim nutiotriplex
ber, Ac prof nde poteftas tutelç,quç datur in liberum caput,in cum non com petit,iuxtadefinitionemtuteIæ,I,i,detut.MorteaûtpupiIIi,auttutoris,fini tur tutela,fiuenaturaliter,fiue ciuilitcrmortui dicatur.Ciuilitermortuus ha ; betur,quieft capite diminutus, Eft aute triplex capitis diminutio.Maxima, 4 cùm quisfitferuuspcenæ,Vtcft damnarusinmctallum.Media,fl qui.sdcpor taturinInfuIam,autrelegatur,]VIinima,c0mc^iisftatumamp; coditionem per fonæ tantum mutat,ut eft arrogatus, Sola autem légitimatutelafinitur minima
-ocr page 147-PE R D. CONRAD. L A G V M. PARS H. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6j
hitna capitis dimtliitione. Item foTa tei^amentaria tutcla, finitur conditione inftitiitionisdcficiente. Nam Icgitimf St danua, quu funtadus kgitimi, cum condonationedari non poiTuntJ.adus.lKdc reg.iuris. Omnes uetó eu tufcun$ generis fuerfnt turores, poiTuntpropter fufpicioncm à tutcla remo* 5 ueriJJToftendimus.jEdefuipedistutoribus.Sufpedi'autcm tutores cen-fentur,quifraude,aut culpa adminiitrationisfux ofticia,dequibusin princi-6 pio huius fornix diximus,intermittunt. Propter fortunae autem inclementi-amr^ioueri à tutcla ttutores non poiiuiir, nifi forte illi ipfiquoque hæredes fortune mi fintp^illi. NamVimàcreditoribushærcditarqs tanquam fulpedi ad fauT tlfmentt^, dationemcogi po'iKiht.I.fi creditor,ft.de pnui.credi.
^ Porro cainæ recuiandi oneris gerendi tutelar funt,actas,adueria ualctudo, paupertas,muh:itudolibê?orum,imperitia Iiterarum,abfen.tia que fit reipub. caufa,onera attarum tdtelarum^inimicicïx capitales, iniuriac atroces, militia, publicum doCendi munus, magiftrafus, dignitaris fplendor, adminiftratio rerumprincipis,dÿaàiirincipe transferendi domicilij licentia,regionum , diftantia. F^opter has autem caufas excufantur à tutelx onere illi ^quibus rité eaimpofitae’ft.NamilIiquibus tutclanonritèimpofitaeft, abfeßhiscau-fis,ipfoiureab ceRaucre tureke liberati funcJ.fcircoportet'^ö^iinon.fEde excuCtuto.dlt; earum tenij^imbus.Qjua ueró cauke excufandi fe à tutela, pe-euharibus titulis fo.mpJextefunt,2lt;difercè,acperfpicuè inillisexplicatur, , quatenus quaecp locum habeat,utquisadhaRtcognftionem non opus habe-acinterprete,aut Pufiorc c^mentationegipfostitulosfubrjciolocoargumêtk,.
TITVLI QJ/IBVS EXPLICANTVR MO-. diadimendaeSCrecufanr^tutelae»
• ft;
Defufpedistutoribus Slt; curatowbus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De capitis diminutione»
Deexcufationibustutorumó^ earum temporibus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
* Inftit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
’Qrnbus modis tutoJafinitur.
Defuipe.distut.uelcuratoribus. De capttisdiminutionc.
Cod.
Qj.tan% tutores uel curatores eflè definant.
Defufpedistutoribu»ueI curatoribus.
De exeufatiombus tutorum uei curatorum,6C temporibus earum»
- Siexfalfisallegationibusexcufatusfit.
Qliiætate excufantur. • Qiii morbis fecxcufant, De excufatione ueteranorum, nbsp;nbsp;Qiii numero tutelar urn fe exeufant,
Qu“ numéro liberorum fe excuVant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si tutor reipub,caufa ab er it,
DE CVRATORIA PO- •
teftate, Cap, X V, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
SVMHARIVM.
lt;. Curatoresamp; tutoresin quibus differant,amp; quibusdentur.
j. Prodigusquishabeatuf! ï. Curatores ad bona, amp;nbsp;in litemquando dentur.
4. nbsp;nbsp;nbsp;’Negotiorum geftor quis dicatur. s. Curator omnis à iudicedatur. ö. Confirmatio curatorum decretoiudicis fiat-
7. nbsp;nbsp;nbsp;Inuentarium bonorum SC tutor amp;nbsp;curator conferibere cogitur.
#, luramentum Curatoris quod amp;nbsp;quæ fatifdatio, 9, Pericula cademfuntcuratorisquae S^tutoris.
,□. Curatoris poteftas quando finiatur.
n. Maniaci amp;nbsp;Lunatici perpetuó egent curatore, u. Curator in litemmancidohec lis hnitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* t). Excufatio èC remotio curatorum eadem quæ tutorum.
CVM
-ocr page 148-^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILI5 METHOD VS
VM parum admodum différai« curatorcs à tu^ribJffdre.ffJe excuCtuto*nos èa tarttnm«8nnofabimus, quæ curatorumfunt pc Relïqua qü^ iierii'unt inconftAucndis curaton'b»obfer uanda,uoIiimLisutqüifq^per feex illis^qUaidedatione,admini-Curatorcs et nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftradone,amp;:autorxtate,acpericttlotutorum dixinlUs,petataccoI
^’^dNaminpkrif^eff eadem obferuauoluns, ficut’infcriptiones titulo- ‘ quoep indicant,qm'b»curatores ferètutoribiubft^comungimtunEff äu ’^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem prima curatorumà tutonlxdiffercnn'a, tp tutoreséantüm pupillis ÔC im-
puberib4dantur,curatores ueró regulariter quidem puberibus atep adulïs,fi ca fit in illis mentis amp;f ualetudinis,aut rexus,aut ætatis imbeciUitaSjUt rebffu-is per fe præelîe non poflinuN onnün^ tarnen quoeß Anpuberibfes dantUf •ƒ♦ interdumJnff de curat* Danturigitur curatores futiofis/Só omnibnUis, qui ptopterafienâtioriemmêtisj aut iertfUumdefecïum,utftintfurdi,muti, rebus Trodigui fills prcelfè non pofiuntÆde curât, fur «el ali,cxt, minor, dandisJrem datur etiam curator prodigo,HabetUr aSt prodigus,qui ne^ tempus, ncc^ modum 2 expenfai^ nouit aut obferuat,C,de curateur,ueJ prod,Poïró ficut tutor prin cipaliter datur ad defendendam perfona pupilli, ita curatol principahter da tur, utprofp«iat reb,puberum, Hinc eft cp curator pofsit^ari ad curandam certam rem uel cauftm-^iteminuitis.lnft.de curatoTib,cnm tutor certe rei da ri non poisit^»certg.inft,qui T eftam,tut.dar,poffimt,Ac proinde dantur cu ratorcsbonorum,cüm hacredes inftituti de adeunda Ji credit a te délibérant,!. Curator, 'm ^“”^ deliberant,ff,de cura,fur,frem dantur curatotgs inlitAi perfonis, quib. litemdantur P^’^,^^ ueriari iniudicio non lieer, Vt funt fœminç, 8C minores 2i,annis,C, de ? ttitmmuitis, in^/tem danda tut,uel curât,Só tab's curator datur etiam inüitis,quamuisregu lanter alias curator nemini invito datur.I,uentri,ff,dc tuttel Curat, Item dat Irónuncp uentri quoc^ curator,ld ueró fit cum mulier pregnans in reftamen-to eft prgterita,ó^ tarnen no dubium elljéam ex teftatore eflê grauidä, Nam turn mulier prêtons beneficio,mittitur in bonorum póflèlsionem, SC ca peté te datur illi arator, qui jÄo facultatcSC dignitate defumfti atq; mulieris illi prgftatneceuariaexbonis,I.v^quoties,eO^muli,ff,deuen,inpofl,mit,*r*aÏcs aut curatores qui funt,prgficiuntur certis negotqs aut reb.neqtprocurarores, i^^/ÏS^ ,°^^® negotiorumdici poftunt,Nam procurator cft,qui^iandato do mini,iniudicio eins nomineuerfatur, Negotioi^uerö geftor isdicitur,qui 4 fualpontcpropter honeftâaliquârationemalieifa negotialulcepit curada, Cæterum regulariter omnis curator datur à indice, Nam per leges nulli uocantur ad gerendamcuram, prêter agnatos furioforum SC prodigorum, ƒ illi per legemxij.Tab. coguntur fiifciper^*curam fuorum agnatorum,fi illis opus ea elle uideatur-^ftunofi. Inftir. dp cura, Sed nibilominus hodie dantur quoep illis curatores cum inquifitione à magiftratu,Necfi âpatrequisdatus ^ fit curaor filio fuo furiofo,aut prodigo,ad gerendam curam admittitur, nifi'
• dccreto ludicis confirmetur,I,dc crcationib,C,de epifc,audi,Vbi forma con firmandorum curatorum à Indice quoq? traditur, lidem autem poflunt dari cUratorcs,qui tutores.Sic autem datus tutor àiudicc, uel ab eo confirmatus, nihilo plus habet autoritatis in alienandis bonis,q^uæ eius cure cômifîà funt, ^ fuprà tutorem habere diximus,Cogitur quoeç curator,eodem modo iquen^ tarium bonon^ confcribere,ficut tutor,ied prefer id exigitur etiâ ab eo ut fan^ dt ê iurct,fc omniare(ftê,SC cum utilitate eius,cui datus eft curator, uel 1e age-re, SCc, Authent, ut hi,qui feminOres obli.habc.pcrhibem^’pcnul, collar, vi. Item cogitur omnis curator fatisdare, atq; etiam fidciufibres dare, nifi cas ha beat facultates.quæ ad compenfanda damnafufficere uideantur,ï.ult^» Cùm antiquitas,C,de curat.furiofiüel prodig, Qmód fi quid fua fupinitate negle- 9 ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;xerit,eadem illi imminentpericula, quæ tucon in neglccfa adminiftratione tutelæ,iuxta totumtitulum ffde adminiftrauódperic,tuto,óC curat,
Finitur
-ocr page 149-PERJ). CONRAD. LAGVM. PARS II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;àf
to Fi'nitiirautem Äaecpoteftas,quandolt;s,cin' datas eft curator, defijt opus ha ‘Ïquot;®’”^ berecuratoren Vt liuarcftitutus eftfanitatimentis,aut corporis,utiplère-^^^ ^uisprofpiccre pofsit. Item cömdatus eft curator infano, turn ceflat quis cue curator,quampnmum menti reftitutus eft,nifi fortê tab’s eft inrania,qug
tl certistcmporibusintei’fiftat,acredeat,qualis eft Mania,qui Lunatici uocan tur.Nam turn manet curator,donee is,cui ob talem furorem datus eft, uiuit, ï.prim-ÿ‘tamdiu.fEde curato.furiof.amp; egte.et tCum abfs.C.de curato.funoC
,j Is uc|^qui in litem daÄis eft,curator manet,donec lis finitur,aut controller
jj ftatram'i^itur,djlt;ïïalj)rim.ff.decurato.furiof*Excufantur,ódremouenturcLi ratores r,fdcmmodis,guibuscutores, iuxtaftTitius^ fedàPrætore,ÔCibi gIofl^decxcuf.tuto €lt; cuoto.
TITytr.dVIBVS EA, Q,VAE SVNT curatoribus pecijliaria, craduntur,
De C ipratoribus fÜPiofo.amp;S alijs extra minores dandis,
De curatorebonisdando,
De uentre in poftefsionemmittendo,ó^ Curatore eins, *
.Inftit,
De Curatoribus, .’
Cpd»
De Curatore^uriofiamp;'prodigi,
De in litem dando Tutore uel Curatore,
HlStitulisprxcipuèadiungasl, de creationibus.C, deEpifcop,audi,ód Authentic, ut hi qinfe obligatasminorumres kaberc perhibent, Namhis duobus locis tradui^r,qux fpecialiter in curatore obferuanda funt,
DEDOMir^IGAPO^
«fftate, nbsp;nbsp;nbsp;Cap, XVI,
SVMMARIVM. *
’• Dominica pôtcftasàliftertatcnaturalilongirsimèrecfdir.
*♦ Præfcrendupi eftius,quod naturali xquitati amp;nbsp;libertati proximum eft.
!• Scruitusundcprimùmdudafit. 4. Libido dominandiinlblcntifsinia.
j. Poteftas ^ominoruminferuosquoufepfeextendat.
^« Scruorum conditio de iurtciuilijqualisfit hodie.
7« Cumferuonullumpoffecftciudicium. 8. Scrui cxdelidisobligatuur.
j». Serui in dominum torqueri non poffunt,
»o. Scrui non po (Tu nt ede norarq. «»
n. Scruusnon fibi.fed domino acquirit.
, ü. Poftefsio non tantum corporis fed iufisetiam eft.
»3. Eofdcmeffeferuitutiseftcélus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
ON SV L T 0 in hune ufq^ locum diftuli de bac poteftate age re.Qiiamuis enim patronoï^ poteftas non exiftat, nifi hcc prie
11 longüsimè ree edit,libuitcaminpoftremis collocare, utdifcentesadmone a rem in difcernendo iurc femper preferendu eflè,quod naturali çqunati 0611-bertatiproximumfit.Nec^enimdubineft , id eftepotifsimum,quod natura iis et fana ratio probet,cûm Pau.ad Ro,ca,q.iftud Ius,quod ratio hominibus didat, /tKKtconKli Sii uocet.Cœpit aût hçc poteftashomini in homine primû 5 concedi âGentib,locobenefictj,uteosquiexcladebellifuperftitesinui(fto rum poteftatem ueniflent,humanitatiscaufa fcruarent,l.iiij^»lcrui,ff',defta tu hominum.Poftea morib,eft feceptum,ut eoruni,quos clcmêter ita feruaf-feut,minifterio,no tantum in curandisfuisreb.utercntur,fedô61icentiamta “quot; * les uendendi alijs fibi fumèrent, Ac tandê eô progreflà eft cupiditas domina
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di, •
-ocr page 150-^Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
UhUa iittdd.i, Uï 5C Romani's kgîbAn'tæ atq; ne jis pdteftas dominis ÿ fernos concefla «‘•»‘^‘- nbsp;nbsp;nbsp;iic/Fam infolcns eft hamana indomMando libido,ut ü' paululum indulgeas '*'
ornais humanitatis ftatim obliiiifcat,Proinde ne quiiinmodica licêtia huius potcftatistenierèctmalitiofeabuterentur,hifceuincuk'slegumciuiliunarur ƒ fum cóclufa eft,ut caftigare quidem feruos ob deficta dominishceat,fcd ita, , ut nulla immanitas,autgrauior fa:uitia,in ea cafti^atione deprehendat»No uifsimo nanqj iure non magis impunè fert dominus, fi feruum fuS occidat, tç fi alien« interfeciflèt, nifi fortè cum in adulterio c*m uxore,aut ftmiliali quo crimi ne equè a troef comprehend at. Nam ifto cafuiuTapermittuft dominis inferuos, quodlegesalioqui omnibusctiamin'Iiberbs indulgent,!, qui fcrnum.ff.de uerb.obhgÄ.C.de emend.femo, * . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„ Porrôetfihodieperleges muItôtolerabiliorfitTeruitus, Cfuâm olim fuie,
£0 jj^ennulla hominum conditio etiamnumhodiedetêrior eft*,$ feruorum, OttUf du^ ^^’^’^’^^'^^ ciuilipro mortuis SC nullis hSbentur ferui,l,quodattine£,8Cl, fer-ptMie, nbsp;nbsp;u{tu£,ff,de reg,iu.Iurisenim ciuilis comunione in t^nnjexcluduntur.l, qui *
teftam^»lîferuus,ft,de teftam,Nec ciuilib. offices fungi polÏLint,l,cum præ-tor’$‘nonautem.fEdeiudicijs,Etenim nec teftamentumfacere,neCg telles ef le,mh de fiiflfafrojpolfunt.l.feruos.C.dcteftib. ctl.fiffliftsfa.ff.de tefta.Itc nec^ arbitri dari polTunt, 1, ilia uerba.ff, de uerb, S^. Qtiidamtamen conren-duntferuLim,arbftratorcm elfe poffe, quia apud eum iu^itiah's ordo autco-gnitio non obferuetur autrequiratur.Sic cnim intelligi uolunt,quod uulgo Uiciturtcum feruo nullum pofte efte iudicium,uidclicet,lt;^nec iudcx,nec reus,nee adlor efte pofsit,ubi iudiciali ordine procedatur in cauffs. Nam ibi ne dumft condemnetur, datur in feruum adioJJicet -^ fiferüus,ff;depecuïio. Multi tarnen funt cafus,in qTifb.licet feruo non tantih%#duerfus extraneos, fed etiam contra dominos confiftere in iudicio, qui notants in taix certis, Sc ibidem in glolfffde iudicljs.Prætcrea feruis nulla queritur in ciuilib.ne- g gotijs obligatio. l,inperlbnï.lF,de Reg.iur,Ex délais aût obligantur.L fer-ui.ff.de acnonib.ct obli^.Torqueri autem indominum neqt uolente nelt;^in 9 uitoillopoteft feruus, 1, feruosqui, C, dequçftionib.Deinde nullum etiam pofluntgerere munuspublicum fcrni, quale eft notary, tgenerali lege,C, 10 deTabularîjsfcribislibrodecimo, Poftremô quicquid ex qu^cuncß caufa, u modo iufta eafit, feruus acquirit, id domino acquirir, I, qui fcruos,fF, acqui-rcnd.poftèlf Licet enim domino permittente leruus peculium habere ,amp;in co contraherepofsit,tarnen id nonpofsidet. Nam qui in alienafunt potefta-te,rcm peculiarem tenere quidem poftunt, habere autem SCpofsiderenon poirunt,quiapoftèfsio non tantum corpus,fed etiam iuris eft,l,poftefsio, ff, de acquir,po flêlf Aref' id quidem adeo,ut nec fi feruus effugiat manum domf 13 nf,SC in hbertate morctur,fibiquiequam, fed domino, aut il!is,quorumnomi ne fd^actus eft,acquirat,l,nunquam-^*feruus.ff.de ufucap, Potert quoep do^ • nbsp;nbsp;minus non tantum adfua negotia, ferui opens uti, uerumetiam ahjs legarc.
ft. de opens feruorum. Inde eft quöd nonnunquam alius habet proprieta-tem,aliusufumfrudum inferuo,SC ufufruduarius operasferui ahjslocet,uf tantum ca,qug ex opens ipfiproueniunt,confe^uatur,Proprietarioueró de Propnet4ri# beantur quæcuncp ex alia caufa feruo obueniant-^dc his.Inftf t.pcr qnas per «4, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fonas nobis acquiritur, Item quandiu alicui incumbit uinculum feruitutis,
nulladatureffuccefsio ratione cognationis,nifi fortè conftcteicertó compe tituram libcrtatem,Ifto nam^ cafu hoe fortitur commodi,ut ipfe ahjs,SC uicif firn al ij ipfi fuccedant,tan?^ cognati, iuxta Azonem in fumma,Inftit,de fer-uilf cognât,Cæterùmnihilrefert,anquisuni,uelpluribusdominis,ueleti am uniuerhtatf fentiat, Namijdcmfuntferunutis effcSt us,quihufcunquc de tj • ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bcaturlure Romano,Etuix duo funt tituli,quibuspeculiariterdeuidomf-
nicæpoteftatisagitur,ItaqueiUiloci,quos annotauimus,adiungendi funt tl tul is.
-ocr page 151-PEA Ö. CONRAÔ. tAdtM. PARS tl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ tituh'j, quos iamlubiun^cmiïSjUt eiu«j atio^lcnè difeetibus conftarc poflit.
De opens fèniorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De emendatfone feruorum«
DÉ SVBLATA SERVO-
rtim difFerentia, Caput XVIL
S V M H A R 1 V M.
*• ^ruorum uaria quöndam conditio ,2. Hodie nullam elTe differentiam fcruoru.
J. Rrfonarum fcruicntiumqualitasfacit,utalius alio fit mêlions cotiditionis.
4* Enumeratiofcrudrum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j. Dcmendicis Valeniinianiconßitutio«
4. Diffcicfftia ferqorffm amp;nbsp;eolonorum.
t. RegalixiAngari» amp;nbsp;Paran ga riacqux.
•. Vafalli^fcndatoiliquales ferait
LIM uariaeratfcniörftmconditiöjttautcitmfadeappellatione omne^diOEarenturcflèferui^nontamcncodemtenerentun'iigo, Namdomini alioshabebantinpleno dominio, aliosin femiplc-no, a’lios nudo jurc,id eft, fine aliqua utilitatc. Et quia ex difli^ «wd«« ««^ milt Aldine dominiorum, cöm quidam plus à ferui? poRularent,
quâmipfis pro fuo iure cbmpcterct, uariæ gignebantuf contentiones, dtö abolitaeft eadiuérfitasfèruitutum,quamdiuerfadominïf ratio gignebatj. Etferuorum.fEdeftatubominum. Poftca luftinianus édita conlntutione fuftulit inane noAen feruïtutis, quód nudum lus Qiiiritum dicebatur.C.dc nudo lure Qinrit. tollen. Atque ita nouiflimo iure nulla eft differentia fer-# uorum, fed eodêm lurc omnes tcnêtuf,quicunque eius conditionis effe een fentur^ fin.InftÜ^e iure perfonarum, Eft aStem hoc ipfum accipiendum de iure feruilis cQnditioms,nó de pcrf^narum,quç fenntutem feruiüt,quali-tate .Nam eafacpe facit ,ut alius alio fit mêlions conditionis inipfa feru^u-5 te. Primüm enim fæpc^ccidit,Ut domini naturali quodam fauore hunc ma-gis amcnt,quam illum. Ac proinde fic præferunt alium alq, ut hunc medi-aftinum,alium atriariunïfaciant.Qjiodenim quida èx philofophis de amicis principum dix-it, cos Gmilcs effè calculis fupputatorqs, qui parum aut multu ualcant, priait ad fuperiores uel inferiores lincas tabula numulariæ transfe runtur, idem de feruis dici poteft. Nam ipfi intantà mdiorefunt condition ÖrdinAritn ne, quanto magispropitin quifep nacrus dominum. Vnde eft, quód quidam anfehaffer, funt Ordinarij, quidam Vicartj. Deinde ipfa quoqj cxercitatio facit, ut uete alijs pr£fcri» ranusinmaiorefitprecio,quamnouitius, càmeius propter ruditatem exi- ^« opérât, guuseflepoffit ufus.l.interdum-^quotics.fE de pub. amp;nbsp;uediga. Sed præter vilt;:^riM qui hasquæ inferuorumperfonascadunfcdifFcrehtias,uidcturetiam aliud quod ^Heperdt Ji dam genus feruorum effe, qui dicunturferui glebæ,ut funt afcriptitq, qui ^oordmAr^ litcris obligatorijs ttaaddicuntnr alicui fundo aut agro colendo, ut iffde dif-tedereipGsnunomodoliceat.l.cümfcimus.C.deagric.S6 cenfitis, lib.xi.Itê v^“ tenfiti,quiannuapenftone agrum colunt,nccitaiunt addidiagro colendo, ficutafcriptitij,fed donee pendêt domino ccnfum,dc quO inter eos conueiv turn eft,agro quolt;^ utütur4.ii*C.inquib.coIoni uel capite cenfin lib.xi. V0 trimomi fiât ' cantur autem quidam perpetuicoloni,ód eft utile,ac dignum memoria huius hbcn.uidc l, ferüitUtiscxcmpIum.Naminodium corum,quicöm nUllo corporis morbo (Iqs.C.da^ iaborarent, tarnen fuædcfidia’A' ignauiæ debilitate prætexcrent,ô^ mendi- gnc.ctdßt. candouidum quçrercnt,hoc à ValcntinianoImperatorcconftitutum eft,ut lib.xij. j quitalcm mendicum prodat,illius dominio fubqciatur,utdonee uiuat,cumin pj tn^ndicis colendo agro cxerceat,ne emetita fua mendicatione al ijs porró fit oncri.c.de conHautio. mend, ualidis lib.xi. Præter hos quidam uocantur eoloni conditionalcs,pro-pterea quód fe tantum ad certÄrn temporis fpacium agnculturg obftringunt. cotoni eumdi tcumfatisc^ cum autem,ff.de agric.a cenfitis.lib.xi.Eft ÓC ufureceptum,ut tiauaks.
-ocr page 152-tn^ni.
Oriiinarij.
#4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttRlS Ct V 1 L IS W E T HOD V t ’ quidam cblofi{dilt;ffifintlnquilini,nnjiirurn qui nonfiem ahcripfieij,airtcec fici,autcondilt;ffionalcs,addidi funt agro, fed iUis liceatetiam alibi habitare quam in co agro, quem eolendum acciperent.Ldióinimus.C.de agrip^SC cen fitislib,xi,Qjii ueró ex his,de quibus hatffenusdixnnift, nafcuntur, origins rn uocantur,præter cos,qui ex perpetuis coionis pfoc^cati funt. Nam iilonï libcri non ficutcæterorumobffringuntur ad col endos agros, quibus parentes eorum addidi fuerunt. Neque enim æquum uideretur, üt liberi propter parentum dclida in peiore effent conditionc. Nati i^ur ex affcriptic^ccft fitis,conditionalibusó^ inquilinis coionis,eodem iure tenenturcolerCTerrä, quoilli exquibusnatifunt,eiaddieffi fuerunt, nee alio modo hberantur ab obligatione eolendi agri, quam illorum parentes libcrati.fmlIcM, fi fuperftf tes manfiflent,uidclicctfinito tempore locationis» Itaque nihil admoduni «identur à feruis differre coloni fic terrat eolendæ addldi. Nafn amp;f cum fun-dis, quibusaddidi funt, tanquam pars etgt;rum,ucnduntur,amp; pfacferibuntur» ac reuocari quoq? ad agrieukuram polTunt,fi forte fogiaq^, plane, ficut ferm fugitiui.l.omnesomnino,cumfequenti.C,dc agricult,«cenf.iib.xi. Attp extant cius reuocationis exempIa,C. de coionis palacfl:inis,de coionis Thra ccnfib.de coionis Illyricanis libroxi. Nam cum illi freti ftuore principum, ut temerè agrorum culturam dcfercrent,Impcrat6res eos in umcula contjei, 6(f agriculturæmancipan, eorumepreceptatorespuniri lyflcrnt. Proinde nc
gari nonpotefttaliumcolonorum conditionem non multó tolcrabil/orem effeferuorum,SC tarnen mcrèferui dici non poffunt. Nam conditionc cen-fentur ingcnui,etiamfi ita obnoxq fint polie fieri bus fuis, ut dominorum po teftate ineos utantur.C.dc clt;ÿonis Thraccnf.l. un.Erenim diffcruntmultis ^ commoditatibusaferuis,ficut notatur in glolf penult. ®M:a,l. nediutius.C. inter feruos ^*^g’^*^»^ ccnf. libroxi. Sed hacc tautom eff elfentialis inter fcruosglebac, ft eolonomf^alios feruos differentia,quod hi nullo conftituto pr^mio autcenfuintneer nbsp;nbsp;^
dj^tmtii
ffriPtidos, ^“quot;^etientumfuæ libertays dominoferuiant,Illi uei^ pofleflorum uolunta-ti parere,deputato fuó emolumcnto,donecconucntionisinter eos lexduret. Porto aliqui coloni, qui non ita addidi funt agris eolendis, fed mercede con dudicoluntagros,dicunturfimpliccscoloni: eius generis cenferi polEint ' Emphiteotac. NamSCillieXcondudo certapenfioneSCcmoUimento fuo agroscolunt. Q^ionesautem in lcgibas,colönum,nonadiundaaIiquadifFe Cttlampw- j-entia^ fit mentio,femper colonifimplicesintelhgütur,nifi ratiorcrumet ne plic«, nbsp;nbsp;nbsp;gotiorum, de quibus agitur, aliud poftulent. Neque elf qmdemalia inter co
lonos fimpIicesdifFerêtia,quamca,quçcxmerccdisdiuerlitatc eolligipoteff. Namaltjcoluntagrospro certaparte fru*uum, quipartiarij uocantur, alg pro numerata pecunia, alij dantpenfioncmalterius cuiufpiamrei,etiamfi ca res in fundo qitem eolendum accepit, non nafcatur. Bart. circaJ. fi apes.ff, de furSs. Et tales plcriquc funt ex r uff icis noftris, ficut uidere eff in fpeeuh Siflto«fïffo» Saxo. libro q.articuloquinquagefimonono. SedfuntSCahj coloni qui fu-tâtyiielofcnt «quot;^agrumcolunt,nccfi quidpendunt illis,fub quorum ditione degunt,tan id eflr^idit qnamdominisagrorum,fed nominedefenfionisSC tribun pendunt, fine ha-beantagros quos colunt, fiuenon. Etillinonppfluntinterferuos cenfori, cOffl in eorum corpora SC res nulli detur pl us iuris quàm in liberum alioqui, *
Ocperangahaf, gloir mfr* quaefunt Kegahæ in ufibiisfeudor. Sed proptcf tas ferm'tut es non minus pófluntdicf ferm', quümuaGiIli,d^ feudatarj),qm' ® ciimloco ftipendiorum prædfa feudaha habcant, certas operas dommis, ä quibusca acccpernnr,dcfcnt. Ex his igitur manifeRnm iam effe arbicror, quod nulla hodie fit feruorum differentia, cùiç fins confier, non ffatim cos Ieruosdicipoflè,quioperas,autccnfiim,auttalc quid alijs debeant. Neque arbitror neccfle,hic denuo ntulos,quibus ca traduntur,fubiungere, enm fu
1
-ocr page 153-»JR a COMRAD. LAGtM.* PARS 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l^
Q.VIBVS MÔDIS Q.VIS IN feruitutcm ucmat. Cap. XVIII.
SVMMARIVM.
«, Seruiiurcgcntiurfifiunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;». Partus fcquiturucntrcm.
I. Modi rccenfentur,4uibusquisinfcruitutcmucnit.
V R E gentium ferui fiunf,qui capti ab hoftibus lèruantur ƒ fer
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ui.Inftitut.I.deiur.perfonarûjureCiuil^quodimitationeiuris g^î'f^ûmliberiorçindulgentia aduerfus naturalem bbertatem conf^itiftS eft,fiunt ferui,qui maiores xx. annis cnm fcirent fe ef fe ingenud^ypafTi funt fe uenire,ut ad ipfos precium perueniref.
tÏiberis. ff, de liberali caufa.SC C. eod. 1. fi miniftcrium. Deinde fiuntleruf t IureCiuiIi,etiamini,quiexicruili?conditionis parentibus nafcuntur, maxi mè fi mater fucrit^cn»^ Nam in confideratione ftatus hominum, partus fe- portas featd quiturueiTtrê. I.partum.C.de rei uendic. Nee cenfetur quis liber,etiamfi pa taruentrtm, trem habeat liberum,fi mater ferua fit. Atqui olim quidê dubitatü eft,utr urn feruus, an liber aflet, qui exafcripticio, amp;;^ libéra natus crat. Sêd ca dubitatio fublata eft per conftitutlonem luftiniani, in quapraecipit,fïc natos pro libe ris habcrc,collatiÇ).y. in Authentic. Conftitut, qui ex afcriptit.SC libe. nar. Übe. Item ferui fiunt liberti,cüm propter ingratitudinem à patrono in ierui-’ tut2reuocatur.l.Simanumiflïis.C.de libert.amp;T eorumlibcr.ficutSiS aflèrtus domino aduerfarq fubijcitur,cumlegitimê citatus per annum manet contu-max. 1. prim-^» penult. C. de aflert.tollen.Item filius families,cfim pater ne ^.j,^ ceflitate famis co»ius cumucndit.l.ij.C. de p*itribus,qui filios diftrah.Redi n^L^* ’ •gieur quoq^ in feruitutcm priftinam,qui cum fadus fit liber, proptcrea quod * * clcricorum ordiniafcriptus eft, fi minifterium ecclcfiat defcrat,fiC fe ad pro-phana negotia conférât.Auth. fi leruos^uIt.C. dccpiCSfcleri. Suntæ pro pter odium fcclcrumolirn in feruitutcm coniedi^omincs, ut fi liberamuli- Kulitrfro-eritâdeperibatferuû, ufdchortante domino non poflèt abcius confuetudi- pteramorem 3nedetcrrcri,remfimul amp;nbsp;libertatcm fuam amittebat, 6C amatoris conferua t^'*** «ffe cogeba^ur per S.C.Claudianum. VeTùm,quia pœna in hoc cafn delidû «xcedcrcuidcbatur,Iuftinianuscius Scnatufconfulti autoritärem fuftuIit.C. dedaudiano Senatufcon.folIcnd.Sic ctDiocletianus,amp;: Maximianus,cùm propter quorSdam receptatorum perfidiam comprehendere quofdam ex fa-mil ialatroniim non poflent,ius feccrunt eorû perquifitorib.ut quofcuncu ce ipiflcnt,profcruisfuisutcrcntur.l?tJ.C.quib.ad libert.proclam. nô licet. Sed jftud iusnulli hodiccompetit, nififpecialireicriptoilliconccdatur. Hi ferc funt modi quib.dominiSin pcrlbnas acquirimus.Etquiapcculiarib.titulis illi nô tradStur, cxlocis,quos annotauimus,cöpiofior cxplicatio eiuspet?da crit.
QVIBVS MODIS QVIS EVADAT * feruitutcm. Cap. XIX.
S 7 M M A R I V M.
«t Benîgttitas iuris medeturferuituti. s. Libertas locoprafmqconceditur»
s. Libertatem clTc rem omnium maxime fauorabilem.
4. Enumeratio corum, quib. non licet ad libertatem prodamare.
VP RA uidimusiugum feruitutis hominibus loco carceris efle impofitum à lurc gentium. V nde quia benignitas luris non patitur, quin prorationc focietatis humane affeeftis inueniat remédia. Auth. quib.mod. naturales effic. legit. V idendum nunc cft,quomodouinculum feruitutisdiflbluatur. NamSChoeà 1c-gum conditoribus profpedumeft,utferui,autuolentibus ,autnolcntibu9 dominis libertatem recuperent. Acquomodo quidcmliberenturuolenti-
• G *
-ocr page 154-Fà nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏVRIS CIVILIS METHOD VS »,
biwdominfSjfupradrdum cft,de modrf, quitus lus patronatus acquritura Itaquc, ncquid odofe rcpetam, difcentcs eó remitto» Nam plane qïUenj modis dominiainferuos violentes amittimus,quitus luspjtronatus in liter* tos acquirimus, Reftat igitur, ut de illis tantüm modis dicam, quitus 1 iber* tatem corifcquantur ferui inuitis dominis, Id ueró fit, Aut ut loco pratmij li ^ bertatem accipiantpropter uirtutem» Vtenm defcruntuirginuraptores, tihrtM lo' adultcratoresmonetae, militiacdcfertores, Niiftiscafiljusdato dominis co-«»pr^mij. ym^ precio,Iibcrtatc donantur à Praefde, Sed fi necem domini fui uineji^a-«erint,abfquc numeratione precnliberantur«C, ex quib. caufis-ferui pro prj miolibertatê accipiat,Aut cum aliqua conditione infcuuitutem ti^diti funt* Nam turn cédante conditione, ceflat ctineosdomini«m,utli uepditus eft fèr «Lis,ut intra certum tempusmanumittatur, autpuella uenditaeft*rie proftitu atur.Nam fi quid fecus,quam padum uei^itionis conditionalis poftulat, ä domino fatum fuerit, feruus inuito domino libcratur^Eodê modo dominus amittit dominium fuum,fi' feruumot grauem infirmifatenf pro dasclido ha buitÆqui fine man» ad libert ♦ peruen. Aut earn per uim, sei errorem pro ieruis uenditifunt,quicrantingenui, Namilli,quifuamii^enuitatcm pro ' bare potcrunt,ad libertatcm proeJamare, ut feruitmt» eripiantur, poflunt*
Sed antequam de ilIis dicara,qui ifto pato ad libertatenj inditis dominis perueniunt, dicendum eft, qui manumitti, aut ad libertatém peruenire pof- ^ fint* Nam quamuislibcrtas litres omnium maxime fauorabilis, tarnen funt caufiæ, propter quas Iura negant, earn pariter omnibus concedi. Itaep nunc , cos enumerabimus» Primûm igitur non pofïunt proclamâte ad libertatcm 4 omnes illi, qui eo modo, quo fSprà diximus, uidclicct maires xx. annis lei-entesfuam condicioncm,pain funtfcle uenundari, ctianm poftea uelint, ÖC OifefoX« pol^ntfuamingenuitatemprobare,raticn nonaudiuntur, quialurifuo ul-fclc paßt [üt tro rcnuncianeuidentut,cilmpadifuntfein feruitutê,'auiditatc confequen Knundiri, di preerj conrjei, Si ueró flulla pars precq ad eos pern^nit, aut fi minores fu* erint xx. annis, cum uendcrentur,licet illis ad liberrxem proclamare «bK C* quibus ad libertatcm proclamare non licet* Solet autem in hoe ipfo cafu id quoep fpetari, an emptor notam habuerit conditionem eius, ouem emit. Namfinefciuit cum elle liberum, turn rednet proclamantcm in leruitute* Si ucrô eiuslibertatcmIciuerit, amittiteiusdommium fi prouocet,quia de prccionihilacccpit* Idem obferuatur, fi duo emant hominem, quem alter ignorât liberum, alter feiret, dum cmerct. Nam fie emptus man’et eiiis fcr-uus, quinefciuit cumliberum, nonaltcntes*bult* ff*quib* adlibert* pro-dam* nonlicet* Sed quomodo fiat proflamatio ad hbcrtatcm,quibus^ mo-. nbsp;nbsp;nbsp;. dis, infràdicemus in c* de adionib*ubi dicendum nobis eft, quomodo fiber
Orttexfimt j-^j^m rfbftram tueamur, aut amiflam recuperemus apud ludiccm* Practcrea Ututronuff. nonpoffimtadlibertatcm proclamare, qui orti exfamilia latronum rcfcri-ptoprincipis infcruitutcmrcdaclifuntj.q* C* quib*ad libert. proclam*non licet* ficuti fi filius fa* à patre fit uenditus urgente neceflïtate famis, is cua-dit feruitutem, fi ab ipfo uel eius amicis, ucl à quocunep extraneo offeratur domino precium, quo uenditus cft*l*uIt,C*dcpaftib* qui filiosdilhaxerunt. Item Icruusnoxx à domino deditus, eius poteftatem cuadit, fi damnum illi,’ Qui loßw ^propter noxam acculatus eft,rcfarciat* Videtur* n* dominus cum dimi imniM f«4# fiflc,cùm noxic cum dedidit-^ dominis,Inftit* de noxalib* adion.
dunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Poftremo fiberâtur nonnunep feruitutc inuitis dominis,qui hoftium ma-
Ad pfrpff«4 nus cuadSt, aut fe ab illis rcdimunt*l*q*ó6 ult* C* de captiu* dé poftliminio re wnculA d4- uerf* Præterhos autem, de quib*hadenus diximus, funt quidam ferui, qui tnn^i. nbsp;nbsp;nbsp;nee uolentib.ncc nolêtib*dominis cripi fcruitKtc poflunt, ut funt qui ad per
Venclitut fit petua uinculadamnatifunt*l*»*C* qui non poflunt ad libertatcm peruenire, IK Kinumitt Jtemfi quis hac conditione fuerit ucnditus,ne manumittcrctur.I.caquldcm, tfretur, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘Cm
-ocr page 155-PBRjD. CONRAD» LAGVM. PARS II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7t
' C. fi mancipnim ita fuent alicnatum/ne manumfttatur, Autfi prohibeatur tnanumicti propter quaeftionem, cut certa ex cailla fubijciendus uidetur. 1« profpexi.ff* qui) ^ à quib. manumiffî Iib.non fianuFit quoep ut ferui non poflinc hberari,quiadominisipforum negatur poteftaseos manumittendi, Vt cùm fint minores Vx.annis,aut in fraudem creditorum,fiue fïfci,uideâtur manunumj.fi minor,SCl.fun fraudem.C» qui manumittere non polTunt» TlTVLf QVIBVS CONTINENTVR
, modiconfequendaelibertatisamflæ«
Qui ffne manumiffione ad Iibertatem perueniunt, Qui,^^ â quib.manumifîiliberi non Gunt* QiiibuS ad libertatem prodamare non licet»
iTiftit»
' QiitU ^» cayfis fnanumittere non licet» . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cod»
Ex quib. caufis ferui pro praemio libertatem confequantur;
Qiii manuAittere non poflunt»
Qui ad hbertatem péruenire non poflunt»
Qiiibus ad libertatem prodamare non licet»
Si mancipiijp ita uenierit,nc proftituatur»
Si mancipium ita fuerit alicnatum,nc manumictatur, ucl econtrî;
HIST itulisfi adiunguntur, quos fuprà de modis acquirendi Juris patro-nacus annotauimus,patcbit omnis ratio confe^uendae libertati«»
DE PRIVATA ÇIGNITÀTE ET
Vditateperfonarum. Caput XX» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
• SVMMARIVM#
«. De politica nobilitatPfeuprîuata dignitatc..
•. Cominend?tionesperfonarumquxhnt,amp;unde. 5. Dignîtaspriuata quatfiC.
4. Foetninac à publicis munerib.excluduntur.
t. Maierc dignitatem efTe generis mafculini. «. Hominesufu peritiores fieri»
7. Sene Aus fel a non fufliciMd dignitatem»
*• Nataliumfplcndoreperfonarumaugeri dignitatem.
9, Monftrofus partus non cenfeturlibcr.
«•, Romana dignicasin aliam forn^yn mutata eft.
u. Nobilitandi confuetudo à Zenoneccepit.
lt;2. DipIomatisCæfarumpriuilegia donantur.
ij. Virtutem caufam effe pratcipuam nobilitatis.
14. Temporiscurfuscuiusinitiumnon memoratur,obtinetuimpriu»lc^.
1». Monachatus diminuit perfonac dignitatem.
ilt;gt; Nobilitatem elfe adiunâambonis feudalibus.
gt;7» Antiquicatererupreciaaugeri. *•. Quae f«uda habeanturpronobiliorib* »gt;. Paupertasnonfacitign^ilem.
10. nbsp;nbsp;nbsp;Neminem rede à fortuné bonis laudari aut uituperari.
21. nbsp;nbsp;nbsp;Feudalia bona loco flipendq» non dignitatis concéda effc.
». Nobilitasuirtute parta.uera eft nobimas.
21. nbsp;nbsp;nbsp;Sigifmundi Imperatoris rcfponfum denobilitate.
*4. Studiorum amp;arcium ratione perfonx excellunt amp;nbsp;uilefcunt.
2|. Militarisdignitasinquoconliflat. 26. Equités aurati qui habeantur hodi«!
*7. TriplicemelTcmilitiam. »» Studia 8c artes ingeniaexcolentes.
!*». Artes odiofæ fordid». ,
Je. Mercatores quxftum contra hoBcftatemfedantei/
h. Propolac pro ufurarqs habendi.
Ï*. Palchra artium differentia fccundumAriftotcIenk nbsp;nbsp;.
• G
-ocr page 156-ÏVRÏS CWinï MET Koor S^
j^V N T 2r alix different/^ pcrfonarum,proprcr quasahus alq n5 * nun^ prçfertur,ôf mclioris iuris efie cenfetur, cuiufmodi funt cómendariones,quasfexus,^cas,natales,oïdo,mores,ftudia fin *
Ctmioitnii tioms perfo
guIorS mercntur,hunc^illfsconciliant fauorem,utin plerÜ^ cafib,mirius cum illis agenda ccrdeatlege’s, ^ cum reliquis, qui illis comcndationib.careat,Proinde uifummihi eft nOftri inftituti rations re
qu/rere, ut cö^i inhoc cap. fus perfonarum copied/ d«beam,amp;r ciipia,obiter quoque hic mcntioncm hanim comendationu, ,pptf ^ q^-ias alnis pro al# emi nerc,SC iure i'll* antepom' ccnfètur,facerê. PoHunt aut omrre? illac comenda dgnitMfri tionesperfonarum iiocabulodignitatiscomprchendi,^rçfertirn4i qin'sdigni * Ma^nt. tateabadminifttationebenicorürnunerüjqnäeacÄmitat'ui^feparetjöifdigni tatem uocer earn exiftimationcm,quam quifcp indole, fuiscp morib.S^ Rudq« parat: quemadmOdum quof^ accipicnd» eft in qnacp difpiitatione, ubi de pri iiatadignitatcóó Lnlitatepcrfonarüdifccptatiir,Na|HÓ^ aliacftea digmtas, quac publica munia, tanquam umbra corpus fcqmtUr: aha,quæ jfriuatis com mcndatiomb. cmuß^ perfonac coHigituT: S^ficmfortuna’, quod eft in pro-
S»i cuiuftpu uerbio, ex cuiufep moribus cuiquc fingkur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• tmres fortui nbsp;nbsp;gfl. Gütern inter caufàs,propter quas pcrlbnarunt dignitas augctur,UcImi^
Stxut,
Aetin,
nonfufficit iUldi^mtigt;
ßSptrM». nui'tur,leuîirima,quç à (exus dïfcrimine ducitur. Nam cum non noftra culpa mafculi aut fœminæ nalcamur,reprehcndi imbeciHïtas fêxus i ure nó poteft. Et tafnen urmuliebnspudoris,óó publicorum ofFiciorum,^ug ftiftmen'ab in 4 firma natura cómodè uix polïïint,aliqua ratio haberctur,foeminac lure cornu ni ciuihb. munenb. exclufæ funt, ita ut ad gercndam publidam dignitatem, quç adminiftrationi con/untSa eft, non admittatur.I.q.^«iereg.iur.Ö(fc*diIc di.ex. de Arbitris. In eiuéró dignitatc,qua remota adminiftratiöne ex nata liii, ëé man'torS fplendorc confèquütur,manct,n]funfcriorïs dignitaris ui'ris nupferint.tfoeminaï.fEde Senat.Eft igiturmaior dighitas ïn genere mafculi ^ no,nimirü,qiua mafculi m gerendis pubheis honorib. prxferßtur fœminis* AfFertautemS^ actasperfonisfuamquandamdigfiitatcm.Nam cómfongo ^ ufurcrum homines peritiores fierinOn fruftra credamus, femper apud om-nes genres fenedus uenerata fuit. Et Calliftratus in 1. fempcr.l^ de iure im-munitaris, teftaturfenestamreuerenter effe habitosà Romanis,ut pene e-SauHuffoli «ndemhonoremillis,at,quemagiftratibustribuêrent. Scd aetas tarnen feni-lisnontanrifit, utfola citracommendationemaliarumuirtutum,quib.fola ^ dignitaspcrfonarumcxiftit,fuffi'ciat.Proinde neep hanc inter praecipuas dignitaris caufas ponimus,fed earn inter illJs comendationes perfonaru relin-quimus,quib. exiftimatio augetur, nan autem acquiritur. Cacterum quib. bcneficïjs,acpriuilegqs quacepaetasgaudeat, non eft huiuslocireccnfcre,fcd ea infra in poftremo cap, dodrinæ iuris enumerabimus.
Ndr^fime ^lendor»
C4r«,4.0lt;J 4.
Porto natalium fplendorc quoep perfonaru augetur dignitas, Neep enim g audiendi funt,qui réméré contendût in origine nihil elfe nobilitatis. Natura 1 enim docet,quôd plunmnrefcrat,à quib, quiftpgenitus fit, VndeHorat, Fortes creantur fortibus,ÔCbonis, Eft iy uuencis,eft in cquis patru Virtus,necimbcIIem féroces Progenerantaquilæcolumbam.
Scd hanc nariuæ indolis nobilitatem amittunt,qui dégénérant, aut earn prauis morib.aut ftudns contaminant ,1. neep famofis.C, de dig, lib. xq, Itaqj Horarius fubtfeit: Dodrina fed uim promouct infitam.
Redlef cultus pedora roborant. Vreuntp defecere mores, Dedccorant bene nataculpæ. Non igitur dubium aft, magnara e^fFe coniniendationem ex bonis amp;' forti-bus efte natum, Verum quia luxtaHomerum Travely«^ Toiiaxt/tt éi^Sni'ifet T^i vï^9V7«Uiitvf,i«iits»etWf{»iB9.vgQi /i'fK’ai:»'ri«S«^^vs 1 non mul ta eft de hac con^ I • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mendario-
-ocr page 157-PER D. CON/^AD. LAÖVM. PARS tt 7gt; inêndatiohe natalium in kgib. RomaVis difceptatiolt; Sed hoc in generc ob feruatur,quód non magnâ preheat exiïhmationêjèd earn extingin',quam- * primûm expedatiotti non refpondeant» Sicut monftrofus partus non eenfe- *®®“wM*
* turliber,etiamfiabingenua editus,Lnonfunt libemff, deftatu hominum, Gùmigiturhæcdignltaspropageturinliberosbeneficionaturæ, leges Ro- ** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
manxuidentur uoluilïè’ordinatione ciuili eins deriuationem conibtucre, amp;nbsp;ad aliam nobilkatei», qua dignitas patris confuiaris,practon'a,SC his Inmles ad litberostranfmittuntur,refpexerunt, eam^ tan quant magis ciuilem,quant naturalem his gradibus defeendere ad nepotes uolût, ut tam fœmcllæ, quàrti mafculi lifted pronepotem emfdem cenferétur dignitatis,cuius maiores co-rumfuiiïènt,iuxtatot,tiRC»dedignit»lib,xq\ Sedquia poft translationcm
gt;• imperq plgraacp iftarumdignitatumdefieruteflê in ufu,ÓC tota iUapublicaru dignitatum eminentia in aliam quaijdam formant mutata eft,nos hic de ea no bilitate nihil ampliusdftemus,doncc infra in expiieatione publicarum potc-ftatuntde dignitatftm, q*uofdam gradusearum dignitatum, quac imitatione ucccrum,nunc immperio fub alijs nominibus conftitutat funt, fee erimus»
Porrólongoutxinoleuit,uthodiepenèin folenni dignitat» priuata efle cenfeantur, quos princepsypriuilegqs donauft, SC quafi numéro plebeiorum
*’ exemit, Ac apparat quidem hanc nobilitandiconfuetudinem, quac hodie in ufueft, non nuperaf‘dcô,ûcut quidam exiftimant,coepifle, Extat enimcon- HohilitdnÜ ftitutio Zcnonispquiant^annosmille imperium tenuit,quaexpreffè men confuetuioi tionem facit nobilitatis, quam fine adminiftratione per honorarios codicil- Zenon« talos collatamquibufdamteftaturd. Q^ioties*^ Viros,C»ubi Senat» ueldaril» ^it» ciuil»ucl enminaUepnue, Indeigitur lans c»nqcipoteft, quód plane eo-demmodo à ueterib*Impcratorib. ordini nobilium, ut nunc uocantur, afcri-
11 pri funtplebeij.Sicut nunc diplomatis^arfaruntpriuilcgrjsiftiusordinis do- pf^^i^i^ nantur» Neque cogitandum cft,ficurindodfi quidam ftultè exiftimant, ffu- c^i^„5 iusordinisdignitatem elle ortamcxfolainfïgnion»n collationc» Nanti! la ft ne collationc priuilcgioftim non eximunt aliqucm numero plebeiorum, fi-
« cut nee uirtus^qux tarnen pr æcipuacaufa eft omnis nobilitatis,nifi per prin cipemincumordinem collocetur» Eftenimhatc dignitas,quae exordine DlgnU^id» plane iuris cTuilis, nee noftrauoluntatc,autftudio, fed principis autoritate HMnoaMt paratur» Itaque Bart, circa.f nC. dc dignit.hb. xij» diciteam efle datiuam, *«lt;• non natiuam. Si idem in T radatu de infigni|s,amp; armis, dicit infignta confer-ri,ut difcernantur familif eorum, qui in hune ordinem à principe afciti funt, ISequc ueró impedit, quó minu^uis non huiusordinis cenfendus fit,fi cur andignus uideatur,qui eft in eum afcitus,modó extet teftimonium principis, quóddignitatc huius ordinis eum ornarit»Nam dubitarc de eo ,ac dignus fit, qucmprincepsclegit, facrilegq inftar eft» 1. difputarc»C»dc crimine ^crile-gij» Stuc igitur uerbo tenus, uel diplomate princepsin concedenda huius or ^ dints dignitate fuam uolunratem edat, n5 eft de ea ambigendum: aut fi quis carcat teftimonio uoluntatis Impcratoriac, £lt; tarnen tanto temporis fpacio, cuius ordinis fit habitus,ut hominummemoria non conftet, quando coeperic talishabcri, tumdeijci de gfadu etus ordinis tu re non poteft» Nam regulari-
«4 ter curfus temporis, cuius initium non extat in hominum memoria, obtinct uimpriutlcgij,cttaadrcgaliaobtinêda,iux»Canoniftasdrcac*fuper quibuB lt;iam^prçterea.cxcr»deuerb»fignific»Tranfmittiturautem hui us ordinis di gni tas ad agnatos,uel cognatos,etiâ ,p confuctudine cutufep regtonts»Lcgcs auté Romanx earn adimunt illis,qui exercent uilcs artes,^ fedatur quçfta ignom{niofum,autreligionifeaddicSt,autinfamcs fiunt propter flagttia,I» Nei^ famofis»®^ I» nequis.C»de digntt»îib.xtj»ô^ c. t» extr»depurg» Cano»in
V gl.fin.qugexprcife dicic,q tod Monachatusdiminuat perfonac dignitatem.
lt;$ Eft autem politica hxc nöbilicasjfiue dignitas i ta coniunda feudalibus bo
-ocr page 158-74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏTRIS ClYlLiS «ITHODVJ
nis,utnon defintinter Dodorcs,qugt;contcndantpoffènbrem nobihïarifeu
- do* Ac Bald* quidem nult iftud feuduni uideri nobiliflimum, quod fit and* S*-j nbsp;nbsp;nbsp;q'-n'ilimum,argum J. feminata.ff. de grad* cognationuni* Nam ficut quarun-voMi^r° ^^quot;^ aliarum rcrum precia augentur antiquitate, ita cxiftimat etiam feudum * cenferi debcre nobilius, quod diutiiTimo bénéficia mflitix datum fi^x. diui '* fione feudi,inpræludqsfcudorum *SedrcIiqui Dodoresfereomnesmargis hancopinionemfcquuntur,uidelicet, quod nobilius fit feudum, quod conferatur à fuperiore dignitate, ut feudum, quod immediate ab ImpAatO-re accipitur, fit nobiliUs eo, cuius conferendi iusDux aut Cômes aliquis ha beat* V ndc fadu poftca eft, utamp;f gradus quofdam noWlitatis feuriorum qu^ dam conftituerint, ac dixerint àliud feudum efte ndbilc, abudjiftnus nobile: aliud aliqualiter nobile, aliudignobile* Sed fi quis rent redd c®nfiderabit,in ) telligct pofleftores feudalium bonorunt, non ratione bonorum, fed dignita-?4«Pfrf nbsp;nbsp;“'®» ^‘^*æ *^^*® coniunda eft,nobilitari* Nam fi quciri bona feudalia nobilita-ttonäd^it- ïcnt,fcqucretur ut paupertas facerctaliquem ignobiIerS, quod*fcntire,hu- lt;gt;nbsp;Mbilem ** manitatisratio,amp; IcgSautoritas prohibent,argum* 1* humilcm*C, de ineoeft, £lt; inutitnupTQjiamuis enim id uulgô fiat,ut propter incUmentiam fortunç guis ignobilior habcatur,tamen fapientes Só dodi4iomines fçmperita een-merunt, quód nemo redè à fortunac bonis laudetur, aut uituperetur* Qiia- xo re iC nos dccet magis illorum $ uulgi indicium (equft Ht ne quis forte exifti met,olim ita efte à Cçfarib * collata feuda, ut inde pobilitaftntur, poterit ucl autoritate gl* cir* confuctudines feudorum Saxoniac coniuncqquàd loco fti pendq, non dignitatis conferendae caufa militib* de repub, praedare meritis ,» à Romanis conceflà fint bonS feudalia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-#
Sic igiturbreniter de politica nobilitate indicandumeft, quôd eins fine M4iM nabi j^^ fpecies,quarum altéra deriuetur^ geftis honorib* parents in liberos, ac ^^^^* r proinde earn poflc dici natiuam nobilitatem, Altera uero Imperatoria bene DdXiax Mn uQjçntia confcratur,Ita^datinameam redè dici,fe^utrancp coniundamef fefeudo, autnon,Priornconiundaeftfeudo,tum*a träfitadnepotetfÖCag natos, donee fruunturbeneficio feudi*Si non eft coniunda feudo,ultra pro nepotes non prorogatif,Pofterior uero,fine coniunda eft feu^o, fine non, pro confuetudine cuiufep regionis ad pofteros tranimiftitur,
Porró pratter politicam nobilitatem eft alia qhgdam dignita#,quam fua uir tute quif$ fibi parit,quac guidem uerè fola dicitur nobilitas à luuenale, corn ^* inquit Satyra odaua : Nobilitas fok eft,animum quae moribus’ ornat* Nam ca non exiftit eónftitutionum humanaruift, aut confuctudinis iure, fed natu Sigifmunim Y^U iudicio, ^ admiratione uirtutum.Itacj Sigifmundus Imperator eSm qui imptrator. j^j^ ^^j^ interrogarct, ut eum infignqs nobilitatis ornaret, atc^ ifti ordini a-feribeftt, refpondifle fertur,fc quidem pofte eum plcbciorS numero exime ** • te, fed nobilem eum facere non pofte* Quippc fenfitfapicntiis. princeps c-os demum mcritó ceteris antcfcrri,qui proptereximias animidotes omnium infe conuerterent oculos,quos^ fufeiperent homines propteradmiratione uirtutis, quam in illis cernèrent* Sed quiahçc félicitas diuinitus contingif, no eft ob iddefraudanda fixa laude reliqua nobilitas* Sed huic fuus tribuen-dus eft honor,quem illiprincipisbcneuolentiadccrcuit,amp;qui iure public» ’ confuctudinis illis habendus eft*
PoftrcmóexccIluntjÓÓ uilefcunt perfon» etiam ratione ftudiorum,8lt;ar ,^ tium,quibus incumbunt,Primóm autem,ficut duplices funt artes, quib* tuc-tur 6lt; cófcruatur Refpub.nempe artes pacis,Suf belli: ita duplex quoeÇ ex hi» oritur dignitas* Qiii armis ftudent Rempub, defendere, illi confequuntur „^ • dignitate militarcm,eius$ priuilcgia: fed norf ftatim in militari eft dignitate qui ftipêdiamilitie merctur,Nam nuda,fiuc fimplex militia no eft dignitas, iux,gI,C*de cqucft,dig*lib,xij,fcd necefte eft cü caftrafcqui,ÓC abfentê com • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;munis
-ocr page 159-FER D. CONRAD^ tAGV a» PAR ƒ II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^rf
munis Refpub. SC ^nperij Romani cauiXpencKcari/feut teftatnr glofE in I. ft nal.lEExquibuscaiiflÏsmaiores xxv, annis in integrum .reftit.quæ rccen-fctfolcnnitatcs, quib. aliquis facræmilitiæinitiatur. Ettaleshodie poflunt reluit»uurlt;i haberi Equités aurati. Qj.iiueróconfilio, do(flrina,atqueprudent!a pacem ti. atep tranquiHitatcm Refpub, retinent, illi quoep ceniènturmilitcs,nec mino üodo lurif. ris, quâmrcliqui,autoritattf legum funt dignitatis. Talcsautemfunt,Iuris- Aduoetti. prudentes, Aduocati, indices. Nam qui dirimuntambigua caufàrum, non ludiccs, minus^rouidcni humanogeneri,quàm fi prælijs atcp nulneribus parnam,pa Clerici. rentesqi faluarcm.E Aduocati.C.dc Aduoc. diuerfor. ludi. Item milites quo que habe ntuiidericu Namamp;SilIigaudcntpriuilegijsmilitum, iuxtaglofla.
»7 circa 1 .miles.in uerbô poteÄ^fF. de rc iudicata, Proinde triplex habetur mili- ‘Trip/cx nili tia, uidcliccr,aranata,legalis,Ô(5 cœleftis, iuxta glof.l.pcnult.ff, de militari te **** ftamento. Ôtiamuis autem Si procusatores interfunt iudicijs, ut lires inter homines orras cxplicent,xatncn quia operam fuam tantum priuatis locant, officium corifmuilc ftidicatur.l. li quis procuratorem.C. de dccurionib.lib.
Sr. Si ueró principis'alicuius negotium procuratorio nomine in iudicijs fufti Procuratori neat, turnrationcplt;yfonac, cuius caulàm agit,in dignitateefle cc^ifeturjux- ófficium uile tapriuilcgiumtalium Aduogatorum, qui recenfentur inl.Iaudabilc.C.de eji. Aduocatis diuerf. italic. Sic decurioncs, eorumeß cxemplo Dodo res Iuris Dccuriones. prohibeqtur elle tabillarij.l.uniuerfbs.C. dedccurionib. hb. x. NamiHorü T^bclUrij. officium uilc cenfc»ir,cùm operam priuato,óó non principi locant.
Exhisigiturmanifeftumefleiamarbitror, quódeaftudia,que immediate fmpenduntur Reip. autillis,qui ei praelunt, in praccipua fintdignitate pro-
*8 ptcrRempub. Pro^jnacdignitarisfunt,ftudia,|jiribusexcolunturingenia: ... -utfunt artcslibcralcsnmnes,quxappellationcphilolbphiæcomprchcndun ^4«/Xr4# tur.Dcindc quibUs induftriamagis,quàwi Fortunadominatur,ut eff ars pin- ^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* gendi, fculpcndi, architedura, 06 hisfimilcs. Poft has funt, quibus corpus fortes neché maxime de fatigatur,noif ingenirrm, ut funt om nes lt;tes, quas uulgóuocant „^^^^ Mechanicas.Atque he quidem tanquamferuilcs habcntur,utputa enm earn opifices tanquam iumenta eas exerc eant. Non tarnen funt ex co genere, ut il li, quifuntin aliqua dignitate, cum fœminis,ex talibusopificibus naris marri moniaiurcciLfiIicontrahcrcnonpoffint.iuxt.gloffil.humtIes.ff.de incœfris
«p amp;inutilib.nupt. Qriæuerô«artcsodiofar funt propter aliquant impuritatê, Ari« olt;ïio/# illarum fcer a tores tanquam fordidi contemnuntur, quaics funt falfamentarij, cerdoncs,2lt;c.'Extrcmac autem uilitatis funt,qui turpem quaeftum fedantur, VtfuntIcnoncs,hiftrioncs,tabcnwij,3LC. Ethoclocoquieriporcnt de di ^tre^oret» vnitate2lt; uilitatc mcrcatorü.Namamp;horum plurimifatis impudenter quac
*® ffura contraomnemhoneftatemfedantur.Sedquianon unS eftmercaturg genus,fed alia ratione àdiuerfis h tec exercetur, fie de illorum dignitact^c ui litate iudicandum crit,quemadmodumiam in genere de rcliquis omnib. ftu dqs iudicauimus,ncmpe,ut eosin aliqua dignitate habeamus,qui hinc expor • tando,amp;Scxahjsrcgionibusreportandomcrces,publicéprofunt. Propoix Propot^pro ** autcm,ôd quicunque fui quacftuscaufta mer ces cogunt, ut ftatim pluris uen ufurarijs b^» dant, tanquam ufurarijhabeftpoftùnt. Nàmtalisconceptio non caret uirio, bendi» ciim uix unquam fieri poffit, quin ciuesper cam grauentur. Itaque taies mer catores femper habiti funt indigni, in quos aliqua dignitas conferretur. E te-nim leges Romanx cOs à militia arcent. C. négociât, ne militcntjib.xtj. Qjiôd autem ira iudicandumfit de uilitatc pcrfonarum,quamfubeunt rari onc ftudiorû,teftantur non modo dd.Iuris,ucrumetiam Ariftotel. lib.i. Po- Artitan di^t lit, cùmitainquitdc artihus : Sunt illxartificioftlftma:, in quibusminimum remUfecun^ J 2 cft fortuné:inxfordidiffïmx,»quibusmaximeinquinatur corpus: illæ let“ dum AnHatt uiliffiimx,inquibus corporis en plurimum: ilIæ ighobiliffimæ, inquibus km, • cununum rcquiritur uirtuüi. Et Cicero in Offices, cos inter infimos artifice#
^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fVRIÎ CIVILIS METHOD TS
artifices ponif, qui operam fuam taq/ßm uendunt, nee f^edetur in Olis in duftria* Et natura qucniquc docet, quod quanto quifque remotius difcedit, 8ó minus praeftat eaparte, quadifferimus à reliquis anipaantibus, tantà utlio risconditionishabéndusfit* Qpi üerö propter infamiarn fadi, autluris in nullafuntdignitate^illi cxofifunt,fuöptc,nonftudtoïumuitio,nec eftde il lis hic dicendum, Subncio titulos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Cod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
De dignitatibJib.xp\ De equeftridignitate, Vt ordo dignitatuferj^etur, DE PVBLICA PERSONA-rumpoteftateSedignitate, Cag» TKXL •
SVMMARIVM. .
r. Deiureregnandi. i. Àn ChriftianuspublicummagiftranlmgererepofTiC. j. Differentia inter miniftcrium Euangclq à adminiftrationem politicam.
4. Dodrina fideinoneft hominum iudiciofubieda»’ nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ï. Poteftates funt !AJEƒ^^T(ïi8lt; benefadores.
^. Magiftratum gercre non eft impium.
^j Reshumïnardodisredècommittuntuf* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
1V P R A in initio hunts capitis d^ Ture perionarum oftendi-mus^ diuinoSChumanoIure fieri atque copïcdf,ut homo homi * i ni praßt, illique dominetur, Itaque fuperuacuum alicui uide-j ri forte poflet, quad bic denuo de iure regnandi diQutem. Vc , J rùm, quiamulti ucrianturin crrorc,ut exiftiment, Chriftianam dodrinam talemquandam p^h'tiamtradcre,quac nunomagiftratu rcgatur,5C in qua hommes ex mutuacharitateultró, ac non coad#fbgibus faciant qux oporteat,operæprectumuidctur,iq;cràndc magiftratib* hic diduri fimus, P4ucisadearefpondeamus,quibus errordenongerendoperChriftianosma giftratu apud quoiHamt^-itur Ód alitur» Nam prxtejid quód talis dodrinadc non gerendis publicis honoribus, magnam habest pietatis fpeciem, uiden-tur quoque non feuia eße eins opinionis argumenta, cùm Chriftus in Euan-ÖrUïiinii geho manifeftè prohibeat Äpoltolis,ne ambiant dominia» Sic enim inquit co»rfcn(itffx)-Euca:xxq\ Reges gentium dominantur eis, uosautcmnonfi% ItemMat-NOS articulas thæi xxiq» Vos autem nolite uocari Rabbi, Vpris enim magifter ucftcr,o-f!dei,noiigla nines autemuosfratreseftis»Proindemandato Chrifti interdidum uidetur titj gerendi Chriftianis, ne magiftratum fufeipiant, uel aliquem titulum dignitatis fibi fotcjlas mn ufurpenu Nam iftadiciteftcgcntium,q^^ ignorent Chriftum,noneorum, tcrdidii (ftt qui per ipfum omnis fup falutisSf dignitaris autorê agnoftant 8C ,pfitcantur.
Ad iKccfimpIicifTimè refpondendwm eft,quód Chriftus in iftis locis non damnet magiftratusó^ titulos honorum fiue dignitaris, fed prohibeat ne quis fibi aiTtoritatemaliquid conftituendi difcernendiep in dodrina fidei Chrifti • nbsp;anæ prêter uerbum Dei fumât. Loquitur enim Chriftus in ijs locis cum apo
ftolis SCminiftris Euangehp Nam cùm animaduertiflet cos in eaefle opinio nc, ut exiftimarent perinde ipfis Euangehj miniftcrium committi, ficut alio qui hominibusadminiftratio rerQ,5Ctituli dignifatum in Politicisrebus con ceduntur,reuocateosabiftocrrore,acmonefiècus ie habere cum miniftc-noEuangehj,quamcum adminiftrationib*Pohticis»Magiftratus9ódignita» tespoliticasconcedi hominibus, utfua autoritäre præcipiant 8C décernant, quid ipfis uidcatur eflè è Repub. Minifteriumautem Euangehj efie alliga-turn uebo Dei, neeliceré eius miniftris,fua autoritäre quiequam in ca dod-ri na prêter mandatum Dei conftitucre, quia Euangclium fit dodrina huma-^ gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nismentibusignora,5lt; àcogitationibushom^numaliéna,iuxtailludrOcu
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jus non uidit, nee auris audiuit,nec in cor hominis afcendit, quæDeuspræ-
parauithis qui diligunt ilium, Efaiïe Ixiiij Proinde obiurgat Apoftolos contenu
-ocr page 161-PBR E COMRäD. LAGVM. PARS It. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;77
f0ntcndentes in^r fe de cminentuat^ontans fuac, qtiafiamp;f hæc dodr/naho minumiiidicio fubijci pofTttyßcuc ludidorum duilïum iura Magiftratuum cognitioni 6^decifiöni committuntur. Nam dodrina fidci,quia exfolarcue lationeuerbi nobisinnotcfcit,ÓC iudicioranonisproriusrcpugnat,non po teft ad hominumludidum ca fic referri, ut ulla de ca confiuueQdi autoritas pratter uerbumDei coneedatur» QjiaprüprerdicitChriftus: Nolitc uoca-ri Rabbi. Nam unus eft Magifter ueftcr,quafidicat,dodrinaEuangcIij no recif^t hominum de ca indicium. Ergo de ca conftitucndi nulli poteft con cedi autoritas. V/iigenitus filius, quieftinfinu patris,ipfe narrauit. loan, primô. Hit^giturfolujaudiendus, fiC pro magiftrohuius dodrinx haben* dus, nee ulli hominum d^crenda efthæc poteftas,ut citra aut contra uerbü Chrifti, noufos articulés fidei condendi habeant autoritatem. Reges gentium dominantur,id eft,in illis rebus^uæ fubiecræ funt rationi humanæ, licet tencre principatum conftitucndi a iudicandi. Et fubqeit commendatio-nem eius poreftatiswp uAbis : Quipoteftatemhabentfupereos, quot;tihif^treu, ^ id eft benefadoresuocantur. Grauisprofedô uox,SC fumma politicæ po-teftatisprædicatio, quôdbcncfadorcsfint,quirespohticas adyuniftrenr.
Non igitur Chriftianisjntcrdidaeft poteftas gladqgcrcndi, icdpotcftai Condendi nouds arpculos fTdci, illis per Chriftum negatur. Nam poteftai polirica, qua boni aduerfus improbos tuentur legib. 36 armis, non modo con ceditur, fed etiam^mplifliniis encomqs ornatur in facris literis, Rom. xiq. Quircliftitpoteftati,ordinationidiuinae refiftit,«, Pétri.n. Subieeftiigitur eftotcomni humanæ creaturat propter Deum,fiue regi,tanquam præcel-Icnti, bue ducib. ab eo miflîs, ad uindiftam maV^wftorum,laudem uerô bo-lt; norum, Etconfinn^kt nos facrorum Patrum ueterisTcftamentiexempIa, quôdgererc magiftratum, nonhtimpiafunAio. ItatçnonpotcftdiciChri ftumprohibuiftcChriftiants,nc habercnt,autadminilî:rarentPoh'tiam,p«e fertitn,cüftatimab initiomundirnanifefto uerbo 1^1 poteftasgladij âl)eo ,*„ô/„„j, conftû:Licafit,Geneftsix., Qiitcunquc faderit humanum fanguinem,fun-detur per hominem fanguts eius. Ne igitur contra fcriptura ex uerbis Chri-Hiquatramus, ahr admittamusabfurdamfententiam,neceflè eft caficaccipi, quèduolit qiffenquam fibi fumere autoritatem condendi,aut mutandi aliquid «n dodrinahdei. Non autem ideo prohtbet Chriftianis omnem rcrum poli-ticarum, aut Ecclefiafticarum adminiftrationem. Nam noua dodrrina de iuftitia fidei,non eft nobiscommifcenda,quia ifta iuftitiafolo uerbo Dei re* F uclatuf, Res autem queintellcAtit humano expofitXfunt, ut funt indicia, contra(ftus,pofièflionum diftradio,difcrimina dier um,ucft ium, cibonim, Si aliorum rituum cedeftafticorum, redê committuntur DodorumSCpiorum curac, ficutinfra in tradatione ftngularum poteftatum ciuilis óf EccI^'iafti-cx la eius cxplicabimus.
amp; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE POLITICA POTE- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. *
ftate perfonarum, Cap. XXII,
S v M M A R I V M.
». De quatuor formis politiÄum, amp;carum cxpltcationc.
». PopuJusquidfit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;r. Libeïtasnon eft «mfx^«.
4. MonarchiamelTeutiliffiniam reipub. formam.
ï. In Romano imperio fæpe formam Reip. amp;nbsp;gradus dignitatum, appcllatio» nesi^migiftratuum mutataseffe.
0 S T Q_V A M oftendimus licitum elle Chriftianis gerere magiftratum, quxrendum nunc erat,an cuiufque politix ad- pf fórmiipt miniftrationcm p«ritcrfufcipere, anuerô aliam pro aha magis ^^f^'^lt;'^* ^ cligcre,amp;fmciioricónfcicnria Chriftiani tueripoffînt. Non emui wneu una eft forma polidXi led quatuor eius quafi fpccies omnibus •
-ocr page 162-7t
IVRIÄ CIVILIS METHODVS
Aripoerdiiii, omntbiis lam feculis extitenint, Pn'r»a di'citur Ariftocrat#, quabonis 5i ü^ oUgArihi^. picntibiis fumma poteftas rerum conceditur. Eadem uocamr SC Oligarchial id eft,paucorû prindpatus^Nam ubicunqncTefpub»nó niulntndinis,fed opd moriim confilioregïtur,ibi oligarchial Semper cnim {fauci funr, quiuirtut« ÖC fapienna pr æftenu Tall's forma rcipub.cÂè intclligitur,ubi fumma Impc Utmocratiit. i'qapudfcnarüjautoptimatesregnielE Secunda r^ipub, forma uocatur De ’ mocratia,inqua exfufffagqsSC confenfuomnium ordinum totiuspopulires gerStur. Tail's fuit Romærefpub. enm plebs fimul cifScnatorib.óê cq^iidb, dommaretur/ Ncquecnimlblaplebsdiccndaeftpopulus, Namlatinê po- ^ pulus fecundum Cic, Hb^i^ de Repub. ficutcitat eun^Ö. Auguftinus de Ci iiitatcDci, non efteœtus multitudinis, fed cœtiis^iiris confen^2lt; udlttans communione fociatus. Itac^ democratia intelligerida eft, nori nbi plebis fu-rore,fed omnium ordinum fulfragijs res adminiftranfur. Etïn tali Repub* ptgeipuè cenfetur elïê libertaj» Nam liSertas non eft «vccj);^i«,led ibi ea eft, u- ^ bi acquis legib» pariter omnib» lus dicitur* Tertia Rcipii, formjdicitUr Aio narchia, quç eftgibi uni alicui fumma imperq cómittitur, JEthuicfimilis elle uidetur quag-a Reipub, forma, quae Tyrannis appcllatur.Nam £C iri ea apud unum fimmarerü gcrendarum poteftas eft» Sed differun^ quód Monarchie ex certislegib.Tyrannis fine legib,pro libidin^Iusdicat» Qjiare Tyrannis tanquam adult erina Reipub»forma,femper dcteftata cftTMonarchia autem in primis laudatainter omnesalias formasrerumpublica^m, adeo ut quida noninfcitécollegcrint,ficutunusfttSol, quo ihundus illuftretur,nautile quoque effè,ut unus tcneat orbis imperium» Et extat apud Herodotum hb, üq. elegantiflïmadifceptatilide formis impcriorum, quaPcrfac lublatis Magis inter fe contcndunt,utra inter eas magis recipienda®lt ipfis. Ac demum in id confentiunt, quodreliquis om»ib, præftetmonarchia, id quod amp;nbsp;Ho-^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t^rumuoluiffè uidetur, usJJäctiäevs ts», Etidemteftaturmultorumcxperi-
evK 6:rK3aii cntia,ut utile fît rebufpi^.ut propter uariam imperiorum diflenftonem apud TrohuKot^a unum al iquem fumma fît imperq,praefertim périclitante repub» viH,uiKoi' j^^ igitureüm tot fint formae adminiftrationis rèip» dubitari potent, qua; f^^®^ ^^“* formamagis Chriftiano eflêtdigenda» Sedquiain confellb eft,quód Aio- 4 ïu Ufl-t- narchiafit utililfima reipub» forma, nee nos tarn quacrimus, q»æ forma rei-pub»fit praeferenda, quàmqualis eafit ,quæ limants legib ♦ continetur,ÔC nunc in nobisufu eft»Omiflà inadilputatione,de uaria Romanorû magiftra-tuumpoteftatc SC dignitatedicemus» Namfæpc Si forma Reip» fie gradus dignitatum, appeUationes^ magiftratuypin hoc imperio mutât» funr. nbsp;nbsp;nbsp;9
Populai quid.
i.i(gt;crtM. JAonarchU,
“TyrAnnis.
^nuiSoL Vniu Re*.
hlVSt
DE MVTÂTIONE
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Impcrq Romani. Cap. XXIII.
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«VMMÂRIVM.
lt;. Romaf Monarchiamfuiife initio urhis.
! z. Romulus regiampoteftatem communicauitfenioribusurbîs.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Proprer uiolentam Tarquiniorum iniuriam exadi funt reges. ■
4, nbsp;nbsp;nbsp;Romani ab extemis armis quiefeentes foralia bella inter fc gefferunt.
f, Cæfar Iulius oppreda nobilitatc imperium inuafiC.
«. Idem Imperator potius quam Rex dicimaluit.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Poteftas uiolenta, non eft diuturna.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Romafub Augufto Cæfareprimùmcœpit elfe Monarchic*
9. nbsp;nbsp;nbsp;PrOuinciarum Imperildiuifio.
10. nbsp;nbsp;nbsp;MultitudinisconuentumciTeformidoIofum«
ii. nbsp;nbsp;nbsp;ProcuratoresCatfarisqui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
IX. Præfedus prartorio negotia aulae expediuit.
ij. Pracfedus AuguftalisinAegypto.
INITIO
FER O. CONRAD. lAâVM. RARf IL
7^
, NICIO urbis,MonafdhixRomae fuit. Qjiamuis cnfm reges 1 ibt dorhinatentur,camertRomulusregiampoteftatem ira com- ^i^f Dion^^ irtlrnicarat fentoribusurbisi ut centum exillisdclcgerit, quo- p^ Hdücxi* rum confdio ÖC opera in curandis tegni negotijs tanquam con- f,^ß^ fortibusiifusfit. AeÛquando creandus erat Magiftratus,aüC lt;lecernendabella,populusquo(^ confulebatur. Itatp hcetnuUocertoIure regnurt Romanum reges primùm gubemarint, tarnen quiaconfenfu optt-matum negotia Refpitb, geHerunt^ nonpoteft eorUm imperiumdiciTy-
1 rannis.Exadliirçgibus propter uiolencam iniuriam Tarquiniorum, inter nobilitateir^tcp plebcgi uarie certatum eft de imperio, ut iam patntij fibi Colis honores publicos ÔÇ i uÿip'a uendicarent. lam ucrô plebs illis rurCus extor quefetjUt alter confulym pfebcius crearetur, cognofcendiep póteftas à Sena tu adequeftremordinem transferretur. Vnde narij in Repub.Romana exti teruntmotus:fieep Patricijcum reliquisOrdinibus in Républicade Arifto-
4 er at ia SC D^ocrat«i ce’rtauerunt,ut cum ab extemis armis quiefcerent,fora farAlUbtltd, f 11a bclla inter ie gefferunt Romani, donee tandem Cxfar lulius, pratter o- 1«1^ Cnfuru mniumfpemopprefla nobditäte,Imperiuminuafit,5lt;afrumptis hominibus regnum. tnaximarum poteftatu ir^ea Repub. regnum fibi eönftituit, etiamfi propter
lt; Ïnuidlam nomfniSjRexap^enari nollet* Namimpcratorem fe ueteri appella TMUuliJij. tione ducum exercitus dici maluit,eüm interim cenfuram,tribunitiâm pote-ftatem, Didaturagt SC PontificatSfibi fumeret,Ö^ folutus legibus cïïè uellet.
y nbsp;Porrà,non potuit póteftas tam uiolenta efle diuturna. Itacp Cxfare occi-
foAdenido Antonio S^LcpidOjCum Imperium ad Auguftum exercitus fa* suctoniM in uore atep mctu,tanquam ad hacredem CacCaris (^uoluerctur,SC populi fuffra- wm A^gsjh. gijs,iuxra 1. Regiamfcollata in cum omni fua poteftate ÔC lurc. Imperator elc dus efietjitamodcratus eft earn poteftjtem ,ut fuapopulo iura, fua fenatui munia obire pcrmittcret,comitia^ creandorum Magiftratuum tribUnis je*
1 nbsp;nbsp;nbsp;linqueret. Sub hoc igitiCçfare primùm Roma ue^ ceepit elle Monarchia. 9 Cum autemampliisingim eilet imperium, ôderipere lus creandorum ma* giftratuum populoue!Iet,itaprouinciasimperrjdiuifit,utaIiçenentProcon ^^ tt- g Hilares,aliatPrîetoriae,aliacPræfidiale$.Proconfularesfenatui,practoriaspO * * * '* * bulo doman#astradidit. Præfidialcs ipfe miflo in cas præfidc aut legato cene bat. Atep ita etiam populo qyandam decernendorum magiftratuum,iuxta uc
10 teremmorcmrcliquitpotcftatcm. Sedquiaconucntusmultitudinis formt* îAultitudinis dolofus uidebatur,fenatui quoque poftea practoriarum prouinciarum per conueiuiu fortemdecernendarumpoteftas^atâeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^irmidolofuié
Vtucrôhtreipfapartitio prouinciarum haberetquandamfpcciembcni-gnitatis erga Senatum8lt; uniuerfam*Rempublicam, pacatiorcsfenatui per Proconfulcsamp; Practores, pcrmittcbatregendas,8^ easquat propter uicini* tatcmhoftium,autamplitudincmfuamdifficilius tenebantur, Cuo pfteiîdio adminiftrabat Ô^ tuebatur.Qjiamuis âutê ProconfularesSC Prætoriâs proUin p^J(.y^^(„ *1 cia* Imperator fuopræfidio nontencret, tarnen irt cas mittebat Procuratorès yg^Q^p^jf Cuo»,qui didifontProcuratoresCarfarisJogiftæ,irrationales.Item Procura ^^ ‘ tores patrimonij.Nam his i»cumbcbat cura,ut fributa,que in fifeum Cçfaris, ° amp;I non acrarium publicum referenda erant,in prouincijs colligèrent Jn urbc aSthosconftituit Auguftus magiftratus,utuidelicct,pracfedumurbis,Prç Hdgiamp;rttM tl torem, praefedum uigilu, Só exemplo Regum ac Didatorum apud fe quoep ^b Augujl» femper habuit pr^fcdum,per quem negotia aulg expediret,qui didus ob id confiituti» eftprxfedusprætorio, Ôf in proxima à principe dignitate fuit. Rcliquitamp;I Pr^fiâitt in urbc Q^taeftoribus fuarn dignitatemÔ6 potcftatcm,5f in cxcrccndisiudi- pr^tonOt «t cijs,amp; inAegypto peculiareip quendam Gonftituitprçfcdum,qucmuocauit
A^uftalcm, propterea quôd præcipuc cmincat poteftate Ôf dignitatc. nbsp;nbsp;nbsp;Augullj^i
Cactcrûm quat fucrint horura omnium officia, uidere eft in legibus titulo* frd(i£iitti
-ocr page 164-te nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I TR T f CIVILE« M E T H O 0 r #
rum ïKiictcris, quos-nunc (ubijctenws.Qjiamuiscnïm hxtnagiftfiitirsnunc ron 1 unt in ulii,tarnen propter exempla unie eft, ci us forinam Imperij,qUam*. AugUftus mftituit,6^ quac ufqueadGonftannrutempora inyfumanut, w* tamhabere* ‘ *
De SenafOribits.
De officio Confuiis,
De officio pratfedt' pratorio» 'd : jOe officio præfeëli urbis, De oflFidoquâeftoris. n . De officio pectoris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-De officio proconfulis Self gart. De officio pratfec^i A'^guffaf« De officio præfidi's. nbsp;nbsp;nbsp;De officio procurator^ Cæfans^' ranor
DE RERVM COMMVNlO.
■ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ncamp;proprictatc. Caput XXlill, •
I. Detcrumcommunione fententi» ueterum. • nbsp;nbsp;•
«. Meum amp;tuum difeoidir effe uocabula.
}. An liceatChrifiiano poffiderc proprium. it« In primitiua Ecdcfiaderkos omnia babuiffe corgmunia.
lt;s. luflitiam Ghriftiartamnonconfiftcrein extcmJpolitiæoj^feruationc«
7. Chriftianorum innocentia maiordTe debet quam reLquorum,
t. PcrfecfioChrsftjanaeffrcmiffiopeccatorum.
9. nbsp;nbsp;nbsp;CharitasChriftiana inquibusconfinât. Dgibus tudicanduni,non?xempli$.
w. Chriffianis licere habere proprium. t». Furtumquid.
n. QoarccommuniorerumHierofol^misab Apoftobs iriüitura fit. »4^ Cnnfeffio Euangclq requiritur,qua gloria Dei prppagatur.
15. Pcrkulo fenon temert committendum. »6. Crates philofophus pecuniam proiecit inmari. • gt;7. Sua copia aliorum inopiarfuccurrendum.
»8. Decetbonü ciuem.utidculfodiatquodmorib-SfconfiietudincintroducSü eft* »*gt;• CoinmuniorerumnöneftmandataexprcfTouerboDci. • ko. Traiiquillitatem publicam non pari,ut publicanecelTitate res omnium ufui pa-« riter patcat.
aï C V T quidarft in dubium uocant Tus perfonarûm, eo' quód . natura uideatur inter homines nullum facere difcrimen,ita fepe in contróuerfiam rapiturreru communio. NamSó hoe naturae maximècónfentancumuidctur,urcRm ad mutuam huius uitac ’’ focictatem fimul omnes natifimus, rebus communitér utamur.
kmicorum »mnM corn» Uiunia, Senect. lUum, luua.
• nbsp;nbsp;nee quifquam fibi foliita aliquid uendicct,ut non alqs, cum opus fit,eiuspatc atufus.Nce^ uero id tantum infimçnotç homines,feddodli atejj etiam fapien tes contenderunt.NamSf Plato lib. v. de leg. cenfet eas Refpub.forebe-* ■ atiffimas, ibiep optimäs efle leges,ubi quod in prouerbio eft, de rerum com-munione inter amicos,quâm maximè fieri poffft, à ciuib. obferuetur.Et Seneca Platonisfenrenttam,Slt;r uerba imitatus,iudicathomincs quietiffimè in terra ui(fturos,fi hæc duoUerba, McUinamp; Tuum,c mediotolIercntur.Nec * defuerunt inter genres quöcp,qui Refpub. ira conftituerent, ut nemo quic-quam proprium baberct. Refercetenim Strabolib.r. Geographiae,talent Rempub. fcnuifreNunlades,gentemScythicam,SCteftatureostam præch rè defendiffe earn Rempub.ut Hefiodus de terra; ambitu,dixerit eos exteris inexpugnabiles et inuido8hancprçcipuèoblt;aufàm,quàd nihil poffideant^'* cuius confcruadicaufiLiugumhoftium,Ücutfit,fubicrint,acfatisquidem per fefpaciofa
-ocr page 165-?ER D. C0MR.AD» lAGVM. PARS H. g, (efpccioia efthxT opinio de commui‘^|onc rerum, præfertim apud eos, qui , naturam hominis extra uitium originis collocant, ac eam,ac fi integra effet, confiderent,ficut fec^runt Philofophi,Sf nunc quocp ini,qui non ex neceffi-tatcciuili, fed imaginaria quadam focietate mutuæ inter homines beneuo-ientiæ resæftimant. *Et ut maxime quidem etiam intclligant, resnonpoflè tranquille tenen',nifi pro nccciïitate rerum præfentiû dominia earum diftin guantur SC confcruci^ur, tarnen communionemilh'sfæpe perfuadetreligio nislpiecies» Magnum nanque multis uidetur effe exemplum, quôd Chri-
^ ftiani non debcant teuere proprium, in adis Apoftolorum, ubi textus ma-nifeftèofta»ditomnf»Chriftianos,quitumfueruntHierofoIymis,habuiflè Anliccdt communia t ScChrlftus Matthæi decimonono, adolefcenti qui abundabat Chriflianote pofleifionibu«, dicit :«quôd fi cupiat efîc perfetflus, debeat omnes fuas poflèf nert propi^ lioncs uendere, èC dare pauperibus^ Ad perfedionem igitur uitæ Chriftia- urn, næ requiri uidetur, ut qui cam rcligioncm profitcantur,proprium non pofli deant, fed id in corftmunem ufum conférant* Et certè apparct ex fermone
4 diui Auguftini,dc communi uitaClcricorû,quôdin primitiua EccIefiaCle C«nobU, rici omnia habucynt communia* Nam prohiber eos habere ^f^Suxasudeft, aflèruacula, quibuspeculi^fuarecondercnt* Idemteftanturaliorum eccle fiafticorum fcriptarum teftimonia, quac à Gratiano, qui congeffitDecretu, fub titulum caufe li* quæft* i* congcfta funt* Et poftcriores uocaucrunt collegia Monacherum, cœnobia, quia putabant necefle eflè inter cos re* rum communionem,qui prç cæterisperfedam uitamprofitcrentur*
lam igitur diduri de modis acquirendi rerum propn'etatem,non abfurdè quis dixerit,fruftrinos inperquirendis illis madis opcramcollocarc,nifi con tra ca quac iam retulffnus, oftcnderimus,homini Chriftiano liccre proprium tenere* Etenimfireligio eft,nihil pofhdcrc,quid prodcft inquirere modos, quibus rcs acquirantur» Proinde ad argumentade communione rerum hare fpondeo* Primûm,quôauerumfit,uaturanos tacii» quodamfenfu moueri, ut acquum ducamus,ut omnium neceflitati pateat rerum ufus* Naturalitcr e* nim fit,ut neceflarió leuari ahorum egeftatem noftris facultatibus putemus, Verftm,maior’eft petulantia corruprac naturæ,quàm ut conferuari tranquil litas poftet iff rebus humanis, fi cuique liberum effet altcrius rebus, queries opus fit, eo inuito uti* Pacik enim quifque apud animum colligcre poterit, quanta: iniuriac ÓC incommoditates fccuturac effent iftam h'centiam*Cnm hic Înfummafuâdefidiaalteriusfacultatibus, quasuixmultolabore coparaffet,
j frui fuo arbitrio uellet* Qiiaproptcr ciuilis neceffitas cauendarum turbarS cogitfapienres,ut nonpatiantur rerum dominia effè indiftindra* Qjiamuis enim naturafis benignitas nos inuitet,*ut noftras facultates aliorum neccffita tibus communicemus, tarnen propter hominum improbitatem,hoc ^is non poteft effe publicum, ut omnium facultates cuiufuis neceffitati amp;f libidini te merè expofitæ fint* Itaque lus commumcandi rcs priuatum eft* Nam cöm • natura quenque docear, quôd non fui, uerumetiam aliorum caufafit natus, per feie intelligct, quôd teneatur pro modo fuarum facultatum aliorum ne* ccflïtatibus inferuire, easé^ ilIis liberaliter communicate, etfi lege publi* ca ad ifta communia officia humanitatis non obftridusfit* Extant autem adhuc in legibus amp;fCanonibusquacdam ueftigia,de naturali communione rerum, etfiearn nufquam præcipiant* Namindifficultate annonæ libérant aclioncfurti,cüm quis egenspanem uel ueftem abundanti furripuerit,8C bénigne fatis interpretantur,quód dicitur lure naturali omnia effe communia, uidelicct, tempore neceffitatis communicanda* I* q-^ cümin eadem naue,in finc*fF.adlcgem Rhodiam*c*fi quis*cxtrâ.de furtis*c*Ius naturale, diftincff*t*
amp; ibi gloff Sic igitur non penitus fublatum eft lus naturæ de communione • rerum, led quatenuseam ciuilis neceffitas feruari permittit in fingulorum
-ocr page 166-I» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inns CIVILIS METHODVS
uolufttat/baSjPbligadone naturaU ret^etur,cum ca citra tnÄirfam mulconmi al (ter in Repub« confifterc non pofl it,
Porró,adalIcgatosSCfiiniIcsfcn'pturae locos, refpondcc quódnen pof' fint trahi in argumentum neceflariat commumonts rerum inter Chriftianos. Nam iuftitia Chnftiana non confiftitin ulla externa ßohtiac obferuatione, ^ iuxtaillud : Non uenitregnum Dei cumobfcruatiüne,Lucac decimofepti-mo, EftenimChnftianaiuftitia non externa quidam Pohtia, fed (piricus tn corde erga Deumde remiftionepeccatorum projeter Chriftum fic^icia, Lucæ codem, RegnumDei in uobis eft* Non igitur reien quiequam ad i-pfam iuftitia,Chriftianus habcatres cómunes,fcu proprias. Na^ cornChri-^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftiana iuftitia fit iuftitia fpiritus, manifeftum eft, ejm non exiftere ex ulla ex
'1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;terna inter homines conuerfatione,fed animo amp;lttientçiamconcipi,amp;ipiritu
diuino per uerbum Deimouente in nobis excitan. Neque die* poteft, quod communio rerum ad uitam Chriftianam requiratur propter perfedlioncm, iiidclicet,ut in externa quoque conuerfatione Chrtftiant)rum pjus fit fandi
•* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;monia: quàm carterorum. Nam ut demus,cfle maiorem Cljriftianorum debe r
re in comingni hac uita innocentiam, quàm reliquorum,nc propter ipforum impuritatem Euangclium malè audiat, fiC infirmi^offendÜntur , tarnen hoe non eft concedendum, quódinnocentiamorum’öó uita externa,fit unica,Stil fummaChriftianorum perfedio. Nam talis innocentia uon tam Chriftianû, quambonumuirum cfficir. Vera enim Si prCcipuap^fedio Chnftiana ^ cft,remiflio peccatorum,quam creditfibi per Chfiftum âpatre impetratam, 8^ciusfiducia aduerfus terroreslegis, mortis, Óóinferoru;n,pugnat atque iubfiftit, ad Romanos deciny. Perfedio legis Chriftus ad iuftificationem ©mni credenti, Nemo igiciir patiatur fibi extorqucB^uius perfedionis necelTitatem, ullafpccicexterioris ikiftitiæ. Habet enim-Só externa uita Ciiriftianorumperfedioncmfuam, in qua confiftit, uidelicct, charitatem, fienanque Paulus ad Cqi» iippoftquameoscohortacus clïètad uaria officia ibeietatis inhacuitatuendæ, fiibijcitfiipraomniajiacc charitatem, qqæ eft Churitéf uin iiinculumpetfedionis, Vndefatisliquet, quod perfedio externac uitæamp;Ü tulumptrfi» conuerfationis inter Chriftianosnonfit in communione rerum, fed in rau-Üionis. tuadiledioneSC charitate. Vocatur autem chariras in facris litcris non Ie- ^ gitimaaliqua obligatie, qua legibus iubentibu% ad certa officia obligemur, fed qua nosipfosS^ res noftrasomnium ncccifitarifiiis, exemple Chrifti pro pteramoremDei,qucminChrifto nobis declarauit, amp;' commeduni proxi-Chrit^ mi,fuktjeimus, Qiiamuisigitur charity nos doceat, ut liberalitcr noftra Chrijliamt m inuicem communicemus egentibus,tarnen non exigit, ut promffeue res com «»ƒ»- j-fivincs habeamus. Nam chantas noifagit ex neceffitate legis cogentis, fed ’‘’ ’ fpirity Deimouente. Eft enimfrudusfpiritus,adGaï. v. Itaq? non inferuit aliorum neceffitatibus,quafi ex obedientia erga legem exigentem, fed igne * nbsp;nbsp;amoris Dei accenfoultrofe aliorum neceffitatibusfubmittit, Ilh igitur, qui
contendunt inter Chriftianos conftitui neceflano rerum communionem, primùmin eo peccant,quód Chriftianam iuftitiam exiftimant nouam quan-dampolitiam efle,filt; nö magiscredunt uerbo, ö^iöd fit iuftitia fpiritus in cor dibus credentium. Deindecüm communiorerum expreflb mandatedef nuf quam præccptafit,utinter Chriftianospubliceinftitueretur,peccant,quôd fpiritus hbertatcmalligarc ad earn ex neceffitate publica uolunc. Neque c-nim uel exemple, quod exadis Apoftolicis afferunt,uel Chrifti nerbi^qui-bus opulencum adolefcenté omniafua diuendcre iufïitqftud cuincent. Non ^riflhnif li enim exemplis, fed legibus iudicandumeft,t nemo. C. de fentent, d^ inter. *® «erehibere omnium iud. Extant autem pleracquc leges Sji fententiae in ucteri Si noue jpfoprium. Teftamento, quæ teftantur Chnftianis licerc habere proprium. Qiud enimaliudcft,quódin Dccalegoprohibctur furtum,06concupifeentia ali- “ c ni, quàm
-ocr page 167-ÊBIL O. COï^RAD. LAGVM. PARS Ü. êj
en/, quam quo® quifque debeat cflc^ntcntLisfuo,non mßdtan alicnis. Er go fi quifque débet fuum citra altcriusiniuriâ tencre, manifeftum eft, quad Jure diuinohccat habere proprium^ Et funtmukafancrorumparrum exempla, qui fuas poflcleones pleno dominio habuerunu Necg poteft qm'dem di ci,quódin ueteriteftamento conceflafuentproprietas return, ficut libellus rcpudij^Rcnunciatione autem Euangehj maiorem luftitiam requin à Chn-ftianis,ficut cerner^fit in quinto capite Matthæi Namiftafeparatioiufti-tiaeJ’hariGicacamp; Chriftianac in eö capite, non eft inftitutio nouælegis, fed ■ eft interpretatie listens legis, obfeuratae prauisSó impijsopinionibus facet-* dotum* Exjénim oftc*itatione SC prædicacione externæ munditiæ amp;nbsp;innoeen tiat, ita imbucrant aninv^’s, ut exiftimarêt fe legi Dei fatiffeciffè,fi' manus ha-* berent abfti^entes,.etfi pedus eftet plenum prauis cupiditatibus aduerfus le gcmDei,Qiiarc Chriftus,ut eos î^euocaret ab eâ öpinione, oftehdit legem etiam munditiem cordis requirere, non igitur ifta concio Chrifti fic acciplt; poteft, qi^d in n® uo’P'eftamento maiot requiratur à Chriftianis iuftitia,ac proinde nonliceatillis habere proprium, etfi in uetcri Teftamento id pro-milTum fuerit » Nam Pauk prima ad Corinthios fexto, damnaf fures 8lt; rapa-ceSjô^negatinosJræredifatem regni Dei accepturos.At ubi funt omnia com M munia,ibi ndlli goHunt elle fures,Eftenimfurtureialienac contredatio,ki^ ftLdefurfis,noneiMs,qiic nullius eft propria« Ita(Ç cüm deteftatur fures apud Corinthios, oft e^dit Chnftianos,qui in ciuitate fucrunt,habuiflc proprium, Ac proinde manifeftum êft, Chriftianos non ubiep habuifte tes communes, nccApoftolos docuiffc,ut neceflarió omnia communia,ficutHicrofoIymis, baberent,Nam fy^oftoli inter Chriftianos »eceflariam docuiftent comma nioncm,non duinen eft,quin earn paritcr ubic^ inftituiflent, fed quiaid nuf quam alibi eos fecifte conftat,neccflclt;ft,3C pium, nos cogitate,aliam cos ha buifte caufam fpecialê,inftitucndi communionis return Hicrofolymis,q«am ’^ ut cam inter Chriftianos nccclîàriam ducerent co«imunionem, Egofanè eX iftinio»quód ad fubleuaiida inopiam corum,qui nouitate ret« exciti, undie^ magnaftequentia Sc quotidie confluebant, facultates fuas in commune ita contulcrint, Qjiôd autem Chriftus diuiti adolefcenti dicitiquód fi uelit die pcrfedus,dtbcatomnia fua uendere, ÖC ea date paupcribus,non fic accipien dum eft, quód ad perfedionem uit? Chriftianx neceflario requiratur ,ut ni' bilprorfiispoffideantChriftiani« Nam SC Chriftus habuitloculos,quibus,ut teftatur Iohannes cap, decimotertio, aflèruauit pecuniam,quam in ufum fu- ï^««fp^«-* orum per difpenfatorem ludamrrogare folitus eft, Itaquc ne ipfc fecum pu l^.^®** ^‘^^* gnet,rcfcrcnda funt ifta uerba ad æquànimitatem cedendi omnibus fortunis ^** fuis propter Euangclium, Nam hoc requiritur a Chriftianis,ut iufque demie fcrant quamuis fuarum return iaduram, fi' id confcflio Euangelq ex^gat, Po tius enim uitam,ncdum tes amittere debent Chriftiani,quamut uocati, aut dudi ad profdfionem Euangelq,metutaliumpcriculorumab ea dcfiftat,Sic * eniminquit Chiftus, Matthæidecimo ; Qyi negaueritmc coramhomini-
,4 bus, negabo SC eum coram patte, Requiritur igitur confcflio Euange^, ut iaduram noftrarum rerunfproptet Chriftum æquo animo patiamur. Qua-propter dim adolefcens uideri uellct Ualde diligens cultot iuftitiæ , Chriftus dicit ad perfedionem iuftitiæ requiri, üt curat fuarum rerum nonita fit dcditus, quin earum iaduram faccre poffit, fi aliqua neceflitas ptofitedi Eu-angelqid poftulet, Neque enim ex toto cördc amare Deum is dici poteft, qui propter gloriam Dei, quæperconfeffionempropagatur, reculât obirc egeftatis pcriculum, Vt igitur adolcfcentcm tam magnifies fuamiuftitiam iadantem pudefaceret, indicat illi, quad pratter extemam fandimortiam ui-tae,requiratur in iufto etiam animus, qui Dei gloriam præferat omnibus cre nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• atari», nee illarum illecebris finatfe ab amore Deiaudii,
H » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
-ocr page 168-gt;4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;It RIS CIVILlîJSETMODfS
Proindc non communio tenim, fcd/elfitudo ani ratures hiha«ö#sptae gf« tia Dei contemncntis, ad pcrfed-ionem uitar Chriftiahat neceflaria efh Atquc caipü animi magnitudo nonfic aChriftianis roquiritur, ut necef* fe fit, nulkurgente ncccfiitatcccfcbrandi nominis Dei, quenquam abjqce te fuas poflcfliones» Nam lient Chriftusnon uuk^uttefherc fe quis fubijci- ^^ at perictdo mortis, quamuis uclitnos contemnere mefrtem propter Euange-lium: ita necuultnos noftras facilitates temcrê rclinqu^c, ctfi cxigat, ut ur* gentibus Tyrannisé hoftibus Euangelq, easacquo animo defcramus» »Et quod bate uerafit fententiaucrbonimChrifti, oftendcrepoteft collatio di-uerforum locorum fcripturar* Matthäi dccimo dicitChriftus : C^i inuenit animam fuam,pcrdcc ilJam. Pauïóantèineodcm.ci^ite dicit:.Cnm perfe-quentur uosinciuitate ifta,fugitcin aliam» Sic prohiberpoffidere aurum, argcntum,pecuniam,Matthaci eodcm,öd«apudLucam capite vi» iubetmutu urn dare, id eft,noftrum dare ai ijs ci tra ufur am utentium» Ergo nonuulc, ut i* tcmcrenoscommittamuspericulo mortis, nequeuult,ut nThil poffidcamus, ^^eïPWb aut noftra,ficuc Graces Philofophus,protjciamus,icd anxiam follicitudincm bphm. Jé uiAu prohiber,amp;: eaquac habemus, Icgitimis contradil^.isalrjs commu-nicare iubet. S teut nee Paulus, fecundaad Corinflwos odauo^ uult, utipii ,y fuasfacultatesad fublcuandam inopiam Hierofolymitanoijum exhauriant, amp;nbsp;egcant,led hortatur,utfua copia aliorum inopiæfuccuilrant Jnlaniuntigi tur, qui non collatis inter fefertpturæ locis Chriftianos obiigare ad rcrum communionem publica necdTitate contendunt,Nain ficutinciuileclfjUiff fora lege perfpedfa, una aliquaparticula einspropofita iud!catc,Sf delurc re fponderej, inciuile.ff. delegilfus, iraimpiatémeritas eft^ji^a aligna c^ccr-ptacxfacrislircrisfentcntta citra collationcm aliorum locorum,de religionc Chriftiananóuum dogma in uulgus fpargere*
f^ftremó eftSC ideo corum,quiconfcndütChriftiahosdcbcfe omnia ha bere communia, opinio {^ruerla,quiapugnat cum ptiblica obfcruatione Sf ïurcgenfium.Decctcnimbonumcfucm,utinijscaLifisamp; rebus,de quilts ,j fenpris legibus non utimur, id euftodiat, quod moribusS^ confuetudine m-trodudumeftj. dequibus.ff. de 11, Cumigitur communiorenim non fic,, mandata expreffouerbo Dei, nee publicis legibus conftituta, led priuatae Communio lt;'uiufquepictatiódbenignitaticommifla,nondebrt ca contra receptam con rcrum non fuctudinem commerciorum urgeri. Satis enim cft,quenque per ic tencre, nmduta. nbsp;nbsp;quod humanac ncccflitudinis focictas,amp; Chriftiana charitas cum obliger, ut aliorum nceeflitatibus fuabenignèimparciat.Nam tranquillitas publica non 2C^ paritur, ut publica ncceffirateres omniiçn ufui pariter pateat. Itaque fuffp cit earn priuata obligatione egenorum caufa, in ufu retincre. Arque ira ma ' nifeftu« iam effearbitror, quod Chriftiano liceat tenere proprium, SC cum • eatenus ad rcrum communicatfonem obligari, quatenus egeftas proximiid exigat,filt; charitas iubeat.Cætcriîm quia leges Romanae communi confenfu orbis Chriftianircceptscfunt,debet lUisCnriftianusindiftinSfioncdonuni-orumacquiefcere, SC iuxta cas commercia rcrum cxcrcere, aemodis acqui-rendarum return, qui ab illis traduntur,tanquamftgitimis uti.
DE DIFFERENTIA
Iuris tenendi res. Cap.XXV..
S VMM A R I y M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘
quot; #, Bemodtitenendi proprium» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
Res quid fignificef.
-ocr page 169-PER ^°’”^*®*’^ t^''^*’ PARï n, V
Ï* lus amp;nbsp;dominium quid fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
4. Poffffliodupliciterdiftinguenda.
f . Diffcrunt jnpofTefTk^neeirc, amp;nbsp;poflidcre.
«. Naturaliter 5C ciuilittrfimulpoffidcrequid.
7. Quafl pofi’efsioncm5'crutnincorporalium effe.
1. Scruitus duplex, rcalis'6i perfonalis.
f. Vfusfruéius cftresingirporalis. SCquafipofTtdeiuC.
gt;•. H»bicandiiuseftresincorporalis.
Q S TQ,V AM oftendimushire diuino Cf ïmmano Knnim «fl«,^9“‘^^P habcat proprium, uidendum ntmeeft, qm lint niq3itencodipfopr/iim,Nequccnimunoeod«n^ lure panter abomnibustencnturrcs.* Nam aims plena poteftate res habet proprias, alius uerô tantum lus utendi uel fruendi. Itaque Iura tcnendircs,diftingjend*afunt, ne quis cxiftimet, res cadem ratio ne did noftras,SC nequis putctcûmin hoc capite dodrinac Iuris diduri himus de inodisacquirendires,qfdemmodisadnospcruenirc, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
* Vocantur autcm*n hac ttadatione luns rcsgencrali appellatfone non mo *^*^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, do corpora rer um, u^rumetiarn Iura,qu?nobisin mendis return corporibus competunt, ut funt : Adus, Iter, Vfus, Vfufrudus.
5 Jus quo tcncmuslt;cs corporales, dicitur aut Dominium, aut PolTeiïio, ^“** . . Dominium uocatur Ius,quo ipfares no ft ra eft,^ lus Domintj,autcft Dire- ^'^*^^j^^’ dum,auc Vute. Diredum Dominium eft libera poteftasagendi cum re fua y^ ^^^* quodipficommodinnuidcatur,citra alieniluris«ieareobligaaonê, Vtilc Dominiumdicitur f^^ftas rei,certalege poteftatis circumferipta,ut eft Em phiteofis, lus utendorum bonorum Feudal ium. Pofteflio autem dicitur ms,
4 quo tenetur res. Et eft hic accurate diftinguendum interpoflcflionem,qu# “quot;* res alicui tanquam euftodtromraifdfur, Öf earn, qua ^is rem tanquam fuam
S in poteftate habet. Longernim differunt inter fe^eift in poneftione,2f pof fidcrc,l.ftquisantc,ïEdeacquir, pofteflione. Nam dicitur in poftefttone cfle,eriam is, qufahientc domino rem nulloJegitimo titulo occupât. Sed talis poflcffio non eft luns, fed fadi tantum, ergo de acquirenda ca hic non agitur. Nam in hoe capite dodrinx luristraduntur modi, quibusres non lt;plb folumfado noftro apprehenduntur, fed Iure innoftram poteftatem «eniunrp
V t igitur lus poftidendi res duceiceref magis,uctcres dixerunt,aliam pof feffionem naturalem tandim, ahamciuilcmtantumj Aliam naturalem Sfei^ uflemfimut Naturalitcr poflidcre Ïsdicitur, qui quoquo modorem apud Nitur^iisp^ fe,uclin confpedu fuodetinct, etiamfi luris fui certam nefciat rarioÿdnhJiw, autoriginem. Itaque Grarcis talis pofteflio dicitur x«Te;i/»,quaG detenno, ^ Sicut naturalitcr quoque pftmùm rcrum dominia cxdetentione acquifita funt, £f hire gentium rcsderelidx conceduntur primnm cas occupant!, Cie CihUü po^ef uilitcf polfidcrc dicitur,qui cumres bono titulo habcat,tenere casludicatut, ßo, « etfiproculabeo remote fint. •Naturalitcr óf ciuilitcr fimul poflidet,quires ,iuftotitulo adeptasapudfe habet,quamuisearumdominiöad aliumipfe ne-fcientepcrtincat.Debacpoflefsioncacquircndainhoccapitcdödrincluris -potiflimum agiintclligendüeft, quotics pofleflionismentio in eo habetur.
y ' CxterAm eft Ôf alia fpecies poffeflionis, quar uocatur quafi pofleflio, fed ci^tß^o^^ ’«aideoàfuperioribusfpcciebu5 poflèffionisrcmoucndacft,quia tantum resfiorerumtn^ incorporalcspcrcampoffîdcri finguntur.Propriccnimloqucndo resincor carponhH^ poralcs nó poffidentutiquiacorporaliterapprehendinon poflunt,fed quia 6f hx patientia aliorum, èC noftro ufu nobis acquirûtur,Sf quafi noftrx po-teftad fubijciLintur, carmnufusnobis competens, q^ß pofleflùo uocatur,
, . .n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H 4
-ocr page 170-1^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. IVRÎS Cl VIL 1 S .METHOD r S
Struittiirea guntautcm diiæ fpedes quafipone^Ionis rerum incorpotalium, (cAiccÊ,fcr-* g *• iritus Rcalis, êlt; fenutus Perfonahs, Realis eft, quæ rei debetur à re, quaics funt fenututes pracdiorum rufticorum, ut eft aquae dpdus,amp; feruitutes prat diorum urbanorö, ut eft lus Stdlicidq auertcndi in tedum,ucl aream uidni* ferfoniUs nbsp;nbsp;Perfonahs feruitus dtcitur, qua: perfona: debetur in re, ut funt ufus, habi-ftruUm, tatio,amp; V fufrudus.Nam taha Jura habentes quafi polfiderc ca didmur» Ne VfutfrudiK que obftatquidem quo minus dicamusufumfruduijquaü'poffÏdcr/, ctG in fi quip popHe t naturaliter^fEdeacquircndapofrelïÏoncnaturali tantum pofleflione earn ^nf» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teneri dicatur^Nam uerum eft Vfufru(ftuarium,rcm, in qua habet Vfumfru
dum,poftidere tantum naturah'tcr,fed Ius,quo ilh' drbetur V lt;^fru(ftiJs,pof-fidet naturaliter amp;nbsp;ciuiliter, iuxta gloff f fi plurcè^Diredu.m,^ de UiÓC ui armata. Ac proinde cum lus V fufrudus â re fep'aratur, facil^c’ft intenigcre, Vfut fruilut Icgcm loqui de re Vfufrueftuana, noij de lurc fruendi ca» lus enim Vfufru-tp resmeof dus,qina eft incorporalis res, non poteft naturaliter tantum teneri, fed natu portin, raIiterSCciuih'tcrfimuI,quafipoflïdetur,ficutah'^ieruMutcsp«rfonaIes»Na qui habet ius habitandi, iiïe quidem rede dicitur domum tenere naturaW** pofleflion»,cüm domus ipfa nullo titulo ipfi dcbcatur,fc^ ius habitandi in ea quafipoftidet,quia res incorporalis eft, amp;nbsp;poflidet id naturaliter Si ciuiliter, quia ifto fuo iure prüfens SC abfens uti poteft»Qiiare nó^eft cur quis propter iftam legcm nosreprehendat, quód V fufrudum quafi polïïdcri naturaliter SC ciuiliter diximus» Hæc de diferimine Iuris SCporeftatiß,qua res tarn corpo rales quàm incorporais tenentur» Qiiia uerô quarundam rerum conditio 5C ratio non patitur, ut ufibus hominum fubqciantur,anteqLiam iudicemus quibus modis resin dominmm aut pofleffionem noftragi ueniant, annotan-da uidetur rerum iuxta uariamluris inillis differentiaA diuifio,ut apparcat, quac res acquiri per nospoffint, uclnon»
DIAMSIO RERVKl IV-xtalusacquircndieas» Capuf XXVL JVHMARIVM»
t. Diuifioncs rerum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*• lusdiuinumSihumaiftm quid.
j. Rcsiacrx.rcligiofxftanftjequaf. 4* Horw olim fcpultur» deftinatfc
L Diuinx resnulliusfunt in bonis.
lt;. Humanx res funt aut publie» autpriuitaf.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Tredecimmodi enumeranturdominiaierumacquirendi.
g. QuxRio,an res publie» acquirantur.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Volucres natura communes capietftiumfierl«
»0. Aëreminficcrenemini lieer.
n. Rebuscommunibus non abutendum aliorumincommod«.
*». Intcrdidaprxtorumquidprohibeant.
13. Adam antclapfum non agnouitfuamnuditatem.
»4« Dominia rerum elfe de iure gentium, fed modosacquirendbdeiure ciuilh
V M M A rerum diuiiÏo cft,qu^ ali» fint luris diuini,aliaelu , ris h umani» Vocamus autem Ius diuinum, quo res publicis óf , facrofandis ufibus confecrantur» Ius humanum, quo res pro là 1 Ute Sd ncccflitatc publica uel priuata hominn ufib. concedun-tur» Porró luris diuini funtres ücr», rcligiof», fand». Sacrx dicuntur, quæ publice religiofo ufuidedicat», cuiufmodi funt templa,dccp
ma:, pr^dia ad impenlas ficrorncolIata.Religiofe dicutur,qu£ priuata uolun täte pijs uGb»deftinate funt,ficut apud Romanos fucrut horti,afamilijs IcpuI ^ turg deftinati. Sandç uocantur,quç fandionib.publicis aducrfus iniuriaho minum SC uiolationempubheg maieftatismunitg funt,ficut funt pomefia,SC omnes
-ocr page 171-P E R D. C o N R A D. L A G V M. P A R Ï Ïl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^
omncs loei pnuillgijs imperialib, don^u Qj,ix hums funt notât res,non pof* funtahenahjaut in priuatorumuenirepoteftatem,nifï panels de caufis, qnæ legibus comprehend funt, 8C figillatim in Auth, de non alicna^aut comma, y reb, ccdcfia» colt *♦ enumerantur, Itacp hatresnulliuseflè cenfentur* Nam quoddiuiniluris eft,*dnulliusin bonis efr ^-nullius* Jnflit*de rer* diuif lu-6 ris autem humani,aut furM;PubIicat,aut Priuatat* Pubîicæ funt,que omnium aut multoru ufui patent,Slt; rurfurn, aut hæ funt communes,aut iiniuerOtatis, Communes funt,quat naturaJi iure fine difcrimineproprictaris SC ufus,omni busconcedunull;,utƒunt aêr,aqua, Vniuerf tatis funt, qua: ciuili confenfu et publico ^nfilio ad (pultorö ufum parata funt:« ufu quidé comunia Lilden cur,fedproprictate«cuiufg? Reip*utfunt Theatra,fcholçôdc. Priuatç uerô di cuntur,quçfingulorijtpoiîêflîone tenentur,ut funt omnia mobilia Ôdimmobi lia bona,atcç etiam Jura amp;nbsp;obligati ones* N am hic redeundS eft ad générale di lufionem rerû, qua dicirm^quod aille fint corporales,aliæincorporaîcs', que-cunqjeninves luiiohunPanifunt, acquiri pcrmodos,quosiam fubijciemus, nifi aliquo alio prtmlegio exempte fint(ficutresfifci amp;: pupinôputandûeih
CLVJ,BVS MODIS DOMINIA REr rura jcquirantur lurc gentium,
’^ 1. Occupatione# i.Captmitate* gAlIuuione. 4. Confidione, y. In ucntione, 0. Natiirt'tatc, 7, Specificatione, 8, Aedificatione, p.Accefîi one, 10, Commictionc, n, Cultura, «, Satione, tj, Traditione, Et quiahorum modorum quifeç fuas habet Iuris régulas,figillatim ordine de fin
Bgulis dicemus:A-ntè uerô quàm iftud faciâ,diflbkienda uidetur quaeftio, que Q^^a^g ^^ lt;x return diuerfiti^j^pud cuiufque animum elftere poteft, uidelicct,an tes ^pubUcte pubhcæ,cômunes,dc qua: funtuniuerfitatisqfdemmodis acquirâtur,quibus acquintuur, priuatç. Ac certû quidem eft, easfic acquiri, quia iuris humani funt, N cc e-nimimpeditearûacquffitioncm,quôd eûm publiée ac cômunesfunt,noifuf dcantur finguloruclfèpRiTe, Nam modi acquirendéfuntreb, publicis ac pri uatis comuncs, idquod«xipfotextul.i,ff,deacquircndorcr, domi, pater,
^ ubires natura c5munes,ut funt uolucrcs,dicuntur capientium fieri. Itaep ma nifcftü eft, inter eas, quod ad fus acquirendi attinet,nullam efte differentia, Nonenimiefto comunes ,ueîpublierdicuntur,quód nonpoffint in priua-tam poteftatem pcrucnire/rd quôd non um'usaheuius tantàm ufui obnoxiç funt. Patent enim omnium,aut multorum ufibus res comuncs, publicæ amp;C uniuerfitatis’ licet regionum amp;nbsp;populorum proprie fint. Eft enim præcipua bæc rcrum publicarumamp;I priuata»um diffcrcntia,quàdpublicæ funt ufu CQ-munes,propr{etatc fingulorumpopulorum,Priuatæ uerôfint06ufuæ pro-prietate fingulorû.Proinde accurate quoqi obferuandum eft,quôd quamuts marc,Httora,portus,fIumina,funt publica,tarnen arceri ab illisaliquis i»oteft, fi quöquo modo corumufus futurus fitUctcrior, fi promifcue omnib.conce- * dutur, 1. Iittora.ff. nc quid in Îoco,uel irine, pub. fu Sicut enim nemini licet to inficcre aërem, quamuis omnium return màximè communis fit, quia cuiuf
que regionis iurifdidione proprius cenfetur: Ita nee aliærcs publicæ aut communes omnium libidinnemerè feruiunt,fcd poteft earum ufus prohiberf iurifdidione præfidentium rebus publicis, licet moderatus 06 neceflarius ” earum ufus omnibus alioqui pateat. Nam res eatenusmanent communes
06 publicæ, quatenus quis cis non abutatur aliorum incommodo. Ifto nan-que cafu poteft earum ufus prohibeti ab illis, quibüs lurifdidio commifta cft,qucmadmodumabundco.ftcndunt interdida prætorum lib. 4?. ft. quæ »A prohibent quiequam in publicis ,uclitincribusô6fluminibusfieri,quod com miinitcrutentibusnoccat. Vndeplcraquc fadafuntiutifdidionepriuata, 06 propria, quæ naturali iure funt com unia,utferg, gcmmæ,pifccs,aues.Par enim eftjUtqu^cg regio, quifque populus gaudeat fui territory commodis,
Itaque •
-ocr page 172-•• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVMIS CIVÏLIS; HETHODVJ
Ïtacjï autontate publica in plcrÜcp reg/onibus fublata eft eafurn rcrum corniP' nio« Neeppoteft quidé talis iiinfdi(ftiorcprehendi,tan^ iuri naturali SC gentium Contraria^ Nam talcs conftitutiones non tollunt I^is naturæ aut gcntiS, fed potiusconferuant,ci'im Iiihsnaturalis gquitatemcommunibusSC public« ncceflitatibusattempcrant,illi$ adduntmodum, quœconferuari citra iniu-riam in hac improbitate S^ audacia hominum queat. Neque poteft quidem Religio practendijpfopterea quod fenprura dicit: Dqjninamini piicibus ma ris ÄS uolatilibus cœliamp;f uniuerfisanimantibus,quçmouenturfuperterram. Nam fi iftaucrbaabiolutê, amp;^fineullo refpcólu re rum client accipienda, requireretur, ut nee uaccam,nec equum habere polîêmuspropgum» Qiiip-pe cumferipturauniuerfa animantia, quæ moueiKur fuper çerram, noftro dominio fubqciau QiiaremoderandacfthuiusSominqpotclJasac licentia, ,j luxtareturncommunionem,quamufr^S^fnecelfitas hominumpatitur, Si-cutenim Adam ante lapfumnon agnouit fuam nudjtatem, nee ullam huius mtæ incommoditatem fenfit, led poftca coadus ef^fuactiuditatis Si^ aharum incomoditatum huius uitgquærcrepræfidium; Ita nii,qui«b eo nati funt,in-iialclcente fiibindemalitiaamp;audacia hominum, coadi fupt,rcrum commu-nionem, SC certas ncceflitatum uires contrahere^rke fi omnium hbidini terne rèomniapateant,fingulimultisneeeflarijscarerent, Vn^e rédë amp;nbsp;præcla- ,^ ré Bart* in 11. ff, de acquirer, domi. dicit, Dominia return elle de Jure gen tium, fed modes acquirendi cas elle de lure Ciuifn Nam #iuilis necelTitas f a cit, ut res natura aut publiée communes priuatis ufibus dcdicentur,ne return conferuandarum nulla extet ratio, fi fine modo earum utendarum omnibus pateant, Habetis quæ res acquit! poflintper annotates i^dos» Nunc de fin* gulû ordinc dicemus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Templa, f Et h æ non pof’ FamiliariaX funt aIienari,auC lepulchra, yin fingulo’rum Mûri ciui\«enire potefra-tatum, J ten», nifi paucis
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ eaufis,quæ Icgi-bus comprehen fxlùnu •
çCommu-rPublicf» Scènes, \ ex funt, pVniucr-, \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'“fitatis, ’
. Huma-, ni,SC eæ funt.
Corpora les,ut funt.
Incorpo* raies, uc funt.
Nullius propti$ j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;k funt,
- quæ s Vfu,non propri , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/etatecômmunea
funt»
lt; Fundus»
Z V eftis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
) Aurum»
Argentum» klura utendi, ^Fruendi,SC CObligauones»
Hæc acquit*
-ocr page 173-?SR o* CONRAD. lAÖVM. PARS It
r#
S»Occupatfon.c, V^aptiuitatc, Inuentionctj Natiuitate, Ailuuionc, Speciftcatione, Acceflionc, lure^cntiurt, ’S ConfuGone,
1 Commixtione, * * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Aedificationc,
. nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 Plantanone,
/ Sationc,
Matcacqui-rwntitt
f ' Cultura, . , V Traditionen,
^ Vfucapfone,
V Praeferiptionc,
fare Ciuäf^
1 Donatione^
Z Teftamento-
Fidci commiHo, Succeffionc, Arrogayone^ Adiedione,
DE OGCVPaTÎONE ÄERVMlt; . Caput XX VIL iVMMAMVM.
*; Quod an|^ nuUiui eft,occupant! conceditur. t. Res nullius qu« dicantur^ ,. Defer f re amp;nbsp;derf lm quere quid fignificent. 4» Resdcrclida: quatdicantur» #. Harreditatemefiehatredisridione iuris.
E G V L A iuris in hoc modo rerun! acquirendarum eft: quod ante nullius cft,idna(*irali ratiOne occupanti concediturdu'qÆ de acquit» rer.domi.Res aût nullius dicutur efte, aut noftro,aut Ref nuSî^ P“^**’^^hominuinftituto*autfadö,aut têpore,aut cafu.Nänatu ^MdKitMri, ' ra nullius efte cefentur, quas ufus ÎC ncccftitas huius uitggatitur
elle cômunes,üt funt omnia animantia,que in terra,mari, cœlccp capintur. ft ïÆ de acquir»rcr»domi. Acqj hac quid? res,que natura nullius funt,iuxt- regu iam,occupätisfiunt.V ndc iibiqj gentiû aucupari cuiuis licitum cft,nifi forte (propter aliqua ciuilem neceunatê alicubi id ,phibitum fit» Nam ius ciuile na turalêlibcrtatempublicisSCtiuilibincccftîtânbiaccômodânLIusciuileiff.de luft. Ôf iur»Htnc cft,qgt; plærçcg rcs,quç natura nullius funt,in alio atq? a Iio loco ius duilc uctctnosOccupare.Publicohominginftituto nulliusiunt,quas religio facrofandfisufib. côlécrauitnaut qUasdominio noftrofubijeere lege prohibcmur,ut liberS homin?,Sd in his reb, occupationis régula no habet Io cu.Namficut res iaergno fiüntoccupanciû,itancc rcspubhcisfandfiomb.oc cupari prohibitç,fiunt noftre-f*-^.Inftit.dc inut» ftip»Sf I» unica*^ fed feimus. C. de lannalibcrtate tol!?da»Fatfto hominis res nullius fiunt, que cùm client propriaéjdomini fuinegligentia,prodcfcrtisacdcrcli(ftishaberi cœperUnt» Ref iere/Ä 1 Deferit autcrn,qui colcre agrum defijt :dercliquit,qui nuUa cura poffîdendç amp;^t^ reitangi ,
-ocr page 174-^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS ei rill'S MÉTM©»rS
til tangi uidctur.argj. qui agros. G, ^ omni agro defertJ.rCEt rcs Cc derc-1 idat autdefertaê lux, rcg, fiunt óccupantium,h i\amp;: ibi gt AF* prodcre. Tem 4 jiorc nullius cenfentur res, quarurn ponjlTor uetuftatc temporum ignora-cur,Scdquatcnusrcs, qusë tCmpofc nul/ius habentur,’fiant occupantium^ dicemusinfr «de inuêtione« Nam eó pe^tineteatum asquifitio. Cafu res nul liui habentur, quæ euentu quodam in incerta polîèflione elle coépetunt: non tarnen défunt, quib/debeantur, ut funt hæreditates nondum aditaf» Et quæ hoc modo nullius uidèrtf Ur,noit fiant olt;-cupani;^tffl,quamuis enim pof feflôré uideantur carere, tarnen quia hatreditas Ratim nt è jiiuis exccflit is, i quorelidaeft, fingitur eflehscrcdis«l. ömnis hacreditas«lE dci^« iur, non / c o neediturea occupante * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;® nbsp;nbsp;nbsp;• ƒ
DE ÏNVENTIONE RERYM-- caput :exviit . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
S V H M A R 1 V M. • * nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
#, Occupare, amp;nbsp;inuenireresquid fit.
a. Eius fic« qui inuenit, quod altcriusnon eft. j. gex regulatum «iiumerati«. 4. Thefaurusinuentusquando cedatinult;ntorigt;amp;; quandonon, ,. Aequitasferiptarigoripraeferenda. ƒ • #. Ecekfiafticapoteftas diftinda ablmpcratoria. .* 7« Picratiscaufaplasraquefolum proiurchabentur.
#. Magids ut indigpiS thefimrui aufertur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* p. Canis dodus inueniendi thefauri.
to. Emphiteutat iusqualc inuendicando thefaurO.
II. Emphiteutafundidotnintishabctur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«lt;
Óccup4rei Inuenirtt
C C V P AT V R res. quae edm in profpcAu. multorum fit, ta-1 men certo poffeffore caret: inuenitur,in quam aliud agentesca fuincidinm3,undehominesprimûm iynramoccupadc, cUmua-cua eifetjÄ inuenifle infuhs, quasântè ignorabat, dicimus.Ha »bet autem hie modus acquitendi non unam iuris regulariï.Nam ipro dominio locorum,in quib. res inuentæ funt, aliud atep aliud ius inuentori de re inuenta competit. Prima igitUrrcgulahuiusmodi hxce^: Eiusfit,qvW ^ inucnit,quod alterius non ef?, donec énim probari eius,qUod inueni, domi-j niumaquoquampöteft,iureidmihi uendicarenullomodopoflum. Namfi quis aliquid uel lucri,ut frumentum:ucl metus,ut in bcllo aurym: uel culfo-diæ (utinfeditione órnamcntaaurea,ucljnundummuliebrem) caufa defodi-, at,necdum eius depofitionis memoria exolcuerit, turn non cedit inuentori, fed furtum committit, qui fibi id, côm dominus non fit, uendicat, l.nunquâ. •^thgfaurus.fï. de acquir.rer. domi. amp;nbsp;1. thciaurus.ff.ad exhibendLim,3d de ac quir. poflcffionc. arg J.peregre,amp; familiar hcrcifcundac.l. item Labeo.Pro • inde nee naufragio expulfum, nee falutis caufa naui eiedum, aut aliquo alio quouis infortunio deperditum,^ abfque uoluntate domini amiflum,iurc in-uentionis Uendicare nobis poflumus.I. interdum 4* quod ex naufragio, ff. de acquir.poflefs.SecundaRegulaeft : thefauru^a dno loei data opera, uel for- ^ tuitô inuéntus ceditinuentori.Nam cùm ignoretur à quofitdcpofitus,natu-tali xquitate uidetUr domino Ipci reddendus,tanquam res,qux in nullius bo 'Tb Ta Risfit.Idemiusftatuiturdcthefauroinlocofacrorepertogt;^thefaurus.Ïnftit, m f ^^ ter.diui. Qjn'a enim Slt; locus facer in nullius eft bonis, non impediendus imuentiu tui «idetUr inuentor^quó minus inuentum in loco, quem nemo pofsidet,fibi uê icheatur, nbsp;nbsp;dieet,fedconttariumconftituitur 1.iq-^penul.ff.deiur. fifei. Namuultibi
tex.ut media pàrsthefauri,in loco religiofo reperti,ccdat fifco, atque conatur KMiMmi. quidem gl. eir» earn 1. difioluere iftam Antinomiam hac diftind. quód in ff* conftitutumfitius huius fchematis èxrigore iuris ciuilis : In Inftitu. ucró ex sequitate naturaliJamautem,quia Ius ciuilc ailquandoderogataliquidlun * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;naturali
-ocr page 175-PER D. CONRAD. L A G V M. PARS H. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç*
naturaliyù'cut in ti(ùcwionibus,quib« *liquîs contra naturam alternis îadu-ra locuplctarin ,lus ff fhtn hoc fchcmat^uidctur fequendüm.Rurfüm quia g-quitas fcripta tunsri^ori eftpræferendaj.placuit, C.detudicrjs.nidetur g-ƒ qmtas m Inftïtut, fcripta rigori 1. ffff.anteponenda.Sic difputando ta diRra hitur conftitutio iuriahuius fchcmatis,ut nefcias quid potifsiniuitri fcquans. In hanc tarnen fentcntianamagis inchnarc uidcnturDI)* qiiôd media pars thefauri inloco reh'giofb inuentî debeat cedere fifco. Ang.mper Inftit.cen-fet,nouifsimo iiiri conueniens,ut media pars thefauri in loco religiofo reper ti cédât Ecclefîîe^jid quodÔt mihi placet^fed non ob earn caufam,quamipfc re fcrt,fumptc^rg.exprijicip,Authen.quomodo oporteatepita amp;nbsp;clcric.ad or *5 dines produci,2lt;c.Qjiam^is enim diftinda fit poteftas ecdefiaftica ab Impc ratoria, ta urt neutraajteriifs iusfibi uendicare polsit, tarnen inde non fequi tur,quód ideo ecclefiatdebeatur media pars thefauri in religiofo lo. o repér ti.Nam ficut gloubidem teftatur,^ ratio diucrftatis in poteftateecclefiafti ca amp;f impcr^tona raquirR, iurifdidio rerum temporalium ad ecclefiafticam poteftatem non pertmet ♦ Ergo contra ius Hadriani Imperatoris,quod in ff, extat,eedefianon poteft fuaiurifdidione praeripere fifcomediampartem thefauri in loco religiofo ^epertfMagis autem debetur ecclefig,qiidm fifco, quia pietas fuadet,ut quod citra cuiufquam iniuriam inter facra elle coeperit, 7 pijs ufibus dedicet.JNampIerac^ foliim pietatis caufapro iure habentur,iux, BaI,cir.I.i,C.defa^rofan. eed, amp;nbsp;priui, eor, Tertia régula effîTheiaurusin alieno loco priuato,uel pub.non data opera, fed fortuite inucntus,inter dominum loci amp;r inuentorem diuiditur.Slt; hoc in locis fifcalibus adeó eff regu-lare,ut fi quis fupnnmat partem fifco debitam, ^gatur loco poenae totum cS akero tanto fifco i^#ere.Deferre tarnen fe,qui thefaurum inucnit,nemo co gitur,nifi quæ pars ex eo fifcodebeatur.küj, ji'Uk,if, deiur, fifc,Qtiarta reg, eft,fi quis data opera domino ignorante uel permittente in alieno loco inq^-nerit thefaurum,non inRentori, fed domino is acqmritur, Qiiinta reg,eft,fi Barte njagica thefaurum qqis ufquam inuencrit,eumlibi fifeus uendicat.Nam talibus,ut indignis aufcrtur,quippe qui artereligiom contraria rem quxfiue F runt, Sexta reg;eft:fiquis habeat canem,ucl quodlibet animal ad id dodum, amp;f per eum a«quid inuenfat, inuentum ceditdomino canis,arg,I,ftatutac.fF, de ufufrud, Verüm hxc,qn3c à dominorum iure in uendicando thefauro in uento diximus,dedominio diredo accipiendafuntïnuncdeillorumiure, •° qui tantum mile dominium locorum habent,ut Emphiteutg.Nam quarri po teft,an idem ius habeant in uendicando thefauro quod dominidiredi, Ac ui detur quidem naturalis æquitas fuadere, ut domino diredo thefauri pars cédât,cum utili domino tantum ea concdîerif,quæ fuainduftria exfoli cultura conquifierit, noneaqu^in infimisfoli abfcondita inueniuntur, 06tarnen communis eft opinio,quod illi,qui habcnt utile dominium loci,accipiat quic quidutilitatis exeo qj^quo modo emergat, Vnde 36 Emphitcutae thefau-rus cedere dicitur,etiamfi ipfe dominus diredus eum in agro, quem Emphi-«iteutx colendum dedit,inueniat.l,unic.ff.fi ager uediga.peta. Nam Emphi-teutahabetur dominus funÄ.tpofleflores, in fin, C. de fundis priua,ô6 Èm-phi,ïi,xi,Ita^ quicquid utilitatis pratter earn obligationem,qua domino diredo obftridus eft Emphiteuta,ex fundo cxiftat,id tanquam in fuo folo na-tum fibi ufurpare iure cenfetur, ac proinde etiam uendicare thefaurum in fundo ipfi ad colendum dato inuentum tani^ rem fuam poteft. Nam compe titEmphiteutæ adioinrem etiam aduerfus cum,aquoinEmphiceufinda-tus eft fundus.l.unic.in fi.ff.fi ager uedig.uel Emphiteu.peta.MuIto magis igitur uidetur rem in fundo Emphireuticoinuentam uendicare pofle. Item uidetur dominus utilis diredo pratferendus,cumalius quifpiam thefaurum in agro Emphiteutico inueniat,cxêplo procuratoris,qui guisdireda habeat
-ocr page 176-'s» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVM« CIVILIS, METHODVS
adionc ex ftipuhuone fua, tarnen dominus, cui tantum iftilis adfio per eins ftipulationon quacfitaeft,ei prxfcrtiir,iuxJ4n caufxjn fi.ff.de procu.Eadc fationeSCiUi,qui bona fide. Si cum tit. præfchpfit funidum,thefaurus in eo inuentus ludetur conccdcndus,Slt; non domino diredo. Nam cum06 fundus itapracfcriptus iprsefcriptore uendicari pofsitj. fi quisemptiones ,inprin« C.dc pr^fcrip.xxx.an.planum eft cum mediam partemthefauri in fundo prg fcripto ab alio inuenti pctere polie iuxta ca^quç iam df utili domino diximus. Si uero abfqj tiuquis præferipfit fundum,is etiamfi xxx. annorum prgferipti-one cum teneat, tarnenfi dominus fundi forte præripût iJIwhefaurum,non poteft cum præferiptorrepetere,quia nee fundum u«ndicare pollet,fi â pof-feffone decidiffet.d.l.fi quis empt.Cactertim cxiji*int hoc loco a alias quçdâ queftioncs,fcilicet,an ulufiruduarius,hypothecarius,maritus pófsint uendica Hypöffcf« re inuentum in fundo ipfis in ufumfi*u^um,auc hypothccam,aut ufum dato, tamp;res immo Si communis eff opinio,quôd non pofsint,iux. 1. fi/s qui in alieno -ÿ- quàd fi Utii detain feruus.36 ^fin.ff.deacq.rer,dom.061.diuortio.^ffindiitn,ff.foUit.matriJdc fignui, iudicandum eft defimilib.quæftionib.Adtotamautcmtradationem huiuf-modi acquftendires peculiariterpertinet drah Codicis,j}e Thefauris,Ub,x,
DE CAPTI VIT'ATE. .
Cap. XXIX.
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVHHARIVW. •
». nbsp;nbsp;Captum legitimo hello fit capientium,
slt; Chriftianus Chriftianum captum non redlgit in feruiturtm« 1. De bellolegitimo. 4. Beilinon IcgiiimiuiSjlatrociniumeft» S. Bellam legititnum quod fit,oftcndunt Canones. ^^
E G V L A eft,id quod captum eft legitimo hello, fit capienti- « um,arg.l.poftliminium,in prin.ff.de capt.06 poftli.rcuerf.Nccg ueteri quieiem iure homo liber cxcip«ur,ut non protinus fia tea pientis.l.fi quis pro redemptione, ^i, C.de donat. Sed rehgio-ne pietatis Chriftianat hoc obfcruat,utfi Chriftianus cumChri » ftianogeratbellum,c^ti'non redigantur in feruitutem, autuendantur iuxr. Bar.cir.I.hoftes,in fi.ff.de capti.ôô poftl.reucr.Sccus fit cum (Bhriftianus ge tit bellum cum Erhnico.Nam turn iux.regulam, 06 homines Si res fiunt capi entium,fiue mobiles fint,fiue immobiles.Qiiamuis hoc quoep cautum eft de , bello, quod inter genres, quae Romanum imperium agnofcimt, geritur,ut res tantum mobiles fiant capientium,ô6 Öueis arbitrio militib.aflïgnent pro Cuiufuismerito,immobiles uerö immediate cedant fifco,Cenfentur enim ta-les genres communis imperq ciues. At hoc etiam ueteribus placuit, ut in ci-uilitois diflênfionibus capti,non amitterent ingenuitatem. 1. fi quis ingenu-am,^in ciuilibus.ff.de capt.ó6poftli.reuer.Iracgperfonac bello inter genres imperif Orto captae, non fiunt hoftium, fed res,ncut indicauimus,intermili-tes,06fifcum diftribuuntur,iux.Bar.cirJ.fi quid in belIo. ff.de capt.06 poftli. rcuerl.Cæterùmquæ illegitimo bellocapiuntur,non fiunt capientium,Na talis uisnon bellum,fed latrocinium eft,quodlt;iulloiurefubftftit.ltacç capti 4 âlatronibusnon fiunt lerui.l.hoftes.ff.de capt.06 poftli.reuerfC^iod autem bellumfitlegitimum Si Chriftianislicitum,oftendunt Canones xxhj.q.ij. 06 ƒ Bart.cir.I.exhoc iurc.ff.de iuft.06 iur.
DE NA TIVITATE
Gap. XXX.
SVMMARIVM,
Nataex noftrisanimantibusnoftraftunt.
*• 3« f.
Maternon paterindominionatorumconfideretur.
Partusfcquiturcondirionêmatris. 4- Fatusaninjantiühaherilocofrufllua, Ancill» partum in fru du non effe, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRE
-ocr page 177-PER D. CONRAD. LAG VM. P A R S 11. nbsp;. pj
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gentiumÔlt;^ea,q«ænobis ex animantibusnoftrisna-
fcuntur, noftra fiunt. h i8em Pomponius -^ idem feribit. ff.de ^^^ uend. Ne^ intereft,an exrationali,utexferua,uel irratio-nah',ut éx uacca,quid nobis natum fit .N am idem i us de utiocg. generc ^imanrium4.partum.C.de rei uendi. Qjiare nihil am biguitatis eft in hoc modp acquirendi,nifi forte quis dubitet, an ex fexufœ* mineo folùm,non eriam exmaftulis nobis putentur nafei animantia, ut cum mus equus meam equSm prägnantem fecerit, quaeras utri fœtus cedere de-a beat/Verum indubitati iuris eft, quod in confiderando dominio natorum, 3 non pater,fed mater refpiciatur. Nam ficut in rationahbus animantibus partus feqUituÆondittonêm matris, «a 5C in irrationalibus eins fit fœtus, cuius eftmater,iuxtâiam alkgâtasîLPorrô id queri inhoemodo poteft,cuinam ce datfœtus,fi côntingat, utàliquis uaccam prægnantem à non domino cmat, ’ 8e pofte a fœtu iam edito, dominus u5ccam tanquam inique fibi fubdudam, 4 amp;nbsp;fe inuito à non dtimide uenditam cura fœtu répétât. lureconfultusin l.bo næ fidei^’fin.ff.de.aeq.rer.doraf.Refpondet, fibi uideri, ut fœtus iUi cedar, qui uaccara bona fi^e çmit,ac pofsidet,propterea quôd amp;nbsp;fœtus animantium habeantur ïoeo frtfdûum,Prbmde cura aliarum rCrum fruiftits cedant bonæ j fidei fucceflbribus, non elff foetum ex bruto editum ipfï eripiendum, fecus autemfit in ancijr^,4r|u, abfurdu^m enira uidetur hominem in frudru effe. Homo in f « cura omnes frucTu^ rerum, hórninfi graria comparant nacura.Lin pecudum? ^ »®’* '1^» ff.deufuris. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;—i
D E A C.Æ V V1 O N E Cap. XXXL. -
^ SVMMARIVM.
I, nbsp;nbsp;AUuuio quid fit.
i. QuodpaulatimnoftTofoloadiiciturjnoftrumcfteccnfetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
». Paulatimadiiecrequitifit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
4. nbsp;nbsp;nbsp;Vpiriresdicunturquaydoinuicemcohafrcnt.
5. nbsp;nbsp;nbsp;Vfufruffuartus.hyporhccariusquafi dominium infundohabent, ö. TiberiadistraftatusBartoli.
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I^VV lOeft terrae perimpetum aquae adterram noncuidens f^Jluuto ^^,'^
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aggrcfsio.Vndlt;*regul.eft:quodpaulatimnoftro foloadqcitur, cenfetur.l.adeô’^præterea.ff.deacq.rer.do.Pau-latimautemadijcidicitur, cdminteUigere non poftumus, quan-rum quoep temporis memento accedat. Si enim uis fluminis ma-gnam aliquam pattern aheno praedio dçtrahat, 8C meo appellat, manet altcri-us.l.itemfi fundi^'hinc.ff.de ufuffu. Si tarnen pars de tuo fundo ablata accre^ fcat meo,ita ut etiam arbores in meum fundum radices agere cœperintfadeo que meus fundus cum parte tui fundi faff us fit contiguus,priufquameam ri- nbsp;nbsp;• bi uendicares,tum acquifiuifleme earn partem non dubitatur. 1. adeô -^ pla-nê.ff.de acqui.rer. do. Nihil uerô impedit lus alluuionis, fine terram puram, aut Iapidibusmixtam,autetiam ligna, argentum, uel aurum,autpecuniam parit er cum terra noftrofun^Fo fiumcnadq'ciat,modôficadijciat, utfimul cu 4 terrauniatur.I.in rc^utem quaecuncg.ff.dereiuendic.Vniriuerorcsdicun-tur,quando inuicem cohærent. Namfi quidper flumen,itainfundumno-ftrumproijcitur,ut terra: non cohærcat,tum non nobis propter alluuionem, fed occupanti conceditur,quia nullius eft. Nam id fol urn fundi eft,quod intra fe tenet affixum.l.fundi,inprin.ff.dc affio.empt.8C uend.Atœ hoc modo acquiri direff o domino,quod per alluuione eiusfundo adieff û eft, nulls eft dubium,fed an id eodem modifiât illou?, qui quafi dominift in fundo habet,
5 ficut ufufruff uarius,hypothecarius,quæri poteft. Et uidetur quidem, quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* codera modo acquffant. Sicut enim illi,cui niida proprietas fundi pignori da
-ocr page 178-94 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRlî CIVILIS METHODVS
ta eft,u(Lxfi-udus,quipofteaaccrefcitfceditJtaenam Rmd^ inhypotheeam ■ dato cedit,fi quidper aUniiioncm ci aSijciaturJ. fi conLienent-^'’fi mida.æde pignora.ad.ö^ de pig.tfi fondus,in prin* V fiifriiduarius autem ideo acqui-nt,quia quodper aUuinonc fundo accrefcit,fimile fitei,cui accefsit.hü egogt; idcm.fF.de publi.in rem adjtaeç ufufruduarius cum habeat quiequid ex fun do proucnit,uidetur Ô^hoc quoq? ei conccdendiim, ut ex eo quod fundo ac-creuit,frudum capiat.8C hoe uetenb.placuifle Celfus teftaturJutem fundi, ^ctfi mctalla,ff,dc ufufru.Et arg.hums iuris in ufufritfluano, idem permit« emphiteutæ quidam contedunt, iux. Spende locato •$» nunc aliqua.uerExiij, An uero älluuioprofit hæredi, uel Icgatario, uide notatacirl I, Julianus ^ G' Titius,de adio,empti SC uen.Præterea hoc loco dicendum efleftle infula in flumine nata ,cui ea cedat, æ alueo à flumine relief o,cuius agro is accédât, Sed quia nimislongumefletifta omnia in co nipcdi urn annonire,maloutea difeentes pctant à Bar,Nam is hæc omiTia in traÂatu,cui fecit titulum,Tibe- * riadis,dïligentifsimê complexus eft. Et continet pUrraep huiufmodi peculia na tituIusCod.de Alluuionib. 8ó paludib, ac pafcuisadaïm ftatdh translatis,
•DE SPECIFICATION’e.
Cap, XX XIL..
«. nbsp;nbsp;Homines improuidi alioruni m ater ia f»pcutuntur prôfu JU
». DiftindionecafuumquxrendaeftxquitaSï,
4. Adio in faftumcompetit domino maten».
AE P E accidcre folct,ut homines improuidi aliorum materia * utantur pr^fua,amp;: per errorem ex ea ^quid faciât, aut fieri per alios curent,quoddiflblui,ut materia mis dominis reddatur, cigt; tra ipforum iaduram non queat, QiiJpropter uariè interuete-resdifputatum eft,utri redius fpecies per errorem materiæ con ^ t fedaattribueretur, Alijnancpcontenderuntilli relinquendaijjeflemateri-am,quiexeafeciffet,quodantca nulliusfuerit,ncmpeipeciem, uticyphum SOfbui ex ex alieno argentotalq quia fine materia nihil pofsit effici,magis confentane-«üeno ar^en umiuri ccnmerunt,utilli fpecies cederet,cui us materia fuiflet.Sededm neu to. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trorum ratio fans probaretur^diftindionecafuumqutefita eft æquuas, icili' ? cet,fi fadafpeciespofsitreduci ad rudern Riateriam,tunc iureillum,cuiusfu eritmateria,camrepetere,acfi ita uid»atur,falt;ftam exea fpeciêfibipofte Icr-uare. Si ueró fada fpecies non pofsit reduci ad rudern materiam,tum gquum uiderT,ut quod ex aliéna materia fadum fit,cedat fadori, maxime, fi bona fi-• nbsp;nbsp;de aliéna materia ufusuideatur,competit autem in hoc cafi domino materie 4 adio infadum,nempe ut materia æftimetur,amp; ipfi compenfctur.l.in rem ^ itemquaecunque.fF.de rei tiend. Siucró quis malafide ex aliéna materia ali-quid fecifîè deprehenderetur,placuit ut is oper^n ÔC fumptus,quos in confi cienda fpeciefeciftèt, perderet,ac ipfafpecies dominomateriæcederet.I-dem obferuatur,fi plures fimul ex aliéna materia aliquid facerent,quippe fo-lis illis,qui ignorantes alienamateria utuntur,fuccurritur:qui uerófcientes ? exalicnamateriaaliquid confiant, amittuntoperam ÓCimpenfas,I,deeo^ cum quis.fF.ad exhibendum. Si quis autem conuincitur,quód materiam quo que furripuerit,in eum furti datur adio, 1, adeó -^ cum quis.lF.de acquit.re- ^ rumdomin,
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE ACCESSrONEgt;
Cap, XXXIIL
f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVM-
-ocr page 179-PER D. CONRAE^ LAGVM, PARS IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9f
SVMMABIVM.
». Lignum alienum in fuum atdificium conicftum acquiritur.
*. Tria effe genera corporum.
3. nbsp;nbsp;nbsp;Accefforium fequiturprincipalc.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Gemmæ auro cedunt, amp;nbsp;aurum cedit gemmis«
j. Pidura in muro alterius cui cedat.
tf.
7«
Accefsio fraudulcn|a non gignitius.
Prüfer iptionisius malarfideipofiefTorcmnonadiuuat»
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ a’cqiïirunturfpccificatione,q«andoad confti tuendam fped ufqrpïntur,u£cüm lignum alienum in tuum ædifîciumeon-ifo's« Acccfllbiic acquiruntur,quandoornatus, autfplcndoris c3ufaalijs*adhibitx funt, Vtautemhuiufmodi ratio expeditior lit, uerba Pomponij ex L rerum mijftura. fE de ufucap. non piget afenbere. * Tria,inquit,funt genervorporum:Vnum,quod continetur uno fpiritu, 0lt;C Græcè «t'a/x’vcp.i.unuum uocatur,uthomo,lignum,lapis,8C fimilia, Alter urn, quodexcontingentibus le,ideft,expluribus inter fecohærentibusconftat, quod fft/rÿg/xèva//.i,Â)nnexum uocatur,ut ædificium , nauis,arm^iumtTerti-um,quod ex diftantibus dr«ftat,ur corpora plura non fol uta,fed uni nomint fubieda,ueluti pop^ilus,legio,grex, lam uide fi quares primigeneris fuerit alicui natural reiuenuftatisgratiade alieno adieda,iure accelsionis nobis ce ^dit^ßeut alias acccftbriumfequiturprincipale.c^acceflbrium.extr^de regain-'^ risin fexto.Sic gemmæ auro ornatus caulainclufat cedunt auro, SC c diuerfo aurum cedit gemmis, fiornatus caufaillis adhibitum eft, L etfi non funt?^ perueniamus ♦ IE dW^iro amp;nbsp;arg.leg. Idem iuristft in rebus fecundi generis, ut pidura in mur.um alterius compofita. Tertq generis res,ut funt oues gre-gi adiedfæ non cedunt polielloribus ratio ne accedionis. Nam harumfacilis eftleparatioJ.rerum mijtura. ^quid ergo,fEde ufucap,Catter0m8lt;inh5c modo uidendum eft,ut alienæ res bona fide noftris Illijciantur.Namfraudu-lentaaccelsio non pofeft Robis ius accefsionis gignere,ficut nee prçferiptio nis ius malæ fidei pofleflorem adiuuat.
ID*E CONFVSIONE ET COM mixtioMc. Cap. XXXIHE
SVHMARIVM.
' ». Confundi res,8^ commifceri quid fit.
*. Mulfum ex uino amp;nbsp;mellccommitto fieri.
j. Gammifccnturmetallaamp;frumentum.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Dominorum uoluntatemixtiofadamartetdominis.
r. nbsp;nbsp;Aftiocommuni diuidundodatur pro rebus confufis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
»!. nbsp;nbsp;Bonam fidem requiri in confufionc amp;nbsp;commixtionc.
7, nbsp;nbsp;nbsp;Adione ad exhibendum tenetur, qui feiens alienam rem fuis mifeuerit.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Nummi alienimixti reliquat pecuniar retineantur.
p. Adionefafti conueniturqui alicnos nummosdedinnonqui eosinfolutum acceperit. •
0 N F V N D Idicuntur,quæ mixta mutant fpeciem,utuinum cummelle mixtum non polîünt fcparari,ut unumquodep fuæ re ^ ftituaturfpeciei, fedfitex illisfimulnouafpecies,nempemuF fum. Commifceri autem dicuntur,quæ mixta non mutant ipeeP ___em,ut funtmetalla,frumentum. Namharum Ipecies commixtæ leparari facile poftunt. Proinde quamuis inter confiifionemamp;Tcommixtio-nem magna fit fimilitudo,tamen diuerfafunt acquiredi perhosmodosiura, 4 In rebus confufis hoc obferuatur,quôd fi dominorum uoluntatemifceantur, turn id,quod ex confufionc factum eft,raanet dominis commune,neep poteft
-ocr page 180-,lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
quifquam eoruminde rcpetere fuam/peciem, fed detur cgmtnunt diuidirn-doaÄo,ita,utcuicßfua porno,noniuafpedesde commun!reddatur.Idem ^ obferuatur in fortuitö confofisJ» idem Pomponius. ^ i, ff^de rei uen. Si q uis uerö incautusS^bonafide alienam materiam nefcientedomino cumluacö-£uderit,tum iure fpecificationisconfufum cedit conf^fon, ut (uprä de fpcci-ficajn commixtis diuerfum fir.Siuc enim domtnorum uoluntate,auc fortuitö res mifceantur, commixtum non fit commune, fed fingulis dominis datur adiofuæ rei uendicandat,quiamixtarumfpecies fepsftaripofrunt,utfi ex cu-pro meo,ó^ argento tuo aliqua confletur fpecies, non erit ca noftra commu-nis,quiafeparariargentumacupropoteftj. lacus» ^Jin.fEdé acq.re,do,ÓCl, idem Pomponius» ^ fed plumbum»^ I, adeô» ^ cum quis ex ali?na.ff»eo» Vt autem quis hoc iuregaudeat,in qualibet confuffoneamp; comrriixtione requi- ^ rirur bonafides»Namfiquisfeiensalienam remfuismilcuerit*tcnetur adio- ^ ne ad cxhibcndumj.de eo» ^fi quis» ff» adexhibendum»Et ficut ibi dicit glo» poteft etiam condidione furtiua conueniri» Verum conj rarium deciditur in i,fi alieni»ff,de folutio.Sf hberacNam ibi permittitur,ut li cui infbl utionem debiti dentwr alieni nummi,amp; poft ca per eum,qui in folutum eosaccepit,il- 3 iisfic admifceantur reliquat pecuniae,ut difcemi nequeanf, alienos nummos retincat,glo.ibidem refpondet,quód hoefit fpedale in pecuraa,iux»l»fingu-laria»fEfi cert»pet»óf contendit ideo alienam pecuniam çÆditori folutam ce-dere,quiapro debito earn nefciens alienam eflè acceperit » Ita$ conuenien- 9 dum eum adione fadi,qui alienos nummos dederit, 0lt; non, qui eosin folutum acceperit»
DE Aamp;DIFTCATION/.
Cap» XXXV, *
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVMMARIVM.
*’ Nulli fua cemeriras alterius damno proficerc debet.'
’. Qyat funt u cl bona uÏl malafide a lien o folo affixaTceduntfoIo«
9« Aedificia fpacio x v, pedum à publids horreis non remota deftrum Ja#
4. Aedificiü quandoccdatfolo. f. Coduftor domus impenfasrepetere poteft. ^, Aediftcantiin alienonon daturadiorcpetendorumfumptuiim.
7. Adio in duplum contraardificantem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
*« lurare in litem dominus materiç poteft. •
Atiificiuce ditfolo, AeJificMS
IT quoephominum temeritate, ut nonnunquam in alieno fblo, ponâtfua ædificia,itacç ne cui fuatemeritas alterifts damno pro ^ ficiat,tradita eft in hunc cafi»n hec à legibus IurisreguIa:Ea quç funt uel bona uel mala ft^e alieno folo affixa,ccduntfolo.I»adeö* ^cö in fuo» ff»de acq»re»do»Patit ant hæc régula uarias except! ones?Nam cûm in loco,qui priuatis ufibus interdidus eft,ardificium ponit, b locttftcr» ut fn loco facro, aut publico, non cedit folo, fed leges dirui id iubent.I.fidei commifla»^»fi quisillicito.fF.de Iegatisiij»8C ne quis in publico. I» i» Vndeó^ j aedificiafpacioxv»pedum àpublicishorreisnon remotadeftruuntur, autan nuapenfione illis impofitafifco applicantur.C.de aedifieqs priuatis»!» Meuia na.ff.ne quid in loco publico .Lij. $»fiquis»Itenflion cedit folo acdificium,cü 4 non eft itaafFixumilli,ut inde amoueri finemagno incommodo pofsit» I. Ti tius.fF.de acquiren.rerum domin.Só l.granaria.fï.dc adio.empt» Item fi aedi-ficium ab Emphiteuta infolo Emphiteutico pofitumeft:Paulus dccaftro circa l.feruitutespraediorum.fF.deferuitut» dicit diftinguendum cfte,quód fi' poflit remoueri,tum non cedat folo,iuxta 1»T itius. ff.de acquirendo rerum dominio» Si autem non poflit remoueri,tum cedat domino foli, modö foluat
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;expenfas,quas fecerit Emphiteuta.in ufibus feudorum » tituL hic finiturlex,
^'V afallus. Idem ius habent 8C alij,qui utile habent foli dominium, ut V fu-fruduarius coIonus.l.SedóÜfi quis.in principio.ff. de ufufrudu.ö^ I, fed ad-
de
-ocr page 181-PER D. CONRAD. L A G V M. PARS lî. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97
^ de. ^Si inqinIini«,Prærereaô6 conduflorrepetere poreft nnpenfas, G quas in facienda domo condudafecit.l, habîtator» SC ibi Bartolusderei uendica, Qiiod iierô dcrepetinoneimpenfariim dixt, deeointelligendumeftjqui bona fide in alieno folo xdificauntj«fin antem, ^iure penta.ff.de rei uendic, 6 Addit âC ibi BartoI. 1^ am fi quis mala fide, SC feiens, in alieno folo aedifica-iut,tura ædificatum cedit.folo, nec datur ei adio repetendorum fumptuum» Êtenim tab's fua uoluntate abenafle fuam materiam uidetur. Itaque nec rei uendicatio illi competft,quia res alfenata, non poteft uendicari.I.fî is contra quem.C.dc aedifietjs priuatis. Sedbæede ædificijs ex fua materia in alieno folo pofi tis:uidendunniunc eft,quid iuris habeat is j qui ex aliéna materia in 7 fuo iolo alitpiid ædificêt. Ladeo. ^ cûm in fuo. ff. de acquiren.rcr.domin.6C de tigno iniundo, 1. i. Darrt domino materiæ in tali cafu action cm aduerfus îcdificantemibduplurn. Nam ne fi domino reddendafitfuamateria,ædifî-cia diruantur,aut deformentur,placiÂt ut materia aliéna in ædificium conie-da,nô uendicctur,çriâfi iciens quis aliéna materia ufus lit .Itaep tolerabilius 8 quoque elle uidetpr,ut dominus materiæ iuret in litem, hoc efl:,præftito iu-ramentoprofiteatur,quanta pecunia materia furrepta carere nolit, ut con-’ demnatio eius,quftcmerè ufus eft aliéna materia,procédât ad intcrefic. 1. qui ’ reftituere. ^’ ffucr0.ff.de rA' uend.SC de acquir.poffl.uniuerfis.Quód fido-ïnino,cui furrepta^ümatenaud minus placeat,poterit induplumagere,ÔC pœnæ loco duplej^prccium materia: ab ædificatorepoftulare, l.i. in fin .ff» ■ de tig« iniund«
DE .CVLTVRA ET SATIONE,
Caput XXXV.I.
• SVMMARIVM.
1. nbsp;nbsp;nbsp;Semen autpläntainalteriusfolum co niedfa, eins fit,cuius eft folum.
2. nbsp;nbsp;nbsp;Eius manet arbor.qaieamplantauit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• }. nbsp;nbsp;In rem prçfentemuenfreuicinus poteft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
4. Inapenfçreddantur ali^um agrum bona fideco1enti.
j. nbsp;nbsp;Mala fide alienum agrum colens.perdit operam amp;nbsp;oleum/ 6, Paupertatisrefpeftushabendus.
•
IG V T ædificium cedit fôlo,itafenien,aut planta in akerius fo lUm conieda,eius fit^cuius eft folum,maxime fifemen,aut plan ta radices egerirtt. Namfi radices nondumegerint, domino le-minis ÔC plantac datuiyus repetendi.l.adeo, ^fi alienum.ff. de ac qui.rer.dom.Qiiod autem de radicibus diximus, ita accipiendu
2 eft,utfi arbor agat radices in uicinifuitdo,SC tarnen ftipespofitafit in eiusfo lo,qui earn plantauit,tum nuliapars eius cedat uïcino, nifi appareat arborem non pofte ali,fi non radices in fundum uicini extendat. Donec enim noc no eft in confpicuo,eius manet arbor, qui earn plantauittnec licet quidem uici-Jnorefcinderealienæ arboris radices, nifi priusiddenunciet,utinremprae-fentem uicinusuenire poirit,atcp explorare, ex quibus radicibus arbor maxi mê alatur.l. fi plures. ^final«ff.arbor.furt.cacfar.Cçterûm ÔC alia eft régula in boe modo acquirendi. N am cûm pofsit euenire, ut quis citra omnem fraude 4 in alienum fundum fuum immittat lemen,auc plantam,æquum uidetur, ut ta li calu reddantur impenfae, illi qui alienum agrum bona fide colit,ac confe-uit.l.qua rationc,in prin.ff.de acqm'r.rer.do.Si ueró quis deprehendatur, cp 5 mala fide alienum agrum coluerit, perdit ( quoddicitur) operamÓf oleum, tanquam is,qui fua fponte rem alienauit.Necç tarnen omnes impenfas bonæ ’S fidei cultor femper repetere ppteft, Nam fi dominus fundi fbrtê tam pauper fit,utfiimpenfasreddcrecogatur,laribus,auirisqüefcpulchris , hoe eft, re bus propter maiorum fplendorem charifsimis illi carendum fit,turn fufficit,fi
-ocr page 182-pS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRES CIVILIS ME^THODVS
rcddat necefTarias Slt;utilesimpenfas,^ permittat, ut ea qua praeter neceÖita tem in colendo fundo fa(?lafint,tolIantur.Lin fundoÆde rei uendica.
Gap» XXX VIL
SVMMARIVM. •
t. Nuda traditio non transfert dotninium. z. Caufaiuftatraditionêprarcedat.
^ Traditio eft modus acquirendiproprius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
4. nbsp;nbsp;nbsp;Traditioomnibuscontraflibusinterueniredebet.
j. Coniradibus res fiunt tantum debitæ,fed traditione fiant ooftrx. ó. Contradus traditioneuaUdanturamp;perficiuntur. « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ 7. Propriètraditquiremfuaminalteriuspoteftatcn^confert,
8. nbsp;nbsp;nbsp;Resuendita loco pignoris tencripoteft. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^ 9. Resemptanonintcruenientepreciotradipoteft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«2gt;j »a. Manu apprehenfaerestraduntur. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f *». Resincorporalcsperpatientiamtradi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•’ nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ »«. Traditionem fine caufa uera autputatiua non cfTeualidam. nbsp;nbsp;* IJ. Donatioquibusperfonisnegetur,
VNQ,V AM nuda traditio transfert dominium, fèdita,fi'uen a ditio,aut aliqua iufta caufa prçceflèrtt* propter quam traditiofe* * queretur Jmunquam« IL de acquit, return domin, Mirari igitur quis poiïcr,qui fiat,quód traditio infermodo^acquirendi return domintaponatur,lèd fi quisrempropius conuderabif,intelliget J null unieflèmodumacquircndidominiafçr urn,autmagisuulgaturn,autiuri gentium magis proprium^ I^aró etenim accidit, ut tes depttae occupe ntur autcafuinueniantur^autAlluuione adijciantur,autpr^erincautamufur-pationem aJienentur, Nam poftquam homines iuris confenfu,^ utihtatis ciammunione fociati funt, tes neceflâtiac ultrô citro^ uendendo,emendocp ferècommunicantur, Sgd in omnibus ter urn transferendarum contradlibus ad dominium confc uendum,neceflê eft, ut intcr^eniat traditio,Nam con- 4 tradibusresfiunttantumdebitac,fedtraditione fiuntnoftrae,Neepenimres s emptaintuodominio eft,nifitradatur,Iicetratione emptionisfit tibidébita, Qiiare redê quidam dicunt contradus ualidari traditione, Qjwd enim con- ^ trad^ibusagitur,iftudtraditione perficitur, Vnj^efadfumquoque exiftimo, utuetereslureconfultitraditionem,ó6 non cótradlus inter modos acquiren di return dominiaponerent, Com igitur traditio fola tes per contradhisdebf tastransferat,nemonon uidethunc modern eflè uulgatifTimum^quippe 0-mnibus contradlibus communem, amp;nbsp;iuri naturae proximum,quia nihil tam uidetur alteri ab altero concedi, quarrt quod quifejj fua manu, aut ceflione,in alteriuspoteftatem confert.Porrö proprie tradere dicitut, qui rem corpora- ^ Propria fra lem,a fuam dandó,in alterius dominiû transfert, Impropriè, quiimaginaria ditio. • nbsp;nbsp;quadam fuarum poflèffionum traditione corammagiftratu folennitate ufita Improprim. ta féal ten fundum,aut prædium fuum cedere reftatur, Sp,dcem,ôf uen, ^i. uer,tradere, Vt iierô ualeactraditio praeter caufam obligationis, necelîe eft, ut is,qui tradit,rei fit dominus,ôC inre Uendita,boc fingulare eft, ut dominium ei us non transferatut,nifi precium numeratum fit,quia Joco pignons res * uendita,ôdnonfolutateneri poteft. I, Iulianus, ƒ» offerri,ff,deadi,empt,ôd uend, Hoc tarnen eatenusfit,quatenusuenditor non fuerit fteutusfidem cmptoris,ut ukrô remuenditam ilb tradat, fretus eius integritatein foluen-do promiftbprecio, Importunaenim uideturdiligentia,eorumfidemuel-1e uinculisalligare,qui ultrô fibi fidem habeant,Jcg, procuratores, ^ pcnul, ff, de tribu, aeî; Item potefttes empta non mteruenienteprecio tradi,fi!. ^
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;commiftc»ria.i,ea conditione uendica fit,ut fi ad conftitutum diem non foluat precium, res pro no n uendita habeatur. Qiiämuis enim in hoc cafu non fo-luto cre tes uendita emptori tradatur,tamenquiafolutio æris ex l.cômiffbria 9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. dilata
1
-ocr page 183-PER. D. CONRAD. LAGZM. PARS IL ' nbsp;«^^^
ddata cd,pro non yadita habetur, 5nm ad conftitutum diem no foluitur pre ic» ciuin.Lcommdïbn'æ, C.depacl. inter ciftpt.amp;T ucn, Porró, quiaeasdemuni res al ijs tradere uidemur,quasmanuapprehendimus, manifeftuin elt res in-corporales,ut funt feruitutes,per traditionem non poffè acquiriJ.fer uis qui, „ $’incorporaIes.fF,dea^q.rer,do.Ettamenquiarcs incorporales nunchis, ^„j^forpo nunc ilhs cedunt,uident tradi polïè,fï nó manu, tn taciturnitaté Stf patientia ^^j^^ quorn» noftra, Vnde tritum eft illud VJp.quód res incorporales per patïentiam tra- ^^tradun» dantur.tfiego.^’fecunÉo.ff.depubl.inremad. Vtfiquisfortepanatura-f^f^ qu;e ducfumper hortum fuum duo,turn eius patientiaferuitus aquæ per hor ' lt;um eiusducendac conftituiturj.i. ^fi.lEde feruit. ruft. praed.Nam in tal tb. cafibus paxiÆtia loep tfaditionis habetur,id^ accurate obferuandum eft di- , fcentibus,ut fciant hoc fol^modo iurilgentium,res incorporales.i.iurain re u bus acquiri.PdftremófiC hoc annotandumuidetur,qgt; ^uis regulariterea tra ditio uateat,quam caufa uera,aut putaftua præcefsit, fi res à domino tr^d^mr. Traditioßnt tarnen efle quaidam perftmas,in quarum dominio cûm fint res,non tarnen ft caufa nont$ tînt accipt en?ium,ctiamfi tradantur,ut fi pupillus,furiofus,prodigus,maiefta uaUda, tis re us,res fuas quacunep ex caiifa tradat,non transfert ear urn dominium,ied dehis infr.ubi dictndum nobis eft in genere, per quasperibnaslesalienari
1^ polTunt.Hic fufiTiciat,quólt;fóC in hoemodo, ficutin donatione,Sf alijs ciuili- • bus modisalienandt^es fuastalibus perfonisnegetur.
QVltVS MODIS DOMINIA
. nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tcrum iure gentium amittantur,
Cap, XXXVIIJ,
SVMMARIVM.
tt Reshfdetn modisamittuntuTiquibus acquirunfur.
gt;. Legitimimodi amitcpiidi res, pariant exceprionem aduerfus agentemdeiMj rc(uo. ip. •
?• nbsp;nbsp;Vis amp;dolus pariant aftionem aduerfus raptores.
BI S D E M modisresdefinünt elft noftra:,quibusacquiruntur,I, ’^^ quot;’’^^ *• i.in fiii.ff.pro dcreliff,Sicut enim ratione naturali ferae,æ uolu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’’«, c^s,0ógcmm3c fiunt occupantium,itaubi noftram euftodiam euaferint,autamiftxfuerint,ut de domino car urn non conftet, rurfum eodem iure cedunt illis,qui eas confequuntur, aut apprehendunt.I-demiudicandftmeft deahjsmodisacquirendi res iuregentium. Eft igitur ex pedita ratio iuris gentium, ut quitaneat modos acquirendires, idem Sf mo-dos amittendi eas perceptos habcat. Qiioties ueró fit memio modorum a-mittendi iura,accuratê obferuandum elt,ut inteMigantur modi,quibus légitimé à noftro iure cadimus,uel defiftimus. Nam hoc non agitur,ut oftegdan turmodi,quibus per uim,aut dol urn, ius noftrum nobis eripiatur,aut extor-queatur,quotieslegesmodosamittendialicuiusiuris recenfent, Etenimd-• ludcflet utam indicate alieni iuris fubuertendi. Iraqi fic eft iudicandum,q» le gestradantmodos,quib,quisfuaculpa,autignauia, aut cafu fortuito,non ali ena fraude aut uiolentia ius fiflim amittar. At($ eft quidem hoc ideo obferuan
* dum,quód Jegitimi modi amittendi res pariunt exceprionem aduerfus agen-5 tem de iure fuo. Vis ueró Sf dolus pariunt actionem aduerfus eum,qui ius noftrum nobis eripuit.Sed hæc femel atqi obiter in hoc compendio annotaf fe fnffïcut. Porto totahxetraftatiodemodis acquirendi dominia return iure gentium,extat in titulis,quos iam fubijciemus,
Dererumdiuifione. • nbsp;nbsp;nbsp;De acquirendorerum dominio,
De rerumdiuifione,
Inftit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
De rebus corporahb, Öf incorporalib, Q.V1BVS
-ocr page 184-»oe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
Q.VIßVS MOGIS’ POSSESSIO
rerum acquiratur,8^amittatwr»
Cap» XXXIX, SVMMARIVM.
1. nbsp;nbsp;nbsp;Depoffcfsioneingencrcagit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ . a. nbsp;Dominium amp;nbsp;poffefsio fibimutuam acquircndicaufampræbent.
». Legesdiuerfafignificatione uócabulo pofTefsionisytL 4. Naturalispoffcfsioquomodoacquiratur. '
6. nbsp;nbsp;nbsp;Remnoftram fieri,cum accédaiuoluntastradenti».,
7. nbsp;nbsp;nbsp;Vera poffefsio non tantum fafli,fed iuris eft. ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ”
8. nbsp;nbsp;nbsp;Aducrampoffcfsioncm acquirendamquatrequirantur. *
9. nbsp;nbsp;nbsp;Prædo quis fit. »». Soloafpedupolfefsionemadipifci.* II. Traditio incerta non transfert pofteftionem.
«lt; Secundum decrctumiudicis confer!pofrcfsioncn^amp;dominium. *j. Paticntiam pro traditione haben. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
*4. Poftefsio imperiorum, iurifdidionum, amp;dignitatum patientia acquiritur. M. Poffefsïo cumproprietate mifceri non debet? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
»6. Bonæautmaljefidcipofsefsioquaffit. ,•
»7. Iniuftèpofsidcrcquisdicatur.
»8. Contra leges qui mercentur,cnumerantur.
19. nbsp;nbsp;nbsp;luftèpofsiderequisuidcatur. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ». Extra dolumcflcquisuideatur.
an Benignitasiurisergabonafidcaccipientem. at. Terüi improbitas, tj. Inuaforem leges execrant«*rtanquam uiolatorem iuftiti^amp; honeftatis. t4. Vfucapioamp;præfcriptioruntcerta temporumfpacia. •
an Hominum malitiam maioreme(re,quàmutnaturalis xquitatis amoreabin
• iuriaaliorumabftincant.
aS. Poftefsionudoanim^citra corporis apprchcnfiOBcm acquirinonpoteft. az. PoiTefsioan folum animo acquiratur.
aS. Traditio fuppletadumcorporalcm. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
aj. Poffefsiofolo animo retineri poteft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
}o. Qpid différât dominium à poffefsione. »i. Poftefsio quandg amittatur.
jx, Violentus cafus amittendac poffcfsionis.
3» . Locus quando definit in poffefsione efse. quot;... »4. Captus amittitrescumlibertatc. ïn luspoftliminq.
jlt;. Cauere nolens de damnoinfeöo quando amittatpofsefsionem. »7. Ignorantiaquomodoamittamuspofstfsionem.
38, nbsp;nbsp;nbsp;Immobiliumrcrumpofscfsioquomodoamittatur,6fquando.
39. nbsp;nbsp;nbsp;Patientiarcrumincorporaliumpo’fsefsio amittitur,
0Tfiintcaufæacquirendaepoflêfsionts,quotfuntmodiacqui« rendi dominijJ.pofsideri ^ genera poUefsionum. ff.de acquit, poCamp;TghcirJ.quodmeo, fEeo, Præbent enim dominium,Sf poflefsio fibi mutuam acquirendi inuicem caufam,adeó ut diffi * cile fit hxc iura ufcçqüatç feparare.Necobfcurumfit,tefteBar toLquód uariè,^ fæpe à DD.in tradatione itffis poflefsionum erratum fit, atcp erretur, Operæprecium itaeg uidétur facere,qui hæc iura diligenter ex-cutiunt. Ac nos fané, quia uidemus occafiones errorum inde fere in hac ma teria nafci, quod leges alioatque alio loco diuerfa fignificatione uocabulo 5 poffèfsionis utantur, repetitasbic uolumus ,quasfupràpofuimuspoflefsionum différéntias,8lt; figillatimfingularumfpecierum iura, amp;caufasacqui-rendi easexpltcare. Naturalisigiturpoffefsioacquiritur, cum quisrem ani- * mo pofsidendi apprchcndit,amp;talis poflefsio non tameftiuns, quam fach', unde eft,quod eaquoqj corporalisdicitur.Nam in apprehenfione corporali nbsp;nbsp;nbsp;^
confiftit, licet ammo aliquando etiam retineatur, iuxta Bartol, cir,l, i,ff, de acq.
-ocr page 185-per D. CONRAD. LAG VM, P A R S 11. loi
. acq. poC Sed de hiflus poflèfsionis acquit donc non eft magna difccptatio: per fe plana eft ƒ! quts aduertat quomodo à ciuili leparanda fic,aut ilh adiun-gatur. De caqnaentur, qua res non folûm apprehenfione noftra, fed legid-mis ex caufis in noftram poflèlsionem ueniunt. Nam hæc demiïm liera dici-
/ cirurpolïefsio,SCdehae poUêfsioneaccipiendumeft, quodmprin.huius ca, de caufis poflefsionumdiximus, At^ eftquidem obferuandurn,nonfatis ef fc ad hanc pofleflïonen^cquirendam,ex tah aliquacaula quamcuntp rem te nere.Nam uidédumefi, num qmsuacuam reipoflèflionem acccperit,an ue róadaliumeaperrineat. Si uacua fuent, ualet poflelfio ex caufa occupation nis^icuwwlV-e fiunt,q«g terra,marï,coelo^,uel ex hoftibus capimus J,poP fideru ^item fcras.fF.de acéjm'r.rer.domLSiresexaïïquaiufia eau fa nobis de lt;nbsp;bita,ut ex legato,donato,ab aho poffideatur, turn non fufRcitapprehendifiè rem,nifi[tradatur,aut de animopofsidgnus in tradenda ea manifcftis indices conftet. Ncq^enimfatisƒff,haherecaufamrcipofsidendae, mfi accedatuo-luntastradcwtis.I.quDdue’ro. ^’fï.ff. deacq.polf. ut non fiatim resempta m tuapofieffïone efledici poteft, fieam nefcicntc ucnditore ïnuadas, fed ne-7cefieell eamdbitiÿdû Vera enirnpoflefsio non tantum fadi, fed luriseftj, poflefsio quoeß. ÿ'fi.ff.de a«q,po(CQiiamuis fgitur ad acquifitionem pofiefli oms requiratur cor 540 rail's apprehenfi o, tarnen ea no fiifRcit,nißIegidmo ap-prehendatur modo.I/de rraditione.C.de pa^f. Itaip ne pofsidere uidctur,qirf
6 iure famtharitatis atnici fundum ingrediturj.qui iure, ff, de acq.pofi.Prim S tgitur adacquirendam ueram poflcflionem requmcur, ut quis iuftam habeat caufam,^ialis eft Jure gentium occupatio rci,quæ nullius habetur.Et ad tail's rei poneflionemiijon opus eft traditionc^quiïAiacua eft eius pofte Aio, re-quiriturtamen,utanffnopoftïdendi earn occupet.Namhoc fecundum eftin acquirenda poff Tertium eft,ut cum na drus fit caufam acquirendg re^tradici onem eius expetat,fiin älterius fit pofteftione. Atqj id ideö requiritur,ut pt^ gt;nbsp;do habcatur,qui fine uoluntate uendentis rem emptam nadfus eft, nee pofiit dici in-poftcffioncm ueniffe,qin' rem quacunCß ex caufa débita nó accepcrir. l.fi cxftipula.ÓCj.fundi uenditor.ff.de acq.pofT.Neep tarnen ut res tradita ui-deatur,ubic^necefte eft corpore Sdadfu apprehendere pofleifiontm , fedfi rcsfunteiulnAdi,quaeproptermagnitudinemponderismoueri nó poflunt, fufficit,fi tradens amp;nbsp;accipien»,aut a lij ipforum nomine in re præfenti confen «o ferint. Nam SC foIoafpeAu rerum nonnunquam pofteftionem adipilcimur.l, i. ^‘fi iufferim'.fF.de acq.pofftSic qui fundumpoftidere uelit,non opus habet ut omnes glebas circumambulet,f^lfufficit quamlibet partem eius fundi in-troire,dum eamente ac cogitationefit, ut totum fundum ufp ad terminum pofsidere uclit. Sed rurfum, ut maxime fufficiathabere cogitatione conté-ptam poftefïïonem,opustamê cft,utexprcftè conftet,quasres pofTideir ue-
*’ lit,Necßenimta1istraditio(quicquidmeiiurisincofundoeft,tibipromitto) nbsp;nbsp;nbsp;, transfert poftèftîonem.Nam incertam partem tradere 5ó poffidere nemo po- j^^j,7/p ^. teft.I.iij3’incertampartem.óó l.locusccrtus.ff.de acq.poffPræterea nec ac- ^^^^ quiruntpoftcftionem,qui rei feruandæ caufa legator um, damni infed i, aut uentris nomine in pofteftïoiftmmittuntur,autquib.ahas res prodebiro(quê admodumpignorafolent)primodecreto ludicis adiudicantur, Namqui fic mittuntur inpoftcfïïonem,non poftcffionis, fed euftodiæ caufa eas in incer-
« tucuentum tenenr.l.fiquis ante.ff.de acq.polfiSiueróIudcxfecundo decre to alicui adiudicet remprodebito,nancifcitureius pofteftionemSC domini-um.l.fifinita. ^Iulianus:ff.de dam.infe.8C 1. penu. ^fpecies.ff.de acqui. pof. Poftremó acquiritur poftèfTio, cum quisrem fciente,SCpatiente eo,aquo e-am emit,uel aliquo alio accepic titulo, apiid fe detinet, 6C diu tanquam re fua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
’^ ntitur.l.fecunda,C.de acquit. pofte ft’. Nam talis patientia pro traditione ha-betur,ficut fupràde tradit.diximus. Et hoc modo præcipuè acquiritur quad pofteftio 1
-ocr page 186-|O* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVIL IS METHOD, VS
poflefsio rerum incorporaltum, ut ^nt feruitutes* 1, û à te» IE G ferut uend.
Atque hoc modo acquiritur etiam polTcfsio Imperiorum, iurifdidionum, ** Ó^dignitatum^dequibus fupra denire perfonarum^ NequeddFertqui'dem poflefsioficacquifitâàpropnetate, autdominio» Namquandiumcaufatabs poflèfsionis,mala fides non deprehenditur ,tanquamdomïnus plena pofquot; fcfsione utitur, iuxta BartÄ DD. cir. I* quidamin fuo»ff»de cortditionibus» ’• Inftituc.Non tarnen mifceri poflefsio cum propneta^ debet,nam pratter tu- »j raadionum,quae pro ïUiscompetunt, diftinguipollcfsionemàproprictatc tanquamdiuerlaïuraneceflè cft ♦ Nihil eniminterfe çomnijLinc habent,ubf deutraque feparatim agiturj. naturaliter» ^ nihiUommunç^ff^c acquit pof Ncque inufitatum eft,ut in eadem re ahj conapetat-dominium, aln pof-feisio, tpermifceriÆ de acquit» polf Porrô hæc in.generè de pofleisione didafunt,nuncdigrcdiemuradfpecies eiusin quibus uariac oriuntur iuris qua:ftionesdetradcnus8ifaccipientis tide» Sunt autemduæ poflèfsionisfpe Bon« ^dà cies,quarumalteradiciturbonae fidei,alteramalæ^dei, Bonædidei dicirur, lô f°D‘ff^‘^' quæ de bono tit» à non domino per traditionemrei acquilîta eft» Malæ fidei Wlt;/lt; fidti. uerô^quæ clam,aut manifefta ui occupata eft,in re aliéna » Ac licet inter has fpecies magnum fit difcrimen iuris tenendi res, t^men utraquc rem pofsidc-re uidemur, quia corpore 2lt; animo apprehenfa eft » Vjide •dicitur,quödin timma poflefsionis non multum interfit,iuftèquis,aniniuftèpolsideat,t poflidere»^ex contrario» Nequeuerô is tantum iniuljêpoflidercdidtur, »7 qui uiolenta manu aliquem deijcit de poflèflibne fua,aut dolo aliquem indu-cit,ut fuam rem ipfi cedat,uerumctiam qui contra leges mf rcatur»l» quemad 13 modum» C.dc agri»8C cenfitisji.xi. Vt qui emit ab eo,^em fcicbat uendc-re non poflè, ueluti àpupillo fine tutoris autoritäre^» qui à quolibet»ff»dc conrrah,cmpt» Item qui emit res ecclefiafticas » Neque enim iftae inpatrimo Rio noftro eflè, ni fi certis ex caufis poflunt » Auth6ntic»de non alie»aut per-mut.rebusEcclefiaft»oollatio»ij, Et quicunqucah'otitulo nadnsfueritres, quas leges metu priuata:,aut publicx iniuriae prqhibuerunt alienar^de qiu-bus partim infingulis alienationum titulis,partim infràin ca » de dodrina iu risdeobligationc,dicemus» Namibi pcculiari quodam titulo complede-mur omneseas obligationes, quat âlegibus, non priuatorum^iominum uo-luutate proditæ funt,ad coercendam infidiolam diftrahendarum return terne I«/llt;i poffc[, ritatem,amp;perfidiam»luftêautempofsidcreuidctur,nonisfolûm,quibono 19 /»• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;titulo rem àuerodominoconfecutuseft,uerumetiam is,quifpecieprobita-
tis delufus,bona fide rem â non domino«deptus eft»l»bonac fidei»fEdc uerb, figni» Nam 8C extra dolum cfle uidetur,qin probabili errore fadi dudus ali- ^o enarn rem acquifîtam exiftimat, Vt fi cui res à feruo,uel procuratorc tradita eft^uam mandauitillis emendam, Ô^ ipfi earn non cmerunt,ièdfurripuc-• runt»l»quoduuIgô»fF»proempto» luristarnenerror(ucquodexiftimetalienate cum poflè,cui leges earn facultatê denegant)nulh prodeft,ut bona fide poffefsionem recepiffe uideaturJmunquam» ff» de V fucapio.Só de iur.8ó fa-di ignora» 1» iuris ignorantia, Qiiamuis autem poflefsio bona fide acquifi- ^^ ta,non eius fit iuris,cuius ea eft,quam ueri doAini uoluntate nadi fumus,ta men quia benignitasiuris non patitur ,ut is qui bona fide rem à non domino confecutus eft,fuo iure prorfus fraudetur, profped urn ilii eft prudentia ciuili,ac intalem cafum inuentus eft modus, quo fie medentur iniurix leges, ut non enormiter lacdatut, qui bonafide rem accepit, necdominio fuo priuetur,cuiper improbitatcmtertfj,i» non dominâtes fua interuerfà eft, x* Deinde licet malx fidei poflefsio pugnet cum acquitate naturali, amp;f qui ifto iurealiquamreminuadat,eumlegesexecrentur,tanquam uiolatoremiu-xj ftitiaciSChoneftatis, tarnen ne dominia fint incerta perpetuô,8lt; litiumnul-lus effet finis, odio illorum , qui negligunt rcs fuas in temporerepetere, ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confhtu-
-ocr page 187-rßK o. C0NR4D, tAÖVM. PAKS ÎÎ. tqgt; Conflituta Hint cérta temporum fpacuftn quib^fi quis fuumnon poftukt,no i listed ipfefibf dcRiifïc mdeatur» Q^i^ fpkcia tempofurtt pfodiucrfitatcrcrS 24 dida funt, Vfucapio, QC Praeferfptio, de quibiu infra m expheatïone modo-rum acquifcndircsiure duiK dicemus» Neque ucró reprehendi confthum torum turc poteft, qftt tales pofleffiones conftitütis temportbus inualcfcere uoIucrunuSicut enim non omnes beneficio luds, quam à fok habent dartf funam, cauent ne imp ingant, aut inqUincntur, fed quidam ettam fuouitio, aut aliéna culpa contammad, fordesaquaabluerccogunturîltain Repub, 2f enm maior fit hominum malitia,quim ut naturalis cquitatis amore ab iniuria a!iorip»abfttneant, ô^tranquiHitatem ciuikm non intcrturbcnt,neceffe eft iHorum imprQbitat'cmto4erabiIiremcdiocurarc,8C è medio tollere, Atque tea rede didum eft à Iureconfultis,quôd adfummam pofleflionis nihil inter fit,tufte quis, an iniufte poflideat. Cis am utraque uia cônfequimur pofteffto nem rerum, licet alteradiredê,nimirum ex naturali æquitate, altera indtre-^‘^ de proptewncceftiAtcm*’pubIieam,Catteritm pofleftio nudo animo citra cot poris apprehenfionem acquiri no poteftj. Iicer.C, de acquir,S^ retinempof-feC Nee obftant fwic regular ifti cafus,qui in gloftXi« C, cod, enumerantur, ^7 tanquam iU^quibus fob's dga adum corporis poffunt acquiri,Nam ut ad unu loco omnium refp«ndcam, quumpar in illis fit ratio, quamuis certum fit me poffidcre, quod uenUitoremm domo mea deponerc iufterim, etiamfi id ma-^8 nu non attigcrim^ tarnen eftm tab's traditio ret fuppkat adum corporalem, ft quod mco-^ fi uenditorem.ff, cod, non pot eft dici, quÔdfoIô animo ulk 3p polie Aio acquiratur. Retinetur autem pofleftio folo animo. Nam fi quis pc regrè profcdus rendis poflcftionib, aut rebutfnobilibus, 8lt; interim aliquis cas dam,autapcrta Jt occuper, non ob id poflèftïonem amififfc dici poreft, Neque enim qui metu,aut negociorum caufa extra fundum agit,pofte ifione ceflifle uidcri poteft, coin non animo deferendi cas rcliqucrit,l, clam poftiWe re ^quid ad nundinas. ft. de acquiren, pofleftio, Eftigitur expediti Juris 50 quod poflcflio folo anima redneri pofttt : amp;nbsp;pecubaris bate inter dominium Xrpoflefrioncm habeturdifferentia,qu0dhaec ftattm recedit poftquamre-feiuit quisle nolle polTidere, Illud ucró nihilominus retincti poftit, etiamfi quispoftidert nolit, Vt fi quis ca mente abcUi tradat rem, ut poft certS temporis fpaciurn cam r eftituat, tpfe ftatim définit poftidcrc, fed poteft dari à do minorcsanimononpolTidcndijUttamendominium rei apudcum mancat, Vt com Valallusaccipitfeuduma domino, res cedit Vafallo, manente a-pud coflatorem feudi dominio,I,f^quis-^ differentia,If, co, amp;ibi, Bart, Et a-31 mittiturquidemanimo omnispoftcftio,rctinctur^, ctfi quidam de retinen-danaturalipofleffioneperanimi cogitationes dubitent, iuxt, gloif cirej, li 32 cct,C, cod, Practer illamautem uoluntariam ceftionem pofleftionis amsttitur ea quoqUe nonnUnquam uiolento cafu, V t cum inundationc,aut terrg morn res demerguntur aut perduntur.L cum units ƒ♦ ub,ff. de bonis autor, iudi, 3? poflid,dfX uinum-^ item quod mari, ff, de acquit, pofte ft Item définit locus efie in pofteffione noftra, cum rcligiofus effe cœpit, Vt cbm fepulturat,aut abjspqs ufibus fubqcitur, qu^t tab's in pofleffione nullius efle ccnfetur,fupr, 34 dediuif, rcr. Amittit S^ captus ab hoftibus pofteftonem, quia illiqui in aliéna poteftate funt, cumbbertatercsamt'fiftcuidentur,nifi in p's cafibus, in ^f quibus lus Poftliminq eas in ciuitate fuifle tempore captiuitatis fingit,!, qui uniuerfas •^i,SCduab, fcq,ff, eod. Item amittitpoflèftïonem, qui dè damno 3« infeefto caucre noluit,fifecundo decreto ludicis in poflèftïonem mittatur is, ciitdcdamno infedo cauere noluit, fuprainhoc ipfocap,ubi deillis qui in poflèflione funt, ebm non poffideant, diximus, Poftremo amittitur poflef* MO returnmobiliumufucapione, immobilium praefcriptione,ff, de ulucap^ 1. furtum^fundum,Eft autemmipfa amiflionc pofleflionis quidam ctiam
K
-ocr page 188-,e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎTKIS Cl Vît IS .METHOD Vf diffcrcntiaproptcrrenittidnicrfitaîcgn» Rci um mobiliunl ponêâioamfttv nirignorannbuspoflelîbribns, VtfifurripranturJ, rcm, quac,fEcod. Nam j/ quand© id quodpoflîdcmusita perdiderimus, ut ignoramus ubi fitj dcûni-mus pofliderej, fi id quod,fE cod» Scd recipit tarnen tab's ignorantia banc dt ftindrioncmi ut donee fpes fit eiusinquirendie, no annttatur poffeflio.Quia fie perdens, animum pofltdendi rennet,etiamfi nefcit ubi fit res» Rerum im- ^ mobilium poficfiio, non amirtitur, donee ab ea depeyimur, ant fiifpiccmur lurenosdcpeUipofie abeo, qutingrefius fundum noftrum abfennbusno-bi's tenet,!» fi' id*^ fin» ff» eod» Nam ut talium rerum poflèffioacm amififlè ni deamur, necefle cft, nos animo è^ corpore ilh's cxcludi, In his n^nque pr:eei puè locum habet»!» quemadmodum»^ eod» Qina-ignorantes.earum poflèfli onemnonamittimus,Quafiautempoflelïioreriimin^orpor^iumgenerali ^ ter codem modo, nimirum patientia, fi^quafi tradinone dominorum, amitti tur,quo acquiritur,iuxt» reg.quam fuprain prin» de ^miflione dommij pofui mus» Sedquomodofingulaeiuns fpecies, quacqu^fi po4ïefsione tenentur, in ea ede definant, infri de feruitutibus indicabimus.
PER QVAS PERSONAS ^^JOBIS Dominium,Poflèfsio, ScObligaticratquirantur»-Cap» XXXjC» .* SVMMARIVMi
«« Exrranea perfonanthilnobisacquiri. t, Recapi tul a tio de do Ar in a acjjulrfdl.
5. Procuratoresnobisiuremandatiacquirere.
4, Pofitouno contrariorum^lterumcfscinielligendum»
i. A prioreredèfitfemperdenominatio,
L AC VIT huius queflionishoclocofacerementtonem,non ^quot;^^^ pcculiariter humstradationê hi^'pertincre exiftimemus, fed ut difcentes admöncrcm,hanc ex altjs dodrinç Iuris cap.hue efle transfcrcndam,tanquam audamfm, quo lus acquirendi fu — fiuscxpliccturamp;cxtcndatur, Ncque enimmefugit,quódhums luns nocicia, qu« per hanc quteftionem requiritur,inco^nitione luris perfonarum confiftat» Poteftas enim, quæ à Iure ciuili perfonæ datur in per fonam, facit, ut nonmodó per nos,uerumctiarft per alios dominium,poflêflï onem,06 obligationemacquiramus» Nam perextraneampcrfo,nam nihil no « bis acquiri,ccrti luris eft»Itaquc ratio,qua: datnobis lus acquirendiper alios, x ex lure perfonarum requirenda cft»Per liberos igitur,óó feruos, aut per tuto rcs,aut Curatores noftros, quafe acqUiramus,cx defcriptione patrix,dominlt; cae,tucelariæpoteftatisrequircndumeft» Liber uerô homo, aut feruus abc-nus, quibona fide poffidentur, quia donee funt in aliéna poteftate,pro ferui» habentur,ctfi nobis, qui eos bona fide poflid emus, uerè non feruiant, tarnen non dubium cft, per cos nos acquirere, tanquamper feruos noftros,Pcr alie nos autem feruos,in quibus habemus V fumfruefum, aut nudum ufum, quo-modo acquiramus,plenius poteritrefponderi iypfis formis talium ièruitutö, quam hoe loco» Verum, quia in tit» de acquit» poflefs, pafTiiTi quoque fit mentio,quomodoperhaspcrlbnasacquiramus,libuit obiter quoque huius formxSC lurispcraliosacquirendacpoflcfsionishocloco mentionem face-re, ac femel monercin genere,quod in omnibusformis acquirendi dominif, poflefsionis,obligationis,obfcruandum eft» Pratter cas autem perfonas,quç ^ noftrae poteftati Tubieeftae funt,nobis etiam per Procuratores noftros acqui-ritur» Scd id fit rationcalteriuscuiufdam luris, nimirum mandati. Itaque 2C incumufque locum, ubi demandati obligatfone dicendum eft, difFeremtu deacquifitioneper Procuratoremdiccre, Pertinentautem hue adtotam il-Um dodrinam acquircndj,UtuJi, quos nunc fubijciemus,
ff» De acquit
-ocr page 189-tER. D. CONRAD, rAGVM» FAR« lî* »aj,
De acquirenda 6^ amittenda pofl?fsione,
Cod,
De acquirenda amp;f retinendapoflefsione.
Per quas perfon^s nobis acquiritur oblige
Inftit,
Per quas peribnas nobis acquiritur;
Per quas perfonaf obligatio acquiritur*
/APPENDIX.
Obferuandum èft,*quód in fib digeftorum non extet peculiaris tifulrrs,de j^^e^ipfig acquiüfîîTne‘lûris,peraIienasperfonasnoftræ poteftati fubiedas, aut non. f^i^^ff^ Nam tit. quib.de ifta quæUtône agitur uel quàrituf, non de pcculiariforma Juris, fed deqiftîftione,ôô re,in quaque forma çonfîderanda,cradant.Quam-uis autem in Epigraphe horumntulc^um fantinn fiatmentio acquifitionis, 4 tarnen de amiflione^^ûni,utpofitc?ttùo contrariorum,quod cftpotiffimum, S altcrum intdIigendUm fit. Retlè enim à priore femper fit denomination
QyiBvs MODIS REs ‘
at^quira/Vur Jureciuili. n Cap.'XLI.
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVMMARIVM.'
k. Confilium fuumhuius difpofitionis indicat/'
». Prius de modis acquirendi res, quim de èarunlfcruitutibus agendu.m
j. Acqüifitio rei prasceditferuitutem eins.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Quomodofir^’ulæres,aut per uniuerfitatem acquiraniur.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Fidei commifluuff^e duplex; Conucntio feu contra flus traditioneconfirmantur.
Cur hi modi iurisciuilis dicantur.
N Inftituti®nib,non ftatimpoft cniimcrationernmodorufm Tq risgentium,podi quib^acquirunturres luredutli ponuntur* Scdtradatio fcruitutainterifcitur,co, ficutuidetur, confiftojut diinfio rcrLimcorpórahum óf incorporahum declararetiir,antc
- #|^^gt;{?gH quammodi,pcr quos partimacquiruntur res incorporales, fûb 7 ncercntur.QiiodquidcmcoiviIiumütnon reprchendo,ita commodum exi * Itimo, ut prius tradantur modi,quibus tes ipfas acquirimus, quam de ferui-tutib.quæini«cenlàrebusdebentur,autearura dominés agamus. Nam ne conftitui quidem prædiorum feruitus poteft, nificonftet in quarumdomi-nto res fint4.ï,ff.commu. prædior.Itaque redèè atque ordine fieri uidetur,fi modos acquirendi dominia rerum expb'ccitms, antequam ad tralt;ftationcin ferLututuniaccedamus.Qiraniuisenimód inter hos modos fint quidai^,per j quosfcniitutumluraadipiicamur, tamenordinenaturæ, acqüifitio rei prac-ceditferuitutemeius,Ethabebithacc collatio fcruitiitum hoc quoque com-pendij, ad ipfas cognofcendas, ut earum acqüifitio Slt; amiffio euidentior fiat, poftquamearum rerum dominium, quibüs incumbunt, tanquamchtêllg afi no, deel ar at urn fucrit» Hæc ake confilio difpofitionis, nunc ipfam rem aggre 4 dicmür:S unt autem duo quafi genera modorum iuris Ciuilis, quorum altero fingulac rés, altero multac fimul per uniuerfitatem, id eft. Iure ad totam alien j iushacreditatem competenti acqüintntur, Singulas tes àcquirimus, V fucapi ’ one,Præfcriptione, Donationc,cui uelutifpecies fubrjei poterunt legatum, £C fidei cornmiHum, Neqj enim aliud funt, quam teftamentarig quædam do nationes, quib, aliqui^erteftatorem alicui relinqüitur ab hacrede præftan dum. Per fideicommiflum tarnen non folömfingülac res, fed hereditäres re linquuntur JtaCp poteft ca in tertio quafi genere modorum acquirendi poni, « uidclicct,quo nunc fingulæ,nunc per uniuerfitatem res acquirantur. Nam
K »
-ocr page 190-»ö# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS ClV-ItlS M ETHOD VS
eft aKudftdei commiflurn gcncralc,ah'udlpecfale jficutteft.anturtftJnftit.de fidei commifs» hgre, 00 de fingu» reif» per fidef corn, fdid» Per uniuerfita-tem autem aequiruntur resfucceflione ex teftamento, ud ab inteftato» Item arrogationeamp;: adieó-ione bonorum, caufah'benatisferuandæ. Vidcntur 5^ per contradus res acquiri, fed prêter id quôd illi funt lurifgendum, alia eti-am eft eorum ratio, quàm ut inter hos modos referri poffinr. Nam lus eorum 7 ex conuentione exifti^amp;^traditioneconfirmatur* Itaque in obligationibus deinisdiccndieritlocus.Cgterümdicuntur hi modi^flê luris ciuilis,;quos * in hoe capite tradabimus, quiaordinatione ciuili conftitutifunt ad res inter dues ahenandas Slt; acquirendas, fout infingulis modorfi lo'rnWsaudicmus»
DE VSVCAPIONE»-
Ï V M M ƒ RI V M.
t. Vfucapïocingït ponefsionemnedefluat» ,. Vfucjpîopræfidiarîumeftauxî f. Vfucapiocurfitinuenta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* Xlium pefTefsionis.
Vfucapio quid fit. 7. Vfucapiuntur res mobilesjjvafferibunturres immobiles.
9. Adufucapionemquasrçquirantur.
ÿ. Titulus quid amp;nbsp;quomodoaedpienduj.
«o. Ti tul» qpprü iure ufucapjoprocedit. n. Poffcfsio rei requ^ritur adufucapion?, •x. Res furtiuæ aut ui occupât» non ufucapiuntur.
o. Bonafides adufucapion cm requirituramp;qu» ad bon am fi dem requiruntur. •4’ luftus error quando locoutuUhabeatur.
»t. Conditio ipfarum rcrum quandoimpediat ufucapionyft
»6. Res qu» non poftunteftpincommercio noftro,non poffuntufucapi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j »2. Ex contradibusimprobatisnonoriturufucapio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i' «8. Anpof«ntufucapigt;qu»clamuelprecariopofsidjäntur,
»9« Trienniores ufucapiuntur mobiles. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;, »0. ContinuatiopoffefsionisSCtricnniirequiHturadufucapionem;
«. Vfucapio quomodointerrumpatur.
V M ufucapfOGingatpoflèirionê,ne denuatcximbecinitatclu * ris, quo acquifita eft, merito de eaproximè poftillam agitur tan * quampraefidianbauxilio,adquod/'ecurritur,cüminnoftra poP feftione inquietamur, quam bona fide nadi fumu^. Poteft nan-E25OlöS quemultis modis accidere, ut quisrem alienam aliquo errore de reptus tanquamfuam uendat, aut alteri dbhet, ÓC multó facilius, ut nefciens alienam à non domino eambona fide comparez Velutifihærcsrem defun-tftocommodatamautlocatam,uel apudeum depolitam,exiftimans hæredi-tariafn,ucndat,2f emptor ab eo accipiat. Proinde, quia in tali cafu no ex com ? pofito, tes contra naturalem acquitatem fuis dominis fubtrahuntur,ne perpc tuóffaudi eftetbonxfideipoflefïórifuaignorantia, Óó in infinitum prodef-fet negligenter res fuas curanti, lurisconfultis fauore pofsidentis, amp;nbsp;odio ne gligcntis,utilc,6f extranquillitate publica ef^ uifum eft, ut certu temporis 4 (pacium repetendi res fuas omnibus conftituerent,ne fi liberum effet répété re quandocunque libuiffet, dominiarerum femper effent inccrta.l,i,ff. cod. Etutaliquiseffètfinislitium.l.ultima.fEprofuo. Eftigitur Vfucapio non 5 per fe modus acquirendires,led modus auxiliaris,quo fiiccurritur bon» fidei poffèffbribus,ut dominiorumincertitudo de medio tollatur. Sub appcllati-one autem ufucapionis paffîm in 11» comprehenditur præfcriptio,ut generate fit uocabulum ad utranep fpeciem» Etuna eadem^definitione compte-henduntur quoque,qua dicitur,quód ufucapio fit addieftio domimpper con- ^ tinuationempofleffionis, temporis lege definiti»!» iq» ff» cod. Nee in hb»di-geftorum
-ocr page 191-per D. COHl^AD. LAGVM. FARS II. 16^ :? gcftorumpeculiaribiistitulis feparantyr,præfcnptioÔ£: ufucapio, Vfus ca-* men obtinuit, ut propric nfucapi dicantur folum res mobiles,pracfcrtbi itcro g resimmobtles» Vt igtcitr qiris ufiCcapiatrem mobilem,neceflè eft,ut eins pof ^ feÏÏtobonotnuloadeptafit,pcrcituIum autem accipiendus eft omnis adiis fiC modus, per quern dominium transferri fokt? Italt;ç turn in ff. turn in C. fta *o tim ufucapioni fubifeiuntur quidam tituli, quorum lure ufucapiout plurimum procedit, puta py foluto, pro emptore, pro tranfado Sfc. Nam ut quis ufucapiat, opus eft eum habere rem pro legato, pro donato, AT fimilibus titu lis. Alia nanque eft ratio ufucapionis, qua res fine titulo, aut mala fide ac-ceptçoïgfcjibûtur, iiixtJ.omnes,C,deprgfcriptio,longif.temp.5o,S?4o,an it norum^quarurn rerum pjxicriptionem infra audiemus. Deinde ut quis ufucapiat, requiritur rci poffeflio. Nam fine pofleflioneufucapio contingere nonpoteft J. fine.ff. eod. Et quia absque titulo ufucapio non procedit, idea u nec pofleffio malar fidei ad uiucapiendum fulRcit. Vnde eft quàd res furti-iiar, aut ui 04c up ate lt;15 ufticapiantur. ^furtiuæ .amp; ƒ♦ quàd autem. Inftit.cod, 1^ Neque ueró fuffïcitadufucapionem, quod quis rem bono titulo nadus fit, nifieam bonafide quoque,ideft,citracuiufquameainre Iuris interuerfio-ncm,credat fibi traditam,^iftimans uidclicet,eum eflè dominum, à quo rem bono titulo compa^amt.Nam hoe àbonç fidei pofle fibre requlritur,iux.l.bo nx fidei. ff. de uerb,*fign. Videtur amp;nbsp;hoe exigi, ut quis habeat bonam fidé, ne emat ab co, q«:cm feiebatprotinus confumpturum pecuniam, impuris uoluptatib.l.fiquis.ff.pro emptore. Atqucitaad bonam fidem requiritur, ut quis no modô faciat,quç leges iubent,kd 6^ quod honcftas fuadeat. Qtiia ueró,ficut fupra ii^icauimus, non folùm per nesipfos, uerumetiam per Pro curatores noftros ac^uirimus, ac percosquosinpoteftatehabemus, uarie contingit nosdceipi.Itaqueobfcruandum eft,nequc noftrumneep alienum errorem nobis patrocinari ad ufucapiendum, fi is exignorantia iuris nobis ,4 eueniat. Vt fi quis emaftpupillo, non interueniente tutoris autoritäre, aut accipjat à quouisalio,quirm leges prohibent alienare, non prodeftilli ucl titulus, ucl bona fidesad ufucapiendum.l.fi ab eo.ó^ 1. ubi lex.ff. eo. Secus fi quis iufto errorè fadi dueftus fit, ut fi quis ernat à funofo, quern putat eflè fa-nac mentis.I.^'.^fiàpupillo.ff;proemptore. Namin tali cafuiuftus error, Î0C0 tituli habetur,06 ufucapio procedit.l.nunquam.öf I. nonlblum^quod uulgo.ff.cod. Sufficit autem in initio poflèlfionis bonam fidemhabuifle.Nc Suecnimcxpofteriorcfcientiareialienæ interrumpitur ufucapio.l. unica.
:. deufticap.transformanda.Por«óimpeditnonnunquam S^ipfarum reru conditio ufucapionem, etiamfi eas bono titulo Sabona fide teneamus. Nam »« rcgularitcrrcs,quxnonpoflunt eflè in commercionoftro,non pofTunt ufu-capi, quia nec poflideripoffunt, cum nullius efle cenlcantur.l. ufucapioné. ff. eo. SicrcspupiUi nonrccipicufucapionem,qualcunque enim alienatio-,^ nesrerum, óf quofcunque contralt;ftus improbant leges, exillisoririuiu-,3 capio non potcft.I.ubi lex.ff.eod. Qiiaeri quoque folet,an ea poflint ufuca-pi, quae dam ucl precario poflideantur. Et is quiprecario poflidet, quia cum domini uoluntate rem tenel* uidetur ufucaperc.f. commune punter prædo ncs.fF.communi di. At nifi quis rem uiplentcr celet,non uidetur clandeftina pofleflio obftare,quó minus ufucapiatur,iuxt. 1.dam,ff.de acquit, poflèf. Po ,p ftremo, utufucapiaturres, oportet. Ut continuetur eius pofleflio,donee tri , ennium, quod nouiflimo lure I. unie. C. de ulucap. transfor. conftitutum eft fpacium ufucapicndi,cffluxerit. Neque uero de momento ad momenta ao inufucapionib. computaturtcmpus,fedtotum ad extremum diemdefertur, quern qui attigerit, triennium^bfoluiflè creditur.I. in ufucap. ff. cod. Neqj tantum tempus utile, ficut in iudicialium prælcriptionc, fed parirer omnes dies,in tempus ufucapionis computartiur.I.nunquam.^in ufucapione.ff.co.
K ;
-ocr page 192-^ÖS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï J R I S CIVILIS M E T H 0 D V J
Cæferàm fittcrrumpitur ufucapio^fi qirispôÿffîonedeturbccin-jita ut natu ^‘ talitcr po Huie re defmatJ^nannalicer.tEeoJtê fi mnidicio coniieniatur^tum pofthus contcftauoncmcontinuano pofTeflionis ïmpcditur, ita ut continu an tempora,nifi rurfum nancifcatnr pofleHïonem bonæ fidef. Nam ifto cafu quida nol iint,quod ftatuto tempore quis ufiicapiat,ar§j.imento lcgis,fi is qui pro emptore 4’ ßqui honajE. code*Aliàs non continnatur poflefrio,nec re» nbsp;.
quarum ufucapio ficinterrupta eft, ufucapiuntur,niGj5ræfcriprionc 30, nel 40» annommJ.fin^C, de præfcript. jo* annorum^Qj-iCmodo autem continu entur tempora inter teftarorem,^ hæredem,emptorcm æ uenditorem,dice mus infràde præfcn'ptionibus,ubi propter tempons,quodfequiritt^iutur tiitatem,magis tail's adiedio, quàm in ufucapionc triennq requintüfT^
DE PRAESCRIPTÎQNE.'
Cap. XLIIL
SVMMARIVW.
*, Vfucapio rerum mobilium efbpracfcriptiorerumîmmobHi'um.
». Ad præfenprionem indus titulu$,bona hdes,St continua ßpfTefsio rcquîritur. 4» Vfucapioamp;præferiptioinquibus différant. *
tf. Praeferiptio longi temporis quæ fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
7. nbsp;nbsp;nbsp;Præfentes amp;abicntcsqui intclligantut.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Vfucapionc diredum,pi ærcriptionc utile dominium acquirî.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Litcscxtinguendirmagisquàmalenda’.
*0. vrucapiofauorcjpræfcriprioodionegligentisintrodu^Âft, «. Quæftio, an autorum noffrorum poffefsio nobis profit.
»X. Deaccefsionepoffefsionis, amp;nbsp;temporisadicÂionc.
_ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A D E M éx cauE lus præfcriptionisproditum eft, qua ufncagt; t , pio»tiidelicct, ne dominia rerum Ont incertaJ.uff. de ufucap.
^H^O ^a”*ß*J^ app^^^tionc ufucapionisambac comprehenduntur, ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^PP^*’^^i^*‘^’itôninitcmporib.primôminoIeuifle, ut rerum *
mobilium ufucapio,Ggnificationc fpecifica Tub apj»c flanonc ge ncrali diccretur ufucapio. Immobilium uerô rerum ufucapio uocaretur pre* fcriptio,iuxt.l. referiptis.fE de dinerf. temp. prçîcript.Ôfc.Net^ nariat quide præferiptio immobilium ad ufucap. mobiliumin caufis acquirondi. Nam dC huiusmodi lurc nemo fe tueri poteft, nifi mff0 titulo, amp;nbsp;bona fidc,rcm quâ ^ ; leges non prohibent alienari,continua poliefTione tenuerit. Iraq; ex proximo cap. de ufucapïoné petentur,quæ adharumcaufarum explicationem re t quiruntur. Nam quodad casattinet, nullumeftinter hosmodosacquiren-' didift^imen. Variant autemprimùmincurriculis temporum,quibus confu 4
• mantur, nam res immobiles acquiruntur, fi eas continua pofleflione tenue- 51, rimus,inter præfèntes decern, inter abfentesuiginti annis,cùm mobiles trien nioufucapiantur. Authen.utfponfâl. largit, fpccial.fit contradî-.^rurfus. coll. p. Vbi hocquoque adqcicur, quôd fufFicia» ad præfenptionem immo-bihurniftisipacristemporum ponçdifïê,fiuerus dominusfçiueritrem fuam. elfe apud prçfcribentê,Sdeum in pofleflione non inquictaucrit,fecus fl nefei uerit fundumfuumab ilio teneri: namiftocafudemum iuuari pofladentem præferiptione ?o.annorum.Et quiaadpra’fcnptionem immobilium aliquan lt;s tô 1 ongius requiritur tempus,in C.fic difeernitur àreliquisfpeciebus proféré; ptionis,ut longi temporis cfle dicatur. Prüfen tes uerô ad præferibendum in 7 j; telligunfur,quiineàdemproiuhciadomiciliajiabcnt,fiue rcsfmtin radem, fine in uicinia,uel etiamin Îongifflmointeruallo regionum poPræ. Abfen-tesuerô qui in diucrfisprouihcijs domicilia habentjubicuncprcsfica fit,Luit.
-ocr page 193-PERD. CONRAD^ LAGVM, PARflL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lô^
C, dcpræfcript.Iongifîinii tcmporis.D^inde uanantufucapfoôd’prcfcn'ptio B ettam effediuNam tiûicapione acquiritur diredum domtntmn^præfermtio^ ne uero longi temporis tantilm unie dominium» Etuidetur luniisdiuerfitacis efïe ratio,quia cùmfaciliorfit translatio returnmobiliû,quàm immobilium, adtolfendam dominicH'um incertitudinem, utile eft, negîigéntibus carum dominium prorfuseripi, ne fi pcrmittatur,ut in aliqua parte dommtj carum haercant,poftquamuÊjfaptac «nt, in tam facili Carum alienationc, cûmad ? multos faeilè tranfirent, magisalerentur quàmextinguercnturlites, contra confdiumcorum,qui ufucapionum iura conftitucrunt» E diuerfo quiaim-rnobilùjiaiîJacilê transferuntur/aris uidetur,ut perpræferiptionem quis ac quira^utile dotpiniiim,n«Bdomino diredo prorfus prçdudatur omnis ad rem fuam aditus,fiquod iusin eâ forte fibi competere cxiftimet,quamuisdepel* li ab eo,qui præfcripfit,ponît,fi titukyn 5C bonam fidem proberd. fi quis cm-ptionis$» t» C.dc præfeript» jo, annorum»SaIicetus cirj. traditionibus»C. de lo padis,addult;iithanc quoique rationem,quo'd ufucapio folo fauore,præfcri-* ptiouerô etiam odio negligentisintrodudafit, Sed iftacoHatio fauorisôC 0-dij magis locum ha^et in diieernendo effedu præferiptionis 30. uel 40» anno rum, quàm huius,quædifi(fur, longi temporis» Porrô,quia propter return humanarS inconfta^tiam paucis contingit,ut decennaria,aut uicénaria pof-’* felïioneresteneant,querifolet,annobisprofitadpracfcribendürempus,quo in autorum noftroBum,à quib» cas accepimus, poßefTione fuerunt» Et quam uis lexdc acceffionibus»fF,de diuerf»rcmp»prçfcrip»dicat nihilin perpetuum* u neque generaliter de acccflionibuspofleffionum definin' pofle,tamcn expe diti Juris eft, quod ^is, qui in aliorum locum, fnfc ex contradu,fiue e x ultima uolunatc fuccedLTnt,tribuatur tab's adiedio temporum alienæpoJTefTio-nis,unde cft,quöd hærcs Sclegatarius ad praefcribendum gaudeant acceibo ne temporis, quo teftator rem hacreditariam 6C legatariam pofledit»I» id tent« pus»ff, de ufucap» Item eiAptori adijcitur non folüm iftud tempus, quo apud cum fuit, unde is emit, fed^ eins poflcflio,qui ei uendidit, à quo uenditor c-mit» Atepitapræcedentium poflèHorum tempus accedit fequentib» adfup-plendü tempus prxftriptioni à lege definitum» Sed hoc catenas uenimcft, quafenus int A- præcedentes nó aliquis fuerit, qui rem non poiredcrit,S6 qua tenus præferibens quotp ftatim àfuo autore in pofleffionemacceperit» Nam ii medius aliquis ex auforibus,non poflèderit, praccedentium autorum poflef fiononprodeftfequenti,necadiuuaturautorisfuipofleflione,nifiipfequo(^ rei plcnam habcat pofleffionem» Neep ueró impedit hanc acceflionemrem-porum,quód res â non domino fit empta, aut tradita,modó conftet de dom» norum uóluntate, aut de autoritäre 86 poteftatccorum,àquibuseasconJè-cuti fumus.l» penult» 86 ult» ff» de diuerf» 86 temp, præfeript, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
DE INTERRVPTIONE
Pratferiptionis, Cap» XLUll»
5 V M H A R I V M.
». Prafcriptio intcrrumpitugt;ciuiliter 86 naturalitcr,
•. Prafcriptio quando ceff«.
?. Impeditio firnilis eb cedationi»
4. nbsp;nbsp;nbsp;Prafcriptioquandointerrumpidicatur.
ï.'i Interruptio prodeft omnibus qui habentiusinrf.
6', Vfucapionem interrumpi in quatuor cafibus»
7. nbsp;nbsp;nbsp;Prafcriptionem femperinterrumpi perlitifconteftationcm.
8. nbsp;nbsp;nbsp;luftae caufæ præfçribendi quæfint.
9*t‘ PratRtiptio longifsimi temporis etiam abfquctitulo exifterepoteft.
»0, Titiiliis profuo, omnesiubascaufai return acquirendarum tan quam fubge« nere comprehendic.
-ocr page 194-!VRIS CIVILIS METHODES
AE TER VM præferipriointerrumpitur ciuilitcrSf natura- lt;nbsp;litcr,ficutufucapio,nonnunquaeriam ceflarc dicitur:utin tit. C.in quibus cafibus ceffet longi temporis præferiprio. Itaque ne difcentes exiftiment idem fignificari, cûm preferiptio interrumpi, aut ceflare dicitur, ponendum effhorum uocabulorum
difcrimcn,antcquam depræferiprionisinterruprione latius dicamus.Ceflare * p - . . præfcriptiodicitur,quandopropteraliquodpriuilcgium perfonac,cuius eft r£icrtp tot nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;condirionemipfiusrei,non habet locum præferiprio, Vt cûm aliquid
nem eelptre ijüdpt.
Im^eütia.
àpupillo,uelab al iqua alia perfona aliquid accipitur,cuius reg interucrri,pro pter imbecillitatem ætaris,aut fcxus lura prohibent.It^m cüm les propter uc nerarionê eorum,quorûfunt,communilureàlcgjyp. exempt^ fint^hufufmo di funt res facræ amp;nbsp;res principis. Scd quia tab's ceflatio. cuenit rarione priui-Iegq,nec ea interrumpitur pracfcriprio iam cûeptâ,fcdmagisimpeditur,nc in cipiat, Talia priuilcgia perfonarum 2lt; ferum enumerate in fuum ufep locum differemus,ubideillispcculiariteragendumcrit. Similishuic tyfiarioniui- j deri poteft impeditio, quapracfcriprioquafi' intetfiftit,ut,propter publicum aliquemmotum, iudicia exercer e, fiClusfuSrequirerc non licet,uttem pore belli, c. ex tranfmifia, extra de præfeript, Ô^ quia ifto, ÔC fimilibus cafi-
Interrumpi,
bus pracfcriprio non prorfus tntermoritur, led mljuadam tmp'cdita mterqui-efcic, Panor» cir, cjlludext, depr^ibipudiatpratfcn'prionenonnunquam doimire. Interrumpi uerô prçfenprio dicitur, cum cœpt^ecrahitur,nc pro- 4 gredi poffît. Id uerô fit duobus modis, naturahter, cûm pofleffio nobis non viicompitlp ui légitima, quamuocant compulfiuam,fcduiolentacripitur.l,naturaliter, w* uiolitn. ff. de ulucap.S^ eft ratio, quij fine poiïeffionepræferiptio non proccdit4.fi-ne Jb de ufucap.Qnidâ dicunt prgferiptionem criam naturahter interrumpi, quandoca déficit in fubftantialibus, ut cûm aut deeff illi iuftus ritulus, ucl confiât poifefTorem non habuifle rem in continua pofle(ïionc:ucl tab’s fitrea aut conditio perfonac,ut prçferiptio non habeat Ioc«,fcd tabs defeAus magia impedit prçfcriptionê,ne poffît exifierc,quàm ut qrtam coUatfiue impediaf.
Ne igitur confundantur caufæ propter quas praticriptio aut ce fiât aut in-terrumpitur, nos iftas caufas ex quibus oritur pracfcriprio, aut quibus defici-entibusnon potefiinciperc pracfcriprio,nonponemusinterm»dos, quibus fnterrumpitur, fed eas inter caufas, quibus exfitit, rclinquimus. Efi autem in natural» interruptione hoe reguläre , quad ca prodeft omnibus, qui habet -tus in re.l. naturaliter.ff. de ufucap.fed fi ciuiliter id fiat,tum prodeft tantum ’ interrumpenti ad excipiendum4, intra qiptuor. ff. de diuerf. tempore prac-fcriprion. Qiiod autemfupra dixi, praefcriptionemirterrumpi ciuiliter fi-cut ufucapionem, id cum hac modcratione accipiendum eft, quod ficut ulu- rf capio interrumpitur ciuiliter in quatuor cafibus, qui notantur in L utperfc-dius.t?. de annali except, ita fid pracfcriprio. Nam ufucapio praeter quàm in 7
• iUis quatuor cafibus per litis conteftationem no interrumpitur.t fi poft acce ptum. C. de rei uend. 2lt; pro cmptore.l. q.^rem alicnam. Præferiprio uerô femper interrumpitur per litis conteftationem, quoties præfenbenti lis de re, quam præfenbere cupit, intenditur.I. mo»e litis, 0^ ibi gloff C. de rei uendi. Cæterfim quia magna eft pracfcriptionis,qug dicitur longi temporis, cum ufucapionecognario,SCpromifcuè earum modi, quibus exiftunt, aut definunt, in titulis tradantur,nos quOque titulos,quipcculiaritcr ad utriufeß cxplicationem pertinent, coniungemus.
De V fucapiohibas 8d VRirpanonibus,
De diuerfis temporis prxfcripn'onibus,Sd acceffionibus poHèflSoniim, Communia de Vfùcapionibus,
Dc longi
PER D. CONRAD; LAGVM. PARS IK m
De long! tempon's præfcri|)tionibus, lo.uebo. annorum» Inqutbus caufis cefletlongt tempons præfcnptio,
De an nah exceptionc Itahci contrarius tollêda,5rde diucrfistempori-bus Sr cxceptiomb.Sr pracferipaomb» ÔC xnterrupdontb» earum»
De Vfucaptone transformanda,
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;EXEMPLA IVSTARVM CAV-
farum Vfucaptendi SC praeferibendû
Profolutö, Proemptóre^ nbsp;nbsp;nbsp;Prohærede, nbsp;nbsp;nbsp;Pro donator
Pro derehrTo; ’ Prolegato, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Pro dote» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Profuo»
* ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. * . Cod,
De Vfi/capioneprocmptore, De Vfucapioneprodoftato;
De Vftrcapiorie pro dote. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Vfucaptonepro haerede, His ti'tulisdefinguhs caufis,ex qifïb, oririufucapiûôr prækn'ptio poten, ■agitur,ôr pceuhan^er adlt;xplkationem ufucapionismobih'um,amp;: prefenptio nem longt fempons pertinet, nô ad prcfcriptionc longiffîmi tempons^Nam ^ eaenam abfque titulo exifterc poteft, Neque uerô cogitandum eft, quodl nô pluresfint caufæ ufucapiendi,quàm quç m l'am annotausdtuïisafïîgnan ^ tur. Nam oranmo omnesTOftac caufæ return acqUirendarum eandem uim ha bent,qugomnesfl5b tituloprofuo,tanquâ fub genere comprehenduntur»'
DB PRAESCRI P TIO NE rcrum mcorporalium. Cap» XLV, SVMMARIVM.
*. Res încorporal^ncq;per lraditionem,ncq^pemtfucapionrnosrecipere poffei
». Vfucapiofinepoftfsionenonprocedit.
n Seruitutcsutrcsincorporaicsnunquampcrfcufucapiuntur.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Res incorporais quæ fint. ï. Exceptioncs cfTcrcsincorporalcs. •
^. ProccffuiudkialipcImquetcrminantur.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Tempus iusgignitina^ionibus amp;iudicialibu$ obferuationibus.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Exceptioncs feu præferiptiones temporales cur dicantur. ÿ. Longifsimitemporis præferiptionem perpetuam effe.
CNERALIS régulaeft,resincorporales,nequeperfradid oncm,nequcpçr ufucapionemnosrecipere pofle.l.feruus. ^in corporales.fF.de acquir^rer.domi. Et ratio in promptu elt,quôd non polEint ufucapi, quia eïnn non polTint apprehendi, nulla eft earum pofleffio : fine pofteflioneautem ufucapio non proce ditd.fine.ff.de ufucap.Itaque nee pracfenbi pofte uidentur.Ac uerum quid? eft plane, quod per ft non poffint prgferibi, fed cum reb. tarnen, in quibus hacrent,fimul acquiruntur. Sieftruitutes, quæ(untresincorporale% nun-* nbsp;nbsp;nbsp;. * quamper ft ufucapiuntur,ftd cum ædificijspoftùntu-(ucapi.Lfîaljc.^ufF,dc wcorp» wfucap. Proinde conftitui quoeptum demum de fcruiturirm acquifitione a-^ gere, ubimodos,pcr ques res acquirimus,explicauerimus. Prçter fcruitutcs j autemfuntôT aligresincorporafts,utfunt exceptioncs,quib.Iusagendinon nunquam per continuationem temporis extinguitur eodem modo, quo ne-gligentiperpræftriptioncmres eripitur, fi in tempore cam non req uitat.
lt;j Et in proceflii iudiciali, pleraqueterminanturtempons curfu, quarante-quam excefsiflent conftitutum tempus, étant libera. Qaiate poffimt ST aefti-onum diftindiones, STtudicialium obferuationum terminationes, inter y præferiptiones collocari, SC hoc loco enumerari. Nam ôC in illis tempus gignit lus, ficut in præfcriptiombus, SC eademdecaufa proditæfunt, qua præferiptio, uidehcet,ut htiiun aliquis conftitueretut finis. Sed quia com modiusiftadeclararipoterunt, SCperfedicendaueniuntintradatione adi * oaum sc iudt eiotum, ne idem bis repetamus, libetiftain fuum ufque locum .
A
-ocr page 196-«t
ITHIS . CIVILÎS METHODVJ
locum diffenc^ Interim obferuent ftudiofi,quód omnesiftoe ptaefcriptiö* nes, de quitus hadenusdiximus, Uoctntur exceptiones fine præfcnptiones temporales, quiaceriis temporumfpacqs circumîcriptæ funt« Longiffimi uc ró temporis pracicriptio, de qua nunc didurus fum, uoeâtur perpétua, non quod eainnüllo concludatur temporis ipacio, led quô^ tale fit illi præfixum tempus,quodhöirtinisdurabilitätempropemödumexcédât^ütuixuniusho- • minis feculo abfôluaturi
DE LONGISSIMÏ VeM- , porispraeferiptione* Cap, XLVK • • SVMMARIVM. • nbsp;nbsp;-^ —
î.
4.
a. 9lt;
U.
Àuxiliacxtrcma.uiolcniaclfc. 2, Litibus 6rts imponendu« Hominum negligentia præfcriptionc longifsi. temporis punitur. . Longifsimi temporis pracicriptio quando locum habcat. Adlongirsimi temporis præferiptionemnonïcquirûur bonafides. Beneficium iuris intedotaliamp;minorenni. * nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Ad longifsimi temporis præferiptionem quacrequirantuf.« Filiofamil. non curritpracferiptioin aduentieqs. * Res dotalis à marito in hypotheca data præfcribijion poteft nifi folulo matri mortio. 10. Annuacpenfionispracftation^ præferibitüri Praeferiptione îo. annorum tolli omncius agendi. •
13. Potentioramjartibus fæpcimpediritenuiores. »4. Præferiptio amp;nbsp;priuilegia facrarum rcrum,
VE M A D M^ D V M èxtrema auxilia ^rè omnia funt ui-1 olentâjita ôô hæc praeferiptio reliquis fucc^dit,non fine luris in fpeciem uiolêntia. Nam cùm prudetes in prodendo iure prçferi ptionis hoc fint fecuti côlilium, ut litibus finem imponerent, ui * dentur hanc præferiptionem tanquam Extrema aliquod remedium in defperatum cafum ccteris adiecilîè.Nec^ enÿn rarô admodum accidit, Ut fupina hominum negligentia res, quæ propter fuum, autpôflclîorumui- ? tium ufucapi ud præferibi non poterant,tam diu in aliorum inaneant pote-ftate,ut nulla extêt ueftigia iuris,quo in eorum poteftatem uéÂeri'nt,ac pro inde difficile fit,fi illismoucatur à quopiam controuerfiXdilcernere propter iuris obfcuritatem,utri magis concedi debeant.Qiiapropter cùm moleftum fit,diuturnaspolïèlïiones,exoletistitulisinquietari,odio negligentium con ftitutafuntlöngilTima temporum IpaciaasihorUm 30, SC 40. ut qui intra ea tempora,rcm, quam fuam cxiftimet,à poffeflore dus non répétât,fruftra il-lis annis elapfis, de iurê fuo querâtur. Eft igitur prima régula in hac præferi ptionjiquodubicunqueceflet longi temporis præfcriptio,ibi hæc locum 4 habeat. Eauerô régula acCipienda eft, quod ubi res tab's fit, quæ præferibi longitemporis præferiptione nonpoflit( cuiufmodi funtrcsdolo, aut ui ar-reptæ )ibidiuturnitatem temporis Îongiffimæ præferiptionis, nobis parère lus, ut earn retinere liceat. Nequecnimhan^rælcriptionem impedit defe- jf 'dus titüli aut fidei, fed fufficit ad cam fola pofleifio annis 30. Äf 40. continua tâ. Non tarnen obftat quo minus cacurrat, fiquisiuftum titulum 6v bonam fidem fuæ poffdbonis habcat. lino multum inde accedit commodi,ltcct peile hanc non remoretur,etiamfi bona fide deftituatur. Nam qui ad præferipti oncmcontulitbonam fidem, ille etiamadionemrei uendicandæ confequi-tur, cùm illi, cui ea défit, tantùm detur aduerfus petentem exceptio J. fi quis emptionis.C. de prælcript. 3ö.uel 40. annorum.Qj-iando autem ceflét longi temporis prçfcriptio,nôn propter uitium rei, aut perlbnæ præicribentis, fed propter beneficium iuris, quo rcs,aut perfonas eins contra quem quæri- lt;5 tur,donata eft ( ut res dotaIis,ÔC perfona minoris z^t annis) non eft huius loci
Ut annote
-ocr page 197-PER. a CONRAD. LAOTM. PARS ÎÎ. «J
Wt annotetur^Nam tail's commentatio ad pnuikgia pertinet, unde talitim co Çmtio petenda eft, ut quis tenere poffit, in quibus ubique cafibus hatc prx* Icriptio locum habetî quod monendum duxi, ne quis exiftimarct, me terne-» F re practerire, Porró ad hanc pracfcriptionem quamuis fatis fit continua rei polieflio,tarnen non fuÄicit, precario, ucl ex condu(fro,ucl alia quapiam con uentioncrem tenuifle. Nam cóm illf, quibus ex pada mercede, uel gratis rei ufus conceditur,nor^libi,fcd dominis rerum polîîdeât,iniquum eilet, pro pter lölum tempus huiuspræfeiptionislusfuumdominiseripere,quod nun quam cuiquameeflervit, aut ncglexcrinuh qui ex condudlo.C. communia de ufucaQ.E^go quami^is line iufto titulo procédât bate praclcriptio, tarnen neccll^lt hac fal tem fpeeje, ut minimum rem tenere, ut earn non abj, fed ft bi poflîdeat.Nam ubiid conftat,tum hæc præferiptio longitemporis non ha betlocum,quamabfque tituloincipere nonpoteft.U ij.C, cod,Prçtcrca ut in cipiat hæc præferiptio, oportet cum, cuius eft res, potuille in initio præferi ptioniseam jepctcrarquamdiuenim illud negatur domino rei, non poteft t live prglcriptio inciperc, ut non curritpræferiptio aducrfus filium fam* in re bus aduentittp,quia donee eft inpatriapotcftate,non licctiUi abfque confen fu paths litem euiquamde ^uentictjsmoucrc.bi, ÿ»ultimo.C,dc anna, pre » feripr. Sic nee res doraiis, à marito in hypothceam data præfcribipoteft,niu foluto matrimonio.U in rebus ^ omnis.C. de lure dot. Et cadem ex caufa,ui dclicet,quia non peyeft agcrc,nec creditoris res,nifi condidione contradua cxiftente, ucl folutionisdic aducniente præferibipoteft. Nam fi turn ncgli gat rem fuam repçterc, odio huius luris grauatur, non antè,cùm facultas pc-»9 tendinegareturj.c^mnotiirimi-^illud.C.eod. ßic nee tueriquisfe poteft Ïure pracfcriptionis’iaefoluatannuampenfionem, etiamfi longilïtmo tem* porc non folitcrit,nififupputationcm àtemporc ceflationis,ôlt;non obliga-rion/s fecerit.ï. cUm notilumif» Ift his.C. cod, Atque hæc ferè in fumma u^ niuntoblcruanda, in conftituendo lurc huius pracftriptionls.Scd hoc etiam uidetur explicandum, qu^d cümduolpacia temporuminhac præferiptionc ponantur,quç res ;o. qua 4o.annispracfcribantur, Etbreuiter quidcreipon pr^ffertp,^ „ deo, quód trmihtaannorö prçferiptionetollaturomnclusagcndi,pctendi, an, perfequcndi,Ruc iftudfit priidtum, fine publicum,nift priuilcgio rei, aut pcrfonx,peculiarKer id nc fiat cautum fit,I, omnes.C.eod. 6i ibiglo. Prat- Pr^fetipt, icriptio autem 40, annorum fuccedit fupcriorl propter odium aut fauorem, 40. lt;«. 13 Longiuslura'extendcrunf tempusprxftriptionis,ut pignus fiapud debito- Pignut (^utn rem, ucl eiush æredem filer it, prxfcribarurdcmum,fi 40. anni effluxcrint, to temport cûm alias rcgularitcr,fi ad alium deucniat jo, annis praefcribatur.Grauandus pf^fcr^ etenim uidetur, qui cùm debeat pignus quod ad cum cafu aliquo redierit, re ‘^“’’* tj tincat.hcognitinimi, inprinc. C. cod, Ediuerfo,quiafacpeaccidit,Ut goten tiorum ambus impediâtur tenuiorcs, quo minus lus fuum confequi queant, jieaIiorumuioIentiaipfisfraudiGt,LegcsnoIuntipfiscripi lus agendi, eti- • amfi poft litis confeftationemtrigintaanni effluxcrint: fed fuccurrunt illis extenfionc temporum,ut demum quadragefimo anno lus fuum amittant.I. ulti.C.codem. PræferibuntK Sf res facrat,ut plurimum non minore fapcio, pf iuiUgitfé quàm 30. annorum,fed quia id fit ratione priuilegij, nee pariter in quibulquc eranaarf-reb, facris eadcmiuraualcnt, nos in fuum locum horum priuilegiorum an- rum, notationcs differemus,
DE AMISSION E.
Caput XLVII,
SVMMARIVM.
». Vftardifslmèperfîcitur pratfcriptiolongifrtcmporis.itanunacitiusinterrui» pitur. *. Prarfcriptiolongiff.temporisquib.modis interrumpatur»
«. Lids canteftatio quamlib ct aâionem temporalem facit perpetuam. 4,SoIutio •
-ocr page 198-«4
tvilis CI VILIS. METHOOri
4. nbsp;nbsp;nbsp;Solutîo interruoipit praeferiptionsm»
j. Odiaeffereftringenda.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Malar fideipofsefsor nullo tempore prxfcribit.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Anpratfcriptiolongifsimi temporis îureCanonicofitfublatà.
AE T E R V M quamuis tardiffimê pêrficiatur bate praelèri- « ptio, tarnen nulla anus quant hacc iriterrumpitur, ac naturalt- * ter quidcntftcutfupcrioreSjft cafu, aut lltqua ui, poflefftonetn ret qUts amittant eiint unus-^fin, æ de bonts autor* tud, polTü ueletiamfitamdtu ret polïclïïonent négliger‘quts, ut obliuio
quaedam poflefloris tnde ortatur J furtumun fin» ff» db V fucapiK^Sifcr au-temmulnsinodts interrumpttur, praectpuc tamêïi htts conteftadone, nam ca quamlibetadionem temporalem lacttperpetuam/ Nonenimfimtlts eft, ^ quipenitusab initto tacuit, illi, qui polhilanoncm depofuit, amp;^ certamtna fubijt, ettamfipoftea qutbufdam caftbus tmpedtajur, nc Iitem prolequitur, 1* uit* C*cod Item per quaß contcftationem lias»tq*C?ubi tn rtm aA* exer* de* Item ft quts à Indicé mittatur executor, qui adorem in confequenda re pc tita adiuuet*l*ficut*f’fufFictat*C* eod* 6C ibi glos* Interrumpttur quoque folu 4 none partisdebiti,aut foenoris* Videtur eni'm »^gnofcere dcbitum,qui yiii-quid nomine dcbidfoluit*l*cómnonlïimi'^ fed etu quitte* co* Imo pcr Ib-Ïam quoque libellt oblattonem, fed hoc in ceins cafib* tantum*!*** a q* C* , nbsp;nbsp;nbsp;quando libel* princ*dat*fac*lit*contcflat*h ut perfcdius*€* de annali except.
Item per apprehenfionemamp;f detentionem rei obltgatat*!* cüm nonirimi’5* fmo*C* co* Sunt praetereaóÓ alq quidam modi,quibushactprzlcn'prio inter lumpitur, fed non ita ulitat* quos quifque fibi ex glo^ca cap* illud. extri de pr æfcript*amp; ex glos*!* cum noaflimi, cir* uerbum innouata* C* eod. pote f^ coïligere* Neque nero alia eft cailla, cur tam facileintcmimpatur, quam quôd odiofa eft prat ceteris* Itaque quta,iuxt* regi^}am,odia funt reftringen- ^ dajurapermittuntfacinimè eamintcmimpi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Extftit autem circa hanepraeferiptionem quaeftio, quamnonpoflum prai terire, cum nifi ea difcrtè explicetur, penitus hanc, praefertim ft malafide in-cipiat, tanquam iniquanl damnare neceffe eft* Notum enim ^, quod male 0 fidei pofte flor nullo tempore pradcribanc* poflefs* cxt* de reg* iur*infexto* Itaquequaerifolet,anlegesctutlcs corrigantui*Canonico luie* ac uidetur fa 7 nèpertinereadautoritatcmEccIefia:,utimpróbctlcgcs,qua;pugncnt cum ranonc,ótapprobentpeccatum*Scdde autoritatecorrigcndarumlcgumpcr ecclefiam, alibi eft difputandi locus, hoc tannim nobis uideturhic defenden-dum, quôd nonpeceent, qui huius prxfcriptionis lure utantur*Namcümilt;l autoritate luris publia' faciant,fecundumdiuum Auguft* «4*q* 4.c* quid dicaifi* iuftè faccre uidentur* Et non Icucs funt caufe, cur ham pradcriptio • nbsp;nbsp;quoque in reb* publicis probctur* Nec defunt fcripturx cxempla, quibus talis acquifmo luris approbetur* Nam 36 Leuitici 21* uniustantum anni Ipa-cioalteriuslusincerto cafutollitur* Proinde non eft fennendum, quôd lu» Canonicumprorfusdamnethanepræfeription^m* Nam licet non probet, quôd quis contra confeientiam alteriusre utatur, tarnen diffimulandam hancinfuriam, propter bonumpublicumcenfet* Neque alia eft differentia luris Canonici 86 ciuilis in probanda hac praeferiptione, quàm quôd lus Canonicum non permittat, ut fi' malafide quis hanc inchoauerit,illi aut atïK onem aut exceptionem detpropter earn* Scd lus ciuilc permittit, ut pariat exceptionem contra eum, qui ociofo animores faas in tot annorum fpacio non repetiuerit,86 hoe lureuti licet, quia ficut fuprâ didum eft, publica autoritate id nobis miniftrafur* •^ide Panor* cir* c* quoniam omne* ext, depræfeript* Hueautem pecu ariter nulluspertinet titulus pratter eum, oui eft in C* de praeferiptione 30 uel 40* annorum*
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DE DONA-
-ocr page 199-' 1*
PER D. CONRAD. LAGVM. PARS H. **gt;
DE DONA.TIONEgt;
Caput XLVIII,
JVMWARIVM,
i. nbsp;nbsp;nbsp;Donatio duplex, pura amp;nbsp;conditionalis.
z. Donatio eft liberalisamp;tpunificarerutn largitio.
j. nbsp;nbsp;nbsp;Quod ex obligation« confertunnon eft donatio.
4« Donatio quid fit. A Adlibcralitatcmncceflariononobftringimur.'
6. nbsp;nbsp;nbsp;Anndoraquæfint. 7« Donatio conditionalis qux fit.
t. Donationuni dbogenera,interuiu0sgt;amp;caufa mortis. ,
9. nbsp;nbsp;nbsp;D^nartjoittfmfacilisïfttcmeritas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
10. nbsp;nbsp;nbsp;Aetas,conditio amp;crimthpcrfonarquandoque prohibentalienationetn.
I». Qu^perfoxae nonpolTintdonarc.cnumerantur.
az. Quf criminaimpediant donation etn.
ij. Donatoris SC donatam cofenfum extare fufficit quibufcfitj uerbil au tiiten's.
14» Donatio«ulrrarocraur. inftnuationemrcquirit.
0. An traditio in donatione requiratur*
(0. Donatoriincuqjbit tradendi necefsitai.
«7. Liberalitäten! cfTe cauf^ finalem donationis. '
*8. Donationes affedionis^ratianonfuntprohibitar.
19. nbsp;nbsp;nbsp;Deaccidentibusquaeuitiant donationes.
so. nbsp;nbsp;nbsp;Donatio immo^ica,inofficiofa,aut fraudulenta non ualct, xi. An ualeat obligatio teftandi uoluntatem auferens.
xz. lurata donatio fupplct folennitatem. ‘
s) . Renunciationispadum de non reuocanda donatione»
gt;4. Donationesanf^intreuocari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
zj. Donati onispeenitere non licet.
16. nbsp;nbsp;nbsp;Donatio irrcuocabilisremuncrationiscaufa fa da.
X7. Libertorum conditionem effeduram. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
zg. Quas ob caufas reuocehtur donationes perfedae.
39. An ualeat donatio EccUfuefada in fraudem liberorum:
10. lus politicum quod fit. nbsp;nbsp;nbsp;n. Matris donatio filix fada»
)z. Matri adfeedndasnupriasconuolantinonlicet reuocare donationem.
jj. De dandiPeleemofynis.
14. Liberal iras in pios ufusgt;^ quatenus donationes ad pias caufas in hxredum fraudem fadæ reuocari pofsint.
ONATIONV Mal ia pur a, alfa conditionalis eft, Pura5C fimplex dicitur, quae ea fit mente, ut quad det alïfs,ftatim uelit Dourfno gx« fieri acciptentis, nee ullo cafu ad ft reuerti, quam quis propter p/f^. nullam aliam caulàmfaciat,quâm utliberalitatem SCmun^icen tiam exerceat,8^ talis rerumlargitiopropriè dicitur donatio, LL
5 ff.cod. Neep enim donari uidetur,qiiod quis ex aliqua obligatione alteri con nbsp;nbsp;nbsp;*
4. ftrt,aut dat,I.Ergo hoe lure. ^’fin.m eod. Vnde redê fic definitur donatio, quôd fit reilicitae nullo iure cogentc,meraliberalitate fada collatio,iuxtal. donari.ff.eodcm. QuodautPmdicitur, quôdexmcralibcralitateproficifti debeat donatio,non ita accipiendum eft, quôdnee is donare uideatur,qui fa miliariumfuorum fide atque office's prouocatus aliquid cuipiam exillislar-giatur. Nam quamuis honeftas ÓC naturalis xquitasfuadeat,utnoftros libe-y ralitate foueamus,quantum res no ft rar ferant, tarnen nullalegis necefsitate obftringimur ad compenfationem talium obfequiorum. Proinde amp;f is ex mera hberalitate largin' uidetur,qui liberc,nuna necefsitate obligationis co gente,in alium aliquid confert«, honeftate 5gt;C humanitatefuadente.l. rem Ie- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' gatam, in fin. ff. de adi. leg, S^ VIpianus ut fepararet ea quæ ex necefsitate nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• obligationis dantur,abiUis, quæ ex merahberalitate conferuntur,Gracco
-ocr page 200-»16
,! Î firillî CIVILIS .METHOD VS
ÄntUord. uocabuîo »vri/u^x^d efljrernuneration^s dicit uocari ,qnx in benefic/orum ^ compenfationemdantur. LiedctG?^ confùluïç ff. de pent^hæred.Licecigi-tur non doner,qui ex naturaîi obfigatione padi, ahquid allein' concédât, tarnen obligatio ad irritAu^ii^Qn impedït,quô minus donate uideatur,qui pro pter earn aliquidde fuo ahj largitur . Qiua uerö doi^itio exmera liberalitatc faffa,pencfo!aretinetnatiifam uerjcdonationis, dicitureaperfedla,condi-D^ihoperz oonalisautcmimperfeda.-', 0 fon F^’^^^’^^ döhditibnälis Donatio,quando äliqua^außiüel modus,uel tem 7 iitioM^K, P^5gt;'^^^ conditio in efrtsdeffufationemipönitur. Caufa, utffi quis ita cum quo Crfuß. ’ piampaciffatur,quôdfiélït‘cù’rndonati’rrn rftoueHIfofûndo,quiafidcm e-^g^^^ lusexpertusfit/nfunarpopericulofuarutfi förtunarum.; Modii?,’figt;sui quid Temptu. nbsp;dorietur,utahrrtèntamirtiftrètdónatbri,dönec-inuat. Templis, ut cum danir
alicut uinea,haclegc,ut ipfo tuortuo addonatorem/iclad hiredes eins rede Conditio, au Çqnd}Wp,cùni in meertuna epentliift aliquid donàtVir, hoemodo, Titius à me dono accipict looIa^rcQ^quam primùm ex ifxorç fïh'um fufeeperit, E c poffuntconditionaliumdonquot;atïonum,u^iaexemplaconcipi,iuxta titul. de
. nbsp;nbsp;nbsp;donationibus,quæ fub mo.uel conditio, uel fub eert, tempus confïci. Sed i,n
Do^fw«« maximouf« funt: donatio propter nuptias,interuir.unfclt;uxorem,donatio */’” *• caufamortis.Etexhisexemplisnatura.eortdMiÏïfialiumdonationumacftima nfacilèpoteft. Vnde quidam quoepdixeruntdonatioxfum duo efle genera. « Alterum, quo comprehêdantur donationcs,qug fitint imiter uiuos,Äkerum quo in euentum mortis donationcs inter homines deftinentur. Qiiare SiC nos de ufitationbus illis donationibus pcculiäriter agêmüs,ut_âppareat quod hçc Ütdifferentia conditio'häh'i|p’dönationrtm,qUbd fôrtiantûr effedUm,aut ui-uentibus,aut mortuis donatoribus. Prius tarnen indi(ÿif?imus,quæ requiran tur in genere ad omnium do patio num analogiam ^ foÏénnitatem/it rite fa-^æcenfeantur,amp;iurefiibfîftant. . ; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Vtigitur â caufa efficiente incipiam, uidendurn eff, quipofsint donate, uel non. Ncque enimpmpibus id panter licet. Iqque ÓC Imperat.inInftitut. ftatim poft titubde donatio.generali titulo quaerit, quibus alienare licet, uel non. In nullo nanque modo return alienandarum facilior eft temcritas alie- ^ nantiurn, autmagis expeditaoccafio circumueniendi hominKs,amp;'rcs inter-ucttêdi,quam in donationibus.Sed QC in cetei^s, qui hunc fequuntur modü, idem cauendum eft.Qjiare uideri poteft Impe. ifto titul. uoluiflè complétai, quæ generaliter in omnibus fequentibus effent oblcruanda. • Qiiia uerô in algsmodis quædamnonnunquam conceduntur quibufdam perfonis, quae il-lisin alqs modis non permittuntur, Nee poftet ferè quiequam tam generaliter dici,quod non in quoqUo modo uariet : iftum titul urn fic explicatum re-linquam,utdicam eo nos moneri,quôd quoties aliquid,quocunque modo a- «o lienAidum ueniat,fpcdandum fit,num ætas, conditio ,aut crimen perfonæ
• prphibeant id fieri. Deinde fiCfinguIis modis efle requirendummoneo,quæ fpecialiterpropterfuam quandam caufam perfonisnegenturin illis. Siedo- u Qg/ peifo’ nare non pofte eum dicimus,qui minor fit xxv.annis.l.ult. ^ ult. ü mal, fadt. nx non pof aliénât, rat. bab. Sc need us autem non impedit ionationem, nifi delirium at-fintdonare. tulerit.!. fenedus.C.eod.Ét quódnec illi pofsintdonare, qui funt in aliéna p.oteftate,manifeftum eft ex lure patriæ poteftatisâf dominij. Itaque neque filiusfamilias,nifi habeatpeculiumcaftrenie uel quafi,uelhabeat liberam adminiftrationem peculij, ffiliusfa. ff. eod. neque furiofus,ncque prodigus db’^^’'^ poffint, cumhabeant curatores : mutus tarnen SCfurdusdonarenon prohibentur.l. quiid.ff. eod. Speciale autem eft in donatione,quóduir non poisit donate uxori,ne fœminæ amorem conjugalem in quaeftu habeat, fed • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de haeprohtbitione infra,ubi adipeciesdonationumperiienerimus.
Donariautem pofluut,quæcunquein commercium noftrum uenirepof-funt.
-ocr page 201-PER D. C O N R A D. LAG V M. PARS 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*17
flint, aut quorum dominium transferri ftoteft, fine fit corporalis, fine incor-
“ poralis,poteft citra corporis dationem ualere donatio J.in ædib,ff,eo.Crimi- Qg^ entmt naautem,propter qugdonatioquibufdam interdicitur älege,funtmaiefta- Mimpediant tis lxfio.LuIt»C,ad 1. luliammaieft. Hærefis,fed ea non impedit,nifi quisdc donMiontm, ea condemnatus cft,ficut nee ob aliud crimen publicum alicui aufertur fua-turn return adminiftratio ^ nifi damnato. 1 ♦ poll contraclum, amp;nbsp;1. donatio-nes. ƒ» fin ♦ fR codem, JPerficitur uero donatio, donatoris ^donatarij con-lenfu interiieniente,non enim poteft liberalitas nolenti acquiri, leg, hoc lu-
'*rre,ff.eod,SedruJFi.citconienfum eorumextare quibufeunque uerbis autlite risjtaqueamp;j^ter prac(^ntes amp;nbsp;abfentes, fine quis per epiftolam,uel nunci-um,u01untaternfuam declarer,uel feruo cuiufpiam,rem donatam deferenda tradat,fieri poteft.l,eti?m,amp;' 1, abfenti,ff,eod, Neque enim hodie, ficut olim
*■* perftipulationem fieri donationcsnecefleeft,l,fi quis argentum,C,eod,Ne inßnu^tiodi querequiritur,utmittatur inliteras,nifi fummadonationisexcefleritquin- donationem gentos aureus, Nam in iftu cafum necefte eft,ut ea publicetur apud compe qMndoniiKi tentem iiidicem,adJnbiris perionispublicis, Non enim exiguntur priuati te r«turt ftes,cùm publicum teftimonium fidem cius facere pofsit ♦ Qjioties autem id fit,turn donator deßetexpi^erefuam uoluntatemamp;^ quantitatem donatio-nis,at(^ curare, utliirris mandentur,l,in donationibus, C. cod,Q_uamuis autem non fuperftitfole rcquiratur,quibus uerbis donantis uoluntas exprima-tur,iux,l,ult.C.eo(^tamennuda ratio non fufficit; utputa,quod donate uolu mus,l icet referamus in rationes noftras, debere nos, nulla tarnen donatio in-telligitur,l,nuda ratio,ft,cod.
V nbsp;nbsp;An igitur Qc tra^'tio rei donatæ requiratut adperfeiftioncmdonationis,
quæri poteft.Nam ci3m nuda ratione no cxiftat,uidetur nee nudo pado poP fe contrahi, fed necefte eft, ut traditio interucniat. Ad banc quaeftionem re-fpondet Imperator in Lfis quis argentum, ^ penul,C,eod, quod non inutiles fit donatio,etiSfi res non fint traditæ,nec confirmetur ex traditione,fed hanc
•^ tarnen nafci ex donatione pbligationem, ut donatori incumbat tradendi ne-ceifitas.Cam enim in arbitrio emufq; fit,uelit nee ne donare,non efte permit tcndum,utfineiufta caufaquisreeufetrempromiflâm tradere. Inteftigitur autem res quoque tradita,quæ eûm conceffà eft donatario,tamen in ca donatol' V fumfrudumex pado dgnationis retinuerit.I.fi quis argent, ^» fed ft qui
■ dem.C, codem.
«7 Caufaucrô-finalis,ptopriè nulla eft donationis,quàm quôd exetceatur li-beralitas.Hinceft,quôdomnesdonationes,quæfuint proptcraliquamcau-
’8'fam,percatachrefin,ôi:nonpropriê,appellanturdonationes,Afiedionisau- Do«lt;tHon« tem graria non funtprohibitædonationcs.Itai^Iureciuili tolérât ut, ut grati o^'dioziw, ficartdi caüfa concubins, uel amicæ aliquid dortet.l. affedionis.ff.eod, •
’^ Sedô6 confideranda funtaccidentia in formis iuris, Sicut enim propter nbsp;nbsp;nbsp;, fymptoritatamorlgt;orum,alia arque alia adhibentur remédia, ira SC return mo-lt;lus,Sd hominum ftudia uaria adfêrunt impedimenta,nec par iter ubiep nego cijs accômodari poffunt forme imis de illis conibtutc. Nam fi donatio eft im
*0 modica,autinoffieiofa,autfrÂidulenta,tumnôualet,etiâfihabeatomniafub ftantialia,quae fuprâ recCnfuimus. Etenim in hoefequitur penitus naturam contraduum,óópadorum, ut no fubftftat,fi talis deprehendatur, Cenfetur autem ïmmbdica,citm pater in unum exiiberisplus confert, quàm utreliqui legitimärn fuam ex bonis fuis confequi queant ,.Auth , de immenf, donat, in fd.fïd ; fnoffïciofa ueró dicitur, cura in extraneos quis fua eftundit, negle- f„gKciofd dis liberis fine iufta caufa. C.de inoffi.donat. Tanquam immodica quoque donatio, teprobäWr donatiö,qua quis,cUm non habeat fuos bæredes,omniafua alicui
ïi donet,neef quiequamfibi reliquiimféruet, Nonenim ualec ullaobligatio, per quam uoluntas teftandi intcrcludit.l.ftipulacio hoemodo,lF.dcuerb,ob
. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;La •
-ocr page 202-ITMS CIVILIS METHOBVS
ligat, Paulus tarnen de Caftro indic^j:,ualere cam,fi mortis caufa fut, quia ta cite turn ludeatur fibi ufiimfru^tum conierualîc, Fraudulenta habetur ^cuin in fraudem fifciautalior um creditor urn fadfa eft « Et turn nee ft traditio ftt
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iecuta,autetiaminftnuataualet»14*8CibiBart4 C,dciurefifciJib,x.00Baft
tircaljlludjin prima quacftione,C,defacrofan.eccleftPracfumiturautem ua Titjsmodis fraudulenta. Sed non fert compendij ratio iftaomnia hoc loco con gerere,pracfcrtimcinn 0Ceainpa(ftisamp; contradibus rurfumdicendaueniat, Ethaccdeaccidentibus,quaî prorfus uitiantdonationes. Si ueroaUquiddefi deratur in donatione ratione folennitatis,tum ca fubfiftit ^ ft firmata eft iura- « mento,iuxta Dodo, circa Authent,Gcramentapubçrum, C^ft aduerfus uen ditionem, Sicut ncc reuocantur propter reliqug uitia, cum^ilappofitum a? eftpadumrenunciationisper eos, quideiniquitate donationum queripo* terant,ficutinfra de padorenunciatipnisdicemus,
Cæteràmdonatio femel perfedä non poteft per donatorem inuito dona- *4 tario reuocari,nedum ft quis impetrarit à principeVefcr^tum^ut liceat id face re,l,fi donationum.C,de reuocand, donat, Neq ue licet quidenTulli appone-re nouam conditionem donationi, poftquàm femel perfeda eft,l,perfeda, C,de donat,quæ fub modo, Non igitur poeniteje aliquê*m donationis,quoti *j es libet,poteft,nec ft conftet quem poenituifte, ^ id resdonata ftatim repeti poteft,l,q.amp;: iq, C,de reuoc,donat. Inter citeras autem^onationes,eapræci 40 pué non poteft reuocari,quæremuncrationis caufa fad^eft, Vt ft quis ab eo aliquid accipiat, quem alatrunculis ,uel hoftibus eripuerit,irreuocabilis eft donatio. Nam merces eximij laborisappellandaeft, quodcontcmplationefa iutiscerto modo exiftimarmon placuit,l, fi pater eman^pati, ff, eodem, Sed poffunt tarnen interuenire caufæ,propter quasçerfeda donatio reuo cetur,amp; hoc præcipuè,fi quid liberto donatum fit à patrono, Nam ft libertus lieget obfequia patrono,licet illi non modo rem donatam, uerumetiam rem, quae pro pecunia empta eft,repctere, hi, C, de reuo, dona, Item ft patronus cum nullos haberet liberos,aliquid donauit liberto,is fi poftea fufeipiat liberos,poteft ab eo donata repetere in uniucrfum,l, fi unquam, C,de reuo,don. Eft igitur fibertorum conditio in amittendis rebus donatis aliquanto duri- *^ or,quâmreliquorum. Non enim ob quamuis ingratitudinen»rcliquis donata auferuntur ,ficut libertis ♦ Nam turn den^um datur iusreuocandi dona-imurù^trox^æ^^^*^ »Iqspræter patrones , cùmdonatarq uiolentas manus donatoribus «# cr co«t»mc» »niecermhaut atroci iniuria Slt; contumelia cos affecerint, aut grauedamnum lu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;illorum rebus irrogauerint,uel uirp illorum infidiati fuerint J,uI,C,dc reuo, donat,6ô c, fin, extr, de donat. Si uerô liberi nafcuntur donatoribus,pofte^ exhauferunt fuas facultatesdonationibus, turn nonpenitus refeinditur dona Corntio re- tio ,«fed res ad bonorû fublidium, amp;nbsp;quantum fufficit ad legitimam portionc fcindtiidii. hæreditatis confequenda,repetunt,ficutalias quoep fir,cûm immodice,aut inofficiofte donationes elle conuincunturj, fi totas, C, de inofficiof, donat, Q^iidam tamê uolunt, quôdetiam ifto cafu penitus reuocentur donationes, eûm non fit uerifimile aliquem aliénas fuccefsiones fuorum necelft tatibus anteponere, Et uidentur quidem duci autoritaiteD. Auguftini, qui ne ecclc 29 fiam quidem uulr retinere donata, quibus liberi defraudentur, c, ftn,xvif,q, üq, Sed cùm Auguftinus ineodemloco dicat licitum elle ecclefiæ, ut ea iu-IJM 0 liticquot; ^^ ^^’^^ retineat, heet IusPoliticum,ideft,naturalis æquitas non fcripta aliud jo ^*** fuadeat,non uidetur ciusdiftindio negligenda, quin fentiamus lure CiuiÜ permitti, ut natis hberis donata reuocentur, adfuppletionem légitimât tantum,heet lus Politicum fuadeat eapenitus reddenda,
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Reuocatur quoquedonatio,fiueliberto,/iue alqfitfada, propter conditionem adieâ-am,fi eanon exiftat,aut fipræftare id quoddonatarijs iniund iî eft,negligant,c,uciûm, extrade cond. appof,amp;^l.firepecendi.C.de condi,
• nbsp;nbsp;nbsp;ob caufam. V t uerô cxiftat,uel impleatur conditio appofita, fufficit quoquo
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modo
-ocr page 203-PER D. CONRAD, LAG FM. PARS. II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u^
jt modocffcdiimeiusdarij-Vt ft mater 4onet aliquid filiaeinpatrispoteftate conftit«tæ,hac condf none,quod id ab ea acceptura fit, fi fui iuris intra biennium fadafit,turn non fohim coniequetur rem donatam,fi emancipetur à pa tre,uerumetiam fipatrismorte ab eins poteftate libereturj. ultim.C, de çon die. iub modo ♦ Quando autemfidficiat coriditionem impkriper æquipok lens, copiofe diiputant Dodorés circa 1. Gallus,ft.de Jibe,amp; pofthum. Infti 52 tu. Matri uerö non li^ct reuocare donationem, fi ad fecundas nuptias con-uolauerit,aut alias turpiter uixerit,mfidonatarius ftiolentas ’trianus iniece-rit, aut uitac eins pertful urn maebirietur, aut eius fafeukatés irreparabili dam-no atmuen^, his fol^, lunda Authentic. C..de reupe. donat. Sunt autein hæ omnesreuocatione« p^rfoaaksî non enimtranfeunt ad hæredes donato-rum.l.finali.^C.derewoc.dona.:', -kr p nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘
TJTVLI Q_VIB^‘S PROMÎSGVJB cAGITVR dc^mnis generi's Donationibus,
DeDonafidnibus,
Code
DeDonaftonibus. lt;
DeDonatiombus, quærubmodo,uel conditione,uel certo tempore perficiuntur, •
De ReuocaÄdisDonatioriibus»
De inofficiofisDonationibus»
• Auth.
De immenlifDonationibusin filios fadi?.
Inftit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Décrétai.
De Donarionibus»
De Donationtbus.
HIS adiungi poteft c..non fatis,cum alqs multis,dift ind.Sö ♦ Qiiamuis %-J5 nimpræcipuèibi agitetur quaeftio de dandis eleemofynis, tarnen qualis hbe 34 ralitas in pios ufus probetiïr,inde cohigi poteft. Et uenit in hoc quoep fche-mate iuris confiderandum,quatenus ualeât donationes return ab epifeopis fa dg,et qua tenais reuocari polsint,qug in heredû fraude ad pias cauJas dat^Jint.
DE ARRIS^ SPONSALITIA LAR-gitate, Dote,SC Donationibus propter nuptias.
Caput XLIX.
SVMMARIVM.
t. Inhoc capite de quatuor fpeciebus donationumnuptialium agit. ». CoUatio fpccicrum cas magisperfpicuas facit.
9. nbsp;nbsp;nbsp;: Ar ra quid fit. 4* Sponfalitia larguas quid uocetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• j., Donationes ex caufafadæfuntarraS^fponfalitialargitas.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Sponfalitia larguas an pofsitrepetiji alter contrahenciû recédât à fponfione.
7. Matrimoniadebent eftelibera.
5. nbsp;nbsp;nbsp;Pana promiffa oncrat libcrtatem matrimonii contrahendi.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Arra quando rcpctaturjS?quibus cafibus ceftet.
»o. Minor xxv. ann. reddit arram in fimplum.
u. Sponfalitia largitas quando reuocetur.
M. Donatio caduca reuocatur. ij. Oftulo donatio firmatur.
lt;4. Differentia inter arram amp;nbsp;fponfalitiam quae fit.
1;. Dotis appellatione quid ueniat. gt;6. Dotis nomen iusfignificat.
*7. Dos quid, amp;nbsp;quale ius fit.
iS. Donatio propter nuptias qvaedicatur. »9. Antipherna quid. »o. Dos fine matrimonionullacft.
»«. Dos Slt; donatio propter nuptias per omnia pari iure cenfcntur.
-ocr page 204-MO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IT RI S CIVILIS METHOD VS a*. Donatio ante amp;nbsp;poft nuptias in qup différant, an Dos an ôfquandopofsttaugcrû »4« Dos quomodoconftiiuawr» an Dos profcaitia, amp;: Aduentiria quae uocetur. a«. Mater an cogaturdotarefiliam. . nbsp;nbsp;_ a/. TutoresS^curatoresquandodotertJConftitucredebcant. aS. Dosamplior quimfacultatcspatiantunnonconftitucnda, *9. Qp«resindotemdaripoffint. SO. nbsp;nbsp;nbsp;Multam conftitucndarumdotium formas effe. •
-sn Ex nudopadonulla obligatio naicitur.
J». Patri Iicctpromitteredotcmquamipfcarbitratur. • . •
sn DotispriuilegiamuItaefTe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;lt;nbsp;. ^^ jauj-on
Î4. Acceptilatiocxtinguitobligationemiamexiftait«m,nonfuturam, tA?o xr' sn Delegate eft alium debitorem fua ui ce dare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* roJm^j siï. Priuilcgiümincrælibtfaîitatis promittentium. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; £'p
*7. Res in dotem datas afftimar j poffunt. ~ ï8. Adio repetendidatur circumfcripto. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ J9. Aeftimatio return dotaliumliterisniandaturpropternxcmoriani. . 40. Fideiufforescaufadotisnonexigi. 4». Dos conftituiturad ferenda oneramatrimon^ *,.4*. Dotem «ftünatam maritus poteft alienare,nifl^crgat ad inopiam. 4J. Qyi promifitdotem.tcnetur adeuidionemreturn do^^ium. 44. nbsp;nbsp;nbsp;Maritus in rebus dotalibus tam dolum quanrculpamprarftat, 45, nbsp;Dosquomodorepetatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
4lt;s. Diuortiumeftcaufarepetendaedotis.
49. Dosquandorepetaturconftantimatrimonio.
so, Donatio propter nuptias hypotheca loco eft dod» Ä« nbsp;Paraphernalia bonacxigit mulier.
VPR A in generc cxpofutmus, quæ uemantîn qualibef dona- « done conGdcranda. Qina ucrô certæ qnædam fpecies dônatio-num funt,quæ fuas quafdam,prêter communes illas, habent ob ferUattones,feparatim de illisniinc dicemus, Lib#it autem qua-tiiorfpeciesdonationumnuptialiÿm coniungere,quomamcu- * ^’’^*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lui cç n attira ex alianim collatione magis peripicua fit. Inter has autem longif fimèà natura donationumrecedit,quæuocaturarra, Eft enim arra-, donari- ? nm à fpo nfo ÔC fponfa utrincç alteri datum in teftimonium,ÔC quafi pignus fa ôæ de futuris inter eos nupttjs fponfionis, Itaqj uideri poflet, non debere i liter donationemarramfponiàlemnumerari, quia nonliberalitatis, fed fidei caul^datur SC accipitur: fed quia imperator eamreliquis fponfalibus donatio
• nbsp;nbsp;nbsp;mbits adiunxiqC. de fponfalibus,nolui earn abillis leparare ,præfcrtim cûm ,eius declaratio çaeteris aliquam lucem pofsitadferre,Necß enimquifquam melius mtelliget,quid propric leges uocent fponfalitiam largitatem, quâm SPonraUtU ^^^^’^ædeferiptionémadhibeat,NamôCfponialitialargitasuocarurdona- 4 laraitM. *^æ’3'^Ç ^’t fponfac à fponfo,uel ê diuerfo ante l#bfccutû matrimonium, iux. * ’ LG âiponfo,C,dedonat,antenup. Itacçprocliueeft,aliamproaliaaccipere, Donationes mGdtiertè inter fe feparentur, PoiTunt igiturutraeep interdonationes,quæ fi f ex cM^d ß,i untexcaufa,renferiSC conocari, Vtraep enim fieriintelligiturcaufamatri-ihe(^ux, montj contrahendi,ctiani cùm pure 8C fimpliciterfadæ funt. Nam tacite fem perfubefle hæc côditioin illisputatur,utmatrimoniumindefequatur, Inde quo($ eft,quôd repetantur arræ,uel fponûlitiç largitatis nomine donata,fial lt;f ter ex contrabentib.recédât àfpofione de futtiro matrimonio inter eosfado, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ac uideri quidem poflet iuri non confentancum,metu reddendæ arræ,aut rei ex fponfalitialargitaté donatac contineri matrimonia,cum liquidum fit le 7
-ocr page 205-PER D. CONRAD. L A G V M. PARS II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«t
gib^^ matrimoniadebeant cflè Kbtrain contiahendo,diiïoluendo, óf ret/nê do,adeôiitnecpœnçpromi'fsiotencatcflntrahentesJ.Tiua,ôf IJiftipuIano • fac4afueriuff.deuer.obH.Debetenimlibéracflè prorfuspoteftasin contra-bendis nuptijs.I.ul.in fi.C. de fponfal. V erüm permiHa eff reperitio arræ,Ôf fponfaliriaelargitaris,quiaficdata,etiamG repetuntur, nonfunt oneri liberta ^ti recedendi à matrimonio.contrado,cnm antea fint accepta. Pœnæ ueró no mine promiflà,cùm non fint ante accepta,onerant liber tatem, quia metufol uendç poengimponitut1ieceffitascontrahedigt; Nulla ant ualetffipulatio one-randç libertatis canlafada.l.i. ÿ’quç oneran.ff. quar.rer.affio no detur.Pro-pterea cum Imnfalfa propter legitimam aliquatn caufam,quas infra de nupti is enumerdmmns,djifloluuntur,arram repetit duplicatam peribna, per quam ftetit,qu0 minils exiftereAnatrimonium,nifi forte inter contrahentes poena arrarumfpeciSlitcrinquadruplumeonlhtutafiu Nam ineamuRp quantita-tempermittunt leges arr;?iumpœnam extendiJ.muIier.C.defponfalibus.
- 9 Ceffit autem hæc.réptiirio ar rar um Ji alter ex fponfis moriatur, aut caula, propter quam matrimonium contracrum dilfolui, aut non exiftere pofsit,in-. terueniat,tumcnimfolaarra,perinde,acfinulla fuiffent fa«alponiaiia,rciri tuitur,nififortepeTfonamortua praebuit caufam,quôminus celebrarentur nuptiæ,nam ifto cafu amitm arram, 1, arris. C. de iponf fifarris. Item nifi is, qui dedit arram, fedut interdiffum, aut légitimé dilîôlui poÛè inter contta-' hcntesmatrimonmm,namôfilliperit,quodarracnominededic.l7mulier. ^ «o pattern.ëf ibi glolTC. de Ipon. Óf arris. Ccllat quo que repetftïo arracjli minor xxv.annis earn per tutores uelcuratores uel parentes uél amicos acc-é-pit,firecufet nuptias. Neep enim cogitur nifi arram ipfam in fimplum redde-re,illi tamen,pct qiTc^ earn accepit,tenentut in tfuplum.l.ult.inprinc. C. de fpon.Sf arris.Si ueromagiftratus, uel eins familiäres extorferint à fubditis, ut ipforum uotis confentirent, óf ad fponfalia uenirent, non poffimt cogi, uc reddant arræ nomine donata, led ipforum arbitrio ftat uelint nee ne reltnue rc,fipcenircar fubdicos faffæ lponfionis,óf habeant caufas cur matrimonium ' reculent. C. firector proûinciæ, uel adeum pertincntisófc. Idemiudican-dum eft de pignoribus,fi qua data funt,ea condiuone,ut non exiftente matri monio,quodicgf s non prohibeant ficri,reftituantur, argumento c. óf fi ne-ceffe.ext.de donat.intcr uirum óf uxorem,
” Qjiod ueró exiponfalitia fargitate datum eff,id repetitur etiam propter in gratitudinem,ficutalioquidonationespuræreuocantur, Acfi quidem matri ’* monium nonfueritfecutum,quiais,qui dedit,recufet, tumdonatiofit cadu-ca,uel poteft rcuocarij,cöm uetetum.C.de donat.ante nupt.Si ueró cafu a-*^ liquo impediantur nuptiæ,tumfi fponfus dcdit,penitus refcinditur donatio, nifiofculum interuenerit.Namubiiftud interuenerit,donatorumdimidia pars apudfponlam remanet,fed fponfe conditio benignior eft, fine eiÄm in teruenerit ofculum,fiue non,donataab earepofcuntur.hfi à fponfo.C.de do nbsp;nbsp;•
•4 na.antenup.Nihiligiturinterarramóf fponfalitiamdiffercnnxcft, nifiq» hæc muneris,illa ueró pignorisloco datur.
«5 lamdedotcófdonatione^ropternuptias.Dotis appenationeuenit,quic- ^edotcer quid âmulicrc,uel afijs eius nomine datum marito fuerit, ut donee matrimo- ionAtiom nium inter eos duret,apud eummaneat.Bart.cir.epigraphen, ff, folu, matri, P’'op^^ ”*'' *^ contendit nomen dotis non res, fed ius quoddam tenendarurn return fignifi- P^'“*’ care, ficut haereditas non dicuntur reshçreditariæ,fed ius fuccedendi m uni
«7 uerfiim ius,quod defundus habuit, Et uerum quidê eft, fi accurate quisrem cxpcndat,quia dos eft ius utendirebus,quæ marito ab uxore,uel eius nomine ab altjs datæ funt ad fuftin^da matri monij onera. Sed figuratê tarnen ap-pellationedotis,rcs eius nomine marito datæ intelhguntur,ficut per metony nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• miam in hiftorijs gefta hominum fub appeUatione leculi inteUigimus.
L 4
-ocr page 206-«» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS M E T H 0 D V S «
Donätiopro ß diuerfodonatio propter nLip»dicitur,quæ fit (ponfæ,ucl alijs eins norm’- ‘^ (ternuptiM, j^^ ^ marito,uel eins necclfirtjs/ad ptofpiciendum illi de dote confequenda, fi matrimonium fortê dirimatur ♦ V ndc ea quo eg dicitur à Græcis kpti«^ tgyjc,- gt;P quafi pro dote,óóad compenfattonem dotis data ♦ Qiiondam ea diAa eft ante nnptias,qnia contracrisiam nuptijsnon potent fieri ♦ Nonifsimo autemiure, tam ante,qnam poft nuptias fieri earn licitum eft J, cSanmuItac ♦ C. de donate ’gt; ante imptiaspta tarnen,nt conftetdematrimonio, ut propter fnturas nuptias fieri uideatur» Nam ficut fine ma trimon io dos nulla eft,adeô,ut nee dotis ap ^o pellatio referatur ad ea matrimonia, qua: confiftere non pofliint^^dofisap-pekff.de iur.dot.ita net donatio propter nuptias confiftere poteftyHifi matri monium de iure 0^ fado confiftat. Dos enim ÔC donatiopropteRlupoas,pa- ** ri iure hodie confiftunt,tanquam reciproeæ donationes. AUrh.de xqijal.do tis.propter nupt.don. Nonigitur impedit fiue ante,finepdft nuptias fiat hacc donatio,fi modo fiat conftante matrimonio.
Quamuis autem ha dua donationes ita exaqua»^ fiiv, iure nouiffimo,ut ** non folàm eodem modo,uerumetiam pan quantitate,A Incns padorum adie dorum conftitui eas neceflefit, tarnen qiribufdam uidetur hac efle diuerfi-tas iuris in facienda donatione ante nup. SC poi^up.ui(JeIicet,ut ubi donatio fiat ante nup.ca pofsitexcedere quantitatem rotis,ud infra fubfi'ftere,nô autem poft contradas nup.I.exmort.001.ul.C.de padis Joftuentis, tarnen fit per dote. Atcg ita quidem ex confuetudine pafsim obferuatur,ut quoties libe xj at,Iiceat augere uel minuere dotem,aut donatione propter nup.fedmre Au-then.exnecefsitateiuris augeturdonatio propter nup.fi' audafit dosA è diuerfo. Et fi quide maritus no n eft obacratus,Iicet mulicri augere dotem in re bus quibufeunep.Si uerö fint quibusdebeat ,tumnon#iniinmobilibusreb, dotemaugere illi licet, ne plura quâm dederitin præiudicium creditorum, qpmine dotis petere facile pofsit, Auth.de acqualitate dotis. ^aliud quoeg.
Porró quia oftendimus eadem obferuari in conftituendadote amp;nbsp;donatio ne propter nuptias,iam recenfebimus, quibus modis dos conftituatur, deinde fibi quifeg colliget,quibus modis donatio propter nupt. fiat, Conttituitur i4 dos aut à patre,ue] auo paterno, uel à quocuneg iplbrum nominc,qui earn de bonis corum marito,uel alijs ipfius loco promiuir,Slt; tab’s dos nocatur profe-diua,quia de profeditqs foluitur. Si uerô pater promittat, aut det dotem de ^^ €o,quod aliunde accepit,ut fibæ daretin dotem, Aduenticia dos tanquam ab extraneo profc Aa dicitur. Idem eft , cum aliquis alius promittat, aut det pro fua hberalitate,uel coniunAione.I.profeditia.ff.de iure dotium.Coftituitur aUtem quælibet dos,aut uol untariè,aut necehario. Mutier per fe,uel per ali-um ipfius nomine ex libera uoluntate promittit dotem. 1. promit, ff. de iure dotium. Ex necefsitate uerö conftituitur à patre,cæterisq? maioribus.l.ult. ^ necg^nim.C.dedotis promiff.amp;S I.dedi.ff. de collatio.bon. Nonautemmater 26 • nbsp;nbsp;cogitur dare dotem,nifi hæretica fit.I. neeg mater. C.de iure dotium. 06 C.de
hacret.l.cognouimus.Tutores quoegSf curatores cogunturprodignitate *7 nataliumSCfacultatibus conftituere dotemillis,quiiplbrum fideicommilsi funt.l.tam dementis.C.de Epifco.audien.l.qu^re.ff, de iure do. Videndum jg autem curatoribus eft,ne ampliorem,quàm facultatesmulierum patiant, do , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem conftituant. Nam talis donatio,ipfo iure nulla eft. I. fiuc gene.ff.de iure
do.Eft Ô6 patri cauendü,ne dos tanq inofficiofa pofsit acculari.C.de inof.do. »
Poflunt autem in dotem dari resmobilesÔ6 immobiles,corporales 36 incor 29 porales,quïe non prohibentur in noftro elle commercio:fi tarnen mulicr mi • nor fit xxv.annis, dabit immobilia,non nifi decreto iudicis interpofito. 1. ex Form« wn/li C.de admini.tutor.
Acnddruw nbsp;nbsp;Forma uerôpromittendæ dotis,nonuna eft,autenim perftipulationem,
dotium. nbsp;nbsp;nbsp;^ut nuda pollicitatione,traditione,aut acceptilatione, aut remifsionc,aut de-
Icgatione
-ocr page 207-PER D» CONRAD. LAGYM. PARS II.
»M
legarione conftitnitur,uel teftamento I^ato, Per ftjpulationem,cdffl præ- ^^«^^‘‘^«’«e ccdenteinterrogatione,certumqinddarfi,iiel incertum, caufadotispromitti- nbsp;nbsp;-tur,iuxta formam ftipulatioms,quæ traditur in Infttde uerb» oblig.in prin» “^ P*^** Niidaponicitauone,ficitra interroganonem fok offer ends pofficitadone dos promitatur,iux,definit,pohff)\ff;de polhcita.amp;^ t ad cxad,C,de promiC dodstfed catenas tarnen nudapaeffio dotrsualet,quatenuscerta quanritas, ^, autfpcciesreun dotem dandac expreflameafuerit» Namfi quisingcnerc pollïceaturdotem,tumïiunaex nudo paAo nafcitur obligatio,edamßidin literas miffum efh t d C, de dot. promifl'. £C glo. circat cum poft, ƒ» gener. à focero,i'n læyplac, ff. Rentre doti.
jt EftóChÓ^mdotefpeci^.e,quódIiceat patri promittere dotem, quami'pfc arbitratusü't,quamirisiftapromifsio propter incerdtudinem mdeaturnulla, tarnen fauoredotis intelligitur in bom' uiri arbitnum conata.I.fï cum ca. jf C.promiflCdot.Sunt8óahadotisprimIegt'amuIta,fèd de hts m fuo capite infra. Poteft ^item paxftio’dotis fieri purê,uclfub condidone exprefla,uel taci ta.I.ftipu.cum feq.^ J.dods promiiPfF.de tur. dot. Item fitpadio doris m di-em,uel in certum tempus.l. tali fada ftipul. ff. de lu.dot.non autem fieri po-teft in incertum tempus,u^i millier promittatfe daturam dotem,cüm moria-tur. Nam iftacondi^ione,aosconfertLir in tempus, quomatrimoniûnon eft futurum,acproinde nee dos.Si tarnen fimpliciterpromiflâfitdos,poffîintc5 iuges inter fepacii^i,ne altefo muente petat. In fuamquocß mortem pro filia pater dotem promittere poteft.l.Iulian.fcribit,amp;I.fi pater muli.fF.de iur.dot. Traditione,fires dotalismarito,uel alq tradit, itatamen,utmaritus poftea Tr^^itiotu.^ idratum habear,aimquimulicrpericulumpr£ftarct.l, quemad. ^tradit.ff.de iure dot. Acceptuaiione, fi mari tus cum debcat mulicri,uel inis,per quos AcccptilKtit conftituitur dos,acceptam ferat illis dotem,ut flmul liberetur foludone debi- ne. ti,Slt; fe obliger ad reddendam dotem mulieri. Aut fimillier,uel aln,qui daturi funt dotem,acceptum feront marito dcbitum,ut ipfe profiteatur ubi folutam dotenj.Vt autem fada fueritacceptilatio caufadotis, lemper fubeflè intclli gitur conditio,fifcquanturnuptiaej.promit. ^» acceptila. de iure doti.Nam fi nönfequantur nuptiae, non præiudicat acceptilatio cuiufquam obfigatio-34 ui.Natura emm acceptilationis eft,ut extinguat obligationem iam exiften-tem,nonfuturam.I.ficutacc5pti.ff;defo!ut.Cûmigiturnuptiacnonfequun tur,in quamconditionemacceptilatio fadaeft,mulier ex ea no acquiritius petendi dotemàmarito,nifîforte quidfit,quodcaufadotisacccptum tuhr,i-ta dedit,ut iftud donatS penitus mulieri uelit.Nam ubi tale quid apparet, ere , ditur àmuliere id brem manu accepts,^ corporaliter illi tradim,ut marito da Tet.Ita($iniftumcafumpoteftoririadio,utmulierrepctatdotem.Rcmiflïo -o' nc conftituitur dos eodemmodo, quo acceptilatione,nifiquôdfolennitasac * ceptilationisnon interuenit,fed fimpliciter debitum caufa dotis conftÄucn-dæ remittitur.I.fi' pater.amp;fl.quôdfinuptura.ôtf l.fifponfal.$'fimuli,ff'.deiu. • do.Delegatione,fi millier fuo loco aliquem debitoremdous conftituat. Eft Ddegiuon«. 3^cnim delegate alium debitorem fua nice dare, fed uidendum eft in hoc ca fu,an delegatus exliberaliu»Iuntate,anuerô exneceisitatealiquafe obliger pro dote danda.N âü exliberali uolûtate paflus eft fe delegari,SC non adieeffa eft fumma,'quâ nominedotis promifîtmaritus,non poteft plus ab eo exigere ^6 q; cémodèfacerepofsit.Nânecmulierampliusab eo exforquere poflèt,pro ptefprïiiilegiû mcraliberalitate illiquid promittentm. Si iierô fumma in do tefoluendaeft adieda,rumcôtraduis nuptqs,poteft conueniriad foluendam cam. Etmaritus fuopericulo cefïàt,perindeacfiexnecefsitatequidpromif' film illï eflet.l.fi extra.ff.de im.doti,
37quot;^ Quocuntpautem modo dos conftituatiir,poflùnt res dariæftimatç,aut in- . ^ftimât^jUtlolutomatrimonio 4utrê,autpreci«eius,quo cftimata eft,reddat maritus.
-ocr page 208-»14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
inaritus,amp;f qiiiacuenirepoteft,«tinæftimàtione inuiccm circumfcnbantur coniuges,datiircircumfcnptorcpetendfadio,quanto minons res a’fbmata, ^® aut quanti pluris,quam aeftimata eft/uent J Ji res, ^i.ff.de iiir,dotÄ hß cir-cum.C^folu.matri, Soler aut cm rails aeftimatio rerumdotahumliterisman' 39 dari propter memoriam, fkut teftatur Spe ♦ de fponfalÄ matri. ^qan prm. FideiufTores autem exigi àmarito caufadotis non poflrint,nec fi fafla rail'sali 4* qua fatisdatio fit,ipfo iure uaIet,Odiofum näcß uidet legibus fi mulicr exigat fideiuflöres à manto,cui feipfam crcdiderit.C,ne fideîufTuel man.dot,dent, Ô^ ibi gUSi ueró dos Icgetur,nó opus eft uil is inftrumentis,guibusteftata fi: Tefi4ment9 at eius promifsio,ctrm teftamenti fcriptio id præftet,f]^,^c dote kgata,Vt aU' 4» Itguto^ nbsp;nbsp;tem dos conftituatur,non poteft in alium ufum dçftinari,quàrnm utatur ma
ritus ad fuftinendamatrimonij oneraj.dotis fruAjF.de iure döti ♦ Vnde qua ms dominium dotisapud mulieremmancat, tarnen quamdiu*conftat matri' monium,maritus omnem frudum ÓÓ commodumab ea pcrcipit. b pro oneri n. nbsp;nbsp;bus,C,deiuredoti,Itaq; neeillilicetresdotalesali«Aare,prælertimfifine ac- 4»
^as «/ mdi fl-fn^atione illi traditæ funt. Nam dote æftimata, non tenetur aifres redden-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;das,fed ad earum precium Jtacp nifiucrgat ad inopiâ maritus, mulier non po
teft prohibere,ut res aeftimatas non aliéner, N^i ideo phoque adeum fpe-dlatincommodumSC peneufumrei aefl;imatac,qina illo cafu dos plane tranfit incontrad^um uenditionis, maritus enim fit debitor funSmæ,uel precrj aefti-matæ dotis J,cum do.C.de iure dot. Et qui promißt doteig, tenetur ad euiifri 43 onem return dotalium .Si ueró res dotalis,priufquam mari to tr aderctur,ab a-lio euincatur,poteft maritus extemplo mulierem, uel eum qui pro ea dotem dare promifit, conuenire h i^C.deiure dot,Slt; bquoti.fE eodem.
Si ueró dos fine aeftimationepromiflà eft,amp; nondatn*poterit maritus c5 tra promittentem ex pado agere.bubi-^ ul.ff, de uerb.obli, Qiiód fi res do tglis deterior fiat,periculum ad mulierem pertinet,fires nó fit æftimata,hple run.ff.de iu.dot.Cogitur tarnen maritus in rebus dotalibustamdolum $ cul 44 pampracftare,quiafuacaufadotemacccpit.Ita(^ab eo requiritur diligentia in euftodiendisÔC conlèruandis rebus dotalibus, qua in fuis rebus exhiber,!» in rebus.ff.de iure dot.Ex his iam manifeftum arbitror,quód maritus non di-redum,fed utile dominium in rebus dotalibus coniequatur, ae lolet illudi-pfum dominium uarqs padis extendi autcontrahi. Sed de illis infra de pa-dis, hie fatis eft tenere, quo iure res dotales âmaritoteneantur,ô^ ob quas caufas illi ufus earum eripi poffit.
Videtur autem folum diuortium elft légitima caufa,propter quam mulier 4lt; dotemàuiro répétât. Namquamdiuconftatmatrimonium,dosoncribusma 4« trimonij merito fer uit,cüm ea ex caufa data fit, Proinde quoep bona mariti ta ^ cité hint hypothecata uxoridurante matrimonio,necfi reftituat illidotem, confiftente matrimonio,!iberatur maritus,nifi forte ideo reddita fit mulierf, • utæsalienumfolueret,autidoneaprædiaemeret,aut ut fratribus,aut parend buseonfuleret,uel cos ex hoftibusredimeret,I. ^uis,ff,fol ,matri.autflappa ret uiri facilitates ita elle diminutas,ut uix ad reftitutionem dotis fufficiant» Nam 5lt; hæc caufa eft,propter quam maritus iu^enendae dotis amittit. leg. fi conftante.ff, folut.matrimon.Venim etiamfi mulier emat pradia pro reddi tadote,tamencogiturufumfrudumadfuftinenda matrimonij onera inillis concedere marito. leg.ubi. C. deiuredoti , Si ueró loluatur matrimoni- ^| um,redit ad mulierem dos,omni iure mariti in eo extindo, nifi aliud padum fuerit: fed inifto cafu tarnen aduertendum eft , quodheeat mulierirepe-tere dotem, fi uiri culpa matrimonium folutumfit : fecus fi mulieris noxa id fadum fit, Nam funt quædam criming quæ fi committantur à mu-• liere,ius repetendæ dotis amittit in uniuerfum,iuxta totum titulum Di-geftorum amp;nbsp;C, folut. matrimoni. quemadmodum dos pet. Poteft autem dos 4, ctiam
-ocr page 209-PER D. CONRAD^ L A G 7 M. P A R S II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t«
^^ etiamrcpeti confiante ma rrimo ni O, fl néant lis deportetur ,anrrc!egetiir,aut tail aliquo crimine damnctur,propter quod bona eins fifeo fîibtjciantur. Nâ turn ft fifeus conetur res in nadere manto in dotem datas, poteft muhet cas ft bi uendicarc.l.hC.de repudtjs.
Cæterûm quod de dote diximus, idem de donatione propter nuptfas acct-p pi'endum eft. Nam ea,quam diu dos reftitutapenitus non fuen't, hypothecs loco eft, Qi fl cut dos p^i poteft, feiheet foluto matrimonio, nee minus licet res per cam obligatas ah'cnare,quam quç in dotem date funt. tub/.^»fi. C.de lu.dot, Præter dotera autcmfi quid muller in ædes manti de tulerit, id catenas fitmarjj^ quatenus illi dedit uxor. Nam fi non conftat de uoluntatemu licrisjnontranfeunrfic re#-adeum translatae,in dominium mariti,etiamfi illi 5« tradita: fortèljnt. PJerunepenimtraduntur,ut maritnseascuftodiat,iraqne reddie eastanqaamdepofitum,cùm mulier eas exigit. Vocantur autem res Uc dat» Graeco Sf afitatp uocabalo nunc in fchohs 5T«f«^ifvec, quafi propter dotem daneJ.fi eg© 6cnetfbdeiur,dou
SEQ.VVNTVR TITVLI PECVLIARITER - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^edon^mnumnuptialiamfpeciebas.
Deiuredotium» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dedotelegata.
' Cpd.
De fponfalibéisSf arris fponfalitifs,6f proxeneticis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;
r; Dedonationibusante nuptias,uelpropter nnptias,5ffponfälitijs.
Dedotispromifsione,amp;: nudapollicitatione.
' Siredorpromneiacuelad enmpertiiiente’sfponfalitiasdedcrintarras« Dciuredotiuniï . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ t
Nefideiulïóresuelmandatoresdotiumdentur. •
f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ Auth.
‘ De tequaIitatedotisSv5 propter nuptias donarionis;
/ - nbsp;nbsp;nbsp;Vtimmobilia antenupnahs donatiOnis nec^ hypothecac dentur, neep
. omninoalienentur âuiro necpconfentienteuxore,nifipofteafatis-n fieri poftit uxori. Hæc ucrö etiam in dote ualcrc.
V t fpoiflalitia largitas fpecialis fit contraduSjamp;S diuerfi's capitulis.
Decretal.
Dedotepoftdiuortiumreftituenda. ■
DE DONATIONE INTER Vb rumô^uxorem. Cap, L, sVmmarivm.
t. Donatio inter comugescurprohibita fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
». Priuignus non poteft donarenoueres.
). nbsp;nbsp;Donatio inter perfonas gt;nbsp;qua: iuri coniugum gt;nbsp;aut carum poteftati fubicâ»
funt,non ualet.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Donatio inter coniuges illicitosutrum ualeat.
‘ j. Ddinquentesnon fintmcl|^ris conditionisj quamreftèfacientes.
lt;. Donario inter coniugesputatiuosfafta non ualet.
7, nbsp;nbsp;nbsp;Donatio concubina: faâanon improbatur.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Militum continentiam quantam imperator exigat.
p. Quibuscafibus donatio inter coniuges permittatur.
«o. Coniuges maximo affeftuconiundifunt.
»», Donatioremuneratoria concevra efteoniugibus.
»». Senesmariti polTuritdonate uxoribuspueiiis.
i}. Donationem mortis caufarlROcare licet.
»4. Donatiocaufamortisconiugibuspraecipuèlicitaeft.
is. Vterpra:moriatur,dubium eft, amp;nbsp;conuentio conditionalis.
»6« Reciproca donatio inter coniuges.
*7. Donatio
-ocr page 210-116
IVRIS C 1 V I H 5 • W E T H O D V S
17« Donatio inter uirum 8C uxorem q^tando reuoceiur.
18. nbsp;nbsp;nbsp;Seruitusmortixquiparatur.
•9. Donatio reuocatur peenitentia donatoris.
lo. nbsp;nbsp;nbsp;Voluntas ambulatoria adfunremumuitfexitumintclligitur.
21. nbsp;nbsp;nbsp;Peenitentiadonatoris manireftèconftare debet.
»a. Venditiones fimulatçmariti.
si. nbsp;nbsp;nbsp;Genitor amp;nbsp;genitus una eadem® perfona cenfentur«
24. nbsp;nbsp;nbsp;DonationcsinterparentesSi li oeros licit jquf fint.
• r. Ratihabitiodonationum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . .
* 6. Res donatatradita.cenfetur morte donatarq confirsnata. '■
* 7. Donationesutreuocantur exprciïeuel iacitè,it%S^confirmantur.
ROXIMO capite rctuh'musdonationcs, qiiae iraient propter nuptias,nunc quæ non liaient, quiam^mmoniumirtterdonan t^^^S^donatarium cófiftit.Prohibent autvmdonitiones inter , cóiiiges hSc maxime ob caufarn, quia fi Iice»et coningibus inui cem donare,quod uellent,matrimonia fiergnt ucnalia, ÔCfæpe cucniret,ut diftraherentur, ft non dar et is,qui paffet. U. q.ö^ iq.fF. eo.Neep a uerà inter coniuges folûprohihita eft donatio,fedôf int^r cos,qui aliquo uin culo poteftatis ipfis coniundi funt, Vt priuignus nonpoteft donate nouer-cac,quia maritus id facere uidetur,cum is fît in patria ciusf oteftate.Nce u/cif fim nouercapriuigno,quia patri quaeritur,quod illi donacutUdq^^qui in e-iuf.ft.eo.
Régula ita^l^ generalis cft,quód non ualcat donatio inter perfonas, quæ iu j ri coniugum,aiitearumpoteftati fubiedac funt. 1. nee fht. C.eo.nifi iftaeper-(pnacdentaliquiddecaftrenfipeculiofuo.Nam de eo tanquamdefuoquif-que etiam fi fit in aliéna poteftate donare poteft.I.irl^. ft.ad Maced. At^ ta-liumquidemperfonarum donatio prohibita eft dum conftat matrimonium, Sed quacri poteft,an etiam improbetur donatio,{iipfo iure non ualeatmarri4. monium,ut fi nubat mulier ei,cui non liceat per leges. Nam corn non probe tur mam'monium,dubitaripoteft,an donatio quæ propter matrimonium no admittitur,uaJeat,fiIegesconfiftere contradum matrimontufti prohibeant, Necuidetur quidem talcmdonationem,propter matrimonium non confi-ftens,quifquam improbare poftc,fed ne melioris fint conditionis,qui delin- ^ quunt,quamilli quiredèfaciuut, leges uolunt nee interillaspcrionasuale re donationcs, l.fi ex uolunt. C.eo.NeCß igitur uel inter doiuges putatiuos ft ^ da donatio ualet.Si tarnen quis concubine aliquiddet,non improbatur do- ^ natio.l.affedi. ft, de donat.nifi'forte miles id faciat. Vult enim Imp.tantam 3 efTetnilitum continenaam, ut nee in eoneubinas uelit eos efte indulgentes. Ufianeill.C.eo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Inter has autem omnes perfonas præeipuè non ualetdonatio,» exea dona toris ftcultates attenuentur,donatarius ueró loeupletior fiat exea.Iege quad autem.ff.eo.Vbi ueràid fieri non animaduertitur, legespermittuntaliquo modo donationes fieri inter illas.ut,fi maritusinftitutus, répudiée hatredita-tem,ut uxorfubftitutaeonfequatur eam.aut firogatus fit reftituere hacredi-tatem,uel Iegatum,nec retineat quartam,non improbatur donatio. 1. fi ipon. ^fimarit.SC §lt;ü quis. ft. eo. Valet quo$ donatio,fi res aliéna donatafitu-xori à uiroj,00fi conftan.ft.eod.autfi quid det,ut in pios ufus conferatur,I.G fpon. ^eonceif ft. eod.Item fi quid necefl'arrj ufus caula,0f omnino quicquid dederit,ut apud coniugem nonmaneat rei donatac dominium, leg. quodau-tem.ft. eod. Vtfi quid det adrefeefionem ^dium combuftarum.lcg.quôd fi «ir.ff,eo. Aut fi annuos aut menftruos redditus illi pro uirib.dotis ad eius u-fum permittat.l.ex an.ff.eo.6lt; I.fieut.C.co.Aut fi ufum ædium,uel ueftium coneedat.
-ocr page 211-PER D. CONRAD. L A G V M. PARS IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it^
coticcdat.tfiuir.fE co^Aur {incdî-i^al,aiittalc aliquid pro uxore foIueriuL C quis pro uxor*fFxo» Aut fi feruosilfi dtderit «tendos» Neque emm feuere tanquam inter infeftos prohibetur donatio inter coniuges, fednefe inui-,o cem de fraudent, amp;: ad inopiamredigantur, cùmmaximo affeAu coniundi fintj. fi id quod, ^fi quis.ff. co Jtaque nee prohibetur uxor, ut uiro honoris confequêdi caufa aliquid dpnetJ.quod adipifccndc.C.eo.Bart.cirJJï ex uo lunt.C.dc. do.promiiEcótenditinter coniu.licit,cflc donar. que obfequiorû pracftitorum caufa fiant* Qiiamuisenim fimplex donatio prohibita fit inter tl coniuges, tarnen remuneratoria conceflaeftillis. Sicutnecingenereimpro batur,quac l^tfcompenfationem acceptibcneficif,autexhibitx beneuolen tiej. AquilÜH.ff. de. donat. V nde ÖC Bald. cir.I.ij. $♦ fin.^’Ai certum petatur, 11 fentitualeredoharioncm/juam fenexin uxorem puellam, muneris caufa fa ciat,quiabcnÆcîjIocôfit,fifcniIisætatismoIeftias benignè patiaturac de-uoret.Atque hæ quidem omnes donationcsideoualentinter coniuges,quia nonexmeraliberalitate’proficifcuntur, cumin eis honeftæ cuiufdam pro-miiïioniscafifauertatur,itautnec per earn aliquis coniugum defraudetur, etiamfi aliquid de fuo altcri concédât.
Porrô funt cafu^ in quibus ualeat donatio inter coniuges, ô^fi donatarius re ipfa fiat locupletior cunftetrimcnto donatoris,uidelicet, fi donatio confe ratur in tempus foIrTy matrimony,fiue turn enimmatrimonium fbluatur mor te naturali, fiuc bona cumgratia propter religionem,ualct donatio.Primfmi quia in dubium euAitum collata cft, deinde quia tempore,quo fieri poterit, nimirummatrimonionon confiftente,faÄa fuiffe uidetur. I. fi cum.^’uit. amp;.l.uitricus.fF. eó.Manet enim interim dominium rei promiHatapud dona ,j torcm,donec cond/Pï%foIuti matrimonij extiterit.I.fed int.fF.eo. Itaque licet camquocßreuocarc,freutaliamquamuis mortis caufafadfam donationem. Nam fi ita promifia fit, uf nullo cafu liccat earn reuocare, perinde habetur,ac fi inter uiuos ex mera hberalitate citra conditionem mortis fuiflct fada, idÄ que nee inter uirum Sif uxorem ualet.I. ubi ira.ff. de donat.caufà mortis.
14 nbsp;nbsp;Eft autem inter uxorem amp;: uirum prgcipuè licita donatio caufa mortis,qua inuieem ita alter altcri fua bona cedit, ut qui inter coniuges fuperftesfit al-tero mortuo ,ra capiat.Nam cum alias cômuniter omnibus permifîum fît, ut in cuentum fuæ mortis,bona fua ucl partem eoru alqs donet,!. t.C.ut adio ab hçrc.8C contra hçre.incip.^*Poftmortcm,Non uidetur id negandum coniu gibustpoteft enim SC inter cos conuentio efïe conditionalis, qualem obliga-if tionem fufpcndat.Etcnim8C inter illos dubium eft,utcrpræmoriatur.l. lega ta.ff. de conditionibus Sé demonftrationibus. Itaque nee propriè donatio df ci poteft tab's conuentio in mortem utrinque fada inter coniuges,cftm in ea mutui commodi confideratio uertatur. Ac proinde in alterius fraudem fada uidcrinonpoteft. Addit autem SaficetusinReg. 104, quód ift# uera ^« witf»**^ fint,quando in continenti,unus ex coniugibus fcquitur alterius donatione, nbsp;nbsp;• fecusfi' cxinteruallo fiat.iux.I. quç iam nuptæ.ff.de donat.inter uir. A uxor.
16 Ac uidetur cius opinionemiuuare appellatio huiusdonationis, dicitur enim reciproca,quia contmuatopgr uices motu fiat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;riamtia r»^ Cæterôm quæpræterea ueniuntinharumdonationum conftitutioneob- «prar^, feruanda,partim ex generali omnium donationum forma,quoniam fuprà in dicauimus,partifn ex proximo fequenti capite, de donatione caufa mortis, petenda crunt. Nam cadem ferè ubique obfcruantur in illis conftituendis. Idem dici poteft de reuocatione huius donationis. Sedhæcfpecialiafunt in
gt;7 reuocanda donatione inter coniuges. Primo quodea reuocatur, aut tacite, aut exprefle. Tacitè,cum matumonium fado diuortio foluitur, nifi forte a-liud inter ft padi fint,uel pacifcantur. Præfumitur enim donatorem dudu , poenitentiadonationis, quoties interuenie diuortium,nifi aliud de uolunta-
-ocr page 212-119 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ IVRTS CIVILIS METHODVS
PrwwJfnlK. te cius conftet» Si ueró friiMufcuIum tantnm i'nterceflcrit,nec confujralis a-morpenitus cxtindusftt,uaktdonStio quiefcentc fnuiufculodtaut nó que rant palam diuortium fien^Ucum lue ftatus^^fidiuortium.ft.eo, Itemfi pnus decedatis,cult; donatum cit,quamis, quidonamneadem t ^’diuortium. Nam donatio propter amorem coniugalem feréfèmper inrclligitur reciprocè fa--dïa, ita ut altero decedenté ad fuperfti'tcm ueniat res douata. Et quia feruitus t8 mortiæquiparatur, perimitur queup donatio, cumdonatariusinferuitutem redigitur, cademh ^'‘fidonator, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Sicutautemahasdonariocaulamortisfadaconfirmatur morte donatoris, ita óf inter coniuges fit,Itaqj Gue ciuiliter ßue naturaliser ihdriatur côiunxdo nator, non poteftreuocaridonatio: fi tarnen marituslixori doifecrit,§^ mor icmßbiob feeleris confeientiam confeiuerit, ucltriam poffmiortem memo ria ciusdamnataGt,reuocatur donatio,quamuis ca,qde ahisdflnarit,ualeant, fi non mortis caufadonaueriueadem f ^flmaritus» Si uerö ambo coniuges ßmul perçant aliquo cafu,ualet donatio,Slt; tranfit ^^l hæredes, quia in exnn-dlionc huiusdonatioms tantum fpcAatur, uter coniugum pritJt dcceflèrit, cadem I. ^’ fi ambo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Expreße uero'reuocatur per extremampeenirentiam Donatoris* Neep c- 19 nimfufficit aliquando cumpoenituifle,nificóftc^IIum in eapœnitentiaper feu er alle» Nam cuiuslibet uoluntas intelligitur ambulatoria, ufepadfupre zo mum uitæ cxitumiProinde quoep fi non manifeftèconftat de pœnitcntia,in xi dubiopronunciardexiubet, quod ualeat.eadcmL^^aiu^ ^'’pœnitent» lu dicatur 8C inter coniuges pàlàm rcuocata donatio,fi resdonata in pignus, aut hypothecamâmaritodatafit, uel quoquomodoeam aliened Nam ipccialis obligatio rei donatæ regulariter perimitdonatione m^Fconiuges fatham* E ß mari,C eo,Si tarnen ab initio rem donata,maritushoc animo óbügct/juód xyhilominusuelit firmam mahere donationem uxori heram, dicendum eft, ualere donationem, ac mulierem pofle exceptione doli confequi rem do-natam ab illis,quibgt; obligata eft J. cum bic Ratus, ^*fi maritus ca.ff. co,
Qiricquidautem hadenus didum eft de hac donatione,idem acciffiendu ^^ eft de uenditionib, nominatim à maritofimulatis, ut co prætextu aliquid in iixorc nansferret. Nam óf id, quod de precio rei remiHum cftiixori in uen-ditionc,rci!ocanporeft,fi appareatahasuendinrrnfuiffc. Vbiueró id non apparet,tumtota'iienditio rcdditurinurilis,ÔSreqeitur Geut donatio (implex inter coniuges.1, fi fponfus.^’Circa.ff.eoJndicat 06 rir.Cod.de donaanter uir, 66 uxor.quod Impe.nolucrir par,uel ut minimum,cognatu efle jus huius do-narionis cum ca,quç fit à parentiban liberos, Nam ambas eadem Epigraphe tituli coiunxit, V idetur cnim 66 inter illos prohibita donatio,quia genitor 66 ^3 genitus,unaeademcpcenfent efleperfona l.uIt,C,deimpub.06altjsfubftitu, Itaqj Abi ipfi daret genitor,(i genito aliquid donaret,qualis donatio nulla eft*
• Sedfupradidum eft,nonprocul àprincipiodedonationib,quôdfintquidâ x4 cafus, in quibus licita fit inter parcntcsô6 liberos donatio,06 qui prater illos, quos ibi annorauimus,fint cafus,quibus ualeat parentum in liberos donatio,
quot; indicat glof, cir.ljih'us familias, ff, de donat, In^adcm Epigraphe Imperator zf quot;nbsp;facit mentionemratihabitionis, quiafæpe accidit, ut donationcs inter üirû 66 uxorem,item inter parentes 06 liberos inutiliter fa er re confirmentur,fido natöresmoriantur,non reuocatis donationib, Namubiid faRumnoneft, prafumitur eas uoluifle ratas haberi,
Inutiliter ante inter hasperfohas fiunt donationes,aut quiainter eas con!* fiftitmatrtmonium,aut quia perfone,interquas fit donatio,aliquo poteftatis -r uinculofibiobligatefunt inuiccm,aurquiadQ#iatio legitimam fummamex-
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cedit. Et regulariter quidem in h is obferuatur,ut fi nuda promifGone falt;fta fît tg donatio inter iftas perfonas, nec res donata tradita fit,ea nó confirmetur mor te dona
-ocr page 213-gt;BR0. CÔNRAB. tAöfH. FARJIf. h^ té jonatarif» SiiteroresdonatatraHita eft ücrauel fida tradittonc,cchfetur morte donatartj cónfirmata, etianlG' döflator expreflis uerbis earn non rarifî-cauerit : Ô^ h oc dé donanombus qua; propter pietatem 5lt; matrimonium in-utiks flinty Qirodfiirtudhs eft donatio, quia excedit legitimam fummam, non confirntatiir morte donatöris,nifi palàtrt teftetur earn fe ratam habere J» antepenuk^G* eo^St h Papinianus.óf mi Bart,ff. co. Obftniandumitacpcft, ^^ qnod ficut donationes reuocantur expreftc nel tacité, ita amp;^ confirmantur» Subij CIO Titulos hanc rormam donationis pecnliariter explicantes*
Üe dqnjtionibü^‘nter nimm Stf iixorcm,
t)edónationibUsinteruiriim8Cuxoremó^i parentibUs m liberos fa-dis* amp;nbsp;de ranhabitiont»
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;InDecretah
De dojiationihus inter uinimSC uxorem»
DE DONATIONIBVS CAVSA
• Mortis» Caput LI;
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* SVMMARIVM,
i. nbsp;nbsp;nbsp;Donate mortis Aula quisdicatur»
», Donare caufa mortis, amp;nbsp;capere caufa mortis in quo différant.
S. Donatio mortisftaufa,metumortis,feucogitationemortalicatisfit,
4. Donatio inter uiuosquandofadapraefumatur, y. Qui donare mortis caufa pofsint. e. Filiusfamil. donate mortis caufa poteff;
7» Tempus in conlt;adib.infpici. 8. Res dohandxquales fine.
•gt;. Donatio caufa mentis non requiritmonumenta literarum.
*». Donatio caufa mortis quid commune habeat cum donatione inter uisos.
Bl. QuibuscafibusreuoccturmoriiscaufadonatiO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
»X. perfedacenfetur mortefecUta.
M. Paritir decedentium barredes nihil repetunt.
*4. Dónatio caUfa mortisexarquaturlegatis.
-----VI id quod donat,fe magis habere ueîit,quàm êum, cuidonaf, magis^ donatarium,quain h^redem fuum,mortis caufa donaflc dicitur. Neep ug-ó hge donatio tantum cónfertur in euentS mor tis eius,qui donat,uerumetiâ alterius, ueluti fi quis filio,uel fra-._ — —_—. ere moriente donct Meuio, üt fi conualuerit alterUter eorum, reddatUr fibi reslfi dcceflerit, maneat apud MeüiUm.I. mortis caufa.ff. co. * Proinde lufcconfultiut diuerfis appellationib. ea,quæ quis in euentum fuae mortis donaflet, ab illis,quæ propter alterius mortem promififlèt,difcerne-rent,h aie capi, illa donari mortis caufa dixerunt. Atep ita duæ funt falt;%e hu-fus donationis fpecies, Donatio mortis caufa,cûm quis fuæ mortis cauiàalf-quid alten promifit uel dédit. Capio mörtis cauia, cùm alterius mortis cauia sdiquidalicui conceditur, Itacp2f huiusformætitulus inff.àmbashas ipecics compleditur, Ôd Gloff. cir.I. qui prccio.ff. co. accurate differentias carum
- annotât. Vtraqj autem fit,cùm quis de fua Uel alterius morte foHicitus eff.Nc quceniminpræfensfolum, ucrumetiam futurum pcriculum mortis fît, ut fl quis proficifeatur in bellum. Mortis tarnen caufam,uel pericuhim exprimi 1 in ca nccefle eft.Non enim quiamoriens,fed quia metumortis quis donaUit, hæcdonatio mortiscaufàfada efle dicitur,l. Scia, ff, eo. Non tarnen fuperfti
tiofe requirenda funt in hac donat ione nerba, c^uibus exprimatur, eam mortis caufa fadam, quiafufficit,fi excircumftahtijs colh'gi pofsit, quöd cogita^ tione mortalitatisfadafit. argumento I, Séia.n.de do.pracleg» Si ueró nihil tale in ca apparet, ex quo confiÜum mortis eluceat,præfumiturinter uiuos ef 4 fe ûdàJ, Scijuin fin.fteo.Poflunt autem omnes iUi caufa mortis donare,qui
-ocr page 214-tjo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS civilis METHODVS
bas teftamentum eendere permittitur,dlt;? quih. inrit. Cod. qm' feftamen--tumfacere po(runt,amp;: nos infr.de fiftceflione ab inteftato, qui illi fint, indi cabimus. Sed filiusfa. eoriim numero exemptus elf,Öódonandi caufamorris é facilitas concefla, nifi pater id fieri prohibeat.l. tam is.ff. eo. Jtem poteH omnibus caulamorrisdonari, quibus Icgari.t omnibus.ff, eo. Sed ut lapacesha 7 bcantur,nó confidcratur, quales fucrint tempore donarionis (ficutin ahjs co tradib.tempus,quo factus elf contrat-us, regularïtcr infpicitur ) uernmqua lesfuerintfubid tempus, com morcretur donator.l.ii^morriscaufa.ff.eo.
Nihil ueróimpedit, resfint autmobiles, aut immobiles : corporales, aut S ïncorporales,quæ morriscaufadonantur, modó tales flnt; qüzincommuni hominum commercio effepoffint. NainSc chirt^ra^ia debitWUmtradqö^ cætcræobligationesremittri animo donandi pofmnt.1. morris caufa. ^»Ti-ria.ff.eo, Atfiteaquidemuelfolatradirione,autpcrftipulationem, autper Chiro^ripbd poiiicitationcm quinque teftibus adhibitis. Neep enim requiritur,ut infinu- ^ lorum, ^^^j, hacedonario publicis monumcntisliterarum.lt fi.C.eo. Et fieripoteft ei us promiffio purè, uel fub conditione, ficut fuprà de donat. in genere dixi mus. Poteft quoep ea,ficutdorispromifrio,pcr dclcgarioilem amp;nbsp;acccprilari-onem fieri, SC in alias foluendi formas transfundi, ficut eb nere eft in cafu 1. quod debitori.fE co. Hoc auteiti huic pcculiare Wt, quodnecefle fîteâ fieri in expetarionem mortis cuiufeunep. Vbi enim ita donaftir caufa mortis, uo mors non expetetur, nec ullo cafu reuocetur donatio, *pcrindc haberi ea de bet, atep alia qüæuis inter uiuos fata donario.l. ubiita.ffAo. Sed habet hoc 10 comune cumfîmplicidonatione inter uiuos,quôd aut folam liberalitatê, aut caufammeririfpetet. PrxftatautciTihociuns,ut quoqudmodofit fata, ft ante mortem donatoris non reuocetur res donata,uen(^c#ri pofsit,fÏ nodum traditafit ï Si ueró traditaeftfecutamorte donatoris, licet earn retinere.l.Sc n^tus, ^u. 8C1. ft morris caufares.ff. eodem.
Incidunt autem óf in hanc donationem uariaf quæftiones fati, ut quarra-tur,quibus ucrbis,amp; quo confiho fata ßt.1.fialiéna,ff.eod. Item an fraudu-Ienta,an immodica,uel inofficiofafit.NamSf hze fitalis fueritreperta;cuer-titur, iuxta ca,quç fuprà in generali donationum explicatione annotauimus. Qtrôd autem pofsit quo^ ficut donationes abc reuocari,id mdf liquet,quód « ea nunquam cenfetur perfeta antequam mors infequatur.h non uidetur .ff. i* eo.Itaq^ hecdonatiomagis quàm ulla alia,mortêdonatoris eónrmatur. fed re iiocatur,ff donatarius prius, quàm donator decedat.I, filio fa .ft. eod. Jté fi do riatorempceniteat donationis, aut fi periculum mortis, quod illi imminebat, euadari aut fideficiat conditio, in quam fata fit, autfi caufa, proprer quam promiflaeft, nonpræfteturj.non omnis.ff. fi cert. pet.Ôfibi Dot.ôf 1. Se-natus.^* nec dubitaucrunt.ff. eod. Et pcculiariter in hac donatione obferua-tur, iff fi hi,quiinuicem mortis caufa fibidonauerüt,pariter deceflerint, neu ij • nbsp;nbsp;trius hzres aliquid ex ea repetcrepofnt.ï. fi hi.ff. eod.
Cgterumpoterathuicdonationi adiungi tratariolegatorum,óf fideicom mifTorum.Namóf ilhsfi'ngulasresacquirimus, iuxta rit. Inftit.de fing. reb. per fideicommifl.relit. Et iure nouifsimo don^io caufa mortisferè penitus ,^ excquataeftlegatis,adeo ut hec donatio non minus uideatur teftamentaria, quàm funt legata. Nam in hac donatione fubftitutio locum habet.I.eicui morris caufa.ff.eod. Qiiare tum cognatio horum modorum,tumipfaetiam compendij ratio requirere uidetur, utcóiungantur legata,fideicommifla,óf * donatio mortis caufa. Qiiippe utmodi,quib.fingulç res ab illis,quib.per unf uerfiratemrcsacquirunrur,feparantur. Sedquia piamorcrit legatorum,óf fideicomiflorumtratatio, ubi condendi teff ai^cnn ration? explicauerimus, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;placet earum tratationemin cura ufquelocumdifferre. Ideoautem bic eo-
rum fecimcntionem,utrcuocaremdifcentibusin memoriam ea,quæ fuprà dediuèr-
-ocr page 215-PER O. CONRAD. lAST«. - RARS 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’?* de diucrûtatcmodorum luns Ciuflis inacquircndis rebus dixim us. Scq««n tur n tub peculiar!ter hue pernnentesf ff. Cod. Decretal.
De do nation!bus caufa mortis.
DE SVGCESSIONE exTeftamento. Cap. LXII. * SVHMARIVM.
•. Aliarumfucccfisionfinullaadmittitur.nificonftet no efTecondinquot; teftawen^w. «. Tertamcaium quidht. j. Inftitutiohafredis cftprafcipuaclaufulatcftaracnU.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Variæ apud.ucterestefldmentorum diffcrentiat fucrunt.
». Teftamentpm foleiuic quod dicatur.
«. Qui teftamenta faccre non poffinc enumerantur.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Cæcus quomodoteftaripofsit. *• Filiusfamil.nonpotcft teftari. ÿ. Teftamenti faftiapubltci non priuati juris eft, Monaefius an noistt conderc teftamentum.
*1. Clerici quibnsacrebuspofsintteftari.
^t. Gapti ab hoftiHlis amp;nbsp;obhdes cenfentur in aliéna poteftate effe.
u. Confuecudo ChriftianOTum, utcaptiaChriftianisnonfiantferui» »4. Intcftabiles quilftbeantur.
H. Quibus perfonis in teftamento rclinquere liceat.
»lt;. In matrimoniaRb.fequimurius Canon cum* •7. Scrui quomodo inftituanturharredes.
gt;8. Adukcrio cum domina accufatusferuus alieousinftitui non poteft.
19. Tabellionibus i( teßibus poreft rclinqui.
gt;0. Tria tempora in htredis inftitutione confidcranda. an Teftator perfpicuis uerbis exprimatinftitutum harredem, a*. Voluntasteftandidébeteffelibera. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* an Pa da improbantur qua: teftandi libertärem aufcrunt.
#4. Harredisinftitutio eft proprium teftamenti.
»r. Inftituti uniuerfaliter qui dicantur.
»6. AlTcm faciunt totunciæi quot teftator uolucrit.
87. De iure a«crcfcendi.
*•. Qyot teftes in quolibet teftamento requirantur. »9* Forma Si modus conficienJi teftamenti in feriptis« »0« Dcrcftamyitonuncupatiuo. }i. Inter parentes amp;nbsp;liberosteftamentorum foknnitas ualdenomequlritur^ »n in reltdis ad pias caufas duos teftes fufficerc. y. Qui teftes adhiberi teftamenti s poflint.
34. Quibus uerbis inftitutio hxredis hat«
is. nbsp;nbsp;nbsp;Subftiiuerc quid fit. 36. Subftitutionumfpeciesrecenfet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• »7. Quipokintlubftitucre amp;nbsp;fubftitui.
»I. Caufas quatuordecim enumerat,ob quas liberi à parentib-exberedari pofTunt. ». Caufa: fex recenfentur ob quas parentes à liberis exh»redantur. 4«. OdiarcftringendaclTe. 4«. Teftatorcmcogitnccefsitudo.fcribcrc hxredem perfonam quas eft inter paitntes amp;nbsp;liberos.
41. nbsp;nbsp;nbsp;Frater in teftamento fratrislicitèpoteftprxterîri.
41. nbsp;nbsp;nbsp;Adiréhxreditatemnemo cogiturpraterferuum,
44. Filius familias ipfo iure hares eft.
41. nbsp;nbsp;nbsp;Differentia inter emancipatum» amp;eumquieftinpoteftate^
4«. Adoptiui inter liberos numerantur.
47. nbsp;nbsp;nbsp;Naturalisneceffitas obligat parentes ^liberos.
48 nbsp;nbsp;nbsp;Liberti patronoshxredes fa^iantintertia bonorumparte»
49. nbsp;nbsp;nbsp;Frater germanus prxteritusimpugnatteftamcniumi
»6. Deexhxredationeliberorumamp; parentum.
-ocr page 216-*M
ï 7 k ï s •-*’- * '’e rv ! i ï r « B’ t ko b t *
; E Q,V V N T V R.mödi,qdibusrcsnonfigillaöi!Ht,ftdperuni* uerfitaternacquiruntur flixtadiuifionemmodorum acquirendi IJ re8,fopra in capiteCquibus modis res acquirdure ciuib^pofuam, De fucceisione autem ex teftamento duas ob caulâspriuamp;/juâm S de reliquismodis,diçemus* Primàm,quia plerrquc donationes in teftamento fiun t, itaq^ ut donationum faciendarum forma explicetur, SC abfoluatur, de teft amends proximé poft iUastanquam de obferuatione,quj adi!hsrequ{ratur,diccndumuidetur. Deinde,quiatmlla aliarum focceffio t num admitdtur,nifî conftet,non elle conditum teftamcntum,ex quo hçc foc ceflio detur^Qiîia ucrô h^c focceffio ex teftamento cxiftiqqUidfittcftamerf turn, quot Ont etus fpecies, quibusep obferuationibus’quçtÿ eaWm fiat^indi-^tß^mtnii cabimus Eft igitur teftamcntum,uolûtatisnoftrç ïftfta fcntentia,dc co quod « ie finit io. nbsp;nbsp;qui» poft mortem fuam fieri uclit, cum inftitutione Katredis.h«»fE de tefta-
mentis.06ibigIolt;Eft auteminhac definitione teftamenti prateipuè obfcr-uanda claufula, qua dicitur teftaraentum fieri cum inftitutione hacredis^ j Namhae diffcrenriaexcludunturomnes alixukimx uoiuntates*utfunt Co, dicini,legatum,fidcicommiftum, donatio cauamp; mortis fa^a* qug itidem at^ teftamentum dicipoflunt,iufta uoluntads nofttr fentcnR'a,de co quod poft mortênoftram fieri uelimus, fed in illis hares inftftui non poteft,iuxta tnon (Codicihum» C.de tcfta.S6 annotata glo.cir.fi.ffeo, nbsp;nbsp;nbsp;*
Porro uariç fucrunt apudueteres teftamentorum di^erentia, propterea,^ quod alia ealatis Comiqspd eft,cor5 populo per cornicidem conuocato ede bantur, alia in procindumiUtS, id eft, in ipfobelli apparatu ob dubiambelli aleam fichant; alia ucrô imaginaria quada uenditione, qua uocads hçredib/ foona teftatoris prxfentib* teftib, addicebantur, V erôiÿ ^uia tab's condendo turn teftamentorS confuetudo iaminufu efle defqt, duo nobis rcliqua fünf genera teftamentorum, quorS alterum quod folennker fi't,omnib Jegitimis x obleruationib* adhibitit uocabulo generis, fedfignificatione fpecifica dici-îU’ft'ft’W^iitS»Alterum ucrô,quod minus folcnniter fi£,uocatur Codicillus, ^^****’* Seddeiftopoftea,nuncdefolenni teftamento, emus dur font fpecies, aut i enimteftamentSinkteras mittitur,ôCfcript5teftamentumuocaturîautui-KBtM^dlwS. “5^'ïoee teftatoris profertur, 06 nuncupatiuum, quafinominayra proditum ” nbsp;nbsp;’ 06 Dublicatum dicitur.
Irnlt;^f$lt;' Wnnop, muttuif Svriui, ^fWi
lNelt;$uerö cumispermfflum eft,utcondatt^amenttim,inquacnnc^ eiu» fpccie ld facere cotendat^Qiumuis enim humanifltmè fieri udcatuf ,ut qmï’^ que ukimam fuarn uoluntatem de rebus fuis ad pofterostranfmittai, tarnen propter uitiofos hominum affedus, 06 mentis in quibufdam inopiam p!erilt;p id faecre à Ibprohibentur« Impubères igitur non poflunt teftari,quia carent aniny iudicio, multè minus furiofi, quia mente captij. kirtofus.C» qui teft» fa.poTJtem natura mutusudfurdus.Namficafuahquo ftAuseft autmutus aut furdus,06 fua manu fcribere tcftamentum poteftpde^ à Principe impetra-werk,turn licet üH condcre teftamentum^t fimutus^if^detefta, Quisautem natura mutus dicatur, uide in Ldifcrcn's.C quiteft. fac.podn eadem con-ditione cft amp;nbsp;cçcus,nifi tabellariumjamp;feptê te^es adhibucrit ^thac confuïtif 7 fima^C.qui teft, fact poß, Ar^^ hr quidem font perfonac ,quib» iure gentium jefoindi facultas negatauldetur,
lure Ciuili diras maxim? ob caufas quibufdam peribnisadimitur tcftandi facultas,uidclicet G perfona alienr poteftatiaddida fuam libertatem smite-' rit^autfiproptcrflagitiajuelimpuritatcmuitx legest Magiftratus lus te-ftandi illis adimant^Filiusigiturfamilias non poteïtrekarGquia lub poteftare patrisefidtpcnulcC^qui teftaÆcc poCÂtqyrc id quidem adeo non permit- * titur filiofamilta#,ut nee ft pater illud ei concédât,teftamentu ualcat,propte-eca quód tefiamenti fadio publici ÔC no priuati fît Ï «ris4,iq»fi;dc tefta. Qjrfa * 7 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«er®
PER »»CONRAD. LA er M* PARS IL n^ ucxèfÉgirfanccfomnibus inlt;s,qugt;m aliénapoteftatefun^negatur coadendt ^^' «« teftamcntifacultas.tquïmpotcftatc.j[ïidetcftamcntis,nc(^feiui«nc« mo- ^«^W. nachts id permiflum uidetur.Et de ferais quidem nuUa eft difputatio, Sed de monachis hge traditur régula in Äuthent.fi qua muhcr^C.de facroian ccclet Q^iodfife fuos^addixcriemonafieno, Ôt habcat liberos, permitti ilh,uc d-iis reHnquat,utminimtïm,Icgi£imam. Si uero cupiat lUis relinquerc quanta pïurimum,tumpoflceu«i acquam óf uirilem portionem fibi óiT monaftcrio cum Ïiberis renne rejnkafum autem,fi moriatur antequam eondat teftamen tum,ÏiberosIegitimamtan£ömpetercdcbonispatcrnis imonafterio polïe»
” Qixiucröno^hafeentb'berosjinorumbonaccauntmonaftenojquiarcnun
„ ciaiTcinis «sAftimannA, Authen.ingreffi.C.dc facrofand. ecele. Reliquis Qj^ff^ i cicricis pcrmifliim eft coftdereceftamentn de omnib. iUis rebus, quas acqui- ^f^cofi^ fiucrunt lure eins perfonx,quam fuftinent, non ex beneftcio Eeclcfîæ. Au Qh^^i, thcn.Iicenüa,8i: Authen.presï^teros.C.de epifA der. An ante ô^epifeopi, ftfomncsilli,quiprxfunt/ccleiqs,poflint de bonis ccclcflæaliquidin tefta-
« mento legate,tudedd. cireaeafdem Auchen. Cenfentur autê â^ ab hoftibu» €apti,fiC in obfides’dad in aliéna poteftate cffc,ac proinde neeß iiïis teftamen ti fadio permifla eamp; J.obfides.SCl, cius.ff. de teftamentis. Non tarnen amic-euntlibcrtatctnCuam, quÄ latronibus 9^ ilieginmis hoftibus capiuntur J» F? qui à latronibus.ffKictcfta. Et generali confuetudineapud Chriftianosre-ceptum eft,ut capti â Chrift/anis hoftibus non fiant ferui, ùol dd. eirc.t 0 cuis ingenuam.Oe capouis. Ergo nec teftamenti fadio iiïis negari poteft, Sed qui de ftatu fuo dubitant,^ nefcint,an emancipati,uel fub poteftate pa-tris, manumifti, an fub domino fînt, cos prohibent kgesRomanaç teftarU, qui indomino. St: Wc ftatu.ff. de tefta.
