Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

IVRIS PRINCIPIS IVSTINIANI LI-bros,Explicationes 56 Annotanones doâiïsimæ,Ex prælcdtionibus Dn»THOMÂE LIN11, lureconfuiti darifsimi, fîdditer

HONESTO VIRO, DOCTRINA ET HVMA-NITATE PRAESTANTI, D. 1OSEPHO LORICHIO HÄ-damario,Amico èC fratri fuo, Chriftianus

VIcunfp clarifsi'marum difciplinarum muentores omnibus retroadis fcculis unquam extitere, peculiari quodam, utarbitror,naturæbeneficio, deqs indagandisatq;inue-ftigandis, ita cenfuerunt,ut pcr^córa earum atq; abfoluta

cognitio nemini fubitó contingat,fcd gradacim,amp; uduri ab ipfis fun-damentis inififtendum fit,atq,- progredicndum, ante^ ad fummum cu-nilq; culmen perucniatur ♦ Ëtenim ut hoc mtclligcrent homines icicn-di cupic^teinflammati, quos quidam non meptc^Aiÿÿsàî appellant, natura,url^i,admonuit,amp; ipfa etiam experientia ita fe habere mani-feftc docuit^^icmadmodum enim ædifîciorum eximiorum altifsima £lt; firmifsima iaciuntur fundamenta ,quæ fuperftruéfam molem contra omnem uim 8óingruentes impetus fuftinere pofsint: eaq; fidefint, ruine facili momento ftructura fit obnoxia: ita fadum quoq,- eft,ut o-mniumartium , omnium^- honeftifsimarum fcientiarum peculiaria quædaminuenta fint principia, quæ nifi folidè amp;S perfeólè cognofcan tur,opera omnis amp;nbsp;labor in ijs difcendis fruftra confumuntur ♦ Nam qui liberalium artium ftudfjsaddicuntur, ante^ oratorum quorum-cunq; amp;nbsp;Philofophorum relira monumcntainrpiciant,Grammatice perdifeendæ primûm omnium admouentur, turn Dialectica; atq; Rhe toricæ;quæ poft^ omniadiligenter excuflèrint, tumtandemmanus addafsicosautores admouent, Óóueluti iure quodam fuo inijseuol-ijcndis,edifcendis,iudicandis^ dominantur atq; régnant, atq; illud ut pofsint,principrjs illis acceptum referte debent, Eadem in fua illa præ lt;lara etmortaliumgeneri inprimisneceflaria profefsionehabent quo que Medici. HabentSó fua Theologi infacrofandefideiChriftiana: myfierijs rudimenta, quæ tametfi non nifi diuinitus peculiari fummi Deibenefi'eioinpedushumanum demittantur, funt tarnen quædam x«T9;^i5£r«j:ut aliter pueri,aliter prouediores çtate funt erudiendi Quæ cùm in relfquis omnib locum fibi uendicent, in iuris Ciuilis fcientia in primis necefTaria eflè homines dodifsimi, amp;nbsp;ad inftituendum folertif-fîmiiudicarunt, In qua tamenIaudeD*IuftinianumImperatorem,fi-ue illius afiTeiTores, quorum opera amp;nbsp;confilio ufus fuilïè perhibetur, præcipuam laudem meritos nemo eft hiftoriæ antiquæ mediocriter peritus qui pofsitire inficias. Etfi enim antea non defuerintquoq;,qui compendiarias in lus ciuile Inftitutiones edere fint aggrefsi: fatendu ta men eft, illas Iuftiniani,que pafsim hodie in manibusftudioforumhg-bentur,meritoreliquis omnibuspræferendas,fanè utabfque illarum afsidualedioneadlurifprudentiæpenetralia aditum fibi nemo fpera « ij

re Hebelt ♦ Exhifee autem quantum commoduatis, quantum luefs» quantum denique frucStus ad cos qui huieprofefsioninomendederc redeat,optime lofephe, neque huius eft tempon's, neq; inftituti noftri hie comemorarc, præfertim cum ad te fenbam, quihæc ita ut dixi habere fefe non ignores, quemadmodum amp;nbsp;res ipfa tcftatur,omnium^; lureconCukorumfuiFragrjsmanifeftumeft. Proptereanon immcrito admirarioncm mouet nonnullis, cum in rcliquas omnes iuris tarn Pontificrj quam ciuilis partes multorum grauifsimorum corumq fere innumerabilium Dodlbrum extent commentaria,harum autemln ftitutionum uix paucos, non maiorum noftrorum modó,fcdnoflra etiam memoria interpretationemfufeepiHe ♦ Itaque factum arbitror, utEnarrationesdodHfsimiuiri Dn.Melchioris Kling, quasm quatuor Inftitutionum libros conferipferat, iterum mihi 06 ta|0ro fuerint fub incudem reuocandæ,licet caedem in Gallia etiam fuq^t aliquoti-cs exeufæ, Proinde cum harum Thomae Linq annotationum copiam mihi nuper fecifles,lofephe charifsime,omni à te ftudio, fi recordaris, contendcbara,utliberam mihi earum cdendi quoq; poteftatem facere uelles,impetrare tarnen id atenullo modo potui♦ Cur enim non ingenue rem ipfam confitear CCæterùm cuminconfilium adhibuiflem ex amicis nee indodos, Sc iudicio,ut arbitror, præditos, qui ftudiofis, præcipuc autem tyronibus non infrugiferam harum ledionemfore afFirmarenttnolui publics utilitati deeflè, nihil obtredatorum male-uolentiam ueritus, Spero autem pro tua humanitate huius rei ueniam facile a te impetrare, præcipuc fi in memoriam reuocare uelis,quanto ftudioforum commodo ciufmodidodorum uirorum lucubrationes edantur- Neq; enim cuiuis conceflum eft kalos Gallósue lureconful-tos audire,alios fortuna,alios ualetudine impedicnte,aliaue occafione aliqua obfiftente»Itaque tu ea,quæ partim à te Louanq,partim in Gallia diligenter funt obferuata atq; colleda, non potes citra fummam in iuriam,ftudiofis, qui eandem difcendi facultatem non habent,inuide-re.Quod tametfi pro tua fingulari humanitate 8ó candore,atque adeo pro nofi:ra necefsitudine,inæquiorem partem accepturum teeffemi^ hi certo perfuadeam; hoc tarnen eô prolixius iam commemoro,quo teftatum faciam, propria à me aucoritate, te etiam ignorante,has in Inftitutiones Iuris Annotationes elle éditas. Ex qua re quiequid ad ftu diofosfrudus pcrueniet,illud primum omnium ipfi autori Thomas Liniouiro dodifsimo,deindediligentiæ tuæ acceptumreferredebe-bunt» Ego calumniatorum cauillationes fortiter in me ex cipiam, quorum maledida me non plurimùm mouent,donee ipfi melioribus li-

IN LIBRVM PRIMVM 1.NSTITVTI0NVM IVSTINIANI IMPERATORIS, E:^PLlCATI0-nes Sc Annocationes, Ex prackdione D, Thomae Linq lurecos, i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ChdÓideliter diligenter^ coliedae.

IRCA HVIVS OPERIS TlTVLVM Q^VABRI SO-lct,Rcdiusnc Inftitutiones an Inftituta appelkntur hgc luris ciuilis Ekmenta^Budgus annotauit,tn Grgcis P andedis kgi Inftituta,SC ita inferibuntur Graecae Jn-ftitutiones,quaecircumferuntur, Laurentius Valla ra-men,cui amp;nbsp;nos aecedimus,Iib,4»Ekgan.docet, pratce-pta quidem amp;nbsp;praeceptiones indifferenter dici: Inftitu- ï”«*^“^'** -------- ----------taueróQCinftitutionesfub hacdifferentia,quôdlnfti- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. tuta funt mores confilio SC ratione fumpti,item Inceptaamp;: Propofita ï Inftitu ^^^t^^^^^f* tiones ueró prxceptiones,quibus inftituuntur ac docentur homines, Vt igitur Fabius libros fuos Oratorias Inftitutioncs/ic nos hune Ifagogicon Iu ris ciuilis librum redius Inftitutiones appellabimus, ut infra inproœm-^ Cum^ Deo,Item in prooem.Digeftorum, Diuiduntur autem Inftitutiones in quatuor libros partiales,Lmri in Titujos uel llt;ubricas,TituIi in Para graphos^Paragraphiprolixiorcsinuerfi'cuIqs, Eft autem Titulus inferi-ptio fi ue index Operis,Gr3ccè ïAt)zjt©-,riue imyfitifi»Tiwli in lure indicant nbsp;nbsp;nbsp;. tradatuum qualitatcm,6ó pro ipfis tradatibus accipiuntur, Appellantur Rubricx,quiarubrica,ideft,tcrrarubra,fiueMinio,Titulorum amp;:Legum lt;nbsp;' capitapracnotarifoknt, Vndc luuenalis ; Perkge rubricasamp;c. Et Per-Gus Satyraj,

Alias Rubrica eft linca,qua fabri utuntur ad dirigenda opera* ' Apud eun demPerftum,Sat,i, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- Seit tendere uerfum

Non keus,ac fi oeulo rubricam dirigat uno, Paragraphusdicitur àGræcô uerbo ^a:jjgt;«lt;^6»,quod eft, in marginearino- Par^irap!?!«. to,uel,inIinearifpaciofcribo,Vndc Paragraphiamp;Paragrapha funt huiuk modi annotationes,8lt;fignaannotationun» in margine,ucl inter lineasferi- , pta. Autor Budæus in CommentarrjsGrxcæ linguae,Theophilus in titulo De except,Exccptioncm uocat Paragraphen,

Cûmomnts noftraadioâDeoincipere,amp; inDcum dcfînere debcat, rede incipit Imperator ab inuocatione Numinis,cuius occafione difputant Dod.Aninuocatio nummis itanccclTan'a fit, ut eins omifsio mtiet infinit tnentiim:amp;:concluduntqiiödnon,cämbocnulla lege cautum inueniamr, Neceflaria tarnen eft fupputatio annorum Dominicae incarnarionis,ut nota ’ • tur in Authen.Vtprçponatur nomen Impera*$»Si qua uerô,in uer»Autor, In locum enim annorum Impcratorum a Confulum per confuetudinem furrogata eftfupputatioannorum Domin^ô^ Pontificum.Vt itatç olim o-tniftb nomine Principis Ô^ annorum Imperijjinutilc crat inftrumentum, ita hodie omifta fupputatione annorum Domini noftri, Subrogatum c ni min-

läuft■ftatutam^ius-^ncuiUslocum fubrogatum eftj» Sfcum^ff.StqUiscaii* tfonibus fnd» Notât hicAccurlîusIuftinianumfuifle Cbrfftianum» Cægt; tèrôm quôd ait,aliter cum intpcrarC non pofle,iieilîm eft apüd Chnftianos, faluo ftatu Rcipub.qui nunc eft,

imperator^) nrafmiisinlibeHo deconfcnbc'hdis Èpiftolis, nominatim tnptratw carpithancfaiutationem ob titulosnimis ambitiofc inculcates, Porrô Im ’8**^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;peratorem uéteresappd1abanteum,qui ahquotminibtrs hoftiurrtproftratis

optimum cxcmplummilitiÿ fuæ dediftèt, Autor Cicero in Philippfcis, Tacitus quoeç Iibro j,fcribi't,Duccs cxercituum à prifcis lmp era tore s appel lati folitos,Qviare Ocrauius Auguftus,cûm Refpubbeafefe iHf totam per-mififtèt,Regis nomen tanquamodtofum ôdfuperbum reiecitjUeteriamp;Ro* mano nomine Imperator maluit did, Vnde poft hune cœpit hoc nomen i (blisMonarchisó^Auguftisüfurparft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

C^fnr, Qcefar.) Cxfares appellabantur imperatores,non ab Au^Wto,ut unit Accurfius,ftdà lulio Cçfare,qiri primus perpétuant didaturâmjSC fingula-te Imperium conftituiu Hinc nomen Cæfaris gentile fuit,ueJqiiïôd primus autor eiusfamibtè ex utero matris cat fusfuipejuod Plinnïs uohnt,ueJ cum cæfaric natus, Poftcrius ueró C^fares appellat! funt (ut Spartianusin Stic-toniumteftatur) defignati Auguftx maieftati,ó( acciti adfuccefstonem Im-pcrij,quoshodieRegesRomanorumappenamus,HincÓ!r luftinianusCac-farem fcdixit,nempeabauunculo luftinom filium adeptatus/dC Carfar, Iioc eft,Imperil confors,faduamp;,

Flouiia^) Flauq cognomen à Plaufo Valerio Martiano,homilie abieeïï generis,qui primus numcraturorientahs Imperijpn fucedfores deriuatum eft ufc^ ad luftihum Secundum,Iuftiniani ex filia nepotem, quod eo liben-tiusufurpauerunt,quód mulrorurnnobilium Impératorum fuit. Errant qui putant hocilligéntilitiO fuiftc,cùmcônftèt hunc flmul SCluftinum ex I hra da oriiindosfuifte,nunis maiorfbus daros,

lu^iaianus^ ) Proprium nomen eft principis,fuit autem frhus luftini ma !n boe Aa«|.-loris per adoptionemtriaturaipfiuscxlororcnepos, Eft^ appellatus lufti-futerrat. nbsp;nbsp;nianusMaior,addifferentiam minoris filij, uidelicet Conftantini Quarti,

Vide tilciat. fubqUorctradïataeftquartaSynodus.cap,Habeolibrum,i,dift,ö, Hb.di/p.^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^lonamCUó,) Antiquitus à deuidis nationibus folebant cognomina 5

Senatudcccrni,qux poftea ambitio principurn ultró ufurpauic, Nonta-men omniafequentiafuntdufmodi,non enimomnes,quorumhicficmcni tio,deuicitluftinianus,fed partim ïtaIia,partimAphrica expulit, Differt tleWMia, autem Alemania à Germania,quod pars à toto, Eft autem pars Germa* niæ,difta à Lemäno lacu.iuxta quem habitant, A fi ni us feribit Alemannos genusefle aduentitium in Germaniam ex uaria colluuie gentium, Gef-tferwiiwi finde mam primûm appeUati funt Tcutones à Romanis, póft uidos Gallos Rhe num tranfgrefsis,quafi fratres Gallorum,quöd uiderent cos animorum feri täte,SCproceritatecerporum,moribugóf uiuendirationc Gallis quamfimil limos.

Got hi CHS.') A Gothis in Ïtalia à DUcibus luftiniani fugatis-,Tcge capto. Habetur in uita luftiniani,

Pranc!(6^} Rediüs legitur Francieüs,^^ ita fcribitur C,de offic, præ-fe(ft,præror, Francusenim gentilendmeneft,Cur autemfeFrancicumap peUauerit,habeturin uitaluftiniani. Et apüd Aldatumlibro t,difpun,cap, ai,Fabcr,nenec€flchabeatfat€ri Gallos fubefte Ïmperio, hoe intelhgit de r ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Frand»

PAfK^qtfs cßmGcrmania,amp;^ Franconia liodi'eappcÏIata.Qjianqüani au- ^^j^^,,^^ icmreipfaRexFrancÓrumintemporalibüsnonagnoicat fuperiorcm,in o ^.^^ Per uenêrabikm,extr«Qui filq fint Icgitauf e tarnen cum fubdïtum cfk Do , ’ -^Orésuolunh

^ttietts^} Norinbefgenfia exerrtplan'a habent Anticus,öf melius, itâ enimferibitur C»dcóffiC»prarfedf.prxto^ AphJ,f» Sunt autem populiFh-Uqs5lt;DaImatisfinitimiad Iftrum,quós per Mondum ducem luftinianus (uperauit,reccpta lirbe SalOna, Autor Volatèri^nus*.

t^afUCffiS ^) Alanós ab Alanofluuio deriuatos,Varro traditjios inSaf* mana pönünt Mare,Plinius, ÓdDïonyfiils Portas Pcolemaius in parte Scy thïac,Gapifohniis in DScia«

l^ndaliCK^^) De Vandale per Êellarium dueem fuperatis,6d AphricÄ tiédis po iL^o.ôd ƒ,annum quâm occupaffet, V ide 1. f. C* de offic.præfed, praetor» Apl^Et eadem de eau fa Äphricani nomen fibi adferipfit»

Felix.) Qi^dmulta non fine foftunæiuccèiîugeisit. Felicitatem inter primas dotes Imperatoris recenfet Cicero inOrationeprólcge Manilia, EgOjinquit^ic exiftimo,{n fiimmo ImperatOre quatuor requiri I Scientiam rei militaris,mrtutem,autoritatem,ód felicitatem,

.^ti^/iffs,) Primus omnium Odauius Auguftus aldus ob mire au-dumamp;dilatatum Imperium, Egefippus libro^. Auguftus apud Romanos nbsp;nbsp;nbsp;. nomen Imperif eft,quód augêat fuos, non quód alienos opprimât. Alias■ A«â««wi. Auguftum fandum öd plenum Maieftatis,quafiqp auguno conftcratum, Onid.i.Faftor» Ex etymologia huius nominis colligit Accurfius, Imperator em debere eflè eö animo,utfemper cupiat augere fines Imperif, etiamfi conatum non fequatur effedus, Proln quacrunc dd.an ualuerit donatio fa da Sylueftro Papa: â Conftantino Magno,8lt; quamuisfulpenfo pede,con-dudunc tarnenualuiftè,in Authenti,Q^omodooporteatEpifcopos.Difpii tando tenent non ualuiftè» Cæterûm Laurentius Valla in libellode fafta Conftantini donatione,fortifsimis argumentis oftendit,nunquam fadamfu ifle à Conftantino didam donationem,

HocProcemuimartificiofc conftat omnibus fuls partibus. Nam bene violent lam Lcdorlsftbi conciliat,dum modefte fuos lucres commendat.At-tentum fàcit,dum præftltllfe dielt ft,quod ab omnibus retro principibus fue-rat defpcratum.Docilem,cùm oftenditfe immenfumilludlibrorS pclagus, quodanteahumanoingeniocompledi nonpoterat,in cômodamôd facilem Epit0menredegiire,8C adeandem harum quOq^ Inftitutionum Compendia adinucnifle«Diuiditurautein^inlt;$partes,Primahabctpropofitionem,Se cunda eius confirmationem, Tertia aflumptionem» Quarta aflumptionis probationem, Quinta exhortationem ad ftudia.

.FdakFlätefft^) Maieftas eft amplitudo Ô^ dignitas populi ftu princlpis* kmamp;m» càm apud ueteres Romanos autoritas Scnatus,maieftaspopuli dicebatur» AutoritAt» Apud Cice,Philip,J,Hinc læfæ maieftatls,æ imminutæ autoritatis criminal

Qrubemari.) Accurfius fenfire uidetur,nee bel II temporelegUms,nee pacis armis opusefle,Sed non debent omninotemporibusfeparari arma SC Ie ges,Eodem enim tempore forts armis opuseft,ó^ domi legibus.Q^iin 00Ipig leges armorum præfidio,8C arma Il.ftmantur.G.de luft.eod.eonbr.in prin, V erum Imperator relpexit,quid quo temporemaximè deceat,uel potius ui* geat» , A ij

Le^ttimortramites.} Penphrafiseft,pro,perïeges,SicmproceiritoDi^ geftor Lim,ordincm et tramees iuns ciutUs dicif»

titUÿo, Ji-CÎ^iof^imiis.) ReIigïo,utuuItLadanrius,dicituràreïigando»Eft c^ nunumculum pfetatis, quo adftndi ÔC religari Deo fumus* Redè ergo quis religiofùs luris di'citur,càm leges ad fui obferuanuam ôt eultum faoiru-num aniraos alUganu

Vi^ilf^ir) Corpore QCwirno felaboraffèoftendit pro fncbfuihitate Rei pubtVigfltac entoad corpus,prouidentiaadanfmum pertinet,Ec quanqua Accurfius ufgilias ad Ieges,prouidentiamuerô ad arma référât, utrum^ ta# men utroq^ referendum,Nam tara Ieges,quàm arma uigih'as ÔC prouidentia requirunu

. lt;^nnuettte Deo.) Deo propitio, pie Îoquitur, omnia diuiiÿimemeiiciîe accepta ferens,Sic in proœmio Digelhlta am'mos noftrôs

ßarbariCte2^ntest) Vandalosôd PerfasintelWgit,de tm/bus per Beî-_ . . fan'um triumphaultjUndeamp;TriumphatoremfeappenauEtrarthoSjde qui ^^ ^’’ busin IjpC.de ueteri lure enucL Porrô Græci omnes homines extra fe Bar baros appeUare foîebant,donec à Romanis uidb,uidlores fuos ca nota exe-« merunt» Pofterfus adeos tantàm translatum eH,qui fub lmperio Romano non eflèn^Apud Alciatun hScrinijs.C,dc palatimslàcrarum largitJib,«* Êrafinusancubifucccn(êt ltalis,quieüamhodienos Barbaros appellant»

.^brica♦) Hoc loco poni uidetur non pro tota Libya,fed Afiica mino-TC,de qua eft apud Ptolemacum,qu3c enam Carthago dicitunhifan princ,C» de ueteri lur.enucl.Ea eft una ex proufheijs Africie,quam Carolus VJmpe ratornuperexpulfoBarbaroftaoccupauit.Namper numerolas prouincias uidefurintelhgere alias prouincias Aphnex,

frotimeU, nbsp;nbsp;PROViNCi AE funt regiones extra Latium bello acquifitg» Omnium autem

prima Siciliaprouinciaappenata eft.Cicero in Verr, lib.4.Sunt aufem pro uineix ahæ confine ntes,aliætranfmarinx,de quibus in I.Nationum^Con tinentes.ff.de uerb.fig. Auguftus itadiuifit prouincias, quæ fub Impèrio’ erant,ut aliæ Proconlulares,aliæPractoriac,aliæ Præfidiales eflènt.Procon fularesSenatui,Pretorias populo demandandas tradidit. In præfidialibus uerô ipfelcgatumhabcbat,qui nunc præfes,nune legatus Cælàris dicitür» C^iiæ res confert admultarum rerum,ôc hiftoriarum inteUigentiam.De qua fubus Alciat.inlibello de Magiftratibus,

'Pramulgatii^) Hoc adfuasretulit, Gofnfx^iü.) Ad àHcmSt Facit bij-^Has itaeç. 00 ^-Legislatoris.C.de ueteri iure enucl.

Conjiitutio^ Con/iitutiones^) Has appellamus leges abipiisprincipibusprofeiftas* t«!^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nam qux ab lurifcöfultispvoditx font,Ut b.fftorum,fnTiplicïter leges appel

i'fÿh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lantur.Omnéstamenlegés hodie indifferenter autoritärem conftitutionum

obtinent,ex quo côpofitx ÔC édita: fub nomine principis,uelut ab ipfo pria cipeprofedfac çftimantur.hij«ÿ*Legislatoris,C.deuet4ur,enucI.Et in fronte fftorum Epiftolaad Tribonianum^uerCEt omnis qui,Ideo^ dixit,leges tam' à nobis promulgatas, quàm compofitas,

J^emmordi' ^^fp^^^^^^^) Hocenimneminem alium nec^ fpcrare,neqf optare au-* p^^P, fumfuiftè,dicitImperator,l.j^Hocqui.C.Deuet.iur,enu.Suetoniusquolt;^’ in uita Cæfaris fcribit,Cæfarem,itcmPompeium maxime cogitafle de legi-busin ordinera redigendis,ueràm utrunt^ bellis præpeditum cogitata per-.

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P R O OE M I V M» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5

i^Jifn^lcutfnifS.} Ncmpcnumerofisinisiiokirninibus,! narijs lunfcon fuîcis ab urbe condita fcriptis,in quinquaginta fftorum redac^is, L j, ÔC ij.C, Î3e uet4iLir,enii Cæterùtntameuîoperamfitam nos approbate ftudcatJm perator: plenfcß tam en, inter quosfunt Alciat^öó Budacus,üidetur,tnconfuI tam temeritatemluRimanïnon folûm legibus,uerüm uniuerfisbonis bteris graüiflimü damnum intulinc,qui diieruisimoriï uirorum libris è medio fub iatisjCÓcifos iftosamp;antinomijs obicurifsimos cetónes nobis rcliquerit,qiio i-umfiihtegrós fontes haberemus,nullus loei^s cflètBartolisBaldiscp,pro qnibus omnibus integer Papinianus fuffeeiflèt i Qiiamuisifti répugnante Iuftiniano,furrcpferint,interminante grauiter,ne quis uil os cömmentarios iuri annecïerct,ne,ut olim,per contrarias fententias interpréta ntium te turn ills conturbarctur» Vide Epiftolam luft^ad Trebatan princt fftorum, circa fincm.B^j ^Noftram.C^de uetaunenu,

^iboniano^^l luc refer quod Suidas habet de Tribönianö,cttius tarnen Ttiboniiinws» fententiam reijeit ZafÏLis,dc huius uiri pietateSC religione honorificentiisi mum teff imonium exhfbens,in commentaries ad fij^fEde orignur» Et fané Chriftianifsimum fuifle,conftare poteft ex religiofifsimis conftitutionibus Codici per ipfum infertis»

Alagi/i^o.) Magiftri uocabulum générale eff♦ Älij enim funt Magk ^lis^ri U^ ffrilibellorum,feu fupplicationum,qui ÔC Magiftri ferinij libelhhodie regt; ^’f^on«». queftarum^dicuntur^quem Magiftratum gelTerünt PapinianUs 06 Vipia-ii’-is.EtapudluftinianumConftahti.hVnica^’Ädiftum^C^deluft»God*co « . /r. firmando^Et olim Budaeus apud Regem Franciae* Alij erantMagiftri orti- ^^S^^*^ ciorum,qui omnibus offices Aulae praefunt,qualeshodie funtCancellarij, ”°’'^’ Taliserat TribonianuSihijun prin,C,de uetaur^enuch

Ex(Jua-/lori,') Jfidorusamp;S Crinitus^quOs AccUffiUsfcquitur,fcribunt, ExC0nfulesö6 Exquaeftoresdici,qui CortfulesS6 Qiiæftores fuerunt,qui temporeCiccronisappellabantur Confularesj66Quxftorij.quorumfenten ®*a“* tiae obHattcxunljj^C^dc uet.iur^enu, Nam irtprincipio legis TribonianS appellat Exquæftorem,quem inferiusßmpliciter Qyçftorem dicit,qui 36 a-lijs multis legibusnunc Qjiaeffor,nüncExquseftôrappenatui‘,qua rationé alij indutffi nihil intereffe putaruntinterQjiacftorem 06 Exquæitorenn Vi-de A!ciat.lib.4.difpu,eap.5, Perottus putatExquaeftorem dici ab InqUiro, fuiffe^ honoratum quæftorem confticutum fupra omnes quteHoresAUt prac pofftio ex,non priuet,fedaugeat, cui fan's conuenit,quôd ÄccurfirrLfuC» de diuerlisrefcriptis,quaîftorem interpretatur Cancellarium.quam fenten tiamalicubiBudæusapprobat, Aüqua exemplariahabentExquaeffore,!!-* Ex^«lt;cftlt;we. eut Saluft.Promilite,Slt;^ Cicero Proqua:ftore,ö6 Proconfulc, per omnes ca-fus tiixere.sededmerfisfpeciebusquæftorum feribit Budæus in hVnica-^» de quæftoribtiÿ^fEdc officio quaeftorum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Ineophuo.') Sunt qui purent hune efleeum,ciffus nomine Græcæln^ , ... ftitutiones circumfcruncur. Hic tempore luftiniani leges publicè docuit ^ ‘°^ ^^'^* Conftantinopoli.l.ij.C.de uct.inr.enuc.

gt; lllu/lrihtfs.) Recentiorestradideruntquatuor effenominadignitatum, riignitdtum quorummentio hicfltingloif In qua reAlciatusdifsidet à communi fenten nonüM. tlaDoAontm,intSpcciofas4ff4dcuefb»fig.EtIibr45.difpu»cap«4*ubi often-dituanamSe ineptamefle hanc ordinurndiftindionem.

Erant autem Anteceflbrcs,qui fundionis caufa principem in p ubïicum an^ tecedebant,S6lus ciuile in fcholisprofitebantur»In quam fententiam inclinât Alciat. Porro legurnDodores Antecefïères appellatos fuiflè conftat exprooemioff»

Cu)MMa nbsp;nbsp;CVNABVLA ÓC Incunabula per Metaphoram ponuntur pro initijs amp;: ru-

* dimentis cuiufuis rei» Vergibt» Aencid» Petis incunabula noftri» Habent ttiam ftudia fuam infantiam»

Fabulfs ) Hunc locum file expHeat Theophilus : Legenfes quaeohm ob tinebant,nuc uero ab ufu receflerunt,i}s afsimilantur,qui ftbuliffincumbuu Nihil igitiir pertinent ad hunc locum,quæ Ferrarius annorauiu

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿ Qjiasexotttmbit^.

Jumfern' Leg^imiis^reco^nouimits.) Ex hoe loco apparetluftinianumnonfu-®'^*’’ Ïflè omnium literarum rudem SC prorfus analphabeton,quod Suidas memoriae tradidit prodidit^» Eft ÖC argumentum in l»Omnium»G»de inftru-mentis ordinandis»Vbi dicit Imperator,ft omniaiura in fcrinijs fuis habere,quod c.f»extr»de conftitutionibus,libro 6.inrcrprcratur de fcrinijs pedox SidtiM. j^ig^ Q-Uin ^Platinainlib»de Viris Pontificum, fcribit, luftinianum tantf Mngenq,tantac^dodrinaefuiftè,utnon fitmirum,fi leges Romanas iparfas SC incompofitas in ordinem redegerit» Qui Suidae fententiam fequun-tur,adhunc locum refpondent, id dici fadum à principe,quod ab ipfius Cancellarijs fadum eft» Qui enim per alium facit,ipft fecifte uidetur»c, lt;^rilacit»deRegul»iur»invi» Item,quod eft in pedore confiliariorum, nidetur elft in pedore principis» Simt enim Confiliarij pars corporisprin* cipis,I»Quifquis»CtAdl,IiiI,maieft,

• LIB. LTITM.' De^^amp;^lttrd ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4 .$♦ Summa ita^ ope

Ïnhac ultima parte exhortatur adolefccntes ad ftudia,propon.ens{pcm oi» ptimamadminiftràndæ Reipub^quod argumente» eft^ublka muncra non abjs quam lurtfconfulus eflè committenda»

RADiTVRvS Imperator priftcipia luris Ciuibs, ante omnia fontem Iuris nobis aperit,nempe luftitiam, à quant omne lus u^iHiC: uelut limp/difsimo quodam riuo profluit,ita ècin eandem p-mnes leges,ommaqj iura tendunt» Et quoniam, ut doect Ci- DejimtifK cero libro i,OfFiciarum,omnis,qutc orationedealiquarcfu-icipitur, in Aftutio,debet à Definitione proficifci, üt intcHigatur quid fit dequedifputatur» Nam, ut idem tradit in Topicis ,Defim'tio eft oratio, qux id,quoddefinitur,explicat quid fit : Rédê Imperator nofter à definitione initium fecit,quæ petita eft è lége luftitiam^ffeod^Conftat^ éx com-munibus iuftitiæ offieqs.Poteftq^ periphrafticè fic reddi : ivSTlTiA, ut eft partrcularis,2lt;diftindta à reliquis uirtutibus. EST voLVNTAS,id eft, habitus Uoltintatis. coNSTANS,ideft,ftabilisSófirmus,ET PERPETVVS,ideft,eon-tinuatus,TRiBVENS,hoceft,impellens 06 inclinans ad tribuendum,VNi-lt;viQ^VE,ideft,Peo,proxirao,06fibi* lYS syvM,id eft,quod ipfi debetur, 06 quo dignus eft» Huius interpretationis partes aliquanto fuflus perfc-quendae» Sciendum eft itaqj dupliccm elfe iuftitiam : Alterara, quæ omnes lu^itiaunincr uirtutum partes compleditur, cuiep uniuerfæ uirtutes ancillantur » Sic fdl^^ Hieronymus ad Metriadem fcribens,dicit,Omnes uirtutum fpeciesuno iuftitiæ nomine contineri.Secundum hanc nemoiuftus eft,nifi idem fit for-tis,temperatus,prudens,aliarumc^ uirtutum ufum habeat, De hac eft uerfus prouerbialis ab Erafmo relatus inter Adagia:

luftitia in fefeuirtutem continet omnem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

'Qj.icm refert Ariftoteleslibro y»Ethicorum,ö6ita pafsim accipitur in facris literis»

Altera eft partïcularis, ab alps uirtutibus fuo peculiari munere diftin- iuïlitilt;t pinfii^ lt;fla,âquafimpliciter iufti appeliantur» Et cam hic defimri indicauimus» cularif, j De qua pnlcherrimè ddïerit Cicero libro i^OfFiciorum, dicens in ea maximum efle uirtutis fplendorem.Hiïius proprium munus eft,Ius luwm uni-cuique tribuere, Vt enim fortis eft, labores 66 pericula infrado animo toIérarc;Temperantis,uoIuptates contemnere : Prudentis, boni 66 mail difcrimina noffc:itaiuftiefi,fuumunicuiquc tribuere, Apud Ciceronem libro 5,defin»bon»

^limtaf.) Vol Untätern expofuimus habitum uoluntatis , quia tuquot; ftitia non eft uoluntas,non magis quàm feientia intelledus, fed eft habitus £6affeAioquædam inuoluntaterefidens tanquamproprio fubiedlo.Nam ut autor eft Ariftoteles libro j»Ethicorum, cæteræ uirtutes aliunde mo* ucntur,Iicet pofterius accedatuoluntas,iblaautem iuftitia mera uoluntate fertur,atque ad resiuftasagendas impellit» Cæterùm neputemus omfteta uoluntatem efle iuftitiam, additur CONSTANS,hoc eft, firma 66 ftabi-14s,quód tails elfe debeat,«t ne que pecunia corrumpi, neque potent»

frang^neq^gfàaainflcdfiraieat.Etiddreoluftitia deferibiturà Chtyf?ppà uirgoincorri^tâ» Vide Gell.Iib34,cap,4,Etl.Refpicicndum.ff.de pœnis. PrætereadiÀumèftPÈRPETVAjideft,continua»Vni'cus emm adus nonpa dt habi£um,nccquifqiîaiïltèdè luftus appellatur, qui non fcmper,fed per *^’^“^^^^ *“ft^ agi^Nètp enim hic perpétua ponitur,pro fempiterna,fed co Pf tfnua, 6lt;S non intcrpenata,ütapud Pauhin I.Vïa.ff.dc feruitut.rufticorum prædiornm.ubi locum perpetuum appellat continuatum ufep ad fundum m-cinuæin hSl cöm dotem^gimaritus.ff.SoIut.matnmonio,Morbus perpetuus dicitur,qui non habet intermifs/onem.

'^^Ui^f.) Id eftffmpellens feu inclinans ad tribuendum* Qiianquam enim iftud re ipfa à neminc praeftari pofsit, fuffidt tarnen uoluntatem ad hoc paratam elle» DidumcftjVNicVicuVE^ideff,Deo*proximo,SC fibi» SWM ivs,Deo cultum5honorem,gloriam,ó^ religionisobferuant|am: Sibi mtæ ho'neftatemipróximisjfi bcnemeriti fint de Repubh.hom^remÔf præ-mi'um:SimaIèjdedecus6C fuppIichim,Facitl,j,fEeod, Noi»folöm,inquir, inetupöenarum,ücrumctiam8Cc»Si quis uolct hanc definittonemad norma Dialedicorum exigere,dieet conftantem amp;nbsp;perpetuamuoluntatem effè ge-nusjdiffcrentiamuerôjunicuitÿ lusfuum tribuens» Porto ad gloflam di^ cendum^textuminténigi deluftitia,ut eftinfua effentia 8C fubfrantia^ui ex humani ingenq imbecinitate non accrefcit uitium aliquod» Äriff, Iib.Eth.y, fic définit I uftitiam iluftitia eft habitus,per quemiuftorumoperationesfiSt, ‘ 0^ per quem agtint 36 uolunt res iuffas*

Ïuffitiæ definitio hunc fenfum habet : IVSTITIA, fcilicet particuIaris,EST 'V0LVNTAS,ideft,efthabitus feu adfedio uoluntatis. CONSTANS ETPERPE-TVA,id eft,ft abdis 36 firma,TRiB VENs,id eft,ad tribuendum impellens hominem , vu IC V1 Q^V E ,tam diuiti quâm pa up cri,fine ullo perfonarum dele-'du,l VS SVVM,quod fecundum 11.ad ipfum pertinct. Eft 36 aha iiifti-lutiUU «nt- tia generaIis,qLiam Ariftot.j »Ethicorum dicit â uirtute ipfa folo ftgnificandi ucrl'4lif, mododiffèrre^quodiiiftitiaaliumrefpiciat) cuidicatur id fieri quodiuftum cft,uirtusueró ad ^iumfuafignificatione nonreferatur,06 de hac uirtute ac * cipiendum eft quód uulgo dicitur:Iuftitia infefe uirtutem continet omnem* iKÓttt'dl)^^ Altera eft particuîaris,quæ peculiar i officio ab al ij s uirtutum fpeciebusdi-hoildr«, ftinguitur»Nam quémàdmodum fortitudinis officium eft, labores 36 pencil la ferr^TemperantiaejUoIuptatem Cóntemnere:ita 36 huius iuftitiæ proprui eft cuilt;5 fuumtribitere» nbsp;nbsp;Dicimuspracterea V0LVNTAS,id eft, affeeftio uo*

luntatis.Namreuera iuftitia non magis eft uoluntas,quàmfeientïa eft intef-leffusffed Iuftitia,ut tcliquafc uirtutum 3x6 uitiorum fpecies,cff qualitas quæ-damd’n ipla uoluntate^ut in proprio et immediato fubiedo refidens,quemad modùmlcientiatô6erroresinintelledlu» Quodautemfèquitur,C0NSTANS ET PERPETVA,muItumtorfit Accurfium,cumrehqUisdd,Putant enim hac Xierifimiliorem iriterpretationem exijs,qu3e de habituum natura â Philofb phisdicuntur,penitusdependerc» Si quis enim femel duntaxatiuftosaftus „ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;exercèns,adhùcpronusacfacilisrcmànèat,fi id 1 pii impünèliceret, ut pro

ximo ftium deriueturmalum,illLinliniuftiriam habere dicunt» Vernm cui ex ff equentibus iuftis aff ibus ita firmata eft uoluntas cuiq; fuum tribuendi, ut non facile ncq?precio,nc($ fauore,ncq? timore,in contrarium adduci pof fît,is demum iuftitiam habèredicehduseftiQiiam qüemadmodum uno adLi iuftofibfnoncomparauit|ita nee unoiniufto affu perdit,fed aliquantum ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;debilitabit«

Llß? 1/ TIT* L 2y61u^itiaamp;lùr€4 | licbilftabit Didiimeft præterca VNICVIQi.VE,ut mdeamus bic foton! dé «a ïuftifiatraclari^qux contundtioms humanx utnculum cuetuf. Nam qui dicunt fieri diftributionempro generibusfingulorum,utfêrrfiis fit,VNiCVp Q^VE,ideft,Deo,fibi,amp;proximo,hancdefimnonemimprudentes iuftitix, unnierfalitribuunuNunaenimcftuirtutum fpedcs,qua ialtemDco nor» tribnacurquodfuum eH,fiquidemquifquisinuitium incidif,Deo obedien-Ciarridétrahitó^amorem,quoipluiaiamarctenemurfuperömnia, Diduni èftpracterea,ivs swM,quodfccundiim Ihcft-» Nam quemadmodum ius muleis modis dicitm.tfi.ff.co.quorum duo prirfti pröprij funt,ita quoq? eón- inluid À ï^ri fonum eftiuftitiamdupliccm effè» Nam ius SC iuffitia ngnificatione inUi- ^icitKr; cctnfuntcognata,altérum^abal£ero deriuaturJ.f.ff.eo« Cæterùm eaiu-ftitia,qua tribuerêtur unicuiqj ius fuum,id éft,qüod ad ipfum exbono ÓC æ-quo pernnet,potiiis ad moralem philofophiam fpedat. Altera, qua red-ditur unf«^'c^,quöd fecundum leges ipfi debetur,ad hanc fcientiam proprio Ïicrtinet, ^c dicitur ludex éi ius fuum tribu ere, quem ex legitimis,licet fal* rsprobationftus coiidemnat.

(Gis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^ lurifpruJentict^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

nitioni niftfrie fubnedens lurifprudentiac defmitionem. Nam fi is demum Ittrij^rtditix^ niftuseft,quiiusfuumcUiqjtribuit,ad cxcrcendamniftitiam,ópus eft lurif-prUdenri^jUt intelligatur quid Deo,quid'töti hominumfocietao debeamus» Sumpta eft autem bate denhitió ex tiuftitia.ff.èo. Vbr Budaeus öC Salomo-nius notantomnes qui lUrifprudentistituIo fuperbiunt, cùm praeter leguni iedionem omnium aliarum return iuxtà fint ignari,

Dtuinarutfi-r} Addeadgloltqucidéf antiquitusceremoniarum omnist^ f eligionisSC cultus deoritmobferuantiaapud Pontifices erat,qui 0(5 ipfi iuris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

interprerandi fcientiam,3(5autoritatcmhabebant.l.ij’^Omnium.ff.de orig* tur.Hinc Cicero ad Pontifices,pro domo fua,diuinitusïnftitutum tedatur, quod cofdem religionis deorum immortalium,amp; fümmæ Reipuhtpraeefte boluerint.Inde Zalius putat firmum argumentum fumipofte,quód qui fa-cratra(ftant,fcilicet Theologi, human ar um quóque legum non fint rudes* quod SCBedaUidetUr recepiftè,inc.Turbat.j7»dtft. Hucpeftfneïexempl® , Platonis de quadam gente lndiae,apudquam peritifsimus return gerenda* rum facris præficitur,nihi’cp aliud pretibus à Deo petit quàm iuftuiam.

^inmarum.) Nonuidétur hoc reeïê ad cas leges referri pofte,quaéiri glofl.recenfentur,Nam hare definitio eft Vlpiani,inIJuftitia.ff.eo.Poft cu ius tempora d.tft.aluftinianofuitcompofitus.Per tes igiturdiuina#potius . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

eahicintelligiuidentur,qude deceremonijs amp;5 cultus deorum obfcruanria olim apud Pontifices erant,apud quosetiam eratiurisinterpretandi autori* tas,hij-^Omnium tamcn.ff.dc origjur*

t)ilt;ftum eft quid fit Iurifprudentia,nunc oftendit quo ordine Si dueftu fa-' oojiorttw o^i vilè parari pofsit.Scribit Qiiint.lib.i.Dodforem curare dcbere,ut fe difcen fj-j^, tiummenfuracfubmittat,ne cenerosdifcipulorumanimös uarietate 00 fubti ^i^ione,0^ terum interpretationenimium grauet* Notent hune locum, rudibustyrunculis ftatim ab initio obtrudunt fpinofifsimas quafeç quænioncs,ipfis Dodoribus interdum non fatisinteHedas.Eft qutdem o-imnino uia opus incipientibus, led eaplana,amp;l turn adingrediendum,tun» . ’ - ' ' demonftrandum expedita.Fab.in pro.s.libr.Facithuc cap.Oportct.S.quglff »,Ethri4’Sedciimpcrfpeximus,C,deuet,iwr*enueh

toamp;idnic» ^o/l deinde,') Vetus eft loquendi formula »qua SCinferius utitur. Et

* Pomponiusufc^inl.ij^Poft originem.ff.deorigineiur. Et Gell.lib.i.ca.j, SicS^Canoniftnoftri frequenter particulas fynonymicas coniungunt,di centes,lam nunc,

Etfî Icgis uktus fït,impcrarc,uetarc,peimittere,punire XLcg/s uirtus^æ l,tÿttnrtM, delegibusî Attamen omnia fur a adobferiiantïamhoriimtriiimpræcepto-rum^tanquam in fcopum,rci^unt £lt; diuguntur^ quorum lanorem déclara-nonem inuemes apud Cice.h'bu.Offî.Salomom'us (in UufttdaÆeo.éx qua hic^tranfcripcus) ex Ladantio rcfert,tresefleafFedus a natura nobisindi-tos,quosprxcipimur cohibere,eos^ putant elfe trèsfurias,quas poetae fin-xerunt mentes hbminum agitare,Libidinem,Iram,Cupiditatem, Gaftratur igitur,inqüit,libidô,fi honeftê uiuitur.Ira coércetur,fi nemo lædito, Cupi-ditas rcprim4tur,ïj cinq; fuum tribuitur.

^Itérum non liederen Contra hic inducitur argumentum A^im ui tepel Ïere Iicer.C. V nde ùtEt L V t uimÆ eo*Ergo lura permittunt alium Igderc, Reipondendum,eum quifefe défendit,nôn alium laédendi,fed malum cui-tandianimö,nön cenieri alium lædcre,Voluntas cnim amp;r propofitum malc-ficia diftinguuntd.f .C,Âd bComcliam de ficarifs.Et EQui iniuriæÆde fur ris, Conuenit quod traditCicero libà.OffiJuftitiæ,inquit, primum munus cft,necuiqùisnoceat,nifilacefsitUs, Exhoc textufumunt nonnulli argumentum à contrariofenfu,quafialicùi liceatfeipfum lædere,quod uerum non eft.NemQ enim eft dominus membtorum fuorumJXiber homôXAd legem ÀquiliamXt apud Bartohin EfinàtlEdé bonis córum,qui à^c*

li/Âfuum,) Putatglölïa hièdefihiri Ius,unde nititur haec prxcepta exæ lm quid, qüarèaèfinitiöniIuris,qu2ceftintpfKeó« luseftars acquiamp;C boni.Quodfl concefTerimus,fatendum erit codem titulo,bis definitum eflè lus. Nam ff, eod.poftdefinitionemluris pofitam in l.j. pofterius in Muftitia.Ponuntur bic eademiuris prxcepta. Cætcrûm nón uideo,quïd abfurdi fequatur,fi fa-titjiMtioaiM teamurhienon definiri Ius,cüm fine definitionibus frequenter procédant tf pcwxlop. Inrifconfulti» Ömnis enim definitio Ïn lure periculofa.I.Omnis defi.ff.de

JÜUitpofitionci♦) Id cft,duas thefes,fine ^ecies, circa quas uerfantur o-mnia iura.Habetisautem hunc ^cum initio iequentis tituli,in I.j.ff.eo, quo loco aiAotauit Budacus,quid fit thefis fiue pofitio,

tuhUcim wit 'Pumicumt) Hoc ex parte confiftit in facris,0£f faccrdotibus,dequibus multainll.xq.tab.perfcripta funt.Etad hóe refpexit Vipianus in definitioc Iuriiprudentiæ,dicens efle humanarumfiddiuinarumrerumnotitiam,inÏ, luftitia,ff,eod,nonadconftitutioncsCodicis,qua: ipfius tempore nondum era nu

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;3^partitccollc^ufn,y ExempIarlaNorinbergæ impreflahabent.Qiiod

eft tripartitum.CóIledum eft enim Sfe.Gui fuffragatur l.H»HuiUs.fi;eod.Et Theophili translano.Cxteróm ptimum exemplurn glolTac reprehend/^ i dd,tanquam ad ius gentium pertinens,8Cprô eofubijciunt,Alterum noMar dcre,quódÖd:brutis commodaripoteft.l.jgt;Cüm arietcs.ft.Si quadr. pauper, iMrk iiuipo Hancautem tripartitam luris diuifionem Salomonius putat defcendere à tripirtiti Ml' triplicidehorhiné confideratione,Primum enim confideratur ut animal,un dr. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;deins na£uraIc,Secundó uthomo,unde Ius genu ü.Tcruó utciuis,unde ius

Ö N T î N V A T I O huius tituli patet ex precedente ÏutisdiuiïÏo^ TitutoruA ne,füfnpta eft autem ratio continuandorum titulorum ex Lij.ff, xotitintidtiot dèftatuhomin«m«quacnonparumraomcntihabet,tum ad ingt; tenigentiam^tum admemoriam iuuandam.necß temcrè tancope rê placent Theophilo,ut in hifce hb#is earn nuiquampræ termilt; (èrit, Oiianq nam negari non pofsit,in alqs luris ciuilis libris alicubi pardus fieri orulofum conunUationcs, quant compilatóres non «a anxic fecuti funt,ut nufquam neglcxcrint,quunl earn neresquidem ubilt;^patiatur,ut in d»Kq» An autem tïtulus allegari pofsit ad luris decifionem,utitextus,quæ-- Titulm an aHi foum eff.Et confiât nó aliter poffcqaifiperfedramfenrentiï contineat,ut Ti^^tur nd deep-tuIuSjQiioïhquiftp iuris in alterum 0^c,Qiia de re latius Bart.in lq.ff,Si eer- ƒ oww wrw. tumpetatutv •

hts naturale^} Laurentius Valla hbro 4.Elegant.RtdicuIumcfTc,ait, iUs nature appellate,quod natura omnia animahadocuit, Appetitum,in- ^'^ quitjCoeundi, ateg adeó nocendi imbeeiHiori animaIijlt;poIiandi,OccidendL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ‘ quis iUs elle dixcrit ? V erom huiusfententiam reprobar Budicus,ad l.f.ff.de iwftit.amp;iur» coin'd autem fit,quod natura omnia animaha docuerit,elegan-ter fcribit Cicero iib.«.Offi.Principió,inquit,ge neri animantium omni eft à natura tributum, ut fe, uitam,corpus^ tueatur,dcclinetq^ ca, quæ nocitu-ra ei uidèntur,omniacp,quaè ad Uiuendumneceffariafi nt,inquirat Sóc. Hinc iraditurneft,eumfurtinótcneri,qui efurienstantùmfuratusfir,quo famem pellat: aut ude indumentum,quo,Ge uiente frigore,feipfum tere rit, ff alià ratione fibiconfülere non poterat.c.Si qUisjunda gIofEextr.de furtis. Fa* dt I.Verbo uidus.ff.de üerboTigniL Qiiod tarnen SalomoniusprocederC tTadit,fi fs,cui fob trahi tur,non laborer pari necefsrtate.