,^ Propter alteram c^fam inteftabiles habentur maieftatis rei,hçre£ici,apa-ftatg,proicripti,prodigi,8C omnino omnes illi,quibus interdidum eft boni^ aut qui in morté natural? aut ciuilem propter flagitia condemnati funtXeft» qui. ^ t.ôCl. is cui.ff.de tefta. amp;nbsp;^itemprodigus.Inftit. quib. non eft permiff, foe. tefta. Qiliauero luraduftia tantum his perfonis negant faerdta-tern teftandi, poftunt ea Iura morib. ÔC ftatutis fingulorumpopulormn laxarf, non autem quibus naturalia Iura cam facultatem negant. Cajteröm an hanc facultatem Iura Romana permitcant, aut negent infamibus, excommuntca-tis,ufurari|8,afcriptitijs, cêfî£Â,SC his fimflibuspcrfonis,eopiofc députât Bas toi. dr 4.fi quarraraus ,ff.dc tefta. Inde licebit cuiuis ea petcre, fi quid talc 1 nobis hic forte aliquis requirat.
rjt Reftat ut dicamusde perfonis,quibuslicet in teftamenrafthquid relinque-te, quoties cnim incidit quæftio de facilitate condendorum teftamentorum, duofunt in perfoniseonfideranda. Primo, an is, quiteftari uelit, hafaeat lus teftandi. Deinde,an is, qui barres inftitutus fit, inftituipo£crit,ucl cui^ega-tumfi£aliquid,dignus à legibus habeatur, ut aecipiat. Nam odio feeler um • pîcrifque etiam capiendi atiquid exteftamento facultas negatur, ut deporta-cis,inmetallum damnatis 4,i.C.debacrcdib.infti£Â tfi in mctaiïutn.ff.dc his, qux pro non feript. habentur. Item hacrcticis,apoftati$,eoncgijs ilUdtis.t ManicheusJ.dehæretids.ÔGC.hic qui fidem.C.de apoftatis.8lt; l.eoiïegium. C.dehatredib. inftituen. Item ex damnato coitu natis. Authen. quibusmo-
^^ disnatur.effid.fui.^fin.OIim etiam intra tempus ludus nubentes amitte-
* bant facultatem teftandi, fed hodie, quia in matrimonialibus fequimurlus Canonicum,iftapoenaUberatur millier, fccundonubenSjC.penuît.amp;lfin.ext, defecund.nupt.
Qiiondamquoquenullt inftitui poterant hæredes, nifi effent eines Romani. Vermn hodielicet etiaiïl feruosinftituere, maxime fi illorum fuerint
’^ ferui^qui poffunt hacredes inftitui.!. noumiwÆd« hxredibus inftituend.
M 4
-ocr page 218-tj4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILÏS METHOD VS
Scdetfi feruus eiusqui capere non poteft, inftituatur, 6^ antcquim »deat hærcditatem,manunnttatur,potcrit ftio arbitrio earn adiré J* ft feruus eins qutfEdeacquir»hxred. Poteft quis SC proprium feruum inftituere, SC fic in-ftitutusfemper exiftimaturlibertate donatus.^proprios,6C ibi gloC Inftif, de hacred. inftituen, Siue autem proprius fiue alicnus fit feruus,non poteft 1# inftitui, fide adulteriocum dominacomtniflb accufatus eft»1»bisuerbis» ^ interdum^ff, de hæredJnftiuPræterea leges neep iUi, qui inhumanis rebus non eft, aliquid relinqui in teftamento uolunt, ut noW antè luris ratio quim perfonaquxraturd, quidam referantJK de lure Codiciliorum»
ScdtabelIiontbusSC teftib, qui ateftatoreadhibentuvadco^ficiendumte ‘^ ftamentum, pofte relinqui, uulgo creditur5C obferuatur arguAénto ^ lega tarqsjnftindetefta» ord, Neepobftare m'deturqü6d lex fecunda C.dc his qui fibi adferib. intefta.adimit poteftatem petendi legati tabeHionibus,fi fi-bi quid afcripferinn Namealexlocum habet in feripto teftamento, quodta-bellio fimuIdicftetSCfcribat, fecus igitur in nunci^patiuo, quod teftatore didanteexcipit» Speende inftrumentorumeditione ,^‘viij» Wrf»Itemcx cipitur quodinnegotio* Poftremó, SCliberiseorum quitnaieftatisreifunt, relinqui in teftamento nihil poteft, tquifquis, ^filq.C, adiegem lut maieft, Reliquae conditiones perfonarum non impediud^reftatorem, quó minus il/ lis aliquid exteftamento relinquerc poftit. Nam SC imperator atep Augufta lure comuni in hac parte Iuris utuntur. t cum hçrcdes,C,qui tefta.face,pofs,
Cæterùmpoflît quishçrcs inftitui uel non,trib, tempoJ^b, fpedawr, nem- ^® pe tempus conditi teftamenti, medium tempus inter conditum teftamentum SCmortem teftatoris, aut conditioniscuentum» Atep hecquidem tempora (pedantur, cum extranet font inftituti, Et ea que de ii^cf|3acitate perfonarS hadenus diximus,adextraneosquocp hæredes pertinent »tfialienum, ^in cyrancis, ff, de hatred, inftit, In fuis aSt hatredib, tantum fpedatur tempus mortui teftatoris. ^ fut Inftit, de hgredum qualitatê SC diff,
Sed in perfonarum deputationeSC hoe reguläre eft,quôd neceffe fit, ut te 2» ftatorperfpicuisuerbisexprimatóCdefcribatperfonam, quam inftituat harre dem,autcui aliquid relinquat, Namfi de perfona non fatis conftet, fruftra quidrclidum iudicaturU, quiplures,ff, de ufuSC ufofrudulegato,SC ^lega rt Inftit, de lcgatis,nifipietatisfauoreifta incertitudo perfonarum excule-tur,autcucntudeclaratioperfonaerelidafit, Valet enim inftitutio, ff quis pauperesinftituat,etfïnulla certa perfona exprefta fit, iux,l* fd quQd,C, de epif,8Ccler, Item ft quis relegatus itain teftamento fcribat:quicuncpmihi re ftitutionem ab Imperatore impetrauerit, fiantè fortè deceflcro,quam ei grattas agerem,illum hæredem meum effe uolo,i,quidam,ff, de reb,dubtfs.
Inprimis quoep requiritur in teftatore, nc quid in teftamento faciat aho co 22 gent^nam libera debet eflê teftandi uoluntas,iux,Bald,cir,Lhumanitatis,C,
• de impub,SC altjs fubftitu,fiC Bart, cir,l, itf, ff, de tefta, Etenim ut ea uolun -tas cuiepmaneat Integra, leges etiam pada improbant quib, libertas teftandi -gt; aufertur,l, ftipulatio hoe modo,ff, de ucrb,obiig,
De return autem qualitatê in fnftituendo hacjede,ideo non qu3critur,quta hacredes font fucceflores luris, non rei, ^ legataris,ÖC ibt glo,Inftit,de tefta, ord, Nihil enim aliud eft hæreditas,quàm lucccfsio in unfoerfum lus, quod, defundus habuit,l,nihil,ff, de uerbo, fignific, Proindequia proprium hoc 24 eft teftamenti, ut in eo inftituatur hartes, ôC à reliquis ultimtsuoluntacibus, quamuis in eo quoep fiant, uel maxime differt, quod in illis nó poff t inftitui Jiæres,l,'non Codici!lum,C,detefta: Obferuandumeft, lus defundi, non res relinqui per inftitutionem hæredis,atcp ideo in inftitutione hæredis non quæri de rcrum qualitatê, fient in legatis ÔC cæteris ultimis uoluntatibus, quibus res conferuntur, Poteft tarnen quis litres inftitui in re certa nuncupate
-ocr page 219-P E R D. C 0 N R A D. L A G V M. P Ä R f ÏT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t;^
nuftcupata,ut:cx fundo Tufculano Tidus mthi haeres eft o: fed tn! Mß-ftwus habetur loco kgatarij, fi ahuscum eoTiniuerlalïterinftitutus eftj» quones, C^dchaered.tnftitut» Stnulluseftaliuscumeoinfticucus, fuccedit intotu,de tracta mentione fundi,pcn'nde ateß ft fine co inftitutus eftetj» ft ex fundo,Sd E fiita quis.ff; de hæred, inftiu St aero pl tires ftmul inftitun finir, in rebus terris, Âf nullus aims uniucrfahtercumillis, æquasaccïpiunt portiones pro q uanritate hæreditatis.nifi forte duo fint conïunó im, alter fepararim inftiru gj tus. Nam comuncftim mftituri uice unius in diujfione hæreditaris obtinent, Efialten'us.ÖÓ(ëquenri.ff, de hatred, inftitut, Neque enim folüm iHi di'cun* tur unïuerfalite’r inftituri, qm' ad totam hæreditatem fob nocantur, fed âf illi, quibps cerrâ^orrio abteg lingulari menrionercrum m ea deputatur,
Ac ueteres qutdem in 5flignandis portionibus hæredirarum aft fanreorn-tnunibusinisappellarionibaspartium aflïs,ficutin alqs muftis diuiftonibus «6 rerum J.feruum, ^•ult,ff,dehærcd,tnftit, Sed uttotamftitutto pendeatab arbitrioteftatoris, tçt uA«iæ faciuntaflcm,quot teftator aoluera. Namfiuc plures,lîue^aucioresquàm duodecim uncias fuorum bonorum hæredibus airignauerit,cuiquepro rata, fuaporrioproporrionaliter inde dedueftaattri-bui poteft J, intcrAim, ^' fed Sófiduos.ff. de bared, inftir, Ateg hoe qaidem fit,cftmapparet teftatorem%oftiiflè extendi numerum partium affisnibi ueró id non apparet,cxilTi]nandum eft teftatorem uoluifte proporrionabiliter uni adimi,quod in aIterumcontuIerit,ftcùmquæftio,C,delegatis, Vt fi reftator tres inftituat,SC qd^mlibctex afte, quilibct trientem habebic. Item fi Carolus ex dodrante,Lotariuscxfemiftè,Ludouicus exquadrante inftitutus fit, 06 conftct teftatorem uoluiftè,uthçreditas ultra ufitatum numerum partium aflis non extendatift,^ingulis proportione fuæ partis deputanda eft porti o, quam duodenarta diuifio partium aflis patitur,fcilicet,ut Carolus ex femilfè, llotarius extriente,Ludpuicus exfextante, hacres fcriptus incclbgatur, ü Micro teftator afte iamper deputationem hacrediratis partium expleto, quem-piam ex reft qua parte hxredem efte iubeat,is quoniam nihil reliquum eft, ex aiulla parte hærcs inftitutus efte cenfetur J, Item ut Sabinus, ^’ fed fi afte .ft', de hæred, inftit, Secus fi expleto afte aliquem citra claufulam ex reliquo fine partehæredemferipfiflè^namisin alium aftem ueniret, cademl.06 ^ Sed äiafle nonexplcto,unusautplures fine nuncupationepartis inftituantur,iIK confequentur id, quod ex afte non expleto reliquum eft,
Acquahs autem diftriburio partis hæreditaris, turn demum ncceftario fit, eSm aut plures nulla deputataparte inftituri funt, aut ex uerbis inftiturionis appareat,quod ex æquisparnbus hæredesfibieftèoranes eos,quos inftituit teftator,uoluit-^fiplures,Inftit, dehæredibusinftit,amp; ff,eod.I,quoties,^* hæredes. Hæc de quæftionibus portionum hæredttariarO in fumma,iij^ini-tum nanque effet omnes uelle profequi, eSm ex quauis obfcuritate difputari *7 de uoluntate teftatorispoftit, Erat 06 hiclocus dicendi de lurc accrefcendi, quo alter ex hæredibus eiufdem Iuris aut gradus accedit, id quod after aut nc gligit,autpctere non poteft, propter morte naturalem aut ciuilcm, fed quia ciusnotitiafimuladomnes fi^ccefTioncspcrtinet, infra poft abfolutamfuc-ccffionumtraiftarionem de illo peculiaritcr agemus,
*8 Requiruntur ante in Teftamento condcndo tarn fcripto quant nuncupari ƒ9 uo rcgulariter feptem teftcs, Sed ad fcriptum Teftamentum, non ideo tantum adhibentur,utpræbeantrci geftætcftimonium,fîcutin nuncupatiuo, uerumetiam ut in exhibita charta,in quadefcripta eft teftatoris uoluntas, ft nominatim omnes fubfcrib3t,ó6 proprio chirographo annotent,cuius Tefta mentum obfignentj, hac confiij. C, de teftamen, aut qui face, teftam, pofC 06 ft.co.1.penult, Atque eft quidemin arbitrio teftatoris, utrum uelit uolun-tatcmfuamfiginatiradeclararefadotcftamentOjannon.Namfi nolit teftes fcirc.
-ocr page 220-iys nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Îtllis ein LÎJ ME THOöy ƒ
feitCy qnæ in ea fenpta fint, poteft ch vtam, in qua illud defcriptum eft,mUöt ttere,amp;^teftibusadóbfignandani earn offene» Necç enïmideoteftimoniuni l'nflrmatuf^quôd teftesnefeiantjquæirt eocönti'neantur, fi modo coram illis teftatorprofèfTusfueritjquôdhoc autinuddCcrcuerit poft fe rebnquere Te ftâmentum,rogaht^eos, ut fua fubfcriptionc ftusc^ fignâculis cofirmarent» Nêcÿ refertadmodum,fiuc teftator fua manu teftämentu fcripferit, fine iftud aîtctius calamo exceptum fit eo disante» Non eniqj aliud ex fuaferiptione fentitcommodumtcftator,quàm quôdnoncogitUrrogarcodauumteftem -qui pro eo fubfcribaqcûitl ipfe id præftare nefeiat» Qjtàd ft nolit fuanl Uolun tatem celare teftes, cogitur teftator inftitutorum hgredunt non^aper fe uel pCr alium quencunque afcribere,aut uiuauocc cOsamteftiK.ea exprimerC, utmanifeftum fit, ad quos uelit fuam hæreditatcmtraiilmftti,'qtreftcs uel in fuis fubfcriptionib»nomina hgredum indicare queanuNam fi propter acerbi tatem morbi, neutrum faccre forte poflit, Teftameptumautpenitusrefein- * ditur, fi nullius hæredis nomen in eo extet, aut eiiÆ tantummodp inftitutio pro nulla habetur, cuius nomen neque manu neque uoce teftatoris cditum eft» Requiritur autem in fubferiptione amp;C aflignatione teftium, ut fiant nul Ïo alienoa(ftuinterueniente,quö teftämenticdityiprocraftinetur, Haec omnia conftitutä funt l»hac confultifsÄ 1» cum antiquitas, 6^» iubemus» iumfta Äuthen»6C non»C»de tefta» 86 ff» eod» 1» haeredes» Atque funt quidem hæc in ordinationeteftamenti fcriptiregularia» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
In Teftamento autem nuncupatiuo,quamuis idem numerus teftium re- ja quiratur, tarnen noneft necefle, ut iftud in literas mittatur, nifi memoriae caufa quis id fieri uelit» Nam hoc Teftamentum magis jf ftium fide, quam feripturæ autoritäre fubfiftit» Itaquc neque fi ealamo efüceptum fit, obfigna-tur, aut per teftatorem uel teftesUlifubferibitur neceflario : neeß infirmatur, eflamfibaeredis nomen non fit adferiptum» Sufficitenimteftatorisuolunta-tem animis teftium efte nota in hoc teftamento, I» hac confultifCC» qui.teft, face* polT, amp;nbsp;ibi gl off Perficitur igitur Teftamentum feriptum ebfigpatio-busamp;ffubferiptionibus teftium» Vndeuuigatumeft, finem teftamenti efte fubferiptiones SC obfignacula J»hac confulfifs ^»fin»C»de teftament»
Scd quod de teftium numero diximus, in utraque teftamerftorum fpecie lias admttitexceptioncs, ut fi cæcus fit teftator,lt;iullum eius Teftamentum perfeeftumhabeatur, nifi Odo tcftcsadhibucrit,l» hac confultiff C» qui teft» reft^mentu face» poflunt» Deinde fi Teftamentum fadum fuerit in præfentia pfincipis, wi, ualct etiamfi omnesfolcnnitatesomiffæ fint, I»omniü»C»detcftam»Acfi for ^ tê â ruftico condatur Teftamentum in eo loco, ubi non inueniuntur tot ido-Tf^rfWiKS nei teftes, fufficit quinque efte adhibitos, 1» ult» C» de teftam» Neep inter pa- ji ruilici, nbsp;nbsp;nbsp;rente» 8C liberos Teftamentorum folennitas ualde requiritur, praefertim fi
• fubfcriptioni parentis omnium liberoru fibfcriprio fubieda fit» Authen» de tefta» imperfedis, primo refponfo,ÓC ^»ult» Canones quoque uolunt füffi-j*' ceretres aut duos teftes, fi quid in eo relinquatur ad pias caufas»c» cüm om-nes»ext»detefta»fedpotcftdubitari, eftm caufa requirendorum tot teftium, netp in illisTeftamentis ceflct»Nam 8C in illis uÄentur requiri feptem teftes, ne facile fit locus fraudi,fîcut malqs» Poftremô poteft hic numerus teftium à principe beneficij loco remittiC quemadmodum militibusremiffus eft) aut Ïure municipali,aut confuetudine diminui,l» fine ipeciali.C» de teftam» Car-terum poffunt adhiberi teftes omnes illi, cum quibus eft fadio Teftamenti, ^j ideft, quibusnoneftinterdidum, ut faciant Tcftamentum,aut quibus in Teftamento aliquid relinqui poteft, de quibus fuprà diximus t ôC de illis agi
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur in ^»telles autem,Inftit» de teftam» *
Q^ribUs ante uerbis fiat inftitutio hçredis,non eft fuperftitiofé requiren- ^4 dum,fimodà ex illis eolligi certaperfona haetedis poffit.Nam SC imperfeda • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Oratio bas-'
-ocr page 221-PER D.' CONP^ÄD. lÄGVMi PÄRS !L tj^ OfariohaercdemfaciuLitfEdehxred* yiftit» S^ C.deteft.herrore, Ncque error nomints in haerede nocet, cöm de uoluntate teftatons conftetjadt« Clt;. dehæredu'nftit.fiCfE eod»U quoties»
Q^iod aiitem de inftitutione diximus,idem de fubftitutionc accipiendum Subßitutia eft,Idnt en/m inftitunoms duae quafiIpecies» Prima, de qua hadenus dixi- htredum. mus,Altera,qug prodira e-ft,ne nobis exiftat hxres,quem nonemns,fi huma no aliquo cafu, primusimftitutus haeres effe definat, aut quia non pofTit, auc
j^ quia nolir,Proinde fubftituere nihil aliud eft,quàm gradus quofdafucceden di inter fcnpro^hgcredcsin incertum cafumfacere,puta: VoloTitium mihi eflehreredé^i^d fi conUgerit eum mori fine Iiberis,Semproniusini fuccedat»
36 Porto duæ ponlTimùn-yunr fpeciesfubftitutionû,quarû alteradicitur uuf sub^itutia garis,altcra pupdlaris». V ulgaris eft,quæ à quolibet cuihbet fieri porc ft. Pu uul^ris. pil laris eft,qua fob's impuberib,fubftituitur,Finis enim p upi Haris fubftitutio PupiUiris, niseftpubertas, adeo utetiafiin ealongius tepus extenfum fit, quam quod impubèresgupilloseffe’flhat,nihilobftatquó minusfinitafubftitutio habea turft un pupiUari^At de uulg. ó^ pupil, fubfti, Vnde hac quorp forma conci-pitur,ü filius meus in pupillari artarc deceflêrir,Caius hæres efto : Vulgaris nero fubftitutio ninli tem[^')ri,aut pcrfoncpcculianrcr addida eft,led libéra lege patet omnibq^, ut in quodcunqp tempus, SC de quacump perfona earn noftro arbitrio concipiamus,
Vtrifep autem hi^fpecieb, fubftituoon« comimmc eft, quód auttacitè aut ExfttefTdfuï expreflè fiat, Expreße fieri dicitur,quçita concepta eft uerbis,ut non fit ne- ßi^utiot ceflè,necp çquiras.fuadeat quiequam de uoluntate teftatoris, præter id quod j'^dttf^ manifeftis uerbis f^et,imaginari, Taeita ueró dicitur fubftitutio,quç ultra id quod feriptum cft,«tiam aliud quiddara continere uidetur,pro confidera-tione equiratis in uoluntate teftatoris, ut fiquis ita fubftituatfilio fuo : uolo ut fi filius mihi non extiterit hæres, Pamphikis illi fuccedat. Nam in hac fuS ftitutioneæquitasamp;S ratio fuadet,utintelligamus Pamphilum fubftitutum, nonmpdó fi filius reeufet adire hæredita£ê,uerumetiam fi impubes decedat,
i,iam h’oc iure,ff. de uulg,8ópupill, fubftit.
Item eft ôifhæc differentia utrilque communis,quod reciproeæ nonnun- p^edproed quam uocantur propter formam fermonis, quamulti fimul,tanquam in mu- fui,ßitutiot tuas uices fibi fiubftituuntur,puta: Voio uosinuicem effe fubftitutos,l, lam boeiure,fEde uulg,06pupill. Et quia magnumeft in tali fubftitutione bre-uitatis co'mperfdin, recentiores earn breuiloquam appellant, Eadem ratione BrcmloiiMi moti fubftitutione remiftiorilege fadam uocant compendiolam,ut fi ita fub Copendiofi, ftituâhærediinftituto: Volo utquandocunep hic deceflerit,Titiusilli fucce dat,Carctenim hedubftitutio ambagib,uerborû,Ô6 tarnen ampliflimè pater,
Eftó6aliafubftitutionum differentia,quadiffert aliaà reliquis,66dititur Exemplaris, propterea quód pupillarem imitetur. Nam exemplaris fiiftft’-i' ExeiilBkrW tio dicitur,qua mente captis hoc modo fubftituitur, Vt fi quando ad mentis lanitatem redeant,inftitutio h^redis ceffèt,perinde atep cefßt pupillaris, cum pupillipubcres elle coeperunt, Poftremôquædam fubftitutio dicitur Dire da, quædam Obliqua, Baldtcir,l, earn quam, C, de fidei commiflis dicit Dire^it, diredam appcllari, quando uerba dirigantur ad fubftitutum, Uidelicet, Ti-tiumfiubftituo,ObIiquamueró dici: quando uerba ab inftitutoad fubftitutü oUi^M, dirigantur,utputa:Sempronium mihi herede elle uo!o,cumCp rogo,ut fi for-
, tê reeufet adire meâ hærcditatem,eam Caio reftituat, Vides obliqua fubftitu done fub forma fideicômifli côcipi folere,unde earn quorp uoeât fidcicômilîa riam fubftitutione, Verùm hec appellatio difertè accipiatur necefle eft, Nâ ea ad formam fidei commilTarie hçredifatis,qua per uniuerfitatem ad res uoea FUeicomm^ mur,concipitur,ô6 non ad formam fideicommilTi, quo fingule res nobis ficut variât perlegatûrelinquuntur,fubftituunturcnimh^rcdeshgredib,ergofi'ngular5
rerum '
-ocr page 222-IVRIS CIVILIS METHODVS
reruni nonpoteftdicifubftitutus,N^qucpotcft fubihtutio dici fidei corn-* iniiraria,nifiadgcneralefidei commifTuni referatur,
Q^d uerö pofliintfubftituere amp;nbsp;fiibftitui,non eft in magna difputatione, Nam eadem facultas perfonarum eft in fubftitutionib.quæin inftitutionib, Efi is qui JE de uulg* SC pupil. Et eft huius Iuris SC fimilitudinis inter cas ratio in promptu, quia amp;nbsp;fubftitutio dicitur teftamentum, neque quiequam differt ab inftitutione,nifi quod earn fequitur, ÓC lender illi pofterior eft, ft patrisS^ blij, ff, de uuig,SCpupil, Pofluntautemfubftitutioamp;Cinftitutio una autdiuerfauice fierEatquefufticit eadem in fubftitutiotic folennitas,quæ in inftitutione requiritur. Item poteft fubftitutio fieri nyncupatiA^cum inftitutio fcripto éditaaut conceptafit,8Cèdiuerf,I, pjtris SC filij,ff/de uulg,8d pupil, Prxterea poteft quis plures gradus Iixrcdujn in fubftitutionibus facere, 00 plures,uel unu è pluribus,uel fingulos, uel ipfos hgredes inftitutos inuicem fibi fubftituere,l, poteft^Só feq,fF, de uuEamp;pupiL Porró caufapro-pterquamquisinftituihæresdebeat,nullatalisà Ifgibus defin^a eft, propter quam quis cogeretur aliquem extraneum inftituere^Tantum hoe in ex traneorum inftitutione cauetur,nc fiat captiofe in futuram aliquam condi-tionem, qua teftatori fuum arbitrium in teftandj eripiatur,!, captatorias,ÓC feq, lF,dehæred,inftit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
. ., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sed ft teftator habcat liheros,illos cogit aut inftituere,aut legitimis ex eau LiberU pit fis exhgredare, Qiiamuisenim parentes pro arbitrio diyfidcre inter liberos rembut non hereditärem poflïnt,et uni plus quàm alteri ex ea conferre,tamen quia natu mp ex caufn j-^jj j^j-eiHisdebetur ex bonis parentumlcgitima,non poteft alquis ex libe-po/Jay cx, j.jgt;g .^ Teftamento practeriri,t parentibus,C, dcinoff.te(^ Coguntur igitur ntrewi, patentés aut legitimam liberis in teftamento relinqueÄ, aut eos ex iufta eau Ia exhæredare, Enumeranturautemxiüj, caufæ, propter quas parens libe-if»s exheredare poteft, Authent, ut cüm de appcl,cog, ^ aliud quoeß. Prima ^ eft, ft quis uiolentasmanus intuleritparenti, Secunda, Si graui iniuria fili-usparentemafficiat, Tertia, ft criminalem adionem patri intenderit filius, priuata quadam fimultate autodio,óCnonreipub4 conferuandæ amore motus, Q5iarta,ftcummaleficis,ideft,incantatoribus confuetudinem habeat, Quinta,fiuitæparentumquoquomodoinfidienturliberi, Sexta,fi nouer cæ,aut parentis concubinæ ftupmm aff erat filins, Septima,fi per delationem famam, autres parentis grauiter Igdant liberi, Ocraua, ft fideiubere aut ua-dimonium pro parentibus præftare recufet filius, Nona,fi quis liberorum prohibuerit parentes fuos condere teftamentum, Decima,fi contra uolun tatem parentum inter mimos, uelhiftriones uerfentur,nifi forte parentese-afdem artes profeffifuerint, Vndecima, fi filia proftituat pudicitiam, cûm pareates non prohibèrent earn nubcre,nec dotem illi negarent.Nam fi filia
• nbsp;nbsp;exceflerit xxv.annum,Stf parentes ceflent illi maritum adiungere,tum etiam fi proftituatpudicitiam, non poteft exhæredari, quia culpa parentum deh-quifle uidetur,Duodecima,fi liberi parentes furiofos SC mente captos negle-xerint,Decimatertia, fi captiuos parentes non redemerintprecio uel preci-bus, Decimaquarta, fipertinaciterhaerefin fc^antur ac tuentur,nec refipi-feuntmoniti, ut Catholicam fidem agnofcant,
PolTunt Sc liberi certasquafdam ob caufas patentes præterire, non enim ^^ tantum deicendentcs,ledSC afeendentesexhæredari poflunt, fed extraneus non poteft exhæredari,l,quidam cûm filium, ^‘ in eo,fF, de uerb, oblig, Pri maautem caufa,propter quam parentes preteriri à liberis in teftamento pof-fint, eft,fi liberos prodant,etpericulo uitæ malignitate animi eos obiccerint, Secunda,fi' uenenis aut incantamentisliberorumuitæ infidiati fuerint, Ter-
0'3,0 paternunu, autconcubfnaefilij ftupmm tntulcrit« Qj.iarta,fi parentes teftandi hcendamltbens ademennt, Qymta,ßfurore correptos liberos ne-
-ocr page 223-PER D. CO NR |D. LAG V M. PARS II. »J? gîexcrint.Sexta, ft couid^i hgrefeos fij^nnuPrefer has aSt fex caufas,qiræ in Auth.ut cum de appclk.cognofcitur, enumcrantur, nulla: ahæ adminendæ funt,fîcutde ijs caufis,propter quas parentes liberos exhæredare poflunt, all quae extendi perfmnlitudinem cafuumpoflunt,quiaodia reftrin,geda fünf, iuxta uulgatam regulam.
40 lam igitur ex annotati« cauGs exhaeredationis obferuandum eft, quod iliac fint ideoinconftitutiynbuslrnpera. expreflac,ut fi qui condituri Teftamen tumfcirentGbi liberos,G quoshaberent,aut efleinftituendos ex légitima portione hæreditatig,iure naturae illis débitât, aut exhatredandos ft aliquam 4» ex annotant caufam Join's autoritäre fuffi cientcm haberent. Nequeenimul-laali'anecefsitudoperfogarumeogit teftatorem fcribere ah'quem fibi futurum hacredem,pr3cteT earn,quat eft inter parentes, SCliberos» Nam ilia fola urgetteftatorem ad inftituendum, propter uinculum, quo naturaliter paren tes obnoxij funt liberiSjUt ipforum faluti profpiciant. Qyamuis igitur St' alig affignctur in iure caufg,propter quas liceat quafdam perlonasfucceftione hg reditatisexcludere,tamen non ftatim coguntur teftatores,eas aut inftituere
41 autexhatrcdare,ied abique teftamentiuitioftt,etiamftprêtereantur. Vtft quishabeat fratres, qui ejxis uitæinfidias inftruxerint,autcriminaliiudicio tes uel fama eius ^Iixerint,iIIosh'cet teftamento exchidere,uthaereditas ex légitima fucceflione ab inteftato illis débita ad alios fratres,uel cognatos,uel quofcunque alio^euoluatur, ÿ» ingratitudinem. Authentico de nupt. Sed tail’s excluGo quamuis ftt permifta in tollendis fratr urn fuccelGonibus, tarnen ft exhaufta hæreditate aliorum inftitutionibus uel legatis fadia ea non ftt,T e ftamentum ob id ^^n rumpitur,tanqu5 id in quo præterita fit perfona, quam 4? neccflèfueritinftitwereautexhatredaretficutenim nemo alius cogitur adiré hæreditatem,in qua inftitutus eft,pratter feruum.C.deneceflà.fer.hacredt Ita nulli necelTariô inftituuntur,prater quàm liberi. Nam üue illi tempos, quo conditum eft Teftamentum,nati iam fuerint, fiue poft iUud nafcantur, mft repertifuerintin Teftamento inftituti,rumpunt Teftamentum. ff.iuxt. tot. tuuhdeh'berisamp;pofthu* Inter liberos autem numerantur nontantûm, qui exlegitimis nupttjs nati in parentum funt poteftate,uer umetiam emanci pari, Nam prêtons benefteio emancipatus contra ius uetuftifsimum fuc-cedit parentibus,pcrinde aeft in poteftate patris manfidet, æ quô ad fucceft fionem ex Teftamento, fola hæc inter cos eft differentia, quod filiusfamili-44 as, qui eft inpoteftate patris,antequam fe immifeeat hatreditati paterne, e-41 am ad liberos tranlmittat,quiaipfumius,quo quaft dominus return paterna-rum uiuente adhuc patre cenietur,hæredem facit, fiC non inftitutio,dcmum â patre iam morituro fadia. S ed emancipatus non tranfmittit hatreditatem p4 ternam,nifi eaadita fit per eum,iuxta titul. ff, de coniügendis cum cigt;anci-
46 patoliberis.Itê inter liberos numerant adoptiui,ôif omnes illi,qui foloiurc ci uililiberorumnomenmerentur. Ncque illifolüm,ucrumetiam exillis nati, utfunt ncpotes æ neptcs.1. liberorum,óC 1. cognofcere. ff.de uerb. fign. Ne potes tarnen 6lt; neptcs non cogitur quis inftituere, fi parentes eorum fuper-ftites funt: donee enim uiui#filius,teftator non cogitur natum ex eo inftitue rehacredem.Sedftunusexlibcristeftatorismortuusfit,relidisliberis,tüeti amft fuperftites alij funt,qui cos in gradu præcedant,tarnen cogitur cos infti tuere,aut exhæredare,quia in parentis locum luccefferunt, iuxtaius fuccefli ©nis ab inteftato,de quo infra.
47 nbsp;nbsp;Extra neccflitatem naturalem, quae obligat parentes 6C liberos,ut in Tc-
ftamentisfuismutux pietatismeminerint,nec ft inuicem prætereant,nift legitimam affignent exhæredatienis caufam in Teftamento,hoc quoque obft quijàlibertisrequiritur, utftplus habeantinbonis,quàm centum aureos, ^® à aut nqn habcant liberos, uel fuperftitesparentes,autfi eos habeant,exha:
-ocr page 224-»40
IVRIS CIVILIS MJETHODVS
rcdarfntjUcl practerierint,patronos tertia fuor um bonorum parte hçredes fa-ciant fine onere Jnftitut, fucceffion Jibertorum, _^ Sed noltra.SC fuprà nos de patronorum poteftate idem an no tau un us. Eodemmodo fratres «trinque coniundi,uel con{anguinei,nonautem uterinipropter ncceflnudtnem con , Mun(fl;ionis,neceflarià nonnunquam uidentur inftitut,utfifrater confangut-neus inftituat perfonam, cuius turpitudo nota fit, datur hoc fraternæ necef-fitudini,ut præteritus frater, contra teitamentum ueinac, ôlt;S illud impugnet» i. fracres.C.de inofEteft.Sedhæc fpecialiafuntlura,propter cafum,quiius 4? commune fæpe ex æquitate inHypothefi uariat. Sicutfup.quoeß de teftium numéro diximus,Slt; in obfignatione quoep in calu narrant ‘ ut fifedhibeantur teftes,quiipfinon habeantfuafigiila, permifllim^ft, utalienisiitantur, SC poffunt uel oês teftes in iftum cafum uno figilio uti, modo hâbeat characte res.fad teftium. ^fignû autem.ff. de teftam.SC inftn. eod. ^poffunt annulo, Nos autem ca tantùm annotate inftituimus,quæ funt regularia luris comma nis,amp; ideô fïngulis fotmis indices titulorum fubqci«îus „ut difcêtes admone antur,reftarein illis exempta decifionum,quæ in cafibus àjure c8mmuni ua riantibus imitari liccat. Attp in hoc quidem fchemate,ficut in quibufdam ali-is in primo cap, fecundæ partis huius doctrine,ideô modeft ÔC obferuationes conftituendi huius luris à modis,quibus illud toißtur feparabimus, quia fiC i-pfi peculiaribus titulisdiftindi funt,neuarietate obferuanonumin conden-disteftamentisdifcentesobruerentur,fifimul comunnerentur.
TITVLI QJ/IBVS OBSERVAT*1ONES in condendis Teftamentis traduntur.
De Teftamentis,ôdqui teftamentafacere poffun^^a quemadmodum Teftamenta fiant,
* Dehatredibusinftituendis, Et hoc titulo generaliter agitur de quo-rumlibethæredum inftitutione,fequenti uerôtitulo,delibero-rorum inftit, tantùm.
De liberis 5^ pofthumishæredibus inftituendis,uel exhacredandls,uel præteritis,
De uulgari ÔC pupiiïari fubftitutione,
Cod,
De Teftamentis,6lt; quomodo teftamenta ordinentur, Qi.ii Teftamentafacere polTunt,uel non,
De hçrcdib,inftituendis,A quæperfonæ hercdesinftitui non polTunt, DeInftitutionibus6ôSubftitutionibusôlt; Reftitutionibus fub condi-tionefadis.
Oc liberis præteritis, uel exhæredatis. De impuberumSCahjsfubftitutionibus, De Pofthumis hçredib,inftituendis,«el exhaeredandis, uel præteritis, Inftit,
De Teftamentis ordinandis, Quibus non eft permilTum facerc Teftanltntum, Dehæredibusinftituendis, De uulgari fubftitutione,
■ In nouellis conftitutionibus Auth, nullus extat titulus peculiariter huic inateriæ,de condendis teftamentis per infetiptionem deftinatus, fed eft eins tra^ftatio alijs conftitutionibushoc appendice fiue claufula matena Iiterpofigt; ta: ET DE AL lis CAP iTVLlS,ficutaliamultaiura annexa,utfatisappare- , at,Imperatores non habita ratione compendfj,fæpe una conftiturionemulto rum fchematum lura emendafte StT congeffiftb, Itacp difficile eft ubiep lus no uel larum per capita titulorum annotare,ficut nee in hac forma ex aliqua épigraphe noueUarum conftare poffunt,ubi in illis de Teftamentorum tadione agatur,
-ocr page 225-FER D. CONRAD. LAG V M. PARS It «4» agatiltProindcdihgcntiiis obfenfandi funt loci' ,ad qUos in argumenfo cu-Jo iLiftç format difeentes remittimus. Vtd^exhacrcdauoneliberorumamp;paren turn in Authennca, Vt cum de appcKationc agnofeftur. ^•ah ud quocp,0lt; fe-quentibus multi's ƒ ^Deinde 8Cdefratrûexhæredanone,in Authenricode nuptqs ♦ ^ ingratitudinem, agt diximus, S tint igitur ifti loci' titulorum loco habendi, cüm inlcriptiones, fub quibus extant, nonpaduntur cos fuo cum indicé ad praelentem materiam referrt
InDetfet, Scxto,SC Clcmentinis.
De TeftamentisSó ultimis uoluntatibus.
^.(iVIBVS MODIS TESTA*
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. menta«onfi'rmentur,autinfirmentur,
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Caput LUI.
S V M M A R 1 V M,
t. Voluntas cuiufq; aml^ulatoria manet.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Libertajmutandicantêobitumuoluntatisnullis priuatijpadiseripitur.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Voluntateshotpinumin teftamentisnoncoganwr.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Teftamenta morte teftatoris confirmantur.
gt;. Teftamenta qu/lnadtnodumreuocentur.
4. Naturale eft.nrdem modîs quodq; diftolui,quibus colligatum elf«
7. Perfedum priu?.pcr imperfedum pofteriusrumpi,
#. luri communi derogant.quæ ex bcneficio iurisconcefta funt.
9* Propter priuilc^a perfonarum aliud nonnunquam obfcruari.
»0. Teftamenta iniufta qua dicantur.
«. Teftarneniumrumpiagnationefui harredis.
»*. CapitisdiminuOonequoinodo teftamentainfirmentur,
ij. Hxreditas oncroÆ utfiatfacilèaccidercpotcft.
gt;4. Tempus deliberandi haeredibus datum.
gt;5, Tertamentumdefertum,irritum,ruptumquando. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
*6. Hartes ihuentarneonfedionem habet intra certum tempus.
»7. Subfidiumlegis eft inuentarium. iS. Hxrcditaseftautonerofaaut lucrofa, »9. Teftamenta irrita fierijcümhafreditasindignisconfertur»
ao. Calumniator teftamenti amittit hæreditatem,
a». Ad quem dcuoluaturhatreditas/iTeftamcntum deficit.
»t. Liberi ubiep præferuntur legatariorumcommodis.
aj. Ob crimen Ixfarmaieftatisbona teftatoris pnblicantur.
34. Quodauferturindignoappliceturfifco.
zgt;. Capitis diminutioneiusteftamentiquoq^infirmatur.
, ESTAMENTVMftatimutconditumeftjnondfeituref fe firmum,aut irreuocabilc,Nam cuiufq^ uoluntas ad fuprem« tntæ exitum ambulatoria manet.l.iiij. ff.deadimen.Ieg. Itagjdo nee teftator habere poteftanimum mutandi Teftamenti,pro iSl non confirmato illud habetur. Neep poteftquidem ifta libertas mutandæ ante obitum uoluntatis,ulh's priuatis padis alicui eripi. I. padum quod dotali, C.de padis. Nemo enim earn fibilegem poteft dicere,ut àprio re Teftamentononliceatrec#dere.l.fiquisinprincipio.ff.deleg. iq. Nee li coram principe fadum fit Teftamentum, irreuocabile dici poteft: obedire 3 enimnon cogere uoluntates hominum in Teftamentis principes debent, luxtarefcriptum Honorr),^ Theodo fq.l.omnium. C.de tcfta.Qiiare mor-4 teteftatoris confirmari Teftamentaredê dicuntur, quia tum demum facul-
tas aliud quâm uolm'tconftftuendi derebus fuis illi negatur. Nam ideo quo-que ultimas uoluntaces leges prohibent uiolari, quia nihil ram debeatur ho- idl^menté minibus,quamut firmum habea^ur id, cuiusmutandi non datur porrô arbp guemadmot j nium.hi.C.defacrofand.ccclc. Porrô, ut maxime alicui liberum fit,ut anre dum reuacen fupremum uitat exitum reuocet fadum à fe Teftamentum, tarnen iïiftud tur, Na.
-ocr page 226-,^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irms.’a’^’^’S methodv$
fcriptum cft nuda noce,non adhibitis fcl^nnitatibiis, non rewoeatur. Autb»
. de imperfects Teftamen«s,$’ö(^bX]indem,Si nero Teftam^tumfuenenun , cupadua/uffijcit coram tot tefttbus,quot ad tak Teftamentiim requiruntur, uolnntatem fuam dedaraflè. Nam hoc naturale eft, nt ijfdemmodisquodep ^ .difloluatur^quibus colligatum eftJ. nihil tam naturak^fEde reg. Inr, ka^ amp;nbsp;deilIisTeftamentis, qux legibus permittentibus minus habent obferuatio* iium,qitam ahoqui in folennibus requiruntur: fic indicandum eft,quódeo-dembeneficio lurisuakant ad renocandum illud,q»od antè faCum cft, quo uaknt cum nullum eft conditum. Inde naneç fit,ut contra communem regu-lam mutandorum Teftamentorum,nonnunquamperfeCnniprius rumpa- ^ tur per imperfeCum pofterius » V t quta Teftamenrtim, qdo inftituti funt li-beri,uakt etiamfi non foknniter fit faCum.hhactonfultiC ^ex impcffeCo, C,de teftam, Rumpit quoc^ illud,in quo ante foknniter inftituti funt extraneï, Neep rumpitur Teftamentum quo liberi funt inftituti per pofterius per feCum,nifiteIlatorexprcfktefteturfe nolle prinjum Teftamentum nalere, ^nosigitur, Authen.de imperfeC.tefta.Dcrogantcnimluri c»mmuni,qug 8 ex beneficio luris conceffa funt, Qtiamuis igitur reguferiter kenndum lus commune, Teftamentum nuda uoluntate non reuocet»r, fed neceflc fit,ut teftator aut per aeque foknnetollat, q«odfemel abeoperfeCumeft.tq^ ff. de iniufto,rupt.6ó irrit. teftamen.aut confultó iHud chfeindat, ÖC figilla re moueat.l.noftrara.C.de Teftamentis,tarnen propter prtuilegïaperfonarum ^ aliud nonnunquam obferuatur,iux.d, l.q.ff.de iniufto ÔÂ:,
Quod autem de reuocatione teftamentorum iam diximus: illud ad inftitu-tïonem bæredum, non ad caetera, quae in teftamento fiunt,referendum eft, . Nam kgata Si fideicommiflà nonnunquam nuda uolun^te adimuntur.l.iq» ^•f].amp; ibi gl.ff.de adi .kg. Sed de illis fuo loco. Præ^rea quod de teftamê-torum ruptione diximus,de illis accipiendum eft, quac ritè funt condita. Nâ quae propter omiflam foknnitatem in illis condendis âiurerequifitam,aut lt;o quiain illis prçterituseft,quem oportuitinftitui,reprehendi poflunt,ea ipfo Jure pro nullis habentur,nec opus eft carumpi,cûmperfc non uakant.Pro-inde QC lurcconlulti talia teftaméta ita feparant à reliquis,ut ea dicant iniufta. Vbi igitur de Teftamentorum infirmatione agitur, intelligendum eft de il* Te/}4Wf«/4 lis agi,quac légitimé fint faCa. Rumpuntur autem ea non folum reuocatione mwfiit. nbsp;nbsp;nbsp;te flat ons, uerumetiarn curfu temporis. Nam ft poft elapfum decennium tri
bus adhibitis teftibus dicat teftator, fc nolle, ut Teftamentum à k fa^um ua-leat,turn illud pro rupto habetur.l.fancimus. C.de teftamentis. Item licet per imperfeCum pofterius Teftamentum non infirmetur primum,tamenfi tefta tor infecundo declarer inftitutos hïcredesindignos efle fuo beneficio, aufer turilhshacreditasjö^ applicaturfifco.l.hæreditas.C.deCodicilIis.Gæterûni noiAoInm rumpi,uerumetiarn confirmari prins per pofterius Teftamentum • poteft,fi Teftator in co declarer, aliquo modofe nolle Teftamentum,quod ante fecerituakrc.l.Titius.ff.de milit. tefta. ^’etfi quis.Inftitut.quibus mod, tefta. infir. Poftremó uidetur Teftamentum uoluntate teftatorisinfirmari, efimdeliberate animo ea quæ icriptafuntin Teftamento dekt uel inducit,0^ aut portionem hæreditatis, uel totam alicui adffnit, iuxt.tot. tit. digeftorum, de his,quæin Teftamen.delcntur. Nonnunquam quafi cafucitraant contra „ nbsp;nbsp;nbsp;.. etiam uolnntatem teftatoris rumpitur Teftamentum. Vt cum teftatornefci-
rumpit^ nbsp;nbsp;^^^ uxorem ex fe granidam pratterierit cum, qui erat in utero,tum fine tefta-
natione, nbsp;nbsp;æ'’^ adhne niuo,fiue eo mortuo intra tempus legitimum pariat uxor,agnatio
nefui h æredis rumpitur Teftamentum. l.i.ff.dc iniufto, rupt.SC irrit. tefta.SC “ C.de Pofthumis.l.i. Item fi quls filium habeat,ó^ ex eo nepotem neptemue in • poteftate,óC filins inftitntns moriatur uiuo e/ns patre, tum quia nepos neptis öe i ura fuornm haeredum fuccedendo fuo parend nancifcuntur, per agnatio-
nem
-ocr page 227-PER D, CO N R AD. LAÖVM. PARS II. 141 hem Tefi-amentum auf rumpitur^ln'fi eos patri ftibftituerit, nixta confiltum V elk, tpofthumorum.ff.de iniufto^rjtowietimuT eft^ôd t Gallus. ^ nunc de lege.ff.de h b e.ô^ pofthuiti. prêter. Eodem modoper ciuikm fuorum ag nationem Teftamenta rumpuntur.Nam fi teftator adopter eum, qui illi fuc ceftùrus ab inteftato erat,pennde atque fi ex legitimis nuptijs illi natus eflet, rümpft Teftamêtum. Idem obferuatur,fi quis arrogée extraneum. 1. cùm ad-optionis. C. de adoptionibus. Sed tails ruptio locum habet in Teftamen- C4p»e« Jiwi ris condfris à mafeuhs, ifon autem à femina .Datur tarnen pofthumo à matte gt;f^tione quo/ pnercrito querela mofficiofi.l.iff C. de inoff. tefta. Rurfum autem infifma- rnodotelii^ ’*turquoquetêft’amentum,fiteftatorpariaturfe arrogarià quopiampropter ”^^^^*’^P‘‘ Capitisdimfilutioncni ’ma fuiluris efte defijt, ac proinde facuitatem con- ’”*'’‘'^’*» dendi Teftaménti amifine uidetur. Si tarnen reftituatur fuo iari^ codicilhs fuam uoluntafem denuö confirmet, æftimatur fuam uoluntatem renouaflc, Sd datur inftftuto bonorum pohèfsio fecundum tabulas,!, qui ex liten's, ^’i.ff. de bono.poneltfec^nd.ttbul.Cüm autemminima capitis diminutione rum pantur Teiftmenta,facilc quifque cogitabit, ca multó magisreddi irrita per maximamôlt; mediam capitis diminutionem^quibustotalibertas amittitur. I-taque qui funtdepftrtati, aut inmetaUum damnâti,aut alioquicapiraliiudi-fiodamnattillorumtcftarrfentarumpunturjquiainteftabilesfiuntiuxtatit» C.debo.dam. *
Stepe teftamentum ritê fadum, nee contraria uoluntatc teftatoris,aut ca- nbsp;nbsp;nbsp;..
fu rUpturn,fit imturn,quiahxredes inftituti reculant adirehxreditatem.Na^^^^J cümmulti plus in fuis faculratibusefle,quamfit, cxiftiment,accidere facile ^^^^g^^
*? poteft,ut hçreditâs onerofa fiat,fi omnia Iegata,6C débita tcftatoris,ex ea fint ióluenda,quare à legibus datu me ft. hæred.tam ex teftamentô quam ab inte-»4 ftatotempus deliberandi^ quopofiunt petcreä magiftratu,utfibi fiat copia inftrumentorum inipiejendorum, ut proinde ieinftruerepofsint,expcdiat, nee ne agnofeere hæreditatem,iux.toc.tit.ff.de iure deliberandi,öd' de acqm-renda uel amittenda hxreduate. Et eft eins rei cauia publica autoritäre legis fada poteftasperendnutinftrumenta exhibeantur, iux. tit.ff.quemad.tefta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ aper,infpi.öd defenb.öd C.eo. Qiiando igitur inftitutus abftinet hæreditate, Tf/rlt;jme«tM teftamentumtanquamdeftitutum Cxolefcit,^ fic defertumTeftamentum
*^ proprie dicitur irritum efle,cjiiamuis alias impropric öd promifeue dicamus re ’^“•’’»’'*J’**» ftamentum efle ruptum aut irritum,quoties non propter négkdas folcnnita-tes,aut prætewtos liber os,fed m utara uoluntatc teftatoris reuocatur, aut cafu uis eins tollitur.l.i.in fin.Ôd ibi glof.ff.de iniufto, rupt.ód irri. tefta. Sed qua-ilis liberum etiam aheuifit hodie,iftcgt; deliberandi remedio uti,fi metuat haere ditatem fibi futuram onerofam, tarnen hoc magis obferuatur,quod nouifsi-më conftitutum eft,uidehcet,utfi nefciat lucres quantum in bonis eins hære ditatis fit,ad quam uocatus eft per teftamentum,ac proinde dubitet, utÄim e- ^^“^‘*’'7 ’^ amadeat,aut non,turn intra xxx. dies, poftquamagnouerit hæredîtatcm,in- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'’*
uentarium facerc incipiat, in quo res defimdi figillatim annotet,0d iftud intra alioslx,dies conficiat,nifi forte defundi res non fuerintin co loco,ubi ha bitat hæres.Namtum datur ÿi annuum Ipacium conficiendi inuentarifiquo fade,non folàm nontenetur ultrauireshxreditatis,fed nee Icgatartjs obftri-dus eft legatafoluere,niii detrada Falcidia,id eft, quarta de fingufis legatis H/rfJj74tc 6^fideicommiflis.Siuerô{adumnonfuericinuentarium,5Chæresinconfide j,j,^j tneont rare hæreditatem adierit,tum etiam ultra uires hacreditatis ad foluenda débita jidentè, Si legata teftatoris tenctur.I.ult,C.de iure deliberandi, Sd Authen.de hæredi busamp; faIcidia.^fiimmus,2C ÿ» finer à non fiierit,c.Rainald us. ƒ• penu.ext.de teftam, Quia enim hæreditas çft fuccefsio in uniuerfum ius,quod deftindus habiut.l.hæredftas.ff.de reg.iur. adita hereditäre, ad omnia débita defundi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
17 obJigatur,nififubfidio legum fado inuentario ufus fuerit. Si ueró hgres fe-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N 3
-ocr page 228-IVRIS CIVILIS -METHODV S
»44
cum decreucrit,quôd nolit hærcditÿcm adiré, SC tarnen cefïct fuatirt ilohinta tem declarare,tum mü intra menfes tres,ha:reditati delate rcnunciauern,aiit alio circuitu faciendi inuentarij^fe occupatum oftenderit,alienus ab ca fit he reditate,acfi inca inftitutusnonfuiflet, fi'icpofteainucnta fucritonerofa, ‘® autlucrofaj^tlt .^ fimili^modo ♦ C*de litre deliberandi. Atep hocquidem modo non adita hxreditate Teftamentum noiiiffimo titre fit irritum ♦ Qiiib, autem obferuationibus inuentarium rité conficiatur, declarattext, in Auth, de hæredibus £C Falcidia, ^fancimus, SC fequentibJs ♦ Item lex ultima» ^fm autem dubius»C»de iure deliberandi,^ ibi lafon» Et quomodo quiie^ ucl pof fit uel debeatadire haereditatem,dicemus infra poflqiiâm’dê lAraque fuccef-fionedixerinuis:ót quæ adutriufep tura intelligcj^dauidemur admodum ne-ceflaria explicabimus.
Tcfttmtiua nbsp;nbsp;pjq„ Jq^q interim addere Iibet,quód teffamenta turn quoqifc uideantur Re ’gt;
rnti*. nbsp;nbsp;nbsp;^ irrita,enm hgreditas inftitutis tanquam indignis per leges aufertiir.Qj.iain
«is cnimiftocafu teftamentum per fe maneat exPra reprehenfioncm juris, quo factum eft, tant en quia non is,qLii ad hæreditatem in eo uoeîtus eft,illam confeq uitur,uoluntasteftatorisinfirmariuidetur, Ac proinde cùm teftanië turn nonfortiatur eum, quern uokhtteftator effedum, n^n abs re ademptio fidemptiohx hæreditatisinter modos,quibus teftamentum fit irritumDoni poteft.Etenim ttMuM, nbsp;nbsp;cùm irritum fieri dicatur teftamentum, R quis reeufet adtre hæreditatem,cur
no n etiam idemdiccmus,fi legibus prohibeatur quis earn adire, aut adita au-feratur per leges » Inter modes igitur irritum faciendi teftarnentum colloco cafus,quibus hxreditas inftitutis tan^ indignis aufertur» Vt fi quisobftet te ftatori,quó minus condcre teftamentum pofltt,aut cogaj^aliter,quatn uelit, eum teftari,iux.tit.ff,óC C ƒ) quis teftari aliquem prohibucrit, uel coégerit. Item fenatufeonful to Silaniano aufertur hxreditas inftituto,qui teftatoris nc • o#m uindicare negligit. Ac Rquidem occifuseft teftacor à familia, turn neep adire quidem infticuto hæreditatem aut tabulas teftamenti aperire,ante^ quæftioni fubfjeiat feruos,SC poe nam de illis fumat,tutum eft. Nee emm hx-res propter fuum compendiumfarailix facinusoceuftare debet, 1, iq, ^non tantû,ÔCl,neceflà,ff,de S ,C. Silaniano,Sedfi teftator occifuseft ab extraneo, licet ilh quidem adire hxreditatem,tarnen nifi uolet iibi enpi à fifco hçredita tem,cogitur intra quinque nium necem teftatojis uindicare, fin cognit,3C 1, propt,nec.ff.de S.C,SiIan,lneodemfenatufconfultocautumeft,eumamitte rehçreditaté,quiraaiorxxv,anniscalumniofèaudeatteftamêcum,in quoin * ftitutus eft,impugnare, nee ante definitiuam lententiam defiftauLpolÀIdalia caufa,C,de his,quib,utindig.hxr,auferunt«r,Enumerantur SC multx alig caufæ,propter quas inftituti iudicantur indium hxreditatejntit.C, iam alle, 8C inÿf,ff,dc bis,quæ ut indignis auferuntur, V tin I,t),óC l.Claudius.ff.de his quibus ut indignis, Aufertur hxreditas, qui per uxoreminftitutus eft,fi con-* nbsp;nbsp;tra leges earn duxerit,ÔC in l.indignum.ffde h is,qui ut indignis,Eiipitur hæ-
reditasilJi, quimanifeftëcomprobatuseft idegiflèpernegligentiamSCcuI* pam,ut moreretur,â quo inftitutus eft, V erum, quia quifep per fe ex illis titu-lis excerpere poterit,cùm expreffislegib.ibi ext#nt,nolo prêter neceflitatem eainrediligcns uideri^JMonenditamenfunt difcentes ,quôdhæreditasnon tam facile aufertur,aten cætera in teftamento relida.Ita» cùm in illis titulis pro mifcué tradantur cauhe,propter quas aliquis ea quæ teftamento meruit, accu rate uidendum eft,propter quas caufas hæreditas, SC propter quas leg a ta SC find autm ie* deicommifla,tanquam indigno auferriqueant, wluiturlue* Exiftitautem hoclocoquæftio,quamnullo modopræterire pofttim,uidc ’* rtditds,ßTe Heet,ad quem porró deuoluatur hæreditas ,fi teftamentum deficiat, tanquam ftamentum iniuftum,autrumpatur, autirritumfiat,NamhuiusquæftionisexpIicatione dißeit. nbsp;nbsp;nbsp;quafi abfoluitur fucccffioex teftamento,Eft autemcomunisglofla, SC dodo,
lUXt,
-ocr page 229-PERD. CONRAD. jTASVSI. PARf l I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*4?
inx^bh^Krediras.C. de his,quibus ut indignis hæredi rates auferuntur,hæc di-ftindto,quôd fi deficiatteftamentuin,quia teftator non obferuauerit débitas foIennitates,SC aliud teftamentum ante ucl poft illud non fecerit, turn fucce-dant,qui non condito Teftamento fucceflûri illi fuerant. Si uerô aliud condi derit Tcftamentum folenne,tum illi gaudeantfuccefsione,quiin eo inftituti iunt.l.hacconfult, ^’penuk, C. detefta* Si folenniter eftconditumteftamengt; turn,fedpofteateftator COnftanterteftatuseft, unum uelomnes exinftitutis nonmereri uoIuntatemTuatn,fuccedit fifeusj, hæred.C.dehis,qui,utindig. hæred.auferturtSi tablas teftamenu confeidit teftator,ôC apparet eum hoc cô (ilio2xt animo fdfecilfc^rt inteftatus decedcret,fucceduntproximi cognatij, r^pçnult.ftj) tabulas nul^ extabunt .Si nomina hæredum induxitteftator, quia iudicauit eos indignos, fuccedit fifeus proximo.ft.de lus,qui in tefta.de-len.Qiiando uerô in dubio eft,an teftator côfeiderit Teftamentum, uel dele uerit nomina hæredum,utinteftarusdecederet,aut indignis hæreditatem adi-#neret,Sali,cir»l.noft£am’ C.de teft. exiftimat diftinguendum hoc modo,utfï inftituerit telïator uenientes ab inteftato, df hæredum nomina tantum dele-uerit,tum præfumi^uôd indignos coS iudicauerit, quos inftitucrit, ac proin de fuccedere filcum f uore legatorum, quæ foluat fifcus,cùm id non facerent ab inteftato uenientgs,iux,hproxime, ^*fcd nonillos, ff. de lus, qui in tcfta.de-Icnt.æ l.cûm quidem* ÿinfrâ.fF.de lus,qui. ut indig. aufer.Si uerô totum Te ftamentumeftconf(^ftum,autcancellatum,tumpræfumi,quôd uolueritinte ftatusdecedere,aeproinde admittiad fuccefsionemab inteftato uenientes, nift probetur aliquam eorum oftenfionem mouifle teftarorem, ut idfaceret. 1.1)40 fin.ff. de his qgi in tefta.delentur.
Porrô,fi extranei porfus feripti fint hæredés jtumGué totum Teftamen-tum,fiue hseredum nomina tantum deletaûnfifâuoi c ucnientium ab inteftato excludi fucum,maxime fi uenientes ab inteftato liberorûloco funt. N an# *^ liberi ubique præferuntur legatariorum commodis in fuccefsionibus. l.hac confuitifft ^ex imperfedo.C.de tefta.df argumento.l .cùm acutiflimi.C.de fi deicom’, Attß hæc quidem obièruantur,cûm teftamentum errore, aut uolun-tate teftatons rumpitur,fi cafu idem fiat, ut fi Teftatori nafearur pofthumus, aut ipfe arrogctur,tumab inteftato uenientes fuccedunt, iuxta tit.C.depoft-hu.hæred.inftit.ÔC ff. de Iibe.S^pofthum. At fi teftamentum rumpitur, quia teftator taie quiddam deliquit, ut poteftas teftandi prorfus illi adimatur per leges,turn fucetdunt uenientes ab inteftato.l.i. ^planè.ff.de fuis 2C legir.hæ-ted.nifi forte etiambonateftatoris propter delidum fuerütpublicata.I. eius. tf ^u.ft.de tefta. Sedid hodie fit tantum propter crimen læfç maieftatis. Auth. bonadamnaiorû. C.de bonisprofcriptorum ÔC damnatorum. Si uerô infti-tuto negatur hæreditaspropterfuum delidum,^ eiusiniuria nonref^cit »4 certam aliquam perfonam,tunc régula eft, quad illud quodaufertur indigno applicetur fifco.l.Papinianus. ^meminifle. ff. de inoffi.tefta.Sed fi del id urn refpiciat certam perionam, tum haereditas cedit illi perfonæ, quæ eftoffenfa delidi iniuria.Vt fi quis recufet effe tutor,cùmin Teftamento ad tutelam uo catusfit,tumauferturiIli,quôàmeruitteftamento,ôCdaturpupilIo.l.penuIt. C.de Iegatis,Slt; uide peculiariter Bart.de his omnibus,cir.l.fin.ft'.de his quas Wtindig.aufer.
TITVLI CLVIBVS PECVLIARITER. agitur de modis,quibus inftitutio hæredis petit, aut extinguitur.
De iniufto,rupto,irrito Teftamento. De his,quibus ut indignis legataauferuntur* Si quis aiiquerateftariprohibuchtjuelcoegerit»
N 4
-ocr page 230-,4tf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS MÊTH0»VS
De Senatufcon, Snaniano2lt; ÇIaud!ano,amp;: quorum teftamenta non a*
periantur.
Cod,
De hfs,quïbus üt indigms hæredftates auferumitr, Ôt Senatufconfulto
Silamano,
Si quis aliquem teftari prohibuerit ueî coegerit,
Inftit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
Qiiibus modis Teftamenta infirmentur,
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. His adiungi poteft titulus digeftorum, de capite minutis, ŒiamUis chim Cdpu«« nbsp;nbsp;nbsp;êiuscrac?iatio,nonhüctantânipertinèat,fedadah'aetj^m fch*emataiurisdui-*“*quot;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lis fpedet j tarnen quia amp;^ capitis diminutione ius.ijf ftamentiinfirmatur, hue monendi eius caufa non incommode referfur,
DE CODI G IL LÏ Sgt; ’
#. AuguftusCæfarCodîcillos pcrmifit.
3. nbsp;nbsp;nbsp;Curamp;quando primum cccpcrinteffcinufuCodicille
j. Claufula Codicillarisquamuimhabcat, .
5. nbsp;nbsp;nbsp;QiiipofsintfacereCodkiUôs*
6t Codicilli àteftamcntisin quibusdiferepent.
/« Idem ex parte teftatus,amp;ex parte inteftatus decedere nonpoteft,
8, nbsp;nbsp;nbsp;Feeminateftis circa codicillosadhibcri poteft,
ÿ, ConfirmanturCodicilli quatuor modiâa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_
10. Codiciiiiinfitmanturi}fdem modis,quibusteftame#tum»
*1. Ex ruptoteftamentoan iegatadebeantur.
gt; Tutius eft relinquere per Codicilles,quâm per teÇamentum?
O DICIL LI uocantur teftamenta, minus foi enniter proptet impedimentafadi, non iuris j condita. Nam cûm fæpe acciderec Romanis ciuibus,utpercgre profedi deftituerentur facilitate Tabellàriorum 06 teftium,quibus adhibitis,folcnnuer ultimam fuâ uoluntatê declaraflènt,ac proinde multi cogerêtur decedere C 1' Ha-u^intéftati, cûmaliudcuperent,tandemÂuguftusiuseflè permifit, ut qui ib- * °im **”*ienniteraliquo cafiuelfati prohiberentur ,GodicillisüItimamfi.iamuolungt; tatem committerent, Attç hæc quidem prima fuit occafio, utCodicilli habe' * rentur in ufu,fed compendium eorum itaplaçait,ut non folûm ea commodi-tate,qua diximus,impediti,fed etiam fæpe déliberato animo quidam facerent Codicilles magis quàm teftamenta,Etenim cûm fuperftitiofe ac feuerêexi- ’ ger^tur folennitates teftantentorum, ne ob quamuis earum negligentiam, ^®*.MciIeéuertiiudi€ia ultimarum uoluntatampoftènt,receptum eft,ut ad cauê ~ duilwif^ (j^iYi id,teftamenta hac claufula:fi non ùalctiure teftamenti, ualeatture Codi cillorum,munirentur,iu,I,fi miles qui deftinauerat, ff ,de teiLmif Atq; dici tur tab's claufula codicillaris, non quia in codicillis ea utamur, fed quia meta infirmitatis teftamentorum folênium ad iura c#dicillorum minus ibiennitata
requirentiaper earn transferuntur*Quisautem 00 quariusfît huius claufulæ effedius, explicat Bart, cir.tûfEde iure codiciIlorLim,Eft igitur ius codicil lo-rum propter facilitatem obferuatiônisinillis conderidis, inmultoôd uario ufu, Necç uerô cogitandumeft, quod ideo codicilli dicanturteftamentaminus folenniter cödita,quiapuginaribuslibenis deferibi ea necelïè fit,nam 5C CodidUt cr lineftriptura fieri poflunt codicilliJ, fi G, de bonis Iibertorum,Sicutigitur 4 inferiptisçr teftamerumaliudefticriptum,aliud nUncuipatiuum,itaôdcodicilliinliteras pftcfcnpttî mittuntur,autuiuauoceçoram teftibusertunciantur ,Qi.iâmuis autemma-^triço^wt. gna fit fimilitudo codiciUorum SC Teftamenti,tarnenneeeßeeftdiqerfam eße
-ocr page 231-per D. CONRAD. LAGVM. PARS II. »47
lt;fleeorumradonein,a3m diuerGsnabeantappellationesJ^fi idem,C.Je Co dieilhs^Opeiirprcdum itaep uidetur^ut^'deanius quibus conucniant,5lt; qui bus i liter fe uarient»
7 ’ Poteft autem quifque facere CodiciUos, cui per leges heet facere Tefta- q^ï poßint mentumibdiuus»^ CodieiIIos.fl; de mre Codicil!» Qiios igitur aut actatis im ßecre Codi, bcdniras,autmentisinopia,am fenfuum defedus impedit, autquosleges propter flatus conditionem, aut feeler S odium prohibent teftari, illis nee co ceditur,ut CodiciUos ffeiant » Nam CodiciUi permifsifunt in fubfldium eo-nim,qui incommodiiate faciendi,quod iure poffunt,prohibentur folenniter
^ condere Te/^mentum: non quibus ipfo iure ea facultas negatur » Sed uari-antà teflamóltis CodicillLquia ab eo quoep confici poflïint,qui nullum tefla ^icitUi tt
7 mentum condidit, cum altoqui, idem ex parte teflatus, SC ex parte inteftatus plt;*«f»tw i» decedereregiflariter non pofsit» ÿ-neque Inftitut» de hæredi»inflitu, Hære- ?“““* diftre diras quoque in Codicillis neque dari neque adimi, aut conditio inflitutioni P*”^» adqci uelfubflituidÿedÔ^îoteft» ÿ» CodicillisJnitirut.eodem. Etefthæc pre cipua differ?ntia,qua maxime feparantur CodiciUi à Teftamentis, ficut c-nim Teftamentum*præflat cæterisuirimis uoluntatibus,ita5C codicillospe-
. culiariter iflapotel^te uincit»I» nonCodicdlum, C»de teftamen» Sed Codigt; ' cilli rurfum cacteras ultima? uolunutes fuperant hac prærogatiua, qiiôd etfi * diredró in illis dari aut adimi hæreditas non po is it, ram en per circuitum exfi-* deicommiflb,id facere in illis licetd. hacreditatem» C»eod» V ï fi quis pofl con ditum Teffamentum CodiciUos laciat, poteft hæredem inftitutum rogare,«t certam poitionein hxreditatisilli reftituat»Item fl quis inteftatus CodiciUos faciat, legicimis hæ^edibus iniungcre poteft, ut hunc aut ilium ad hatreditate fecum uenire patiant»r » Trahetur SC fubftitutio in Codicillis fadtaadfidci-commiirum,utflpupi]loinftituto in tedamento ,fubrtitutus fit Lentulus,5d pupillusdecedat in pupdlari xtate ,benignitateiuris hæreditas iubetiir dai# Lentulo ab ijs qui pupiUo fuccefltiri client, nifi iftafubftitutio fada fuiflèt»I» Scçuola»ff»ad Trcbclh'annm » Eadem benignitate conferuandarum ultimarS üolunfatumcaufa,adimiturhæreditasilli,quemdefundfusin Codicillisde-clarauit,non mereri fuam uoluntatem, etfi exhæredari alioqui in Codicillis diredfo nemo pofsit» 1» hæreditas» C» de his, quibus ut indignis» Sic Ód de af-fcripta in Codicillis conditione iudicandum exiftimat Modeftinus, tquida» ^ult»fF»de conditionibus»InTbtut»utfiquishaeredi, quem teftamentopurè inftituit,CodiciIlisadicribat conditionem,turn fi hæres condition!' non parti crit, aut ft tab's fit condino,ut per fe deficiar, illi negat hæreditas,quia defun dfirsde ciusademprionecogitaffe intelligitur»Qjiare obferuent difeentes, multa fieri in Codicillis exemplo fîdcicommiflôrum,8d fauorabiliinterpréta done ultimæ uoluntatis, quæ diredo alias fieri in illis prohibentur, ^
Legari autem,uel per fideicommiflum relinqui Codicillis polfe, non eft dubium» Nam prêter cxcmpla,quibuslegata per Codicillosfadfa in legibus nbsp;nbsp;nbsp;*
referuntur,etiamconfilium,quo approbati funt Codicilli, id oftendit » Sunt enim recepti, ne cuiufque uoluntati in extremis deeflet gratificandi ami-cis copia,de bonis,qua*police relinqucret » Ideo nanqueSdImperatores uoluerunt Codicillorum ius paucioribus folennitatibus impeditum , ne i^uisdefiderareinprodendaultimafuauoluntatefaciftaliquidpoftet » Pro-inde permiferunt adhiberi teftesinCodicillis,nonmodononrogatos,uc-rumetiamfortuitooblatos» Necpluresrequirunt,quamquinque»leg»ulti-
8 ma » ^’ fin » C » eodem ,8d glof» in eandem legem, non dubitat etiam feemi-nam pofte loco teftis circaCodiciUosadhiberi,cum manifeftis legibus id non fit prohibitum » Concclt;|it autem hoc fieri pofte argumento legis primæ , ft'» de Teftibus » Nec requiritur qtiidem etiam obfignatio, aut • ill bfen pt io teftium , nifi force Codicilli fcripto concipiantur, nam in fcriptis
-ocr page 232-•4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METMOOVS t icnptisCodicniisTheodofiusexi'git,ucnBmi'natefti» fubnotenturj.ut ^fi Confirmtin» nbsp;nbsp;Cætenrm confirmabantur ohm Obdicilh' neceflario quatuor modisXcon * tur CodiciHi «enmtur.æ de nire Codidllorum ♦ Autenim quiscondiderat teftamentura quatuor no antequamfaceretCodiciUos,06turn non uaIebant,niG fpeciahter in teftam? * iff, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toexprefrerat,feuelleratos habereCodicinos,fiquos faduruse(ret,06ifto modo dicebanturin futurum confirmati, aut quis feccrat Codicilios,antec^ conderetteftamenfum,06tum fi in co teftabatur/e ueUe utCodicilli quos fc Ciflet,ualcrent, in practeritum confirmari dicebantuF» Nouifsimo iure no eft necefTe, ut Codicilli exprefsis uerbis in teftamento confirment4,fi quis cu, ^fi.fEde iure Codte.Nam tacite confirmari uidentur,c'Bm qUi^per fideicom , ‘ mi{rumCodicinosadfcriptoshacredesdirigitJduer^fit,cftmeosrogat,utle* gata in Codicillis fol liant, imô enamfi expreffis uef bis eos non fie rogarit, 86 conftat eum teftamento hæredcsinftituifîe,tum ex bfenignitate iuris eius uo luntas he interpretatur,Sicut quis intelligitur per fideicommifTumuoluifle, ut hæredes legitimi foluerent in Codicillis legata;etiamfiinteftatus hoc in Codicillis no exprcflerit.Regula enim eft ,quód inteftato patrefamilias mor tuo,nihil defiderent Codicilli, fed uicemteftamenti exhibeant,quiacrcditut fponteillislegitimamhxreditatemreliquifle* •
Teftamento aût fado, Codicilli ius eius fequimturJ.ab inteftato,in fin, ft, de iure CodfHinc eft,quód Codicillifadi ab eo,qui teftamentum condidit, «0 jjfdem modis infirmentur,quibus teftamentum, Vtfi agnatione fui hæredis rumpatur teftamentum, rumpuntur 06 Codicilli ad illuAelatiJu; C,eo,fed hoc tarnen fic accipiendum cft,quôd rumpantur quo ad praeftationem hscre-ditatum,adquam per fideicommifTum relatifuntCodicilli,nonautemquo ad obligationem foluendorumlegatorum,Nam ruptoieftamento, quiaineo Exr«pto te- prgteritus aut exhxredatus cft,qucm oportuit inftitui,legata nihilominus ex “ fltmento an co debent or, Auth,ex caufa,C.de liber,præter,amp; exhæredJtaiç nee Codicil ffgtta debe- n teftamentumrclpicientes,rumpuntur aliter quamïuxtafideicommfflariara auteur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hæredis inftitutionem in illis fadam, fi' teftamentum propter exhxredatio-
nem,uel præteritionemfui hæredis conuincaturiniuftum,Sedfifadifunt Codicilliabeo, qui non condidit teftamentum,turnagnationefuihæredis nonrumpuntur. Nam paterfamilias Codicillos abfque teftamento,cum id condere poflèt,faciens,cenfetur omnes eos hæredes mftituifle, ad quos Icgi timaeiushæreditasperuenturaeft,Qjiareetftpoft fados Codicillos nafta-tur quis proximusagnatus uelfuus hæres,nihilominus fideicommifliim Co-diciflorum præftatur. Nam 06 is hæres deftinatus intelligitur, Vnde non per inde habendus eft,ac fi fcripfiflet Codicillos, 1, fi quis cum, ff, de lure Codic, Præterca nee Codicilli rumpuntur perpofteriusteftamentum,nifimanife-ftè in eo reuocentur,l,ante T abulas,ff, de iure Codicillorurn, Multo minus rUrrifnintur per Codicillos pofteriores,nam plures quis Codicillos faccre po • teft, Necrumpuntur priores per pofteriores,nifi plane fuerint contrary, Ita que Speeul, de inftrumentorum editione,^ uilb de impugnatione,V erf, 86 nota, dicit,quódtutius fitrelinquereper Codicillos, quam per teftamentum. «* Si tamê Codicilli eodem tempore fadi funt,06 non conftat, utri fuerintprio rcs uel poftcriores,ncutriualent iuxta glof, ciufdemlegis, circa uerb, con-trarium,C,eodem. Capitis autem diminutione Codicilli rumpuntur ficut Teftamenta, Nam ftatusmutatione ius faciendi Codicillos adimitur. At Co dicilli permiffifunt indefedum fadi, nonluris, Itaque eius Codicilli,qui lus illorum condendorum non habuit, pro nullis habentur, Sedó6 hoc lus minus feuere obferuanir inconfirmatione Codicillorum,quàmTeftamento rum, Non enim ftatim rcqciuntur Codicilli fadiabeo,quiteftan-, di facultatem hon habuit, modó earn.temfore mortis habucrit, leg.confi-ciuntur, ÿfîpoft fadum,ff, deIure Codicillorum, Vtuerö Codicillicon-firmentur
-ocr page 233-PER D. CONRAD. L|ÄÖVM. PARS 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;#4^ *
fîrmentur ex Teftamento,neceflê eft,hær^ditatem efïê aditam ab mllitutis« Nam fi ea non fuerit adita, fideicommiflîim ex his tanquam irntum non de.* betur, 1, fi' quis,fnm, ^lt; fin.ffide Inrc Codidllorum» TITVLI CtVIBVS DE IVRE ’ Codicilîorum pecuhariter agitur funu ff, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Infti'u DcIincCodidnony^, DeCodiciUis^ DeCodidlIis»
D E L E G A T I Sgt;
' • • • Cap. LV.
* s V H M A R 1 V H.
t. Lcgatumquidfit. x. Legaîequipofsint.amp;quibuslcgarjpofsiK
j. Pcrfonarum conditio 5lt; tempus quomodo in Icgaiis fpedetur*
4« Legatacum donatione caufa mortis exarquata.
J. Legatum cft donatio teftajnento relida.
A 6« Fideicomowfla Icgafis exarquata funt.
7 . Commercium reram facit diuerfttatem iuris.
# . Res aliéna legarij^teft. 9. Legatum pignoris*
' ’0» Centauros non die in rcruip natura.
«». Inquilinos legarc fine prædqsnonualct.
* 2. Turpia Icgata non debentur.
* j. Perfonae conditio^acitnonnurtquärnutnondebeaturlegatum.
* 4. Legatum caducumquomodo fit. »y. Res communis quando Icgari pofsit« i«. Rcslegatarninutjlclcgari.
»7. Lcgatumquodabi^jitiononualuit.expoftfadonon conualcfcit* »3. Regula Gatoniana. « »9. Conditioncslegatisapponi.
»0. Curiofttas in uerborum folcnnitate difplicct legislatoribus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
21. AxvgoAon« Si amphiboliaredduntorationemobfcuram. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ at. Ambiguumlegatum pro nullo habendum. »?. Propnetatemfermonis amp;nbsp;uerborum in afsignandis legatis obferuandam effe.. 24. Hatredcs fere difficiles effe in prarftatione legatorum. aj. Legatum generis generalifsimi nullum efie.
27. Cederediernquiddicatur.
28. nbsp;nbsp;nbsp;Legataabhatrcdibusmonàteftatoribuspetî.
20. nbsp;nbsp;nbsp;Voluntas cuiufqj ambulatoria ante extremum uitæexîtum.
30, nbsp;nbsp;nbsp;Legata quomodoadimantur.
31. nbsp;nbsp;nbsp;Duaslucratiuas caufas in cundem hominf,eädem^rem concurrere nopoffe* jt. Donatio efi caufalueratiua.
3J . Emptiocftcaulaonerofa.
34. nbsp;nbsp;nbsp;Legata quemadmodum fiant irrita SCcaduca.
35. nbsp;nbsp;nbsp;Gaducapropriè quardicantur. 36. Lex Papia quae fuerit.
#7- DelegeFalcidia.
38. nbsp;nbsp;nbsp;LégitimaliberisdebitaqualisfithodieSfquanta.
39. nbsp;nbsp;nbsp;Adionespetendi legatum.
40. nbsp;nbsp;nbsp;Regulsuetcrumindecident^slegatorumcontrouerfiis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;7
0 N ignoramus legata SC fidcicommifla inter modos, qinb.fi'rt gulx resacquiruntur,collocaridebcre. Itaqj contra rerSratione uideri,q, hoc loco de illis agimus.Venim ne quis nobisincogi-_____________tâtiam hac in re prêter eulpam noftram obijciat,notu cuiuis elle uolumusines ideo iftam confufione modorum admittere, quia legatorum 3^ lideicommillbvum ratio defideret, ut inter teftamentorum difputationem I codocentur. Eft enim legatum, lt;eliberatio hæreditatis, qua teftator ex co, quoduniuerfum hæredisloret, alicui collatum vielit bIegat.ff.de legatisi.
Simild
-ocr page 234-tfO nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'IV'RIS ClVlLlS METHODVS
Simi'Ic quiddam elïè fidei commida audicmus infrâ » lam igitur cfimmanife-ft«mfit,legataóCfideicommilïaiiftcftamêtisconftitui,atcgexillorumdifpO' fitione conferri,nemo reprehendat,quód horum tradationemiUis annexui-mus. Nam utrommeg naturaÓl ratio propter cognationemeorum,indeeti-am lucidior fiet, Porró poflunt legare illi ipfi, qui teftari non prohibentur: * htj^fEde kg. i. Slt; illis folóm kgari poteft, cum quibus teftamenti fadio eft, $’ legari Jnftit. eo ♦ Spedatur autem perfonarum conditio in capiendisaut ^ *gt; nbsp;nbsp;nbsp;^* dandis kgatis,nondiuerfistemporibus, ficut inhsPteditate,!. fi alie.fcr.ff. de
* nbsp;nbsp;nbsp;hacred.inkirded folöm confideratur, qualis quifep fuerit tempore, quo mor-
tuus eft ilk,qui legauit. Nó enim impedit quó minus p’ed pofsit kgatum, fi quistempore conditi teftamenti,iusnonhabuerit ciusfaciendi,autaliquid ex eo capiendi,modö cum moreretur teftator,taïis quis fucrit, ut teftari, aut illi legaripotuerit. Nam hoc iure kgata, cum donatione cäula mortis fada exacquata funtj.in mortis.fdde donat.caufamort. SC de kgat. prxftand.I.in teruenit ♦ Et eft alioqui etiam tanta kgatorum cUm donatione caufa morbis Le^titcum cognatio,ut Modeftinusetiamkgatum itadefinierit, quódfit donatio tefta ^ donatione mêto relidaJ.legatum.ff'. de legatis.q.Qixg ueró fitdiderfitas inter kgatum caufa mortis SC donationem caufamortis, explicat abundè glo. cir, f» hæ mortis. Inftit.de (X^quata. donationibus. Sunt amp;S fideicommifta, prækftim quibusfingulacresrclin-quuntur,legatisexæquata.l.i.fF. de kg.tamp; ibi glo. Qjiarc pkraeß iurakga-torurn adfideicommifta remittendafunt. Nam ea turn legibus, turn titul.in-feriptionibus coniungun£ur,tanquam ea,quç contineSntur eodem iure.Prg cipuê tarnen hoc inter fe commune habcnt,quód eadem poffint per fideicô-miffiim dari,quæ kgari poflint.
Sicut autem in alijs omnibus alienationibusrerqjn^cncrakmdiucrfita- ^ tem luris facit earum commercium,in quo cfk quaedam non poflunt,iux.tit. de return diui. Ita 8ó k gat is Só fidcicommiflis. Qiiare inde peti ea diuerfitas *rernkgandarüdebet,0^ huereferri. Inter rcs ueró quçpoflrint inpriuatum hominü uenire cómercium,tam corporales q incorporaks kgari poflunt.Sa cut teftant tit.digcftorum,de ufufrudu, reditu, habitationeS^ feruftutekga ta. Nam illioftcndunt tam reales quàm perfonaksferuitutes, adeo$ iura cC obligationesredèkgari.Etresquækgatæ fuaquadam obferuatione Juris præftantur,peculiaribus quoque tituhs à communi iure feparatæ funt, ad quos infrâ in indice titulorumdikentes remît tim us, ut inde pétant Iura in ta R« 4i(fn4k hbuskgatisfpecialiter conftituta.Nampro noftro inftitut© f undos nos no g»ri poteft, ftro officio putamus,fi générales tantum régulas in quaep iuris forma annota-uerimus. Poteft igitur res non ea fol um, quæ eft inbonis teftatoris, fed QC ali g cna kgari. Ac fi quide res fucrit hæredis,£um non refert,an teftator feiuerit, uel nefeierit fe legate rem alienam. Nam exiftimatur eum uoluifle grauatu hot onere,ut earn,aut eius æftimationcm kgatario folueret Sf darct,tunam.
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^» remtuam. ff, de legatis q. Si ueró res fuerit extranei,tum refert, ankiue-rit efle alienam,uel non * Nam ficonftat, quàd arbitratusiuam,kgarit alienam,turn non ualet kgatum,niß forte relidum fit perfonæ aliqua neeeßitu* dine teftatori ita coniundæ,ut uerifimikfit tgntundem illi relidurum fuiflè, quatires aliéna gftimet, fiadmonitus fuiffet kgatam rem efle alienam.l.cöm LfPUfuMPw aliena.ff.de kg.i. Si ueró feiens teftator kgauerit rem alienam,tumhæres sn^is, nbsp;nbsp;nbsp;cogitur earn à domino,oblato precio redimete, aut fi id impetrare non poflit, cius æftimationcm kgatario dare.l.cirmdebitum.^’ult.n. de kgat.iijjdem 9 ferè obferuatur,cum res teftatoris alteri obligata ( puta in pignus data) eft k-gata.Nam cogitur hæres cam lucrc,nifi ucl hanc uel aliam relidurus fuiflèt, fi fciuiffct obligatam,uel poflit aliquid eift^fuperfluum ex foluto ær, alieno, propterquod obligataeft. I.fi resobligata.ff,de kgat. i. Poteft quoqï kga ri res, quæ etfi in præfentia nó exiftat,tarnen exifterepoteft,ut funt ft udua agrorura»
-ocr page 235-PER D. CONR AD.| L AG V M, PÄRS H. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ip
•»e igrorumXqtiodinrcrum natura »ff, de I#gat.i,ö^ delegar.iij.hcttam» Id nerö, qnod nunquam exntit,aut in rerutn natura effe poteft(ut funt centaun')Icgari nonpotelhSicuf necftipulan poirunt,qiiæ natura in unwerfumnegatjnft, de inutilÆ'puLin prindp » Imo nee quidem ualet legatum, cuius fine aha re • ” noneftcommerciumjutiiquisinquilinoslegetfi'nepraedijsd^fiquisinquili-
’^ nos,fEdelegatis4\Necturpialegatadebentur,cùmeapronô fcriptis haben tur.hturpiaÆde lega» »Habetur ö^ feruo legatum fine libertäre fad um pro nulIo.Non enim uerifimile eft hane inhumanitatem in teffatorem cadere,uc
*^ nolitliberuni,qiiemdonatum fua re cupiauhferuiSt C, delegatis, Anp fade quidem perfçnæ nonminquam conditio,ut legatum non debeatur,ctl i in re nihil fi t uitij, ld gerofit cùm leges prohibent res eße in quorundam commer-cio^SicutproljibentChriftianummancipium habere ludæum, i,i,C,ne lu dæusChriftianummancipium, Al,mortuo,^Labeo,fEde legauij,Namta-lesreamp;Iegata:,nondebentur,etenimnemo cauerein legatofuopoteft,nele-’“♦ ges in eo lotum habeantZ,nemo poteff,ff ,de legat4,Nonnunquarn legatum quoeç fit caducum,quia res Icgata non conuenit legatario propter uitiû cov' poris» Vtfi quismiitolegetlus,publiée docendi, Sedintahbuslegatishoc obferuatur,ut ficui licitè aliquid relicrum fit, quod ipfe quidem propter uiti-urn corporis, aut qisalitatem relidi, uelaliam quamcunq^ probabilê caufam haberenon poffït,alius tarnen hoc habere poflit,tum fi conftatteftatorem no turn habuifie uitiumin corpore Icgatanj,quanti folet comparari,tantam æfti V mationem accipiat J,filiusfam»^ fi quis alicui, ff; de legate i. Poteft A de re, quam quis cum alio habet communem,quæri, an utiliter legctur, nee ne» Et Le^tum rei lt;ertum eft,quód fi«i id poflit,fed tarnen legatarius in re communi,non plus commutiis.
’6 côfequaturquâm poitionemteftatoris.Lv,fEdelegatisu'» At reslegatarq in-uffliter ilh legatur,quia quodalicuius proprium eft,amplius eius fieri non po telE^firem» Inftitur, eod. Nequedebetur quidem taielegatum,etiamfipoft R^l-* ^^i^ .conditumteftamehtum,reseuadat poffeffionem legatarmA inalteriusdonii f^^^
’^ niumupniat*NamregulaCatonianacft,Icgatumexpoftradononconuale-’® fcere,fi ab initio, eûm conderetur teftamentum, nonualeat J, i, ff» de régula Catomana, Vt leges prohibent ædifidjs iunda Iegari,ne deformentur, hcæ-tera» ff, de legae, i?Proinde ctfi accidat, ut ædes poft conditum teftamentum corruant,aut diruantur,non tarnen debentur ante ruinam earum legata ex il lis, CeIfusautemdicitreguIamCatonianamtantiTminpuris,nonetiam in cô ditionalibus Icgatis locum habere. Nam in ift um euentum, fi diruantur ædi-ficia,redè illisiundalegari,l,cætera, $*tradari,ff;de leg.i,
ip Qidm narijs autem modis, quibus^ uerbis conditiones legatis apponan-tur,qicémur infra, Nam eûm pariter omnibusdifpofitionibus ultimatum uo luntatum annedi conditiones poffint, feparatim de illarum uarietate,AWure agendum duxi,«tinde ad fingulas formas concipiendarum conditionalium •
• uoluntatum transferrentur cùm opus effet, Ipfa uerô legata quibus uerbis re linquantur, non ualde refett, modo colligiex iIlisfatis pofrit,quæ tes legati nomine,cuiqucdepuf,atafit, Qiiamuis enim ueteres, iuxtadiuerfitatem for-mæuerborum,quibus res aflî^abantur, quatuor feccrint genera Icgatoru, ! ficutindicattext,inprinjnftitut,eod,tamenpofterioribuslegislatoiibusita 20 difplicuitiftacuriofitasinuerborumfolcnnitatc,ut nihilfupcrftiiiofe inillo-rumobferuationerequirant.l,ij,C,communiadelcg,Cùmigitur hociblùm requiratur in deputattone legati, ut oratio fiteuidens Aperfpicua, certum eft,nihil in ea cauendum effe,quàm ne uerbisimpropres aut ambiguis utan-ji tur, Namaxc/foAoyt« A amphiboliapræcipuê redduntorationcmoblcuramt
Itaep fi quis,cùm ueftem uelletle^are,fuppelledilem adfcripfit,arbitratus ap nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
pellatione fuppelledilis etiamueftemcontineri, ueftis nondebetur,!, liij.ff, de legat.i. Non enim fub appellatione fuppelledilis ea comprchenditur,l, ij,
-ocr page 236-,|X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS c IV I L IS fME T H ODV S
fEdefiippelJegJamigi'turquiais^iuï aliud dicit quamuuk,nonid d/cit, « quod uox fignificat, quia non uult » Ncque id quod unit, quia id nonloqui-turdunambiguo, fF.de rebus dubijs, pro non fcripto tale legatum habetur.
Propnet^i jsq^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teftamento, fi non perfpicue intelligantunperinde funt, ac
“J. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fenptanoneflent.t ij.ff.dehisquæ pro nonfeript.hab.Nequeuer^nuI- «?
^® ^hemate iuris maior eftobferuatio proprietatis uerborum, quàm UMÜ, nbsp;nbsp;nbsp;tionelegati. Nam cum haeredes, quihusincumbitptæftarc legata, fere dini- «4
ciles fine, mirum eft, quàm multas quæftioncs cauillatio uerborum in hoc fehemate iuris pariat. Et eft baud dubiè hoc confilio in C. legit is proxime ad fundus titulus, de uerbor. fignifica. ut difeentes admonerentur proprietatis magnam efle obferuationem in legatis. Ne que minus eft cauenda amphibo-ha in aflignandis legatis. Nam amp;nbsp;ea deputationem Icgati reddit incertam, æ nonnunquam irritam,ut li quis ita fcribat : Volo Titium habere fundum, nee adijeiat quern fundum,aut quantam eiuspar^em,non ualet. Nam le gam if confiftensin genere gencraliflimo,uel fubalterno,pro nullo l^ibet,quia im certaeft rei Ïegatæ conditio, oportet enim legatum contineri certa ipecie, PitiocoUigi aut quantitate,aut fad o.I. cum poft. ^ gen.ff.de iure dqfium, Itaque uiden-dtuoluntiif dum eft in legatis,utfub ea appellatione comprdiendantur, quæ proxime ac tis m ambit cedant ad indtuiduum,^rem certam fignificent. Si feews fadumfuerit,uten ßtofiripto. dum eftregulis, quibusiureconfulti,cnminalijs, tumintitulodigeftorum de rebus dubijs, nobis tradiderunt rationem coiligendat uoluntatisin ambi-guo fcripto teltatoris. Iftarum uero regularum genera nos coftituimuspecu liari quodatitulo compledi.Nam eai^ ufusmultuseft ,nômodô in çolligen dis fententijs ultimarum uoluntatum, fed Só in contraôibusjdC omnibus in-ftrumcntis,quib.obligationesnonfatiscautê concePtaefunt: Volo itaquc Jiarum regularum tradationemeffcmultis alrjsformis communem.
Sicutautemha:redibus,itaSClegatarrjsfubftitLripoteft.I.uthacredibus.ff. ^^ teripturlt;e a de legat.rj. Item captatoriae ierfpturæ, non magis ualentin legatis, quàm in pcitoriit. inftitutionibus,I.captatoriæ. ff.de legat. i. Itaquelegatumextra hæredem in tertq arbitriu collatum non ualet, quia uoluntas teftatorisinde fit incerta, SC tarnen permiflum eft,ut in hæredis uoluntatem tanquam in boni uiri arbitri-CoHtionaUa um conferatur. 1. fi fic legatum. ff, de legat. t. Poffunt quoquc legatapoenat itgata, nbsp;nbsp;nbsp;nomine relinqui,fi conditioappofita fuerit henefta SC poisibilis.Nam fi quid
tale iniungitur legatarfo, quod turpefit cumfacere, aut quodpr^ftare non poflit,conditio pro non appofita habetur, SC ipfi nihilominus legatum debe-tur,iuxtatitul.ff.SC C.dehisquæpœnæ nominerelinq♦ Nonauternftatim id,quod leg am eft,debetur. Nam pure legata,ucl in certum diemielida,ce dunt à morte teftatoris,exceptis quibufdam cafibus. 1. q. ff. quando dies leg. ce ^SC C.de cad. toll. ^ cum igitur. SC ^ in nouiff. Conditio nalia uerô,uel in Ct^reiiem. d^*^ incertum relidajCedunt exiftente die, uel conditione. leg. legatarius, ^’ fi legatum. ff. de legat. i.SC C. quando dieslegat. ced. Cederc autem dies *7 dicitur,quandorespromiftaincipitdeberi.l.cedere dicm.fi.de uerborum fi-gnificatio. Poftquâm autem dies legati ceflit,filegatariusante aditarnhæ-reditatem moriatur,tranfmittit illudius fuff aS hæredem, qui expedarecogi tur,donee adita fithæreditas. Namtum demumpoteftpeti,quialegata ab be *8 redibus,non âteftatoribuspetuntur. Sedetfiuiuoteftatore legatidiespoffit Cedere,ita ut in obligationem legatum ueniat,tarnenpoteft teftatorfuam uo Ïuntatem,ante extremumfuumobitum reuocarc SCmutare. Namficut in te ftamentis did urn eft,cuiufque uoluntas eft ambulatoria ante extremum uuæ 29 exitum.
Adimitur autem legatum ,hisferê modish Si teftator manifefta limra,cx- Jo» pungat fcripturam legati,aut rcmlegatam aliéner,ut manifefta fit eius uolun tas,quod nolit legatari um earn confequi.I. i, §gt; fed etfi, ff, de his quæ in tefta, delente
-ocr page 237-FEftD. CONRAD. |LAGVM. PARS II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vj
delent ♦ 8C de adimendis legatis. Lu ren^Iegatam. Atfiquidem taie quidfa-d^um firent à teftatorc^extinguitur obligatio Jegati fado Sgt;C uoluntate teftato ns. Sed peritlegatum nonnunquam etiam cafnjUtfi reslegata,prætcr culpam h act edis ipecificetirr,puta: fi ex lana legata pannus fit fadus* Nam placer Jure confulris hacredem ifto cafu liberari à præftando legato, SC tarnen idem lus ef fe negant inrudiargentolegato,G ex eo fcyphus fadus fit ♦ Etenim hune di-cunt exigipofleh lanalegara »lÉdelegate*Item liberaturhaeresànecelTita-jt rateiolucndilegatum,lireslegato ex caufa lucratiuaCut eft donatio) in pof-jt feilionem legatari) ueniat ♦ Régula enim iuris eft, diras lucratiitas caufas in ^‘ w ^^^^ eundem hominém’ ean^emq^remconcurrere non pofte, fecusfit,fi ex caufa a onerqfa(ut eft emprio) ren^onfecutus eft legatanus. 1, fi feruus legatus, ^» id 'quot;
quod’ff, delegabi.Enumerantur pafsim in titulis de legatd.rj» üj. multi alij ca ius,quibus legâtafiunt irrita,quoslongum nimis eftet hic omnes alIegarc^SC inutile quoque,ctim fatius fit, eos ex ipfis Iegibus,ubi in fpccic fadiponun-titr,petere. Deinde vos qftoqueplerofque infr,de iure illorum,quæ fub con ditione,cauß,autmodo in teftamentis,uel Codicinisrelinqititntur,annotabi
#4 mus: Itacp fufficiat generales quafda régulas in cópendio tradidifte, ex quib. inteftigi pofsit,Ieg^ü aliquado uoluntate tcftatoris,aut cafit fieri irritu. Nam öC Imperator cum uellet compledi iftos cafits, quibus legatum fieret cadu-cum, fufticere exiftimairit, fi genera talium cafuum indicaftèt in ticuï, C.dc cad.toll. Facitautemtria tantum eorum genera.Primumeftediciteorurn, quæ cüm fcripta fint,pro non fcriptis habeantur, ut fi quis leget illi, qui non fitinrerum natura. Talium cafuum pluresannotauim us fitprâ, cùmoftende-remus,à quib.quæ r^s,qua forma,quoc^ modo legari quid poftet,uel non.Se-cundi generis dicit, q^æ fint in caufa Gaduci,6C in eo genere collocat, quorum prçftandorum obligatio déficit,fiJegatarius non faciat id,cuius gratia illi aliquidlegatû eft,aut conditio,in quam relidum eft,non exiftat.Nam idea quoque dixifte uidetur,ea efie in caufa caduci,quia caufa magis deficit,quàm
55 per fe legataifto cafu . Terti) generis efie dicit, quæ poft mortem teftatoris, quocuAque cafu aut rationedeficiant.óCillafoIapropriè caducadicipofte contendit, Qjtia enim illorum dies teflifle uidetur morciro teftatore, cüm po fteadeficiuntaliquocaftt,tanquamnececxtindapereunt.
36 nbsp;Fuit autem lex,quc dida ef^Papia,qua prohibebantur heredes adire here Lex Pdpû. ditatemantequam apertæ eftenttabulæ. Vnde fæpe accidit,ut cum intem-pusfubinde differretur tabularum teftamenri refignatio, legata ex mora fie-rent,propter incidentes cafus,caduca,8C ad Fifcumdcuoluerentur,Neigitur hoeporro fieret contra uoluntatem teftatoris, cuminiuriahxredum legata-rij,fiibIataeftlexPapia,iuxtatituI.C.decad,tolI. SC ratio fuccedendi inle-gato cadiico tradita,quam ego propterea hire non referam, quia fans co^io-feibi cxplicatur,SCdciiirc accrefcendi rurfumetus fucceftionisfaciendac- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* rit mentio. Prêter eos cafusferuandi legati, qui in eo ticulo traduntur, certis quibufdam perfonis ex luris beneficio conferuantur legata eriam çùm: Tefta mentum per bonorum pofiefTionem contra tabulas ruptuméft,.'ÏuxtatituI,
37 nbsp;nbsp;nbsp;ff. de praeftan. legat.Etrurfun»eadem clcmentiaSC æquitate iurisaliquid de-trahiturlegatis, crimperea itahatreditasexhauftaeft, utfi penituspræftan-dafint,ha:rediinftituto,autabintcftato uenienti,Iegitimahxreditatisportio non maneat reliqua. leg. ultim.C.quandodi.Iega. eed. Et habet quidem hæc defalcatio non folüm locum in legatis, fed in omnibus fingularibus reli-dis^cutufmodi funt fideicommiftà;fingularia,donationes caufa mortis fadæ, ß j^jjj^j^^ SC donatiónes inter uiuos morte confirmatæ. C. ad l.Falcidiam. leg.penult, Qiiibus autem obferitationibus]|(itris,.hæc defalcatio fingulorum relido-rum fiat,præterneceftitatcmarbitror mitlris hic indicate,cüm leges hue pertinentes Citis perfpicuê eas tradant,.ita ut non uideam, quidpoffit ad huius iu
0 »
-ocr page 238-s54 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS C 1 VI LI S| M E T H 0 D V S
ris cognitioncm requin,fi Authenjicum de triente06 femifle, tituffs de Faîçi diaadiungatiir, Namineopeculiaritertraditur, qiixparshxreditatispronu 5* meroliberorum,noinflimo lure habcaturlegittina,nimiriim,fl minusfuer nntquam quinque,tcrtia pars:fi iieró quinqne autpkires,ditnidia aut lemif-fis» Eftigkur hoc Authenticum.tïtulïsde Falcidia tanquam aud-armin an-necfendum,itafuturum eft enim, ut ratio 8gt;(. iusdefalcandi difcentibus plenê confier» Nonnunquam legatis accedunt ufurac SC frudus» Namfi h acres nuF Ïa iufta caufa ceflet Ie gat urn prxftare poft aditam lftreditatem,tuni ficutin , alijs bonx fidei iudieqs ex mora eins debentur legatario ufuracamp;Tfrudus, , quos ex re legata percepit » C» de ufuris legat » amp;nbsp;fideicotturtiif Ö^ tin mino-rum» C^quibus ex caufisininteg, reftir» non eftneceff» Sed hacc magisin a- jj dionibuspetendilegatuin,quamin Iurelcgand*ueniuntconfidcranda»Gg teröm illis,quç de adimendis legatis diximus,admngèndus eft titulus digefto rum,de his,quæ ut indignis auferuntur.Nam in eo multa enumerantur deli-da,quorum odio leges negant legataris legata,5^Ca au; fifco,aut hgredi,per quetnpraeftandafunt,conceduntur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
TITVLI CLVIBVS TRADVNTVR nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Iurarelinquendi,praïftandiÓC adimendil^ata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
De legatis SC fideicotnmifRstijatj»
Quando dies legati,ucl fideicommiffi cedat.
Dehisqu2^ana:relinquunturnomine» *
De régula Catoniana,
De his,quæ pro non feriptis habentur»
De legatis præftandis contra tabulas bonorum {^fTeftione petita»
Deadimendis ÔC transferendis legatis,uel fideicommiflîs.
* Ad legem Falcidiam»
Inftiu
De legatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Icge Falcidia«
Cod,
De legatis.
Communia de legatis 6C fideicommiflîs,
Dehisquæpœnæ nomine in TeftamcptiSjUelGodiciIIlsrclinqUUn«
tur,
Quando dieslegati uel fideicommifli cedat.
De caducis tollendis.
De his qui anteapertas tabulas hæreditatem tranimittunt«
Ad legem Falcidiam,
CITVLI OyiBVS TRADVNTVR SPECIA-lia Iura,pro legatarum return ratione obferuanda.
De annuislcgatisôC fideicommiflîs.
De ufu,ôC ufufrult;ftu,ÔC habitatione,ÔC operisper legatum uel fideicom
miflum relidis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
De leruitutelegata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De dote legata.
De opinione SC eledionc legata,
Detritico,uino,ueloleolegato,
De peculio legato, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dcpenulcgato,
De fuppeUedile legata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De alimcntis,uel cibarns legatis.
De auro amp;nbsp;argento,mundo SC ornamentis,unguentis, ueftibus,ucl uc ftimentis ÔCftatuis legatis, nbsp;nbsp;nbsp;►
Deliberatione legata,
Nonidcô de rebus,quarum in his fitmentio,fcparatim agitur,quôd alia ali qua
-ocr page 239-PER D. CONR A^. LAG VM. PARS IL «;lt; qua radone aut forma,quàm indicammus,legarentur, fed quiauariæ folenc in tahbuslegans oriri difputationes,mail's,quàm inreh'qiHs,pIacuit lurecon 40 fulds, in lilt's proponere quafdam régulas ueterum, quas in decidendis eiuf-modicontrouerfqs fequeremur* Acpoflxinttalium dtulorum leges nonfo-lum in decidendis legatorum controuerfqs, uerumedam in alrjs dilputationi-bus,quibus defcripto 0^fentenda contenditur,efle ufuL Nam habent exempla exquifitiffimarum interpretationum adoccurrendum cauiUadonibus ri xatorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
.DP .FIDEI COMMISSIS. . Caput L VI»
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»SVMHARIVM.
1. nbsp;nbsp;nbsp;Fi’dcicommilTumquid.
Fideicommiffumclfcaliuduniuerrale.aliud Angulare.
Legata orationcenunciatiua,fideicommiffaprecatoria,uclmandatorîarelîn
4« FidcicommilTa à legatiS in quibus différant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(quantum
L Quadrantem hæreditatis totius hæres fibi feruat.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Fideicommiffa Angularia amp;nbsp;Icgata exæquata efle.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Claufula codidfllarisadquidadqciatur.
8. nbsp;nbsp;nbsp;FideicommifTauniucrfalianonelfe exacquatakgatis.
9. nbsp;nbsp;nbsp;In deducenda qifarta quid fequendum.
»0. nbsp;nbsp;nbsp;De fcnatufconfulto Trebelliano.
Quando cogatiÄhaftcs adiré hafreditarem.
nmina anquanao ccaerca rempore morris cenatons, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiddeommif
IDBICOMMlSSVMin generedicitur: quodfidei hære fum^uid, disinlfttud aut ab inteftato uenientis,à teftatore committitural teri dandiim.Sunt autemfideicommiflorum duæ Ipecies, aut e-nim teftator rogat hæredem,ut alicui hæreditatem ab eo aditam reftituat,aut’feparatim,res fingulas indicatillidandasJtaeß diet poteft,aliudftdeicommifriimeflè uniuerfale,aliudlingulare. At(ß eft quids ■ fideicómiirumftngulare per omniafimilelegato.I.i.ff. deleg.i.Eodê naneß jure udmur in eo relinquendo,adimendo,piæftando, transmittendo, petendo,quo inlegads.Neque ullaobfcruationeiuris,ied forma orationispaulu-. lumabeouariat,namlegataoradone enunciadua:fideicommifla,precato-’ na,nel mandatonarelinquurttur. Habet2Cin fideicommiiris fingularibus rUeicomifl^ ^ locumFakidii,ficutin legatis. Qtiiauero fideicommifta uniuerlalia, alia d/fgaf^in quadam rationedcfalcantur,obferuandum erit, legatis amp;CfideicommilTislin- quibus iijfe-gularibusdetrahi quartam, aut iureinftitudonis, aut iure naturae dein tam, rd/iL Cömteftator ultra dodrantcm nomine legad,autfideicommifliin Teftamen to uel Codicillis, aliquidreliquit per hæredem inftitutum, foluendum, turn lex Falcidiailli permittit,ut de fingulislegatisamp;ffideicommiffisfingulaflbus
- pro porrione cuiufque, tantum detrahat, ut quadrantem totius hæreditatis i- nbsp;nbsp;nbsp;• pfefibiferuarepofsitd.ij.G. ad leg. Falcidiam. Ne enim fruftramftitutus uideatur,lexhoc illipermitdt,ut quartam'’hæreditatis femperfibiredneat. Traque lure inftitutionis illa q^artadicitur débita. Si uerô teftator in Codicil lis reliquit legata, autfideicommifla fingularia, ab hærede ueniente ab inte- pi^gi^-i^jtr. ftato præftanda,tum pro numero liberorum iuxta Authent, de triente amp;nbsp;fe- J .°^^‘ mifte,retinetlegitimamiurenaturaedebitam,NaturalisenimradoSCæqui-' a taspoftulat, ne liberi parentum legatis aut fideicommiflis fpolientur.Ita ui-detis per omnia nouifsimo iure cxæquata eflè fideicommilîà fingularia Sd Icgata. Neque debetquidem quenquam mouere, quod in ^’præterca.In-ftit.de fid. hæred.dicitur,legata non ualere,nifi ex Teftamento reheda fint. Nam ifta ex uetere Iure eó transrata funt, ficut pleraquealia,paflim nouilfi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
«no iure incircumfpedè adieda funt ab illis ,qui non perpétua oratione fua, 0 3
-ocr page 240-,05 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
fedexceptis undiqite ex alionnn didis K fcnptis uolumina/nns contexue runt» Nouifsimo nanquciurc,taili'^x Te(hmcnto,quäm exCodicillis,modo perfedifint,contra ^tInftiudefingulisrebiisperfideicommi{r.rcltd, . tamàlegatarjoqiiàmhæredelegata,ô(:lt;idcicotnmifrareIinquipoflunt,Nam lient didum eft,Iegatafideicommiflis fingularibus exæquata flint, 1. i, ff. de legatu-Itaquequamuisolim non potuerunt Iegatarelinqin',niû exTcfta-mento, 6Cab hærede, tarnen nouifsimo Iure in Codiciliis perfedis à Icgata-rio,ucl hxredejegata liaient utfideicommifla, iuxÄtotumtituIumC .com-CImIkU tot munta de legatis ä fideicommifl, Sicut nee hæreditas relmcnii in Codicil-4icilUri$, lis,nifiex fideicommiïîb poteft. Itaque folet hæc cladfula m Codicillis ädtj-ci fere (fi non ualet ut Icgatum, ua'eat omni meliorelure, quo-Ualcre poteft) Videndum igitur an Codicilli perfedi fint nee ife, càm legata in illis*nega-rcpetentibusuolumus, Nam ex imperfeda uolunfatecredendumcft,nec Imperatoremfibi quiequam uendicare.l.eximperfedo.ff, delegat.nj.
. Porrö fideicommifftim uniuerfale non eft exawquatum legatis. Nam talia ® fideicommifla, fiue ex Teftamento, fiue ex Codicillis relinquarw:ur,ftio quo-’cquot; (Tx ^^^^ ’^'^^ præftantur.Licet tarnen hoc habcant cum legatis amp;nbsp;fideicommifsis commune,qiiöd tarn ab inteftato,quäm ex «ftameto relinquan tur inCodicillis, ÿ’præterea.Inftirut. defidei.hær. In cæterisobferuationib. ferèfeqiiunt Iiira inftitutionüói: fubftitutionum.Planê ênim ijdcm e^dem^ res,ijfdc relinqui aut adimi,in fidcicommif. uniuerfalibiis poftunt,ft'cutin in ftitutionib.óC fubftitutionibus. Nam^in hisfubftitutiifhum luralocum ha bent. Etenim poteft amp;: is,ciii reftituitur hxreditas, rogari,ut id rurfum ahf to turn uel partem eins reftituau ^»praeterea, Inftitut. de fideicommiff. hatred. Sed in deducenda quart a, aut lure naturç, aut Ïure iqAftutionis debita,par- 9 tim lus inftitutionum fequitur,partim fuum quoddam habet ius,quod tarnen ^onmultum â Falcidia legatorum tiariat , Si cqmmiflum eft hæredi ab inteftatouenienti,grauatus retinetlegitimam, aut repetit folutum, iiixta S,C. Trtbeï- Authentic, de triente Sé femifte. Si ab inteftato hæredi relidum eft: fideicom miftum uniuerlale, turn S. C. Trebellianum illi ius facit, ut rogatus eatenus *® reftituat hæreditatem :qtiatenus ipfi iureinftitutionis qiiarta totius maneat faluaamp;intégra, ficut de Falcidia in legatis diximus. Hoc quoque luris con-cedit idem S. C, fîdeicommiflâriisuniuerfalibus,ut cogère pofsint hare- ^^^ dem reeufantem, ut adeat hæreditatem, eamefne illisreftituat,iuxta titulum Digeftorum æC. deS.C.Trebelliano. Sed deiurecogendihæredemut adeat,infr à de acquirenda 0^ omittenda hæreditate, poftquam omnes fucceF
- ft ones explicauerimus, dicendumeft . Proinde quamuis fideicommifló- ** rum uniucrfahum dies non cedat ante aditâhæreditatem,tamen quia cogéré tab's fideicommiflâriushæredem Teftatorispoteft,utadeat, uidetur Si. ante aditÄi dies eins ceCsiftedta utmortuo fideicommiflario,antequamhæres adeat hæreditatem , fideicommifla hæreditas nihilominus tranfmittatur ad hæ redes eins. Singularium autemfideicommiflbrumdiescedit,ftcut legato-rum,uidelicet,ut ft' purè in illisahquid relief urn fit,ftatim id à morte T eftato-risin obligationem ueniat, ÔC mortuo fideicoi^miflario tranlmittatur ad hæ-redes, li iieró fiib conditione,tum demum,ubi ea extiterit. Et quia tanta eft ft' militudo iuris in legatis SC fideicommiflis fingularibus,Tituli quoque, quos fiiprà annotauimus,huc referendi funt,amp; illis coniungendi, quibuspeculia-riter de illis agitur,ut funt:
Cod.
De fideicommiflis, Inftit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
De fidcicommiflart|s hæreditatibus.
De fingulis rebus per fideicommiflum rclidis,
dVAE
-ocr page 241-PERD. CONRAD. V AG V M, PARS II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in
QVAE CONDITIONgS, CAVSÆ AVT
modi muenc difpoûdones uoluntatum, uel non.
Capot LVII.
SVMMARIVM.
». Qparefingulatimdeconditionibusamp;caufisagat-
x. nbsp;nbsp;Argumentum ab ultimis uoluntatibus ad contradus ualidum in iure.
3, nbsp;nbsp;nbsp;Conditio quid dieser.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Difpofitiones uoluntatum qualitcrconcipi queant.
;. nbsp;nbsp;Falfam c^farn legatum non uitiare.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Error tefta ton's probandus.
7» nbsp;nbsp;nbsp;Condititfnes in futurum concept« dupliciter.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Natura fimirl amp;; Icgibu^rohibita quar. 9. Impofsibilc quod turpe# »o- Iurandicopiamhonlinibusconcedere,periculofum.
». Impofsibiliscondiiioqii«. u. Mercurinus C«fari$ Cancellarius.
*^ Poteftatinxconditionc^in quibusconfiHant.
»4. Har reden non tu^tur alteriuscedatio. «j. Onusdandiquomodolcuetur. •^. Perfonarumconditioncs in dando fpedêtur. 17. Conditionêimplcri dciurc. gt;8. Conditio plurityis impofita,fi abunopræftetur^an liberentur reliquj. lt;9. CautioMutiana quxdicatur. »0. Dccafuali condjtionc# xi. Conditiones taute fubinteliedx.Iegata non faciunt conditionalu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ d -2x. Modus difpofitionibusquandodkaturadicdus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^'
V Ofifncquaerne moncftt^utfcpai'atnttdetonditionibusjcaip ‘ ƒ fis, 86modis, qui uoluntatum difppfitionibus interferi folenr/a-gam /Primum eft,quód omnibusultimisuoluntatibuspanter adrjei pof^nt.Itaque ne infingulis repetitio eiufdê dodlrinæ,fie nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ret mo!efta,commodè fieri arbitratus fum, ut tanquam commua nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*’ ‘ nis appendix omnibus harum trad atio adiungeretur. Alterum eft, quód pic raque,quæ hic de iHisdiduri fumus, etiam adohhgationesamp;f contractus re-j^ ferri poflunt, ut utile uideatur générait capite ea compledi,ad quod diieen-tes,cümopusfit,recurrant. Valer enim argumentum ab ultimis uoluntari-busadcontradus, 0(^econtra,iuxta Dy. circaI,feruumblij. ^'»eumqui.tK de legat. i.Et l.obligationum ferê.ff. de adHonibus Sc obliganonibus,indicac conditiones, modos, Ód caufas apponi, ficut iam dicemus, ultimis uoluntatibus annedfi.Qj.iare non abs remuent, generali tradationetaliumuim explica
5 re, ut ubiep accommodari facilius pofsint. Dicitur autem propriê conditio, quidamuoluntatis lufpenfio in futurum euentumalicuius rei collata. Nam quçinpracteritum,aut præfentem euentum conferuntur ,corum obligatio non ita fufpenditur,fed ftatim ubi compertum eft, fic fe rem habere,quemad modum opinati fumus, aut non ,res etiam promifla debeatur, aut non.I.itaqj. ft.fi eer. pe. ut fi quis ita leget, aut aliquid promittat : Si concilium geniale eftindidfum principibus Germania:, aut Garfar tenet Gallias, Icgo,aut pro- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• mitto centum aureos.Quamprimùm id conftiterit de Concilio, aut Gæiare, centum debentur,aut fi quidfecus ede compertum eft, non debcntur.l. cum infecundo.lF.de iniufto.rup.ó^irri.fado teftam.
^ PolTunt igitur tales difpolitiones uoluntatum,qua: in preteritum, aut præ-fens concipiuntur,uel caufales,uel códitionales dici. Na caufa inierta difpofi tioni dicitur,enm uoluntas ad præteritum aliquod fadum,aut meritum rela-ta eft,utfiquisitalegetTitio dcbitum.Nolo à Titiodecemaureospeti,quia
* eosmihi foluit, aut fic de me meritus eft,ut ultró illos ei remittam. Atque in 6 raliquidemdifpofitione, fiuelblueritTitius,autnon, nihilominusdebctuï $ legatum,nifihæres probet errorem Teftatoris. Namfalfa caufa non uitiat lcgatum,nifiliquidoprobaripolSit,teftatorem aliud uoluifle.l. i. C. defal. caufa adie. in legat. uel fideicommiflo . Qjiia ueró caufae nonnunquam 0 4
-ocr page 242-VS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS ME THODVS
conditional» oratio ne exprimuntur, generalis hæc tradhur régula de eaufi’s , adiedis^quôd falfa cavifa non uiti€tffgatum,aut quamuis aliam iiol Untätern, nifi conditionaliter adicda fit * Nam tumprout de ea conftiterit, legatiim in obligationem uenit J,cüm talc» ^ falfam caufam»fEde conditionibus amp;^ demó ftrationibus»8lt; plonge» Inftitut» de legatis » Licet igitur caufæ conditional liter in uoluntatum difpofitionibus apponantur, tarnen eafola difpofitio rc-ó-è dicitur conditionalis, quæin futurum euentum concepta cft. ld uero fit aut exprelïe, aut tacite» Expreflè,cnmclarisuefbisapponiturconditio» Tacitè, dim ea non exprimitur uerbis, Ód tarnen honeftas 00 acquitas,uel i' pfa rei ratio fuadet,eam appofitam intelligi » Vt f» quis filium Iiæredem feri-bat,cum hac fubftitutione,quód fi decedat,alteri hær*cditatem reftituat, turn tacitè fubintelligitur conditio, fi decedat fine lib^ris» fgcneialiter, C»’de in-ftit.ó^fubftiufub conditio» fac» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;’ •
Porró conditionum , quæin futurum conc»piuntur,aliæfiintpoflibilcs, ® aliæ impoifibiles » Poflibiles dicuntur, quas aolrrmiinisnatura amp;f rerum curfuslegibusnonprohibcntibus fieri ûcilèpatitur» Etharuftfaliaeftpo-teftatiua,alia cafualis, alia mixta» C» de cad» toll» ^’ fin autem aliquid,8C de ne-Coniitio Po ceflartfs hæred»inftitu»I»ultim» Poteftatiua dicitur; qu^utexiftat,in homi-tsflitiua, nbsp;nbsp;nis arbitrio pofitum efle uidetur » 1» fuus quoque » ƒ♦ puto.ff. de hæred» infti-
tu» Vtfiquisita fcribat: Volotchæredemmeumeflc,lîanimumaddifcen»-jj^s iiteias adieceris» Cafualis, quæ exfortunæ dementia pendet,nec,ut exi-“• ftat, in hominis eft poteftate, ut eft uiÄoria » Mixta uer5 conditio,eft euen- ’ tus,qui cirmftudio noftro quæratur, fortunæ tarnen arbitrio gubernatur,ut fi quis alicui promittat aut leget mill e,fi cap turn à Turcis in aciefiliumfu-impoßibilet urnfibi fofpitê reftituat» Etentm fine conatu hominis i^ non fit, attamen fum mus eins conatuseftirritus,nifi propitiamhabeatfortunam » Impofsibiles 9 ^dicantur,quasuel natura,nel leges fieri prohibent» Natura, ut codumdigi to attingere,aut efficere,utbis quinque non fint decem» Leges,ut ft pueHæ fubhac conditione legentur centum, fi non nubat» Nam talis conditio tan-quam public^ utilitati contraria,remittitur,Gcut6ó uotü»l» quoties»fF»de con» amp;1 demonftracó^ g^oæ cir» Authenti, cui relidum» C » de indid»uid»ton» I-demiudicandum eft de omnibus, quæ legibus interdidafunt,de quibus infra, in capitc de obligationibus ex lege, dicemus » Videntur autem natura inpoßibile fimul amp;nbsp;legibus prohibita,quæ fada læduntpi^tatcm, exiftimationem,uere-5«od turpe, cundiam noftram,amp;f(ut generaliter dixerim) quæ contra bonosmoresfiunt» Laque nec facerenosea poirecredendumeft» I»fiJiusqui,ff,dccond»inftit; Honeftus nanque uir,omnc id quod citraturpitudinem fieri nonpoflet, pro impofstbili habet» Itaque fi quis ita ftribat ; Titius hæres meus crit,fi reliqui-as parentum in mare lparferit,redèfub impofsibili conditione mftirutus iu-dicafur» I» quidam» ff» de cond » inftitu » Præterea cenfentur quædam iure im-
• pofsibilia, quæin fpeciem honeftê pofte fieri uidentur » Vtfiquisintefta-mentofcribat;Luciumfibiforehæredem ,fi iureiurando promittat, fcillud aut illud fadurum,uel daturum alicui, nam etfi forte præftare id pofsit, Só ita iurarit citra pietatis offèndiculum,tamen quia^ericulofum eft,hominibus iu ’^ randi copiam concedere, iure cautum eft, talem conditionemreprobandam ■ efte» I» quæ fub conditione» ^‘ ulti » ft» de cond» inftit» Poftremó impofsibilis * conditio cenfetur,fitemporis anguftia, aurnegotij difficultas neget faculta tem parendi condition»', ut ft quis leget, aut promittat centum Dauo,fi intra ^^ odiduum ex Vngaria peponcsad nos déférât: aut Mereurino promittatmil le,fi omnium ciuiliumonerum immunitatem à Cæfare nobisimpcrrct»Nam gt;nbsp;8^tales conditiones,quamuis iure amp;nbsp;natura^ermittente fieri pofsint, tarnen • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de fado impofsibiles nonfruftra habentur,iux»Bar»cir»l»i»ff»de cond»inftit,ÓC cir»l»obtinuit,ff»de cond»^ demon»
lam
-ocr page 243-PER D. CONRAD. L A G V M. PAKS JI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»J9
ïampoftqiiamôftcndimiis,qLiæfÂît conditionum in futurum concepta* rumdifFerenuse^uidendum eft,quid iuris gbferuetur,ciimadie(ff^ ukimisuo Qgniitigftft^ i luntatibusautcontradibusinuenianrur.Etimpolïibihum qüidcm conditio- i,„poßibiles num^unaSdexpedita eft régula,quôd nee inliitutiones,nec Îegata, nee fidei- i„ uitimis ua commifla,necobligationes refcindantueleuertant,fedpro nullisbabean' lunMib.pro tur. Nam «/vKïTöj conditio pro non feriptaaccipiendacftJ.muIierZVl. con- nuUtiMtn'^ ditiones quæ contra,Ô^l.fî quis inftitutus.ff.de condiuinftit. Sed pöflibilium t«r. conditionum uarig funt éiris regulg,iuxta uarias earum differentias.Nam ut primöm di cam, qua tenus mftirutionibus apponi poffunt, obferuandum erit,
quot; quôdeûm quolibet pofiibiliconditionehæredesinftituipoflînt, tarnen übe- ....._ , ri non nifi fubpoteftatumrefte inftituantur. I. fuos quoque. in princi.fE hæ- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,^.
red.inftitu. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Potefhitiu^
,j nbsp;nbsp;Confiftit autem potcftatiuaru cortditionum al ia in dando,aÜa in faciendo. egn^itiontt.
Si in faciendo, tum uidendum eft, an fit promifcua, id eft, tab's, quæ uel ui-uo,uelmortuo Teftatore uppleri poflit, nibil obftat, quo minus quis bære-reditatem coafequatifr, quocunque tempore condittoni paruerit, ïeguj 1. ftiamfad-a. ÿ» item feie nd urn .ÔCleg.conditio. fft de condition, inftitu. 06 G. de conditio.inftit, l^i quis. Si uerô conditio confiftit quidem in faciendo, fed pender ex arbitrio alten us utext ftat, rum fi conftatteftatoremfeienterfiein-
»4 ftituiflehæredem,neceflcefteamimpleri,nccbæredem tueturalteriuscefia ’ \ .; Zt tioftceus fl no peripexerit Teftator conditioncm ex alterius arbitrio pende- .^o rej. in Teftamentoffl; de condit.inftitu. SCbuIt.C.de conditibanfertis. Ne-que daturexetifatio , fi conditio indandoeft. Nam06iniparereoportete-um,qui confequiiduelit, quod ipfi fub ea legatum aut promiffum eft,cuius iurisexemplafuntinbMeuius. ff, de condition ♦ inftitu, £6 b ij.ff. de condition. 06 demonft. St ftmen id quod dandum eft, excédât legatum,adeoque relidum datori, noncogitur idpræftare. Neque enimgrauari quis ultra id, quod illi rclidum eft,potéft.I. Imperator. §gt; cum quidam, ff.de légat, q. exee#, pris panels quibuldamcafibus quibus fpecialeiusobfcruatur, ficut indicat.Q^j^ j^^jj-gloCd». eandem leg.In reliquis omnibus cafibus, præter ibi notatos,hoc in- quamodole-ris obferuatur,ut reltcium fub conditione dandi,catenusminuatur,quatcnus y^urt illi,quigrauatus eft onere dandi, tantundem maneat reliquum, quantum alijs
’^ dareiuflus eft. Nam ubi amplius quid ab illo exigitur, iura permittunt, ut o-nusdandileuetur,ita ut æqua portio relifti maneat apud datorem. 1. Platius. ÿ» item fqindaryr,^ ibi gloff ffde condit.06 dem. Atque hoc quidem fit,cum abj præter hæredes fcriptos aut legitimos onerati funt conditione dandi .Na fcriptos hæredes ultra quartam,86 legitimos ultra legitimam non poffe graua
^g ri,fuprà de légat. Ô6 fideicom.oftendimus. Soient autem Ô6 conditiones per-fonarumin dando Ipedari. Non enim fufficit aliquid pupillo, aut alij, qui eft in poteftate alterius., datum ede, nifi in eins utilitatem uertatur,quod dgtu.in eft.l.fi feruusdotem. ff. de folutione, Non tarnen requiritur in perfona eins cui debet aliquid dare,quód fit capax, Qiiid enim intereft an tali perfonæ da h iubeatur,aut proqei in mare,cum conditio dandi,nudum tantum minifteri j i um req uirat,nec refert,an datum fiat accipicntis,uel non,l.Meuius cui. ff. de condi t.S6 demonft. Itaq? fuffitit quandoep de fado tantum par uifte condido-
,^ ui. Qiiamuis enim regulariter neceffe fit,conditionem de iure impleri.l. pc-nult.tf. quando dies legati cedit,tarnen cùmid fieri non poteft, fatiseft earn fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;,^vr
s do impleri. Cafuseft ini. mulier.^ fi quis.ff.de conditio.inftitu.Apponun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.t-i K
tur difpofitionibusuoluntatum aliquando etiam plures conditiones. Etid .;a;j,i quidem aut copulatiuè aut difiundiuc. Si copulatiuè,neccflè eft eas omnes implerifimul. Sidifiundiue,fufficituni paruifle.leg.hæredit.ff.de con-
18 dition. inftitu. Sed quid fi ph/ribus impofita fit conditiopræftanda, fuffi-ciineper unum earn impleri j* Refpondeo, Si diuidua eft,poffe earnimpleri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• « , ; . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro
-ocr page 244-«dû nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS HETHOBVS
pro proportionc cuis,quod quifquc cun/alqs pr^ftandum haberet 1, G plu-Conditio plu rj.s^ Q^ jg condition, infer * Si uerowidinidua eft, turn non fufficit earn ab u-tib.mpofita, j^^^ inwlctam,nifi id manifeftc,in difpofrionc uoluntatis cautumfit. l.fi ita fu ent.fEdemannmiir.tefta.Et de condit.amp;Tdemon.I. tab's,
re 'oirTeli' * Po^^ô fi conditio fit in non faciendoj aut non dando, Vt fi qujs ab'enile-aut S^^ ioo.finondeficiatà do(ftrinaELiangebj,tumhocmodoiurisobferuatia ” * diftinguitur, Vtfi ante mortem eins qui oneratus eft tali conditioner certö ftatui non pofsit, an ill nd quod in adieda conditioift facerc prohibetur , fo diims fit nee ne,an proinde non pofiitimpleri conditio, ut petcret legatum, Cduti0 Kuti requiri debeat ab co cautio, qua (attfdet, quod fi fccu?faciat,q0am iuflus fit, ‘^ etn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;piæftitumreftituat,ôif tab's cautio ab autore,quopn'ifium proditaeft, dicitut
jlVIutiana.I,Mutianac,ff.deconditi.0(^ demonftraf, Siuerôoaeft ratio'condf tionis in non faciendo SC dando,ut de eius certitudme/ante mortem eins, qui earn præftare debet,conftitui aliquid poffît, darum eft, earn expedandam donee exiftat.Vt fi quis promittat abcui 100. fi ftigendiaapud GaUumhello ï'am moto non faciat. Nam quia cuenire poteft, ut ihtra patwes annos x-ftudheliumfiniatur antequamdefinatftipendiafacerein bellopoflè,pro-milTumnoneffieif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Hçede côditioncpotcftatiuaq'amdcCafuab'q'nquabocprçcipuênotandû *’ cft,quàdb'beri SC nepotes, qui tempore condititeftam£titi,fuorumhæredS tonattwet j^^^ filerunt, honpofliint fubeainftitui,nifiin cafumnonexiftentistail's conditionis,légitima ex caufa cxhacredentur.l.iif. ff.de lilï.óC pofth.hxred.in ftitn.Rebqui ueró,quibus nó obligamur naturae,autlegum uinculo aliquid neceflario rdinquere, rede fub ea inftituuntur, Deinde dh Slt; hoc in condid onibus cafuabbus obferuandum,quód fi tab's fit conditio,quæ omni modo ex titura eft, etiafi' ignoretur tempus euentus, canon fulpendit difpofitfonem uoluntatis,lèdperindeacfi non efletadieda conditio,purèfadainteIbgxtUr,. Ïffi pupil, ^»fi fub conditione.ff.de nouationib. V t fi quispromittat x.fi mor» atur,promilïum ftatim debetur.Si ueró conditio poffît exiftere,aut non eue-» tus eius expedâdus. Neq; enimdiIariotoHiturpiifi caufa,inquafuipenfaeft difpofitio, fublata fit.I.fi quis.ff.de acq.uel amitt.hacred.Inmixta caufa uiden dum eft,an quis inclementia fortunæimpediatur, quo minus faciatquod iufi-fits eft.Et ifto cafti obferuantur,qug in cafuali conditione obleruaridiximus, ’ Aut ex eius ceflatione cui quid relidum eft,ccmditionisexiftentiadiffcrtur. Nam turn nó admittitur ad pétendumrelidum,nifi pareat conditioni. Qiiia fua culpafibideefie uidetur,ficut is qui negligit poteftatiuæ conditionipare re.In nullo nanep cafu quis confequitur id, quod illi fub conditione promit film cft,fi per eum folum ftet, ut non exiftat conditio. Secus fi alterius qui üH , in præftanda conditione fundus eft fado, deficiat conditio. Nam fi in tefta-fnenfo ita fcriptum fittStichus^C Pamphilabberi funto,amp;l fi in matrimonium
• nbsp;nbsp;coierint,ha:res meus bis centum dare damnatusefto, certefi Stichus nob'e Pamphilamducerc,càm ilia paratafitilli nubere,lcgatum illidcbetur,^ pot tio Stichi inutib'sfit.l.intcftamento ita erat.ff.de co nd it.SC demonftrat.
Eft SC hoc reguläre in omnibus conditionibus, ut fi tacitè fubintenigan- ta tur,Icgara nonfaciant conditionab'a.l.conditioTies,SC I.conditionibus. ^ hçc fcriptura.ff.dccondit.óC demonftrat.Cæternm paucafunt,quæ de modo difi KoSlMÜ^o pofitionibusuoluntatumadiedouidenturannotanda’.Nam eadempropèra fitionibui lt;«lt;1 tio iuris eft,inmodo,2Cconditione,quæconfiftit in faciendo. Diciturenim 1» itUM» modus difpofitionibus adiedus,quando certum quiddam ab eo requiritur faciendum, cüipcrlegatum autfideicommiflum aliquid relidum fit ♦ Sicut funtlegata ad cultum facrorum. Neque differunt quidem legatum fub mo-
• nbsp;nbsp;nbsp;do öC conditione fadum alia re mag is, quam quod fub modo legatum fta- » tim poUit pen, præftita cautione, defaciendoeo , quodpoftule£ur,cùm dice
PER D. CONR AD4L AGVM, PARS IL »fc dies conditionalis legati non cédât, nifi ctjjiditione exiftentedJibertOt^turi usÆde annudegauEtde fidci liberr.l.cûm in tcftamcnto,ôd de legatuq J,fi ri bi legate In alrjs plane conueniunt modales SC conditionales difpofitiones, iux.glofJUtC.de his quae fub modo legati^uel fideicommiC relinquuntur»
SEQ_VVNTVR TITVLL
De condit ionibus,Bc demonftrationib lis,6C caufi's,SC modis cortwn qug in teftamento fcribuntur.
Nemo miretuf nosin argumente rertim, qua: fub hoc titulo continentur, nihil de demofiftrationißus dixiffe» Nam de illis in proximo fequenti capi-te agefe conftittfimus, quiaearumtraófatioad interpretationem ambigu» uoluntatis pert/nere uidetur»
De conditionibuslnftitutionum»
,Goïh
De inTTït ôC fubftitXeu reftitfub condi,fadis»
De falfa cauft adie^in legat.uel fideicom,
Dehis quxfuRmodoIegauuel fideicom.relinquuntur^
De conaitio4niertis,tam in Icga.quam fideicom.SC hbertatib»
Extant in tit.ft?de légat.i» q, ift pleræq^ quæffiones condirionalium dif pofitionum, quactan^ caftmm exempla hue referenda funt,
DE INTERPRETATIONE DVBI0-
• nbsp;nbsp;nbsp;rum in difpofitionibus uoluntatum,
• nbsp;nbsp;nbsp;Caput LVIII, SVMMARIVH.
a. nbsp;nbsp;nbsp;Dubiiationem omnem ex tribus oriri,fcilicct ucrbis,fafto,iurc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ x. Teftator poceft quoties uult mutare uel dedarare fuam uoluntatem»
' gt;. Voluntas ambulatoria eft ad extremum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
4» Dubitiiio an in nomine proprio aut appcllatiuo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» '
j. Error nomints non impedit uoluntatcmtcftatoris.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Ex bono amp;nbsp;æquo multa in utran^ partem dici poffe.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Propria uerborum fignificatio fpcflanda.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Confuetudo loquendi in dtibia uoluntate fequenda.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Stilus iudifiorum fpedandus.
»0. Francofordia eft duplex»
»1. In obfeuris minimum fequendum*
, »x». Naturalem iuftitiam effefpedandam in teftamentorum interpretationem «j, Affedionis propcnfioSCbenignitasundccolligenda.
14, Inambiguishumaniorfententiafequenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
v. Senfusmagisquàmucrbaampledendus»
»ö. Falfademonftrationonobefticgato,
* »7. Demonftrat oquid,
»8. Vlrima uoluntasresfacra.
' «p. Omnesquandodefadot^entur.
*0. Abfurda multaj pro cemmuni utilitaterecepta effifi
gt;x. Deliberandi ius oC poteftas datur hxredibus ab inteffato»
HL AC V1Tamp; hanc rommOntationem feparatim attingere» Nam ca non tam ad ultimas uoltintâtes, quàm ad contradus per* tinct » Oriturautem omnisdubitatio,autex uerbis,autcxfado, aut ex iure, Ac fiquideminultimis uoiuntatib.de uerboije figni--------ficatione dubitat flt;perftite teftatore ,tum ficut uoluntatê fuam 5 poteft mutare,itaóC dedarare eapot'eftEftn.ultimauoIuntascuiufqjambu iatoria ufque ad extremum uit» exitumftiftinfin.ft deadimemlegauAt^ 14
-ocr page 246-1«^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎYRIS CIVILIS|METHÔDVS
id quidam facere poteft,nulla adhibitafolennitate, Naminmutando tefta-mento^non indeclarando eadem* qua conditum dl, requihtur foknnitas. Qjnaper declarationem nihil datur /eddatiïexprimiturjJixredes^ ^ti,fEde telUmen, Si ueró mortuus eft teftator,nec coftat quid uohicrir,ncc uerilimi liter colligi eius uolütas ex uerbis poteft, turn uidendu eft,an dubitario uerfe 4 tur in nomine proprio,auc appellatiuo. In nomine proprio,fi conftat de corpore ( ficut accidit cóm Ifaac benediceret Iacob,arbitratus eu elfe Efau)error ƒ nominis non impedit uoluntatem, iuxta glolU h h* redes circa uerb^pofleP fion^C de teftamen» Si uerô nomen conueniat, fed de perlboa non conftat, nulla admittiturinterpretatio.hin tempus, ^-quotieÿ.fr, de Aæred.inftitu. V t fi quisplures habeat amicos Titios,Sf itafcriptup in Teftamêntorel/nquau Titio amico meo loo, do, lego, turn nifi alijs apertifsimis probationibus fue-rit reüclatum,de quaperfona fenferit teftator,legatüm non ualet, iuxta tiam allegatam, In appdlariuis uidendum eft, an dubitatio de uoluntate Tcftato-risoriatur exoccafione rei,uel uerborum,quibift resin Teftamento legata, aut demandata eft, Si ex occafione rei,boni uiri, adeóque iu^icis arbitrio committiturinterpretatio, V tfi uxore barrede fcripta, naquis caueatdiberris meis omnibus alimentorum nomine fingulis annis deTrariosxq,ab barrede dari uolo,fi ab uxore mea non rccdîcnm^quæri poteft,^n ft uxor affiddê pro ficilcatur de ciuitate, libertiteneantur cumeaire,quamquidemqiKcftio-jiera,cx occafione alftduarprofedionis ortam, nemo nnn uidet, Ac polïunt ^ multa ex bono öC aequo in utranque partem dici, fed ina uarietas i«r*s,boM uiri iudiciö dïrimenda eft, leg, Meuia, ^» ultim, ff, de annuis legation, 2lt;f de legat,nj,leg, Stichus, Si uerô exipftsuerbisteftamenti nafcitur dubitatio, turn propria eorumftgnificatio fpeAanda eft,nee licit nobis ab carecedere, nifi oftendi poflit firmis conieeruris Teftatorem aliud uoluifiej, non aliter, ^^♦delegat,iij,0f de condit,ÓCdemonft,l,inhis, Siuerô conftat téftatórem aliud uoluifle,licet commodainterpretatione uerbaad eiusuoluntatem de-fledlere.l,iq, inrcrdum,fF,de rebus dubqs, Etifto cafu nonnunquam etiam minus ufitata fignificatiorecipitur, argumento 1, ult, ff» de iure deliße, £lt; ad Trebell,I,exfada, ^iq, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. gt;
Porto in interpr etatione difpofttionum cuiufcp uoluntatis no ftngula tantum uerba,led Integra oratio fæpe fpedïâtur,iydelicet cum feriptum menti te Hatoris non fatis refpondereuideatur,nifi commodainterpretatione,feriptum aecommodetur uoluntati, Id uerô fit, cûm aut comnlunis loquendi ^ confuetudo, aut naturalis iuftitia, aut affedionis propenfio atque benigni-tas,autpublica utilitas confideratur,- Sub confuetudine loquendi compte-henduntur tropi cuiufque linguæ, amp;nbsp;fehemata fynradticaqtcm ufus fori, aut ficutnuncloquuntur,ftilus iudiciorum, Imônonfingularumregionum lblttRa,feddf oppidorum confuetudo ininterpretationibusfpedlanda eft,iu-f xta legem,fi de interprctatione,ff,de II, Vt fi quis alicui in fuperiori Germania leget centum aureos, accipiendum eft Rhenanos legaflè : aut ft quis mi- *® hi hic promittatio, ft intra triduum Francfordiameam,necappareat,ande Francfordiaquç eft adMoganum,ande ea,qiig eft ad Odera ftta,Iocutus fit, ancelligendum eft earn quæ in proximo fita eft, eum uoluifle accipi, Semper enim debemus aliorum uerba intcrpretari,ut res,de qua adum eft,in tu-to maneat,argum,I, quoties, ff, de rebus dubijs,Slt;r iuxta notata circa leg, cóm duo,ff, de in diem ad. Et eft alioqui Regula iuris,quôd in obfeuris minimum u fequendumftt,ext, dereg,iuris,in vi, Qiibdautem confuetudo loquendi ininterpretatione dubiorumfequendafit ,teftatur Vipianus in leg, Iiberc-rum,^ quod tarnen Caffius,ff. de legat, i)jgt;amp; ibidd, Naturalis autem iufti- ** tiaitafpedatur in interpretatione uoluntatum,utquodpræftare quispro-miferit, intelligaturpræftitifle quatenusomninopoflit,leg,fcireoportet,^ fufficir.
-ocr page 247-P E R D. C 0 N R A Ç. L A G V M. PARS IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;x6y
„ fufficitÆdeexcuCtuto» Sed afFedionis propenfioSC benignitas coUigitur A^céHonis ' cxpræfumpuone necclsftudints,autflïnih'aritads,autofficiorum* Exempli propcnßoamp; gratia: quidam promifit filial dotcm,ô^ padus eft cum gencro,ut filia ci us de ^'f «‘g’Mflt;w, fundafineliberis,portiodotisapud hacredcmfratremiuummaneat.Sedac-cidit,utfocer ipfe liberos poll illud padumcx uxore fufeipiat, qui mortuo cxiftanthaercdespræfratre,quemputâbatfibifuturum hæredem, dum pa-cifeeretur cum marito Filiae de retinenda portione dotis promille^ Ita defun-dfa fill a fine liberis, orSur quaeftio: an padum debeat ita extendi, utliberi re tineant dotisportionem, licet padum de fratre foceri tantöm agat, 8^ Papini amus cenfuit, ffe cfïe’interpretandum iftud padum. Nammanifeftum effe, quodidintelcontrahentesadumfitjUthaeredibüs conitilatur, Itaqj fratris mentione nonUoluiflc excludi liberos,fed com nullos haberetlibcros,fupre
mum indicium infratremcontuliflej, tale padum, ^»fin,fF,depadis, Publi- publiek uHU cauero utilitas faepiflimê fpedatur in interpretationc fcriptorum,amp;^ puto ex f^, cmplum tiuod eft inpii ejuis in graui, ^ utrum autem,fF, de S, C, Vellciano, fan's idonelRn, ad explicandam ciusinterpretationisrationem, Ibinanc^fta tuitur,utfiferuusliaclegediftradusfit,ne manumitteretur, SCis uindicet cxdem domini, inf, promiflionem Iibertatis,propter tale fadum fuum mere atur libertatem, Nam cümpublicè utile fît, ut ferui præmifs inuitentur ad perfcquendas caedes dominorum, padum, quo diftradus eft ieruus, nolunt leges tani eftè efficax, ut propter illud libertas illincgctur, Qiiodigitur uel per fe,uel ex cafti,^uipofteaaccidit,ambiguum fadum fît, benigne inter-pretari, fccundum id quod crcdibile eft teftatorem uel contrabentes cogitaf fe,debet,l,cuminteftamento,ff,de rebus dubijs, Nam inambiguis rebus humaniorem fentent^m fcqui oportet,l,fi fuerit, ^plane,ff,de rebus dubijs,
,^ Et melius eft fenfummagisquàmuerbaampledi,l,fiquisita, ^conditio,ff*
,6 de adimendislegatis, Pi;oindenecfalfademonftratio uitiatlegatum,cùmde
,7 corpore conftat,I, demonftratio,ff, de condit, dó demonftrat, Eft autem de- ^ifff^ny^^^^ monftrano, claufuladefignandærcicaulàindifpofitioncuoluntatis adieda, -^j «tfi fci*uus ita legatus fit : Stich um coquum lego, turn licet non fit coquiis,ta ’ men ad legatarium pertincbit,fi de eo fenfîfte teftatorem conueniat,iux,iam allcg,I, SCI, qui habebat,ft', de rebus dubqs,At(ÿhæc quidem regulariter ob-feruantur, corn oratio dilpofitionis per fe eftambigua, Net^uero aliter in-terpretatur feriptum, cüm illûd ex fado fitdubium. Nam amp;nbsp;turn benignio- Betugniorfé rem fequimur fententiâ in interpretanda uoluntate aliéna, Vt fî quis cûm du icntw felt;itttn os näherer impubères fifios, iubftituerit Titiumei, qui fupremusmorerc- d4lt; tut, ac accidat ut fimul ambo filij in naue pereant, turn quia non conftat uter prills uitadecciTcrit, utrinfep fit haeres Titius, quafi utric^ ultimi decefterinU L qui duos,ff, de rebus dubijs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Èiuntautem omnes iftae interpretationes ultimarum uoluntatum,ut iftæ * ’^tanquamreslacrofandanonuiolentur. Nam ultima: uoluntates,fi fuerint incertx, autcontineant aliquid iure ucl moribus improbatum,pro iure amp;nbsp;lc-geferUândæfunt, Aiithen, de nuptijs, ÿ‘j,fiCff,de capt. Si poftliminio re-uerf, 1. penult, in fin, Cætenjpi ex iure oritur dubitatio, cûm diucrfi iuris ra tio de fado fub lege uel ftatuto generaliter, amp;nbsp;non expreffe comprehenfo ip pgt;-igi^^ie uidetur, V t fi quis à pluribus uulneratus fit,nec appareat cuius idu pcricrit,uidentur omnes exl,Aquiliateneri, Sicut cftmpluresfurandi caula trabcmfuftulerint, quam finguli ferre non poflint, furti adioneomnes tene ci cxiftimantur, Qtiamuis fubtili ratione dici poffct,nemincm corum teneri, j^ quia ucrum eft, neminem earn fuftuliflc. Mul ta naneç in iure Ciuili contra rationem ftridam difputandi,pi^ communi utilitaterecepta funt, Qtiamuis abfurda uideantur, Itacp quia in his cafibus abfurdius eft, neutrum teneri, * aut alter urn tantum, magis hocreceptum eft, ut omnes teneantur J, ita uul-
-ocr page 248-*«4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IvRïS cïVItïS MÉTIÏÖDVÏ
neraus.flp.adt Aquiliain, Sed dehao^ntcrprctanone dubiomm irt pUgftaft tiratione iuris lupràin primaparte dodïrirue iuris diximus,8lt; hæc tantum atgt; tigimus,utinfummaomnesfpeciesdubior«m indicaremus, Reftat in hoc fcliemate,de fucceffionibus ex teftamcnto diccndiTm,de iure deliberandi,ÓC iiirc accrefcendi i fed quiaS^ hacredibus ab inteftaco uenientibus datur pote- jg ftas deliberandi, uelintnec ncdelatS hærcditatemadire,ô(:taminifta quâm in hac fucceflione hæreditas non adita ad alios deuoligtur, primam huius in ris tradationem utrifcp fubiungämus, tanquam illis communem, Qiiamuis autem pafCm in multis titulis extant exempla interpretaçidi dubia fer ip ta, tarnen nullus huc peculiariter pertiûet prêter ilium cuius inferipdo eft, ff» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• •
De rebus dubifs»
HISTORIA EMENDATI IVRIS
de fucceflione ab inteftato» Cap, LIX*
« V M H A R I VH.
». ijcuctuftiflimofucccffionisiure.
*. Leges fuperiorespoftcrioribuscorreftaseffe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
^. Matris nulla in hberos poteftas.
4» Sin barredes domini.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Extraneï hxredes qui dicantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
tf. Matris fucceftio de nouo iure,feu medio inter uetuftifTimum 8lt; nouißirtiu»lt; je. Mater tam filqs quam hliabus fuccedit.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Vndeliberi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;9. Vndelcgitimi, ,
»0. Vndecognati.
gt;1* Fifeiiusinuendicandahaereditate.
»X. Vndeuir amp;uxor.
ïj. Matrimonialis necciTitudo confidcrandà. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'‘
»4. Vetuftifsimum, medium,nouifsimumius. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
u. Quatuor eftegradusfuccedendi ab inteftato»
xtf. Emendatio iurisfuccedendi.
»7. Sui barredes proprièfuntliberi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, »8. Suihaeredesobtinentprimumgradumfuceefwoniii
19. Naturales tantumquornodofuccédantparentibus.
»0. Matri fucceduntnaturales.
’ i». Vulgó qu»fitos à paternafuccefsioncexcludi, matrîuerô fuccedetft'
ix. Natllex coitudamnato feu adulterio matri etiam non fuccedunt.
ïj. Naturales kgitimati fuecedunt.
*4. Satriæ poteftatis differentia fublata.
• nbsp;nbsp;nbsp;»r. Nepotescümlïbcrisprimigradusfucceduntinftirpcs.
a6, Afcendentesquemadmodumfuccedantdefcendentibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
27. Mater quandoexcludaturab hacreditatcliberorum»
*8. Auus SiauiacumfratribusSCfororibusutrinqjconiunftisadmittuntufJ
»9. Obucntio bonorum facit in fuccefsionediffc«ntiam.
jo. Acquifita utrineg bonapariterinuirilesporiionesobueniunt,
jn Statuta uariant ius fuccedendi.
jx. Collateralesquomodofuccedant.
jj. Fratrumliberi rcprçfentantparentes.
ï4. Cognationisamp;agnationisomniSfublataeft differentia.
jï. Fratrum überi aniuccedantei.quifratrcsaucfororcsnonreliquitjincapitaud ftirpes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'-•
gt;6. Confangumeiamp;uterini quiuocentur.
j7. Gtrmanidicunturutrinq;coniundi.
ig. Qui prior eft gradu,alios in fucccfsionctxcludiü
lt;9. lus
-ocr page 249-PEK Ô. CONRAD. LA GV tt, gt;AR$ It i^f
»9. jus repræfentationis ceffab *
4o.Fratresfpurn znfibiinukem fuccedan^
4«. Gognationisiuscx matrcoriri.
4*. Inceftuofi Fratres non fucceduntfibimuicem»
4ï. Viramp;uxor quomodö fibifucccdant.
44. nbsp;nbsp;nbsp;Vxornon dotata cumliberisad bonamaritjuenit.'
4ï. Vxorancumtranfuerfalibusmaritifuccedat.
46. nbsp;nbsp;nbsp;Vxornon extantibusl^erispróprictatempörtiönÏsfu* confequitut»
47. nbsp;nbsp;nbsp;Fifcusfucceditdefictentibusöhinibus harredibus.
48. nbsp;nbsp;nbsp;InnouifriawpIusarquitatiseFTcquam inuctcriiure.
4P. nbsp;nbsp;nbsp;Religio parentum minuit libensfuum jus.
jo. MonafteriJm tiomine*monachi petit harreditatém eidem dcIataM»
quot;3 ON femelmutatafuntlurafiicceftionumabmteftatoperRo^ manas leges»., Nam fubinde fuadente rati'one,atque ufu rcrurn iperior^s leges pofterioribusaliquà moderatióne luns corre.-ólxfunt.Lex xq. Tab, inter fucceflores inteftan, primosfecic libcrosaitriufque fexus,qui ïnpoteftare defundFijCmti morere-tur,fuerant» Soli nanque illiinterlibêros admittebanturad fucccfTionem defundi, qui in eiu^oteftate^ cùm moreretur, fuiffe inueniebantur, Itaquc emancipatiexcludebanturhæreditatepatris defundi, nee cuiquam Iibero-3 rum dabatur fucceflto in bonis maternis, quia matris nulla eft in liberos po-. tcftas,iux, eaquacfupradepoteftatepatria annotauimus, Atque hie qindem fuit primus gradushærcditâriaefucceflionisüetuftiffimô iure. Extan-ribus enim ltbens,qui in poteftate morientis fucrant, nulli eX aieendente
4 uel tranfucrfali linea Îdmittebantur. Vnde didi funt fui hacredcs, qui Suih^reia-hocgraduadfucceflionemuocantur,tanquaminij quimuente patre quafi dominircrumhacreditariarum fuerint.^» led fui, Inftit, de hacred, quali.2€
f diffe. Reliqui omnes ad defundi haereditatem uenientes dicuntur extraneï, tanquamin^qui cùm eflentextrapoteftatem defundi, ad eius fucceffionem E’^’’lt;lt;’«i fclt; âceerferentur. ^» caeteri, Inftit, ide hæred. qualit, SC diff, Inter extrane-’'”“* Os autem barredes primum fucceffionis gradum iure xq, tabub obtinebant agnati, hoc eft, illi qui per uinlis fcxus cognationem coniundifunt, uc funt . ^i iratres ex eodem patre geniti,«patrueles ex duobus fratribus nari, Nam fu-is haeredibusnpn extanribus file, qui intet agnatos defundo inueniebatur proximus, præferebatur alqs. Si ueró plures in eodem gradu agnâtionis *mortuum conringebant, illi fimul fuccedebant. Vnde plures patrueles fæpeunipatruohærcdesexiftebant. PatrUUs autem in fuccefTionefratris fine liberismortui, patruelibus, id eft, aliörum fratrum fuof um filqs præferebatur. Item pater decedente filio fine liberis, tanqilam agnatus illéluc-cedebat. Mater ueró filio fine liberis mortuo non fuccedebat, quia cum « agnatis nullaomnino foemina ad hæreditatem admittebatur. Néc poterac tnateriure cognationis petere hæreditatem ftlq fine liberis defundi, quiaius cognationis iure xq,T ab. penitus ignorabatUr,néque ulkts fœminis patebat locusfuccedendi, nifi cum fiffsharredibus. Ifto nanque folo gradu,fœmf-næpariter cum mafculis ad hæreditatem paternam admittebantur. Atque hæc quidem iura fucceflionum uetuftiffima funt.
Porrè Senatus animaduertens contra çquitâtem naturalem liberos fuccef fione matris cxcludi, propter hanciuris Ciuilis rationem, quia non fint in eins poteftate, SC rurfum matrem non admiftiad filiorum hæreditatem, quia inter agnatos non haberetur, cenfuit iftam iniquitatem iuris uetuftiflimi ab-
« olendam, Proindepermiflum eft TertuUiano S.C.utliberi utriufque fe- ,
-ocr page 250-IVRIS CIVILIS METHODVS
xus^adtnatn's^ficutadpatns hxrcditat^m admittcrentiir» Etpfodito fena* tufconfnltoOnfidanoedixitSenatusfibiplacere^ut mater tam fdijs quant ^ filiabus fine hberis decedennbu^fuccedereu Nee prohiberentür ad earn fucccffionemucnire,qutaintetagnatosnumeran' nonpoßet. Poftea Prae VnJe libtri, torSenatusæquitatêfecutus,pèredidû,undeIiben,iuflitemancipatoshbe' • ros tanquam fuoshteredes adpaternam haereditatem admitti, cum ilhs qui in patriapoteftate manferanr. Iniquum nanque iIIi uifum eft, emancipatos filiospaternahærcditatecxcïudi, quîapatn'spotcl^tcm euafifîènt. Præte readifplicuit ôC ilb matrem adlibcrorum fucceffîonem non admitti, qiria in-Vide ketb ‘^^’' agnatos non numeraretun Itaque propofito edipro^ unde ! egitimï, pri- ^ ,„^, mûmconfirmauitiusagnatorum in fuccedendo à ^ege xq* Tab* traditum« Deinde xuflîtquoque admitti inter agnatos, cas Ç^rfonas,cnia’s leges juel fc--natufconfulta ad hæreditatem contra legemxq, T ab. uoeaflent. Nam lito edido generaliter omnes ilios adfuccelTionem uocat,quibus’uel lexuel fena . tufconfultum poft xq. T ab. hæreditatem detuIit.l.^cneraliter.fF. unde legi-timi. Itaque Si iure prætorio mater ad fucceflîoTicm Llij fine l^ns defun-di, àquot; liberi ad maternant hæreditatem admittuntur. Qyamuis autem mater adfucceflionem filrj per fehatufconßdtum Orificianuyi iiocata eflèt, non tarnen ftatim fœminæ cum agnatis ad fucceflionem admiflæ funt. Nam ft-pientes, qui interpretabantur ius, feemmas omnes, præ^pr forores iure agna tionisêxcluferunt. Etenim commodius illis uidebatur ita conftitui iura, üt hæreditatesplcrunqueadmafculosconfluèrent. Cj^migitur Prætorint ; guumputaret, ut mafculi iure agnationis feeminis fuccederent, non autem
Vi^tcogM fœminæillis,nifieftènt forores,propofuit edidum, Viidc cognati,ÓÓ iufRe.*® th nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feeminas iure cognationis ad hæreditatem agnatorumóó cognatorum admit ti. Sed neque ifto cd iel o plenê profpedum eft futceflioni fceminarum*. Nam turn demum iubebat Prætor feeminas cognatas admitti, fi nulli agnati, aut proximiores cognati extarent. ^quod ad foeminas. Inftit.de Icgit.agnat. Iflccefti. Itaque nee prætorisiure fceminæcum agnatis 80 cognatis pariter, ^ fuccedebant,ncet per prætoremprimùmprolpeâ-umfit cognatis, ut^dïuc-cefliones hacreditatum admitterentur, quo iureprorfus carebantantepræto-^ ris edits urn.
Liquet autem ex bis, quæ hatSenus de iure fuccedendiab inteftato dixt-mus,quódnunifueritlocus, nifidefuntSumiqre liberorum,aut parentum, aut agnatorum,aut cognationis contingcret. Proindecóm coniuges nulle iftorumiurium uinculo fibi inuieem coninneiieffent, fequebatur, ut uxor mariti,Ô!fmaritusuxorishæreditâte per fifcum excluderetur. Nam hoe ii iusfifcieft,utnonextantibus quibus leges deferunt hæreditatem, ipfe earn fibi tanquam hærede carentem ucndicet.ff'.SC. C. de iure fifci. Prætor igi
VnieuirCr turduxitinhoccafufuamæquitateminterponendâ,Slt;edicSum, Vndeuiramp;f if Kxor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uxoi*admutuam fnecefbonem coniuges admifit. Ätque id ft ci fie eum ne- ij
• nfimile eft confideratione neceffitudinis matrimonialis, non fient quidam exiftimant, ratione affinitatis» Nam affinitatis nulla eft fucceflio.l. aftinita-tis.C. communia de fucccls, Seomeque fua æquitate prætor coniugum fuc-ceffioni fatisbenignêprofpexit. Namtumdengt;impcrmilit, utconiugesfibi inuieem fuccederent, cûm omnis parentum, liberorum, propinquorum^ fuccelbo deficcret»
lamigitur obferuêt di(centes,quôd iure ucruftifb'mo,3f medio inter illud, 14 amp;nouiflîmum, quatuor conftituti fuerintgradus fuccedendiab inteftato. 15 Primusfuorum hæredum,Secundus parentum SC agnatorum,Tertius cogna torum, Qjiartus uiriSC uxoris. Et obleruentdelatam quidem fuiflê railbus omnibus hæredibus fucceflionem, quociinquegraduiftarum fucceflionum ad hæreditatem defuncrorum uementib. ratione natural! magis, quàm Ciui
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inSuadet
-ocr page 251-PER It C0ïlt;R,AD, tXGVM. PARS II. ilt;7 tt Suadetcn/masquitasnaturalis, ut taKirm ncceflitudinum m fuccedendo prxcipuahabeatur ratio* Scd uiû c* legislatoribus amp;^ Ciuih's neccffîtu-ido,quaccft inter adoptantem Ôi^ adoptatum,inter arrogatorem Sô arrogatum, inter patronum ^ hbertum, inter manunuflorem amp;nbsp;manumffliim, ûtis habe re caufæ,ut propter earn detur hæreditatis inter tales perfonasfucceffio* Scd de fure Cimlium neceffitudinuminfuccedendo poftea*
«6 Sequitur emendati^iuns fuccedendi inter pcrfonas, natural neceflitudi ***
»8 ne deuindlas* Atque tenent quidem nouiffimo iure, fui hæredes primum gradumluccefTionisJicutapudueteres, fuccedunt^ in hoc gradu pariter
•7 foeminac amp;nbsp;mafculi. z^thent* de haeredib* ab intefta.ucni. col .ix* Cum au- Htnieraks tern fill hacre’dcspropric^ijcanturliberijintclh'gendum eft liberos ex legin- tantua*
^^ mis nuptijs natos,hoc fucceffionis gradu admitti* Nam naturales tantum non fuccedurit cum ilîis,(cd hoc tantum benignitatcimperatoris p ermiß urn eft, utpatre fine legitim is atque naturalib, hberis, SC uxore dccedentc,Iice-at 1'1 h’s rclinqucrc fex undasX humana. fiC Authent* licer.C. de natura* lib*
° Matri uer^prorfus (uccedunt, fi non habeat alios ex legitimis nuptijs fufee-pros liberos, id$ maxime, fi nati funt ex licito concubinatu mortui* Nam turn iure cognationis cum legitimis tantftm fuccedunt matri *I*fi qua illuft* C* ad Orificia* Imo etiam patri fuccedunt in duab us uncif s,fï ex ea,quam pater indubitato affedu pro concubina habucrit,nari funt* Authent* licet* C*
^^ dcnatu*I/* Vulg^uero' quaeftti paterna fucceflione penitus cxcluduntur, quiatahumpater incertushabetur* Authent* quibus modis natu*cffici* fui*
^^ ^.1* uuJgo*ff. de ftatu hominum* Matri uerô fuccedunt, iux* ^nouiHime* Jnftit* ad Orifici* nifi fucrint inceftuofo aut ncphario coitu, uel ex adultcrio nati* Namtalibus «tiammaterna haereditasnegatur* Authent* ex complc
*. xu*C*dc inceftu* nup* Porro naturales legidmati, fimul cum illis qui ex i« ftis nuptijs nati funt,iuccedunt*I* Iegcm*C*de natu* lib* 0f*c* tanta, ^ibi dd* extra* qui filq fui legit* Atque omnes iUi,quos liberorum loco ad fucceffio nem admitti diximus, patripariter atque matri hodic fuccedunt* Nam pa-^ trix poteftatis in paternaæ materna fucceflione differentia hodie penitus,fi-cutolimper Tcrtullianum S*C*fublataeft* Authcn*in fucceflione*C*de fu is Só legiti* hæredibus* Cæterùm qui appcllatione liberorum ad fucceffio-nemucniunt,hisuicibusfuccedunt,utilliquiprimo gradu contiftgant parentes, pares accipiant hxreditatis portiones* Nepotes uerô cum hberisprJ ^f mi gradusfuccedunt in ftirpes, id eft,accipiunt paitcm, quam parens coruna fi uixiflcthabitur user at* I* nepotes*C* de fuis Öd legit* haeredib* Idem iuris eft in neptibus* Neque enim hodie ficut olim,neptum portio, tertia parte immtnuitur,fed ncptesficut nepotcscumfilrjs in ftirpes fuccedunt* Auth* quac tcrtiæ,C* de collant Authent* de triente Ôf lemifle* $» neep illæ* Jldem obferuatur in pronepotibus, ÔC fi qui funt abj in ulterioribus gradibus* * Hæc de fucceflione defeendentium, uidendum nunc eft quomodo afccn-
*® dentés fuccedant defeendentibus, ac primùm quidem defunAis abf^ fobole ÔCuxorcIibcrisfuperftite pâtre aut matre, aut ambobus uiuentibus omnes alq dcicendentcsàcollateralrsexcludantur, prêter fratresamp;T forores utrincp comundos* Namifti cumparentibusingraduproximisuocantur ad hac-g^reditatemfratrumamp;Sfororumj'emotaomni differentia fexus 86 patriae poteftatis* Authent* defundo* C* ad Tertui* Nifi forte mater ad fccunda nota tranfteritnonpetitotutoreimpuberi filiolLio*l*omnem*C*ad Tcrtul. Atep hoc quidem maxime, fi mater impuberi filio in teftamento fubftituta eft*^ fîautem* Authcn»de nuptijs* Sunt tarnen quidam cafus, in quibus hbera-tur hoc periculo mater, etiamfî Aon petierit filio impuberi tutorem dari, de nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* quibus in^ fed nos* Inftit* ad Tcrtul* Negatur quoque matri hæreditas H bcrorum,fiturpitcruixit,iux*GIof*I*matcr*C*adTcrtulh* Porrôfi dece-
t«i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏVIMS CIVILIS ÄBTÄ0»Vg
dentibus bbetis non fuperfnnt pater autmater, turn CoU barres fló foror«« U* trinque coiundi,exduflsa«o amp;nbsp;aui^d fucceiTjonem admittuntur, iux.glo, Audi» defundo, G»adTertuni'anum,ÓC efttextunl. infuccefTjone.C, de Ie gi» hxred.Accurfius tarnen óf Cynus circa iamaUeg. Auth. defundo, con-* tendant, auum £lt; auiam cum fratribusamp;fororibusutrinque comundis ad- *t mittcndosiftocafucilè» Siuerôliberi dccedunt non extantibus germants fracribus aut foronbut utrin^ cóiund«s,fcd côfànguineisamp;^ utcnnis,5C anus Sf auiafuntfuperftitex, confangutnei amp;nbsp;uterini exeÄduntur, Succedunt autemiftocaiuauiSi^auiacltbcrishocmodOjUtOfintplures perfonatin materna quàm paterna defundi linea, amp;nbsp;è dtuerfb, fuccelTio pîûrnim fiat in üir pes, non in capita, uideiicet, ut pluresin paterna lineÏaccïpianfèx harre dira tenepotisamp;neptis, miantumunusauus æ una atTia in materna Ünea/iuxf, ^j^j^^jjj* Authent»defundo»C»dcTcïtuL ParitSlt;obucntio bonorum quandamdif *^ Baraw. nbsp;nbsp;nbsp;ferentiam luris in fuccefitone afcendentium. Nam fi bona rclida à nepote
aut nepte ex maioribus ucl cognatis paternae ]in«lt;e obuenerunt, turn (blus auuspaternusjautfola auia paterna, autambofimul fuccedunt: V^iuerfo ß bona obuenerunt nepd ex cognatis maternac linear, tumfolusauus mater nui aut auia materna admittuntur» Ambobus autem fuperftfdbus, fimul fucce-dunt»l»quodfcitis»C»dcbonisquæIibcris» Siueröbonaànepote uel nepte rclida pariter à cognatis paterna 6C matcrnglineac obftcncrunt,pariterin 50 uirilcsportioncs,tanquaminbonaurrinque acquifita fuccedunt» Autbent» dcftind»C»adTertuflia» Haccutplurimüminfucceflioflibushuiusgradu# obfcruantur,licet quidam contendant, non efle propter obuentionem bonorum aliquam in fuccedendo conftituendam differentiani Juris, cum is, qui «aretiquit, pariter omnium bonorum dominas fuerit,xtiamfi ca dli non ab ijJdeni obucnerint» Sed hxc, quam nosrcccnfuimus,Tucccdcndi rauo,ma-
» nbsp;nbsp;giseff in ufu,amp;f Iure commuai probatiffima» Siquidabhacformalurisua-
iunt ftatuta, iilud tantum apud eos,apudquosearcccpta, SCin ufufunt, ob- ^‘ feruatur»
Hadenus defucccffibncdefccndcntiS amp;fafccndcntm,iamdeconatcraliü c I fucccffïone,in qua régula eft generalis,quôdnô extantibus defeedentibus nu ^ afeendentibus dcftindo fuccedant fratres utrinc^ coniundi,ex^uCs omni stdaw ^ ‘^^ busalqs collatcralibus, nifiextentfratrum liberi. Namilli iurcrepraefenta jj * nbsp;nbsp;nbsp;tionisîoeo parentum eumpatruis, auunculi», am iris amp;i materteris admittun
tur, ita tarnen ut in ftirpes, non in capita cum ibis faccedant.bpoft fratres.S^ Authent» cefiànte»C»de legitbhacredita» Quod autem de fratribus diximus, idemaccipiendumeftdefororibus, earumep liberis, Namâ^infucceflio- 54 ne collateral turn fublata eft omnis differentia cognationis amp;nbsp;agnationis, iure uc^cri obferuata,l» tres fratres»ff» de padis,^ b maximum uitium.C» de lib» practer»uel exhacreda» adeo uero fratres Siofor or es utrinque coniandiprac-* nbsp;nbsp;nbsp;feruntur reliquis collatcralibui, ut etiarn fratres confanguincos, amp;nbsp;Uterinos
«xcludant» Authent» ccHantc.G, de legiti; hæredi» Vidc Ôé Authent» irac^» C» communia de fucccfîtonibus»amp; gloC fin» 1» in fucceflione» C» de ïegiu» hçredibus» Atquc eft quidem indubitati lurü, quôdlibcris fratrumamp;Sioro rumdetur lus fuccedendi cum patr uis, auuncalis,amitis, SC materteris in ftir pes, fed hoc propter difputationcs dodorum in controuerfia cft,utramlibc-n fratrumuel fororum inftirpes aut capita fuccedant, fi quis non rclidis fra- ^’ tribus, aut fororibus decedat» Azo cir* Auth» de hæredib» ab inteftato ueni-entib» amp;nbsp;Salie» cir» Authent» ceflante»C» de legitimis hatredibus» Item Ho ftienfis infumma de fucceflione ab inteftato,fentiunt,in capita liberos frarrû amp;fororum,non extantibus fratribus aut forpribus defundi,fuccedere, Ac-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;curfius contra dr^ Authent» de hatredibus ab inteftato ueni» ^ fr uero, con-
tendie
-ocr page 253-PB». B. CONRAD. JlAGTM. PAR« H. tlt;^
tendit COB in ftirpcsfuccedere ifto cafu.Et habent utrinq tic fua argiime nta, quæ ego breunanscaufaorn/tto, fedUyjn fuotradatu de fucceffione an tnteftato, fendt liberos fratrumamp;rfororumfemper fuccedere patruis, au unquot; cub's, amiris SCmaterteris in ftirpcs, ÔC non in capita,quia iure fuorum paren turn fuccedere inteUigantur. Eundem fequirur Cy, cir. Authent. cenante. C. de legitimis haeredibus. Idem quoque tenent, loan. Andreae, ÔC Baldus inadditionibus Speeuh defucceflionibusab inteftato, ^i. ucr. quid ff alE quis. Necabhisdiflciftit BartoI, cir. I. poft confanguine. ^ hcréditas ,ff. defuisôfîegnimishacredibus. Qjiamuisigituróc aliorum opinio non ea-reatratione auffuffrigatoribus, tarnen hare pro magis communi habetur, QuacueróhjKftcnusdiCTafuntjdcfratribusêCfororibusutrinque coniundis, 2« corurn^hberistantnmac^ipiendafunt. Nam qui altero parente tantum de-ftindoconiundifunt,quiconfanguineiuocantur, autquicx una eadem$ matte, non autempatre geniti funt, QC utetini appellantur,turndemum fuc-cedunt defundisfratribwsamp;f fororibus,cum ex utroq? parente ilÏis coniun-ëd, autcoRPnliberi non extant. Pratferuntur tarnen confanguinei Sc ute* rinifratrcsacforores,reliquis collateralibus in fucceffione de fundi fratris cc fororis. Et liberitakum tfatr urn amp;nbsp;fororum cum ipfis in ftirpes,ficut hberi Limnc^ ec5iundorum,adfuccefti'onem ueniunt. ^ rcliquum. Auth. de hatre dibus ab inteft. uentent. Practerca habent hxc iura fucceiTionis inter con-(anguineos amp;2 uterinos locum, fi ex una tantum linea defundo comundi fucrint : fecusfi ex Auerfis Iincis ilium contingant. Nam fi quis relinquat fimulfratre#confanguincoB,amp;Suterinas forores, turn fratres confanguinei fis eorum hberi, tahtummodo iHi iuccedunt in bonis, quæ illi peruencrunt ä patre,utcrinifororc^tantnminbonis, quacilliproucnerunt exmatrc,iuxt, nou cir, Authent. itaque mortuo. C. communia de fucceftlombus. In bonis uerö qua: illi aliunde, puta ex donatione, ucllegato obucnerunt,ucl in-duftria dus parta funt, pariterfuccedunt. ^reliqua. Authent. de hçrcdibûs ab inteftato uen, Qjiando ucro foli liberi conianguincorum aut uterino-rurn fuperfunt, turn cadem exiftft quæftio, de qua fu prà diximus, uidelicet, an in capita ucl in ftirpcs Iucccdant,5C fentiendum eft, ut ibi oftendimus, #7 Cætcrùmcûin inter collatérales defundi, neque utrinque coniundi, qui aliis germanidicuntur,nequcconfanguinei,uclutcrini, ucl corum liberi inueniuntur,tumlocutnhabttcommunisde fuccclfionibus Regula, quod gg is, quip«or fi£^radu,alium cxcludat,amp;huc pertinent quae defuccelTioni-
bus,amp; gradibus cognatorumpaflim in legibus dicuntur. Namhieprimum 39 opus eft, utdcpropinquitatepcrlbnarumquacratur. Etenim lusrepraefcn-tationis hie ceftit. Qjna ucro fupputatio tab's propinquitatis facillima eft, 40 difeentes ad tabulas arborisconfanguinitatisremitto. An autem duo uel pin res fratres fpurq fibi inuicem fuccedant, quaeri poteft, ac ft quidem ex iftia ca dernque matre geniti funt,utdcntur iure cognationis ad mutuam fucceftio- nbsp;nbsp;nbsp;•
4* nem ab inteftato admittendi. Nam cognationis lus ex matre oritur. Inftit, de legit, agnat, tute. in prin. Idem affirmât Dy. in trada. de fucceffione al-iegans I.q.8lt;l.fifpurius.ff. undecognati. Sd ^ uulgo. Inftit.de fucceftio, cogna, Sed quid,fi ex diu *fis mamb us procréât! lunt fDy. in eodem tra datu rc^ondet, quôdifti ncc agnationis ncc cognationis iure poftuntinter fe fuccenionem poftulare.
Nam ^Ci eundem forte hab cant pattern, tarnen quia non nifi cxlcgiti-m!snuptqsorituragnatio,non pofttint dici agnati. y fi aduerfus, Inftit. de nuptiisS^dcIcgitim.agnat.fucceffio.^ ft SC q. Neque poftunt dici cogna-ti,quia inter diuerfas mattes nul^ contrahitur liberorum neceflitudo, nifi a-lias comundi fucrint,^ û ucrô,8C ^ fin.Äuth.quib.modis naturales effifui, •
-ocr page 254-„ro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ITMS CirUïS ,^ETH0DfÏ
Ïneeftuofi autem, uel nefarij fratres nullo modo inter fe fuccedunt* Nam 1- 4* lisomnia beneficia iuris, quac alias conceffa funt naturalibus, negantur. Au then* quibusmodis naturales cftïciuntur fui, in fin,
Poftremus gradus fucceflionum tribuitur coniugibui,non quia poftremo penitui loco ficut ohm iure Practorio, poft liberos, agnatos, 8gt;C cognatos, demum admittantur, fed quia ueterum cxemplo, de illor urn fucceffione, tan quamdeperfonis,quacnon expropagationcin fam^iam uenerint, fed aliunde afeitx funt, poftremô quacritur. Nam hodie uxor non dotata, etiam ^j cum liberis ad bona mariti ucnit,fiue ex communi,fiue/x alrerijis uxoris ma trimonio fufeeptifuerint liberi* Et accipit quidem q^or quur tam pattern ex 44 bonismariti,fi tres, aut pauciores reliquerit libères* Nam fi' plures fucrint Jiberi quâm tres, uxor tantundem ex bonis maria, qyantum'unus ex liberis confequitur, Auth,prætcrca ,C, unde uir Sf uxor, Adfupplctioncm autem ciusportionis, quac uxori exmariti bonis debetur, conferri folent, quaeilli aut iure inftitutionis, autlegaa,aut quouisaho tidllo àmarito obuenerunt, Auth. de exhibendisamp;S introducendis reis, ^ quoniam ueró, in fln. Et quö minus uxor pctat hanc portionem,non impedit, fi uir earn quidem dotauc-rit, fed talis eft dos, ut iftam portionem non expleat, uide^ahe* cir, Authen* practcrea*C, unde uir St^ uxor. Idem ius fuccedendi h^ret uxor cum illis, qui marito in afcendente linca coniundi funt, Nam liberis non extana-bus,pari rauone cum afeendentibus faccedit, qua earn cign liberisfuccedcre diximus, iuxt* glof* amp;nbsp;dd* cir, iam allegat, Auth*practcr^* An autem cum tranfuerfalibus mariti eodem modo fuccedat,in controuerfo eft* Glofli cir, Authent*praïtcrea, C, unde uir S^ uxor, Bartol, SC Salie, contcndunt con-
trariutn,amp;f ducuntur hoc argumento, quôd cûm pn'm»Icx Codicis,unde m'y fie uxor,per Authent»prætcrea correda fit,de fucceffione comugum fudf-«andum eflè luxta hanc, ÔC non tUani* Arque ita cûm ifta Authenu hoc ta-menius tribuat uxori,utnon extannbus Iibcris propneta temp or noms fuæ confequatur, Redè hanc ilh folam eriâ cum collatcralibus maria, fient cum quot;^^ afeendentibus concedi uoIunc.Quodautem de uxons fucceffione diximus, .. . nbsp;nbsp;idem de manco accipiendum eft» Vlumo loco ad bona mteftati admitutur
^*^“5 Imperatoris, aut corum, qui merum in fubditos habent imperium, æra t j.j^j^^ Nam ciuitatespropriènonhabentfifeum,nifiexpriuffcgio,autprç ‘^ icaptione, lusfifci confecutifînt ,c» »»Ô^ ibinotata, in ufibus feud, quac fine ' regalia* Nullis igitur extantibus hæredibus inteftato, in lincïdefcendente, afcendente, uel tranfuerfali, neep uxorc ab earelida, fifcus fibi uendicat cius bona.1 i*SC t uacantia*C*de bonis uacantibus*Iib x,
tr^toriM t
Hacc ferè funt, quæ iure Catfareo, fiue commun!, de fucceffionibus ab in-tefiat#traduntur,S(Sfiquispcnitus rem confiderabit, intelüget multô plus 41 æquitatis effe in nouiffimo quâmin ueteri iure, Expeditiorem quotp multô effe rarionem petendi h créditât cm iux*conftitutiones Impcr*quam iux.Prç . torS edida:fed eatamen hiftoriae, 6f exempli caufa, in uiu funt relida: quant uis plerifcp illarumprorfus carcre poflemus,ficut in Adionibus latius indica-bimus*Namhoclocoideotantummentionem#irisPrartorijfeci, ut indica-rem,quomodoiusfuccedendiapud Romanos, diuerfis temporibus mutatfl fit,Nó enimme lugit,quód bonorff poffèffioncs inter adiones petendg hçrc ditatis alioqui ponedg fint,amp;S quôd liccat cuiuis pro arbitrio, uel fecundu iu» pretoriü,uel fecundu nouiflimum petere fucceffioncm* Amittunt autem lu» fuccedendi om nes,qui læfç maieftatis rei fontX quifquis.C. ad blut maieft, Itê qui de herefi, aut apoftafia cóuidi funt,14*C* de apoftatis*Minuit 0^ reli- ^^ gio parcntüliberisfuum ius*Nacümparêtcs’fe addicuntfacrisjiberi rantóm legitimam coniequunturJ. fi qua muIicr*C. de facrofand» Ecclcf. Monachi tarnen '
-ocr page 255-PER D. CONRAD, LÄGVM, PAR f' II. »71 tarnen ô^ü ipfi hæreditates petere noinDoffint, tarnen pennittituf, ut mena fteria, quibus feaddixerunt,eorum noninepetant,iïix,Cy. drJ. deo nobis, de epiC ÓÓ clends.
TIT» Q^VIBVS VETVS EM EN D A TI O tuns fuccedendi ab inteftato contmetur, ff*
SiTabulaeteftamendnunac extabant. Vndcbberi.
De fuis6C leginmis hxredibus. Ad S.C. Tertulïanum,d^ OdBeianSt
lt; nbsp;nbsp;V ndelegïtirntôir unde agnatf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vnde cognant
Degradibusóu a^mitatibus, SCnominïbuscorü, nbsp;nbsp;Vnde unamp;^uxor»
' . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•• Cod,
De luis Q^legitinus hxrcdibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vnde hbern
Ad S.C. Tertulianum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad S.C. Onfidanum,
Vnde legitimi óf Gqgnatü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vnde uir óf uxor, Córmimadefiltcellioiub, De boni's uacantibus,amp;f de incorporatione« Inftit,
De bæredûq*ialitate óf differentia. nbsp;nbsp;nbsp;De S .C, Tertuliano,
De S,C, Orifidano, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De legit.agnat, fucceffione;
De fucceffiorte cognatorum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De gradibus cognatorum, Histitulis pleracptraduntur, quæ cti'am hodie obleruantur, Non emm tan trim continent hifl«)riametnendatiiun's,fedó(fpleraf£^ régulas habent, quas in expUcando iure cuiulcp gradus fuccdlionum etiam hodie fequimur» s
TITVLI Q.VIBVS NOVISSI-ma#mendatio huius luris continetur,
Inftit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
De hacreditatibus quæ ab inteftato deferuntur«
Authen,
De hæredibus ab inteftato uenientibus,
Deconfanguineisamp;f uterinisfratribus,
Hisadiungipoterunt quidam quae de fucceflîonibus maxime legid-matorum traduntur in Authentids,
Qiiibusmodis natural es ^ffidantur Iegitimi,ôif quibus modis naturales effidanturfui.
In Decretal,
De fucceffione ab inteftato.
DE SVCCE SSIONIBVS Q.VAE D Ç-
feruntur cxneceffîtudincCiuili, Cap, LX,
SVMHARIVM.
». Adoptioquid. a. Adoptiuorum fucceflio quoufq; extendenda,
2. nbsp;nbsp;nbsp;Cum parcniibus fratres utrinq; coniunfti defundo admittuniur,
4, nbsp;nbsp;nbsp;Patroni quomodo fuccedan^ibertis.
I. Hiftoriadcpaironorumfucccfs.contcxta.
e. Liberi libertorum in feruitute fufeepti an cxcludant patrones à fucceffione» r» Adoptiuus pater admittitur cum naturalibus Ólegitimis,
8. nbsp;nbsp;nbsp;Libertas relidaquando fiatirrita.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Malier ftuprum cum feruis admittens.
DOPTATOS lacolibcrorum efte, non eft dubium, efifm adoptio fitadus legitimus, perquemquifiliusnon eftprofibo fufeipitur, fuprà de modis quibus patria poteftas acquiritur, Itaiÿ
-ocr page 256-IVRIS civilis MÊTHOÛVS
Itaquc uocan etiam adopta« ad fucceflïonem adoptannum, tanquam Iiberi, nonfruftramdentur* SedhaccobferuMur luns diuerfitasratione adoptanti* i um,utadoptatusâbextraneofolùm adoptatiuo patri, nonautem familixe-iusfiiccedat. Nam ifta capitis diminutione non egrcditurfamiliam parentis naturalisé Si uerà quisadoptatuseft àperfonà, quæilliin afeendente linea fanguine iunda eft, eins fuccelïîone fruitur,tanquam naturalis 6C legitimus krro9dlM ftïwuhheuminadopu'uiSé C.de Adopno» Arrogatus autem âquocunque, * * arrogatoris famihæ tanquam ex eanatus aggregatuF, ilhcp fuccedic »Epe-nult» ^ ult. C» de adop«one»EtoIim quidem arrogator confequebatur quic-quidarrogatushabebat,autei debebatur,fed hodie tantum Ufusfrud-usilU Vf frwât« ’^^^”^ inrebus, quæ arrogato aliunde, non ab arrogatore obuenerunt. Ac tatuurn nrrof ^^cedente quidem arrogato no reliais Iiberis,arrogator illi futcedit,ö^ Óomi p^j^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nium earum quoque rerum,quarum ufumfrudum uiiïente eo habuit,acqut-
* * rit» Inftit. de acquifitio» per arroga» Siueróreliqucritliberos,inieumex-cludunt.h fin» C» communia de fucceiTionibus» Ittfti fujperftite patre arro-gatinaturaliamp;flegitimoärrogatörfucccdicin una dimidia totiuf^acrediita-tis,ó(i: altera daturparentibus eiusnaturalibusÓ^ legitimis exemplo fucceffio nisauitæ,quia una auiamatema tantum accipit, quantun'ftiuns S^ auia fimul in paterna linea»ïd tarnen procedit,cum quis arrogatus eft locofilrj» Nam fiquisut nepos arrogatus eft, cenfetur arrogator illi in fecundo gradu fuc-ceftionis afcendentium coniunftus, ac proinde parentes arrogati naturales SC legitimi preferuntur arrogatori» Cum parentibus aute’m admittuntur ubi 5 quefratresdefundfoutrinqueconiundi, Authent» de hæredibus ab inteft» uen. ^»confequens,8C Ang» cir» ^mortuö» Inftit» de acquifi» per arrög» in fin» Pratferri autemarrogatos 5Cadoptatos,SCuicifl)Hji arrogatores SCado-ptatores cognatis utrorumque, nemo poteft in dubium uocare, SC iibi inui-cam in gradu parentum ÔC liberorum coniundi funt» Negatur tarnen fucceflio arrogatori, ii arrogatus décédât impubes» Nam ifto cafu reftitu-cre, quæ ex bonis eins confecutus eft, cogitur ilhs, ad quos hæreditas peruentura eflet, ft arrogatus in ftatu fuo manfiflct»l» non enim alitef»ff» de adoptione»
PorrófucceduntSCpatrontlibertisexncceftïtudine ciuilt, qua inter êos 4 beneficium manumiftïonisexiftit» Sed uix alia forma Iuris tam multis am-biguitatibusconftitutionum implicita eft,atquehæc» Nam præterquam, quódHiftoriamutati huius Iurisobfcurê,8C nullo certo loco plenè traditur: f nec^in Inftit» ubilmper» tarnen ex pfofeHb hoe promittit in tit»dc fucceift» liberté earn conftitutionem, ad qUam fe refert, fatis explicat, nee ca ufquam extat» Qiiare difficile eft, huius Juris perplexitatem penitus difloluere» Sed^bitror tarnen ita pofte ahquamrgtionem explicândi huius luris iniri, , ficius hiftoria contexatur» Fuit autem lure uetuftiftimo initio patronus in ualdc exiguafpefuccedendi liberto, Neque enim adbonaeiusadmittegt; batur,nifi inteftatus 5C fine liberis etiam adopriuis decefleraté Prætorigi^ * tur propoftto Edido: unde patroni, patronacque, ÖC parentes eorum» ^ cumque» lnftit.de bono»poffeffione»Ius fecit |^tronis,ut ftue teftati,fiue in-teftati deceftcrant,eorum liberti dimidiambonorum,quæ reliquiftênt,pete rent,nift ea bona in caftris fortè acquiftuiflentéE üj» patronus»ff» de bonis liberté Aut nifilibertusreliquerat fuos hæredes» Nam illis permittebat prætor, utpatronosexcludercnté Filium tarnenadopnuumuoluitexclu-derc patronum» 4’ qua de caufa. Inftité de fuccefsiOne libcrt» Deinde prætor nonfohrm patronis, eorumep parentibus conceffit dimidiam bonorum li-
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;berti fine liberis dcfunÓi, fed SC âgnâtos SC cognatos eius prætulit liberti ag
natis Sc cognatis, per cdicrum tanquam ex familia.Nam cum nechabituri fu iffent agnatosautcognatos,fi in fcruitutcmanlilîènt,æquuminiuifum eft, Utpropter
-ocr page 257-^ER D. CONRAD. tAGVM. ÊAMS th i7gt; Üt jpropterbeneficium manumiflioni^hoc eóftitueret. I. Iiberti fine hbens.fE de boni's liberr. dîna ueróiniquum uid^aturita extendi lus parronatus, utcognati manumifions extraneï praeferrentur fill's, qui ex naturaîï necefiî-Cudine cornundicircm libcrto, l'ftudlusrurfumita moderari luflit cdicro, unde decê pcrfonç,ut pater,mater, Iibcrti, item anus,auia,tam paterni quàm maremi, item ffiius, fiiia, nepos,nepti's, tam ex filio, quàm ex ffiia. Item frater,fororuc confanguinei',uel uterini præferrentur cognaris patrom' in bonis iiberti,fîne Iiberis patron»patronacp cius cxtindis. Atque hoc quidem lus Ïgt;atronoruminhbertisfuccedendodi'u manfitinufu, amp;frequenseft cius in l.mentiOjfedpoftpraptorem 1.Papia, patronis^ datum eft lus fuccedcndi, etiamcórnlib^Msrclidis^Iibcrto,iiucisdccefleratteftatus,fiue imeftatus, Dabatift-autem fiks fucccflia per haneïegem hoc modo, ut fi lïbertusîn bonis habuerat centummilha feitertiorum,Stpauciorcsquàmtrès reliquerac liberos, tantundem quantum unus ex libcris acciperet. Sin uerô plures reli-querat liberos, aut minus Iw^iebat in bonis, prorfus exdudebatur.^» poltea, Inftiu de fult;»els. libéré Tandem imperat. luftinianusitaemendandalura patronoruminfucceflîonelibertorum cenfuit, ut partim uetera reciperec, partim ea ex ufu remouercr. Ingradufuorum hæredum fi.atuit,ut filibertus minus quàm centum aureos in bonis haberet,^ teftatus relinqueret unum lid pluresexIiberisjpatronusexcluderetur, Sedfiinteftatus amp;nbsp;fine libcris decedat libertus, patronus litre fucceflionis eius poflefliones fibï uendicet, Quodfi libertus plufhabcatin bonis quàm centum aureos^ extantes liberi eins fuccedântiHi penitusexclulbpatrono. Sednonrelictisftberis,neccon dito Teftamcnto,admittitur patronus: condito uerô Tcftamento, Ót non re lidis liberis,autillisexhaeredatis,fi practeritus eft patronus,poteftpetere tcrtiam partem bonoruïn liberti. §• fed noftra. Inftit* de fucccfsijibert. At* que ita Imperator nihil immutauit in hoc gradu,nifi' quód contrains uetuftif fimum patronusiubetur admitti ad fucceffionem libertorum, etiamfi reftati* deceflerint. Et contra fus praérorium non dimidiam,fed tertiam partem dari « illis lubet, fiteftamentoliberti finè liberis defundipræteriti funt. Exiftitaii tem hoc loco quæftio^ an etiam referai ad excludendos patronos, ut liberi, quosreliquit libertus,non lint in feruitutepatris fulcepti. Olim cerre cogna tioin feruitute contrada, nulla reputabarur. Hodie uero' indifcriminatiin habentur pro liberis, fiue in lèruitute,fitte extra earn fulcepti fuerint à liber-to, modó jnamumfti fiftt. Scruitus enim quam quis pafius eft, non impedit cognationis lus in manumilfis, iux. ton tit. Inftit. de fcrmli cog. Itaq? eftm hodielusmanumifibrum in fitccedendo exacquatumfit luri ingenuorum, _^cumamp;.Inftit.de bon.pofièfl.nonfohlmliberi libertorum, fed06parentes præferuntur patronO,iuX. glof.cir. tier, in àlterius. Inftit. de feruili cog. licet quidam diuerfum contendant, 8C ego exiftimo patronum cum paronti-gt; buslibertiadmitti, fi liberos non reliquit, ficut adoptiuus pater admittitur cum naturahbusöc legitimis,^ non penitus excluditur. SuntSC edida preto rum, quibus cognati patronorumprælati funt cognatis liberti, fublata : nam pofteaquampermiflum eft, utcognati amp;nbsp;libertus fibi inuieem fuccedant, lanquamexingenuisnati, ^»iPd noftra. Inftit. Jdc feruili cog. manifeftum eft, cognatospatroni illis non præferri, licet SCfili liberispatrom' non extan tibuslibertoin quintum ufe^gradum cognatorum fuccedant. ^ multis. Inftit. de fuccefs. liber, unde quamuis hoc textusnon exprimât, res tamenipû requircre uidetur, ut fimul extantibus cognatis patronorum SC libertorum, pariter fuccedantliberti, donccnulli in quinto gradu cognatorum patrom' extent. Qjiöd autem edida practorum, quibus cognatipatronorum ad fuc-cclfionemliberti uocabantur, nouiftimolureabolita, teftatur tex. in ^qug autem, cumfequenti. Inftit. debon.polTeflïone«
Pratter
-ocr page 258-«74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METSODVS
Prêter has autem fuceelfiones poteft ca quoeç ciuihs uidcn, qiræ datur iï' Ii,qui libertan's confequende cauß| non aditam hæreditatem agnofdr, SC uo bonorum addidio tab's fucceflio* Nam cüm olim libertas rebda fieret g * irrita, fi hæreditasnonadn-etur,D* Marei conftitutione pcrmfßiimeft lilt's quibusrehda eftlibertas,neglcdamhaereditatemfibi addici petere pofte, ne fit a libertate defraudentur, iux* rot. tit* lnftit.de cocui liberty canfa bon» ad» Datum eftSCcreditorib»iiisfijccedendi defundo debitori, cum hærcs ciusnee foluebatdebitum, ncedelatam hæreditatftn adibar,ô(ffic ad mi Hbs creditorpoteratuenderebona defundi creditoris. Itacp ifta fitceeftio per uenditionembonorum debitorisfieri dida eft. Scd Hodie•creebtoribus non datur licentia uendendi bona defundorum debitoiïim,fed iudieis ofticio tan tûm mittuntur in poiftfliones bonorum, ut illislbco hypotheca* fruafttur,do nee fblutum fuerit debitum» C» de bon» Authen» iud* poftefs. Poftremo data cftfuccedendipoteftasdominisferuorum, in bonis mulieris, quæpoft de-p nunciationeni ftuprum cumferuis eius admiferan •Sed ifta fucceftlo cüm data eftètper S» C» CIaudianum,pofteafubIataeft,iux» tit» Inftii^e fucceftio» fublatis,quæ fiebant per uenditionembonorurn,SC S» C, Claudiano, Pertinent igiturhucpccUliariter tituli hi tantum: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Inftit»
De acquifitione per arrogationem» nbsp;nbsp;nbsp;De fucc^iTione bbertorum,
De feruili cognatione» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De bonorum poftcftionibus»
De eo cui libertatis caula bona addicuntur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* De fucccftionibusfublatis,qua: fiebantper bonorum uenditionem, Sd S»C»CIaud»
Cod» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Ad S» C» Claudianum»
DE IVRE DELIBERANDI IN adeunda, ueï omittenda hacreditate» Cap» LXL
SVMMARIVM.
ï* Benignitas iuris permittit deliberationem hatredibus.
3. nbsp;nbsp;nbsp;Adionedeedendo inftrumentapetuntur.
5. nbsp;nbsp;nbsp;Seruus inftitutus non habet ius deliberandi.
4* nbsp;nbsp;nbsp;Seruus hatresneceflariusquarcdicatur. nbsp;nbsp;nbsp;•
j. nbsp;nbsp;nbsp;Seruus abfqjiuiïudominihaereditatcm non poteft adire.
Ä, Hæreditas profeditia 8iaducntitiaquat.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Filiusfamiliasharreditatem finepatrisiuftunon poteft acquirere.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Quipofsintadirehatreditatemautnon«
9. nbsp;nbsp;nbsp;Aditio hæreditatis quibus modis fiat.
»0. nbsp;nbsp;nbsp;^ro hatrede fe gercre quis dkatnr. '
H. nbsp;nbsp;nbsp;Immifcere amp;nbsp;abftincre fuorum efte,adiré SC repudiateextraneorum hxredum.
ix. Tempus deliberandiquandiu duret.
n. Adiiiohxrcditatis eft a dus legitimus.
14. Beneficiumdcliberationisquodfit.
«r. Inuentarq bencficium,amp;I de eo conficiendo. *
ï6. Nifi dedudo aere alieno Icgatarqs non tenetur folucrc legata haeres;
EL AT A alicuihacrcditatcuelextcftamento, ud ab intefta to, in arbitrio eius ftat, uelit nee ne earn adiré, uel omittere» Nam cüm fæpc accidit, ut minus habeat in facultatib» quam de beat quis,ne cui prêter meritum aut culpam hæreditas dclata ^3 fierct onerofa, ex benignitate luris permittitur, ut fecum deli-, beret, an fibi expédiât, ut hæreditatem delatam agnofcat, uel ab ea abftineat. Et quo id facere commodius quifc^ poftèt, profpedum eft à prætore hæredf-bus, ut copiarn infpiciendorum teftamentorum, ah'orum$ inftrumentorum petcre
-ocr page 259-PER D. CÖNRÄQ. LÄGVM. PARS H.
j^ petera poflint4-Arifto.Cde lur» delib^ed quomodo aperiantur teftamen -ra,Slt; ad exhibendumrcliqua inftnnTienta p étant ur, audiemtrs infra in adio-5 ne de edendo» Nón panter tarnen datur tail's deliberandi poteftas» Nam ferno â domino, «cl fubftitnto non datur» Is enim fine uelitfiue nolit, cogitur adiré h3ercditatetn,ad quam per dominum uocatuseft t ut fi creditoribus domi-ni non fatisfut, potius feruibæredis bona,quàmipfiusdiftrahantur»Incom penlàtionê autemiftiqjmoIelb'gSC oneris feruus ad hxreditatê uocatus cum ea fit liber citra cuiufquammanumiflÏonem, ^’Jdeoq^ Inftit» de ha;red,qual» ^ differentia» btperxot» tit»C» de fern, ne ce ff hæred»inftit»uel fubftit» Nam Seraut h£res
* ideoquolt;^£eruusdiciw.irhæresneceiîàrius,cûmcæteriomnesnouiffîmo lu ntcelJtrius, ife dicantur uoluntarij» Itacp ft' alius quifpiam cum feruo hæres fcriptus,haere ^ ditatem adierit, turn ut feruus adeat eam,requiritur Ipeciale domini fui mandatum, nee fuffïcitfibonaefideipoflèflbr,aut«fufruduarius iftud eum face re inbeat» I» fi quis bona.ff. de acquit» haired» Si tarnen homo liber,bona fide alicui feri^tjSC contemplationc pofleflorisinftituatur heres,fi eins inffnade c at hacreditatem,tum earn illi acquirer»!» aditio.ff de acquit» hæred» Nee filius 7 fam»profe(ffitiam hæreditatemadiré abfq^partisiuffu potcft»l» quoties »ff» de iure deliberandi» In aduentitia ante hgreditare filius fine pâtre, aut pater fine filio, adeundi ius l^bet»l» qui in aliena»ff» de acquit» hæted» Filius tarnen fine patte, aut paterfinefiliorepudiate hæreditatemin altetius ex illis prçindi g cium non poteft»14s qui hæres» $♦ nit»ff»de acquir»hærcd» Requiritur quoc^. Ut qui adire,aut repudiate h gr edit at cm uelint,fint compotes mentis» N am fu riofosSC demente? id facere leges prohibent»l.mntunm » ^ i»ff» de acquirend» hæred» Minores quo($feptcmannis per fc nunquam poffunf hæreditatem adtre,fcdtutoresillofum nomine bene poffunt» Idem iuris eft,fi in patria po teffate cftinfans, fi' ueró impube s ingrefliis eff feptimum annum, ne eg pate r necÇ tutor eins po reft hæreditatem impuberi delatam adiré, citra cius confit» film : aut fi paf rem uel tutorem non habcat, nccefle eff pretoris autoritäre in teruenirc,utdecrcto eins impubes id facial, alioqui cius aditiopro nuila habetur»!» potuit»ôlt; 1»fi infanti»C» de inre delib» Puberes autemminores xxv» armisdebent adire hæreditatem autoritate curatorum fuorum: fi tarnen quid fecus ab iUis fadum fuerit, beneficio in integrum reftitutionis adiuuantur» - nbsp;nbsp;nbsp;. l»impubcrib»amp;' l»ci^»ÔCl»nçceffarius.ff»dcacquir»hæred» Prætereainiipfi' qui poffuntadire hæreditatê,debent efle certi de eius,cui uolunt fuccedere, ^ * * ^'^’^^* morte» Nam qui id nefcit,aut de eo dubitat,non admittitur ad hæreditarem» Î* fiis qui hæres» ^fi quisdubitet, ôf 1» quifuperftites» ff»de acquit» hætedita» Item aditurus hæreditatem,debet feire, earn effe in ca caufa, urpoffit peti» Nam inftitutus fub conditione,antequamexiftat conditio, hæreditatem adt rcnon potcft»l» is qui hæres »ff» de acquit» hæred» Itaqj fi quis dubitat, ^i pure, uel fub conditione fit inftitutus, licet pareat condition!, de qua non f u- nbsp;nbsp;* it certus, an effet appofita,non poteft hæreditatem adire, fecus fi putat earn effe appofitam cûm fit pure inftitutus»l»hærcs inftit«tus»8f 1» fed fi de fiia» ff » de acquit» hæred»
5 nbsp;Adire autem hæreditatemmonfolàm is dicitur, quiearn occupât, tient me- ÄHtioh^rc“ tiam,quiquoquomododeclatatfuam uoluntatemde ea accipienda» Nam ^if^nj ^„^^^ nudaquocpuoluntateaditiohæreditatisfi'eripoteft,uidelicet, cûmquisprg »iodisƒÎ4^ * betindicia, ex quib» colligipoffi't, eum agnofteredelatam hæreditatem, debent tarnen effe indicia talia, ut arguant curam domini» Nam fi quis picta-tis, aut euftodiæ caula aliquid circa res hæreditarias faciat, nonffabm dicipo-
,0 tefthæreditatemadijfiè» Namisdemumprohæredele gerete dicitur, qui a-liquid facit, quod à domino talium return expeiffatur, ut eolere ptædia, loca-reca»l»prohærede, amp;1» gcrit»ff, deiure deliber» Inde naneg præfumitur, * quod quis uul t effe hgres,nifi contrarium probetur»l» lulianus ait» ^ fi feruff
-ocr page 260-ïÿ# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tVRlS ClVltlS .«BTIIODT«
5 lt;nbsp;h fi quù extraneus» ^ interdum.ff. de acquit, h$rcd. Qj^'tarnen per bon» rum pofleffionem folûmadmittitur ad hatrcditatem,ut emancipatus,aut qui ahoquicupit iure practoriohxreditatemfibi danois fola uoluntate non fit hx res, etiamfi faciat quçanimumadeundç hçreditatisin co arguant» Nam qui prætorto Iure petit hxrediïatcm,i8itadcmumprohçrcdefe gerere dicitur : cûmhæreditatemcorampraetorc agnofeat» Obferuatur batequoepin ucrbis « propter diuerfitatem hxredum differentia, ut fui h accedes dicantur fe immi^ fccrchçrcditat^cxtranciucro'cainadire. Item fui dicuntur abitincre, extra* nei ucrô cam repudiare. ^ extraneus Jnftit» de hæred» quai, Ô^ diff.
Tempus ucrô deliberandi datur ab Impcratorc anijuuni, a rcliquisiudici- « bus neuem mcnfium,6C nonlongius,nccctiam aqguftius centum diebus,I. ult, ^ fed quia quidcm,C, de iurc delib. Item adiré quis poteft hxreditatem per fe, non per procuratorem, nih fit C3cfaris.fF.de acquit, hxf cd, I, fi quis a* îicui.8dl,perprocuratorcm,SC quia aditio hacrednatis eft adus legitimus, O necefle eft, ut quis pure, non conditionalitcranirfitun adcunde,uel repudi-andg hçreditarisdcdaretJ,eumqui,^uIt,fF,dcacquircn.hçrcd,^Habetau- «4 tê hçc deliberatiohocbencficij,utdonecdurattempusdeliberandf,nô liccat creditoribusbçredem conucnirc,ncc bona poffunt diminui, nifi iufta ex eau fa id fieri necefle fit, V tfi res in hçreditate talcs fint, qu^tradu temporis fiant détériores, Namiftocafulfcitumcfteasuendcrc, Fifiusaute defiberan« habet beneficium petendi alimenta ex harr édita te.fait pretor,amp;i t Arifto, f* ult, Su I, fihus.ff. de iur, delib, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
Potiffîma autem caufa dandi huit» deliberationis eft, ncbçrcdcsimpliccn lt;uronerofxhçreditatisincommoditatibus,fedeftamp;:aliudrcmcdiumnouiffi-i^ mo iure contra iftud incommodum inuentum, nempe »t quis faciat inuenta-rium.quoreshçreditariasaflîgnet, Iftud ucrô conferibi intradies xxx,herca cwret, poftquam cognoucrit fibiab inteftato, ucl ex teftamento delatam elfe hçreditatem,ôfneccflccft, ut intra dies fexaginta, poftquam cœpcricillud conferibere, abfoluat : fi tarnen rcs defundi omncs,uel maxima pars no fune in eo loco, ubi h acres eft, datur illi anni fpacium ad conficiendum inucntarid, Inconfedione autemeius adhibendus eft tabellarius, qui iftud deferibat. item IcgatarifjUel qui eorum uices fuftincnt,autfi illi intereftè nolucrint, aut non poterint, fufficit adhibitos elle teftes ad minimum très locupletcs, Ôf bo* næ opinionis, quorum facramcnto,fi alias probationes non babeat, fiacres tc-ftaripoffît,fc nihil in præiudicium cuiulquam in occupatiofte fiacreditatis egifte, Debet quoque hçrcsfubferiberefuum nomeninuentario propria ma nu, autfiliteras neiciat, adhibere alium Tabellarium, qui id fpcciali eius mandato prçfentibusteftibus faciat, Vbi autem hoc fadum fuerit,fi actes nô iblàmnon obligatur creditoribusdcfundiultra return fiçreditariarû fubftan
• nbsp;nbsp;nbsp;tiam,fedneclegatarîjstcnetur folucrclegata,nifi dedudo acre alicno,ac fi* ,^ 18|#mMpor quidem aliquid fbluto ære alieno, dehacreditate fuerit reliquum, eatenus hom4W4f teneturadlegatapracftanda, quatenus ipft légitima portio mancat rcliqua, b^rtü. nbsp;nbsp;nbsp;Nam ubi aliudmctuit, permittitur illi, ut detrahat de fingulislegatis Fakidi am, id quod ci non conceditur, fi non fado inwentario hacreditatem adierit, J,ult.^finautemdubius,C,deiur, dclibcr.ófin Auth.dehæred.Sf Falcid, _^»fancimus, Sf ^ifiucrô abfunt, Poteft igitur quisuti,autlure defiberandi, aut nouiffimo ifto remedio inuentarq, lure defiberandi cauere poteft mok-ftias defcribendi Inuentarq,folucndi débitât fèd remedio Inuentarij nouiin moetiampoftaditamfiacreditatemtutusefTe de incommodis fixreditatibus poteft, acumul lucrum expedare, „
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T I T V L I fiuc pcculiaritcr pertinentes,
4 De acquit, ucî amitt,ha:rcditatc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Iure deliberandi.
__• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cod,
-ocr page 261-PER DiICO N R AD. l A GVM« P ARP lb 177 Cod,
De Iure deliberandi, amp;nbsp;de adeundp ud acquircnda h^rcditate;
■ De répudia nd a uel abftinenda hacreditate.
De repudianda bonorum pofleflione, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»
Hisadiungerenecefleeftea, quç de Inuentario conficiendo traduntur, utinAuth,dehatredibusöcFaIcidia.Namibi nouiffimum Jus, quod nwnc maxime eft in ufu,traditur,
DE DELATIONIBVS
. rucceffionum, SC lure accrefcendi,
• • \ Cap, LXII,
. nbsp;nbsp;nbsp;’ . Sy.MHARIVM,
gt;* Aditionij barreditatis tempus conftitutum,
*• Succeffionumediäum, J. Delureaccrefccndi. .*
4. Portio^orum neminiaccrefck, quorum diespctendi non ccllït,
j. A ccrefcendi ius legataris etiam conceiTum.
#. DereSCuerbisyniundis.
^. Dies legati cedit à morte teftatorîs.
g. Sentiatcommodym,cui onus eft fcrendum.
E bona hacreditariafine dominïodiutnisfacerentiiacua,necûre ditoribiïslongiorfieretmoraceflantibus haeredibusadirehaere ditatcm,ó(^ne ere ditores facile in defundorum poneffiones ad** * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uiitcerentur,PraetoriIIis,quibusbonorumponeHïonem defert,
conftituit tempus,iuxta quod eos petere bonorum pofleffionem necefle eft, nimirum Tiberis atqj parentibus anni ipacium, cæteris agnatis uel cognaris centum dierum, Qiii ucró intra bate tempora non petunebono rumpolïèffionemipftsdelatam,illorumporoones capere illos /ubet,qui m codemgradufucccflioniscumillis inueniuntur:fiueró nuHiprætereain eo gradu fucrint, cos unit admitti,qui in proximo gradu ab illis exiftant;ut ß qui cxlibcrisnegligantbonorûpoflcflîonem, permittit reliques, fi qui funt in gradu liberorum, eampetere. Si nullos, uocat cognatosaut agnatos, ut maturius creditorcs feirepoffïnt, utrum habeant, cum quo congrediantur, an lierô bona uacantia fifco fint delata, uel ipOdebeant petere, ut mittantur inpofleiïîonembonorumdefundi, quafi fine fuccefiore mortuus fit, luxà • tôt,ut.de fuccèflio. edic. PrætcreaPractor eodemconfilio hocquoc^ permt fit,utquifuarepudiatione,aut propter clapfum tempus dehberationis, auc propter aliquam aliam caufam cxcludcrentur aliquo gradufucceffîonis,illi fi bi ipfis fuccederent in alio gradu,fî in eo nulli forent, qui eosprecederent,ut puta, filius ncglexit petere bonorum pofleflîonem, edido, unde libérés iHe poteft eandem hçreditatem petere per edidum, unde legitimi, Item^ per-mifit Prçtor, qui fecundum Tabulas bonorum poftclfioncm non petijiïet, fi poflèt ab inteftatofucccderc,ipfc fibi fuccederet.fi.^’fed uidendum df.de ■ fucceflôr.edido.Porrô Prætoris exemple etiam in fucceffiombus, qug defe-tuntur exiurc ciuili,dantur ctrtahçrcdibusfpacia deliberandi, dequibusin Î proximo cap. fuprà. Ac fi qui intra conftitutum ipfis tempus, non adeunt hg rcditatem,tumeorumportioaccrcfcitillis, quiaut exinftitutione, autiurc cognationis in codem lunt gradu fucccflionis.l,fi ex pluribus.ff. fi pars hæred, petatur. Nonautcmaccreicit portio hçreditatis non aditæ ab aliquo inter cos qui diuerioiurefuccedunt. Namquilurcinftitutionis ad hæredi-tatem uocatus eft, illi non accrefeit portio eius, qui alio iure ad earn uenit, etiamfi cam répudier, autmoriatur antequam adeat, argumente I.filium.^ uideamus.ff.debono.pofîefs, contra tab, Ncceflè enfin eft, ut eodem Jure
-ocr page 262-\i^ rr ■* 'lyMS tl VïLU METHOOrt
fint cöniimdi, quinireaccrefcendifibiïnuicêfuccedereuclint. Itacßßqui# ouincp habcat liberos,quibus legitifia debetur dimidia pars omnium bonorS defundi,06 unus ex illis abftineat legitima,tum eius porno accrefcit tehquis quatuor, ut nihilominus'petant dimtdiam, quia eodem iure cum illis coniun dus eft» Sedfi idem exhæredatuseßet,nihilillisaccederet, quia exhacreda-tus nó eft iurefucceflionis illis coniundus,8C pro mof tüo habetur J,i,in fin* (Edebon»pofleir contra tab* Proinderegulæ loco eflè debet,quód illorum portio nemini accrefcat,Quorum dies pctendi, quod^ ipbs debitum uidetur, ^ nunquam ceflinNequeenimtranfmittere quïfquampoteft,quodilli noncœ pit deberi* lam igitur ut inteHigi polTit, quomodo iuS fuceedéndi accrefcat coniundis in eodem gradu, aut quomodo tranfmittStur ad hætedes proximi gradus Iure ciuili,obferuandum crittam infucceflione teftati,quâm fntefta ti,plures fimul in eodem gradu 2C iure fucceffionisinngi poUè: ut fi quis 1er* num plurimorum dominorum inftituat hæredem, omnes fimul domini fuc-cedendi per f^ruurn lusacquirunt* Sedfi iuflu uniws adcat h aer éditât em,n on pro maiore pafte iuhentcm'dominum hæredem facit,* quàm pw dominica. Cæteris autem dominis non lubentib. tacito iure eipartes reliquorum accre fcunt.l* feruus communis,ff de acquir,.hacred. Item fi'»s qui inftitutus eft h£cres,intra tempus deliberationismoritur,£CpIures poft fe in eodem gradu rclinquat h^redes, adquoslusdeliberandi tranfmitnt,tftmfiunüsuelplures exîllfsfepudiénthæreditafértt,autmoriantur,tçteris eorum portio accrefcit* hunica*^ innouifiïmo,C, de caducistonendis. In ihtéftati autem fucCeflio ne pluresiunguntur eodem Iure,aut cüm fimul plures in eodem gradu aut Iurereprglenfationisad fuccclfidncm cum iUis,quieos gradu precedunt, uo tantur. Eodem gradu funtliberi omnes,6C cum illis ^dmittunturnepotesS^ neptes, in difpari gradu exiftentes, ficut fuprà de fucceflîone ab inteftato in dicauimus* Cum igitur eodem iurc coniunlt;ftifint,fi unus ex libcris amittat Bxreditatem, aut fi plures nepotcs uel neptes loco parentis cum libcris fuccedentesabftineanthaïrcditatedelata,reliquisneglelt;fta portio accrefcit* fit*^fi nemo,ff,de S,C* Tertull, Nemine uero ex inftitutis,uel ab inteftato uenientib* hçredib.adeuntehçredirate, no aditaad eos,qui in proximo funt illi gradu, dcfcrtur*I* fi ex pluribus.IE de fuis 8C legit, hacred, Cæterùm à ne-mine adita, non tranlmittitur,nifi delatafitlibcris hæreditas, NamideO Imperator nouiftimo lure adeundç hæreditatis facultatem noftdum apertis tabu lis teftamenti omnibus dcdir,cùm id Uetcri lure non Iiceret,ne quis queri poftet hæreditatem fine fua culpa fibieripi,aut eius hæredibus, fi earn adiré ceflet,Slt;antequamadeatmoriatur, Metu igitur nontranlmittendç hanedi tan's Imperator impellit hæredes fcriptos,utmaturius hereditates adeât. Alio igitur modo hæredes urgentur hæreditatem adiré nouilîîmoiure quàmpræ-toril5,fed eodem confilio, Poftquam autem à quopiamaditafit hæreditas, fia • nbsp;nbsp;nbsp;tim petendæ eius lus ad fuos hæredes tranfînittit,iux,fucceftîonem graduum,
fimoriatur antequam earnaccipiat,l,i, ^ fi nemo.lF, ad Tertull, Aefrefrtndi Porrô habctius accrefeendi etiam locum interlegatarios, fideicommifla- $ i«lt;leg»tdr^j nos,donatarios,coniun(ftoscodemlure, Sedillorumconiuntftio non ficut etùm concef hæredum confideratur. Nam illi dicunturr?, autuerbis tantum, uel re fitm. uerbis fimul coniuncîi. Re tantum coniundli cenfentur, quibus feparatim cadem res legata eft, Vtfi quis primùmTitio leget domum, amp;nbsp;poftea ean-demlégat Meuio, Verbis autem tantum coniundri iudicantur, quibus copu latiuè eiufdem rei portioncs legantur, ut fi quis dicat; Sempronio Sf Rofcio fundum Tufculanûæquis portionibusdo, lego, Re fiC uerbisfimulconiun-dlihabentur, quibuscademrcs in folidum cum oratione legata uidetur, ut ^ • Paulo,PetrolegoStichum.I.coniun(ftim,fEdelega,lij, Qiiiergorcôf uer bis coniundi fuerint, fimul iUi in acquirendo legato, quod coniundus repu diauit,
-ocr page 263-PER D. CONRAD. LASVM. PARS II. 179 diauit^ucl propter aliquam caufam *mifit,uel cuius dies non ceffit, prçferun-tur reliquisomnibus,qui illi autre,autuerbis, uelconiundionelegau con lundi funt. Sedubinoninueniuntur rcôC uerbis GmuI, fed altero tantum comundi, ibi panter accrefcitreliquis,quod unus ex illis amifit,uel antequa cederetdieslegati, unus ex illis monuusfueritX re coniundiÆde legau 7 iij, amp;^ ibi giofl. ÔC dd. Cedit autem dies legati ftatim à morte teftatoris, non ab adita demum hærcditate, ficut olimj, unica. ^ cum igitur.C, de Caducis to! fendis. Itaquitlegatum^ccrcfcatconiundo, necefle eft coflegatarium eius mori ante teftatoris mortem, Nam ft mortuo teftatore moriatur,portionem fuam ad legkimpsfuos hæredes tranftnititit, quia dies legati ceflit, Legatum tarnen Libcctatis, itemeVfus,Vfusfrudus,0if Habitationis non tranfinitti-tur, rdb adita bæreditate.Lq.ff.quandô dieslegati cedit. Si uero legatum de ficiatobaliamcaufam quam mortem collegatarij, aut eius repudiationem, (nt quia legatum eft deputatum ei cui non poflit legari ) turn manet apud in* ftitutos hæredes pro portionibus hæreditarijs, quia ab ipfts fimili modo præ-ftandum fi^eufi Iegatum*ualuiflet. Atque hoc quidem uerum eft, nifi no-minatimquidaminterhgredesfolumgrauatiiunt onere foluendi legati. Na ifto calu ficUt foli qpgcrcnttir iftud præftare, fi ualeret, Ita illud deficiens S fob's illis accrefctt, ut iuxta regul. Is fentiat commodum, cui onus fuiflet fe-rendum,filegatunvialuiiret.l.unica.^t ut manifcftetur.C. de Caducis tollen. Fideicommifs. autem fingulare relilt;ftumalcgatario,uel fideicommifla-no, uel mortis caui^ donatario prgftandum,fi deficiat ob aliam cauiam,quàm mortem aut repudiationem fideicommifTarq, ante teftatoris mortem fadam, manet apud oncrafos pro portione uirili.I. unica. ^ Sunt autem legatarq.C. de Cadu. toll. Qiiæ autem diximus de lure accrefeendi, eatenus procedunt, quatenus inftitutis lutredibus aut legataris, aut fideicommiflarijs, aut dona-tarijsnemo fueritfubftitutus. Nam Yus accrefeendi non habet locum contra uol Untätern teftatoris, iux. Baid. cir. I. i. C. de ind. uidu. toll» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
ff.
DefUcceflorio Edidlo, •
Cod.
Defucceflorio Ediefto.
Quandoadmitti ad bonorum ponêflioncmpoflïnt,S^ infra quae tempora.
Quando non petentium partes pctentibus accreicant.
His adiungenda eft magna pars legis uniex. C. de Caducis toil. Item ple-rxquelegesdi^ftorumextitulodelegat. iij. Item Bart, commentât! us in Ere cornunefti.ff. deIcgat. iij. In illis nanque locis præcipuè lus accrefeendi ^ tranfmittendi uniuerfalium ÔC fingulariumrelidorum declaratur,
DE SERVI TV TIBVS, *
Cap, LllI.
S V M W A R 1 VM.
1, nbsp;nbsp;nbsp;Scruitusquidappellctur.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Scruitutum très fpecies elîf.
J. Vfusfruflusferuitusmixta.
4* nbsp;nbsp;nbsp;Seruitutesurbanorum prædiorum quæfint,
j. nbsp;nbsp;nbsp;Seruitutesaffirmatiua amp;negatiuaequaf.
d. nbsp;nbsp;nbsp;Prxdiaurbanacur dicantur.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Prardiarufticaundca’ftimentur.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Vfusfruftuscur dicatur fcruitus diuidua.
9, nbsp;nbsp;nbsp;Scruitutes quomodo conftituantur.
«o. Prsefcriptioneferuitus quomodo acquiratur»
-ocr page 264-Ivll« èlVltlS MÊTHODVS
Mi*
Struitut ferfotudii» ^Cdlu.
»lixtit,
»1. Scraîtusquomodo amirtatur.
n. Nonuxendoferuitutesamittunturq
Ij. Ignorantia non exenfat in feruitute amittenda.
#4. Permittendo feruitutem amitti.
tj. Confufionc domiinoruin feruitusextinguimr»
A C T E N V S indicauimus,quibusmodisiplgrcs acquiran-tur,nuncquibusmodisinaIiorumreK acquiramus lus, quód « ' nobis aut noftrarum rerum commoditaftb^certo quodam modo feruireteneantur, quodlus generali uocabulo appellatur ferui tus» Sunt autem ieruitutum tres fpecies* Alfam merè perfóha * lis, quedebetur pcrfbngaperfona,amp;SdehacnihiIhbcloco: NameaadlUS perlbnarum,nonrerum pertinet* Ahaeft merè rêalis, quæ rei aredebetur, Hanc Bart, cir* I,i,fF, de feruit, définit, quod fît lus quoddamprædioinhæ-rens, eius^ utilitatem refpiciens,fed akerius prgdq fus fine libertatem dimi-nuens,uteftiusagcndipecorisper uicinum fundttfn. Alla eft Mixta, nimi * rum à re perfonæ débita,ut eft ufufff udus,GIofr, Inftit’dc fetuiMufti, prgd. adducicquartamfpeciemferuitutis,quæàperfonarei debeatur, Vtfî quis menftrua uel annua cibaria alicui leget, ut templum euftodiat, ficut eftca-fusin l,feruos.ff, de alimentis amp;nbsp;cibarijs legatis, uerùmdd. dicunt talem ope
tutê, quiaconfiftatinfado, noninlure competente ahcuiinre, uclpcrfona altenusex neceflttateluns» Nampoteft quis curam euftodiendi temph in alium transferre, cum obh'gatione diurnt cibt
Sunt igitur tres tantum fpeciesferuitutum, amp;nbsp;hodoco tantum de merè rea Ii2lt;mixtain genere dicemus» Inter Reales autemfergitutesquandam diffe rentiam factunt ipfç res, tn quas iAddunt tales ferunutes, uidelicet, ut aliæ dt c^ntur ruftteorumi alla: urbanorum prædiorum» Vrbanorum funtiura alti-ustoIIend^ftiUiddtumadmtttendi, tignumimmittendi, proijdendi, proie-difaciendi,profpiciendi, adeundi, onens fereadi, Itemlununum fadendo- ^ rum» Atque hæ quidem feruftutes realesdicuntur a{Firmatiuç,qutadant po-teftatem iftafedendi» Negating funt, qug dant nis prohibendi, netaha in ur barns pra:dtjsfiant jut ne altius tollat, ne kiminib. officiât, ne ftiUicidiumim tnittat,neprofpiciat uicinus.Nec^ uerè debetaliquismirari,qt; ód urbanagdi ^ P»'/JMficia,iiocamusprgdia. Nampraediorumappellatione comprehenduntur o-«rtm. mniaædificia, que ad ufum familiärem extruda funt, Cue ea fwerintinurbe, fiue in agro, Non enim locus, fèd ufus urbanum prædium facitJ» urbana^ff» de uerb^fig* S unt autem urbana prædia, aut pretoria, aut meritoria, aut uo luptuaria» Pretoria dicuntur, quæ habitandi caufa à patrefamiliasconftrU-dafunt,bnulIi,C4 de office red» prouin»6CbpIcnam*fE de ufu SiT habitatio-ne, Meritoria dicuntur, quæ queftusgratia habentur : ut funt ftabula« Vo-* nbsp;nbsp;nbsp;fuptuariadicuntur, qug amcenitatis tantum caufa coparata funt, utfunt horti
v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fL' olitorq, amp;nbsp;uineanj : hortimagis cenfenturruftica quàm urbana prædiaj. ur-Fr««4 rufti p^na. in fin^ff» de uerb» fig/Porro ruftica prgdia non æftimantur ex commo- 7 **’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditatehabitandi,fed exlocioportunitate» Namprgdium rufticumnon dici-
tur gdificium, fed fundus rein rufticisS*^ agriemturæ idoneus,undeferuitutes Serwtutef ’’ufticorum prediorum cenfentur, adus,uia,iter, aquæ dudus. Atque hg qui i«gt;mi«4tlt;e * ^^ feruitutes dicuntur nominatg, quia fua appeUatione circumfenbuntur, InncmiiMl*. ^^l^ft^Ç feruitutesrufticae, ut funt aqug hauftus, æquoris adaquam appulfus, iuspafccndi,calctscoquende,areng nel argilig fodiende, dicuntur innomiria tg,quafi fuaappellatione non circumferiptg.Mixtg ueró feruitutes dicuntur, habitatio,ufus,amp;ufusfrudus. Inter omnes autem feruitutes folus ufusfru-* • dusdiciturferuitusdiuidua^.quiaparticuIatimacquiriacconccdipoteft^Na alig feruitutes nó poflunt ita acquiri,aut concedi, ideo dicuntur Indiuidugtut fi quis
-ocr page 265-PERD. CONRAD. LAG? M. PARS Ït. *g| ßqufsfondum Habens mctm,ftipuletur alfcui, St poftea partem eiufdem abc net, non poteft 1111 uiam per totum fundyim coneedereJ» pro parte tæ de fergt; uit» Itaqtie nee fundo multis communi poteft ab uno poni feruitus, aut concede Sednecefte eft, omnes m earn confentirej, in cam.fE de fermtut» rnftb prædiogt; Nam in conftitiiendis feruitutibus neceflè eft in fobdum fintprædi orumdomini, qui feruitutem concedunt, aut eam acquirere uóIunubbfF«. communia prædiorum»
2 Vt autem feruitus coaftituatur, utriufque partis, Sd conftituentis, öd' eins cui conftituitur uoluntas req uiritur, ab inuitis enim non poteft acquiri ierui ®^’'quot;'^ ƒ ^ tusd. incertain^ deferuit» ruftb præd, In ruftico prædio requiritur, utprae- n^j diaitafint fibünuicem wicina, ut inter fundum eius, cui acquiritur feruitusj'‘* “** *’^* 0(^eius in quoconftituitur^ nulluminteriaceatprgdium alienumd^qui Sella, inbn.tb de feruitutibus» In urbanis autem predijs non exigitur tanta uicini-tas, fed fufficitconfpe(ftus,quo alter alten omcere,autferuire poftit.b ft edes ïneasaltius.ff»deièruitgt;ur^;ano»præd. Si tarnen prædium interpofitumru-fticis fit pubicum, non impeditferuitutisconftitutioncm» quia ficutin diui-fionererum diximus,publica omnium ufui pariter patenub feruitutes» ƒ« ÎîubbeoÆ de ferutf. amp;nbsp;de feruit, ruft, præd.b fi mihi,^ penult, Neque uerô óla emptione,fed qualibctalia pacftione,item donatione ièruitus cplhtuitur, Ï, fi rem, in fin ,ff, de acquiren, poftefs, Teftamento quoque quis alten' relin quere feruitutem poteft, SC hæredem uel legatarium damnare ut concedere earn cogatur in rebas ex Teftamento acquifitis,^» ult, Inftit, de feruit, ruftb
go prædi,Vt plurimüm uerô ièruitus conftituitur prüfenptionc,Sed tarnen up, dendum, ne quis oxiftimet,ftatimfibi acquifitaferuitutem, fi uicinus patia- Pf^fefiptioa tur per aliquot annos in fuoprædio aliquidfieri, Namfi' feruitustaliseft, ^i^ mautmaima abfquefæpiusiteratoftominis fado (ut eft Iter,Adus,Aquædudus)rctinc- ^^^ acquit ri in ufu non pofti t, turn neceflè eft, ut initium acquifitæ eius feruitutis nub tin. fauituh la extetmemoria,l, hoc lure, ^ dudus aque^ff. de aquapluuia arcenda,amp;^ de feruit,!,feruitut, ibicp gloff Secus eft,fi abfque continuo,uel frequente fado Iwminis retineri in ufu poflit feruitus,uteft tigni immiflio, Nam tales ièrub tûtes prçfcribuntur,ficut res corporales ,b fin, C, de præfeript, longi temporis,
Qiiiaucrô ädeonftituendasSf retinendas feruitutes quafdam requiritur continuum fadum hominis, ad quafdam uerô non, aliæ feruitutes dicuntur continua, ali^ difeontinuæ, Conftituitur quoque feruitus quafi traditione, fient alia incorporalia omnia,l, feruus, ^incorporalcs.ff, de acquit, te, dom* Eft amp;nbsp;hoc annotandum, quôdipfo lure, id eft, fummo lure non poflunt con feituiferuitutes ex tempore, aut ad tempus, aut fub conditione. Nam leges propter utilitatem prædiorum uolunt ièruitutes cum quadam perpetuitate conftitui, nihilominus tarnen feruitus ifto pado conftituta admittitur,4i æ-quitascamfuadcreuideatur,l,fcrnitutes,fbdcfcrUit, Itemredè fub conditio nbsp;nbsp;nbsp;•
ne conftituitur feruitus, fi inconuentione eaapponatur,ut demum incipiat deberi feruitus,fi cacxiftat,l, v.ff, deferuit, Poftremô non poteft conftitui feruitus, quæ fundo non prodeft, cui conftituitur.!, qnotïcs.d^ but pomum» ff, de feruit. nifi in pofterum Rtilis uidcatur futura feruitus,!* ei fundo ,fF, de feruit, Retincturautem feruitusacquifita, non folùm côm ipfi domini, uc-rumetiâcftmpcrfôcium,autfruduarium,ucl pcrquemcunc^bonçfideipofi fcliorcm ea utimur.I, feruitus .6lt;b qui fundum,fF, quemad, feruit, amittitur, Eatenus tarnen nobis per fociumretinctur feruitus, quatenus predium feciale nonfueritinter nos diuifum. Namfadadiuifione,quifquisper fe in fua par te tantum retinet feruitutem,fieaUtatur,b non fatis, ^i.fb quemadmo, feruit, SerutliKquo
«i amittuntur,
«x Modi uerô amfttendg feruitutis funt,nó uti ea/tê permitccre,ut quis faciat, quot;**'*
-ocr page 266-,8x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎTRIS CIVILIS METHODVS
quod feruftutis fus prohiber. Non utendo autem feruitutes nonpariter arnit tunturjfedfuntdiftinâ-afpaciaternfiDrum^quib. ahjs atep alqs feruitutibus nonurentesnoftroltiréeadimus. Namfiferuitusm continuoadru confiftit, tutn amittitur, fi inter prefentes dccemannis, inter abfentes uiginti ea non utimur» Si ucro non confiftit in continuo adin, fed patitur interualla anno-rum uelmenfium,tum inter prefentes uiginti annis,inter abfentes quadra-ginta an ms cxolefcit.l.fi fic.ff.quemad. fer.amit. SC I.ult. C.de ferui, 2C aqua» Neque id quidem impedit amiflîonem feruitutis, fitjuis eanon utatur, quia ,j ncïcit eam fibi competere. N am plus quàm fupina uidetur patris familiàs ne gligentia, fi nefciat quid luris fibi in uicino predio compctat.blî partem, ^ npartem.ff, quemadmo. ferait» amitt. Si tarnen eiufignorantia depræhen-datur fine ciusculpa elle ex æquitate, illifuccurrirur,iux.b Atticilinua.fEde feruit. ruftico, præd.Prætereaeftinhocamittendi modo etiam quidam dif fcrcntialuris, propter prædiorum diuerfitatem.Nam in urbano prædio non fufficit feruitute non uti,fed oportet etiam prgftasoimpedimentum,uicinus enimnonpoteftprçferibere libertatemfui prædij tondra lus ttwm, etiamfi eanonutaris,modàeumdc ifto interpelles, ut fi lus habeam immittendi ti-gniin uicini parietem,ôd uicinus aliquot annisnon extiwat ædificium, cui poftim immittere tignum, turn ob id non ceftatmihi deberc feruitutem,càni eins culpa,nó mea negligentia fiat,quo minus meo lureïiti poflïm„bfi quis» ^ fin.ff. quemad, feruit, amitt, Porrö permittendo ita amittimus feruitu- ,^ tem,ut cùm habeam Ius,nc altius tollat fuas redes, autluminibus meis officiât, ubi tale quidmolienti nonrepugncm,fedociofo animo fieri idpatiar,aut -ultroremittam, Etenim hocinpermiffione præcipuè fpeebatur, an ex mera ïndulgentia,anueró precariofadfafit. Namquod precario aUcin permitti-tur,nontonitIusnoftrum.Lfiprecario,ft’,communia^raediorum,à^I, ftilli-cidij.ffiquemad, feruit. amitt, Sæpe etiam confufione dominiorumin uici- 15 nis prædijs feruitus extinguitur, Nam fi quis nancifcatur in folidum eins prædq, quod ipfiferuiat, dominium, turn quia nulli fua res feruire poteft, fublata cenfetur feruitus, quam priusin eo prædio habuit,l,iîcûm.fE.quem-admodum feruitus amittitur»
ff
Deicruitutibus, nbsp;nbsp;nbsp;De feruitutibus urbanorum prædiorum»
D e feruitutib us rufticorum prædiorum,
Communia prædiorum tam urbanorum quàm ruliicorqrn, De feruitute legata, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Quemad, feruit, amit,
Cod,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inftit,
De feruitutibus 6daqua. nbsp;nbsp;nbsp;De feruitutibusrufticorum prædiorum,'
• DE VSVFRVCTV, VSV.
Sc Habitatione, Cap, LXIIU,
S VMM AR IVM,
«. VfusfruiSus quid fit.
». Vfusfrudusabufuquomododiffert. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
j. DuaseiTefpeciesufusfruftus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
4. nbsp;nbsp;nbsp;Vfusfruffus rerum qua: ufu confumuntur,
5. nbsp;nbsp;nbsp;Pecuniae ufusfrudusconftituuntur.
6, nbsp;nbsp;nbsp;Patri ufusfruftusconetditur in bonis filq aduentieqs«
7. nbsp;nbsp;nbsp;Vfufruftuariusutaturufufruduarbitrioboniuiri.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Cæduæfyluæufusfruftus.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Fruftuariuscaufamproprictatisdcterioremfaccrcnondcbet.
»0. Vfufruftuarius adquidteneatur.
«. Cautio ab ufufruduario exigi poteft per proprictarium.
n,■ Quando ccdatdicslegatiufufrud. ’^ De amifsioneufusFrudtusi
14. Var’^r
-ocr page 267-PER D. CO N R AO, lAGVM. PâRj U nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;115
«4. Varias modisextinguiturafusfrudusrcimuiatione.
tj. Villa fundiaccefsio eft, non corpus, f
* 6. NauisufusfruftusJegatusquandointerit.
* 7. Inundarioaquatmutatufumfrudum.
# 8. Confufio feu confolidatio habetuimextinguendi ufumfruflum.
ip. Nonutendoiusfuutn negligi»
«o. Seruicutesomnesamitti, liquisprarfenj intra decern,abfens intra xx. annot ai. Domusufus quisfitlt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(illis nonutatur.
kt, VfusfyluacqualiS.
^^ SatifdaticuAiarn quaf.
gt; 4. Equorum ufusauri^ legatus.
M. Habitatio’ab ufu,amp;; car tens feruitutib. quid différât.
p^fg^q E. his fpecicbits fenritutum libuit idco feparatim ageren qiiïa lÊ as-y-jfc ««i diuerfa eft carum in quibufdam obicruanonibus luns ratio. Pri mumenim font obferuationes mixtæ, utputa perfonisâ rebus debitîc,lt;:ùm fuperiores omnes à rebus debeâtur reb. Deinde dif ------fej^ ViusfruAus à fuperioribus,atque etiam ufu,amp; habitatione, quód is eft diuiduue, reliquat autem omnes feruitutes funt indiuiduar, nee poteft aliquapars eorum alicuilegari,autperpetitionem uendi.l.i.^Ui ufus frudr.ff. ad hPalcid.^de uerb.oblig.ftipulationes diuiduntur.Illudtamê ha bent hæ feruitutes cumreliquis commune, quod inter uiuos conftituuntur padionibus5Cftip«lationibus,qualesfunt:Vcnditio,Locatio, SC his fimi-les. In Teftamento autem defundi relinquütur nomine legati, aut fideicom milh fingubris.ff.-de ufufrudu. Scd habet ufusfrudus multa fpeciaha. Iraq? de co præcipuê dicemusinhoc cap. Pauca edam de ulu SC habitatione didu yr^r^f^!|j^. ^ ri. Euigitur ufusfru?ius lus ahenis rebus utendi,frucndi,falua rerum fub- nbsp;nbsp;'
ftantia.l,i, ff. de ulufrud. SC quemad, quisutatur.Nequeuerà in definition ^rui. ne uerbo utendi Fruftra adiedû eft uerbum fruendi. Nam hoc ad difcernen- yf^frufiu» *dumufumfrudumabufupertinct. Etenimqui ufum rei habet, iIÜ tantum abufuefuoma competitius percipiendorum fruduum ex ea, fed frui tarnen fuoiure non po do differt^ left, quia non licet illi iftud in alium transferre. Qjai uerô ufinnfrudum habet, is non modo per fe, uerumetiam per alium re ufufruduali uti poteft, Ealuo iure proprictarqXij, ff. de ufu 6C habita. Proinde plus aliquanto eft ha bere ufumfrudum, quàm ufum.
Faciuntautfm Dodores ufusfrudus duas quafi fpecics, cum alium ufum- Vfidfrud» 9 frudumdicuntefleformalem,aliumcafualem.Formalemdicuntefle ius in formais, corpore, quofublatosc ipfumtollinecefleeft.l.q. ff.de ufufru, SC quemad. quis eo utatur. Et tab's ufusfrudus dicitur feruitus. Iraq; de co folo nos hic a-gere diftentes intelligant. Cafualem uocant eum,qui nobis non in aliéna re, C^fmHf, fed quia dominium, uel quafi, in re habemus, debctur. De eo igitur hR: nihil agitur. Nam à proprietate non eft feparatus. S eruit us autem eft ius in re nbsp;nbsp;nbsp;•
à proprietate fcparatum.Itaqp corn ufumfrudum inter feruitutes collocemus, de illo tanquam deiure a proprietate ieparatodicendum eft. Conftituitur au tern tabs ufusfrudus, in fundo,ed thus,iumcntis,6C quibufep alqsreb.unde ali . quodcomodumpercipipoteff.l.ftatus.ff.deufufru.sequo.quis uta. In rebus * tarnen, quæ ufu confumuntur,ut funt uinu, triticumSCc. regularirer non po . tcft conftitui ufusfru.I.fedSC fi quid.ffdeufufrudu.SC quemad. quis. Nihilo ’ minus tarnen fi tab's fitres,quçab'quandiu durarc poffit in ulu, ut eft pecunia,SC illi fimiles rcs,permiflum cft,ut uiufrudus in caconftituatur.Si ufufru duarius caueatde reddendo rei precio, fieamamittat, aUtaliquocafu inter-eat.l.in ftipulatione.Sc l.quoniam.ff’.deufufru.carum return que ufu confu. Prêter eos autem modos,quibus conftituitur ufusfrudus,nonnunquam eti- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
am officio iudicis conftituitur, ut fi hacredes uolent à communione ufusfrudus
-ocr page 268-,84 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVI LIS^ ME T HO DV S frudus recedefe,poteft alif iifiimfrud«m,altj fuftdum adiudicarc,iw quidem, ut ex certo tempore 00 ad cerium teftipus quifqtüscxhçredibus, uel alternis annis ufumfrudum habeat,uel ut omnino quisufumftudumnon communi cet dh's, quibuspropnetas adiudicata cft,h amp;puto«fE famihac hercifcundæ* Qixibufdamcitraautoritatemnidtciskx concedit ufumfrudum in aliorum lt;nbsp;bonis, ut patri in bonis fibj aduenticqs J^antepen. C^de bonis quç libe Jtem rnulieri poft annum à morte mariti ad fecundas nuptias tranfeunti, in bonis It berorum.t iip C^de fecundmupt» Idem tribuit lex mfiltis alps, fed prêter rem diet ifta Iura omnia hie uelle congerere, cum in fuis quoque fqrmis ultro fc offerunt annotanda^Poteft quis 5C in re,quam alteri dônât,âut uendit,fibi re tinere ufumfrudum^t quifquis.C»de donate Qiiamuisalioqtri’nferuitutem an re fua conftituere nemo pofliuh uti fruiX fi ufufru, petatur»
Quocunepueromodoquisconfecutus eftufumfrudum,neceflc eft,utco 7 utatur boni uiri arbitrio. No cnim licet cuique reufufruduaria pro libidine uti cum detrimento proprietary J, fi fundÆ de ufftfru» ^ quemad»quis eo u-tatur, unde fi quis in prgdio ruftico habeat ufumfr udum,licet illH^uidem per cipere quicquid uel fponte, uel eulturahominum in co rtafcatur, fedfuo tarnen quodam modo, Vt fi habeam ufumfrudum in cedtfl fylua, lie ebit raihi 8 cçdere in ea arbores,fedita,ut earn non penitus adfolitudinem deducam. Si uero nonfitcacdua, non mihiliccbit grandes in ea arbores, fed pedamenta tantum SC ramos ex illisfumereX Item fi fund, cum duab« feq,fE de ufufru» SCquemad, quis utatur, FrueftuariusenimcaufamproprTetatisdeterioremfd 9 cere non debet, meliorem tarnen facere poteft, Itaque uenas lapicidarum S^metallorumfruduariusinquircre poteft, fi non noceat agriculture, aut fi id quod inftituat non maiorem defiderct apparatun^ quam quern propric-tariusfuftinere poftir.tcquiftimum.^proindc.fE de ufufru,^ quemadmo, r t^iis utatunDebet enim ufufrueftuariustanquam bonus paterfamilasfrudru# agri querere, non cum detrimento proprietarq queftumfuumfedariJ, Ite fi filius fam, IE de ufufru, 8C quemad, quis ea utatur,Sic SC in prydio urbano, fi quis habeat ufumfrudum, pertinent quidem ad eum omnes obuentioncs, que ex edifieijs, areis,SC ceteris funt. Non autem licet quicquam in illis facere quod noceat proprietario, Sicutneeproprieurius quicquam in eofa cere poteft, quod obftet commoditati fruCIuartj.l,i,fEde ufufru, 5C quemad-modum quisutatur. In reuerô mobili quoque fiquishabeatufumfruCIum, omnino exigitur ab eo,ut fua Quitta aut ferocitate earn nô con’umpat,aut per dat, Proinde fimancipiorum ufus alicui legatus fit,debet illis fecundum con ditionemeorumuti,utfiferuusfitlibrarius,non debet cum in rus mittere, 6C cogere, ut qualum uel calcem portet: aut paQftritam non prgponere latri nis ^tergendis, Necfi Scamiepueftis ufufruduslegetur, licet alibi quärn in feena uti,1,fed 8C fi quid,ff,de ufufru, SC quemad,quis utatur, Licet tarnen ufufruduario, ut uel ipfe fruatur, uel ufumfrueftum alteri ucndat, uel locet, uel precario concédât, uel donet. NamSCper illos fuo iure uti uidetur, cum eius uoluntatc fruantur,l, arboribus, ^ufuftult;ftuarius,ft\ de ufufr, 8C quemad, quis utat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Quoniam autemomnisfrueftus rei ad ufumfruduarium pertinct, tcnetur ^^^ etiamadoneraqupdareifrueftuarip,fedmodicatarnen. Namfi prgdium ue tuftatecorruatuelexuratur,SCc, non cogiturillud reficere, licet farta teefta atdificiaaltoquihabere,arboresfubfererc,Tributumuel ftipendium,uel alt menta ab co relidapreftare teneatur, I. ufufru, lcgat,SC 1, hadfenus.ft, de ufis fru, SC quemad, quis uta. Item fern inar in,SC inftrumenta ruftica renouare co-gitur, ut finito uiufrudu reftituatur ,l.itcm fi fundu,fEde ufufru,ÓC quemad, quisutatur, Qtiapropterafrucftuarioexigereproprietarius Gtifdationem de „ fruendo,boni uiri arbitrio poteft, Neque poteft quidemhxc fatifdatio atefta tore remit*
-ocr page 269-PER. Bl. CQMRAÇ. LUGYm. PARS ÏI. »8/
tore remits.LuC.de ufufrih SChabit.ntfi FifcOjaiinlhlegatirs eft ufusfru-dus ad quem certum eft ref proprietateA peruenturam J.i. ^ I'l ad Fifeum, ff.dekg’^^» nomine caucatur,0dI,uIuC* de bonis quæ liberis. Ad ren nen-dum ufumfrudum fuftici't affedus retinere uoientis d. arboribus. ^»de iIïo.fE de ufufru. amp;nbsp;quemad« quis utatur» Cæterâm ufusfrudus non accrefcit, nifi fi uduarq fint aut re, aut uerbis coniundi, Q^iomodo autem illud accipien dumfi'tjplenèfuprideljïreaccrefccndnnterhaeredes ó^ legatanos mdica-uimus.Et extat hac de rein digefto peeufians rinper ft fans perfpicuus.Nc-M quedcdicquodcberi incipit ufusfrudus,perplexaeftdifputatio. Si purere lidus eft ufusfrudus,cedit eius dies ftatim abaditahacreditate, fed ante peti non poteft. ^i nero fub conditione ad incertum tempus legatus eft, cedit conditione exïfténtc,dlt; in uices temporum,ad quas legatus eih Padionibus nero conftitutiscedit exicgepadi conuenti,iuxta tot. tit.fi; quando diesufu frudus legati cedit.
’5 Amittitur autem uCusfrirtfttw autmorte ufufruduarif naturaü .1. uj. in fin. Dr dmißioM æquibus mSSis ufufru. amitt. autmorte ciuili,aut capitis diminutione, maxi- itfKffruÜM» ma^ media,non autem minima. I. corruptionem. ^'‘ fed nee per omnem.C.
de ufufru.2Chabitatîone.Atlt;Çbis quidem duobus modis penitus amittitur ufusfiudus,ftd rcliq|ü modi pro parte interitum eius rccipiunt J.incerta.ff.
»4 quib.mod. ufufru. amit.Extinguiturquoqueufusfrudusreimutationc, fed idfituarijsmodis,ut^inprædijsurbanis,fiacdes quarum ufusfrudus legatus eft corruant, aut exurantur, aut fi' areac ufumfrudum quis habeat, amp;f in ca ae-dificium ponatur, non eft dubiumproprietarium non teneri ad praeftandum ufumfrudum.!.repen.ft^quib.mod.ufufru.ucl ufus amittatur.In rufticis ue-
»ƒ ró prædrjs ufusfrudus »on extinguitur, fi uilla diruatur. Nam uilla fundi acceflio eft,non corpus, in quo ufusfrudus fundi peculiaritcr exiftat. I. fun-»« di.ff.quib.mod.ufufru.amitta. Item interitufusfrudus nauis legatus.fidiflol uatur,nec refert nauem denuo ex eifdem tabufis tignisep reftitutam,ficut nee domus ex eifdemcarmentisrefedae ufusfrudus rcnnetur.nifi antequam col
,j, ïaberetur idfadum fuerit.I. quid ramen.fff quib,mod. ufusf.amittatur. Muta ta quoQ) res ufifruduariaccnfetur, fi inundatione aquar, autmarisfubmer-gatur.Éatenustarnenfic extind-ishabetur ufusfrudus,quatenusaqua non eodemimpetudifcefTeritquo uenit. Namifto ca(ureftitutus ufusfrudus uft dctur.l. fi ager.ff. quib. mod. ufusfru. amit. Habet quo^ confufio, fiuc uta- Cottfußo^
” lias uocantjCtiÆn confbfidatio,uim extinguendi ufumfrudum,ficut in carte ConfoUiah ris fcruitutifr. ut fi quis feruo fuo refinquat ufumfrudum, tarnen poft aditam frarreditatem, barres fimul cum feruo ufumfrudum acquirit, itautnuUi alq camdcheat.l.fiferuo.ff.quib.mod.ufusfru.amit, Nonnunquametiarntefta torisfadolegatusufusfrudusco{ligiturademptus,ut fi cui balnei ufufru-dus legatusfit, 0ó teftator habitationem ex hoc faciat, aut fi hiftrionis ufum-frudumrclinquit,uteumadahud minifterium transférât .1. ficui.ff. quib*
•9 mod.ufusfru.amit. Inter omnes autê modos,quib. amittitur ufusfrudus,uul-*0 gatiffîmuscft,n5 utcndoiusfuumnegligere.Nam omnes feruitutesrcgula riteramittuntur,fi quis prçfenèintradecê,abrens intra xx, annos illisnó uta tur. C.dcprarfcrip*Ion.temp .x. uelxx. annoru.l.ult.in fin. amp;f ibiglofl*
Cæterâm que de conßituendoamp;amittendo ufufruduhadenus diximus, eadem Slt; in ufuamp; habitatione locum habent. Nam quodad ifta lura attinet, nihil admodü habet uarietatis, fed in emolumento harüferuitutummulta eft ’ diuerfitas ab ufufrudu. Nam qui nudû ufum rei habet, illf non permittitur, utplenè rei ufuariç commodis utatur,fcd tantum conceditur,ut inde accipiat quanta ad quotidians ufum fatis eft.lnftit.de ufuamp; habita.in prin, Atc^ facit quidê in capiendo emoIumcnto,ufusSCipfa rerS coditiomagna diuerfîtatem
»» iuris.Naqui ufum domus haf cc, is c«uxorcó^£ainiliaincahabitarc,atcpea'-amhofpi*
-ocr page 270-IVRIS CIVILIS METMODVS
tSö
am hofpitem,qui cum ipfo habitcrad fe recipere poteft»ti},fEdcufu 6c habit* In predio autem ruftico 0 ufus kgatus fit,uel per ahum modum licct ufuario hadenua in ufliamorari,ut necj domino fundi mokftusfi^nec^ hisper quos opera ruftica fiunt,impedimento»Omnino autem licct dli uti his,quæ in fun do nafcuntur,non ufeç ad compendium,fed ad necefiarium 2lt; familiärem fu-urn ufum J, in co, 8lt; L pIenum,fE de ufu Si^ habitat» Poteft quoc^ ufuanus ex fundoin urbem deuehere necefîària,fî commodc^u uillamorari nonpoffit* Sicut enim in ufu fylux permittitur ufuario,ut ligna in ca cedar, quia nullus ^^ alioqui eflet eius ui'us,itaderehquis quoc^rcb» iudicanduehyutpote, quod ? Iiccatillis uti prout quife^pofflt, cam nihil ex illis 4ioquin accepturusfit,cu iufinodiufuarius,nifihociniconccdatur» Contineturtamenhoc ofttcio iu-dicis, ne quis aliter, quam de ufu debeat, legato utïttur,tpenult» ff» de ukiÓ^ babi» Vnde cogitur ufuarius fatisdare de utendo boni uiri arbicrio, amp;nbsp;de re- ^^ ftituendo eo quod extabit finito ufu,plane ficut fruduarids»!» i» ^ penult »fff de ufufr» quemad» caucat» Aliquando tarnen conduis.perfonæ circumfori-bitufum,utfilegatusfitequorumufusaurigg, non folöm cquiFandi, fed ÔC j j iungendi cos ad trahendum currum ius habere uidctur»l»plenum» ^ reficien di equidf»ff» de ufu 00 habit» Incumbit quo^j onus praroq ufuario, fi folus co utatur,itautnihilreliquumfiatdecommodiseius proprietario.l» ft domus* ff» de ufuamp;^ habitat» Si ueró etiam proprietarius aliquid ex re ufuaria perci* piat,cuiufmodi ultra id quod ufuario neceflarium eh, ^oguntiir parib» e xpends fumptus inreficiendo ufuario faccre»
Pôffremôutôifde habitationepaucaquaedamannotcipus» Differt habita , tioab ufuö^ caïterisferuitutib»quód capotius in fado,quàm in iure coGirn» ' Ï» legatum»ff» de capite diminu» haeç quamuis habita»o ijfdemmodis conlfi* tuatur, quibusreliqueferuitutes,tamen capitis dimmutione, 66 non utendo per præferiptionem non admittitur»Nam in uitam hominis bare (eruitus con ftituta uide£ur,uc morte demum cius,cui conceffa eff habita£io,cxtinguatur» 1» nhabttatio»rf» deufu 66 habit» Ab ufu autem differkquódhabitatori h'ceta-hjs ius habirandilocate nel uendere, cömid uluario negetur»l»cumantiqm'-tus»C» de iriufrud»Effedu alioquin penê eadem eft feruitus habirandi 66 u-tendi» Nam 66 habitatori permittitur, ut cum fiha habiter in domo, cuius ha-bitatioilliconceflàcft» Non autem tranimittitur ad barredes ius habitandi, fieutnec ufus,nee ufusfrudlus»
HVC PERTINENT TITVLI: •
De ufufrudu, 66 quemadmodum quis utatur»
Qiiando dies ufusfruduslegati cedat»
• De ufufrudu accrefcendo»
De ufufrudu earum rerum quæ ufuconfumunturuel minuuntur*
V fofruduarius quemadmodum caucat»
De ufuó6 habitatione»
Qiubus modis ufufrudus uel ufus amittatur»
Inftir» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«Cod,
De ufufrudu» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De ufufrudu 36 habitatione 36
De ufu 66 habitatione» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ieruorum minifterio» Habetisigiturinhoccapite lecundæ partisdoÂrinæ iuris, quæ iura iuri* bus competant alienis,ô6quomodo res fiant noftræ, autnoftrum iusin rebus; amittatur» Sequitur tertium caput fecundç partis, in quo agemus de iure à rebus feparato, 66 indicabimus, quibus modis illudacquiramus uel amittamus»
FINIS SEC VN DAE partis de dodrina iuris»
TERTIA
-ocr page 271-TERTIA RARS HV-
IVS METHOD! DE DOCTRI-
NA IVRIS CIVILIS, Q.VAE EST déX^ontradibus»
P R AE Ê A T IO.
AN CHRfISTIANO LICEAT VTI
contradibus,qm' iurc Cioiliprobant^r.
a SVMMAMVM.
*• Quxftionis.explicatio,an Chriftiano liccat uti contraâibus ciuilibus.
*• Ciuilcs ordinations approbari à Deo.
}. nbsp;nbsp;Quod liccat contraßibusciuilibus uti.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Ordinationcs politic« ludicio rationis éntconraitancæ.
$. Aequitas naturaUs pariter omnibus infculpta eft,
6. nbsp;nbsp;nbsp;VfurafTurc diuino prohibit« font.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Dominium rei mutuarx transfefri in mutuantem.
V AM VISmhtladmodumfit,curhanc quxftionem hie moueamus, tarnen quia in reliquis capitujis dodri^ næ iurishunc obferuabimus ordinem, utin expheando primnm caillas, propter quascutufeg capitisconftituta, pro iure habeantur : deinde cumfmodi fit illud ipfum inside quo agamus,0Cquatenus àreliquisformisiuris dilferattac poftremo quib.modis acquirere aut amittere pT)flImus,indicemus:nolui intradatu huius capitis abin
ftituto recedere,id^magis,ut difeentesS^ in tradandis hifee rebus,noftri co filij admonerem,0ó ad Methodum alTuefacerem, quâm ut ualde neceflariafti huius quaeftionis exphearionem hocin loco duccrem. Nam fi in genere quis quaeraii, an lie eat Chriftiano contrahcre iftomodo,quo eindes Ifpermittunt, afacilisS^ inpromptu eftfolutio , quod cum Paulus approbetentiles ordinationcs tanquam â Deo profedas,8t Salomon teftetur, labia regum in con j ftituendo iure diuimtus regi, Prouerb.xvi.non dubium efte, quin liceat ho-mini Chriftiano contradibus ciuilibusuti,tanquam huius mundi dementis, hoc eft,rebusin hacuita neceftarijsad communicationem return. Sedfiquis in fpecie',autin indiuiduo idem quærat,plus difputationum habebit hæc qug 4 ftio.Nam ut maxime approbent faerx hterg ordinationcs politicas, tarnen re quirunt, ut indicio rationis, quod noftris mentibus tanquam dedicatum ali-quodfimulachrum diuinx lulüriæ inditum eft, refpondeant,06 conlcntaneg fint. Ideô nanep dieit Chriftus Matt. 7.Qiixcuncß uultisut faciantuobÄho-.mines,ô^ uos facile illis. Namifto dido reuocantur omnesconftitutioncsad nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• xquitatem naturalem pariter omnibus infculptam. Atqj proinde nominatim ** quo($prohibenturufurx,apud Luc.cap.vi.Mutuumdate,nihiI indefperan 7 test Nam cum dominium rei mutuatac transferacur in eum, qui mutuo fump- r^^^ «^^ fitdmprobum eft,ab eodemeÄgere,utderefuanobis aliquidfoluat pro eins jA^ ufu.Sieödde cætcriscotradtbnsindicandum eft, uidelicet ,quôdliciti fint, ^,f^^ quatenus non captent aliquidindicio naturæ prorfuscontrariiim.Sedquia infingulorum contrad uum explicatione,hæc moderatio magis perfpici po-tcrit,quàmfihic ignotis adhucilliseamdeclarare muftis uelimusjam ad ex pftcationemobftgationum,quæ ex contradibus oriuntur,pergemus,amp;cur obligationes â ceteris modis acquirendi res fcparauimus,paucis exponemus*
DE OBLIGATIONIBVS
earum^ difterendjs. Cap» I,
-ocr page 272-(tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS ein LIS WBTHODVS
SVHHARIVH.
I. nbsp;nbsp;Serukutes à contradibus in corjfcralibus quomodo différant, ». Traditione amp;nbsp;wfneapione transferri dominia rerum.
j. Obligationen! effe ins ad reabdominium ius in re.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Obligationumfubftantiain auoconfiftat.
5. nbsp;nbsp;Obligationen! tnatrem cireaaionum.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Obligationum tresfpecieseffe,
8. nbsp;nbsp;nbsp;Avri/taiKettc remunerationes.
* 1. ludcxprohibitusafdificarc in adminiftrationc.,
»i. Dcliterarumf«« chirograph! obligationc.
»?• Tempus prarfinitum exception! non numerataepeennix.
»4. Natura abhorrer flagitia.
«. NemoobUgaturadperpetrandaflagitia. •’
«6. Naturaliaiuraeffeimmutabilia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• «7. Tu tori* matrimonium cum pupilla prohibitum,
«9. Obliaationumaha pura,alia conditionalis amp;c.
^.': nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«. Naturalis obligatio non parit adionem.
ai. Exceptionem miniftratnaturalis obligatio.
31. Ciuiliaciuilibus tolli,non autcmnaturaliaciuilibus.
»4, Padum de non petendo.
2;. Iniuriarum obligationempadisinterpofitisextingul. 2^. lurapronioraeneadliberandumquimobligandutnF gt;7« Exceptionesex arquitateiuris dari,
21. Autoritas ftatUentiumqu».
»9. Lex publica communis omnium fponfiocenfetur*
30, Obligatio eft iuris uinculum.
h. Diuiduaobligatioquxdicatur. HE quis exiftimet réméré, S^ fine certo confilio nosobligationes à cacteris acquirendarum rerum modts,de quibus in proximo ca pitediximus,feparare,uidenf difcétes monendi, qgt; alia uis fit iu u's,quo fuperiorib.modis acquiri oirendimus,ali^ obligations. Etem illis acq uir un tres corporales,hisueró incorporalcs.Licct ^ enim rufticorum 06 urbanorum praediorurn feruitutes, qn» kint res incorpo raies,ilirs modis acquirantur,tarnen ob id non minus rede obligationes ab il lis fie feparantur.Seruitutes enim tanquam accidentia cum rebus,non ut iura à mb us lepar ata, ficut funt obligationes, acquit untur, Praeterea per illos
• nbsp;nbsp;nbsp;fit aliquid noftrum,obligationibus uerà fit nobis aliquiddebitum, ut tradi- ^ tioneô6 ufucapione transferuntur dominia rerum. l.traditi.C. de padis ♦ Scd Doj#jju«fon contradibus non transfertur dominium, nifiinterueniattraditiouclquafi tr^Sibuftio traditio. Arque reddit quidemhuius rei caufasBald.circal.ealege.C.de con. trunslèrri. ob caufam. Primum quód fi folis padis 06 cÄnuentionibus contraduum transferrentur rerum dominia,turn obligatio eo ipfo fado quo oriretur, fi-mul extingueretur,necmancretinrerum natura. Deinde cum dominium na turalitcracquiratur rerum occupatione, 06 poflefsione, non poteft homing padoitarollinaturalis acquirendarum rerumratio,utdominiaearumabfq^ ulla traditione transferantur, unde idem Baldus circa leg, error,C,adIcg, Falcid. dicit obligarionem eflc ius adrem,Dominium uerö ius in re.Obliga- 5 tionum enimfubftantia non in co confiftit,ut aliquodcorpusnoftrum,aut * * fcruirutem noftrum faciat,fed ut alium nobis obftringat,ad dandum aliquid, ud
-ocr page 273-FER D. CONRAD. L A d V H. PARS 111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« iS?
ƒ ucl amp;denduin,uel prçftandum.I.obljga.fF. de ad/.Sf obWè.Quarcredè quo
* que quidarndicunt obliganonem elfe ifiatrem ad^ionurri; Nam ca nobis præ beteauGm,ptopterquam uel à IL ainhbus,uel ediftw prietorum, uel fenatus confulris,iiel conftitim'ôhibus daturius trahendi obligatuminiudicium. obU^tio m
6 nbsp;nbsp;Suntautem obiïgationum très porifsimüm fpedes, quarum aha dicitur Ha turalntMüü 7 furaffstânrûm,ahacnulis tantum: Alla naturahsfiC ciinlis fimuL Nâturahstan
tàm edt,qu2è'foJo naturahs æquitatis uincülo nos obligat,Slt; ad cuius prafftan S’ di nccèfsi'tatem duilfftre non âftringgt;mur^qualis cft obligatio rettiuncrarfo
num,quac ^vîJ'uÿa üôcâhturj. fed â3î. ƒ œn(uluft.ff. dé périt. hæréd.IteAi J* râtïo,qua côntinentiréonijftes contfàdus ( indelicet prômiffa eflè pratftartda) cft riaturalia Jtaque èdhtradus d/curtttireflè deiure gentium, L est hoc utre, fi;de4üft,amp;lurvNamnatnfaliteromnesgenresitaïtldicant, $prom/flàfint *♦ praeft^nda. Suntigitür obligationçsrontralt;ftuum naturales, quatenusnatu-
Vail's afquitatfsiudido prob'àntur,fed ciuiles, quaténusfure pofitiuo publiée prodùæfiinr. Proinde Bart. cir. L Si non fortem. ff. dé conditio ;'indebifl, •diciïobJigÿfionê naàrral? tantUm oriri ex cöntradlu, cm lex nec afllftat, nec ^^ refiftauN Stibligario cui lex accedit,ea cû fuit naturahs,fit ciuilis 6é nam fa! is limul,utreddere gratidm benemeritis eft obligat ♦ naturahs tantàm, Sed eade inter patrônümôChbeftum iure Romano eft naturahs SC duilisfimul,qufa I.L f» cum patron,IK deoff, præ, ur. nonfolùm praccipit, ut libcrtus propter nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;^
acceptamïibertatem bonam referai gratiam fuo patrono,fed permittit, ut pœ nâ eridn âffîéiaturjfi quid le eus faciat quâm gratum libertum deceat ♦ Eft igi ^urobligatio naturalistantdm, quam fo!a mens 6Cratio abfq; legis autoritâte nobisdimt,8C ea fit naturahs SC ciuilis fimul cum L pubh'.appro.
Porroobligatioduih'stantûmdiciiur,adquam aftringimurfolaautoritäre QbUeit' ' quot;nbsp;iuris poCriniin re, qi?am natura permifitefte liberam, utratio naturahsnon
prohibet ludicem ædificarc, donee cft in adminiftrarfone euisfuncîiom^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Verûm'quiaimperatofésàiderunt fæpe id fieri cum incommodo publico, 8C indenaleifufpiciones Tr^tonKT^iiirani,apudcos qui gererent talesmagiftfa tus,pübUcaconftiturioneiHud interdixerunt iudicibus.C .decontra.iudi. , « Idem cautum eft. L in contfadi. C.dcnon numcrata pecunia,ut fiquis aheui *’ det chirograph urn de accepta pecunia,cum fpcraret certó ilfum daturum, SC poftearamen is non numerct earn, nedetur illi exceptiö non numeratae peen niæ,fi elapfo biennio in iudicio nori queftus fit de non accepta peainia. Jta-queis,qui fic(icdit chirographum, tcncturobligatione ciuiliadfoluendum quodchirographumteftatureum accepide. Et tarnen natural is atquitas uide tur permittcre,ut nunquam non apponatur talis exceptio. Atque docet etiam ueteruih exemplum , quod natura patiatur, ut talis exceptionis appofidó fit arbitraria. Nam olim qinnquennio præfinita fuit. Itaque nifi nantralisratio pateretuf talis exceprionis appofitionem elle liberam, nonlfcuiflèt le^um
ij conditpribus tempuseiusapponendartonesmutare. Sedquiafaciléeftetim nbsp;nbsp;nbsp;•
probis abuti tali Iiberrate contra creditores, confultum uifum eft, ut præfE niretur tCmpuspn quo profpicere fibi de fuo iure polfit, qui negaret fibi nu-meratampecuniarn, propter quam literarum reftimonio conueniretur.Si uè rö iftud ncghgcrct,tummagis literis quam illi credendum,ne infinita fieret óccafib improbis negahdi,pecuniam non efte numeratam . Eft igiturlitera-mm obligatio in tah cafu cnhlis tantum, quia ex ciuili necefsitate tantum ad t^amaftringimur. Atque talis quidem obligationis mukæ funt paflim leges
- Sc eónhiruribnes proditæ, quas nos infrâfub peculiari capite de obligatione «t lege compichendemus ,SCpIerafquc alias ibi enumerabimus. Cæterûm diftèrendæ obiïgationum, de quibus haflenus diximus, funt eflentialcs.Nara
jpramrac indicio amp;nbsp;leguln aü^oritate tancfuam uinculis continentur 3C fubfi- • 4 ftunr,adcó irtfiprorfus répugnent naxurali rationi, aut leges aduerfentur
quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R a
-ocr page 274-«t» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRU CIVILIS METHODVS
illisobligationibus,pronullishablt;antur?Vtquianatura abhorrer Hagina» 14 x nonobhgamur ad ca perpetranda,efiiatnfi nosaftrinxenmus adea-,Naturaha «y entin iura funt ïmmutabilia, ^ulrJnftït.de haered. ab inte Sic fi tutor contra- •« . ,hat cum puptlla,non uakt matrimonium, quia 11, id fieri prohibetur * Sed de ‘7 -, Inurilibusobligationibusinfra.
PorrôfuntÔd aliacobligationiimdifFcrentix, quarum qiiçdamâ iure, quo aut proditæ,aut approbatac funt,oriuntur,ut quia obligationum quatdam ah 3cij»T abul.quxdam a prattoribus,quacdam fenatufcqpTuItiSjfapicntum reip5 fisjautJmperatorumconflitutiontbusrecepræ funt,quidamuc diuidendas obligationes cenfent,ut aha: dicantur ciuiles,aliat prattor/ae, Sed talis diuifio. . nihil habetutilitatis,nifi qgt; oftendit diuerfis autoribu^aut temgoribus eflc co fiftutas iure Romano obligationes Jta^ non eibeur operoie eâ explic^mus, Qjjçdam differentie obligationum ducuntur ä caufis/juibus exillun(,ut quç it expadis oriunrur,à quibufdam uocentur conuentionaks ,6^ eademratione exterarum appellationes deduci à modis, quibug ^ontrahuntur, poterunt, quod per ie quis faciet facilimê,ubi annotates cos modes habueri^ Qpardam - nbsp;nbsp;differentiae obligationum fumuntiir à cauia,circa quam qeriantur , unde alia
GiV^ttio didtur pcrfonalis,qux perfonx^non rei incumbit,quab's^ft obligatio ad prat ’ ptrfontlu, Handas operas,item iniuriarum « Alia poteft dici rcalis, quia in re conHitui-Ktalit. nbsp;nbsp;nbsp;tur/icutferuitutesin prxdqs mfticis,uel urbanis. Nam ad cas nonquipofsi-
det,ied ipfx res tenentur, Dicitur quoque obligatie pœnalis , qua ad certam Vetnalit, nbsp;nbsp;pœnampacifeentesfe obligant, fipromiflanon prxfte»tur» item alia dici
tur obligatio dandi,alia reflituendi,alia ad inter elle, alia peculiaris, qua pecU lium alicuius oneratur. Sed fi quis itaperget à rebus, qux in obligationem deducuntur,obligationum difterentiasduccre,turn pencfingulx reside qui-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus pacifei poflumus ƒ^ngulas facient differentias,ned^ crit aliquis ear urn nU
merus aut modus* Itaque omittemus iIlas,SCindicabimusà forma quatÿ uer-Borum,quibus contrahuntur obligatio nes, duci differentias carum pofle. CenmUfi Nam eftm quis omnia fua bona oppignorat,redê obligatie inde nata, tucitur SptcitHi. generalis. Si ucró q uis ccrtam tantummodo rem loco pignons alicui cocedit, ^ttrnttiim. fpecialis ent obligatio, Alternatiua uero obligatie dicitur,quado inter diner fas fpeciesdatur optio,utra debeat eflê in obligatione.Itemobligationum alia * purè,aliaconditionalitercontrahitur, ód facit inter ipfasfua quidamdifen-mi na conditionum uarietas,ut aha dicatur polsibilis,ó^ ca aut poteftatiua, aut cafualis,autmixta, Sed quiafupràpetuliari capite de conditionibus , carum que uarietate dixtmus,nolofemcl didata ociofa repetitione cuiquam'molcftê inculcare,quilcp per fc potent ex illis horum difcr iminacoUigcre,
De effedibusigitur obligationum magis hoc loco uidetur diccndum,Nam *® iïlorum differentias in primis neceflarium eft tenere, Neepenim quilquam obligationum ufum pcrciperc potcrit,nifi efficaciam ÔC uim cuiufcpobhgati
• onisprobèperfjjexent.Obferuentigiturdifcentes^quód obligatienacuralis ** tantûm,ôlt; qux nunquàm coniunda fuitcimh,non pariat adienem. Nam ci uilis obligatie eft tan^ caufa agens refpedu naturalised quodBar.cinl.cöm quis.ff, de iur.0^ fad,ignor,declarat hac fimilitudinc : Qpód ficut mulier ui-ro non nupta,non pariat legitimam fbbolem,e«amfiad procreandum fit ido-nea:Itanecfola naturalisobligatioproducatadionem,nifi cimlis ad earn acte flèrit. PoftC^ ucró illi femel iunda fucrit, turn etiamficiuilis extinguatur, tarnen diciteam fufïïcere ad producendam adionem,ficut8C mulier mariro extindo eniti prolem,quam ex co antc^ moreretur concepir, poteft.Quam- ^^ uis autem iftuduerum fit,quod folanaturalis obligatio non pariat adionem, tarnenexceptionem miniftrat,utfiquis cum debitorefuo pacifcatur , nc pc-» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tat ab co creditum, tollitur obligatie ciuilis tantilm, Qiiia ciuilia ciuilibus ^ fqJiuntur,non autem naturaha ciuilibus, Ac fi idem debitor cum codemde-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bitore
-ocr page 275-PER. D. CONRAD. LÀ G VH. PAK'f Î I I.
»f«
■bifoîc cîénTiopacïfcatLrr nudopac^ô,vitperat,tiini ex co quidemnon'dafin* ti-liacf^»o,fedexprim0 contradLi,q'jo cre-^ita eftilli pecunia. Nam eins obliga ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^ tiononquidemintcnigituripfoiufe extindtaper päd-öde non petendo,prg ^^ ''’ ‘’* fertimeum caper pofteriuspad^um de petendo fit refufeitata .ltaqueetiamiî - nbsp;nbsp;nbsp;' ’ iniagenwexcontraÄü obijciat padlunidcnon petendo fidriim inter eos,ta- » men indéfenbone fui iuris opponere padfumpofterius de petendo poteftio cô excef)tioniS,Sdauditurtanquamis,qui ex naturali obligatione, quae con-ÜundH'dttiltaîiquando Miit, agar, Ôdearnexceptione naturahs obligationrs expofteriorepadî-ofibinatædefendat, argumento l.fiunus. ^ padî-usÆde padis. Qiiödautem dixi adionem non dari expofteriore pado » fed ex con-trad«,qui arhbo phda fAræcefleritjid non fit eftaeexpiendum, quôd in Omni-2f busobhgarionxbushocfiat : Nam quædam obligationesextinguuntur pa-diisinterpolitiamp;ftatxmipfo iure,nec eft nccefle,ut exceptione didantur, ficut obligatio iniuriarum,àWonnnc^ delidlôrum,Ôd obligatiô,quæ ex folo confen fuorta cft,rcguIarirei'coMM'ari]spadbstoIiunturJ, Stich, ƒ*natur.ff.dcfolu--tion.ôôl.pa^anouiisxma. if. de pacris. Raque utadlio de illis detur,neceiTe cftnouumintcruenircpad-umautconfcnfum, Secus fit in obligationibus, quæreinreruenie»tccontraclæfunt. Namibi fiquis pacifeatur cum debR tore de non petendo , tntcUigitur padus de non conueniendo coin iudi-cio. Arque ita interfedrus eft obex petendi per padlum,quamuis res naturali-ter débita maneat. Qtiare cùm poftea iterum pacifeantur de petendo, obex remouetur, Ôd obligatio crediti refufçitatur, qua: ip(o iure non fuit ex finer a penitus.Padiumautem de non petendo cum fitliberatorium,ipfoiurenon nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®® •6 tolliturperpadiumpofteriusdc petendo. Nam iurafunt pronioraadliberan *’®®P^*’’ ® dum, quäm ad obligandum. 1. Ananus .if. de aeftion.Sd obligation. Itaque hocmagisadmittunt,^t pacrumde non petendoftatimaliofuccedentcpagt; do non exttnguatur,fed ualeat donec elidatur per obiedrionempaefti, quod ft ludfubfecutunteft.- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Hæc ego pluribus aliquanto uerbis, quam debut expofui, lit aliquo modo obligationis naturalis uim oftendcre po/iem. Et fumma huius commenratio-rus hæc eft,quod naturalis obligatio fol a non prOducat action cm, nifi ex tali coirtracftu orta fit,cuius obligatio ipfo turc per fubfequens padîum non extin guatur. Nam turn fieri potcft,ut etiamfi ciuilfs obligatio,cuiiundra fuit, per-empta fit,tarnen obligatione naturali ex pofteriore padlo refufeitat ur,A ahf-»7 que cunli adlipnem gignit, Exceptionem autem regulariter producit natura lis oblig^^Xcdajqujia exceptiones exæquitate, non ficut actfones ex fola efft caciao^ganohis,0diUrisdantur.I.qui æquitat.fF.dedoli mali except. Pant etiam nec ciuilis fola obligatio adiionem, nifi refcripto principis,aut alio-»3 qui autorit^ft ftatuentium probetur. Nam quod conditorlcgisftatuitdllud etiam contrahentes tacite uoluifle fid fecifle finguntur. 1, fi ob cauf. C.dccui-»P iftionibus. Et uidetur huius fidiionis efle ratio » caufa,quôd lex publica com nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• munis omnium fponfioecnfctur.I. i.ff. de legibus. Cum igitur ex tanto con fenfutalesobligationesoririfingantur-, nonfrurtra naturalium ddCiuilium cbfigacionumeffecftum'habcre,^ adiionem gignere creduntur. Subeftc-nim caufa,pr0ptef quath obligatiO effieax efle cefetur, licet naturalisre ipfa non iptçrgençrit. Si uçrô obligatio tabs fit,cui lex publica non fuffiagctin\ nec iqbfi't cauia naturalis,fed fol us modus ciuiliter contrahendi,ut in datione litérarum'quibusquis pro,fitctur fe accepiflè pecuniam,fpenumerationis, quatämenfruftratüseftpoftea, tarnen nulla inde oritur a(ftio,nifiintrabicn-
* niuin,ficutfupradiximus,depecunianon numerata queftus nonfuerit.Ex hls iämliquere arbitror,quarc Imperat.in princip. Inftitut. dixerit obligatio-
^° nem efte iuris uinculum,uidchcet,cui fubfit caufa,quæ mente m noftram uin nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
tiatjÖröTaligationi fubnciat,qua neceftario aftringimur,ita, ut Ope exceptio-
-ocr page 276-•9«
IVRI« CIVILIS METHODVS
pis eff irgere non ponimas,quin foluamift rem in obligationem dedudam, fe ciindum noftrx dnicatis iura,hoc e^,ficut leges publtcac foluiiubcnt,0C pro pter cas adioncs nobis miniftret. Cacterdm prêter enumeratas diffcrennas nidu^oriti obltgationis funed^ alix quidam ab accidennbusfumptac, quibusaliadid-obU^tio, tnr prindpa((s,alia aceeflbria^ncut eft fideiuftbria. Item alia qicitur dinidua, yt uidelicet,quia folui parnculatim,aut figillatim poftit uel non.Sed harum dif-ferentiarum ms mag is enitefeetex tramtione modorum, quibus toHuntur obhganones « Itaque ear urn explieationem in eum^ifcplocum daffcremus^ nunc ad modos^qutbus oriuntur obligaciones^progrediemur«
VNDE ORIANTVR.OBLI. gationes. Caput IJ. *
S V M M A R I V M..
«. nbsp;nbsp;De obligation« naturab.quat ex Tola xquitate oritur«
3. nbsp;nbsp;nbsp;Officium iudicis loco adionisdari. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*.
3. nbsp;nbsp;Donatio cxcedcnsjoa aurcos ad quid ualeat.
4« nbsp;Effedus naturalium obligationum undeuiginti enumenti abllTone.
5. nbsp;Obligatio ex nado pa do.
lt;. VcffispoIIicita,necprxffita opera. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
7. Dclcgitimij conueiitionibus.quomodofianti ,
S. Contradum efTclegitimam conuentionetn.
7. Exfolo confcnfucontradui qui, gt;0. Nominaticontradusquiuocentur« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* »i. Contradusinnominatiqui.
•x. PermutatioquaiisGteontradus. »J. Tranfadioeffeoncradusinnominatuti •4. Colonarius coniradusquis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* gt;f. Quafi contra dus quornodonafcatur. IV. Contradusexdclidis amp;nbsp;quafidelidisdcfcendcntej qui fint, az. Dclidorum diftindioquac. tó. Quafi deli da quac uocentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;« »9. ludex contra luscx imperitia iudicans ex quafidejido renetur« 30. Obligatio ex lege quaruoertur. »«. Quar leges public«pratcipinnt,pr«ftandaelle«
32. nbsp;nbsp;nbsp;Frumentiuenditioindida. 3;. De obligatioiteexnecefsitate.
34. nbsp;nbsp;nbsp;Conftituiio Anaftaftideuendendofrumento. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;* 2f. Statuta 8; dccretaMagiftratuumuiucntiumiuntobligatïonei ex lege. 2^. Naturalisnecefsitasquxfit,
37. nbsp;nbsp;nbsp;Clericos non teneriad oneraextraordinaria.
38. nbsp;nbsp;nbsp;Bona Ecclcfiafticaquandoadprophanosufu# conuenipofsinf «
39. nbsp;nbsp;nbsp;^atirdatio qua; recipienda ex necefsitate.
30, nbsp;nbsp;nbsp;Necefsitasnon habetlegem.
i». Epifcopatum dodifsimusiempernon poteftpeterc. 31« nbsp;nbsp;nbsp;Ex nutu quomodo obligatio exiffat.
33. nbsp;nbsp;nbsp;Per quas perfonas nobis obligationesacquiramus.
34. nbsp;nbsp;nbsp;Modialq contrahendarum obligationum qho^ recenfenwr.
A T V R ALIS obligatio nafeitur autexfola xquitatecauCc, quam nulla conuentio præceisit,aut ex padione, quae nullalegi timor urn contraduu cauia interueniente fada eft^aut ex nudapa dione.Ex fola çquitatc,ut quamuis Medicus nihil pad us fit cum çgroto de compenianda eius opera, tarnen acquum efle quifqp iu dicat,ut id faciat. Et quando tab's æquitas eft icripta in ll.fum iudicis officium
implorare propter campoteft,utfua cognitione ÔC autoritäre deeaconftiru
-ocr page 277-PER D. CONRAD. LAG V M. PARS lit. gt;$)J atJXiEdc uar.Sf extraord.cog.In gwibus autem cafib .fufFragentur U.tali equi tanjongummintsefletueneenumerar^fimpafsimfit interfperfa alqslæpc fonnis iunstalisapprobanoxquitans. ©emde uentunc qyot^ tabs æquitatis * exempla in primis commemoranda in explicatione offieij indicis, quod loco ad^ionispropter earn acquitatem datur.Itacp in trad, obl. nihil amplius de ea dieemus,fed infuum uftp locum hanc feruahimus prolixins explicâdam.Hic fufficittenere,qgt; nonnunq exfola çquit.rei oriatur obligario,amp;propter earn conuenire nos quempi^n porte iniudicio,fialiqua lex nobis in eafutFraget. Sed quid fi nullum cxtat fuffragium legis in tali çquitatis,ô^infolis purorum animorum motib.con/iftitf’Refpondeo,qgt; guis çquitas à lege non adiuta,n5 det nobis agendi contr^debitorem in iudicio poteftatem,tamen non caret fu j is elFe.dib.maximc in donationib» Na cömalias regulariter fineinfinuatione ’ nó ualeat donatio, qua; excedit ^oo.aureos.I.üncimus in fin. C.dc do.tamen adeompenfatiónem mcritorum exoblig.talisxquitatis ualet,iux,hAqurtrus * Ro.8C tbi dd.lF.de donat,Tahum effectuum xix.enumerat Jafon,cir J. ex hoc iure.ftde iulhamp;S iur.Itacp ailcentes ad eum remitto.hoc tantum addo, tp f«pC nó detur r*petitio etusquoddatum eft, Fi fubfittalisgquitas,proptcr quam g-quum uidcatur.iih^d efle pracrtitum.l.fi non fortem. ^ liber, ff. de cond. ind. $ Alteram eau Gun naturaJis obligationis diximus elle nudam padionem, de quafic eft iudicandgm^quódfi in ea nihil fit prêter conuentionem, nee in au toritate alicuius legis ad obligandi necelsitatcm reduda eft,non conftituat ob ligationem effîcaeçm ad producendam ad ion cm, fed exceptionem tarnen « miniftrat, I. iuris gent ♦ ÿ» fed cum nulla, ff. depadis ♦ Vt fi quis non rogatus polliceatur alicui u.eftem,fi fe praebeat ilh obiequentem, nee poftea requirat aliquainre eius opera,nonpoteftab eopeterc ueftem, quia nulla interuenic caufa,propter quam^a obligatio adnecefsitatem prxliandidcduda ertet, tarnen fiis qui pollieitus eft ueftem,expetat ab eo obiequium,poteft illi obq-cere ad depcllendum eum, quod non dederit ueftem, led de talium padior 7 num ui5C rationc infra de padis. lam de legitimis tonuentionibus, quæ fie itocantur,quia legum pubhearum autoritäre eas Icruarecogimur. Et ideó s ex illis nafcitur amp;nbsp;toUitur padio,I. légitima. ft', de padis. Fit autem légitima conuentio,autre,aut uerbis,autfimul utroque, autliteris, autfolo conlenfu. Et ficfada conuentio dicitur contradus. Tranfcunt autem quidam contra-dus à generali appellarionc in aliud fpcciale SC proprium nomen , ut mutuum, commodatum , depofitum, pignus. Atque hi quidem contradus re inter uenienteffiunf. Sed SC quæ uerbisfiunt conuenuones, quædam in aliud nomen tranfeunt, utIbpulatio , pollicitatio, nouatio, delegatio. Qiiæ ueró ex Itteris nafcitur obligatio , in fua manctappellatione,utex literisefledica-p tur. Ex confenfu autem Iblo qui oriuntur contradus ,fpedalia nomina ha-bent, ut : Emptio, Venditio, Locatio, Gondudio, Mandatum, Societas, »0 Nuptiac. Proinde uulgo tales Contradus uocanturnominati, tanquam illi, qui fuis appellationibus extra generale nomen Contraduum acci-piantur.
Sed funt SC alrj contradus,qui quamuis fub generali appcllatione maneat, nee tranfeant in alia nomina,tamen nihilominus edm in illisfubfit caufa obligationis,nafcitur ex illis obligatio tanquam ex legit. conuentionibus. Ac proindeetiam adio SC exceptio .Sokntautem padiones horum concradu-wm,his ferê uerbis difcerni:Do utdcs,do ut facias, facio ut des,facio ut faci-»« as. Ac dicuntur quidem tales contradus innominati, non quod omnino nul-. Iis nominibus notentur, fed quod iHæ ipfç appellationes, quas quidam inter cos habeât,tam funt general es,ut uni foli contradui nonconueniant, ut pcr\ n mutatio eftcontradus innominatatus ,quiaeius appellatio, non adcertum commercium/ed generaliter ad omnes concrad, qui nonfolo confenfu, fed R 4
-ocr page 278-m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IFRI s CIV ILIS quot;METHODV S
muciiarerumconitJone fnrnt,trahi poteft ♦ Item mimeratur 8C tranladioin** *5 ter contra Aus innominatos,quia nc^en eius generale eft,ad omnem Iitis inter pares compofirioncm. Habentitrquöquepto contraAibus innominatis Teuhla ton omncs quos confuctudo produxi^ut eft colonarius, quo certa penfione aft- »4 traHuf. nbsp;nbsp;nbsp;cuifundus traditurcolendus. Et quamuisfeudahs contraAus ex ufu accepe-
rit nomen üU foli conueniens^tamen quia fua natura magis accedit ad contra Aus innominatosjamp;f ipfe intereos ponitur ♦ Itaq? diligenterproipicienda eft natura amp;S ratio contraAuum innominatorum cogne^cenda, Nam tefertad in ftituendas aAiones,contraAuum uim bene pofte diipicereôiSdifccrnere»
Sed redeo ad enumerationem modorum quibus ohligationes oriuncur,ói poftquam oftendimus quomodolegit * obligatio ex^contraAyorfatur, addi-emtfi cotfâ *^^5 aIiummodum,Só dicimus,cx quaft contraAu.eam, nafci^ld ueró fix quan *j do nonranone conuentionis/cd exfolo ftudio aut faAo noftro, uel alieno in üicem obligamur Sicut fit,cüm quis fine mandate al tenus negotia gefsit,a«t cum quis alteri indebitum numer auit. Item tab's ^ftit obligatio inter hacre-dem amp;S lcgatarium,atq? etiam inter ipfos hacredes,aut abosqui h^entrem có . munem^ïtem inter tutor era ÓÓ pupinum,abos$firaiIe5»Quamuis enimift» nihil inter ft paAi funt, taracn ex æquitatc conuenire iq^icatur,ut inuicem, aefi paAi eftent,obligentur * Præterca gignunturæ exdcliAis ^ÓCcx quaft 15 deliAisobligationes, quibus quis Uel ad poenara , uel«d compenfationem tcnetur »Et ^ftinguuntur quidera deliAa, hoc raodo, quöd alia dam Öif ff au- t? dulentcr fiant,ut nirtum, 8C coniurationes: alia palam 06uiolcnter, ut rapina ÔC latrocinium»Et rurfum aha fiunt cuminternecione rcrum,ut caedes homi- ' numuelpecorumtalijsueró détériorés reddunturres,utbferuusalienus ud quadrupes,quæ pecudum appellatione comprehenditur,uulncretur» Item li Uinumalienum efRindatur,autcorrumpatur, pannusfiue ueftis alterius lace-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;retur,aur ft omnino tale quid reb»alterius afferatur, unde peius habeant, uel
Riliores scftimêtur,quàm anteaJrem quaedam deliAa committunt citra interi turn aut corruptionemeorum ,fcd propter contumeliam odiolafunt, ut ft cui ' nonmerenticonuiciumfiat,auteiusnomenfamofolibello traducatyr,autfi quis honeftarum perfonarum pudicitiara lollicitet,aut contemptim,uel con-tumdiofe re alterius taquam ipfi débita abutatur,aut feruum alienum atroci-teruerberet,autalium quempiamexalterius familia aliqua iniuria affleiat* N eq; enim iuris prouidentia,aut Icgum fanAitas patitur, efte impunê,alteri-Usimbecillitatem atlt;$ innocentiaralacdere,aut cara ludibrio habere»
Qirafi ueró deliAa uocantur,qux corn non ex meditata malitia proficiftS ,3 tuï,tamen propter negligentiammoleftafuntjamp;rculpæ reprehenftonemme rentUr» V t ft quis inquilinum habeat hominem impurum amp;nbsp;incircumlpeAir, qui non profpiciens,aliquid in prætereuntes protjeiat aut effimdat,tum ^ms donttnus tedium fit extra noxam,tarne quiailliprofpiciendum erat,ut lobrios • amp;rcircumfpeAos haberetinquilinos, prodamnopereffufionem , autdeie-Aione dató,tenetur in duplum.SiCæ caupo,Só exercitor nauis tenent de fur-to furantiumferuorü : dCiudex fi quid contra ius ex imperitia iudicauit, Arqt ip itauidetis obligat»orirqa'utexfolaæquitatc rei,aur ex nuda paAionc,£lt; inde ortas non cfte fatis efficaces ad agendum,nifi lege adiuuentur » Efficaces au-tern ad agendum 8Ó excipiendum nafei ex legit, conuentionibus, quæexi-ftunt,aut ex contraAu,aut ex quaft contraAu, Item ex folofaAo, quo aut res, aut perfona alterius lælà à nobis deprehenditur,efficaciter obfigamur,
Sed his omnibus modis,quib, contingit nos obligari, addendus eft generalis quidammodus,quofinenoftro paAo aut faAo, autoritäre iuris publier obfigamur ad aliquid præftandum. Et üoeatur tabs obligatio, obligatio ex 1, xo » Neep uerô uelim quempiamexiftimareme ideo cenfuifte hunc mcdum reli- - t quisaddenda,ut admonec? nos urtiuerfaliter ad obligations publ,11,obligari. Nam
-ocr page 279-- PER D. CONRAD. LAG V M. PARS lit. »?lt; Nâm‘ tails admonirio non huc,fcdad.pnmam partem dodrmæiuris perrinee, tibim uniuetfum de obhgarione cuiufque iuris quædeur âf agitur. Deinde quorfunl opus eiïetifta moncre^cum U? publicarum aUegatione plcrafque '’ tam formas negotiorum conftituendorum declarauimUs, ita ut per ie cuiuis *1 ïeftatum eflè point, ita nosiudicare, quód teneamur ad ca pradtanda, quæ M. publier præcipiant, in quoquo negotio obferuanda ♦ Q^iare quiique ici-atnosideoduxiflehune modum cærerisadijcienduin,ut admoneremus di* iccntcS,ut extracommuijes illasformas iuris, quibus fumma return politica-Tum conilituta cft,quaedam peculiaribus quibufdam ex caufis prohibita, aut prascepta fint kgibus^^d quac prarftanda uel caue nda,non minus obligemur, 'quarhadabaiura. Htqu^iila, qua: fpccialiter à II. prxeipiuntur aut prohi* bentufjCOmmodè nonpoiEintalqsformis iuris interfen, propter dmerfita«-tem,qua uariant abilUs., placuitea hoc titulocompledi,ut inter obligation nes ex lege referrcntur,quaecuncp legibus aut edidis prætorum,uel conlhtu 'tionibus imperatorum extra communiailla iuraperfonarum amp;nbsp;rcriim confo tuendarum^roditainuennmtur. Exempli granaJa G. lib.x.in tit. V t nemi, ax Iice.in empt. fpccie.fecxcuf, panter omnibus iniungitur neceflitas tienden aj di frumenti,fi indicétur einsuenditio, qua: quidemneceflitas ad communia emptfonum8C uenSitionum iura itareferri non poteft,ut indida frumenta-tione, quibufuisemptoribus quis cogatur frumentum uendere, Nam iftud *4 prïecipefe,eneceucrtereiura dominiorum.Itaquefubfpecialemmagisobli gationemiftaconftitutio Anaftafij referenda eft, uidelicet *quód foils fru-méntatotibus Imperatorum negate frumenta,qua: habemus,non liceat/iin dida fit nobis eorum uenditio,nc aliquid incommodi accipiatrefp.fi défit mi litibuscommeatus.Obligamur itaquead neceffitatem uendendifrumenti» • fok legis autoritäre i» certocafu. Etquiatalium obligationum pleræque proditaefunt iure Romano etiam peculiaribus titul. ne quid omittatur,quodl adcognitionem dodrinælunspertinear,inf, casfuo quodam ca.annotabi^ »ƒ mus. Volumus Ó^uiucntium magiftratuumftatutaamp;Tdécréta hue referri.
NamSlt;^adeaaftringimurobligatione,qua:eft exlege,nonexconuentione, atqj ex delidi defignatione priuata. Modeftinus in 1. obligamur.ff.de adio-nibusSCobligationibus dicit,^ ex ncceflitate,ut ex nutu,nünnunquam ori-4- ri obligationem. Sedqualemneceffitatem uelitintclligi,exclus uerbis colli «^ gi non poteft. Si de naturali neceflitatc, qua inuicem ad mutua humanitatis officia obligamur,locutuseft,tum ex ca naturalistantüm obligatio nafcitur; Si uerodt calóquitur ,adquam adigimur autoritate legum, tumeadem erit c«m obligatione ex lege.Ego exüiimo eum refpexiflè ad neceffitatem, qua propter imminenspcriculum,aut qua citra grauem naturalis çquitatis offenft onemiurenoftroautpublico utinon polTumus,fedaut legeautfok ratione fuadente'cedere, uel faltem remittere aliquid de eo cogimur.utquamuis ^pe g7 ditiiuris fit,qgt; clerici non teneantur ad onera extraordinaria, ut funt qua: per indidionem magiftratuum fubditis imponücur.l.idê nulk comrn.C. de epiC 6lt; cler .tarnen fi periculum fit,ne hoftes inuadant 2C diripiät poffeffiones ciui urn,quibus cum uerkntur clerici,non modó ea onera,fcd2lt; fordida fiibirc co *8 guntur.c.peruenit.ext.de immtini.eccle.Imö licet bona ccclefiaftica no pof unt conucrti adprophanos ufus,tamen rebus exigentibus neceflirati publie c£ tanC^ prophang fubqciuntur.l.ad inftr.C.de kcrofa.eccl.ltem neceffitasfa cit,ut quis poffit exigere preciu opérai^, quas manumittenti promifit,cümali tp oquiregukriteriffudnóliceat.I,i.C.deope,lib,cogiturqui8fllt;eamktifdatio nem recij3crc,qu2 reus poteft prgfkrc,uel in ahaprouincia, fiineo loco, ubi conuenit,facultas fatifdandi negetur,cum alioqui in aliü locUm non remitta-tiprktifdatioJ.fifideiuff $iquæ neceffaria. ff. oui fatifdare cogantur.undeeft ,0 tp^oejuulgatailk uox,qua dicitur,quód neceuicasnon habcat legem « Nam ». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;facit
-ocr page 280-facit ncceflitas quacdamdcbita,quae autjraturafunt libéra, aiKumcuïoItaH^' gata ÖÓ interdida . At obligatio quar nafcitur ex necefsitafc,fi noneft iure fcripto fufRilca , non dat adtioncm|ficut nee epifcopatum die,qui in eedeGa optimns 6ë dodiflïmus,peterepoteft,etiamG meritoilli debeatur,viij. qu\ iQ : feripturiStNecegenusabauaro op nient o exigerepoteft quiequam inrea* r^ionis, quamuis ca quæhabcat,debcantur pauper»bus,ucuthicdiftin(3-, xlvq« Nihilominus tarnen G qnis fatis tuftam caniain huins obligationish^ beat,poteft indicis officium impIorare,8C rogare, ut débita ex illa Gbiimperf tiat,atque etiam inferiorem iudicem apud fuperiorem deferre, fuæâ necefsi-tatis caufas allegare, ut eum cogar fuo fubGdio cius neceiïitatem fubleuare, c. nullus.ext. de iure patronafus,ód.glo,cir,c. exigun. q‘. vn.Siucrdpublico iure fubGdium talis necefsitatis proditum eft, poteft ex ipfa le'^e agere ♦ Ems ueró obligationis 5 quam exnutunafci Modeftmusdicit, nullum extatinII» Romanis exemplum,autfuffragium,in 1,nutu.ff.dé légat.iq.C.de fideicom, 1,0e in exempla. Atque in ipfo cxcmplo magis propter adhibitosteRes,quani propterfolum nutum obligatio exiftit» Quare Ä ftobv de obligatione nutus Gciudicandumeft,quódniGinfimiIi excmplofadiiteneatur. quot;*
Cæterû eft nice appendicisadqciendummbdis contrahendarum obligat, quod nó folùmper nofnietipfos,ueröm qui in noftrafiuTt poteftate, aut bona 3 fide pofsidemus,acquiramus obligationes, Quomodo^autemSlt; quatenus id fiat,fuprà expiicauimus, cùm in tradauoneitin's perfonarum, turn inesite i.acquirendarum rerum per alios iura generaliter complexifumus,Poftunt autem his omnibus,qux hadenus de obligauonibusdiximus,tanquamindi* cesfubncitituh, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
De adionibus Strobl igationibus.
DeadionibusSdobligationibus. n
Per quasperfonas nobis acquiraturobligatio» Inftit,
Dcobligationibus.
Per quas peribnas nobis obligatio acquiritur,
Poflunthucreferri 0^ abj quidam Inftit.tir.uidelicet,quibusmodfsrecon- j trahitur obliga. Item de oblig, exconfenfu,ô£^ quae excontradu,8^ quafi con t tradunafeuntur.Nam continent talestituli quafi epitomen modorum, ex quibusoriunturoblig.06funtex digeftistranncripti»Sed qaiaintradatio* ' ne fingularum obligationum eadcm,quac in illispratter nudasmodorum notas traduntur,ueniunt repecenda,fuis quibuG^ locis eaferuabimus»
QVIEVS MODIS TOLLANTVR .
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obligationes. Caput III»
S V M M A R I V M,
(. ^ Obligatio quomodo ipfo iareextinguatur.
». Solutionc tollitur obligatio.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Patientia diuturnaferuitutis obligation cm rolui.
$. Acccptilatio quid fit.
6, nbsp;nbsp;nbsp;Apocha accepiilationis fpedem habet.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Nouatio duplex,uoluntaria amp;nbsp;nccclfaria.
10. Delegation delegare quid. «. Compenfatioquld.
n. Compenfatio non fir,nifi inuicem fibi obligati fint» qui compehfadt debits.
1). CompcnfatiOinquibusoWigationibailocumhabcat.
MCom
-ocr page 281-PER D. CONRAD. L A G 7 M. PARS II. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»p?
»4- Compenfandi facultas odiodeliâorum denegatur. Gonfufionc tollitur obligatio. ƒ «ö. Depofitionedebiti confignatiobligatus liberator. »7. Propter uioUntiamextinguitur obligatio.
18. nbsp;nbsp;nbsp;Ciuilis obligatio quandoque eft eftieax ad agendum.
19, nbsp;nbsp;nbsp;Padum de non petendo.
»a. Exceptioneextinguitur obligatio. x«. Obligatioex mentis iult;licio Sconfeientia.
iî. Exceptio rei judicatafgt;mctus.dolbiurifiurandi.
x). Exceptio prxfcriptionis.
*4. Tcmpusnectollit.necjnducitobligationem.
at. Obligationésutilitatiscaufa inter homines conftituuntur, xtf, lt;nbsp;Exceptio padi in certum tempus promiffi.
37. nbsp;nbsp;nbsp;Praffcriptionelongifsïmi temporis omnes adioncstoHi. at. Alterius iniurianonlocuplctandum.
39. nbsp;nbsp;nbsp;Delidorum obligationt/cxccutionepeena: folui.
*•. DclidoPKm obligatio odiofaeft.
3‘« Proniorcsfuntlcgesadlibcrandum,quamadligandum.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OLLIT v R obligatio aut ipfo iure, aut pet exceptionenl. Ipfóiuratollidieïtur,quandopénitusextinguitur,itautnulJa eius maneant ueftigia, quibus heer ere uideatur. ld uero fit his maximemodis,uidelicet,folutione,acceptilatione,nouatione, delegatione^compenfationejconfunonejdepofitione debiel co fignati, inter itu fpeciei debitae, uiolentia creditor is ante moram debitoris in re crédita commifla,nudo confeiifu,ód nudo pado.Sed hts tarnen modis non jpariter quaclibet obligaftotollitur. Namfolutione tantum ea tollitur obli-^ gariojquares corporalis debctur.Eftenimfolutio rei débita: traditio Jtaque cümresincorporales(qualiseftferuitus)nonpoflunttïadi,l.fetuitus. ^incor • poralesÆ de acquirend. renim domin. manifeftum eft, earum obligationes 4 per folutipnem non diiïolui. Qjiafi tarnen traditionc,quæ fit per diuturnam * patientiam, uidetur feruitutis obligatio folui pofle, ut qui concedit alicui,ut nonpræftet quam debeat feruitutem,certè fuapatientia cederede fuoiuTe poteft.Præftatautem res foluta turn demû liberationem^cum profolido fada eft fufeipientis, Iraqi fi quis duos fundos pro debito dederit,euido altero fun do remanetIntegra obligatio. 1 .fiquis aliam. ff. dcfolutionibusó^ liberatio. Ac ucrtunhir quidem uariie quaeftiones in hoc modo de foludone, indi-ftindé autem ei, cui hon debuit, aut per illum, quem non oportuit, aut fub conditione, quæ impediat liberationem fadam, fed quia copiofe ifta cxpli-cantur peculiari Titulo ff. defolut. 06 liberat. remitto difcentes ad eius * ledionem,hanc etiamob caufam, quodeàm folutionis uerbum pertint-at ad omnem liberationem , diligentius fit cognofcendus propter regu* lasqquac in eo traduntiir,ad omnes modos tollendarum obligationurn generales.
Accepdlatione autem foluitur etiam obligatio, quando quis id quod illt de „ betur,cüm non fitfolutum,accepiiïefeprofitetur. Eftenim acceptilatioima ginaria quidam folutio, quaquisita remittit alteridebitum,quafifolutuin eflet. Acceptum tarnen fieri nonpoteft, nifiquod uerbis obligatum eft.A—S ceptilatio enim uerborum obligationemtollit, quia óf ipfa uerbisfit. Non enim poteft uerbis tolli, quod uerbis non contradum eft. leg. an inutilis. $♦ acceptum .ff. de acceptilat. Poteft autemquis ucltotum,uelpartemeius, quod debetur,acceptum facere.l.pars ftipulationis.óf 1. qui hominem, ff. de acceptil. Nififorte resin ftipulationem deduda, nonrecipiat diuifionemj. 6f per iufiurandum.ff.dc accept. Item fi expluribus obligatis uniacceptum fiat
-ocr page 282-198 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS, ÄETH©D VS
fiatjipfe non foins Iiberatiir,fed QC i|,qiü fecum obhgantur J» fi ex pIunlgt;us.(E de acceptilÄ tarnen ûres,quæ eft^n obUgatione, poffitdiutdi, poteft uni ex pluhbus obligatxs acceptum fieri J,ij« ^ fi tamen.ff» de vierb.obhg ♦ Qiiamuis autem QC Apocha Ipeciem habeatacceptilanonis, tarnen hoc intercft,quöd « fi^achd. nbsp;nbsp;Apocha non detur nifi foluto debito, cürn acccpnlano fiat etiam eo non fo-
Iuto4gt; fi acccptilatum, ^ inter^ffide accepts
Nottdtw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sequitur tertitis modus tollend« obhgationis,(^ui dicttur Nouano« Eft au ^
tem nouatiopriorisdebitiinaliam obhgationem uelçiuilçmuelnaturalem transfufio atque translatio J, i\ ff. de nouât ♦ Neque refert quidem qualis fue-rit obligatio,qu« eampraecefsit,namfiue uerbis, fiuefine uerbis prior con-tradafuerit,nouaricapoteft,ÔC nouatatranfitin obligatidhemuerborum, dum modó hoe agatur,utrenouctur: fienim hoc non agatür,duac eruntftipu No«4ho uo' lationes, utfi ita ftipulor : Qyantominus à Titio debitore exegero, tantum luntdrid, fideiubeo.Lip ÔC fifi ita.ff. de nouât.Eft autem nouationum,aha uoluritaria, 8 Keceffdrid. ahaneceftana. Voluntaria,cornquisextra iuÖÏciumcum debitoreagit,ut fub alia forma,uidelicet,quôd fub conditione debitum fuerat,quot;prpmittat fol-uendum. Neceflariauerô, eftm debitor in indicium uôtatusfe obligatum fa teri cogitur, 0lt; eft huius differentiae fuus quidam iifus. Nam fi' quis poft fa- ^ dumdiuortium dotempromittit,uoluntarianouatione ftipulationisamittit priuilegiadotis,quia folutoiam matrimonio exfolaliipulationcnouatade-betur. Sed fidos iniudiciopetatur,tum.litisconteftationefaëfanonfolüm nouatur obligatio,fed SC ius eius petendi perpetuatur. leg. aliam.ff. de nouat.
Dclrgifio. nbsp;nbsp;nbsp;Finitima nouationi eft delegatio. Eft autem delegare,uice fua alium dare »«
reum creditori,uel cuiiuftèr it, atque fit amp;nbsp;delegatie, uelper ftipulationcm, uel per litis côteftationem, cûm debit or is nomine aliquis litem iufcepit,8f à
• creditorerecipitur.I. delegare.ff.de nouation. 36 dcleg. Porrô compenfatio “ Compenjdtio j^qj^^ tollit obligationem, ut earn tantum innouet, aut in alium transférât, fed earn relatione alterius obligationis remouet. Eft enim compenfatio debi ti ac traditi inter fc contributio.Li,ff.de compenfation. Atqj eft quidem regu ^^ lare,ut non fiat compenfatio,nifiinuiccm fibi obligati fint, qui compeniant debita.Nam eius,quod al ij debetur,compenfationem facere quis non poteft. I. eius.C.decompeniat. Vtficuidebeam centum,Sóaliusfitcui meus creditor debeat tantundem,non poffiim cogéré eum, ut mihi propter ill udfuum debitum remittat,quod illi debeo,etiamfi mca gratia eius creditor id fieri per mittat,fed fid eiu Hori ÔC quibufdam ahfs tamenlicet,quod non fibi, (cd prin-cipalidebetur,incompenlationcm deducerc propter communem,quate-nentur,obligationem inter fe inuicem,iux.glo.l.eius.C.de compenfat.Dein d^ locum habet compenfatio inqstantomobligationibus, quibusdebentur ,j res, quæ pondere,aut numero,aut menfura metiri poflint. 1. fi confta, G. de * compen. ftaque fifpecics,autindiuiduum,hoc eft,certaóCcircumfcriptares, non eius precium debetur,.ututrinque uel ab alterutro compenfare uolenti-um,tum in arbitrio recipientis eft, utrum compenfationem admittere uelit.I. fi conuenerit ut nomen.ff.de pignora.adfio^fid ibi gloffi Vt fi quistibi debet uinum Rhenanum,ód tu debeasilli indigenam Saxonicum,certè in arbitrio tvo erit,utrum uelis admittere compenfationem,etiafi forte copia uini,quam Llfidebeas precio«quetillud,quodipfetibidebet.Idem dicendumeft, cûm unus debet rem, alter quantitatem, nifi res defierit poftepraeftari.Nam turn cogitur ferre,ut res amifta acftimetur,SC relatione quantitatis debit« compen fet. In genere ueróft quid dcbetur,uclutiequus,feruus, facile hinc inde ad mittitur compenlatio,iux.no,glo. cir.1. ultimam.C.de Compenfat.Poftremó *4 negatur quibufdam facultas compenfandi odio delidorum, fed de illispaulô poft,cûm de modis tollendi obligationem,quæ ex delido eft,diccmus.
Confufia
-ocr page 283-PER D. CONR AO. t A G V M. PARS Itt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»0^
*5 nbsp;Confoßone fublata dkituf obligatio, eftm cafu quodam obligatiisin obli gacor/s,uel in contrario ins uCnit/V t firews ftipulanti,uel diuerfoftipulator reo fuccedat^tollitiiromnis obligatio J. V ran ins. ff, de fidciuiEStf mandat» - ’^ Depoficione autem debici confignati libêratur obligatus,fi in eö Ioco,in quo •cortftituta eft folutio, creditor i offerat debitum,amp; ipfe ilkidaccipercrecufct, Na’miftocafufi debitum adhibitisteftib, deponat,ipfounelibêratur,nee po teft dici quód fiierit in mora,l,obfignatione,C,de folut, amp;nbsp;ff, eod, 1, fi folutu* nis,Liberat nosquoqiiedMigationefpecieidebit£c,interituseius,fi nullanö •ftra culpa,nec poftfadammoram iftud cueniat. 1, UerbOfum obligatio, ff,de
• 17 folut ,1, fi cxlegat ,amp;lcg, nemo remfuam, ^ n Propter üiolentiäm autem extinguitur obWgatio, fi ^uisrem debitam ante diem folutionis debitor! au* ' ferat,« co inuito earn fibi uftirpeuNamlcx^fi quis in tant, C, unde Ui, per* mittit/irtali uiolatori nort folnniresrurfum accipiatur,fed ius quoque, quod in ea habuit,âmittere cum conftituit. Per nudum autem pâdum,aut confen* fumtolluntur iftæ folûmobl^ationes,de quibus inter contrahentes conuen turn fit,nihihamenintêruenit,exquopadiones iuxta legitimorum conuen* tionummodosreftitutaefuiflent ,ut fi qui inter feconfenciant de emptionè aliciiiuSfundi,2lt;^ prfufquam autfundustradatur, aut precium numeretur; turfum à contratu recédant,56 obligationem fadam inuicem rentittant, fo* luti eflè cenfentur, A*tqucirauidetis,quódnudo eónfenfu aut padofola na* g^ turalis óbligdtio tollatur,lèg,fi Stichum, ^ nlturalibus,ff,de lolut, Poteft au 'ï- temaccidere,utfublata NatUraii obltganone ^nihiloniinus maneat Ciuilis, quxfit efficax ad agendum, utfi creditor nudopado promittat debitori,fç non pécituruin ab eo crédita,extinguitur quidem nàturalis obligatio, fed re* mânetCiuilis,Nanidc^itutnlegitimècontraduïn,uidelicet, interueniente reautftipulationeSCemonfoluit folanaturaliremiisionedebitfinoenim fia °' tim liberàtur à folutionedebiti is,cutpollicet creditor ,fe no petiturum debi ,y tuhi,ft îllUtîeft creditum iuxta difpolitionenilegiciuilis, NampOteritcredi tor nfhilbminüs experiri aduerfus euUl, amp;nbsp;adiöne crediti ab cö exigere dcbl tumleg^'timis obferuarionibus contradum, fed exceptionepadi conuenq jQ de non petendo,ador depèlletur, ^ practerea, Inftitut, de exce. Acquona ob Iigatio,quæ pado tenus ipfo iure, propter colligationem ciuilium obferuâ* tionum,qüaé ab initio contradus adhibüsedunt ,lxôn fuit difloluta,per exee* ptionemdémumexttngüitur,K.urlunitoHiturnpnaunquamiçfuifis,Ôdrcma net naturalisait fi quis,cûm uerèdeberet,accufatUs,perimprouidentiamiudi ^, fis abfoluîrtuf, Qiiamuis autoiitate iudicisÜberatur^nihilominus tarnen men ’ cis iudiMWin'd' confine ntl a tchenteumoHigatlim, Itaque fi fobvat debitum poll latam fentcntiam,quaabfolutus eft, illud non repetit tanquam indebite folutum.leg, lulianusdr.decondid.indebiti,0Ctarnen ficreditorexnaturali ilia obligatione,quxreliqua qit/exrinda ciuilfiidimuo petat ab eo ctedifum (id quod 1111 ideà permittitur,quiaca aliquahdoduili coniundafuit »argum, j, l.fi unus, ^padus.fE de padis)po teste adder fuse um tueri exceptione rei iu* dicatae,cuius aqron^e effugit^ne cogaun foluerc,etfi naturaliter debeatur» ^Item fi înïiïdici’ô^TÂftiïüt, de eXebpriodtdem fit pluribtis alijs exception!* bus,quae caufa doli,mcrus, iufifiurandi, ÔC Îxmultis alijs caufis Opponuntur; fed infra eritlocusiterum dç Gxcçp^.djceridiritaq'ue omifsis iamreliquis,de prælcriptionis exceptione dicemu^ tantum. Et t^hïain camaximê fit cuidenrf
*; e^npçKiron^ancttti}gt;qb,bg;‘¥æ“(^'^^dpIisextï'nda ciuili,amp;: qulaïn dubium quoque uocari poteft, an præfqfjptioné temporis, fifutcæteris exception!-gt;4 bus obligationes toKantur, Tritumenimeft^t^mporisnecefiemodumtor* lendae,nee inducendæ obligationts,iuxta hobligpferè, ^ pIacet,ÓL ddjbj-, dem. ff, de adion, £d obligation, Sed illaregul, itacft5iccipicnda,quód ipfp lure non toUantur obligationespræfcriptione temporis,Namfi quispromip *1.1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s
»»0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS ME TH OB VS
tat allein alimenta in annos decern, obligatio non per be extindapenitifs cert » (ccurelapib bienmo, Cûm cnimobligationes utilitatis caufa, inter homi- V nesconftituantur,ll.nolLintcasunefedohominisfolo tempore exolefcere, fedmagisprobant,utoppofitademumexceptionepadi,quoincertumtem- ts pus quidpromiflum eft,remoucantur,ne alio etiam modo, uideiicet, tempo* rc,quàm quo conftitutac eflent,fiiciU difloluerentur. Ec hoc ueteri quoeç iure obferuatum eft, exemple feruitutum.l.iiij.ff.de leruit. V er urn quia nouiP a^ fimoiureomnesadionestolluntur praefcription# longifsimi temporisj.o-mnes.C.de praefcript.xxx. uel xl.annorum,etiam obligationcs tempons co tinuatione tolli communis eft opinio dd. cir.iam a lieg an 1. Licet igitur na-turalis obligatio no tollatur pracfcriptione,quia pt^petua necefsitate aftringi mur,ut akerius iniuria non locupletemur,tarnen fi obligatio ciuilisper diu* *B tumitatem temporis exoleuerit, iuxtadifpofitionem 11. Slt; ex natural! obliga-tione reliera petcre quis concendat, quod propter earn fibi deberi exiftimat, exceptione præferiprionis eius adio eliditur, lam igitur manifeftum elle ar* bitror,quôd aliud longé fit ipfoiure obligationem extingui, quâm per exce* pt io nein earn remoueri. Itaque rede quidam etiamfuis appelîadonibus moelos tollendæobligationisdifcrcucrunt,ita utquibusiprfbiuretolliturobliga tio, uelint dici defenfiöhes,alios ueró in numero excepdonum fimpkeiter re jinquant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
Qine lier o badenus de (ublatione obligationum annotauimus,dc ijstan turn accipienda funt,quac ex conuendone aligna oriuntur. Nam delidorum xj» ebligationes airjs modis foluuntur, nimirum Éxecutione poenac, fi criminali ter ex illis agatur,iuxta Bald.circal. de delatoribus. C.lib. x. Aurtranladio-nc,fi poena conftituta legibus non fit, fit quis damnum tantum acceptumpe-tat fibi compcnfari,aut fada contumeliam ab eo redemit,fiçut infra de extra ordin.crimm. indicabimus,St quia delidorumobltgatioodiolàeft,ipfb quo- jo •que iure folo pado extinguitur. Proniores nanep iunt leges in materia odio (aadliberandum,quamad ligandum, ficutcopiofedilputatBartoLcircal« ^* fiunum; ^padus, fF.depadis, Cacterómtituli, qui peculiaritcrhuc perd-
nentJunt:
.£
Dc acccptihobnibus» De compenfauonibus.
De accepttlationfbus,. De compenCuionibus*
æ . :
De foIut/onibusSC Iiberationibus, De no uationibus ÔC dçlegationibus»
Defolutionibus 8C hberationibus, Ï^c noLi^cioDil?i{sô^ dcic^âOoxifbus* Inftit.
Quibus tnodis tolhcur obligatio.
Caput mit
S V M M ARI V M.
PaAum quid fit. nbsp;nbsp;nbsp;x. Confenfusquomodo accipiatur in iure«
?•
r* 6. 7« 8. 9' »O. «I.
Obligationesadquidinuentx. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Polliciratio quid i pado difterat«
Vou cndo obligamur ex fola promifsionenoftra.
Conuenireamp;confentire fit duplicitcr, tacite öfexprefTc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-P
Tacita conuetitioneinueda AC iflatä efiepignonlocaton inicIJigitur dolmi*. Do$ Ripulata non fecutis nuptrjs euanefeit Expredapada uarièconcipi. '■'’' Conditio in padis cd efficax. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* • ‘’
Accefsio in padis duplex.
Alccrnatiua conuentio quar.
w.K»
-ocr page 285-*j. Exaltcrn^luisiffiumprarftitiffefufiicit. u. »4. / Emphyteuricuscontradus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'ƒ ; -
v. Padum nudum,8Crcftitutum quid fit. , w. - Nuda padie^on parit obligationem,fed exceptiptuna^j; . .•74!, ConrraduscmptioniiSC dotisfuntlcgititni.S^Ucftiiapada.
■»8.,, In(ontinenti,eftpaululumanteuelpoftcontradum,uclinipfocoritjidu. ^»p. Adippraefcriptisuerbis inconuentionepadidatur.
30^ CondidÏoobcaufangt;daturilli,quiupletrepctcre,quodtradit» ,
«.,^j Cur leges ex,npdopadoadioncmoTiriuçIinfc ƒ *
njnnal
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Lires irapedicndas,no'n augendaseffc. ‘
'ijb’; Eximpram e GomcediaTerentii adducitur.' ‘' »'i^^N^dispïrd^ non pofte_^i,nifi fubfitjei^Üfa.* af’^ Qui poisintpacifcba^t hon. ’ - ' 'jt - v t xs. Filiusfamilias an pofsit pacifci. nbsp;nbsp;nbsp;’ ' n« lt;7*- Mulicr fideiobensiuuararS.C.V’elIeiano.
n;u “^^ »«i ,31
■ -G .Ut
gt;3. Quarcauf^ïpadairppcÆînt.
.#9^ : i Mcdiiirres,qttar per fe nc c malac iicc bonafunt, jo.dVinoatiamp;nonuti.
J»., rPada contra boflosmores non ualcrt»
M* Padunlde futurafucccfwoncnon ualct.r »».,,.Turpeeft inquii^rc in alterius mortem...,, . H' : I Pada dolo.fraude.nietu fada non ualent. 5fft Cafus quomodo reddatpadum inutile. K. Poreus ftipulatus mortuus. 57. 'Cpntrafiusft ri di juris dolp initi.
»5. ' Exemplum exComcediaTcrentq.
s^, Padanouifsimadeittgantprioribus,
AlÛ T VM eft duorum plürûîmucidldçittplacitum Öf con51 ‘ fenfus. Eft aut cm tab's conuennonisappelIatiogeneraUsado-tnaiaperdnensjdequibusnegotij co nt rah eindt tranftgendiqûe cauû confennunt,qiH inter fe aguntd. i, ff. cod. Ad cognidonS autem fpecierutn debet Procedere cognido generis, tuxta Bare. cirdd.fF. de rebus creditis Jtaque priufquam de finguhs contradibusjex qui bus oritur obligatio,agamus,in gencre de padionibus quaedam annotate co “ ftituimus^Qupd igitur in definidone padum dicitur confenfus, non ad dog mata,quitus homines inter fe confentiunt,aut diflentiunt,fed ad mutuas pro mifsiones dandi aut faciendi,aut non,referendum eft: ut fi quis cum Arilto-tde fendat,quôd mundus fit gternus,quamuis inter illos fit confenfus,non ta men eftpadum,fed cum accipit Ariftoteles Alexandrum à Philippo patre in frituendum,pepigifle inter fe redè dicuntur. Deinde ut padi dicamur^e-cefieeft, inter pacifeentes aliquem addandum uel faciendum, non terti-wm quendamobligari. Nettie enim padi uidentur,fi LepidusAntonio pro mittat Auguftum cefiurum de Imperio, nifi confenfus Augufti interueniat, autadpeenamfe obligerLepidus,fiiftudnon efficiat »Nam turn intelÜgun-turpepigifle, quiaintereftLepidi,nepœnamluat, itemnee intelligunturpa di,qui nonfibi inuicem, fed al teri cuipiam dari aut fieri aliquid promittunt, nifi promiffor feipfum obliger ad praeftandura, aut is cui promittitur, fit in e-fus poteftate,cui dari aut fieri,quod in obligationem dedudum eft,debet. In 3 uentx enim funt obligationesad hoc,ut unuiquifa fibi acquirat,quod fuain terfit,non altcri,quod eins interfit, 1, ftipulat.uta, ^alteri.fRde ucrbor.oblig, Præterea quod diciturindefînitione, padum efie duorum uel plurium con-4 ienfum,pertinct ad differ entiam padi ö^fjoHicitationis, Nam poUicitatio foli MSefferentispromifsioeft,campadum fitmutuaduorum uelplurium con*
Si
-ocr page 286-IVRIS CiVîtiS METHODtJ
lot
fcnfioJ.pac.fEdeponictt^ficutuouendoex fola promCsroncnoftraobliga- ƒ mur, ncqiicrcquiritur cius, cu^uoucmus^confcnfus ad hoc, ut uotum eflc dicatur.
Conuenfre auttm 8f confenthe dicftur ueltacnê, uelexprefTc, Tack^, tf Tarif« r i- 5^lt;^’Marioneamp; aeqiutateeius,quodadinncft,confcnfusagenriiJmcolh^ renfto ’ Hff,wlt'0mqiiis redd« debitori cautionem,fiuclitcrasobMgatörias,intcUigtt * nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;cum co de non petendo débite pepigifleJ »Labeö, ff« eodem, item Ill locan
disurbanishabitationibus tacita conuenrione iiftcnigunturinueda ö^iHa' 5* — ta eflê pignori locatori,etiamfi nihil nominatim conuenerit de co inter Iota-toremSChabitatorem. Sicquoquein ftipulationedoris , tacite hocuidetur * adum , utnon fecutis nuptqs ftipulatio ipfo iur^euanefcrtXiiq» fReodem. Exprelfi, Expreße uerô conuenimus nonlolûm pracfentes, fedÔf abfenics, fdque fit autre,autepißola,autpernunciutn,ßcutinfräincbntradibusuidebitnusj. ^ iq.fEeodem. Expreßa pada concipiuntur ,aut in diem, aut fub conditioner aut fub modo,aut cum accefsione perfonarum,tiel reij, oblige fere.ff.de ad, amp;C oblijndiem,nt CalcndisjMartqs darcfpondesifiibcondinoiTc, ut certum dare fpondes ,fi Cæiar Galium uicerit, Efficax autem eft in padis conditio, ‘® quæ in conftituenda obligationc inferitur;non qu;e ptJft perfedam earn po nitur, Submodo caufafinalisadqcitur,ut,promittomille, utliberalioribus ftudijsmeos liberos bene exerceas.feddeconditionibi/s 8C modo fuprà in ma teria Inftit. £C fubftit. Accefsio m padis fxpiusquàminalqs difpoutionibus “ uoluntatum locum habet,8C eft ca quidem duplex: perlbnat, cum mihi aut Ti tio ftipulbr:rei,cdmmihidecemautequumdari alternatiuè ftipulor. Quae-dam pada citra fufpcnfioncmconditionis,autaliamfubiundionemreruin autperfonarumpura difpofitione fiunt,ut reddam litjras Titio:5C habet quidem h»cdifferentia padorum hancuim,utobligandiautdißoluendipada propter earn ratio uarictur. Nam pure fada pada ftatimobligantpromißo^ tes,fed in diem,aut fub conditione pada cocepta anteq ucniat diesib^utionis aut exiftat conditio, non qbligantad praeftandum promißiim Jn Altcrnati-ua autem conucntionepadi,licetutrunq? fit in obligationc,tarnen utrumque ” foluerc non cogimur,icdfufficit unum exaltcrnatiuis pratftitifle, Lfi du« in ’^ fin.Sf ibi DD.ff. de ucrb,oblig,
Accipiunt autem pada, amp;nbsp;ab alijs accidentib,qnafdam differcntias,ut alia dicantur publica,aliapriuata. Publica,utinduciac,0f foederareipublic« cau fafada. Priuata, qua:priuatarum rerum caufa interpriuatos oonftituuntur, 14 Ut Emphyteuficus contradus 3^ ftipulatio : fiuc autem publica aut priuata fu-erintpada,hocpraccipuum in illis fpedandumcft,annuda,uelueftitafint, Nam bare differentia ad efficaciam padorum pertinet. Nudum padumau- »ƒ tern dicitur,in quo nihilinteruenit,cuius caufa conftituta uideripofsit obli-gatfb,praeter conuentionem Jtaque nuda padio non parit obligationcm,fed «ö • cxccptionem,ficutdceffedibus obligationunv-naturaliumtantum,quæ ex nudo pado oriuntur,diximus ♦ Veftiri uerô padum diciturxiim aut rcs,aut *5* ftipulatio, aut confenlusutrinque pacifeentium,autliter«interuenerunt, Atque his quidem additamentis ftatim in initio pada ucftiuntur,0^ fubftru untur, Sed nonnunquam cenfentur etiam ueftita pada, quia contradibus Ic girimis flint addita,ficutin contradibus emptionis3^ dotis fere apponuntur: ntunc quidem fi fucrintin continenti, hoc eft, paululum ante uel poft con-» nbsp;nbsp;tradum, uel in ipfo contraduaddita, tanquam alienis plumis ueftita ad pari-
endam adionem ex præferiptis uerbis fiimciuntJJeda.fEfi certum petatur. 6^ hoc fit in contradibus nomirtatis. Sed in contradibus innominatis pada non ueftiuntur,nifi res promifla, ab alterocontrahentium traditaaut praefti-ta fir.Nam poftquam hoefadum eft,datur illi poteftas agcndi,qui rci traditio ne conn adum ueftiuit, non alij, ac fi qiùdem uolct petere quod promißiim eft.
-ocr page 287-Per D. co N R AD. LAGVM. PARS l 11. tôt *^’ cf},i'n conuentione pad^datur âdio pfâ^crfptis Uerbis,ft Lier à uolet répété-^° rc qjodtrâdfdi^datiin'nicondidioôbcàufam.Ufi utproponis.C.decondid.
ob catdàifijô^ de rer. permunt quomàm 2Cc. Q^iod auté dixt nudum padum ueftiriëx eonuennoncIegitinlicontradus,6CeXtrâdinoneiei promiflæ in ** contra dibits innominatisjd ideó magt's obferuandum eft, qmapropius ah-quancooftehdit, cur leges ex nudo pado adionem onnuehnt. Etenim cum permittant leges, ut nuda pada ob fólam uicinitatem, fuie coniundi-onem legidmi contradus, aut craditioncm rei promiflae, gignant adtonem, fatis indicant, quod ideo nolint nuda pada efle efficacia ad agendum, ne lires augeantur,fi licitum fit propter quamuispadionem jâ qua contrahentes etiarafinefuoirtcommodo reccderequeant,htemfibiinuicem moueant.Ex
3J tranquilhtate cnim publica eft,htes impedire,ne moucantur.C.de nouo cod. X3 faci.non longe à prin.Exemph gratia:Conuenit inter Pamphilu 2lt; Aefchi-num,utinuieem commutent licites,ibifi âneutroillorum traditaeft ueftis, huila ualde*caufa uideri in ea conuentione poreft, cur in indicium ueniant, amp;^ fibi iudici^ negocium faceflant. Qjufqi naneß ipforS habet fuam ueftem l'ntegram,nec nifi dSlo alter ipforurn indudus fit ad commutationem,Iucrû, cm alter inhiat,nonÿnti fieri debet,ut ad captandum illud alter alterum in in diciumtrahat. Sed fi alterillorumtradideritUeftemaheri, itautconuenno iam in rem deduda fit, i nuit us cogitur is, qui earn accepit,ftare pado.Qjiia fi ne iniuriaakerius reddi facile non poteft. Idem31^ de contradus coniundio nccumpadoiudicandum eft. Hand enimuere pada contradibus adiun-guntur,nifi ut dent illis legem, amp;: return incommoda,qug ex contradibus ac cidere ahcuiexcontrahcntibuspolsint,prohibeant Itaquehocquoqueob-feruaturin confirmatione nudotum padorumex coniundione contrado-rum,ut fi exinteruallo apportantur,utaliquidin illisfit,quod non recipiat na• turam contradus,cui adieda funt, non cenfeantur ueftita,nec pariant adio-
• 4 nem.l.iurisgentium.^quin tua.ffleodem.Cbiareineademh Vlpianusdi-dt, nudfs padis non pofte agi, nifi alia » pratter folam conuentionem,in illis iubfitcaufa,nimirum res aut conuentionis légitima obferuatio, Parit autem nudum padum exceptionem cadem ex caufa,propter quam non datur exea adio. Nam cöm loco exceptionis producitur, ad remouendam litem motam admittitur,
* ^ nbsp;Cæterùm ututfada fuerint pada,ut ualeant, uidendum etiam eft,an ab ij's, quib, liceat pacifci,fada fint.Nam furiofus,amp;!^ omnes illi,qui propter mentis nbsp;nbsp;. inopiam exprefte non poftunt confcntire,prohibentur pacifci.hi, ^»furio-fum.ff.deadion. 6Cobligat ♦ Porrópupillus compos rationisobligari qui- “1’' ’ dem alteri fine tutoris autoritäre,nifi naturaliter tantS nó poteft,fed aliü fibi obligate pado abfque tutoris confenfu poteft,nifi lædatur contradorJ. obli-garf.ft.de autoritäre Suf confenfu turorum. In pari conditioneeft prodigus amp;S adultus,curatorem habens ♦ leg. is cui bonis, ff. de uerbor urn obligation. Filius autem, qm eft in patris poteftate, rede pacifcicur,nifi m mutua pecunia, Nam beneficio Macedonian! fenatufeonfuiti à tali obligatione libe-
* 7 ratur, ficut mulier per fenatufconfultum Velleianum iuuatur, cöm fidciuf-fitproalio. Itaqueadiuscommunenontrahenda. leg,quodnouo.ff.dele- seruMt fibus 01^ fenatufconfultis, Serui quoque padum obligat, fi padus fuerit, ut omino acquirat.Ieg.feruus uetante.ff.de uerborumobligatione. Secus
fi feruus pacifcatur,quod domino noceat. 1. feruus credit or.C.cod.3f de filio familiasô^feruiobh'gatione,fuprâdepatriaSCdominica poteftate. Nequc obftatquidem perfonis aliud magis, quóminus pofsintpacifci,quâmaliéna poteftas, cui fubiedac funt, aut mentis,uel ætatis, uel fexus imbecil-litas.
Sed rationererum plures funt caufg,cur non ualeat padum.Primnm enim
S j
-ocr page 288-»04 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS ClVILlS j^ETHQDVS
non ualet padum, quod continet^ quæ natura fieri negat J, impofsibilium. «3 ftLde regulisiun Deinde ipfo iure habentur pro nulh'spada, qua: contrale-gespublicas,uel in fraudem earum fadafunt* Vt fi quis potentiorum pro-mittat alicui patrocimum^utaduerfanumeiusopprimar,fuapotentia,non ualet padum, quia hoc eft legibus prohibitum J, ft C. ne liceat potentiori-bus patroc, præft » fed harum prohibitionum exempla multa infra de obli-Contra leffs gation.quæ funt ex lege ♦ Nee fi quid turpe, aut cofttra bonos mores promit fum eft,peti iure poteih L generaliter, ffde uerborum obh'gatione,ut fi quis Contra to - promittatfacrilegium feu homicidium, uel tale quiddanr, non ualet padum, vosmorcf, etiamfiiuramentofirmatumfitJJiftipulet,ff,deuerborunTlt;)bligatione,ôC l.pada,qu^ contra,C.de padis,ôC cmon eft oblig'atorium,ext, de regjuris in fexto. Non tarnen padum ftatim non ualet,fi quid promilKim fit, quod cum moribus per quamque confuetudinem receptis pugnet ♦ Nam ea quæ natura funtinbonefta, non quæ fbla opinione homfnlim in quadam obferuatio-nc funt ciuili,nos excufant ab obligatione padi, Sunt enim res quædamme-diæ per fe,nec malæ nee bonæ,fed ufu tales redduntur,äd quaspræftandas ea ^P tcnusobligamui' padis, quatenusfecum non aliud uititftn trahant, nec péri-eulum naturae adferant, ut liceat pacifeicumquopiam de non utendouino, ^^ etb mosregionisfit,ut alio potu non utantur,fed fi ifta abibnentia aliquodpe riculûadferat ualetudini,pro nullo habendum eft talc padum, Proindecûm dicitur,quôd pada,quæ fiant contrabonos mores, non ualeant, intclligen-dum eft, non quodlibetpadum, quibuslibet moribus repugnans, fedquôd padaquæ naturæSf publie« honeftatiaduerfentur,non fintferuanda, ut de futura hæreditatefadumpadutn nonualet,quiatur^ eft,inquirereinalterï J* usmortem,l, padum, quod dotale, C, eodem,8^ ibi DD, nifi fortèille de eu ^3 •fus hæreditate padum eft,conlcnferit,S^ in eo confenfuperdurauerit, donee moriatur,l, fin, C, eodem. Proximumpadis turpibus eft,quod dolo autfrau ?4 de,autincuftb metu confedum eft, fed hæc tarnen eft inter hæcatqueilladifi . fercntia,quôd nonipfolure,fed per excepttonem demum reddantuninutilia, I, dolo, C,de inutil, ftipul, nifi forte quis dolum machinatus fit ante contra-dum,ut inducer et contrahentemad uendcndtim uel emendum, ueladali-qucmaliumcontradum bonæfidei, l.Sf eleganter,ff,dedoIomalo,Cafus nonnunquam padionem di Hol nit,Sf reddit inutilem, utfi domus uendatur, 3* quamtum uenditor,turn emptor ignorât combuftam eo ipfo tempore, quo uenditaeft,nihil uendidifle cenfetur,fcdfi non totadomus, fed pars eius ran turn igne conftimpta eft,turn fpedatur,quanta pars eiusincendio perierir,ui delicet,fi amplior quàm dimidia pars exufta eft,emptor liberatur, Sf folutum rcjictit: fi uerô tantum dimidia pars,uel minor quàm dimidia, turn emptor co • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ardarurftarepado,fed æftimationcbom uiriarhitratu habita ,quantummi
noris precq eft propter incendium, ab eius præftatione liberatur,!, domum, ff,decontrah, empr.Sf uend.Idem dicitur:fiquisftipuleturfibi dariporcum, qui nefeiente emptore SC uenditore mortuus fit, nifi forte inmora fibi fuerit, -quo minus confecutus fitporcumantequàmmoreretur,argum,hinterfti-pulantcm. f* penult, ff,zle uerborum obligatione, Habentur autem ab initio pro nullis pada,quibusperfonaaut res contraleges,aut bonos mores in obli gationem fuerit deduda,fed propter dolum adhibitumnon ipfoiurecenfe-turnullumpadum,nifi in contradibus bonæ fdei, Nam in contradibus ftri 37 di iuris, padum dolo initum, uel metu, ueI ui extortum, per fe non eft irri-tum , fed datur ex co adio amp;nbsp;exceptio, 1, metumpræfentem,^ fed quod ait prætor.ff.de eoquodmetuscaufa:utxxx,minas,quas Chremesdotis nomine^® daturum fe promilerat Phormioni,poterat ab eo petere Phormio, nifi dedif-fet illas Phormioni ultró, fed Chremes potuiftet petentem à fe depellcrcex-: ceptione doli, quàd per Getam adpromittendam talem pecuniam indudus
erat.
PER Dgt; CONRAD. CÄGVM. PARS HL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jojf
cran Item ht in cxcepti'one metus S^ ii(ol«ntiæ,alijsqûe OmiUbus«
SedtoHuntur obligationespadlorum non Iblàm exveptionibus,quæ ex fa dh cncumftantijs eniergnnt,fed alijs quocp modis, quibus generaliter extin-gm' omncsobligationesfupraindicain'musjuidelicet, Sohitione,Accepnla-aone,Compenfahone,óó alijs modis fokiendi debiti,qiios ibi annocammus* Hic «eró modus tollendorum padorumpeculiahsiUis dt, quód pacra nouif fmia derogantprioribu^^fi illis fucrint contraria.!, pada nouifsima.C.de pa-d?is. Sed in hac régula uidendum eft,an pa er a, quae poftcrius funt tachppno-ribus aliquid dctrdraht,ucladpciant. Deinde illudipfum quod detrahunt, uel adijeiuntian fit ex a Aridentahbus uel fubftantialib.conuentionis,aut con cradLfs,cui fubiudafunn Nam fi quid in pofteriore pado mutatum eft,quod ad fubftantiam prioris contractus pertinet, plane nou am efie obligationem, amp;priorem fublatam iudicandum eft, ut fiprccium rei emptæ audumuel di-minutum eft, polteriore.p«cïo, àpriore contractairccelTnm,amp; nouam em-ptionemintercefsiftediet debet. Emptionis emm fubftantia exprecio confi ftir. Siueró padumpofterius aliquid de accidentalibus contradus detrahic (utfi uenditorpacéCeatur de nondandofidciuftorc)contineriinpriorecon-traeftu illud padum cenfetur, nee prius per illudtollitur. Nam uenditor non tenetur dare fideiuffores, nifi hoe fpecialiter adum fit. 1. emptori. ff. de eui-dionibus Jtaque ea quxnunquamin contradu priore fuit obligatio, per po fterius padum tolli dici non poteft. Si uero per pactum pofterius aliquid de accidentalibus adijciatur priori contradui, ueluti ut uenditor cum fideiuflo* reduph cautionem de rei euidione pneftet, tumfi emptor id exiga£,amp;f uenditor neget fe tencri ad prçftandû,ope exceptionis ex pado de præftâdofide iuflbre,emptor uenditorera tergiuerlàntcm,adpræftandapromiflàcogéré poteft,l.padaconuenta. ff. de contrahen. empt. 8^ uend.amp;'ibi gloH. Atque hæc quidem funt,quæ in genere de padorum ui,atque ufu dici poiTunt, tagt porrô oftendemus,quomodo fingulorumcontraduum conuentionesÓCpa-diones conftituendefint,ut ualeant,amp;: rurfus dilToluantunEt quia inter con tradus natural! rerum communication!'finitimi hint, qui rebus interuenien-tibusfiunt,de illisquoque primom dicemus.Magisucróinahostitulosde obligationum materia agentes fparfi funt padorum faciendorum 80 diflol-uendorummodi,quàmutpeculiaribus titulis quibus deftinata uideturho-rum tradatio, ifti fo!«m traderentur. Itaque poft peculiares ilios quoshabc-mustitulos,difcenteseuamad aliosordinariosin hacmateria locos remitti-mus,lf.de padis.(C.de padis.)ïnftit.de inutihbus ftipulationibus.Hunc titu lumideo hucrelatum uolumus,quia exreg. padorum colledus eft, nee tarn ftipulationum,quam padorum inutilium notas continet.
D E M V T V Ogt;
Caput V ♦
SVMMARIVM.
». Credit! nomen omnibus contradibus commune elle.
x. Creditor quis dicaiur.
3. nbsp;nbsp;nbsp;Muruum und c appella turn.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Mutuumquomodoicarteriscontradibusdi/Ferat«
f, Mutuidiuifto.
ö. Mutuo dare qui pofsint.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Mutuum contrahi multismodis.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Quibus mutuum dareprohibitum.
p. Aliud pro alio inuito creditori folui non polTe« 10. Conciliatio mutui fit tribus modis,cöfumptionc, ftipuIationc,Slt; ufucapione, »I. Mutui probatio quot teftes requirat.
»t. Inoppidoanruricontrahatur.
n. Con
-ocr page 290-»0« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILI^METHODVS
t;. Cöntraélus omnis duorum teftinjonio confirmatuf« gt;4. Aureus apud Romanos didrachmus.
*f- Libra auri quomodo»ftimetur.
»6* Teftes contradibus nonnunquam adhibendi.
»A Ampliusquàm datum fit,cxobligationcrcpcti non pofTc.
'8. Vfuræ an ünt heirat.
*^. DeefFedibusobligationumexmutuo.
xo. Mutuum reipublicae nomine datum à qUo pofsit repeti, «I. Periculumrcimutuataeadqucm pertineat» *i. Mutui obligatio quibusmodistoUatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
RED!TI nomen omnibus contrad^ibus communeert;Nam t 00 commodatum,depofitum,ó^ pignus rodle inter creditaponun-tur: Dieft enim creditor,qm ex quacûcç caufa aherius bdêfequi * tur* Jtaque amp;? ueteres iurifconfulti totam earn partem dodlrinæ lu Ms,quæ de obbgationibus contradiuum agft, de rebus creditis in ^riplèrunttSed quamuis ini contrarius pleraqucaha habeantcommunia in^ ^ ter ic,tamenunaeademqueobferuationeiUrisrton confilt;iuntur, STâcætc-fis quidem mutui contraebus plurimùm uariat. Primùm cnim non dat res tan tùm utendas, fie ut fît in commodato, fed itafubqcitresaliorum poteftati,ut illisliceattanquamfuisuti, nec obligat adreddendameandemfpeciem,fed tantum ad reftitutionem eiulHem generis,unde Sd mutui datio ab Co appeUata 8 cft,quôd de meo tuum fiat. N umerantur autem mutui très qua fi fpecies ratio f ne obligationum,qug exillo oriuntur.Etdicitur quidem aliud mutuum natU raie tantùm,quo fola natural» aequitate obligamur ad reddenda rem alienam, quæ caiu ad nos uemu Aliud mutuum eft ciuiletantûnf, ad quod reddendum ex fola legum publicarum conftitutione quis obligatur, ficutfuprâ de obit-^tion»dixi,Eum ad foluendam pecuniam non numeratam obligari,qui intrabiennium contra Iiteras,quibusfe obligauit, non oppofuit exceptionem non numeratae pecuniæ Jan contrarftibus, C* de non num.pee. NattiraicST ciuile fimul mutuUm dicitur,ad quod reddedum naturali xquitate^ôT legum, üue confuetudinispublicac automate aftringimur,utffmutuandianimo tibi numeremdecem,órpoftea â te ftipuier, ut intra annum mihidecemred-das,nafcitur obligatio ex naturali xquitate,quianumeratn, ÓT ex ciuiliratio-ne, quia ftipulationumuftisll ^ÓC moribusreceptus,iuxtaglolf 1«mutuum, ÿ’fin. ff. fi eert.
Poffunt autemmutuo dare,qui alienare,de quibus intitul. inftit. quibus a- 6 Ïienare licet uel non,amp; fup.in fingularum poteftatum capitibusde iure perib nar urn. N eque ueró oritur tantûm obligatio mutui, fi ipfi aliquid airjs nume- 7 remits, uerumetiam fi quid per alium iioftro nomine aut mandato alicui nu-meratur,iuxta titutperquasperfo.obiiga.nobisacquir.de quo iure acquiren di generaliter in tratbarude modis acquirendi res fuprà egimus. Imà non im pedumutuiobligationcm,fi quis fuampecuniam noftronominealicui nu-meret.1. eert. ^ fi munUs, 061. generaliter. ff. fi cert.petatur.Praererea li quis ignorantibus nobisfuam pecuniam autrem alteri noftro nomine dederit, na fciturobligatio,fiidratumhabuerimus.Namfirecufemus probare quod nö firo nomine faebum dicitur,folnm illi qui facit utilis quælita eft acbio.t ablen tes.ff. fi Cert. pet. Mutuum enim non contrat itur, nifi utroqj contrahentium confentiente,unde fi quis numerct pecunia alicui, qui propter mentis imbe-ciHitatem plenè confentire non pofsit,aut animodonandidet, quod altermu tuo fibi dari exiftimet,inter eos non oritur obligatio mutui.I.fi à furiolb, 0^ 1, non omnis.fF.ficertum petat.VItra haec impedimenta perfonarum prohibé- * tur SC alq quidam mutUum dare pcculiari ex caufa,ut iure cautum eft,ne quis prafidum,SC quorum iurifdidio non eft perpétua, alicui ex fubdiris mutuö dec
-ocr page 291-FEÄ D* CÖNRAD. .L Ad V M. PARS 111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;w^
det pcciifMam.hprindpah'.fEfi ccrtiim pctatur,2lt; C. coJ.cofd.led talia impc dimcntapcrfonarum inter obligationes,qua: fiint ex lege, ponenda funu Porró olmatóCrerum quarundam conditie, quo minus obligatio mutin ex earum datione oriâtur. Nam hat folûm res mueuo dantur,quæ numéro, men fura,autpondéréçftimaripofsiSi.hij.fEfi cert, petat. Iraq; hoc pado quoep mu Cö«tr»tÄ(« cuum contrahi inteHigiturjUt contrahens tantundem eius generis, quod de^-iwwJWijMtw. dimus,nobis reftituat. P^am fi ita inter nos cönueniat, ut cùm ego uinum tibi dederim,tu triticum mihi rcftituas,non erit mutuum, fed contrarius innomi* natus, Do ut des. Item fi pacifcar, ut contrahens precium rei datas mihi det, Deftlitu^ emptio crit.N.ec eft mitf uum,fcd dcpofitum,fi alicui des marfupium plenum pecupia, ut idem fie repletum reftituat, quia de quantitate rei in mutuo con-ilareoportet. Qjiareutexiftatmutin obligatio intercontrahentcs,necefîè eft,primiim ut res natura fua it* fit comparata, ut numéro, aut pondéré, auc menfura eius quantitas æ^imari pofsit. Deinde ut detur hac conditione, ut contrahens non candem rem, led parem ciufdem generis reddat. Nam i-
^ Iio fado feruatur Regula crediti inmutuo,quadicitur,quod aliudproa-lio inuito crcditori^folm non pofsit, Qiiamuisenim noneademres »tarnen ciufdem generis in mutuo folui creditor! necefle eft» leg. mutuum. IE fi cert, petat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
,Q Interdum autem etiamfi ab initio non teneat obligatio mutui, tarnen ex poftfadocOnualefcit, fiueut alijdicunt j conciliatur . Ätqucid quidemfit tribus maxime modis: Gonfumptione, ut fiquis tibidetpecuniam animo credendi, quam alq furppucrit, mutuo tarnen, etiamfi ea pecunia tua non fi* at,quia à non dominolibi data eft, tame fi ea confumpferis ita,ut integra aut (eparatareftitui domiilb nonpofsit,tarnen ex benignitate legum mutuiobligatio, inter teSC dominum pecuniae orta cenfetur.l.nam,etfifur.fEficerr* petar. Stipulatione,ut fi quis alienam pecuniam alicui detfuo nomine, ÔT fti* p uletut earn fibi reddi, turn licet mutui obligatio ex datione pecunia alicnac non fit nata, tarnen propter ftipulationem datur illi adio eius pec Unix con* dicendi, fi ea nondumfit à domino uendicata. Acfi quis dedit alienam pecuniam fuo nomine quam abftulerit forte , datur domino negotiorum geftorum adio. leg. quamuis,6C ibigloft.C. fi certum petatur. Vfuca-pione conciliatur mutui obligatio , efthr ex continuatione tempons lege definin' res bono titulo pofleuaeft, leg. Proculus nepoti. ft; de lure don-
* um, ut fuprä de ufucapione. Poteft etiam cafu nonnunquam uideri con-ciliari, edm quis fub conditione aliquid mutuo daturum fe promifit. Nam cxi ftente conditione uidetur ex poftfado conciliari mutuum, quod ab initio in pendenu fuit.l. proinde.fF.fi certum petatur.
Eft igitur sc hoc obiter obfer uandum, quod mutuum ficut exteri conra-dus,aut pure, aut fub conditione conftituatur. His omnibus addendum eft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
«« generale illud firmamentum contraduum, Qiiod fi minus quam libra auri inmutuum ucniat,tumfiuein litcras miflafit conuentio contrahentium,aut non,0C contrahentes fint aut literati, aut non, Sf quocunque loco tandem id fiat,ruri,anin urbe, ad plenam confirmationem QC probationem fufficiac duosteftes efle adhibitos. Authenticade inftrumento. caut. óf ^ final, Col. vi. Si uerô maior fumma in mutui obligationem ueniat, quam libra auri, turn refcrtpluiimum, à quoSf ubi contraduscclebrctur. Nam fi con-trahentiumaliquis,uel ambofuerint imperiti litcrarum, 6f uoluntas eorum btcris mandata fit, tarnen fi fuerintin aliqua ciuitate, requiruntur quinque teftes,iuxtaiamallcgat.Authentic. ^ oportet. Siuerôeiusconditionisper fonx contrahant abfque aliqua fcriptura, qua comprehcnfafitillorum con nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;
ucntio,tumfufFicit très teftes interfiiifle.d.Authcnt, ^ij. amp;nbsp;^fed ctfi,inftru, Etciufdem conftitutionis autoritäre, totidem fufficiunt teftes , cum perld
literarum
-ocr page 292-ao8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRJS C IV l LIS MB-TKOpJ S\. ^^^ literarum inter fe contrahant^ummalibra^m auri cxcedente,GucJitcris com-mendarint fuam conuennoném,nuamp;nop, liefert tarnen' an in op^do uelm- « ri contraxcrint, Naminrure iieteraiinâlçruantiif^quæ'approbaWt’fe'giiIarJ^ ij ter omnem contradum duorum teftimonio' confirmant't ubï. ff» de teftibus;
, SednouilsimaiuraiioluntjUtintaliqtiófluecafulfcohtraduscKirögrapha- «ƒ * nbsp;nbsp;nbsp;.rio inftrumento fit initus,ut tres teftes adhibcanturj» fnper chirograph ar ijs»
' C»ficertümpetatur»ófibigl»cir»Autiïent»fednouo» Compledritur autcm «4 aurilibra hodieplures aureos quamohni » NamcunAgreus apud Romanos, , ante translatum imperium effet didraebmus, hoe eft, binas auriT drachmas penderet,duodequinquagintaaurei RomaniIibram*cffïciebant»Pbffeaué ró diminutum eft pondus aureorum apudGermanós, Sf ex bniis’drachmià auri terni nummiaurei fieri cœperuneSed uidethr óf ante ifta tenmora quo-que ab imperatoribus Romanis audus numerus aurèorum m conftituenda W bra,ut auri libra æftimatafittemporibus Alexandri Seueri Ixxij » aurets, iü-xtahquoties»C» defufcept,li»x.Sed Barcamp;TalijdnAujth^led nqup.C»ficer-l-ibriitiuri Ï^**^ petatur, uolunt inll.libram auri loo aureis æftimafi,quorum fupputatio (tntumaurci nonproculabeftàueteripondéré,fiaurei æftimentur nnius drachmae auri prccio,ficut fit in ftaliaSlt; Vngaria. Et ego plane exiftintj tex » Ïn 1» quoties» C,defufeept » effe mendofum» Nammultis exemplis fcriptorumRomano-rum certum eft libram auri xftimatam effe xlvüj » aurds Romanis ♦ Hæc ideó hóe loco annotate pluribus libuït ,quia8lt; in fequentibuscontradibus, qui ihftrumentorum fide firmantur, idemobferuandumuenit, ahoqui mi nus multus futurus,cûmmenonfugiat,quôdinfrà deprobat»ead'émrepc-tendafintLNequedidurits quiequamde teftiumadbibitionchiceram,nifi ‘^ uifum mihi effet ex ufu difcentium eile, ut admoner jntur in fitmandis con-tradibus adhiberi nonnunquamteftes,fiquisfidem ac rehgionem contra-tentis nolit fequi,aut de ea dubitet»
Cacterumquia obligatio non eftita dcfinitumius,fïcut dominium, utfta-timeùmquis habeat aliquem exquaCunque caula obligatum ,fcire pofsit, quidfibi debeatur: In primispropter adionesuidendum eft inquibufque formis obligat 10 nis,quæ ex quacunque eau fa in obligationem uëniant, Ni-fi enim quishoc perfpexeritadurus,non poteft difterncre quantumfibi competatpetendumpropter quamhbet obligationem,etiamfïintenigatcau famortæ obligatio nis» QiiareSf de effedibus obligationis, quae ex mutuo nafcuntur,paucadicemus » Regula uerô generalis eft de obUgatione, quae j^ re interueniente contrahitur, quód amplius quàm datum fit, repeti ex ea non pofsit » leg» rogafti» ^ fi tibi» ff» fi eert » pet» Proinde ÔC in hoc præcipuè ,g contradu quæri folet, an ufurae fint licitae » Nam ibi potilsimüm uidetur u-fur^ habere locum, ubi quantitas in genere, non fpecies aliqua in obligationem deducitur » Seddeufuris pauló póft dicemus; nunc de reliquis eftedi- jp bus obligationumex mutuo» Etquia faepeaccidit,utalieno nomine aliquid mutuodetur , quæri maxime folet, utrum pari ter utrifque detur adiope-tendi crediti, uidelicet illi, qui alterius nomine credidit, 0^ illi,cuiusnomine creditum eft»Atque eft quidem in mutuo Ipeciale, quód ftatim illi,qui a-licno nomine aliquid deditmutuo, competat adio, etiamft is, cuius nomine datum eft,ratum id non habeat» l»fiabfentis»C» ficert» pet,Sf ibi Salicetus» In eo uerô ,qui recipit mutuum à quopiam alterius nomine,refert anreipu- *® blicæ,aut priuati alicuius nomine id fiat » Namfi nomine ciuitatis quid acce-ptumeft, turn ciuitas non tenetur, nifi quatenusille, quidedit, probare pofsit, quód creditum in ciuitatis ufum uerfumfit» Id enimubi noncon-ftat,folusille,qui accepit,obligaturad reddendum mutuum,leg»ciuitas, ff»fi cert»pet » Et omnino ubique magni momenti eft,probare poffe, in cu-tus ufum uerfum fit, quod mutuo datum eft, Nam etiam à liberis poteft repeti.
-ocr page 293-PER D. CONR AD.» t AG VH* P A R Î U lt;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;409
• tcpét^quodpatnfamihas inopimutuoedatumcft, quiaiHudinanmeAtaeo rum uerfiim efle præfuniîtiii ,tuxta Bart’ tn h lus foils * ff.de conaidione indC-* biti» St iierô quis aliquid mutuo accipiat nomme prniau, turn uidendum cft, an ex manda toetus,c unis nomine id accipit,idfecent, neene. Nam oim mandatum eft ut accipiat, turn perinde ac fi ipie mandator accepiflèc, credi-tum ab ipfo condici poteft.l.ukim. fff quod iuflu ♦ Si ueró creditor non propter mandatum,fed propter æftimationem utriufque,6C eins qui accepit,ôi 06 eins Cuius nomine acccptt,ut quiaputauit creditor ita illis inter fe conue-nire,utcitra alterius uoluntatem mutuum peti aut aedpi noncogitet,turn u-terep tenet mffed fîaltesiustâtûmcontêplatione creditor aliquiddetalicui al* tenus nomine id accipientt,tum is folus,cuius fide addudus eft, tenetur J, ß mutuam. C.de inftitu^adion.Et de his plura, infra de mandati,8inegotio-^* rum geftorum obligatione, Periculum uero rei mutuatæ non ipedat ad mu* tuantem,ied ad cum qui ^c^epit, Nam cafus aduerfae fortunae non libérât ge* ^ neris debitorem « Proinde ciim in mucuiobligationefitquantitasgeneris, etiamfi incendto perearres mutuo data, tarnen ad teddendam cam obligaat tus manet is quiaejepiuL incendnim. C.fi eert .pet. -, Cactenim, rautui ob* ligatio tollitur tjfdem modts,tpfo iure, óf per exceptionem, quibus fuprà in gcncreomnesobligationesdiflblutdiximus»In folutione ramen mut ui hoc ' peculiare cft, quôd fiplures fimul teneantur, obligatio inter eosdiuidatur numero, 6C nonperportiones,ficutarmdebctur Ipccies, quia in mutuo eft quantitasreturn in obligatione» 1» cum Suchus, ff»de lolut. Hue peculiariter pertinent tituliï
ff» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. Cod,
Sicertumpetartfr» - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Sicertumpetatur»
- Quamuis5cinillisdeadionc,quxinhacformaobligationisdatnr,plera-quetradantur.Potefthisquoq^adiungi tit» r^ Inftit.
'* *; nbsp;nbsp;nbsp;Q^iibus modis recontrahitur obligatio,tanquam ad hunc QC exteros fe quentes,ex re contradus generalis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.lt;
= A^ LICEAT PACISpï ’ ; '
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVMMAfHVM. . nbsp;nbsp;nbsp;. , nbsp;nbsp;, ' • '
i. Nemo,CQgitur de proprio effebencficuSjfinoIit. .
4. Vfuræiure diuinoiniiniuctfumprohiDitar.
j. Lexinferiorisnondérogatlcgifuperioris. * . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.,»^'? .-•
ƒ? lntcrcnclicituineftaccipercamp;exigere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;,
7. Quibus cafibus ufuraelicitarfuitiurcCanonico. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
•®«-’ lusfpecialcnoneircïrtexemplumtrahendum. ' -
v. Fruduspignorisinfortemcomputari. ‘'‘ ' '‘./j»r‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uj
o. Mutuumdebet effegratuitum. ^j r .t» u . ^i..- Vfui a in folo mutuo commitittur,non in reliquiscomtaffibus.
«b Quicquidulrra fortem proufureimutuatxpetitunproufurishabendüeltc, aj. Vluræ ccntcfimx,menftruat.annua:,quxfint.
gt;4. DèufurisiUuifriumperfoparum)plebciorum,mcrcatorutn»
gt;i.,, hitraieditiapccanialicitaseflecentelimasufurai., ,, ’ 16. AdioproufurisnondaturdeiureCanonico. , nbsp;nbsp;,.
A N C quaeftionem fubiungimus Contradui ex mntiro,quia in eo prateipuiè ftipulanturufurac, undeGanóniftacficdefiniunt uluram, quod ufura dica(ur74uicquid*i^Wttuat% accedatipft-us rei ufus gratia » Nam in reliquis contradibus fi quid pro ufu
-ocr page 294-ito nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ÎVRIS CIVILIS ^HETHODVS .
ufu ref accfpfmusjfllud ufura dief poieft,fiCut in niutuo,ur ft' qufspro ref Joca • tæjaut comfnodatacufualtqLnd âcopiât, non uidetuf improbéid exigere, enmprO rei fu» nfu illud expetat ♦ Nemo enim cogiuir de proprio eflè bene- * ficus,ft noliu c.precariac.x. qtixft. ij* In locato aucein ÔC conunodato recine-mus rei commodatæ SC iocataè dominium » Itaque etiamft quis pro ufu rei pro prfe in tali contractu aliquid accipiat,non poteft,tanquam improbus exactor lucri,ftprehendi ♦ At in mutuo dominium transfercyrjitacpimprobum uide tut pacifci,ut quis de re fua aliquid pro eius ufu pendat Committiigitur ufu ^ ra (hoc eft, improba exadio pro rei ufu) redê infolo mutuo dicitur,ÓC quam-Uisiure ciuili,iüxtaleg, eos qui, ^fuper ufurarum,Q,deufurisjicitumfiepa Cifci ufüras quantitate à 11, définira, tarnen generaliter omnès uluræ iure diuino prohibitæ cenfentur,fie eniminquit Chriftu^Luex vi:Mutuum da te,nihil indefperantes.ÔdDauidPfalmodecintoquarto,intercommendatio- quot;^ nes eius,qui placet Deo ,ponit,quód non detpfçuniam ad ufuram: quare non uidétur efle licitum Chriftianis, ut inuicemde mutuo ftipulcntur ufu- a ras,neque enimlexinferioris derogatlegi fuperiorisj, pon magiftratus. æ de recepcis arbitris, Proinde licet iura ciuilù per mittant t^rto qUodam modo t « pacifei Ufuras,tarnen in foro confeientite non cxcufatur is,qui cas accipit : lo qwimur iutem de ufuris ciUilibus, quae non Ueniunt, mfi per ftipulationem promiifæ fuerinuf quamuis,C, de ufuris ♦ De naturalibus enim accefsioni- ^ bus refum, Sfpcnftonibus,quae propter moram,loco inte reife, in bonte fidei Ïudicijs in obligationemueniuntacpetuntur, non eft dubium,quin licitum fit eas accipcre fiC exigere,iux, gloif ft q, C, de uluris, cir.uerb^tradita eft,nt ft fundusdotis nomine tradiuts fit,8C nuptiae poftea non fequantur,redê non folùm fundus,fed ôC«a,quac ex fundo accepit quis,cc*ldici potcruntJ,qui fc, ^ftin/ft.decbndid.caufadat.SCibigloif SuntigitUriH^ ufurçtantûmprohibi tæ iUrcdiuino,quac pädo hominum promittuntur demutuo,in c erta tempo-rum fpacia,
Quamuis autem prohibitat fint tales ufuræ, tarnen funt quidam cafus, in ^ quibus turn à iure ciuili,tum à Ganonico conceduntur, utratione incerti e-tientus permittitur,ut ft quisnop uenditurns rem aliquam in pracientia, quia fperet breui pluris uendipofte, 8C probabiliter de precio in futurum dubifa-tiir,tumlicetilliintempusfolutiohisfl;ipulari amplius precium quampotu-iftet ifto tempore uendi,c, in ciUitate, ex, de ufuris, Vaientenim pleraque propter incertitudinemamp;periculum,quæalioquiprohibentûr,c, öltim, ext, codem,Qiiamuisigiturufufairideri pofsit in tali padoefte, quo ultraæfti-mationem rci aliquid exigatur folui,tarnen quia fieri poteft,uf emptor tempo refolutionis pluris emerecogerétur,ft non perfUafifletafteri^ut uenderet, niftil improbe exegifte uideripotcft is,qui rem,quant non habebat ucnalem, in tempus,maiori precio folui, gin præfentia uendi potuit,ftipulatus eft. Sic fiquismihi obliger uineam fuaru,b0Cpa(fto,utdoneeipfemihinonreddat traditam pecUniam,cgo interim f^uCtus ex eaprouiumeae pecuniar perci* piam,2Caccidat, utmaiorem prouentuminde capiam,quàm ufur arum nor mine acciperc potuftrim: tarnen wfurariusnon poftumdici, quia cuenirc et-.iampotuinet,utminuscmoïuraenttexuinea fentirem,0Ctaniencoalt;ftusfin’ iftem ftare conuento pado Jeg,ft ea lege »Gideufuris. Sunt plcriquealq cafus,in quibus extra tritium umranmt,lt;diquid ultra fortem expeti concedf-tur,qui norantur circa xiftf .quæftionftq, in gloft.SC per Panormitanum,circa c. conqueftus, ext, de ufuris, Séd'idfit aut iure ipecialgqtrod non eft in ex'- S emplumlt;rahenduni,utEccJefiaxel(ioetjfrudus inpignore à Vafallo fuo ad-cepto,c, prim, ext^depeudiSiCum alioqui regUlariterfrudus pignoris in i* for tern comp utenuw^ C, prim, e:^r,de ufur ♦ Aut fit, quia contradus mutin,
- Hi in . nbsp;nbsp;nbsp;. ! . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratione
-ocr page 295-PER p. COHRÄQ. LAGVM. PARI 1». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in
rätfoneconuentionis in aliumcontraÂymtranfiflèiudicatur^utcûm aliquid recipitur pro ipfa rc, pu» pecunia, fit emptio: aut alia res, turn tranfit in con tradumpermutationis: autrccipituraliquidproufurci,6s: tumfidatur pc* cunia,credituin tranfit in contradum locationis. Si uero res promittitur pro rc crédita, fit contradus innominatus, uidelicet, do ut des» Ac proinde cum egrediatur creditumfines mutui,id quod pro ufii rei extra fortem datur,non •o poteft diciufura» Qiiarercdèdicitur ufura committiin folo mutuo, quod «I debet efie gratuitum, quia in dominium debitoris tranfit, amp;nbsp;cius per ie ulo in ufuhabetur. Non ig;iturefl:ufura,quandopado de retrouendendo credi- -„, t^pecunigapponit'ur aliqua penfio extrafortem danda à debitore, quia mu- {fg^ff^^^„^* mum cfledcfihit,quodKaaltcrius ufui fubijcitur, ut debitore nolentc, non liceat creditori illud repeterc,doncc ipfe penfionê,ad quam fe debitor afirrin-xit, foluat. Nam talc créditum tranfit in contradum emptionis,ficut infrà de co»lt;r4Ä(« emptionelatius audiemus. Sitigitur hæc generalis reg, de uiuris : Qiiöd emptionif. «x quiequid ultrafortenj pró hiurei mutuatae petatur,pro ufuris habendum fit, xiitj, quæftio. üf, c. ult, Secusdicendum eft,ficréditum aherius cuiuipiam contradus induit ek pado naturam,
Licet autcmlurS ciuilipctipoirintufursc,quasftipulatifumus, tarnen fi amphores quam per leges licet, padi fumus, pro nullis hab entur, Vtigi-tur intelligiredè poifit, quantas ufurasleges ftipulari permittant, obfcruan dumeftoliniccntcfimasufuraseflèdidas, qug centeumo menfe acquarent #j fortem, Namufuræ apud ueteres Romanos fucrunt menftruac, non annuae, ficut apud nos nunc funt, Proinde cöm annus duodecim menfium fpacio ab foluatut,palam eft quod centefima ufurain fingulos annosde forte centum aureorum pariat xq, aureos nomine ufurarum pendendos, Qiiia uero talis «4 ufurarum penfiouifa eft luftiniano immodica,conftituit,uc periong iliuftres non acciperent ampliores quam mentales, hoc eft,in annum de centum aiff-refs ucrafupputationeameos iiq, PIcbei uero de centenis aurcis, vi, in fin gulos annos ftipularentur ,nifi forte illi exercèrent mercaturam, Nam tah-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus permifitut vim aurcos annuo temporis fpacio de centum accipiant.t eos
qui, C, de ufuris. Pro conditione igitur hominumlicet ftipulari ufuras diner (a quantitate penfionis,eas^petcrcinforo contentiofo, 0f quamuis uetus , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ufurarumratiomutatafit iurenouifttmo, tarnen licitum eft adhuchodic in
qutbuidam cafibus ftipulari centefimas ufuras, Itaeç aliç ufurç dicunturmino res,dequibusfuprà:alia:maiores,utfunt centefimat, Quiuero fint illi ca-lus,in quibuslicet ftipulari centefimas ufuras, uiderc eft Ïn gloif cir,l,eos qui.C, de ufuris, Itaque difcentes ad earn remitto, 06 indicis caufa tantum ad tj ®S’’®» ’^ traieditia pecunia licitas efle ufuras centefimas, iuxta tit,fF, amp;nbsp;C,de nautico foenore, Reliqui tit, de ftipulanone ufurarum propriè non agftnt, etiamfi fd uidcatur Epigraphe corum fnnuere,fed magis oftendunt,quando nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
ex mora, aut propter interefle alt quid ultra fortem in adionibus petere pofii-mus, Itaque differemus eorum tradatum ufque ad adionum explicationem, Jure Canonico uerö xiiq,qu£ft,iq.iiq,v,8^ in Decrctalibus fexto,amp; Clemen, tit,de ufuris hoc potiflîmûm traditur,quôd Iure diuino omnes ufurg fint pro hibit«,idquoddcufurisinmutuoconftituiàccipiendûdiximus, In reliquis uero cÔtradibus licet aliquid ultra fortem ftipulari de ufu rei, qug dominiurn noftrum non euafitpenitus,8d noftro pcriculo inufu eft, Quia uero in foIo
•• foro confcicntiç prohibitç funt ufurçomnes,Canoncs etiam no dant ex earn ftipulatione adionê,ficut iura ciuilia, fed uocant ufurarios ad poenitentiam,
DE COMMODATO
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SCprecario. Cap, VII,
SVMMARIVM.
-ocr page 296-*^gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïVkiÿ eriMtïs ÂÊt^ôôVf
li Commodatumquidfin i. Precarium quid fit.
j. Commodatum Öf prfcariumin quibusconueniant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'H
4. nbsp;nbsp;nbsp;Duoinlolidumpofsidercnon polïunr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'s i
S'. Prccarium in re propria confiftcrenequit. tf. Quibus commodato amp;precario dari pofsit.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Commodatariusabutens commodato obligator ex dclido. », Commodatarius tenctur leuifsima culpa.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Obligatio commodati 5i precariiquomodotollatift-«
--------OMMODATVM dicitur aheunts rei ad aï/quem fpeaa-* ^ iem ufum gratutto fadfa conccfsio,iuxtagfofl^ extr.de commoda co. Precarium nero eft, quod precibus petentis frtendum con- t ceditur tam diu, quam is qui concefsit patitur.hiÆde precario, Primûm igitur hoc conuenit commodato cum precario, quod per neucmin transfertur dominium J, ret commodataeÆ commod. Hoc ta- j men pecuiiarc eft in precario, quod poflefsio tam*apud^um qui dedit,quàm qui accepicqnanct JÄ habet. eum qui.fEde precario, uideheet hoc modo, utaccipiensnaturahter, óódansciuilirer rem pofsidcar. “Nam duo in folidü 4 poftidere non poftunr.l.q.fF. de precario. Præterea habet8^ hoc commune commodatumamp;Sprccarium,quôdperutrunque res mobiles SC immobiles* corporales öt^incorporales concedantur :Mobihs SC corporalis, ut pecunia, Immobilis,ut fundus,lncorporalis,utius agendi,eundiper agrum conceden tis.I.i.ff,comod.06deprecario. 1. q.iij.SCüq.Quod ucró ufuconfumitur,n5 poteft eSmodato dari, nifi tradatur hac conditione ut confumatur.l.q. ^ ulti. cuml.fequenti.ff.commod. Neque ucróinre propriaconfiftcrepoteft pre-carium,nifi in pignuscréditori datum fit, à quo poftw eins ufum impetret. I,fidebitor.fF.de precario^ Poteftautem comodatoæprecario dare,qui ob-IlgarefibiaJiqucmpoteft, iux. glofl. ext. de commod.ied obligationeufus dinerunu Nam commodatum datur ad eer turn ufum, extra quem fi commo-datarius eó utatur, obhgaturexdeli(fto,utfiquis detueftem commodato ad pompam,ÓC commodatarius cum ea peregrè abeat, tenetur ex ddidotl. fi inter. fed interdum.öó I. in reb.ff.commod. In quib. différant, fed precarium nulla dchnitionc ufusconceditur.l.h' ut in commodato. ^ficut.ff.commod. quare comodatum non poteft repeti,nifi ufu finito. Precarium ueró quando cunquelibet, etiamfi forte ad eer turn tempus datum fitj. cum precario.fF.de precario. Item tenetur commodatarius leuifsima culpa,nifi cafu damnum da 3 turn fit,is uérô qui rem precario habet,tantum de dolo 06 lata culpa tenetur.!« quxfitum. ^’cumquoq;. 26 ^feruituti.fE de precar.26 fF. Commod. 861. in reb. Cæterûm toUitur obligatio commodati 86 precarq rcuocarione rei datç. Itci» morte eins cui conceffa eft, non autem morte concedentis ,1. cum preca irio.;$»precarq.861. quæhtum.^ quodad Titium.fF.de preca. Continent autem tituli hue pertinentes etiam adionem,quae concedenti,86 ei,cui res com modato uel precario data eft«
Commodati uel contra*
Cod* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In decree«
De commodato* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De commodato*
De precario. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deprecarqs. DE DEPOSITO, ET SE* queftratione. Cap. VIII.
S V MM AR tVM.
k Depofitum 86requeftratio quid fint.
1. Depofirumifcqucftrationcin quo différât.
s. Gontraifius accipiunt legem ex conuehuoné.
4. Res
PER D. CONRAD. LÄGVM. PÄR« til. ..^ 4. Rcj quz deponipofsint.
j. Priuatx fcriptur« non habetur fides, mfi adhibeantur tresteftes.
o. Depofltarius poteft recufare euftodiam rei depofita; cum illi uidetur.
7. Sequefternon poteftofficium fuüdeponcre.nifiiuftifsimacaufainterue niete S. Resdepofita,autfequeffrocommiffaquando fitinpcriculoeuftodientium. p. Obligatio depofiti quomodo toUatur.
EPOSISTVM di'cftiir,quod ciiftodiendum alieuf datum eft, iEdepoGd,in prm.Sequeftratio ueró eft rei litigiofæ depofitio, quæ àplaribus fit,ut uidori reftituatur .1. fcquefter.ff. de uerb» Hg. 0^ depofiti.tpropriè.DifFert igitur depofitum amp;nbsp;fequeftra-tio, quöd quglibetres, quæalteriusfidei traduntur euftodiendg
8C reftitucndç,dicanturlt;depofîtæ, fed fequeftratione tantum res litigiofac de ponuntur, Itaque apud fequeftrem etiam immobilia deponuntur, ut in eius pofïefsione fint donce conuet de uiefforia, edm alioqui regulariter folûm mo biliadeponantur. AMutuo differt depofitum Öf fequeftratio,quódhis non transfertur dominium, nifi exprefie inter deponentem 00 depofitarium ita conuentumfit, ut »c 'depofita, tanquamfua uteretur, SC proea tantundem ^ etufdem generis reddereu Nam ifto cafu locum habetreg. qua dicitur:qu6d contradus accipiatltgem ex conuentione, nifi contra bonam fidem bonos que mores aliquidpatflumfiuhi, ^ fi conueniaufF. depofiti. Itaque licet hge fit naturadepofiti, ut proprietasóC dominium apud deponentem maneat, ta men liberum eft padis licitis, aliud depofitario permittere. Videtur tacite quocjjconceffiimdepofitario dominium, fi depofitum non obfignatum aut co nein film detur.l.licet. ÿ» reij. Lucius.i.ff. depo. A Commodato autem dif fert, quia iilud grada a?cipientis,hoc uero gratia deponentis traditur. Si uc-to depofltarius propter euftodiam aliquidaccipiat pro opera fua à déponente, dicitur Iocatio.fi ^ fi ueftimenta.ff.depofiti:nonfolam autê per nosipfoS, uerum edam per quos in genere fuprà Obligationen! nos acquirere diximus, deponere licet.fii.^’nonfolum.fEdepo.8lt; domini quoque ex depofito nobis obligantur, fi quid apudeos, quiipforurn negotqs pracfunt, depofuimus. 41. inftito.C. de Inftit. adi. Res autem deponi polfunt, quæ alienari à priua-topoirunt,ó(:fit depofitum traditare adeuftodiam. Namfi tradaturad perfe 5 rendum alió,mandatum er it. fii. ^ fi' te rogaucro.ff. depo. Nonnunquam ad-hibetur etiam,fcriptura, fed quia priuatæ fiteræ non habent fidem probatio-nis, nifi tres teftes fide digni fe fubfcripferint, Auth. de fide Inftru. ÿ i.q. Ita queadhibendi funt etiam teftes. Differ unt autem obligadones ex his contra lt;nbsp;tradibusnatæ etiam effedu,quiadepofitarius poteft recufare euftodiam rei 7 depofita: cumilli uidetur,fedfequefter non poteft officium fuum deponere, 8 nifi iuftifsima caufa interueniente.fiei apud quem,ff.depofi.Regularit€flr'quo que res depofita, aut fequeftro commiffa, non eftin periculo euftodientium, nifi id exprefie adumfit : aut quis ultro fe obtulerit ad recipiendam rem de-‘ nbsp;ponentis.fii. ^fæpecuenit.ff.depo. Tollitur autem hæc obligatio reftitutio * ne depofiti, ^ poteft quidem dcponens, quandocunep hoc illi uifum eft, rc-petcre dcpofitum.fi ult.ff. depofiti. Tollitur etiam, cûmeoipib cafu périt res depofita apud depofitarium, quoperitura erat,fiapud deponentem manfifi fet.fifiplurcs.^fine autem depo. 8C continent tituli adioncs huius format, ficut infra de commodato dixim us.
ff. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cod.
Depofiti uel contra. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Depofiti ucl contra.
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In Decretal. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In Sexto,
De depofito. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De fcqueftrationcpolïèfsio-
Defcqueftrationcpoficlïionis, nisÖC fruduum.
T »
-ocr page 298-*«4
' nbsp;’ 1VR1Î eint!« WETHODVJ
ÖE PIGNORE' ET HYPO-theca/ Cap, IX, 5 V M M A R 1 V M. •
ï. PignuJ unde didum. a. Quidficpignus.
j. Hypotheca fubpignoi‘ccomprehïndjtur,amp; quid dicatur.^
4. nbsp;nbsp;nbsp;PignusSchypoihccaquornododifferant. J. Differentia plgn«ruöl» «. Pignus pretorium quod fit.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Pignusiudicialccft quodproptercautioncmaccipitur.
•. Conuentionalcpignus eft,quod confenfucontranentiumconftituitUh 9. Quaeres pignori daripofsint. «o. Reditusoppignorati pofte.
n, Scruitutesoppignorariptohibentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, «. Res alienarquomodopignori daripolTunt.
»J. OninibuscontrafSibuspignoraadqciqucuntK *4- Pignus quemadmodum tacitè contrahatur. »f. M ritibonauxori pro dote tacitèoppignoranwp. »ö, Padum legis commifibriae à legibus reprobatum in pfgnoribus« »7. Inutile paSiim non redimendipignoris. -
»8. ReprdTaiiæquales fintpignorationes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ •
*9Ï TracSatusrepreffaliorum Bartoli. s». Crcdiloriquandoliceatpignüi ti. Denunciatie debitori ante facienda,quàm pignus diftrahatur. nbsp;nbsp;nbsp;(uendere* *1. Repofcendi facultas bi cnnalis.
aj. Titulosfoluendorumpignorumdaros efle. 34. Cafus quo tnancat pignus obligatum^etiamfi debitum fit folutum.
IG N V S appel! a turn eft à pug no, quia res quae pignori da- * furmanu traditurj.plebs.^*inter pignu^ ff.de uerb, hgnifica, Sed dicitur pignus in genere res, de quainter creditoremamp;de- 2 bitorcm conuenit,ut fit pro debito obligata. Inftitut.de aftio. ^ Ire Seruiana, Et generis appellatione,fub pignore comprehen- j
iditur eriam Hypotheca, tanquam fpecies î dicitur enim amp;1 Hypotheca res, quae creditor! fe cur it at is caufa pro debito obligata eft.Propria tamcn-fignifi- 4 catione differunt Pignus,00 Hypotheca, quia pignus dicitur,quando res pro pter debitum obligata ad debitoremtranfit,ôf in eins poflèfsionem uenit: hy potheca ucró,quando tantùmres obligatione creditori fubïjcitur,fed in eins poflèfsionem non tranfit.l.fi rem. ^proprie,ff.depignor,ac4. Aliàsôd extra ƒ iftamdifterentiam Pignusamp;lhypothecatantümfono appellationis differunt, Porro pignorum aliud dicitur prætorium,aliud conuentionale.Prçtoriû eft, quodiubente magiftratu accipitur,et id fit,aut propter cautionê periculi,aut ^ exccutionê rei iudicaræ.Propter cautionem, ut fi iniudicium uocatus nó uc niaLpoteft ador petere â indice,ut fe in poflèflïonem rei feruandæ caufa mit tat.Propter cxecutionè rei iudicat£e,cöm ceffante co,qui in iudicio couidtus eft, index uidori dat poteftatem occupandi bona conuidi,ut debitum fuum inde confeqnatnr,iux,tot,tit, C, de pratt, pignoÄ ex. de eo qui mit. in poft reifer, cauia, Atep hoc quidem,quod rei iudicatæ caufa nobis à indice datur, pignus nocatur iudiciale,ad differentiam prætorq, quod propter cautionem accipitur, Seddehispignoribusinfràde Adionibus, Nam intradatu ob-ligationuni de connentionali pignOre folûm rede agitur, Dicitur enim con- s uentionale pignus,quod confènfu contrahentium conftituitur,Li. ff, de pi-gno.ad.Poteft autem pignus dare,qui alienare.Et tam mobilia quàmimmô- 9 bilia, item corporalesSCincorporales res in pignusdantur. Nam tex, infi. ^cumprædo.ff.depig.ôf Hypoth,manifeftéetiam teftatur, prædia in pignus dari.Sd 1. cum conuenit, teftatur obligationem pignoris oriri,fi quis re *0 ditus fnos creditori oppigneret, Quamuis autem etiam inra noftra in pignus ffarepoftiums,tarnenurbanorumpracdioruuiferuitutes, ut eft ftinicidq,ód i» tignf
-ocr page 299-PER D. CONRAD. LAGVM. PARS III.
tîgni immini'o,oppignoran'leges prohibent.!, fl is.^ulr.de pigno. Non fo-« lûm antcm no ft TAS res, fed etiam aliénas fngnori dare poffLimns, fed i ta fi débita fnerint. Nam fi non eft nobis débita,fed tantum ms quoddam habcmus inea, utinfundo uecbgali,ôCin re nobis oppignorata, turn non licet, niß bac côditione, ut domino ciusius fuum faJuum maneat.h itj. ƒ• cum ex caufa. ft. quipotio.inpig. habe.SCdepig. atft. I. tutor. ^fin.óóC, ft pig. pig. da. fitJ.i. Si ucró rcs aliéna neep nobis débita, aut aîiquo iureobligata eft, turn non poflumus cam opptgnorarc, nifi in hunc cafum, ut cum noftra erit, cre-y-ditor earn pro pignore fit habiturus. I.fifundus.^ aliéna.ft', de pig. Neep ue to ob folâ creditam‘pecuniam danturpignora,ftdomnino omnibus contradi busfiClicitiscpnuentionibuspignusadijcipoteft.l.fi rem.^ non tant.ff. de fgt;ig. act. In conditional! tarnen conuentione pignus datum,non uenitin ob-igationem,nificxtirerft conditio.!, res Hypot.ff. de pignori. Poftunt quoep Jocopignorisobligatiea,quaenondumfuntnata: Vtfoetuspecorum, 1.amp; qua: nondum.ff.depjgnbfib. Neepimpedit etiamconuentionem pignoris, fl res tradita non fit, aut in materia, fine fpecie rei oppignoratac erratum fit. Nam fufficitcontrabentes de pignore uel pracfentesuel abfentes per cpifto lam, uel nuntium ?onftnfiffe.I.contrahi.8C 1. creditor.ff. de pig.
Ex his quide aibjtror liquere iam,quomodo exprefte contrahaturpignus. i4 Sed tacite contrahitur etiam.Cuius obligationis in pignore exemplaefle pof funt obligationes, quibusbonatutonimôf curatorumpupillis,parcntumh'-beris in aduenticijs, mariti bona uxori pro dote, defuntfti legataris, condu-’ dorislocator!,fid aliafimilia his tacita pignora.NamfuntmuIta alia exempla tacitorumpignorumpafliminlegib,fcdquiaeadem etiam ueniunt in ibis formis annotanda, fufficiat in compendio monuifle,uno aut altero exemple, pignoranonnunquam tacitè etiam contrahi. Dantur autem pignora tarn de bitoris quàm creditorfs gratia. Debitoris, ut co facilius impetret à creditoif, quodfibicredi cupit. Creditoris, ut minorepericulo fuum alteri concédât. Extra communem hanc conftituendorum pignorum formam (blent non-nunqtlam adifei pada,quibus obligatio comm conftringitur uel extenditur, ^^ fed non quodlibet padumin pignorib.locumhabet, nam padum fegis com-miftbriat prohibitu eft addere pignorum conuentionibus.1. final. C. de pa- p^^^^ f^^-^ dispignorum. Dicitur autem padum lege Commiflbria fadum, quandoin cafu de rei aut contradus difsipatione in praciudicium altcrius ex contrahen- nbsp;nbsp;quot;nbsp;tibusaliquidtonuentumeft. Itac^fi creditor pignus, uel Hypothecam hac lege accipiat, Vtfi debitor illi ad conftitutum diem non foluat creditam pc-euniam,ipfe pignus fine Hypothecam fibi tanquam rem emptam habcat, cen fetur ipfo iure nullum padum,!, i. S^ ibi gio ft. C. de pad. pigno. Nifi tarnen iuramentum interucncrit. Nam ifto cafu obligamur etiam pignorib. pa do legis cômiftbriæ,fi præftare id fine periculo animae non pofsit.c. fignifi-,^ cantc. amp;nbsp;ibi giofl. ext. de pignoribus. Item inutile eft padum, quo fe debi- nbsp;nbsp;nbsp;* tor obligault ad non redimendum pignus: Nulla enimuis efteius conuenti-onis,qua padum eft, ut liccatrem alienam inuito domino pofsidcre .1. cum preca. ff.de precari. Præcipuè uerô non licet pacifei,ut pro noftro debito po puIariS autmunicipum noftrorumbonafint oppignorata, ft nos ceflemusil 18 lud folucre. Auth. ut non fiant pignorationes pro alqs perfonis. Et uocan-tur hodie tales pignorationes Rcprcflaliç, quae nullo iure funtlicitae, nifi à magiftratu, qui babet lus condendæ legis, concedantur aduerfus iubditos, qui reeufant, aut manifeftè negligunt debitorem ad foluendum cogere, uel tlt;, in dclinquentemanimaduertere .iux. Bart, in tradatu Repreflahorum.
Ad hoc licet creditor!,ut cum debitore hoc modo paciftatur, ut ft debitam pccuniamaddicmfolutionis non numeret,ipßliccat Hypothecam occupa- •
** rc,amp;; pignus adfe transferre.1.3.C.depigno.Nam 2lt;citrailludpactum,liberû
-ocr page 300-y,# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lyklà Crnt’lM MBTKOEVS
eft credj'ton'jUtdebftoadconftittitiimdicm non l'n folidum fohito, pignus itendauhcieditohs.fEdcdiftracpig.amp;rC^eodJ, quam dm, Prius tarnen quam ucndatpJ'gnus^cogiturdiftrahendi uoluntatem debitor! denuntiare i'etnd, fi nihil inter cos de diftradbone padumeft. Nam fi de tempore, loco, 3» perIóna,autprcGio diftrahendijaut ne omnino diftrahatur, conuentum eih, creditor ter denunciare debitoricogitur,ut föïuatd,fï cóueneritcumfcquen ti^depig.aefrio, Aefifortè creditor non inueniatbcniptorem, non poteft fibiufurpare pignus,nifi dominium eius à indicé impetret, imô etiam ß uendituineftpignusàcrcditorc, tarnen debitor! datur fepofcendi eius fa-#* euhas intra biennium,fi debitum foluatj, ultima.Cxic iure dpmi, Impe, Ne que poteft tarnen debitor impedire creditorempignoris, fi clapfumfit tem* pusfo(utionis,2CipfeceffètfoIucrc,iux,tit, Cod, Debito, uend, pig. imp, non pof, nifi forte oblataaut depoGtafitpecunia, ÔC creditor nolit earn acci pere. Nam foluiturÖC pignoris obligatio non fojûrn foluiione\ fed 6Ó depo-fjuonedebiti. h fipnus,C. de diftraiftio.pig. fcd SC rcliquis modis tollcnda-rum obhgationum hare obligatio extinguitur, iux. tit, Q de foïut, pig. Item de remifsione pignoris, amp;nbsp;in ff, quib, modis pig, uel H^po, fol,8f quiaiftis ^^ titulisnominatim, 6d fan's daté modi foluendorUm pignorum traduntur, fugt; pcruacuü uidetur, ucüciftosoperofehic inquirere 05 annotate, præfertim cum nee fint prolixi,nee perplexiperfeifti tituli, ut quifquefua inueftigatr ‘ t one iftosmodoscoHigere inde facilepofsit, Vnumtamen uidetur adpeien* ^4 dum,quôdnoununquammaneatpignüsobligatùiti,etiamfiid,quod debe-,, tur, folutum fit, Vt fi Titïusdebcat Sempronio centum,quorum nomine de deritfundum in Hypotheeam,^ Lentulus cidem Sempronio debcat quin-quaginta, non dato pignore, turn fi Lentulus emat à Titio iftum fundum. Si animo nouandi pignus,6ó liberandi Titium, promittat Sempronio centum^ SC denuo fundum relinquat loco pignoris ilii efte, leges uolunt, fundumob-ligaritanquampignus, etiam ad fblutioncm quinquaginta annorum, quos antea Lentulus non dato pignore Sempronio debuit, adeo ut nee peti f undus pofsit, ctiamfi centum,pro quibus principalirer obligatusfuit fundus, fo luti fint,nifi'quinquaginta quoque foluantur,SC eft addecifionem huius quæ j ftionis propofirus tit, in C,Étiam ob Chirogra,pecu,pig,tencri,Quio hoe ma ximè traditur, quód pignus non folam propter iftud debitum, cuius cafu da* turn cft, principaliter retineri pofsit, fed SC propter illud, quod citra pigno-ris obligationcm antea creditum eft, ff,
De pignorib, SC Hypothecis,quali{er ca contrahäturjSC de padis corS, In quibuscaufis’pignusuelhypotïieca tacite contrahatur, Qjiæ res pignori uel hypothec« obligati non pofsint,
•De diftraÂonepignorumôô hypothecarum, Qiiibus modfs pignus ucl hypotheca fbluitur.
Cod, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
», De pignoribus SChypothecis,
*» nbsp;nbsp;nbsp;Qi^g res pignori obligati pofsint uel non, SC qualifer pignus contra*
3, nbsp;nbsp;nbsp;In quibus caufis pignustacite contrahatur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(hatur* 4, Depadis pignorum, SC lege comiftbria in pignoribus refeindenda, 5'. De diftradionepignoris,
4, nbsp;nbsp;nbsp;Debitorem uenditionem pignorum impedire non pofte,
7, De remifsione pignoris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;8, De luitionepignoris, Authen, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In Decretal,
Vt non fiant pignorationcs pro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De pignoribus SC alqs
ahjsperfonis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cautionibus,
DE INDEBIT0gt;
Caput X, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVM-
-ocr page 301-PER D. co W R* D. L A G Y M. PAR J 111. nbsp;nbsp;„7
SV M M A Rai VM.
g. Indebitum quidlâf. x. Gato Vticenûi corgit indebitumredituiïcrario. y. Scienter dann non reftituitur.
. Quod per erroretntanquam dcbitumfolutumeft, reftituitur.
y. Indebiturn quoi modisdicatur.
#. Elfe quoddam ciuiiiter indebitumtantùin, 8C. naturali ratione debitum»
r. Hafredidaturindebiflifolutircpetitio.
«. Ignorantia luris in lucris nonprodeft.
9gt; Ignorantia iuris in dam nis fuacreiamittendxnonnocet.
*ogt; Vturaf in fortem quaq^o computandae.
»«. Tempus r^petitioni praffinirum.
»t. Exceptio compctilfolucnri indebitum.
*1. Competens exceptio ft eft dilatoria,turn quocunq; erroreindebitum foluturn fit, non nafcitur ciusreftituendi obligatio.
»4. Exceptio perpétua datOrtnulieri foluenti pro alio.
U, Beneficium MaceefoniankS.G» 16. Odiareftringenda,fauorc«dilatandi. 17. DiiTolutioobligationisindebitifolutiquomodoriac.
« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I^ IT ^ R SCexre- data obIigaHo,cnm quis alicui foluit,ad quod
^0^*^^’'^’®quot; *’O’' tenctur. Et tab's obligatio aftringit nos ad refti-
^^'fiicndumid,qiiodnobis,cümnondebetur,foluturneftjficut Ca ^^^^t^'to VncenfiscQS^quiexacrarioaSylla pccuniam pro carde ciui-i 1—__ _ mn seceperant, covgftïeperhibetur, ut eamtanquam indebitan» reftituerent, nuUa enim uidebatur obligatio extitifle,propter quam à Sylla premia iceleris meritô accepifle uiderentur, fed non ftatim ex co, quod im-5 mcritô datur^reftituenfli obligatio nafcitur, Nam qui feiens alicui dat, quodi non tenctur, donalîcuidctur, nee reftituendi obligatio inde oritur J, cuius 4 per erro.ff. de reg. iur. ÔC1. i. if. de condic. indeb. Eft igitur obferuandum/ quod ex co lolûmindebito nafcitur reftituendi obligatio, quod per errorem tanquarndcbitumfolurumcft,l.exhisomnitff«decondi, indebi. Porto ut ^ plane pofsitintcUigi huius obligatfonis ratio,uidcndum eft, quot modis alp quid flat debitum uel indebitum. Nam hiscognins,apparcbit,qualemopor teatefte errorem,qui indebitifoluti proférât reftituendi obligationem. Ac primfimquidcmaliquid dicitur naturali SCciuili ratione indebitum, fit hoc quocuncpenorelolurumfucrit, paritreftituendiobligationem, utfi quisde bitum folutum* denuo per erroremfoluat,oranino datur illi repetendi condi (ftio. 1. fed30fime putem,in princ,If. de conditft. indebiti, Nifi folutum fit ex autoritäre rei iudicatç.l.i.C. de condic. inde.Aut tranügendg litis caufa.L infumma.ft. de condic. indebiti alijs quibufdâexcaufis,quç notant ur in 1, ea que .C. de condic.indeb. Si inglof. cir. ^fin. Inftitu. de obligatio,qw ex lt;nbsp;quafi contractu nafeûtur. Deinde quoddâpoteft elle ciuilitcr tannim indebi turn,fed naturali ratione debitû, in cuius folutione refert, an per ignorantia fadi,ucl iuris ea fit fada,iux.glof.cir.I. Cumquis.fF.de iur .Ódfatft.igno.Exem ^ pli gratia: Si her« nô perp endens hçreditatis fubftantiâ,omnia legatain foil dum prüftet Icgatarijs, ita ut exhaufta hgreditate, tande uideat fibi iure legis Falcit^ no reiinqui quarts parte hçrcditatis,tum fi confiât, quod crediderit plus elle in hçrcdftatc,quàm poftea cóperit,dat indebitifoluti repetitio, tan quaiil^qui errore fadi dcceptus eft.Si ueró nefciuit fibi deberi Falcidia exie e gatis,nóadmfttituradrepetcnduindebitè folutum. Qiiia ignorantia iuris in f, cope nd ijs no prodeftj. error.5d 1. error fadi. ff. Ôf C. de iur. óf faft. ignor. In »0 danmis autcmfug rei amittédç ignorantia iuris no nocet. Vtfiquismaiores, quam leges permitcnt,ufurasfoluat,poteftfblutas in forte computarc,autfor te folutaranquaindebitc folutas ufuras rcpeterc.l.fi nó forte, ÿ»,pinde.fF.de co dift.fndeb.Nônunquâaliquidnaturalitereftindebitûjfedc/uiliterdebitum;,
-ocr page 302-4,8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tTRlS CIVI LIS «ME THODV s ~ i
quod fi per errorcmfolutumfiicrit,«producit reftituendiobl^ationem* niU j, forcé preccrfluxent tempus àIcgc prgfimtum tah repetition]i,fient fuprà de exceptionc non numeratac pecuniae intra biennium aduerfus chirographSj quod Cpe numerationis dedimus, proponenda diximus»Poftiemó poteft fre- ,* n, utaliquid ciuilitcramp;naturaiiter fitdebitum, fed propter exceptionem, qûae foluenti compctit,indebitum:06 in hoc cafuglofe hanctradunt Régula, quod fi competens exceptio fitdilatoria, turn quo evened erroreindebitum fo- 15 lutumfit,non naici cius reftituendi obhgationem, ut fiquisante diem fokp tioniconfiitutum foluat debitum,nondatureirepeFertdifacuItas,0^fi ante conftitutam folutioni diem indebitum meritó tudioeturJandjem »fE de con dió-, indebi. Secus fitin eo, quodfub conditione debemus,nam id.donec non exiftat conditio, incertum eft, quando debiturifimus, fol uturn per erro rem pendente conditione in obligationcm reftituendi uenit 4* fub conditio neÆdecondit, indeb» Si uerô exceptio eft perpétua, turn refert, an fauore ** uelodio eius,cuidcberi uidetur,quod per errorem folutumeft, ea data fit, nam mulier fi pro aliquo intercédât, ac obhgationem eius in fe recipiat, turn naturaliter ÔC ciuftiter obligatur, ut foluat pro eo,pro quo interceftit* Scd quiafauorc iftiusfexus per S»C» Vclleianum liberaturatali obliganone, poteft mulierrcpetcretanquam indebitum, quod pro alio per ignorantiam etiam iuris foluit* At fi pater foluat, qUod filius citra eius autoritatem mutuo 1^ accepit, Ôffi beneficio Macedoniani S.C Jiberefur à folutionc talisdebiti, tarnen quia odio creditoris leges pattern libérant à folutione tab's debiti^er-peram fol uturn non reftituitur.f qui exceptionem.ffide condieft. indeb.Odia 1^ enim, iuxta uulgatam Reguhm, funt reftringenda, fauorcs dilatandi* cap. odia.extra. de Reg. iur. Siuerôdubitatur,anexcc|ftiofi'c dilatoria ucl per-^petua, turn errore folutum repetitur 4. fufficit.fEde condit.indebi, Idem fit, ubi datur exceptio per rigorem iuris.I. Iulianus.ff. de con. indeb. Haecdc indebiti foluti obligationc, quae ultra allegatos locos copiofetradunturin glof cap. fin. extrade folutionib.3f c.turbatur. ^ interdum.t.que.iitj.0f per Barth. cir4.gt; .æ de condi. indeb. SC cir .1. cum qui .C. de iur. ^ ralt;?f. ignor, QuosIoCostanquam ordinaries in hac materia loco titulorum annotates nolo. Cacterum quomodo diffoluatur obligatio indebiti foluti, non eft ualdc *^ eperçprecium oftcndcrc,cùm qfdem plané modis,quibus cçteras obligatie nes fupràingencretolli diximus,hçc quoqj extinguatur,ut nihd difficultatis Agréât in hac forma luris cognofeenda, præterquàm qued fin hypothefibus non facile nec ftatim eft cernerc, in quib lis cafibus indebiti foluti reftituendi nafeatur obligatio.
• DE VERBORVM OB^
ligationibus. Cap. XI.
S V MM A R I VM.
lt;. Exftipulatione obligatio uerborumnafeitur.
i. nbsp;nbsp;nbsp;Stipuiatio quid fit.
j. nbsp;nbsp;nbsp;Stipulandi uerbi fignificatio.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Qui ftipulari non pofsint.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Deuarps ftipularionum differentqs.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Stipulationes fadi non diuidi,
7. nbsp;nbsp;nbsp;Stipulationes uarièconcipi.
s. Qui ftipulari pofsint.
9« Pluresreosftipulandiamp;promittendifierîpolfc«
»0. Quærfsin kipulationcm deduci queant.
n. Rem fuam fibi dari nemo utiliter ftipulatur.
»î. Præfentes quihabcantur»
»j. Adiw
-ocr page 303-PER D. CONRAD,* LAGVM. PAR» III, ' nbsp;nbsp;nbsp;»»^
w. Aduscontinuusquis fit. »4. lociprofupcruacuishabentur.
* ;. Linguæ diuerfitasnon impedit confcnium ftipulantium,
gt; 6. Stipulationcs per uerba futuri temporis fiant.
»7. Fideiufformaiorisfecuritatiscaufadatur.
»«. Obligatio uerborum quibus modis tollatur»
• ?. Vno ftipulantium folucntc,omncsliberari.
^j O L A pcr^ ftipulaoo uidetiir efle, ex qua uerborum obliga-H tionafciproprièdicipofsit, QLiamuisenimSCahæ conuendo-nes, ut fuut polhcitattoncs, amp;nbsp;palt;da, uerbis omnino inter uent-entibus, nyelîàriô alqs rebus aut obferuationbus condpian* . nbsp;nbsp;„ tbr,tarnen quiain ftipulatione magis,quàmin reliquis omnibus
conuendonibusifola uerba funt caufaobligationis, non abs re uideri poteft a uerborum obligatio ex fola ftipulationc nafci, Vnde dó â Pomponio fie défi nitur idpulatio, quod fit uerborum conceptio, quibus is, qui interrogatur, daturum facïurumuamp;fe,qüodinterrogatus eft, refpondetj. v, ƒ♦ Ripulatio, 3 ff.eod. Eft autem uerbum ftipulandi commune,5C tam rogare,quàm promit 4 tere fignificat.ôf qui neutrum uel alterum iftorum propter naturæ uitium pr æftare,aut rebus Tuis praeeffè per fe nó poteft,aut leges illi liberam negant fuarumrerS adminiftrationemCde quibusfuprà abundè de iure perfonarû, amp;nbsp;inalqs capitibus depoteftatealienandi resdiximus )ftipulari non poteft, ^ Porró ftipulationü uarix notantur differentiae ab autoribus, â quibus pro ertfuttui « • ditefunt. Abac dicuntur mdiciales, tanquamabiUis, qui imis dicendipote- J^.^.^^^°^^ ’ ftatem habuer unt,nimirum ab Imperatoribus in lireras relatg. Alig pretoriç, p^gtoriif' quia autoritäre praetorispropofitae. Aliae communes, nempepariteróf ab Qj^yuj^^j, Imperatorib. £f Preto^busSf Juris prudentumrefponfistraditte. Etrurfum Prætoriçdiuiduntur iux. eafdempenêdifferentias, utaliac dicantur Judicia-les, aliæ Cautionales,aliç Communes. Atque in hac quidem diuifione pratte py^f^fi^hf^ darum ftipulationum, Iudicialisdicitur,quæ feruandgfummæcaufa expedi ^^^i^i^^ tur,autinterponitur» Taliseft itipulatioderadhabitione, defoluendoiu-dicato. Cautionalis autem dicitur, propter quam non principalitcr iudexadi edutiom^isi tur, fed que ex incidenti caufa à indicé interponi petitur,utin adlionc pigno ïacitia,fiquismctuat, ne aducrfariusaliqua fraude pignusdiffipet,autdiftra-liat pendente lite, poteftrogare iudiccm,ut iubeat eum cancre de doloj. cre-ditor.ff. de pig. aëJi. Communis nero practoriadicitur, qnæ tam fufeipien- Conmunifi di, quàm expefliendi indicij caufa interponitur, talis eft ftipulatio de Jiftendo in Judicio. Scd tales conuentioncs non tam funt ftipulationcs quàm fatifda-tiones,ÓC expediütur officio iudicis,ItacF infra in proceffn inris, SC excquen-di indicij rationede illisdicendu eritmagis,quàm hoc loco, ubi de folis con-wentionalib.ftipnlationib. que extra contentionê fori fiunt,agcndS eft.üJam inobligationumtradationenon querendumeft de eo, quodin cognitione • Ïndiciseftpofitum,anfitprçftandum,fed in contrahentium conuentione, qnodpraeftare alterum alteri propter uinculnmobligationis, non propter co Conuentiot gnitionem indicis oportcat. Pergemnsitaque adexplicationem conuentio tulcSi naliumftipnlationum, qug ab ipfarc,qnae promifia eft,hanc accipinntdif-ferentiam, ut alia dicatur in dando, alia in faciendo confiftere. Atep eft qui dem hec differentiaideo obferuanda, quia ex ea utilis qnædâ alia obfernatio infoluendis ftipnlationib. eminet. Nahac differentia explicatnr régula, qua
6 nbsp;nbsp;nbsp;dicitur,quod ftipnlationes nó dinidantur. Etenim ftipulationes,quç funt in faciendo,nó recipiunt diuifione,ut qui promifit foflàm fodere,ant infnlâ fabricate,nó liberatur,fi partem fodiat,aut edificet,(cd neceftècft,enmprçftare promiffùminfolidumJ.ftipulat.nôdiuid.ff.co. Secnsfitinftipnlationibus, , que in dando eöfftunt; N â in illis parte prçftita, pro parte quis hberatur.l.jj.
7 nbsp;nbsp;nbsp;ff,ço,Concipiuntur autê ftipnlationes aut purè,autfub codmone/antindiê,
ficut
-ocr page 304-4t» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* itRis cirins/nitftôo^s
fient inftitutiones ÔC fubßitutiones inteftamentis îfed quo modo hoc fiat, to piofe explicauimus fuprà in traeßatione ultimarum uoluntatum. Nam ca-deminapponendisconditionibus obferuantur in ftipulationibus, quæ in dilpofitionibus ultimarum uoluntatum,
StipuUb* FizSC alia diuifio ftipulationum, uidelicct, quod alig fint certç, aliçincer-wsctrtlt;e, te, Ccrte^quandoexipfapronunciatione uerborüapparet,quid,quale,quan-tum^fit quodpromittitur, Vt,uini Rhenaniopting amphorascentum pro, Inttrtf, mitto» Incertç uerô, cùm id non apparet, ut cum in genere frumentum pro milTum eft,b Ih'pulationum quædam,cum fequentüff,eod» Et hic rurfus erat diccndum,de interpretatione dubiorum, fed quia d^ eafuprà peculiar! cap, egimus, uolumus inde peti, quæ hic denuo dicenda forent, nifi ibi explicaf-fern, RedeoadcosquiftipularipofTunuNam poftquam confiât de qua lu- • ris forma agatur,proximum efi,ut uideamus, que pcrlbnæ habeantur idoneg adconfiituendumilludius’, reliquæ enim foIenrpXates frufira obferuantur, fi quid in perfona confiituentium defideretur, Obferuandum itaeç cfi, quod ft naturae imbecinitas,autciuilispotefiasnon obfiet alicpi, quó minus con-traherepofsit,tumnonmodóperfeipfum,fed óiS per eo^, per quos alioqui res acquirimus,fiipulari nobis heet, iux, generalem titufum, per quas perfo nas nobis obligatio acquiritur, Prætereapofluntuel du», uelplurcsfieri rei 9 ftipulandi ó^ promittendi, non folnm in hoe contractu, uerumetiam in reJi-quisomnibus contradibus,qui ex confenfunafcuntur, Ac nouifsimo quidê iure finguli in folidum tenentur, fi hoe exprefie ad urn eft inter contrahen-tes, Namfi hoe nominatimnon cfi expreflïim,quifqueteneturpro portion« 6^ quantitate rei promt file, iuxta Authent, de duobus reis promittendi, ÔC uolo hanc lurisobferuationem in tradatione fiipulatfcinum tanquamin con tradu,in quo fiequentifsimé plures principaliter obligantur,annotatam,led generaliter eadem ad om nes adios contradus referenda efi,
Porró res quoeç, quæ in fiipulationes deducuntur, tales effè oportet, ut ah ‘® enari SC in commercio bominum efle pofij nt, nee hærear in illis aliquid turpi-cudinis, ficut de padisfuprà diximus, Non autem uitiatur fiipulatió, fi' forcé in materia inter ftipulantes erratum fit, ut fi, quod aurum putabas, cùm effet æs, fiipulatus es,turn quiaincorpore erratum non efi, tenetur promifibr ad dandum quod promifit.1,0 id, ff, eodem, Rem autem fuamfibi darf nemo ,, utilitcr fiipulatur,I, nemo ,ÓC I, fcire debemus; jh fi àfure, ff, eod, Neque acquirit obligationcm, qui ædificium fieri fiipulatur,nifi locum quoque af fignet,I, qui infulam,ff, eod, Pœnæ quoque fiipulatió inutilis efi, fi incer titudociusuitiet principalem obligationcm,!, itafiipulatus.ff. eod, Vt ue róftipulatorSC promifibr uideanturinter fe confenfilïè, necefie eft, ftipuia-tiontem fieri inter præfcntes,SC continuo adu, Præfentes autem habentur, ,^ • quifeinuicemexaudirepofiunt,I,i. ff,cod, Sedaduscontinuuseft,quinul ,j loalienoaduintercipitur, Namfi promifibr poft interrogationem aliquid aliudagendumfufcipiat,acpofteademumrcdiensrelpondeat,non oritur ob Iigatio,quamuis eadem forte die id fiat,ï, continuus,ff, eod, Nccfufficitcapi te annuificpromifibrem,fedrequiritur, utexprefsisuerbis,autper interpre tem plane feinuicemintelligantcontrahentes,I.i,^fiquisita,ff,eod, Verba ,^ uerô per iocumadieda,pro fuperuacuis habentur,nee impediunt obligati oncm,I,qui extrinfecus,ff,eod, Nee uitiatur ftipulatio, fi in appelfatione rei crretur,modó defumma conftet,ficut neclingugdiuerfitasimpedit confen- ,^ fum ftipulantium, fi fe inutcem intelligant,l,i, ^» ultimo,ff.cod,Itaq^ nee Sy-nonymiauitiatftipulationê,utfienfem ftipuleris, egogladium promittam,Ï, fi fub una,ff,eod,'0'oA(/lt;7»g/aSC «[iCiJioAix uitiant ftipulationê,l, inter ftipulante, ^fi Stichum,ff,eod,necefie enim efi, ftipulantes omnino te intelligere. ItaC^ obligatio no uafcitur,fiin arbitn'ûpromittentis confertur, quia de uoluntate promit*
-ocr page 305-^EH D. CONRAD. lASrW^ gt;ARf Itt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in
jpromittentis non confiât. tft/puIatioHum ualet. 8C I.centcfimts.^ult.ff.eod, Si ramen qin'sakernanuèf«mmasfh'puletwr,ualct ftipulauo, criamfi altera tantóm promittatur : idem admittitur in CopulatiuaftipiiIatione,namdeplLi nbiisrogacus,noneftdubium,q«o'd teneatiirad id fokim, quodpromifit. Sed uidendumelrintalibiis ftipulationibus, anres, de quibusquis rogatus eft ,fint eiufdem fpecici,nam turn etiamfi una promittatur fpecies,tamen quia ft inter cafdcmfpccies cftdeebo, non uidetur confenfiffè^nifi expreflum Üt, quam dare uoluerit.l.lfiterftipulantem ,^fiftipulante.fE eod.Poftrcmó *® eft^hocin concipicndisftipulationibusobferuandum,utper derba futur! temporis bant,per fcnahqucmanifefhim eft, quad inde nulla oriatur obliga tio ,fi dicamtqaed do, pro^itto,aut quod das,promittis.In quibufdam tarnen ftipulationibus, utin ædificifs, quibus promittitur,feruusfrugi efle,óf equus quiuenditur, gradarius, non calcitrofus, ualet ftipulatio per uerba prtefen-tis temporis conceptaj. fi ita quis.fE de cuidfioinbus. Finis ueró quoique cu-iufque fhpulationis efle debet,ut quisfibi acquirat ^ quod fua interfit. Nam àîteri non rede ftipuiafnur,nifi noftra quoque interfit,promifsa iHiprçftari, bcuriincrdttutons, utpnpiUiresfaluæfint, I.ftipulauo ifta.^alteri,^ ^ 0 f«pulet.fF, cod, •
,7 Cæterùm principali obligation! exftipulatione natæ nonnunquamadhi-betur aha quidam maioris fecuritatis caufa,ut fideiuflor datur,qui m cafum non præftitæreiprômifræ,principaliinobligatione fuccedat, fed talis obli gatio neceflaria nó eff,nec fob's ftipulationtb.fed et alqs contradib.adbiberi potcft,ficUtpaulopóftaudiemus.Itaquehue non debetreferri fideiufloria obligatio, tanquamad contrahendam Ifipulationem neceflaria. Deinde ne-que hocfpeciale eft in f^'pulationibus fub coditione,autindiem conceptis, quod non ft at int, fed exiftente conditionc,ÓC die folutionis ueniente com-mittantur. Nam idem fit in reliquis omnibus conuentionib, in diem,aut fub conditione conceptis.Qjiare nemoexiftimetuerbo committendi peculiar!* ex caufain épigraphe titulorum de ftipulationibus luftinianum efle ufumgt; ,8 Neque roUitur quidem uerborûobligatioah)smodis,quàmrcliquç obligat!
ones, nifi forte hoc quis uclit ilfi efle iingulare, quod cum ea in fobs uerbis gp confiftat, facilior fit eins translatio 3C diflblutio, Nam etiamfi' plures fint rei debendi,tarnentotam obligationem inforecipere unus poteft,3^ uno ex illis foluente,omnes liberantur. iux.ea qua traduntur in tit.de duobusreis ftipu Ïandi, quemnwne cum reliquis hue perunentibusfubijeiam, ff*
De uerborum obligationibus.
Cod;
I, De contrahcndaSif committenda ftipulatione, *, De inutilibus ftipulationibus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;• j» De duob, reis ftipulandi 06 prorrutfendi.
Inftit,
I, De uerborum obligationibus,
», De duobus reis ftipulandi 06 promittendn
3, nbsp;nbsp;nbsp;De diuifione ftipubrionum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?
4. nbsp;nbsp;nbsp;De inutilibus ftipulanonibus,
Auth,
De duobus reis promittendi.
DE FIDEIVSSORIA
Obligationc, Cap, XIL
S V W M A R I V M,
-ocr page 306-au nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ÎVRIS CIVILIS METHODVS
n Fiddubere guid fit.
«. Differentia ndeiufsionis à reliqAÏs obligationibus-j. Qs» perfonae pofsint fideiobere, amp;nbsp;quæ non.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Pater femper tenetur de pcculio bin qui pro alio fideiufsit«
j. Fideiuffor guis recufari pofsit.
ff. Cauiilofi K rixofi reqciuntur â ßdeiufsione.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Fideiuflbrpromaleficionon poteftintercedere.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Vadimoniumproreofacere. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
9. nbsp;nbsp;nbsp;FidciulTorobngariduriusnonpoteftjquàm reus principalis.
»0. Pluresfideiuflbrcs,anfingulitcneantur.
til RcgulareefTejfideiulÏorem teneriin folidum, nbsp;nbsp;nbsp;,
OTËR AT huiusoWigationistradatio differri m ah'um Ïo^ cum,tanquam ca, quæ per fe nullibi exiftat,fed reliquis coniun gatur, nifi ca ideo uiderem ftipulationi proximè fubiungcn-^^? quia per ftipulationcm fiat .^inftipulationibus. Infutuu de fidciuilbribus. Eft autem fideiuberc, 'aü'enam obligationcm t in fuamreciperefidem, principal! debitorc manente nihilomf-nus obligato. Nam in hoc differt à reliquis acccflorijs®bligationibus(qux interceflione, aut expromiffione, aut conftitutione contrahuntur )quód hæ * m promilïbres transférant principalem obligationcnf, illauero cam relin-quat. Fideiuberc autem poflunt,qui alioqui fe obligate poflunt. Milesuerô, item clerici,06 fœminæ non obliganturfidciubéntes,nif!rcnuncicnt fuis pri * uiIegifs.Auth.defandiffimiscpifcopis,^aIiud.C.de Iocat.06 condud. QC I. ft mulicr.ff. ad S.C. Velle. Scruus autem fideiubens non obligat domina adfolucndum de pcculio eins, nifi in re peculiari,pma, fi pro co,quirem cius altcridandamtcnebat,fadusfit fideiulïbr.l, licet,y fi filins, ff, de pcculio. Pater uerô femper tenetur de pcculio filg, qui pro alio fideiuflfit.iuxt. iam al- 4 V gatam legem. Item fi quis non habeatpoffcflioncs,06 bona immobilia,ubi fideiuberc uclit, non habetur idoneus fideiuflbr, gloïT circa,Auth.dc exhi-bendis reis, ^ fancimus. Poteftquoquereeufari fideiuflbr, qui de iure, uel fado iniudicio conueniri non poflit. iux. Bald, circ. hfententia» C. de fide-iuflorib, Cauinofiamp; rixofi reijciqLioqUepoffunt,iux,Barf,cir,l,tj, ff, qui ia ö rif cog. Item is quimolitur abitionem in alteriusprincipisterritorium,glof. circ, 1, fi'ita ftipulatus,^» poffiim,ff, de uerbo,obligat. Prater bas autem exce ptiones fi quis oblatum fideiuflbrem accipere nolit, datur contra eum iniuria rum adio,tam illi à quo exigitur,quàmilli,quf utfideiubereteóndudus cft. Ï, fi uerô, qui pro rei,ô6 ibi dd, ff, qui fatifd, cogant, Ac fi' perfona ad fidc-xubendu produda, fueritilli, qui earn accipere reeufat, aliqua neccifitudine coniunda,tumqirinquagintaaureismultatur ,1, q, ff,inius uocati ut eant.
Siue autemprincipalis obligatio fuerit naturalis, ftuc ciuilis tantum, uel Utr iufeç nota fimul,ô6 ex quacunque eau fa orta,fideiuflbres illi adiungi pote runt,I,i,I. grace, ^praterea,ff, de fideiuflorib.Maleficiorum tarnen fideiuf for accipi non poteft,nam flagitiofa rei ibeietas nullam uim habet,!, fi a reo, J^illud.ff, dendciuflbribus, Itaque fi plures furtum commüerint, non pof-funt inuicemfideiuflbresderefurtiuadiuidendadare, ita ut obligentur, fed in obligatione tarnen, qua ex delido defeendit, poteft utiliter dart fideiuP for, ut fi quis fideiubeatpro pœna quadrupli,qua iurc communi à furcexigi tiff,tenetur promiflbr, quia magna ratio iuadet poenas hoc malefic io folucn-das efle,l,fi àreo,^ ultimo.lT, defideiuflbribus. Ad corporalcm tarnen pœ- -nam iure Romano rapi fideiuflbr non poteft,fi reum criminis,pro quo uadi- * monium fecit, abfque dolo fuo in iudicio fiftere non poflit. gloff circ. cap, cûmhomo,xxiij, q, v, óf Bartol. 1, iiij,C,dc euftodia reorum. Nam fi fidc-luflor reum criminis abfque dolo fuo non exhibet, pecunia muldatur,fi uerô dolo
-ocr page 307-PËÎl Ô. CONRAD., LAGVM. PARÎ ÏN. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;âJ^
doTo eins fadutn eft, quo minus fifti reus l'n iudiciopofsit, arb/tr/o nidi* cispunitur.hfîquisreum.fEdeexhibenaisreis.Ôôb rj. C, ad Turpdianum* Porro qui promittit fe curaturum, utalius præftet promiflà, non obligatur tanquam fideiuflbr,narnalienumfadumficutnecfi:ipuïari,itanec fidciubcn do promitti pöteftd. ficut reus.H; de fideiufloribus. Qj^iare is dem um fideiuf fiiïèdicipoteft, quifuafideeflè iubet, quodabalio dandum uel faciendum eft,óf id quidém aliquis i^d purè,uel fub conditione promittere poteft, ualct que conditio appofita eatenus, quatenus inrcliquisuoluntatumóf contradu um difpöfttionibusüal^t.U fi fub impofsibilufE de fideiuftoribus. Ncque ogt; pus femper eft, ut ipfe fi^eiuflor fuauoce teftctur fideiubendi ammum.mx. Êv.fE de ucrbórum obligation, fedfufficitfecundum Paul urn de caftro, ut te ftimonium fidciufsioms. extet in fcriptis, argumento legis fcicndum.lF, de Ji uerb. obligation. Etcûm fideiuflbradhibeatur obligationibus, ut debitum principalis in fuamfidem rccipiat, nunquam in duriore eft caufa, quàm prin cipalisfuit.I.græcè.^ilIuJ.ff.defidciuftbribus. Neep enimfideiuflor oblP gatur ad id, quod reurn principalem non debere conftat.I. fideiuftor.fE de fi-deiufforibus. Ncque dubium eft, liberari fideiunbrem,fi uel is, pro quo fide tuisit, uel ipfe promifTum præftet,aut quoquo modo tollendarum obligatio-nurn data fides per iftps fedimatur,fed edm plurésferê fimul fideiubeant,qug ri poteft, num iiïisliceatita inter fe diuidere debitum diuifibile, ut quiique pro uiriliparte tantumteneâtur,amp;feafoluta liberetur.Et eft diftinguendum, quód automnes fideiuflbresfuntfoluendo,86 tumfuampartemfoluenslibe ratur, aut metuendum eft, quód quidam ex illis non fint foluendo, óf non fit ^j fine periculotalisdiuifio óf folutio. Nam reguläre eft,fideiuflorem teneri in folidum.t ertm fideiubrat.fF.fte fideiufs. Itaque fi qüis temerè foluat partem, quam ex diuifione obligationis fideiuftoriæ fe debere exiftimet, óf poftea u-nus exfideiuftoribusinueniaturnon eftefoluendo, egteri non coguntur ad»-mittere,ut folutum indiuifionem conferat,fed illud tantum cum eo diuidunt, quód in mdicio ab illis nomine fideiuflórig obligationis exigitur. ^* fi plurés» Inftit. de fideiulToribus.
ff. amp;f God»
t)e fideiuftoribus.
- Adijcitur in utroep loco de mandatoribus.fcd deillis commodius infra de ob ligaiionemandati. In Nouellis quoqjeft titulus, de fidciuftbribus, ueröm ibi nondeobligaöonefideiuftbriaagitur, fed quæritur, reus ne, an fideiuflbf prius fit conueniendus.
Inftit. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in décret.
De fideiuftoribus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De fideiuftoribus.
DE CONSTITVTI OB.
ligationc. Cap. XIII.
SVMMARIVM.
». nbsp;nbsp;Conftitutumin omni debito fieri poffchodic.
t. Differentia inter fideiufsioncm amp;nbsp;conftitutioncm.
I* Ojiaipcrfonseconftituercpofsint.
4« Obligatio ex conftituto alrj non quæritur, nifi conftituens uicem tins, cui promittimus folutionem.tancjuam tutor aut adminiftrator fuftineat
ÿ. Qux aptitudoin uerbis requintur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0. Conftitucre quid fit.
LIM in qs tantummodo reb. quæ numero, pondéré óf mehfir-raconfiftunt,aliquem fe debitorem pro alio conftituere pofte uo luerunt. Sedhodieinquacunqueredebitaidfacere aliquis poteft, iux.l.reccptiria.C. decohftit.pecun. Etquamuis perquim fimilis fit hacc obligatio fideiufsioni,tamcn in hoc diftert, quód
-ocr page 308-Si4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVÎL*S JÄETHODVS
Ïs,qui fe conftkuK debitorcm pro »h'o,ita in fc recipiat ci us debituni,iit alter non mancat obligatus, ficut fit in fideiufsionc. Deinde conftituitur quis de bitorpro alio foÏo nudopado, nulla folennitate uetborum interrogandiSi^ refpondendi,ficutinftipulatione,requifita, Namfi quis perftipulationem conftituat fe debitorem pro alio, turn non conftituti, fedftipulationis obliga tione tenctun^ de pecunia, Inftit, de aAionibus, Inrclïquis ucró omnibus perfonarumacrerumSC uerborumobicruafionibuiidemferc lus eft incon-ftituto,quod in afijs uetborum obligafiomb, Namcaedem perfonae conlli- j euere ponunt,quæ obligate fe poflunt, tantum hoe accurate obferuandn eft, ut uerba concipiantur in perfonas conftituentium^am fi quis fuo 6^ aliorü nomine conftituat afiquid (olucndum, exteri non obligatur, hifi confentiât, SCipfefoIusteneturinfofidum, maxime fi diftundniè fada eft conftitutio* Si enim copulatiuè fada eft, turn reliquis reeufantib, conftituens tenetur pro portione,^ ultimo. Auth. ureum de appefijgipne cognofcetur. Proin-* de habetur in hac forma contrahendçobligationfs reguläre, quôd afij non quæratur obligatio ex conftituto, nifi conftituens uiceip eius, cui promitti-musfolutionem, tanquamtutor aut adminiftrator fuftingatJ. eum.^ itemfi mihi inièquentib.fE deconftituta pecunia. Nec^in reb. quas conftituimus foluerc,afiquid magis defideratur, quam ut fint débitât «x aliqua caufa natu-rah uel Ciudi,propter quamautpotuerincpeti,autfolutg rctineri.ï.ij.^dcbf-tum.ff. de conftitutapecun. Itaqj aliqua exeeptione indebitum, fi quis conftituat, foluerenontenetur.l.iij.^fi quis.ff. de conftituta pecunia. Nec in ƒ uerbisaliarequirituraptitudo,quàmutidoncafint ad exprimendas uolun-rates inuieem conftituentium,a^ poteft quis fc conftitucrcdcbitoremetiani , abfens per cpiftolam uel nuncium.l.qui autem. ^ultÄno. ff.de conftit. pecu. Per feautemliqucrcarbitror, quôd cum conftituercfïtalicnum debitum re ^ tiperefoluendum, hec obligatio contrahatur,ut aliuslibcrctur. Ncq^ ambigi potefthancobligationcmijftlemmodisfolui, quib. cacterç, ctim tantum fit quidam translatio obligationis.Nifi forte quis hoe uelit edein hoc fchemate iuris fingulare, quôd fi appareat conftitutumeffe indebitum, conftituens li bcretur?Scd propter iftam caulam redius dicitur non exiftcre conftituti obligatio, quàm diffblui.
TT, hue pertinentes tradunt etiam formam adionis. ff. 5CC. de conftituta pecunia.
DE EXPROMISSION E ET
intercefsionc. Cap. XIIII.
SVMMARIVM.
». ExpromiTsórquïs dicaturpropriè.
1. Expromifsio quo fit referenda.
j. Quomodo contrahanturexpromifsio amp;interccf$io.
4. Intercefsio quomodo fiat, j. Qiiibusmodistolluntur.
IT Ö^ expromifsio Sf intercefsio pro afijs, ficut fideiuffo óf con ftitutum, ita^redéde hispoft illas tanquam de cognatis obliga tionibusquaeritur. Sed expromiflór propriè is dicitur, qui pro lt;nbsp;non obligato fe debitorem facit, iuxra gloff circ .1. ftipulatio a-, ha. f’fatis,ff.deuerb.obhgationib.fiue id uerbts,fiuere, uel quo-cum^ alio contradu fiat.l. óCprimo, ƒ» omnis.ff. ad S. C. VelI. Jtacp uidert « aheui pofsit, quôd hcc non fit inter uerborum obligationes folftm referenda. Et ego quidem non aliam ob caulam eius mentionem hóe loco feef, quàm ut formas cbligationum, quib. pro afijs interuenimus, fimul compledcrer. Porrocontrahuntur hæduæobligationcs,autpcrftipulationem, aut fimpli j cem fponfionem, amp;: obferuantur cadem per omnia in^ bis, quæ in padis ^ ftipulatiombus obfcruari indicauimus. Quomodo autem fiat iiftercefsio per 4 alios
-ocr page 309-PER D, CON R. AD. L A ÇVM« PAR J III, ,»ƒ ’ alios contractus, partim ex ilh's,qug Ze obligationibus ex re natis diximirs,pat tim exiilis, quae pono de cæteris contrat^, diduri fLimus,conigi facile pote-5 runt. Ne4 aids etiammodistoliuntur,quàm qdem contradus,quibiis forte extiteruntjdinôluuntur.Locus autem harum obligationum ordinarius eft in glo.ar.Aut.de fideiulT. ^ mand.^mfr. in cxplicatione uerbi fideiufforem.
DE POLLICITATION
nifeusSd Votis, Caput XV.
JVMMARIVM.
’. nbsp;nbsp;nbsp;Pollicitatio fit reipub. Votum Deo. nbsp;nbsp;nbsp;2. FccminxpoIIicitatencntur, J. Inmalisprqmifsisrcfaindcndaeftfidcs.
4« nbsp;nbsp;nbsp;A turpib promifsisetiamiuramentofirmatisrecedendum.
s. nbsp;nbsp;nbsp;PoUtcitationonobiuilamcaufamfaâa.non obligat«
6. nbsp;nbsp;nbsp;Nuda pafta per fe non gignunt obligationem.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Votum Deofaftumquatenusobliget,
8. nbsp;nbsp;nbsp;Icphthe uotum, uotym «vt^ttihoy.
P- Liberatiopollicitationumamp;uoiorumquomodofiat.
ÏDENTVRS^hxdug form«promittendiinter obligatio-nes,qugexuerbisoriuntur,poncndac.NamSChac fob's ucrbis c ócipiuhtur, fed differunt à reliquis uerborurn padtionib. quód fobus offerentis promiisione contrahuntur. Lpatftum.ff.eod. Netß dubium eft, utrit^ eflehoe commune, quödfolo offerentis
promiffe» cxiftant,fcd differre inter ie dici poflunt, quód Pollicitatio fit pro-, mtflum, quod fiat Reipub, Votum ucró,quod fit Deo. libet etenim has formas promittendi, ita inuicera docendi gratia feparare,quamuis in ntulo fff de pollicita. ita uidcantSr coniundae,ut non obfcur urn fit, Romanos promi-(cueearumappellanonib.efleuibs, Qiiiauerö hæ pofficitationcs magnam haberent pietatis comendationem, Imperatores conftituerunt, ut non fölif ^ mafculi,fed 06 foeming, fi quid poUicitæ cflent,tenerentur. ttodes, ÿmo tan-röm.ft d£ cod. ItaeÇ quifep facilè cogitabit,quód omnino fît licitum polliceri abquidibis, qui alioqui obligari poffunt, Neej rcs polliceriprohibetur qua-bfcunqs ,nifitalis fit, utfine fcelere, aut peccato præftan non polTit, Nam in 5 talibus locum habet Regula, qua dicitur, quôd in malis promilsis refcinden-da fît fides, 6d turpiuotomutandum fit deeretum,xxïj. q.iiij.c.in malis. 8d 4 Imperator in Auth. fcenicas,nonfolftmfi fidciuff.praeeft, permittit effebbe rum, ut à turpib. promifsis etiam iuramento firmatis recedamus. Quid enim minuspoteft placere Deo, quàm peccando uellereligiofum uideri f Ïnnuit autcmglof.cir.l.i.lf. cod, quôd quamuis pollicitatio fit folius offerentis pa-5 tftum, tarnen Sdftipulationem pofte interuenire, ied utfiatpoUicitatio,uiden dumeft, ut propter al iquajncaufam fadafit, qui enim fine caulaaliquid pblli cetur, nó habetur ohbgatus J.i.non fem.fF,eod.Itacg Bart,cir,l,fi unus, ^fi pa ^tus,ff.de padl, dicit, quôd ex lok pollicitatione non nafcatur obligatio, nifj ca fubiunda fit alteri cuipiam contra(ftui,fcd ego arbitror ueteres ideo noluif fe ex pollicitatione fine caufa facra oriri obligationem, quia nolebant quen-quam cogi,ut effet beneficus in remp.nifidebberato animo ob iuftä caufim . aliquidpromififfè uidcretur,Na confulta uoluntas,non temeraria,meritö ho mines obligat, proinde quod Bart, in allegato loco de pollicitatio, dicit,appa retcumde nudis patois uoluiffêintclIigi,Na SC hoe alioqui reguläre habetur in padis nudis, quod ipfe de pollicitationib, ibi dicit, uidelicet quôd quauis lt;nbsp;nuda patfta per fe nÓgignantobligationêadproducendamadionê fuificien tem, tamcnalrjscontratftibusfubiundla talemuim habere cenfeantur, ficut fuprâ de padisannotauimus.Caufarum autem, propter quas pollicitationes fieri debent, exempla ponuntur in.Lpropter.fE eod. uidelicet incendium,ter
-ocr page 310-^if« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îVRîS dX^HÎS î»ETS0DTf
r^mötusjamp;f ijs Gmüia» An ucrô ad hoc, ut nota nos obligent, réquwatwr, ea 7 fieri propter caulàm, quæri poteft, Ô^ relpondco, quôdcftmpietatis caufafuf apiantur, fatis uidcri poffc,fi colendi 13 ci cauûhann Scd quia cogitationib, humatus non poreft conigf,quo cuitu Deus gaudeat, lUx. illudlohanaq» De uni nemo uidu unquam, unigenitusfih'us, qui cftin finu patris, ipfc enarra-uit nobis :uidendumeft,ut uotumfît cuituiDei per Chriftum rcuelato con-fentiens Sf «raZe^^cp. Nam omnc quod non ex fide cft,pcccitum cft, ad Rom» xiuj/Fai e fuit notumlep ht he ludic» xi» qui enm propter uieforfam Deo uo- ^ uinct, quodcunep ipfi domum redcunti primdm occurriflet, fifiam quam ha-bebat unicam fibi occurrentem DeoimmolauiuNatniftnd uotii fuit htiJUtXtyi quiafcripturateftatur, Deum non deledari Gcrificqs, led magis mifericor* di'aamp;f fide^Ofeæ vi.amp; Math.xipltacp ex tali bus uotisnon naftitur obligatio, Miferabilis ,inquitD»ÄnabrqC nccefsitaseft,qu3c Ibluitur homicidio, Etrne bus cft non uouerc,quam uoucre id,quod fibi is,cui promittitur,nolitcxolui, xxij, q, iiij, c, unulquif^» Soluuntur autem uota*rfté fada præftatione caruni jrenim, quaepromilfiefiinttautfi'quaobftetacculabilis neceffitas,dilpenfatP one coruin,quf praefunt ecclcfi|s,conimutantur,amp; afiardm rerum, quam quç promiflae funt, prxftatione redtmuntur,Ïux. Canonift^s cir. titjuris Cano» qiios iam annotabimus» Liberamur codem modo Sé ab obl^ationc poUicita' gt;nbsp;tionum,namab ibis qui praefunt reb.publicispollicita poflunt in folidumex igi, uel remitti, uel diminui, ut pars tantûm corum preftecur.l. ex poHicicati-onc»fE cod»Sequitur index tt. fEfn dccretahb.Sd fcx.depollicitationib.de uo to Siif uoti redempf. Indecretis,xvq. Caufaper omnes quatftioncs.
DE LITERARVM OBLIGA»
tionc. Caput XVI, •
SVMMARIVM.
*. Qu» liter» SCquandoobligent.
i. Du» fpecifs litcrarura qua: obligationem pariunt, enumerantur.
5. Differentiaintcrpriuaiihominis,amp;public»pcrfon»chirograph»lt;.
4« Liter»quandofmt efficaces,
f. Lex rebus non uerbis imponitur.
0. Literishdesderogaturduobusteffibus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,
^. Quarftio, an librirationarqmercatorumamp;quando obligent.
■ 0 N cxquibusîibetliterisâ contrahcntibusultrocitro^datisfta ^ tim nalcitur obligatio. Nam{^lerç(^hterç,teftimQnij.aut memo riæ geftae rei gratia deferibuntur, ex quibus non obligatio, fed fides rerum geftarum exiftit. Vernminhac obligdtione agituf delitcris, qua: per fe gignunt obligationem, nullo contradit precedente ant interne nie nte. N am it debet hæc obligatio à cætcris eße di-ih'n(ft3,neccftè cft bic foîum de lifts litcris quçri, quae obligationem fua uj pariunt, non quç negotqs aut contrat^, teftimonq caufa adhibentur, ut qui# (Cxtant liter» Titq quibusfateturfedebere centum Caio, uidetur teneri TP tins, Sé^i nulla praeter fttcrasextet eins obligationis caufa,aut probario. Pro indeinhac obligationc quçritur, quando folx liter» aliquem obligent ad dandum uel faciendu aliquid, cum caufa debiti ignoretur, aut negetur. Por-**^ rôhterarum,quç pariunt obligationem, dux funt fpecies. Qiiacdamenim funt conftituriuc, que teftantur debitum efle contraAum, amp;nbsp;gr»ce tales lite ircuocantutffi/^^ccffai, Quaedamluntremïlïoriæfine ftberaroric,£lt;dicuntur-Mwo;^«», quæ telrantur debitum efle folutum. lam igitur ut foie liter» habeant ’‘ uim obligandi,rcquiritur,ut aut ab ipfo,-contra quern proferuntur,autà publica perfonaferiptæ fint.Nampriuati hominis chirographo facile creditur,:^ fiquidem contincar,quodfcriptorcmgrauet. Secusfiprocomraodociusaft quidferi-
-ocr page 311-PER D. CONRAD. LAGYM. PARS- III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£Z^
quidfcriptumapparent, auteius manu non fcriptinn effè conftetj. fidciuP for.^patcrScij.ff.dcpïgnorib. Publica*autem perfong chirographo ideo creditur, quia cius fides publica autontate fuffulta uidetur. C. de contrah. amp;nbsp;4 commit, ftipuj.optimam. ÔC dcprobat.l. cum precib. Deinde utliteræ fine efficaces ad gignendam obligationem, necefleeft, ut contineaPt res, quæ honeftatijlcgib.fiC confuetudininonrepugnentj. fina. C.de Canonc largi* tio.tit.lib.x. De uerborum autem forma5C deledu quibus Iireræ obligato-riacconcipiantur,nonp(Âeft ualdedifceptari. Nam régula cit in C. Com-y muniade légat J. iij.Qirôd rebus, non uerbis,leximponatur. Sufficit igitur literastalibusuerbisclîè conceptas, ut inde certa obligatio eolligi pofsit. Cur autê dentur literæ, {fer fe manifeftum puto,Nimirum, ut fi res in difcc-ptatiortem ueniat,Iiteræ pofsint iudicantium animos inftruere. Cçterùm pof funt6^ literis adhiberi teftes, qui fubferibant, iuxta ea quæ de teftibus gene raliterincontradibus adhibendisannotanimus fupràde mutuo. Sed hoc tf in toile nd a literarum obligetione fmgulare eft, quôd illis derogetur fides contraria depolitione Suorum teftium omni exceptione maiorum,iux,DD ♦ ani, adteftium. ff. de-teftamentis, Abbas cir. cap. cum à nobis, extrade tefti bus. Item licet omnium literarum obligatio difloluatur, fi datac fint, quibus priores reuocentur, tarnen literæ, quæ inuicem àcontrahentibus dantur, no poflunt rcuocari, ni fi promiflum foi uturn fit, autis cui datac funt,ultro patia-tur cas reuocari,iuxa Sali.cir.l, comparationis.ff.de fide inftrumentorû. Prç ter bas autem obferuationcs obligatio literarum diflbi uitur qfdem modis,qui buscacterae obligariones.
AD PRAECEDENTEM THESIM SE-Iquitur Hypothefis, de libellis rationarijs Mercatorum.
N CIDIT inhancetö-ipquaeftio, uidelicet, Anliteræ,amp; libellirationa-rq mercatorum pariant obligationem, quam præterire non poflum,quam-uis enim in compendio tantum thefes dodirine iuris dcclarari debeant, tarne nP quia hge hypothefis tam eft in hac forma obligationum frequens, ut propter eamfolam de literarum obligatione quæri uideatur, nonpoffum omittere, quinobiter cam thefiadiungä. Eft quidemin confeflo inter dd. quôd merca torn av^fKc/icu pariant obligationem, fi difpofitiuê concept^ fuerint, hoc eft, ficontineantuerbaobligatoria. Vtfiquisper epiftolam promittat alicuix. aurcosfe daturumad Calcndas Map, tenetur ad præftandum eos .1. Titius Seio.ff. de conftituta pecunia, Scd fi renunciatiuê, fiue indicatiuè alicui per literas offieq gratia quis fignificet, pecuniam aut rem illi debitam apudfeet fe, turn iftæ literæ non obligant cum ad pr æftandam talem rem, fed præbent tantum argumentum depofiti.l. publica.^» final,ff.,depofifi. Baldus in An-notationibusRubricæ.C. de conftituta pecunia.' Prætcrca nec^ in magna \difceptatione cft,rationariosCodicillos mereätofum parère obligationem.? Nam ueri mercatores gerunt quafi publicum-offiGium, iux. Bal. cir.l. qua-* dam. ^ nummularios.ff. de edendo. Itaque rationarijs eorurn tanquam publi cæ fcripturæ fere efeditur, 8d in illisnihilfine confenfueóntrahentium fcri-ptum eflepræfumitur,quia ita fieri ut pl urimum confucuit, argumento 1. fi quis argentarqs. ^ ratione .ff. de edendo, Verùm quando non in rationario, fed in Ènehiridio mereatorisaliquid raemoriæ caufa fcriptum eft, id non ma gis obligat,quam fi quis te abfente nuda noce profiteatur, te illi centum de-bere. Nam ad inducepdam obligationem, neccffèeft,urriuiq;parus confen fum aut extare,aut ucrifimilitcrpræfumi.l.,iptcr mortem .ff. de donatione caufa mortis. Et uidetur quidem fic de mercatorum rationarijs fentiendum, licet Bart, cir .l.nuda ratio .ff. de donationib«s,diuerfum contendere nititur. N ullus autem eftlocus, prætcr eos, quos annotauimus, de materia hunts ob-ligadonis,ordinarius,lUumCQuftttutionibustDeliterarumobligaaonibus;
-ocr page 312-Ml nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHO »Vi
Nam qnæ pafsim de Ktcris altoqut traSuntiir, ad fidem rcrum,qtiam frt pro |gt;ationibushabent,lt;pedanL *
DE OBLIGATIONIBVS exconfenfu* Cap» XVIK
S V M M A R I V M.
Confenfus eft finalis canfa contra dus»
S.
Î.
Solumcftcxclufiua particula. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Literat funtfigna uoluntatum amp;nbsp;confenfus.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Obligationcs ex confenfu quomodo dißerantàuerborpmobligationibiis, Stridi juris effe quid flt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Nuptiat amp;nbsp;coniugium funt contradus ex confenfu.
Gontraduséx confenfu gigncreadionem.
w IR A RI quis pofsit, qui fiat, quod hæ obh'gatiônes, tanquam « feparatæ à cæteris di(ccrnuntur,eüm pmnis obligatioms ex con tradu natæ quafi finalis eaufafit confenfus, fed (acilis efi huius difcriminisratio,(i quishaneexclufiuâ patticulam adiecerir, ui , debect, quod exfolo confenfu nafeantun Nam quamuis etiam iicrbiscontrahantur,5C bteræ, aut etiam res nonnunquam interueniant, ta- ^ men propterea exiftere non dicuntur, quippe cnm ill» tanquam figna uoluntatum âf confenfus tantùm interueniant. Id quod uel indc fiquere poteft, quod hç obligationcs non in ucrba,autIiteras,(cd in id,quod ex aequo6d boho prarfiari conuenit,concipiantur, unde fie quoque difeernuntur à uerbo- 4 rum obbgationibus,quàd illç fint ftridi iuris, hoc eft, ex quibus nihil ampli J IXf^Mo er us quàm id,inquodexprefleconuentumfit, peti pofsit. Contradus ueró iono, id eü exconfen(u exiftentcsiudiccntur ex gquo amp;nbsp;bono,ttÏ,ut non tantum ipfo,m fnntbin^fi» quod conuenttim fit, uerumetiam quod naturalis acquitasin tab' contradti ^ quenque dare auc facere moncat, prxftetur. Deinde difTcrunt hæ obligatio nes à reliquis in eo quoque, quodin his utrinque oriatur obligatio, in ilhs ex fola altera parte contrahentium na(catur. Numerantur autem harum obli gationum fex tantum fpecics, in 1. confenfu.ff.de adionibus S^ obligat.
Emotio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Venditio.
V ideheet, nbsp;nbsp;nbsp;Loeatio,
. n ..Condudib» . Sodetas»
Mandatum
Sed bis nos adifdemus Nupnas, fine conmgium,öifpoflïint hinusgenens « cenfen multial{j contradus,maximclnnpmtnan, namSC ilU folo confenfu contrahuntur, Sed hoe tarnen intereft, qûôd tabum contratfluumobligatio-nes non funt firm» ad gignendam adionem, donee res.prormfla ab. alter o contrahentium tradita tned^antfadum promifliim præftetun Idem dici po tehide nudis padis, nam ^ iHa folo. confenbi contrahuntur, (cd non habent ^ uim gignendat adionis,Geux contradus exconfenfu, nifi ueftitafuennL .
DE EM PTIÖNE ET ' 7
Yenditione. Cap.
: S V H M A R I V M. m , b : . - f
». Permutatioucrusformaeftdiftrahendarûmrerum S^commerciorum« ' '
s. nbsp;nbsp;nbsp;Emptiodf permutatio quomodo différant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. b icgibj
s. nbsp;nbsp;nbsp;QiisefiteffentjalisdifferentiapermutationisSCucnditionif» nbsp;nbsp;nbsp;»fnü^’.ro’'
7. Einprio rei furtiuæ.
Tru-
-ocr page 313-PERD. CON R ƒ a L A GV M. P A R « 111. nbsp;nbsp;nbsp;a»5
9». Frumentî publici emptio prohibita,
»oj Quidauendirorcrequirarur.
•t. Arbitriam precq in tertium aliquem conferrinon pofle.
«». Error in emptione uitiat contradum*
u. Erroris uarq differenriaf rceenfentur.
*4. Error qualitatis quomodo fpedandus.
»5. Emptioniscaufa hnaliscfttraditio reiuenditaf.
«ö. Venditioquibusmoclïsprobetur.
17. Arras teftimonij gratia dari.
*8. PaÖaquafdamemptionibusapponi fokre.
»9. Lex commiCToria in emptione.
gt;□. PerfeSa uenditionecommodum SCpericulumfpedareademptorem, ai. Res depuftata ab empjore eftipfius periculi.
at. EiTundereres uenditasquandoliceat.
ar De cafufortuito uenditorcm non tencri.
a4. Padumetiamfortyito’cafui derogate.
*y. Quidfircsuendita euincatur.
»^. Deeuidionibusmadionibus dicetur.
*7« OmnesfrudusrciuenditarpoftperfcdumconiraÄuadempwrem pertinerci
si. Dcrefcindendauenditione.
»9. Eodemgenere quid diffolui,quo coUigatur, jo. Precio fóluto emptio infeda heri nequit.
gt;1. Pura emptio nontollitur conditionali fecuta, sa. Ar rat amp;nbsp;fidciuiTorum datio accidentia funt.
ft. Vkio rei emptat refcinditur nonnunquamuenditio:
#4^ Adioredhibitoriaquo cafudeturaduerfus uenditorcm.
ft. Domus emptafubÄnditione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
30. Dolus SC mala fides cmptioncmfaciunlïrriraitj.
î7. Gontrahentibus Heere feinuicemcircumuenire. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\
38. Negligensamp;fupinuseft,quiprcciumreifamiliarisignorât.
39« Temcrarius eft, qui remignotamnulloadhibiroconfultore emit.
40. Gofmentiohominum imprudentiam amp;nbsp;fupinitatem excitanskgibus tokra-tur.ut dircantcautiusmercari.
41, Dcceptioultra dimidiumiuftiprecq kgibus uindicatur.
■ VID fit Emptio amp;C V enditio notius ex communi uHi effe arbi tror,quàmutopusfitaliqua dedaratione. Conferendus tarnen eft hiccontradus cum permutatione. Nam permutatio uetus eft forma diftrahendarum returnóócommerciorum. Differunt, autem permutatio ÖC ucnditioinco,quódin contradupermu.-^ tationisdaturfpeciesprofpecie. In Emptione uerö datur precium pr^ re, idquoddifertêaccipiendumeft. Nam ii itaab initio inter contrahentescon ucntumcft,utuenditordetrem, amp;nbsp;emptor pecuniarn, noncftuenditio,fed contradus innominatus. Do ut dcs.Contra naturam enim contradus empti ©nis Slt; uenditionis eft,ut uenditor obligetur ad rem dandam J»fin.£C ibi glo^ (F. de condie. caùfa,datacaufa.ôlt; hex empto. ibi^ Bartolus .ff. de ad. empt. Sóuend. Itaqueut conftet Venditio, neceffe eft precq quantitatem pro-9 mitti.Namhxccft effcntialisdiffercntiapermutationisóóuenditionis,quo'd uenditio folo confenfu, permutatio traditione rei co^trahitur .1. explacito. 4 C.de rerumpermutatione. Porto contrahitur uenditio inter cas perfonas, quibus alioquï conceffum eftresfuasalienare, ud fefe alqs obftringere. Pe-culiariter prohibita eft uenditio iUis, qui in aliqua adminiftratione funt rerS ahenaruJ.fi in emptione. $. uit. ff. de contra.empt. amp;: de iure fifci. I.aufert. ^ ^ quodtRct# uerö uendendanua neceffe eft cam effe conditioner ut natura, ff
-ocr page 314-2^0, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ’ ITRlî CltbLIS METHÔDVS
gnores^padantur eflè in commerdo hominum. Irrita nanque habetur cm- ’^ prio rei, quenon poteft haberi in patPimonio noftro, ut funt res facræ, amp;nbsp;reii-giofæj, æde facraÄ h fi in emptione, ^ omnium^fEde contrah.empt, V alet 7 tarnen emptio rei furtiiiæ, fi ignoranter eft fada.t fi in emptione^ ÿ Item fi emptor^ft, de contrah* empu Si uerô quis feiens amat aut uendat rem aiie-nam, uel furtiuam, tenetur furtiX rem alienam,ff.de contrah, empt. Suæ uc ro rei emptionon ualetj.fi debitorÆde contrahendaempt. Si uerô quis uen^ dat rcm,quam habet cum alio communem,tenet uenflitio pro ea parte,que il-li eompetit ex diuifione rei communis J.fedfi communis.ff.de contrah. empt, Præterea legibus Romanis non licet priuato emere pûrpu) am,aut fericum. Item prohibitum eft emere pubhei canonis, aut quo8 exercitm' mittitur,fru- ^ mentum. C, quæ resuendi nonpofftmt. Nee licet Imperq Romanihoftibus iiendere arma, aittcuiufquegcneristela.C, quo res'exporta, non debeant. Item prohibitum eft diruere aedes,0ir particulatim diftrahere eas,negotiatio-nisautalteriuscuiufcunquequaeftus caufa.l, Sertatus.fF. de contrah. empt, Venduntur autem res non modo corporales, fed etiam*incorporalcs,utfunt adiones,hereditates, feruitutes,C. de hçredi. ÔC adi, uend,
Requiriturauenditore, ut demonftratiuc, ucl comprehenfiuè (peciem 10 i'eiuendcndæindicet.Demonftratiuè,ut iftumtauru ,autfundum tibi uen do. Comprehenfiuè, Vt fi quis cum quopiamitacontrahat Emilietegulas x aureistibi uendo.Qiiamuisenimadoculum nonappareat, qug fintiftac te-gulç, tarnen intelledu colligitur earumfpecies.l, conuenit.ff.de contrahen, empt.Sfuend.Nonnunqua tarnen ôd fpecies uenditur.l.nec emptio.ff.de con tra. empt.Item exigiturabuenditore,utprecium certa fumma pccuniac,óf non aharu return fpeeïebus conftituat. Nam empti ac^endiri fides fine quan titate nullaeft. l.empti.C.de contra. empt.Exprimitur autem quantitas pre-çjucl uerbisuelrcbusipfis. Verbis,utxx,dabo. Rebus, ut quanti uicinus meus emeritmodiumfrumenti hocanno,eodempreciotibidabo.I. hge uen ditio.^huiufinodi.ff. de contrah.empt. Si tarnen precium inalicuiuscx con trahentibus uoluntatem conferatur, ut:dabis quantum uoles, aut quantum ego uoluero, nulla exiftit obligatio .1. in uenditis.C.de contrah.empt. Neep ualet uenditio, in qua precium in arbitrium tertq collatum eft, nifi nomina-tim defignatus fuerit,nee recuiet fuum arbitrium in conftituendo prccioin terponere.l. fi merces.ff. locati. Ideo autem preefj conftituendi arbitrium nó u poteftin alterius uoluntatemconferri, quianecefteeft, cotrahentes omnino confentire inuenditione,modó enim confenfumfit,nonrefertpecuniamlta tim numerari.
Poteft autem uariè errari à contrahentibus, quo minus coiftè uoluntatem 1* corumdicipofsit.Nam facpe aut in corpore,aut nomine, aut fubftantia fiue »3 mat?ria, aut qualitate rei, aut quantitate precq erratur. Vt fi ego me exiftimc fundumCornelianum emere,tu mihi uendere Sempronianum putafti, nulla eft,quiain corpore diflenfimus. Sed fi nomine tantum diflêntiamns, uerS de corpore conftet, Vt fi tu elcdrum, glcflum, ego fuccinum uoeem, nulla dubitatio eft, quin ualeat emptioSd uenditio.Nihil enimfacit error nominis, cirm decorpore cóftat.l.in uenditionibus.ff. de contra, empt. Sed quid fiin corpore nö erretur,fed in fubftantia,fiue materia rcrû, Vt fi ftannum pro ar-gento ucncat f Marcellus fentn uenditionê effe quia in corpus confenfiim fit, Sed VIpianus cotendit, nuIIa effe uenditionem, quoties in materia erretur : qugfententia uerior efte uidetur,fedeam tarne itamoderat Vlp.inl.'quod ta men.ff.cont.empt.Cl.uàd fi ambo errent,uenditor)amp;^ emptor, in materia,ea'^ fit facies rei,utreferataliquo modo earn materiâ, pro qua uenditur (utputa, cùm inauratir poculu ,p auro uendit) tu ualeat uenditio.Ita tame,ut uenditor tencat ad interefte cmptori,quanti cius intercft,cû non efle deceptû. l.fi fieri |is,^quauis.ff.de ad.emp.ct ucn.ln errorequahtatisuidendu eft,an qualitas rpedet
-ocr page 315-amp;Bk D. CONRAD. lAGVM. PÄR« tit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ijk
i^eifrct ufum aut precium fiuehomtatem ref. Nam fl sHus eft ufus rei,quint emptor putant,non ualecucndinojUtfitftihi ucndas feruum fullonem,cùnî cupiampifi:oremhabere, nonftatuenditio, mfi mihi antea feruusita fuenc tiotus, ut non ucriftmilc fit me ignorade eius opifidum.t qui habeat.ffde re busdub, In quabtate autem preaj nulla datur emptori recedendi à conuen-to facultas. Vtfi quis ematpannumdeterioren, quim putarit, non auditur. I. in uenditionibus. ^ ult.ff. de contrah.empt. Nonnunquam erratur in ipfo contracru, iitcum egoni^ putem uendere, tu autem exiftimestibi donari, nulla oritur obligatio uenditionis.l. fi ego.ff.de reb. creditis.
»5 Finalis caufa emptio’nis eft, ut rcs uendita emptori tradatur, óf tarnen non impediturobligatiouen’ditionis, etiamfirestradita non fucrirj. exempto.
*® ff.de a’d.cmpt. óf uend.öf l.expIacito.C.de rcrum permu. Poffint adhibert uenditioni telles,fideiuflbres, atqj etiam litcrae interuenire. Geut Gup. in alijs ^7 contradib.annotauimus.Item dantur arrac non ad conftituendamemptio-ncm,fedtcftimöntjgratia;l.*quodfxpe .ff,decontrah.empt. NamlI. uolunc coëreeri inconftantiam contrahentium datione arrarum.Itaq^ uolunc empto rem etiam perdere arram,fi ab emptione nuIla légitima ex caufa recedat.Si uc rö uenditor reeufattradererem uenditam,uolunt cum in duplum arrac con-. demnariiudicisofficio.I.cxempt.ff,dead.cmpt. óf uend. Soient óf pad» * quidam apponiemptionibus, quorum quaedam funt plané cxtranca, ut ft coueniam cum emptore fundi,ut nófaciatmonumentum in eo,ucl iff urn non alienet J.q. óf L initió,amp; 1. uit. C. de pad-, inter empt. óf uend. compo. Qug dam uidentur effe de fubftantia emptionis,puta qug agunt de minuendo,aut augendo precio, fi ceflat emptor precium numerate, aut uenditor rem trader re,dequibusinl.padl^conucnta .ff.decontrah.empt. Quatdam dicuntuf ’^ eflede natura emptionis,ut funt pada de cuidlionibus.FitSf in emptione pa dum legis commiffgt;rig,quo Gc pacifcitur, utfi emptor precium ftatuto tem pore non foluat,resinempta, óf non uendita habeatur. Dehoepado uide ?♦ wlt.ff. de lege commifl. Et 1. commillbriat, C. de pad. inter empt.ôf uend.
Porrè poftquam cxiRit uenditio, uidendum eft etiam, quatenus contra-hentesadpericularei uenditac obligentur. Nam perfæpe accidit, ut res uen dita non ftatim tradatur emptori. Itaeç euentre frequenter etiam fokt,ut rcs «6 uendita cafuud culpa uenditoris detetior fiat. Inhunccafum generalis tra-ditur régula : Q^iódpcrfedauenditione omne commodum nel incommoda rei uenduæ ad emptoremfpedet .1. i. C.dcpericul.Óf commo.rci uend. Sed propter uariosreturn euentus,uariè hec régulacaftigatur.Nam enm fub con ditione contrada eft emptio, turn ante conditionis euentum rcs périt uendi tori.I.neceflario. ^ quod fi pendente .ff, de perieul, Ófcommod. rei uend. ildcmluris eft. Gin genere,8f non in fpccicGucindiuiduo aliquid uendatur. Vt fi quis alicui uendat cquum , nee cum coram adducat, aut ita ufrbis dcpingat,utdeprehendi cogitatione eiusfpeciesin indiuiduo pofsit,nunc fi pcrcatequus,quemuenditumuoluit, antequam emptori traderetür, uendi-toris eft periculum,argu,l.quodG nequc,óf 1. Icdos ,ff. de pcric.öf commod. rei uend. Hoe tarnen uer urn eft, cum incertum de incerto'debetur. Nam fi ift certum de certo debeatur( puta fi uendiderimunum cquum ex mcis ) turn fi omnesmeiequipereant, uenditor libcratur à traditione rei, quæ fine eius culpa perqt, Ac proinde emptor is periculoóf damno perrjffe cenGuur, nee fi folutum fit precium,id ab emptore repeti poteft. Arg, 1. ratione. ^ incer-tæ .ff. ad I. Falcid. Sccusfiunus tantumperijtequusdecertis. C^iando-quercsuendita apuduenditoremperic,co cafu quo peritura erat apud cm-ptorcm,ó^libcratur debitor .1'. cum emptor .^emptio.ff. dercfcind. uend, *‘ Videndum eft Sé inhac materia, an rei uenditae bonitas potucrit explo-
rari dcguftatip.ne. Nam intalibus rebus, perieulurn turn demum ad cm -ptorem
-ocr page 316-ajx nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎVRIS CIVILl^METHODVS
ptorenî pcrtinct,cüm res cmpta ab y deguftata eft JX ff. de pen'cuîo Si com mod. rei wend. Scdpencukimfpeaatad uenduorem, cum res empta eft, ut admeriatur.Nam iff o cafuincumbit iUi cuftodia rei nique ad dicm foludonis* Priufquam enim adme£iatur,uendino quaft lub condirione pcndet»Sitarnen ta dies admetiendi ueniat, 66 emptor ft fubducat, ne ipfi admetiatur, heet uen-ditori enam efFundcre res uenditasJj, ^ftdóC«amp;^hce£,ó(f ff q.ff; dcperieul. èC commod. rei tiend»
Poftremo firesuenditauel propter dclieftum uenditoris, per uiolentiam fuperioris p ublicctur/um uenditor tenetur ad reftituepdum precium^hfi fun dus»(E locat. fiC condtuft» Item fi mora, ciilpa, autdo^o uehditorisres uendita percat, periculum cft uenditoris.I» cuftodiam.ff.de per» amp;nbsp;commod»rei uen-dit»amp; t fi uendita.fff de aft. empt.ÄT uend.De fortuito tarnen cafu non tene ^5 turuenditor.I.morte^C^depericuI.amp;commod, rei uend» Sunt autem haçc omnia liera 6lt;indubitata,nifialiud inter contrahentes paft um fit. Nam paft um etiam fortuito cafu derogatJ. fi in uenditioné.ff. de peric. QC commod. ^quot;^ rei uendi. S unt amp;f ea,qux haftenus diximus de periculis rerum uenditarum, accipienda de pcricuUs,quæ eueniuntantequam res eft tradita,nó enim dubi urn cft, euftodiam rei traditæ pertincre ad emptorem, fed quid fi tes uendita *^ óf tradita euincatur, ut fi res furtiua uenditafit, óf poft e^ dominus cam in in dicio répétât ab cmptore,ôf probet caufam fui doming? Refpondeo,quàdfi res uendita cuincat ex caufa, quç prçcefsit tiend if io ne, turn pcriculu cue uen ditoris, fi emptor id denuncict uenditori, Ôf co praefente euincatur.!. i. C. de peric. Sf commod. rei uend. Si uerà euincitur res ex caufa fequente uenditio nem, periculum emptoris eft,ut fi ftruus uenditus eripiatur feruituti,propte tea quod defertorem militiae prodidcrit,emptoris damno poteftatem dominé camcuadit.l.uIti.C.exquibus caufisftr.pro prçmiolibert.accip ftddecui-** ftionibusplurain aftionibus : nuncuidendum eft, cui accedatcommodum, fi quod in re uendita eueniat,6f regulariter quidemomnisfruftus rei uendi *7 tæ poft perfeftum contraftum, ad emptorem pertinct.1. fruftus. ff. de aftio. empt.8^uend.Sedhabentfuacommodaquæquepredia. Inurbanis^rxdqs penfio locationis cedit emptori,nifi nominatim aliud inter contrahentes con ueniflèproponatur.l. lulianus,^ fi fruftibus.ff.de aft» empt.óf uend. AKo-qui predio urbano tantöm cedunt, qug pcrpetui, no temporalis ufus caufapa ratafuntjUtfuntputei, canales,Sf quçinterrutaÓf caeft haberinon poffunt. f. non magis. óf 1. fundi. ^ Item quod infuIa.Ôf ^Labco,ôf I.granaria.ff.ac empt. ôf uend. Prædio uerô ruftico nihil cedit,praeter id quodin ft canquam partem continet. Ne que enim inftrumcnta,ut funt: uafa, torcuïaria,ôf id ge nus alia,ruftico prædio cedunt,nifiipccialiterconucntumfit.l. fund.i.2f J* fi rule .ôf ^ ulti. ff. de aft; empt. ôf uend.
.Poftquam diximus quibusmodisemptioÔf uenditio cotrahatur,diccndum »s nunc eft, quibus modis refeindatur. Refeinditurâutem hic contraftus, utro-queexcontrahentib.tiolcnte, aut altero inuito. VtroCp uolente diffôluitue ficutcontrahitur,nimir3exdiuerfoconfenfu, nihil enim tam naturale eft. quàm codera genere quodep diffôlui, quo coIligatS cft.1. nihü.ffi de reg.iur. z^ Érgo lid nudo pafto tollitur eraptionis obligatio.l.i.C.quSdo liceat ab empt» difte. Sed hoc no ftraper eft contrahentib. integrum faccre, nam re tradita^ aut precio, ucl eins parte ibluta,nuda conuentione non diffoluicur, nifires 0 mul aut precium reftituatur. N o enim poteft fieri emptio infefta poft preefS ja foIutum,nifiiftudreddat.l.i).ff.deTeftin.uend. Item difibluitur emptio cfia alijs modis toHendarum obligationum,ut acceptilatione.l.ult .ff. de accep. Sf I. cfim emptor.ff.de refcin. uend. Sed ut refcindatur per poftcrius paftum era-ptio,requiritur,ut pofterior conuentio non fit imbccinior,aut diueriä prorfits à precedente. Nam pura emptio nó tollitur códitionali fequuta, nee diffolui- ji tur uen-
-ocr page 317-PER a CON R AD. .LAGVHi PARS HI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;z^
titr uenditio ,ft' pupillus fine autontäte toon's remittat obh'gationem uendt tiom's, quam ante cum autontate tuton's acqufituit.L fi id quod, tf- de refcin. uend. Præterea nee fi plurcs aliquid ernennt, per unum diflolui uenditib po* 3* teftJ.L^'’ Nam quod Arifto. d; de refefn. ucn. Non autem arræ SC fideiuflo-rum datioimpediuntrelcifsionemuenditionis,quiaaccidentia funtlltaque ea refoHa, Gmul quoque toUuntur.l. emptioJK de refemd. uend.Nifi forte arra Iocoprecij,ficut alicubi ]^,exconfuctudinecomputetur. Nam turn non dtf-foRntur conuentione contraria, nifi arra reftituatur, ficut fuprà de precio dP j^ ximus.Inuito altero excontrahentibus refcinditur uenditio,fiintra fexmen fes Utiles emptoi; tale afiq^iod uitium in re emptadeprehendat, ut nullo mo-54 do empturusfuifiet,ficompertuniidantehabuiflet, Namifio cafu emptori datur aduerfus uenditorç adio rcdhibiton'a, qua cogitur rem uenditam reel pcrc, sc reddere, fi quid precq eius rei nomine ab emptore folutum eft .1,1. ft’, de ædil.edic.ltem refeindittn uenditio emptore inuito,fipa(fto Icgis commif foriæ res uendita fueri»,SC ipte conditionem pacti non præftiterit.I.fi fundus» 35 ff. de lege commiftbria, Refcinditur SC propter padum adiedioms in diem, utfi quis ita uendat domum : centum empta tibi domus fit, nifi quis intra ca-iendaslanuariasproximasmelioremconditionemobtulerit.l.i.ff. dein diem adiedione.Qjiamuistalisdiftolutiouideripofsit non inuito altero ex contrahentibus fieri, quiain id ab initio confenfum eft, ficut alioqui cam in ca-fum aliquid padum eft de diflblutione eius, refcinditur. Cæterûm non dicitur refeindi uenditio, cum res uendita eft, quam per leges non licet, aut ab eo empta eft,qui obligate fe non potcft. nam tales uenditiones ipfo in 56 re funt nullæ ,0C refeindi non poflunt dici. Sed quidii interuencrit dolus . cmptorisueluenditorisfTritumeftjMalæfideiemptionem efte irritam.l.i, 3^ C. de reiem. uend. Sed ex diametro pugnat cum hacrégula 1. in caufa.^ pc-nult.lR de minoribus. Dicitur cnimibi quod contrahentibusliceat ft inuft, cem circumuenire. Itaque cum nulla in 11. elft debeat at'Tivo^ft.C.de emend. Cod. Ita diftinguendu eft in dolo contrahentium, quod fi quis dolo inducat aliqucm,ut emat ucl uendat,enm id faefturus citraeius perfuafionem non e-rat, turnipfo iure irrita eft cmptio.l.i. C. de refeind. uend. Si uero quis ma-ioruigintiquinepannis pluris emat, uel minoris uendat,quam oportuir, 55 non auditur. Nemo enim débet efte tarn negligens 5C fupinus, utrei familia 39 ris ,quam uenditurus eft, precium ignoret,ne(p tarn temerarius, ut rem igno tam nullo adhibito confultore emat.l. quifquis. de refeind. uend. SC hoc ca-fu locum habet lex In caufa. ff.de minoribus. Ne enimlitiumSC quercla-4° rum nullusfitfinis,tolerandauidetur 11. tails conuentio, quae hominum im prudentiam SC fupinitatem excitet,ut difeant cautius mcrcari,ftd r urfumne, i ficut fit,ifta licentia circumueniendidaretur occafio improbitati intoleja-41 biliter quofuis decipiendi, hunc 11. conftituunt modum, ut fi quis decipiatur ultradimidium iufti precq,detur aduerfus decipientem actio.I. fi uoluntate.
- ff. de refeind.uend. Hæc ferè funt, quae de uenditione in genere obferuan-da funt. Specialium exempla extant in titulis quos fubijeio.
ff* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
? nbsp;nbsp;Decontrabendaempt.SCuend. DeleteCommifforia.
, nbsp;nbsp;nbsp;De in diem adiceftione* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DepericuI.SCcommod.reiuend.
Cod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I
De contrab. uend. 2C empt. Qjiæ res uendi non poftunt. De pad. inter empt. Sc uend. De pericul.SC commod. rei uend. C^iandoliccat ab empt.difeed. De refeind. uend.
Inftit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In Decret.
De emptione SC uenditione. De emp. SC uend.
-ocr page 318-àj4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS ClVîtl# MÈTMOÛVS
DE LOCATIONE Ô^ Condud^ionè* Cap» XIX»
S V MM A R i VM.
ï. Cognatio inter emptionem Si condudionem quanta.
2. nbsp;nbsp;nbsp;Difterentia inter eaidem quâe.
J. Seruitutes prædiorumlocari nonpofle.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Locariom prædqs quomodo fiaitacitè.
«s, Condudortenctur de doloamp;lata eulpa.
?'. Locatortcnctiiruillamdiftcflamrcficere. *
8. nbsp;nbsp;nbsp;Locatorcondudoriirttereffe tenctur. ’ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, 9. nbsp;nbsp;nbsp;Locatortenetur pratftare,utcondudôr cömmodeinprafdio habitarcpofsk» to. In operarum locatione quid attendendum. «. Fulloignoransquandótcneatuf. «i. Èrronnnropriofadononcttprobabilis. • gt;j. Merces inlocationc conftituta quo tempore folui debjat.
14. In omnibus obligationibus illud fpedandfi» quod adum eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(adum fit. lï. Locator an pofsitcondudoremcxpellerc antequàmtempuslocationis tranf-
äN TA eft inter emptionem CV coftdiiMionemcognatio, ut § in quibufdam cafibus dubitari pofsit, utra appcllatione redi- * us utamur in defignando contradu iut ft cum aurifice conueni am,ut ex fuo auro mihi aniïuJum certi ponderis,certac^ formac S^ faciat,nullamercedc ftatim inter nos conftituta,fcd ego polbci tus tantum me daturum poftea,quantum acquum uidcatur,profedó dubitari pofsit,anemptio uel condudiointernoscontradaf^^quanquanlplacet iure « jconfultis, ut emptio potius quam condudio dicatur, quia non tantum opera aurificis condudaftt, fedamp;f dereitraditione inter nos conuentumLij.^ a-deo» ff» cod» Qiiare ca demum couentio dici poteft Iocano,qua de utenda re, uelperfong opera, conuentumeft, non qua aliqUid dandinn uel faciendum promittitur, nam talis connentio, eft contradus innominatus. Do utdes, uel Do ut facias» ItaqUe noneftlocatio, cumde certa mercede non conucgt; nit inter contrab entes,ut ft quis cumfocio pacifcatur,uc akernis annis frudus percipiant exreb» quas habent communes, non exiocato, nee ex empto, led adione incerti agitur, ft Socius neget annuos frudus relinqucre »I.ficonue-nerit»ff»communi diuidundo» Alias autem in conftituenda locatione qfdem utimurlurisregulis,quibusin uenditione. Nam exdem perfonæ poftunt Ïocarcóf conducerc,quæ ucndercautcmerc,nccmagna eft differentia inter uenditionem 2d locationcm,quantum ad res attinct» Nam eadem ferë quac uendi,pofltintód locari. Seruitutes tarnen pratdiorum locari non poftunt,ft- j cut uendi polftint J. locate feruitutem.ff. cod» Pcrfonalis ramen feruitus rede locatur» 1» arborib» ^ if » de ufufrud» Sd inftit» de ufu 2d h abitatione» ^ mi* nus,ficutquotidieopera ardficum conducitur. Etnafcitur hinccerta qnat-x dam differentti inter emptionem 6d condudionem» Nam in emptionis obligat 10 neuenit traditio rei» In condudione ueró tantum fadum quoddam» Conducimus enim rem uel operam abenam certa mercede, aut locamus alijs noftrasreauel opcram,feducndimusipfasres, aut earn ufumita alienamus, ut nifireddito precio repetere ufum rei non liceat»
Sed ftcut in ucndidonc,ita nee inlocationc cxiftitobligat/ó,nift inter cod trahentes demercede Confenfumuideatur» ld nero fit aut exprefsis uerbis, auttacitè» Exprcfle,'ft.qùiscertapenfîoncconducatfundum,aut ita pacifca-tur locator cum conduciore, ut focietatis quaft iure damnum 2d lucrum pari-(er ba béant commune.!» fi mercés» ^ condudo. Sd fequenribus»ff»côd» Vn-deSdquidam condudores dicuntur partiarq, nimirum, qui ita cônUcncrunt 4 cum loca-
-ocr page 319-tER D. COÏÎRÂb. lAÔVM. EARS IIL
»j;
Cirmlocatoribus, ut damna St kicrareicondiidæpartiantur» Tacitè,cùinu-traque pars implcto tempore conduit oui? tacet, itaut fua taciturnitate mde-antur conuentionem renouaflej. Itemquxritur, f» quiimpleto*fEeodem ^ Vtfiquispatiatur colonumfimto tempore locationis in futido uerfarijuidc-tur de integro locafle eum,nequeopus eft uerbis, autferiptura ,fed nudo Ô^ ' tacito confenfu conualefcit tabs contrarius, h quia certum,fF,eodem, Ac fi quidemprædium condudrum eft rufticum,tumtacendofempèr in annum lo catum uidetur,quia uEis e^rum annuû requirit fpacium,Si uerô prædium eft Urbanum^non diutius locatumuidctur, quâmiftud inhabitatum eft tacito confenfu locatoris,ôr itâ ouoque obligator conductor ad mercedem location nis. 1. idem qu»ritur. ƒ• it*urbanis.ff, cod. Fit autem omnis locatio ÔC condu lt;flio,auf ut nobis in alicnis,aüt ut ahjs in noftris aliquid liceat facerc. Sed hoc peculiare eft huic contractin',q? ucl in certum tempus,uel fineprefunnone temporis,itaut etiam barredescondunorisin obligationemfuccedant,fieri poteft, Atque hoc quidemUTpadis in cOntrahendo appofitis. Nam in omni bus obligationibus propter priuatamaffedrionem licet contrahentibusali* quid inuicem fibi per^adtum remittere, aUt aliquidaddere inis,quæ regula-riter in obligationem cuiufque contradusalioqui ueniunt. 1. pacifci.ff.de pa Ais. Itaque permittitur, ut ultro citroeg inter locatorem Sd condudlorem etiam pericula,ad qux alioqui obligantur partis, remoueantur, aut recipian* tur ab inis,nam leges latç funt, ut fuccurratur illis, qui nolentes, non qui uF trô Sd bona fua pace grauiorem conditionem iuris recipiunt.
g Porrô regulariter in hoc contradu^uterque contrahentium tenetur, de do Ïo ÖT lata culpa. Abeftautem ille demum à culpa,qui omniapraeftitit,quæ dili gentifsimus quifque obleruaturus erat.l.in iudicio; C. eodem. Quare fi quis rufticum prædium conducat cokndum,tenetur profpicerc,ne intempeftiua aut negligenti cultura,fundus deterior fiat,fi tarnen ex ui maiore, quam Græ, ci Ös2f5yi«p, intolerabile aliquod damnum adferatur fundo, ad illud non tene-' tur condudor. Sed fidamnumfueritmodicum, cogiturcondudor iftud fet re,citra remifsionem penfionis,de qua inter condudorem ÓT locatorem con wentum eft. Quiamodicum lucrum ilh non aufertur . Secus fit cum partiario condudore, nam ille quiequid acetditfundo, focietatis quafi iure, lucrum ÓT 7 damnum cum locatore partiturj.fimerces. ^ cond. fi'. eod. Ediuerfo locator tenetur adpræftandum,utcondurior commode frui prædio pofsit* Itaque ft tempeftatibusfortè difieda eft uilla, cogitur earn reficere,ut condudor cum tumentis Qc pecoribus tutus ab iniurqs eoeli in ea uerfari pofsit. Item tenetur g curare locator,ut codudor in eolendo fundo no impediat, uel ab ipfo, ucl ab ahjs.Nafi impeditab ipfo,uel ijs,quos prohibere neidfaciat, pofsit,tenet cö dudori ad intereflè,necliberatur,etfi ex interuallo prçftiterit fruêdi fundi fa cuïtate,finon prçftitit eu côdudorisinterfuit.l.fifun. qncmiJKco.Sed qitid fiprohibetur ab alio quopiam,quiiibialiquo iure uendicetprædiUmt’refpon * deo,uidendum effean locator feiensuel nefciensalienumfundumlocarit.
Sciens tenetur condudori de dolo.l.in iudicio. G. eodem. N efeiens tenetur adexonerationemmercedispro rata,hoc eft,pro caparte temporis, quo frui nonlicuit.l.fi tibi alienum, cum duabus fequen.ff. eo.Idem ms obligationis cauendorumdamnorumferuaturinprædqsurbanis. Nam Sc talium condu-dortenetur ad cauendum,ne fuo doloaut culpa minus commodum fiat ad ha ybitandum, amp;? locator tenetur praeftare,ut condudor commodehabitarein prædio condudo pofsit.I.qui infulam.ff.eodcm.
«o In loeatione autem operarum, quia facile eft fall ere fpem condudoris, nonfolûmnegligentia,fedamp;fimperitia,error,amp;:fæuitia eulpæannumcran- y^yj,^, mr. Namfi gemmaincludenda aut fculpcndaartihci datafrangiturab eo,au£ * ’ lt;ndodefculpitur,imperitiaartificis eulpæ annumeratur ,Slt; periculumad t-
-ocr page 320-1?Ö nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
pfiim pertinet ♦ L Item quacritur ^^Q gemma » IE eodem. A ut fi fullo alterms u pannumalqdedent, etiamfi jgnoransidfaciat,tarnen tenetur,qutaerrorïn i* proprio fatio non eftprobabilis» titem quæritur, ƒ fifullo.ff.eo* Et omnino nunquam liberatur tulpaaut periculo, qui operam fuam locamt, niii omnia ca fecerit,quæ expectantur â diligentifsimo artifice. I. fi merces. ^ ft colum-nam.fEeotlem. Qjiæriquoqueinhacformaiurisfolet, quo tempore con- ‘^ ftituta merces in obligationem folutionis ucniat, non emm defunt exempla legum,quibusalijsprobariuidetur, ut ftatimA initio, alijs in medio, a-lijsin fine temporis locationis merces numeretur. Sedquia nihil inhunc ca fum definitum eft legt bus, rede Azo iudicauit feqûedam elfe l.femper in fti pulationibus.ff.de reg.iur.quædecernitinomniifîis obligationibusilludef «4 fe lpedandum,quod adum fit.Ac fi id non appâreat,feruandum efte* morem regionis, qui fi propter uarietatem fit dubius, eligVndum eflê id,quod minimum eft,ÔC exigendam mercedemtempore locationistranfado.Namifto tempore omnia præftita uidentur à Iocatore,qftac in obligationem locationis iienerunt. Itaeppar eft quoque,utcondudorpræftetmerccdem,propter quâ iocatio fada eft .Caeterûm nondubiumeft, locatoreni cxpcllerecondudo-rem exprædio polie, fi tempus locationis eftluxerit,fcd an idê illi etiam ante ïfmd tempus liceat, quæri poteft. Nam nifi aliud conuentum eft, requitere ij luslocationis uidetur,ut locator nonprius exturbet condudorem,quâm tem puslocàtionis tranfierit.il. uerôquibufdamexcaufis permittuntlocatori,ut condudorem ante iftud tempus eijeiat, uidelicet, fifortèpracdiumlocatum uendiderit. I. emptorem. C. eod. Item fi condudor prædium reddatincom-modumad habitandum,aut non fan's diligenter colat.l.ædes.C.eo. Sedhocli citum eft,in condudore,cui prædium in certum tenupus,non cui in perpetu urn id locatum eft, nam ille donee pendet promiftam penfioncm,non poteft .deijci prædio, quia ius in re habere cenfetur. ff. fi ager uedigalis fucrit, per tot.tit.Ita ueró locatus ager magis in Emphyteufin datus, quàm locatus dici poteft. Quare omifsis iamreliquis, quæ de locatione perpétua hic an ne di poftent,dicemus de emphyteufi,in qua fæpius ifta ufu ueniunt.
TIT VL I uerô hue pertinentes, continent etiam modosagendiinhae forma luris.
ff. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cod.
Locati amp;S condudi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De locatione 86 condudione,
Inftit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In Decret.
De locationeamp;condudionc. De locatione amp;S condudionc.
DE EMPHYTEVSI^ Caput X X.
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVMMARIVM,
f. nbsp;nbsp;Emphyteufis medius contradus eft inter locationem amp;nbsp;uenditioncm.
2. In quo différant.
J. Emphyteufis quid dicatur.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Res Ecclefiafticæ mobiles in emphyteufin daripoflunt.
5. nbsp;nbsp;Emphyteuta poteft prouentus fua induftria partos, alienare.
e. Emphyteuta ceftans folucre canonem, id eft, pcnfioncm.intra triennlum a-
7. nbsp;nbsp;nbsp;Aequitasdcpofitarpenfionisobferuanda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(mittitiusfuum.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Quandoobligatio emphyteufeosextinguatur.
p. Quo tempore cceperit Emphyteufis contradus haberi.
N T E R locationem 06 uenditionem quafi medius quidam con t tradus uidetur emphyteufis eile, nam hoc habet cum uenditio ne commune, quàd 56 in huiusconuentione ftatim aliquid da-tur domino fundi, ficutin uenditione precium. Sed differunt, 2 quod hoc contradu non ficutin uenditione transfertur domini
•I
urn.
-ocr page 321-P E R b. CONRAD. L A G V M. PARS l I L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;M7
Urn. A locarione au rem diffcrt,qm'arcs loh'tantum in Emphytdifin dantur, I Olmresenammobiles locentur.Eftigftur emphyteiifiscontracftiis,quotes foil annua penfione, in definimm, uel indefmftum tempus traduntut coien-dtE,l'tautïs,qui eas accepit,ufu,non autem dominio eas habeat, tanquam fu* as. Inditum enim eft ifti contracrui nomen emphyteufis, qma eukura fob,no ipfumfolumpropter penfionem in eo conceditur,grgcè nant^i^^fvru/cni dt -citur infitio ♦ Itaque ex appellanone huius concradusuns apparet,quód em* phyteuta lus habeat araiKli)fcrcndt,pIantandi, demetendique fundi,non au-* tem aiienandi'.
Etpoftuntquidem fn eraphyteufin dareÖ^aceipere tjdem,qui aÏioqui con 4 trahere obhgaxiönempóffunt. Sedpriuilegiumquod conceflumefteecleft-is,facft,ut res Eedefiafticæ etiarn mobiles in emphyteufin dan' poßint. Cura aliàsregulariter tantum immobiles hoc contract a obligentur. Auth.perpe-tua.C. deftcrofandisEccIefijs. Confenfu quoqjurriufq; domini ÔC emphy* rente exiftithic contradtrs •fient uenditio, fed necefle eft interucnire etiam (cripturam, qua concipiatur contrahentium conuentio. In hoc enim contra* du 11. neceflano requirunt (itéras, non fient in reliqms, teftimonq tantum caufa,I.i. C. de lure Emphyteutico ♦ Reliquafere habet cum reliquis contra* dibus,qut ex confenfu 011 untur,communia, uidelicet, quod pofsit contrahi pure,uel fub conditibne, adhibitis teftibus uel non. Item quod padis liceat ills huius obligationisrcftringere,uel extendere,8f tenentur qnoq;fibiinui cem côtrahentes emphyteufin de doIo,6(C lata culpa, ficUtin uendltione. Sed hoc amphus iuris confequitur emphyteuticarius ex hoc contradu, quâm co* dudor ex Iocato,qu0d licet illi ills fuum,quod ex hoc contradu in fiindo era phyteuticario habet,amp;^TûW«T«c, hoc eft, prouentus, quos fua induftria in agro efficit, alten donate, inpignusdarecitra confenfnm domini dirediX ft.de fundis patrimoniahbus. Sed uendcre illaipfi non licet, nifiid prius do* mino dcnunciaiierit,ut aut ipfe ea emat,aut ahj uendi eapermittat.Nam poft y quâmdomino adhibitis teftibus denunciauit emphyteuta,feuenditurum ius, amp;( inTfftVKtiKTit fua,turn fi recufet ea emere,aut per duos menfes ceflat uolunta jtem fuam declarare,poteft etiam inuito eo ifta uendere. Et cogitur dominus talem emptorem ad rerum emphyteuticarum poITefsionem admitterc, Sf Ui-uauoceaut literis, Gue coram magiftrocenfuum ,autpræhdepofteriorcm çmphyteulîn approbate, pro quafuaconfirmatione licet illi expetere ab ent-phyteutis quinquagefimam partem preeijj, ult. C. deiure Emphyteutico. v idendum ueró eft Emphyteutæ , ut uendat perfonæ ad foluendum Cano-nem prions Emphyteufis idoneæ.Nifi enim hoc fecerit,prohibere dominus uenditionem poten ♦ Itaque ne dolo agere uideatut, curandum eftEmphy* ccutæ,ut ijs perforas fuam emphyteufin uendat, quibus per lftUccc,namde-prehenfus fecus quidem feciHe,Ius fuum amittit. i.uIt.G. de iure emphyte*iti tf co.Prxtereapoteft quoCg dominus eripere emphyteutæ fundum emphyteu ticum,fiintra triennium promiflam penfionemnonfoiuat,6f hocfpaciuni temporisconftitutumeft, quandofundusprophanusinemphyteufindatus eft,nam quando fundus Ecclefiæ,tum intra biennium, non foluto Canone, Emphyteuta deijei potcft.I.fj.C. de iurc emphyteutico. 6f Authentica de no Tiahenandis uelpermutandis rebus Ecclcfiafticis.^feire. Infolutioncautem penftora's quoep obferuatur æquitas,ut fi cam adhibitis teftibus deponat ad di emfolutioni conftitutum ,Sf dominus accipcre earn recufet, foluifie iiidicc* tur,iuxtae^,quæ fupràdemodistollendarum obligationumannotauimus. **Præter has autem caufas, nulla eft, propter quam hæc obligatio extinguere* tur,nifi res in emphyteufin data pcnitus percat. Nam manct obligatio penfi* onifoluendæ,donee aliquaparticuUrei cmphyteuticærcliquacft.l.i.C.de iur.emphyt. Et de extindione huius objigatioras rediusquæritur, cum ea
X 2
-ocr page 322-•J» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
in pcrpctaum,non fn certum tempus conftnuta eft,nam aduenfente tempo re ,in quod concepta cft^magisnulf^efle^quam tolli dici poteft. Carter Um hu ills obligationtsmatcria in unicum tit, C. de mre emphyt ♦ redadaeft, Nam ^ temponous 21 eno ms Imperatonspnmûm pro peculiar! forma contradus ccepit haber! emphytcufis,Ante enim comprehëdebatur fub legacione loca tionisamp;condudionis Jcacp ncc ueteralura huius contradus faciunt mentio ncm,atqueenamdd,huiusformæmateriam tradatu! locationum adneiunt« ficut amp;nbsp;in Decrctalibus ca, Potuit, quod pracapugWe emphyteufi ecdefiafU agit,fub titulo loeationis SC condudioms politum eft,
DE SOCIETAXE/ .
Caput XXL .
SVWMARIVM. *
fc De tribus focietatiafpeciebus. t, Societas qua: dicatur, ?. Dequibuscontrahaturfocietas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* •
4. Omnepadum accipere legem ex conuentione.
$. Leoninafocietasquaeuocctur.
«. Societatem cum hafredibus foci) iniri non pofle.
I 7. Contrariorum eadem ratio«
C. In lucroeffe quid dicatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
9. nbsp;nbsp;nbsp;Damnum culpa fbeq datum eidem imputari*
10. nbsp;nbsp;nbsp;Ad iniurias obligariinuiccm focioj.
»«. Damna fatalia focq non prat ft a nt.
u. Quibusmodisfoluaturfocieta5gt;amp; corundemmodorumenumeratie^ ij. Qua: bona ueniant poft focictatem diuidenda.
14. Scelcrumfoedam elTecominunionem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• »5. Societas omnium bonorum quoufq; fe extendat. ic. Qpando unius alicuius r ei aut negotq focictas contrafta eft » turn id fotuna« quod exea reautnegotio quatfirum eft,in obligationem collationisin-terfocios ucnic,SC non id.quodillis aliunde obtigit.
RES numerantur focietatisfpecies, quarum aliadiciturfncf-i dens,aliaquafifocietas,aliacontradiua.incidenseft,enmeafu 9U^^^’^)^^^4*^^ affed/one Ibcietatis ,duorumaut plurium res fit communis, ficut euenitin hxreditatedelata^Si^ in re pluribus legata, aut fimul a pluribus empta, I« ut fit. IF, pro ibeio. Et tails communie rerum impropric uocatur focietas,quiafine côtradu focietatisori tur. I. nam cum. IF. pro focio. Talls fere eft 00 ea, quae dicitur quafi focietas, Nam earn fie uocant,quia tacito confenfu exiftit, nulla focieratisfadamentio ne^Sicut accidit, cum duo commigrantin idem habitaculum. namillqfiquid effufum deiedumue in practereuntes forte fuerit, tanquam exfocictate te-nentur ad farciendum damnum ex habitaculo datum. 1. perceptionc.IF. de his qui deiecer.ucl effu, Contradiua uerô dicitur, qua duo pluresue resfu-as aut opcram ita conferunt,ut fpem lueri habeant communem,0^ periculum panter fuftineant. Et de hac couentione fol inn in hoc fchemate obligationis agitur.Namea demum conuentio dicitur focietas, qua damn! 06 lueri com* munio initur JJi unus.ff.pro focio, Atque id uel folo confenfu ucl ftipulatio- * ne,ucl hteris,uel nuncio interueniente inter easperfonas,quae obligati inui cem pofTunt,fieri pofte certum eft.l.iiq. ff. pro focio.
Et contrahitur quidem focietas,autdeuniuerfisuelfingulisrebus,aut in ^ certo tantum negotio. I. vÆpro focio. Vtut autem contrada fuerit,nifide da mni 06 lucri communione in ea conueniatur, focictas non dicitur,Porro hçc communio padionibusadiedis uariè remittitur 06transfertur,l,penultim, C.pro focio, Cumigitur unius ex contrahentibus induftna tails eft« appa-' reat.
-ocr page 323-PER D» CONRAD. lAGVM. PARS III, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;439
reaf,ut fua opera plus conferrefoci#aü\quàmaîius fua pecunia uideatur pof fe^icebit illis inter fc pacifci,ut is folûm qperam fuam conferat,amp;S extraperi* culum dämm'fit. Lfi nonfuerit,8C L ucrum»Âiprofoao» Ac liaient qmdem ta-lia padia non iure (bcietatis(nam fbcietatis ratio amp;nbsp;natura exigit, ut lucrum OC 4 damnum focij habeant commune) fed padionis : omne nanque paÀum âcti* pitlegem ex conuentionej, i, ^ fi conueniaufi;depofitfiltaque exconUen-ctorte padïionis obligatio nâfcitur,ctiamfi legibus focietatis ea padfio non fit comprehenlà» Non taqjenualct padum, quodita cum focietatis lufepu-gnat,ut omnem communionem tollat, V tfi quis ita cum quopiam paCifeatur, ut iple ornhe damnum^ullam aSt partem lucri ferat,non ualet padum.Nam y talcm conuentionemfogetaas Icges uocantlcomnam focietatem, baud du- nbsp;nbsp;*
biê all^identes'ad fabulam Aefopi ,quaLeopraedam,quam cumAfino £lt; Vulpe nadus erat,fibilQli uendicaflê dicitur, dilaniato afino, propterea, lt;$ ftolidus exegerat earn in æquas portiones diuidi ♦ Proinde iniquam Ibcieta* tf tem leges uocantfeomnam.i.fî non fuerit»^ult.ff,pro focio ♦ Practereain foci etatepriuatorura nonpoteft pacilci,utmortuouno exfocqscum hacredibus eiusmaneac focietas., quiahocinpraciudicium contrahcntisfieret,fibæres forte parum idoneus effet ad gerenda focietatis negotia. 1» nemo poceft.fF, profocio. Sed infocietatepublicorum uedigalium bene coire focietas cum hacredibus fociorumpoteft.l.adcô.ff; pro fo.
Poftremô eft Ôf hocin padionibus focietatis obferuandum,quôdubiin conuentionefiat mentio lucri,ibitacite quoque intelligatur conuentum ef-5^ ie de damno diuidendo, Gontrariorum enimeademefle debet ratio, argu-• mentol.ult. ^*finaI.lF. de legatisiq. Jnlucroautem effe dicitur, quod dedu-do damno reliquum man et, quare impofsibHc cftineademfocietatcfimul damnum 06 lucrum effî». Et tamenita polîuntfocq inter fepacifei,ut quifque ^rtam quandam partem lucri 06damni ex negotqs accepti ferat. l.Mutius.ff, pro focio. Quando autem de damno quacritur, uidendum eft,an dolo uel cul ? pa focq iftud acceptum fit.Nam ubi iddeprehenditur, folus farcire damnum cogitur is,cuius dolo aut culpaiftud datum apparct.l.non ob eam,Ô6 l.cum du obus. ÿmcnit.lF.pro foc.fed ne in culpa effè uidcatur focius,lufficit talem dili-gentiam coramunib us rebus adhibuiffe,qualeminfuis rebus turandisadhi-berefblettquiaenim eligere potuit aliûfocium,de fc potius queri, g de focio debet,quôd talem fibi adiunxit.l.focius focio.fF.pro foc. Vbi uerô focij in pa ri dolo aut négligé ntia deprehenduntur, turn compenfatione difloluitur ob-ï h'gatiodoli 66 culpç.I.fiambo.fF.de compenfationibus.nonautem admittitur compenfatio,fi unius tantûm dolo aut culpa damnum fentiatur in re commit ni.1.non ob earn,cum fequenti.IF. pro foc. Itaque nonconceditur,ut is qui da mniim dédit, inre communi fuo dolo aut culpa, euadat aUegatione fuæ indu-«gt; ftria:,quaanteaeandem remauxerit. Prêter dolum autem 66culpam,focij^c-iam oblfgantur inuieem ad iniurias,quas bominum uiolentia,aut fortuito ca-fupatfuntur, Vt fi quis mercium comparandarum gratia peregrêprofedus àlatronibusfpolietur,aut uulneretur,tumfociuspariter cum fociofuftinere return ablatarum iaduram,86 expenfas quas in curando uulnere fecit,præfta „ rc cogitur.l.cum duobus. I^quidam Sagariam.fEprofoc. Nam damnafatalia focijnoncoguntur præftarcmxtaiam allegatam legem. ^damna.Itemfi u-nus exfocijs non patiaturfociumuti re communi,co ufu,cuius caufa compa rata eff,aut ipfe eaabutatur contra focietatis conuentionem, conueniri de m-«uriapoteft,l.fifundusmiht.lF.profoc.Etgencraliterquicquidcaufa focietatis in res quafeuneß impenfum eft, ad illud folUendum focij fimul tenentur,I, fi fratres. ÿ^penult.ff.pro foc.
Atep hæc quidemrequiruntur à focijs durante adbuc Ibcietaie. Poftquam autemeafolutaeft,requiruntur criam aha quidam âfocijsin diuifioneie-
-ocr page 324-*40
’’ IVRIS CfVlLlS WETHODVS
^?^^ rum.Prîufqnàm tgitur ifta enumcremus ^quitus modis ea(bluatur,fndicab/^ foMKwrpqe mtis.DiftrahituraLitemfödetaSjhis/erèmodisamp;fcaufis, uideltcetrenuncia- ’*
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tione,morte fociorum, mteritu rcrum natural! uel ciuih, ccfsione bonorum, percmptione adionum»
' t' nbsp;nbsp;nbsp;Renundarionum autem aha eft tempeftma,qux fit fufta ex caufa, aut nc*
^f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cefsttate cogente, Vt fi quis reipubl,negottjsimphcitus,uacare fodetad non pofsit,licetilli renundare fbcietatem, ÀÜa cft Intempeftiua,quac temcrèÖ^ in fraudem foc ij fit,2lt; ea non eft heita, I, fi conuenerg, cum duabus fequenci. bus.ft.profocio,
Mortf. nbsp;nbsp;nbsp;Morte ueró fociorum naturali foluitur fodetas, cym unus ex illis extin* guitur,etiamfi plures fuperfint,nifi de integro nou^yn iocietatem contraxe-rinttadione« ^morte.6fl,plane,ff. pro focio.,Ciuili autelnmortç focq, rumpitur fodetas,cum capitisdiminutione media uel maxima fiatus focij ma tatur»
Rei inttritu, nbsp;nbsp;j^pg autem naturaliter intcreunt, cum corpora^^rum peflum eunt. Ciuilff ter,çùm conditio earum perconfecrationem aut publicationem mutatur. 1« -, , uerum,$»uIt.SCI,adione, ^»publicationc.ff.profo»
Crjsw«e o- Ccfsione ueró bonorumdifimifodetasdicitur, cumpropteracsalienwm riorum. nbsp;nbsp;nbsp;aliquis ex focijs bonis cedcrecogitur.l.ihj.ff.profocio,
PerempHone nbsp;Peremptione aptemadionisfoluitur,n quod iurefocie tat is alter alteri de
n^ionum nbsp;nbsp;fceat,vnuspatiaturfibi perdelegationem alq alium dare reum, qui pro debi-to ex focietate fde obliger. Nam hoc cafu non datur ius conueniendi focium debitorem,quia tacite renunciaflè focietatis iuri uidetur,alio reo QC debitore accepto.huerum,^ ult.ó^ l.adione.ff.pro focio,
Cæterùm quiadiflblutionem focietatisfequitur diuifio rcrum communié urn,non abs re quoque quæritur,quç res in obligatioifcm diuifionis ueniand inter focios.Nam haud fere aeddit, ut focij in diuifione rcrum non quacran^ ccrtaminaîiAEowxTÿ/z«TCtfj/,Gïgnitautemipfadiuerfitas conuentionuminio-detatibusdiftindionemiuris, NamfifpCcialiter Ódcxprefsis uerbis omni- q urn bonorumfocietas contrada eft, turn quaque ratione acquifitum/n commune conferre ad diuifionem coguntur.l.iij. ^*c«m ipedahter.ff.pro ibe, Ni fi forte id fcclere acquifitum cft.nam turpiter quaeßta non ueniunt in obliga-tipnem collationis,quia feeler üm foeda eftcommunio.Itaque nee tenetur fo-14 cius adpræftândum, fipf opter mal eficiumfodus aliquam iaduram luarum return feCerit.I,cum dupbus/^» ultim.iundis fequentibusuiqueadl,fiid, quod. ff, pro focio, Acfi fbcietatem urtiuerffrum fortunarum ita contraxe- »gt; runt focij, ut quiequid erogaretur aut quatreretur, communis lucri aut im-óendij elfet, turn ea quoq'ue , quæ in honorem alterius liberorum crogata funqutrifque imputantur.!, fi focietatem uniuerfarum, ff, pro focio, Sed fi ex prÄsis uerbis conuentio focietatis non fucrit diftinda, fedfimpliciter de re- '
• bus communiter habendis concepta, turn quamuis focietas omnium bonorum contrada uideatur, tarnende illistantum focij confènfiffè iudicantur, quæ opera fuaquifqueillor urn confèqueretur , Quare fiquid ex aha caufa, ut ex donatione, aut hæreditate illis obuenit, illud non coguntur conferre, Ïdem obferuatur,cùm quæftus aut lucri focietas contrada eft. 1, coire, cum fe quentibus ufque ad 1, fi conuenerit, ff, pro focio, Atque ita generalis Regu Ïaeft,quód,quandounius’alicuius reiautnegorij focietas contradaeft,turn tö ld folum,quod ex ea re aut negotio quantum eft,in obligationem collanonis interfocios uenit,amp;S nó id, quod illis aliunde obtigit.l,cum duob, ^duo erat, ff,pro focio, Titulus co‘ntinens materiam focietatiseandem habetepigra-phen in ff,ó^C,uideIicet,Pro focio.
Caput XXII,
SVM-
PER D.*^ CONR A D. ’ LA G V M. ' PA R S 111, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^» ‘ S VMM A RIVM» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;
Ä'* Nuptiarqaidfiwr.’r:- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
j. Contraausnuptiarumquandoinitiatur;
;. SpOrtfaha quid fint.
4. nbsp;nbsp;nbsp;^omodocontrahantumuptixiamp;quandoconfumentur,
j. Quomodocontrahanturnuptix.
#. Du» fpecics fponfahorum. u..
7» Qui pofsint contra h»cfponfalia.
S. nbsp;nbsp;A eras fponfaliorum contrahendorum définira non eft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’.■
9. nbsp;nbsp;nbsp;Obligatio matritnoniieontrahendioritur ex fponfalibw» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'* »0. ConfenfusnudusfufSicitin matrimonialibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t »«• Cpnfenfusparentuman.requiraturincontrahendisfponfaljbui«'
**. Macrimonid conâitui iure poli,non iure fori.
ïj. Clandcftinatdefponfationesfuntprohibitaf« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
14, nbsp;nbsp;nbsp;Clandcftinafponfaliaqjj«dicanrur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
*ƒ. Quare prohibeantpr. *
»6. Sponfaliaquopropofito fianr.uidelicct.utmatrimonium eafcquatur.
»7. Gonditionfsfponfalibus adiedarfpedand».
18* Spon lain s habitis quantum temporis detur ad marrimonium contrahen*
*9* Bicnnioiapfo fponlapucllanubercaltcripoïeit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(dum, »0. Sponfaliaquibusdccaufisfoluantur.
a». Impotcntiaex-uiolentacaufa,
xx. Fornicatione folui fponfalia,Renunciatione,contraria difTcnfionc» aj. '’Sotictas omnis contraria dilTcnfionc difirahitur.
* 4. Sine autoritäre Epikopi fponfalia licite non dirimuntur.
»/. IngrefTusreligionisliberatalponfalibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . '
aö. Quipofsint conttalftrematrimonium.ucl non»
* 7. Impedirnentamatrimoniorumrecenfcntur.
* 3, Matrimonia inter coniundoscur fmtinterdida.
» 9. Arbor confanguinitatis amp;nbsp;affinitath de mon ft rat gradusperfonarum, jo. Affinitas quoufquematrimoniumimpediat.
gt; •. Dud fratres poiTuntduas ducere forores in aliéna familia.
j», Ferlonaadditaperfonarpcrcarjuscopulammutatgenus,nongradum.
Sr. Affines poft quartum gr ad urn ficut cognati ad nuptias admittuntur.
* 4. Prohibitio matrimoniorum inter perfonas diucrfaereligionis.
3 5« Matrimonium uiêxtorturrihöntenet, qucmadmodum^flagicioqujcfuuin« slt;s. Matrimoniadébcrttcirc libéra.
5 7* Impedimentapcrpetuafuntincaftus,raptus.
3s. nbsp;nbsp;nbsp;Probibitarnuptiaeinpolitkislegibusrccenfentur.
59. nbsp;nbsp;nbsp;In coniundionibusnon folàm rd, quod licet, uerumetiam quod decet confi«
40. nbsp;nbsp;nbsp;Nulla dignitashodie nuptias impedit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(derandum cil, 4i. Expofita fufeepta amp;nbsp;educatanonducitur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ♦*• PolygamiaRomanis legibusprohibitaeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
43. nbsp;nbsp;nbsp;Mulicrnubcnsintraannumludusiuxtalegesinfamiseft,fcdCanoncseam 11
44. nbsp;nbsp;nbsp;Papapotcftdcnupti}sdifpcnfarc« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;obérant, 4^ Fruftraprccibusimpctratur,quodiurccommuniconccffumcft.
4^ . Nuptiædepraefcntipublicècontrahidcbcnt.
47. nbsp;nbsp;nbsp;Nuptiarpublicèdçbcnt proconcionerenunciari.
48. nbsp;nbsp;nbsp;Nuptiæ per proxenetamcontrahipoifunt.
49. nbsp;nbsp;nbsp;Mutuus confcnfusfufficir.
so. nbsp;nbsp;nbsp;In dubio ad communcmintellcÂumuerborum 8(ufumloqucndirccurrîtur, yi. |n dubio femper pro matrimonio iudicatur.
^« Solcnnitatesmatrimonq non funtnccelfariat.
**• Dos finematrimoniononpoteftefte, fccusèdiuerfo»
H. -Contrahens eum concubinafua,rcquiritur ut inftrumcnuiteftcturmaXrimô nium,propcerlib«os.
-ocr page 326-*4» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'-ITRIJ CIVILIS METMODVS
IL Matrimonii contrahendi caufe dux piindpaks.
0» Peruerfe facit,qui medias res,amp; non principales fpeâat.
gt;7« Matrimonium confummatum eflc,ubi c on fcnfum animo rum fequïiur corpQ rum coniundio.
S8. nbsp;nbsp;nbsp;Vnus è coniugibus altero repagnante addicerereligioni fenonpoteft.
S?. Gorporum fceditas aut lepra non fcgregantconiuges. r
00. Anuxortcneacurfequimaritumquocunque proheifcituri
6«* Poenisnemo cogendusadcontrahendum matrimonium»
et. De diuortr)s,amp; legitimis caufis diuortq; •
tj. Propterhærcfin an liceatfepararematrimonia.
o;. lmpotentia,exuiolentacaufa.
47. nbsp;nbsp;nbsp;Capto ab hoftibus coniuge an liceatalteri contrahere»
ed. Exaâoquinquennioliçetcontrahere.
6^, nbsp;nbsp;nbsp;Flagiriacaufas cfTcdifTolucndimatrimonii. ,
7o. nbsp;nbsp;nbsp;Propter fçuitiam mariti an feparari pofsitmatrimonium*
71. nbsp;nbsp;nbsp;ludiciarius ordofcucrènon obferuatur indiuortio.
7h Teftesantelitcmconteftatam non recipiantur.
7». Ob fornicationem diuortiuin quarri. ,
74. Canonestutius dematrimenqs dirimendisindicant.
7,. Concubinatusfpeciemconiugii habet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
70. Beneficium legitimation is conte duur ex concubin an atu.
V P TIAE funt confundio maris Ô^ foeminae, indiuiduam uit« g
confuctudinem continens. I. i. ff. de rit, nupt. ÖC Inftitut » de pa-triapoteftatcinprincip.Cumigituró^nimtqs contrahatur qUæ dam fbcietas uitte, fubiungere huius comradus epitomen illius
3 contradutnbuit.Qiiiauerôcontradusnupriarum,nonftatim * ut conceptus eft abfoluitur, quidam hune progreiTum in eo conftûuendo fa-ciun^ut dicant hune initiari, eûmper uerba futurs temporis nuptiac promit-tuntur,ficut fit in fponfalibus. Nam fponfalia funt mentio Ôireprom/fsio fu- ^ turarumnuptiarum.l.i.ff.de fponfalibus.Quando uerôper uerbapraefentis 4 temporis nuptiæ promittuntur, tum dicunt cas contrahi,idquod fit confen-fu legitimo,ex quo ftatim nuptiæ exiftere iudicantur ,ctiamabfqueconcu-bitu.Lnuptias.fÊ de Regulis iuris. Confumari uerô dicuntur, cûm contundi Qtjlt;lt;nAgt;flt;»« onem animorum fequiturconiundio corporum. Npsigiturintradationc fumantur nu hutuscontractus,quilongifsimê patet ,dicemusordincdefinguliscontra-pa^t, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hendarum ÔC abfol uendar um modis,ut eorum obferuationem in tanta uaric-tatemeh'usdïfcerneredifcentespolsint. Aeprimûm dicemusquomodo con- ƒ trahantur. Sunt autem fponfaliorum duacquafi fpecies,quarumalianuda 0 - 8Cfî?nplex,aliafirmaradicitur. Nuda eft,ctrm nullainterueniente arra, fpon-iponfà inuicem le obligant ad contrahendum matrimonium. c. fi inter,
” ^“*‘ ext. de fponialibus, Firmata uerô fponfalia dicunt, quando aliquid nomine ir tu qug arrae,aut pignoris loco, utrinque Ô^ altera tantum aparte aliquid datum eft, aut iuramentum inter pof tum, cap. fi quisdefponfauit .xxvq. quæftio.if.âC cap.deillis,cap.ueniens ad nosÄ ext. de fponfalibus. Poflunt autem contra 7 here fponfalia perionæ,inter quas matrimonium exiftere poteft. 1. oratio.ff, defponfalibus.Mtnoris tarnen aetatis contrahere fponfalia poflunt,quam ma trimonium.Namquamuistegulariterinfponfalibuscontrahcndis,ætascon- g trahentium defimta non fit, lient in matrimony's, tarnen feptem annosnati, ' ut contrahant fponfalia permittitur. 1. in fponfal. ff.de fponfal. Minores ue-rÓ quâm feptem annorum,fi contrahant fponfalia, nihilegiflêcenfentur, ’ nifi aetateprogrefsi rata habuerint fponfalia, xxx, quaeftion. q. capit, ubinon eftjS^ ex.de fponfal.c,iuuenis,Slt; defponf.impub.c.Iitcras,Slt; c* accefsit*
In
-ocr page 327-PER D. CONRAD. LAG V M. PARS HI. 345
9 ^ In fponfabbiis aiitcm non concrah’untur nuptiae,(ed obligatio ad cocrahen dùmmacrimoniumotttufjtacpcontrahuftturper tier ba futurum confenfum promittentia^c. fiinter.^uerdm. ext. defponfalibus.ld nero fit autpubficè, autclam,8C pnbhcê,autmter praefentes,uelabfentes, uideficef,per nucium uel per literas.l.fuffictt. cum Icq.ff. de fponf.xxx,q,v.c.necinud.SC xxxtj.qu. te tj.c.honorantnr.Neep m fponfafib, neccflaria eft ftipulatio,fed fans eft nudû •a confenfum intcrueniffe, quibufcnncp uerbfs ille expreflus fit. Si tarnen con-trahentcsfuen'ntinpoteftateparentum,requinturflóillorum uoluntas,fecü-dum II.Rom.l.in fponfahbus.ff.de fponfafibusJdem ex/gunt amp;nbsp;ueterum Ca-non.xxx.q.v.c.noftratts. Eadem ratio luris uidetur effein tutorum confien-fu.arg^c.ij.xxx^q.qffed h!fcc communis eft opinio,quodfiecundum Canones, parenram confenfusrequiratur ratione honeftatis,no autem necefisitatis.Na carumperfionarum confenfum necefîariôtantum requirunt Canones,de qua rum coniundionc agitur,xxvij.q.tj.c.fufRcit,8ôxxxjr)\quæ,ij.c.ult.filt; ex. de fpon.c.cümIocurn.Ita(^eM2ïmfi parentes confientiant, tarnen nihil agtcur,m
#» fi ÓÈ^ contrahenti um co’nfenfius inrerueniat.xxx.qjfic.ubi non eft. Gonftitu-untur autemmatrimoniaiurepoli SC noniurefori.iux.communem theorica. Itacpuidentur Canonesetiam in requirendauoluntate parentum fiequendi. Ahquandofiponfaliacontrahunturpurc,aliquandofiub conditione,fiicutcaï-teri contradus excoftfienfiu,óiS quæ praeterea confenfui adqciuntur, loco pi-»} gnoris uel arræ,accidcntalia fiunt.Hçc de pub.fiponfialib.Clandeftina defipon fatio adeó prohibita eft,ut fi ea manlfcftis indices probari non pofis it,publiée lt;4 fada fiponiaha illi prçferantur,c.aliter.xxx.q,v.Dicuntur autem fiponfalia da - deftina,qu£ extraprçfèntiâ hominum,aut nullis adhibius teftib.fada funt,ita »ƒ ut eorumprobariodiffcilisfit.c.tj. ex.dedand.dcfp.Nameapou'fisima caufia ^ft^q» talia fiponfalia prohibeantur, quia fi contrahentium uoluntas,fortè ex afiq«aoccafione uel offenfione mutetur,iudici non pofisit fieri fides,ad ftatuê duius inter eos,qui contradafie fiponfalia efle contendunt, unde poftea quo que accidit,ut contra confeientiam uenire non pofisit,nee quietisanimisalias nuptias contraherepofsint.Bono itac^SC utili confilio dan.fpon.prohibent, ne plerifqj dent occafionem faciendi contra confeientiam,SC iudiciscognitio propter obficuritatem côtradus impediatur.Ettamenillaquocj tolerantnr,fi ex liquida Sc légitima probatione iudicideillis cóftet,8C non aliud legitim« impedimentum inter contrahentes effe uideatur.c.i.óC tj.ext.de dan.defipon.
^ Ovamuisautem fiponfalia hoc propofiito fiant, ut matrimonium eafiequa-‘ tur,tamen cogi contrahentes ad id non poffunt,nifi iuramentum interpofirü fit.c.cxliteris.ex.de fiponfialib.Ac neep hoe fieri poteft, nifii pure contrada fu crint,naminconditionah'bus fponfafibus obligatio matiimonij cótrahendi manet fiufpenfa , doneeextet conditio,nififortè conditionalemconfenfum Iponfaliorum concubitus,autconfienfus per uerbapratfentis temporis fetu-tus fit. Ifto nanqj confienfurecefKim à Conditionafi uidetur,ficut in ahjsobfi gat.e.de ilfis,SC c. fiuper cum.Sf c.per tua.ext.de condi.appo.in defponfa. In »7 ipfa quafitate conditionum hæc fpcdantur,utfi conditio fiponfi. appofitapu-gnet cum matrimonior um iure,tota difpofitio fponfafiorum pro nulla habe»-tur,utfi quispromittatmuilen,ft duduruminam,fifatum conceptum extin guatueneno. Non autem uitiat fiponfalia conditio injionefta, aut impofisibi-Ïis,fiimafrimonij legib.non aduerfietur.iux.c,uIt.6C ibi glo.quæ copiofie hæc de condit.expficat.ext.de conditi.appo. Qiiia ueró de illis potifl.fiponfafibus * nuncloquimur,quæ in futurum matrimonij confenfum fiant,quæri poteft, quo curriculo temporis confenfus matrimonij poft contrada fiponfalia utrin que expedan 11.SC Canonesiubeât .Fierienim poffer,ut cumpericulo alteri us ex contrahenub.differrentur nuptiæ, fi cuiuis infuturum quandiu fibitS cfrct,fubtrahere fc hccrct.Qjiarc hæc indurationeobfigationisexfponfafib.
' circa temporum fpacia obfieruant, ut fi tempus in ipfo contradu fponfafioriS appofitum
-ocr page 328-*44 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHOD VS
appofttum cffluxcrit, impunèltccat alfa’s nuptias quærcre. At fi tempus non ‘^ eil adfeciurn,ô(S nullagraufor caufalt;nteruenfat, cur fponfalfa trahenda uide-3ntur,6Cfponfus in cadcm, qua fponfa, degat proufncia, turn fi puella nolle fua uota dfutius eludi,potcrft clapfo bfennio cuf uolet nuberej. fpdefponfali bus. In alia proufncia agentem iponfum 11. fn trfennfumuolunt eaqpedarfj» Ifbcrum.C .dcrepudijs,uerumhæc fpfa temporum fpaefa poterunc Judfefs arbftrfo prorogarf,fifiifiaSC neceflarfa alfqua caufa fftud fierf fuadcat. 1. pen. (Ede (ponf.Prætercadatur repudfandf alterf exfpo«fisfacilitas,fi alterum ex ^^ fUfs morfbus alf qufs(ut eft iepra) ante contrat as nuptfas reddat ad procrean-damfobolem fnutflem, fd quodSCobferuatur, cum ex ufolenta all qua caula ^* idemeuenfat.c.quemad,ext.defurefu. Soluuntur fponfalfa0(propterfornf- ** catfonem.c.fin.ext.de confugfo Icproforum,maxfme uerô propter founfeatfo nem, quæcommfflâ eft à fponfouel fponfa cum cognatfs eorum.c.uenfens. ext.de eo quf cog.confang.uxo.fu.SoIuuntur SC folarenuncfatfonc, fi contra dafucrint âpupfl.c.deflIis.ÔC c.à nobfs. ext.dedeJlponf.fmp. Redlfus autem il dfflolufnullo modo ufdcntur,quâm contraria dfflenfi6ne,ficutfocfetas alfo-quf diftrahftur omnfs. 1. utrum. ^« pen. ff. pro Io. SuntâC alfæ caufæ.propter quas iponfalforum oblfgatfo tonftur,uteft cognatfonisignotædiuuIgatio,ÔC flagftfofe contrahendarum nuptfarum quæffta oportunitas, fed propter illas iplascaulasmatrimoniumetiam contradurndirimitur^ta^ magis uolumus cas inde tanquam à mafore ad minus referri, quàm diligentes in annotandis illis hic uideri.Hocuerô adqeimusnumeratis modisdifloluendorum Iponfa- ^ Ïiorum,quôd illis omnibus,quasrecenfuimus, caufis,neccfte fitaccedere au- . , CoritatemEpife. qui cas abfoluat. arg. c. accefsit, ÔC c. de illis. ^ fi uerô alteru-ter.SC c.duo pueri in fin.cxt.de defpon. imp. Propter religionem tarnen Ca- ^^ nones Ifberari uolunt cum, qui fe illf addixit, ab obli^ationefponfalium eti-amfine autoritäre epifc.c. commifliim.ext. defponfal.Hoftienfiscontendit (ponfalia iplo quoepiure diftblui eftra autoritatem iudicis,per poftcrius matri moniumperuerbapraelentistemporiscontratftumjux.c.ueniens.ext. defp5 fal.Sed in eo ipfo c.requiritur cognitio cccl. Atq? eft quidem per ft fan's ma-nifeftum,quôd cum nemo fibijpu ius dfeere debeatJ.nulIus.C. de ludeis ÔC coelicol.requiritutautoritatepublica difibluanturfponfafia, nififonecaufa, propter quam ca diftblui cupimus,tam fit notoria,ut nulla indigeat cognitio-ne aut probatione, ficut poteft efle fornicatio. Sed de cognitione caularum dirimendi futuri matrimony etfaminf.de diuortijs. Jam de contrahendo matri monioper uerba prsefentis temporis.
Ac pofiunt quidem matrimoniumde pratfenti contrahcre pubères,hoc lö eft, quf eo funt habuu corporfs,ut procreate fobolem pofte uidcantur. Nam in contrahendfsmatrfmonijs pubertas non exannorumnumero,ficutin fini tfoifé tutelæ, ftd ex dilpofitione corporum æftimatur, itixta Can. ext. de de-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ipon.fmpu.c.puberes. Deinde requiritur tab's quoej in contrahennbus men
tis ualerudo,ut conftntire queant. Furiofus enfm,qui nulla habet interualla furoris, contrahcre matrimonium non poteft. xxxq. qu. vq. c.nec^ furiofus. . Mutus tarnen amp;nbsp;Surdus matrimonium contrahcre poflunt, quia non uerbis tantum,fed Suf nutuategfignis ftnfa mentis exprimuntur.c.Cum apud.amp;f cap. tuac.ext.de fp on fall bus. Sicut autem impubes propter aetau's infirmitatem, i-ta ncc illi, qui frigiditate naturae, aut incantamentis reddin' funt impotentes, non admittuntur ad contrahendum matrimonium. ca. ad ftdem.ext de frigi-disSCmalefi. AnJ hæc quidem impedimenta matrimoniorum contrahendo *^ rum hærentin ipfa natura. SuntSC alia, quae ex ordinationeecclefiaftica aut imfxdimeii/j politica exiftunt. Ecclcfiaftica, ut eft uotum. c. i. ext. de uotis in vi.Sf per to-icclcßißica turn ti.qui Clerici,amp;1 uouentes matrimonium contrahcrepoftTinc.Item cogna m^trimoniß no ipiritualfs, cuius très Canoniftac faciunt Ipccies:
». Pater*
-ocr page 329-PER D. CONRAD. JpAGVM. PARS 111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14^
i. Paternitatem. a. Fraternit^fem. ?. Compaternitatem,
Sed non uideo caufam,curmatrimoniaimpcdiri debcantrationeofFicio-ïum,quibus alter alterum in ampledenda fide Chriftiana adiuuat, nam fi 110-turn ant oratio,quam quispro akerius falute facit,fatis caufæ eft, impediendi matrimony, pariter nariè inter fe prohibebuntur Chriftiani dticere uxorès, cöm inuicem ifta officia præftare quotidie orando cogantur, Valcatigitur fua autoritäre quantum pof^t tab's ordinatio,ego difcentes ad tit. decretabum de *3 cognationefpiritualiremitto,ÓCnuncdecognatione fanguinisdicam,inea nanque plus eft cauf^ matrimoniorum impediendorum. Perfe enim foe-dum eft necefsitudinunj humanarum nullam effè in concubitu uerecundi-arn. Refert PImius equum petijfle praerupta,ÓC exanimatum effè, cùm detra-ófooperimento oculorumfe cummatre coijffe uiderer,unde fatis apparct, na turam tacito quodam fenfu deteftari promifcuam libidineni.Qiiamuis igitur initio mundi propter homiijum paucitatem coatfti funt i nuicem cognati inter ft contrabere matrimonia’,tarnen ftatim poftq; fublata eft illa necelsitas, diui-nauoce interdi(ftumeft,ne porrö commifcerentur fanguinis foedere lundi, Leui,xviij,ó6D.Aug.de ciui.Dei li.xv.cap.xvi.pulcherrimamreddit ratio nem,quare perfonarum copulatio in pluribus gradibus cognationum proht beridebeat,uideIicet^quódcnmmaris6Cfoeminx comundio fitquoddamft-minarium charitatis,adeo^ focietatis in hac uita, prudenter Ô6 utiliter confti tui,ut necefsitudines, quæ ex nuptijsoriuntur, in multas familiasfpargan-tur.Qjiapropterturc naturab',CiuiIi,óó Canonico,intereos, qui fibi inuicê funtparcntum2lt;bberorum loco, in uniuerfum prohibitae funt nuptiae.c.in copulatione.xxxv.qjijJnter easautemperfonas, qug extranfuerfo latere co gnatæ funt,prohibentLW nuptiæ ufep ad quartum gr.lnft.de nup, ^»fratresSf, *p c.non debet.eXt.de confang.5lt;afR, Qiiomodoautemcomputenturperfona rum gradus,facilius fucrit ex demonftratione arboris, quàm uerbis dedara-re.Ita^ difcentes adcam,5c ca.ad fedem.xxxv.remittimus.Nafcitur autem et inter confang^uineosconiugumeum ipfis coniugib. quaedam neccfsitudo, quç dteifttr affinitas,quafi duartim cognationum fines coniungens.l.non facf jo lè.^’affines.ff'.degra.af. Impedit ueróaffinitas in contrahendismatrimonqs tantum cas perfonas,quæ nuptias contraxerunt. Confanguinei cnimmulic-ristibi nuptç,tibi tantûm funt afft ne s,Ôd tui confanguinei per affînitatemtan tfxmtuæ uxori iunguntur. Inde eft, cp pater 2f films per nuptias firnul const iungipofsintmatriôCfiliac,ÔCduofratres poffuntduas ducere fororesin aliéna familia.Nam confanguinei uiri 5lt;mulierisinter fe nonconiungunt uin-culo aftinitatis.C.quodfup.ex.de conf. amp;^ aff. Iunguntur coniugib.utriufeß cognati,eo gradu,quo urriqt per cognationem naturalem fundifunt, utfra-ter uxoris cenfttur marito primo gr. iundusficutforori.Hinc natumeftg-i-^^ tumillud,q)pcrfonaadditapcrfonæper carnis copulammutctgenus,fcdnó gradum.Nam cum coniuges tranfent ad aliarum familiarum cognationes, no uam quandam cognationem fibi afcifcunt, fed nullum gr. in ea conftituunt. co nanep gradu,quo ante nuptiasGbiiundos habuerunt cognatos,cadé illis jj iungiturperfona,per nuptias illis copulata,undequocÿ affines poft quartum gradum ficut cognati ad nuptias admittuntur. ca. non deb.ex.de conf 6lt; affi. Contrahituraffinitas etiam per illicitum coitum.xxxv.q.iq.c.deineoeft.Pro 54 hibetur Öd conftitutione eccl.contrahimatrimonium inter perfonas,quç funt 5; diuerfæ religtonis,utfunt ludæi Sé Chriftiani,xxviij,q.i.Nec tenetmatrimo nium ui extortum,2f mem,quails in conftantem mrurn cadere pofsit,promif-50fum.cap.ueniens.ext.defponfalibus.matrimonia enimdebenteffèlibéra.
Præterea non coit matrimonum, quod flagitio eft quæfitum, ut fi quis illi, quam per adulterium polluent, promittat ,fe dudurum earn mortua fua uxo-re.c.ul.ext.deeo quidu.inmatri. quam poli, per adulter, Audi qmsuxfidia-tus
r
-ocr page 330-i4S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVIL! S^METHODVS
tus fit ultae uxons ,ut afiam duccret ,ƒ um qua uiuentc uxore rem habuentc, laud»cx»de conuerfiinfid, 5C de eö qui dujn matr. quam pol. c. fu* hoc,amp; cji-gnificafti» Ateg hæc quidem flagiria præftant impedimentum perpetuum, na utproptereanonfohim impediantur,fedd^ dinmantur matrimonia4Sedfunt ’^ 06 aliacrimina,quae impediunt contrahenda,led nondiftrahunt contrada matrimonia^uc eft crimen incoeftus commiisi cum cognata ultra quartum gr, c.fi quisuidu5,xxxij,qu.vrjjccmraptus.c.ftatiitum,xxvr).q.ij.Si tarnen quis rapiatpuellam, aut alioqui folutam, eum Can ,adn*ttunt adcontrahendum matrimonium cum rapta,fi eain id confentiatx« pc,S6 utex»de rap,S6 xxxvi» q.tj^deniep ♦ Si uerô raptanon confcnriat,redditur eapanijquo acculante raptor fubijeitur pœnæ capitali4XXxvi.qLh ij.c.de pu el As ♦ Eandfem uim impedi endi cenfentur habere fufeeprio propriæfobolis,publicapœnitentia/cædcs facerdotis,ô6 alia his fimiliacrimina,quæ quifep fua induftria facile fibi anno-tabitinlocis decretorumecclefiordiharqs^quosinfiafsignabimus^Poftremo impediuntur eriam matrimoniaratione interdid’Ecclefiaftici, cuiuscaufa fi eft temporalis,ut eft feriarum,impedimentum quoep eft temporale, c.non o-portet.xxxiq.qu.nij. Si uerô caufainterdidi eft perpétua, ut eft confangui-nitas,eriam imped imenturamanet perpetuum, iuxta totum titulum deaetde matrimoniocOntrado contra interdidum ecdefitt» *
impeditnita Politica ordinatione primirmprohibentur matrimoniainteradoptäntem ,j foUtica ma» ^ adopriuamJ.adoptiuus.fEde ritu nupt. Nam ciim adoptari habeantur loco ’ trimonij, liberorum, nafciquoepintereos 26 adoptanris cognates necefsitudine co-gnationis,lh 06 Canon, uolunt,ex,de cogna, leg, Sed durât ea cognario,do-nec adoptatus in adoptanris manet poteftate gt;nbsp;nee obftatin contrahendo ma-crimonio tab's cognario,nifi adoptato, 06 illis,qui funtin poteftate adoptanris, iuxt,c,i,06 ibi norixxx,q,iij,ô6 Inft.de nuptijs,^hocita,£6 $'fedô6fi.Item pro hibentur nuptiæ etiamrationepublicg honeftatis,utfi quis cum uxore diuor tiumfaciat,06 eapofteaexaho procrec tfiliam,turn quamuis canon fit eius pri uigna,tarnen parum uerecunde faceret,fi cam duceret, Itacp 11, uoluntin con- ^^ iundionib,non folûm id quod Iiceat,ueruetiam quod deccat confide arij.fe, 86 l,fiquamibiuxor,fF, de ri, nup,Prohibitefuntnuptix26propteraIiaspIe-rafcgcaufaspoliricis legib,qUg tamenhodie non ita obier uantur, quia lus Ca* aut eriam confuetudo publica contrarium obferuct, ego tarnen quafdam pro pter exêplum, 86 Ut eôcômodius quidam tituli annotari pofs;nt,indicäbo,ur interpupilkim£6tutorem prohibetur matrimonium,c,dematri,inter pup,86 tut. Item prohibetur matrimonium interpræfidem Ô6 fubiedam mulierem« C.fi red,prouin,uel ad eum perrinen,ft)on,ded,S6 de nup,1.86 fi contra, Iulia quo(^Iege prohibitafuntmatriraoniainter ftnatorem 86 libertam, inter fihS fenatoris 86 libertum,inter muliere fccnicam,86 omnino inter earn cuius patentes ludicramartemexercuerint,86fenatorifordinis homines,!, imperia-1 i,ft.de ri,nup.Sed nouifsimo iure nulladignitas prohiber cum libertis eontn* quot;’^ here nuptias,quiadifferentia libertorum 86 liberrinor urn fublata efiJnrer pa tronum quoque 86 libertam olim prohibits funt nuptiæ, 1, Patrona. ft. de ritu nupt, Item uolunt 11, ut nee earn quis ducat,quam expofitam fufeepent, 86 . ,,. locofiliæeducauerit,l,fiquis,fF,deritunupt,Prohibenturlegibus eriamli beri cumferuiscontrahcre nuptias,lcd iure Canonico iftaimpedimenta con ditionis leruilis fublatafunt,ext, de cognat, feruili, Porro quamuis fcriptura 4-j -habeat exempla Polygamiæ,tarnen legibus Romanis eaprohibita eft,Lneim ncm,C,deincœftis86 inutilibusnuptqs,86ad 1,Iuliam,deadultcrqs.l.euni, qui duas. Canones quoep damnant Polygamiam,ca»de benedielo* xXxi},qu,i. Nequedefunt exempla in hiftorqs,unde fatis conijci pofsit, quodocCidenta-lisecclcfiafemperdeteftatafitPolygamiam, Cette quanropere Romani Jm p erator es oderint iftam petulanriam nupriarum coniïahendarum,teftantur
-ocr page 331-PER D. CONRAD. L.A G 7 M. P A R S l I I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i4^
'♦? îcgesinnt»C*âe΀Cundisniîpt.quibuscd4m infamem fieri uolucruntéam, qux inter annum Indus ad fecundas nuptias properaffet, Sed CanonesHbe-ranthilamta mulierem intra annum Indus denuonubentem,c4pcnulu5lt; wie» exu de fecundis nuptijs. Et ad remouenda impedimenta nupeianun promif-G eft qnoque difpenlatio* Ac fiquidem prohibit« funt nupuæ inre gentium ^4 nel Canónico,utpropter confangninitatem uel affinitatem^tum earnm indui gentiaâPapaimpetrari ppteft» Qnibusantem cafibusidJiceat Papæpndi-catcaditeras^exudereftitntïonclpolia. Si nero impedimentnm nuptiamm fnerit inris ciuilis,neç ilkid eft inre canonico fublatnm,turn imperator poteft inndfnorefcriptotolIereüixtatitntC^fi nuptiæex rekritpeunbi nero neu-tfo inraptohibentur nuptix, ibi non eft necefte impetrare earum indnP 45 gentiam/ruitraemmprecibus impetratur^quod inrecommnni concelfnm eft.hnnica4C.de thefanrisjib .x.
^ Debentautemnuptiæ 4é4gt;ræftnâpublicecontrahi. Nam ideô qnoqUè 47 Canonesnolunteaspno concione renunciari,ne damautinfidiolècontra-hanrnr4 Nontamê re£ert,ntrnmipfi's perfonis, qn« contrahunt eas,pr«fenti
48 bnsÓCftipnlantibusfierhnamóiperpröxenetameontiahipoflnnt^fiid fiat fcientibus nel poftea ratificantibus perfonis, inter quas concraïnintur.flurti ciucumfequ.defponfelibus.Itempoflnnt perliteras quoeg comraïndnon e-’ nim neceftario requiritur ftipulatio uerbornra,fcdfufficit contrahentes tah-g^ busnerbisconnenifte, exquibusmutuns confenfusconigipofsit,C4i4ex4de fponfa4duorum,in dubio uerô recurritur ad communem inteliedum uerbo rum ÔC ufum loquendi, neq? emmfimphei afièrtioAi creditur, led in dubio lèmper pro matrimonio mdicatnr.c.ex Iiteris40d c»confnltationi4ext4de ipon. 86matr»^ defent.amp;f reitidica.C.uit.TutiUS enim uideturin tali cafuita inter pretari nerba,ut uaIeatresmagis,qUàmpercat4C4Abba4^ul4CX4de uerlxlign.
p Cæterùm qnæ nel bcncuolentiæ, nd pro more publicarum folennitatnm in contrahendis matrimonqs finnt,eanon nt neceftaria ad conftitnendum matr, requirnijtur^ficut eft dotis promifsio, arra, fponfalicia largitas,donatio propter nuptias,benedidio nuptialis4 Nametiamfiiftanon interuenerint,ta-
53 men fubfiftitmatr.mntuo confenfu contradum.Licet enim dos fine matrimo nio non confiftat,tarnen matr,fine dote bene exiftere poteft, lux.gbâi allege eir4C.noftratcs.xxx4q4V4Nam dos requiritur magis,uteinspromifsione mat., reddantur celebriora,0£r eo facilius probari pofsint,q nt fine eins conftitutio-ne matrimonia fubfiftere non pofte iudicentnr,0C ira accipiendum efle cmul Inrruxxx4q4V4fimftia^ inra,Hoftienfis,SCaIrj GanoniHç palâm contendunu Qiiod autem de dote dixi,idem de reliquis don. nupt accipiendum eft, S nnt enim ÔC in« Ipeciales quaedam largitiones, qnæ inter (ponfuinSd fponfàm fill nt,non ut inde oriaturmatrimonium, fed utmntuam fnam bencuolentÿm
14 conteftatam faciant,ita(^ cas quoep inter donationespofuimns.Practercanec necefsariórequirunturinftrumenta ad confticuendas nuptias, nifi quis cum ca contrahat, quam loco concubin« din fecum habuerit ♦ Nam in tali cafu requirunturinftrumentadotaliai non nuptial- im contrahendarumcanfa, fed ut liberi qui ex concubina fufeepd funt/per fnbfequens matrimonium «-ftimenturlcgitimati.iux.not.glo.cir.^ uit» Inftit. de nnpt.Qiiomodo antem matrimonialis confenfus probecur,antpr«fnmatur exdauone ar rar urn, SC in ftrumentorum teftimonio, nonefthuius loei oftendere uellc, ied indicabi-mus infra de probationibus.
^^ Porrà du« funt principales cauf«, cur matrimo mu contrahi debeat,nideli lt;et,fufccptio fobolis,qug ideô expetenda eft bono uiro,fecnndnm Piatonem, utquis poft fe rclmquat, quiDeumreligiofc colat, ^pietatemadpofteros P’^op3^§et/ft’^t‘'^ri^™ftf^t.xxxij.q4ij4C.pndor.Deinde,utuiteturfornicario4 •♦ad Corinth,vij.ubi Panins dicit : qnód unulquifÿ debet habere fnam uxoré
-ocr page 332-»4« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHOD VS
uirandæfomicationis cauh« Sedpraeter has caufas inddunt fæpe muhæ ah^, $« propter quas quis ad ducendam anampræ aha in oxoreai animum adiungït, ut cll,fornia,aetas,ordo,fatnihae fplcndor,ope5,ó^ qua: fuut hts ftmiJes caul'æ, qu’as quidem ft quis tnagis ipedet,^ iUas principales, non dubium,cum per-«erfe facere^ Sedtarnen ob id nihilominus matrimonium exiliere iudicatur, fi inidexprefle confenfurnGt aconrrabentibus.c. iolct qu;eii.xxxij,qjj,cmn enimiftae resfintniediae,propterpaucorum abufum, prohiberi omninó ea-rum appeWatio tanquam femper pcruerfanonpoieft,cinnSlt;^benequisGIis uti pofsit: ubi uerö confenfum animorum fecuta eft corporum coniun- ^7 dio,matrimonium didtur confutnatuni,ciHUspraccïpiIus dt effedus, ut per illudprocrcentur Gberi legitimqniG enim ea foermt circa thatrimonium ob-feruata,quæfuprà annotauimus, nonnafcuntur ex concubitumafeùh Ô^ fee minae Icgittmi liberi,ncc funt in poteftate parentis’,led uuJgo quatfiti cenfen tur, ^fiaduerfus»Inftit.denupti)s» Vndcunus exconiugibusalcerorepu- ^® gnante, addicere rdigiom fenonpoteft, propte/ inc^iliolubilem matrimony coniundloncm,extra,de conuerlione eoniugatorum. c. cùm Gs,2C c» ad apo ' liohcam* Item nulla poteft intcrueiurc tanta corporuin foeditas, propter qua fegregenturconi«ges«c»fiuxorem.amp; c^horrendus^xxxif^q» v. Nam adeo in diuidua eft fodetas coniugum,utnccpropter lepram ƒubtrahcre fe prorfus confuetudiniconingaGpoGint.cjpext.deconJeproG An autem coniunx te ‘^* neatur maritum fequi quocunej profidfcatur,G id ab ea expetat, quaeri fokt» Et Cynus dr« h liber. C. de opcr. liberata iudicat fentiendum cfle,qgt; fi uxor ante^ contraherct,fduerit has eflè rationes negotiorum uiri,ut hinc inde pe regrinari cogatur, turn earn uideri in id confenfiflè, ut cum eo incertis fedi-bus uagetur. Argumento leg.plenum. ƒ» equitif. iamp;deufu Si habit. Si uerö contradis iamnuptljs,primömitauagari tnfutuat, tumeam non teneri,ut ipfum fcquatur.Idem fentit Bar.cir.I.Macuia.^uxorc. ff.de annuls legatis.
Adhæc ficut padis poenarum nemo poteft cogi ad contrahendum matri- öi moniumjl.q.c. deinutilib. ftipuhaonib.itance padionib.diflóluipoflïint. c.finah.exrra de tranladionibus. Scriptura enim didt:QjLios Deus Conluxit, homo nófeparet. c. quosDcus.xxxitj.q.rj.Itaqj hominum tranfadionib.dif- ^* trahi matrimönia,quxconftatefle contracfa,non poifunt dunt tarnen cau-fæ,propter quas diuortium inter coniuges fieri permittitur. S ed di uortio non toJiieur obligatio macrimonij. Nam confuctudine coniugali tantum liberan-tur coniuges per diuortium.c.interuenicnteóófequcn.xxxij.q.vij. Hinc eft, quod dtuortiumfit autin perpetuum, donee uixerint diGundi coniuges, uel adcertum tantum tempus,aut doneecondlienturrurfum.c.noflè.xxx.q.i. Item ideô prohibetur a ham ducere, qui diuortium cum uxore fecit,quiatho ro jantiimfeparatusab ea iudicatur.c.apoftolus.xxxq.q.vtj.Quamuis autem pleræcp à iure duili ponantur diuortij caufar,tarnen fok fornicatio fine adul-teriumfuffidensiure diuino Óócanonico habetur.Etfaduntquidemcano-nes dupheem fomicationem. Alteram carnalem,de qua Lucae xvi,Si in c. dixit dominus.xxxipq.i. Alteram lpiritualem,ut eft h«refis,8lt; idolatria.Sed pro ‘^^ jpterhanceatenus diftblui matrimonium canon es uolunt, quatenus unus ex coniugtbus ad C hriftianam fidem conuerfus,aïter odio eius religionis coha bitare illi nolif.c.quanto.cx.de diuorerjs.Atqj ita accipi uolunt canones illud Pauh i.ad Corindi. vq. ubi ihquit :fi infidelis dilcedit,dilcedat,quia non eft fraternel fororfubiedusferuituu. Seddehac fornicatio ne plura Canonifta: dr.c. infideh's.xxvilj. q. i.
Solet quoqt indiflolutione matrimonij admittiquerelaimpotentiar, ælu- ^^ ftinianusfatisconfideratêuultinexplorationeimpotentiae coniugalisexpc diari triennium.Aut.de nuptqs.^tper occafionem, Seddtra mentionem tem poris Canones conftituunt matrimonium difloluiprobataimpotenua.c. ex li leris.
-ocr page 333-PER D. CONR AD. ƒ AG V M. PARS III. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;249
tensjamp;f c.ffafernitaîis.extra de fn'gi.ôf njalcfi. Ac probata quidem impoten-tïamatrîmonfum nô tantômnixtathori feparationem diflolui tur, fed permit omr etiam,ut aliud connubium quærat is, qui coniugem impotentiæ conm-cu,fedïd turn dernum tarnen permittitur,cûm iftudimpedimentum præcefsit niammonium,nampræcedenteillo,matrimoniuninonpotuitexiftere,iuxtt glof.cir.c.ex Iiten's,exnadefrïgidisamp;malefi. Secusci'im coniunxmatrimo nio femel confumato,m^rbo uel aliqua alla molenta ex caufa, impotcns reddi *^ tur. Nam turn potenti non permittitur, ut ab impotente 1 ecedat, fed cogitur iftud incommodumfiçutalia infortuniacum coniuge perferre, iux. c.G uxo^ remjoodj.q.v.Qubdaytem de impotentia coniugalidi!kimus,idemdereli-qms impedimchtis matrimonif perpetuis, de quibus fuprà,ftatuendum elf, uidelicet,ut per eamatrimonium nunquam extififle iudicetur. Et ideô eti* amfî celebratæ fint nupnar,tarnen eas tanquàm incœftas 8C inutiles daranarf, *^^ Ôf matrimonia diflolui. Nc^riæ uero nuptiæ, hoc eft, quac funt inter afcen-dcntes,amp; defcendentçs cdntradç,etiam pœnam cxilij 2lt; confifcationis bono rummerentur,iux,tit.C,deincœftis SC inutilibusnupt.amp;T Auth.de incœft.6lt; nefàr.nupt.ubiglof.uult eidem pœnæ fobqci omnes illos, qui quoquo modo illicitas contraxerint nuptias. Sed non défunt, qui contendant iftam pœnam incurrere tantum eq^, qui contra iurafanguinis contraxerunt nuptias,iuxta Bart.cir.Aut.incœftas.G.deincoeftisôdinutilibus nuptifs.
^^ nbsp;Prattereanon rarô quoc^ accidit, ut alter excomugibuscapiatur ab hofli
bus,autaliquo alio cafuitaiubtrahatur, ut incertum fît cum fuperftitem efle, uel non.Itat^cûmpericulofumfitconiugi abfentis reditum incertum perpe ^5 tuo cxpctiare,iura ciuilia conftituerunt,utexado quinquennio, ei qui igno ret abfentis uitam,lice»t alias nuptias contrahere. ^ fed etiam.Auth.de nupt. Sed iura canonicafimpliciter uoI5t abfentcm coniugem expedari, donee de morteeiuscertö conftet.c.inpt»fentia,ext.de fpon.SC c.dominus,ext.deie
lt;9 cundisnuptqs .Ponuntur6lt; tiagiria diucifi generis inter caufasdinoluendi matrimonium. ^fiigitur fecundum Theodofij. Auth. de nupt.Sed quafdam carum ipfe Imperator in ^*quia ueró plurimas. Aut. Vtliceatmatri ÔC auiae, corrigit. Et Canoniftæ propter tam allegata capitula,St propter iftud C hri-fti: Quos Deus coniunxit,homo non feparet: uolunt matrimonium feme! co fumatum,nunquampofle diflolui,quo ad uinculum matrimoniale, licet propter fomicationem quo adthorum feparari coniuges permittant, Namfœ-dus matrimoniale,non nifi morte diflolui contendunt,iuxta illud Paul. Qua diu uixerit uxor,fubicda eft legiuiri. Gum autem in matrimony's contrahen dis,nô id folûm,quod liccat,fed 8C quod deceat fpedemus,iux.l.femper. ff;de ^° r it.nup.nefcio an no eade çquitas fequenda fit in difloluendis matrimonqs,ut ft coniunx propter Quitiam coniugis fine periculo mortis apud eum uet^'ari non pofsit,iux. ius Auth. ab eo feparetur, ludicis ordinary cognitione prices dente. Nam cum matrimonium de futur0 contrahendumnon pofsit répudia rifine autoritäre publica,ficut paulô antè indiflolutionefponfaliorum anno-tauimus,multà minus matrimonium de praefenticontradum.Neqj tarnen in T* diuortio faciendo iudiciariusordofeuerè femper obferuatur. Namcumdiri mimatrimonium quis contendit,quiaobftetilh aliquodiUorum impedimen torum,quæ perpétua uocantur, Si alter coniugacorum per contumaciam iu dicium fugiat,tum licitü eft, non obfcruato ordine iudiciario contra abfentê proccdere.exempligratiatCornelia negat inter fe æ Sempronium matrimo niumfubfiftere poffè,quia comperiteum tertio graducognationisfibieflc iundum, Semproniusin iudiciunuocatus, ucnirenullaneccfsitatcimpedi-tus,recufat. Cornelia producit teftes,lieer iudici eos recipere, quamuis alio-^* qui reguläre fit,ut ante litem conteftatam non recipiantur.c.quoniam frequê ter. ^porró.exr.ut lire non conte.Secus agendum eft,càm neutra parsiudid
Y i
-ocr page 334-'«/i# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS SîETHODVS ’ ~
um fubire reeufat» Nam turn prodijAio ceHium, ante htem conteftatam non adimiat producentem.c.pc.cxt. ut Ittc non conteft» «d quad Slt; m xudicio,quo propter fornicadonemdiuornum quæntur, procefliisi uns canonici cxigit, 7j cj\extra,utHtenonconteft,Eft autem iudiciorum de matnmonifs dinmen-disuariaetrcligiofaobferuatïo,tutiusenimomninoindicantcanonescontra 74-ftatutahominumrelinquere quofdamcopulatos, quàm conlimdloslégitime contra ftatutadomini feparare, c, heet» ext. de tcft(|^,Qiiare multó maiorem requinint canones in matrimoniorum ludicijs folennitatem,quâm inreli- * quis^icut infrà in adionibus fuo Ioco,amp; de iudiciorqm obferuationc audie-mus^Cæterùm funtô^concubinatusiura nobis hoclocöobiter attingenda» -Nam ôif concubinatus ipeciem coniugq habere uidetur, neep enim concubi /ƒ na dicitur fcortS quod corpore quaeftum facit, autpenex,que cum eo corpus *nifcet,qui uxorê habct,fedquçcumcoelibeabfc^ nuptijs confuetudinê c5iu-galem habeuHinceft,qgt;^uislhciuiIcsadmitrantconcubinatum,tamen plu quot;^ resfimu!,aut eumquihabcatuxorcm,concubinasbabjcrcnoIint.hi,C,decon cubinis,^ in Aut,quibus modis naturales effidantur fut ^ü quis autem.De-inde negant fine criminismetu cam poffcaccipiinconcubinam,inquaftu-priun admittatur,ut eft uirgo,5C uidua minor xxv.annis.I. inter libéras^ ^»Iex. fEad L luliam de aduItcrqsJmó nouiisimo iure,uidet nyUaredèfuicipi loco concubinæ,nifi eadem pofsitquoi$ efleuxor.Auth.utliceatmatriöó auiac» ^ ad hoe, Ati$ funt quidem iura concubinatus idcó obferuanda , quiabenefici 7-4 urn legitimationis nullis conceditur, nifi illts, qui ex concubina nati funt» Nam ex al iquo alio concubitu iure ciuili prohibito natus ad iftud beneficium nonadmittituraux^hAnaftaftjlegem.C.denaturalibusliberis»Quauisigitur canones xxxrj.q.nq.c.ncmofibi,iudicent concubmaMim fine pado fieri non polie,tarnen ad difcemendum cos, qui legitimari polKint, ea iurarctinenda funt.Neep dcfuerunt,ficutindicat Panormitanus eine, cum fit generale,ext. de foro compe, qui contenderint etiam ius ciiiiîe reprobare concubinatum, -quia in caufis matrimonialibus, canoncsfequatur,ScdredêPanormitanus refpondet,iura ciuiliaindiredê improbarc concubinatum,non eninTprorfus ilium damnant,fcd inlegitimationis qua-ftione ciusiuraretinent,
SECXVITVR INDEX TITVLORVM, If,
1, nbsp;nbsp;nbsp;De fponfalibus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» ;
a, Deritu nuptiarum,
J, nbsp;nbsp;nbsp;DegradibusalFinitatisÔffnominibuseorumt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^, 4, De diuortijs SC répudiés, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ Cod,
• », De fponfalibus ÔC arris Iponfalitqs»
a. De nuptijs,
3. nbsp;nbsp;nbsp;De incœftis amp;finutilibus nuptijs,
4, nbsp;nbsp;nbsp;Interdid^o matrimonio inter pupillam ÔC tutorcm, feu curator cm 1P
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beros^eorum,
y. nbsp;nbsp;nbsp;Si quacunque pratditus potcftatc,ucl adeum pertinentes, ad fuppo- ’ fitarum iurifdidionifuacafpirare tentauerit nuptias,
6, nbsp;nbsp;nbsp;Sinuptiaeexreferiptopetantur,
7, nbsp;nbsp;nbsp;Defecundis nuptijs,
8, nbsp;nbsp;nbsp;Derepudijs,ôddeiudiciodemoribusfublato, Inftit,
De nuptijs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De gradibuscognationum,
Authen,
De nuptijs,
Deincoeftis 2C nefarijs nuptijs» * ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in
-ocr page 335-PER D. CO HR AD. Ilt;AG7M« PARS lit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»P
InDecredSt *
AcauÛ xxvif^nomnibusfequenafcuscaufis,8lt;quaeftionibus uu^a» tradatum de conlecratione»
In Decretal,
Toto hbuinun omnibus tit. Et in iij.Iib,de clericis coniugatis,
Infexto,
De deiponfatione impubcrum.
De cognatione (piiftuali.
In Clementinis,
De confanguinitâte SC affinitate,
DE MANDAT! OBLP
gatione. Caput XXIII,
SVMM AR I VM,
k Mandatum haberequiamp;dicatur.
a. Mandati obligatio tx libera obfequendi uoluntateproficifcitUr«
a. Mercedis conuentio in mandata elle ncquit.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Remunerationen impedit mandati obligationem«
f* In ambigua oratione a uerbis non receditur,
^» Mandatum tacitaheri coffc.
9» Patientia pro confenfu habetur.
• • Ratihabi tio mandati quando fieri cenfetur,
gt; • Mandatum uarfis de caufts fieri,
»o. Fines mandatidiligenter effe obferuandos.
». Simplex mandatum non obligate,
M. Neminem exconfilio^bligari.
^. Claufulacontrahentiumiutualeatomnimeliorimodo amp;nbsp;formate.
H. Mandati duas ede formas.
* t. Mandatum cumliberaconuentione quoduulgouocetur.
»6. Adminiftratioadlitigandumamp;inftandumlibéra commifla,
* 7. Potefias mandatari) quoufq; extendatur,
»«- Mandatum contraftuseftbonatfidei.
»9, Mandatum fpccialequoddicatur,
«o. Singulare mandatum,
au Mandatum quomodofiniatur«
as. Mandati reuocatio,Slt; qux iufta; caufje reuocandi.
■i L T i M 0 loco inter obligaoones, quæ ex confenfu oriuntur,dc j mandate agere ideö plaçait,quia obligationes,quç ex quafi con traduoriuntur,quandam cognationem cum mandate habere uidentur. Dicitur autem habere mandatum, qui rogatus ultrö 0^ gratis alterius negotium fuleipit agedum, Proficifet tur cn*m «nandati obligatie ex libéra obiequendi uoluntate. Nam qui cogente neceP fitate,autlegiumapoteftate alterius negetia gerit,ille non ex mandate,fed iu 1 reautmetu cogenteagit.Etille quiaiieui operam fuam ex conuentionemer cedis promittit,ille ex locate obtempérât Si miniftrat.l,i.^uI.ff,man,Si tame mandator aliquid compenlandi ofFicq caufa det,aut promittatmandatario no mine donatiui,nihilominus exiftit mandati obligatio,nam mercedis conuen-4 tio in mandate efle non poteft, Remuneratio uero ft inter ueniat, non impedit aut uitiatmandatiobligationem.l.fi remunerandi,0£^ 1. item^, ffmandati, Contrahitur autem mandatuminter eas perfonas, quæ fibi inuicem obligari poftunt, Nequeinrebusaliudfpelt;ftatur,quâmutfinthoneftæ 2Cpofsibiles, licut in padris, nifi quàd turn demum quis mandate agere uideatur,!i faciat, quod fine commifsione alterius expedit e non pollet,fed poteft,uel inter præ lentes,uel abfentes,uerbis,per literas uelnunciumfufcipi,nequerefertadmo
-ocr page 336-îjt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CiViLIJ MBTHODVJ?
Muïa,an iicrbis comm endarf eqs, nel perfnaforijs, nel precaxor^s, a^iquism' ducatur ad fufeipiendum mandaïuni,fimödó ex ilIisappa/eat,qLiód animo obligandi fint proiara aut fcripta, leg, t ff. mandan, In ambigua ucró oratio ƒ nc à propria fignificationc uerborum nonrecedïtur,nifimaniieftê apçarcat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
contrahcntesaliud,qi.iam uerba referunt^fenfiflè, fient fit indifpotinom-bus tcftamcntorum,a rchquis contradibus omnibus^,non aliter, ffjelega fis iij. Nonnunanam etiam tacirèfit mandatum, ut qui praefens patirurab a- a fio mandar^utfiLai credatur, mandarcinteihgitixr /^alisnanque patientia pro 7 confenfu habetur, 1, qui pantur.amp;f ibi glofl. tfimandan', Itaque Bald,circa 1, cum oportet, C,dchonisquach‘beris,contendit,i^uèdfipater feiat filium confuetum fccnerafi,ód detei peenmam ,tencri ex^acito mandato ad reftitu-rionem quaefitarum uforarum perfilium, Ratiqnoqnchabinonemandate 1 ccnfemnr,cdm id quod noftro nomine agi coeptiwi eft, probamus,^^ad per-gendum adorem hoi'camnr,inxta doeftores circa l,lulianu$.ff,qui fatisdar c co gantur, Porto mandamusaliquidagendumuMnoftra, aut aliéna tantum,^ aut noftra 3d aliéna nmnl,aut noftra a mandatarq, aut mandatary óf altcrius cuiufpiamcauQ^fbiius autem mandatarq gratia fi quid mandatur, non parit obligacionem,niri appareat,fine impulfu mandatis id fadlurum non fuifle,fi-cutcopiofeexponit b q, ff, mandati:3f fontquidemdiligenterconfideran- i» di fines mandati, Nam G quis fimplicitcr alicui commendet negotium fu-um,ucl alienum,ncc enm co conftimatmodumóf formamagendi, turn non magisobligaturadagendum, quàm finudo padoaÜqnidpromifiHet,inxta Akxandrum de Imola circa ieg, fi cöm Cornelius, IKdefolutionibus, Itaque trirum eft,fimplcxmandatumnonobligarc,ücutnccexmandatoobU- ** gatur,quiaiicuifuadetafrquidad agendum: ncmo/nimcxconfilioobliga- ** tur,quiacuiquehbcrumeft , apudfecxplorare,an expédiâtfibiconfilium nee nc,iux£a Baidum circa I, i. C,de fcru,fiigiti, Nifi igitur id, quod altcrius fidei Sf curxiniunlt;ftumuo}umus,ccruforma mandatiiUi commcndctur,nuf la indemandati exiftit obligatio, Itaque farpcexmetune qtudin conftituen-do mandato omilTiim uidcatur,adijci hacc claufulafolet per contrahentes: Vt *gt; ualcat omni melioremodo,óf forma,quaiure fieri poisit aut de beat, Sunt au ** temmandati duatpotiisimümformæ,uidelicet,mandatumgenerale,6f man datum fpccialc. Generale dicitur, quo fine certa definiuonc adionum ali-öCTfr4’f»4« cui negotium expédié ndum commitcitur, Sf id fit aut prorfus libéra admini-iitui», firatione pevmifta,cuiufïnodi mandatum uuïgó uocantMandatum cum bbe »5
' ra, aut nominarim exprefia conuennone, in qua conatum mandatarq libe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i rum mandater efie uelit, Cui commifiaeft hbera adminiftratiOiis,ficutdomi-nus aliud pro alio exigere 3f accipcre poteft, leg, procurator cuigeneraliter, ft^deprocuratoribus, Vtfi quistalimandato conftitutusfitprocuratoriniu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• dicio,is non modó ius habet uocandi aduerfari| in indicium nomine mandatons, fed3f cum eotranfigendi, Scdcuicommifiaeft liberaadminiftratioad «* htigandum cum quopiam altcrius nomine , is tantum inftandi, non autem tranfigendi habet poieftarcm.iuxta Bartolum circa L qui Romæ, ^ Cal lima chus,H«de uerborum obIigationibus,Quantffuis autem generale óf liberum *7 fiierir mandatum, tarnen non comprehendit facultatem profundendi réméré aliena,quiamandatum fit,ut res curentur, non ut difsipentur, iuxta Bald, circa l,i.C,dc bonis maternis, Vnde licet mandatum fit contradusbonatfi- «8 dei,6f ob id pofsit latè interpretari,tarnen extendi non poteft eius facultas,ut mandatariusfaciatid,quoddominus nonefict uerifimiliter faAurus,iuxta
r^jtK^jh» ß®^^^» circal, falfus, C,de furtis. Speciale mandatum dicitur, quo resgeren- ,^ -«^ ^ da ita defcribitur circumftantijs, ut in certa fpecie negonj confiftat, Sunt aut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
■ nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;multi cafiis, in quibus talc mandats requiritur,ut fi quis altcrius nomine ma-
trimonium promittere uelit,non fuffïcit habere in mandatis, ut de uxorc ali- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
cubi
-ocr page 337-7Eamp; D, CONRAD. LAGVM. PARS Ill. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ay
cubi iUiprofpicui, fed uceeße eft, ut nominatt'm exprimatur, cuni qua con-trahere ucHtjCmmqde matrimonium exjTetat. T alium cafuum plenque ex-tanrin glofl.uinma, circa c. qiu ad agendum * extr. de procui atoribus,in vL S^ uement annotandi m G.dc ludicrjsinfra. Bald, circa leg.f. C.etlam per pro cur.rcftitu.inimc.pe.pof.conatur inter mandatum fpeciale £lt; Angulare hancfaccrc differentiam, q uôd mandatum fpeciale fir, quando quahtas aeffus *^ tantum exprimatur. Singulare ucrô,quandoetiam caetera circumftantiae ad qciantur,utinipccieipeflalifsima,fiucinindiuiduonegotiummanderur,Sed non ualdelaboro in conftituenda tali differentia,quia emnopuseftlpeciali mandate,refert,ut iftud quàm proximè pofsit,concipiatur, fine id fiat iolafpc dfica,fiuc accid'cncali errarn differentia, ut ad indiuiduum ufque deducatur. Hocm‘agisobfcruandumcft,quôdipecialemandatumtantàmobligctdomi-num: generale ucr o donl/numÓC mandatarium fimui,iuxca Bartol.circa leg. fi ab alio. ff, dcinAitoria adionc. Si tarnen mandatum fpeciale non expedia tur fccundiSmmodum in eeflexpreffum,mandator non obligatur.I. creditor. C,dcfidciuffbribus.*Aliis regulariter mandatarius teneturdeomniculpa 5lt; dolo,nec libcratuf ab obligatione praeftandi damni, nifi in folo fortuito ca fu.l.d procuratorc. C.mandati. Item tenctur mandator fuppeditare fumptus mandatario,quos in cxecucione mandatifaccre cogitur. I, fi uero.^finali.ff. mandati.Non autem’tranfit hacc obligatio ad hacredemmandaiarif, quia indu ftha perfon» uidetur elcdatl.mandatum.ft'juandafi.
a» nbsp;nbsp;Finitur autem mandatum ipfo iure,mortuó martdatore,iuxta Bartol.circa x^nittiiiiiü kd^ quia.ff,dc iurifdidion.omnium iudicum. Nifi fortèmandatumfitpubli- rjy,^. co inftr umento firmatum. Nam turn ncc reuocari poteft, fi mandatariusoffe rat fuam operam ad illq^i expediendum J.fi aim fundum. ff. de partis. Item finitur mandati obligatio ipfo iurc,uenientc die^n quern conceptum eft,ficut fit in reditu eins,q ui abiens alicui fixa négocia commendauit, ut co abfente f-ft a curaret. iuxta Bartol.circa I.filiusfamilias.^procuratorcm4nfinc.ff.dc procurator!. Reuocari uerô ab co poteft mandatum,ut etiamfipatftum fit,ne reuocefur,tarnen hoe mandatori ficcat,iuxtaBarroÏ.cir.I.cum precario.ff.de precario.Iuftx tarnen caufx reuocandl habentur, inimicitia,furor, conditio nis mutatio,qua minus idoneus ad fuftinendamandati negotia fadus eft mâ-datarius.I.qui feruum.öd I.fiquis alicui.ff.de acquit endahacreditate.8lt; I.man datum.C .mandati.
DE PRAEPOSITIS NEGO.
dorum. Caput XXIIII.
JVMMARIVM. ~
gt;.
t. 4. s, é.
7« t.
9-
Negodaaliena gcrenies fimilcs effe mandataris.
Locati obligationemnafd ex eert» mercedis conuentiene» hiffiiores qui dicantur.
Magiftcr nawis quii uocctur.
Negotii# qui pratficere pofsint.
Pratpofirio certam Icgem dat contrahentibus,
Nouaiione définit dominusinftitoria obligatione teneri, fi ftipulando in ali-am obligaiionem transférât.
Pratpofitio mandatum quoddam effe uidetur.
Aftioncsinftiiorias tituli continent.
IM i L E S mandatai^uident,qui ex certa conuentionealiena ne gotia gerunt,ac fufcmiunt,nifi quód hi fuo quodam emolumen to,illi uerô gratis ca iufeipiant, nec^ in eonniruendis pr^pofitis negotioröconueniendum eft de certamercede,nam inde nafcit ^ locati obligatio,non pr^pofitionis.Ac Il.quidemtalium prgpoft
-ocr page 338-»ƒ4
IVRIS CIVILIS HBTMODVS
toriimdiiierfitatem his appellationibusSfsignant, ut ahos inftkores generali uocabulo iiocent,aliostnagiftros nnutum à fpecie negorij denotninent, dici-tur eniminftitor,qut negotio gerendoinfiftit,qualcciinc]ueniudfiicrit,mO' ^ döaIteriusnomine,nonuioidgcraL14ij,SC tbi gloflÆdeinftito, adi. Magi-fter uerö nauis appellatur^cui to tins nams cura mandata eft Ja'^ magift.ft.de quot;* cxer .ad. Poflunt aut præficere negotijs, aut naut,omnes ftli qui aïioqui con ^ trahere pofl«nt,adeó ut nihil referat,mafculus an mulier,paterfamilias an fili usfamiiias fit.Pupillus tamê fi uelit aliquê piçponei« negotijs,aut naui,requi rieur tutoris autoritas.l.i. ^ exercitorem. ff. de cxerci.adi.óc C. codem.l.fi à muiierc.Netgin negotijs, quibusquispræponitur,aliquisdeledus,autexcc prio eft,fi modó tahafnerint,ut legibus nonaduerfontur. 1. quicunque.lF.de inftit. ad. ficut neque refert an nauis marina fit,uel in aliquo ftagno nauiget, fiue a^id'ix fit. I. i. ^ nauem. IF. de cxerci. adi. Præponuntur uerô negotijs inftitores SC magiftri nauium manifeftê aut tacitê,uidelicet,cüm dominus ne go tij, aut exercitor nauis feit, aut pantur fuis n^otijs præeflè aliqucm, aut fungi magifterio nauis.leg. prim. ^ magiftrum. ff. de rxercitoria adio.Ma-nifeftê uerô, cûm exprefsis uerbis, Ô^ nominatim negotia, aut nauis alicui committuntur. Et in tali commilsione maxima uis huius obligationis fita eft. Non enim ex omni contradu inftitoris, amp;rmagiftri nauis,domini negotio-rum,amp; exercitores nauium obligantur,fed eiusreitantiimnomine, cuius caufapræpofitifucrunt.Nam praepofitio certam legem dateontrahentibus rf cum inftirore aut magiftro nauis, quare fi quis præpofitus eft nauf, ut uedu-rasexigat,nonut locet,aut mercibus pra:ftet,uel contra,amp;5magifternauis modum commifsionis egrediatur,exercitor non obligatur, id quod alioqui regulariter fit,cûm præpofitus id, quod commiftum illi eft, aut rei commiflæ ratio requirereuidetur,agit.l.prim. ^ non autem êx omni. ff.deexercit, adio. Idem obferuatur in inftitoris contradibus, nam fi non ob earn caufam, propter quam præpofitus eft negotiation!,aliquid acceperit, uel allj promifc rit, tenetur dominus negorij in folidum propter accommodatamuolunta-tem.l.fiinftitorem.ff.fieertumpetatur .S^ibiBartol. Baldusuerô ciyealeg. mandatum. C. mandati. Inftitor autem cum fecit, quod ad præftandam n-dem fufeeptæ lundfonis pertinet, non obligatur. I. finali. ff» deinlbtoria a-dione. Ad hoc igitur, ut ex contradu inftitoris ÔC magiftri nauis obligen-tur illi, qui eos præfecerint, nonfufficit probatio contradus, fed in contra-hentibus,hæcetiam requiritur diligentia, utæftimari pófsitex eorum uo-luntate , quod necelsitatem rei gerendæ ad commodum dominorum per-penderint.I.Lucius Titius.ff.de exerci.adi.Non autem obligationemhanc extinguit alia adieda,ut fi filius tabernæpræpofitus à pâtre, mercium caufa mutuam pecuniam accipfat,^ pater pro eo fideiubeat, nihilominus pater in ft it of! a obligatione tenet,quia illi obligationimixtafideiufsio uidet.I.pen. ^ taber.ff.de inft.ad.Nouationc tarnen definit dominus inftitoria obligatione ^ teneri,fi ftipulando in aliam obligatione transférât. I. habebat. ^ meminiftc. ft.de inft.ad.Idem fit fi deleget aliquis debitor ad foluendum hanc obligatio nem,aliàs fere ficutmandatum tollitur,nam SC præpofitio mandatum fuo quo 8 dam modo eflè uidetur. Itaque ficut mandatum tolliturreuocatione,ita ÔC inftitoria obligatio,ficut eft cernere in l.uero procurator!, ƒ i.ff. de folut. Mor te tarnen eius,qui aliquem præfecit,non finitur. 1. fi quis. ^impubes.ff. de in-ftito.ad.Solutione autem eius,quodper inftitorem contradum eft debitum, folui hanc obligationem,fuperuacuum effet monere, nifi hoc uideretur adij-ciendum, quod etiam inftitori folui pofsit, 8C talis folutio liberet dominum.l. quod feruus.SC l.filiæ quod.ff.de folutionibus.
TIT V LI hue pertinentes continent etiam adiones, itaque annotate e-os hoc loco omittimus.
-ocr page 339-TER D. CONRAD.' L AÖ 7 M. ' T A Rf Itl.
DE OBLIGATIONIB V S, quxcxquafi contraÄu onuntur,
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput XXV.
S V M M A R I V M.
I» ex quafleontra^ obligatio orta qux dicatur.
lt;, Abtenttaeiïedefendendos.
f. Negotiorum geftorestd reddendam rationemcogipofiit.
4. Adminiftratio negotiorum obiigar.
f, Hatresobftriâusçftadfoluenda legata.
4. Pupillus non teneturlt;iegotiorumgertoriinfoliduin,
,^, Négocia aliéna quaedicaruunS^ id quatuor modis.
f, Funeraria obligatio qpandonafcitur.
j^ Ad obligationem negotiorum g ftorum quarrequiraiUn»
»0. Mandaritaciti obligatioejuandooritur.
«»• Dilig*;nï*’negotiorum |[cftorumqualisrequiratur.
**• Negotiorumgeftoresteneridedolo amp;iataculpa.
•J» Foriuituscafusquandopraeftatun nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(nemerW. *4. Domeftica aHedio erga uxorem amp;nbsp;feiles perfonas prohibet hanc obligatio* * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ qi^^^* «jontradu orta dicitur obh'gado,quam ab initio nulla co uendo contrahendum praecefsn^fedpropter udlitatem eins, cui M abfend,^^ ignoranti aliquid præftitum eft, practods autodtatcï * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nccnimabfentcs^finondefenderenturjrerumfuarumquacun* que iniuria iacniram facerent, fine fus culpa,edict0 praetoris i-«- ta extra periciftum collocad funt illi, qui altquid udbter in abfentium ncgo-tiaimpenderunt,utilIiFcopiam faciateo nomineconucnicndicos.quorum g negoria geflerunt,quaft ipforum uoluntatc id fadumfit.Qina uiedsim ft* lis quoque candein concedit facultatem, ut fi fecus, quam opprtuedt, cura* taftntipiorum negotia, adreddendam radonem cogère negotiorum gefto-lem polfintJeg. fecund. ff.denegotqsgeftis.Nampropriê isfolumnego* r riorum g eft or dicitur, qui abfentis negotia fine mandato curautt. Scd quidam eos edam fub ea appeUatione conftituunt ,qui ex aliqua necefsitatc iu-ris,alienancgotiafufcipiunt,ficutfaciunt Tutor SC Curator ♦ Ego uerôdo-4 cendicaufataliumobligadonemfuitformisrelinquam .NamquamuisSCilli ex geftis negotijs obligentur,tamcn id fit magis propter demandatam admi nifttationem,quàm ex fob negodorum curatione. Idem fere diet poteft dereliquis cxemplishuius obligationis,quacintextu Inftitudonumponun* t tur. Namamp;illiinuicem obligantur,qui rem exaliqua caufa rerum acqui* rendarum,8C non ex confenfuhabent communem, fed ilia obligatio non inde folùm eft, quia alter alterius forte portionem apud fe habuit, fine eins mandato . Nam ctiamfi neuter illorum communis rei curam cepiflet, ta-men ad diuidendum inuicem tenerentur, ex eo, quad lifts communi ex cau-j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5 faresdebcatur, ficutôi hacresobftrieftus eft ad foluenda legata, quia te-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftatods uoluntas exigit, ut praeftentur . Qiiamuis igitur omnesiHi, qui quoquomodo alienasres apud fe habeant, dici pofsint ex quafi contradu tc-neri illis,quibus resdebentur, tarnen ficx aliqua aliacaufa ad eos deuenc-runt,quâm exultronea curaferuandi illas abfendbusSf ncfcientibus,exi* j ftimo rendus fuis caufiseasrelinqui, unde principalicer alqs deberi cœpe-runt,namitadiftin(ftiushuius obligationis diffcrcntia âreliquiscaufis,qui* gt;nbsp;busresfiuntnoftræ,difcernipotent. Vtautem negotiorum geftorumob-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ligationafeatur, necefle eftperfonam, cuius ncgotiagcfsimus,fuiinrisef-fe,namfi pupillus eft,non tenetur negotiorum geftori proeo,quod eiug nomine utiliter gefsit, in folidum : fed quatenus locupletior inde fadus Uidetur. leg » 1^ pupilli , in principle , ^ ibi glofl, Digeft. de negot^s
-ocr page 340-Z
IVRIS CIVILIS METMODVS
»0
geft. Inperfbna «cró ctus,qui getuit aßena negotta, fi error fit côditionïs,nlt; hiJominus oritur hçc obligatio,uffi quis tanquam feruusmeus,negotiutn me um gerat,cûm eflet ingenuus, tencor ad id quod impendit meo nomine,ju* xtaiamallegatamt ^U qui's,quafh Deinde utexiftathxcobligatio,requi-* ritur,utnegotium,quodgeftumell,fitalienum,
Dicutur autem aliéna negotia,aut re ipfa, cûm uidelicet in rem meam alilt; ^ quid ab alio expenditur meo nomineJJtem fi\ ^fed fi cumtlKnegotiorum ge norum, Aut quia ratione olRcif ad aliquem fpedaflt negotia,ficut adminiftra tio return pupilli adtutorem fpedrat, fedtalia negotia fi quis gerat, tumde-mum tenetur hac obligationc,fitutoriscontcmplatiónegefta fuerint, nam,« cut didum eft, pupillus non tenetur in folidum ♦ Aut Ratihabitione, nam 0 quis nominemeo pecuniam ab aliquo accipiat ,'aut aliquid noftri emat, ÓÓ e-•go poftea approbem,negotium alicnumgclsilïè dicitur, amp;nbsp;id quod cmptum eft,mihi quæritur,ô^ ego teneor adrepetendum,fi quid eius rei caufa impen-fum efhh fi ego» 8C t fi pupilli. ^item quæritur.*fEde negotijs geftis. Adijci-untquartum modum,quo negotia dicuntur aliéna,uidelicet,cûm quis puta-ret aliquem hæredem,qui non erat, ÔC Infulam hæreditariam fulciat,tum eti-amfi ratum habeat,quod geftum cft negotium, tarnen uero hacredi negotiorum geftorum obligatio acquifitaiudicatur.bfi pupillf^quod ergo.ff.de ne gotijsgeftis.Sed talis modus,meoiudicio,fubeo, quo’negotia reipfadicuntur aliena,comprehedi dicitur. Practcrea requiritur, ut negotia fint uiuentis. Nam fi quisnondum adita hæreditate, aliquid impendat ad faciendum fu- 8 nus mortuo, non negotiorum, fed funcraria obligatio nafcitur. leg,tert.^ hæc uerba.ft, de negotijs geftis,amp;ff, de religion.amp;fiimptibusfuner.leg, prim.6lt;leg.atfiquis. ^ Labeo. Præcipuèuerô ad^ontrahendamhancob-ligationemrequiritur , ut quis {ponte fuanegotia fufcipiat, nam qui ratione fufcepta: admi niftrationis,aut errore quodam dudus exiftimat fibi incumbe-re,ut huius aut illius negotia curet,/lïc non acquirer hanc obligationem. Sed authabet fpecialem adionem,utefttutclac, aututilinegotiorumgeftorum adione, illi fuccurritur,Ie.tert. ^ hac adione, £lt; ibi gloff. ff. de negotijs geftis . Deinde neceflèeft, utneïciat fua negotia geri dominus ♦ Nam fi ici- «® at 5lt; taceat ab fens uel præfens, oritur obligatio taciti mandati. Qiianquam autem negotiorum geftor non lui, fed eius caufa, cuius negotia funt, lufci-pereóó gerere ea debeat, nihilominus, imó magis hac obligation e tenetur, fit! itacumeoagitur,utquiaimprobêad aliéna negotia accelsit, non id quod ei abeft propter gefta negotia, led in quo locupletior fadus eft is, cuius negotia gefsit, petere abeopofsit.leg.fi pupilli. ^*fed fiquis.ff.de negoti-is geftis. Tenentur autem negotiorum geftores hanepræftare diligcn- ” nam, ut nihil eariim return omittant,quasaliusuirdiligensin eodem nego-tio curaturus erat. I.fipupilli.^mideamus.ff.de negorqs geftis,6lt;Bartol, cir ca legem tutori.C.de negotfs geftis. Non tarnen tenentur conuenire debi-tores domini negotiorum,quia fine mandato illud non poffunt. Si quid uero iple debet domino, cogitur illud afe exigere, alioquiad ufuräs etiam teneri incipit.I.fipupilli. J^finali.ff.de negotijs geftis.Item tenentur adreftituen-daea,quæ occafione adminiftrationis futenadifunt, etiamfi domino non fuerint debita.I.fi autem. ƒ» Item fi' fundum. ff, de negotijs geftis. Si uero ipß foluerint domino indebitum,non pofluntiftudrepetere, Icg.fi quis negotia aliena.ff.de negotijs geftis. Itemtenentur negotiorumgeftoresdedolo6ó ** Ïata culpa.leg. tutori.C.de nego.geftis.Nonnunquam etiam de leuiæ leuif-fima culpa tenentur. ^‘ficut. Inftitutio. de obligat, quæ exquafi.Defor- «j tuitoautem cafu non tenentur,nifiincuentum,fi quandogefturiclient ali-cuiusnegotia, Ipccialiter fead praeftandum cafum obligaucrint. leg. negotium. C, de negotijs geftis, Aut culpauclmoraeorumcafuseueniftcui-deatur.
-ocr page 341-PER D. CONRAD. 1.AG7M. PARS III, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^7
deatiir^id quod in quolibet debitore generale cftj^cumres. ÿ* uft. IF, de Icga-tisi. Volunt etiam leges negotiorum geftorum teneri ad uluras, quas domi-nusrebus fuis facerepotuifïcc,autipfedcduëfis necelùiijsamp; utiiibusimpen lis ex domini rebusacceperirj.ôd qui natura, ^penult.de negot.geftis, Accp tenetur quidem negotiorum geftor ad hæc omnia, etiamfi négocia aüj man-darit gcrenda,id quod licet illi, iuxta l,nam Ôlt;^ fi fer uus, ÿ- mandato, ft', de ne-got.geft. Sedhæcnonult;iiunc in obligationem, fiquisex pietate erga parentes uelliberos négocia eorumgefsit,l,i,amp;l.fipaterno,C.de negoties geft, Clt;f lF,eodem,Nefenn)(us«, Item fi quis extraneus ex affedione nccefsicudinis aliquid agat, in rébus cognatorum, non obligatur negotiorum geftori J,is, qui amipitia,fF,ncgot,geft, •
Domeftica quoquc affedio^quam quis habet erga uxorem,'amp; fimiles per-fonas,prohibée banc obligationem orirttquodin uxorem,C,de negotijs ge ftis, Nec liberto obfiganteypatronus amp;nbsp;eins liberi, fi' quid in iliorum nego-tio expenderit,I.offïcia’,C,de neg ot, ge ft, Ncqueille hanc obligationem ac-quirit,quiprohibent6 domino négocia eiusgerit.l,ultima,C,de negotijs ge ftis, V nicus tic, Inlb't.de obligac, quac ex quafi connadu oriuntur^uc præ-eipuepertinec, ReliquiinfE oC C,multifunt,in dccidendis cafibus huiusob figacionis, •
DE CONTRACTIBVS
Innominacis. Caput XXVI,
SVMMARIVM.
lt;.
Z« J. 4gt; 5-6.
7« 8.
P. *0.
Qpandocontraftusinnominatiobligentcontrahentcsuel non.
Caufatloco conditicyrumhabentur.
Liuq hiftoria defcribenda promiffa omnes decades defcribendx etunt,
C^uando locus fit pccnicentia£;,Slt; pado rccedere liceat.
Inter elfcprxftandum,
Doli obligati one tenetur qui cefiat date promiffum.
Adip pracferiptis uerbis quando detur,
Innominatorumcontraduumfrcquensufus in commerces.
Caufa finalis fit honefta.
Turpe cft,cædemcxpctcrc.
vj contradus dicantur innominati,ab initio huius capitis indica uimus,c0m de origine omnium obhgationum ageremus ptaqj prêter rem iudicamus fore,fi ilia hicrepetere uellemus,dicemus igitur hoc loco tantum, quando tales contractus obl igent con-trahentes uel non,necp enimftatim,ut initi funt, pariunt obliga tionempra:ftandi,ficut contradus nominati,quia nudopadofierifolcnc, namfiftipulatio interceflerit, obligatio non excontradu innominate»fed exftipulatione oritur, Neque pada innomi natorum contraduum unquam cenfentur ueftica, nifi ab alcero contrahentium id præftitum fit,de quo con-« uentumeft, Namcaufæ,inquasconcipiunturcontradusinnominati,haben 3 cur loco conditionum.l.explacido. C, de rerum petmut, Vtfi quispaefleat cum quopiam,ie daturum illi centum,ut integram hiftoriam Litu) ipfi det de fcribendam,tum promiflbrnonteneturadnumerâdacentum,don,ecomnes
* decadesLiuiana:illi fuerint exhibitaead defcribendum,Eftigiturgenerali-ter in his contradibus obferuandum, Qjtód fi neutra pars contrahentium preftiteritid,in quod conuentum eft,tumlocus eft pcEnicenciæ,SC licet pad o recederc, Si ueró altera pars prælût ent, quod nudo pado promiflum eft, amp;nbsp;alceracefiètftarepadOjtumlicet parti,quæ foluitpromiflum,autrepete-^ tcre,quoddedic,l.irj,ff,decondidione cauladata, caufa non Ièctita:aucagere ad intereflè, quanti fuainterfuiflè probat, ut in tempore præftarecur, de quo conuentum eftJ.nacuralis, ^'* SCfi quidem, ft. de praefcripcis uerbis, Acque
Inee
-ocr page 342-»0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS. HETHODVS
hacc quidem obligatio reftituendiaccepfum, autprarftandi intercfle,üli qui pepigiccum ceflante ex folis duabus fpeciebus conrracruum innominato-rumoritur,uidehcet,exdout des,amp;doutfacias,lnreliquis enimduabusfpeciebus, alia habetur obligationis ratio,namquirpcpromifsi ahquem indu-cit,utfacial,quod ab eo expetit, 6C poftcaquam ufus eüeius obfequiOjCefTat dare promiflum,ille obligationedoli teneturj, naturalis, ^ quöd fi faciam,ff. de pracferiptis uerbis. IN ecg enim fädum reperipqjeft, itacp tanquam aduer-fus eum,qui infidiofe alterius operam deluferit,datur actio doh\Si uerö abfe^ ^ dolo tale quidfadumarguatur,tum poteft conUeniri adione præferiptis uer bis,^ péri, ut det quod promifit cum interefle» t felentÆde pracferiptis uer-bis,ficutamp;^ in contradu,quo proprer fadum promifTum, ert fedumdmatura lis» ^penuIrÖC ult,ff,dc praefeript, uerb* Sunt autefn contradus inrfominari * 1 inmuItoßC frequent! ufu,quiäuulgusferc hisutiturin exercendis commer-cijs,ÖC in quoridianis padis. nam ftipularionu upn ut plunmünl ignorauQua re diligenter ea obferuanda funt,qux iamde forma ^ effedu eorum annota uimus» InperfonisenimOó rcb,nô eft alius deledus in hiscontradib.q in re hquisobligarionibus, Porrôin caufafina!ihocaduertendumcft,uteafirho ^ nefta,nam fi quis alicui dederit pecuniam,utcatdem committal, non datur il- gt;• liiusrepetendi id quod dedit,quia turpeeft illud âqu©quamexpeteredu. ëC q. C, de condidione ob turpem caufam, amp;nbsp;1, ubi, cumfeq.ff»eod^Hæcferc funt, qu^in genere de contradibus innominatis annotaripoflunt.Expro-feflb autem in nullo titulo iuris Romani de his agitur,fed in titulis adionum, quacex iUisnaftuntur»
DE RERVM PERMV»
tatione» Cap* X X V11»
S VH MARIVM.
». nbsp;nbsp;Contradus nomen generale rite.
*. nbsp;nbsp;Permutatio rerum contradus eft innominatus.
5. Similitudo magna eft inter emptionem amp;nbsp;permutationcta.
4. Differentia contradus emptionisamp;permutationif.
r. Alienf rci,qua! tepofci pofsit.transJatio nulla eft.
e. Traditio reipromifTædebetur.
OMEN huius contradus generale eft,ita ut lub co accipi pof-, fitomniscontradus, quohincindealiquid datur amp;nbsp;accipitur. Sed eadé appellarione fpecialis quidacótradus,quo certa fpeci es rei^ pro certa fpecie datur, eriam ucnit.Is igit contradus,cUm fit fpecialis, nee tarnen habeat nomen proprium,fub quo fpecia ’ liter acciperetur,inter innominatos collocatur,iuxta glofl,circa epigraphen, -C.eOdem.Atque habetur quidemhic contradus proacquifsimo,tanquam ïs,quem rerum ufus inter homines neceflario produxerit. Nam ficut teftatur Ariftot,lib. i. polit. cum natura iracomparatum,utalqabundentrebus,qui-busalqegeant,ipfarerumegeftaseoegit homines,utinuicempermutarent. ^ Eft igitur inter emprionem 06permutarionem magna fimilitudq, namutro-que contradu res comparantur 36 alienantur, fed diffcrunt, quod in uendi-tionedaturprecium promerce,inpermutatione uerôultrô citroque com-mutantur res mutua quadam compenfarione rerum, nonpiccijó6mcrcisd. i. ff.eodem.Et àcontradu innominato,Doutdes,itadifcernitur,quódin 4 permutarione detur indiuiduum praindiuiduo. Inifto ueró contradu generaliter aharesproaliadatur,putatriricum prouino.Nequecaret quidem talisdiftindiofua rarione, 061ex, quandoafteueras. C, codem, idemrequi-rere uidetur. Nemo autem,nifi qui dominium rei, aut ex aliqua alia cauft po-teftatem eius aîienandæ habeat, facere permurationem poteft ♦ Aliéna: ƒ enim rei translatio nulla eft, cömea pofsitiure repofei, leg. prim. ulcim.
fl;eod.
-ocr page 343-PER 0. COMR AÖ., tAÓ VM. PAR» lit «f#
; fi; cod. S cd fient in genere de contradibns innominat/s diximus, quad ex it iis non exiftat obligatio effieax ad agenddm, nifi re fecuta, ita amp;nbsp;de permuta-done dieimus : nam eûmô^ eaidco fiat, ut propter rem craditam res nudo pa-do promt fla fradatur, non poteft qius expctere fibi prgftari promi'(ïïim,cûni ipfe nOndum præftitent id, cuius gratia illi fadaeft ab alio promifsio,poft-quam uero ab ah'quo traditum eft id, de quo conuentum eft, turn celTator ob ligatur ad reddend« acceptum,curn iolutione cius,quod à tempore morse fua lt;nbsp;interfuifle, utidpr*ftarnur, repofeens probaueritj, ex pIacito»C» cod. Ne que hbcratur quis ab bac obligatione femel orta, nifi aliquo modo toUenda-turn obligationum, ei qui padum conuentum prseftitit, fan's facial
it C^-quot; InDcdetalib^ÖfSexto^Dcrerumpcrmutatione,
' DE TRÂNSACTIONIB VS* Caput XXVIIL ••JVHHARlVM.
i. Tranfigerequidicantur.
3 ». Traniaaioanfit de proceffu iudieq.
?• Tranfadioftmiliseitcontradubdoutdes«
4* Adioneprxfcripfisucrbisadprafftandumintcfeffecefratorcogïpoteih ^ Tranfafliomctufadainualidaeft*
ö. Doloirem. 7. Superquibus rebus Hceattrinfigere.
»• Be diftrahendo matrimonio tranfigere non licet*
9. nbsp;nbsp;nbsp;Tranfadio de alimentis quandouakan
• ©. De rebus ccclefialbcistranftgercprohibitUJn eft* it, Atiliceattranfigeredecaufacriminali«
»*. Furtum, iniurias, criTnina priuata efTc.
* ?• De adultcrq criminc nonlicet tranfigere»
• 4. Faifi crimen an tranfigatur*
v. Tranfadiofcripturaquornodo fiat*
• 6. Tranfadio uarhsmodis fieripotefi,ftipuiadone,ÏuramentO} nouatione* »7. Aquilianafiipulanoquae.
• 8. Tranfadionem gratis non fieri.
. B^. ImprobitastramigcntistranfaÄionemuitiat.
ao. Tranfadio habet autoritatem rei iudicarx.
xt. Tranfadio communi partium confenfu diflbluitur.
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;RANSIGERE dicuntur, qui propter incertum enentum lids prsefentis, aut inter eos futurse inuieem aliquid rémittentes
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«eldantcs, difsidiUmfuumcomponunt,unde quidam uolünt
tranfadioncmeficdeprocefluiudictj,ólt;in flT.att^C.dceainiu-* dicialibusagitur,uerdmquiaab omnibus inter padaSC contra-lt;ftus innominatos numcratur,8lt; generaliter omnem compobrionem inter di fceptantes de re aut iure aliquo comprchendit,placuit eiustradatum hue rc-4 ferre.NamorcusobligAtiönis in ea plane fimiliscftilli, quieftin contradu, * Do ut dcs,nifiquódrei traditio in tranfadione fæpe fît per acceptilationem, ïtaeg fine datum,fine accepto latum fit,de quo in tranfadione conuentS, per unum extranfadoribus,a alter ceflet praeftare id, quod pollicitus eft, turn condidiOne caufa data, cäufa non lccuta,rurfum in obligationcm,in qua an-4 tc tranfadionem fuit, trahi, aut adionc prxferiptisuerbisadpræftandum in terefle cogi potcft.l. fi quis accepto,ff. de condidione caufa data, caufa non feq. 5^ 1. oh eam.ff.de prpenpt, uerbis.Porrö ut tranfigere quis pofsit,aut nó, nulla aliaobftet perfonç conditio,prêter cas, quas in obligationibusamp;f aliéna y tionibus obftare indicauimus fuprà, Videndum autemcft,num metu, qui ca dcrepofsitinconftantcmuirum,quis coadustranfegerit, nam talis tranfa-
-ocr page 344-t6^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ims C Ï tÏXIS .MBTHODVS
«fl^io non ualett intcrpoGtas. C, cod Item G qui s dolo indndljs cft ad trann^ # §cndiirn,nonualcttranGdtoJ«mfumma«fE decondidlione indebitt:fi tarnen quis erroredudlus» puta quôd exiftimauft concertatorem efle in cauß fu periorem, tran(îgac,ualet tranfadio, nam hoc iplùm fatis eft caufe feruandae tranCidionis» quôd à litedifccditurXt SiC ibi Bart, C» de errore calculé Li- ƒ / cet autem tranfigerede omnibusciuilibus controuerfijs, praeter quàmde illis, in quibus ex peculiar! caufâprohibet,ut de diftrghêdo matrimonio,quod • femelextitit,tranfigere non licct.c/inatcxt.detranfad. Necfirma habe-^ CUttranfadio,quæcumeo fadaeft, cuiin Teftamentoin futurum rclida funt alimenta, niii principis autprætoris dccrctumintefuencrit,autmanifc-’ ftcappareateiusconditioncm, quieftalendus, ex tranfadiohe fadam cHe mchorcm.L cûm ht ff. eodem, amp;C C. codem J, de aiimentis, fient SC ^hoqui de omnibus controuerfijs,quç ex Tefiamento proficiieuntur, tranfigi nô po tcft, niii prius infpedis uerbis Tefiamentij, de ijs.fE codem, Et reguiaritet ‘® prohibita eft fieri,tranfadio, de rébus EccJcfiàfticîs, qaiia fpcciem habet Si-moniæ.cap,conftitutus,ÔCcap,præterea, extr, codem^
Atincriminalibuscaufis hæcobferuatur diftindioluris,quôdficrimcn ’* taie fit,ut ILautori irrogent extremum fupplicium,amp; quemhber aceufatorem de pó|)ulöödmittartt,ficift fiî irtérimine publico, turn lieeat Adori cum R co ' tranfigere,propter met um periçulfiin qüo uterque uerfatur ,nam tab’s accula tor fubire pœnam rei cOgitur,fi non probat çrimcn,cuius Re um aceußnit. Iure Romano J.finalise. deaccufauSCinfcripU Itaque conccdirirrilli,mfi metuat fc pofte probate crin]enxntentatum.,ab aceuGtione defilfat,5C de initr riacum Rco tranfigatJ*tranfigerc*C,eoJem. SiucróReusdcprehenditur aliquiddedifteaccufatori,pro confeftb habetur,IJn ftftn ff.-deinr. fifCacre-rfim Reus tranGdione ita drmilTus non penitus libcratur, fed licet alij proprer idem crimen in iudicium eumuocare, quia crimen publicum eft* fi qm codum. ^ finalfi ft; ad I. luliam de ui pub, Secus fit in enmine priuaro,ut eft ** furtum,iniurias. Cuius perfccurio ilh folùm datur,qui co læius eft,er^o cfrin cius iniuria Rco per tranfadionem remifla eft à læfo,non poteft ab alio por rôinquietari Reus.
A Regula autem publicorum criminum excipituraduîterium, nam de co 13 fieritranßdionem prohibitum eft. I. tranfigere, C, codem. De alijs quoque criminibus, in quorum ultiOnem non eft conftituta poena capitis, non uaJef tranfadio,præfertim âReo quefita,nam fateri Reus crimen uidetur,qui tranf adionem quérir, I, in omnibus .ff, de præuaricat, Itaque cüm pubücè interfit delida,quæ in confiefto funt, nonmancre impunita.l, Itauulncratus.ff, ad L Aquilijm, nilnlominuspunitur, Ab hac régula excipitur crimen fa!fi.Hu ’4 tus ucrô diuerfftatisin iure tranfigendi diligenter caufas inquirit Bart,cir, 1. tpnfigerc, C, codem, Fitautem tranßdio fcripturainteruenienre apudiu- ,^ dîccm,uel non,ac fie quidem fada, femper firma eft ad excipiendum, non autem fi nudo tantum pado fada eft,Nonnunquàm etiam ftipubnonc fit tranf *^ adio,l,fiue apudada,C.eodcm,amp;'ibigIoft,AIiquandoetiamturamentum adhibetur, ôC grauispœna confticuitur in cum,qui illud ncg!igitj,fi quis ma îor,C, codem, Verùinquia tranfadionibusfæpe cupimus omnes caufas li-^urn, quæ inter difeeptantes/unt, tollere: Aquilianâftipulatione noiinrUr-quàm etiam in tranfadionibus tuimur. Nam çùm naturaha non nifi naruta-ïibusA ciuilia ciuilibus tonantur,fepeaccidit, ut obliga,tiones naturales per gt;nbsp;acccptilationem,adeôqueciuilemmodum toHendi obligationestoftinonpbf fine,in tranfadionibus,necefte eft hacamljagè nos uti, ut primûrnper ftipu-' fationem Aquilianam omnem obligatïqnem,‘qua nobisobftriduseftis',cum ‘7 quotranfigere uolumus,innouarehocmô‘do'^ Qjiiequidmihidebesex qua- ». cwnque caufa, illud animo nouandi rtófti '^drahtis tépraeftiturum. Nam ubt promiflor
-ocr page 345-PER b. CON RAÔ. t A GVM. F AR Î tit. a»i 'I^rominor refpondenf, feidpromittcrc, t^imex quacunque caulaalfqtifdilU dcbuit,iam cxftipulanonc dcbcre illiincipit,ac jproinde per acccptilatJonem rede fill débita in tranfadione remittitd. ut refponfum. C. codem. Præterca poteft tranfadio fieri fub conditione, aut pure, aut pœna adieda, ficuti alif ,S quidam contradus.I/cüm proponas,amp;f t promifsis,C. codem* Qiiöquo modo uerô fada fuèrit, ut ualeat, neceÏÏè eft^hinc inde à tranligentibus aliquid retinérï,aut dari,aut ut minimum promitti,nam hæc formälis eiUs differentia eft, qua differt â pado gratuito, éó donatione,qûôd gratis non fiat* Ï* tranfa-•9 dionunodato*C*eod*GaufàâutemfinaIisnon uitiattranfadionem, hifima *® nifefta improbitas tränfigentis in ea appareat.l* fi maiores*C* eod* Légitimé uerô fada tranfedio nonminoriseft autoritatis,quàm res iudicata U* mino-rem ,C?eod* Äc fi quidem generalistranfadio eft,generalem quoq? probet eïteepnonemj* fub prætêxtu.ff* eod* Si fpecialis, datur etiam exceptio fpect
*« alis*l* fiuc certa, C* eod* Diflbluitur tranfadio communi partium confenfu*
Lfï diuerfà*C*eod.Noç aufem uhi foli ex illis licet ab ca recederc,l*quamuis* C*eodcm, Procter has autemcaufas hob facile refeinditur, quia litium uaria icmina cxeiusdiflblûtiônefpargüntür,ündehec fi fundus, qui caufa tranf adionisdatus eft, euincatur, eius obligatio rollitur* Sed adio petendi, quod Ï’romiflumeft,cxpr35fcriptisuerbisdatur*I*ftpröfühdó* C*eod* Imo'nee ft operator iubeat earn reuocari, eius obligatio légitimé femel conftituta tol-litur*L cius*C* cod*Tanti ubiqucinU* fiuntpada,quibuslites temouentur fauore tranquillitatis publicæ*
ff. C,8é in Decreh
De Tranfadio mb us* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
DE OBLlGATtONlfiVS quaeexdelido oriuntur*
. Caput XXIX*
\ SVj«MARlVM.
gt;• DedelidisquaffurtimSCclamhuni:.
*. Dclidorum uaria genera. „
j. Furtum quafi genus eft delidorüm/
O S T tradationé obligationum, quç ex contradibus 8^ padis ®’“’f^ntgt;'lt;lfc®’lt;l^b“bc'éftdcobli^abnibüs,'qua;éx nierofa-IKS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^Q onuntUr; non autem obligamur alqs ex puró noftró fad^ o, ni i fiælæftuideantürjtaquereccptumeft,utex dèlido nafcidican 1 tur, quæ ingencreexfado oriri dici poterant* Atque funt qui-dem uaria delidorum gcnera,fed nös de illis iuxta earn diftindi0nem,quam fuprä in ca* unde oriantur obligationcs, pöfuimus,ördine dicemus* Ponun - tUr autem in ca diftindione primo loco delida, quæ dam Óf fraudulenter figt; 5 unt,hinter eafurtumquafigenuseft,ó^ communem habet noticiam réli* quorum eiufdem notât* Quarc 6^ nos illi primuip locum tribuemus*
Caput XXX*
S VMM AR IVM,
fc Furtum quid fin definit Àzd. »• Qu» ad furtum requiräntür*
j. Immobilia amp;nbsp;incorporalia non furantur.
4* Contrcdâlioncrefiitfurtum. f* Fullo uelfarcinator quomodo furti ineufari pofsint «. Meretricemrapiens fumoneft.
:^* Furtum duplex, manifeftum, nectaanifeftum*
«. Padopoffe furtum remitti.
-ocr page 346-à« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ITAIS CIVILIS METHODVJ
SL A C E T definitie Azonis, q«x dieft,furtum elle fraudaït^am lt;nbsp;contredfationemrei aÜcnat, mobilis ^ corporalfs,qua: fitiniÜ-to domino, lucri faciendi gratia, uelipfius rei, uelpofleisionis, 1 uelufus» nameapIenioreftcaquæponiturtiÆcod» Aeflpro I bêconfideretur,pcnêaperituniuerfamnoticiam huiusddidf. Ut quis inde ftatuere de fa óf o certaratione pofsit,an furtum dicimercatur,id quod in declaratione obligationum, qua: ex delidlis nafcuntur, prxcipuè oftendendumSdobleruandumeft, Nam fcire,quaftdo,Sdquasob caufasaU cui pofsitillud, autilluddelidrumimputari, eft tenére modos, quibus obligatio delidli exiftft. lam igitur indicat definitio, eum demum redè polie dici gt;nbsp;cômifilîèfurtum,inquoeuidenslîtdolimachinâti(5, Vndepalameft,quod mente captus non faciatfurtum, etiamfialiénant rern lurripiat. Nc($ is ar-guifurtipoteft, quicrroreduAus,alienam rem pro fua ablfulit, ff cut infra de fadi amp;nbsp;Iuris ignorantia, latius oftendemus. Deinde fit furtum in aliéna re, nam qui ex bonis eius,qUem putabatmortuuft»,cûm ufucret, pro hærede res apprehenderit, furtum non fecilîe iudicaturd« qui’ex bonis.ff, eod. Itac^ qui rem,quam ex aliqua probabili caufa fuam gftimauit;abftulerit alteri,furti aceufari non poteft» Item furtum committitur in re mobili amp;nbsp;corporaÜ, quia immobiliaSCincorporalia apprehendi, ut auferantur. non poflunuK feruus, ^ ^meque.ff;dc acquirendorerum dominio,Praetereafifte contredatfone rei 4 non fitfurtum, Itaque opem ferre, uel confilium dare ad faciendum furtum non nocet, nifi contredatio fee ut a fit. 1. fi quis uxori. ^' neque.ff. eod. Congt; tredare autem non is folùm dicitur, qui manibus rem apprehendit, fed qui quoquomodo earn abducit ex dominipoflefsione. Inuito uerô domino dicitur quis contredare rem alienam,non fimanibuj 66 pedibus reludetur dominus, uerumetiam, fi fciat remfuam fibi furripi, aut non pofsit prohibe* re, aut cum pofsit,tamen propter ucrecundiam aliquam quicicat.l.fi quis con fctretdf.eod.Poftremô, ut furtum fadum uideatur^necefie eft rcmalienam fui lucri caufa elle fubtradam à fure, nam fi quis ob aliquam aliam caulam, ai teri aliquid fubduxerit, furti incufari non poteft. Fullo igitur uel fascinator, qui polienda uelfarciendaueftimcntaacccpit,fi fortè ea fnduat, furtum ex * contredatione return fecilîe uidetur.l.fullo .IK eod. Non autemfur iudicari poteft,quimcrctricemlibidinfscaulàrapuit.I.uerùm.ff. eodem. Qui uerô »am enumcratismodis rem alienam contredauerit, exlurto,fiideftmani-fcftum,hoceft,fi deprehenfus eft in ipfo furto, obligatur ad reftituendum quadruplum. Si ueró furtum non eftmanifeftum,fedde co poft fadum fur conuidus eft, obligatur ad duplurn. Aut poteft cum co etiam mitius condi* dionefurtiua,uelrci uendicatfonc agi, ficut infra in adionibus audiemus* Nam hicfufficitoftcndiflc, adquampoenam fiue cOmpenfationem ex delidï obligationequispropterquod^delidumobligetur. Illarum enim exolutio netollunturobligationescx delidisnatæ. Peculiare uerô eft in furti obliga- g tionc,quód pado remiftorio quoque tollitur ipfo iurc.l.fi units, ^ padus .IK de padis. Rei autem furflux extindione non tollitur furti obligatio.1. inter omnes .ft. eodem.
IK C. 06 in Decrctalibus,dè Furtis.
Etlnftft. de Obligationibus qua: exdelido nafcuntur, QVI OBLIGENTVR ex furto fuorum. C ap. X X XK
SVMMARIVM.
». De furtis feruorum S6 familiar.
•. Noxar dedcre quid fit.
j. Nautar,caupones,ftabularii in duplo tenentur.
4. Tignum furtiuum arftimatur. 6. Tignum quid fignificeL
SÎ autem
I
-ocr page 347-I ER b. COMRAD., tÄGTM. gt;ARS Hl. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«tj
SI autcm unus ex fcruis,aut tota ahqua familü furtumfadat, dominus öbligaturadfoluendam seftimationem reifurtiuac, uelfl nolit facerc,noxium feruum,aut familiamnoxæ dcdere,hoc eft,corpora eorum,qui furtum feccrunt,propter delidum adori addicere Xv ff» denoxal, ad 10» Ätquc datur quidem haec facultas dedéndi corporis quod dcliquit, ud furti aeftimarionem dandi domino, quoties ignorante co furtum fadum eft, nam fi feiente eo fadum eff,tiiinô^ ^‘ fiio amp;nbsp;fitigulorum feruorum nomine conueniriporeft, ncc una çftimatione, quam homo Über fuffef ret, defungi potcrit»l»i»fF» fi famif »für. fccifs,dic» Te-nentür amp;: illi ad reftitutiqnem in duplo, qui naues,càupones, aut ftabula exercent,fi à quonquo eorû,quorumopcrain fuftinendotali exercitio utuntur, 3 furtum'fadumefledicitur.titianquamautemhacc obligatio inter cas aliq-quirefcratur,quæ ex quâfi delido oriuntur,tarnen libuit éius hic mentionem faccre, quiaadpcrfpicuitatemconduccrciudico, fi eiufdem delidi fpecics con/unganfur» , nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
DE F.VRTO, QVO ALIENA
materiafn ædificium translata eft»
I^uius furti obligatio uariat a gcnerali,ergo ab ca ieparanda fuit, nam cum 4 tignum furtiuum ædificio iniuridum eft, nonpermittitur, ut quis illud refti-ƒ tuat petenti, fed dupli æftimationc obligatur» Tigni autem appeUatione q-mnis materia, ex qua ediheia confiant,uenit»
ff, De tigno iniundó» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ ‘
DE STATV LIBERO HAERElt;
ditatem non aditamdcpopulantc. Cap ♦ XXXII,
• SVHMARIVM.
«. Depopulator harreditatis, dupli adionctenctur.
X. Dominus non hab ci furti adionem cum feruo.
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^netVR ÓCilIeduplifolutione,qui «SminTeftamcntoIibcf, eilè iuflus eft,ante aditam hæreditatem aliquid ex ea furripue-dolo interuertcrit, ut ad hgredem non ueniret,frctus hac fiducia,quódpropterimminêtem libertatê tanquamferuusco creeri nonpofltt,ncquedamnaritanquamliber, quianodum aditahxreditate manumiffus non eft,ac próindc ab hæredibus non poteft co-» ùeniri,dominus enim non habet furti adionem cum feruo fuo,quia cum hisj quoiinpoteftatehabemus,nonmagis,quamnobifcumagcrcipfipoirumus, Lnec cum filio familiàs,ff»de furtis. Ne contrahantigitur cönfidentiaeffugi endx pœnæ furti, Praetor naturali acquitatemotus ftatuit illum obligari ad dupli fblutionem, qui talc quid aufusfuiffet;
ff. Si quis Teftamento libereflc iuflus fucrit,ö^ poft mortem domini ante aditam hæreditatem furripuifle quid dicctur,
DE SACRILEGIO,
6^pcculatu, Cap»XXXHI,
S V W M A R I y M.
»; Sacrikgium fieri muitismodis.
». Circumftantiatinfacrilcgioattcndendaé,
gt;. Peculacus crimen quandocommittatur.
4.' Publica pecunia quachabcatur. f. Resfifeiquae.
6. Pcculatus conuidideportantur.
aMMmir A N 0 NI s T AE uolunt fierifacrilcgium,cam facrum de facro,ucl * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fàcrumdenôfacro,ueinonfacrum defacroaufertur. xvq. quçft,
“^* ^’ ft“* rapit,SC ibi gloff Sedll» tumfolumfieri dicunt, enm fa crum defacro fublatumeft, l.Diui.ff» adl.Iuliam pcculatus, Pee-
-ocr page 348-alt; IVRIS CIVILIS METHODVS
na facrtlegij capitalis eft,fed heet tarnen magiftrann pro qiiaïïtatc perfbnae, probtet condïoonc,óC temporis, 8c ætatis,amp; fexus,uelleueriiis,uel dementiiis Itatuere J» facnlcgi capite.óC I» facrilegi poznam »fR ad I, lulß peculatus,
Porró pecu lateis crimen committitur, fi quis pecumam facram, religioüm, publicamue auferat, aucintercipiat, aut emciat, ut ab alio auferatur, nifi hoc forte illi per legem heuerit: aut ß in anrum,argcnttimue, aut æs publicum ahq uid indat, uel illi admifceat, quo id peius fiat»
gt; Publica autem pecunia ea folàm habetur, quae eft urbis Romanæ, non ali arum ciuitatum» Nam quod illis fubtrahitur, furto ablatum habeturd» hoc pecuniam.ff, defurtis, *
, Subpecunia autem urbis Romanæ, accipiendæiuntres' fifei, nam Stifte peculator habetur, qui à debitore fifei, per do!um aliquid aufert, 1, fecrilegi capite» ^’LabeoÆ ad Rluliam peculatus.
Habetur quoque huiuscriminis Reus, qui in tabulis pub, minorem pecu-tiiam, quàm quid uenierit, rcriplerit,alinduefimile atJmifcritjamp;f qui prgdam ab hoftib, captam furripuit.L hac lege, SC1. pecul,ft, ad Lluliam pecuhluben , tur dcportari, qui huius criminis conuidi funt,l, iq.ff, ad I, luliâ peculatus,
Cæterùm inff, adiungitur crimini peculatus, aliud quoddam illi non diC-finule, quo quis publicam pecuniam in ufum aliquem d^legatam fibi retinet. Jtacjj ueteres dixeruntillum de refiduis teneri, 6d pœna in eum ftatuta eft, ut amplius tertiaparte, quamexrefiduisdebet, puniatur, ita ut ultra fummam refidui tertia totiusfoluere cogatur,!, iq. ^l,IuIia,fF, ad 1,luham peculatus, ff, ad 1, luham peculatus, ÖC de facrilegqs 5C refiduis,
C, de erimine iacrilegq,
De criminepeculatus, , •
DE EXPILATORIBVS Caput XXXIIII, SVMMARIVM.
*, Expilatorcseffefurcsatrociorcs.
k. ÄwtsröJ'vTiw qui fint.
ï. Expilatorem hæreditatisad panam furti non obligati.
4. Extraordinaria cognitioquatdicatur.
j. Saccularq ^diredarq puniuntur promodo furti.
«. Furtum peruiolentiamfadumimprobiuscenfetur.
7« Furta domeftica Icüiora per patremfamilia uindicari queunt.
Scholion. Lopodytas uocantcos,qui ueftc$fufturantur,quos fcribuntillaffos permifiiïcDionyfium.nonquidcmutimpunitatc crefecret audacia.amp;alcrcturau gefecretqjflagitium, fed ut ea rationeSyracufanos à commefrationibusamp; ebrieta-tibus,quibusnimio plus diftinebantur,abducereh Carlio teftelib. 21. cap. tS. ' Saccularq autem intelliguntur,qui uctitasartes exercët,acinfacculospartcm fub ducunt, partem fubtrahunt.
Sunt Slt; Diredarq,quosmulti diætariosetlam dicunt, quodin alienasfc diri-gant domos,tanquam Tci^ojUrcu, ut uocant Græci.Idcm Catlius eodem loco.
EXT v S inUtde effradoribusamp;f expilatoribusdicit, expilato- * ITO res effe fures atrociores, Ód Græcè eos appellari Aaiwfi^vT^ttf.cu- _j quot;**' ' ius uocisEtymologiafignificatcosficeflè uocatos,qui uelhbus homines exuiflent, unde fatis manifeftumeft, ueteres fub appel .lationeexpilatorumcomprchendilfe eos fures, qui ita alios fufs rebus fpohent,ut nepilum illisreliquumfaciant : Gcutetiamteftatur Afco-niuscirc.fecundamadionemin Verrem, Etin hac generali fignificatione agitur de hoc crimine, in titulo fRdeefïradoribusSC expilatoribus Poffea in fequenti titulo, Expilatæ hæreditaris,ôc in C, eodem titulo, fpecialitcrde 5 expilatione hæreditatis hanc ob caufam agitur,quia ad poenara furti non obh , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gatur.
-ocr page 349-PER D. CO N R ID. L A G V M. P A R J I II. atf| gatur, qui aliquid fubtrahitde ha:reditate,nondum occupata ab hgrede,nam rei, quæ line domino eft, furtum non fit,l, ulti,ff, de commu, expilat, hæred, Itaque cum eadem obligatio ex utroque crimine oriri non poftet, necefte fu at legibus eadeb'dafeparare, Exneutro autemillorum delidorum quis ad 4 certampcenam obligatur, quia cognitio eorum extraordinaria eft, hoc eft, arbitrium ftatuendi de talibus furious poenam, liberum eft ei, qui de ilb's co gnofcit.l,i,fF,de effrad»SC expila, SCl,y,ft, expilat,hæreditatis,ftcutamp; Sac ÿ culary SC Diredary puniuntur pro modo furti,grau lore pœna, quàm fimpli-cesfures, pro indicts arbitrio,l,iacculary',ft; de extraordinary's criminibus. Idem fit in reliquis omnibus furtis, quæ propter aliquam circurnftantiam ui 7olcntiæimprobioracenfentur,iuxtatitul, defuribus Balneary's, Qiiædam etiam furtapublicèiudicari prohibentur, ut funt domcfticalcuiora.Nam ea leges per patrcsfamilias uindicari iubcnt,l, refpiciendum.ff, de pœnis.
Caput» XXXV»
SVMMARIVM.
*• Plagium quid fit*
*• Plagn pccna capftalis.
;. Princeps amp;nbsp;autor dcliöiiuftètcnctur#
4, nbsp;nbsp;nbsp;Correpti ferui obligatio peenalü.
^'’^’^^ furtaponiturSC Plagium, fed hoc nunquam furtum di-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! ci poteft, cum res tantum funtfurreptac,namHberórum,aut alia rum perfonarum, quae noftrotun nibicdæ funt,abduAio pro--1 prié uocatur PIagium:id uero fit,cum quis alienis liberis uel fer ______________• uisperfuadet,utnefcientibusparentibus autdominis aufugi-ant, aut cum quis fugitiuum feruum,aut liberum hominem tanquam fuum uendit,feiens efle alienum J. penult, ƒ’ ulti, if, ad I, Fauiam de plagiary's. Si-cut autem in ceterisfpeciebus omnibus furtorum,necefle eft ea confidera ri, quæ in generis tradatione annotauimus obfcruanda, Ita Ô6 in hac ipecie furti requiritur, ut tab's abdudio fiat inuitisSC nefeientibus parentibus, aut dominis,per dolum, SC non per errorem, ut fatisperfpicuê indicant 11, tituli K hue pcculiaritcr pertinentes,ff. SC C, Adi, Fauiam de Plagiary's, Pœna autem Plagiariorum capitalis eft femper,0C ob id eius cognitio habetur ordina ria, licet permittatur iudici, ut pro modo dclidi earn mitiget SC cxaiperct,l, lilt; ft, amp;nbsp;C, adl, Fauiam de plagiary's.
Si uero quis feruum alienum prauis fuis colloquys SC inftigationibus de-teriorem tanttun faciat, SC non ad fugam eum impellat, aut pro fuo uendat, is obligatur adfolutionemdupli eius precy, quo feruus antequam corrumpe-returabeoaeftimatuseftiftoanno, Duplatur quo($ damni æftimatio, quod domino,poftea quàm corruptus fuit,dedit,Nequc refertan ad corruptorem 3 res domino furreptacfuerintpcrlatae, an ad alium, Etenimiuftiuseft eum te neri, qui princeps fuerit delidi, quàm eum quæri, ad quern res perlatae fue-rint,dd, cir,^omncs autem adio,Inftit, de Adionibus, contendunt adfimi litudinem corrupt! ferui etiam obligari ad cam poenam eos ,qui corruperint alicuiusliberos, Hæc de furtisfufficiant,
ff,0C C, de feruo corrupto.
Caput XXXVK
SVMMARIVM,
«. Falfarius quis dicatur.
*. Falfitascftimitatioucri.
*• F al film commictitur non folùm li(cris,amp; imiiatione/ed etiam lingua»
a«# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRlS CIVILIS MEfHODfi
4. nbsp;nbsp;nbsp;DefalfodiAogt;amp;mcndaciOi •
j. De corruptoribusmonct«.
«. Falfarius quishabeatur.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Vendens candem rem duobus,falfarius eft.
8. nbsp;nbsp;nbsp;LibertifingentcsingenuitatcmfaJfarr} funt.
ÿ. Mutatiö nominis in fraudcmfaAapcenamfalftmetetUir. to. Monetae corrupts pecna concrematio.
li. : Falfa menfura ufus tenctur ad duplum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* »2, Crimen falfi ad aliam obligationcm transferri poteft.
23. Falfi tradaiio quibustituliscontincatur.
■ A L S A R1V S dicitur impoftor, qui imftatione iicrt (uLun com* i pcndiumalteriusdilpendioperdolum quacrit, Ideo nanque in Authentico de inftrumentorum cautela Ôf fide. Imperator lufti ntanusfalfitatemdicitafiud nihil efle, quaminutanoncmueri, x cuius fententia magis perfpicua eft in Graeco textu,propter uo* cem, qua utitur in exprimenda ifta imitatione, Sf cam rrxçmnifurn^ uocat. Non tarnen imputari illi crimen falfipoteft, qui fine dolo aliquideffingit J. nec EpiftoIa.C» ad 1. Cornelia de falfis, Sgpifsimè ante hoc crimen committi tur in tabulis,^ Inftrumentis publicis aut priuatis, ut 11» T eftamcntor5 tabu iis,8C rationibus non raro euenit,ut quçdâ afcribantur aut dcleantur,aut alia quadam uia contra uoluntatem teftatoris, aut corum, quorum intereft, tabu las intégras accipcreXi.^ qui in rationibus, Oil, qui Teftamcntû»Ô(5l.Pau-lus.ff. ad 1. Corneliam de falfis. Et pcculiariter de Teftamentorum depraua tioncintitulo G. de his, qui fibi adferibunt in Teftamento. Nee minus fre J quenter falfum dicitur, quamferibitur, nam óf eius tlelidi multa 6f lucrofa . eftoccafióimprobis,praelcrtimindiccndoteftimonio,Sf in allegationibus* falfarumlegum,fercndis^ fcntentrjs.I.i.inprinc.SfI.ultijf. ad I. Corneli-am de falfis. Non tarnen ftatimincidit in hoc crimen, qui mendactum dicit, mfi id ad pertrahendum iudicem, ut perperam de caula pronunciaret,feciflc deprehendetur.h quid fit falfum, óf 1. fi quis obrepferit.ff. ad I.Corneliam de fal. N onnunquam ipfarum rerS deprauatione falfum committitur,uidelicet, fi quispublicam moneta radat, tingat,ucl fingat, aut menfuras publicas uen $ dendo uel craendo non probatas habcat, illisqöe utatur, aut par turn muller i fupponat .1. quicunque.óf 1. qui falfam.ôf 1. pcnult.ff.ad 1. Corncham de fal. Et de fal far ijs moneta: pcculiariter agitur titulo inC. de falfa moncta.Cg terS non illi tantum iudicantur fal far tj, qui ipfi tale quid, cuiuCnodi exempla iam rcccnfuimus,feccrunt: uerumetiam illi, quorum fubminiftratione,autdo ïo tale quid fadum eft. tqui Teft am ent urn, in fin.ff. ad 1. Corncliam de fel. Itemfalfariushabetur, quifalfisinftrumentis,autteftibus, aut nummis fci- ó ensutitur, autquiprobainftrumentaapudledepofita communicaucrit ad-uerfario deponentis. Namóf frauduienta captatiofadi, pro falfa habctur,eti amfires per illum non corrumpatur, unde ll.Óf illum indicant faliarium,qui 7 candemrem duobus in folidum diuerfis contradibus uendidit .1, qui duobus, óf l,i, is qui .ff. ad 1. Cornel, de falf.ôf C. cod,l. fi falibs. Olimquocßhberti * iudicatifuntfalfarij,quifefinxerantingcnuos,ut ad honores publicos ad* mitterentur, iuxta tit.C. ad 1. V ifcelliam,uerümquia nouifsimoiurejiberto-rum óf libertinor umfublata eft differentia,ita ut libcrti pro ingenuis habcan tur, faluoiure patronorum,Auth. utlibertidcc. ingen.habea. Nonuiden-tur hodie incidcre libcrti in crimen falfi,etiamfi ut ingenui publicos honores appetiuerint,quia leges indicant cos elle ingenuos. Alias tarnen falfi Reus agitur, quicunep conditionem mentitus eft,ad imponehdü ahjs,ur fi quispro milite fe gerat, óf falfo diplomate utatur, ut tuto commeare pofsit. iuxta F, cos qui. ƒ’ finals ff, adl. Cornehamde falfi fientóf file mereturpoenam falfi, qui no*
-ocr page 351-PER D. CONRAD. L A G ▼ M. PARS tit. â«7gt; ji qui nomen in alccnüs fraudem mut A. C. demutatnom. Puniuntuf autént falfarq pOena deportatioms, publicans illerum enam olim bonis J.i» ^ fin .ff. ad L Cor. de fat Sed nouiflimo iure fihabuerint afcendentes ud dèfcendengt; tes barredes, bona eorum non publicantur, Auth. ut nul.iudic. liceat hab ere loei ferua. ^ final. Sed hæc poena licet generaliter in omnes falfarios confti-tutafit, tarnen grauiorquibuidamimponitur à 11, 0^ licentia eft iudici earn eo pro quaïitare falfimoderari.Nampœnacorruptæ monetæ eft autoris eoncré matio.I.pcnultim.C.defclfamoneta. Etcnimuiolatæquoque maieftatis tegt; neri uidet,quitale quid aufus eft. ïtaeg longè feuerius cum falfanjs monctg, r* quàm cumreliquis agifur.l.i.C.de faba moncia. Rurfum quoep cum quibuf-dam minus agiter, ut quPfalfa menfura ufus eft, tcnetur ad duplum, ^ rek* gatur.I» penult, ff. ad 1. Corneliam de falfis.
Poteft quoque ipfe AAor crimen falfi, ad aliam obligationem transferre,ft *^ ciuiliter Reum adione in fadt3 conueniat, ut fuum interefte expetat, iuxtï tj I.pcnulti.Bc tdn', amp;nbsp;tbigloffC.ad 1.Corneliam. Cartenim hæc generalis tra datio falfi continctur fntitul.C, fiC ff.adl. Corneliam de falfis, S^ ad S. C, Li* bonianum, 2lt; in Dccrctalibus de crimine falfi»
DE CALVMNIATORIBVS, PRAE#
naricatoribws, amp;nbsp;Tergiuerfatoribus. Gap. XXXVIL
S V M M A R I VM.
^. Calumniariquisdicatuf. z. Calumniacuidenspcenam merctur»
,. Calumniatons panarn efTcIegitimam.
4. Præuaricator qnjjdicatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• f. Aduocati eollufores qui fint.
c. Præuaricatorispceift extraordinarii.
7. Tergiuerfariiquiejicantur.
0 S S E N T ifti indidorum penrerfbres fimpliciter inter falfario# PO”b’^'^ ll.cosproprtjs appellationibus,6ópcenis,ab illis difcre uiflènt, uifum igitur 06 nobis eft utile, feparanm de illis agere. Calumniari autem dicitur,qui feiens falfa crimina altert intendit intudicio, non enimprönnus calumniator eft, qui non probat, quod intendit, naminquifitioni cognofeentis committitur, fit uideat an A*
dor iufto errore dudus,crimen intenderit, quod probare non pofsft, an euigt; denti ealumnia iufeepifte accufanonem dcprchendatur.l. i. ad S. C. Turpi* a hanum. Propter cuidentera cnim ealumniam folum quis fubqci légitimé poe næ poteft, non propter eam,quæ ex lufpicione aliqua præfumitur^ft auterfi 5 légitima poena ealumniatoris, uteidem pœnæ fubijeiatur, cui reus fubiedus fuiflet,fi turn criminis,quodintcndebat, conuineere potuiflet .l.ult.C. deac cufationibus, 06ibi gloff In quibus autem cafibus quis fine metu calumniac pofsitafiquemaccufare ,oftendit Panormitanus, c. q. extr. de cälumniatori-bus.Et in C. fub eadem épigraphe extant utiles alig reguig de hoc crimine in * fingulanbus cafibus iudicando. Porro prguaricator is dic/tur, qui colludit cu Reo proprias probationesdifsimulâs,ô6 falfasRei exeufationes admittês. I.i. ^preuaricatorem.ff.adTurpilianum. Aeptopriè quidem fie uocatur, qui in publico iudicio diuerfampartc adiuùat,proditafïta caufà.l.i.ff.de prgua quot;i rie. Sed xfltTojgKsiKwe etiâ Aduocati inpriuatisiudicqscolludentesfic uocant l.i.C.deàduocatisdiuerforumiudiciorum. Extraordmana 06 in arbitrio co-^ gnofeentis eft preuaricatoris poena. Hoc tarnen obferuari Imperatorem fu* ùmuoluiffePaulusinl. ab Imperatore, ff. depræuaricat. dicit, ut in crimC nibus extraordinarqs præuaricatores eadem pcena afficiantur, qua tene-tentur,fi ipfî in kgem commififfent, quake ns propter pracuaricationem abfolutus
V
-ocr page 352-UI nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;VRÎS cflVlLB MEtMObVJ abfoliïtiis cd, Ettfiis«iE códcm^didtcurh fiénïnfamem, qui cum (eût Ai i exeufari à caluminaC fient pater rxeufatur, fi' non probet cædem fijq ab ço fa-dîam, qucmaceufamt) praciiarïcatoréflcprónuncietur»
Tergmerfarq nerôdicuntur, quiab accu fat 10 ne publica, hon impetrata 7 abofinone in uniuer{um,defiftiint J.i'Æ ad Tufpihanum^Pdéna tahum eft m famia, SC v, Iibrac aun', Pèfmittitur tarnen iùdici,ût cxtraórdihariède ilfis i'ii idicet, luxtaglolfiincapitj', extra, de coUüfione detegenda*
DE CAPTATÖRIBVS Muneniih. • . Caput XXXVUL*
S V M M A M V M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Z
i. nbsp;nbsp;nbsp;Ambitus crimen quod fit.
•. Quornodoliccatofferrepccuniam pro publico munereconftquenad«
). ludicispcenauenalcm fententiam ferentis. **
4« lnterfalfarioshumeranturgt;quifuicómodicaufa publica autoritäreabutuntuf.
VI ambitiofefuffragia hominis clancularqslargitiohibuscmut, « ipfis publicamunera SC dignitates conferantur, illi incidunt ^ c^ntumaureiscum iftfarniapüniuntur.fF. fi^^^smdeambitu.undcóif Canonesleguth ciuilium ïmitan-tes exemplum,prohibentecclèfiafticas fundîiones pecunia corn-» pararit öC ftatuuntin cos tanquam flagitiolos poenam,qui tale quid admififie déprehenfifunt, extra de fimonia,SCintit. Né præ. uic. fuas uel cede, fub ann. cenf. concede Nön autem illitantum committunt crimen ambitus/qui pecunia uoluhtates fuffragatorumfibi deuindunt, uerumetiam illi, quifub-dob's precibusiudicantium animos in fuaspartestrahunt. Itaque U.Romana: fubqciuntpœnç ambitusreum SCaceufatorem, quidomumiudicis ad iblici-tandumeumingrcdiuntur.^finali. ff.adl. Julia de ambitu. Qi« ueröpubli, cèofFeruncfuamoperamadfuftinendamaliquam adminiffrationcm43ubbca uelpriuatam, illi non pofEintaccufari.fimodó conftet,quódniuandianimo id faciant.l.i.flT. depollicitationibus, SC de adminiftratione tutorum .1. non éxiftimo.SC Bart, cir.l, Barbarius.ff. de officio Practoris, diligenter inquirit atque oftendit, quando liCeat alicui prómitrefe pecuniam, ut ipfi murius publicum confératur, Porró fiue quis per ambitum, fiue légitima elecrione praefedus fit alicui adminiftratiorii, fi patirurfe corrumpi muneribus, quo magis aut minus quid ex fuo officio faciat,ll. uolunt ut minimë Ïd ferat impu-ne, Acfi quidem ciuiliter maligne ab co acceprum repetatur, iubentin qua-druplum eum damnart.ff. SCC, ad fi luliamrepetundarum. 1. i. Si ueró crimi nalitcr aceufatur,poena arbitrioludicis in eum ftatuitur. 1. antepenult, ƒ fi-nal.ff. adl. luliamrepetundarum, Qtiatcnus ucró publica officia gerentes, mm usant magis quid ex officio fuofccifie dici pofsint,uixexplicaripötcff-. Nam officiorum publicorummuniauarqs legibus in quac^ répub, mandan-tur, Itaque fufficiat generali exemple delidum negledi propter munera of- • ficqpublicideciaraflc, VtfiiudeXuenaïem fententiam ferat, autpeenama- 5 trocioris criminis alicui accepta pecunia rcmittat.obligatur acrario publico ad reftituendum in quadruplo, quod accepit, uel fubqcitur pœnac,qûam co-gnitacaufaiudexineumftatucrit.Etfiucró itadelinqucntes nón puniantur I. Cornelia de falfis, tarnen inter falfarios numerantur, qui fui commodi eau- * fa peruerfe abutuntur publica autoritatc.
DE INCÀNtÀTORI-bus, SC Ariolis. Caput XXXIX.
SV AT-
PER 0; CONRAD. LAGVM. PARS III.
«fp
S V M M A R 1 VM.
gt;. ArJolorum amp;nbsp;incantatorum atrox pana,*
a. Ex malismoribus bonat leges naiaefunt.
a. Mathematici qui dicantur.
4. nbsp;nbsp;nbsp;MathematicamnonefTe uetitamablmperatore.
f. Magiae profefTores dici Mathematicos.
Ä. Malcfici qui dicantur.
ST R O CI 'PA S pan», quae ab Imperator/birs Romanis in Anolos SC Incantatoresconftituta eft, indicat eins fcculi homi -nes nimis quam religio Chriftiana ferai,iDis tribuifle:ut necefie fuerk duriorTb. IL in eos animaduerti, qui tales artes profiteren tur, ad deterrendum alios. Nam fere na fit, utiuxta prouerbuR * exmalismoribusbonçll.n'afeantur,fedinillisipfis legibus diligenter aduer tendus eft ufus uerborum,ne committerc in eas ll.quis iudicet cos,quorvt pro fefsioab iftisartibuself alienfffima. Nam in épigraphe, atque ctiamll.de 1 hoc genere delidi agenubus, Mathematicorum appellatione non funt acci-piendi illi,qui Siderummotus,pofitiones,amp;^qui exiilisfequantureffecfus, quamep ininferioribus corporibus habeant uim, inqi#runt, fed qui præfei* cntiamfuturorumfibi^arrogantexquibufdam obferuationibus, quæ fuper-ftitionchominura potius,quàm aliqua probabili caufa return nituntur.Èt ia tis apparet tales diuinatores ditfios efle Mathematfeos, propterca quód multi practextu præclariflîmæ artis Mathematica Magiarn profefsi fint.Iraqi pro pter honünS uitiummalè cœperuntaudire Mathematici ,ipfius^ profclsio-^ nisappellatioodiofam fignificattonem fortita eft. Qjiód ucró Imperatores nondamnarintuerosMyhcmaticos,liquetex I. eorumeft.C. de maleficis ó(SMathematicis,ineananquclcgecriminicximuntur, qui tempeftates fu-
, turaspraedicunt, quod proprium eft Mathcmaticorum.Qtiare non eft dubi-c urn magiçprofelibres hoc loco dici Mathematicos. Malcfici ucró in eod.tic, woeantur, qui arte magteaSC incantamentis aliorum faluti in(ïdiantur,8^ ufep adeo quidem 11« deteftantur tales artes, ut nee dignitati parei uelint, quin tor mentis fubijciatur, qui iftisdeditusdepræhendatur. Ac fi earum profeftbres circumeundo uenditent tales artes, iubenteos concremari. Illos ueró qui ul tro eos accédant, ut aliquid confilij ex illorum artibus percipiant, capiteple-tfti iubent.hnullus.h nemo.Só l.fi excepta. C.de Maleficis,^ Mathematicis, 6é cæterisfimilibus, amp;nbsp;in dccretis,xxvi. q. i. 2lt; fj. Hec de delictis, quç furtim 6f dam fiunt ;fequitur ut dicamus de illis, quæ palam amp;nbsp;uiolenter fiunt.
DE Vï PVBLICA ET
priuata. Cap. XL.
SVMMARIVM.
t. Dc deliftisqu» paîàm amp;nbsp;uiolenter fiunt.
•. V iolentix nomen generale ciTc.
(. Vim facere quid fit.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Omne multiplex indiftindu parit confufionem»
lt;. Vis publica quæ uocetur,
lt;. Reipublicx intereft arma nonmoueri.
7. Depottationem effe panam uiolentix.
e. Vispriuata quando committatur.
lt;). Priuata uil criminaliterquxftainhmat«
IO L E N TIAE nomen adeo generale eft, ut fub co pene om madclida cómprehendi pofsint.Nam quid aliud eft uim facere, quàm alterius res, aut corpus, contra ius inuadere.Siue igitur id fiat infidiofe,fiue aperte, nó dubium eft,uim elle fadam, uerftm quiaomne multiplex indiftindurn,parit confuhoné,ideo libuit delid*
-ocr page 354-i^è ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS ein LIS, METHOD VS
delida feparare, ut feorfim primûm^e infidiofis, nunc de aperds agefem» Ûi uidïtur autê omnis uis in publica amp;nbsp;priuaram/Publicam uocant,quf fit artnis uel quocunque gencre tcli, quo quis alq pofsitnoccre, nonenim licet nobis armafumere, nifiadnoftridefcnfionem,ô^ Ibadminiftrantibus, Ergo qui ar mafumuntadinuadendumalios, non modô ipfis,in quos ea ftringunt, fed 66 reipub* cuius intereft, arma nô moueri,nifi ca remnrente, uim inferunt. ^ Atlt;^ huius quidem uis exempla fatis mukaextanr^ff. adbluliam de ui publica Jtacp fuperuacuum duxi ea hic plurib,reccnfere»Pocna autcm huius ufo ^ lentiæeft,Depôrtado, fi à libero faÄa eft. Nam àfçruo nefeiente domino admiiïa, punitur ultimo (uppUcio J« fcruus»C, ad h^nliam,de ui publica 06 pri uata*Porrô p ri nat am uiolentiam commit« uolunt, cum quis’fine armis in ai - g terius res, aut corpus impetumfacit, ut fi quis id,quod fibi deberi pifrat,non apud iudicem, fed manu fua repofcat, 66 debitori cripiat Is autcm,qui talent uim perpetraffè conuidius cft,muldatur tertia p^rte bonorum,06 fit infamis, b uit JE Ad h luliam, de ui priuata* nifi forte ciuinter,ô6 non criminaliccr de V ui quæratur,
DE CRIMINE LAESAE MAIE-
ftans,ô6feditiofis. Cap, XLE
s V M M A R l V M, •
i. nbsp;nbsp;nbsp;Maitftatis crimen fummuni.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Quando maieftaris crimen committatuf.
J. Perdudks olim, nunc hoftesuocari.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Maieftaris rei qui dicancur.
f. Seditiofiquiuoceniurhodie.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Conatus in crimine proditionis punitur. 7* Proditionis pœnagrauifsima.
V M M V M crimen uis publicæ eft, quod in maieftatem pu-blicamcomraittitur,iduerôfitnon folüm, quando qius princi * pis faluti infidiatur,uerumctiam quando aduerfus Rcmpub.ali * quidhoftilemolitur. Ita«hoc crimine tencntur,qui quoquo modohoftesadiuuant, Aeproprièquidemiiïi, quihoftium rébus ftuduiftè deprehenh crant, olim habiti luntperduellionis rei, nam ucte-res eos, quos nunc hoftes appellamus, perduelles uocarc ibiiti funtj. quos ^ nos.ff.de uerb.Iigni.Maieftaris autemrei didi funt,qui in caput principis “^ aliquid meditatimerantpcrconlpirationemad cuertendum reip.ftatS, Sed b oc diferimen appellationis non ira feuere obfo-uatum eft,ut non amp;nbsp;perduel les aliquando didi fint maieftatis rei» Et hodie promifeuè feré omnes illi,qui quoquo modo reip. ftatum labc fadarc conati funt,feditiofî uocantur, quan- ’ quam propria fignificarioneuocabuIüHilbli fîcappellcntur, qui tribunitns clamoribus plebem aduerfus magiftratum concitant» Quarc non eft fuperftt tiofe innitendum appellationis proprictati in denotandis his delidis» Nam pari pœna quoen puniuntur,nimirum c^itis,omnes iUi,qui fado auc conOlio rempub.prodiderunt, aut prodere fuis fadionib us conati funt» Nam in hoc ^ crimineetiam conatuspunitur,86infiliosdelinqucntisextenditur uindida, omnibusnancpbonispaternispriuantur,06omnium cognatorum fuccefsio ” ne excluduntur,atlt;$notati infamia paternaad nullos honores admittuntur» Filiçtamcnaccipiunt Falcidiamexbonismatcrnis.l»quiflt;^»C»adI»ïuliam ma ieftatis»Itêff»eod»ô6 C»dc feditiofis,66 his qui plèbe audent contra Rempub» coIligere.Etinglof,cir»CIemen«nam paftoralis»DefententiaôCrciudicata^ ,
DE' HAERETICIS ET
apoftatis, atque feifmaticis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
Caput XLIL
SVM--
-ocr page 355-PER b« CONRAlV tÄGVM, PARS III. »7» ' S v M M A R I VM.
X Hæreticbapoftatæ, fcifmatici idem funt in eedefia, quod fcditiofi inrepublica. ’•. Hatrctici quidicantur. j. Scifmaticus quis fit.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Apoftatarquidicantur. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
f. lulianus Imperator fuit apoftarâ.*
* «. Magiftratus pu blicarreligionis teuer en tiam confer uare debet.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Leges contra hafreticgs,amp;quos Canoniftar fcifmaticos haberi uolunt.
VOD inrepub.ƒ^nt^ed^t^ofi',idemfunthacrend. Óf apoftatae, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;óffcifinaticiineccIefia.Hïcrctidenimdicuntur,qui contrama
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nifeftamü^rbidéidodrinam óf uentatem impias op/mones in ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uUlgus fpargunt, eas^pertinaciter defend tint. Nonenimeft hærencus^qiu à ritibus ecclefiafticis hominumtraditione con-ftitütisrecedit, óf ab lUis uariat, fed fcifmaticus. Nam herencus eft, qui con nbsp;nbsp;. . tra araculosfidei,aliquodjoipium dogma défendit, non qui diuerfis ritibus 4 nbsp;nbsp;nbsp;tantum,óf nonimpqsutitur. Apoftatæ uerôdicuntur,qui cûmfidemcatho-licamfemelamplexatifint,pofteaab ea recedunt, óf uerbi dei dodrinam, j tanquam ftultam deridentóf infedantur,ficutlulianus Imperator feeifle per Apqft«*« 6 bibetur, Pertinetautem admagiffratum publica: rehgionis reuerentiam, 7 nbsp;nbsp;nbsp;quantum in ipfis cß^ conferuare. Itaeß IL Romanæ capite pledi eos uolunt, qui impios errores contra autoritärem uerbi dei, defendere non ceflant, aut blafphemas uoces in ipfam religionem iadarc non uerentur. Item iubent II. hacreticofum,6f apoftatarum teft amenta ôf donationesrefeindi, Ôfbonaeo-rumpublicari,nifihabeanc liberos aut cognatos catholicos, 1» quicuncp. C, de hxreticis.S^l. finally C,dcapoftatis,óf in Decretalib, fub qidem titulis, Nulla cft autem conftftuta poena in fcifmaticos 11, ciuilib, quamuisCanoni-ftæ uelint cos excommunicari, óf ordine moucri,cir, c, quoties, i, q, vij, óf extrade Scifmaticis.Sed Canoniftar contra primitiuac eedeiîç confuetudinë fcifmaticos haberi uolunt, qui ab ecclelia Romana quoquo modo diftenti-wnt, An autem eius fax opinionis fan’s iuftam habeant caufam,non cft huius loei inquirere,
DE GONVENTICVLIS*
Caput XLIH,
SVMMARIVM.
». Collegium quod fitlicitum,
». Scelcrati homines ccetibusutuntur pro Fuafmalitiaf officinis.
5. Carus feu collegia facerefinemagiftratusautoritatenonlicec.
SAVENDARvM confpirationum caufa,ll, nullum collegium uolunt eflèlicitum, quod principis, adeoép magiftratus autoritatc non coierit. Experientia nanque docet, quód rebufpub, pericu-lofum fit permittere, ut homines, quaccuna uelint, celebrent col legia. Nam feeler ati homines talibus cectibus libenter utuntur Pro officinis, in quibus pracformant animos ad mouendas feditiones,óf fpar-^ gendas hærefes, Proinde non minore poena puniri praccipiuntur à Il.illi, qui fine magiftratus autoritate coetus faciunt,quàm qui hominibus armatis loca publica,uel templa occupafte iudicati ftint.I,quifcp,óf 1, collegia, ^ in fumnia, ff, de colleges óf corporibus,
DE SICARIIS ET
Veneficis, Cap. XLIIII.
SVMMARl VM.
». Curtitulus deficarijs. Sf nonhomicïdisinfcribaiur.
x. Homicidia data opera amp;nbsp;cum dolo perpetrata.
gt;. Si earn qui di can tu r, 4. Sica, omne genus tclorum comp rehendir.
-ocr page 356-*9t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;- IVRIS CIVIXIÎ MBTHODV»,^
gt; Vencnumocddendicaufaminiftrantes.ficanosquoque «ne.
^. Falfumteftimoniumprofcrens,pîoptcr quodaliquis condemnatur, ten crut
7. nbsp;nbsp;nbsp;Voluntasöcddend' punitnr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(poenalegisficari»;
#. Voluntas in rm Ich c 15 fpe da tor, non exitus.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Sicarii, uenefici amp;nbsp;incendiarii capitc puniuntur.
'^^ *'' hoc tituIoILagSt de omms generis homiddiXmirarfqius • poll er, cur de iicarijs magts,quam de homtcidis infcribatur, bed ^^ infcriptio non caret rattone.Nam iiAoctituIonon de homici * dijs agitur, quae cafu autpennittentibus 11, hunt, fed qn» data* opera SCcum dolo perpetrantur. Itaque redfus de ficarps, quam de homiddis inlcribitur.Dicuntur cnJmfic3Tq,qui telum quodcuneg 1 animooccidendihominemgeriint, nam per inferpretanonem cxtenfi'uam4 fab fl ce appellatione omne genus telorum comprehènditur.^» itcraJex^Cor-neba, Infcir. depubhctsiudicijs, ficutpeena fican'orum extenditur non fold /n eos, qui ipfi in alios gladium ftrinxerunt,aut denenum malum occidendi f eius caufaminiftrauerunt,uerumetiam qui caufammortis praebuerunt, Vt ‘^ font qui dolo malo falfum teftimonium dicunt, ut quis capitah iudicio damne cur,auc uenenum uendût illis,quoslctuntaliquidmachinari inaiccrius mortem. Solet Slt; in hoccrimine puniri uolunras,etiamfi effect us non fecutus fit, ^ fl animo occidcnditelumgeftafle,amp;f in aliummififie conuidus eff. In male- * ficis enim uoluntasfpedatur,non exitus, I, diuus.ff. Ad legem Cornel.de lica,0(SJ,isqui,G,eod, At^uidenturquidem 11, ideotam feuere profequi ficarios, quia non poteft non effe nefarium, quod de cæde hominis ultrô co-gitatur. Nam qui inrixa,autdefendcndifui caufa,aut cafu cçdem feccrunt, cum illis minus agi uolunt,fîcut infra in materia legi^quiliç audiemus, Cx terum ficaiqSC ueneficipuniStur capite,iux.l,CorneIia.quapœnaÔir incendi ariostenerieadem unit lex, 1. iff. ^degis Corneliç,Ô^I,fi quis dolo ,ff, eod,
DE PARRICIDIS» Caput XLV.
SVMMARIVM.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Curpemaparricidn à Romulo nulla inftitutafuerit.
t. Sexcentis annis Remit parricidium nullum patratum foiffe, j. Res omnes tempore fieri deteriores.
4. Violenta remediadccentuiolcntot.
J. e^.
7«
Poena parricide qualis fit Confeios eadempoena pleflcndos» LexPompeia inparricidas.
Be R V N T Romulum idco nullam poenam in parricidas indituif- « fc, quia exiffimant impofsibilc efle, ut quis tamimmane flagiti-umcommittere änderet, neep fexcentis quidem annispoft lUum * quifquam Römx tam dir urn facinus perpetrauir, fed ficut alix o- ? mnes restempore fiunt deteriores, ita poftenoribusfcculis nullum fcelustamfcedum, tamep immane fuit, quod homines perpetrate auf/ nonfuilîènt, Qitarclcgumhtorcs coaffifuut, uiolentisrcmedijs occurrere ^ (celcratis. Et fanè grams poena in parricidas conftituta eft, quamuisrale fla-gitiummercatur grauiorem, fl ullam inuenire maiores potuiflènt. Etenim iu f bent leges cos primum cedi uirgis, donee fanguis ê corpore defluat, deinde eukoinfui, cumcane,gallogaïlinaceo,uipcra,amp;fimia,arq;itain mare, aut profluentem iaffari. Eadem pema pleffi uolunt confeios,dlt; quiquoquo mo ^ do adiutores illis fuerunt.Prgterea lex Pompeia non fo! nm eos parricidij reos 7 ludicat, qui parentes aut liberos occiderunt, uerumetiam qui fratrcm,foro-rem,maritum,uxorem, gencrum, nurum,SCfimilcs perfonas, quae cogna-tionis,autbeneficq necefsitudmeitanobis deuinffa: fuut, utmeritó eas pa-
rencum
-ocr page 357-PER a COMRAM LACTM« FARS lit 17-r^ntum, autItberorum loco habcamuS, micrfcccrunt» fientmantfeftë often dunt It fE ad 1. Pompei am de parricidifs« QC in C, de hü qui parentes uel Übe tosocciderunt»
DE APVLTERIS. STVPRA-lôribusjincœftUôfis, lenonibus, ÔC raptoribus. Caput XL VJ. • SVMMARIVM,
t. Matrimonii uiolano crimen eft cardi proximum.
a. Adulteriuminnuptam^ftuprumin uirginemcommitti* t Matrimonii ntcfpesqJSdcmuiolaripermittatur.
4* Maritus rem Habens cumfoluta non dicitur adulter,
gt;• IhCoeftus quis dicatur. •
é. Lenocimumqai commitcat.
7, nbsp;nbsp;nbsp;Raptus quid fit. . «^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ' a. Pcena adultéré quarnlo capitals, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;gt;
9. nbsp;nbsp;nbsp;Patri» autmantoquandooccidcreadukerum 1iceat.
_’0. SerUuscum domina rem Habens quomodopuniatur.
»*• Raptus pana mors eft.
**• Matrimoniumintwraptorem^ raptam Canones per mittunt.
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^® ^ ^ proximumcrimen cft,uiolatio alienithori, nam ca diflot
uitur focietas, ex qua omnis necefsitudo in hac uita, tanquam * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex fonte oritur. Committiturautem adulterium propriè in nu-
ptam, Stuprum ueró in uirginem 8C uiduam ï nupta autem intel j uGuAd ligitur enarnfponfa^quiartee fpemmatrimonif uiolaripcrmitti-tur.l, inter liberos. 2lt; 1. u uxor. ^ diUus.ft. AdI. luliam de adult, cohe. 6^ ftu 4 pro. Itacgfi maritus rem habeatcumfoluta, propriè adulter dici non poteft, licet matrimonium proptertalem fornicationem diftbluatur. Neep cömmit-titUrftuprum in mulierem, quæ pudicitiam proftituit. In puerö autem corail preflb fempercommirtiturftuprurn. l. ftuprum. ff. eod.lncœftUsuerô dici-tur cóitUs,quifitcumfangUinis,autaffïnitatis, uel reiigionis conttrmelia.I. fi adulterium. in princ. ff eodem.0^ copioftin xxxv.dift.per omnes quaefti-# ónes.Lenociniumautem committit,qui qUaeftumex adulterio uxoris facit, aut aai deprehenfam in adulterio uxorem retinct. 1. mariti. 8CI. is cuius. ƒ» ft ^ uir.ff cod. ff. ad I. luliam, de adulccrqs, SC C. cod,I. ij. 8é I. caftitati. Rapina fit, cùm quis honeftæfamaefecminam, fiueuirgö, fiue uidua, fiue monialis fit, iiluitisillis, in quorum eft potcftate,abducit. Neeg enim refert,an quis uo lente an nolentcraptaidfaciat. Namuisquæ parentibus aut curatorib. fit, maxime fpeiftatur, Atcpadeoquidemll. ciuiles oderunt raptores, ut nee il-lumlibercnt crimine rapinac, quifponfam fuam inuitis parentibus abdUcat, C. deraptuuirgi. feu Uidu.nee non fandi. Sed canones ftatuunt crimen ra-ptus non comitti cum fponfa,aut cum ea quæ uolens raptorë fecuta eft,amp;^ per »nittunt,utc urn rapt a matrimonium contrahat raptor, extra, de raptoribus. I Porto poena adultery in mafculo eft capitalis, nam Conftantinus Imperator iactilegoscenfet, quicümipfi habcantuxores, contâminaretamen abe-num thorum non ucreàntur.1. quamuis in fine. C. cod, Foemina uero noUiP fimolurcinmonaftcriummitti iubetur. Auth.ut nulli iudi. liceat habere lo eiieruatorem.^ fi uerbquando. Atquehacquidem pœnapledituràpubli 9 ca perfona adulter. Sed odio tab's dclidi etiam priuatæ perfonae patrisper-mittitur uindida, fi adulterUm cum filia in domo fua, aut generi, depf ehen-I datinipfaturpitudine,namifto cafull.pcrmittuntpatri,ütutrun$ in conti-nenti occidat.l. quod agit lex. ff. cOd. Marito Ueró non licet nouifsimo iure adultcrum occidere,nifi ante ter illi adhibitis teftib.dcnunciaucrit,ut abftine At â colloquio6lt;confuetudinefuæuxoris. Auth.ut liceatauix 6^ matri. ^ a •
-ocr page 358-#74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ITR-IS CiyiLW METHODVS
penult, Stupratoribus aufertur dimidia pars bonorum^fî honcft/oris ord/n/s y^tw/î^tri. taetint. Siuerómliseltpedónaftapratoris.,turnrelegatur,5Cincorpore co ërcetur, Inlhu de publicis mdicijs, ^ i. In puerum autem coin nu {Turn ftuprä puniturgJadio^l/i^injtUir.C. coiItcirirtiKor,qui confhipraine pupillam,de-portatur, 3^ bona cnispubUcanturfCLn qms earn cunt's tut« filer, corru, Ser* i* uns quoque qui cum domina rena habuityduriys punttur, nam igné cômbu heur,à:domina eiuscapite plei^bturjSébpnaeius^erueniunt ad cognatos» C, de Mulicrib, quæ fe proffer, iunx, Inçœftum qui feiens admifit, adukeri pœna punitur, fi uerQ abfque comumacia iuris commifliiS eft, pœna mitiga-tur,l, fi adulterum,ff. eod, EftÔC Icnocinfj coniugatorûm e^dem pœna, quaé adultcrij,l,fi quis adulterum,in fine, ff, eod» Raptores autem fubijciuntur « pœnçmortis,acfi rapta fueritingcnua,etiam bona raptoris iUi adqciuncur» nifi fortematrimoniura eius eXpetiueric. Nam fum amittit lus pérendi eius bona, tanquam ea quaé nefarias nuptias quçïtuerit, Auth, de rapt, muh’, ejuae rapt, nubunt, Puniuntur quoque cum raptore omnes iÙi,quorum ope* raadiutuseft, utraptataabducere poffit,acfi tales fuerint ferui, ignis pœ-namfubeunt,C, de raptu uirginum, Canones minus feuerê hoc crimen in» ,# fedantur, ita ut etiam permittant matrimonium inter raptorem Ôt^ raptara contrahi,xxxvi, q,i,3dq, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
ml DE PRAEDONIBVS, ET DI-: üf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jteptoribus, atque incendiarns,
ill h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput XLVH, SVMMARIVM,
h Pr»àôhM,amp;:dîrffftôi-c5nümcrari interfur«, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
4, ' Prædo quisdicatur. ’
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1. Abigeos efte, qui pecora ex pafeuis abdueänh
4. nbsp;nbsp;nbsp;Arbores aliénas (uccidentes,prædones haberi. Exincendio raperequis dicatur.
lt;, Ex ruina’, naüfragio, rate autnauîqui rapîunt.prardoncsfuftl, 7. Expugnatores ædium^CuilIarum cadcmrurapuniuni.
t. Incendia riorum pana quai fit.
ENTER fores numerarf prâedones ÂT direptores poftent, fipræ* # dam fineaperta ui agerent ,ôf res aliénas diriperent, Cûm ire* rôipforumfurtanonfiantàbfqimagnàuiolentia, rectè àfuri* bUs feparantur. Nam PraédO dicitur, qui aliénas poftefsiones * infeftatSCui depopulatur,fient fàèiunt abigei, qui pecora ex j pafeuis uel armentisfubtrahunt. Namquiboucmaberrantem abducit,non eft abigeus, fed fur, ô^ cûm durlfsimé puniuntur,ad giadium damnari forent, alioquiinopusnonnunqüam temporarium dantur.ff, de abigeis, Poftûiit 4 amp;nbsp;inter prçdones numerari,qui fortim aliénas arbores fuccidunt,etiamfi anf mo auferendi id non faciunt. nam 6C illi infeftant aliénas poftefsiones, ob id. I, feiend um. ff. arbo, fur, cæfa, tales tanquam latrones puniri iubet, Nec diß fimtlespra:donibusfunt,qui exincèndió,ruina,naufragio,rate,aut naui tx-t pugnata aliquid diripiunt, Ëx incendio autemrapere dicitur ,qui propter td ƒ tnukum 06 trepidationem incendq exflagrantibus £cdibus,aut nicinis aliquid furripit, Sicexruinataperedicitur, nOn tantum,qui exillis qua: ruerunf,'lt;J uerumetiam qui ex adiacentibusaliquid aufert,Ex naufragio nero non tapir, quircminlittoreiacentemtollit, fed quieó ipfo tempore, quo naufragium ’ fibres eieef as diripit. E rati aut natri èxpugnata rapere uidetur, qui cûm in prælionauali inter piratasuerfetur, nauem fpoliat. Cûm igitur magna fit improbitas, ex alieno periculo fomere occafionem prædandi, 11. inbent ingO nuos ifti crimim obnoxios foftibus cgdi,óf in triennium relegari,fordidiores inopui
-ocr page 359-FBR D. COKKAD. LIGVM. PARS lit. tf^ in opus publicum eiurdem temporis dari» Scruos ucro HagelUs cæfos in me-tallum damnari, Atlt;$ hoc quidem fït^cüm’criminaliter accufantur. Nam ciui- quot;nbsp;Iiadioneconuenticcncnturinqüadruplum4,i*ij\ Ófüj» ff» de incend. rui. ^ naufravracenauiexpug» Bademautemiuralocum habent in expugnatori-t bus acdium amp;nbsp;uillarum. I. ij. ^ LabeO.fF. eod. Cacterüm qui data opera incen-dium Faciunt, iubentur/gne necari. Si uero cafu,id eft, ncgligentia,autno xam Qrcire coguntur, autfi minus idonei funtjeuius caftigantur4.qui gdes, amp;nbsp;1» qui fortuito, SC h fiifali.ft. de incend. rui.
DE VÏOLATORIBVS
* iegulchrorum. Cap. XLVni.
S V M M A R 1 V M.
j. Violatores fepukhrorum qui ccnfcantur.
s. Adintereircobligariuiolatores.
gt;. Inhumanicas creditorumjure nouifsimo coërcita.
E s T A N-r pauca quædam uiolentia crimina fpecial/ter à Te gib. annotata, dux óffi minus habeant iæuinæ quamfupcriora, tarnen quia of in il lis euidens eft uis, meritô inter crimina, qu» fiunt aperta Lii,numerantur. Violate autcmiepulchrum cenfe-tur, qui dolo malo aliquid inde aufert, cuius fublatione fpecies ^ouumenti deformatur, ficut fit, quando columnæ aut ftatuæ, uel ahoqui fa xafabricandiautuendendi gratia ex eo transferuntur,ôf qui taie fecifle de-^ prehenfus elt, obligatur ad inter efle corum, ad quos pertinet fcpulchrum,ô^^ fifeo pœnç nomine inferre cogttur decempondo auri. N cep uolunt quidem* , tales uiolatores minoris ad intereffe damnari centum aureis. Nam pretor tan tundem petendi facultftem etiam illis dat, quorum non intereft fepulchrum non efle uiolatum, ut funt extranei. h üj.fÉ defepulchro uiolato.Sf C. eod.l, ^ui fepulchra. Verùm qui corpora extrahunt, uel oflà mortuorum inde pro . qciunt, aut cadaucra fpofiant, in cOS capicaliter ammaduerti IJ. iubent. l.iq. ƒ ’ aduerfus. Óf Lult. ff. eod. Prêter ca cum quidam eflent tam inhumani, ut pro pter débita non uererentur animam agentibus efle molefti, conflit uturn eft nouiflimo iure,üt qui audcant debitorum morientium jedes ingredi,6f abf-que iudicis autoritäre aliquod pignusfibi lumcre, uel ui obflare, utfurius‘ non fiat, nifiprius foluantur débita,iuspetendi debitiamittant, Óf hæredi-busdefundi tantum quantum debitum Wit prseftent, cum iadura tertiæ par-’ tisbonorum fuorum, quam pati loco muldx coguntur. Aut. ut defund. feu fun. illor. non iniur. of Aut* ut cum de appeUa, cog. ^ meminimus. prohi-betur, ne intra nouem dies ab obitu cuiufquam aliqua fufeipiatur adio con-traneccflariosdcfundi,fcdüquidfecusfit, proinutilihabetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
DE TERMINO MOTO* Caput XÈIX. o
$ V M M A R X V M.
Adquidponantur.
Publicè intcreft, diftindos effe limites.
Peena termini moti qua: fit.
Ex fyluanouale facerc.