NATyRA.V is Só inffindlus naturae,Eft enim id,quo quodlibet animal iu-xtafuamfpeciemmouetur Óómdinatur, Notât bic Äccurfius uaham ac- . ceptionem luris naturalis. Vos fic dicite •: Qaioddam eft las naturale pri? ïïiarium,qaod inftinduSóinclinatione naturali conftat, hommibus comma ‘‘‘*t’®’ ne cam reliquisanimantibus.de quo bic. Ali«d eft lus nature reftridius, ad homines folos pertinens,quod ias naturale fecundariam,uel ius gentium primariumappellari foleti Ideo naturale didum,quia fola naturali ratione eonftat,fineaïiorerum ufu: Gentium didum,quod eofolæ genees utun-nir,nDn etiarn caetera animaha» De hoe loquitur Iq.ff.de acquir.rerrfn do* xninio.Et^’Stnguloruni.infr.de return diuifto» Addunt recentiores Iusnà , „ furale tertium,qaodlusgentium fecundarium appellanc,quod non ab ini-^*** ^^ ‘”’ *** do ratione naturali ultróiAdicantcitafuit,fcdufuexigente,amp;f exhumant co Midus neceffitace difcurfu rationispradicO introdudum eft,quod glofEhie appellatIus padorum» Cæterihnmaiorumgentium lürifconfuiti nondi-ftinguunt Ius gentium primarium àfecundario,ôô baud dubiènon différant -^ ^^ fpecie , licet aliter Gantiuncula fentiat » Vtrunque enim fola '^^^^'^^^^ff'^at 1 lurt difcemitur à larc naturali. Et fimpliciter diffinitur,Qaod naturalis ratio ^^^j-^/j. fntcromnes gentes cónftituit,ufa exigentCjóó humants necefEtatihustut patet infra eod^Quöd Ueró.Sè ^las autem gentium.ubi aperte confundi-f ur hxc diftindio. Et in l.f^final.cum iiq.fequentibus.ff.de iuftitia Só iure.

TVam iifs i/îuâ.) Hic textus relt;^i'u$Ïegituf in Norinbergcnfi editionct ubi omittitur didio S0LVM,cum coniundione ET^Suffragatur 14:$’Ius nat, unde hic locals fumptus eft,ff.dc xuftÂ iur»Theophih' tarnen translano con uenit cum noftro textu,

Liontu^aüo^) CiceroIibro i.Offî.Commune autcm animantfumomniquot; l^dtrimonij umcft,conlundionisappentus,procreandi caufa,8C cura quidam eorum, oriÿ), nbsp;nbsp;nbsp;quæprocrcatàfunn Vidcns quippe natura fingula animantia morte confu-

tni^per hanc coniugan'onem,ftudium,ô^ appetitum procreandi\procreata^ educandi,immortâlïtatem fphs procuramt. Huc pertinct Authen.dc nupt» Sdorano Mctelh',quaadMatrimoniumhortatur Romanos apud Geflium hb*».cap.ô.Et apud eundem hbro i.capa;Jégimus,omnem honorem ætati, hoceft,{enibus haberifolitum,ad patres ÔC matrespoftea efle translatum« Cæterûmgloflàhiccarpitur aFabro Ô^ Baldo,quôd inrerpretatur coniuga tionem animorum,cûm animorum côïugatio non fît de iure nap#rali primç-uo, fed de iure gentium,quo tapit confenfus elfe de fubftantia Matrimo-

Educatio.) Hæcquidemintroduda eft iure naturalqfcd per lUs ciuile t/fcfrwalirtkrtredadaad necefsitatê.Iureenim ciuili pater cogitur alcre liber os J. Si quis 14 prlt;cÂ4Z)j4. à hberis.ff.de agnofeendishberis.amp;S l.nna.C.de alendis liberfs, fi tarnen ingrat! non fuerint,ôô propria induffria fe tueri ncqueant, Etenim ex eifdem caiifis,ex quibus poteft pater exhæredare,poteftSC alimenta hegarc.d. 1, Si quisàiiberis-ÿ^Idemiudex.iundagloff Item fi filius eft artifex,poteftilÜ dicere : Qui non laborat,non manducer» Att^ hæc obtinent tam in natura-fibus ,quàm legitimis liberisjnceftuofos tarnen neuter parentum tenetur alere iure ciuili« Authen.Ex complexu.C.de inceff .nupt.Secus de acquitatt Canonica.c.Cüm haberet.in fin.ext.de co qui duxit.

Porr0materteneturalercfiIium,ufcpadtrienniLim,fipr0prioIaAepotcfti l.Necfilium.SC ibi gloff C.de patr.poreft,Maxime autem uulgo quæfitum« d.l.Si quisà hberisyldemin liberis.Non folnm adtrienniumhunebed do-neefibi fufficiat» Fado diuortio liberi apud eum aluntur,qui extra cplpS eft,impenfiseius qui caufam diuortio praeftitit.Authcnti.Si pater.C. diuor-Ï54fm4jmlt;- tio fado,apudqucmSCc.FauórinuSapudGeIliumhbrö ix.cap,». uocat di-iidU;, midiaturn genus matrum,quæ ipfis ligribus aut kat nis immaniorcs,partuni proprium uberibus dedignantür ï quod facit contra Bartoli fententianvra-dentis in tradatu alimentof um,xvi,quacft. Matrem non ten eri ad alenduin puerumtriennio,fiipfiusnobilitati non cOnueniat, proprio Iade puer um nutri^re.Sanè fi alere non poteft,non cogitur fua impenfa nutricem quac-rerc,igt;fi ipfa fit diues,5C pâter Opibus deièdus.Facit d. Authen. Si pater, tiberi copun* E diuerfoliberi coguntur,d.l,Si quis à liberis.Et l.j.SC i|.C,dc alendis fi-r»r alere pare beris,nô quidem iure natürali primeuo, fed iure natural! gentium, quia hoc nt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;carteris animahbus cum homine non eft commune : quamuis una Ciconia

præter naturam cæterorum,nutricndi fouendieß uietm parentibus référât* Erafm.in prouerb.(icv7(7nA«ff^«jy. InlI.xq.tabuI.ficfcriptum eft : Arte carent patris incur ia, eidcmneceflaria uitxfubfidia ne prat ftato,alioquin parentes ^themenfes, educatecogitor.quodèxAthehienfiumftatutistranslatumeft,quosAlexis poérafcribit maxime omnium ideOuideri lande dignos, quód reliquorum in Gracia leges à 1 iberis præftari parentibus cogunt,Athenis nero non o-mnibus,fed ijs qui liberos artibus erudijlient. Frater quoep diues tenetur a* 1ère ffatres6lt; fororespaupercs,l.Qj.ii fllium.ff, Vbi pupillus educari debe-atj: this’S cd nonnullos.ff,de tutel.

(Jenferi,) ld eft^pèritishiniisIuris anhumerarî. Sic ern'm Theophilus -reddidit hunt loeurti. Videmus enim non folftm homines,ucriimetiam carter Cenfen, ra animaha adferipea SC relata in numeru hoc hrs coIentium.BudCus interpre tatur ccnferi,pro Iaudari,8C admirationi elîè.qd idem Ïongiufculè petitu eh»

Ömnespopuh.) ExI.Omnes popultfEde iuft.amp;iur.Stf hoc locoRelafh ïietdtiuu» wiim Q^yi,accipiendumcft eXegeticè,fiuè declaratiuè,nô reftridiuè, quod ^i, fit,q«oriés quahtas,quac per relanuû adqcitiir,ae)mpetit cuihbet de gencre, ut hic,fccundnBart.in d.hOmnes.Eténim dicerecu AcCurfio,aIiqs efle po- iMfffuium^ pulos,qui ne^ legibmetp ttiorib.utant,abfurd5 uideturBar.óó Salomonio, pro quibJacK,tj) paulà pofterius bic oês homines dicunt üriiurcgentiu»Co crahactamê fentcntiafcrUpuIuinijcicTheophili trâslatiojusaûtgentiueft, inquir,qd ad oes homines,utiep feeündS rationem üiuere üolenics,extcndit.

Ïil6ciuil^.) Eft,quod neep in totu à natUrali üèlgentiG recedit,necp per o-mnia ei fcruitltc.l Jus ciuile.ff.de iuftit.2f itir.Theophilus appellat hoc ius ï«iri«illt;. rtirmèif^Sii Xj^S/ts^^^ eft,locale æ utile,quod certö loco todudit,naturecp lo d,temporis,amp;: perfonarum inferuit^ut ipfe per exempla do eet» Multismo-disaccipilusciuile,oftendit glofla,cuiüs tarnen fextus modus nihil uidetur diffcrre àprimo.Namcùmaliquid addimus uel dclrahimus iuri communi, iusproprium,idcft,ciuilc uèl municipale efficimus.

fyuntur♦) Refer^loÏIa exemplaÏuriigentium,quæ habetis in Ei),amp; i^» ïundahEx hOciureÆde iuft,6lt;^iur» Primumcftdc religione ergaDeum, Qiianquam enim inUeniantUr homines parüm obferuantes Dei,attamen,ut ^f%^ f*^ -^hganrer fcripfitCicJib.i.Tufc.quæft,nullaeftgenstamfera,nemo omnB ^^^' urn tam immanis,cuius mentem noimbucrit deornopinio,Multi de eis pra-wafcntiunt,omnes tarnen uim QC natura arbitrantUrJdem libo.de Icgib.De iplishomimb.nunagens eftne^ tam immanfueta,necp tam fera, que no,eti-amfïighöret,qualem Deu habere deceat,fciat tarnen hab en dû. Adfecundû exemplG gloihqUgrit,Patri ne ah patrîæ pOtius fit parendum.ïn qua re ira di nbsp;nbsp;nbsp;, .

ftinguitur: Aut Utertpinhoneftum mahdat^SCneutriparendum.Nam06 Oc ^^!^^ Tjr^ tiderepacrem,alfquid molicntemaduerfusRcmp.nonfolûm leges permit- *’^'* oWtert-tunt,fcd etiâ premio inuitant.hMinimdff.de relighSC fumpt.fu, Aut alter honeffum,alter inhoneftum mandat,filt; honeftum prgeipienti obtemperan-dum.Si uerô utercphônefta,ei fubueniendum,cui præfentior imminet ne-cefsitasiquaeû utritpaeqüèprærenseft,patria patri præfercndaeftîpublicû bonum priuato adfeduh Ecenim,Ut pulchrè ïetthit V ale,ïib.j.cap.«|eueria domo interdum RèipUb.ftatUsmanere poteft : at urbisruina penates^ës fe-cum trahat necefle cft. Hue facit qUôd Cice.negat,uir0 forti reeufandu elle pro patria mori,nc,fi nolit pro ea cadere,cum'ea cadere necefle habeat,

. Hïc^dccïaratprimampàrrcm præcedentis ^’Utfequens^fecundam. O- iurtiduilifty ftendit enim alia quo^rationeinleHigi pofle diferimen inter lus ciuik,ôJ ^ndum dijUn lus gentium. N am lus ciuileàciuitàtibüsdiuerfa fortitur nomina,lus uerô '^io. gentium femper in fuo nomine perfiftit,

Solonis. ) Solon unus ex feptem fapientibus Græciæ, Athenienfibus Valons et'Dn leges dédit,ac Draconis leges omnes,exccptis ijs,quac dc cæde crât,própt er conti leffs, afperitatc,S^ pœnç ma^nitudinc,abr0gauit.Erat.n.0mnibusuna poena con ftituta,ut etiâ qui ocq codemnati eflcnt,autolera furripüiflent,capite plcde rentur.quam ob caufam Demades diccrcfolcbat,Draconc non atramento/ ièdfanguine leges fcripfifle. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;B

Îi« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ ^^^^^ ^ h^^) Hic non practermittendum eft,quod Aceurftus pdF duplex nbsp;^ tranfennam intdlcxifte uideturjus Romanum dupliciter accipEQjioddanj ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enim erat proprium ci ui um Romanorum,£lt; lus ciuile Rom.ftue Quiritunt diccbatur,tdc eratius patriae poteftatis,infr.de patria poteftatc. Qiioddan# eftitlatius patcns,atcg adomncs,qui fublmpcrio Ro.effent,fefe extendens» Vndepro beneficiolusQuidtn fiucduitatisà principibus pefi foler,ut ex Epiftolis Plinianis ad Traianum.Donec Antoninus Pius conftituit, utocs qui fublmperio Romano effent,ciues Romani dicerentur,cx eo enim tepo re lus proprium Rom.ciuimn,ad omnes fubditos translatu eft» Vide Alcia-tumlib.z.difpund.cap.i.Niftfialiquid erat huiufmodi,quod loci necefsita lusfopicon, tibus daudcrctur,quod,ut diximus/opicon Theophilus appeUat»

C^uiritcr») Liuius2lt;PIiniusSecundus,inIibenode Virisilluft.Quiri ^*'^*^^^‘ tes à Curib,urbe Sabinorurnuocatos tradunt» Romulus Qtiirinus didus OiiriMMt» eft^quodhaftautereturin bcllcsquac lingua Sabinorum Qiiiris dicebatur, ucl,ut uult Theophibâ Martc,cuius fe film iadabat,Romani eidm Martern dum fæuiret,gradiuum,dum tranquillus eflcc,Q_uirium appoilabant»

Sed^uotia,} Ins ciuileper Antonomafiam,dc Romano intelligitur» * 'Vec^buU in- Hine colligutdd.uocabulaindcfimte pofitaftare profignificatione dignio deßmtepüßtd ”»Vnde fi quid Ecclefiçlcgatum fit,in dubio maiori debetur» Quiod tarnen hic annotat ex loanne Fabro^uerS non eft,per l.Non folent.ff.de reg iur»Et per id quod dici (biequtile per inutile non uitiarid. Pecuniæ» ff» de ufuris,

EELLA.BcUum dicitur deiirrcnaturali gentiiim,quiaciim éo iurediftiri '^eUamp;mdeiüre lt;ftafintrerumdominia,Ä5 agristermini pofitiJ.Exhoc iureÆdciuftniaô^' 'ffntiumt^, iur.Per occafionê ortafunt belia,adrcfrenandâmalitiaminuadcntiû aliéna*

Eft autem duplex bellum.Priuarum,quod fufcipitur a pnuata perfona,ad ‘ReUum p-ïM- priuatam utilitatcm,flC hocgt;fi legis feriptæ aUtoritate fitjicitum eft,uidclicet turn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro refuadefendenda,ucl recupcranda,uel propulfanda ui,cum moderami-

ne inculpata: tutelæJ,fcumibi notaris.C.Vnde ui* Publicum,quod à per-Bcllum fubli- fona publica eft indidum,adpublicam ucilitatemïquod olim populus Romy lt;’«™. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hodieprinceps indicit.ExfHoftes.fi,de clpt.St poftl.Proinde ciuitaresS^ principes recognofcenres fuperiorem, fine fuperioris autoritate publicè bellum indicere non poftiint,d.,l,Hoftes.5C l,Si ingcnuam^’final,fi,decaptgt; êC poftl.reucrf.nifi pro rei fuse defenfione,'inftar pnuati.

Offina fgt;encgt;) Enumerathicglofta quatuoreontradusluris ciuilis,üei-fitiur^ X nbsp;’^ c^traid,quódftipulationcmait efie futis ciuilis,opponi poreft, in Imc ^ ^ modumï Stipulatio non contrahitUr,nifiintcruenicnte confenfu. 1. j^'Sl qUis ita.cum yfcquenti.ff.deUerbö.oblig*Sed confenfuseftlurisgentiUrn: Ergo amp;nbsp;contradusftïpuiationis*Paucisdicendum,quód quamdis ftipulatio caufam habeat à lure gentium,tarnen propter formamipfi' à Jure ciuili data, dicitur redè elle Iuris ciuilis.Forma enimdat efie rei.flüIianus^’Si quis.ff* Ad exhibendum Jdwq?folo confenfu non perficitur fopulatio/edopus eft intcruentu uerborutn.d^’Si qut's ira» ;

Co trains a Contraélns, ) In contradualiquandocófideratur facultas ineundi'cört^ tL„.i;^i,.^'!f tradum, quæ difeurfu rarionts naturabs inucnca eft,quo refpedu eftiuris gcntnim» Ähquando confiderat ipfe contradus in (e,^ eo modo dicit in Ei’ do uerfari.I.Gonfilio'^fin.fF.de curat.Furio.Nonnunq; coi^fiderat refpedu cffedunor fentin ex ipfo co ntradu,q funt obligatio amp;nbsp;adio»Etquo ad obh-gadone,eft iurisgentmtquo ad adione,iuris ciudis,Qpa de re aiibi,plixius.

^ Con^iataHtcmlM^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Huius

Hmiis ^ïnitium fumptum cQ ex Uns cnriIe.fF.de fuftit.öf iur.FabJibro u. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ cap.j, Omnefus,quodcftcertum,autfcripto,auc moribuscopftac. DubiS «quitans régula examinandum eft.

Scriptum autem i/is c/ït) lus fer/ptum Roma.in fex fpeefes dfducnur,ut n^^^fj ^ à fex autoribirspromanairit^de quibus inforius ordme.Hincfadlum eft,utjus^^ quot;nbsp;Romanum diuerfis nömfnibus,propter diuerfas origines appeUetur,cum ca incn,qwodadufum atrineCynunumhodielitdifcrimen.

Jr/ó/iriptum.) Definirio xfèfàft^M^ideiF^per ^rtes. Sun tant fex pattes â diuerfis autoribus appellatac,quas feire non parutnrefert,quia is,quiautorc rei nontenct,principiutn nefeit: qui principium ignorat,is rem ipfam non rerte percipic,cuius potifsima pars principium eft J. j.ö^ q,ff.de orig,iuris. Quantum camenad ufum pertinet,nulla eft differentia.

Rtfi Legis ugcabuiumrcliquis quinep partibus fun’s Icripti commune eft, ^f*« hoc tarnen nomen peculiäriter tribuitur cis,quæ à populo Romano,uti di-gnifsimo Lcgishtorc,conftituta funt.Cæcerûmhaeedefinitio legis non çft fubftantialis,fcd caufalis,fumpca uideheet à eau fa efficiente.Qjiamobrem to tocœlo hic errat Âccurnu$,putansift3mdcfinitionem in fententia eonueni te cum ea,quæ eft in I.j.ff.de Îcgib.ô^ Senatulc.cum qua nihil prorlus habet communc.IIIaenim fubftantiahscft,ha:ccaufalis, Hodieabutimur nomine ^^* proupi* LegiSjcapîtalegumleges^qppenanteSjquodÔd Budscusannotaiiit. Legern, ^^^^S^' inqui^uoco caput legis,quoniam ita fert ufus. Apud eundem uide de more fer^darumlegum.

Senatorio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;afu.} Magiffratum hic accipc eum,quigerit magi- Rg^f^j^j „^ ftratum. Vt autem in perferendo Plcbifcito Tribunus plebcm rogabat,ita Conful inperfercndalegerogabatpopulum,anquodfierec,pro lege place-rec eflè.Nani nift populusaut plebsrogaretur,nullum populiaucplcbisiuf fum fieri poterat.ApudGell.ïib.xö.cap.ïo.HincomncsIl.generaliuocabu- j. .. Iqrogationesappellata: funt,Bcrogarelegem:3f abrogate,id eft,anciquare, Atroga^-j.^’ Bt derogate legat'd eft,detrahere,Latinê dicimus. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dfrö^re*

Conl'ulc^) Conful dicitur Senatoriusmagiftratus.quodex Senatoribus ConfuL creari foIct,donecprofligatobelloGaIIico aftiduis Tribunorum feditioni-bus uitfti Patres, alterum confulem ex plebe creandum cenfuerunt.I, ij ^ Deinde cüm placuiflèt.ff.de orig.iur. De Conftilum origine habetis in ca-dem l«^ Ex adis.De confulurn Impcrio fic fetiptum eft in II .xrj.tabul.Regio Imperio duo funto,ïjc^ a prçcundo,iudicâdo,confulendo,prçtores ,iwdiccs, confuIesappelIantor.Militiac fummumius habentó,Nemini parento Ó^c. ^ Plcbifcztum.

Corn plebs Rom.difsiderctcum Patribus/cccfsifletc^ in montem facrum, nefcmperobnoxiauidcreturPattumlegi, proprium fibi ius conftituit,ro- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j gantibus Tribunis,quem Magiftratumturn fibi fecit, amp;nbsp;facrofandfum cHè uoluit.Ius autem à fe conftitutum,a fuo nomine Plebifcitum appellaufr. Eft quot;^teUfntvm, enimfcifcere,ftatuere,decerncrc^.AttheusCapito apudGcllium loco alle gato : Plebifcitu eft,inquit,Icx,quam plebs,no populus,accepit. Vide hq^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.. Deinde cüm.ff.de orig.iu.Plebifcita etia leges 1 ribunitiæ appellantur, T^ï(gt;»^if^ If* Species agenere.) Species ÖC genus hic non accipiuntur Dialc(fticc,c5- ^p^/jj ^^ tra quam Accurfius fentit.Non.n.populus prçdicatur de plcbe,ut genus dé parte, fua fpecie.Eft enim falfum dicere:PIebs eft,igitur populus. Proinde genus Genut pro to» hicaccipitutpro toto,fpecicspropartlt;to«us,Vt.n.lauuspatetgenerisfignit(7.