E R M i N i dicuntur figna ex lapidibus, fitte ex alia quacunlt;$ ma teria in hmitibus agrorum pofita, ad diftinguenda rerum donu nia. quia ueró publicè intcreft, diftindos efle limites agrorum, conftitutum eft, ut quf extra fuumgradum pofitos terminos do-31 Ïo malomouerint,pro fingulis quinquaginta aurcos in publicum dent. Ac Liquidem quis conuincaturxetminos proculilTe occupandoru
-ocr page 360-«7« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CI Vit! J aiTHODVf
she no rum cairfà, pro conditione perfonSc amp;nbsp;actati« relegatin', Sf uerô foitu« ito lapides termtnonimquisfuftulefit, uerberib. cîcditur J, ij, Ô^ irj. ff. cod, Cementur autem Só illi mouere termino», qui faciem locorum mutant, puta ƒ ex fylua, nouide faciunt,ut diftmdioncm Imutum obffurcntj.ünali ,ff, eod, DE CONCVSSIONE» Caput L,
S V M M A R I VM^
gt;. Concufforesqul dicantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
s. nbsp;nbsp;nbsp;Potna conçu (Tor um qua? fit.
f. Accipiens pecunia ab innocente, nefalfo eum deferatjege Cornelia tenetur«
HONCVSSORES dicuntur, qui prxtextamp; pubbeJe poteftans am- * plius qm'ddam, quàmiHisiurcdcbefur, percomminationemab hominibuscxtorquentjó^qin* talc quid amißfle conuidt funt, • coguntur abiatum rcftituere,amp; officio iudids coërcentur.I.i.ff, cod.fed ff quis ideo accipiat pecuniafn ab innoce metric fall« cri ^ mine eum déférât, is tenetur lege Cornelia de falßi.
DE EFFRACTORI.BVS
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Carcerum, Caput LI,
SVMMARirM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
»4 Erf radotes carceris capite punir i,
*.■ Negligentia cuftodum.
a. - Panetesperforantes, amp;nbsp;fores effringentes furti fadendi caula, inter effrado» ; rejeenferi.
N TER crimina Uiolentiae ponitur 8d carceris efiradio. Nam lt;nbsp;quamufs fortè innocetes ex eo crimine iiïueniatur propter quod impadi funt in carcerem éffradores, tarnen confcif crimini# ui-dcntur,in eo quód ui carcerem cffringunt.ItatÇ capiteinbentuf puniri.l, i, ff, de cffradoribus.fcdl.in eos.ff.de euftodiarcorum, capirispoenamininnocentesnonconftituit, fed fimplicitcr puniendos cos effe pronunciat. Catternm fi per negligentiam cuftodum euadunt,Ieniuspu t nirill.cospermittunt,l,i,ff.dceffradoribus, Ineodemtit, agiturS^ de illis, j qui furti faciendicaufa parietes perforant, aut fores effringunt, fed de ilhs nosfupràde expilatoribus diximus,
DE RECEPTORIEVS. Caput LU,
gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JTWMARIVH,
*, Receptorum pcena.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Reipub. intereffe, neerîminamaneant impunita.’
s. Seeleratos fouerein prafiudiciumreipub.eftuioJarefidempublicam.
4. Occultatores nocentum cognati amp;nbsp;affines mitius puniuntur.
A®-* pcenapuniuntur criminisrei, eorum^ rcceptorcs. Nam , com interfit Reipub, ne crimina ma néant impunita, uiolare fi- ^ dem publicam iudicantur, qui fceleratosfecumfouent,in præ- j ‘^dicium reipub, Itaep G quisceflètiudicipoftulanti tradereno r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ccntem,ctiam bonis muldatur,A^tur tarnen mitius cum cogna 4 tisSCaffinibusnoccntum,fieosoccultaucrint,iT,eod, OC C, de ijs quilatroncs uelalijs critnifubustcos occultauerint,
L DE INIVRIISi
' ' ’ CaputLIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
‘ f r te M A RI v te.'
«. tBîurîaquiduocétur.'
*. CoucumclîarffinMturininiüria»n
-ocr page 361-FER D. CORR A D. L A lt;3 ▼ M, PA RJ III. *0
*. Qu J infuriam fa cere non pofsint.
4. Îniuriam ex affcdufacientisconfifterC, *
f. Iniuria firtriplicitcr,re,uerbis»Iiteris.
#. Corporis læfiocontumeliofa.
7, Verberarc amp;nbsp;pulfare quidicantur^
I. nbsp;nbsp;nbsp;Domusalicna ui ingrerta.
p. Iniuria manu fa^a kgeCornelia coFreetur»
(•. Iniurixcondemnatioppriudicem fiat*
11. nbsp;nbsp;nbsp;Adio prxtoriadc iniurqs.
a». Duo efie genera iniuriarum realium*
a}, Conuictumquando fidniuria,
■ 4. Malediâuminfamandicaufafaâuni. «* Notent es fnfamare Kc®
‘®. Aftrologusnontenetur iniuriarum .propterprofeHionem.
■ 7. Iniuriarum non tenentur.qui probare poffunufenihil in alios dixifTe animo »- £xecutio iuris non habet iniuriam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(iniuriandi. a?. AfieAusinfamandifpeAatur*
* 0. Si quis ImperatorimaJcdixcnt.
a», Principis effe malediâa contemnere.
* a. Pyrrhus ebrioforum adolcfccntummalediSa contempfit.
M.. Lubricum linguae non facile adpeenam trahendun,
* 4- Libellus famofus eft iniuria grauilfima.
* ^. Qpi crimin a difamat. premium confequitur«
V ic CbViD inaltcriuscofttèmptitmfit,infur/ampropriê «oct* mus,atq^idco delida huius notât fic difcernuntur à hiperiorib, i quód in iHi^amnumóC fcelus,in his ucró contumclia gftimetur* | Proindequoque cenïènturiniuriamfacerenónpoftè,inquosaf 1 fedus contumelix alterifadendac noncadat,qualcs funt, impu-
4 bes^fiiriofus.S^ hisfimacsJniurtaentmcxafFeAufacicnnsconfiftitXillud,
5 ff.eod.Porro iniuria fit am revaut utrbis, aut literis» Rc, Q^iando aiieuiu# *5 corpus, autdignitas,aut fama altcrius fado Içditur, Corpusautc Igditur, cum f*^^^* i conrumdiofe autpulfatur aut uerberatur, namIex diftinguit iftoru duorum
^ uerborum fignificationem,Só diciteum uerberare, qui cum dolore aliquem cçdat,pulfarc uerô, qui fine dolore alkuimanum inférât. At lt;ç illiquidem, S qui hoc modo intuliflc iniuriam conuidifunt,âf illiqui alienam domum ui
7 introierint,l. Cornelia,de iniurqs tenétur, Omnis etenim iniuria, ^g mam* so fit,Cornclia lege coërccturj.lex Cornelia.Ccod,Vuit autemIcx Cornelia, utiniurigcondemnatio fiat çftimationeiudicis,ôf non eius,qui iniuriam pat *» fus cft,ücut fit in adione pretoria de iniurqs.Itacp qui manu iniuria alicui fe cerunt,tenenturadfolucndam pecunig fummam, qua index iniuriam æfti-manit compenfandaraJ, conftitutiontbus.fEeod.Reliqug nero iniurig,quae
« re fiunt, damnantur gftimatione qugrentis de illis, S unt autem car urn duo genera ,ut liquet ex diuifionefuprapofita,i«delicetcarum, dux inferuntur dignitati, ut cùm comes matrone abducitur,^ earum, qug intamiam eins fpe dfant, ut edalienx pudicitigfoIlicitatioX i.ff.cod. His autem generaliter an numcrari debent fada, qug moleftandi dó iniuriandi altcrius caufa quoquo modo fiunt. Atcp hxc de iniurijs quæ re fiunt, Ea ueró qug uerbis fit iniuria,
«5 Ipecialemappcllationemhabet, Ä diciturconuidum, Nonautemomnema y^^j^j ledidum ftatim eft conuicium,fed illudiblnm,quod uodferationc,óf in cce-tu dictum eft, Quamuis autem quodlibet malcdidum non poisit propriè
«4 diciconuidum, tamen iniuriarumtenentur, quiinfamandialtcrius caufa ali quid dicuntJ. Item apud Labconem, ƒ♦ conuicium,ff, eodem, Nifi fortè is, cm male did urn eft, reus fit criminis, quo tradudus eft* Namis, qui
» 4
-ocr page 362-17S' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ h'T^ir ’cm L !ƒ MBTHÓDVS
nocentem infamauit, libcratiir à cqndcmnationc iniurfæ«1 cum qui »ff» «bi ij Item non tenetur iniuriafS Aftrologus,fi confvdtuspronuncict aliquem cffè 1« fur cm,nam profe6iócxcufat Cum,quippe qui no animo iniuriandi,fediudicif caiifa,quacrenti ita rcfpondit. 1» item.ff, eod» Rcgularitcr enim non tenentur '1^ iniuriarum,qüi probarc poffLint,fc nihil in alios dixiße animo iniuriandiJ, Ö non conuicij.G.cod. fient nccmagiftratusiniuria re urn afficit, cüm cumin carcerem duciiubct, quiaexecutioiufis, non habet iniuriam. Caetcrûmuer- »8 bis iniuriam alrjs affedtu infamandi facientes, tenentur ad xftimationem in- «^ iuriac, quam is, qui paflus eff earn, fecit, ita tarnen ut immodicum qmd non poftulet.^ poena. Inftit.eod» Si ucróquis Imperajori malcdixerit, tumuf- ^^ dendura eft, an id dcliberato animo focïHim fit, quo cafu trâditur malcdicus Imperatori, ut ipie de co cognofcat,öf cum aut profequatur poena, autilli rc-mittat. G.fi quis Imperatori malcdixerit. Ätßfcurnli quadam lcuitate,autab ^i ebrio uel furiofo talc quid commiflum eft;magnanimi principiseffmaledidla contemnerc,ficutfcruntPyrrhumfccifle,câmcmiolçrumadoIefcentumma ** leditQa incLimiadlatailli narrarentur tamp;l humanifsime prohibent 11. Roma- lt;5 næ,Iubricum linguae facile ad poe nam trahi .1. famofi.ff. adi. luliammaicfta-tis. Omnium autem iniuriarum grauiHïmè punitur ea,qug fit libello famofo, »4. nam fiue quis ill urn ipfe fcripferit,uel dolo malo curauiç per alios talc quid fic ri, immo qui cafu talem libclluminuenit,óf non ftatim corrupit, uel igni tra didit, capitis poena damnatur. Si ucró nomen füum,ói^eius,in quem zdidit, ^ profeflus eft, ciuiliter cumco agitur: ac fi docuerit rcipub. interellc. Ut crimi rtadiffamati fièrent nota, etiam praemium confequitur .C* de famofis libel- , lis. De alijs autem iniurijs extra ordinem ftatuitur poena, fi criminali iudicio quis de ilhs expenatur. 1. ult.ff, de iniurijs QC famousiibeHis.
DE DAMNO INIVRIA, uel culpa dato. Cap. LllU,
SVMMARIVM.
«. Iniuria«quod lure faâum non cft.
a. Culpa quid eiTedicatur.
j. VinumfugienSlinüpidumttnucidum.pendensjCauponaenegligentia.
4« Lex Aquilia duo capita delidorum continet.
$. Adio Legis Aquiliar cur prodita.
4. Animalia inter pecora quac numerantur.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Vcftcmaltcriusinquinarc.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Lolium in fegetem alienam ioncerc.
p. Damnum dare uel leuifsitna culpa fufticit
10. Culpa lcuisamp; leuifsitna qu» fit.
N hac forma deliAorum iniUria non accipiturpro contumclia,fi'-cut in proxima,icd gencraliterpro co, quad iure fad um non eft, ponitur.l. v. ^iniuriarum.ff. ad I. Aquiliam. Culpa uero dicitur id,quod contra acquum ô^bonumper ncgligentiam admittitur, ut igitur quis uideatur damnum iniuria uel culpa dediffe, neccHi eft, fadum hominis interucnifle,in quo apparcat iniuria aut culpa. Namubi
quis fine fado hominis ex ip fa reru corruptione fentit damnum, non poteft dici cum alt eri us iniuria,uel cius culpa id accepifle. ut fi uinn fugicns comcn detur caupong uendendum,0^ paulopoft id fiat infipidn,nonpoccft Caupone negligentia uideri id efle fadum, ficutfi uinum aliquid uicq, confiftens apud Caupona,fubito' contraxcrit.Nam turn certe damnum poteft Caupong negtf gentieimputari,fi fubito fiatmucidu aut pendens. Prçterca adco necefte eft culpa inter uenire,ut exiftat huius dclidi obligatio,ut,fidamns dent,qui qua tenus alijs noccant no intclligant,extra noxâ fint,ut fi infans aut furiofus det damnum.
-ocr page 363-PER D. CO N R AD., LAG VM. PAR J tït #7^ damnum, culpa carerexudicatur^S^ideocx hoc dehdo nonobhgaturj ,v. ^ fid tdeo.æ Ad L Aqmham, Quamiitsaiitem culpa fine dolo efle pofsir, tame faepenomineculpaeetiamdolus continctur,utml.fi cxcaula.^’ muher.ffi de minohbus, ficut æ fub intuna in hoc genere del idler um ui's comprehen 4 ditur, namduocjuafi capitadehdorurn, qmbusdamnum penmun'amSC eul pam datur, facit lex Aquilia, Primo capite ponit imuriam, qua damnum cum intemedone rerum dati^,5d uult, ut qui hominem, uel quadrupedem, quae p^j-^j^ ^^^^ pecudum numero fit, Occident, in tantum domino damnetur, quanti ea ’'‘^^put kgw a? in co anno pUtrimi fuerit. Cum igitur cacdes hominis,aut pecoris abfe^ ut no ^«j/j^, fiat, manifefium eft, etiam fub iniuria, qua damnum datur, uim compreheq-di. Non tenen'tur autem obligat ione h uius delidi, mfi qui hominem feruû
j glt; pecora occidcrunt. Eft enim legis Aquilig adio proditâ,utpriuato iudicio nbsp;nbsp;nbsp;,
1 iceretdamnum in feruo occifo acceptum prolèqui, ^» liberum. Inftic. Ad h Aquiliam. Si «ero hocmqcloquisdamnum fuumrecuperarinolit, licet etiam bCornchade ficarqscaedem feiuifui uindicare.1. unde Neratius. ^ fed fi
* dolo.ft ad tAquiliam, Inter pecora uerö foldm illa animalia numcrâtur,quac gregatim pafcuntur, ut funt,««|ui, boues,afini, oues,caprx, fucs. Non igitur quicanem,aut feiern,autferambeftiamalterius occidit,obligationehu-SecundiMc» ius capitistenctur, fed fequentis.Nam fecundo capite 1, Aquiliæ renen' cos pj^t, uult lmperator,quiquadrupedem alicuius,que expecudum numero nó efr, occiderint,uidcliccc, utdamnenturcriminisintantum, quanti plurimi intra xxx. dies proximos ante cædemfuerint. ^capite .Inftir, ad .Aquiliam. Et in eod.cap.legis Aquiliæ generaliter ad talem æftimationem Ôlt; compenfati-cnemdamniobligantur,quicunc^iniuriaautculpafuareb.alienis citrainter
^necionemearumitandtuerunt,utuiliusæftmentur.Itac^fiquisueftemalre riusinquine^autinfegetemalienamloliuminijciat, iuxt.fecundum caput legis Aquiliæ compeniare damnum culpa datum cogitur.l.fi feruus feruum, y .^ inquit ieX. ft ad 1, Aquiliam. Sufficit enim uel leuifsima culpa datum efte damnum .1. in lege.ff. ad legem Aquiliam. Quæ uerö fit kuis 5C kuiftma, lata, lathor, 06larnsima culpa,cöpioie oftendit Bartol. circ.I, quod Nefua .ff. depofiti. Sunt autem quam plurima exempla damni culpa dati in ff. ad 1. A gt;nbsp;quiliam,quæpartimrepetitafuntininftitutionibus, codem titulo,^ pauca quædam etiam in C* de 1. Aquilia. Ex quibus qui fep copiofiorem dedaracio* nem huiusmateriæ fibi facile eolligetfine noftra opera.
DE EXTRAORDINARIIS
Criminibus. Caput LV.
S V M M A R I V H.
«. Nobikofficitim iudicis ad dclidorum correionem,
*, Rcgionumau^dameffepcculiariaflagitia,
j. Facere fcopdifmon.
4. Nili aggeres rumpcregrauifsimè punitur apud Aegyptios.
t. Iudicis cognitioni proponendu dclidum.cuïccna pana legibus no cil fiatuta. tf. Frumentaemcntesattcntandæuclonerandxannonatcauiaiudicisofficio pu-y. Extraordmaria criminaquaréditantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(niri.
S C H Ó L 1 Ö H,
, Faccre fcopdifmon. Arab urn plcrofque in pratdia inimicorum lapides agge* teraconfueuifTe, quod lt;rx0;riA(^«p dicunt, id eft fcopeliflare.quo fignincabant inte rnürosmalo Icro. qui eacolerc adorti forent, infidns illorum qui Jcopulos pofu-ïlTcnc Quohtutnemoaudeatcrudelitatemueritusinfidiantiuni. ld inquit Vlpja* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
nus, grauwerperfequi folent Prxfidesad panam ufque capitis. Meminit Calius hâionumantiquarumlibro »vin. cap xxxv,
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FR ABT ER
-ocr page 364-ito nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVkli Ciritis. METHODVl
aR AE T E R hajfïenns annotata c«mifta,multa funt deh'da^ quaC, mentó inter cnminarcferuntLir,ucrùmqina difficile eft omnia g flagitia enumcrare,Ô61pccialesi pœnas in ea conftitiierc,placuit leguni latorib. generali quafi remilTione corum cenfuramatqj coercionem nobili officio iudicis committcre, Vexanturenim ^ honnunquam regiones pCCuIiarib. auibufdam flagitqs, tanquam domefti* * cis mails, utneceffeGt eorumanirrtaauerfionemcooimitterciudicib* praefi-dialib. qui prefenti malo ftatim occurrcrepofsint,nclatius uagetur^ ficut nc cefle fuit Romanos permitterc præfidib,Ârabiæ,utrxo'w£Ai(r/xoj/profequercn j tut pœnis, qilas tale flagitiUm meren* putarcnfdffaècularq ff; tod,. Et Acgy 4 ptqs conceffum eft, ut grauifsimispœnis cos fubtfeerent, qui Nili aggeres ru piffent, quiairrigatefuosagrosalioqUi non poflunt»ff, eod.l, 0£^tit,amp; C,dc Niliaggerib, nonrUmpendis* Proinde qnoties incidüaliquis cafus,in quö fitdelidum, quodnoncoërceatufcertaàliquapcçnaper 11, conftituta, turn ^ illud ludicis cognitioni proponendum eft, utpro cönditione admifsi, pœnâ in conuidos ftatuat, ut fi quifunt, qui frumentacoëmuncattcntandæuel o- ^ üerandae annonæ caufa, aut merces fupprimunt, neep acquis precijs uendcre uolunt, quia minus uberes expedant earum proucntus,illis debet aut nego-fiatione interdici, aut debent relegari, uelinopusdamrfari à Iudice,ff. eod, J, annonam, Só ad 1, luliam de annona,Idem accipiendu eft de reliquis omni-gt; bus crimimbus,quorum pœnalegibus non eft manifeftè expreffa,Namidcö tah'aerimina dicunturExtraordinaria, quia légitima: pœnac in ea non funt Conftituræ,
DE CRIMINE STELLIPNATVS.
Caput LVI,
JVMMARIVM.
«4 Dclidorumuarietasdîftingüi fpccîalibus Hominlbusnon poteff» i. Stellionatuscrimenquiincidant. ». Stellio quale fit animal.
4 nbsp;nbsp;nbsp;Merces adultcrinasfupponens ffellionatus aceufari poteft.
s . Inalteriusneccmcolludens ftcllionaïus tcnctur.
0. Impoftura criminaliter uindicanda.
7. Stellionatus crimen plediturextra ordinem.
v i A uerô tanta eft uarietas debdorum, Ut nec diftingui fpecia libus nominibus inter fe per omnia exquifftè pofsint, ftatutum eft, ut generali appellationc cnminis fteHionatus aceufentur delinquentes, ubicun^ ipecialis titulUs criminisdeficiat.Non tarnen quolibet modo delinquentcspoftulari Stellionatus poG funt, Sedillifolûm, qui dolô aliquiddignum animaduerGone in contradu
uel extra defignauer unt. Nam ut apparet,ideo huic crimini inditUm eft no men Stellionatus,ut lignifîcarctur,eos in illud incidere,qui uarqs eoloribus impofturarum hommes deciperent, aut rébus, uel etiam uitae eorum callidè infidiarentur, Eft enim ftelliô, unde huius criminis appellafio dcriuàta effe uidetur,animal lucentibus guttis depidum, ficut lacerta, ut quimerces adul-terinas pro bonis fupponit, aut alteri obligatas diftrahic, uel in alterius ne-cem col lu dit, ftellionatus aCeufari poteft ab cö, qUi crimirtaliter impofturarn uindicatamcupit. Sicutautemcrimenftellionatus,non eft legitimum,ita nec légitima aliqua pœna, de eo profequendô eónftituta eft,fed pleditur extra ordinem, Hoc tarnen in dccemenda pœna ftellionatus cauetur, ne ca in pïebeqs egrediatur opus metalli, in honeffioribus uerô contenta fit relcgatf one ad temp us,uel motione ordinis.ff. 2^ C, eöd.
DE DOLO MAL0lt;
Caput LVn«
SVM-
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PER D. CONRAD. LAGVM. PARS ill. «8^
SVWMARIVM.
*» Dolus malus quis dicatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
«. Bona fidcscxig«. ne quern circamueniamus.
1. nbsp;nbsp;nbsp;Machinatoresm fraudem aliorum ex dclido dedolo obligantur.
4* Technis circumuentus adione de dolo agere poteft.
J. nbsp;nbsp;nbsp;Adiodedoloquandocompetat.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Ingratitudinisobiigatroex fado nafeitur.
?• Ex fado obligatione centra quas perfonas agatur.
S. Doli adionem contra parentes amp;nbsp;patronos jntentarc non licet.
* gafpoaii^ o L V S malfis dicitur omm's calhditas,falIacia,machinatJo, ad c/r cunfuenicndlitn,fâncndum,dcdpiendum altertim adhibitaX
* m «1 ’’ æ ^®^* Cùm aiitern bona fides ab omnibus pariter exigat, ne quem circumueniamus,rede Ô^illiex delido obligariiudican tur,quiinfraudemalioruraaliquidmachinati funt. Ita^fiquis
♦ cnminaliter dolo akerius fibitiamnum datum nokt profcqui,Iicetilk duikter ex doIo agere, nam legfb, ciuilib. nobis obligantur ad reddendum, quod ad eosperuenit, quorum tecknis cucumitenti iumus. Ui fiC ex doTo.ff.cod, ut ß ƒ quiafalfomihiahquemlaudet^SCfuilucricaufaaffirmet, tutóiïkme credere * merces poflc,cüm iciret eum facukatib.labi^conucnireeum ex dolo poflum, jnquantÜadeumperucnitIucelli,I,quodfi4F, eod. Si ueró in ddido non eft fraus,ex fado obligatio nafei dicitur, ut fi mater ingratumfentiat fik urn, £v cupiatobidreuocarcdonarioncmillifadam, turn ingratitudinis dedara-tione kkus obligaturad reftituendum ca,quac fiko donauit ,1. kis folis, C. de ^reuocan,dona. Jtemexfadi ^obligatione etiam agitur aduerfus perfonas, quarum reucrentiaprohdaetex dolo cum ilks agi,ut funt parentes 86 patroni, ficutin explicatione adtonisin fadS gcneraliisimç,Iatius indicabimus.Hoc loco fufficiat difcentes admonuiflc,quód cum delidS alicuius non cadat in ali quam fpecialcm delidorum notam, nee in co dolus fit, aut fi quis eft, quæri de co tanquam de doloper II, non liccat, turn nudarelationc fadi, dedamno delidoalteriusdato, queri,amp;rautablata reflitui,autcorum æftrmatione damn um farcin', nos pccerc pofle,
QVATENVS EX DELICTO EO-
rum, qui in noftrafuHtpotcftate,obkgemur, Cap, LVllL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
S V M M A R 1V M. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v
», Alienisdelidisquomodoiinplicemurlt;
gt;, Domini quatenos obligenturex dclidisferuoTum.
1, idem in animantibus. quod de feruisferuari.
4, Animal non manfuetum, aut feracicurata damnum dam.
A c T E N V S expofuimus,ad quas panas noftra dek’da nos oblf gent,nunc,quomodo alicnis dclidis implicemur,okendemus, Ita uero obligantur domini ex dclidisferuqrum fuorum, ut fiuc furtum admiferint, aut bona fua alter/ ui eripuerint, aut damnS i dolo uel culpa cuiquadederint,ueliniuriaaliquemaffecerint,co gancuraut corpus feriii dedcre,aut litis æftimationê fufficere. No autem pof funtdomini cnminaliterconueniri propterdelida feruorum ßC rurfum neep dominis datur poteftas dedendi fertri, fi fcientibusillis dclidum à feruo com miflumeft, Nam iffo cafu etiamfi feruusad panam rapiatur, tarnen domini eoguntur prxftarc xfrimationem damni.l.fi feruus.C,dc noxal,ad,ct ff.Slt; in Ink.cod. Quodautcmdeferuisd/xfmus,tdcinfcr0obfcruaturinanimantib* ^ nokris.Namb animal noftrum.quod intermanfuetanumeratur,fineinftiga tione cuiufquam alicui damnu del, cogimur aut corpus animantis dedere ci, 4. out damnoaffeduseft,aut çftimatione damnidati illudredimere. Siuero fe-cura quis foueat animal nomanfuctu, 86 iUud in liberum hominem imp et um facial.
-ocr page 366-«h nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IfRlS Cintlf WETHOOV#
hdàt^ei^ noceat^tum, quantnmiudexæquunifüdicaucnt, dom/nusprod*-mno darc ccginir. At fi in alqs rcb. quàm in libero hominc alfcui damnum d# tumeft, à feracicinata^tuihis, qui fouet fcram,dupH folutione illud damna cogetur cêpenfarc.fF.C.amp;^ m InftiuSi quadrupes paupenêfecifle dicetur.
DE OBLIGATÎONIBVS, QVAË
ex quafi debdlo nafcuntur* Capi LIX^ ÂVMMARIVM«*
I. a. ».
4.
Ex quafi delido qu» obligatio nafeatut.
Index per imperitiamiitem fuam facienj. * -
Culpa iudicis reprehendenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Qui deqeiendo uel effundendo notent) tenentur ex quafi delido« Liberum corpus non recipitæftimationem. lt;. Subgrunda quæfinf. Boni patrisfamilias elfe) explorare fuos» S^innotentem habere familiam«
O N difsimilcs font obligationes,quds In^pefator ex quafi delido * onnuult, illis,quasnoscxnudofado,tnquo nec furtum,nec uis,neciniûna,autdôlus manifeftè deprefienderet, oriri paulô antè diximus, Itacj 8C text, Infor, teftatur ex illis cafib* quos ex-emplorûlôcoeod^tforéfertjidfadum agi,Poterànt igitur for-tnx hui us obligatiônis ad generale illam Obligationen qug ex fado eft, refer-
ri, fi recédére àuulgatailladifondiôneobligatiônûfine reprehenfiône no-bis licuiflèt. Plané enim eod, modo gignitur obligatio ex quafi delido, quo oritur ea, que ex fado eft, Sedtex,Inftit, tantum quatuor exempla obligatio his ex quafi delido enumerat, Pritnum eft iudicis^ qui per imperitia litem fu * amfacit,namis, quia non ex induftria altert ex litigantibus nocet, iniuria, autdolo damnum dedifle uideri non poteft,óf tarnen prorfus extra cùlpam^ non eft,ut enim non nocéatftudiofè,tarnen iftacupiditas,qua in alterslitiga lorum magis propenfus eft,quàm in altcrum,èx ignorantia Iuris,non effugit reprehenfionem, Litern enimfuamfaccredicitur,qui noniblSm iudicis,fed iu3tx/Seïeni ^ caufidici partes fibi fumit, aut ufurpar, Placuitigitur talem indicé ex qua-fittm fuam, ^ délido obligari,Si in quantum æquum uideatur iùdicantis de eo religion* propter illud admiflum damnari, Secus puhitur eSm accepta pecunia, Ôf no pcrimperitiam,fcddolo perperam quisiudicauit, Aurb,nouo iure,C, de poé na iudicis,quimalè iudicaviiti
6écundumexemplum eorumeft, quideqciendoueleffundendoinpubli 4 cum itèr quibufdam nocuerunt,publicê enim utile eft,fine metuÔf periculo per itinera corameari, Tenetur autem de damno fie dato in duplum is, qui in co cœnaculo habitat, unde aliquidproiedum eft, Sf non dominus ædium, Ac ft forte liber homo perqt ex tali deiedione,quinquaginta aurcorum fit con demnatio : cum uerô liberum corpus ex eo,quod deiedum effufumSe eft, lac fumtantumfuerit,adimpendia, quæ incurationeeiusfadafunt, öf adæfti-mationem operarum,quibus caruit,ôf cariturus eft,ob id quôdinutilis exlç-SuigrunU fionc fadus eft, tenetur qui domicilium in co cœnaculo habet, unde deiedS ud Çuhgrangt; gß.^ Hofpes autem, qui pauhiper tantum commoratur in aliquo cœnaculo, dia funt pro- j^^^j^ tenetur de tali damno, fed is,qui hoipitium ei dédit, Nec in aeftimatione wntntiwm te Jæß.corpOrisnulIafit acftimatiocicatricum, aut deformitatis, quæ ex illiseft, fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia liberum corpus nullam recipic a:ftimationem,bfi Ôf ult. ff, de hisqui de ƒ
autteeult iecerintueleffuderint»
propidentes ^ertium exemplum eft plané eiufdem rationis,Nam ficut propter improuf extrateSium dèntiampùniuntiir, ex quorum habitatione aliquid proiedum uel cfoifum ^iomiaadmu eftjtaetiamilli quiinfubgrundaproiedouccircapubh’cùmiteraliquidpofi ^ uitioaein feu tum, uelfufpenfumhabènt, cuius cafus alicui nocere pofsit, Decern enim defenfionem fûlidorû muldain eos coftitutaeft,quiita fuipenfom aliquidhabent,Sed hoc
farittum,
tarnen
-ocr page 367-PER D. CONRAD* LAG VM. PARS UI. »S» tarnen inter hums negligennac,ôf alterfug Obligationen! inter eft, quod hæc exiftit etiam, cum nocitum non eft, ft modo in tali loco pofitum, aut fufpen-fum quidftt,quod nocerepofsit,fi cadatj» Si uerô plures. ^’ praetor ait.ff.de his,qui deiecerint uel effuderint,
Qiiartum exemplum eft eorum, qui cum in exercenda naue,autcaupona Iiberorum,0f aliorum hominumopcra uturitur, furtum ,aut uis ab illis com-y iTu'ttitiir,inrebus,quaef^ptinnaue,autcauponarepofitaf.Nam cumbonum pacremfamilias exploraredeceat,cuius fintfideiâ6innocentiæ, quorum opera utitur,ex quaft delidto in fol id urn teneri iudicatur,fi quid ex naue,aut cau-pona iftorurn hqminumfgrto fubtracftum,aut dolo uitiatum in ea fit.Secus fit cum â feruis extreitoris damnum datum eft, nam turn licet feruum noxae de-dere.l.ub ^hac a(ftione,ff,Naut3c,caupones,ftabulartj,ut receptareftituanu
DE OBLIGATIONE EX
.lege. Caput LX,
• SVMHARIVM,
•. nbsp;nbsp;Ex lege oMigari quid dicatur.
»• Arras accepta? reddantur in duplum.
’• nbsp;Lex publica amp;nbsp;kgis autoritas idem,
4« Decorrcendauicrlentia.
*' Hominum malrtianouis uinculis coercenda.
*• Nouaeconffttutiones ad nutigandas pandeffarum leges prodi tat funt.
7. Lcx,fj quis in rantam'C.undc ui.
# . Lcx,mcminerint.
,. Exnudopadononnarciturobligatio.ueladio.
», Clientes aduocatisfalariapromilfafoluant.
»», Stipulatiolcgisgignitobliganones.
M.j Conftitutionescongererelongiopcriseffc.
• J. Romanus imperator eft legitimus orbis Monarcha.
* 4’ Hiftoriam conftituti iuris in qualibet forma iuris con ferendam elfe.
* • De tribus ultimis libris Codicis«
■ •♦ De Municipalibus ftâtutis,amp;traditionibus ecdefiafticis.
V A N D 0 fpecialiter aliquid prohibetur, aut præcipitur in II. ncc * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*^ *^‘^^ conftituta uerfatur obligationiscaula,quàmpublica
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autoritas,ex lege obligari dicimur,ut qui acceptis arris uendere
domum alicui poUicitus eft, ftp oft ca reeufet ftare promifsis,co-gitur emptori arras in duplumrcddere,etiamfiinter contrahen tes nihil taie conuentumfit, dereddendisarris, fîquempœnitcretcontra-1 dfiis.Nani italege publicaconftitutum eft,Ieg. contradlus. ^ illud. C.deft-de inftrumen, Exhocautem exemplo fatis manifeftum elfe arbitrer,quôd nonfolùmexcontradlibusautdeliÂis,uerumetiamnonnunquam folalegis autoritäre adpraeftandum aliquid obligemur. Arque in Pandedisquidem nullafunt obligauonis exempla,practer illud, quo is, qui feruum alicuius de adukerio aceufari, Ôf quæftioni ilium fubqci uelit, duplumprecnim domino * præftare iubetur. 1. fipoftulauerit, infine ,amp;: proximè fequenti Icge.lfi ad I.
Iuliam de adultères , Sed in pofterioribus Principum conftitutionibus plurimafd^t. Ac uideturhuiusreihæc eflecaufa,quodinPandedasreda-dæ fint generales iuris format, quas ufus iam tum fecerat in foro cOnfuetas, utnonexnouaconftitutione,fedex longa maiorumapprobationeillis ute-* rentur.Verûmfubinderebusexigentibus,ut nouis uinculishcr-iinum mali ^ tiacoerceretur, autetiam humanitatis caufa ueteris iuris feueritas. iquibuf-dam cafibus mitigaretur, plurimæ funtproditæ nouæconftitutiones,quæ cùm à ueteris iuris forma aliquid uarient, SC contra reipubhcæ utilitas fuade at,uteasobferuemus,refiquumfiHt,ut iureconfulti deficientibus alqsobli-
-ocr page 368-»B4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS C 1 VI LI.S' M E TUO 0 V S
cacionvim caiifis, nos ad obfer uandas tales conftitutiones,ex ipfa lege tenets' 3icerent,ut generali formaucterisiuris hoede ui conftitutü eft,utfi qifls pro bare pofskje fuis poflefsionib* ui deiedum eile à quopiam, tum obligator is, qui uim fedt,non folùm ad reftitutionem poffèfsionum, uerumenam ad com penfationem damnidati, Hæc uerô generalis forma per tû quisintantam»C» 7 unde utpta indomino uiolatore correda eft, ut fi dominusfitfundi, ex quo pofleflorem nulloiudiciorumordineobferuatode^cit,amitracfundi domini -um.Proinde non communi forma de ui obligator dominus uim pofleftbri in-fercns,fed cum eo ex obligatione legis agiturJdem Kanone aliarurn conftitu tionum fit,quac fpeciales uiolcntiac cafus continent, QC à generali uiolentiæ obligatione nonnihilreccdunt,ficutfitinhmeminerint,0(Iinhinuafor,amp;f K * non abs re.amp; t cum quacrebatunC, Vnde ui. Item in Ui conftituerit,C»fini urn regundorum,5lt; in t ex Iib.C.de acquircn^poftcfl^ôCin Auth,ut nulliiu-dicumheeat habere loci feruatorem,fE quia ueso. Nam in his omnibdegib, coercetur uiolentia,led noua quadam forma, quam propter legis publics- an tor Katern memo obferuamus » Idem fit in alqs muftis return formis, maxime in ciudibus negotijs,ubi aliquid conftituit ,quod generaliter alias non obier uatur,ut ex nudo paefto regulamer non nafeitur adto, amp;nbsp;tarnen,quia in ft pro- ^ perandum^^penulnCfde iudici}s,conftitutum eft,utClientesaduocatisfa- ‘®’ iaria pronnUa foluanr,legisautoritäre firma fit obligatio præftandi nudi pro mifsi,idquoddiicentibus accurate obier uandum eft : namÔlt; ftipulatio legis “ gignit obligationes,ctiamfi in ea non exprimatur,quantum exeapen pofsic» Qjiare quifque per fc in legibusobferuct, ubi ipeciale quiddam contra com-munemiurisformam conftituatur, aut approbetur. Nam nimislongioperis u eflet hie conftituciones,unde hæc obligatio cxifrit,i^lle congcrerc.
Porto funt60 inter titulos Codicis pleriquc, quorum conftitutioncs,cnm nee de iure perfonarum in perfon as,nec de modis acquirendi res, nee de ob-bgationibus,quibus hominesfibi inuicem obligentur,agant,nonabs re ilfos quoque obligatio nem exlege producere quis dixerit. Namadoblèruatio-ncm eorum,qux in illispraecipiuntur,propter folam autoritärem conftitutio-inum,tenentur 1111,qui eos agnofeunt fuperiorcs, aut inea Republica ,in cuius Iure tab's conftitutioextat,uerfantur,Vt ftatim in initio C» prohiber Im- ^ peratorde rebusfidei réméré difputare,ôd dodrinam Chriftianam patrura autorirate receptam in dubium uocare. Ad cuius conftitutionis obferuatio- . nem obligantur omnes,qui Romanum Imperatorem tanquam legitimum ot ^ bis Monarcham agnofcunt gt;nbsp;Annotabimus igitur tales titulos,non quôd du-bitemus,quenquam per fc non pofte illos fuo ftudio facile congerere, fed ut oftendam hanc obligationem neceftanó inmethodododrinat iuris generali j busformisadiungi,quiamuftafunttneo dodrinac genere conftituta,quac in ris uim ex fola legis autoritäre habenu
SECIVVNTVR TITVLI Cod, AD HANC formam obligationis pertinentes.
Ne landum baptilma iteretur,
Nemini liccre lïgnumfaluatoris Chrifti humo,ucl in filice, feu marmo re fculpereaut inpingere,
De ludæis Slt; Coelicolis,
De Paganis amp;nbsp;facrificijs 3^ templis eorum,
De precibus Imperatori offerendis ,ÓC quibus de rebus fupplicarilicc- ’ at,amp;: ubi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Vtlite pendente,uel poft prouocationem, autdefinitiuamfententiam nulli liceat Imperatori fupplicare, libro primo Godicis,
De ftatuis óf imaginibus,
Vt
-ocr page 369-PER D. CONRAD. CAGVM. PARS HI.
De'eontradihus mdicum, uel eonnn, qui font circa cos,Slt;inhibendis donationibus in cos fadcndis,0lt; ne adminiftrationis tempore pro prias aedes xdificent.
De monopoly's 0^ conuentu negotiatorum illicito,uel artificum,erg0f laborum,ncc non balneatorumprohibitisô^ illicitis padionibus, Vedigalia noua infb'Aii non pofle. ’
Pe commercys 3^ mercatoribus.
Ne fideiuflbres uel mandatores dotium dentur,
Nepro dotemulierisbonamaritiaddfeantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;',
• Ne de ftatudefundorumpoft quinquennium quæraturdibrofeptimo titul.xxi. •
Ôeædificyspriuatis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
f Po Hunt hue referri amp;Saly quidam tituliC. cuiuGnodifunttNc Tutor uel Curator uedigal conducat: Item nc liceat in unacadem^ caufa tertio prouo rare. Sed quia tales tituli habent formas, quibusfubnd poßunt,licet a com-? «4 muni eorum iure uarient, libenteriHis cos adiungo ♦ Habet cnim plurimum J titilitatis,hiftonamconftitutiiuris inqualibet forma return conferre. Nam »X inde communis format uariatio maximèapparet.Itaquc dilficiliusetiam iudi co,trium pofteriorumlibrorumC. quafdam eonftitutionesfeparatimadle-gis obhgauone cum aliqualucc traducere,quâm cas collatis illis, quibus con jundar iunt,€xplicarc.Nam cum mx. ltb.de priuilegys fifei, ^ muncrum trn mururateagatur,nonabfurdum uidetur illisformisiurisadiungiconftitutio net,qua: de C anone^aut indidione muncrum amp;nbsp;exadoribus illorum codem iibro ponuntur. Eodem modo 06 inxi. agitur de obligatione 2lt; periculo co-rum,quiconuehunt publicasannonas/edfimul profpiciturillisquoque,quo rumpatrimonia iftis annuis penfionibus onerantur . Xll.totus eft in defcri-bendisdignitatibusó6offïcysnülitaribu8,inprofpiciendo,nequid exercitui initincredeficiat. Itaque in eo quoque prohibetur,ncilli infeftentur,quorum fedes attingenda: fint ♦ Quamuis 06 illis conftitutionibus teneamut pro pter pub lie am autoritärem lcgis,tamen quia ipfæ res fie coherent,ut diuelli ft nc aliquo incommodo explicationis non facile pofsint, nolui multam operam «4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in tranfleribendis illis conftitutionibus poncre, Tenemur autem
eadem obligatione ad ftatuta municipalia, 06 traditio-
nesEcclefiafticas.
ATCLVE SIG ABSOLVIMVS ETI-am ifturn Tradatum de Padis 56 ObU-gationibus.
fa «
-ocr page 370-120
QVARTAPARS HV
IVS METHOD! DE DOCTRINA IV« RIS CIVILIS. Q.VAE EST DE
Ädtonibus»
QVID SIT ACTION Caput L
SVMMARlVM. ’ •
i. nbsp;nbsp;nbsp;Aftionis uerbum general« amp;nbsp;fpedale effe.
». Adio proprif quid dicatur.
a. Perfonahs adiOjCondidio uocatur.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Perfcqujeftextraordinariamiudicisexeeunonem implorare.
$. nbsp;nbsp;Adoufs rerum.petitiones amp;nbsp;retuendication^atocari.
lt;. nbsp;nbsp;Adio of aut ordinaria.autcxtraordinaria.
7. nbsp;nbsp;nbsp;D«pofiti afl’io ordinaria eft.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Adio ordinaria 8lt;«xtraordinaria quid fit.
?. nbsp;nbsp;Premia profcSoribuslibcralium artium non confthutaj cognitione indicts decemunfur.
ID. Ordinariantad:ionetnhabensgt;iudicemhabettnercenaritun.
M. Officium iudicjsExtraordniaria aâioneimploransynobilêhabereiudiceai
M. Adio quandoproponidicatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(dicitur,
«. OfTiciumiudicisquandoimploraturi
»4- Adioingenere quid fit.
C T i Ô NI s uerbum générale eltamp;f fpcciale. Nam f/gni « ficatione fpedaU line propria, Adtodtet tu», qua cum gt;nbsp;eoagimus,qui obligatus eft nobis ad fadendum,ucl dandum aliquid. 1* Aeftiosnum. ff. de adio.Ä^ obbg.Itaqî j perfonahsadio propriê fie appellatur, quæ aliauocabir lomagis proprièeriam condidio uocatur, Jllg ueróa'ƒ diones,quibus res noftrasrepctimus,rei ucndicationis Sc peritionis uerbocomprehenduntur,6C propriê loquë
Qo magis peütiones,quam adiones easdiccre folemus. Qjioties ucró extra- ^ ' ordinarii iudicisexccutionêimploramus,n0 agere/ed perlequi nobis débita dicimur J.pecuniæ.ff.de uerbo. Gg'. Propria igitur fignificationeiblæ perfo nalcsadiones,uerboad.onis accipiuntur, Sed generali figntfieatione o-mnisgeneris adioncs eius appeUatione continentur.I, adionis uerb.ff.de a-dio.óCobhg, Arcphacfigniftcatione in hoe tradatuadionis uocabulo Lite mur. Eft autem adiofic accepta, aut Ordinaria ,aut Extraordinaria. Ordina- 6 ria dicitur, cuius forma in petendo ex caufa débita legibus comprehenfa eft, ^ * utiudiciab earecedere nonliceat,ficiitmdepofito,quod quisinuito domino t contredauit, licitumeft furti cum depofitario ^cre ; autfi quismalit duili-ter eum conuenire,non fohim rem depofitam, fed etiam ufuras ab eo petere - poteft,^ cogit Index depoGtanu condemnare, ut ilIasfoIuat.tiq.C.depofiti, Hïnc eft quod inInftitutionibusadioficdefim'tur:Quódfit luspcrfcqucndi in iud!cio,quodfibi debetur, Adio enim non eft facultas temercquerUlan-di in iudicio, ficut fortafte quidam incircumfpedi cogitant,fed eft ius,hoc eft,conftituta quxdam forma in iudicio pctendi,non quantum cuique uidca tur,fedquantumillideberileges propter quamlibetc?aufamexiftiment.Eft igitur ordinaria Adio,légitima petendiin iudicio debitidefinitio. Extraordi nariaucró adio dicitur,cuius debitum non eft legibus conftitutum,fedinco gnnioneiudicis confiftit,ut quod eius æquitati dignum uideatur,caufa pro-pofitapronunciet,utcüm legibus non fint conftituta premia profeftoribus * hberalium
-ocr page 371-PER D. CONRAD. LAG VM. P A R S 11 11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18?
Îibcralïum arti0,cognitioni nidicis pVrmiffiim eft, ut illis ex nuda conuentfô *o ne petentibus ea décernât,L Û ff.dc uar. 8t extraordinär. cognition.Proindé
qui ordinariam habet Adibnem ,îudicein habetmercenarium,qui'ppe,qui *‘ cogitur fecundum axiom's propofitæ fGrmampronunciare.Giïmuerô quis implorât ofFicium iudicisextraordinaria aéti’one,nobilem habere iudicem di citur,quia in eiiis arbitrio eft,eum ad agendum admittere, uel non,8C de eius caufaftatuere,quodini æquumirideatur.Namideôetiam obieruatur hæc differentia in agendo,ut Aêtiodicatur proponi,câm ordinaria adlïone agi-»3 mus: officium uerô iudicis implorare dicimur, cûm extraordinaria Adrio-»? nealiquidpetimus.Qûareutambasfpeciès adionümfub eademdefinitio-»4 ne compledtainfir,fîc in genere a^ionem dcfinimus,quôd fit petendi in iudi
cio debitià legibus conftituta,aut iudicis cognitiOnipermiffa deputatio ♦
DE DIFpEREMTHS ACTIOa
•nuth. Cap ut lit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
SVMMARIVH,
•• Differentia affionum quae.
«• Ciuilcsaffioncsundecficantur.
J. lus praetorium upde, amp;nbsp;idem dici honorarium.
4. nbsp;Leges non omnes cafus complcdi.
f. Aftio redhibitoria emptionis contraflui fuccurrit.
' ^. Prætoriae adionesquæ dicantur.
7. Aedilium edifla pro iurcpraetorio haberi.
•. Certi fines temporum adionibus funi conftituti,
P. Adio in rem quid fit.
■o. Adio inpcrfonam*quædicatur,
•*• Mixtacaâioncsquæfint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
î’*» Rei perfecutoriatadiones qu».
*’• Pccnalcs adioncs qua fint.
H» Furti manifefti cffc pcenam quadrupli.
»ï. Peen al es aftion es quomodo à criminalibus différant*
tö. Mixta adio quar uo cetuf.
»7. Adio de ui bonorum rapiorum.
»8. Iniuriæ aftimatio in feruo corrupto,
*9. Pluspctitionumpccna.
xo. Metu ineuffo rem extorquere.
»1. Venditio ardificiorum ruta carfa non compleditur*
sj. AdioncsbOharfidciquxuocentur*
21. Acquitatis cffc,inter bonos bene agi.
gt;4, Vfurae ex officio iudicis deputantur.
«j. Adionesftridiiurisquae. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
»6. FrudusSiintcreffe ctiaminftridiiurisadionibuspeth
■ 27. Adioncs perpétua: xxx.annorüm*
28. nbsp;nbsp;nbsp;Temporales adioncs,qua: dicantur.
*9. Iniuriarum adio ex L.Cornelia unó anno finitur.
so. Ha:reditaria: adioncs à non harrcditartisdifccinantuf.
s». Ha:rcs eadem perfona cumdefundo.
s*. Adioncscxiurcdefundiadha:rcdctntranfeuotes,
jj. Perfonalisadionafciturexcontradu. '
»4. Deadionibusexpriuatisdclidis.
}ï. Ex contradq defundi quandotencatuf harreS.
jö, Alicnofcelercnon ditcfcendum.
37. Litifconteftationcadio contrahitur amp;nbsp;perpetuate«
J3. Iniuriarum adio de contumelia.
gt;9- Dcpriuatisdelidisdefundorum*
-ocr page 372-IVR15 dVIÏrlS MBTHODVS
4o. nbsp;nbsp;nbsp;Aöionesfamofarqua: fint *
4*. Publico criminc damnatus fitiftfamis.
4». Iniuriarumadioneminfamarc.
4j. Tranfadiodedfli(ïlo importarinfamiarn.
44. nbsp;nbsp;nbsp;Quatuoradiones de dolo ignominiofat.
Hï. Adioriesdired»amp;contrariasquaf.
4^. Deponentis contra dcpofitarium, Ädepofitarq c5tra deponenternadioncs.
47. nbsp;nbsp;nbsp;Incontrarqsaäionibusnonagideperndia. ^
4S. nbsp;nbsp;nbsp;De perfutiain focietate.
4sgt;. Adioncsdircdac amp;nbsp;utiles quae.
ju. Vrilisadio quareuocetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;*• Debiturri petijum fitfignatum,
Jt. Adlionesuniuerfalcs quatuor tantum.
Jï. R«s generaliter concipicndas,8lt; in cauffproce'ffudcclarandasefle.
54. nbsp;nbsp;nbsp;Gencraies amp;nbsp;fpeciaks adioncs quat.
tf. Singuläres adionesplurimascflc.
js. Fundi feu rei petit» defcriptio 8i. circumftantiê.*
f7‘ Simplices Siduplicesadioncs quç. t8. ExipfiscaufiJnatfadioncsircsfunt,.
59. nbsp;nbsp;nbsp;Arbitrariæ adiniereffe.natîuæ amp;nbsp;datiupaionesquae.
^o, Exempla diffcrenciarutnadionum ininfiitutionibu*.
R i M A adionum differentta fumfair à diu Afitate iuris,quo pro- i diræ funt. Nam quç legibus, Sejiatufconfultis, Plcbilcitis,Pnn cipum placitis, aut reipoiifis prudent uni continentur, Ciuilcs, » tanquam communi ciuium conieniureceptac dicuntur, quas uc ro Prætor fua iurifdidione concefsit, Prætoriæ dicuntur .Nam
9r^tof‘it ttf ^”^ autore Pomponio,ff.de origin. Iuris. leg.q. Confides auocarenturbel-^ion:snndc ^‘5ifia ut in ciuitate non client, qui populo ius dicerent:fadum eft, ut creare-' cur Prætor,cui data eft poteftas adiuuandi, fupplendi,atque corrigendiiuris ciuilis propter utilitatem publicam. Itaque Edida âPrætore propofita,ius ? Praetorium appellat. Idem ius dicitur Ói Honorarium,eó quód hic honospu-blicè habitus eft Prætori,ut eins edidis pro iure publico uterentur.Quia ue- 4 to legesitaferibi non poflunt, ut omnes cafus compledantur,leg.neque.ff. dclegibus,accidit, utm plunmiscafibus Prætorfuaæquitate fuccurrereil-ï’S^w contrains uidebantur lædi, propoficisuarifsadionibus coadusfit, ut coi^4Ütu *^ contradu emptionis à iure ciuili in hunctantum cafum profpedum eraf * emptori, ut li cellaret uenditor rem emptam foluto iatn precio tradere,pete-rc à iudice polïct,eum cpgi,ut traderet rem,aut folueret intereflè,quanti emptor fua interellè habere rem emptam poftet probate, leg. i. Si I. exempta, ff de actione empu SCuenditi. Prætor autem cùm uideret multipliciterfaîli emptores à uenditoribus, cenfuit illis fuccurrendum adione rcdhibitoria,ói j adione quanto minoris,quibus uendicores rurfus accipereresuitiofas, aut quanto minor is eft res uendita propter uitium, emptori de precio Ibluto refti mere coguntur J.i.ôdl.quod ft' not^fi' quis egerit.ff. de çdilit.edid.Qiiæcun ^ queigituriniure Romano edidisPrætorum,autçdiliumproditæfunt,dicuntur Prætoriæ . Namæædilium edidapro iureprætoriohabentUT,quia 7 non propter rogariones ciuium, fed propter lurifdidioncs Magiftratus ha-bent lurisautoritatem. $»Prætorum .0lt;feq. Inftitut.de iure nat. gent.0c'd^ tiil.Nequc ueromagnimomcnti eft hæc differentia adionum, nonenimho dicadio lure ciuili prodita indifferenter perpétua eft ,2f Pretoria tempora lis,fient olim,fedfunt illiscerti finesconftituti ternporum,quibusintendere g eas liccat nouiisimis confti'tut.quemadmodum infraindiedbimus de perpetu is amp;C temporalibus adionibus.
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Secunda Adionum differentia maiorem habet uim in difcernendo earum
ufu,nam 0^ ad generale dilcrimê caufarum,propter quasadiones dantur,pcr tinet.
-ocr page 373-PER D. CONRAD. 3LAG7M. PARS H I I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aSp
* dnet,qnôdaliæ in rem, ahaeinperfonan^dari dicuntur. In remAAioeft, per quam rem noftram,quae ab alio pofsidetur, penmils, £C femper aduerfus cum eft,qui rem polsiden Tab's eft rei uendicatio, ex qiiacunqiiecauCa dojo miniumreiconfecutiftimus. Jn perfonamautem acftioeft,qua ciimeoagi-mus, qui obligat us eft nobis ad faciendum abquid,uel dandum,0f femper ad , uerfus eundem locum habet ; utexempto agitur aduerfus uenditorem, fine rem uenditamhabeat,fiuenon.Ieg. Adionum, amp;nbsp;ibi glolf ff, de obliga-ttonibusöCadionibus. Autorlnftitution. ^quædamadiones.addithutcdi •* uifioni tertium membrum,uiddicet,quodquædam adiones fint mixtæ, quæ taminrem,quàm inperfonamdentur, ut ficut adio familiæ hercifcundæ, communi diuidcindo,amp; finium regundorum. Nam illæ adionesfunt inrem, quiaresnoftras àpofteflorepetimusaddiuifionem conferri, fidfunt in perfo nam,quia illi qui nobifcH habent res communes,ex quafi contradu obligan-; curad diuidendü eas nobifeugr. Jfta enim adio dfcitur inperfonam dari, qua turn eo agimus, qui obligafus nobis eft. In rem uerô, quando cum eo agi-lt;nus,qui obligatus nobis non eft,fed rem, quam detinet,ab eo petimus ratio-ne dominij,quod in ea habere nos aliqua ex caufa, qua dominium acquiri fo-let,contendimus.
•* nbsp;Tertia Adionum differentia eft,quod quidam fint perfecutoriæ rei,qua-lesfuntomnes Reales,at($etiamperfonales adiones,quibus id tantum exi-gitui',quod in obligationc citra poena leges uenire ftatuerunt, nam iUg adio »3nes,qua£cumeonftitutionepoenæ proditæ funt,poenaiesuocantur, quabs ’4 eft adio furti manifefti,cuius poena quadrupli eft, qua condemnatur fur propter delidum , Hue tarnen non funt referendæ criminales Adiones,in *^ quibusetiamadfolam p#enam agitur. Nam differentiae Adionum,de quitus hic agimus,ad ciuiles Adiones tantum pertinent ♦ Etenim fi quis crimi ttabter aheui intenderet adionera furti, Uön ipfi, cui fadum effet furtum, fedReipubbcje cederctpoena, in qiiam fur condemnaretur , Itaque non redè diceretur pœnam perfequi Ador,quam ipfe nonconfequitur . At fi quis cluibter perlequitutpoenam, nonmodoeaipfi cedit,fedSCremfur-to ablatam, àquocunque ea detinetur,uendieare prætercapoteft . Di-citur igitur poenalis Adio , qua nobis condemnari aliquem ad folucn-tiampœnam, ad quam legibus didantibus ex delido nobis obligatur,petimus.
»6 Mixtauerô uocatur,quafimulrem cum conftitutapœnapcrlequimur, fitz cut fit in Adio ne de uibonorumraptorum, qua res intra annum cum poena Wpfi P‘^^^^ff peti,utresreftituatur. ^rei perfequendæ. ÔC §* ex maft bei] sjn-ftitution.de adionibus.Et utmagisappareat, quæ Adiones dicanmr ciuili-tcrpœnalcs,quartaconftituiturinter easdifferentia,uidelicet,quödquibuf« dam Adionibus petatur tantum fimplum debiti, fie ut in repetitione mutui: tfi quibufdam uerô concedatur amplius quiddam peti, quam datum damnum perfc fit,propter æftimationeminiuriæ, utfi quis ieruumalienum corrum-pat,ira ut propter uitia,quib.animus eius imbutus eft,multô fit deter ior quam ' Fuit,datur domino contra cum Adio pctendi in duplo,quanti teftimatincom tnodit2tcm,quaminferuocorruptofert, 1. i.ff.deferuo corrupto. Item olim
' intriplumcondemnabatur , qui maiorem fummam in bbeUo aftignauerat, K^ quàm reus illi debebat. ^’ tripli. Inftitut. de adionibus. Sed hodie aliter puni wntur,qui plus debito in iudicio petunt. C.ÓÓ extra.de plus petitionibus.Neto que ullaadto nouUsimoiureintriplumdatur. Inquadruplumautem conue tiiri poteft,qui cum iuftus eft à indicéreftituere rem, quam alteri ineufib me tu extorfit, contumaciter id facere renuit,l,metum. ^»ex hoc E.dido,fi.de eo, quod metus caufa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Exhae differentia adionum fatis af parère arbitror, quöd adio non fit ius b 4
-ocr page 374-gt;99
IVRIS CIVILIS METHOD.VS
petendi in iudtcib,quod quifcp fib^ debcri exiftimet,fed quod II,proprer qua • Übet caulätn debitum pronundenc » Abfurdum nan«^ eflet quadruplum pro fimplo petere,nifi iura hoc nobis conccdcrempiecp enim ah'oqui in obligatio nein uenire tanta accefsio fiinpli uideri pofsiu
aa. Porrö funt Ädiones, in quibusnonnunquam ampliusquiddam petitur, ai^crcwif. quärn in obligationem exprefle deducfum eft, non tantinn quialcgesid ap-probent,uerumetiain quia æquitas earum itaexpoftulet,ut etü in uenditione *• non fit cautumde rutisfiC cæfisper emptionem ueifditori concedendis,tame quia æquitasiudicat, ea, quæ in ædificqs nonfunt perpetui ufusquot;caufa,non 1 cum ædiücrjs uendi,potcrt ucnditor poftulare ab emptorc, utruta exfafibt exhibeat J4fundü ^urutaÆde acrio ♦ emptiSC uenditi, Eode'm modo fit 8Cin rcliquis aâ:ionibusbonæfidei,quæ in ^ adiomim autem, lnftit.de ad, enu-merantur:nam ideö quoqueadiones bonæ fideiuocantur,quia ultra idjde ^* quo conuentum eft,etiamæquitas,qua inter bonos bene agi præcipitur,inil lis aliquid peti permittitur, Veniuntautem intafibus adiombus ex æquitate, *i adeo^ iure ear um,petenda omnia ea, quæ inter acceisiones rerum numeran tur,exceptis ufuris. Nam illg non iure adionis nobis debentur, fed officio iu dicis nobis petentibus cognita mora in debitore deputantur.i,iirj,C,depof.SC *“* I,quiatantundem,ff,de negot.geft, Secusfitin adionibusftridiiuris^amil lis nihil ampliuspetipoteft,quam id de quo exprefle conuentumeft , utftfti *^ pulatus Am ab aliquo mihi dari centû,nô po flurn ab eo petere ufuras,etiamfi differatfolutionem,nifiinæfpecialiterpromiflæfuerintin ftipulatione:poft litis tarnen coateftationem, fi ceflet debitor foluere promiflum,eaam in ftri-diiurisadionibusfrudus,ÓCintereflepetunturJ,uideamus, ^fi adionem, ^^ ft.de ufuris. Item petuntur, cum fadum promiffum^ft,nam ubi id non præ-ftatur,ad inter elle noffrum agere poffumusd, fi quis ab alio, ÿ’ finali^de re iu dicata.
Sexta differentia adionumeft,quôdaliæ funtPerpctuæ,aIiæ Tempora- *^ les, Perpetuæ dicuntur,non quæ nullo non tempore dantur,fed quæ genera li omnium finiendarum adionum tempore dari definunt ♦ Eft autem-genera-le finiendarum adionum tempus triginta annorum ipaciumJeg,ficut,C» de præferiptione triginta uel quadraginta annorum, Temporaks uerô dicun »3 tur,quæ fuis quibufdam temporibus,minoribus uel maioribus triginta annis exokfcunt,qualis eft adio iniuriarum ex legc Cornelia, quæ unius anni Ipa ^9 ciofiniturjeg, fi conuicq, C, de iniurqs. Item inrealibus,cûmadio compe- , titproremobili,datur triennium,pro re immobili interprækntesdecenni-um,inter abkntes uiginti annorum Ipacium ad finiendam adionem: quæ ue rô requirantur ad præferiptionem cuiufeunque iuris, fuo loco annotauimus* Septime dâ, Huiedifferentiæ cohæret qtiædamalia, qua differ nuntur hæreditariæ ânon differentia, hæreditarqs adionibus. Et eftquidem huius differentiæpræcipuènecef-ßria obferuatio, Nam earn iniquum uideatur, aliquem ex contradu, uel . delido alterius teneri ,nonffuftraindiffeptafionemfæpeuenit ,quatenus alq pro alqs conueniri pofsint, Arque latis quidera uidetur caufæ in alqs per-fonis,curaliorum nomine non conueniantur, Sedeùmhæresftt penèea-j, dem perfona cum defundo, Authentic, de iureiurando àmor,præ,in prince non absre uidetur quæri,qugadiones ex iure defundi ad ilium tranfeant, j» ira utipfe conuenire obnoxios defundo, autipfe conueniri propter contra-dum,uel delidum defundi ab alqs pofsit, In confideratione enim adionum hçreditariarum utrumep fpedandum eft,uidelicet, an adiones,quæ compete . , bantdefundo,tranfeant ad eius hcredes, ÔC an defundi næredesconueniri jllis adionibuspoflint, quibusille tenebatur. Deinde SC hoc in explication«; huius eft differentie obier uandum, qgt; eius inquifîtio ad folas perlonales adiq néspertinet, nam Realesaduerfus hgredesdefundi non inftituunturtan^ contra
-ocr page 375-PEU D. CONRAD. L A G V M. PARS IUI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15»
contra hæredcs,fed tanqiiam contra quoskhet poiTc Hores,(iciit de ret uendt catïone latins indicabïmus.Proinde fi realis eft adio,i!onqu%n'turanüt ha: 4 5J redicana ucl non : enm aiitemomnis perfonahs acrio nafcatur ex contramin, gt;4 nel qiiafi', ex dehdo «cl qiuG, de fingulis feorfim dicendum clL Ex defun-3? i^i igit«r contrat« «el qnafi h^res regulanter tenetnr,^ contra c«m agit«r.
I.cx contradibiis.ÖC hex depofiti.fEde adlionib.9C obhgationib«s.amp; de regii hs luris.tad ea. §* i'n contr«dib«s. Excipiuntur quidam cafus ^ quos anno* tant glofl. circa locos alkgatos. Sed exdefundidc!ido,uel q«afi,ortaAdio, non dat«r contra hacredêm, nifi in id, q«od ad eum peruenit ex illo delidio. leg.uidcamus.ff^de eo,q«odmct, cauf. amp;nbsp;Inftit«t, de perpet. ÔC temp.adio. 30 ƒ» non autem, amp;nbsp;ibidem gloff qua: annotant cafus exceptos. Videtur c-mm acquilsimum,«t quisadilludrcftituendum cogatur,ne alienofcelere di-tetur. Nonnunquamautemetiamfi nihil ad hæredem ex maleficio defundîi peruenerit,tamcn fi hsperenm,antequammorcretur,contefiatafic^haercs tenctur: omnes enim Adiones, qua: morte aut tempore pereunt,femel in* elufae iudicio,faluae permanent, ff. de regulis iiiris. ƒ omneSjSC ficut dicunt quidam,Iiti(contcftatione Adlio quafi contrahit«r,itaque livres dcfundli ex deliëto poft litemconteftatam tenetur tanquam ex contract« defundi. Rurfumuero fidefuntftus habuit atftionemexdelitfto contraalium, régula* r iter datur ea hæredi eins, nifi quia ad folam uindiët am,2lt; non quia nobis in jghxreditate delata aliquiddeficit, quodadReumper«enerit,proditafit,ficut f nbsp;nbsp;cftiniuriarum a(ftio,quadefola contumelia nobis fada agitur. Itaque inbo* nis noftris ante litis conteftationem efie non cenfetur,non igitur competit ea haErcdidef«n(fti,nifih'sconteftatafit.l.iniuriarumt ^iq.inprincipio.öCl.In 39 fereft.ff.de iniurijs. C^tx «eró de adrionibus ex delidlisdefcendcntibus ha (ftenusdiximusjdcpriuatisdelitftisaccipiendafunt. Nam publicorumcrimi num aceufationes nee haeredibus/iec contra haeredesdantur.leg. exiudicto r um.ff. de accuiatio.Poft mortem enim aceufatoris, «el rei, etiam fi lis ex ap* pellatioae pendeat, quxftio de ademptione bonorum contrahæredes moue ’dnonpoteft.l.ultim. G.fi Re'^suel Aceufatormortuusfuer. Excmiun* wr quidam cafus,quos annotant gloftae circa titulos, quos pauló póft afsigna bimus.Qiix ueróprxterea ad explicationem huius differentiae pro diuerfita te cafuum SC iuris requituntur,eapeti poterunt ex titulis Codicis: ut adiones ab hcrcdib.dC contra hacredes incipiant.Item de hgreditarijs adionibus,8C ex defundorum del idis,in quantum hacredes conueniantur. in Inftitut.de per* pct.amp; tempor.ad*on,fiCquaeadbaeredesóó in hxredcstranfeunt.Praccipuè ueró annotanda eftglofla,circatitulum Cod.cxdelidisdefundorumódc. Namea copiofeindicathuiusdifferentiaefubdiftindiones.Cacterömquate* mis uariat ius Canonicum à iure ciuili in hac materia,canonifta: difputant cir ca c.ult.ext. de fepulr,
40 Odaua differentia Adionumeft, quad quaedam infamant, quaedam non, id uerô fie accipiendum eft, quod fint quædam Adiones,quibus fi quis con* uincatur,Só damnetur, infamis fiat, QC ut quis de hac differentia diferte iudi* care pofsit: rurfum iuxta adionum caufas colligendac funt iurisregula:,fi* 4» cut in proxima differentia fecimus. Eft autem perpétua regula,quôd publico crimine damnatus fiat infamis . Si quis uerô propter priuatum délits dum damnatur, is non fitinfamis, nifi tale fuerit delidum,ut etiamfi ciuili* ter eiuspoena expeditafit,tarnen Reum fcquereturinfamia,ficut fit in a-dione furti,ui bonorum raptorum,0C iniuriarum. Qiiamuis enim his adio nibus non conueniaturaliquisctiminaliter, fedciuihter,tarnen important 4.^ infamiam illi,fi damnetur. leg. infamem, ff. de publicdudic ♦ Imo non fo-Hranotantur infamia damnati pubheis, 2lt; talibus priuatis criminibus,ue*
rumeuam
-ocr page 376-IVRIS ClVItlS. MBTHODYS
rumcdam illi',qiitdcprchcndun«iir precio deilhstranfcgiflè, NarntranC-gensdcdchdio habetur pro confeflbd, Athletas. $»fin.2lt; Lquon/am^fEdc hu qm' not, infa. Secus fit in adbonib iis,qiiar ex contramin proficifcuntur, Licet enim illis damnati propter dolum in contractu admiflum, non tarnen notan-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiir propter tranfadionem de illis fadtam, L in adionibus. ff, de his qui nor. infa. Afsignantur in Inftitut, de poena terne ré litieantitim, ^» ex quibufdam. quatuor Adïiones ex contractu defcendentes,qu^us de dolo conuidfi igno- 44 minia adfjciuntur,uidchcet,AAio tutelar, Mandati, Depofiti, 9^ro focio. Sed Slt; inter has certam leges faciunt importand:» infamie differentiam, quam ut difcentespenitus perfpiciant,necefle er it nonam adionum dimfio-nemobiterhicintcrfcrere. Eaueröeft,quódaliacfintDircAæ,aIiæCon-trariæ, Diredæ dicuntur,qua: in illosintenduntur, quorumfidem in curan-da re noftra fequimur. Contrariât, quae competunt aliénas res curantibus, No«lt;07contra cos, qui iplorum beneficia non agnok'unt,ó^ nomine eorum ex-firtiitü, nbsp;nbsp;penfa illis reddere nolunt, ut A Aio, quac daturdepanenti contra depofita-rium, eff direAa, quia in eum datur, qui dire Aê contra co ntra A urn fecit. A- 4# Aioueró,quacdaturOepofitario contraDcponcntcm,eft contraria,quac daturilli, qui cûmpraeftiterit, quac per cum fuerintfacienda,bona tarnen cum gratia impetrarenonpofsit, utfinefuo incommode abeodifccdat,6d euadat,Iamigitur,utredcamusaddiffcrentiamfamofarum AAionum, quac excontraAuoriuntur, fic iliac diftinguuntur , QuodaAio Tutelæ , De-pofiti ,amp; Mandati direAa propter dolum in talibus contraAibus admiffum, ' infamet damnatum,non autem contraria,quia in contraries AAionibusnon 47 agatur de pcrfidia,fed de calcule,hoc eß,computatione expenforumSCacceptor urn, quorum controuerfia fere in iudicio dirin?atur, l.furti. ^ ultim. ff. de his, qui notant, infami. A Aio ucrô pro ibeio idee utrinque infamat,quia ab utraquc parte direAa eft, neque enim ratio officiorum inter fociosua-riat, ficut inter Deponentem, Si Depofitarium ,fed pariter funt fibi inui-cem obligati. Qyarc incidit in ignominiam, quiconque inter eos perfidiae 4® infocietate tuenda damnatusfuerit. ^cx quibufdam.Inftitnt.depoenaréméré litigantium.
Sequitur decima AAionum diuifïo, qua alia dicitur efleDire Aa,alia V tills,fed primum membrum non eft ita accipiendum, ficut pauló ante de dire-Aïs AAionibus diximus . Nam in hac diuifione A Aio direAa dicitur, 4^ quac ftadm in initio concept» cuiuslibec AAionis format uerbis exprefla eft,
Vtilisueró,quac per extenfionem uerborum intalibus formlspoftcaà Iuris interpretibus ad hominum utilitatem data eft, ne anxia uerborum ob-feruatione uoluntas utiliter proditarumlegumimpediretur,ut nc quadru-pcs tulufpiam impunè alicui noceret, conftltutum eft,utquadrupespropter datam pauperiem,aut noxæ detur, aut pauperies per dominum eius far-clatur.
Poftealegum interprétés eadem acquitate moti conftituerunt,non modo d quadrupes , uerumetiam fi aliud animal pauperiemfeeiflet, cam aAionem cfle dandam, Suf placuit earn uocari utilem, tanquamcxutiliextenfionele- jo gum profe Aam,ut à direAa propter ulcem,qua traditac funt,difcerneret ,Prg ter ulcem enim originls,nulla eft inter eas diuerfitas,fcd funt ciufdem potefta tis amp;r cffeAus,l,penuIt,ff,fi quadrup,paup.fe.dicetur,6Cncgotlorumgeftor.l, antepenul.
Vndecima AAionum dtulfio magis nobis feruitin concipiendis libellis, quàm ad diftinguendas AAlones. Nam uidere quac aAïofitunluerla-Iis,aufgeneralis,uel ipecialis, eftintelligere,quandorcs, quaspetiturifu- ^ mus in i udiclo,generaliter,uel ipecialiter fint in libello affig na nd g, ac référé quidem
-ocr page 377-PER D. CONRAD. L 4 3 V M. PARS lUÎ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a^j
quidcmplunmöm m quolibet Adione,idpofle difpicere^ Nam in executio-^*ne fentcntiarum magnam habet uim, iignacum petitumedèdebitum» Ita-
que maiores quoque tam fucruntin difcernendis Adionum petitionibusdi-ligentes, Ut etiam umuerfalcs à generalibus fepararent, eth alioqui cm idem f^ notxclTèuideiCnttir, Voluntautemumuerfalcs adionesdidjquibush»-* reditates nobis, uel ab inteftato, uel ex Teftamento, aut uenditioiie débita perfequimur. Qtiia enim liacreditas eft fuccefsio in uniuerfum ius, quod de-fundus habuit,l* hæreditas. ff* de rcgulis iuris, placuit etiam Ad.ones,qm-bus petcretur hacredita», uniuerfaJesdici ♦ Sunt autem talium Adionum tantum quatuor numero,uidelicet,petitio haereditatis, familiae hercifeundæ, Adio ex Teftamcnto, SC Adio, quæ datur exempto, quoties tota hære-ditasuenditaeft» Etinhis adionibus indiftindis rebusconcipiturlibellus, adbonacius,cuiushæreditaspetitur, nobistradenda, ueldiuidenda* Gc-neralesuero Adiones dicult;tur,inquibus curnuariac res fint in obligatio-ne,tamen generali appenatione,uel adminiftrationis,uel conuentionis corn *‘’‘“”*^» pieduntur SC intelliguntur,ficut eft Adio tutelæ, SC Adio profocio, omnium bonorum,ÓCfimdes ♦ Namfi quis aliquem conueniat adione tuielae,{atis eft petere,utreddat rationem de bonis pupilli per eum adminiftratis, Neque enim opus eft,Ut nommatim indicet res,in quibus pupillum læfum exiftimar, nififortè hoc expiicauocaufæpoftearequiratinprocelTulitis, Vndeeftre-55 guladeconcipiendis libcllisin generalibusadionibus, quód resgenerali-M terconcipiantur,SCincaufxproceirudecIarentur »Secuslongèfitin Adio- SpecUld, nibuslpecialibus,qualis eft reiuendicatio. Nam in eaneedle eft,rem,quam petimus,ita omnibus circunftantqs depingcrc,utinindiuidui fignificatione aedpiatur, Itaque cùm^etit fundum ,neceftceftin libello indicate, inter quos fit pofitus uicinos,an pratum,uel ager, uel uinea fit, an totum, uel partem eius petat,SC id genus alia,leg.cinn in rem.ff.de rei uendicat.Idem facien
^f dum eft in reliquis omnibus Adionibus ßngularibus, quorum plurimç funt» ** Omninq .n. in illis,fiue mobih's,fiueimmobi!is petat res,itadelcribcnda eft, utmanireftë de ea conftct,nec pofsitalia res eius defcriptione comprehend!.
Duodecima adionum diuifio eft, quod alix funt fimplices, ahar duplices. f7 Simphcesuocant,in quibus alter litigatorumfuftinet Adoris,alter Rei partes, ficutregulariter fit in omnibus Adionibus . Duplices ueró dicunt,in quibus propter mutuarn luris contenrionem uterque litigatorum ReusSd Adorelfeuidetur, ficut fit in Adione familiae hercifcundac,8Ccommunf diuidiindo,8C in quibufdam interdidis,iuxta legemfecund.ff.de interdidis. Scd nihil eft in hoc difcrimine Adionum, quodualdeadearum cognitio-nemfaciat.
Sunt aliac quædam differentie Adionum,quas quamuis loanncs gloflator in tradatu adionum, tanquam parum utiles, fe negligere profitetur, tarnen aufim contendere, quàd magis declarant diuerfitatem Adionum,quâmilia ultima differentia ab omnibus recepta.Namprodeft certê fcire, quód quibuf damadionibus aliquando confequimur integrum, quod nobisiure adionis debetur,aliquando ueró non. Vt qui bonis fuis urgentibus creditonbus femel cefsit,ille denuo,fiquafortunaeiadfulgeat,conueniriàcreditoribusin cej^^oiw folidum non poteft,ledidtantöm,quod facere fincfuo incommodo pofsit,ex j.^, peririillispermittitur.Inhumanum nanqt uideturlegibus, femel fpoliatum opibusfuis,denuoadinopiamredigi,fi in folidum creditoribus damnetur.I.
is qui bonis.fF.de celTbonorum.
^5 Item prodeft fcire,quod Adionum quædam nafcantur ex ipfis caufis à legibus proditis,ut eft Adio ex contradu,ex Teftamento, SC Adio in fadum, ^^^ aliæuerô dentur arbitrioiudicis, ficutfitin Adione,quaagimusadinter-
efle . Nam in cognitione iudicis eft , quantum cuique pro fuo intereffe debeatur.
-ocr page 378-«M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS. METHODVS
debeatur, hi'ne eft quod tales allenes uocantur arbitrant,t arbicraria, ff» de co,quod certo loco ,0Crefpcdu earum Adlionum, qua: ex fuis caufis nobis compecunt,9C Natiuac uocantur,hx dicuntur Datiusc,quiaiudicis officio no bistribuuntur» Debentigituramp;iliac differentiae à difcentibusobleruari,ut adfuefaciantfc iuxta uarias differentiarum iniilis notas earum uim explicate;
üda-nvticH Nam hie uerus eft omni urn, quasindicauimus,differentianimufus, uttan-hpismdcx, quam ^Ko-drots illis Utamur in exploranda cuiufq^e Axiom's natura SC ra* cuim attritu lionet
frbriaurum nbsp;nbsp;Ar^ hæc ferè^quae de differentes Adionum annotauimus,traduntur in tZ-
»d^r^ntS cuIisffôCC,
tx^hrant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff g^ C.
De Adionibus SC obigationibus»
Jn Inftituuonibus
Adieda funt differentijs uaria exempla, quorum explicatione carum au- lt;o torconfumittotumtradatum Adionumintitolo damp;Adionibus,quem ex profedb de illis inftituiu
DE AC G ESSIONIBVS
SC imminutionibus Adionum.*
Caput III.
«VMM AR I VM.
». De Int ercfrc,frudibuj,amp; impends extraiudicialibiu«
t. nbsp;nbsp;nbsp;Adionesquomodoaugeaniuruclinuninuantur«
î. nbsp;nbsp;nbsp;Intcreffc quid uqeetur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
4. nbsp;nbsp;nbsp;Conuentum quid dicatur»
ƒ. Padaferuabo»
6. nbsp;nbsp;nbsp;Singulareintereffequîdfïc»
7. nbsp;nbsp;nbsp;Commun einte reffe quod dicatur.
t. Frudusquinaturaks^induftrialcs.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Penfionesurb.prçd profrudibusaedpi.
to. MalaefideipoffefTorquomodo teneaturad frudua reftituendof.
11. Triplice» funtimpcnfj,ncceffariar,utiles,uoluptarix.
1». Mulicr non oneranda in reftitutione dotis.
ij. impenfae ipfarum rerum conferuandarumcaufa.
»4. Aedibcans in aheno fold quid confequaturà domino uendicante folum.
’;. F rudus perceptos induftrialcs fibi acquirit bonx fidci poffcifor»ncc opul ha
bet in reUitutionerci polîeiïaf con ferre.
1«. De expenfis iudicialibusante amp;nbsp;poll liiifconteftationemi
17. nbsp;nbsp;nbsp;Malitiofeexcipit,qui exceptionem non probat.
it. Vidus uidori in expenfis condemnatur.
19. nbsp;nbsp;nbsp;Expenfas iure adionis non peri, fed officio iudidt,
20. nbsp;nbsp;nbsp;Expenfarappellationis.
21. nbsp;nbsp;nbsp;Ex mora quo modocrefcant petitiones.
22. nbsp;nbsp;nbsp;Mora fine interpcllationc non fit.
2». VfurxfuntintereiTe.
34. nbsp;nbsp;nbsp;Quando liceat ultra fortem aliquid peterecitraturpitudinem.
2$ . Frudusabufurislicitis quomododiffcrunt.
16. nbsp;nbsp;nbsp;Caufar inter a ccefsiones rerum ponuntuT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
27. nbsp;nbsp;nbsp;A ccefsiones ex caufis qua: dicantur.
23. nbsp;nbsp;nbsp;Inficiationequomodocrefcant adiones.
lt;9» Impudentesinficianonespoenaaliquamuldandafeffe.
so, Infidatiocalumniofa damnatur.
s». Adiolcgis Aquiliar.
S3. Conditionepetiturpotnadupli, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
irOpi*
-ocr page 379-PER D. CONRAD. bAGVM. PARS IIII.
*9î
M. Quibuscafibusminuanturpctitiones. •
94. Reus quandoque in id.quod facere potefhenndemnatur.
3^. Compenratioetiamin delidis ä^pcenispermilTacft.
VOD Adiioncsfint conftîtutæ propter dominium, aut quemU-betcontra(flum,uel quodhbetdeli(flum,fuprà diximusthoc ca-pitcindicab(lintis,quomodocafu ipfçillæ conftîtutæ axones augeantur,ucIimminuantur.Namamp;hocin.omnia(ftioneconfï derädum cft,an quid ampli us,quam iure acrionis regulariter de bitumfit,propte.f moramamp;S negligcntiam debentis,petipofsit. Plcrunque c-nimaccidit,utnonfineincommodoillorum,quibusdari autpræftarialiquid oportuerit,negligentioresfintdebitores. Qiiare ne cuiakeriusfupinitas al-cen impunc fraudi fit, permiftum eft legibus,ut quis ultra id, quod debitum eft,aliquandopctataliquidpfopterincommodum,quod ex negligentia debi 3 torisfenftt Juun principe ff. de actione emptioÄ uendition« Vocatur autern illud ipfum, quod fic in obligationem uenit, generali uocabulo Interefle, quo comprehenditur lucrum celîàns,SCdamnum ex negligentia debentis e-mergens. Atque eft quidem aliud interefle conuentum, aliud fingulare, ali-4 udcommune. Conuêntumdicitur, quod inter contrahentespaffum eft,ft â quopiamillorum non præftetur promiflum. Et boe alias fub nomine pœnæ comprehenditur,Óófemper petipoteft,utpræftetur,nifi probaripofsit,dolu j; inilliusconuentione intcruenifle ,autid,quod promiflum eft,pugnct cum bonismoribus, iuxtaillud: Padrafcniabo ♦ 1 Jurifgentium, ÿ*Prætor JEde padiSjamp;S capite primo, cxtr. de patois,amp;: bgencraliter.ff .de ufur.SC frudi.Sf c. Singulare uero Intercîîc dicitur,æftimatio rei debitæ, ex fpeciali adfeeffio ” ne crgaremprofecfta,ficut quis pluris propter fpecialem commoditatem æ-ftimat codicem diligenter pcrlcôaim,quàm non perledlum à fe » Et hoc quidem Interefle peti poteft, ut præftetur ufquc ad duplum communis intcref-fe,S^non,ultrà,càmcertares,uelquantitasin ohligationceft, Vbruerôin ©bligatione eft incertum quiddam , ficutinfaciendo.,SC nonfaciendo,ibi in iudicisdcfinitioneconfiftit, ut conftituatur , quod alicuipropterutilita-rem priuatam deberi uidetur. C. de fentent. quæ pro eo, quod intereft,pro-feruntur.
Commune interefle dicitur, æftimatio ceflanttslucri, aut emergenn's da-mni,quamquifquefînefpecialiadfe(ftionefacit,fi'promiflumnonpræftetur. Nequeenimin hacæftimatione preciarerumex affeduuelutilitatcftngu-Iorum,fed communiter finguntur. bprecia. ff. ad leg. Falcidiam. Commune igitur interefle petere dicimur, cnmfructtis ex re débita perceptos , uel ufu-ras,proptcr ufum rei, uel moram ncgligcntis, aut id, quod aliunde ex aliqua caufarei accefsit,petimus.
De frudibus autem ideô primum dicemus,quia illorum Interefle maxime 8 commune eft, SC euidentifsimc cernitur. Inter ft ueffus autem habetur,quic-quid dedudis in rem impenfis fupereft, Itaque SC penfioncs urbanorum præ aiorum pro ftudibus accipiuntur.!. prædiorum.ff.deufurisSCftudibits. Sed eft tn inter ft udus hæc differentia, quod al tj funt naturales, abj induftriales.
Naturales dicuntur, quifine fado noftro ex rebus proucniunt,ut funt po-ma,ficus, glandes,nuces,sc his fimilia . Induftriales uero uocantur,quino-ftracultura in rebuscrefeunt uel emergunt,utfunt uina,fegetcs.luxta bane fruduun differenriam Iura petendor urn illorum itadiftinguuntur, utfi quis remfuampetatfibiàpoflefibre reftitui, naturalesfrudus,qui extant, poflefi mul cum re peti, leges permittant. Nam frudus naturales nullus poffeffor fibi acquiritantepræferiptionistempus,etiamfi bonafide,SC cum titulorem feneat.l.ftudus.itde ufurisSCfrudibus.
C
-ocr page 380-10 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I V RIS c1V 1 LIS METHOD VS
Induftriales autem friidlus,borf^ fidei pofleffor fiios faeftpropter operam, quam in producendis illis eukuræ impcndit, ItaquciUos [ucrarur,nec poP nmt ab eo repeti, fi quos ante litifconteftationem conlumpGt,fèd illostarnen reftituere domino reicogitur, qui extant» At poft litifconteftationem tenc-tur adreftitutionemtam eorum,quos percepitamp; confumpfit, quam eorum, qui adhuc extant,ÓÓ quos pcrciperc potuerit.J.iijj » ƒ» poft litem.ff. finium re-gundorum»Et eft huius rei ratio, qj pofleflbr bon» fidei poft litis conteftatio nem incipitefte malæ fidei poflèGor, quantum ad perceptionem fruduum pcrtinet.l*i» C» de petition» haered.amp;S I» ccrtum,óif ibridçm glofl^ C»de rei uen dicatioi.e» Non tarnenfimul cumreab aÜopolïclïa uendicariinduftriales» ficut naturales poflunt» Sed officio iudicis pc4ïèflbr condcmnariadillosrc-ftituendos petitur, quia induftriales frudus cenfentur eius elle,qui eos per-cepit:itaque uendicari,utres noftræ,non poflunt» MalacautemfideipofÏêf- lt;• for,tenetur indifferenter ad frudusconfumptos,amp; non confumptos,perce-ptoSjamp;Tpercipiendos» leg» certum» C» de rei uendication» nifi quoddiuerfis adionibus ab eo petuntur» Nam fi abfque titulo rem alienam inuafit, de con fumptistenetur códidionefinc caufapoftlitcm conteftatam» De extantibus ueró rei uendicatione,non tarnen ea,qua teneturadrem principalem, fedea, quæ eft ex obligationc legis, quç dicit tales frudus ä malæ fidei polïèflóre efle reftituendos» De percipiendis ueró,hoc eft, de illis,quos ucrus pofleffor perciperepotuiflet,teneturiudicisoffïcio»l»fi nauis» ff» de rei iiendÄ in in ft* de officio iudicis» ^illorum autem»Sed fi malæfideipofteffôr,cum titulo rem ïnftiapoflèfsionehabet,teneturde confumptis frudibus condidione fine caufa,deextantibus,reiuendicat» Ab illis uerô,quos perciperc potuiftet, pro pter titulum exeufatur, exceptis quibufdam cafibi»iuxta gloir.finalem,cir» I»fifundum» C» derei uendi»
Porrô ficut adioncs crefcunt acceftione fruduum,ita iîlijpfi frudus,adeô que adiones, quæ pro illis competunt, imminuuntur dedudione impcnla-rum» Sunt autem impenfarumaliæ neceffàriæ,quæ uidelicet,fi fad;^ nonef- ii fent,res autperitura,autdeteriorfuturafuifièt, amp;r hæ quidemfemperdedu-cuntur de frudibus, arg,leg»ij. ^æquifsimum»ff»ad l»Rho»de iad» Et eft huius dedudionis exemplum in 1» i» ^ fed nec ob impenfas»C»de rei uxoriæ a-dio» Aliæ uerô impenfæ funt utiles tantum, quibus quidem, etfi res melior reddatur,tamen onerari illis dominus poteft,fi'cut dicit 1» impenfæ»ff’» de uerb» fi'gnificat»Mulierem non debere à marito inuitam onerari in reftitutionedo '* tis,dedudioneimpenlarum ,quas fortéin erudiendis eius mancipqsfecit» Quare utiles impenfæ non penitus femperreftituuntur,fedexemplol»i»^ fed nec ob impenfas»C»derei uxoriæ ad» pro illis , tanquamre utilitergefta, datur adio negotiorum geftor um» Aliæ funt uoluptariæ, quæ fpeciera dun-taxat ornant,non etiamfrudum augct,ut funtuiridaria,aquæ falientes,incru ftationes,piduræ, 6C iftç non poiTunt peti, nifi uoluntate domini fuerintfa-dæ» Fitôê alia diuifio impenfarum,quæ magis deelarat, quç deduci de frudi bus in reftitutione illorumdebeant» Inglofi »uer» dedudo, circa l»infundo» ff»de rei uendi»uidelicet,quàd quædam impenfæ fiant cogendorum,confer-uandorum^fruduumcaufa:00 iftæ femper deducuntur» I» fi à domino» ƒ♦ fi nali»fF»depetit»hçre» Nullus enim cafusinteruenirepoteft, qui hoc genus de dudionis impediat» 1. fundus, qui » fEfamiliç hercifcund»6C 1» frudus» ff»fol« matrim» Qiiædamimpenfæ fiunt non fr uduum, fed ipfarum return gratia, «î ad perpetuam earum utilitatem » Sicutfit, quando quis inalieno fundo, «4-quem imprudensà non domino emit, ædesde integro ædificat,autcolla-pfas,uel ruinofas reficit» Sed eft tarnen quædam diuerfitas iuris in deducen-dis talibus impenfis» Nam is qui in alieno folo aliquid de integro ædificauit, illefibonafideidfecit,confequiturexceptionemdoliaduerfusdominumuen • dicantem
-ocr page 381-PER D. CONRAD. L;A G V M. PARS IUI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S97
dicantcm fblum^quafetiienpoteft, utnoiwmte de poflefsione cxmidi ædin-ficn cedere cogatur,quam ill ud^quod in dhid impendit, fol uturn fit * Si uero ceditdepoffelsioneeiusatdificq,non accepts impcnfis, noiipotefteas ah-qua adlione à domino foil recuperated» Paulus, ff. de doli mail except,arque idcó non datur fie cedent/ de ædificio aAio repetendi impenfas, quia/ure æ-dificationis domino fol/cedit ædifïcium/neo pofitum,utnihil iniliumfua cefs/one tranftulifle u/deyur, 1, fi' in area, ff, de condidfion./ndcb. Iudex tarnen fi'cubi tales impenfæ bona fide funtfacdæ, conftituet quatenus pro ratio re perfonanim Slt;r caufasum foluendæ f/nt, 1, in fundo ,inpMncip/o,ff,dcref • uend/cat, Vbi uerô ædificansin alieno, primum quidem bona fide id fecit^ fcdpoftea,ctimiamcoep/ffetaedi'ficare,intellexit al/enum efle folum, necta-mendeftitit ab ædibeando, i'll/ non datur exceptio doIi ad confequendas im penfas, fed hoc tantum el conceditur, ut fine difpend/odominiareæ, tollat ædificium, quod pofu/t, Mulianus, ff. de rei uend/cat. S/ uerô malæ f/de/ poflèflbrfumptus fcc/r«, in âl/eno aliqu/dde /ntegro æd/f/cando,n/hil poteff nom/ne /mpenfarum â dom/no petere, qu/a cùm fc/ens /n alieiio æd/f/cau/t, nem/nem obl/gare fib/ uolu/fle u/detur,I,/n hoc/ud/c/um. ff. commun/ d/ui dundo,6C Inft/t.de rer,d/uif,^ exd/uerfo.
In refïc/endoautem fi qu/ fact/ funt fumptus necefiarij, ucl utiles à bonæ fidc/ po/îeflbrc,/s tueri le except/onedol/ poteff, ne cédât pode fs ion cm,an-tequàm reddantur à dom/no, Qpod autem uoluptarijs impenf/s fadum eff, illudpotcft auferre c/tra lacf/onemprions ffatus/nre,n/fidom/nus paratus fit tantum date,quantum hab/turus effet poflèflor h/s rebus ablar/s, Ifto nan-que cafu non permitt/tur 1'11/, ut auferat ea, quæ uoluptat/s cau/à facta funt, Ïeg,/nfondo. ^ccnfuini?is,ff,de re/ uend/cat/one, Atqueeft qu/dem/n de-dudione fumptuum, qui mal/enum præd/um æd/f/cando fad/ funt)hoc obiter obferuandum, quôd compenfat/one fruduum perceptorum ex prat-d/o reftituantur, /uxta kg, fumptuum. ff. de re/ uend/cat/one, Cùm al/oqui V regulan'terfruduspcrceptos,tnduftr/alesfib/ acqu/ratbonæ fidc/pofleflor, necopu? habeat/n reftitut/onereipoffèfla: conferre, fient paulô antè/nd/-cau/mus.
Cæterumfi'malaefide/poffêflbr al/qu/d/n refed/onem prædîj al/enZ/m-pend/t,/Ile n/h/1 /mpenfarum /n reft/tut/one pracdq Ôf fruduum, prêter eas, quas neceffand/neo refïc/endo probat fe fec/ffe,dcducere poteff. Nam fi qu/d ut/I/ter ab eo fadum eff inpræd/o al/eno, /Iludpoteffc/tralæfionem ffatus,/n quopræd/umantê fuit,auferre, 1,domum,G.dere/uend/cat/one. V oluptar/as autem fi quasfec/t malæ f/de/ poffeffor /n refïc/endo, am/tt/t,iu-xta gloff f/n, /n f/n,c/rca legem,/n fundo.ff, de re/ uend/cat/one, Qniae uerô hadenusde/mpenfisd/x/mus,de l'Il/sacc/p/endafunt, quæ f/unt extra lud ici s# c/um. Nam funt Ôf al/æ quædam /mpenfæ,qu/bus augentur per/t/ones /n A-d/on/bus, fed f/unt/ud/c/o/amfufccpto,uel ante I/tifconteftat/onê,uel po/î, ucl caufa appellat/on/s. Eff igit Ôf de ill/s ob/ter d/cendum,ut l'nft/tuês quam cunque Ad/oncm,/nteII/gat quando ea fib/ redd/ petere pofs/t, PolTunt /gi tur expenfæ caufa l'ud/cij fadæ, ante fit/feonteftat/onem /ud/c/s off/c/o pet/, propter man/feffam contumac/am adnerfanpeap, conff/tut/s, cxtr, de procu rat,Itempet/poflunt,(îqu/s def/c/t/n probatione d/lator/æexcept/on/s ca-lumn/ofe quçfitæ, cap, except/onem. extra de except/on/bus. Secus,f/de mal/t/a aduerfarq non conff at, SC maxime fi luratum eff de calumn/a, argument, cap,f/nem.extra de doloÔC contuma, Neque/mpeditquidcmexpen-farum pet/t/onem, quôd aliqu/s non habet luftam caufamI/t/gand/, cap, del/ d/.extra dedoloSlt;contumac, Poft 1/tem conteftatam/t/dem expenfæ caufa iudicq fàdæ petunturà parte contumac/, I, properandum, ÿ* ÔC f/qu/dem. G.de lud/, Aepræftare quidem expenfas, /n quas aliqu/s propter contuma-
C i
-ocr page 382-»9« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIV in J METHOD VS
d'am damnatus eftjantequam povô in caufa audiatur,cogi cornmax poteft. capgt;quonianigt; ^»in aîijs» extr. ut lite non conteftat.SC t fancimus, C^deiudi-eqs, Nccprohibcturqiiisabeopetereexpenfaslitis,qnim probanone ex-cepnonum, quasoppofin't port litem conteftatam aduerfanj fundamentis confirmatisfLiccubtnt, Nammalitiofe excepinepræfumitur,qui exeepno' ‘^ nem non piobat,quani aduerfarq inrcntioniiam confirmât» oppofm't» Sed inadïudicanonetalium expenfarum hacc obfematnrmoderatio, utHappare-at,opponentcm habuifle probabilem caufam Ïïtigandi, autfiiuratum fit de catumma,non condemnetur opponens exceptionçs, in expenfas, ne quis metn expenfarum rclinquat ius fuum indefenium. Vbi uçrô conrtatper ca Iumniam,ÓC malitiofc eflè oppofitam exceptionem, indiftindê opponens condcmnaturinexpenfasindilatione cxceptionis oppofit»fadas, Inpeten dis autem expcnfis totiiis caiifac hacc obferuatur régula,ut uidus uiclon in ex ’* penfis condemnetur,cap,calumniam, cxtra.de poems, Obferuandum autem eft praccipuè in petendis cxp?hs,qua: in iudicio fad^ funt antc,uelpoft litif-contcftationcm,quód non iure Actionis,fed officioiudicis petuntur, Itaque Speculatori confultum uidetur,utquotics fententiampetamus,femperiï-mulamp;rexpenfis,quasdcberi nobisexiftimamus,pctere non negligamus;
Nifi enim index in definitina fententiapronunciet 4^ expenfibinJitcm h- *9 dis,poftca nuUa datur pro lilis Adio, leg; Terminato, C, de frudibus amp;nbsp;li-ti, expenf, De expcnfis autem fadis caufa appcllationis, communis eft opi- *o nio, quód indiftindè poflunt ab co peti, qui in caufa appcllationis iuccubu erit,fiuc luftam habuerit appcllandi caufam,fiue non,6f aut ante iententiam, ucl póft appcllauerit, iuxta notata glolT, circa c. fincm,cxtr,dc dolo 6f con-tumac, Sed magna pars Dodorum fentin nt, non peffc appeHanrem indifferenter condemnari in expenfas,nifiapparcat manifefte per calnmniam cum appeUaffe. Ac fi probarc poftit appeUans, quodiuftamappellandi canfam ha buerit, ucl quod appeUando probabilitcr errauer it,non efle cum in expenfas condemnandum, fed folum pronunciandum, quôd non rede appcllarit, f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;concendunt.arg.c,cöra uentftenc,ext.deiudicqs,3lt; ibigiolf qug fenttntia ele
mentior eft,fcd utrafit(cquenda,magis quacrendum eft in capite deiudicqs, ubioftendi necefle crit, quando Sf quos inter htigantes Index condemnare In expenfas litis debeat; hie fans eft indicaffe,qnando2lt; quæpctipofsmtin Adionibns expense.
Practerca crefenntpetitiones Adionum etiamexmoradcbentis,utfiquis «» tradatalicui fundum,quern illi uendidit,amp;f poftca emptor ceflet illi numcra-rc precium, non folûm ab eo precium, led ÔC quantum fua interfuifte proba-repoterit,ntftatim port traditionem fundi illud accipcret, petere licebit, leg, q.C,de Vfuris,Non autem quaclibctceftatio eonftituitdebitorcminmo-ra.Is cm'm,qui non eft interpellatus de debito folnendo,aut cui non fada eft denunciatio debiti,aut quialioqni fatis^uftam habet canfam reidebit» non pracft«ndac,inmoraeflcnonccnfetnr,Non cnim ex re deb i ta,fed exp erfo- ** na opportuno temporeôd loco interpeUata,fierimora intclligitur. 1, mora. âf ibidem gloff. ft, de Vfnris, Neqne nerô is,qui â Indice cognitus eft fniflè in mora, tantum ad fmdus ex re perceptos, quorum accefsio natnralis eft, fed amp;nbsp;ad pcriculum rei tcnctur,fine rcs apud Adorem pcritura fuiftèr,fine non, fnfficitenim non perirepotuifle.M cûmres,^finali,Ô^I,apud Juliannm, ƒ•!. ff.dcleg.i.
Ad h æc re'netur etiarn ad foluendas ufuras rei, maxime fi contradus, ex quo debetnrrcs,fneritbon» Iidcfautfi cxlegato, nel fideicommiflb ca dc-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;beatur. Nam in petendis talibusnfnris,lcgara, óf fidcicommina bonte fidei
indiciisæqniparantnr, I,inminorum,C, in qui bus can fis reftitn. in integr, non eft nc,Sccus fit in Adionib, ftndi iuris, Nam in illis non petuntur niu-rx.
-ocr page 383-PER D. CONRAD. L A G V M. PARS till. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;299
ræ, fed cafe!um quantitas, SC res, quæ prindpalxter in obligationem dedu-*5 da eft. Kt C. de condid. mdeb» Vocantur autem ufitræ exmoradcbitæ, no Iucra,de quibuscontrahentes inter fepro ufu rei ultra fortem præftandispa cifcuntur,SC quæ exmutuo accipi tanquam turpis quæftus indiftinde prohi bentur:fedpenfiones,quas xquitasrequiricilli præftariprocommodofuæ rei,quadiutius,quàm oportuit,propterdebitoris moramcaruit, Itauthæ utu »4 ræ,quafiintereHe, SCnanlocoIucrifoluantur.Ettales ufuras licet petere, non captandi lucri,feduitandi damnt caufa,iudicis tarnen officio,amp; non iure adionisj. focius qui.Æpro focio,6C c.quoniam.xiuj.q.iifj.ibidemc^ gloft. At quehicquidem/eftunuscafus, quocitra turpitudinemlicitum eft ultra for-temaliquidpetere fine pad©, Reliqui notantur ingloffiSC aPanor.circaca, caufiquæftus,exude ufuris.
2J nbsp;nbsp;Cætcrûm frudus à talibus ufuris ita fere diftinguuntur ,quôd illi funt na-
26 turalesjhx «eró ciuiles adipnes,quia non ex ipfo corpore return debitarum, fed ex alia caufa,uidelitet mora,nobis debenturj.ufurajfi de uerbdigniEPo nuntur SC caulk inter accefsionesrerum. Sed quidnam propric fubappella tionecaufarumuoluerintintelligi, qui leges in titulos digeftorum digefle-runt,ne(j ex ipfislegibus,quæ extant fub titulo accefsionum, neque ex ilfis, qui in easferipferunt •intelligi fan's poteft. Glofta circa Epigraphen tituliffi deufuris,remittit difeentes ad I, æquis.ff.eod. Et fane innuit utcunquc ifta »7 lex,quod cauias dixerint ueteres eas accefsiones,quæ licet non ex ipfis rebus proueniflent,ininis^ hærerent, tarnen earumoctafione produdæmeritô res ip fas fequerentur. Difertè nanque in ifta lege diftinguuntur frudus à caufa,ut fœtum ex equa natuminter frudus. Secundum uero fœtum,6C par turn mulieris, inter caufts numeret, SC fane fine lecundum fœtum lex uocec cum,quiexeadem equa eft æditus,qua primus,fine eum, qui ex primo fœtu nat us eft, fans patet, quod ex caufa rebus aceeflifte dixerint ueteres,id,quod nonreipfa,fed occafione rei debits efle uideretur. Qttod ant in eademlege partus qjulieris omnino non inter frudus,fed can fas computatur, id ideô fit, quia partus hominis propter finem,quo nafeitur, inter frudus efle non exi-ftimaturdeg.ancillas.ffi de petition, hæreditat. Ego itaque conieduram ex haclegefaciens,omniaea , quæ quaque occafione rei accrefeunt debito, aut gratia eius illi adiunguntur ,accefsiones ex caufis dici pofle exiftimo. fta-quefi feruusfit in obligationc ,6C illialiquidàquopiamlegetur ,acquiriil-Iudlegatumexcaufa,ci,cuidebeturferuus, didpoteft. Veràmquôd ÔC ac-cefsiones,quæfuntcx caufa,in Adionibuspetipofsint, id ex Epigraphe ti-tul. accefsionum liquet,in quamanifefte inter accefsiones, quibusaugentur Adiones,ponuntur.
•8 Poftremo augentur quædam Adiones inficianone negantis id efle fa-dum,cuius conuincipoteft, ut fi quis rvy^^ipaii alicuius proférât in iudicio, £C file neget earn eflefuam,aut cum agnofcat,tamen inficiari non dubitet id^ quod literæ teftantur fadum, 6C poftea conuincatur mendacif, turn non modo ad lbluêdumdebitum,fed6Cperi poteft,ut condemnetur in duplum debi-«. Authen.de femilTeSCtriente. ^t ftudium.col.ii}. Atc^ hocquidem confti-3^ tutumeftexemplolegisÂquiliæ,utimpudentesinficiationes aliqua pœna muldarentur,£C ut litesmaliriofisinficiationibus non protraherentur.Aqui lius enim inAdione damni culpa dati primus itaconftituit,ut qui negafi lent à fe damnuminiuriaaut culpadatum, ut adorem probationibus graua-lrent,6C litem contraherent,conuidi in duplum condemnarentur. 1. uide Ne ratius. ^ hæc adio.ff. ad legem Aquiliam. poftea ßC in alps Adionibus i-demius proditum eft ab Imperatore luftiniano. Authentic.detriente 2C fe-nuffe. ^ ftudium. col,ip. Non tarnen quxlibet inficiatio negantemfubijeit c 3
-ocr page 384-5»o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
pœnæ dupli,Gcut eni'm excuGtur^ calumma, q.ii adfec^xonepaterna mor-tis,medicum,autcubiculariumeius calummofe acculauit, itaenamindemr exenfandus à calumnia,qui honefta aliqua necefsitate indudus aliqmdinxu dicio negauitjiuxta leg, qui cum maior, ^ fi patris, ff, de bonis Iibertorum,amp;^ Angel, fuper rubr,Inftitut,de excepdonibus, Itaque propter manifeftè ^^ calummofam inficiationemfokim quiscondemnatur induplum,autalioqui à indicé repellitur 06 mulclatur, arque ira etiam firm certis fokim cafibus,qui legibus exprimuntur; ut in A(6rionedamni,ininnæ,ô6 legator urn,quæ uene rabilibnslocis rekdafunt, ^aduerfus,Inftitut, de poena tem, littgat. Item poffcflor negansie pofsidere/amittitpoflcfsioncm, fi conufpeatur poflefsio nis.kult.ff, de rei uend,
Cartenim differt Adio legis Aquiliæ in petendo duplo à rekquis Adioni 3* bus,inquibus nominepoenæftatim ab initio nulla interuenienteinficiatio-ne duplum petirnr^quódm illis precium rei, in^vc uero etiam intereffe du-platur, iuxtagioflam leg,contra negantem. Cod,de leg. Aquika, Item poe- ^^ nadupli ab inficiantepetitur condidione, iuxta gioflam uerborurn fadafo-lution, circa Authentic, contra, C, de non numerata pecunia, in alqs uero adionibus,nt in adione furti non manifefti, duplumpetitnr exobligationc, unde ipfa obligatio nafeitur, Qiiare diuerla eft ratio petendidupk propter ^^ inficiationem, ab adione, qua principaliter ad poenam dupli agimus, At-que hi fere funtmodi,quibusadionum petitionesaugentur ,paucioresfunt modi,quibus minuuntur, Etenim quod â quibufdam perfonis ( ut funt parentes, patroni, coniuges, foci), donatores, cefsionarq ) non quantum nobis debeant,extorquerepoftimus,ied id tantum abillispetere, quod ipficitra egeftatemfuamfacerepofsint, iuxta legem,in condemnatione,ff, de regu-Jis Iuris,id magis ex indulgentia legtlm,quàm ipfo iure fit, S6 beneficium po dus, quàmlégitima diminutio petitionis, fi cuià legibus itaparcitur, ut ne egeat, in minus condemnari,quàm fit debitum ,iubeatur, ficut textus Infti-tution, de adionibus, ^ funt præterea,ufquead fînemtituli, enumq-at qua- J4 tuorcafus,in quibus reus fokim in id condemnatur iureRomano, quod fa-cere poteft, Suntigiturduo tantum modi, quibus petitio adionum reipfa* minuitur, mdelicet, dedudio impenfarum, de qua in hoc capite fuprâ dixi--mus,amp;: compenfatio debitorum, quainuieem Ador SC reus débita propter débita remittunt,06 à fumma petitionisdeducunt, Atque eftquidemtab's Ïgt; compenfatio debitorum fumma æquitate permifla,Intereft enim noftra,po-dus non foluere,quàm folutum repctere,leg,i, ff, de compenfationibus, Ita-que Sc propter eius æquitatem ea etiam in delidis SC pœnis permilTa eft, xxxq, qua-ftion, vi, capit, nihil iniquius, SC extr, de pcenis,cap, conftirutus, Quarum autem rerum,ÓC à quibus fieri pofsit compenfatio, uel non, fuprâ • SC nos de obkgationibus,in capitc,quibusmodisrollanturobkgationcs,i ndi cauimus : SC plcnè idem tradit glolC circa I, finalem, C, de compenfationibus , SC glofla circa c, bonafides, extr, de depofitotCacterum hue peeukari-ter pertinent Tituli:
De ufuris,frudibus,8C caufis, SC omnibus accefsionibus,5Cmora, De compenfationibus,
De compenfationibus,
DE CAVSIS AGENDI^
SVM-
-ocr page 385-PER D. CONRAD. LAG 7 M. PARS 111L
)01
S V M M A R*I V M.
t. X.
3.
5.
6.
7. 8.
* 5. »0.
«. *J.
*4'
Qpi caufam propofiti alkgare non pofsit,in iudicio non audiatur.
A notioribus ad ignotiora proccdendutn.
Caufam petcndi in quaUbet adionc exponendam ciTe.
Omnis adio cur inftituatur.
Quod ante nullius eft, occupant! conceditur.
Praeftet nc pctitorio^qBam poffefforio experiri.
Videndum.inquamlpcciem contraduumcadatprasfens negotium.
Flures adioncs ex eodem fado quandoque compcterc.
Legatario datur adioex teftamcnto,reiuendicatio,hypothccaria.
Adioinfadumgcneralifsima,fubfjdiaria quandocoinpctat.
Ncminifuusdolusfitlucrofus.
Condidio ex lcgc,8C officium iudi cis quando datur.
VfurarumpctitioproptfFmoram.
Premium pro medici opera iudiciscognitioncconftitui.
ludicia temerè non effe inquietanda.
Exceptionum munus quo d fit.
7^ T S 1 ex ft is, quae hac^enus âtihôtauimùs,fatisintclligipofsit» quæ in qualibet adiöne proponenda conliderari debeant, ne quidinfcitê,auc non fan's conuenienter innidiciopetamus, ta-1 men quia non fufficit difertè aliquid proponere, nifi appofita f etiam adiungatur caufa,ex qua ins petendi emineat,uifum eft o-peraepretium,decaufis^endi,pauca quidamdicere,antequàmadfingu-? laruniadionuntexplicationemdefcendan-ius, Præterquam enim,quód re-gulariter in iudicio non audiatur,qui caufam propofiti allegare non pofsir, Icg.cùmhi. ^ in caufa. ff.de tranfadionibus,methodiquoqueratio requi-riti Ht generalem quandam imaginem omnium adionum concipienda-rum dTfeentibus præformemus , cuius intuitu Ôé confideratione tanquâm ex theatro adionum digrefsi, communem quandam notionem ad fin-gulaspropius pernofeendas adferamus . Nam in difcendohæc compen-j^ diaria,fecundum Ariftotelem, eft uia,ut ànotioribusad ignotioraproce-damus.
Cùmigitur generis notitiain qualibet rc cognofeenda magis inaperto fit,SCfacilius apudanimum concipiatur,quàm fpeciei,abfoluenda eft gcne-j ralis nobis adionum forma , dicamus caufam quoque petendi in qualibet a-dione exponendam efle,ut appareat,cur id, quodagédo petimus,dcberi no bis cenfeamus,
Porrô,ut in tanta uarietate caufarum, aliqua diftindionc iuuentur cogita-4 tiones,in inquirenda cuiuslibetcaufa,obferuandum erit,quôd omnis adio in ftituatur,autrei uendicandæ gratia,aut acquirendæ, uel retinendæ,uclrecu perandg poffèfsionis caufa,aut ut preftetur nobis id,dc quo cum quopiâ con uenimus,aut utredimatur culpa,amp; emendetur damnum, alterius caufa, dolo, uel ui nobis datum.
Rem uendicamus iure dominq, quod nobis competere ex aliqua caufa , fine modo acquirendarum return oftenderc poiFumus, Potîefsio qf-dem ex caufis nobis debetur, quibus dominium, iuxta gloftàm kg. quod tneo. Digeftis,De acquirenda poflèfsionc. Itaque qfdem quoquecauiis earn acquirimus , tuemur, SC recuperamus, Etfæpe accidit, utfimul cum ture dominq poftefsionem acquiramus , ficut fit in fens , quas capimus, autïn agro , quem uacuum animo pofsidendi occupamus, quia , Qiiod j antê nullius eft , id naturali racione occupanti conceditur, leg, tert, ff.
C 4
-ocr page 386-ÎOt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
de acqinrend.rer* domimo^Sed 14rébus, quae,antcquâm nos cas apprehen-deremus,aut ex aliqua lufra acqm'rendi cauia nobis fadæ funt debitæ, alceri-uscuiufpiamfuerun(,milh's non acquinmus poflèfsionem,nifitradantur, ut hæresmftitutus adna hxreditate,acquiritïusdomintj, quoddefundus habu ic,adquam ipfe per tnftituaonem uocatus eft,non tamen acquirit exus polîcf-fxonem,nxfi Jegttimo modo earn appréhendâtJ^cum hæredesdEde acquiren» ueIamittend*pofîeC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
Proinde cûm fæpe accxdat,utquis iuftamhabcat caufam, propter quamiu re doming rem uendicare,aut pofleßtonem exus fibi concedx poftulare poß lit,non rarô quoque euenxt,ut ex ijfdem caufis nunc rês xpû, nunc pofleßio exus petatur« Nec leuis,quamufs trxta ht, quæftio eft : Præftat ne potius péri torx'o,quàm poflèfsorxo xudicïo expenri, S^ an utrunque fxmul fulcxpx,an ue-rô altero fufeepto Ixccatadakevum rcgrcdi’,fcddc hacinfrà, ubx fadx ipeexes hanc dehberationem ofFeret : hic fan's fît monux'flè,fepe de domxnxo ôô poP fefsxone tanquam de l'ure feparato agi, licet cxiffdcnj caufis utrunque nobis conringat,aut debeatur ♦ Quæ uerô fintxftæcaufæ,extradatumodorutn acquirendi rcs,qui{que requirat. At ubi aliquid exconuentione preftandum uenit,quærenda eft adionis caufa inter contrat us nominatos 5C innomina-tos,ôt quafi contradus, atque uidendum, in quam fp^ciem lUorum potifti- 7 mûm cadat præfens negotxum,ut certô feire pofsit,quæ Ô^ quai is obligatio ixi denafcatur ♦ Itidem faciendum eft, ubi intelligimus propter delidum,uel quafi,cum quopiam nobiseflè rem* Nam SC inter deliêla uaria funt diferimi na,ita ut coàftituere non pofsimus,quid pro cuiufque emendatione ciuilirer petereliceat,nifi conftet,in quafpecie delidum uerfetur,de quoaduri cum quopiam fumus* Neque uerô cogitandum eft difeentibus, quôdexuno ali-quo fado,unica tantum nafeaturadio* Nam fæpe plures adiones eodemex ® fado competunt,ut fi focius ex rébus fociorum dam aliquid fubtrahat,fi'cpo ceftcumeoagi,ut excontradufocietatis farciatdamnum doloeiusdatum: aut poteft conueniri de furto J.rei communis nomine * ff» pro focio* Jtpm Ie- 7 gatario ad conftquendum Icgatum datur adio ex teftamento,rei uexTdicatio, amp;nbsp;hypothecariaj*cümfilius,^»uarqs*ff,de tij*
Proinde cumoccurrit fadum,ex quo agi po fixt, primûm luxta diftindio* nem caularum, propter quas fuprâ nosagere in unxuerfumdiximus,benc perpendendum eft,quomodo pofsit ex ca agi * Deinde, fi plures ex eodem fado competant adiones, utra experirimagis tutum uidcatur,autplaceat» Tertio,ubi conftituerimus,qnamadionem alxcux intendere uelimus,perpe dendum,ex qua caufa,uel acquirendi iuris modo ea potifsimüm nobis debe atur* Qiiartó,an etiamca,quæin quoquomodo acquirendarumrerum,amp;fin contradibus ad producendas obligationes requiri in tradatione iuris domi niorum Sf obligationinn oftendimus,habeamus autpræftiterimus« Namiila adprobationemcaularumagendineceflàriôrequiruntur.Jtaquequiillisdc • ftituitur,is facilè ab agendo depeUitur,tanquam is,qui non fans fufficientem habet agendi caufam, Poftremo, ubi aliquis cafusincidit,qui fub nulla earum caularum comprehendatur,exquibusexiftunt adiones,âf ordinaria auxilia perfequendiiuris noftri,decurritur ad extraordinaria auxilxa,uideli-cet,ad adionem in fadum generalifsimam,0f fubfidiariam, aut ad adionem *® de dolo, aut ad condidionem ex lege, aut ad officium iudicis* Nec tamen x-fta fubfidiaria auxilia pariter in omnibus cafibus nobis conceduntur, fed fingulain fingulis,Sf certis rerum cafibus nobis fubfidiofunt,utadioin fadum generalifsima, turn nobis competit, cum ratione fadi,iuraquidem fuadentadionem dari,fed nullam fpecialem afsignant* Exempli gratia,fi ere ditor finefuo uirio confequaturpignusâ debitore eius ^ÜU non traditum,^ de-
-ocr page 387-PER D. 'CONRAD. LAGVM. PARS II JE • joj debitor fokiatdebitum, non poteft qinde debitor adbone pignoraticia repe tcrc,qiiodadcreditoreni peruenit,qinaca rtoncomperit, nifi exconuenno-ne re intemeniente pignits datum fit» Et tarnen æqiucas fuadcc/efh'tiM illiid, quod creditor ita accepit» Itaqj cum nullam habear caufamadionis,fubfidia-n'a in fadlum adiohe repetere illud licet,iuxta notata circa l»ufucapio»C»de pi gnoribus. Eodem modo QC iureadio doli nobis datur,fed nonnifi aliquidin contradlibus admifium fit,quod in aliud genus déliai non cadat, quâm doIi, amp;nbsp;tale fit,ut ex aequo SC bofto damnum ex co datum emendari iura luadeant, ,, ne alicui finis dolus fit lucrofus.l.ne ex doIo»fE de dot Audita uidereeft,^ • adio infadum gçncralifsima,ôd adio de dolo,fint fubfidiaria;,cùm iura non exprimunt Ipecislemadionem,2lt; tarnen aequum elle indicant, ut ubi tale quid c0tingat,quod adione dignu fit, ca qua lis ilia ratione fadi iudicari pct 12 iudicein pofsit,non negetur,Contra in codidione exlcge fit,nam eanon to petit,cum ratio fadifuadet adionem dari,fed cùmfolalegis autoritate confti tuitur adio ex ciuili quadaid-fatione Qi necefsitate in talifado, quod natura-fis ratio in nullius debit! obligationem uenirc exiftimct,ficut in tradatu ob-figationum cxcmplisdeclarauimus* Otfidum uerô iudicistum demumim-ploratur,cfim iura nec adionem dant,necfuadent dari ♦ Nam adofticiumiu-dicis confugimus,tanquam ad facram anchoram, quod eft in Prôuer»cùm ni bilpraefidij ex legibus reliquum eft, quâm ut arquitatemamp;lmifericordiam indicisimploremus ad fuccurrendum laborantibus nobis in deftitutioneo-mnium auxiliorü ordinariorum, Si alior urn extraordinariorum»Loquimur autem de officio indicis, quo extraordinaria adio loco adionisproponitur, gt;3 non quodaccidentalitcr in adionibusimploratur, ficutfitiripetitioneufura rum propter morâ in ad^mib.bonç fidci,nam tales ufurae non feparatim,fcd circa principalem adionem cxpeiunturperotfidumiudicis nobis adiudicari, SCadeô cob ære trails imploratioiudici8,adionib»principalib. utillispcr defi niduam fentenuam extindis,ea nondetur.hfi depofita^G.depofiSecus fit in officio iudicis,quod prinapahcer loco adionisproponitur » NamiUius pro-ponenUffaculias nobis Integra manctxxx.anjiis,ficut aliarum adionum per Ïbnalium,fecundum Rofredum de ordine i udiciorum,in fin.tit-ïe prætoi ijs ftipulationibus » Itaque uulgo etiam aliud dicitur effe officium iudicis in ac-ccflbrijs,alludquodloco adionisproponitunPropjoniturautemofficiumiu dicislocoadionis in talibus cafibus, qui extraordinarii iudicis cognitioni iehdifuntdccidendi,qualesfunt, quinotanturintitule ft.de narijsôd extra »4 ordinarijscognition» iudic.utnifidepraemiofuæoperæmedicuscum egro to conuenerit,iudicis cognitione conftitui illud poteft» Et in talibus cafibus nudaexpofitio£idi,lococaufie eft, fi tamentalefueritfadum,ut mcreatur iudicis prifidium, Citeröm ubi aut 11» prohibent adionem dari(ficut praetor negatfeadionemdaturumin eum,qui aliquid fubtraxerit illi, quipaflus eft alcaludi in fins gdibus,ff.de alcatoribus)aut fi talequidaccidit, ex quo nec ex iure dominrj,aut poflefsionis,uel quafi,nec ex contradu,aut dclido,uel qua fi,aliquid nobis deberi uideatur,nec in eo aliquid emineat, quod pr æfidium ,^ iudicis merité defidcrct,fruftra de adionequiritur, Nec^enimtenure, amp;fi ne iufta caufacuiquam inquietare indicia conceditur, 8lt; contra religio nem iudicis eft,facere alicui poteftatem,ut litem nulla,aut leui, autturpi ex cau-famoueat.Qjiae uerô fint caufæ, txquibus uel omnino non nafcatur adio, aut propter quas,fi nata fit,fortiri effedus non pofsit,ucl penitus extinguat, infra de exceptionibus dicemus»Nam hoc exceptionum munus eft,ut often-dantadioncs noncompeterc,aut competentes iugulent. Etquiamagnaeft earummultitudo,nec uisautufus earumperfpici,nificognitis adionibus, probè pofsit,nos carum tradationem diftcremus attingere, donccadiones cxplicaucrimus»
CLVO
j®4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
Q.VO ORDJNE TRACTENT
turadiones* Caput V,
SVMM A R I VM.
«. Series caufarumjcx quitus quodlibet iusnafdtunfequenda.
». lus totum confifterc in acquirendO)amittcndo,amp; conferuando iurc.
3. Catalogus adionum.
4gt; SubfidiariæadionesS^ auxiliaaAionumquiedtfantur.
j. Ciuilesadipnesprimümproditascfrc.
ÏAMigitur,ut commodè percipere auxthorum m^ntuendo quolibet lure, uarietatemdifcentes pofsint/equemur fehem caufarum,axquibus quodli bet ius nafcitur, QC circa quasquælibet ad/o exiftit, tanquamdefendendi iuris propugnaculum.Totum enimiusconfiftit inacquirendo,amittendo06 conferuando iureJ.fin.fF.deil.PoftquÀmigiturin fuperioribus tribuscapiti * fous fteundæ partis docftriiiac iuris onendimus,t]uibus modisacquiramus,uel amittamus ius in perfonam,autrem,S6 quibusmodis ad praeftandum uel fact endum aliquid jnuicem obligemur, 86 liberemur, ipfe ordo explicandi iuris requirit, ut fingulis formis modos eonfcruandiiurisadijciamus.Idueróiu-xtafummam illamdiuifionem formarumiuris facere tófticuimus,uidelicet, utprimömindicemus,quibusa(ftionibusiuraperibnarumin peribnasprofe-quamur,deinde quomodo acquifitum domini urn, aut adeptam poflefsionem tueamur ,uel amiflam recuperemus. Poftremo quomodo ex conuentione, uel delido débita extorqueantur .Prodin autemeft in qualibet forma iuris, aut fpecialis aAio,aut ex ea tanq ex cauü dominq,poflcfsipnis,uel obligatio-nis alicuius generali adione agimus. Itaeç in üngu^s formis ,fi qua fpecialis aÄio cftprodita,eam annotabimus/in minus, camtan^ caufam generalis iuris ad generalem eins adionem refer emus. 66 ut argumenti loco drfcentes ba beant,quid in quaeg acrione confiderandum ueniat,in explicauonccuiufqj formæ iurisindicabimus, quac 06 quales adiones inde tan® ex caufa acrionn oriantur, quidnam peti propter quanq; adionis caufam pofsit,quibu8,^ con traquos ea detur,quo temporis curriculo ea uigeat,autcefletpoflêdari.Neqj ueró hanc rationem tr adandarum adionum, ideó inftitui, quad mihi uft^ a-deo difpliceat alior urn in tradandisillis confilium. Non enim improbo quad autorInftitutionum iuxtauarictatem different/aru interillas conatus eft uim 86 naturam earum explicate. Nam 56 collatio, quarn fieri in tali explicatione earum neceflê eft,quandam lucem ilhs adfert,magis ueró placet illorum infti tutum,quiperpetuoquodamCatalogoprimöm enumerantadioncs, quæà 5 prætoribusfuntproditæ, 66 interdida, arque edida eorum,quæ loco adionum propofita funt,recenfent. Poftea ueró altera quafi claftè adionum expo nuntadioncs, quæ ciuilibus legibus continentur. Et quia prater adiones 4 reliqua quidam auxilia(uidelicet officium iudicis,bonorum podefsioncs^Sc natufconfulca,06 conftitutiones Imperatorig, quibus poft ueteraagendi iura nobis in certis quibufdam cafibus fuccurritur ) appendicisloco hæc quo-que auxilia adionibus adnumerant, non quód adiones fint, fed quôd loco adionum proponantur,66 in certaminciudiciorum idem, quôd adiones, 0-percntur.Talemautcm expofitionem adionum magis probo,quarncam, qug eftin Inftitutionib. quiamultitudo 06 uarictas adionum per earn magis declaratur, nihilominus tarnen meum inftitutummihiplacet, tp exiftimo, ufum adionum itaoftendiapprimepofte, atqueratio etiam hiftorig,qua conftat eas efte proditas, me confirmât,ut quodinftitui, fequenduminiftis explicandiscenfeam. Primiim enim omnium proditç funtciuilcs adiones, quibus deficientibusnonnunquam plané nouas Pretor inueinr adiones,in cafum nonnunquam anté inuentas,adhibito quafi fuoremedio adiuuit,ficuc
-ocr page 389-PER D. CONRAD. LAGVM. PARS IIII. joj
Slt;^ poftcnorfbus quibufdam conftitutionibus Imperatores fecerunt. Itacg fxpc conringit,ut in eadem forma fun's alifid Jure ciuHi^aliud lure prxtorio, aliud nouifsimo conftitutionum lure competat auxihum î utigitur in quali-bet forma iuris cerni pofsit, ex quo lure quæcp acrio nobis detur,non catalo-go,fed applicatione caufarum adiones feparabimus, ôC eo ordine,quem fu-prâ indicauimus,eas explicabimus,
QVIB^S ACTIO NIBVS
lus patrise poteftatis conferuatur. Caput VI.
^YMMARIVM.
•♦ De iure patriae poteftatis.
•. Rei uendicationc agi ex caufa domini}.
». Adio in rem præiudicialisdtem officium iudicis patri datur«
4. nbsp;nbsp;nbsp;Cognitio pratroria idem eft quod officium iudicis.
f. Interdidum de liberis exhibendis.
e. Interdira quafdicantur.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Præiudicialis adip alia ciui]is,alia prartoria, ®. Vlilesadioncsuocari rationeutilitatis.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Adfedio natui alis inter parentes amp;nbsp;liberos»
»0. Praeiudicialesadioncscurdicantur.
»1. Aftioinfaftumlocointerdidi.
«♦ In omnibus interdidis prius cognofci de poffefsione, quim de proprietate.
’»• Maritus pro uxorec^^hibenda contra patrem.
»4- Ioannis Gloffatoris arbor adionum.
*». Adio ingratitudinis datur parentibus aduerfus ingratoslibcros.
»^. Iniuriola kuis non fatis eft ad adi onem ingratitudinis, fed atrox iniuria. »7. Quac atroces iniuria? cenfeanturinadione ingratitudinis.
’ TVS,quodinIibcrosnoftros ratfone patriae poteftatis habemus,non habet J_uim dominq » Neep enim plenam probet poteftatem in Uberos^tâquàm in res noftrasjtaq^ fi liberi nobis fubtrahant,aut ipfî pro iure patrie poteftatis nobis parère detredent,nonuidentur rei uendicationc noftræ poteftati pof
• fe reftitui ÔC fubijei. Nam rei uendicationc non agimus,nifi ex caufa,qua do minium acquiritur,2c tarnen quia ius patriae poteftatis quafi reale eft, óf per* fonam tanquam rcm afficit,permittunt iura,ut quis adieda caufa, unde pote ftaspatriaoritur,filium uendicct,5fflip poteftatifubijciat.leg, i, ^^i,ff.de
5 rei uendicationc. Ac fiquidem ipfe filius fubducatfe patrig poteftati,negans fe efle filium cius,qui petit eum,datur patrietiam adio in rem prgiudicialis, 4 item cognitio prgtoria,quam uocamus officium iudicis.Egdem adiones dan cur,cum filius ultrô patitur fe ab alio detineri,nam Si turn uidetur à neminc prohibcri,qu0 minus pared obfequatur,^ iuseius agnofcat. Itacp in eadem eft caufa, aeproinde eodem etiam modo cum illo agi poteft,ut parentis po^
^ teftatemnon detredet. Atfi inuitus àqüopiam detineatur,patri fuccurri-tur interdido pretons de liberis exhibendis 06deducendis. Et rei uendfea^ tione adieda caufa de iure Quiritum.leg. i. ff; de liberis exhiben. uel dedu cend.Nó aSt datur ifto cafu officium iudicis, aut adio in rem prgiudicialis, quiaauxiliaiftatantüm competunt cótra ipfum filium detredantem patria poteftatem. Interdidum aut folùm competit,cüm inuitus ab alio detinetur.
^ Interdida enim dicuutur lura inter duos de re tertia pofita. Itaque quando fiiius ipfe opponit fe patri,non habet locum interdidumde liberis exhiben dis,quia in ea controuerftanon agitur de re tertia, ficut fit,cüm inuitus ab a* lio detinetur filius,Porró de rei uendicat.ó^ officio iudicis,infrà fuis locis df cemus;
-ocr page 390-»o«f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
cemus:hic qutafpeciales funt adi^nes in hoc fchemate iuris,aA'o in rem prç iudicialis, à interdidudehberis exhibendis SC deducendis,peculiariterdeil ^ lisdicemus. Eft autem præiudicialium a(ftionutn,quæ pro tiiendo iure pa-tria: poteftaris competunt,alia ciuilis, aha pretoria* Ciuihsintenditur,quan-do in controuerfiam uenit,anfiliusfit in poteftate, aut non, Itaque in propo-ncnda ea uidendS eft,an ihis modis,qinb, patria poteftatem acquiri diximiis, uel eum,qucm contendis te habere in poteftate patria,nó ex cadi'mffen's,aut alio quodam legitimo cuadendi earn modo acceftcÄt, Nifi emm quis integr û habuentacquuitæpatriæpoteftatisius,nondaturlift hæc acQioJUud enira pofte alIegareSC probare, eft adqcere caufam de lure Quiririu Ciuihs autem hacc a ci 10 eft, quia ex iure, quod ciuibus Romanis in liberos à lege,0^ non à prætore datum eft,oritur,quod ius uocamus patriam poteftatem,in rem,non quia rem corporalem ea nobis deberi contendimus,fed quiaius,quod nobis à legibus rationepatriæpoteftatistribuitur,eanoj)isuendicamus,6ôquiadatur contra quemuis detinentem,aut retrahentern libCros ijoftros,quó minus iure noftro in illis frui pofsimus. Quod ueró fit iftud ius, quod nobis competitin eos,quos in parriahabemuspoteftate,explicauimus in capit,deiureperfona rum,fub titulo,de parria poteftate,Perfecutoria uero rei eft,SC in fimplum da tur,quia nihil amplius,quâm quod iure patrig.poteftatjsconceditur,nomine pœnæ in ea peti poteft. Eft quo(Ç ftricfti iuris, ÔC fingularis,quia contra liber tatemdatur, Itaque iura patriæ poteftatis non egreditur, nee per earn cogi poftuntliberi, utinfepermittantratione æquitatisparentibus,quod illisius patriæ poteftatis non tribuat, Itaque aefturi hac a(iionc,cogunrur peculiari-tcr cxprimere,quid inliberis pro iure patriæ fuæ poteftatis requiranuPerpe tua autem ideô eft, quia generali omnium adionui» temporc durât, non lb lûm autem in eos,qui immediate liberi noftri funt,fed SC in nepotes danir,Ita que tranfitoria nuncupatur,quia mortuo patruo in auum tranfit, Direifta ue-rô refpeeftu udlis,quia fi.lEde rei uendica,manifeftis uerbisparentibus contra liberos ipforum poteftatem detreeftantes datur, SC quia utile eft ita l^)igi liberos propter parentum poteftatem, cxemplo eius permitritur ctiaih cætc-ris,quialiqua poteftate habent alios obnoxios, ira ad débita officia uocare,licet enim domino VafaIIumfuum,uiro uxorem,ftcutiparentifih'um,iuxta for mam b uius actionis,cogere,ut illius poteftatipareat,Quamuis id expreflê in hac adione 'nonfit conceftum, Itaquetalesadiones,quæficdanturratione s utihtatis,exforma adiedarurn uocantur utiles, Non autem hæc adio cft adie darefpedu contrariæ,quia per hanc filius cum patre non agit,ut eum in poteftatem recipiat, Secus fit in adione in rem præiudiciali prætoria, N am ex pater fihum,utfeagnofcatpatrem,amp;^alat, sc è contra filiuspatrem,utipfum agnofcatfilium,0CaIat,cogerepoteft,I,fiue.^i,ff',deIib,agnof,Sed tab's adio nonnafeiturex iure patriæ poteftatis, fed ex obh'gationeIegis,Qiiamuise- 9 nim adfedio,quæ naturaliter eft inter parentes SC liberos ,fuadeat, ut ie inui-cem agnofcant 6C alant,tamen ex ui eius obligationis agi non poflet,nifi legis autoritas accefsiftet,l, fi quis à libe, C. de alendis liberis. Si tarnen quis reçu-fetpatrispoteftati parère, quia neget fe efle illius filium, datur adio in rem præiudiciah's prætoria ad explorandum, an ex eo patre natus fi't,ÔC in urgen da ea adione utimur argumentis,quibusah'quis legitimus alterius conuinci tur eftè filius, quæ facile colligi ex modis acquirendæ patriæ poteftatis pof-furv* Ncqnc præftat quidem hec adio prætoris aliud fubftdium,quàm ciui lis, de quaiamdiximus. Nam qfdem plané cafibus ea compctir,ita utfuper-uacaneaeftè uideripofsit,nifi hocSC in alq'sformis euenire Iciremus, quod prætor nonnunquam polliceatur fuam operam non egentibus auxilium,fient conftat de poftclsione bonorum lècundumtabulas, quaadinturum ie cumpromittitprætor,qui fine eiusfubhdio exteftamentoagere poteft.Cæ terüm
-ocr page 391-PER D. CONRAD. L A G 7 M. PARS HIT. )o7
’® terûm amb« dicuntur praciiidiciales, not^quia fcmpcr ilhs praciudicetur alfjs adiombus,fed quiaaptæ funt ad praenidtcandumfilto agcnri,nccontra pa-trem h'temmoucat, fills cnim propofids filius non anditur contra patrem,do nee cuicerft, fenon efle efus filtum, uel fn eins poteftate. Cæterûm intcrdi-lt;flade exhfbendis 06 deducendis hberis pretoria funt.Nam omnia fnterdida àpræcoribus tradita funt.Infti.de interdicft. fn princip.Et licet in rem uidean turconcepta, tarnen ipfa imperfonaha funt.Ï.i. ^penult, ff. de interdictquot;. Suo nanque fado quis^ligatur ad præftandumid,quodinterdido conti* netur,qui non cauit,ut iHud aduerius eum non competeret. Et tarnen perfe-quutoria reifunt,quia illud fus, quodpatribus in liberos ratione patriæ pote ftadsconcefllinïeftjhéccinterdidapatrib.reddi iubet. Itaq;loco hof^ inter* »» didorum,ficutcuiuslibet alteriusinterdidi, competitetiam adio in fadum, 2uæ proponitur loco fui interdidi.Inftitut. de interdidis. ^ultim. 06 leg. ul, \ dead, empti. Dantur qyoque infimplum, quiapœnæ loco nihil in tills conftitutumeft, quodjsofsic peti, NequeSd in ülisaliud uenit petendum, ^ quod uerbis interdidorum expreftum eft, quia ftridifunt iuris. Non affe poteft quisagerehis interdidis, nifiapudiudicem proponantur,cuius iuriP didioni fubiedus fftis,contra quem eaproponat. hij. C. de interdidis.Item dantur contra quemçunque detinentem liberos noftros inuitO5 , tanquam M poflèflorem,86inomnibusinterdidispriuscognofcitur de poflèfsione, ^ de proprietate. 1. incerti. C* de interdidis. Qiiare neque in eum,qui ex fuc* eeßione liberosnoftros forte accepit, tanquam in hæredem,fed tanquam in poflèflbrem dantur. Et fpeciale quidem eft in interdido de liberis ded ucen* dis,quódnonpofsftper procuratorê exerceri, ntfi nominatim eimandatum «d fit,ó6pater ualetudin«,uelaha iufta caufa impediatur. 1. Pomp, in princi. ff. deprocur.Diredè nero agere pattern hts interdidis nemo non uider,qui niodó refpiciat titulum de liberis exhibendis ,fatis enimindicat uel Epigraphe eius,quód peculiaritcr hæc interdida parentibus data fint. Vtilitcr age •J reexJhs uideri poteftmaritus,fi iuxta l.immo. ff.eod.tit. pro uxore exhibcn da66dc^ucenda contra pattern agat. Filius autem his interdidis non agit c5 patre. Itaque redê his agi refpedu contraria: adionis in illis competentis ui deri non po reft. Singularia autem amp;nbsp;fimplicia funt hæcinterdida,quia non fob generali appellauonc,fed fpecifica in illis exprimunt petenda,nec fimul ador66rcuserfc aliquis agendum uidetur, Qiiamuis autem hacc interdida deexhibendis,S6 deducendis liberis fint prætoria, 56 ideô cenferi
#4 poflènt Ann alia,tamenloannes Gloffator in arbore Adionum ea inter perpétuas adiones collocat. Infamis uero non fit, qui his interdidis condemna-tur. Null urn enim interdidumeftfamofum. I.neque;ff.deuió6 ui armata. Nihil autem prorfus intereft interhæcduointerdida,niftquoddeliberis exhibêdiseft præparatoria eins,quod datur de liberis deducendis.Nam alias ex codé iure,uidehcet patriæ poteftatis,competût,l. deinde, ^'•i.ff.de li.exh, ucldeduc.qui titulus peculiariterhucpertinet .Poftremö datur parentibus ^ aduerfus ingratos liberosadio ingratitudinis,atquedatur quidem hæc adio proconfemandopatriæpoteftatisiure. Nam hanc facultatem tribuuntpa-tri leges Romanæ,utfifilius à patre emancipatus coram légitima perfona fc exhibeatingratum,liccatilliinpatriam poteftatemeum reuocare.l.un.C. deingra.liber.Etquia talis facultas patribus conceflaeft tanquam pars pa-trfæpotcllatis in liberos , fuperuacuum uideri alicui pofset peculiaritcr adionem proifta parte iuris dari, cûmreliquæ omnes communibus adio-mbus uendicentur , Ô6 hanc quoque facultatem ijldem adionibus fibi u-furparijcademc^ uice fibi earn in liberos competerepofsint contendere, Ve »ihn mihi uidetur id inde uenifle , quia hæc adio aduerfus emancipatos libères datur,rehquæ uero aduerfus eüs,quos adhuc in noftrapbteftate efle con-
-ocr page 392-^08
IVRIS CIVILIS METHeOVS
tendimust V t autem patri cornpet jt hæc adio,non facts eft lem' all qua iniuri olapatrem à filio efle adFetfium.Namquamui^H.patribus hoc fus mintftrent, ut mgratos liberos in poteftatem reuocent,tamcn id nifi propter atrocem in iuriam fieri pofte neganu Cenfentur autem in hoc cafu atroces iniuria:, pro '^ pterquasdonationemreuocarelicec,quacenumcranturinh ult« C^de reuo. don. Item fifilius tale quidcommittitin patrem, propter quod pofsic exhae-redari,etiamreuocari eum in poteftatem pofte non eft dubium, Enumeran tur autem caulæ exhacredationis in Authentic, ut cum de appellati, cognoC ^ caufas, Itaque hæc adio ex delidlo quafi nafcitur, Ä^ tarnen eftperlbnalis, neque ex obligauone delicti, fed cxiure patriae poteftatis in ea agitur ♦ Non igitur obfeurum eft,hac actione nos uti,tanquàm utili rei uendicatione, ea
• nanep filiünonpctimuscodemnaripropterdcficlumabeoadmilfum,fedpa i truc poteftati eum fubijci requirimus, quia iura patriae poteftatis hanc facul-catem contra ingtatos liberos emancipatos nobp conceflèrût ♦ V nde puto li querc,quód hac adione rem, adeóque ius noftrüm profequimur, Nihil nomine pœnæ,fed fimpliciter id folsim,quod leges nobis in iftum cafum conce dunt,expetcntes. Agit autem hac adione, uel pater contra filium, uel auus contra nepotemingratum, nonmater uel auia,quiahbcrinonluntinillaru poteftate. Si tarnen liberi aliqua atroci iniuria adficiaiy matrem, extra ordi-nem puniantur,procognitione iudicisj.congruentius, C.depatriapotefta- • ^ te, Perpétua ueró eft,ficutaliæ ciuilcsadiones ♦Reliquasdifferentiasfacilê . quifqueex c ius ratione collige t.
QVAE ACTIONES DEN-cur pro iure patronatus. Caput VIL
SVMMARIVM, *
». Adioinremprafiudicialisproiurepatronatus quibusamp;contra quo8com a. Liberti amp;nbsp;patroni egentes inuieem ft alant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(plt;tat»
gt;. Adio honor,poff. contra tabulas.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Quando liberti pofsint reuocari inferuitutem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^
8. nbsp;nbsp;nbsp;Deingratitudine Hbertorum.
o. De bonorum pofiefsione.eius^agnitione.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Mater femper certa ert,patrem oftendunt nuptiac.
«. nbsp;nbsp;Alienata in fraudem patroni quomodoreuocentur«
9. nbsp;nbsp;nbsp;Aftioinfadumreuocatoria.
lo. nbsp;nbsp;nbsp;DeaftioneFauianaamp;Caluiüana.
v. Fraudisconfciusexquafidclidoobligatur»
ix. hiftridi iuris adionibusfruftus non petuntur.
n. nbsp;nbsp;In litem iurat ador, fi res alienatar aliberto reititui nonpoflunc.
•4. Adio Fauiana amp;nbsp;Caluifiana quando detur.
gt;;. Rei perfecutionem habentes adiones pro perpetuis habentur.
ilibertusgeratfèproingenuo,ófpatrono reculé praeftare débita obfequia, poteft ad ea praeftanda cogi adione in rem præiudiciali. Nc($ ucró hæc adio alia differentia uariat,ab ea,quafubijci iugo paterno diximus eum, qui negatfe patris elle filium, quam quódin hac de libertinitate difccptatur,in illa nero, an legitimus fit eins filius, qui patriæ poteftatis ob
Icquia ab eo poftulat,qiiæritur. Namin reliquis omnibus inter cas conuenit, præterquâm in arg.matcriæ,de qua agitur. Iraq? addifterentiam adionispræ toriæ in rem pi æiudiciahs,folet ad hanc adionem adijci,quôd fit adio prçiu *^*®'” dicialisinremprolibcrunitate.Sicutigirurin illaper modos,quibuslegiti j^^^g nancifcimurliberos, conuincimus aliquê noftrum effe filium,ita in hac ’ adione per modes, quibus acquiritur ius patronatus, oftendimus aliqucm noftrum efte libcrtum,acproindepetimus eum officio iudicis cogi,ut pro iu
re
-ocr page 393-fER D. COUR AD. t AQ V M. P,A R S 1(11. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;}ö^
ïe patronacus nobis pareat. luxta ^fjciudtcïaks.ïnftit. de aÆon.3^ ibi not, PacnrautemhæcadioregLtlan'tetpatronOjeâisqiîeliben'samp;^parcntibilSjad Q^;|^^ ^^^ uerfus UhertumSC hbertam. Vcróm quia non pan' benignttaté fenii à domi- ^^^ ^^^ ^, IusmanumKtitur,fed quidam necefsitate exequendi fide/commißi caufa^qui ^^^^ ^^ ^^^^^ dametiamprorfus inuiti coguntur cxferuitiite fua dimittere feruOSjpafiref f^^Lp^, quoque non gaudent iure patronafus, quod ilh's propter benoficiummaniP mifsionis in libertos conrelTumcft, Itaquc utquisfeiat, aniïli hæc ad^ioin c^^, caßb, Iibcrtum dccirr, diligenter inquirendum eft ex ipfo iure patronatUs, quid i- f^roninon pftpetere â fuo liberto Kceat, ne petat quod illi pro modo ,quo acquifluit ius htbent tut patronatus,noix’competat. Nam ei quiperfideftommiiTumrogatusafiqUem patrorutiK manurnifitjilk ft petat feafta liberto, non auditur,amp;:iîaliàs regulate fichue Mibtnoh • liberti SC patroni egentes inuicem fe alant. leg. fi quis, ^ folenu ff. delib.
ag, SC kg. fi tuis.C, de opejibert. EodemraOdo repelluntür quidam pacro-, nietiamalrjsadionibus agçfccupientes, qu» peculiariterpro certis obic-quijs contra libertospföditac funt, ut ft' qUis accepta pecunia aliquem manu-*nifit,isprxtcritusinteftamcntolibcrn\quiultra centum aureos habuit in JjonisjHonpoteftpetere tertiam pattern, qux patronis nouifsimoiure debe-tur ex bonis Iibertorum,neque fialiquidex teftamento nomine legati,auc donationis accepit,adfuppkmentumtcrtiaï âgere poteft.l,etiam.^fi quis nu ? mos, ff, de bonis libert, C^iamuis iniftum cafum prattot peculiarem adio-ncmprodiderit,quæ uocatur bonorum poffefsio contra tabulas 1/bcrti.iip xtaTituI, C, debonorum poffefsione, contra tabulaslibert, quæ patron* liberif, cor,dat, Item qui ex neceisitate aliqua feruum manumitttere coatft us lt;ft,nonpotefteum propter ingracitudinem inferuitutem reuocare^amp;ft id 4 patronisalioquiliceat,kg.i.C,de libert,8C eorumliber.Reuöcaturautcmli-bertus ingratus inferuitutem,non ftatim fialiquod obfequium neget pa-trono.l.foIo.C, de liberali caufa, NiG forte tak fiierit negatum obfequium, ut plurimuirt interfoent patroni, iftudpraeftitumeffe ♦ Vt ft'tutelamfilio-tumliatronifufcipcre nolitltbertus.hin^atus,G. deturépatrona. Aut C-genti patrono neget alimenta, leg, ultim.u, de akndisliber. Propter alia ue ró obiequia negata poteft peti àprætore,ut cocreeaturlibertus, I.i. ^»i.ff, de iure patronat, amp;nbsp;de officio præfedi urb, 1, i, ^ cöm patronus. Si ueró ingratus habeaturpropter tnataminiuriâ,tumpropter leuem etiam offenfio-;nem in feruitutem reuocari poteft,1, ft' manumiffus, C. de libert, 0(5 eorum li-beris, Alq autem patroni,quibus ius reuocandi libertos in feruitutem nega-tut,illi poffunt petere ingratotum libertorum coéreionem â prærore ^ qui li-berris, ft intolerabiliter ingrati deprehendantur, etiam bona auferf e poteft, 8^ ea darcpatronis,auteos etiam fuftib.cçdere,l,Diuus V efpafianus,^man datis, SC §• interdum, ff.de iure patron, Cacterdm quai præterçain reuocatio ’ ne libertorum inferuitutem ueniunt confiderânda,ea quifque ex adione in-graritudniis,quam fuprà oftendimiK contra ingrates liberos dari, coUiget. Nam tanta eft illius cum hac cognatio,ut in qualitate differentiarum nih il ua tf rient: bonorum autem poflefsio non folmn uariat ab adionibus,quibus iura ■ patronatus profequimur, fed in uniuerfum à natura atftionum recedit. Pro-priê enim non eft alt;ftio,adeóque ius,quo perfequimur nobis debitum,ied eft ius propter quod turn demùm profequimur, poftquâm autoritäre prætorifi nobis iftud ius,quodprætoruocauiÉbonorumpoflcfsionem, conceffum eft* Vndequi agitbonorumpoffefsionc,ilk non uendicatrem à poflèflbre,fcd petit decerni,quôd in ea conditioneiurisucrfetur,ut liceat ei pofleflbria hæ-reditatis petitione,à pofsidentibus uendicare bona, quac ad ilium pertinere â prætore funt cognita. Quare patronus nonuendicat tertiam in bonis liber- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
ti,propoft'ta bonorum pofleisione contra fabulas liberti, qui cûm non hafoe-ret liberos, nec patentes uel amp;atresCnam iftis exiftentibus patronus cxcludi-
-ocr page 394-I«© nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;imiS CIVILIJ METJIODVS
tur iuxta ^ijnft.dc cognatferuilijcondidit tc ft amen turn prgten'fo pattono, fed foInm petit cam bonorum poflefsionem Gbi con cedi, hoc eft, fentenda iudicispronunciari,qu0dini nonobftantc condito teftamento rarione iuris patronatus,debeaturterda in bo nisliberd,propofitaenim bonorum poflief-fione quæritur fuffragatio iudicisdefacuhate petendç haereditatis deIatlt;E,0^ no ipfac res heredican^ uendicantur.Hinc eft,^ bonoru poftefsio ohm Gt da tainterpoftto decreto iudicisccrtisquibuidamlbftnnitatibus uerborum,icd nouifsimoiurcfufGcitdelatambonorumpoflcftionem,hoceft,iuspetend« hæreditatis indice fuffragantcagnouifle. iuxta l,ultîm,ÔCibi n ora ta, C. qui ad mitti. Et de bonorum poflèfsionibus dicendum erit copiolius infrà de adrio-iubus,quibus hacreditates pctuntur : hoc loco’obiter tantàm annotanda ifta cenfuimus,ne diftentium quis cogitaret codemmodo proponibononam* poflèfsiones,quo proponuntur óf concipiuntur adiones» Datur aUtem hase bonorum poftefsio non fol um patronis ciust^ßberis, uerumetiam cognatis patroni ufque ad quartum gradum. ^muftis, Inftitu^ae fuccclT libert. Sicut autemaliae bonorum poftefsiones ab illis, quibus titulo hberorum deferun-tur,intra annuumfpaciumagnoCcilicitum eft« tpenuluff Qjiis ordo in bo no poflèiE ftr» à reliquis ucrö, quibus titulo cognatorumdcferantur,intra cent« dies utiles agnofei cas necene cft.hfj,C.qui adm*tJta 0^ de hac bonorS poftèfs,quæ datur patrono,iudicandum exiftimo« Admittuntur tarnen ad fuc cefsionem libertifolS IcgidmiSó naturales patroni Iibcri;Sed patrong hberi etiarnnaturales tantùm,quiamaterfempercertaeft,pattern uerô oftendunt * iegitimaî nuptiæ » h patronat« ftldebonjibert« C»terûm fi hbertus decedac inteftatus non reliais Iibcris,aut parentibus, uel fr^ribus, patronusadione ciuili totamhaereditatemhberti pcterepoteft,quiaiusduodecim tabularums in iftum cafum non eft mutatum à practore,aut imperatonbus.iuxta ƒ fed no ftra»Inftit«de fuccelK hberu Sed datur iiïi 2lt; honorumpoftèfsio, quam præ-tor tuendarumlegum caufafe daturum promittitJ.led cum patrono*ff«de bo norumpoflelKPoftremàfiuetcftatus,fiue inteftatus moriaturhheffûs, fl quid in fraudem patrono alienaftc uidetur,quô minus patronus ex eius bonis debitam coniequatur portioncm,rcuocantur alienata generali adtione in * falt;ftumrcuocatoria,autalt;ftioncFauiana,quæ fpecialiter contra fraudem li- ^ berti tanquâm audarium adioni in fadum reuocatoriat adieda eft,aut adio »0 neCaIuiGana,quçô^ ipfaincundemcaftiraproditaeft,eandem$ habet uim, quam Fauiana,arque etiam ob tandem datur caufam.fi.ffii quid in fr arid, pa tron, fad, fit, Sè I, q, C, Si in fraudem patron, à liberto ah,fad, Gt, Sed quae-ri poteft,quo iurc iftæ adiones aduerfus eum nobis competant, apud quem funt res alienata: à liberto in fraudem patroni, certê non ex contradu, aut quafi, c«m nihil taie inter patronum 6Cilium adum fit, nequc ex delido, quia fieri potcft,ut is cui aliquid datum eft à liberto in fraudem patroni,nefei ^ us fraudis id aceeperit,Itaque nullo iurc uidentur ifta: adiones contra ilium •* proponi,nifi forte confeius fuerit fraudis; Nam turn q uafi ex delido obliga-tusefle nobis uideripoteft. Et tarnen dantur hac adiones etiam aduerfus e-gt; um,qui neftius fuit fraudis liberti, Reipondendum eft, quôd licet non uide-antur competere aduerfus perfonam,cnm in fado non extet caufa obhgatio-nis,tarnenquiainremferiptaefunt, danturetiamcontraeos,qui nulIo iurc nobisobligatifunt, caufa exiurcpatronatusadieda, uidelieet, quôdliber-to,qui pi us quâm centum aurcos in bonis habuerit, Ô^ G ne liberis deceflèrit, nonlicuerit in fraudem patroni alienate fua bona, Cenfetur autem libertiw bonafuainfraudempatroni alienaftcinultimis uoluntatibus,dimeuentu# oftcndit,quôd pluraahjs legaritautdonarit, quâm ut illisprîcftitis patrono r« liqua in bonis liberti maneat tertia, I. i. f» i, fi, fi quid in fraudem patron ♦ Et ifto cafu patronus petit tertiam detrahi ex rclidis ultima ^oluniate, Sicus sc« alienum
-ocr page 395-^ER D. CONRAD. LAÖVM. PAk$ »111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jii
aticnum ahoqui ex Iegatis,Sc fidckómmiftis détrahi' fblétilj^ ^ pehultim^ff« ad Trcbelhan « Patront enimpars habetur prö »re älieno in bonis libers . th leg* fi parronis^ff » de donationibus » Si uéró per contradum, aut donatio nem,ucl aliquem aliumtnodum alienandi inter uiuos, lucratiuo tarnen titu* lo,bona fua ita dim i nuit libertus, ut patronus priUetur debitaportione, tum uidendum eft,an fine dolo id fecerit» Nam ubiid confiât, non reuoeäntur ali enatad, patronis, fK de probat » Si uerö dólo malo id effedum elle compere / turn fucrit, turn rurfum difiinguèndum eft, an in legis, uel patröni tantum fraudem id fecerit. In legis fra udetn fadum iudicatur,fi quid ahenafie depré henditur,ut minus, q centüm in bonis hab tret,SC prxtextu legis in ifium cä fum non admittentis patröhum ad fuccefsionem liberti, eum hæreditate fua excludcret:6Cifto cafUalienatio tanquam contra leges fadaipfo iure non uà Iec,ôC in totumreuocatur» Ac fi libertus decefsitteftatus, petitur bonorum poflefsio contra tabulas lib.erti. Si uerô decefsit inteftatus, datur patrono in omnibus libertiboniseiendicatio pro tertia parte conleqUenda * In patront tantdm fraudem fit alienatioliberti,cumcircumuentiónelcgis cum prorlus nonexcludit,fedefticit, utminorem confequatur in bonis éiusportionenl nomine debit» tertiæ,quam cólecuturusfuilïétdidolo eius quxda inde ahé nata non efient,SC ift» cafu ualet quidem alienano, led ex rébus alienatis peti tur tertia adione Fauianaaut Cakiifiana,SC petit patfonus ex rebus fic aliéna tisfibi reftituitértiarn pattern J,fi libertUsÆdeiure patronatUs^ecLi» ^dolm £C EquicUnt^, inprin»ff.fi quid inframpatrö^alie^fue.Reuocatur autem pro pter fraudem liberti tertia patfono débita cUm frudibus pcrccptis,SC omnis “ emolumenti caufaj.i. ^»uluff.fi quid in fraud, patron,alic, fue, ld quod mira lriqüispofsit,cß alioqui fegulariter in ftridi iuris adionib,quales amp;nbsp;hç funt, qux propter fraudem liberti patrono dantur ,frudus nonpetantur, fed hoe ideo in hisadionibus fieridicendum eft,quia praeter omnem fraudem liber *1 ti refcindi uohtiuE in Fauiana. ff,fi quid in fraud, patro, Si uerô itä res aliéna tæ ftw^^älibcrtOjUt reftitui non pofsint,tanti condemnatur reus, quanti ador ’4- inlitem iUrauerit,l,tenetur,ff, fiquid in fraudem patro.aÜe, fuerit,Datur au fern Fauiana8C Caluifiana adio haredi, 6eexteris fuccefibribus patroni, 6^ in hacredem liberti tefiamentarium, einsque fucceflores, non tanquam hx-reditaria adio, quam patronus ex bonis liberti confecutus fit, fed qua: patrono debeturratione iuris patronatus, Non enim hæreditarius, fed patroni eft debitor,cui libertus aliquid in fraudem dédit,1, quod fi in diem, f» pe-nultim, ff, de petit,ha:reditat,ItaqucperfonalesSCh»adiönesiudicantur, quiarationeperfon», quamgeritpatronus, fiÜ, eiusquefueceftbribusdan-tur contra eos,qui aut ipfi acceperint aliquid lucratiuó titulo à liberto in frau denipatroni,autquod acceperunr,alijs daniulferunt,tanquam debitores pa-V troni,l,i, ^ hac adione,Se 1, tenctur,ff,fi quid in fi afidem patro. Et tarnen hæ adioncs habentur pro perpetuis,quia rei perfecutionem habeant,i,fi parro-nus, ^ h»c adi, tl ji quid in fraudem patron, Inter has autem adiones , fini earn,qua: datur creditOri, ad reuocandas res in fraudem eius alienatas, hoc maxime intereft,quod in his non opus lit,Ut file,quern conuenimus,etiam fu eritin fraude,ficut infila,ff,fi quid in fraud,pat,hi, ^dn dolum,
Q.VOMODO AGATVR
pro iure patronatus Ecclefiaftieo,
Caput VIlI,
5 V M M A R I V M,
»• Pro iurcEcdcfiaftico tuendo non opus elle ftrupulofa inqUifitiont,
»« Qu» difeeptationrs in hanc forraam incidant.
J. Deprasfenrationc.
4» Aucoritas amp;inftitutio uiolcntajrritapronunciatur, •
-ocr page 396-?«’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
E G v L A R E cft,qiiôdm tuendo iiirc,quod alicui competit ex cô # ftitutione eedefiafttea, non opus fit proponere adionem , aut fcrupulolcinquircrc^quæadioproranonecuiufqucncgottjncp -0 bisdetur,a«tnon* Sed fuffîcit nuda narradone ita proponere fa-dunijUt inde ius agendi peripicuè colligipofsit, ca, delidi» extr, de iudicijs. Quare in hac forma iuris, enm lit canonica,non ualde nobis labo randumeft,utinueftigemus,quæ adionespro eajiobisdentur, hoemagis annotandumeft,quôd in hac forma iuris incidant difceptationes,aut de iplb a iurepatronatus,autde iure prælcntandi,aut de ho noce 2lt; commodis,quaE pa trono ab iHis,quibus contulerunt bénéficia ecclelîaftica,debentur » De ipfo iure patronatus côntenditur,cùm duo aut plures inter fe lidgànt^uter lUorum melioreiurefibi uédicet iuspatronatus in ido aut illo beneficio ecdefiartico; Ô^ in haedifeeptatione allcgantur modi/iuc caufæ, quibus acquirituriuspatronatus ecdefiafticijô^ petitur id concedi contraalterius initantiam. De prg fentatione uerô agitur,cûm aut unus,aut plureslimul patroni offer unt alique | Epilcopo,eûmque tanquamidoneum, cui committatur fundio ecdefiaftica, commendant,atque rogant,ut ilium rccipiat,ÔC confirmer c, fignificafti, Ôd c» tranfmifit,extr» de iure patronatus» Nonnunquam patroniinter fe diflen-tiunt,Slt; alius alium offert epifeopo inffituendum,ÔC turn difceptatur,uter ma gisidoneum obtulerit,ô^ rogatur,utille recipiatur,c»confiderandum.Slt; c» fi ÊIures.xvi»q»ult.96 c»quoniaminquihufdam,cxt»deiurepatronatus,Siuerô ^‘ pifeopus negledo patrono inflituat aliquem uiolcntaautoritate, poteftpa tronusapud Metropolitan um,uel archiepifcopum petere, ut inftitutio uio-lenter fadairritapronuncietur.c,dccernimus,xvi»q»vq.De honore autem ' præflàndojaut fuppeditandis alimentis aget patronuE tanquam ex obligatio ne allegatac caufæ ex iure patronatus, cuius effedus explicauimus fuprà a-bundè de iure perfonarum.
DE ACTIONIBVS. Q.VAE danturpupillo contratutorcm,ucltutoriiure '^ pupiflorum, Caput IX,
SVMMARIVM,
«. Aöio tutflx quæfit,amp; quandodetur.
x. Pupillus pracfcriuraliiscreditoribus.
1. nbsp;nbsp;nbsp;Ex inuentarioprobat pupillus rcs ad fe pertinente!. 4» Contra quos amp;ob quiddcturhxc adio, ï. InfamathKc adio.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Hçredes defundi tutoris de dolo amp;nbsp;lata culpa tenen wr.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Principales debitores priusquàm mandatores,auifidduiToreiconucniuiW
8. nbsp;nbsp;nbsp;Magirtratusquando conueniri àpupillopofïit, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(tun
9. nbsp;nbsp;nbsp;Adio tucclx quç direda,8lt; quæ utilisderur.
10. nbsp;nbsp;nbsp;Magiftratus conuentus beneficium diuifionishabet.
n. Tutelar diuifioqualis bat.
«x. Nulla cftfocictasmalcficiorum.
u. nbsp;nbsp;nbsp;Qpandiuunuscxtutoribusidoneuseft»nonpoteàadmagiftratu!, qui illo* dederun^perucniri.
»4. Adio tutelar eft perpétua.
v. nbsp;nbsp;nbsp;Adio de rationibusdiftrahendis que fit*
16. nbsp;nbsp;nbsp;Su rreptio rcru m pupil lariumpeena digna eft.
17. nbsp;nbsp;nbsp;Adio protutclarquar fit.
•3. De contrariaadionetutelar,qua rutorimpenfa petit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
19. Rcgionisconfuetudoinpræifandisufurisobferuanda* xo. Ex alterius fado,altcrinon quarritur obligatio.
xi. Nouatiotutoris.
xi. Fallus tutor propter dolum conucnitur,qu j adio annuo tantumfpacio durât.
-ocr page 397-PER D. CO MR AD. LAd V M. PARS lilt. Hf
^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iTutohs culpaautdolorcsjitipUIinoiiadmiiitftrentur,Litopot tiritjdaturin tutoremadio, quæ uocaturadio, ö^arbitrmm tu-telac,quaadreddendam ranöncmgeihe tutelac cogitur Nafci* tur amem haec adio finita dem um tutelaJ, fed non dantnr ♦ ti.de
2 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tnt.amp;franoni.difira.Sd uti.cura.caii.adio♦ Etpraefertur quidenl^ in hac adione pupillus omnibus chirographarijscreditoribusj.ex plurib.ffi ? de admin, tutel. Res autegi,de quarum negligentia contra tutorem agit, ex inuentario probat pupillus ad fe pertinuifle, Et ut competat pupille bate ad-uerfus tutorem adio,nelt;efiè eft,quód tutor aut fecerit,quod non debuit,aut non fecerit,quod oportuit ilium facerc,l,quicquid,C,arbit.tute,6^ti.fEdetu-tel.Qjix ueró facere tutorem oporteat uel non, oftendimus abundè fuprà de ^ tutclaria poteftate.Porró eft hpc adio ciuilis QC perfonalis, SC infamat,fi quis ƒ cOndemnetur ex e a plop ter dolum,non autem fi ob culpam tantum, ^fuipe-t^us.Inftit,defufpe,tuto. V olo autem bic admonicos dilcentes,quód in trada tu adionum ubiep habere adionem debeant pro non famoia, ubi non anno-tauero quód infamet.Datur autem hxc adio nonfolümpupillo, fed SC eius hxredibus,non tarnen eo priuilegio,quo datur pupillo, uidelicer, ut hære-deseiuspræferancurreliquiscreditoribus, Nonenimcaufac,fed perfon«, quæ meruit ift um Euerem,«a fuccurritur 1. ex pluribus, ff, de admini, SC pe tic,tut. Daturetiam in hscredes tutoris,quamuis enim bacres tutorisnonfit tutor,tarnen ea,quæ per defundum funtinchoata,per hïeredem(fi légitimas GratisSómafculusfit) explicari debent,In quibus curandis dolus eiusad-mict; poteft,ut fipoft mortem tutoris bacres eius pupilli negotia gererc per-feueret, aut inarca tutoris pupilli pecumaminueniat,flC confumat,uel earn pecuniam,quam tutor ribmine pupilli ftipulatus eft fibidari, exigat, tute-^ læiudicioeumtenerinoneft dubium, Dedolo autem,SClataculpa defuiv di tutoris regularitertenentur eius hacredes, non autem de IeuiculpaJ.i,SCl, cûmoftendimus.ff.dc fideiu.6Cnomin,5C hacre. Tut. 6C curarÄ l.i.SC ult.C,
de h^d, tut.uel cur, Practerea conueniuntur adione tutelar, qui aut ipfi per fe,aut per alium poftulauerunt,ÔC nominatim expetiuerunt aliqucm da-ri tutorem,aut pro illis,qui dati funt, fideiuflèrunt, rem pupilli fuo periculo faluam fore. Item poftuIatorumSC fideiuflbrumhacredes.l, ij. SCiij.ff,de fi-7 deiuffSCnomin.SCc. G.defideiufl. uelcurat. Nouifsimotarnen iure neceP fe eft,ut pri us conueniantur principales debitorcs, quäm mandatores aut fi-® deiufiorcs. Aut.fidefu.^ i. Poftremó conuenitur etiam hac adione magiftra tus,qui pupillo non habenti teftametarium tutorem,aliquem dare neglexit, autnonfatisidoneumdedit, uel abeo,quemdedit,fatifdationemnonexe-git,quacautumeffet,rempupilli faluam tore. Qiiamuisautemeademfit a-dio,qua conuenitur magiftratus,cum ea,qua T utor,l.ul.ff,de magift.conuc ^ niend, tarnen diuerfitate appellationis ita ferè feparantur ,ut adiotutclac, quæ datur pupillo contra T utorem, Direda: hæc uerô,quac datur aduerfus magiftratus, utilis babeatur,SC in fadumfubfidiaria uocetur, non quódad hanctumdemumconfugiat pupillus, poft^alijs adionibus fuccubucrit, fed quód ut plurimiim poftremo hæc proponatur:licet aliquando etiam ante quam tutor coueniatur magiftratus,ut fi magiftratus det tutorem,SC ceflèt ab illo exigere fatifdationem,tumfi in diem finitæ tutelæ non fît foluendo, qui ab co datus eft tutor, periculn admagiftratumpertinetj, Aemylius.ff.de ad ‘° muS’ penjuto.Habetautem magiftratus conuentus beneficium diuihonis, fi confenfu plunum,quicundcmmagiftratumgefterunt,datus eft tutor,nc-que dolo malo,aut lata culpaillorum minus fatis cautum eftpupillo,pro por-aoncin quenepeorum datur hæc adio, 66 noninquenc^infolidumtfecusfic cum illorum dolus dcprehendicur.l.antcpen.ff.demagi.conue.Sicut fit quo que diuifio partium,qua quifcp conuenitur, cum pluresfimul eandem geffe-11 runt tutclam. Fit autem tabs diuifio,aut ab iphs tutoiibusinter fefe, 66 eapiq
-ocr page 398-5t4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHOD VS
nulîa habetur,acfi'«e omncs panter fimdri fiiennt admimftrauone tutelx, fine neuter inorum,ó^ omnes tenentur in fobdum de damno,quod pupillus ex illorum negligentia accepit,0^ poteftpupillus unum aliquem ex ilns elige-re,qucm conueniat,fed illi rurfum ita fuccurritur, ut fi ex iaó’o contutorum condemnatusaliquid praeftiterit, Utfli ad^ione id ab illis repetat,fed fi ex do-lo communi conuentus aliquid prxftiterit,indignus iudicatur,q^ui à cactefis doliparticipibus aliquid coniequatur» Nee enim ulla focietas eltmaleficio- ^ rum,uel iufta communieatio damni ex malefino. b n ÿ^nunc trademus, fEde tut, Sd ratio»diftrahend,Aut tutelar adminiftraponem proies uel tefta-tor inter tutorespartituseft,8d in eo cafu rurfum uidendumeft, an ita deman data fit porno gerendæ tutelar,ut unus tutorum in hac,alius^h aba prouincia curetpiipillinegotia,Namtum quibbef turonim propterfuam,amp;nonalte-rius negligentiam conuenitur,1, ad eos, C, de pericub Tutor, An ueró in ca demprouinciafua cuique Tutorum gerendarfutelar/ruundlafitcura. Nam iftocafuquifque propterfuam admimftrationefn cojruenitur,nccinuicem fuftinentpericulum,nififufpedos fid négligentes contutoresin tempore à gerendatutela nonremouerint,turn enimalius aliorumdelidiis tenetur, fi nonfuenntfoluendod penultim, C,dc diuid^ad.tut, Aliàsaütem ufquea-deó ad contutores non uenitur,fi foluendo non fint, uj prias admagiftratus, quieosdederunt,uelad fideiuflores ueniatur, Namifia régula,qua'dicitur, '^ quod quam diu unus extutoribus idonéusfit, non polie ad magiftratus ,qui dederunttutores,perueniri,itaaccipienda eft,quód perpétué idobierue-tur,nifi contutor ob hoc conueniatur, quôd fufpeAum contutorem nort re-möuit,auc ab eo fatifdationem non exeginhi, pulque adeó,fEde tut Ód ratio, diftrahen, Vbi ueró omnes tutores fnenne foluendo, poteft pupillus elige--fe, quem inter ill os conuenire nebt, eelsione tarnen earum adionum, quas aduerlusreliquoshabetpriusilli fada, hpenultim, C.dediuidcnd,tut, Si iierö pupillus ei,quiperperam adminiftrauit tutelam, aliquid remifit, Tutor qui probe adminiftrauit tutelam, conueniri eius nomine à pupil!o n^ poteft, leg, fi pupillus, ff, deadmim'ft,5C pericul, tut, Cærcrûm quód,Adio tu- ‘ telarfitperpetua,indefatisliquet,quódin barredes datur, Nee minus mani-feftum eft,eam eftè generalem,quia générait appellatione bonorum pupil-li comprehenduntur omnesres,quar ex obligatione ueniuntin ea petendar, Præter hanc autem adionem datur pupille aduerfus tutorem alia adio, quar ’^ uocatur adio de ratinnibus diftrahendis, datur enim propter diftradas rationes pupilli,nempe fi pecunia uel res pupillaris intercepta fit à tutore, Qiiam uis enim interceptar res per adionem tutelæ recuperari pofsint à pupillo,tarnen cùm furreptio return pupillarium etiampoma digna uidcatur,placuit ex *^ cadem obligatione conftitui adionem de rationibus diftrabendis,quanó fo Ïüm res furrepta,fed tantundem in poenam à pupillo peterctur, Iraq; in arbi-trio pupilli eft,utra magisuelit experiri aduerfus Tutorem furreprorem,â^ una eleda,altera tollitur, Ac fiquidem furreptio animo furandi fada eft, dat pupilloetiamfurtiaduerfus Tutorem adio,quarperadionemdtftrahenda-rum non tollitur,quia ex eadem obligatione tutela, amp;nbsp;furtum non oiiuntut, Datur autem hare adiode diftrahendisrationibus aduerfus omnestos, quf aliquo fure tutores fadifunt,led non datur in tutorum hgredes,quia pcenahs eft,pupilli aSt haeredib.datur, ita® perpétua quoep habetur,l,i,^»ratio.diftra-hendis.SC l.ij,ff, de tur,óó rat,dift,Poft$ autem his adionibus Jura ciuilia fuc curriffcntpupillo,uidit pretor nonnun$ euenirc,ut quidam uel necefifta-tis cogitafione,uel lucelli alicuius fpe indudi,pupillorum negotia gererent, tanep tufores,cümnon énènt,inuenit aliain quanda adionem,qua Protute- «r Ig dixit,qua conueniunt illi,qui munere tutoris fundi fifnt,cü fe putaret efie tutores,aut cùm Icirent le no eflê,tn finxerut, amp;nbsp;uidet neceflàriô traditâ efie hanc
-ocr page 399-PER D. CONRAD. LAGVM. PARS UIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;10
flanc aAioncm,ncfi ilhs, quifetemerè immifcerent pupiUi negottjs,^Iiqind atnplius,quam tutonbusheeret,illorumtemcritas, fraudi pupiUojd^ipüs commodo eflet. Promde uoluit practor eandem diligentiam amp;nbsp;fidem requiri ab eo,qui pro tutore fe gefsiflet, quam lieras tutor præftare cogitur, Itaque eadem quoque per hanc adionem ab eo petuntur ♦ Non enim differthæe a-cito ab adionc tutelar. Quamuis non eadem fît ex us, qui pro tutore fe geftit, cum tutore poteftas.Nam res pupillî ab co aheÂatæ,nîli ufucaptæ f«ermt,pU pillus repetere poteft. fed de bac adionc fan's diftindiè agîtur în rît. ff .ÔC C.dê eo, qui pro tutore negona gefsît.Itaquein huius tradanone nonimmorabi* mur. Habens qnæadiones dentur pupille aduerfus tutorem ad exigendam •8 ab eo rarionem adminiftratç tuteignam diccmus,quç adio é diuerl'o detur tU tori contra pupillum ad repetendum ea, qu» in res pupillî utîli confibo im* Îjcndit. Neque mirum quidem uideri debet,quo iure alîqua adio pro impen îsdarîtutorîpofsîtaduerfûspupî!lû,cfrm ccrtumbt,qi tutorin remfuam ob •igare pupiUum non pofsitJ. i.ff.de aud. ÖC conjut.Ecenim ut non dubita-*^enttütore8alxquïddefuoimpendere pupilKsjCiim utilitasiKorum id exige* »■^t^Prætor cenfuitedido cauendum,utex xpfaadminfftfanbne tutellepu-pilli tutoribus oblig^rentur ad reddendum illis ,quód utiliter inresiHorum «mpendiilent. Ïeg. prim. ff, de contra, tutclac ad. Vnde fatis manifeftum cft,quód ex re,6£ non ex eónfenfu pupillus adreddenda impenfa obligetur tutori. Vbicunque autem obligatio ex re ucnif,etiam fine f utoris autoritate obligatur pupillus. 1. furiofus. ff. deadio.Ä obligation. Neque obftat,quô 1 ^nushaee adio ex re oriri dicatur,quod ea,ficut omnes contrariac,pcrfona-jis enr. Nam idem etianWn alqs adionibus accidit ,Ut in pignoratitia. I. uln. ,C.dc diftra. pignor. Obligatur autem pupillus non folöm ad reddendainV .pcnfi,fedpro omnibus,quæ tutori propter geftam tutclam abfunt. Itaque ^ jüpupilloexigerc poteft,ut eum liberet ab obligatione, cui ie propter neg^' s l^^iUius obftrinxit.l.ultim.ff. de contra, tutel, Cónfequitur quoque tutök id,quoh de fuo in res pupilli impcndit,cum ufuris trientibus,exquibug qua-jt^emi in annum creditoribus redcunt, uel hïs ,qux in regfonibus obferuan-lur,uelhis,qmÏ3usmutuatuseft(ft neceflehabuitmutuare, utpupiUoexiu-ftacaufaprorogaret)uclhis,quïbuspupillum liberauit, uel quibus cauittu-.fpr,l. iij. contrari,fF,de contra, tutel, ad. Sicut fit SC in adione tutclac, nam ,8^in ca tutor condemnatur ad praeftandas ufuras ceniefimas,fi pccuniam pu-I^ piilarem infuos ufiis dam conuerut. In alijsuero cafibuspræftat ufuras tu-^orpupilloiuxta regionis confuetudinem,iuxtautulum C.deufur.pupill. epatur autem haccadiofinira demum tutela.l.àtutel,ff,decontra,ad,tute-,iac,óf non folnm uero tutori,fcd 3(1 illi datur, qui pro tutore fe gefsit. Ieg,pri, .ÿlixc adio. ff.de contra, adio,tutel, Hæredibus quoquetutorisSC in hacre-.des,cæterosquc pupilli fucceffores datur, atque perpétua eft, 1. iq. ^ ultim. ff.de contra.ad. tutel. Atque hadenus quidem explicauimus,quibus adio-nibus fe inuicem conuenire pofsinttutor3f pupillus . Sed quaeritur num pu-»0 pdb ex tutoris fado alios conuenire,uelipfi ab alijs conueniripofsint. Explo rati enim iuris eft,qgt; ex alterius fado,alten' non quçratur obligatio,I,quo tu. ^final.ff.de rcg.iuris.Sed receptum eft,ut ex quolibet contradu in rebus pu pillaribus nomine pupiIlgS^^ ad utilitatem eius initio competat pupillo aduer fuseum, quocumcontradum cft,utïli8adio, quamhabiturus erat tutor di-redam,fi cum eo egiflèt,ut pro re empta âtutore pecunia pupilli datur utilis i rei uendicatio pupillo,I,i,if, quando ex fado tut,mi,conue. pof.ltem fi tutor pccuniam pupilli alicui crcdat,06 ftipuletur earn fibircddi,datur pupillo uti-. lis certi condidio,iux. 1, ij, óf ibi glofla. C. quando ex fad, tut.mi.age.pof. ■ . Sicquo($ pupillus poteft conueniri ex eo, quod per tutorem eius nomine tu ' tel^geftumeft.Nam finita tutclaipfo iure in pupille tranfeuntadiones,quç nomine
-ocr page 400-P« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRI# CIVIIU MBTHODVS
nomine geft« tutdae in tiitorcm competebant,14. C.quan. exfac.tut.mi, a-ge,pofrNiri fortè tutor ca,quac pupilli nomine ppomifit/initatutelaper no uationem infe tranftulit,ucl ex dolo,aut culpa fua obligatus eft, Nam dolus tutorumneque nocere,nequc prodefle pupillodebet,leg,poftmortem.0^ leg, dolus.ff.quando exfe(ft,mi,tut. con, pof. Conuenitur autem propter do lumfuumetiamfalfustutor .Nequeenim praetor alicui uoluiteflefraudi, ft cum pupillo cotraheret falfo tutore autorc,led pro^offto edido conceftitillü conueniri ad io ne in fadum, ut quanti ca res fit,qua quis eins autoritäre der ceptus eft,intantam pecuniam cond^mnetur noniolümfalfus tutor,fedÄ is,cuius dolo fadum eft, ut falfus tutor autoritärem fuam nomine pupilli in-terponeret,6C iuljet praetor pupillum in integrum reftitui, iuxta totum titu-Ium ff. quod falfo tutore geftum efte dicitur ♦ Datur autem adio in falfum tU torem haeredibus eins,qui cum co in nomen pupilli contraxit, 06 in haerc* des bin tutoris,fed annuo tantum fpacio ea dura!,* I, h ui us, ^ i, ff. in iam all«' gato titulo,
Q.VIBVS ACTIONIBVS INTER pubères 06 curatores agitur, Capur X. ,
SVMMARIVM, t. Adiones inter pubères 36 curatores ^uat fint, i. Adio negotiorum gefiorun utilis, quando 86quibusdetur. ;. Si pluresTint curatores,quomodo conueniantur.
I v E quis datusfit curator,uc profpiciatrebus perfonaç, quae pro pter aetatem,aut fexum, aut ualetudindn, aut mentis uel fenfu-umdefedumpracefle fuis rebus non poteft ,fiucopinioncne-cefsitatisindudus, quis credatfe effè curatorem, cumnon fit, fiquid dolo, autculpa in curandis rebus cius, cuius curam (uP
cepit, neglexifte, autinteruertiffe deprehenditur, utili negotiorugj^efto- i rumadione conueniri poteft,ut gcftaecuraercddatrationcm.l.aitpract, ^36 fifuriofi.06 ^curatori.ff.ncgot.geft.ó6C,eod.l,Curatoris ,86 gloffcirca E* pigraphen.tit.ff, de tutc,66 rationibusdiftrahendis,86 uti. cura.adi, Nafti-tur autem hæc adio ex quafi contradu, quia fine mandato cius,cui daturex geftis ncgottjs,acquiritur.Datur autem eadem adio etiam curatori contra e-um,cuius negotiageisit,adrccupcrandumid,quodneceflarió,uel utilitcr de fuo illius negotijs impendit: ramen ut difcernerentur appellarione,quaeiii re obligationis diieemi non poflent,ufu 06 autoritäre utentium inualuit,ut e* adio,quae datur aduerfus curatorem,dicatur negotiorum geftorum utilis dl reda.Éa ueró,quacdatur curatoriaduerfus eum, cuiusresadminiftrauit, ne gotiorum geftorum utilis utiliter appelletur,iuxta glo.l,curatoris, C.de neg, geft.Tranfeunt autem hac adiones in hærcdes,ô6 contra hærcdcs,ficutadio tutelæ,ô6 contraria tutelar,atep etiam aduerfus fideiulîores curatonim, Eade quoque ueniuntinhis adionibus petenda, quæ fuprä in tutelar 06 ci us contraria adione annotauimus, Propemodum uerô per omnia obftringuntur curatores,Geut tutores,l, fcirc.ff. de excufationib.tut, 06 curat, Itaque 86 ha: adiones bonæ fidei funt,86 perpetuac,quamuis à prartore funt proditx. Dit-ferttarnen negotiorum geftorum utilis diredö adio,ab adione tutelar,quad hæedemûm finira tutela datur pupillo,lila ueTÓ,quandocö(p curatoris depre henditur dolus, uel culpa, fiue finira fit adminiftratio curatoris, fiuenon, 1« iiïj.^hancftipulation,ff,rcmpupilIifaIuamfore,Cxterüm quomodocon- f uenianturcuratores, fi ipforumpKires fint, 86 alq ioluendo,alrj non fint, autahj adminiftrauerint,aUjnon,86 quomodo alteralteriusdoloUclculpa teneatur, exillis, quæ diuifione tutelæ fuprä annotauimus, quifque per ie colliget. Pat enimÔ6 in caobligationetutorumó6curatorum habetur ratio, icaque
-ocr page 401-PER D. CONRÄD. L A G V M. PARS UM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;517
Itaquc placuic eo'am nobts enumerans utrmfque poteftaris adionibusfubtf-cere titulos,qmbiis conunentur ea, quæ communiter m trac land is illis ob-= feruantur,^ in quaritionem earum adionum ueniunt,
fE
De tut dis SC rationib us diftrahendis, SC utili curationis caufa adione,
De contrariatutelac SCutili adione,
De eo,qui pro tutor^,próue curatore negotia gefsit»
Quod falfo tutore autore geftum efle dicetur,
De fideiufforibus §C nominatoribusSC hacredibus tutorum SC curatorü.
De magiftratibus conuenicndis,£C eorum hæredibus,
’ Cod.
Arbitrium tutelac ♦ nbsp;nbsp;’ De contrario iudicio tutclx,
De diuidenda tuteIa,SC pro qua parte quifque tutorum conueniatur.
De hacredibus tutorum^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Si tutor uel curatqr noh geiïerit,
De fideiufloribus tutorum feu curatorum«
De ufuris pupillaribus»
De magiftratibus conueniendis»
Q.uando exfadg tutorum uel curatorum minores agere, uel conuem-ripofsint,
. Si ex pluribus tutoribus,ucl curatoribus omnes uel unus agere pro mi nore^uel conueniri pofsint»
De eo,qui pro tutore negotia gefsit,
Q.VIBVS ACTIONIBVS DE LIBER» täte,2C feruftuteqnter dominum SCferuum agatur,
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput XE
SVMMARIVM.
»• Rd uendicatio pro feruo noftro dir eda datur.
*. interdido Vtrobi»ag»polfcfforjo.
3. nbsp;nbsp;nbsp;Caufa proprictatis amp;nbsp;poffefsionis concurrens/
4. nbsp;nbsp;nbsp;Qualis aftio dctur contra fcruum gerentem fe pro^ibero« ƒ. nbsp;Nemomembrorumfuorum dominus eft.
lt;. Rei uendicatio quando competat direda.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Præiudicialisdelibertateadio.
S. nbsp;nbsp;nbsp;Caufa liberalisquxdicatur.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Cum feruo nullum iudicium.
10. nbsp;nbsp;nbsp;Fauor libertatis attenditur.
n. nbsp;nbsp;nbsp;Affertor libertatis quis olim fut rit.
n. nbsp;nbsp;nbsp;Vendicatio libertatis per fe,uel procuratorem fieri potcft.
u. nbsp;nbsp;nbsp;Libertas æftimationemnon rccipii.
14. Ratio adminiftrationumreddendaantelibertatcm.
u. Adio prafiudicialis contraria quibusdctur.
ilt;. Adionesperpetuse quæ fint.
' 17« Serui gleb» qui. gt;8. De libero homineexhibendo.
1 quifpia feruumnoftrumdetineat,datur direda contra eurnno i^^^i bis rei uendicatio, per inde ac fi bouem noftrum repeteremus, uidelicetadieda caufa de iure Quiritum.l. i.ff.de reiuend.Na SC ferui rerum appellatione continentur. 1. omnia. ^» final, ff. de le.q. Et quod in rei uendicatione direda requiritur, alius eft in tlto caiu qui petit,alius,qui pofsidet rem petitam, aliud elt ipfa res,qiiæ pen-i tur, itaeç fi is,qui detinet feruu noftrum,contendat,eum ad fe pertinere,pri-us per interdidu V trobi,agiturpoflèflbrio,§petiiorio iudicio,2lt; decernitur
apud
-ocr page 402-#i8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
apiid quem fit fetuipoffefsio» h ordfnarij, C,dc reiuend« S l'eut reguhr/ter fit in omnibus iudicqs^in quibus caufàfiue adtlo proprietatis 5^ poffèlsionis J concurruntjiit infrà de rei uendicationc copiofe explicabimus, Ac fi fer uns 4 nofter à nemtne detineatur,fed ipfe fe gerat pro libero ,SC débitas operas no bl's praeftareneget, non poteftdireä-a rei ucndicatione in noftram potefta-temredigi',quia ab alio non polsidetur, nee in fin poflèfiioneeffèpoteft, cum nemo fit membrorum fuorSdomi'nus.Uib J^^mo, ^i.fEad LAquiliam, ^ Nam ut competac aliem' dire Aa rei uendicatio, non fan's eft aeftorem ex can- ^ ft dominq uel quafi,aliquid pctere pofle, fed requirmir etiam, ut apud eiim,â quopetit aliqiiid fibi reftitui, fit rei, quam pen't,poflefsio, uel quafi, C.de a-Iienat,mutan,iu» cau.faft» un,SC ibi glolE Proinde contra feruum pro libero fegerentemdatur domino aiftiopraciudiciafisde Iibertate.Diciturautem ^ hie aelio prgiudicialis,quia donee per ea difeeptat de ferui libertate amp;nbsp;ferui tute,reliqug agones,quainter tales perfonasej:iftere poflent,cefsat,nec pof funtintendi,donec coftet de libertate autferuitLkceÿ.is,cumquoagitur,iu,l» i. amp;nbsp;iq, C.dc ord, cogni. Sieur autem domino datur aduerfus feruum,ftlibe rumafterentem, aCfio prçiudicialis ad fubrjeiendumdominio fuo,fi iuxramo dos,quibus aliquis inlcruitutem conijeitur, eum fuum efle feruum oftende-repofsit:itacdiuerfo datur feruoad libertatem proçlamanti contra dominum præiudicialis inremadio pro adipifcenda libertate, ut inquietare e-iusftatumdefinat, quiferuilis conditionis eum eftè contendit : Et talis agitatio ftatus ,dicitur caufa liberalis, hoe eft, iudicium, quo de libertate * certaturinter eum,quife profitetur liberum,8f eum,quidiciteumeflèferuum, fi uero is qui petitur inferuitutem reftrtui,fateturfe feruum cfïe,fcd nc gat fe eius dominio eflè obnoxium,qui eum petit, nonlibertatis, fed dominif quaeftio agitatur, Sed quacrat aliquis,qui fieri pofsit, ut dominus cum feruo fuodelibertate eius in iudiciocontendat,cumexploratiiurisfït,quódcum ^ feruo nullum pofsit eflè iudicium,iuxtaca,quae fupra annotauimus in decla-ratione dominicae poteftatis, Refpondeo, quód fauore libertatis feruys in If berali caufa pro libero habetur, ita ut in iudicio ucrfari,6C procuratorem pro fe conftituere pofsit, 1, ordinata, ff, de hberah caufa,æC, eodem, 1, fite, O- ^^ ‘ lim quidem obfèruatum apparet,ut non ipfi ferui, fed per aflercorem, fein libertatemuindicarent, fediftaobfèruatio lurisfublataeftpertitulumCod, ^^ de aflèrtfonetollenda,óêpermiflumeft illi,qui exferuitute proclamât adlibertatem,ut uelperfe,uelperprocuratorem fibiearnuendicet, Quibusue-rö ex caufis alicui contingat Ifbertas, ex modis, quibus quis autnafcitur,uer fitIiber,conigi facile poteftfupra in capitede iure perfonarum, Habentut' autem liberalis caufæ adiones pro ciuilibus, quia ratione doming rcs,uide-ficet domino ipfe feruus,ód feruilia in eum iura, feruo autem libertas, per ea reftituuntur ,unde in Inftitution, tituh de adion, ^ præiudiciales .dicitur, quöd præiudicialis adio , per quam quæritur , an aliquis fit liber ,legiti-mam fere habeat caufam , quia leges ciuiles ratione dominq dant A«io-nem. Neque obftat quidem, quó minus ea Adiio, qua uendicatur liber-tas, dicatur in rem,quöd libertas non uideatur eflè in bonis noftris, eum aefti- *1 mationem non recipiat,Nam£C res facrac uendicantur, quamuis fint inæfti-mabilcs,necinpatrimonionoftro eflè pofsint,l, Sancimus. C,defacrofan, EccIef,VendicaturigiturIibertas,ficut rcsincorporales,namamp;^ eaproreha betur. leg, quæftatu li. ff de donation,Nonautem ante cuiquam conce-ditur,utin libertatem prociamet,nifireddiderit adminiftrationem rationum, 14 quas in feruitute agens gcfsit,l. Imperator .ft, de liberali caufa. ld uerö requi rieur,ut conftare iiidici pofsit,quas res ad quemque referre, pronunciare,aut fequeftraredebeat,donee caufa liberalis finiatur,iuxtal,fi quis. C,quibus ad iibert.proclam.non licet,Namfiquæ adiones geftorum negotiorum inter dilcepta-
-ocr page 403-PER D. CONRAD. LAGVM. PARI IIII. »lt;$ dîfccptatores hbetalis cauf» fmr, ifl•« fn fincm Iins de Iibertate diffcruntur, quia h is, qui aditberratcm prodarnatjtudjcio fuccumbat/ales adioncs com patere üli celant, nimirum cùm non den tu r inter dominum 2lt; feruum «Lult» C.dcord. cogni. Nonigiturampliusquicquam hts adionibus pen poteft nomine poena: aut uRw,quiarci,hoc eft,libertatis QCferuitutisperlecutonac, 6C ftridiiuris funt. Nam quid dol o aut culpainter dominum^ proclamai! tem ad libertatem commiflum eft, id al ijs adionibus inter fe profequi potc-runt. Nam pro illisiniurij^ abac adionespropter alias caufascompetunt. Sleur datur poteftas apprehendendi ferui fugitiui ex obligauone delidi. Dateur autcmadioprxiudicialis in rem de libcrtate domino, ciusqj harredibus, contra eos,qui aut ex feruitute in libertatem proclamant,uel iam in pofleisio-nelibertatisfunt, eftm in feruitutem repetuntur.l. iubemus.C, de liber, eau-la. Item datur ufufruduario,l.cognitio. SC fequenci.ff. de liberali caula, fed adio praeiudicialis contraria non folûm datur prouocanti in libertatem, fed omnibus, quibus ignominiofa eft eius leruitus, ut funt parentes legitimise naturales, nberi, fratre«, forores, coniuges, ÖC omnes qui ilium aliqua cogna none contingunt. Item libertisôCpatronis. Nam SC ad horum dolorem meri rd Porrigiturferuitus eorum, quorumbeneficio autipfiliberifadi funt, aut ipu ipforum obfequijspermoti illosmanumifcrunt. Net^ his hoe folüm pet inittitur,cüm id ab ilk's expetunt, qui feruituti addidi funt,uerûmetiaminui-los uenlt;Ucarein libertatem poflunt,ficutcopiole oftenditurinfeptem priori bus legibus.ff. de liberali caufa. Inter perpétuas adiones collocantur,licet mortuo kruo de ftatu eius agi non poffit J. prindpaliter.G. de li, eau, Ca:tc-rômquemadmodum diximus feruos in leruitutem repeti, ÔC cos ad libertate prouocarc pofte, itauolunt quidam etiam cum illis agi, qui uocantur ferui glebx. licet glolÉcir.l, fi Coioni,C, de Agri. ÔC cen. li. xi, contendat condi-dionem ex lege,aut officium îudicis, aut adioncm in fadum ifto cafu dari«
13e liberali caufa,
Cod,
De liberali caufa. De aßertione toîlenda. Deordinc cognitionum; VideripoteftSe hue pertinerc Titulus, De libero homine exhibendo, uerfim quia non noftri iuris tuendigratia,fieut fitin adionibus hbcralis eau fæ,hoG interdido agimus,fed caufa offict),quûd homo homini debet, eum qui dolo malo detinetur, à quopiam exhibere cupimus,ut agnitus pro libero illirecedere ab co liccat.l, q, ^ luris fui.ff. de interdidis. Quarc hæc Adio pertinet ad tradatum popularium adionum, qua nonfamiliaris tel tuend» caufa,fed ex æquo 8lt;bono ad uindidam proponuntur.
Finis i, cap, de lur, perf,
de REI VENDICA-tionc. Caput XII, SVHMARIVM.
». Rei uendicatio quail's fit adio, qu)bu!,amp;contra quoidetur.
x. PolTefsionis quarftio rei uendicadonem imp edit.
t. Dominium eft rei uendicationis fundamentum« 4. Poffefsio fuashabetcommoditates.
lt;. QpafrespoiTintuendicari. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
lt;. Rei uendicatio non datur pro haereditate*
7. nbsp;nbsp;nbsp;Quare hxreditas uendicari non pofsit.
*. Dominium fit apudadorem.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Rei u en dicationem comp cure omnibus habentibuiiui late.
•o. Emphyteuta quafi dominium in re habet«
#2» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS «ÉTH0DVS
m, FfHÄusrciuendicationepcti poOe.
t*. Poffeffor bonatfidei lucratur fmeruïantelitifconteftanonn« percept«Sjtoa 1» autem fidei pofTefTor tenetur defruäib.perccpti« ucl ante uel poft litifton tcftanonem,«tiatnfi habet titulum.
«L TituJus â folis percipiendis frudibus pofsidentem Jiberat.
gt;4. Liteconteftataomnespoflefloreshaberipares.
»5. Frudus in hacadioncpetendos clTe.
»ö. Intcreftcamp;ufuratexmorapttuntur. 17. Incerta res rei wendicationepet^ iS. Inreiuendicationefpecialis rerumcircumferiptio requiritur. (poieft, 19* Quandoresuendicandaefeparatim nö extant,fed contufat amp;nbsp;commixtat fuut, *0. Rei uendicatiocftftridiiurisamp;atbitraria, X«, Reiuendicatio cftadio temporalis.
gt;2. AdioPublicianaundeuocata. aj. Refcifforia adioeuîdetuf.
BAEC adiodaturomnibus flJZs, qui aliquo modo Inn's gentitrm ucl ciudi rcsacquïfiuerunt^contr^earumpoflcflbres, uteas i-ph'sreftituant. Nec^ cftalia acrio in rem magisgcncrahs quint hæc. Nam rehquîe banc tanquamducemfequuntur, eiuscp ue ftigijsincumbimt. Proindc cum lamaggrediamur explicare adioncs, quibus res, quæ aliquo iure fadae funt noftra, ab alqs pecamus, auc retincamus, fi aln cas à nobis pétant, aut recup er emu s,» dol o, ucl ui aliorum nobis creptas: Vifum eft utile, utàgcncraliisima adione pro rebus competente exordiremur. Neep ueró quiequarn cft,quod nobis liane adionem det -impeditam, fi cumcanonfimulincidcrctpofteJsionisquatftio, perfeenim expeditifsima cft adio. Nam qui tenet modos acquirendarum return, i's bei lè apudfe conftituere poteft, an hæc ipfîcompetat, una nanep eft eins genera 3 iis can hi, fcibcct dominium. Qjiarcfi quis habet caiflam, cur dominium fibi compcterc inre,quam pe£it,oftenderepofsi't,inftituendae huius adionis po tifsimumfundamentum habet, Qiiia uerö is, à quo pctimus rem noftram no bisconcediautreftitui, proptemoftrumdominiumnobisnöneftobligatus ut id be let, fed propter iblampoflefsioncm, quadcunctrem noftram,'cum c0ucnimus,nonrar0indelibcrationeuenit,utrupriusdc reftitunonepoftef' bonis, quàm rei cum co agamus. Non enim caret fuis commoditatibus poft 2 fefsio, ad agendum cum co, cumquodereiproprietate contendere inftitui-mus,iuxta b is quidcftinauit.ff.eod. Quemadmodum enimdominiumSdpof fcfsiofibi inuiccmpracbcntcaulamacquirendi,ita2lt;agcndimutuSfibi prac ftantfubfidium,idquodftatimin initio huius adionis anno rand urn duxi,ut admoncrem difcentcs,non ideo à nobis inuicem iepararirei uendicationem, fine Judicium petitorium à pofte flbrio, quod exiftimarem temerê fid indiferi-\ minatim altcrum fine altcrius conftderatione inftitui. Nam docendi caufa feparatim de flngulis agemus, poftea diduri, quando præftet alterum indict urn prç alteroinftittri. lam igitur ut ad rei uendicationem redcamus,obicruan dum eft, quod hac adione ratione dominif noftri fmgulæ res corporalcs,mo biles, 8C immobiles, amp;^ quae in commcreip hominû efle poirunt,uendicantur ab co, qui rcftintendieashabet faculratcm. Namresuniuerfalcs,utefthacrc diras, hacadion^non'pcfuntur,fedfuas quafdam habent adiones. Incorpo rail's enim res eft, SC idco dim non pofsideripofsit, nee uendicari poteft .Vt enim competath«c adio, utiunqj par iter requiritur, uidehcet, ut agens fif dominus, 8C is, contra quern agitur, fit pofte libr. Cum Igitur hacreditas finè ullo corpore accipiatur,ncc appre^enfione corporah teneatur, pro ea non daturreiucHdicatio,ficutnccca:tcraiurauendicantur direda adione, quia nonpofsidentur. Vniuerfitas tarnen fadi, hoc eft, quçreipfa multas rescor-poralcs comprchçndift; V^ ,efl;,gre:?c,equiu'um, redè uendicatur.I, ft Ôi t ue ndi cauo.ff'.cod, Namh^reditasnonjdeo uendicari non poteft, quia uniucrfali 7 gt;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;en*
-ocr page 405-PER D. COKIIAD. LÄGVM. PAR« (III. pi till* appcllattone uan'at res conanentur^d quia res eti'am fncorporales, qug
• non pofs/dentur, hacred/taris nomine ueniunt2lt; accipiuntur» Qiiod autan domin/um apud adorcm neceflano in hac ad-ione dixitnus requtri, F de dircAa adhone accipiendS eft» Nam utihsrei uendicatio datur quaff dote minium in re habend, uteftEmphyteuta, qui hac lege agrumconduxitco-icndum»ucquâmdiu jicndatpfomiflampcnfionem,nelt;$ipfi,ncquc eius fuc cefforfbus auferri pofsit. Quamuis cnimcolonus non fit dominus agri con-dudd, tarnen Ali datur lift uendicandi agrum Emphyteudcarium à quolibet pofleflore, etiam co, â quo ilium conduxft, hi» fF» fi ager uediga» uel emphy teut» pet» Idem conceefitur etiam alijs condudoribus, qui lus in re conduda habent, 8C cam non exfola obligatfone locationis tenent, iuxta Bart» circa L i» ^ quod autem ait» ff* de fuperheiebus» Datur igitur direda rei uendicatio ex caufa diredi doming, utAis uero ex cauü quau, ud udlis domintf» Apud turn autem» qui conuenitur hac adionc, non tam feucrè requiritur poflef-fio^ne^enimadrem pertinct, ex qua caufa quispofsideatrcm,quaepctitur, fine enim ei commodata,fiue apud cum depolïta,uue ab co condudafit,adeó que nue habest litulumpoflèfsionisfuç, fiuc non,hoc eft, fiue fit poHefïbr, (tue Cam tanfûm habeat in fua cuftodia,fi ador probarc pofsit, earn efle fuam «X aliqua caufa acquirendi doming, necefle habet earn reftitucrc»l.offfcium, ff.cod»Immô fidolomalofecit, quo'minus in eius poteftateeftet res qu^pe titur,poteft abeo canquam à pofleflore ea pcti J»fi ante,^ fed is amp;,ff»cod»0^ I« parcm*ff.dc rcg»Iur»Nam qui in rem coucniuntur,AIi 8lt;doli SC culpç nomi-
*1 ne condcmnantur,I.qui pedtorio.ff»eodcm»Habetis exquibus cauiîs,ÔC cui, fit contra quos,amp;pro quibus rebus hacc adfodetur» Sedatur autem rerum pctitionemcontroucrfia de frudibus petendis, fi qui ex illisnatifunt» Nam ’n realibus adionibus loco accefsionis frudus ubic^ pcti poflc uidentur» Eft tt auteminhacadioneperpétuaiurisrégula,quàd pofleflorbonae fidcilucrc-wrfrmflus ante litis conteftationcmpcrceptos:malæucrôffdei pofleffor tc-ncatur de frudibus perceptis uel ante uel poft litis conteftationem, etiamfi tj habct?itulum» Namtitulus àfolis percipiendis frudibus cumlibcrat»I»fi fun duim, SCI» cértum» C» eod» Necç bonæ fidei pofleflor à reft/tutione fruduum poft litem conteftatamperceptorum liberatur»LfcdóC loei»^poft Iftcm.ff.ffn, *4 regund. Nflitc contcftataomnespoflcflbreshabcnturparcs»I»fed8CfiIcge» i’ll ante litctn»ff»de pet.hered» Quamuis autem ftatim in initio agenti confta te non pofsit, qua fide, auttitulo rem tencatis, quemquis uult hac adionc
#ƒ conucnire,tamê utile iudicat Rofredus, ut in libeUo huius adionis petantur frudug, quia iudieq procclTus iudicat, an debeantur, nee ob eor urn petitio-nemreijdlibcllumtanquamineptumpoffc» Non autem codem iure cum re frudu«pctuntur,nifiinrc adhuc extent, nam ift it an qu am pars rei cum ea petuntur ex I»frudus» ^ eod» ubi uero frudus fcparati iam funt à re, petutur quidem rei ucndicationc, fed alia à principal!, ac fi fucrint confumpti â malç fidei pofleflore,petuntur condidione ex 1. fiue caufa. iuxta I» mala fide.C» de te condid, exi» An autem ex mora in hac adionc petaturinterefle, uel ufurç, exi^quæ fupràde accefsfonibusamp;imminutionibus adionum quife^ colli-§ et, quibus adiungcrepotcrit I.non folùm.ff, cod» Porto qua: de tota re uen icanda dida funt,eadem ÔC de parte intelligenda erunt,officio^ iudicis con tinetur,pro modo partis ea quoqp reftitui iubcre,quç iimul cum ipfa parte rc-,^ ftitui debcnt.l, quç de tota.ff.eo.Nonnun^ôC incertS partem ucndicamus,Ii ,1 cet regular it crin hac adionc fpccialis rerum circumlcriptio requiratur, a-deô ut ÔC infedæ materig pondus, fignatç numerum, fadç fpeciem, liquido-rum amp;nbsp;aridorummenfuramin hac adionc afsignarcoportcat »tfî in rem .ff, «od, Nonigiturinccrtaparsreiuendicaripotcft,nifiiuftafubfit cauia, propter quam quis certam rei fummam exprimcre non pofte uideatur : ut fi quw
-ocr page 406-lü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ttRIS - cif I lts MSTROprs
Ipföpttr fneertam dctradionem et Icgatis nefciat, quantum pcrlcgtmFald^ diam ex alicuius hgreditate petere ^ofift, general« appcllatione petit partew « wfi, ut haeredi inftituto, ucl ab intcftato dcbitam fibi ex: hxreditate reftituu C» quæ de tota* ^oncertacÆcod» Sedquid fi res uendicandac feparatun ûQn »gt; extant, fedita coufufa: autconimixtç funt^ut déduci amp;fcp.arari inuicem nou * polsmt :ad hanc quxftioncm copiofcrefpondetur 1, iq, 06 duabus fequenrf bus, SC 1» m rem a^/o» ^ item quïecunlt;^,n. eod, Itaœ di’fccntes ad eas leges « mitto, nein refatis explicate tfadita, oeïofè diIigcftsaiiçui uldcar»Gçt.er«m x« hçc aÄio 06 ftrfd^i luris, 06 aYbitraria eft,quia alïud quicquâ pcti^quàm quod ex dominij can fa debetur, non potcft,06 ar bur atu ludi’cis per earn débita reft» tuunturj. quireft/tuereX cod* Daturautem hxredi06contra hæredem,fed wt contra poflefibrem 06 dominum,, non utheredibus. Nam in reaJÿîUs ^lt;ft^ onibus hacres nee agit, nee It conuemtur, uthaeres, fed«tdominus,àut pof fefibnU de eo, ^ finX* ad exhiben, Poteft autem hæc adiio propne did temt jg porah's, quia non general! adionum celIatiQne,*tcd uarijs cemporumipactf» pro return cogt;ditione, pro quibuscompetit,finitiir, ficutres pracfenbuntur, iuxtaglolft in epigraphe fEeod. Atq^ hæcdererumfingulariumô6 corpo-y.ali,umuendieatiónc, qusc lureciuiliproditaeft» Praetor ei qui à nondomr-*gt; no bona fide e^mparauit, idlt;^ ulucepit, peculiarem datadionem contra eius pofte (ft)rémi q^iac ab aut®rc,à quo primftm tradi tac-ft, Publiciana uoca-tur. QiiamUfs autem 36 ea rc4 apofteAbribus uendicetur,tarnen de ca hie net agimus, qiua ea ibr Iblitm competit, ubi res à non domino accepta per ufuca-pionem,qug dominif acquirendi caufa eftfpecialis,noftra fadaeft, Atrci uen dicatio, de qua hic agimus, propter quambbet acquirendi dominif caufam datur^ Itaque de Publicianainfra de adionibus,quæj-atione ufucapionisfpe ciahter nobis conceduntur,dteemus» Item fuccurrit Praetor adione refeiftb «g ria illi,cuius res, cûm reipub* caufa abeftet, actione quod metuscaufa, e/, cui per inculsionem metus resfuaextorta eft,ut earn alicui concederet ucl trade-ret,06 iubet cam per rei uendicationem illi reftftui,fed quia taiiafubfidiafunt extraordinaria, 06 extra ins comunc loco beneficif conceduntur, ad ulömum cap ut dodirinæ Juris pertineu
If Ô6 Cod» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J
De rei uendicatione, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it
DE ACTIONIBVS ADIPD
- ; gt;nbsp;feendat, retinendæ, 06 recuperandac pofTefsio-nis* Caput XIIL
JVMMARIVM.
*. De polTefsione fere per interdira agi. ». Gondidiotriticaria qur.
». Subfidiumanomalum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(data prxtorîK
4. Interdira no effe perpetui iuris obferuationes, fcdfpedalia quafi quxdi «ait* ï. Oratio d«intcrdiftisdcmonftratiuè,nonenüciatiuè concept» eft. «. Interdidum quid fit,ex Theophilo.
1«. Interdira correiones effe ex xquo amp;nbsp;bono cauendarum turbationum caufa« gt. Interdidris uisarceturâ reb.litigiofis.
lt;j. Adiones infadumexinterdiftisoriri.
«3. Interdidum, quorum bonorumjadipifccndicpofiefsionis, cui detur. »4. Fadum ncgantisprobationuUa.
K. Interdira dupltciaqu». nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ ^ »«, AnimofolumpofsidcnsquandopoffituidcncïdcpoiTefsione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘
17. Praedo interim rei non libératur.
«t. Infamiafadi quan do incorratur inter dido Vndcui, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
NOTVM
-ocr page 407-e
PER ft CONRAD. L A G V if. PART Tlir. pj ttMMgVOTVM eftexprincfpi'olnft«ut.delnterdidis, quod de poOeisi * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;one fere per interdira agatur. Cum igitur coniret, quod omnia
interdidafintipractorepropoftta, quacrifolet, an ne itire duili quoque ahquafittradita adio,per quam de poOefsione cum alqs j nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agamus. Et cercum eft nos condidione mticana poHc dus reî
pofleßionem petere, quam quis nobis ex aliqua obligatione conuentionis, uel fadidébet, Nam ÔC cj eft adio prodita à iure ciuih ad petendas quaslibec res, excepta numerata pecunia nobis débita. I, i, SC tj.fF. de condid. tritica J ria^fediftud fubfidium4)ctendæ poftefsioms eft anomalum. Nee ex una ali quacerta caufa adipifcendæ, uel retinendac, uel recuperandac poftefsionis competit, fed ad aliud confugimus ordinäres auxilijs deftituti, quo cafu ÔC Ie gis condidione, 8C officio iudicispro poflefsione agimus, iux, gloiT épigraphes ff.de Interd.Q^iarc cùm nos decreuerimus prima iuxta feriem cauiarû, propter quas ucl iure ciuilijUcl prçtorio nobis detur ordinariû auxiliû,procéder e,n5 fer t inftitutû noftrS, ut hic extraordinaria quoqj àuxtlia explicemus, cùm de illis infrà,poftquâ cxplicaucrimusordinaria,dicendi locus erit. Quia uerô non extat fpecialis adio iure ciuili de poffeisione tradita, uerifimile eft, Romanos cognitioni prætorum femper reliquiffe cas qugftioncs, quac fortè de poflefsione orirensurjUtintcrpellati à côcertantibus de poflefsione fuam autoritärem interponerent,5Ceos fuis interdidisàui coércerent, donee u-tnnqj propofita caufa c5ftaret,utri magis poflèfsio deberctur,Indicant enim 48e ipfacJI.quôdinterdidanonfintunquamà prætoribus propofita, utloco perpetui iuris obfer uarêtur,fed ut ini,qui fortè difeeptarent aliqua de re, cuius componendat forma non effet à II. tradita, ipforum prouidentiain officio continerentur. Neep ertiminterdidis, que extant, quicquamprçcipitur generaliter faciendum aut intermittendum, fed continent fpecialia quafi' quac-dam mandata à prætore coram eo difceptantibus uiua uocc data,!, i. ff. de tab, exhibi. nominatim.f. Titq. tabulg per intcrdidumiubcnturcxhibcri, ÖC 5 ubiep Rrc in interdidfs oratio demonftratiuê, tanquam in rem præfentcm,8C non enundatiuè,ut generale praeceptum folct,in omnenreafum concepta * eft. Ad hare Theophilus in fuis Inftit.intcrdidumdicit efTeiftt^lec^, hoc eft, fermonê cor a cœtu inter duos quofdamde poflefsione,uel quafi poflefsione litigantes fadum, non ut per cum dccidatur qugftio propofita, fedut compo-nere fuas cogitationcs ludex pofsit, quomodo de ea re iudicarc debeat. Cum ^ igitur hie uir q# temporibus uixerit,quibus in recenti adhuc baud dubiè ufu, uel ßltem memoria er at, quomodo Romani interdidisufi eflent,non fruftra fentimug luftinianum interdida tanquam exempla componendarum litium, a nonut formas agendi inter adiones rctulifle. Nam 5C id co in Epigraphe deinterdidisin ff; adiedum uidctur:Seu extraordinarijs adionib. qua: pro his competunt. Etenim fi interdidorum exempla non effent reccpta,pro qP demcaufis, quibuscompctuntintcrdida,ageremusadionein fadu. Nam I obligatione fadi, omnia interdida ortafunt. Ac proinde ui fua perfonalia habentur, etiamfi in rem concepta fint.I. i. $• penultim. IF. de interdidis, atcç oblato etiam cafu, quo interdum aliquod competit, licetloco cuiuslibet Il interdidiagcreadionemfadum. Dicunturautemadioncsin fadum, quae loco interdidoru proponuntur extraordinariè duasob caufas. Vna eft,quod abfqjobferuationefolennium uerboru, quibus olim ueteres turn interdida, turn adiones proponere foliti funt,in iudicium deducantur. Altera, quod no ex ordinaria aliqua conuentione, uel delidorum obligatione, fed ex fado, quodmereatur iudicis cognitionem aut animaduerfionem,fua quadam çqui-10 tate,oriuntur. Interdida igitur nonfunt form« agendipro diremptione litm, quç ex ordinarqs caufis oriuntur,fed funt coerciones quaedam ex «quo 8Cbo
. no cauendarum turbationum caufa olim apr«torcper denunciationem pu-e f
-ocr page 408-^H ' ’ if ƒ 6 cintfï wETKonfs
b heard fat^æ^tn prçtor prohiber Ah' uim fieri,qui proxfmo anno nec uf, net clam,necprecan'oà uicinofuo nfusfiritfnrrc, aeffutppriuato.ff, deiniKatQd * que priua. At ifto interdi^fo nondecernitur iUi competereferuitutem eundi ^ agendi peraicmumfundum,qui per annum ita fit ufus ea,fcd cauctur tantum, ut impedire ill urn in urenda ca non liceât, reh'da difceptatione de iure feruitutis, quód legitimis modis conftitufmus ï aut ne alius in re noffra conftituat, impedimus, Taiesï^^tur coéreiones pnohibendorum tumukuS inter adiones relata funt, ftcut ftipufationes pracK)riaf,quibus fatifdatione* de ratihabitione, Slt;iudicati folutioiTe, dCfimilibusrebusiniudicio expe- , tuntur»Qiiemadmodum enim illis non obtinenturres, de quibuseft con-tentio,fed doli tancitm, qui committi circa caspofrunc,lt;aucntur,ita 3C inter u didis afcetur nis à rebus, de quibus nobis cum quopiamautlis cft,aut im-minet : SC quia tales eoereionesprohibendof um turn ui tu um utiles funt uiig matoribus ad commoditatem expediendafum«licium, tanquam exdlo al-bo prxtoris delcriptg,in ius Romanum translate funtï An autem ex ÜHs aga mus, tanquam ex form is à iure ciuili proditis, an uerô ex fola fadii fpeoie n-lis congruentipeterc id liceat, quod ilh's fieri aut non fieri pro ratione fadi à protore iubettir, quaeriporeft^Sed receptS eft, adioncs in fadum ex inter lt;« didis orin: atep id etiammnucre SC probare uidetur textus Inftitut, de inter did, ^ulu Vbidicitperinde dcinterdidis citra ueterem folennitatem ucr Lorum propofitis iudicare, ac fi utihs adio ex caufa interdidi à pretore iHius loco cöncefla eftet» Agimusigitur ex fado, ad quod aliquod interdidum '. ucili interpretatione extendi poteft, tanquam utili adione nobisex eo corn petente.Sed häcede interdidorum natura, autoritäre, 06 ufudida hoc loco rint,utratio eoröinterdidorum,quac propoflefsioncpcculiariter copetunt,-commodius percipi pöfsit, Portointerdidum quodpro poflefeionc adipifi ,| Icendaä praetorc propofitum eft, à prima facie uerborum, quibus xditiïeft. Quorum bonörö appenatur,ô6datur bonorum poflèftbri,hoc eft,fiho email cipato, qui iure oratorio adiuccelsionemhæreditaas paterna: uocauis eft, contra cum,qui bona eins hacrcditatis detinct.Sed dehoc interdido rurfum 86 commodior erit dicendi locusinfrà, ubi agemus de adionibus, quibus peliintur hereditates* Pro retinenda aute poffefsionc duo compctunt inter-» dida* Altcrum pro retS immobilia poftefsione, 06 uocatur interdidum Vti pofsidctis,alterumpro mobilium reru pofteisione,86 appellatur intetdidum Vtrubi, etiam à prima facieUerborum,quibus ædita funt hæc interdida. Et fige interdida interpohuntur inter eos, qui inuicernde poftefs* na Tonten^ dunt, at cum alter in fua poftefsione habeat rem, alter non, definàt fWi efli molcftus,06fubindc in re pofteftaeum impediat Js igitur,cunrs poflefeiO it! inquietatur, propöfito unoexhis interdidts, pro conditione return pcterC poteft, ut quoniam nee tri, nee dam, nee precario rem pofsideat, iubeât index cum ceflarc ab inquietatione poftefsionis fuae. Danturautem hæc in-terdida, non illis folûm,qui naturaliter 06 ciuiliter, fed 06 illis, qUi naturali-, ter tantumrem poftident, ficut ufuarq 86 ufiiffuduarq« Et Interdidum Vri pofsidetis, datur etiam quafi pofsidenti, uidclicct res incorporales.Icgc ultima, ÿ’Uti pofsidetis* Non autem hæc interdida illis dantur, qui feruan-lt; darrei caufainpoflefsionemmifsifuntdege, fiduo*^» Cæ(rros.tt*utipofsi-detis, Tuetur autem hoc interdido is folàm,qui nec clam, nec ui, nee precario rem ab aduerfario pofsidet. Nam is qui per uim aduerfario pdflefsionem cxtorfit,aUt clam cam occupauit,uel precibus ab eo impetrau/t, nonihua-tur his intcrdidis,fcdcogiturih ea occupanda cedcre illi, cunr qigt;^^ pofi fefsione hrigat.lege n ^ult.ff, utipofsidetis*Probamus autem nec clam;ncc r Ui,nec precario nos pofsiderc, efrm oftendimus nos domino fciente,Uidçnte, amp;nbsp;confentiente pofttfsionem occupaflc,Gûm enim fadum negantis,régula 14 liter
-ocr page 409-PER D. CONRAD. L A Ö V M. PARt ItrL M titer probatfo nuUafKjador.C.de proba«'o.SC tarnen ilh\quf retinere poflef fionem cupit, incumbat, ut probet fefme iftis uttrjs poflefsioncm habere, ne* ^ eelïè cft,caraoftendere,quód litre cam confecutusüt,ex qua probanone fua ptenatura contrariafcquttiinlhtio, non ui, non dam, non precarioab ad* Mcrfano illum poflefsioncm habere, Requiritur auté ita ab aduerfario nos ba bere pofleisionem in fais interdidis, non autem oportet, ut itidenl cam habe amus ab alrjs,quam ab co^um quo de ca htigamus, illam ui, aut dam,aut pre carioconfecutifumus,I,i, ^ultim.fEutipoisidet,Nonautem datur agendi his interdidis facultas, 6' annus utilis fit clapfuspoft fadam inquietationem. I, i,in principe.utipofsid. Si uerödenuó quis inquietetur, compen tidem iudicium, Itacp hecinterdida pro retinenda pofleisione femper dantur,licet propter unam inquietationem tantum inanml urilem tribuantur,I-Iinc Ro* tredus dicit ca effe annaha,pro petendo interefleeuiushbet inquietationis, ^ fed perpétua,pro retinenda polîefsione.Sunt âc^ hgeinterdida duplicia,quia uterepae poflèfsioncr«inenda contendens adoramp;reus effe uidetur propter mutuam conuentionem, Ideo autcra ca qugde his interdidis annotauimus, panter de utroeÿ accipienda funt,quia ius interdidi utrubi exequatum cft in tcrdido,Uti pofsidctis.ff,utrub.Sic«tautemproretinenda poHelsione rei im Inobilis ahudcompeot interdidum, quàm pro poflefsione rei mobilis,itaóf in recuperanda poßefsionc aliudiudicium datur propofTefsione rei immobi lis,aliudprorepetendareinaUqua nobiscrepta, Namfiresmobilis nobis ui cripiatur,hcet earn aut adione tutti, aut adione ui bonorum raptor umprofe quid, i, ^iUuduticp.fEdeuióC uiar^deiedis ueróper uim depoflefsioncrei immobilis,datur interdidum unde ui, quo petimus, ciuspoUefsioné nobis reftitui, cum omni caufd damni dati, V t autem quis ui deiedus uideri pofsit, neceflé efi, non animo tuendæ fup poHcfsionisaliquê à quopiaciïè à poflef* fione deturbatutn, -Nam ubi id fadum eft, hoc interdido agi nó potcft,quia vim ui depelW lura permittunt.Li.^ uim ui.ff, de ui Si. ui arm. Deinde nó da tur hoc interdidum propter quamlibet uim alicui illatam.Nam hoc interdidum ad cos tantum pertinet, qui de poflefsione rei immobilis per uim deie* di funt. Aha uis,Gue pubika, huepriuMa eafuerit,inalijs n,co'ércctur,nem pc kge Iulia, Scd adio ex lege lulia competens criihinahs eft, Itaque de ca fuolocodicendumerit, Prætereafuntplærçquc conftitutioncslmpera torum,quibus uariæ inuiolcntösconftituunturpœnæ, Sed eas condidio-nc ex lege, non interdido unde ui profequimur, Eft igmir hoc fnterdidum âreliquis adionibus profcqtténdac uiolentiae diligenter feparandum, ne inter femifceantur, Nam interdidum unde ui, ibiwlum competit,cüm quis ui depoflefsione earum return, quæfolocohacrcnt, deiedus eft, Neqire illud competit,cüm rnm illatam ahqua poena prolequi cupimus, fed cum folam poiTefsionem reftitui,^^ damnum, quod propter eteptam pohefsionem pafs» fumits,nobis farciri expetimus. Daturigitur hoc interdidum de pqflefsionc rei immobilis, quamfuo nominetenebat uideiedus. Namfi quisalicno nomine rem ah'quam inpoflefstone habeät, ei nondatur, ctiamfi deiedus fit ab ca,fed iflt,cuius nomine cam tenuit,I,i, ^ quodferuis^St I, uit.ff. de ui Óf u i ar,. Ad hoc cnim,ut quishoc interdido agere pofsit,requiritur,ut poflederit rem fuo nomine füm,c5m ab càdcijceretur,l.i, ^interdidum, ff, de ui Sf ui arma ta. Non autem refert,iureaniniuria cam poflcfsionemnadusfiuNamóf il li hoc interdidum comperit, qui poflefsioncm afienam inuafit,contra cum, qui cum ui rurfum deiecit,nonautem contra illum, cui iUe earn extorfit.l, f, qui ettam à mc.ff, de ui Óf ui arm. Itê fiue quis fola naturali, fiuc fola ciuili poflefsione, fuo tarnen nomine funds teneat, hoc eft, flue corpore,flue animo tantöm pofsideat,ab eo deiedus recuperare poflefsioncm eius per hoc in 'tadldumpoteft.hi.^’deijcitur, óf ^ fiuc autem,ff, de ui óf ui armata, Ita-
€ 4
-ocr page 410-tgt;lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îtklî CirttlS MBTHOOVf
que 8^ ftuduarîo, (ïtnilibus^,qui «aturaliter tantöm pofsidcntjdacm hoe fn* tcrdKfnim,fiad perdpiendos ex agro fruduarfo frudus non admittantur«!, lij« §* undé ui.fE de ui SC ui arm» Sed miretur aliquis, qui fieri pofsit,ut is,qui tc foïo animo poisidcatagrum, abeouideifciacur, cümfans conftec quod fine ui corporali uis non fiat» 1» i» ^ idem Labco»fF» de ui amp;nbsp;ui arm, Pomponius in cod» ^ oftendit id ita fieri pofte, fi quis metu eorum, qui per uim occuparint eins agrum, non audeat eumingredi, Nam amp;nbsp;ifto «afu corporalis uis interuc nit, occupata uidelicet poftefsione eius, Non autem is tantum alterum de fua pofteisione deiecifte iudicatur, qui ipfe talcm uim alkui intulit,uerumetiam fi iUud fieri per familiam fuam uel alios curauit, uel fa (ft urn rUtum habuitj. i. ^ deiecifte, ÔC ^familiac,ff,deuiæuiar» Quapropteró^ iÖi, quorum mandata 3C conniuentiatalequidfalt;ftumcft,interdido Vndeuf çonueniuntur» t i, ^‘ famih'æ. 6CI» in Interdiefto, 8^ 1» fi ui me deiccerit »ff. de ui 0^ ui ar» Cac-tenimhoclnterditfto recuperatur poftefsio, cu»q omnibus rebus, etiammo-bilibus,quasin fundo,autdomo,exquacunque caufajtunc edm derjccrctur, aliquishabuit, uclpoftea exoccafionedeiccftionis ibi illiperierunt, Prædo (^ enim rei interitu non liberatur, etiamfi' fine eius dofo perierit, fed ftatim poft uim admiftam in mora efte ceniètur, Itaque omnes quoCp fr udus, quos acie-dus perciperepotuiftet, fi deieftus non cftêt,c«m omni interefte reftituere iUicogitur,l,i» ^quod autem,8Cfequent. 8Cl,fiuimedeieceris»æI, merited, ff, de ui ÔC ui ar. Si C, unde ui,l, fi de poftefsione, Reftituitur 0^ fruduarius in earn cauiam per hoc interdieftum, in qua futurus fuiflet, fi deiedfus non eP fct,C,fi plures, ^deieiftum,fF,de ui8C uiar,Condemnatus hocinterdidonon «• notatur infamia luris, heet infamiam fadi apud bonos 8f graues uiros non cf fugiat,i, neque unde ui,ff» de ui, Ad ui ar»
Annale uero hoceft interdidumad rccuperandumfd, quod quisin fun-do, à quo ui deiedus eff, habuit, etiamfi illud ad deiedorem non peruenerit, ad recuperandun\autem id, quod ad eum peruenit, qui aliquem ui de fua pof fcisione deiccit, perpetuum eft,I, i, in princ, Sd ^ annus »fr, de ui 3d ui arm, Itaque in hæredes quoque daturtantum inid,quodad cos peruenit, autquod dolo malo fadum ert, quó minus ad eos pcruenirct, Datur quoque hacredi-busiuxta I,i,^hocinterdido»ó^ ^ult,amp;l,if,ó(Siij,ff,dcuiSi uiarm»
AF»
De ui Si ui ar, VtipoGidetis, Vtrubi, Quorum bonorum* c»
Vndeui, Quorumbonorum» Vti pofsidetis»
Inftit,
De Interdidis,
DE CONCVRSV PETI-
torn Si Pofleftorn ludicn. Caput xiin»
S V M JÄ A R I VM.
•« De Dominio amp;nbsp;poilcfsionc. i. Dominium 3^ poffefiio feconfequvnnir« I. Poftefsio habet per fcmagnas commodirates.
4» Caufa poiTefsionispriustermineturjquim de dominio agatur.
f. Contraria allegans non auditur.
lt;. Secum pugnat, qui utrunq; contrariorum defendere conatur.
7, Eadem pars poteft agerepetitorio amp;nbsp;poftciTorio ümul, dum modS intendent fibi ipfi non fit contrarius.
S. Nondenegatur ei intcrdiiftum,uti pofsidetis,qui ceeperit rem uendicare«
f. Rei pctitio non pugnat cumpoilefsionijjquim non nabemus, adeptione, auC recuperarione.
*•. Domino turbare poftefTorem in fua poiTefsionepropria non licet»etiamfi eint iniuria earn teneat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;u. Exceptio
-ocr page 411-FER to. COM R AD« LAGVM. PART Illi. nt n« Exceptio doming non obftatagentiinterdiâo retinendat pofTefsioniS. «. Doloquis petit, quod rcdditurus eft. *
v. Agenspo 11 eftoriocxcluditurprobato incontinenti dominiopropter euideti nam prob a non is.
*4. Vitium teftamenti inuifibilenonprohiber aliquem ad hæreditatem peruenirc. »î. Spoliatus ante omniareftituendus. «ö. Quiprior appellat,prior agat, ^» hpriusaudnur, quipriusccepitagcre.
* Tv R A quibus res tenernus, duo funt,Dominiumutdcltcet, art^ PofTefsio^ X amp;nbsp;quæ Aeliones ex qtroque onantur, quæ^ pro conferuarione cufuis il-2 lorum compctantjproximis duobus capirib. expofuimus. Ita uerô Dominium amp;nbsp;Poflefsio fc confequuntur^ ut baud fere ufquam de aliquo iHorum aga tur,ubi nonfimulincidatalteriusquafftio. Ettamentam procul inter fe di-ftant, ut Vipianus non dubitetdiccre: Nihil hacc Iura inter fe habere commune.!. nat nr aliter.^ nihil lt;;ommune.fE de acqui, pels. Qiiapropter cum diuerfis adrionibus éa lyra pVofequamur, fepe tarnen fimul proutroep lure il-lis experimur, facpe pro altero agentes ad alter urn perUenire non poffumusgt; Nequeenim ulla deliberatione proponendarum adionum magis refert, u-traquispriusexpcriatur,quàmincafu, quodatur nobis optio, an remuent 5 dicarc, nel dus poflef^onempetere prius uelimus, habet enim pollèisio pee ie magnas commoditates, SC minus difficihseft eius probatio,quam dominium. Itacplexquocçfuadet,utquotiesquis deftinarit rem petere,diligenter animaduertat,an aliquo interdido pofsitnanciici poflèfsionem,quia longc tommodius ipfum pofsidcre, Ô^aducrûriumadonera petitoris compellcre, quàm aho pofsidentepeterc.l.isquidcftinauit .ff. de rei uendi. Cùmigitur honunomodo pro poilêfsione agamus, uidendumeft, anpariter omnibus modiscumquocUnc^reipetitio concurrat, prius pro pofleisione agendum Et, Deinde an ne fimul pro polïefsione rei 8C dominiorei agere, ucl altera ludicio inconfultè fufeepto ad alterum regredi nobis liceat. Nam his qugfti onibus confiftitdelibcrano proponendi pofleflbrqSC petitorij, Ac primnnt omnium expediti luris cft,quódfi depoflefsione retinenda cum quopiam no bis lis fit,cum eo nos rei uendicatione agere non poflè. Nam qui de retinenda poflefsione inter fe contendunt, inter illos neceflè eft prius conhitui,uter pofsideat. Donee enim iftud inter illos non confiât, neuter alrerû tanquam pofleflorem ( id quod in rei uend, requiritur ) conuenire poteft, Non igitur ÏntcrdidumutipofiidetisjóC utrubi, cum rei uendicatione concurrunt, fed precedere debent.I. i. ^’ inter litigatores.ff. uti pofs.amp; ^retinendæ. Infiitut» 4 delntcrdi, Etitaaccipiendaefuntleges,quæ uolunt,utcauiapoflèisionispri usterminetur, quàmde dominio agatur.l.exitus.ff. de acquit, pofs.SCl. or-dinarij. C, dé rei uendica, amp;nbsp;interditfi.l.incerti, Refpiciunt enim ifiæ leges adretinendæpoflêfsionisindicia, Namquamuis non minus confultum fit, ut quótics de adipifcenda poflefsione, quam ante non habuimus,uel recu-perandâ ea,quam per uim aliorS amifimus,fimul cum rei uendicatione inci -dat quæftio, prius pro poflefsione, quàm pro dóminio contendamus, tarnen minus efipcriculi his interdidisanteponipetitorium indicium, quam fi Interdidis rctinendæpofrefsionispetitorinm antelatumfit, Qiiienim per im-Sprudennam forte ceepit agere rei uendicatione, cum fatius fuiflet prius de a-^ipifeenda, autrecuperanda poflefsione agi,ille quafi deinfiituto innere de clinans concedere ad ea interdira, ÖC il lis experiri pro poflefsione poteft, fi nondum in petitorio indicio conclnfum, aut rcnunciatumeft,c,paftora-lis, ^ i,extrâ de caufa proprietatis SC poflefsionis, At Interdida retinendæ pofTefsionis non poiTunt proponi fufeepto um petitorio iudicio propter ab furditatem pugnantiæ,qnæ inde fequeretur«Nam qui agit rei uendicatione,
' palam fatetur advierfariumfnnmpQfsidcrc.c.examinata.exu’.de ludicqs.
-ocr page 412-its nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. IVRIS CIVILIS M BT HOOVES
Qgi iierô agete uultpoflèflbrto retincndæ poflèfsiomsjilln neceffè eft côn* tendere, quôd tpfe poflldcat,S^ noA aduerfarius» Non autem auditur in ludi- -cio, qui contrariaalicgat^c» folicitudinctn«extr*deappcllat, Itaque propter* pugnantes allegarioncs,quas fâcere ilium rtecefle eft, fi ad pofleisorium rcri-nendæ poflefsionispoft inftitutamréi ucrtdicarionemadmitteretur,ncgatur illi fàcultas pèr iftà incerdidîa agendi* Sed hoc tamért diferté accipiendum eft-, nimirum quôd pendente adhuc iudicio petitorio,nonpôffîtinfcndi poflefio rium retirtendae poHèfsionis^ Secus fi finicurri lam fitpetitOrium, ita ut agens petitorio fuccubuerit, aut palàm, uel tacite illi iudicio renuciauerir, nam ifto cafulicet nobis à petitorio ad poflefsorium defeendere, quia.poftduam alters i Horum iudiciorum fententia iudicis, uel noftrarenunciatiene fublatUm eft,
gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non pofiumus uideri nobiieum pugnare, fi altcfo tantum experiamur^ Is etc- tf nimiècum pugnat, qui utrunque contrariorum defendere conatur,non qui pro altero tantum contendiuEft autêgencralisregula, iuxta Hoftienfem in fumma fua, tit* de caufa proprietaris, quôd eadêm pars pofsit agere petitorio ^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6d poflèfsorio fimul, dum modo intendensfibi ipfi non fit contrarius» Itaque permittit uretiam, ut quisrcfpedlu diuerße pöffeßionis fimul rei uendicatio-ne amp;nbsp;poflèfsorio retinendac poflèfiioni»aliquemcortueniâc,utquiremali-quam naturali tantum pofléisione tenet, rei uendicatione cum co agere, qui ciuilemtantS habet in cadem re pöflelsionem,ficut habet H,qui aliquem fun dum alteri in Feudum dedit, iuxta glofi Epigraphes» ff de rei uendicat» Et tamenidemcum codemquoque agere poceft. Interdict o uti poflidetis, atqué petere, ut ludex prohibeat, ncmoleftusfit,inturbanda eius poflèfsione,qu5 habet naturalem» Et ifto cafu pendente adhuc iudicio petitorio poflefsorium retinendac pofleßionisintendipoteft» iuxtaglofi fin» h naturalitcr » ^ nihil commune.ff,dc acquir»poflèfs»idcmconcedi uolunt,fiquisprobabilitcrig-noraflc uideatur ie poflïdere rem, c3 inftitucret eius ucndicatfonem,idquod fieri poteft,fi quis nefciens eum,cui fuccedit,rem quam ipfi petit,per aliS pof fediflè» Nam co compcrto,potelt à rei uendicatione defiftere,Slt; derctinenda poflefsione, quam illc, cui fueceflït,habuit, cum aduerfano agere» iuxta glo» cC Do(Hores circa c» paftoralis, extr» de caula propric» amp;nbsp;pollcfs, amp;nbsp;de indiens» c. exanimata, Atque iö cos cafus qUoque referte uolunt, quod in 1» natu raliter» ^ nihil commune .ff» de acquit» poft* dicitur, non degenerate ei in-» g terdidum ut i poflidetis,quicœperit rem uendicare»
Cxterirm inreliquislntetdidis poflefsorqs,nört efitam impeditaobfirUa-tiö, fid poteft eadem pars de petitorio ad pofleßorium adipifeendse, uel reçu perandacpoflêflionisfemper recurrerdure ciuili, quia rei peritio no pugnat cum pofleßionis, quam non habemus, adeprione aut recUperatione» I♦ cüm ^ fundum » ^ fina» ff» de ui amp;nbsp;ui ar» amp;nbsp;ibi glofla » lurc ueró Canonico reftitUta cft hcc hbcrtas,ficut paulo ante exc*paftöralß» ext.de cauf proprie»ô^ pöflefi annotauimus.Porrô quando petitorium ÖC poffeßorium indicium no ab eo-dem c5tra eundem fimul,uel alterum poft altera,fed uiciflim inter partes inui cem intendunt ,alia datur illis agendi poteflas, qnâm ea eft,de qua hadenus diximns. N am fi quis proponat Interdidum retinertdg pofleßionis,öiC aduetfa rins opponat exceptionem doming, aut diredè petat fc dedarari dominum, uel è diuerfo,nulla obftat contrarietas,quó minus pariter audiantur,quia alter pofleßorem, alter dominumfe efle conténdit, quæ fimul eUenire poflunt,iu-xtal» i» ^huins.ff»utipoflid* Quia tarnenille, quifidominumcfledicit, fa-tetur concertatore fuum poflïdere in definitione Iitis,mcritó praccedit qugftip pofleßionis, ita ut ludcx prohibeat illum fua poflefsione turbari ab co, quo conuentus eft petitorio,donee probauit fuum dominuim» Non enim lieer do ,3 * minoturbarepofleßorem infuapoflefsione propria autoritate, etiamfi eius iniuria earn teneat» Itaque exceptio dominij non obftat agenti Interdido retri u nendx
-ocr page 413-fer B. CONRAD. LAGVM. PARS IIII. ^9 nendxpoGcfrïonis,tuxtaBart»in nf. oppoC circa ïamfæpcanegatum ^ nr ïuJ commune, ô^ Paulum de Caftro .1JÎ de ut æ de ludicijs inhnc,amp;5 hoc ftanmnt DD.fecun autontatemgloflæ t fideco.^flna, contra gloæh fl de ui.ff. de mdiajs, Vbi ucro quis agit Interdido adipifccndæ pofleflioms, «bi refert,ap ts qui opponat cxccptionem dominq^in promptu habeat proba-tionem dominq ud non. Namfl offert fe ftatim probaturum dominium, Îoc5 m habet régula, quadicitur^quôddolofaciat, quipetat quod redditurus fit .h #3 dolüÆdedoI.mal.â^me. except.amp;^ cxcludituragens poflefîbrio, probato Ïn continenti dominio,proprer euidéntiam probationis.l.iij. ibidem.ff.ad ex liibendum. Siucrô agens pofleflorio adipifccndæ poflêfsionis pctat dilario-nem probationis;oppoficaexceptio dorninq non parit præiudicium pofleflb •4 rio,fed probans poflèflioncm fibi deberi,ad eamadmittitur. Sicut is, qui pro pter uitnimtcftamentiinuifibile, adhæreditatem peruenire non prohibe-turJ.q. C.deedid. D. Adrien.toll. SC petitorium oppofitum tanquamexceptio, quæaecuratiorejn iriucftigatïonemrequirit, alq iudicio refèruatur. 1. lUi à quo. ^ i.ff. ad Trebcll. Poneflorium autem rccuperandæ poflefsionia fineproponatur,bueopponatur,nihil contra illud promouetur petitorium, ’^ ctianifi quisin promptu habeat probationcsdominij. Nam régula cft, quod fpohatus ante omnia fu reftituendus J. fi quis à fe fundum.C. ad I. Inham, öC I.fimantas.ff, de donar. inter uir. Si uxo. Et cum nihil tamrepugnct tran-quillitati publicc,quim altcriuspoflefsiones in nadere, odio uiolentig Cano nes uolunt, fpoliatum cogi ad refpondendum Ipoliatoribus fuis, fi cum peti-torio iudicio,aut alia Adione conueniant, antequam ipfc reftitutus fit.c.ult, cxt.de ord. cognitionum, PrætcrcapermittuntCanones,utnonmodô cum «o agamusde reftituenda poflefsione, qui cam nobis ui cripuit, uerumetiani cum iHo, qui feiens rem fpol ia tam quo quo modo àfpoliatorc confecutus fit, c. fepe contingit.cxtra.de reftit.fpoliatorû. Vndc Panor.circa allegatum ca. üicit,in optione cius cfic,qui uiolentiam paflus eft,utrummalitfpohatoie uel uitiolumrei poffeflbrem conucnire,nec uno cóucnto altcrum hbcrari.l^ quo tics.ff.de act.A oblig. non tarnen contra cum,qui rem à fpohatore accepit,a-gitur interdidfo unde ui, nam illud etiam iurc canonico folóm aduerfus eunt tompcric, qui aliquem ui de fua poflefsione deiecit, aut illud fieri mandauit, uel facium à fuisratumhabuit.c. cum adfedem. extr .de ord. cogni. Itaque per off icium iudicis,ucl condiAionem exCanone,petenda eff reftitutio no-Ïlre rei,quam tenet is,qui earn àfpoliatorc acccp/t,iuxtaglof.c.fepc.ext.de re ftitut.fpolia.Refert autcmplurimfim inconcurfu pofleflorrj recuperandae poflefsionis compctitorio,an circa unam eandeme^ rem,uel diuerfas concur-rant, nam fi circa eandem rem proponuntur,ut mutuæ petitiones,tum fpolia tus fempcr reffituitur ,antequam de dorainio difccpatur.c.ex conqueftione, «■xtra.dcreftitut.fpoliat. Agcnsueró poflefloriorccuperandæpoflefsionis, non reffituitur,fed rcpcllitur ab agendo, fi' in modum exceptionis illi obijcia tur fpoliatio, Sd fimul de utracp fpoliationc cognofcitur.c.fupra. ^ fin. extra, deord.cog. Si ucro circa diuerfas res à litigantibusinuieem proponuturpof fefloriumöCpetitorium,uelduo poflefloria fimul, utadiones, turn locum **^ habet régula I. quiprior appellat,prior agat.ff. de iudierjs, fleut fit iuxta can ’^ dem regulam, in reliquis ferè omnib. iudieqs, ut is prius audiatur, qui prius Veepit agere. At fi agentirei uendicatione aliquid obneiat loco exceptionis, fe clïèab co fpoliatum,turnde qu^ftione fpoliationisantc,quàm dedommio cognofdtur.iuxt.c.dilcdus, extra de ord. cognit.Hçc deconcurfuharum adionum annotaflc in compendio fuffïciat. Qjiæ prærerca hic d c adionib. quç cum bis cócurrunt,diccnda effent,annotabimus infra de iudichs,ubi age mus de eledionc adionum concurrentium de mutuis competiti onibus amp;nbsp;re conuentionibus inagendo.Pcrtincnxautcmhucpræcipuè duo tantum titii JUIurisCanonid; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;InDecreia
-ocr page 414-9^0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS ÏSETHODVS
In Ekctetalfbus«
De cauCipropri étatisée PoflefTionis.
In Decretalib»8f Sexto#
De tcflatutione fpohatorutn.
Q.VA ACTIONE VENDÏCANTVR
res ä non domino nobis traditæ, ÔC nondum ufucaptac.
Caput XV# •
SVMMARlVM, '
h Varrjsîmpofturis resinterhominesdiftrahuntur«
a. AAio Publicianaundediâagt;8^quidAt« . *
î. Adguid, SCcur detuf.
4^ Perhdiaminhominibusnemofatîseauerepoteft.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Reiuendicatio dircda,8^ Publiciana quando^ fimul interuari poCuAl»
s. nbsp;nbsp;nbsp;Ad Publicianam quæ requirantur.
;*. Bona bdesexigitur» s. luftamcaufam fequatur fraditio.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Abfq;traditionenon transfertHr rcrum dominiam.
gt;0. Res à malf fidei polfcflbre tradita nonpoteft praeferibb
ti. Qiii non poteftufticaperetPubliciana experiri non poteft.
U« Nemo plus iurisin aircrum transferre poteft»quàmipfehabuîc.
i^ Ex caufa doming ucl quafi agerchon polTumus, nift caula, ex qua accepîmuf Temdufta traditione ad effedum deduda fit.
14. Sinetraditione,prxfcriptionc.autufücapionenullum dominiumtransferrî.
tj. Publicianaabfqsprxfcriptionehohcompetit.
Csa^ioM PubÙciMÀ,
V L G 0 apud Germanos iadatur, quodfi omnium horainum effet eadem uoluntas,pofte eos in una quot^ habitarc domo, idem dicere polTumdc rci uendicationc Nam fi nemo aliénas rcs pro fuis altcri traderct,fufFiccrct nobis communis ilia rei uendicatio.
quaresnoftrasnobisreftituipeamusjiamuerô cùm uanjsimpo • fturis rcs inter homines diftrahantur, coaduseft praetor Romanus diredæ rei uendicationi,aliam quandam flli adiungerc,quafuccurreretur ill/s,qui bo na fidc,Slt;iufto titulo rem à non domino ipfis traditamuiucapere cœpilîenr, Ce caadio ab eo,â quoprimùm prodita eft,dicitur PubIiciana.Eft auteln hæc a adioin rem prodita,ficutreiuendicatio, fedhæcexquafi, illauerôcx dire-do dominio oritur, N am h ace datur illi,qui rem apofleflorc uendicarc cupit, J quialegitimo aliquo acquirendarum rerum modo earn nefeiens à nondomi-no accepit,nectam diu earn in fuapofleisione habuit, utplenê earn ufu cepif fe uideripofsit, Itaque propter titulum,amp;bonam fîdem,qua rem confecutus efr, iure quafi dominij petit fibi earn reftitui, lUe uero qui direda rei uendica tione agit, lure dir edi dominq petit fibi rem reftitui, quiaea flli à domino tradita eft, aut eam plané ufucepit. Magna igitur inter has adiones eft co-gnatio. Idemnanque eft utriuf^ efFedus,nempereircftitutio,
Proinde edm metu perfidiae, qtix tanta in hominibus eft, ut nemo fans ca* •♦ were eampofsit, incerti fumus, utra harum adionum experiri debcamus,ï,f- f cetnónunquam ambasin codemlibello coniungcre, altera cum proteftatiO ne aheri adieda,hoc uidelicetmodo,utfi dominium probate forte non po flu )inus,Publicianaadione nos petererem nobis reftitui dicamUs,Quôd autêli-cetitaduasadionesin uno eodemc^Iibcllo coniungcre, mamfeftumeft ex régula 1.n ^ij.lKquorJega.ubidicitur, quod quoties incertum fit, quas adio nos tencat, folere nos duas didarc, ptoteftati exaltera uelle nOs confo* qui, quod nobis conringat,
. Porrô, ut alicui reftituatur rcs perPublicianam uendicationem, necefte ^ eft, eum bonam habuifle fidem, cum de ea contrahcret, QCcùm ea illi trade* teturj, eum qui ,fF, de P ublicia, in rem adi* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde
-ocr page 415-9
PER D. CONRAD. LAGVH. PARS IUI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„t
Deinde reqmritur quo(^,ut res, de qua agitur, tab's fît,quç ufucapi pofsir. I. tradinonem. fEde Public» Fallit tamènThæc régula in quibufdam cafib. ut in feruitutibus, quæ non habent continuam caulam, nam illæ non ufucapi-unturJ. fequ/tur.^penuIt.fF. de ufucap. QC tarnen pro iUisdatur Pubb'ciana ia ucdigal.ö^ fuperbcianjs prgdijs.Na cu dia nó pofsint ufucapi. 1» mal è» C. de prcfcripr.xxx.an.tamen pro ilbs datur Publiciana.I.cüm fponfus. ^ in ue lt;Sigalibus.fEdePublïc,NïhiIautemrefert,quaquis caula rem à non domino accepent,üueenimoneïofa,fiuclucrolacafuerit,modóluftafit, daturno bis profequendarum reruadio, quarum poffefsionem cafu amifimusj.quæ-g cuncg.ff. dePublic.Nôntamenfuffîcitiufta caufa,nififequaturtraditio,fi-P cuténim abb^traditione nontransfertur rerum dominium.I.traditionibus.
C. de padl. ita nee quafi dominium.I. i. in fin. ff.de Publicia. lure quoc^ no uiisimorequjritur,utis,aquo traditaeftres, habueritbonafidem,cümcam traderet. Nonenim ficut olim lurc digeftorumfufficit accipientem habuiffe bonam fidemadprçfcribéiïdum. luxtal.eumqui.^ Pretor ait.ff.de Public» Et oritur hæc diuerfîtasIuris nouifsimi à ueteri Iure,ex Auth.malæ fidei.C, de pratfcrip.Iong. temp. Nam poftquam autoritäre eius Auth.conftitutû eft, •Q quôd rcs à malæ fidei pofleflore tradita non pofsitpræfcribi,nifi dominus feiens rem fuam elle na alienatam, ceflèt moucre litem aduerfus eius poflef-forem,palam eft non competere ilk Publicianam,qui mala fide tradentis rem «■ acccpit,quienimnon poteftufucapere, aut pra:(cribere,is neePubb'ciana
experiri poteft.l.traditioncm.ff.de pub.Requiritur enim omnino,ut qui hac adlione experiri uelit,antequam agcret,cceperii ufucapere, Ó^ praeferibere» SoIananC^ traditio rei ad agcndumhacadionenonfufficit,quiaincafuin, in quem prodita eft hace atftio, traditio fit à non domino, ac proinde non po-12 teft uideri ab'quiddoming efle translatu ♦ Regula enim luris eft,quod nemo
pofsit plus iuris in alter urn transferre,qnàm ipfc habuerit. Quapropterne-cefleeft iftam imbecillitatetraditionisfultamS^ conlblidataaliqua continua-tione poftefsionis, adeo^præfcn'ptione,utab'quafaltem fpecie doming rem amiftam nobis reftitui hacadiionepeterepofsimus. Atlt;^ debet quidem loco jj perpétuât régulât obferuari, quôd ex caufa doming' uel quafi agere non pof-fumus, nifi cauia, ex qua accepimus rem, iufta traditione ad effedu deduda fit,aut no fan's iufta traditio diuturna poflclsione fuerit firmata,5C aliqua prefer ip tione temporis pro noftrafit habita. Vt cnimquisdicere pofsitre fuam efle, amp;nbsp;petere ea fibi tanquam fuam rcftitui,non eft fatis, earn efle donatam, autteftamento,uel alia aliqua ultima uoluntate reliera, uel ex iure fuccefsio-nis abinteftato nobis dcbitam,uel emptam.Nam his modis res fiunt nobis de bitat,fednonnoftrae,filt;ilbs fob's non poflumus petere rem à quolibet eius pofleflore nobis propter dominium noftrum reftitui, fed fuo quodam iure, quod in qualibet formaiftarum caufarum, autU. conftitutu eft, aut moribus obicruatur,pctimusdébita nobispraeftari, Quamuis igiturrei uendicatio, fiC Pubb'ciana,ex omnibus modis, quibus res acquirimus, oriantur,tamen ex illisfolis nun^competunt. Sunt enim ifti modi remotat quatdam caufae ac-*4 quiredi dominij uel quafi,traditio ucrô,uel praefcriptio,fi'uc ufucapio propin
q«at,quippe fine quibus nullum dominium trâsfertur,Iuxta.l.traditiones.C. «ƒ de padis.Cûm aût in cafu Pubbeiang Adionis traditio fîtinfîrmior,quàm ut per cam uideri pofsit dominium translaté,abfcç praeferiptione rei ea no corn-petit. Vbi uerô faltem præferibi res cœpit,non impedit eâ aliqua differentia, hue enim res mobibs,liue immobilis,fiue corporalis,fiuc incorporalis ceepe-rit præferibi, datur Pubb'ciana.!. fi' ego. ^ fecüdo.amp; idem Iulianus,amp; ^ idem fcrihit.ff.de Publi.Porro datur contra pofsidcntes,ucl.qui dolo defierutpof-fidere. ÿ» aliæ.Inftit.de Acrio.Contra dominu rei tarnen non datur,nifi in cer-tisquibufdamcafibus,Iuxtal.penult,ó^ fin,ff.dePubl,2lt; ibi glofa.Necj datur
-ocr page 416-yyt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irMS C!TI€I$ «ETHODVJ
contralitülo po6i4cntem^nifim fraudemaîtcnïiscôparatiisû'ttitiilus.I.nué autem, ƒ’ ft duobus^ôôibjBart.fftdePublic.Inreliquisfimihscfthacc AdiO rei ucndicationbQiixcuncÇ cnimin eauemut^eadem ÖC in hac peti poflunt.
i.eS qiu.^publica^fEdc Pub.Pra:tcrütuIi«nautdigcftoruïn de hac quçftio-nc enam agitur in glofs* c.abbate.extr. de fimtenüaó^ rc iudicatajin Sexten ff*
De Publicianainrem Adionè*
eVR REI VENDICA'flONI RE-
liguas Adioncs in rem non proximè fubmngat. Capiit XVL
S V MM AR I VM. •
*. Autor confilq fui rationem reddit, cur ordinem caufarum ex modis acgul» rendarum rerumfeguatur.
3. Petitio eftinepta,quamuiscaufaf,quarcxquocJ(tjcxiftir,nonurget,
3. Adionef fortiri diucrfasapptliatioHcs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
4* A pofTeiTorerei dominium a poflefsio quomodo acquiratur.
@E quis tem ere me recedere à confucta Adionum recenftonc oei { fl:imct,operaeprccium dira,rationem mei çonfiJij indicate, ante-quam ad rcliquas agendi caufas progrederer .Eft aut uulgatus bic mos explicandarum adionum, ut iuxta accidentales illarum differentias ordineminter cas conftituant, eas^ iuxta illas recen leant atej reftituant. Itacp peruenientes ad unam aliquam differentiam, enu-raerant omnes adiones, qu*c in earn cadunt, att^ eft quidem utilis ca ratio ad dedarationem diffcrmtiaiiqita ut fubillis loco excmplorum ponantur ♦ Sed adionö uariccas non uidetur fan's iftomodo cxplicath Seruit enimacciden-* Clium differentiarn confideratio potiusad expendendam uimfinguiarum adionuin,quac adiones in diuerfos return cafusnobis compccannCnmigi-tut in inftituendis adionibusRiramè neceftarium fit,uiderc quid in qucmli-betcafum pro cofcruationenoftri iuris peterciniudiciopofsimus,óiSinepta ^ fttpe£itio,quam uiscaufæ,quæ exquoquo cafu exiftit, non urget, confultius cfle mijii uidetur, ut iuxta diuerfttatem caufarum adiones explicentur. Ifto naneg modoadionescumrebus,in quasincidunt,conferentur,exquacona tione apparebit non iblfim uarietas adionum, fed Ó^ earum m diner fis cafi-bus ufus. Deinde habet hoc quolt;^ commodi hge coHatio,quódoftendetean dem adionemcópctcrc,hoc eft, idem peti diner fis excaufis poftc,ncc in pc-“ tendo,fed in caufispetendimaximèuariarcadiones. Namfi quis generaliter confidcret petitiones adionum ordinariarum, hoe in omnibus pene agi anueniet,ut pctatnus,aut noftrS nobis reftitui, aut debitum pra£ftari,aut illa-tum damnu nobis,uel reipubjependi, aut de damno imminenti caucri. Sed Iiaec nonpetimus uno codant modo, quiadiuerfis ex caufis Jtaquedinerfas ^ qnoqj appellationes fortiuntur adiones, ex caufismagis,qnam ex dinerfita-*• te petcndi.Qiiamuis igitur propter petitionis fimilitudinem reliquas adiones in rem rede fubiungère rei uêdicationipolsim,tarnen quiaalqsan^ ^n*:.j cx caufis in rem agimus, cófultum uidetur,ut ordinem caufarum, quem inter modos acquirendarum rcrum fecimus,in explicandis adionibus fcquamur*.» circa ftngulos diduri,quibus Adionibus conferuemus ius,quodaliquo ifto-tum modorum nobis in rem competit.Qiiare ut difcentes intelligant quo or dine progrediamur,obferuent petitorqsô^ poifefforqs indicés,de quibusha^ demis diximus,agi pro dominio amp;nbsp;poflefsione rerum lîngulariittn,ôf corpo ralinm ex quabbet caufa,qua ifta lura in rebus acquiri ponunt, uidelicet, in rebus,qua: antea nulliusfuerunt, permodosluris gentiumabfqjtraditione. inillis uerö rebus,qua:, antequàm eas acquirercmus,inaltcriusfueruntpoC-
fcRionc,
-ocr page 417-gt;Èft Ô. £ ÔN K A Û. L A G V ft Î^AÈS lilî. »jj 4 fcfsionCjpcrquofcunqucmodos cmntradtnonc,autpcr præfenptionem. Ä polTcflorccntnlrci domintun) Ô^ pöflefstonem non acquinnms, nifUegiti-Illa ex caufa ca nobis tradia, aut per continuationem poflefsionis in pracfert-ptioncmucncnt.Itat^ peticoriumd^ poflefloriumiudicium debet ad omnes acquirendiraddositareferrijUtfdamusnobis exfingulis illis has adtones compcterc, cum dlosaut trâditioné,auc praeferiptione coniundos in aliqua tecorporali habemUs» A*porrô nondicemus, quomodo ex illis modistan-quam ex caufis doming Öópoflefsionis accedentetraditione,autufucapionC exillis agamus, fed quaeenUs fua Ui caufam agendi praebenu
EX MODIS ACQVIREN‘=
di lure gentium. Caput XVIL
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVMMARlVM.
i. nbsp;nbsp;nbsp;Modorumacquircndiuis.Duplex.
». nbsp;nbsp;nbsp;Habita pro dcrclidi»fiuntoecupantiun1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
»• Inuenta à domino loci, coneeduntureilt;ietti.fiignorctur,cuins fuerint.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Quilibet moduslurifgentifi per fe prober caufamagfdi rei uendication* gt;• Tradtrionc non acquiruntu rdominiarcru.nifiprjccdente légitima caufa. 6quot; Separate res quompdo uendicentur, 7* A4io in fadum quando datut.
I. nbsp;nbsp;nbsp;Res noftra: alicnis admixtx quomodo repetantut.
p. Adioad exhibendum.
•o. InconfunoncrcrumfpedatutUoiuntasdominoram.
•1. Condidione ex lege agitur ad nouas conftitutiones i confuctudinem uel ftatutum.
7 P L H x uiseftmodorum acquirendiluregentium,autenim fimpliciterelRtiUrtti lit res fiant noftrac,aut cum diftindione Iuris in diuerfos cafuS^ut habita prodercltdiS fiât occupantium* l.»,lf.pro derelict. Inuenta à domino loci, conceduntureidem, ft gt;ignoretur,ciui« fuerinr. Item capta tufto bello,0f nata ex nofiris animantib.aut fundo noftro pct alluuionem aggefta ,S^ pro rebus ita acquigt; 4 fitisquilibet modus lunlgentium per iepræbet caufam agendi ret uendica-rione. Neiç enim ulluseft iftorUrnmodörum,quinonfuauiremnoftrodo-1 minio fubqccrc poftit,excepta traditionc. Etenim ea non acquiruntur domi-’ niareritm,nifi précédente légitima caUfa.I.nunquam.fEdeaCquir.rcr.dom, Verûm cûm res noftras faciunt diftindione cafuum, uidendum quibus cafi-f busfeparatim,uel coiundim cu nöftrisres aliénas nobis adijeiant, Eas enim, quasleparatimnobis lura cuiufe^modiattribUunt, lUre noftro uendicamusï qué uetà fpecificatione,accefsione,cômmixtione, confufionc,çdificatione, (adone, nöftris rebus bona fide comtnifccntur,ea,fi feparari per fc poiTunt, uendicari eas utrin^ à dominis pofle,non eft dubiü,non quidem ratione iims ciuimod^quo cóiundx funt, fed ex caufa, qua eas ante acquifiuerût.Si uerö per lefeparatanonfunt,led tarnen feparari cómodèpofftint,agitur procuiiiP que Interefte ad exhibendum,ut fepar5tur,8lt; hirtc uendicétur. At ubi Omni-nö non poflunt,àut propter ciuilcm aliquâ caufam prohibentur feparari,agi-tur in fedum ad préftandum id,quod in qüóqüo modo leges in talcm cafum ÿ prseftari QC fieri iubent.Nam in omnibus cafibus, in quibus neqj ad exhiben dum,neq? in rem locum habet,inbismodisinfedum Adioneceflariaeft.I, in rem. ^idcoéH.ff.de rei uend.Qpoties enim lurafuadent Adionê dari,nec fpecialemappcllatiönemilli tribuSt,aut eiuspetitione ad generalem Adio-* nem refcrunt,in fadum agere dicimur,fi id,quod Il.in cafum prefentem fine é certa appelIationcAdionisconftituenint,nobispracftari petimus.Et ut régulât agendi pro rebus cafu,ó^ prxterdolum nöftris admixtx, manifeftiorca
-ocr page 418-514 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVKlS CiriLU MBTHODYf ,
Iïât,poncmuscarû cxcpla,Oiies a^ene ahcuius cafu aggrcgatae,po/Ïunt uett dican,qufaf€pararj per fe facile poiKint, J.rcr.mixt* ^quid crgo^ff.dc uRica» Purpura aut ucftimentointexta non poreft ta facilè amp;nbsp;comodefeparari, itacp * agitur adexhibenduanteep ucndiceturJ.ngni.tE ad exhib. Si ueroexmeUe me 0,2c Qino tuo fadu fît mulfum,per Adionê in fadu^petitur illud cedijiu-xta Lidern Pomp^ff.dc rei üêdicat,Nempe ci,quibona fide ex ilh's facit mul-fum,quónia redud uinu^aut mcl ad priRina forma non poteftjn omnibus aut iRis callbus,quibus aliéna res noRra fit propter infeparabilem cóiundio fiem, cOgimur preciumeius.quod noRrisrebus de alicno acceRit,dare illius dominoJun rem» ^ in omnibus, ff, de rei uendicat. Vbi ueró quis malafide res aliénas fuis adiunxifle depra:henditur,rerum Riarum prop^ictatem amit* tit,l,adco, ^cx diucrfo.ff.de acqui.rerumdoniüSoIetquocpinconfufione i# rerumfpedari,anuoluntatedominorum,uc! cafueafadafit,namficubiid accidit,rcs confufç iudicanturcommunes,Slt;fi iepararipoRunt adione com muni diuidundo,quiRppetit,quodfuum elfe probafepolsit.l.idem Pompon princ.fLderciuend,Sd deacquir.rer,domi,Ladeo. ^uoluntas. Quae ucróin fingulis modis lurifgentium peculiaritcr obferuâtur, ca annotauimus fuprà inipfismodis.Si ucró quid pratter ca,quæ ciuilibuslegibus traditafuntin fin *• gulis modis, proprer nouas conlhtutioncs, aut proprer confuetudinem,ucl Ratucum etiam in fingulis regionibus obferuâtur, ad ea agimus condidione ex kge.iuxta glof, l.quocics.ff.de pracfcript.uerb.
De fingulis autem Adionibus, quas diximus pro lurc horummodorum dariplcmus dicemus infrainfuislocis.
EX MODIS ACO VI*
rcndilurcCiuili. Cap, XVUK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ - , '
s V Ä M ARI VM,
1. Iuris civilis adione* 8lt; modi recenfentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;'
SA S c i TV R autem Adiofpecialisaut uniucrfalis,quia ilîisnunc * fîngulat,nuncpluresfimulrcsuno compendio luris acquirun-tur, Singulæ exdonationc,legato, amp;^ bdeicommiffo fingulari, itacpcxprcRâquocpfpecieSjUel quantitas Adionibus exilbsna tispetitur.Exfuccefsionc autem à teftato, amp;nbsp;intcRato fimulres ' nomine haereditatisconfequimur. Itaep petitionc hxreditaris,amp; familiar bereife undar,SC Adionc ex TcRamcnto,quac datur pro uniuerfitate per Trebel lianum,fub uniuerfali appeUatione bacreditatis petuntur.Ac poRuntharum omnium Adionum,quaccxui lurisin bismodisnafcuntur, tradigenerales quædam regulæ, ut cas uno tradatu pariter omnes compr eh ende remus,fi-t ut in modis lurisgentium fecimUs, Vcrum cR in his,ficut in ciuilibus omnlt; bus,tanta uarictas obieruationum, utmetuam illud Horatij ï Breuis efle lala iMc po?» boro,obfcurus fio,fi captem anguRiam compcndij.Qiiapropterdc Adioni-*^^* bus,quæ ex lurefingulorummodorum luris ciuilisoriuntur,feorfimagcre confilium eR.
EX VSVCAPIONE,
SCprrefcriptione. Cap, XIX,
; nbsp;nbsp;nbsp;SVMMARIVH.
t. nbsp;nbsp;nbsp;Ex folaprxfcriprionenullam oririadionem.
». nbsp;nbsp;PnlTcffor malxfidci nullotcmpore prxfcribit.
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•. nbsp;nbsp;Tiruluj accept» poffefsionis proferendus.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Gaufamfuiiurisinrepofleflaallegandam.
I» nbsp;nbsp;Pr^fcripdo fine citulononpr^bctcauramagendi fed cxclpiendi»
lt;♦ Prx-
-ocr page 419-I’ER Di CONRAD. LÄGVM. PARS 1111. hlt;
K. nbsp;nbsp;PraeFcriptioncs inter exceptioncs rcffrri,
7. Deuipriuata.
s. Adioncspoenalese^'etemporates^
VILA ex folo pracfcriphonunl lure oritur Adio, Eft enimhic modus acquirendt aliortwn quaff afleda.Neeß unquam perle transfert rei döminlum^unde eft régula, quôd pofte flor mafæ fi-deinuîloteiftporepraîfcribat.c^pofleflbr.cxtrade rcgjur.hfa.d* Nam quinullùm titUÎum accepta: poflèfsionis fuæ pro ferre po-tcft,ftle etfamfi longifsïma: præfcriptionis tempore rem tenuent,tamcn quia 4 allcgarc caufam-futiuris in ré poflèfla non poteft,excluditur ab agendo, nee poteft rem cafu amiflam abalio repetcre ♦ Si ueró aliUs rem ab fep titulo præ-fcriptarn ab eo petat, ilium lure prælcriptionis etiam fine titulo depellere à fe y poteftJ/emptionis » C.de prätfeript.jo.uel 4o,anno* Per fe igitur finetitulo prarfcriptio, qualifcunep caflierit,non præbet caulam agendi,fcd exci piendi.
^ Itaq^infES^ C»deexce|)t,prtcfcriptiones inter exceptionés referunrur,cum tituloucrolóngilsimi temporispraefcriptio tantam habetuim,utfubfecuta Ütis cönteftatione temporalem adioncm reddat perpétua,ut in fpacium 40.
y anno.extendat.utfiquisaliqucm conueniatdeuipriuata,ö(^pofth'nsconte-ftationemlbrte aliqua Humana impediatur, quo minus iplèfufceptam fttern, autciushscredes pröfequi intra jo,annöspolsint,nÓpoteft feaduerlarius, autciushxrcspraelcriptione longifsimi temporistueri,utdenuoagentibus
*ic ui non COgatur refpondcre,quia lex ultima C.de prefeript.?o,uel 4o.an-: uor.in iftum cafum iubet dari adionem in annos 4o,CXiiamuis alioquiregu-t larc fit,a(ftiüncs poenales effe temporales. ^ non aut. Inftit.de perpc.ct temp. a^.Summa igitur luris in hoemodoeft : Q^iód ex pra:fcriptione,Iegitiffla ^«^^ ^^.^^j cum caufa agamus utilirei uendicatiQne,hnccaufa uerönuUaexeanobïs 1“’., compeut AdiOjfed Exceptio.
EX DONATIONE.
Caput. X X.
SVÜMARIVM»
b Neceftitas tradend* rei éîôtftîffae donantibus impofita eft, «• nbsp;nbsp;Rem promiffam animo donandi quibus aâionib.confequamur. »• Aftionccxftipulatudonatumpeti.
4» Donator in quantum fa cere poteft tenctUf*
5« nbsp;nbsp;nbsp;A ftione in fa dum donata repetuntur.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Inofficiofe donationis querela odiofa.
7. nbsp;nbsp;Donatio iplo iure nulla,titulo tradicionisnon toctuf.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Refert uidcrecui fadafit donatio.
p. Qpando uni liberotum fa^a fit donatio.
10, Q.uando extraneo fada fit donati^.
w» Querela inofficiofa: donationis quib.detur.
»a, QilcrclainofficiofxdonationisfimiliseftqücreÏxinofficiori teftamenti.
RAD i TA re ,quæ donandi animo promifta cft,petitur donatum reiuendicationc,Nudo pad» promilÏares, non pofletperiiure donationis,nifiImperator I.fiquis argentum.^ penult.C.de do nat.neceftitatemtradendae rei promifta: donantibus impofuif’ ^fetCondidione igitur ex fpetiturres nudapollicitationedona-f ta,fidonator ceftet camtradere,at fiintcrueniente ftipulationefada eftdona
tio,petimus donatumadione ex ftipulatu,iuxta eandem tfi quis argentum. Condidione autem certi gcneraiifsimaagimus,cùm certa resadhibitisfolen-nitatibus,quibus pollicitatio donationis regularitcr firmatur amp;nbsp;ueftitur,do-cuta eft. Nam ifta Adio ex qualibet obligatione » ex qua certum quiddam
-ocr page 420-gt;yt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS. MET HOOTS
üebeftir, cörnpetitXccrd condid to,fF.fi cerùpetatQiiamu/s aut cogi pofsit donator, nt folnat promifliim, tarnen in folïdnm condemnari non poteft,led tjuatenuseinsfacuItatesferunuBenigninscnim cumcoagefe debemus,qn« «xliberalitate connenitur,ne cxlibcralkate fua inops fieri pencIiteturJ«£C hæred.cumfcq^ffidere iudi.ProfndeSlt;infolnendo non poteft cogent ean- 4 dem rem det,qnä promifirjed fufficitprjftarieins çftimationemd»fî qnis argt; genLC.dedona.Porröficutdonatarfjinuanturadn^rfns donatorestergiuef fautes, ntronfcqnantur ipfis promifia, na uicifsim datur donatorfbus pote^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
ftas renocandi donata ab ingratisdonatarijs, ne ipforpm Iiberah'tas ludibrio ab ipfis impune habeatnr. Qiiac neröfint caufar, proprer quas donata reno-centnr,indicat bnIt»C*dc reuocand»donar*öif c,fin,exrr.drdönat. Atq; fit qui ^ dem donator um repctitio,ueladfione in fadum, fi ne teri Icgeca permittitur fieri : «el condidfione ex lege, fi noua lex, aut ftatutum earn concedn:ue1 tondidione fine caufa, fi caufa, propter quam f^da eft donatio, non præfte-tur:aut ntili rei uendicatfonc, fi non exiftatcohdiqo ,in quam concept! eft donatio, iuxta leg» i.C.donatXub modo» Sethis fblis» ƒ♦ adt io,S6 ibi glof ^»de reuo»donat» Ex caufis autem,quac in Iods allegatis annotantnr,foTi do natori,^ non eins hacred.datur adio»l,ult» ^»hoc tarnen,C»de reuocan.dona« Necß dantur hxadiones in hæredesdonatanj,antexüanenmpofleflôrcm, Ehis folis»^ult.C»de reuo,dona» V erum reuocatur donationes nö folum pro pter ingratitudinem donatariorum ,fed Sd fi excedunt legitimum donandi modum,utfiqnisuniexliberis,aut extraneo tantum donet,utcaeterifuam legirimam ex eins bonis, ab eo poft mortem relidis, non pofsint confequi, datur illis querela inofficiofae donationis, qua petitur immodica donatio re fcindi,Slt; pronunciari,quôd fit immodica» ^iia uerö talis querela eft odio-fa,non datur ea,donee anudquoddam auxilium ofdinafium inis,quidonatio ne defuntftilacfi uidentur,compctit,utfi donatio ipfo lure nünafit,quiapof- 7 funt donata utili rei ucndicatione ex caufa fuccefsionis repéti,noh permittitur defundum querela inofficiofæ donationis traduci»]Nccp enim donata-rins titulo traditionis à donatore fadæ fe tueri poteft, quo minus reddat ac-ecptum,fidonatio ipfo lure nullafit,iux»l»i» æibi»Barf»C»de lure fifci»lib»x* Si uerö donatio non ipfo lure nullafit, fedinofficiofa,aut immodica tantum 8 eft,turnrefert,cuieafadafit. Nam uni ex libcrisfada,quiapoi‘luntcaetcri 9 cum donatario agcre familix hercifc.amp;f petere,ut cum ipfo ita dinidat lixre-ditatem,ut ipfi propter fadam donationem nonprinentur fua légitima, non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J
pofluntqücri de iniquitatedonationis»arg»I» fifócer»inprinc,ff; dedoteprç-leg»Extraneo autcm fada, quia non eft cohaeres,^tradita illi funtdonata le- «o gitima excaufa donationis, nonpöfliintdonataab coper hæredes defundt repetfnifirefeifla donatio ne per querclam inofficiofse donationis. No enim poteft cum eo rei uendicatione agi, nifi refcifta donatione; quia dominium rei donate in cum translatum eft per traditionem exdonato» Datur autem it querela inofficiofæ donationis omnib»afccndentibus QC defeendentibus contra donatarium,nifi conuinci ingratitudinis erga defundum pofsint, Auth, dcimmenfis donat» ^fin»Et nifi quinquennium à morte donantis effluxerit, Namficutinreliquis pene omnibus obferuationibushæc querela fimilis eft 1* querelæ inoftictofi teftamenti, ita amp;nbsp;in donatione»l»ult» G,de inofficiof,do-nat» Poftquàm uerö donatio refeiftaeft,querela exreprehenfione donationis elanguefcit,^ repetuntur donata utili rei uendicatione, uel etiam condi-dionc ex l»quia ueteri iure bate reuocandx donationisfacultas non eft pro-dita. Inofficiofa tarnen donata non penitus repetuntur,fed quatenus quis de fraudatum fe per eum fua légitima oftendere potcft.fliqueat.amp;fffi totas»C, de inoffic»donat»SC I»Titia» §gt;5gt;C ibi glof»ff,de Icg.q»Haec deAdionibus,quç ex Iure donationis oriuntur in gencre,nuc ueniemus adfpecics donationis.
-ocr page 421-PER D. COMRÄD. lAÖVM» PARt
Hilf »z
I.
f.
7.
Sponfalitqs» Caput XXI»
S V M M A R I VM.
Arr»dat» à fponfis non fccutis nuptqs repeti poffunt*
Condidio caufa data » caufanou fecuta, Qu» perfona arras ay^ittat.
Quando res donat»rcpetantur,
Öfculum fi intcruenerit, fponfijs non repetit omnia donata.
Dos quemadmodu’m petatur 8C repetatur.
Lexfauore matrimonq in petitione dotis fingitftipulationcm interuenilte quoquomodo ea prom'ifTafit.
S. 9.
*O« »1.’ 12.
Aduentitia dos quando SC à quibus repetatur.
Extraneï qui dicantur..* Profeditiarn dotcifi quis répétai.
Dos proprium mulicris patrimonium cft.
«.
«3.
•à.
18. «9. so.
Adio ex Uipulatu,qua hodie dos repetitur, tranfitin h»redes.
, Aeftimatio return oC precium.
Adio ex ftipulatu pro dote cft bon» fidei.
Impenf» dotalium rlt;rum neceftari»,utiles,uoluptari».
. Ma trimonio proprer adulteriumfolutodosnonpotcft repeti. Donata proprer nuptias nonnunquam reuertuntur ad donatorem.
S3. »4. S3. gt;6.
17. sS.
Maritus in quantum faccrepoteft, tcnciur uxori nomine doiM» Variaturiusperpada.
PaßadotaUa quatenus admittantur.
Dotesimmodicas refeindi.
Mater fecundo nubens quantum det marito in dotern.
Paraphema inter donationcs fponfalitias numerari.
Adione duplici Paraphema repeti, aut dcpofiti, aut mandat!» ingratitude mariti.
Nouella Gonditutio de exaflione dotis.
*9. Si du» fcemin» fimul peiant dotcm.
R R AE utrinc^ à fponfis dat» 8C accept», non fccutis nuptqs, repeti poirunt,fed refcrt, an perfon», à quibus dat» funt arr»,fua quadam offenfione detredent nuptias,an ueró cafus aliquis,uel légitima caufa interucnerit,quô minus nuptie exiliere intercas polsint. Nam perlbna, fine légitima caufa detredans nuptias,fi excefsit2j,annum,tenctur ad reddendum arras in duplum,minoris ueró »ta-tisfolasarras quas accepit,reddit.Parentes quoeÇÔC Tutores cOguntur acceptas nomine pupillorum ôC liberorum arras reddere in duplo, fiper eos liet, * quô minus nuptiæ promilT» fiant.Atq? illis quidem calibus repetuntur qui-dem arr» per perfonam non detredantem nuptias à detredante,aut prohi-
benubuseascondidione caufa data caufa non fecuta, quianon prçftatur i'd, cuius gratia dat» funtarr»,cü pofsit prçftarf Atfi alter ex fponfis moriatur, aut emergat caufa,propter qua aut nê exiliere matnmoniû inter il!as perfo-nas pofsit,aut cotradludirimi necelïefit,folaarratan$fine caufadata utrin$ 3 repetit codidione fine caufa:ea tamê perlûnâ,quâ nó latuit tales fubeflè eau fas,aut qu» prçbuit caufam,ut nó exiger et matriinoniS,amittit arras J.arris. ÖC Lmulier. C. de fponfa.SC arris.SC ibi gl.circa uerbu tantumodo.Donata ex fponfalitialargitate nófecutis nuprps, utili rei uendicatione, quia in talibus donationibus femper hoe tacitè pacfit efle uidetur, ut fi accipiês perfona rc-eufet nuptias, reftituat lUa, qu» propter nuptias iUi donata funt.UftipuIt
-ocr page 422-)^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^'‘rvRii'eiriLiJ MBTMoöv?
C^de fur, dot ♦ Séd ôf in hac donatione diftingucndum eft, an perfbnæ ultrd renuantnuptias,an uerôcafttahquoimpedianturkNamßrenuat nuptias, 3ui dédit, huila urgente légitima cauia, amirtit donata.bcumuercrum.C.dc onat.ante nuptXccusficapcrfona, quædonataaceepit exiponfalitia largi-täte» Nâ ab ea repetuntur uel condidiione ex I ♦ ud utili rei uendicàtione» h cum ucterum» ^fin.G.de donat.ante nupt.Si uerô cafu aliquo utrintp prohi- 4 )beantur,quô minus inter eas nuptiae exiliere pofsint,repetuntur res donate töhdidionc fine caufa,quiaincam caufamueneruntnuptig,ut propter illas promitti nihil pôtueritlJihÆde condid,iinc caufa^Additur tarnen huicrc-gulac haeclimitatio perl.fi à Ipohib^G.dedonatantc nupuutfi ofculum inter f üenérit,fponfLis’non répétât omrtiadonata,fed dimidiam tantöm eorum partem . Cæterùm ea quae diximusde repetertdis donatis propter nuptias,per condidionem caula dâta cauG non fecuta, fi nuptiae non fequantur,eadcm accipiendafunt dedonationibus conditionalibus,fiue fub modô,iiùéfub e0nditione,aut in tempus concepts fuerint.l.i.G.dcdonat.qutfefubmodo amp;c.Nam nonexiftente conditionc,inquamconceptac funtjicet resdona-tas repetere, aut per conditionem ex obligatione padi, uel utili rei uendica^ none,ex caulapiloris doming.
Pon ó dotem promiflam ,6C uenditam confiftente iam matrimonio petit lt;nbsp;maritus ab illis, qui earn ipfi promiferunt. Vxor uerô repetit dotem à marito iblutoiam matrimonio ex légitima aliqua diuortq faciendi caufa,ucl uiró mortuo ab eius hxredibus.Goncefla eft autem tab's petitio atc^ repetitio do- 7 tis non lure donationis ,ied fauore matrimonij:ut enim maritus perferre ma-trimonij onera commodius pofs!t,8ó uxores fua facilitate fibiiphs egeftatent nonaccerfant,magnabénignitate luris permiffum eftprimum,utmaritus petat dotem,etiamlï ea promifla fit niida pollicitationc.Acpetit quidem maritus dotem fibi tradi Adione ex ftipuIatu.Lcx enim fingit ftipulatióncm in teruènifle,quoquo modo ca promifla cft.l.unica.^rei uxoria:,óf iequentib, duab.C.dc rei uxor.ad.Imófi rcs in dotem promifla euincitur,poteftmaritus cum co,qui conftituitfe daturum dotem,agcre,ut fatisfaciat illiX i.amp;S ibi Glofl.öf DD. C.delur.dot. Deinde fi culpa mariti matrimonium diflobu' 8 tur utriique coniugibus uiuentibus,uxor repetit à marito dotem,iHi ab ipià, uel eius parentibus,uel extraneis data cum Omnibus frudibus, quos ex illis percepit poft fadum diuortium.I.unica. ^frudibus.C.de rei uxor.ad,Mor-tua uerô uxore uidéndum eft,an dós fit aduentitia, ucl profcditia,8C an mar/-» tus ex ea fitfcepcrit liberos fuperftites,an non.Nam aduentitiam dotem rèpe tit ab extraneis, qui earn dédit,fiue extent liberi,fiuc nô,fi padus eft fibi cara ' reddi foluto matrimonio.Si uerô nihil talc padus eft,repctunt earn hbcri,uel illis non exiftentibus,mortU3c foeminae haèredes.Donafle enim cenieturexgt; traneus, c5 dereftitutione dotis nihil eft padus, tunica, ^accedit.C.de rei Uxor.adio, Dicuntur aut extranci omnes illi, in quorum poteftate defunda t# non fuit.l.auia.G.de lur.dot.Profeditiam uerô dotem repetit is,in cuius po- «# teftaté defunda fuit,non relidis ab ea lib cris. Neep uerô opus eft,ut tab's per fona de reftitutione dotis pacifeatur, quia ipfo lure tabbus perfonis repetitid dotis competit. tq. ff, foluto matrix Si tarnen in continent/,arttequam tradc-retur dos, ftipulatus eft pater earn fibi reddi,poteft cam mortua filia etiam cat tanribus ex câliberis rep etc re à fuperftitc cius coniuge.l.quoties.ff. foluto matri «Vbi uerô id à patre fadUm non eft,dos profeditia debetur libcris ex defunda fupcrftitiblis,tartqiiam legitimiseins hacredib. Eft enim dos pró'’* priummub'ctispatrimonm.l.denirp.fEdc minorib. Iraq; lib eri, matri in dote fucccdentes,poirunt ea à patre fuo repeteren namadio ex ftipulatu,quaho-1, die repetutur dotes,träGtoria eft in bered,tunica, ^maneat. C.de rei ux.ad. Si Uerô id ipfis uideatur confultu,potcft dos cuamrelinquiapudipforupatentem
-ocr page 423-FBR D. CONRAD. lAGVM. PARS Ult nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j?^
*4 rente taft^legitimûadminiftratorc.hi.C.debonismaternis.RefcrtqiioC^in repednone dons,anres cûaefttmationc earn fint dat» in dote nel non. Solum emm predum rerû,quo acftimatæfunt,repetitur,fi ex çftitnadonedatx funt» f .quodes. C. de lur.dot. Abfep xRimadone uerô datæ repetuntur cum frudi bus, atep etiam ufura â tempore moractquia hxc Adio,legis autoritate, inter «ƒ bonæ fidei Aclionesnumcratur.Quamuis alioqui Adiones ex ftipulationc . fintftridi Iuns.l.unica.^cxadio.8C ^frudibus. ^»cüm autem. C.de reiuxo* ,lt;j ad.Impenfarramenin doTem àmarito fadx,nonpoffint ab eodetrahire* bus dotalibus,ntfi neceflariae Fuerint.l.quod didtur.lF.dc impenf. in reb.do-labfad. Vdles uerô repetuntur Adione negotiorum geftorum^cùm uxore non lubente àmarito fadat funt,namfï iufluciusfadae Iunt,repet3tur Adio ncmandad,l.uoIuptari3e,0£fibiglofïa.iF.eod.tituIo.Voluptariae uerô exigun tur,quatenus millier nö null pad, ut per maritum tonantur,cnm feparari dne incommode dodsab capofsint.l.pro uoluptuarijs.ff.de imp enfin rebus do* talib.fad. A«^ itaquidem repetuntur rcs dotales,fi morte,uel culpa uiri ma-»7 thmcniumdiflbliutur.SecusfitjCümpropterfornicadonemmulicrismatri-«mniunadirimitur. Nam ido cafu mulicrdotem amittit. c.plcrunq?. extr.de donanone inter uirum SC uxorem, SC in Authendcis Vt liceat matri 8C auiac, 1^ li de adult. Eodemçafu Ôf uir amittitdonata propter nuptias, fecundum «8 Panor.circa c. tam allcgatum. Extra iQum autem cafumdonata propter nuptias, reuertuntur ad donatorem foluto marrimonio,Gcut dos ad dotantem.I« z. SC ibi Baldus.C.dc bonis qua liberis.Nifi forte rcs in dotem datat à marito fuerint difsipatac, aut eins culpa ita attenuate,ut in minore fint prccio,quàm fucrunt.cùm darentur. Nam turn ipib lure dominium talium terum mulieri lt;edit,doncc dos illifoluatur, quia donata propter nuptias immediate funt ob bgata uxodbusin fubiidiumdods,iïeam aliunde recuperate foluto matri-monio nou qucant. Aiithent.fiue àmc.C.ad V cllcia.Fit autem repetitio do-^ ds non folüm foluto matrimonio ,fed nonnunquam etiam conftante adhuc matrimonio, ut fimaritus uergat adinopiam,itautmetuendurnGdnefidos in tempore non repetatur, poftca maritus non fit ibluendo. 1. G conftantc.ff. foi.matri.óc l.ubi.C.de lur.dotfum.Sedfunt cafus,in quibus folapictas ab co req inrit,ut earn reddatuxori durante matrimonio,uidclicct,fi pattern relc-gatum eaalerecupiat, ÖC infimilibus cafibus,qui notantur in l.mutus.^mo nentc.ff. de lur. doti.folut. matri,l.quamuis.ó: fcquent.In talibus uerô cafi-busin arbltdomariti cff,uelitncc ne dotem uxori conftante matrimonio rc-ftitiiere,licet liai cat refdtudo dotis in tales cafus faefta.Præter iftos autem ca-fus, qui annotantur in alle gat is legibus,adcó non ualct reftitutio dotis confi-ftente matrimonio fada, ut etiam repetere reftituta maritus pofsit.iuxta tót. dt. C.Si dosconfta.matri.folu.fu. Et ratio in promptu cft,quia reftitutio dotis fine légitima caufafafta,cenfetur effe donatio,quæ inter uirum ÖC iixo-•0 rem non ualet. Qriamuis autem haccomnia,quac hadenus de reftitudone dotis dida funt,fauore nubentium accurate obfcrucntur,tamenSC maritus frt reddendadote iuuatur, utfi abf($dolofuo,uel culpa minus fit foluendo,non lt;nfoÏidum,fedinid,quodfinc fuomagno incommodo facere pofsit,con* demnetur, praeftita caudone, üt fi afpiret benignior illifortuna, reliquum redditurusfit.l.un.^‘in hacparte.C. derei uxor.ad. Neque padumcontra hanc benignitatem luris fadum ualct, quia contra receptam reuerentiam efte uidetur, maritum propter feueram exaCrionem dotis egcre.l.alia. ^ clc-4, ganter.ff. folu. matri. Variatur autem alioqui lus reftituendae dotis per pa-da, ante uel poft contradumraatrimoniurn, ücl etiam foluto co multis mo-0 «2 dis per pad a inter promittentes dotem 2C maritum inita,fed catenus pada do taliaadmittuntur,utex illis agamus,quatcnus conditio mulieris inrepeten-da dote per ca non fada eft deterior, 8C quatenus non refipiant donadonem, qualis
-ocr page 424-^40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iVklS CIVILIS MBTHODVS
quail's inter coniuges fieri prohibrturt Iuxtatot,tit.ff.8C,C.depa(îl»dotaif* , Poftremô obferuatur in dotibus,quod generaliter in omnibus donation!- xj bus,utfifint immodicæ, per querelam inofficiofxdotisrefcindantur,iuxta toutiuC^de inoffi,dotib» Licet quidam contendanthancqucrclatnhodic non habere locum^quiaper hhacedidali^C^dcfecurtd^nupt^profpedumfic liberis/ne fraudentur inofficiofis dotibusmatrum» SedBaru circa tit» C.de inofticiof.doti,dicit diueria efle auxdia, quae dentier i^ I.haC cdi'draIi.Slt; in C» de inoffic»dot,Nam l.hac edidali profpicitur hberis primi mati^onij,ut ma 24 ter fecundo mibens^non plus det maritoin dotem, quam uni ex hberis relink quat. Qjierela uerà inofticiofae dons agitur pro légitima; qua defraudati uidentur uel defcendcntes uel afeendenres per .dotacioncni mulieris primo uelfecundonubentisiltac^iftaauxihainuicem fenon impediunt,fed cafu returnexigenteutrunc^loc5habet»R.eftat utde 7r«§flelt;?itg»'fl«s quoep dicamus» . Nam Ô^illa irtter donationesiponlahtias nunVrantur» Eft autemindubi- ’ tatiiuris, quàdhacadrione uelpriuilegiö iitris neepeti, nee repen' poflunt. Neep enim «^«(^itgr« maritus fibi ufurpare poteft uxöre inuita, ficut utitur re busdótah'bus»0.uamuisigiturca marito traditauideantur,cumin domum 2^ eius inferuntur,tarnen niu c5ftet,h'cita irtter coniugesdonatione dominium C o rum elle in maritum translatüm, foluto matrimonioÿer mortem uxoris ab hæredibus eius condicUntur, ficut illarepentura fuiflet, fifupCrftesmanfif-fet,uidelicet actione depofiti,(i marin euftodiae tradita funt:aut madati,fi eius curae commendatæ ab eiüis uxore fuerunt» 1» fi ego Seiae» ^ Cacterum» Ifide lur.dot. Siuerómatrimoniüm difibluaturfuperftite utroep coniuge,tacite uideturreuocari donatio paraphernorumperfadumdinortiumj, cum hic ftatus» ^ fi diuortium.Cde donaj'nter Uir.ö6 uxor»aut reuocat earn exprefle, »;lt; ubi interuenit ingratitudo mariti, ficut inpra donatiocs reuocarl oftedimus,
SEdVVNTVR TIT» HVC PEGV-hariter pertinentes»
Doluto matrimonio quemad.dos petatur» De impenfis in rebus dotalibus fadis» Cod, libro^y»
De rei uxor/ac adione in ex ftipuIatU adionem transfufa,amp;ï de natUra dotibus pratftita»
Soluto matrimonio quemad.dos petatur. Si dos confiante matrimonio foluta fucrit»
Eteft in noucllis cofitcutio quidam, qua: hue meritô refertur,amp; extat fub tl tituIo,V t exadione infiante dotis primç Só feeSdae uiro ad fee unda uota 5Cc. Sed in ea non tradatur dé adionib»dc quib»in hoc capite egimus. Nam hoc potifsimiim in ca conftituitur, ut fi dux fœminæ fimul petant dotem,akcra ^^ rationeprioris,alterapofierioris matrimony,turn firesirtdotemab utraque extent, utranep efle fimul audiendam:fin minus,priorismatrimony uxorem præferendam efle altern
EX DONATIONS INTER CON-luges, inter parentes,fiC liberos,2C caufa mortis fada. Cap, XXII,
S V M M A R 1 VM.
i, Donarionespromiffjquib.rtJodisperantunacteuoccntMr,
lt;. Donatio mortis caufa cenfetur conditionalis.
O N uariant hæ donationes iure agendi a generali omnium dona cibnum Iure,nam in qs cafibus,in quibus concefTum efifieri do- » nationem inter coniuges, inter parentes amp;nbsp;liberos,fi non prap-fientur promiiTa, poifunt eodem peti modo,quo petuntur alioqui
-ocr page 425-tÉK Ô. CÔMRAD. lAÖVM. PARS litt. M, àiioqui animo donandi promiflaJnxtaJ.fl qms argentum.C.de donat^Reuó cantur quolt;^ codem modoj. cum hic ftati», ^pœniccntiam,ff,de donatjnter uir.ó^ux,mfi quadreuocatur etiamdonatio inter coninges, fi donator res « afienet J.ß maritus.C«de do natont er uir»ôlt; oxo. Ea qnoep donatio, qua: mortis caufa feda eft,nihil habet in agendo peculiaris,nifi quo'd regulariter cen-fetur conditionalis,itaq? fi ante morte donatoris res promifla in pofleisionem donatarq uencrit,poten ea ttiam tei uendicatione repetit 1^0 mortis cauiatfli demor,caufadonat» •
EX rVRE SVC CESSIO-nis à Teftato, amp;nbsp;inteftatOt • Caput XXIIL SVMWARIVH,
»• De petition c hafreditatij*
• • HxreditatiepeticiocuiS^quandodetur. gt;nbsp;• nbsp;nbsp;Ddiberatiocius,qui peter ehxreditatem Delft.
** nbsp;nbsp;nbsp;Cx altero fuccefsionisiure agens ad altcrum non admittitur luccumbensk
* • Direda amp;nbsp;utilispetitio harreditaus.
lt; • Quaeres Déniantiopetitionemhacrediiatis» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
7. nbsp;nbsp;Adio uniaerfalis eftpetitiohxreditatis.
(» nbsp;nbsp;Item mixta 8^bonaefidci» f» nbsp;nbsp;Per officiumiudicisfit refticutioaccefsionum in realibus. 1«. Prxrogatiua polTcfforis bon* fidei. # 1. nbsp;nbsp;petitiohxreditatisintraxxx. annos non prçferibitur. • *. Hatred itate non adita » non competît hare adio.
* 1’ Tempus deliberandi de adeunda hxreditate liberis ÄJ parentibus tantónl annuum datur rpaciumgt;amp; reliquis centum dierum.
H» Per aditionem hxres fit dominus omnium return.
«J. nbsp;nbsp;Majores quid noluerint fpeciali petitione hxreditatis nos confequi» »«. nbsp;nbsp;Hacreditas uniuerfitatem iuris fignificat.
»7, Contra tefiamentum hareditatem petere non permittiturmifi antèper que« tl. Qpcrela inofficiofi eft fubfidiarium auxilium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(relam fit refciflum, ^p. Quibus detur querela inofficiofi tefiamenti. k®. Qgerclainofficioficxtinguitur quinquennió. .
Plurespetentesmitti in poifefsionem rerum hareditariarfbuter preferatur. a*« In continenti probationibus declarare ius rumpendi teftamenti.
• t. Rcshxreditaria$ prçferibià poffefforib. ear um, fuut cxter»,quasbono cum lt;4. Interdidum quorum bonorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(titulolcnemur.
M. A Aio familix hcrcifcundx,quando competat
# 5. Qpxres diuidantur inter Cohçredes. ay. Gommoda pariter, amp;nbsp;incommoda return hart editanarumdtem, Sumptus in rem harreditariam fadi diuiduntur.
* 1. Vni liberorum plus quim alteri legate licet.
• 9. Qgarresaonpofsintdiuidi inharreditate. Nomina Si adiones non diuiduntur.
I*« Officium iudicis in hacadione nihilindiuifum relinquatlt;
gt;*« Cautio dedamnoprxftando reieuidac.
Sï. Aeftimatio uniuerfarum return fieri debet.
gt; 4« Diuifiohxrcditatisfemcl fada non poceft rcuocari.
8t. DecoUatione return, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»
O c A T 7 S ad fitcccfsionê pet legitimam mftitutioncm, ant nire agnationis,ucl cognationis, petitres hareditanas direda hacre-ditatispctitionc ,iure ciiuli prodita.Compctit hare adio tam illr, qw cÜ hacres inflicutus, quant lUi, eux ab inteftacQ ration# pro-
-ocr page 426-54i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎVRIS CIVILIS METHODVS
propmquicatts batreditas defercur.p.z.amp;T jÆde petft^hæredjta^ dehberan-^ dum quotj eftdli, qui hacacrione expenn' ucht,an fureinfl'ftüriönfs,uelk-’ gitimæ fuccefsiónis, cxiftimet fibi defundi hereditatem debcti.Nam hoe ilH omnino,antequam agat, confhcviendum eft j qma ex alter o fuccefsiónis iure 4 agens,ad akenim non admittitur fuccumbens,nifi ex hberis,ucl agnatis,uel cognatis in 4»grad,fitdAiluCJe codicilLConuenitur autem hac adione is^ qui res defundi,cuius nos hçredes eße contêdimiÿ,tenet ab ftp titulo,ut poP feflór,aut libres,cùm non fit.krcgulantcr.cum duab* feq.ôf knee uHam^æde petinhæred, Nam c5eo,qiu ex tkulo pofsidetremlxæfeditanam,nonpoteftj diredè agi, fed util iter faitem in certis cafibJ.ctiam, ^fi quis feiensÆde pet» hæred»Ec eft huius iuris ratio,quiaine, qui petitione hæreditatis agit,non di citrem cflcfuam,fedcontendit,eamefle hereditariamjtaepeùm non agat ex caufa dominij,non poteft contendere eu eo, qui rem aliquo titulo tenet,nclt;ç ertim dicere poteft,rem efte fuam,aeproinde nçn pocuifie prartextu alicuius tituli,eam fine eiusautoritäre alienari,Petuntûr aytemuniuerfaliappena- ^ tiofte hæreditatis non folùm rcs,quas defundus habuit ut proprias, uerum-etiam quarum periculum ad ilium fpedauit, ut funtresdepoficæ apudeum, ucl pignori,uel comodato illi datæ,quiatalium periculum etiam ad hçredem fpedat» Itc petuntur res no folûm, quas in fua poflefsione habuit defundus, fed SC pro quibus illi competebat adio.Nam fiC lus agendi,res hacreditaria ha betur^Ac tales quidem res, pro quibus competebat defundo adio,fi reftitui poflunt, petuntur adionc hacreditatis : fin minus,petuntur ilia ipfaadione, quam defundus ad cas habuied»Ô( non tantum» ff, de petir.hæred. Quamuis 7 aûthæc adio fit uniuerfalis,tamcneaintcditur etiam illi, qui minima aliquam partem return haireditariarum pofsidet Jmô reftitUUntur hacreditatis nomine petita, etiamfi quis demueapofsidere cœperit,poftquam mota eft contro-iierfia, ti iij»ff»de petit,hacred»Iüs em huius adionis nó ex eo metimur, quód pofTeffor occupauit,fed ex uniuerfitate hacreditatis»Itac^ hæreditatis nomine agentes totam,aut pattern eius,8C quaccun^ ad ea pcrtinent,petimus,S^ con-fequimuf,I»i.in prin.ff.fiparshæred.peta»Itaqj in hac adionc petutur criant ca,quac poflèllbr, cum quo agimus,à debitorib» hacteditarijs exegit nomine fuo»Habet enim hacc adio quafdam præftationes perfonales,etfi in rem Icri-ptafit»I.fed erfi» ^petitio»ff»de pct»hæred» Hinc eft, quód Slt; damna in rebus bæfeditarnsâ pofteftbre datû,in hac adione farciri petatur»l,fi à domino» ^ü pofleflbr»fr»de pctit,hcred»Ircm cogitur aduerfarius etiam ad precia déperdt torumamp;r diminutórüm exha:reditarc»I» fipöfleflbr,0f fdeperdir» ff» de petit» hacrcd»Eft igitur hge adio mixta, quia óf in rem óf in perfonam agimus»I»hç- 3 rcdiratis»C»dc petit»hçred»Eft quoqj bong fidei,quare etiamfrudus rerS hæ-reditariarum cum omnibus accefsionibus in earn ueniunt,6f petuntur inika ipfa adione, quia eft uniuerlalis,cümalioquiin rcalibus adionibus reftitu- p tio accefsionü fiat per officium iudicis,.I»itcm ueniunt» ^frudus»óf I» fêd erfi» ^ ult»ïn hactamcn reftitutione poffeflorbonaefidei, hoc eft,ille,qui proba-bilem habet ettoris fui caufam,propter quam exiftimauit hgreditatê ad ie per tinere,hac habet pra;rogatiua,ut quatenus locupletior ex ca fadus eflê ante (9 litis conteftationem uideatur, eatenus acceptareftituat» I» fed óf fi» ^icire»óf ^conful»ff.depetit,haered»Quia ueróftatimaliquisfitmalæ fideipofteftbr, cü feit rem à fe perkpoftlitem conteftatam,pariter omnes po fff Hor es ad refti tutionem rerû,ôf accefsiönem obligantur»l. fed óf fi; ÿ^fed ante»ff»dc petit»hg red»Integrum quoep nobis eft,hac adione experiri intrafpacium ?o.annor»I» ,, hacreditatis» C»depetit»hacred»Ne(^ enim breuiore temporepræferibete ad-uetfushanc adionem quis poteft,quia per eam agitur cum co, qui abfeg titulo res hereditarias tenct»Sed hoe fpacio temporis durât poft aditam h gr édita tem,nifi enim agnitafit hgrcditas,hec adio non cópctit,nara her édita te non ^^ adita
-ocr page 427-FER D. CONRAD» LAGVM. FARf Illi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;441
adita ïncertum eft, an qui» hærcs effè uelK,Proinde poteft quis fua ceflatione in agnofcenda hxreditate hac adlionc excidcre, ita ut ad earn per uenfre non •J pome tnultö breuiori tempore,quàm Johannis, Nam deliberandidc ade unda haereditatc IiberisSCparcntibus tanröm annuumdatur(pactum,6Crchquis centum dtcrum,qutbus temporibus ejapftsiusfuccedendi adeos,qu((nprogt; xtmofuntgradufüccefstonis,dcuoluitur hacredttas^tuxta ca quae annotant- ^*P’'^ mus fuprà de delarionibus acce(sionum,ÔC Iure accrefcenduNon tgttur du- P*^^** btumeft,durattonem hftiusadiontsrererendam efle tn tempus tam aditat hxreditatis, quia tum demum ea tnciptt competere,Mirari ueró quis pofsit, quod cùm bate adio arîte aditam hæreditatem non exiftat,SC ex I,cum haere-dcs.(Edeacqutrend,po(r conftat,quôd per aditt'onem hærcs fiat dominus omnium return,quas defunti uin dominiofuohabuit,curnon contentt rei *ƒ uendicarione, fpeciali penttone res haereditarias maiorcs nos conlequt uo-luerint» Si refpondcri poteft,fapicntifsimos homines non ideo feparafle has adiones, quod res hæreditârïæ uendicartcx cau(adominf),cx fuccefsionc peraditioncmhærcditàtis acquifiti,nonpofst't, Gertum eft enim,resfingu-laresSC corporales per fucccfsionem acquifitas pofle uendicart, I.hcet.ff.de 1# petit, hæred. uerûm quta hærcditas quandam uniuerfitatem luns figntficat, Ói^infenon folùm corporales,fed ÔC incorporalcs rcs complec^itur, reiftè ac fapicntcr proditam ene hancaftionem,quaprountucr(biure,quoddefun-ftus habuit, fimul confequendo, experiremur cum omnibus SC fingulis deW toribusdefuntfti, non ut ex iure noftro,fcd eius,cui fucce(simus,I,quód fi' in diem. ^non (blum«ff. de petit, hæred.Porró ficut petitio hxreditatis non competit, nifi ei, qui légitimé mftitutus, aut per fucccfsionem ab inteftato f^uocatus hacreditatem adiuit,ttacontra teftamentum hæreditatcm debitam petiturus, iure ciiuh non admittitur,ni(t querela inofficiofi teftamenti antca refciffum fit teftamentum, neeß enim cum inftituto hærede luftaride légitima fuccefsionc, ad quam ab inteftato uocamur, pofsimus, nifi' oftendatnus inftitutionem ede in præùidicium noftri iuris feftam I fed quiaodiofum eft, defumftorum uoluniatcsreprehendcre, nemo ad hanc quer dam admittitur, donee illi aha competit aftio. ^«tam autem.lnftit.de inoffci.tefta.Itaq? fi' tefta mentum ipfo iure fit nullum, aut reuocatione teftatoris, ucl cafu rumpatur, «ut reeufatione adeundae hæreditatis fiatirritum, quialegitimushacres, aeß nullumconditumeftètteftamentum,hacreditatem petcre adionibus,quæ dantur^lh«, qui ab inteftato alicui fuccedere cupiunt,poteft, non permitti-tur illi, ut queratur teftamentum inofficioft faftum eiie.Eff igitur querela «8 inofficiofi teftamenti,fubfidiarium quoddam auxilium,quo praeparamus nobis aditum ad petendam hacreditatem, enmteftamento rite condito inique exclufi fuccefsionc ab inteftato uidemur. Ne^ ueröad hanequerdampari-ter omnes admittuntur,qui ab inteftato légitima fuccefsionc ad hæreditatem . ^ afptrare poffunt, fed defcendentibus 6^ afcendentibus utriufep fexus tantum,
lt;adatur,l.».ff.dc inofti.teft.Atq? his quidem,cùm ex nulla légitima caufafunt exhacredati, antimat re præteriti. Nam matrispraeteritioproexhæredatio-nehabetur,Inftit.deexhæred,^uit,Exiftentibus autem in tranfuerfalili-nea,nulh datur hacc querela, præterquam fratri ÔC confanguinco tantum,aut confanguinco,8C uterino fimul, fi' infamisperfonaeft inftituta.l.fratres,C. xic inom.tefta,Proponitur autem hacc querela contra hæredes inftitutos poft quam adicrunt hæreditatem,2lt;fideicommiffarios uniuerfitatis,poftquam iilk reftituta eft hæreditas ,ôf conueniuntur tanquam pofte flores, uel etiam ut hæredes. I. », amp;nbsp;I.fihæred,8C I. fi' maritus, C.dejinoff.tefta, Ne^ enim hac querela teftamentum penitus rcfcinditur,(èd pro ca tantum parte infirmatur, qua exh ær edato debetur iure fuccefsionis ab inteftato,l,mater.ff,deinoffic, tefta.Rcfciflo igitur teftamento querclainofficiofi teftamenti, exhæredatu»
-ocr page 428-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ITRIS CÏTltrS «ETHODVf
lient lèg/nmam fibi dan' pentione haercditans, unde eft, quod fn eodétrt Ïibello querela: fubijci penno hxfeditatis pofsitjeg, qui de inoffidolbyd^ ibi giofCff.dcinoftid.tcfta.Referf tarnen m petenda légitima pornone, an »m'quêexhæredato aliquidintefiamento nire mftitunonis relidum fit nee ne.Nam ft quid illi lurc mftitutiomsrcftdum eft, agit ad fupplementum con didionc ex Ijuxtahomni modo.at^ tin' gloff.C.de inoffictefta* Tranfmittd turautem querendideexharredationcaduerfu« teftamentum kis^ad hacre-des lurc nouifsimo, etiamfi non fit pratparata pei*comminationem nel de-nunciationem ,uel IibelhoblationemJ» fcimus.^uIt.C.de mofficiofiteftam, Non tarnen mftitucndgeïusfacultasdiutius manet iritegra,quamquinquen ** nio ab adita hxrcditate» I.penult, ^ult. C.de moffiefitefta» Cacterö adionib» de quibus hadenusdtximusgt;,certatur de propnetate rerum haereditanarü,ut conftare pofsit cm prxcipuè debcantur.Nam cüm dmerfts luribus hæredita-tes nobis deferantur,fieri facilé poteft, ut Só is,à quo rem hacrcditanam peti-mus nobisrcftitufieam aliquoturefucccfsionisfibi deben' contendat.Acin-cidere qmdem hacc contendo etiam antequam res hgteditarïæ in emufquam poflefsionem uenerunt,potcft:non abs re igitur quacritur, uter inter conten tt dentes de propnetate hacreditaris priusin poHefsionem rerum hacreditaria-rum mitti debeat, ft uterep ex illis id fieri petat. In hunc igitur cafum, quo de confequendapoflefsione reru hærcditanaru ctrtatur,ßroditac funtconftitu-tioncs Impcratorum C. de Edid. diui Adrian, tollende, qu« iubentjixre-dem ferfpEum praeferri rcliquis,qui tefiamentum impugnant,5C/ure iucefsio nis ab inteftato fe mitti in poflêfsionem rerum hxreditariarum poftulant,nifi Mn continent/manifeftisprobationibus declaretur lus rumpendi teftamenti ü pofte. V bi enim quis cuidentes habet probationes,quód teftamentum fit irri tum,aut /nofficiofum,ibi ficut in a lijs fummarijs cognitionibus eius exceptio ftatim atmittitur, amp;^ fcriptus hxresrcpellitur.argu,l.j.^ibidem»ff*adcxhi-bend,0^ de Carbo,Edid,l,im f»caufæ cognitio,Vbi uerô exceptio contra te ftamentum produda non eft cuidens, amp;nbsp;nullum in inftrumento teftamenti cernitur uinum, hçresfcr/ptui in poflêfsionem rerum h«reditariarura mitti-tur^Sc exceptio lies oppofitac in proceflu principalis caufa: cxcutiuntur,iuxra «am allegata« 11, Pent autem fcriptus hxresfc mitti in poffefsionem I, ultim, C,dcEdid,diuiAdrian,toll,Atqp poteft quidem hanc proponercftatim,poft quam agnouit hxreditttem,fiue fit, fiue non fit,qui contra teftamentum pu-gnat, finita tarnen qurftioneproprietatis ad hanc non admittitur, fi res pne-icriptacfucrint.Nampoftquim conftatad quem pertineat hsercditas,rcs har- xj reditariae pratferibuntur à pofteftoribus earum,ficUt cactcræ,quasbono cum titulo tenemus, Antequam uerô de proprictate non confiât, peteft mifsio in poflêfsionem à fcripto hacrede peti intra fpacium jo,annorum,quia fine iufto titulo poflêflbres occupaflê res hatreditarias cenfentur, nifi oftendant cas non fuiffê teftatoris,cûm moreretur,fed illas eum ipfis ucndicafle aut donaP fe,aut ahaaliquaiufta ex caufa ad eosperueniflê, i,ult,C,de Edid,diui Adrfi tollend, Atep hacc quidem om nia, qua: de petenda poflefsioneiam diximus, de folo fcripto hacrede accipiendafunt. Nam fi quis ab inteftato ad hæredita« tem uocatus,uel nuncupat/ucteftamentofit inftitutus,illeiuxtaconftiturio--nes iuris ciuilis in pofteisionem return hacreditariarurn non poteft petereiê mitti,antequam dcclaratus fit fententia iudicis hartes, quia iniftum cafum nullumeftproditum auxiliumàiureciuili,ltac^ tanquam de alienolumine candelam accendentes, coguntur à iure practorio fubfidium petere,amp;f inter*-14. dilt;fto,quorumbonorum,ad adipifcendam hæreditariarum rerumpoflelsio-nem agere,iuxtaglolfiepigraphes,C, quorum bonorum. Scd de hoc inter-dido paulô póft, ubi indicabimus, quae adiones nobis demur ex fuccefsio-ne xuxia luspractonum hacreditatempetemes.
Reftat
-ocr page 429-PÉR D. CÔMRAD. lAdkVM« PARS IIII. }4^ i$ nbsp;nbsp;Reftat autcm pro petenda haercditate çc jure cimlt aha ctiam adrio, quæ
à diuffionc hærcditarïarum rerum ^ quam inter cohæredes petitfieri, ueteri confuctudine loquendt uocatur famihac hercifcundæ, fed hæc turn demum compedt, cûm de proprietäre rerum hacreditariarum nonambigitur*Nam hacadione cum poffeflorcagtmus,nonutpOflèflore,fedutcoha:redeJtalt;^ neceffeeft conftare,cuidebeatur hacreditâs, antequamhancac5lioneimah-cul intendamus, Vnde eft quoque, quôdfineget is le elfe cohæredem,con-tra quem expériri hac actione cupimus ,ut non admittamur, Ted neceflè fit peddone hæreditads prius cumeo agere ad oftendendum,quôd iure h æreditatis res,quas petimusjînt nobis dcbitæ» Immo licet nobis banc adio-nemintendere cohreredibus,edam cûmipfî rcs hæreditarias,aut aliquam partem earum pofsidemus ♦ Neq? hoc cafu rcpellimur ab agcndo,enamfnili, qiios conuenimus, negent nos ipforumefle cohæredesJ.uff» family bereife» Deinde ut competathæc adio direda,néccflè eft,nos efle hæredes à teftato, wel inteftato ex aliqua legeciuili» Eq.fT» familiat hercifeundæ» Nam qui ex iureprætorio ad fuccefsionem uocadfunt,inis datur tantum utflisfamiliæ *lt;ï hercifeundæ adio,ficutinfradicemus»Porró diuiduntur inter cohacredes non fokim res, quæ in defundi patrimonio fucrunt, fed Sé alienæ, quas bona fide pofledit défendus, aut in aliqua obligatione habuitd.item prædia, ff.familiæ hercifcundæ»Namôf hoc indicium uniuerfale cft,ficut petido hx teditads» l.fed etfi* ÿ’ulti.ff.de petit.hæredit» Itaque quamuis Ô^hæcadioin tern fit, tarnen ôiSpræftariones perfonales in cam ueniunt. I.item Labco.^ ult.ff.famibhercifcund. Qiiapropter Qihæc adio intermixtas numeratur»^ *7 quacdam»Inftit»dcadionib, Namhacadione poftulantur dinidi etiamfum-ptus, quos quifque ex cohasredibns bona fide in rem haereditariam fecit,8C frudus,quosex ea aliquis hacredum percepit, quia commodapariterâCincommoda rerum hacreditariarum hac adione inter cohacredes communican tur^^diuiduntur» this conCequenter.^fumptuum.£lt;t itemex diuerfo.ff» famil.hercifcundç » Hæc tarnen regulariter ita obferuantur, fi defundi tefta-mcnto,autaliquaalia ultima uoluntatc intercohæredes res hçreditarienon fucrint diuifç. Nam turn non admittitur aliarerum hçreditariarnm diuifio, quiaea,quçà defnndo fada eft,fupremi iudicq elle ceniètur»t fifilia»^lt;fi patcr»fï» famitheicifcundj» Proinde criamfi' defundus aliquem ex hgredi-bus fuis onerauit, ant minus quàm alteri in diuifione afsignauit, non poteft *• alia diuifio hac adione ped»Nam licitum eft, 8C inter liberos uni plus legate quàmalccri, quatennsnemopriuatur fualégitima,iuxtaeaquç fupràdetc-O ftamentis amp;nbsp;legatis diximus» Prgterea ut res inter cohæredes diuidantur,né-cefle eft,cas pofte diuidi» Namindiuidua,utfuntferuitntes prxdiales,perfc nonpoflunt peti utdinidantnr,adeó,ntfi promifta fit ieruitusa defundo, omnes hæredes infolidum teneantur,necpofsit uni in præindicium eius,cni promiflà eftferuitus,prçftatioferuitutis promilfg indiuifione hgreditatisingt; jo iungi»thçredes»^an ea,ff»famithercifcUnd.Nomina quoq^,fiuc adiones hç reditariç prohibentur diuidi inter hæredes» tea quç,6lt; ibi glof»C»famither-cifcund.Ôiiia tarnen necefle eft, tes hereditarias alicui ex hçredibusadiudi-Cari,cùm cupiunt cas diuidi, ut fit aliquis, qui pro illis refpondeat,æ conue-niatur,ac ft ad eum iolum pertincat,quamuis id rcliquorum periculo fiat,iu-p dicis in hac adione officium eft,ut nihil indiuifum relinquat,fedid quod aut omnino non,aut non commode poteft diuidi, alicui ex hçredibus adiudicet, quem rcliquis coheredibus in id condemnet, quod illis pro hereditaria por-)t tionc exh^reditate debetur, accepta priusab illis cautione, quod ipfiprçfti-turi fint damnum, ft' res illi adiudicata euincatur,t hæredes. ^Judex.Só tante jj penult.fffamitherciicun» Ö^ ^‘fi famibç.Inftit.de off»iud.In ipfa quoq? diuifione rerum hgreditariarum iudex non hngulas partes,fed uniuerfas gftima-
-ocr page 430-t^d nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS Cdl 71 LI S M E T H 0 D V « ''
re ffmnl debci.L MeUfus» ^’ uk» ff^famiJ.hercifennd. Nam hec a drie nature 8d «fFcduumuerfaliseft, ita utprouna rediuldendaproponinonpofsit»Ete-mm hgreditatem^non fingaUs res, que nobis ex hercditate obuenerunt,hac acrione diuidi penmus, quare hoc etiamin hacadione^ecïale ekjUtdiuifio 34 -hgredkads femel à Indicé inter hgredes fada nonpofsicreuocart,necphçc adio'denuo pofsïtintcntarid»ul«m»ff»famit hercifcuftd,Eüautem hçc adio ciuilisduplex^bonefidei, amp;nbsp;perpétua »Ceterum quia in duwfione her édita- jf tis agi quoegfolee de collatione rerutn, quas quifcjlx bonis defundi accepit, antequammorereturjocus hi'c crat diccndi,quas res amp;nbsp;cumquibusconferrc cogamur. Verirm quia Iusconfcrendiaccepta,primum à prgtoreproditum eft,ólt;: hodie tam ilhs,qui ex iure ciuili,quàm inis,qui ex iure prætorio ad fuc lt;efsionem admifsi funt,commune eft, prinsexponemus adiones,quibus illi, qui adfuccefsionem iure practoriouocati funtjus fuumprofcqui poffunt, At($ nunc quidemfubijeiemus titulos,quib.traduntur adiones pro hgredita tibus competentes iure ciudi, ftaum fubiundamp;ri adiones, quas in eundem , ufumprodidit pretor*
As
De petitione hereditatis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De inofficiofoteftamento»
Farm lig hercifcunde* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Cod*
Depetitione hatreditatis, Deinofficiofoteftamento»
De edidodim' Adriani toU.óf quemadmodum ieriptus hatres inpoftef-
Famdiæ hercifcundx* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(fionemmittatur*
£X IVRE SVCCESSIONIS A teß^ato nel inteftato,iuxta ins praetorium* Cap* XXIIII* s V M M A R Ï VM.
I, De pratlorioiureln petitioneharreditatis.
». nbsp;nbsp;Differentia iuris Giuilisamp; Prietori).
ï. Bonorum poffefsio quid. 4. InterpcUatlonuiniudicis duo genera»
f, Carboniana bonorum poffefsio quid fit.
lt;, Mulicr grauida ex defundo petit harred-pofTefsionem,
7, nbsp;nbsp;Feeminaepariter cummafcülis in pari gradu furcedunt.
k. nbsp;nbsp;nbsp;Ambages iuris prætorqcautècauendas.
5» nbsp;nbsp;Bonorum poffefsioncs ordine rc«nfcntur amp;nbsp;explicantur»
»o. Bonorum poffefsio fecundum tabulas quac.
n. nbsp;nbsp;nbsp;Decern cafuseiufdem. gt;». Bono.poff.contra tabulas quibusdetur»
«ï, Bonorumpoff.undc Hbcri,ädquidprodita.
(4. Differ entiafuccedendi inter 3gnatos,amp; cognates hodie eft fublata.
' tf, Vxorcumliberisquomodo adfuccefsionem ueniat.
ï^. Bonorum poff.ordinariaamp;extraordinaria. -
»7, Bonorum poffefsionesquomodo hodie impetrentur» tl. Bonorum poffefforquisdicatur.
19. nbsp;nbsp;Tempus impetrandat bon, poffcf.conftitutuin,
to. ImpuDCSamp; Venter in poff.mittuntur»
i c v T nemo petere poted haereditatem Jure ciuilgnift adiuerif, 6C agnoucrit hæreditatem fibi dclatam iurcinftiturionis,aut line fuccefsionis ab/nteftato ;ita nemo iurepraetorio pofleftb- lt;nbsp;ria hæreditacis petitione agere, ÔC res hæreditarias uendicare po teft,nifiiudiciscognitionedeclaratus fît bonorum poflèflor* Et agnitus pro co, qui ad petendam hæreditatem aut inftitutus, aut immeritô
præteritus
-ocr page 431-teil D. CONRAD# LAG7M. PARS Ulk nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H^.
►raeter/wSjUel in unus ex libères agnitis^öel cognaas defundi uwe prxtoho «dmittatur* Namqiiiiureprsctono reshaeredttariasuendicarccupit,nh non fufRdt folo animo »am fuó tantum fa Aó agnofcere hæreditatem,fed necefîè cft,eum adirciudiccm,fl^ pctere,Utfc aliquo gradu:fuccefsionis,iure practo-rio cönftitiicrc admittendumpronunciet :necp enim pretor quenquam un-quarn conftituit hxrcdem,fed facukatempetendx hçreditans fe daturum promifit, fi qui contra çqtitatem negledi, aut fuccefsione prorfus exclufi à iure ciuili uidcrentur».
Proinde propofuit qilædam edida, quibus iuxta gradus fuccefsionum tarn â terato quam tnteftato polhcctur fiiam operam» Ac placuit quidemmaiori-a bus, uf putO ƒ propter differentiam iuris ciuilis Ô£prætori},ut is,qui iure præ-lono agnitusefict,nonhxrcs, fed bonorum poflcflôruocaretur»Quaré in-terpelUtionesiudicis,quibuspétimusdeccrni nos fuccefloresdefundorum «ure practorio,dida: quo($ ütnt bonorum poflefsiones» NeCp ueró bonorum pofTefsiones habendac funt pro adionibUs, quibus rcs hacreditarias petamus nobisconcedt SCtradi à quopiam,potius enim funt impetrationes petenda: ) hærcdiratis,quàmipfapctitio.VndeeftquodVlpianus hiij\ff,deb0norum pofiefita définit bonorum poflèfsionem , quod fitius perfequendi retinen-di^ patrimonij,fiue rdi,quçcuiufquam,cûmmorcretur,fuit.is enim qui à lu dicedeclaratur bonorüpoflcfïbr,nonhatrcditatcm,fedfacultatem petendat
4 hacreditatisaccipit^Porro talium interpcUationum iudias,qugbonor5poC-fefsiones uocantur,duo funt genera. Aliç nan^ eópetunt illis,q ui fuccedere Spinnt teftatis,aliae qui intcnitis,6Crurfum quæ competunt uolentibus fuc tedere teftatis,aliæ funt ordinariïe,aliac extraordinariar. Ordinariae funt,bo-horumpoflefsio fecundum tabulas,0^ contra tabuIas.Extraordinaria eft,quae -datur litis agnofcendat gratta.Earumquot^ quæ competunt uolentibus fuc-Cédere intcfiatis,aliæ funt ördinarix,ut eft,ürtde liberi,unde agnati,unde co gnati,linde uirSC uxor. Extr «ordinär ia eft, quæ alias diciturfeptima,Sëdatur cûm quis noua aliqua lege ad fuccefsione teftati uel inteftati admittitur,at* bis bonorum pollefsionmus impetramus ius petendac proprietatis óf pofief-fionis in rebus hacreditarqs ♦ Veróm funt QC alig bonorumpofiefsiones,qui'-
jbusfoIamponefsionemrerûhæreditariarumimpetramus,uteftCarboniana bonorum poflefsio, qua impubes petit decernifibi poflèfsionem rerian bac* Ircdiuriarö deberi, donee ad pubertaós annos ueniat,mota ilii controuerfia,
• quód eius( non fit filius,cui fuccedere cupit.Item bonorum poflefsio,quæ da tur mulicri,quç fe grautdam ex defundo elTè côtendit,ÔC petit decerni return hacreditariarum poflèfsionem fibi deberi,doneeenixafitjautcertûfiàt,eam non eflè grauidam.P orrô fr uftra Uidentur inquiri ea, quæ de bonorS poflef-fionibus in legibus ueteribus traditafunt, cümfatis conftet,quód nouifsimo iure ciuili omnes ferè illi admittantur j quós olim praetor tanquam immerito cxclufos fuccefsione à iure ciUih fuo præfidio adiuult.Nam hodie émancipa tus,ae fi manfiflet in patria poteftate,cUm Iibctis reliquis pariter ad fuccefsio nempaternæ hæreditatis admittitur, nee opus cft,eumuocari adfuceeßfo-ncmpcrcdidumpractoris,undêltbcri,Auth.infuccef.G.dcfuisamp;:legit.hg-red.Deinde fuccedunt hodie foeminç pariter cum mafculis in pari gradu,ut ” nonneceflc fitperedidum pr^toris,Unde cognati,fuccefsionem impetrare.