9opuïi ^ pie f/catio,qnàm cuiusIibeteîusfpeciei,ItapüpuIiuocabuIumIauuseftpîeb/«4

6« diferimen, nbsp;nbsp;^j^iQ Patrjf iji^ Cvm Romulus uideret noua ciuicatem uiribus 06 robore iuuenû firis inftru£Îlam,ratus oportere ea conÛIif ope fuldri,ex primonb^ci *»Sorr* “*“*® centS^c^egi^quas ob honoré Patres,ob etatem Senatores appeUauàl PatrUü 9^^ “^æ ^^9^ “^*^“ntjPatrkiqfuntnuncupati.Nonoésigitur Pameij erât ^' Senatores^Demde Tarquinfus Pr^feus Rom.Imper.adiecif aWos centû,qui fatricii mine- appellat ^«nt minorSgenthim.Pofterius fuit amp;nbsp;abus Patriçiatus,antiquitâ i-um ^mium. « prorfus mcQgnkus,cult;us gieminit lufttnianus h';u.C,de confuLDe quib« infr.Quib.modisius patriç potcft^fol^FiInis« Aecurfius uerô ub/qj cofun-

Vide Alcidtii dit diuerfas iftas pam'ciorum fpéctcs,atq5 imperitè de *,'s dilïerit» tircaKubr.de J-iartcft/ld.^'} PatncrjnÔrenèbâturpIebiTcitïs,donecQ.HortcnA'usPi' conful.C.tib, d-ator legê tulic,ut eo iure,quod plébs ftatuiflcr,ocsQuirites uterétùr.I. ij^ '*• nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;Deinde efî eflet.ff'.de ortiu* Alioqui legé Horatiam uocant,cutus fit mentio Korienjialex. apudLiui.Iûj.ab urb. Adducit hietcx.in arguments,Statutislaicorû no oh Ïigari clcncos.qua de rein c.Qj,iæ in Ecclefia»extr»de conftitK»

Sen«iufconfiiî Origmem Senatufcôriltilti habemus in d.tqgt;ÿ*Deinde.fF.de on'g. iu. Cægt;

**» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;térôm quibus fus fuerit habédi Senatusjæ quo loco fieri fokat Senatufeon-fultum,6lt; qui intercedebant ne fieret,amp;f quemadmodum factum ante ortum folis,uelpoff eius oceafum,non fuerit ratum,^ pleraqjalia hue perrinentia* ‘ funt apud GcIIiumhb34gt;càp.7.ËtBudæUminl4fina,C/de Senatoribus.

P - ConßiU.) Hincplcrilt;gp«tantConfulemdidfü,quódhabeatius rogandf 'ConjuluMe, cofyie^^jf^ Senatü.Pomponius tarnen in tij*^ Ex adis.æde orig.iur.tradic Confules inde didlos,quód plurimS Reipub.confuIerenuFab.lib.uConfuf

Conf 1 äconfulendöfiue iudrcado,Na2lt; hóccorulereueteresuocaucrüt, unde ad-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* hucremanetillud,bonicôfuùs.i.bonn iudiccs.Ex hoc textucolligit laCMa

giftratum urbiS habere eandé poteftatem in códendis tiél reformandis ftatu •'Error Accur- “^,qua habet torus pDpuIus.Getcrnm Accurfius errat hic,amp;l in aliqua l.IT.dc inoff.tcfl.Item inhpen.C.deperit.hgred.putanseofdernfuiffe Senatores0^ Centumuirös»Cüm Romæ cfkiit triginta quinq; tribus,quæ QC Curie dide funt,terni ex fmgulis tribub^funt eledi ad iudicandü,qui Centumuiri appel lati funt^quamuis quihegamplius quam centu fuerint.Na quö facilius nomi narent,Cetumuiri didi funt.Ëtiï co tépore,Cnm ualde audus eflet corü mit mèrus^Etenim Pii.hb.ö.Epift.incminit centner odoginta Iudicü,amp; Céturt ■ uiralisiudictj.Nec^ uerô Senatóru numerus Temper intra centum conkirit*. iSräte^m tempore Augufhfupra looo.Senatores,Autore Suetin uita Art gufti.^iaauteratcOgnitio Senators,alia Centumuirorû,ut latifsïmè apud Budgum in I.fm.de Senaforibus.EtZafiumpulcherrimè de örigjurk^

Sinnptus eft hit ^ ex l.f.æde conft^prin.Præfumptio autem eft,nihil prin cipi placere,quod non redû autiuftfl fit,cnm debeat ede religiofus kgüdó iu ftitiæ antiftes^Quaptopter fi rèferiptûprincipis alters partem nimm grauet* furreptitiûcCnfctur,ne(Ç facile à indicé tecipit.I.Quoties.C^de pre.Imp.off* Ideo^inomniRrefcriptisintelligit chmlula: Si precesucntatniitantur.I.ip Ôé fi.C.Si contra fus uel utiljmo Index punitur x.hbrarûauri,qui precS fai Fitaté argui uctuerit,l.itj.C,eo.C5rraiu.s ciuilc referibere uclftatuere princi-pem pofte côftanNâprincepsIegib.folntus^C.den.ôôconft^Qiiâuisidnon iaeiat,nifi enidensfuadeat utilitasdJnrebus nouisdkde confr.prin. Vcrùm contra ius dininum, naturale, uel gentium,nonpoteft refcribcrc,ut infneo. ^penubDe qua te prolixe AccurÛw« amp;nbsp;dd^in 44» j^fftde conftit.princ)p4 Monarchiam

Monarchjam optima Reip^ftatum cflè^experientia docet^quarn tarnen f^^^^^çj^i^ Romani non nißcoadi admifeninu NâRéfp.Ro.ad principes nonukrô, R^^^^ori-fed ni amp;nbsp;bellis redada eft : nec refert quo'd dicit Paragraphus,Nouifsimè.lE g,, dcoriga'ur.quôd fcilicctneceflèfucritperunüm ReipubxonTulijqiiafi Se ' natus omnes prouincias regere non potuiffet. Nam quid quæfo Senatui in regend fs pro tun cijs uel induftriæ,üel facultansdefuit/i principes uni in officio permanfiflentf' Sed difsimulanda eft ea lurifconfulti conmuentia, quia ueritatem hiftórix temperando,principem,fub quo uixit,offcnderc noluit. Itaqjpopuhis Cafarispotentiam timens,hoc iugum fibi imponi paflus eft, Mtquod neceflc eratpati,Iegis Regi« titulo contegcret.Facit I4.ff.de conlU pecunia»

Xe^e l^^ia.) Huius tmentio fit in dXpdf inlJifX^dc teftamentis.quo 1«Rfg?^» Î0C0 appellatur l.Imperij.Marius Salomonius putat non unam aliquam fu- i^^ximkerij. «Hè l.Regiam,qua in Auguftum QC eius fucceftbres poteftas populi translata fuerït,fedde uniuicuiufej imperio,nouam fiéri foIerc,SCplus uel minus,pro wtpopulo uid«»ctur,pöteftatis toncedi,quod haud fcio an uef urn fit, Cæ-terûm hac l.non ita in UniUerfum poteftas â populo abdudaeft, quin etiam poteftas faciendæ legis apud Scnatümrcmanferit,l,Non ambigitur.ff.de 1c gibus. Patet etiam ex Senatufconfulto Trebell.quódlexfadaeff imperan teNeröne.l.ï.ff^AdScnatufcon.TrebelI, CXuânquam,ut fendit Budæus, multum autoritatis Senatuiper principemdcceflcrit.Lata autem fuit I.Regia primùm omnium deimperio Augufti Cæfans,eam^ legem Rhemniam ^^»»«a kx, appellat Alciat.in l.Bofia ciuitatis.ff.de uerb.figmf,

tgt;ECREVlT,Perrententiamdefiniuit, ïnterPrintipisSifMagiftratus de- Dvretiprind cretum hoe intereflèfcribit ThcophiIus,Qüód principisdecretum non tan pii à dccreto tàm earn eaufam,de qua cognouit,dirimat,fcd omnem etiam fimilem poftea îAK^Hratui «mergentem. Magiftratus uero dccretum tantum earn,de qua agitur,SC difcrimen. quidem non fcmper,ut fi intercefferit appellatiö,quod notandum eft aduer-fus cos,qui expraciudicijs curiarum iudicanl,cüm nonexemplis,fcd legeiu dicandumfit.l.Dicat.l.Ncmo iudicet.C.de fententijs.

Le^tn eße.} Indicia legis generalis funt,fi printeps ufus efthuiulmo- Lex principit dioratione: Hac decretalilege,uel hac generali lege. Vel fi mi lia fit ad Se- quandoßt p-natum,uclinnmilibus caufisiuflafitobftruari4,itj,C.de legibus,SC conftit» ^lt;ilif^ princip.

^^finam non tran^editur.,} Hic coIIigimusReguïam,quód priuile- Vriuilc^i per giumptribnale non cgreditur perfonam,quam multis faUcntijs limant hic foMlia. I)odöresfatisimprudenter,cómregulafitinfallibilis. Namquæ iplipncre-feruntdeptiuiIcgijsminorum,maiorum,muIierum2Cc,nihiladhunclocUm pertinent,cöm non fint priüilegia pcrfonalia,prout hic accipitur perfonale priui!egium,uidélicct pro co,quod uni tantum perfonae conceffum eft. Sed catenus dicuntur perionalia,quód inhacreant perfonis quibus cocefia funt, nee tranfeant adhxredès,uel aliosïamp;non uniperfonx tantum,(èdunius generisperfonisconceffa funt, 111a,dequibus hic,nonfunt infertalibris lu rjs:Alialêcus,inquibusfiediftinguendumeft,ut quoties priuilegium pcr-fonaleconténtum in corpore Ïuris,concefluminuenitur ex naturali æquita-te,egrcdiatur perfonam,tranfcatcpadhïeredes,I.Haeredes. C, Ad Senatufc, V elleia.l.Nonfolum.fF.de reftit.ininteg.amp; Ï. Interdum.ff.de minoribus.

Qiioties uero conceditur in merum fauorem peribnx,nontranfgreditur perfonam.I, Ex pluribus.ff.de adminiftr.tutorum.l.Maritum.ff.Solutoma-trimonio,0^1,In omnibus caufis.ff.deregulis iuris, Excipiuntur aliquot ca* B itj

Iiis,quosiniienies apud Dynumm c.Priuiïegia perfonarum, de regautjrf vbEt apud Angel»

• nbsp;nbsp;nbsp;^ 'Pratorutn^o^ueedi^a^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ De pretor urn origine SC numero habetis in h^t^Cum^ confules» Ét ^ VritorUM(^ Pq^ aliquouff.de origuur» Didus eff autem praetor^â,praceflendo, ut Fo neftella uoluit,uel,ut V arroni placet,amp;^ TheQphiIo,âprçeundo,quôd pre-iret pop ulo,quaff præitor, Htetantæ autoritatis fuit,ut foi us hab er et omne poteftatem pubUd priua«amp; iuris.Regia quoqjinfigniajconfularescp fermé tl, apparatus,Lidoresfex,SeIracurülera,trabeam,aIïa^hüiufmodiornamengt;, HKhonor^nu, ^^^ g^ hiuus honore lus pretorium honorarium appeÏlatumcft.d J.ij-^*Eogt; dem tempore.Et l.Ius autemciuile^Ius.fEdeiuftÄ iur. HicMagiftratiii ' ^abebat poteftatem condcndïinftsrtöui,S^ abrogandi ucten's, Autore Fe-neftella,Alciàto tarnen uidetur,Iibro j.Parergon,cap.?.non fimplidter ftp ifle datam autoritärem pr-actori condendæ Iegis,cùm‘tx formula uerborum, • qua ipfiiurifdidiO ex I,xtj.tab,collata eft,appareat,eum tantum difceptato* Ui-priffotium ^^j^ h'tium,ctiftodem^ iurisrCiuilis fuiffe conftitutum» Eamftormam uidé apud AIciat.Hoc fanè conftat,introdudumiuifle lus pretorium ad publp cam utilitatem, adiuuandi ,ff.ipplendi amp;nbsp;corrigendi lurisCiuilis gratia,d^ lus prætôrium. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

DuoautemRom^prætoresfucrût, Vrbanusólt;fPeregrmus:quorn ï^é Pr^toruroi- ^lufbusjhic Uetó peregrinisiusreddebat» Cùm enim Confulesauocaren-quot;‘^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur bellisfinitimis,necß effet qui in citiitate fus redderc poftet, faeffvim eft ut -.

Pretor pere- p^æ^of urbanus crearetur.qui quum non fufficeret,quód mukarurba peregt; . grinorum cohflueret,péregrinumeiadiunxerurtt,hij.ff.deorigin,iu,queni 'Celius minorem appeUatufh fcribit,quiirn Ufbantrs maior SC primus dieere-tur,Autore Cicerone inoratione pro 1,Manilla. Afconius autoreft,omné 'Magiftratum,cui pareret exerdtusjpractorem appeftatum,

Alt, ‘b nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Proponebant autem praetoresedidafua in tabulisdcalbatis publics congt;

^^ fpicienda.Hine Album prêtons, Cur autem pretor fohnn per edida, non autem per Epiftolam SC Tentent lam ius Conftftuere potuerit, ad exemplum prinerpum^ PMncipis,tradit Theophilus» Caeteröm praetorum,aIiorum(^Magiftiatu-‘tcüut, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;urn poteftatiraultum per principes detradum eft,qui etfi iureprincipatus

obire non potéranrtnuhéra Mâgiftràtuüm,attamenquô omnia pofterit,Co ïiilatusiTribuhatus, ckteros^ magiftratus mibant,üteft uïderè apud Sa-lomonf um,in hj.lf.dc conftieprin»

P^i^a. Ediéla.) SuntadtemEdida gencrâliapraccepta,feu iufiaprincipis,uel alteriuLMagiftratuamp;,quacproprioingenioSCfua naturadudi,ad utilitatem Reipuo.cxcogitarunt. Ab cdicere,quod eft,præcipeie,decernere, ôT iu-PiieOitt Inter bere» Donaten Hecyram Terentij ; Inter Edico,5C Intcrdicó,hocintercft, dieo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod Edicimusquodfiefiiubcmus:Interdicimas,quodfieri uetamus.Edici

mus uni generi hominum,Interdicimus dtuerfts» Ita^ prætoris edida,amp; interdict, intcrdida dicuntur (quie tarnen differentia non eft perpétua) quiafunt qug daminrerdida Reftitutoria,itcm Exhibitoria.infrade Interdidis. Catte-PdUtum prt' ntm Edida prætorum non erant perpétua,fed annua ô^c.ut infra patet. Ci-toristlex an- çero in Verr.ad.j.eXui plurimum tribuuntedido prætoris,edidum. legem ^‘‘’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;annuameflèdicunt.FiebatitacÇutalijsatiÇ alijs inuicem fuccedentibuspræ

roribus,nouaedidaproponerentur,amp;ius liane diceretur,qux res fordidis ComeUâl.de ôC ambitiofisprætoribusdelinquendianfampræbcbat,donec lege à Corne-edicts prettO' lio Iata,cautum cft,ut exedidis fuisperpetuum ius dicerent,ut icribit Afeo-’■*’quot;» nius» Deinde tempore Hadnani principis,Saluius Julianus omnia edidä prætorura

{JrattorutninunumcoIIcgitjô^ fub Gngulis dtults pofita interpretatuscfl, ’ «Eperunt^tuncprætorescongefta à Juliano cdicra fequi,non autcraipfî nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nouaproponere» Is aurcm hber Saluij appeUatus eft Perpetuum cdiclura, ^-^^^^ tuiusfrequens eft mentiom lurentnominarim mti^^Cde ftStu hommum» Vbihaiïudnatur Accurfiusin mterpretationehutus uods,Autor Alctatus iib.dtfpund.eoUib,?,parergon capu^»

'Prapofichant ^ .édites.) Aediles pnmûrtl ômniu duo eXpïebe créa ^Aemeh tï,qui Acdibus præeflent. Deinde contouti duo alîf ex numéro patrum, quos Aediks cur ules appcHatosfcrunt.dJ.îj-ÿ'fJeindc càm placuifÊEt ^hf ,dem temponbus. Aedifes appellat! funt à cura publicarum ædium, quam gerebanr.Curuks uei'ô,quôdquiexpatnbusconftituti cranc^fetlacuruh* uc Cùrùlet uh^if, herentur.Autor Fencftclla.Theophilus uerô à cura Gurules didos putat, cuifubferibit Accurfius»Adiftorummunuspèrtinebat,utaqugdudus,cIoa ArdiUum mw-cx pubhcx,ca?rcra^ ædificia publica lauta,munda,integratpkruaren'tur, ttuf. Item,ut annona,06 pondcra,5^ ménfurx iuftaefknt: Et ne quisferuifmaUt i'UmenHï rtiojjipofum pro fano 8lt; bono : rem uftiofam pro fincera/rada prO ïntégragt;tacito uitinuenderettadquamremduasadioncsprOpofuerunt^me ^lt;!fio)tet ^edi^ ah eor um nomine Acdilitiæ didæ funt.tluftikimè.lb. de Aedilitio edido, ^^^^^'

Vna RedhibitOria, quæ fex menfibus utilibus: Altera,Q,uanto nlinoris, qCiæ anno utili concludirurd.Cfim prôponàs.G» de Aedilitqs adionibus» R-fdhibitorH RedhibitOria agitur,ut utrineç omniaréftituantttr.Quanto minoris,ut efnn ^'7quot;* quod ultra iuftu preciumnumerauerit emptor,non fadurus,fi uitium ^^ *borbum fciuilïèt,d üendïtóre cOhfequitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Rede ïulïinianüs iilcimam Juris fcripti pattern,Rcfpónft prudéntum fe-tit,qua£ ferëfecuta alias partes,eâs interpretata funt. Ex hisenimferèfob's cOnuat ilniUerfüm lus in Pandedis colledum ac digeftum. Intelligendus éft autem tèxtUs,n0rt de refponfis eórUm,qui interpréta« funt léges xquaK . De qmbusïnl.fjÿ.His Ïegibns.ff.dé órig,iur,Sedeorum,qui autoritate prin ^fJ^Mfdpr^ éipumpublicèdéiurérefponderurit,quorum réfponfa éandém habentau-^f'’**’”* t0ritatèm,quam diualés cOnUitutiones-, Primus autem omnium Auguftus hanc autoritatem quibufdam concefsit,üt exfuo nomine refponderenuDe^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/

inde Tiberius hóe MaiTurio Sabino conccfsit.d.l.ij.ad finem.Et Imperator ^lt;//^lt;«* Slt;t» Softer inl.p^Jübemus.C.de uctcriiure cnucl.IubctcoIhgihbrosPandeda rum,nonprómifcuê éx omnibus omnium lurifcOnfultorum refponfis, fed éotum,qui principum autoritate amp;nbsp;iure refpondiflcnt,u t immeritô iws ca-lumnietur V’ana,qüódRelponfaprudentümïegésappellemusgt; J 'Valltt, /^oAliccrct,) R.eccntioribusiurifconfultis,ut Bartolo QC alifs^non tanta eft autorit as,quum non fit eis permilïlim feriptis commentarijs interpre- .gt; tari Ïura,prohibente luftiniani confticutioned.j-^penubi. C. de ueteri iure -J!^^^^*^*^ ênucleando» Ïdeo^ hoc nemo aufus unifi a trecentis annis , Attamen quumprincipum autoritate conftitutac fint Schoix,ProfcHorescp inuitati, qui lura propter naturales ambiguitates interpretcntur,(dj,if. ^»His legibus. ubi Sé Bald.) apparet generali confuetudinc antiquatam illius edidi brohibitionem. Apud Alciatum in 1, f, ff » Si certum petatur. In no-Kris itaque obleruamus , quid crebrius refponfum fit.l. Diui.ff.Dc iure patrOnatus, ä quonon,niiïexeuidenti ratione,reccdereiudican«fas éft, Apud Baldum m hq. C. de poena indicis, qui malê iudicauiu Dodo-tés in cap, p extr, de conftitudonibus * Veritas enim communi opinionf ^rjeferendaeftJuxtaid quodferibitur Exo.i3,capgt; Non fequensturbaraad

faciendum malum,nee in iudicio plurimorum acqufefcas,ut â uero denies.*/lt;gt; Cenfendi‘1 tacp noftri Dodorts tanquam teftes IUris,8C proindeinpad numerOjficut ip teftibus, commUnior crit lUa fcntcntiâ, quae gramores au^ toritates habet J.iq.fF.dè teftibus.Quôd fi grauiores numéro fuperêtur,arb4 trabitur Index,quibusponfsimùmac cédât. Argumento c. In Canonicïs.ip* difi.Eosautempotifsimûm fequetur, quorum fcntentia propiUs acceditad textumIegum.Scdamp;hoc uulgô traditum eft,Celebris aheuius Dodon's re fponfuniprodefîè cïientt,ne in expenfis htiscondemnetur.IuXtaI,Eû quem temerè.ff.de iudictjs.cùm negueat uideri temerè Iitigafle,quifummi uiri co filium,licet infehei cuentu,fecutus fit. Prodefi etiam neincidatin poenam».. quæ conflituta eft ob Iuris ignorantiam.I.luris.C.Quiadmittiadbûno.polfi

Êxpofitis fix fpeciebus Iuris feripti, tranfit Imperator ad nonferiptum, ' quod ufus ÔC confuetudo introduxit, Cùm enim leges ex nulla alfa caufa nos Iigent,quàmquôd iudicio populi recepta: funt,meritóó^ ca aux fine ullo ‘firipto populus approbauit,omnes tenebunt.I.De quibus. ff, Üe legibus. Dennituraurem confuetudo diftindione j.c.Confuet, Confuetudo éft ius quoddam moribus introdudum,quod per leges fufcipitur,cüm deficit lex. Dodores fic definiunt: Confuetudoeft iusnonferiptum,moribuspopuli diuturnisintrodudum.Quacdefinitiocolligiturexd.I.Dc quibus. C^uin cx hoc^ noftro colligimus definitionem iftam : 'Confuetudo funtdiuturni mores,confinfu utentium comprobati. Hue per tin et tit,C.Q.uac fit longd. confuct»

Cofuetuclitum /^am diutumi,} Inquiritglofla,quantitemporis ufus firmet confuctu quawM^in tem' dfnem.Etrcfpondet,fufficeredecem annorum.’quod amp;nbsp;uulgo receptumeft.^ fm i^iucitt, Argumento l.Si cum fideicommiffallegatae in glofla. Probatur èc hac ra-tione : Ad iixroduccndam confuctudinem,opus eft longo tempore.Sed 15-gum tempus diciturfpacium x.annorum,quare fufficiet ad confuctudinera.

f Ït««®|uærttglôfla,quôtadus inducantC0nfüetudinera.6Cait fufficereduos Xonjuetudine fQcjjQalcs.quod Dodoribus non placet. Vnde fic diftinguunt : Aut ifti a-Tu°4^ ^^'^^' ‘^“sfuntomnipopüIo,UcÏmaiorfpartinotorij,amp;ffufficiuntduo. Etenimex ’quo funt notorij,pra:fumptio eft conlenfilfipöpulum,qui non contradixe-rit, Aut adus non funt notorfj,amp;dudex arbitrabitur ex rcrum qüalitate,na tura,ó^ circumftancijs,quot adüs fufffeiant, Argumento Iq .in finc.ff.de iurc Connue, ([udlei delib. Item confuetudononfoltim inducitur peradusiudiciarios,üerum-nüut 'mducdnt. etiam ^traiudiciales.Cüm enim confuetudo obtineat uim ex tacito iudicio populAdcç nonminüs dcclaretur cx adibus cxfraiudicialibus, quàm iudi-Confu. contra cialibus,confiquens eft,ut amp;nbsp;ex ijs introducatur. Hoc interim prctcreun-iiK ndtu.gent. dum nón cft,nullam confuctudineminducipofle contra ius naturale,gentiff 0- diuinimino uel diuinum.Talis enimconfuetudo corruptelauerius eft.c.fin.extr, de con induct, fuetud.Etl.ij.C.QittéfitlOnga confuetudo. Porro quàm periculofum fit a]lcgareconfuetudinèm,propterdifficultatemprobattonis,docct Angelus.

Qjia tarnen in re pleriftp in locisbene confulturn eft litigatoribus,publicè Confuetudoab cd iris confuetUdinmUs. Differt autem confuetudo ab ufu6C moribus,quöd tifudi^ert, cxufu 00 moribus nafcitur confuetudo.Bart.in I.Dc quibus.ff.de legibus.