Lmaximum uitium.C.deliberispïçtet.uel cxhçred.Quare non abs re conten dere quis poflet, quad cûm iure ciuili nouifsimo iftç ferè omnes perfone inter hçredes colloccntur,proptcr quas prçtor olim propofuerit bonorum por fefsiones, ita ut tanquam hçredes diredapetitione hçreditatem petcrepoP flnt,nonfolümfuperuacUamcflè eorumcuram,fedeam augerietiammolc-ftiam, qui iuxta easuenire ad petidonenl hæreditatis cupiat.Etenim quein
g 2
-ocr page 432-14* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS MBTH'ODVS
Ïtis cniilc COUftîtuithærcdan, frannt cüm hsereditatem animo, iTcl fatH^o Tuo agnoLHt,petere earn poreliv At qui luxta lus praetorium res hæî e Jitarias wen'’ dicare cupit,iHumnecefle eft coram ludiceagnofccrc hiercditaicm.l.ulu.C» qui admitti ad bono.pofiefsio, pofsnir. Amnern igitur, quod eft apud Plaut, ieqm'tur,qui cùm innerecompendiano peruenire ad hæredftatem lurc duf* Iipo(sit,ambagesiun'spraetorq maglsameu Sedcauendum,nedum ambages j iftas fugere mmiumcupimus,ïn lacunam quandat# incidamus,unde emer-gerc fine prætons ope non pofsimus.Namfunt quidam calus,in quibus tam bodie,quam olim dusoperaad confequendam bacrêditatem imramur,Verum illos om nes annotate, mm is longum eft, Q^iare firmulas bonorum poP ♦ feCsiones ordtnepauds expIicabimus^SC quafi m tranfeurftt de ■necclsuate ^ cuiïrftp dicemus, 36 mdicabimus loca,quibus caftis ftb copioftus annotantur. Bonorum igiturpoftcfsione lecundum tabulas is Ic petitadmitti ad bacredt- ‘^ tatem petendam,quilegtttmo teftamento fcriptus efthæres,5C quiaidem poftet petere hxrcditatem,ut inftitutus hæres lure ciiftli, in arbi'tno infti'tuti hatredis femper fuitS^ eft,an quis maht diredra petitione haereditatis,uel lureprætorio hereditärem petere, gloCtamen circa huit. C.unde legit,anno 'i tat tres cafus/in quibuscontendtthanc effe ncceftanam,DD,addunt fep tem ah'os,quósreccnfetSalicefusdrcaeandem legem,Bb^orum poftèfsiocon- u tra tabulas datur Itberis in teftamento paterno præcen'tis,hoc eft,illis,qui ne-que (untinftftjti,neeexhxredati, Naminftitutis daturpetitiohxreditatis direda ; Exhxredatis uero fine baufa, inoffici'ofi teftamenti querela, Iraque turn demum liberi hac bonorum poflêfsionc petunt teftamcntumrefcindi, SC contra ft lud 11 anedes deel aran',cum funt prxten'tfAtq; neceftarib quidem cinancipati liberi finé Caufa pratteriti hac bónorum poflefsione utuntur, quianutium atftld lifts competit rcmediumjfed Uberl,qut m poteftate defun-dimanfèrunt, fiué ex caufa,fiue abfpeaufa fucrint praetcfiti,habenctusdi-cendi reftamencum ipG lurc nullum, aut refcindendi teftamenti per bonorum poflèlsloncm contra tabulas, luxta g(of. Aut, ex eau fa »C. deliber,præ-tcr,uelexbxrcdat,Qtiamuisigitur nouïlsimo lurc fuccedendiab ihteftato cmancipati, fint exacquati Iiberis in poteftate manentibus, tarnen in fucce-dendo à teftato hac gaudent pr^roganua liberi qui in poteftate defundiman fcrunt,utilltspræteririsIiberLrm fit bonorum poflefsione contra tabulas un wel non ,fed emancipati prieteriti fine caufa, neceflano ea utuntur, quia in fuccefsione àteftato non funt exequati lurc cluiftreliquis liberisjuxta DD» , circa iam allcgatam Aut, Acproinde bonorum poftèfsio contra tabulas no-uifs,iure æqùè neceflarla eft, atep olim fuit, iffdema perfonis competit,quibus ohm competere folita eft. Bonorum autem poftèfsio,unde liberi,à prx- ^ tore prodita eft ad luuandos emancipatos liberos, qui tanquam ignoti ad fuc-cefsionem defundipatrisabinteftaro cum reliquisliberisiure ciuilinon uo-cabantur,Ea igitur olim fuit emancipatis neccff;ria,hodie ucró liberum eft cuilt;^ libcrorum ea «tl, aut non » quia in fuccefsione ab inteftato emancipati cum reliquis,qui in poteftate patris manferunt,pari lurc gaudent, Aut,de hac Vn4f le^üit red,ah inteftat.uenientibus, ^ n Bonorum autem poftèfsio,unde legirimi, pi. olim non fuitnccelüria, quia cçdem perfonæ, quas praetor uocauitad fuc* edsionem inteftâti utlegitimos,antea S.C,Sf ahjs legibus uocati erant, hge ncralitcr,ft'.unde Icgit, Neep hodie eft neceftaria,quia nouifsimo iure talcs perfonæ,quas pretor fuo edido admiGt,pfenifstmo lure ad fuccefsioncm ho-dicueniunt,ficut cerncreeftlnhiftoria emendatilunsfuccedendi abinte
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftato, quam in capite de modis acquirendi res,conteximus, Vnlrrogna» Edi(ftumueró,Undecognari,olim fuit neceflarium,quia feeminæ cum maft» feufts pari gradu exiftentcs non admittebantur, Cum autem hodie fublata »4
-ocr page 433-»ER 0. .C ÔN R A D. t A G V M. PAR} till. H» fed/fFetènda unis fuccedendt interagn^os ÄTcognatos, 1. maxfmu m'dum» G.deliber» praeter »palàm cfteorum bonorum poflefsionemhodie non eue y„^, jfi^^y neceflariam.Pariter ucro' hodie^ut olim,neccflarja bónorum polïèfsio,undc ^xor^
V uirSC uxor»Licetenim uxor iuxtaAuten»praeterea.C,ünde uirS^ Uxor,hogt; dieeda culibcrisad fuceeisionê ueniat pro deputata portione à lege,tarnen Mnarito defundo in uniuerfum non fuccedit, md in eu cafum,quo proditum cft cdidiim, linde uir dC #xor, uidelicet non extantibus libéris, parentibus, agnaus,aut cognads manti.f.nC.undc uir æ uxor» In eum igitur cafum con-iuges8lt; hodie iure pnttorio fibi inuicem in folidum fuccedLtnt,amp;f peredi-
*c dum lindeuir Ó^.uxor confdtui fcbonorum pofleflorespetunt» Sed quid de extraordinaria bonorum poflefsione,quæ dicitur feptima,amp;: propter iura* quibus traditur, dici poteft bonorum poflefsio ex legibus,exei^iö épigraphes, eins dtuli, quo de ea agitur» ff» ut ex 11» 06 S»C»bonorü pofleisio detur* -Zinus circa I»ccrtum»C, V rttie legidmi, contendit hancamp; olim Só hodie ne* oefliriam habendameffe» Sed ut quis huius necefsitatem rede percipiat,di-ligentcr huius diicrimen,quod habet ab ea,qua: dicitur, Undcïegitimi,in* tuendum eft » Nam 06 ca iicut hxc compedt inis,qui poft I.duodecim tabu-larum Senatuiconfulds SC legibus ad fuccefsioncmuocadfunt»Hocautein differunt interfe, quod illa daturex Senatufconfultis ,ÓC lcgibus,quas præ-cor cdido,unde legirimgapprobauit, SC fub generali appclladone légitime-rum bonorum poiTefsionem fe daturum pollicitus ciLHæc ucródarurilhs, quos lex chillis fine approbadone pretor is certa fadi ipecie inter bonöruin pofleffórescollocauit,6Ccognidone iudicisconftitui iufsit. Seddifficile eft dare cxemplurtl,’quod per omnia quàdret adhanc bonorum pónêfsionem,uC non edam fub eam,qux datur legitimis,rcfcrri pofsit»Pracfertim fi quis iuxta glof, ^ feprimo.Iiiftinn.de bonorum poffèlsionibus requirat in eo, cui com-petcre debeat, quod iure ciuili fitproffus incognitus» Nam ea ipfa exempla lt;luaeibiponuntur,8Cea,qua: pafsimà DD»traduntur,non funt idonea,iï cellis eafeuere inquirat » In omnibus enim iftis eft cauia, cur edam ad bonor» poflefsio» unde Icgitimirefcrriqueant.Qiiare Zinus teffatur lacobum de Arenafenfiflè, quod nullum fadsidoneum exemplum bonornpoflefsionis feptima in 11» Romanis extet.Ego ueró non poffum adduci ut eredam Pan-dedarum contextores tam incircumfpedos fuiffè,ut pcculiari titulo for-mamagendiproimpetranda bonorum poflefsio» traderent, cuius nullum 11» Romana: haberent excmplum.Ac proindemagis uideturmihi fentiendum, quod hanc bonorum poffèfsio.uoluerincdari his,quibusnou3cll.autconfti-tudones poft cas,quas praetor edido,unde legidmi,approbauit, inter bono* pofleffdres admitti nifferint,nihilobftante,quód qdem radone generalis appcllationis,ÓC eo quod agnofcanturiure ciuili,peterebonorum poflefsio-
#6 nem,utlegidmi,pofsint.Nam nifiualdcfallor, hancbonorum poflefsionem dixcruntextraordinariam,nonfolùm, quia ad earn nulla certa fuccefsione, fed nunc à tcftato,nunc ab inteftato uocamur,uerûmedam quia extra illos ca , fus,quibus olim ante edidum praetoris, unde legidmi, quidam nouis 11.Si confticutionibusin nouoscafusöC diuerfosab illisinter bonorum poflèftb-tesponuntur. Ettalium quidem legum öC conftitutionum plurimas Angel, circa tit.Inftitut» de exhaercdat.libcrorum. uerf» ex his, in catalogo cafuum, quibus hodie neCeffaria eft bónorum poffefsio,enumcrâr.Hæc de necefsita-te bonorum poffefsionum, quibus ius petendac proprietads 8C poffefsionis in rebus hxreditarrjs impetramus,
Poftquam ucro quisàiudicrconffitutusbonorumpofleflôr,exaliquo edi do prxtoris, aut petere poteft ie mitti in poflefsiodem üniuerforum bonorum corporalium defundi,ab co, qui ea pofsidet pro barrede uel pofleffore, wel dolo tecit,quó minus ea pofsideat, iuxta int€r^dü,QuorS bonorum,aut
g 4
-ocr page 434-ÏVRÏS CTVIltS METMODVS
pöfïèfloi læ h^rcditans petinone, pc tere poteft hæreditatem fibi reftituiab eogt;qu(iniuftê earn dennet«Et hac adfone tantundem confèqUitur bonorum pofleflor, quantum hacres per penrionem hæred/ufîsdircdam.huhfEdc pot hæreditat.pent Jtaque hæc àd dlam conferenda cft, nam per omnia eifimi- * lt;nbsp;lis eft «Cæterûm bonorum poflefsioneshodie non impc trän fur ea folcnni- 17 täte,qua olim,fed fuffidt aliquem cHe agnitS à ludice pro bonorum pofleflo- if rc,hoccft,procoqui lure prsetorio àdfuccefsionftn hæreditausadmittcn-dus fit, IHos tamen,qui uthbert impetrare bonorum poflefsionem cupiunt, 19 i necefle eft intra annum utilem earn pctcre,reh'quisdanturjantômcentum »ff* • Ä * ^‘^5 utiles« t ij. 6lt;f iiIt.amp;T per totum T« C« qui admit« Si uerô gradu alios prac-fejpriu , tedentes non petât bonorum poffcfsionem,alrj inisproximi earn petere poft funt,ïuxta edidum fucccflÓrium,ÄSnt « quis órdo in bono« pofleCieruetur« Quod autemhodiC dlæ quoeç bonorum poflèlsiones fintneceftàriæ,quibus *• impubes amp;nbsp;Venter in poftèfsionc mittuntur,fatïs peripicuum eft,Slt; dim dia rum traftatio per fe fit plana,ex titulis,in quibus de iinsagitur,iupcru4cuum uideturmultam operamindlis explicandis ueUe confumete«
, Debonorumpoflêfsionibus« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Si pars hæreditatis petatur«
Si tabulae teftamenti extabunt«'
De bonorum pofleisionib us contra tabulas.
De bonorum poflefsionibusfecundumtabuks«
Si tabulae teftamenti nullac extabunt«
Vnde liberi, Vnde legitimi« Vndc cognât*»
Vnde uir amp;nbsp;uxor«
Vt ex Icgib,amp;r S.C« bonorum poftefsio detur.
De Ventre in pofteisionem mittendo«
De Carbonario Edido«
Qiiibus non competit bonorum poflefsio,
Quisordoin bonorum pofftfsionefeructur«'
Praeterea eft ÔC alius quidam titulus in Pandedis, de bonorum poftefsio, furiofo,infanti,muto,furdo,cæco competente, Illis uerô non traditur diner fa â iuperioribus bónoru poflèisio,fed ad dubitationem, qux circa eas perlb* nas oriri pefsit,reipondetur, Uidclicct quod furiolb Ó^ infanti non prxcida^ tur facultas petenti bonor,poflèlsio, tempore altfs conftituto,2lt; Iicerc eorum curatoribus ac paréntibus pro illis petere bonorum poflefsionem « Cæcum uerô, mutum ^ 6ó furdumpro fe petere poflè bonorum poflefsionem, ft intek Iigant,quidagatur«
Cod«
De bonor«poflef,quam praetor liberispollicetur;
De bonor,poflcf,fecundum tabulas«
V nde Iiberi,unde Iegitimi,Só unde cognatf, nbsp;nbsp;nbsp;V ndc uir S^ uxor«
Qiii admitti ad bonorum poflefsionem pofsint, ^ intra quod tempus» Inftit,
De bonorum poflefsionibus,
EX FIDEICOMMISSO uniuerfali. Caput XXV« -
SVMMARI VM.
1} Dereftitutionehatreditatis.
x. Hatreditasreftituituri fideicommiffariotriplicirer.
J. Qpando res per fideicommif. reliftæ in fideicomiflatii bonis effécenfeanter»
4» S.G.TrcbcHianum. s. Quart* relinendæ poteftäscuidetur.
« haerhOitas
-ocr page 435-PER D. CONRAD. LASVM. PARS IUI. «t K S AE R E D i T A s per fide/cominum allein' rehera non po te lx pen, nifi eafit ab berede inftimto *uel eo,qm' ab inteftato in Codicil-^5 lisrogatus eft ,rcftïtLtta. Qiiod emm adino hgreditans ad dire-dam,Slt; honor« poflcfsio ad pofleflonam hçreditans pedtionem ^J prçftat,idemefRcitreftitutio hgrcdifatisinrideicommiflana pe-ddone hçreditan'sJuxtagiofrL^fEdefideicomiChçred.pennone ♦ Reftitt«-turucróhgrcditas ,ucl re ipfa,uel uerbo,uel paeïenna Jlt;eipfa,firogatiisrcs hgreditarias fidckommifBrio tradat,earumcp poflefsionem dli cedat» Verbo, 11 coram, nel per epiftolam, aut nuncium fignific€C,fe iUi,ut rogatus fit à de-fundo, hgreditarias re’s uniuerfas, aut ahquam illarum partem reftituere. Si eiuspoirefsioni committere.Patienna, fi quis rogatus padatur, ut abus no mine illius ddeïeommiflariö reftituathgreditat€m,idipfepoftcaratumha-? beat.LffftklEad TrebeUnStatimautempoflquam fada eft reftitutio aliquo horum modorum,quos indicauimus, resper fideicommiflum relidg in fidci-commtflarij boni's eflè cenC?ntur ,etiamft poflcfsionem earum nondumfit confccurusJ.fada,inp*n'nc,fEad TrebelUtai^ redèquisagithdeicommiffà'-4 ne hgreditads pctitioneftatimproreftiturione,Verumquiaplenque fe prç-bent difficiles in reftituendo, Óónc reftituant,fgpc reculant adiré heredita-tem, conftïtutumeft S.C/rrebeH. utficefïcnt h^redes rogan adirchpredi-tatem,alijs reffituendâm, aut aditain reftituere detredent, officio iudicis fa-cere ld compeUantur« luxta conftitut.S.C. TrebelI, Nec^ poteft quisfc tue-ri,quó minus adcat,ÓC reftituat hereditärem,etiamfi illamrepudraueritJmam f quod»ff.ad TrebehAc fiquidem uolcns reftituithgreditatemrogatus,datur QS^^Ts» ftli poteftas rednendae quartat,iuxtaea,quac annotauimusfuprà incapiede ^«W^ni^ modis acquirendi tes, lubT, de fideicommifsis. Si ucró coacffusreftituit hac-rcditatcm,amirtit poteftatem retinendae quartæd, nam quod. ^quicompul-fus,ff«ad TrcbcU.Habet autem hoe quo(^ commodi,qui ultro reftituit hacre-ditatem,«tpericulumfatisfaciendi creditoribus defundiefFugiauNamultra quartamjquam retinnit,conueniri non poteftd,t, ^ quanquam •♦ ff, ad Tre fceLAdfioncs enim quæ contra defunct urn, aut defundio contra iHos compe tiuerunt,in fidcicommiflarium,2lt; noninh£redemreftituentem,nifi pro por tione quart»,quam rcïinet,tranfeuntd.i, ^ fin. fF.ad TrebelI.Vt autem quis fatffa reftitutione hacreditatis, ucl eert» partis ter« hæTeditariar«,agcrc pof-,fit fidcicommiffaria harreditatispetitione currico,quires hæreditarias pro pofte fibre aut hacrede pofsidet, neceftè eft uerbofadam efie reftitutionem, namfi rc ipfi fadareftitutio,0(^poftca quisremhacreditariam amittit,noii bærcd«atisfidcicommiffariæ petittone,fedrciuendicatione eamrecupereu lUXta glofff 11. ff. de fidcicommifEhacred.pctit. Caeternm adurus petitione hærcditatis fideicommiflaria, ijfdem furibus utitur, quibus iHc,qui diredam hacreditatis petitionem habet, gaudet, bffff. de fideicommiChxrcd.pctit. Neep eft quiequam in iure agendi pro fideicommiflb uniucrfali ualdc iernpu iofum.lLenimper fefuntperfpicua: Si copiofx.ItaCpUtulos tantum,in quibus de hoe iure agitur ,annotabimus» ff.
Ad S.C.Trebelhanüm.
De fideicommiflaria hacreditatis petitione.'
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cod.
Ad Scnanffconfultum Trcbdlianum.
EX NECESSITVDINE
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, Ciuili, Caput XXVI.
S V M M A R 1 VM.
t. nbsp;nbsp;nbsp;Arrogati ex nfeersïtudine Ciuili fuccedunt.
*, nbsp;nbsp;Pari iure gaudent inter fcarrogïtusiamp;arrogatoh
INTE»
Sfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METMODVS
N T E R eos, qui ex nccefsitudine ciuili admiituam fuccefeio-* nem uocantuf ,pnniutn locum obtinent arrogan^NamiII/qui I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tranfierUnt tn poteftatem, ficutnaturales ÔC legitimi Iibcri,hæ-
reditatemarrogatoris petunt,eorum^ ceftamenta,ft'in illis prx tcriuftamcaufànicxhærcdati,aut præteritiiunt, querelainofFi-tiofi,aut bonorum poflefsione contra tabulas refeinduntS^oppugnanu Qiiare non eft,cur quis quaerat,quibus adtionibus arrogati pétant hæredi-tatem arrogatorisfui ,6C e diucrlb. Pari nanegiur^gaudent inter fe, ficut li- * beri naturales dClegitimi cum parentibus fuis in petenda hæreditate.Eodem fure perendat hæreditatis gaudet isquocç,qui adoptatusab aliquoeorum, qui eum continguntcognatione parentum in afeendente Itnea.Sed adoptatusab extraneo nonpoteftuenirc contra teftanientum adopfanas*Namilli ab inteftato tantum luccedit eo gradu, quo adoptatus eft.feum in adoptiuis, C,deadoptionib» Quibus autem adionibus patronus ex liberti hacreditate ' débita portionem côfequatur, oftendimusfupr^in explicatione adionum, quæ dantur pro iure patronatus,
DE COLLATIONE BONORVM
inter hæredes. Caput XXVIX nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
SV MH A RIVM.
Hiftorîam texit etnendati iuris,bona acquifita conferendi inter hæredej, X?0m einfebienenber gutter «uff ber teylung.
*, Conferre bona quis dicatur.
•, lusconferendi arqualitatis ieruandar caufaprodicumeffe.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Emancipati fine collationenon admittuntur adhxreditatem paternam« 4« Filiuifamilias patri acquirir.
»« Dotemfiliai pâtre acceptamconferebatolim.
tf. nbsp;nbsp;Conferendi neceisitatem inter liberos luftinianus ad fuccefsione tranflulit,
7. nbsp;nbsp;nbsp;Profeditia bona tantum conferenda.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Diuerfitasiuris inuarictatcConftitutionum fxpefallit. ÿ. nbsp;nbsp;Collatio bonorum quando 8C inter quos hodie locum habeat* lo. In coUatcralib.nonhabet locum lus coUationis.
«. Profeditia bona tantum cenferri.
»t. Collationi quoticsfit locus »aut non.
v. Collatio in ter liberos hodie poftulari poteft.
»4. Collationulla adione petitur.nifi officio iudicis.
O. Collatio fit duobus modis, re Ö^Cautione.
1 »6. Adio ex ftipulatu contra prominentem conferre datur» lt;7* Decollationedotislcgesperfpicuèloqui.
o N A ab eo,cuifuccedunt bæredes,uel bonorum poHefïbres, 0 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;accepta, alia habent communia, amp;nbsp;ca diuidunt inter le fecun-
^““'a^tonemfemiIiachcrci(cundac,Alia habentutpropria,fid ea nonnunquam conferre hçredibus,cum quibus lucccderecu-„ . , nbsp;lpï**^(lt;l piunt,coguntur* Conferre igitur bona is dicitur,qui accepta à «
410 0' defundo cum alijs hacredibus eiuidem defundi communicatjuxtaglof epi-graphes ffide coIIar.bonor.Eft autem ius conferendiprimüm à prætore pro * ditum æqualitatis inter eos,quifimul ad h credit a tem admittrrentur,feruan-dæ eau faJ.i.in prin.ff.de coHatJionor J3t Bald, circa l.ilIud.C.dccolIatioin, Iniquumnanep uifum eftperbonorüpolïèfsionem contra tabulas, aut unde J . nbsp;hberi,emâcipatosadhærcditatê paterna admiflos panter cüilhs,qui in pote-
ftate paren tismanferunt,ad ea admitti fine collatione corn, quçipfi ideo G bi acquiiiuiflent,quia extra poteftatempatris fuiflènt.Etenim olim Ghus m po 4 tefiate
-ocr page 437-gt;ER Ö, CONRAD* LAGTÄ. PARf ttlt jij teftate patris extftens qukqind acqu/reba^ id patri, non fibi,pratter caftren-üa,acquirebatïfih'«s iieró emançipatusfibï acquirebat, quicquid nfquara ad *um redibau Ne igttur peior efiet conditio eins, qui in poteftate patris man-fiflet, edido practons cautum eft, utemancipatusper bonoru poUefsioncm (uccefsioni paterna: rcftitutns, acquifita in medium conferret,Óc cS eo,qui in poteftate patris manfiflèt,cómunicaret, Rif»^ ft duo* ff.debo*pof.Poftca Antoninus Piuseadê çquitatc motus, uidchcet, ut inter baircdcs çqualt'tas reruarctur,conftttuit,ut fifta cum fratrib.adparentis hacreditatem uenire cu 5 plens,dotem à patre acceptam conferret.l.».ff.de col.dotis.Èrat aSttam dons quam aliorum acceptorum bonorum collatio tantum illis neten' ïurc iniun-lt;fta,qui adpatcrnatm hacreditatemadmitti cupiebant, Sed Leo Imperator qui tutlïberis.C.decoIIafiomb.i’ufsitidemlus fnmaterna hacreditate ÔC panter ^ inter liberos umuft^ ftxus obfcruari. Et hanc ipfam necefsitatem conferen-di acceptam inter liberos, deinceps tranftulit luftinianus etiam ad fuccelsio-aïemliberorum,cummaterterïs, amiffs,patruis,aiiuncuIis,l4'llam.G,decolh Conferebanturetiamlure ueten' aduentitia bona,quiaó^caoiimperlibe-7 tos acquirebantur patrid. placet, ff.de acquit, hær cd. Accum nouifsimoiurc id non fiat, conftitutum eft l.ult. C. de colla.ut tantum profeditia conferan-tUr.PrxtereaoIim ius^ronferendi inter cos foISm habebat locum harre des, qui ab inteftato fuccedebant. Sed luftinianusin Aut.i.c.ex teftamento.C.de collatio.pcrmifit collationem fieri inter haeredesàteftato,ficut abinteftato, Hæc hilforia emendati iuris acquifita conferendi inter barredes »diligenter * eft obferuanda, ne quem fallat dinerfitas iuris in tanta uarietate conftitutio-num.Extant autem hæccopioiius explicata per Bart.circa.l.pater filium.fE de collar.dot.66 Paulum CaftrenIcm,circa hfîemancipati.C.de collatio.Tra ditur autem per glof. eiufdem leg* fi cmancipati.in fin,communis hacc regu ^ la de ïurc eófcrendi nouifsimo,quQd nulli obligentur ad collationem acqui-fitoru(intelligas profeditiorum bonora ) pratter defcendentes, 06 quód non jiabcatlocum,niftinter eos,quibus debetur légitima, cam agitur de hçredita te aftendcntium,adcoutfi alterutrum horumdeficiat,uidelicet,quôdfuc-ceffurisnon debeaturlégitima, aut inter defeendentesnumerari non queat, •® fruftrade collationc quçratur.Prôindciuxta Paul, de Caftro,infucceisione coUatcralium non habet locum lus petendx collationis ab barrede, quia neep ex defcendentibus funt collatérales,nct^IIis coftituta eft aliqua légitima in Eonisagnatorum, uelcognatorum, Etquamuisafcendentibus debeatur Ie-» ^itima in bonis defcendentium, tarnen defcendentibus fuccedentes colla-fionem à cobæredibus poftulare non poffunt. Quia inter defeendentes in tali fuccefsione non exiftunt. Porrô liberi in parigradu,uel nepotes turn patruis,amitis,auunculis, materteris, loco luorû pärentum fuccedentes patri, autmatri ,auo, aut auia:,4 cöharredibus folùm eorum collationem pe* M tere poffunt,quæ ex profeditqs bonis eius,cui à teftato, uel fflteftato fuccc-dereuolunt,confecutifunt.l.ult.C.dc collationib. Ea tarnen quae àparenti-bus data funt liberis pro confequenda aliqua dignitate,non coguntur confer icX». ƒ »nee Caftrenfe,ff.dc collat.bonorum. Item nee ca coguntur conferre, quç in Teftamento illis à parentibus rclida funt,fi ex eo,quod reliquum eft, legitimam fuam quif:^ confequatur.l. à patie.66 ibidem Bart.C.dc collationi* »1 Tories enim collationi Iocuseft,quotiesaliquo incommodo fuæ légitimât afficitur is,qui pari Iure ad fuccefsionem pärentum admittendus uidetur» Jtaqueetiamfi amplius quiddam pater in unum ex liberis contulerit, quàm «n aliüm,non ftatim coHatio expeti poteft.I.i.^pater.ff.de collati, bonorum, Non folùm autem illi petere poffunt, ut fiat coIlatiobonorS, qui lureciuili ^d fuccefsionem uendunt » fed óf qui ïurc practorio ad earn prouchuntur.
Nam
-ocr page 438-M4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IT RU CIVILIS MBTBODTS
Nam hodie inter liberos quociin^ iure fuccedentes collauo poflulari po* if tefi,iuxtaBarc.circatpater filium*quaeft» pen* C, de colla.dotis. Poftulatur »4 autem collano fieri non iure adionis, fed officia iudicis. l.fi foror,C.dc colla tionibus»Non enim tradita eft peculiaris adio ad petendam collanonem,fe-ciindiim quam nobis lus dicere cogeretur Iudex, fed eft cius cognitioni rc-Iidum,utaudittsallcgationibus petencium,camipfeftatuat,quarenus ca fieri debcat.Fit autem collauo duobus modis^iideli^ct re,ÓCcaunone,Ilt;e,cUm «X ultro citroc^eapræftantur , quae pro portinne bonorum confequendorum cuicç dcbentur.I.i. ƒ» quamuis.ff.de collar.bono.Caytfone,cûmTion fads con ftat,quid fit in commune cOnferendum. Nam turn exigiturab co,qui confer-re débet, ut caueat deincerto conferendo, donee manifeftum fiat,quid con-ferre debeat.I.i.^»iubet.ff.de collar. bonor.QÏu ueró promifit conferre,fcd »4 poftea recufat,aut dolo malo fccit,quó minus pofsit conferre,is ex ftipulauo-nc conuentus in tantam pecuniam condemn^ur,quanti res conferenda aefti matur.ldi quis, ^ult.ff.dc collat.bonor.Si uero duis.omnino neget faccre col lacionem,autdare cautionem, illi denegantur Âdiones haereditariac,ica,ut neminem conuenireprorebus dcfundi,cui fuccedere uult,pofsit.I.(« ^fi fra tcr.ff.de coll.bonor,
Cxterüm quæ hicdecollatione dotis peculiaritet effent ànnotanda,faris 17 perlpicuéin ipfis legibus comprehenfa'funt,itac^ difcentes ad carum Icdio-nemremittimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1
ff. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cod.
De collatione bonorum. De dotis coUadone, De Gollauonib,
EX TESTAMENTO PRO
Icgads. Caput XXVIII,
s. nbsp;nbsp;nbsp;Haerei ceffans pratftarclfgata.quia nolit adiré hsereditatem. *
». nbsp;nbsp;Legatariusquomodo confequatur rem Icgatariamadione hypotheearia.
s. Bona defuneti tacitèobligantur prolegaris amp;nbsp;fideicommifsiiloco pignori#.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Reliffain teftamentispeti non pofTunGfinonadeaturhafrcditai.
j. nbsp;nbsp;Adio in fad um ex edido quando dicitur.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Teftamentum ü non eft rité conditum, hatres non poteft cogi ad prarftanda
7. nbsp;nbsp;nbsp;Lcgatacaduca fadanon petuntur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(Icgau, t. Hacresquomodo caueat Icgatawo de praeftando legato.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Adio ex teftamentolocum habet,cóm agnita eft harreditaf.
to. Beneficium S. C.Trcbelliani,
lt;1. Commiffarius Icgatorü diftribuendorum an locohxredii ConMcoiriptjUt. «s. Summus fauor debetur uitinris uoluntaubu*.
1) . Adio ex teftamento eft bonac fidei, 14. Beneficium hatreds in quartaretinenda.
0. Lex Falcidia pro quarta retinenda, 14. Satifdatio legatariorum.
*7. Hatredis pramdium aduerfui legatarium.
18. nbsp;nbsp;nbsp;Hacredisfatisdatio.
19. nbsp;nbsp;nbsp;De Interdido, quorum bonorum.
A c T E N VS expofuimus quibus Adionibus agatur pro un/uc» fa hæredit are confequenda, autdiuidendaï nunc dicemus,quo-modofîngulæres nomine legatfiautfidcicommifsifingularisji defundo in T eftamento,uel codicillis relidæ petantur,fi harre* des ceffent cas dare il lis, quibus rclidac funt. Ac pr/mûm uiden- • dumeft,an haeres ideo ceflèt praeftare legata, quia nolit adiré haereditatem.
Nam ifto cafu antequam ad præftandum legatum hacAdionequisconue* niatur,fi inftitutus h gres inTcftamento prorfus negligat hxrcditatem,ita ut bons
-ocr page 439-PER D. CONRAD. LAGVM. PARS IlII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J5«
bona defundi à ncmine pofsideantur,turn poteftpetcrefe mirtt inbonorum po(Iefsionem autoritate nidicis.l. i.ff, qin'bus ex cauf.in po(R’lKeatur,aut pe tere,utdeturbontscurator,qiiemloco haeredts conLientat.luj.iE de curat, bo ^^^-^ jjy^g,
2 nbsp;nbsp;nbsp;nor.dan. Si uerô inftitutushæres ceflècquidem adiré haEredicatem^ô^tarnen thic^irin, interim bona defundi à quopiampofsideamurjcgatariuspotcllrcmfibi reii
5 nbsp;nbsp;nbsp;dampetereàpoffeffbreÄdionehypothecaria .Nam bonadefunditacitè oblïgantur pro legatis SC^ideicommifsisIoco pignoris.I.unica.C.commu.de leg. Siuerô ut effiigiatonuspracftandorum legatorum, omifla hæreditate, ad quam per teftamenfum uocatus eft, in fraudem legatariorum, tanquam abinteftato fuccedere contendit, rumkgatariusluxta edidum,fiomhfafit xaufa Teftamenti, haeredem conuenire poteft. Sed quæri poteft,quo iure quis petere poteft lcgata,fi inftitutus hacres non adeat hacreejitatem. Conftat enim ex 1. eamquam. ^ tune. C.de fideicom.quód relida in Teftamentis non
4 nbsp;nbsp;nbsp;poffuntpeti/i nonadeatur hïkreditas ex teftamento. Ac uenim quidem hoc eftregulariter, fed pafitur hacc régula uarias exceptiones iuxta glolf eiuf dem I.circa uerbum traditur,inter quas SC hæc eft,quôd fi in fraudem legata-
* riorum non adeat hæreditatem inftitutus in Teftamento, iuxta edidum Prg toris(ft quis omiffa caufa T eftamenti)Iegata ab eo, aC fi adiuiflet petal,hue i-pfe res haereditarias pofsideat, Hue ideó non adiuerit à teftato , ut alius legitimus fucceffor defundieasab inteftato confequeretur. l.i. ^‘ ult.ff. Si quis
^ omif. cauf. teftament. Adio autem quae hoc edido aduerfus hæredem infti-tutumdaturlegatariopropetendislegatis/non adita ab eo hæreditateàTe-ftamcnto,uclateftato,dicipoteft utilis ex Teftamento, aut fimphciter diet poteftAdioinfadum. Vbicunque enim Praetor aliquo edido dat Adio-nem,non adiedo nomine Adionis,in fadum agere ex edido dicimur.l.ian-cimus,amp; ibi giofl. C.de facrofand.Ecclef, Cat ter urn competunt omnes hat Adiones,de quibus iam diximus, legatario contra hæredem inftitutum no-
* lentem adiré hæreditatem,cum Teftamentom rité eft co nditurn. Namubite ftamentum non eft rité conditum, hacres cogi ad præftanda legata, amp;: fidei-
7 nbsp;nbsp;nbsp;commiffanon poteft.l.fiueritas. C. de fideicom, Sicut nee petuntur legata, cârafadafuntcaduca,iuxtaea,quæfupràde legatisannotauimus. Cumigi- ^ turlégitiméinftitutusadtuit hæreditatem,datur legatario Adio exTefta- n^^^™ memo direda,qua petit cogihæredem ad foluenda in Teftamento ipfi lega ’
• ta. Si uerô inftitutus hæres poft aditam hæreditatem, aut poft bonorum poft fefsionem,ad quam admiflus eft per Prætorem, recufatloluere legata, quia calunt,autfub conditione,aut indiem,quac nondum extiteric,relida, poteft legatarius petere,ut hæres,uel eius fucceflores daas frdeiufloribus fatifdent depræftando legato adueniente die, ucl exiftente conditione,atque etiam dedolo,quód nihil fadurusfit,quo minus exiftar conditio legati, aut non in tegrèpræftari legata pofsint. Si uerô hæresaut eius fucceflores reculant eti
• am fatifdare, poteft legatarius petere,ie mitti in poflefsionem rerum hæredft tariarQ euftodiæ Caufa. Iuxta totumtitulum digeftorum, Vt legatorum, feu frdeicommiflbr urn nomine caueatur, 2lt; titul. v tin poflèftione legatorum, feu fideicommiffbrumferuandorum caufaeflê Iiceat,S^ C.eodem titulo. Ac ea quidem, quæ in petendo, aefaufdatione, uel mÜsione obferuantur, tam copiofe 8C dilucidê in illis titulis tradita funt, ut inutilis labor uideri poft
,^ fit,fieahicuellemusrecitare.Iamigiturredeoadadionem ex Teftamento, quæ,ficut dixi,locum habet turn dcmum,cömagnita eft hæredicas, nee hæ-rcs habet fubterfugium non præftandi legata,qùiafub conditione, aut in dft
• emrelidafunt.
Eft autemhæc Adio perfonalis. Nam hæres defundi inftitutus in Tefta-mento,cxquafi contradu legatarqs obligatur, ^» hæres. Inrtit, de obligatio, quæ ex quafi contr.nafc.Itaque folus hæreshac Adioneconuenitur. Sed
-ocr page 440-IVRIS CIVILIS METrtODVS
quid,inqln's,fi het es non eft inftitiftus in Teftamêto,^' per fideftomtniftum incodidliis relidaeft hacreditas aJicui refttmenda, à quo turn petat legara-nusfibi in CodiciUis legatac* Refpondco, quod petatab eo,cui rcftitutaeft bxrcditas,utiii adioncex Teftatncnto«Iuxta legem ulnmam C.de Codicib ficutilh cnam conftiMtm unit benefftio Senatufconfulti TrebcHiani, b is, 10 cm per fideicommiftuinrelida eft hseredkas, nohteam adiré» Rurfum quae- , retaliquis^quodfi nullus fitrogacusin CodidUis^e reftituenda hæredita-te,fed tantum legatain Codicdhs fint re Iida, quis fitconueniendusf Hoc cafu uidendum eft, an q uis habeat in pofteIsione bofta tcftatoris,nec ne,N a fl nemo eapofsidet,tumpoteftlegacarius petere, utinpoftefsionemeorum mittatur, ant in bonis dctur curator »quem loco hacredis conue niât» Si uero pofsidentur à qnopiam,agit cum eo A dione hypothecaria, ficut in princi-piohuiuscapitisdeceflationehacredisindicauimus,Reftat utinannotatio-ne perfonarurn, quae conueniripro legatis poftint, etiam dieamus de cafu, quonechaeresinftitutus,nccpcr fideicommiftum rbgatus eft quifpiam,uc alicuireftituat hærcditatë,fed nulla fada mentionehaereditatisjegata in Co dicillis demandata alicuifuntdiftribuenda* Nam quae ri poteft,an talis com- « miffarius, loco hacredis conueniri poteft. Et poftunt utrinque argumenta ad duci,q» hoc Iiceat,Slt; non liccauRophredus tarnen in dpere formandoi^ libel lorum fentit hunc, ut hacredem,pofte conueniri àlegatarïjs,argu» Authen, déecclefiafticistitulis» ^ Siautemfaccreiufsifunt » £t exemple Curator is, qui datur bonis,5^ loco hçredis habet,ficut paulô antede eo diximus, V enio nunc ad res nomine Icgati præftandas,fi^ uariant quidem iura agendipro legatis hic quoque» Namfircslegatafuitceftatoris propria,ftatimab adita hac-reditate eius dominium tranfit ad Icgatarium» I» à Titio,in fin»ff»dc furt.St de legat» fecundo» h legatum, Itaque pro tali legato agi etiam poteft rei uendi cationed»un.G ♦ communi.de legate Et olim quidem nemo poterat uendica-re lcgatum,nifi anteain eiuspofteisionem effetmilfus,fediftanecefsitas ho- ' diefublataeft, luxta titulum G.commun,dclegat»Neeuero uideturquis tale legatum Adione ex Teftamento petcre pofte, quia res noftras non A-dione petfonali,fed realipetimus.Sedlicet dominium tab's legati poft aditio nemhæreditatisiam acquifiuerit legatarius, tarnenquiapoflefsioeiusnon acquiritur,nifi fpecialiter tradatur,hoc cafu pro legato ex Teftamento agentes, eius poftefsionê petimus naturalem, cöm ipfum nobis legatu praeftari ro gamus»Sicut fit etiam,cum hereditas ab aditione ciuspetitur.f cum hgredes. ff» de acquirend» poftèfsion» In reliquis uero omnibus cafibus,in quibus ua Ietlegatum,noneftdubium,illud Adione exTeftamento peti pofte, propter obligationem, qua: inter hacredem 2lt; legatarium exdeftinatione reftaro ris oritur» Qiiamuis autem hacc ipfa Adio fit ftridi iiiris,tarnen propter fum u mumfauorem,qui debetur ultimisuoluntatibus, 1»i» C» defacrofandisEc-clefi)s,Ieges patiuntur hanc imitari naturam Adionum bonac fidei,ita ut in «j ca ueniant,non folum accefsiones principales (quae pars rei legatee elfe cen-fentur, C» fi quis extoto,inprincipio,Ô^l»quôdinrerum» ^ßquis» ff» de legatis i.)fedSC frudus,amp; ufiirx à tempore morç ,iuxta totum titulum de ufti-ris Só frudibus legatorum, Venim hoe benefieq rurfum in Icgatorum pr^fta 14 tionehabethxres,utfiintelligathacreditatem ita effe exhauftam legatis,ut fi omniaeapracftaredebcat,illi nonrelinquatur quarta, JurclegisFalcidiac, 15 eamfibiretinere poteft,iuxtaea,quçfuprà de legatis annotammus» Item fi in dubiometuathæres,ne ampbus quiddam de hacreditate expendat legatari-us,q per eü iure Falcidix oportuerit,fatisdari iibi à legataris petcrepoteft, »lt; quöd reddituri fint illi, fi quid amplius ab eo acceperint, quàm per Falcidi-amillislicuerit,iuxtatituI.Digeftoium: Sicuiplus,quàm per legemFalci-diam.
-ocr page 441-X nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;per D. CONRAD. LAG Vit PARS 1111. îî?
În cçteris autem diffcrcnnjs Adionum^nôn recedit hcc Acrio ab iUis,qug ex quafi contradu nafciintur,nam Sif eà perpétua, 8C ad hæredes tranfitona cft, arque etiamin fîmplumdatur, niÛ religiofis ufibus ahquidfcgatum fit, nam ino cafu m dupium datur contra negantem. ƒ♦ item mixta. Inlht.dc A-dionibus.
Si quisomiflàcauOTeftamenti,abintcftato, uelalio modo pofsideat hæreditatem*
Vtlegatorumfiife fideicommiflorum feruandorum caufacaucatur.
Vtin poflèfsione Iegatorum,fîuefidcicommiflormnfeiuandorum caU fa cfiè liccat.
Cod.
». Communia de legatis SC fideicommifsis, amp;nbsp;de in rem mifsionc tob lenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. •
Hic titulus in explicdtione Âdionum,quibus pet untur legata, præcipuus cff.
j. SiomiflafitcaniaTeftamenti.
3. nbsp;nbsp;nbsp;Vs in pofîelsionê legatorum uel fideicommiflorum feruandorum '1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufamittâtur,SCquandofatifdaridebeat. ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
. nbsp;nbsp;nbsp;4, De ufuris legatorum SC fideicommiflbrum.
#7 Habet hæres aduerfus legatari um fua autoritäre occupantem legata,ante-quâm adità fit haereditas^edam à Prætorc quoddam præfidium, uidelicet, 1 n-terdidum,quorumlegatorum,quo petit legatorum pofiefsionem fibi tradi,
«8 ut antequàmpræfietlegata,Faicidiamindefibi detrahere liceat. Sedutfiac tarnen tab's traditio poUefsionis in re legata, cogiturhacresfatifdarelegata^ rio,qgt; dedada Falcidia,inud,quod reliquum fit de legato,r eddere uelit. Nifi enimha:resparatusfitfatildare,hocinterdidumnon habetlocum.Datur aU temhocinterdidumiUis,quiiure Prætorio fiicceduntdircdoiureïunJi ue
»^ ró inis,qui ciuili fuccefsione. Sicutfuprä quoque de Interdido,quorumbo norum,in cxpofitione,quibus hæreditates petuntur,diximus,
ffiSC C. ,
Qiiorum legatorum»
QVIBVS ACTIONIBVS SER^
uitus uendicetur,aut conftitui prohibeatur.
Caput XXIX»
SVMMARIVM.
•. Dcferuitutibusucndicandis.
*, Adio confefforia pro quo, CC contra quemdetur.
f. Confcflbria.undedidafit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
4. nbsp;nbsp;nbsp;Aélio negatoria quae uoectuf.
ƒ. Pro quibus rebus dctur,quibus pe^fonis,S^ contra quoi»
4. nbsp;nbsp;nbsp;Rcsincorporalesnon polTuntpofsideri.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Deintcrdidis,deitincrcaduqjpriuato.
•. Item,quoduiautclam.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Confehbria ut detur,quæ requirantur.
10, nbsp;nbsp;nbsp;Adio confefsoria SC negatoria ab interdidis differunt.
ii. nbsp;nbsp;nbsp;Sc ruimtes quanto tempo re tollantur.
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^° feruiruteinalteriuspraïdiourbanoautrufticonobigautrc
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus noftris conrtituta,dat Adioconfefloria,eótraeum,qui nos
^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inutendaferuitutcacqUifita impedireconatur. Videturaurem
huie Adioni hoc nommisinditum, non quódea ex nofira con fefsione onatur, Neej enim Adori propterfuam confefsionem
I
-ocr page 442-gt;*» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHOD VS
d atirr adddrHis aliuniaÄto, utmaiimc detar aduerfus conütentem alioqai a- ■ Cno confefloria, L inde Nerattus. ƒ fin. ff. ad I. Aqud. Quamaïs igitur ahj atque alij dtuerfas qaatrant huius appeUafionis caufas, ego exiftimo fnnplici-ter earn à forma agendi elfe appenatam confeflbriam,quia per earn afîenmas iennnitem nobis competere. Id quod innuereâf appellatioad«onis oppoG-ta:,quanegamusahcuiinprædqsnoftriscompetere feruitucem,fansappa-rct. Negatoria nanque ea dicitur,qua negamus ilt;à, quod in altera ailerimus. ^
* Vtraque autem eft à turc ciuih prodita. Sed confeftbria oritur ex iure, quo acquiftta eft ieruitus,quam uendicare contciidimus.i.fi quis diutur.^. ft fer-iiitut. uendicet. Et quemadmodum feruitut. amitt. leg. ultim. Negatoria uerooritur cxiure doming,quod utinre noftra integrum retincanius,de-fendere nosillud aduerfus cum,qui feruitutem imponere iibertati noftrx rei uelit,æquum eft,iuxta I.fupriiter.ff. de aqua plu.arce. In rem quoque utra ƒ que eft, quia licet iHisnon petamus res corporales nobis reftitui, tarnen pro rebus incorporalibus,adeoqp pro iure noftro cobferuando nobis compe tunt,quod quipracftat,fiC ipfe uendicare rem fuam uidetur. Sicut pater fus fuum uendicare in filio detreffante eiuspoteftatem dicitur, nimirum utili rei uendicatione, quia dire da pro rebus corporalibustantfim datur, hi .ff.de reiuendicat. Itaqueininftitutionibus inter adionesRealeshac quoquenu-nicrantur, Datur autem Confeftbria tarn pro reaft,quàmperfonaG feruitute, arc perfonaedébita,nonautemproea, quaeperfonacàperfonadebctur.gt; , aeque. lnftitut.de affiombus.Econtra per adionem negatoriam pariter con tra Real es Sc Perfbnalesferuitutespugnamus,ne noftris rebus in praciudici-um noftri doming imponantur.^»econtra.Inftitut.deadionibus ♦ Qui ue-rô his adionibusaduerfusimpedientemnos in feruitute acquiftta, antinqui etatem nos in noftro dominio experiri uelit, ilium necefte eft domtnumefte rei,cui ieruare,aut à qua prohibere feruitutem conctitr. I. xi.in princip.ff fi feruit.uendic. Non tarnen refert, an is, quern conuenire Confeftbria ueli-mus,prfdij,in quo competere nobis feruitutem dicamus,dominusfir,uel no, nam datur contra quemuisimpedicntem.I.fiquis diuturno. ^’agi. ff.fi ferui, uend. Nequeinnegatoriarefert, quo iure Aleteneatuicinum prædium, qui in noftro acquirere feruitutem contendit, quia hac adionedepellimus quen quelibertatemnoftrarum rerum opprimere conantem iure dominij noftri, Porro quæri poteft,an impediens nos un feruitutenobis conftituta, uel quae tensprædianoftrafub^ere feruitunfux,adione confeftbria9C negatoria, conueniantur ut pofteftbres, Nam ^nm hx adioncsinrem fint,amp; adiones reales non denturnifi' contra pofteftbresj. i.C.dealienat.iud.mutan.cau-fa fada, Äf I. non alias, ^ etfi.ff. de iudic, Videri poftuntQChi ut pofteftbres his adionibus conueniri:uerûm quo minus ita fentiamus, obftai nobis l.fer-uus. ^ incorporaiis.ff. de acquiren, rerum dominio. Et de ufucapio, I, fequi tur. ^fi fiant,ubi dicitur quod res incorporalcs,utfunt feruitutesSiiura,non polsint pofsideri, Quapropter dici nonpoteft, quod his adionibus illi, contra quos dari casdiximUs,ut pofteftbres conueniantur, amp;nbsp;tarnen negari non poteft,qu0d propter fimilitudinem agendi,hx adiones fills Intendantur,qua fi pofteftbribus,non ut interceptam pofleisionem,ficut in alqs uendicatiom-bus rerum petimus,reftituant, fed ut in utendo noftro iure nobis non fint mo lefti. Vnde eft,quôd cum his adionibus contendere de tranquillitate pofteff fionis cum aduerfarijs uideamur,idcm ahfs remedy's, nempe interdidis com-modiusobtineriquis exiftimet. Nam 0(5 interdido, deitinereaduque pri-7 ' uato impetrare poffumus,ne quis in utenda feruitute ruftica nos impediat,3C * inter dido,quod ul aut clam,effcere poftumus,nequisin prxdio ruftico aut
' nbsp;nbsp;urba! io,contra libertatem noftri prxdq nobis inuitis aliquid moliatur, aut
facial, Item, quamuis interdido, uti pofsidetis,tmmobilium poftefsionumfo-lum
-ocr page 443-PER D. CONRAD. LAGASH. PARS 1111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«9
Îiïmretineamusdiredô agentes,utthtcr tarnen,à^ qiiafipöflcfsionem reriim incorporaJnrm,eo tuen poflumus. luxta leg, quonies fecunda,Slt;i bi g!ofK IE de feruftut»Ergo propter necefsïtatem fadutn uidetur, quad altagt;^diones prorednendafermtute proditx funt, ledfi quisrem accurate perpendent, intelligethasaó'ionesfuumqucndamhabere ufum, non plane guident alle p num ab interdidis/ed difterfum tarnen, Pn'mûm enim non poflùmus agere
Confeflbn'agt;nifiperpadenn'amferunusquafi'tradiiafit,l, 1, ^ final,ff, defer-«o uitut,prxd,NamfipeYftipulationem tantumpromiffa,autinTeftamento legata alicut eftïeruitus,is non poteft Adione Confeflbria leruicutem den dicare,fed adione ex ftipulatu,uel, ex Tcftamenio peti fibi permitti^ut fer-iiitute promiffa uellegatautatur,necefle eft, Negatoria quoque nemo ex-periripoteftdiredó, nifidominus fit eiusprædij,à quo arcere uiolentam feruitutem cupit ♦ Vtilis tartten negatoria datur ilii, qui emit fer uitutem ä non dominoprædtj, id quo conftituta eft ieruitus, leg,fiego, ^’ lideufu-fru(ftu,ft, de public,in rem Adio, Item datur utilis fuperficiario, emphyteu-tæ, V'afaIIo,amp; omnibus, qui habent ius inre ,ficutillis datur utilis rei uendt-catio.lcg, fuperficiario, ft', de rei uendication, 0^ leg, i,q, amp;nbsp;uj, ff, ft ag, ue-^‘g^E petat namhiquafi dominium habere cenfentur, Atut quis agere poisit Jiiterdido, de itinere, aduque priuato, fufticit fola poflefsio, etiamfi quisfolnm triginta diebus earn habuerit, leg, i, ft, deitinc,ad,priua, idem ferdfit £Cin reliquisInterdidis, Itaqueinterdidispofleftbrijsex aliacaula proamp;T contraferuitutes agimus, quant AdioneConfeflbriafilt;Negatoria, Deinde per Adionem confeflbriam nonfolùm pofrefsionem,’fedetiami-pflint ius omnium feruitutum uendicamus, cûm per interdidum de itinere aduque priuato folam poflefsionem, amp;nbsp;earn in fobs prædqs rufticis tuea-niur, Et interdido, quod ui aut dam, turn demum agimus, cum aliquod 0-pus in prædio nobis feruiente pofitum eft, per quod prohibemur feruitute noftra uti,ac proindepecimusillud toUi, Nee Interdido, uti pofsidetis,pro retinendapoflefsione feruitutis agimus, nifi cumin eafolûm turbamur, V e-inm Adione Confeflbriaagere proretinenda feruitute licet, quocunque modoinea utenda impedimur,contra impedientem, £lt; Adione Negatoria depellimus feruitutem, quacunque ufaut arte eaquæratur in noftns prædqs,Qliamuisigitur faepeaccidit, utuel interdido aliquo pofleflorio, welhi.sAdionibus retinere aut depellereferuitutem pofsimus,tarnen Ita-nun adionum magis Slt; magis uarius eft ufus, ficut ex his, qua: diximus,faci-lê colligctur,
Practerca habent æ hoc commodi hæ adiones, ut fllis etiam id pctamus, quod noftra interefle uidetur,non impeditos nos efle in noftra feruitute, aut aduerfarium nihil efle molitum contra praedij noftvi libcrtatem,!, liq,^ in Confeflbria, ff. Si ferui, uindic. Item hæ adiones perpetuæ ,6^tranfuorne •’ funtadha:redes,Interdida tantum an nafta funt, Qtiidam tarnen non fruftra contendunt,Ncgatoriamtoniiftistemporibus,quibusferuitus pro diuerftta te caufarum acquiratur, Nimirumfiquisbonafidehabcatferuitutem,utin-terpræfentes decem,inter abfentesuiginti, corn mala fide, triginta annistol Iatur,iuxtal, ult, in fin,C,de præfcript,dccem ueluiginti annorum, Si uerô tab's fit feruitus, quænonconftituatur, nifi ultra hominum memoriam in prædio aliquo fit habita: neque Adionem Negatoriam minore tempore cx-tingui uol«nt,0^ ratio in promptu eft,quia donee is, qui contra libertatc alte-rius uultconftituere feruitutem,earn legitimis modisnon acquifiuir, femper à domino fundiprohiberipoteft adione Negatoria,I,i,^’ul,ff,de aquapluuia axeenda.
Si feruitus uepdicetur,uel ad alium pertinere negetur,
h J
-ocr page 444-jlt;» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVIMS METaODTS
DE COMMVNI DIVÏDVNlt;
dojóffinium regundomm Adionibus»
Capuc XXX,
SVMHARIVM,
•, Adio commun) diuidundo mixta eft,realis SC peifonalit, a. Aiftio Snium regundorum cur rcaUsfit amp;nbsp;pcrfonalii.
?• Adio familiar hercifcundar differt ab aâione commpni diuidundo»
4. nbsp;nbsp;nbsp;Qiiar commodèdiuidi nonpoffuntjUnialicuiadiudicenturK
!• De adione finium regundorum.
tf. Termini cafu fubmoti reponuntur.
7t Frædia ruftica ierminis,urbana parietibus diftinguuntur.
■■MWBa R i V s Q^V A M à realtbus Adiontbus ad tradandas pcrfbnales Adiones accederem, placunin medioptrarvimquedead^ionp bi-fs, quibusres communes diuidi,ÓÓ agros confines dl Ring ui PCttm^Mgcf^jUt i^ti ipia collationc ear urn admoncremdifcen tes,quód utriufque generis Adionum naturam imicarentur,ó^ ob id mixt« dicerentur, ^ quaedam, Inftitur, de Adjon, Nam communis « rei diuidendae Adio Realis eft,quia iuredominfj,quodinrc commuai habe mus,noftram portionem ca uendicamu3,tper hoedn print, ff.communi diui dundo,
Peribnalis ueróeft,qm'a per earn praedationes perfonales, utfuntdamni dati in re commun!,amp; fruduum ex ca perceptor um,ct expenfarum fadarum recompenfationes, quasperimusab co, cum quocómunem habuimusrem, ac fünfer nos de iUisinuicem præftandis conueniflet, confequimurj.in hocÆcommu. diuid ♦ Adio uerô finium regundorum ideô Realis cft,quia * 6; ea uendicamus id, quod ille, qui habet agrum confinem noftro, occupa* uit,autobftat,quó minus id iuxta pofitionem terminorum nobis retinea-mus, Etperfonalis eft, quia damnum culpa, aut dolo datum , ÔC ff udus ex parte agri interuerfa perceptos pr aeftare per earn is cogitur,qui agros confi-nesterminis diftindis elle non finit, aut noluit, I, fed amp;nbsp;Ioci,ff. fintre^nd, Sedhæc tarnen in hac adione non prxftantur ex obhgatione quafi con-tradu8,fcd iudicis cognitionc,pro diuerfi tate cafuum, nobis tribuuntur.Ita-que Adiofinium regundorumDarina,Sf non Natiuaeffe dicitur agloif cir ca I,i,fF, fini.regundor. Nam quod ad praeftationes perfonales attinct, faxe Adio non certadefinitionepetitionis ex una aliqua caufadatur, fediUxtadi-uerfitatem cafuum iudici permittitur, ut pro modo caufat praeftationemfru* duum sc impenfarum fieri iubeat. arg, 1, ult, ff, fini, regundor, S unt igitur faxduacAdionesmixtæ,quiaillisres noftras uendicamus,3C praeftationes perfonales ab aduerfarqs, fient in pecitione hacreditatis K familiaf facreifeun* datpetimus, Differt autem Adio communisrei diuidendae à familiar herci* 1 fcundae adione,quia hac, haereditas nniuerfa, illa uerô fangulac res commué* nesdiuidipetuntur. Item in adione familiæ hercifcundae ex fola caufa fuc-eefsionis res nobis cum alijs fadas communes petimus diuidi, Communi ue* rö diuidundo agimus ex quacunque caufa, fine ex Succcfsione,fïue Legato, fiuc ex donatione,fine ex emptione,fiue ex locato, autPignorcres nobis cum quopiam fadaeft communis,!,!«fi.commun.diuidun,Hinceft,quod hac Adione nonfolöm illi petere pofsintres communes diuid), quorum res communes funt propri£,uerumetiam illi,qui quafi dominium tantûm(ut Ern phyteutac, Ô^ ufuff uduarq)in re communi habent.I. commum, ff,commun, diuidun. Nam utilis hacc adio competit omnibus ,qui légitima ex caufa ins in re communi habent,ó^ non precario, aut dam, nel per uim, rem commu-nem naturaliter,aut ciuiliter fibi 8C non al ijs pofsident, Itaque Goloni 2C Dlt; pofitarij petere non poffunt res,quas ut Coloni,aut Depouian^ habent com mune*gt;
-ocr page 445-PER D. CONRAD. VA« VM. PAR? Î 111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;34«
mîmes,quta cas nonfib^fed donum's ilJorum pofsidcnt.l. commune ^ ne-que.fEcômmu«diuid;Non aiiccm poHunt res ad diuiftonem peti Iiac adionc, nifi fint corporales * h per hoc iudidum, in print, ff. commiu dim Jtaque in hacquoque Adioneobferuatur régula, quam fuprâin exphearione Adio-4 nts familie hercifc.pofuimus,uidehcet,ut ea, quat commode diuidi non pof-finr,unialicuiexillis,qudeshabcntcommunc«,adiudicentur,6lt;fuis con,-fortibusaccepta fatifdatione in id condemnetur, quod illis pro «ftimatione adiudicata: reideberi uldcaturj .arbor. ^ ludex.^ 1. item quamuis,^‘fin.ff. commu.diuid. •
Caerenim eft haïe adio bohat ßdefiquia in Inftfcut.de adionibus. ^ Adio ftum.inter eius notæ Adioncs numeratur, Clt;datur ha:redibus contra haere* dcs,ac proinde perpétua eft.argum. Icgis, itéra quamufs. in princip. ff. commun. diuidun. Duplex quoefüe eft, quia eonueniensamp;r conuentus, Adoris j ar^ rei partes fuftinere Ïn ea uidetur.Porró datur 6^ finiurn regundorum A-■dio tam iUis, qui diredum, quâm qui utile dominium, aut fus in re habent. Nam amp;nbsp;ea pro difterminandis agris,ucdigalibus, óf inter cos,qui ufumfru* dum habent,uel fruduarium,amp; proprietarium uicini fundi,uel qui iure pignoris prædium pofsidet,compctit. î. iüj. ^ finium.ff. finiurn regundorum. * Neque ueró turn fohim hac adione cum illis, qui confines nobis habent a-gros,experimur,cum termini pofidui fluraini*, autaliquoaho cafufubmoti funt: fed Sf cum pofitos cuftodire cupimus, aut nom fines inter fundos ex faf-fa demonftratione uenditoris ab emptore quærunturJ. fi irruptione.amp;Sl.in fi naIibus»3Cl.eos.ff.finiumregundor. Qjiamuis autera hacadioncnonpe-tamus id,quodnobis cum alijs commune eft,diuidi,tarnen diftingui propria, ne expropinquitatcconfundantur,rogamu8. Aefiquidem conftirent, quod termini fintdolo malomottàuicino,poflumuscum co aut criminahter age-re iuxta 1. agrar.ff. de termino moto : au£ ciuditer, Adione finiurn reg undo-rum. Ita uidelicct ,ut pctamus non earn raodo partem agri nobis reftitui, quam inuerterc conatus eft,fed amp;nbsp;ca,quac indc percepit, SC fumptus, quos in cordtituendis finibus fedmus. 1. nq.jP fi dicantur. ff. finiurn regundorum. Petuntur aliquando amp;udus£lt; iatercflc,ctim termini fraude non funt moti, fed cafu.l. fed amp;nbsp;loci/à princ.ufque ad ^ fed ctfi.ff.finium regun.Rurfum a« tern ab co,qui agit finiurn regun.petere poteft is,qui conuenitur,quôd nihil ante fententiam latam ßbi ufurpare in uicinf fundo ueUt. Ac fi quid contra fecit,non folum reddere cogitur quodabftulit,fcdtantundcm e£iam,l.fi con ^ ftiterit.C.finiurnregundorum. Vt ueröpetantur praedia terminis diftin-gufinecefte eft ea efle tuftica, quia urbana nonterrainorum pofitione,fcd pa rietibusdiftinguuntur. Deinde neceffe eft,ut praediaruftica adeö fint confia nia,ut medio aliquo fluminc, aut innere publico non fepar entur. 1, üq. ^ final, ff. finiurn regundorum. Reliquashuius Adionis differentias annotat glofl. circal. i. ff. fini, regundor. Ét magna ex parte fimilis effdiuiforijs A-dionibusfamil.hercif.élt; communi diuldundo. Nam óf hoc cumilliscommu ne habet, utfipraediapofitione terminorum dirimi commodè nonpoffunt, adiudicationeamp;f condemnatione controucrfiadirimatur.l.ïj.5^ iij.ff.fini.reg. Sequunturtitulh
Communi diuidundo. nbsp;nbsp;nbsp;Finiurn regundorum,
God,
Commun, diuid. Communia utriufque iudieq tamfam.hercif. quam cçmmunt dfuidinn Finiurn regundorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
AD EXHIBENDYM»*
Caput XXXl.
fc 4
-ocr page 446-90»
IVRIS Cl^TILIS METHODVS
S'V M M A R I V M, I. Exhiberc quid fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
2. lus petendseexhibitionisuariè compctit,amp;quibuscx caufii* j. Numulariuscogitur edere rationes.
4, nbsp;nbsp;nbsp;Adio ad exhibendum quarc dicaturPratparatoria* 1. Optio diuerfarum ueftium legata, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• d. Noxalis adio.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Exhibitioferui.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Annuli exhibitio.
^. Exhibcnturrestnobjlcsjimmobïlcsnoncftopusexhibrrï.
10, Adio ad exhibendum an fitrcalis autperfonaus.
». Quarc Anomaladicatur.
R 0 D i T A elf hæc adio explorandicaufa^an ca de re nob/s cuM quopiam agere expcdiat, de quaftatuere nönpolTumus, an ea-dem,uel non fit, quam petere cupimus, nifi uidcndæ SC attre-dandæ erus nobis copia fiat. Itaque dida eft Adio ad exhiben- » dum, qma exhibere, eft rei fpedandæ copiim afieufprarbere.
I.q. ff. eodem.Poteft autempetendæ exhibiaonis ius alicuiex uanjscaufis » aliarum adionum edam competere. Nam cxobligationepromifsi , auc ex ui padi in uenditione appofïti,nónunqdcbct exhibicio,item ranone fodetatts, tnandati,tutel«e ,negotioruingeftorum,nam horum óf aliorum fimihum contraduum natura, exhibitioin obligacionern uenit. Scd cüm ex ui alicu-auspadiautcontradus débitaeft exhibitio,non hac adione, fcdilhs ipfis a-dionibus, qua: extalibus caufis nafcuntur, cxhibitionctnfieripctimus^u-’ xta L Titius hïcres.ff. de adion . empti Óf uen dit. óf C. de fideicommifsis. l.Inftrumenta.amp;fl.quxdam.ff.dc edend,Itaque quandoex ordinaria ali-quacauG adionum exhibitio nobis competit, non ad exhibendum,fed ex cacaufa, quæ ex fefe gignit çertam quan dam adionem (utexftipularo,cx empto ) exhibere rem petimus ♦ Sicut interdida de fiber is Sd de tabufis cxhi-bendis,ex certis,óf fuisquibufdam caufis competunt,iuxtatituïum eorudem interdidorum. Aha quoque ratione numularius per adionem in fadura co j gitur edere rationesfuas,quàm ut hac adioneexperiri quis contra eumpoC-fiufiquaedam. ^penultim. ff.de edend. Nam quibuidam inter has adioncs petimusres, utdebitas nobis, aut caufa probationis exhiberi. At adionem ad exhibendum proponimus , ut paremus nobis aditum ad agendum pro re noftra, uel nobis ex aligna obligarionedébita. Quare fixe adio dicitur effe 4 præparatoria,qualcs ohm fucrunt adiones mtcrrogatorite,qinbus aduri ante h tifconteftationem ab aduerfarijs explorabant,quantum pro iure fiio ab i-pfià petere poffcnt,ne plus petendo aliquid damnifentirent. fii. ff.dcinterro §at.adio, Vtigitur propter fimilitudinemagendi fixeadio cum reliquisa-ionibus,6f interdidis,quibus exhibitionem fieri ex fuis quibufdam caufis petimus,non confundatur, necefle eft, has diligenter inuicem iuxta caufas carum efficientes Sf finales feparare. Eft autem huius adionis natiua óf gc-nuinacaufa,intereffepeeufiare, quod caufamur exeoiure,quo rcm,qiiam ' exhibericupimus,noftram,autaliquaobligarione obnoxiam nobiseuecx juftaSf probabili cauQ contendimus. Caufa ueröfi'nalis eft, ut exhibita re, quam noftram effe contendimus,pofsimus earn uendicare, ex ea ueró, quæ nobis obnoxia eft,debitum noftr urn confequi.Itaq; hac adione non petimus res noftrasnobis reftitui,autea,qua: exobligarione earum nobis debent, preftari,fed quianoftra intereft,res noftras,aut débitas exilhs nos habet e,pe timuscas exhiberi,ut agnitis illis eas uendicare, óf ufuinoftroadijcerc pofsi-mustut fi cui legata fit optio diuerfarû ueftium,ita ut nifi eiprius ifte exhibe ÿ antur,apud fe non pofsit ftatuere,utra magispetere ab hgrede ueht, intcrek
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;certè
-ocr page 447-PER D. CONRAD. L A G 7 M. PARS 11I 1. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|6gt;
Certè eins,ut ueftes,quarum optio illt legara eft, ipfi exbibeanrur, nt petit«* c ruspoft’ca,certadefcnptionedefignare pofsit, qitamfibipræftari uelitJtem fi qms noxali adfionc à domino propter damnum à ferno eins acceptum ex-7 periri iieht,nec pofsitdemonftrare noxiumferuum,praEftatprofe(ftó expete re prins fibi exhiberi fernos à domino, nt agnofcat, qnem ex illis noxæ dedi 8 petere debeat, I. nj, æ eodem, Item fi gemma mea alterius annuJo fit incin* fa,quia propter Ins accefsTonis,qno eius,aiius eft annnlus,faLla eft gemma, uendicare earn non poirnm, mfifit exempta, prodeft prius eum exhiberi, qnàm rei uendicatione petatur. 1. gemma.ff. codera. unde fatis eft cernere, Utputo, quod hïccadioprcponatur,quando non eft tutum alia adione ex-perincuinquopiam,nin antea remouerimus, qnacnosin agendo impedi* re pofsint, Monebit autem quemque cafus prarientis ratio ,quando necefle fitpararefibi ad agendnm aditumperhancalt;ftionem,Qiramuisenim hace adio perfonalis cHc dicatur;^ iq. ^ eft autem. ff. cod. tarnen ea ita incumbit terum pcrfecntioni,ut ea pofïelïbretn rei,2C non debitorem eins comitetnr, nee frequentius nobis ufnueniat, Ut earn proponerc cogamur, qnàm cün| return uendicationeexperirinolutrtus.l.i.ff.eo.Promdehbuit quoquehanc Realibus adionibus fnbiungere, ne quid in illarum exercitio defiderare* tur,quodnecefsitasalicuins requirere poftet. Vt maxime ucró nobishæc adio patefaciatiter obftrudnm ad agendum rei uendicatione, tarnen non ha P bet ea locum, nificümres mobiles uendicare nolnmus, nam immobil es nó cftopusexhiberi,cóm latere facile non poflint, l.meminimus.^fedubi.C.
•o quando,8Caqmbns quarta parsdebcatur,Iibro decimo, Neque nero hæc a* dio pro Rean habendaeft,quia per earn ut plurimiim quatrimus commodita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* tem rei uendicandæ. Nam per earn amp;nbsp;perfonaÜum adionum impedimenta nonnunquam remouemus, ficut fuprà inexemplo noxalis adionis oftendi* musjSC tarnen ob id ,qgt; nobis fer uiat ad agendum perfonali adione,nondi* citur perfonalis, fed quia propter militât cm agere uolentium à legibus pof-feflorcs iubentur res,quas tenent,illis exhibere, ac proinde ad exhibendum, quafi id inter cos conuenerit, obligantur. Non enim perfonalis Adio dici* tur,qua connenimnsperfonam,fed ad quara Adionem perfona propter prç cedentem contradum, uel quaG,obligatur. Neque Realis dicitiir, qua rem praeftarinobis petimus,fedqua rem ab eo, qui nobis nulla óbligationc ad praeftandum earn obftridus eft , tradi poftulamus, proprer ins noftrum, quo res aut ad nos pcrtinet,aut nobis obligata eft, Etenira fi Realis eftet,qua rem peteremus,Ôlt;f perfonalis, qua perfonam conueniremus, turn nulla eilet Adio, quæ non fimul Adio Realis öd Perfonalis dici poftet. Manife ft nm nanque eft, quod omnibus Adionibus perfonat propter rem conuenian-tur.
Qiioties igitur deifta differentia Adionum iudicare uolumus, fpedan-da eftcaufa,propter quamperfonam conuenimus. Nam ettm conuenimus aliquem tanquam obligatum, ad id, Uel illudpraeftandum,Adio perfonalis eft. Cum uerö petimus rem propter ius noftrum, quod in ca habere conten-10 dimus,âpoflèftbrenobis concediSC tradi, Realis eft adio, Dubiumitaoue uideripoftet,an hxc Adio mag is perfonalis, quam Realis dici debeat. Res ipfa enim oftendit,quód hac conuenimus perfonam eins, cui earn intendi-mus,non qma obligatus eft nobis ad exhibendum, fed quia rem pofsidct,quä aâ nos peninere, aut aliquo iure obligatam nobis elle contend mtns, Datur *enim bate Adio aduerfus quemcunquepoffeftorcm.I.iij. gt;nbsp;ultim.ff,eodem, Nihilominusuerôea perfonalis elfe dicitur, quiaeaconuenimus etiamil-lum,qui rem non tenet ut poflcflbr,fed ut commodatarius, aut c u hos, adeoc^ qui non fibi, fed ai ijs pofsidet. leg. nam amp;C cnm.Ieg. Celfus , ff, eodem^ Nam hi conuemuntur hac Adione, tanquam ilh, qui fine conuentione . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pr«c
-ocr page 448-}lt;Î4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS ME TROD VS
precedente ad exhibcndum ex quafi contradiiobhgantiirjiixta gloH. ^ eft autem^CatjÆeo.Hec pluhbus,quamfortafle oportintyinculcamus^non “ çdchac difievenna non ante àpnnciptoin compendioreliquar um differ en tiarum dixcnmus,fed ut indicarem hanc Adï’ioncm reliquis mtxtis mer ito ad fungi, quia tam Realibus quäm perfonalibus ca feruiat,itaq^ à quibufdam ea etiarn dicitur Anomala. Datur autem hec ad^io units, ettam aduerfus cum, qui dolodefrjt pofsidere.hlulianus.fF. eod ♦ Neq^ftmenpoflèfTor^nec^ alius quifquamtenetur ad exhtbendum,nifibabeat reftituendt facukatem. Nam ilium,cui hoc negatur,fufFicit caucre de exhibendo/h Gelfus.^ final.ff. eo, Is ueró,qui habet facukatemreftieuenderei, cogitur earn ineadem caufa ex hibere,qua fuit,cum cœpta eft deberi AdIori pro illius intereffe. Ululianus« ^ fed ctfi.ff. eodem ♦ Nam qui dolo aut culpa rem exhibendam detertorem fieri paffus eft,conuenttur Adione in fadum, quia etiamft earn exhibeat in détérioré caula,tarnen exhibuifle earn non uidttur,(juia integram earn non exhibuerit. texhibitionis, G.eodem ♦ Eftigitur 2dhec adio arbitraria,quia non ex obligatione,ièd ex arbitratu Intereße preftatur Adori. ^ preterea, óf ibi glolT. Inftitut ♦ de Adionibus. Perpetua quoque eft,óf h«eredi,atquc contra haeredes datur» I; de eo. §« lnered.ff»eodem, ff;amp;: C»
» Ad exhibendum.
DE GENERALIBVS ACTION nibus,ex diuerfis obligationibus competentibus» Caput XXXIL
SVMMARIVM,
«. CondidioneSjadioncspcrfonalcicnê,
2. Condiftionesundedicantur.
ï. Obligationem effe matrem adionum.
4* Duæ condidiones gcncralcs,condi’dio ccrtï.amp; T ritkiaria« ï- Verbum rei generaie,corporalia SCincorporalia compkditur*
c. Rcmfuam,nifia iure,nemo condiccrepoteft.
7« Resdonata caufa morris manet nokra.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Res nobis débitas condicimns,amp; alienashobis darï.
S’- Indebitumfolutumrepetere.
10. nbsp;nbsp;nbsp;Pecunia numeratacur condidioneTriticiarianon petatur» y. Certi condidiocurplurimömproditafit.
»*. Triticiuscondidionemadincertarumrerumpetitionemextendh*
M. Accefsiories naturales amp;nbsp;intereffe petuntur condid.Tritic. *4. Iniuriarumadioannalis.
v. Condidioncs non infamant.
E Q^v v N T V R Adionesperfonales, quæ appellationema- » gis propria dicuntur Condidiones, quia per has cum illis agi-* mus,qui nobis aliquid darc,ucf facere condixerunt. Venim con uenimus Adione perfonali etiarn eos, qui aliquo dekdofuo, quo nos, aut resnoftras uiolauerunt, non ut debitores ex pro-mtllbjfeduc obnoxios adiarciêdiim damnum, quod nobisipibrumdoIo aut
culpa,aut uiolentia illatum ek.Itaqjcondidionis uerbo etiarn cóprchendun tur Adiones, quas iilis intend/mus, quipropter fuumdelidumin nosad-mifliim , ad aliquid dandum , uel faciendum nobis obligantur ♦ Et tales Adiones dicuntur perfonaics, quia femper locum habent aduerfus eun-dcm,uidekcet,eum,qui nobifcumcontraxit, aut in nos aliquid deliquit.leg« Adionum. §gt;in perfonam.ff.de Adionibus 5lt; obligatiomb, Neqtte enim , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• perfonaics
-ocr page 449-PER D, CONRAD. L A G V M. PAR5 IUI, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;id
pcrfonales aAiones competunt aduerfus q^eminspolîtnbrem,fient Reales, tXi”^ ill's non coniienimus ahquem propter rem,quain tenet,fed propter ob 3 h'gattonetn,qua addandum,uelfaciedumaliqLndtcnetur. Hkid igit«r,qtiod milgô didtur, obhgationem efle matrem Adionum,ad pcrfonales Adio-nes, quae omnes ex obligationibus nafeuntur, referendum eft, Sicut autem natura in omni diuerfitate return plures uno genere coniungit, ut cognatio SCuariatio inter eas melius perfpidpofsit: Itaamp; Iuriîprudentes,àquibus proditacfuntadionesjuolueruntearum quafdam efle générales, quafdam uerô Ipedales, non modô,utfimilitudinem, quam inter fe habent, commode comple(fteretiir,ucrumetiam, ut eSm cafuum in fini ta fît naiietas,de fielen dbuslpecialibus Adionibus,ad generales,tanquam eapadores,ôCpluribus conuenientesrecurrerent, Proinde quamuis in ßngulaspropemoaum fpe-cies contraduum, 0^ delidorum traditæ funt condidiones fpcdales ( ut eft condidio ex mutuo ,lt;x*ftipulationc, ob caufam,indebiti,furtiua,ft ne caufa ) tarnen placuft générales quafdam proponere , quae amp;nbsp;his QC a-Ms cafibus, quiift hanim obhgationem praccifenoncadcrent,communes eflent,
4 nbsp;S tint autem gencrahum condidioftum duae, nempe condidio certi gene raIifsima,8C condidio Tritidaria. Ambac emm competunt ex qualibetobli-gationecôntradus,ô^dclidi,uel quafij, certicondidio.ff.fi cert.petat,£lt; de condid,trittc. 1. i. Ne que tarnen aliqua ex hisuideripoteftfuperuaca-nea, etfi ex rjfdé caufispanter oriantur,nam res,pro quibus competunt,ea fe parant. Certi enim condidio generalifsima folnm competit, eftm aliquid eer ti in obligatione eft, V ocatur autem ccrtum,cuius fpecies uel quantitas,quç in obligatione uerfatur,aut nomine proprio, auteademonftratione,quas proprq nominis nice fungitur ,in obligatione comprehenditur, 1; certum.
f ff. ft eert, petat. Tritidaria uerô Adione non folnmres ccrtae,fed incerta, utfuntferuitutcs,l,i.ff,dc condidione Tritidar. Et quo minus quis offen-jdatur ,quódferuitutes ponantur inter tes, quæ condici his Adionibus poft funt,càmdari non qucant,fciat uerbumrei, inhis adionibusgencrale efle, itautcorporaliaSC incorporalia compledatur.leg.i.in fin.ff.ficert.petat. Quantumuis generaliter autem accipiatur uocabulum rei in bis Adioni-bus,tamcn hocadqdendumelr, quodres diredö noftrac non pofsintcon-dici,hoc eft, Adione perfonali repeti, nifi furto, aut uinobis ablata: fint. 1.
« i. in fin, amp;ffecund, ff. de condidion. Tritidar, Nemo enim remfuam cou- ' dicere poteft,nift' à iure, 1, ultim. in fin, ÔC ibi gloff ff. ufufr uduariqs quem-
7 admodum caueat.Res uerô, quæ utiliter funt noftrac, condici poffunt, ut res donata caufamortis,ita manetnoftra,ut ft nos ante obitum noftrumpoenite-at fadædonationis, earnpofsimusutilirei ucndicatione,uel condidioneà donatariorepetere, leg,quæmortis, ff,de donatione caufamortis. Itaque bæ 0d aliæ condidiones cum utili, 8^ non diredarci ucndicatione concur-runc,cuius rel exempla funt inl.cùm ueterum.C.de donationibusant.nupt.
g SC de donation. quæ fubmod. 1. i. Reguiaviter itaque condiclmus res, quæ ® nobis funt debitæ, non quod iure dnedi dominq funt noftræ. Nam quod noftrum eft,id ut porró fiat noftrum, petere nonpoffumus, At condidio-nibus petimusrem alienam nobis dari,adeóque acemientis fieri. Quiare rem noftram nobis dari tanquam debitamnuUa condidionepetimus,nififurti-p ua. Nam etiam cum indebitum folutum repetimus, non rem noftram , fed poffeftlonem dus condicimus.lcg.indebiti. ^ fed etfi'.ff.de condidion.in-debi. Atque hæc qüoque eft ratio,quód quamuis hæ Adiones exomni con tradu competunt,tarnen Commodatum, Depofitum, Locatum,^ pignus, pen his non poffunt. Qiita rei Commodatæ, Depofttæ, Locatæ, proprieta-temvlt; poffefsionem retinemus. Icg.rei.ff.CunuiiytRu 8lt;Depoöti. leg.
licet.
-ocr page 450-IVRIS CIVILIS METHODVS
licet» $»rei,öflocaj»nonfolet.lntepignoridataquoque propnetatem red-neniiis»Lpignus » C» de pignora » aÄio, Itaque res quæ ex iftis contradribus inobIigationefunt,noncondicLintur,fed tanqiiam noftraseasluis Adlioni-busperfequimnr ♦ Practerea uariat condidio Triticiaria à cerri condiclionc ‘® gencralifsima, quödilla non ficuthac numeratam peeuniam condieimusd» nff» de condidïi » tritic » Sed non mdeo buius diuerhtatis caufam ♦ Nam càm Triticiaria condicrione alioqui petamusomnes res, quacmenfura,ain: ponde re confiant, quaepofsit elle ratio, cur numerata pecunia non condicaturea» Mefanê cogiteuidenshuiusdiucrfitatis necefsitas,utfcntiam, hanenó natu-ram harum condiclionum peperifle , fed earn ex cafu, quo proditæ funt bac *^“æ condidiones,narameüè» Satis nanque apparet extituloDigeftorum, ff j^^ nbsp;nbsp;nbsp;certum petatur, quód certi condidlio plurimfim prodita fit, ad petendam eer- *» tam quantitatem,maxime ex mutuo debitam » Nam in legibus eius tituli fre-quentior fitmentio debiti ex mutuo,quam curufquam akerius obligauonis, neque ufquam de condidione gencralifsima feparatim agitur, quam in lege Certi condidio,ut plane mihi uideatur hanc generalifsimam ex ipedali,qug datur exmutuo,produdam efle,ut ficut certum in obligatione mutui ipeciali certi condidio nc peteretur,ita quæuis alia certa fpecies óf quantitas ex qua-uis obligatione débita generali condidionepeteretur» Etquiahuius condi- ’* dionis ufus,óftcndit magnam effe commoditatem,una adione ex narijs con tradibusdebitapeterepofiè,confultum uidetur uifumTrincio, ut earn ad re rum incertarum petitionem extenderet» Vnde pofteaufu inualuiflêarbi-tror,quód diuerfæ fint habita: hæ condidiones, propterea quód diuerfis au-toribusSf temporibus fint proditæ » Nam quod ad naturamipfarum attinet, nihil eft,quod prohibeatnumeratâpecuniam Tridciariapcu» Sicigitur ka tuo,quód hanc differentiam earum induxerit ufus,propter quem óf hodie ea obferuandafit,Iicet natura ipfavum non id requirat » Petimus autem utraque Adione non folüm id, quod eft in obligatione nobisprxftandi,fed3feius *^ acceftiones naturales,0fnoftrurn interene propter moram à tempore contc-AHionts bit fhtaelitisJ« fifundumÆdeuerborum obligation » Vfuras autem non pett-fumßrtdiiu mus,quiaftridiiuris funt Adiones,/nquibusnon ueniuntufurae, nififtipu gt;*♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;latione promifla fimt.t i» C» de condidionundeb, Proindeetiamfi hæ condidiones loco alicuius fpecialis Adionis proponantur, tarnen illisnonpct! tur,nifi id,quod in obligatione illorum fuit » Nam quando Adio in alterius locum deuoluitur,folinn id petimus, quod natura cuiufque Adionis in earn uenit,non incrementum,quod cafu ilk acceditj. item ueniunt» ƒ cum prat-dixtmus.ff.de petition.hæred» Si quis igitur condidione generali petere ma iit,quodillipropterdamnumculpa datumdebetur,quàm adione Icgis A-quihæ,non crefcit condidio, ficut Aquilia contra inneiantemJ» eum qui in principi.ff. de iureiurand. In illis autem differentrjs, quas naturafua habene Adiones,imitantur condidiones eas, quarum loco proponuntur,ut fiquis id,quod iÜi propter illatam iniuriam debetur, condicat, óf ceflet in urgendo aduerfario,ita ut annus elabatur ciusceflatione, rum illiporto negatur agen di fac ukas. Nam óf iniuriarum adio atmahs eftj.fi quis eum. ^ quiiniuriS, *4 ff.Si quis cautionibus ófc. Item tranfit ad hæredes,cùmadio,cuiusuicemfu ftinet,tranfitoriafuit.l.cómpoftmortemdf.quan.depecul.ad.anna,cft.ldcra fitinalijs differentifsadionum. Eftautem magnumixpecommodum, pof-fe his adionibuslocoaliarum experin, maxime eum caadib,proqua condi-dionemfufcipimus,famofaeft,uteft adiofurtióf doli. Condidiones enim ^f non infamant. Itacpfummæ humanitatis eft, condidione aliquem conuem-rc,utparcamuseiusinfamiac.
ff. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cod.
De condidione Triticiaria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si certum petatur^
Ex
-ocr page 451-PER D.' CONRAD. L'AGVMgt; P^A-R amp;nbsp;IIII.
EX P A C^ O. Caput XXXIIJ»
S V M M A R I V M, ». A^ïoncsperronalifsimarcondiüioncsuocantur.- ' t. Contradus padis conftitui.
3. nbsp;nbsp;nbsp;Oparadionworianturexpado. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;^
4. nbsp;nbsp;nbsp;Padumquando firucf^itum, ex fripulatione, ud conrcnfupartiumjudhicon j tincntilcgitimocontraduiadiundum.
S‘ Ad praeftanda prontiffa quibus adionibus cogamur.
0 S T. condtdionum generalium expo finelftem locus erat proxi mé dicendi de cöndt(dionibusfpecialibus,ut adiones perfona-lifsimas ( fic enim uocantur condidiones) coniungeremus, ue^ rûm,quiaiamfæpemonuimus, nos non luxtadifferentiarum, quibus inter fetlifFerunt adiones, nomenclaturam,fedfecun-dum fcriem caufarum, c quibus nafcunturadiones,declaraturos,praetermitgt; terenonpolui, quin Sf adionum, quæ expadis nafcuntur,mentione!m bic facerem. Nam in tradatu obfigationum,omnibus contradibus padorum co
* pendium præpofui,quia contradus padis conftituunrur. Annotauimus au-
3 tem iheo loco,quód ex pado non oritur adio,nifi fit ueftitum. Itaqj bic tan-
4 trimqüæntur,quæadiones expadis ueftitis nafcantur» Et hanc quidem quç dionem didinguit diuerfitas modorum,quibus ueftiuntur pada. Nam fi pa - dum cd ueftitum ex interuentione ftipulationis, nafcitur ex co adio ex di-|pulatu,dc qua infra de adionibus,quæ ex ucrboit obligationibus onuntur» Siuerô ueftitum eftmutuopaciieentium côfenfu, turn uidendum’eft,cuius contradus,inter illos,qui confenfu partium cÔftituuntur,naturam proximê référât. Eiusenim contradus adionem ex fegignitpadum, cuius naturam îqaximè imitât. Id quod amp;nbsp;de Idcrarû obligatione accipiêdum eft, cùm earn ^dhibitione pada ucftitainiieniuntur. Nec aliter fit,cùm rebus interuenien-tibqsueftiuntur,nid quod aduertendum eft,an padum reiinteruentu uefti-
* turn, referat contradum nomihatum uel innominatum, nam fi' induit natu-ram mu tui,commoduri,dcpofiti, alitaiterius cuiufpiamcontradusnominati, planum eft ifs adionibus pro tali pado nos experiri pofte, quæ ex ui talium contraduum competunt,
Si'ueró.padum habet naturamcontradusnominati,tumis,quitradidit i?empromiftam,autcupitremipfamfibi reddi,0^agitcondidione caufadata caufa rionfeeuca. I. fi ut proponis. C. de condidio * ex cauf. Aut mauult e-üm,cumcjuopadus eft,cogiadpræftandum,de quoconuentumeft, amp;f agit adione præferiptis licrbis. 1. quoniam. C.de rcruin’permutat. Eadem adio-ncutimur,cùm padum cenfetur ueftitum,proptercaquódalicuilegitimq contradui incontinent] ante uel póft adiundum cft.I. Icda. ff. fi cerr.petar'. $t glolficirca b ex pado. C. de return permutât. Sed licet ifto cafu etiam experiri eâ adione,qua pro cçntradu,cui adiundum eft padum,a!iàs utimur, utfi quisuenditofundo cumemptore pacifcatur,quód dcbeatilli reftitucre j fundum uenditum,fi quando ipfe,aut hæredes eius illi offerant prccium,quo ilium uendidcrit:tumfi oblatoprecio recufet iftudfacerc,poteftucl adione ex,uendito, ud præferiptis uerbis eumconucnirc,ó^ ad præftanda pro-miflacogcre. leg. q. C.de padis inter empt. æ uend. Ideó ueió hasadio-nes,q'uæ expado cópetunt,pluribus bic non explicabimus, quia padorum caufeprincipabter non funt proditæ,fed proiniscompctunt,cùm pada aut legitimorum contraduum naturam'induunt,aut deficientibus ordinarijs au-xibis in fubfidium adfcifcuntur. Itaque defingulis fuis locis agemus.
EX M V T V Ogt; Cap. XXXIHL
-ocr page 452-IVRIS CIVILIS METHOD VS
S V M*M A R 1 V M,
«» Condi(Sjo certi fpecialis quar.
*. in quo uarientcertum amp;nbsp;mutuum.
9. nbsp;Frum entum mutuo datum quomodo petatur.
4. Vfurascx inutuopetinonpoffc.nifidcqsdandij conuentum üf»
gt;. Proufu r« ultra fortemaliquidpetereuniquumelTe,
0. Fru^us amp;intereflepoft moramacberiinhaccc^didione#
G i M vS certi condidione fpeciali ad repetendum id,qiiod mu » tw aUcui dedimus, poftquam dies uenit, inquem conftitun cft^oIutio.Etuariat quidem haec condidid à generali, tan* _ nbsp;nbsp;nbsp;q^jna ipecics à genere. Nam ilia condidmuscertum,quodin *
L^ obligatione prxftandum eft in quocunque contradu ♦ Hac uerö id tantum,quod ex mutuo apbis debetur. A reliquis ue-rô adionibus,qux oriuntur ex obligationibus rerum, intcruentione contra dis,ut eft commodi, depofiti,differt, quia illispctuntur resexdem cum illis, quae datae funt,fpecic,bac uerö eacdemgenere ♦ Nam frumentomutuo dato, * non illud ipfum,quod dedimus,fed eiuidem generis óf precq, amp;nbsp;pari menfu-lacx obligatioe mutui petimus, Itacp mirari quispofsit, quare exmutuo aga mus certi condidione fpeciali, cum ea non eandem fpecicm,fed idem genus, cuius folutio inincerta fpecicede uidetur. Nam qui debet equum,ilium quolibet equo dato,Iiberatipofte apparct ♦ Verum quia mutuum in illis tantum rebus contrahitur,quarumcertaaeftimatio, ponderc,menfura, aUC numero fieri poteft. Lij, ff, ft certum petat. Propter certitudinem xftimatio-nis in re mutuo data,ccrtum condicerc ex mutuo dicimur, quippe rcs fimili-tudineóf æftimatione illis, quas dedimus, pares petimus. Pratter cas autem 4 res,quas dedimus mutuo, nihil nomine uiurarum peu poteft,efiamfidc illis ultra fortem pracftandis fuerimus padi. Re enim non poteft contra hi obligé tio,nifi quatenus datum eft, Et quamnis in ai ijs contradibus re interuenien-te cxiftentibusualeatftipulatioufurarum, tarnen in mutuo non uaIct,Qi«a ƒ res mutuo data tranfit in cius,cui data eft,dominium, ut iniquum fit,ab co pe tercaliquid ultrafortempro ufurei,qux fada eftillius, iuxtaea, quae fuprä in tradat. de ufuris annotauimus, Et 1. fi tibi decern, in principio,ff, de pa-dis. Ethquamuis, C. deufuris, Reliquat uerô acceisiones,utfuntfrudus d ' ôf intereffc,etiamnudopado promiftx,poftmoram debentur,iuxta ca, quat fuprà de accefsionibusdiximus, Csetcrûm ciuilis eft hxc condidio, ficut ex* teræ omnes condidiones,0f datur hacredibus mutuum dantis, contra hxre-des mutuantis, ne illi re fua careant, Sf hi aliéna re inuitis dominis utantur« Eft quoque perpétua, Ôf ftridi iuris, ficut abac condidiones, Sed generalis cft,quia generali appellationercs mutuo data repetitur, Diredo uerô corn-petit illi,quifuo nomine rem fuammutuo dedit,atqueetiam illi,cuiusman-dato mutuum eius nomine alicui datum cft,itemilh,aui ratumhabuit,quod co ignorante ab alio eius nomine mutuo datum eft. v tftis uerô datur illi,qul fine mandato alterius nomine dedit mutuum, nee poteft impetrare ab eo, ut id ratum habeat.l,fi abfentis.Sf ibi DD.C, fi certum petat ur. Ab eo autem di redó condicitur mutuum,quifuo nomine id accepit. Non enimin conuen-tione mutui fpcdatur,in cuius commodum id fit uerfum, nifi tum,cöm dare-tur mutuum, conftiterit de eius, cui datum eft,fundionc:V t manifeftum ef-fet,in cuius commodum id acciperetur, Namifto cafu fiaccipiens fuit in fun dione publica,conueniuntur illi, quorum nomine fundionem fuftinuit.L ciuitas.ff. fi certum petatur. Si ucró contraxerit mutuum priuati alicuius no-mine,refert,an ex mandato eius,in cuius ufum uerfum eft, mutuum id fece* rit,nee ne. Nam fi ex mandato eius fadum eft, conuenitur is , qui mandavit, quia
-ocr page 453-PER D. CONRAD. LAÖVM. PARS lUL j6$ iquia principahter cum co contradum eft. 1. ulc. ff. quod luflu.Sf uero non , exhibico mandate mutuum datum' cft,conuenitur is, cui datum eft^aut ft tUe non f/t foIuendo,8C tarnen conftat,in cuius rem id conuerfum fit,poteft tilud «petiadione deinrem uerfo.argJ.quodftferuus.^i.SC J*unde.ff. de inrern 5«crfo.
Sicertumpetatur« ,
EX COMMODATO
S V W M A R I quot;^^M, ,•. Adiocommodadadquiddetur.
a. Si commodata res deteriorfada fit.
a. Commodaiariusaddolumamp;culpamtenctur«
4. Adio commodati eft boqa; fidci.
* i. In Jitem iurat,quanti rem æftimet.qui eamcommodauit.
lt; . Adiuuarino$,non beneficiodecipi oportet, y» Adio commodati contraria.
• • Impenfascommodatariusrepeterepoteft.
P« Compenfationemadmicti.
* '’• Aurorcommunem amp;fummariamiurisnotidam tantumfc tradere dicit.
•». Interdido deprecarioquandoagatur.
f eb Ad^prarfcriptis Herbis in reprecario data cumpado reddendi. (pertincre, o. Saluianum interdidum adadiones ,quxlocatotibuscontraeolonos dantur, .vi remfirani,aUtah'enam alicui deditcommodato^isfinifotem* pore, quo eius ufum illi conceEit, repetcre cam poteft adione commo dan, fi commodatanus ceflet earn reftituere ♦ Ac fiqui-, dem rei epmmodato data: ca eft conditio, qualis fuit cûm dare-tur,ita ut intégra reddi pofsit,nihil amplius ea petimus â commo
* datario,quia ea fola in obhganonem ratione commodati nenit : Atfi fa era eft J deterior,quamfuit,tunifimul cumre intcreflenoftrum petimus, Tenctur t-nim commodatarius ad dolum 36 cùlpam,l,fi ut certo. ÿ» commodatura,fF,c5-tnoda. Neqpres deterior fada,rcddita uidctur,nifi, quodintereft noftra^inte* 4 gram earn reftitui,pracfletur J.üj. ^’i.ff.cotpmod, Et quia hæc adio bon» fi-dei eft,iure ipfius adionis interefle petimus, ficut etiam fit,cum res commoda , taper fe non eft fadadeterior, fed aliquid de ea deeft. Non enim libcratin obfigationerei præftandac^ donee aliquid in eauel iuns,ucl reidefidcratur, I,etiam,ff, de folutionibus. Si ueró res omnino non poteft rcftitui,tum uiden 9 dumcft,an dolo commodat^rij fadumfit,quö minus pofsit reftitui. Namifto cafu d^mnatur commodatarius fine ufla taxatione rei in id, quanti a: ftimauegt; ritremis,qui commodato earn dédit,56 in litem iurauerit.Secus fit cum ab ftp dolo commodatarq fadumeft, mnonpofsic reftitui,nam turn condemnatur * in id fofum, quod interefte aduerfarij cernitur, rem reftitui, I, qui reftituere, ff.dereiuendicatio.E diuerfo 06 commodatarius aduerfus commodarórém tuuatur,fi quid damni commodantis dolo aut culpa ex re commodata fenfit, « quippeadiuuarinos,nonbeneficio decipi oportet,!, incommodato. ƒ ficut, 7 ff,commo,Qiiare,qui feiens feruumfurem ignoranticommodauic,is contra ria commodati adione conueniri à commodatario poteft, ut farciat damnum per talemferuum illi datum, l,pcn,ff,com,Idem obferuandum cftinreliquis commodatis,ex quorum uitio damnum accipimus dolo aut culpa commodan « tis.Neceflarias quoc^ in rem commodata facias impenfas, repctere comodata 9 rius poteft.I.inreb, J^pofEint,ff, commod,Sedpoffunthaec ipfa,qu;r uclim* penditcommodatarius,uel ex dolo commodatistuliqiure compenfationisde duci,antcquainreddat rem commodatam,l,in reb, ƒ fin. ff.comm, Hxc de a-
I a
-ocr page 454-gt;70 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
Atone commodatt,ö^ tUt concraru annotare tantàm uolui^quamufs pferaque aha adijci bis poffimt, nam Iure huius aAionis plantfstints legibus dedaran tun Et nos hoc tantum fpeAamus,ut communcm Si fummanam quädam re ** rum turisnotitiam,quam adferre ftudiofos ad fingulanum cafuum tradatto nemducimusneceffanam,dÜcenttbuspræbeamus :in annotandisijs,qux funt obuia imp fis legibus,non fumas curiofi, fed ea difcentium inueftigatio ni relinquimus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Proinde nem in hls a Aionibus,nccg in tjs,quac ex precario competunt.ni- u mis fedulos nobis clïc Iibet. Nam in his explicandis;leges titulorum,hucpe-cukariterpertinentiumfatismultae 9^pcrfpicuxfunt, ItatJ hoc tantum dein re agendi ex obligatione precarij annotamus, quod fi cut petenti fine paAo rcddendi,data cft aliqua rcs utenda,0^ ipfc nolit,aut dolo fccit;quó minus pof fit earn rcftituerc, turn poflè aduerfus eum agi interdiAo de precario, amp;nbsp;peti, utreftituatprecario ilh conceffum: aut fi fort§ id omnino nonpofsitpracfta-re,utcondemnctur ad intercfle,ficutde commödacqdiximus.Si uerö rcs pre a cario data cum paAo reddendi, turn aAionc præfcriptis uerbis etiam conue-niri poteft J,ij,Sd l. interdiAum.atque ibidem gloifin, de precario. ff»
Commodatfiuel contra. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De precario. Cod.
Dccommodato* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De precario.
In hoe Tit» etiam de SaluianoïnterdiAo. Sed illudadaAioaes,quxdaa« •gt; tur locatoribus aduerfus colonos, pertinet»
EX DEPOSITO, ET SE* queftratione. Caput XXXVI.
S V M M A R 1 V M,
1. AAiodcpofitïadquiddctur. ». Depofitariusadquidteneatuf.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Adioncm dcpofitiefTcbonarfidei.
4. nbsp;nbsp;nbsp;In litem iurat deponens pro fuo interene.
f, AAiodepofniquandoinduplumdetuf.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Efthatreditaria a perpétua. 7. Contraria a Aio dcpofitÏ.
8. DeSequeftratione. 9« Sequeftratio inter cautioner numeratur.
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^ aheuius euftodiae 2lt; fidei commiflam, repetimus aAione de- •
pofîti,quandocuncç earn rcftituerc depofitariusreeufat,autin m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ reftituenda tergiuerfatür, I, i, ^ fi fit res. ff. depofiti» Nclt;p c- 4
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nimdepofitariusad aliudmaiusobJigatin-,quàmutremdepofi-
jj^ reftituatdeponentijCum omni caufao^ accefsione, quaeam accepitó^ hab uit, Eft enim aAiobonac fidei.I, i» ^ hancaAionem. IÉ depofit, 9 Itac^dolo etiam agere uidetur depofitarius, quum aut reddere depoutum noht,aut reddat cum deteriori conditione, ^ fuit. I»i. ^ fi rcs, Slt; f-eft autc.ff, depofit,Qiiapropter fi dolo depofitarij faAum eft, quó minus ita reddi depo-fitum, ut oportuit, pofsit, deponenti conceditur, ut in litem iuret,ac quanti 4 profingulari intereflè rem depofitam xftimaucrit,in id condemnari depofi-tarium peterç poteft, l.i. ^fi rem depofitam, ff.depof. Ac nifi quod frUAuum noraine,SC propter moram poft litem conteftatam ea petitur,in fimphrm hac aAione depofiti, direAaóC ciuiliagcmus . Sed eftahadepofiti à practore f prodita aAio, qua cum illis in duplum agimus,qui negant fc accepifle, quod metutumultus,autincendij,autruinæ, autnautragij caulaapud eos depofui mus.I,i, 4’ praetor ait.ff.eo.Qtiamuisautem turn ciuilis turn pi aetoria depofiti 6 aAio fit hxreditaria,tamcn in hacredes depolitarn non datur praetoria, nifi in fimplum. In ipfumueró depofitariumdaturinioh'dum,5Cinduplum,0^in pe'rpetuum, cum in hxredes detur per annum tantum. I, quod tumultus.ff. depof.EftóC ciuilis depofiti aAio perpétua,Ö^ utracf infamat depofitarium, quia
-ocr page 455-PER D. CONRAD, t A G V M. « P A R S TUI»
^ qüfa âe perfidia eiusagimr . Qj.ua ixcrô in contraria adlione dcpofiti, qua depofitarius experitur contra deponenrem, ad repetendum ea, quæ utilncr in fern depofitam expendif,non de perfidia,icdindemnitate eius,qui depoit-tum f«icepif,agitur,ea non infamat.I.furti. ^mandari.ôô ieq.fF.de his,qui no-1 fantur infam. amp;f depof. I. ei apud quem. ^ i. Qiiemadmodum autem agitur I^ro depofitoadiOne cïuilidiredfaÂ^ contraria, itaôôpro rebus apudfeque-ftrum depofitis.I.licct.flC ibi glolKfE depof. Catterûni quatenus obligationes depofi ti,amp; fequeftranories contrahantUT,^ quomodo inter fe différant, indi cauimüs fuprà in obligationibus,ut non fit neceffe ea hic repetere ♦ Qtiando 9 autem pofsit peti/aut fieri fequefiratib, dicemus infr à de iudteqs. Nam âi fe-^uedratiomeritô inter cautiones numeratur, quibus autoritäre iudicis liti-gahtibus profpicitur,ne quid corum,de quibus litigant,intercipiatur. Pertinent hue ijdemTT.quosfupràincapiteharu obligationum annotauimus.
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;( 4jo(heca. Caput XXX VIL /
. quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s V M M A R I V M. '
A' De tribus adiombus pro pignorcamp; hypotheca.
a. Pignoratjtia repeurur rcs pignoris loco data,poftfolutionem debiti.
 'Contraria creditoridatur.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Hypo^hecana , amp;quaTiSeruiana datur äd confequendum promiAum pi-gnus. '‘
t. Pignoratitia ab hypothecaria quid différât.
r. Vtriufque Obligationen! ex confenfunafei«
*7. 'Suntperpetuac,amp;bonaefidci.
j. Pignoreplunbusab eodem promiiTojUter pracferatur.
% Isicum quo primùtn depignore contradum eft »prxfertur reliquis omnibus, cum quibus poft eum contradum eft.
^» Depriuilegnscrcdicorum.
»1. Anis prioris creditorisiure gaud cat, qui debitori dusmutuo dederit pecu-niam, ut pignut ab eo redimef et.
u. Qjiandopofterior creditorqfdem prxrogatiuisfruatur,quibusprior,
a). Num poftenores creditores nendicare adionè hypothecaria pignus pofsiht
*• ibcmptore.fiiftudàpriorecreditorediftradum fit.
*4. Acceptapignoraalpspigrtoriobligatilicere.
v.^ Inadione pignoratitia frudus in lortcmcomputari.
»^. Pignora prartoria quando repetantur.
»^. Differentiaquae fit inter pignus iudicialeamp;conuentionak. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
*8. Condemnatis tempus quadrimeftreconcediilatalcntentia.
19. Praetoria pignora cautionis caufa capta.
g^ RES funtpofitacadiones, quibuspropfgnoreamp;f hypothecaa-gimus. Duæ à iure ciuifi,quarum priorc,quæ dicitur pignora-titia,pöft (blutionem debiti repetimus rem, quam pignoris loco credifori noftro tradidimus. Altera eft ilJi contraria, quia no äl debitor/,ficut ilia,fed creditor/ datur aduerfus debitorem, cum
' auf 'déd/tp/gnus non fuffîc/ens pro debito, aut al/quid /mpenfarum neceffa-^ fiarum in fem p/gnori datamfecit. Duabush/s c/u/I/bus praetor ad/cc/tter-t/am,quac dic/tur hypothecar/à,amp; quafi Seru/ana, ut creditor haberet ad/o-he»n,qua cum deb/tore,aut quocunque al/o,qui rem ab co in pignuspromit fam teneret,agere poftet,ad confequendum promiflum p/gnus.Competunt I àutenïhæad/onestam pignoris, quam Hypothec« nomine, Sed intereft tarnen inter pignoratitiam amp;^hypothecar/am adionem , quod pignoratitia in perfonam eft,neque datur,nifi res p/gnori data, fit tradita, 06 poftea folu-futh fit debitum,uel quocuncy'alio modo cred/tori,qu/habet pignus, fatisfa-lt;JIurh,l,firem, ^omncs.lLdepignor, ad/o. Itaq^mag/s/npignore,quam/n
* 3
-ocr page 456-IT* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVKl , CIVILIS METHO DTf
hypotheca,càm propria fignificadonc acdpiuntur,locum hab mt. At hypo * thecaria in rem eft,amp; naCcitur ex folo confenfuj. pignons. C.de pig no rib us CC hyp Jtaqp non ibliim datur aduerfu» debitorem,fed SC contra quemuis pof feflorem reiin pignus ucl hypothecam promiflac I.fifundus, ^-m uendicatio ne.ft.de pignor. amp;nbsp;hypoth. Vnde qnotp eft, quod inter pignus SC hypothe- g cam,quantum ad hypothecariam aCrionem attinet, nihil interefle dicatur. ^ inter pignus, Inftit.de adion.Nam turn pignoris ^um hypothec» praeftandi obligatio ex confenfu nafeitur ,cùm fecuritatis caufa creditori promittu ntur. Licet autemtam direCra, quàm contraria pignoratitiaperfonalis fit,tamenU' craiÇ datur h»redibus,âC in hæredes. Et perpétua eft,omne6^acceisiones in V cas ucniunt,quæ regulariter in alçs adionibus bon» fidei nalcuntur,que 0-mniaabundè ÔC perfpicue declarantur in titu.ff.8C C.de pignoramiaadionc uel contra. Nam in hoc üt. peeuhariter de his adionibus du abus agit. In citU' louer à depignoribusSChypothecis agitur p^pmiieuê de obligarionc pig-norisSC hypothcc».ItacpôCdc hypothecana,fiûe quafi Seruianaacdpienda quoc^ funt,qu» in co deiurc agendi traduntur, Ac poteft quidem (lieipie ti tulus loco compendia in hac adione cfte. Quia diligêter in co annotata funt* qu» h uius adionis naturam declarant,8C ab alijs feparant.
Cxterümfuntalqsquibuldamtitulis fingularesqu»dam quseftiones,qup in has adiones incidcre poftunt,explicat», Q^arequamuis non fit noftri in ftituti,tradare fingulares qu»ftioncs iuris,tamcnquia peculiaribus TT, ex tantannotata,nonpigebit nos quocß easattingcre^nequodmaioribusui* (urn eft cognitu tam neceflarium, utpeculiares titulos de ilhs tradidcrint.te-merêncgligcreuideamur, Eft auteminter qu»ftiones,qu»deiurcagendi • P^o pignore ucl hypotheca nobisoccurrere poffunt, uel pr»cipua; quódfl quisdiuerfistemporibus,alifs atque alijs eandemrem in pignus a ut hypothecam promittat,uter ex ilhs pI us iuris pr» altero habeac,age ndi adione hypo^ thecaria cumdcbitorcjuel quouisalio pofteftbread uendicandamremin pi-gnus ipfi promiflam. Et eft quidem generalis régula, quôd is, cum quo pri- ^ inûmdepignorccontradumeft,pr»feratur rcliquisomnibus,cumquibus pofteumcontradumeft.l.fi fundum.C.quipotio.inpigno.hab.Scdpatitur *® h»c régula plurimas exceptiones cum propter priuflegia, de quib, in gloÛâ circa 1. priuilegio, ff, de priuileg. creditor, turn propter alias caufas,quarum remifsiones extant in giofl. circa I, diuerfis.C, qui potio.in pigno. habea. Proxima huic qu»ftioni eft ca,qua quæritin, an is créditons prioris iure ( de *• quo in precedete regu. diximus)gaudeat,qui debitori eius mutuo dedcrir pe cunia,ut pignusab eo redimcret,0C ipfi pro mutuo oppignorarct.Ac ftatuif *• quidem in tir.codicis de his, qui in priorum creditorum locum fuccedunt, quôd fi aut pofterior creditor ipfe foluat debitum, pro quo obligatum eft pi-gnus,aut mutuo detpecuniamdcbitori,utealiberetfuum pignus,atep cunt co pacifeatur de fuccededo priori in iure pignoris, 8C pecunia co nomine iltt mutuo data debitori,perueniat ad priorem creditorem,tum poftenorem frui qldem pr»rogatiuis quibus prior.
Pr»terea qu»ritur,num pofteriores creditores uendicareadione hypothe •gt; caria pignus pofsint ab emptore,fi iftud à priore creditore diftradum fit. Li eitum nanquc fit creditonbus uendcre pignora, fi intra tempus prxfinitum liberationi pignoris non foluatur debitum,propter quod traditum eft pignus. Atep id quidem adco licitum eft creditorib us, ut debitores uendicario-nempignorisnullomodoimpedirepofsint, nifi per oblationcm,uel depo-fitionem debiti,fi forte creditor fol utionem admittere noIit.C.debitor.ucncU tio.pig.imped.nonpoflc.Quarc pofteriores creditorcs ab eirmtoribus uendicare diftradum pignus no poflunt,adione hvpothecaria,nin hoc in uendi tione padum fuerit,ut liceret illis aut debitorious ipforum iftud recuperate, am
-ocr page 457-PER a CORR AO. tAÖVÄ' PARS I HI. gt;7gt; am forte uendiwm fir fidejufîon dcbitorfs. Nam quia fideiuflomeccßjtate - »uns, quo obftrftftus fuit creditor!, nomine debiu alien^coadius uidetur,ul empnoncpignus ad fe transfetret, ne abfque co fol us pericHtaretur de fol* uendodebito, leges lubenc,cum redderc emptum pignusdcbit0ri,aiii cius poftcrionbus creditoribus,fi ipfi eampecumam^quam in emptionem pigno ris expendant,reftituat J.ij.lEdc diftrad.pign,amp; toto tiru,C.Si anc.cred.pig. wen, Habenc autem bate iura recuperandi uendici pignoris locum, cum heult uel expado contradi pignoris,ucl autoritäre legis illud uendcre.At ft con tra fus uenditum fueritpignus,tumillud uendicacur, iuxta tic.C.Si uendico pignoreagacur.-
14 nbsp;nbsp;PorroJicet etiam creditoribusaccepta pigllorà,àlifs pignori dare, Itaque quçri quolt;ßiblct,quatenusab ço,cuipignusdarôeft pignori, reped pofst t, Ad itatucum eit ff,de pign J.grege. ^-G urn pignori,quód earenus teneatur ad re ftituendumflludiquatcnusqsrüi^dcbicumfolutUBnft't.TracflatUrautemhacC quatftio inrit. C.ft pignus pignori dar. fît. Cactenh-n quotics crediroribusda-tur ills uendicandi pignons, adione bypothecaria, non ibhim resin pignus pronnfîâ, féd ea cum omni acCeisione uendicatur, C, de partu pignoris 0^ 0-*ƒ mni eäuf. Cum ucrô debitor,aut eius hacredes adione pignoratitia repetunt pignus à fuo creditorc,frudus in fortem computantur.c.cum cont,Ex.dc pi* gnoribus. Poftremo quatri poteft,qu« adiones locum habeant pro pignore pextorio, ucl iudiciaii. Nonenim dubium eft pro his quOep dari adiones. Nam quod in reliquis pignoribusconuentio,idem in his aUtoncas iudids ,ii4
* beneis eapraeftari,opcratur,I,i,C.fi in caufa iudicati.
•• Prqindc obferuandum eft, quód ficut conuencionâtia pignota foluto debl to repetuntur adione pignoraticia,ita Si praetoria^iuc Cautionis,fiue execu-tionis caufafuerintà indicéconftitutaJmó fiquidamplius expignorepræto Tio,quâin debitum fucrit, acceptumcft,poteft id quo^ pcti,l,is cui, ÿ^quacri, ff ut in poflefsione legacorü feruandorö caufa efleliccat.Hyporhccaria ueró experimur pro talibus pignon'bustumdemum,cftmculpanoftra,autfinc, poflèfsionem noftram euafit resinpignus â protore noois conccftaJ,uK * C,de prartoris pignore,Nam ut res debiroris,quarü poflefsionem nS habui mus,dcntur in pignus â iudice, non adione hypothecaria, fed implorationç •7 eiusofFicijpetimus,Inhoc igiturdiffertiusagendi pro pignoreprattorio â conuendonalis pignoris iure,quód illud non petimus hypothecaria, nifi cxd dimiis eius poflefsione,
Deinde uariat ius diftrahendipignorisin iudicialipfgnorei rcliquispi* »8 gnoribus. Nam quiailluddaturexecutioniscaufa,meritéindulgcturconde ' mnatoidemfpaciumoccurrendiincommodis talisexecutionis, quodinalqs omnibus executionibus condemnatis regulariter concedirur,nempc tempus quadrimeftre àlatafentencia,I.ult,C,deufurisreiiudic,Elaplisigiturquacu* or mcnfibus, poftquàm nomine iudicati addidum eft aheui pignus, lieer illi diftrahcrciIIudautoritatciudicisintcruenicnte,l.i),C,(icaufaiudiC,pig,capt, fit,Si ucrô non poteft inuenire emptorempignoris, turn ut pignusfibi reti* neat,necefle cft,eum impetrare à iudice ius doming in eum, 1, iilti, C, de iure *^ domi.impetran,Eauerô pretoriapignora»quaeCautioniscaufacapiuntur, ' non licet ucndere,nifi arbitrio iudicis,Iuxta Dinum cir,I,finira, ^ lulia.ff de damno infedo.Quomodo autem impetremusàiudice, ut nobisdecernacpi* gnora,audiemus infrà in capitc de iudi cqs,ubi agemus de faufdationibus,ó^ executione fcntcntiac,Titulihue pertinentesfunt:
; nbsp;nbsp;Depignoratitia adione,uel contrâ. nbsp;nbsp;De pignoribus Sf hypothecis.
Q.ui potiores in pignore habeantur, 6C de his, qui in priorum etc dito r , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum locum fuccedunt.
lt; 4
-ocr page 458-■j74 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 VRIS*C IVILÏS METHOD VS Cod,
* Depignoratida adione, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De pignonbus 8d hypothecs«
’ ' ' Quipotioresinpignorehabcantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Dehis,qiMmprioruincrcdttorum locum fuccedunt»
Si an^nqtuor creditor pignus uendiderit ♦ Si uendito pignore agatur. Si pignus pignoridatum fit» nbsp;nbsp;nbsp;De partu pignoris 0lt; omni caula,
' Deprætoriopjgnorc,ô^utin aAionibus etiamdebitorummiisioprac» torij pignoris procédât*
Si in caufa iudicati pignus captum fit, De iure doming impetrando, PRO INDEBITO SOW* 'to. Caput XXXVIH,
^ , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. s V M M A R I V M.
1, nbsp;nbsp;nbsp;Decondi(Sioneindebiti. *.Indebitifoluticondi(Sioquandolocumhablt;ac« 1. Adione ineerti quandO tes foluta repetatur.* gt;
4« Seruiiusindèbitarraditaicondidioneinccni reftitbitur.
f. Adio hare quitus dftur,dlt; cöhtra quos. tflt; Pofthumus rumpit teftamentum. nbsp;nbsp;. 7. Condidiones non infamant.
ERTi funtmodi,quibuscümfolurumcftdebitum^nafciturinde •' obligatio refiituendi iHud^’Kxxta ca ,qu% de obligatione indebiti ^“P’^^ annotauimus. Si quïd ign folutum eftaliquo idorumodo rum,linde exilait refiituendi indebiti foluti obligatio , licet id re« petere condidione indebiti,
Voluntautem AzoS^ Rophredu^, quód hæc adio turn demum locum ha a b cat, cnmresin débita foluta, eius eft conditio nis, ut pofsit intégra ciusfolu- * * tiopercipi acreftitui. Si uero res foluta efi incerta, ita ut amplitudo obligatio ) nisndn fitpofita pb oeufos,’fed fob mente percipi queat, contendunt earn fepetidebere adioneiheerti, Sed Bartolus circa' legem, fed Ô^fi.^cùm inter, ff,decondidioh.indebiti,exquifitifiàmè refellit horum opinionem,ac fentiendum concludit, quôd incertitudo reinonimpediat,quô minusquis indebitum folutum hac Condidiohe refiitui fibi petat,modô restalis fit ,cup iusfubfiantiainconlpicuo fit, luxta 1, ff, de condidion, finecauf Si uerô ’ ^s talisfitalicui per errorem concefia, cuiusfubftantiaapudeumefiènon uideatur,ut efi feruitus in fundo tradito abfeß mentione firuitutisin eo tradî * ti competcntis,tum agi condidione fncerti, Quia talis feruitus non pofsit co didione indebiti rçpeti,propterea, quôd non fit foluta, fed per incogitand-am intraditione fundi non fit conferuata, Nee dici pofiè earn traditam fine caufa,quia nullä eius traditio äppareat ,Ôlt;fundus ex caufa tanquâm liber fit traditus, Hæc annotandaerant,uteßet cernere, cum quibusadionibushæc i condidio concurreret,Nafcitur autem hæc adio exquafi contradu,quia ex mera æquitatecitraobligationem conuentionis indebiti obligatio exiftit.^ itgjn is cui, Inftitut. de obh'gation.quç ex quaCcontrad,oriun,Eft quoq^ hçc » ajdio iure ciuditradita, ac nonfolûmilli,qui ipfc indebitum foluit, uerumeti-am illi,cuius nomine ab alio folutum eft, competit,fi id mandauit ,aut ratum hab uit J.fiprocurator.ff, dé condidione indebiti, Immô datur nonnun^il-Ii,qui nee ipfe foiuit,nec eius nomine folutum id eft,ièd cafusdeclarauit ad e5 id pcrunuifte,antcquàm cuiquam folucretur, ut fi Icgatafoluta fint ex tefta- tf mento,quodpoftcanatiuitatep,ofthumirumpatur,repetit ea pofthumus tan quam indebïta.I.tj,ttj.inj, v,ff, de condidio, indeb. Bodem modo non folùm agitur hac adione cum eo,qui indebitum accepit, ied Si cum eo,qui mandauit alicui fuo nomine idfolui.I.qsfolis.óc ibi gloifSC DD, ff.eodem.Nonau tem ahudpræter id,quod indebito folutum eft, âS quod ei natura uelcafuac-cefsit,hac adione repetimus,I,indebiti foluti, ff.de cond. inde. Ciuiles uero accefsiones ufure in hanc adionem non ueniunt,l,i,C,eo,Datur autem h^c 7 adio
-ocr page 459-PER D. CONRAD. L A G 7 M. P A R f II 11. gt;H ad/o hærcdtbus,æ in hxredes/ftque perpétua, nee infamat ,ficut nee allai condidiones*
fEæC
De eondidione indebiti,
DE VERßORVM OBLP
gaejpne, Cap, XXXIX,
SVMHARIVM,
«. Exftipulationefrccfucntiuscondiciccrtum.
t. Adio ex ftipulatu quando competat.
|. Adiohxc quart pro fingulari habita fit.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Quan do bar adiiones arbitra ria fiant, f. Padum loddepuiad*
*. Cautionesxiq.diuerforumcafuum iRophredonumerari. 7gt; Idem dcftipulationc exd^uturnitatetemporispr*fumpta.
ÏN principio perfonakum adionum diximus, certi condidione generalif-firna agi,cum certum quiddam fnobligatione fit, quacunque ex cauià,cx qua oritur obligatio.Dcinde fubiecitnus,exmutuo agi certi condidione ipe . cialf,c«tnex caufa mutui certum quiddam debetuf, Ad eundem modum di* • citnus fieri,cùm quid certi in obligationem uenit ex ftipulatione, Qjiamuis cnim utroque cafu fufficere poflet condidio certi generalifsima, ramen cum ex nulla caufa frequentius condicamus certum, quam ex ftipulatione,pro* pter eminentiam cauls, receptum elle pu to, ut quoties ex ftipulatione certum debeatur,non generali, fed fpeciali certi condidione agere dicamurJn-ftitut.de uerb.obligat, in principio ♦ Nam quod ad naturam adiomsattiner, nihil hsc ab ilia uaTiat,nin quod hac condidione ex iola ftipulatione,illa ue-
• to exqualibetpbligatione certi agitur.
Eft igitur hsc condidio ad illam tanquam fpecies ad genus fuum referen a da. Verumnalcitur ex ftipulatione etiam alia adio,qult;e ad differentiam con didionis,de qua iam diximus,autoritate textus Inftitut,de uerb. oblig,dici* nir adioex ftipulatu,8C competic,cum incertum in obligationem ex ftipula 1 tu ucnit.Sicut elf,cùm quisadfaciendum ucl non faciendum obligatur.l.ubi autem. ^ qui id quod. ft', de uerborum obligatione, Ac uidetur quidem bsc adio ideo quoque pro fingulari adione petendi incerti ex ftipulatione habi ta,quia propter eminenriam caufs tarn pro incerto,quàm pro certo pecqlia* tes adiones ex ftipulatione competere dignum iudicaucrunt. Alioqui enim luxta gloir.uerb, ex ftipulatu,!nftitut,dc uerborum obligationibus,incertum ex ftipulatione debitumpeti potuiffet condidione incerti, ficutfi't,cûm ex alqs contradibus incertum debetur. Porrô cum hs dus adiones ex fti* pulatione eiufdem fint notât cum ill is condidionibus, quaspaulô ante pro 4 certo ÔC incerto competere indicauimus, nihil prsterea uidetur de differen-tqsearumannotandum, Sed ut nihil intermittamus, quod adcompendio* famdiucrfitatemadionumattinet,obfcruandiim monemus ,quôd liceths dus adiones lint ftridi iuris, tarnen cas fieri arbitrarias, fi in ftipulationem, undeprouenitînt, padoconuentoadiedumfit,utcertoloco debitumprs* y ftaretur ,nec præftitumid eft loco deputato, autreus in alio loco, quàm de q«ópadumeft,conuentus abadorefuit. Namillis cafibus ultra rem pro-, miftam etiam interefte fuum quisfibi adrjei officio iudicispetere poteft.Iu-xtacocumTitulum,deeo, quod certoloco darifólet, Aeproinde cümrations padi ex ftipulatione iftis cafibus inter elle noftrumpetimus, non fimpli-citer ex ftipulatione,fed pro re certa ex ftipulatione induda, agentes, certi condidione ex ftipulatione arbitraria agere dicimur. Quod autem pro-
* pter padum loei in his Adionibus fieri diximus, idem fitôif inalqsadio-nibusftiidi iurjs,diuerla tarnen rauonc,Iuxtal. ij.2lt; hnonutique, ƒ♦ nunc de officio.ff.de co quod certo loco. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rophre-
^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;îjiy^îS CIVILIS METHODVS
- Rophrcdiis in opère formandorum libel! o rum inter adiones,quib»«cfti lt;6 pulatu agitur,colligic tredccim cautiones,quç in dtuerfis cafibus exigunvr, Sed «t concedamus inde na lei adbonem ex ftipulatu, tarnen pccul fares pot# ws funt caufæ,^ formæ axioms ex ftipulatu ♦ Itaep fatis fit difcentes tenere,ç exiliis cautionib» nafcaturat^io ex ftipulatu, ubi per ftipulationcm praeftit» funt,qug ueró SC quales fintiftae tales caution es,indicibi mus infra intradatu iudiciorum de ftipulationibjdem Dodor ineodemopereannotauft, q? non » nun^ agatur adione ex ftipulatu, non quia maniTeftè de ftipulatione fada confier,led quia ca cxdniturnitate temporis,quoaliqpidtantümexöbligatio ne ftipulationis prçftitum eft,cam interuenifte præfumiturn'uxta be um de in rem uerC ff,de ufuris,amp; ibidem glofbindicat, quantum temporis fpaciqm requit at ur ad praefumendam ftipulationcm. Sed ne tune quidem, cnm ex tempore pr^fumpta ftipulatione agiraus,forma agendi ex ftipulatu,fed probatio nisnecefsitasmutatur . Nam in hac forma ageqdi neceffe eft probate, tan to temporisfpacio pr^ftitumefle aliquid,quantuni requirituradprarfumptior nemfadæ ftipulationis,cum alias ipfa ftipulatioprobetur. Pratter cos fgitur Tit.quos in tradatu ftipulationum annotauimus,nulli funt de iure agendipe Guitares ex ftipulatione, quâm ifte, cuiuspauló antè mentionem fecimus,
De co quod certo loco darf oportet.
EX FIDEIVSSORIA OBLL
gatione. Caput X L,
Ï VM M A Rl V M.
t. FidciuiTortsquornodo conueniantunSt quibusadienibus.
a. Vtrum reus principalis, an fidci uiTorpriusconueniendus.
j. Pr«fensuelabfensquandoquisdicatur.
^i A fidcniffores recipiuntur interueniente ftipulatione,conue * niri illos aut certi condidione ex ftipulationc,aut adione ex fti-
4 pulatione,noneft dubium. ïeaq^ hoe magis de iureagendicum ft * fis qugrifolet,uterinterreiimprincipalcm, ÔCfideiuflbrem eins u^Sa^S^ prius cóueniridebeat.Ec eft communisobfcruatio iuris,qj ß am fcofuntprdentes,iubentiurafpedafi,liter ex iftisin propinquiore fit loco. Nam cum illoprimitm experiri creditorem pofte , qui utifti propinquior, Sedfi urerqj cadem diftantia agat à domicilio creditoris, cumreum principale m primo conueniendum eflè; Si ueró fideiufforuerfetur ineoloco,quQ creditor,ct reus principalis alibi agat,tum in arbitrio creditoris cflè,utrum ex illis magis in indicium uocarc uelit:hoc tarnen cafu fideiuffbr,antcprincipa-lemreumconuentushabet dilationem profequendireum,utcamexbibeat creditor!. Si ueró principalis reus fit praefens, 0^ fideiuflbr abfens,prfncipa* kmconueniri prius oporterc.Quando ueró dicaturquispraefens uclabfens, f oftendunt DD.circa Äut.praefente.C.de fideiufl.Et harum rerum omnium ordinarius eft aftegandi locus in Auth.de fideiuftoribus«
EX C O N STITVT0lt;
Caput X LI.
SVMMARIVM.
•. Adio de conftituta pecuniaqu^dicatur. x. QuandolocS habesthæcadio» j. Côfolidatiocôtradus. 4.Gur m hacobligationeexnudopado deturadjo « BD cogendum eum,ut ibluat debitum, qui pro alio fbluturum ce^ * turn aliquod debitum creditor! ciuspromifit, prodita eft à praf toreadio, qua dicitur dar!pro conftituta pecunia ♦ Habet au-tem hæc adio locum, cùm quis nudo pado fe pro alio confti-tuitdebitorem. Nam ubi id interpofita ftipulatione fadum eft, « agitur ex caufa ftipulationis qs adiontbus, quas ex ca competere fupri indi-cauimu*.
-ocr page 461-PER D. CONRAD. L A G V M. PARS 1111« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;979
cautmirs« Nequerefert qutdem,qiio contra Au fs, pro quo quis conftituit ft foliKurum,dcbitor créditons faAusfit. Nametiamft ex fola natural/ obliga-Cione iIIudexritcritdebKum,mod0 taJisfuerit,utexeapotueritag/,tamen ex conftituto contra conftituentem agitur» lu, ^ fin, ff.dcconfhtucpccun, Cu-j ius iuris ego hanc arbitrer eflerationem, quod cûm conftitucnsfe pro alio debitorem accedat tanquam fideiuflor,contraAus praccedens eius interuerv ^ tionequaficonfolidetur, A^proinde ipfe meritô ex nudo paAo comproba-torio conuenitur ,quiafucccisifte in Obligationen!, quamcomprobauit,ui* deatur, Eft itaque in hacadione fpeciale ,quôd ea competit ex nudopado, fuffr^antibusin id legibus. Suncautem huiusadionisiurapIanftKinlcgi-busTitulorum, *
ff, ec C.
De conftituta pecunia.
EX INTERCESSIONE
8^ Expromifsione, Cap. X L11«
SVMMARIVM.
». Intercefsio quid fit,5C quando fiat.
a. Promifforcadem forma conuenitur.qua intercclTor.
INTERCEDENDi ratiofacilèquenquemonebit,quafadioncsexeiusob ligatione oriantur. Talisnanque eft adusintcrcedendi,Ut facilè cuiuisap* pareat,eumfine praeecdente interrogatione Créditons alieni^fiC interceden* tis pro alio refponfione , uix commode fieri pofte uideri, Qiiare cogitarc et-iam nos ipfa facies interccisionis urget,quàd cum intercefsio fada fit per fti |gt;ulationem,ex ea taquam ex ftipulatione nos intercedentem conuenirc ♦ Si Mero re interuenientc,uel aliqua alia forma obligationis contradus nomina ri autinnominati fadaeft intercefsio,turn ex eaagitur pr0dinerfitateobli-garionis5f padionis,diuerGsadionibus, fie lit fupra de adionibus,quacex padis oriantur jdiximus, Namfpccialisadio contra intercedentem prodp a ta non eft, Eadem obferuantur 6C edm promiftbr conueniendus eft, Nam SC in eo conueniendo forma padi, quo fe pro non obligato obftrinxu, fpeda-tur,propterea quod nulla extat in cum ipecialis adio.
EX POLLICITATIONE, 6lt;Voto, Caput XL 111« SvMMARIVM,
».
a. ».
4.
gt;-e.
7.
Quid in pollicitationefpcdandum.
Ex pollicitationc quando nafcatur adio.
Ingratitudinis erga benemeritum nulla adio.
V elbs pollicita propter nauatam operam.
Adiopræferiptis uerbis.
ludiciscogniiio requiritur.
In coniincntiuel intcruallo fada poUidtatiO« Equuspollicitus.
Cynus reludatur Spcculatori.
Voti exequendi petitio eft penes Epifcopoj.
^ Nquispropter polIicitationem,aUtUotdmconueniatur Iniudfi cio, non fine caula qu^ritur. Nam cum talespromifsioncs fiant fola efferentis enunciatiOne. l.padum » ft. de pollicitationibus* nudo fuo pado adionem parere pofte non uidentur, Sed eft in pollicitatione ipedandum, cuiusrei caufa ea fit fada, Nifi enim ea fubiunda fit alter/ cuipiam contradui, ex ea non nafeitur obligatio e ffieax
• ad agendum. Iwxta Bax t.cir J.fi unus« ƒ fi padus.ff.dc pad/s,
Proinde
-ocr page 462-gt;78 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TV*RIS CfVlLI« METHÖD7Si
Próindcïn fufcipfenda aâ-toneexpolhcitanone haectradifur Jódnna, qgt; * antcomma in cafpedfandumfK^quibus iierbis fadafki Namfi rc^genere.^ incerta eft eiuspromifsioCquahs eft quumbcncmcrico quispromicu^iè non ümauTningratum/edliberaliteriIHcompenfaturuniJtiimnuilaindccompe tat adfodjalarium» C,mandati4 Si ueró re tantum fit incerta,8C non fimul ge * nere quoquc,«tfi qiuspolltceatiir ueftem propter nauatamilli opzram,Slt; nó expheet cuius preep ueftem daturus fit,turn agi eje ca adione præfcnptis «er bis,qlna propter exhibitam operam promt AS fit ueftis.contradu quafi inno-m/nató» Jtat^cxtaficontradutanquaminnominatoagi præfcnptis uerbis, # Oitalcm autemueftemdare polbciratorcm oportcat, m cogninoneludtcis lt;S cHc,argumcn. 1, i, fin. C. mandat. SC 1. ft nbi pofienda.ff’.praefen'p, uerb. Si ueró SC re SCgenere certum fit,quod poUicitando prormflum eft',tum uiden-dum efle,an interuencrit ftipulatio,nec ne.Nam fipolficitatio fada fitjier fti pulanonem, agt èx ea pro certo SC incetto, fiept ex Itipulattonis obligatione, Siueró nudo padoafiquid ccrtinn promiffumfitper polficitaaonem,tumrc ferre,an in continentqueh'nterualloanteuel poft contradumafiquemfada fit polficitatio. Namfiin continent!'fit fada,ita,ut ea*excohærentia contra- ^ dus ueftita habeatur, turn ex ea, autordinariaadioneeiuscontradus, circa quemfiida eft,autextraordinario iure per officium iudicis,id quodinea pro miftLunfit,peti,utfiquispoftquammandaftèt alicuifua negotiacuranda,pol • ficeatur illi fedaturum equum , poteftilleprocurator autadionemandati contraria informata,aut per implorationemoffïcïjiudicispetere,utipfiequus à mandatore fuo detur,propter pollicitationem iftifadam, iuxta SpeeuJato-remdelalarijs. §gt; iij.inprincip. Qiiamuis autem gloff. circalegemprimam C. mandati.fuffragetur Speculatpri,tamen Cynusreludari ilIi circa eandem ^ I.uidetur. In hanc enim fententiam magis inclinât, quod promiflum per pol licitati®nem ueftitum cohærentia contradus, petatur impjoratione officq iu dicis,SC ita quoque petitur,cürn ex interuallo polficitatio fada eft ,SC eius pa duin aliquo modo ueftiendorum padorum firmatum eft. iuxta 1, falarium, ÊCibi gloff ff. mandati.
Voti autem exequendipetitio datur Epilcopis,8Clicet illis eain reaut con «o didione exlege,quæ approbat uotum,SC iubetiftudiolui,aut per imploratio nem extraordinariæ cognitionis apud iudieem experiri,iuxta I. q. SC ibiglo, ff. depollicitarionibus.
EX OBL.IGATIONE LITE^ rarum. Caput X LI III.
S V M WIA RIVM.
1. Obligatio Uterarum idem óperaturquodpadum#
x. Cynusuir iuris peritifsimus. i • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
j. nbsp;nbsp;Exobligationclitcrarum alia atque adioneexperiri.
4. Déficiente fpecialiadionc,rccurriadgencralcm.
Y N V s cir.I.fi ex pret.C.ficer.pet.dicitobligationem fircraf^ i- «
dem operari,quodpadum.Vndefatisintenigipoteft,uirumiu x i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^O’^^fifi^^simum fenfifte, tp ficut uariç adiones nobis competat
pro diuerfitate padofum ( ficut fupra oftendimus) itaSC exobfi- 3 gationeliteraruafia atep afia adione nos experiri,fecüdum eius çantradusnaturam,qucmproximè referre conuentioinlitcris defcriptaui-deatur.ExfoIis autem literis in ifsrebus,quæ per fiteras experiri pofsint,non on« Obligationen! clffcaccm ad agendum, teftatur Bartol, circa 1. T itius Seio. ff. de conftitut. pee. Qiió magis autem Cyno adicntiar,id me mouet,quódnulla ipecialis adio prodita eft iure Romano, qua experiri ex bac obligatione poftemus. Regulare nanque eft, quôd déficienteipe ciali adionein aliquo cafu,aut fecurramus ad earn, quæ eft in eo iure, cuius caufam
-ocr page 463-‘^Ë R b: CONRAD. LÄGVM. ÎP A R j hn. jÿ^ Httßm habere uidetur cafus generah'sîAutfiomnino extra cauläsordmarias agendi «erfetur^ad extraordinan'a amp;nbsp;fubhdiana auxih'a confogiamus. Id quod infrä copfofe explicabimus, ubi ad extraordinary iurisadhonesperne-herimus^
EX EMPTÓ ET VEN-
dito. Caput XLV.
* S VMM AR IVM.
»• Incontralt;Sib.cmptramp; uenditiquidpraeftandumueniat.
*• InterefTcqualcpcti pofsit.
J« Cautio dccuidlionc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . i,
'4. Emptor feiens rcmaIienam,nificonucntumfif,pcicrecaiïtiortemcuiiSiohi$ hon poteft.
). Scienti aut uolcnti non in/ertur dolus.
f. Edidum ad redhibe.ndum propofitumeffc, ne deeipiatur emptof.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Adio quanto minoris.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Differentia inter adionem redhibitoriam,amp; quanto minoris«
9. nbsp;nbsp;nbsp;Decerticondidione exftipulatu.
»’. Vterep Slt; uenditor amp;nbsp;emptor in uarios cafus iuuatur à legib. ’* • Quando emptor ceffat precium foluerc uenditori.
**♦ Adio in fadum Aedilitia quando datur.
i uend (tor uelit emptori tradere rem uenditam, acerpto aut ob-Iatoprecio,dequo inter eosconuentumeft,poteftadioneex empto cogi tiend it or per emptor em, ut aut tradatilli rem uenditam, aut præftet,quodfuainterefle oftenderepofsit,remtradi-tam illi e(Tc.Nam heet non ita conuentn fît in uenditionc,ut aut
rcm,autinterefte uenditordaretemptori,tarnen hatceft natura huiusobli-'gatióhis,quód tacitehanc alternatiuam iolutioncm in ie contineantJu.ff» 2 de adion.empt.SC tiend. Au autemtalcinterefle pofsit inlibellohuiiisadio-,' niscopulatiuècümreuenditapeti, uelfucceftiuè,uidelicetfi res non trada-tur(id quodrnagis probatur):itemaninterefle commune, uel fingularepeti pofsit, latifsime declarant gloflæ,ô6 DD.circa hi.ff.dc adio.emp.ö^ tiend.C, cod J. ft traditio. Extra autem hunc cafum,quód res uendita non tradatur,auc non pofsit tradi,intereflèexmora,SC quiequid eftaliarumaccefsionum,pèti tur in hac adionc,ficutin ahjs bonæfideiadionibus. In primis ueró require f e emptor à uenditore poteft ex ui obh'gationis,ut uacuamfibi tradat rei em-5 ptæ poftcfsionem,itautnemo extorquere camiureiliipofsit.Tenetur emm uenditor ratione iftius contradus,adeuidionem rei uenditæ,adeô ut nee effugcre pofsit, quincogaturpræftare, ut emptor faluoiure pofsideatrem uenditam, etiamü padusfit uenditor, ne de euidionetencretur,cùmfciret fubefle caufam, propter quam res ab alio extorqueri emptori pofsir.I.tcnc-4 tur.^’fi uenditor. A hex empto.in priricip.ff.de adionecmptiamp;^uendiri.Pro inde fine inter fepadifuerint emptor 06 uenditor de euidione,Guenon,ex ui huiusobligationis conueniri emptor de cuincendo uenditorem fuum po-teft.l.non dubitacur.C.dc euidionibus:Nifi tarnen confter emptorem fcien-tem emifle rem ahenam.Nam ifto cafunon gaudet hoc iure, nifiinter eos can turn fit de cuidionc.I.fi fundu /C.dc euidionib. Sicut nee iuuatur emptor edidoAedihu adredhibendare uitiofani,uel morbofam,fi feiens,aut uidens talem efle,nihilominus emat.Propofitum enim eft illud c*didu de redhiben-do,neimpunc eilet uenditoribus emptores fuos ip fa re circumuenire,S6 non precio.l.i.^ffi intclligatur.ff.deAediI.edi.AtIcienti uel uolcnti noninfertur j dolus.l.de donationibus,C.dctranladio. Qiiamuis igitur uenditor propter morb um rerum uenditarum adione redhibitofia cOgi pofsit, ut eas accipiatj
-ocr page 464-980
IVRIS CIVILIS METHOD VS
ftue idpromiferit emptort,fine non,aut uenditor cognitumhabuerft rcimof bum,uei ignoraucritJ»«* ^caufa.fEde xdiLedi^tamen fi in ccfpicuo fuitmor bus,autuitiumrci,exhiben eäuenditori inuito non poteft « Namedidum deredhibendo propoßtumeft, ne decipiarur emptor J.n ^fi intclligatur» ff, lt;nbsp;de ædif ediJtaqj qui feiens rem uitiofant emit,ad redhibendum non cogitur. In cafu aut quo locum habet redhibitio, poteft quis aut reddere ueditori rem cmptam,quam côperituitiofam,autfimalitrcmemjitâretincrc,aAione qua- 7 to minoris petere,ut fibi à uenditore reddatur tantapecuniæ fumma,in quan to minore precio, propter comperfummorbum,aututtium resempta cfle ui* deatur, aut quato minore precio ipfe empturus earn fuiflèt,fide uitio aut mor bo rei emptæ conffitiflèt, Hæ etenim adionesin tjfdem caßbuslimul compe tunt.hquod fi nolit. ^» fi quis regcrit.ffde Acdil.cdi.Sunr quoep hæ adiones praetoriç.Nam quôddd^dicût cam alt;5Iionê,qua petimus nobis reddi id,quanto minoris empturi fuiflemus, rcm,G de morbo çius conftitiflêt,eflè ciuilem, lege noncauctur.IuxraRophred.deformatione lihcIIorum.Differuntta- 8 men atffio rcdhibiroria,amp; quanto minoris, quöd hæc anno utili demum tolla tur,illa ueró fexmcnfibus utilibusJ.fciendum. ^ult.ff.de Aedi. ediAo.Datur 9 autem 8é pro euidione óf pro redhibitione adfio ciuihs,quç dicitur,certi con didio ex ftipulatu, fi de uitio aut morbo rei, inter emptorem óf uenditorem cautum eftj.fciendum, ^didum â promiflb.ff.de Acdil.edi.Nam propter fff pulationis padum etiam in duplum conueniri uenditor de uitio óf morbo rei uendirç poteft. luxta tit.ff.de eui.Porró ficut emptor in uarios cafus iuua ‘o f ur,nc deceptus à uenditore damnum fentiat in re empta, ita uicifsim óf uen-ditorifubueniunt Ieges,ut fi re tradita ceflat emptor preciumfoluere,conue- »» nire eum ex ui obhgationis non modó de precio reftituendo,icd6f de foluen do interefle poteftXluIia. ^ ex uendito. ff.de adion.empt. óf uend. Practe-rea prodita eft ab Aedilibus adio,qua panter emptori óf uenditori fuccurri-tur,ne quod incommodumfentiant inuieem alter propter alterius ceflatio-nem, óf talis adio communi appellationc dicitur, adio in fadum Aedilitia. Ïntenditur autem ea abempcoreuenditori,cumresemptaproptermorbum o aut uitium redhibita eft,óf Uenditor ceflat reftituere precium cum accefsio-nibusï uenditor ueró eandemintendit emptori, fipoftquam redhibitafit res uendita, ipfe ceflat uenditori reftituere ea,quae occafione cius acquifiuit. Et notantur quidem huius adionis exempla in I.quod fi noliu^in fadum,ff .de Aedilitio edido,óf ibidem in remifsiomb. gloff
ff.
De adionibus empti óf uendiri.
De euidioneóf duplx ftipulatione.
De Aedilitio cdido ,óf rcdhfbidone,öf quanto minoris.
De adionibus empti óf uenditi, De euidionibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ •
De Aedilitijs adionibus.
EX CONDVCTO ET
Locato. Caput XLVI.
«VMMARI VM,
I. nbsp;nbsp;nbsp;* Deadioneex condudoamp;locato.
gt;. Exceffanone amp;nbsp;culpa incommodum rependi.
*. Exoneratio mcrcedisfeupenftonis qua nd o peti poteft.
4. Adiones locati amp;nbsp;condudi ad quiddentur.
ft Locator ad quid tencatur.
#♦ Con--
-ocr page 465-'FER D. CONRAD. lAGVM. FAR« lilt ,81 t. ConJudornon Foluensmerecdcmfeu penfioncm.
7. Inlitemiurare locatori lieer pro fuo Intcreffe.
*. InterdiAum Saluianum pro locators.
gt; AdioSeruianapro locators.
*•. lllata jnprædium conduÂum,pignorifunt obUgata locatoripromerceds.
»•. Obligatio pignoris quando confi Aat.ucl non.
■x. InterdidumSaluiantimcurpródituni.
gt;|. Adio Scruiana ab in^rdiAoSaluiano differt.
(4. Intcrdidurrl demigrando cuidetur.
»5. Adio oneris au erft ad eófsruandum ids îoeationis quæfita olim » nunc minus itiufueft. .
■4. Subleuatiocmcris,fcrcndi incommodi exfortuitoeafu. 17. Padisconformari amp;nbsp;quaficolorari adioncs,non tolli.
IC v T emptor adioneex empto rem ucnditamfibr tradi, arré quanti fua interfit cam traditam eflè,petcre potcft,ita 6Ócondu-dor à îoeatore poteft petere, ut rem locatam fibi conccdat,aut incommódum, qirod ex eins ceffationej, aut culpa fentire uidc-tur, rependat. Nam magma harü eft obligationum 8ó adionum
côgnatio.l.ij.ælocad S^ condudt Poteft autem conductor locatorem conué sure non folûm,quia non permittit illi re condu(ftafrui,ueriimctiamfinon praeftet ea,de quibus inter cos conuentum eft, aur quæ praeftare cum ratio-nc iftius contradius conuenit ♦ Qj-iae uerô ilia fint,par tim indicat tex condu-) dio,partim tfedaddes,ff.lôca.fiCcondud.Pçrtcr caetera autem hoc quoq? in »dioneéx condudo fingulare eft,qu0d condudor pofsicetiam pctere exone rationem mercedisfiuepenfionis, ft abfeç culpa locatohs talc quid accidat,ut ^e conduda frui nonpofsit, tfi fundus. äC tperindc. Sdtôd hacediftindio.ft^ 4 tod. Si tarnen non domini,fedalterius cuiufpiam uiolentia prohibcatur re eôdudafrutnô poteft aliène interdido pofleflorio, fed aduerfus uiolatorem tucri,nac0dudores nopofsidentres codudiasjutonfolm^quod uulgo.ff.dc dticapJtacÿ fi inquictetur force codudor,quo minus re codudafrui pofsit, hac ipfa adione ex codudo locator« fuu conuenirepoteft ,ac cogéré,ut uim fibi fieriprohibcat in re condUda.tcum in plurcs. ^mnelfcm.ffjocati Sgt;C con-« dudi.Sd adtRhodiamdeiadu.l.ij. Ediuerfo fi condudor nonfoluatmerce-dem fiue penfionem, aut re conduda non utatur, ficut conuentum eft,uel ut bporcufe^ut clapfo tempore côndudionis cederc de re conduda nolit,pot eft cum locator conuenire adione ex locate, ac peterc ut ifta iibi praeftenturj, dominus, ƒ. ulum,amp;: l.uideamus.^qui uihum.ff.Iocat.Siintautemarabac hg adiones ciuiles SC bona fidei,itaq;per illas exmora quoc^ petuntur accefsio ^ ncs,0i intcreflc.l.prxfens.C.de loc.SCcond.Acfiquide codudor côtumaciter rcciifatrcm coduda cederclocator!, tûlicetilli pro finguIarifuointcrcHe in litem iurare.tfi cui. ÿi.ffJoe at.au t poteft condudione ex I.cohdud.C.delo-cat.K cond.fimul rem locatam,amp;r eius æftimationempe terc,Dantur quoeç ambas adiones hæredibus, SC in haercdes,SC funtperpétuât. I.uiam ueritatis. I C.de loca.0^ codu. luuatur aittem locator aduerfus condudorcm etiam alqs adionibus, uidelicet interdido Saluiano,£Cadione Scruiana. Namfime-tuat locator prgdtf ruft ici, ne condudor penfionem promiflam foluat,poteft perinterdidum Saluianum perere earum rerumpromifsionem fibi concedi, quas inpredium condudum tulit condudor.Ätijdatur hoc quotpinterdum aduerfus condudorem,0C eius heredem diredè. Rd aduetfus extraneum pof-i9 fefforem utilirer.l.C.de precar.Sc Saluia.interdid. Adione uerô Scruiana id quemuispofleflorem return condudôris,quæ nobis tacite nomine pignoris öbligatx efle cceperunt,poftquam ea prxdia ruftico aut urbano à condudo tefiktafunt, conuenire poftumus. Eft emim hate adio rei perfecutoria.b
-ocr page 466-^n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iritis CITILIS ÄBTHODTS
pïgnus, C.depignohb.ô^Inftitut« deadiontbus. ^‘fequens Jta$ compete «duerfus quemufs pofleflorem rcrum,quç ka no bis obligate elle f œpcr unt» Nam cömin rem Ik hare adlto ,poflèfsioelt;iï» feck, ut qucmuis poiré Gorem de ca conuenire poGimus» bun, C.deah'cnat.iud.mutand.eaubücr.Eft aut prarcipuè circa hanc ad/oncmobferuandum,quód canon habet locum,nifi condudor fucrit dominas rei, autfaltcm lus agendi pro ca rennend* habuc-rit, quæ praedio iHata cft,Nam obligatio pignons non poteft confiftere, nifi ‘* in qs rebus, quar in bonis eins fucrunt,euius nomi»e cas obligatas nös habe-* re eontendimusd.qui bb'us,C.quar pig.Ioc.oblig.pofb
Proinde nci$ debet quismirari, cur poftadionenl Seruianam prodifum «* fit interdidum Sakuanum, cinn unum illorum auxiliorum potcrar fußiee-rc,quippe quibus pafiter hoc,agkur,ut locator rcs pratdio locato importa tas tanquam pignora taeké iJK obligata coniequatur, Etfi enim «trifque his adionibus idem agi uidcatur,tamen ratione fubfidq, quod nobis pratbent,ca eftinterhasdiuerfitas,utredèpcfpcndcnti cönfilium prartorum,âquibus •‘tuntpfódit3e,nunaeafum uideripofsitfiipcruacanea; Nam Seruiana in euern ’^ tantum cafum eft prodit*, ut fi quidillatum fit praedio condudo, ex praedio condudoris.iftud tanquam pignus noftrum,uel ab ipió condudorc,ucl auO Uisalio poflcfibre petamusjux,^itemSeruianaJnftïtu.de adionÄ ihüglof^ At fi quid ah'ud,quod in bonis condudoris,cum i nferrétur praedio,non but, fed illud tantum in pofieisione fua habuit, in praedium condudum inuedum eft,iUud interdido Saluianopetimus nobis tanquam pignus noftrum con-cedi.fb de Sakrianointerdid. Itaquenon poteft uideri temeré efle fadurn àpractoribus,quôd poft adionem SerUianam fuam opcram obtulcrunc loca roribus Saluiano interdido in periequenda re,in praedium induda,cuius do minus condudor non fuit, Sicut needici poteftinterdidum de migrando 14 ( quoddatur inquilino ad transferendas fuas rcs, quas in domum condudam iuht)fuperuacancumene, Quiunuisenim alijsadionibus códudorres fuas indomum condudam iilatas abducereexea,fokirapenfioncpofsit,ramen ne qua uisinifieret àlocatorcinretincnda re aliénaapud condudoremde-j)ohta,aut illi accommodata,quac forte fit cius,qui debeat locatorgita ut cone tut loco pignoris earn retinerc,antcquam condudor earn reftttuatiUi,àquo apie cam commodato accepit,confultum uifum eft prætori,generali interdi-do tal cm uim,tam in re condudoris quam aliéna prohiberi.iuxt.tobtit.fEde migrando. Cacternmeftöv iure ciuili prodita adio,oncris auerffquac glolb if circa bin naui,fEcod.amp; quibufdam DD.uidetur pratter necefsitatemefle ad conferuandum lus locationis quxfita, at(^ ob id minus in ufu habetur*
Reddunt autem DDJuac ièntentiæ in reqeiqnda hac adione hanc ferê ra tionem,quöd cum huic adioni ibi demuni detur Iocus,ubi condudor per pa ilt; duminterpofitumpromifit Ïocatori,ic uellc eumfubleuareoncre ferendi in commodi, quod ex fort ui to aliquo cafu in re códudacucniat,proptef talcm conuentionemnonmutarj adionem ex cótradu locationis,fcdpotiusiftud padum adiundu contradui informare earn adione, ut nihilominus exlöca^ toagamus,acpetamus nos periculo kberari’,quod condudor in conifcn-tione locationis peculiari pado fc praeftiturum promiferk. Abfiirdum nani^ efièt, propter quodlibet padum in contradu adicdum,gigni nouam adio^ nem,acnonmagis camretincri,qua: corttradus cuiufque propria eft,ctcnim ‘^ padis conformari, 01^ quafi colorari adioncs ex quibufep contradibus compétentes,non autemin uniuerfum tonbargum,biutiigcntium,ff,dcpa^.Si C, de pad, inter empt.ôf uend.
Atg? eft quidem hxc ratio illorum fatis tolcrabilis amp;nbsp;firma,Qriid enim fu turS enet,fi propter quodlibet pads interpofuû contradibus,noua fingere BUisadionc^ Certé ud fingula uocabula iko modo parère adioncs poflunt* fed
-ocr page 467-JP CR 8. CONRAD, tAOVM, ÊARf lilt gt;9| fed tarnen non défunt, qui diucrfum dé hac adione fendunt. Ego lit in re, quamcontcndentium certamen magis fecitdubiani,quàmfi'mplexeiusra-no,fcntio generaliter hoc elle obferuandum difcentibus j quod pada informent adiones cotralt;Suumiquibüsiniedafunf,nonautemmutent prorfus, ótT tarnen quia padum oneris auertendi longius aliquantó recedit à natura lo cationis,maiores (pedalen! uoluifle ex eó adionem darf, quam Kceat nobis nd impheare adioni ex locato, ud ab ea fepararé abß^ magno delido ♦ De hac autem adione-ponfsirnnm agitur in É in naun 8^ fopus^fEeod.Reliqua-* turn ueró adiohum tradatio cxtat in Tuulis, quosfuptadecondudioned^ locatione annotauimu»,ó^ in Titulo fftórum,
De Saluiano interdido, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Demigrando,
’ Cód.
Deprecario ÔC Salmanointerdidó,
EX EMPHYTEVTICO
(ontradu. Caput XL VIL
SVMMAriVm,
t.
»* 4.
C. 7. ».
»O*
Emphyteufm cflefpecialcm contradans«
Emphyteuta non foIucnsGanonemtotótricnnïo,cxpellipoieft, An eraphyteuta pofsitfineautotitateiudidscxpelli.
Superior fit in cerraminé dcpofïcfsionc,cuiniclioricx caurapoHefsiodebc# Beneficium iuris Emphyicutaê. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(tur*
Interdidum Vti pofsidetisgt;cui competat
Emphyteuta ius in re habet.
Duos in folidum eandemrem pofsidcrenonpoflequorno do int eiligen dum;
Emphyteuta de poflefsione non poteft à domino deturbarijdonee penfio* nem foluit.
Pada contra fuhrtantiam contradusinita, cHcnuIIa.
VOD emphyteufisnonfituel uenditiouellocatio,fcdTpccialis quidam contradus, fupra de obligationibus oftendimusJtaiJ^ uidendum quotpeft ,an ipecialis aligna adio ex eo competat, nee ne. Ac certi quidem iuris eft,quôd fi emphyteuta non Ibl-uat penfionem ,ad quam fe obftrinxit, toto triennio,turn liceac domino, qui illi agrum in emphyteufin dcdii,eum expellere fundo, tin cm-
phytcuticarijs.C.deiurc empnyt. An autem dominus fua autoritatedeqeere emphyteutam non foluentem penfionem pofsit,an ueró requiratur,ut id fiat per iudicem,qua:ritur ♦ Et iuri magis confentaneamdetur eotum fententia, qui cenfent id fieri oportcre per indicé. No enim eft fingulis concedendû, quodper magiftratum publicè pofsitfieri,ne fit occafio maioris tumuÏtus fa-ciendij.non eft.ff. dereguIisiuris.An ueró in expetendo iudicis officio in tali cafu neceffe fit offerre libellum, autnon,oftendit Bart.circa l.creditores. C.depign. Vtmaxime ueró commodiusfit emphyteutam non cuiufuis, fed publica autoritäre expelli fundo, tarnen hoc permiflum uidetur Bart.circa E tj.C.de iure emphyt.ut dominus interturbctpolTefsionem emphyteuta,non foluentis penfionem, quiacum emphyteuta non ftetpadoconucntö,contra iusfundum locatum teneat.Sed 8C illud licere hoemodo arbitror,ut occupa-tapoflefsione fundi emphyteutici,iudicio poflefforio, earn tanquam potior iure obtineat ,fi emphyteuta ultro cedere nolit, 2C de turbarione fu« poflef-4 fionis queratur apud iudicem.Eft enim hoc reguläre inter certantes de pof fefsionc,quôd fuperior fiat,cui meliori ex caufa poflefsio debeatur. IdifdÊucf Ï)ofsidctis.Nclt;$ ueró queri emphyteutade fua conditione poteft,quod non bluens penfionem intra triennium, cedcre folo conduAo cogitur.Nam ui-cifsim hoc beneficq habet à iure, Ut donee earn foluat,à nenune deijei fundo
-ocr page 468-»84 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1TR.1S CIVIl!$ ï8BTBÔûVt
poft/uAttÇdatui iUiettam fusucndicandt eum,ä quocunc^pofleflore,(pCo quocp domino, fi quo cafu occupatus forte fit fundusjuxt^oedttO ag.uc* digatuel emphytcunpcuPratterca emphyteuta pendens conflit ut um uedi lt;nbsp;gal,pcr interdidû, V üpofsidefis,poteft tuen poflefsionem fundi condudi, qui inferturbarc turn ipfi conantur.Con.pctit enimillis omnibus hoe inter-didum,quinee ui,nec dam, nee preeano reen immobilem pofsidenc,pro re-tinenda poflefsione, in quainquictantur» Itac^ etiam llli,qui naturaliter caiv ^ turn pofsident ,aut ius in re habeftt,ut efl emphyteuta, interpofito ifto inter-dido ruampoffèfsionemrctinentargum^buItim.C^uti pofsid.Nonenimob • ftat emphyteutae, quo minus hocinterdido agerepofsit,quôddicitur duos infolidum eandem rem pofsidcre nonpoflc,J,duo«fEdepTccario,Namuc-rum quidem iilud eft, efimduo contendunt fc codemiure pofsidere eandem rem,at non diucrfo iurc,Rcdc enim fieri poreft,ut alius ciuiIiter,ficUt dominus fundi emphyteutici, aliusnaturaliter tantftm pofsideat, quemadmodum emphyteuta, itacp utrit^ competitinterdidunj, utipofsidefis,proptcrfuam poflèfsionem. Neqjdeturbari de ta emphyteuta ucl.èdominopoteft,donee gt;nbsp;promiflam penfionem fohiiLNam tq\ C,dc iure emphyteutico,uultpadio-nes utrineginter dominum 56 emphyteutam «què euftodiri, nifi prorfus pu-gnent cum natura emphyteufis. Nam pada contra fubftantiam cotradus ini i# ta,funtipfo iure nufla^bcum prccario,ff'.dc precario, Pertinent autem hue ti^pcculiariter.
Si ager uedigalis ucl emphyteuticariua petatur, Cod»
De iure emphyteutico»
EX IVRE SOCIETATIS*
Caput nbsp;XL Via
S V M M A R 1 VM, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ' ,
«» nbsp;nbsp;De communïone omnium rerum in focietare,
*. Simplex conuentio fodetatiiquoufq; extendatur.
1. Vniuj negotii focietai.
4» Adiopro focioab adionecommunidiuidundoin quodincraf, /, Sumptos,6lt; damna quarpetantur»
«. Adiofocietatij eft bon» fidele nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(damnÏ*
r. Finita foeictate datur adio de pr»üationibus pcrfonalibus fumptuum» amp;nbsp;». Ert perfonalis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;$. Perpetua.
»0« Datur hatredib in barredes foeii» ««, Eft diredautrinqj. jx, Vulisproferendisdamni». * M. Infamat.
SCMOLION,
Cicero inorationeproSex,Rofcio A merino, de hac Adionefocietatis ita fcri-bit: In rebus minoribus focium fallcrc turpifstmum cft,neq^ iniuria,propterea quod auxUium fibi fc putat adiunxiâe,qui cum altero rem communicauit. Ad euws igitur fidem confugict,c«m per «ius ft dem Irdituncui fc commiferit?Atqui ca fuut animadaertenda peccata maxime, qu» difficillimc prarcauentur, tedi effeadabe inospoffumus, intimi mulu apertiora uidcant nelt;efleeft,fociumucrócaucrequï poffumus ?qucm etiam fimetuimusdus officfjlardimus. Redè igitur majores,eum qui focium fefcUiffetdnuirorum bonorum numero non putarunt haberiopoirere. CCc, IdeminorationeproQ^RofcioComcedo,inquit:Siqua font priuata indicia fumm» exiftimationis, 50 pene dicamcapitis,triaharc funt,fidoci»,tuïela?,fociera ris. Acquè enim perfidiofum amp;nbsp;nefarium eft,fidem frangere,qua: continet uifam,amp; nupülum fraudare,qui in tutelam pcrucnit,amp; focium fallere,qui fc in negotio con Wuxii.Qiiilt;cuitaüni,quiamp;t,qui fodiunfraudaritSC fcfcllerit,confidcrcnws,amp;o;
INTER
-ocr page 469-?BR B. CONRAD. LA GY M. PAR $ nth }|^ ÏN T SR fociumamp;Sfodumnonunaeadem^excauamp;nonnunqua:» owur conrenno* Aut cnim inter fe conucnerum de communione omnium fya-’ rum fortunanim, ôC eo cafu hcetfocqs confiante focietate à fe inuicem expe-* terc, utiHa communicentur , quae ipfis ex quacunque caufa obucncrunt.l.fi quis uniuerfarum.fEpro fbeio^Sf uerô exuerbis contradæfocictatismanifç lie non conftatjquôd de commumone omnium rerum inter fe conuenerint, fed fimplicircr c0ftitucrfnt,f es habere comunes, turn iliac folnm pen poflunt * res ,ut communicentur ^quac quift^fua opera par afle uidetur, Namfimplex conuentio focietatis de rebus comuniter habendis, amplius nihil,quam qux • fua indußria quifej acquirat,continere iudicaturJ, coire, adiudis icxfcq. It H.co »Qiiando ucrö non in genere omnium rerum,fed unius alicuius nego-tq initaeßibcietas,tum quaefitum à fbcio extra iß ud negotium, nonpoteß ai peti,ut cômunicetur. I, cum duob* ^►fin. H.pro foe Jam igitur ad io pro focio ita feparata eß ab adione comuni diuidundo,quôd hac petuntur diuidi qu» eommunia fada funt, illa uerô res non communes, petuntur iure focietatis coramunicartceflat epim comuni diuidundo iudicium,ubires noneß com-5 munisJ^Jn ftne,ff,eommun»diuid. Sed pratter hoe ius expctendiâiôcio,ut res communicandas in commune conférât, faepius ufu uenit,ut iure Ibcieta* cis expetan 48 ifocio, ut fumptus^quosingcrendiscommunibus negotqs fe-* cimus^aut damnum, quod ex geßionc negotiorS Fatah aliquo cafu fenfimus, nobifeum pro portione contradac fbeietatisjeratd. focio*^ulti.ff.pro fbcio« Si uerô culpa uel dolo focq quis fentiat damnum, turn cumeoagerepoteß, ♦ non ut commune damnum pariterferat,fed utilludemendet^Namcßhaec adio bonac fidci, 1. cum duobus, ^ uenit,ff,profbcio Jtalt;$ in hanc etiam ue-niunt,non folnm de quibus eß adum, uerumetiam quae bonum uirum prat-* frarc conuenit, Qiiatcnus autem focq fibi inuicem teneantur de dolo amp;: eul-pa,indicat ^ damna, 1, cum duobus,ff, pro fbcio ,6^ nos luprà de obligatione y focietatis abundé oßendimus, Eß autem hoc quoep obferuandum, quöd ib-ciocumfocio de praeßationibus perfonalibus fumptuum,âf damni ferendi non dar ur ad io, niß finitafit focietas aliquo ißor um modor um, quibus finiti earn indicammus J, tam diU.amp;T ibi gloff in fin,ff, eo,
g Caetcrüm eß bate adio perfonalfs,quippc ex obligatione competcnR,per-^ pctua,06 datur hæredibu8,ôf in hat redes fociorum, direda utrin^,quia nul-*0 lusmagis eß focius, quam alter, inistamen,inter quoi eß quafi incidens fo-«i cietas,utcßinter obligantcs,datur utilisadiopro focio proferendisdamnis« «4 1,1, ^ult,8C LijA^ nj.ß^de bis qui deiec,
«j Jnfamat quoep haec adio cum,qui conu/dus eß dolo in focietate uerfatunj efle,^ exquibufdamJnßit, depœna temerèlitigantium,
PRO MATRIMONIO CON^?
ediando ,aut diflbluendo »
Caput XLIX, S V M M A R IVM.
,. Quart Matrimoniales caufaeabfqsfolennitate I'udiciorum expediantun
*. in caufu matri mon jaltb. Canones feauimur,
3. nbsp;nbsp;nbsp;Caius æ modi de matrimonio agendi qui fint*
4. nbsp;nbsp;nbsp;Denunciare matrimonium qui dicantur. ^ nbsp;nbsp;nbsp;. ,
^. Reipubljc» intereft.matrimonia légitimé amp;nbsp;fände confici amp;nbsp;conferuati» «. Quiiusaceufandi matrimonii habeant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\
y. biupt!gt;utcelebrcntur,agi iudiciopetitorio contra earn pattern quxrecüfai* *. s: iffolmto matrimonii per repudiationem inter pubères, y. Confangnimtas matrimonium impedit,
jo. Petidones dici denunciationes, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(confumatutn«
», Matrimonium petuerba pr$fcmi5 tcmpQri|fQntyadmn,aut etiam concubin* k 4
-ocr page 470-H^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎVMS CIVILIS METHODVS
iäU furamentum calumnix quango expetendum.
«J. Aceufatio matrimonii quxdicatur.
gt;4. A ddiffolutioncm matrimonii rcquiricaoraniajquaciniudicnicontradid#^ rijs in ufu habentur»
i^ Matrimonialis caufa quando ex foro ccckfiaftico ad fccularc transferatur.
gt;é. Gontumacibus citatis coningibus aceufatio publicetur.
17. nbsp;nbsp;nbsp;impedimenta matrimonii in iureenumcrantur.
18. nbsp;nbsp;nbsp;lus Canonicum in matrimonialibus caufisfequendum elle« SE forma agendr pró conciliatione aut diflohitionematrimon^, non eftquód LialdeJaborcmus.Nain canfasmatrimoniales abf- » quefolenni obfenïariöneiudictorüexpedirelicet, quiatalium prorogatio hand nnqnam fit fine magno difpeftdio fié pcricnlo» • itneta Clem. difpendiofam.Sd ibi gloffde indic.Neqt póteft hic obqci, qnôd illnd inre Canonico nernm fît, non antem inre Cinili ♦ Notum entra cft,qtiôdincaufîs matrimonialibus, tanqqjim illis,qiiæ nonfpedancad fes prophanas, fed animi tranquilhtatem Ô^ eöfeientiajn,Canones iequamur, inxta gloflnfti, de gradibuscognaucirca ^haä^enusjdeo non eft dubium, fufficere in proponendishis cafibnsremitanarrarfut intelligi pofsit,certain 6^ inftam ob canfam ahqnidpeti, fient fnprà de inre patronatns eedefiaftico oftendimus regnlaritcr alias qnoep inre Canonico fieri,Qttia tarnen refert di gt;nbsp;fcentesmoneri, qnibus cafibns contingat,ur diieeptetnr de mammonio,noa pigebit paucisattingere qnoiclamagêdt de mammonio cafns amp;f modos.At^t agitnr quidem ant de matrimonio cótrahendo,uel concihando,ant difloïnen do Jtacp diftingui qnoqj haec dinerfîtasagendi itafblet,nt de matrimonio con 4 crahendo Rentesdicantnr denunciare,illi nero,qui contendunt dematrimonio difloluendo,dicantnrmatrtmoniumaccufare, Etquia rcipnb,ctiam 8 i'ntereft,marrimonialegitimè SCiandêeonfici ô^conferuari, permiftnmeft, ut aceufatio matrimony fit publica,ita nt non illi foläm,inter quoscotratSum eft macrimonium, aut ipforû confangninci,fed Slt; prorfus ab illorum cogna-uoneremoti j iusaceufandi matrimony habcant. Sed tarnen hatcipla facultas ?ccufandi matrimony non indifcriminatim pariter omnibus concefta eft, Nam extatpcculiaris quidam titulus extra. Qgi matrimonitim aceufare poß fît,in quo continentur inftitutiónes ccclefîafticæ,qmbus alia alqs in hoc iure agendi certis cafibnspratferuntur.
Porto de matrimonio contrahendo dnobus fere modisagitnr. Antcnim ƒ perfonac ,quae inmatrimonium inter fe confenfcrunt,fi altera recufet cum ca cclebrare nuptias,iudicio petitorio petut différente nuptias cogi, ut eelebret eas,cap. ex parte; ext.de fponfali. Antnidicio pofteHbrio,altera ex perforas, inter quas ia cclebratæ ÔC perfedae funt nupuæ,petit difcedente cogi,ut con fuctudini coingali ie no lubducat, c. caufa matrimonrj.extr.de officio ddeg« amp;nbsp;de reftit.lpohat.c.ex tranfmiftà. At($ hg quide petitionesexpediuntnr inre extraordinario per officium iudicis. c. cum in tua. extr »qui matri.aceuf. pof Sed pratter hos duos cafns nonnunquam difceptare de matrimonio contrahendo dicimur,etiamfide eins diflblutionc,qnacfitperrcpudiationcm, con-tendamus,ut fi fponfalia feda fint inter impubères, antequam actigiftent fe-ptimumfnac ætatis annum,turnlicitum eft fillspeterc,uCpQftquam confentire in eas nuptias,quasante legitimam actatem promilerint,nonpofsint,oblf-gatione fponfahum liber entur.c.addiftoluendum.extr .de fponf.
Eodem modo agitur ad impediendum matrimoniS, fi confangninitas, ant ^ aliqnaalia caufa illnd delponfatosprohibere nideatur.Qiiæ uerofint canfie, propter qnasrennnciare quis pofsit matrimonio in futurum prómiflb,anno taulmus fnprà de nupttjs, Omnes antem hæ petitiones,quas matrimonii con 1# trahendi caufa fieri hadenus diximus,dicuntur denunciationes, 2lt; poffunt fieri
-ocr page 471-. ÏER D. CONRAD^ LAÓTM. PARS IIÎT» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»#r
fterf non oblate libelle, Heet commodius jüdicetur, ut libellis concip/antur, quot;nbsp;iuxtaeJiteras^öfeänobis, ext.de defponCimpu.Atfi matrimonium per «er ba pracientis temporis eft contracium, a«t etiam per f«bfec«t«m roe libitum eonfumat«tn,ôlt; non quaeritur rcconciliatio animorum inter coniugatos,icd ««tïpftim matnmonium reprehenditur ,tanq«am ilhcitè contradlnm, aut propter fornicationcm,uel impotentiam al ter ins ex coni«gib«s quaeritur di-uortium^tum requintur, ut oblato libelle coniuges citcntur,amp;^ illis légitima ,» dilationcsconcedantur,^ expetaturiuramentum calumniæ,Ôlt; oblerucntur caomnia^quaealqsiniudicqsrcgulariter obferuarifolent.cjiteras, extr. de 14 reftitut.fpol» Talisautemmatrimonijrcfcindendi contentio, dicituraceufa-»3 tie matrimony, non quód criminalitcrfciflcmurconiugumdcbcïa,quorum caufa matrimonium tanquâm cotraius contradum diflolui, aut coniuges in V uieemfeparari thoroSC menfa contendimus. Nam fi criminal it er aceufare* mus coniuges deinceftis, aut nefarijs nuprijs, aut de aduIter 10, turn caufa ex foto ecclcfiaftico traftsferretiirad feeulare,amp;f necefleeffet,adorem feob-ftringcre ad ea pericula,^ qu« aliis imminent fecundum iura Romana crimi-naliter agentibus.c.tuac.extr.de procurato.SC ibi glolfQjiarc obferuandum eft,quód matrimonia x(er«^ç«siKwj dicuntur aceufare. Qjiia tahbus aceufati» nibus nonpetimus intligi méritaspéenas illis, quideliquerunt,lcdinitum perdus matrimony propter admiffa contrains publicum in contrahendo ma-trimonio a coniugib.autpoftquam iam côtradum effet,contra illud turpiter perpetratafunt, cupimus pronunciari nullum, autita uiolatuin, ut coniugi extra culpam exiftenti aucrfari dclinquentis confortium iure liceat, donee 0 * uidurusfit,aut incertum tempus* So1etautemquocjinhisadionibusmatrf monq obferuari,ut,fi citati coniuges fiant contumaces, fta,ut nee ipfi uel alq ^plbrö nomine in ludicium. ueniant, qui caufam ipforum tueanrur,accufatio publicetur* Ac fine tune quidemueniant, quidefcndcre caufam conentur, iudex fententiamdiuortq proferrepoflet* Idem permittiturSC cu notorium eft impedimentum matrimonq.c.porró* in fin.ext.de diuor.06 de aceufation* ’^ ca.qualiter.^debet.Cxtcrümquiapluraaliamatrimonrjimpedimcnta enu-mcrantur,lt;üm iurc ciuili, turn canonico, quibus interne nientibus matrimonia prohibe ntur, aut contradarcfcinduntur,eo quo diximusmodo, generaliter obferuandumeft, id foldmproptcr ea impedimenta fieri,qnæ iurc cano-tiicoapprobata funt»
** Proinde nonfatiseft caufamrepudij,autdiuon:tjinlegibnsciuilibus ex-tate,nifi eadê 55 i iurc canonico recepta fit. QiuaS^in his caufis,fient à principle» diximus,ius canonicum fequimur.Poftillos autcmTituIos,quosfuprà de nuprijs annotauimus,nnllns magishucreferendus uenit,quàm ille inde-crctalibus,cuius pauló poft principium huius capitismeminimus*
EX OBLIGATIONE
mandati» Caput L.
S VMMARI V M.
i* Aêlone mandati quisconueniaturJ
*. Mädatarius ob fuam neghgentiam conueniri non pöteft.nifi interfit madan tis.
1. nbsp;nbsp;nbsp;Bon» hdei conuenit, ne de alieno lucrum quisfentiat.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Mandatano non fit Fraudifuafacilitas.
f. Aftio mandati contraria,eft bonarfidci.ha:reditaria,direfta»
lt;, Perfidia mandanris eft jn non liberando fidciubentem.
7. Adio utrat^hatcinfamat.
S c H 0 L I 0 N.
Cic.ïn orat-pro Sfic.Roftio Am erin 0 de Afttone Mandati fic fcribitln p n'uatis nhHs^ qui rem mandatai non mgdàmalitioâuagcliiftctfùi qu^ftusaut eëmodi caufa*
-ocr page 472-^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ItllIÎ CIVILIS METHODVS • nbsp;'
caufa, uerumf tîam negligentius,eum maiores furnmum admififfe dedecus exïftiiwi bant, Iraq; mandati conftitutu eft judicium non minus turpe quimfurtferedo pro picrca.quód quibusirtrebus ïpfi interefte nonpoilumusiinhisopcrjrnoftrseuica na fides amicorum fupponitur,quatn qui Ixdihoppugnat omnium commune prç fidium)amp;quantfiin ipfo ert.difturbat uit« focietatem, Non enim poi^umusomnia per nosagcre.aliusinalia eftremagisutilis.ldcircoamicili^cêparaturgt;utcómune cómodü niutuisofficns gubernetur.Quid recipis mandatfbfl aut negledurus, dut ad tun comodu cóuerfurus es ? cur mihi te offers, ac meis comodis ofticio fimulato officis Öi obftas^rccede de medio,per alium tranfigantSufcipis onus officn,qüod teputas fuftinerepoffe, quod minime uidetur grauens, qui minime ipfl leurs lunt. Ergoidcirco turpis hulpaeft, quodduas resfandifsimasuiplat.amicitiamSi fidem, namnetÿmandatquifquamfcrèiiifi amieo,neq; crédit,nifieiquem fidelem putat.Perditifsimi eft igitur hominis fimul âCamicitiam diffoluerc, amp;nbsp;(allere cum, qui Iffus non eftennifi credidiffet,SCc.
t T i o N E mandat! direda conuenitiir is, qui nulla neccfsitatc ^ obcdicntiæ coadus aliéna negotû ob nullam praemq conuen-uoncmfufccpit bona fide curanda, nee curam t, ut mandatons intcreflefenfitjautcumco conueninNam hacadionequfscon uenitur, non quia pofsit aliéna negótia ( ficut fit in adtone tiC' goriorum geftorum) fed quia mandatum gerendorS ahenorum negodorum fufeepitJ.u rcmunerandi»^i.fEmandati\ Deinde nonideo tantum conuend » tur mandatarius,quia negkxit madata negótia curare, tier Om ideirco edam, quia intereftmandantis,commilïa negótia elk redè curata. Vbi enim define interefle mandatons, ut commi iïa negótia Gurentur,ibieciamfimandacariu» ' ca negligat, tarnen conueniri ob fuam ncgligcntiam non potefrj.f! procura torcm*^«madati,ff.mand.Qi^iarc fiuc culpa fine dolo intcrmifia fuit cura man
datorum, non amplius quoep quicquammandater petefe â mandatar/o po-tcft,quàm quod fixa intereft expedita négocia edè mandata, tàd comparan-das, C,mand, Verum fi negotia mandata non funt culpa autdoîo ncgleda, lcd redè curata,non autem exhibée procurator domino, quod ex curatis nc-gotijs adeptus cß,tum mandater poteft pcteré,ut fibi eà,quaé ex confedionc negotiorû ad mandatarium pcruenerunt,rcddantur, ac fi diotius ceflaiieric ifiud faccrc,poteftproptermoram etiamemolumenta,quæ percipit exre, quamiuxtamandatûdomino cornparauit,pctere.Bqnxfideicnim congrus, । ne de aliène lucrum quis fentiatd.fî pr0Guracorem.ff,Proinde,8C fiidem^.ft, mandati. Édiucrib autem bona fides requiritur, ut mandatario quoeÿnon fit 4 fraudi fua facilitas apud mandatorem, fi aliquiddefuo impenderiteiusnego-ti)s,utfîdelicer 6^ utiliter ea omnia conficcret, quæ illi mandate iniunefta crac, Ïta^ fimandatarius iubente mandatore fundum emac,Slt;prcciuth pro eo foi- f uendumpromittat,aut foluat, poteft adione mandati contraria pctcre,utman dator cogatur eum âb obligatione promifti preefj libcrarc,aut fol uturn redde re,tfi uerô non renumerandi, ^ cöntrario.óu fcquen fEmandaJtemfiroga-tus fit mandatarius,ut apud cred/torem mandator is pro certo debito fidciu-beat,Sf poftca ceffante mïdatore,debitum ipfe foluerc cogatur,adione mandati contrarialblutumdebitum cum omni difpendiofuarum rcruin,quod cis mora eiustulit,recupcrare poteftJ, fi mandatomeo,ÓC fifi uerô nonrenuinc-randi. ^’fi mihi,ff,manda.Nam óf contrariamandati adio bonx fidcqóf hat-reditaria eft, ficut direda,ÓC r cliquas quoep adionü difttrentiascüm ca habcC communes,præterquàm quod aireda conuidus propter deprehenfam per* fidiarn infamctur,fed contraria condemnatur in hocfolùm cafu, quo cernifut non redemifle mandatarium,quem rogauit,ut pro co fidciubcrct,Nam id U lt;nbsp;li cafu uidetur agi de perfidia mandäntis, per contrariam adfonem, quippe qui accufetur, quod non liberarit fideiubentem ficut promiferit, cum alioqui in omnib,c0trari)s agatur de calcule,6f oh id infaraat,ficut fupr^ de adionu differeu
S
-ocr page 473-PER D. CONRAD. LAGVOT. PART IIlI. #89 differcnrijs abunde explicauimus « De co autemcafu,quofnfaraa£ contraria roandari adrio,agitur in I.furtL ^’mandari.Oc lus qui nota» infa.
ft £C Cod,
Mandari uel contra,
QVIBVS CASIBVS CONVENÏATVR.
aut nobisin alios dctur adio ex alieno contradu, flt;aupado, Caput LI,
«, Quatmus aliéna conucntioncobligamur.
», nbsp;nbsp;De xquitatcagendi'cx alieno contradu.
»• Ad^num differentia ex alienocontradu,amp;cnumfratio»
4’ Qui conueniantur adione tributoria.
f, nbsp;nbsp;Adiones Pretorias, adiediones etTe aliarum adionum modératrices.
c, nbsp;nbsp;Eledio contrahcRciuni,utruni prarpofttos, an qui cos pratfecerunt,conueni-re uelint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
7. Omnes adiones j qua: ex contradibus oriuntuneffe perpétuas.
a. nbsp;nbsp;nbsp;Adio de pcculio,perpétua eft, amp;nbsp;Annalis.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Merx pcculiarisquac fit.
*0. Difpiciendum.utra adione magis expédiât pro re prxfentiexperiri*
gt;«. Adio ex lege Rhodia de iaduènaui fado quxfit.
**• Quandonobisexaliorum contradu dctur adio.
’?• Adioædilitîade redhibendo.
»4. De equouendito. •
M. nbsp;nbsp;Succefsiohacrediraria facial ex alienocontradu amp;pado agamus#
#6. D«padispcifonalibusamp; realibus.
*7. Anhliusfamilias teneaturde contradib.fub patriapoteftate fadis*
*•• DeSC.Maecdoniano.
■ TiMs Sd neceflariirsefthic tradatus,Natnficrinonpoteftuf noninquibufdam negofqs aliéna opera utamur. Deinde propter nccefsitiidinem naturalem, aut ciuilcm poteftatem, quidam perfonac itanobis reddunturobnoxiae, utnonfruftraillo-runi conuentiones ad nos pertinere uideantur,8C tarnen non ca »retiniquifpecie,quódaliquis aliéna conuentione obligaridebec,Proindc pixtor Romanus operaepreciumduxit ,talium obligationum modum con-ftitu^urquisfeire poiïet,quatenusipfe conueniriab alijs, aut alios conueni-rcpropter alienum contradum iure conccderetur,Mihiueróhunctrada-2 tumideo mandatorurn adionibus fubiungere proxime placuftgt;quödacqui-tasagendi cum quoep iam ex alieno contradu uideaturex mandato maximè 5 proucnirc,Eft autem carum adionum,quibus ex alieno contradu conueni-mur, praecipua differentia, quôd quibufdam agimus in fblidum, quibufdam nero in id tantum, quod ex contradu alieno ad aliquem per uenit,aut ex con nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
trabenus rebus apud eum excac,ut adione Exercitoria,Inftitoria,8f adiogt; “ t*n’f« iic,Quod iuffu,cum illis,quorum nomine magifter nauis,aut inftitor,aut fi- i^aj^^^^ liusfamilias,autferuusgefferuntncgotia,agimus pcrindeacfi ipfi nobifcum contraxiffent, Adione autem depeculio,^: in rem uerfo,agttur cumdomi- ^^ 'pfcüit9, nisaeparenribusferuorumacliberorit,cum quibusIiberis,autferuiscontra Qanrem dum eft de eo tantùm,quod in illorum peculio eft,aut quod in dominorum ^fyff,, uelparentum commodumex contradu feruorum uel liberorum uerfum eft, T«6«ta«4.
4 Mediam quadam uiam agendi inter has adiones tenet tributoria adio, Nam hac conueniuntur parentes ac domini, propter contradum liberorum ac fer-uorum,quos in poteftate habcnt,tanquam extranei creditorcs.Etenim com petit ca in cafum,quo patentes uel domini feientes pafsi funtliberos aut fer-uosfuos,uel qui bona fidcipfis feruiunt,negotiari.Quarc efiminminoriftnt culpa quam illi, qui iuffcrunc cos contrahcre, autpracfecerunt curandis ne-goujs,
V
-ocr page 474-i^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS MEtHODVS
gonj^non conuemuntur in folidum, ficut fit i'n tnbuspnoribirs adionibus^ Rtirfum ueró quta fduerunt feruos autfiberos fuos negotiari,nec prohibuc runt,in gramori ciilpa efle uißfunt Practori, quam ini,quibus nefciendbus contraxerunt, aiit ad quos ignorantes afiqüid ex ilIOrurn negotiationibiis per uenu/Itaq: illis negauit hanc prærogaduam luris,ut cóuentispropter contra dus fiiorum feruorum aut Iiberorum,quos fciuerunt negodari, nori ficeat fibi retinere expeculio illorum, quod ipfis dcbcr^,antcquam refiquos crcdi-tores ad pccufia ipfórum admittant (id quod alias ignorantibus parentibusac dominis negotiationem fuorum feruorü autliberorunt in peculio negotiant dumpermilTum eft):led coguntur tanquatn extraneï credit-ores,quicquid eft rerum,quas ex peculio liberorum autleruorufiioru apudïc habcnr,rchquis eorum creditonbus contnbuere,amp; cumipGs pro modó debitOrum partira
Porrà quanmis hæ adiones à prætore fint proditæ,ô(^ïn fingulos titulos earum iuraöC obferuationes digclïc,ut conftafet, quatenus in diuerlbs cafus jpropter alïenos contradus conuenm poflemus: Tarnen accurate temper-' pendenti per fe non funt feparatte adïones à reliquis adionibus,quæ excon tradibus oriuntur » Sed funt quidam adiediones illarum adionum, quibus j tanquatn additamentis incertos cafus ex æquitate prætoris adïones ex con-tradibus moderatefunuNeep enïmïs,quï excrcitorcrnnauisconuenire uulr, propterca quod magifter,quem ibe prçpofuïtnaui,aliquid ïnïuendidit,quod nondum tradidit, aha act ione cum co agit, quàm ca,,quæ aliàs datur emptort contra uendïtorem nori tradentem rem uenditam, Sed ea tarnen turn démuni 05 in ïftumcafum expertri poteft cum exercitore ,ubïconftat,quôdïn cam caulàm,in quam præfeduseft nau^ôf nonafiam^contraxït.fii.amp;ïf.tulu^ non autem.ff.de exercïto.adi.Idem obferuandum ftatuïtprætor ïn infutona adïone.I.quicuncp. ÿuion tamen.ff. de inftit. ad. Prepofitio enim certamle-gemdatcontrahentibus cum magiftro nains autinftitore, quatenus conuc-nire cos,qui ïllos expreffe uel tacite prepofuerunt negotiatïonibus,pofsïnf, aut nonÛ.i. ÿ» ïgitur.ff.de exer.adio. Neep Ïn aburn cafum dOminUs 05 pater conuentuntur ob fifiorum S5 (cruorum fuorum conuentiones adionequod iuffu,quàm fi iHorumiufiucumïllis contradumappatear.I.i.^quodïuffff. quôd ïuf.Vbï ïgitur pro modo,qucm prætor egredi contrahentes cum præ-pofitïs negotiorum aficnorum prohiber, ïnitus eff aliquis contractus,adio-nc quæ ex eo regulariter competït, ibi qui eos prgfecenint negotifs conue-nïrï poffunt, neep propter conditionem perfonae, quæconuenitur,adioex Â^j^etex ifio contradu competens prorfus nouam induit naturam,fcd propter occafiô accidenti ui nem,quâemerfiit,tanquam cxaccidentï uariart éïus caufauidetur. Vndere-ridri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dè quidam uolunt,quôd fi aliquïdmutuo datum fit magiftro nâuïs,aut infti
ton,aut 1ertio,ex itiffidomini,dominus talium ex mutuo perïllos luxtafor^ mam crediti negorij contrado,dicatur conueniri certi condidionc exereïto rïa,aut infiitoria, aut quod ïuffu,pro diuerfitate pcrfonarum,à quibus eft ac-ceptum mutuum.Id quod 55 de reliquïs contradibus, qui cum talibus perlo-nïs ritê funt initi, accipiendum eft:Nam ratio agendi ex contradibus,quos cumtalibusperfonisiniuimus,inhocfolûmuariat,quôd ex contradu,qui ïnitus eft cum domino dwedOîCXco uerô qui per accommodationeni uoJun tarisdominicæ per noscftfadus ex confequcntiquafiagïmus,uïdelïcecut quia ïs, cum quo contraximus,non pneftet pada conuenta, eum conuenia* mus,cuius uoluntatcm in contrahendo ipedauimus.
Proinde quo(^ ex talibuscôtradibusdatur contrahentibusclcdio,utrum ^ îpfos præpofi'tos,an ïllos,qui eos præfecerunt, prius conuenire uelinr. l.i.^ eft autem.ff.de exercir.action. Arq; illud etiam,quàd ex contradibus præpô fitorumnegottjs nondanturfpeciales adïones contraillorum dominos,lcd eedem,qug aliàs ex qmbushbetcôtradibus oriuntur,uideripoteft eflè caufa.
cur
r
-ocr page 475-FER D. CONR AD. t A G V M. »AUS till. »9t tur perpétua: eße tales atones uideStur » Nam fpedalt kge id non conßat. Quamirisin 13. ƒ penult, ff. de inftitor» adio.dicatur earn in hacredes darû Cæteræ quoc^adi'ones^qUibusconüCnirèdominos,06parentes ex eorum contradibus,quosin poteftate fua habent, diximus efle perpétuas,66 hære-ditarias, facile quifque intelliget,fi perpenderit 66 illas ex contradibus oriri. ’• 7 Nam reguläre hoc eft, in omnibus adiOnibus, quæ ex contradibus oriungt; 8 tur,quôd line perpetuaed.gx contradibus,fF.de adionib.66 obligat. Adio tarnen de peculiololûm eft perpétua, donee illi quorum peculium habemus, in noftra fuerint poteftate. Nam poftquam id accidit,adio de peculio fit an-naïfs,iiixta tot,tit.fr.quando de pecul. ad.anno, eft. Datur 06 tributoria adio ^^^gt; tnouta 9 perpétué in hæreciemÔ6 fuccefîbrem domini, fed non niG ad diftributfonem ^**‘ mercispeculian's,hoc eft,earumrerum,quibus negotiariferuum,non utdo-nn'nicis,fedpeCuliaribusrcbuspermifit.l.fedfipupinus. ^penult.ff.deinfti. adio. Ac neeg ad folidam quidem earum etiam return diftributionem, fed in id tantum,quod ex merce peculiar! ad dominum, uelhaeredeseiusperuenit, nifi eorum, quos in poteftate habuerunt,doloid, quod contribuendumerat creditoribus ferui negotiantis, interuerfum Gt.l. illud quoeg. ^ ult.06 duab. le.ll.dc tribut.ad.Eft adioni Tributorig cum Exercitoria, 86 Inftitoria,86 ca, Qiiod lufTu,commune, ut quibus aliqua illarum dctur,eidcm competat quote que adio de peculio,Ô6de in remuerfo.Sedrefert plurimûmdifpicere pofte, utra magis expédiât pro repræfenti experiri. iuxta ^ cacterum, Inftit. quod
*1 cû co,qui in alie.poteft.eft.Gçternm eft 86 alia quidam adio,quæ datur exh Rhod!a,quac non ualde diisimilis eft tributoriac, quod ad finem attinet.Nam 66 ea de tributo fine collatione facienda agitur. Sed differt à tributoria,quod ea non datur cxalieno contradu,propterea quod contrahens alienam fidem uel autoritäre in cotrahendo fpedauit, 86 fecutus eft.Sedquod aequitasfua-det eSmune fieri eor3 detrimento,quando propter amiftas res afiorum con-fecuti funt,utmerces fuas faluas haberent.l.i).^ æquifsimum. ff.adl.Rhodü Itaeçredê diccrcturexl.peream agi,nifilex dfeeret ex locato S6condudo inter cosagi oportere, qui damnum fuarû rerum,quod propter aliorum com-modiimpafsi,farefri contributione illorûcupcrent.l.p.inprinci.ff.adî.Rho- y^inii^Mi diam. Qiiando igitur iadus fadus eft è naui,qua multorum merces fimul ue- y^^^,^ hebantur, ut quædam ex iUis feruarentur,tum propter legis Rhodite autori-tatemdominiiadarummercium à magiffro nauis adione ex locato petere poirunt,ut merces, quasipfilocarint uehendas,reftituat faluas,fed ipfe uicif-lim ab illis,quorum merces ex iadu feruatac funt,ex condudo petere poteft, ut poftquam feceritiadumipforum merciurn conferuandarum caufa,ipfi pa ncercumillis,quorum merces ciedæfi'nt,defrimcntum fufferant ,aceum onerc reftituendi ea,quac communis falutis gratia abiecerit,libercnt. Atque ita uiderc eft,quôd hæc adio in hoc quocg uariat àfuperioribus, quod utrin-quc datur propter ahenu c0trad«,quiamagifter nauis,tam c3 illis, quorum merces iadgfunt,quâ c3 illis,. quorS merces feruatæ funt,padus uideretur, Ut eas faluas reftitueret.Proinde conuenitur,86 ipfe uiciisim c3 inis,quorum merces Uehendas accepit, agit, ut propter confortium nauigationis conuen-tae damnum fine cuiufquam culpa aut dolo datum ferat, S cd hoc non fit in fuperioribus adio nib us, nam ctfi contrahenti cum praepofito detur aduerfus praeponentem adio,tamen praeponenti non datur aduerfus eos, qui cum pre pofito cius contraxerunt.Nifi cum eo egeritper adionemmandatiautloca-a,ut adioncs per eum quæfitas aduerfus illos,illi cedat.1,1. ;^ eft autem. ff.de excr.ad. Neq5 tarnen hæc régula fine exceptione eft,nô enim unius,66 eiuf-
ix dem conditionis,quorum opera in curandis negotqs utimur.Itaquc ut certo pofsit conftarc,quando nobis ex aliorum contradibus detur adio,ita diftin-guendum eft:Qiiódfi perfona,quæ præfuit negodjs noftris, fit libérât con-
-ocr page 476-»?»
IVRIS CIVILIS METflOOVS
yinoni8,ant feruus avenus,tum rcgulariter prins conuentri przpoß'tum,Äitf eins dominum, ut cédant adiones,antcquam cum iliis,cum quibus contraxe runt præpofiti, agunt pratponentes* Donec cnim præponensà præpofico, ucl dus domino coiequi potelé,quod pro iurefuo defidcrat,non daturilU ad* ' uerfuseos,cumquibuspræpofKusd'us contraxK,alt;ïio,ïuxtJ,»» ^eftaûtÆ de excrctadio* V c fi inftitor uendidcnt aheui equum,qm' propter comper- », turn mor bum rcdhibitus eft domino mftitoris ab qjnptorc, turn donee inftitor eft foluendo, non poteft emptor cm conuenire adione Aedilitia,ut ipfi »4 rcddat,quae occafionc empti equi acquifiucriLNam fi quid talc apiid empto-tem eft, poteft conuenire inftitorem a^ftione mandaci,8^ pro interefte petc-re,ut efffeiat, ut illud quodcum uendito equoacceperit em*ptor,rcftituatur, aut ipli cedat aduerfusemptorem equi,quçfitam per uenditionem equi adio nem. Si ueró inftitoris rcs in co fint ftatu » ut nullo modo dominus fuum inter ciTe ab co confequi pofsit, turn iura indulgcnt,uf dominus abfepambage ros, qui cum ipfius præpofito tontraxerunt ^ conucniat in earn caufam, in quam inter eos contradum eft« 11« ßC q« ff,dc inftk. adjdem permittitur domino, dim aut filium, quem habuit in poteftate,aut feruum fuum prxpofuir nego-tio, Nam ius patrix amp;nbsp;dominiez poteftaas facit, ut per tales perfonas nobis acquiratur adio.iuxranot3taincap,deiur,pcrfo,SicutôC pupillis atq^mino-ribusex contradu fuorum tutorum öfeuratorum conuenire cos,qui cum illis contraxerunt, licet, luxtatit, C, quando ex fad. tuto,ucl curaco,mino, age,poff Facit St fuccefsio harreditana, ut ex alieno contradu,3if padoaga- ’/ )mus,Sedinpadis diligenter confiderandum eft,an fint mere perfonalia,öC *^ itain unam atep alteram perfonam concep:a,ut exprefte omnes aliac perfone, quaecuneß neceisitudine ilias contingant, excludantur, Namtaliapadanon egrediûtur perfonas, in quas concep ta funt.ftnifi,ff.de padis.S i uerópadum eft reale, in quo cöm de re præftanda conuentum fit, perfona, cui,aut à qua flebeatpraeftari conuentum,ideo fól5madicdacft,utconftaret,cumquibus ex co agi, aut non, fuperftitibus contrahentibus,pofsit,inud eer to quo dam modoegreditur perfonas,2lt; per perfonam alienam ineanoncomprehen-llam,cx eo agitur,iuxta Bartol,circa I.qui in futurum, ff.de padis.Prxterhaa autcmgcncrales régulas agendi ex alieno contradu, iatpe idem ex ipcciali autoritäre legis conceditur, ut tfi cum ucnderec.ff.de pignora.adio.permitti tur,ut fi creditor uendatpignus adiedo pado, quód fi debitor foluerct debi-tum emptori pignoris,licei e ei reefpere rem fuam,ut ex pado uendentis ere-ditoris debitor^agat contra emptorem, cum quo ipfe nihil padus eft, item t certi, ƒ finummos,ff«ficer.pet, dicitur nobis quacri eerti condidioncm,fÏ quis noft ros nummos al ie ui noftro nomine dederit. Indern fit in alqs multi» legibus iuris Romani, quas nimis longS effet enumerare,fatis itaq^ fit difeen tes monuiffe, quod ultra communes régulas,quibus dicitur nobis dari adio propter legitim am poreftatem,quam in perfona contrahentc habemus,amp;S ex (ucccfsionc,alijscp fimilibus regu1is,nonnunquam ex fpeciali quot^ iure darf nobis adionem ex alieno contradu, ut ipfifciant cas leges fibipcculiariter effè obferuandas.Coh^ret aüt huic tradatui quçdâ quacftio,qua quacritur,an 17 nc filius familias tencatur de contradibus,quos inierit cü effet fub poteftate patria, poftquam cam euaferit, aliquo iftorum modorum,quibus liberari nos ab ca fiipra oftendimus, fed iu3,quod in hoc cafu obfcruatur, non eft analo-gon,fed bénéficiât ium,ficut fenatufconfultum Macedonianum,quo liberan 13 tur parentes ab obUgationc nutui,quodfilius citraipfbrum confenfum acce-pit, Jtacß infrâ in priuilegqs de hoc iure agendi cum filio,qui egrelTus eft poreftatem pacriam, diecmus.
SEQ^WN-
/
-ocr page 477-Peu B. CONRAD. lAGVM. PARS 1111.
SEQVVNT VR TITVLI HVC PERTINENTES ff.
Ad t Rhodiam de laAu»
Detributoria adionc*
Quando depeeuho adio annaï/s elft;
Qyod luflu»
De exerenona a^ionC
De infhtona adione»
De peeuho. De in rem uerfb» Cq^.
De exercitoria,8C Inftitoria adione.
Quod cum eo,quialienapoteftatc eft, geftum negotium efte dicctUf, feu de peeuho, uel quod iulïu,UeI de in rem uerfo.
• nbsp;nbsp;nbsp;Inftit.
Quod cümeo,qui aliéna poteftate eff,negotium gcffum efle dicetur,
EX QVASI CONTRACTVlt;
• nbsp;nbsp;nbsp;Caput LIL
S V M M Ä R1 VM,
6. Adio negotiorum geftotum in quem detur.
s. Contraria adio negotiorumgeftorum cui detur.
ï. Vtrinquexnegotnsgeftif oblrgari.
4. Intcreffc ex morapetiporte.
gt;• Omnesadionesperfonaleseffe perpétuas.
^. Negotia noftra qua: fint.
I quisnon rogatus aut iuflus,abièntisucÏ ignorantis negotie gefsit,isfi contrà,quâmbonumôf diligentempatternfamilias decuit,in alieno negotio uerfatus cft,conuenin poteft adione negotiorumgeftorum direda,utquoddolo autculpa ciusad-millum fît, cOmpenfet ,fi ue rependat, aut ut id,quod occaffone a aheni negotij ad eum peruenerit, reftituat domino negononim,Ediuerfo,6^ illi, qui gefsit aliéna negotia, abftp mandato, öó abfep necefsitate incumben-tis oflacq, datur adio negotiorum geftorum contraria aduerfus eum, cuius negotia gefsit,utquodin eius negötia utilitenïnpcndit,ipfïrcftnuat,autflt; forte negotiorum expediendorum caUfafe obligauerit incontrahendoacre 3 alieno,aut fideiubendo,Ut eum libcrct.Ita nantg pretor cdixit,Ut utrilt;^ inui* ce fibiex negötïjsgeftisobïigarentur,ne cui eö nömincaliquidimmeritódc eflèt4aLff,negötLgeftó. Etquia ex acquitate practoris hæ adiones cOneeffie 4 funbultra id,quod ptincipaliter alteri ab altcro debetur, etiam interefleex mora, in bis iudicijs peti poteft, quia iunt bonac fidei adiones. InftitUt. de adionib* $»adionum.DaturquöCphâtredibus inhacredesj.iq.^♦hæcadio, ÿ Suntquoc^ perpetuæ,ficutreguïariteromncspcrfonaIes.Liif.yo^ neque^C. de conftit,pecu^Competunt äutem 6ó hæ adiones in hos cafus, quos annota uimus,diredó, fedin multis alijs Utilitér.Vtft quisgerat negotium,quod ab abfente,uel ignorante curatore auttutorcerat nomine pupilli gcrcndum,da ® tur ingeftoremadio negotiorügeftorum,perindc ac ft ipforum proprianc-gotia eflènt gefta.Ï,ait prptor.ff.negot, geftor.Non enim ca fob negotia no-ftra funt, qux reipfa ad nos pertinent,fed 06 ca,quorum cura Ö^ foïicitudo in-cumbit nobisjdem fit in multis alijs cafibus,quos quia ll.perfpicucexpli-cant,SC indicant,difcentes adtitulos hue pertinentes remitto.
ff, amp;nbsp;Cod, Negotiorum geftorum.
ÎDc negotrjs gc^ht
EX CONTRACTIBVS INNO-
nunatis. Caput LUI*
-ocr page 478-1^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS HETHODVÄ
'quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S V M M A R 1 VM.
«. Subfidiamm atixilium cft adio in fad um praferiptis uerbis.
«. Praferipris ucrbisagcrlt;quidfit.
j. Excontradibusinnoininati« competereadionemprxfcriptisuerbif»
4. gt;nbsp;Padaconuenta feruandaeSTc.
gt;. Condidio taufa data^caufa non fecuta ad quid detur.
«♦ In contradibus innomi na cis pcenjtenciæ locus eft, 7- Fadum infedum fieri nequit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
S. ptfferentiaintercontradus nominatosS^iurtominatos. p. Intercneetiamincontradibusinnominatispetcre iket. »0. Peenirentia: därnnum fenrirc.
»«. J'ranfadio 8^permutatio,contradu$innominati.
ia. Tranfadiocomponenda; litiscaufafit.
•J. Condidioobçaufamquæfit.
14. Repetitio datorum tondnionalium quando locum habet.
1 N cafum, quo exiftit obligatio horirin connaduum, non ed prodità fpe* EX ‘t^iwe Adalisadio, quapeteremusidpra:ftari,dequoconuentumell. Jtac^quogt; obligarionis cum, cum quo contraximus^urgere uolumus,utprac-ftet conuenta, needle di nos confugere ad fubfidiarium auxihum,^ adio- « lie in fadu præ^criptis uerbis petcrc,ut is, cum quo contraximus,fuam fidem * iibercqficut werba,quibus inter fe c0ucnerunt,id poftulat.htj,amp;,ii) lf.de prç fcript.uerb .Qj-iahs uero ifta fit adio,dicemus infra in cxplicatione fubfidia-riarurn adionpm.Qj.i0d aucem diximus.adionem præfenptis uerbis compe* I fere ex contradibus 1 nnominatis, illud ita accipiendum eft, quod hoc genc-.lt;aliterucrwmflt,cûm cupimus pada conuenta exiftente iam ex ilhs obligatio 4 ne feruari. At cùm hoc non agimus, fed quia nos am pemitet contraxifie,aut ƒ malè habet,quod no mature præftitufit conuentu, cupimus nobis reftitui, quod co nomine contrahenti nobifeum dedimus, atep adco cum uolumus re- ^ feindt obh'gationcm (id quod nobis pcenitentibusreintcgra,aut non fubfe-cutare, inquam contraximus,culpa contrahentis,licet) emn condidione cauia data, caufa non fccuta,nobis fuccurritur,iuxta I.dedi. Sc I, fi pecuniam, .fi'.dccondid.cauCdat.cauf.nonfecuc.Necp tarnen iftofubfidiocondidionis luuamur pariter in omnibus innominatis contradibus, fed in ijs tantum,q ui-buscontingeve poteft,utaliquare careamus,quæ pofsitreflitui.Datur enim bacc condidio ad repetendum id.quod occafioneconcradus ad ahum transla turn eft. Qjiare cum fadum infcdtim fieri nequeat,I.in beHo.^dadæ.ff.de 7 capti.ÔC poftii. rcucif. ac proinde recuperatefadum fuum quis nonpofsit, non competic hæc adio ex contradu innominato, facio ut des, aut facio ut facias, fed folùm tibi datumcft,utaliquidfieret,autdaretur.I.i.infîne.ff.de rer.permiit.SCde præfeript, uerb. 1, naturales. §* at cùm do, In contradibus g autem nominatis condidio ob caufàm,oiTinino non habet locum, quia ex fola conuentioncin illa nafcitur utrinqj obligatio, Stf non cft necefleinteruc-nire rei traditfonem,fitte præftationcm,ficutinnominatis contradibus,fu-xta gloft.l.i. ft', dc rer, permut. circa ucrb.igitur.Proindc neep ex pœnitentia alteto ex contrahentibus inuito rcfcindi poffunt,etiamfires adliucutrinque fit inreg'ta,præter quant in Depoftto, amp;f Mandato. I ficut. C.dc obligations bus Sc adiomh.Si uerd quis recédât à conuentione contraduum nominato-nim,is poteft conueniri adione,quæex quolibet contradu competit,ad pra’ 9 ftandum Intereftc, quod S^ in contradibus innominatis peterelicet, fi non Integra re quis recedcre à conuentione conetur.Nam Sv in his contradibus ,, recedens cogirurpreeftare, ne is.cum quocontraxit, damnum ex eius peeni-tentia fentiat.l.fi pecuniam. §'fi ferun.ff.de condid.cauf.dat.cauf.non fecur. Atc^ h«c quidemdepoenitentia annotauimus, ut quisfarepoffet^quatenus nobis
-ocr page 479-* PER D. CONRAD« LAGVU» PARJ IIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^f
nobi’s propter pœnitcntiamnoftramrcpetere id, quod datum eflet alicui in contras'Ll innominato hccrct, In altcro cafu,quo diximus,nos pofle condice re datum, ft non mature praeftitum ftt ,quodpromiirum erat, hoc obferuan-dum eft,quod uerumilludfit,nifi fortuito aliquo cafu quern impeditum conit ftat.I.pen.SC uluC» de condic.ob cauft Porro habet ASio praefcriptis uerbis, amp;nbsp;condiSio ob caufam, etiam locum ex caufa permutationis 6C tranfaSionis, Nam 0^ hi duo contractus, quamuis fub certis appellationibus accipiantur æ (eparentur,tarnen innom^ati habentur, quia naturam illorum maxime imi-tantur.Non enim ex his oritur obligatio, nifi ab altero contrahentium præ-ftitum fit quod promiftum eft «Nec^ eft quidemin agendo ex his contracti-bus aliud raagisfpeciale quâm quod alteri ex tranfigentibus altero inuito rets cedereà paSis conuentis nonliceat,ne cum tranfaSio componendaelitis taula facta fit,rcnouandarum licium contentio,legum indulgentiafoueatur» I.quamuis.G,de tranfact. Quando igitur ab altero permutantium aliquid alter» datum eft,Sc is ce Hat dare^promilTum, turn poteft cum eo agere Actione nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
praefcriptis uerbis,ntftetpaSo,autcondiSioneob caufam,re adhucintegra, ^o”^^ atcp id quidem faccre potcft,autpropter folam fuam pcenitentiam,aut contra *^J^» hentisceflationem,autficontrahens nonpofsitreftituere acceptum,agere cum co actione prxfcriptis uerbis ad Interefle, henm precibus.amp;f t quando» C^ Lultim.C.dc rer.pcrmut,amp; ff»eodem,I.i»in finc.Sed idem non plane fit ex' caufa tranfactionis. Nam primum quidem fi nihil eorSeft praeftitum,dc qui-bus conuentum cft,ceflàns non poteft ex nudo pacto tranfactionis conueni-rf,ac cogi,ut praeftet conuenta, fed licet actionem, cuius occafione facta eft tranßetio, denuo urge re, ac ft loco exceptionis opponatur facta tranfactio, rcplicatione ceflantemcogéré,ut praeftet conuenta, aut expectetprimo in-tentatae actionis euentum» hfiue apud, C»de tranfactionibus. Si uerô ab alte-TOtranfactorum,aliquid praeftitum eft,turn propter folam pœnitentiam eins, quipraeftitit conuentum,nonpoteftrefeindicontractus» Sed ft intolerabili-ter ceftat,poteft ab eo repeti quod datum eft condictione ob caufam,aut ft ap pareat dolo conflatam efle tranfactionem, actione de dojo cum eo agere, I» fubprætextu«I.«»Ô(^ibigIoffi C, detranfactionibus»Sedinquis : aim ex con-dictione ob caufam repetere illi,quod prgftiterunt,nonpolsint,qui Interefte pacti funt cotractu innominato,facio ut des,autfacio ut faciastquomodo illis ■ confuletur,ne ipfis fua facilitas fit fraudit'Refpondeo, quod ft tale fit factum, quod eft praeftitum, ut inde aliquid commodi redierit ad contrahentcm,tum pofle eum actione præferiptis uerbis cum eo agere,ut det,aut faciat,quod ill» proconfectione negotq promiferit:autfi appareateumdoloinductum,utfa-ceret aliquid, nc contrahens agnofcat eius operam,pofle eum de dolo conue «^ nirc»I.lblcnt.amp;^I»naturalis» $• quod fact urn,ffpræ.uerb.Cæ ter ûm Condictio ob caufam eft pcrfonalis ciuilis, Sc^ datur turn dirccta turn utilis' hæredibusS^ in hæredes perpetuô, necinfamat, fed datur non folum cum aliquid euiden-ter,fcd 0^ cum aliquid quafidatum eft, aut per interpretationem intclligitur, utfiquis debitori fuo debitum acccptumfcrat,lihocautilludipfi effect urn Tcddat,0(^ poftea ceflat id facere,tum poteft ab illo repetere debitum,quod ilU acceptumtulit,quàm fiturnprimumilli numeraflet pecuniam creditam.ftfi Quis acccpto.ff.de condict.cauf.da.cauf.non fecu.Neq; repctuntur liac cori-aictionc folum ea,quac data funt, fed amp;nbsp;fructus rei datæ,tquife. ÿ» ult.ff.de
. condictione caufa data » Et hoc quidem cum hoc appendice accipiendum, quod fi fub conditione,aut modo aliquiddonatum, aut legatum fit, aut per fi aeicommifrum,uel Godicillis relictum fit, aut dotis caufa datum a!icui,amp;f con ditio deficiat, aut eo modo non fiat res, cuius præftandi caufa donatio facta cft,poflc donata SC legata per fideicommiflum relicta,0C dotcin hac codictio-Bc quoeg repeti » Nam SC in his tanquam generalis repetiuo conditionalium
-ocr page 480-t9^gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVKIS ClVïtîî ÄBTÄÖDVS
daforum locum habent .1.0 donatarius, lundis quineç fequentibus,ff, dccon* did, caufa data caufa non fecuta« Sequuntur ntuli«
ff. De condidione caufa data caufa non fecuta;
Cod.
De condidione obeaufam datorum.
Hic meminifle oportet,nos in hui us condidion» tradatione dixifle etiam de adionibus, quæ ex permutationc ÔC tranfadione competunt,ne quis non diligensrerum traditarum obieruator exiftimet nos tcmerè h or nm contra-» dorum adiones non annotafle,
QVANDO CONTRA OBLIGA-
uonem conuentionis,6lt; SoIutfOnum detur adio. Caput LIIIJ..
5 V M M A R I V M.
1B. Pada turpia amp;nbsp;uiolentahon obligarc.
3. Deadiombusquibus folutaexuiolentispadisrepetuntur.
j. Condictio ob turpem caufam quatcnuspermitratur,ô^ quandolocumhabeab 4. Datum ob turpem caufarn quando pofsit repen.
j. Turpitudinis,amp;maïarumrerumuberrimus eftprottentW. ff. Veftemcommodatam nolens reddere.
7. Condidio fine caufa quae fit. t. Decondidione ob caufarn.
9. Nuda ratio non facit dcbiiorcm.
»ö. Condidioindebiti quando competal, 11 lt;nbsp;QpæadiO cumquibusconueniat.
i R c A æ extra contradus enm nominatos turn innominafos tagt; lia nonnunquam fiunt inter homines pada,qug etfi propter tur j pitudinem amp;^uïolcnliam, quaextortafunt, non obligent paci-fcentés, iuxta tß plagrf. ff.de Uerb.obligat.tamen quiafatpe acgt; ciditjUt quidam per incogitantiarn', aut coadi ioluant id,dc quo eft,ne ex improbitâte fua hterö immeric^entirent ini,qUi ex ta-
ïibusconUèntionibus aliquid accepiflent, prodira: fint Jure ciuili quædam adiones,quibUs foluta exiftiufinodi padisrepéterentur. Aepnmumqui-dem fi quid óbturpem caufarnfoluturn eft, permittunt 11. utiflud repetatur j condidione ob turpem câulàm. Sed illud tarnen eatenus permittitur,quate-nus folius accipientis tUrpitudo irt couentione dcprchendicurj.i.ffde con-did.ob turp.cauf. Vt fi quis alicUi del centUm aurcos,ne contumdia adficiac parentefn,licetini datam pecUniem repetére condidione ob turpem caufarn, quia turpiter ob earn rem premium exegit,quam paffia piecas ab co requirir. Lq.ff.de condid.ob tirrp. cauf. Si ucró quis lenoni daret fundum hoc padó. Ut filiam fuam ilh proftituat,non da tur fundi repetitio.Ceflat enim htre con-didiü,ubiapud pacifcentes utrinep uerfatur rurpitudo.I.rj. C.ob turp.cauf Et tamén quamuis céflat hæc repetitio, ita,utis, qui dederit,datum repeter^ non pofsit,Fifcus illUd aufert ab accipienteJ.curn hic flatus. ^ult.ff.de dona-tionibus inter uir.Só uxor. Præterea uoluntIl.hanc condidionem lOcum habere , ubi öó promifsio St folutio ui extorta eft.I. perpet. amp;^ l.cx ca ftipulatio-nè.ff.de condid.ob turp.cauf.Sed in hoc atcffimilibus cafibUs,in quibuslo- . cum habet hæc condidio,ùidendum eil, an quis dederit promiifLim,cùm ici-ret fc fpe exceptionis ( uidelicet, qUödpropter turpem caufarn promifla nos non obligent ) an uerô nefciens cam exceptionem fibi competcre,fbluerit. Namfi feiens fc tucri aduerfus petentem,id quod ob turpem caufarn promit rum cftgt;Slt; tarnen illudprgftet,quafi obligatus abftj remedio effugiêdi,isnótt iuuatur
-ocr page 481-«►ER D. COÏîkAÔ. tÄGtrt. VAkï «tl. lÿ^ (ùwatùr ad recuperandum id quod dcdit, ctcnim is uolcns uidetur recefsifle ^ Iiire,quo conucndonis obligationem diffbkicrc poterar.Et quia eorn^qui ob commiflam turpicudinemaucui aliquidprxbcnt, tabs mdicatur efletemcri-4 tas,regulacft,fblutumobprætentam turpitudinemcondid'fone obturpem caufam nonrcpettProhibetenini amor honefti, ne admuent eos,quorum te méritas irt dando ob turpitudinê odiofa eft.Qirare neep H Ium ad repetendum àdmittût,qui fœminæ,quf£ ex profefîo erat meretnx, aliquïd dedit J»4» ^'fed amp;nbsp;quod, ft» de 'condid» ob turp» cauf. Poflunt aut turpitudinismuItaSC uarïa y exempla,i'n qüibus Joenm haberet hæc condictio, enumerart Nam turpitu-dinis,ficutcxtetarum malarum rerum omnium ^ubernmaseft prouentus, fed compendij lóco annoraße hoc fuffîciat:Quôd ubicuncß ahquisexegit præmium eins rei',quam eum ultro aut propter naturalem obligationem uir-tutis,autratione contrat-us,quo tcnebatur,aut quia iciebat ill^à quo expete bat praernium ex caufà exquilitiper earn Iuris tradendum,præilare decuirqbi competèré hanc conditionem ad repetendum,quod immeritô datum elhEt quô difeentibus non défit exemplum ludicandi, quatenus propter obligatio nem cotratus in exigcndo,8Caccipicndocommittatur turpitudo,requireii da ea ipfis effe mOnemus, quæ in l^ultÆ de condid, ob turp»cauCtraduntur*
Sed ineaipialegehocpræcipuèôbferuandum eft,quôdficontratus,ex quo debebatur res,fueritbonæ fidei, turn ad repetendum id quod datum fit-, titon hanc folüm conditionem ,led SCationem, quæexillo contractu,quo '^ debebaturres abfque noua exatione praernq, dari, Vt fi quis ueftem,quain commodatoacccperat,nolitrcddere,nifi dato prçmio,amp;S is,qui commodauit* promirtatini præmium,tumpoteftcxceptione turpitudinispetentem depeP Iêreîaùtfiincautus,aut nefciensfibihanc exceptionem competere, forte de-derft præmium,poteft aut atione commodati ,aut hac conditione fblucum repetere»Secusht,eumprarftatiorei fuitabfq^noua conuentione debitiex contratuftritiIuris,aut aliquacxcauia,qua resacquiruntur,Namfituin i^uidper improuidéntiâdatûeft,fbla coditio datur ad illudrepetêdum,ut fi ex ftipulationc,aut Teftamento aliquid debeatur, amp;: debens nolit iftud prse ftari,nifi aliquid ob id dctur,incautè probens aliquid fbla conditioncob turp»cauCrcpetereidfwtéft»fuxtalproximèiamallcgatam,infine. Qjiód internfupràin tratationeconditionis ob caufam dedatione,quæexinter-ptetatio»c fata colligttur,diximus, idem hue quoq^ referendum eft,ficut cæ tera,quæ de eins ationis quantitate 06 qualitate,5lt; duratione annotauimus Nam ilia omnia inter fe habent communia, pratter quàmquôd hæc, quam-uisnon infamet,tarnen exiftimationem conuitorUmnon Iædat,exemplo ationis in fatum,qua conuentione conueniuntur patrom' propter doIumX honor»ff,dc obfequijs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
gt; Porró cß amp;nbsp;alia conditio, quæ uocatur conditio fine caufa, quæ accip rate à conditione indebiti, ob caufam,amp;S ob turpem caufam ieparanda cft,fi uolumus,ut proprnis cius ufus appareat. Tamenim hæ conditio-nes inter fccognatæ funt,ut difficile fit earum ufuminuicemfeparare,Con C(,„j,^/oj^, ditioindebitifolutidatur,quandonon extititiufta caufa debiti,fedimagi- ^^^j^^,
« Ratio aliquam efie nobis perfuafit,fit foIueremus.Conditio ob caufam,cum cowdi^woi fpe futur at caufæ indutifoluimus.Condftio Ob turpem caufam, cum odio turpem cast^ turpitudints,caufa, propter quam folutio fata eft,lure habetur pro nulla, fam. Conditio fine caufa datur, cum abfcç caufa, quat fubefleputabatur,aliquid CondiéUopt promifTum aut datum eft ♦ At caufa imaginata, aut non produ ta,aut turpis, ne cMlAt nonfunt caufæ,etfï pererrOrem forte putentur caufæ obligationis.Ergo conditio fine caufa eft praeter necefsitatem ,poft illasconditiones pofita, wifi peculiaris cius ufus ofteridatur, Ego quidem in legibus non inuenio ilium magis huius peculiarem ufurn, quam quod ca petitur lib eratio ab
1 4
-ocr page 482-^p8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
obh'gatJonc,adquam nos abfeß caiifa,cnmputarem«seam efle,obß;rinxifllt;: musJuxta t qui fineJEdc condid.fine caufa. Proinde fic ftatuo, qiiöd ubf in legibus dicatur, quód hac condidiene repetantur folura, fine iufta caufa,ibf intelhgendum fit,id fieri tanquam per generalem condidionem earum adio num,quibusaliasindebitafolutarepetantur, Veröm peculiarem etusufum eflc,£f in hunecafumproditumefie,quo aliquid promifTumficiniufta,at^ adeo fine caufa,fed nondumfolutum, ut hac condi^ionepetamus nos libéra nab obligatione promiisi,quod fine caufafecimus,Siuerômagisplacet, quódfimplicitcrfit generalis condidio fine caufi, quaSt liberemuràpræ«-ftationceius,quodfine caufaalicuipromifimus,ÔCrepctamus,quodfine eau fa loluimus,tum hoc confilio hanc códidionemproditam efie iudicoCquam-uis Ihhoc aperte non tcftenturjutadmoneremurfolampromifsioncmautfb-lutionc non efie caufam fulFicientê exigcndæ,aut retinendç rei promifig,ucl foluta: iuxugtti), ^’circa.fEde except.doli mal^circa uerbu,fine cauf.N uda 9 enim ratio nó facit aliquê debitorê,ff.de donat,l,nudß, Itacpll, autoritäre per miffum eft,ut condidione fine caufa qugramus effugium obligationisex promifsióc,cui fubefte caufa uifa eft,cü nulla effet orta,aut repctamus,quod ex opinione debiti folutum eft.Sed hoc modo accepta hac condidione omni ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;no in ijfdem cafibus per earn repctitur folutupn quibus repetitur per condi-
dionem indebiti ob caufam, ÔC turpem caufam, nifi dixerimus,tum dem urn repeti folutum hac condidione, cum caufafokitionis non ideo cenfetur effe nulla,quianullaintcruenit debiti obligationficutfit tn codidione indebiti) aut quia non præftitum eft id, cuius caufa fada eft folutio (ut in condidione ob caufam) aut quia turpem ob caufam quid folutum eft.Sed quiares teftetur caufam effe nullä,propter quam aliquid foluimus,8C ficonftat nos promififle ob caufam, quam iam dudum extitiffe credidenmus. Atep ita compereret hæc' condidioad repetendum folutum fada folutionc ob certain promifsionetn indebiti, cuentu,ucl legibus pofteateftantibus caufam, ob quam quis fe ad iftuddebicumobligarit,nuIIamfuiffè,Et feparari hæc condidio à reliquis inrepetendo indebiti folutiitapoteft,quód indebiti condidio competat, »o quando meerei de obligatione aliquid folutum à npbis eftper opinionemde hiti.Condidio uerö ob caufam,quando infuturamhoneftam caufam aliquid folutum eft,^ poftea id non præftatur, cuius fada eft folutio.Condidio aûc ob turpem caufam, quando folmn quid eft ut fiat, cuius præftandi caufa alk quid exigere,uel accipere turpe fit,Condidio airt fine caufa,quando ex mani-fefta obligatione promifsiquidfolutüeft: fed pofterior dies docuit nos fine caufa promififfe id quodfolutumeft.Quiauelcacaufanun$extiterit,uef Il.eam præftari prohibeant, cuius rei exempla funt in 1.ult.ff .de condid. fine . cauf. Hæc fortaffe diligentius quàm oportuit inueftigo. Verum quia uidco difcentes facile turban' pofïè, ut nihil certi habcant,quod in utendo his condi dionibus fequantur, nifi accurate earum ufusdiftinguatur. Ego fanê ut non penitus potuerim has inuicem feparare, tarnen cxiftimo hanc meam opérant profuturam quibufdam,ut faltem harum condidionum differentiam magis accurate inquirendam cogitent. Cæterùm in alqsdiffcrentijs,quæ inadioni ’* busobferuarifolent, condidioni fine caufa conuenit cum reliquis condidio AÄw ^uoj nibus.Videtur his condidionibus adiungendaadio,quodmetuscaufa,8é nctuscAufn. adio de dolo. Nam Sc his adionibus refcinduntur obligatio nes lure adio* Aüiodtdolo nis. Vertunquiaha: à Prætorefunt proditæ in fubfidium corum,quiaiqs ordinarijs adionibus deftituuntur,nos earn tradationemin eum ufij locum, ubi de fubfidiarijs adionibus dicendum erit,differemus,
De Condidioncobturpcmuel miuftam caufam.
-ocr page 483-PER D. CONRAD, tAGVH. PARS lin, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tßjt
De condidione nne caufa,
Cod,
De condidione öb turpem cauGm ♦
De condidione fine cau{à,uei iniufta caufa;
DE OBLIGATIONE DELh iflorum, Capuu LV,
• SVMMARIVM,
«, Vidcndum,quo gcncreadionïsdclinqucnsfitmagisperfcqucnduï»
». Adioncsciu.iles.SCcrimjnaIcsqua: dicantur,
gt;. Quando criminaliteragerc dicamur. .
■^ 4. Quafitdifferentiainteradiones ciuiks Äeriminaks*
y, Pecuniariæ p€tnæquafdamadoribusconccduntur,quædamfifco.
6, nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;Propter idem deiiâum nonnunquam Si ciuilis amp;nbsp;criminaUs adio datur.
7. nbsp;nbsp;nbsp;DeintuTiaciuiliterintcntata.
*• Afinusfuricptus,pefteaoccifus,duplicitcruïndicatur.
9* De difcrimiRe dclidorum.quadam priuaracfTe,quadam publica.
’0* Opa: delida (int capitalia.non capitalia, ordinaria,cxtraordinaria.
«t. Popularia quac Si quare dicantur.
zi. nbsp;nbsp;Adio talis datur,qualis eft caufa,unde ea oritur.
«J. Quoeonfilio ueteres lureconfultimalucrint dclidorumdiucrfitatem anno» tsretituloadionum.
»4. Adioncs populäres ex fado dark tf. Quiaceufarenonpofsint.
^6. nbsp;nbsp;Omnes qui in ius iiocari non poffunt, illinccdc crinlineaceufari pofTunt,
*7. Qiiandiuliceatintcndcrc crimen.
18.
19. »0.
21.
Quantumpetere inadionccriminali nobis liceat.
Nobile iudicisofficiumquando in criminalibusimplorarcnobisliccat» SineaCcufatöreludcxadagendumdccrimiïrc procederenonpoteft, Quando fine aceufatore liceat exerccrciudicium.
Deferendi forma: uariç finir,iudkialisjeuangclicajcanonkaïregularis. Crimen in indicium percxceptioncsquandoq;deduci.
Inquirendumcrimcnantequamadpcenam progrediatur.
R AE reliquis omnibus, quac obferuanda ueniuiit in perqutrcd ^;®^ƒ ■’'' ^quot;'^ a^ionibus , quæ ex obligationibus dcliciorum nobis dan- £«^lt;^ V'^ ' ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• tur,uidend'-mi eft,quogcnereaciionispcrfequidelinquentem ^^^‘^^ '^ 1 magisuehmus.N urn damnum folftm,quod ex co tulimus,farcilt; r'^^ ri, an uetô pcena cum adfici propter delidum potiuslibeat. Nam exobligationibusdelidorum,nonfohVm ciuilesadiones,fedcrimina- ^^. ^.^^^ « lesnafcuntur »Dicuntur autem ciuiles adiones in genere omircsillæ,qui-'^^/^^- .^^^ bus res fam ! Hares tuemur. Criminal es, quibus pubheam uindidam quaerk j,^jjj^ thus,fed in perfecutionedelidorum,etiam turn ciuiliter agcre dicinjur,quan do imponi quidem poenam ei,qui deliquit,cupimus. Sed quam legibus iu-bentibus adori,8C non reipub.pendere cogatur. luxta gloff I.iq,ff.dc fepul.
5 utobEt Bart, circa eandem I. fentit, turn demum nos rede did criminaliter
^ agcre, quando poena delicti Fiko eed at, non pnuatis hominibus. Ac perd-net quidem ea difputatio Bartoli primüm adremoucndtimtllorum enorem, qui exiftimant eas folüm adiones effe crimi nales,quïbus corporafubqciun-tur poem's, noncdam,quibuspecuniariapoenainiungirur .Deinde per earn adiTfDnemur,quód pecuniarias quaiciam pcenas delidorum 11 .concédant adoribus,quafdam uero rcipwbl.folui iiibeant.Et utin dubio,cum id legibus exprefrum non inucnitur,conftare pofièt,reipublice ne,an partiagenti debe retur poena , ita diftinguendum iudicat Bartol.circa legem,agrari.ff.de «exmi.mot. quod fi lex dicat adionem, aut ludicium dan ,propter hoc
aut
-ocr page 484-4M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS MfeTMÖDVS
aUt inuddelidum in certam pecuniat funimam,tuiftpoänam parti agenti tri* buendam cfle, bli qiusidqviod.ff.de lunfdidt. onlni» iud, Si üerö lex dfeat, accufarionem dari, aut affique mentions adionis £lt; accufationis/irtipiiciter cönftituat poenam dclicli,tunt* eam appheandarU eße Fifeojiuxta l.muldarum ♦ C* de modo muld. Ex bis autem hquere iam arbitfor, qiiöd èx obliga-tiombuSjquæ ex dclidis oriuntur, tam ciuilcs,quàm cnminales adiónes pro ditae funt» Sed K hoc addendum eft, quod nonnuaquam fimul propter idem lt;nbsp;debdum^C ciuilis óf criminalis detur, nee alteram altera impediat aut tollat, quacun^prius adum fit, id quod multis exemplis oftendunt textus óf glolT C.quando adio ciuilis criminali præiudicet. Atc^ hóé quidem rcgulariter ue-rum eft,præterquàmubi adum eftciuiliter de iniuria, non pro èmendâtio- 7 he damni,fcd ad uindidamd* Pretor edixit» ^fi ditatunfEde iniur. Óf famoC libel! ♦ Praeterea càm tab's eft cafus delidi,ut plura fimul fed era admiffafint » turn neutrius fccleris accufatio prohiber,qvtó minus quis propter aliud fedus ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ineodem,aut diuerfo cafu, fedalio atep alio fado, commiflum accufetur,nccp
tinius poena minuit alterius delidi peenam* 1,ij.ff^de priuà.debut qui afinum t noftrum nobis furripiat. Óf poftca oecidat eundem,is óf furti,Sf 1, Aquilia ic» netur, nec una adione conuentus. Óf ob eam punitus altera libcïatür, iilxta gloff.iam allcgatac legis. Óf Bart, ibidem. An aurem hare, quæ de adionibus . ex obligationibus delidorum hadenus diximus, in uhiuerfum in omnibus ^cblt;^is permittantur,quæri poteft. Nam Cum alia ddida fint ptfuata,ah'a pu » 9t«uetoru. blica^mdcturóf/nlure agendi exil lis delidis eflequoddamdifcrimen.Di-cuntur autem priuata,quibus priuatæ uitat affligitur commoditas,ut eft fur-tum,iniuria, Publica uerô, quorum ius ad difsipationem ftatus publici ten-dit,ut funt fcditio,homicidia,peculatus, ambitus, óf aliamultahisfimilia,dc quibus pcculiaritcr agitur in libro digeftorum 48, Talis ueró differentia dc-lidorum non impedit, quà minus ea,qua: iam de lurc agendi ex ddidis an* notauimus, locum habeâtin utroeÇ genere ddidorum.Nam iftain omnibus ddidis funt regularia,ltaqiie uidendum eft, ah ne ius agendi ex illis ddidis, propter alias quafdam differentias delidorum,uariet, Ac quamuis fint quidem abac delidorum differentiae,tarnen obfcruationes luris, qua: ex ilIis tra* dUntur,funt ipfis communes,
Primum enimóf priuatorum óf pubbeorum delidorum,quardam funt ca «* pitalia,quae poena mortis',aut exibj uindicantur,Quacdam non capitalia, quorum panaaut eft pecuniaria,autco'értio quaedam corporalis,!,q.fEdc pubhlud. Deinde óf inter publica,óf inter priuata, quaedam funt Ordinaria, qUafdam Extraordinaria, Ördinaria dicuntur ,in quçcerta poena à legibus conftituta eft,Extraordinaria ueró,quibusimponitur poena promododc-lidi ex arbitrio iuidcantis, 1,1.ff.de efffad,óf expilator,
diiis autem dubitct in tanta uarietatc delidorum priUatorum óf publico* rum, talc quid committipofte, cuius poena in legibus non eft exprefta.Itacp quod ad differentias delidorum attinet in Jure agendi, ex illis nulla eft di-uerfitas, HoC tarnen luris eft in publicis criminibUs, quad ex illis euiuis ci* uium communis reipubhagere liceat,Ex priuatis autem,folàm illis,quorum peculiariter intercft,damnum ex delido acceptum, aut delidum puniri, Inftitut,dc publicis /udieijs,inprincip,6f gloff.fupcrRubricam Codicis, qui accufare poflunt uel non, Prater cas autem differentias delidorum,!» quas percenfui, rcliqua efteuidetur, quad quaedam delida fint popularia, Neque enim quis ideo bono cum ludfeio hanedifferentiamreijeerepote* rit, quafi iureRomano ignOtam,quia 11,Romana: non de popularibusdcb* dis,fed de popularibus adionibusagunt,(Edepopularib, Adionib, Nam cademratione nec publicum erit aliquod delidum, quia lib er digeftorum, in quo agitur de publicis deb'dis,infcribitur de publias lutbcqs, Sed cogi* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tanduni
-ocr page 485-gt;ËR a COMRAO. LÄGT«. PÄRf litt 4^ gitandwmcn:di{centibLTs,quödci-fmIeges Roman» dicunt qualdam ac^io-nes eße populäres,quafdampublicas, tahum aeßionum quoque caulas eiuP dem generis eße*
«^ nbsp;nbsp;Notum enim eß, talem darf adionem, quab's eß caufa,unde ea oritur, Vt
M autem lurcconfulri Romani maluerint herum delicrorum diuerficateman-notarc titulo aeßionum, quam deßdorum, ex quibus tales adioncs naßun-tur,hoc confilio fadtum ^e arbitrer, quad talium deliderum diuerßtas magis in lure agendi, quam obligationum appareat, m ultô nanque facilius quisintelliget/qux delidafintpopularia,cüm dicitur ea eße,ex quibus aga-turad tuendum ias populi,quàmfi dicerctur, delidapopularia eße, quibus uieletur lus populÏ. Statim enim quis cogitare poflèt pariter omnia déliera eße popularia, quibus aliqua Refpub, lederetur, V erum cG quis audit pecu-bares eßeä lurc traditas adiones, quibus populo lus fuum defendatur,non absre ideflecogitct,Etenim ß ob cas caufas darentur,obquasaliædantur pro tuendis rebus familiaribuSjUteretur nimirum populus intuendo fiio Iure atßionibus,quibus res familiäres defenduntur. Nam alioquipopulum in rebus acquirendisamp;f tucndiseodcmlureuti,exccptis paucis quibufdamcafi-bus, in quibus gaudet priuilegio ( utin pratferiptione ) manifeßifsimi Juris eft.Scatp ertmaeßiones populatestradit» fint adtuendumluspopuliJAæde popubribus adionibus, neeeße eß has adiones non ad conferuationem ea-rumrerumpopuli,qu3c 06 inpnuatorum patrimonie eßcpoßunt(utfunC prxdiarufticaÓ^ urbana)fed earum tantum,quç folius populi dominium fub cunt,ut luntjoca la era, itinera,amp; flumina publica,
Proinde neep ex dclidhs,quæ in Refpubli,fiue populum committuntur, qfdcmalt;ßionibusagitur,quibusaiioquituentur rcs,quxpoßuntcßcinpri-
• uator3pa£rimonio,Scda(ßionepopuIari,qua£ daturexcaufa populari,hoc eß,ex fado,quo res,quae peeuJiari proprietate funt populi,uiolataefunt.Ad *‘^** populärem autem adioneniquiuis ex populo admntitur,ficut ad acculatio-ftem publici criminis ,pr«feram fi poena in talc fadum conßituta fît pccu-niaria, Na eftm ea fit corporalis, praefenur is, cuius intereßtut in fepulchro Miolato,fi preieda aut Ipoliata funtcadaucra,extraneo præfertur is,2d cuius famiham per tine tfepulchrum.ljij. ^aduerfus,ff.de fepukh,inoh Et de popw laribus adionibus,!, fedfîftbidemeÇ gloffcirca Rub,
Porto quamuis ex delido popular! ÔC publico agere quiuisde populo poß fît, tarnen ex quocunc^ gencre debdorumerimmabteragereue! nerim us, g| non omnibus indiferiminatira iftud ltcet,Primùm enim non admittuntur ad aceufandum, hoc eß, ad criminalem adionem, qui propter fexus uerecun-diamCut mulicrcs) aut ætatis imbecillitatem(ut funt infantes 06 pupini)aut per fon» conditioncm(ut funt ferui)alioqui in iudicio uerfari prohibentur.Dein de quospropter infamiarn, aut focietatem commifsi criminis,autfufpicionem turpis qu»fius,autpaupcrtatis, aut propter capitalcm inimicKiam,ucI calum-niamad criminationcm aliorum aemittcreiudicinontutumefle uidetur,
Poßremo nec quorûpoteffasformidolofacff,ut funt qui habentmerum 66 mixtum imperium, qui fine pcriculo reipub. militia abeße non poßuntj, qui accufare,ô6 duabus fequentibus,ff,dc accufationib.Omnesautemißi ea-tenus aon admittuntur ad criminationcm, fîue aceufationem aliorum,qu3tc-nusluamautfuorum iniuriam non profcquun£ur,Itcm nifi maieftatis,frauda tx annonç,hçrefeos,fimoniæ rcos deferre uolunt.l.hi tamcn,061.mulierum, ff,de acculacio,d6 C. ad LlubammaieftatisJ.nullus.86 de Epifc.86 Cleric. 1,0 qtienquam,xv.quæff. iij. c. nemini. 86 extr, de fimo.c, tanta. Qjii ucró pratter hos, ques annorauimus, ad criminationcm aliorum non admittantur, oßeudtt tuul, C. de bis qui aceufare non poflunt, Rurfum autemficut non omnes
-ocr page 486-4oJ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVR I s'quot; C Î V IL IS MET H 0 0 VS
r*;£l accii^d, ünines ad accufandum panter adtnittuntur,ita nee aceufan’ quoc^ poffunuEt ui n »00 paf» l eguIarKer quidcm omnes iUi\qin in lus uocart non poflunt,ilii nee de enmt f“quot;^’ ne aceufan' poflunt, Qjit ueró till fint, oftendit I.ij.amp; ujÄ üij* Sc I^adopü^æ de in lus uocand*Item qui ïamantè obcrimen aliquod in indicium uoeati funt,pendente adhuc iudicio, thi tarnen» ^ultimo.Hade aceufationtbus.Præ terea nee abfentes aceufari poflunt» 1, abfentem, C^dcaceufationibus^Nec mortui» C.fi Reus,uel aceufator mortuus fucrit,iWÛmaieftatis Reus fuerit, qui morcuuseft. l»quifquis» Só I»meminiffè»C» ad l»'Iuli»maieftatis,Q_uatenus aUtem hçredibus,ô6 contra hæredes ex de li do defundorum criminaliter agc reliceat,aut non,oftendimus a principio huius capitis, ubiannotaUimus quæadionesÜnthæreditariaîjUel non» Qiiandiuuerô integrumfitaheuiin 17 tendere crimen, eolligi ex l.accufatore»amp;S gloïreiufdem»ff,de publi»iudicïfs, 8C ex Mibellorum»^« final» facile potêft» Ac populari fanè adione anno poft commilfum delidum elaplo excludimur »I» uitimo»ff»de popularibus adio-nibus» Neque quacrendum eft,quid amp;nbsp;quantum petcre in adione criminali 18 nobis liceat» Nam 11» de cuiufque crimine agentes indicant,qualisexigi pro quouis Criminepoenapofsit»Itacßtales quot^ ll»habcntur loco adionum,ea-l umqj uiceproponuntur» Aut fi forté fuerit crimen extraordinarium, cuius 12 poena non eft expredé conftituta in legibus, licet nobis implorare nobile iu-dicisofßcium,ut pro modo delidi poenam arbitrariam Reo imponat»iuxtato turn titulum ff. de extraord» crimi»
Cæterùm reguläre eft, quôd fine aceufatore Index ad agendum de crimi-' ao nèprocedere pofsit»l»rcfcripto» ^fi quis accufarorera.ff.de muneribus 3f ho-noribus» Seens tarnen fit in multis cafibus, quorum quidam circa iam allega-taml»quidam circal»q»^fi expublico»ff»adî»Iuliamdcadult»ingloff anno-tantur » Nam cùm crimen eft notorium, aut Index iblùmid exincidenti ali- tt quo cafu habet compertum,poteft Indexperinquifitionem ex officio fuode co abfque aceufatore iudicium exereere» Atque id quidemfitdüobusmodis, autut inueftiget à quo cómiffumfit crimen,quod cognitum habet,autcóm perfona einsqui deliquit,etiam illi nota eft, ut p«nam de ca fumat. Vt fi cada lier per nodem occifum in platea inueniatur, nee conftet de aurore eiusho-micidq, fit tarnen habeat de quibus non fruftra fufpicetur, poteft conftitue-reiudicium ad explorandum, à quo iftud delidum perpetratura fixant eo per Indices prodito,etiamfi non fit,qui cnm aceufet,promodo dclidicxfuo officio in ilium animaduertere An autem in inquifitione ludicisexdem obferuationes iudiciorumrequirantur, qnac in accufationibu»,juidelicet,ut Reus légitime citctur,libellus offeratur,dilationès dentur, non efthuius loei indicare,Slt; Bartol»copioiè eadcredifputat»I.rj.^ficxpubHco»ff.adl» Ïnliam de adult » NonnunquamfiC per denunciationem in Indicium erimina dcducuntur,pcr eos,qnibusmagiffratus illnd mandauit,ut faccrcnt,aut à qui busoffieq fui ratio id exegit.I»un, ^»quies» ff,de offic»præfcc,urb»
Sed 6f huius formg deferendi narig funt fpecies óf obfemariones. Nä aha t* eft Iudicialis,quæ fitprolcquendornm delinquentium canfa (SC. de hac folum bic nosloquimur)» Aha euangelica eft,qu£ fit ad renocandum peccantem à dclinquendi temeritate » Alia Canonica, quae fit inter perfonas Ecclefiafti-cas cauendi fcandalicaufa,de qua in c»quäliter fif quando» extr.de aceufatio-nibus,inquifitionibusôf denuncia» Alia regularis,quam rcligiofiquiqne inter fe ad conferuandam difciplinam conftituernnt.Sed ne«^ de einfinodi de-iieftorum perfecutione loquendi hic locus eft, óf Panormita.abundc nfumóf uim denunciationis often dit,circa cap. no uit ille.extr.de iudietjs»
Poftremô dedneitur aliquando crimen in Indicium, etiam per exceptio- tj nes, ita uidelicet, ut opponatur à Reo contra cnm agenti, ut ft quis aliquem / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;criminaliter
-ocr page 487-ÊER D» C ON R A D. LAGVM, PARS UIL ^49» triminaliter accufet de adukeno, 8C Reus obijdat ilh',fe iftud crimen admi-fiflè,eo permittente,accepta pecunia,turn fi conuincatur agens,poteft die ie nocinij condemnari, ac fi légitima acculatione conuidus cflct » Atque hoc quidem fic,cüm crimen obiedum cohæret principal! crinuni, cuius inftitu-ta eft acculat!o,ita ut pariter deliquiflè in eodem fado Reusamp; Ador ui-j^ deantur, Veröm fi'crimenobicdurn,pertineat ad diucrfumfadum uelca-fum,opus habet Iudex, ut de eo inquiratantequam ad pœnam progrediatur» iuxta Bartoh circa htj«^ ftexpublfcorin hneÆadl Juh'am,deaduIt*Ethaec obiter !ndicaflefulFiciat,utdifcentes fciant diuerfts modis crimeniniudi-ciumdedüciamp;S perfequÉ Sed porro non diccmus circa finguladelida de dlo rum accufarione, fed quomodo SC quibus ad!on!bus exilhs ciuih'ter agatuiv Nam pœna;annofatain quoeç crimine, eft forma criminahter agend! ex de-lido Itaque !n ordinäres criminibus non eft neceflè annotare,quæ accula-toribus petcre I!ceat,quoufque autemludex in extraordinarrjs criminib us ex tendere pœnam pofsit, cam db earn imploratur e!us officium, ad declarario-nem poteftaris iudiciariæ perrinet, non ad cognirionem inftituendae ex ilhs accufationis»Ciu!les autem adiônes,quæ éx delidis competunt,!deo!ndica re neceflè eft,qu!a in quibufdam delidis peculiaresfunt prodita:,Hucpecu-hariter perrinet ritulus '
ff C, 6C Decretalium»
De Aceufarionibus, Inquifitionibus,8f denunciationibus,
EX OBLIGATIONE flirt!» Caput L VI»
SVMWARIVM.
lt;• Öe domefticis furibuS.
gt;• Fures effe odiofos.
j. Furta uarnsadionibusuindicarii
4, Nemo rem fuam condicere poteft.
ï. nbsp;nbsp;nbsp;Condicere quid fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;
«. nbsp;nbsp;Rei uendi catione repetere rem fuam à pofrefToremal^fidei licet
p. Furis infamiaapud bonos amp;nbsp;graues uiros.
6» Interdfe rei furnuatperemptacautperdit» petitio,
9’ Furfemperin mora effe uidetur, «o. Nouatione flatus obligationis transfeni.
«. Condiftio Wrtiua cui detur»
*x. Aeftimatiorei furtiu».
n. Accefsionum ratio habetur in condidionefurtiua.
«4. Duasadlioneseffe furtiadpeenampecuniariam.
lï. Adio furti non manifefli, « Adio furti manifefti Contra quos dentur. itf. Doli capax impubes furti aceufatur.
«7. Adionespcenalesin hærcdesnontranfircrcgulariter.
«8, Contra cos,quorum confilio aut operafures adiutifunt,adioncspcenalcs 19. ludicqshis damnati infamantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(dari. *0. Aedificando fi quis materia nóftrautatur.
31. Criminalitcrfurtum profecuturus fc fubfcribatad pcenamtalionis.
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;KOP TER odium furum,præfertimdomefticorum,uariacfuftt
1 proditç adiones, quibus profequieos ad recuperandam ab ipfis 1 rem, quam furto abftulerunt, aut ad confecutionem poenae ex 1 legibus ultra rem furreptam debitae ,l!ceat»Sed inter omnes * adiones, quibus fures conueniri pofTuntjCamaxime uidetur
-ocr page 488-404 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
proditaeffc cxodiofufuni,qua resfurto ablata condicitur, Namfeguläfe altoqineft neminem rem fuam condicere paffe, ab für dum nimi'rum cft,pe- 4 tere id fibi dan', quod antea ipfîus fit* Eft enim condicere aliud nihil, quàm y ab aliquo petere, ut fibi det, quod fibi debeat ex aliqua obhgatione,nonut rem fuämipfireftituauProinde neceffè eft Romanos legumconditores magno odio furum commotos efle, ut prodiderint condi(ftionem,qua res furtfi uæ condicerentur,iuxta ^ fic itacç.ÔL duos fequen. Inftitut. de aefionibus* Nam ifta adione non prodita, fi omnino alicui lÄ uifum fuincr,ut rem furto ipfi ablatain abfe^ pœnafuns recuperarct, hcuifîctçamrei uendicationere- ^ petere tanquam rem fuam à pofleflore makefidei. Verùm quia indignum ui fum eft,fores ficurfifios pofte Hores,tantum ad reftitutionem cogi,placuit pc culiarem adionem tradi, qua res furtiua repeteretur à fin e cum aliqua eius 7 infamia,apud bonos 66 grauesuiros,Neeîiberareturab obîigationereftfi tuendæreifortiuæ,pereius interitum,Sicut quisliberatur àreftitutione,â quoresfolo uendicattonis lure repetipoteft. fiinrç/ff, de condicï.fiir.Nam 8 re furtiua pcrempta,aut perdita,fiir hacconditftioneconueniri adfolucndum Interefle ab Atmore poteft, quia fur femper in moraeftè uidcturJ.uIti^C.de ^ condidfturt» Atque hoc quidem femper integrum eft ei,cui res furrepta eft, nififur rem furtiuamillireddendamobtulerit,aut obligationem reddend^ illiusrei per ftipulationem,ueldelegationcmnouauit,itautpromiferitfe ilU daturum,quod ipfi condidione furtiua ab co petere liceat.Nam turn quia in «o aliumftatum obligationis ius debendi translatum eft, aha quocß adione rcs ab eo petunturJ^paruircfernfiC Euluffidc condid furfi
Datur autem condidio furtiua folûmini,qui dominus eft rei furreptar, ** eiusamp; hæredi,fi dominium rei non eft uoluntatedomini mutatumjXiuc ma-nifeftus, ^tam diu»ffide Condid.furtiua.Si uero res furrepta fit illorum,qui cam in fuo dominio non habuerunt, fed tarnen propter aliquam caufam co-ru interfit earn efle faluam, ill is fuccurritur altjs quibufdam adionibus,iuxti ESC ideo. ^♦ulti.Sf ibrgloif ft,de condid.furti. Poteft quo(^ hac adione con-ueniri non fofom ine,qui furtum fecit, fcdSóilIe,ad quern res furtiualure fuc cefsionisperuenit.Ifti pro fure.^finatSC tin condidAde condi.furt.Is uero qui confilio autoperafurem adiuuit,ctfi adione fortitcneatur,tamencon-didione furtiua conueniri prohibetur. Nunquam enim alius hac eondidio-ne tenetur nifi is,qui furtum fecit, Ôf qui eius h teres eft.l.cx cauft.Sf I.proin-de ffide condid.furn Cogitur autem fur rem furreptam reftituerc, abique omni dedudione impenfarum,quas forte in earn fecit,eius feruandae aut ex-tolendæ caufad.ex argento.ft.de condid.furt.Si uerô rem non pofsit redde- ix re,æftimaturquanti plurimi earn fecit cùmfurriperetur, etiamfi ahfqj culpa furisdeteriorfada fitj.inre.^ Si ex caufa.ff.de condid.furt.Habeturinhae ij códidionequoep ratio accefsionu,quas fur ex re furrepta habuit,et quibusis, cui furrepta eft res,interim cum eafueritapudforem,caruit, Liq. amp;nbsp;L in re* uit ♦ ff. de condid.furti
Porrô fiquis nonrem furreptam rccuperare,fèd furem cupiat fibicon- ’4 demnari in peenam pecuniariam, quæineum ciuiliiudicio conftituifoler, duas habet adiones, quarum altera â lure ciuili prodita cft,quaï dicitur adio ,^ forti non manifefti,proptcrea quöd ea conuenfatur fur,qui in ipfo furto non eft deprehenfus ♦ Altera à Praetore, amp;f dicitur adio forti manifefti,quia contra eum datur, apud quem res furtiua eft mfa, aut qui cum ipfa comprehen-fus eft, ante quam ad locum,quo earn deferre deftinauerat,ucniflèt.ïnftitut» de noxalibus adio. 4'font autem .amp;^ fi fur manifeftus, ff.de furtis.Neque alia quidem in re magis inter feuarianthacduæadiones,quàmquôdinprio-re agitur ad panam dupii, in pofteriore üerô ad panam quadruple
Inftit,
-ocr page 489-gt;ER. Ö. C O K R A 0. L AGVM. PÄRJ 1111, ' 40y quot;nbsp;Ïnftitde obhgationibus qU» ex dehdö hafcunturt ^ pramp;tcrea.in fin.A con-tiidjoncautem furtiuaita differunt^qüod hæ funt perfecirtonac pœnæ,iJIa ucrô tet Itacç nccmutiió fe impedfunti quo minus expenri altera liccat,poft quim altera adlum eff, 1,11 pignöre.Mcüm furti, amp;nbsp;tin furti adrionc.fEde fur tis.AIioqui haeadiones furti feré qfdem competunt,quibusacffio furtiua» Nam Ô^hae adioncs nön iolàm dom inis return furreptarum, fed SC inis,quogt; rS inter cft,aut ratione pol^fsiönis,aut cuftodi^,qiiam debent domino,cuius te uoluntate earn detinUerunt, dahturj. itaeg fullo.ftde furtis.Contra quemuis a3t,qui doit eft capax,ctiafi fit impulses,hat adionesdanrurj.impub.æde fur ' lisJn hæredes autem has adiones non dâri facilè,is inteniget,qui perpende-gt;7 rit his nihil aliud peti,quàmpôEnam.Nam adiOnibus merê pœnalibus ex de hiftonatisnonpoflunt cOnueniri hatredes defun(ftorum,nifîlisper defun-dlos conteftatafit, iuxta ea quat fuprà annotauimus de différentes aeftionum, *8 Contra eos autem hâs darf,quorum confilio,autopcrafurcsadiuti funt,ma^ nifefti Iuriseft,fed id* tarnen turn demum fit, cum furtum fcc uturn eft. f»in furti ^ope.ff.de fUrtistSC in eadem lege oftendit Vlpianus,qüatenus aftime turduplum autquadruplum in his adionibus,uidelicet,ex uero rei precio, «P non ex eo quanti intereft eius,cui furreptaeft ♦ Atqj hisquidem iudierfs da-mnati infematur» ^ ex quibufdam* Inftitut,de poena temere liti ganti um.Ha-betisadione$,quibusciuiliterautpro recuperanda re,autpro irrogarionc pans cum furibus fpeciali iure agitur,Iure autem communi poteftcum fure ^fetiam rei uendicationc, ÔC adione ad exhibendum,fi dubitcmus,an «o ca ipufes apud furem fit,qua nobis fubtrada eft,id uero non licet,cüm materia noftrafurtimquis in œdificando ufuseft.Ne enimatdesdeformentur, firnateriamiftam furreptam reftituere neceficfit,pcenalis adioinhuncca-furn prodita eftJuxta tot.tit.de tigno. iniuneff,
at Caeterâm fi quis criminaliter furtum uclit profequi,is fadafubfenptione, qua fe obftringit ad poenam talionis,fecundum lus Romanum,I.uIt.ff.dc furti#,petere poteft furem fubijci poen» de quadifputatgloffconftitutio-nis Friderici de pace tenenda, circa uerbjegitimc punianrur. Nam in ca rc-perire eft,furtum alioatep alio tempore aliter effe p unit urn in Imperio,56 in puniendis talibus dclidis ferè quxep natio fuum habet ftatutum.Ita®non eft curmagnopere ducamus neceflè,diucrfaspoenas furti annotate. Pertinent autem hue peculiariter tit,
ff, amp;C* . I^c Condidione furtiua, nbsp;nbsp;nbsp;De furtis,
EX OBLIGATIONE
fadæ uiolentise*
Cap, LVn, SVMMARIVM, •. nbsp;nbsp;De ui amp;. uÏolentia.quatcnus ultio uiolentîæ ciuilicer quarratur.
g. nbsp;nbsp;Vis differt inter earn, quas corporinoftro infertur,06 qua res auferuntur.
9, nbsp;nbsp;Aftio legis Aquili^aw quid detur.
4, nbsp;nbsp;nbsp;Duobu#modis rebusnoftris damn urn infertur.
f. nbsp;nbsp;De interdifto unde ui.
lt;, nbsp;nbsp;In bonis noftris quæfint,86 ex boni# noftris.
x. Heredes amp;nbsp;fuccefforeshacaftioneconueniri nonpoffunt.
j. nbsp;nbsp;Fur improbus eft raptor.
», Aftioharcinfamatconuiftos.
•o. Raptor es iudicio publico damnari poffe«
4^9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ITKIS CITIUS METBODVS
INTER deltda liane cflèdifFercntiam,Riprade ortu obligationtt diximus, * quod aha fiant dam 0^ fi audulcntcr, aha palam Ót molenten Itaeç SC m an* notandis adiombus, qua- ad prolcqucnda emufque generis defida proditac f«nt,iuxta earn differcntiam progrediendum nobis eflè opcraprccium duxi mus* Ac proinde poftqaam indicammus ,quibus adiombus ciuihter profc-quamur, claraSCfraudulcnten'nres noftrasadmffla,dicemusnuncquatcnus uhionem molentiac, quac nobis in rebus noftris ilbta eft,ciuilitcr querere If ccat, Volo autem difcrtè id accipi, quód dixi me didurum de ultione enis uio Ientiæ,quæ nobis in rebus noftris ilIata.Nam pluriirium intereft inter uim, , qua infertur corpori noftro, SC eam,qua nobis resnofirge perapertamuim auferuntur.Nam illafæpe nobis eripitur uita,amp;f de ea nonagituriudicio pri-uato,fed publico tantum,cùm fiber occifus eft*Si ucró feruus noftcr fuir,qui occifuseft,aut pecus noftrum nobis intcremptumeft,Adione legis A qui- j Ïiç,compenrationem damni quærere licet* f’fiber um.Infti.de lege,AquiI*Ea uero ui,qua res noftrac nobis per uim cripiuntur, foUm damnum nobis in re bus noftris,SC non uica noftrac, aut noftrorum infertur* Atqueid quidem fit 4 duobus maximè modis : Aut enim de rerum immobilium poflefsione derjci-mur,autrebusmobilibusfpoliamur*Quarecumdiuerfiscafibusuiminno- ' Uris rebus patiamur, diuerfac quoque adiones in eos funt proditac *Dciedj poflefsione rerum immobilium,InterdidoVnde ui poflêfsionem récupéra* f mus,ficutfupra de adionibus recuperandacpoflêfsionis diximus*Spo1iatf ucró rebus mobilibus,adione V i bonorS raptorum rem erepoun nobis cum poena tripli exadionè ucri prccq reiereptæ petimus* Continet enim hire adio non folùm perfecutionem rei, fed 8C poenac. $’quadrupium.Inftit*de ui bonorumraptorum. Ethac adione experiri indicium poteft nonfolümin cuiusbonis,uerumetiamex cuius bonis resuiereptafuerit.I«Practor*^in bac adionc.SC ^Üquis igitur.fT.deuibonor.räpt.SCInftit.eodcm*^fiuc. Eft autem peeuharis forma loquendi apudlureconfuhos,quódea dicanrur * fn bonis noftris efle, quac in dominio,aut quafi noftro funt.Èa ueró exbonis noftris, quac in periculo noftro funt,ut funt commodata. 1. rem in bonis* SC ibi gloft ff. de acquirend. rerum domi. Conueniri quolt;^ hac adione poC funt tam illi, qui ipfi nos fpoliauerunt,quam qui cos confilio adiftud faciendum impulerunt,uel opemtulerunt.l.fi uendidero.^cum rapto.ff.de furns* H^redes autem SC fucceflbresraptoris hac adione conueniri poflê,ideoPrac ^ tor negat,quiacapoenafis eft,8C condidionefurtiua repeti ab illispofsit, quod ad nos exrapina defundi pcruend itJ.q. ^ulr.ff.dc ui bonorum tapto* Sed miretur aliquis,çur prodita fit haeç adio, cum is,qui rem meam per uim mihi abftulerit, tan quam fur nomine rei ereptæ c fut liter condidione furti-ua,uelrei uendicatione conueniripofsit.Nam pœnæ expetitio nopoteft ui- • deri fatis efle caufç,cûmôCis fur improbus in I.Pract* ÿ’damni.ff.de ui bon.ra ptorum appellctur, ac proinde eadem poena, qua fur,muldandus uideatur* Venim apparct maiores in tradenda ha« adione perpendifle, quàd magna fit differentia inter cum, qui clam, SC eum, qui palàm aliquid alicui auferat„ Ïuxtàl. Praetor* ^Si in re depofita * ff.de uibonor.rapr.ItaCpSC diuerfisadio fiibusitadelinquentesprofequiuoluifle,quamuis defidi ratio perfeetiam-patiatur,ut qui rapuerit aliquid, nee cum rapina deprehenfus fit,adione fur* tinonmanifefti conueniatur.l.i.ff.dc ui bonorum raptorum.
Cæterûm daturhaec adio fpofiatis,8Cipforumha:redibusintraannumutf lern folùm in quadrupl urn. Nam elapfo anno utifi antequa eaadumfit,com* pecitea folùm in dupIum.I.fj.C.dc ui honor .rapto.Infamari aucem hac adio* 9 ne conuidos manifeftumeft, cnmSC ob illud ipfum crimen iudicio publico «• damnari pofsint* 1. « * ff* de pubficis ludicqs * Eadem eft Epigraph.utul.de quoagitur hac adione.
-ocr page 491-'FER 0. CORRAO. tââV«* BARI till. ««^ ar G*
De ui bonorum raptor um#
DE OBLIGATIONE
f»^x iniurix. Cap. LVIU.
SVMMARIVH.
•« Deiniuria uerbiifada.
«» AAiol. Cornelixdeiniurncquxfit*
gt;, Extenfio adionis,uxlfceatafftimareinîurîain»oCpeKrefumniain pecunia* 4. SufuTroSCcanfikariuiiniuriarum conuenitur quoq:»
f. Vindida qupituraâiane iniariarum.
*. Duabusfimulaftionibusquffuntciufdfmrationijjcxpcnnquisnonpoteft. 7. Adio LComelix de iniurqa gt;nbsp;an fit perpétua.
a. Quomodoinhacadione uitetur infamia.
». Iniuriarumcaufaeperprorturatores tuendaf.uteffugiaturignominiai
• a. Criminalis aceufatib non poteft per procuratoren! defendi.
■ 1. ludids officium nobile ituplorandam in petitione muldx.
*** Atrox iniuria un de aftimetur.
• b Famofus libellus quomodo uindicetuf*
• 4. Petnafamofilibefli quatfit.
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^ iniurix,qux manu fit, magis confpfeuaeft ca, qux ütuer'bisi
Itaq^eapriasetiarncoercitacRlhRomanis,quimaItera.Namh Cornelia hxedata eft facilitas taliiniuria affc(fits,ut illis liccat ä ludice taxante petere reum fibi condemnari in fummam pecu» a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nix « qua potius carere mallent, quàm lalem ferre iniuriam:Scd|
hoe tantóm in tribus cafibus nominatim 1.Corneliapermiflum eü^uidelicett emn quis pulfatu»,aut uerberatus, aut domus cius ui introita eftJdex Cornc-Iia.ff.de iniurijs. PoRca prxtor,cùm uiderctiniunas,qux uerbis,autfcripto fierent,n5 minus tolcrabilcs eflè,quàm quae manu faÂx client, necç omnern quidem fniutiam,qu« manu fieret,I.Cornelia compr ehenfam effe, gcnera-liedido ita extendit adionem ciuilem,ut permictat quoquomodo fadamin ) iuriam,itaprofequi,ut Ador aftimata fuainiuria,petatReumfibicondemnari ad petendam pecuniae fummam, cuius iaduram facere mallet,quârn. talcm iniuriam pati. V traque autem adio datur nonfolùm illis,qui ipß paisi funt iniuriam,fed QC illis,quorum familia ad fugillationem ipforum aliqua in-iurta adfeda eft.l.itcm apud Labeonem. ^fi quis fic fecit.amp; I.i. ^ ulti.öC l.q.ff*» de iniurfis.Sicut nee is folöm ijs adionibus conuenitur, qui ipfe iniuriam in-* tulit,fcd amp;nbsp;qui dolo malo fecit, ut alicui inferretur.l.non fol0m.ff.de iniurns, Hxrfdibus autem Ö^ in haeredes, nifi lis conteftata fit,non dantar,quia ad fo-|am uindidam funt proditx.ljniuriarum ad.ff.de iniurijs.Att^ hacc quoquc ouia eff ,quód prêterqnam in alqs eriminibus illi, qui perfecutus eft iniuriam adioneciuili^nondetur agendi poteftas criminaliter,ÓC ediuerfo.Nam - cöm amp;r ciuili amp;nbsp;poenali adionc iniuriarum quxratur fola uindida,non refar-* Ciodamni,fedcontumcliapoenarum,manifcftumcft,ambas effcpoenales.Ac ^ proinde locum habet regula,qua dicitur,quodquis duabusfimiu adionibus, qux eiufdem fint rationis, experiri non pofsit, quia altera per alteram tolla-ÿ tur.l.prxtor ait^^fi dicatur. ff.de iniurijs. Licet quo(ÿ adio iniuriarum,quae eft m l.Cornelia,uideatur eiTe perpétua, ficut extern ex legibus ciuilibus de feendentes funt,tamen hoc fere ab omnibus probatur, quod 8lt; ciuilis ÔC prx lória iniuriarum adio duret anno continuo, iuxta l.fi non conuictj.C.dc in-• iurqs.Sf ff.de eo quodmc.cau.I.fi cum.^ 6^ fanê. amp;nbsp;ibi gloff Adeo autem h» adiones infamant,ut8Cis,qui iniuria,quam alterius cuiufpiamferuofccerir, 0 damnatus fit^infametur. fimuriarum. G.quibus ex caufinfa. irroge. Itaq^ OC
-ocr page 492-‘4o9 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï^ftts CTnuj . METHOD Vf
fugtendsc îgttominfæ caufa homines circirmfpcdiores iniunarum cJUla# per pfocuratores,6C non per fe ipfos tuentur^Nam condemnad alieno hond-’ he non fmnc infamcs.tfurd. f’fi qms aHçfEde his qui not unfa» Cfim autem dominus caufac nonucnerit in iudiciurn, ab fens non poteft condemnari/ed necefle eftjin procuratorem emsfcrii fcnrehtiamd,i»C*de fenten.Sd intcrio-cu,omnium indie. Atque ita edm procurator non fuo,fed procui arorio,adeógt; que alieno nomine condemnacur,ncqj ipfc,nc($i«,cuius caufam egit,infama tur.Sediftud effugiumignominifno inomnihusiftdicrjs iniarianim datUf* Namfi quis efiminahterde iniuria accuietur, ille non poteft abfens perpro- lt;# curatorem defcndi,fi atrodtas iniuriac maiorcm poenam,quam eft rcjcgatio, cxigat Ja.ft.an per alium caufg appella.rcd.pof amp;nbsp;de procurar.hferun quoqj. ^♦publice, Ibidem^ glolTSC copiofe Salicetus dr .l.rcos.C.de accufadonib* Reliqui DD. drea tuft. C. de iniurqs. Agitur autemdeiniuria criminaliter ud priuato uel publico iudicio.Priuato,cnm quis contumeliam,quam pafliis cft,publica aliqua poenamuftam quaerit, periudicis officium nobile,quod im ,» ploratur,ut poftquam Certa poena legibus de uindicanda ilia atep ilia iniuria ,* conftituta non fit, extraordinaria cognitione, pro atrocitate criminis aliqua ftatiiatur,iuxta tuft.C.de iniurijs. Qjjas autem ob caufas iniuria atrox eftime tur,indicat tprgtor ♦ ^uIt.8Cdua- proximè illam fcquenA tfed QC fi unius. ^
- quacdam.fr.de iniurijs,8cC‘.codem,l.atrocem.Ccnfcntur autemtaliaiudi* ciadciniurqs priuata , quia non pofTunt exerceri nifi per iHos,qui læ-fifunt. Publicum uero iudiciurn agcndi de iniurqsdatur in hunctantum cafum,Videlicet,quandoacditus eft famofuslibel!u8,nec adieftumeftno- ’? men cius,qui co pedtus eft. Nam ifto cafu liberum eft cuiuis de populo auto rem fam o fi lib elft in iudiciurn trahere.t quodfenatufconfult.fF.de iniurijs. i Inahjscafibusadio contra autorem famofilibelli iuris priuad eft,amp;1 poena ’•♦ ordinaria,ninurum capids.C.dc famofis libellis.
ff.
De iniunfs,5lt; famofis libellis» -Cod, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inftit»
De iniurijs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De famofis libellis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De iniurijs, ■
EX OBLIGATIONE FACTI, quo damnum uel iniuria, uel culpafacicn-tis datum eft. Gap. LIX,
SVMMARIVH.
fe Vatïoseffe fhodosflocendt
». Aquiliuj aftionishuius autoree inuentor.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Damnum iniuria datum quandocenfeatur.
4« Studio noccre alteri. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• j. In ftipulam fjnem mittere die uentofdJ lt;. Extcnfiuainterprcratiol. Aquiliaf. -
gt;. Occafioncmnoccndijhcogitantia darc.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Seruumcompeditum mifericordiafoluensquando aftioneLAqail.tencatur/
9. nbsp;nbsp;nbsp;Aftio in faftum fubfjdiaria. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ? «o. Trcsaftionesfuntl AquitdireftajUtilisjinfadum.
11. nbsp;nbsp;nbsp;Annulutcxcuffus inprofluentem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* K. DedjftinftioneaftionumtAquil.utilisamp;infaftum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•• ij. Acquitashuius aftiónis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
14. nbsp;nbsp;nbsp;Aftionesl.Aquil.quibus dentur SC contra quoi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
*r. Liberum corpus non recipit seftimationem.
1^. Earn aftionem, quar Cum alio eft,in nos conferimus, fi in iudicio fatemur, 14 nosfccilfe,quodnobisimpuratur,ctiamfddnonfecimui. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, •ü^* Qnandofiatinhac aftionewftimitio.
»3. AfteftioSfinterefTefingularchicnonadmitti,
gt;9» Inhciationc crefdt aftio dupli aftimauonc.
Hare
-ocr page 493-?PR. D. CONRAD. lAöVM. *PARf lilt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4»^ t». H»c aâiononinfamat 21. Maritodan ihuxoreinadionemLAquil. ai. Ncutriconiugümdaturinalterum adiofamofa.
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ ipfateftatur,tamuarioscflc modos nocendf alïjs,ut fingiJo
^ö miLiriasfpecialibtis dïAinólionibus annotate nemo fans pof-^^’ uidemus em'm non foliim mahtia, feddiT tementatc,2lt; impro-mdcntia, hommes übi inuïcem damna fepe inferre. Qiiare pla-• cuit Aqudio cum quadam aAione profcqin cos,qui alienis rebus contra rus, peruim, aut culpa fua nJemfle deprehenderentur,amp;quianon fruftraaha præ alqs damna aeftimaptur grauiora, lecundumrerumpn quibus data funt, prcciumamp; ufum,plus eriSpro damnomferuo, autpecude noftro,quàm alijs noftrisammahbus aut rebus tnanimantibus nobispeti uolurt,iuxta ca,qux fuprâde obligattonedämm' ini'ur.ueï cuIp.dat.annotauimus.Nec^uerô in-*iuria damnum dedifle is folûmcenfetur,cuius ftudio appareteumid ultrö ^ egiflè, ut altcri noceret,ucrümetiam fi ahud egens per ïmprouidentiam eins alteri noekum fit^utfiquisinftipulam fuam comburendæ eins cau(a ignemmktatdieuentofb, eius certè cuIpa damnum datum efle iudicatur,ü ignis latius cuagatus uicini fegetem larfcntJ.qui occidit, ^in hac adione.ff, « ad Laquik Atqj hoe quidem fit per extenfiuam interpretationem 1. Aquifiac. Ac proptercactiam utifi adionetAquilig experiri pro nonmanifeftainiu-ïia,aut cuIpa, fed interpretatiua, fiuc collediua dicitur.
Practerca iudicatur damnum dedifle amp;nbsp;is,qui nullo fuo doloigt;fe nocUit, 7 fed tarnen fua incogitantia alijs occafioncm nocendipraebuk,ut fi quismifc-« ricordia ductus compeditum feruum foluat, amp;nbsp;is pofl:ea aufugiat,cum eo ac fi ipfe feruum domino abfhiüflet de foluêdo fci ui prccio,quo intra dies trigin-ta proximos fuit,agi potekJlIud uerô I.quia a (flionum.ff.de praeferiptis ucr-9 bisjamp;f de dolo malo, 1. fîf elegâter. ^«idem Labco,uolunt fieri non adione I, Aquihac^fed adioncinfadumfubfidiaria» Vnde eft quôdautor Inftit.de L 10 Aquilia.^cæterum.uulttrès adionescompetcreillis^quibusdamnumalio.. rum iniuria aut cu'pa datum eft^nimtrum adionem legis Aquiliæ diredam^ iitilem,amp; adionemin fadum. Att^ has quidem adioncsinter fe iuxtadiuer fitatem caluum, in quibusdari cas uolunt^ ira diflinguunt, ut I.Aquiliac adio direda dctur,quando corpori à corpore datum fit damnum. Vtilis uerô^quan do corp us non à corpore, fed aliunde adhibita iniuria læfum fit, ueluti fi pe-gt;* corafame enecentur. Infadöaüt,quando citra corporis lælionemnihilomi nus damnum in eo fentiamus,utfi quismihi manu cxcutiat annulum,0C fortè is décidât in profluencem ^Siffi annuli corpus maneat integrum, tarnen quia «1 co carco,damno adfedus efle iudicor. At^ eft quidem tab's diftindio harum adionufatis cxquifita,amp;:tamenfatetur glofllcirca Ede pecori.C.adl.Aquil. quod utilis,amp; in fadum 1. Aquihæ adio ita fint inter fc cognatç,ut ubicunc^ locum habcat utib's, codem cafu etiam compctat adio 1. Aquiliat in fadum* jSetÿ alibi quidem textus Romani iuris hancdiftindionemponit,quàmin Jnftitutionibus,^ Papinianus in 1. quiaadionum.ff.de praeferiptis uerbis,tc ftatur,quöd praetor utibtate l.Aquibg cxigente ita fupplcucrit adionem per earn proditam,ut ubi aliquis cafus fefe offerer,qui in ea fege no uideretur uer bis expreffus, licitum nobis efle uoluerit,adione in fadum l.AqUiliaefubfi-diaria » damnû tali cafu acceptû excmplo quafi legis Aquibae farcirc.Qjiare non nimis ieuere urgendam efle hac differentiam inter adionem 1. Aquibae »J utilcm,amp;f in fadum ducunt . Satis enimefle arbitror tenere,utrun^ dariin fubfidium I* Aquil.in ijs cafibus,in quibus damnû iniuriaaut culpa datû çqui tasfuadeat ab co,qui intulit,emcdari, Suffi uerbis 1.Aquiliç tales cafus nô fint #4 exprefsi* Porrô dantur omnes hç adioncs dominis rcrû,in quibus datû eft damnû,fed util is,amp;f infadû etiam ufuarijsSC fruduarijs,non aûteommodata-rijs.I.item Mela« ^LAquitâ^ ^cum cut ucftimcnta.Slt; ^ ult.ff.ad I. Aquib, m 4
-ocr page 494-f
4«« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS MITHOOVS
Bonçfidef autem pofleflori ita demum uoluntJ» Aquilie actionem in Eidliml dan,n cum tuulo rei po flcftionem nadus fitJJtem Mefa. ^ fed fi fcruiis.S^ Ï» Ïi dominus»fEad hAquiliam» Qiubus autem cafibus hæ adiones dentur cre-ditoribus, indteatt qm' occidit» ^pignorfSf ibi gloffffad I» Aquiham» Pro
1 nbsp;damnom libero corpore datum, neutra adïonumbAquiIia:compctït,Quia*/ Iiberum corpus non rccipit acftimationcm,texhac, fi quadrupes paupe* riem feciflc dicatur,tarnen in tab' cafu adione f AquiWæ quis petere compen , fationem operse, ad quam praeftandam minus iamfadum fitidoneum Iibcgt; rum corpus^ impendia,qua: in curSdo læfo corpore forte fecit,pótcft,I,qu^ adione,fE ad I. Aquiliam, Tenen' autem ad praeftandum damnum non eum folum, qui ipfo damnum dedit, fed SC eum,qui ipfumadiuuit,manifefti eft ïurïs, nifi quod I atem Mela» ^ fi alius. ff. ad legcm Aquiliam, nuk eum, qui tenuit^iquem,ut alius ilium occideret,conueniriadioneinfadum» Item conueniri legis Aquiliæ adione paf eft is, cuius iuffîi damnum datum eft,ab ea perfona, inquam ius imperandi habuit J »liber homo,ft* ad legem Aquiliam, Ignofcitur enim feruis, fi dominis obtemperaucrint in his,qux atrocitatem facinonstiel fcelcris non habcnt.I» ad ea,ff,de regu-fis iuris. Si uerô quis parcat alicui, qui ius imperandiilli nonhabeat,tam is quiparuit,quim qui damnum alten' infcrrciufsir,tencntur,l,nonfolùm.^ proculus,ff.de iniurifs.Qjiatenus autem domini nomine fcruorû,aut lumen-torumfuorum ad iarcienda damna per cos data tcneantur,indicat l,ftferuus feruum,ff,ad I,Aquiliam,dC H.TT.ff. 8C C.de noxalib.adionibus. Si TT,ff, fie Inftitut, Si quadrupcs paupcriem fecifle dicatur,Qiiosidco hue quoque relates uolumusabfc^fuiiorc cxplicatione, quia plain per fcfunt,0C corum tradatus adioni legis Aquiliæ cognatus eft,
iMjtffiuidt Poftremo conucnitur utili adione leer's Aquiliæ ad emendationemdati WiMN. nbsp;nbsp;nbsp;damni, qui confeftus eft damnum fe dediffe, ÖCß ipfe illud non dcdcrit,modo
conftet damnum cffe datum, tinde Neratius, ^finaIi,fiC duab.Il. icquentib, ft,ad 1,Aquiliam, Et poteft huius conuentionis hæc reddi ratio,quôdrcgu- ’lt; , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lariter earn adionem, qua: cum alio eilet, in nos confcrimus,fiin iudicio rate
mur id nos fecilïc,quod nobis imputatur,ctiamfiid non fecimus,l,confcisio-nib,SC fequenti,ff,de interrogat, in iure fact
Cæterûm cum quocunep crit nobis Aquiliae adio, ab copctete licet xdi-1^ mationem corporß,in quibus datum eft damnum, iuxta cap,l, Aquiliac,quâc in obligat io ne damni iniuria datiannotauimus, Et fit talisaeftimatio return tS non fccûdum affcdionem,aut intercffcfingulare,fediuxtacommune earum precium,l, fi feruum mcum,ff,âd 1, AquiIiam,Sed praeter gftimationem rei,in qua damnum tulimus, omnia omnino commoda,quæ aut exipfare percipe-re,aut aliunde per earn acquirere potuiffemus,ad damni xftimationem refe-runtur.l,ait lex,cum fcquen,ff.adl,AquiIi,Creicit quo A hacc adiodupli xfti «» matione omnis eius damni contra inficiantcm,lïpcr teftes â litis conteftatio-ne conuincatur damnum dediflc,l, inde Neratius, ^hec adio,ff,adl,Aq uit Quia uerô hacc adio l,ciuili tradita eft, ante annosxxx. non extinguicur,atc| datur etiam ea hæredibus eorum, qui damno*ffcdifunt,fednoninhacre-des,quia poenaliseft,^bis autem uerbis, Inftit,ad 1,Aquib'am,Sitarnen hac* rcs ex dammo locupletior fitfadus, agitur cum eo adreftituendum id,quodl ad eumpcrucnit,l,indcNeratius,ÿduncadionem,ff.ad 1, Aquik Quodafft 2* hac adione condemnati non infamcntur,gloiEcirca l,fi fernus, ^ fi cum ma-ritus,ff,ad 1, Aquiliam, inde colb'git,quód textus dicit,eam marito dariin uxo xt rem,Regulare enim eff ,ncutri cóiugum dari in alter urn adionem famofam, lt;* quamdiuintereosdurat matrimonium» tdiuorm, C.rcrumamotarum,
SEQyVNr
-ocr page 495-PEK D. CONRAD. LAGVM. PARS 1111,
4«
SEQ^WNTVR TT,
InftiG
AdLAquiliam,
De noxalibus adionibus. Si quadrupes paup»fec»dic» Cod.
De tAquflü, De noxalibus adionibus« Si quad rapes paup^fec^dicat«
DetAquiKa* • De noxalibus adionibus» DE SYBSIDIARIIS ACTION nibus» Caput LX, JVI«MARIVM,
«* Collatio fubfidïariarum adionumadreliquas. *
•• Adioncsfubridiariaequatfint,amp;quandodeiitur» ’* Adio fubfidiaria non una fola adio eftifed plurcs*
4. Enumeratio adionumfubfitliariarurn. f* Qgae propriédicantuf adionesfubfidiarix. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ßdiaria»
5. Adio in fadü quart fubfidiaria dicatur. 7. Condidio ex lege quare fitfub» t. Querela de inoniciofo teftamêto. 9« Officia iudicis loco adionis implorari» T natura 8C ufus harum adionum intelligi polsit,operxprccium facerc arbitror, ü paucis has adiones ad reliquas, de quibus ha-dcnusdiximus,conferrcm. Nam has non fatis poflè pernofcf, nifi in colIationeiHarum, res ipfateftabitur, NuIIa ueró ratione melius dikerni hç adiones à reliquis pofle mihi uidentur,quàm
• ex diftindadefcriptione caufarS,undc oriuntur. Nam uulgaris ca definitio, qua dicitur, quód adionesfubfidiariac fint* quae turn dernum dentur^quoties alia non competat, necefsitatem quidem car um,fed non ortum,aut ullam ea-J rumeflentiam déclarât. Et cûm non una folaadio fit, adio fubfidiaria,fed plures, quae omnes competunt altjs dcficientibus,talisdefiniriomagis indi-cat effe quafdam reliquas poft inas,quac certis quafi ftationibus tuendiiuris nbsp;nbsp;nbsp;-^ collocate fint,quam qua 8C quai es illæ rcliquç fint,quæ in fubfidium aliarum adhibeantur, Itaeç utharum certaahquaratiodifeentibus conftet,utileduxf
4 carum caufas SC diferiminadiligentiusinquiriÔf oftendt Numerâturautem inter adiones fubfidiarias, adio in fadum,dc dolo,condidio cxlegc,reftitu tic in integrum, querela de inoffieiofo teftamento, officium iudicis.Sed harum quædam, ut adio de dolo, ÔC reftitutio in integrum impropriè dicuntur fubfidiariæ. Nam inter bénéficia iuris potius,quàm inter auxilia pro iure no-ftro nobis competentia,hæ ponendae funt^Quamuis enim ilh^qui dolo con-uenti funt, iure adionis ,6C non per implorationem officrj iudicis,reftitutio-nem petant,tarnen quia hoe fubfidium leges exmcrabenignitaceiuris,indi-gentibus præbent,atq? ctiam illi,qui Romanaiura exueterum lurcconfulto rum difputationibus collegcrunt inff,Sf Gunter fpeeiesreftitutionum nume rarunt,non uidetur locus idoneus hic deca dicendi,multè minus de refti-tutione in integrum, quæ fit officio iudicis, Ôf non ex aliéna necefsita-
j te iuris,fiue, ut fert mos loquendi, iure adionis, Quaedamueró,ut adio ^eftituUow in fadum, condidio ex lege, Qiierela de inofficiofo teftamento, propriè-di- initgr^offit cuntur fubfidiariæ adiones,Nam his petitur iure noftro nobisdebitum,cnm *‘®wiidt,
■ aliatdio pro eo nobis non competit, Sf non dantur ex dementia,fed ex ne-cefsitate pluris ; Et tarnen inter has alia magis propriè, quam alia fie dici po-lt; teft. Nam adio in fadum præcipuè adiofubfidiaria dici merctur, Qtria ahjs adionibus defieientibus,h^ctanquam poftremus comes alqsfuccedens per y leges fubrogatur.Condidio ucro ex lege ideo folüm inter fubfidiarias adiones numeratur, quia id quod ultra rcgularia iura fpecialitcr aliqua lege per-miffum, aut prohibitum eft,fieri, aut nobis præftari per earn petimus.Mi-nus itaque propriè condidio ex lege dicitur fubfidiaria adio, quant ea,quæ datui
(
-ocr page 496-4a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏTKlî CIVILIS «ETMOOVS
datun'n fadiim» Namcondidio cxIcgenonfiiccedKalijs tanquamfubßd/# nus comes, fed urgct id^quodpecuhariter ultra communes iitns formas publica autoritate conceflumeft* Querela autemde inöffkioib tekamentûita® cohæretfuæformæ, ut quamuis in eafitfubfidiariaadio^tamenfcparariab ilia tan^ al ijs quoq? formis generaliter fubfidiaria adio no pofsitQuare nee deeaporró quic$hicdidlurifumus,cûmfuûhabeatlocu»Officiûuerô£iJdi-j| cis redifsimê quidê inter fubfidiaria auxilia ponirtir,fcd adio fubfidiaria im-propriè dicitur, quiailludnon ut adio proponitur , fed loco adionisimplo ratur,ficut pauló póftexcmplis dcclarabimus Jam igitur utdiftindadefcri-ptione caufarum fubfidiaria adiones, de quibushoclocapeculiariternobis dicendum eft,fepararipofsint, ordine de fingulis dicemus,
DE ACTIONE IN
fadum. Caput LXÏ»
S V M M A R I VM. •
t. Adio in fadum unde natcatunSC ad quid detur» z. Si obarratuscedat bonis.
3. nbsp;nbsp;nbsp;Homini prodige bona diftrahenda mandate*
4. nbsp;nbsp;nbsp;Fadumipfumproponendum.
f. Adioinfadumquandodetut. ■ AE c adio non nafcitur ex certa aliqua fortna Juris nobis in per t fonas autres , uel ab illis ratione obligationis competentis,fed datur in cafum,Cüius ratio nulla certa appcllationè iuris deß- , gnari poteft : Etfi Ududicent in eo efle ius,quod afpernari indicia non debeant,quin petentibus illud minirnent,amp;f confer-uenuExempli gratia ï Antonius obæratus, ut effugiat carcerem urgentibus * ' creditoribus, magiftratui fuö denunciatjfecedere bonis. Idubirefcifcunt creditorcs eius prxfentes,mandant Titio curamdiftfahendor urn bonorum illorum,quiafe folos creditores Antonij eflèputant» Porrópoftquäm uendi-taiam cflèntbona Antonij, aliunde uenerunt alq creditores, qui indem atq^ illi, qui fuerant praefentes, folutionem debiti ex bonis rclidis à magiftratu petut.Sed curatorbonis datus, omnem pecuniam,quam ex diuenditis boni» Antonij conegerat,iamdudum confumpfit.
Qjixflio eftigitur,quaadionc creditores débita fua confequi poftunt* Et certum eft,illos quidem,qui præfentes curam diftrahendorum Titiomandauer unt,haberc aaionem mandati,fed illi, qui poftea aduenerunt,rei uendica tionecum pofTefloribus talium bonorum agere non poiïunt,quialus domi-nij in illos non babent ♦ Neqp conuenire procuratorem talium bonorum illis licet,quia nee mahdato nee refpedu ipforum curam fufcepit,necp ea pet uim inuafit,cdm illi ab alijs creditoribus talium bonorum cura cómendata fuerit* Rcftat igitur,ut ad cos,qui homini tam prodigo bona diftrahcnda manda-j uetunt,eant.Sed quo iure cumillis agente'bona debitoris non pofsidcnt,nihil eft ab illis his promiflum,nunofuodolo Titio talis cura commifta eft.Pecca turn tarnen ab ipfis eft.fed qua appcllationè notabitur iftud delidt«, utpofsic cemi ex quo genere delicti conucniendi fint Veerts amp;nbsp;conueniens fan’s ap-pellatio eius delidi nulla eft, proponendum eft igitur ipfum fadum,ut inde ^ conftet iudici, quöd bona Antonij debitoris, contra quam oportuit ipfis per improuidentiam creditor urn præfentium intercepta fint,iuxtal.fi mandauc-ro. ^’fi curator. ff.mandati.Videtis igitur adidncminfaclumdari,quando ƒ in cafu non eft fadum,quod in certam iuris formam cadcret. Et quia talium cafuum,quorum ratio necdominij, nee certi contradus, aut de!idi,aut altc-rius iuris formam habet, multifubinde occurreruntpoft communes formas agendinecefsitate exigente,propter ius quod ex illis competere uifum eft,in quofdani
-ocr page 497-PER D. CONRAD* lÄGVM. PÄR J ItlU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40
quoföam cafus legibus ciuilibus,in quofdam cdidis,amp;f interdidis prçtorum, peculiares adiones in fadum feparatim extra alias formas pröditac fint»
SPECIALES ACTIONES IN
fadum ex legibus» Caput LXII.
S V H M A RI VM»
t. nbsp;nbsp;nbsp;Adio de pluuia arcend^ quando detur. '
t. nbsp;nbsp;nbsp;Adio de padupecons contra qucm detur.
j. nbsp;nbsp;nbsp;Adio in fadum ex ce iudicata, qux amp;nbsp;adio iudicati dkitur,quando locum habeat.
C Tio depluuia ar€enda,qux datur,camquis manu aliquod opus focit, utaquampluuiam ineius agro colledamin uicini di uertat. ff.de aqua pl.arcenda. Adio de paftu pccoris,quæ datur contra eum,qui in alterius prçdium immißt fua pccora,ut ibi de-pafcerent aliénas fegctes,glandes,uelgramen.I.quiferuanda-rum, ^ult. ff. de praefcriptis uerbis.
? Adio in fadum ex re iudicata, qux 86 adio iudicati dicitur.I.ii fe non ob-tuht.in prin.ff.de re iudi. Et hxc adio locum habet, quando quis fententia iudiets eft condemnatus, ä^ ceflat id prxftare,quodiuflus tft.tadori» G,dc teb.cred»
SPECIALES IN FACTVM exEdidis» Cap, LX 111.
S V M M A R 1 V M.
•♦ Edidumnautx.cauponeSjftabularÏL
». Caluifianain fadum adio.
5- De pauperic à quadrupède fada.
’^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;c T lO in fadum ex cdido,nautx,'cauponeK,nabuIarrj,utaccc« Pt*rcftituant.ff.eodem.Sunt alix quo(^ adiones in fadum edi-^*^ proditx, Sed cas in formas adionum retulimus, circa quas • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;aeddereiçpius potcft,utearura aliquis fïtufus,utadionemin CaJuifianam,ó^ infadumreuocatoriam,TetuIimusintcr j adiones, qux*compctSt nobis pro iure patronatusjicóóadioncmmfadunt ciuilé de pauperie à quadrupède fada I. aquil, rctulimus,acpleraq^infcrdida qux loco adionumin fadumproponifolcnt,fuis quafinegotqsfupràadie-cimus propter cognationem cafuum.Reliqua uero interdida,quorum cafus nonita incidunt in alias formas negotiorum,nunc refer emus.
SPECIALES IN FACTVM EX interdidis. Caput LXIIII.
S V M MARlv M»
k. De adionibus in fadum ex interdidis.
». Jnterdidfi ne quid in loco fatro hat contra quern detor.
5. nbsp;nbsp;nbsp;De uia publica. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4« Deftuminibus*
5, nbsp;nbsp;nbsp;Ne quid in flumincpublico. lt;s. De ripamunienda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.• ■
7. nbsp;nbsp;nbsp;De libero homineexhibendo.
S. Officium homo homini debet.
ÿ. De innere adueppriuato«
«o. Deaquaquotidiana. »g. DcRiuis. ’*• DefonU» «J. Decloacis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;»4. Dearboribuscxdendii* ». De glande legenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;„j, Demigrando»
lt;7« interdidum gaiuianum»
-ocr page 498-lt;14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ï V RIS C IV 1 LIS M ETHO ÓVS
iS. De fuperüciebus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;19« Vtipofsideïis.
40« Detabulis exhibendis.
3». nbsp;nbsp;De nunciationenoui opens.
»2, De remifsionibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3t)» Quod uiautclaitt»
24* Cautio de damnoinfedolt;
2;. Deaqua pluuia arcenda.
26. nbsp;nbsp;nbsp;Deco quitus dicenti non obtempérât»
27. nbsp;nbsp;nbsp;Deiniusuocandó. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
23. nbsp;nbsp;nbsp;De reeufante ardereinftrumenta.
29« nbsp;nbsp;nbsp;Dealienatione iudieq mutandi caufa fadâ.
30. nbsp;nbsp;nbsp;Deqsqui deieeeruntucl effudcrunt.
gt;1. Simenfor falfummodumdixerit.'
ïï. Si mulieruentris nomine inpoiïciT.mittatuï'«
5». Depublicanis.
34. Forma adionis in fadum latifsimè patet. ,
INTBRDiCTVM, nc quid/nlocöfacrofiat,darufcontracum,quialiquid* in talem locum immifit, quo confpurcarus fit, aut in eo faciat aliquid,unde damnum aut incommodum illi eucniat.lfi Ne quid in lo.uel itin. publiât, * quointerdidlo petuntur prohiberi,qui nos uti talibuslocisimpediunt,aut aliquodopus in illis extruere moliuntur.ffieod. Erhuic interdido adiungen dus eft tituius,de locisSó itineribuspublicis,tanquam illius commentarius.
De uia pubrica,8Cfi quid in ca fa^um eße dicatur,ÖC de ea exediVfo Aedi J lium Curulium à fingulis reficienda,SC hocinterdießo tuentur,qui publicam uiam reficiunt,aut cupiunt,ne àquopiam impediantur.ff. eodem.De flumi- ^ mbuspie quid in flumine ripâuè eiusfiat, quô peius naiugetur,item utinflu mine publico nauigarc liccau ff. cod. Et his duobus interdiffisprofpicitur nauigaturis in flumine nauigabili. Aliud eft inff jnterdidfum , quoagitur^ de quolibet flumine, ne quid in eo fiat,unde uicinis aliquod darrtnum emer-gat.Eftautem eius épigraphe, ne quid in flumine publico ripaue ciUsfi'at, quo aliter aqua fluat, quam in priore aeftate. His interdictis adiungi poteft illud,deripamunienda. NamSóilludproditum eftnauigationis caufa,ne tf quis pretextu munitionis, aut refedionis aliquid in ripa faciat,undc ea rcd-datur minus commoda nauigaturis. Atep hæc quidem interdicra, de quibus haeftenus diximus, publiciiuris tuendi caufa tradita lunt, 06 inter populates aeftiones numerantur à glolK circa titul ♦ fftorum de popularibus a^ionibus»
Et inter easponi poteft interdidum de libero homincexhibendo.Namô67 illud cuiuis è populo datur ratione off icij,quod homo homini debet.ff dein- 3 terdidis fq* Qtiae uerö fequuntur, rei famtliaris caufa prodita funtJnterdi- 7 dum de itinere aduque priuato, quod pertinct^d tuendas leruitutes rufti-cas.ti.fi; eodem.De aqua quotidiana 06 aeftiua, quod interdidum competit, to pro feruitute aquæ ducendæ, aut in fola æftate, aut quotidie cum libet, nel opus eftJEcod ♦ Huius auxiliarium eft interdidum de riuis,quippè quo agi- it tur de facilitate purgandi meatus aut foflàm, quibus aque deducatur^ffieod» pro feruitute autem haurtèndæ aquae! datur interdidum de font, ff,eod,Pur-12 gandæ aut reficiendæ cloacae caufa, competit interdidum de cloacisÆcod, ij Ad fuccidendas arbores, qux noftris æd(bus,autfundo impendent,agi tur in 14 terdido de arboribus egdendis, fffeodem titulo.
Si frudus noftri cadant in uicini fundû,Ô6 is nolit permittere ut eos aufera-1; mus,interdidode glande lègêda impetrare ftobis à iudice licet,ut illud nobis permittere cogatur, ff, de glând, legenda ,Vt inquilinis liceat res fuas ex «# domo,uelhabitatiónccOndudatransferre,fi locator id prohibere conetur, interdido de migrando petere poffunt, ff, de migrando. Sedfi eolonus non folutapenfioncjdequa inter eum06dominum fundi conuentumeft. res
-ocr page 499-Ï’ER D. CONRAD. tAGVM. ^ Ä R S tilt. 4.? tes quasin fundumcuUt alïó transférât,potcft dominus carurn poflefsioném tecuperare, à quocunCß teneantur, per interdidum Saluianum. ff.de Saltua.
»8 interd. Si ueró is,quiin alieno iblo condudo, pofuit fuperficiem,inquictc-tur ineiuspoflefsioné, interdido de fuperficiebüs impetrare poted, ut in„ »P ea tenenda non turbetur,ficut alias per interdidum, uti pofsidctis, quicta *o polÏefsio quacritur.fF. de fuperficiebüs, Intérdido de tabuns exhibendisagi tur cum eo,qui eûm tabulaèteftamenti ^ uel codicillorum apudlé habcat,neÏ dolo eiusfadumfit,utnonhabcat,nóiiteas oftendere illis,quorum intereft* agere licet,Ut exhibear,fF, de tab^exhib.
»• Porro ponitur inter interdida etiam nunciatio noui operis,qUam facerè pö teft,qui uidet uicinum fuum aut moliri,aut demoliri oedificium iuUm,unde egt; fus ædibus immineatdamnum, aut lædatur fus publicurn, aut uitium priua tum.Itaque quó mitjus idfiat,poteft petcre illum prohiber!, ne fc inuito ta!e quid facere audeat,aut opere nondum perfedo,ii non fatis appareat, an eius lt;uri deröget,uel feruitutcm auferat,fïbi ab eo fatifdarfide opere reftituendo, ft poftquamperfedum fit, ilJud uicini ædibus contra ius noceat. Hæcin tit. pigeftorum OCC^Si Decrctahum de noui opens nunciatione, V ernm hoe interdidum comitantur aha qUædam ratione cafiium, qui incidere citra nungt; ** ciationem noui operispoflunt,uidelicetinterdidum de remifsionibus, quo iuuatur is,cuià nuncianteremifTum cft, ut in opere cœpto pergeret,ne ab eo ’^ pofteaimpediri pofsit.ffide remifsionibus. Item interdidum quodui aut tlam,quo is,qui poftquàmilli nunciatum eft,ne faceretopus,quodmolieba tur,defiruere compellitur,quod eo inuito,dam aut pér uim fecit.ff.quod uij aut dam, Non difsimilis ualdé nunciationi noui opens eft adio, qua licet ui-cinis inuicemaltcriab altcro cuiUs aedes ruinamminantur, petcre farifdatto-
84 nem de damno infedo praeftando, Qyamuis enfin ea adio ex cdido,SC non interdido prattoris compctat,tamcn propter cognationem mihi uiia eft à fugt; perioribusnon feparanda, ff.de dam.infec. Bodem confilio his adionibus ad
*ƒ iunda uidetur in ff. ad,de aqu,pl.arcen.Nam 3^ ea competit pro cauendo da mno,quod ex opère uiciniab aquapluuia imniinet. Cæterùm pratter bate in terdidaÔC edida,quæ annotauimus,danturfpeciales adioncs infadumex «nulcis alqs edidis. Ut fi quis ius dicenti non obtcmperet,datur Ô^iudici 5C par tqquæ eius inobedientialacfaeft,adio infadum.ff.fiqulsiusdic.no obtem.
a6 Item conuenituradione in fadum,(^i aliquem in ius uoeauertt, quem pro-Z7 pter reuerentiam non debuit,I,pen.ff,de in ius uocan,Sic dantur quoepadio ne s in eos,qui uocati in indicium non uenerunt,aut fîdeiufiôres fiftendi in iu dicio à reo accipere uoluerunt,cûm effent fide dignf,aut uocatos in ius ui ex-emerunt,aut dolo quopiam cos terruerût,quôminus in fudiciofifterent.Sic
85 ut teftantur lib, fj,I)igeft,tt.in hos cafus peculiariter editi. Item adione m fa-dum conuenitur, qui aliénas rationes, aut indrumenta æderereeufat, aut mahtiofc ædidit.ff.de aedendo. Item quialfeui pecuniam dédit, ut aheri mogt; ueret fitem per calumniam,aut accepit pecuniam,ne calumntjs fuis ahcui ne »5 gotiumfacefieret.ff, de calumniatoribus.ïtem qui ut callidê fubterfugercnC iudicium,rem quammetuebantà fepeti,alicnauerunt,ff.de alienat,iud.mut.
3o fac. Item ex cuius ædibusproiedumaliquid,auteffufum ed in prætereûtes, aut pratteruedas merces,ff.de bis,qui deiec.uel effud.Et in eo.tit,l,fi ucro, ^ prætor.datur adio in fadum aduerfus cum, quiinfuggrunda.proiedóueali
gt;* quid habet pofitum,cuius cafus prsetereuntib.poflet noccre. Item datur 3^ in cum,qui miffus ad metiendum agrum,rénunciautt, plura ede eius iugcra,$ podeacompertumfit.ff.fi menfbrfallummodum dixerit.Ec adadionesinfa dum referri poffunt, q uæ de muficre, quæ fe prägnantem fingens,aut ex agt; lio concepta proie ,quâm marito,in podefsionem mida cd, cadem podefsio 5* dolo malo ad alium translata efle dicantur. Et in titulo,fi mulier uentris nomi-
-ocr page 500-41« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CITIXIJ MBTHODYS
ne calumni« cailla, m pofleûione eße d/catur. Item adione in Êidiim agitur 5^ cum publicani's,qui mafora uedigaha extorferunt à uedoribus quam debe-bantLKÄde pubhe^S^ uedigalibus« Item 06 cum co agttur adionc in fadS ciudicer, qui m tnccdio,aut naufragto aliquidfurriputt^fEde incen^rut nauf» ratmaue expugnat » Etinfimihbus alifsmulti's cafibus dantur adionesmfa-dumpalsim mlegibus Romanis, quosobferuationl06 dihgeno;e ftudiofo-rum reltnquo,ut quifquefibi eos annotet: meum prxcipuum in his annotan dis ftudium fuit,ut eos indicarem cafus,qui pecuhanbus tituhs traditi client, ut difcentes intelligerentformam in fadum ^atilsinic patere » Neque mire- j4 tur quis,quàdomniaintcrdidaô6 cdida,inter adioncsinfadum retulerim» Nam loco lllorum tales adiones competere indicant textusS^ glolTæôf G» 06 In (ht, de interdidis. Ac liquidem deftitucremur talium autoritate,fufFiçe re pollet ratio,quod tales ob caufas demur interdida,ob quas adionesin fa-dum fuprâ oftendimus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
ACTIONES IN FACTVM
generales» Caput LXV;
SVMMARIVM,
». Adionum generalium in fadum dupliccm elTcTatÏQnem,
3, nbsp;nbsp;nbsp;Adio craekriptis ucrbis qux fit,8lt; quando locum habcat. 5, De dolo.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Dc/.dumdolo perpetratum.
5. nbsp;nbsp;nbsp;Dolus,contraduin bonxfidei uitlat. ö. beneficium iuris in contradu ftridi iuris«
7. nbsp;nbsp;nbsp;Delida nominata amp;nbsp;innominata.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Adirc ha’r édita tem non idoncam.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Adio in fadum de dolo.
1*. Inhacadioneiurarcinlitem lieer.
*(« Deadione ö6 erimine Stellionaius. HENERALivMin fadum adionum duplex eft ratio,aut emm In $ fado eft conuentio abfqt doloinita,aut delidum doloperpétra-turn.Si in ea eft conuentio,nec ca referrifub certam aliquam ap pellationcmcontradus nominatipoteft,06cupimusconuentS præftari,agitur adione in fadum, pratferiptis ucrbis, qua ped-mus iuxta uerba,in quac conuentum eft,praeftari promifta. Habet igiturhxc * adio folüm locum,ubi conuentio interne niqfiuc ca feparatim fitfada,fiue a-lijs contradibus adieda, liappelladoncfpccialiscontraduseanó comprehe datur J,ij.iq.iiij,ff.de prgfcript»uerb.06 de padis.l.in traditionibus.amp;S C.depa disinter empto.06 uend.l.q.Exquibus ueró padis86 conuentionibusinne-minatis hac adione experiri non polliimus,oftcndit tcxt,06 gh lcgis,natura-lis. ^quod fi faciam.lEde pracCuerb.Si ueró in fado eft delidum dol o per pc-tratum,tum autid acciditincontradu, autcircacontradum,autfeparadm ^ nullo contradu interueniente. Ac fiquidem dolus eft commilTus in contrahendo, turnrefertquo genere contraduum idfadumfit.NamdoIusincon- ƒ tradu bonæfidei admiirus,ita uitiat contradum,ut ipfo iure pro nuÜo habea-tur,06 pofsitreleindi adione dedolo.l,S6 eleganteren princip.ff.de dolo ma-lo.Incontraduautem ftridiiurisadmillïisdolus,tenet quidem contradus, lt;nbsp;fed beneficio iuris, fi 1 umma, qua quis defraudatus fit,cxccdat duos aureos, petcre reftitutionem poteft. I.fi oleum. in fin.061.fequ.if.de dolo malo.06 C, deinutilibusftipulationibus.l. dolo. Veröm detail beneficio iuris nos infrà diduros luprà indicauimus in initio huius capitis. Itaque de fubfidiaria 86 ge neraliadionededoloin contrahendo admifto,noneft,quôd aliquisexpc-dethodoco nosdiduros. Etenimde illis Iblum adionibus général ib usage-mils , quac exdelido innominato, quod extra contradum dolo perpetratum
•PER D. CO NR AO. LAG V M, PARS 1111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;417
? eßt Namficutcontradlus quidamfuntnominantira amp;f dehdorum funt, qua: 8 Ipeciah nomine delidorum fignificari non poflunt. Vt fi quis perfuadeat a-Îicui,utadeathaîrcditatem non idoneam,propterea quod defundusfuerit obxratus,00 uix fufficiat hæreditas,fi débita eius ex éa per hæredem folui de-P beam,is quia non poteft accufari delidi, quod appellationem certam habe-at,eonuenitur adionem fadumdolo. tult.ff.dedol.mal.SedSCinnominata delida,aut duiliter aut criminaliter,ficut de nominatisdiximus, profequi li-cet.Qiiare in tales cafus qtocj proditç diticrfe adiones fubfidiariç,uidelicef, adio de dolo,qua cimliter petimus eum, à quo deceptifumus, nobis conde-*0 mnariinid,quodnoftriïmercffèuidetur,autiuramento in litem teftari poflu mus noftri interefle,nos non efle circumuentos. Et hæc adio fæpius à lure-« confultis dicitur adio de dolo. Altéra uerô, quæ in eofdem cafus competit, cûm criminaliter delidum profequi uolumus, uocatur Stelhonatus aceufa-tio. Namquodinpriuatisiudicijs eftdedoloadio, hocincriminibus cdm peeuharia nominanon habeânt, Stelhonatus perfecutio.Vbi enim deftitui mur certa appcllatione*delidi, quod eiuiliter profequi utdelidum cupimus, appellatione doli notari illud fokt, Vbi uerô déficit Titulus criminis, quod criminahterprofequi uoluimus,ilhc Stelhonatus crimen obijcimus,6Cpr»fi dis fiueiiidicis ordinary cognitione pœnam extra ordinem in perpetratore eius conftitui petimus,hn.flWe criin,Stel. Exempla doli extra côtradum ad-mifsifunt in I.fi quis tab,a J.pe.ôf ult.fF.dedoLmal.Sed neepde dolo, neep de friminc Stelhona,agitur,nifi euidêter amp;: apertifsimoiurede dehdo coniret. Nam fl æquitasferipta folnm fuadeat adionem daripropter delidifpeciem, quaeeftin fado,experimur adionc in fadS generahfl.de quaiam dicemus.
ACTIO IN FACTVM
generahiT. Caput LX VL -
SVMMARIV/M.
». Degencralifsimainfadumadione.
», Adioncs ex uarfis caufarum figurij dan.
#, Vbifpecialiadeficiuntnomina,adgencraliarecurrendumcffe.
4, nbsp;nbsp;nbsp;Curbare adiodidafitgeneralifsima.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Acquits naturalij non fert aliquem rc fua fpoliari propter alterius corn «. Parcntumucrecundiarparccndumcfle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(modum.
v B appellatione adionis in fadum comprehcnduntur,tum ipe dales turn gencralcs,atcp hæc etiam quæ dicitur generalifsima. Nam quod dicitur inl,i.fF,deadio,5C oblig,amp; in ffandmus,C, de facrofan.ecclef,quafdam obligationes 06 adiones nafei 06 da rinonexcontradu aut maleficio,fed proprio quodamiureex
uarqs caufarum figuris,promiicue de omnisgenerisadionibusinfadumac cipiendum eft,ita uidehcet,ut fub diuerfitatcfigurarum intelligancur omnes cafus ,in quos uel legibus ciuilibus, uel iure prætorio,poft ordinarias adio-num caufas,in diuerfasfadorum fpeciesappellatione luris indiftindas,adio nes datæfunt. Non enimdubium eft, autores earum legumeô refpexiflè,ut cûmuiderent tantam diuerfitatem cfle cafuum,ut compledi omnes perpetuj is quibufdam appellationibus caufarum iuris non poflent, fadi nomine tang communifsima defignatione omnium,quæ,inter homines agerentur,notan 5 dos cenfuerunt.Etemm eft hec ratio in diftingucnda reru uarietate,ut ubi de ficiant fpecialianomina, adgeneralia rurfum recurramus,Quare hæcadio appellatione in fadum adionis uenit, enm indiftindè de talibus adioni-busloquimur,Sedfiquishancirehquis accurate feparare cupiat ,propria hæc eft huiusadionis in fadum à reliquisdifferentia, quôdliæc competit, quandoratione æquitatis j quæ in fado eminet, iusfcriptum adionem
-ocr page 502-*1« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS ISBTBODVS
dari fuadet. Scdpeculiarcm appellanoncm «i adiom tribuit, ut coaftarc poF (it,quaad^ionecxpericndumfit. I.quoues.amp; ibighff.de prxfcnpr.iter. L)i^ citur autcm hxc adio gcneralifsima,noaquöd nib ea reliquat adiones in fa 4 dum,tanquàinfub gencre fubfiftant, Nam hoc fitfub generali omnium ca-rum appellationc,aua dieuntur adioncs in fadum, Itaque obferuandum eft hanc dici generaliisimam,quia dcficicntibus alijs omnibus eafuçccdit.hquo tics, ff. de prxfcriptisucrbis,ut fi quis (cruandarum merciumcaufa aliénas merces in mare prorjciar,non poteft c5ueniri,tanlt;i^iara is ,qui deliquit,fi abf que dolo id fecit,cûm aliénât umul cum ipfius periturse fortafle erant, nifi na uisonere leuata eflet. hqui ieruandarunïJF.depratfetipt.uerb.Ettamen quia iniquum effet cum folum ferre damnum, cuius mcrces feruaripotuiflent, fi aliat effent eiedæ,fuadet æquitas in fadum adionem illi dari.Item lapides ex facro monumento alicuiusamoti,nonpofluntab co uendicari.quia in nullius dominio effe cenfcntur, quae facris uiibus dicata funt : nee plantam meam aheno folo infîtam,poftquàm radices in eo egerit, nee ullam rem aliam,qu3; iure accefsionis,aut confufionis,aut çdificacionis,alienis rebus adiunda iure gentium cedit,uendicarc poffùmus.hquç rcligiofifs.0C hin rcm.ff.derei uen dicat, Sed quia xquitasnaturalis tarnen non fertalium, propter alterius com $ modum,rc fua fpoliari,iubcnt eacdem leges petentibus adione in fadum,in tereffe fuum in talibus caffbus przffari. Sic quamuis 1, non debet,ff, de dolo lt;nbsp;mahuefftparcialiberis â^libertis,uerecunlt;uzparentumôf patronorum,fi cos circumuenerint,ut de dolo cum iUis non agant,tame nc re fua penitus de fraudcntur,pcrmittitita uerbis adionem tempcrari, ut nuda expofitione fa-di,nulla mentione doli ablatum ab iUisrépétant, Ex his igitur fatis manife-ftum efleiam arbitrer,quod adione in fadum gcneralifsima turn demumex periri rede dicamur,cdm ratio fadi nullam nobis caufam agendiadione or-dinaria,auc alia prêter hanc fubfidiariaprzbeat,
QVID PETATVR ACTIONIBVS in fadum. Cap, L X V11, SVMMARIVM.
a. Adioncprffcriptisuerbisquidpctatur. ». Adionesincertiquaredicantur.
t. nbsp;nbsp;Intereffe quatenus in hac adione petatur amp;nbsp;zftimetur,
4* Deiuramento in litem quanti adorintcrefle fuum iuxtaconfeientiiiudicet.
f. Adionestemerariz iniudiciisnon ualeni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(nuacffc.
6, Interdidadicunturcffeadioncsextraordinariz. 7* Interdida omnia an a. loan doffatorisarboradionum. 9* Deprzferiptione adionu infadum. lagKK« i c rurfum diffinguendum eff,nam in adionibus in fadum fpe 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cialibus,ferè proditumcff,quid qualt;^ earum repeterc nobis lice
M D ^t.Prafcript. uerb, uero adione pctitur id,de quo conuentum g 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^53“^ ^ przffari id non qucat, intereffe, id quod rcgulariter in
omnibusadionibus infadum etiampctitur,Nam amp;f ideo dicun * tur adioncs incerti,quia zftimatione fadi, carum pctitio augetur uel minui-tur, Sed ea non eft perpetua,ficut in ordinäres adionibus, argum, 1, fi quid ab alio,in fin, ff. de re iudic.00 de uerb. oblig. I. ubi autem. y qui in quod.Ex gt;nbsp;cmplum ucropetendi intereffe adione in fadum eft ini jiquis ex argenta rqs.^ ex hoc edido, ff.deedend. Sed quatenus zftimetur intereffe, partim indicauimus fuprà de accefsionibus amp;nbsp;imminutionibus adionum, partim dicend urn crit infra in capite de iudieijs, ubi deiuramento, quod fit inlitcm,agemus. Nam tabs zftimatio fzpe quoque iudicis officio expedi- 4 tur per iuramentum in litem, utpofsitcertó conftare, quanti ador intereffe fufiiuxta confeientia iudicct.Necp.n.in iudieijs ualent temcrarig adioncs,ut ineafententiaiudicialisfcrripoffct, A tepid quide maxim? fitin adionib.ar bitrarfjs,qualcs funt adiones in fadum,in quibus intereffe noftrumpetimus ab
-ocr page 503-PER D. CONRAD. LAGVM. PARS HIT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4igt;
ab co,qui fn^o fuo nobis nocin't. Ec eft deferendi tab's furamentf ad dec''rte dum de eo,quod cnftiftp uitereft,clarum exemplum, in l.qui reftituere.ff.de rei uend. Ft prolixe de delatione tab's iuramentidifputatßart.cir.l.inacff.ff'.
6 nbsp;nbsp;nbsp;deinb't.iur. Interdira quoep dicuntureftea(ftionesextraordinariæ,non q, in lib's nulla certapetitio conftituta fit, ficut criminum quidam dicuntur ex-£raordinan'a,cô q» eorum pœna non eft legib.expreffà,fed qgt; ablque lolenni tate,quæ olim circa eaobferuata eft,hodie impetrantur. ^’dc ordine . Inft.de
7 nbsp;nbsp;nbsp;interdict.Annuaquoc^babenturomniainterdira,prætcrillud,quoagitur de glande legenda.ft. eft per.SC tempo, aft. SC ft', de glan.Icg.l.i.SC q.Quo ue-rôtemporcregulariter præferibaturius agendiexqualibctabaaftioneinfa ftum, nonpofTumconftituere, propter uarietatem negotiorum, exquibus S comp Ct lint. Itaqj neep loan, gloffat.in arbore aftionumilludexprefsit,$uis exprofeffo hoc unicumftudiohabuit,utfingularum aftionumdifferentias S’ indicarct.Cumigiturlex,quae fuadetaftionem infaftumdari,nonexpri-mit,quanto tempon's fpacio facultas per earn experiundi duret,cenfco hoc cf fe tenendum, quod regulariter in omnibus aftionibus obferuatur, ut fpacio trigmtaannorum extinguantur.I.omnes.C.depraefcriptionibus, •
EX OBLIGATIONE LEGIS»
Caput LX VIII.
SVMMARIVM.
». nbsp;nbsp;Dccondiftioncexlegc. z. Quodmoribusobferuatur condift.exlegepeti.
j. lurafcudalia.SCconfuetudiiicsurbiumcoiidift. exlegcpcti.
4. Condiftione ex Canone petuntiinquæ iureCanonico proditafunt.
5» Contra iura municipalia ex cade obligatione pen poffc. tf. Ex diuino iure omnium ciuiliumconibtutionum autoritatemderiuari.
7« Negotiacertis formis iuris diftinfta clTe.
* I®S^^I ^ Tio,quæextab'obhgationeon'tur,condiftioexlegeuocatur. C^iæ uerôtab'saftionisfit natura,SCquomodoeaproponatur,fa cilè quifep intdiigci ex his,que de ortu huius obligationis fuprt indicauimus.Et differennarum in ea obferuatio ex abjs condiftt onib.conftat. Nam quod ad differentias attinet, hæc cum ilh's e-iuldem eft rationis. Qiiid ueró SC quantum hac condiftione petere Iiccat,o-ftendit lex,cx qua ca datur. Hoc igitur folum nunc adqci'o,qj ea condiftione iudicium cxperimur,cüm legis Icriptg autoritas nobis fuftragatur in aliqua re a petenda ultra communes formas agêdi.SedSócmnmorib.aliquidita obferua turn eft extra comuncs iuris formas,utpro confuetudine tab's obferuatio ha-5 beat,cuiiifmodi funt iura feudaha,amp; confuctudines urbium,iu.Spccul.de a-ftio.SC petit, ^’fequit.uerf,qgt; autem dixi.Ac fiquidem hunc aftorein no habe remus,tamcn methodi ratio nosmonerepoflet, talemaftionê ex labb.iurib. competerc.Eft,n,ea tradita in fubfidium agendi ex iure,quod ufq extra com * munes iuris formas obferuatur,aut conftituit.Iraqi 00 ea,queiure Cano.pro-ditafunt,condiftione ex canone petunt,ut fi quis Epifc, poftefsionib. deie-ftus cupiat reftitui,poteft condiftione ex Canone rcintegranda.iij, q.i.pete ƒ re fibi reftitui omnia ea,quib.fpoh'atus eft.Ex eadem obligatione contra iura municipaliapeti poteft nobis concedi,quod ius diuinum fieri iubct,aut per-mittit,fi illa penitus cum eo pugnent. Haec.n.iuris periodus,ÓL perpetuus cir * cuitus eft,ut ficut ex diuino iure omnium ciuibum conftitutionum autoritas d€riuatur,ita ea quoqi tollantur,fi quid iuridiuino prerfus contraria prçcipi ant.Atcß ideôetiamdicipoftet,iuxta formamcondiftionisexl.pro qualibet 7, re afturosnos fuiftc,Nifiiuris Romani conditoribus magis placuiflet,nego-tia certis formis iuris diftingui,^^ in tanta uarietate rer urn faltem al iquod di-fcrimen agendi obftruari, donee uocabula idonea ad diftinguendas aftionS caufts Sc formas nobis fuppeterent, ut non effet neceffè, adfupremam iuris
-ocr page 504-4io nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
obIigat!'onci'n,qLiae ex aucbritatc publica eft ,fempcr decurrere» fEôCC* Decondidioneexlcge,
0.VANDO OFFICIVM IVDICIS LO' CO adionis imploretun Gap, L XIX, SVMMüRIVM,
1. Magnam effe uarictarem cafuum. * Pratfidcntium autoritäre amp;iudicio iuua
^ Officium iudicis. 4» Adio quid fit. 0ri 8lt;componi res humanas. j. Mercenanüofficifi iudicis quod dicatur. «.Nobilc.quoultro nobisfuccurri-
7. Nobilis officii differentia? funt,merum,purum,gc[«;rale,folenne, (tur» «. Nobile iudicis officium aliud anomalum amp;nbsp;fummarium.
j. Pignorisnondetcriorandirepromifsio.
A E P E didum eft tantam effe uariefatem cafu«,in quib.h umanf « res requirant, ut pr^fidentium automate Sf iudicio iuuentur 0£^ « componantur,utnecuerborumfat/s habeamus,quib.quatncpfa di,aut iuris fpcciem fatis notare pofsimlisJtai^ deficientib.fpe-cialib.adionib.nos ad generalesSf fubßdiarias confugere, fi le ges nobis copia agendi faciant, nee certain formam nobis demonftrent.Iam uerô nobis dicendum elf ,qj neep legib.omnes cafus ad adiones generales et fubftdiariasrelatx finf,aut referripofsint.Proinde necefle elle iudicis olRcio J fuppleri,quod ex çquo 611 bono expediendum ueniat, nullo in legib.rclido fubfidio. Cüin autem inêtio fit officq iudicis implorandi loco adionis,nó eft cogitandum,de perfonali eius officio agi,quod ab eo requirit,ut nee reorum lachryinis moucat ,nec aduerfus eos ita excandefcat,ut iecus quiddä, q iuris ratio poftuletffaciatJ.pIacuit.C.deiudicqs.Nam tale officium eümponitfun , nbsp;nbsp;, dio,quafuftinet,6Cfemperabeo requiriturinomnib.iudicqs,SedeftaIiud
quoddam eius officium,quod non abfurdc diceret minifterium,nnniru quo iMtcts» nbsp;nbsp;nbsp;adiuuat eos,qui deftituti omnib. legitimis auxilijs implorant eius operam,ó(^
eft in eiusarbitrio illud uel impertire, uel negare petentib.prout equitasrei adeum relatie ab eo uifa fueritopem poftularej.q) fi min. ^fin.ft.de minor. Vndc quoep tab's appcllatio offieq iudicis nó poteft dici adio.Nam adio eft 4 ius,cui obtemperareiudexinexhibendo fuo minifterio cogitur exneceisita te iuris, l.offic.ff.de rei uen.Itacçóf illud officiumiudicis, quodnobis prgftat ƒ in expedienda noftra adionc,dicitur mercenarium, illud uerô,quo ultrô no- d bisfuccurrit,dicit nobilc.PorrôannotarifoIentôf nobilis offieqiudicis uariç 7 diffcrentiæ,uidelicet,qgt; aliud fit merum,purûôf gcnerale,cuiuftnodi habet, quod nullo petente inquirere,ôfanimaduertere in notoriêdelinquentes po teft.I.congru.ff,deoffi.prçf.AliudfoIenne,quodIoco adionisprincipaliter imploratur. Sicutfit in omnib.extraordinarqs cognitionib. caufarum, quib, fola pollicitatione promifta petutur.ff.de uar.óf extraor.cog.Item loco adio-nis principabter imploratur à creditore,qui expetit bona fui débitons fepara ri à patrimonio lue redis obçrati, ne ipfe fuo debito defraudetur.Si bona de-fundi hæredis obçrati bonis mifeeant,ff.de bon.fep.Idem fît in perendis eau tionlb.ôf fatifdationib.ôf reftitutionib.Seddebisdiccndi commodiorentlo eus infrà in tfadatu iudicioi^,ôf beneficiorum iuris. Quod aût de extraordi-narqs cognitionib.diximus,idem accipiendû eft Ôf de extraordinalqs crimi-nib.ff.eo.Aliuddicit Anomalumôf Sumarium,quianon eafolcnnitatc,qua S ibienne officium folef,fed obiter quafi intranfeurfu inter agendum imploratur. V t fi creditor reddat pigniis,poteftdebitor expetere ab eo,ut ipfîrepro- ? mictat,quôd nullo fuo dolo rem pignori ipfi datam deteriorem reddiden^ôf fi \ fecus quid tompertum fucrir,eum aduqt cum eodedolo.l.credit.ff.de pign. ad,Hæc annota flède ofticio iudicispro noftro inftituto fufficiat. Cçteiùmfl quis pleniorcm cupiac habere huius explicationcm,ille uideat Speeuhin tit. de iurifd.omn,iud, ^iudicis.Tituli uerô,qui indices exemplorum ofiieq iudi cis.
-ocr page 505-PER D. CONR AD. LAG VM. PARS 1111.
4«
cis,quod principale loco adionis imploratur, efle poflunt, nulU funt prater duos, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff.
De uarijsamp;f extraordmarps cognitionib. De exrraordmarijs cnminib, DE CESSIONE ACTIO-num. Caput L X X, SVMMARIVM,
#. Agendiiuraalienaripoffc. zt Cedere adlionem quisdicatur. ». QuanJo 8C quib.cedcreadionfnçnliccat. 4. Simulataamp;infjdiofaccfsio quandoprefuma J. Gefsionariuspcrcefsioncmoninfiusacquirinquodhabuitaiitor luus. (tur. 4. Pcrfonalcpriuikgiutnnontranfitadccfsionariunii, 7. Bmeficiumperfona lepcrfonänonegrcdirur, 8. Exuenditicnenorninistenctur uenditor.
5. Côtradusiurc agendi träsferripofk. 10. Adioncsabfqjcefsionenóacquiri.
*». Gefsioadionum ex quibuscaiifjs fiat.
«. AnatSionescxdelidoccthpofsint. «j. Iniuriarumaflionemcedipofle.
i^j» T difcentes admoncrentur, lutaagendi alicnari poflc, ficut car-* 1 teras res luftis caufis acqui'(itas,non potui intermittere ^quin o* ’ biter adijcercm tractatui Acrionum ca/quae de carum cefsionc iure Romano traduntur. Dicitur autem cedere Acrionem, qui ins fuum,quodilli in alteriuspcrfonam,aucrem légitima ex can là competit,in alium transfert. Nam cedi poflunt tam perfbnales,quam Rea* ïesacffiones.bfinatC.de hæred.ucl aftio.uend, Ac ceduntut quidem Adio nes,uelex meraliberalitate animo donandi, uel excaufaintcrueniente, qua res per uarias uices in hominum commercia ueniunt, non tarnen quælibct cefsio Adionisualet, ita utexea tanquâmexiure Icgitimismodisquæfito 5 agi pofsit ♦ Nam fi quis fuam Adionem uendatillt, qui propter amplitudi-nem dignitatis,quam gerit,fttformiSabilis eqcontra quemea Adio ipfi com petit,non folûm ineftieax eft ccfsio,fed8C ius,quod habiuqtahsuenditor amie tit, Et is,cui illud cederc uoluic, officio iudicis extra ordinempunitur,l,rj.SC fin,C, ne lice,poten, patron, Iitigan,praîfta,ôd ad, Ôdc, Nec firmier eft eeß-fio adionis,qnæ fitiudieqmutandi caufa, Nam eo ftudio adionemtransfe-rens in alium,ut is,qui ea conueniri poteft,in duriore fit conditione ,ratione fori,tanti tenetur,quanti conuentus fua interefle probare poreft,causam non effe ad aliud indicium translatam,iuxta titul, ff, C, 5C in Decretalib, de alien, iudi,mut,caufa fad,Deinde non ualet cefsio adionis, quæ iam ccepta cft in iudiciourgeri,quia enimtalisadionis iusincertamen dedudum eft,non magisquâm cæteræ res litigiofæ ilIud alienari poteft, heenfemus, C. de liti-giofis, Poftremô non eft efficax ad agendum, adionis cefsio, quæ capta-4 toriê,autinfidiofèfimulataeft,Præfumitur autem fimulata,quoties minori pretio quæfita cernitur, quâm ut uenfimilecfle pofsit eum ,qui uendidit, uel cefsit adionem, propter tantillam pecuniam cariturum cmolumcnro, quod ex adionc fperare poterat. Item præfumitur fimulata,cùm caufa cefsio^ nisininftrumenti principio non eftexpreflà,autdifsimilitudo caufarum,pro pter quasea fada elle contenditur, captionem quandam arguit, ut fi dicatur celsio fada partim ex caufa emptionis, partim ex caufadonationis. Nam i-ftocafuSCfimilibus nonpoteft omne id peti, quod continet Adio,fed fo*-lùm,quantum datum eft, Etitacedens Adionem, lurefuo priUatur,iuxta I, ^ pcnultim. SC ultim, C, mandati, Qiiando nihil taie in cefsionc apparet, ’ excaconfequimur utile fus agendi,quodishabuit,quieamnobisexiufta aliqua caufa fccit,utfi quis uendat, uel leget alicui nomen fiium, uniuerfàm obligationem eius nominis uendidifle , SC legaflè adeô cenfetur, ut non modô conuenireprincipalem dcbitorem,fedSC eius fideiuflores conuenire, pignora, ufuras, ÔC omne lus, quod aucun fuo ex ea caufa competebagaut n 4
-ocr page 506-* nbsp;4x* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHOD VS
quod poft fa clam cefsionc ex ea eau fa acquifiuit,perfequi' pofsit,nifi forre ah ud inter cosacftum,ex conuentionis,aut legati uerbis conftetj» emptori.óó 1» uenditor adionis,ff.de hæred.uel acî.uendit.ô^de leg jqllmon débitons,
Perfonale tarnen priuilegium ,fi quid in eaobligatione, quæ in ahum per ^ ceGionemadionis translata eft,cedenshabuit,non ludicatur rranfqffeadeef fionarium,uc fi pupillus uni ex tutorib, fuis cogat cedere adiones,que ilh ad iierfusrcliquosfuostutores competunt^propterea^ÿ is, qui infolidum illi co demnatusfit,poft$ ilium folùmpræ cæteris conucncrat,tumetfi condemna tus tutor habeatiusagendi cum contutorib, ut damnum in reb.pup ilh datû, quifep pro portionecômuniterab illis geftæ tutelar præftetipfi,ficutoportu iflèt illos pupilloiftud praeftare,nifi unum pro reliquis elegiffet, que pro iure fuoin lolidumloco omnium conucniret,tamê hocbeneficio luris nô gau-det,ut in bonis contutorum fuorum, præferatur cæteris eorum creditoribus. Nam ifto beneficio perfonæ pupilh,non cauf» fuccurritur, hex pluribus,ff, ^ de admi, 36 periculo tut, Præterea ex uenduionc nominis tenetur quoep ipie ® uenditor præftare,quôd debitor cius,nec exceptione le tueripoteft, quô mi-nusfoluat uenditi debiti fummam is,quam dixitfibideberi. Nam fi nihil,aut minorcmfummam illidebeat,quâm indicauit emptori, tenetur illiad inter-elfe.hfi nomen.St fô^ quidem,ff,debæred,uel ad.uend,
Porrô quodde uenditioneadionurndidumeft, idem accipi debet de ahjs contradibus turn nominatis,îum innominatis. Nam 00 illos iure agendi trans * ferri pofte non eft dubium, V er ihn quæri folet,an ex alps contradibus ius q-gendi exfola conuentione transferatur in contrahentem abfque ceGione per folennem ftipulationem fada,fie ut fit,cùm uendita eft Âdio,ôô alijs qui-buftlam cafibus,qui notantur in hlècunda,SC glolhhi,ibidem«^ à Bart, C, de ad,SC obligat, Âtque hoc quidem Bart,in eo loco obieruandum dicit, quôd fi eius,cum quo contradum eft,copia non fit,puta quia mortuus, autabfens eft,poftejlh,qui cum illo de cefsione adionis quocunque contradu conue-nit,abfquecefsione experiri,Siuerô cius copiahaberipofsit,SCcefsionem rite faciat,tum poft illos cafus, quibus ab ftp cefsione iura agendi transferun tur,neque ex contradunominato,nequcinnominato nosabfque fada cefsi one adionis utiliter agere polie, Sicut cnim res corporales non acquirun- »» tur abhp traditione,ira nec adiones abfque cefsione,!, fin.C, quando Fifeus, aut pri,debi,Cæterûm ceGio adionum fæpe fît non folûm quia ex caufa ton '* uentionis,uel ex alio aliquo titulo rerum acquirendarum ea nobis deberi cœ-pit,fed Ôf quialeges in plerifcp calîbus ex æquitate earn fieri lub ent, ut fi creditor pignus nomine debiti ipfi datum uendat alicui, SC ill ud poftea euincau hin creditore,ff,de euid,iubeturilli cedere adionem pignoratitiam contrari am,qua petit fuppleri,quód pignori defuifte compertum eft, Atque ita quo-que imploratio ofticq iudicis cedi in quibufdam cafibus iubetur, ut fiminor xxv, annisabfquemandato gerit aliéna negctiacum ahquodifpendioeius, cuius funt negotia,poteft iplc petere fe reftitui per implorationem officij iu-dicis,fcdfi nolitilludfacere conuentusadione negotiorum geftorum,cogi-tur ccdere auxilio reftitutionis, Sif eum, cuius negotia gefsit,Procuratorem in rem fuam facere, ut pofsit damnum,quod ex minore lentit, larc/ri, 1, quod ininor,lF,deminoribus,in princip,Itaque poUèthæc ccfsio,quæfttlhiuben tibus,ifa ab illis, quæ hunt ex conuentionis obligatione,diftingui, quód illæ funt uoluntariæ cefsiones,hæ uerô neceflariæ. Non autem dubium eft,obh-gationum iura ultró citróque pofte cedi, Ut ex illis agere hceat, An autadio ,^ nes,que ex delido cópetunt,ita cedi poflent,fortaGisahquis qucrcr,6^ uiden turquidem citra controuerliam cedipofte, cümhfin.C,dehæredi,ô^ ad, uend,uehtideóadiones Perfonalesamp;Realescedipofte,quiaadionisuer-bocommuniter omnes adiones comprehendantur, Neque uideoquidem in ea
-ocr page 507-reu o. CONRAD. LAG7M. PARS IHV. 4^ in ca re à quopiamdubitatum eße. De Adfone iniurtarum tarnen nonnihil hæfitarc glofl.drcaeandem I.iridetur. Sed Cynus ibidem 0^Bart.circa tin* iuriarum. ff» de iniunamp;f fam. ftatuunt, non cam antcqiwmin indicium dedn? da üt,cedi pone,SC referunt argumenta in tpceiem p ugnaana, Referri hue poffunttituli: nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ff.