Confuetudo pats minorem obligat.I.Qiiod matór.ff. Ad municipal.quare SC illos obftrin quos obfirm- gft confuetudo,qui cOnfenfum nullum habcnt,nempcinfantesÔCfuriofos.

tIB; h ‘TIT, n, DcÏurenai,gèfti,(^rciui!i. ik lèxtus de confenfu cadtaNam per expreflum fieret lex,f eu ftatutum munigt; dpale.Vcrdmdubüan'poteftïanprïndpis confenfirsrequiratur ad €onfirgt; ma nd am confuetudi'ncm,nóniilhs mfum eft,quód flenne ahö^ufcorinftgat leges infeîioresrollerelegesfupen'ùres,maximè cùm popukis omnem Ïu-am poteftatem inprincipem contuIent.Contrariurn tarnen erebriusrefpon- nbsp;nbsp;nbsp;.v..

fom eftætemm cùm populo lege femeldatafithçc poteftas^per textum hic, amp;d.l,De quibus, Sd kOmnes poputiXde ïuftgt;Slt; m^non eft opus abo no«o confenfu-».

lês cafus pórn'gftur-,firarione nttatur.dd.Dc quibusaunda LQuöd non ra- CofuftnJoqui tione.ff.de legibus.Hic quaeri folet,an tune folüm locum habeat cófuetudo, ^o loctm b^bé cùm lex fenpra deficit,Et uidetur quod fic,per I. if.G.Qjiæ cónfiretüdóIon- ^^* go.Ec c^Confuetudo.dift.f. Et d.I.De quibus.Gontrarium tarnen redè pro

bat gloff Nam legis dubiae optima interprétatrix cönfuetudo. 1. Siinterpre-tatione.fÉDe^gib. Item durior lex per confuetudmem cörrigitur æ abro-ßatur.d.l.De qUibus» Ad leges in contrârium addudasfacilè rélpodetur ex chlhndionegt;c£iTando autem cönfuetudo tollat leges,latins tradant dd.in d. f’.Dcquîhns.EtCanoniftœ inc.fi,extr.de confuct» Séd uidetur nullam cons’ 'CÓfüedt^o ait fuctudinem contra leges inducipoflê hacrarione , qnódomnislex fundata P^ßf‘^ contrit fit ratione.dift.4.c.EritautemIex.Etl.Lcge.G,DcI'egib.Siergo itttrodûca ^'^^lt;^‘*'^^* tur confuetudocontralegém rationalem,uidetur ipfairrationabilis ,Slt;pro-iftdenulIiusmomenti.d.c,fi'n,Slt;G.Q.U3elttl0ngac0nfuetudo.I.if.VbiBar, Diceris ex fententiaIoannis Andrea-,A Patro.in d.c.fin. nihil uetare,üt re-fpeduduorum finium,SC Iex8lt; ei repugnans confuetudo fit rationabilis,ma iör^ ratio in confuetudine,quatn in lege»

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4^ Btfiohineïegantèr,

„ k^^ In/litUtli^} inftituta,ütdiÄuiheftcirca Tituluni huius Iibrf,/trnt JnlUtuta-. iuores cónfihö S^ ratione fumpti. V eràm quod dicit Accurfius,Decern tri- 'i^^comuiri in

. i^osin Græciam miflos,probatur autoritäre Pomponif,in l.tj-^Ex acfis.ff.de ^^‘^^'-' gt;^^ßt'* ofigjuris» GxterüraLiuiuslibro j.ab urbecond.00 eum fecutus Fene-^^Ta,fcribunt,treöüirös legatos fuiflè in Græciam ,inde^ leges retnliffè, ^uæ poftea pér Decemniros compofitç fuerunt,quorum nomina funt apüd Feneftellam,cap.i4. Item pró, EburneistabuIis,cOrrediora exemplar ia ha-bênt,aïneis,in d.btf» Etenim Romani imitati Athcniénfes,qui leges Solo- ^^i^^-^ jj^ nis'^ricómmcndaritn^DegesxifkabuIarumin æsincifas,inærariumrecon ^j Taiid* dl iuflerunt,quômagisæternæeflent» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

r ^thenarutn-^) Athenienfes ufep adeo dediti crant ïcriprfsïegibiWjUt eis inióhimamp;f ópprobrium uerteretur,quaft magis fcriptitandis,quamobfer-uandis legibnsanimum in tend erent.

Ivaccdcemomf.} QiiibusLycurgusRexfaluberrimasleges dedit, quas j^yeufm Ji^ Obfcr uari potius,qùàm fcribi uoluit,eos$ iureiurando adftrinxit,ut eas tan-diuobferuarcnt,donecàperegrinàtione,quam in Cretam pararat,rediret,-“ Qiiodubiimpctraffèc,amore patriæ perpetuum exilium dele git. Com-mendandi autem hoc nomine Romani,quód leges fuas ab optimê inftitu-tis ciuitatibuspetcndas,duxennt. Eftenimftultifsimum,ut inquit Plinius, npn optimum queneg ad imicandum proponere»

Noua diftefentiam eóftitUK hie ƒ inter lus naturale £lt; ciuilc.Potcff q? in* telligi

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^^’g* ^ de lure natural! primaeuo^quàm fecundano,quod gendum appel;

lamus. Ratio àutcm,cur iura naturaha fint immiutabilia,cft,quôd iempcr ç-f^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' quaSC bona finit J.pen,ff*de iuftkia Ô^ iure, Iura uerô ciuiha,qiiamuis £lt; i» lurdciuilid pianaturalirationeó^ aequ!tatcnitantur(ca,Eritautcm,dift,4jideo tarnen rmUdbilM, mutabiliafunt,quód Reipubl.necefsitatibus feruiant^cui modö hoc^tnodd illud,pro moru temporum^ diucrfitatc expedit. Fieri enim poteft,ut quod olim xquiim Si utile fuerit,hodic mutatis moribus fit damnofum,atque alia æquitate fuperctur.quod pulchrè oftendit c,Non debenextr, de confangui nitate Qi affinitate, Non crifm debet reprehenfibile uiden',fi fecundu tem-porum uarietatemBatuta quocp uarientur^humanapraefertim^eäm urgens neceisitas,uel euidensutilitas id exp o feit. Vt enim corpori «groto non ide femper medicamentum conuenit,fed pro morborum diuerfitate mutantur, ita pleruncp leges ciuiles. Eius tarnen eft mutarc,cuius eft eendere, ut po-puli,uel principis, Quod uerô inatüraconftitutameft,quoniamperpetuo ’utile eft,amp;S3cquum,'non debet uHo temporemutari, Nee nos mouet,quód ïw dw7f inter lus naturale modum ÔC interpretations recipit à iure ciuili, C^amuis enim pref iuris UA' Iusciuilenuncaliquidaddat,nunc detr ah at Iurinaturali,nunquam tarnen ’^^^^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in totum ab eo rccedit.l.Ius ciuile.fF.Deiuftitia dC iure. Hic uoluntDodo* res,dum dicuntnonpoflètollilus naturalc,fcd modum accipere ,declarari, 6C adiuuari à lurc ciuili.Exemplum habemusincomundiohe maris ê^ foe-ininx,quacqualifcun(»tolcraturiurenaturali,fecundum quod omnis con-greflus licitus eft, Autnen.Quibus modis natur,efRc,fui^Natura, Sed iurc diuinopariteróC ciuili hacceoniundio certos ritusrecipit. Item iuréiube-mur pattern colcrc ,at in cafu etiam occidercpatremlexpcrmittit.I.Mini-mê.fr.de religioCæ fumpt,fu. Sic quoq? iurc ciuili pater non tenetur alcre quoshbee liberos,utfupcriusdidum eft.Proinde fit,ut lex ciuilis aliquando ' præferatur luri naturah^nonuttoUaturin uniuerfum,quafimalum,uernni quódin præfenti cafu lex ciuilis fitmelior 8ó utilior Reipub. Sic 0^ lusdiui-num,quod tolli non poteil,declarationem,moderationem^ interdum recigt; pit.c, V eröm. ex tr.de coniicrfat.coniugatorum.

Xl.jwn toUuii' nbsp;nbsp;'Tacito conjenßt,) Ex hoc textu,6c fde quibus in fine.fF.de legibus,ap-tur pcrufum. paretjeges toilipoflcper ufum,quodnoneuc uerü,fuperius admonuimus, ’opus enim eftconfuctudine contraria,

Paraiceue eft ad fequentestituIos.Sunf autem UerbaPauli m Ej.ff.de fta* tu honifcium.Et prins quidem pofuitdiuifionesfubftantialesiuris,hic earn, quæ ex^iedis Iuris nafcitur,id eft,qs rebus,circa quas lus uerfatur, Cnm itac^ omne luspertineat uel ad perfonas,uel rcs,uel adiönes, eleganter lufti nianus in tres partes diuiOt Inftitutiones,quat patent in glofta.

IC Titulus ad uerbum tranferiptus eft ex Ï,iq,iiq,8f v,ff,dlt; fta* tu hominum, Eft autem lus perfonarum ftatus,quo quii^ ho minumiuslibertatis ucI feruitutis fibi uendicat, unde hoe lut perfonarum,inPandedisjStatus hominum dicitur, ^utferai,) Quiaerit Accurfius, in qua parte diuifionis Stam liberi conuneantur,

tïB, L TI T* IIÎ» ' -'ï^è'^I^rc'J^crj^naf^iiff^^^ tontincantur,pro cuius declaration«feiendum eft,Statu liberos eflc,qin fta-tutam SC deftinatam habentfibertatem in diem uel conditienem,hôc cft,qLii tus fibertas ex die uel fub conditione data èftJ.f.fftde ftatu libens. Ifti ante diem feu conditionis euenturn ueriferui funt.l.StatuJib.ff.de ftatu liber.Ab .,3-1, eis non multumabérat feruïtus Addi(ftorumnexörum^,quill.xij,tab.obacs '^ ' affehum in temporaria feruitUtem creditonbus àddicebantur,quod ius cor- ^^^° nbsp;‘^i recium eft à Diocletiano SC MaximianoJ.Ob æs alicnum.C.Dcactionibus

Ô^ obhga*Cæterûm ftatu hberi in quibufdam habentur pro libcns, propter incertum côdûionis éuentum,Piiniuntur enimut Iibergnon ut feruthMo- jt^^feripats n's.infi'n^.bStatuhber.ff.dequacftïonibus» Adlcriptitijferuijaliquando ori ^^^^^ ginarq,ab'quando coloni,interdumagricole appelIantur^Sunt autê,qm gît ' bacaiitterræalicuicolertdac perpetuôin hbro cenfualguel publicotudicio ira funt adferipti amp;nbsp;addicb,ucinde nwnquam recefîiirgdominis fLHs,quorû gleba eft,annuos redditus pendantJ^Cümfimus, G. De agricoksÔ^' cenfitis lib.n. Hi reuera 1 iberi funt,per ca quæaHeganturin gloflà» Dicunturau-tem ferai,hac^niîdératione,quod terræ,c«i adferipti funt ,ciust^ domino‘c«»^ft‘ at Aæ-feruiant. A Cenfiro differre Adfenptum tradunt, quôd Genfitus certain feriptisqùH annuampendonem,Adfcriptusincertampendeat, Qutanquam autemli- diferAW, beri funt,tamenteftari inter extraneos non poflunt, quiaalienandi faeuka-tem non babcnt.l.fin.G.In quibus eaufis demensdib.ii Jnter fuos uerô pof-funt teftargnt notatur in d.kfina» Monachi quamuis de pôteftate parentis KcMchî fer“ in Abbatis poteftatêperprofelsioncm tranféant,non tarnen funtferugquod ««^q^ui^ttra^ ^ in conuerfo (ut ùoeant) refpondit Âccurfius,in I. Gûm hæredes -ÿ* j. n.de t^f^* acqui.polt In quibufdâ taménipeciebus, ferais: in quibufdarafiltjsfanuliâs ComparanturtCiiiod alibi pluribus»

- Definftro eft Florentini,tnl.LibertasÆde ftatu bominum,nin quôd ibi défit parenthefis bic inferta.Huic conuenitquódifilJ-^q»G.demanumifÉIm perator in nuit,Libertärem elle facultatem dcgere,quo qvus mal uer it modes item quodPcrfiusait,Saty.;.

V indida poftquam meus âprætore recefsi, Gur mihi non Iiceat,iufsit quodcun($ uolunta%

Gui licet utuoluit? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-

V i ^nt iure,} D»Thomasputat (contraÀccurfîu SCdd.) in pofttiw pro uiolentarcfiftentia,2C Jure pro lure gentium fine ciuili, Eft autem Imertas, tiJtff^ï dj^ qux tribuit póteftatem faciendi quod cuitÿ liber,nift ui, id eft,uiolentia,ueï iure gentium,feu ciuili prohibeatur,qüod ideo additum cft,ne quisputeto* mnialiccreliberis. Necideo ïmpedituT libertâs,quàd quidam nonpoflu-mus.Etenim pofte dicimur,qUQdiurepoflumus.LFiIius.ff.delt;?ondit.inftir-» Vbi nee fieri inipedimentum officit hbertati, Argumento k Gonficiuntur, fF.de iure Godicillorum.Ncc ueram definitionemftcintelIeCIamconuenire fcruo.Siint enim multa nec^’ ui præpedita,ncqt lege ueliure gentium uetita, qua: tarnen fer uns fà’ccre non poteft, Vt fi iuffas fit non abrre ê domo,non de ferereagruni.In lus cnimSôfnnilibus quamuis uektfortafte,tarnen ne contra faciat,nutus herilis impedir.Aduerfatur enimbonis moribus,fi is,quial-teriusdominio fubiedus eft,contra domini uoluntateni,quæ hberorûfunt, ampledi uclùfPro nobis facit Theophifi uerfies

Seruitm unie Con/litutio,) Ideft,cfFcdusconftftutionis,Noncmmfênu'tuseftcoA oru, ' fl:itutio,fede»conftttutioncïarxsgcnttumferuitusïntroduda eft» Intcllp gunt autemDodforesiftuddcIuregent.fecundaho.Ex autoritate aût Am-brofrf traditum eft,ex cbïietatc natam fctuftutem»diftmd«33»c,6, Sané unde cuneß orta,iure diufno approbata.Exod.xi,

]kf^»ten(tM nbsp;nbsp;Annotan hoc loco folet^efficax eflè argumentum ab Etymologia uocabit

lEquüd certè tam adfirmanuè^quam negahuè procedit,quoties Etymolo qiMdo uaieat. ^.^mmdefimtionishabet, utDonatio,quaÔdonïdatïo, Exceptio,adionis ’exclufio,Inftrumentum, quod caufam inîlruit* Cùm autem Etymologia fuam naturamTeruat, argumentum afRrmatiuè non eft efReax^Cum enim gc nerahor fît Etymologia quâm dedudumJ»Si quid^IntenfEdè Icgar.iq.Po fita aliqua generis parte,non ftatim (pecies,de qua agitür,ponitur» Quarc non fcquitur,Id de raeo fit tuum,Ergo eft mutu5»Negatiuê el^efFicax,à quo 'CuncpCniittremoueturgenu^abeoÔ^ quadibet eius Ipccies.qUamrempro Iixius tradantDodoresin dyAppcUata»Et Alciatjn 1»Tabernac»ædc ucr, fignifi

Cdptiuifubcd Cdptiuo^uendere^} Mancipia turc belli capta,coronisinduta üenunda-^oMuenibant. ïifblcntJdco^diccbantur fub coronis uenire» Erat enim Coronafignum capuuorum uenalium,apud GclEIib.7,cap.4, nbsp;nbsp;nbsp;Horanus J

Mit occidi, Ânaütcmcaptiuusîurc occidi'pofsitjdifputat ÂIciat«inI.PupiUus^Scruo-gt; ’ rumÆdc ucrb.fig.Vbi concludit,nifi fn acic,non heere hoftem occidere« Dodores tarnen commumter tradunt,captiuum occidi pofle,quoufiç non-dumperdudusintutapraefidia,cûmmultainterimaccidere pofsint. Argument o Un Iaqueum4ff.de acquûrct.dom.Q^uid enim fi effugiatgt;uel cum ho-ftibus denuô coniungaturf '

TdrM t^uaté* ^xancilliô.) Qiiod adh'bertatisuelfcruitutis ftatum pertinet, partus f^ «IM fequatuv -qm'turuentvcm.l.Partum.C,de rex ucndic. Vcl fauore Iiberorum,quibus ueiurem, matrisconditio tribustempôribùsprodcft,utinfrâTiG«,Vcl quôd mater femper certa fit,pater incertus faepenumero « Cæterrim x'n al ijs, uidelicet agnatæne,conditione,curxalx dignitàte, honoribus,origine,legitimi liberi fequimtur pattern, 1. Cùm Iegxtxmx,ôr ibi nota,ff.de ftatu hominum, ^^'^^iorui^mtiamiü^) Accurfîüs circa medium gîoffte fentit liendxtum ‘ • fuaüolüntatepolïèproclâmareàdxngenuxtatem,fîmodô precium uolenti emptori rcddiderit.Qiiod probatur per I.Liber homo.ff »de ftatu hominum* Necurget nos Lrj.ff.Silibertusingenuusdicatur.lbi enirndicitur eumdelx bertatepoftecontendcre,De ingenuitate Üerbum nullum,cui ne manu* miflus quidemreftituitur*

P R AE CEDENT! Paragrapho dinifit Imperator Liberos in Ingcnuos 5-Libertines,cuius diuifionisdignius membrum hic ptofequitur» Conti-netur

LtB« n TIT» un, - Igt;elt^enuii. ij netnr autem hie tit ulus fub co,qui inferibitur in Pandedis de Ratu homi-num,

, StatimuttiattfS,} Comprchendithxcdidlioeostanrrtm^quinatiuitateIngf^inafi-lt;ngenuif«nr,nam8«rijproprieingenuidicuntur:noneos,quipcr fententi-uitate.

' am pronuncian,uel natalibus à principe reftituti funt,quamuis 06 illi parem generis conditionis^claritatem confequantur» Periententiamingenuus in^nuiperfen €ft,qui,cùm fibi ftatus quarftio moueretur,ingcnuus iudicatus eft,cüm reue tew'^’w.

' ra hbertinusefle^Resenim iudicata pro ueritycaccipiturJJngenuus.fF.de ftatu hominum» Natalibus autem reftitucrc,eft nobiîitarc,ô6 in prifeam, ^ät^ibatreßi communem^ ab initio generi humano ingenuitatem reponere. Qiiare ^'*‘^'^’ non immeritó 8C illi dicuntur reftitui natalibus,qui nunquam fueruntinge-^ nui Jllis cniin natalibus reftituuntur,in quibus ab initio omnes homines na ti fuerunt,nonin quibus ipfinatifuntJ.q.ff«de natalibusreftitu, Hinc ap-paret Natales plurali numero ufurpari pro ingenuitate,feu clari generis con Nat4ler. ditione,

Ex duohtts in permis,} Interdum 5C ex duobus ferais ingenuus nafcitur, ^^^^^^^^if ut ft teftator fideicommiflariam uel diredam hbertatem dedit uentri» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ç^^ p^^j^^

P^l^o Conceptifó,) Dicuntur uulgo concept!, qui pattern demonftrarc Vul^ conce-nonpolîunt,uelquipolïùntquidem,ied eum habent, quem habere non li- pti. cet,qui26 Spurqappellantur.I.Vulgo.ff.de ftatu hominum, Proinde de/ spurij. monUrare non polïè,nihil aliudcft,quam incertum habere»

.gt;dhciÏla Concepit.) Non répugnât hic textus hPauIus. ff. de ftatu homt-num.Nam procedit in Icgitimatione,quac non tanto fauore fuftinetur,quan j.^^j^^, co libertas.l. Libertas.ff. de reg.iur»

L/iherumnafet.) Necintcrcft,exiuftis nuptijsconccperic,anuulgo,per tEtferuorum^IngcnuLfE dc ftatu hominum. Qtiamuis hac inreapparet olimuariatumopiniontbus,quódCaius contrariumrefpondit,libr»t,Inftit» tit.de Matrimonio,in fine,

CnlafttitaS matris^) Adduciturhictextus in argumentum,quód deli- Parenta JeU-dum parentis non noceatliberis,quod exprelTumeft inl.Sancimus.C.dc^ttm wnocet pocnis.lftud tarnen Fallit incrimine Itefæ maicftatis,8Chærefeos,in quibus liberis. eaftbus filq innoxq catenuspuniuntur,utp«uentur patrimonio,nulliamp; un-quampolsintfuccederc,aut ulla dignitate ornari. l.QinFquis«^'Filij.C. Ad i» Iuliam maicft.26 Authen.Gafaros.C.de hærct.amp;S Manichçis.Porm glofta imperitè calamitatemdidam putat,quafi cadamitatem,quumdidaw àcala- C^^t/f, mis.Ruftici enim grandinem appellant calamitatem, quôd calamcf fegetis ininuat,TerentiusMeretriccmappellatcalamitatcm,ideft,pernitiem»

Huie ^ adiunge I. Ingenuam.C.de ingenuismanumilT Et intcllige re-Xtum de manumifsione,qinc Folo Fado nititur, quum ingenuus aliquo cafu Feruiuit. Qjiamobrem impertinens eft exceptio gloiffe final.Q_lh enim fe pcrmiFitucndi,non contineturin régula huius ^56 exceptio debet effe de Exeiptio. régula.

/Vatahbif^f Ideft,ingenuitatis fplcndqri. Solitumautem parentes libe j^atdUum pro torum fuorum natales apud ada publicaprofiteri,quó Facilior effet dC inge- fißig^ nuitatis56 artatis probatio, Vt pulchrc oftendit Capitolinus in uita Marei _ PhiIofophi:Interhaec,inquit,liberalescauFasftcmuniuit,urprimus iuberet ad prjfedos arrarq Saturni unumquenep ciuium natos profiteri 26c,B ud^us latiusinhCum «tate.fF.de probadonibus,

| EMPOTIIBVs Apptf,8^ deinceps aIiquandiu,Lfbcrtini didi ! funt non ipfi manumifsi, fed ingenui ex manumiflïs procreati, | autoreSdetonioinClaud.Pofteaueroapud omnes obtinuit,ta ; libertinos quamkbertos dici,exiuftaferuitutemanumiflósidi-' uerfo tarnen reloedu. NamLibertinus relatiuum eftIngenui, Libcrtuspatroni.Lib'ertinusfignificat coditionem hominis,Geut Ingenuus» fupr.tit.i.inprincip.Libcrtus ueró priuatumq^uendam refpedum ,(Ïcut Pa-tronusJdeoc^ Libertinusadiediuum eft,ficut IngenuusoLibertus fubftan-tiuum,Gcut Patro'nusXibertus fine patrono patronaue non eft, Ltbertinits effe poteft,quamuis aliquando habuerit.Quoties igitur inlure nokro manu inifsionis tantumfit mentio,Libertinus fenbitur. Sin autem ex diuerfo de patroniquoeß iure tradatur,de libertis fittradatuSjUU latius docet Valla lib.

Bx iu/la,) Vera amp;nbsp;Iegitima,ut cos excludat,qui proprix copdinonis £ƒ■ cnarijcum eflentingenui, cafuferuierunt, amp;r manumißi funt, De quibus fitpra tir.f^’final. Sic iuftusfiliusdicitur legitimus.1.Paul,ff.de ftatU homi-num.Et iuffa hteteditas,légitima.1.itj-ÿ-De iuo.ff.Pro Ibcio. Intetdum iuffa eft folcnnis,perfcda amp;nbsp;pitna,ut iufta fentchtia,in Ej'.ff, de teftamentis, Eo-dem fchemate dicimus ruftam uxorem, iuftum padum, iufturit precium,uc ipud'Aldatin I.ObueHire.ff.de uerb.fig,

,Adanumißio.) Id eft,de manu datio.l.Manumifrff.de iuft,ÖCfur.Manti mifsio autem hincdidaeft,quôd dominus caput,ucl aliud'membrumïerui liberandi tenens,folenmbus quibufdam uerbis pronunciatis circumagebat, -quo figntfieabat quaquauerfinn eundipoteftatem fieri, mank^ emittebat* Perfius Satyra y.

Dat libertatem dominus femittendoferuitutcm.Nam8i!fquir€mittituidc* tut darc,l,Si mulier.ff.de condidione dati caulaóCc,

Recchfet imperator hic aliquot formulas manumißioms. Thcöphihiä -feribit très fuifle formulas Iegitimas,tres item naturales.Légitima cranr,uiri äida,lt;^rus,tcftamentuni,quorumSlt;Ciceroin Topictsmemtnit« Eratau^ Cenfut. tem ce^us tabula,in qira Romanorum cruiumcenfus,boc eft,quanntas fa* eultatum defcribebatur,ut tempore belli qiiifqj pro modo facukatum tribuè ret.Eicenfui fiuoluntatedomininomenleruiinfcriberetur,fiebat ciuis Ro manus,ut Theophilus hic,Sc Boetius in Topi.Naturalcs formulae crant,in-tér atnieos,per nunc iUm,pcr epikolam,

lnfaCrofan^lisEcdcfi/s^ InEccIefiacclcbraripofTuntadrus pij,quak'« IniäccJtßn eftmatr/moniutn,Iegitimatio,mahumifsio*Adusucr0 non pif in Écdefia Meriv^mt *’^^^” ^°’' poflunt.c.DecetJe immunitate EccIerc.ô.Nifi is,cum quo ne ^ ^^ gotiumeftjtutôegrediEeeleG'amnonpoftit.hPræièntne.deijs qui ad Ec-dcham confugerunr.Contfadds tarnen in EccIêGacelebratus non irritâtur^ utnotatur in d.c.Decet. Ä tradit Panormkanusin c.f. extrade Ïureiurando.

Vw^i^^G Vindidd^) Vindk^amputatTheophil.didramauindico,q’ uindicatuf thancipiS in naturale libertatem^V el aVindice,feruo ViteHioru^de quoin glolKDc manurnifeis uindida wide per totum ticulum ft.de manumifsis um dida, Perkus; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vindida

' Htc^fumpma uidcrur ex UbJnïhïudonuin Caq,cui plurimum Ïucîs attu^ lit Theophilus,qui dilucide explicat tria ifta libertinorum genera* Tradit teghW er cnim apud Romanes fufflclcgidmam ætatem,amp; natttralem,Legitimum do HAtutAlitstas» tnimum^d^ naturaIe:LegitimummodummanumitCendi,0(C naturalem* Le'dow/mlt;Mn,wlt;i-gitima æras eratmaior xxx*anniS,naturaIismin^r lij.annistLegftimum do- »rawtttfnàmd minium àppdlabatur iure Qniritum,natUraIc in bonis* Legitimus modus “^w^* manitmirtendi eratper uindidam,cenfum uel teftamentum, Naturalis per menfam,pêrepiftolam,inter amicos* ItaqUe quotiefeunep in manumifsio-neiria légitima concurrcbant,fiebat ma numiHus ciuis Romanus,Utfi habe bat xxx.annos manumiHor.brj.C»Communia de manumifsionibus*06 do-minuslegirimum dominium,hoc eft,iure Qpiritum,de quo in L Vnica.C, denudoiure Qj-iiritumtollendo*Etufus eratmodomanumiftendilegitimo, hoc eft,uindi^,cenfu,uel teftamento* V no autem ex tribUs déficiente,fie bat non ciuis Romanus, fed Latinus* Si uero uitiofi fuerant ferui ,amp; ali- ^‘'^'f*;, ^ando publice fupplicio adfcdii,adeô ut ftigmata uel nOtàs igni uel ferro Ôfditifÿ* faciei impreflas geilarent,qux deleri non poffent,!],^ inita gratia manumifli cflentiDcdititij dicebantur,ad exemplum peregrinorum dedititiorum, de quibus hie apud Theophilum.

^cßima conditio.) Erant enim nominelibcri potius,quäm reipfa * Etc- nbsp;nbsp;nbsp;i

nim tota uita feruiebant,in morte demum libertärem recepturi,hóe feruisfe-Iiciores,qüôdpermittcrentùrbonorüm fuörum habere fucceflores,quam- , uis teßamenti fadiönèm non baberent,uti nee Latini hbcrti,atqui ifti nulla rationepotcrantadciuiumRomanórumlibertorumconditionem perueni rc,quum Latini beneficio patronorum poflenl,ut fi iterum ab ipfis,aut tefta inento,autin EccIeba£lt;c,manumitterentur.Caius libro ».Inbitut* tit,j* Pli-niuslibro7*Épiftolarumad Fabarum fcribensde Tyrone:Hic nunc Pro* conful prouinciam Beticam eft petitUrus,fpero,imó confido,facile me impe ttaturum,üt ex itinerè defledat ad tc,fi uoles uindida liberate,quos proxi* mè inter amicOsmanumififti*

Latinorum-, Horum conditio erattoïerabilior,quam dedititiorum* E- 3.Miiwnm co rant enim tota uita hbcri,fed cum uita fimul libertatem amittebant, Öi^ bona «‘^‘’’ ipforum non aliter,qüàm feruorum,uclut iure pecubbad dominos deuolue banturd. V nica,C.de Latin,libertat*tolIcnd*uerf,Quis enimÄ ^•fnlt;binfr. de fuccefEhbertorum* Erat amp;r hóe mehörinörum conditio,quöf,ut di-ximus,priuilegia ciuium ex uno patronorum officioconfcqui potcrant*

^^etatis manumßi.) Debebat énim olim eße maior xxx,annis,ut fieret ciuis Romanus,ut innuit textus inl,tj,C*Communiade manumifEHade- ÿ^^^f^rr^^ nus tarnen iure ifto habetur ratio actatismanUmi Abris,ut non aliter in tefta ^^^^^^ mento libertatem dare pofsit,nifi xviq* annum artige rit,infr.titul.j-^» final* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* , -

quod tarnen iure Authentic* innouatum eft.Authen.Vtiponfalitia largi-tasH nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» ■ - ’

UDIM vs præcedcntitituto,quotmodismanumiisioft'àf,Âfpfdf i nam fauoris eflè libertatem : Verùm ne quis exiftimet ideo lice rêcmlibet manumittcrc,redè fubncditurhicTitulus,often-densquibus excaufislibertatesimpcdiant. Reipondent tit.ff.

Qui ÔC â quibus manumiffSCc. SC C.Qui'manumittere pofsint, ÜbtUrdU failli ^if’da^it.) Êxhoc textu,iunda^offconigimus,eümquicontraïege» alteri non prie '’^^ ftatutum aliquid facit,in altcrius prçiudiciüm,fibijpfi prgiudicare,quaiït-ibdicainSedfi “*s alteri non noccat. Si enim ipfe nèllet manUmiflor reuoeäre libertatem, ^i^ nbsp;nbsp;nbsp;’ prxtextu fraudis,nonaUdir^tur,utquï allegare-c propriam turpitudinem.iL

C dc legibus.Qiig lex,contra leges fada,pro infedis nabét,SC tatien nihila ContrdU.fàfld minus,upœna eonftiruta fucrit aduerfus eum,qai contra leges aliquid fece-pro infedii hd rit,quamuis fadum effeducareat,poena tarnen committitur. Glofff eft ck^ bitur^mß quo gansin Lij.C.de Epifc.audient, Verùm contra hunc textum uidetur LSI ddpeenam. kiens.ff.de cOnfrah.empf.Vbiab'enans in fraudemcreditorum aliquid agir, transfert enim dominium rèi.Paucis dicendum,eam procédé!^ in aliénation ne rerum reuocabiliura,textum ùerô noftrum in dationclibertatis,qua: nuit quam reuocatur,ütinfr.co^Semel.SC I.Etfîne^Sed qwod.fl.de minoribus, .^Ua Sentia^ Huius legis frequensmentio eft in Iure, apparetq^ cant, raulta habuiffe capita.N am ineam Iulius Paul us aliquot 1 ibros fcripfit. Di-da autem ab Aelio Sentio,qùi eämrogauit. Autor Alciat.in L Sciendum,.

'ExiuobmJer' SoluiS,} Si tarnen duo inftittin àicifn^ fecundo loco nominatas bærci nii inHitutii, S^hbcrcrft^hSiisqui folaendo,i)«ff,dchaered.infthNifi fecundo loco nomlt; strias müitU' natuseflètminonsprecijJ.Siqttishabitus^fKQuiâ: àquibus,Voluit eniri» kx quàm minimo detrimento creditorum confalcre defundo.Q,uid igit«^ fiitainftitutt funr,tHquispriorpoftcriórucfit,nonappareat,certè uitianir rnftitatio,rationeinccititadinis,nciircr05 ad hçrcdifaïcm,b'bertatémHe per-wenit»LQiiift)Iumq.ff,dchæred,rnftit,

ZVe iniuria^ ) Eft cm'm ^ï^otnintófttm, alftuius bona prxconis uoce achundän, Magnam aiirem cüram defundorum egifle uetetesjmultæ ledges declarant,quæ hæredi ininnarum adionem dant,aduerfus laceirentent cadauer,autfamam defundi J,|^«Etfi fortè.ff.de iniurijs» QC I, iij’^’ÄducrCff» Sepülchro moIatQ,Ec Authcn.VtdefundMiri binera.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.ÿ, idem^ wnse/î^

cûhcecm,omniaconccdereinrelligitar-,finc quibusid,quod conceffum cft, foret inutile Ô^ inefficaxJaf.ff.dé mrifdid.omnium iudicümd.Ad renkfftde procura.Quare fiprincepsfeiens commiferitalicuiinhabili iarifdicrionem, intelligitur eum habilem reddere, E Quidam,ff,de re iudicata.Et ibi apud Barto,

ïntentio in o- nbsp;nbsp;/V^amtnuW ^uo^c.} tn omni enim fado animum,intentionem^ coft^

^nißüo cori' deramus,atqi diftinguimus,I,j. ff. Adl.Cor nc.de fîca.Cçtérùm quamuisdiffï pderanda, ^jijs fit nrobatio animi fraudulenti,ea tarnen â creditorib.allegantib. fraude ex perfpicuis indices fieri debet.Lij.ff.de proba.amp;^ LDolö.C.de doJomalo, Qjiibas sût modisin fraudem quis abenafte ptacfumit,ijidê fermèfraudandi Katwifüßio 'm animo manumififtè probat . Enumérant autem hic Dodores multos modos, ^i*fi^ ‘1'-“^'^^ fraudis prxfumptio indudtur,Vc fi debtor alicnauit omnia bona.

tlB. h TIT» VL ~ Cluih,cxcóu,)Hafiu^nonÏicci» jç lici maiorem partcm:V dfi poft alienationc jpfcpoftidctiSf ahenacio cîàrn fadieftiSialicnatfoneni deïidum uel firga ahenands ftatxnlfecuta cft ,quæ bmnia,quoniani pertinent ad ^Itemfi qms in fraUdem, inf^^le adiomb Juc bmunmus,

Sö^pe enirn^) Ne^ îtaeç præfixmîtur in uïnmis üoîuntatibus fare üiVcs prufu^mpltà, patrimonij fuient hïc, iiindagloflà,eiiis$ additione coIIigtmus*Etratio eft, queu^ijare ui mortisturbatió,Arguinento l.Haccönfuhißima^Ä«cum humanâ.C»0ùi wjamp;xXriMöni^ teft,facere poïtSecus in cóntradibüs inter uiuos,in qütbüs prgiumitur quif/«j,5«aK«Mi que iciré uires patrimonij,8C uaÏorem rei fuacJÏQuif^^Ckde reicindenda uê üaïeni, diuquod tarnen non eftperpetuum: quid enim fi recens boha aïicunde acgt; )ceflèrint;’ï»Quinondum.C,dehæreditate,ücIâdioncuendiu Vel quid fi conftituta fint in nlercibus tranfnlarinis^ L In fraüdemqtfL Oiii amp;^ à qUibus* Cédât quó(^hic pta:fuinptÏO,qUandocöntrahensdeccptuseft Ultra dimidi urn iuftiprecrj/alioquifipracfiimcretur fcientiaualoris rei,Uiderctur donaf Ïe,nec pofietrefcindcre Ucnditiönem,UtfraditUr in Ijj.G.de refcind.ucndi»

Qui amp;nbsp;à quibus SCcJJufta.cum aliquot féqiientibus»fLde manumÜLuindi- .^i^f^t^f^^i da» Ratio autemdüpoiitionis huius ^eft, ne minores uidi aflentanonib, c^^^ ,jj^^:. amp;fblanditijs ferUorum)quod in cantate prodine eft,manuraifsionis facilita j.,^;^ ^^^ ^^^ terésproprias atténuent, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;firida,

Uotnino minori} Annotât bic Accurfius,diem êoeptum haberi pro com plcto,quod quidem obtinetin omnibus caufis fauorabilibus»l,In ufneapiO' Difïeoeptut nibus»ff,de ufucap* AliUd eft in odiofis^ in quibus tempus numeratUr def’'ot'»ipiftó/?4 mornento uL^ ad momentum,Ut Ïn praéfcriptiönibus,qua: odiofæ funt, Vt latius dicetur infra rit.de ufucap»

^^udcon/Hium^) Scribit Theophilus,confiliUm eflè conienfum daro- ^Q^pHy^^ rum uirorum, qui certO anni tempore tam Romæ,quàm in proUinens con- ' nbsp;nbsp;*

uenire folenude quo,item de contrâdù,Uide per cùm hic latifsimè» COnfibj frequensmentio eft tôto titulo ff.de manurnifruindid.

lu/lteautemmanumißi} Ïuftç,boceft,idoneæ8CfuïFicientes^QuanqüSiu^4cM^dï âùtémplerç($ numerantur hic, 86 ind.l.IUftaiSô fcqucntib.ff.de manu»uin. ad cas tarnen foils index non alligatür,càm uariæ polsintéuenire,quîfecérta régula comprehéndi ncqueant. Proinde lUdicis difaetionirélinqiMur dif crimen iuftæ caufe 8C ininftæ.bÈtiam^pff.demanU.uindid. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ

pâturâtes.} Légitimes énim ex feruitute habere non poteff,Turnin' terferuOs noncônfiftatmatrimonium,fédcontUbcrniumU.CumanciIlis»G.^lt;’^«^^i^*^ de inccft.nupt.Q_Lianquam hodié aliter lus Canonicum decreuerit.c.j.de c5 iug.feruorumgt;.

j^atrimonif ,} Hoc non beiofè additum,ne quis putet minorent poffè Wâhümittere anciljam,habcnda£ concubinac gratia. Approbandæ enim eau fæ non ex luxuriated exeffed U defcendentcs.ldllud.ff.de manumifsisuin-didà»

Deccfttfamp;Jcpfcfnànnii^) Ex hoc tèxtu SÜ gloftà habcmus,minorem iexv.ahnis no polie eflè procuratorem in iudiciô,fedbehe ad negotia,quod texpreflum eft in c.Qtii generaliter^ffinàl.éîctr.dé procur.Iib.ô.Qumquara 'pfocurnioYes interim nihil uetat Cum,qui xvij.annum actatis complcuerit, aduocatUm age ^ adaoedtoi ïé»bj:$»Pueritiam,.fffdé poftuIando.Cuius ratio éft,ut ibi traditur ^ quód ad- yt^rc ^ui pof

uocatus non metuat htts damnum^quiafe non obîigat,ne(Ç cum eo fundättrt* indicium. Aliter in Procuratore, qui per litis conteftationem fit dominas iitis,óó in fua ptriona condemnatur,qui fi minor eflètxxv, annis,reftitueregt; tur,fimul amp;nbsp;fidciu(ïores,fi quos dedifletj» Minor, ff, de procurato, loan-' nbsp;nbsp;nes Andreæ tarnen fentit minorem xxv,annis poflè efle procuratoremin iudicio, nifi reijciatur exceptione aduerfarq ♦ 1, Ica demum ♦ C ♦ de procurato ♦

Approhdtii fe Hic^remoUét dubium, BJam cum certæ caufæ manumiisionisïnufip ‘mei cdufarM' uerfumnon fintpræferiptæ,ied rehetae arbitrioludicis,dubitaripotuit,an^ numßionif no finófatisidoneacaufa femel approbatafueritjpofsitretradari.Cui dubio oó retrdddda, carrit Jmperator,amp;? luriicófultusin I,Iufta,fF,de manu.uin. V ide Theophil.

Hic ^moderatur ca,quc lex Aelia S ent ia circa manumifsionem minorum conftituit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

Rrrafa. Cuitotorum ßorum bonorum,) Hæcratiofundatur ineo,quôddicitur, ^ ’ cui concediturid,quod maius eft,uticp conceflum intelligitur, quod minus eft,!,Cui licet,de reg^iurj'nö.

Aduoedtut an Poslulare, ) Quarrunt hic dd, An Aduocatusobligetur clientuIo,cu-‘ obliÿ:turclien iuscau(àmperimperitiamperdidit,EtconcIudunt^quôdfic, maxime fi doli' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lofè uerfatus fit,quo cafu poteft etiam criminaJiter accufan,l. j,C.de aduoca-tls diuerforum iudicum,SCc,AIiquo,cxtr,de iniurrjs,Etcnim qui profitetut fe aduocatum, artem^ exercer, intelligitur aiTererefefeperitumeftèartis^ quare nonimmeritôimperitiaipfîus adferibitur dolo ÖC decepuonfil.ij*ó£ lt;juod ibi notatur,ff,Quod quifq^ iuris#

ONCORDAT cirmboctcxtunoftroLVnica.C.eo. Abroga-turautemlexFufiaueluthoftislibertatis, CóftituebatenimquS turn feruorum ex quanta familia liceret manumittere, Vide a-pudCaiumlibo Jnftir,tir,ij.Lata autem fuit non omnino fine ra-_________^9S tione,fed ideo,quod homines in morte,cum omnia relinquenda funt,fiAenumerô non tam liberales,quàm pródigi exiftant,

InuXam^ ) Aduerfusinuidos hóe loco Faber annotauit quatuor regu-Ias,quarum dux uifæ funt nó indignæ annotatione,Prima eft,quöd quis pö teftfacerein alicno,qttodfibiprodeft,SCilli nonnöcct.l,j^fi, fl.deaquaplU uia arcenda, Secunda,quód nemo poteftfacere in fuo,quod alteri nocet,SC fibi non prodcft.l.Virilis^Si adieritdEde legatis praeftandis ,id^ fi inuidia motus folum animo nocendifaciat.

^'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-^orientibus adimcre,) Hoe loco dócemur trahere argumentum à con t” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ tradfibus inter uiuos ad ultimas uoluntates,quodSlt;rècontrarió ualet,fi'utro-

J^ 17flh^' ^*^ P^’' ’^^^æ fuerit, Alioqui fi maior fit ratio in ultima uoluntate,ualebit ar-IbimAun. gumentum negatiuè,ab ultima uoluntate ad contradûtôd adfirmatiuê à co-luiudte ad co ti'^‘lt;^^ ^‘^ ultimam uoïuntatem,l,fin,C,de legatis.Sd l.Obligation.fere^» Plas» tra£lum,cr cct,fl'.dcad.öd oblig,Ediuerfofimaiorfit ratio in contra(ftu,ualebitargu^ contra quomo mentum acontradu ad ultimam uoluntatemnegatiuè,ód ab ultima uolunta do dr^mentä te ad contradum adfirmatiuê JTad« incer^ft',de padis, Si dubitabitur utro ' itm, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bi

LIB»- L Tl T» VlIT. ’ Z)efgt;^^utßiiuela!icJur^ßfit^ lé biïïtmarorratiOjinfauorabilibiïspracfiimitur pro ultima uoluntate» t Cum jin feilem, ff. de rebus dubijs.amp;i I. Semper in dubqs.ff.de regubs iuris.MuI» ta em'm conftïtuta funt in fauorem uirimarum uoluntatum,qu^;e pro eis fcm perfuplentor interpretauod.In teftamentts,ff,d€regulisiuris.

[^J^ hts eiufdem inferiptionis, ex quo bic amp;nbsp;fequens fermé ad uer- PoteèiuSo^^ Vj b urn defcripri funt, Gæterùm caufa huius poteftatis eff lus gen m in feruum, tiura,quodapudpmnesgentes hancpoteftatem dominorum in eüwrisfftt^ ■^^' léruos conHituit^ln poteffinfr.eo. Acceditautonras Iuris ei- wwt» uibs,qua tanqiiam certis bminbus haec poteftas circumferibitur^’Sed hodie, infr.eo.Effetfîÿs bic duo recenfentur,Primus,quódius uitx 8C necis habue-rint. Secundus,quód dominis acquirant. Additur auté æ ter tuis effedus,ui debcet,Neferuustorqueatur cOntra dominum,excêptistribus cafibus, qui contmentur in I.pC.de quæftionibus, Cognata funt,primùm,potefîas pa-tria,dequa paülö póft.Secundo,poteftas matiti ergauxorem, Tertió,potegt; fias præceptorisergadifcipulurad,Sedfiquandocunqp^ffina.ingloff uKIK Adl.Aquii,

.^^J^^^^^^uüHtùr^) Simodoiufte acquiritur,uttradidit gloffin I, seruiKidmiité j.ff.eo.^in l.Qiiod leruus.ff.de acquiren.poffeff quam concorditer fequun lt;((i»iritgt; tur dd.hic.Naminiuftè feu ex dehefto quænta,ut uolunt,non acquiritdomi-no,utinccblius patri,per d,I,Qjjod feruus.Licet AccurGushiccontvarium adftruat.GutusièntentiamPortius bic ftudetcónucnere.Communifer tarne tfaditumeft,utidém Poruusteftaf,Dominium quidemrerum exillicita eau-fa per ftruum domino acquiri,l.Scruus iietante.ff.de uerborum obliga. PoP fefsionem nero non nffi exïüfta caufa,utïn d.b Qiiodfcruus.Vbi QC Paulus GaftrenGs hanc diftiniftionemapprobat. Differentiae rationem iftam tra-dunt,quod dominium acquiratur ighoranti,quod iuris eft l.Cüm pater^ Surdo.fF.deIcgatis ij. Sed poffefsionon acquiritUrïgnoranti.I.ij^'Cclfus, Po^eßioigna^ ff.Pro emptore.Et hoc unit additio bic in margine fcnpta.Rartol.in d.I.j.ff, mitti non ae--co.trahit prædida in argumentum, quad princeps, qui inraurt feruare iura quint nr. 0d’priuilegiaalicuiusciuitatis,fiueuniuerfftatis,non adftringitur ad ffbeita 0i inhonefta.

us.Caèterùmdominusbeitèferuum fuummoderate caftigat.l,Vnica,C, de „. , . , emenda.feruorum.5C l.Si conftante*^Si mantus.ff.SoIuro matrimonio.Mo- ,,^y^^*°u^ deratioautem caftiaatfonis inde col finit ur,finir ois aut loris ieruum caftiga-uem^uelin uincuIacuUodiæcaillaconicccnt^tuncentmlcmo mortuo nur-him criminfs met um fuftinct. V er fun tunc fit reus homicidij.quando uolun-tateidu fuftis,uel lapidis eum occidèrit,uel telo letale Uulnus inflixertr.d.1, V nica.Aiitertamen conftitutu inuenimus Exod.ca.21.ubi fic habetur iQuii percufleritferuumfuurn,uelanciIlamuirga,SC mortui fuerint inmambus ciUs,cnminisreuserit.Siautem uno die uelduobusfuperuixerit,nonfubiagt; cebit pang SCc.Qjiin Cv marito leuis caftigatio permifla eft uxoris,Aurhen. cifii^ ux» Qj.iod nouo iure.C.de repudqs. Et fenioribus propinquis data citris.propmqna poteftas corrigendi iuuenum coniundorum enata.l, Vnica. C.dcemen-r«7n,jj/ÿ, datione propinquorum. Potto pater non fobim caftigat fibum , fed

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G luj

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttiam refra^num æ mobcdichtctn careen indudt lubct yamp;f pro fuo arbitra*

tu tradari J,Si filius.C^de patrîa poteftate» E di'uerfo pater contra pïetatent durius trâdansTiIiunljCOgitur êutficmancipare.tfi'nÆSi' qüis à parente*D dem eft,ß pecîandt neceftitatem dominus ueî pater feruo uel filio imponat; 1,81 lenoms.C.de Epifco.audientiâ*

iccleß^rumii ^d(tdèftt/àcraftti} Régula eft, ab Ecclefia neminem inuitum abftrahi fylwn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pûflc*C»dc ifs qui ad Ecckfiam confugßQUod tarnen Iure ciuiîi perpetuum

non eft*Etènim qui deîidum cômifit,quo corporal cm poenam commcruit, inEccIcfîa tutus non eft.T^pkr um emm tutcla non n’ocentibüs, fedlæfis datur à Iège,Âütben*De mandatis ptindpum^Netj autem.Iure tarnen Ca nonico nemo templö éxtrahitur,qüamh'bct grauiter deliquën't,nïû' fefece-ht indignum pnuiIegijsjUt quod in ipfo templo deliquit,ucl nifi fit püblicus Iatro,uel nodurnus agrorum dcpopulator.c.lnter aha* æ c.fin.extr. de Ïm-munitate EccIefiarum*Quoloco tarnen fitdiftihdio inter feruos amp;nbsp;liberos* ïilibi uidere eft»

Co^antur) Non obftatrégula i.Ïnuitum*C*de contrah*cfipt. quae uuît Rfg«Ilt;t. nemmern inuitum compclli ad emendum uel ucndcndum,quia ab ea excipi-* turhiccafuscum ahfs quibufdaminglofTNec obftat,quoddicifolet,qucnc^ • Gu^Ni Pff^^Ï* ^^ rcifuæmoderatorcm*l*In re mandata.G*Mandati.óó bNemo exterus»C* terwntnoitrti‘^^Iudæis*Namhocintclhgendum,UtuuîtÂngehnifi qüis abutatür refua* tor. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qitod tarnen reprobatlafon.Nam 5C in abutendo quifc^ rei fute moderator

cft.hSèdli l^GonfuluitfEde petitione haeréd*Qtiare ipfe refpondir,quen-que efle moderatorem reifuæ,nifilege prohibeatur ah'qua,ut hie, SC hls qui bonus.ffide uèrbo*obliga»Lexenimmagis eft domina noftrarum rerum,ó^ iin^Iorum facilitates copigfuntciuitatis amp;Cc,

Öonfsconditionihtfs^} Hoc additum eft,utuuItThcophiIus,ne dominus offenfus^nuenditionè graues conditiones adfcribat,ueluti ut in uinculis perpetuó degat,ne unquam manumitti pofsit SCc*

Cq^no^c de (Jucrdis,} Nonenimilicoacccdéndum eft querelis fer-sfr«! hoües 'uoriïitt,qui*ut ait Theophilus,natura hoftes funt dominorum * Aftipulatur dominortim, uetusproücrbiumiQirötferuoshabemUSjtotidemSChoftes* Cuius memi-nit Macrobius 6C ErafrrtUs*

i^duerfi/sfe^} Hancparticulant non habet exemplar Norinbergenie, ne^ paraphrafis Cantiunculæ^opinor quôd durius pofitumreciprocunt fe»

I nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Titulus IX.