Dehacrcditatc^ucl Adione uendiu. De alienat.lud,mut, caufa fada,
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Cod,
De hacreditate, ucl Adione nenditi.
Nch'ceatporent.hugannbnspairo.pracft,ueI adiones in fc transferre. Décret.
De alien at 10 ne mu candi indieij caufa fada,
DE EXCEPTIONIBVS^
Caput LXXL
S.V M M A R I V M.
** Exceptio quid genecaUter dicatur. t. Duo exceptions genera«fadi Ö^ iudl»
i *• InScianofadi. 4. Exceptio intentioniiquatdicatur.
tgt; OcpulfioncmintentionitquidCicerouocec.
^lt; Differentia inter exception tj juris 3lt; fa di quar fit.
7« Exceprionesfadi opponunturillii,quibusnonconipetitadio.
t, Exceptioncs iuris opponuntur illis, qui habent iuspetendi in iudicio»
9. Depulfiones cxcluduntadiones. te. Specialis exceptio.
gt;1. ËxceptionesaUvordinariæ.ali* excraerdinari».
as. lurcinffitutionispcterchaercditatem. it. lurainfadumfcripta.
14. Aka ludere in domo uerberati. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15, tniuria inter aleamcxcrccntcc» »4. Qui habetadionem,multó tnagisexceptionemhabebit.
■7. Feencrator Athlet» eudodienj. «t. Reicdionciperfonarumincópetentium. ”• £mergentesexceptionesgt;incidëtei,pr{uilegiagt;Velkianü. 10. Exceptio doli, *’• Dolo facit,qui petit quod redditutu* eft. nbsp;nbsp;nbsp;lt;*• Exceptiemetus, *j. Exceptie errons, »4. ignoraittiafadi ^ Juris excufat.
ap Exceptio non numcratxpecunix.
as. Defyngrapha Öd apocha.bonb^taöAbtt^ex w’ttqKttan^tö,
»7. Denunciaiio non numerat« pecuniarqualiter fiat.
a». Dotis non numerate exceptio, «p. Exceptio padidenon petendo.
»0. Pada couentaferuanda, h Obligadonescantrarijsconuentionjb.'no tolli. 3*. Renunciatiofimilispadodenöpetendo. ».Exceptioreiuciidiijamp;craditf.
94. Venditio quando refcindatur. ». Exceptio reilitigiofç.
0. Exceptio rei iudicata;, ?7. Res iudicata quae dicatur. 38, In quibus Slt;quan do habeatlocum exceptio rei iudicatç. rp. Eadem res quando petatur, 40, Nauempetens,an poffea tabulas quoq; petere pofsit. 4gt;. Hieres defunAi pcrfonamgercrecenfetur. 4*. Poteftas perfonatin perfonam.
4j. Exceptio iudicati 44- pominiuremnofträfacere. 4s.Tiruloadirui iurisfit ad confequendü dominium. 4«. Deiudicatipratiudicio. 47. De exception« iurifiurandi, 48, Dccxccptionumdiffcrcnir)s,pcremptoriarum,dilatoria-rumö^declinatoriarum. 49« Exceptions quatda pcrpetuj,qujda tempora ’ jo. DepratfcriptioneexcepiionS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(les.
s«. Tempus utile amp;nbsp;nö continuü effe obferuandü, ti Deaccefsionib.poffcfiionS» jj. Exccptionesrcalesamp; perfonaksquaedicantur. 14. Deexceptionecefsionis j{. Maricifideiuff,nomincdotisconuencuscondemnaturinfoudii. (bonorum» ttf. Beneficium marituquodfacerepoteft. sr. Proceffus iurisgt;eitqua;damcolle dio rituum amp;nbsp;temporum in iudicio obferuandorum,
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^ ^T Adionis,itaSC exceptioms uerbum generale Öófpeciaie
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;®^* Generaliappellationcexceptiödicituromntsdefenüo,qua
conuentus agentem in iudicio à fcdepcllit. Et hac flgnifica-* none accepta Exceptjone,duofuntcxceptionumgenera,fadi uidehcec,0d iuris. Nam in iudicio cönuenü nos tucmur,autnu* wa tacti,quod nob is imputât ur, in ficiatione, aut imis infed9,quQd faternur.
-ocr page 508-4*4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS’ METHOD VS
allegationc,ut ft quis dteatfe credidiHe T nio centû, 5gt;C petat â indicé eiim co gi,lït ea libi reddauTirius ucró negat fibi centum credita,fadi fe exceptionc tneri dicitur. Et quia is, contra qnem ita excipitur, etiam ab eo fundamento depellitur,ex quo adionem ducere nïtitur, Azo contendit cxceptionemfa' 4 di commodiore appellatione dici poflè,exceptionem intentioms, Neque re ‘ prehendi quidem eins diligentia in deligendis uocabulis,quibus res magis appofitè exprimantur,poteft, NamSC Cicero exceptionem, qua fadum ne- f gatur,quodfadum dicitur,depulGonemintentiorRs uocau Aeflquis accura-tèinterfeconférât exceptionesiurisS^ fadi,intclhget exceptionesfadi ra-tione ÔC ufu fignificantius cxprimi,fi dicantur exceptiónes intêtionis^Quip-pe hæc eft harum ab iUis potifsima differentia, q? his remouetur id,propter 6 quod qiiis petere iUud ab aliquo fibi lieere intendit» Illisueróipfapetitio, quae etn ratione fadi,quodinteruenic,non fit temeraria,tamen ratio ne iuris, quod fibi contra earn competere contendit,tanquâm indebitareqcitun Vt ß quis nomine legati Titium conueniat,amp; is negér illi quiequam efïe relidum in teftamento teftatoris,a quo ipfe inftitutus fit hare’s, depellitur ab intentio ne,quacogitatfibidcberi à Titiolegatum,fed dicat illud fub e5ditione,quac nondum cxtiterit,efre relidum,aut teftatorem illud reuocallè, reijcitur peti-tio legati,quod uifum eft deberi ♦ Hinc eft quod recentiores iureconfulti ita ^ diftinguant exceptiones,utdicant exceptiónes fadi opponi inis,quibus non competat adio,fed de fado tantum agant,hoc eft,fadum commémorent, un de illis ius agendi exiftere non pofsit, Exceptiónes uerô iuris opponi ülis, qui habeantadioncm, hoceft,iuspetendi aliquid iniudicio,fedrcmouean- • tur ab agendoallcgationeiurisipforum,quom0ipfbrumiusautpenitustol Iatur,autconatuseorumagcndi,exeoiurealiquandiuremoretur,iuxtaglo, Equi fe debere» ff* de condidion. caufa data, caufa non fecutaxirca uerbum exceptionem,in fin»ö^ glom »il^ff» de exceptio, circauerbum,intentionem. Hæc de generaliappellatione amp;^diuifioncexceptionis, Speciali exceptio- ^ num appcllationc ex folûmdepulfiones,uocantur exccpdones,quibus adio- 10 nes excludnntur.tq.de except, haque diuifio exceptionum, qua alia dicitur effe fadi, alia iuris non habet locum inter exceptiónes fpeciali appeîlatio-ne acceptas ♦ Nam hæ omnes merito inter exceptiónes iuris referuntur, Qjiia allegatione iuris, agentes depelfunt .Promde uidendumeft,numquac aliæ fint harum difterentiae,quibusinter fe difcernantur, Atque ut in tanta di « uerfitate ÖC multitudine harum exceprionum,aliqua iniri ratio pofsit,óC men te concipi, quoufque fe cxtendat earum ambitus, alias dicimus Ordmarias, alias Extraordinarias eße,
Ordinarias uocamus modos acqufrendi,2f amittendi iuris certa appellatio ne proditi,ut ß quis iure inftitutionispetat hacreditatem,^^ is, qui earn tenet, « opponat,teftamentum non eße rite conditum,aut ruptum,ijs modis,quos de fuccefsione ex teßamento fuprâ annotauimus,iure ab agendo depellitur,
Extraordinarias autem Exceptiónes uocamusiura,quae eâm in fadum *? , feripta fint, 0^ fieri aliquid iubeant, uel prohibeant,tarnen quia ißudfadum noncaditin aliquod fpeciale nomen luris, non poßunt ca certa appellatio-ne luris produci, fedmarient in generali appcllationc fadi, in quod feripta funt. Itaquetales Exceptiónesdici pofrunt,Exccptioncsinfadunt,utfiquis *4 cùmineiusædibusalealuderetur, uerberatusfit,habet quidem caufam a-gendidc iniuria,fed propterea quöd paßiis eßinfuadomoaleamexerceri, non auditur, iuxtal.i.ff.dealeat, Atque id quidem fit,non quöd hoc fit or- tf dinarium Ius , utiniuria inter alcam exercentes committi nonpofsit, fed quöd hoc II, in ißudfadum extraordinem iuris committendae iniuriae prodi turn eß. Idem iudicandumeß de alq's fadorumfpeciebus, quae incertam formam Iuris non cadunt, Qiiodcunque enim fadum praebet caufam i4
... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;agendi.
-ocr page 509-PER D. CONRAD LAGVM. PARS Ulb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4xS
agendijilhid multô mag/s probet caufam excipiendi, argumento b nj.C.de Condtlt;14ndeb»amp;fbinm'tus,^cuhfEdereguLiurJtaqueinperqLdrendts Ex-ceprionibus animus ad omnes eas caufas conuertendus cd,ex qinbus Ädio-ncs nel Ordinanas nel Subfidiarias nafci, nel dari docmmiis» Nam ficut ad fiibftdianas Adlones deficientibus ordinäres, decurntur, na fubfidiariarum Adionum ius,tn fnbßdiixm Exceptionum dedncitur ,cüm ordinario iure a-gendi nos deftituimur,iuMa Equoties^fEdcpr xfenpnuerb«
Itaque ad extremum etiam ludids officium implorari fada commémora-tione fadi,non ed dubïum,Cuius rei exemplum probet b fin ♦ ÿ* fi fœnera-*7 ror^ffideeo quod metus cauta, Namibidicitur, quad fi fœnerator inciuibter euftodiendo Athletamdebitori,noliteumdimirterc,mfi eaueat iHidefoRien do aliquid ultra quantitatem debiti,iuuandum cum cHc periudiecm^ne ultra quàm xquumfit, ob extortam cautionem à foencracorc onerctur. Arque id non poted uideri iubcnraucmemetus,propcrr quem datur etiam Adio, Nâ ilium talcm ede neccdè'ed,ut contineat pericuium corporis,qualem intulif« fefeeneratorem Athletædici non poted* Satis igitur manifedum ed,fubfidi-um iudicis in hoc cafi^ôC fimilibus,ad defenfionem non inre exceptionis co petenrisaduerfus agcntcm,fed peti,ut index pro fua xquitate Ixfumfuafacj litateadiuuct*
Porrô nonfolftmexidisformisiuris,quaepræbent,auttollunt caufas a-*® gendi,Exceptionesdepromuntur,fed2c obfcruationesludiciorum,utfiint reiediones perfonarum Iudicis, Adoris, Tedium, Procuratorum,cûra eas incompétentes,iUegitimas elle, ÔC fulpctdas ofiendimus*Itcm remporum,in Citationibus,produdionetedium,appcllationibus,amp;f ahjsiudiciorumtra-«dationibus obferuan folent, de quibus abundè dicemus in ea parte, qua de •^ iudicis adurifumus, Bartolus autem circabde quarc,d;dc iudicijs,Exccpti ones, qux ex proceduludiciario oriuncur, ita didinguit ab exceptionibus, quæ ex caufis Adionum gignendarum 3C extingucndanjmfumuntur,ut filas dicat elle emergentcs,nimiru quia in ipfa contreuerfia non haereant, fed intra eins agitadonemin iudicioexidantlHas uerôincidentes,propterea, qjcum caufa gignant « Ad hæcpracbent Ôlt; ipfa priufiegia quafdam Éxeepti ones fills, quibus benefieij loco contrains commune concéda font, ut ed Vencianum,ôf aliamulta,de quibus infrà de priuilegqs,8lt; bénéficias iuris, Scd praeter has omnes cxceptiones,qu9c exdiuerfis formis iuriumproratio-ne amp;: diuerfitate cafuum pe£untur,fpccialitcr quidam,ut cd Exceptio Doli, Metus,Erroris,nonnumcratæ pecuniae ,Padi de non petendo, Rei uendi-tae5C traditac,Litigiofae, Iudicatae,iurifiurandi,iure Romano annotatac funt Exceptiones , At quia prae cacteris lus Exceptionum in illis non magis eminc^autquia cireumfpedius illis utendum ed , ut profit car urn uim,amp;r ufumcdeexpllcatum. Nam hoe fanêdicinonpoted,quodfuislocisrelin-qui ear urn, ficut caetcrarurn, tradatio non poisit ♦ Etenim fi ita uifum fu-ifletPandedarumcontextoribus,potuifièt tradauo Exceptionum de dolo, 6f mctu,rcfcrrifubtitulos,quibusde Adionibus, quæqfdemcaufisdantur, agitur* Nam eadem exeaufaproditas ede has exceptiones, qua proditae funt eiufdem notât adiones,tcdatur bb de exception* doli* Idem odenderem fieri podccumreliquis fpecialiter explicatis exceptionibus* Vei um quia ph-cuit maioribus,ut de his feparatim ageretur, nos quoque de illis pauca dicemus* NamIbTitulorum,quibus de his Exceptionibus agitur, funt plenifsi-«o mæ. Vtigitur ab eaexceptionc incipiamus, quæ inter has cfigeneralifsima, obferuandum erit,doli Exceptionem, non in eos folos cafus competere,quibus adfio dedolocompctit,uerumetiaminmultisalijs* Nam Exceptiodoli competit contra omnes filos, qui à nobis petunt, quod quoque Exceptione cludi poted.
-ocr page 510-4tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
Dolo cnim facere uidetur,qui petit,quod rcdditurns e{ï,l,ij,Qé I^gcneraliïer, *‘ 8C l^dolo.ff.de Except Jtaque Si ohmExceptione doli Romanos ufos clÏc ad uerfum eos,qui inculTo metu quibufdam aliquidextorfiflent,ut Illis per fripu iationemdonarent,autuenderent, ciitnilJudpeccrentfibitradijOftendit La-pud Celfum» Speent ff» de Exceptio, dohL Sedeadem Icxpoftêaindicat u-tilmsuifumefle,utdemetupeculiaris effet Exceptio, quia dolus ilhlblum rede obqciatur, qui ipfe machinatus fit dol um iniiut qUâm petat præftari,
^fnepcift inrit,
Metum uerôobijciplacitum effè, àquocunque metUs caufà aliquid fit « ineare,quaepetatur, fadum. Inquibus autem cafibUs 8«^contra quosEx-ceptio doli practerca competat, explicant text, S^ glolfi 1, ij.ff.de dolï Except, 'Errori's Exceptio ita cum Exceptione doli concurrit,ut fi qUisalicui ftipu- ^^ lanti promittatfefolutur urn decern, quæ credit ipfum Procurator/, aUtfi-Üo fuo mutuo dediffe, edm non dederit,is exobligatione talis promiisi con-uentus,pofsit uel Exceptionem DoIi,uelErrorfs iliiopponcrc,iuxtaglolE ^ uerbi gratia,in fin, Inftitut, de Except, Sed uidentufSt illipoffè erroris Exceptione fe tueri,qui eins rei tneuiantur^ qitam nefciuerunt iure cimli prohi-bitam, Non enim radi folóm ignoi antia, fed ÖC iuris ciudis ad effugiendum *4 damnum excufat,iuxta loan.Andr, c,ignorantia, Ext, de rcgul.iur.in Mer-curialibus, Itaquefentiendum eff erroris Exceptionem compètere in ijs caft bus,inquibus ignorantiatadiautiurisnobis nonnoccat. Nequeueropoff funt/ffi cafusmagis compendioleannotari, qUàm gloiE circa 1,régula,ff,dc iur,ó^ fad.igno, Qtrare nc,quöd eff in Prouerbio J Penelopes tehm retexe-re uidcar,diicentes ad eum locum remitro,boc foldm addens,quód exceptio nes Doli,Metus, 6lt; Erroris, dentur ex merabenignitate iuris j ut ficut A-diones,qu2c cxqfdemcaufis dantur, inter beneficia iuris collocaripoflunf. Nam ficut per Adionêde dolo Óf quod metus caufa reftituuntur, qui alieno dolo uel impetu circumuenti funt, ex iuris clementiaptaSf exiuffa caufa ig-norantiæ reftitutionem petere poflumus, iuxtaBartol, circaIeg,fifalib.tt, quod fal, Tut, aud, ge ff, Vnde quifque ex uiedsitudine Adionum óf Ex-ceptionum,quæ ex qfdem caufis oriuntur,facile coniget,multómagis Exce-ptionem erroris ex benignitate luris concedi, Dantur autem óf alite quidam Exceptiones inter eas, quas feparatimin iure Romano tradari dixi-mus, 8f ex æquitate naturali, ut eff Exceptio non numerat» pecuniae, Nam ^^ li quis alicui det lt;rt/)yç«^«^,qua promittitfe tedditurum decem, quae ab eo ac- ^^ ceperit ex aliqua caufa,au£ Apocham,qua teftetur ie accepiffèab aliquo debi turnipefuture numerationis,autfolutionis:teneri quidemeum obligatio-ne ciuili,ut foluat quod promiflt,óf ut nó petat,quod fe accepifie fcripfitpion eft dubium, Verum quiaratio d/dat, iniquum effè, cum tenen'ad reddendum, quod non acccperit,autadliberandum debitorem,â quodebitum non fit folutum,propter nudum Syngraphæ, aut Apochae teftimonium,itafuc-currendum legibus conftitutum eft, ut fi debitor feripferit fibi numeraram pecuniam,ctrm nonfit,ei praciudicetfcnptum,nifi intrabiennium Exceptio nemnon numeratæ pccuniæ oppofuerit,I, in contradibus, C, de norinu-merata pecunia. Si uerö creditor feripferit, fibi folutampecuniam,aut Syn-grapham cancellauerit, uel earn debitor/ reddider/t ,fpe futurac numcrar/o-nis,antequàmfoluei'etur debitum,præiud/eaturum eumfibi,nifiintraipa-ciumtriginta dierum Exceptionem non numeratæ pecuniae opponat,d,E in Contradibus, ^fuper cæteris, Atque hifcetcmponbus opponendae Ex ception/snonnumeratæpecuniæ,leges,necfacramcnti rel/gionem obfifte-re uolunt,quó minus opponi pofsit, Nam ut maxime quis Ipe futurac numc-rationis literis fuis fadamentione iurifiurandi prqfeffus fit,fc acceptum red-diturum,tamenquiaillud tac/tahac condidione feciffè uidetur,utftafetpro mifsis, fi numeratum effet, nonfecuta numeratione obligat/oncm/ura-tnend
-ocr page 511-PER D. CONRAD. LAGVM, PARS 1111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41^
menti non extitifîè,palàm eft. I. ultim. d^ ibi glolT. C, de non nnmerata pecunia . Opponitur autem hæc Exceptio literarum obligation! duobus modis.
Prim0,Gcut quælibet alia Exceptio iuris ad excludendâm Adioncm,quâc nobis ex obligatione literarum noftrarum intenditurj. fiquafi.G.denort num. pecun.
Secundo,per denominationem Iiterafum,quæ fi't,aut ilb',qui nobis nume rafle,uel foluifîè fcriptus eft,autiudici uel Epifcopo loci, ubi eft falt;ftus Con tradusjiuxtal.in Contmeîibus. ^'nn omne.C.de non numer. pecunia.Hanc »7 âutem denunciationem non numeratæ pecuniæ, in hune cafum necefle eftfieri,utiîis,quiicriptus cftnobis numerafte,cùm nonnumerarit^ceftàc nosimpetere Ac^ione, elapfobiennionon priuemur hac exceptiOne ♦ Ne enimidfiat, denuciationepraeicriptio huiusexceptionis interrumpéda eft» Neque uerô cogitandum eftj-quôd hæc Exceptio folûm locum habcar, quan do de pecunia fignataaÄum eft .Nam pecuniae nomine omnesres,tamfolii, quâm mobiles continentur.l.pecuniae.ff.deuerb.fignifi.Itaque quameunep remferipfimus nos accepifte, locum habet haec exceptio, fiea data non fit* Sed refert ex qua cauia feripferit quis,fibi aliquid datum. Nam ex mutui qui-demdatacautione,illiquidediteam,competithæç exceptio contraeum,in quern cautio eft expofita, ita uidelicet, ut fi ex ea cOnueniatur, utbiennium nondum fit el^lum,liceat earn illi opponere, 00 Adror cogatur, numeratio-nem fadam efle,probare.l.aduerfus.G.de non numer.pecun.
Ex aha uerô cauia, fi quis feripferit fe accepifle quippiam ab aliquo, cogi-tur ftarefuæ eonfefsioni,quam fcripto fecifte comprehendirur,nifi cuidenuf-fimis probationibus in fcriptis habitis oftendere paratus fit,fibi non efle exhi bitum idgt;quodfpe futuræ numcrationis fe accepifle , aut redditurum fcripfe *8 rit,I,côm deindebito. ^ultim. fF.de probat.Tamen qui feripferit fedotem ac cepifle,quac illinon eft foluta,hociureutitur,utfimatrimoniumminusbieii nio durarit,deturad annum temporis fpacium. Soluto uerô matrimoniopoft § durauitbiennio,itatamenutnondiutius, quâm per decennium illud con nitcric,datur ci Exceptio trium menfium fpacium. Atfi durauit matrimoni* urn ultra decennium, non iuuatur hac exceptione,nifi' minorem fe uiginti-quinque annis fuiflc,cum contraheret nuptias,probauerit. Nam ifto cafu ha bet duodecim annos inde nique à contradis nupttfs computando,quibus banc exceptionem opponat,ac fi forte moriatur pnufqua hanc opponcret,da tur hec eius hgrcdi per ann«,fi hæres fit maior uigintiquinq? annis,fi minor, datur per biennium, iuxtatotumtitulum de dote can,non numer. SC Auth.
• de temp, non folut. pecun. fuper dote. Datur quoque exceptio non nume-ratacpecuniæ in cafum, quo quis feripferit fe aliquam pecuniamaccepifle à quopiam,ut fuas »des ei traderet in pignus crediti, fi ea pecunia non fit nu-merata. C.fi pignoris conuentio, num.fer, non fit.
ap Depelluntur Sf illiab agendo,qui padi funt fe no petituros, quod ipfis ex légitima aliquacaufadebetur. Nam cüm exceptio detur ex £equitate,iLixta 80 glo.l.qui gquirate.ff.de doli mali Except.nec quieqj magis æquum fit, quam pada conuenta fcruari,palâm eft etiam nudum padum de non petendo habe rcExceptionis uim,fi caufa,ex qua nobifcum agitur,tâlis fit,ut ipfo iure fub- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
fata per iftud padum dici non pofsit,quales funtomnes legitim^ conuentio-nes,quç non ex folo iure gentium,fiue æquitate naturali,fed6C iure pofitiuo fubfiftunt. Nam Ô^fl contra eas interpofitum fit padum de non petendo co, 5» quod nobis exearum obligatione debctur,tamen quia obligationes penitus
non tollunturcontrarijsconupntionib.nififadac fint qfdemformis,qmbusil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
lx funt initx,quarum obligationes tollere debent,neceflè eft padi exceptio-neapudiudicemelidi,quod reliquâdc obligatione manfitpropter imbeciHi
0
-ocr page 512-4x8
IVRIS CIVILIS METHODVS
Kauttidätio
tatempaA^quod fntcruentt contra primaobliganonem» Vt qnod illi deed, in toIlendaobligationciudicistognitione,SC autoritäre fuppIeatur.ExempIi gratia,Mcuius ftipulatus efta Titio centum, quæ promifitfeillidarumm pro fundo , quem abcoemit,poftea Meuiusuenditor fundi, nudopado ponicctur,feifta centum ab co nonpetiturum,quodpadum ,quia iolum naturalem gignitobl/gationem,non poteft abfque ope Exceptionis, hoc eft,i-pfoiure,06 fine fado hominis tollere obhgationq^i ex ftipulatione natam, quia eanonfolùm naturahs,fedamp; ciuilis eftJtaque fi Meuius ex obligationc ciuih',quæperipfumpadumnoneftextinda,àlus«gendiilli probet, pro-pterca quödnaturali obligationcanteiftud padumuindafuerit,âTitioi-« _ fta centum petat appofita Exceptione padi de non petendo, tollitur ciuilis obligatio,quæex ftipulatione apud Meuiummanfitdemum interuenienre iudiciscognitione, Atqueitaquoquepadum denon petendo, nontollitius petendæ hæreditatfs,aut alterius Adionis Realis,fcd impedit tarnen cas,ut nonfortiantureffedum,fiper exceptionem oppofifum fitiiixta Bartol.inh fi unus* ^» padus repeteret, ff. de padis. Vbi Si^ reliqui dd.uim padorumin tolïendisobligationibusamp;adionibus explicant. Et nos de hac exceptione diximusfupraintradatu de obligat, Vbi egimus deeffeduobligationum, in cap. De obligat,earumqöe differenrrjs,amp; in cap,Qiiibus modis tolluntur obligationes. Similis pado denon petendo, uidetur renunciatie,qua hu, J* autiuri,aut caufae renunciatum eft.Nam SC eum,qui iuri fibi competent! re-nunciat,pacifcife nonpetiturum,quod ipfi debctur,non eftobfcurum, Nec^ folüm iuri agcndi,fed excipiendi,appellandi,3C omnino omni iuri, quod pri-uatæ SC non principaliter public» utilitatiscaufaproditumeft, renunciate liceat,
Itaque poflunt multæ fpecies renunciationis hic annotari, Veröm nosde ea folüm loquimur renunciatione, quæ loco Exceptionis contra A-dionê alicui competentem opponi poisit,ficut alia pada liberatoria, quæ o-mniareferripropter fimilitudinê adtradatum exceptionum de non petendo poffunt, Quæ uerô renunciatie præbeat exceptionem, SC qualem,indi-cat ßartolus circa l,poftquam,ff.de padis, Neque mouere quempiam debet, quódBartol, ibi dicit ,renunciationcm iurisóc caufæ parèreexceptionem doli,ut cogitet renunciationisexceptionê non pofte inter exceptiones,quæ ex padis liberatorqs oriuntur,poni.Nam exceptio doli ideö ex fadarenöcia tione compctit,quia ea datur contra omnes eos, qui petunt, quod qualibec exceptione reeufari illispofsitpuxtalegemq. ^ amp;nbsp;generaliter, ff.dedolima li except.Proinde Bartolus quoque in loco allegato dicit, padi fimul SC dolf exceptionem ex renunciatione competeré. Rei uenditæ ÔCtraditæ excepti- ;i one utimur contra eum,qui uendicare conatur rem, quam nobis uendidit,fi eius poftefsionê abfque uitio noftro nadifuerimus, Ac eam quidemobtine . mus ope huius exceptionis contra uenditorê,cius^ hçredes,fiue fucritdomi nus rei,fine non,cum eam iple,aut alius eius mandato nobis uenderet,nifi alf qua iufta intcrueneritcaufa,propter quam aut non extitiftè,aut refeindi pof ^^ fe uenditio uideatur, ut fi res uendita fit, quam legesprohibeantalienari, , aut hac lege quid uenditumfit, ut fi ftatuto temporeprecium nonfoluatur, res inempta habeatur. Nam intalibus 5C fimilibus cafibus per repheauo-nem Exceptio uenditionis clidicur,iuxta totumtitulum ff ,de Except.rei uen dit.amp; tradit.
Et ifto modo opponi poteft exceptio rei !itigiofæ,fi is,qui eam emit,cotcn 0 dat,fe nontencri ad reftituendam eam domino petenti, quia eailli uendita Slt; tradita eft. Nam fi dominus reirurfum illi obijciat,rcm fuiftelitigiofam, corn illi uenderet,nó poteft fe tueri Exceptione rei uenditæ, quia res litigiofa pro hibitaeftll,aIienari,ft',C,Slt; Authentico dehtigiofis.Dicitur autem resliti-
-ocr page 513-PER D. CÔNRAD. lAGVM. PARS IIIÏ. 42^ gfora,de qua mot^ft apud iudicem conti ouérfïa eins poßefloh^ita ut non i-gnoreteiuspofleflbr,camremiudiciaiiaconuentione ab eopcti^AuthUtn* giofa.Cxie IitigioC
Poteft autemeademhteeExceptioctiam iHi opponi,qui poftquam lid giofam emit, ab quo cafueius poflefsfone amifla,eam repetere conarut^Nam * nee 111e uenditionis lurefe earn acquifiuiflè dicere poteft, com al ie na tv earn nonpotuerit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Atque hæ quid cm 6mnes Exceptiones,de quibus hacrenus tanquam fpc-3^ cialibus diximus,proditxfuntexnaturali xquicate « Sed exceptio rei iudica-tæ » de qua nunc die emus, ad conferuandum iuris rigorem prodita eft, Exi-git ipfa ratio iudiciorum,ut rei iudicata: autoritas feuerifsime cuftodiatur,ne j7 facile litigantibusfit contrauenire. Res autem iudicata non dicicur fenten-tia iudicantis,fed ipfa res,quæ finem controuerfiarum iudicis pronunciatio-neaccepic,quod uel condemhationc,uel abfolutione contingitd. i» ft» de re iudicat»
Itaque quamufs ftatim poftquam lata eft in aliqua caufa difftninua fenten-tia,Tcs iudicata dici poftit, iuxtat litigantibus. C.deappeliat. tarnen quam-primàm fuerit ab ea appellat um,fingi tu r nee clTc iudicata. Ac proinde nee di ei poteft fententiamin rem iudicatamtranGjlîè,â quaappeliarunlcft, mh' index appellatus earn denuo approbauerit. Si uero appellatione omifia effluxe rittempus,quo appeiïari à fententia oportuit, autpado renunciatum eft ap-pellaü'oniinterlitigantes,fingitur non efte appellatum,ó(5 fententia rité lat a, inremnidicatam tranfit, quia controuerfiarum finis per earn cauficimpofi-
- tuseft, ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Porf ô,quæ fententia dici pofsitritè lata, ita ut propter perfonam iudican-tis,aut litigator um,aut propter prauitatem teftium, uel Inftrumentorum,aut præuaricationem aduocati, aut alias his fimiles caufts nonpofsitrefcindi, uelipfo iure pro nullo haberi,non eft huius loci,ut dedaretur, Qjiamuis.n, ifta tenendafunt illi, qui bene intclligere uelit,quando fententia dicipof-fitinrem iudicatam tranfijfte, tarnen magis oportunè deillis diceturin c.de iadicifs. Nam rerum feriesreddetibi omnialucidiora.Qinppe poftquäm ea traditafucrint,quæ ad legitimam fudiciorumobieruationem requiruntur, ut rité pronunciatum efte dici pofsit, Qiiare hoc loco ca tantum annotabimus, quacueniuntconfiderandain quoquo cafu,quo uolumus Exceptionem fen-jg rentiac,quamnoneft dubium in rem iudicatam tranfijfte, opponere, Quan-do uerö fententia tranfeatin rem iudicatam,in declaratione i ud iciorum dccla f abimus. Sunt autem tria potifsimùm,quæ faciunt, ut Exceptio rei iudicatae locum habeat,nempc uteadem res pofteriori iudicio petatur,quac priori iu-dicio petita tranfierit in rem iudicatam. Deinde, ut inter eafdem perfonas controuertatur,inter quas pronunciatum antea eft,
Poftremó,ut ex eadem etiam caufa agatur, ex qua antea adum eft. Nam agentem depeUi non pofte ab agendo exceptione rei iudicata:, ubi iftorum ’ aliquidnon interucniat,manifeftieftiuris, 1.cumqiiariturÄduabusproxi-32 mê earn fequentibus. ft de Exception, rei iudicata:, Dicitur autem eadem respeti,nonfolùm cûmeadem fpecies petitur, Verumetiam cùmid,quod adidem corpus,quodeftpetitum,pcrtinet,etfiipecie diuerfumfità corpo-40 re, Vtfiquis,cûmpeterct nauem,caufaceciderit,6C polfea tabulas quafdam, quibus compara eftnains,perat, rede fubmouebitur Exceptionçrei iudi-catæ, Icg.fiquis cùmtotum.fî'. de Exception, rei iudicata:, Nec turn folùm inter eamem perfonas reuocatur quæftio, cûm illiipfî, inter quas de ea quæ-ftioneiudicatumeft,redeuntad certamen: Verumetiam cûm ipforum hære-41 deseandemlitcm denuà mouent. Nam livres defundii perfonarn gererc, quantum ad iuraagendi ôd defeiftendiattinet, cenfetur, quia eiufdem po-
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0 2
-ocr page 514-4îo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHOD VS *
tcftatis eum ené, cinusdcfirnéius fuit,conftac,ex 1» hacré^m» ff» de regiiH# luns. Idem dici poteftdef ngiilanbus fticceffonbus. Namö^ ilh'confeqium tur iura,quæ ipforum autores in re lcgata,donata, nel uendttahabuerunt, I-taqnefi quis in petitione fiindifuccubuerit,cdin eum peteret à Ttóo,’fubmo uebitiir Except.rei iudicatx,fi poftca eundem fundum petata Sempronio, cuiTitiusillum uendideritj.fi âte, quot;^ate.ff.de Exception,reiiudicat. Item 4* • ratio ne poteftatis,qiiam habet perfona in perfonaA, autquamquisab altero* habetin eins rebus curandis rationetnandati ,uclfocietatis:, facpediuerfi e-andern perlbnamgerere cenlenturj.fi mater, ^hoc iure.ffde Excep.reiiudi t caræ.
Ex eadem autem caufaagere cenffmur duobus modis. Primó,cüm eau- 4j fam,quac in libello exprefia eft,poftlafamlententiam,rurfum in indicium de dncimns^óC hoc cafu femper obffat indicati Exceptio, Secundo, cum caufa in libello non eft exprefia,fed generali petitione aliquidpetitumeft, id quod in fobs Realibus AffionibJicet.Nam in perfonalibus necefie eft caufam ex primi,ficnt infra de formandis æ concipiendis libellis dir emus. Iftoantem cafn,quo indiftincfc aliquid pctitum eft Reali ActioneJo«um habet Exceptio indicati contra denuo agentem,poftquâm furcubnit,quia is,qui genera liter rem petit fibi reftitui, quam fuam efle dicit, non exprefia fpcciah caufa, . intelligitur omnefnum ms, propter quod iftam rem fuam elle contendere pofsit,in indirium dednxiflè. Ac proinde denuo agens fubmouetur Exce-ptione indicati,tanquàm ex eadem caufa agens. Namdeberi quidem aliquid nobis ex diuerfis canfis poteft, fed eadem res noftra efie exdiuerfis caufis no poteft.l.non utetpluribus.ff.dcreguIisiuris.Solum enim dominium eft cau 44 Îa,quæ rem facit noftram. Itaque non expreflo iuristitulo,qno nobisfadus 4$ eftaditus ad confequendum dominium, petentesrem ut noftram, uidemur omnescauiasromprehendific,quibus earn rem noftram fadam efie putauc-rimus. 1, ÔC an eadem, ff. deExccption.reiiudicatæ, Arque ita tanquàmex eadem caufa agentes excludimur ab agendo, Exceptione rci iudicatæ,fi feme! fuccubnerimus, nifi oftendere pofsimus, ex nona aliqua caufa dominium nobis contigifie poftillud indicium,quo antcacontra nos pronuncia-tumcft.l.fimater, ^eandem.ff.deException.reiindicatae, Extrahnncigf-turcafnm,quoaut non eadem res,aut non ab ijfdempcrfonis,aut non ex eadem caufa aliquidpetitur , iudicatumnonprxiudicatpetenti, Vt fiTitins à Sempronio petat fundum,ut fnum,0^ contra cum pronuncictur, quia pro-bare non pofsit fundum petitum efie fuum, poftea nerô accidit, ut eundem fundum hæreditario iure confequatur à Meuio, non obeft illi ,fi denuo pc-lt; tat eundem fundum,quia contra Meui5,à quo confeentus eft fund«,nihil iu dicatum eft. 1, Modeftinus.ff. de except, amp;nbsp;præfeript, Etoccafione huius Ic gisnotandum eft, quod nonfolnm intitul .de except, rei indicatae,fedÔCin tir.de except.agatur de iudicati pracindicio, Nam ideo 3^ mentio fitpraeiudi- 4lt; riorum in Epigraphe eiustituli,quiaindicat, quando res inter alios indicatç, alqsnoceant. Rei indicatae uicemobtinet iufiurandum ,quiais, quialren de 47 fcrt,utiuret,fe non debere illi, quod ab co petat, is aduerfariumfuum indi-cemfacitj.i. Qj.iarum rerum A ci 10 non datur. Ac proinde qniita aduerfario fuodetnlitinramentum,Exccptionepracftiti iuramenti depelli pofieoften-dunt Tituli, Quamm rerum AJio non datur, fed in eo titulo non foli'im de Exceptione innfiiirandi, nernmetiam depado , quodonCrandæ fibertatis caufa inter patronum SC libertum initnm eft , SC de uenditione , quae a-lex experinndæ caufa inter ludendum fadaeft , agitur. Vnde fans appa-ret, quod contextorcs Pandedarum ifto titnio uolueruntcomprehendere, 6C quafi generali indice nos remittere ad omnes Exceptiones, quæ ex fado legibus notato aut prohibito colligi j^oflunt.Nam hoc ÔC Epigraphe
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;generalis
-ocr page 515-PER a CONRAD. LAGVH. PARS 1111. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;41*
generals indicat, cum non de finguh's Excepnonibus, fed in uniuerfumde omnibus rebus ,quarum Ac^io non detur , agi ineotituloteftetur ♦ Itaque gloflZ quoque generalem docflrinamiftititulo praemittere conatur,uideli-cet,qu0d quaedam res tales fine,ut ex illis prorfus nulla nafcatur Adio.Qiiaf damuerôpræberequidemcaulamagendi,fed non fan's efFicacem,quafdam pracbere efFicacem caulam,fed talem,quac infirmetur ex fatflo poftea fee uto.
Proin de sc nos uoIumiÄ efle titulu hunc generalem loco indicts omnium except!onum, que ex fado,unde agi non pofsit propter autoritatem legum, fumuntur. Tales uero Éxceptfones,quia ex fola autoritäre iuris feripti com-petunt, pofTunt eæ inter obligationes, quae ex lege oriuntur,poni,aut intet Exceptionesinfalt;îum,quod in ordinariam formam iuris non cadit,refer-ri, ut inter Exceptiones feruetur Methodus eaufarum , ex quibus turn ACtiones , turn Exceptiones nobis producuntur ♦ Atque ita iam habe-cis indices quxrendarum Exceptionum , quibus nos defendere aduer-fum cos, qui nobis facefîerc negotium in ludicio conantur , poflu -mus.
48 Reftatutdicamusde differentijs Exceptionum, quibus earum uis decerni tur,SC ufus oftenditur. Antequâm autem eas annotemus, obferuandum elf, quód fub fpeciali nomine Exceptionum comprehenduntur etiam Replica-nones, Duplicationes,Triplicationes, Qiiadruplicationes. Namtalibus no-minibusdiftinguuntur potius uices, per quas inter Adorem amp;nbsp;Rcum profe runtur,ÓC retorquenturExceptiones,quàmutpecuIiares Exceptionum fpc-ciesillisdenotarentur. Quare nomina quoque talium Replicationumpro ca uice,qua uel ab Adore,uela Reo exceptio opponitur,multiplicatur.l,if-^ Replicationcs.fF.deException ♦ Pertinent igiturSCad Replicationes differentiae ,quae inter Exceptiones fpeciali nomine acceptas notantur.Non autemfub has diffère ntias referendae funt Exceptiones faAi,quibus agens ab intentione,8C non Adione depeUitur. Nam differentiae, quae notantur inter Exceptiones,folûm illistribui poflunt,quibus Acriones eliduntur. Talium igitur Exceptionum prima habetur differentia, quod quaedam funt Perem- Exetptionn ptoriae, quaedam Dilatoriac. Peremptoriac dicuntur, quae appofitae Adio- partm^tor^ nibus intentantis,penitus eas tollunt ac perimunt, cuiufmodieft Exceptio padi de non petendo in perpetuum. Nam ut maxime is,qui itapepigit cum debitorefuo,petatdebitum,tamenab agendo dcpellitur, ftatim ubiapponi-tur,padum de non petendo inter cos effe initum. leg.fi uariae. ^ padus nc peteret. ff.de padis. Idem fit Exceptione lurifiurandi, doli mali, metus cau-fa,erroris,rei indicatie, non numeratae pecuniae, aut dons ,SC ubicunque al-legari poteft aliquid fadum contra leges, uel S ♦ C. 1. iq. in principio. ff.de Except. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Dilatoriae dicuntur, quae appofitae Adionibus,easnontollunt,fedtan- Diwlor«#» tóm differunt. Inftitut. de Exception, ^appellantur. Suntautem Exceptionum Dilatoriarum duo genera, quaedam enim funtDilatonæfelutionis, nempe quae nobispræbent fpaciumfoluendi,uelpracftandiid,quoddebe-mus, Cuiufmodi eff Exceptio padide non petendo intra tempus, quod non dumeffluxit. 1. üj. ^u. ff. de Except. Item Exceptioconuentionisconditio-nalis,fipromiffum petatur antequâm extititconditio. Inter has Exceptiones connumerari poterun: folutionumdilationes,quasleges in quibufdam cafibus loco benefieq conf.ituerunt,ut quod maritus non tenetur uxori, aut eiushaeredibusfoluto matrimonio reftituere resdotales,quac mobilesfunt, intra annuum curriculumtemporis.l.un, ^exadio.C.de reiuxor. ad. Qiiæ dam funtDeclinatoriæludicri,cuiufmodi eft exceptio ludicis incompeten- Dedludttt tis,óóomninoomnes Exceptiones, quæexobferuationibusludiciorumra- »^lin* none perfonarum,aut loei,aut temporis furnuntur.
0 ï
-ocr page 516-4«*- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS MBTHODVS
Secunda difFcrentia excepdonum cft,quöd quidam fitnr perpetuar, quae * ^^^ tcmporales.Perpetuæ dicuntLir,quac femper obftant agentib»3,hoc eft, quibus non præfcnbitur, quo minus in qualibct parte iudiciorSopponi pot« Tenmoràïts ^*’'^* Cuiufmodifuntomnespene ExceptioncsPeremptorix* E diuerfoau-' temTemporalesfunt,quae incertumtantum tempusobftantagentibus,td uerô fit duplici ratione,aut cnim obftantagentibus,ne urgcre adionem fu-am in iudieio pofsint,donee res in eum deucniat c«fum, quo amplius locum nonhabeat,ficut fitinomnibusDilatorqsiblutionumSC iudiciorum, Nam quàmdiudici poteftdiemfolutionis nondum ueniftê, nel indicium non efte Icginmum, Ador impeditur, quo minus agendo pergere pofsit,donec ifta impedimenta amoueanturjtaque Dilatoriae Exceptiones funt temporales, quia in perpetuum non obftant agentibus, fed facile cuenire poteft, ut propter rerum mutationem locum non habeanc,uc conditionalis promiisio,pcti-tio eft immatura,nifi extiterit conditio,in quam quid promiflum eft. Et iudi-cis prxfidium fruftraimploratur aduerfus eum,qui elus iurifdidioni non eft fubiedus,nifi cumut indicé agnolcat,uel porrô cumin loco domicile conne niau Antobftant Exceptioncs temporales agentibusfaltera co tempore,intra quod à legibus conftitutum eft, ut opponantur , atqnc adeô ratione prxfcri-ptionis,uth in contradibns, G.de non numer,pccun,conftitutum eft,quô4 ft quis intrabiennium nonopponatExceptionem non numerate peennix, quamferipferit fe acccpiflè,is porrô non audiatur.
Ad cundem modum conftituta funt tempora proponendis alrj's quibuft dam exceptiombus, ficutuidemusóCadionibusconftitutaefletcmpora,qult; bus proponi pofte delinant. Ergo funt quidam Exceptioncs temporales,no quia rcrnm mutatio prohibere poteft cas opponi, fed quia illis cÔftituta funt tempora, intra qua: fi non opponantur, porrô non permittatur cas opponi, utleges uolunt Dilatorias exceptioncs ante litis conteftationem opponi, Peremptorias,uel ante,ucl poft litis conteftatione ♦ h ita demum, C,de proc, amp;S de except,!, prxlcriptionem. It idem funt alqs mul tis obier uationibus iudi ^* ciorum fua conftituta tempora,intraquæ ft non fiant, qux fieri intra ea per-miflafunt,præfcriptio obftat talia facere molientibus, hinc eft, quod neque in ff, neque in C, de lolls Except, fed de Except. 0^ praefcript,fimul agatur. Non enim idfit,ut admoneamur longi,autlongilsimi temporis prxfcriptio-nem parere exceptionem. (Nam hoc ex co conftat, quod ea, quae pracbent caufam agendi,multô magis praebeant excipiendi) fedutfeiamus non efte perpetuam facultatem effugiendorum iudiciorum, ut liceat exceptioncs opponere, aut a fententia appellate, amp;nbsp;quae funt alia huiufmodi facere,cum nobis libeat. Et quia ea,quae in iudicio funt obfcruanda,non poffunt fieri, ni» ft exerceantur indicia, in praefcriptionibus iudicialium obferuationum tem-pus utile, 8^ non continuum obfeructur,Itaque ut conftet,quod tempus ha î* beatur utiie,aut continuum,peculiaris in cam rem proditus eft titufff, de di-uerfSC tempor, praeftript, quo indicator, quae tempora utilla acftlmari debc-ant, Adieduseft huic commentation!traftatus de acceßionlbus poiftfsio- ^* num,non ob aliamcaufam,quàm edm ibi qiiaeratur,quando tempora iudiciorum noblspraeludlcent, fimulquoqueindicent, quandoeanos inpraefcri bendo adluuent;fed de accefsiombus poflefsionum, fup, de praefcrip. longi tempor, Tertla differentia cxceptionum eft,quód quaedamfuntReales, quædam Pcrlonales,qua: ideô obier uanda eft, ut feiamus quafdam exceptio Rralfi. nes eópetere ÄS prodefte non folöm principal! deb!tori,fed 0( acceflorqs debi toribus,ut funt fidelu(lores,mandatorcs. Nam hoc in obferuatione huius dif ferent!3cfpcdarur,Etcnlm Reales exceptionesdieuntur ,qua: rebusipfis 5, itacohxrent,utdlucn!ab illis no pofsinr,2f ad quemcöcte deuoluatur carum negotium, 1111 quoque competattails exceptio ♦ Itaque Reales exceptioncs funt
-ocr page 517-FER D* CONRAD. L A fi 7 M. PARS lllt
4î)
futtt tranßtorfse, h cxcepcqirae. fE de Except« Vt exceptio de non petendo, rei ludicatXjdoIi malt,2lt; quod metus câula fad^um eft, tarn phncipah debttori, qiiàm eins fideiuftori competunt,quia rem ipfam comitatur tanquàm um- pff-r^iuiet bra corpus. Perfonales uero excepttonesfunt, quae non tranftunt cum re- ' bus ad alios,0d rarione perfonx, non ret nobis competvint, ut ft debitor c^i-uentusdefperettantumeflcinftiisfacultatibus,undc Ibluere débita pollet, licet iHi bonis cedere, ne in career cm conqciat ,ac ft denuo ab eo exigatur de H bita,poreft (etucri exceprione cefsionis bonorum, quam fecerit defuis bonis, V enim ca exceptieme non liberatur eius fideiuflbr. Nam cnm is ideó ad hibitusfit,ut ft principalis debitor facultatibus labatur, creditor ab eo confe-quidebitumpofsit,nonpermittiturilb, utprxfidio cefsionis, quam debitor ïy fccit,effugiaf, Inftit,de replie. ^ uit. Sic fi mariti fidciuflor loluto ma trim o-*® nio nomine dotis conueniatur,condemnatur ilk in folidum, quamuismari-tus conuentus hoe beneficio gaudeat,ut non teneatur, nifi in id,quod facere pofsit.I.except. ff. de except. Proindeftudioft' diligenter debent quafque ex ceptiones ad hanc differentiam exigcre, ut iuxtahanc earum ufum interno-ftere pofsint ♦ Nam huius differentiæ obferuatio aliquidmomenti habet in . iudicijs,ut quis teneat,quibus exceptionibus Reusprincipalis,3Ut eius fideiuflbr defendi pofsit,uel nô.Cçte^ quado quolibet exceptio opponi debeat, aut pofsit in iudicio,indicabimus in c, fequenti, quo de iudicialibus obferua-ttontbusdidluri fum us. Neque enim aliud eft proceflus, ut nunc uocatur iu- nbsp;nbsp;nbsp;' ris,quàm quidam colledio rituum QC temporum, qux in conflituendis SC exequendis iudicijsobferuari folent.
SECIVVNTVR TITVLI hue peculiariter pertinentes«
De exceptionibus,prxfcripttonibus8C prxtudteijs« De diuerfis SC Temporalibus pr aefcriptionibus» De except.rei iudicatæ.
De doli mali ÔC metus cxccptione, Dêlitigiofis.
Qiiarum rerum adio non datur,
De cefsione bonorum«
Cod«
Deexcept.ôd pratferiptionibus«
Dêlitigiofis.
Auth«
De littgiofis.
Inftft,
De exceptionibus«
De Replicationibus,
Deer, Sex, de«
De exceptionibus«
-ocr page 518-quot;CIVINTA PARS HV-IVS METHOD! DE DOCTRP
NA IVRIS CIVILIS. Q^VAE EST Demdicijs.
P R AE F A T I o; AN IVDICIORVM TR*ACTATI0 hominiChnftiano conuemat«
SVMMARJVM, V« Quarftionis folutio, An Chriftiano hotnini iudiciorum trââatio conueniat«
3. Locus Pauli explicatur:Qpi contempti funt in ccdefia, cos conftituite. t. Index inter pcrfonasiudicialcscftprimoloco.
4* Verbum x«ö({£T£,quomodo accipiendum fit.
I. Q.ui dicantur in Ecekfia contempti.
tf. Indices in fcriptura dq appellantur.
7« Aduocatorum 8C procuratorum funflio neceflariaz
•. Aduocatorum commendatio. 9. Indicia Dei funt.
0 c V s eft in Epiftola Diui Pauli, L ad Corinth.vh quo • id agi prima facie uidctur,quôd tradfatio iudiciorum pa * rum digna fit homine Chriftiano.Nam utmaximê Pair ’■ lui in co loco perminat,ut inter Chriftianos conitituan tur indicia, quibus difeeptetur de rebus ad bane uitam neceflarijs, tarnen inhere uidetur,ut indicqs prxfician-tur,quifint inEcdefia contempti, fie enim turn uetern, __turn recenuurn habettralatio. Neep negari poteft Græ cum uerbum x«amp;i{f:T£,qiio Paulus in co loco ufus eft,ita accipi pofte, cum for mam imperatini Modi fubeat. Atfi Panins unit pracficiin indicqs,qui iunt contemptiinEcekfia, nonkue argumentum einsautorirasprobet,quod fungi officio indicis non fan's dcceacChriftianum.Neque fun quidem hie locus furdis auribus,quafinihil ad noftrum inftitutum pernnens, nobis præ tercundus * Nam fi indicis, qui inter perfonas, per quas indicia exercentur, ^ primum tenet locum, tarn uilisin Ecekfia haberidebetfundfio, nt ea con-tern ptis in Ecclefijsmandari deb cat, quo loco eftecenfendifunt Äffe fib res, Adnocati,Procuratores,SC his fimiks,p^r quosiudieiatradantur^Imö quid » attinet operofeinqnirere,quomodoiudiciaconftitui,quibusqSe obferuatio-nibus rraffari deb eant,fi uique adeo indigna ea funt Chriftianis, ut contem-ptis in Ecekfia mandanda fint .Certè enm unufquifquede feipforedditurus fitDeo rationem,ad Kom.xiiq.nidendumeft,ne quam fundionemfufeipi-amus, quae Chriftiano homine indigna fit. Quare in initio huinstradatus redè qnæritur,an gerere officium indicis, uel adnocati, in Chriftiano homine reprehendendum fit, Sed quôminusid fentiamus, mouere nos débet prçclara ilia uox Iofaphatregis,q. Paral.xix.ubi exhortatur indices in Judga ad redè iudicandum,illos moncns,quód non hominis,fed Dei indicium ex-creeant. Nam fi indicia publica,Dei funtiudicia, eornm exercitium non po teft Chriftiano homine elle indignum. Itaque quidam interprètes Paüfina fimitarc iftum locum conantur, ut dicant, cum itaefte accipiendnm,quod Paulus uelitpotius quemuis Chriftianumconftitui inter piosindicem, ^ ut apudimpios2f prophanos indices litigcnt. Sed planioreriqSCmagiscohxrc 4 bit eins loei oratio,fi uerbum xaSi^tTi non imperatiui,fedindicatiui modi (id quod ratio Grammatica fert)effe dicatur. Et contempti in Ecekfia intelligS- ƒ tur,non qui inter Chriftianos infimae funtnotæ,fed homines,qui à fide Ch ri ftiana funt alieni. Atqueita uerborum Pauli hie erit contextus: Angelos iu-dicabimns,quanto magis ca,qnae ad ufumhuius uitte pertinent ƒ St tarnen eu • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inter
-ocr page 519-PER D. CONRAD. L A G V M. P*A R S V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4W
inter uosfefe ofFerunt taha negotta, conftituitts cos ludices, qui con temp ri' funtin EccIefia,hoceft,infideIes,Q5i0d autem hoc uolucn't Paulus,manife-fte arguunt uerbafequcnria,c0ni inquhtadeo ne eft inter uosfapiens ,ne Linus quidem,qui polsit dqudicare inter fratremâf frarrem ,fed frater cum fuo fratre Jitigac,idque fub infideltbus t* Qiiare ifte locus Pauli non poteft eô detorquen',quôd parum deceatChriftianum,ludicem,aut Aduocatum efte. Etenim patet, quôd /fte locus ita accipï nonpoteft propter pracceden-tiaScfequentia uerba,nçcautoritasferipturæ patitur, iudicum funölionem xJ contemptam haben'interChn'ftianos, cumin Pfalmisiudices dij elle dican-7 tur,PfalmJxxxi, Neque bonorum Aduocatorurn S^ Procurarorumfundto iure reprehendi poteft, cum iure naturæ etiam ilhs magna debeatur gratia, 8 quôd caufas perplexas iudici exponunt» Vndc Leo 00 Antoninus Imperato res præfedi prxtorio Illyriciferipfer untpaduocaros,qui ambigua facia caufa rum exphcarent,non minus prodeftegencri humano,quâmfipræhjsac uul neribus patriam,parentes!^faluarent * Non enim illos folos imperiomilita-re,qui gladijs,dypeis,06 thorace nitantur,uerumetiane aduocatos,qui fua in duftrialaborantiuminiudicio fpem, uitam, 06eorum pofterosab infuriade-fendant. I. aduocati.G.de Aduoc.diuerf.iud. Ecquiaiudicia,tcftimoniolo-faphat, Dei funt,meritôinter miniftros Dei habentur,quicunquc operam fu am ad expheationem caufarum,qux iniudieijs agitantur,collocant.Hæc,an teq\iâm ludiciahsprocenus tradatum attingerem, obiter annotate uolui, ut qui fe dedituri effent huieprofefsioni, feirene, fe non fokim bona confeien-tia,fed magna etiam cumlaude apudpios 56 prudentes uiros in rep, hancfu-ftinere fe pofle,
DE IVDICIIS, EORVM-que differentijs, Gap, L
SVMMARIVM.
•. nbsp;nbsp;ludicium qua fignificationc hocloco accipiatur.
a. lurisproceffusquiddicatur.
I. nbsp;nbsp;nbsp;ludicq dcfinitionemperCardinalcmmagisrccipiendatn efle.
' 4. ludicium cneuocabulumordinis. ». nbsp;nbsp;Ordinaria judicia qua fint.
«. In omnibus Griminalibus rcquiriturplcniamp;jmacognitio,
7. nbsp;nbsp;nbsp;Extraordinaria iudicia quæ dicantur,
t. Summaria cognitioquando fuificiat.
9, nbsp;nbsp;nbsp;Emergens quarftio circa principalem caufam, '
»0. Proccffusdeplanoquisdicatur.
'«. ludicium exercere fine ftrepitu quid fit.
g». De plano ikfummatimuctcrumloquendimorcmeffe.
,,. Moribus antiquis.præfentibus utere uerbis.
»4. nbsp;nbsp;nbsp;Abfque figuraiudicijquid fieri intclligatur.
v. nbsp;nbsp;nbsp;Par in parem non habet imperium.
a^. lura Canonica in iudicialibuseiTcobferuanda.
17. nbsp;nbsp;nbsp;Iuris proceffusimaginem habet Comcediac.
18. nbsp;nbsp;nbsp;Deordineiudiciorum.
19. nbsp;nbsp;nbsp;Leges 86 Canones mutuasoperas iradunt in proceffu.
A R i v S eft ufus uocabuli iudiciorum, id quod plu rib us exern-*
* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;plisdeclaratglofEin^’præterea.Inlhr.quihusnoneftpermifE fac.teft.Sed intradatuobferuationum iudicialium ea fokim fi gntfieaqone accipiturindicium, quadicuur legitimus adusritè 06 ordine perueftigandi 86 decidendi caufas,quæ in controuerfî * am apudiudicem produdæfunt. Vnde 56 àrecentiôribus iureconfultis mo dus tradandorum iudiciorum iureferipto traditus,aut cofuecudine obicrua tus,dicitur iurisprocelFustNecß enim aliud continet, quant formamquandâ
procc-
-ocr page 520-41« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRW CIVILIS METHOD VS
procedendi in cognofcendis caiiüs forcnfibus, ne quid reinere,aut præcipi-tanter à iudicede illis ftatuatur * Ac proindc defmitto Cardinahs, qua dicit, ? judiciumefle inueftigadonem, quam fecundumiuris ordinem faciatiudex per uarios modos ad ueritatem eliciêdam,ÓC eheitam cuftodiendam,in crim, xxx» q, v» magis mihi placet, quàm alior um,qui dicunt, judicium efie legiti-mum adiumcrium pcrfonarum,uidclicet iudicis,Adoris,ód Rei,de caufa cf-uiliaut crimmali contendentium. Namtaliumptrfonarumcontcnriopro-prié non eftiudicium,autproceffusrité tractandarumliti’um,fed eft nudus conatusexpediendælitis, Qiiippequi fieri pofsitcitralegitimamobferua-tionem rituum iudicialium, Quamuis igitur tales peribnæ lint, per quasagi-tcturiudicium,tarnen folæ illarum eolluftationes non magis conftituurt11e-gitimum iudicium, quàm dux cum aliquot cohortibus militum abique ordi- , nc confiftentium inftrucra acies dici poteft ♦ Nam iudicium pro iudiciali pro 4 ccftuacceptum,eftuocabulum ordinis,5lt;nonfignificatiplaslites,quæ info ro apud iudicem inter adforemSd reum mouentur, fêd modum æ ritus, qui-, busiura autconfuetu^p fori exigunt caufasproponi,probari,3d defcndi,ut redè ac uerê de illis pronunciare ad conferuationem iuftitiæ,5C tranquillita tis in hac uita,fecundum iura diuina ateß Humana iudicare pofsit
Porro quia non eadem eft perplexitas caufarum, aut par periculum de illis iudicandi,nee idem circa omnes obferuatur proceftus,ledin alqs magis atque altjs,Ieges euftodire uolunt obferuationcs iudiciales ♦ Ea ueró diuerfitas ex-ercendorumiudi'ciorum bacdiftinftïone notatur,ut alia indicia dicanturèfte Ordinaria, aha Extraordinaria♦ On^inaria funt, inquibusea requiruntur, J quæ in légitima caufarum cognitione obferuari debere infrà in progrcftîi huius traftarus figillatimôd ordine indicabimus. Interim exempli loco fitli-beIlioblatio,ó(Slitisconteftatio ♦ Nam ad quarum caufarum cognitionem i-fta requiruntur,ea iudicio ordinario deducuntur,fed neque ordinariorum iu diciorum eadem lemper eft obferuatio. Nam quarundam caufarum, quæ iu- * dicio ordinario expediuntur, plenifsima requiritur cognitio, ut regularfter in omnibus criminalibus» In illis enim propter periculum acerrima requiritur indagatio,adeó utleges exigant probationes ipfaluce dariores,pnuf. quàm illis pronuncietur, t fin, C, de probat ♦ amp;radL Corneliam de fel J, uit, In quib ufdam caufis iudicio ordinario expediendis fufficit plena cognitio, ut generaliter in omnibus ciuilibus,quibus plenum præiudicium parit fenten-tiam,ita ut nullus porro ad eampateat aditus, leg, iudicis, Cod, deiudicijs, 0^ ibiDD,
Extraordinariaiudiciadicuntur ,quæ nonfernatoordincprocedendi fe- t eundum legitimam formam judiciorum exercentur , Quiia uero in alijs atque ahjs caufis,quæ talibus iudicifs tradantur, aliæ atque aliæ iudiciorum ibi exercendorum oblèruationes omittuntur, non unus SC idem eft omnium procefrus,fed ita diftinguuntur,ut lires, quas abfque exada probatione expe dire leges permittunt,dicantur fummaria iudicis cognitione dirimi,ut quo-ties agituradione ad exhibendum, non requiritur exadifsima probatio ad hoc,ut iudex iubeat rem exhiberi, fed fufficit, quód ador iuret,fuum inter-efle,utexhibcatur,l,thelaurus,ff, ad exhib, Etfufficit Summariacognitio 8 in omnibus illis quæftionibus, quæ circa indagationem principalis caufæ e-mergunt,fitalestuerint, uteanim definitio non pariatpræiudiciumlitigan- » tibus,quóminus iusfuumalio iudicio profcquipofsint, Namfitaliseftquæ ftio circa principalcm caufam emergens, ut alreri cx contendentibus metu-endum fit, fibi auferri omnem facultatem, porró de iure fuo cum üJo difce-ptadi,aha uia,quàm per appeUationem uel reft itutionê, fi ea definiatur,tiim plena requiritur in ea probatio, hiudicis. C. de iudicrjs,utfi quis,implorato officio iudicispetatpatrem cogi, utipfum alat, pater uero neger ilium fuum efie ,
y
-ocr page 521-PER D. CONRAD. LAG7M.
PARS V.
417
efle fil»um,lt;ura Romana permittunt, ut Rimman'm, amp;nbsp;abfep exquifit/ore in-ueftigatione generanonis eins, index mbeat ilium ali. Quia ob id, quod ale-« re cum luiTus eft,non pofsit dici cumeius die filium,fed integrumilli cHe,ut alio iudicio probet,eum non efle fuum filiumj.fi quis à liberis. ^ meminilTe» fEdeJib. ag, Sedfi inftrumentum ad principalis caufaeprobationem produ-lt;lfum,diciturcfle falfum,certe non permitatur iudici, ut obiter quaeftionem falfitatis cognofcat,6C deca^ronuncict.I.ubi. C.ad 1. Cornel.de fal.Namin ea uertitur magnum caufæpræiudicium,cui nullo remedio,quam appellatio ne afententiaoccurripoteft. Summaria itaque cognitionc expediuntur li-tes,adquarum definitionem non requiritur exadifsimaprobatio. Verûtn Bartol, in explicatiône conftitu .Imperatoris Henrici feptimi,cir. uerbum Summaria:,contenditquocßeascaillas diet polie fummatim cognofei, quarum probatio contra abfentem admittatur,iu.exempluml.crim proponas.C. de bo.aut.iudi.pof.se gl .ibidem illi fufFragatur.Hæc defummaria extraordi nariorum iudiciorum cognitione.
•o Porróinquibufdamextraordinarijs iudicijsdiciturproCclÏusfieri de plano,id quod Specul.acßartol.accipi uoluntde negottjs,quæ ad ludiccm non fedentem in tribunal! deferri, SC ab eo conititui, extra confuetum iudiciorum exercendorum locum polTunt, ut funt exhiber e lihcllum adionis,Se re-cipereappcllationumliteras,5equicquidefttaliumrerum,quxparti aduer-fæ non pariunt præiudicinm. Nam u talc quid occurrit agendum iudici,un-de exiliere præiudiciumaliquod parti pofsit,de illo non licet iudici extra tribunal conftituere,utfi litiganriumaliquis à indicé déambulante, petat dila-tionemfibi ad producendos teftes àiuredatam,uelex confuetudine iudicio rumobleruatam, extendi, non licet hoc iudici, nifi ledeatintribunaliutra-que parte praefente , quia tab's extenfio dilationum cedcre in partis detri-mentumfortèpoflet.leg. à precedente. C.de dilat. Nonnunquàm autem intégré quoque caufæde planoexpediuntur, obferuatis ilüs, que in legi-timo perueftigandarum caufarumpvoceflu obferuari ibient, ficutpermit-tuntur in puniendis leuibus déliais ♦ leg. leuia. ff. de Aceufat. Item de preftandisobfequr)s interpatremSCliberos,patronum8^bbcrfos,deplano cognitionem fieri iura uolunt,!.necp quiequam. ^de plano, ff. de off ic.pro-conful.Item in audiendis qucrelisaffliclorum à euftodibusin carccre.I.Lu-cius.^fin.ff. de queft. Vbi tex.innuere quoqueuidetur,quódeaiudiciade plano exercenda intelligi debcant, que à induce non fedente giro tribunali fi ant,fedl.miles. ÿ’fexaginta.fF.adl. Iul.de adult.indicat,nec^tempus folenni-umferiarum obferuariiniudicqsdepianoexeicendis,quiadicithoceflede piano dari libcllum,fi feriatis diebus id quoque liceat. Itaque ex eo etiam te-xtu Iiquet,qu0dquamuiscaufae, que de piano experiripermittuntur, extra' locum ordinarium SClégitima temporaiudiciorum audiri pofsint,tarnen cæ-«t teræ obferuationes iuridicialis proceffùs in talibus ludieks non omnino omit tuntur,quta ibi dicitinralibus iudicijs offerrilibellum . Eademfignificatio-ne iura Canonicaintclliguntur precipereiudicia exerceri per uerba line ftrepitu.c.eaquæ.extr.deftat. Monach.ôf ibi glolT. Qiiare Bartolus circa extrauagantem ad reprimendum,dicit ifta uerba fepe ad pci claufulædcpla-no,ad maiorem exprefsionem, id eft, expolitionem., Et lanè ifta forma per-mittendi iudicia abfque ftrepitu exerceri, non eft in ueterum lurifconfulto-rum aut imperatorumlegibus,utfatisappareat,eamapud Canoniftas effen a tam,cüm ueterem formam loquendide iudicijs extraordinarijs per uerba de plano,uel non fatis intell!gerent,uel lucidiorem illam fuam formam efle pof-fe exiftimarct.Idem accidiflè arbitrer in prodenda forma loquêdi,qua dicunt iudicia exerceri, abfq; figura ludicij.Nam nee huius formp ufus eft apuduete res,nec aliud ualdc difsunile illi,qgt; ueteres per uerbade plano fignificaucrut, recen-
-ocr page 522-4îS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHOD VS
recentioresper earn mtcHtgi uolunt, ut propemodum (ie ftamam ,ueteres uerbis ufos eflè,de plano,amp;^ fummarim,quotiefcunque fignificare uellentali u quam caufamabfquefeucraobfcruationeextraordinanorum iudtdorum ex peurt poflè, Nequeenimapud iHos reperireeft alias formas loquendi,qiu-busdiuerfitatem proceflus extraordinary diftinxïflènt,ficut recennores, fed contentifuerunt,utalïas caufas dicerent fummatim,aliasdeplanocognoici. Nam qu0dinl.fi quisfepulchrum.ffidcrel/giof. Index uidetur extra ordiné interpellaridepraeftandoitinere à uicino ei,quftïon liabeatuiam ad fepub chuim, non de procelTu, fed de iure agendi didum eft. Id quod ex uerbis e-iustéxtusliquet,cûmdicit, Qiiód SCfiiftudrefcriptumdatfacultâtemimpe- ' trandi iter,non tarnen det adionem ciuilem, uidelicet, quôd quisiure adio-nis uicinum cogere pofsir,ut illi præbeat iter, led hoc tantum permiftum elle Mudici,ut implorato eius officio,fi opus elle uideatur, uicinum iufto precio il li dato præftare iter ad fepulchrum compellat.Veröm ututuetereslocuti fint, non difputamus hoc loco, fedeaideó tantum attingimus, quia in principio huius tradatus annotandum uidetur,quae fint procedendiin cognitione eau , farum differentiae iudiciorum. Mödó enim idconftet,de uerbis non rixabP mur fuperftitiofe,meminimus manque uulgatiuerficuliï
Keribut ontiqMStprtfentibM utere ucrb(it nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i^
Proindequia ufus loquéndi nunc itafert, ut ultra fummariamcognitio-nem caufarum, Ód quæ dicitur de plano fieri, quaedam dicantur abft^ figura t^ iudicrj cognofci,nos quoqueiftam formam diftinguendi procelfusiudicia-fis retinebimus.Ea ueró cognitiointelligitur fieri abfque figura, fiue forma iudicÿ,circa quam ea tantum obferuantur, quæfunt iuris naturalis in procef-fu,uteftCitatio,Legitimatioperfonarum, uidelicet, ut qui aliquid poftulare alterius nomine uelit,mandatum exhibeat,petitio,defenfio,probatio,óf quæ funt aliahuiufmodi,quæ enumerantur à Bart, cir, conftit. Henrici adrepri-mendum,8^ à Clemente Papa, Extr, de uerbor, fignificatio, in Clem.iæpe» Nonautem circa earn obferuantur, quæ folius iuris ciuilis amp;fpofitiuifunt,in proceflu,ut eft libellus,feriæ ob hominum necefsitatem conftitutæ,fitifcon^ teftatio,8^aliaquædam,quænotanturintcx.Cle.fæpe.dc uerb,fig.Porrô no eft in poteftate iudicisinferioris,in cognofcenda aliqua caulà procedere film matim,de piano,aut abfque formaiudicy,nifi à lege hoc ipeciahterfit permif fum,aut à principe illi fit mandatum in delegatione caufæ. Nam cum ordo iu diciorum obliruandorum conftitutus fitiure Imperatorio,non poteft ine,qui agnofcitlmperatorem,utdominum ^ fuperiorem fuum,intermittcreea, quæ ab eo obferuari iubentur,NeCß enim par in parem habet imperium, I.il »ƒ le à quo. ^tempeftiuum.fEad S,C,Trcbell.multôminuspoteft inferior con tra fuperioris conftitutiones aliquidfacere in præiudicium cuiufquam ex fi-tigantibus, Itaque contra inferiores ab imperatore nonobferuantes ordinê iudiciorum exercendorum,dantur exceptiones non obferuari proceirus,aut fi exceptiones non admittantur, appellationes adfuperiorem, nififpeciale priuilegiu fuorum iudiciorum proferre pofsint, Q^iód ueró de imperatore diximus,idem contenduntCanoniftæ obferuandum in iudicibus conftituris à Papa,cir,c.fin.in gl.uerdigura.Ext.de hæreticisin fex, V eröm an PapæÔC al ijs ecclefiafticis perfonis liceat exercere indicia rerum prophanarum, cóm illis mandata fit cura pafcendarum ouium Chrifti, non eft huius loei. Nam hge quæftio ad iurifdieffionum tracftatumpertinet,qui inter iuraperlbnarum ponendus eft, Qiiare hoc loco fohim monemus,quôdPapæ6f Imperatoris poteftas in delegatione cognofcendarum caufarum, à Canoniftis æquetur, Atcpfimul qq;monco,non eflèconténendaiura Canonica in oblèruarionib, iudicialib,quiaufusfictulit,utnücferé iftaiurapræcipuèobferuent in pro ceflu iudiciorum,proptereaquôdmagis expeditus eius ordoin exercendis iudicys
-ocr page 523-’per D, CO NR AD. V AG V I^. PARS V. , 4W iiidkijscfle uideamr. Cærerùm delegata/ntelhgitur cxtraordmariarogni-no caufar^cftmautfingiihsformisfiipraannotansfeparanm qiixhbet extra* ordmanx cogntnonis fpecics altcni commitntur , automnesfmmiformat mandandi extraordinariorumprocefluum eoniungunturjuxta glofTClem. facpe.de uerb.fig.ci'rca uerbumSc: figura,6C Bar.circa conftit. Henna ad re* primendum. Atquepoteft extraor dinaria cog nitioetiam alps uerbis, quam quas in communibus forpnsfunt, mandari, modô ex lifts colligi pofsit, pnnapesuoluifte earn mandatant, luxtaLanfr. in repetitione ad Clem,fæ* peidcwerb.fig.non procul à principio ,Iam poftquam oftendimus, quid lit •7 proceftus iuris, de quo in hoc tradfatu dicfturi fumus,obferuent difcentes,^ huiuscradatusdifpofitio,3Cfummariauelut imagouixmelius concipi pol-fit, quam fi animum Sf cogitationes,referam ad Oeconomiam Comoediae. Namficutineius protaficaius fimpftciter proponitur, poftea in epitafires in diferimen adducitur, propter uarios effecrus Si uoluntâtcs perfonarum, ac poftr emo in Cataftrophe exitum infperatum tes fortitur : Ita quoep in pri ma accefsione iudicionim,caufac proponuntur, Ôf an qua: litcs fint inter par-tesfuturac,exceptionibus utrinep oppofiitis cxploratur. Deinde cum conftat *• litem futuram,fit congre ft us per conteftationem litis, Sc ftudio uincendi fpes çontendentium probationibus hinc inde producns uaric aftligitur, donee tandem feratur definitiua fententia,quæ finem ftti imponat. Ab ea uero fen-tentia, fi' quis prouocec ad iudicem fuperiorem, redit res in nouam protafin, quamut’plurimûmfequitur Tragicacataftrophe.Quareinexpftcandisiudi Onfowiia» *® nofum obferuationibus hunc ordinem obferuabimus, ut prima parte indice rum, i^us,quomodo intendatur aftcui lis apud iudicem. Secunda parce,quomodo ^^P^§’^®”' procedatur, quibus^ modis pericula declinentur,icïus aduerfa-*■1) excipiantur. Tertia quomodo lires dirimantur. Quarta, quó adefinitio ne litis recedatur. Et quamuis ferê eadem in cognitione caufarunt criminaft* urn obferuentur,quæ iniudiciario incognofcendis ciuiftbus caufts proceftu ordinata funt,tamen quia peeuftaria quaedam, præter illa, in criminalibus re quiruntur,ut eft infcriptio,primüm ea annotabimus,quac regularitcr in iudi
' cqs ordinäres,fiue caufa,quae in indicium uenit,ciuifts .fine criminafts fuerit, obferuantur. Deinde hisRibijciemus ea, qua: peculiariter de ordineamp;f prO' ceffu inquirendarumcauiarumcriminaftum proditafunr. Atque id quidem boefaciemus ordine,uteandem progrefsionem in hisfa(fturifimus,quami* pfa feries rerum in iudicio agendarum, litigant cs facere cogit. Ne que ea fo-Idm quç de ordine iudiciario à Il.ciuiftb.fcd óf quae in C anonib.de eo tradun •P tur,annotabimus.Tradunt enim hæc iura mutuas quafi operas in conftituen do generali ad quafque caufas cognofcendas proceftu,
APVD dVOS IVDICES
qua:que caufacagi poflint.
Caput IK svmmarivm.
«, De iure fuo contendere cum alio liberum cuique^
gt;. Dubiumeffclitiseuentum.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Deliberandum cum pcritioribusantcquàmlis moucatur/
4» Ador forum rei fequatur.
1* Quis fit cuiufque ordinarius iudex. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i
lt;. Realcs,amp;perIonaIcsalt;Sioncsubi proponantur*
7« Quas obeaufas quis extra forum domicilij fui conucairi pofsît,
®« nbsp;nbsp;Rcmifsio delinqucntis ad locum delidi.
p. Deprehcnfi in delido ubi puniantur.
»®, Dclinqucntcsubiqucconueniri pofTe.
«• Crimina merè Ecclcfiaftica quar fine.
-ocr page 524-44»
IVRIS CIVIL 19 METHOD VS
»3. Vxor mariti forum Tequitur.
»}. Arbirriexcompromiuoqualesnntiudicef.
34. nbsp;nbsp;nbsp;Reconumtiodatiudicem.
V. Exceptio incompetentis iudicis non daturrcconucnio.
HE iure iuo cura aho in iudkio contendere liberum craque eft re- * gulariter,fi nondura propofita fit adio.C,ut nemo inui.agc.ucl aCcuC cogatur, Exceptis cafibus^qu^in glofT eius dnannotan-tur» Etquiadubius eft litiumeuentus, I. quod debetur^fEdepe- * culio,reAè quidam moncnt,deliberandum n obis elle cran peri- ’ tiOTibus,an expédiât litem fufcipere,antcquäm ea moueatur,iuxt. Eft omnia, ♦ C,de inge,ma. Verum poftquàm aliquis conftituit uelleius furan profc qui, uidendum eftini,apudquemiudicerafacereillumidoporteat. Nequecnim cuiquam licet ie abfque indicé uindicarc, nifi in caftbus, qui notantur in ft, C.Qtiando unifie,finciud.ÖCc »Deinde nonpoflunt quaelibetcauix apud queraque iudicem agi.Qiiamuis enira isfttcuiufque ordinarius iudex,in cu ius territorio, uel dioecefi quis domicilium habeat,8Capudeumconueniri quenc^ regulariter neceflefit. tfi.ff,dciurif.omftiSiud,Atcphoc quot^pro * régula habeatur,quôd adorcm oporteat reum in fuo foro conuenire»I»in cri-mmali.C.dc iuriftomnium iud.S^ c»fi cIericus.Ex.de for.compe.Tamen per fonæ,cum qua agendum cft,conditio,ô^ rei, de qua agitur, ratio fæpe faciut, ^ ucquis apudalium,quamordinariumfuumiudicem conueniatur. Vtftquia ui deiedus poflèfsionc,cupiatreflitut,uel uendicare rem, nceeHe eft eura c-iusterritoryiudicemadire, in quopofitaeft res,cuius poflcfsionem,auti» pfamrem reftitui ueht. C. ubi de pofte IK agi.oport. Si. ubiinremadio.ex deb.Irem fi quis inftitutusfit hacres, autifti liquid per fideicommiftum,uel nomine legati relidum fit,petenda eft haereditas,86 ea, qu% rdida à indice, in cuius territorio funt bona de fun di teftatoris.C.ubi de hacred»agatur,SC u* bi fidcicommifCpetiopor. Item de bonis fcudalibus difeeptandumeftapud dominum feudi,non in co loco,ubi forte domieftiS habet is, cum quo nobis de illis bonis h's eft.Inufibus feud.de proh.alien. feud,per Fride.^prastcrea fi inter. Arq? ex hisexemplis colligi poteft generalis régula,quôd reales adi • ones proponantur apud iudicem,fub cuius territorio res,quac petuntur,fitac funt,aut ab aliquo tenentur.
Perionales autem adioncs ferè ibi proponuntur, ubi obligatio, ex qua compedt adio,exifterc cœpit,ucl ex contradu,uel ex delido,uel quaft,ucfi quis uendat aut comparer aUquid â mercatore, qui tabernam, ucl officinarn certo loco condudas habcat,is,iï illi non praeftatur id, dequo inter cos con* uentum eft,potcft uenditorem fuum in illo ipfo loco ubi contraxerunt,con* uenire,amp;uiciisim uenditor emptoremiuum,ncque opus habentinuicem alter alterum fequi ad forum domicihj fui, ft padum conuentum non ferue-tur inter eos ♦ Neque tarnen hoe ita accipiendum eft, quôd quis alibinon pofsit quempiam,cum quo contraxit, conuenire, nifi in co loco,in quo con-traxerunt,perquamenim durum eft ijs omnibus locis teneri quempiam ad refpondendum, in quibus quis obiter, ut aduena inter peregrinandum ali-quid fortè uendiderit. Neque commodumeftetemptoribusexpedare oppor tunitatemlitigandi cum uenditorib, fuis, donee fortè inciderent in eos,cum quibuscontraxiffèntin illo ipfo loco ubi contraxiftent. Quare hacc iura inter præientes,quod ad uenditores attinct,apud eos folüm,qui in certo aliquo loco tabernam,pergulam,uel horreum mercium habent,ualerc cogitandurn eft.l.hæres abfens. ^pfoinde,ó^ duobus fcqucn.ff.ubl quis ag.ucl conue.dc beat. Sic propter delidum quis conueniri poteft in co loco, in quo iUudcom f mÜKim eft, fi Gr prüfens, neque neceftè eft cumin loco domicihj fui proie* qui,06 tamenfi cuadat locum commifsi dclidi,poteft in loco domitilij conue atri*
-ocr page 525-PER D. CONRAD. LAG V M. PARS V. 44t 6 nirL Ac fiquidem graue fit del/dum, poteft iudex loci, in quo admifTum eft crimen^petere à ludice eius loci',in quo agit perpetrator delidhVueSadiè re mittatJ. folcnt. ff. de cuftod. amp;S exhiba reor, £v Authentic.ut null 1 ludici. ^* fi ucrô quis comprehen(brum,SC C.ubide crim, agi opor,amp;^ glolfi c. fin.Exti\ de foro compete.circa uerb. ratio.dele A. Ad hanc autem omnem ddp utatio* nem,qua quxn'tur,quas ob caufas qius extra forum domicilq fui conueairi poisit,praecipuc pertinet •onftitutio luftiniani Authentic.ut omnes obedi-antiudici pro, Ob quafi autem contradum amp;nbsp;delictum conucniri contrahen tes5lt; delinquentes in loco ubi contradum eft, Sd delidû perpetratum eft,te ftatur I, interdum^ ƒ» fin, ff, de iud,amp; extant in C, pecuhares tit, in bos cafus proditi, Nam in tit,ubi de ratiocinqs tarn publicis,quàm priuatis agi oporte-at,illi qui aliqua adminiftrationc fundi funt in republica uel priuata, iuben-tur reddererationem rerum geftarum in eo loco ubi rebus præfuerunt. Ne ? queiuraRomanauoluntexemptosillos,quiintra dignitatéilluftriumfunt, quin in delido deprehênfi à indice eins loci,in quo deliquerunt, pununtur, C,ubi Senat, uel elariCs, Theodofius, S^ Valentinianus Imperatores uolue^ runt nee bos iuri exemptes effe, qui aliqua militaridignitate eminerêt,quó minus refpondere iUis,cum quibus contraxiflent, coram moderatoribus pro uinciarum cogercntur,nifi' armatæ militiæ dignitate omati eflent, G,in quibus cauCnîil,for,præfcript, uti non pod, id eft, priuilegia praedicare foro,i n *” quo uerfentur,non poisint, Expeditiigitur iuris eft,delinquentes non in fb-lo forodomicilif lui,led 8C ibi,ubi deliquerunt, conueniripofte,ucrùmfit ha •* ins iuris obferuatio accipit diuerfitatem ex diuerfa delidorum natura, Nam cumqutedam crimina fint mere Ecclefiaftica, putaquacàfolaEcclcfiada-mnantur,utcft nundinatiorerum fpiritualium, quæ fimoniadicitur, aut de quibus citra cognitionem tcdefiafticam iudicari fan's nonpofsit,ut eft hære fis,cap, utinquifitiom's, ^’prohibetTius,exrr, de hæret.m fexto, non permitti tur iudici cuiuslibet loci ,in quo tale quid admiffum eft, nt de eo ludlcet, fed necefle eft, cor um cognitionem deferre ad indices Ecclcfiafticos, Qjia: nero crimina fint Ecclefiaftica, quæ fecularia, qnæmixtæ cognitionis,indicat Panormit,circa ca, cum fit generale,extr, de for, compe, C^iod autem dici-tur de cognitione Ecclefiafticorum criminum, non adpœnitentiæ forum, quodEcdefia habetad iudicandas confeientias, referre oportet, Nam foro confeientiæ, Ecclefia de omnibus criminibus cognitionem habet, utfua ob-iurgatione,delinquentesuocetad poenitentfam,iuxta eaquae dedenuncia-tione delidorum Euangelica inter Chriftianos dicuntur, Matth, x vinsse ca, itouft, extr, de iudicijs.Itaqne fentiendum eft,efte qnædam crimina Ecclefia ftica,de quibus ordine iudiciario Ecclefi'afticusmagiftratus cognofcat,Snnt firalixquædamcaufæ non criminales,quæad cognitionem Ecclctiæ pern-nent,utfunt contrahedi ôlt;diflblucndimatrimoni|, Votorum,Decimarum, M*^ Ordinationum,8c omnium earum rerum, quae ad conferuacionem Ecdefia-fticiordinis de externis ritibus canonice ordinata funt, ca.decernimus,^: ca.quantö,extr, de iudicqs.
Porro propter conditionem perfonae,conuenitur quis in alio,qnam domi cihjfuiforo,aut quia hoc priuifegq ordoilli praebet, fient habent Clerici ex conftitutione Friderici,leg.ftatuimns, C,dc epifcop, 6f dericis. Item icho-lares ex conftitutione, habita C, Nc filins pro patr€,cniufmodi funt quorun dam aliorumordinum qnoqi priuilegia, de quibus infra in c,de priuilegqs, “ Autquiaea necefsitudine perfona,quam conuenire uolumns, akeri denida eft,ut eiufdem fori efte cum illacenfeatur,ficut eft uxor cum mari to.l, fin.C, dcincolis.Iib.x,Sequuntnr0dfihifamilias fuorumparentum, ntlibertifuo-rum patronor nm,forum,nifi alibi fibi conftituerint domicihum,l,aftumptio, ^ fill]. Sc ^UberdiiLfE Ad Mnnicipia,ibidem^ DD,
-ocr page 526-4
44» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS WETHODVS
Cæternm nonfolöm ici,aut perfonæ conditio, nos addiuerftim forum,ab eo,qiiod is habet,cum quo nobis res eft,trahit,fed fæpe etiam defegatio iudf cis ab ordinario iudicc,nobiis neccisitatem imponit egrediendi forum domici lijuq^quxft, vi. cap, unaquæque, Habet ôtS confenfus partium hanc uin^ut «J qucmelegcrint iudicemferre cogantur, etiaipfi eius iurifdicSioni non fint fubdici,],i,df ij. ff,de iudicijs. E t tales indices dicuntur arbitri ex compromit fo,Li,ff,de recept,arb, Reconuentioquoquenobés dat iudicemnonordina 14 rium,nempe,utfi quis in iudiciumapudfuum iudicem à nobis pertradus, ui cilsim apud eundem nos inius uocet, cogimur ferre illum iudicem,quiapar efle uidctur,ut quem habuerimus in alio profequendo, eundem quoep fufti-neamus,ut de nobis iudicet, Ï, edm Papinianus,iunffa ibidem Auth, C,de fent,^ interlo.omnium iud. Qnrapropter non datur illi incompetentis iudi- '^ cis exceptio,apud quem quis recouenitur, Ediucrfo ii pars recufet iudicem, cap,fi qui contra,Extra,de for,compc, Aut ab eo appellet,etiam alium quàm ordinarium iudicem fortiri exiftimatur,iij,q,v.pere^ina,ItacpÓC per conien fum Slt; diflenfum ad non ordinarium iudicem traducimur, Vt igitur adurus quis,iciat,ad quem iudicem caufam fuam deferredebeat, ne exceptione incompetentis iudicis ab agendo repelli pofsit, harum omnium renimfufîor explicatio colligenda eff ex titulis,
ff,
De iudicijs,8ó ubi quis agere ucl conueniri debeat, Cod,
De iurifdidione omnium iudicum,2C de foro competenti, Vbi de poflefsione agi oportet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
Vbi inrem adio exerceri debeat,
Vbi de hxreditate agatur,uel ubi haeredes fcripti in poHèfsionemmit-tidebeant,
Vbi fideicommiffum peti oportet,
Vbi de ratiocinas tam publicis quàmpriuatis agi op or,
Vbi conueniatur qui certo loco dare promifit,
Vbi decriminibus agi oportet,
Vbi fenatores uel clarifsimi ciuiliter viel criminaliter conueniantur*
■ Vbi caufaftatus agi oportet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
Auth,
Vt omnesobediantiudicibus prouinciarum, Si in criminalibusSC in pecuniarijs caufis SCc,
Vt clerici apud proprios Epifcopos conueniantur primnm,óf poffea apud ciuiles indices, Sedhæc conftit utio correda eft perl, ftatui-mus,C,de epif 8C der,
t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In Dec, Sex, ôC de,
Deforocompetenti,
DE CITATIONIBVS-
Caput III,
SVMMARIVM,
lt;. Citatio amp;nbsp;defenfio eft æquiratis naturalis,
», Citatio fundamentum iudicq.
j. ludexeftadeundusprocitandoreo.
4* Praefens iniudicio an debeat citari.
;. Finis Citationis eft uenire in indicium,
0. Humanitatis eftede lite monere adutrfarium.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Tres denunciationcs obtincre uim peremptorn«
8. nbsp;nbsp;nbsp;Confuetudolociin dilationibusfpedanda,
9. nbsp;nbsp;nbsp;Mosiudief) cuiufq^uetusferuandus.
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1»,Citatio
-ocr page 527-fER D. CONRAD, t A G V M.i PARS V« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;441
Io, Citatio fada die fcriatacft inualida.
n. Dies fcriatusquisaccipicndujfit.
»X. Citaiio fit triplicitendenunciatione uiua,rcripto Si. le»
*1. Domus fua cuique tutifsimum reecptaculum. »4. Gitatio an fieri pofsit ad domum.
15. Verecundixperfonxeitandarparcendutnefre. t^. Scriptoquomodofitd^nunciatiocitationis.
•7. Quandoquisducituradiudiccm,realisdiciturcitatiolt;
•S* Anliccatpriuatoprxhcndcrc debitoremfuumfugientem.
»9. Non effe fingulis concedendum, quod per magiftratum publice fieri pofsit*
’0. Hodic in ufu tflfe Arreftarebona amp;nbsp;corpus.
a*. Iniedio manuum in Italia excogitata,qux dicitur Repreffalix.
a». Per interpofitioncminterdidi publici, manusiniedionem fiue AfreftatiO-nern fieri.
«♦ Cederc bonis extremum effe refugium*
a4. Generalis citatio contra omnes creditorfs quandofieri pofsit«
as. Obfeuritas omnis in citationibus cauenda.
»s. Opinonpoifintuocariinius«
^ T non procedattir mnidkifs contra qiienquani,nffi uocatus fit a competente tudtce,ut in iudiciS defendendi fui caufa uenia^na tu rails aequitas prat cipit« Nam cûm defenfio, qua: fit extra iudi-ciutuendi corporiscaufäjfitiurisnaturalisé, utuim« if. de iulh im\mult0 magis ea debet etiam huius iuris cenferi,qua quis pro,conferuatione fui iuris,ad conteftandam fuam innocentiam legitime iu-dicio ad defendendum admittitur» V nde rede iudicaiîè ilium exiftimandum €ft,quicenfuitnaturam hominibuS duas dedifie aures,ut meminiflentiudi-
* CCS alteram reo feruandam efle uacuam,cûm alteram adori daret « Qj.iarc citatio habetur pro fundamentoiudiciarif ordinis, cui omnis adionis perfecu-tioinnititur.Inft.depoena tem,Iitig. ^omnium«Ätepid quidemadeôueru eft,ut neepoteftas plenilsimi iuris pofsit abfip citatiOne in cognofcenda cau fa procedcre,quianaturalis ratio cam fieri iubet,iuxta Bart.cir J,filiusfam.fi» de donat. Regulariter tarnen non debet aliquis citari, nifihoc pars litigans fieri à indicé petat.l.ad peremptoriam.ff'.de iudicifs. Nam edm index ea,qux fadi funt,fupplere per fe in iudicio non pofsit,iux.gl. Epigraphes.C. ut que def.aduo.par.iud.fup. Et commoueri ad feciendam citationem, fadi relatione debeac,non poteft earn mandate index,mfi a parte rogatus fit, ut earn pro peer hanc uel illam caufam fieri curet.
5 : Proinde poftq quis fecum conftitdit,ie uelle ius fuum in iudicio prolequi, nccefle eft,ut indicem competentem adeat, 0^ caufa expofitaab co petat,ut cum,cum quo illi res eft,in indicium uenirc iubeat, Nam inde etiam eh,qi in citationibus commemorariqnocpfoleat partis uocantis,utuocant,inftantiaj hoc eft/ollicitatio apudindicem caufa citationisfiida,non autem nccefle eft, irtinpetiuone citationisftatim ofFeraturiudiciIibeIIus,quemexhibeatreo ci t * tando, Nam libclli oblatio non facit, ut quis citatns dici polsit.l.Iibertus.ff. 1 de in ius up. Qtiamuis fi cui itahideatur operîeprecium, propter perplcxita-tem negotq,pofsit caufam fcripto magis, quàm nina uoce explicate.
Practerea nonin initio litis folùm,fedôC in exteris omnibus adibusiudici arijs,qui inmagnum aliqnod prx indicium litigantium uergetepofsint, cita tio ne ce flaria eft.cap.inter quatuor.Ex.de Maio.ôC obed.Slt; iuxta Ang.cir.l. adperemptorium.ff.de iudicqs.NamCitatioideo tantum rcquiritur,ne quid in praEindicium partis abfenris à indicé fiat. ItatÇ Bart.amp;f ßal.cir.I.i.ff.de in 4 ins uoc.contendunt,quôd fi prüfens fit in iudicio, quem quis conuenire uc-ƒ lit,nonfit neceffe eum citari,quia uenirC in indicium fit finis citationis. An-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P 3
-ocr page 528-444 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS C 1 V I L IS ME T HODV S
toniilstamen de Butriocir,ciJin.Ex. de iudicijs,cenfetprælenti dandirm cf fefpacium dclibcrandijfigraiietiir le non citatum miudRÙim trained quo«! ôlt; Bart.iencire ui'detur,cùm dieu: non opus cfle citat/one uocari præfentem, fl uehthngare, Hæcde necelsltate petendie,fit faciendæcitarionis,quæad indicia ordinaria,Slt; non ad ca,quæ de piano,Ôf non obferuato legitimo pro celTu fieri iubentur,aut permittuntur»
üttitodisciui Porto antequàmquisaccedatiudicem,citationi«abeofaciendæ ''aulà,hii * but rà m w- manitads elïè iudicatur, ut quis in caufa ciuili extra indicium eum, cum quo dicium uod *^ r^s ell,tonueniat,â^ ei denunciet,fibi litem cum co futuram,nifi prælf et, tur aut du- quod 11'1 debeat.argJ.debitoris. C.de pignort
(Mttur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Deinde ne quis queri iure pofsit,lc obrui feftinata citatione,3ô grauari im
penfis iudiciaiibus,priufquampotueritlecum ddiberare, an ei expédiât nec ne, ut 1 item fufeiperet,conflit uturn cÜ tadpercmptorium,ô6 tribus fequenti bus,fKde iudicqsjô^ l.trcs. C.quomodo 8C quando m. amp;c.hoc ordine in citan do elle l egulanter progrediendum, ut quisper interuallum decern dicrum ' biscitetur,antcquàm peremptorio edidouocetur,quó eiomnis tergiuerfan di licenria adimatur» Ac iudex ci commihetur ,fe edam ülo abfente de caufa cogniturum ac pronunciaturum, Poteft tamen iudex iftum numcruma-dionum minuere, 06 interualla,fiuc diladones,qua: afsignari in citadonibus oportere dtximus,extendcrc,pro condidone caufat,perfonp,aut temporis,iu xta l.nonnunt^ Jf.de iudicqs,96 ibi gl.quac dat exempla eius rei, Att^ eft qui- s dem in contrahendis aut extendendis talibus diladonibus praccipuè fpedan-da cofuetudo cuiuslibet locï ♦ Nam in bis ferè uariatiudiciorum obferuado, adeó ut non pofsit ea fatis â quoquam annotari ♦ Hoc tamen ut plut imnm ob lèruatur,utloco triumcitationum unafiat,fadaineamentione, qgt; quisper-emptoriê per earn citetur, Et in tali citadone folent dari tria inter ualla dieriS ueniendi in iudicium,nimirum ut fecundum ius Romanum in ea dantur tri-ginta dies. iux.Bart.cir.f fi finita. ^ lulianus.ff.de damnoinfedio. Viderita men poteft iftud fpacium citadonum,quod in ff.ftatuitur eflè decern dierum, eflè extenfum per Auth.de lidgiofis.^ omnem. Nam ibi imperator confti-tuit,ut fi qui ad indicium citati non uenianc,illisdenuo ter denuncietur lis tri buscitationibus,quarumquæquedetinteruaflumtriginta dicrum ad refpo dendum,ita ut fi in citatioiie,qux loco trium fit, triplicandum fit interuailu nonagintadies,06nontrigintaineadandifint, iuxtaius Roman,Sedpoteft uideri cafus eius conftitutionis non generaJis,ad omnes citationes facien das,06ficutdiximus, eftiudici permiftum, utipfciftainteruallamoderetur, pro conditionecauf«e,perfonae,06 temporis, Ethabent quaccp iudicia fuain-terualla,qua:in diladonibusdandisobferuandafunt, Vetusenimcuiufcpiii dieq mos feruandus eft,iuxta 1, fin, in fi. C.de iniurijs.Quamuis autem iudex habeat poteftatemcontrahendi,06 extendendi ufitata interualla citationum, rebus ita exigentibus,tamen illi cauendum eft, nc in die feriato alicuidenun ciet ueniendi in indicium mandatum, aut eum ad dicendamcauiamilli con-ftituat.Nam mandare citationem,ut earnfaciat,autfeefam renunciet primo quolibet die poteft index,fed camdenunciare fefto die,aut iubere,ut tali die *« in indiciofiftatcitatus,non poteft.Feftus autemdies accipiendus isefthoc •* loco,qui cultui-diuino dicatuseft,iuxtal.fin, C.deferijs,non qui ob uniita-tem hominum indicitur. Nam licettalibus quoqp diebus interquiefcantiudi cia,ita ut quiscontendere pro tribunali inilfis noncogatur, tarnen citari ali-quem illis diebus poflc,ut dieferiato compareat iniudicio, noneftdubium, iux.Bart.cir.fi. ^»nunciati.lF.dc no.op.nnncia,06 casten DD.cir.ffin. C. de ferqs. Anp funt etiam hæc de ferians diebus diefta generaliter folum nera. Nam multas funt caufæ,quae feriatis diebus tradari in iudicijs polfunCjinxca i,i.^fedexcipiuntnr,ö6 dnabusfeqnen.II.ft.dc ferijs.
Prêter
-ocr page 529-PER D. CONRAD. LAGVM, PARS V. 44;
** Praeter hec autem que generaliter obferiiari circa citationes indicab/mtis, annoranduinertquoque,non omneseodem fieri modo.Nam alia fit uiuade nunciatione,aliafcripto,aha re ipla,hinter has, ea quae fit mua denunciatie» ne reliquas regulariter præcedere débet. Ea uerô fieri omnibus in locis, qui funt in territorio iudicis,iubencis aliquem eKariqporefbadeô ut nec rempli re ligio oblret,quôminus alicuiin eo fieripofsit citationis denunciatio, iuxta
*5 Bart.cir.I.præfenti.C, de Ris qui ad Ecclefixonfugi. Ad domum autem de-nunciarecitationemiura prohibent, quia fua cuique domustutifsimum eile *4 debeat reccptaculumd.pleraque.ff.de in ins uoc. Addomum autem fieri di-citur citatio,cùmnonperlbnaccitandae denunciâtur,fedfamiliæ,autamicis relitfi'is in domo,aut fi illi in ca non finc,tali noce,ut exaudirt cicatio à uicinis »ƒ pofsit. Nam haecideó prohibetur fieri,fiperfona citanda pofsit conueniri, ut parcatureiiisuerecundiac. Itaque hæc fierinon debet,nifi alibi conueniendi nondetur copia. Nam iCo cafu permitcuncU.edam denunciationemcitatio-nisad domumaIicuiusfieri,Li.gt;i,Oeii.agnof.ÓfI.autcmqui aliter. ^' ä^fi, fortê.ff. Quod ui aut clam,Slt; glo.cir.c.caufam quac.Ex.de do.Só contu.IIIud autem,quodde citationeaddomum facienda diximus, non ka accipi debet, quod ea rum demum fieri pofsit, cùm omms nobis alibi conueniendi citan-dum negetur occafio. Namfi caufadefiderat eeleritatem ueniendi in iudici-um,pocefi citandus eriam pr-ma citatione ad domum amp;da,uocari.I.iiif. gt;pr.e tor uerf.abclïè.fF.dedam.infcc. Ad earn autemdomum debet fieri denuncia tio citationis, in qua quis famibam habet, utper earn iUi iudicis mandatum pofsit renunciari,iux. Bar.cir.iam alleg. I.amp; ƒ Inter hancigitur,£lt; illamde quapauló antè diximus,nulla eft differ en tia,nifi quod illa fit per denuncia-tiorlem ipfi perfona: citandæ ,hacc uetó ad domum abfentis ucl occultantis, nam utrac^fit uiua denunciationc.
*^ nbsp;nbsp;Scripto autem fit denunciatio citationis, cùm per literas locus, dies,hora fiftendüniudicio à indicé competente alicui ad mftantiam partis fignifica-tur.Id^ fit aut mifla ad illû iudicis epiftola,aut publico loco pi opofito edido. Perepiffolam hodiefiunt fæpifsimê citationes. Nam poftquàmreceptum cft,ut adia indiciorurn in literas mittantur, iuxta ca. quoniam conti a.Ex.de probat. Citationes quoque fcribuntur, ut extent ear urn in aeffis reftimonia. Qiiomodo autem tales epiftolæ citationumfieri debcant,oftendit Bart, circa Extrauag.adreprimendum.cir.uerbum per literas. Vertim fi neque uiua uo ceprxconis,neque per literas alicui denunciari mandatum iudicis pofsit,Ii-cet iudici per edidf um in loco pubhco( ut fi fecularis fit index,in foribus Cu-riæ,fi uerô Ecclefiafticus,in foribus rempli )propofitum ciiare abfentem,uel iatitantem.l.i. $. præfides. fF.dereq. rei SC ab.5lt;c. fin.Extr.de dolo 06 contu. Idem licere unit iudici Bart.cir.Extrauag.ad reprimendum.cir. uerbum per €didfum,fi loens,inquo agat citandus,fic itainfeftu8,ut nonfit fatis tuturn a-licuieum adiré .Eftautemin talibusediclis conftituendumtempus,tntra quod citatis edidfi mandatum fignificari per arrticos, nel alioqui innotefcerc pofsi t,ó6 fatis fpacij habeant ueniendi ad locum afsi^ati iudich,ne quid im-pofsibile per edid urn praecipiatur. 1. q.^^fi quis ita, ff, De eo,quod cert.lo.Sd Cle.i.deindi. Itaquein Authent.deexhib. re. pra:cipitur,utantequamindex aliquem per edict urn in indicium uenire iubeat, perquirat,quo ille loco agar,qucm itacitaturus eft .Cxterüm qua: hadenus de faciendis citationib. didfalunt,iocumhabent,ciimiudcxcitare uultlubditum agentem in loco fui territorq,autinloco,quiSófi in alieno fit territorio,tamen fub eiufdem princi pis lurntfidione pofitus fit. Namin talibus locis agentes fubditi, poffunt uel per ihuam uocem nuneq, uel exhibitis illi per cum literisiudicis fui,uel pet edidum citari, iux. Bald.cir.l.i.ff.de iurif.omni. iu,Sedquidfi fubditusagat mprorfus alienoterritorio,Qc fitfub aliéna lurifdidioiie ^ certè apudca;cm
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P 4
-ocr page 530-44«
IVRIS CIVILIS METHODVS nonpoteft effe rtTfeax citatio à indicé eins mifla,uel per edicium fada,Reg« ■ cnimi uns uuIgadCeft:Qiiöd extra territorium ins dicenti imp une non pare atur»tfinÆ de iuriC omnium iud*Proindc lurifconfultiuoluntinhoccafu mitti literas adiudicem alieni territorrj,per quas rogetur,ut pro fua iurifdidi one, agenti in eius territotio mandet, ut ifto uel illo tempore ad iudicem fut domicilij ueniat,8C caufamdicawexueftint t ^præfides»amp;' Bartoheir.ean-dem tS^ cir, Exrrauag.ad reprimendum uerfper edidum, ab unde explicat , ea,quæ practereain hoc cafu obferuantur*
Reliquum eft tertium genus citandi,quo quis non folûm uocatur, fed du- 17, titur adiudicem,0C ob id tab'scitatio diciiur realise Hac uero in ciuilibuscau fis non licet uti,nifi conftet reum in fuga elle, aut probari pofsit,reum medi-tatumeflefugam* Namfiindomo fua Iatitet,n0nbeetillurncxtrahere,pro-pter ciuilem caqfam,cuiufmodi eft debitum pecuniarium, h nemo de domo» ff de reg.iur»Si uero caufaftt cr)minabs,extracontrpuerfiam eft,reum pofte capi,Slt; ad iudicem duc^cóm etiam priuato liceat non expedata iudicis auto-ritate,eum,qui capitale crimen admiferiqprachenderc.iux.bi, C» de rap» uir, amp;nbsp;b fi quis in ferui» in fin,ff defurtis, amp;; ad 1, luliam de Adul.l.cap,quinto. Quxri autem circa hanc citationcmfolet,num priuato liceat prehendere fu 13 gientemfuumdebitorem,utab eoextorqueatdebitum:66eft quidem huius prçhenfionis cafus in 1. ait praetor, ^fi debitorem. ff» Quac in fraud»cred»Sed in omnibus abjscafibus regulariter eft prohibitum. Neque enimfingulis «P eft concedendum, quod per magiftratum publice fieripofsit.bnon eft.ff»de reg, iur»Imonequecogiiudexpoteftpcrpartem,ut prgbendat debitorem, nifi anrea fit citatus,Slt; fadus fit contumax.Bar»cir»I»cUm eo»ft,ad tlul.pecub 8C cir.l» confentaneam.C.quom.ó^ quando Iu»fen»fer» Itaque magis hodie in ufu eft,utfi ceftènt debitorcs foluere débita, creditores à ludice petant, publica autoritäre cos prohiber!, ne quo abeant,uel mercesfuas amoueât, prius quam fatisfecerint creditoribus.Ettale quid contra debitorem facientes, uete «o ri forma didi funt imjeere manus,nunc uerödicuntur arreftare bona, aut cor pus» Eft quoqj pofterioribustemporibus, eftmiam defijflenteftelmperato- *lt; res inltalia,ad quorum prxfidium creditores confugerent,aba quædam ex-cogitata iniedio manuum,qua inuaduntur bona corum,qui habitantin ciui täte autprouincia,in qua habitat debitor illorum, qui talem inuadendi aliéna bonapoteftatemimpetrauerunta prindpe,ôf qui talem habentpoteftatem, uulgo dicuntur habere Repteftàlias, iuxt» Barto.in trad» Repreftabarum. Sed eius null urn eft in 11,exemplum,nec^ arreftationis exemplum in legibus extat.Nam quod in l.penult»ff»de fer»exp.8lt; de in ius uo.l»fedfi, de iniedio-nemanuumlegitur,pertinetad uendicationem rei, quam quis alicuidedir, aut uendidit ea lege,ut fi' contra padum ea re uteretur, ei licerct non expeda ta autoritäre iudicis in earn manus inqcere, hoc eft,eam fibi uendicarc.Itaquc 8dinonhabeamquodallegemexemplum,tarnen arbitror ohmficutnunc, ** per interpofitionem interdidi publici, manus iniedionem fine arreftatione fieri folitam,amp;f poftunt has iniediones manuum inter citationes reales pom, tanquâm extrema quædam fubfidia,quibusdebitores ad foluendum,aut ue-niendumin Judicium coguntur,ficutSC debitoribusconceftum cft,extremS *^ duoddam refugium,ut cedant bonis,fi ad carcerem ob débita duel nolint»l.i. C.quibo»ced»poir Atcgifti fere funt modi,tarn in Ciuilibus,quàm in Crimi-nalibuscaufis,quib. rei in indicium uocantur aut ducuntur, fi conftatde co, contra quern iudicis officium imploratur, uelper inftantiam partis agentis, uel ipfa indignitate rei »Nonnunquam enim,utinnotorijs à publicis cri-minibus index non rogatus ex officio citarealiquempoteft. Venimfi index nefeiat quern citare debcaf,^ tarnen rei æquitas autindignitas ab eo exigat, ut futurum ea de re indicium denunciet,tum generali citatione per edictnm . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro-
-ocr page 531-PER D. CONR AD.' LAG VM. PARS V. 447
propofita^poteft omnes cos uocare , utin iudidum certo tempore uenianc, *4- qui rem,deqiiaa(n‘iiruseft,adfepernnereexiftimcnt,Vtfiminôr,poftquâm adierit hæredftatem propter magmtudinem actisaheniinca,ipfipemicio-iàm,cupiatreftitui in integrum,peteft index generali citatione omnes credf tores^quifibialiquid deberiex ea hæreditate contendunt,SCuocare,Ót^illis indicate diem,ad quam in indicium ueniant,3C iusfuum proponant.Aurh.fi omnes.C.fi mi.hær.abfti. Vbi ueró confiât, qui fint citandi, nullo modo uti *^' licet generali citatione,ne oratione generali citacio obfcurerur. Nam omnis obfcuritas in citationibus cauenda eït,Iux.Bar,cir J.aut aliter.ff.quod ui aut elam.ôC cir J.qm aiue Calen.fF.de uer.obl. Et de generali citatione pinna Ca-noniftac cir.c.confuluit. ex.de oöt.deieg. Erat hoc loco quoc^dicendiun de ijs,quipofïuntin iusuocari,autnon.NamSChocincitationibus fpcAandum cft,ut citentur cum quib. nobis lis eflè pofsit. Vt fruftra in indicium eum uo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;)
cari pctimus,qui in noftra eft poteftate, quia contendere cum illo in iudfcio leges prohibent.!. lis nul.fF.de indie. Prohibentur autem inius nocariliomi nes,aut propter religionis nel magiftratus reuerentiam, aut propter necefsi-tudinis uinculum inuicem,uel ratione procreationis, aut cfuilis alicuius be-nefiefj caufa,obflridi fnnt,ant propter mentis inopiam,uel ætatis imbeciihta tem,uel occupation«,quib.ineübunt, fandhatc. Vei^ figillatim omnes eas perfonas enumerate,quibusleges hnhe honorem tribui uelmt, ut abfrg im-petrata iudicis uema in ins non uocentur,non arbitror necelïè, cum aliud ni-bil in toto tit.fF.8c C.dein ins noc. agatur, quàm ut tales perfonæ fint cogni-^æ» Atq? idenamtam perfpicuè,utdifcentes monffratore ea in re opus non babeanr.Itacp hoc folùmmonemus,quôd omnes illiin insnocari pofsint, qui iniftotit.uocariiniusnon prohibeantur: ÔC bis addimus, qui in aliéna funt poteftate,ut funt filijfamilias,ferui,pupini,furiofi,óC fi qui funt ahj, qui Cura tores habent, non pofte conueniri abf eß ifs, in quorum funt poteftare.Pater enim 8C dominus conueniuntnr,SC citantur nomine filnfa.SC ferui pro ea parte,quafufficit eorum peculinm.I. i. j»ft cum impnbere.ff.de pecul. Ad exemplum eorum conucniuntur domini nomine illorum, qui illisbona fide ferui- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
unt.Eumuerôqui habet curatorem auttutorcm,fimaioreft vif.annis,licet quidem conuenire,fed Tutoris aut C uratoris autoritate interueniente.Pof-fumus etiam folos Tutoies ÔC Curatores nomine illorum, quibus præfunt, conuenire, fient licet il lis corundem nomine aliquem in fus uocare per Fe, nel eorum,quibuspræfunt,nomine.l,i. ^i.ôf if .fF.de admi.8C peric.tut.Sic à: Proenratores amp;nbsp;Syndiciconftituti â dominis caufæ, citantnr,non ipfidomini,poftquàm perülos lisconteftata eft.Bart.cir. l.procuratoribus, C.depro-curat.Sed de procuratorum poteftate 2c ofFicio, iniià, ubi agendum erit de ifs, qui non ipfi,fed per procuratores fuos caufam fnam agunt. Hue autem peculiariter non pertinent alif tit. quam ille, de quo pauló antè diximns, fF.8lt;C.
De in ins nocando.
O-VoMODO PROCEDATVR
adnerfum COS, qui in Indicium uocau non ueniunt. Cap. IHE
SVMMARlVM.
». Citationis finis quis fit.
». Contumacia qualis uocetur inobedientia»
J. Gontumax quis habeatur.
4. Qui dolo facit ut non habcat.quodcüi« habere oportuit, pró eohabetnnquÏ ». Deadorecontumace,quomodo contraipfum procedatur, (illud acceperit, 4. Cautioadoris dcfiilendoiniudicio.Et quandoteftes rccipercantclitifcon-teftationemheeat.
7.RC0
44«
■ IVRIS CIVILIS METHODVS
7. nbsp;nbsp;nbsp;Rcoabfoluto contumaxaÄorfemperin expenfis condemnatur»
8. nbsp;nbsp;nbsp;De reo contumace quomodo contraipfum procedatur.
^, Quomodo creditores mittantur in pofleff.rcrumpetitarum»
to. luramcntumcalumniæ ab adore prarftandum.*
». Executor Ordinarius adiungendusadori er editori.
ix. Edidum,ncuisfiat ei,quim po{refi miffus eft,ad quid pertinent.
it. DcmifsioneinpofTexfecundodecreto.
*4gt; Cognitio,poteftas,amp;aucoritasiudicis hicreqülritur.S^ ut reus citetur.
Jj. Sententia inabfentesnon ualet.
ts. Quid ex fecundo decreto confequatur.
*7. Venditio rei,in quant quis milTus efl,fubitó pen aut permitti quando pofsit«
i8. nbsp;nbsp;nbsp;Humanitatis caufa dari biennium ad luendum pignus.
ip. Contumax fempercondemnaturin expenfas.
so. nbsp;nbsp;nbsp;Opa: fenteniia dicaturEremodicium.
31. nbsp;nbsp;nbsp;Coniumaciae perna qujcfit.amp;demulda.
«, Pariumdelidorumntmutuacompenfatio.
3t. ludex contemptum fu» iurjfdidionis uindicarc poteft.
24. ludex quando militari manu utarur.
35. Reus ad pofitionesuel interrogationes nonrefpondenshabetur pro eSfeflb«
26. Appellansintra terminumnonpctensapoftolos,dcinccpsnon auditur.
37. Contumaciæ purgatio quomoefo fiat.
aS. Exceptio fuie dolo abfenti tribuitur»
---------i N i s Citattonis cd, ut caula apud iudiccm,fi quo fada eft Gîta « n'Ojdefiniatur.I.ubt cœptum.flT.deiud. Verôm quiamalignaau-dacia quorundam honunum tanta eft,ut lam non metuant iud^ cia Ô^Magiftratusfuos,quô minus illorummandatafæpc non negIigant,ÔCper contemptum iniudicium uenire uocad cef-fent,non fruftra poft tradatum faciendarum citationum quæritur, quomo-do aduerfusillos procedendumfît, qui iudiciafugiant. Vocatur autem talis * inobedientia fubditorum erga indicés fuos,contumacia, propterea quôd ci-tra contemptum magiftratus fui ea fieri non pofsit. Non autem dici quis po- ^ teft contumax,m'fi terna citatione,aut una peremptoria uocatus in indicium non ueneritjargum.l.tres.C quomodo Ôé quando lud. Nequedubiumqui-dem eft,inum habendum pro contumaci, qui accepta citatione in indicium uenire fine iufta caufa reeufet, fed æ ilium uolunt haben contumacem, qui arte aut dolo efficit,ut citatio illi denunciarinon pofsit. Nam qui dolo facit, 4 ut non habeat,quodeum habere oportuit, pro eo habetur, qui illud accepe-rit.I. ad ea, ^ femper.ff.de regulis iuris. Item ilium,qui intempeftiuê abfque uenia iudicis exiudicio recedit.i. q.iq. c. certum. Item qui non uultrefpon-dere,aut obfcuriusrefpondet,quàm ut pofsit intelligi, argum. I. de actate. ^ nihil.ff. de interrogat. adion. Item, qui indice inbente rem reftitucre reçu-iat.1. qui rcftitnere.ff.de rei.uen,amp; c.fi quis miffEx.de foro compet.Hinc eft qj alins dicitur euidenter8C uerê, alius pratfumptiuè contumax, quod copio fe expIicatglo.fin.cir.Cle.i.de dolo 06 contu.amp;^ Bart.I.fin. ff.de in integ.refti. Porró contumax fit nonnunquam Ador,nonnunquam Reus. Cäm Ador fadus eft contumax, uidendum eft an id fadum fît antequam lis conteftare-tur,an ueró poftea. Deinde refert quoque,an ad terminum fimpheiter indi-dnm,uel peremptorium non uenerit Ador. Nam fi ante litem conteftatam adunam quandam citationem fimpheiterfadam non uenerit, in expenfas tantum,quas reum eins indieq caufa, in quod ab co uocatus cft,feciffc appa-rer,condemnatur. Nee porto admittitur adaliam rei citationem faciendam, nifiidonèècauerit defiftendoin iudicio.l.eum quemtcmerê.ff.denidicqs* amp;: c, i. Extr.de dolo ÔC contumac. in fexto. Si ueró terna fada citatione,aut ad unanx
-ocr page 533-PER D, CONRAD, l A G V M. PARS V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;449
adunam peremptoriam «entre neglexcrit ante htis conteftattoncm tribus additis per Ïnterualla xxx. dierum citandus eft, amp;nbsp;expeAandum per ann um, ut «eniatin i«dictum,6lt; cauûmfuamperfèquatur « Ac fiquidem intra fpacp um eins anni «enerit,non auditur^nifi reftituat impenfas tn earn litem à Reo fadas,Ô^ caueatde porrô fiftendo » At fi nec elapfo anno ueniat Ador, Index auditisallegationibusrei prçfentisin iudtcio,ôlt; receptis teftibus pronun ciare de fumma caufap potei^contra «el pro Adore abièntc,«t «eritas exige-rc uidebitur» Ac ß itafert caula, abfoluerc Reum, ut porrô nullo modo poi-fit ob earn caufam Ador iUi faceflère negotium ♦ Authentic» qui fcmel.C» quomodo ÔC quandoiud,3f c. caufam qnac. Ex»de dolo8^ contum. Ethoc eft uerum,quanao reuS petierit de caufa pronunciare » Nam ubi illud non petie rit,aut pronunciare definitiuê non pofsit, proptcrea quód caufa non fit fan» liquidé probata,Reus tantum abibluitur ab obferuarione iudieij, fine inftan-tiaedidi,ueltermini,glod.circa ^fi «erôpropofitis. Auth.de litigiofis,cir-ca uerbum proferre, ^lód autem contra regul.Decrct.titul.ut lite non con teftata telles recipiantur,nec ad definitiuam fentennam proccdatur,liceat re cipere telles,00 ferre definitiuam fentennam, fufeepto à Reo onere probandi,teftatur g^lofl.circa c.cauf. quat. Ex. de dol,2lt; contu.Poll litem autem con teftatam,fiAdorfuitcontumax,multómagislicetiudici contraeum proce-dere,ÓC ferre definitiuamfententiam, fi caufa eft liquida,adeo,ut illi negetur omnis appcllandi ab eafententia facultas. Itaque neceflc quoc^ eft, abfentem adorem ad talcm fententiam audiendam, «el ut afferat caufas, quare id fieri non debcat,citari. Magnum etenim in ea fententiaueftitur adoris pratiudi cium,cdmealataampIiusReum conuenirenon pofsit, quippê,qui per earn abfolutusfitabinftantiaiudicq ,Slt;^nonfolùm abinftantia edidi,fiue citatio* nis,hoceft,ab obferuationc iudicij,ficutfit quando de caufa nonfatis liquec» 7 QuocunqueautemmodoReusabfbluatur,contumaxlêmpcrin expenüsil-ii condemnatur,etiamcüm fententia pro adore,rc ita exigente, lata eft. Sofa nanque abléntia adoris facit, ut in expenfas damnetur, etiamfi caufa lun-cat.1.0^ poft.ff.de iudiciis,8C G.eo.l. properandum, ^ Öt^ fiquidem, ufque ad ^►fin autem,0^ Auth.de litig.ÿomne.Attç haecquidem obferuanturiaCi-uilibuscaufis. Quid uero incriminalibusobferuecur,fiador fiat contumax, dicemus infra.
8 Eodem ferè modo proceditur aduerfus Reum indicia fugientem, non ta-menftatim utin indicium uenit Reus, contumax habetur, fed neceflc eft petente adore ilium à indicé talem declarari,iâda ei fidc,quód peremptoriè ci-tatus non uenerit, iuxta Spec. Üb. q. tit. de contum. ^ fcquitur. Siue autem reus ad fimplicem,fiue ad peremptoriam citationem non ueniat in indicium, femperdamnaturin expenfas,iuxtagl.c.deillicita.xxiiq.q. iq.Poftquàm ue rô dedaratus eft contumax Reus, refert etiam an ante uel poft litis contefta-tionem,tailsiudicatus fit. Deinde an adio,quam ilii intendit âdor,realis, uel Îjcrlonalis fit. Nam fi ante litem conteftatam fadus eft contumax Rens, turn ocum habet reg. tit, Decrctal.ut lite non conteftata telles non reci.8lt; adde-fini.fen. non procedatur. Itaque iftocafu Adornonpoteft petere,ut index 9 ad ferendam fententiam procedat,fed fummatim examinato negotio,fi adio eft Realis,poteft petere à indice,ut fe mittatin pofleßionem rei, quam petit, feruanda: 0^ euftodiendæ eins caufa. Si ucro adio eft perfonalis,poteft pete-refe mitti inpoflefsionem bonorum eius,contraquem agit,pro modo debi-ti,inlibello declarati.c. qitoniam frequenter, fnn ahjs. Ex, utlit,non conté. Ós^c.SC cap, fin.Ex. de co, qui mit. in poCcauf. rei fer,Óf C.de præfermt.xxx, . udxl.ann.l. fiquisemptionis. ^pcnuldm.óf 1.confentaneum,G,qno-modo9dquandoiudexfcnt,profer.dcbeat. Vtautem ritèfiat tailsmifsioin hona Rei abfentis, neceflc eft contutnacuer abfenu ad dontuar denunciari, utueniae
-ocr page 534-4»o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHOD VS
Ut ircm'atSf alleget ablcntiac Rix caufas, fi quas habcat,proptcr quas fe excu-fandum de conrumacia exiftimet ♦ Ac fïquidem ne turn quidem ïn ïudicium per fe, nel miflbprocuratore ucmat ,poteft act or peterc, ut in poflèfsionem bonorum rei iuxta diuerfitatem adionum, quam annotauimus ^ mittatur.c. ti.Ex» de co qui mitti in poEcaufrei fer.Deinde poftquam ita citatus non uc *• nit,iudexexigit(fiitaei uideatur)abadore,utiuramento fufpicionem ca-lumniæin poftulandoa feremoueat. Nam hoc in fummaria cognitione ut plurimum requiri foIetJ.thefauros.fE ad exhib.St^ c. literas. Ex.dereft.fpot Atqueid quidemfitcum quis remfuo nomine pofsidet,ffueróalienonomi ne quis rem petitam pofsideat,cogitur pofsidens edere nomen cius, à quoil li tradita eft res pofsidenda,ó^ conftituendum eft illi tempus, intra quod domino fuo denunciare poftulationem adoris pofsit* Et nifi dominus intra conftitutum tempus in indicium ucniat,Iudex eum citabit,amp;eo noncompa rente adorem iurantcm, quódmaligne rem ab eo nonpctat,mitterein poE feßionemreipetitæpoteft,fiadioenrealis :fipcrfQnalis,mittitur primdad occupandummobilia,fecundó ad immobilia, c, quoniam frequenter, ^’in a-Iqs.Ex.utlit.nonconteft, Talcmautemmißionem neceflceft, ut iudex per interlocutoriamfcntentiam poftquam fummariè caufam cognouit,decernat *• fieri,êd adiungat ei executorem otdinarium,qui in poflèfsionem, quæ ei décréta eft,ducat,id quod in trito eft ufu fori, ÔC autoritate,c,i, ^contrahentes, Extr. de for. compet, in fexto approbatur, Neque ucró creditores in fblam poflèlsionem return corporalium débitons mittantur, Sed fi eas non habeat debitor,poflnnt creditoribus per iudicem obligaridébita, quae ipforum dc-bitoribus à quopiamdebentur loco pignoris, Icg.i.C, deprætor.pignor, amp;ibiglolE Siueró conuentus neque corporalia,nequcincorporahahabeat,in quæ mitti poflet ador,obferuanda eft confuetudo fori,qua ut plurimüm uincnlis mancipanturdebitores, aut territorio eis interdicitur, donee fol-^ uant débita,
Miflus autem inpoflèfsionem rei petit»,adionereali,ftatimconfcqiii- ,« tur iuspolsidendiea,ita utedido, Ne uis fiat ei, qui in poflclsionem miflus eft,tueri earn poflet. Pertinct enim illud edidum ad omnes, qui in pofleisiq-nem return immobiliummiisi fnnt.l.i. ƒ i. titul, eiufdem edidi. Et tarnen fi Reus,in cuius bona miflus eft Ador,intra anni fpscium ueniat,amp;adori ex penfas rependat,atquefatis illi coram indice caueatdeflftendo,poflefsioncm fuornm bonorum récupérât, Elapfo uerô anno ueniens de reftitutione pof-fefsionis adurus, non auditur. Nam uerus pofleflor fadus efleiudicatur A-dot, poftquàm per anni curriculum rem tenuerit.c, paftoralis.in fin,Ex.de off.ord. ind, Itaque non poteft cogi,ut reftituat illi poflèfsionem, nifi probet iure dominij illam rem adfe pertinere, 1, fi quis emptionis, ƒ• pe, C, de prac-fcript,xxx.ucl xl.an.SC c, quoniam frequenter, ^fm. Ex. ut lite non conteft. Idem fit,cûm quis ex adione perfonali aliquem conucniens,in poflèfsionem ' mifTus eft ,fed ille detinere tantum rem, in cuius poflèfsionem mifliis eA,ÓC non poflè pofsidete earn iudicatur, 1. pofsidere, fy fin, IF, de acquirend. polE Nam Reus incuius bonaador,ex adione perfonali miflïis eft, noneqcitur poflefsione eorum bonorum,fed cogiturmandato iudicispermitterc,uta-dot ea habeat loco pignoris rei debit», argumento 1, i, ^ qu»fitum,fF.quo-rum legat. Itaque nifi iudex,ex officio fuo iubeat Reum decedere pofTefsio-ne,motus iufta aliqua ex caufa, non exiftimatur pofsidere.argum,I, fi cuius» iiinda 1. féq.quæ alias loco ^•cft.fEde ufufruduÄ quem, qmsuuCóm^i-tur is,qui ex perfonali adione in poflèfsionem miflus eft, non fiat poflèflor, parumprodefle iHifadamifsio uidetur,nam pratter quàm quódita dennens rem,acquirere earn iure pratfetiptionis nonpofsir,propterea quod earn non pofsideat,hac quoque moleftia grauatum, ut euftodire frudus,ü quos ex ea re.
-ocr page 535-PE*R D. CONRAD, LAGVM, PARS V. 4î» rc,ln cuius poflèfsionemmiflus eft, Reus percepeht, cogatur,I,is cui, ^»qui legatorum.ff, ut in poæleg, fine fidci, elle lie,
Proindene perpetuôfit fraud.i adfonbus contumaciaReorutn,perniitti' tur illis,ut faefta prumim mifsione,denuopetant earumrerum, quac illis loco pignorispriore decreto iudicis addicræ funt,poflefsionem fibi perfententi-amiudicisdecemi, Hinc eft, quód aliamiisioin poflefsionem fit ex pn-V mo decreto,alia ex fecundo, Neque ueró illis hoe licet ftattmubi paulufum uifus eft ceflare Reus,quó^ninus in indicium ueniat ,6^iuri parcat, fed turn demum cum iufta caufa uidebitur, 1, fi finita, ^ non autem,ft,de dam, infec, •4 Itaque in cognitione iudicis ent,ut quis petens fecundo Decreto poflefsionem fibi decernfiiuuetur. Nam cum I, afleg, non fit definitum tempus inter ponendi fecundi decrlt;ti,necillud etiamin alqs il.extat, in poteftate iudicis effe uidetur,ut ipfe fuaautoritatc illud conftiruat ,arg,l ,i,in fin.fl'.de iur.de-lib, Qiiiaquoqueneceflèeft,hanc miisionemquoque fieri per iudicis ièn-•ƒ tentiam,requiritur,ut Reusabiens ad earn mifsionem citetur , Neque enim ualet fcntëtia,nifufli,quos cotingit caufa,autfuerintprgfentes,aut citati per contumaciam uenire pofthabuerint.l.de unoquoCß, ff. de re iud, Poftquam •gitur iudici,accepto libello Adoris,quo petit le return pofleflorem fecundo decreto conftitui,quæ ante a ei loco pignons additie fucrint,uifum eftefle tempus^ut AAor audiatur,tum quocunque modo fieri pofsit, denuncianda ifli eft iudicis uocatio. Ac fiquidem ueneritfolutiscxpenfis ,èc pracftitacau-tionedefiftendo,caufaiudicio ordinario cognofcitur.fi ueró perfeueraue* rit in fua contumacia, poteft iudex Adorem, ucr urn poffeflbrem earum re-rum,quas ex primo decreto detinet,conftituere, Sed glo.fin.cir, c, quoniam frequenter.Ex, ut fit. non conteft. Slt; c. contendit, quód ne turn quidem A-dor,infrafpacium xxx.annorum,prxfcribere earn rem pofsit,quo minus co-gatur Reo offeren^ debitum, rem, quam in poflefsionem fecundo decreto *® acceperit, reftituére, Iflud enimfolum ilium ex eo Decreto confequi,utii forte Reus poftquâm iam iflud interpofitum ueniat, folutis expenfisô^præ ftita cautianede fiftendo cumeo litigacurus Adorin polïefsionem miffis fecundo decreto, libereturonere probandidebiti, quia inreumiftud 0-nus transferatur, ita ut ifli incumbat necefsitas probandi,indebitum id effe, quod ab eo petatur, Au^ hoc quidem ferè obferuatur,nifi res propter contumaciam Rei, Adori addida,in folutum autoritäre iudicis Adori data fit,auc iudice permittente ea resuenditafit,
17 Scd neque uenditio rei, in quam quis autoritäre iudicis fecundo eius decreto miffus eft, fubitó peti aut permitti poteft, Nam id turn demum licet, càm reus fraudandi Adoris caufa latitat, nee à quoquam abfens defenditur, eSmque confiât de debito,8^ ifli conftitutum à iudice eft tempus,quo in iudi cium ueniat, Et turn ipfe in contumacia fua perfeueret, 1, Fulcinius.ff.quib, ex caufis inpolfi eatur,ôid.cûmproponas,C. de bon. auto, iud.poflTNeque Adori res,in cuius poflefsionem fecundo decreto mi flus eft,addici in fol utio nem debiti poteft,donec inuenitur emptor, qui iuftum precium pro ea pol-liceatur , Nam non exiftcnte emptore Rei fubhaftatac, addici Adori res exmifsioneiudicisdemumfolet.l.fin,C,firncaufa iud.pignor. cap,fit, Qj.iamuisautemis,qui fecundo iudicis decretomifluseft in poflefsionem, uerus fiat pofleflor, fine Reus eius réi fiterit dominus, fine non, leg, ficut fiC afiac,infin, ft. de public, m rem adio. Et is cui in folutum data cl tres, fiat «8 dominus Rei: tamenquia in conuentionalibus pignoribus adiudicatis, caufa humanitatis ei,cuius eft pignus,datur biennium ad luendum pignus,l, ue-tuftifsimam. ^ 3(1 poftquâm. G, de iure dom. impe, Videtur ^in iudiciali-buspignoribus Adori,propter contumaciam Rei addidis, idem effe obier uandum. Atque ita rei in folutum datx recuperatio prorfus negatur Reo dc
-ocr page 536-4lt;»
IVRIS CIVILIS METHOD VS
mum clapfobienmojpoftquam ita dataeft,argiimento lam allege I.^»fîn au-tem bicnm'um,C,dè tu^domampe» Vendita atitem re pluris quàm debitum fuit,Rcus ilUidquodabundetrepetere ab Acïorepoteft,5lt;uicifsiin G a do ri exreuenditanon fatisfadum eft,id quodeideeft,areo pcterelicetJailu $»pc nult.C.de iur«dom.impe*
Hec nero quar de mifsïone in poflêfsionem hadenus dida funtjocum Iia bentquando agitur derebus corporalïbus,ó(r conuentus fit contumax ante li tis contcft,Qjjando uerö agitur de re incorporaff, ut eft feruitus,tumfi Re-' us fuipoteftatem nonfaciat,ut polsit cum eo agi, Ador petere poteft fibi per mitti,utferuitute utatur,donee probet Reus, ei non ede ius ea utendi,iux J, iscuius,ó6ibi gt ff» fi 1er» uen»Iam de contumacia rei poft litisconteftationê dicendum eft»Namhocreliquum eft in explieatione diuifionis rerum obfèr uandar5,circa contumacia rei» Et eft quidé multó expeditior ratio procedêdi poft litis conteftationem,^ anteq eafadafit»Nam aut liquet de cauia, nimirS quia teftes recepti funt,aut eó deduda lis eft,ut recipi teftimonia poisinuEt tandem proceditur ad fententiam, qua reus abfcns ucl condemnatur,uel ab-foluitur,proutcaufæ ratio exigere uidctur:fiuc autem pro reo,Gue contra re ■gt; urn feratur iêntentia,femper condemnatur adori in expenfas propter contu maciam abfentiæ»Nec poteft ab ea fententia appeilari. 1, properan» ^fin aut re us,^ ^’fin autem ex geft»C»dc iudicqs,£f c,pro ut,in fi,S6 ibi gI»Ex»de dol, 8^ con»Aut non liquet de caufa,ut quia necÿ teftes funt produdi,necp inftrii meta exhibita,aut id genus alia fa da, ex quib.in certa caufac notiriâ perueni tur,tum poteft ador petere fe mitti in poflêfsionem, 5C miffus ftatim fit pof-(eflor,nec à reo,nifi de proprietate rei conueniri porró poteft» c»pro ut»Ex»de dol» £lt; cont» Q,uotics autem fertur in aliquem abfentem fententia,propterea q, indicium deferat,dicitur ca fententia propter Ije/xMiwoj/, i. defertum uadi- *0 monium lata efle , cuius uocabuli ego mentionem facio, ut difcentes probe intenigant,quid propric per iUudfignificetur , nam eo ufi iunt turn ucteres, cum recentiores lureconiultiin plerifcg locis»
Porró contumaces nonhoefoktm incommodifenintexfuacontumacia, a» Cow^ttWei« Q’^od in expenfas damnantur,ÓC pro cafuum ratione iHorum poflefsiones oc fcduft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cupantur,uttaedio affedi in indicium ueniant,I»is cui.if.ut in pofleif leg» eP
* fe lic, Sed poteftindex illis dicere multam, quandocunque, ßue ante, ßue poft litem conteftatatam,ei non obtemperauerint» Omnibus enim magiftrad bus fecundum ins poteftatis fuæ conceflîim eft,iurifdidionem fuam defendc re pœnali iudicio»ff.Si quis ins die» non ob» His uerô datur ins dicendæ mul-tæ,quibus publicum indicium eft,ô(S non ahjs,nifi hocfpecialiter eis permit fum fit.I.ij»in fin,fEde iud» Quis uerö fit modus dicendae multx, oftenditur in C»demodomuIdarum»Cumigitur uel ador, uelreus iurifdidionem fui indicis contemnit, poteftille in fftum animaduertere, dida ei muida, quam foluat propter fuam contumaciam, etiam poft^ in expenfas alter alteri conde mnacus,auc alterin alteriuspoflefsionesmiflus eft» Imó liberum eft indici dicer e illismuldam,fineuter illorumeiobtemperet» Licetenim ifto cafuneu- ** ter pofsit de alterius côtumacia iure conqueri,propterea q? ambo pariter deli querint,amp;^ neceflê fit parium delidorum fierimutuam compenfationem» 1, ii uxor» ÿdudex.fEad I»Iul.de aduI.06c»fignifi'cafti»Ex. de diuortifs» Tarnenani »1 maduerfione pecuniarianindicarecóntemptum iurifdidionis fnac index po tcft»Attphisquidemmodis procedituraduerfumeos,qui citadin indicium non ueniunt»
Cæteràminalqsquibuidam cafibusetiam durius tradanturcontumaces, Vtfiquiseum,quià indicé iuflnseftin poflêfsionemmitti,nolitadmittere, lt;4 poteft index etiam militari manu eum poflêflione dcqtcrc.l.quireftiruere. ff, de rei nendic.Slt;l»fi quismiflus»!^ nc uis fiat ei, qui in po if mifeft, gloff pc, circa
-ocr page 537-PER D. CONRAD. LAGVM. jPAR5 V.
4?»
circa ca* tuæ* Exc*utlite non conceftat * Item in quibufdam cafibuspropter ^f contumaciam prorfus repelluntur ab agendo litigantes, Vt üReuscontu-maciter recufet relpondere ad pofitionesjiuc interrogationes ab Adore in uefligandæueritatis caufa,apudiudicempropofitas,habetur pro confeflo* afi c* ij. Ext, de confeflts,in fexto. Nee appellans porroauditur ,fi intra te rmi-
num conftitutum Apoftolos petere negligat.I. præles.fF. de reiud* Sedde talibusobferuationibusfiioloco quoque infra dicetur, Sicut neque bic di-cendumde mifsionibus in poflèfsionem, quæ fiant in poflefsiones exde-cretisiudicum» cauendi, uel ütifdandi cauia * Nam de his commodius infra, wbi ipfaresdabitoccafionemdicendidetaïibusmifsionibus, Neque boe loco dicendumeft de contumacia,quæ admittitur in iu die ijs capitalibus. Nam de talium caufarum proceflu ieparatim nos diduros à principio monuimus* Neque de procuratorum,aut Syndicorum contumacia, quatenus ea noceat principalibus Iitigatoribus,dicemus,quia poft de illis agendum erit,ubiindi caucrimus,quomodo ifli conftituantur, SC in quihus caubus eorum opera u-*7 tamur, Qtiod igitur attinetadproceflum,quifitaduerfum eos,qui contuma cesiudicantur,proptereaquódiniudiciumuocatinonuenerunt,bocunum reliquum eft,quod boe loco uenit obferuandum, uidelicet,quódfi uocatus in iudicium,iuftis caufis impeditusfit,quó minus uenerit, pofsit abfentiam fu-i3 am de contumacia purgare* Aequifsimum enim eft tribui ei exceptionem, qui fine fuo dolo malo in iudiciumnon uenit.l. ij* ^ fi quis municipalis JfiSi quiscont*in iud* fif, caufafac* non obtemp*SCcir*earn I,Paulus de Caftro* Quae ueró fint caufæ,quibus exeufamur à contumacia, paulôpóft audie-mus.Pertinent buepecubariter tituli:
Si quis ills dicenti non obtemperauerir.
Si quis in ius uocatus non ierit, InDec* Sex*ÓC Cle,
De doIoSC Contumacia,
DE EXCVSATIONE EIVS, qui abfque contupiacia,iniudicium non uenit* Caput V, SVMMARlVia,
»» ludicum autoritas quanti bat à legibus.
’♦ Caufx quaecxcufant contumaciam funt,uaktudo.tcmpcftas,auocatioreipu-blica.captiuitas.
j. Aequifsimum eft exceptionem abfenti non dolofo dari,
4. Excufatiocontumaciarquomodofiat.
j. Nunciusautprocuratormittendusad excufandamabfentiam.
ANTI leges fieri uolunc autoritärem iudicum,ucetiameum in iudiciumuenireiubeant,qui ex aliéna iurifdidione miudici-urn uocetur* 1, fi quis ex aliéna* fEdeiudieijs, Et tarnen nolunt earn pari poenamcontumacis, quem maioris caufie occupatio defendat.l.contumacia* ^'» poenam contumacis* ff. de re ludicar*
inter caufasautem,propter quas quis non ueniens in indicium uocatus ex-culètur,numcrantur: V aletudo,nam 2C l.xtj, tab* uolunt diem iudicij elle dif-filTumJi iudex, aut altcruter ex litigatoribus morbo fontico impediatur*Item tempeftas, ut fi quis ui flumiMsprobibeatur*Ieg*ij*^‘ fi quisin iiidicio, ff. fi quiscau.8Cc. Item auocatio, quæ fit reipub*caufa*l*fiPrætor.^Paulus,lf, deiud.Itemcaptiuitas* Nam captiab boftibus retinene omniafuaiurà,quæ liabucrunt cûm caperentur,ac fi nunquàm capti fuilîènt* 1, bona, ff. de capt, ôC pofti.reuer * Huic caufae adiungi poterunt omnes illæ,propter quas ali-quis ex beneficio Ôi dementia iuris,in integrumreftituitur, de quibus infrà
-ocr page 538-4^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
incap. dePriuilcgrjs.Pofltint quoqnemter cauamp;smaioris occupationis nil-merari om nés iliac, quæ nobisadimunt poteftatem ueniendi in judicium, , cûminudmintmènoftrauoluntate detrelt;^emus. Nam acquitas caufarum, quas enumerauïmiis,ad alia uiolenta impedimenta redê extenditur, cùmfi-eut in fine proximi c. didum cft, acquifsimum fit exceptionem ei dari,qui fi* gt;nbsp;nefuodolomaloiniudiciumnonuenit. Exeufatur quoque de contumacia 4 in indicium non ueniens ,G nihil interfitaduerfawj aliqucm conftituto tempore in judicium ueniGe, puta fi feriatus fuerit dies, qua uenire iuHus dl, autquia iudex uacareiudicio propter occupationes publicas non pofsitj.q, ^ftn. ff.fi quis in nis uoc. 00 de reccpt.arb.l.arbiter.Extra culpam contuma* dx quotç elle cenfenir,qui certus de lurifdidione iudicis eum uoeâtis, cum nonparet,quiaeiusiurifdidionifc nonobnoxium efienouit, impunèenim taliiudici nonparetur. 1,fin.ff. de iurifd.omnium iud. Proindeidquoddixi* mus de obtemperando iudicibus, ex aliéna iurifdidione aliqucm uocantib, locum habet,quando de iunfdidione dubitamus,igrf’orantesan ei fubiedi fi* mus nee ne,non efim de ea fumus certi.l.ij. ^ fed fi dubitetur.ff.de iud. Caere , • nrm fi qua caufaimpedimur ipfi uenire in indicium, Öi tarnen nihil obftet, quóminusaliquem nomine noftro adiudicem mittere polsimus, qui ei no* fbam abfentiam excufet,profuerit mittere nuncium, aut procuratorem, qui caufam noftræ ablentiæiudici conteftatam faciat,iux. Bart.amp; dd. cir.i,diu«s Hadrianus.ff.de cuftÄ exhib.re.
Q.VI SVO, VEL ALIENO nomine uerfariin iudicio poffunt,ncl non. Caput VI, SVMMARIVM.
i. nbsp;nbsp;nbsp;Qui rebus fuis ipfi prateffe non poffuimper alios poffunt.
». Poftularc quid m.
s. Qpi in iudicio poftularc poffunt uel non.
4. Patrocinium aliorum in iudicio fufeipcre quibus fit prohibitum.
f. Excommunicati in iudicio uerfariprohibentur.
o. Qy! poftularc pro alrjsprohibentur.
IA M igiturfi quis in indicium uocatns, nullam habeat caufam, propter quam exeufari de contumacia polsit , fi m indicium non ucniat, debet aut ipfe apnd indieem caufam fuam agere, aut ahum ad eum mittere,qui e* fus nomme caufam agat.Neqne enim index cogéré aliquem poteff ipfe ob quamuis caufam in indicium ueniat,ac non magis alium quempiam, ut mit* tac, qui illius loco caufam agat. leg. præfenti. Cod. de h is,qui ad Ecclefi, confng. Régula itaque eff,ut qui rebus fins ipfi præefle uel nolunt, uel non , pofliintjfaltem per alios pofsint.l.i. ^«ufus. ff. de procur. panel's exceptis cafi-bus,quibus litigantes ipfi in iudicium uenire coguntur, iux. ca. i. Extr. de tud.óóibigloffin quibus annotantur cafus ab hac régula except!. Illi uerô qui fuo,uelalieno nomme caufam in iudicioagunt,apud Majoresufitato uerbo dicuntur poftulare. Eftenim poftularc defiderium fuura,uel amici * fui in inre apud eum, qui iurifdidf ioni præeft,exponere, uel alterius defide* rio contradjeerc.l.i, ^ poftulare, ff. de poftul. Non autem hoc pariter omni* bus jure licitum eft. Qjiidam enim in totumprohibentur poftulare, ita ut necprofe,uel pro alqs caufam agere in iudicio polsint,utfuntfiirdi,mnti,ôf lus fimiles, qui prêtons cdidlum exaudire, aut caufam exponere nnllo mo* do poffiint.Item minor annis xvq.l.i. ^initium.ff.de poftul. V erûm hoc eum hac 1 imitatione accipiendum eft, qnôd nati annos xvq. pro alqs pofsinr po* ftulare,non antem pro fc jpfts,iuxtagIülKibi.circa nerbum compleuit.Nam pofterioribus conftirntionibus Imperatorum,quæextantfubtitul. C,Qui lcg.pcrfiftan.jftjud.hab.cauetur,nc quisminorxxv. annisabfque Tutoie uel
-ocr page 539-PER D. CONRAD. LAG VM, PARS V. 4;f MélCuratofe agere ucl conuemii pofsit, nifi de adipifccnda, iiel retmenda, aut recuperandapoflefsione agatur,.In tali nanque cafu etiamimpubesad.
4 agendum admittiturJ.fin.C. qui leg. perf. Ran. in iud. hab. Qiiidam fuas,amp; eornm,quorum tutelam uel curam gérant,caufasagerepoflunt/edaliorum patrocinium in iudicio fufeipere prohibentar,ut funt fœminæ, luminibus or bati, Infames propter manifeftam turpitudinem, cuiufmodi habendi funt, qui ipfo iure fiunt infame#,amp; tale quid admittunt, quod leges detcllanturj.i. _ ^fecundo loco.fF.de poftulan. Qiiidam pro fe amp;nbsp;certisquibufdam perfonis folitmagere in iudicio caulampoflunt,utfuntquil.aliqua,uelplebifcito,fe-natufconfulto, decreto principn,aur etiam ftatutopoftulare prohibentur, Si quifentendaiudicisinfamianotatifunt. Quæ uerö fintiftæ perfonx, quarum patrocinium fufeipere his liceat,indicant l.i. ^ut initio,amp; 11. feq.omnes
^ ufque ad finèm, ff.de poftul. lure Canonico excommunicati in iudicio uerfa-n* prohibentur, adco ut necfi aduerfariushoc illi permittat,poftulare in iudicio pofsit. u. q. 5. c. cum excommunicato,Öi Ex. de except.c. exceptionurh.
6 Prohibenturpoftulare pro alijsSi illi,quiChn{h'anam eatholicam fidem non ampteduncur. 1, nemo.C. de poft. Item qui padus eft cumiitigatore de eer ta parte rci, de qua litigatur,pro folario, Ôé pkritp ahj prohibentur poftulare, turn in iure Ciuili, turn in iure Canonico, quos facile quifque per fe annota-bitexdtul.
ff. 6C C, Depoftulando.
amp; Cod.
Qui legitimam perlbnam ftandi in iudicio habeant, Uel non, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
DE INFAMIE VS.
Caput VIL
S V M M A R I V M,
». Dcclaratio.undc qu^que infamia oriatur.
«. ludiciumde »ftimationc inter cognitionum genera rclaium*
S. nbsp;nbsp;nbsp;Infamia quid fit.
4. nbsp;nbsp;nbsp;InfamiamefTedupliccmifaiSiS^Iuris.
5. nbsp;nbsp;nbsp;FJagiiia ignominioia quaecenfeantur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ *-'•
lt;• Ignoinini«caufa dimiffusabexercitu.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Lenociniumfaciensinfamiseft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v
8. nbsp;nbsp;nbsp;FcenusexercensdciureCanonicoinfamiscft, ’9. Infamia iuris qua: fit.
»0. Arbitripronunciationonperomniafententiaeft, , ,1. Ob quodlibet crimen condemnatus non fit infamis. ix. Crimen in iudicio confenum,auttranfaâuminfamat.
. »b. Condemnatus nomine alieno non fit infamis.
*4. Prouocatioàcondemnationeinfamijfufpenditinfamiam.
»j. Nonexiftimaturinfamianotatusjinquem uel grauior pccna,ucldurior fcn-tentia,quàm oportuit,lataeft.
»d. Aduocatus amp;nbsp;pro curator effe qui non poffit.
17. Infamia fafli qu» dicatur, amp;nbsp;qui infames infamia fafli dicantur.
v i A propter infamiarn quofdam non admitti ad agendum eau-fas pro alqs, proximo cap.didum eft, dcclarandum obiter duxi-mus,unde quæque infamia oriatur, Se per quam nobispoteftas poftulandi pro alioauferatur, Nequeenim ob quanque infa-miam id accidit. Itatp accurate difeempndæ funt infamiæ fpeci-
cs,nc iudicandó de infamibusimpingamus.Nam habere aliquem pro inrami, * tanti momenti cauiam eflcmaioresiudicauerunt, ut inter cognitionum gene • ratudicium de aeftimatione retulerint.l.cognitionum genera, ff.de narijs, S^
-ocr page 540-Infime»
41« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ITRIS CIVILIS METBODVS
JnßmdiHf (hx,
extra,cog. Eft autem infamia tmnain uno flatus, ex co, quod contra d/gnita- f tern cutufque ordinis ab ahquo faeftum eft,orta, V ndc Bartol.circala', C.ex quibuscaufis infamia irrogatur, dieft infamiam efleflatum læfæ dignitaris, morfbusamp;f legibusreprobatum: quae definitioà contrariolenfufumptaeft, exheognitionum. ^ exiftimatio. u. deExtr.cognit, Tabs uerô imminutio flatus duplici fit modo,aut enirn quis fit infamis infamia iuris ,aut infamia fa-di. Rurfumduobus modisaliquis notatur infamia^uris, nimirum cûm quis 4 taie quid defignat,quod publicis legibus turpc ÔC famofum habetur .Et quia talem infamiam quisincurritfofa notationc iuris publie! abfl^ cognitione lu dicis,dicitur ca fieri iplb iure,ôC ipfo fado. Arqj ita in ufu efl,ut fub his formis loquendi fæpe eadem accipiatur infamia,fedamp;hæc ihfamia,quæ fit ipfo iure ÔC fado,duplex eft. Etenirn cûm quatdam flagitia iure ciuili,quidam iure ca S nonico ignominiofa cenfeantur, infamia, quæ ex crimine oritur,quod leges Ciuiles deteftantur, Ciuilistca uerô, quae afiquem fe^uitur ex delido, quod Canones tanquâm flagitiofum feel us damnant, Canonica dicitur, Vt fi quis * ignominiæ caufa,ab exercitu dfmiflusfit,aut lenociniumfecerit, ipfo iure fi ue fado,infamis eft,infamia Ciuili,quial.1. ff. de his, qui no.infam.tales pro infâmibus habendos pracdpft. Si uerô quisimprobum fœnus exerceat, ipfo • iure,St' fado fit infamis, infamia Canonica, quia Canones fœnerandi ftudi-um inter flagitia famofa ponunt.c.infames, ^porrô.iq.q.iif. Sed,inquis,qu( eft ifthæc noua religio,quôd Icnocinia non ponuntur inter crimina,ex qui-bus non oritur infamia Canonica, an ne minus crimen eft exerccrelenocini um,quàm ufurasf Refpondeo,omncs infâmes eftè regulariter fecundum ca-nones,quos 11. Ciuiles infamia notari iubcnt,iux.c.omnes uerô.vi.q.i.Quip pe decet quorum flagitia infedanda publico odio cenfeant leges Ciuiles, quae lolnm manus hominum rcgunt,eas multô magis damnent canones,qult; bus ex profeflb id agitur,ut mentes ôf anime extra uitium fint Dec odiofum. Itaep præter necefsitatem quæfiia uidetur differentia infamiae, qua alia ciui-lis,aliacanonicaeflèftatuitur,Sed hunts rei hafcpoteftreddiratio,quôdcôm quacdamfintflagitia,uteft Simonia, Hærefis,ôf hisfimilia,quorum cognitio' amp;1 animaduerfio peculiaritcr adecclcfiam pertinct,nonfruftra conflitui hanc differentiam inter notationes flagidorum. Vt aiuem redeamad inflitutum obferuâdum,dico,quôd infâmes ipfo iure,fiue fado, infamia ciuili,uel cano nlcanon poffunt aliorum irtiudicio(feruata autoritate politicæ óf eedefiafti cæiurifdidionis)fufcipere patrocinium,iux, fi, ^fecUndo Ioco.ff.de poftul. 66 Panor.cir.c.teftimonium.Ex.de teftibus. Porto,fecundo modo quisfit in gt;nbsp;famis infamia iuris, cûm quis perfententiamiudicis, criminisreus iudicatus eft, Si tarnen iudex habueritiurifdidionem ordinariam,autdelegatam,Nani fi quis ex compromiflo inter aliquos fadus arbiter, quempiam criminis con-demnet,ille non fit infamis,quiaarbitri pronunciatio non per omniafenten- o tia eft.1.quid ergo. ^'Cx compromiflb.ff.de his, qui not.infa.Necob quodli- „ bet crimen condemnatus fit infamis, fed turn folüm,cûm crimen ca ul am publie! ludicq habet,aut ex eo gencre criminum eft, ut eins condemnatio edam inpriuato iudicio infamiam importer.!, infamiam. ff. de publ.iud.Exempfa ueró tumpublicorum,tum priuatorum iudiciorum,quibus condemnatus fit infamis,notantur in 1.!.^ qui iudicio,ufcp ad ^ qui eam.ff. deqs,qui not.infa, Nonnunquâm quis fit !nfam!s,infamia iuris, per quafi fentent!atp,uidelicet, fi crimen in iudicio confiteatur,autex confeientia delidi de eo tranfigat,nifi »« Prætorisiuflîi padus fuent.l. Arhletas. in fin, 66 l.quoniam.06 ij.leq.ffde his, qui not.infa. Videndum tarnen eft in notatione !nfâmiæ,quac ex fententia ,j uenit,an quis fuo,an uerô alieno nomine condemnarusfir.Namalieno nomi ne condemnatus,non laborat infamia.l.furd.^fi quis.ff.de his,qui not.infa. Deinde li quis fuo nomine condemnatus, prouccet à fententia,non habetur
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;infamis.
-ocr page 541-1
PER D. CONRAD/ LA GVM. P A R S V« 41» infanMs,nifi denuo à iudice ad quem prouocaun, de eodcm crnnine condelt; V mncturj.firrxï» ÿ» t.ff. de h/s qui nou infa. Poftremô, neque illc exiftimatur infamia notatus,cm gramor,ÔC alfa, qiiâm quæ legibus conftituta eft,pœna, per ludicemirrogata cft, quippe, rranfadumàprærore de xftimauone cum CO mdecur,in quem durfor fentent/a, quàm 11, oportuit,lata eftj, quid ergo» ^'poenagrauior.ff,dehis qui notanfaued haccreg» acdpiendaeftfecundum ddnadioncm BaruôC ahorftm dd, cir. earn I. Cacterôm aboletur horum infamia,qui adionibus famofis damnanfunt,fi m integrum reftitunfucrint,iux, 16 tf» ƒ• Deinde adi'ecitÆ de poftuE Et mfi quis hoc modo integritatemfamæ per condemnationem ludiçis amiflæ recuperauern »neq? aduocatus neep pro curator cu»uf$ efle poteft,exceptis parentibus ,panonii,liberis,uxore,foro ribus,pupillis,furiofis, ÖC alqs quibufdam peifonis, quarum patrocmium ut fufeipiamus, oftidj ratio à nobis exigit, Qiiac ucro fint iftæ perfohïc,often-dit t idn fin,2C v.feq,fEde portui. Atlt;p hxc quidem de infamia iuris,qua quis »7 fit infamis,aut ipfb fado,autper ientennam iudicis. Verum infamiafadi is dicitur infamis, cuius pudor,aut per increpat/onemiudieis extra cognitione caufa: oncratur,aut notatione parentis in leftamentoperftringitur. l.ob hatc» (Ede his qui not » infam. SC C.eod. I.ea.SC 1. ucrb,5c i.interlocutio Jtem infa nnam fadiincurrunt parentes 5C patroni, fi conuenti à liberis uel libertis - propter iniuriam, aut fraudem rtiamcondemnantur. Qj.iamuis enim talium perfonarumhonoritribuatur,utfïc damnati nófiant inrames,tarnen opinio ne hominum non effugiunt infamiæ notam.l.honon.SC Mie et. ff. de obfequi-MS. V ndeert,quód dicantur efle infames infamia fadi,qui apud bonosac gra lies uiros malê audiunt. Talis auteminfamia non impedit ahquem, quo minus alicui patrocinari in iudicio pofsit, fed repeUit cum à querela inofficiofl tertamentijô^ impedit in confequenda dignitate, iuxta glofEE nuIIam,C,€X quibus caufis infam, irr.
ft
De his qui notantur infamia.
Cod.
De caufis ex quibus infamdtrogatur.'
DE PROCVRATORIBVS
öeSyndicis, Caput VIII.
SVMMARïVM, I« nbsp;nbsp;nbsp;Excufator quis efle dicatur.
4. Inter procuratorem amp;nbsp;nuncium quanta fit differentia.
j. Defenforuoluntarius quis dicatur« 4. Syndicus quis fit. «ut» s. Syndicus amp;nbsp;ador in quo différant, ö. Oeconomi,amp; uicedomini qui uocen. 7. Procuratorisnomengenerale efle. 1, Nominareb,conuenientiattibuêda« ^^ Procurator quis dicatur.
10. Qui pofsintconftitui procurator«.
«. Inuitus procurator conftitui non poteft. 11« Qui polsint conftituerc procuratorcs.
as. In caufis criminalibus procurator non uaict, inluriarumcaufa excepta* 14. Procuratoris diligentia qualis requiratur.
tj. nbsp;nbsp;Procurator in rem fuam quiseffeiotelligatur.
i4. Procurator ad litemdatusquam habeatpoteflatem. ar, Procu rator rei dominus litis.
18, Reuocatioaftorisö«: Syndici.
E D E 0 ad obfe ruationes faciendi procerus in iudieqs. Si Ador, aut Reus per fe in iudicio uerferi uel noiint,uclnon pofsint,da-tur illis poteflasmittendi procuratoris, qui ipforum caufas agat, Sortitur autem procurator iudieq caufa conlütutus, aliud atque q 4
-ocr page 542-4lt;B nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TT R I S C I V I L I S M E T H ODV S
aliud nomen,pro diuerGtatc rc.rum,quae ilh committuntur ,earum^ refpe- ~ diuà quibusconftitutuscft» Namfiquis aHqucmadiudicemmirrat,abfentig * fuæ exeufandæ gratia,« dieftur excufator,^ tails procurator abfquemanda- * toi'niflus,non differt à nuncio,quamuis alioquin magnafit inter procurator rem amp;nbsp;nuncium difFerentia,iux.gIOfLmultum, C» Si quis alt jicl fibi fubak. no^Si uer0quishonrogatus,S0 abfe^mandato alicuiusdefenfioneminlu- ^ Definfar uot dicio fufc/piat,ts dicitur de fen for uoluntarius, gteæ 1» minor» fE de procur, lumariut. Nonnunquamamp;f aduocatus dicitur defenfor. ut in c.uenerabiIem»Ext»de e-led, Qjiamuis aduocatus proprié is fit,qui præfentis caufam fuo patrocinio Syndics. tueatur,Sf procurator atep dcfcnfor,qui abfentium uices fuftineann Ac fiqui 4 dem quis alicuius ciuitatis,uniuerGtatis,autcoIlegq caufam defendapiUe uo catur Syndicus,quafi in defenfionem communis caufæ incumbens. idemfae pe dicitur ac7or,ut in Litern meoru.fEquod cuiufep uniuerCnominc SCc.Ve-rum Ackor non Temper ficut Syndicus plurium fimulprocurator eft, fed ali-quandoetiamà fingulis ficutprocuratorconftituipoteft.Inftit.de Curat.in fin.unde gloff.LLfEquodcuiuf.un(uer.nomine,fipc.uultita quoepdiftingui a(ftorcmâSyndico,IicetaIiq.uoties in legibus alter fub alterius appellatione accipiatur, ut dicat adorem conftitui à colicgio, ad certam 0^ praeientem caufam agendam » Syndicum ueroad omnes tarn præfentes, quàm futur Qteonomi. ras collegq caufas defendendas.Et bis appellationibus non content! eedefia ftici, ufuloquendiinualuit, ut quibus mandata fit cura return ecclefiaftica ^ rum tuendarum,uel in iudicqfe, uel extrâ, dicantur Oeconomi J. omnes. ^ hocnihilorainus. C.deEpifcop.amp;Clcr. Rurfum affedratio emmentiæ in amphtudine nominum, aliam peperitin ccclefiafticarum return adminiftra-tiöne diuerfitatem appcllationum, uidelicet, ut illi lolàm dicantur Occonor Victiomta mEqin Canonicor urn tes eurent, llle ueró, qui Epifcopi caufam, aut tes ad-miniftret, uocetur Vice dominus, ad exemplum principum prophanorum, in conftituendis uicecomitibus in adminiftratione terum politicatum, glo. circa uerbum praepofitum.i.q.ii},c.IaIuator.Ponuntur quoque inter Procur ratores, Tutores, amp;^ Curatorcs,ÓC Orphanotropbi,ficutpoifuntomninoor mnesintereos numerari,qui aliquam adminiftrationem rerum ahenarum Pfocurdto ' getunt. Nomen enim procuratoris generale eft, Ód fub eoaccipiuntur tam ris nomen^ iHbquibus negotia cxtraiudiciumgercnda,quàmquibus caufæ in iudicio ncrale, nbsp;nbsp;nbsp;agendæmandantur. Sednoftriinftitutiratio exigit, ut hoe loco tantum aga-
mus de procuratoribus iudicialibus,quiahorum uicesinfuftinendisiudi-cqs gerunt. De alijs procuratoribus agitur in fch erna te obligation urn, quæ ex mandato oriuntur . Qiiod autem procuratores ad fulcipiendaa lites conftiruantur, aut à fingulis, aut à plurium collegio, patet ex der clatatione appcllationum , quibus procuratorum diuerfitas iam annotata eft.
Sed miretur aliquis, quorfum opusfuerit,totappellationibusdiftingui procuratorum iudicialium fundtiones, cöm idem propemodumfitmunus, nempe,ut nomine ahorum lites in iudicio fuftineant. Poteft autem huius rei hæc reddi ratio, quód quamuis nomen procuratoris in genere acce-ptum, omnes comprehendat, qui alieno nomine lites lüftinent,tarnen Q*-'^^ trocumtor, hi neque eodem modo conftituuntur , neque illorum cadem eft poteftas, non fruftra etiam eos appellationibus difcemi, ut nomina rebus conueni- 8 entiatribuantur , iuxta legem, fiidem. Cod. de Codicillis. Quibus uerô modis quiqueconftituantur, quæquefit cuiufque poteftas, declarabit fin-gulorumprocuratorum fequensdefcriptio . Procurator dicitur, qui aliéna ^ negotia mandato domini adminiftrat. leg. i. ff. eodem. Q^iam autem uim habéant fingula uerba in definitione, declarat gloffa eiufdem legis. In i' pfo uerô mandato, quo conftitui debetprocurator, tria requiriïntur,nempe
nomen
-ocr page 543-PER D. CONRAD. LAGVM. PARS V. 4«9 lt;nbsp;nomen conft/tuends Ôif conftKuti,niendo caiifæ commtflàe,fn genere,uel in fpede,amp;^ quad conftituensratumhaberetient,qiiod cum procuratore a^
»0 (Hum fit J,h prociifatorem.ft'.eodem.SC glofficirca c. f. Ex. eod. Atep tali man dato poiïùntconftitut procuratoreyomnes ilfi, qui ad pofialandiim pro ahjs admittLint,fiuefintpatres,fiuefilqfamiIias,mô no fint minores xxv.an.tmi-nor.if.eod.ôCnonfint de cn'mineaccufati.J.Rcum,G,eo,Necprefert,anprg fend uel abfenti,aut quibtfc iierbïs aheui taie mandatum datum fir,modô con fier de domini mandands uoluntate.l.i.in dnÄ vij.feq.fF, eo. Inftit, per quos
«1 agerepofsimus .Inuitus tarnen quis procurator conftitui non potefi.I.mut-tus.C. eo.nifi dominas eo confendente iudicatum folai pro eo promiferir. Nam tune cogitur iadicium accipcre.I.filiusfa.in fin.SC vij.proximê feq.Mu tari quoqueprocurator, ueldomino, uel ipfoprocuratore poftulante,lite conteftata nonpotcft,nifitalis aliquainciderit caufa, quales in liante hcem,6d feq.ufqueadhquæomnia. fi. eod. enumerantur. Qiiatenus autem ueliplo tare,uel per ipfum donunum reuocetur mandatum,oftendimusfuprà de ob-lig.mandati.
“ Confiitaere uero ptocuratores polTunt omnes iîli,qui legibus non profit-bentur iltudfaccre.l.mut.fF.co.SCibiglof, Acfantetiamperlônæ,qaæ abfi que procuratore nerian in iudicio prohibentar, ut faut qui inter illufires Ôlt;5 fupra illos ponuntur. 1. quicum^. C. eo. 8ô Auch, ut ab illiift.SC qui fuper ib
«3 funt,5Cc. Item Epifeopi. v.q.iq. c, quia Epifeo. Regulare tarnen eft,quód in . caufis criminalibus, neep aceufare quenquam ,'nec defendere aliquem quis pofsitperprocuratorem.c.incriminafib.v.q.iij.preterquamin caafainiuria rum,ó(f alijs qmbufdam cafib.qui annotantur in gLc.fi quando.ïj.q.vi. Qi»a-tenus autemfolis illaftribusà nonafijs perfonis,quæiuriscommuniscHc __ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cenfentur,caufas iniuriarum per ptocuratores in iudicio agere Sgt;C faftinere Iiccat,uel non,oftendunt I.pc.SC Auth.hoc ins. C. eo. £lt; gl.l. ul.C.de iniur, Praïtereanon poteft procurator dari in caufis popularibus,^ quamuisplures pofsint afioqui conftitucre procuratorem in caufa commuai, tarnen propter condemnadones2Cadiadicadones, quas inacHione familiae hercifeundæ SC communi diuidun.inter diaerfas perfbnas fieri oportec,non licetpluribus eo dem procuratore in callbus caufis uti,LIicet.fEeod»
»4 Tenetar autem procurator non folam tali dingentià,quam ipfe in fuis re-bas ad inhere folet,caufam fufeeptätradare, fed quali diligentia omnino pof fit.Nam inadminiftrationealieni negotij,nihil caret culpa,quodnegledum aut dcclinatam eft,Lin re. ^uLC.manda.Sed tarnen alias procurator niagis, quàm alias obligatus habetur. Simplex enim procurator,h.e.ille qui datus
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft ab autore nulla alia ex caufa,quàm ut litem pro eoexerceat, non lolnm ad
agendam caufam,fedSC ad defendendum eum,fi recoueniatur ä Reo, tenet.
\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I.feruum. ^ ait prætor,Ô(^ feq. ff.eodem. At procurator in rem fuam fadus,
non tenetar ad defendendum reconuentum fuam dominum alia adione, nifi mala fide,2C in fraudem alioram, uel ex caufa lucradua adeptus eft adio-nem,quam fui commodi caufa exercet.l. fi quis, Slt; circa earn glofl.ff.eodem.
; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*5 Is ueróinteHigiturin rem fuam fadus elle procurator, cui alias cefsit fu-
am adionem, aut cui adiadicata finit bona, aut data nomina in folutum per Proewafor 1 nbsp;nbsp;- iadicern exequentem,cùmaliud in bonis conuidi non reperiret.l.planê.ff.
famiLfierciCee 1. q.C.quandofifcus ucl priuiL deb.fui deb. exig. pofs.Qiu-bas autem uerbisconftituatur talis procurator,oftendit Barc.fiC dd. circa 1, if.
i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^» fin.ff.de ope.no.nun.Tenentur autem Öd illac perfonae defendere recon-
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ucntum,ad cuius caufam agendam ratione coniundionis, abfque mandato
adminantur , cuiafmodi funt, qui nobis aliqua necefsitadine fangainis, aut ciaili coniundi funt .leg. led amp;nbsp;hx.ff. eodem. Arque ibietiam expli-catur,quatenus quis dcfcndific alium iadiectar ♦ Procurator autem à reo datas
-ocr page 544-/ 4«o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JVRIS CIVILIS METHODVS
datus fimpliciter , tenetur ad defendendum dominum in ca fohim cauG, quamfufcepit,nïn mandatum fitgeneralc,ad omnes enis caulas,autfpedah-ter iHi aliquid praeter defenfionem caufac^mandatumfin
Cæterûm procuratores ad lues dan, uelranonemandari,ud conteftatac n? Iins,uel fatifdanonis,hanc confequuntur poteftatem, ut ipfi alios procuratores confti'tuere pofsinn Namficui libéra cauße admimftratio commiflaeft, is tanquàm dominus omnia in ea expedienda feccre poteftj. Procurator cui. ff. eodem » Itaque amp;C procuratorem conftituere poffe manifeftum eft, praeterquaminilliscafibusjin quibuslpcciale mandatum, ultra mandatum ; cum libera requiritur.cap.ad agendum. Extr. eodem. in fexto, ubi in glofla annptantur cafus,in quibus mandatum fpeciale, ipecialiter requiritur. Item illilicere, cum in mandato fpecialiter hoe expreflum eft, quód poteftatem fubftituendi procuratoris,quoties opus fit,dominus caufg illis permiferit,n5 poteft in dubium uocari, cum ex talibus uerbis conftet, talem poteftatem in illum efle translatam. Cui ueró abfque mandato* cum libéra,amp;^ non ipe-cialiter talis poteftas commifla eft, ille ab Adore conftitutus lite demura conftituta fit dominus litis. leg. Procuratoribus. C.eodem, Si ueró Procu- ‘^ rator eft à Reo conftitutus, is fit dominus litis, poftquam de iudicato foluen-do fatifdedit de fuo.l.T itius,ff,eodem.6C Bald, circal. mandatum. C.manda ti. Atquehaecquidemrequiruntur, cumcaufa ordinario iudicio cognofci-tur. Nam fi ea extraordinariê, 06 fummatim cognolcatur, tum ftatim poft-- , quàm agitari per procuratorem ccepit,ipfe fit dominuslitis. Bart.circa l.nul-la.C.eodem. Exhis igiturconitare iam arbitrer, quód Procurator ad litem exercendamconftitui , nifi à domino litis, nonpofsit. Acproinde,quia ne-que Tutor es,nequcCuratores,3d quocunque nomine appeUaripoflunt, ali enarum return adminiftratores,domini funt, ante litem conteftatam Procuratorem dare ad litem non poftunt, I. neque.C. eodem.Etobeandemcau-fam,hocquoqueomnis generis collegesnegatur.I.necciuitaris.ff.eodem. Poft litem autem conteftatam tales adminiftratores , SC collegia id pollêre-ftatur l.neque. ^Tin.C. eodem. Adorcin ueró adfingulas, uel Syndicum ge neraliter adomnes collegij caulas conftitui ab adminiftratoribus 3d collegifs poftè,indicatl.i. ƒ’quibus. ff. quod cuiufque uni. no. geft.ôd I.ncqj.C.eo.ln conftituendo autem Adore intereft,utrum is conftituatur ab aliquo admini ftratore rerumalienariim,an ueró ab aliquo collegio. Nam liconftituiturab adminiftratore, ut eft tutor, turn neceflè eft interuenire iudicis autoritatem, tjui cognita cauft adhibendiadoris fieri id fuo decretopermittat.l. dccreto. fï'.de adminift.5dpe.tut.C,deado.uel âtut.uel à cur.dando.Itaquein manda tis,quibus conftituuntur tales adores,adijei folet,quôd ad eos conftituendos interpoßtum fit iudicis decretum,alioqui in conferibendis talibus mandatis, eadem ferè obferuantur, quæ in procuratoris mandatis folent. Si ueró ador conftituitur à collegio, tum fufficit quód conftet in eum communib.collega fuffragijseffe confenfum,uel ab eoillumefleeledum,cui collegiumpoteftatem eins conftituendi permiftrit. Nam Ador uniuerfilis, Sd Collegn,pla nê eodem modo conftituitur,quo Syndicus,tantùm hoc intereft, quôd Syndicus generaliter ad plures, uelomnes caufas, Ador ueró ad unam tantum fpecialiter à collegio conftituitur. Etfatis eft utriufque eledione duas partes uniuerfitatisinterfuiflè. 1.itemeorum. ^i.ff.Quodcuiufqueuni.Sic,SC dedecret,abord.fac. l.iq.ó^C.dedecur.lib. x.l.nominationum. Quantum autem fieri poteft, débet Syndicus digi ex illorum numero,qui ad uniuerfl-tatempertinêt.l.planè. ft', quodcuiufque uni.ódc.Acficollegium fuerit Ec-clefiafticum,non debet admitti laicus.xvi. q. vq. c. in noua adione.Itatß uo-lunretiam poflc aliquem cogiadfufeipiendum Syndicatum.l.i.ódl.fin. ÿ-de-fenfores.ft^de mi.ôd hon. V bi tarnen in collegio idoneus non poteft haberi, admitutur
-ocr page 545-’per D. CONRAD. LAG 7 M. P A R S V. 4lt;«
*9 admfttttur ethm al(cniis.c.i.Ex.de Syndico.Rcuocatur autem turn Ador,t3 Syndicus, ob eafdem caufas, quibus procuratorJegutem eorumJn finc.fF, Quod cuiufc^ unûSôc.Qiiç uerô Ins omnïb. aut fingubs prç alifs in recipien dis rcftibus,SC prasftando iuramento,ö(5 abjs rebus, quibus luçs expediuntur, hceant,audicmus infra in ünguhs talium rcrumtradauonibus, ff. amp;nbsp;C.
De procur^oribus,
Quod cuiufeft uniuerfîtatis nomine,ucl contra earn agatdr.
In Dcc. Sex. ÔC Cle.
Deprocuratoribus,ó^ de Syndico.
c.
De Adore âtut.uel cur .dando.
Auth.
Vt ab iUuftribusjS^ qui fuper earn dignitatem funt,nonmodô luper pe t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cu.cau.amp;'c.
DEADVOCATIS»
Caput 1X.
SVWMARIVM.
t. Aduocatusquisdicatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;gt;
*. Aduocati,caufarum patroni,amp; caufidki uocantur.
gt;. Aduocatusàprocuratorediffert.
4. Peiulantia morum 8lt; uerborumin aduocato reprafhenditur.
5« Præuaricationis crimen effcodiofifsimumjamp;fitnilelatrocinio.
tf. An quisin cademcaufa diucr fis partibus patrocinium pratftare pofsit.
7« De officio Aduocati.
8« luramentum Aduocatorumde nonfuRipiendacaufaimproba,
9. Fadifpeciesinquirenda. ,
”*• Ex fado iusoritur.
lt;«. Narratio fadi in literas mitten da, «1. Probatiofufficicnsadferenda.
•u Libri confulendi Ö^peritiores.
*4. Ad panitendum propcrat,qui cito pronunciat«
«5. Quod à pluribus qu^riturjacilius inuenitur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ß •tf. Nonquifquamoptirnusadomnia.
»7. Aduocato licet de honorariopacifci.
gt;S. Dubiuseft litis euentus.
»9. Vitium materix,nonartificis.
«o. Scrmoincircumfpeduspudorcmdicentiadfert, amp;nbsp;telaaduerlarlomïniftrai. o. Proteftatio Aduocati,quod nihil pratter rem clientis fui ht didurus.
#*. Virtutesmorum VlyiTeiaartibustcmperandr funt.
»1' Prorogatores litium duabus libris auri puniuntur. z4. ludexrogandus ut fupplcat errata aduocatorum.
PPELLATIONE procuratorfs iionnunc^ Uenit aduocatus, óf è diuerfo, ut in cap. infamis. amp;nbsp;ibi gloffiij. g, vij. Et tarnen ma» gnaeft inter bos differentia. Qjiare ne qins forte exiftimec, bo-rum fundiones efle indiftindas, oper^pfecium uifumcff,ea-rum difcrimen annotate. Atque ideó de iHo difcrimine boe loco redè agitur, quiaóC aduocatusinter eas perfonas nunteratur,quæ abjs in « iudiciopoftulant, Dienur enim aduocatus, qui quoquo ftudio caufac patrocinium in iudiciopraebet. leg. prim. ^ aduocatus. ff de uari. Óf extra. * cognic. Qjiareijdemabquando uocantur caufarum parroni,utin leg.aduoca M. gt;nbsp;uluiu.C. de aduocat.diuerf.iud.Itcm caufidici. 1. guifguis. C. de poftuL
Vnde
-ocr page 546-4tfgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHOD VS
V nde hæc eft inter horum fun (Clones differentia, quod procurator fit, qui a- fl. lienam uicem in iudiciofuftineuAduocatus uerô,qui fuaautoriate,confilio aut opera,litigantcminiudicio admuat.Qiupropter inperfbna,quç loco ad uocatiadhibetur,non hocfolùm fpcd-atur,quôd talisfit,quæ pro alio poftu-lare pofsit,ficut de procuratore didum eft,uer umetiam ut tab's fit,quæ dodfri naS^ ingenio poneat,0(S talibus fit moribus praeditus,ut commode,SC cum all qua dignitate,caufæ praeefle pofsit, Omnis eninr petulantia mor urn amp;nbsp;tier- ^ borum in aduocato reprehenditurd.quifque,G,dc poftut Et propter infeiti amiuris6C legum, adtalem fumffionem admittiquisprohibetur.hpctitio-nes. C,dc aduo4diuerf4udi.amp;ibi Bart, Praeter alia ueró uitia,quorum nota-done quis ab aduocando repellitur, odiofifsimum eft pracuaricationis cri-men.Nam clientis caufam proderc,fimile latrocinio habetur,arg,c.irreligio fum.dift.lxxxvnjtacjtali aduocato nonfolûminterdicitur munuspatrocina di,fed8C punit,« quod perpera ob eius praeuaricationem iudicatum eft, re-feinditurJu^C, de aduo.di.iud.Et utcitra aliquam fuipicionem iudicia exer-ceantur,prohibitum eft eundem efle aduocatu eius caufae, cuius antea index fuerit,l.quifquis.C.de aduo.di.lud. Qtiacri quo(^ lblet,an quis in eadem cau- ^ fa diuerfis partibus patrocinium praeftare pofsit » Verôm quiahanc quaeftio-nem plane explicat glo.cir.l, fin. ff. de poftul. difeentes ad eamremitto. Si-cut 6lt; uolo ut caetera uttia, quae prohibent aliquem efle aduocatum,exillis, quae fuprà de his, qui alie.no. in lur.ucrf.polE diximus, 0£^ ex Canone infa-iines.iij.q.v’ij.coIligant.Nam quacdeineptitudineperibnarum ibi dicuntur, 7 pariter de utraque funlt;ftione,procuratoris uidclicet 6C aduocati, accipienda funt,ut nonnecefle fit,eahic repetere:de officio autem aduocati, quardam an notanda uidentur,propter pernicioiamuhorum huius corruptifs, feculi ex-cmpla,neadolefcentcs tahb.exemplis deprauari fc finant.
Eftautem ucterisfandfitatisinexercendis iudicqsmagnummomentum,qgt; 8 uolueruntpatronosiuratos adhibericaufis, putaicnon fufeepturos ullam caufam improbam, autfi quam decepti mendacqs fuorum clientumfufcepif-fent, fc deferturos earn, quam primum deprachendiflent caufæ iniquitatem, luftam uero 2lt; probabilcm caufam,fe omnibus uiribus defcnfuros,ne aliquid indigni ex illorum negligentia patcrentur illi,quorum caufasfufcepifïent.1, rem non nouam. ^patroni.C.de iud.Præclarè fané hoc COnftitutum eft â ma lt;oribus,fed huius obferiiatio in exiguo eft ufu.Mcmincrint tarnen àdolelcê-tes,minimê contemnendam efle hanc conftitutionem ,imôctiamfi in nullo eflet ufu, tarnen iftud indicium maiôr um eos admonere dcbct,illos merité tâ quam per fidos repraehcndi,qui improbas caufas fufeipiant defendendas,aut quas propter éarum «equitatem dignas defenfione iudicarint, non fummo fnoftudiotneantur, Vtigitur quis peruenircin ueram caufæ notitiampof- 9 fit,di!igentcr debet adnocatus inquirere fadi fpeciem. Non enim de æquita-te cau^ indicate rede quis poteft,nifi fadum probè teneat.Nam ex fadoius »8 oritur.l.fi explagis.^in cliui. ffad l.Aquihód fæpeleni nariationefadi totn ins caufæ mutatur,cuius rei excmplafunt in I. hoc legatum. ff.de Iegat.iij.6C de contrah.cmpt.l.fi empti. pe. ItaÆ expedite aduocato non fruftra exifti- *• mant,ut expetat narrationem fadi à cliente in literas mitti,6C exhtberi.Quip peutut poftca eueniat,inde eum habere teftimonium poflè,quödbonafuafi de caufam fufceperit,quam crediderat talem eflè, qualemilli diens eins efle dixerit.
Poftquam ueró percepit, quæ fit fadi fpecies, quærat à cliente,nnm,fi 0-pusfitprobationibusinoftendendotali negotiouelfado,easadferre, quæ fufficiant,pofsit.Parum enim expedit habere ins, fideficiat nosprobatio iu-ris.l.duo funt Tittj.ff.de teft.tut.8C c.pleruncg.ij.q.vij. At fi fadum eft hqui- , dum,nec défunt probationes clientibus ad probandam, nel adionem,uel ex ceptionem.
-ocr page 547-PER D. CONRAD. L A G V M. PARS V. 4 nbsp;40
*5 ccptïonem,terriiim eft^unpfiim adiiocatumfi de iuredubitet^nonpudcat pe terefpacium confulendorum fuonimhbrorum,autetiam conferendiea de 14 recumperinoribus,tritumenim eft,eumproperareadpoenitenduni,quicito pronunciet. Itaque fi rc^ ita exigere uidebitur, plures etiam confulendi V funt* Nam quod à pluribus quacritur^facilius inuenitur.c.dc quibus.diftin* 10 xx. Neque quifep optimusad omnia, fed certi per certa mehores inueniun-tur.Li. ^nunquam haec.ffrfie uetaur.enu. Atqueitare diligenter exp lor a ta, potcritaduocatus luamoperambenignêpolliceri clienti fuo, non utaliquid amplius,quèm cauiae difficultas mereatur , loco honorary ab eo extorqueat, fed ut idi ugnificet caufam takm efle,quac bona confeientiain indicium dedn «7 cipolsit.Acfiquidem uoletjlicetilliftatim de honorario pacifci,iicxta regd» i» ^in honorai feq.9d ea quæ ibi annotantur in gl. ffde uari]s,ó^ extra.cog. »8 fif glo.c.infames.cir. ^ arcentur.iij.q. vij. In promittenda autem uidoria mi-nimè debet elle temerarius,quia dubius eft litis euêtus. I.quod debetur. fEde pecuENam in arbirnofudicantis eft dccerncre uidoria,non eins,qui caufac ’^ patrocinatur.c/i qucm*ucrC non fadii, ij, q, üj, Deinde ut maxime fît indu-nriusS^dódlus adiiocatus,ramen fæpc uitiumeft nonartificis/edmaterix, quo minus efficere pofsit quod cupiat,l,fi feruus.^ficaliccm.fEad EAquiE
In ipfa ueró tracratione cank inprimis caueat,ne quid inconfideratê impc tu quodam effnuat,quo aduerfariusiuuctur ,ód caufa, quam gerit ,lædarur, *0 Solet enim pkrunep euenire,ut incircunfpedus fcrmo,aut pudorem dicen-** tiadferar,aut telaadueriarijsminiftrct.Proindeconfultü uidctur,ut in primo lt;^ongreflu,autipfe aduocatus protcftetur,qgt; nihil aliud didiirus fit in ea cau-fa,quàm quod dientis fui caufa exigat, Sd quod ex re eins exiftimet : fi keus quid forte non fan’s attento accidat,iftudcaufænonpræiudicaturum,autcli-ens poteftper fe,uel exhibito fcripto teftatum iudici facere,fe rata habituru quaccunque eins aduocatus didurus fit pro caufæ fux dcfenfionc,Sd commo do, non qux illi per errorem aut incogitantiam in contentione dicendi cx-ciderint. Qiiamnis enim diens reuocare polsit confefsionem abaduocato, contrà quàm fe res habeatfadam, fient infra de probationibus dicemus, tarnen tutius eft tali b us proteftarionibus iftud incemmodum prçuerti.argj.iifj, ^•fi in uenditionc.ff, quibus mod, pig, aut hypo, foluatur, ÔC c,quia diJigen-ti, in fin,Extr, de ck,
Porrö in tradanda caufa nihil fatis prxcipi poteft, quomodo ie gerere de-Beat aduocatus, ut dus adio apud iudicem £lt; afteflores abfque offenfione cuiufquam mereatur beneuokntiam,ó^ laudem, Nam hxc pofte ubiq? prac-ftarc,magis eft quaedam fœlicitas, Traduntur tarnen quædampræceptiones huius rei, fed tales,quæ nifi pro re, loco Slt; tempore prudenter adhibeantur, ineptum reddant aduocatum, tanquàm eum, qui ubic^ candem cantiknam omnibus occinat, Non enim minus refert foro pofte uti indicendis caufis, quàm in faciendis return commercijs, Itaqp confilio potius,quàm præceptio-nibustalis inftitutio aduocari conftat. Namin captandabeneuokntia SC per-mouendis animis auditorum,non diligentia,fed ingenij fuauitas,atcß morum ** dexteritas,atcptradabilitas nos adiuuat, Ateß hæ uirtutestemperanda:funt V lyflèis amb us,propter ingeniorum, cum quibus certandum dEuarietatê, Qj.iare utnonreprehendo exempla prxfationum,qux à Speculatore in earn remiunt édita,ita ftudendum Aduof atoindico, ut pluraaliafimilia exempla in promptu habeat,quibus conciliate audientium animos , iudicem delini-re,aduerfarij caufam extenuate, autfi opus fit in odiumtrahere, argumertto cludere,aut urgere,Slt; iugulum aduerfartj premere pofsit,fed hxc funt Rhe-toris^öC hominis ad dicendum exercitati,
Cxtera qux requiruntur inaduocato, partim diligcntix, partim fidei,ÓC dodrinx funt,Vt ne quid per mcogitantiä omtttar,quod ad caufam faciat,di
-ocr page 548-4tf4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ IVRÏS CÏVfLIS METHODVi
Ifgentiæ eft,Ne de tnduftria caiifam protrahat, fedfiimmacontentîonemid a^ incumbat,utnongrauenturinanibus fumpdbus hrigantes,bona fides ab eo poftnlat, Itacp JI, publicx talemprorogatorem ctiam punmiubentduabus libris auri.l.Propeiandiim. ^illo procuIdubio,C,de iudicqs.DoCfnnç uerö eft, ne alkget legem,quxoccafionempraebeat aduerfario mumendCfuam caiifam, ac neaJIegetleges contrarias:hxc,n,prgftare non poteft,nifiprobè » Ollis in dikendo iure iierfatus fit, Proinde cum ncgi aduocatorum talisfit do- ** CTrtna,uc percipi pofsit I'us fax caufa:, rogari quoc^ ab illis indicés folent,ut ipfi fuppleant pro fua benigrutate, fi quid ab illis forte erratum fit ♦ Non tarnen iudici licet quemlibet errorem aduoeaticorrigere, fed eum folum, qui in allegando iure fadfus eft,iux,tor,tit,C,ut quae défunt aduo, part,iud,fup-pleat, Permittitur ipfi quoeç aduocato^ut emendet errorem ab eo in aHegatio neiurisadmifiiimjfiantefententiammeliusius ei inmentemucniat,Siuerö in fadio forte erratum eft,licet domino caufx uel ft a rim, fi pracfens fit, cius re lationi contradicere,aut earn ante fententiam reuocaÆ, Sd turn non praeiudi-catilli error aduoeati,1,1,06 utSd ibi glo.C,dcer,aduo, Cxterum^aquaepro-curatoresidoncosfiniunt uel non, etiaminaduocatisfpeiftanrur,praeter^ quod lift abfep mandato conftituuntur, quia tanquam lubfidiaria auxilia,non utuicarq caufisadhibentur, Itaeçpoflunt etiam abfquereuocatione dimini, quandocunque id dommis liber, Pofliint etiam pfuresin eadem caufa adhibe ri. An aucem aduoeati teneancur dominis, fi caufa cadunt,fiepe quæri lolct, amp;nbsp;communis eft opinio,quôd fi fuo officio caufa conuinci pofsit, eos teneri, non autem ft uitio caufie id fact urn fit,arg,14îideô,fï,deEuid,ô^ C,eo4» cm-ptor,ód c,fin,Ext,de empt,ó^ uend,
Cod,
.De aduocatis diuerforumiudicioriim,
De errore aduocatorum,6C libellos feu pree es concipientium, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Vtquædefunt aduocatis partium, iudex fupplcat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;
per fe, ucl per pro citrato rem. Caput X,
SVMMARIVM,
». Negligcntiam in omnibus adibuj iudiciorumadmitti«
*. Proteitatioobcdientiuminiudido. i- Mandatum procuraiorisexhibcfldflH
4. Exceptio defalfoprocuratorepotcftfieri quocunquetemporeiudien« y. Exceptioncs contra iudicisincompetentiam.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Caufafufpicionis ubi fit proponenda.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Lires abfque omni fufpicioiic peruerfitatis exerceri debent.
8. nbsp;nbsp;nbsp;ludex an pofsit rccufari,amp; ex quibus caufii.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Arbitri de caufa fufpicionis cognofcunt.
to. Reeufari pofte afteftores amp;nbsp;auditores ficut iudices,
11. nbsp;nbsp;nbsp;Exceptio contra iudicem eft praeiudicialis.
li. nbsp;nbsp;nbsp;De perfona adoris,procuratoris,dC aduoeati reeufanda» ij. Proteftatio de iurcexcipiendi quando facienda.
14. nbsp;nbsp;nbsp;Libellus poftulationis eft à iudice porrigendus reo.
15. nbsp;nbsp;nbsp;Sattidatioaftoris dcprofequcndaiiie,dCiudicaiofolucndogt;
16. nbsp;nbsp;nbsp;Rei dcliberatio de fufeipienda lite.
v A N DO procedendum fit fn iudicio,C aut ador aut re lïs non ue niant in ludicium peremptoriè citati,fuprâ oftendimus. Et ut liti gaturi fcirent,quibus modis poflent occurrere pcriculis,quç inde illis imminent,fimul indicabimus,nobis licitum cfte,pcr pro-curatores noftros indicia exercere, edm ipfl intereftenolumus, autnonpoffumus, Proinde quid agendum fît fitigantibus, quoticsaccidit.
UI
-ocr page 549-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PER D, CONRAD. LAGVM. PÄRS V, 4«^ lit péV Contumaciam akerinspartis iudiciorum autoritas negligatur,cx inpe-' ' horibiispctitumeft. Neqiiecnim porrödeprofecutione tabs negligently 'dicïluri fumus,quamuis non folûm in initio litis, fed in omnibus adlib us iudiciorum ea admittitur,CLim id quod fieri a indicé iuflum eft,ab aliquaparteliti gantium contumaciter detredatur, quia codemmodo fere ubiqj contra contumaces proceditur« Nunc uerôdicendum eft, quid agendum fit inis,qiw uocati in indicium ultrô iftniunt, cUm in ea canfa nunquàm funt fadi con-» tumaces. Ac cum hi quidemipfi ucniunt,confilium eft,ut proteftentur fc ne nifle ut obedicntes,audituri qaare in iudiciû uocati fint, faluo fuo iure, quod , ipfis quacunque ex caula,6C contra quoftunque competere in co iudicio pofsit,arg.c.fia,Extr. de dilat.SC ibi gio.
Si uero mifto procuratore reus indicium fubire conftituerit,tnm neceflc êft,procuratorem iftud innucre indici, ut hoc a(ftori,uel eins procuratori fi-gnificari pofsit,fi pr æfensnefciat eummiffum efle,00 tali cafu,fine alterius,fi'-5 ÜC utriufquc partis proenratoresadfuerint, poterit altera pars petere,fi'bi ex-hibere mandatum procuratoris,ut certa efte poisit de adminiftratione cauiae aduerfy partis. Si quoeg ei ftatira non fatisfiatmandato exhibito,poteft exem * plar eiufdem,06 fpacium deliberandi de eo petere,Qnô minus antem differ-renturindicia,propter morofas deliberationes htigantium,in recipiendis mandatis,falt;fta eft à Ifipoteftas opponendy exceptionis de falio procuratore, quocunque tempore indieij id parti uifum fueritj Jicet.C.de procur ,Itaq^ ni nomninorecufetaliqua pars mandatum recipcre,poteftreus,aut eins procu P ,rator utiproteftatione,dequapaul0 ante did urn eft, Ac deinde progredi ad . opponendas exceptioncs,qnas fibi competere, ant contra indicem, autcon-y traa(ftorem,ueleiusprocuratoremcxiftimat, Nam tales exceptiones,prim3 . locum fibi merito nendicant,quia ilh'sipfnm indicium, non caufy contentio impeditnr,utfiiudex,adquemquisuocatuseft,fitdclegatus,poteft reus,uel eins procurator peterefibi copiam fieri eins refi:ripti,quo illiper ordinarium J eins indicé,comiftafit poteftas indicandide canfa, propter qua ab eo in indici umuocatus eft reus, Neque enim creditur aliqucm efle delegatum indicem, nifioftendatinriididionis delegaty commifsioncm,cap,cûm in iure, Extr* deoffic,iud,del, Qiiarefirecufet copiam commifsionis petentifacere, po-teftab eotanquàmab incompétente indice appellari, Sinerô copiamhtera-' rum delegaty iurifdidionis faciat petenti, uidendum eft, an excipere con-quot; traeaspofsit, quiainilüsnon depryhenduntuf ea,quyintalibusrefcriptis regulariter folent ♦ Qtiy ueróillafint ,dicendum eritinfrà de inftrum,edi-' done,Si nerô indexcontendatfeeflè ordinarium,cùm non fit,necefle eft re-urn oftendere pofte, quod neque autoritäre legis,neque fuffragatione eledio nis eins fitiudex, Qiioraodo antem id dignofci pofsit, partim ex tradatu de iurifdidione iudicnm,in ca,de iure perfonarum,partim in tradatu huius par 5. tis,apud quod indices quæque caufy agipofsint,5c in cap.dcpriuilegqs often ditur, Porto fi contra indicem non cxcipi poteft ratione iurifdidionis ordi-nariy,ueldelegaty,uidendumeft, an ratione fufpicionisrecufari pofsit, ^ Namamp;C hocantelitis conteftationempermiftumeft,utlitesabfque omnifn-® fpicione peruerfitatis exerceantur, l,apertifsimi, C, de iud,Debetigitur can fafufpicionis coram indice fufpedoante litis conteftationemproponi,c,le-cundo requi, ^’fin,Ex,de appel,amp;^ ibi glo,oftendit ,quomodorecufatio iudi-dsproponitur,
Qjiy nerô fint caufæ,propter quas index tanquam fulpedus recufari pof fit,indicat Spec,in titul,de indice dcleg. ^ fupereft,Ôé gloft,circa cap.légitima, Extr, de appellat, in vi, ubi pafsim tales caufy annotaty inueniuntur, Sednon uidetur ob tales caillas index ordinarius ita recufari pofte,ficut dele-• garus, Nam Authentic, fiuerô,C,deiudic,nonuult indicem ordinarium
r 4
-ocr page 550-.4rf« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^.ÏVRIS CIVILIS METHODVS
.propter iufpicfonem rcmoucri,fcd tubet illi adhibcri epifcopum foc/, qu/ß-mill cum eo de caufa/udicet«Iura irerö canonica uolunt panter iitninquc ob i caufarn fufpicionis remouen'pofïèjq^qtV. cap,qiiod fufpeCfi.Hacfokin-t inter eos obferuatainn's differentia, quôd probata caufa fufpicionis in ordina-rio,ipfc pofsit alicui negotium committere,qui partibus confentientibus, de coiudicet,autilludadïuperioremremittere,ca,cùmipeciale» ^ftatuimusun fin» Extrade appellat » In delegato uerô indice, ft^im enm probata eft caufa fnfpicionis,fnfpenditnreiusiurifdi(ftio,itautipfenon pofsitalicui commit-tere negoti urn, fed cogatur fuperfederc caufæ cognitioni, indicantibus de il Ïaarbitris,quos partes elegcrunt.c.fec undo requiris» ^ conC Extr. de appel« amp;nbsp;c. index» Extr»de off; deleg»in vi» Par uerô utrinique indicis conditio eft, gt;nbsp;quôd non ipfi de caufa fufpicionis cognofcant ,fed arburi, quos in earn rem elegeruntpartes,amp;^ iftipoteruntpartibus afsignare terminumprobandæfq fpicionis,fcd fi ipfi,aut partes in ea re cundentur ,poftunt indices recula« e-os cogéré ad pergendum,^ illis conftitucre terminum probationis, ne pria- , cipalencgonum ob caufam fufpicionisnon probaturndinnusdifTeratunc, fufpicionis»Ex»de ofF»iud»deIeg,fiC ibi glo»fin» At$ bate quidem nunc,tam in foro Ecclefiaftico,quàmciuili obfernantur»Non autem poteft index propter , fufpicion€m recnfari,nifi id fiat intra fpacinm xx» diernm,poftquàm eftadi-tns,fecundnm iura ciuilia» C»de lent» amp;nbsp;interlo,omnium iud» Auth»amp;f confc quenter» lure uerô canonico,poteftiudex enam poft litem conteftatam récit lari,fi noua canfafufpicionis probabUiter de eo emcrgat»c»infinuante,Extr, dcoffdelcg»
Reeufari qnoque pofte afieftorcs, 2ô auditores caufarum fi eut indicés,te- *® ftatur Spcc»in tit»de Reeuf. ^caufarceufationis» Inter omnes autem excep« ” ones,quæ opponipoflunt,primùm opponenda eft ea, qua indices reculant« Eft enimea præiudicialis,adeà ut fi ea probata fit,proccdi in caufa principal/ coram indicerecufatononpolsit» gio» c, quoniam contra,cir»uerb»excepno-nes» Ex» de probat»' Et cum hac exceptione fimul incidunt quaeftiones,quae de citationibus citari poftunt » Si uerô nihil pofsit defiderariinperfona indi- ** cis,uidcndum eft,num in perfona adoris,aut eius procuratoris, ant aduocati aliquideorum,qux fupràintalibus perfonis fpcdar/diximus,extetuiti),in tan^ pcrfonæ,quæ fuo uel alieno nomine in iudicio uerfari non poftunt, no E nt admittendi» At fi in neutra perfonarumtalium quiceft eft,cur caufam re- ij pudiemus,fada proteftatione de iureexcipiendi faluo nobis relido,rcus uel «4 eiusenrator petere poteft libellum poftulationis, fibi à indicé porrigi»Aut, offeratur»C»delit.conteft»amp; c»i,Extr,de Iib»ob» In recipiendo autem libello, »ƒ tens olim poterat exigere ab adore,ut prinf$ ill nd ab eo acciperct,ei latifda-retde profequendalite,8ó iudicatofolnendo» iuxta Auth» qualiter» C» de E-pifc»amp;^ der» Vernmiftaiuranunc nonfuntinufu, fedfufficit ei,qui fuo nomme conuentus eft,cautumeftè, de profequendalitc» ^ hodie»Inftit»defatif-dat» Q_uiaucró intereft Rei ,fecum deliberare, an expediat ei litemfufcme- ‘^ te,nec ne,poteft à indicé petcre fibi dari dilationem de ea re deliberandi»Pro indecumhicdcdilationibusdicendum fit ,amp;pofthac crebra futurafitmen-«'opræftandarumfatifdationnm,proximisduobnscapi«'busdicemusdedih «onibus,amp;fatifdationibus,antequàm delibellorum conceptione agamus. Nufquàmuerôcxprofeflotitulornmagiturderebus,de quibushoccapitc diximus,præterquàm in Decret»in ca parte tit» de Appel»qua de reeufationi busagitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' .
DE DILATIONIBVS. ET
Ferijs» Caput XI« SVHMARIVM.
•. Dilatio quid fit«
•.regain#
-ocr page 551-Îgt;ER D. CONRAD. LAGVM. PARS V. 4«^ t. Legales dilationesgt;quædicancur.
,. Dilationum differentia, ali^citatoriæ,prçparatoriæ,finîtoriæ,executorif, aß 4, Iudex ex caufa dilationes extehdere poteff.aut corrcerc. (pellatoriaf» j. Iudex non poteft in appcllationibus tempus x.dierum prorogarc.
e. nbsp;nbsp;Quaedam caufar poflunt expediri die feriato. 7. lurifdidio contentiofa quar.quç item uoluntaria. », Pietatisamp;necefsitatishabendacff ratio.
9‘ Quid in ferqs agi liccat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' IQ. Partes renunciarefernspoffe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ïi. Quæferiæuocenturfolcnnes,repenting,ïmperatïu»,rufh'c3if.
». Lites non effeprorogandas.
o. Viginti dies deliberandi rcodari.
14. Peremptoriusdilatiônisterminusquishabeatur.
1;. Litesnon effeprorogandastergiuerfationc8^ maliriareorum.
»0. Cuiindidus eft terminus ad recipiendos teftes, euin non eft neceffe denuo d-*7. Arg.à particulari ad uniuerfale affirmatiuè dudum nó eff neceffarium « (tari. •8. Terminum pcremptoriumquandoexprimi Opus fit.
19. Occafionem prorogandislitibus Imperator es dare noluerunt. ïo. Qtii prior appellat,prior agat.
i L A11 o, eft temporum, qnæ ad iiidiciaks adus conceduiltur,prorogatio. inter esteras autem harum difleren-tias, quarum pkirimae ab Hoftienfc amp;S Spec, annotantur in tit^ de dilationib.in primis declarare ear urn iura uidet ca,qua ahe di ciintur legales,hoc eft,ccrto inre conftitut^,aliac arbitrar iç,hæc ere mm differenua innuit omnium dilationum dandarum facuitatem confi-ftcre,aUt in iuris communis,ucl municipalis eóftitutione, uel confuetudine, qüibus édita uel recepta fit obferuatio temporum in profequendis litibus. Äutarbitrioiudicisinteruallalitigantibus dantur,adexpeditionemcorum, j quæ ad fuftinendas amp;nbsp;explicandas lites neceflaria funt. Reliquæ dilationum differentiae ferè fumuntur à rebus, quarum ex caufa dantur, ut citato-riae dicunturdilationes,quæ danturinius uocaris ad ueniendum in iudici-«m, dequibusfuprade citationibus. Item præparatoriæ, quæ dantur ad quærendum aduocatos ♦ gloff cap. f. circa uerb. aduocat. Extr^ ut lit. non conteft.ueladproducendos teftes,uel ad proferenda inftrumenta,dequi-bus 1. i. C.dc dilation, SC c. induciæ.iij.q.iq. Finitoriæ, inter quas lites finin' leges iubent,nempc criminalem caufam intra biennium.C.ut intra cerr.tem. trim, q.ter. Ciuilemuerô intra triennium.l. properan.G, deiudic. Execu-toriæ,intra quas fententia in ciuili aut criminali caufa lata, executioni mandanda eft,iuxta gloffc.quæren.circa uerb. quadrimeftre. Extr. de ofti.iud. deleg. Appel1atoriæ,quæ dantur ad prouócandum à fententia, de quibus in c.antcriorum.6lt; ibi gljj,q.vi, Taies multæ aliæ fpecies dilationum à Spec* intit.de dilat.enumcrantur.
Sed ex talibusdiffercntijs dilationum magiseminet, quàd dilationes in di-uerfis iudiciorum expediendorum aóibus dentur, quàm quatenus iHæ peti aut dari pofsint,id quod in tradatione iudiciorum tenere præcipuè neceflà-num eft, Qiiamuis enim operæprecium fit quoque tenere, quæ fpacia temporum nobis in fingulis progrclsionibus iudiciorum litigantibus dentur, tarnenquiaipfe ordo tradandiproceflusdabit occafionem,iftaannotandi, circa quofque iudiciorum adus, non eft cur hoc loco iftarum annotanda-tum operam nobis fumamus. Illud magis ex ufu difcentfum uidetur , ut hic sdmoneantur,non folûm iure publico conftitutas dilationes nospetere aiu-4 dicepoffe,fcdóCnospoflèaiudicecxpeterc,utiftas dilationes iuris communis aut confuetudinis nobis proroger aut cocreeat, Nam dilationes, quæ le- /
-ocr page 552-4#8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JVRISCIVILIS ME T H O D V S
gibus publias conftitutae fuut, aut ex confuetudine fori obfaUafttur^ non ' fuut ufqj adeo perpctu»,ut non fiant arbitranæ, fi caufæ necefsïtas amp;nbsp;æqui-tas fuadeat,amp; exigered'ud uidcantur, exemplo fi q. H\ de relud.paucïs qui-bufdamcafibus exccptis, utinappellanonibusiudexnonpoteftprorogare ƒ tempus x^dierum,intra quos quifep appellate cogitur ♦ Item non licetiudid tempus reftitutionis in integrum petenti prorogare, autcoardare,iLtx.gLc^ cum fit Romana.13x.de app.His annumerari poterunt dilationes,quç ratio-ne feriarum litiganribus competunt, nam necç illas tollere, aut prorogare iu dcx poteft.Sed obferuâtur Slt; conftitutæ funt ita,ut lirigantes non pofsint die busferiatiscogî,adcertaminaiudicialia,fedimpunè fit abftinere illis, quia proceflîts talib.diebus fadrus eftipfo iure nuHus.ff.eo.l.fiferia.
Sed return de quibus agitur apud iudicem diuerfitas,5^ feriarum differen-tia,faciunt,ut hoc iusdilationum fetiaÜum dihingucdumfit.Nam ea folûm, * quæ expediuntur contention iurifdidlioneiudicis, non polTunt fieri diebus fentis^non autemquæ funtiurifdidionis uoluntana^ « Dicitur autem iurif 7 ^‘^æcontentiofa,qua:cxerceturininuitum,Voluntaria,quaeinteruoletv Noluntaria ^^^adhibetur.glo.lj'j.fEdeoffipro.SCleg.uccitareaîiquem addicendumcaugt; ’ fam,ad refpondendum die feriato,ad iurandum,ad audiendam fententiam,iti dex non poteft.ôC tutores, ucl curatorcs dare,cmancipare,teftamenta,aut do nationes, aut contractus confirmare poteft,quia in huiufmodiadiUuoIcnu bus partib.autoritacem interponit,SC non in eos, quib.propter ferias pateen dum erat,ne quid inuiti facerent,ius dicit.l.actus pub,C.eo. Excipitur tarnen ® ab hociure feriarum obleruandarum cafus ptctatis,dC necefsitatis. Nam fire ligio autcharitasproximi requirant,utdiebus feriatis iudicia exerceantur iu nfdictionis contentiofae,non obftat iuris ciuihs conftitutio,quó minus id fieri pofsit. Mcritö enim fummafempet ea habetur ratio, quæpro rcligionc fa-citd.hunc per fonæ.in fin.de rel.óó fumpt.fun.Etin operib. mifericordixprg ftandis,non elf habendus delectusdierum,arg.c.utinam.diltindf.Ixxvi, Idé Jicitum fiC honefta necefsitate ita exigente, Vt fiuicini cedes minentur rui-nam , potcltis à indicé cogi ad fati(dartdumdedatfinoinfccto,quamuisifta lufsio iudicis fitiurifdictionis contentiofæ, quia tes ccleritatemdefiderat,ne mora pencuin adferre pofsit, I. i, ff. de damno infect. Item fi' actio pcritura fit, nifi ocius ea in indicium deducatur,nam ifto cafupoteft quis cogi,ut dieferi ato neniat iniudicium,amp; liremconteftetur ,ad interrumpendam præferiptio nem actioms.c.fin.ói ibi gloff.Exjcö. V nde Sccnola interrogatuspjuid in fe ^ rijs agi liccret,refpondiflèfercur tquodprætermiflcim noceref.Hæcuerô in genere pariter de omnibus ferqs accipiendafunt.dicendum nunc eft, quate-few fokn* mjs ad fingulas feriarum fpecies obligemur,Ac primûm qnidem iHis diebus, u quot;^^« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qui fefti própter rehgionem habentur, óf ferne folcnnes iiocantnr,adcó non
licet ob alias caufas,quàm eas,qnas iam annotauimus,exercerc iudicia,ut nee ‘® pattes illis renunciare inter fe pofsint, quamuis regulariter alioqni ilh's hoc fi Ktpentin£, ceat.c.ui.cx.eo.Idem obferuariin ferijs repentinis, quae publics gratnlatio-niscaufa à principe imperantur. Vndeetiam olim Imperatius diets funt, Ruiner, nbsp;nbsp;quod colligunt ex 1. omnes dies. ^ notris. QCibiglo.C.eod.Ö!^ ff.de potu.h
quod prohiber. Ruftics autem feris,qus mefsis,aut uindemis caufaprocU infe^ loci confuetudine à prsfidib. indicuntur.l.prsfidesÆco.qnib.renunci arepoftè partes noneft dubium, adcó ut etiamadtacitam earum renunciatio nemobligentur,I.i.fF.eo.Mnlts quoq^ caufsinpriorib.il. ein idem tit.cn urne rantur,propter quas non obftantibns illis fcrqs,cogi ad dicendam caufam lid gantes polsi nt.Iam igienr habetis,qns dilationes ll.ucl confuetudine ufitargj pofsint â indice prorogari,ucl coarctari,aur non.
Reftat ut dicamus quando fit in arbitrio iudicis receptas dilationes mode-rarijant propria autoritateabfque iuris publier diftinctione, quafdam dilatio
nes
1
tÉR D. CONRAD. LAGVM. PARS V, 40 nçsconftilirerc.Et cautiim eft U. ut dilafioncsnirepiibhco recepræ, non con trahantur ant extendantur à indicé, nifimagna rci nm necefsiras illndcxigati ** J.i.C.de dilate Nam fnmmo ftndio indicibus fcmpcr conandum cft,nc!ncs prorogentnrjtaqnennllomodopræftandaeftoccafio Iftigantibnsindnîgen tia dilatioiiiim,ut lires prorogate ijJisliccatJ.f j. CZ,de tempor,appel, fraquc du fideratnrindandis dilationib. tu iudex non inter deambulandum, fed fedens pro tribun ah utraep parte pîæfente cas coricedar.hà procedente.G.eo. Exem »^ P^* g^’^oa. Ad deliberandum dantur reo xx. dies, intra quos poft exhibitam^ autexpofitama(ftioncmdeliberareiubetur,an cedereadnerfario , nel contendere cumeo uelit.Auth.offeratnr.C.delitis conteftatione, Veramfi tale fitnegotinm,cnins dclihcratio amplins quiddamÏpacinm requirereuidea-tur,antis,quideeo confniendus eft ,Iongius à loco indicij habitet, qnâm nt confuli intra tam paucos dies pofsit,permitritnriudici,ut reguläre illudfpaci urn,à legibus ad deliberandum reo conceflutn, proroger, iuxta glofttin.ca^ diletftus.Exbdeprocur.Eftquoqne in iudicispoteftate,ut dilationem dclibe ratoriam iure competentem reo,non folum coar£ftet,fed prorfus ei euam ne-get,fi ei in citatione ita fuit canfa expofita,ut potnerit de ca fuleipienda deli-berare,antequâminiudiciurnuenrrct.c.prætcrca.Ex.co. Si nero nullamne: ceflariam caufàmprorogandiciusinternani,qnodà Itreo ad deliberandum datum eft, rensarferre irofsit,neque iudex habeatcaufam einsdenegandï\ fuoquafi iure reus petit iftnd fpacium ad deliberandum fibi tribui. Porto fua antoritate tempus lege non proditum, autconfuctudine indiciorum re-ceptum, indexconftitucrepræcipuèpoteft,in dandis dtlauonib. adlihcn-dum aliqnem in iudicio.l.fancimns.C.de fidei. Et ad opponendas exceptio-ncsdilatorias, Namtalibus exceptionibusoppoftendis,nonfolümlicitnm eftiudici,cuiqueexceptioni opponenda: conftitueretempus, profno ar-bitrio,ucrumetiamomnibns hmul opponendis nnum terminum prælïgere reo poteft, uidclicet,ut opponat exceptiones contra perfonas, apud aut ad-uerfus quas illi pugnandum cft,uel ratione obligationis, ex qua conuenitur^ #4 fibi competcre cxiftimet.cap. paftoralis. Extr.de exception. Qiroties autem reoitaconftitniturtempus, ad proponendas exceptiones dilatorias,femper terminusdilationis habeturperemptorius, licet id non fit exp re 11 um. Intel-ligitur etenim banc dilationem elle datam ,cum hac interminatione, ut niQ intra conftitutnm tempus omnes dilatorias exceptiones oppofiturus fit relis, poftcaad eas opponendas nonadmittatur, argument, cap.paftoralis. Extra, de exception. Qiiidam tarnen contendunt,talem terminum confti-tui nonpofïè âiudicc politico ,quiaterminus dilatoriarum opponendarum, fit Iltis conteftatio.ieg.exceptiónem. Cod.de probation .Itaqne liberum de-bere eflereo, ut cos opponat,quando ei libitum fit,ante litis conteftafto-nem.Sedpoterit refponderi adiftam oppofitionem,quód index non poffit nnum omnibus dilatorqs exceptionibus opponendis terminum confti-tnere, nifiappareat manifeftê reumin opponendisiHis terginerfari, ad pro-rogandam litem. Nam in iftum cafumprodita eft Decrctalisepiftola,pa-#5 ftoralis . Et quia ifta ratio etiam locum habetiureciuili, nimirum nchtes prorogentur terginerfatione, SC malitiareomm, in opponendis dilatorijs exceptionibus meritó etiam ifte Canon iure ciuili tanquâm optimum exemplum recipitur.
Caeterfimin afsignandisdilationum terminis ,regnlariter necefte eft,ut ft indexuelitterminum efte peremptorium, itantpórrö noliteum,cuiadali-quid faciendum data eftdilatio,admitti ad illud præftâdum,nt enidentib.ner bis ilIud exprimât. Nifi enim id fatftum fncrit,denuo ille citandus eft ad illud faciendum,donec tres termini efnuxcrint,ficnt fupra de afsignatione termi-norum in citationibus facienda diximus. Vertim quia dilationes ante ÔC
-ocr page 554-470 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ivki^ CIVILIS METHODVS
poft Iltis conteftationem dantur, quidam diftinguendum putaiierirnt, uidc-» Iicet,quód ante litem conteftatam terminus datac dilationis , non intelliga-tur percmptorius,nifï illudfitexpreftum,argumento cap.deillicita.xxnipq, nf. nonautem indilationepoftlitemconteftatam data♦ Nam poftlitemconteftatam omnes terminos haberi peremptorios uokmt ,fcd hoc nulloiure expreftecautumeftjicetallegent c*confuluit, Extr» deofficuudic^delegat, eó quód ibi dicitur,eiim,cui induftus fit terminu^d recipiendos teftes(quod *®gt; regiilariternonfit^nifiliteconteftata) non eflèneceflè denuo citarieum, ut uideatteftes recipi ^ fed elfe in arbitrio iudicis, an hoc pro fuabeneuolen- . tiaillitribuereuelit, Itaquecüm iniftadilatione poftlitemconteftatamda-ta^permittaturiudici, ut procédât, acfi conftitutus eflet terminus perem-ptorius,ó6finon fit,contendunt omnium dilationum,quæàlitecontefta-tadatxfint,habendos efleperemptorios* Scdpræterquâm quôdargumen- ‘7 turn à particular!' ad urtiuerfale affirmatiuc dueftum ^non eft neceffarium,e-tiam in eaDccretali agitur de eo iblum iudicio,quod per delegatum exerce-tur,8C gloæ Clemen« fæpc.de uerbor«fignificat« circa uerbum,non perem-ptorix,dicit quod in ifs caufts, in quibus cognofeendis iudiciorum ordo fer-uctur,etiamin dilatione adaudiendamdefinitiuam fententiam data,quod ** minquàmfit,nifi lite conteftata, opus fit exprimi terminunlperemptori-urn« Itaque cenfeo in dilationibus, tam quæ ante, quàm quae poft litis conteftationem dantur,manifeftè efle exprimendum, ii index terminum ue-litefteperemptorium, nifi aliud ex confuetudine fori obferuetur« His o-mnibus,qux in dandis dilationibus obferuanda funt, adijciendum eft, quad ufque adeo Imperatores Romani noluerintlicentia petendarum 6^ danda-‘^ tumdilationumdari occafionem prorogandislitibus, utM, Antonius con-ftituerit,nonnififemel dandumefleuniusreiin iudicio exequendae dilatio-nem. leg* oratione d* Antontf* ff* de dilation * Quam conftitutionem Dio-detianusSC Maximilianus poftea, tanquàm earn, quæ digna eflet, ut in rep* perpetuó oblèruaretur, repetitam fanxerunt leg, i« in fin« C«eödem, Ne-que debet quidem fecus fieri, nift return necefsitas id expetere uideatur* Dantur autem dilationes tamadori, quâmreo ad exequendumid, quod cuique ad fuftinendum fuam caufam ex neceisitate obleruandi proceflus , ludicialis incumbit, aut cogrtitione uel decreto iudicis imponitur « Inter hoshicferuatur ordo dandarurn dilationum, utiuxta regul, Qiiiprior ap- to pdl ar, prioragat.l, qui prior, ff. de iudicrjs.In ijs quidem caufis, quæ de plano cognofcuntur ,poteft adori5Crco alsignariterminusprobationum,fed in ahjs caufis ftultum eflet, reum petere dilationem ad probandum, ante-quam ador fuamprobationem probaflètjiuxta glolf, Clemen« fæpe. de uer bor.fign«circa uerb« partes»
ff»
De ferijs ÄT dilationibus,SC diuerfis temporibusearum,amp;f exquibus caufis feriæ nonimpediantur«
C«amp;fnDec»
De dilationibus. De ferijs«
DE SATISDATIONIEVS»
Caput XII«
SVMMARIVM,
*. Satifdatioquandopetipofsit.
t. Satifdarc quid fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'' ». Quibusmodis fatifdatiopræflctur.
4gt; Cautio iuratoriaquando admittatur#
f. Satifdaüoncsiudiîialescur fiant.
/.Extra
-ocr page 555-PER D. CONRAD. L A G V M. P A R S V. 471
•. Extraiudiciales qua de eau fa exi^antur.
Z. Cautio ufufruduariaquæ fitj^ a quo exigatur.
' •. De fatifdationibus judicial!bus,
*^. Adoris non fatifdantis pana.
»0, Procurator fine fatifdationc non admittiturad defendendum aliquem.
■ «i. Très fatifdationes exigifoicneabiis» qui alieno nomineadionem in iudido fufeipiunt. «
«ï. Cautioremratamhabernquandoexigatur.
M. Reconuenti procurator fit reus,amp;faäfdatdeiudicatofoluendo«
14. nbsp;nbsp;nbsp;Neuere dolos,quo minus de negotio iudicetur.
'gt;♦ Qui 110” cogantur fatifdarc.
1^^ De extraiudicialibus fatifdationibus.
17. Satifdationes qux infiar adionum fint.
«S. AdioncsinfaâumiurapetendarumfatirdationumeiTe«
»9. Sequeftratio rci litigiofae an permiffa fit.
ïo. Sequeftratio rei ex^iquo contradu débita:prohibitaeft.
, ïi. Dosquandofequeftretur.
*», Mifsioncs in poffeüionem.pignQra praetoriîb cautioncs, inter fatifdationes cenferi.
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IC V T de ddationibus dicendum fuit, antequâm ad declaration
1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’'®1” congrefliiiim,quibus de ipfa caufa di(ccptatur,progredere \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mur,quia non in Iitis initio iblum,fed quolibet eius expediendg
I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^'^ petuntur. Ira amp;nbsp;de iàtifdationibus dicendum eft,antequàm
de aÀibus perpetuis in ordinario proceflu cognofcendarum caufarum agamus. Non enim fatifdationes folûm ante litis conteftationem, fed nonnunquam ctiam poftea pen polïunt ♦ Namfideiuflor datus de iudica-to foluendo in prima difceptatione litis nontenetur adfoluendum iudicatiï, fi is,pro quo ftdciufsirqn appellatione fuccumbat. h cüm apud,ff.iudicat.fo-lu.Itaquefi quis profpedum fibi de foluendo iudicato in caufa appellatio-nis uelit,neceflè eft ut denuo fibi in ea fatifdari petat. Deinde cafus interne-mre poteft,ut aha fatifdatio poft earn, quæ iam præftita eft, poftulanda fit lut fi infignis aliqua calamitas faciat, quo minus benè eautum nobisuideatur il-lisrebus,quibus nobis fanfdatum eft, turn poiTumus petere, ut deintegro fa-* tifdetur. I. fi arbitre ♦ in fin, ff, qui fatifd, cog, Eftautemfatifdare aliud nihil, * quàm aduerfarium fuum fecurum facere de eo,quod in indicium uenit, ut in quemlibet iudicq euentû Iitiganteshabeant,unde confequi id pofsinr,quod ? ipfis ex lue iure deberi pronunciatum fit.l.iÆqui fatifd,cog,Redduntur au-tem homines fecuri,aut datis pignoribus,aut fideiufloribus, aut nuda ftip u-1 latione,autiureiurando,glo,l,i,cir,uerbumfideiuflotes,fF,quilatif,cog,At-queilliquidem,quidatisfideiufloribusaut pignoribusalicui cauerunt, pro-priè dicuntur fanfdediflè, Hli uerô,quorum nuda ftipulatio loco fatifdatio-nis accepta eft,dicuntur cauiflè,l.fancimus»C,de 11 erb, fign. Generali tarnen fignificatione, etiam fub uerbo fatifdationis nonnunquam cautio ftipulatio-
ne accipitur. 1, fatifdationis,ft, de uerb, ftgn. Ad cauendum autem per iura-mentum nemo admittitur,nifi pignora aut fideiuflbres dare non pofsit.NS ^’ illud fe non pofse facere, iuramento teftari cogitur, Ac proinde iureiuran-dopromittere,quódpratftiturusfitea ,quæ ab aduerfario eius ad fatifdandum illi exiguntur, Authent.generaliter, ^ autem, C.de EpifSt^ cle,Et quia talis fatifdatio fit per iuramêtum,dicitur ea iuratoria cautio, tang certa Ipecies eau tionum,quæ alioquiper ftipulationem aut repromifsionemfiunt,Atephæ J formæ funt,quibus fatifdatur, Fiunt autem fatifdationes uel ut extra pericu-lum iudiciorum exercendorum firnus, uel ut nobis profpiciatur ad fugienda pericula,quænonrationeiudiciorum,fedob caufas extra iudiciümetuimus, Ïtaque
-ocr page 556-47* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'‘ ÏVltl S CIV ILIS METHOD VS
Itaque propter res, quarum gratia exiguntur, alia: fatifdationes dicuntUr iu-diciales,aliæ extraiudidales,uel cautionales» ludtciales fuut defillendo,de iu dicato foluêdo, deratum habendo» Nam tales fatifdationes exiguntur iudicq fubeundicaufa,abfquepcriculo » Extraiudictales funtde damnoinfedo,de lt;nbsp;requeftrandare mobili, quæ apud perfonam eft, de quafufpicioeft ,ne cum re aufugiat.Item quæ exigiturab eo, cut legatus eft ufufrutftus, ututatur, 7 fruatur,faIuarerumfubftantia»Qiiamuisenimôéhætudicisautoritatemde-fiderent, tarnen efFugiendipericuIicaufa, quod ex iudiciometuimusnon poftulantur » Dicemus igitur de utrifque : non quód extraiudiciales fatiP dationes ad tradatum iudiciorum pertineant, fed quod'nonnihil lucis inde illis accedat,ft cum bis explicentur, Et quod fupràde uerborum obliga-tionib, polliciti fumus, nos hoc loco diduros de omnibus ftipulationibus, quæ apudindices interponi, amp;nbsp;nonfola contrahentinm connentione fieri fo lent.
Porró cumin explicationc car urn return, quæ iiidicq exequendi eau fa ft-iint,uerfamur, exigit inftituti noftri ratio.ut primnm de iudicialibus fatifdati $ Onibus agamus, Exiguntur autem fatifdationes, tam ab adore, quàm à reo# Acnetemerè,autcalumniandiftudioalffs negotiumin iudiciofeceflèrc,im-^ pune eflèt,prudenter conftitutum eft, ut index difterpat, nel non recipiat li-bellum adoris,nift caueat,quód per fe, ü«I per procuratorem fnum profecu-curus fit canfam in indicio nKÇ ad finem lias» Aefi fortè caufa cadat, quod de cimam partem rei in libello petita: fo lu tu rus fit reo » Auth. generaliter.C.de Epifc.S^ Cleric. Deinde permiffitm eft reo^ut oblatumhbenum adionisna nbsp;nbsp;nbsp;*
recipiat,nifi ador ei fatiwet, quod ft intra duos menfes litem non contefte-cur,in duplo refarturusfit ei damnum,quod ex temerê mota ab eo lite tul erft# ' Auth.libellum.C.delitisconteftac. Verum quæ eft hominum in confer-* uandisbonisßC honeftis rebus negligentia, fecit,ut nihil horum nSc in foro feruetur.inx.glofftc.induciæ.cir.^viq. q.xxxrj,Ferè tamenfimile quidda in ufu eft,fecundum cuiufque regionis conluetudinem,utin his regionibus,nc plurimum exigitreus ab adore, non habentebona immobilia in eoterrito-rio,qno reum in indicium traxit, ut ilh fatifdet ,de reddendis impenfts, quas in earn litem facere coadus fit, fi indicio fneenmbat ador. Item de fiftendo in eo indicio,ad reconneniendum cum ob quamenn^ canfam, qnam ex ea li te contra euinnancifcatur.
Atque hæc quidem obfernantur , ftipfe ador in indicium ueniat;fiueró ‘^ procuratorem fuo nomine in indicium mi trat, ant nltrÔ quis fe ad defenden-dum reum abfentem offerat, ab illis femperfatifdatio exigi poteft. Nemo e-nim alienæ litis defenfor idonens fine fatifdatione f ntelligitur. Jnftftnt.defä-tifdatione. ^ ft nero. 1. qui proprio. ^ qnialinm.fF.de procurator. Suntan-»t tem trèsfatifdationes, quæ exigi folent ab qs, qui alieno nomine adionem in iudicio fufcfpinnt,uidelicet de ratum habendo, de defendendo domino litis ,fi reconueniatur à reo. De iudicato foluendoratum habiturumdominum caufæ, quod per procuratorem adum fit, ut fatifdet alieno nomine a-wanJa/ttw gens, expetere polFumus, qnando propter aliqnas fufpfeiones metuimus fuJptUum. mandatum, quod oftenditur non efîe profedum à domino Iitis,autalioqut efîè ementitum, amp;nbsp;non rite fadura. Ifto tarnen cafu inoptione exhibentis ** mandatum efîè habetur,ut probet fe habere mandatum, antcaneat de ratum habendo. Namcùm quistenetur alternatiuê adalternmduoruin,præftan-do,qtiod uoluerit,liberatur. leg.plcrumque. ƒ• fïn.ædciuredor.Siuerô manifeftè conftet,eum non habere mandatum, non auditur, etiamfi fatifda* re de rato nelft.capi. primo. Extra.de proenratoribus. 5ó ibi glolf Sicut nee exigi ab eo h æc fatifdatio poteft,cum eert um eft,eum habere mandatum. C. de fatifdando.leg, unica. Vt ucróde defendendo domino hus, fi recongt;
. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ueniatur.
-ocr page 557-PER D. CONRAD. L A G V M, P A R $ V» 4F|.' uematur, caueat,adcô exigiÊur^ut inter daufulas mandatorum condpiendo rum enam n timer er ur,qp conftitutusfitproeurator ,non folümad agendum, fed ad defendendum quo^. C.eo. S^ de procur. 1. nulla, amp;c.accedens. Ex.dc pröcur.Nam conflirutusfohnn ad agendum, Sd non ad defendendum quorp, r repclhpoteftab agendo,tan$ paruin idoncus procurator, 1, mutus, ^peena, ff.de procur.SC C.eo.l.ad-ioncm, Imö fi reconueniatur is,qui datus cft procurator ad agendum,nec habeat in mandatis,ut defendar dominum eaufa.’,tiï dominus condemnaturinexpenfisiurc canonko,acfinullum procuratoren! •gt; dediffct,8^ fadus efletcontumax,c,conlhtutus,Ex,d« proc,Et quia m recon-uentlone adons,eius procurator fit reus,cog’tut in cum ealum etiam ladlda-re de ludicato foluendo,ficut procurator rc/,£t hoc fme faabeat mandatum,fi we nonhabcat, Nam procuratores reorum nonfableuatmandacum, quo mi nus de tudi'cato folucndo fattldare cogancur , Ac fiquidem reus iniudiciq prefensfucrit,cûm h«c ßmfdatto ab élus procuratore cxïgitur,poteft ipfe fui procuratoris fideiulïor,bac in re praeftanda, fieri,uel fada ftipulatione in iu-dicio,uel cxtra,fuaspoflef8ioneseo nomine obllgare, ut fint loco hypothe-cx,Si ueró conuentus non cft prüfens in tudicio,tum cogitur ipfe procurator fideiuflores de i udicato folucndo adduccre,Inftit. co, ƒ fin autem,ôf fequenr ti, Huius nero fatifdationis uerbis, non hoc tarnen intelligitur promicti,q? is,quipromittitiudicatum folui,obligctur tantum adfoluendum id,quod prq «4 nunciatumfit,eumadoridcberc,ucrumetiam,quödin defendendacacaufa^ nullos uchtnedere dolos,quibusefticiat,quóminus autdeeo negono ludi-cetur,autfipronunciatum de cofKjPrasftari iudicatum non polste,tiudica-tum,fF,iudicatumfolui , Exhis i guur ma n ifefrum cft, quo dpi o curator rei 3 r conuenti,aut adoris reconuend, femper teneatur faufdauc de iudicato foluê do. Nonnunquam procurator Rei, etiam de rato cauft, heet rarifsimê,iuxta glo,l,Pomponius.ff,deprocurat.ïndicatquoque texr.lnftitut,eod, ^fin au* tem.in fine, Q_uód arco,quifidciubcat,pro fjo procuratore de iudicatolbl* uendo,pofsit exig»,ut fatildet,fcipfum interfutunim iuditio, emn fentétia de finitiuaproferatur ,led nonualde refcrt,an h^c lanldatioexigatur nee ne. Nam poftqudm légitimé citaruseftrrus,amp;: plaçait till per proeuratorem eau-famagi,tumfiliqueatdc caula,poteftetiam abfente ferri lentenria,incaufa ciuili,ficut infra de proferendis dtcemus. Ipfe uci ô reus cogitur farisdare de fiftendo tniudicio ufque adfincmlitis,fiimmobilta bona non pofsideatj.fci-enda,tnprin.fEqui fatiCcog. Ac ft ador in aliquo cftmctu,ne reus intcruer* tat rem,quam ab eo poftulat,potcft exigcre,ut fadldet^de re exhibenda, quo ties opus erit,Et ne earn ahô trànsferat.LScnatufconfulto,in fin,ff.de offî,prg V fidis.Dc ludicato autemfoluendo,reu8 nonteneturfatifdare,quialàtis efr,q» expedet fententiam iudicis,SC quôd rem,qu{ab eopetitur,non interuertat» quôminus index fententiamfuamin eare exequipofsit,NetçTutorcs,uel CuratorcSjUcl Syndici,Ô^his fimiles,qui alienarum rerum funt adminiffrato tes,de ratum habendo,aut iudicato foluendo,fatifdarc coguntur,fi conuenir antur nomine illorum,quorum res admjiniftrant, quiaiUi Hint quafi domini, ut fufficlat cos fatifdare,ficut ipfi rei,nQn ut procuratores,qui non funt eau-farum domini.iux.gloirinftit.co.cir,uerbumper alium. Si uerô tales perfo-næ agant,tum neceffe eft cas fatifdare,ficut de Adonbus didum eft. Tenen tur quoque procuratores ab ipfis ad agendû dati eodem modo,quo alif procu tatores adorum.Inftitut,de fatifdatio, ^finautem, Omninoauterqnoneft înfrcquentl ufu,ut à reis expetancur fatifdationes, praeter cam,quae eft de fiftendo in iudicio, Haeeferè funt,quac in cxigendis fatifdauombus iudiciali-bus obferuantur,
Porto ut8f de rcliquisfatifdationib.dicamus,quç nÔ éxiguntur,ne indicia dudi à liuganubus in mutuâ pernidem pofsinc, fed ut in tuto fine res aoftrçgt; aul
-ocr page 558-4gt;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏVRIS CIVILIS METHODVS
aut nobis d«bitæ,obferuandum eft,quod tales omnes faafdationes inftar atfti * ^ onum funt, Nam ut index has interponi iubeat,requirKur,ut caufa earum in-terponendarum ei exponatur,^^ petatur,ut pro fua autontate mandet, huius aut illius rei caufa, fibi caueri,per eum, à quo imminere periculum uidetur, Jtaque in exigendis his,ficut in affiombus proponendis,proceditur« Eft au-tern omnium harum caufafadfurn,ob periculum metuendum«Proinde iura ‘^ petendarum harum iatifdationum rede quocç in^er adiones in fad um collo cantur,ficut Si nosfatifdationem de demoliendo ædificio,quod in alieno fo-lo extrudum iudici interuenienti apparuerit ,SC de damno infedo,fi ruino- , fam uicini domum damnum dare lapfu fuo contingat, óf aliarum ftmilium ia-tifdationum petendarum iura inter adioncs in fadum fupràretulimus, Atc^ ob id etiam repetere eas hic intermittimus» Inter alias autem huius generis ia tifdationes tum præcipuê referenda eft ea,quae exigitur, utres,de quibus eft controucrfia,fequcftrentur»Nam hxc proxime ad fuperiorum naturam acce ** dere uidetur,cóm Sf ea non tam ob periculum ne intercipiatur res litigioia, § utpoisitfententiamandari cxecutioni,iidecauia pronunciatumiït,inter-ponatur.Eft autem regulariterprohibitafequeftratio rei ex aliquo contradu ^° debitç.Iuris nanep ratio exigit,ut is,qui uclit rempetere, prius oftendat earn fibi debitam.C.de prohibita feq, tamenfi ita uidcatur difceptantibus,ut res li tigioia apud aliquem euftodix caufa deponatur, non prohibentur, fcilicet i-ftud facereJ.interef.fEde acq.poGPoteft quoep cafusafferrecauiam,ut qufs cogiad ferendam iequeftrationem pofsit,ut fimaritusipreta infelicitate uxo *® ris res in dotem illi datas diisipat,tum oportet cum ferre, ut res dotales feque-ftrentur.hfi côm dotem. ^fiautem fæuÜsimo.ff.folut.mat. Idem fit in muftis alifs cafibus,qui annotantur à gftc.dilcdus.Ex.de do.8f con.
Et po flu nt inter fatiidationes, quae fiunt per iequeftrationem, poniiftæ ** mifsiones,per quas obediêtes iudici in poflefsionem contumacis mirtuntur. Nam8f ideó poftefsiones,inquas ita à indicé quismifïuseft,dicunturpigno ra prætoria,quialoco pignoris ad fatildandum afsignantur, iicut Óf exequen-dç defînitiuç fenrentiç caufa nonunep uidorib.in pignus poilefsiones dant, ficut infra de executiôe rei iudicata audiemus.Qjiare fequeftratio meritó co iungitur reliquisfatifdationibus,quaciudiciorum cauiapetuntur, Quac uc-ro extrametumpericuli,in quodinciderenonlitigantes poiïumus,petuntur ad occurrendum fraudi eorum, cum quibus negotium nobis uel noftra uo-luntatc,uel cafu eflè cœpit,magis cautiones circumferiptç negotiandi quàm Ïitigandi pofsint dici.Nam his profpicimus,ne malum dent noftris reb.incu-' bentes(ut eft caUtio de praeftandis Icgatis,rem pupilli faluam fore,8f his firni Ies)ïllis ueró,ne ludibrio noftro nobis uincentibus fitem exereuftfe nobifc3 iadareillipofsint,qui nos prouocaucrunt ♦ Fiuntautem talescautiones ut plurimüm interpofitaftipulatione. Itaque 8f inter prætorias ftipulationes in digeftis ponuntur. Cæterâm uideri poftiint 6f iHæ miisio nes. quç fiunt uen-tris,aut legatorum nomine in bona defundi inter fatiidationes numerandæ. Verûm quiaillæ noniudiciorum , fed pignoris caufa petuntur,eas inter pi-gnora pretoria relinquimus .Deillis uerô cautionib.quç non indice cogno-feenteôf iubente, fedfolapartiumuoluntate Ôf conuentione conftituuntur, prorfus hoc loco non eft dicendum, quiaearum conftituendarum ratio ex uerborum,pignorum,ôf fideiuflbr um obligationibus petenda eft.
Qui fatifdare cogantur,uel iurato promittant, uelfuæ promifsioni com mittantur.
Siexnoxali caufa agitur,qucmadmodum caucatur, Depractorijsftipulationibus.
Rem ratam haben,ÔC de ratihabitionc»
ludicatum
-ocr page 559-PER D. CONRAD. LAGVM. PARS V. 4^^ ludicatum fokii.
Vt legatorum feu fidcicommtflorum feruandorum caufa caueatur.
Vt in poflefsionc legatorum uel fideicommiflorum caufa cHeliceaf*
De uentrein poflefsionemmittendo.
Cod.
De fatifdando.
De practorio pignow, Sf ut in adionibus etiam debitorum mifsio præ-torfj pignoris procédât.
Vt in poncfsionemlegatorSuclfidcicommiflorum feruandoru caufa mittatur,5C quando f«jfdari debeat.
De prohibitafequeftratione.
In Decret. Si de.
Defequeftrationepoflefsionum Qi fruduum.
DE -LIBELLIS» Q.VIBVS
Adiones proponuntur, Cap. XUL
SYMMAM V JU.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Aedendam effeadionem.
t. nbsp;nbsp;nbsp;Afdereadionem quid fit.
*. Anin omnibuscaufisnccefiariusfitlibellus#
4. Libellus quareexigatur.
f. Libellus conuentionalis quid fit.
i. nbsp;nbsp;nbsp;Duas cfTe partes! ibelli conuentionalis»
7. nbsp;nbsp;nbsp;Narratio fadi fit circumfpeda.
t. Caufarum.exquibusadioncsoriuntur.ferieiob oculos habendi.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Rei uendicationis caufa eft dotninium.
»*• Titulus acquifiti dominq in libello exprimendus.
«i. Ongo fui iuris in libello exponenda.
11. nbsp;nbsp;nbsp;Iiiperfonalibusadionibus caufa obligationisardirequiritur*
«b Fadi narrationem, amp;nbsp;ius ex fado agendi in libello effe ponendai
14. nbsp;nbsp;nbsp;Nomenadionisinlibelloandebeatexprimi»
»». Adionis uocabulumuarièaccipi.
’®- Alt;510 eft folcnnisquwdam formula.
lt;7. Adio eft facultas amp;nbsp;ius conueniendialiqucm in iudicio.
*8. Nemo abfq; adione experiri poteft.
19. nbsp;nbsp;nbsp;Adio eft légitima petitio à legibus conftituta.
gt; 9. Non eft nece(rarium,ut nomen adionis in libello exprimatur.
* 1. Quotiesoccurruntplurcsadiones ciufdem rei nomine,necefle eft adorera elf gere,qua experiri malit.
at, Alia adioperaliamantollatur.
ai. Contraria proponens uelallegansnon eftaudiendus.
• 4- lus agendiin libello exprimendum.
a». Alio pro alio ex arquipollentibusuti poteft.
a®. Incontradibusobferuatio uerborumrequiritur.
gt; 7. In perfpicienda caufa, ex quacompetatius agendi.magnamefredifficulnteqi*
aS. lurefuccelsionis res débitaquomodopetenda.
xj. Petitio hxreditatis non datur contra tilulo pofsidentem.
tà. Duradionespariterineodem libelloproponi poflunt.
Su Res in libello quemadmodum defignentur.
n. Depluspetitionibus Quatuor modispluspeti.re,tempore,locoamp;caufai
1). Titulumdeinterrogationibus in iurcfaciendis fublatum,quomodo amp;nbsp;quaM nus fit intcHigendum.
S4. Condcmnatiopluspeteniium.
85* Propter ineptitudinemlibclliiadio non périt.
-ocr page 560-^ÿïjv nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iTRîs rirnu: «ethodvâ . ,
îlt;, DeUkeUi emendationc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;57. Mutare libellam qui« dicatut.
)8. Vitium in ipfamateriabbellihxretiCÙinplusaut minu«quàm oportuitgt;peW* turne ft.
59. DcaltetnationcaÄionum.
40. Cedere iure fuo nemoprohîbetut.
EDENDAM eflèaóiioncm,quaquisexpernfcontraquempizm, in ludtóo tielit, ut conuentus fetre polsit, an cedere nel copten-dcre debcat,nemo eft quipofsit dubit arc* Net]^ enimpoteft cum eocuiquain efle Its,qucmncfciat,quidab co petar.Aedita nanqp actione demû confpicitur Ütis futura: fpcciesJ. ardita.C.de »den do. Acderc uerô adioncm j€ftdjdarc,iïenjbcUocompIcdj,quainrcius*
fuum fibi àludice conferuari aduerfom cos, qui niim co fruendo obftcnt,dc fidcrct,l. »♦ ^ xderc.fE 4c xdendo.Eß autem tab's seditio adionis,ucl itatirn in prima adinonc ludicis facienda , ut Index pofsitaut Adorfs petitionem Reo fn citatione denimefare, nel pöffquam Reus in uidf cfum ucnft,amp; porti gi fibf bbeHum adfonisàludice petft.fuxt.Aut. offeratur. C.dcIfnconteft. Qjiód uerô ludici prinuim, deinde per ilium Reo offerendus fît libellus^ non obfcurè innuftur fn AtttJftfgfoiarcs.C.delftfgfons.An autem fn omnf ^ bus cauffstradandfs neceflarfum fit, utadio per IfbcUunr exponatur ludfci, qugrf folct,SC Jura qufdem Canonica ufdentur indifcriminatim hoc exigerez cap. 1. Ex. de obja. IfbeU^tamen eadem mra permfttunt, uefn cauffs, quæ de plano cognoi'cuntur,ó^ quæ leufs funt momentf, qux^notorfat funtj^c fn muleis alijs cafibus,quos rccenfèt Spécula dn tff.de hbcl.concept. ^munc df-' cendum.Namfn plerifcpcauffsfatÊ'eftdfdaifadfonem,cümfneafacfrêcon ftare ludfcipofsit, quatenusde caconcipiendafitfcntcntia.Ncc^enimlfbel- 4 Jus obalianf caufam magis exigftur, quam ut certo conftet de petftfoneadolt; ris,ad concipicndamfccundumcam peririonem iuftam fententfam.Porro exhibenturludici tam fn duflibus quâm fn crfminalibusludfcijs adionum IfbcIIf. Itaqjalius libellus dicitur Conucntfonalfs, ufdelfcct qufaoffertur lu- ƒ . ^'^^‘^ cfuihbu^ fudfeqs,aliusuerôaccufatorius,quo erfmen abeuffntedftur, t ticluiCon Eftautem Conuent^onalf» Ifbcltus(de quo nos hoc loco folûm dfcemüs)bre-ti{gquidam demonftratfo eins iuris,quod nobis ex ceria afiqua caufa trfbuen dum à ludfcc contendimus. Vnde uiderf poiTunt duar efie partes conuentio-nalis libcllf,prior, qua exprimitur caufa, ex qua compctere nobis fus çonuc-niendi querapfam apud Judiccrncxifiimamus,poftcrfor, quafubiungftur caufç,qufdnobistribucnduincxeafudicempronuncfarecupfmus.Etquiata lis poftulatio non poteft ficrf,nifi perfonæ quoeÇ à quibus,ô^ contra quas ea ftt,foletrcquirf,ut InlibcUo nomen ludfcfs, Adorfs,amp; Ref exprimatur,fux, glo.cu.extr.dc obla. lib. Neqj cget qufdem tab's nomendatura alfquo mon-* ftratore,pcr fe faffs manifeftum eftjquomodo fieri earn oportct:plus cura: ad-hibendum eft fn ponêda caufa agendi, 8C urgenda petftionc,quamex ca corn Ciof/tigen» peterc nobfs,cÔtendcre uolumus. N iff enfm caufa amp;nbsp;petftfo conuentfonis fta 4i,lt;tpttitio^ Hierfnt Iibellococcptæ,utaptê fnterfe cohacrtàt,8lt; petitio caufæ conueniat, libellus tamp ineptus retjeftur, S^ Reus ab fnftantia iudieq abfoluftur. Atc^ id quide fiatim fn initio faccre ludcx poteft,ff manifefte ineptus eft libellus,ut fi quis agat rei uêdicatione cu eo,qnl rem petita no pofsfdcat. Si uerô dubfu fit,poteii: expedate donecexprogreffu fntêtionfsintencxcrit,immaturè,fn-tcmpeftiuiterpctfióScondufionêlibcIIf exnarratfonenófequf.c.examfnata, amp;^ ibi gIo.fin.Bx.de iud. Vt fi ex obligationepetat quisfibi aliquid praeftarf, Bi couentus doceat obligatfonis diem nódum ueniffe, Ador tanq: is, qui non habcat fufta cawfam,ab agendo repclIit.Rcfert fgitur plurimS Adore fn nar ^ ratfone fadf,ex quo ortü fus agendi fibf exiftimet,efiècfrcüfpcdü,nc caufarn f arumfdoncam ad petendum id, quod ex co iudicio confequi cupft,affera4
-ocr page 561-• PER D. CONRAD^ lÄGVM. PARS V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;477 g Id ucrô ut quis perfpiccrefccum pofsit, neceflc eft habere ob oculos caufa-P rum,ex quibus adiohes oriuntur,feriem,Quia uero rei uendicadonts unica cft caufa,dominium quoeuncç tit»pertraditionem,uel ufucapionemacqirifi-tum,uolunt quidam fan's eflê,quôdin libello mentio fiat rei uêdicationis, 8^ . non efle neceflc,uc caufa ex qua res, quam petimus,nobis obuenit,adijcere-tur. Ipiam enim appeUationem rei uêdicationis oftenderc,ex qua cauia,nem-pc doming, agatur ♦ Et in probanda hac opinio nc utuntur argumento ex ^ •• i.Inftindc adio,dudo.Ti«tius tarnen eflè fatentur,titulum acquifiti do min ij exprimere inlibelIo.Namhocincómodi metuendum eflè inis,qui eert« titu lum Iuris,cuius occafione dominium acquifiucrnt,no adqciant,ut poftquàm fuccubuerint,non probato dominiO ,porró non audiantur,quia omne fuum ills acquifiti dominij in indicium produxifle exiftimentur, cümcaufam,ex quaiè nados dominium credidcrint, in libello non diftinde expreflèrint,u£ erraflè in propofita caufa uideri pofsint, cùm exalia,quàm putarint,illis ac-quifitum dominium, ficut facerc poffcnt,fi certum titulum adepti dominij in libello adieciflent. hfi mater, ^»candem caufam, ffi de Except, rei iud, •* Confukumitac^ cfi:,ut quis originem fui Iuris inlibello exponat,quacun »a que adione experiaturjn perfonalibus autem adionibus,illud etiam nccef-farió requiritur, Ciim enim obligationis, ex qua adionesperfonales nafcun-tur, non una, fed uariæ fint caufæ, neceflè eft ædi caufam,ex qua quis eum, quem conuenit,obligatum fibi contendat, nc incertitudo caufæ in tanta ua-rietate taliumadionum,8C iudicemSC Reumimpcdiat,quóminusdifcer-nere pofsint,qua in re indicium experiri, 8C quo lure fibi deberi Ador exifti met^quod äfudicc fibi tribuendumpetat,Ita($ régula eft, quód conuentus adione perfonali nonteneatur adrefpondendum,ficaufapetendi inlibello non fitexprefla. cap.uItimo.Ext.de libcl.oblat.
»gt; Sub caufæ autem appcllationc ,quæ in libello ponenda cft, duo continen tur,Hdi uidelicet Narratio,Ó^Ius,quod inde coUigitur Adori competcre ad agendum, ut Tiüumuendidifle Sempronio fundum, qnem iam per annum tenucrit, nondum tarnen folutum eflè precium, quo ei uenditus fit,narratio fadi eft.reneri ueró Sempronium ex obligatione emptionis ad ibluendum promiflum precium,cft lus,quo eumut fibiobligatum profequitur,^:ad ibluendum légitima executioncluris per poteftatem ludicis cogi eum petit« *4 An ucrô fume iat fadi rclationcm in proponenda adione fcciflè, an ucrô etiam neceflc fit lus illud, quod nobis ex fado competcre ad agendum con-tendimus, nominatim, flC fpecialiter exprimerc,utexuendito,mandato SCc« quaerifolet. Et exercuit quidem hæcquæftio multos ex fcriptoribus Canom ci pariter Sf Ciuilis Inris. Omnis tarnen difceptatio inde orta efleuidetur, quóduocabnlnm adionisalioate^ alio loco in legibus atej Canonibus aliter »é accipitur. In hij. ^‘deinde, ff.de orig.ïur » Adiones nocantur folennes quæ-dam formulæ uerborum,quaspopulus ^Pontifidbuspetere cogcbatur,cüm intendere alicuilitcm quis ucllet, ne aliam, quam opus eflèt, adionem in-ftitneret. Et talium formularum tam fuperftitiofa fuit obfcruatio, ut Ador caufacaderet,fi quamfyllabamexillisomififlèt,iuxtaCic.de Orato. Quare fublata eft omnis illafuperftitio proponendarum adionum,iuxta titul.C.de for.8i^impet.Adi.fubla. Nonigiturfufpicandumcftdehuiufmodiformulis controuerfiam eflè, cùm quæritur,an Adio in libello fpecialiter exprimen-»7 dafit.Inl.fi pupilli^.uideamus.ff.de neg.geft.Adio ponitur pro facultate SC iure conueniendi aliqueminludicio,qua fignificatione accepto uocabulo •) adionis,redè ac uerifsime dicitur,neminemabfq^adione experiripoflè.
Non enimpcrmitritur,ut quis alienum debitorem conueniat abf^mandato, quianullumlus cius conueniendi illicompetcre manifeftumeft.Sedinde non fc quitur, quôd is,qui habet raiera facultatem ,cogatur nominatim fuum
-ocr page 562-IVRIS emtlJ JSIBTHÖDVS
bis fpeciali appcHatione adionisinlibcllo proponcre,in cap.i.nx.dcrrtut; pet^éc ii.quæd.i. c,experientiatdubenturadioncsproponi,hoccft,petitio ncs,licut gloffibi exponitJnde uerô nihil aliud cuind poccft,quam in libel lis difertè ponendum ede quid pctar,ó^fibideberi pro lurefuo quis exiftimet. Nam Sc uocabulum adionis farpe pro légitima pctitionefecundum ua- *^ rictatem cafuum à legibus conftitutaaccipitur.Ë£lura Canonica in capit.dt-ledi. Ex. de iudicifs,manifcftè libérant adores ab anxia obferuatione pro-ponendarum adionum,ÔC ftatuunt fîHifere,fi na nar recur Bdiim, vit lus agcndi ex iUo colligi pofsit. Ergo non uidetur rtcccftarium,ut nomen adio^ ** nisfpccialitcr inlibello exprimatur, atv^ hocquidem ita obferuatur,ÖC rebus atep luri ita confentaneum eft,uf itafiat,fi talis fit cafus,ut inde nifi una nafca-'tur adiö.Nam turn facilè inftrui ludex amp;nbsp;Reus poft'unt,qua adione quis ex pcririuclit, Atquoties occurrunt plurcs adionesciufdem rei nomine,nc- ** celle cft Adorem cïigcrc,qua experiri malit.I.nemo ex his.^quorics.ff» de regul.Iur. Verfirn hare régula,turn demUm lociun habet,quando non cft eadempetitio carum adionum,quac ex codem fado onuntur» Nam tum utcerta pofsit fieri fentcntia, necefle cft exprimerc,qua adione quis experi rilieht. Vc fi entres fuafurtimfurrepcafit,compctit fllicondidiofiirtiua,ó^ adio furti aduerfus furem.Sed quia condidioncfurtinaresipfarepetitur, adione uerô furti ad pcenamfuriimponcndamagitur,l.fi pro fure,^furti, ff.de condi.furtgt;Ncceftê cft cxprimiinlibello, quaquis adione contra furent experiri uclit»
Qiiid ïgitur, inquiet aîiquis,ûciendum eft,cftm plurcs quidem ex eodem fado adionescompetunt ,amp; quamuis diuerfx fint carum peritioncs,tarnen idem ex omnibus Ador confequitur, ut non refcrat,quam pro alia Rco po-rifsimumintendat. Refpondeo intalicafuduoclTe confideranda. Primirm quôdâf fi Ador idem exomnibus confequatur, tarnen propter conception nt 4ÄW1I« fententix referre,ut una aliqua certa adio proponatur» Vt fiferuus
^0 cipetit.
ditoribus eins conueniri adione Tributoria, uel adione de pcculio,qua-rum utraquepetitione idem confcquuntur,iuxta ca qua: fuprà annotauimus deadionc Tributoria,incap.de adionibus.Nam utraque adionccogerc creditores dominum pofluntjUt ex peculio feruifoIuatdcbita.Scd quia adio ne Tributoriaagirut cum domino,utfi quidilli forti debeatferuus, cum quoipfi contraxcrunt,tanquamextraneus erlt;ditorilliscontribuâtres'fer-
ui, quas spud (e habeat,
RHio ie pu Actione uerô de pecüKo,petit«r(bIuù'o debit! de peculi'o (cnn fieri, ne Süiwt cefle eft in hbcllo cxprimi aélioncm, ut in earn difertè fentcntia concipi pofskt Itaquc lubent leges ('n taH cafuebgi aAioncmXquod tn hærcdem*^ eligereÆ de Tributonaadtone* Deinde uidendum cft, an ex eadem caiiH amp;nbsp;lurc omnes competant,anexdiuerfa*Si ex eadem caufa ad idem compc^ü tunt, ut in proximo exemple, turn alia per aliam toUitttr,nec datur regreflus ad alteram ♦ Itaquc refert omnino ex illis cligcre,quam exiftimet Ador efle expeditifsimam. Si uerô cxdiuerfiscaufi8adidcmcompctunt,tumnoncft M. tribut»^ tantum pcriculi in eligcnda adione, quia poftquam ex una caufa agens fuc-fucumda' cubuit,poteftex alteracaufanihilorainusagerc^VtfiquisagatTributoria nbsp;nbsp;, iwno, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adione cum domino,quia eins fer no mer ces quafdam crediderit, exiftimans cum negotiari uolente domino, turn etiamfi dominus neget idbdum ede, fefcientcó^permittcntc,t3menpotcft cumconuenire depeculio,fiilludha- ƒ beat feruus,ut iUi foluat ex co crcditum,iuxta lam allegJ.2C ^
Prattercain omnibus bis cafibus,in quibusex codent fado dmcrfalura agendi
-ocr page 563-’ FER D. COKRAD, LAGVM. FARS V, - 475
Igcndi compctunt, uidendum eft an folo gencre agendi uarient,an ueró ra-tionc inter fc pugnentacH-ioncs^cxillisiuribLis compétentes »Namfi rationc ïnuieem fibi funt contrarié aCïiones,tumIicet caufacearum fint diuerfæ/a-men nec^ fimul pluribus un » netç unaearum eleda,ad alteram regredi guts poteft» Vtfi quis exrnea pecunia ematpraedia,meinuito,hoc iUi mandanti-DUS meis ferais, aduérfus cum mihi primam competit adfio fiirti,quu me in- AÜio ft^^i* uito pecuniammeam cóntfedlauit. Deinde poflum quoque eum conuenire adione mandati, qma ex^nandato corum, per quos mihi acquiritur obliga- Adi.Wdrf4i. tio,id facit.I»nG,defurtis.Scd utracp adioneneep fimul, neep per uices aduer fus eumexperiripoflum* Neep enim patitur ratio,uteundemaliumaliquid feeiffe ex mandato mco, aut meorum, ÔC in eodem fado eumfurtiaceufem. Quod enimmandato mcofit,id nonpoflum contendere meinuito elle fa-durn. Proinde una tantum earum adione experiri mihi licet, nee datur mihi
•) ad alteram regreflus, cöm adiones ratione inter fepugnent,quia contraria proponens uel allegans non eft audiendusJ,Titiae non nupferit, ff» de con-did.8C demonftr.Si uero genere agendi tantöm uariant adiones ex uno ali-quo fado competentes, ut fi alfa eft poenal is,alia rei pcrfecutoria,tum neutra per alteram tollitunltatp nihil cftpcriculi,utraadionequismagisautprius expcriatur.l.fi pignore» ^fifurtfiffdefurtis» Eiufdem autem generis adio-mts ex uno codemep competentes tolluntur inuicem eatenus, quatenus altera excedit alteram inperfecutione»Exempligratia;Locatus eftalicui hortus, AÜiobedtk in quo arbores quafdamfuccidit uicinus propter inimicitias, quas cumcon-dudorehabet,ibilicet locatori emendationem damni,quod exfuccifionc arborum fcntit,uel adione ex locato,uel adioneLAquiLpetere,Acfiqui-dem ex locato cum eo egcrit,poteft tarnen poftcaexperiri aduérfus eundem Aqüilia,ut illud ab eo confèquâtur, quod illi ratione culp*c,quadamnum da turn eft, plurisdebetur pro cmêdatione damni,quàm fi abfep eius culpa illud in re locata datum elïètj»fimerces»^culpæ»ffjôcatijtcmfi quis in contume liam domini feruum uerberet,poteft is conueniri adione infuriarum,ÔC Adio iniut adione 1. Aquiliæ^Iniuria enim ex afFedu faciendç contumeltæ,8C damnum riarum. ' ex uerberatione in co fado eft, Quacunep igituf iftarum adionum illi inten Ad,l,A j«il, derit primüm, fi in amplius quoddam ex altera adione fibi obligatum exifti ïnet,potcft dein ceps 06 illud ab eo exigcrej. qui feruum »ff.de ad,06 oblig.Et
*4 de his omnibus,gloffcir.l.nunquamadiones,ff»dcregul.Iur,Iamigiturha-beds,quód du£ fint caufæ,quac nos mouere debent,ut nominatim adionem, hot cft,Ius agendi in libello exprimamus, Vna, ut Index06 Reus intelligc-repofsint,quaexperiri adione uclimus, cum diuerfæ nobis competant»Al-Ccra,üt ex pluribus commodifsimam cligamus,ne nobis negetur facultas ex commodiore adione agendi,fi eaprimümufifumus,Qiiamuisautemnon fit dubium, adionem in his cafibus, de quibushadenus diximus,exprimen-damcflè,tamcn ufep adcó feuere illud nonrequiri aufim contcndere,ut ne-ceffe fit iUis Ipfis uerbis, quibus ca in legibus appellatur,ô6 eo nomine,quod Uel cafu quodam fortita eft, cam proponi. Sed fatis eflè,fi ita circumferibatur fadum, ut intclligi ex eo pcrfpicuê pofsit, ex qua caufa agendi quis litem
^ Reo intendat, Qé hoe aut illud fe iure iuo peterc exiftimet.Nota nanep eft re-gula:Nihil prohibere, quo minus quis aliquoex acquipollentibusproalio utatur, argj.fi mater.C.dc Infti.06 fubftit, Atq;id quidé maxime licere uide-tur, càm nomenclatura adionis,non adio mutctur,fi ea alqs uerbis circum-aö fcribatur, quam quibus propria appellationc denotarifolet.Namó6hocin Contradibuspermittitur, qui rebus contrahuntur,ut obferuatioferuorura fn illis præcipuè requirenda uideaturj. omnes» C» deContrad,06 con.ftip, ^^‘Ï gloff c»diledi»Ex.dc iudidjs,aliud udlc uidctur,etfi de iure Canonfeo loquatur.Indubitaü igitur iuris eft,abr^adione(prolured6 caufa agendi ea
-ocr page 564-*•6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRÏS civilis METHO DV S
accepta) neminem expenri in ludicio po He, 3^ ne ce Hè c He, cert am 8^ imam proponi,fèd iuHicere,eamquibufcunc^ uerbis m hhello dcfcribi,modó difer tè exillis incelfigi pófsit,quo Iwre experiri quis conctnr.Proinde nee in pro-ponendacanfaagendimagna eH diffieukas libdlum conciperc^Sedinper- *7 fpicienda ca«fa,ex qua competat lus agendi, ac,fi plures fimul occiirr at,utra magisexpediat experirkhic labor^hocopuseft»
Caetemm nonnunquam euenk, utquisnon fit incerfusde adione,quia nefeiatquo iure aduerfarium conuenire pofsit,fe5 cumfciatfibi competere aduerfum iliumadioncs,ncfi:it quam Hü intendat,proptcrea quód non confie t, quo Iure file rem tenéat, quam ab eo petituruseft. Vt 11 fciam,rem Jure ù fuccelsionismihi débita,ad alique perueniHè,necfciam quo iure cam teneat, z ànut nuduspofleHor, an ueröaliquo cumtitulo rerum acquirendatum^Ete-nim fi certus fum, rem mihi exhacreditate delatam, apud illum abfque titulo èflè,non ek dubium,me illum petitione hacreditatis cône ni re pofiè.Si uero' earn non tenet, utnudus poHcHèr,fcd cam emit, uel,alio titulo confecutus ell, tunc non poflum earn petitione hxreditatis auferre, fed nee elle eft,ret uendicatione earn illiextorquere♦ Namhæcnaturaeftpetitionishanedita-^^ riae,uc ea agerc non pofsimus, nifi cum eo, qui abfque titulo rem hacredita-nam tenet,Quare enm incerti fumus,qua adlione experiri nos cum eo opor teat, quem nefcimus, quo Iure rem,quam petituri ab eo fumus,teneat,per-. jo mittunt leges,utduac achoncs fimuI proponanturin eodem libello, euhac proteftationc,quód altera earuprocefluri fimusad confequendumid,quodl nos contingat,poftquam ex congrcHu aduerfark comperimus,qua nobis prg cipuè fit experiendumj,!, ^quiaautem,infin,ff»quorumlcgat,amp;CA
Kxc ferè funt,quæ in concipienda priori iibclli parte obleruandaucni-tint, În pofteriore cius parte, qua caufæ conueniens petitio fubiungitur, uigt; dendum cil,ut rcs,quæ petuturfignatac, pro natura cuiufÆ adionis notêtur* Eft autemin defignandis rebus magna inter Adiones ungularcs,genera-les,S6 unluerfalcs differentia. In Adione fingulari,qualiseftrei uendica- * tio,non fufficit fua appellatione rem notafle, fed requiritur, ut omnibus fois circumftanttjs dcfcribatur,ut fi quis fundum,aut domum,aut aliquam rem im mobilem petat,debet cius fitus plena demonftratione «ta deferibi, ut nullain certitudo inea cognofeenda hæreât ,1, Titius hærcs Æ de ad, emp, amp;^ tien, ; Si uerô mobilis eft res,referf an rudis fit materie,aut aliqua fpecies rei natç ucl opéra hominumfadæ. Rudis materiæ certitude demonftratur eius qualita-tc,Slt;: quantitate,menfura, pondéré. Species rei natac 8C faditiæ, demonftratur deferiptioneformac ÔC ufus.I,fi inrem.ff,dc rei uendic,Nelt;ç enim fufficit generali appellatione denotaHè res, quia diuerfitas rcrum,quæ fub quolibet genere earum cft,parit obfeuritatem, l,ita,uerf,quamuis te fundum,ff,de lur, Fif, In adione autem generali, quia non tarn res,quàm ratio earum admini-firatarum exigitur, fatis eft cas nomine,quo in alicuius adminiftratione fuc-runt,peti, V t fi quis conueniatur propter adminiftrationem rern focialium, fufticit ab eo peti, ut reddat rationem earum rerum, quas ex conuentione fo-cietatis communes habuerunt, Nammentione focietatiscomprehenditur omnium earum petitio,quas fibi deberi â focio contendit,Si tarnen ei opere-precium uideatur, poteft Ador figülatim eas res in progreffu contentionis defignare,quasgenerali appellationenegorij complexuseft inlibello,argu mento 1,licet, C,de ludicijs, Sic amp;nbsp;in uniuerfalibus adionibus,quia uniuer-fum quiddam petimus, utfunt, quibus hæreditates petuntur,fufficit res in libello communi omnium defignationeannotaffc,Atcghocquidemuerum eft,cum Ador in folidum hærcs cft, fecus,fi ex aliqua tantûm parce fe hxre-dem contendat, Et eft illa ipfa petitio uniuerfalis, quia exigitpartem ex uni-iicrfahæredkate,non fingulas hacreditatis res«l,i4n prin,ff,Sipars haere,pe-tatur«
-ocr page 565-•pER D. CONRAD. lAGVM. PARS V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4#*
tatirr. Etdeliacdcmonftranonc rerffinpctiaombusAÓ-ïonndtximusluprä de difrerenttjs adtionutn,in c.dc Adio.Porro non foktm ineptus habetur li' bellus,cuius pentio propter rerumdifignationemeft incerta,ueróm ettam 34 cnmquis plus petit,quàmeidebetur J’Jusautemquispetit quatuormodis, QS^^«^*quot; uidehcet,Rc,Temporc,Loco,ôôCaufa. Re,utqui totam hacreditatempetit, cûm et pars tantum debeatur. Inftit.de Acfti. ^ Re.Itcm qui cum fibi debere ^^ contendit, qui nihil ci débet,aut minus debet quàm ab eo expetat. Vt cöm quis cxiftimaret Seium JTæredem Titq,cuimutuo dederat loo.eumconue-niat tanquamhaereditatis nomme, fibi adfolttenda ioo.obIigatü,amp;Sine often dat fe non eflè h æredem, ut certum fit,cn nihil illi debcre,tum A Aor damna-lur in expenfis, quas Reus facere cius ludicif caula coa Aus eft. Extr. de plus pet. in pnn.6óibi glo.in uerb.amphus.Ita ucro qms effugere hoc penculum poteft, utfi AAor dnbitet ,an Reusi'nfna pofleftione habeatrem,quam ab eo petiturus eft, implorato ludicis offïcio, petat eu interrogari,an pofsidcat, ut exploratum habeat, an intendcre iIIi a Aionem eius rei nomine,quam peti-55 turuseftabeo,pofsit,uel non. Quamuisenim tit.ff, deinterrog.inludi.faci.
indicet aAiones interrogatonas eflè fublatas,tarnen ideononeftcogitan- intatoÿt' dum, quôd nonæ hodie interrogationes in iudieqs fiant. Nam uetus obfer- tionett Uatio SC folennitas,in faciendis iIJis ïnterrogatiombus per oh lationcm hbclli, nonlusaut facultasinterrogandi fublatumeft. Sed ubicunqt aequitasmouc-nt ludicem, ut interrogationcm fieri cenfeat, acquè earn fieri oportere,atquc olim,non eft dubium.l.penult. ff. de intcr.in lur.fac. Proinde fi quis neftiat, quota parte Seius fit hæres Titq,cui mutuo dederit 100. AAor tune poteft petcre à Iudice,ut interrogetur Seius, an fit hacresTittjdebitorisfui.Acfirc fponderitfetantümexfemifleeffèeiushatredem,petatabeo jo.quiatantam (ummam folöm debiti proportione dimidiæ hæreditatisab eo petere poteft, 14 SC fic effugict periculum condemnationis, quodimminctinis,qui re plus pe-tunt.I.de ætate.^n quiscum hærede.ff. de inter.in Iud.fac.Idem licet infimt iibuscafibus,óf quiequid refponfum ab fnterrogato fucrit,inudretraAare non poteft,iux.eandemi. Etfunttalcsinterrogationes faciendæ ante litis, conteftationem,quia poft illam no licet libellum emendate,ficucpaulô poft dicemus.Cafusaûtin quibus neceflario fiunt tales interrogatiQraes,annotat gl.I.ff.dc inter.in lur.fa.Fiöt SC aliae quaedam interrogationes in. iudicio poft litc conteftata,fcd iftæ non fiunt, nc quis fruftra experiatur,ficut fuperiores, fedutrefponfionib. faAis ad intcrrogata, quaeda probatio caufæ principalis cliciatur.Vndeaddifferentiâaliaruinterrogationûhæuocariturpofitiones, ßC Dy.cir.Epigra.fF.de eófefsis, hâc dicit effe iudicialiû interrogations diffe rentiam,qu0dillat fiant ad præparationê caufæ futur»,hæ uerô ad decifioné caufæ.Ita^ de eiufmodi interrogationib. dicendû erit,infirâ poft litis cotefta tionê.Redeoigitur addeclarationê earSpetitionû,quib*modns inpetêdo ex ceditur.Acproinde dico eutépore plus petere quàm oportuit,qui antee^ ex- ( titerit códitio,aut diesuenerit, in quam cócepta eft obligatio,alicui htc ex ea Tempwe, ïntendit.Et hoc cafu temeritas SC incogitâtia aAoris itapunitur, ut cóuento dupictur dilatio folutionis, quamaut ador ultrö in cóueiitione dedit,aut na tura aAionis indulgct, Inft.de exc. ^hodie. Loco plus petit, qui alio,$ pro-mifTitm eft,loco,folutionêfibi fieri exigit.Cü enim in alqs ateg alqs regionib. ^®*^®^ aha fintrerûpreçia,utnôubicpparitercômodûfitfacerefolutionê,nô fruftra Reusgrauariuidet,quialioloco,§dequocóuentione cóftitutü eft,cóuenit, Qviia tamê iniquu effet, fi pmiffbr eulocS, in quo da turn fe ,pmififfèt,nun^ accederet, no poflè ftipulatorê ad fuu puenire,cóceflum eft ll.ut quis fuS ^-fniflbrem in aho loco,q in cc,in que cófenfumeft,utibi fiat lblutio,cóuenire apud eópetétê indicé pofstt.l.i.ff.de eo quod ccr.Io.ItaCp pptcr talê petitions quis no na repcUitur ah agêdo,ficut pptcr fuperiores,in quib.plus petitu eft#
f 4
-ocr page 566-lt;9« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHOOVS
Scd adio,quae diredö competebat Adori,folüm fit arbitrariajta utdehcet« ut fi rei interfit,folutionem conftituto loco fieri. Réus in minus condemned tur,quàmintentatû fit.Si adforis interfit,Reus in mains condemnetur,quàm alioqui in obligationc a Aionis eft, iufto iudicis arbitrio. Larbûtf. dé eo quod cerJoc^Si uerô temerè, autinfidiofe promifiorem fuum quis alio Ioco,quàm in co,in quem côfenfum eft, petet promiflLim,tum Ador damnatur in expea fas,amp;^ propter damnû,quodexeiusinquietationc Reys rulit,in triplum cou ueniri poteft, ficut propter alias petitioncs,quibus^odurn petendi quisma-Citufd. Iitiofe egrefltis cft,Inftit. de ad»§gt; tripli.öó^fed hoc quidem antea.Nec^ aliter fit,fi caufa pluspetitumfit,idquodfadinefreiudicatur,cümquisaliquid, quod ilhïn genere, aut alternatiuèpromiflum, petit fibi fimpliciter præftart in ea Ipecie, quæ ei magis placet, quippe eft in tali petitione caufa,propter quam plus peterc,quam ei debeatur,dici pofsit,nimirum quód uideatur uelle cogi Reum ad foluendumid, quod in arbitrio fit, an uelit illi darc,uel aliud, AnteUtifeo, Inftit.de aff.ƒ* hinc autem,Qiiæ uerô dida funt de immodicis petitionibus, locum habent, cöm petitionem litis conteftatio fecuta eft. Nam quiper erro-rem plus petiuit,nec ineo ufqj ad litiscoteftationem perftitit, is non petiflê, fed petere uoluiftc uidetur, argumento I.quamuis.fF.de in ius uo.Itaque lici-tum eft acrori ante litis conteftationem errorem fuum in plus petendo coVri-to^UtiÇco», gere, ut effugiat p cenam, quæ in eos, quiplus petunt,ftatutaeft. Poft litem autem conteftatam ideo noneft alicui impunèpluspetnflêjquiamalitiofè perftitifte in petendo inique exiftimatur,qui oppofitionibus couenti admo-nitus quafi, ut ius fuum diligentius expenderct, óf caueret,ne quid ultra id, quod fibi deberetur.petcret,noluit errorem fuum ad animum reuccare. Ad-hçc autem,fi hocquoqt acccfterit,quód dolo induxifR-Adior reum uideatur, ut illi plus permitteret extra iudiciü, quàm ei debebat,óf tarnen au fus fit illud ab colite iam conteftata petere, turn amittit uniuerfum debitum, G,de plus pet.l.uni.Habetis iam quæ fint obfcruada in concipiendis libellis adfionum, ne tanquam inepti reqciantur:nam fi libellus eft fecus conceptus quàm indi-cauimus,ôf eius ineptitudomanifefta eft,potcftludexftatim»numlibcrarc pro autoritate fui officq.glolficird.i, ff.de offi.affe.Si uerô demn inprogreftà litis appareat,quód libellus fit ineptus,Iudex Reum abfoluctabinftantialu-dicij,ita uidelicet,ut Ador urgcrelitem, iuxtaxditumlibcHumnon pofsit, quó minus conuentus euadat Indicium,proptcrca,quód ièntentia de eins in epta petititione difertê concipinulla poisit, ItacjReus etiampetcrepoteft Afforem obineptum Iibclluminexpcnfas,quasincoiudicio fecit,condc-mnari officio ludicis.Durum nan^ effet Reu de fuofacerefump tus propter Adon'sineptitudinem, Verömetiam fi' Reus ob talemcaufamab inftantia 3S indien Iiberctur,tamen ob id Adori nonperitlus aduerfum eu agendi,qnia lis nihilominusillifaluamanet,óf eft ei integrum aliumlibcllum proponere, Óf denuo' cum eolitigarc.gIofÉfii,ff,Simcn,fal,mo,dix,óf c.eXaminata. Ex* deludicqs,
Cùm autem propter ineptitudinem libelli non pereat nobis adio,led ob earn folóm inftare adioni,perperam propofitæ prohibemur,non abs re quæ-ritur,anneadori libellumredditæ adionisemendarcliceat,quotiesmeo ja concipiendo erratum eflè deprehendat,0f in explicanda hac quæftione non parum difficultatisadfert locorum, quæ ad exemplum lurisin hac re iequen • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;di adducuntur, allegatio, V ix enim dici poteft,quàm facile cógitationcs fpe-
cie talium exemplorum diftrahantur,ubi obiter,Öf non iuxta rcrum inquirén darum methodum adducuntur ad generalem regulamconftituendam, Eft autem primüm omnium in explicatione huius quæftionis obfemindum, MutdretiM quódaliudfitemendare,alindmutarclibel!urn.Nammutarehbelhimillcdi-citur, qui ab ædita adione ita tecedit, ut plané nouam proponat, ut fi quis adiontf
-ocr page 567-’ PER D. CONRAD. tAGVM. PARS V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^iJ adioftc depofiti petat fcyphtim, poftquaminteUcxentadioncm commoda-W' (ibi in co petendo non competere ♦ Nam cara plané abam proponat acïiogt; nem^neceflè habet,ut nonum libdlum concfpiat : quia ucro talis uanatio h-belli non poteft fieri abf® incommodo rei, couftitutum cft nouilsimo Jure, uthocncminiliccat,fcd ßatimpoftquamseditaeft adio,cogitirr At^or cam, aut profcqni,aut peti,ut ludex perfped a ineptitudine libelli, Rewm ab inff an tia,iicutdidum cfr,abfoluat. Authen^de litigiofis, ^oninem.5f C,Quomo-do SC quando* Authen, qffifemetCy.cirJ»acdita.C»de ïedendo,abundè hoc ius libelli nonmutadi dcGlarat,refutatisiIïiï,quae uidentur cum copugnaie» Porroemendatur libellus,quando non mutata adione uitiaipnushbclli tolluntur aut corriguntur,ut fi oratio bbelli propter ambiguitatem uerbo-rum ucl inufitatas loqucndi formas fit obleurior, quàm ut res propofitæ fatis percipi exeapolsint,permiirum efi Adori,ut eum reddat,quibufcunquc uerbis pofsit,lucidiorem,có ufque donee pronuncicturJ. fi quis intentioné. ffde ludicijs. Si peccatumeftin libelliforma, uideliccqquod narrationi non fit fubieda confequengex capetitio,aut aliud quiddam eoi um,quæ fuprà in conceptione libcllorum neceflaria efle diximus, omiflum fit,turn licet Ado-» rifecundum lus commune, fuum dclidum corrigere,quam diu liscontefta-t* non fucrir,nifi tempuscftluxcriqquod ex confuctudinc,aut fiatuto,uel etiam à indice fortè ad talcm emendationem faciendam datum eft, nel alio-qui ad tollendas lices publica lege conftitutum eft, l.accufaturus.ffiad I Juli, ggde adult.dl ibi glofi,Nonnunquam hatret uitium in ipfamaterialibelli, nempe quód inconfideraté plusaut minus quamoportüit,petitumeft,tunc refenanomiflumcodem Juredebeatur Adoriuelnon,Namfiillud codem lurc ei non debetur,non permittitur,utiiïudaddat,quiaaJiaadioneinud pecere eumnecefleeft, Itaque in taHcafuidcmlusefljquodfupràinmuta-tiOne adionis obferuati diximus* Siueró codem lure debetur omiflum, tune rurfumrefert,anliscontcfl:atafit uelnon. Nam ante litis conteftafio-nem licet illudadijccrc petitioni, iuxtagloirj.'ædua.C,de cedendo.
Poft litis autem conteftationem ludcndum eft, an omiflum adione pro-pofita peti pofsit, ut principale, ucl ut aceeßbrmm.Nam ut principale mhif «idijcipoteft poft litis comeftationem.Lnon poteft.ff.dcJudicijs, Vt accefi forium(fi'cut funtfrudus,Slt; abac accefsioncs) licet, fi poft litcm conteftatam pendente lite percepti funt,£lt; non ante 4, aediles,Ridern feiendum,ff.de acdilit;Edidü, Demcre autcm de rebuspetitis abundansfemper Iicet,nifi tc-merè am fraudulentcr plus petitum fit» Gum enim toti litt renunciare aliquis poflït,l.poftquam.G,depadis,cur nonamp;f parti renimciarcff
gp Ponitur autemamp;Jnter emendationcslibcllorum, etiam abernatio Adio-» jnint,quaeex eadetn caufa diuerfo modo competunt. Vcciim ex codem dclifto Ciuilisê^ Criminalis adio oritar,quæripoteft,ancam,quamquis prop obier it, in alteram transfundere liceat, ita, utqui ciuiliter agerc, aut iron cœperit, poftea eodem libello petitione mutata criminaliter agat, Sed quia tali alternationc quafi mutatur adio, non minus, nee aliter hoc licet, quàm prorfus mutarc adioncm,l. Praetor,^ hoc edido, ff. ui bonorum raptorum. Si tarnen adio non ufque adeomutetur,fedeiuscondemnatio tantfimex tali alternationecrefcat, licet fane id facereexcmpiol.in delidis, 4‘fi detrada,ff,deNoxalib,adionib,Et contra has régulasmutationumôC emendationum nemo admitritur, etiamfi proteftatus fit, iè faluo iure adden-dqmutâdiôü corrigendi libdlum proponcre,iuxtaBart,cir.l.Ncfennius, ■ ff,dcnego.geft, Rurfum nonadiuuant aliqucm Rcgulac,qua: dantlicen-tiammutandfiaut emcndandilibelb',fi Adorin co uerfetur cafu,utoportue-rit eum cligerc unamadionem ex pluribus ci competentibus.Nameacle-«fta » non datyr rUi a4^iam regreflus ,ficm fuprà di Jum clfiDcmde tacite * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;circa
-ocr page 568-*S4
IVRIS CIVILIS METHODVS
circa omnes has régulas bare condidio fubinteUigcnda eft, quod fills regu* It's prohibentibus non Iiceat Adorf mutare, aut emendare iibellum,nifi hoc cfReusultr0permfttat»Namdefurefu0 cedere nemoprohibetur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’
Cæterûm quotfes Ador exhfbftS bbellum m utat,au tf ta cm end at,ut Reus cxprforc efus editfone non pofsft elle fnftrudus ad refpondendum, tunc Reus poteft pctcre nouas dflatfones ad delfberädum, an expedfat ef, ut If tern fufefpfatinee ne, ôC ad opponendum exceptfones dflatorfas, quae ex fnnoua-tfone IfbeHi competere coeperfnt.
Item poteft etfam fn talf cafu Reus fmplorarc officium Iudfcfs,ut ef feddan tur cxpenlac,quasfacerefnfuftfnendo eo fudfefo coadus eft,iuxtal,aedfta,fn fin.SiC ibi.glofE G^de edendo, amp;nbsp;heum quern, ff,defudfcijs,Si uero poftet for libellf aedftio tabs fuerft, ut non opus habeat Reus noua delibcratfonc,tum non poteft pctere nouas dflatfones,c,præterea,Ex,de dflat« ff» De Edendo»
De Interrogat,fn lur. fac, amp;r fnterrogaf,Ad,fubIat» De eo, quod certo loco darf oportet. Cod,
De formulis Qc fmpetraü'onfbus Adfonum fublatis; De Edendo,
Depluspetftfonfbus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
In Décrétai» De Ifbellf oblatione» De plus petftfonfbus,
Q.VAND0 Q.VAEQ.VE EXCE-ptiones opponf in ludfcfo pofsfnt. Caput XIIII,
S V M M A R I V M,
». OpomodoReusadeertamen defeendere debeat, x, Dcfenfioncsrci,cxccptioncsuocari.
j. Declinatoria fori, quando opponi poftit,
lt;4« Quæ fint exceptioncs dilatoriar.
ƒ, De exceptione dilatoria folutiohis.
e. Exceptioncs excommunicatjonis,S^ falfi procuratorisfemper opponi poffe, 7. Exceptioncs anomale qux dicantur»
8. nbsp;nbsp;nbsp;Peremptorix exceptioncs qux fint»
9. nbsp;nbsp;nbsp;Adori onus probandi incumbit.
gt;0. ludcxanpofsit ftatucre terminum opponsndisexceptionibuS» ÄSTENDIMVS hadenus quomodocaufsefnfudicium deducan-I tur,Quia ucró Ifs non exfftft,nfff fit qui contraucniat,dicendum nunceft, quomodo Reus ad certamen defeendere dcbcat,fi pu- 1 gnandum nbi poft oblatum libel! urn exfftfmet, V ocantur autem x exconfuctudine fori omnes defenfiones Rei,qufbus aduerfa-rium aut prorfus à fe depellit,aut faltem cius idus dcchnat,Exceptioncs ge neralf uocabulo, Et quiafeuerftas iudicforum non patitur,ut uelftarfa quaff pugna exceptfonum dflatoriarum mutuö fe exerceant Ador ac Reus,quo-ties libeat, atepita admödumftaiarfa pugna congredfantur, confultum c{r,ut certum tempus opponendarum exceptfonum illis conftftuatur,ltacpl,ulti» C.de Except.praccfpftur,ut Exceptfoncs,quibus forum declfnatur,ftaum in inftfo proponantur, nee poft Iftis conteftarionem admfttantur,fdquod de 4 omnfbus dflatorfjs ExTeeptfonibus fentfendum cft, quibusprocefius ludicq, non caufacimpeditur ,Q^.e uerôfllæ fint,cx fuperiorfbus liquet» Q^iando enim
-ocr page 569-f'ER D. CONRAD. LAG VAL PARS V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4«^
if fl nil aliquid eonim, quae fupra de competent! foro, de Citationibus, de Po-ftuktionibus,de Procuratohbus, deDiktionibusS^Fcrijs, De Libellisdixi* mus, non eft obferuatum, poteft Reus declinate Judicium, allegans legitF mam obferuadqnicm indict) efle neglcctam. Nam fi quis feiens donee lis fit contcftata,hacc praicerierit, turn confenfifie in id, quod adum efi, iudicatu^, nec poftea ei pcrm!ttitut,utpoftquam de principal! controuerfia agi cceptum cft,ea opponat J, ita demum. C.dc Procurât. Et quia talibus Exceptionibus difeeptatur de progreflu aeWitem mouendam, non de ipfa caufa, quae ad iudi-cium uenit, necefie eftcasprobari antequam ad litis conteftationem perue-niatur. I. non ignorât. C.de his qui accufare poff uel non. Alia: Dilatoriae Exceptiones, quibus noniudicium,ied caufic urgendat facultasimpeditur, proponuturquoe^ante litis cotcftationcm.Sed cas probare nemo cogitur.I. 5 Exceptio, C. de probat, ZC deExccpt.I.fiquidem. d ales uero funt Exceptio tries,quae dicuntiir Dilatoriae fblutionis,fiue ex pa do noftrojiue ex lege publica,fine cxiudicisdecrctocac nobiscompetanf. Vtfi quis à me petatcon-ditionaliterpromilTum, antequam extitcrit conditio, ponum allcgationepa-dbeonuenti eins impctumexcipcre, utnonpofsit progediad extorquen-dutnâmcpronnfrum,nifiprobetalitenntcr nospadumefic. Si tarnenquis occurrerctali probationi adoris uclit,tum necefie cft,uf exceptionem fuam prober, antequam ea quae âteftibus Adoris depofita funt,p ublicentur. Nam publicato teftimonio contraria probatio circa candem rem non admittitur» Authcnt.de teftibus.^quia uero. Neautem Exceptionibus Dilatorijs,lires deinduftnaôc mahnole protrahantur, ficutfæpe fit,pcrmiflum eft Jure Ca-nonico, ut Judex unum aliquem terminum conftituat,intra quern fi cas non opponant,quas fibi competerc exceptiones Dfiatorias putant,deinccps non * audiantur,nifi’ in cafibus cxceptis c.paftoralis. Ex.de exccpt.Inter omnes ant Exceptionesdilatorias proponendarum carum Jure exemptât funt,exceptio excommunicationis, amp;nbsp;falfiProcuratoris. Nam hat duat exceptiones, tam ante, quam poft litis conteftanonem ,immo etiam iam lata fententia opponi pofiunt.l.hcet.C.de except.^ Ex.de except, c.cxceptionem.ibi gio IT. Qgu-7 re quoep dicuntur Anomake exccprioncs,quafi' eat quae extra aliarum curricula uagentur amp;nbsp;opponantm.
8 Port'dperemptoriarumexceptions,autcaeftratio,ut oppofitatiudicium impediankàr caufampérimant, uteft exceptio rei iudicatat,tranfadionis,Ii-tis finira:,flue Jurtfiurandi, ßC hæ poflunt turn antc,tumpoft Jiris conteftatio-nem opponi,aut folam caufam pcrimunt, ut eft Exceptio padi de non peten do ,ó(:iftae redè opponuntur dcmumlite cOnteftata, Sed poteft quis protc-ftando, criam ante litis conteftalionem harummentionem facere. Nimirum «tteftetur, fibi eas nolle pcrirc,criamfi casininirio nonopponat.Neutras ueró harum probate quiscogitur,antequam Adorfuatintentionisfunda-ÿ menta produxerit.Qiiia Adori magis incumbit onus probandi,cûmipfe adionem fibi eópetete afieueret,iuxta I.emptor.C.dc prgfcript.long.tcmp. xxx.ucl xl. annorum,amp;Sl.percmptorias.C,fententiamrcfcindi nonpofle.
Jtaqueilli,qui diligcntiusdeiudicijs fcripferunt,monentcauros nos efie debere in opponendis exceptionibus, ne nobis noftra improuidentia onus probandi imponamus.Eft autem hoc prateipuè prodine in exceptionein-tentionis. Nam fi quis in caaliquidaftirmet, necefie eft ut probet. Si uero quid negat,quod Ador panlô póft probct,punitur,iuxt.Auth.contra.C.de nounum.pccun.Qj.i3reomnino uidendum cftiHis,qut inindicifs nerfan-tur ,urdiligenterconfidcrent, quid Ador praeftare in probandafua inten-w tione poCsir,conklio I.fi quidem.C.de except.Anautem Judex conftituere terminum opponendis omnibus exceptionibusperemptotijs pofsit, ficut / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de
-ocr page 570-48# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODTS
dc Dflator^s d/dum eft, quxnfolet ♦ Et cäm tails poteftas ludids conduoat ad fimendas litcs,cüi rei bonus Iudex præcipuè ftuderc debet,non uidenir hæc facultas ci dcneganda. Verùm quiaregularitcrcxcrotioncspercmpto-rix opponi polTuntjuftp ad fententiam,nô uidetur ludici ficitum efle, ut ipie hancliccntiamlitigantibusadimat» Nihilominus tarnen rcdêcosfenarcar-bitror^qui hoc heitum efle ludici uolunt. Namnihiladmodumdetrahitur luri litigantium in opponendis hifee exceptionifeus ,ctiamfi hoc iudicipcr-mittaturXiberum cnimmanetlitigantibus,uf exceptioncs^quae illis compe tcrccœpcrunt,poftquâm conftitutum à ludicctempusprsctertjt,opponat^ fuxta c.paftorahs.Ex.de Exccpt.Deinde pofliint etiam in caufa appcUationis MppelU/iô- non oppofitaopponi, flC non produda produciJ.per hanc.C,de tempor.apquot; «ûrsup. pgj^ Cxternm quod did urne ft de Exceptionibus pcremptortjs,idemfen-tiendum eft etiam de Replicationibus 5lt; Dupheationibus^Nam 56 iftæ poft funtufqueadfententiara per mutuas uiccs ab Adore 56 Rco producij.ij, fF. dcExceptio.8lt; C. codemj, non except, SC Inftit, deRepheaL Extra curium Ixeept.Com o’^nium peremptoriarumExceptionum eft,exceptio compcnfationis,Nam fenlatioms, ^^ femper etiam poft fententiam opponiSC probari potcft,iuxta Cy,cir, I,Ex ccptioncm,C,de probat.
DE MVTVIS PETU tiombus. Cap, XV»
SVMMARIVH»
t. De Reconuentione,
x. Rcconuentio ch iurc Romano permifTa»
^. Quatenusadmittatur reconuentio,
4« Coram arbitre Reconuentio non habetlocum/
j. Arbiter non poteftiudicare de caura»in quam litigatores non côpremifenintr tf. Non poteft quiscodemtempore addiuerfa indicia trahi.
7. Mutuar pcritioncj,mutu3 uicifsitudineiudicioiumfimul tradentur.
1. Reconuentio fiat ante litifconteftationem.
9. Non in omnibus caufis locum habet Reconuentio«
o N N v N Q^V AM accidit,utis,cuiexhibitüsefth'bcnus,non » opponatExceptionem ad dedinandum ludicium, uel addcpri-mendam adioncm, fed uicifsim illi,à quo conuentus cft,oblato libelle adionem intcndat,cuiusrei exemplum eft in Lnet^feri* ptura,C,deCompenfat,ubipcrmittitur,utmaritus nomine do-tis poft diuortium conUentus, cum ca agat rcrum amotarum ab ca ipfi fub-
latarum, nc folucre cogatur id, cuius fubtradioncm oftendcre pofsit. Tafts ^ wero reconuentio adco cft iurc Roman® p ermiß a,ut à indicé appellate poft fic,qui cam admittere nolit.1,1.^ ult.fEqux fenten, fine appearefeind.Neejs Ador reludari poteft, quó minus rcconuentionem rei ferre cogatur.Non enim poteft reeufare, ut eundemaduerfum fehabcatiudicem,qucmpfoie approbauit, leg. cum Papinian, ^’final. C, dc fenrentijs Si intcrloeutionibus omnium iudicioriï.Eatcnus tarnen admittitur rccóuentio,quatenuscafadagt; fucrit apudeundem iudiccmordinarium,ueIdelegatum,Âuthen,dcexccu torib. ^ fancimus. Non aüt poteft Reus Adoré reconuenire apud arbitrer, ^ nifi de omnibuscontroucrfijs,quæ inter eosfunt,iniIJum compromiftiim fit. Arbiter enim non poteft indicate de caufa, in quam litigatores non compro- ƒ mifer untinter fe.l.de his.ff.de recept.arb. Apud alium quoeg Indicem,cjuàm apud qnem conuentus eft Reus,reconuenire Adorem non poteft,etiamfi ille ordinarius fit rei Index,nifi lis apud illum,apud qnem eónentus cft Reus, iam diremptafit.Non enimpoteft quiseodem tempore ad dinerfa indicia # trahi. Authen.SC confequenter. C.de fentent. Slt; interlocn.omnlum iud.amp;f c» difpendia.Ext.de refcript.in yi,Si glolfi Extr.eo.c,fin ♦ Deinde quiapareft,r ut
t
-ocr page 571-PEU D. CONRAD. LAGVM. PARS V,
ttt mutue pctitfoncs mutua uidfutudine ludidorS ßmul tradïcntiir.C.i.Ex.dc mutufs petit.ne reconuentens conuententem remorctur in urgendo iiidicio, t par cflè non immentó cenfetur, ut feconuentio fiat ante fins coteftationem, ut utrina fimul pofsint defiberare conueniens 0^ reconueniens de fufcipien da fite ,a poftca uno quafi curfu metam fins contingcre^ßartofitamen cir, Authent.de execut. in fin.fentit reconuentionem etiam poffe fieri poft fin's conteftationeni, fi Reus non hoe agat,ut reeonuennonis quxftio cum peti-none conuentio nis fimul Siftbluatur ,fèd fan's habeat,fi ut feparata conuen-tio audiatur, 6C de ca cum pofsit pronuncietur, non fimul cum de conuentio-P nefertur féntentia.Prætereanonin omnibus caufislocum habet recOnuen-tio,quiapleraecpcaufat talesfunt,ut carumcognitio fimul haberinonpofsit, ficut proximo tituloaudiemus»
Autlh
De Execut. 6C de his qui conueniunt,d^ reconueniuntur, In Dccretak
De Mutuis petidonibus,
DE ORDINE GOGNITIO-num. Caput XVI.
SVJ«MARIVM.
fc Pluribus quxilionibuf pröpefitis iudex uideat.de «tra priuscognofcat.
*. Aftionesplures propofitar.nifi fuerint contraria:,fimul cognofcuntur.
*• Siaftio ütCiuilis.aliacnminalis.ftmulproponinonpoflunt»
4gt; Is prius audiendut.qui priusagcrc ceepit.
i* Reconuentio quibus caübusadmittatur»ai(tnon, 4. Exceptio peremptoria fimul cumcaufa finitut»
7. De prxiudiciali primùm iudicandum»
v AN Do igitur àüt proponendo,aut opponendo plures quægt; ftiones iniudicium ucniunt,uidcndum eft iudici,de utraprius ipfi cognofcendum Óf iudicandum fit, Pem'nct enim hoc ad officium ludicis, ut fpedf et,ne præpoftera cognitione quaeftio-num iudicia autimpediantur,aut cludantur.Primó autem ueni tent plures quæftioncs in indicium proponendo hismodis, quôdautunus proponit plures adionesex unacadem^ caufa, uel ex diuerfis caufis contra eundem, uel diuerfos ei competentes. Ex una eadem^ caufa contra eundem * ab eodempropofitæ aeftionesfimul cognofcuntur, nifi fuerint contrariæ,aut Itafcconlequantur, ut ncceffarió unius cognitio praciudicet alteri, ut fta-nm poftquam de altera iudicatum fit, altera ceflèt,aut tollatur. Qparum adionum concurrentium exempla fupra quaedamannotauimus,de Libel-lis,ód extent fingularumfingula exempla, C. fi feruus extero fe emi manda. ^ penuIc.Et de hxreditarqs adionibusj.ut debitum.öf ff.de Excepdonibus, leg. fundutn Titianum, óf de Tribut.l.in hacredem, Weligere. At fi' quis ex diuerfis caufis plures contra eundem proponat adioncs,nihil obftat,quó minus Iudex fimul de illis cognofcat, nifi forte idem fadum præbeat cas caufas. I Nam iftocafu,fiinter adiones exillisortas,afiafit Ciuilis,afiaCriminafis, tumneep fimul proponi, neeß de illis coguofci fimul poteft, fed diff erendum cftalteriusindicium,donee de altera fit iudicatum.I.interdum.ff,depubl. ind. Secusfit,cümex una eadem^ caufa,aut ex diuerfis contra diuerfos plu-4 tes adionesproponuntur, Nam fihoc fiat apud eundemiudicem,isprius audietnr,qui prins agere cœpcrit,iux,reg.I. qiii prior.ff.de ind.
Secundo ueniunt in iudicium plures quælh'ones,cûm per mutuas petitio nes Ador at^ Reus fefe impediunt,2f in tali conflidu primùm non licet cas adiones ad reconuentumreduccre, quaspaulô ante diximus fimulintend! t
/
-ocr page 572-4tt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS WETWOOVS
alîcuî non pofTe,Deinde cxcipiuntur quidam cafus, quibus negatur Reo fä-cultas rcconucniendi Adorem, Vt aceufatus criminalitcr non eft audien-dus,ft reconucnirc aceufantem ciuihtcr uclit^l.ij^f' fed ft again.ft,de ludicifs; Neep eriminahter eSdem reconuenire potcft,quiaaceufatus non eft audien* ^ diis,nift prins probet faam innocendam.Us qm. æde pubJud.SC iq.q.xftct Item contra fpoliatum petentem fe reftinn in poftefsionem, non audiuntur, ipohatores,fi reconuenire ilium rei uendication^uelint, antequam fpoliano nis quaeftio finita fit,nifi eidem opponere parem uiolentiam ab co perpetra-tam effe in ea re pofsint, c, fuper fpoliatione, Ex» de ord. cognit. In reliquis Uerocafibus, in quibus reconuentio non nominatim prohibita eft,Index in cognofcendoprocedit,ft'cutprox,tit»didumeft.Mutua iiicifsirudineadmit-tens Adoris conuentionem Só reconuentionemrei,eorumcpprobationes, ut de utriufep petitionibus fimul pronunciare pofsit. Atep bis quidem modis pluresquaeftiones in iudicium ueniunt,opponendo amp;nbsp;petendo,fèdmultó fepius iftud accidit cxcipicndo,Haud enim unquamlitigatur,quin circa prin cipalem quaeftionem excipiendo 8C replicando abac oriantur quaeftiones* Itacpciim exceptiones fint quafiobices; quibus adionum curlus remoratur, uidendum eft iudici, quando remouendi fint ifti obices, ne fuaindulgcntia aut difficultate index altcrius caufac noceat*
Omifsis autem difceptationum opinionibus, quibUs fcriptoresbacderc inter fc certant, æquifiima eftè uidetur iuris diftindio,quam tradit gloICcir, c.i. ftx.de ord.cog.uidclicet, ut ludex de exceptionibus, quac in ipio iudicio ex tradationc litium cxtftunt,ante definitiuafententiam interloqucndo pro-nunciet,quoties progrefllis principalis caufac illud defidcrct.De iUis nero ex ceptionibus, quac ex negotq circumftantijs ducuntur,8C non curium iudici]^ fed ipfam caufam impediant, non pronunciet, fed tarnen cognofcendo dili^ genter eas obferuct,ut de tota caufa ex carum cognitione redè iudicare pof-fit.Er eft buius diftindionis ratio,quod ad caufac cognitionem ludex progre di non pofsit,nifi amoueat obices exceptionum, quac procciftim ludicqimpc diunt,utfi quisneget Adorem babereius poftulandi,uel dicatprodudum teftem non eftè fuffïcientem ad dandum in ea caufa tcftimonium,neccfle habet ludex ea de re pronunciare ad parandum aditum turn ft bi, cumliagantP bus ad caufac difceptationem. Idem cogitur faccre in omnibus dilatorijs exce Ï)tionibus ludicij. Verumft exceptio oppofÏtaeftperemptoria,cuiufmodi untomnia impedimenta,quacperpetuo obftantagere uolentibus,quó minus profequi conuentospofsint, de ea non eft necefte, utludex ante ienten-tiam caufac definitiuam pronunciet,quia tab' exceptione probata, Adoris ins extinguitur, 06 Reus abfoluiturcea uerö non probata. Reus damnatur. Atc^ ita titroep cafu de tab' exceptione fimul cum caufa pronunciatur, Vt fi nmlieri repetent! maritum, obtjeiatur confanguimtatis necefsitudo, quac probibeat inter earn 06 maritum efleconiugium,paUm eft exceptionis quxftionem fimul cum caufa finiri.c.i. Ex.de ord.cog.
Cæterùm refert tamin'quæftionibus quac ex diuerfis petitionibus,quàm quacex oppofitis exceptionibusoriuntur,utrafitCn'minalis uelCiuilis,an uerö ambac fint eiufdem generis. Nam ex duabus petitionibus ortx quaeftio nes, de ea quæ criminalis eft,primó iudicandum eft.Si criminalis quæftio ex exceptione eft,fimul de utrifcßiudicatur.iux.l.penult.06 ult.C.de ord.iud.Si uerö utracß ciuilis eft, turn fi ea, quac ex exceptione uenit,praciudicialis eft, 7 de ea primum iudicandum eft,iux.tot.tit.C.de ord.cog. Nam 06 in caufa cri-ininali de præiudiciali quaeftione prius cognofcitur.I, quoniam Alexander* C.ad I.Iul.dc adult. Qiiando autem Ciuilis quæftio pr æiudicet criminal faut quando utrai^ fimul pofsitcxerceri,oftendunt n.tit.G.Qjiando Ciuilis ad* praciud*crim*
Cod«
-ocr page 573-^Èit D. CONRAD, LAGVM. PÄRS V,
Cod.
De ordine ludïdorum«
Dè ordine cognftionum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^ Qiiando cim'Iis Ad/o præiLidiceccntnïnalijS^anuûraÊJ ab eodem exercer! pofsit,
In Decretah
De ordine cognitionum»
Mis adiungi potcrunt C%nones, iq.q.xi,
DE LITIS CONTESTA-none. Caput XVII,
SVMHARlVM,
1. nbsp;nbsp;nbsp;Clarigatio iuftum bellum prxeedit.
à. Litis conteftario quid fit.
s. nbsp;nbsp;nbsp;Lis quomodo conteftetur.
4. nbsp;nbsp;nbsp;An lijcotitcftcturconfcfsioncrei.
j- Conteftitionc litis iis demum oritur.
^* Quando lis dicatur conteftata.
7- nbsp;nbsp;nbsp;Explicité refponderequid fit.
8- nbsp;nbsp;nbsp;Implicite lis quando conteftetur^
ÿ. Litifeonteftatio iukta CuriatRom.ufum.
«0 . Iniuriarumquarftiodepluribusiniurqs,
1(1 Copulatiuæpropoficionis naturaquz fit.
». Generale refponfum ad plura copuiatiuè propofita non effe permittendunb ‘i. Soerj eónuentiode damno przftando quando teneat»
*4- nbsp;nbsp;nbsp;Cur litifeonteftatio in caufis tradandis exigatur,
•f. Exuenditoaliquemconuenirei
«ff. Lis non ordinatur perExceptiones»
lt;7. DcExceptionibus peremptorrjs.
ts. Publiez tränquiliitati expeditejites fopitas denuo nonfufeitari.
19. nbsp;nbsp;nbsp;Deui exceptionum folutionisamp;acceptilationis.
20. nbsp;nbsp;nbsp;Caufx conftitutioapudRhctorer,quod apudCauftdicoslitifcontcftatio.
21. Litifeonteftatio poteft fieri per procuratores,
»»• Litifconteftatione adio fit perpétua.
v AE hadenus de ludicqs annotaufmus, ad litium tradationem pertinent,ücut clarigatio iiiftum bellum praecedinNam huiuC modi obferuacionibus non de cauft principali,fedde iure mo-uendihtem,fiC modo legitim o adeiusdifceptationemperuc-hiendi agitur ♦ Poft haé ueró dicendum erit de obferuationibus
Jndicionim, quibus agitur de fumma Iitis,6C ad pugnam quafi defcenditur* Vndeficut non tamrefert, quibus prarlijshoftemhoftis Iaceflat,aut fupe-ret,qüam quomodo acics inftruatur ad certadum de uidoria Jta multo plus momenti eft in illis difceptationibus ludfciorum, quibus de principali caufa controucrtitur,quàm quibus ad earn aditus in ludicio paratur,aut obiter eæ, quæ circa principalen! caufam exiftiint, qutcftiones,diluuntur.lnter bas aut obferuationes primum locum habet litis conteftario. Nam eatanquampu-j gnarium cogrelTus indicitur.Eft enim litis conteftatio ea diftenfio litigantiff, qua liinc inde alter contra alterius contenrionem in principali caula perfeue-rare ftatuit,Nam utmihi uidetur, conteftatio litis dida eft à contraria conte-hatione litigantium in ea caufa, de qua lis mota eft, Vnde Canoniftæ dicunt litis conteftationem eflè initium litis,non quad ea primöm moueatur Iis,fed quód ex ea demum uerè exiftat lis,8Cineauerfetur,arg,c,exparte,Ex,de ^*ïrb,fig Jn reliquisenim,dequibus aut ante,aut poft earn circa caufam difce t «
-ocr page 574-, ^0^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎVRÎS crVJLIS METHOD VS ’
|)ian», éOntrouerfia lins magis protrah/tur, quâm producitur, V ocattif ^P tur lins conteflano,contraria Jitigantium aflèrno,in ipfa caufa,non m dike* ptat!onibus,qiiæ circa earn oriuntiir» I.rem non nouam, ^patroni.C,de ludi* lt;ijs, amp;nbsp;Ex.de lins conreft »ibidem^ glolE Porrô glof.c.dudum.cir.ucrbiim ? refponfioncm. Ex. de eiecî. contends litcm conteftari non turn fôlnm,cùm Reus negandoadiioniaduerfuscum propofitaereIuclatur,fedS^cùm exhi* 4 bifo iam bbeUo earn confitendo contra fe admitnt. Et diicitur bac ratione, quôd aduerfus confitentem propter confefsionefh ab eo fadtam pronuncia* ride tota eau fa ppfeit, Perinde ac fi lufta concertatione litis exequendæad decernendam uidoriam res dedudra eflêc ,iuxj JuIfanus.Oe confefsis. An anthæcratio fuificiat^nunc non difputo. Certê fi fis dici poteftefiêcontefta ta,ubifie eft refponfum ad adionerti,ut de caufa principafi pronunciari pof-(it,negari non poteft confefsione rei fitem conteftari. V erùm cùm res ipfa te-* ftctur,nuHam inter eosexiftere controuerfiam, qui inter federe apudludigt; cempropofira confcntiant,nonuideo cur dicamus cçnfefsione rei fitem con teftarijhoc quidem uerum eft,agnitionem debiti coram ludicepetirfque in ftar confefsionis eft, habere uira conteftationis in fitigando faeræ,quod ad interrupendam præferiptionem attinetJ.cùm notifsimi. ^’fed etfi.C.de prægt; fcript.trigintaanno. Sed SCmifsio inpoftefsionemirtterrumpit pracfcriptio* nem, tarnen ob id nemo ea fitem conteftari dixit. Et cùm o nm es fare an tur Z conteftatione litis exoriri demû fitem, mirum eft,cur fitem conteftari dicant, cùm Reus confitendo non congrediatur cum aduerfario ad pugnandum cum eo,fed eife dedat.Jfto Jgiturrefpedru,quöd fada confefsione pofsit pronunciari de caufà,fortaftè dici potent,confefsione litis contcftationcm fieri. Sed propriè fis non poteft dici conteftata, nifi cùm Reus in principafi caufa lt;nbsp;Kxpïitifèrtf ï'^^tiuê refpondendo Adori reludatur, Id nero fit aut explicité,aut impli-(bonitre ^'^* Expficitè,ciim figiilatim adadionis caufam 2lt;petitionem refpondet V ^«tlt;fpt. Rfris. Et rurfum hoe fit aut purê,aut annexa conditione. Pure, cùm fimpli* Pure. ^’tlt;^^ Reus inficiatur ea quæ ab Adore contra eum funt dida, Vt fi dicat Ti-lt; tiusfe de dille Sempronio mutuó centum, ut ca redderet kalend.lanu. Itac^ cùm dte dies uenent, amp;nbsp;Sempronius ceftet creditum folucre, petcre fe eum cogi à ludice ad reddendum mutuo data . Sempronius ueró contra neget quiequam fibi ab eo unquam mutuo datum efle,ac proindefibi hancnccef-fitatcm non effè imponendam contendat, ut folucre id,quod non acceperit, r n lt;^ogatur.Conditionafiter ueró,fi Sempronius dicatfibiquidem non confta-j^j^ re, quöd ei ex mutuo centum debcat ,^ ut maxime oftendat,quód ei mutuo dederitcentum,tarnen fe poflè,ciim opus fit, exhibere cius Apocham, qua eum ifto debito liberarit.
*plicift. nbsp;nbsp;Implicite autem fis conteftatur,cûm non figiilatim ad lingula capita adio- 3
nis,fedadomniafimulunumdaturrefponfum,ficutteftatur Specul.inufu0 Curiæ Romanæ elle, quôd fis conteftetur hisuerbis:Nego narrata prout narrantur,SCdico petita fieri non debere. Talern uerô litis contcftationcm elle ficiram SC fufficientem,colfigitur ftipulationum exempIo.Sicut enim fir ma obligatio oritur ex uno refponfo ,quod ad plura fpccialiter pafra datum eft,l.Titia.in fin.ff.de ucrb.oblig. Itaamp;T fins conteftatio ex generali negatio ne eorum,qux in fibello adfionis narrata óf petita funt, exiftit,Tarnen Docflores contendunt hoc turn fieri,fiplura copulatiuê propofitafuncin li* bello. Vtftquis queratur depluribusiniurijscuiufpiam,óf dicatcumeœtu.‘® fadfo infuam domum irr up file, óf conuicium ipfi fecifie,0f uerberibus fe ab eo exfum elle.Nam fi aliud horum uerum,aliud autem falfum fit,óf conuen* tus fimul ad omnia refpondeat, ac fimpliciter neget ca nó elle uera,tum etiam * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fiAdor probet ea elle uera,quae uera funt,tarnen certa fententia aduerfus fic
neganten!
-ocr page 575-PEK D. CONRAD. LAqVM. PAR5 Vz 491 hègantem Ren’ non poteft,qiita hoc fophifmatc eludere iudiaum pofsitjO di- S^pà* cat, non efîè probatum,quod negatum fit.Etcmm fe negafle ea quac propo-fita fint,lt;îmul non eflè uera.Quamm's igitur quædam ex negaas Ontprobata, tarnen iftud quod negatum ab eo fit, non euè probatum,nec poflê probant quia ut maxime quidam internegata uerafint,tamencoriïundimôlt;fimul il non elle uera ♦ Efle autem hanc naturam copulatiue propofîtïonis,ut fi quis tuen earn uelit, neceflèîît ut omnes eius particulas pariter defendat , lux, ^*
13 pcnul.Inftit.de hæred.mftit.Promde redè ac utihter moncnt,non eiftper-mittendum,ut quisgènerali refponfo plunbus copulatiuê propofitis in bbef io abfolutè negando refpondeat. Nam ficut eft cernere ex illis quæ iam anno tauimus, iftiufinodi reiponfionibus indicia eluduntur,ut nec conftet de lite inter AdoremSC Reum,necIndex dirimereeamiuftafentenüapoisit,nifi denuo adio inftituatur,fiC figillatim ad propofita relpondcatur.Eodem con-fibo uidendumeft^nead unamlaltem partemlibellirefpondeatconuentus. Narratio enim ateppetitioin libellofuntficutantecedens Slt; confequens in Enthymemate. haip refert lanê quateaus iftorum altcrum neget conuentus, ut enim conftare de lire pofsit, necefle eft difertê exprimi,an dicat omnino
0 ca inter fe non cohærcre,an uero altcrum tantum neget ex altère fequi.Nam euenire utic^ potcft,ut narratio uerafit,cx qua tarnen petitio nô fequatur,uÉ fi quisfocium conueniat de præftando damno, propter contradam cum co focietatent,poteft quidemuerumeftè,quódfoct) fuerinqöCdamnum acce-ptum fit,^ tarnen fi d amnö fit culpa petentis datum,hon fcquitur inde,quod focius ad id præftandum tencatur,quare Spe. eo.titul. conlultum uidetur,u£ quantum fierrpofsit,difertaamp; diftinda refponfiorei inlitis coteftauone exi gatur.Id quod SiS return ratio, quarum gratia litis conteftatio fit,facilè quenqjf ,_^ monebit elle neceflarium.Nam cumlitis conteftatio exigatur incaufïstra-dandis, utinde liqyere pofsit, quacfit inter litigantes deprincipali hegotio controuerfia, nemo eft qui nonintelligat,deillorüdifceptatione non pofte tonftitui,quainre controuerfia praccipuê uerfetur,nifi'perfpicuèteftentur, quid utrinque contendant aut negent.Qiiia ueró illi, qui non faas certus eft de probatione fuæ caufæ, non eft tutum aperta refponuone caufampericulo probadonis committeren quxri fokt, an ne fan's fit ad ht emconteftatam, fi qnis dicat fe nequefatcri,ne($ negate, quod aduerfus cum narratum óf petigt; tumfit ab Adore. Necj défunt autores, qui talemrefponfionem probent, fed dodiores earn arquant taciturnitad, uidelicet,ut ficut qui interrogatus à Judice nihilrefpondeat,propter contumaciaminfolidumconueniatUrtIta‘‘^'^f®f^'’** 0f hie qui refpondeat femeej lateri, neC^ negate contra eum propofita.Nam ^‘^'^‘ obfeure refpondcre, perinde eft, ac fi nihil refponfum fit.I.dc actaté. ÿ»qui ta-cuit.ôf ^mihil.ff.de Inter.in lure fae.Tudus igitur omnino eft urgeri Reff, Ut certum quid refpondeat. l.certum.fT.de confef.
Porrô nonnunquam non negantur narrata, aut petita, fed lus quoddam ai-45 tegatur,quod opponitur ad depcllendum Adorem. Vt fi quis aliquem conueniat ex uendito,ôf ille non neget uendidonem e fie fa dam,fed dicat earn nonritè efle fadam,ac proihde ex eailli non competerelusagendi,cuiiifmo di quidem refponfîo nonadmitdtlitemmagis,quàmut earn côteftetur. Necç aliomodo Exceptiones peremptoriae opponUntur,amp; notaeft de exeeptioni-W bus régula,qua dicitur, quôd Exceptionibus lis non ordinctur.iuxta c. cum diledus. Ex.de ord.cognit.Si tarnen quis contendat cxtalibusrefponfioni-bush'temquoq;explere,cum eo nonrixabimur,modo fateaturquôdea lis non in principali caufa,fed circa eamuerfetur.Vbi enim hoc fatebitur, nulla nobifcum erit contentio.Näm in cohtentionibus,quac de litis conteftatio-Ue habentur, hoc folùm agitür,ut litigates obfer uent,quatcnus lis circa prin tipalem qu^ftionem conteftetur,ne ali.c qu^ftioncs cum principali mifceari
-ocr page 576-^^a nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎVRÏS CÎVÎLÎS' METHOD VS
tur,extra quamobfèruationcm in qualihetdifccprationepotefl dici, qUÖdljÉ conteftetLir,iibi interdifccptanres fitdiflènüo»VtautemplanÏ pofsitpereP pi quatenus Exceptiowbus Iis conteftetnr aut non, diftingnendum eft inter eas ♦ Nam dilatorqs Exceptidnibus lis prorfus nonconteftatur quia ex non coherent caufx, amp;nbsp;ob id ante litis conteftationem opponifolent,fient fuprà de oppofitione Exceptionum indicaunnus,Interoeremptoriasuetô ,quægt; ‘7 dam funt tales, ut ante litis conteftarionem oppoTitar,fieri earnimpediant, cuiuimodifunt Exceptio tranfadionis, rciludicatx,litisfinitxperluramen-tum»c. Exceprionis. Ext.de Iiris conteft.in lèxto.Nam tranquillitati publicX «8 expedit, lites fopitas denuo nonfufeitari. heaufas. C.dc tranfad.Itaque per-miffilm etiam efle iudici contends Spe, in titui. de Except, ÿ» dido in fin. Vt de talibus exceptiombus ante litis eonteftationem cognofeat acpronunciet, agentem contra talem Exceptionrm non efle admittendum, nee caret eins opinio ratione. Qiiia tales exeeptiones nonfolüm ius agendi tollunt,fed ÔC ' faculratem cognofcendi de cauft mdicibus adimunr. Qiixdam peremptorig
Exeeptiones tales funt, ut agentibus non obftent,quó minus intendant,atqf in ludicio urgcant adioncs, quas fibi competcre exiHimantiSed propofitis allis ira occurritur,ut agentes perrumpere non pofsint,quin agitationem caufaï intermittere,6C deoppofitaExeeptiohe difceptarecum Reocogan-tur.Neque tales exeeptiones eiufdem funt generis. Nam quarundam ex (sr illistanta eff uis,utetiam non dedudae in Iudicium,fuo lure tucantur Reos aduerfus Adores, ut eft exceptio iblutionisêC acceptilationis. Jllis enim omnis obligatie ipfo lurc tonitur,adeö utearum prxfidiotutiorfit Reus, ctiamfiiudiciorum agitâtione non fint explorât«, ut publico teftimonioinv petum agentium fuftinerepofsint.Inftit. quibusmodistoUiturobl.inprin. ^’Itemaccéptilatio, Eiuldem generis funtomnesmodfiquibuslusinrcaut perfona conlhtutum extinguitur. Qitapropter tales Exeeptiones uocantur D^ftontS. defenfioncs,cümrcliqug,de quibus iamdidurusfum,propria fignificationc dicantur Exeeptiones.Etenim talis eft carum conditio,ut nifiin Indicium de • dud« fint,tanquam milites fineautoramento contemnantur,ficat eft ex^ ceptio de non petendo,exceptio pr«fcriptionis,0ó fimiles.Nifi enim tales ex ceptiones difceptatione iudiciali declaratie fuerint ,agenres depclli carum ui pofte non creditur. f’prxterea.Inftit.de except.Vtriaftp autem huius generis exceptionibas litis conteftatio non impeditur. Nam isquieasaddacit, • ' no negat ludicium de propofita adione fieri deberc,fed eaufam agendi exo-leuifle contendit. Ac proinde non toUit litem, fed earn contrarij larisallcga-tione conftitait eaufam in difpatationem,de eo lare dcducens,qaa explicaca, de caafa iaxta earnpronancictur.Itaque poft litis etiam conteftationemde-mö redè opponantar.Neqj eft quidem talis conteftationis alia,ab ea,quæ fit inficiatione narrationis 5C petitionis,difrerentia,quàm quôd hæc dired^ ,illa nero indiredè fit. Qiiippp tcda inficiatione per oppofitionem exceprionis, cuiafmodi conteftationisexemplum eftè Spec.uult inc.cumcaufam.Ex.de appellat. V era itaeg eft regala, qaódlis non ordinetur per Exeeptiones, ui-delicet, diredè, ficat per inficiationem narrationis 2^petitionis fit,fccusfi bpponantur,utdidameft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
His aut omnibus,quçdc litis coteftatione dida funt,multam acceflêritla-cis,fi confer Star ad ea,quæ in Rhe tori cis de ftatibus caafarû tradantur.Neqj enim aliud in illis fpedatur,quam quod litis conteftatione fieri dicitur.Nam licut litis conteftatio in caufis traAandis requiritur,ut conftare pofsir,quae fit in difceptatione litigantium de caufaquot;principalicontroaerfia,ita Rhetores jiubent ftatum caufæ inucftigari,utdiccntcsfcianr,quæ fitfummacontentio-nisquaeftio.Qjiarequoc^IÜietorescâ côflidationê litiganriû, unde exiftit ^‘’ ulis qaælhû ,uocant caufx con-ftitutionc, £lt; luriiconfulti eâ appellant,litis contefta-
-ocr page 577-PEK D. COKRAB, LAGVM. PARS rgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;40i
tOnteftationem^Demdc mod urn quo futahs confKdano,ctiam ficdiuidunt, ut dicant earn fieri ,aut nuda inficiatione fadi,aut luns in fado defenfionc» Ex ea quxfit inficiatione dicunt nafci ftatö conic duralem,qma fadnm non cuidensfignis att^ conieduris coHedum oftenditur^Ex ea uerôquæ fit de-fenfione, fine exceptio ne Iuris in fado, dicunt nafciftatum Iuridicia!em,eo quèdluris rationibus amp;nbsp;autoritate ILtalis quacftioexplicetur atepprobetur^ V ndc8lt;apudrecentiorc*urifconfultosreceptacft diftindioprobarionum in hac diuerfitatc difceptationum de caufis, ut ex quibus fadum eolligitur dicantur p^ofirionesSC articuh,ex ueró quibus lusin fado probatur,dicantuf rationes.Etfatis quidem inde apparet,quöd etfinoua his rebus indidcrint no 3Tiina, tarnen re ipfafateantur lires ijfdem modis conteftari, quibus Rhetores jftatus caufarum conftitui dicunt»
Addunt auteniRhetorcshuicdiftindioni modorurn, quibus exifiunt fta-tus,aliamquandara diuifionem ftatus Iuridicialis,ó^^dicunteumefic,aucle-gidmu, fine finitiuû,àut abfoIutS,aut alTumptiuû^Et elf hæc diftindio’progt; dira ab ipfis,ut admonerent ftudiofi,quçftione luris in fado expediri, aut de cifionepugnantiûdclureinfado opinionn, aut indubitati iuris autoritate, -aut Iuris ex fadi cirenftâtqs quæfitamitigatione,fiuc Iimitatione*Atcß habet quidem hoc audariudiftinguendoröftatuu ad illostradandosutihcarèm no contemnendam » Sed hate ex ipfa arte petenda funt, ^ in probationibus rur-fum de fdis dicendum erit ♦ Cxteräm ut ut dimicatum de caufa fuerit,inter li-«igantes,Iis non habetur conteftata, nifi confier ca menre elle refponfum ad c aufani,ut lis de ea confritueretur» Vnde Azo in fumma huius titan C,dicir, quód fi quis aliud agens refpondeat ad caufam, inde ei nullum prxiudicium exifterc» Maxime nero extra per icul urn alicuicfirefpondilïèad caufam abP que mentione contefiationis in lire facienda,fi protefiatus fuerit,fe nolle ia præiudiciumfuum fadum, fi quid negando aut cxcipiendo didum ab co fit, ‘ unde lis contefiata uideri pofsit» argument, fifi debitor, ^»fi in ucndicione,ff, quib, mod, uel pig.ucl hypo,fol, fi tarnen Reustergiuerfeturin conteftanda lire ,potcft ludicis autoritate cOgi, iux, glofAuth, qui iemel,C,quomodo SC quando Indexô^c,ô^ AIex, deImo,circ,I.fifinita.^IuIianus,fF.dcdamnoin-fedo,Eft autem ea facienda,pofiquam defijt elle in poteftate rei,ut dedina-toriamaliquam exceptionem opponat.Namfi deinceps ce fier Reus refponde re ad caufam,lis conteftata habetur,amp;: Ador in eius poflefsiones mirt» *1 potcft,iux,hij,C,ubi in rem Ad.exer, Neep uerórefert,anpcr autorcslitis, ud eorumProcuratores fiat litis conteftatio,iux,I,rcm non nouarn, ^ patro • «* ni, C, de ludicijs, Ea uero fada, adio propofita fit perpétua,06 omnispracgt; fcriptio contra earn interrumpitur, 36 incipiunt deberi uTurae rei petite,iux, Spec,eo,tit, ^’ fin,
Cod.in Decretal, 06 Sex, De litis contcftationegt;
DE COERCENDA MALITIA
litigantmrn religione lurifîurandi, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Cap, XVIÏI,
s V M M A R I V M.
». Deluramenio Calumnîaé.
». luramcntumCalumnisequid contineat.
9. lurartientumCalum*uniuerfam1it«m refpîcît.
4. luramentummaliti» àdquid dirigatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
J* AniuramenTum malitia cxigipoisitcùmdccalumniaiuratum eft, ©• luramentum ucritatisdicendæ clericorum cfTc.
^' b sauüs fp irituabbus iuramentum Galum, non pratharh
» 4
-ocr page 578-4§4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ITRIS CIVIL15 METMODVS
8. luramentum malitiaf Ante uel poftlitirconteftationemexigi pofte* 9. luram.Calum, inter légitimas obferuationcs iudiciorum numerari. »©. Primumador,lt;fcinde reus litiumdomini jurant.