X p 0 S i T 0 primo membrofubdiuifionis in præcedenti titulo propofita:,tran{ïtadalterum,nempeadeos,qui funt in parents poteftate*primùm declarans,qui fint in patris potehate,eius oc-n«i cafione definiensmatrimonium* Deinde,quo iure induda fit ^patriapoteftas*

Ex iudlh nuptiji*) idem eft,ctiamfi extra nuptias procreaucrimus, modo tarnen uèl fecUto matrimoniOjUel alio modo Ïegitimi fadi fint,ut dicitur in ^ * . fin*tit*prox* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;_ „ .

. VtautorcftGrcihlib*«8*cap.lt;s*fïcutSC Matrona,âma-»«lt;16 nbsp;nbsp;** tris nomine didw èftjüöiamadeptOjfed cura Ipeâf omine mox adipifcendi,

(^ofnutii^io.) Âccurfiusinterpretatirranimorum,amp;^redîê,acrûmdum ^jf^'^nh^ fubdit,nontantùmcorporum,fcnfiire uidetur ad perfedioncm matrimonq foiMconfcnf^ corporis coniundrione efle opus.quod uerum non eft^nuptia« enfin non co- c^if^ ^ ’ cubitus facit J.Nuptfàs.ff.de reg.iur.6lt; tCùm fuerit.ff.de condit,amp; demon, Concordat c^.cum aliquot fcquentib,27,quæft.2, Proindcfola uoluntas Si libercônfenfusrnafculi Ôf fœminæ uerum lïiatrimoniumfaciunt: quanqua quod adEccIcnampertinet,neccflaria funt uerba exprimentia conienfum, Ïd^tnagisut probaripofslt matrimônium,quâm quôd necefîariafintad e=-ïus pérfcdionem.ldt^ accipiendum de qs^qUi Itqui poffunt:alioquf furdi ÔC mutipcrfolum cOnfenfum contralnintmatrimonium,mod5 ligna interue-hiant conienfum dcclarantia.c.Tuæ.extr.deïponfalfbus.ôtr c.Cùm apud.Dî kfinUs,bb0r confen(us.Nafn uf uel metu exprclïüs,etiamfî quis metuf eau* fam pr.'eftinfièt,non fufficit.c. Cûm locum.SC c. V eniens.exrr.de fponfalib. interimadmonendi fumus,fddèmumfirmifsimumefle matrimonium,quod isi^trimaiUtUlt confundiocorporum cofummauît,ante enim carnalem copulam adhuc dif- coiffumm^tu/A folufpofcffjptrfngreirum monafferq,efiam altéra parte muita.LDeo nobis.

C.de Epifc.SC cl er, S écris poft copulam. Vide c. v ir um. extr.de conuerlat, coniugatorum.Iuxta illud : Qjiod Deus comunxit amp;Cc,

InQWidMm,) Adeôfndfufduum eft hoc confortium^ùtneuter cbniuga totum fut corporis poteftatem hàbèàt^feddcerc^àlterïus. Paulus i.Corfn,7-, Redrê autem interpretatur gloff Indiùïduàm^quô ad affedionèm, quando-quidem nemo contrahit matrimonium,ntfi hoc anfmo,ütftt perpetuum. Et quan§ multæ caufte diuortq .pditsc Tint lure ciuiliJ.Confenfum.C.de repud. luretamêdiuinoÔC Canonico,nùnquàm pènnfttiturdiuortium,nilî ex eau DMOrtiuitiK fa adulte/ij,amp;l Pc tune quidem fit feparatio maafmônpXed thori.lt;.Ex literïs, extrade diuôrtqs.Qyando uerô èx àlijs cauûs,de qiribus dicitur in titulo prO ximo,fôluitur matrimonfum.Non tam foluitur,quant nullum fuiflè déclara* tur. Porro concubinatus excluditur per pàrticuIaïh,iNt)iviDvAH,cûm fo ConcubindfUf^ la Uolüntate àlterutrius diflbluàtUr.Qiiarè noneft Opus fùpplemcnto glolK Ciuilittl /^Oftianorum^.) Hanc parciculâbene interprétât Âceurfius, Nâ ^^‘*^^ ^ôm^rti exconftiturione Diui Pif,in orbe Romano,id cft,fub impend qui funt, eines Romani funr.l.in orbe Rom.ff.de ftatu höminUm.Q\iam legem Alclad tus nobis reftituitexPandedis Florentinis. Idem traditlibro z.dilpUndio, capite ZI.Gallos Comatos Vitellio amp;nbsp;Vipfana confulibus,dues Romanos GaUiaualk» fados eflè,amp; deinde annitente Glaudio iniura Gurixprörupiftè.Et in lè-qUènti ca,ex hifcorijs oftendit,omnes Gallos Romanis principib.pa^flè^ôd fus ciuitatis adeptos elïè,Romamqj ipfam priusab Imperio,quam C^los de fcciflc.Exquibus fan's confiât contra gioflam,cfiam ipfosius patri^otefta fis in filios habere, Cætcrûm ante conftitutiOnem Pq lus ciuitatis à princi pibus indulgeri lblet,loco magni benefieq. V ide Epiftolam Plinij ad Traia fium Ub.to, e uiusiniti um,Proxima,

R AÈ C E D E N TI Titulû dfëlurh eÜ'jgafna i^teftalbm ex iufîis nupnjsdenuari.Qj.iarc réÀè fubijcft IradàtUsde Nuptijs,ut dô ccamLir,qLi-æ fini iuftac nuptîi,arcj^ eadë ura jntenigamiis,qiu' fi

^I Iq fint in poteftate.DiUidï aütem potéft totiis titul us in q uatuor ‘TituÙ iitußti partes.Primaoftêdïc,interquasperfopTs caftentiuHæ nupriæ»

Sccundâ,à quar5perfonar3nuptii^abftfhendiïfit// -^rtia,nuptias contra le-gum præcepta contradas infirmât. QjJartad0C€r,quibus modis extra n u-

dues Homann) CuiufmodiTuntömneshominesIiben\qui fub Tmpe^ ' Set-mu»« MM tio Romanofunt;utprïecedcntiiriwlodiximus»Atlt;^hincpatct inter fenios trimow.tt. Jure ciiuli noiftonftare matrimönïumJ,Cum andIlis,C»dc inceftis nuptijs» ‘ Qjianquam aliter conftitUtumefl: Jure CanonfcOjtiuojtontradicentibus Ót inuitis dominis,ferm' conttahunt matrimoni5.c»f.ext»de coniu.fer.Qjiodó^ bic in gloffa annotatum cft,SC additione marginaria.

tidxres. Tauberes.) -Annos pubertatis redè dcfiniuit'Accurfins^ctiam quod ad Matrimonium attinet,in qug Jure duili ita fpedatur iuftum pubertatis tem puSjUtminoremduodecirn annis nuptam,nön prins for e legitim am üxorc, refponfum fit,qiiam apud uirum compIcfïètxrj.annosJ.Minorum.ff.de ri-tu nupt.Iure tarnen Canonico infpicitur coéundi potenua.c»Pubcrès.dc dc-Iponiat.impuberum.

Inpote/latcJunt.} Jure ciuili non coeuntlegitimæ nuptix,abfque con-Tarentwm cofi f^^^f^ eörum, in quorum poteifate funt contrabentes,nifi parentes fint uel Jen/twn mnu' ^g^g capti,uelfuriofi,ueltrienhium ab fentes, co maxime •empore,quo JwnSte^S-nubiliseftaetasJ.Sifuriofi.C.denuptqs.SóhSineposJ.Siitapatcr.ff.de ritii nonicumfecui i^^Pt» 'Cæterum lüs pontificium,cuihacin parteftandumeft,contrahen-’ tium tantum confenfum requirit ex neceisitate, honeftum tarnen indicans, quot;adhibere confiliumÄ!^ confenfumparentum. c. Sufficiat.27, quæft.2.Q.uod adeóobtinuit,ut fi filiafamiîiàs nupferit fine con(enfupatris,nihilominus pofsit cogère pattem ad pratftandam dotem fe dignam, idemep infilio tra-dunt,qui ofFicio Indicis ad neceflarias nnptijs impenfas,alendçlt;^ familie fnm ptus poteft patrem compènerc,ut nOtatur 3x.qnæft .2.C.H0C fand urn. Paulus receptarumfententiarumlib.z.fic feribit : Porum qui in poteftate patris funt,Âne uoïuntate eins matrimonia iure non cöntrahUnt,fed contracta no diflblUuntur.Contemplaiioenim publica: Utilitatis priuatorum commodis præferrur. Porrô fi pater contrahat fponfalia, uel matrimonium nomine fffiæ uel filignifi aperte contradixerint,habènturpro cOnfentientibus.c.V-nica.de defponfa.impub.libX

'Ç^æ/itum e/ï.) Hæc quæftio hodieinutilis eft,propter lus Canonicir, ' quo fölus contrahentiumeonfenfus (ut diximus) fufficit.

Superßio.) Defilia non ambigebatur, propter conftitutionem Dini Marei,cuiusmeminit Imperator in USi furioft.C.eo.

Ïï«ptilt;e neß^- /Vc^rtaf^} Nefariasnuptiasptoprièdici inter afcendentes 6d defeen-ri£,'mccß'£,iüi dentés,iiceftas inter coIlatCralesSCadfines, Rcliquas modô illicitas, modo cit£,m'Mles. inutiles^raditAccurfiusadRubricam C.deinceftis nupt.Eft tarnen promt fcuus iÓftrum uerborum ufus apud Iurifconfultos,ut ex hoc Ioco,ah]s^ corn gt;pluribuscolligerelicer,

CognAtionwefi. -Extrdnlberlo.) Cognatio in tria diniditur, In Afcendentes , Defcen-fjpecies. dentes,ÓC Tranfnerfos feu Collaterales, Afcendentes uocamus,qui nos Afcendentes. genUcrunt,ut pater,mater,auus,auia,6C qui his fuperiores funt,qui omnes appellatione parentum continentur,l. Appellat.parent.ff.de uerbo.ftgnif.

Df/crnJcKtcï. Defcendentes funt ex nobïs geniti,ut filius',filia,nepos,ncptis,amp; deinceps, Coiltiterales, qui omnesliberi dicuntur.1.Liberorum.fffde uerbo.ftgnif, Tranfuerfales funt,qui neep nos genuerunt, neep ex nobis geniti funt,fed communem ftir pem fiueradicemnobifcum habent,ut frater, for or, 36 ex his nati,patruus, amita,auunculus,matertera,fiC qui ex his defeendunt,

1^ oterfs cam uxor cm due ere.) Sedquare nonpetinde pater filiam ado-ptiwam poft emancipationem poteft duceref NonnuUi refpondent,impedf mento

LIB. Î. TIT. X; ' De?lt;7upii;i. 18 fnentoeOe r elf q m'as patri æ po te ftan's, Maior on fin reuerenna eft intet eós, qui parentumô^Iiberorum locum obcinent,quàm inter tranfucrfales,ut lue af^)robacTheopbiIus,Quiapriftinum,inquit,patrisueI auf »omenpudoM * «fie oportet, Abj tarnen hanc rationemafsignant,quôd pater impcdiatuf «xfado proprio,non ita frater,cui uel inuito foror ex adoptione accefsit. i'iliam/uamcmanciparc.) Iftud confilium hod/c paruin uidetur utifc eis,qaiextraneos adoptant,quód nóntranfèuntinpoteftatemadoptantis, ^Sed hodie, infr. titulo », Idco^ quum non contrabatUr agnacio » nihil widetur obfta»è, quo minus adoptatus fikus mffgipofsit filiac naturali non Ado^d^ «raancipatae^quod Innocentius eomprobat in c^ Vnico.cxtr.de coniuga-tionelegali, Gontrarium ientkntium crebrior calcUius eft, pro quibus «idetur d.c. Vnicum.non diftinguens inter arrogatum Si adoptatum. Vn-lt;le nee nOs diftinguemusJ.De precio.ft.de Publ,ad, Licet enim adopta-tusnon tranfeat in poteftatem adoptantis ,confequitur tarnen iura quæ-damper adopnonera,quæper cmancipationem foi wuntur,l,Cùm in adopt» UiS'j^Sui autem.C.de adopt,

Cuitos enim.) Äccurfius reftringftbancreguïam ad fuum cafum, uennn Theophilus tradit earn uniuerfalem, cuius fentenda-ucra eft, Nec repu- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

g nat argumentum Accurfq, Iftud reiatia urn (Guius)exponi debet,cuiuf* 'F^^nfuerftP cunque tranfuerfalis.Namde coniundis ex tranfuerfo gradu loquitur te- ïquot;^“!*quot;'*”** Xtus à principio Paragraph,Inter cas.infr. cod, Item, quod hie dicitur de Nèpte,dicendum quoque de PronepteJ.Sororis proncpteiTi.ff,de rifu nu- p^”^*”* °^^ ptiarum, Qiiainrehichallucinatuseft Angel.Etlicctalioquiiureifto in*** quarto gradu codant huptix,hic tarnen ne in quinto quidem gradu confia fount,quia fuperiores tranfueifalesinferioribusparentum loco funt,utd.I.

7Vcc materieram^) Non tepctit adoptiuam, ex fentenda Theophili, no quäfi mater rnca fororemadopduarn habere non pofsit.Eodê cnimmodo (utipfe ait) matertera adopdua fit,quo amitatfedideohic noh repetit adopci «am,quiafororem adoptiuam matris meat non prohibcor uxorerh ducere, quod mihi neque naturali,ncquc ciudi agnatiohe iungatur,fed quod ad me attinet,inane nomen habctmaterterac,quód foiliccteft adoptitia foror matris mete, Exenimcognationcs tantirm contrahuntur per adoptionem,qute nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ •,,_

tu nupdarum.6d LQ^ii in adopt.ff.de adoptionibus-. Et fecundum ifta i^' aaAMnes cod tclligendus eft textus in d.l.Si qua. Dicens,quod auuncidus nem^irper adoptionem,non quafi mater mea nonpofsit habere fratrem adoptiuam, fed quôd inter me SC ipfoin nulla contrahatur cognatto,quararione nec nuptiafc impediuntur. Cuilegirefragatur LQuiperadoptfonem,infme.ft'.de ritu dupt.ubi dicitur nos prohiberi materteram ducere.Et mirum eft,quomodo Dolores foforórqucant.SedD.HaIöanderTeftituit,pro ut$,utilt;$,legens* Omnia igitur qua habet Äccurfius amp;nbsp;dd.font uanifsima.

Adfines funt uiriStT uxoris cognan,ihdc dilt;fti,qi dux cognation es,qu* di AdJines nni\ Uerfa: inter fefunt,per nupdas copulent,ó^ alter ad aïterius’cog'nadois'fines

accedit. 1.Non facile-^ Adfines.ff.de grad.adfini.in qua lege uidebitisfpecia Affinitas clt;A-liaadfinm nomina.Contrahit aStadfinitas nó folümexnuptqs,ucrumctia ex trahitur itU tóidtocoitu. qd etfi lure ciuili nó admodûexpcditn eft,,ppterd.L-N5facile. exiUicito coi* ;^Sciendu,in iuretamêCanonico aperte dccrctu eft,c.Super.SC c.Diftretio- tih nein,ext,de eo qui cognouit coftfangUïnea uxoHsfug.Qiiapropter fre loan.

fifTinitatMie' Andre.extr.rit.de lponGI«difBnïuit'afBnitatem: Affmitas eft propînquf-f^tio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*’5 quaedam perfonarum ex coitiiproucnïens,omnicarcns parentcla.Prohf-

* nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bctur autem^atn'moniumrarione aftinitatis ufep ad quartum gradum inclii

fmè,in primo genere tantum.c-Non debet,extr.de confang.2lt; adfimt. Am uxor fit adfinis,placet Aceurfij fententia,proqua uideturtextus in I. Affi-nitaris.C.Communia de fuccefTS^ in d.LNon ucilc^Adfincs.

fiegid^, lt;^ia'rationes) Nempe fortiore.Exhoctextu apparetjridubioJegê in-telbgidebere fadam,in cafti ambiguopotias,quamcerto,FacitI,Qiïod La ' nbsp;nbsp;, beo.ff.de Carbonianoedi*o. ItemcoIIigoexeodcmhoctextu,quódubi difpofitio habet duascaafasfinales,GRerationes,quamuis unaillarum ceG fet,nontarnen ceflat difpofitio.quoduti^ iierumeft,fifingulx rationes per fe efficaces fint,fiCfufficiant. Alioqui quod exduahus caufisintrodudum cft,altera ceflante extinguitur.Duoenim uinculaardiusligant.Quade rc dodiffimê diftcrit Akiat ils libro i.deuerb.fignif.

TiuMuxores C^iaduas uxorcf.) Duasuxorcshabcniem quidam po«na infamfae,no HucemisfoatA nulli poena ft«priuoluntpledi,atcß idem dicendum de co, qui unam fpon-fam,a!iam iixorem,iiel daas fponfas habet.Et quanquam fecundum Matri-CowAtuf p««- moniiimipfoiiirenunumfit,animitarnendeftinatio,8Cillicitiis conatiis pu-tut. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nitur^q.in finc^ff.de qs qui notantur infomia.amp;LEum qui.C,de adultères.

t^äfinitMäUe' ^ff^initate^) Morte alterius coniiigum foluit effedus affinitatis, quo nuimortequA adomnia,præterMatrimonq impedimentum.Vnde eleganter dixit Bartol« tenutfolMtur in I.Cui eonim^Affinitatis.ff.dc poftulando. Si ftatutum municipale iu# beat adfines litigantcs compromittcrc,non obligari eos^quorumMatrimo-nium,quod caufamdedit affinitati,morte diflblutum eft,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' Inter priuignos licite chit matrimonium * cuius ratio redditur in glofla. Suffragatur tGeneralitcr^Inter priuignos. ft. de ritu nupt.ô^ c.Supcr his, extr.de confang.amp;^ affinit.

Puilici bone- In coniundionibus non tantum quid liceat, tier timetiam quid honeftum fiif» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit,confiderandum eft.l.Scmper.ff.de ritu nuptJdco^ ceflante omni cogna none amp;adfinitate,publicæ honeftatis caufa à quarundam nuptijs abftinc-mus.Qj.ia de re diueruntDodo.inc.Non decct.extr.de coniang.Sif adfini. VerC^ Inc cafus hodie rare euenit^cum ob folum adultcrium uel hærefin fiat diuortium jÄT neuter Uiuentc altero pofsitfecundas nuptias appetere. Fit ennn tantum feparatio thori.c,q.6C c.Ex Iiteris.extr.de diuortqs,

/\/amcon^at^) Ex eadem caufa Auguftus refpondit, non pofte me uxorem ducere matrem eius.quam fponfam habui, fuifle enim earn focrum fncam.I.Adoptiuus.infine.ff.de ritu nupr.Ratio eft animi deftinatioJ.Eius qui.C.Adl.luI.dcadult.Ó^honeftasmutui confenfus,qui maxime nuptias perficit.l«Nuptias.ff.de reg.iu.

Seruipromd- Dubitationem hic fadebat, quo'd lure duiliieruipronuIIishabcntur.L lif hubcwur, Quodattinet.ff.dcreg.iur,atcpadeonullam cognationem habere uidentur* ut fi liber homo (eruituti fubijciatur,manumiffus non redpiatius cognatio* WS^Oiiod autem.infr.de capitis diminutione,

Bnumcrathtc Accurftus aliquot modos,quibus matrimonio obftaculum ■,, fi'at,uerûmcùmprimus,feptimus,olt;flauus,nonus,2^ ulnmus non inucnian-tur lure Canonico,nihil ïmpedimenti præltant nuptqs.Decitiffus modus ha-bettextumin?o,quxft,i»c,de€oquod, Qjiomodoautem cognatio fpiruua-Ïisimpediatnupnas,fufifsimè traditur extrade cognai,fpi'rit.pertotum. Circa duodecimummodum admonendi fumus,CIericosorientalis Ecdcfix, hoc cfc.GraccoSjinminoribusordinibusconftitutosJicuècontrahere Matrimo ntum,gt;quo utuntur mfupenoribus ordimbus^uotum cnim conunentiæ non rectpitorientahs 13cdclia.c,Cfirnohm.extr.deciencisconiugatis, Sunt ÖC ^„ recèle alia impedimenta Nuptiarum,quac nonenarrat glofla, ut error conditionis ru,^, wel perfonæ,c»Propofuit.extr,dc coniugXeruorum, Simplex quoa uotum Error. jmpedit,Iicctcontradumnondirimat.c.R.urfus.extr.Qiiiclericü Secus in Votum. Iblenniuoto,quod contradumdirimit,c.Vnico.extr.de uoto. lntcrdumamp;Crimen, , crimennuptqsimpedimento eft,utfiquisinceftumcommifcrit,ud presby-terum interfeœrit,uel uxorem occiderit.c.T ranlmiflæ.ext.de eo qui cogno uit.c.fecundo*depoenitentqs. Contradum tarnen matrimonium non dit foluitur ob crime n,nifi in tribus cafibus,utO adulter conftante matrimonio fidemdeditadulterac,uelfi rcipfacontraxerunt,uel fi alceruter machinatus eft aliquidin neccmconiugis.d.c.Tranfniiflæ.mndagloŒ Religionis quo Rdigoni! dif que difparitasobeftmatrimonio.l.Ne quis.C.de ludatis. Poftremó eoeun parittu. diimpotentia,utfi aut frigidusfit uir,aut mulierarda, quo cafu dedaratur impotentu. matrimonium nullum.extr.de frigidis SC malè uitiatis.per tot.