11. Procurator non prarftatiuramen turn Calum, quod ûtfolenniratis. 1». Iura.Calum.qui fubire pofsinhaut non.
S V St fandionibuspubiici Ion's receptum eft,ut htc conteftata, ^ aut ab ipfo i odicc,aut fnuicem inter Iftigantes cxigatur luramen mm calumniac^qLioiiirentlitigantcSjlc credere quodiuftamha-^ beant Ifdgandi cauûm,ac promtttant fcnulla tergiuerfadone ufuros, quin interrogad tier urn fatcanfur,nccfc dolos in proba donibus nederejaul dilationemaliquam in fraudem aduerfarq,uel adprotra-hendam litem petere uelle.Ac teftentur fe nec^ dedifle,neq^ dacuros eße cui-quam aliquid,utfuamcaufam, contra quammcreatur,adiuuet.iux.I.tj'.C.dc iur.Calum.Sd Authen.utlitig.iur.inprin.duSilglo.Cti.circa uerbum calum-niæ*Ex.de iur.calurn. Atqj hoc quidem iuramenrum iolct poft lids contera- j doncm,0£f feme! tantum præftari,quia cûm reipiciat uhiuerfam Iitem,in qua-libetlitisparte eius religio exada uidetur, Aut, hoc facramento. C.de Jura. Calum.Si tameninudftadmàlids conteftadone forténon fitexadura,po-tefr ill ud exigi in quauis alia parte lids antequam de caufa pronunciatum eft, cap.i .Ex.deiur.cal.infexto.Sed cft öd’ aliudiuramentum huic non difsimilc, quod ante litis conteftadonem exigi poteft, quodes aliqua pracfumpdo eft malinoft prætendi ,quod proponitur,cuius exemplum eft int thelàurus.ff. ad exhib.amp;l c.cum diiedis. Ex, de ekift, Itac^ hoc iuramentum non ad totam 4 Ütem,fed adillud tantum dirigitur, quod malidofê proponi pracfuTnitur,ut proponens iuret,fefibi non elk conlcium ullius mahdæ autfraudis,qua ad-.«erftnumexagitare, aut circumuentre in eoproponendoftudeat.Óiiapro-pter Öd appelladone hoc iuramentum ab illo priore fic diftinguitur,ut hoe dt catur iuramentum Malidae ^ illud ueró iuramentum CaIumniæ,cGm tamen mrunc^calumniarumprohibendarum caufa exigatur,
lurdMcntutti ucricttii,
Cduf^t f^iri' tudles.
An autem iuramentummalidae exigi pofsit poftquam iam deCalumnia ƒ don quærenda femel in caufa generaliter iuratum eft, dubitari folet propter diuerlatextuum teftimoniâ. Nam tex, Aut, de his oui ingred.ad appel,^fin, manifeftè prohibet exigi denUo iuramentum,poftquam de non utenda calomnia in tot a lite iuratum fit, Rurfum tex, Aut,de teftib, ^quia uerô mani-fefte permitdt,ut exigatur iuramentum, etiam poftquam de ealumniaiuratum fit,Et tarnen ratio magis didat,ut non exigatur,quia generale iuramcn-tum de non ealumniando in tota lite pr æftitum iure ad omnes lids adtiones, quae fftudfequuntur,rcfertur,Itacç glof. Aut, de tcftib,cir,uerbum fteramen to,fentit eius conftitutionis iùs non elfe générale, fed in illo folûm cafu,qüo ibi permiffum eft,obfcruandum. Practcrea cum Impcratores honorificè fen-tiendum de religioforurn ordinc iudicarcnt,eius reucrendæ hoc tribuerunt, ut Clerici non poflent cogi ad prarftandum iuramentum de Galumnia,quafi iniquumeflet decoruminnocentia,tak quid fufpicari,c,t,Ex.deiur,calum, Vndc ufu poftea quoc^ inoleuit, utloco eius iuramend Clerici lurent de uerk taté dicenda,id quod eft cernereinc,dudum. ^dicet ,ibidemq?gI.Ex,de Efe-dione, amp;nbsp;de Iure,c,ex Iiteris,Atcß inde poftea quo^ cuenifle arbitror, ut in caufis fpiritualibus(fi'cuteft matrimonij,decimarum,fimonix, his^ fimifib, rerum)iuramentum Calumniæ non præftaretur, V ernm ilia confuctUdo poftea rurfum fublata eft lp caufis fpiritualibus c.i, ƒ fin,Ex,delura,caI,frt fexto, Peperit autem ifta confuetudó iurandi in fpiritualibus de ueritate dicenda magnam difputationem inter Canonisas,Nam camper iftudluramenturn is qui iurauerat tantam obligaretur ad refpondendum fine tergiuerfatione, de ijs quæ comperta haberent, iux,glof,c,cx liter is, Ex,de iureiur,muftis uifum
-ocr page 579-PER D. CONRAD: LAGVM^ PARS V^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^«Jj
ifnpcrfm'ttfpdum efle, utfi quid file in medium afFerret^de quo dub/tan’ poP üc, an compertum ei illud fuerit, cfim de uentate dicenda iuraret,dcnuo ab co exigerctur,utiureiurando teftaretur,fe iJIud non cogitaflè in fraudem ad uerfanjfui,atepitamultorum autoritäre firmata eftopinio,quódhcitumfit iuramentum malitiæ etiam poftlitis conteftationem exigere, fi de ucritatc dicenda iuratum tantummódó fit,non etiam de calumnia,iux« gloCc.prïtfen tium Ex* de teftib*Sedhæc opinio abolita eft decretali conftitutioneBoni-facq oftaui, qualiberö feïit iudicibus,uc in omnibus caulïs,liucCiuiIes,fiuc Spiritualesfucrint,nonfolùm dim de dicenda ueritate, fed amp;r cüm de Calu* fi mnia iuratu eft, fciiicct,folenniter, qnoties expedite iJIis uideatur, ante uel poftlitisconteftationemiuramentummalitiæ à Iitigantibuscxigant,ut religt; gione iurifiurandideterreantur,ne artibus infidiofis iudicia circumueniant, SC maligne quaèftris contentionibus fefe inuiccm oncrent ,amp; inique exagi-tent*c*ij* ^»fin*Ex*deiuramento calum*infexto,Slt;rhocferè in iudicijsob-lèruatur* Qjiamuis iura ciuilianolint exigialiud iuramentum à partibus, poftquamde Cakimnia in totamlitemiuratumeft,nifi hocfpecialiterper milTumfitä 11» Porróde Calumnia SCMalitianunquampotcftquiscogi ut iuret,nifi Prætôrc autore illud exigatur* kde pupillo. ^ qui opus* ff*de opc, no.nunc* Neqj enim fatis eftpartem expctere,ut iftudiuramentum præfte-tur,nili Iudex quoqj cognofcat efle præftandum*Si tarnen ilIud exadum fit à parte,2Cludex co pofthabito pronuncietdccaufa,potefttalisfententiaim-» pugnari, quia huius iuramenti præftatio inter légitimas obferuationcs ludi-ciorumnumeratur,in glof*l*prolatam* C*de fententÄ interlo,otnniumiud, Poteft autem iuramentum Calumniæôlt; Malitiæ exigiin omnibus caufis, fine ordinario, fiue extraordinario iudicio,ó^ de plano de illis cognofcatur» «ux*Cle,fæpe* ^♦citationem,de uerb.fig* Cümenim hoe iuramentum exigatur,ne religio iudicantis facilè cireüueniri àpartibus pofsit, ut ueritate non Ïatis explorataaliquidpronunciet,naturalis iuftitiæ amor poftulare uidetur, uiin quacunep adione, fiue exceptionemetus Galumniæ fit,iftud exigatur*. Iraqi ncq; confuetudo huic obferuationi iudiciorum prorfus contraria Iuris *o appeUationem meretur*c*cætcrû*Ex.deiur*caIum* In quacunep ueió caula iuramenrü calumniæ exadn fuerit,prçftandS illud eft àdominis Iitiu,itaqui-dem ut primo Alt;ror, deinde Reus iuret* Lij* ^i*amp;^q*8(S ibi* Aut*principalis*. C*de iura*calum*SC ex*eo*c*?*Atœ id quidem tummaximè rcquiritur,cü exi gitur iuramenrü, quo iuratur de Calumnia non quærenda,intota lite,fecus cum probationis caufa propter fufpicionem,quæ in una aliqua parte litis for tè exiftit,requiritur. Nam illud etiamà Procuratore præftari poteft,unde •» Bart*cir*kqui bona* ^ fialieno* ff* dedamnoinfedo,dicit,quödProcurator non pofsit præftare iuramentum Calumniæ, quodfit folennitatis*lllud uerd quod fit probationis,refte ab eo præftari, etiamfi' alioqui reguläre fit,quod iuramenrü Calumniæ fine fpecialimandato domini à Procuratore præftari non pofsit ,nifî generalis adminiftratiofortêeicommiffafucrit, qualiseft Tutorum ,Curatorum,Syndicorum,A(ftorum,iux*I.ïj*^’quod obferuari*C» »2 de iur,calum*Et qui omnino pofsint hoe iuramentum fubire aut non,often-dit copiofè Bartol* in loco allegato * Cui ueró iniundum fuerit, ut iuret de Calumnia, aut malitia, is fi faccre id reeufet, cadit caufa,hij* ÿquôd fi Ador, ‘C*de iura*CalumÄ Ex*eo*c* fin,
Cod*
De iureiurando propter Calumniam dando»
Auth*
V t fitigantes iurent in exordio htis,quo neœ 5fc*
De his qui ingrediuntur ad appellandum* quia igiturtantâm confti-tutum eft,ut iuretur de non maliuofè proroganda Ike,
Ïn
-ocr page 580-49« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHOftVÄ
In Dccretalfö^ Sex»
De iiiramcnto Calumm'æ»
in InftIt*
De poena temerè hdgantfunV
DE PROBATIONS bus» Cap» XIX«
SVWMARIVM. •
»• nbsp;nbsp;De diferimine confersionisinter elm, quae fit adprincipalem intemionem»^ earn, qux fit ad pofitiones eiufdem.
a. nbsp;nbsp;nbsp;ConfelTus in iudicio habetur pro iudicato«
3. nbsp;nbsp;nbsp;ludicantisnuUaseflc partes in confitentes.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Confefsiofuaquatenuscuiq;in fuacaufadonatprxiudiciuni. i^ ^Probatio quid fit.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Illud efiprobandum*quod in judiciumdeduAum eft.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Aedes fuas uendicans probare debet »quod fit dominusædium,
8. nbsp;nbsp;nbsp;’ Probatiodoccndi?iudicis,non partis caufa fit.
p. ModumdeprehendendidubiiRhetores iudicationcmuocant.
10. Oreftis caufaaccufati parricidq.
n. nbsp;nbsp;nbsp;An liccat filio mortem patrispriuata uindida uleifei.
u. nbsp;nbsp;nbsp;lure ne an iniuria Oreftes matrem fuam occiderii.
n. nbsp;nbsp;nbsp;ludicationem, iugulum aduerlarq uocat Plinius.
*4. Negatio fa di imponit adori necefsitatem probandi fadi.
v.»Adorcnon probante reus abfoluatur.
(£.' £i qui dicit,non ei qui negat, incumbit probatio. i/z-Duo probationum genera, inartificialiumamp; artificialiuml gt;8.-^Aliam probationem efte fadi, aliam iuris.
19 . Tradatioatgumentorumab artificibus dicendi petendaeft*
2o .-Probatio plena,SCfemipIena quxfit.
A c T E N v S diximus de obferuationibus ludicionwi, quae ne-ceflan'ac funt ad légitime conftituendam litem. Dicendumnuc eft,qiiibusmodis in lite tradandaprocedendum fit,ut rite Ôf or , dine eins cognitie ÔC decifio fiat. Cùm autem euenire polsit,uc conuentus non reludetur aduerfario, fcdfimpliciter fateatur, quod ei in libello conuenientis imputatum cft,folettradi, quomodo adder-
fus confîtentem procedendum fit in Iudicio,antequam de conuincendo co, qui negat contra eum produda,agatur. Eft autem difeernendum inter con- « fefsionem,quæ fit ad principalem intentioncm agentis,Slt; eam,que fit ad po-fitioncs eiufdem, quas in oftendendo fado facit,ut confefsionc conuenti ab onere probationisrekuetur, autfaltem in ca facienda iuuetur. Nam fi con- ^ uentusid fateatur,quod ab Adore in libelle Ôfprincipaliadionepropofi-turn eft, nihil aliud reftat,quâm ut tanquam conuidus condemnetur in id, quod petit il eft. Qiiid enimopus eft caufam in examen trahcre,quam Reus fua confefsionc fecit indubitata 8C perfpicuam « Régula itat^ eft, ludicantis y nullas eflè partes in confitentes. l.proinde.in fine. ff.adl.Aquil.Etquatcnus ad talem confefsionem rei ferenda fitièntcntia,aut non,indicat glof.uer.con-felTum, cir. c.i.q. q.i. Gignit enim talis confefsio folidamprobatiénemfadi in libelle propofiti, ut non fit necefte aliam requircre. Atilla quæ fit adpofi-tiones,quæ indeelarationefadi fpârguntur,tantûmaliquam fidem conciliât narrationi,utpofsitprobabilitcr de fado concludi,8lt; fententia de caufa à Indice peti. Hanc igiturinteripeciés probationum collocabimus,Ôf de caficut dereliquis probationum fpeciebus feparatim agemus,indicaturiquatenüS 4 alicui fua confefsio pariat ih caufa præiudicium, aut non, cuius quaeftionis tradatio adillam alteram quo^ confefsionem perunet,fi Reus earn reuocare conet ur»
-ocr page 581-PER D. CONRAD, LAGVM. PARJ V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4s»7
ConetUf»SiCUt ccitis ex caufis potclt,extra quas ad id faciendum non admitn-tur, quin Iudex contra eum execurionem fierimandet. leg Ji debitori Jf, de ludicifs,
Proindenon eft quçrenda probatio,cüm Rcusid,quod contra eum princi f paliter propofitum eft,fatetur, Probatio emm eft rei dubiæ per légitima documenta oftenfio,Gonfe(sio aûtnon uocat rem ïn dubium,fed cofenfum de ea conftïtuere fllam manîfeftu eft ♦ Itatg probatio folàm ibi eft neceftana, ubf propter diflenfionê litigântium resin dubiumuenit.Net^ tarnen quælibet diOenfio talem dubïtationem paru ,quæ légitima probatione difcutienda fit, Ridiculum nant^eftetjfi alter de cœpis,alter de alîio diceret^ueUe talem con tentionc probationib. in ludiciu deducerc,ut de ea decei natur,cû per fe ma-mfeftûfit,intereosnullam exifterc cotroucrfîam,qui nô de eademre,fed de diuerfis diuerfum quid dicât,id quod euenire tû poteft,ubi nô fatis difertê li-belli adfionû concipiunt. Deinde etiamfi difertècoceptus fit libenus,dilertê etiâ ad ilium relponfum fit, ut fatis appareatin qua quæftione lis confiftat,ta-men nô ftatim eft cernere,quac fit ea probatio,quæ præcipuè probanda eft,uc lt;nbsp;de totacaufapronunciarircdèpofsit,Tritûita(^eft,inforo,iIIudeflè proban dum, quod iniudiciumdedudû fit,SC de quoiudicium elle pofsit,quodprobant! profit ad caufæ uiiftoria.Quis enim non inteîligit iudicia fruftra agita-F ri,fi aliénai negotioprobent.Vtfi quis cumpoftefiore fuarûçdium,agatrci uendicatione, ÔC dominium fuû in illis ita probate conetur, ut oftendat ie cas «des locaflê tan^ fuas,non poteft de caufa pronuciarfiquia illud quodin Judicium uenit,nimirum an fit dominus tali um ædium,palam eft,eum non pro baße J,ad probationem,C,de probat. Quare illi qui de iudiciorum proceftù 6C traeftatione fcripfer3t,monent diligenter confiderandum elle in contentio i ne eau fatum, quid tandem ex mutua intentionc SC depulfi'one litigântium in t dubium ucniat, quofublato iudiciliquidum fiat, quid de caufa ftatuendum \ * fit,Nam probatio docendi iudicis,non partis caufa fit, quamuis in partis præ-ï F fentia ea fieri debcat4ux,l.fi quando. ^fed cum,C.de teftihus. Scd multô lu-/ cidius Rhetorestradunt depræhendendi eius dubq in caufa modum,quàm caufidici, dicuntenimin qualibet caufa aliquid uerti in quæftionem,in qua totius controuerfia: hærcat dubitatio, adeo lit ea explicata nihil amplius ob-Ret Iudici,que minus de ftatu cauf», lluc fumma litis pronunciare pofsit,Ob •d dicunt earn à Græcis didam ciTe niivinivc^, hoc eft Iudicationem,ficut Cicero illud uerbû interpretatur, Earn uerô depræhendi ex collatione caufarS in defenfionc, 00 firmament! in adione, quam Græci uocant «iria^,^^ fub ea wolunt accipi omnes Exceptiones, quas côuentus ad defendendam fuâ cau-fam opponit, Firmamentum uerô Gracci uocant ffun^ty} quafi continens controuerfiam,6C uolunt Rhetores ea appellatione comprehendi omnes caufas,quas AdJor ad confirmation? fuæ a (Dionis aduerfus defenfiones conto uêti in Judicium adfert,Exempli gratia, Oreftes aceufatus parricidq propter cædem matris, contendit fibi ignofcendum,quia ultus fit patrem, quem mater eius occiderat, aceufator contra dicit, abf^ iudicio ilIi non heuifle patris «» necem uindicare, ex qua contentioneoritur quaeftio,an liceat filio mortem patris priuata uindida uleifei, Slt; hæc quaeftio eft K^vóiitvoii in hac caufa, Hac enim explicata facile apparebit ludici,quid ei de ftatu caufæ iudicandumfit, •* uidelicet,Iurc ncaniniuriaOreftesmatrêfuâ occiderit, Adhacigit proban daamp;S improbanda nccefle eft Adorê ÓC Reu omnes neruos fimul intédere, Ador,ut prober,nólicere filio ukifcinecc paternâ,nô cognita perludicem gj caufa,Rcus,ut probet contrarium:namiudicatio incaufa eft(ficut Plinius in-quit ) iugulum aduerfarij, quod premendum eft, Atq; cflèquidemin omnibus fotenfibus controuerf^s talem quandam dubitationem, qua: mutua
probauo
-ocr page 582-49*
IVRIS CIVILIS METHODVS
probationc Äf declarations Kdgandum præcipuè toll end a fit,ut Index dec« nere de canfa pofsit, oft end tint exempla controtierftarum,quae contmentur /noradombus Ciceroni's,2C ufnsfori facile quemque docebiu Verûmea non Temper colladone caufç fiC firmamenri, fine exceptione 5C Repheatione exifti t, fed turn folnm,cùm Reus fadum fuum aligna Exceptione defendere conatur.Namfi puranegatione Reus fadu inftcietnr,ipfanegatiofa(fti im^ ‘4 ponit Adrori nccefsitatê probandi falt;fti,nec eft qLj^rcndnm,qnæ fitiftapro-pofido,cutusdubitatio præcipuè fubmouenda fit probadonibus » Nam cüm Keus nihil attulerit contra Adorem, nihil dum aliud in indicium nenit,an fecerit Reus an non,quod ei imputer Ador, öd ipfe neget, Itacp quoeÇ in tail cafu régula cft,quód Adore non probante Reus ablblnatur,ecfi nihil præfti i^ terit Reus,Lquiaceufare^C.dexdendo,Donee enim Reus non opponit Adori aliquid, de quo dubirare Index pofsit, foli Adori incumbit probado. Nam ei qui dicit,non ei,qui negat, incumbit probatioJ,ij, ff,de probat.Itaa «d quando Reus Adori nihil opponit,de quo Index dnbitare pofsit,non poteft Reusprobarione oncrari, Quatenus aüt Reo incumbatonus probandi,cüm non puranegationefadum inficietur,fed tak quid neget,cuius præfumptio pofsit efte eins negationi contraria,abnndeexplicat glof c,ult,vi,quxft,v» Itaq? difcentesadeamremitto,
Du9probii* nbsp;nbsp;Porró fecundum Ariftotclem duo funt probationum genera,fnb quorum
tionugenera akero comprehendit àTi^roi/ç.hoc eft, inartificiaks,altero i*'Tt^»'flU{,hoc eft, ar tificiaks probationes. Inartificiales dicnntur, quæ cum caula gignuntur ex fadicircüftantijsjó^ cafi4üt‘funt,Rumor,Tabuk,Teftes,TuIiürandum,Natn nemo eff, qui huiuimodi probationes adhiberefnae canlxnon pofsit, cS has ei cafus miniftrat, Itac^ AriftotcIcs eas dixit efte Inartificiales ,q^uafi eas quae “gallis 4ft?öd's non excogitarentur, fed cum caula ad enm deferrentur.Ar gumenta autem qua inuenirenturïoTertia~K^dih'gëntiadicentfs,dixit efte ar tificiales pföbldoncï^qüia afolis aniticibus fnueniendi 5^ dicendi adhiberi po^Hafic diuftioncm probationum Inrêconfuld his nerbis tradunt,ut disant aliam probationem efte fadi,aliam iuris,Nam probationcm fadi appel- ,g Iant,quam Ariftoteles dixit inartificialem, luris ner^guam Uïcirdfidelem uocat, QC exconfuetudincloqucndi in foro eaquafadrum probatur ferè lola - dicittir probatiolNam eam,qua lus^in fadooftenditnr,ftepiusdifpntationcm Tafluljuomo qnam probationem uocant. Deinde uolunt fadum probari,aut euidenna do probaur, ipflus fadi,ant confefsione rci,aut fama,aut communi opinione,aut teftibus, autdennneiatione publicarumperfonarum,autinftrumentis,aut alijs anti-quis monumcntis,autpræfumptionibns,aut fïgnis,aut iurcinrandoJus nerd Utin fiüo in fado,oftendi uolunt autoritäre publicarum Iegum,Canonum,ate^ confuc-^uomoio tudinum QCftatutorum, ÓC argumentis ex rcrum natura Slt; ratione dudeln ofttndatur, argumentis autem inueniendis SC tradandis magno fubfidio eftè poterunt ca,qua: de locis inuentionum Slt; argumentorS formisS^ paral ogifmis,in Dia lcdicis,óCRhetoricistraduntur,Namtradatio argumentorum abartifici-151 bus dicendi petenda eft, quiaiuraôlt;JI,colIigendarûautrefellendarum probationum rationemnonoftendunt, fed quatenus probatio per teftes,autin-ftrnmenta,ud alias probationum fpeciesfada fufficiatconftituunr.Quare defingulis probationumfpeciebus fingulatim (ut eas indiuifionc earum re-cenfuimus) ordine dicemus, ut in foro uerfaturi iudicarede qualibet probationum fpecie pofsint, quatenus ea ad probandum propofitum fufficiat, aut non,Nam earn diuifionem probationum, qua alia dicitur efte plena,alia femi «o plena probario,fuperuacuum eftet hic adtexcre, cüm earn res ipfa oftenfura fit,ubi expofuenmus quatenus ex quaque fpecie plena probatio rei exiftat, ff, C, in DccretafdC Ckm. Deprobatiombus,
-ocr page 583-fnK D. CONRAD. LAGVM, PARS V^ 499
DE EVIDENTIA FACTIgt; Caput X X*
SVMMARIVM»
t. Euidcntiafaéli qualisficprobatio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f
*. Lotbarqlmpcratorisfaautnduccntispcllkemrelida uxore.
3. nbsp;nbsp;nbsp;Connthi} ciuis faäumj qui nouercam loco uxoris habuit.
4. nbsp;nbsp;nbsp;In fado notorio,quod ^tetocuiisgt;iudiciarius ordo non requiritur.
J. Euidcntia fadi magis in flagitqs, quam in contradibus confpicitur.
6, nbsp;nbsp;nbsp;Contradus magis teftibus amp;nbsp;inftrumcntis,quàm ex euidcntia fadiprobantut.
7« nbsp;nbsp;nbsp;Notoriumtripliciter.fadi,iuris,prarfumptionis.
8. nbsp;nbsp;nbsp;£uidenseft,quodexncCcirarnsfigniscolligttur.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Tex/x0ç««,proprias reinotasuocari«
VILA probatio plus uirium habet ad conuincendum negan-tcm,qUam ea,quæ ex euidcntia fadi eft.iux.glolTc.ad nofttam. Ex.de lurciur. Sed hoe accipiendum eft de fado, quod ita no-turn eft, ut negari aliqua cum fpeexe non pofsit, cuiufmodi fuit Lotharij Impcratóris, eûm relida uxore pelMcem ducerct,^ Co rinthij ciuis, qui nouercam loco uxoris habuit, primat ad Corinthios fexto.
4 Nam in fado notorio,quod patet oculis,Iudiciarius ordo nön requiritur,nifi Ut de eópronuncietur, SC executio fententiatfiat, cum abfqjprobationema-
1 nifeftumfit,iux,gloirc.manifcfta,amp;^duorum fcquentium,i}.quacft.i. Talis autem euidcntia fadi magis in flagirijs, quam in contradibus confpicitur, « Nam eûm minus tumultuumfit inconcradibus,quamdclidis,tninusetiam in iUis euidcntia eft ,8lt; haud ferè unquam contradus ex euidcntia fadi pro-bantur/ed magis teftibusóf Inftrumentis. Vndc cft quod tammultapafsim de notorqscriminibus,2lt;maximè àGanoniftis,cir.c.cuidcntia.Ex,dc Ac-
• 7 euf.traduntur. Cüm autem allud notorium fit fadi, aliud Iuris,aliud præfum 8 ptionis,iux.glofEc.manifcfta,i).q.i. Obferuandumeft ,illud iblümeuidcns iudicari,quod ex neceflarijs fignis, quæ à Rhetoribus T6xgKgj«uocantur,non ,i.propritu cxilh's,qux perfe adtolIendamdubitationemnófufficiunt,conigitur.Nam reuwi^r de illis infra de præfumptionibus dicendum crit,
DE CONFESSIONES Caput XXL
S V « M A R I VM.
*. De aduerfariar partis confefsionc.
x. T4tisfaâi certusquisfu. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
t. Hortenfius eliciendxconfefsionis artifex.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Pohiiones qux dicantur, amp;nbsp;quid in cis cauendum fit.
5. nbsp;nbsp;nbsp;Modos, SCcaufamcuiufq^ adionistenereplurimiim refert.
tf. Realisadio.amp;pcrfonalisquomodo ponenda,
7, nbsp;nbsp;nbsp;Perconfefsionem res fitnotoria.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Qpando amp;nbsp;quomodo faciendç fini po fît ion CS»
5. nbsp;nbsp;nbsp;ludex interrogate pattern poteft.
»o- Refpondendum ad pofitiones fub pana confefsionij.
ft. Gloflx huiuscapitispotcrunteifeuicelongicommcntarn.
**' Confefsio erransreuocari poteft.
, MMIMgBWi R 0 X1 M A M uim probandi poft euidentiamfadi habet aduergt;
► nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^’■*æ P^*^'® confefsio. Ncque enimcertior teftisalicuiusfadi ^^^ poteft, quàm is,à quo illud profedum eft.Vfita-tü itacp in foro eft, ut quoties in dubium ueniat id quod fad um effe à litigantibus in adionc, uel Exceptione dicitur, is à quo illud propofitum eft,in dedarando eo ita eius circuinftantias urgea^ut ad ea
U
-ocr page 584-j^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;irais .cirrus hethodts
rcfp^ndensaduerfarius etiam iaaitas fefeprodere fua confeCsiont togatt^tî-Et eft hæc tonrenrio probandi faderm per confefsionem aducrfarjtj,haud dip fimilis uenationi,ficnt cnimarte quadam opus eft,in ferae exigantur fuis larf bull's,!ta difficile eft, aduerfariuhi inducerc ad confitendum, mfi eins delibe-ratio infidiofa fadi commcmoratione praccipitetur, qua in re fingularctn arii J ficem fuiffe Hortenßumoftendit Cicero in prima adioncin Vcrrem»Pla- 4 cuitautempofteriorum icculorum Jureconfuhe^, uttalcsrelationes,quæà partibusin ludicio fièrent,ad oftendendumfädum ab ipüs prop oGtum, qua dam congeric ear5 return, quae prsecedere aut iequi rafts fa«i cafum folent, wtaduerprius fibinon fatis conftans in relpondendoadcasfcfcprodatjUel fQptiona, ftft^ru in fulpicionem fustitiibatione ueniat, dicantur Pofitiones,propterea quad citra folcnnitatem,quat olimproponi fohtæ funt,in Indicium deducan tiir,!nxt.Epigraphen,ff. de interun Jure fac Ôd intcr.ad^fubla* Nihil autem magisin faciendis bis pefît/onibus cauedum eft,quâm ne fint alienæ à proba done eius, quod propofitum cft,Nam tah pofitioni aduerfarius non minus, quàmadlibellum ineptum rclpondere cogitur, Vt autemcauerequishoc ^ polsit,rcfcrtplurim«mtencrecuiufq5 aefionis caulam Ô6modo«,quibusea conftituitur, ut qui Reali adionc experiricontraquempiam uclit,eumne- lt;nbsp;cefte eft ponerc, quo titulo, qua^ï traditione, aut praeferiptione dominium fidio pafo» rei,quod petit,adeptus fit ♦ Qjii uerô adionem perfonakm alicui intcdit,iiïc naUsquomo' ponere cogitur ,cx quo contradu,autdelido, fibi competere adionem do ponend4. propofitam contendat ♦ Nam fi ea, quæ ita proponuntur,omnia aduerfarius fatetur,fua côfefsionc conuidus habetur ,amp;pcti à Judice potcft,ut de caufâ pronunciet* Per confefsionem cnimresfitnotoria* cffmdlx.de coh* Clc^ôC gt;nbsp;mnlic*Si uerô eaomniancgct,reliquuraeft,ut petit fibi daridilationcm,ad afferendum alias probadoncs* Idem faciendum ei eft ,fi quaedam tantum in pofitionibusaddudanegaueritaduerfarius* Nam8ó iftocafu quxrendaeft aha probado negatorum,fiexiHis,quae confeftuseft,nonfatisconftarc ludi ci de fado propofito apparcat*Qpando uerô,ôlt; quomodo facienda: fi nt poft tioncs,oftendunt gIof.cir*c*ftatuimus*Ex,dc confefais in ftxto* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;
Porrónon folùmà parte quæritur confie fsio partis, fed St à Indicé* Nam 9 is,ubicuncp acquitas eum moucrit,intcrrogare partem de eo poteft,cuius no titia ad iufta dccifionem caufac peruenire pofs«t*tubicun($,ff*dcfnterrogat* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adionh* Et eft hac inr etam plena poteftas, ut de eo quod ad caufae noddam
8c ueritatem faccre uideatur,cdampoftquam in caufa â pardbus condufum fit,interrogate pofsiuiux.gÏofTc,fecundnEx.de off*Iud*cir*uerbum iudicis^ Cartenim nifi quis pro confieiJb haberi uclit,cogitur ad pofidones aduerfarif (« fui relpondcre,iuxt* c* fi poft * Ex.de confiefsis in fexto, gloff tarnen emfdem^ capitufiannotat quafdamcaufts, propter quas aJiquisliberatur à necefsitate reipondendi ad pofidones contra eum ab aduerfario fadas * Ncqi uerô fta-timcuic^fua confiefsio prseindicium par it, edamfi ad pofidones refpondet, fcdmulta funt,quac turn in perfonis refpondentibus, turn ipfis rebus, de qiu bus relponde£ur,dcfiderantur, ut confeisiofada tencat:quac uerô eafint,in-dicatglofri*unicç.C*de confiefsis,Sd gloffc.cx parte.Ex,de confie fists. Et qup « in hoccapite allegata: funtgloiac,poterunt eUè uicclongicommcntarijin. bac fpecie probationum cognofcenda* Vbi autem illisomnibus interuenien tibus,quac ad folidam confeTsionem requiruntur, confiefsio fada eft,non po-(teftearcuocari,nifi quatenus oftendipofsit manifeftê in fado à confitentc erratum effè. Nam qui errat,nonfatctur,nifi lusignoratur.l.ij.ff.deconfef-fis,óc I*error*G*dc fad*0i' Juris ig.amp;l ibiglof.Hæcuerôdereuocadone con* fcfsionislocumhabentinCiuïlibusludicqs,non in criminalibus,ubiquæ-ftionibus confiefsio extorta eft,dc qua infrà in procefTu criminalium ludicio cumdicemus*
-ocr page 585-FER 0. CONRAD. tAGVM. PAR$ y, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^et
ft Cod. In Decret, ôf Scx,
DeConfefsis.
In foil's ft.
Dclncerun Iürefad*Ô^defntcrrôgatorifs ad/onfbusfubktis;
DE EAMA, ET GOMMVNl
opinionc. Caput XXII»
SVMMARIVM»
A* Fana quid fit.
*. Carolus dux Burgûdi* didtut inCermania Tub mendicantisperfonauagarl,
gt;• Rumor quis dicatur.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Muka in bellis effeinania.
ƒ. Communisopinio quid fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^. NotOriumquid dicatur.
7- nbsp;nbsp;nbsp;Conftans fama plus ualet,qulm unuj teftis.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Rumor fufpicionem facit«
y. Communis opinio probat«
so Teftes de auditu alicno,
OBaS T quisfcire pofs/t quatenus ualeatprobatfo àfama duda,neceHe eft exqinfite dtfeemi, quid interfit inter famam,rumorcm,com-munem opiniônem,ôf notonum« Nam hæc ita inter fc cognata funt^ut generis nodtia difeerni non pofsint. Etenim ex eo,quocl uulgo uotum eft, omnia ht«: exiftcre manifeft urn eft« Proinde • imeta fpecificam carum differendam * fic ea diicernimus,quöd fama fit fermo p^^j^^ a uulgatus à certisautoribus aliqua de re in uulgu fparfus.Sicut diu creditum eft Carolum ducem Burgundiac exclade, quam ci Heluctq cum Lotharin-gis intulcrant,elapfum efîe, SC in Germaniafub mendieantis perfona uagari, ^ quia hoc multi conftantcraffirmabant^quamuisextindfuseflcc« Rumor uero RMiMor. dicitur fermo aliqua de re uulgatus,cuius autores ignorantur,cuiufmodi fer 4 moncsmulti folentfpargi temporibus belli, utprouerbium inde nat5fit,MuI 5 ta in bellis efle inania* Communis autem opinio/eftmultorumconfenfusex (-,^^„{j longaobfcruadone alicuiusrei ortus/icuteftconfuetudinisinofitac obferua j,p(„j^^ « do. Notorium uero dicitur,quod propter praefentem cuidentiam uulgo no- noisn^w. turn eft,ut funt flagida in confpedu populi admiffàJam igitur Iura ita con-9quot; ftituunt ex his probationem fieri, quod eóftans fama plus ualcar quam unus teftis, per earn uero folam nihil fads probari, nifi accedat aliquis teftis fide dignus,iuxta glolfc.ft teftes.^facpe.iin.q.iij.cir.ucrbum fama,multô minus guirium habet rumor ad probandum .Nam per earn folafuipicio fit, nulla aut ^ rei euidentia inde coUigi poteft, iux.gloififin.c. fuper eo. Ex. de eo qui co-gno.confang.uxo.fuac. Communis uero opinio firmiisimam pracbet probationem , fi tabs eft, ut cius obferuadofuperet hominum memoriam. tfiarbi-ter.ff.de probat. Hac autem praccipue probantur confuetudines,priuilegia, fcruitutcs,immunitatcs,pra:fcripdones. Et eft huiu^robadonis exemplum 10 inî.infumma.ÿ’apudLabeonem.ff.dcaquapIu.ar.Eft autemin probations comunis opinionishocfpeciale,quôdin hacadmittaf depofidoteftiude audi tu alieno,uidelicet,ut tcftentur,necpfe,necp alios in ea uicinia unquam audi uiflc,aliter fe hanc aut illam rem habere, quâm propofitum fit,non tarnen ha bet locu haccprobatio,nifi iniure expreftum fit,quôd tabs præferiptio,cuius no extat memoria, in ea re probada, de qua eft quacftio,admitti debeat.arg.c. quid per nouale. Ex. de uerb. figni.Sf de priuilegijs. c.fin.De Notorn uero probadone fiiprà de euidentia fadi diximus,0f dicemus infra de praefumpt. Qiiæ uero ducuntur probadones à fama,rumore,communi opinione ÔC no-torio,publicafuntteftimonia.De his igitur poft tß diximus,diccmus portode priuads teftimonijs,quod à fingulis pro fua confeientiapræftatur.
U »
-ocr page 586-0k * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎTÏIIS CIVILIS MÊTHOnrS a 4
DE TESTIBVS» «
Cap, XXIII, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVMMARIVM.
«» Teflium produftto ante litem conteftatam nonadmitritHt»*
«. Teiles ad aftcrnamreimcinori^mquandorecipiantur»
3. nbsp;nbsp;nbsp;Articuli probationisexrrtedia caufa depromendi.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Non debet quifquam ad probandum admitri,quo^ probatum eiw «ufam non
3, nbsp;nbsp;nbsp;Modi quibusquodcjiusconftituitunprobantinoti fint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(adiuuci.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Ponere ai ticulos probaiionisquidfit.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Modi cuiufqj iuris agendi amp;nbsp;excipiendh
10. nbsp;nbsp;nbsp;Sufpediteftesquihabeantur.
■•«. Qu« perfonx ekemptje fint orière dicendi teftimoni],
«i. An reifes inuitipofsintcogi ad dicénduinteftinioniiun, . ' '
tf, Perfonjefidcsquornodo explorctur.
«Ä. Nonteftimonqsjfedtefti'buscredendumefle.
»r. Notitiæctrtitudo quando àteffe cxploratur.
»8. Ad officium iudicis pcrtiifet omtlTa lupplcre.
•9. Proceftatio partis deexcipiendocontraperfonas amp;nbsp;diflareftiMW»
20. nbsp;nbsp;nbsp;luramennim reffimn ad dicendam ueritatem. -
*1. Tcftibusiniuratisancrcdatur,
2i. nbsp;nbsp;nbsp;R'mifsio luramenti teffium à partibusfien poteft.
aj. Teiles lurarc nó dcbentfcriatodicdicetexaminariquocunqjtemporepofsini.
*4. Impoutio filentrj de non reuelando.
»fi An citatio teftiurnfemperrequiratur.
atf. Quatido pars aduerfa contra producentem pofsit produccre teftes,
27. nbsp;nbsp;nbsp;Deteflium reprobationc.
28. nbsp;nbsp;nbsp;Eyufne»-stioperfonarum,quaenon pofsinteffeteftes.
29« nbsp;nbsp;nbsp;An reprobatio teftium pofsit fieri ante examen, uel poft*
jo. Obiedateihbusinreprobationeptrfonarumnonprarbeantar.antequam te-ftes fua reftimonia depofucrint.
31. nbsp;nbsp;nbsp;Probatinin continenti quSdofiat. 3*- Certusfitteftiumnumerus.
31. nbsp;nbsp;nbsp;Vnusteftisquidprobet. 34- Inqualibctcaufa duos tcftesfufficere. • 3f. Terminus ad excipiendum contra teftes à ludicc ttatui poteft.
36. nbsp;nbsp;nbsp;Modus reprobandidida teftium. 37. Articulorum Kubricae fadendat.
38. nbsp;nbsp;nbsp;Caufaaffeucrationis à tefteadferenda.
39. nbsp;nbsp;nbsp;Agnitiohæreditatis quornodo probciur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(
40. nbsp;nbsp;nbsp;ProhïCfcdequi fegcrere dicatur.
4’. Teftimoninm de aliéna kientia reprobatfir.
4«. Teftisan femper tencaturratienemdidi reddere.
41. nbsp;nbsp;nbsp;Prffumptioluriscxdcpofitioneteftiumcolligipoteft.
44- Teitimonia quornodopublicentur.
4J. Poftpublicationemattcftationuman liceataliosteftes producer«.
40. Pratferiptio xxx.annorum fi probanda fit. Item prafferiptiox.annorujw.
47. Reprobatorios teftes quandoliccatproducerc.
43. Index ex officio etiam poft conclufionem repeter« teftes examinatos poteft*
49- Tefti in uuosrticülQfiWumdiccnüÂnnuWisütticüMsfideshibendi. Ega I adnerfamim non conuincat palam euidentta falt;fti,nccpof-0 fitindud,ut,«Itro fetcatur quod facftumdtcttur,auteiiinnon F^ pudeat cerginerfarf in re, qux publica fama iadfetur, reliquiirn yä eft, ut teftibus produdis conuincatur, Eft autem in hacfpecie quot;^ probanonisprimnmc)mniumconfiderandum,an eain princt-pali qiigftione exigatur,an ih acccflbria,et circa caufx cognitionê emergéri. Nam .
-ocr page 587-f
PER 0. CONRAD. LAöVM. PARS T.
^ Nam ad fummouendam prindpakm dubnatfonem fn caufa, regulanfcr non admitutur tedium probatio,mTi lts contedatalït.Ec ed h mus obfer uatio nismanifedaracio^quiaantequamlis contedata fit, non potefi conditui,qua£ fit inter bugantes principalis controuerfia. Non enim poted uenire iniudi-' cium,quod inidud noncddcdudum.l.nonpoteduideri.ff.deiudicifsïinc-ptusitacp effet iudex,qui admittereteius rei probationem fieri,de cuius con* trouerfia nondum ei iatis ondarct. Cum aut ha:c probatio exigitur in qttat-ftione,quae incidit circa caufae principalis tradationcm(cuiufmodi funt quae cx oppofitis exceptionibus Dilatory s,^ declinatorqs iudicij,atq5 etia perem ptorifs quibufdam,ut ed exceptio tranfadionis, rei iudicatæ, litis finitio per iufiurâdum, oriuntur)non ed opus,ut expedetur litis cótedatio,quia talium controuerfia datim cüm opponitur, apparet,óf obdant quó minus fieri indicium de principal!' quædione pofsit, nifi de illisprius condct,an competanc ®PE®”^^* ^^^ nc.Idquod dici nó poted,nifi adferatur probatio nes. Er go ne cenè cd, tedes ad probandas tal es exceptiones ante litis contedationemin principali caufafadam admitti. iux. glof.cir.l.exceptionem, C.deprobat.Sf * c.exceptionib. cx.de litis conteda.in vi.Nonnun$ 0^ principalis negotq redes recipiuntur ante litis contedationem : fed hoc fit certis folüm ex caufis,5d exbeneficio quùdamiuris, ut fi quis diuturnâ ablèntiam, aut mortem eorum mctuat,quibus compertum fit negotium,quod in controuerfiam uenire pof* fit,fcilicet, nc fi id aliquâdo accidat, ei défit probatio,poted curare,ut ad æter nam eorum memo riam,publico indrumento corutedimonium delcribatur, uel,ut à ludice fi lis iam mota fit,examinentur litc nondum contedata. Vbi-eunep autem id fucrit fadum,necedè ed, ut depofitiones tedium confignen-«ur,S^ quâm prirnum fieri pofsit denuncienturiUis, quosmetuat quisfibi futures aduerfarios ea in rc,ncc publicentur,donec elapfusfit annus podrecc-pbon cm talium tedium,aut lis fit contedata,ne fraudi fit illis,ignoradc,ea de re receptos ede tedes, amp;nbsp;tedimonium eorum ede publicatü,iux.c.quoniam frcqucnter.Ex.utlite non cóted.ted.nonrecip .ubiglod.annotatreliquos cafus,in quibus recipi tedes ante litis contedationem permidum ed.
Porró quando fis autde ea re exidit, ad cuius probationem tedes ante litis contedationem admittuntur ,aut iam facda fitis contedatio de principali ne-gotio, tune ca pars, cui incumbit probatio, poted petere fibi dari dilationem gt;nbsp;ludice, ad producendos tcdcs,quam ei darc ludex tenetur,adhibita compc tentimodcratione temporis,fecundumfpacia,quibusdidattedium habita-■ lio à Indicisdomi cifio,iux.c.induci ar. ^*fpacium.iij,q.iq. Donee autem durât tempus data: dilationis, poted producens,uel una, uel terna ufee ad ludiccm nomina eorum, quos produdurus cd tedes, rcfcrre.Qiiarta uice hoc ei non conceditur, nifi iurct de calumnia, iux. Aut.de tedib. ƒ♦ quia ueró coIJat. vq, CC Ex.eo.c.ultra.RcIatisadludicê nominibus tedium fimul exhibendafunt capita dicendi tedimonq, quac nunc uocantur articuli probationis,c.fin.Ex. gt;nbsp;de tcdib.cogchdis. Idi uerö articuli depromuntur ex media caufa ad confir-mationem fadi, cx quo nobis competere ius agendi contendimus. Iticp pro-batur urn aliquid, oportet accurate circumlpicere, ut fuis artieufisid complc-lt;ïlatur,unde exidit illud ius,quod fibi competere contendit.Nam fi quid alic-num à confirmatione eius iuris tedib us condare in artieufis probatorqs quis * dixerit,nó ed admittedusadid probandum, Vulgata etenim ed régula iuris, nondebere quempiam ad probandum admitti, quod probatum eius caufam non adiuuet,iux.gloff c.cfim contingat, circa uerbu nihilominus.Ex.de odi. 8Cpotcdate ludicisdelegati. Vt fi quisprobaturusaliquemcdcfcruum ,SC loco articuli probatorq ponat, quod mater eius feruitutemferuierit,non eft admittendusadilludprobandum, eó quod etiamfi hoc probatumfit, tarnen jade non fcquatur,eum elle feruum, quia cx manunufsionc pofsit ede fiber
-ocr page 588-ÎI04 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ï v k i S c i v î L i s M E T H ó D y ÿ ,
txlcruamàtrenatusj^adprobat/onê. C^deproba.ProdcftigiturpIuni-nSad ^ concipiendos articuÏos probanonfs in quolibetnegotio,ahcui notes effè mo , nbsp;nbsp;dos,qmbus quod^ nis eóftituitur amp;r perit,iKiuxca co rit nonua ex quacg fadr»
fpecic fine cafu pofstt conïgere,an iftud nis,quod probaturus cft,inde exdtat ticl nó. Ponere enim arnculos probanonisnihil aliud eft,quam in fado eau- ^ fas iuris,dc quo eft côtentio,oftendere,ut ft cui probandum fit doniinium,nc 7 cefte eft poncrein articulis, quôd ex fado reftibAonftet, dlo aut illö titulo, ateg traditione comparatu efle dominiu. Item in probandis côtradibushanc rein,inaucrba,huccófcnfuminterucnifle, quibus quifqj contradus exiftit* Ïndelidishanc adhibitam uimautfraudem,auttalcmcxtareinfadoculpam / committentis, ut pro illo aut illo delido merité habeatunSicSC in exceptie-nibusprobandis eaponenda funt accidiftèinfado,unde oririôf eópetere cas iUra ftatuunt* Nihil enim prodeßfedum probate, nifi in co oftenfæ fint caufæ Iuris,cuius probâtio nobis incumbit.Eæ uerô caufæ non poftunt col- ® ligi ex fado, nifi ab tjs,quibus neti funt modi,pcr quos unûquodlt;^ lus agen-di amp;nbsp;excipiendi,Sf exiftit,Sd tonitur*
Obferuabunt autem difcentesnihil interefteinter articuîosprobationisamp;^ pofitiones,nifî quôd üî» proponûtur, ut teftium cofefsione id probetur, quodl eftin caufidubium.Ha; uerô fparguntur in deelaratione caufac ùtrinegàfiti gantibus,ut ipforû confefsione caufa explorata iudici fiaf»Q,uarc nec necefla riô requiritur, ut pobtiones fiant antequam teftes producantur» Nam mutua funt pofitionu ôf teftium præfidia^ut quocunq? loco res exigatur,altero præ-fidio fuccumbentes ad altcrS cenfugiamus» Itac^glofTantcr notabdia.c. prac fentium. Ex, de teftib, fcxto,hoc quoep ponit, Quôd ft ante examinationent teftium non fint fadgpofitioncs,pofsit à Iudicepeti,ut/s,contra quem facien da probatio eft,cogatur refpondere noftris pofitiombusadexfculpendum ex eo id,quod per teftesprobarc no potuerimus, Sed redeo ad exhibitionem ArticuÏorum,Óf produdionem teftium, nam Sfhoc in his obferuandum eft, Ut producens curet teftes à indicé citari,SC eis conftitui certum terminum de-poneadifuumteftimonium, Sufpedi enimhabenturteftes,quiultrofe ob- lö trudunt iudici adperhibendumteftimonium, Auth,iogati.C,detcftibus,Et ne ft citati uenirerecufênt,iudicia impediantur,licitum eft Iudici,cos contmi» nationeindidaepoenæ cogéré ad dicendum teftimonium, nifiiuftas fuac re-eufationis caufas habucrint, Quæ uerô peribnæ beneficie legum eximantur u onere d!ccnditeftunonp,indicat tün. v, viij.xix. fEdeteftibus,Etfuntiftae legesirifèrtæcanonibus*ürj,q,iq,c,ftteftes, ^legclulia,amp;fequentibus,An «* uerôteftesinuiticogi pofsintad dicendumteftimoniumueritatiscxploran-da: caufa, fi' nullt altf pratter illos fint, quiinterrogari de re in indicium dedu-efta pofsint,Sf quatenus in ciuilibns, nel criminalibus canfis liceat id,uel non, indicant tex.óC gIof,Ex, de teftib, coge, Qiioties uerólurapermittunt teftem renuentem cogi,poteft hoe Index facere per inditfticyiem multftae,Omnibus enim magiftratibus concefTum eftiurifdidionemfuam defendere poenali lu-dicio,ft',Siqnisiusdic,nonob,in prin,NonfoIàm aut teftes,fed óf pars contra quamilli producuntur, nocanda eft adaudiendum Öf uidendum teftes pro-duci,Slt; preftito ab eisinramento ,addicendam neritatê,rccipi generali dan-fnla citatio^nü adieda : quôd fine nenturns fit,fine non,tarnen fudicem pro-ceflurum in caufa quantum delurepofsit.Eftq?finlul eifaciendacopiaartf ,j eulorum, quasproducens Iudici exhibuit,utfï eilibeat,interponerepofsic fnas interrogationes circa fingnlos articulos in examinatione teftium fa-ciendos;
Sunt autem taliumInterrogationum,fine,utnuncuocantur,interrogato ,4 riorum, duo quafi genera, nempe, altcrum quo fides Ôf integritas perfonæ, alterumquonoatiÂcerutudo atefteexploiatiir* Perfonæ fides exploratur ,5 inuefti
-ocr page 589-gt;ER. a CONRAD. LAGVM. PARS Ÿ.
Inueftjgatione omnium earum rerum,quae perfonx integritatemfulpedam faccrcpofEint,utfunt ftudia, mores,uoluntaccs, fortunae, conditio, xtas,co-gnatiojtotius^ unç confuetudo,iux.l.iij.ff.de tefti.euius J. tex.repetitus eft in c.fi tales. ^ teftium.inj,q.iij.2C hac quidem interrogationes fiuntad fubo-lendum,an aliqua fubornauone teftes ad dicendum teftimonium ueniât nec ne,SC ut pofsit eorS autoritas eleuari, fi minus probe teftimonium dixerint. Poflunt autem omnes fieri uno quafi curfu,in initio examinis cuiufep teftis, ■® funt$ ncceflâriæ,quia cum non teftimoni)s,fedteftibuscredendCifit,iux.re fcriptuAdrianiImperatoris,i.iij.^idemdiuus.ff.de teftibus,operxpreciuni •7 eft corum integritatemeflenotam,quibus credamus.Notitix uerô certitu-- do explorâtur à tefte, cum circanegotq circumftantias ab eo quxritur, quo modoin cius rci notitiam perucnerit,an rei intcrfuerit,ciim ita gcreretur,an ab alijs accepcrit ita rem geftam cfle,6lt; quare hoc,aur illud fact fi fit,quo tem-pore,quo loco, qua ipe,quo confilio,iux.c.cùm caufam.Ex.de teftib. Ad has autem interrogadones concipiendas itidem petipoteft dilatio à parte, contra quam teftes producuntur,ficut parti producenti ad ar ticulos cocipiendos illud conccditur. Non aut tcnetur index harum interrogationumcopiam fa-cere parti,producend teftes,nc cos ex his ad refpondendum de illis inftituat, fed fans eft cas feorfim ludici efte exhibitas,cu hac protcftatione,ut non pcr-funlt;ftorie,fcd diligenter teftes examinentur fupcr quolibet articulo de fingu »1 lis negotij circuftantijs♦ Ac pertinet quidem pcculiariter ad officium iudicis, ut quod per partes,nd earura aduocatos omiffum forte fit in articulis,amp;' inter rogatorijs concipiendis, illud ipfe fupplcat,fi quidaliud magis facere ad ap-pofitamßC accuratam examinationem teftium uideatur.Nam ad religionem iudicantis pertinet circumlpiccrc, ut à teftibus exquirantur, quibus ueritas caufçcmincrcpolsit,adcoutedam eiusteftimonij fidem perpendere debeat, ^uod intégrât frontis homo dixerit. l.quaefitum.in fin.ff.de teftib.S^ gloffc.
1^ prxfentium,circ.uerbum interrogatoria. Ex. de teftib.in fexto.Poteft quoc^ pars in exhibitione Interrogatoriorum protcftari,qu0d eatenus uchtadmit-tercteftes produeftos,addicendum inpropofitacaufa teftimonium, ut fibi faluum maneatlus reprobandi coru perfonasS^ dida per alios teftes,fi com-percrit eos non efle Iegitimos,aut non probe fe in dicendo teftimonio gcffiP fe,nifienim quis ante publicarionemteftimonioru de reprobatione teftium proteftatus fuerit,poftea no auditur, nifi iuret fe nulla mahtia ad faciendam talemrcprobationeminduci,amp;fnunc primûmfè id comperifle,quod teftibus obiedurus fit.c.pratfentium.infin.Ex.de teftib.in fexto.
*0 Poftquam autem teftes SC partes ita utrinep fucrint citatæ ueniente termi- lurniwnftM no,quiipfis percmptoricindidus eft,partibus pratfentibus,uel altera con- tefliim, tumaciterabfente,fmguli teftesordine luramcnto obftringendifuntaddi-cendamueritatem in ea caufa.l.Iurifiurandi. C.de teftibus.Talis autiuramen ti forma extat in glof.c.fraternitatts. Ex.de teft.ut non fit necefte plui ibus hie earn defcribere. Requiritur aut ut teftes iuramentum præftent antei$ quici^
»» dcponunt.arg.l.Theopompus.ff.de dotepradegata,quia tefti noniurato, quatumuis religiofusille fuerit,no creditur in alteriusprçiudicium.c.nuper •* nobis.Ex.deteft. Nihilominus tamenpartibus inuiceremittentibus,ut non turent teftes,creditur etiam noniuratis, iuxt. glolKeiufdcm c.circa uerbum contradicente .Sf glofld.i.ft.de ferijs.Nam cum paratifuntiurareteftes,6Cis contra quern producuntur, eis facit gratiam, nc furent, contentus uoluntate iufeipiendi iuramenti, pro iuratis habcntur,iuxta 1.remittit,amp;f ibi gloffffde «5 lureiur.Cauêdumquocç eft,ne teftesdiebus feriatis prüftet iuramentû.Nain cùm de proceffu Iurisamp;: aeftus iudicialis fîtreciperc teftes,Sd iureiurando eos Bd dicendum tcftunoiuum obftungere. c.quoruain cont». Ex.de probauo.
-ocr page 590-jetf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIJ CIVILIS METHODVS
Cautumeft,nc ifta diebus feriansfuntJ. dicsfeftos^C.deferijs.Exami’narf ueró teftes lurati quocunq; tempore poflunt^quia exammado tcftium no eft iudidahs adus,fed feorfim,0f fecreto loco fit,ut tantó libenores fint teftes ad dicendum tcftimonium,tux»gIoC c, qnfapropter. circa uer bum fecretx.Ex. deEiedionib»Itacp poftquam partes uiderunt teftes recipi à Indicé pro tri-bunalipraïftito ab ilhs iuramento exigipartes,8^ finguliteftesfcorfimexa-minari debent ♦ Nam teftimonium habetur pro niftlo, quod palam omnibus didum eft.iux.Bal.cirJ.prolatam. C,de len.óó intcrlo.omniumiud.
Poteft autem uel ipfe ludex teftes examinare,uel id ut fiat alq delegare ÖC comittere ♦ Atque id quidem turn præcipuè eft Iicitum,ciTm teftes nominati non fub iurifdidione iudteis, apud quem lis agitur, fed fub aliéna iurifdidio-ne habitant. Turn enim edam incriminali caufa poteft ludex per literas,eius furifdidionis, fub qua funt teftes nominati,ludiccm rogare, ut in fubfidium Juris teftes nominaros redpere amp;f examinareuelit.Siucró fub eiusiurifdi-dione funt teftes nominati, tune non licet eorum examinationem alicui a lij demandare,nifi caufa fit Ciuilis,iuxtal.Iudices. SC Authen. apud eloquen-tifsimum,óC ibi notata, C, de fideinftrumen.ls ueró,cui ita âludice commif-fa eft examinado teftium, non poteft porró alij delegate, quiaefusinduftria uidetur eftè eleda. Arg. 1. inter artifices, ff.de foi ut. SC libcrat.Exhibebit aut ludex ei,cui examinationem tcftium commendat. Articules amp;nbsp;Interrogato-ria partium,ut fecundum ca appofitam examinationem teftium faciat,qua fit da à quocun(^,fiue à Iudice,fiue à delegate,interdicendum eft fingulis tefti- *4 bus,ne cuiquam reuelent quid depofuerint ante publicationem teftimonio-rum.Spcculat.in titul.de teftc. ^fequitur.uult teftes ad hoe filendum obliga ri luramendreligione, ita ut tn Iuramento tcftium caput fit,nemini fc uclle panderefuum teftimonium antequam publicatum illudfit,fed itaferê obier uatur, ut dep ofitis teftimonijs hocfilentium teftibus demum iniungatur. Hæc eftde qua hadenus dixiraus, comunis obferuatio producendorü, rcci-piendorum ,öC examinandorum teftium. Cafus ueró huic obfcruadoni fæpe 25 adfert luris uarictatem. ItaeÇ ut ab ea obferuadone incipiamus,quæ reliquas iudiciorum ordine praccedir, uidendum eft,an femper necefiè fit teftem cira-ri ad dicendum teftimonium, 8C Bart.cir.l.poft legatum. ^ his uer0.ff.de h is, quibus ut indig. I.auf. decidit ,qudd fi quisnon dedudusàparte ad ludiccm ueniat,8C fe ad dicendum teftimonium ei offerat, turn non fithabendusido-neusteftis,eóquód non fit uocatus.Siucró pars dcducataliquem ad ludiccm 8C illumloco teftis cxhibcat,tumetiamfi non citatus teftimonium dicatiftud ualcre,quia parti hoc incumbat, ut teftes producat.Sedpartium citatio ad uidendum teftes recipi,SC iureiurando ad dicendum teftimonium obligari,ufcp adeo non poteft omitti, ut fi abfc^ ca præftitum fit iuramentum à teftibus , aut ncutrapars huic adui inter fucrit, uel abfens pars iuftaabfentiæ fiiæ cau-fam adferrepofsit, irritus fiat proceflus.c.q. Ex.de teftibus,SC glolfantcpc.l» fiquando.C.de teftibus.
Videndumquoc^ cft,num pars contra quam fit probatioperteftes,eadcm nice debcat probare per fuos teftes contrarium, fi hoe contendat,an ueró ex pcdandumilli fit, donee publicata fintaltcrius partis teftimonia.EtfuntlI, quibus utruneg permifTum uidetur. Vcróm communis eft opinio,quöd fi'ea pars contra quam producuntur teftes,tale quid habeat,quod ex diametro pu gnet cum eo,quod aduerfarius eius probare conctur,tum requiri ut id itaeffe doceat, antequam teflimonia aduerfarrj publicentur:ut fi quis ratione mutui ab aliquo petat x.óC is pofsit oftendere perfuos teftcs,non effè decern ab iHq mutuo data, neceflèeft, ut id probet, antequam aduerfarij teftimonia public ccntur,quia utrunep fimul effe non poteft,fed altero probato alterum tolli nc ceffe cft.ltac^ ne after exafteriusprobatione neftat dolos,SC confuat caudfa-« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toriara
-ocr page 591-\
1*ER . D. CONRAD, LAGVM. PARi Ÿ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;|«f
tomm probationcm,requin, ut fi quam probationcm habere (c exiftimet, *^ cam adrerat antequam prodnufitaltcnus teft/montum^Si ueró quis tale quid habcat,opponendum ei qui producat teftes,quod ucrum elle pofsit,etiamfi aducrfanusfuamintcntioncmproban't ,tumhccre,ó(S teftcsproducerc,ut ü ^ quis pet at ex caula mutui à quopiam x, 0^ is oftendere pofsit dl urn fecum pc-pcgiflc de non petendis dUs decern, turn licet etiam poft publicationem cc-ihmontorum eins rei telle »prod tic ere adprobandumdlud,iux,arg,cir, fgt;quia ueró, Auth,de teftibus, 3(1 fecund urn hanc diftindionem, gloæôf dd.accipi uolunt tofFicium, tf.de rei ucndic.óf I,Exccpcionem,C,dc probat,quæ 11,ad-mittere uident,ut publicans teftimonqs indiferiminatim Reo liceat fuam Ex ceptionem probate, Talls autem contentio reprobandi teftimonia magis fit ad praefidium tuendae caufa: contra impetum aduerfarlj, quern exfufeepta
*^ ab eoprobationcmetuimus,quainadrepcllcndum teftimonium,Namtefti« Dete/luBBiu reprobatio, turn demum rede dicitur fieri,cum teftium autoritas eleuatur, 3^ proinlwW» didacorum tanquam non fufficientia SC inaniareqeiuntur, non cùmcaufa p rorfus negatur, aüt ca probata tails Exceptio aduerlario opponitur, quam eiusprobatio non excludat,necrcfcllere pofsit.
Cum autem reprobationem teftium cafusfarpe facial ncceftariam,inteicft
*® litigannum, ucIciantquandoea ficriaut debeat,autpofsit,Eleuatur autem autoritas teftium,aut quia adhibetur adteftimonium dicendum perfona,quç à iure non habetur idonea, ut fi lit impubes,iux,glolf, hinuiti teftimonium, ffide teftibus 1 loops mentis,quia tab's perfonanullomunere ludicialf fungi Êotcft.iq.q,vq.i,c,i,c.fin, Muller,1,ex eo. ff, de teftib.Sf gloff c,forus, ^ulu x,dc ucrb,fig,Scruus,libertus, coniunx, uafallus, Ncqi enim idoneiteftes habentur,qui in ea funt conditione,ut producensimpcrare dlis pofsit ut fiant tcftcs,l.idonei,fF.de teftibus, Infamis,quia 8C tal ibiu perfonis omnes legitim/ adus interdidi funt, c, beet ex quadampn fin, 4'princ,Ex,de tcftib,Sufpcdlt; propter amicitiarn, ucl inimiciti am, aut captationern Iucri,I,iq,in prin, ff.de
*? teftib,Sd bis fimiles.Atqi hanc reprobationem teftiüm fieri uoluntifh',qui de oblcruat ionib us iudiciahbus feripferunc, ftatimin initio cùm teftesexhi-fcentur iudici, ut eos recipiat, arg,c, præfentium. Ex, de teftibu»,Cüm enim ibi tantum tres cafus excipiantur,in quibus poft publicationem teftimonio-rum liceat reprobare teftium pei fonas, cofcquens eflè contcndiïnt,ut in al ijs cafibus tails reprobatio fiat ante publicationem teftimoniorum, Vndc non-aiunquamincirationedenunciarifoletparti,contraquam producunturte-ftcs,utfi quid habcat,quodcontrainorum perfonamopponcre uclit,illudin jQ termino,qui ei indidus eft ad uidendum teftes recipi ,faciat, Scd ut maxime tab's reprobatio fiat,cdm teftes recipiuntur,tarnen generalis eft régula,quôd obiedateftibus inreprobatione perfonarumnonpratbeantur, antec^iam teftes fuateftimoniadepofucrint, Aeproinde teftesregulariteradmittutur ad dicendum tcftimonium,ctiamfi eorö perfonis obicdu fit,quod cas reddat üle gitimasadteftifitandum,nifi obieda cis fitcxcómunicatio,autcapitab'sinigt; miciü'a,autfcruitus,aut opponensafferatpromptam fuæ oppofitionis proba 5« tionem,Nam in talibus cafibus Canoniftac uolunt fieri probationcm in continent», cir,c,ex parte, Ex.de teftib, dó in tcx,c,i.Ex,de Excep,infexto,amp;l in Aut,de teftib, ^fidicatur,idem probatur. Sæpiusita(çfit,ut proteftationis bc neficioiusreprobandi perfonas teftiumfeructur integrü,donee teftimonia fint pubiieata.NS tab's dilatio hoc quoc^ habet comodi,ut fi fecudum interro gatoria teftis interrogatus rcfpódendo aliquod uitiüagnofcat,quoden inc-ptu ad dicenduteffimonin reddat,proeófeffd habeat,et pars,córra quam pro dudus eft tcftis,onere opponendi 8lt; probandi talé in co notâfubleuet,ôf po nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• teft tabs teftis à indicé repelli, fnu* retjei, Vbi em aliquid eft notoriu ex adis, ïudexiftud defado fupplere poïcft,iux,Inno,cir,c, ex Iufunat»Ex,de appel,
Auc
-ocr page 592-Jol nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIV ins METHOD vs
Aut f cprobatur teftis,qufa non eft débita foknnitate adhibitus^de qua fuprS diximus,6C ad hanc referrf poteft legitimus numerus teftium,Nam Ä iJlc re/, de qua quacn'tur,fidem confirmât J«iif* ^ ciufdem,fKde teftib,
Ideoinplenfc^ cafibuslbcertum numerum teftium requfrunt,0f inqsjin 5* quibus minus eft penculi de fraude, pauci'orcs, in quibus plus cft,plures in-' teruenire uol unt ad certitudincm rei explorandamtut ft contrahatur in ciui ta re per Iiteras,cum imperito literarum,uolunt n,ufv»teftes adhibeantur,Aut, fed nouogt;C»Si cert, pct. Si uero quis uelit fun depofitum efle teftatû,iubenc adhiberi iq. teftes, Auth, de fide inftru, ^ ft quis i'gi'tur, Vnius ucrô tcftis fi- JJ demm nullarc probanda folam fufficere ftatuunt, etiamfi magna dignitate emineat,I,Iunfiurand, C, de teftib ♦ 0^ Ex, eo,licet uniucrfis,Et apparet hoc non ft,Romanis primum efle fancitum,led apud genres ita femper efle obfcr uatum,Nam Grgco prouctbio,unus uir nullus efle dic/tur,Sf eft in xxxiij,q? q,c,admonere,qu0d uni'us teftimonium nec luftificet, nee condcmn'et,Sa-cræ ueróliterae uolunt duorum teftimonium adfaciendam fidemfufficerein omni negotio,Dcut. xix, Matth,xviq ♦ Reguläre itat^ eft, quod in qualibet 34 caufa duo teftes fufficiant, nifi expreflè lege cautum fi t,plures in aliqua caU-fa neceflarios efle,l,ubi numerus,fF, de teftib,Hæc uero reprobatio,quæ à io lennitate non obfcruata,aut à numero teftium ducitur,non fit,nifi publica^ tis teftimonijs,Nam tab's negligentia QC defeiftusin numero turn demumde-pTehenditur,cdm ex publicatione teftimoniorum conftat quid in recipient dis teftibus fit omiiTum, aut quid à quo® teftium fit depofitum, Vt maxime cnim quis principio plurcs producat teftes,tarnen in numerum teftium non pofluntreferri,nifi illt,qui teftati funt,quod ad cauGe probationem faciat,T c ftis enim cuius dida ad caufac probationem nihil faciunt,aut qui fibi ipfi con trarius,aut fingular/s, flC fine contefte cft,perindc habetur ,ac fi produdus ad dicendum teftimonium non eflet,Nam numerus teftium teftitnatur ex con-fentientium teftium, 0/ non ex produdorum multitudine, iux,rexr,amp; gloiK fin,I.ob carmen,ff’,de teftib ,amp; gloific, cum Ecclefiam,cir,ucrbum Uaciflafle, Ex,de cauia poff S^ proprie.Proinde cogitur ludcx par tibus pe tentib us face re copiam teftimoniorum,poftquam eapubIicatafunt,l,ij,C,utb'tepcn,nuIH lie, ipfo retinente originalem deicriptionem eoru teftimoniorS,c,quoniana contra,Ex, de probat,ut partes diligent/ taliHm confidcratione poisint cx-plorare,anfirinafit probatio,Etne ceflatione partium in reprobandisS^de-fendendis publicatis teftimonijsdiffetatur litis decifio,potcft Index iUis con-ftituere termin urn, intra quern teft/monia publicata euertant,auttueantur, cumhac interminatione, quod fi iftudfacere ncglexerint,deincepsnonfic admifliwus ut id faciant. Arg,c,licet cauiam, Ex,de probat, V enim ut tails rc-probatioâS defenlio teftimoniorum co commodius fieri poisit,tradit Spec# hanc cofuctudinem efleinCuria Romana, ut caufidici acceptis teftimonqs, circa fingulos articulos accurate obferuent tcftimonia,ac notis qiiibufilam di 0 ftinguant fingulorum teftium pofitiones, ut in reprobatione teftium 00 teftimoniorum mentione talium notarubreuiter oftendere pofsint,quidinillis rcquirant,8^ utidem ludici perfpicuumfiat, quorum articulorum fidcs con-firmatafit teftium depofitionibus,^ quorum non,
Deinde fi magna fit uarietas articulorum,cosquafi in capita quacdam,Uel, J^ ut eius uerbis utar,in Rubricas quafdam digeri,ut tantô facilius ludicis animus remitti ad notas fir mor um 2lt; infirmotum teftimoniorum iceundumfe-riemarticulorum pofsit,hocmodo:Gircai,q,uel iq,arciculumproharionis percontatum eft à ludice,quo titulo Sempronius fundum Thufeuianu com-pararit,5C in loco eius depofitionis,ubi eft nota liters b, dixit emptum ilium ab co efle,in alio loco,ubi eft nota liters: f,dixit ille,eilegatum efle,Ergo fibi ipfi contrarius S^inuulis tcftis eft,Slt;c, Eodem modo fit in qualibet caufa re-
• probandi
-ocr page 593-y Ek D. COÏVRAD. LAG TM. PA Ri' V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^^
probandi teftes, aut corum teftimonia ♦ Vt in reprobandis trftimonqs propter dida teftium annotandum cft^cuius ex teihbus didum affeïatAigumen ^g turn necefrarió,aut ucriiïmfliter,autprorfus non concIudens^Neqï enim fan's eft teftemaffirmare td ita elle, de quo in£errogacuseft,tuxta arncuïos proba-tionis,nifi tal cm edam afferat fue auêneranonïs caufain,qux urgeat ludieem, Î9 ut credat eins tcftimonium effe fineer urn» V £ fi probandum fit, Titiiim agno uiflè harreditatem lin e fut^eisionis ei delatam, non fans eft, fi dicat teftis,fc uidiflè, quod Titius tenucrit res eins hæreditads, quiapoteft quiuis renere reshacreditariasjnonagnitahacreditateJ.non boe *C. linde k-girimpSd unde 40 cognatb Nam is demumpro barrede fc gerere dicitur,qiii in rebus hieredinp rijs facit,quod à domino expedatur, Cüm igitur teftium dtda non fufficiant ad probandum id,de quo dubitatur,nifi ex mis ne cc dan o pofsit cócJudi,rcm 4« itafe habere, ficut elke affirmetur à tefte, Régula eft,tcftimonium, quod ex aliéna relatione pendcat, nonualerc, etiamfi farna cum ea relatione concur-rat,qilia tcftis defua,non de aliéna feientia deponerc debet,iuxtak teftium, 2d ibfglolL Sd dd, qui huius régula: excepdones copiofè cxponunt«C» deteftibus»
Secundo,régula eft,non fufficcrc ad probandum,fi teftis dicat,fe hoc cre-dcre,autita fc fentnc, quod res,de qua interrogacus eft,ita fe dab ear.Opinart emm eft dubitarc,nifi cuidensopinioni fubiungatur ratio ,fecSdum Baftcir* -»»Win* C. de edidr, diui Had, toll, Proinde quacri folct, an ne femper necefle dbt,ut teftisfine feienda: radonemreddatin dicedo teftimonio, Etita omnes adexpheandam hanc quarftionemdiftinguunt: quàdau£rcs,dcquainterro getur teftis, fit tabs, utfcnfualiquo corporeo non coadiuuante cogitadone ^intcllelt;ftudcprchendipofsit,tumualereeiustcftim0nium,cdamfinon adq ciat fine notidae caufam, nifi hoc ab co fit pcdtum,Nam interrogatus de caufa nodti3e,fi nullam,aut non idoncam aUeget, non ualcre cius teftimonium,fe-cusfi nonfitdeea interrogatus, Vtfi in dubium ueniat, an earn pecuniam . Sempronius mutuodedcritTido, quatnSempronius eontenditfe ei mutuo dcdifte,5C Meuius teftis deponat tantum pecuniae datum à Sempronio efle, ualcre eius teftimoniunY,etiamfi non dicat,fc ill nd uidifte. Atfi interrogatus fit, unde feiat talem pecuniam mutuo datam Titio ciîè,amp; ipfe rcfpondeat, ft aliud audiuifle,aut fc ita opinari ,non ualet cius teftimoniurh, Aut teftis interrogatus eft de re, quæ non immediate ftnfu corporeo, fed mente amp;nbsp;cogi tatione accedence percipitur,(ut eft dominium,po.ffcfsio,cognado,affinitas, mora,negligentia )amp; turn requiri,ut teftis fuo teftimonio conucnientem adif ciatradonem,edamfieanonfitabeopedta,iuxt,dd.Juris Ciuilis,iuxt.l,fo-lam,C,de teftibus.S^ Canoniftas,c£r.c,cum caufam J3xt,cod,
Patet autem ex his,2d quae à dd, in locisallegads dicuntur,quôd depofido teftis non ■ualeat,nifi neceflirio indefequatur, quodprobandumfuit,Sed 4J Bartol,cir,l,ff.fi cert,pct,contcndit,fatis quoc^nonnunquam e fie, ft prxfum ptiu^ expraefumpdone iuriscerdtudorei probanda: ex depofidone teftium coUigi pofsiC, ut fi aetas, aut paupertas probanda fit,06 teftis dicat fe hoc habere compertum, quia amicus, aut cognatus eius fit, de cuius ætate dubite-îur,præfumptio Juris eft, uicinis ^ cognadstalia conftare,itaqj ualere tale te ftimoniùm, Qiiod autem dixiraus de annotadone didorum per teftcs ad reprobanda eorum teftimonia,id fieri non poteft,nifi pubheentur teftimonia, 44 Ergo nunc de publicadone teftimoniorum dicemus, Poftquam igitur teftes produdi fucrint examinad, nee reliqui ex illis funt examinandi,quos partes producere cupiant,ca pars, cuius maximè »ntereft teftimonia eflè nota,pete-re poteft à Iudice,ut ea publiccntur.Jd uerô ut rite fiat,necefle eft partes cita ri ad uidendum teftimoniapublicarfiôfc.Nam cumtalispublicatio pofsit fie ri in aftedus parfis prjciudicium, citafio pardurn non poteft omitd à Judice,
k
-ocr page 594-^e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHÓDTS
»uxta ca que fuprà de cûa*dtximusjtauerô fietpublicatto,ft aut ipfc Index, aut publicus Notanus pr^fentibus parribus, aut per thefes eorum prolixitatc illis coràm exhibcatchartam,inquacadelcn'ptafunt ,amp;^ data iiocetefteturj-tnea conuneri depoGuonesteftium produdorum fjdchterannoratas,quas ifta fua cxhibitionc pubh eatas uclit, pofte a Index partibus conftituet termi-num, intra quem accepturi fint exempla publicatorum teftimoniorum,atcp -etiam præcipiat, ut fi de illis difputaturi fint, td intra illud aut ülud fpacium, quod ab co indidum fit,facianr,Hgc formapublicandi teftimoniamagis ufu Spatium du f0fi quam ordinatione 11.uiget, fputitionifin Jam y irt arm fieri uix pofsit, ut partes perledis teftimonifs non inueniant 4^ aiftnaum. q^Q^ didum nolint,aut quod non defidcrent darius dici,frequenter poftpu blicationem teftimoniorum partes contendunt alios producçreteftes,Is qui eos pioduxK,tales,qui reddant fuam intentionem magis teftatamJs uciö con tra quern produdi funt, tales,qui refcllant ca,quac ei non probe dida uiden* tur,an igitur hoc illis liceat, quaeritur. Et communis eft (ententia non licere, iux.^’quia ucró.Auth.dc teftibus, Sed ifte ^ cum hac limitationeaccipien-dus eft,quód ei,qui produxitteftes,non liceat alios producerc,poft$ didicc-rit fuorü teftiumtcftimonia,nonautcm prohibere eum,contra quern illi produdi funt, quo minusaliosproducat,etiamfididiccritteftimonia,ficonetur probate fuâexceptionem,quç non diredè eu producentis petitione pugnct, iux.texceptionem.C.deprob, Deinde licetei, quiproduxit,tcftcs aliospu-blicatistcfhmontjs produce re, ficupiat eos examinarl de Articulis,quine(J ui fad/,neq? ui probationis cohæreant illis,de quibus produdi teftes funt in-térrogati. Vtfi probanda fuit pratferiptio xxx.annorum,6C is qui produxit te 4^ ftes,probauit fc xxx,annorum fpacio tenuiflè fundum,dc quo eft contentio, TituÏuf tfoT ^poß^^ publicato teftimonioillc uelit probarc,bono etiam cum titulo ie na ftÉiofiû.' ^^ pofiefsionem eius fundi,admittitur,quia ad talem præferiptionem ƒ . nonrequiriturtitulusponèfsionis,necinprobationeciufdemoftenderccam tr^iaiptio honotitulo eoepifle necefle cft,Secusfl probanda fuit præfenpno decern an-l^.atmorum, norum.Nam in eius probatione non fulficic probaflè ranto temporis curricu io nos ten ui He £undum,nififimul quoc^oftendatur,nosbono cum titulo na dos ede eius fundi poflefsionem ♦ Ïtac^ altero ex illis folûm probato,dcnuo quis non admittitur ad alterumprobandum,cüm utrunt^ G mul probari opor tuitrationc fadi SC probationis, iux.Ang,cir.^lt;quiauctó.Authcn.detefii-bus.Etfunt alq cafusmulti,quibus hoc fieripermittitur,{ed longöeffet ilfos rccenfereJnueniet autem quifcpeosannotatos,fi illosrequirat,apud Spec, in titul.de reffe. $»fatis utihter,SC in Comment.Mariant Socini cir.cJraterni-tatis.Ex.de teftibus. Ad illam autem partem limitationis,quapermiflum effè diximus illi,cótra quern pdudi funt teftes,ut poft publicauonê teftimoniorü producat alios teftes,hoc addends eft, quod fi cos producat ad reprobâdos té ftes produdos,aut eorS teftimonia,id ei no nifi femel aduerfus illos heet pro 47 ducere reprobatorios teftes, iuxt.c.licet diledus.SC ibi notata.Ex.de teftib.
Practereaquamuis partibus nonindifcriminatim pcrmittatur,utpoftpu- 4s blicationem teftimoniorum denuo alios teftes producant,tarnen ludex ratio ne fui officrj nonfoISm poft publicationem teftimoniorum,fed QC poftquam in caufa conclufum eft, repetcre teftes examinaros potcft,atcp illos denuo interrogate de re,quam fua depofitione non fatis declaraffc uidentur,fi eius no titia neceff aria,aut utilis appareat ad caulç cognitionem.l.ubicuncp.ff.de in-ter.in lure fac, Ac fiquidem ludex nó admonit us id non faciat,poiftintetiam partes petere à Indicé, ut id fiat,præfertim fi non fuerint rite produdi,recc-pti,autcxaminati,aut eorum depofitiones,tam funt obfcurïç,ambiguae,con-fufæ,ut inde colligi perfpicua ueriras non pofsit,iux.Panor. c. ex tenorc. ôC , glof.c.cum clamor.Ex.de tcftibus.Qriidam circa probationem teftium etiam .
quaerunt,
-ocr page 595-FER b. CONRAD. lAOVM. PAR^ V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ,*
quafrunc,an refti habenda fit fides irt abjs articuîis probationis, fi poR publi-cauonem teft/momorum conuincatur, quôd corrupts munoarnculofal-fum dfxcrit,Slt; eft comrtiutiis opinio dd.ilJi non efie fid cm habendam, in uMo articulo,éuttt^ pofle punifi utfalfahmn,aut parte id petente, aut (oio impul-(u ludicis raMone officfj, iUxta AI ex * de Imola. in quarto confiLtertq V oI.cC Bart.Oit'.tnulluin.C.dèludicqs^SoIctetiam in hac forma probanonumtradi, quömodo per teftes probetur dominium, continuata poflefsio, communis ufus !oqücndiiaffihitas,cqgnatio,mora,furor,filt; id genus aha. Venim id nèfle oftendere ^ eilet tradere rationem concipiendorum artieuforum fingubs fpeefebus fadi ,fiue Cafibus, de qUibus exifteré dubitatio in ludicio poteft, quod non eft noftri inftituti ♦ Quare titulos hue peeuhariter pertinentes an-tlotabimus,fiC iàmad alios probationum inartificialium locos progrediemur, Info Cod* Àuth. Decret. Sex, fit de. De Teftibus.
DE TABVLISgt; Cap, XXIIU, £ V n M A R 1 VM,
«. Tabular quæ dicantuf.
a. Multiplex indiâinâum park confuGonem.
j. Inftrumentum quid fignificet, id^ diuiditur in publicum amp;priuatUM«
4. Notarn perfona non requiriiur,fed publica autoritär.
*• Priuatum inftrumentum quod dicatur»
lt;• Publicum inrtrurrtentum quid prober.
T« Inftrumentum uthabeatür authenticum quat requirantur« 8. nbsp;nbsp;nbsp;Protocollum idem quod prima return eolleâio.
». Inftrumento deperdito an pofsit per Notarium aliud confici,
* ®. protocol loan habenda fit fides. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i * •. Ada iudicialia uim publicorurtt infirumentorum inprobando habere, • a« »lt;/'jij^«fjt,8ilt;rtz^flt;tlt;j(w quae dicantur,
M. Rationes metcatorum quidprobenc. t4- Epiftolæ quam fidem habeant.
• s. Scribentis animus ex uerbispcrfpicuèpercïpïcndus. * 6. Qüandö iniudieqs infirumenta fint proferenda. ’7‘Pugnanriainfirumenta inuieem fefelabefaftare/
* ®' Tempus fadx arditionis diligenter annotandum.
gt; »* Archetypus inftrumenti atdentireddatur.
a®' Communia infirumenta quæ dicantur»
x. Inftrumcnta propria nemo çdere cogitur.
»t. Dclnftrumentorum reprobacione.
tf. Qpotteftes requirantur ad reprobandum inftrumentumi
gt;4 Quomodoarguitur efte uitiofum.
as. Ad Comparationisremedium quandocurrendum.
1«. Exceptio fimulationis in reprobandis inftrumentisquandolocum habeat.
gt;7. Plus ualet quod agitut, quàm quod fimulatè concipitur.
gt;8. Donatio inter uirum 8lt; uxorem legibus prohibita.
17. Nouatio contradus quando fit.
»o. Veraamp;iuftacaufaobligationis quando intcruenit.htcontradus.feunouatio contradus.
B N E R A n nocabulo omnes liters,cuinfeunqt rei gratia cofcri-ptac font, dicuntur tabulae, propterea quód uctcres ante inuen-tampapyrum,cereis tabulis ufi font, fed his aliud uocabufom magis commune, SS nunc in ff equentiore ufo fori elf »nimiruni
-ocr page 596-Jit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;} y R Ï s C I V Ï L I J i» E T H Ö D V f•
ïnftrumentntti, Nam inftriimentoru nomine ea omniaacdp/ùntur,quftniJ» cauia inftfui poteft ♦ Cüm au tem omne multiplex indiftindum,pariat confu- i fionê,iuxta Ariftoceiein,Idcohoc caputprobarionuinfcripfimus de tabulis^ Se non de mftrumenris, (ficut alias ferè fieri folet) ut admonerentur ftudioft in probationibus peculiarem efle (oCum Inftrumentorum, quo pro fobs Ktc-trtftramentZ j-jg accipiantur Inftrumenta. Hac igitur Ggnificationc Inftrumentumfigni- ? ficat 1 ci ipturam,quaf in charta, aut membrana fada eft,rci inter homines ge-ftaeteftimonijjautmemoriæ caufa«TaIiumücrô Inftrumentorum aliud dieft fttil.inßru, furPubIicum,aliudPn'uatu»Publicum dicitur, cuius eaeft autöntas,ut pro pter modum,quo fecundum leges, aut confuctudinem fa ft urn eft,pub!icam, adeOtp omnium fidemmereatur ,tanquam id quod nrè 2v légitimé fafturn eft,iit funttabulae Teftamenrorum, Donationum, Mandaforum * Item afta Ïudicialia,quac corS ludice defcripta funt-* Non enim requiritur Notary ma- 4 nus ad hoc, ut tabulæ ft feripta pro publicis inftrumentis habeantur ♦ Neq^ enim Notary perfona,fed pubijcaiuitontassqux in conficiendo aliquo ferft pto,uel fuffragatione legis, uel c5fucfudinis,uel ludicis pratfidentisiudicqs ei accedit,publicum inftrumentum facit,arg.I,ne arbitris.C.de recepuarbiG Priiwiu«mt Si c«cùm dilcftus.Ex.de fide Inftru.EcontraPriuatumdicitur Inftrumentum, ƒ ßrarmntum. quodfolafcribentfumaut contrahentium autoritatc.fubfiftit finepræfatio-ne modi,à lLconfuetudine,ueI ludtcc^afta,utfunt Chirographadebitorum, Apoch?5credirorum, Codices rationum, Epiftoix.Proinde nec paruis eft horum inftrumentorum,in probando. Nam pubicum Inftrumentu plenam amp;nbsp;adfertreifidem,ftne admtniculo altçnus probationis »Etfi enimteftesamp;ta-bcllarius, qui in eo conficiendo funtadhibitbnoHfint admanum,utfuade-pofitionc conteftarentur rem ita aftam efie,ficut inftrumentum teftatur,ta-mcn quia leges,autconfuctudo,aut Index,modum,quo illud confeftumeft, approbant,ualeteius autoritas, c.f), Ex,dc fide Inftiu,ft glofTd^fj^cin prin.fK quemad.tefta.ap,
Pnuitiin* Priuâtum uerô Inftrumentum abfeß adminiculo aharumprobationnnon ßrumt^M- habetuimprobationisadmodum magnam,nifiaduerfus cum,à quo illudferi toriM? nbsp;nbsp;pen eft. Aut.de Inftru.cautcla.^fedamp;^fi quis.ft hgeneraliter^C.de non num*
pec, Verûm,ut qùis certô ftatuere pofsit,quandoinftrumentum publicum, plenam habcat autoritaterrt facie nd æ fidei,ucl non,diftinguendum eft inter inftrumenta, quæ publiée conficiuntur * Etenim aliud illorum fitobferuata omni folennitate, qute in conficiendo publico inftrumento requiritur,^ ob id addifferentiam ahorum dicitur Authenticum, 0^ deeo fbloaccipiendum eft, quod iam diximusdc publici inftrumenti probatione ♦Equicunt^.ft. de fide inftru* Vt autem Inftrumentum habeatur authentic tim,neccftc eft in 7* cius initio, inuocari nomen domini, annotari annum fnearnationis Chrifti,i Indieftionem R.omanam,Diem Menüs, quo gefta eft res, Nomenimperator ris,uel regnantis extra Imperium,Locum, Nomina teftium adhibitorû. Nomen T abellarq defcribentis Inftrumentum, Auth,ut prarponatur nomen Im perâforis,5C l.contraftus.C.de fide Inftru* ItemfignS Tabellarq, ut ft op us fit fiericollationemfcriptorum inftrumenti, fides exfigno Tabellarq fanto meliuscolhgi pofsit.Aut.defideInftrum* ^oportetant,ô6l.fin.C.deaflefl*
Qiiidam ira obferuant hanc formam publicandi Inftrumenti,ut initio poft inuocationem nominis domini ponant, quæ ad temporis defcriptionem fa-ciunt,ut funt annidomini,Indicfio,óc dies,quo resgeftaeft,nomen regnan-tisin prouincia, ubi conferibitur Inftrumentura,fcd Iocum,in quo eft res ge .• fta, nomina teftium,filt; nomenatqjfignum Tabellarq^in fine inftrumenti po-nunt.Arep tail's ratio conferibendorum Inftrumentoru publicorum ab omni • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus ferè ita obferuatur, Sf puhJicatio Inftrumentidicitur, qiiæfitperNopa-
ïiumpublicum.Imprimis uerô requiri quidam contcnduntjquôdTabella-rius
-ocr page 597-gt;ER D« CONRAD. JLAGVM. P A R Î V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pi
rfuspalàm Gtrogatus à partibus, quarum gracia inftrumcntû confcrîbitur,uc ilJud conficerec, amp;nbsp;exillorû uoluntatc atqp mandate fe tlludfeciffè,teftari in ' inftrumento pofsit,deinde requiritnr^ut ipfe tabellarius, qui ita rogatus eft â partibus,inftrumentum fua manu conferibat » Nam hoc munus alteri dele-» garcprohibetur^Auth.detabelI.inprin. Vt cnim inftrumentum habeatur Authcnticum,neceflèeft hisper publicamperibnam,quæ rei geftæ interfue rit, atep ita geri uiderit ÔC audiuerit, conferiptum efle » Ac ftatim quidem in ipfoncgotio, tabellarius 5cbet obiter annotate reigehæ fcriem,tempus £lt; locum ,SC cæteraquæ annotanda in ConCipiendo publico inftrumento iant diximus^ut exillis nottstanquam breuiario poftea inftrumentum rite confi-• cere poftinSubitanea autem illa annotatie rei geftæ graeco uocabulo dicitur ProtocoIIum, quafi prima rerum coUediOjglolft ^illud quoeg. dr^ uerb^pre tocolium. Auth.deTabelI.Numerus autem teftium adhibendorü in pu-blicatione inftrumenti, non eft perpetuus, fed pro diuerßtate negotiorum, alias plures,aliàs pauciercstequiruntur quam très. It acp ex ll.conftitutioni* bus petendum eft, quot teftes ad cuiuftp negotq conteftationem requiran-tur,Hoc igitur maxime modo inftrumentum fit publicum Slt; authentic um, Poteft autem Tabellarius inftrumenti authentici exempla multadefcribere fua autoritate,arg.I,unum Teftamentum.ff,deteftam.Modö eaahjsnon cxhibcat,quâm illis quorum intcrcft.Namillisexigentibusaediinftrumen torum exempla necefle eft.arg.I, Praetor ait. ƒ i.ff. de Eden, Deinde licet illi tranferibere inftrumcnta,nifimctus fit,datum exemplum alqs pariturum ? aliquod praeiudicium, Nam ft quis amiftb inftrumento, petat nouum fibi confia , ^ Tabellarius fua autoritäre ei aliud praebeat, ei non habetur fides , propter fufpicionem doli, qui fubefle pofsit, nimirum quad fingat calu illud elle deperditum, cum quaerat occafionem petendidebiti,quod iam dudum ei folutumfu ,in cuius teftimonium inftrumentum,in quo conunc-batur obligatio ciusdebiti,hecrarit. Adpræcauendum igitur taliaaucupia fmproborum,Reg,eft,non eile adhibendam fidemexcmplo,fiue,utnunc uocant,tranfumpto,quod per alium Tabellarium,quäm à quo inftrumentum authenticum conferiptum eft, fit tranferiptum, quia talis Tabellarius non in terfuerit rei geftae, nee præfentibus partibus rogatus fit,iuxtaLanfrancum, cir,c,quoniam,Ex.de probat. Si uerô cafus itâ tulerit,ut propter amifsionem inftrumenti aliud petatur, tum debere peti àludice,ut pars contra quam fiat inftrumentum, citetur, ac deinceps amifsione inftrumenti probata tribus Notarqs adhibitis Index fua autoritäre pronunciet, excmplo per eos deferi-pro plenam habendameftè fidem,iuxta glof,fin,c,cum ohm,Ex.de priuile-crjs,amp;^ dd.cir.l.quicuncß. ff,de fide Inftrumen,cir,Authcnt.fi quis in aliquo, C.de Edendo .Et ifti publicato exemplo habetur fides,tanquaminftr urnen »o to Authentico:citra earn autem publicationem minime, ProtocoIIo autem non habetur fides,rufi omniaincodeftribendoper NotariS obleruatafint, quxad folennitatem publici inftrumenti requiruntur, autinucniatur in li-bro Acforum Notary iufta obferuatione publici inftrumenti dedudumöC explicate,!ux,Albericum,cir, 1.cotradius,C,de fid,Inhrum.S^ Bal, cir. Rub, « ciufdem tit.Porrô uim publicorum inftrumentorû in probando habent ct-iamca,quacapudludiceminter Ada iudicialia per fcribam publicum relata funt,iuxtal.gefta, C.dere iud.0C ibi gloffSC dd.Et ob id talia Adauocantur inftrumenta forenfia, iux.gloT I. comparationes,cir.uerbum ex forenfib,C, de fid,inftru,Priuatum autem fcriptum regulariter non habet uim plene pro bandi,fed fine adminiculo aliarum probations tantum generat præfumptio ncm. 1,inftrumenta, C.de probat, nifi quis co uftis fit contra alium,uel alio-qui illud agnouit.Nam tum contra ilium, qui iftud fcripfit,ci fides habetur«
-ocr page 598-^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;î V R i S c ï v i L i S j« t f H o D r s
Contra alnim autem ei non creditur,niG' is,contra que ïUud producitur,jtlu4 ahqiiâdo probauent» bpubiica.infhfEdepofiti.Extra Iioscafus nee cêtra ex* h ibentcm,nec pro eo creditur priuato inbrumento, mfiadhibin fucrint tret reftes,ciTm tHud cófcriberetur,ut uiuo fllorum teftimonto res gefta cofirmari pofsi^jux» ÿ’ ft quis igmir* Auth»de inftru^caucSd’ Au th.fi qins,Cgt;qui pot.ta pig.habJtem ntfi authentico figilio fi'gnatumfocrit,iux,C4t),ó^ ibi*gIo4Ex»dc fi'djnftni.Nam ut Utens prfuatorû plena habeatuj fides, necefle eft cas, aut tefttumaftèuerationc, aut publica autontate firmatas eße« Profit de nec^ ea folftminftrumentadfeStur priuata,quç manu contrahcntis,fedamp;f quæ altert-useutufeunep etfâ Notary manu fcr/ptafunt, fi in tills non eft obferuata forma,qua publican' infttumenta indicautmus, Idco^etiam fic diftinguuntur u inftrumenta contrad uurn,quod quidamdfeuntur «lt;/’Mjt«ç«,uideIicet,propria manu contrahenttum fcripta.bqut fcripturas.C.Qju potun pig.hab, Qngda uerö ffvryçKlt;fKgt;à, quaff côfenfucontrahenttum àquocuncjcofcrtpta.Sicutau tem in genere fola prfuata inftrumenta non probant contra altos, led contra «pforum aurores,ea agnofcentes,tta nee rationes,t'ux.l.quidam, nummula «j iSos.amp;f fbf glo.ff.de edendo, amp;nbsp;hradones. C.de probac.nifi tale quid in rationes relatum fit, quod ineius arbitrfo,cÓrraquemadducitur,penttus fitufuit, «t tn eo defcrfberetur,aut non.arg.l.Nefennf us.fn fin.ff.ncgot.geft.Confue tudo tarnen tn probattone rationum fæpè aliud fus inducit tn urbibus,uW ui-gentnegotiamercatorum.EpiftoIg ueró plena habentfidcm,cïim ab eo hint »4 fcriptx,q uem ex fills obligatum contendinius,óf talc eft negotium, ut de co inter abfentes cótrahf polsit,arg.lXucius Tftfus Sempronfo.ff. depofid* Sf uero non contrahentfs,fcd aherfusmanu conferfptç funt,tum non probant, nifi efus figiKo obfignatac fucrint,fux.Bart.cfr.I,admonendi.ff.de furciur.Ite if requirltur etf am ad hoc,ut Ifterae obligent, ut ex uerbfs ear urn pcrlpfcuè,S^ non ambiguë perefpfatur fcribcntis anfmus.Nam fecus fcriptx, nullam parfont oblfgatfonem,arg.l.fi' non remunerandi, §* cum qufdam.ff.Mandatf.
Poftquam autem oftendfmus, qua: inftrumenta fn probando ffdem habe- ut ant,quæ non,dicendum nunc eft,quandolfceat ea fn ludicifs proferre,óó eft tex.quód liberum id nobis fit, donee in caufa fit condufum. c.cum diledus. Ex.de fid.inftru. Ante tarnen litis conteftationem fruftra æduntur inftrume ta,niff id narratio Ifbelli requirat,propterca,quódin ea fada eft relatfo ad in-ftrumentum.Etenim ne libellus maneat incertus,exhfbcndum eft inftnimc-tum,in quo contineri illud, quod narratum eft in hbelIo,profeGuin eft his uer bis,pro utcontincturininftrumento,iux.AIex.deImo.confil.jo. z. uolum. Anauteeaquocppofsintproduci,poftquameffluxerit terminus, qui adpro-ducendumeaconftitutus eft à Judice , quacrifolet:amp;f communis eft opinio, quod integra readuerfarq pofsintproduci,fecusfi eius conditio coeperirefte deterior,utfi'teftes,quibuspotucritreprobariinftrumentum,intra terming producendi mortuifunt.arg.I.mancipiorum. ff. de opt. leg. amp;f Cynus cir. I.ft ea.C.qiri accuf.nonpoflunt.Inipfaucro exhibitione inftrumentoru refert, an ea ludicf uel parti exhibeantur.Nam fi cui conftitutus eft terminus à Judice ad producendafua inftrumenta,is nulla tergiuerfatione poteft uti, quin ea exhiberi illi cogatur,necp aliud in ea æditione periculum magis eft caue-dum,quàm ne aedat inftrumenta, qua: contra ipfum faciant,aut interfe pu-gnenr.Pugnantia enim inftrumenta inuicem fefe labefadant. J.fcripturç.C. 17 defid.inftrum. Et ex.eo. c.imputari. Jtaquepermiffumeft produccnti,ut fl Inftrumenta multahabcant capita rerum,id lolnm a:dat, quodad caufam fu-am faciat.c.contingit.Ex. de fid.Jnftru.Qiiicquid autem quis 3cdft,profpici- ig endum eft,ut tempus fadæ æditionis diligenter annotetur , amp;f ut defcripto 19 inftrumento Archetypus ei reddatur,ha:c enim diligentia pertinet ad cauê-das calumnias aducrfarij,nc contenderepofsit inftrumenta non elle, aut de-prauatè
-ocr page 599-FER B. co MR AD. LAG VM. PARS V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;ij
jUauatê cHc aeditajuxta Specu.deInftrw.acdit*^ uidendum reftat,Parti au-tem ita fakem exhïbendafunt Inftrumenta,ur Iudex,aut is,cui Index hoc co-iniflt;rfc,ea lega^praelentc pârtc,ÔC exemplum Archetypi ci præbeatdeferi-ptum à publico fcriba,non autem ci copiarn Archetypi delcribcdi faciat. Ac preducchsInlhumcntareluAari non pöteft,ut Iudex id non facial Omni» mim Inftrumentorum, quitus quis pro fe in ludicio utitur, corum copiam fa cere aducrfario teneturU»^ ƒ» aedcnda»ff.de Eden.SdC. cod* Lisapud quern. Si uerô quis apud fe habeat inftrumenra,quitus in eo ludicio ufurus no fit, to eanoncogitur xdere,nifi fint communia, Dicuntur autem communia,quac
communis cautionis caufa inter plures fada funt, ficut funt omnia ada ludi-
•» nibus ædi petuntur,iux.gl.c.pcrpctuus, Ex.de fid.Inftru. Si uerô quis apud
fe habeatInftrumenta propria,quorum cautio non pertinet ad aduerfarium, fed fpfeea petit,ut corum teftimoniofuam intentionem probate pofsitcon-teftatione tadi,quod in illis G0ntinetur,ea ut cdat quis non poteft cogi, iuxt, c.i.Ex.de probat, Litigaturi enim fuis debent nitiprobationibus, non cas c-tnendicarealiundê,quarum fubfidium ex nulla obligationc cis debetur. Do dores tarnen cir,I,fin,C.de acdendo,amp;^ fpecialiter Bart.cir.l.i,^ £editiones,ff, de atden.concendunt,quôd licet Reus nô pofsit cogi ad addenda lua propria Inftrumenta,ut Ador illis fuam probet intentioncm, hoc eft, ipfam caufarn, tarnen cogi pofte ad ædenda ea ad probâdam fuam replicationcm. Et eodem imodoregulariter Adorem non pofte Compelli, ut propria fua Inftrumenta aedat Reo^ad probandam fuam defenfionem : fed fi fieri id cupiat,ad probant dam fuam exceptionem pofte cogi*
» Cacterftm,atditis inftrumentis uidendum eft,quitus modis , 00 quitus ex caufis ea reprobari pofsint, Et poiTunt quidem Inftrumenta reprobari omnibus inismüdis,quibus ah^ fpecics fadi probantur fllt; improbantur,fed ficut in reliquisjitaöCin reprobandis Inftrumentispræcipua uis eft teftium. Nam in exercendislitibus eandem uim obtinent in probando teftes amp;nbsp;Inftrumenta, I,fn exercendis.C.dc fid,inftru.Ita^ nOn eftdubift Inftrumenta pofte reprobari per teftes, fed quot teftes ad reprobationem inftritmenti requirStur, in gt;3 quieftionem uenit. Cüm autem nOn fiteadem uis probandi in Inftrumento priuato,quac eft in publico,facile quifqi animo côfequi poterie,pauciores te-fttarequiri ad reprobandum priuatum, quam ad publicum Inftrumentum, Jtalt;gt;8lo,pcn*l,penuI.C.dc contra.0^ commit,ftip,contenditduosteftes fuf-ficcre ad reprobandum Inftrumetum priuatum.Qj.iod uerum efte puto, cüm ïliüdnullo authentico teftimonio inautoratum eft. Nam ubi ad id acceflerint trci teftet,aut eiappenfum eft figillum authcnticum,plenam meretur fidem, ficut publicum,quia coftitutioncs publics praecipiufttiUi fidem habenda efi flt;» ^ ft ftuis igitur.Auth.de InftrU.caut.amp;C,^ Ex.co. c.q. Reprobari autem publicumlnitrumcntumnonpaucioribusteftibUs quam quatuor uult gl. c, cum loannes.cir.uerb.quodlibet. Ex,defid,Inftru.óC Panor,copiofifsimê ac p^tunüét lucidifgimèinter omnes dd.dereprob.Inftr.ibi difputat. Itac^ ego difcentes ms, ad eim commentarios remittendos efte exiftimo, nelt;$ hic aliud addo,quàm quôd uerum fit,tcftib. reprobari inftrumenta, exceptisilliscafib,in quitus abfq* fcriptura non contrahitur,quos commémorât glo.c.i. Ex. de cenfib. in fexto.cir.ucrb.infcript.NaminiHiscafib.fcriptum praefertur uiuo teftimonio teftium,nifi uitium fcripti ratione luris in eo non obfcruati, aut euentus fadi eius autoritati derogantis allegaripofsit .Etenim hat funt cauff,propter quas inftrumenta amittunt fidem,autut minimam fufpeda reddunrur,Ratio- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
ne autem iuris non obfcruati reprobatur inftrumentum, cüm dicitur illud nó «flê fadumab eo,quipotuerit,ncc de re,qua heucrit, nee ijs riubus,quib.
-ocr page 600-fr# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ÏVRIS CIVILIS JSIBT#ö0r5*i
eportncnt,quçueiô iUafinCjde confedione Inftnnnenti^oftendjmirsîiïprâ»*’ Et fingiilarum difpofttionum,qux fiant rationc «)ntralt;fliiLim,aut «Itimatum uokintatumd‘gt;aquedam eftobfcriiatio,qux exdlis tradadbuspetendaeftj ubipectiharitcr de illiscgimusjiux^rerum ntrisdiuerfitatcm^Ratione airtem «4 euentus arguifur inftrumentuniuitiofum, ß aliqua iitura in loco Inftrumen-ti fufpedo indicari pofsit^^Galumniofamenim fcripturam non oportet habe« re uim probandi in iudicijs.hij.de Inftru.ftd, Itenyt Inßrumentum eft inci-» fumJX ^pc.C.fitab.teftib.ffJtemßquidinco eft aliène Chirographe ad^ tediim.bPauhis.fEad hCor.de fat V ernm quando Inftrumenta reprehendü» tur tanquam adulterina,proptcr Chirogtaphuni,ó(r tabellarius,i quo iHa de-fcriprafLint,non efiêtfu petites, nee in cofubfcriptitcftes,t«m dccurritur ad fubfidium comparationiSjUt ex ea eolligipofsint,anfint Autographa eins,à quo confeda eflè dicuntur : an uerô fint iuppofititia,filt; aliéna manuimitata» Qiiia iicrè facilis eft imitatie alieni Chirographi, cautu eft Lcompararioncs» C.dc fid.Inftru.ut Infirumentorum comparatio non fiat,nifi inter ea,quæ Ie# gitimo mode inautoratafunt,fuxtadiucrfitatemformarum,5d modorü,quib, quætplnft'rumentainautorarifupràindicauimus. Et fubeft ratio,quæ hoc, quod lege conftit ut um eft,fieri e xigar. N am quod ad ca Inftrumenta aftinet, quae in ludicium non comparationis/ed prohationis caufa produfta funt, ft carent autoritate,proptcr ahquod ahud uidum, quàm quia uidentur non elle fa manu fcripca,quam prat fe fcranqnon opus eft ad extremum hoc compara-f fonts pratfidium probandarum amp;nbsp;reprobandarum htcrarum cofugere , cam alioqui propter alia fua uida non ualcant. Deinde, quod ad ca Inftrumetaat- jj tinet,quac comparadoms fol dm faciende caufa producuntur,fi quodlibet In-ftrumentum admittcrctur,quod referret manu eins, à quo negaretur altcrum effe fcriptummulla cerdtudo futura eflet comparationis,cöm de Inftrumcn-to non inautorato femper pofsit eftefufpicio,qu0d fit fuppofidtium, qua fu-fpictone,utminiraftmfaltcmludex,cuifitprobatio , hbcratur, cum eins In-ftrumenti comparationem admitdt,quod ei rccipcrc,ut fufficiens ad proba-dum,publica autoritäre licct.Prudcntcrigitur conftitutum eft,ut adcomparationem de chataclenb.htcrarum in inftrumends faciendam non adtmetan-ïur,nifi legitimis modis inautorata inftrumêta.iux.Cy.cir. 1» comparationcs» C.de fid.Inftr.Sed bate obferuario Juris locum habet loîùm in ijs Inftrumcn- lt;nbsp;tis,quorum autoramentum publico lure proditum eft,no quae fiuntmeroar-bitrio fcribentium amp;nbsp;co ntrahcnduTn,ut funt ration es amp;nbsp;Epiftolæ negotian-tium.Nam ad oftendendum adulterinum Chirographum in talibuslcrjptrs, cuiuslibet icripd comparado admittifur,quia nulla certa oblcruationciUa fie ri à ILpræcipitur.Proindc comparatio feriptorum, quac fiunt abfi|5 conftituta obferuatione lurfs,plénum iliicaftertfidem in qs cafibus, quibus alioqui ha-bentuim probandi,ut contra autorcm corum. Qjiac uerô fiunt conftituta ob-feruadone Juris,illis comparatio non adfcrt,nifi femiplenam fidem/ux.Bart* cirj.nuda ratio, ff* de donac. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;''
Poftremô,nccçhocprsetereundumeft,quôdinrcprobandis inftrumentis 2# ctiamlocum habeat exceptio fimuladonis. N am cûmquid cautu eft,ob cau-fam non ueram,ucl iniuftam,6CnetaIispcruerfitas reprehendi pof«i,prpte.t xtu al tenus côtradusaliacaudo literis côcepta eft,quàm rc ueraoportuit,^a no merctur fidc ad probandum produira, fed tanquam in fraudem legumfelt; ft a reijcitur,iux. tot,dt, C. plus ual, quod agitur, quàm quod fimul concip.âf 27 Bart,cir,l.fi exprccio,C,ficcrt,pet,Vtfimaritus,cùmfciret legibus prohibi- 21 ram eftè donadonem inter uirum amp;nbsp;uxorem, commentus fit,fe iduendidiftè uxori,quod ei donauit,ncqj contraftus,ncc^ inftrumentum de eo factum ua Ient,quiainfraudemlegumfaftafunt,Sf aliudfimufatum eft,quàmreuera aftorn fuit.flponfus,^ circa.ff.de donat. inter uir.5lt; uxor. Secustudicadun» a.
-ocr page 601-PEIL D. CONRAD, LAGVM. PARS Y, 0^ efl^cûmnoiundi animocontradus, quireuerainteruenit,in aliumcontra-dum transfunditur,ut fi quis merogct,ucdem ci mutuo centum , ó^ cöm in promptu non habcampecuniamjCupiens tarnen ei ca in re gratificari, man-dem mco debitori,ut ei centum meo nomine numcrct,quo cafu,fi in Syngra plia fcriptum fit,me ei mutuo dedifle centum, non poteft quis cam reprobare |o tanquamfimuIatcconccptam.Quamuiscnimiuxtanaturammutui, ex mco nihil fadum fit illius,tamcn quia interuenit ucra S^ iufta caula obligationis, ficuit nobis mutuo conienkt iftam obligationem in alium contradum trans-ferrc,iuxta 1, fingularia, ff, de rebus creditis Öf depofiti, I.Lucius Titius,ibi-dem^ Bart,
De fide Inftrumcntorum,S(f amifsione corum,
Cod,
De fide Inftrumcntoruffl,óf amifsione corum,ÄT apochis,8f antapoeWf facichdis,ÓC de bis quac fine fcript.fieri pofiènt.
Pluiualercquod agitur,quamquodfimulatêconcipitur,
Auth.
De Inftrumentorum caurcla,amp;fc,
V t pr arponatur nomen Impcratoris Sfe,
De tabcItöC ut ProtocoIIa demittant in chartis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Décrétai, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«
Dcfidcïnflrumcntum,
' DE PRAESVMPTIONIBVS, Capui XXV.
3, S.
4.
5. tf.
7. «.
9‘ •o» K.
SVMMARIVM, probation« à praefumptionibus quomodo différant, Pra:fumptioqujd f»tjamp; efttriplcxgt;teaieraria,probabiHs,aperW» Indiens inhacrere amp;nbsp;inniti.
Atalantam non efie uirginem.uerifimile cft. Violcnta,Slt;neccffariapr«fun5prio quxdicatur, DcSigniSsRhetoresprobabiliaöKfcK.ncceffariaTix/x^jiauocant. Pr^fumptionumduasePTefpecies, Vxor praffumitur quafita habere à marito.
Periurus fempcr periuraturus* Pracfumpiioncs in fa dis gigni ex uarpscaufis. Mentis quifqj compos iüdicanir,nificèntrariumprobetür.
?w ltervm genusprobationum efle in pracfumptionibus,indi-cat tit.ffienm eas tanquam feparatum quoddam genus probandi adfungit his uerbis,dc probarionibus amp;nbsp;praefumptionibus, Ea ueroeftinter hasdtuetfiras,quôd Probationes dicuntur ,qiix plcnam rebus adferunt fidem, pracfumptioncs ueró,quae faltem
• conieduramrerumgcftarumfaciunt.Eft entmpræfumptio rei geftæ exua- Pr^umptu r^s circumfianojscoUeda coniedura,Et ca eft auttemcraria, aut probabilis, temertrU, aut aperta,Temcraria cft,quæ ex mera fufpicioneproficifcitur, SC nulli ue-(iigio rei geftæ incumbic,utfi quiscontendat qucmpiamaliquidmoliri contra principem fiium,quia fit pauló popuIarior,ÓC tab's praefumptio nullam gi gnitprobationem fiifficiencem,iiixta c,iq.quçft,i,ÔC c,oues,vi,q,t, Probabi- py^^^f^^ 9 lis,quac cum inhaereat rei gefix indices,per fc tamenfolam dubitationê non tolbqfcd folüm credulitatem quandam horainum mentibusinducit, ut, cre-
4 dibile cft,AtaIantamnon eßeuirginem,quiacumiuuenibus perfyluas fola uagetur.non tarnen inde hoc conftituiita poteft , quin contrarium probari pofsit: rails uerd præfumptio adiuta teftimonio uniusteftis,ucl aliquaaliafe-iiiiplcnaprobatione,plcnam facit fidem;c,ilIud,Ex,de praefumpt.
-ocr page 602-ji8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVÏIISCIVÎLISMETHODVJ ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
Âpcrtadï6i£ur,qux talibus indicifs inmdtù^uc id quod eflè contcnditm*, ne cellarÏô mde fcquatur,ai U qüis ira probet fomicationem uxons fuæ, quia cum per annum apod earn non f«erit,rcdiens inueneru earn uterum gerente* Violenta ^^^^ quidam dicunthanc elfe uiolentam praéfumplionem amp;C neceflariam, QC f Keceffaria. Secundum earn pofle proniinciari,iux. gbeJixit dominu$,xxxn»q.ü Idem ge g ■“ * nus probandi Rhetorestradere uidentur,abide (ignis agunt. Namamp;illorû quidam dicunt eflê probabilia,8^ ob id â Grxeis uocari «x6lt;«,alia uero necef faria,óó dici TtKiA»fgt;nt,Neep negari poteft,idcm ab iplis agi omnibus illis præ-ceptis,quibus docent,quomodo tradanda fit quæftio eortiedr uralis,fcd lurc-confulti aliud quiddamillis omnibus addunt* Na cUm ipfi non höc folumlpe dient, quomodo dicentis ingenio Sd copia,rcrum uetitasin eaulis declatetur, ireriïmmulto magis^quatenuslbfierijpratfumptiones permitcat, inprirnis iu- 7 bentin huiufmodi probationibüsre(pta,an pratfumptio de folo fado fit ^ an uero etiam de Iure,5d faciunt duas fpecies præfumptionû,qUac aUtoritatciu^ frafumptio ris fîunt^Alteramâmplfeiterdicùnt efle Iuris prçfumptionem,üidelicet,cum lurà, Iura folûmprséfumuntaliquid/edilludnon conftituuntproiurc» Vequic-f quid uxor quæfiititjilïud I* 'Quintus mutius,lF*de donaru'nr.uir,Sd ux»prscfu-miqeam habere amarito* Sed nonpræcipic, uthoc pro neceffario habeatur, Itacp contra talempræfumptionemjicitû eft contrarium probate, enamfi fit Pt^rawPi uiolenta,iux*gtc*cxtraordin*xxxv*q4itj. Alteram uerd dicunt efte praefum-iur^ zrde Phonem iuris,Sd de iure,quam uidelicct lbfaciunt,Sd pro iure habende prjcgt; ^ff* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cipiunt,ut periurum prgntmunt iura louper periuraturum,3d ob id cum,qui ^ feme! conuidiuseft.periurignunquamadmittendumefle addicendum tefti monium ftatuuht*e* teftimonium*Ex,de teftibJtaqj non conceditur, ut quis contra earn aliudprobcr»Necg uero dici fatfspoteft,quam narijs ex caufts gi- 1« gnantur in fadris prçfumpriones.Nam nulla eft circumftäntia locqtcmporis, pcrfonæ,rci, quae nonaliquando præbeat nobis aliquid prxfiimcndi occa-lionem,iux,c*in omnib«DiC Ixxxf, Eft ant hoc obferuandnm circa praifum-ptiones, quod esc fap e transférant onus probandi, nue ab Adlorc in Reum, nunc àRéo in Adtorem‘, utfiAdlordicat,quempiam efle fanaementis,6d Reus illudnegetjReo incumbitprobatio^quiaiurapratfumiitpro Adore, n fid quenep mentis compotem indicant, nifi contrarium probetur, I,tier codt-cillis.CJc CodicillisJtemfl Adlorpetatdebitumex Chircgrapho,8t Reus dicat Chirograph um efle cÄncellatum, non Rens^fed Ador probarc cogi-tnr,debitnm non efle foîutum,quià h fi Chirographum. fF* de probat.pracw* mit debitum efle folutum debitoris Chirographo canceUato*
if* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In Decretal*
De probat,0d praefumptionibus, ’ Depr^fumptionibns,
DE EXPEDIENDIS LITIBVS per delationcm iuramenti; Cap. XXVJ*
$ V M M A ft t VM.
i. nbsp;nbsp;luramentumcontrouerfiacfinem clTc.^ t. Iuramenti dtinitio acdiuifi#»
». nbsp;nbsp;nbsp;Qus fit differentia iudicialis amp;nbsp;extraiud.iuramenti.
4. nbsp;nbsp;nbsp;luramentorum iudicialium dux fpecies.
j. nbsp;nbsp;nbsp;Recufari luramcntum quod pofsit.
d, nbsp;nbsp;Aquibus luramcntum in iudiciodeferri nonpoteft.
7. luramentumneccflariumquatcnuspofiitdefeni.
t. nbsp;nbsp;Adore nil probante Reus abfoluitur«
9. Innocentix luramcntumfitpurgationcCanonica»
to. Domi fux iurare quibufdam perfonis conceditur»
H. Efledus Iuramenti prxftiti multos efte.
is. luramcntum à indicé delatumreuocanpottfli
gt;». Voluntariumnonreuocarb nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;14. Iura*
-ocr page 603-tBR D. CONRAD. LAGVM. PARS Tlt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f«ÿ
• 4. luramentum in litem.
«i. luramentumprobationis de facukatibujanimam agentis.
• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;OTVM efl,controuerfïae inter homines finemefle iuramentiï, adconfirmationemreidubiaeadhibitirm. Nam defiittiti alijs o-*”™b,probationib,quib.iieritas rei geftg exquifitur,unum !ioc reliquum nobis manet,ut Deiim tclrèm iieritatisindubitatiisi^ mum perafl^uerafionem confeientiarum adhibeamus. Qu3do igitur iuramcntiim ob inopiam probationum exigitur, tune ita deeo ftatuen a dum cft,quód fit rebgiofa quidam fafrï,dequo difceptetur^feeundumani-morum notitiarn óf eonfeientiam aflcueratio.Itatp quod eau fa probationis fa-ciendæ pr3eftatur,aflèrtorium dicitur,ad difFerentiam promiHbrij iuramenti, /(triftoriu. quo fœdera ÔC cauriones conftituuntur,ac firmantur. Qiiia ueró pietas non promfferw-patitur,utcxtraiudiciumminusmagnifiaterga Deum religio , quàm in lu-dicio,mcritó SC illud iuramentum euftoditur, quod extra Indicium quis ah-cuiad confirmationem rei inter ipfos dubiæ detulit. Vr fi Titius negetfe deberecentum ,quae ab eo petit Sempronius,8^ ita Titius cum Sempronio conucniat,quód fi außtiureiurando affirmare, ipfum ei centum debere, ea fe daturum illi,amp; Semproniusiuret: ei Titius tenetur.
j Sedhæc eb inter luramentum, quod extra Iudicium,6fiIIud quod iniudi cio aparte parti defertur,differentia,quod extra indicium prorfus libera uo-iuntate contendentium ilIud pratfteturJ.iufiurandum. fffde Ïure. In ludicio ludiciiSe» ueró cum hac necefsitate præftatur,ut nifi pars,cui ilIud à parte delatu eft,pro cofeflahaberi uelit,neccffèhabeatillud,aut rcferre,autpr^ftare.tmanifeftè. ff.delure.Proindc illuduoluntarium,hocueróludiciale dicitur.Nâ utillud pr^fteturufcgadeófitumeft inuoluntate cótcndentis,utnee referreillud co * gatur,hoc ueró c2 necefsitate fuftinendi ludicq femper præftâtur, aut refer-
4 tur,iux.iam allegatas ll.Porrö eorum iuramentoru, que in ludicio deferStur, dug funtfpecies,Aïiud enim à parte parti defertur,ôf refertur,aliud ueró â lu lt;Jice,3i:nonàparteparttdefcrrur,nc^refcrri poteft, quia Judexilluddefert explorandæ neritatis caufa,cûtn neutra pars ci fuis probationibus fatisfaciat, ÿ ut procedcreadfententiam pofsit.Rceufaretarne illud excaufa poteft, quia cöin hoc iuramentum praeftetur neritatis dicendae caufa, fi is, cui illud delatu eft,nonlatis certus fit,petere poteft, dari fpacium ad perquirendam uerira-lt;em,priufquàm illud pracftet.ljufiurâdum,ôf adpetunias.ff.de lurciur. Ac fiquidemIndexpofthabita eius reeufationenonaudiatpetentemdilationê, fed contra eum procedatad ferendam fcntentia,is poteft ab ea appellate,iux» J.generaliter.^ ipfe autem.C.de rebus creditis,0^ Jure.
Poft® autem oftendimus,quæ ßt dinerßtas inter iuramentasque probation iris caufaexignntnr,dicemus nunc, quando,à quitus ,dC quibus in caufis,amp;l quomodo quodq; horum inramentorum cxigi,8C præftari pofsit, aut debeat. Ét deuoluntario non eft quod laboremus,quia illud propter eónentionis naturalem obligationem,ô^ non ob aliquam indiciorum obfeniationem ualet. Neep quiequam obftat,quó minus nel inprincipio,nel medio,uel pauló ante « fententiadefinitinam pars parti de fer at iuramentum,mo dó perfona deferens tab's fit,ut iure queri nô pofsit,fefua facilitate in deferendo inramento decc-pta effe,qnalcsfnnt minores xxv.annis,prodigi,ctregu!ariteromncsini,qui
^ alienare res fuasno pofTunt.l.Iufiurandum.^ pnpillus.fi.de lure.Iftud ueró ' lt;uramentum,quod à Indicé parti defertur,ÖC neceffarium dicitur, non folüm ïn qualibetparte Iitis,fed5f in ipfa fententia deferri poteft per claufulâ con-ditionalem,uidelicet,Reü abfolui,nifi AdoriurctJ.cum ludex.C.defen.ó^ «nter.omniü iud.Eatenus tamê liberum eft iudici,hociuramentü parti defer rc,quatenusprobationû hinc inde ab Adore SC Reo addudarum,ratio pati-
* nbsp;nbsp;nbsp;tur.N^ß Ador nihil probauent,nó poteft Reo deferri à Indicé iuramentü,
11« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
fed necefle eft cum abfolui, etiamfi illenihil praeftiterit, propter quod abfbî* tiendusuidcatur» 1, qui accufarc G »de ædendo* Ab hacautem régula excipi-untur primó cafus^in qiübus ILpermittunt deferri iuramentum Reo, euamfi nihilab Adore probatumfit,quiannotantur àgîoGI.uItim,cir,uerbumcon-fcientia,C.dc his,quia ad Eccleficonfugiunu Deinde cafus, in quibus Reus aut fol us,aut pariter cüm Ad ore oneratur probatione à legtbxerta ex caufa* Etilli extant in glo.c,iiIt.lt;J.q.5,Poftremóamp;f ilh',in quibusaiioqui propter in- p famiaminiungitur à Canonibusiuramentum,utiMam innocentiamteftatam faciat purgatione Canonica,iux.totæx.de purg,Cano,Itidem fit, cum parti umprobationes utrinq^funttam exiles, Ô^ infirma:, ut Iudex non uideat, utri parti habenda fît fides. Nam 00 ifto cafu magis pro Reo quâm Adore iudi-candumefî,nec onerandus Reus, ut iureiurando confcientiam fuamdeda-ret,niftcaufa,quam Ador fouet,fîtfauorabilior caufaReûInftit, deintcrdi-dis, ^ commodum. SC hArriauus.ff, de ad*SC oblige Sed fi Ador femiplenè probauerit, nimirum perinfirumentum priuatum, uel collationem literarû, uel per unumteftem,6^in alijs quibufdam cafibus, tumludexpoteft Adori deferre iuramcntum,maximè fi fit bonæ opinionis, nec resde qua lis eft,ad-modum magna fit* At fi Ador fit fuipedus, nec Rcusin minore exiftimatio-ne quâm Ador, nec caufafit magni momenti,Reo potius quâm Adoriiuramentum â ludice deferendum eft,iuxta glof.penult.fiadmonendi.ffide lur, amp;f glofuIuC* co.cir J*in bonæ fidei*
Cæterûm, quæcunque fît caufa, de qua Iuramentum exigitur, non ualdc refert,modôtafîs fît,propter quam conueniri aliquisin indicia pofritJ.j,^ quacuncp*ft.de Iure*Neque in deferendo autreferendo luramcnto ualde ua-riat obferuatio*Extr a indicium deferturæ referturmera uoluntate partium, In Judicio uerö, fi pars parti Iuramentum déférât,antequam de ca! um nia in uninerfam litem iuratum fit,poteft is,cui defertur iuramentum,exigerc à de ferente,uf iuret,feinnd non calumniofè pctere*iux*Hoftien*in iumma,deln rciur*ïn eo ucró,quod à ludice defertur,quibufdam perfonis hunc honorem *® haberi uoluntleges,ut domi fuæ aduerfario, ucl procuratore einspra:Iente illis inrare liceauiuxtal.ad perlbnas,ff*de lure,
Qixacunque autem forma Iuramentum delatnm fucrit, ea nifipræfîeiur, i nonuaIctd,ï*^fin*8Chicquent*n*fr.dc lure. Et fublataomni fuperftidone hodie iuratur per inuocationem nominis dinini,cum relatione inramenti ad Euangelia, fiue in genere ad uerbum DcL Sunt autem Inramenti prarditi ‘* multi effedus,fed de eotantftm hic dicendi eft locus, quod delatnm in indicia â parte,uel à indicé,uicem fuppleat plena: probationis,iuxt*ï*in bonæ fi-dei,C.de inrenir* Nonnunquam autem iuramentum prgftitumfeuocaripo- « teft,præcipuè iUud,quod à indice delatum eft.Nam illud etiam poftqnam de caufa pronunciatum eft,rcuocari poteft,fî inueniantur inftrumenta, qnæ te-ftentur falfèiuratum elle*Illud autem qnodàpartedelatum eft,poftfenten-tiam non reuocatur, licet ante fententiam nonnunquam poffît,inxta gloC ultimd,admonendtff*de iureiur.Volnntarium nerô nullo cafurcuocari po- «^ teft,quia non errore, fed ultro de fuo inre cefsifle nidetur, qui illud adnerfa-rio detuIit*Eius autem Iuramenti,quod à ludice parti defertur, quafi fpecics «4 inramenti in litem,nam et illud propter inopiam probationum partidefertur, cüm index æftimare damnû, de quo quæritur,non pofsit, ut petensdamnum ilfudfibifarciri,iureiurandotcftetur,quantapecuniacareremalit,quàmaccc ptum damnum fuftinere * Qiiia uerö huiusiuramentiratio plenifsimè ólt; pcr-fpicuê traditapeculiariticulJbdifcentesad curemitto* EftS^aliud inramen- lt;ƒ tum,quod uim probationis habet,uidelicet, quod præftititanimam agens de magnitudinc fuarum facultatum,cui acquiciccre hacredes cogunturin ac-cipiendalégitima,nonautem creditores,iuxta Anth,qnodfnbqciam,
-ocr page 605-. gt;ER D. CONRAD; LAGVM. PARJ Vz . ht
ff, Sd Cod, in Decreu 0lt; Sex»
Öc lurciurando, ff, SCCod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■
Dein htem lurando, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
Auch,
Dcluramencoa mon ente præfh'to propter mcnfuramfiracftibftant/X,
DE DISPVTATIONIB VSgt;
•Caput XX VIL
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SVMMARIVM,
ï. Artificiaks probationesuocari difputationes.
i. nbsp;nbsp;nbsp;Deconieffuris- Dcftitutilegitimisdocumentis adeonicâurasconfugimuA ?. lureconfuki conicâuras non magnoperccurant.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Iurcconfultorumcftdoccre,quafprobatioin qûaq^readpronunciandumde ca pro fufficienti habenda ntautnon,
j. nbsp;nbsp;nbsp;Gallus Iureconful.quærtioncsconielt;3urales adCiceroncm dcfcrrefolcbat.
6, nbsp;nbsp;nbsp;lurcconfultoscffe juris facerdotesjnon dicendi artifices.
7, nbsp;nbsp;nbsp;Perplcxitasrcrumfaepecxigir,utadhibeantur coniedur». \^
s. nbsp;nbsp;nbsp;Hilioria Baldi defurti oki accufato uicino innocente amp;nbsp;abfoluto.
7.- Terracinenfcsadolcfccntesparricidiiaccufati dCabfoluti.
*o. Multum refert in foro porte dodisconicffuri$nçbulas,qujc rebus offundun
II* Afigiiisduciprobationcs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;tur,depcllere»
Comeduras ircrumcircumftantpscoIIigcndasefTc.
»t. Argumenta ex forma iuris dudamagis probant.
»4- Cùm de fado conftat,tum iuris ratio quatrenda eft.
•î. Omnis ratio iuris ex communibus formis fumenda lt;ft»
•Ö. Hypothefts cû thefi,indiuiduü cum gencrc,amp; cafus cü régula eöferenda funt;
»X. Ludomeus lmp. an porueritconferreducatum MediolaiienfcmG^lcatio.
»3« Sob elediofacit lmpcratorem,nonetiamPaparconfirmatio.
r?» Calui femper cit ad communes return, Sk generum fummav reuoluendus.
*o. Quæliienes ab indiuiduafadifpecic,adipforum genera transferendasert'e;
*1. Diakdtcus fit.Iureconfultus.
a». Derarioncinueniendorpm argumentoruminiure,paucisnonpoteft corn« mode tradari.
»1. nbsp;Ad générales juris formas tanquam locos communes, amp;nbsp;capita return,con-fugiendum efîc.
*4- Caius omirtus manct in difpofitionc iuris communis.
if' Qtiod non exprertum eft à tcftatorc.iudicctur fecundum îus commune.
*6« Relatio amp;nbsp;accommodatio cafuumad generales formas iuris coUatione dia# ledica facienda cft.
i7» Format iuris pubbcarumlegum autoritäre confiftunt.
28. nbsp;nbsp;nbsp;Sophifta’ cur didi, amp;nbsp;deSophiftica arte.
89, nbsp;nbsp;nbsp;Fraudem Icgifacere qui dicantur.
30, nbsp;nbsp;nbsp;Scriptum legis ïcpLv , SentenriaIrgisLixvcianocatut.
}i. Decontrarrjs legibus.
f t. nbsp;nbsp;An in folutis matrimonio commitratur adulrcrium.
»r. nbsp;nbsp;Didum Chrifti, quod adultcrium committat,qui dimiffam ducit.quomodo
accipiendum.
14. nbsp;nbsp;nbsp;Diftingue tempora amp;nbsp;concordabitferiptura.
sr. Mater cum defundi filrj fororibus inuirilemportioncmruccedir.
ss. nbsp;nbsp;nbsp;Çorrediones legum in glofsis obferuandat.
87. nbsp;nbsp;nbsp;FaHaciarum genera, qur in diakdica tradunturdurcconfulto tenenda efle*
88. nbsp;nbsp;nbsp;Omnem uitiofam argumentationem in forma cfl'e,aut in materia.
89. nbsp;nbsp;nbsp;Prinejpem folutum tiré kgi bus,quomodointelligendum fit.
40. Tranfadioncs metu fadas non feruandas cfl’e,quomodo accipiendum.
4*, VUimnargumcniiduplicitcxdifccrncndum,
4*-Ignox
-ocr page 606-tVRlS CIVILIS METHODVS
lu 4». Ignotisterminis,ignorantur propofitioncs.
41. Kerumcognitio Methodicècognita habenda.
44. Ad öbfcruarioncm fermonis prodéft.bonumefleGrammaticuni* 4j. Locipcrfonarum àRhetoribus pctcndi.
40. Non exemplisifed legibus iudicandum, quomodo accipiandum fit. 47. Pythagorici rcpriehcnduntur à Ciceroneproptcr teihos t^«.
48. Sermo illuftris a perfpicuus maximam merctur apud omnes laudem. 49. Studium dicendi, explkandarum caufarum gratia proditum efle.
S v S obtinuit, ut prob^tiones,quae m fcholis Rhetoruradiciin-| tur artifidales, ïn foronunc uocenturdifputationes.Eteft lanc appellauorebusipfisfatisconiieniens.Necpenimahudfuntpro bationesartificialcs,quàinquædamdiïputationes,quæïngcnio -----dteenuscirca caulks mouentur, Quamuis autemhæ fiant potifi fimôm Iuris in fado oftendendi caufa,adcô,ut quidam has ad fol am probation nem Juris référant, tarnen ut difcentes habeant plenioremprobationum ar-tificialium cognitionem,non dubitarim affirma re, no nnunqu am etiamdifpu rationes de fado in foro incidere.Nimirûcûm deftituti legitimis documen-* fis ad conieduras confugimus, fiC obfcuritatem fadi eolledione iudiciorunt illuftrare conamur.Cuius rei luculentifsima exempla funt in Orarionibus Ci ceronispro Rofcio,8Cpro Milone, Qtiia ueró coniedurarum collediö per fe folam non parit aliquam probationem,quæ fufficiat ad iudicandum.lcd ad perfuafionem fadi tantum ualct,lureconfultinunquamhancmagnopcrccu j rau€runt,quafiadiplbrum contentionesnonpertineat. Namipfibocfolthn 4 ad ipforum profefsionem pertinere exilfimant,ut doceant,quat probario in quacy re adpronunctandumde eaprofufficienti habendafit,autnon.Quo-modo autem ingenio et copia diccntis,fadi obfcuritas illuftranda fit^uc ex co appareat hominum peruerlitas, aUcinnocenfia,ad Rhetorempertinerciudi cant.Indc elf quad Gallus lureconfultus dixiffe fertur, quoties adeum defe- y rebatur quaeftio,cuiusfadi fpeciesdoceri Tcftibus,Tabuhsjiutalijslegiu mis probationibus non p®fsit,ad Cicerone magis cam,quim ad Gallum per-tinere.Neep id temerè dixilïc uidctur,cüm lureconfuiti Cntlurisfacerdotes, 4 I.i.ff.dc iull. 06 iur, 86 non dicendi artifices, qui ui orationis perfuadere quid Iiidici ftudcant, quod euidentibus probationibus, feu documentis iUipro* bari non pofsir.
Sedututhatefe habeant,certè perplexitasrerum fæpe exigit,ut adhibean 7 tur coniedurae^Meminit Bald.in fua Pradica,doduin quendamaduocatum g aliquandoliberalïè à fulpicione furti, cuiusaceufabatur is,quem forte defen debat in Iudicio*côiedura rei ex Phyfica ratione fada. Näm opulent^ quendam edmdiu inhialïètprædio uicini, nee poflet co potiri,propterca quod il-lud ci uendere rccufaret, tandem fraude conatumellc,eumadigcreinhanc necelsitatcm, ut cogcretur cedere poffefsionibus fuis, atej ita apud cum de-pofutfie quaedam dolia, quorum quædam de induftria rcplcucrit olco,quac-dara uerô reliquerit femiuacua,ut uicinum de fubtrado oleo poflet accuiarc, fi quando dolia depofita repeteret, atej ita euenifle narrat.In Judicium igitur tradum uicinum nihil allegare ad excufandum fc potuiflè,quàm fuani inno centiam. Magnamquippefuiflèpræfumptionem fintu efle comiirum, quia in eins prædio depofita dolia fuiflènt, aduerfus quam cum defendere eins in tegritas aut honeftas non fatis potuerit. Proinde adiiocatumeius pefiuiflè,uc dolia eius omnia releuarentur oleo,06 afleruiflc inde certam conieduram fie n pofle,emirs dolo minus olei in alio att^alio doIioeflèt.Sienim omnia dolia plena fuiflènt oleö,non pofJè fieri,ut non in omnibus propemodum tantun-dem Fecium inuematur. Si üeró in alio minus Fecium repcriretur,quàm in alio, manifeftum efle, doha non omnia fuilfe oleo plena,cöm deponerentur.
Ac'
-ocr page 607-► ’«R 0: CONRAD, LACVM. PARS V.
Ac re deinde fie explorata,äbßlutuni cum eße, apud quem ea depofita fuc' rant,commémorât,
gt; Refert 6^ Cicero Térracinen^esquöf^am adoiefcentes parricidq aceufa- irtararfom tos,proptcr conieduram e{Tèabfölutoscrimine,quia poft nodurnam iugu- ^ro$(x/e larionem pareütis fui mane fnuenti fuctant dormfentes, ludicatum enim ef* Rofuo gt;*»• to fe,in tinti federis cbnfcierttïa,ncnlinem ftatimfomnum capere pofte, In ta- rM libus igitur atep fimilibUMéafibus eft cernere,quantum référât, nonnunquanl in foro pofte dodir conieduris,nebulas,quac rebus obfunduntur,depellere* Sed hocnemo féliciter pratftabi^nifi habeat pedus refer turn dödrina,óf in-genium ad dicendumlocuples,uciudicaredc hominum uoluntatibus,con(t^ lrj's,SC affedib.exqüifitê pofsit,2C difertè ea in fadis öftenderc. S aepius tarnen conieduris utimut in defendenda innocenna,S^ detegendo dolo hominum, «juâm in ciuilium negotiorum Ädionibus« Et ego ideOharummentionem Iaccrehicuolui,utmonercmftudiofos,hanc artem probandi non eftènegli-gcndam,quamuisinforo non tam mag nus fit ufus ,at(^aliarum probations
M eft,Deindcutindicarcmnon eftèprorfusidemgenusprobationis,quodafigt; gnis ducitur,amp;r quod ab impulfione,fpe,aftedibus hominum,5lt; oportuntta-»a re tèmporum atep locörüm fumirur, inter artificiaks igitur probationes fiue difputationes pónimus conieduras,quaé non i manifenis indicés fadi,(ut eft cruenta ueftis in fada catde ) fed i return dreumftarttijs probabilitcr eolfigS
^ tur.Magis ueró inter artificialcs probationes con num er anda uidentur argu menta,que duCuntur ex forma Juris,quam quae fadi fpeCies fubire uidentur. Nam ea manifeftê dodrinam prat ie rerunt,nec in fadi dedaratione uerfan^ tur,ficut coniedurae.Hoe itacp genus probationis turn demum rede adhibe-•4 tur,cÖm de fado iam Confiât,non enim antè lufis ratio quaerenda eft , quàm exploratafitfadifpeciet.tquidam,^i.ffidelUndoc, QuartpJerunmadargt; gumenta JurisdccurntUr,cnm aut fadS nort negatur, fed Exceptio Adioni opponitur,aut poftquam altera pats COnataeft legirimisdocumentis fadum probare,fed altera pafs,eius probations iuris dedaratione infringere nicitur, »ƒ Gum autem omnis Juris ratio ex communibus formis,quas natura,aut lex, aut mores publia in quü(^ génère negotiorum QC delidorumobferuandas conftituunt,fumcnda fit,nemo fine talium formarum cognitione appofitam, C^ fatisfirmamprobätionemiurisfaccrepöteft, Nullacnimcaula eft,in qüa td,quod in Judicium ucni£,cx fola fadi ipecié iuftu probetUr, fed neceftè eft ftlud in uniuerfa difputatione g ener is,in quöd quacep fadi fpecies cadit, quç* ^é refe,ÓC excoHationc indiuidui cUm genere,hot éft,hypothefis,cum thefi, SC V cafus c5 régula coIiigere,Vt an LudoUicUs Imperator ius habiter it, coferen dl comitatum Mcdiolanenfem Galeatio, antequam coronatus eftèt aPapa, non ex ipfo fado appatet,fed ex generali Juris forma creandi Imperators KO Mmanum,iftudpctcndumcft,Etquiainéaftatuitut, quöd folaeledio faciat Imperatorcm,iux.c,qU0niam,diftind,x,ódibiglo, fequitut LudoUicum ha-* buifte ius conferendi Comitatum Mediolanenfcm tanquam feudum Imperq poftquam élédus erat, ctfi nörtdum â Papa cofirmatUs erat. Sic in al fis omnk
»9 DUS cafibus^hquibus de Jure difcepcatUr, Semper enim cafus ad communes rerum,9f gencrUmfummasreuoluendus eft, cum in co Ius oftendere Uolu-* mus, Vnde Cicero in fecundo de Oratore diligenter praccipic, ut in quaeren *® diéonfirmatione caufarum,quatftiónes ab inmuidua fadi fpccie,ad fpibrum
?ïencritransferantur.Qiiamuis enim multa interueniant, qux quaneç fadi pedem à genere feparentquadamuariätionedreumftantiar urn , tarnen cX genere quaeftionis éaufas penderé didt,Poftquam enim caula ad genus nc-» gotfiuel dclidi, de quo eft quàcftio,translata eft, ibi primfi eft cerncre,qua-* tenus eius generis formam in iure fubeat,anutfpecies fub éo comprehenfa, Uel uc pars,ud an fola fimrlicuduic earn conungauEt bis perfpedis « aperit flt;
-ocr page 608-^14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;! V R. I S C Ï ^*’I L Î S ÄETWODVS'
tampirs inire niendotum argumentorum ,quibus ms in fado tueatirr» Âp^ prehenfo nanque generc,homo Dialcdicus, cuiprobe nota eft generis forx ^* ma Jacilé perfpiccre potefi, quomodo àdefinitione ad definitum, a genere» ad lpecicm,2lt; econtrà à fpede adgcnus,àtoto ad parrem,amp; â parte ad totum, amp;nbsp;à caufa ad c tied um, a b effedu ad caufam,à proprio ad accidens^ôt^ âprinex paliadacceflorium,argumentumducendum fit* Deindequomodorcs pro-pofita aliarum comparationc itixta rdationem fimÿitudinum,aut Jtfsimüicu-dinum,aut pugnantium carum urgenda arque iiïuftrandafit» Sicutoftendere exempiis facile pofïem,nifi me ab coihidio deterreret prolixités. Nampau- zj ds non poteftcommode tradi ratio inueniendorumargumentorum inlure, proprer iiarietatemrcrum,inquibuseaoftendenda dient, Qiiare prinato eu ïufque ftudio hancoperam commendohoc nomme,quàd bene earn coHoca turns fit,qui in legcndis difputationibus Doctor urn exempla argumetorum fecundum locorum inueniendi diuerfitatem diligenter obferuauerit et anno rauerit. Eft autem tails argumentatio,qua Jus ex fado ortum coUigiturddeo neccfiaria,quia ealus Hint Infiniti, ut 11» comprehend! omnes, amp;nbsp;in fingulos linguîç forma: Juris conftitui non poflintd, neque JI. IE de 11. Quarc ad gc- xj nerales iurisformas, tanquam locos communes,âf capita rerum,confugien-dum eft,quoties incidi'tcafusjcuiusquacftiofpcciali conftitutione Juris defi-* n Its non eft. Etex Illis, tanquam Armario ledifsimarum tmaginumJuris,dc-promcndaratiojcuiusuibocautinudproiurcin cafu propouto habendum quis contendat.Vnde quoc^ uulgata eft-régula,quod cafus omiftus maneat 14 in dilpofittonc Juris communis.arg.I.commodifsimar.ft.dc hb.Sb pofth» Na careg.non tantum pertinct ad difpofitionem ultimarum uoluntatum, quafi tf in illis foiumdceo,quod nonexprefiumfit iteftatorc,iudicetur fecundum iuscommune,fed00 adlcgumdilpo(itioncm,hocuidclicctraodo, ut de cafu inll.pecuhariter noncomprchcnlo,iudicctur ex notione generis,in quod ca derc uideturtTalis autem rclatio cafuum ad générales formas Juris,fieri non ^g poteft,nifiad ealura,quac in genere conftituta funt,collatione dialedica ac-commodentiir.Vtnoncxtat in Itanis,qui rem cum ea habucrit,quac per le-gitimum diuortiumraatrimonio folutaeft, pro adukero habendusfit. Jtac^ fi cafu tale quid eucniat,adhibenda:funt omnes formac illicit! coitus. Etuiden-)dum,utfum magis fubeat oblata fadi fpecies. In’ea autem collationefæpifs/-mc incidit quaeftio de fcripto Sf fententia. Nam edm format iuris,publicar5 27 Itautorftate confiftant,0d baud fere unqua uHafadi fpecies fic comings, ut Iron aliquidab ca formalt;uris,quae in gcncre,autfpcciefubalrcrnalt definita «ft,uariet.Ficrienimpoteft,utnonfaepcindifccptationcm tie mat, an cafus ,■ propofitus eius Juris cenfendus lit, quod praetexatur It quae in coprobando allegantur.Rcperire nanlt;ÿcftmuItos,quosGrçci honefto uocabuJo Sophi- ^j ftas appcl{anr,propterea quod practextudoeftrinac fuas artes ucnditat,qui in-contentJonibus non id,quodfimplex,0lt; uerumcft,fpelt;ftat, fed uincendi ftu dio quiduis comminifcuntur,ut incautis fucum faciant,amp; aliqua fpecie ueri-tatis mendaciainuoluta uendauAtq; ca quidem ars,quamuis occupant pro-pemodum omneshuius uitat Adioncs, tarnen quantum ad noftrum inftitu-tumattinet,uidcndumfol«meft,quomodo in refutandistalibus Sopbifma-tis occurrendsOt aduerfarijs, fi illis in adducendis 11. contra nos uticonetur. Nam u!dere,quando quiscotramanifeftauerba tpugnet,mediocris ingenij ■ : eft:-Scddcprehcndcre,qu4ndoquisfaluis uerbisIegis,fententiam eius cir-cumuenire ftudcat,acris etdobfi hominis cft,proinde in Itquoqj hebetes ilk, qui contramanifeftalegis uerba contendUnt,fimpIiciter dicuntur contra 11.fa ecre.Hi uer0,quicaUxda interprctationelegisquafi ex mfidijs pugnant, di- 29 çuntur fraudem legi faccre.tcontra.ff.de it
Ad occurrendumigitur caudlationibus aduerfariorum, quas in allegadis Itfa-
-ocr page 609-PER 0, CONRAD. L A G 7 M. PARÎ 7. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^f
U.faccrc ft«dent,monent Rhctorcs, diligenter difcemendum ciïè inter fen-jo ptiim,ÓL fententiamlegis. Scriptum eft, quodGræciuocant r= fHi^{;,hoceft, ScriptulrgÜ quoduerborum fono8C fignificatione exprimitur. Sententia iieró eftid, Smtentu Ic^ quod legislator uoluiftè ex circumftantijs Ihcolligitur. Vnde Græci Tujj/ii- ÿs» wn(c(;,hoceft,agitationemnientisuocant. Cuius rei etü haberemalia exem-pla,quæ magis grata forte elle poHent profeAioribus, tarnen propter difeen tesin eocommorabimur ,• cuius paulô antè mentionem fecimus, ne igno- ^^ c^turat |t tutti pût magis ignotum oftendere uelle illis uideamur, Poteft autem in co /(mj^j, nbsp;nbsp;quot;
j* exemple de feriptoSCièntentiadiieeptari ,fialius iuxJ.inter.fEadl.IuI.de adult.amp;iC.eo.fi.dicat cum,qui rem habueritcum ea, quæ légitimé fädle di-wortio Gtfoluta,non eflè adulterum, quiaadulterium committatur cum uxo-re alterius.Cüm autem ea per diuortium iam non fit cuiufquam uxer, no pof fe dici adulterium effe perpetratum. Alius contracontendat earn nihilomi-nus manere co niugatam,ctiamfi à marito dimiflafit,ac proindc poflè cum ea 3» committi adu!terium,quiaChriftusin Euangeliodicat,quèd ismcechetur, quicuneß dimittatuxoremfuam,nifiob fornicationcm,fialiamducat. Qui-bus exuerbisfatisappareat, quôdin folutismafrimonioetiamcommittatur adulterium.Quapropter hune dici pofte adulterû, nifi ca, cum qua cocubue-tit,ob fornicationem dimiffa fit.Ifta ueró difccptatio redê diftèluitur uolun tatis in Chrifti uerbis declarationc,uidclicet,quód in co loco uoluerit prohi-bere dimifsiones uxorum,quas ludæi eb quamuis effenfionem in uxoribus faciebanc,licut oftendit ciusfetmonis Occafio.Itac^fic eflè accipienda ca uer-ba Chrifti,ciuöd iflimoechentur,quiludaico more uxores dimittant, Öd alias ducat,non ini,qui ob fornicationem,ÔC alias légitimas caufas diuortium fece-rtnt.Siigitur ca,cumquailledeprehenfusfueritrem habuifïè,legitime di-nortio folutafitmatrimonio,nonadulteriü,fcd fornicationem cum commi-fiflè dici potertJnhocautê mode difputandide cotrarijslegibus prodeft plu rimum tenere hiftoriamconditicuiufc^Iuris. Ex ea na nep intefligi poteft, quorfumrefpexcritis,aquo illud autilludfcriptum eft,ód deinceps colligi ex cïusuoluntate,quomodofcriptum accipiendumfit, iuxtaillud Auguftini:
34 Diftingue tempora,Sd concordabitfcriptura.if.q..i,c.fjpeccauit. Poteft aute fieri,ut talisalkgatio Icgum fiat non improbo, fed non fatis confidcrato ani-«no.Facile enim eft incautos decipi aliqua fpecie rei,ut quafi certi de fua fen-tentiaincumbantalicuiIegi,quamuislongifsimêabcrrcnt,8Cfuoftudio uim ïegifaciant.MaioruerôuishcodemimpetufitjCûmquisexmediaaliqua lege excerpit quædam ucrba,8f detorquet ad fuum prepofitum,c«m ca ad con textumtotiusl.reïtLla,longèaliud quiddam habeant: ut fi quis principium 1.0 tibi.ff.de rebus cred.allegaret ad probandum,quód necç donata,nec^ crédita pecuniafit,quam quisalicuidonarit , ut cam uicifsim ipfi crederet, ille uim tihfaceret,quiainfineciusl.aliudftatuitur. Itacp tabs aflegandi ratio merité reprehenditur in l.inciuile.ff.de Il.Eademuis commiftitur,cüm quis. inciuile unam faltem I. ex uniuerfa aliqua forma Iuris adducit,reliquas eiuf-dem formæ conftitutioncs,per quas ea aut limitata,aut correda eft,negligês, 5j ut fi iux.l.fi quis.C.ad S.C.Tertul.aliquis contendit matri debere dimidiam exbonisdefunefti filq,fï inteftatus decefrerit,6CfoIasforores , SC non fratres aut filias poftfcreliqucrit,isimpingitin NouenamdeNuptqs,^6C quoni-am.quaiftal.ita corrigitur,utmatercumdefuncfti filijfororibusfucccdat in 30 portionem uiriIem,8C non dimidiam. Et hæc quidem uis aflegandi,ideo ca-ueri SC depefli poteft,quiaubiquc infertæ,autperglof. annotate funt corre-óliones ll.Alijs autem cau(flarionihus,quæcaptiofisindudfionibuslegum in difputationibus Forenfibus fiunt,omnibus occurreve poflè,propemodu im- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• pofsibileeft. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '
37 Satis itacj fit moniufïc difcente$,quód ualdê profit ad folucnda uitiofa ar-
-ocr page 610-IVRIS CIVILISMETHODV#
giimcnta à I!,ducra,teuere fanaciarum,qtiae fn Diale Aica traduntuf, genera/ Namd^ïn Forenùbus dtfeeptanontbus maximus eft taltum præcepnonum ufws,uidelicct,qu0domi«suitio(aargum«ntariofitinforma argumenn, aut jlt; fnmateria Jn forma^quoues plus eft m cochdionc quamin prarinusis. Exê-pli gratia,lex dicit,principem fokt tu effe ILtprinceps^fEde 11, Nero fuir prinlt; j^ ceps : ergo licuit illi fa era SC prop ha na cótra Ihuiolarc.in quo argumeto plus eftinconcluftone,quàminpræraifsis, Namfolutjim n,eflè,non eft,quidui8 iicitumhabere,fedll,prgeftè,amp;^publicanccefsitateexigente easrelaxare,aut , reftringerc poflè Jtacp in tali argumentatione femper negatur cófequentiaj : quiaquarnuisprxmiflaeredêacceptx , fintuerac, tarnen quia cxilhsaluid quiddam inducitur,quamin illiscontinetur,falfa eft argumentatio ,quando aliquaexpræiquot;nifsis,autprorfus eftfalfa,autnóiiinpliciter liera, ut in hinter-poiitas.C,detranfalt;ft.dicitur,quódadferuandastranfalt;fliones,quæmetufa- 4o lt;ft^ funt,nemoiure cogi pofsJt.Sed ft quisinde in ferre uelit,quôd conditio-nes pacis ab hofte uiefon dtdæ non lint fe mande, quia metu armorum hofti-Ïium accepta* lint,aie errorem pr^textu Icgis defendere niteretur,quia ea lex de metu accipienda eft,qui alicui non legitimo modo incutitur, non de bel-ïo,cuiusuis eft légitima, Vt autem qinsdifcemere pofsit, in quapropofitio- 41 ne,argumentihaereatuitium, duofuntneceflaria,alterum , utquis probé tc-ncat genus fermonis , quo argumentum producitur, ut non folûmfingu-lorumuerborumufum,fedSlt;integrarum orarionum compofitionem, figu-ras,8C Pbrafesprobê teneat,Nam lient dicit Arirtoreics rignoratis terminis, 4» ignorâtur propofitioncs, Alterum,utres,dc quibus agitur,bene cognitas ha bcat,utpofsitin argumento profpicere,an à falfa definitionc,uel infufficien-ridiuifione,autenumerationepartium,uel à caufanonpropria,remota,pro-pinqua,ucl ab accidente,uel à fubftantia rei dudîû fit,ac inde æftimarc, quo-modo argumentum cohæreat, Adidautemperfpiciendum nonminus far is eft,renere régulas Dialedicorum,quàmeflèbonum Arithmeticum in re,cu fus precium,pondus,Menfuram,prorfus ignores, Qiiarc neceffe eft,rerum 4^ cognitioncm habere uberrimam,amp; earn Methodica ratione ira in locos communes digeftâm,utquotiesopusfit,eas quispofsit cogitationeapud animum reuoluere,amp;i ad régulas Dialedicascxigere, Speculator in cap.de difputa-tionibus tradit multarum uocum ufum in Iure,ciuus exemplum in obleruan disillisimitandu iudicat, Sed prodeft ad obleruationemfermonis, ÔC in hac 44 arte bonumeftèGrammaticum. Rerumuerô cognitio inlure ex Ihpcten-da. Fallaciarum autemininducendisll.exemplanufquam extant annotata, quam inheanatura.ff.dc reg.Iur,
Poftremó autem erat hic quoque dicendum de locis perfonarum.Nam ?C 4^ abillishepeindifputationibus ducuntur argumenta, quibus aducrlariorum 6Ctcftiumfa(ftaó^ di(ftacleuantur,aut exaggerantur. Sed ufustalium loco-, rum à Rhetoribus petendus eft, lurcconfulti illis non ualdc utuntur,nifi eu agiturdedignitate,utilitate,infamia,autpcena perfonarum. Et maior eft 0-mnino illorum ufus in Criminälibus,quàmin Ciuilibus ludicijs, proprerca quöd in illis fæpe cxaggerâtur,aut extenuantur deheka,ratione perfonarum, à quibus,amp;^in quas ea commiHalunt. Qjiidam uixferent,utadmoneametia 4« in difputationibus Forenlibus locum elle utendisexemplis, Apologis, jg««5, Similitudinibus ,60 alijs id genus ornamentorum,cùm luftinianus Imperator præceperit,non exemplis,fed ll.iudicandum eftè de ludicialibus contro-tierfijs, l.nemo, C. de fcn, 06 interloc.omnium iud, Sed adolcfcenies,quibus ftudendum eft,utfynccriusiudicium de rebus fibi comparent, nó patiantur fe quauisfpecie reeti ftatim adduci, ut negligant prorfus eas res, quas utiles eftè nel naturaÜs ratio cos montre poteftjmperator prohibet exemphs indi-c,'ire eos,qui de quoque negotio ftatucre uolebant,quod alium quempiam in fimili
-ocr page 611-•PER D. CONRAD. LAGVM. PARS V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ft^ fimili cafu iudicaflc comperiflènt,Quainin's legesSif ratio cafus aliiidfieri ia-47 berenc.Sicut igitur Cicero reprehendit Pythagoricos, qui tantum tribuebat pr a: cep torifu o, ut eins autoritär cm abfe^ rationefufficere ubiep uellcnt ,ita êC Imperator illorum uanitatcm,qui lpeclant,quid a lij ludicarint, non quod ipfosiüüicarcdeccar,cafu exigente. Ac inde non fcquitur, quód nonliccat tn tradfandis caufis Forenfibus adhibere Exempla, aliâque ornamenta rerS dluftrandarum caufa,cùm id return obfcuritas,amp; argumenrorum tenuitas fac-perequirat,utperinde fit*, nolle nos un eiufmodi ornamenu's adilluftrandas reSjde quibus contenditur , aefiquis nos prohibeat uti lucidioribus uerbis rei docendæ caufa,quodnemo non improbaturus efletji quis tam ftultus fit, 41 utperfuadere id nobis conctur. Sermo enim illuftris 00 perfpicuus maxima inereturapudomneslaudem,utindigni beneficio loquendi uideantur, qui nullafua diligentia orationem cxcolât,ut ea quæ cogitêt,aut didicerint, per-fpicuè explicate pofsint» Qiiare adolcfcentia non debet negligerc omnem ornatumorationis,quamuisuideateumà multisin Adis Forenfibusnegli-*^gi.Namftudiumdicendi,nonpcrfuadendi folàm caufa( ficutplericp exilfi-mant)fed8C explicandarum obfcurifsimarum caufatum gratia, qua in rein-primisclahotandum eftaduocatis,proditum eft. Caeterum quæ argumenta ad quem modum probandæ cuique rei fufFiciant,nulIo certo modo fatis définir! poteft.hüj, ^ eiufdem.flE.de teftibus»
DE CONCLVSIONE*
Cap. XXVIII.
SVMWARIVH.
EpUogum adderein qualibetorationis parte conuenit.
Epilogus in mcdio,peroratio in fine fit.
Perorationis amp;nbsp;Concluftonis duo Ioci,«£mK£lt;y« ^tüalt;rn,8i. affeduum commo# tio.
De affedibus Rhetoresuidendi.
lad ices prxcidere deb ent litcs, ubkunt^ poffunt.
PititiofententialibcliO con for mis non opiittcnda in Conclufione.
o N i Oratpris eft,argumentis in medium probandç rei caufa ad-3 dudis addere Epilogum,ut inteHigipofsit, quidna euinci in eau fa illis uelit.Eft autem id faciendum dicentibusnon folùm in fine
3 orationis,fcdôd in qualibet eius parte,quoties argumenta caufæ accommodari res ipfa requirit, aut ex confilio dicentis opus cflè x uideturjtac^ Rhetores, ut fepararent cas conclufiones,quç in medijs conten-tionibus,ab ea,quæ in fine fit,illas dixerunt Epilogos, hanc uerô Peroratio-ncm.Cftm igitur ordorcrum exigat,ut hoe loco de ea conclufione folùm di-camus,quæ poft confirmationem ac refutationem Acforis SC Rei ,hine inde produdis tcftibus,Inftrumcntis,óó allegacionibus Il.alrjs^ documentis cauig j fit,dcperoratione hoe loco agi difcentesfeiant. Eius uerô duofuntpotifsimü loci,ex quibus tota contexitur.Prior à Græcis dicitur dvxKtifKÄMuertSjpropte' rca,quôd is confiât brein quadamrepetitione argumentorum potifsimorS, quibus quæcp pars ad fufiinendam fuam caufam ufa efi.Etinhac repetitione facienda,nihil magis cauendum efi, quäm ne tædiofa enumeratione leuifsi-4 morum quorundam argumentorum cuipiammolefti fimus.Pofierior confia fiitinaffeeftibuscommouendis.quomodo autemifiimouendi fint,exRhe-torumlibrispetêdum eft.Nam huius artis ne ueftigia quidem alicubi in eo-rura libris,qui proceflus iudiciales ædiderunt,extant. Quamuis côtingat ut Aduocati huius artis ignari, naturali quodam impetu naturæ fatis féliciter »ionnunquam etiam ea utantur,ficut fieri non potefi, quin bona ingénia na-turaducanturadeafacienda, quæ inexcellcntioribus oratoribusobieruata y 3
-ocr page 612-lis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVKIS CIVILIS METHODVS
Ärtistradend»occafionem dodis præbacninu Hocuerô tradunti1U,lt;Ju3d adniifsisutrinqpprobauonibusfiC di(p«tationibus partes debeant ultra illït renunciare,aut cog»per ludtcem , ut finem abquem afferendi probanone» CC allegationes tandemfaciant, conftituta illis dilanone,intraquam propo-nant,qaibuscaufamfuam firmanpoffe exiftimenu Tahsueródilatio uide-tur eflè Iegalis,hoc eftjege définira, Authaubemus^C,de ludicqs.Scd Spec, cenfet earn eflc arbitrariam,öó arbttrio ludtds ex confiderationc uariarS dr-cumftanti'arumincaufaagitata conftitui poffe, cuftis opinio uidcrirr edè ac-quior,proptcr reg.qua Indices iubentur præcidere lires ubicuneß poffènt,iU' Xtal,properanduni,C.derudicijs« SicutfiCde eins lurein conftituenda dila-tione proponendarum exception urn dilatoriarum, fnprà de dilationib.did'Œ lt;ft,Proinde in nfu fori eft,ut talisïennnciatio habeatur pro concluGonc. Ira quidem, ut tarnen ea non extendatnr ad pr^Gdinm appellationis,nifi hoc ex-preise in ea ad um fit, Quatenus-ueró qnis publico,aut fuo inri rennneiare Ï)ofsit,dïccmus in fine huins compendrj,Quocun(^ aucem modo quis in eau- rf à conclufcrit,uidcndum ei eG,ur non omittatpetitionem ei fcntcnüz,qnaai neceilè eft conformem eflc libcllo,
DE CONSVLTATIONE 1VDI-
cum in proféré nda fentcntia, Caput XXIX.
S V M M A R fV M.
c. Iudex deliberet cum fuis AfTclToribus quatenus de caufa pronuaciandC fib
*. nbsp;nbsp;Sententia ferenda,quam ada amp;nbsp;allegata requirant, 1. Facilius inuenitur quodà pluribusquacritur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;4« iudex in dubio quomodopofsitconfulerefuperiorem/
j. Rflationcj parti bu» edendas ede.
tf. Rclario caufx partibus confentientibusfacienda eil.
7. nbsp;nbsp;Remifsio caufacad fuperiorem iudicem quando amp;nbsp;quomodo fiat.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Appeliacionum remifsiones à fuperioribus ad inferiores fiunt,càm réméré appellatum eil,
X H i B i T i S omnibus adis indicialibus, quac in Iirerumittend^ funt,fine eaufa in Ordinario, fine inExtraordinario ludido ag^ite ‘ tur,inx,c,quoniam contra,Ex.dc probat. Index diligenter delibe » rabit enmfnis aiîèiîbribus,quatcnusde cania pronunciandum fit, .......ut fecundum einsmerita tuliiîè fenrentiam uideatur. Hocenim» omnino illi conandum cft, ut feratfententiam ,quamAdaSlt;allegatare-quirant,c,licetHeIq.Ex,de Symo.Facilius autem iemper inucnicur, quod à j pluribus quæritur.c,de quibus,Diftinc,xx, Itaegiubent Canones fententiam non effe prgcipitandam,antequam caufa in bonam deliberationcm pofita tue rit.c,Deus,q,q,i.EtImperatorcsinl,ij.C,defenten,cx breuiculorecitan.uo-lunt fententias diligenter perpendi,corrigi,8C emendari, anteqnam parti b us recitentur, Vndcin Germaniaferèquælibet regio deftinarumhabetlocû, 4 ubi peritiores refpondent de lurc illis,qui de eo in aliqua caufadubitant,ut te dius de ea pronunciare pofsint.
Sed habent Indicés Sd aliud quoddam praefidium, G de iure dicendo ambi-gant,nec habent quos confidant,uidelicet,ut caufam ad fuperioremiudicem référant, SC declarationem juris in eafibi fieri pétant, AdhocautempræGdi-iimconfugereiudicib.nonlicetjfide fadlo dubitent, I. cùmquemréméré,fl, de iudicqs,Deinde necefleeft,ntcuidensfitcaufadubitandi deiure. Nam fi Index dcprchcndatur,ideo caufam ad fuperiorem retuliflê , ne onus cogno-feedi fubterfugcret,tumpunituriux,l,q,C,dcII.Præterea quando Index c5^ ƒ ftituit caufam adfuperiorê Iudicem referre, cogitur rclauoncs parnbus «de-»
lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rc.
P’ER D. C0^!lAÖgt;. lÄGTM. PARS V. ? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;p®
rtjUtfi quid minus pknèrelatum aUcut exillis uideat,rccufare eam pofsit,ne • fiat,aucpctere,utcafecundumAd^afliC allegataemendetur. Eft cnimparti-bus confentientibusfaciendacaufærelatio ,adeô ut fi Iudex inuitis iUis earn facereconetur,appellate ab ca,mifsis precibus refutatorijs ad iuperiorê, pof-fint. Si ucró femel in earn relationem confenferint,non po Gunt porro illi re iudlari,nec qiucquam interim in urgendafua caufamoliri,donec ad eamre* fponfum fit per fupcriorcmuux.tot,tiuC»dc relat.SC gLcjntimafti.Ex^dc ap-pelUPotcft autem talis relano fieri à iudice^non turn folö;n,cirm iam caufa co gnita efr,fedquotiefcunep dubïtat de iure procedêdi in caufa»arg» c» fuper bis amp;^ inquifitionis.ex^dê accurat,
7 Habet nonnihil cogriationis cum relatione Câuiç partium remifsio, quç fit ab unoiudiccadalium,Autqüiatalis comperta eft caufa, ut de ea decerncre tationeluriidicftionisfuæiudici non liccat. Aut quia ei caufac Cognitioita fo* löm dcmandata eft,ut iuflus fitremittere cam ad demandantem, poftqua pat tes exarainarit in tota caufa,uel aliqua eius parte,Multæ enim funt caufæ,dc quib.aliquid definire quibufcpiudicib,non licet.Cuiusrei exempla funt in I, folent.amp;S tß quid, ff.de off.proconfulis.ôf in c.maiores. Ex,dc baptif,Et cum tondicione remifsionis caufarum cognitionem demandari non eft obfeuru, c,cx parte decani, ^ pctcntc,Ex,de refcrip.Sf de elec.c,dudum,ôf eferiptum, l^»i.Itacp fiepe fee undumfermam mandat» à indicé delegato, fitpartium ad demandantem remifsio. Ati^ hæ quidem rcmifsiones iemperfiunt ad fupe* ® notes »udices, Sed rationc appelladoms fiepe fiunt etiam à fuper io rib us ad »■nfcriorcs,ciim compertum cft,temerè abillis appellatum effe, ficut infra de Appell.dicemus: ubi de remifsionibusiaciendis plcnius dicendum erit. Hie folùm ideo earum incntioncmfeci, utmonerem nonnunquam ab alio indicé fentenaam ferri, quàm ab eo,à quo caufa cognita eft, v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. Cod.ôf in Deer eu
De Relationibus,
DE SENTENTIAL
Cap. XXX.
S V «MARI V M,
1. nbsp;nbsp;nbsp;Dcfiniliointurepcriculofa. ,
•* nbsp;nbsp;nbsp;Difficultas in fcrcndislententnsquantafif.
9* nbsp;nbsp;nbsp;Secundum allegata SC probataiudicandum effe, quomodo accipiendum. t* nbsp;nbsp;Panormitanilcntcntia tenenda.
?• Qu^ftio.Vtquf defuntaduocaris partium, indices fuppleant,cxplicata.
lt;. nbsp;nbsp;ludicis culpa non eft proximi innocenria oneranda.
7« nbsp;nbsp;Quae fini in ferendis fententns prarcipue obferuanda iudici,
8. nbsp;nbsp;nbsp;Confuetudo cuiufq; regionis amp;nbsp;ciuitatis attendenda.
9, nbsp;nbsp;in dubio iudicandum ponus pro Reô,quàm pro Adore.
■0. Caufac fauorabiliorcs fant,l)bertatisgt;teftamenti,macrimonq« ««, Quaepronunciatio ludicishabenda ficprorcntentia-
A. Przeeptum feu Mandatum ludicis non habere uimfententiz.
13. Sententia dicitur rei controuerfz in iudicio decifio.
*4. Sentencizdefioitio fecundum Hoftienfem rccipicnda,quz amp;nbsp;expTicatur* 1$. Sententia partibus citatisbC przfentibus proferridebet.
« 0. Sententia ex btcuiculo recitanda eft.
» 7. Altera partium autcondemnetunaatabfoluatur.
gt; 8. nbsp;nbsp;Inftantia iudici Giuilis triennio,criminalis biennio durai.'
gt; 9. Or.itio fentenriz non narratina,fed definiriuaamp;dccilbria effe debet. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ao. Cerra debet effe fententia.amp; non conditionalis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '' ƒ M. Ancaufa,infententiacxprimcndafit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ' «i. Inrptitudolibclliinfcrcnda eftfententiz.
* ». nbsp;nbsp;Index appellationis tenetur exprimere caufam in fententis.
* 4. Anin perfonam dominfiuclcius procurât or is concipienda fit fententia» r 4
fio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I V R I S. CI V IL I S METHOp.VS
gt;;. Sententia contra mortuos ferenda non eft.
26. Impofaibilis fententia.nulla.
gt;7. VenaliïfcHtcntia,turpifsima.
gt;8. Temporis habenda ratio.acin diebusferiatisabftinendura i fententia.
29. nbsp;nbsp;nbsp;Interlocutoriafententiaquaedicatur.
3». nbsp;nbsp;nbsp;Interlocutoriafententiaquandoreuocariperiudicempofsituelnon. / .
J». Deexceptionibusincidentibusamp;emergentibus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■
32. nbsp;nbsp;nbsp;Sententia quandotranficin rem iudicatam. •
33« Sententia lata contra jus diuinum,fcunaturale,nullacft.
14. nbsp;nbsp;nbsp;Sententia manifeftam iniquitarem conti ne nj,cftipfo iure nulla.
33. nbsp;nbsp;nbsp;ludex rautet fentcntiam,û obût Reipubl.
30. nbsp;nbsp;nbsp;Vitium Gramraaticura poteft tolliinfententia.
37. nbsp;nbsp;nbsp;Aniudexpofsitfententiam rautare.
38. nbsp;nbsp;InterefTe tune efttribucndura per fcntcntiam^quandoluraperraittunl, at il* lud tanquamdebitumpetatur.
39. nbsp;nbsp;nbsp;Ad intereftequomodo pofiit iudex condemnare partem.
40. nbsp;nbsp;nbsp;Intereftcqualitcrprebctur.
41. nbsp;nbsp;nbsp;Aftedio xftimandi.
42. nbsp;nbsp;nbsp;Periurqs patefacienda eanonfunt.quaeabfqimagno incommodoKtigantiJS definin' alio modo poftunt.
41. nbsp;nbsp;nbsp;Deinlitemiurando.
44. nbsp;nbsp;nbsp;luramento fuum intereffie declarare permittitur.
43. nbsp;nbsp;nbsp;Deexpenfisiudicialibus.
40. nbsp;nbsp;nbsp;Vocabulo Intereftecomprehenduntur ca omnia,quacaljqiiij fibi decefsifte ex aliéna iniuria oftendere poteft.
47. nbsp;nbsp;nbsp;luramento cft taxatio expeofarum confirmanda.
4S. nbsp;nbsp;nbsp;Aeftimatio expenfarum incerta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/
49‘ Dcfportulis.
30. nbsp;Mulda profertur ad imponendam pcenam pccuniarïam contumacibus.pfo# pter contemptam autoritatem iudicis.
51. nbsp;nbsp;nbsp;Falfam fententiara ferre procliuccfTe.
31. nbsp;nbsp;nbsp;Modosiqwibus occurriralfarfententiae pofsit,tenendos efte.
Sb nbsp;nbsp;De fententia quç ipfo iure pro nulla habetur.
34. nbsp;Tituli peculiarcs in iure caf^uum fententij nullas.
33. nbsp;nbsp;nbsp;Si alia furama in fententia exprefra,quatn petita fit.
5«- nbsp;nbsp;nbsp;Exceptio nullitatis competit perpetyójd eft,4o.annis,
37. nbsp;nbsp;nbsp;Veritas amp;falfitasrcrura non mutanturtemporibus.
33. nbsp;nbsp;nbsp;In rautanda amp;nbsp;corrigenda fententia,neceffe cft errorcm,aut fraudem Iudicis dedarari.
39. nbsp;nbsp;nbsp;Iniquitas fententijoftendenda.
60. nbsp;nbsp;nbsp;Negledusordoobferuandi procefTusdeclarandui..
61. nbsp;nbsp;nbsp;Ordincra ca ufas cognofcendi effe dupliccm,generalem amp;^fpccialein.
42. nbsp;nbsp;nbsp;Prius depofTefsione, quimdeproprietatepronunciandum.
^3. Qu^potilsimumefticiant fententiam nullam,hfcfunt.Videlicet.Citatio o-milfaXibeHus nonoblatus.lis nonconteftata, Calumnianoniurata gt;dC Sententia malè lata.
44. nbsp;nbsp;nbsp;Coram quo indicé agatur,utfententia dcclarctur nulla.
63. nbsp;nbsp;nbsp;Delegati iudicis male iudicantisiurifdidio extinguitur.
44. nbsp;nbsp;nbsp;Delegatus interlocutoriamfententiam reu o ca re poteft.
47. nbsp;nbsp;nbsp;Arbiter fcntentiaminterlocutoriamrcuocare poteft.
48. nbsp;nbsp;nbsp;Supplicationibus quando impugnare liccat fententiam»
49. nbsp;nbsp;nbsp;Auxilium trifte quod dicatur.
70. nbsp;nbsp;nbsp;Quercia falfi fubfidium eft impMgnandx fententix.
7«, Quando refcindatur fentcntia,uclnon.
ÏBRICX*
-ocr page 615-PPR D. CONRAD. LAGVM.
PARS V.
JM
^ERicvLOSA exiftimaturomnts definitiom litre,qu/drarn fic, i talcmaltquamdari, quæ non pofsitfubuertü tomnisdefimno» | ff.dereg.iiir.Sed muJtó plus pcrtculi eff mdefimendis caufis per I fentendam.Namindefiniendo lurenonfoliïm obftatrerumam plitudo,quô minus comprehend! cuiufqj luns forma brem lier borum compcndio , cumfmodi eff indefininonib.pofsitlt; Ac ïn defimendis lt;aufis,non folùm confidewtiorerum lacius patet,quâm ut belle m cuiufqua confpeeffum ueniat,ita ut non aliquideiusmeditationem fubterfugiat, quod aliquam diuerfitatcm fententix requirat.) Verrim etiam uoluntatum propé-fio,amp; ammorum in ludicantib. ignama, SC Iitigannü m dicenda fua caufauer fijna,faepe bonis mentibusoffundunt quafdam caligmcs, ut nonpofsint ue-* rn m caufa cernere.Inpnmis igitur utile dl,quod idodi's 8C fapientibus præ cipitur,nequis m ludicando fcquatur aliquam fuam cogicationem, quamfe-5 cumdomo attulerit iniudictum,ïed fecudum allegata ^ probata pronöciet» c.iudicet.itj.q.vtj.SC Linicitas. §* ucritas,ff.deoff. præf.Qin'dam hanc reg. ta feuereobfcruan'uoluntjut non dubitent,quôd Iudex non debeat recedere ab Adis,etiamfi eiplanécontrariumconftet,fed alq hancregulam qiubufda
• Iimitationibus moderantur,inter quos probabilior mdetur eorum fententia, qui dicunt,hanc regulam fine aliqua Exccptionelocum habere,quando Iudex leuibus quibufdam argumentis dudus,exiftirnet aliter fe rem habere,^ probatum fit.Nam ifto cafu potius fcqui debet allegata SC probata, quamfua epinionem ÔC confcientiam,ex quadam imaginatione conceptam , arg.c.m-quifitionis.Ex.de fen.excom.Si ueró Index habeat confcientiamrei indubi-tatam,dicunt eum nuUo modo debere aliquid ftatuere contra earn propter ai IcgataSC probata,afg.Gpertuas. l.q.Ex.deSymonia.Ethoccafu rurfum iu-bent diftingui: Qjjöd aUt ludexhabet confeientiam contra Reum ,SC tu et-•amfi quidem Adis probetur Reus innocens,tumpropter fuam confeientia, quafcit eumefle nocentem,cojidemnare eumnon debeat. Sed illumlecun-dum id,quod probatum dt,abfbluere,quia ctiamfi hoefadae, tarnen nó pof-fit dici,cum contra confcientiamfeciffc,cüm eum non utinnocentem/ed ab inffantia iudicij tantum abfoIuat,SC fanquam priuatus,non ut ludex eum no eentem effe fciat.arg.c.fifacerdos.Ex.de off.ord. Si ueró ludex habeat cofci-«ntiarn pro Reo contra allegataSC probata,turn non debereeum contra indu bitatam eófdentiam fuamincaufa deccrnere,quia iudici credendum fit, qui alleget confeientiam in præiudicium alteriU6,fieamprobarepofsit.arg.c.fi tantum. vi.quxft.q.Itacp non effe eum cogendum,ut propter Ada eum con-demnet,queminnocentem fciat. Hæc fèntentia eff Panormitani poft alios, drcac.paftoralis. ÿ» quiauer0.Ex.de off.deleg. Qiiidam alif diueifum fen-tiendum exiftimant in ultimo membro Diftindionis,uidelicer, quód contra allegataSC probata nonfitfequêda confeientia pro Reoindubitata, id quod
4 SC glof.c.i.Ex.de off .ordm.aliquo modo fentire uidetur. Sed ego maxime in Criminahbus iudicijs Panorm. fenrentiam tenendameffe iudico,tanquam earn , quæ magis confenranea fit rationi,3Cconueniens humanitati.
ƒ nbsp;Exiftit autem hoe loco quæftio,quàd cüm luxta tituftC. Vc que défunt ad-
uocatis par.iud.fup.iudici non liccaf fupplere omiffa in fa(fto,quonam modo pofsit confeientiam fuam pro Reo contra allegata ÔC probata adduce re , ut non impingat inconftitutionesC. quibusprohibetur aliquid fupplere in falt;fto i Panormf.in loco allegato dicit Hoftienfi placere, ut in raü cafu ludex confugiat ad fuperiorem,fed non indicat quomodo confeientiam fuam apud ilium explicate debeat» Cfim autem fateatur Hoftienfem ad id fentien-dum addudum effe perc.fi quando.Extr.de off.delegat. fatisappareteum iioluiire,utper confultationem ludex fuam confeientiam fuperiori declarer» Nam in co c.Papaiubct,ut ludex ordinarius propter fuam confeientiam non
-ocr page 616-1^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
non prohtbeat delegacum male ludicanrem cum aliqua uiolentfa, (cd precibj eumretinendumfuadet,neexequaturfentendam ,doneciplt, utfuperiori, uehratem rei cxpoEient* Sicigitur haudduWè uifumeft Hoftienfi,omnibus Iudicibus fadiendum clR^cüm adUcrfus Ac^us premantur confcientiæ, quo minuspronuncie^uidelicet^ ut inftenu)recibus apud partem urgetem» ut dec ci {pactum confulendi cumfüpenori.Et tab's opinio multotoîerabilior eft lUorum opinionc,qui uolunt ludici in tali cafu tonandum efle ^ utlibcrc-tur officioludicandi» Nam permittendo, utaliusfecundum ada eum,quern cértusfit innocentem,condemnct, non minus cônfcicntiamgrauat,quÀm ft ipfeiudteareu Cômuerô fuperiori caufamaperit,tumeffugitomnemrcprc-hcn(ionem,quianc(^ ipfe iudicat,net^ tâcendo permittit contra fuam cofei-entiam,ut alius condemnet innocentem,fcd poteftatem fuperiori facit ,ut i-pfum audiattanquä ueritatis tcftem,ac deinceps,iuxta allegata SC probata de caulapronunciecNecput Indexfadumfupplet, fedutminiftcriuftitix ca-5 uct,ne eins culpa proximi innocentia oneretur,SC Indicia aliéna, aut errore, aut peccato inquinentUf»
lam igiturutadfententias redcamus,Primum omnium eft in ferendafen- ƒ tentia,uclndex furnmo Audio in id incumbat,ut ante omnia certus lit de fado,SC præcipuê in Criminalibusquofuis andiat innocentiam cuiufcp pro-baturus,donee in plcnam caufæ cognitionem ueniat» Nam in ludicqs ordinäres, ludicesiubentnr plena inquifitione rei quaiitatem difcurereJj'udi-ccs.C.dc indicijs Jn Grirainalibus nero indices tam clara requiritur fadi no-titia,utnonpermittatur luramcnti delatio in defedn apertarum probatio-num,lient in cau{ÏsCiuilibus,iuxtaddxircaeandem IJn ijs nero caufis,quas Ihpcrmittuntfummariè cognofci, minus feuerte probationes fadi exigun-turp'ux.gioCibidem.Poft certam fadi notitiam proximum eft, ut fententia, quadeclaratnrus eft Ins,in fado probato fit conueniensltSC luri, step con- S fuetudini,quibus quæqî regio,autciuiras in calpeciefadiutitnr,iuxta 1.nemo.C.de fcntent.8Cinterloc»SCibiannotata.Si nerô nec^ex Iegc,ncque ex confuetudinemanifefta iudiciconftarepoisit,quidin cafupropofito pro In re habendum fït,procedendum illieft defimilibusadfimiliaïura,iuxta bde qnibus, ff.de 11. donee argumento aliquo ex ub'tatoluredudo conftituerc polsit,quid eumfequiinpronunciando oporreat.Siucrónecpid quidemc5 fequi fuainueftigatione,antexperitorum confultatione polsit,tum in du-^ bio furispotins proRco,quàm pro Adorepronunciandum eft, inxtahinter pares.ff.de re iud.nift Ädor foueatcaufàm fauorabiliorcm, fient eft can- 10 falibertatis.hantepe;.ff.demanumilsis, Teftamenti,I.fipars indicantium.ff* de lürc dotium. Matrimonij.hin libere.ff.de ritu nupt.SCc.fin. Ex.de fent. SC re ind. Habetis iam qua: confideranda fintiudici,ante^ progrediatur ad ferendam fcntentiam,dicenduin nunc eft de ipfa fententia,ut intcliigi pofsit, qnxpronunciatio iudicis mercaturdicifententia,qua: non.Neepenim quolibet uox,antEpiftoIaindicis,pro fententia iudiciali ,dc qua nos nunc agi-inus,habcndaeft,ut fiIndex aliqnein ex litigantibns horteturadconcordi-am,aut alieut comminetnr,enm hoe aut illud daturum partiaduerfa:, nifi intra conftitutumtempus foluateidcbitum.Nam eademumuox indicisforti- a tur nim indieathquam légitima caufæ cognitio præcefsit, iuxta h ex ftipula-tione.C.defent.SCinter.omniumiud, SC tot, titul. C, Communicationcs ÔC Epift. Auth.rei ind.non habere.
Pracceptumigitut fine mandatum iudicis inhibendo antiubendo aliquid n. abfquecognitionecaufæ,nudauoluntate 8C autoritäre inlurilclidionc con-tentiola faditm,non habet uim fententia:,nec tranfit in rcmiudicatam,iuxra Panorm.cir.c.cum ucniflent.Ex.de in integ.reft.fccus fi uoluntaria Inrifdi-Ctionc,4Ut cognita caufa fadnm fit, ut fi confentiente domino Judex in beat . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcruiim
-ocr page 617-PERD: CONRAD. L A G V M. ' PARS V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JU
fcrtiUlM eflè bbcrum^cjus pracceptum habet autontatem (èntentiæ, lïf Veno-cari manumifsio à domino,tnuito manumiflo nonpofsit,iuxta gioU. i.C. de adopts* ucrô Index inbeat aliquem in polîèfsionem mit« caiifa non cognna, d'us praeceptum pro lentenha haben non poteft,iuxta Bart. cir. tmemme-»3 nnt.C.unde uiX eftratio,qiiiafentenda dicitur rei controuerfæ mludicio ÿg„ff„f^^ dcciûo,arg JdÆdc re lud. SC non quodlibet mandatum, quo fubditos ad pa- -^ aciftur, rendum extra contendongm fori pro Jure 8C autoritäre fui oHicij coercet. Promde nee in confeflbs abfquehtisconteRationc dicitur ferri fententia in vaufisCiuiIibus,fcd perpræceptumfola dilario dari adpræfl?andumid,quod ledebereconfeiïtiseftJJidebitori.ff.deiudicrjs,ÓCBarr.circa Li.SC cirJ.cer-tum.ff.deconfefsis. Inter cos enim, inter quos nulla eft controuerfia, non eft opus contentioncm corum dirimcre fcntenria,fed fufficitalteri mandate,ut prüftet quod eum debere conftat, ficut teftatur Bartol? fe quoque feciftc in Icuibus ÔC manifeftis edminibus coércendis, circa lJeuia.ff.de accufat.
Propriê igitur Ioquendo,ea folQm pronunciatio iudicis meretur did fen-fentia,qua finis imponitur controuerfix Icgitimadifceptatione inludiciuui «4 dedudx.Hoftienfiseamfic defcribit,quôdnt rei aptæ , coram competent! gf^j^ç^ff^ indice,in dubiumucrfx,rirè,iudicialis,6Cdcfinitiua humanaueritas déclara- /'^^„^^jn ta.AtquccompIediturinhacfua definitioneomniaea,quæ in qualibet le- Hoirie«/', girimafententia requiruntur , fimulcj comprehendit ambas fententiärum Ij3ccic8,ntmirum quôdaliafîtInterlocutoria,aIiaDefinitiuaJtaque nos ute-mur cius dcfinitionc,Ioeo Epitomes,fiue argumenti,in defcribenda generali SC légitima forma ferendarum fentenriarum , poftea edam de fingulis earn (peciebus fcorfim diJun. Non autem ualde hue pertinet,rci apte.Nam de aptitudine rerum in indicium deducendarumredius dicitur , ubiquæritur quarum rcrum Adio detur,aut non. De ijs nanep rebus rede fertur fententia, de quib. nobis cum alio in indicio contendere licet. Et quis pro indicé gt;nbsp;competent! habendus fit, fupriabundè didum eft infecundocapite pro-teffus noftri. Q^iando autem res dicitur in dubium derti, ex ijs,quæ de litis contcftationedidafunt,opdmèpcrcipcrequispoterit. Re ft at igitur ut ui-
lt;5 deainus,quomodofententiarité feratur. Etprimumeft in obferuationefo-Iennitatiscircaferenda3fentcntias,utparrcsadaadicndamfententiamciten-tur.Ex.de Teftibus.c.cfimolim.in fin.Cùmenim maximi præiudicq fit fentenda,pro nulla,paribus non citatis,meritó habetur,ut tot. titul. C.qiiomo- f doamp;quando Index fentenc.9^c.Proximum cft,utprxfentibuspartibus,uel altera co ntumaciter abfente , fententia à Indicé pro tribunalfuel alio loco honeftoS^ publicofedcnte,promulgctur.gIóf.Authcn.utab illuftribus Ô^c.
ie ^ fancimus. Deinde requiritur , utfententia concepta ex breuiculo, in quo cadefcripta eft,per Ïudicemaut TabcIlionemrecitetur ,ïudtcc clarc atteftantc,fc, iuxtarecitata ex fcriptode caufapronunciare,tuxta tot. titul. C.fentent.ex breinc.recitand. nifitaÜs At cafus,de quo uerbotenusabfque brciMCulo liccat pronuncUre, iuxt. Authen.nifibreuiores.eo. dtul.S^ dd.
Ibidem»
Sequitur in definitione Hoftienf.quód fententia debet eße Iudicialis,quç qufdem obferuatio non ad ritus proferendi fententiæ,fed ad orationis for-mam,quacontinctur fententia, pertinet. Nam cüm dicit earn debere effe iudiciaÏem,fignificateam talibus uerbiseffe concipiendam, quæ refipiant 00 référant iudicium,hoc eft,quibus difertè , amp;abfque omni ambiguiiatc »7Ucrborumacrcrum ftatuatur,quodcaufx ratio Óóiuftitia defiderct.Id ueró fieri non potcft,nifi altera pars Iitigantium,autcondemnetur, autabfölua-tur.ldq.C.de fen.3C Intcr.omniumiud.In Ciuili ludicio condemnetur ad ali quid preftandum.In Criminal! ucrö,ad lucndam poenam.In utro4! autem, ut abfoluatur»
-ocr page 618-IVRIS CIVILIS METHODVS
Jgt;4
ähfoluatiir,aut à Iure impctcndf, aut ab iAftantia 8C obferuatione ludicrj; Durât autcmcuiufc^ ludicijCiuihsinftantiatncnnio ^Crmunalisbiennio, ig inrra qüæ tcnrpora,m'fi Ador fuum prolcquatur lus, Reus abfolui ab obfer-uattone Judkif poteft^fecundurt Iura CiUibaU.propcrandumanprinc.C.dc ludicijs.Ah'udftatiii quibufdaitn uidetur iure Canonico per c,penult. Ex, de ludicrjs.QiiôdâuterrtdiŸïumeft fentennam debere efleautcondentnatork am,autabfolutófiam,nó ita aedpi debet, quöd ^e ce He fit Judicem illisipfis Worbis in ferenda qualibet fentenna ini.Saris cnirtl cft,ut uerba référât quart dam abfûiufioncfn,Ucl c5demharioncm,quibulèuntj utatur Index, c. m his. Ex.de uerb.Gg.Nam bæc non uerborum, fed rarionc ludicq requiruntur,ut orario rebus,qiiX geruntur,refpondeat.Etenim fi lis débet dirimi per lenten- 19 riam inter contcndentes,necefle eltdusorarioncm non élIcExcgericam/ed definirinam ô^dedlbriam.
Porrô non fuffidt fente Ariarn eHè ablólutoriam,uei condemnatoriam ,nili quoc^ eriam In ea diferté exprimantur res, ad quas præftandas, autferendas Reum condemnet,aur à quibus eum Iiberet.EH enim ludld omnino conan-» dum,ut quàm fieri pofsit,certam ferat fentenriam.Inftit.de Ad. ^ Curare.amp;S l.fumma.fT.dcre lud. Scdin cauenda tali ambiguitateprodeftplun’miim te- a« nefeludicem ca,quaciuxtadiuerlïtatem Adionum de condpiendislibeUis traduntih.Nam feeundum libelli petitionem,dirigenda eft cerritudo lemen tiæ,uideIicct,utfiÂdionefingulariaIiquidpctirum fit, tes defigneturcxgt; quifita pcripiirafi,ex qua fingulariter cognofcatur. Si uero Adione genera-* ii, aut uniuerfaii, ea appellationc notetur, qua generaliter amp;nbsp;uniuerfaliter res multam SC immenfae acdpiuntur,Sicut eft cernere in annotarione rcrum,quç in defignandis Adiömbus fuprà diximus,0^ eftin hanc rem pcculiatis tit.in C. de len.qux fine eet. quan. Vitandum quoque eft ludici rarione certitudi-* Conitioaa* nis, qua* requiritur in decifione caufarum, nefentenria fub conditioneferaj hs fentenM ^^^^^ Si tarnen ita lata fit,ualet,iux.I.unicam.^biduum.ff. Qjiando appel, fit, «ton/critur. j tarnenmodo, utfi conditio deprehendatur extitiHe antequam lententi» fcn‘étuf,ea retrahatur,quafi purèlata ellet,arg.l.furti.ff.de qsft^* infamia no tantur » Si uerdfententia concepta fit in conditionem fururi cuentus,ut fen-tentia non habeal effedum,donee extiterit,aütfpcsclÏedeficrit, earn extitugt; ram,arg.l. cedete diem. ff. de uerb.fïgn.amp; ^ ex cöndirionali.Inft. de uerb. obligat.
Videri poteft ad legitimam fentenriae formam pertincre quæftio, qua du- a« bitari folct, ancaufa, quac mouerit ludiccm, in fententia exprimenda fit nee ne. Ac uidetur quidem turius eflc,ne exprimât eam,quamuis no prohibeatur ture,quianifi aHignetidoneam caulam,fentêtiarcdditurinutilis,propter ui-tium pronunciationis, etfi fufficiens caufa in Adis cxtet.l.qui Teftamento, ff.de cxcuf.tut.OccUrrere tahtenpoteft cafus,in quonecefte fit eXprimi eau- *• fam in fententia, ut fi propter inepritudinem libelli Reus abföluaturab in-ftantia iudicq,nccefle eft incptitudlnis caufam inferi fententia.l.i.ff. fi menf. fel.m0d.dix.ac.examinata.Ex.de ludicfjs. Item ubicunque non obferuato legirimo ordinc ludiciorum in caulis proceffum eft ^ut filis non fit conté-ftata,arg.c.i.Ex.de conteft.litis. Si pronuncietur propter autoritatemtefti-um noniuratorum,aut légitimé examinatorum, uel altera parte non contu-maciterabfente,aut non publicans teftimonijs. Ex. de teftib. c. nup.amp;: c.tuis, amp;f in Auth.de teftib. ^ ^ hi ueró.Coll. vij.SC iiix.not.dd. cir.l.ea qux.C.quo-modo 6CqUandoIud.fen,profer. de. Etmanifefta eft ratio, quia religio ludiciorum exercendorum exigit,ut fernere,öC abfep caufa contra neminempro-nuncicmus.c.nos inquxcunq?.rj.q.i. Proinde niftulla in adis extet fufficiens Sóappofita caufa fentenriae, nos nondebemus ablque relatione caufas fentenriarn ferre in ulla controuerfia. Habet autem locum hoc confilium de omitteada
-ocr page 619-PER D. CONRAD. LAGVM. PARS V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fff
’^omittendainpronunciando caufa,antequàm appdlatum eft in ea. Nam poft appellationcm index appellatus femper tenetur exprimere cauiam in fenten tia,quia necefle eft, ut iudicet, quarc iudicis,à quo appellatum eft, fententi-i am probet,aut improbct,iuxta gkc.ficut nobis. Ex.dc fen.öd re Jud.
»4 nbsp;Aduertendum præterea eft in pronunciando,an in perfonam domini,uel eiusProcuratoris concipiendafit fententia. Euenitenimfacpifsime,ut quis caufamfuamnonper feipftir»,fed procuratorem agat,ac nonnunquam age-re cogatur,quare non fruftra hac de re in forrnanda fententia quaeritur. Vari ant autemindecifione huius qua: (bonis dd. plurimâm. Sed confuctudo ob-tinuit,ut fententia feratur contra utrunq«e,iuxta gtlJ.C.de I'cnt.Sf interlo-cut.omnium iud.amp;^Bar.ibidem uult,fentcntiam in perfonam pupibi côcipi, licet Tutor eius nomine in iudicio uerfatur. Sunt ramen cafus,in quibus propter ius fpedale fententiam non nifi in dominum ferre index poreft, licet per procuratorem fuumcaufam egerit.l.fin.C.dciniuiijs, Ethocabfep exce ptione femper fit in Crirrunalibus,quia execulio tahum caufarum immediate 2$ indommosfit. Eft quoqj in pronunciandocauendum, ne contra perfonam pronunciemus,quae in humanis non eft. Nam illudeft,quoddiciturin Proas uerbio,cumIaruisJu(ftari. Et in iplis rebus,quae mandantur fententix,uiden dum eft,ne tales ftnt,urea præftari nulle modo pofsint.l.penul.amp;S ult.ff.Qjia. fent. fine appel, rcfcindipolf Temporis quoque circa fententiscpromulga-z8 tionem ratio habenda eft. Nam cum in ferendis fententqs indicia acerrimè exerceantur, meritö ab illis, ficut cæteris quibufdam iudiciorum exercitifs, »7 in diebusferiatis abftinemus.xv.q.iiif.cap.i.8lt; rj. Tufpifsimum autemomni um cft,iudicum fententias habere uenales.if, q. vL cap.i, ^‘ diffinitiua. uerf uenales.
Veniamautem ad declarationem (pecierum in difcernendis fententifs» Nam formam generalem fententiarum abfoluimus .Etprimùm dicam de In-terlocutoria,quia ad earn ordineprocedendiincaufispriusperuenitur.Ea *9 nanque dicitur intcrlocutoria fententia, qua aditusad principalis caufæ co-. gniuonem paratur, ld ueró fit duobus modis: Aut emm iudex fimpliciter ali quid imperat litigantibus ut faciant,aut remoras exceptionum, quas utrint^ aicuieruntjfua pronunciatione aufert, ut pcruenire abfque obitaculis ad de-ciftonem principalis caufæ pofsint. V nde gloft' circa Cle.i.de fequeft.po^b amp;nbsp;frmft. dicit interlocutoriam fententiam efiè, quæ inter pnneipium 06 fi-nemcaulæ ferturfuper his,quæ incidunt,uel emergunt,uidelicct, circa prin 30 cipalis caufæ cognitianem.Talis ueró (entennæ non eft tanta uis,quanta eft indefirutiua, nam ea lata femper poteft reuocari per iudieem, nifi per earn iufierit parte altcri aliquid reftituere, uel dare. Reftituere,utfi in iudicio pe titorio iudex iuftèrit poflefsionem ei rcftitui, qui ca deiedus fit, antequàm procedatur m petitorio,non poteft tudex iuam fententiam reuocare, quia de finitiuæ fpeciem habet, iuxta not.cir.l.unicam. C. fi de moment.poffdf. ap-pcl.fuc. Dare,ut fipropter contumaciam aliqua pars alteri condemnatur ad expenfasibluendas. Nam Sd talis fententia refertnaturam definitiuæ, 8Cfi per earn principali caufæ nihil derogetur,iuxta not.circa 1. propcrandum. ^» ^* ftnautem. C.deiudicijs. Neqiie reuocari pofte uidetur ftntentia,de Exce-ptione incidente,quæ,cûm caufa nata eft,fcrtur. Nam etii talis fententia non præbeat nobis ius agendi, ficut ex re iudicata iententiæ definitiuæ nobis cornpetit,tarnen parit Exceptionem Reiiudicatæ,utfiqui^cûmabeope-terenturdecern,oppofuerit Exceptionem compenfarioms,£f cognirare index inueniatdebitum compenfationis nonefte liquidum, ac proinde pro-nunciet compenfationemnon habere locum, poteft Ador poftea conuen-tusabco,quiexceptionem compenfationis ciobiecit, inrentionemeiusde-pellereallegatione reiiudicatæ.l.quodindiem.^fi rationem.ft'.deCompen.
Z
-ocr page 620-«g nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRISCIVILIS METMODVÎ
Wem ûnè cenfendum uidetyr de omnibus Excepriombus peremptorifs« ♦ Niïi entm lata de ilhs fententiafirma haberetur, fed nidici liceret quotics iHi lüfum efler^^eamrcuocare,tum incerta admodumeffetprogrefsioad prince palis caulæ decifionem. Atfententiæ,quibus index interloquitur, de Exce- }lt; tyäitofuex ptionibus emergentibus, ut funt Dilatons propeniodumomnes,amp;: maxi-ccptlones r# ^^^ ^^æ deperfonislocotudicum,procuratorum,auttcftinmadmittendisfe-mer^tites, runtnr,reuocaii à indicé polie uidentur,qnia e»illis minus oritur remorar 11 perueniendiaddefinitiuam in caufafententiam ♦ Vtenim iudex dilationem datam propter infperatum impedimentum extêdat,ucl in breuius tempusco trahat,aut teftem admittendum dixerit, tarnen curfus expediendae litis ob id non ualde impeditur,quia ex ea nullum exiftit litis expediendæ impedimentum peremptorium,fed tantum temporartum quoddam obftaculum,^od fa cilê pófsitremoueri,autleui ufuratemporis farciri,ttaq; l.quodiufsit. of de re ïud»cir,quam ddJiac de recertant^otifsimümdcillisinterlocutionibusacci piendam puto,qua: de exceptionib» emergentibus circa cauGe cognitionem fïunt,óCnon inipfa caula hxrenc.Qnamuis autem tales fententip intcrlocu-toriæ,quæ de dilationibus in conlhiuendacognitionc litü ÔC dilatorijs exce-ptionibusferuntur,pofsintreuocariliudice, SC ob id rclpeduiudicisnon tranfeantin rem iudicatam, tarnen elapfisdecern diebus, parti,eni eauideri pofletincommodata,non datur prouocatio,iuxtaglof.cxumcefïànte, Ex.de appell, quæ ÖCformam reuocandae interlocutoriæ fententiæ per indieem o-Vendit,quaff ufus exigat,ut quis utatur, fciat nequaquam fibi neghgenda cf-feea ,quæde obferuationibus generalis format in promnlganda fententia, pauló antè annotauimus ♦ Magis tarnen curiofe eorum obferuatio in fententia definitiua, qua de principali caufapronunciatur, euftodiendaeft » Nam fi quid ex illis,qux circa folennitatem actus,aut in ipfa forma orationis obfer-¥ort»4reU0 Q^nda efleindicauimus,omiflumfit,tanquam iflégitima reijcitur, autorita-flt;»nlt;flt;e/f«ff«j.^Ij,gm^^^^dquasdifcentesindefcriptione legitim« forma: fententiarum re-*’** mifimus»
Porró, fi nihil talium in fententia de finit iua defideretur, ut tanquâm ille- j* gitimo modo lata, pronulla haberi pofsit, nee ab ea appellatum fit intra fpa-cium,quo appellatio à legibus pcrmiHa eft, turn tranfit eain rem iudicatam, hdt cft,talem confequiturauforitatem,u£contraucnire nemo pofsit, neciu-dici quidem liceateam reuocare,murare,aut aliquameiuspartem tollere uel emcndare,fïuebenê,fiue male iudex fuo officio in ea ferenda fundus fitj.iu-dex. ff. de re ludicat.óóiuxtatotumtitul.C.Sente. refnonpoffe, Sedin hac régula primum hoc uenitconfiderandum, quodfeprentiacontraluslirigan-tium male lara tranfeat in rem iudicatam, fi ab ea appellatum non fit. Vt fi qm's,cnm fe exiftimaret cuiuidamcohacredem, egcrit familiac Hercifeundæ, amp;nbsp;iudex per fententiam definitiuam iufïerit conuentum diuidere cum co Jiæreditatcm,nec condemnatus appellarit, turn criamfi poftea ei compertum fia£,iHum,cumquodiuifit hæreditatem,nonefiefuLuncohçredem,tarnen re petere ab co id, quod exdiuilione hæreditatis ad eum peruenir, non potelf, quia excaufaiudicati illudfbiutum eft, Eciimputarem.ff, famil, hercifeund, Sibi enimimputernccefleeft,quodfententiæcontra iusfuumlatæacquie-uit,càmappellare ab ea pofsit, Secus fi fententialatafitcontra iusdiuinum, ?? aut naturale, Nam fententia manifeftam iniquitatem continens eft ipfo iure ?^ nulla,necpoteftquisiure cogi,ut ci ftet, etiamfiprohibitusfit ab eaappella-re,cap,inter cæteras,ô^ ibi gio if Extr, de fenten.Sf re iudicat,Per fententiam enim non poteft tolli naruraiis obligatio, iuxta glof, ^ item in iudicio, Inftit« de Except, Proinde fententia,quæ fine peccato mortali feruari non poteft, rede aiudicereuocatur , 06 àlitigantibustanquâmnulla negligitur, quia tranfire in rem iudicatam non poteft , propter offenfionem confeientix.
argU'
-ocr page 621-P E R D. CONRAD. LÀ G Vil. PARS V. ;Jf argumento fententiæ contra matnmonnim Îâtæ. ca. per ncnerabnem. ÿ'm-duarum.Ex.qut filnfïntlcgir. Item exemple D.Hadnant, quiiententiam no tone tniquamtufsi't rcuocarfJ, Diuus. fî'. de re nid« 8C C.de fatlnftrum.h t.S^ ulrim.
3 j Præterea uidetur Si Iicitum eflê iudici,ut mutet fententiam, fi intelfigat e-» 3«s amobefléteip.argumento hquod femel.fEdeDecrenab ord.faciendis« Vf* rinm autem Grammatictimfi quod eftin uerbisfcntcnnæ,poflc penudieem
37 tôllf,noncftdubium«LT^orum.ff.de relud*Pofiremèpoteftiudexfentc-ttam definitiuamlatam non folnm mutare, fed Si fnpplerc in pronunciando de accefsionibus Si immmuoonïbus adWonum,fi tarnen eadem die, qua ferat lententiam,id ab eo fiat,8C antet^ pronuncietur,in adis id petitum fit.l.Pau* lus.ff.de rciud.Nefasenim uidetur,peradofèmeliudicio ïterum permitteren utexlbpita lite noua lis de accefsionibus amp;nbsp;imminutionibus Adionummo iicatur. t terminate «C.de frud.amp;f lit.expen.
58 Qiiia uerô de dicendisfententijs hic agimus, erat hoc loco quoque indff candum^quando index uidum uidori adfoluendum ei interefîè condemnagt; re debeat,aut non« Verûm quia fuprâ intradatu de Adio «amp; accefsionibus abundè indicauimus, quando quodque interefiepeti pofsitaut non,fatisfic hic admonuifle, quod turn fit tribuendum per fententiam, quando iura per
39 nbsp;nbsp;nbsp;mittant, ut illudtanquam debitum petatur.Poftquamautem iudexintelle-xit fibi incumbere,ut pronunciet,qug pars alteri ad foluendu interefîè tenea tUr,reliqUum cft,ut fciat quoc^,quatenus probar i Si æftimari intereffe debe-at, ne pars ad id foluendum condemnata, alterius partis poftulatione contra æquitatem eneretur,fiC quia hoc ad iudicis cognitionem praedpuê pertinet, non eft omittenda huiufmodi procefïus annotatie. Itaque dl is, quæ de fcn-tenths dida funt,Ioco appendicis adiungamusca, quæ ueniunt obferuanda inadiudicando intereffe,Parit autem hac in rediuerfitatem iuris ipfe cafus,
40 nbsp;nbsp;nbsp;ex quo uidetur competere interene. Nam fi rçs, quæ loco interefîè,eft certa uel quantitate,ucl fpecie,turn is,cui idadiudicatum eft deberi,cogitur cius 4» æftimationemteftibus aut aiff legitimis documentis oftendere. Ac fiqui-dem cam ratione affedionis fuæ pluris æftimet, quâmaïioqui eins preci-um efte uideatur, tarnen ultra duplum communis precq æftimarc earn non poteft. Vtfi quisalicui commodato detfeutum pater num,ó^ fftud culpa com medatarij rcddatur,8lt; fiat detenus, turn fi commodator probet iftud compa-ratum efte xx. aureis, nee uelit eius precq folutione efte contentus,quia pro eo nulli iftud fcutum fuiffet datums,propter partis memoriam,tarnen pluris,
42 quàmxl.aureis æftimare iftud non poteft « Neep in tali cafu admittitur quis, ut fuo iuramento maius precium rei conftituat, quia Imperator nefas efte duxit, periurqs patefacere ea, quæ abfque magno incommodo litigantium definiri alio modo peffent. Atque hic quidem proceffus in declarando inter-efîeobferuatur,cùmexnudo contradu illud competit, Inftitut. de uerbor.
43 obligat. 5» nonfolöm.amp;S ibi gloff 6lt; l.argentarius. ^fin.ff. de Edendo.Nam fi ex dolo circa contradum adhibito,aut extra contradum ex delido debea-tur intcrefle,tumfi illudprobari legitimis documentis nonpofsit,is,cuide-bert iftud iudicatum eft, admittitur, ut taxatione à indicé, fecundum return interuerfarum qualitatem de damno inde emerfo amp;nbsp;lucro ceffinte fado ïuret,fetantieamremfacere,quanti ualete eam iudex taxarit,acdeinceps pri mum index illum in camfummam condemnet, quem ant ca interefîè debe-re pronunciauit.l.ft quando. C. unde ui. Etin tali cafn,quando uidelicct iu-ratumefttatione incertitudinis in æftimanda iaduta rei interner de per do-Ium,aut delidum alterius,index non poteft earn fummam, quam fua taxatio-ne,antequàm in eam iuratetur, conftituit,minuere, aut augcre,poftcaquàm præftitum eftiuramentum jfeens quando iuratumeft in taiibuscafibusnon
2 nbsp;2
-ocr page 622-9;8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÏVRIS CIVILIS METHODVS
lolùm inferCttudinis,fed5C affcdrionis,tn arftimanda re, caiifa, nam turn Ucet aliquid iudici defumma precq,in quarn ita iuratum eft, quód is, cm debctur intercflc,malittantapccunJaifuiTimacarere,quamrc interuerfa( fi earn habere pofsi0detrahere,ólt;S minoris condemiiarc Reum, I, uideamus, ƒ» fin, Slt; l,fequenr.ff,de mfitem iur.
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Porró fi res ipfa,óC nonfolum etus aeftimatioincerta eft ,necis,cuidebe-tur intcreflè,pofsita:ftimattonem eins Iiquidamfaccrc,tum hue interefteex contraiftUjfiueexdefidïodebitumfit, femperficiftimeftiiidici,ut,ficutdi-c'tum eft,ialt;fturam rei fuæ taxatione xftimet,ac poftea copiam faciat ei, qui d lud petit,ut fecundum eius taxationem iuret,C, de lentenr.quæ pro eo,quod fn, proferuntur, amp;nbsp;Auth. deiudicibus, f» oportcuSCgloæc, uk,Ex.de his, qux ui metusue caufafi.Vt fi quis neglexcrit faccre, quod fadfurum ferecc-perat,incertum omnino eft,quantirefcrateius,cut promifTum eft, id præfti-turn effe. Itaque fi probare non pofsit, quanti fua referat, permittitur ilfi, ut 44 . iuramento fuo poft taxationem iudicisfuumintereftèdcclarct, Idemprocef 4ï difiJcf * fusobferuaturin conftituendomodocxpenfarumiudiciafium,fiquisadcas foluendas,uel propter contumaciam,uel mafittam fuam, quæ ex eo deprçhen faeft,quôdcalumniofe aut exceptionem aliquam oppofuerit,aut non fans lU ftam caufam mouendac fitis habuerit,iuxta glof,c.fincm,Ex,de doIoSC cont, Nam appellatione interefte comprehenduntur ca omnia, quae afiquis fibide 4* cefsifle ex afiena iniuria oftendere poGit, Qiiando igitur incertum eft, quae expenfæinfuftinenda fite fadæ fint,tune uerifimifiter fua taxatione easæfti-mare poteft. Ac deinde permittere parti, quarn in cascondemnauit, utiu- 47, ramento fuo eius taxationem confirmet, ne pattern re non probata one-ret,Eftautemut plurimümincertaaeftimatio expenfarum, proptereaquód 48 quamuis in Authen, de iudicibus , ^ ut autem. conftitutum fit, ut nomine 44 fportularum iudicibus â quafibet parte in principiofitis foluantur duo aurei, Öd duo in fine,fi fumma rerum,de qui bus ccrtctur,cxcedat centum aureos, ta sportttllt;e, men id non eft in ufu, fed quodlibet indicium propemodum fuas, Sd diner-iasab iIlisexigitfportnIas,ficut8CgIo.ibid. teftatur. Neque in tit.C.de iport. quicquamdemoderationefnmptuumiudiciafinmcxtat,etfiinicriptiomagni ficchocpromittat.Qiiareubinonconftatdetafibus fumptibus, necefie eft eos æftimari feenndum id quod uerifimifiter uidetur efte impenfum in appa ritores indiciorum,in TeftesSf aduocatos, 0d id genus alia facienda, quae ad fuftinenda indicia requiruntur.
Tertia qnædam fpecies fententiæ eft,quae à re,de qua fertur, dicirur Mui- ^^ ta,neque enim ea profertur,nifi ad imponendam pocnam pecuniariam con-tumacibus,propter contemptam autoritatem iudicis, Eritautem commodi-ordicendi de ea locus infra, ubi deexeentione reiiudicataedicemus,Nam
in exequendare iudicata emdenseft multftac ufus, quia cius metu adparcn-dum fententiæ compcllunturdamnati,Itaquepergemns addicendumdeim pngnatione fententiæ interlocutoriæSf Definitinæ.Cûm enim prodine ad ji modum ht,fa!fam fententiam ferre,utile efttenere modos, quibus occurri il- y* lis pofsit, ne nobis frandi fit earnm ratihabitio, aut noftra in dfis admittendis fupinitas, Antequâm autem quis conetur fententiam impugnare, uidere de bet, an fecundum allegata Sóprobata, amp;! ut exigunt iuraóf confuetudo,at-que légitima forma enm obferuatione folennitatum latafit, Namfi talequid ^j circa earn non obferuatum efte appareat, non eft opus earn impugnare,quia Ventent a *P^o*”‘'‘^ P’'o nulla habetur fententia, quæ manifeftum iuris errorem conti-Ma nct,adeô,utnecinrcmiudicatamtranfeat, etiamfiabeaappellatumnonfi't, antpronocatioabea fadadefertafit, f fi' cxpreiftim. ft, de appellat, Proinde ilfi,qui contra aliquam fententiam nenire nolunt,prudenterfaciunt,fipriu8 expendant,anea ob negledam obferuationem iuris reprehcndipoftit,nec ne«
-ocr page 623-PER D. CONRAD, LA GVM, P A R S V. J^p ne, Subleuantur enimiabore eiusimpugnandæ,ft qiiidillorum negletflum 54 eft,quæ fiiprâïneaproferenda requin mdicauimus. Et funt in banc rem pe-cuharcs ntuli iure Romano proditi» in quibus annotantur cafus habendae fententiæ pro nulla,ff. Qiiæ fentent .fine appellat, refcindantur .C. quando prouocare non eft necefle. Item f' à competente iudice iud. effe die. Item de errore calculi. Nam SC bic cafus inter eos ponendus eft,quibus fententia pro 55 nulla babetur,fi aba fummain fententia exprefla lit, quàm petita eft. Ex bis titubs peterecuiquebcet»excmpla fententiæ babendæpronullâjlîéueniat cafus,qui à nobis in deferiptiöne legitimac fententia: omiflus Uidetur. Igitur contra quern tabs fenterttia lata eft, defendere fe nullitatis Exceptione po^ teft,fi ex ea conueniatur,SC tab's exceptio competit ei perpetuó,boc eft,xl.an nis,quibus omnis adio amp;^ obligatio tollitur. Extra.de præfeript. c.uigffanti. quia fententia,quæ ipfetiure nulla eft, abfque præfinitione temporis retra-57 effari poteft,nifi loci autfori confuetudo aliud in ufu babeat. Nam ueritas Si falfitas rerum,nonmutanturtemporibus.l.ficut.C.ad l.Corn.de fat Siuerôeius,contra quern lata eft fententia,interfit,earn nullam pronuncp are,utaliamcaufædecifionemimpetrare pofsit, permittitur ei,ut per impio-* rationem officq iudicis petataliam ferri, argumento 1. quod mibi. If. de Jib. ag.Etquamuis bæc l.per Specutadboeprobandum allegata, non ualde fit idonea,tamenitaobferuatur. Ac qsquidem cafibus, qiffbusfupradiximus iudicem fuam fententiam reuocare pofte, luffior, fimpliciter petitam efte e-rnendationem fententiæ,quia in talibus cafibus, aut euidens eft caufa eius re 58 uocandæ, autfolennitas procelTus iudiciarq non requiritur, fedfi ratione nullitatis petatur mutari,aut corrigi fententia, necefte eft errorem, aut fraudem iudicis Icgitimis documentis declarari,ut caufa, propter quam contendi tur efte nulla,fiat manifefta.cap. cum Bartholdus. Extra.defentent.Sire iu-dicat.Nulla autem dici fententianonpoteft,nifi aut manifeftamcontineat iniquitatem, aut contra ordinem iudiciarium ad earn ferendam proceftum 59 fit, Iniquitas oftendenda eft teftimonijsdiuiniaut humani iuris. cap. i. Si ibi glolf Extra.de fenten.Sireiudicat.Sil.fiexpreftum.ff. deappellat. Negle-lt;ftusordodeclaratur,cûmaliquideorum,quæ fieri in inueftigatione caufæ *’* iubentur,omiftum efte oftedi pofsit. Eft autem ordo caufas cognofcendi du plex, Generalis uidclicet,Si Specialis. Generalis eft,qui omnibus caufis co-gnofeendis communis eft, cuius obferuationesSi gradus in cognofcendis caufishadfenus oftendimus. Specialisuerôeft,quipeculiariter inaliquacau 02 fa obferuari præcipitur» Vt in concurfu petitorq Si pofteftorq iudicq iube-tur prills pronunciari de poftefsione, quam de proprietate.l. i. C. de appelt Sed fl quid contra hunc ordinem iudicatumfit,non obidftntentiadicipo-teft nulla. Na/n fi caeteris obferuationibus cognofeendarum caufirumadea progreflÏimeft,ualeteameroiure,necpöteftretracftari, nifiabeaappellet. Partium enim, Si non iudiciorum caufa, ifte ordo cognofcendi conftitutus cft,nimirum,ne incerti de poftefsione fruftra dominium obtineant, eôm non babeant,qui rem fills cedat, etiamfi fuam efte probauerint. Itaque ualet tab's fententia, ficut abæ contra partium iura latæ ,neque in ordine cognofcendi • generali quælibet obferuatio iudiciorum negleda, fententiam reddit nullam, Nam fi' non petita fit fatifdatio, uel dilatio ei competens, aut non faifac fint pofitiones, aut ad eas non fit refponfum,aut teftes nó pródult;fti,aut inftru menta non exbibita,nec publicata,aut fi non fit interlocutum, renunciatum, coiiclufum,utoportuir,aut allegatio neceflariaintermiftafit, Siiudexpro-nunciet, tenetfententia, nifi ab ea appelletur, quia ea inuicem à partibus^ Si non à iudice requiridebet.argum.l.q,^ fin. C,quand,pro,non eft neceffe.
6j - At fi quid eorum,quæ ad cognitionem legitimam neceftariôrequirUntur âiudice, ut fi omiftafit citatio partium, aut non oblatus libellus, aut lis non
-ocr page 624-s 40 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRI$CIVILÎS METHODVS
conteftaèi^aut de calumnianoniuratum,autfententia non fît lata, feenndunt legitim am formam, quam fiiprâ defer ipfimus ^ turn ea poteft dir i nulla, quia eai udicio rum rede conftituendorum caufaobferuari iubentur,uf index rite ÔC ordine peruenire incaufæ notiriam pofsit,iuxta 1. probatam.C.de lemen, 06 intcrIocu.ommumiud,ólt;ibiglolKQuonesautemexigitcafus, ut de nuk O Iitate fententiae pronuncietur, non apud altum iudicem fuperiorem, ficut in appellanonibus,fed apud eundem, qui de caula principal! iudicauit, caiifa a-genda eft, leg. fi profes. C. Qiiomodo Só quandc^iud. Sed hoc tune folürn fit,quando coram ordinario caufa agitata cft,nó edm apud dclcgatfl iudicem, Nam eins imifdidio extinguitur , ciimab eomalêiudicatumeft,amp;poteft abcoaddelegantemappellari, aepeti, utautipfecaufam cognofcat,autab teri earncognofcendamdemander .C. quomodoÓf quando iudexamp;c, leg, ft ut proponis.circa quam Bartol, copiofc relpondet ad quxftionem, an fut-ficiatexijfdem adis fententiam dedarari efte nullam, an ucro requiratur, nt noua caufæ cognitio inftituatur.Qjuod autem didum eft de delegato,ac- ^5 efpidebet de fententiadefinitiuaper cumlata,nondeintcilocutoria, Nam earn reuocare poteft,(icut quilibetalius iudex, quiaper earn nondeftnit eflè iudex,fed uia tantiim ftermtur perueniendiad definitiuam fentemiam,
Jtaeç 5lt; arbiter fententiam interlocutoriam reuocare poteftj.diem. AF, de ” arbitris ,ó^ dereuocatione interlocutoriæ fententiae plenifsimê agit Bartol, circa I.quôd iufsit.fEde iud. Pratter hancautemformam impugnandae fenten tiæ,funt amp;nbsp;ahæ quædam ,fed neutra earum tam firma ÔC durabilis eft atque haec,Nam reliquæ omnes aduerfus lententiasipfo iure fubfiftentes,nec^ panter omnibus,neeg perpetuó,ficut hacc,compctunt. Inter casautem commu-nifsima forma impugnandae fententiae eft ea, quac fit per Procuratorem, ab inferiore ad fuperiorem iudicem.Sed eins ulus breuifsimo temporis curricu lo nobis eripitur,nempe decem dierum,óf ea fufeepta plané nouum certame inftituendum eft, utpeculiarcmrequirattradatum ,cüm pereumnonlblS fententia, fedSi executio, amp;nbsp;quælibet iudiciorumindigna profecutio impu-gnari pofsit. Proindeidoneumerit ,utde ea agamusabfoluto generali iudi-ciorura proccftii. Supplicationibus autem nonquacrimus fubudium aduer- ^^ fus fententiam,nifi cum ea lata eftà tali indicé, à quo non eft licitUm prouoca-rc,iux.tof.tit,C.de fent.præfec.prætor. Nec contra fententias iure fubfiften tcs,quar mero iure liaient, petere reftitutionem in integrum licet, nifi il lis, quibus id benefieij loco conccfltim eft. C.fi aduerfus rem iud, amp;^c, Et auxilf. urn,quo feruoab omnibus deferto fuccurritur,SC ob id trifte dicitur, foils fer wiJis conditionis hominibus datum eft,ne innocentes opprimantur. l,feru,ff, deappel,Itaq?dehisformisueniendicontra fententiamredius agetur infra de belief icijs Äf priuilegqs iuris.
Vnum tarnen eft reliquum fubfidium impugnandae fententix, quod hue ’'® referendu uidetur, nempe querela falfi. Nam 8C illud fubfidium generaliter omnibuscompcrit,quifalloruminftrumentorum, Sc teftium autoritäre,6^ fubornationefe fuccubuifleiudicio oflendere pofsint,fi in perueftigatione caufæ cognitum de criminc falfi non fit, Ô^appareat iudicem fpecietalium probationumdeceptumefle,6Cpropterodium eius crim inis non folomiube 7» turrefeindifententia, antequâmab ea appel latum fit, fcdôlt; permitritur, ut poftquamcarranfieritin rem iudicatam,læfus per earn in integrum reftitu-atur,ut denuo expeririiudicium iterum poisit, Atfi quidfecundum earn folutumfit, licearei illud repeterc.Ieg.fi Prætor. ^MarcelIus,fEdeiudtd** is,0ide re iudicata.Ieg, diuus. C. tot.titul, Cod.ftex fal,lnftrument,uel teft. iudic. fit, Si quis autem poftquam fententia in rem iudicatam rranfierit, uelit earn refeindi prærextu nouorum inftrumentorum, aut erroris in calcu-loadmifsi,ille non auditur J.res iudicata,Sc !.fubfpccie,C,de re iud,
ff.
-ocr page 625-PER D, CONRAD. LAG VM, PARS V, ƒ41
Plcraquc funt de fententijs in titulo de ludicqs öfT re fudicata, ahoqui nullus eft tit.qui hue pecuhanter per uneat,qu am is quitta mferibitur; Qiixicn tentix fine ap.refcin.
Cod. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'
De Sen.amp;finterlocutomniumiud/cum, Comminationcs, Epiftolas, Programmata, Subferiptiones, auto,rd iud.non habere.
Defcnt.quacproeoquodintereft,profcruntur» i
De frudmus amp;nbsp;fitium expenfis.
Quomodo amp;nbsp;quando index fententiam proferre debeat ÔCc»
De fententijs ex brcuiculo recitandis,
Sententiamrefeindi non pofle.
Quando prouocare non eft necefle.
De fententia quae fine certa quantitate prolata eft.
De errore calculi.
Si non à competente indice iudfeatum efte uideatur«
Si ex falfis infini.Sc teftimonijs indicatnm fit.
InDec. Ôd Sex.
DeSententia.
DE RE IVDICATA» Caput XXXI.
SVMMARIVM.
«. Resiudicataquxdicatur.
a. Reiiudicat« autoritas quanta fit.
i. nbsp;nbsp;nbsp;Non folùm exceptiojed amp;nbsp;adio in fadom uidori ex re iudicata competit.
4, nbsp;nbsp;nbsp;Quälern exceptionemhabeat is,qui contra fententiam uenircuelit»
j. nbsp;nbsp;nbsp;Commodat* rei precium quando reddendum.
e. Per fententiatn non tollitur namrahs obligatio.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Bonafides non patitur,ut idem bis exigatur.
^. An res iudicata illis folùm ptaciudicet,inter quos iudicatum cft.
s, nbsp;nbsp;nbsp;Res inter aUosada.alfisnon nocet,
gt;0. QuerelainoHiciofitefiamentircfcinditcRamentum.
’»• Pater rccufansalcrcfilium.
gt;1* Resiudicataprxiudicatomnibuspetentibusrem , quam cùmpeterentabco, à quo quis earn accepitgt;fuccubucrunt.
«5. lusinretinrnda reacquifitumalienari poiTe.
*4. Sicut inter a1ios adaaliisnonnocentgt;itanccprofunt,nifieadcmcaufa pariter multos contingat.
•ƒ• Quando uniusuidoriaalterumfubleuet»
E c i S ï 0 litis eft res iudicans,fcd illud, quod in ea decifione fta-: tuitur, fit res iudicata, fi ea rité 2lt; légitimé cft fada, ita ut tan-lt; quam nulla impugnari non poisit, nee ab ea appellatum fit.
Nam res iudicata dicitur, quae neque propter manifeftaminiu-. ‘ ftitiam,autcrrorem iudicis reprsehendipoteft , neque fpeto-Icrabiliorïsfententiae ad fuperioris iudicis cognitionem prouocando tranf-lata eft ,ficuclex prim.ff.eodem innuere uidetur ,ÓCin Epigrapheciufdem tituli in Digeft.hæceftuerbiexpolitio,quôddcre iudicataagensloquatur 1 de effedu fententiarum ,8C non déforma earum promulgendarum. Qiiarc ubi agitur de re iudicata,ibi uertitur quaeftio,quæ fententia habeat uim fen-tcuiae, autnon, Tanta ueró cft rciiudicatae autoritas, ut non fola Exceptio,
-ocr page 626-r4x nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHO DV s
fed ôC in fadum Adio uiclori ex ea compcrat. 1* miles, infin^fEeodem.amp;T C. de rebus cred, I, Adori, Neque poteft quidem quifquam contra earn ueni- 4 re,nifi habeat exceprionem,quæ fententiæ latæ perpetuô déroger,amp; irritam earn faciat, aut pcculiari aliquo beneficio iuris contra earn iuuetur,aut eue-niat cafus,quipropter naturalem æquitatem requirat,ut aliud, quäm iudica^ turn fit,fiat,utu quis,cùm rem commodatam amififlet,eiuspreciumcommo-datori per fententiam dare coadus fit, ÖC poftea eueniat, ut commodator e-am rem recuperet,tumfi ultrö præftitum preciuji reddere ei nolit, non ob-ftante re iudicata petere poteft,ut aut rem commodatam, aut folutum ei pre-ciumreddat,leg, incommodato, ff, commodati, Et alia huiuimodicafuum exempla funt in leg,fifullo, ff, decondidion,fine caufa, 06 cap, fecun-do,Extra, depurgat,uulg. Etefthuius repetitionis contra rem iudicatam ® ratio,quöd per fententiam non tollitur naturalis obligatio, ff, de condid, in-deb, t Iulianus,óC Inftitut,de except, ^ Item fi in iudicio, unde Ô6 fi quis fen-tenuaiudicisiuflusfit aliquid foluere,óf antequâm id facerct^res foluenda re cuperctur ab eo,cuifoluenda crat,poteft fe is contra autoritäremiudicati,ex ceptione doli tueri,ne foluete cogatur,C, eo,l,i, Bona nanque fides non pa- 7 titur,ut idem bis cxigatur,l,bonafïdcs,ff', de reg,iur, Qiiæ uerôfintiftæ Ex-ceptioncs,quibusfententiaconuincatur effe nulla,proximo capite oftendi-mus,Etquodcuique competathacinre beneficium, dicendum erit infrà de Priuilegqs,
lam igitur hoc foliim nobis quærendum uidetur, quôd cùm tanta uis fit rei • iudicatæ,an illis folùm ea præiudicet,inter quos iudicatum eft, an uero etiam illis, quos controuerfia, de qua iudicatum eft, uel ratione communis rei,uef contrat-us contingat,Nam hoc potifsimùm in re iudicata confiderandum ue nit,quàm latè fe iusfententiæ extendat,ad nocendum ahjs, uel ad eos iuuan-dos, Eft autemgeneralis régula, quôd res inter quofdamgefta non noce-at ali)s,l.i, amp;nbsp;ij,fF,de excep, reiiud,Et habet hæc régula locum, fine in iudi-cio,fiue extra indicium aliquid at um fit, iuxta tôt, tit,C, Res inter alios ata uel iudicata,al,nonnoc. In re autem in iudicio ata, hoc addendum eftregu-Jæ,quôd netumquidem nobis præiudicentata aliorum,finoftronomine quid fecerint,fi id fine noftro mandato, autratihabitione fatum fit,I,i,C,qui bus res iudicata non noccat, Licet autem hæc régula fit ualde generalis, tarnen fiquidfiat,me fciente,2C non prohibente,ab eo, qui Commune ius eain re,de qua atum cft,mecum habeat,corn potuerim eum prohibere, tum fen-tentia contra eum lata mihi præiudicium parit:lècus fi eins molitionem nefei crim,neque poteftatem eum prohibendi habuerim,iuxtaL fepe, ff, de re iu-dicat,ó^ ibidem dd, Suntquoque cafus, in quibus fententiafimpliciteromni bus præiudicat, quorum intereft non effe ita iudicatum, fi' ea in rem iudicatam tranfijt,ut fi querela inofficiofi teftamenti, refciflum fit teftamentum, ea ’• quæ exeiusdilpofitione nominelegatorum, aut fideicommifti débita fuif-fent,fi contraillud non effet iudicatum,petinonpoflunt:Imô etiam foluta re petuntur, 1, Papinianus, ^fin, fF,deinoffic,teft, Item fi pater recufetalere * *. filium,quiaeum non agnofcat pro filio, filt; poftea iudicatum fit, eum effe e-iusfilium,tumnonfolitmpater cogitureumalere ,fedamp; reliquieiusliberi coguntur eumfecum ad hæreditatempaternam tanquàmfratremadmitte-re, hij, Ód iij, ff, de fiber, agno, Et regulariterres iudicata præiudicat omni- »* bus petentib,rem,quam aim peterct ab eo,â quoquis earn accepit,fuccubue runt, Vt fi contra Titium iudicatumfit,cùm àmepeteretTufculanumprgdi um rei uendicatione,2lt;’ ego iftud prædium pofteauendam Sempronio, tum ope exceptionis rei indicate iuuatur Sempronius,fi Titius denuo in petendo co prgdio rei uendicatione experiatur,ego uerononpoflemeffitgereope exceptionis rei iudicatæ,quin Titius iftud prædium âme uendicaret,etiamfi
cuin
i
-ocr page 627-PER D. CONRAD. LAGVM. PARS V, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;#4gt;
quot;J cum Sempronio empforemeo agensfncculnn'fret,quia tus tn retmenda re ac qutfitum ahenan poteft,fed res ahenatamehore line ad ahenatorem non redi H,quam cam habmtJ. fi ante, ƒgt; fm.ff. de excepr.rei lud, 0^ de contrah. empt. »4 I,dokn. ^eum qui. Porroi/cur inter alios ada,ali)s regulariter non nocent, !ƒ ita nee prokint,nifieademcaufa pariter multos contingat,ficut eft caufa Tutelar St focietatis,nam in illis unius uidoria alterum fubicuat, nifi tutela diui-fafuerit,autinterfociosde periculo 06 commodo returnfocialiumaliud pactum Gt,atqjetiam tab's res ftierit,quæpofsitdiuidi, iuxt.not.cire.tit.C.Si u-nus ex pluribus appcl.fl^tf.q.vi. ^iunt quorum. Exemplum autem quo unf us uidoria prodeft abjs,quos caufa,de qua iudicatum eft, contingit, eft in 1» pofthumus. ^ fi quis.ff.de inoff.teft.
ff»
De re iudicata, amp;nbsp;de effedu fententiarum, SC de interlocutionibusiu-dicum.
Huie tit.addi poteft titulus de except.rei iudicatac,quamuis amp;C fuprâ de Ex cept.eius mentionem fecerimus.
Cod.
De re iudicata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qiiibus res iudicata non noceat.
Res inter alios atftasueliudicatas alqs non nocere.
In Dec. Sex. QC Clem.
De fententia,5C re iudicata.
t. nbsp;nbsp;ludicis officium imploratur,ut fententia executioni mandetur,
*. In petition« executionis nouo praceffu opus non eft.
#. Dequafftionibusexecutionisfummatimcognofcatur.
4 nbsp;nbsp;nbsp;Lites exlitibusicrendasnonefTc.
j. Aiudiccexigitofficqratio.utin exccutionemorasnonneflat.
6. nbsp;nbsp;nbsp;Ab ordinano pctenda eft cxecutio.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Quomodoexecutiofiat.amp; quidem triplicitcr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(ftifuat.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Apparttor,fiueexccutormittituradcondcmnatucxalt;ftione realijUt remre*
9. nbsp;nbsp;nbsp;Cautio exigenda à condemnato ad praeftandam litis aeftimationem uidori.
*o. Condemnatusexadioneperfonabhabetquatuormenfesadfoluendum.
It. Pignora à cefiante capiuntur.
u. Ordo in facienda cxecutione.quis obferuandus fit.
ij. Officii iudicisimploratiocjamp;adionciudicati cxecutio fentefntifpeti poteft, 14. ludicioquaficontrahitur.
tf. Abfep folennitate executionem petendam effe iiudiccpromulgante.
1«. Adio iudicaii extraordinarium auxilium eft.
• 7. Vfurarrei iudicatautpeena ceffationispetuntur.
* gt;. ludicibus caucndum,neexecutio in inhnitumprottahatur.
• 9» Mifsioin poffen.contumacis facienda.
* ®. Gontumaciafua cuiquam non débet efle lucro.
»*• ludici fuam iurifdidionempcenali iudicio defenderein fubditos licere.
* i. A mulda.S^ cxecuiionc num liceatappellare.
8). Areftum amp;nbsp;Areftationem, hue iniedionemmanuum ad formam executionis referri.
«4. Qpatenus obarratos debitorcs in carcerem connecte liceat.
a;. Padum fubeundi careens non ualere.
It. Scntenualata contra procuratorem.cuius bonis facienda fit cxecutio,
*7. Dominiprocuratorum fuorumddidalucrenoncoguntur,
a?. In hdeiuffores an fieri pobit cxecutio,
19. Contra
1
-ocr page 628-,44
ÏVRIS CIVILIS METHODV^
*9‘ Jö. 3*.
3». ??• 34. 35.
3 6.
37.
Contra fideiuffor es contradus non fit ex ecutio fententiæ. In quibus fententqsnon fit executio neceffaria,
Executio incermittitur rationeeorum.quxpofilatam fententiamcontingut. Tranfaftionc.Sf nouationeobligationisintermittitur executio.
Exequendi modus egreffus impedit executionem. PriuilegiumMaccdonianum amp;nbsp;Velleianum oppugnat executionem. Si plures condemnati,in omnium bonis fit executio.
in petitorio amp;nbsp;poffefibrio prius fit executio fuper pctitorio. Ite prius de pof« in feudis Si ufufrudu quo fit executio facienda? (fcfsione,q de propri etatc.
ARVM prodeflet iusincaufisdici inter partes à indice, fîcouti n^bilominus prohiberemur, ôffrui iure noftrononpoflèmus. Proinde permiflum eft omnibus,pro quibus lata eftfententia,ut • poftquàm cain remiudicâtamtranficrit,executionimandarie-am à indice pétant,implorato eins officio. Et in hac petitione fa- x cienda,n6n eft opus nouo proceflu. lam ante enim cognitum eft, deberi id, quod petitur.Itac^ etiamfi de rebus, in quibus fieri debet executio,aliqua o- 3 riatur qucftio,tum de ea fummatim,0f non folenni obferuatione indiciorum cognofcatur.I.aDiuo.^fifuper. ff.de re iudicata. Non enim lires exlitibus 4 ferendæ Hint JL Si cert.petat. 1. quidam. Qiiare officq etiam ratio à indice ex ƒ igit,ut in facienda executionc, nullas neLrat moras. Non autem pen poteft rf exccutio,nifi ab Ordinario, fine mfe de controuerfia cognouerit, ßue dele-gatusab eo,fine abarbitro,cuius fententia tacite, ueï exprefsè àpartibuscon firmata eft,5tin quem abfque pöenain aliqucm compromiflumeft.cap, ft quiscontra . Extra, defor. compet.Sfcap.quifquis.q.quæftion. vi^ôCC, de arbitr. I.penulrim .Ôf deindicifs .leg.properandum, ^finautemReus. Vnde eft, quôd fi res,in qua executio facienda eft, in aliène territoriopofî-tafit, index requirere à indice eins territory cogatur, ut ft tam fententiam exequatur. 1. àdiuoPio. ƒ♦ fententiam, ff. de re iudicat. Fit autem exeen- 7 tioquacunque Adione indicium expertumeft, aut manu militari, aut ca-ptis pignoribns,aut data facilitate inrandi in litem. I, quireftituere. ff. de rei uendicat. Aefiquidem exAdioncRealiquiscondemnatus eftadremcum s fructibus reftituendam,tum ftatimmitrere indexfnum apparitorem,fine, utnuncuocatnr,executoremad condemnatumpoteft, ut eius mandatoiu-beat enm rem abfq; mora uieJori reftituere, Aut ft fortê ftanm id non pof 9 fit,óf appareatcumdilationemreftituendac rei nonfruftra,aut dolofe pete-re, exigat ut de litis æftimatione uidori fuo caueatad præftandam æftimatio-nem, fi intra conftitutum tempus rem non reftituat.Inftitut.de off,iud. ^ etO
in rem.
Condemhatusautemex Adione perfonali habet fpacium quatuor men- lo fium ad foluendum aut præftandum id,quod per fententiam foluere,autpræ ftare luïTus eftJ.ij.C. de Vfur. rei ludic.Ac poteft quids iudexiftud (paciuni ei in fententia prorogate, fedcontrahere ei non permittitur , niü urgentem habeatcaufam, curlicerefibi idexiftimet, ut inconftituendisalimen-tis,ubi res non patiturtantam dilationemjeg.ij. 8Cnij. ^ fiquis.fF.derc
iudicata.
it
In executionc autem fentcntiarum, quæ fuper Adionibus perfonalibus latæ funtjfæpiuscapiunturpignoraâceflantepraîftareid^ quod perienten-am iiiffus cft,quâm ut militari manu eis eripiantur res, ficut fit quando refti-tutio rei ex Adione Reali fieri per fententiam condemnatis iniundfa eft. »i Et in facienda executionc talium fentcntiarum obferuatur ordQ,quemfu-prâ obferuari oftendimus contra contumaces, uidelicet, ut primo capiantur inpignora resmobiles,deindeimmobiles,óf poftremo perueniatur adno-mina,Sf iura.ff.dereiudicat.I.adiuo. gt;in uendicatione. Óf ^ utrum.Sf ^ pcnultf
-ocr page 629-PER D. CONRAD. LAG VM. . PARS V. gt;4« . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aiiionctuii
* 5 penult.Poteftautem quis non folumpcr nnplorauonemonicipudKis,ied ^^^^^
^propofitaiudicati Adlione petere executionem fententi2e,qua uidor de-
• 4 claratus eft, fieri. Nam ÔC ludicio quafi contrahnur, m is, cum quo nobis Il's fuit,propter condemnationem fcntcuç, ex quafi contradu conueniri pofsir, * legUicCt. ^ antepenult. IE de peculio. Itaque non uno loco in legibus fic mentio Adionis exiudicato, ff» de reiudicat. leg* in iudicati.SC C. de ufuris
' nbsp;nbsp;nbsp;reiiudtcat.leg. fin.8gt;Cde j;ebus credit. leg. AAori. Sedanhac Adioncin-diferiminatim apud quernlibel iudicem à quolibet expeti executio poftit, V amp;: an ea in libcllo proponi, gC or dine iudiciario profequi ,dubicatur. Mihi eorumfcntcnuaplacct,quicenient abfqucfolennitateiudiciorum,ex obli-gatione iudicati petendam elle executionem fenteniiae, argumento 1. ordo. C. de executio. rei iudicat. nifi ea pctatur ab alio ludice, quam ab co, à quo fententiapromulgataeft, amp;nbsp;corn nonipfe ,pro quo fententialata eft,fed eius fucceflbr,fententiam executioni mandari pctat. Nam in his cafibus fubeP fecaufauidetur,cur maiore cumftudiocxplicetur peutio executionis,ni-mirUm ignorantia rei ab altjs in iudicio geftg. Quanniis igitur iUi,qui ita ob-feruandum ftatuunt, nulla manifefta conftitutione publicarum legum iu*
gt; 0 uentur,tamen quia Adio iudicati, magis ut extraordinarium, quàm ordina-num auxilium comperit,probabdior mihi cor urn opinio efle ludetur, Ordi-narium autem auxilium canon eft, quia eius petitio kgenon eft defini-ta. Itaque neque opus eft, aliquemeflecuriofiorem. circa obferuationcs A* dionuminproponendaea, fedfufficitnos eius fubfidio uti, ficutquouisa-lio extraordinario fubfidio,mft forte quis contendere uclit, hanc Adionem
’7 ideo eife ordmariam, quia definita fit petitio Vfurarum rei iudicat«, quae per earn fit, iuxta legem ultimam C.deVfur, rei iudicat. Verôm cum co non ualdc pugnabimus, quod in ifto cafu, ea Adio fit légitima obferuatio-neiudicio perfequenda, quia Vfurac rei iudicat« per earn non petuntur, ut res exfententia débita, fed ut poena ceflationis in re iudicata præftanda, ut non pro executione, fed cognitionis caufa proponatur, Ac proinde necef-fe eft legitimo procelKi ea profequi,ut cercô per indicé conftitui pofsit,an ta lis ceftàtio condemnati fuem, ut puniendus folutione Vfurarumrei iudicata uideatur. Sedcumperearn executio petitur ,tum etiamideo noneftre-quirenda folcunitas iudiciorum in profequendis adionibus, quia fententia,qua: ad earn datur,ita ferenda eft,ut fit pars quidam cxecutionis,non nouât alicuiusquaeftionisdecifio, nepofsit ab ea tanquim noua fententia ap-
*3 pellari,6C iudiciorum executio in infinitum protrahatur,quod fummo ftudio iudicibus cauendumeft.l.ffatris.C. de tranfad.amp; I.placct.C. de pat dan. iud. Qjiare omnino uidetur magis confentancum rauoni iudiciorum,ut abf que folennitate executio per adionemiudicati petatur, exemplç I. ordo. C. deexec.rciiud. , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Qjiocunque autem modo petita fucrit executio, facienda eft ea (ecundum diuerfitatem adionum,de quibusiudicatum eft co proceftu, quo earn facien- L^^jj^f^ dam elle oftendimus,fi is,contra quem ea facienda eft, non fugiatiudicium, q^^fe^fi
»ƒgt; Nam fi contumaciter latibula quaeret, ut exequi eo pratfente fententia non ’ pofsit,tum facienda eft mifsio in eiuspoßefsioncs ,6ó adiudicandac,ac diftra-hendat eo ordine, quo fuprà oftendimus aduerfus illos, qui in indicium non ao ucniunt,effcprocedendum,nelucrofitcuiquam fuacontumacia. Etijscafi-b us,inquibus pofsit fieri aliqua executio, indicia non fruftra implorentur, contra contumaciter abfentes. Poteft quoqnc iudex in mandanda executione muldas indicere illis, qui executorem eins non admittant, admittendos uidoresinpoiTefsionemearum rerum, qn« illisadiudicat« funt, nel ad ca-
*1 pienda pignora, fient eodem quoque loco indicanimns. Nam ei inrifdi-dionem fnam poenali iudicio defendere ubique in fubditos licet. ff. Si
,4^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
qinstusdic^nonobtemjnprin» Etquamuis forma indicendacmulda: abalins inter fpectes fentendar um referatur, tarnen mihi magis placet, utrclin-quatur inter modos exercendac poteftatis iudiciarix ♦ Nam eanihil habet -cum fententi^s caufx,quia per earn nihil deciditur, fed folöm imperium iudi-cis excrcetur,ad coëreendos non ultró obtempérantes eius mandatis, Q_ua-re maior eius ufuseft in exequendo, quamin difponendo iudicio, ficut fit in j(ententqs,nec ab ea appcllatur,nifi fit immodica, ficut amp;nbsp;ab executionenon « fitprouocario ,nifimodumexcedat. Qjiamautem quifque iudicum impo-nere ad defendendam fuam iurifdidionem c uique pofsit muldam, indicat d i tutC.de modomuldf.qux aiudicibusinfliguntur.
F Ad hanc formam executionis referri poteftSC manuum inieëlio, quam *t nunc uocant Areftum,amp;r Areftationem, enm alicui à magiftratu interdici-tur,neexcedat exloco,in quo comprehenfus eft, nifi rebus compofitis cum eo,qui deillo apudiudicem queftus eft. Etfi enim leges, quodegofciam,nuf quàm huius conibitionis mentionem feciant, tarnen multus hodie eft eius u-fus. In quibufdam etiam rcbulp. folcnt conqci in carcerem, qui non lunt fol-iiendo,6ó eft huius reicxcmplum,ut uidctur,fumptum exil, duodecim tabu-i ar urn. Nam ficut Gelliuslibro uiccfimo,cap.i.tcftatur, confefsis8Cconui- ^ tftis de debito,dati funt diesxxx. ad quatrendam pecuniam, intra quosfi non feceruntfolutionem contradii aerisalieni, fadra eft manuum iniediio,ód ner-uo ac compedibus uindii funt* Et hic mos uinciendorum obæratorum etiam â Saxonibus receptus eft,led It Romanis nufquam hoe exprefsè permittit ut fieri, licetdicant,elfugi carcerem per bonorum eelsionem* t i. C, qui bon, eed. polE Eft igitur loco beneficijin 11. Romanis debitoribus conceirum,uc . fi nonfintfoluendo,bonisfuis cedant, Slt; carcerem elfugiant. Vbiigitur ex 11.Romanisiusdicitur,non eftinufuhxd formaexecutionisfaciedæ,licet in muftis urbibusimperij,obçraii in carcerem conijeiantur.Etpuniendis de lief is, hoc quoep obferuatur,ut afthgantur corpore, qixi conftitutam poenam pccuniariamfblucrcnonpofsinuti» ^generaliter.n.de poenis.Non tame itaaccipiendæ funt 11. Romance, quod non prohibeant obæratos carceri-bus mancipari, etiam à magiftratibus. Nam illisnon adimitur in uniuerfura omms poteftas incarcerandi eum , quiftudio quodam circumueniat alios, ut ci fuum credant,Ôd poftea illis non liberata fide data,infultct : Sed prohibe tur,ne hominespriuati debitores fuos in umeuh's tcneant,6d tanquàmfua iumentain ergaftulisexerceant laboribus , ficut ohm fieri confuetum eft. Nam 2d humanitatis ratio, 2d publica tranquillitas exigit, ne hoc permitta' , tur,iuxtaI. noneftfingulis. ff.deregul.iuris. Itaqtienonfolûmidprohibitum eft fieri,!, ob æs.C. dcadrio.dd obligat, fed nouifsimo iure, Auth.ut nul-liiu.2dc. ^’quiaueró,etiamconftitutumeft ,ut iuspetendi debitumfuum a-mittant,óitantundem debitor! fuo captiuo pendere cogantur, quicunqjtale quid facere aufi fuerint,2d nominatim prohibitum eft,ne quis ob publica débita in carcerem conijciatur.l. nemo. C. de exadt. trib. fib. x. Vnde 2d Bar-tol.circa 1. alia.ff'. folut.mat.contendit padum non ualere, quo creditor cum *gt; fuo debitore pacifeatur de fubeundo carcerc,fi debitum ftatuto tempore non fol u at.
Habens iamomnesraodos,quibusregularirer execuno in omnibus cau-fisciuifibusfierifolct. Reftat utdicamus,quomodo ea facienda fit, cum cau- **^ faperProcuratoremada, 2d fententia ineumconceptaeft. Dubitarienim poflet,in cuius bonis execuno turn facienda fit. Eft autem generalis régula, quôdfiProcuratorfeabfquemandato domininon obtuleritliti, executioin dominibonisfiat, enamfiinProcuratorem concepta fit fententia, nifi propter fuamcontumaciam, autdolum ,in quo deprehenfus eft,eum in agenda caufauerfatiimefle.Namdomini Procuratorum fuorumdelidalucre non *7
coguntur.
-ocr page 631-PER D. CONRAD. tAGVM. PARS V. 147 coguntiir/ed ipfi mcritô plcduntur.Si uero abfcÇ mandato Iites fufecperut, turn hue abfc^dolo ÔC contumaciajiue cum illis incaufa ucrfati fuerint,fem-per in eorum bonis executiofit.Et quod diAumeft deprocuratorib. idê ob-fcruaturinCuratoribuSjTutorib.SyndiciSjó^ alqsomnib. qui alieno nomi-neinmdiciohees fuftïncnt,iux,I.unicam, ^ü procurator, ff.fiquisius die. , tS nonobtcmp.8Cde re lud.kfi fenon obtulit. Quiaucródeiudicato foluendo nonnunquam per fideiuflbrcs cauctur,non abs re quoeç quçritur, an fi is,pro quo fuam fidem interpofufi-unt,non fit foluendo,ftatim fieri pofsit executio in bonis fîdeiuflôr um,ex ea fentcntia,qua is condemnatus eff ,an uero necef-fe fitjdenuo cum illis nouo iudicio agi,óttext.eft manifeftus, quód tales fide-iuflôresftatimcûmlâta cftlententia/eneanturad foluendum iudicatum.l.i. ff.iudicatumfoIui.Ergo eos conucniri ex ea fentenfia, qua condemnatus eft «s,pro quo fideiuflèrunt,noneft dubium,iuxta I.ult. ^finÄ ibi not.C.de u-*p fu.rei iud.Secusludicandum eft de fideiuffóribus, qui interuenerSt alterius contractus ieruandi caufa.Nam contra illos non poteft fieri executio ienten-Mgt;,quaipforum principalis condemnatus eft,fed neceflê eft cum illis dein-tegroiudicium experiri.Auth.pracfcnt.C.defideiulE
Porró,quamuis ea quac hadenus de executione facienda annotauimus, lenere obferuanda fint à iudicibus propter rei iudicatæ autoritärem, qua: non eft temerè uiolanda,aut negligcnda/amc poflîint interuenire cafus, propter jo quos executio fieri prohibeatur.Et ut denouifsima caula primum dicam,ob« feruent difcentes non omnes fententias defiderare executionem, de qua nos hadenus diximus,propterca quod ftatim cum feruntur, earn lecum trahant, 1 ficut pleraecpfunt InterIocutoriac,6C omnes abfolutoriæjtac^ notandum eft, illas lolas fententias requirere executionem, quibus pars parti condemnata eft ad aliquid dandum,faciendum,prçftandum,patiendum, poftquam in rem iudicatam tranfierunt,ne$ in illis talis aliqua haeret nota,propter quam, tan-quarn adultcrinareprehêdi pofsit, nee cafus ratio exigat,ut ab carecedatur.
31 Deinde ctfi nihil prorfus fit uitq in fentcntia,nec cafus requirat, ut contra re ^^ectaiotüs , iudicatam aliquid fiat,tamenea nonnunquam intermittitur ratione eorum, mpedimenU 3* quac poftlatamfententiam contigerunt, utfiinter partestranfadumfic,aut obligatio,dc qua iudicatum eft,nouata fit per aliud genus padi,intermittitur executio,quia partes eiuspetitionem ultró inuicem remififfè uidentur. 1. if.
3J C.deexe.rei.iud.ltemfïludexmale interpretando fententiam ,aut executor dolofè exequendo,modü cxccdat,impcditur executio, quia pars contra qua ca fiunt,appcllari ab eo grauaminepoteftJ.ü), ^ fi executor, ff. de neg. geft. Et polTunt id genus multa alia euenirc, quac praebeant Exceptionem impedi endæ executionis,ficutindicat gloCcir.c.quod ad confultationcm. Ex. de re iud.Prater eos autem cafus,fi à fententia non eft appellatum ,8C talis ea fuit, utpotuerittranfirein rem iudicatam,tum regulariter nulli conceditur,ut fre tus aliqua exceptione peremptoria,quamle nonoppofuifiècotendat, aduer 34 fus executionem pugnet,nifi aliquo peculiari priuilegio,quale eft Macedo-
. niani,^ VeUciani S.C.iuuetur.l.q.C.fen.refc.non pof.De eiufmodi autem priuilcgijs dicendum eritinfrà.
35 Cacteniminfacienda executione caufarumciuilium nihil eft fpeciale,^ fi plures in aliqua caufa condemnati fint,ut executio non cotra unum folum, fed in omnium bonis fimul fiat fee und urn débitas portiones, C.fi'plures una 3« fcn.condem.funt. Deinde quód cum fimul adum eftpetitorio amp;nbsp;poflèflbrio , iudicio,prius fieriiubeturexecutiofententiæfuperpetitoriolatg.Qu^muis in profcrenda fententia prius de poffefsione , quàm de proprietäre iudican-
37 dum fit.c.cum diledus.Ex.de caufa polESf propr. Item fi cum quopiam adS fit Adione perlonali,qui non habeat aliabona,in quibus executio fieri pof fit,quamFeudaIia,aut exquocunC^ alio contraduin alienis bonis habeat
Aa
-ocr page 632-541 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- JVRIS -CrV'lLlS- jrETÜODVt-i
ufumfrudtimjta ut dommis corum non condemnatis occupan adexcquen-* dam lententiam non pofsint,tumdebet uidori permitn perludiccm, ut jpfc tam diu fi uatur iliis bonis,donee ex eorum ufufrudu ei iudicatum foluturn lït,arg«mento tpeto*^’ prædtum.fRde Jeg.tj. Pertinent autem hue pleraque cx tn,ff,derciudJtaqueó(SdifcenteshocIocoad cum remitccndi,óf ad rcli# quos digeftorum tiuquib^de miCsione in poflèfsionem in contumaciam agi- , tur»Eos autem hicideononannotamus ,quiafuprà in defcriptionc procef-fus aduerfuscontumaces,corumIndices poluimus/n C.autemfunt,qui pc-culiariter huepertinent» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'•
Cod» , -
Si plui es unafententiacondemnatifuntgt;
DE P R AES IDI IS . DE CLP \ '
Cap, XXXJIL
/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S V M M A R I V M. 1. Deiurpcdorumi'udïcufnrccüfatione. ' 4. Remédia contra iudiciorum incommoda duo efle.
5. nbsp;nbsp;nbsp;ludfx fufpeclus an pofsit reculari, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ 4f Caufd lulpicioms in hbello r.prnnenda. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* y. Liccntiarecufandorumiodicumimprobanda.
6. nbsp;nbsp;nbsp;EpifcopuslociadhibeaturincognitioncordinariiiudicisfiirpcÄJ. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘
7. nbsp;nbsp;nbsp;Canomftarum traditio laudanda in reeufandisfufpedis judicibuj. * 8. Caufc lufpcdi iudicis funrunimiciticaccepratio munerumuicccfsitudo» ’
9. nbsp;nbsp;Exceptioneincompetenusiudicisdeiurildiflionciudicisccrtatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* • 10. Rclanoiudiciselt lubfidiumpotius quamparrium.
*■»1. Appclîatioçommunecllfubfidiummedicandiincommodisiudicantium. r BSOLViMVS iamordinariumproceiTumiudiciorumincogno » fcêdo decaufis ciuilibus,quemli omnes Indices religiofè ieque i rentur,amp;f propter fuam imperitiam nonnunquam abeonon re-cederent,uel affelt;fïuum cæcitate uiolarenr,poterant omniaiudi cia carum canfarn hoc quaft perpetuo curfn fini ri. V erûm quia
cuentus doc uit,fæpe aliter illos,quàm oportueric,fc in indicandogercrc, ne-celîe fuit,ctiam conftitui remedia,quib.occurreretur talibnncommodis indi ciorum.Bono nanc^principi non minus débet efle curæ libertas fubditorûj quàmobedientiaillorum ergaeos,quosillispræfecit»ficut teftatur Imperator Alexander Seuernsin fuorefcripto.ff;de Appell, Eft autem ea libertas fubditorum,ut exæquisll.illis ius dicatur.Itac^nonfuit permittendumiudi-vibAttabfc^prouocatione fubdins impetarent. Sunt igitur duo remédia pro- * dira ad declinandum iniufta iudicum imperia,nimirum reeufatio fufpedi iu- i dicis,SCappellario,Ac lurc quidem ciuili delegatus Iudex etiam à principe, J femper ante lins conreftationem reeufari poteft, fi parribus, autunicxiHis, qui in eum non c0nlenfit,fufpeëIus fit, quôd malè de fua caufa iudicaturus fit,nifi fufpicionis caufa demum poft litem conteftatam exifteret.Nam tum etiam poft litis conteftationem reeufari etiam Iudex delegatus poteft» I.non diftinguemus. ^cùm quidam.ff.de arbit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,* Cùm autem ludex delegatus ob fufpicionem praui iudieij reeufatur, necef 4 ft eft exprimi fufficientem caußm in libcllo réeufationis, Sf earn apud arbi-tros,quià indice ad cognofcendum defufpicione confenrientibus partibus 1 dati funt,iuramento reeufantis, aut teftibus probari, fi ca in magnum iudicis prgiudicium uergat.Acfi quidem allegata caula fufpicioniscognofcatur in-i 6. \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fufficicns.
t
-ocr page 633-gt;ER D. «ZONRAD. JIAGVM. RARS V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f^^
rufFïcicns,aut ea non pofsit à recufantè probarijudcx pergere ad cognofcc-dam cauftm delegatam çotcft,iuxta c.fcciindo requins» ^’ tertio poftulas» 0^ ibi g!of.Ex.de appelIa.Sea hoe modo procedi uolunt dd.cinh apertifsimi.C* de iudicqs^in facienda aceuGtione iudicisdelegati,fecurtdum fus Canonlcfr» Namglof.eiufdemhcircaUcrbum rccufare,contcnditetiam fine eäufa iudigt; cem delegatum reeufari poflè,fecundum ius ciuile,cni maxima pars dd.acce f dit.Qjiamuismeoiudicic^rgumcnta^quibus dueuntur, Ieuiorafunt,quam ut propter ea Etigantibus tribui tails licentia debeat,ut abfqj probatione eau-fat iudicem delegatum reeufent,præfertimeûm alioqui iura ciuiliaadeô non fint remifîà in danda licentia reeufandorum iudicum, ut nolint ordinarium, nifi in paucis cafibus,quos annotat glo.ijJ.apertiflïmi.C.de iudicijs,tanquam • fufpedura remoueri. Sedfi quidfiniftri de iudice ordinario fufpicentur partes, iubcant in cognitione adhiberi epifcopum loei,ad tollendummetum pra 7 ui iudieq. Auth.ut differentes iudice s,SCc. ^ fi ueró. Qjiare Canoniftat melius expendifTe cauGm permittendæ reeufationis fufpedorum iudicû,quàm JERomanarum interprétés uidentunNam permittentibus canonib» ut tade-legati quàm ordinary indicés propter fuipicionem finiftri in illis animi recu-fentur à partite» cumfpeciali» Ex.de âppel.confuliturlitigantiumcommo-ditatibus,nc iudicem libi parum propitium ferre cogantur. Deindeeûm exigunt Canones,ut nullius iudicis reeufatio fiat,non probata caufa fufpici-onis.c.q.requiris.Éx.de appcl.profpicitur iudicum exiftimationi, ne abfque S iufta caufa integritaseorumin fuipicionem rapiatur.Caufæ autem propter quasIudex pofsit haberifufpcdius,funr,inimicitia:,{/’amp;){0£/’öx(«,fiucacceptatio /noc/cKÏXf munerum,necefsitudo naturalis uel ciuilis inter iudicem 0^ aduerfarium,SiT eft Îar^tio his limiIesdux,gl.c.caufam,quç.Ex.offic.deIeg.£C de his caufis nemo copio- in corruptia fius quàm Iafbn,cir.l.apertiffC.de iud.Porró cauendum eff difcentib.ne re- »ff» iuUcis eufationem iudicis propter fufpiciönem,mifceant cum exceptione incompe- ß^quodui ^ tentisiudicis. Nam exceptione iudicisincompetentis, deiurifdidfione iudi- ^‘^ cis certatur,quæ li ei non competàt in caufa propolïta,fententia de eaIata,eft ^ff^^^iorda fpfo iure nulla.l.uIt.C.fi à non compet.iud.iud.efle uidetur.Itacp Slt;nos de ea *®®^“*'* in principio huius partis egimus,ut admoneremus difcentes, de ea ffatim in ucftibulo iudiciorum cfle cogitandum ,neabfc^ ffudfu indiciainquictentur litib. At reeufatio iudicis propter fufpicioncm,non fit ratione lurifdidfionis, fedperfonac indicantis.Itacp ea poniturinter appeUationcs, quafi fpecies, in ÏureCanonico.QuamuisSCeainprincipiofxpiusquàminalijs partib.litiu
•o fïat.In ff.adiunda eft appel lat ionib.relatiO,qu ia SC per earn cognitio caufg re fertur ad fuperiorem,fed à iudice de iure dubitante,non â parte grauata.Pro-inde nos inter pratfidia declinandarum iniuriarum,qnib.grâuari à iudicanti-bus poffnmus,eamnonponimus,ciTmeapotiusiudicisfit fubfidium, quàm partium,acfiquidduriusperfuperioremiudicemadRelationem iudicisre-„ fcrlptumfit,competitparti commune fubfidium appellationis, per quod me-deri incommodo,qnodexeafentit,ficutreliquisomnib.incommodis,quibns per indicantesoneratuf,poteft.l.i. ^ inconlequenter,ft.de appelI.Quale ue-rà ÔC quantum praefidtum fit appellationisjiamdicemus.
DE APPELLATI0NIBVSgt;
Cap. XXXlIIi.
SVMMARIVM.
»• nbsp;nbsp;Appellationt index paUm iniuft itiæ aceufatut»
*lt; nbsp;nbsp;De appellantium difficultatibus.
»• Varqs difficultatibus implicantur fubditi, qui cum Supefioribus tonten« * dunt.
4* AppeUatio quid fit ex definitione Hoftienfu.
Aa *
-ocr page 634-D* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVÉ.Î5 CIVILIÄ METHOD VS
y. nbsp;nbsp;In apprUatione ctTe opponenda non oppof«a,Slt; probanda non probata»ft cd
hæreant priori cauf«.
c. Muruipetitiononconuenircuma^ione ex locato.
7, nbsp;nbsp;Appcllatio cd ciuldcrn caufx,non dlucrfaciadluperiorem translatio. ,
8. nbsp;nbsp;nbsp;Quac opponi in Appcllationepofsint.
9. nbsp;nbsp;Acredirorefuo rep etens pi gnus offerendo debiturtidniudicioauditur.
»0. OblariodebitiJoiutïo iudicatur.
^t, Inapj^cllatiOneprobaturnon probatum» *
»x. Probarib iterata in eadein inftanria fff propter fufpicionem fubornatïoniï
tj. Probare fententiam fffdiuUamdicitutncff. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ (prohibita.
14. nbsp;nbsp;nbsp;Appcllatio ubi fieri debcan
xj. Appcllatio quando fit denuncianda.
16. nbsp;nbsp;nbsp;Abfentibus iudicibus coram Notario intimaripotcftappcHatiOjncccftnccef fepartemaduerfam præfentemefle.
#7, nbsp;nbsp;nbsp;Ordo inter indices appellando obferuandu#. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v
ig. Adquem iudicemliceatappellarc.
»9. nbsp;nbsp;nbsp;Canones permittunt ab infimo ad ruperiorem appella re.
80. nbsp;nbsp;nbsp;Error quando non obftet appcllanti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■
81, nbsp;nbsp;nbsp;Indclfgats iudicibus generali mädatoaduniuerfascaufas idem obferuatut quod in ordinario»
88. nbsp;nbsp;nbsp;A fubdekgato ad fubdelegantemappcllatur.
u. nbsp;nbsp;Ab Omnibus iudicibus. pr«rerquim à priuilegiatis» appeUaripoteff»
«4, Appellationi unufquilq; poteft renunciare.
tp Claüfulæ,app.llationeremotâ,quæuis fit.
a«, Appcllatio propter inquietationem iudiciorumcftodiora»
87. nbsp;nbsp;nbsp;TempusappeUationis quod fit.nempe decern dicrum utilium.
za. nbsp;nbsp;Tempus profcquendæappellationiscff annus,amp; item alius annul.
89. nbsp;nbsp;nbsp;Appellationis beneficium occurrit iniuftiti» ludicum.
30. nbsp;nbsp;nbsp;QnibusexcàufisappeUâreliceat.
31. nbsp;nbsp;nbsp;Appellare dcfuturograuamine.quandofitiufiusmetüsuiolentiJe.
38. nbsp;nbsp;nbsp;Noncireferendum.utquisappelictcondcmnatusincaufanotoriè manifeffa.
3? . Anliccatà quolibetaduiudiciarioappellare.
?4 . Anlieeatappellarcablntcrlocutoria.
3î . Appcllatio ab imcrlocmoria fcripto exhiberi débet, 8C caufa prouocationil reddi.
5« . nbsp;Libellas appcllatorius quale fcriptum uocctur.
J7 . Gaufa appellationisnondebetcxprimiin appellationcadefinitiuar
38. nbsp;nbsp;nbsp;In Appellat.a dffinitiuafuHiciidicerc.quodappcIleturabiniufta fententia» «
39. nbsp;nbsp;nbsp;Cafusnon rcci piendæ appellat ionis qui fmt.
40. nbsp;nbsp;nbsp;Inobedientiæ contumacis odium.
41. nbsp;nbsp;nbsp;Confeffus appella re non pot eft,ab fq; rationabili caufa.
4». nbsp;nbsp;nbsp;Caufa appcllationis adferenda eft.
4t. nbsp;nbsp;nbsp;ludicis officium quod fit in appellationc.
44. nbsp;nbsp;nbsp;Appcllatio ab interlocutoria plus attendenda.
4î. Quomodo recipiatur appcllatio.
4b. Delitcris dimülorqs amp;nbsp;Apoffolis,refutatorrjs.rcUercntiaIibus, tcftimonialt* bus,j:onueiitionalibus.
47. nbsp;nbsp;nbsp;Poena tcmcrcappcllantium quae fit.
48. nbsp;nbsp;nbsp;Si iudex appellationem amittere nölir,mullt;ffatür jo.librisauri.
49. nbsp;nbsp;nbsp;Appellans cogitur adiréiudiep ad quern appellauit,ur declaret fcappcHafter to. ludcxpraefigatappcllanti terminum profcquendacappellationis.
3’. ludici.aquoappcUatn eft.nonlicetquicquâ nouarcappellatione pendente.
3*. Princi pis refcripto in appcllationibus non datur locus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* tu Demolitionibns attentatis.innouatis.
U. Attentatorum caufa fcparata eft à caufa appellatiohis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’
33. Num requiraturincaufaappeUationiscitatio. '
f^' Statutatempora exhibendak amp;nbsp;profequendæ appcllationis loco peremprorif^ Citationis effe appcllaiori. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ7. Cita*
-ocr page 635-PER n’CONRAB. LAGVW; PARS V. . #ƒ, rz» Citatioquando emittendaàiudice.
« jS. Incidenscaufarcmporaconftitutauariat.
f9. Appellatorin profequenda appellation« duo aducrtat.
lt;®.i Qqomodo appdlatio impugnctur.
6(. Form* difputatio prior fit,dcindctcmcritaf appeHatoris • 8C judicium iudi-cis in dandis apoftolis.
tf*. ProcefTus appellationis obferuandus.
*(. Appellatio caufam pfius in iudicio moram refpicibSC non mouet alienam# •4. Libellusappellatorius eft loco libellis
6Î. nbsp;nbsp;Abfens pro contumaci habetur.
* «5lt;î. Claufula.nonobftante tali lege.
lt;7. Déforma fen tentiae in caufa appcllationil.amp; quid inca obferuandumJ
48- nbsp;nbsp;Caufafententiar addenda eft.
49. nbsp;nbsp;nbsp;De appcllatione ab interlocutoria amp;nbsp;grauaminc quomodo iudicandum«
70. nbsp;nbsp;nbsp;Rclatio ad priorem iudicem quando hat. 71. Vidus uidori condemnatur in expenfis.
71. nbsp;nbsp;nbsp;Executio fententiac ad quemiudicem fpedet.
73. nbsp;nbsp;nbsp;Executio fententiar an per nouamappcilationem prohiberipofsit.
74. nbsp;nbsp;nbsp;Alius pro alio appellatepoteft.
7f. nbsp;nbsp;nbsp;Nonfolùm ipfis condentnatisiudiciogt;fedamp;omnibus alqs,quorum inter eft, appellarelicet.
76. nbsp;nbsp;nbsp;Caufa appellationis per alium exercer! in iudicio poteft. 77. Si res perçât,de qua eft contcntio,aut non per eat,quid agendum.
L Vs offenfionis eft in appellationtbus, quâmin recufationciu-diets fufpedi.NanihacfoItim metusiniufti iudicis oftenditur, ilia uero pal am iniuftitia: accufatur ludex.Qii^’^^ omnes illi,qui ab aliquo indicé appellaturiftint,cogitcnt fibi eundumefle per extentum funetn,ficut eft in prouerbio, 0lt; fefufeiperc negotiû,
^ in quo omni no mill turn fir periculor urn. Nam multorum experientiacom-pertum eft,narijs difficukatibus implicari fub ditos,fi illis cumfuperioribus co tendendum fit. Veröm quàm fit appellationum ufus neceflarius, nemo eft AppeUith-qui ncfciat,fi modô intelligat,pcr eas iudicantium impeririam,S(^ iniquitatem „^^ ufj^ „^^ 4 kepe corrigi.I.i.inprm,ff.co.Eliautem appellatio iurildidionis inferiorisiu cejfirwt dicis,per inuocationcm fuperioris rice fada fufpenG'o,fecundiim HoftienC Cuiusmihidefinttioideôpræreliquisplacet,quia eacommunis eft adquas-libet appellationumfpecies,6C quia continet eflentialem differentiam appel Iationis,uidelicct,qu0d ea debcat fieri perinuocationem fuperioris , non ad effugiendam inferioris iurifdidfionem, fed ad prohibendam eius uiolentiam ƒ per interpofitionemautoritatisfuperioris.nonunquam tarnen appellatio fit, non corrigendae iniquitatisaut imperitix in indicé caufa, led ad opponendS non oppofitum,0(S ad probandum non probatum,iux»Lper hanc. C.de temp, appeltà Panor.cir.c,fuggeftum,Ex.de appel. Hoc autem diferte eftaccipi-cndum.Eatenuscnimfoliim licet appellate ad opponendum no oppofitum, fiid,quodoppofituri fumus,cohxreat priori caufae. Namfi prorfus alienum ab ea fit, Ôfaliamrefpiciat caufam, tumficutnonlicct adrionem poft litis con-tcftationemmutarc,l.aedita.C.de xdendo,ita nec in appcllatione proponi po left atfiiouel exceptio,quæ diuerfaô^ aliéna fit â caufa, de qua ab initio iudi-« cq adum eft. Vt fi quis côtendat in iudicio aliquem fibi debere ex mutuo de-cem,8^cümilludnonpofsitprobare,conuentus abfbluatur,is non poteftper appellationem eundem conuenire exlocato,etiamfi compererit eum fibi de-cem dcbcre,de ædib. quas ei tanti locarit ad habitandum in illis per annum.
Sed cogitur deintegro cumco experiri indicium exlocato,iux.reg.l.nonpo ^ y teft.ff.de iudieqs.Nam appellatio eft ciufdem caufac, non diucrfx,ad fuperio
• rcmtranslatio, Itaeçopponiincapollunt,quæ incircumfpedisinurgenda
Aa gt;
-ocr page 636-IVRIS GIVILIÎ ÄETHOÖVS
propofitacaufa in antinum non uenerunt,uel nuperadco comperta fiint,no lt;lt;]uæ ad earn nihil faciiint,aLit pertincnt,utA' guis pignoratna atfricnc à credi gt;nbsp;tore fuo répétât pignus,anteqiiàm folutum ht debitum, Suf oh id ntdicatü fit, eieamacflionemnoncompetere,isfiappcllando ofFeratcreditor! fuo debi-tum,inludicio auditur,nec cogitur de inregro indicium experiri, fed rem pignoratam ex eo iudicio mutatafententia confequitur,quia per oblationem «• dcbitiibluiflèiudicatur , SCeaoppöfitió fblution^ ad Adionempiopofitam {pedautfi remalienam*^fin.ff.de pig.Ac^. SicX inappcllanone probatur u non probatum,uidclicet,id quod ante earn in indicium non eft dedudum.
Nam eorumprobationem,quas ante appellationem capta fnntprobari,pro- 1» hibemur iterate in eadem inftantia,propterfufpicionemfubornationis,Au-then.deteftam.^ quiaucrômulti.Sedprobare fententiam eflenullam: uel ij nouis capitibus,iiuc articulis, uel alqs allegationibus oftendere ins fuumji-citurn eft, iuxra I.eos qui. ^ ft quidantem tn offercndis.in fin.C.de appcII.Id quod pluribus oftendunt atq^ déclarât Cy.amp;Bart.cir.l.per hanc. C.dc temp, appella.
Porrô,quancunlt;$ ob canfam fiat appellatio, debet ca fieri coram indice à 14 quo appellatur,ubicuncp eins copia haben' poteft,pro Tribunali,nel extra iu dicq locum agens,modô hoc fiât in loco publico,iuxta c.cordi.æ ibi glo.Ex. de appellpn fexto,nift appcllâs habeat iuftam caufam, propter quam metuat in confpedum indicts ucntrc.c4uftus,Ex.eo. Si nerô eins indicis, à quo ap- if pellatur,nondetur conueniendi copia,turn debet appellatio denunciariiudi-ci,adquemappellatur.c.biduum.tj.q.vi.Si nerô neutrius detur conuenien- itf di copia,proceftatione fada,qnód libentcr co ram iudicibus fuis appellations faceret,fi illornm copia ei darctur,potcft coram publico Notario,antaltfspu. blicis amp;nbsp;honeftis perfohts appellationem fnam intimare.c.fin.Ex.co.æ c.pa • ftoralis.Ex.deoff.ord.se glo.Clcment.i.Ex.eo.cir.ucrbummaiori.Nonau-tem neceflè eft pattern,contra quam fit appellatio,præfentem efte in eo loco, inquofit appellatio,fcdfufficit fadamilliindicari.iuxtaPanor.cir. c.fugge-ftum.Exxo.8eomnishaccintimatio appellationts neceflaria eft , ncaliquid fiatporró in iudicio,quod per appellationem non liccat.
Cumaurem à Indice adIudicem,iicutdtdum eft,fiat appellatio, uidendû «^ cft,quis ordo inter Indices pronocando ab uno ad alin obferuandus fit,an ui delicetabinferiori.ftatimludiccadfummumludiccm,an nerôpergradus ad eumperueniendumlif.Etut qniscertó ftatuere polsit,quidhacinreubique feruandumlit,diftingucndumeft. Etenim abOrdinario indicé femper fieri iS debet appellatio iure ciuili,ad illn,quigradu fnperiori ei proximus eft, utfe-enndum ins nonifsimum à pædaneo ad clarifsimum,à clarifsimo ad fpeeftabb • Iem,afpc(ftabiliadilhrftrem,ab illuftri adfuperilluftrem: hoc eft ,ad princi-pem.Auth.deappel.SC intra quæ temp.óec. ^ pc. Se uk. Nam iure ciuili non cftlicitumab infimoiudicepraeteritismcdtjs,ftarim prouocaread fummos, adeóutfi quisidfacereaufusfuerit,tsremittiadiudiccm àquoappellauit iu fceatur.l.Imperatorcs.ff.eo. idquodconftitutum à clementiiEImp. Seuc.Öe Anto.uidetnr,nt parceretur fumptib.quos nnlla aut leut ex caufa pars, côtra quam appellatnr,ab appellante faccre cogeretur, Sed Canones in indicés Ec 19 clefiafticispermittunt,utftatimabinfimoadfupcrioremappelletur.c.fi duo-bus.Se c.lbIlicitudinem.Ex.eo. Quamuis textus inrisciuilisrelatusiitinter aura Canonica à Gratiano.c.antenorum.ij.q. vi.Et eft ea ratio procedédi per appellationem,per gradus ab infimo ad fummuni,æquitatiiudiciorum mag« conueniens. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
Siquis igitur à fnperioriad inferiorem indieem prouocarit, nonproderit eiappellatio adimpcdiendamexccutionem,quóminus exequatur fententia ab colatam.Sed ft appeUans errorc ductus,appenaueriüadfupenorem , ud «o ad
-ocr page 637-PER D; CONRAD. L A Ö V M. PARS V. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«gt;
ad parem ei,àqiio appeHaiicrit,exiftimans m proximo gradii ei eße ÏLiperio^ rem, nó obftatiUi error,quó minus profcqui appeUatfonem fuam apud cum, adquem debuit appcHarCjpofsitJ.ü quis.^ ult.ff.de appelLHæc uerô iura io •i lûm locum habent,cnmappellatur à indicé Ordinario.Namin appellatione indelegarisiudicib.facienda,itadiftinguendum eft ,quôd fi quis delegatus fit index generali mandato ad uniuerfas caufas in aliquo loco cognofeendas, ficut fere mandatur iurifd^io uicarijs prinCipum amp;nbsp;officialium epifeoporu, turn idem obferuatur,quod dictum eff de ordinario.c.Romana.in princ.Ex, de appel.Si uero quis delegatus fit iudex certarum paucarum tantum cauû-rum,tunc à delegate Temper appellatur ad delegantem,fiue is delegatus fit à principe,fiue ab aliquo alio indicé Ordinär 10 J,i.Slt; ft.H.quis £lt; à quo app.SC c.fuper quaeffio. Ex. de officio delcg.nifi delegatus ab Ordinario fit datus^ poftquam ipfe recufatuseflet.Namiffo cafu præteriri Ordinarius reeufatus, à quo delegatus cft,SCfupcrior eo appellari poteft. argumentoc. placuit. q» ax q»v.AfubdcIegato autem appellatur adfubdelegatcm, nifi talis fadtafitfub-delegatio,utfubdclegans nihil poteftatisin demandata iurifdidfione fibi re* tinuerit.Nam turn ad Ordinarium,qui primo delegatum dedit,appellatur, ni fiin delegarionc prohibitum fit,appcllationcm fieri ab eo,qui ius prohiben-dæ appel lationis habeat.U.amp;S ult.ff.quis amp;nbsp;à quo appelletur.öC c.fuper qux-•3 ftionem. ^porró.Ex.deoff.deleg.Hisrcguliscxcipiendi funtindices, quorum iurildidfio fpccialitcr priuilegiata eft, ut ab ea pronocari non pofsit,dc quib.pcr tit.ff.Aquibus app.nonli.amp;f nos infràin tradatu de priuilegqs ,de #4 illis diccmus.Præter cosautem poteft ab omnibusiudicibus appellari regu lanter,nifi quis ultro iftiauxiliorenunciauerit. 1. i.^ fi quis. ff.ä quibus ap, non li.Nam ubi hoefedumfuerit,tuncpartemrenunciantem tenet fua pro-mifsio.non minus quàm cûm in arbitrum confenfum eft,à quo etiam appella re non licet propter fponfionem,quamnis propter emergentem caufam reçu faripofsit.l.i.C.dearbit.Poteftquoc^Imper.iudicemitadarc,ne liccat ab eo 45 prouocare.l.i. ^fin.ff.à quib.ap.non It.Qj.ue neró fituisclaufulæ (remota ap pellatione ) fi ea pofitafit in delegari commifsionc,oftendit glo, c, pafi oralis, Ex.dcappel.
16 Quia uerô appellatio propter inquietationem iudiciorum, qux per eafit, odiolaeft ,conftitutnm eftnouifsimoiure,utadeamfaciendam nondentur »7 nifidecem dies,tux.Auth.de appel.St intra quæ temp.See.in prin.Sed ca cÓ-ftitutio itaaccipienda eft,quód pofti$ lata fit fententia contra præfentem,aut abfensrefeineriteam elle latam,tmn intra decern dies utiles, hoc eft, quibus adeundi iudicisin publico poteftas data eft,fi non fit appcllatnm, porró non admittatur adappcllandum,iuxta l.i. ^dies. ff. Qjiando appellandumfit,0^ glof.uerb.à recitacionc.Auth.de appel.SC intra quae temp.SCc. Et hoc tempus appeUandi datur à quocunqj grauamine iudiciorum,non folùm cum â di clafcntentiaappellatur.l.i.^quod in fententijs. ff. quando appelland urn fit. Vtfiquisqpccturàmagiftratu ad gerendum aliquod munus publicum , à quofitimmunis, is poteft prouocare ad fuperiorcm eins magiftratus iudi-ccm,ut liceatcife excufareab comunere ferendo,fecus fiquis ab alio onere tur,quàmàmagiftratupublico.Namtumpriusquærendumchapud magi-«8 ftratumde onere.l.i.^’ftquis tutor.S^feq.ff.quando appcll.Poftquamautê appellatumeft,datur aliud fpaciumprofequendae appellationis, ne cuiuis li-citumfitdifferreexecurionem iudiciorum,quamdiuei libeat,datur autem nouifsimo iureannus,ad profequendam appcllationem,intraquemnccef-feeft earn profequi. Nam appellans porró non auditur,nifi oftendere pofsit, percum non ftetiffe,quóminus earnprofequeretur, id ueró ubidocuerit, datur eialiusannus,intra quemfi appellansceflet appcllationem fuam urge ftjconcedicureijcontraqucm appellatum eft,U£ ultimo menfe eius biennij
Aa 4
-ocr page 638-fT4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rVRIS CrVILIS METMODVS
petat fentcntiam,a qua appcllatum eft,confirman\Si ueró eius negl/gchtfa, . contraquemappcllatumeft,intermittaturprofecutio appcllationis,tuneap-pcllans poteft ultimo menfe biennij peterc,ut liberetur ab onere, cuius cau-f# pronocarit. Vtrocß uerô pariter ceflante, fententia,à qua appcllatum eft,
' manet firma,amp; tranfit in rem iudicatam, Auth.his qui ingre, ad ap.in princ, tumfiappellans clapfobiennioaudiridenuo cupiat, necefTe eft, eumiuftam caufam ceflàtionisfuæ afFerre,Slt; qua: caufac in hqf cafu iuftæ habeStur, ofte dit gtfin.eex ratione.Ex.de appell.Reparari tamê appellatio intermifla ho-die non poflè uidetur,iuxta l.nemo.C.dc temp.appdl.Cæterùm tempus pro fequenda: appcllationis eft continuum,nec eius curfus impeditur, nifi per i-pfos indices ftetiflè appareat,quó minus appellatio cxpeditafit,Auth, de ap* pelLSC intra qua: temp.amp;f c,^ adhæc.ôf gl.ibi.
Hadenusde ufu,Ioco,amp;f tempore facienda: appcllationis didfumeft. Sequitur quibus ex caufis fieri ca pofsit.Nam enm appcllationis beneficium co t^ petatad occurrendumiudicuminiufticiæ,uidcripofîet,alicuilicitum eflc co , uti,ad fubterfugiendam quamuis iudiciorum moleftiam, id quod nimis eßet flliberaliter utibeneficio iuris. Nam tali remedio utendum eft,ut fuccurratur jo »nnocentiacopprefta:,non uttemeritas impatientium imperq indicis, fouea-tur,c,cum fpcciali. ^ porró,Ex,eö,Qyare neep ll.necj Canones permittunt. Ut quis non grauatus à ludice appellet,antequam de ea admittenda pronun-ciarit.c.dile(n;o,Ex,eo. Aut ft quis ita petat fini dilationem ad producendos te ftes,uel aliud tale quid agendum,dari,amp;^ adiungat comminationem appella-tionis,inquiens,fe appellarc,nifi hoe aut illud conceflurus fit ei Index, Nam appellatio defuturo grauaminc non tcnet,arg,c.ut debitum,Ex, eo. Quare p neep à nuda interminatione indicis appellare,nifi iuftus fitmetus eius uiolcn tiac,licitum eft,iux, Bart, cir, 1, pupillo, ^fi quis ipfi prxtori, ff.de noui op, nunc,Practerea no eft ferendum,ut quisappellet condemnatus in caufa No ?• toriè manifcßa,cx ipfa cuidentia fadi,c,éx literis.Ex,de (poniatSecus fi quis condemnatus fit propter Notorinmfama,autlnris Notorium,uidelicet,cnm coiiuicfusfaltcmfit per probationes adneriarq, Naminifs cafibns,in quib, poteft fieri contraria probatio,appellatio merito admittitur, arg, c,tranlmif-fa. Ex, qui filij fintlcg,5lt; l,obfcruare,C,quorum ap,non recip.Qriamuis igi- JJ tur in maximis pariter ÖC minimis caufis licitum fit appenare,l,ó(S in maiorib, C.eo.tarnen nifi quis à indice fit grauatus,aut iuftus fit metus eius uioletia:, fruftrafufeipitur appellatio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Cum autem quis non folöm definitina iudicis fcntentia,fed 8^ in alifsexer-cendorum iudiciorum adib.grauari poisit, exiftit inde quæftio, an liceat à quolibet iudiciorum adu appellate, quifc grauatum à iudice fentiat. Et uel exconfilio proditarumappellationumpatct,quódcontrainsgrauato à indi* cc nbiep detur eófugium ad appcllationis pra:fidium,Itacp nemo dnbitare dc-bct,fibi ftatim cüm uocetur in indicium,ac dcinceps in eiusprogrcHu totics competere ius appellandi,quoties ei negentnr à iudice, quæ in fnfeipiendis amp;nbsp;fuftinendis indices regularitcr omnibus concefia fnnt,icd an poisit ab In- ? terlocutoriafententia appellate,in dubium uenit. Nam 1, ante fententiæ.C, quor,app,non recip.prohibitum illud eflc uidctnr,in additione autem glofc-iufdem l.exquifitifsimê oftcnditur,quatenus hoc uel inre ciuili,ucl canonico liceat.Itacp pluribus hoc poft ibi annotata oftedere tanquam fuperuacuum intermitto,(ubiungcs,quód à quolibet grauaminc, quod quis ex iudice, uel ante uel poft fententiam definitina fentiat,appellare liceat,Nam hoc inDe* cretal,c,fuper eo,ij,Ex,eo,cxprcfsê permittitur,ne(p aliud ufu obfcruatur in hisregionibus, Vnde cft,quod 5C ab Exccutore, poßquäm iam fententia in rem iudicatam tranfqt,appellate quis pofsit,fi modum in excquendafententia excederc conetur,l,ab exccutore, C,quorum ap. nonrecip,
Porró
I
-ocr page 639-^Ék D. CONRAD. LAGVM. PARS' ^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^j
jj Porrö m forma proponendac appenatfonis,qux fit ab latcrlocutom fence tiajnec obferuatur diuerbtas,re(pcc^ii eins, qnæ fit ädefmitiua fentennai quôdappellatioab interlocutor!a non pofsit fieri fob uoceiniudido^fed ne-cefie fit,camIcripto exhiber!indict,SCin cainfer! caufam, proprer quam ea fiat. Nam appellant! ab Interlocutona,uel àgrauami'neiudicïs nô licet after-re alias caufas prolequendxfux appellationis ad dedarandam earn lufta ex caufa factam eflc,quam iiyibeUo appellationis exprelTa funt,aut in a dis eo-rum extant,quæ apudiudicem,aquoappellatumeft, geftafunt^iuxtaCle, ' appellanti.eo.titjtacp ab Interlocutoriaamp;Sgrauamineiudicis appellantes co-guntur reddere caufam fuac pronocationisapud iudicem, à quo appellant,ni fi uelint à indicé,ad quern appellauerunt, ad iudicem à quo appellatum eft* remittfiSC in expenfas aduerfae parti condemnari,iux,c.ut debitus.Ex.eod. V bi cnim conftiterit iudici appeHato, quod abfe^ iufta caufa appellatum fi^ non poteft ipfe progredi ad cognofcendum de fentêtia,à qua appellatum eft^ fed cogitnr appel lantern remitt ere ad iudicem, aquoprouocauit, utibi dicat caufam.Nam in huiulmodiappellationib.iudicis appellati poteftas agnofee di de illis,cond!t!onalis eft,nt non liceatei progredi ad cognofeendu, an inique uel iufte iudicatum ab eo fit,nifi ei conftet rede appellatum efle,iux.glo^ ult.c.utdebitus.Ex.eo. Arcdmappellatur à fententiadefinitiua,tum ftatim poft dus rccitationem in iudicio abfq? mentione ullius caufç fola uoce appel laripoteft^iux.l.q.flF.co. Exinteruallo autcmpoftpromulgatam fententiam neceftè quorp eft appellationem fcripto exhiberi iudici,à quo fit appellario.I* 36 à fententia. ^ fin.n.eo.Et tale fcriptum appellationis, uocatur libellus appel Iatonus,in quo ponendum eft nomen appellantis, iudicis à quo,^ eins adiier fus quem appellatur.l.i.in fin.amp;f l.iij.ffteo. Integræ autem formée talium libel-lorum concipiendorum,cüm uel ab Interlocutoria, uel à definitiuafententia fit appellario,ponuntur m tcx,tj.q.vi.cuiusinitiumeft,poft appellationem. 37 ^forma.Sed caufamappellationis àdefinitiua fententia, non eft necefte ex-primi in libelloappellatorio. Nam tab's appellatio iuftificari poteft etiam ex alqscaufis,quàm quæ uelinadis extant, uel in libello appellatorio compre-henfæ funt.Cuiusrei manlfeftum exemplum in I.Titianus. If.quod cum eo* quiinal.po.8Cc.Itacp gl.c.cûm in ecclef.cir.uerb.iniufta,dicit fumcerc in hu-iufmodi appellatione, ut exprimatur,quôd appelletur ab iniufta fententia.
38 Vnde fatis manifeftum efle arbitror,quôd opponere non oppofita. Sc probate non probata liceatin fob's appellationibue,qu3c fiunt ädefinitiuafenten-tia.Panor.tamencir.c.tam confuluit.Ex.eo.uult caufamappellationis infer» ‘ iibello appellatorio,fi appelletur incafu,in quo admitti appellationem iura prohibeant,3C allegat notata, c. quod id confultacionem. Ex. de fent.de re iud.
39 Recenfui autem fuprà plerofqt cafus , in quib.probibetur recipi appclla-tio,ncmpefipcrfonæin indicé priuilegium, aut eiufdem intcrdidum,autpar tium inter fepadum,autcuidentia rei id fieri non patiantur,ôif qui præter il-los reliqui funt,cxtantannotati in tit.ff.de ap.recip.uel nô,2f in C.quor.app» non recip.9^ q.q.vi.intex.incip.ei quiappellet.^funtquidam.amp; feq. Sed in nullo iftorum cafuum oftendi melius pofte uidetur,quare necefte fit, caufam appellationisinferi libello appellatorio,cum in prohibitis cafib. appelle 40 tur à definitiua fententia,quàm in eocafu,in quoprohibeturappellatio,pro-pter odium inobedientiæ contumacis.l.cx confenfu.tf.eo.Nam etfi dignif-fimus fit contumax,qui non admittatur ad appellàndum,tarnen fi maioris eau fæ occupatione fe defendere pofsit,admittitur ad appellandum.l. Sc poft ædi dum.in fin.ff.de iudicqs.8ic igitur accipiendum cxiftimoid, quod à Pa-nor.contenditur,ut quia fine magna 6C graui caufa in cafibus prohibitis non eft adnuncuda appeUano* propter autontatem pubbearum 11. nullo modo
-ocr page 640-^6 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS MEfHODVS
eflefercndum^ut in tailbus cafibusappellatioabfcß afsignatione caufæ fiat# ld quod amp;^glo€c.Romana»Ex»deappeIhinfexto,fentire uïdetur, cùm dicit, 4* confeffum appellate non pofïè,niG rationabilem adferat caufam. Et gij.uni cæ^CXi de momen.pofl^ap*fit,fatctur,quôd quamui« ab ea fententia, qua alp cui adiudicata fit poflefsio,donee de caufa proprietatis liquere pofsit, non fit Iicitum appellare , tamen illud pcrmitti,fiita depoflefsione cerranimfit, ut fen ten ri'a deca lata panatprauudieium in caufa praprietatis , utfiadum fit de rcftituenda poflefsione,fecundumconftitutioncm hfi quis in tantam^C, unde uiitum quia is , quiiubeturrcfiituere poflcfsioncm rei ablate, fimul quoep amittit dominium,Iicitum efle appellate à tali fentenna. Sic igitur de 4* omnibus cafibus,in qiribus prohibemur appellate,iudicandum efi, quod no bis non detur appellandi focus,nifi adferamus caufam,propter quam id con-cedendum nobis efle iudici uideri pofsit, Pertinetautem fempcradiudicis,â 45 quo appelfatur,officium,ut diligenter fecutn perpedat caufam appellationis, poff quàmeaautfola uoce,aut exhibito libcllo appellatorio fadla eft, ut pof-fit ftacuere,an ea recipienda fit,ncc ne, Atep ea de re maxime ei profpiciendu 44 eft,cumappellaturabinterlocutoria, Nam tales appellationes femper fiunt cum querela iniqui tatis in indice,ut ei etiam de fua integritate laborandu fit* ne remere tales appellationes recipiat,aut ut nunc loquiitur, eisdeferat, hoe eft,tanquam iuftas fatwas admittat, Qiiod periculum ei minus eftmetuendu, cùm à fententia definitiua appellatur,Fieri enim ibi fæpe poteft,ut in ea fen-tentia,à quaappellatum eft,appareat redèiudicatumeflè, fecundum adaSi^ allegata,etfi in iuftificatione appellationis ea adduefta fint fundamenta cauff, utà indicé appellatomeritô pronuncieturrede appellatumeflè,iux,c,cùm appellationibus,amp; glo.eiußem fin,Ex,de appell,in fexto, Cùm igitur facifi# us incurrerereprehenfionem Index pofsit,fi appellationem ab interlocutor . ria, uel granamine rccipiat,permifliim eft,ut fi deprchendatpeccatum,aut erratum àfe cffe,fententiam rcuocet,6f grauamen,quo fe appellans onera* turn queratur, tollat, adprohibendam appellationem, iux.c,cum cefTan-te, Ex. eo, ÔC quibus nerbis talis reuocatio fieri debeat,oftendit ibidem
Recipeteantem appellationem Index non dicitur, cùm Iibellum appeUar 4^ toriummanu apprehendit,fed cùm teffimonio ci locum ni huit,fit datisliteris D'mljJôn/ dimifîbrqs ad iudicem,ad quem prouocatum eft,appeilantem ab obferuatio- 4^ Uteri. ne fui iudieq libérât,^ fuperioris cognitioni caulam,in quaappellatù cft,degt; fett.EthocIudcXjà quo appellatum eft,facere cogitur,ubi appellans uidetur habere probabilem appellandi caufam,auttalem,propter quam dubitare pof fit,utrum tutiusfitadmittereappenationem,utiudicisfuperiorisdeea expie» tetur iudicium,an propter fpeciem redi confilif,eam taquam temerariam ter ijcere,glo,c,ut debitus,cir,uerb,exrationabili caufa,Ex,eo, Econtra non ter cipere Index appellationem dicitur,non folûm cùm aut noce, aut geitu earn Apoftoü rejù renuit acceptare,uerumetiam,cùm appellantem datis Apoftolis refutatonjs* tulorij. nbsp;nbsp;nbsp;ad appellatum iudicemmirtitd,antepc,amp; pe,ff,de appel.recip.
In literis aùt tam dimilïbrijs,quàm refutatorqspro generali forma hæc ob^ feruari poffint,ut in initio earù commemoretur tota ies,ficut ea apud indicé, àquoappellatn,geftaeft,utludexappellatus percipere ex ea pofsit, qua occa fione,amp; quomodo ab inferiore appellatum fit. Deinde Iudex,qui tales literas dat appellâti,fubiungat cauias,quæeummouerinf,utappellationemrccipic-dam,uel nô recipienda exiftimarit, Ac poftremô fnaafleueratione teffetur, an appellante ab obferuatione fufeepti iudici) hberet, amp;fuperiori poteffate • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cognofcendi de eins caufa fua dimifsionc faciat,an nero appellationem ab co
fadâ,temerariam indicetSC refiitet.At in dimifforijs quid? literis ferè obfèr-uatur,ut propter reuerenna fuperioris,Index à quo appellatum cft,admififle appellant^
-ocr page 641-PÇR D. CONTRAD.' LAGVM. PARS Vlt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1X7
B^pcIIantis ab eo proiiocationcm fcribat, Maxime tarnen fi dubius de caufa, appellationê recipiat,utfuperioris iudicio plus, quàm fuo deferre uideatur, ac proinde fubmitterc cauram,de qua pronunciare propter fuamdubitano^ nein non audeat,undc eftquód quidam dimifloria: liters uocantur teueren p^eucrenttA' dales, Qtiamtns autem Ibiudicem, à quo próuocatur,iubeant dare Apobo- les, Ios,eriam appellatore non petente, Sé fiue appellatiönem rècepturüsfit,üue non,l,eos qui,^» ApoftoIos,C,eo.tamen nm intra dies triginta poft latam fen tentiam inftantiflimè, acArimaquefoIIicitatione eas petiucrit, renunciaflc appellationilux cenfeatur,c,ab ea,óCibiglo, Ex.eo.in fexto,Si ucro Index
, ceftèt eas dare intraiftud tempus,exiftimatur eas negalÏê,nec appends habet opusdeinisporróeflèfolIicitum,gIof,CIem,fecundo,cir,fincm,e0.tit,Etfuf
, ficit,eumpoflèprobare,quôdeasftatuto tempore diligentifsimè petiucrit, SCciusfuæfollicitationis Apoftolos teftimoniales accipere poteft à publica 6^ honcftapcrfona,ficut fupra ei profpiciendum diximus, cui iudicis adpro- ^^^ ponendum coram co faam appellatiönem copia non detur,c,uIt,Ex,eo, Aut lî pars contra quam appellatur,appcllationem eins ultro admittat, poteft ab co accipere Apoftolos côucntionales,iux,c,i3cpe,amp;f c.obIatç,Ex.eo.A quo- conuention^ cunep uerô dabuntur Apoftoli,propter fidem eis adhibendam, appendendu /^j, eft ets figilium eius,âquo dantur,
47 Ne autem fernere autfierent,aut non admitterentur appellationes,nonïô-lûm cautum eft, ne abfqt i lift a caufa fufeipiantur aut repellantur appellatio-ncs,fedó(^ poena in fecusfacientes 1IÄ Canonibusconftitutaeft, Nam pars appellans,fi apud iudicem appellatum compertum fit, fernere earn appellaf-fe,iure ciuili recederc à lite,cum notainfamiae,aut poena extraordinarià,uel ordinaria,fecundum cafus rationemmuldatur,l,aproconfulibus,amp;f I,eos,^, temerê,C,eo,a£: I,ab executione, C,quorum ap,non ree, lurc uerô Canoni-. co fol«m in expends appellationis condemnatur,fiue earnprofecutus fuerit, fiue non. Ac liquidem non habet, unde foluantur expenQ, appctlanspuni-
48 tur arbitrio iudicis.c, rcprehcnfibilis .8C glof, ibidem. Ex, eö, Judex autem, . non admittens appellatiönem in caufaenuli muld itur triginta libris auri,fe-' eudum lI,I,quoniam,tj,C,eo.fiinprofecutioneeiusappareat, earn fuiftead-niitfendam,fecundum ius autem Canonicum,arbitriofuperiorispunitur Iudex non admittens appellatiönem,c,de priore,Ex,eod, Temeraria uerô ap-pellationerecepta,Index propter ignauiam,8C appellans propter importun! tatempuniuntur uiginti libris auri,ij,q,vi,in tex.incip,eos qui, ^’ fi quis etiS,
49 Siueautem recepta fuerit appellatio,fiue non, cogitur appellans adiré ludi-cem,adqucm prouocauit,ut dcclaretfe appcllaftè,óó exponatfuam uolunta temde appellationeprofequcnda.i,à proconfulibus, C.eo,
5Q Et ne moras in præiudicium eius,contra quemappellauit,nelt;ftat appelles, poteft ei à indice,à quo appellatum eft præfigi terminus,pro diftantia loci, ill quo agit Index appellatus, intra quern Apoftolos indici appellato exhibeat, ci uoluntatemde profequenda appellatione exponat. Neep eins iudicis,'à quo appellatum cftpUrifdiCtio, penitus per appellatiönem extingui^ur, fed nifiintraconftitutum terminum appellansaccefleritiudicemappellatn cum Apoftolis,tenetur ftare eius iudicio,à quo appellauit, fi à fententia appella-
, turn fit,fi uerô non âfententia,fed àgrauamine appellatum fit,cogitur appel
/ Ians,intraconftitutum terminum,aut prorfus intermittere appellationê, aut cam omnino apud iudicem appellatum profequi,c,cûm fit,5v c,fæpc, A c,con fnIuit,Ex,co,
1 Habetquoque appellans poteftatem coram indice fibqpfi conftitnendi termini deferendæ appellationis ad fuperiorcm. c, perfonas,Ex,eo, Et ad hnne terminum non minus obftringitur , quàm fi is à indice ei præfixus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;nbsp;«Het» Sufeepta autem profecutione , datur ei tempus eius profequendæ, z nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;q^ûd
-ocr page 642-^S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODV«
qiiodfupràannotauimus. Deinde nee pendente fam appenanone Index,! quo appellatLim eft,finc omni ittriididione in ta canfa eft,inqua appellatum eft,fed poteftas cögnofeendide ea tantum ei eripitnr,Nam fi is,contra quern appellatum eft,inqutetetuf in poflefsione eiusrei,de qua lis eft, poteftiudi-ciariapoteftate eumdefendere,adrednendamuel rccuperandam fuam pof-fefsionem,c»cirm teneamur,Ex.eod,NihiIominus tarnen ft ita forte eueniar, Utludex,uel ante uel poftquam interponeretur a^ellatfo , aufus fit aliquid faeere,aut permittere,quo appellans praeter ius grauetur,per fupenorem iugt; dicem appellatum ei mandaripoteft, ut intermittere tales moliriones coga-tur,Ncqj enim licet iudici,à quo appellatum eft^quicquam nouareappellat ^g done pendente,0f donee rempus appellandi non effluxit,iuxta ton tit,ff. Nihil no.apu'nter,EthocideoplacuitImperatoribus,utnequidemprincipis re- ^^ feripco locum dari uclint,quod fupplicando impetratum fit aduerfus prouo-cationem,iuxta tit.C,utlite pendente,ucl poft prouo.Sfc, Sedamp; hoc cum di fcrimine fententiarum,à qui bus appellatur^accipienduin eft, Namfi àdefi-nitiuafententia appellatum fit, turnnOnfoltim ea per iudicemappellatum reuocantur,quæludex, à quo appellatum eft, in exequenda fententia poft interpofitam appellationem,fed SC que antè,molitus eft, Verùm ante defini-tiuam fenrentiam ab eo molita in exequenda fententia Interlocutoria nó pof funtreuocari,antcquàmcognitum eft,anredê appellatum fit, nifi contra ap pellantem Index,â quo appellatum eft,aliquid aufus fit,poftquam interdido fuperioris illud inhibitum ei enèt»c,non folûm.Ex,dc app,infexto,ôfl.Chf-rographisdnfin,ff,dc admfSf per,tut,Quiaueró tales molitiones iudicum^^ contra ius appellandinon poiruntdeduciadeffedum,earumreuocarione, uulgo ea uoeàntur attentata. An autem in peten da reuocadone innouatorS fiue attentatorum opus fit obferuari proceflum iudinarium,ucl no,óf in quitus cafibus,abundè oftendit glo,fin.c,non foliim,Ex.de ap.in fexto.ld quód ^^ omnino confiderandum eft,quiainnouatorum caufa plané feparata eft à eau faappellationis,
Porrö incognofcendodeappenatione,primumomniumeft,ut partes ci- ^^ tenturadiuftificandumSCimpugnandum appellationem,iuxta glof.tex.eos qui.cir.uerbum inuento,q.q,vi,Ac poteft quidem Index altera parte contu-maciter abfcnte,de appellatione cognofcere.l.ult. C, de temp, appel, nee re^ tradantur Ada , nifiabiènsiuftam caulamüiæablentiæ oftenderepofsine, dim Bartoldus,Ex,de fen.amp;f reiud. Circacitationemautem in caufa appel-lationis faciendam obferuandum cft,quód ci,contra quem appellatum eft, nulla profequendæ litis,quæ iHi per appellationem mota eft,incumbat necef fitas,iuxtaglo,c,fxpe,circa uerbum appelletur. Ex,eo, Deinde quod tempora profequendæ appeUationis,uel à lege,uel à indice appellanticonftitu-ta,eum non obligentadaliquid faciendum in iudicio , fed eile in eins arbi-trio pofitum,ut neniatad refiftendumappellanti,nepofsitfuam appellationem iuftificare,Namóf abfente eo iudicem pofte de appellationis inreco-gnofcerc,teftaturI,ult,^»illud,C,de temp, appcll, Itaque neutrum illorum citari,utad iudicem appellatum ueniat aduidendumamp; audiendum appellationem proponi,aut profcqui, donce alterius partis ceftatio poft deuolu-tam ad fupenorem cognitionem appellationis deprehenfanon fit. Statuta c- y^j nim tempora exhibendæ Sf profequendæ appellationis,loco peremptoriæ ci tationis funt appeJIatori,ut nifiintraea fadat, quodeirationeappellanoniS incumbit,non appellafte,aut fufeeptam appellationem deferuifte iudicetur, iuxtaca,quæ de tempore interponendæ amp;nbsp;profequendæ appellationis apud fuperiorem iudicem appellatum annotauimus. Et appellationis denuncia* tto,Âpoftolorum æditio,quæ utrique parti facienda eft,I,fciendum,ff.deap pell,recip,ei,contra quem appellatum eft, ficut loco Citatioms, per quam ef copia
-ocr page 643-PER D. CONRAD. LAGVM. PARS V. J5gt; copia falt;fla eft de iure fuo depugnandi cum appellante, uel à I. uelà tudice conftitutafunt, luxta c.fæpt\Extn eod. Qjiare fi appellatio ftatuto tempore non exhibeapudictlibellumappellatorium cum Apoftobs,manifeftumeft, cumdeftitiftèabappeIIando,SCfententiamcontracum lataminremiudica-tam tranfi|ftc,ut eius executio peu pofsit à indicé,à quo appellatum eft.
Si uerô appellator acer fitin profequenda appellatione, 5C is,contra quem appellatum eft,earn negligat,tumantequàm index appellatuspronunciet, an 17 redènecneappellatumfi^per Citacionemillifîgnificari poteft, qnàdnifl matnrè in indicium uenturusfit,8Cqnodopponendumappeliatoric?tiih'mec, • opponat, cxperturus fit, ut de appellatione pronnncictur. Jdem faciendum uidetur, fi appellator cclîèt appcllationem urgere, poftquâmeins cognitio adindicem appellaturnfitdcuoluta,6lt; itaaccipiendum puto, qnodde citatio nibus faciendis in gloædecretornm, quam paulô antê alleganimns, dicitur. Res enim ipfatcftatur, alioqui citacionem non eflè à partibus in can à appel-lationis cxpeCfandam, cum tempora profequendæ appeliationis ex dennnci ationc appellantis datione Apoftolornm,amp; legum conftitutionibusper fc fa-tis norint, Sæpe tarnen contrarium fit, uel ex confuctudine indiciorum, ne! ^ cum conftitnta tempora ex caufa incidente à indicibusappellatis contrahun tur,aut extenduntnr,iuxta ca.exratione. Extr.eOdem. Nam turn nccelîè eft, per citationem tempus indicq indicate partibus,ne fint incertæ de congreflu inindicio faciendo. lam antem qnodcnnqne circa citationes in appellations caufis obfeructur,permilKim eft partibus,ut uel per fc, ucI per idoneos pro-curatoresfnos in indicium ueniant,fient fuprâ deperfequendisinindicio ^9 caufisgeneraliterubique permiftùm efleindicaui. Et ubiappellatorconfti-tuerit appcllationem fnam profequi,addno ei potifsimûmaduertendum eft, Primûm, ut legitimam form am appeliationis ab co obfematam eflè oftende-te pofsit,Dcinde ut non defint ei caufac,qnas pro inftificatione fnæ appeliationis addneat. Nam utrunque pofte cum præftare ncceflè eft, fi prolcqni ap pellationcm fuam,ac tneri earn tanquâm ex iufta canfa fa dam uelit. Prins tarne n eft in profequenda appellatione,ut appellator oftendat,rité ab eo appel latnm efle.l. hi qui.in fin. C.eodem. nifi enim id conftet, inrifdidio iudicis, à quo appellatum eft, non fufpendi, neqi index appellarns prohibere poteft, ut inferior index,à quo pronocatum elfe dicitur,indicium non exerceat,con tta conte ndcntemfeappellaflè,c.Romana.^» fi uerô.Ex,dc appelle infexto. Pofteriusuerô eft in profequenda appellatione, ut appcllans doccat feinftas fnæ appellatiónis habere caufas. Nam fi hoc faccre non pofsit,incfditin pce-^o namtemerariorumappellatorum, de qua fuprà diximns. Proinde du is,contra quem appellatum eft ,dnobns quoep modis uenirc contra appcllationem poteft,u{delicet,utfi ita resdet, dicat aut libellos appcllatorios eflè inepros, autin propofito cafu non eflelicitum appellate, aut non debito tcmporc,Io-co,8è ordine efle appellatum, Apoftolos non eflè petites ,8èfi qnidfimile in appellatione defideratur, quod in légitima eius forma obleruandnm præcipi-** tur,Nam£èinimpugnatione,ficutin inftificatione appeliationis,formtedi fputatio prior efle debet. In pofteriore autem inftificatione appeliationis op-poni poflèmt temeritas ipfins appellater is, indicium iudicis, à quo appellant eft, in dandis Apoftolis refutatorqs,^^ quicquid ex adis,ant aliunde aftèfri poteft,ad eicuationem dd refutationem earum,quæ ab appellatore inftifican-dæ appeliationis lux canfa adducuntur,
tfx An antem in his contentionibus tuendx Sè impugnandx appeliationis ne ceflario obfernctur procelTus indiciarius in dandis libellis, opponendis exce-ptionibus, litc conteftanda,rccipicndisteftibus,ant ahjs probationibus adhi bendis,dubitari ualde non poteft,eSm ca tradita fint,ut lires rité expediantur, Wtiahum obferuatio tam fit in cognofcendo de huiufmodi contentionibus
-ocr page 644-00 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
neceflana,quäm inuliis alqs caufis. In bis tarnen contentionibus non propo ni Adiones,fadlc quiftß cogitaf e fecum potent, cum in ilhs non noua eau* fa,fed quæftio ex tradatione iudiciorum,circa propolîtam caußm orta,libel* lo appellatorio in ludidum deducatur,mitions fententiæ in caufa anteain iu dicium Jibello adionisdedudaimpetiandac, autinclementiae iudicis decli-nandæ gratia,ne onera nobis per eius inclementiam impofita ferre cum no* ftri iuris uiolatione cogamur * Qiiare in appellationib« in iudicium uenit,an fententia in iamagitata caufa lata propter appellaftoncm fit caflanda, aut ca non obftantc confirmanda.Refpicit igitur appellatio caufamprius in iudicio ^, motam,ÓC nonmouet alienam. Itac^ in ea profequenda libellus appellatorius M eft loco IibcUi,qui alioqui in caufis primo proponi füJet,amp; fis in caufa appella tionis conteftatur,fi utraque pars ad fuperiorem iudieem appefiatum ueniar, adeontendendûde appellationisiuftificatione» Si ueró altera pars contendere de eaintermittat,tumeafola,quæ eft præfens, procedere adiuftifican-dam,uel impugnandamappcnationempoteft,quiaabfensparspro contuma dgt; ci habetur,etiamfi non fit citata,nec auditur,nifi iuftam caufam fuæ abfentig oftendere pofsitJ.ut ^ilIud.fEde temp.app.Cui autem partiincumbai onus probandi,indicat glolKfihi qui ciuifia.C.co. V erirm poft alterius,aut utriuf-quepartis probationem, iudexappellatus porrö non poteft onusferenda: fententiæ fubterfugereper remifsioncmcauftcadiudieem, à quo appellate eft. Nam delegate eam,fed nonremitterepoteft.fi eos qufiC.eo.id quod con ftitutum efle,lex teftatur,ne partibus detur recurfus ad iudieem, à quo recef ferunt,fi ftiam appellationem nonfatisfuccedere ipfisuidcat. Et quia tafisra tio indicat,in ea conftitutione multum eftè momenti, ad coëreendam appel-lantium temeritatem,Bar.cir.eandem fidicit, fibi placere eorum opinionem, quicontendant, nelmperatoriquidemficitumefle, ut partesadiudicem,â quo appefiatum eft,remittat, poftquâm de appellatione cognouerit,nifi fieri ^tf id mandet cum claufula: non obftante tafi lege SCc.
Quamuis igitur ante fufeeptam iuftificationcm appcnationis,qui appefia-tionem interpofuit, inuita aduerfa parte ,pofsit petere,ut à iudice,ad quem appefiatum eft, remittatur ad iudieem, à quo appellauitCfccundumiura Canonical. interpofita. ^’ifie.Extr.eodem,)tamen poftquâm earn cœpitprofe-qui iudex appellatus,ea in re ei obfequi non poteft,propter fieos qui,C,eod, Étidquidemfineomnifimitatione uerum eft,fi à fententiadefinitiua appel-latum fit, Ifto nanque cafu necefie eft,ut pronunciet, an bené uel malê appel latumS^iudicatumfit,Hæcenimeftformafententiarumde appeliationibus ^^ pronunciandis,uideficet, ut fi iudexin profecutione appellationis,depras-henderit probè iudicatum efte à indicé, à quo appefiatum eft, ita confirmée eiusIèntentiam,itapronuncie’t,beneiudicatum,SC male appefiatum eftè ,fi-ueprioris fententia iudicis fucrit condemnatoria ,fiueabfolutoria, Siueró compertum ilfi fitmalè iudicatum efte, turn uidendum eft, an fententia iudi-cis,àquoappefiatum eft, fuerit condemnatoria, uel abfolutoria, Namfifuit condemnatoria,tunc fufticit ad earn caftandam,fi pronunciet, male iudicatum,2C bene appefiatum eftè. At fi ca fuit abfolutoria,tunc ad caftandam earn non eft fatis,fi dicat male iudicatum,5C bene appefiatum eftè, fed necefte eft, utadiungat quoquefuam condcmnationem,utpofsit conftare,qua in rcil-lumcondemnet,quipriore iudicio contrains abfokitusfit.fieos.SCibinot. glof.C,co.SC arg, fiOfti'dius.ff.de fiiq. Sic SC cinn fententia iudicis,à quo ap pefiatum cft,non meretur reprehenfionem, refpeeftu probationum,quæ coram ifio indicefact;e funt,fed ratione nouarumprobationum, quæ ab appellante in iuftificatione appellationis adduvfæ funt coram indice appellate,tu iudex appellationis in pronunciando debet adqeere caulàm, cur male iudica turn fit âindice,â quo appefiatum eft, nimirum propter defectum probationum.
4
-ocr page 645-PER D. CONRAD. LAGVM. PARS V. J^i lium,q«asappellanstn ludtctuappcHationis adduxei ft, cumillisinpnorc ni .dicto,autdcftttncrctiir,aiiteasignorarer,autincircin'nfpedus omiferat,tux, *îS iam allege gtdd.eos,5c hocmodoaccipiertdaeftgl.l.ficLir.fF.de re iud.qugdi cit addendam die caufam fentennæ in caufa appellar.onis.
iö^ DeappenationeainemabinterIocutoriafcntcnria,Slt; granamine,paulô aliter iudicandumeft. Nâm ft index appellatus ex inftificarione appeUantis unelhgatenmiuftashabcj^^caufaspronocandi, pronunciabicbene appella-tnmcfle,0^pofteaipfeinprtnctpali caufa cognofcenda progrediatur* Ex impugnationeantem appcIla^ionis^intcHigcnstenierè appellatumefle,piO' nunciabitmalê appellatum efte , Sc parce appellante in expenfas condemna-ra,ad profequendam principalem caufam, remittitur ad iudieem, à quo ap-*• pellatum eft,tuxtaca.nt debitus, in fin.8C ibi gloiT, circa uerbum, alioquin.
Ex. de appell. Tales autem fententiæ uidentur ferendæ, fi profecutafifap-pellatio, in probanda eins materia j £lt; non übi certatum eft inter partes dé forma.
Iraque obferuandum erit de tali contentione nihil à indice conftitui, nift 7® eiim appareat contra legitimamformamin ea facienda proceficim die. Nam turn index appellatus referre ad iudieem,à quo ap dia turn eft,potcft, fibi uide ri non appellatumdfe, ob id progrediendum eiincaufaefrc,ficutcafnscx fgat,nel ad porró cognofcendum de ea,ant adexequéndumfententiam de ea ab illo iam latam, fient fit eumappellacio ab ntraqne parte deferttur, QC intra remplis ad profequendam eam datum, non urgetur. I. licontra.ód L quoni-^‘ am.C.eodem.5lt; Aurhcnt.de hts qui ad ap. ingred. in princi ♦ Qjiamcunque autem ob caufam qm'sinappcllarfoncfuccumbac,femperuidus uiciori con-demnatur in expenfas, iuxta glofft cap. fæpe.circa nerb. appellabitur.in fin» ^^ Extr.codem. Sed inquiet aliqnist audio fente ntiam exequi à indicé,à quo ap pellatum eft,fi deferatur appellatio,ant proprer non obfer nàtam formam nul la cfle cognofcaturtad qnem iudieem fpeeftat executio,fi propter infufficien-temprobationem caufæ appcHandi üiudiccappellato pronunciatnmfitç'Re fpondeo fecundum Hofttenfem,quód fi ador appc!Iaucrit,quia Reus fuit ab folutus,SCiudexappcna£uspronnnciaucritre(ftèindicatum,amp;:maIèappena-tnmefle,nihilreftare exequendum,qutâientcnriaabfolutoriacxecutionem feenm trahat. Si nero index appellatus ab Adore rei abfoluttonemfua fen-tentiaimprobet,neccfteeft,utanteabfolutnm Reum eondemnet, aeproin-de fnam fententiam exeqnctnr,cümipfe in ea caufa iudex fnerit,non is,à quo appellatum eft. At ft reus appellartt, quia exiftimet ft inique condemnatum efle,0lt;iiidexappenatuspronnncietbeneab eo appellatum,amp; male iudicatu efle,nonopus eftexccntione,quiaabfolutns tali fententta Reus habetur. Si iierô rei condemnationem confirmer iudex appellatus, amp;^ pronUnciet male appeIlatum,8C rede indicatum eftè,tunc index,â quo appellatum eft, fentert tiam cxeqnitur,quta palam cft,ipfnm condemnafte Reum, non iudieem apgt; pellatum.Interreliqua auteiTiiura,qUe ipfcallcgat,nidcrureiusopinio,quaè fna ratiqnc fatis per fe.fubliftit,præcipue iunari autoritäre c. paft oralis, ÿ’ prç 7J ftiLea.Ex.de off.SC pöteft.dcleg. Sed rurfum quæret aliquis, au ne prohiberi tab's exeent^o pofsit per nonam appcllationcm ad fuperiorem, ficUt prohibi-ta antca f^eritC Ad hanc quæftionê loco prolixi refponfi aUego rit. C. Ne li. in unaeaWemqt caulatcrtiö prono.Sóc.
Habctis generalem formam interpQn.cndæSdprofeqncndxappcIlationis in iudicio,nel extra indicium.Eadem nanqt tempora qdemqj modi obferuan tur,ubicunq? àlurifdidionc inferiorumadluperiorum iurifdidionemmagi-ftratuum fitprouocatio.I.i. ^«quodin fentêntqs. ff.quando ap.fir.Nccß circa hocqnic^fcepins difputationis aueuänarionis in appclfando gignit,quàm peribnaE,quibus prodefte fada,autintermiflànoccrc appellatio uideripof-.* T' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bb »
-ocr page 646-fit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
fin Effi enim rcgularitcr non folâm ipfis, qui condemnati funt iudicio,(èd SC r^' cmnino omnibus illis,quorum intereft,appellare liceat,tab executore»^ulu 7f fEcodemÄ de appel,recip. 1, f, Tamen nonnihil dubicationis aliquando ca in re parit Ufus, ut li quis akerius caufam gerat in iudicio abfque eius manda-to,amp;^ fuccumbat,poflct dubitari, an dominus caufæ fit admiteendus^uc ä fen-tenria appellef,cum nullum admodum præiudicium mecuendum ei ex eafit; propterea quöd abfepeius madato caufain indicium deduciafit, Sed exeat in ILexempIum, quo tab's appel(atioadmiuitur. I, ii^ ^ uIufErem ratamhabe* Similes funtcafus in Lfcrui. t Lucius.I.Creditor J,T utorj, ab exccutorc.bâ fententia, ^»fihæres, âf l,fi perluforio, ff.eo. Namin his omnibus Il.oftendi* tur,quatenus alius alio fuccumbente aut ceflante appellate polsic,ne illi eius ftudium, aut celîàtio noceat, uel fraudi fit ♦ Qj.iód aurem caufa appeUationis 7Ö per abum exerceri in iudicio pofsit,oftendit titul, ff. An per alium caufa: ap, exer,polLDeindequomodoin appellatione extraiudicium uerfandum fit, oftendit titul, ff, Si Tut, uel Cur.uel Mag, ap, Et quatcnus non appellanti al ’ teriusappellatioprofit,cumeiusinterfit,oftendit titul,C, Siunuscx plur, appel,Poftremö,ficafusitaferat,utautres,dequaeftcontentio,pereat,aut ^ is,cum quoin appeUationis caufa contentio eff, moriatur, antequamdecifa fit appeUationis caufa, rum hoc modo diftinguendum eft,ut fi res,de quaeft contentio,pofsitelle ufui, turn nihilominus appellantem ad eius arftimatio-nem folucndacondemnari,fifitin moraprçftandij,fi feruus,ff.decond,furt. Siuerónopofsit efleufuires perdita,incontentionemueniens ,uteftfcr-iius,tum licet agcre ad pecub'um,uel ad preci urn. Si ueró non res brigiofapc reat,fed unus ex litigatoribus moriatur, turn fi caufa fucrit ciuilis, perhacre-des mortui ea profequi potent : non autem fi fuerit Criminalis ,nifi conde-mnatomortuoaliquidbonorum ademptum fit propter fentêtiam. Nam turn profequi eius hacredibus appeUationem licet, iuxta Ut, C ♦ Si pendente app* morsinterueniat,
ff,
De Appellat, 8C Rclat,
A quibus appel,non licet,
QiiisSó â quo appelletur,
An per alium caufæ app,reddi pofsint, Qiiando appellandumfit,ód intra quae tempora» De appel,recip,uel non.
De libellis Dimiftbrifs, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nihil nouariappel,pend«
Si Tutor uel Cur,ueI Magiftratus creatus appel«
Si pendente app.morsinterueniat,
Cod,
De appel,8^ conlulta,
Quorum appel,non recip,
Sidemomentaneapoff,fueritappellatum,
De temporibusSó reparat,appel,fiue confulta,
Ne liceat in una eadem^ caufa tertio prouocarc,Ucl poßdmsCcnCCfiti» as iudicum,quos definitio præfe(ft,ÔCc«
Si pendente appellat,mors interue, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;
Auth, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'^
De Appellat,
DeappeI,SC intra quae temp,dcbeat appet, De ijs qui ingred,ad appellandum.
Decret, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n, q, vi«
Dec, Sex, amp;: de.
De AppeUationibus,
-ocr page 647-P ER'ET, CONRAD. LAGVM. PARS V. 0gt; ’ DE CRIMINALÏBVS IV^
did|s. Caput XXXV.
SVMMARIVM.
»* Criminalia judicia connitui per accufationem,dcnunciatîonlt;m,autînquîfitîo *. Crimina farpe aliud agendo in indicium ueniunt. (nemiudicis ex officio« gt;» Criminalia indicia efTe ordinaria amp;nbsp;extraordinaria.
4. Criminalibus indiens qgidconueniatcumciuilibus. ;
ƒ/ Notorium crimen non requirit obferuationem indiciarq ordinis. tf. Defenftonullineganda.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Probationes in criminalibus fint luce elariores.
.8. Ordo indiciarius in cognofeendis ô^ probandisdelidHsfeuerifsimeobfer« 9. Infcriptioqualisfitobftriâio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(uanduseft, 10. Quandoaccufatusuinciendus fit amp;nbsp;euftodiendus.
* 1. Atrocitas criminum in euftodiendis reis attendenda.
«i. Deaccufatislatitantibusamp;fugientibus.
* ;. Inuentarium bonorum accufatorumlatitantiumdefcribatur.
gt; 4« RcmifsioiurifdiAionisadnocendumaccufatiscontumacibusBannùmuoca *j. Bannum efle coërtioncmiudiciariamSCprofcriptionem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(tur. »0. ProfcriptionisufusaliusapudRomanosolim fuit,quam Bannihodieapud lt;7. Confifcandorum bonorum mos. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(nos. »8. Extorresforo,urbibus,atq;penatibus.
' »9. Bannitus,hoc cft,territorioextorrisfaftus.
10. nbsp;nbsp;nbsp;Bannum poteft »quiparariinterdidis, quibus Romani folitifunt fecundum magnitudinem fcelerisinterdiccrc flagiriofismunc honorib. n une ciui täte, *1. Dcintcrd.folüucrtfdbterritoriocxcedcndi,icdi.aquc,ignis.(nücpronincia, «», Bannum quid fit.
*1. Mandatum quandoreducatur.adfimplicemcitationem.
«4. Depoenacontumacium.
3;, Bannum aliud ciTe cxilq,aliud perfonar,aliud pecuniar.
’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;R i M i N A L i A iudicia nonfemper eodem cóffituuntnr modo,G * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç’J^ Ciuilia. Nam ea nunc per aceufatores, nunc per denundato m nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’■^^ ^^ iudicem deferuntur, nonnunquâm index ex Rio offido * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“^^ ’^‘^ inqinnt,non exidente aceufatore. Sxpe etiam aliud agc do in iudicium crimina ueniunt, cirm ea loco exceptionum liti-gantes fibi inuicem obqcnint, Reut Riprà de iure agendi ex delidis oftendi-mus. C^tture neceundem de bis cognofcendi proceflum obferuari per 0-mniafacilequifquam cogitabit. Nobis igitur in tradendo horumiudicio* rumprocciTunon folûm annotandumeft,quatenushæciudicia generaliter à duilibus uarient, fed amp;nbsp;quatenus à communi harum proccRu receda-tur,fecundum dtuerfitatem modorum, quibus crimina in iudicium dedu-cuntur.
Primo igitur boe conuenit Criminalibus iudiefjs cum Ciuilibus,quód 6d * horum quidam funt Ordmaria,quidam Extraordinaria, Namfi crimen fit ^ Notorium,nonrequiriturobferuan'oiudiciarijordinis, quo alioqui iudicia Criminaba exerceriiubcntur,ied fi exeuidentiafadi confiet^ àquoilludfit commiffum,fatis eft,obnoxium citari ad audiendam fententiam,nifi probabi les adferat caufas,quarc condemnariinbanc, uel illam poenam criminisnon • debeat.Etfienim crimen fit notorium, tarnen nulli neganda eft légitima fui defenfio.cap, cùm inter. §* i, Extr. de exception. Siiie autem citatus ueniat, fiuc non, propter euidentiam fadfi contra eum fummaric proceditur, iuxta I. caquidem.C.de accuf.Sóinfcrip.óC totam difputationem, quæ eft in ij. qu« y i.ô( glofl. c. ad noftram.üj. Extr. de iurciüran. At fi qua dubitatio eft de cri-mine,eamncceflcefttoniprobationibusluce clarioribus.I. ult.C.de probat. 1 Raque feuerifsimè indiciarius ordo in cognofeendistabbus caufisobferuan-Bb j
-ocr page 648-^«4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRÎSCIVILIS METHODVS
dus cil,quia falium indicia maxime funt ordinaria,Ôf propter peMcuInm no-centifsimt errons cxquiGtifsimèôCreligiofifsimè exerceri debent ♦ Secundo igiturconucnithuiufmodi iudicijs cumciuilibus,quôdfiucper aceufato rem,ud per denunciatorem crimen ad ludicem delatum lit,fine ipie exdiuul gatione criminis excitât us fit ad inquirendum de co,fempcr neceflè fit, Reum , aut fufpedum decrimine uocari, ut adiudieiüm ueniat. Sed pericula, quac in bis iudieqs undique metus eâm iudici, tu^ Reo 06 aceufatoribusmi-natur,multa circacitationesin caufa criminali faciendasa ciuibus uariauit, Ïura Ciuilia nolunt quenquam admitti ad aceufandum aliqucm de crimi-ne , nifi prins fe oburinxerit ad fubcundum poenam, cui aceufatus ui -dlusfnbijci debuerit,fifuccumbatiudicio,quacobibidio nocatur in kgi-^ bus,Infcriptio, leg, qui crimen♦ Cod,quiaceufar,nonpoiT, Deinde in cadem lege præcipimr , ut nemo admittatur ad aceufandum , nifi da-tisfideinfloribus dekte proiequenda eaucat,fed hate hand ferè obferuan-tur,
Præterea quamuis uix de quoquam fperari pofsit, ut fibi confeins ultro in indicium ueniat,per litcras aut nuncium citatus ad refpondendum de crimi-ne,tura SCIeges prohibeant, accufatos in indicium inuitos.duci Si exhiberi, multó minus in carcerem conqci,autcr uno territorio in aliudtranfmiui, an tequâm conuidi fint criminis, I, nullus.amp; 1,neminem, C, de exhib,reis, V c runtamenhæefic accipi nuk glolE leg,nullns.quód aceufatusnon debeat »• compedibus uinciri,antequamfÏtconuidus, Nameuftodiae caufa eum pof-feinaliquolococoncludi, arguitlex uIdmaC,deaccufat, ÖCinfeript, quac nuk, turn aceufatorem, turn aceufatum feruari in euftodia, donee de crimi-ne confier, Propter atrocitatemautem criminum plcrique cafusabhac re- ** gula excipiuntur agloifJeg, qui crimen,C. qui accufar,non polK Nample-riqne odio criminum fiatim incarceresconnci polTunt,Quantaautemdiligentia enfiodiridebeantincarcérésmifsi, oftendit titulus cap,decuftod, Reornm,
Porrö quac dida fnnt de exhibendis Si euftodiendis, referenda funt in c- u os cafus, quibus aceufatorum copia datur, Nam fi latitent,aut fuga fe fubdu-cant,quó minus trahi in indicium pofsint, alia fufdpienda efteorum coër-cio,ad cogendumeos,utcaufamin iudiciodicant.Etenimiftocafn permit ’? fnmcfiindici, ut fi'aceufati neqne denunciationibus pracconum, nequepu-bk'cèpropofitisedidisobtempèrent, bonaeorumannotentur,hoceft, in-uentario defcribantur , Et fi qua interea inueniantur ,de quibus metuen-dum fit, ne ex mora fiant détériora, aut inter eant, ut uendantur. Si precium eorum euftodia’ caufa deponatur,lcg,ultim,if, de requi, reis, Poft annotati onem autembonorum iubentur rurfum per edicrum citari, adieda commi-nationcpœnæ pecumariae, uel quac eorum exiftimatfonem contingat,I,ab-fentem, ff, de poenis, Aut fi iudici ita uideatur, poteft etiam eis comminari, ut nifi intra terminum conftitutum ad aceufationem refpondeant, impunè fn tururn quibufuis in territorio inrifdidionis quam habet index, ut eorumbo na,ant corpora inuadat, Et taks remifsio inrifdidionis ad nocendum acenfa- lt;4 ris contumacibus hodie nocatur Bannum,uocabulo Latinisfcriptorib.igno* »J to.Et Ut ego arbitror, â Gottis Slt; Longobardis in kaliam translate,Nam lingua earum gentium, que ex Septentrionahbus regionibus cum Gottis comi grauerunt in ltaliam,254n/dicituriurifdidio :0^ quibus pubhea renunciata eft iurifdidionis defenfio, dicuntur, ?Dic geb4iineten,qui ab Jtaheis fcripto-rib,nunc nocanturbanniti, V ndeapparethnnc morem cogendorumaccufa torum,ut in indicium ueniant,eftc ab iftis gcntibun Italiam transJatum.Nam is nuf^ in 11, Roma.traditus eft, licet quidam exiftimant profcriptionem eins loco efie habitam, Sed extantmuka exemplaapnd Latinos fcriptores,quæ teftantur
-ocr page 649-PER a CONRAD. LAGVM. PARS V, 0J teftantur profenbi folitos accufatos,non ut metw penculorum fn iudfcium uc nirent,fcd uteondemnano eorSmanifeftaeflet,td quod Suf ex n't. G .de bonts profcrip, feu dam, apparet, Cdm eauocabula tanS cognataj figntficarionts expobriontscaufa ibi comungantur.NeqjII.quacfub eo titirfo ponunrur,aH ud traditur ^quando pubheentur bona tarn damnatorum,non quorum pur-gatto expedet.Etiure digeftorûÔt Codtcis bona accufatorum ad cogendos cos,ut in indicium ueniar^t,flatuiti(r, ca non efle fifeo addicenda, aut publi-canda,nifipoft annotationem eorum ,ôC edidum comminatorium de publi-catione eorum,intraanni ipacium non ucnerint.I, anni.amp;T fequent, ff, de re-qui.reis,Nequelicitumfuifleiure Romartb'^ui abfens capitis damnaretur, led hoc folum permiffum fuifle,utin caufis no capicahbus procedotetur ad re lcgationem,indicatI,abfentem.fF,dep0enis,
,5 nbsp;Itat^manifeftum eft al iter ufos efle Romanos profcriptione,quâm nunc iitimur Banno, ahoa modo illos pubbeaflebona accufatorum, quam nunc
#7 per Bannum in inuadendis iUis aliquando impunitas datur, Videtur autem sc ille ipfe mos confifeandorum bonorum annotatorum fublacus efleper ius nouifsimum, Auth. V t nulli iudi.IiceathabJoci fer, ^ ult, Nam ibi prohibe turetiamdamnatorumbona publicari,fihabcanthæredes defeendenres, uel afeendentes in infinitum, uel Collatérales in tertio gradu, Multo minus igi-hit permilTum uideturiure nouifsimo,ut non damnatorum bona confifeen tur, Proinde cum dd. dehaccoercione accufatorum fugientium indiciafpe-cialiter Ioquuntur,nonfe referunt ad ius commune,acu nihil de ea fit in Ro manis legibus.Sed ditunr,qu0d fi ftatuto permiflum fit, ut banniti offendan tur,tum eflelicitum,ut elapfo termino,in bannitorum bonaSC perfonas impe tus fiat,fi id in Decreto bamu exprefle comminatum illis fit, Bartol, Alex, de
'S lmol,8C lafon circa l,cäm ftipulatusfim. ff, de uerb. obligat. Et turn pafsim i-ta etiam de bannitis loquuntur, ut uideantur fub ea appellationc omnes cos comple(fti,qui quoquomodo territorijs per cdida publica arcentur,SC extor-res foro,urbibus,atque penatibus fadi funt, V t igitur difcentesin horumle crione aliquo cumiudicio uerfari pofiint,obferuent,quód pofteaquam in 1-talia ex ufu8C confuetudine aduenammgentiurn uocabulurn banni recept« effet pro coërcioneiudiciaria, qua non obtempérantes impcrioiudicum,fe-lt;ftarcntur,paulatim inoleuiflè,ut omnis poenalis interminatio iudicum, qua ad conferuationem fuæ iurildidionis fccerunt, bannum diceretur, Vnde gloffij, ^ ex hoc refcripto,ff.de uentre infpi,mulóras,banna interpretatur, SCdd.circal.C, dehæred.inftit, faciunt quoddam difcrimen inter bannum fimplex,5Cbannumperpetuum,necpermittunt,quôdquilibetbannitusæ-quipareturdeportato,autrelegato,ficut uultgloff ^relegati.Inftitut,quibus
•3 mo,pa. poteftas fol, Sedcontendunt, quodu propter tak quoddam deliiftü, quis bannitus,hoc eft,territorio extorris fadus fit,propter quod,fi in iudici-um ueniffet,potuerit deportari aut relegari, turn eum habendum effe in il lorum conditionc,fecusfi ob leuius crimen extorris territorio per edidumban nifadusfit,
*o nbsp;nbsp;Largè igitur accepte uocabulo banni, poteft eius ufus acquiparari inter-didis,quibusRomanifoliti funt, fecundummagnitudinem feeler is interdi-cere flagitiofi's,nunc honoribus,nunc ciuitate, nunc prouincia,iuxta leg,re-
** Iegatorum.^«interdicere,fi,deinterdid,ÓCreleg.Sedpropriafignificatione pro folis illis mterdidis, quibus contumaces in earn conijeiuntur rerum ,3C Juonnunquam uitatanguftiam, utautpurgarefe de crimine ,cuiusaccufari fi.int,autfolum uertcre,£C eo territorio,in quo accufati funt,excedcre cogan-. tur, ficut Cicero inOrationepro domofuateftatur,in ufuRomæfuiflè,qgt; interdidionetedi, aquæ ÔC ignis, ad obfequendum magiftratuum edidis «i parère coadi fine. Eft igitur Bannum aliud nihil, quàm edidum, quo
Bb 4
-ocr page 650-«tftf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRÏS CIVILIS 'METHODVS i
contumaces cum interminattone ahcuius pœnæ,ucl exclufionc territorij, ad parendum magiftratibus,uocantur ♦ Ac liquidem uocati obtempérant tali e-didOjCum illud reducituradfimphcemcitationem, luxtaBaId«in]«qgt;C«d( *gt; poftu» Si ueró non definunt efle contumaces, turn inudedidum habetuim fentenriæ,ÔC caufairrogatcontumaci pœnam,quameiiudexininommatus *“♦ cft,nifi ab eo prouocet,aut luftas adferre pofsit caufas, propter quas cancella n' edidumiUud debeat,iuxtaBart, circa Lp upi Ho. ^ qui remifsionem.S^ ^Ö procurator,ff,deoper,noui nuncia «ibidem^ AI«, de ImoIa,Qiiódauteni pcena in contumaciter fubduceutes fe iudicqs,eiu(modi edidis, atque etiam ftatutispofsitconftitm'pro delidi modo,nunc grauior,nuncleuior,arguitl, amiCsione.^ quideficiuntu'nfin.fF.dccapite minutisjd quodSCdduftaiuadi ^J ftindione innuunt,qua dicunt aliud Bannum eflè exilij, aliud perfon« » aU-ud pecunia:,
Hxchadenus. Sequitur fragmentum depriuile«
gqs, ÔC i uns beneficijs, » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
SEXTA PARS HV- :
IVS METHOD! DE DOCTRI-NA IV RIS CIVILIS, DE PR IV1-gijs,£lt; iuris beneficijs.
AN PRIVILEGIA INTER
, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Legespublicashabendafint, Caput I,
SVMMARIVM,
toe hire fin»tt De priuilegiorum origine ex IcgiÉusxq.tabular urn» amp;iiri enar^ j, Priuilegia ciTciuiTa dcfingulisciuibusconccpta» ^»11010. oh j^ Priua dixcrunt uetercs,quae nos lingula uocamus. dendor.huie ^^ Dccapiteciuisnihilftatucndum,nift incenturiatis COmitijs* par tide nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Bénéficia iuris uoca ri priuilegia. «ilegijs aiiïig, Priuilegium quid fit,autdicatur.
7» An liceat da re priuilegia,Sicurdentur. niorharure g. Lex eftcommunepraeceptum.
tumtraili ^^ Priuilegiaaliorurniurinonnoceant.nccpugnentex diametro cumiurepl lt;nbsp;tioati^cog^- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;blico. nitioexiftet, ,q^ Dclinquendiimpunitasconcedinonpotcft.
n. Priuilegia immodica,effcmodcranda,
tx. Beneficia plcnifsimè interpretanda.
u. Mulieres intercedentespro maritis non teneri.
14. Non permittendum,quod lege prohibetur.
xf. Princcps in refcripto fuo fignifi cet,fe nolle fuo beneficio obfiare legi.
«6. Quod diuerfum eft à ratione iuris communis, no trahatur ad confequentias. ;
»7. Refcriptanonlongiuscxtcndcnda,quàmucrbacorum.
»8. Inarqualitatem iuris nô adfert, fi inter ciucsalius laxiore uefte g alius tegatur.
«9. De Tcftamentomilitari,curfitpriuilcgiatum.
xo. Caufa priuilegiorum,propter quam lata funt,eft extendenda.
xi. Priuilegiaredèinterpublicasleges haberi.
aa. Priuilegia non ex iufia amp;: fufficienti caufa citra aliorum iniuriam concéda# • propriuilegijs nonhabentur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
s). Quo
-ocr page 651-PER D. CONRAD. LAGVM. PARS VI.
ay. Quoordinetraditurusfitdcpnuilegqs.
14. nbsp;nbsp;nbsp;Fludus negotiorum non finunt aliquid perpetuum efle.
LI Q^VOTIES Ciceromeminit,inU. xq. Tabularucaiitum fuif ^ ƒ a fe,ne {I.priuarts hominibus irrogarentur, hoc ell, ne Pnuilegia ^ j à magiftratu conderentur. Nam J. in priuatum hominem laram, PriifUfS^'^ priuiieginmeffe dicir.Et Gellmslibro detimo, capite uicefimo
— teftatLir,Prim^egiaefleiuffadefingulis ciuibusconcepta,quia PriM* J uetcres Priua dixerunt^quac nos lingula uocemus. Cum igitur Romani xq. Tabulis ranquam Archetypo bonarum legum,ubique fere in condendis legibus uO funt,contra autoritatemmaiorumamp;f rationem probi iuris, priuiîe-giaproditaeflèalicuiâ pofterioribus Romanarum il. conditoribus,uideri pofsit. Verum fi quis ufumhuius uocabuli redèperpcnderit,incelligct fiepe longè aliter illud iniure Ciuili ÔC Canonico accipfiquam ineo loco xq. ta bularum,quem Cicero anegat,acceptum eft . Nam cum in xq.tabufipriuile-gia prohibentur priuatis hominibus irrogari, iubentur exerceri iudicia, fe-cundum leges publicas,amp;f non priuatis magiftratuum decretis. Eó namp re-fpexillê conditores xq.tabul.oftendit Cicero in iq.de 11,per collationem altc-4 rius l.eariindê tabularum,qua præceptum fuit, ut de capite ciuis nihil fiatuc retur,nifi in centuriatis comitqs. Har urn enim duarum 11. collationc indicant autores,xqtabuI.cümprohiberentpriuilegiairrogari,uo!uifle,utMagiftra-tibus non cfletlicitum,cxtralégitimé conitituta iudicia quiequam durius de ciuibusftatucrc.Atqueitaprohibicispriuilegqs,prohibita fueruntpriuata magiftratuum iudicia, non 11.beneficia, quibus contra ius commune aliquid mdulgctur»
5 nbsp;nbsp;Huiufmodi beneficia iuris nue uocant priuilegia, magis ex immutatione uocabuli,quamquódresnatiuaei fignificationi planèconueniat.Namilli, quiprimumfic unfunt hocuocabulo,uidentur in ea fuiflè opinione,quödft
6 nbsp;nbsp;nbsp;cut Ifidorusin cap.iiq.dif.iq.exiftimatpriuilegiumfic didum, quafipriuata Iex,ut ita appellari pofsint quxep iura, qua fpcciale quoddam ius contra ius commune fingulari quodamfauore, aut dementia, nel perfonis,ud rebus concefta fint. Netç fine ualde refert,quo nomine res appelletur, modó con-det,quae fit propria eius natura SC ratio. Itacp nihil ualde laborabimus in uoca buli huius quaerenda Etymologia,fatis nobis fit, quod hodie priuilegium di catur fpecialis quædam indulgcntia iuris aliq uid agendi, contra quam id re-gulariteralioqui iure communipermiffiim eft. NamhaccefteflentialisPri-uikgiorumdifferentia, à reliquis iuribus, quod nulla indulgentia iuris pro priuilegqs haberi pofsit,nift fpecialiter quiddam contra iura communia con 7 cedar,iuxta c.abbate .extr.de uerbor.fign. Et licitum efle talia priuilegia dare nemo fanus negabit. Nam iftud prorfus negate, efletmagiftratuspriuare poteftategratificandi bene meritis ,06prohibere eosefledcmetesergaeos, quibus pietas 2c aequitas præ exteris parcendum fuaderet. Er ramen contra libertärem ciuium efle uidetur, quod alq præ alqs laxantur uinculis iuris comunis, per priuilegia.Eius enim reip. dues foli uideri pofliint dici fiber/, in qua omnibus ex æquo redditur ius, non ubi quorundamlibertas afiorum prærogatiuaredditurtenuior. Vnde nee inter iura haberi eauuk Vlpia-nus, quæ non ficconftituuntur,ut generaliter ad omnes Reipub, dues petti neant.l.iura.ff.dc lI.Qtiare ncc inter Il.publicas haberi uidentur priuilegia, • LexCnim eft commune præceptum, l.i. ff. dell. Necad fingulorum,ficut priuilegia,fed ad communem utilitatemfpedat. Adoccurrendumhisatque P fimilibus argumentis obferuandum eft, quod priuilegia non ualcant, nifi cumhacmoderatione fint data ,ut afiorum iuri non noceant.Beneficia enim non debent principes in Cuiulquam iniuriam tribuere. 1. nec auus. C. de E-«nan. fib. QC leg. q. ÿ merito. ft.ne quid in loc» pub, Imo ah initio priuilegia cura
fC 3 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRISCIVILIS AÏETHODVS
citra aUonitn imuriam cortcefla, fi progrefTu temporis t'œpennt a lijs intolc-* tabilncr,propter enormem læfionem eiTe onerofa, peu poteft, ut ea reuocen tur ab ijs,à quorum luniBidione ea profecta fuut, arg, c, luggeftum,extr,de
/ Deci,Só Cenfibus,c.quanto.
Deinde non poflunt à pnndpibus confcrriPriutIeg/a,qüæ ex Diametro pugnantcumiurepublico,Qjiamuisenim haecfit natura Pnuilegiorum, quôduaricntàiurecommuni,tamc necefle eft, ut limites diuini arque huma ni iuris non aliter egrediantur, quàm alioqui intft'illos cqjiGficretencmur, inconftituendo iure ciuiü, uidclicet, neinrorum à iurc naturaliSiS gentium rcccdamus,iuxtaI,ul,Slt;ibi,glofCC.ficon,ius,ueIuti.pub,VtPrincepsnon *9 poteft alicuiconccdere impunitatem delinquendi, Nam hoepermittere cl* fet innocentiam ciuium prodercmaligniscupiditatibus hominum, aduerfus quas defendidues bonos ILprefidiofummèdecct.Qiiaredelinquentê nö tue tur priuilegium fori,quó minus in eo loco,ubi deliquir,conuenni,ó6 in eum animaduerci pofsit, Auth, qua in pronunda,^ubi de crim,agi opor, Neque enim prætextu pninlegiorum erelccre debet fiagitiorurn impunitas, Icg.ij, C, de Priuilcg, fchol,libr, xij,SC Authentic, de mandat, Princip, ÿ-quodli
, delinquentes,Proinde etiam cùm Priuilegia uidenturefleimmodica, inter- »• pretando ea iecundum ius commune moderantur,iuxta glo,c, edm diledus, dr,uerb,neciure communi, ext, de confue, Oportet enim ea, quæ commu-niteramp;generaliter ad omnium utilitatem fanciuntur,potius ualere,quàm ea,quæ circa aliquas perfbnas uidentur agi adcorruptionem commüniumle gum, Auth,de non alie,aut permu,reb, ÄS ^quia ueró ucnfimiic, in fin, Etß “ alioqui beneficiaplenifsimê interpretentur, leg,beneficium,ff.deinilitut, Prin.Interdum tarnen quædam priuilegia indulgenturâPrincipibus, contrains communc,quacPriuiIegiorumautoritatemhabent, utquôdmulieres ij intercedcntespromaritisnonteneantur,I,i,fl[,adS,C, Velleian, Sed riec ta-liaPriuilegia inter publicas 11, non relata liaient,nifi prolintimpetrântibus, St non lædant alios,l,refcript,C,de precibus Impcrat,olfcrcn,Ddnde requi «4« ritur,ut nonpermittant,quod manifeftuml, permittiprohibeatiir,l,nccda-mnofa.C.de precibus Imperator.offeren, Autfi quid tale omnino uidcatur concedendum pctenti certis excaufis, quas cafus dedit, turn necefle cfl,ut in ^f rcfcripto fuo fignificet Princepsfe nollefuo beneficio obflare leg, contra quam aliquid concefsifle uideatur,iuxta gio lb 1, beneficium,ft,de conftitur» Princip urn,
Cæteriîmfiue incorpore publicarumlegum extent,liue pcculiaribusrc- ** fenpris Principum concefla fuerint,fiue longo ufu coftituta fint, id quod in il lisdiucrfumeftâratione iuris Communis, non trahitur ad confequentias, fcdtolcraturtanquàmiusfingulare,SCprodcft:iilis,quibusconceflum eft, eatenus,quatenusillc uoluifle uiderur,quiiftud indulfit,nifi prorfuscumra-tione omnisiuris pugnet ,leg,quod ueró, amp;nbsp;duabus fequentibus, ft',de legibus, Etfienim Imper, in ƒ• nulla ,C. de iuftit, confirma, uelit fua refcripra habereuimgcneralium conftitutionum, quæ fingularibus perfonis fada in contextum conftitutionum Codicis relata funt,Turn res ipfa exigit,ut no *7 longiusextcndantur,quam uerba carum,tuxtacircumftantias rerum permit far urn pariuntur fieri fine offenfione aliorum iurium,l, i, ƒ fin, If, de confti-tu. Principum,
Exhisigituriamficrefponderipoteftadobic(fta,quôd quamuisPriuilegia inter iCpublicasrelata,non pariter omnibustribuantur, tarnen edm citra cuiulquam iniuriam tribuancurquibusque ciuibus , quibusex iuftacaufa, propterquamdatum cft,quodquc Priuilegiumdebetur, nulliuslibertasil-lisprægrauari, Neque minus ilia adferunt inæqualitatem iuris inter ciues, ** quam quod aliuslaxiore uefte,quâm alius tcgatur,Sicut enim ca uarietas ne mincm
-ocr page 653-PER D, CONRAD. LAGVM. PARS VI. f^9 mincm ofFendere poteft,qLÏÏafitproptcr honeftam necefsitatem, qua aï/usa* *Jgt; Ho laxa uefte magis opus habet propter corporis magnitudinemrlta nemo jure conqueri poteft deinarquahtate niris,quod miHdbus, qui funtin expedl tione,præ alijs peculiar! pmiilcgio permittitur,ut quoquo modopol'sint,fua Teftamenta condant.Inftitut.de milit.tefta.Ea nanquc uahturaetiam nulla folennitatc adhibita,fi modo ira fada ft nt,lit certo ex illis conftet de ultima i-pforum uoluntate,textus ibi innuit. Et meritô quidem : adeô enim hoc priui legiomih'tumnonpracgrdfcaturaliorumlibertasjutfiquisconfideretturbas ‘ cxpeditionum bellicarum, inter quas milites accindi uerfäntur, ultrô faffu-rus fit meritô non exigi ab illis obferuationcs, quæ ab illis in condendis Te-*o ftamentis exiguntur, qui domi in umbra QC ocio agunt. Idemdeprehendcc in alqsquoque priuilegijs,quicaufam eorum, propter quam Iatafunt,redè expenderit. Nam acquitas caufac in illis tollit inæqualitarem iuris,ut lieer pe-culiariter quofdamiuuentpræ al ifs, tarnen omnibus competere uidcantur,fi incidant in earn caufam,propter quam quodque Priuilegium iure Romano at proditumeft. Deillisenimfolisin hoctradatunoftroagemus,Ö!fhaecrede inter publicas leges haberidicimus , non folüm quia inter cas relata funtâ Romanarum legumeonditoribus ,uerumetiamquiaexcaufa, in quam data funt, omnibus competunt, licetfua conftitutioneà iure Communiua-
De alijs autemPriuilegijs, quae extra hxcfpecialifauoreSCdementiarc-gnantium,pcrfonis aut rebus conceduntur iuxta régulas, quibus moderan-,, daPriuiIcgiaefleoftendimus,iudicandum erit,hocnimirum modo,utnifi ex iuftaôC fufftciente caufa citra aliorum iniuriam conceftafint, pro Priuilcgrjs nonhabcantur.
aj Porrô,utaliquisordoinhis tradendis à nobis obferuetur, ea non promt- 9 feue utut nobis in mentem uenient, congeremus, fed figillatim iuxta capita rerum,circa quasomnis iuris cognitioSC dodrina uerfatur ^ inueftigemus, quarum formarum iuris extent in iure Romano Priuilegia,aut non. Sice-nim fieri polTe exiftimo, ut nulla nos eorum, quae prodita funt, præterfugi-ant,aut fi quid tale per obliuionem humanam nobis accidat,uel etiam noua a principe prodantur,aut in municipijs, in quibus quifque facile uerfetur,tra-dita,uel confuetudinc induda inueniantur, difcentes facile intelligere poP Tint,in quern locum quacque fint referenda, ne ignorantia illorum porro eos interturbet,fiquandoipfisde iure refpondendumftt. In prima autem parte dodrinæ iurisideô nonfuntquacrendaPriuilegia, quia ineanontraduntur format iuris in conftituendis negottjs,fed caufæ SC modi,ex quibus cuiulque formée iuris probitas ex æquo æftimetur. Id uero quomodo in confideran-dispriuilegijs faciendumfit,iamoftendimus. Et quæ prætereaadhæc requi runtur,partim ex ijs, quæ in prima parte traditafunt, peti poterunt, partira etiam ex illis apparebunt,quæ de Priuilcgiorum infirmatione diduri fumus in fine huius cap.lnreliquis autem v.capitibus dodrinæ iuris non caufç,fcd format iuris traduntur,in quibus uariandis non minus fedulam efle naturam,
*4 quâminreliquis rebus omnibus, nemo miretur. Nam fludus negotiorum non finunt alicuius iurisformam ita elle perpetuam, ut non ration ufus ali-quandofuadeant aliquamin eafieri uariationem. Itaque ordine per ea capita progrediendo quæremus, quæ priuilegia in formis iuris perfonarum, quae formis acquirendarum 06 alienandarum return, quæ in obligationibus,adio nibus,06iudicijs prodita fint, poftquàm differentiaspriuilegiorumindicaue-rimus.
DE DIFFERE Nlt;i tijs Priuilcgiorum, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Caput 11,
SVM-
#7« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS S V M M A R I V M»
». Priuilegqdcfinitioncmtradit.
à. Priuum idem eft quod ßngulare.
». Priuilfgiorum diftcremia eft.quód aliud perfonaie,aliud corporale, aliud reale fit.
4» Perfonaliapriuilegiaqua’ftnt-
5. nbsp;nbsp;nbsp;Senatufc.Vclleianumamp;Macedonianû fingulariterperfonale priuilegißdici.
6i nbsp;nbsp;nbsp;Corporale priuilegium quod appelletur. •
7. nbsp;nbsp;nbsp;Priuilcgiodericorumomnes SC fjnguli clerici utipoflunt.
». Manumiftus à municipio non cogteurueniam conueniendi ciuemeiufdem municipq impetrare. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
5. nbsp;nbsp;nbsp;Priuilcgia localia quar dicantur.
10. nbsp;nbsp;nbsp;Reale priuilegium quod dicatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,
»». Realia priuilegia eflc perpétua.
»». Perfonalia priuilegia cum perrons extingui.
»J. Quod alicui ex fpeciali fauore amp;nbsp;gratiacon celTum eft, id non debet ab alqs tra hiin exemplum.
^. Perfonalepriuilegium deficit.cum perfonatconditio deficit.
«j. Patronorum 5iparcntumhonoramp;priuilegium.
•tf. Multumrefert,quoucrborumcontcxtu priuilegium fit conceflum.
■7. Differentia priuilegiorum,aliudgenerale,aliudfpctialc,fiue aliud inde ter mi natum,aliud limitatum.
»8. De i nterpretatione prjuilcgiorum.
*9. Differentia priuikgiorum,alia efteodiofa,aliafauorabilia»
30. Odiofa funt reftringenda.fauorabilia extendenda.
V i D fitPniuIegium.cx fupertore commentatfone noftra coHigi * pofte nó dubito ,fatis enim,ut arbitror,ex ea cuiep apparet, quod fit fingulare quoddam lus à iure communi recedens, fauore per fonarura,aut rerum,quibus illud indulrum eft » V nde Bald, circa!. qua: relationibus.C, de II. dicit priuilegium effê legem pri-uatiuam,non quod prorfus tollat ius communc,aut quod priuatis tantum per fonispriuilegiaconferantur,fedquód priuum,hoceft,fingulareius in gene « rali conftitutione forma iuris quibufdam perfonis aut rebus induIgeat.Sic e-nim accipienda eftè uerba Baldi exiftimo. Vcrum quia generalis defcriptio rerum nonfatis exponit ear urn naturam, nifi eaquoque dcducatur adfpeci-■ esfub genere comprehenfas, adiungemusnunc amp;nbsp;differentias priuilegio-rum,quibusnngulæ Ipecies eorum conftituantur,06inuicem inter ie difcer-ni poterunt. Suntautemomnesferè priuiIegiorumdifFerentiæ,quæ à dd.tra j ciuntur,fumptae à circumftantqs formæ,qua conferuntur, 6f fubfiftunt. Prima eft,quód priuilegiorum aliud fit Perionale,aliud Corporale,aliud Reale, Perfonale eft,quodprincipaliterperfonarum gratia conceditur,EtilIud aut 4 eft communiter,aut fingulariter perfonale. Communiter,cnm non nomina-tim,fedcommuni defignationequalitatis in perfonis concedit,ücut eftpri-uilegium minorum, 06 eorum qui reipub.caufaabfuerunt, quireftituiin integrum iubentur,fi in fraudem ipforum res eorum diftradf æ fint. ft. de minq ribus,ÓCexquibuscaufismaio.in integ.refti.ItemVelleianumamp;Macedoni ^ anum S. C. Nam 6^his fuccurritur communiter multis perfonis fub defigna tione feminarumSf adolcfcentum. Smgulariier autem perfonale priuilegium dicitur, quo nominatirn perfonæ exprimuntur, quibus illud conceftum eft. Cuiuitnodi ferèfunt priuilegia, quæ Il.'publicis non funt infer ta,ied pri-uatisferipturis continentur.
Corporale ucró priuilegium appcllatur,quod alicui collegioperfonarum conceftum eft, ut funt priuilegia uniucrfitatum,monafteriorum,Ciuitatum amp;c,fed óf hxc fubeunt quafdam difterentias.
Quatdam
PER D. CONRAD. LAGVM. PARS VI. n
Qjixdam enim corum ita conferuntur,ut fint ù'ngulanter,ôô communiter corporaha hmuKuidelicet,ut omnes SC £inguli,qui funt de colIegiOjCUi ea da 7 ta funt,ilh's pro fe uti pofsintjicuc eft pnuilegtum clericorurn, in c.cotingit. cxtra.dc fent,cxcom.
Qiiaedam ueró funt communiter tâcùm corporaha, ut ilhsfolùmgaudcat 8 collegium,nônfingulæ exinoperfon«,ut qui eftmanumiflus ab aliquo mu nicipiOjille non cogitur ueniam conueniendi impetrare,fi contra aliquem ci uem cius Munici^ij expegiri uelit,quia non â fingulis ciuibus, fed à toto mu-nicipiomanumifluseftjta^priuilegiopatronorum,finguli ciuestanquam cius patrom' contra cum non fruuntur»ff.de in ius uocan, ffed fi hac I. ^ qui P manumittt'tur.Qiiare talia priuilegia nonnunquam dicuntur locaha,quafi Io cis colIegioriira,8C non fingulis perfonis,ex eo competentia» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
1© Reale iicrô priuilegfum dicitur,quod principaliter return conferuandarS gratia datum eft,ut eft priuilegium return ecclcfialbcarum, in Auth.de nöh K permu.aut altreb» cedef. Hanc primam priuilegiorum differentiam aha co-M mitatur,uideIicef,quódPriiiiIegiaRcahafintperpetua,PerIbnah'a ueró non egtediantut perfonas,quibuscaconceflàfînt,fedcum ipfis extinguantur,h Priuilegia»ff.dc RegJu. Vt immunitas prædio data non intercidit, fi illud ad ahum quam iUum,qui earn primûm impctrauit,deueniat,I.æcatem, in fin. ff* deceniib.Siuerô aheuiperfonæ fit conceflum à principe fus aquae ducendæ cxloco pubhcojilludiusnecgad hacredem,nçt;^ ad qualemcunt^ fucceflorê tranfit.hû^» permitticut.ff.de aqua.quot.8Caeftiua. Attç idquidem maxime ,^ fit,fi priuilegium fit fingulariterpcribnale. Namquod ahcuiexfpecialifa-uore fiC gratia conceffum eft,id non dcbet ab ahjs trahi in exemplum,Inftitut. de iure nat.gcnt.ô6 Ciui. ^ plane,amp; c.quod alicui.extra.de reg. iu.in vi. Si-euteft priuilegium Dorotheiinl.necg Dorotheu.C.deDecutio.hb,x. Vbi uerôperfonæ conditio Iocumfecitbcncficio(fîcut fit in communiterperfo-nalibus priuilegqs ) ibiredè trahitur in exemplum ab ahjs pcrfonis,quç funt ,4 ciufdem conditionis.Taie naneç priuilegium turn demum deficit, cum deficit perfona: conditio,proptcr quamillud datum eft.hin omnibus.ff. de reg* ij fu.Vtleges Romans uolunt hunc honorem haben patronis,parentibus liberis eorum i libettis ipforum,ut fi fa di fint illorum debitores, non pofsint cos nifiinid conucnirc,quod facere commode poßint,neadfummamegefta temtedigantur abilhs,qui beneficium eorum expert! funt,l.patronus.ff.de re iudi.Hoc enim priuilegium tranfit ad omnes, qui funt parroni,erga fuos 11 bertos, fed fi quis légitima ex caufa amittatius patronatus, nongaudethoc beneficio patronotum,quiadefijtefteincaconditione perfona:, quæbene-tlt; ficio locum facit.Cuiufeunqueautem generis priuilegium fuerit ,multum omnino refci t,quo contextu uerborum illud conceffum fit. Nam quædâ pri uilegiatam generahbus uerbis concipiuntur,ut in pluribus cafibus locum habcant.QiiorumexempJa ex c.cum £lt;plantarc.extra.dePriuileg.petipo terunt.
Quxdam ueró tarn fignatc circumferibuntut, ut extendi ad alios cafus, quam quiuerbis in illis exprefsi fint,facile non pofsint, ficut eft priuilegium Îjtouinciarum de acceflu proconfulis.l.iiij. §gt; antcquam.ff.de offic. proconfu is.Oritur igitur ex contextu priuilegiorum,quo cofcripra funt, quidam in-terea differentia,uidelicet,ut aliud dicatur generale,aliud Speciale: aut ficut quidamuolunt,aliud Indeterminatum,aliudlimitatum.Nam diuerfis uerbis »sidempropemodumfignificatur. Et circa hanc differentiam inciditquxftio de interpretatione priuilegiorum,fcd in ea facienda omnino plurimü refert, »9 aham eorum differentiam huic adiungere,amp;l confiderare , anea fintodioft, «o uel fauorabilia. Nam odiofa funt reftringenda, ca ueró, qua: mero fauore funt data, extendenda,iuxta c, odia.extra,de reg, Iur,in vi, Qtiam rcgulam
Cc
^5
-ocr page 656-^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÎVRISCÎVÏLIS MÈTHOnvî
■glofTibidemcxcmphs copiofè dedarar/ît non op«s ht aliam declaratiônfm hic aitexcrCtPoft banc autcm rcguIam-St earn quaceftintbeneficium^ff.de •t^nftitimpnWm'ntcfprctandispriuilegijsobferuantur ea ,qu3C in interpret tandis legibus amp;nbsp;ftatutis obferuâda indicauimus fuprà in prima parte noftri tompendij»
DE PRIVILEGIIS IM-
peratoriae maieftaris»^
Caput Hh s V M M A R I V M.
». PoteftasImperatorîs prxcipua qusf fit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
». nbsp;nbsp;Populuï Romanus fuam poteftatem in Imperatoreitranftulit.
3. nbsp;nbsp;nbsp;Elcdiolmpcratoriseft imago ucteris translationis. 4* Aurea bulla Caroli quarti.
y. Princeps folutuslegibusjquomodofitaccipiendum»
6. nbsp;nbsp;nbsp;Dedaufula,non obrtanteraliJcge.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Frontonis didum laudabilcdemoderandolmpcrio.
1. nbsp;nbsp;nbsp;Rigor legummodcrandusbcnignitatcimpcraroria.
9. nbsp;nbsp;nbsp;AinoniiuisPiuspermifn,uiIibcriexauunculo amp;fororis6Iiageniti » habe* rentur pro legitimist
10. nbsp;nbsp;nbsp;Nuptiarexrgnorantia contrafiar.
»». In ciuiJibus imperator es habentdifpcnfandipoteftatcirt^ n. nbsp;Imperator contra jus diuinumdifpenfare non poteft.
u. nbsp;nbsp;Defcnfio iuris natura list ft.
Hr Imperator tenetur confcientizamp;legibusnaturr.
VID prxalijspoteftaribusfpeciahter liceat Imperatori,primô inquircndummihi uidctur in dec Jarationepriuftegiorum, qu^ corpori Inns Romani inferta funt. Quia hoc tenere ad autoritär temcondendorumjamp;^interpretandorum tahum pnuilegiorum pertinet. Nifi cnim quis teneat, quid iIJi hcuerit , à quo proditum eftquodcfpriuilegium,non poteft certô ftatucrc,quatcnus iiiud ualeat., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_
Précipita igitur poteftaslmperatoriscft,quôdibluspofsit coderelegem * pubiicam,quæ apudomnes populos impern ualeat,eam^ interprétari.EuIu infin.Cod.deIL Atqjid indeefle dicipoteft,quôd populus Romanus hanc a fuarn poteftatemin ImperatorestranftuIit.I.i). ƒ» cxacftis.ff.de origi.iu. Cu- j ius translattonis imago uideri poteft ekeftio Impcràtoris,quac fit à Germanis 4 principibus iuxta auream Bullam Caroli quarti. Qiiare poft translationem nuiuspoteftatis â populo in Impcratorcs faeftam, Vfpianus dixit,Principem J folutum effe II.J.princeps.ff.de Il.IIIis nanqj uerbis fignificare uoluit,lmpcra tores non ita effe obligatos Reipubli.Ronian.conftitutionibus, ut ciuili ne cefsitate exigente non pofsint cas aut mutate,aut alias iHisfubrjeere. Sicut eos quoque feciffe in mu ins for mis iuris manifeftum eft,ex Authenticis,amp;f agt; lij's quibufdam corum conftitutionibus,quac extant inC. Vnde amp;nbsp;Bald.circa I.refcripta.C.de precibus Impcra. offe. uultfolum Imperatorem pofte all- d quid fuo refcripto permitcere,quod fit iuri communi contrarium,cum clau-nila: non obftante tali kge6lt;c.quamuis autemhaec poteftas fitfingulariter concefta Impcratoribus,tarnen bonorum Imperat.cxemplo Sd iudicio illis ca «endum,ne cafua poteftate in cuiufquam perniciem abutantur,ut aut nimis fintremifsi,a«t plus aequo feueri in cuftodiendis pubficis ILutrnq; enim per* niciofum eft Reb.pub.
Proinde Pronto conful Romanus Nerua imperanre dixide fertur î Malu 7 effe earn imper3rc,fub quo nernini quippiam concefftim fit, fed longé peins fub co üiuere.fub quo maxime liceat. Meminifte itace debentlmpenquod imperif
F
-ocr page 657-^t^ Ù. CONRAD. tÄÖVM. PARS TL ^^ Imperfj autoritaspendeat ab autonfatélI.O dignauox.C.de IhSC utfuam au-toritatem lædt extfttmarèdebeàntjû'abf«çgraui caufa aliquid contra Il.pcr-g mirtant,aut approbent. Nam haccpöWlïas illisconccffacftrcmcdij caufa,ne tafuexlgente défit âiixilium Ïmplôrahtfbüsbénï'gnitatemimpcratoriam,con tra H.rigorcm.Eixenire nanque poteft j utatouïtas fuadéat aliquid remitti de ngore iuris propter cafus accircumllannas.Cuiufmodieft in l.qua in prouin cia. ^diuus.fEde titUnupnubi iureconfuh dicit Marcum Impcrato.permi- A«tdm«tf iifïè,Ut liberi ex àUunculif SC (brons filiageniti^habérentur pro legitimist ^“^*
•o quia ex nUptix ex ighorantia conträdat enênt,5C annis quadraginta, multa cum fobolis procreatione,iftud connubium durafTe,
tl Qtiocuncp autem tnodo tonfiderctur talis poteftas impcratörum, contra Il.publicasjfiuc per di(pcnfatiónem,fiüéRcfcriptum, autipeciale bénéficie
*2 um pnuilegqalicUi fuccurrereuelintlmpcraróres,accipiendumefl:, cos in ciuihbus conftitutionibushabere banc pote(latcm,non autemminis , qux lus diuinum,aut naturæ exigit,fuxtaglof.l.fin.C.ficontra iusueluti.publi. amp;nbsp;cxt.Vnde ÔC illud priuilegium Imperatorum* quo illis coneeHum eft, ut tem iudicatamabfe^ ullaappellatione refcindant,autappeUaciónem non ad-inittant.fEdequx(tio.I.i.^ fiquisultro.ót^I.fin.C,delen.Ä^interuu.ric acci-piendum eft,ut Imperatores polsintde caufîspronunciareabfiÇ obleruatio-ne rituum iudicialium in refcindendis fententqs,ói^ interponendis appellatio nibus.Non autem po(ïc prohibcrc,quó minus partes fuascaufas defendant 1) nbsp;nbsp;nbsp;coram illis. Nam ritUum iudicialium obferuauo,iuris ciuilis eft, Defenfio aU icm,iuris naturalisa
Itaiÿ il Imperator ex defcnlïonibus ad eumreïatis intehigat mérita caufx, non opus habet,ut requirat,aut expedet defenfiones caufarS legicimis mo-dis in indicium deduct,led illis non obleruatis poteft de illis prûnûciare.Ha-feet quoqueImperator poteftatem cognofcendi de propria caula,iuX.Bart, in 1.proximè.ff.de his qux in tcfta.dclcntur. Cuiuspriuilegq hxc ratio red-di poteft,quód ipfc nOrt agnofcat fuperioremiudicem,fiC ut maxime habeat poteftatem iudicandi fecundum ada,fiC fecundum c51cientiam,iuxta Bart, 14 Cird.i.C.ut qüç défunt aduo.par.iu.fiip.Tamen contra confeientiam,^leges nature aliquid impefanti ei obtemperare, uel parère non tenemur * autore Bald.cir.Authen.habita.C.ne filiuspro patre.Nam illis legibus S^ipfe tcne-tur,amp;S iudicem Deum,atc^ teftem confeientiam contra fc ferre cogitur, neep poteft plcnitudinc poteftatis fux abuti in prxiudicium fubditorö.l.i. ^ pen, C.de caducis tollend,
Referuntur inter priuilegiaimperatoriad^ alia quædam,qux eins no hint propria,fed etiam alqs fummis poteftatibus in imperio conceffa funt,itacp ul* trorcmittimuseorum recenfionem.
DE PRIVILEGIIS PON-tifieix poteftatis«
Caput nil, SVMMARlVM,
t. Rcreruatauinrnodicaprluilegia effc.
•« nbsp;nbsp;Papa omnem poteftatem Abi fumpfit prxtextu regni Chriftl,
1* Regni Chrifti reuebtioextat in facrisliteris.
4. nbsp;nbsp;nbsp;Chrifti regnum non effe de hoc mundo.
*• nbsp;nbsp;Vicarq Chrifti in terris non debent captare dominia mundt
«• nbsp;nbsp;Claucs Chriftus,non feeptrum Ecclefix dedit.
7. nbsp;nbsp;Papa non habet poteftatem quidlibetconftituendi inChriftianoorbe.
*• Petrujfjgnificat ÊcclefiamjCÙmcIauesilliiChriftocommitterentur,
gt;• nbsp;nbsp;Papa nonhabet poteftatem condendi nouos articulOs fidci, C c a
^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IV R J s C IV Ï,V VS. JaE T H O BV’-S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
M. AnConciliorumprimsturnhabcat Papa. - ,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j
»1. PhocæImperatoriscdi(îluin,utomn,csecclefiçRomanaîobedîrcîlt^ n. RcromcognofcendarpmprimatusinEçckfiaïribuiPapçnonpoteft^ ^ IJ. Chriftus elt unicum caputfuæEccltfiç.
14, nbsp;nbsp;nbsp;Didum Chrißi.hahcoadhuc nwlta uobisdicere^Cc.quomodoaccipiendum» 15. PoteftastonendorurnfcilmatumcorKcffaPapj.
16. nbsp;nbsp;nbsp;Sedeundeorianrur. quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ ^ »7. Caufa,curunu5EpifcopusmEcclcfrisprçpon^ur.
18. nbsp;nbsp;Conucnifns fit obfcruatio rjtuum ccclcfiaïiicorum apUd omncs ccclcfias»
'«P. Vnitas ecckfurumcoriferuanda fumma cura.
zo. ludiciurndedocinnatotiEcckfifCommittcndum.
ai. »Seculares principes adConcihaadmitti.
-Ai. Papçfoliusnon eft iudiciumlt;ognofcendi dedoflrina.
ai. PafsioChriftifohusmcreturrcmifsionempeccatorum»
a4. Papaordine moucripeteft.
ïj. Principes quidam fummi funtàPapaexcommunicafb
a^. Verbum Dcj abfq? piaculo ncgligià neminepotek.
IR-efcrMta.
VAE Pape tribuuntur pnïnlegïa,à Canoniftis uocantUf referut k 'a.Tnhuuntur autem Papæ tam immodicapnïiilcgj'a, ut cano-» luftp mihi uideantur iHis tribut fle appeUanonem refer iiatorum, àdfignjftcandum , quôdiplc Papaeafîbifumpfcn'f,necfineilW . Icgùimïs fufiTagqs concefla/Extant autem eaannotata ingiox» quod translan0nem.extra.de ofFieJegati. Sed quæ ex illisiurc ei Competere » poisint,cuiuts hrebit æuimareex faens litcris.Nam cùm papa omnem Hiam 4 poteftatem fibifumpferit prætexturègmChrifti,cuius tneariû fe elfeinter-ns ruditacgclhin facræ b teræ folæ poflunt,an ea,quæ ipfe fibi uendtcat,Chri Ihircgno conuenianr. Neqïenim aliunde co nitare pote ft, quod fit regnum 5 Chrifti,quàm ex facris Iireris,in quibus extat eins reuelatio.
Porró Ioannis decimofcptimocap,dieicipfc Chriftus, rcgnunlfuumnon ^ elle de hocmundo,2C cuiufmodi uelleteftèdominationemcorum, qui poft ipfum regnum eius denunciaturi eftent mundo^oftendit ipfe Luem uigefimo £ccundo, eftm Apoftolis inter fe cótendentibus,uter ex ipfis futurus eflèt fu- , perior,dicit:R.egcsgentium dommari mundum,fecusiongè futurum in regno, quod ipfi prædtcaturieflent mundo. Nam poteftatem eius regrii propa gandi in hoc mundo ipfis ab eo datam, eflc miniftcrium, 3^ non regnum,ut in eius poteftatis adminiftratione futurus fit maximus, qui quàm plurimis infer uicrit in denunciando illo regno per Euangclium,non qui mulns donk netur.Ex hisigitur amp;fimilibus feripturæ locis manifeftü eft, Vicarios Chri j ftiin terris nondebere captare dominiamundi,fed debere aftlidlasconfcien* tias per praedicationem Euangelq ducere in cognitionem Chrifti,utcredit regnum Chrifti efle,eripere credentes eius Euangelio terroribus ludicq di-uini.amp; irincubsmortisatepinferorUm^ •
Itatp Chriftus etiamfub imagine claunim,amp;fnonfccptri,poteftatcmreci- 0 piendi m luum regnum pœni ren tes,Sd co cxcludendi perieuerantes in pec-cato,ccclcfiæ dcdigfignificans fefuæ eceJefiæ commendareminifterium ape riendiSC recludcndi,itaad impetrandamremifsionem peccatorum , Slt; non, aliquam poteftatem confticuendarum return ciuilium. Vt maximeigitur 00,7 cedamus,quód ’Papa habeat poteftatem ligandiSCfoluendi, tarnen ob id di-» cinon poteft,quôd habeatpoteftatemquidJibet conftituendiin Chriftiano-orbe. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
Primrim enim ca pofeftas,quam ex fuccefsione Petri fibiarrogat, eft fpiri-tuahs,nhnirum,iegendarum confeientiarum per uerbum Dei, ut patet ex fu* perioribus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;♦
Secundo, ea nonfolùmeft tradita Petro, fed de cveteris apoftolis adeo^ omnibus
-ocr page 659-tER 0. CONRAD. LACVM. PÄRS VL fri omnibus miniftrisuerbiDeuNam pöftquam fpccfaliter Chriftus commen-dadèthanc pötcftatèmPètro,proptcr dus confefsionemMatthçi 10. tandem tradidit omnibus Apoftolis Matthäi *3. bis uerbis ï Amen dico uobis, qux-cunq; afhgauennsfuper tcrram,cruntligataÓ^ inccelo ,QC quaecunq^lblueri-tïsfuperterram,cfuntfolutainccelo, Vndeó^D.AugulhnusuuIteauerba, quibUs Chriftus comméndauitPctrôhânc poteftarem, nonpofle fic accipi, S quafi PetrO càm tantùm conctflènt, fed Pdf um fignificafle ecdeliam, cum ta pôttftasilli àChrifto comnîitcerctur.ôquodcuncg.xxüq.qa^Magna igi-tur eft impudehna eorum,qui audent hoc tribuere Papae, qüôd quæcunque nus auroritate fiant,ea cxiftimâda tint autoritäre diuina fieri, In rebus enim polilicis hanc cUm habere autoritärem palam eft Jnrebus autem fidei non co 9 petcre here iHi priuilegium,ut nouös arricUlosfidei condat^teftatur loanncs, cuminquit :Deumnemouiditunquam,iinigertitus filius,qui eft infinupa-tris,ipfc enarrauit uobis,c.i,ÓC iq.dicitipfe Chriftus {némo afcendit in cœlû, niß qui defcendit de coélo,filius hominis,qui eftdecœlo, Qjiibus uerbis fa-tisfignificatum eft,neminem,nedum Papam,poflè ftatuere quicquam de uo luntatc Dei erga nos,niii filium Dei, qui ideo miflus eft à pâtre in mundrim. Ut eius uoluntarem in faluandis credentibus reuelaret.De articulis itac^ fidet iudicandum eft,iuxta uerbum Dei reuelatum per Chriftum, Ô^ eius Prophe-tas,ac Apoftólos,non fecundum Décréta Papae, aut cuiufuis al ter i us etiam angeli, adGalat.i.
*0 nbsp;bed inquis : quamuis Papâ non babeat autoritärem Condendi nouos arti» culos fidei,tamenillifacrofum conciliorum autoritäre delatus eft primatusin Ecclcfia,Ut ipfe prae cacteris omnibus EpifcopisSlf miniftris Etekiie, habeat autoritäre cognofetndi de quæftionibusfidei,diftjCvij.c.Concilia c, quo-ties,xxiiq,q.i. At poflunt canoniftat conuinci autoritäre dccretorum,quôd tab's primatusPapæ Synodicis conftitutionibus Catholics Eccleiiænun$ « fit conceflus.c» quamuis,dif.xxi. Hiftoriac tarnen teftantur,Phocam Impera* tôrèm publico edido fanxiflc,ut omnes eedefiæ totius orbis,Romanæ eede ßaetanquam fuperiori obedirent. Sednec^tum quidem Orientales ôiSGræ-eseeedefia: in earn conftitutionemconfenferant. Et an omnino Imper.id fus ’i habuerint conftituendi,dubitari poteft* Abft^diferimine certè ferum cogno *? feendarUm primatus in eedefia tribui Papæ ab éo non potuit. Nam ChriftS eftè unicum caputfuæ ecdeû'ac,tcftatur Paulus non uno inlocô ad Colof.lt;♦ adEphe.j.
Nonigitur Papa,aüf quilqùam alius, iure fibi fumére poteft autoritatem tondendorum dogmatüm,practcrautcontraca,quaeàGhrifto eedefiæfuæ prôdira funt.Sic enim inqUit ipfe loan.i;. Sicut palmes non poteft ferre fru-dum,nifimanferitinuite:Sicnecu0s,nifirnme manferitis. Ego fumuitis, uos palmites.Nec^ hic audiendi funr,qui contendunt Apoftôlos,8C eorû fuc ceflbreshabuiflc,ô^ habere autoritatem noui dogmatis prodendi in eedefia *4 Chrifti.Quiaipfe Chriftusualedicens Apoftolis teftatusfit,fe adhucmulta habere ipfis dicendâ,quæ nOn poflunt portarc modo : Cùm autèm ueneric fpiritus ueritatis,illum dodurum cos omnem ueritatem,Ioan,i(5. Nam difer-tè in eodem loco Chriftus adiccit, ilium ipfum fpiritum nihil quicquâ de fuo ipfis reuelaturum , fed de eO accepturum, quod proditum eft deChrifto,ad glorificartdumeum. Eô igiturdetorqueri uerba Chriftideminifteriofpirfi tus fandi non poflunt,quafi ipfe aliud quiddam reuelatur us fit,quam â Chri ftô acceperunr Apoftöli»Hoc enim uerba eius manifeftè teftantur,quód fpi ritus fandus mittatur à patre ad dedaranda ea in Cordibus credentium, qux deChrifto proditafunt,3Óad confirmandum pedora aduerfus indicium ra-tionis 5d inferorum,
»5 Qjlid igitur conceflum eft Papæ præ cæteris epifeopis ccdcfiaefRclpon-Ce 5
^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVJ
4eo : nihil admodum porm de ci ab Impcratore concedi, nifi ut /pfe haberet llimmampoteftatemtoUcndorui'H fcifmatum, quæ arrogandafiC mdulgen-1# da Epifcoporum facile in eedefia luboriLintur, Sicut eft cerncre in priore e-piftola Pauli ad Corinch i.cap. Vbi reprehenditeos,qiïód quidamfefe iadit tabant eflè Cephç,quidam ueró Apollinis tantüm,qui ab illis baptizati crat, ld enim neutiquam ferendum cft in ccdcfia,cüm unus fit autor falutis Chri-ftus»Inde nanc^ oriuntur feelf æ,SC Chrifti nomen atcp mérita obliterantur^fp cutaccididuperioribus feculis cùm Papa pafltis ait,alios dici Francifcanos, alios Dominicafteros,alios Äugußinianos , quarum fedarum fpede Chrp ftiana religio propemodum oblbleui£,quafiimperfeda* Hoc itaq; erat pro* prium officium primatus Papæ,utoccurreret talibus icifmatibus ecclefite» , ÏSIam SC diuus Hieronymus teffatur,hanc unicarn femperfuifle caufam,ut in 17 ccclefijs units epifcopus prxponeretur rcliquts,ne quifep eedefiam ad fe tra-hat» Extanteius uerba in c Jcgimus.diff,xciq»
• Et hoc fummum fuihc ßudium primis epifcopis Romanæ ecclefîæ,ut con ,g ueniens effet rituum ecclefiafficorum apud omnes ecclefias obferuatio,téffa tur illorum res geffæ.Hune^ primatum potuiffe concedi ab Imperatore,non magnapoteff effê qu3effio,cüm fttres,quae adordinatfonem externam in ec-cIcnapertincat,óCmultummomentihabeafad tranquillitatempublicam»
Neep Imperator IuffinianusinI,nosreddêtes»C»dcfummatri.óC fi»Catho» ,^ tribuiffè uidetur honorem primatusaliamob caufam,quâmquôdfummacu raciuseffet obferuare unitatem ccclcü'aritm» Qiiaitiuis enim unitasccclefia-rum non fit in loki conuenien tia rituum 6Cordinatione funcrionum cedefia-fticarum,fed magisin confenfu doctrine,tarnen iudicium de dodrina nó uni 20 fob,fed toti ecclefiæpermitti poteß.SiceniminquitChriflus Matthati fepti mo tattendite à falfis prophetis»Et Paulus i»ad Corinthios i4»dicit:prophctg autem duo auttres dicant,óC cçteri dijud ice nr, quod fi alijrcudatum fuerit fe-denti, prior taceat,Horumigitur autoritate iudicium de doering fineeritate eff commune,6C non fingulorum inEcdcfia»ItacpSCfecuIares principes ad *, Conciliaadmittuntur,quibusde dodrina Chnffiana cognofcitur» c*nos.SC ièq.diff»xcvi»EtquiafoÏius Papæ non eft iudicium cognofcendi de dodrina, t, non habet autoritärem quiduis conffitucndi,etiam in ordinandis ritibus cc» clefiafficis,etfi illorum iumma cura ei demandata uideatur» Nifi enim confti» tuat,qu«e non repugnent analogue fidci,non efteiparendum» Nam5C glo» c,ij.cir.uerb»diuina.extra.de translat.epifdiciteatcnus autoritate diuina fieri quod Papa faciat,quatenus ex iufta caulaquid faciat. Quare fi quos ritus tj obfcruari præcipiat,tanquam cultumDci,quo impetretur remifsio peccato-rum,ad iffosobfcruados nemo tenetur,quiafolius pafsio Chriftimeretur re-mifsionem peccatorum»
Habet igitur Papa 6C hoc Priuilegiumdc ordinandis ritibus eedefiafticis^ cum hacmoderatione,ut non conftituatquodfit à Chriftianareligione aJic-num» NamSCipfeordinemoueri potcft,fi pertinaciter aliquidcontrafidem 14. Catholicam tucatur aut doceat, c»fi Papa.dift.xl»
Poteftatem autemclauium idco habet cum cæteris Epifcopis communem, quia decet pariter omnes in id incumbcrc,ut peccantes ad pœnitentiam redu cantur»
Netp enimideouidcripotefteumhaberemaiorcpoteftatem clauiüquam tf reliqui epifcopi,quia fiepe etiam fummiprincipes ab eo excomunicati fint, ut ArcadiusabInnoc.LothariusaNicolao» Nam hoe óf carteris Epifcopis effe licitum,oftenditD.AmbrofiusinThcodofio» .
Q,ua: igitur de Priuilegifs Papæ in loco ai legato dicuntur, fiemoderSda funt,ut cuiq; fua feruetur autoritas citra obfeurauonem minifterq uerbi Dci, quodabft^piacUlonegligianetninepoteft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i*^
-ocr page 661-PER D. CONRÄÄ LAGVM, PARS Th nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;77
DE PRIVILEGIIS PO-
teftatum ihferiorum ab Imperatorc
sc pondfice.
Cap* V, $ V M M A R 1 VM, «• nbsp;nbsp;Forma imperq mutata.
a. Aureambullam Car0luj4.de eledionelmperatoriscönftituit Anno «jjtf* ^* nbsp;nbsp;Imperium apud Germanos fuifTe annis fj6.
4* Eleôorum principum ptiuilegiura.
' ». Pius fecundus Papainterdixit ne quis prouocet à Papa ad generale concilium.
ß. Bulla Papac Pqfecundi.
R 0 x 1M VM erat,ut póft pn’inlcgia fLipremamm pOteIla turn,et-iam,de priudegifs inferforum poteftatum ab ilh's,dicercmus. V c rum quia forma Imperq ita nunc mutata eft,ut ca, quae in 11» de tills tradita funt,uix pofsint ad noftrorum teinporiim magiftratus re ferri : fatis fit intrad^atu iuris perfonarum fuprà indtcaflc ex hi ftortjs0C U*quod cuiufc^ illorum fileritmunus,quorum fundlionc Imperato-res ohm in gerendo ÔC fußinendo Imperio ufi funt* Nam quae fine priutlegia pnucipum,quorum minißerio Sd fubfidio Imperium nunc fufiinetur,cx co-ftitutiortibus aurcac bullae ( utuocant) potius,quâm exalqs Romanis U^ete-«dumeß» EaenimdemumCaroIus quartus anno äChrißo natoM*CCC» LV Lconatus eß in certâm quandamadminißrationem Si ordinem redigere
3 Imperium :cùm autem apud Germanos fuifletannisD*8C LVI* neeg tameft Carolus in eafuabülla alterius cuiufdamminißerij in conßituendo Imperio maiorem curam'habuerit,quam clcdionis Imperatoris, Propemodum enim totusincoeß,quorumprincipumin Germania fuffragtjs fubrogari debeat 4 nouus Impe.fi quando cafus exigat. In ea enim dedione facienda cuiep ck-dorumfuum cuiep tribuit priuilegium*Deinde peculiariter hoepriuilegw tribuit principibusdedoribus, utipforum fubditinon pofsint ad iudicium Imperaforisperaliostrahijudipfiad ißudprouocare,donee eisinipforum territorijsiusnonnegetur* -
Atep iubet priuilegia principibus dedoribusin ea BulIa eoeefla adeofer-uari^utfiquapriuilegiafintâ füpcrioribus Impciatoribus quibufeunep fub Imperio habitantibus conceflà,quæ ilïorum priuikgijs aiiquid derogenr, ca pro nullis habeantur.Fitautem priuikgij Germanorum principum in idigê êlo Imperatore etiam mentio in c. Vcnerabikm.ext.de ekd. Itacp ex illis lotis peti uolumus,quç dcfecularium poteßat«priuikgijs inimperio did poft funt,cóm alibi nulla extent*
De Ecckfiaßicarum autem perfonarum pn'uikgijs,quae ipfis ratione fun-dionum aut dignitatum,quas fußinent,in ccclefia Romana, à Papa conceft fa finit,ideo non dicemus,quianoßruminflitutum noneß de ilIis priuikgijs dicerc,quæ quifep fibi fumpfit,aut fuis indulfit contra autoritärem fcripturae, 5 aut Imperij.Quid enim non arrogent Romanæ ecekfig primates,cum Papa Piusfecundus aufus fit interdiccrc,ne quis prouocet à Papa adGenerak ^ concdiufExcat cius Bulla adiSda nunc àureæ Caroli BuIIae.Eiufmodiigitur priuilegia ecckfiaßicani perfonarum noshiccomemorare intermittemus* iEtdeiUistantum dicemus,quaeablmperatoribuspropter reuerentiam reli-gionistalibus perfoniseonceHafunnEa ueroquia extant peculiaribustitulis annotata,quospoßeafubijciemus,difcentes ad eosremittimus: fi quis porro defidcret ea priuilegia,qug Romana ecekfia peculiariter quibufda perfonis w propterdignitatêjquaraincagerut,coccfsitjhcebitcuiuisexDecretalib.ea peterc» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C c 4
-ocr page 662-Î?r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JVÏIÎÂ CIVILIS JtîETHÔDVÎ
C.
De Epifeop is fiCCIe.SC dcpriuilcgijs corum, Auth»
De fandifEEpifcopisS^ Deo amabilibus,f eiterêdgt;CIer,8^ Monachu«
P R I V 1 L E GIÏS PRÏ-
uatarum poteftatum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n-Cap. VL •
S V M M À R I VH, ï. nbsp;nbsp;Patriae poteftatis priuilegiumquod fit.
a. Tutorum amp;curatorum beneficiâ. *
j. De negligentia tutorum amp;nbsp;curatorum,
4* nbsp;nbsp;Durum elt,alios prafgrauarialiorumculpa.
h Si unusex tutoribus aut curatoribuï damnum dederit, quisfarciaf.
«. Beneficium ordinis tutorum.
^. Beneficium diuifionistutorum.
8. nbsp;nbsp;nbsp;DecefsioncadioniS. ƒ
9. nbsp;nbsp;Adionedireda Si utilitutelç quand© utatur. nbsp;nbsp;.
10. nbsp;nbsp;nbsp;Dolus priuatusfeuculpa in rebus pupilli admiffüsquomodopledendui. lit. nbsp;nbsp;Nulla eft focietas malcficiorum.
12. nbsp;nbsp;nbsp;Dolus communis pariteromnes obligat.
11. nbsp;nbsp;Adminiftratio.tutorumhegligens ad prarfiandum damnum pupillo obligat 14« Qui conniuent in alterius dclida.conlcnfifTc uidentur.
V. nbsp;nbsp;Pupillorum priuilcoium èft.ut carteris creditoribus omnibus pratferanturiô bonis tutorum^ curatorum.
itf. Surdi ,fnuti,ptôdigiipfi rebut fuis pratefTenonpoflunt.
17. Amicus pupillicuram bonorum illius gerensadquidteneatuh
»8. Adione reali petuntur res proprix.
ip. De priuilegio pupillorum aducrfusalios,
20. Dolus fuus nemini fit lucrofus.
21. Decircumuentioneinuenditioné,contraÔibus Siadibut
21. Capliofi hominésodiôfifuolucroinhiantes.
21. Petitio abfolutionisâ iuramento,cùm ex parte recipiends eftillicitam, 24« De priuilegqs Dominic; potefiatis in fernes. as. Seruus in dominum torqueri non potefi.
26. Libertatisfauornon finit ampliari dominicampoteftateni»
27. Extenfio priuilegn dominice poleftatis.
23. Seruos contra dominosquäfnionibusfubrjeere licet.
^ T Ri AEpotcftatispriin'!egiïim,quódfiIiixs,qLn'fLib ëàeHyabf^ * permiflu prætorisnonpofsitconuenirepatrem,incuius potc-ftate ed,l,iïïj. ƒ prætor. fF.de in fus uocan.Fada quoeß poteftate '4| agendi cum patre,filiiis non poreft ills in plus conuertire, quant !» iinegrauifuarumreruni incommode facerepofsitU.parronus, fï.dcre iud.Iildempriuilegtjs gâudetÔ^ mater. Nam lixcpduilègiacompel tut utriufeß fexus parentibus,c tiam naturalibUs tantum,ficut óf patronis turn mafculistumfœminis cademconccflàfunt,teftimonio carundem II. quas iS
allegauimus.
Tutoribus Uerô 8f Curatoribus diuerfa competunt beneficia ,fed in diUèr * fosetiarn cafus.Vtautemhxcdiucrfitascompetentium beneficiorum rede 9 percipi pofsit,reuocandum eft ad animum,quód fæpe contingat,utcdm plu ribusTutoribusuelCuratoribusincumbit cUraprofpiciendirebUs eorum, quifidei ipforum commendati funt,inuicem iibi graues fiartt fuà negligen--tiaJnde uerô cùm fendant damnum pupilli, difffclle efle illud ita farciri,uc neutri ex contutoribus alterius uegbgentialit fraudi.-Praeterqüâ enim quod 4 durum
-ocr page 663-PER D. CONRAD. LAGVM, JPARS VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jrp
dumm'eß^ahospraegrauart ah'orum culpa,ut confulatur pupiH/Sjûrpc ctiam ea eft negligcntium inopïa,u( iÏhs nihil pofsit aufcrri, ac proinde necefle fit, contutoresiplbrurn lucre culpamji pupilli indemnes ( ü'cut«quum eft )fer‘' ^ uari debeant.
Qjiarc ut (altemaliquomodoifta indïgnftas Caueretur, profpedum hifte remedijsn.Rom,uoIunt,pIuribus Tutoribus,aut Curatorib.pupillo,autahf, ÿ cuiopusfuerit,fimul adMbitis; utfi unuscxiplis citra aliorum mandate de-prehendaturin adminiftrAionetutelæ damnum dcdillèrebuspupilli, Ncc adminiftratio rcrum pupillarium à magiftratu uel teftatore , qui cos f icgeric , ^ Tutores,inter cos diuifafic,tum fi conueniantur üpupillo,pofleletuen be-heficioordinis,utpriusillum conueniat,ex cuiusgeftione emerferit damnü, quam cum illis agat de eo farciendo. A up hoc quidem cafu tueri fe hoc bene-■ ficio poflunt,ut non tpneantur pupülo ad larciendum damnum,donee com-pertum fit eum,qui dedit damnum,non effe folucndo : fecus, fi ipfi uni man-darint adminiftrationem,aut inter fe cam partitifunt, cùm non eftètàmagi-ftratu uel teftatore ea inter eos diuifa , aut ablqj ulla diuifione adminiftratio-nis omnesearnpariter fuftinucrint.Nam iftis cafibuspropterfocietatempe-riculi,oranes pariter tenentur de negligentiaGngulorum, nee poteft aliquis ex iIIisdcclinareiudiciumalIegationebeneficijordinis,iuxt.tot.tit.C.SiTu 7 tor uel Curat,nongeirBencftcioautemordinis,qualï fucceditbeneficium diuihoms.Nam in illis cafibus,in qui bus non habet locum beneficium ordi-nis,plures Tutores aut Curatoresconuenti,poflïintinterfediuidcre obliga-tionem damni farciendi pro rata, fi omnes fuerint folucndo, 1, i, ^ nunc tra-(ftemus.ff.de tut.et.rat.diftra.amp;( C.de diuiden.tut.per tot. Si ueró nó omnes Tutores uel Curatores fint foluendo,tumille,autilli,qui funt folucndo, te-8 nenturquidempupilloin folidum,fèdpoftùntabeopetere, utipfis cedat a-tftiones,quæ ci aduerfus Tutores,uel Curatores fuos, qui non funt ibluêdo, P competunt,ut ipfi portopofsintfolutaabipfispetercadione direda, quan-docunqj folucndo futurifint.l.i.^» non tantum.ff.detutc.óf rat.diftra.Si tarnen forte quis incircumfpedus non cogitaret de cefsione adionis â pupillo petendacontra contutores fuos,pro quibus ei farcire damnum coadus eft, cömilli non eftent folucndo,turn ex benignitate iuris illi fuccurritur, ut utilt adione tutebe ab illis exigat,quod pro illis expcndit.l.i, §■gt; nunc trademus, in fin.ff.de tut.öd ra.dif.
•«o Verüm hæc que de beneficio diuifionisamp;( cefsionisdida funt,hac opus ha bêtdiftindione,ut fi quid à quopiam Tutore uel Curatore,priuato dolo, aut culpaadmiffum fit inrebus pupillicontra quam dccuent, ille ncc beneficio 11 diuifionis,neccefsionisiuuerur,fedfolusobfuum delidumpledatur. Neep enimulla focietas eft maïeficiorum,autiuftacommunicatio damni exmaleff gt;i cio.I.i.^planè.ff.detute.8lt;( ratio.dif.Secusficómunidolo, aucculpa damnS datum eftpupillo.Nam turnpariter omnestenenturinfolidum, utfiquidem exillisaliquisnonfitfoluendo,reliquinihilominustcncantur, ncc habeant ncc pofsint petere adionesaduerfus illos,qui fimul cum illis eo muncre fun di funt,liccc diuidere inter fe præftationem damni pofsint, fi omnes fint fol-,3 ucndo,l.fi'plurcs tutelam.ff.de admi.SCperi.tut, Proinde quocpilli Tutores ad praftand urn damnum pupillo tenentur, qui cümanimaducrterintaliquê excontutoribusmaligne,aut negligenter adminiftrareres pupilli,nontamé «4 eumremouerinttutela,óf tanquamfufpedumpetiuerint, quia conniuentia fua in alterius dclida confenfifle uidentur,l.i.C.fi tut. uel Cur. nó geftcrint, Etdc his omnibus copiofê dd.cir.l.i.C.de Tranf.
Cæterùm compecunt cadem beneficia etiam magiftratibus, à quibus datt funt Tutores,fi conueniantur à pupillis,eóquöd aut nó idoncos de denn, aut . quodfatifdationem ab illis noncxegeruntd,antep, ft^de magift, conuenien, Atep
-ocr page 664-ï8a ' ÎVÊ-ÏS CIVILIS METHODVS
Atqjcn'amfidci U flores TLitommSC Curatoruitt iuuantur his priunegtfs,W propter fiiam interuentiönem öd fponfloncni m ladicuim uocenturjicut in^ frà de fideiufK diccmUs*
Porró piipilli gaudêt hoe priuilegïo,ut cætcris creditóribus omnibus prat i^ ferantur in bonis eoriim,qui re uera ipforum Tutóres uel Curatorés fucrut, aut fe pro TutoribUs aUt Guratoribus geffertint, quo ptiuflcgio fruüntiir Sd ia cxtèri,guibus Curatorés dati funt eó,quöd ipli præefle rebus fuis non pof-* fent,ut hint furdi,muti,pródigijód^ fimnes» b dabnbus,2C duab^cquent» n.dc priuileg^créditO*
Item iuuatur hoc priuilcgio pupillus,etiam aduerfus cum,qui ex officio à- t ƒ mîcitiæ curam bonorum illius geisit »hfi negotiiim.ff.de priuiîc.crc. Iff Ud tarnen priuilcgium competit pupillis Sd ahjs turn folûm,cùm experintur aduerfus Tutoies uel Curatorés fuosa(ffioneperibnali,amp; non reali. Nam reali a- ig dione petuntur res propriæ,ut proptèf debiti obligationem praeferri pupilli ' in ea re,quæ contenditur non elle propria Tutoris uel Curatoris, nÔ poGint.
Deinde non tranfmittitur hoc priuilegium ad hæredes pitpillorû uel alio-rum,quiamero fauoréperlonac iftudconceflum effj. penult* ^fipueHat.lF» de ritunup.EtfecundumBab non iuUàntUr pupifli hoc priuilcgio in bonis iudicis,qui Tutores uel Curatorcs dédit, arg. 1. i. ÿ« priuilegium. iF.dc magi-ftrat.conuen,Vult quoep I.idem priuiIegium.fF.de priuileg.credito.non darf Guratoribusbonorum.Qiiauerô ex caufain his duobus cafibusil.nohnt uripriuilcgio,non uideo.
Sed hæc de priuilegfjs,quæ competût pupillis Ôd ahjs aduerfus Tutores uel igt; Curatorés fllos.nuncdiCendum eft,anetiam aliquopriuilegio iuuentur aduerfus alios,qui fua circumuentione illis damnum dedérint. Nâm Ô^ hoc cl to fu iuuandi uidentur,ne cuiquam lucrofus fit fuus dolus,pr^fertim quo nocue rit illi,qui fuis rebus præefle iple non pofsit.Et eft Fane in hune cafum exqui lîtè illis profpedrum à legum Romanarum conditorfbus,adeó enim non uo-lunt cuiquam effe impune tales perfbnas,quæ opus habcant curatoribus, cir cumuenifle,utnec fi Tutorum uel Curatorum ipforum autoritas interuene-rit,aut etiam prætor fuum decretum interpofuerit, ualere fraudatorium con traeffum uclint,ut non pofsint tales perfonæ contracumpeterc, le in integru reftitui. Immo nec liquidem à Tutoribus uel Curatorious farcin' pofsit damnum acceptum,uolunt cos fibi præiudicare , quô minus pofsint aduerfus fraudatores fuos petcre reftitutioncm in integru, etiamfi prius cumfuis Tu-toribus uel Curatoribus de damno farciendo egcrint.iuxt.tot.tit. C.fi Tutor ud Curâ.interue.ÔCl.magis.^ pcnuIt.fF.de reb.eo.quifub tut.funt.
Neephocpriuilcgiofblùmgaudent talcsperfonæ,cûm in uenditione Cir- tt cumuentæ funt,fed quocunm modo læfæ uidentur. Nam allegati tituli gene raliter de contradibus SC adibus,quibus lædi talcs perfonæ poflunt,Ioquun tur,utreduci hoc beneficium ad unum loium côtradum nort pofsit.Et cûm « hoc beneficio fruâtur pupilli odio captioforum hominum, qui ufcg adeô fuo inhiant Iucro,ut nullaturpitudo eosabfterreat à dolo,fi illis exeo aliqua Ipes lucri afFulgeat,uidentur talcs perfonæ pofle petere ablblutionem à iuramert to,fi forte iftifuo beneficiocumiuramcntorcnunciaucrunt. NamfcCudum xj iura Canonica competitpetitio abfôlutionis âiuramcnto,cùm ex parte reci-pientis eft illicitum.c.i.ôd c.debitorCs.SC ibi not.ext.deiurciur. Sicut certè efl;,càm contrahens cum pupillo perfuadetifli,ut renuncict huie fuo beneficio cumiuramento,nepofsitcontraeiusdolum uenire, fi ilium porto depre-hendat,quem turn non intellcxcrat.ledquatenUsquæhbetrcnunciatiopriu«
• Cieero iwo» legiorUm ualeat,dicemusinffnchuiustradatus.
ratiompro Reftatutdicamus dcpriuilegijsdominicæpoteftatis, cuius quidem nulhli4 Sfxt.Roff(ofcfopriuiIcgium,nifiquôdferuus in dominum torqueri non pofritj.i.^ »f Amtrino, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diuus.
-ocr page 665-TER O; CONRAD. L A G VM. RARÎ VÏ. * ï«i ■ditfiis.fEde quæftia« amp;nbsp;C. eo, IJ. Attç id quidem inde fadum efie arbitror, quód ea poteftas aïioqm naturali libertati fit aduerfa,ut Romanarum Ih con «^ ditorcs earn non cenfucrint ampïiandam,propter faiiorcm hbertans» Et tagt; ®7 men hoc ipfum priutlegnim quod ci datum eft,Imperatores ita extendcrunt^ ut nee in tutorem, nee inmatrem domini feruos torqueri uelint. h q\ C, de quaeft,Et Kunius.^ fcruus.ft.de quaiftio ♦ uult ut fer uus nee in ilium torque* atur, cui aliquado feruierît. At illud ipfum pnuilegium rurfum ita contradS eft,ut in certis quibufdam^alibus,tam m criminalibus,quim in ciuilibus iu-*8 dicijs,feruos contra dominos quxftionibus fubqcereh'ceat, iuxt. nor. glofT.I.
i,5C q.C.de quæft.
Hue autem pcculiariter pertinent tituli
De diuidenda tutela,8Cpro qua parte quifque tut.coniie.
Si Tutor nel Curator non geflerit.
Si T utor uel Curator interuenerit.
DE P R I V ILE GIIS PER* fonarum,quac illis propter dignitatem conditionis, aut ordinis competunt. Cap. Vil.
S V M M A R l V M.
lt;. Depnuilegnslibertatis. ï». nbsp;nbsp;Libertasomnibus rebusfauorabilior. ». nbsp;nbsp;Sentenciaprolibertaielata prarfertur.
4. nbsp;nbsp;nbsp;FaüorelibertatismuItainiureconceduntur.quxalioquinegahlUr«
j. Liberum corpus nonatftimarbfilxfum fit.,
e. Libertas eftresioxftimabïlis»
7. nbsp;nbsp;nbsp;Ciuilisnecefsitudodiftinxitiura.
8. nbsp;nbsp;nbsp;Mulicbrisimbecillitatisacpudorisratiohabenda.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Foctnina propter priuatum aut ftfcaledebnumnonducaturcaptiuainiudi^ cium.
ib. Cafus.inquibusfcemïnaccarccrcntur.
n. Ob crimen atrox feeminx carcerantur.
«ï. nbsp;nbsp;ludexfceminam in publicum trahere non debet.
»». nbsp;nbsp;F œmüiç uterum ferentes prxcipuc gaudcntpriuilegqs.
14. nbsp;nbsp;nbsp;Feemin; corporal! peena affici.aut torqueri non debentdonee 40. dies i parla ea rum effluxerinr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ij. Fceminc ad producendos nouos teftes reftituuntur.
lö. Obfexufeeminis ruccurrirurinjedendo,fatifdando,amp;probationcindcbitk
17. In probationeannorum adimpctrandamucniamætatispuellis fuccurritur. t|. Feeminç auferunt FakidiamtUnafcuUsob crimen Maieftatis damnatis.
*^« Ignorantia iuris excufat feeminas, ta. Dotis priuilegio non folùm ob fexum gaud ent, ucrumetiam fauorc matri* monq.
*1, Feeminis uolunt leges dotes conferuare.
»». Dcpriuilcgnsartatis-
«5. nbsp;Pucritia amp;nbsp;fenium xtatis fauorc confidcrantur.
*4. Dolinullumcft beneficium.
«y. Pucrgt;7.annorum,amp; infans 7 ancenfetur.
»6' Ipfo iure tutus,non habet opus officium iudicîs implorarc.
*7« Culpam admiffam puer non fert impunè.
»8- Minoris reftitutio in multis cafibus prodita.
ÄJI, Annos »s.natus contra legesnaturx faciens non gaudet beneficio jtatis.
‘èo. Minima quçq; non curari.
»»t nbsp;nbsp;induôfja nunorii appareils in alqs negotiis.
p. Minor
j
-ocr page 666-»8 » nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIJ CIVILIS METMODVS
It. Minor manifcftis probationibus doccat fe circumferiptura.
jj. Faneratorum odium.
J4 . Venia artatisimpetrata non iuuatur minor.
3$ . nbsp;nbsp;Reftitutio femel impetrata a ut negara,repeti non poteft.
3« . FidiominoritatispermendaciumnonfHbleuac.
37. nbsp;nbsp;nbsp;Periuriaminorii non funt alenda.
38. nbsp;nbsp;nbsp;RcIidaindignisdebeRturfifco. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;{
39. nbsp;nbsp;nbsp;Minor quando non fit audiendus,uel reftimendas.
40. nbsp;nbsp;nbsp;Solutio minoriMagiftracuuoIentcfada, IterrTdonatio libertatij SCfidetuif* fio.
41. nbsp;nbsp;nbsp;ContradusminorisabCq^tutorisauioritatenullus.
4». Dolusfi dedit caufamcontradui.
4b Reftitutionis præûdium efTeextraordinariumauxilium.
44. Extraordinario auxilio uti nemo poteft,doncc iuuetur ordinarro.
43. nbsp;nbsp;nbsp;Minor dcceptus ultra dimidiam in emptione,refcindirur emptio»
40. nbsp;nbsp;nbsp;De refti tuen dis minoribusfua facilitate laf fis.
47. nbsp;nbsp;nbsp;Vfucapio.amp;praefcriptiononcurritcontraminorcni.
48. nbsp;nbsp;nbsp;Minor omittens harreditatem lucrofam adiré ititra tempus legitimum.reftï-^ ^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tuitur.
49. nbsp;nbsp;nbsp;Siadiueritdamnofam, nonpoteft beneficio reftitutioniseam denuo relia* quere.
30. nbsp;nbsp;nbsp;DereRitationeminorumingeaerccxuariiscauriscafibus^.
$1. nbsp;nbsp;In quibus perfonis amp;: rebuj reftitutio minoris non procédât.
j». Minore reftituto cogitur amp;nbsp;ipfereftituere omnia,qu!e occafioneeiuinegotH
H. In rcbus,quarum nomine poftulatur reftitutio,nihil innouandum eft.
34. nbsp;nbsp;nbsp;De'priuilcgiis fenum.
53. nbsp;nbsp;Sexagefimum ætatis annum egrefsi fencs cenfentur.
j6. nbsp;Militaria muneramaximè omnium effeperlónaliar
$7. nbsp;nbsp;nbsp;Caufaria S^honeftamifsiofirobfenium«
js. Tutelae onere nifi feptuagenarq non excufantur.
39. nbsp;nbsp;nbsp;Adicendo teftimonionemofcncxexcufatur deiureCanonico.
«o. Natalium fplendor nullum tribuirliberispriuilegium,nifi quoddignitateft-quuntur patrum fuorum conditionem.
ö». Depriuilcgnsordinum.
61. nbsp;nbsp;nbsp;Clcricorumordo ob reucrentiam rel igionir prarcipuus fern per habitus.
6}. nbsp;nbsp;nbsp;Clerici qui priuilegipgaudeant.
04. nbsp;nbsp;nbsp;Maximum Glericorumpriuilegin eft.quód ad fubeunda fordidamunera co* ginonpofsint.
67. nbsp;nbsp;nbsp;Alia conftitutio per aliam fubinde correda cft.
69. nbsp;nbsp;nbsp;Clerici falfum in caufa criminali diceBtes,accufari de criminefal/ipoflimt?
70. nbsp;nbsp;nbsp;Solidus eft aureus Romanus.
7*/ nbsp;nbsp;nbsp;In peregrinatione fua fcholaftici funt defendendi.
73. nbsp;nbsp;nbsp;Eledionem habent fcholaftici ubi uelint^ere.
74. nbsp;nbsp;nbsp;Supellexfcholafti'corumnononeraturue4ngalibus.
73. nbsp;nbsp;nbsp;AbfcnslYfusreftituitur.
70. nbsp;nbsp;nbsp;Profeftoresgaudentomniimmunitatccumuxoribusamp;Iiberïi.
77. nbsp;nbsp;nbsp;Depriuilcgiismilitumincondcndisteftamentis.
78. nbsp;nbsp;nbsp;Inreempta prefertur miles cçteriscrcditoribusüenditorls.
79. nbsp;nbsp;nbsp;Veterani amp;nbsp;emeriti à ucdigalibusfolucndisliberantur,
So. Propter mercaturam fi quam milites exercent,amittuntpriuilegïa milifarla/ a*. Palatini milites funt immunes à fordibnsmuncribus.
- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11. F a mi-«
-ocr page 667-PER D. CONRAD. LAGVM. PARS Vtgt; S9t
St. Familia militum abfcnslarfa reftituitur.
8$. De ruftieprum priuilegns in teftamentis.S^ignorantiaiuris.
84* Ruftici à cultura agrorum ad publica munera non uocenturgt;
8î. Ruftici qui cenfendi.
86. Artificum priuilegia quar cenfenda«
* INTER conditionesperfonarum praedptra eftlibertas. Ea enim omnibus
* nbsp;nbsp;rebus fauorabilior eft,l.^bertas» IE dcfegutlur. Itaque li indifceptatione
^ ftatus diuerfæ ferâtur fententiaé,pr;cfertur ea^quae pro libertäre lata eft. I. inter pares.fE de reiudic. Ac ficuiinteftamento relidafit Iibertas,6C nemo fit qui hæreditatem, ad quam tiocatus eft ^eo teftanleiito adiré uelit, aeproinde teftamentum fiat irrit urn, turn ille^cUi relida eft hbertasin eo teftamcnto,pro libero fe gerere poteft, etiamfi bona i fifcp occupentur,ut minimè dimitten-diisuideatur proprer publicumcommodum.^*8lt;^ hi quidem. Inftituc.de eo, 4 cui lib. caufabo. adq. Sic ubiqueiniuremulta conceduntur fauore liberta-tis,quæ alioqui negantur.
J Pertinct hue etiam, quód liberum corpus tantifit â Il.utnolint ullam erus fieri aeftimationempofte,fi læfum fît â quopiam,l.exhac 1, ff. fi qua.paup.fe, ^ dicatur.Videturenimlibertaseflères inçftimabilis,quamuis alioqui omnes res æftimationem fubcant,l.non eft. ^’infmita.ó^ 1. libertas.ff. de reg. iu. Sed hocpriuilegium libertatis naturalis amorpotius exigit ,quam quöd iftud tri-buat hominibus conftitutionum duilium autoritas.
7 nbsp;nbsp;Reliquaueró,de quibus porró nobis dicendum eft,magna ex parte prodi-dit ciuilis neceisitudo, quae requirit, ut propter diner fas conditiones homi-num,diftinda in certis cafibusfint iura. Nam ut ab ea conditione hominum
• incipiam,quac ex natura prouenit,Quis non iudicathumanæ focierati conue nienSjUt imbeciUicatis ac pudoris muliebris ratio habeatur in quibufdam caft buspræ mafculisï'
9 nbsp;nbsp;V olunc itacp 11. Romanæ,ut fœmina propter pnuatum, aut fifcaic debitir, nonducatur cap ci ira iniudicium/ed hodie C.deoffic.diuer.iudic.multômi-nus uolunt earn in carcerem conijci, ob débita. Auch, hodie nouo. C, de cu-ftod.reorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘
Qj,iamuis autem hoc commune fît priuilegium fœminarum,quôd in cau-
*° fis ciuilibus non pofsint trahi in indicium, aut carceribusmancipari, tarnen Alexan.de Imola.cir.I.Dlaeriquc.ff'.deiniusuocand. annotat quofdam ca-
•‘ fus,inquibus aliud fierifit licitum. In criminalibus fané caufis non eft dubi-um, quin careant hoc priudegio foeminae, præfertimfî crimen fît atrox,cu-iusaccufentur,inx. Auth.utnulli iud.Sfe. neceflarium.
Proindeamp;papaBonifacius odauus,cömiudicaret parcendum efte uerc-enndiae mulierum, ut non ob quamuis caufam in iudicium uenire cogeren-tnr, adiecit, niß hoc fieret in caußs, in quibus iura iftnd manifeftc permitte-xcnt.cap.mulieres. Extr. de iud.in fexto.Extra illos autem cafus non unit cas cogi,ut nel teftimonium in foro publice dicant. Ac cumôC diuus Paulus ne ^^iaÿyçji ’*hcmu!iereseftèàx»fflt/s,par«meminifte h one (lacis index uideretur,qui feemi e^^^toi^Mi nam in publicum protrahere uelit,in negotio,qnod per cam domi pofsit ex-
Neigiturnfqnammulier ineoetn uerfari facilecogeretur, permifitInfti-niannslmperator,ntmnlier abfente parte domiluae coram indicé, nel Notarié fuiimteftimoniumdeponat. Auth.utlegtt.inexor.licisinrent.^•finero jj mulier. Etdd.circal.adperfonas egregias. ft.dciureiur. Praercliquis antem feeminis illæ præcipuè gandent lus priuilegi|s,quae feront nterum.Nam illæ etiam nocatæ in i udicium,comparere non coguntur.I.q. ^* fi non propter .ff. Si quis cautionibus S^c.
»4 Corporali aut poena affici,aut torqueri, ne quidem ob extrema feelera pof
j84 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ JVRIS C^VItiS' METHODVSquot;
. funt,donecquadragintadiesapartu€arumcffluxennt» t praegnantis« fEde pcrnis^amp;ibiBaru .
Antequàmauremad ahamulierum priunegiaenumerandapergam,adqd ‘^ endumeftjquódóCrcftjtuanturadprodiicendosnouos teftes, poftqu^mad-uerfac partis teftimoniafint piiblicata, fee und urn Bartobcir. Li\ ^ nundatts. /Ede ope«noui nunda. Nam Óf hoc priuilegmm illis contra mdiciorum for- ’‘^ mamdatur, propterfexum, ob quemetiam illisfuccurriturin edendo,fatiE dando, óf probatione indebiti, ff, de edendo, E i, 5* uit. Etquifatifd.cog.I,de die. ^ fi feruus.in fin,óf de probat.l.cum He indeb, ^E Item m probatione an g^ norum,quibus nata eft puena,ad impetrandam ueniam ætatis.Eomnes. ^fœ minas.C.de his,qui ue.actat,impc.
Porrógaudetmulier óf inaJijslurisformis propterfolum fexumquibtiE dam priuilegijs,ut cüm mafeuh propter enmen patris fui, maicftatis damna-ti pcnitus excludantur (uccefsione etiam maternorumbonorum, fœminæ *8 tarnen inde auferuntFalcidiam.Ei. ^ quartam partem .Equifquis. ^ ad fifi-as, C.adlegem lulïam maieftat. Item m adione commodati, quod acceptum cftafiliafamilias,paterteneturdelblo peeuho filiac ,óf cum ipfaagi preterea de eo nonpoteft,ficut fit cum filiofamiIias,Efed mihi. ^ fi fiIiofamiJias.ff.cora modati,
In plerifque quoque cafibus excufantur feeminç ob ignorantiam Iuris pro ’^ pter fexum,qui annotantur à gloIEE final. C. de iuris óf facti ignor. Habent - Ófinalijsmultiscafibusfœminçfuapriuilegia,fed quç illis non propterie-
De Pnailfg xum folümconcefïafunt,utpriuilegiodotisnó ideófolügaudent,quiafunt ^^ 0 dotalih, ui fœniinç,ucrumetiam quia fauore matrimony leges conantur illis dotes con- ^* ^toUcnd-in f^j-^iai e, Itaque de illis fuo loco dicendumeft , ubi feries formarum iuris i-iva^axuiciu ß^^j magistulerit. Hicenim de illis foliim pritulegijsdicendum fuit,qug con n ftn^an. ßj^ratio fexus abfque refpedu aliarurn caufarum,dan fuafit. Sicut nunc dicendum eft depriuilegqs ,qu£ob folametatem perfonis tributafunt.Nam óf hor urn caufa magis ex natura prouenire,quam ex duik ratione eolligi ui-detur.
Eftautemetatispotifsimum priuilegium, quodinomnibus ferèpœnali- « bus iudidjs mitius cum illis agitur, qui aut propter immaturi tatem çtarismi-nusfapiunt,aut propter confedasuires corporis óf animi,repuerafccrc uidê tur.Nam pueritia óf fenium in gratis fauore folûm confideiantur.Atcj id qui *? dem haefitmoderatione ,utfi quid dolo ab illis commiffiim fit, gratis benefi- *4 cio noniuuentur,fecusfi quiduitio aut culpa gratis admiferunt. I. ferë.ôf tbi gl.ff.de reg,iu,ôf per tot. tit.C.fi aduerfus delid.
Cenfetur autem aliquis eflè puer ab anno ætatis feptimo ufque ad annum ^^ decimumfeptimum. l.i.^initium.fEde poftul. óf ibi Bart. Namnopdum e-greflus annum feptimum,habctur pro infante,qui propter innocentiam con fikj,ipfo iure exeufatur delinqucns,l,quod infans.ff.de rei uendicatione. Ita-que is non habet opus,utiudicis officium ad fèiuuandiyn implorer,cömiplb lö ïure tutus fit. Si ueró pueri culpa aliquid admiflum fit, nonfert id impune, 27 nifi eiperiudicem fuccurratur. Indceft, quod tam in multis cafibus prodita tS fitminorisreftitutio.Sed habetur etiam pro minore, quinondum egrefliis eft annum xxv.Et tarnen maiorannis decern óf odo,nontam benigne iuiia-tur à 11. atcpille,qui noneftineagtate. Namnatus annos xvnj.fi quid faciat *? contrail.naturg,non gaudet uHo beneficiogratis, fecusfi egrediatur cnnlin conftitutionum meram. Nam turn illi per reftitutionem in iiitegrum,tanf^ 1-gnorantieasconftitutioncs,óf propter imprudentiamgtatis,fuccuiritur,iux, dd,cir.I.etiam,fEdeMinoribus.Non folum autemmitius agitur cum minori-bus, quam cum maioribus,in corrigendis corum dclidis, led multó fepius in amouendo periculo damni,in quod uel fua facilitate, ucl aliorum doIo delà-
-ocr page 669-PER D. C 0 NR AD, LAGVM. PARS -71. ’J8j pfï funt,Guehoc eis incident in contrahendo »fine inremittendo. Nam ilhs beneficio reftitntionis fncc«rn'tur,qiiocunque a du circmmienu fuei int, ut aut amifennt quod habuennt,aut amifennt emolumentum, quod acquirere potuennt, aut obligauerint fefe onen, quod recufare ilhs Heun, Eno omnia, amp;nbsp;I, quod fl minor, ^mon fcmper,fi,de Minor, Nifi tarns leuius fit damnum, quàm Ut eius caufa cuiquam negotium faciendumfit, Nam turn minor pe-30 tensfereftitui,non eft aui^endus, IniUisenim quæ contrains commune con ceduntur,non curantur minima quæque,I, Seio, ff, de re ft it,in inte, Neciu-liatur minorai cafu potius,quàm alicuius dolo fentiat damnum, Non enim e-uentus damnum,fed inconfulra facilitas minons reftitutionem indulgct,Eue rum feiendum, ff, de Minoribus, Gum enim iure communi ufus eft minor, non iuuatur,etiamfipofbea aliquid indeaccidat, ut peius habeat abfque dolo 3* alicno.Efin,C,dereftitut,inintegr, Si quoque apparuenttabs eiusinduftria in alifs negotijs,uc non fit uerifimile eum per ætatem èfle deceptum, non fuc 32 curritur ci,Ei.C,quiSCaduer,quos in integr, reftitut,non poff Neque énim ftatim creditur, eum efte circumferiptum, qui minor eft, nifi illuddocuerit manifeftis probationibus,Eminorib,C,dc in iute.reff,óf Enam poftea, ÿ*fi mi 33 nor, ff,de iureiur, præterquàm contra ufurarium creditorem. Ab eo enimfi quidaccepitmutuo minor,prapfumitur deceptus,odiofœneratorum,nifi u-furarius probetcreditum ab co eflè uerfum inutilitatem minoris,C,fi ad-uerftisere,Nonnunquam£lt;reuerentiaeorurn,contraquospetitur reftitu-tiominorum,prohibet earn fieri, ut cum minor queritur de parente, aut pa-trono fuo,non iuuatur,Eij, C.quiamp; aduerf, quos 8Cc, Si quötßmaior fadtis ratum habuerit,quod cum eo minore geftum eft,nongaudet hoc auxilio minor um,C,fi maior fadus rat, habuerit,
34 nbsp;nbsp;Item fi impetrata uenia ætatis,fuis pracefte potuerit ut maior, non admitti tur,utfe tanquâm minorem læfum contendat,etiamfi illi æ tas fuffragetur.C, ?? de his qui ue, impe, SemeJ quoque impetrata, aut negata reftitutio, repeti 3® nonpoteft, C,fifæpiusininte,reft,poftuE Sideprehendatur quoep maior per mendacium finxiflè fe minorem, cum non effet, turn non iuuatur, C, fi min, fe maio,dix,uel probat.fucrit,
Præterea non reftituitur minor, fi deprehe’ndatur non coadus iuramento fuo firmaffe promifta, Authentic, facramentapuberum, G,fi'aduer,uendi, Vt maxime enim propter inconfultam facilitatem iuuandus uideatur mi-57 nor,nehominumfraudibus impune expofitusfit,tarnennullaindulgenda feu alendafunt eius pcriuria, Nee ainrsper eius reftitutionem grauandus eft,utipfe habeat lucrum ex eius dcltdo,ut fi minori non capaci per fideicom miflum aliquid relidum fit in teftamento, 8^ hxresin eo inftitutus id ei non 33 prüftet,fedfifco cedat,qmarelidaindignis iuredebenturfifco,turnpetens' contra illum reftitui, repellitur iuxta Bartol, circa Ecum quidam, ^ fi pupil-Io.ff.de ufuris,
39 Itemfi Magiftratu uolcnte 8C fciente debitum foluatur minori, non eftfe-40 rendum,utcircumucntuminf©lutidnceivsdebiti fequcratiir, 1, ait Praetor, $♦ peimittitur.ff ^de minoribus,Contra hbertatem etiam, qua fortè incautior aliquem ex feruis fuis donauitminor, fi'pofteacontraueniat,non eftreffb tuendus,nifi ad recuperandum precium mancipij. I.minor ancillam,ff,demi-noribus,6lt;rGod, fi adueriusliber, leg,if. Si quoque fideiußerit pro eo, cui fucceffurusfit, etiamfi itedatur, pon reftituitur, quia fufficere ei debet emo-lumentumfuccefsionis, quiaiftafpe induduseft, argum.l ,i ,C,de filiofam, minore,
Poftremô non reftituitur minor in omnibus illis cafibus,in quibus iure co muni uti poteft,ad eff'ugicndumdamnum,quod ex fua facilitate fentit, aut ei 41 imminet.Vt fi contradus deficiat, eö quód Tutor uel Curatorminoris non
Dd 2
-ocr page 670-ft# nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
»nterpofueritfuam autoritatcm, non poteft minor repetere reft/tirtionem in integrum, quia tails contradus ipfo lure pro nullo habetur, ut non opus fit eum reftituiycom nocere obligatio tabs contradus ei non pofsit,l,fi curato rem. C.dc in integ. reiht» minor. Item, fi dolus dedit caulam contradui. tin 4* caufa.fEde minorib. Vnde eft quod 0!^ aduerfusobligationem naturalem tan ti5m,qualaefusfttminor, non detur ei reftitutio, quiaconueniri eum ex tali obligatione iura non pennittunt, iuxta dd. in t nunor.ff.de proeuratoribus, contra gloft.ibidcm.Sic ft ius commune minori miniftret aliud quoddam au- 4? xilium,non decurritur adreftitutionis præfidium, quia hoc eft extraordinär 44 lium auxilium,ut il Io uti nemo pofsit, donee iuucturordinario. Exempli gra tia,ft dcccpius ultra dimidiamiufti preeij fit minor in contrahenda cmptio--4J ne,habct beneficium petendi, ut refeindatur emptio. 1. ij ,C. de refeind.em-ptione. Itacp cum minor hoc bcneficioaduerfusimpoftorcm uenditorem uti pofsit, non eft necefle, ut ei fuccurratur per reftitutionem. Idem fit in muftis alqscalibus, quibus deftinatuseft peculiarislocusin C.tiulnquibuscaufis -in integ,reftit.non eft necefta.
Hec fere funt,quæ obier uanda ueniunt,antequâm conftituamus,propter ^ inconfultam facilitatemminoribusdeberi reftitutionem in integrum» Proxi-mum nunc eft, ut uideamus,in quibus cafibus,amp; quatenus talepriuilegium tills corapetat. Quamuis enim eorum fit illis mdulgeri hoc beneficium, ubi-cunqj oftendere pofsint fc fua facilitate Ixfos eflè,tarnen ideó non eft cogitan dum,lt;ÿ indilcriminatim, æ fine modo id ubit^ illis liceat. Deinde quod dim hoc priuilegium fit odiofum,relpedu illorum, contra quos illud datur minori hus,non pofte hoefibifumere minores,nifiquatenus hoe illisll» indulgent. Vt certum eft,minoremrcftitui contra eum,qui reseius ufuceperit cum eius *^ damno» C.ft aducrf»ufucap,Contra prafcriptionemtamenrerum immobili urn,ut reftituatur minor,non uidetur necefle, quia contra ilium ea non cur-rit.L fancimus.C»in quibuscaußsin intc»re»non eft necef» Et de prxfcrip»ui ginti ucl triginta anno.l. ficut»Sed glof»l»i»C»Si aduer» ufucap»ita dieft hmi-landam hancregulam de emfu pra^criptioms contra minorem, uidelicet,ut
. nonhabeatlocumreftitutio,ficontraminoremprimo ceeperftcurrereprat fcriptio » In eo nanque cafu ouia non currat,non pofte earn nocere minori,ac proinde nee opus effc,utreltituaturdccus ft contra maiorem cœperitcurrere praefcriptio,5lt;poftea contra minorem fucceflorem maioris complcatur» Turn enim quia currat praelcriptio,opus efle,ut remedio reftitutionisfuceur ratur ei, nc compléta noceatminori non lubiata » Sicamp; in abjscaftbus certa moderatione iuris maior beneficio reftitutionis iuuatur» Vt fi donarit,quib. perll»illiliccat,decret-oiudicisadhibito,non fuccurrit lacfo, niftimmoderata fit donatio.l»cum plures» f» cum Tutor.fEde admi.0^ pet» T uc»amp; C» Si aduer» donatio» Itcmfiomilerftminorhaereditatemlucrolam adire intra tempus Ie- 4g gitimum,reftituitur, ut liceat ei redire ad neglcdum lucrum.C» Si ut omif-lam hxreditatem ÓCc» Si uerôadiucrit’damnofamhæredftatem, non poteft 4? beneficio reftitutionis earn denuo relinquere, nifi adhibeantur creditores, quorurnintereft,nihil deadita femelhacreditateintercipi.Letia.^ul.fEdcmi, àC»Siutomiftamhære» SieSCaduerfus uenditionemquarumcuntpreturn fuarura,at(^ etiara fi pignusde reb»eiusalicui datum, diftradum fit, aut cum €0 tranla(ftum,uel fatfta diuifio fit,aut ipfe lóluerit,uel ab alio in Iblutum,ueI mutuoaliquidaccepit,quicquid enimhorum fadlum fueritcum eius dilpen dio,ad effugiendum ilIud quodam cum modo reftituftur, iux. peculiar es ad hancrem proditas Il»quarum tit, ex C» inf» annotabimus.Qiiibus adiungere quispoteritt patri. ^ fi pecuniam.ó^ ^fi minor»fi»de minoribus, Qin nero mi fint tir.in C.oftendent eorum indices,infra.
J;xtantpafsimin II»2lt; aln multi calus,in quibus reftituuntur minores, utfi ƒ o uedigal
-ocr page 671-Per D. CONRAD. LAGVM. PARS V I. S»^
Uedigalforte non foluent minori,amp;^ ob id bona eins in commiffum incidac, refticuimr ad ea recuperanda.l.fi ex caufa. ^ fi in commiHum.ff. de minoJte fi culpa Tutonsinftanriaiudicij perempta fiïjI.fin.fEfi Tut. uel Curatanter uenerit,reftitmtur minor ,0C ad repetendum allegationem,quam omt(it,uel in opponenda excepnone^uel in probatione firmandad.xxxvij^æde minori bus. An autem reftitui pofsit ad producendos nouos teftes,poftquam pubh-cata fint tcftimonia,exquifitc indicat Barren J,t J’nunciano.ff.de Ope.noui nunciat, Si captus fitin dc^rendoiuramehto,c«m habcretprobationes^qui bus conumcere poterat aduerfanum peierantcin,reftitui cum pofle teftatur, l.nam pofiquàm, ^•fi minor,ff,de iureiUran,Quôd autem pofsit reftitui aduer fus fententiam, poftquâm ea tranficritin rem iudicatam, oftènditur in C, fi[ aduerfus rem iudicat.SC gloiftatquc dd,cöpiofc ea de re agunt, circa l,fin.C, fi minor fe maio.dixerit, Subuenitur quoque ei,utprouocet, fi forte intra tempos decern dierum,quo oportuit eum appellate,non prouocauic,l,amp;ffi, ^ penult.ff,deminoribus, Qiribus uero alqs præterea cafibus fubueniatur mi-noribus hoc bénéficie iuris, cos potcrit quifquefua diligentia inquirere,amp;r perfeannotate,Nos noftro inftitutoperfundosexiftimamus,quódpraïci-puoscafus annotauerimus,
jt Reliquat funtquædam quæftiones, quas hic gignit metus impedimentô-rum,quaé in perfonis6Crebus hærere uidentur,quo minus locum habere re-ftitutio minorum exiftimari pofsit, Primum enim etfi minor circumuentus, reftituatur,tamenfi fitfiliusfamilias,non uidetur, quod debeat iuuari,neprac . textuactatisfuccurratur eiuspatrimaiori, Scdcûm2lt; filiusfamilias,donee eft in poteftatcpatris,conueniri in folidum pofsit,Liq,^ fed utrum, ff, de mi-noribus,non eft cur quifquam dubitet filiumfam.il, hoc beneficio iuuari, iu-xta tit. C.defiliofamil,minorc, Deinde nemo dubitare poteft,minorem tarn aduerfusfifcum,quâm aduerfus qUempiam priuatum, hoc beneficio iuuari, cum id exprefle conftitutum fit C/i aduerf. fifeum. Et competere hoc ei beneficium, fine Tutor interuencrit,fiue non, contra id, quod cumeiusdamno geftum eft,indicat titulus C, fi T utor,ucl Curator interuencrit, Anautem fi-deiuftbresminorum, uel abj, qui cum ipfis habeant rcm,auccaufas communes, fubleuentur hoc beneficio,fi minor eoiuuctur,magis dubitari poftet,ni-lîhæc quoep dubitatiofublataeftet diftindionecafuumperll,C,defideiuf-fo.mino.se in tit. Si in communi,eademque caufa SCe. Nam ibi conftituitur, quo'd ad fideiulTores minorum pertineat huius priuilegq auxilium, fi minor deceptusfitalicuiusalterius dolo,fed non fi propria facilitate damnum incur
• rerit, Eos uerô,quic urn minore habeant aliquid commune, uidetur tex. in tit.ad id allegato omnino excludere auxilio huiusbeneficq, Sed 1,0commu-nem.ff.quemad.fer.amit.hoc auxiliumillis tribuit,fi habeantrem commu-nem, quæ fit indiuidua, ficut eft feruitus, uidelicet, ut minore rcftituto,amp;: i-pfisfuumius feructur cum eo,
J^* Cxterum quoties,aut quocunque cafu minorisfitreftitutio,cogitur 8lt;5 ipfe reftituere omnia ea,quæ occafioneeius negorq,in quo le reftitui uult,ad il-^^ lumpcruenerunt, C.dereputation.quacfiuntiniudic.ItaqueS^ prohibitum cft,ne quid innouetur in rebus, quarumnomine8C caufa poftuletur reftitu-tio. C. in integr. reftitu, poftu. ne quid no, Si^c. Poreft etiam reftitutio peti âminori,per Procuratorem, C. etiam per procurator, modo eapetatur in c-iusforo,contra quern earn impetrare quisconetur, C.ubi,6C apud quern cog.integ. 8lt;^c.Qiio autem iurc,Slt; qua forma agendi reftitutio minorum pc tatur,dicemusinfrâ,ubi oftendendum erit, quomodo ex priuilegqs aga-
bis eft adpriuilegiafenum,Nam ÔC cum illisiura indulgentius
tur. Jam igiturpoftquâm minorum priuilcgia recenfuimus ,redcundumno-agere pro-Dd 3
-ocr page 672-fS8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHODVS
StpfftiffM»
ptcr actatemjfiipri diximus. Cenfendt aiitcm funtfenes, quiegrefsi funt æta !9 tis annumfcxagefimiim» Infraenim iftos annos enam Philofophi u/res exiliere iudicant,qui rebus gerendis fint idonei ♦ Qiianquam imperatoria con-ftitutione etiam iih tanquam fenes liberentur à m uncribus perfünalibus,qu/ maioresfunt quinquaginta quineç annisj.manifeftù C, qui æca«fe ex. hb.x. Vndequidam uoluntfexagenarioscxcufari ämuneribusmilitiaf,càmMar ^® tis muneramaximè omnium fint perfonaha, propter corporis uires, qua: ad confligendum illis requiruntur.Âeproinde erialt;! caufaria 0^ honefiamifsio ^^ eorum habctur,qui ob fenium militia dimifsi funt J.q. C.qui non impie,fti-pen.facra.folu.fint Jib. x. amp;nbsp;ibigt A tutelar tarnen oncre ita nolunt excufari ^ fenes,nifi fintfeptuagenarq.Lrj,ff.de excufauTut. Sicutnec ämuneribusre gulariteriuredigeft. libcrantur fenes, nififintfeptuagcnarij.I, iq.ff.deiure immuniUta^ghtinuitu ff.de teftibus, ita interpretatur priuilcgiumlenum de non cogenais illis ad dicendum in publico teftimoniura, uidelicet,ft' ex-ceflerintannumIxx.luraueró Canonicanolunt quen^cxcufari adacendo 59 teftimonio,propter fenedutem, fèd hoe folim permittunt, ut ft forcé icnes propter imbecillitatcm corporis uenire in indicium non poffi nt, ad eos mit-tatur TabcUid, qui charta ipforum teftimonium excipiat. c. ft qui teft.cx.de tefttbus,Slt; ibi gl. Natalium fplcndor nullum tribuit liberis priuilegium, nifi 69 quöd dignitatefequunturpatrumfuorum condioonem.ftexemplo» G.de de curio.ód eorum lib.Iib.x.
Cor^itutio trUtriti.
SequunturpriuilegiaOrdin'üiöfquiapropterreuerentiamreligionisprç lt;5* cipuusordo lcmpcr in imperio habitus eft inter priuatos, ordo Clericorum, 0* de priutlegqs huius ordinis dicendum primo uidetur. Gaudent autem priui ^} iegijsclericorumiUidcmum,quifeduló uacant minifterqs facrorum,^ non hincinde ua^antur folo habituât nomine çlericos fe getentes, quia hic ordo præ alijsdonatuseft amplioribuspri«ilegfjs,ut clerici omnibus alqs negotijs politicispofthabitis,folis minifteri^ ecclcftac Dei incumberent.l. generalij fincinius.C.deEpifcop.se deric. Kftautem Clericorum maximum priuile- ^^ gium,qp adfubeundafordida munera,ófad foluendasextraordinarias indi-eftiones cogi non pofluntj.i. 6C q. C. de Epifcop. 8C Cleric, óf de lacroland* Ecclefi.leg.placet, nififalusrcipublïcac exigat, ut nequedie ordofit immu-nis à talibus onerifaus propter necefsitatem publicam, ut inexpeditioni-bus publicis cogi clerici poflunt ad refedionem publicorum irinerum óf pontium,ófadinftrult;ftionem natrium,quibus militestranfinitti inhoftile folum pofsint.l. ad mffrudioncs. óf 1. iubemus nullam. C. de facrofancft.ee-clc. Qi.iac autemmunera dicantur ibrdida,óf extraordinaria,0f anfolutio uc- óf cftigahum etiam fub his comprehendi pofsit nee ne,dicemusinfrà de iure im-munitatis. Eteufantur autem Clerici etiam à Tutelis 6f alijs perfonalibus muneribus.l.prefbyteros. C. dc Epifcop. óf Clcricis.Proximumimmuirita- ^^ ti Clericorum eft priuilegium, quad non pofsint trahi in iudicium laieorum ullaexcaufa, fed neceflè fit eos prius conuenire apud cedefiafficum iudi-cem. Atque huius quidem priuilegq promulgatio fçpe mutata eft,ut qui eer tus dc co efle uclit,neccfle habcat,ut non uni eius conftitutioni inhjr cat,fcd omnes peruoluat. Etfi enim alfa per aliam fubinde correefta fit,tarnen ca cor- ^7 reeftio non eft referenda generaliter ad omnia capita fuperiorum conftitutio num, fed ad ca folûm, quæ exprefleinpofterioribus corriguntur, Quarco-mnes Icges8f Authenticæ,quæfuntàl. omncs.ufqueiftatuimus. C.de Epi-fcop.óf dleric.euoluendæfunt. Nam ca conftitutio Friderici poftremóeft in hoc priuilcgio ,óf extat in titulo deftatut. contralib. eccie.collat. x. Etre-liqua Authenr.funtfumpta ex Authen. ut Clerici apudpropriosepilc.conue ^^ niantur,Öf ex Auch.apud quosopor.caul^dice.Monach. InterCiericos ueró * ■ præ cæteris presbyteri hoc priuilcgio donati funt,tK non torqueamur,etiam fi
-ocr page 673-PER D, CONRAD, L A G V M. PAR5 VI. JB?
®^ fi uacillent m teftimonio dicendo, 06 tarnen fi' poftea compcrtumfit, eosfal-finn teftimomum dixific,accufari de crimme faifi' poffunt/teut caeten clerici, qm' falfum in caufa criminaU dixerunt. Nam fi in caufa cïuili id fecerint,tijnt per tres annos minifterio eedefiaftico fungi prohibentur, I. presbyteri. 06 Auth,fcq,C,dc Epif.06 ClcJn foluendis quocpfportulis non amplius ab illis exigi poteft,quam quatuor filiquæ, nifi executor iudiciorum ex fixa in aliam prouinciaminiudicium uocauerit.Namtunequiaplusnegotij habeatexecutor in conficiendo hinc^de innere, plus etiam impendere in fportuias de 70 rici coguntur,nempe fi)Ïidum,hoc efi,aurcum Romanum. Auth. fed noue.
C.de Epif.06 de.Tribuunturdericispriuilegia,ó6 àiure Canonico, utin c. fi quisfuadentc.xvij.q.üq.SC de refig.domib,c.fin.ó6 inmukïs alijslods. V e rum qma ca fibi propria autoritate fumpferunt, netç illispublico Chriftiani ©rbisfulfra^o conceflafunt,ipfis relinquimuseaconferuanda,fan's nobis fitrecenfuine priuilcgiadericorum,quæiftoruniordiniconceflàf«ntobre-uerentiam refigionis, jure publico.
71 Porró priuiJegrjs clcricorum coniungenda funt priuilegia fcholaft/co-rum,cfim quia fiepe ijdem funt clerici 06fcholaftici firnul, turn ueró quia u-terque ordo pacis militiam profitetur Ô6 exercet. Eftautem priuilegforum fcholafticorum locus ordinarius in conflit. habira.C.ne filius pro patre.Nam in ea,86 circa earn ab omnibus pecirliarkcr de illis agitur,nea tarnen alia funt 74 maiorauelplura,quant quod-in peregrinatione fua,quam ftudiorumcaufa 73 f4ciunt,magisfintdefendendiab innnia,quamquiquam alij,St quódinloco ftudiorum ipfis detur elcdio,an apud magiftratum,uel Epifcopum urbis,uel Redorem fcholæ potius conuenii i uelint, ab alijs autem conueniri non pot 74 fint,nifi apud Redoremó6 Epifcopü urbis, Jpforum quoeg fupdlcx non po-teftoncrariucdigalibus,argumento l.fin, ^Diuus. 36 ibi Bart.fF.de publica. Etgloffatquedd. circa conftitur.habita. Nequeconueniriinlocoftudq poteft ex caufa contraduum, quos alibi quam in eo loco inijt, nam ibi non cenfeturhaberedomiciliumqiifiperannosx.ibidemuerfatusfi'r.l.ij.C.dein-
75 col.lib.x.ó6 ff.de iud.l.tj, Si* fed utrum,36ibinotata. Si quoqueabfensnon de fenfus laedatur fcholafticus, poteft petere reftitutionem in integrum, neiu-, ftifsima caufa abfentia: ei noceat.l.nccnon.ff.cx quibus cauf.ma.in inceg.re-76 frit.Et illi qui profitentur artes liberales, aut 11. aut Philofophiam, gaudent omni immunitate cum uxorious Ô6 liberis fuis.l, medtcos.061. fin, C. de pro-fefso.06 mcdi.iib.x.
77 Sed de immunitate perfonarum poftea,iam pergemus ad enumeranda pri-' uilegia militum, quorum ea quidem funt præcipua, quibus fruuntur in con-dendis teftarhentis. Nam propter imperitiam iuris, cuius cognitioni uacare . , ., non po fsunt, cum in armis uerfantur, permiflum illis eft, ut abfiÿ omni fo- ^'^^^ ^'^^ Iennitate,qua:iurccommuni ahoquiin condcndistcftamentisrequiritur,te ^^ ^ “^ ftamentafaciant,modó ita uoluntatemfuam déclarent,ut certó de ea confta- “ ? ƒ re pofsit,quæ fuerit. Inftitut.demilitar. teflament. Proinde non eft nccefie, ^^’^ ut legitimum numerurn teftium adhibeant,fedfufficit tot adhibitos effè, qui ^^^.^jy^j ym fidernfacere decorumuoluntate pofsint.Neque cogitur miles inftituere, roneH/ïüwre ucl exhacredarefilium:poteft quoquein Codicinisinftituerebæredem,ue.î {^„[„1^^ etiam dtiobusteftamentisrclidisuoluntatemfuam declarare. Any hoclicet iniliti,fiue fit mutus,fine furdus,Imó etiam fi de crimine condemnatus fit, aut deftatufuodubitet, Non tarnenfipupillus,autferuus hoftium.Præterca poteft decedere pro parte teftatus,pro parte inteftatus, 06 diredê fubftituere etiam extraneum,06hæredem fiium grauare Icgatis ultradodrantem heredi tatis,iux.Bart.cir. l.necy enim. ff, de tefta. mili.ó6Ba!d,cir. 1. milites. C.eo-
7S dem.Habet 66 hoc priuiiegq commune cum minoribus miles,ut in re empta • de eins pecuniapreferatur illis, qui antea aliquideidê uenditori crediderur, Dd 4
-ocr page 674-J?0
IVRIS CIVILIS METHODVS
iuxta glolKLidcm^.fEqm' potiounpig »hab, A uedigalibus autcm foluendis nonliberantur milites, nifi fint ueterani QC emeriti ♦ Nam illi præ reliquis 79 bocfolùm gaudentpriuücgio, utnullisoneribus,aut muncribusciuilibus grauaripoßint,etiamfimercaturamexerccant, proprer quam alq milites a- 80 mittunt priuilegiamilitariaj» i« C. de ueteran. lib, xij. Palatini quoque mili- 8* tes immunes funt à fordidis dC extraordmanjs muneribus* C^dePalatiJacra largitdib^xq,
Reliqui tarnen milites hanchabentprxrogatiuam, ^^non Iblutis ueÄigä libus böna eorum non cadant in commiflumj.ot^nibus, C, de uelt;Qigalibus commifsisUn iudicijs quocßcummilitibus remifsiusagitur,quäm cum alns cxplcbe«Nam Alexan.dc Imoxir« 1, n» ff» Si quis iniud,uoca,nonierit,ualt qgt;milesfieximperitiaexerccndarumlitiumfiat contumax,excuietUr,quia nonpolsitdceopræfumi,quôddolo quodamid fecerit, In pracftanda quocp indebiti folutioneis,qui accepitindebitum,oneratur,ut probetfibidebi^ tum elle iblutumj.cum de indebito, ÿ*fi autemis^ff.de probat.Et uidusin cau fa ciuili non teneturin'amplius,quäm faceretunepolsitJ.miles. ff, de re iud, , In criminali autem iudicio itaparcitur militibus,ut minore pœna puniantur, quam plebeij,iuxtaglod,defertorem. ^•poena.fEderemilit.Necpoiluntqui-dem milites torqueri,etiam praccedentib,indicijs,nificum igbominiadimiisi fint militia,f milites, C, de quaeftionib ♦ His aut priuilcgqs nö quiuis gaudet, qm nomine tenus militem præ fe fert,fcd qui arma pro defenfione reïp.geriu C.m quibus cauf,mili«fo,prælcript,uti pofjtac^ efim illi, qui nunc ide de mi iitari ordine elle iaëlitant,non ita uerfentur in armis,ficutolim fob Imperato ribus Romanis confuetum fuit,magna eft quæftio,an etiamiUi fibi arrogare militum priuilegia pofsint,
Etineiusquidemquaeftionis decifione uafiant dd,Inhoc tamenprope-» modumconueniunt,quódexiftimantfingulorumprim'Iegiorum,quaE:militi bus funt concefta,rationem confiderandam efle, ac fiquidem ea uideatur habere locum in railitibus noftri leculi, turn efle fentiend«m,quód eo priiulc-Exerffio nbsp;giomeritógaudeant,finminus,diuerfumefleftatuendum. Vide Cy,drd,i.
peremptond. Q ^j^ fur/j 5; fabt,ig.Vbi occafione priuilegtj,quopermittitur militibus,utfi fortêantefententiamn0noppofuerintexceptionemperemptoriam,nefcien Ignonintni ^^^ ^^^^ oportuifteopponi,antequâm ferretur fententia,allegationc ignoran *^^*^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiæ iuris rurfum ad earn opponendam admittantur, de hac quæftione fatis di-
ferté difputat. Competunt autem quidam priuilegia militibus ratione pecii li},8Ccaptiuitatis,dequibusfuo locodicemus,
Cæterûm priuilegijs militum nontuetur iplbrum familta,nifi in caufa refti at tutionispropter abièntiam, quac fada eft rcipub, caufa,Nam co cafu uxores • . militum etiamreftituuntur,ficutmariti,lïabfentes fint læfæ, C,deuxoribus Ru(ticorum militum, SuccurriturSC rufticis in quibufdam cafibus,propter imperitiam,ut ®I priuutg4. ß pjuf^s haberinon pofsintteftes,fufFicitquin(Ç adhibitos efle in condendo Tcftamento,quod in rure,8^ non in ciuitate fadurn eft,l,fin,C.de tefta. Ne-que opushabent ruftici,utuoldntatemfuamteftantesmittantinriteras,iuxta Bart,inl.conficiuntur,^CodiciIli,infin,C,deiure Cod, Propter ignoranti-am autemiuris excufanturfaeperuftici,ficut fœminæ, l,ï,innn,fF,de «den» amp;nbsp;de iure fiici.l,ij. Non ramen excufatur rufticus, fi quid faciat, quod fit contra ius naturae, aut contra honeftatcm,I.t,C,dcJntcrdicï, matri,ahas autcm rc-gulariterrufticitas cxcufat ignoranter aliquid facientem contra iura ciuilia, quia illis ruftici uacare non poffunt.l,ij.H.ü quis in ius uoca,non icrigSC de iu rifdi, omnium iu.l. fi quis id quod,^» i,In ijs ramen foltim caribus,qui iure ex prefsi funt,iuxra 1, fin. C,de iuris £lt; fadi ig.
Éft autem óffpecialis quædam immuniräs ruflicisconcefla, ne à cultu-ra agrorum ad publica muncra agrorum uocent ,C,ne ruft,ad uil urn olKeuo, Iib.
-ocr page 675-PER D. CONRAD. TAG VM. PARS VL j?«
lib.xi,Id quod ego ka accipiendum exiftimo, quod non fint cogendf ad ge.-renda publica officia^ Nam Reip.intereft^ut agri diligenter colantur per ru.-lh'cos,Slt; imperitia corum non patitur,utbene prgeiTe publicis munerib.pof-' fint, Itamnon eft per mitte ndum, utex agrisad publica muneragerendauo-centur, Ad onera autem publica ftiftinenda eostencri non eft dubium, Ru-8/ fticiautemcenfendi funt,quiin rure habitant, 0f ibi continue uerfantur,SC
qui fuos agros col5t,non q^i (erutiicer fundo addi di funt, ficut Afcriptitq ac Cenfiti, Nam I.i. C,ne ruftfca.ad ullum offic, cuo,eos omnes pro rufticis ha* bet,qui extra mœnia urbium habitant,
£0 Poteranthis priuikgifs adqci ÔC ea, quae peculiariter conccflafunt quibuf-damperfonis,propter artes,quas exercent,aut negotia,quibus gerendisprac fedi funt à magiftratu publico , Cuiufmodi pleracque extant in ultimis tribus libris C,ut de T rierarchis,MuriIeguh's,8C Gyngciarqs, de Fabricenfib, Clafsicis, Piftoribus, Suarqs, Athletis 8Cc, Vcrum quia talium muncrum nunc non habetur ea ratio,qualis ohm fuitfub Imperatoribus Romanis,nolo in pericrutandis eorum priuiiegtjs nimis dihgens uideri ♦ Si quis ea defide-rer,is poterit fua opera coftigere ex U, Romanis. Hue autem alioquipeculia* titer pertinent tituli
fF,
De minoribus xxv.annis*
De Teftan^nto militari»
Cod,
De reftitun integ.minorum xxv.annis.
Si aduerfus rem iudicatam,
Si aduerfus uenditionem,
Si aduerfus uenditionem pignoris«
Si aduerfus donationem,
Si aduerfus libertatem.
Si aduerfus tranfadionem*
Si aduerfus folutionem,
Si aduerfus delidum,
Si aduerfus V fucapionem.
Si aduerfus Fifeum,
Si aduerfus Creditorem,
Siut ab hatred,fe abft/neant.
Si ut omiflam hxred.acquirat«
In quibus caufis in intcg,reftit,non eft necef, QiuSC aduerfus quosin integrum re,non poft Si minorfe maiorem dixerit.
Si faepius in integ.reftitutio poftuletur.
De his qui ucniamxtatisimpetraueruntt
Si maiorfadusratumhabucrit.
De Tefta,militari,
De uxoribusmihtum.
Ne rufticani ad ullum officium deuocentur.
Inft,
De Teftamento militari,
DE IMMVNITATEi
Caput V111,
SVMMARIVM»
•. Deimmunitate.Sf return priuilegqs*
a. Immunitas quid fit.
•» Munusin generc quidfit»
4. Muni tip es
-ocr page 676-IVRIS CIVILIS METHODVS
4. nbsp;nbsp;nbsp;Muntcipesquidicantur.
5. nbsp;nbsp;nbsp;Muncraquaedamfunt ordinan'a^quafdam extraordinaria.'
6. nbsp;nbsp;nbsp;Quid dicatur ordinarium.uel extraordinarium in iure.
7. nbsp;nbsp;nbsp;Dcpenfitationibuspublicis,oblationibus,indidionibus.
8, nbsp;nbsp;nbsp;Munerum ordinariorum 8C cxtraordinariorum,quiedam pcrfonaliagt;rcaliagt; mixta.
9. nbsp;nbsp;nbsp;Perfonalium munerum quxdamhonorifica/ordidajfimplicia,
»0. Tutelaeft priuatummunus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
11. nbsp;nbsp;nbsp;Angariç,perangariçgt;pofta,curfus uehkulari$ inter fordidamuncra erfentur
12. nbsp;nbsp;nbsp;Legatio,cura cogendx pecuniar fimplicia munera habentur.
1;« Tributa»ueâ;igalia.contributoria,exaAionesgt;capitatiogt;colIei3a,conatioRCJ» fupcrindida,indidionaliadndidiones,mixtamunera effç.
14« nbsp;nbsp;nbsp;De uacatione amp;nbsp;exeufatione à ciuilibusmuneribus.
»5. nbsp;nbsp;nbsp;Legitim« caufç immunitatis funtuidelicer,«tas,impuberes,feptuagenarn,fe xus.utfceminæ.ualctudinarrj, quinqueliberi,paupertas, conditio,miniftc
« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ria,fifcaliaprardia,ordo.
(5. nbsp;nbsp;nbsp;Philofophi qui AntiSC libcralioribus ftudqs dediti.
«7. nbsp;nbsp;nbsp;Dignitas.tanquam umbra corpus,ordinemfequitur.
iS, Senatoriadigniras qu« à muneribusciuilibus libéra.Itemdecurioncs, duces* comites,uicarq,ailefroresiudicum,defenfores ciuitatum.
«9lt; nbsp;nbsp;nbsp;Qui uacant facris propter rcligionis reuerentiam non funt cogendi ad fufti-nenda publica munera.
as, Abfentes reipub,caufanon grauentarmuneribus ciuilibus, utlegatus, nego- -tiator.
21. nbsp;nbsp;nbsp;Item minores xxv.an.ffnes.foeminç,rcnfuumdefedlu labo rans,liberor um nu merus,paupcrtas,primipilaris,ueteranus,pontifex.
z2. nbsp;nbsp;nbsp;Princeps poceft remittere alicui onera publica.
aj, Quihabentmerum SC mixtum imperium in fubditos.polTunt remittere onera publica,^ exadioncs.
24. nbsp;nbsp;nbsp;Lmmunirasdeturfincenormila;fioncaliorum.
zft Nonpoteft quis cogi ad fubeundamuneraciuilia,nißfitdeterriiorioeius,qui abillo exigit.
#6, Ciuemquidfaciat.
27. nbsp;nbsp;nbsp;Aduen«,originarqcîues,i8col«,indigen«,quidicanturi
23. nbsp;nbsp;nbsp;Item peregrinus, foren fis, fcm erator, ulurariusquibus contributionibuste neantur.
29, nbsp;nbsp;nbsp;De poteftate îniungendi munerîs.
30. nbsp;nbsp;nbsp;Inperfonalibusmuneribusmaximeuidendum,anfitidoncus. -
3(. nbsp;nbsp;nbsp;Ordo in deferendis honoribus obferuandus.
32. nbsp;nbsp;nbsp;Nemopriusmaioremfufeipiat magiftratum,qaim minore At fundus,
33. Muneribus captar c honor es gerendos,ncqua quam admit ten dum.
ReriM^riià ltS^‘
XP OSIT is Prïuilcgifs, quae foliusperfonacreipcduconccflâ funt ,diceridum nunc erat, quae priuilegia rebus propter con-ditionem earum data eflenr. Nam hoc progreflus amp;nbsp;ordo com-
immunUiU quid.
mumum formarum iuris,ad quarum collationem ea,quac in hoc I capite recenièmus, iura,funtfpeciahainillis, exigeret. Ve-rùm quia Priuilegia ,‘quae tribuunt immunitatem, tarn perfonarum, quàm rer umfunt, ante de ibis dicendum fuit, quàm ad rerum priuilegia progre-deremur.Eftautem immunitas,quaedam Jiberatio à gerendis honoribus, « 6C iulhnendis oneribus ciuilibus. Vtraque enim liberatio fub uocabu-loimmunitatis comprehenditur,quia amp;nbsp;honores publici(cuiuimodi habetur quolibet adminiftratioreipubhcç ) munera uocantur,iuxta J.mumisxnb, Mttwingf/ modis.ft'.deuerbor.figJtaquein genere munusdicitur,quoduis officium SC J ”^^lt;iui(t, onus ciuile,quod neceflario fubimus ex l.more,imperioüe eius,qui iubendi habet
-ocr page 677-PER Dlt; CONRAD. LAGVM. PARS VI. y??
4 habetpoteftatem.l.munus.fEde uerb.G'gn.EtquibLisincumbit communier parçndi necefsitas ex lege,more,aut impcho præfit^enns, dteuntur munici-pcs, Remifsio uero tabs necefsitaus dicitiir immunitas, fine nacatio à mime-ribus. Qjiiauerô tab's necefsitas tmponitLirmunicipibus, autiure publico, 5 aut uoluntate imperantium, Prima eft munerum differentia, quod quædam funt ordinaria,quacdam Extraordinaria.
Ordinaria dicuntur, quae publico iureiubente perpétue' præftantur,ut funt mb uta,portona, ueJii^alia, amp;nbsp;alia quae canonis penfitatione ueniunt. . Extraordinaria ueró ,qusc in pr efentem necefsitatem folüm ab ibis, qui praefunt Rebufpub. exiguntur,SC ab eorum fubditispræftantur, ut funtin-di(ftiones,8C collecftae.QiiamuisenimBar.cir.I.rj.deiure immu.abter diftin-»» guatinter hæcmunera,uidelicet,quódOrdinariafint,quæ ä 1. uel principe exigantur, Extraordinaria ueró,quac ab inferioribus magiftratibus indicun-'S tur,tamen manifefta ratio me mouet,utab eo dilïèntiam.Notü enim eft in u-niuerfum alioqui miurediciordinana,qi!en. autiure cofuetudinario defini tafunt,uteorumobferuatio fitperpetua,Extraordinaria,que cognitione prg fidentium moderenturpro cafuum uarietate. Deinde leges, quasipfeallc-gat,manifeftê id quod ipfe contendit,non probant. Nam potius de differentia necêfsitatis in parendo, quam ipforum munerumloquuntur,nempe,ut qui habeantimmunitatem,non teneantur ad onera,qua: eximprouifo ama-
' giftratifeusindicuntur. Practerea nobis fiiffragatur amp;nbsp;ucterum exemplumr 7 Nam ficut Afconius Paedianus teftatur, ita uetcres diftinxerunt penfitatio-nespubliças,quæ inter munera ciuiliareifte referuntur, quôdahæ effent per petuæ,quæ canonis appeUatione comprchenderuht,abæ uerö uariarentur Cdnon. magiftratuum indi(ftione,pro necefsitateReipublicae,quarumquafdamdi- QblAtiontt, xerunt oblationes, quafdam indidioncs. Et eft per fecommodaSd expedite indidionts^ diftineftio, quia ufus etiam exigit, ut in cuiufque magiftratus imperio dupb-cia lint munera, nimir urn alia,qu3c publicaiuraperpetuo imponunt fubditis, alia, quae in praefentem necefsitatem tantümexigantur àpræfidentibus.Se-cundum Bartoli diftindtoncm,nulla effent in Cæfaris imperio extraordtna-ria munera,quod tamenfecus effè ufus nos docet. Nam feeundum loannem dcPIatea illæ ipf:eindidioncs,quasCa’far intit.C. deindicftio.Iib.x.impo-fuitfubditisimperio,fueruntraunus extraordinarium,antcquàm publica lege fancitum effet, ut præftarentur .Itaque patiantur amatores Bartoli nos banc diftineftionem citra offenfionem autoritatis eius fequi. Nobifcum fentic Cy,cfrcal. uoluntariæ, C.de excuEt.Tut. ubi dieft Ordinaria munera effe, quattegularcm habeantpræftationem,Extraordinaria,quænonhabeantre-gularem prxftationem. Idemfentit Bartol, circal. unicam. C. de mulicri-bus86 in quo loco 06e, libro decimo. Munerum autem ordinariorum 56 cx-
* traordinariorum quædam funt Perfonalia, quædamRealia,quædamMixta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.
Perfonaliadicuntur,quæanimiSCcorporisinduftriamabfque lumptuprg muneraptr ftantisrequirunt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fomlia.
Realiauerödicuntur,quæfumptibus patrimonq 56damnisadminiftran- RcAlta. tisexpediuntur.
Mixta,quæ parfter 86 corporisminifterio,86 gerentis lumptu fuftinentur. igt;\Ma, ^ I.fin.fF.dcmuncribusS6ho.Rurfum inter perfonalia munera quædam funt
honorifica, quædamfordida86uilia, quædam fimpÏicia.Honorificauoco, nanorified, ex quorum geftione aliquid dignitaris accedit bis, qui ibis onerantur, Prom de iftiufmodi munera propter exiftimafionem, quam qiiis inde confequitur, appellationebonorum accipiuntur, Etinter ca præcipue numcranda funt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*
quæpropter adminiftrationemReipublicæ,inquamincumbunt,dicipu-
»o blicapoffunt. Nam in libs magis confpicua eftdigmtas, quam quæ priuaro loco
-ocr page 678-Î$4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS METHOD VS
Iocofuftinentiir,ut eft Tutcla,qiix quamüis amp;nbsp;ipG propter aiitoTifatem legfs, äutmagiftratus, aqinbiuimponirur ,recrè inter munera piiftlkareferatur, tarnen cüm eins idùs fit pnïiîtus ,dki prïuatum muniis poteft ♦ Nulliim c-mm munus ci nik aiitoritate pniiata inuingi poteftJtaque omnia cniiha mn-nerafuntpublica,licet eorum mxruftertum nonnunquam fît prïuatum, Non autem requiritur ad dignitatem taJium munern, ut publica autorttate ea illis concilietiir,fed fans cft opinione uulgt 2C confuetiidinc locorum honorifica haberi,fccundum Bartol.circaleg.i.C.de mulierü^us, 8gt;C in qUo Ïóco,hbro x, Vndeuidemusfacpe munera in alio loco afferre dignitatem gerentibus, SC eadem in alio non,
Sordida dicuntur, qux propter uilitatem operac, qux praeftaturyleruiha Sardidi. mderi poftunt,ut eft munus caleis coqucndæ,ôf arenç fodicndac,ÔC fimilium operarum,quarum exempla funt inh nn, ^ interperfonalia,ff, demü.SC ho, j, SC in lege maximarUm fordidorum, Cod, de excufat,munerjibr,x, Er inter hæcmunera numeraripolsint Angariae SC Perangariac, quibusimponitur curfus publicus,qui hodie uocatur Fofta. Nam Angariar didæ funt à uelo-citatecurfus,quemPerfaeangariondixerunt,autorc Herodoto in viij.Iib, Idem curfus,aliquando diciturcurfus uehicularis, quiaille no iemperequis, fed Sc uehiculis in regionibus planioribus conficifolet ♦ Sed8C talia munera nonnunquàmfiunt honorifica,propter temeritatê uulgiin xftimandis reb.
'd Sinlplicia munera dicuntur,qux per fe nee honorifica,nccfordidafunt, ut ** ' eft Iegatio,cura cogendæpublicæpecuniæ,SCaliamuIta, Nam horumplu- gt;nbsp;rima funt,ficutmfrä in exeufatione munerumaudiemus.
Inter Realia uerô munera quædam fnnt meré patrimonialia, quaedam uc-lt; rô contributoria. Merè patrimonialia funt, quæ ipfas res comitantur ad que cunquepoflèftorem,8Cea itapoflunt diftingui,quôdautpracftentur ex rebus , quae nobis ex poftèfsionibus noftris proueniunt, aut loco penfionis de reb us non nafcentibus in illis foluutur, V t fi quis habeat fundum , de quo te neatur Reip.darealiquotmodiosfrumenti, aut dolia uini, uel oki^quodin Mere Mn- ^° ^^^‘^* confucuit, is ex rebus fibi naris in p oflèisionibus fuis munus mere momalid ' Patrimoniale pracftare,re(ftê dicitur. Et quomodo Imperatores taliamunera exigcre âfubdiasfoIitifint,oftcûditl.modios,C. deiùkept.SC præpo.Iibr.x. Is ueràqui annuam penfionem numcrata pecunia, aut al ijs rebusmobilibus foluere de fins pollefsionibusprarfidenti Reip.cogitur, is etiam fuftinet o-nuspatrimoniale.
Qiiamuisenimearnpenfionem foluatderebus,quæ fibiinpoflefsionib. dequibuseampraeftat, non inrit natæ, tarnen quia ratione bonorum, quae funt in eius patrimonio,iftud ab eo exigitur, redè cenfetur munus merè patrimoniale. T alia uerô funt omnia tribura,6C nedigalia, 8C alia munera ordi »j naria realia,quæ rebulp.foluuntur,quia talia munera reb. patrimony,5C non perfbnis incumbunt.
Contributor nbsp;nbsp;Contributoria uerô munera realia ea uoco, quæ non comitantur pofteftio
ridt nes,fedfumptuumpublicorum fuftinendorumcauia,nuncpro magnitudi-ne pofiefsionum quas quifque tenet, imponuntur perionis, nunc in capita abfquerefpedu poffelsionumafubditisexiguntur. Etinter ca referripoP funtomnes exadiones præfidentiumReales,quæextra ordinemfiunt.Ea Cdb'tdtia “^*’® exadio,quæ fit in capita fubditorum,inC,dicitur Capitatio,in titul, de ' capitatio.ciuiumcenfibus cxi.lib.xrj.
CoUeéid nbsp;nbsp;nbsp;Altera quæ fecundum æftimationem pofkfsionnm fit, dicitur Colled a, fk
CoRdtiâ. ^^^ ^ ^ Cicerone dida cft, qnam nis ucteres cam quoque uocarint coHatiO' nem,propterea quód fiat conferendi in publicum cauia, quod opus fit adiu* ftinendosftimptus,quos Relpub.aliquagraniore necefsitate urgencefacere cogitur. Vnde SC raihidocendi cauialibuit taliamunera nouo, utuidetur uocabulo.
-ocr page 679-PB R D. CONRAD. lAGVM. PARÎ VÎ. f^f ôocabulo,fedidoncotaptien,«tarbicror,hæcmunçra feparare à merè patrie taonialibus,ut ea uocarem Contributona^ V ocantur talia munera etiam Su- Su^errndi* pertndiAain C. hb. x^defuperindid.üt ütderi pôfsn ea potinsdicendaftufle âd. i'ndtdionaita,quàmcontnbutorîa,cùtttÔ^ üeterès tales exaÆones dixennt indi^ionAÜtt lodi^fOnes« v crùmquiaindtdionUm appellatfone comprehenduntur ctH ^ndidiones. fnUncra perfonâha^quæ extra ôrdincmunponuntur fubdïtt^milumagis pla tint alter um uocabulum, tanquam magis idoneum addifcernenda munera Real ta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•
Mixtorummuncrum nulla cftdiffercntia.îtacç fadîtseft ratio ludicandide jj^ixi^^ fill's,niß quod Nepein dubium ucnit,quatenusquisabïllisexcufetur, fi cut immunitas fit conceflà,nee expreflum fit,quibus rtiuneribus non fit grauan-dus.Namibi fcrèindïfccptationem uenire fokt,an ei,cui fic conCefla eft im miïnitas,parcêndum folum fit in èxigertdisfurtiptibus à Reofaciendis,uel fi-berandus tantum à labore corporis,Uel remittendum ei utrunc^ in non fufti-nendo munere,quia in concedenda imittunitate alterum facilius altcro remit
»4 ti fokt. Verürtl,quia tab's difccptationis explicatie duceda eftex iure uaca-tionis,2Cexcufanonisàciuihbusmuneribus, prins dicendumde eoiuréno-bisüidetur. Ortinisigiturimrnunitasàciuilibus muncribus autdebetur ex if aliqua légitimacaufa,aut ex mero fauorc praefidentis. Legitimæ caufæ immu nitatis funt ætas,fcxus,Corporis débilitas,numerus liberorum,paupertas, con ditio,ordo,dignitas,religiô,abfentia Reip.caufa,remuneratio ofticiOrS Rei-pub.prxftitorum.Propter «etatemfubleuantur à gerendis muneribus ciuilibus impubcrcs,0C qui annum feptuagefimum egrefsifunt. 1.if. ^ impubères» CC 1.iif.fF.de iure immu.SeXus aute nenjinem libérât a muneribus pratter foe-minas.C.dc mulicrib.inquo lö.b'b.x.Eum ueró,quiin earn ualetudinem in-ddit,ut certum fit,eum ciuifia ófRdafubire non pofïe,aui qui ita labor at mor bo,ut fuis rebus præeiTe non pofsit,excufari à gerendis muneribus ciuilib. unltPractor.1.Pretor.fF.deuacat.2C ex.mn. Maregt; autemôCfœminasexcu-fat numerus quimÿ liberorum fuperftitS.l.de perlbnalibus.C.dehis qui nu. Ïib.èx.inccr.lib.x.Paupertas adeó dat uacationem à muneribus ciuilibus, ut nuis adcafuftinenda cogi nonpofsit,etiamfi filium habeat dinitem,in quem ma bona contulerit,6C ex ea fna liberalitate redadus fit ad inopiam.l.cüm fa-cukates.óC l.eos. in ff* C, de bis qui nu.lib.ex.incer.Eorum ueró,quos condi tio cxcufat,multi enumerâtur inl.ult.ff.de iure immu. Qiiibus tarnen omnibus uideturconceflaimmunitasmagis propter minifteria,qnæ exhibent ex-ercitin Împeriali,quàm propter folam conditionem. Qiiâreneq^ tunc quidé tales excufantur,nifi fint in miniftef io publico f Sicut nec coloni agrorum li-berantur a munerib.principalibus,nifi colant prxdia fifcalia. l.fcmper. ƒ’ co loni.ff-dfe uacatio.mune.Ordo plures facie immunes,maxime tarneneos,qujf uacant armis2C litcris.Seddemilitumimmunitate diximus fupra proximo capite.ItemCC de literatorum.
«# Tarnen hoe adifciendum hic uidctur,quod ÔC pbiiofophis,hoc efi',inis,qn« déditi funtliberaliorib.ftudtfs,êC omnium return cauGs,quantum idratio hu mana confequi poteft,fcrUtâtur,conccffâ fit immunitas, ti emineat eornm ftu dium ÎC diligentia. 1.in honoribus.^fi Philofophïs. ff.dcuacat.ÓC excu.mu.
»7 Huie caufæ quafi cohæret dignitas. Nam ea tanquam urabra corpus,ordine fcqnitur, adeó utordocOncfhare dignitatem hominibus nonfruftra uidea-tur.Nce^ enim dignitas habenda eft pro exiftimatione , quam quispriUatis fuis uirtutibus fibi comparât f eâm de Iure dignitatum agitur,nam primiegia tribuuntur dignitati,quac eft ex difpofitione ciuih',no qUæ per fc accedit uir-
«8 tutibus ex admiratione carum» A muneribusitat^ ciuilibus libérât dignitas, qualiscft Senatorum. Nam adeptUsfenatöriäm dignitatêmunicepseffede-rinit.l.municeps.ff.admunicipjtemcomitum fiC defenforum ciuitatum.l.ab
' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ec
-ocr page 680-fc}S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IVRIS CIVILIS JVtETriODVS
Ill's, ƒ’ fm.ói IJegaro.fEde ua.amp;f excu.mujtcni DecurfonumJ,ciiriaIes,C,dc DecuJib^x.Sedeft inappelIationibustaltumofFiciorum ëé dignitatum re* quhenda hinonamutatiftatusin Imperio. Longèemm aha fuerunt tahura adminiftranonum offïaa,quâm nunc à plcrift^fuiHc acftimantur, Vt ciiim de municipibus primo dicarn: olimdidti funt Municipes^qm in urbibus Ro mani imperij fill's Ihutcbantur , fiC muncrts honorary tantum participes cum Romanis ciuibus erant, Poftea uerô obCeruatun^eft, utunufquifcp fine ciïu tatis municeps diccretur,I.i,fEad municipa, Sicut óf ohm foISin illi di^i funt Senatores,qui in eumordinem Romæafciti er3nt,Nam reh'quarum urbium Senatores didti funt Decuriones,l,pupillus,^Decuriohes. ff, de uerb,fig, Nunc uerô indifcriminatimomnes,quiadpubhcum confilium inquacunep eiuitatcadhibcntur,dicuntur SenatoresJd quodinde euenit,quód fub iu-niorcluftinormperatore,omnisdignitas Vrbis Romans Sf Itah'æ collar pfaeft , poftquàm à Longino eiusLcgarodiuifocutn Longobardis in Italia Imperio,finguUsciuitatibus fui dari client duces,ut porrô Senatus Roma «i autoriras in ilhs non emineret,fed Sf ipfe Romanis mitteret præfidem que r uehe^cui parcrendtaep quae de Senatoria dignitate inIl,dicuntur, non funt referendaad Scnatorescuiushbetmunicipij, Sicut nee ad Comitcs,utnanc habentur,referripoflùnt,quæ de illis in 11.extant, Nam Comités non fuiflè in i ca dignitate,qua nunc funt, teftantur multxll.quaccorummentioncm faci-iint,ut Vicariorurn cuiuslibet adminiftrationis publicac, ut in I, in Comités* ff.ad l.luh'a.repe.dicûtur ludicum alTèflbres.Et in l.Iegato.ff.de uaca,mu,Co-mitesdicuntur VicarijPra:fidum,ProconfuIum,0f Procurator urn Caciaris4 VndeSCin C,deprofeflb,qiiicomiti,merue,Comitum poteftas dicitur Vicaria,
DeJfffforéï cwittUum,
Defenforum autem ciuitatum propemodum nullus hodie uideturefie u-fus,ha etenimnonfuntuocati magiftratus municipales ( ficut quidam arbi- ’ trantur ) fed qui dehgebantur ex ciuibus, uttenuiorum patrociniumaducr-fus nobilitatem in urbibus fufciperent,ficut teftantur l*iq,amp;' inj, C, de defen-fo.ciui*
Qtiamuis autem talium ordinum óf dignitatum immunitas tribui illis, q ui nunc fub corum appellatione accipiuntur,propriê non pofsit, tamé nihil du bito,inexemplumtrahi adcorumimmunitatem pofle,quiuicemdiorum ali-cuifuhincrc uidebuntur. Sicut defenforesciuitatum uideri poffunt illi, qui hodie pafsimper Germaniam ex ciuibus cliguntur adfuftinendamuicê pie-bis in publicisdelibcrationibus decurionumin urbibus,Sunt autem muit» alix dignitatesin quaqueRepub, propter quas quis fitimmunis fuo quo-dam priuilegio,quas quifqueperfèannotabit, Mihidcclarandæhuius cau-fæ gratia harumdignitatum mentionem facere præ cæteris ideo libuit,quôd in titufquibusde immunitate agicurjoco exemplorum inll,RomanisalIe-gantur* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-
Rd/go.
Propter religionis autem reuerentia cos qui uacent facris ,non ene coge-19 dos ad fuftinenda publica muncra,Romani etiam gentiles cenfuerunt. 1. prartor.^i.ff.de uacanSf cxcufat,muner. Et fan's iulfa caufaeft,ut non gra-xa uentur muneribus ciujhbus,quiRcipub,caufa peregrèabierunt. Nam hoe remuneratio oftïcq,qux Sf ipfa eft iufta caufa uacationis præftandæ, exi- lt;nbsp;git, ut à domehicis uexationibus ëC fumptibus liberentur, qui peregrè muneribus publicise urn periculo funguntur, Qiiare tam is, quilegatio-neni obit, quam qui fua nauigatione, uel negotiatione annonam populi adiuuat,muneribus publicisliberatur, fhis qui, ff, de uacat.mu. Óf de iure immu.ldempcr. ^negotiatoreS, óf de legationibus.l.Paulus.óf C.eo,tit,l* ; tranfniarina.Quamuis autemillisex caufis,quas hacrenus enumcranimus, adeo
-ocr page 681-FEI D. CONRAD. lAffVM. PAR? VÏ.
f9T
adeô copecat immiinicas,ö^ ut ii qufs contra eas à magiftratu ïnferfore ad mu nera uocetur,pofsit próuocare adfuperiorem ad allegandas caufas fuç immu nitacis.ti.^fiquis Tutor.ö^ fcq.fF.quâdoappehfit.Tamcnobcasnô àquo-ti lïbetmunere ferendo quïs exculatur. Minores enimaj. anniscb æcatem bbc rantur (bitsmuncribus perfonahb» Indern QC grandes natu adadmimftranda Rcmpub.cogi non poflunt, poftquam excenèrunt annum quinquagefimu ?uintum.l.non tantüm,fE^e Decun'onibus.8lt; de mu.ó^ hono. t ad Rempu.
Jon autem liberantur âmuneribus Reah'bus,maxfméinis,quac funt patri-monïaha, Immó fenes nee à muncribus perfonalibus excufantur pnuilegio aetans,fi in ea fint ciuitate,in qua non facile fufficientesuiri publicis mune-ïibusinucniantur,pracfertim fi takfit munus,quod non tam corporis habeac nexationem,quant pecunig erogationem .Lfemper. in prin.ff.de lure immu. Foeminas autê fungi muneribus perfonalibus ipk fexus prohiber, tiq» ^ cor poralia.ff.de mu.SC ho.Et de rcg.iir.hq.
Patrimonialibus autem muncribus illas tenen ii poflefsioncs habcant,n5 potcftdubitari,cüm eaincumbant rebus,nonperfonis,utfexus uerccundia, aut imbeciUiras in illis r eeufandis practendi nó pofeit, ßeut SC à quibufdâ pcr-(bnaiibuskxuf earum congruenobus non excufantur,iuxtatit.C. mulie.in quo Io.mu.fex,congru,0f ho.agnof Sic fiC corporis débilitas eorum tantum munerum excufadonem præltat,quæ corporis uiribus fuftinenda funt » Na quacperconlilium prudêtis uiri uel patrimonio fufficientis in honores obiri poflunt,non remittantur.l.q.^ corporis.ff.de uacat.8C cxcu.mo,E diucrfo,ß 3uis tali laboret defedu fenfuum,ut gererc honores non pofsit, is à fuftinen -o onere non excu(atur,quamuis ad honor urn fundionesineptusG'i.l.hono fes. F furdus.ff.de Dccurio.
Liberorum autem numerus catenusexcufat,quatenus probare quis pot Gt,uiuentes fe totidem habere,quot ad cuiufep muneris excuütionem requi-runcur.l.q.^ qui ad munera.ff.de uacat df excu.m.Defundus enim filius ad excufationemmunerum non prodeft, præterquàm in hello amiflùs. I. xiiq. co.tif. Requituntur autem ad excufationem muneris perlonalis libcri quinque , fine mafculi,fiue feeminx fucrint. I. fin.C.dc his qui nu. Üb. excu. Iib,x.
Ad excufationem autem Realis muneris iure ff.requiruntur xvi.l.fcm-per, ^ demonftratori.ff.de iure immu. Scd iure C. fufficiunc xq. I.fî quis dccurio.C.dc Decurio.lib.x, Paupertatisexeufatio noncft perpétua, kd temporalis. Nam G cuius facilitates incrementum acceperint ratione return acquifitarum , tenctur ad Realia munera , df ad fubeunda perfôna-lia munera ,arque ad gerendos honores cogendusent,quatcnusaeftima-bitur idoneus.I.cura, ^deficientium .8^1. referipto.in prin.ff. de mu.8C hono.
Rationeuerô conditionis,ordinis,SC dignitatisnemo exculatur âmuneribus rcalibus8C mixtis,licet ab obfequqs quibufdam perfonalibus fordidio-rib.Iiberctur.Nam ab iftiufmodi munenb.netç primipilaris,ncc^ ucteranus, alidfuealiquisquipriuilegiofubnixuseft, nee potifex quidemexcufatur.I, fin. ^ patrimoniorurn autem.ff.de Munc.S^ h on.Et Bart.cir. l.honorem.eo, tftul.8Cl.abhis,ff.dcuacat.8C excu.mu. Idem dico de rcliquisomnibus cau-fis,propter quas immunitatem fibi debere quis contendere poteft, de iftis c-nim muneribus,quæ rei cohærent,necç liberi,net^ actas, neemerita militia?, nee ullum aliud priuilcgium tribuit immunitatem, nifi ea principalibenefi-cio concefla Gt.l.funt munera.ff.de uaca.8C excu.mu.
Itaq;fubpraefidentiumfauore,fupracomplexusfum alterum genus cau-farum,quæ exculationcm âmuneribus publicis pra?bent,nimirum ut often derem quafdam caufas excufationum efle definitas U.quales funt, quas ia ex-
Ec a
-ocr page 682-^1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ' ''IVRIS CIVILIS METHODVS '
pofufmirsîquaßam utro confifteretn ptaeßdenttum üoluntatc,8^ HIis fb' ifim gaudefe eos, quimamfeftum habeant teftimonium impcrraræ immunfta US, Ac pofle qiudem principemrcmutcre allein'onerapubh'c«,ö^ eum exf- za mere neccfsitaugercndorumhönorumpublicorum non eftdubium, propter plemtndinem poteftaus, quam habet punceps ex translation«, qua populus omne fuumimperium in eum contuIicXi.fE de conftitunprincipum/Anau-cem St^ carteris co inferioribus idem hceat,non a^re quacritur, Bart, quidem cir,Lijfde Jure immu.dtcit,ciuttate8 id non pofle,nifi id fiat ex generali con ' fenfu ordinumin ciuitate,Ex quo eins dido fan's apparct, quodfentiatenam inferiores à principe polie fuis fubditis concedere immunitatem, modo rite idfacianuSed quo iure id quibufqucliccat,non indicat,
Adijciendum itaque eft , quod illis omnibus hoc liceat, qui habcantme- nj rum SC mixtum imperium in fubditos Namquod de principe dicitur , qitód foluspolsitindiceremuncra , extra ord/nem fiC Canonem publicorummu^ nerum,ti»C.de fuperindidojib, x,amp;r ibi Bart, ucrum eft de exadiombus, qux communisutilitat/s omnium prouinciarurn in Imperio caula indicun-tur^non autemde illis,quas priuata municipiorum, aut ciuitacum necefsitas exigit. Nam 11 las poflc etiam indici al? inferioribus, à principe, magiftrati-busquot;,contcndit gloJ,i,cir,uerb,proconful. ff, quód cuiufque uniuer,nomine ócTc.Hocautcm illisnon elle permiflum, qui folam fimplicem habentiurif-' didionem,uelratio poteftatis quene^ admonere poteft. Nam quihabent fimpliccm lurifdidionem, illinon habent poteftatemafiquidftatuendi ex-traórdinem,quia folo officio iudicismcrcenariofunguntur,iuxtaBart,cir, fimperium.ffdc iir,omnium iu,
Cüm igitur exercerelurildidionemfuamnon pofsint, nißinexequendo eo,quod nis ordinarium exigat,manifeft urn eft,nec^ indiccre, ncq^ remitter te munera ciuilia extra ordincm,hoc eft,ultra ca qua: iure ordinario conftitu' ta autremifta funt,cospofte, Impunèenimillis non paretur, quifuprafuam iurifdidionemalicui ius dicuntj.fin.ff.de iu,omnium iud, Etfiigitur alicui detur immunitas à magiftratu fimplicem iurifdidtonem habente , tarnen ea reliquis municipibus inuitis uti non poteft,
Cieterüm â quocum^ concedatur iramunicas,ncccnceft, ut ca detur fine j4 enormilæfione aliorum.Namnec à principe conceflà immunitas tenet »niß probabili ex caufadatafit,C,dc hls,qui à prin.ua,impeJib,x,Non enim minus inpriuilegio immunicatisrequiritur,utaliorumiurinonnoccat, quàm fupra in principiohuiustradatus generaliteridrct^uiri in omnibus primle gqs oftendimus.Nc quoque immunitatis dubia fiat concefsio, diftindè, £c in diplomate,quo eaindulgcntia continctur, exprimcndum,à quibus mu-neribuspræftitafit immunitas,Nam uacationcmunerumfimplicitcr concef fa,non extenditur ad ordinaria munera, C,de ua.pub.mu,lib,x:
Proinde duo efte perhibentur genera tribuendae uàcationis à muncre publico: Vnumplenius,uidelicet,cüm quisS^ab onerib,ófhonorib, publicis iiberatur,Aliud exiguius,ctlm quis nuda uacationcmmunerisaccipit,I,prx-tor. ^»duo.ff,deua;aex.mu. Et qui nudam accepit uacationem, illc â folia cxtraordinarqsefteliberatus cêfendus eft,l,cui,ff,demu.amp;ho, Quaproptcr ualdeprodcft in priuilegqsimmunitatis,qua:fauore pratfidentium datur, dilèrté exprimi, àquibus muneribus ca prarftita fit. Neq? enimaliter quis utetur pr i uïlegio,nifi immunitas muneris exprefta fit in diplomate,fed fi de-tredet iniundo munerefungiprætextupriuilegtj,utillud agnofcat,cog» poteft tjfdem remedifs,quibus Tutores cogi folent, adagnolcendum mu-nus.l.fiquis.ff,de mu,8C ho.Namquac funt in diplomate,uel breui immuni-iatis,ea omninoexiginonpoftunt, C.deexad,tribu,adeo,utfiquid ultra ea exigatur.
-ocr page 683-PER a CONRAD. LAGVM. PARS VL »99 acig*tur,is qui cxegit^puniatur.C.dc fuperexadUnx» Remediaautem coge di detredantes muncra,funt ea, quibus alioqui contra contumaces iitimur, uidelicetjUtpignora capiantur amp;nbsp;diftrahantur.C.de capicn.amp;f diftra.pig.lib» 2? x.Non poteÜ autem quis cogi adfubeunda muncra ciuilia,nifi fit de territo-rio cius,qiii ab illo cxigit,ut ea fubeat,jux.imlgatam regulam l.ft'n. fE de in-rifdid.omnium iu.SC tit. C. qui pro fua iujiidices da. dariue pof. Potefl: au-^ tern aliquis eflede territorio cUiufpiam aut lit ciuis,aiit ut aduena.Ciuem facit aut origo, aut alIcÆo^ut adoptio,aut manumifsio.l.ciues.C.dc Incolis, Iib.x.Slt;^ l.i.in prin.fEadMunicipa.
*7 Aduena: autem reddutur obnoxqiurifdiâ’ioni alienorum tcrritorioru,uel AiM^f ratione dotnicilq,uelrationcrcrum, quas iniUis habent, uclratione contra-flusininisiniM^uelratione delicti in co commifsi. Q^uocunt^ autem modo quis fit fadus obnoxtus iurifdidioni alicuius terri torij,non ftatim tenetur ad fübeunda mimera ,fed illi folûm ad ca obligâtur,qui dici municipespoffunt. Hxc uerô generalis appeUatio cft omnium eorura, quiquoquo modo in ah-quo territorio ad muneratenentur.Itaqp quærendç funt fpccies municipum, ut fecudum cas ius fubeiindi,autreeufandimuneris redè difeerni pofsit. Eos Oti^ni^ij ^iturquosorigofecitciucsjfpcciali uocabulo leges uocant Originarios. «»lt;* Cenfetur autem quif(Çciusmunicipif,fiuc territory elle originanus,inquo pater ciusnatus eftjLafTumptio.^ fdios.fT.ad Municip.ô^J.iq. C.de luco. lib.ît.
Refiqui uerô omnes,au®s non origo municipès facit, uoeâtur aut Ciues, aut Incolx,quafi aliénât Reip.cultorcs,ôt non indigenæ.Quamuis cnimfie ri pofsif,ut illi, qui per adoptionem,uel manumifsionem fadi font Cities,in eadem ciiutatc forcé nati fint, tarnen quia non ratione originis naturales, fed legi timor um adel um adoptionisSC manumifsionis folûm dicuntur Giucs ,ä^ non originarij municipc8.Idcm obferuatur in illis quo($,qui per aUedionem cmitatedonatifunt, Licet illi quoc^dici pofle uideantur incolae^proptcrea quöd aliunde in ciuifates ucniät,2C non ut indigenæ ciuium iura fortiuntur* Necp enimaliter nunc ciuesfiunt per alledioncm,quàm olimper donations ciuitatis.Sicutenimper donationemciuitaus in numerum ciuium Romanorum olimreferebantur , quosex fubditisdignosiudicauerantlibertatcRo-man« urbis, Ita 00 nunc aducnae cooptantur ciuium loco in municipijs per al Iedionem,quos utiles fux Rcip.exiftimant.Dccurioncs uerö,etfilncolac ci uitatis fieri pofsint,tamcn idem fimul nemo effepotefi in eodem territorio. Nam ciuis dicitur,qui ratione focietatis ciuilis,cui addidus cft,muncra ciui- Cink. Iiafubit.IncoIa uerö,qui propter diuturnamcommorationemmuniceps ha- iwoU» bctur.Itaqj utdiftindx fint fpeciesmunicipum,res non patitur,ut eines pro Incolis habeantur, etfi aliunde in urbcs migrauerunt. Namnecfolamigra-tio ex una ciuitate in aliam,Incolam facit,fed necefie eft aliquem tam diu ibi efte tier fatum,ut in ea dome cilium fuurn conftituifle irideatur. Incolas enira domiciliumfacit,quodibi demum habere quis exiftimatur ,ubi larcm rerum ac for tu nar urn fommam conftituit, ut non fit inde difceflurus, nifi negotia peregrè cum abire cogant.l.ciues.C.de inco.lib.x.
tl Itat^eftS^ inter aduenas in Municipijs hæc obferuand* differentia,quódl quidam in illis uerfantur ut Incolx,quidam uerô utperegrini, fine ut nunc Ioquuntur,forenfcs,qut per ea comeant fuorum negotiorum cauft, aut etia aliquandiu in illis habitant,fed non animo ibi manendi.Sola nancj habitatio non facit Incolas,l.cûmncqj.C.deIncolis,lib.x.
Reliquie uerô caufæ propter quas aduena for fitur forum in alicno territo-tio,nonfaciunteummunicipem,præterquâm fi quis pofteisiones in co ha-bear.Nam pro modofacultatum quife^ teneturadfubeundamuncraRealia, tu quocunque territorio cas habcant.In imungendis enttomuncribus Rcaft*
Ee 1
-ocr page 684-IVRISGITILIS METHODVf
bus non refert,an quis fit Ciuis ucl Incola,quia ca rebus 6^ non perfonis in^-lt;umbunt»Qj.iarc nulli cdam ca imponuntur,nifi qui poflcfsiones fn territo-rio habeat^excepro fœneratore. Nam Vfurarrj omnibus pammonij contn-bunombus tenentur,etfi poflcfsioncm in co territon'o,ubi fenus exercent, nonhabeant4hfiltj»^ fin»ff»adMum'cip4Só delnco,
Porro inintungendomuncrcperfonali non folóm confiderandum cft, an qUtsfit Ciuis,uellncola,uclpercgnnus pr or fus, fed 5C multaaha expendea-da funt ei,qui de turc fufcipïcndijauc rccuGndi mnnerts,aliqm'd certó ftatue-re uehbNamïnperfonaiudicantisfpcdandumeftjanhabcatpoteftatemim- ^^ ponendineccfsitatcm fubcundi munen's,quodiniungcrc alicmconatur. In jq co ucró,quf adgerendumhonoremuocatur (nam de fd genus munenbuspri môm dicendum cft,quiï ea maxime perfonaha funt, propterca quad in illis prafcipuèrequiritur commendatioingeniorum amp;nbsp;induftriaperfonarum)an fitidoneus.Etfi' cru'm Icgemunidpah caueatur,utpr£fcranturin honoribus certac conditionis hommes, act amen hoc eatenusferuandum cft , quatenua fucrincidonef hut gradatim.ftdemu.ó( ho.fifC.de pot.ad mumomi. hb,x, Honoresenim nóordinatione,icdpotioribiis quibufq^iniungendifunt. j, l.fionorcs.ff.deDccur.Dcbct tarnen in deferendo honore haberiratio nata-Iium,utnondeferanturhbcrtis,autferui« honores , ad quos folos ingénues admitti leges uoIunt*I.unfca»G »ad h ViftelL Neqc enim facultas bonorum promifcua elle debct,ucrumctiam in defcrendisiUis óf hic obfcruandua cft ^^ ordo,ut non prins maiorem fufeipiat magiftratum,quàm minore fundus fit» Lhonor, ^’ gerendorum^ffide mu.Sf hono. Nequaquam ucró admittendi ^^ funt ad gerendos honores,qui cosmuncribus captant,ôf seftimationemeo- nbsp;nbsp;nbsp;t
rum pro decernenda fibi adminiftratione corum affedant* b aeftimationem, ff,demu,óf ho Nec^fcrendumeft, ut eodem tempore in duabus ciuitadbus
ab eodem gerantur honores.l.Iibcrtus.ff.ad mm Et qui maioribu« ho- . noribus fundi funt,ad minores uoearinondebent« Itemfiquis fundus fit quibufdam honoribus,5f dctur copia aliorum in eademurbe , quiiftos gcrcre pofsint,noncft denuo
illis oncrandus ♦ Habenda quoq? cft ratio fum-ptuum,quibus fuftineturadminiftratioho* norum , ne quis ultra modum illis
grauetur.Lfj.ifj.Sf liij.C.qucnv admo. ciub mu* indt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ^
hb^x*
CLAVDII
-ocr page 685-^9l
CLAVDII CANTIVN'
CVLAE IVRISCONSVXTI, DE RATIONE STVDII LEGALIS Paratnefis ad amicum Anonymum»
N X i AE prcces tijar,(èu til« opportun«, feu importun« fuerint,quantumuis renitentem, me tarne im-pcllunt,quô tibi morem geram abeunti : ut queraad-medum diu defideratos, oblato quoptam amiciti« fymbolo,huma filter excipcre Iblemus: it^ nunc tandem mor« impatientcm,non alitcr tedimittâ,quàm tradita (imul amiefd« teflèra, qu« te nonnunquàm abfentis mei abfentcm moneauNe«^ ueró mefquod J^I dixi)rcmtentemalionomïneintenigas,quamquod ea,qii« tam dm à me poftulafti,ab alijs prim« clafsis, maldrum^ gentiü Jure-confultorumpetenda fucranSunt cnim alq nonpauci hodie clari luris Ciui-Iisprofeflórcs,quiü' hancfibï delegifïèntproidnciola,longé feftimoribusli-tcris adornata cxhibuiffenuquippelibris nihil dedicaturi,autin exemplSedi tun fuertt,nili terfum aclimatum.SC ad legem flC régula eópohtum.Sed par-co nominibus uiuentiü,ueniet eorum laudi fuftus celebrandi fuu tempus : ad pofteros enim uirtus inorumdurabif,nó perueniet inuidia. V erfim emn de me pluraac mehorafis meritus,qnam ut hacin re preces tu« repulfamapud me padantur: atqi adeo cüm tua^ Rudiorum caufa,non mea,hoc qualecmufF fucrii aggrediar^merebitur fpero bic labor ( etiamfi quod aiunt, indices artis habeat artifices ) nonulla ex parte uenia, ficubi in pr«cipitato negotio hallu cinati fuerimusgt;Eft certe humani ingen^jlapfis quidê, fed pro uirili anniten dbus,bcnignc codonare,inancipitibusboni cófulcre,ac candide omnia in-terpretartHoe enim noftrum incept urn perfundoriura, non iuftâ plenum^ operam profitemur, Accipe igitur,amp; boni co!nfule,quas pro temporis angu-ftiaftudendi rationes exhibeo ; faltcmpr«bitiiru# anfam,qua plures 2lt;abfo-lutiorcs inuenire pofsis,
Sit^ h«c prima ratio,ut iuri Ciuili daturas operâ,ne (quod dicitur)impin gat in limine, primùm omniS Numinisdiuini auxiliû prccetur,ô( in illius glo • na/uorum ftudiorû finem,ceu adfcopu référât» Debentfiquidê human« leges ab hoc Ärchetypo peti,9( ilIarûlcintiHç ab co lumine fumi,quâuis aliter reluceat «tern« ueritatis fiilgor inl«ui terioep fpcculo , aliter in ferro,aliter inlimpidifsimofonte,alitcr in aqua fubturbida,(^iemadmodû nos iufto opère poft bate fort a He future,ftmul cum al^'s tumultuario labore nSc emifsis co-piofiuscxcquemur»Dcindc meminerit,ie rem no plcbeia,autunius uel alte-tius foliim autoritate nitente,fed facrofanda(non quidê fanditate potificia, fed quaolim T ribunitiapotcftas,principesc^ Romani facrofandi dicebatur) amp;nbsp;auiris,uita,moribuscpprobatifsimis,ac in omni fcibili exquifitifsimis,mul tolaboreconcinnatam,atc^adeo illotis manibus no efle tradanda. Sed hunc ego iuris ftudiofum pefo,qui Slt; uir bonus fit, ciuiliter^ fapiens fit futurus, tumquiLatinefciat,acmeliorSautorumbonam parteexcuflerit,neillufem per ab qs qui Accurfiani,9( nilul pr«tereafunt,pendere oporteat»
Quamuis enim hadenus inter amulbs etiam Corydi fefe- uendirarint, fue-tinti^coruilufcinijs honoratiores,ccrtèh«c felix «tas aliud poftulat iudiciu» Têpus adcft,rcrumcp nouus nuc uertitur ordo»Qiiód uirS bonum exigimus, mirabitur nemo,qui animaducrtcrit,prudcntifsimü optimum^ efle, et habc-ridebere,quitentêtiçfuçde utilibusatep honeftis crederc omnes ueIït»Nâ ß iuris Ciuilis peritia raalitiâ inftruxerit,nihil crit publicis priuatis^ rebus gni dofius iuris notitia: nosey ipfi qui ^ uftili parte coferre alidd ad facilitate iuris Çûulû con!inm,r,peisimèmcrcbünur de rebushumanis/ilaironi coparemus
-ocr page 686-0amp;gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLATDII CANTIVNCVLAE PARAENESIS
hæc arma, non mîHtûQiiid de nobis loquor ^ ipfos inn's Ciuilis autorcs,non parentis,fednouercaligenushumanum profecutos animo fuifTe, haudim- ' probabili coniedura diccmus,fi difeiplinam cinilem, fódam feelerum ,ad-uerfam innocentiîe,hoftem ucritatis inuenerinu Nam amp;nbsp;ipfa iuris prüden-lia fi in mal os incidit,Slt;^ ipfa dicenda eft mal um : peiores quippc facit, fi. illis contingat, Quidcnimputamus,exbonoâ^ aequo refponfurascupiditatem, auaritiam,inuidiam, quarum impotentifsimae cogitationcs fomnos ctiami-pfosperturbante’Nihilefttamoccupatum,tamt#ukiforme,tot,actam ua-rqs affiediL^s concifum ac Iaceratum,quâm mala mens» Cûm infidiatur,fpe, curis,I abore diftringitur : cûm fceleris compos fuerit,folicitudine, pœniten-tia,poenarumomnium expedationetorquetur»QuisinterhæcaequoSiSbo-no cultus C non herclemagis,quàm frugib us in terra ientibus ac rubis occu-pataXongius tendithociudiciummcum»Ncçpcnim tâtùm iddico,eum,quf Iurifconfultus,uirum bonum eflèoportere : fed ne futurum quidem luruco fuJtum,nifi'uirum bonum» Vcrcor,ne magna nimium uidear exigere ab qs, qui periti enè,quàmboni maIint»Scd hi primûm renuncient fibi, quàm brc-uisfit inftitutio uitæ honeftæ»Siu/taamp;fmoribusad feopum ilium Euangeli-cum,amp;^ uerè facram ancoram quàm proxime accedere latagant : ciuilcm^ di fciplinam,remprofedô ad communem uitae ibeieratem ( praefertim uti nunc funthominum ingénia)ncccflàriam , fedquæ humanos affedus fapiat, ex Euangelicafcripturaperoccaiîonê nufquam non attemperent» Tumipftm quoq^ naturae fimplicitatem fequantur ducem»Natura enim nos ad mentem optimam genuit : adeo^, utuerè intuenti mirum fit illud magis , malos elle tam multos»
Nam ut aqua pifcibus,ut ficca tcrrenis,circumfufus nobis fpiritus uolucri-busconuenit,ita ccrtêfacilius cflèoportcbat,(ecundum naturam, quàm com tra câ uiucre» Addc quôd cœleftis ilia Chrifti philofophia non tollit, fedpro* uchit ac perficit quos natura profert uirtutis igniculos. Ciuiliccr uerô fapien tem futurum lurifconfultû optare nos diximus,qui publicarum priuatarumtÿ return adminiftrationiaccommodatus fit, qui regere confilq's urbcs .fundarc legibus,emendate iudfcifspoßit»Nc(^ enim hoc conceHèrim,rationcm rede honeftæ^ uitae (ut quidam putarunt ) ad Theologes,uelad philofophos rc-legandam»Fuerunth2ecolim,cflèc^ debent, quemadmodum iundanatura, fic officio quo^j copulata,ut ^fdemfapientes atqj iuris periti haber^tur, Hinc Icriptum rcliquit Vlpianu8,boni SC «qui iaccrdotes,hoc eft, ipfos lurecófu! tos ucram philoibphiam,nonfimulatam profiteti» Scidit decide fe ftudium, atc^ uel incrtia,uel temporum infelicitate fadum eft, ut Artes effe plures lu-derentur»Eritigitur lurifconfultus uirtalis,qualisucrèfapicnsappcllari pof fit,qui fenonfecretisautociofis difputationibus,fcdadminiftrationi Reipu blicæ dediderit,qui return experimentis ucrè ciuilem uirum exhibcat»A qua ciuilitate togati quidam Vulturq longifsimêreceflèrunt,quiCiuih'sdiicipli-nae bonis fic abutKtur,ut imaginem ipfam legalis profefsionis, non aliter ob oculos ponant,quàm fordidæ mercis negotiatores » frudumfuorum ftudio-rum exarcæ nummarix commodis tantümfpedantes, SC ad fordidum lucrH fefe nufquamnon accingentes»Tantumabeft,utforenfcmquandam Aduo-catorum operam,amp; mcrcenariam uocum harcnam,ucl ( ut afperionbusucr-bis parcamus) litium concinnatores, autredempto’r es,inftituerc cupiamus» Horum enim ( de quibufdamloquor Rabulis,quos dominas V dalricus Za-fius,uir dodifsimus,iuris^ Ciuilis illuftrator cgregius,in fuis fcholijsad lege fecundam de origine iuris,ibis, att]^ accommodatiftimis depinxit eoloribus) horum,inquam,fit iniquitate,utmiieri eoloni ex agris in forum,atqj adeo fe-piisimè in forum ( ut uocant) Ecclefiafticum traducantur,ab aratro adfubfcl lia,ab ufurerö r ufticarum ad infohca litem atcç indicium » Hi cautdas omnes, uafrinas
-ocr page 687-DE RATIONE STVDIÏ LEGÄLI^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^o,
nafrlfias captiofas,2lt; ïnextricabiha quædam uerborum aucupia cominifeun cur,nunc clancularijs quibufdâ Griphis,ccu Cmuc«hs,nunc perfnda fronte aperte iudiccmaggredientcs,inius^animuinij3c,mcfu,minis,admonidonc, precibuSjUanitatedenic^Cfü'dprofiiturucrcdant) agttantes,duntaxat ut uel hac ma quantumuisfirmum tus dicends anïmum,commoueant,ô^^ in fuâ tra-fcantfcntcn«am,utquicurfuparumualent,flcxu eludanuQuàm milita De-us optimè,fupcr fus coruis (admoneo rurfus kdorcni,bonos mros me lædere nolIe)fcnbercôCltccrctôfl[iberet,fînô digrefstoncm longiore fugeremus* Tantûm id perfuafum elfe uolo,no effe quad reeffè inftituto iuris tyroni, aut profeßori tantopere difpliceat,fi inter iftos, quos iam dixi, paru lurifconful-tus habeatur : cûm inter cofdem ne Papinianus quidcm,lcgalis difciplinç the faurus^placruncßhabiturushtquodrcipödeatjacfbrtane nee prifeiomnes iuris profeßoresjn culpa eft no ipfa iuris Ciuilis dilciplina,quac no fic nata eft, fed quorunda tradatio,qui totamillam ad forenfis uenationis argutias detra-xerût.Erit cnim ciuil/spmdentiainlurifconfulto etiamtacente, qui imaginé ipfam iuris Ciuilisfelici quadam mente conceperittiHam^ rerum maieflaté ad diuinx feripturæ normam regere totis connitetur uiribus,8C frudum no ex ftipc Aduocationum,fed ex animo fuo,óf contemplationc ac fcienua pe tef,perpctuumilium,nee fortunefubicdum»Deniq^ uir bonus fi uel propo-iito,ucl aliquo cafuimpcditusjcaufas ageredefierit, non magisdefinet eflc Iurifconfultus,quam Medicus,qui curandifinem feccrit. Nam eft aliquis,ac nefcio an maximus etiam ex fecretisftudijsfrudus,ac turn pura uoluptasli-terarum ,cdm ab adu, id eft, opere recefierunt, ÔC contempUnone fui fruuntur,
Porromeliorum Autorum bonam partem euoluendam efiefuturo luriC confulto, non ofcitanter ab ijs didum eft,qui Ciuilem fcientiam,orbê quen-dam dodrinarû ( qui encyclopaedia dicitur ) expofecre putant.Netp id ab re. Nam ciuilis prudentia,quamuispoft facratifsimam ,amp;S ucram Theologiam, ars quaedam fit princeps,^ architedonica,non aliter tarnen, quâm fuis comi tatapedinèquis,encyclopædiam illam confecuta dici poterie ,Q.uare iuuen-tus,imó omtus xtas( neeg enimredx uoluntatifcrum eft tempus ullum) totis menhbus hue tcndat,i« hoc elaboret, quô dudum ilium feientiæ cnulis cxmultis difciplinisconfertumnancifci ualeat. Semper ad optima nitendâ eft,quod facientes aut euademus in fummum,aut cette multos infra nos ui-lt;iebimus.Hoc fcceruntplxriq?ucterum,quifi nondumquenquarn ûpien-tem repertum putabant,præccpta tarnen fapientiac tradiderunuEft certê all-quid confummata Ciuilisprudentia ,neqiadeamperuenire naturahumani ingenij prohiber :quod fi non contingat, al tins tarnen ibunt, quiconatum hune experti fucrint,quâm qui præfumpta dc(peratione,quô uolucrint cua-dendi,protinus circa ima fubftiterinu
Neep tarnen exadamadeo omnium difciplinarum notitiâ à perfedo iuris profeftdrepctitnus,fatiseft eum efleeius,de quafermo fuerit,n5infciumjn primiscoucnictnôfcgnitcrinRhetoricauerfatum elle iuris Ciuilis profeP forem^Equidé magno 00 publico omniû confenfu explodendâ arbitror impui dentem quidé,hadcnus tarnen receptâ uoccm,qu« ab ipfis etiâ iuris culto-ribus cireuferrifolct,NulIum efte lurifcôfultum pofte, qui latine loqui OC de ganter fcianQiiamuisenim iliadiferta , 8Coratoria eloquentiaiurisftudiofti noftro feculo forfan neceflaria nô fit,quôd ipfa iuris materia fuadelam hanc, 11 ylu^blanditias non facile recipiat,Iatinitatem certê , amp;nbsp;elegantiam,fermo-eiisc^ puritatem admittit» Qjiam quidem indignitatem Dn.Budæus^maximû Gaftia: totiusornamentum plus femel diutiusnonferendamoftendit. Non ignore muit a co dem pertinentia dici pofte, fed poft tam abfolutx dodrinx wirum,hac inparte taceremodeftius fueritXocorum etia,prgfertim corum, quos
-ocr page 688-«04 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLAVDII CANTIVNCVLAE PARAENESIS
quos librilegales commémorât,cognitio baud parum profilent. Fit en£m,ut agnitis ex Cofmographia regionibus, cogitatiope fequamur narration?,ut rem fpeAarc uidcamur,nô legcre.Contr à,â locornm ct rcgionum (itus,fi re-rfïnaturaliumproprietatesÔC uocabuIaignoraLien's,haud raro enmipfo Ac-cnifio,uiro multi's alioqui nonumbus c5medabili,infelkiter hallucinabcris» fic,ut nonnun$ ex arbore facias quadrupcdem,e gemma pifeem , exoppida fruricem,^id genus fexcenta,quæ in Accurfq Gl^flematis reperias.
De Graecis quoep litcris tametfi mihi tarn amicus Hercules nondum con-tigcrit,ut eas uel à limine falutare Iicuerit,dicam tarnen quod fentio, Equide quam graue malumfitiniureCiuili Grgcar urn literarum ignorantia, nonlc uiculisconieduns ,fcdexperimentodcprehendi, amp;^ quotidic magno meo cumincommodo deprehendo.Nihil hacin parte praeiudicatum adferâ,tan^ tûm indicabo,quantus fit in hac profeisioneiuris, Graecarum literarum frit-dins.Cos enim licet exors fccandifi't,ferrum tame acuit,Principiô certum eft, Tribunianum ea quae à lureconfultis Graecc fcriptainucnit,eodemfermone tranferipfifle ; quemadmodum uel hodic extant plæracplureconfultorû Græ ca reiponfain emendatis codicibus, hoc eft, in Florentinorum pande^is, Qiiorum multa reftitura legas in Difpundrionibns D, Andreç Alciati,quem Ïurisciuilis apicem,amp;rdodrinaeIegaJisthelaurum appellate fuo merito poP fumns,Deinde fcribiteminentifsimusilleBudaeus,quem dubitofeientia re-rum,an eloquendi fuauitate,ap inuentionum acumine clarioremputem : ia inquam , fcriptum reliquit totum penêtituIumdeExculationibustutorum à iuris autoribus Graecè fcriptum fuiflc,Authcnticaipfa luftiniani ( coUauo-nes aliqui uocant) Graeco euâ fermone édita fuiflè,probat Codex Äwhenrf co rum Graecus diligenter K pro dignitate apud uirum clariisimS eim ( quod fpcrare heet )rcftauratorem futurs afleruatus, Quid, quod ea quae in tribus nouifsimis libris Codicislcguntur,â Gr accislumpufuntî’ÔC ob id ante D, Alciati éditas Annotationes,magna ex parte non inteJIigebantur. Jamuerô quae à lureconfultis Grxeo fermone fuerant édita,Slt; remonfa,tandem indo Afore feculo quodam,cûm pauci iam Graecè fcirent,in Latinum uerfa funtt fed ab ijs,qui nee Graecè nee Latinè fatis feïrent. Cuiusreiteftis eftAu-thenticoriim,amp; ducentorum in Pandedfis locornm ftylus fbrdidusamp;ffubob-fcurus,8C in tribus libris Codicis non admodura caftigatum dicendigenus* Qira in parte inmultislocisiuris perniciofèerratueft,Sed 2Cquamuisplâe-racy huiufmodi erratorinn,ex Budæi amp;^ Alciati lucubrationibus emendari et farcin' ualeant,funt tarnen quaedam fic deprauata, qua: reftitui nifi ex Pandc dis Florentinis nópofsintJIlud ueró hicpraeterco,quod nemoinficiasibir, Philofophiam,atcpomnesingenuasartes, ipfasdeniqtduodceim legum tabulas à Græcis efîè acceptas*Hocitacpmeum confilium iuri deftinatusado-lefcensuolo fequatur,ut quod M,Tullius filioifuafit,adfuamutflitatemfera per cum Graecis Latina coniungat,Qiiod 86 ipfumme aliquando,fiper fata liceat,tentaturum fpondeo,Cur enimidquotfnon Ipcremf eürnfi Ciceroni,fi Quintilianocrcdimus,M,CatoCcnforius,tdem Orator ,idemhi-ftoriæconditor,idem iuris,idem return Rufticarum perinfsimus, inter tot operas militiae,tantasdomi contentiones, rudi feculo,literas Gr areas fenex ctiam,actate^ iamdeclinata didicerit.Cur ergo fpem abtjciamus,cüm Deus Opt.Max,totnos pracceptoribus,totexemplis inftruxerit antiquifatis,ut pofsit uideri nullafortê nafeedi aetas fchcior,quàmnoftra,cui docend p priores elaborauerunt f
lamHiftorias habere cognitas quan top ere firlurifconfulco nccefîàrfû,df-feere poffumns unius D. Alciati exemplo,qui tot Ant/nomiarum modes,tot corrupta iuris refponfa,tot déni® leges,prpferrim in ultimis Codicis,nó alinn de quäm c fontibus,óif return hiftorijs expenfis diflbluit,declarat,ó^ fup luci, hoc
-ocr page 689-DE RÄTIONE^STTDII LEGÄLTJ. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fé
hoc eft,antiqtrx,8lt; uerac kdioni reftituit Geomernæ uero, 3^ ÂiKhmcttcæ no«na quantum frudus ciuilis dikiphnac ftudiofo fit allatura,nemo no intel* Iiget,qui Ribh'meillud,0cf penediLnnumopusßudpdc AilecC partibuscius euolucn't,Qj,iidenimturpius,quamfircfponfumiuris daturus,ctrcafummas trcpidaueritjfi digitorumincerto autindecoro geftu à compuratione diflen-tiat f’ Jila uero linearis ratioÔC ipfa quidem caditfrequenter in caufis, uelutift de termisisjmenfuris^ fint fites» Quid caufabitur iuris intcrpres huius artis ignarus,fiimaginariareprgfentatione Rufticorum prædiorû Ichnographia iudex in rem praefentem perducendus erit f Num hic iudicabitur indocÏus C Vt interim taceaminfinitasfupputationesjiegüintelledibuseruendis necef farias,quas line bis artibus SC antiquitatis notnia nemo cófecerit,quatumuis acri fitingenio,idquodfan's acfuper exeo de Alle opere deprcliêderelicet» Plurimum etiaadiumentiadfcrtdeguftataDiaIedica,qua:(utuerbis utar Ci ceronis) docet rem una uniuerfam tribucre in partes,latentem explicate de fi niendo,obfcuram explanare intcrpretâdo,ambigua primûm uidere, deinde diftinguere,poftremô habere régula, quauera^faîfa iudicarentur:S^quæ quibus propofitis elîènt,quae^ nô effent côfcqucntia.Scd circa cam fummo-perè cauendumeft,ne radices nimis longas agat,nam fi iuris campum occu-paucrit,obf£abit meIioribus,8C fedas ad tenuitatem fuauires ipfa fubtilitate cófumeultacpreperias quoidaindifputando mirêcailidoslcüm abillaueró cauillationc difcefferint, no magis fufficere in aliquo grauiore adu, ^ parti a quçdam animalia,quæ in anguftijs mobilia,in campo deprchenduntur»Et ne fingulas artes perfequi fit necelïè,omnis generis bonos Autores euolue-re tam frugifer urn futurum cfi,quàm honeftum ei,qui concentum ilium do-«firinarum efficere uolucrit,quidiuinarum ateß humanarum return notitia,!« ft latcç iniufti feientia confiât»
V creor a ut cm, ne autmagnanimfS uidcar exigere,qui eundem uirumbo num efie,ciuiliterq^ fapientem,ó^ diuinarü humanarumcg reru notitia infini dumuefim:aut cote multa,qui tot Artes difccndas,præter ea qusede iure Ciuifi tradütur,adiecerim,at($ adeo,ne quidâ podus rei perhorrelcant,ac de* fperent ante experimentum.Qiiod tarnen luftinianus ipfe nc fieret,maximc curatS uoIuiuSed hi primûm renuncientfibi,quanta fît humaniingenif uis, quàm potens efficiendi quæ uelit: cüm maria tranfire, fyderum curfus,nume ros^ cognofcere,mundum ipfum pene dimctiri,minorcs fed difficiliores Ar tespotuerint»Tum cogitent quanta rem pctant,quam^ nullus fit hoe propo ftto pratmio labor reenfan dus. Deniq?,etiam fiquis fummafe aflècuturu de-fperet ( quod cut faciat,cui ingentum,ualetudo,facultas,præceptor non dee* runt 0 pnkhrn tarnen eft,in fecundistertijs^confifiere.Neq^ enimfut Qirin tilianus ait ) ft quis Achillis gloria in beUicis confequi non poteft, Aiacis, aut Diomedis laudem aÿcmabitur.Haud paruae difiïcultatis eft hæc præftare fa teor»At ê regione cofiderandum cfi,rerumipfam naturam nihil uoluiffema* gnu effici citô,praîpofuifre^ pulchcrrimo eniq; open' diffieukatem : qux na* fcendi quoeç hanc feccrit Iegê,ut maiora animaha diutius uifceribus parent« continerentur.Nam quod ad illas ueluti ancillantes artes a ttinet, quas ciuilis prudentia fibifuffedashabet,qua£ri folet,an codem tempore percipiuaîeât^ Negant enim quidam,quia confundatur animus, ac fatigetur tot difciphnis in diuerfum tendentibus,ad quas nee mens,ncc corpus,nee dies fnfficiat.Sedl eur etiam non negant,pofle agricolas arua fimul,SC uineta,ÓC oÏeas,SC arbufta colere,pratis5lt; pecoribus,^;^ hortis,^ aluearibus curam accommodate t' Cur pari argumento non refragantur,fi quis dicat,fealiquid forenfibus negotqs, aliquiddcfidcrijsamicorum,ahquidrationfbusdomefticis,aliquidcuræ cor* {gt;oris,nonnihil uoluptatibus quotidie dare ï” quarum tarnen nos una res qug* ibet nihil intermittentes fatigaret»
Profecto
-ocr page 690-«otf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLAVÙII CANTIVNCVLAE PARAENESIS
Profedo non fan's perfpiciunt, quâtum natura h um an i ingenij ualeat^qu^ Fabio tefteita eft agilis,9C uelox, lie in omnem partem ( ut ica dixerim) fpe-lt;ftat,ut ne pofsit quïdem aliquid agere tantum unum : in plura ueró,non eo-dem die modo,fed eodem temporismomento uim fuam impendat. Än uerô Citharœdi nonïîmul ÖC memôriç,8C fono uocis,8^ pluribus flexibus feruiûtlt; cûmintérimaliosneruosdcxtrapercutiunt,âlios îaeua trahunt, continent, probant : ne pes quidem ociofus,certam legem temporum feruat.Quai ft uc lut unoconatutam diuerfa parentfimul, curnon plurimis cùris horaspar-tiamurc'cùmpraefertimreficiat animos, acreparetuarietas ipfa,leflionis^ tædium uicibus leuetur î quamiibetmulta egerimus, quodam tarnen modo tecentesftimusadtdquod intipimus,Hucpertinet elegans iHudPlinij Se* cundi carmen:
V t bus eft ceræ mollis,cedensq? fequatUt, Si doflos digitos,iuflàc^ fiat opus:
Et nunc informel Martern, caftameu Mineruam, None Venerem effïngat,nunc V eneris puMum:
Vt($ facri fontes non fob incendia fiftunt, Sæpe etiam flores,uerna^ prata buant:
Sic hominum tngeniumfled^duci^ per artes Non rigidas,doda möbilitäte deceu
Porrô de ip fus iuris Ciuilis difFicuItate,funt qui in utramms pattern diipiJ tarint:contendentibus nonuUismiram efle eiusdilficultatem tum ob uerbo-rum proprias quafdam fignificationes,tum ex ipfo plgrun^ iermonis habita, quo icges quædam ciuiles nobis traditælunt : adhæc truncaÔfmutila eftein-finira propemodumiurisRefponia:Poftremô uideriopus efle ramingen té librorû mole,quam nuUâ Bibliotheca,aut certê uix capiat. De muftis Icgib. de^ librorû numéro paulô pôft dicemüs: Sermonis uerô Icgalis ftruduram quantumuisdifficilcm,arbitramur efle prudentilsimèconcinnatam. Veteres cnim illi lureconfufti hâcdiffîcuftate,ucIfuaRelponfa,indodisô^imperiris operta celatacp efle uoluetunt * fie tarnen ut dotais ôf diîigentibusferutatori-bus nô intercluderctur aflequéndi ipes: uel cOgnouerunt ilia hoc padio plus habitura maieftatis,fî fub inuolucröproferrentur oculis, q fiprorfus retedia uiferentur.Nempê funt quæ gratins per Cryftallumpenuceant,quâmfi nugt; da côfpicianturiuel certê fegnitiem noftram exercere uolueruncquadoqui-demutilifsima cftexercitationi diffieuftas.Nam Sf ipb mens legSfic diligen* tins excutitur.Nonenim easled-ione fecuratranfeurrimus/ed tradamus fin gub,ôô necelbnoconatLimtrofpicimus,ut poftea gratiorfit frudus nô fine negotioquæfitus: gratior déni«ueritas,quænospriustorferitdiffîcuftatis alicuiusinuolucro,Suntêdiuerio qui affirment,iuris Ciuilis ftudinobuiæb cilitatis efle,V ndc Gicero lib, de Oratore i,de faeuftate pcrdilcendiiurislo-quês:Omnia funt pofita,inquit,ante oculos, collocata in ufu quoridiànô, in côgrefsione hominû atep foro, neqj itamuftis lirerisacuoluminibusmagnis côtinêtur,Et paulô pôft:Accedit uerô, quôfaciliuspercipi cognofei^ lus Ci uile pofsit (quodminimèplæriqjarbitrantur ) mira quædâ in cognofeendo fuauitas6d deledatioÆtquæifticin cam iententiam reliquafequuntur,
Vcrùm ego fie exiftimo,iurisCiUiliscognitionê,fiueinâ facilem,fiuc diffi cilem dixerimus,nô multosannos,nô multos ctiâlibros,fed très alias res ne* ceiîàriaspofcere,naturâfcilicet,exercitationcm,etordinemjnudergoinpri mis teftandum eft,nihil præcepta arspartes ualere,nifi adiuuâte natura : qua* propter ci cut décrit ingenium,non magis icriptaeftiuris'Ciuilis cognicio, dcagrorucultu ftcniibu.s agris.Hac de re fufius à Cicerone,Qjiintiliano, Sc a lijs Rhetor ieæ profeflbribus difccptatur,an fcilicet in dilciplinis plus con feratars,an natura.Et uerifiimüeft,quod ipfe Qilintiftanus libXccödo tradit;
Natura»
-ocr page 691-DE- R ATIONE STVDII LEG ALIS. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;€07
Natura, inquit, etiam fine doclnna mukum ualebit, dodrina nulla effe fine natura poten : ficut terrae nullam fertifitatem habenti nihil optimusagricola profuerit : è terra uberi utile aliquid etiam nullo colente nafcetur* Èodem pertinet illud Gieer^pro Archia Poëta: Ego multos homines excellent! ani mo ac uirtute fuiffe,ÔC fine doclrina, naturæ ipfius habitu propè diuitw, per feipfos Ölt; moderatos óC graues exti tiflê fateor.Etiam illud adiungo,fgpius ad iaudem atque uirtutem haturam fine dodlrina,quäm fine natura ualuifle do-ëlrinam, Atque idem contendo,cum ad naturam eximiam atque illuftrem ac ceflerit ratio quaedam confirmation dodf rinæ^item illud nefeio quod praecla-rumacfingularefoleretexifterc, Hadfenusille, Nihil itaqj perfedfum erit,ni fl ubinaturacura iuuctur. In hoc conlentio»primaspartes eflenaturalillud lamenaflero,neminem die repertum, qui fitfiudio nihil confecurds, Ncc xjuifquam adeô fidat ingenio, utquodcupit, idfibifperetincipientiftatira polie contingere : Nam à paruis initifspaulatim, Sd gradibus quibufdam u-fu comparatis ad fummum peruenire datur, Deuorandum quoqj initio tædium illud,5d fcriptaamp;:ledalapiusreuolucndi,8d quafi cundem cibmn reman dendi,' Turn uero illud nemo exp edict, ut alieno tantum labore iuris peritus euadar,uigi'landum,pallendum,enitendum elhStudendum femper öd ubic^» Neej enim fere tarn ullus elf dies occupatus, ut nihil opera ad fcribendum, aut ad legendum rapi aliquo momento temporis pofsit,Et reële Plinius auun culus,perire omne tempus arbitrabatur,quod non ftudijs impertiretur* At uf dç quantum nunc temporisnobispereat, quantulum ftudijs impertiamur. Alias horas corporum nimia cura,amp; folicitior rei familiaris diligentia,alias da turn ßbulis ocium,alias uenandi uoluptas,alias conuiuiatrahunt, Adijce tot genera ludendfiMufisn infeftifsimos beilorum tumultus * Trahunt inde pe regrinationes,rura,calculorum anxiç folicitudines,multa caufa libidinum, amp;' uinura,acflagitiofusomni genere uoluptatumanimus « Tumueró (fidqs placet)computamusannos»nonquib» ftuduimus»lèd quibus uiximws»Quid eft, fi hac non infanta eft^Sed ut ad penfum noftrum reucrtamur,Dua tunt huius exercitationis parces,uiïa audicndi,akcra legendi » Licet enim fatis re-fponforumiuris iedio fuppcditet, tarnen uiua illa ( utdicitur) uox alitpleni-us,præcipuccp præccptoris,quem dilcipuli Sd amant Öd uerentur. Alioquift nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’■
cutfruftrafparferisin agrum femina»nifi HL pramollitusfouerit fulcus,ita iuriscognitiocoalefcerenequit,nifiibciata tradentisaccipiëtist^ concordia* Jpfa autem Icdio magni fruëlus eft,qux libertate fruitur, ubi fiue dubites,fï ue memoriæ affigere uelis,repetcre fxpius licet ♦ Legendus autemnonni-fi optimus quifque,öd qui credentem fibi minime fallat 1 nee per partes modo fcrutandaomnia»fedperleëlus locus aut liber, nonnunq^uam exintegro refumendus. Ccllusluriiconfultustradit,inciuile eflè,nifi totalegeper- x^c^-artui^ ij3eëla,unaaliquaparticulaeiuspropofi'taiudicare,uclrefpondere, Sednos ^dnii-^ cart alio loco qui legendi quique fequendi fint,declarabimus, Atqui exercitatio- „gén AldiKi, nem ipfam multó faciliorem leuioremqöe redder feruatus ordinati ftudij modus, Neque enim minima negotrj parseft adeundinegotij uiam'nofie, Docet Seneca,non referte quàm multos libres legas,fed quâm bonos, Varia , inquit, ledio dcleëtat, certa prodeft. Tu curas forte quâm diu quotidie i libris hæreas,cura potius quàm bene. Ergo mi amice, ut uiam habeas com-pendiariam ,ód certas aliquot ftudendirationes, hancinprimisobferuabiß, ut quiequid legasCprætcrfacram fcripturam, quam uolomultûmlegas,8d ex illius præiudicijs leges ciuiles moderari pro uiribusconnitaris,) cæcerûm quicquidlegas,id omne ad tui inftituti fcopum, hoc eft, ad iuris ciuilisdifci-plinamreferas:locisetiamaliquotcomparatis,Ödordine tibi certodlfttnëlis, i[o(r4ti5 lo-nequeaha legas,quâmhue pertinentia,Ineamlëntentiam accipe ifocracis paUher-' autoris grauif,imiceftimonium Budæo interprète; Qjiomodo apes uidemus ^*^'*^'
-ocr page 692-«08 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLAVOII CANTIVNCVLAE PARAENESIS
warns ftirpium germinibus infidentcs ab unoquocß defumere,quod fibi maxi mé ut ufuï,nc cos qui dodrinæ defiderto capti funt, ut nihil intadum relin-qucre^fic unditj colfigere,quodfitoperacprecium,conuenit»
Poft cam rationem conftitutam,proximum eft , ut prouideatur, ne nouus tyro^iuris campum ingreflïis,protinus fefe offerentib.animum addicat.Dele dus.n^habendus eft,ó^ ingenij legSfcitis nó aflucti,uiresexaminâdç»Quôd fi quis iudicio fallt timeac,inftitutioncs Imperiales ipfo luftiniano autore fibi lo/litHtion« deligatjbreues illas qui dé, fed faciles dó aperças. Êasdiligentifsimè perlegat, impfruktk g^ ex intègre lemel atc^ iterum relegere ne pigeat ♦ Eft. n. latcns quatdamin pni^ er re- hisutilitas,quæ Pandedas uniuerfas redditura fit dilucidiores.Atqui uidcat, leffnü, nbsp;nbsp;^jy^n Inftitutionibus operam nauat,uti nullius cómentarqs^fed folius fui prp
ceptoris(ficubi hatrcat^uel addubitaucrit)intcrpretationc utatur. Mal urn em wenenumiuris ciuilis candidatofunt uulgariumfcripturientium commenta rij,quippequiimmanib.opinionum8Callcgationum plauftris foleant bonac fpci iuuenes,quantumuis reludantes in tranfuerfum agere. Cuius rei dedi-nandæ gratia præformata:fueranc,quas dixibreuesinftitutiones, ne u id dieet rerum afperiorutradatus, autmultitudo ccepti ftudq defertorem efficiat. Etenim uiaopus eft incipientibus, fed ea plana,fit cum ad ingrediendum, turn ad demonftrandum expedita.
Tertio loco ciuilisdifciplinac ftudiofus,qui iam femel atcp iterum Inftitutio nes excuflerit, fit return ipfarum ( non enim fola eft agenda cura uerborum) guftum aliquem fenferit,huncordinem feruabit, ut gencralioresiuristradi-tiones non fegniter adnotet, perdifcat, fit quatenus fieri poterit, memoriae mandet.Illas^ ab cafæpius repctat,donec incipiat casadmanS, in promptu, ac in nutnerato habere. Huiuimodi gencraliores traditionesin tres partes ie dat funt à Caio iureconfulto:Omne, inquit, ius quo utimur,uel adperlbnas pertinet, uel ad res, uel ad adiones. C uilibet har urn partium cerros menfes, aut(fi tam feli ci fuerit ingenio ) certos dies faltem dabit is, qui iuri deftinatus eft,pro^ iuauirili annitecur,nc harumpartium ftudiumfit tempora confun-dat. Aufpicantib.fcribo,prouedi enim fit hisreb. aflueti id in uniuerfum ob feruare nequeunt.Qjiaiidoqiudcm fic ferè omnes leges cohærent,ut acqui fit boni normafcruataomnesleges diciualeantunalcx, Veröm utpaulöclari-us quas diximus partes expltcemus,tribuendos cenfeo primos menies perfo-narum cognitioni. lila patriamacdominicam poteftatem, tutelar em,eamquc multiplicem,acmagiftratus,iuris(^ ciuilis autores compledetur.Huc confe-rendi funt omnes tituli de perfonis loquentes, quos mihi nouus tyro obiter, fit perfundoriè quidem,fedfic tarne Iegat,utgeneraliorum acmagisuniuer-falium dodrinarum habeatrationê,eas^ in locos fuos,quos parandos admo-nui,profuocaptucogat.Verüminhis decernendis,colligendisq^uideat,ne folum Accurfium,aut qui eum fecuti funt,lçpius etiam ipfo Accurfio deterio res autores confulat,fed ubieç fontes petat.Qjiernadmodumfi legis fecundæ de origine iuris tntefledum defideret,Liuium,Fencftellam,Ciceroncm,ôt a-lios prifeae^hoc eft,probioris monetæ autores adeat. Nccpformidetillos poti-us,^ Accurfium,8t totam fuæ hacrefeos turbarn fequi fit ampledi.ïn quo dili genti ledione fit iudicio opus erit. Ne tarnen Scyllam hac in re fugientes in Charybdimincidamus,reijciendum eft praecox, fitpræmaturumiudicium, præfertim fi quem nouarum opinionum morbus, nimia^ libido tencat.Qua iiis enim(ut Budaeus ait)qui diieendi cupidi funt,probatifsimi cuiufiÿ forip^o ris maieftatem conferuare debeant,fi quid tarnen in corum cuiufi^ librosir-repferit,quoddubitationem moueac,adnotato loco Iiaerendumerir: uccun-dator urn more iudicium fuftineamus potius,quàm ut quiegimprudenti arro gantia ftatiiamusde clafsicis autorib.ót citra controuerfia recepte autoriratis.
Sed fit in antiquorum Icripiisexpcndendisjtemporumobferuatauarietas, nur urn
-ocr page 693-DE RATIONS STVDII LEGALIS.
609
»n{ruminmodumprofucrit,ordine,SófucceffLi quodam in bocfeniato,ut fi de litre Romanorum addubites': meminens Lacedæmonioriim, Athemenfi-um^ lura fuifle priora,dcinde leges duodecim tabuIarLKn,poft quas rehqua üis ciiiiîe de præcorïiimSCc, Similiterfi de patrumm liberos,autdominorum in fer nos poTeftate qiiaeras,temporum ordinem feruabis ♦ Hune ordinem ht-ftorici,præferrim qui deCæfaribus ÔCrepublica Romanorum fcripfere,mi-ntftrabunt,quibus potifsin»ùm adiunges Giceronem,PedianumSô Gelliumî quilabortantôminorerit, quantôuiriiUi excellentiisimi Budæusôd Alcia-tus feliciorem quàm quifquam aliusîn hac re operampraeftiterunt^Ad huius partis,quæperlbnarum ftudium complcdctur,exemplum facile poterunt re . üquae duæ partcs,quæ de rebus SC adionibus tradantpn fuam quoej difeen-. di racionem trahi» Hoc triplici Audio generaliori perfedo,refumendæ erunt generales traditiones,quasinangulos,fcu locos fuosreqeiendosprgmonui, hæ^ ad Angulares legum doArinas applicandæ: ut fi circa titulum quempiâ, aut materiam aliquam, generalem regulam in priore Audio exceperis, uide-as, an omnes eiufdem tituli leges ad earn regulam pofsint referri: aut fi quæ nonpofsint,cur id fieri nequear,quæ^fit illius exceptionisratio, diligenter attende: turn regulam tuam memoriæ commenda,exceptionemcp illamlèpa-ratim»IdcùmpræAiteris,fcias te iliumtitulum redè excufsilîè »PoAfupradi tAasfc(Aiones,tametfi uariæ præceptiones,quæinuniuerfum circaciuilem difciplinamobferuentur,tradiualeant( optime amice) ex ea tarnen farragi-ne hune centonem æqui boniep facies » Principiô fpedareoportet,ut omnia prudentum relponfa,omnes deniep conAitutiones ad Amplicis çquitatis nor mam quoadfieri poterit,reflelt;Aamus» De prætorum ediefis nihil dico,quan-doquidem id eis pronunciandigenuspeculiarefcmperfuit,ad quorum exem plum Gtagendum eA,utquod Cicero de Caio Aquilio fcriptum reliquit,iu ris ciuilis rationem nun$ ab acquitate feiungamus, ut non difciplina folnm, fed natura confuiti uideamur,ac exiurc ciuili,non fcientiafolùm, uenim eti-am bonitas nata comprobetur : ut deniqj quiequid ex iure haurimus, purum liquidum^ At,niA fortè multis graAantibus opus fitexemplo, autaliqua ex circumAantifs,de quibus pauló póAtracAabimus, nos ad Aridioris iuris obfcr uationem compdlat» Qiiain parte uidendumerit, ne clementie aut feuerita tis gloriam aAedemus,quinubi dubio locus erit, pcenas molliamus potius,q exafperemus» Immó ufqtadeo uitanda eA rigidiorisinterpretationisfeueri-tas,utpriufquàminre nonnihil ancipiti atros calculos in urnam mittamus, ampliatione ucl compcrendinatione utidebeamus,pronunciareqj nobis non liquerc» Q^to confilio ufus eA Geluus, ut ipfemet refert libro xiijj. Idem eti-arn tradit Pomponius luriAonfultus lib»x viq.ad edidum»
Illud quoep generale fuerit, ut memincrimus fcire leges non hoc eße,tier ba earum tenere,fed uim ac potcAatem habere» Verbum enim ex legibus fic accipiendum eA,tam ex Icgum fententia,^ ex uerbis,circa quem articulum, diligcntem ledorem cupio, Ne aut uerborum aucupijs ( quæ Cicero pro A» Cecinna egregiè Iudit,eleuat,ac reqcit) utatur, aut nimium in re clara à uerbis difcedat,fcripticßfenfum alio defledat,^ quó oportcat» Hinc enim oriun turpericulofi illiloci,âfcripto contra fcntentiam,Slt; à fententiacontrafcri-ptum, Hincetiamutbarbarifsimæ,ÔCnobiliingenioindignifsime,itauafer* . . . rimæillæ iuriscautelæ ^præcipuum nuncforenAum Rabularumpabulum» „ » , Immcnlum uerô dubitationum mare,tribus potifsimûm ê fontibus proma , “» ‘’^**^ nar»Primûmexabulu corum locorum,quos iam dixi,dum quiitp pro fualibi dine,aut etiam pro eorum necefsitatc, à quibus uultur aliquis prædamacce-peric,uerba fententiasep legum torquet, ac retorquet : quod nonlarô in con-ÂIijs(quæ uocant)accidit»TeAiseA copiofus And»Barbacia,fireliquidifsi-mulenri Secundô,exillispronunciaus, feu notabilibus, ut uerbo illorum u-
F f z
-ocr page 694-tfio CLÄVDll CANTÏVNCVLAE PAR. AB NE SIS
tar,aut Ut mag ('s barbare Ioqiiar,ex Brocardicis ilhs, fæpius ex una fiinplici Ie ce,qu x nihil tortaHè tak uoIuerit,fLimpns. Et didu mirum, quam in hoc li-Bi quidamacutuh,3Cingeniofi uideantur,dum uclutihydræ caj^itincident tes ex uno articulo olim controucrfo,iam deciib,Só prauudicaro,kprem, aut forcafsis centum alios nobis infchci foecunditate pariunt« Et qudd in his pei-fimum eft uenenum,non modo fuum cuiqucpulchrum uidetur, utfua quo-que Simiæ proles,fed mutuum etiam fencs fricant, feque inuicem ineptis eu logqs pafsim citant,3^ quafi Delphica oracula proponunc, Jmô alter ab altere^intégras lineas, paginas,aut certè nonnunquam intégra folia, Ôlt;S uolumi-na fumit,fæpiusqôe repetit, uel mutuo ucl furto, dam ud precario : adiedis nouis opinionibus, aut interdum erroribus, ne nihil maliattulifle uidcatur» Hincilia ingentiumuoluminum,quac multi afiniclitellarrj nonferant, ua-fta multSm diuquedcplorata immenfitas amp;^c ♦ Tertiusopinionum fludus hinc furgit,quod non uno in loco iuris textus mutili,trunci,amp;rimpcrfedi ui funtur,quodquidemnimisdiligens Tribunianus praeftitit, qui nihil, niQ repufgatumexhibere uolens, mancas, ieiunas,óf aridas leges non raró tn-buin Quibuslocis reftituendis aliud nihil quam ftudium annquuatis, SC hk ftoriarum cognitio mederipoteft, tantum abeft, ut in Accurlrj Schol ijs con-fenefcamus,qucm aliquando uideasin uerbo plano, amp;nbsp;Latine fcienubusdi-lucide,ecu i n uerbo abitrufifsimo multum effè: ita ut nee fic fibi conftet,qua-drupheiexpofitione adduda, Idcmreperies,ubiinuerfione unius didionis, uel liter te,apertifsimum legis intdledum habere potes : quod icribencium uulgusnonanimaduertens,uixdicipofsit, utfefc in leuicularetorqucanr. Verum enimuerô,quô magis apertius^ femel in uniuerfum de legum dubf is,de tureconfukorüm,de illorum commentarijs, SC opinionibus,deep diuilio nibus libéré quodkntio proponam,fingula capita paucisperlhingere libeu Principió,quodad iurisdubia fpedat,uideo legalium ambiguitatum duaa eflè radices,unarn,quac uitiola fit, qux iciheet ê tribus illis fontibus pauló an tè recitatis originem ducit, Alterampropemodum ineuitabilem, quod qui-dem ut omnes intclligant,fciendum eft, huius radicis aut roboris complûtes eflê ramos,in quibus diftingucndis,SC ubi opus eft, æqui SC boni fake putan disdatetbonapars ciuihs prudentiae, Pofthabitis igitur tribus illis priorum dubitationum fontibus, de radice pofteriore uideamus. Print urn in confeflb lt;ft,lcgemomnem,Iitcmhabere aut propter icipfam,aut propter alteram. Legem uerô ingencre fumptamuolo,utquicquid iniure ciuih krip turn eit, co pkdaturjdemaccipi uolo de Teftamentis,padis,ftipulauonibus, omni de-niep kripto,SC idem de uoce,Qiiæftio eft aut in fcripto,aut in uoluntate, Seri ptum aut apertum eft,aut obfcuturn, aut ambiguum. Ex fcripto SC uol unta-tepars magna controuerfiarum iuris pendet,nam uterep locus fulgentibus ar mis inftrui poteft, Id quod dudum à me declaratum eft in Topicismeis, Super obfcuro fcripto difceptatur, ubi in lege aliquafitqbfcuritas,Etinea ucl uterepfuam interpretationem confirmât,iicladuerfarqfubuertit, ut hic,fur manifcftusquadruplumfoluat,duofurripuetuntpariterdecernmilha,petun tur ab utroep quadragena,i!Ii poftuiant ut uigena conférant, Huic hus gene ri proximum eft iliud,quod ê legibus contrarijs oritur,quia cum iex legt ob-ftat,aut certè obibre uidetur: utrinepcontra fcriptum dicitur,QCquæftio eft de uoluntate: in utracp id ambigitiir,an utiep illa lege fit utendum.Sunt enint dubioproculplæracpiniureciudi, quæpugnantiaprimisoeuhsapparcant, fed quæ,fi ad medullammanumadmoliaris, exiufto conciliari poiknt: prx-fertim 11 celeberrimi D. Zafrj prudens confilium fecutifuerimus, qui hac de re nonminas itéré $ erudite in Antinomiarumdiflolutionibus diflerit. Ne-que uerô id ideô mirum eft,quandoquidem in facris etiam Codicib, ( in quibus tarnen mirabilis ilk orbis £^ confenlusutriufißteftamenu confpicitur) inuenias.
-ocr page 695-DE RATIONE STVDH LEGAL! S. Su inuenias, quæ phmalpede pugnare inter fe uideantur, quod genus funt il-Ia:Non rcfurgentimpij in iudido,8C: Omnes quidem refurgemus« Attend/-te nemftitiam ucftramfaciaris coram hominibiis, ut uideamini ab eis,6C lU-deant opera ueftra bona. Et illud: Mea dodrma,non ell mea, arque eins notas fexcenta,quæ fi quis uerborum fummam modo einem attendat, indentur fibi non conftare, At quemadmodum in feripeura faera huiuftnodi fcrupi fi quandoïnciderint, non ogortebitoffendi,autdc fide feripti dubitarefied ma gno Erafmoautorepenfîtatis omnibus circumftantijs explkandædifficulta tts rationc quærere:fic inlegalibXcitts ,fi' quid eft quod parûcohærere uidea tur,prouidendum id,ne aliquo fit confilio fadum,quo ex ingentibus circum fiantiarumcontecfturis apparentem contranetatemdifloluere oporteat.Sed dehisplenius abquantö dicemus, fipaucisoftenderimus,qualiter exambi-guo fcripto quæftio proponatur.
Ex ambiguo fisontur ,cümaut fcriptac legis ftrudus uan'at,aut diuftio coniuneftæ orarionis fenfum ancipitem reddit, aut uaria uerborum poteftas incidit, ut interim aliasfpecies tran(eamus,quac,fiFabio credamus^funt in-numerabiles, Is enim capite decimo libri feptftfii refert quofdam finfle,qui-bus nullum uidebatur elle uerbum,quodnonplurafignificare pollet, Scru-dlus fcripturae ambiguus eft,fi aceufandi cafus concurrant, ut, aio te Aeaci-da Romanos uincere pofte, Orationis coniundx diuifio ambiguttatem parit, cümdubftatur, quæ didi'oquèreferridebeat , utinilla controuerfia: Qindam teftamento rufsit pomftatuam auream haftam tenentem . Varia uerborum poteftas propriè eftin æquiuocis, qualia funt, curius, canis,tau-rus,uerbum cerno^ö^ id genus, Porró autemomncsliælitçsfiue ex obfcu-ro,fiucacontrarijs legibus, fiuç exambiguo, originemhabentex feripti Su uoluntatisgenerali quæftione, Sed ôf alias complures funt quæftiones iiüncflucntes, ueluti fi dubitetur,an quodfemel iuscft,idem amp;nbsp;fæpius, aut femper: An quod in uno,inpIuribus:Q.uod anté, an poftea :Qiiod intoro^ aninparte,uelcontrà: Qiiod in uno, an in alio: An quoties propria lex nondt, fimiii fit urendum : an quod affertur, fimile fit, In bis omnibus uo-luntatiseftquæftio ,fed asquitatis potifsimôm, Venîm bas qu'dhoncs ad ultimam fpeciem,ideft, adfingulas fites , controucrliasqûe perfequi non uacat: Conabimur fortafsis aliquando, fi quidem base minutula placido uul-tuamp;Tcandido exceptafuiffe cognouerimus, Ne tarnen dedifioluendishu-iufmodi dubijs nibil attuliflè uideamur, libet npnnihil generali quadam ra-nonc feribere,
Prascip uum erit, confiderare, quid asquitatis norma fuadeat,id^ ex mul-tis. Nam eft in tempore quæftio,puta,asquumfuit, fed non nunc: Et in loco, non hic: Etin perfona,non nobis,non contra hos : Et in genere agendi, non fie: Et in modo, non in tantum. Videndum efiam quas caufa feribentem, aut loquentem permouerit,quaEfuerint illius temporis dum ea feriberentur, aut loci, aut perfonarum circumftantias, Q,uare inruebimur non rem tan-, tüm,fedperfonamquoque. Nam SC multum intereft, hominem pueroccide rit, an proueeftas uir anatis, prudens, an imprudens, Ad qualitatem quoque frequenter pertinet locus, Neque enim ubiqueidem aut licet, aut decorum eft,Qj.ïinetiam refert,in qua ciuicate quicqquçratur,moribus enim QC legib, haudrarô diftant. Deinde quomodo fadum fit,ferro an ueneno. Et quo tem pore,bello,anpace, Hue etiam pertinet,quod daudianus iureconfultusre-fpondit,aut fada puniri,ut furta,cedesi^:aut dida,^conuicia,5lt;infide aduo «cationes:autfcripta,utfalfa,£Cfamofi libclb:autconlilia,ut cóiurationcs, Sed hæc quatuor genera confidcrandaefielepcem modis, caufa, perfona, loco, rcmpore,qualitate,quantitate,cucntu.Ifac^regnatin hac parte circumftantia rum,Slt; coiedurarum acutaó^ equapcrfcrutatio,prçfcrrim in ambiguo,quod
Ff ?
-ocr page 696-#11 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLAVDII CÄNTIVNCVLAE PARAENESIS
quïdem fcmper comedura exphcan neccfle eft, Q,uiac«mfirmanifcftmn, uerborum dupliccm efle inteneAum,de fbla quacritur uoluntate» Non dee-rant plura, qux de hts diceremus, fed omnia compledi neqne in hac parte, nequeincxteris pofïiimLis:contenti,rationem maiora qiiaeftturisoftendiP fe, Tametfi cuihacc noftranonfatisfaciêt, pcrkgatFabqlibrumfeptimum, profcdó ad ambas ufque aures implebitur. His confiniafunt alia quædam, non tarn obfcura ud ambigua, quam à plerifque Î^aud fatis animaduerfa:quæ quidem fegniorem ledorem frequentifsimé rallcre pofsint»
Ncque ca quac de conieduris, atque fcripti ö^ uoluntatis rat/onibusdtda funt, pracftabunt:ut nufquam iniuris ciuilis cognitione haereas.nift quac fe-quuntur fimulcomperta habueris. Inter bate primus dabitur legum mutatio ni locus. Q.uamuis cram nulla Iex(ut Liutus ait) laris commoda omnibus efle pofsif,ÓC id modo quacratur, fi maiori parte, Sc in fummâ profit:^ ex ijs legibus quac non in tempus aliquodjèd perpetuæ utilitatis caufa in acternum la-tacfunt, nullam abrogari debere fatcamur, nifi quam aut ufus coarguic,auc ftatus aliqms reipublicac inutilem fecit. Sic quas temporaaliqua defideraue-runt ïeges,mortales(utita dit«im)8lt; temporibus ipfis mutabües efle uidemus« Qiiaeinpace latacfunt,plerunquebellumabrogat: quac in bello,paxnon fecusacin nauis adminiftratione, aliainfccunda,ahainaduerfatempcHate ufuifunt. Huit fententiae fuffiagatur, quod Cicero pro Cn ♦ Plancto fcri-ptum reliquit: An cum uideam,inquit, nauem fecundis uentis curium tenen tem fuum.n non ea cum petat portum, quem ego aliquando probaui,fcd ali-um non minus tutura atque tranquillum,cum tempeftatepugnem pcriculo-(è potius,quam illi,falutc praciertimpropofita,obtempérera a paream 5* Ego uerö hare didici ,haec uidi, hæc icripta legt,hacc defapientifsimisSóclarifsi-mis,8lt; in hac Republica dC in alijs ciuitatibus monumenta nobis literac prodi derunt ,non fcmper eafdem fententias ab eifdem, led quafcunque Reipub» Ratus,indignatiotcmporum, ratio Concordie poftularet, efle defendendas» Idem Cicero Philippicaxij. Quodli eft erratum P. C. ipc falia atque fallaci, redeamus in uiam. Optimus eft porrus pœnitendi mutatio confilq. Itaque funt in legibus pcrmulta, quac pro tempor urn illorum ufu infticuta,póft ob-literatafunt, aut mutata:compluratumnonoblcruata,quacnunciubemur obferuare»
V erum hic perfpiciendum erit,aliam dici Icgcm oblitcratam, aliam immu tatam. Oblitcratur,qu3c abrogatur,6lt; in totum reuocatur: Immutatur,cui de rogatur,quod contingit,fiin aliquaparte mutet.Qug differentia non ofeitan ter practercundaeft. Nam ut Modeftinus luriiconfultusautor eft, falG reus cenietur,quilcgeabrogata fedefendit, uel ctiam derogata, in caparte, qux detralt;ftaamp;^ mutata eft ♦ ^lapropter amp;nbsp;hic, Óf in conieduris perpendendis a-cri óf fano iudicio opus fuerit,ne quis incerta pro certis babeat,ucl temerita-te quadam pronunciertfolet enim temeritas hoe audacius pronunciare, quo , minus exadè dijudicat:ncue animum adferat fordibus, gratia,ira ,fimultate, autalqspriuatis corruptum affedibus. Sedê diuerfo unumquenque memi-nifle oportet iuris profeflôrem, quiluper re controuerfa, aut nodoiuris all-quo confulitur, bonum uirum( quod initio diximus)eflc debere, qui ut ab unguib us Ico, de frueftu arbor, fic â fuis refponfis agnofcetur. Accedit ad hacc uerborum plurima iniure diuerfitas,quæ iurisftudiofum nonnunquara remorari poiTuntA' ob id maxime difcernenda. Nam ipfor urn criam uerborum ( quanquam rcrum maxime ) habendam cenfeo rationem, Vetcrum e-nim iurifconfultorum,præfertim Vlpiani, fummus circauerborumpropric- » tarera labor fuit,quôd uerba rerum fint imagines,Ôf fenfuum inuolucra,quç quam maxime eftingi congruenter, Ôf accommodate rebus debent. In de il-lud Gellq cefttmonium de Labeone Antiftio iureconfuito No6. Attic, hb.
laii^
-ocr page 697-DE RÄTIONE STVDII LEGAL! S. lt;S«J »‘ij» capite dedmotLabcOj/nquit, Antiftfus firris quidem duths diTcipIt nam principal! ftiidio «tereuit,óf confulenubus de iure publicè reiponfïtauit,cac terarum^ bonarum artium non expers fuit,ó^ in Grammaticam fefe,Diale-dicamjiteras^ antiquiorespenctrauerat, Latinarum^ iiocum orjgines,ralt;-tiones^ pcrcaliuerat,eaqSeprxcipuè fcientia,ad enodandos plerofcjiuris la qiieos utebatur» Cura ergo uerborum,rerum eritlblicitudo»
Sediamdeuerborumdifferentifs dicamus,Quidam in iure uerba funt mediæ fignificationis,ut cfolus,fides,uenenum, exautorare,ÓC fimilia» Qiie-dampleniorisfignificationis,iit hæres,iuftuin ♦ Qutædam à Græcis petita,óf iatinitatedonata,qualiafunt,hypotheca,fycophanta,thefaurus* Qiiædam à uetuftate repetita, ut nexus, res mancipi, libripens, famihæ emptor, ex-penfum acceptum^ ferre,redimere faciendum^ Nonnulla in aham fignifica tionemtranftere, ut fifcus, bofpes, perduellio, ordo pro ftatu,publicum pro ucdigali, Qtiaedam funt peculiaria iunfconfultorum,abalrjsfcriptonbus nonrecepta,ut repetita die non repromittere,per aduerfionem locare, ud co ducere,calï:ratusproeunuchonatiuo , uefpertilio pro lufciofo* Aha etiam autoribusalijs communia,fed à iureconfultorum uulgo perperamintelleda, uc annua,bima,trimadie4Sed dC aha funt iuris uerba apud rehquos probatos autores,quac in Pandedis,ut puto,non reperiantur :faltemin ugnifiçatione propria,ut fiducia,fponfip, mancipatio, mancupi emptio, fedio» Interdum uerbum pluratiuum proftnguiari,ucl contra, ÔC tempuspro tcmporepofitir iegas.Oliæ omnia diligenter expendere,^ fi quando inter legendum occur rerint,annotare,uigilantisfrugif^ adolefccntis fuerir. Seduthæcpaucisindican' poffmt, ita nimisprobxum fucritfingulatim explanare«
Nune ad reliquas particulas accingamur« Si queras de lurccofTSf ipfb Ac-curfio,quac fit meafententia, qui uidehcet potifsimum legendi, £lt; quatenus corum didafequendafint,fie habeto. Primûm omnium non arbitror mein-terrogari de uecenb«iUts iurecoffqui Panded-is coagmencandisfua iÿmbola contulere,quorum nomina Sducubrationes in quads epiftolarumfuarûre-fert uir çtatelua doAifsimus Angelus Palitianus.Hos« n, fuiHc confiât mros omni genere literarum inftrudnsimostgratuitam, non qugftuariam iurifpru dcnriamhabentes,qui in publicum quocidie prodeuntes unicuit^ ciui cofu lêdos fe antiquo inftituto præbcbant,St tanq oracula iuftitig promebant,hoc eft,refponlaboniamp;f æqui plena « De his nihil aliudiamdico,quâmdebcriil-lisomnia quxeuneß præclara funtin ciuiliprudentia «Q^iorum fcripta,hoc eh;,pandcdas ipfas,fi quis cum Accurfij óf aliorum recetiorum (Alciatum óf Zafium primi nominis iurecoff,excipio) lchohjs,gloffèmatib«óc' commenta-rijs conférât, uidebitillic aureum quoddam ire flumen:hic tenues quofdam riuulos, eosep neepuros admodum, nee fuo fonti refpondentes.Illic folidis fundamentisinnixum fundamentum furgit in altum: hicfutilibusinrerduar gutijs,aut etiam adulationibus(prgfertim m Cófibjs ut uocarfuperhruda ma chinatolht inimmcnfum«niic uelutinfelicifs«hortis affatimtam obledabe-tis ,tü expleberis,dum hie inter fpineta fteriba(nifi ex loculorum tuorS arte qualibetaugendorumcompendio,ftudium tuummetiri uelis)mtfercdilace-raris ac torqueris,IHic maieftans plena omnia:hic adeó nihil lplcndidü,utple ïa(^fordida,parumq^digna dignitate Icgali comperias«Tametfiipfum Accur fium,Bartolos,BaIdös,^ eius clafsis interprétés fubhmis ingenij,acerrimi et-tamiudicij in Icgumfentcntijsueftigandisfquatenus uidehcet fineantiquita tis,finebonorSautorum,fine hiftoriarfr,aliaium^difciplinai?i nontiapræfta re potuit)tum uerö mernoriç fidchfsimefuifle,ncmo eh qui iure negate uale at. Atc^ adeo quiequid in eorum opcnb.uitiorûeftpd omne illoii^ temporum infeheirati accepta eh fcrcridû.Pcricrât enim afsiduis bellis nö lohigrccc Ütc r^jfed óf lating,ncceorum ingenia, fed tempora degenerabant.Imó ne illud
-ocr page 698-«14 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLATDII CANTIVNCVLAB PARAENESIS
quidemibimus mficias,hosrecenttores interprétés non tantum inuttlium gloflarum congefsillc,quin fimulattulerintplcraquc honoris commendati-cne digna, Tenebris enimlun's quantum potuerefuccurrerunt,amp;^inueru-endimeliora campum aperuerunt,utetiamper illorum crrores doceamur, Atquifatendum eft ingenuè,eorum do(ftrinas,quoties declinannt à uta, uel diftinguendasefte, uel cum temperamento accipiendas: ac turn ilhs efle au-fcultandum,ubi VIpianum,Papinianum, QC aliosueterum iurifperitorum proceres,nonmod0ipfi aufcultafle,fed etiamexaddifle uidebuntur«
Cacterumopinionum fkKftus,aut ueriusfumos, fummo conatu iuris ciai-Jis ftudiofus adolefcens euttabit, non fecus ac Cyparilsi fru(ftus,aut caca in-fomnia,nequidduriusd)cam. Ipfeme inaha quàm prius habuerim opinio-ne nunc efle confiteor» Et for ta He minus uitiligatorum hocmeumopufeu-lum erat habiturum, ft nilul ex eo mutaflem, quod mulus annis non fenftf-fem modô,uerumctiam probaHem, fed non fuftineo efle confeiusmihi dilsi-mulanti in ulla parte iudicq mei,in eo pracfertim,quod ad bonorum iuuenum utniratcm,quantumuis tumultuariè congefsi. Etenim fuperuacuus foret in ftudijs longior labor, ft nihil licerct melius inucnire prxteritis, atcy ob earn caufam poft tot ac tantos fcriptores non pigebit meam quibufdam locispofu-ifle ientetiam, Nee enim mecuidamfedacuelut quadamfuperftitioneimbu tus addixi, neein alicuius quantumlibet eelebrata: famae uerba iuraui ♦ Sed ui de opinionibus dicam, prima fit curarum , ne id ftatim legenti perfuafum fit,omniaqux omnes iurisprofeflbresdixere,utique efleperfetHa ♦ Nam SC fatpe labant, 6C indulgent ingeniorum fuorum uoluptati, QC oneri cedunt, ac fatigantur, nee femper intendunt animum » Vnde ifs, qui quicquid apud illos repererunt,æqui amp;nbsp;boni legem efle pu tant,accidie, ut détériora imiten-tur( id enim eftfacile) aefeabundè fimilcs purent,fiuitiamagnorumcon-ftquantur » Neque minus habebit periculi, fi quis fefe alicui, quem per 0* mniaiequatur,uelutreligionc quadam aftringere uclit,fic utncfasdueat,à fufeeptafemel perfuafione diflentire» Quod hodiefacHitant complûtes, quorum nonnulli adeô fc addixere Bartoli placitis, aut Panormitani decretis, ut malint etiam aliquando falfa tueri,quâm ab horum dogmatis latum ( ut aiunt) unguem dilcedereîhaud difsimiles infantibus, præformatas literas perfe-quentibus ,amp; ut quidam diccre folent, quem mater amidum dédit, follici-tè cuftodientibus»Eo^ progrciTum eft, ut quêc^ pro fuç hgrefeos opinionib, aerius depugnare non pudeat,magno interim dientum SC damno 36 malo»
Ob «as caufasomnes nolim iuris auditorem in cuiuiquamiurarc leges» Maius enim opus attçpræftantius,adquodipfetendit,00cuius eft uelut can-didatus,fi quidê eft futurus ciuilis iurifprudentiç laude perfedus.Hl ud aût 0-ptauerim,utnouustyro,huiufmodianfradib,omifsis,purgatisôiSarredis au rib.fefeadrextunintelligentiâconférât,Quæquidem ita comparabitur,fiiu ris ftudiolus pi urima return cognitione diues,ô^ expenfis cum iudieio ïfs,quç decircumftanttfs,uoluntatisconieduris,ac uerborum differentifsdiximus, fcitalegaliaad adus humanos fcc undum æ qui 2lt; boni rcgulam accommoda re conluefcat: fie tarnen ut Lesbios fabros non imitetur,plumbeam normam proarbitratu(utBudæus ait)flexibilem, 06 fubindeimmutabilem habentes, utinterdumfi lapidisnatura non facile ad ftruduram æquabilisperuiccrit, normam ad ftruduram infledant: Et ftruduræ normam,non normæ ftrudu ram coaptent: quo in iurifconfulti Refponfis, didis, aut fadis nihil iniquius efle poteft»
Quinamp;filludadmonenduseft Ciuilis prudentie candidatus, ut appofi-tè citare condifeat feriptælegis TcHimonia , non ê Summulis,autElen-chis,autlbrdidis Indicibus, feu( utuocant) Repertorifs, Repentie mb us, Confihfs,Singularib,aut alifs id genus colledaneis iam fexcentics aliunde a-ho
-ocr page 699-DE RATIONE STVDII LEGAL! S. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6iS
Uô confufis ac refuGs ,fed ex ipGsfonnbiis » Neque imitetiir quofdam, quos non pudet tapiendßima neteruin furifconfiiltorum refponfa uiolcntcr de tor 2allere ad alios fenfus,aliqnotiesS^ ad contrarios, Stintqiii uel Bartoli, uel afonis,uel alicuins alcerius décréta afferût,8C iiulgaribtts infecîi opinionib* his (crtiire cogant,uei prætonim edidla, uel æqndsiinas nircconfiikorâ inter prcfationes,c«in ex his potitis petenda Gr negorij controLicrlnu/hria.PoGrc muni eft,ut de iuris ciuilisdiinGonib us nonnihil proferamus» Qiii iuris ciui-lisparteseuoluerit,nondubiumeft,quin exploratum habeat,frequentes eP fe in legalidifciplina diuiG'ones,quandoquidem SC multum liaient in ijs,quac didicinius continendis,ÔC faciliorem nia ni ad Gngularum rerum inteUedtum praeparant. Nam qui redè dtuile rit, nunquam poteritin rerum o rd i ne errate ♦ CertaGint enimin omni diuifione, G modo rede diftinxerimus, prima, acfecunda,acdeinccps: cohacretque iftic diftributa rerum computa-tio, adeô ut ei nihil nec fubtrahi, fine manifefto intelledu, nec inieri pofsit, Eritauremdiuifio primùmapertaarquelucida» Nam quid fit turpius, quâm idcflèobfcurumipfum,quod in eum folûmadhibetur ufum, ne fint cetera obfcuraf Turnbreuis,nec ullofiiperuacuo oneratauerbo ♦ Nam indiui-fiombus non quid dicamus, fed quid didurifimus, oftendimus» Obtinen-dum etiam,ne quid in ea deGt,nequidfuperGt. Sicetiam lurisftudiofum reficit certo finguJarum partium fine, non aliter , quâm facientibus iter multum detrahunt fatigationis notata in feriptis lapidibusfpacia* Nam SC exhauftis laboribus nolle menfuram, uoluptati eft, SC hortatur ad reliqua fortiusexequenda, icire quantum luperfit, Nihil enimlongumuidcrinc-cciîèeft,inquo, quid ultimum fît, certumeft»Âtq‘uièregioneprouidcn-dum,nequoidamimitemur, qui inani diligentia per minutifsimas partes o-mniaiècant, Nihil enirn dilucidae diuifioni æquècontrariumeft,actenuis illa,SCG:rupulore in partes fedæ diuiGonis diligentia. In qua re ubi funt iuriftæ noftri ƒ qui quanto plura membra diuidunt,SC fubdiuidunt, tantó ui-dentur inlïgniores : cum interim propemodum aliudjiihil agant, quâm quôdfæpiùs in re alioqui apertaSC confpicua Cumerias tenebras , SC con-fufifsimum Chaos inuehunt ♦ Turn ueró autoritati plurimum detrahunt minuta ilia, nec iam membra, fed frufta : 8C huius gloriae cupidi, quó fubti-lius, SC copiofius diuififse uideantur, SC lüpcruacna afliimunt, SC quæ na-turaGngulariafunt,recant: Nec tam plurafaciunt,quàm minora. Deinde cümfeccrintmille particulas, in eandem incidunt obfcuritatem,contra quani diuiGo inuenta eft, C^iiac res quantumuis exiguum initio malum, eó progreGà eft, ut iuris ftudioß toties diuidentes, SC iter um atqueiterum fubdiuidentesMandrabulimoreindetcrius abeuntes nonnunquâm miren-tur,fe multa quideni legifte, SC in eodem tarnen luto ( qiiod aiunt ) hæGtare, Gcc^ hgGtarc,m nullus inter eosiure nó ualcataduerfus hos fubtilcs lubdiui fores, Socratisuti querimonia, IsapudPlatonemin Hippia minorcGcait; Circa hçefemper furfum dcorfumüe rcuoluor,nec in cadem perGfto ienten tia, ncquemirum eft, me, r udesqde alios ad contraria circumuagari,ôCfi fa-pientesuos oberretis, Idautemnobis grauemalum,ft neque etiamaduos profedi errare ceftemus, Hæc ille,
Sed quoniam exercitatio maxima eft ars memoriae, quæ reSIè compo-fttis diuifionibus plutimiimfouetu^noneritinutile,fi luris Ciuiliscandi-datus, fefe non folum ijs diuihonibus,quas in Pandedis, aut alijs turis uo-
• ïuminibusrepererit,fedSCilIis, quasipfefuo GbiMartecomparaucrit,ef-finxeiitqüe,nonnunquâmcxerceat:Gctarnen,ut conetur diuifionem co-ercere, ne extra numerum ternarium cffluat, qued ea res plerunque turbat Sc ordinem 5C memoriam, Qua in parte fubiedæmateriæ, quam partira uolumus,vauo habebitur. Neque enirn, ut Fabius docet, hoc nume-
ro
«
-ocr page 700-ei« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;CLÄVDII CANTIVNCVLAE PARAENESIS
ro uelut lege eft alhganda diuißb, corn pofsit caufa pliires partes defiderare» Verinn utaliquando uela complicemus,finemhm'us extemporarn labon's ; faciemusji pnus formulas aliquot reponedarum iuris diuiiionum oftenderi mus,AdhuncigiturmodumadoIefces,cui iuris ciuilisftudiumcordifuerit, ali^tfibiiurispartitionesprgformabit, VelutiificdixerimustOmne iusaut eft certum aut dubium^Certum conftat fcripto,morib* Scriptum uerfatur in uerborum intcrpretationne,uel in redi prauiCp difenmine. Vel hoc pado: Quçftio iuris omniseontineturuerborumproprietate,çquidiiputatione,uo luntatis coniedura. Aut ita:Ius ciuile quoddam eft naturale,quoddam legitim mum,uel legale, Atlegitimum uel eft diftributiuü,uel cmendatiuum,uelta lionis. Porró diftributiuum honoris,pecuniar um,munerum, cacterarum re-rum,quæ diftribui inter eos poirunt,qui etufdem ciuitatis confortes funu
CHRISTOPHORI
HEGENDORPHINI DE COMPENDIARIA DISCEN di iura ciuilia ratione^ad Mauricium Breunlerum Confilium,
VM nitpcrmidodiffïmeMaurici,apudme prandereSjamp;fu tinter prandendum accidere folct, de rebus uarqs confabularemur, tandem de iuuêtutisnoftræ ftudijs fermo ultrö citro^ inter nos habetur, Vbi tu inter cartera dicebas tibi ualde piacere,qj iuuen tus hoc tempore ad grauiora ftudia contenderet, Nam ahosad Theologiam animum ad!jcere,ahos Medicina ftudio fetradere,tertios lurif
prudentia: nomen dare. Verum hoc tibi difplicere aiebas,qgt; cum tarn Theo-Îogiæc^Medicineftudiofis multçadcô,6lt;cerrat profefsionem utranej felici teraufpicanda: uiac àdodifsimisquibufcßamp; Theologisamp;f Medicisprælcri-ptæfint, nullus inter lurifconfultos noftriieculi certain iura ciuilia ingredi-undi methodum iuuentuti pracmonftraret, Addebas,te plerofcp non poftre-mi nominis lurifconfultos fæpe confuluifte, quo nam pado iuris ciuifis ftudia felicireraufpicanda effent, fed neminem adhuc aliquid certi tibioftendif-fe,nec inracione accedendi iura ciuilia confenf He, Nam ahum ab Inftitutio-nibus iuris ciuilis hoc ftudium aufpicandum efle confuluifte, ahum ab inter-pretum ledione in hire ftudia ingrediendum efte, fuafifle; tertium iuris can didatum,ab initio ftatim profeftbres iuris omnes diligenter audiendos efte, autoremfuilTetbreuiter alios aliam, qua horum ftudiorumeurfusinftituedus cftet,uiammonftrafte.Et cum,qua es facundia,multorum confilia,que ijs,qui iuri ciuili fe dedere,crant data,nobis inter prandendum difertè expofuifles,ta demnosintuitus,EcquidtuChriftophoFeconfuIeres,ais,firogarerisàiuue-ne,utduxeiitinerisad ius ciuile perdifecdum eftes c* Egouerôinpræfenfia Md,quodmihi commodum Stf redum uidebatur,dixi,inferim rem mecum ahi us6C accuratiusrepetcns,concepianimo rationcm quandâ,quæmihi non o-mnino abfurda,8Ciuris ciuilis candidato non infrugiferauifa,Caeter«mut tn iftius meæ rationis difeeptator efte pofsis, earn in literas relatam ad te mittete uolui,At neinter legendum rerum turbaonerareris,0f tarn fortaftefideli-ter,c^ falubriter his,qui iuris facris inaugurari cupiunt,confulatur, difpicere nequeas,in capita quædam uniucrfi confihj meifummam redegi, Primo,Si in ulla alia re inftituenda animo obuerfaridebet illud, ^d nefcio quis tandem dixir,Dehbcrandü effe diu,’^d ftatuendu eft feme!,in iurifprude tia adcunda animo obuerfabit,quodmoncatiuuenc, utprius fcc5 délibérer, § ad ius ciuile difeedum,animum adiungat,Primó omniS dcliberabitfecum, an
-ocr page 701-DE RATIONE STVDIl LE G A 1, l S. ^
Ä«7
aniline dïfciplinæ adeundae maturnsfit« Time«eröfematurumefièferat, quando iam omnibus bonis litcris fe exor nauit,quando iam Grçcæ,iLixtà La tinæ litcraturæ gnarus eft* Citra enim bonarö literarum cognitionem, eitra linguarum peritiam,in kgum ftudia,nihil nee fpe Lu neqp aliorum expeda-tione dignum efFccerit.M, Cicero T abulasxrj.legum,omniumphtloiopho' rum bibliothecas uocat,quód in his omnis philoiophiacpanes repofitæ QCre conditx funtjamin jo.Pagdcdarumlibrisfulius ÖÓ uberiusa uererib, Cæfà ribusjâprifeis iurifeonfukispartes TÄsijnAoffoi^/ajexpofitac extant» Q_uodfi t-gitur iliac Tabulac xq.uniuerfam philofophiam compleduntur, SC pandeefa rum libri ex illis tabulis ceu fontibus promanarunt, omnis philolbphiggna-rus fitoportet,qui in Digeft»libr.feliciter uerfari uolet,Sed ut quid uelimin-telligatur,philofophia mihi finienda eft»PhiIofophia nó eft hoe kudij genus, quodlbphifticas,ÓC qug Neronisthermas refrigerare poflcnt,nugas perfcqui tur,{èd eft ar tin dicendi,morum ciuilium,8C philolbphiç cognitio» Didionê, hoc eft,orarionem tres artes informant, Grammatica,Dialedica, Rhetorical Grammatica docet, ut uerbauerbis aptè inter loqucndum copulemus,nc ge-neribus,ut inquit Cicero,numeris,temporib.pcrfonis,cafilH!s, perturbetur oratio»ïam quis negare poteft, quin Gramatices cognitio neceflaria fit iuris candidaco,quippc fine qua nee uerborö in Ikeontextum obferuare,nec ipfc, ut quod dicat,auditor aflequatur, efficere poteft. Taceo hic de propria amp;nbsp;na-tiua uocum cognitionc,cuius quoep Gramatica magiftra eft.Qiio igitur uo-ecslegum intelligctis, qutè Grammaticauocum fignificationem non un$ perdidicitï'Rhctoricaorationiscultum,8óelegantiamdocet.Cultusorationis in hoe fitus eft,ut id quod dicere uelimus,nitidc, politè,amp;f uenuftè dicamus». Elegantia orationis aliud nihil eft, ^ natiua fermonis puritas, SC uenukas, In iure ciuili quanto orationis cultu omnia niteant, quanta orationis elegantia ômniaf!uant,norûttj,quipandc(ftarum libros ,uelextremis,utdiciturdigitis attigerunt»Atueró,quidfaGietin iftishbrisiuuenis,omniscultus,omnis eic gantig orationis rudisSC experst* Nihil profckó aliud,q homo rufticus in eu biculo ueftium cultifsimar um,uaforü Corinthiacorum, rcrum omnium ele-gantifsimarum inftrueftifsimo facere poteft : mirabitur quidem illum omniS rerum mundum SC ornatum,fed illo uti, homo his rebus non exercitus,non nouit,fed nee quid artisinre qualibet fît,prçinfcitia intelligit. An nó cai hoe omnis elegantiç orationis rudi iuris candidato in Pandek, libris omni ratio nis fupeUedile elegantifsima,omni natiua didionis puritatc refertifsimis ufu uenirc poieritlt;Nimirum,utmiret quidem ucterum iurifcoft.indicendoóf ni toremàc elegantia,fed prç ignorantia latinçdidionis tes quastantoperead-miratur in ufum fuû conuertere nefciat,tum quod in hac,uel ifta lege arnfietj intextum fit,prorfus non affcquat.Quando in natura comparatum,ut nemo rei,cuiusignarus exifttt,artem intcHigere quear,Nec igitur fermonis artifici um,nifi fermonis artifexintelligct.Porrô fi iurifcos.aliquando,ubiubitand2 fit,ea facienda erunr,infuaue quid,amp; ingratum aurib.ofrundet/i non inefeâ-darOaurium illecebras,quac ê rhetoricisdilcunt, perfpedas habuerit. Qitid commemorem hic,quod admodum difertè amp;diftindê, res uniuerfx in legibus tradant,id quodiuuenis dialecticus imperitus nunq quoeç intelliget.Di aledica cft,n»ars,qua ea,quç difertè Si diftindê tradara funt, cognoicimus. Accedit huc,^ in legü ftudio fubindc probationum iam tvfi)^vu^^ iam «Jt^^vai^ fit mentiothas qq; nee aflequetur, nee pro dignitate tradarc poterit iuuenis, qui Dialedicam nunq,ucl,ut in prouerbio eft,âlimine falutauit. Etenim Di aledica eft organ n quoddam,quo amp;nbsp;argumentorum formas intelligimus, Si redèai gumêtis uti ualemus.Et hic quidc eft tarn Rhetorices , q Dialedices «fus inlegib. ipfis tradandis. Qjiid uerô iurecos.dialedices rudisaget, uel in foro,uei in cocione ad populQ habcnda,uel in cofikjs dandisfCertê côfufè
-ocr page 702-ei8 CM’RIS TOPHOR I HE G E ND 0 R P H 1 NI EPISTOLA
æ utut impetus quidam mentis didat, effundet omnia, nee aut quid ipfe di-cat,fi fubitó dit end urn fit, in promptu habebjt, nee quid dixcrit,alij intel li-genuNec iniutia,fiqüidemillius artis expers eft,qug ftatim quid de qualibet re did debeat,óf quo ordine utintelh'gatur dicendumfit,cómonftrat, Venio ad Ethicen,cuiusadeó Pandedarum libri referti funt, ut mirer,alicui iuueni tamparumeiïefrontis,utPhilofophiæ Moralis nudior, ^lebenscarniSeft, fus duile attingere audeat,Et audi, Philofophia i^oralis uirtutum cultum do cet,regna,urbes,domos,familias,homines deniepipfos ad optima qugepinfor mat âf dirigicEadem rus duile profitetur» luris enim precepta funt, honellc uiuei-e,neminemlaedcre,ius fuum unicuia tnbuere,Quid ueró aliud cft,ho neftè uiuerc, quâm uitam omnibus uirtutibus cxcultam traducerej’ Quid ali iideft neminem laedere, cp de omnibus bene meren, male de nuUisc'Regno fuo eontentum eiïe,6f alium è regno fuo, non ui, non dolo malo exturbare, non aliénas domus expugnarc, inuaderetnon urbibus aliorum uiminferre, casdiripcre,ui occupare.At ius fuum Cuiep tribuere,cfi magiftratus uenerari, colere,metuere,uedigal eisperfoluere, neminem re fua defraudare,uriieui-que ius fuum illxfum relinquere, lam cüm Philofophia illa moralis, ÓC iusd-uile eadem doceant,multum retulerit,in philofophiae moralis autoribus prins diligenter uerfatum effe,^ iuris duilis ftudia adeantwr,Cùm quantum ad leges naturæ attinet,è quibus Cicerone autore omnia iura duilia emanarSt, illæ certê plenfusapud Philorophos,$apudiurifconfultostraduntur, Turn quod quid Si^ uirtutes,quaspræmqsius ciuile ornât,amp;f quid uitia,quæpunit» exiftant,redius SSaccuratiusphilofophorum,^ iurifconfultorum libri expli cane Cætcrûm,funtiniure ciuilimultade ueneficijs,deabortionibus,deho middtjs, de caufis rerum uariarum, quæ fingula citra philofophia naturalis cognitionem ncc capi, nec tr adari poffunt * Nam Philofophia naturalis eft, quæ caufas,energias ueneni,medicamentorum,quibusabortiones cxciten-tur,cgdis ex uulncreinfhdofadæ doceuHIa eft quoep philofophia pars,qug qiiidcaufâ, quid effedus, quorum ufum ÔC apud lurifconfultosefle tcftatur Cicero, comraonftrar»Neceflàriaigituriuris ftudiofo huius philofôphigpar tiscognitioexiftit»Enimuerôcûmin Pandedarum libris aliquando Plato-nis,aliquando Homeriteftimoniumadleges corroborandas adducatur : CŒ omnesDigeftorumlibtiadeô Græcis uodbuspleniftnt, utuix Athenistot ulula fucrint: Gûm fubinde àprifeis iurifconfultis ad Græcorum iiteras taef tê alludatur,Grgcam linguam calleat oportet is,qui iuris ciuilis adyta pénétra re concupilcit ♦ De elegantia Latmi fermonis, quo leges conferiptæ funt, quid multa commernoremî’eûmantehac didum ut, legibus nihil uenuftius, nihil latinius exiftere. Eat igitur aliquis, Sgt;C ius ciuile fe ad unguem intelle-durum fperct, etiamftomnis Latinifermonis imperitusfit« Quisnuncigitur tam ftupidus eft,ut nonintelligat,fe tuncmaturumlegibus ciuihbus ade-undis fore,quum totius philofophia, cüm tam Græcæ quàm Latina lingua peritiam fibi compararitc’ Sub hæc iuuenis ius ciuile aditurus cogitet,an uo-ce, memoria, facundia polleat, quaefi in eo defiderantur, nififorfitan nun-quäm in folem proditurus fit,fed femper in umbra fecum aut /iKulaity aut con filqs tantum conferibendis opcramfuam inmendcre uelit,nefcio an ad ius ei'-uile animum appelleredebeat,
Ridetur iurifconfultus fi in publico agatjÖ«' non iroce Icui, fuaui, fJexibdi auditorumdemulceataures«Turpiterfedatiuri ciuiIi,fiCoruinoobliuiofior fit,nihil uel ipfememoriter reddere,uel nihil,quod ab aduerfario didum eft, memoria compledi quear« Nunquàm le publico committereaudebit is,qui infacundiæ fuæ confeius eft« Semper enim metuer,ut anceps oratio nis euen-tus cft,neautpudorefufrufusinterfilefcat,.autbalbutiendoprocerum,quiau fc ultant, aures enecet«
Secundo,
-ocr page 703-DE RATIONE STVDII XEGALIS. fi^
Secundô.Necinudiunsftudiaadnurus ignoret, lunfprudennam à Deo ’conccdi,66 Dei donum exïftcre,proindc bona confdentiaeam S^ excoli ÔC cxcrcen pofle^Nam cùm Magiftrams à Deo fit,ad Rom^^nec Magiftratus fine legibus officio fuo fungi queat,ûquidê ê legibus quae iufta, quae iniufta funt condifcit,c legibus quæ poena, qu£ premie digna exiftunt fada hominS percipicLegesigitur Ciuiles,u£ quæ partes omnes Magiftratus funt,à Deo profedæfunt,5CâChrifti^o quo^ tradari cófcientia bona queunu Id quod hac gratiamoneOjUt è pedonbus quorundam opinionem illam prauam radi citus eucllam,qua fibi leger ciuilium tradationem amp;nbsp;fcientiam Chriftiano ho mine indignam perfuadent,ut cuiDeus prorfus infenfus irt.Qiic opinio duo mala parit, Vnum, quod neminem SCChriftianum,0^ lunfcófultum eflc pof feefficit,Vnde etiam uox illa nulli non in ore emanauit, Omnis lurilconiul-tusmalède religionefentit: Alterum,quód permulti ignari hacprofefsionê àDeoordinatameflè ,in hac citraomnemconfeientiamprorfus «^smuoIu« tantur,quippe qui praeter unum lucrum quo iure quaqj iniuria partum aliud quærunt nihil.Nee deerunt hic fanè homines abic^ fronte,qui me ridebunt, quod lurifconfultum pium quoeç elle uelim.Scd quid mea referr,quid impiû Lucrifugarum genus in me deblateret,modô ilia Pauli fentêtia liera fit a pud Roma.»4. Vnufquifeß neftrum defe ipfo rationem redder Deo. Vnufquife^, dicitPaulus,iiue igiturlurifcofultuses,iiue Medicus,hueTheologus,de fa-dis tins tibi rationem reddendam effe certö feias.Proinde unicuiep ita agendum crit,nc ubi Dominus nobifeum rationem pofiturus ueniat, rationem ui tx noftrae reddere non pofsimus.
Tertfô.Redèmohuitquidam,dum in quauis re finem fpedari uulu Sice-nim fit, ut quis 5C de re cui fe dicare cupit,côfilium capere quest, digna nc fit cui ie dicet.Turn fine rei ob oculos ohuerfante,re aliter atq? aequum eft,non temerè utetur.Proinde iuueiusiuraCiuilia adi£urus,quis corum {i'nislit,fec5 cogitet : SC deinde èa uel ampredetur,uel fugiat : 5ó ubi ea lam perdi dicj£,etia ftudeat nealiorfum ateß debct,iuribus Ciuilibus utatur. Sût ucró fines iuriP prudentie uari|,unuseft,ut iuris Ciuiliscogninone parata Rempublieam re dèS^prudenter gubernare pofsimus. Hunc finem lurifprucientsa’ffatuit luftinianus Imperator in prxfaty^ne Inffitutionum. Ahus elf,ut per iuris Ci uilis cognitionem tandem uiduisopprefsis fubueniamus, pupillis uexatis fuc curramus:quæ opera ScDeo apprimê cordi funt,Só quæà nobis inprimis exi gitEla.i.Quaeriteindicium,fubuenite opprelïó,iudicatepupnlum,hoc eft, dcfendite,Hebræorum more, de fen dire uiduam.Éft quocf Si ille Junlprudc-tix finis,ut nobis conftet quid noftrum,quidaliorum,quid æquum,quîd ini-quumfit.Sic enim Cicero in Oratione pro Cecinnainquit: Hoc nobis mme tem ueniat,nihil effe in ciuitate tam diligcnter,quàm fusCiuile retinendum, Etenim hocfublato nihil eft,o nare exploratum eniquampofsit efte,quid in-« um,aut quid alienum : nihil eft quodacquabile inter omnes homines,at(^ u-numomnibus efte pofsit.Hæcilîe.Iam quôd plenip iure Ciuili abutuntur,cc quod ad hominumfalntem repertum eft,ad eorum perniciem 2C damnum co uertitur,id non iuri Ciuili, fed prauæ hominum uoluntati imputandû eft.Nf fi forte facrofandam Theologiam damnabimus,quàdeap}æric^ Hierophan tæ adeo abutuntur,ut nihil minus,quàm quod didtur, uideri pofsiuS ed hot prorfus exanimis hominum reuulfum efte debet,uti profcfsionesliterarü ex pranishominumabutentiumcupiditatibus ueldamnenruel uienperent.
Qlïartó.Reliqnumeft,utdoceamus, quæ nam is qui iuri difcendo animS adiungit uel priuatim 1 eg er e,uel publiée andire debeat. Ego quod mihi com modum5Cre(ftnmuidetur,dicam:fiquidcommodius amp;nbsp;redius alicuiuifum fuerit,huicmea fententia nihil prxiudicatum efte uoIo.Mea hxc eft rariebu rifconfnito future nihil effe melius,nihil coducibihns,qnam ut primo omni*
-ocr page 704-^tö CHRISTOPHORI HEG EÏÏD OR P H INI EPISTOLA
um Inftitutiones inn's ciutlis Só pniiato Marte lcgar,amp; ü præceptoris rd miet copia eft^audianNam cùm Fabio antorcadfumma præcedentibusinitijs non perucniacingSClibri Inftitutionum elementa Ô^f initia iuris lint, menrô abib lis iuris Ciuilisftudia aufpicamur»Cacteràm Inltitutioncs illas iuris itaàiuue ne legi uolo,ut ùmplici uerborum lulriniani fenfu côtentus fit, Accurfi) glof fas,quæ fané magna ex parte optimæ funt,aliquandiumiiïàs facial. Id^ duo-bus nominibus, partim quod rudimenta prima fiipplicifsimê difcenda funt ï partim quod Gloflæ Inftitutionum utilia quidem muica, fed etiam multa pa-rerga,ó(;^ difficifta producunt,quæ rudern adhuc animum,multitudine 5C ua-rietate oncrare,SC aftudio illo prorfus abfterrere queunt» Adhæc uolo iuue-nem tam diligenter,ram crebró Inftitutionum libres Iegere,ut nullus fit pa-ragraphus inullo tftulo,quin eum melius quam unguesfuos teneat. Deinde nee mihiinfrugiferum uidetur,ut iuuenis iuri Ciuili deftinatus,T itulumdc uerborum Só return fignificatione,diligenter cuoluat,légat,relegatip. Nam quando quælibetprofefsiofuapeculiaria habetuocabula,quibus nó perfpe (ftis,in ca profefsione féliciter uerlari poftitnemo, non iniuria Titulusille ä juris Ciuilis candidate ftudiofifsimèlegetur ï nempe è quo uocabula lun Ci uili propria confecuturus eft.Gircumfertur uulgo Lexicon quodda iuris Ciuilis,quod quamuis non omnino indignum eft leefu, tarnen iuuenem malim ad fontes ftatim return ab iniuo contendere, quam circa riuulos confenefce-re.Poftremóamp;ilIudmihi confultum primis difcentiumftudqsuidetur,ut Re gulas iurismemonter difcat* In legendisautem Regulis nolo quoc^ luuenë multum elle folicirum quid Gloflarq adferant,fatis fit, ft Regulas ftmplicifsi-mcamp;intenigat,ó^ memoria teneat. Vbi aliquando plus uirium in legibus ha buerit,tum li uolct Gloflulariorum exegefes confulere poteft. Hæc quæ ali-quandiu iuuenem iuri Ciuili fe deftinantem quàm poteft fieri àC diligentifsi mè legere,óf audire uelim.
Quintô.Cæteràm,ubiÏamin Inftitutionibus, in Titulode return SC uerborum ftgnificatione,in Regulis iuris aliquandiu uerfatus eft, turn ad Codi-cem audiendum,fi modó praeceptor idoneus adfit, uel fi prameptor délit,1c-gendum,gradum faciet Jn quo hoe primo omnium elaborabit, ut Omnium titulcrum Codicis elenchos SC argumenta probe comperta habeat, quô fi de aliquare fermo oriatur, ftatim ubi aliquid de hacre conquirat,ei fuppeditet ï ßf tune coniunëfim tam Inftitutiones quàm Codieem Óólcgere óf audire po-feriuTunequocß tempus eft, utGloflasillas,quas Ordinarias uocant,adeat: 6f quàm apté,8f quàm difertë leges uel exponant uel adducant, cognofcere ftudeat : id quod non parum ad auge»dam iudiefj acrimoniam conduxerit* Nolo ut iuuenisftatim 1e interpretum turba eoemenda onerer. Si ei interpre tes legere in animo eft,illaGloflàrum •a!ro/zi'«/z«Ï«legat;BartoIo,Baldo,Sf alijs interprctibuslegendis tune tempus erit,quando iam Icgihus exercitatus, iu-dicare qucat,ubi interprétés legibus aut côfentaneaaut dilïèntaneafcripfe-rint, Alioqui dum quis diligentius8f prius interprètes,quàm iura Ciuilia 1e-git,eucnit,utnon raró in errorem ducatur,quâdo nemo negate poteft inter-jpretes fæpifsime in legtim exegeftturpitet hallucinari Sf aberrate» ».
. Sexto» At cùm quisôf multam Sf longamiopcram cuoluendisSf Inftitu-tionibusSf Codiccimpendit,tumprimümPande(ftarum libros uel ipfele-gat,uel prælegiaudiauln quibus legendis hoc quoqi iuuenem præftareue-lim,tir Tiru lorum rationrm hab car,ä'ad titu! um leges quaslibet exigat»ita fanè futurum reor,ut ei Icges-Titulorumintellcdu^aciliores exiftanr.Qjuod fi iam interprétés cm ere uult,entat paucofe,amp;f.eos quidem felecros, cuiufmo-di eftBartoîus,Baldus,PauluxdeCâftro,PhilippusDccnrs3 Zafius,Alciagt; tus,quos ludicio quàm poteft maximo leget, non ftatim'ex Tripode, quod ai unt,prolatum efte exiftimans,fi quid B^rtolus uel Baldus dixerint ; fed fc-.
eum
-ocr page 705-bß RATIONE STVDII LEGAUX. ^ü tlim'expendat,an ea quac affirmant,cum legibus congruant: itcm quibuso-ranonibus utantur,qua fide leges legibus concilient* ßrcuiter in iiwerprcti-bus lcgendis,Iuueni iftæ regülæ ponrae lint Prima Régula î Inciu ile eft, non tota lege pcrfpeda,aliqua eius particula propOfita iudicare ,uel rcfpon-dere. Ex hac Regula deprehendet. Interprètes lotis quâm plurimis,unum, dutaltêrumucrbutn exlegequapiamadaliquidüel confirmandum , uelin-firmärtdum dccerpereiquodfi totalex perpendatur , uel ex diametro cum éö,ad quod citatum eft,pugnare confpeXerit* Secunda ReguIa:Is fraudem Icgifacit,quifaluisucrbislcgis fententiam eius circumuenit* Hæc Régula éo facit,ne iuucnis temere pâtiâtuf iibi aperta Icgum uerba in fenfuW plane ai ienum detorqueri* - - ,
' Septimo* VoIo quo($ luuenenl fummo ftudio audiré cos, qui iura profit tefttUr*Notum cnim eft ill nd Ciceronis ad Trebatium, artem illam iuris Iugt; men fit Dodorem requirere : Vnde idem fe in iure Ciuili M, Scæuola prac-ccptorc ufum fatétur, Vbi iuucnis è præledione domum redicrit, turn hac ratiOne utetur.Primo omnium,thcma legis à præceptore rede ne,an perpc-ram efformatum lit:Deinde,an 8t adaliam fpeciem caufa: hæclexaccommo-dari qucat,iecum cogitet.Poftremo ubilegem rede intellexit,eam memorig mandet. Etuthæc obitermoneam: Noloiuuéneinfemültisuelprxledio-nibus onerare,Uel multis priuarim legendis obruere : quando mémoria reriS multitudinc non raró fit hcbefcir,St deperit* Proinde unam aut alteram ho-ram audiendis legibus impertiat»Pauca Icgatpriuarim* Qtiæ audiuit,quïc Ie-git,inmemoria: thefaurum reponat* Et ne uel audita uel Icda cxcidant,ea lubinde S ft cxigat t fuccurrat éi id quod Alphenus foenerator apud Colu-mellam fcribit,quamuis bona nomina mala ficri,nifi' admoneas*Cogitet qua-uis felici memoria praeditus fit,quamuis tès bene memoria compledatur, ef-fugerepoflèjfi non eas fabinde,qualift de crédito appellando, repérât.Cùm uerôomnes artes ufu St parenturÔt confirmentur,uélim quoq^iuuenemiu-ti Ciuili deditum, aliquot progymnafmata habere,in quibus fi quæ uel audit, uel legit,in Solem,quod ai tint, ex umbra prodneere queat* Progymnaima primum ï Si iuucnis inter fuos contubérnales ciufdem ftudq æmulos uerfa-tur,mox ea qnç aut auditu,aut ledione priuata in legibus accepit,in medium proférât,fit aliorum fententiam ac indicium de his conquirat* Secundum: Non rarô fit iuris Ciuilis candidat! conucniant,gt themate,uelurimalocon-tenrionisin medium coniedo,inter fe digladientur,ótlegibus leges oppu-gnent : Leges quæ inter fediftordaré uidentur,in concordiam redigere co-nentur.Quodfi ultra uireseorum eft,adcant præceptorem, qui difceptatio-nenveorum de Antinomijs ortam dirimat* Terrium: Difputationibus pu-blicis diligenter feexcrccant, in quibus utredèüerfariqueant, profucric TopicaCiceronisftudiofè Iegiffe,ê quibus locos cos petere poterint,quibus inftfudi,redè St facile colligent,fit ratioCinabuntur*Quartum: Non pa turn St illud iuris candidatis profuerit,fi domeftiqis declamarionibus conten derint,itaut alter Adon's, alter Rei parfcs fubeat. QuararioneStadufum forenfem,6t in publico agendum, magnam uiam apcruerint* Formulam talium declamations fi'quisrequirit,is ex Alciato lUrifcôfultorum noftrife-culi Alpha depromat. Q^iintum : Velim,ut St iuucnes ftatutishorisco-tidie confluèrent, fit quodquifque de legibus inmemoriam repofuifiet, in commune expromeret : fie fit præter hoc quod ipfedidicit,ufuraquo-que eorumquæalq adferrcnt,quifqueper fe,iniuris Ciuilis cognitione loert pletabitur,
Odauô*Porrô quando return quæ in legibus traduntur,tanta eft multi-^ tudo, utfi uel Simonidem memoria uincas,ter urn earum meminilftnon pof fis,locos communes inftruetiuucnis, in quosSt ea quæ quotidian* ledion«
Gg «
-ocr page 706-tii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;TR ANC I SCI.••et A RE NI -EPIS TOL A
obreruat,confcrat : amp;nbsp;ê quibus,fi qux exctderint , pofthrainio in memoriatn reponct.Et fnnt^farcor/rnuh’ipfi iuris.Ciuiiis Iod communes, tarnen amp;S alq ,comparaipoffunt:quorumutiuuentusguftum quendamhabeat, paucos rubqciam« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. z
Locus fit,Cttatio Jlle in pUircs locos diuidi potcft,quor^rimus eft,quan do quis citandusfiu Secundus.quo loco quis citandusfit* Tcrtius,an citatio die feito fadaaliquid moméü I)abeaLQviarcus,An pars aliqua dtra confen-^ fum ludicis» alteram partem in ins Lineare qLieac,Q^iintus,Citatio perempto-ria quid encrgtæbâbcauScxtuSjquamulda affidendus qui peremptoriè dA tatus emancac,Septimus,Formula: dtandi^tßqui abjlocifunt, qui ex uno loco manant,
hem,fit locus communis,' An Referipta principurn contra leges extorta, aliquid uirtutis obtincant,
.Item, Ao creditor pig no re débitons uti po fs ft.
Item,In quare ius Ciuilc cum Municipal! dilcrepet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^
hem, Varif uanarum ciuitatum confuctudines.
Item, Vbi in legequadamexponcndaBartolus ab alio interprète dillen-tiat,ubi cum alio conlentiat,
Jrcm,VbiBartoIusueIBaIdus in lege quadam interpretanda, tota,quod aiunt,uia errauerit,
Itcm,Accurfrj errata in legum exegefi.
hem,Concordia iuris C im Jis,5tCanonici, PolTunt 3^ alp Iod innumcrabiles parari.Ego hospauculos monftrafle uo Io,utiuucnemadaliosinftituendos commonefadam,
lD. FRANCISC! DVARENI
ad Andream Guiîlartum,clarilsimi uiri Andreae Guillarti, i hbeUorum in Regia magiftri,filium, De ratione doccndijdilccndi^ iuris conferipta
Epiftola, B., AB P E mecu egifti Guinarte,ut quetiqäf ex æqualibustuis non-»j nuIIiCiuilisdifdpIinac Itudiofi iuuenes, mc aliquando de ratio-ne docendi difeendi^ iuris,extemporc di lier enté audicratis, ca q uobispaulô accuratiusdeferiptatraderê accômunicarem:quô îîamp;idimius permanerent proditaliteris, 5lt; fadliusetiâàuobis re-peri,ac per odum côliderari poflent. Q.ilôd auté expedatione tua id tardius eft'ecerim,una hæc caufa me hercule fuit, quia ucrebar, utlatis maturS noferû iftud confîlium cflec,quodingratiampotifsimi*imtuamànobis deferiptu, ad multorummanusperucnturumaugurabarjtacp ego aliquantifper cundan-dum effe duxi,ut non lui dm in eiusreicogitationc diutius uerfari,uerumeti3 cum uiris fapientibus 2f eruditis,de toto hoc gencre conoqui,ac commentari poflem : haudquac| ignarus,quantum eaav^Tw«, amp;nbsp;communicatio opinio-num,ad quanqjrem cognofcendam pcrcipiendam^momcntumhabeatJl-lud ueró percommodè cecidit,quód licut M,Cicero de optimo Reipubl.ha tu Icripturus,Romana tantum Rempubf fibi deferibendâ effe purauit, qnód ea omnibus al ijs antecclIercfdtaamp;Jmihi quodnam eilet optima illud iuris docendi genus inquircnti,quo etiâmagna exparte eiufdê difcedi ratio uidetur c5tineri,n5 aliud tandem mihi hoc têpore praeftâtius occurrit, q quodin no-ftra fchola hauditaprideminhirutum, óf à te cæterisc^ feliciorisingenq arc^ indolis iuuenibusmagno cum plaufu exceptum fuit. Sic enim futurum fpc-ro,aut confido potius,ut noftrü hoc inßitutum,quod uclprimoribus deguha tu labris tantopere placuit,ubi uaria,multiplicem^ eius utilitatê ac fuauitate oftendero.
-ocr page 707-DE RATIONE STVDn LEGALIS. itfz, offendcro^RnguIari quodam ftudio ÔC amorc complcdaminû At^ utinam ego cam graphicê rem totam depmgcre,uobis^ uelut oculisfpçcflandâpro-ponerepofstm , quâm «chçmenter quam^ exammodeueftns» ommurneç proborum adolefcenoum ftudns bene meren ftudeo. No em’m firm nefcius, quam perfonam in hac celebrifcholafuftineam, Slt; quantum expediatiuuen tutidehis rebus,quæ adftudiorum rationem pertinent, fob inde admoneri: Gumpraefertim hodie quâm paucifsimi fint,qui ea redo confdio aggredian-tur,amp; in quos iUud non cdhucniat,K«Aas^7jofc;(»lt;niz,«M’ éhvstwï e/a Jnde fit. Ut fednió quidemplærofcç,fedirrito laborc , ÓC admodum infeliciter moliri uideamus ; quos ab errore in uiamreuocare,boni prxceptoriseiïèexiftimo, Sed cüm uos iam cobortatione noftra excitati,redam,ni ft fallor,uiam irigre-di cœperitis,non adeo fortafsis neceffarium uobishoc noftrum officium ui-deripofsit,Attamenut currentes,quod aiunt,inftigemus,dabimus operam, ut qua: nos ad redam ftudiorum inftitutionem idonea atc^ utilia effie compe rimus,ea fi minus eleganti amp;nbsp;fplendida oratione,fimplicicertè,ói non nimis Ut fperamus,abieda,nunc breuiter exponamus
V er lim antequam ad eius rei tradatione aggrediamur,quacdam de uulga-ri illoprofeflbrum in legibusinterpretandismorc,qui etiamnS ubiqpinfcho lis retinetur,diduri fumus,Kmeniam^ tibicinem imitaturi,qui difcipulis luis non tantum bcne,fedetiammale canentes©ftendebat,dicens,hocmodo ca nendumeftjiUonequaquam.Namó^ hac ratione aduerfariorurn calomnias rcfcllemus,quos utic^nobisxquioresfore confidimuSjUbiïntellexerint ue-terem rcceptamqjdocendi confuctudinem nontemerè à nobis,nec qualibeC decauia,immutatamfuiflè* Scimus enim quanta nospremant inuidiaapud imperitamplebeculamnonnulli,duorumfcih'cet uitioruminfimulates,quo-rum unum Graeci lt;atAÓ Kfiawj/jid eft,nouarumrerum appetentiam, alterShuic germanum ac propinquum x4ixöfof uocant,quo mox faftidiunturpaulóan tè adamata.Qjiibusuitijshaud fcio an aliudin RepubXitpericuIohus^Et uti-nam accufatoresnoftriàmaIedicentia,ÔC obtredandi libidine tam alieni effent, § nos hæc uitia odimus ac deteftamur»Etenim tantum abeft,ut res bo-nasatq^ utiles innouantibus faueamus, ut ne cas quidem, quæ aliquid habet incômodi,modà nimis intolerabile non fit,facilè mutari patiamur. Nee adeo PIautinumiIfudufc^qua($improbamus,quodaquibufdamaccepimusnobis obqci folere:Nota resmala,optima eft, Veruntamê fi quid tempore ipfb ad-monitiin ueteribus inftitutis deprchendimus,quod feculi noftri moribus pa rum conueniat,idcp emendatione aliqua dignum iudicauimus,equidem non arbitror iure idnobis uitio uerti poflè» Nam öd' in legibuspublicisidem ufuuenirc feimus, quæ, ut ait Liuius,mortales,ac temporibusipfismutabi-Ics funt, ut quæ in bello latæ funt,pax : quæ in pace, bellum plærunque abroger* SieSC in naiiis adminiftratione,aliainfecunda, alia in aduerfa tempeftate ufuiefle uidemusSi experimur. Iam ueró cóm inter omnes fa-nos,SC eruditos homines,qui fefe huic ftudio dedidcrunt, conftet earn in-terpretandi iuris confuetudfnem inoleuiflc, ut nullo unquamfcculo ferri à quoquamdebuerit,nedum hoc felicifsimo , ôi præcellentium ingenio-rumferacifsimo tempore , quistam iniquus in nos iudex,ut caufarn no-ftram,bonorum omnium fauore ac patrocinio magis, quâm infeélatione dignamefle non protinusiudicctt'Nec fanêopus eft, quæ peccanturin ea re,fïngula copiofius hic rccenfcri, quæ uobis non ignota eftè reor* Me-mini ftquidem ex uobis audire, cüm nuper in huiufmodiDodores incidiC fetis,tantum iftius corruptifsimæ doArinæ odium animo concepifie, utpa-rum abfuerit,quin ftudio iuris,multafalutcdida,adquamuis aliam exinfe-rionbus ac leuioribus difciplinis animum'applicarctis: id^ uos faduros
Gg j
-ocr page 708-lt;x4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FR AN CIS CI or AR ENI ^ Pl S TO LA
fmfle,nilt noua noßra docendt ratio,a«t,u£ uenus dicam, uetus, fed à nobis ; longoînteniaUo r.cperita,acrenouata,cutus fama nos in fcholam auditon-«mcçnoftruin pertraxeraf,eofdem reprefsffîct, amp;nbsp;continuifîèt. Dicam igx» fur ex multis,ac propemodum infinins pauca,ex qmbus noftrum de ea rclu^ dicnim à ueftio non multum diicrepare cognofeens : SC uosiftiusmccpti* quail ex certaratione magis^quàm crrorc aliquo,aclemtate muemliprofe-' dum Gf,minus(«t Ipero) poenitcbit,Acin primis lUudmagnopcrê impro-bandum ducimus ; quôd pro'pnfctas Latmi fermftnis^cums.mentotn'bui-tur laus uetenbus lurcconfukïs ^ hodicin omnibus ferè gymnafijs negligi-tun Namprolatinls^proprifsjôCclegantibus uocabuh's,nouaeadem$ in-epta,ÔC monftrofa à profelîbribus cuduntur,ex qmbus conff ata oratio, quia prx nimia oblcuritatenoninteUigituf,idoneaaddocendum eHcnonpoteft* Îd^fadum efleà placrifcj fc/o, qui cumuerbis proprijs,ÔC apud fcriptores probatos,quos quotidièmanibus tcrcrcnt,ulitatis, fatis commode SCdduci-dècogitata fua effcrre’polïcnt s tamen quô difputationes fuas obfcuriorcs redderent, 8C ofFufa rudioribus caliginemaiori in uulguscflcnt admira-tioni,noua arque inaudita comminifd maluerunt , quæ nemo, mfi ab ipfis per multos annoscdodu8,autinhuiufmodi feriptis diu multum^ uerfatus,-intelligereu Erunt fortafle qui dicent rudi adhuc SC impolitofeculoucrbis ex medio fumptis utendum lui fie , quæ ab idiotis SC plcbeijs hominibus, quales tum plæricÿ huius artisftüdiofi étant,minore negotio percipcrcn-tur.Balbusentm,ut ‘in proucrbio cft,baIbumrediusintcliigiuSit ita ünè: Non emmfummo iurecumins,qui ifta defendunt,contendere cupio» Sed qu3e,maium,dcmentia cib,uobisueftrialimilibus, id eft, bonafum artium ïinguarumep peritia non leuitcr inftrudis iuuenibus, quales hodie magna ex parte uidemus cos,qui ad iuris Ciuilis ftudia fc conferunt, hafceinepti-«sobtruderc,6C ea oratione uti, quac rebus ebfcuris nullam addar lueem, claris ueró6Cpcrfpicuistenebras obducat, Accedit hoe etiammali,quödca ftrmonis rufticitas, SC plufquàm Scythica barbaries , auditorcs ipfbs eic-gantioribus pcrpolitos literis,ab hae difciplina prorfus aliénât, ÖC auertiti quos ad earn potius,u£potè fcucriorcm,SC primo afpclt;ftuinamoenam,ora-itonis nitore ÔC puritate uelut illccebris quibufdam,SC lenocinijs allicicon-«eiuebat» Nee tantum ideo nocet iuuentuti horrida , inculta$ iftorum oratio,quôd nullis earn blanditijs demulceat, uerumetiam quia nullius ferè creduntur efle iudicij, qui tam ineptè ,8C inquinatè liuc fcribunt liue ioquuntur, Namincredibilis illa infantia,eos,in redê dicendi ftudio , SC Ïis autoribus Icgendis , quibus prudentia 8C indicium acquiritur ac con-irmatur,feriam operam non pofnifle ,ac nepuerilibus quidem difciplinis imbutos eflè fatis arguirjtaquctalibusprofeflbribus-liquidantoperam,ucl inopia meliorum,uel aliqua fortafsis necefsitate adadi, quia contemptim ßC ofeitanter audiunt magis,quàmaufcultant,minore cum fruduidfaciant neceflè eft* Cseterftmifta corrupte loquendt ac feribendi conluctudo quos crroresquasqucjcontcntionespariat,tam facile mihi eflèt hic demonftrare, quâmliquidô confirmare pofrum,ingentemillam commentariorum molem, qua lotum pene iusobr uturn eft , magna ex parte ex futilibus SC ociofis al-tcrcationibus,quaspurifermonis contemptusÔCignoratiopeperit,natam ef-fe.Sed quia inftituti noftri ratio fufius hæc differi non patitur,ad reliqua iuris profe flor urn nitia ateg errata iamnoftrafeftinatoratio*In quibus illud n5 minimumeft,quàdmethodus,SCarsdocendinôminusquàmfcrmonis pro-pf ietas apud cos contempta iacet,licet utracp rcs ad docendum xquê fit need faria* Na,ut præclarè inquit Cicero,nófolu aliquid fcircartiseft,fedeft qug-daaisenddocendi,in qua ScruiS Snip mum ualde exercitatumfuiflè,ideo^ • cæcciù
-ocr page 709-DE RATIONE STVDII LEGALIS, e^f txtetis exceUin'(îè mrcconfL:îtis,idem autor cftTten enfin non poteft, ut fine ca methodo,quant Ariftoteïes,Gaknus,Ôi alq eruditifsimi uiri dociierSc, qua^in feripris fuis nunquam non ufifunt,quicquam redè doceatunAt in »ilorLimdof4rina,Dqboru,quàm confufanea,ut( uerê dicam) monftrofa funt ©rania^MifeenturS^ côfunduntur,quae oportebatfecerni, 06 quæ natura co iungi poflulat,feiunguntur,ac diftrahuntur : ut quod de ueteribus quibufdâ lurecûnIùJtisfcriptumreftquitCiccro ,multôredius in iftos torqueri poffè uidcatur : Sed iureconfuki,inquit,fiuc erronsobqeiendi caufa, quô pluraSC difFiciliorafcireuideantur:fiuequodfimilius ucri eft, ignoratione docendi fæpc quodpofitum eft in unacognitione,id in infinita difpertiuntur, No'n-ne uidctis,uç omnes in omnium intcrpretum,qui propè innumerabilcs funt, commencarijsm^gis,quâm legibus interpretandis occupati ,de repaucilsi-ma,prsetcr rem infinita turn feribunt turn Ioquuntur6ut alienifsimis locis in-eukant quæcunqi libet ç* utunius uoculæ arrepta occafioneeuagatur à pro-pofito,nihil penfi habentes, ut redè quidam ait,quid quoeç loco aut dicatur autferibatur C ut denitÿ Bartolis, Balais,PauIis,Fuïgofqs, Alexandris, Îalo-nibus,Socinis,Curttjs,Decijs,Purpuratis,alrjs^muItôignobilioribusappcI iandis,eorum^ recenfendis opinionibus fibi placent 6 quafi uero non cui uis homini ingeniofo 06 mediocriter in bis ftudqs uerlato id fadu perquâm factie fit : aut obfeurum fit,eos ad inaiiem quandam memoriæ oftentationem, no ad ftudioforum utilitatem id faccre» Titus Quintius imperator populi Roman«, cûm Aetolorum legati in concilio quodam Achæos à fide Romanorû abducereuolentes,uircsimasfupramodumextonerent,ac uarifs generibus armorum 06 inauditarum gentium nominibus commemorandis ipfos terrèrent ,iâcetè fie coseIuft£Œfertur:Res,inquit, fimiUimaeft coenæChaki-denfis hofpiüs mei,hominis 06boni,Ô6feiti conuiuatori» , apud quem folfti-tiali tempore conuiuioaccepticùmmiraremur, undeillieo tempore anni tantafuppeteret uenatus copia,turn arridens homo non,quant ifti funt, glo-riofus, ex uno fue domeftico uarietatem iftam 06 ipeciem ferinx carnis fada elfe confclTus eft : non fecus ifti faciunt, inquit,qui uarbs 86 horrendis nomi tribus nos territant,cùm una gens fit; Ht enim omnes Syrq funt, fed armis interfe adipeciemingentis exercitus diftindiJdêô6 uosdchactammagnt-ficaÔC faftuofa uariorum iuris interprctum,Iibrorum,tra(ftatuum commemo ratione procul dubio exiftimare dcbetis,qux fineunofrult;ftuS6 commodo ad mtracui um exettandû fieri foIet.Eadem enim deferipta funt à plurib,fed pau-çis commu taris uerbis, ac plçruncj ne commutatis quidem,tories repctita,ut non dubitem quin omnia huiufmodi feripta quamlibet prolixa 86 uerbofa, fi quism eomodicêfibi claborandumeflèduxerit,adpauciisiraum numerum librorum facile redigi queant.Eft 86 aliud,td^ rcrtin,in quo ica grauitcr,meo iudicio,peccatur à muftis, ut estera, quae per fegrauia lunt errata, præ hoc Uno Ieuia,ac propè contcmnendauideâtur:nempe quôd illis inapoftoribus nonfatis eft barbarè SC c5fufè omnia tra(ftare,nifi etiam difputationtbus fuis fophifttcen perpetuô admifceant,Summam enim ingenq laudem effe duent, nonuera cxplicare,fedbonas,utiles,06receptasaliorumfententias petulâter eucrtere,quafi ipfos pudeat ufquam cum quoquam confentire, 06 nihil uerû, nih idem diuerfum fît» Et quia turpe fibi exiftimant homines plus fatis ambi-tiofî,qux reda 66 fîmplicia funt,quia nimiûfcilicet uulgaria86 facilia fequi, quibusprxftigtjs( dqboni)26commentisueriratcmobruunt , quô aliquid pauîô argutius,nec ab alqs ante excogitatum ( id enim palmarium eft inter cos) in medium adduxifle uideantur. Itaq^de huiufmodi dodoribus illud Uerèdief poteft,quod Antonius apudCiceroncm de Philofophisfcribit; I-pfi fe compungunt fuis acuminibus,ô6multa quçrcndo reperiunt non modo ca,quac iamnonpofsint ipfidtifol were,fed etiam quibus ante cxorfaô6po
Gg 4
-ocr page 710-lt;ilt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FRANCISC! OVAREN! EPIS TOL A
tiusdetexta piopè retexantur.Hxc quia non intenïguntur àiuuenibufi^flec adeointelligi pofRifn^uidcntur plænfqf ingeniofà,qui ca folamirannirôd ha bentinprccio,quacnon intenigunt,óófubtiüfsimamoporterercm efle arbi-crantur,qiiam ipfi noncernant.Qj.i{uerófimplicia atlt;çperipicuafiint,que^ plus opens habent^quàm oftcntationisppGs utpuerilia fordcnt,ac mini thune.Ego ucrô tantum abeft ut acumen thud ma gnop ere mirer,ut etiam bo norum omnium uirorumSderuditorum odio SC infedatione dignum elle putcm.NampIatrat^id genus inuenta,quacmagno dli cum faftu,ut noua at-» que inaudita in cœlum efFerunt,huiuimodi cHe certô feimus, ut mirum uide-n non debeat,fi homini fano fîC integri mdierj nulle unquam tempore in men tem uencrinuQ^æ quidem ut arguta fint atrt ingeniofa, quia tarnen inanifi firna prudentiac fun^nunum adferunt ftudiohs frudum: quin potius ita iudi-cium omne peruerrunt,^ corrumpunt,ut uulgus hominum red nis ac fincc-rius,quàm qui tal tb ns argut^s fophiftidscp cauillis airucuerunt,de cinihbus ac fenjs rebus indicate foleahQuidenimaliudeosfacereuidcaSjquàmAsTrTH Aegt;-Bi/»Kpùw^xzf»j'BS£i'flAt5^êp,utdcphiloiôphis Ariftophancs aim'd eft, non tantum de rebus tenuibus acfriuolisdifputare,fed etiam de metis nugamen-tis anxie torqucn .EuclidisfchoIa,qu0d arguta quidem , fed ad redeuiuen-duminutiha docerc uidcretur,;^A»,id eft, bills acmoleftia à quodamuocitara eft : cùm tarne n difeip ulis fuis ea traderct,quae fi minus ad mores, 06 redam unæ inftitutionem,faltcm ad id tpfum,quod profitebatur, magnopere perd-nerent. Quo igitur nomine iftorum fcholam uocari par eft,qui ueram ger-manam^ pinlo/ophiam, id eft,bonifié at qui feiennamprofefsi, non tarn iu-ftitixSf acquitatis,quàm litigandi monftrant uias t'Qiiacdamfortafsis augen di criminis caufa nonnuUis confinxifle uidebor,ucrùm non dubito, quin ho mines fam Slt; crudid,quibus bate cr9^5«intviit ignora non eft,multo parcius g res tanta polluier,de eamcloqui exiftiment, Ac breui futurum augutor, uc fucus iUe,quern pauci tantum hodie perfp/ciunt, non minus innotefcat homi xubus,quam Ariftotelicac ( ut de Chriftiana taccam 5philofophiae profeftb-rumimpoftura noftroleculoomnibuspatcfadaatqpcxplorataeft» Èô enim iameuafcruntiftorum pracftigiac, ut nulla difsimulatione tegi diu pofsint, quas ne ipfi quidem omnino probant: led cos idpiget confiteri, turn quia fe-ram efle pomitenriam credunt,tum etiam quia nifi omnia perturbent, amp;nbsp;de anduftria nebuIasolFundcntcs artem reddat obfeuriorem ,uerentur ne in te-aiuiSC expofitaomnibus feientiauerfari,nee tantämercede, quantaplatriq^ eotum docent,id eft,amplilsimadigniuideantur* Scitum eft illud Caronis, quimirari feaicbat, quódnon ridcretarufpex,quotiesarulpiccmuidiftet: fentiens hoc genus diu/nadonum nihil aliud quammeram impofturam efi fe. Nobis uero longé aliudaccidit,quâm Caroni, qui iuuentutisimperitac ftuldtiam amp;nbsp;panentiam facetê 5C fuauiter cos uidcrefolitos non ignoramus* Malamcorummentem atque improbitatem magis demiramur, quos non puderftudioforum iuucnumfimplicitatefic abuti,ófin care, quacmaxime omnium feria cft,maximiq? momenti,tam procaciter ludere, id^ ifel in ipfis Inftitutionumlibris,qui elcmenta iuris Ciuilisuia ÖC radone perquâm eleganter accurate^ defetipta continent* Qrio quid indignius dicicogitarine poteft c’Hacefuntmi Andrea , quæde corruptifsima illaiurisinterprerandi confuetudinc,quæ uulgô in gymnafijs hodie recepta eft, quantum inftituta brcLiitas,amp;ï modus cpiftolx patiebatur,imô uerô magis quàm patiebatur, di-cendaputaui*Ex quibus ( opinor)intelliges,quantoperèhacc pcftisdifcen-tium ftudia temoretur,quantum^detrimenti qua publicê quapriuarim adfc-rac* Vndefit,ut cum fcientia iuris omnium facilima meritó à ueteribus exi-Guaata fit,nullus tarnen labor, nulla xtas ad percipiendam earn fans eße ere-dacur«
-ocr page 711-DE RÄTIONE STYDH LEGAEI^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;e^^
damn Menedemus quidam Erctnenfis dkebat, pludmos nau/gare Athenas ftudiorumgrada^quipr/miimeflcntfapientes ,dcindephilofophi,hoe eft/apicntix amantes,poftca Rhetorcs,dcnicf progrcHù temporis euadcre idiotas. Idem dehuius difciplmae ftudiofts uulgoïadan folcre quisnefcit t* mmirum quad primo anno fint Do Aores,altero Liccnriati,tertio Baccalau-tjijpoftremórcrumomniumimperiri, Quod uticp de his,qui à fycophanris tuis amp;nbsp;praeftïgiatonbus irtftituuntur,qui fngtdifsimis nefcio quibus argurif» inftrudi areem lurifprudentiac folosfè tenere laditant, uerifsimumcflèpu-to,Nec tarne inficias co,ex flits tcncbris quamhbet dcnfis ac plane Cymme-rijsquofdamfortaßisemA-gere,ÖC ad culmen cruduioms aliquando afpira-re; idquodfifortenobisobrjeiataliquis ,inpromptu eft quodrefpondeam, qui hocexempIoaddudiàmethodoÔ6 re da difcendirationeabhorrent, qs hominibus perfimfles uideri,quos aceepimus,cüm ipGs Romam contender» tibustuta,plana,compendiaria,ô6 faeflis moftrata effet uia,pcr aliam nihilo-minus alpenoremjongiorcm^ aclongê periculofforemiter facercmalmffc, quodeo itinereplacroi^ cum ingentifudorc ac furnmis difficultatibus eo perueniffe intelligerent. Supereft utilkmipfam uobis commonftremus inam,quaefacilé ^fineuHo, aut certèquamminimo errorc,ut quidem no-hra eft opinio,ad fummumdodrinacciuflis faftigium confeenderepofsitis» Qiia in re ucreor , ne fi fortê reconditum quiddam, aut ualdc difficile SC magnificum à me expedatis inteUeda oratione confilio^ noftro prori-nusaudiam, uJ'wtyavfQ-tnttiwy ti'atxltKt^^ At uidendum eft uobis, ne quodi pfæricçfaciunt,rei utihtatemötfrudncx fpccieeiufdcm metiamini ,idcm^ uobis cueniat,quod cani Acfopico,qui umbram carnium,quód ca maior apparerct, captans, ucras amifit carnes. Quae enim hac de re â nobis di-centur, ctfi primo alpcdu tenuia fortêapparcant,ca tarnen multóplusha-bere in reccflru,quàm in fronte polh'ccantur, confirmare au firn, Scd ram ad inftitutum reuertor meum, Si/giturmihi iuuenis in iure Ciuili dc-tur inftituendus,cxplorabo primum acpcrfpiciam,an hisliteris,quibustin-dumcumeflê oportet, qui nontam Ieguleius,quàmlurifconfultus,ac,uc Græci d/cunt,9rflAiTlt;xdf fit futurus , mediocriterfakeminftrudusfir. Nam Geut Arcefdaus diccbat,inofficinamfullonishnam deferendam noneffe, ita magno in errorc uerfaricoscxiffimo,qui cûmh'tcrisGræcis,ac Latinis nc imbutiquidemfint,intcmpeftiuê óf fllotis ( quod aiunt) pcdibus ad iuris Ciuilis ftudiumirrumpunt, Ac fimihi quidem uidebitur ab ns rebus nonomninoimparatuselle, quae uiamadeognofeendum ius Ciuilc muni-unt,hortabor eum ante omnia,utlibros quatuor Inftitutionum accurate légat atque cdifcat,quos magna ex parte uclabfque dodoris opera per feipic affêqui S^inteHigere poter it. Quia tarnen uiua praeceptoris uoxmaiorem fercuim habet, quam Iedio,ncc ficut pra:ccptor,italibri dubitantibusno-|bis (ut ait Plato) fatis commode reipondcnt,hoc quoque adiumento labo-rem eins minuere ac fublcuarc conabor :fcd ita ut praeter fimpheifsimam quandamSlt;breuifsimamobfcuriorum uocum8fpropriarum huius artis cx-planationem nihil à meaccipiat, Quod cumpaucis menfibus perfedum Ä nobis fuerit, is fi me audiet, candem crlt;bró repetet Icdionem , ac tandiu leget, rekget^, quoad memoriae penitus hæferint, quæcunque «llis libris defcripta funt. Eft autem ca luftiniani Ifagoge tam arcificio-iè contexta , ut fi quis èuawM^ rius atque ordinem , quo nihil eft ad tnemoriam iuuandam utiiius,confiderauerit, adbihita mediocri diligentia facile totam recitare memoriter queat ♦ Hoe ucluti iado gradii «d Pandedarum kdionem progrediendum erit,quac ut nomen ipfumin-^c« mwwetC«» VoïU ^ »qui fcicaaia 4tquc dpätinam compkduntur,
Gg i
-ocr page 712-lt;f28 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FRANCISC! DVARENl EPISTOLA
Sednerenxnnnfinûapropc muldcudine Ô6uarietatc obfcurioriim præR’r-tim 2lt;p€rplcxar«m,quæi|slibrisdifputatæ fixnt,paulô rudius adhuc mgent-um obruatur,fa courus mihi uideor operaepreciiim,b «tidos ipfos eo ipfo quo dcfcnpti funt ordme à Tribuniano leui ac (ïmplïd interprctauone percurre ro,6C tanquam in tabula depinxcro,quid fub quoc^ fummatim contineatur, Ac in fingulis fcrèedidum aliquod â prætorc propofitum uideas,cui ex VI piano alijs^ ueteribus confultisfubieda fitinterpretatio, Qiiodqui nona-nimaduertunt, quia feopum non aident, ad quem referenda fint omnia, ma-ximis fæpe amp;nbsp;gramfsimis erroribus implicantur* Ita^ demonftrata ferie ac diipofitióne titulorum ,quam uulgó condnuationem docant, eins edidi turn auditorem admoneri, turn uerba ,fi quac fint quac lucem interpretatio-nis defiderant,brcuiterSCperfpicuèdedararifuffïciet. Quodmunusinno-ftro gymnafio quanta cum laude obicrit collega meus Dodorep uefter, nomine Baro , led dodrinaSC cruditione Varro, nemoueftrum eft qui i-gnorcuEarum ucrô quaeftionum omnium quac exfingulis edidi uerbis exi-Sunt,6Cab Vlpianoaccactcrisdiligcntifsimè explicantur , inaliudtempus tradatio retfeienda eft.Huius^ confilij mei fanë grauifsimas caufas habeo* Nameruditorumconfenfureceptumeftjindocendisartibus abqs quac uni-uerfalia Sc nobis notiorafunt,adfingularia procedendum eflè , Ac farpenu-mero expertus ipfe fum,quantumea rcs frudum ftudioiisadferat* Legendo fiquidemac doccndoinplacratp lurccófultorum rcfponfacrebró incidi,quae eefibreuiisima fint,3CadtituIum unum fpcciakm maxime pertineant,nemo tarnen ex cis fènfum aÜquem idoncum,nifi perceptis quint^ fexüe alijs titu-lis,eliccrc pofsit.TituIoscümdico, capitaàfummasrcrumintcîÜgo, quas ten ere ac uelutin eófpedu habere miruinmodum prodeft iurisfludiolb, an-tequam ualfifsimum illudpclaguspracceptionû,quç circa fingulauerfantur, ingreflusfucrtuTanta^ eft huiusrei utilitas, ut confirm are non dubitcm,Ü quisitaicbonafidecxcrcueïit,cuminiureCiuiIirudcm habendum no eile. Verum ut operi inchoatofaßigiumimponatur , nihil^ prætermittatur eo-rum,quæ iuris noßri autores prodiderint, quæ^ ad curaulandam ïuriijgt;rudé nam perrineant,conabor equidemcum,qucm( ut dixi ) inflituendum fuicc-pero,quafi decurfofpacio à calcc,utitadicam,ad carceres reuocare.Itaq^iam inde ab initio repetita pandedarumprxlcdione omnia fie excutiam ,ut nihil tamminucum fit in bis Iibris,quod non periequar SC cxplancm» Nam etfi prima rif a,de qua iam diximus,infbrmatio mirê utilis fit,non tarnen ca efi, ut hominem ciuilisdifciplinac auidifsimum omnino cxplcrc 6C fatiare qucat» Nccuerôhæcpaulôfubtiliordilputatio, utingentem eius frudummitram, autfniucunda,aut omnino difficihs ei futura eß , fi rationeac modo guberne-tur : id cß,fi explofis primûm argutiisimis iJfis ( fi Dqs placet ) interprets nu-gis,omniaad boniSC acquinormamfinceraSCcommoda intopretationeexi-gantur,deinde difponantur,SC artificiofc digcrantur ca,quac fparfim ,5C fine uUo ordineàTribunianofubfinguIosPandcdarumSC CodidsIuRinianiti tuJos congeßa funuTametfi enim de titulorum coliocatione neminemiur« conquen poflcarbitror,tamcn resipfaloquitur, Tribonianumin tradando cuiufq^a'culi argumente nullam oidinis autmethodi rationem habuifle. Qliamobrem ad profeflbrismunus maxime hoc pertinere exißimo , ut quac ficdiffufaacdifsipatafunt,gencratimdefcribere . SC turn dißinitionibustum diuilïonibusexartepctitisdigerereatq! illußrarcßudeat» liaenim fiet, ut quxinfinita acinnumerabiliauidentur,inccrta eadem^pauerfsima cogan-tur genera,neefolüm commodius doceriamp; percipi, fed etiammulto facihus memoriacomprehendipofsint« Id^ egopluribusoftenderem,nifiadquos hxc à me feribantur cernerem,Nam ex quo hanc iuris difeen di uiam in publico auditorio iuuentuti pracmonfirare at^ adco pr«ire coepi,equidcm feci-
-ocr page 713-DE RATIONE 5TVDII LEGAtlS,
k animadiicru^quàm cupide cam fecuti fîtis,ut ùm no pofsït tota nortra ratio uobis perfpeda non efic,quam qua neheménus amare ÔC ampledi in animû induxcririsjcô maioremacuberiorcmex eafnidlum nos percepturosipera-mus ati^côfidtmiis Confedo cnim hoccurfuJibris^Pandedarumô^ Codi cisluftxmanihac radonc an^ arte cépofinsâ^ côclufis,fi qiu'stertio,auc quarto quoqimcnfe nôofdcantcr eos perîegen't,quod fieri cômodifsimê polie no fèmcl expertus fum,non dubito,qui nomma tandem, qupeuneç eifdê uolumi nibus contincntur,uclut cingucsdigitos^fuosin memoria,3f tanquam in numerato habiturus fit» Itaque quod cacteritoto uitæ fuæ tempore uix cre-deudishboribus8duigilijs,ac permagno ualetudinis incommodo aut rarô aut nunquamaflequuntur , facile £lt; cum tanta uoluptatc, quanta ex cu-»ufque artis ftudiomaxima percipi poteft,brcui tempore perueniet» Quiod tarnen non ita accipi uelim, quan cô afpuarc quenquam hoc ftudio pof-fe contcndam,ut omnes cafus, qui quandoep inciderint,quid^ de finguîis refpondendum fît,in promptu habeat. Natura enim rei non patiturhæc ullis fîteris aut feriptis comprehendi , tantum abeft, ut hominis memoria co nt inen poisint* Qpapropter eorumftultitiam admnarifoleo,quiin uul-gatifsimis interprctumcommcntarifsomncm actatemterunt,uiinde fingu-iorum negotiorum cognitioncmhauriant,ei profedo nonabfimiles , cu-aus meminit Lucianus, qui in marisfîttorc fedens conabatur fingulas un-das pernumerare, donec undas undis trudentibusobrueretur,animo^ an-gererur,quÔd cas numéro compledi non pollet» Nam ut quis memoriae mander quxeunque à Bartolo Slt; exteris feriptafunt, quod fieri profeet à acquit,quota tarnencrit portio eorum, quac quotidic inter mortakscon-tingunt,nec ullis adhuc feriptis définira funt» Ex hoc igitur ftudio præcc-ptionum quarundam amp;nbsp;theorcmatum uniuerfalium , quibus ad iudican-dum ex bonoSf aequo de fînguh'snegotijs prxparemur,SC' informemur,co-gnitio tantum fpcranda cft» Nam fingularia,quiainfinita funt,fub nullam îutcm,aut præceptionem cadunt, Verùm ut certius atqi cxp edit lus boni 8d a:qui artem ad négocia finguîa accommodare queamus , adhibendus cft nfus , fine quo difciplinac frudus omnis périt : ut nice uerfa ufus abfque mechodo Ôf nia minimum ualet : alterius fie altéra poicit opem res SC coniurat amicê» lis igitur qui ad perfedionern huius arus confequendam accruumingentcmlibrorumfibiparant,periculumeft,ne idem quodüli medico cueniat,quem Galenus lcribit,cùm nullam unquam methodum compo nendorum pharmacorum didiciflèt,amîfsis Iibris,quibus multæ huiufmodi compofitiones deferiptæ crant,tabe confedum perrjfle»Sed uerba ipfaGa-ieni,quibus die diuinusuir nos docet,quàm infcliciter in quibufc^ artibusô^ diieiphnis uerfeturis,qui duabus bifee rebus nô utitur, in uniuerfihbus me# thodo,in fîngularibus cx€rcitatione,fubi)ciam» T«j Tçoxf/xiFuç 7rî®a:y;lt;t^élt;esûrxa-W0{/ fc^s^ào-Hî o•v^lT«îaÄ^ol^î(^T8Tlt;li*,«f fctèpàwôAfciTiafitU'TrôTfc -râ jiiCA»ô(/,lt;^ (^TM^ Ç^X^iJ^' quot;“F ôîs ?(§quot;i“^^« Tas ffVtamp;ilt;rôÇ ^i^ce{ilJt.iVXi i)^op^^ XjÙtJSÎ M(i«s/vvetâi auvli^tvxi 71K^C6» ^wta vois «7ri3^vMboiî » «vxynMQ^ isi, Ti^âTOy ^ »hks itntbohov Tivà Ti^o^ o/i nz^ ttet^KKi^aXi/i HçtfU^9treijSii'O7^oib(:iAiSx.ii^Tt^o^)0^,yiiyviiVKi^i^'fH^t/gjj lt;iedf7ttigt; twi ’ft-o^Kràu)^(i.i^^ièiJ'cTXçoTtya^iSTi yv(AVlt;x^^y^^’iSro yunvicrtoy.itf^y vâj tg^amp;p «fÔt2s -zrQ:azV£TK/.-Aavô|j«Æ xs« quot;^ aun^ow h/hTia-ip, (ny tyàyiVwXKCüid'vcr'ni 1x7^07^ ; è ^j» quot;^ verè Av-æKç,tW( THTÙ^iTeni’TiDyy^xi^ûi^ «'»«A«« lt;ri/VTXKttç,à.TBWXvif,ô JèàfaistjTc'p BÂTpiKcùj^ fcj’yap.wzrà^JÇô lt;Æ'Torffyv//gt;'a:iô«aq/gt;«Si7« Aty00,7^0; vâ^ cPijvxS6 a-wî-iSîvae ^K^(itC^jÿÿfftliei,1(SU ^ XetTIXôîç «FOK TUil y^y^»(iHW6ûl/ TOti-^O HfiâiitXTJ^^cîi, iTSt^TH^ tTftamp;JÎ T» ;^;»:^ TTKXl rots w’ iX8FSü(/p/fcJ^lt;«/Xlxivoj{,ölt;? T’ fW etWPS ttfP ^ TÙlf/t/(lj^»gr9» ftiVHy iti^i/oy. Expedas forfitan àme,ut quidde Bartolo,Batdo,ïafone,amp; alifs eiufdem nota: feriptoribus fcntiam,quo^ in numéro apud me lint :SC an co-ç«m foipta cxiftinicniadidquodinftituimusprofuturajplîimuscxpbcem»
Qrtod
-ocr page 714-lt;50 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FRANCISC! DVÄRENI EPISTOLA
Qtiod an faduruseiïem, hoc tempore multum addubitauL Oinenîm/ftOquot;' rumautoritatemaiit conuellcre omnino, aut labe fatflare ftudent, quanta ct-iam nunc flagrent inujdia,quantac^ cöm infci»'æ,tum arrogantiae amp;nbsp;temen-taris fufpicione Jaborent,non fum tarn impentus rerum,ut non ïntelh'gam* Qliofdam item fcio clan' nominis lureconfultos mandaflè literis, adeo need-faria huiulrnodi commentaria elle,ut fine illis tuen' fc non pofsitiuris Ciuilis di'fciplina,Quorumautoritatem,aciudicium eleuare,hominisconfïd2tïs,atc^ impudenris eflè mdetur.Attamen qui'a non ego iS fum,qui me falU nonpu-tempofle,ne(^hocmihi'aflumo, utquequamex his qui aliter quàmegofen tiunt,ad meam opinionem traducam,equidem in nullius hominisiuftam re-prehenfionemincurfurumme putaui,li de rebusutihfsimusamp;S cognitions dignifsimis,qui meus fit fenfus, tibi id efFlagitanri famifiariter ÔC humaniter, ut fingularis tua in me beneuolentia atej obfcruan»a,06 meus in te amor poft ulat,explicaremacpatefacerem, Haccigitur mea ratio cft,ut quamuis non nemo ex eorum autorumledione aliquidfortè utilitatisrefcrrc pofsit,fi quis tarnen uia à nobis monftrata ad uerac folidacep eruditionis laudem graflari uo Iet,nulla re uehementius curfum ciustardari attÇ impedin’ exiftimcm,quam ft in huiulmodi fcriptis hæreat^Quiæ qualia fint,quia ab unde iam à nobis difpu tatum eft,hoc loco nihil attinet dice re. Ne tarnen hçc ad uiuum,ut dicitur,re-fecare uideamur,Platonicae cuiufdam legis in hacre exemplum fecuturi fu-mus,Sicut enim in legibus fuis aquam alienam uicinis haurire prohiber, an-tequam in fuis fundis ad argillam uf^ terram effoderint,regioncm^ aqua ca renteminuenerinttitaamp;noshuius dilciplinæ ftudiofo permittimus,ut cöm fe in ueterum iuris autorum ledione diligenter exercuerit, fi dodrina corS fUauifsima non uorata modà,fedconcodaetiam,ô6 infuccumamp;fanguinem conuerfa,nondum expletus fuerit,ad pracclaros hofce magiftros ft conférât, comm^dodrina arbitrio fuoft ingurgiter. V erftm nonputo,ut dicam inge nuê,cuiquammortalium hoc accidere poffc,ut tam lautis innutritus epulis, iftorum menftsunquamexpetat.Quanquam enimhominiinueterum fcriptis féliciter uerfato,multa ex fado proponi potcrunt ,in quibus hacrere ui-debitur,fubfidium tarnen non ab huiulmodicommentarqs,fed ab ufu amp;nbsp;exer citatione magis petendum fibi elTe cogitabit.Redè fiquidemamp;f uerè Anaxa gorasdixit,manumeirecaufamfapientiæ , his uerbis innuens earn fine ufu amp;f experientia parari non pofte. Sed quia nonpaucos huic noftrx fententiae adeorefragaturoseftefatisperlpicio,ut nullis poftint rationibus fledi,quibus uidelicetperfuafumeftjOmniaquxctti^in quæftionem uenircpoflïint, ex ledione 00 hbris difcenda elft : autoris grauilsimi ^ locupletilsimi Cice-ronisiudiciumipfisopponam,qui libro q.dc Or a tore it a feribit: Sic ftatuo, utincæcerisartibus,ciimtradita funtcuiu^ arris diffïcilima, reliqua quia aut faciliora,aut fimiliafint,tradi non necefte efte,utinpidura,qui hominis fpeciem pingere pcrdidicerit,polft eum cuiufuisucl form» uel ætatis,etiâ-fi non didicerit,pingere:neq^ elft periculum,qui leoncm,auttaururapingac ^S?^ê*^’’'^ *^^æ *^ multis alijs quadrupedibus faccre non pofsit, neqi eft o-mnino arsilla,inqua omnia,quxillaarte efficipolErnt,àdodorc tradantur; fed qui primarum ÔC certarum return genera ipla didicerint , reliquaperft-quuntur.Similiter arbitror in hac fine rarionefiueexercitationcdiccndl,qui, illam uim adeptus fit,ut eorum mentes,qui aut de republ.aut de ipfîus rébus, autde ijs contra quos,aut pro quibus dicat,cumaliquaftatuendipoteftateau diant,aut fuum arbitrium mouere pofsit,hune de toto illo genere reliquarum orationum non plus quæfiturum elft quid dicat, quàm Polyeletum illû,cùin Herculemfingebat,quemadmodumpenem aut hydram fingeret,eriamfihge nunquam feparatimfecere didicilftt.
Habes mi Andrea omnem rationem confilq mei, qux ut gramor fit apud
UOS,
-ocr page 715-DE RATIONS STTDII LEOALI5. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^n
Uo»,ar^|j «tamgratior,illiiduerêdixcro,non tantummc,fi ia fuient ocaiio^ hbenterea ufuriim,utinaapudHonïcruni Calypfo loqmtur,
AM« Ta ;J^ voiia kSU (ffdtucftiu ,o!gt;s' kv è^ccTn^
^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AvT» itfußaiitn^yOTi ^5 J^etco TOfO)) »Ml,
V crumenatn poft quindecim,óf co amphus annos,quos euolucndi's inter* pretum omnium quamitbet leuium, ac plebeiorum comentanjs confumpfi, enmmeprofedus mei maxime pocniteret,ali}s priustenratis diligêter omnibus uqsjin bat una tandé me conquieuiflc,ncc ports ullS adhuc,quf me tang cx logo errore diu lacftatum cxciperct,aliü reperire potuiflè^CSm igitur tantum in hac ftudiorS rationc commodi deprehendiflè mihiuidear,quant3 uix cloquiponum,nóiblümtibifacpiusidcmrogati cofilium tibi impertiri meS uolui,fedhortari etia amp;nbsp;admoncre, ut ab ea, quam pleno iS gradu me autore ïngrcffïis es,uia nc un^ déficelas. Tametfi enimme errare,SClabi pofte cogi to,tamê quia te propter fuauifsimos mores,exiiniamqj tuâae uerê heroieam indolem unicè diligo,mc^ tibi charifsimS efte fcntio,facere profeefto nó pof fum,qum te ad id ftudiorSgenus extimulcmatq^ incenda,quod eSm longo ufu Ód méditation e optimum efte iudicaui,tS ufcf eó mihi probatS eft, ut prae Cæterisid mihi ampledfendS efte duxerim. Excitât me præterea non medio-çriterhinc muneris mei,iftincgeneris ordiniscptui recordario,uttibi, quem fapicntirsimus,clarifsimus^ pater mihi in difciplinam tradidit,honeftißima quaccpSil utilißima fuggeram. Sienim longè utdioreft is,quimulfos reddic idoncosgubemandæ KeipubLquamquiipretetfte gubernat,ut Socrates di ccbat,tantó certe felicius opcram in ftudijstuis promouendis pofiturus fum, quâtô dodfrina tua ob fplendorcm fortunae patriamt^ 1 imul SC auita amplitu-dineminuftnoramp;rmagisconfpicuafuturaeft, cius^frudusSif militas latins diftundctur.Marcus Cicero quondam Romae Senatum dccrcuifte icribit,uC de pnncipumfilqs fexfinguIisEtruriac populis indiuinandiarteinftituen-di craderentur,nc ars,ut ipfeinquit,tanra propter tenuitatem hominum à re-Jigionis autoritäre abduccretur admercedem atepquaeftum, Siemihiuide-tur iurifprudentia ( quam corum hominum conditione, quilucri tantum eau-fa inifedcdunt,uuïgó obfolefcere uidemus) non aliter dignitatem maiefta-temejfuamretinere pofte,quamfi nobilitas capeflendacRcipubl.auida,ftu-dio iuris præcipuèexcolatur,6^uelutinterdicftoaliquo inueterem reftitua-turpolTcfsioncm.Nampnfcistemporibusitafe huic ftudio nobilesadolcfcen tes dabant,utciusordinis proprium quodammodo efte uideretur. Q_uodut Tummè optandum eft hoc temporc,ita maiore quodam ftudio 2C alacritate in id incumbëdum efte duximus,ut tritam à maioribus mam, qux afperitate fua non te folùm,fed quoftüc^ alios generofiorisanimi iuuenes ab itinefê fufee-pto deterrebat,aut induftrianoftracomplanaremus,autcertè,quemadmodü ^ id commodèpcrficiqueat,oftenderemus*Quodetfifortè nosuflt;^quacp aftc * cutinonfumus,honeftamtamcnuoluntatcm noftramamp;S conatum,quiinma gnis rebusplxiunq; laudari folet,tealumnüdifciplinaenoftrae boniSôæqui confulturum non diftidimus. V alc,
EGVINARIVS BÂRO IVRECONS.
De Rationedocendidifcendi^ iuris Ciuilis, ad iuuentutem.
♦ T V L L i VS Cicero, de uta óf ratione uerba faciens, qua artes, ft^æ ftterft continentur,doceri difcic^ oportet: nullam fine in-^viVw nbsp;nbsp;terprete,óf ftnc aliqua exercitatione perdpi pofte, autor eft : ct-iamfi,5 plcnifsimè fcribi pofsint,inmanus hominum feriptæ uc niantA^jod nominatim dciurcCiuili eodem Ioco,nimirü qua-dlt;uu ad Trebauum Teftam epiftok affirmât bis uerbis ; Num ins Ciuile ueftrurn
-ocr page 716-gji E G r IN A R I I B’ A R 6 N I S EPISTOLÂ
ueftrumex Iibns cognofci poteft ƒ qui quanquam plurimifunt »dodorèfll tamcn,Iumen^defiderant,Qui tarnenmox uelut exceptione quadam fen-» tentiam fiiam corrigit, deTopicisfuisad Trebatium cundem fcriptis fen-.tiens:quanï^,inquit,tu fi attentéleges,fi fiepius,pcr te omnia confequere, ut certêintenigas:utiicràetiam ipfüibi loci proppfità quæftioneoccUrrânt, excrcitationeconfequcre/Sedqindcgo M. Ciceroneni proféré ƒ etfi finé controuerfia inter latinos optimus difçiplinarnm traélandarum cenfor liable tusfit»Extant publicac leges aqnæ amp;nbsp;ignis ipterdTdîone,rélegationibûs4gt;oé nis,multis^ uarqs fandæ,qiiibLis eade nia qiiam Cicero comonfirattibi pfg-feriptaefi. Nam cûm penè adduomillialibrorûjnerfuüm ueropluf^tricicà centena ins Cinile olim excreniflet : Flauq luftiniani Cæfaris cura clfecluni eft,nt in fexaginta fex libros,quatuor nimirum Inftitntionum,quiftquagintà Pandedarum , dC dnodccimConltitutionnm,cumpaucis noud'is legibus tedigeretur. A quo etiam quid quibufe^ temporibus tradiaprofeHoribus, difeiepabs te oporteretjdiligentifsimè præcipitur. Etenim primo profelsio-iîisanno,quatuor libroslnfhtutionum,cumtotidcm Pandedarum librislu-ftinianeis nouis ab unoeodem^Dodore tradi par eft:fecundo anno libro? feptem de Iudicijs,cum quatuor fingularibus:tertio,odo de rebus,StÇ très fin gulares: quarto anno librosfingularesdeccm.Eos qui fuperfunt quâtuordè cim Digeftorumlibros cura duodecim Cpnftitïifionum,Slt; authenticis le-. gibus perte confequianno quinto potes. Et hæc quidem de râtione tuôrmn ftudiorum luftiniani MagngeuiUs leges feire cupis,lex eft,cuiftaruro mon-busue priuatorû hominum net^ abrogaripaeq^ quicep derogarifas eft,Ex qua legefiue terni fine quaterni Dodores intra ftatutû numerum fint,infingulis Academifs : ita profiter! oportet,ur fingulis annis finguli qui iam quadra gin talibros à luftinianoprærcriptosp'nterpretati fint, Inftitutiones,ôf T«5ç«t«{ fibi rurfus fumant : alqs iam unius anni profcfsione,alifs dnorum antecedent tibusJta cnim fiet,ut quotannis in gymnafium euntes,fibi deligei e Dodorc pofsinpquirnodoô^ordinc àlcgumlatore conftituto quanta cuict; ûtisfitpnt tra quadriennium explicet:atq; adeofcquentcs,fi lubet,audire,ôôter uel qua-ter intra pr æferiptû quadriennium Inftitutiones enm quinq» exfeptem parti busDigeftorupraeeunte magiftro,ordine perlcgere, Nô ignoro fiquisdiP ferendi artcm,literarum fcientiâ,amp;lreliquamphilofophiam,ad ins Cinile at-tulerit, eûperfe partira ex iuris libris-,partim ex qualibufcûc^ commentarqa confequi polîe,ut tandem inrelügat : fed dodus profeflbr in qs nerbis,quae in lt;nbsp;ris Cinilis propria funt,longo alioqui per ferendo labore ex tempore leuabin Sed amp;nbsp;bis annua profefsïo fatisfaciet : etfi luftinianus rationem ftudiorû,plu-ribuspotius quàra paucis egregiè practer cæteros dodis accomodet,Vtram quanepuiam ingrediare,totius operis difpofitionem inter progrediendS ob-feruesnecefîèeft,quôdearcs(utiin cæteris)mirû in modum raemoriamiu-uetJn fingulis uerô titulis ut nautæadcynofurâfolent,ad Iegem,S,C,pIebp fcitâ,c5ftitutioncra,edidum,refpicies perpetuo,quô lureconfultomm relpo la,quæftiones,commentarq fubeundera ritulum congefti perluftinianum, fpedant.Qjiam quidem ad rem nonnihil ( nifi fallor ) adiumenti in commen tarqsadPandedastibi adfero,certêpromouere tuaftudia bonafideconorî ualde te obfecrans,ut uel me adhuc uiuo,ucl mortuO,rudia quandoep poli-as,fif confummesimpei feda,quâlià hominis Opera eflêfolent. Et hæc quidem redèdocendi, difeendi^ inris Cinilis ratio eft : de quamihiparcius dicendum fuit,quad Erancifeus Duarennsidem argumentum dé ornacèS^ copiofè nuper explicaucnpcui ( ut ueterum Confultorum more dicam)idem quod mihi uidetur. Qjiæ quamuis itafe habeant,aduerfuspræfcriptamàlet gumIatoribus,Ôf fapientifsimis hominibus rationê,omnia pra’pofterè in gy-mnafij's tradari uidcas^Na dlt; à fine inris plxrunqj incipcre, Slt; neparü more
-ocr page 717-DE RATIONS STVDII LEGAUS. lt;?«
ad caftera regrediJIJts magni's profeflonbus placet îôtT gloflàs(quod i'ndign^ us ferendum eft hoc dodifsimo feculo ) legibus ipfis anteponere: quas tame omnino eisaflcribereuetuitluftinianus,utomittaexomnibus hifee libris, quibus ius Ciuile continetur,uix fenos,fingulis quadnennqs in fingulis aca denujs interpretari : quosSlt; ipfos paftim,0C contra cdicri perpetui ordinern profitetur ; repertis in hoc magnificis uerbis, cum apparatu, ordinaria lectio 6(rc.quibus perfuadent id djmum efle iureconfuiti, -quod Vlpianus ab infe-ris forte fufeitatus fine interprété non intelhgat. Quid uerbis opus c'In hoc conlpirafleadunumdixeris,ut contra quam legum laton pkicuir, doccant, amp;! nefcio quodnam docendi cacocthes hac inre legibus ipfis præponant. V t n reeftam difcendi rationem propria oratione explicare att^ euolucre uelis,ea dicas ei contrariam,qua miferi auditores utantur hoc tempjore m gymnafijs Ï:rgo deftinata hifceftudqsiuuentus,rclt;ftêdilcendiftudium optima uiuen-di rationem cum Pomponio confulto exiftima,óC utrumue legum latoribus, amp;fapientifsimis quibuscp , anillis nulloducepraeter inueteratumbarbariæ morern,gloflemata profitentibus de ftudiorum ratione audiendum fit, etiam atq;etiam. uide.Só Vale, DatumBiturigibus,CaIendisMan,AnnoM,D* XLVK
D» ANDRE AE ALCIATE indicium,quos legum interprètes potifsimum parare fibi ftudiofi debeant.
x T A T V o 1 cat ij Sedigiti antiqui autoris tudiciS de Comic/s poe tis carmine iambico fadüjquod Aulus Genius, Macrobius, Do-natus,tanquamiuftifsimum probant, Extat ôt aliud de omnibus poëtis generaliter à Marullofumma cum examinis diligentia co “ pofitum,quod ô^ ipfum ab omni ftudioforum elafte laudatur.Cur 80 nos de interpretibus noftris,quos adeô multos in iure habemus, idem non experiamur {* non quidem de dodrina eorum (id enim periculofius amp;nbsp;forte temerarium ) fed de utilitate,quam quifq? ftudiofus maiorem ex eorum dida-tis confequi pofsit Jd exiftimamus omnibus perpenfis fic rede fieriî
In iure primas comparatus caeteris
Partes habebitBartolus,
Decifioncs ob fréquentes,adio Baldum forenfis fuftinet.
Non negligenda maxime eft tyronibus Caftrenfis cxplanatio, Opinionum tutius iymplegadas
Superabis Alexandro duce, Ordinis la Con atq; lucis nomine
V idendus eft properantibus;
His fl quis alios addideris interprétés, Onerat quàm honorât uerius.
FINIS,
F R A N C 0 F 0 R T i, Apud Chriftianum Egenolphum, Menfe Aprilt Anno » ; ; *♦
-ocr page 718-rKmbnbensuitlt;epr£'
TietM di omnid utilke^,pro)nißilt;y
Sacrißdim DeosorhumiUdtum Pfiil
-ocr page 719- -ocr page 720- -ocr page 721- -ocr page 722-