Hic indpittertiaparshuius Tituli^quae matrimonia contra legem inita infirmat,contrahentesc^ poenis adfici oftendit.

i'dij fpunj.) Hi Graccè «•57«7c§t5,quafifinc patrc,appellantur,non quad spurij. pattern non habeant, fed quod iuris fidione intelligunrur non habere,ut quôd uel incertum habcnt,uel eum,quem habere non Ïicet.l. Vulgo.fF.de ftatubominum,

Exaélioni loeierßt} nbsp;Quod ad dotis fiuc donatiomspropter nuptias re ^^“^ (^ ’^o^

petitionem atrinet,receptiorc dd.opinione diftinguitur,utfiis,qui dedit,ne dopropterna que in iure,neque in fado crrauerit,non répétât quod dédit,fed cedat filco. f ^‘‘«’^quot; l.Si qua.C.de inceftis nuptifs.66 l.Qjn ob turpem.fF.de condid.ob turpem. Si uero fadum nonignorauerit/ed errauerit in iure,tune autfubfecutaeft ^..^ carnalis copula,ó3 non repetit,ut hic,óC apud Bart.d.l.fina. Fadi enim igno ign^rantiaß-rantia non eraflaSC afFedata abomni pûenatampecuniaria,quàm colporali ^^^ eximit.d.l.Qui contra.Si tarnen (ut fubfcribitd.l.) pofte a errore conperto ilico contundionem diflbluerint.Porró iusCanonicum contrah ente since- jncefturum tut ftas nuptias ipfo fado,excórnunicationifubijtit,ut in Clementina, Vnica. ptUrupœnA. de confang.amp;afFinit.Sanè uero bona fides utriuf(^coniugis,uelalterius ran Er mcdlis tut tùm,fufFicit,ut proies légitima habeatur,atcp fuccedat parenti etiam malæ fi- ptijs nAti qua^ dci,hoc eft,qui nonignorauitimpedimentum Matrimonq.c,i}.amp; final.extr. tenue hab cun' Qiii fihjfintlegitimi. Qiiorum capitulorum ufus non rarô hodieoccur# turle^tim. r it,propter eos qui pafsim relidis monafterijs,5C dericali ftatu,apud ignotos matrimonia contrah u nt.

Hæc eft quartaSC ultima pars tit.oftendens duos modes, per quos naturales efficiantur Iegitimi,amp;lobnoxij patriæ poteftati. Dequibusfufiusin Au-then.Quibus modis naturales efticiuntur fui.

Curice dattes.) Id eft,ordini Decurionumoblatus. Etant autem ÎDccu# Decuriones.

fïöncsfi'uoDecuriaIes,magiftratus,0£^ Confiliarf) municipiorumjæ ReipUM leruiSC ueluti uifcera,quare exfuis duitatibus alio' demigrare iusnon erat. Curia tj.ff.dcDcc«nonibus»VndcautcmappcIIatilint,doc€tl.PupiII^ Decurio Üaturaleskn î'^s.ff.dc uerb.fign.Horum corpus fine collegium dicebatur Curia.Proindé tinundi modM naturalisfflÏHs legitimabacur,fi â pâtre,curiæ dus duitatis, unde ipfe origin antiMut, ï'^’^ ducerct,ucl cuifubiedus effet,offerebatur. Item filia naturalis tantum fiebat légitima,!? nuptum Curiali data eflet.l.Si quis.C.de naturalibus irbe ris, CxterumGurix oblauis tantum fiebat legitimus fucceftor patri fuo, non al ijs cognatis paternisJ .Communium.C.de naturalibus liberis. V e* rum h æc ratio Iegitimandi,iam olim ab ufu recefsit.

û dorni nôn fuifîct irnpriegnara: Reicói'is tarnen hrs ommbas,nire Canoni-co conftitutumfi't,ntex quacimque mullere fufcepta proles,perfecutum ma trimonium fiat légitima,modo ne clandeftinum fit matrimonium, mhil^ aliud obfiiterigqirod uel tempore partusqtelcontraduspoureritniiptias im-pedire. Vidc cap.Tanta.extr.Qin fihjfintlcgitimi.

Eftamp;^alius modus nobilitandi,fiuelegrtimandi,uidelicet per refcriptum principis.l.fiC.de naturalibus liberis.amp; Authen.Prxterca.C. eod. Et per h«ncetiaminceftuofi iegitimari polTuntjUt autoreft BartoI.inl.Qui in pro m'ncijs.fF.de ritu nuptiarum.Item filn facerdotum ♦ Tradant Do croies in c» Per uenerabilem.extr.Qui fill} fint IcgitiniK

præbdius fuccedendi nOn modo patri,uerumetiamomnibusagnatis co-'Le^tnOAndi gnatis^ paternis. Eftiphodieufitatifsima,atqueitafauorabilis obhonefta-» moduf perfub j-gj,^ Matrimont},ut quum alioqui furè duilimufta huic obftare!blcant,uelii fe^uensmatri' tjfi forcé concubina effet ferua,fi inftrumentadotaha conferij^ta non effent, WC?tMttWgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I^ /-Ir\r^lt; -n/Sn fiiZfl^^ /tV»rAtquot;-»gt;rgt;mf*1 ♦ T? ^'»«»z^re tom-^n Ï^ic T^rMniKiTc ntr^ ■f^anom*^

V M Imperator femel inftituerit cxponcre,qui bberi fint in patriJ poteftate,ea^ de caufa de nuptijs tradauerit,conuenientcr fub-ijdthuncatulum de Adoptionibus.Nam fîliosfamiliàs non !b-lüm natura, Uerumetiam adoptiones fadunt.I.f.ff.eo.

/Vaturales lihcri^) Oftendit glofla difcrimina liberorum, U' jm-g autemCanonico naturales tantûmhaeferè differentia diftinguuntur, utnatlïxconcubina naturales dicantur : ex fcorto,manferes : ex ijs,qui fa,-

Definitio àdôptionis Theophili probè conuenit cum definitfone Pheeft tini,hicrelata ab Accurfio. Adoptio,inquit,eft adus legitimus,naturain irbi Adoptio^uU, tans,ad folatium eorum,qui liberos non habenuNon quafi qui habcanc bbe ros,adoptare non pofsint.Repugnatenim^Inter eas quoc^.uer.Sed fi qua, fupr.tit.prox. Veróm ut fignincet id,quod ut plurimS fit.N â ijs qui aut liberos habent,aut adhuc generate poflïinr,non facile permittieur adoptare.1, Nee ei-^’Præterca.ô^ tSi paterfamil^fin.ff.eo.

'PriNCipab rejeripto^) ld eft,permifsionc Slt;'autoritäre principis,ucl c-_ . nbsp;, iuscuiprincepshocdelégauerit,Etenimfadacoramdelegatoprincipis,pcï‘

^e e^tidut9' /j^(johabetur,ac fi ipfe princepsfeciflet. Delegatus enim reprefentat dele-** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gantem Jt jan fine,ff.de off.eius,cui mand,eft iunfdid^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

* Q^dP jpccies^) Adoptionomen generale cftjô^dnnditur indùasfpc^A^oftiow^e-Cics^quarum altéra fimiliter Adoptiodicitur, al ter a Arrogatio.d.l,jff.cod. ‘^i^^» Adoptio Cuius diuifionispartes pukhrê explicantur à Gclholibro ƒ capirc 19, Necg ^ Arro^iio. mireturquifpiam,nomen generis fpeciei tribuûNam hoc £C alias frequen- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^^^

terfït,nempe,quonelcunlt;^fpeciesnon habetpropriumnomen,genensfibi^‘^‘ ’^‘ iifurpat.Sic lurifdidio dimditur ïn mixtum 3?merum imperium,amp;f lurifdi- i^^^inidi^^ . órionem,fEdeiurifdiótio.omniumiudicum» Sic luftitia generis amp;nbsp;fpeciei iff^m^^ nomen cft»

ARROG ATIO unde dicatur,docet lurifconfultus in Lq.fF.cod^cuius uerba Arrogmo un-tefert glolfGenius tamenlocoallegato Arrogationem indedicfam putat, ^f, quad per populi rogationem fieri folet,in cuius locum nunc fuccefsit prin-ceps,quumpopulus in e urn lege Regia omnempoteftatemcontuleriufupr» Formam uideapud Gellium.

Imperia Z^a^i/iratit^.) Scilicet ordinary, apud quem eft plena legis Lrgn 4Üio d^ alt;ftioJ4.C.e(^amp;^ hiiq»fEeo.S^apud GeUium, Apud eum autem dicitur legis pudquem dieu atftio (utteftaturBudæusind.l.iitj.)quiplenamhabet iurifdilt;ftionem,ô6 or- *‘*^' dinariam,apud quem expeririomniadfioneaduerfus quemcuneß poftumus» Porrô cum adoptio competat iure magiftratus, etiam delegari poteft.l.j.ff» de off.cui man^eft iurifd,8d tImperium,fEde iurifd.omnium iud.

Extraneteper/onee^} Extrancaperfonahicintelligitur omnis,qua’ non E^fraue* per eft parentum numero,id eft,quæ non eft inter afeendentes, Itatp frater,pa- n’quot;*‘ truus,auunculus,funt extraneæ perGnæ,

Stabile mi^*} Id eft,ut ipfeconftquatur omnes effedfus patriæ poteftatis. Notandumetiam,quod nouifsimoiurefuccediturpatriadoptiuo,non ob-ftanteemancipatione,quiahodie fublata differentia fexus,emancipationis Ôd patriae poteftatis.Authen.de hæredib.ab inteft.uenientib^» NuIIam. Ho dieinuitus nemo poteft emacipari, Authe.Qtiib.mod.natur^ Generaliter«

Doccthic^nontcmerd,necinexploratdpermittideberearrogationesim puberS.Ercnim,autore Thcophilo,antiquicus omnino uctabatur arrogari, cuifubferibit Gelliuslibroy.capite 19.his uerbis: Sed arrogari non poteft, nifi iam uelticeps,id eft,qui iam ueftitus eft pubertate, 2d barbara emifit. Qtiapropter nonmirum hodie arrogari, nifi editis quibùfdâ conferuationib*

Caudit io nibtrs^) Id eft,modis.Nam impropriè hie ponitur conditioni- ^o^t c^ ^°^ bus,ut patetexfequenri particula Vt,per quam inducitur modusJlif.C.de ^^^I°gt;^gt;^ flt;^^^^' cisqu3efubmodo.Conditioucrô,per Si,uelCùm,ut notaturinI,|,C.eo.

Caueat.^} Cauet arrogator datis fideiuflbribus.l,q.C.eod.6d I.f^ec ei.ff. Q^^^i^ arroamp; Co.Nce refcrt,quód cautionis nomine non continetur datio fideiufforum, f^^j.^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-,

hoe enim obtinet,nifi aliqua Icx hoc fpecialiter requiratJ. Sancimus.C.de uerb.figni£Verùmhæccautioomiflà hadfenus habeturpro fadfa,ut ex ea adfio utilis competat.I.His uerbis.ff .eo,

'Perfoneepublieke.') Reguhriter nemo altcri ftipulari poteft.infr.de invité stipuldri alte ftipt$»Alteri.QiiodfalIitin Tabenione.IteminIudice,2dplenfqjalijs,dequi yi quipoßmt. businfrâ.Priuata quo(Ç pcrfonapropauperibus,uelin caufapia militer alte ri ftipulatur,ut Angel.hie annotât.

Dignité emandpatianeß) Ideft,nifïiuftacaufaappareat,ob quam meritô debcat à familia adoptiui partis eqei.Quid enim (inquit Theophilus) fi patri adoptiuoinfidiatusfit,uelquoquomodograuiteroffenderit. Emancipatus j^ût ex iftiulmodi caufa,amittit quartam,ut in uerf,fcquenti,2d in I.fi.ff.Si qd

* nbsp;nbsp;'^ ïnfraud.patro,SiucrôueIcxcaulàhonefta,uelnuna,temporcctftafta*pâï/ô-*

nis bona fiia récupérasse qnarrâ fibt débita poft morte adopetut paen's^quod colligitirr hie el ucrbo,Relinquere,cniod inteUigftur de ultima uoluntate J^ fun ftnc.ff.de tabulis exhibendis.Sd eft textus expreffus in I.j^Si imp ub crû, ff.de collât.bonorum.

Vlding uolun ^ff^^^f^^^} ExconftitutioneDiui'Pij,titcftfnI.«lt.ff.Siquidinfrau.pat», tat if liber (At Collige ex glo.contra bonos morcs^ôC uetita eflè fada,quæ libéra teftamerf fadioné a ut penitus tollût,a^t reftringnt.1. Stipul.hoc modo.ff.de uerb.obb (^uartatnpartemi^Qu^muisopimo Bulgarimtclligêtistextû de quar-' ta omnium bonorû communiter reqeiat â dd.à quorum lententqs non leui-ter recedendû cft:ipfè tarnen exiftimo ucrifsimam.Nec^ enfm aliter abfc^ca lumniaintelligipoflunttextusdehac qaartaloquentes,maximc l.final.ff.Sf quidinfraud.patro.quia cuicp in fua arte crcdendû.Necobftat argumentum Äccurfi|,putantis abfurdû,fi plus reciperet legitimus tantum ex bonis patris adoptiui,quàmnaturaks8e kgitimsquod côtingeret fî quatq^r uel pluies legitimos haberet.Nam dici poteft,né fernere legem permittcre,ut qui uef fyro^re turn idoneusfitgignendisliberis,uel iâgenitoshabeat,etiâ alios arrogaret. 1. Si • cuiuis temeri patér^Inarroga.l.Nccei-^ Etprimû.cum^lequen.ff.eo.Etficôtràfcceris pernuttitur, adoptansfibiimputet.Quiâmobrem exiftimo multô uberiorê elle bâc quar tam^neepliberosexcludit à querelainofficiofi.Et hanc quart! non elle hodiè audam,redè traditumeft in Authen.detriente ÔCfern 111e, quod fine dubio procedit,fi Bulgari opinionemïèquamur.

Prêter. ^rteter bona^) Præpofitio hic includit,non eXcipit. Vidc Accurfîunn Pl^\puber' nbsp;nbsp;nbsp;“Plc/tapubcrtatc^ Aetasxvirj.annoruideoplena pubertas dicit,autogt;

re Theophilo,q, etiam ftro pubefcentes ea gtatcpuberes fiant,uel idea for-talsis,quôd quamuis ante pubefcant,nó tarnen plena conlequunt .In dubio quoties mentio fimpliciter fit pubertatiis,in mafculo xiiq.in fbemina xij. an-nos intelIigimusJ.McIa.ff.de alimentis ^ cibarijs legatis.

E^i inuito,) Accurfiusnoduminftirpoquaerit, Spadones, nbsp;nbsp;nbsp;Spadottes.)Sp3idonü appellatio generalis eft,quo nomine tarn q,qni na-

Tblaß^, f^f JJ fpadones funt,^ Thlibix Sé T hlaftac,óé caftrati continent .l.Spadonü. ff.de uerb.fig.l.Silerua-^Sifpadoni.ff.deiuredotium.Qinaürfint ThlibiCj Thlafiæ,ôécuritadicant,tradit Alciat.ïnd.l.Spadonum. Et Theophilusim ' Punuchi. ImnclocninquitfEunucbus nomen generale eft.Alq entm Ipadones funt, alq Thljbiée,alijcaftrati.Spadonesfunt,qui propter morbu aliqucm,fiuc frlt; gusturbansgenitalia,gignercnequcuntSéc.ThIibia:,quibus tefticuli con* Cajtrati. jj/tj fui^çonfi'adifont.Caftratijquibus genitalia cxcifa funt.

tïiuUeri au.li- nbsp;nbsp;Etberoru amißorü^) Ex hoc textu colligit Theoph .mulierê qüæ liberos

teat adoptare num^habuit,nerefcripto quidêprincipisadoptare polie.Ecfi hicfecutusFa brS purer etiaeam ex magna aliqua caufa polie impetrare adoptadi facultatê* Oraculum, 5ucrnorlt;irMZww.)Ideft,principisrelpôrum,fiuerelcripiû.Refipit aut hcc oratio arrOgantia principum Ro.qui lefcaliquid ultra hominê elle credebâs Sé iam nuncindeoru numerumrelatos. Sunt enim inde dicta oracula,quôd eis ineft deorum oratio. Apud Ciceronem in Topicis.

jDi«tAï^iWM/Z/;iS'.)Labit hocloco Accur.ignorStia htftoriarum,quac fic habent:Cüm Cçfar Auguftus impulfu Liuig uxoris fuc Tibenu priuignn ex Tagt;eru(s. Lj^f^adoptare cóftituilkr^nonantcahoc fecit,^ Tiberius Germanicum ne^ «fr»w)«ow.p^^^^£^yj^g^p^^jj.^£)rufomfiliumadoptaftètófc. Sueto^nuna Tiberq.

. AulGdUibro y.cap.isgt;.Libertinos,inquK,ab ingenuis adoptari iure qui-dempoflc,Mafrunas Sabinusfcripfit, fed id neeppermitn,necç permitten- ^^^‘^^^.^^ dum unquam putat,ut hommes h'bertiniordmis per adoptiiyiem iurainge-^jgpj,^ ^i^ nuorum inuadanuAlioqui fi inn's ifta antiquitas feruetur,etiam feruus à do minoper prauoremdari in adoptionempoflèc,id^ ait pkrofq^ wetens iuris aurores poffe fierifcripfiflè, Exquibus uerbis Gellrj inteUigimus nonfuifle olim ufitatam hbertinorum,multó minusferuorum adoptionem. Facit I, Si pateran fincÆeo, Si ramen fadla fuifiet adoptio ferui,quanquam adoptio ufitato iure non fubiïfteret,feruus tarnen inter ihr libertatem confequebatur, ut reftatur Theophilus hic.Vndeapparet aliter intelligendum^» quàmuul-gusDod-orumintelIigiuEtconigiturnotabile glolKQyod nonualet ut agi ^^^‘Uwwi tur,ualet ut ualere poteft»Quod procedit quando in materia peccatur, ie-eus quando informa.!. An inutilis.ÖCibi notatur.fF.de acceptilat.in 1. j.ff. de uerborum obligat.8lt; inl.Si unus^Si acceptilat.fF.de padis.

^d iifsßli^t) Quifiliusnoneft,nudaappenatione nonfitfilius.l. Non f,7ji^pp^^^fj-^ Epiftoh's.ó^HNonnudis.C.deprobat. Attamenexfententiadd.ind.I.Non jm^a q^uAmum nudisjtalisappellatio facit præiumptionem,donec contrarium probetur.l.fi. poßU. ff.de probat, Hoedignum annotatione,fi pater habens naturales liberos ex mullerc,cum qua potuit ei dïè matrimonium, inftrumento publico/iue priuato.habentclubfcriptionemtrium teftium,uel in reftamento nominet aliquemfilium,nonaddens,naturalcm,ca ipfa appellatione filius fit legiti-mus,adeó utquoduniditffum fit,profit cæteris omnibus ex cad em mullere fufeeptis.Äurhen.Si quis.C.de naturalibus liberis,

jVi c 0^71D certomodoconftituitur,certaquoq;rationc diflbl- Conünuitia^ j uitur,quare ordo reipoftulat,ut poftquamde conftituenda pa-{tria poteftate didfum eft,de eademdiflolucnda dicamus. Tradit autembic Titulusfexmodos,quibuspatriapoteftasfoluitur, futritpoteßA ■• Autenim foluituf morte naturali,aur morte ciuili,aut dignitaj» tK foluendt tc,aut captiuitate,aut emancipatione,aut adoptionc. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modi [ex,

Sui iuris. ) Rede excipit Accurfius ab hac generalirate cos,qui per di gnitatemexiueruntde patriapoteftate,quia quod fauore conftitutum eft, ^^S^'** non debet inlæfioncm retorqueri,I,Quod fauore,C. de legibus,Pelquot; dignitatem itacjemancipatus,quatenusfibi utile eft,habetpro emanciMto,aIias Uon.

Docct hic ^quemadmodum filius per mortem ciuilem à patria poteftate eximatur.Succefsit autem deportatio in locum interdidionis aquç óf ignis, I.q-^j.ff.de pœnis.Solebat enim olim exulfbusigni ÔC aquainterdici,cüm ad ^^*f^*S’’‘^‘ hucuideretumefas quamuismalos homines capitis fupplicio adficere. Interdido itaeß ufu ear urn rerum,quibus hominum uita confiât, perinde habe batur is,qui earn lèntentiamacceperat,acfi morte muldatus eflèt.Porró Ac otportdre curfius redè ofiendit,qui exfua iurifdidione pofsint deportare, Verüm ubi ^Mpoßmt.., dicit,inSenatoribus,rediusdixiflèt,in Senatu. Item in uerbo PRiNCiPiS, pro,per Senatorem,reponcndum,per Senatum.Ne exifiimet fingulis ex eo ordine conceffum fuiflc,quod toti ordini permiiTum fwit.Senarus enim gqui paraturprincipi. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

A nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ciultätem ämittit^') Hi ne Apolidcs âlur ifconfultis dfeunt ur, L Qjf afgt;

^^ * ^' dam.fF.depœnis.h'unt^peregrinæconditionisJdco^ nulhimiuspatn^po teftaus retinen^quod foh dues Ro.habenu

KorSim dik Eo/nortuo,) Appdlationetarnenmortisin cafu dubio fntdiigfturna bio, mteUi^' turalis,ncc fuffïccretcitnlis in cafibus lure exprcfsis,Vtnotatur in c.Sufee-tur Mturalif^ pit,de refcripïis,nb,6» Proinde granatus de reftituendis bonis poft mortem fnam,non compeniturreftittiere,quamins ciuiliterfit mortuus,fine per mö-nafticx uitæproTefsionem,fîuc per deportationem,fed expedatur mors na# turaIis,l.Statns.ff,dc inre ftfei?

‘Pari rationed) Annotauitglofflquod idem ius debet conftitui,ubi cagt; dem eft ratio,Nec obftat LSi quis.quam in contrarium allegata Nam loqui* tur in cafu,ubi idem ius conftitutum eft,eämtarnen no fit eadem ratio,quod nonrepugnathuicnotabili.De quo in utranlt;^ partem difputatur in hlilud, fEAdfAquiliam, Ratio autem quarefilius deportatusdefinatefle in pa-triapoteftate,eadeeftcumfnperiore,qgt; ci uitat i perpetuô rnortq^s cenfetur,

quot;Per omnia.) Etenim quo ad bona,quae ante poftedi^fitamen in qs alter/ fus qua: fit um non eft,Non enim itaprincepsuni prodeft,ut alteram lædat» Vide cap.Q,uamuis,cum ibi notacis,extr,dc refcriptisjitu^» Et Aiciat, in K Princeps,de uerb/ignifi

E^ele^ath) Præter differentias hie annotatas inter deportationem ÔC rclegationem,etiam hanc tradit Budaeus in fCapitalium^In exulibus.ffdc pœnis,Qj.iàd relegatio fit quidam exterminatio,cum quis exire fines patriae iubetur,quod Cicero fedibus expellere,dixit* Depertatio ueró quafi cir-cumfinitio,CBm ei,qui damnatuseft,certorpacio circumferibitur pœnæ pen dendæ Iocus,unde à Confiniti uulgo dicuntur. Sed hoc intenigendum de fimplicirelegatione, Namin infulam relegatus,cam egredinon poteft* Sunt autem duo genera relegatorum: Qiiidam enim ininfulârelegantur: quidamfimpÏicitèr,utpröuincifseisinterdicatur,non etiam infula afsignegt;

Banniti nbsp;nbsp;tur* 1, Relcgatorum, ff, de interdidis amp;nbsp;relegatis * Accurfius æquiparans

” ’ nbsp;nbsp;Bannitos(fit uenia uerbo)deportatis,reprobatur uulgo àDocftoribus,eô

quod non amittant aliud,quam iura fui municipij, Cæterûm Salomonius Vroferipti, Bannitos alicubi comparât proferiptis, quod de qs intelligendum puto,qui, ex ftatutis urbium impunê occidi pofiunt. Item quôd Accurfius dicitjde-Definforesd' fenforesciuitatum non haberè ius relcgandi,iure uerum eft. Aliter tarnen citatum Mhd tæl confuetudinc,uel principum indulgentiapafsimintrodult;ftum eft,quæ il bcdiît imreie- hsmerulh ÔC mixtum imperium tribuit* ^ndi.

« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^f l^ixnccfcruns,

Pœnæ fernt funt,qui ultimo fupplicio damnati ftmtJ.fîÆd€ pœnis, item qui in metallû,ucl opusmetalli,ucï in ludum uenatorium condemnantur*I* Âutdamnum-^Intereos.SC^^QiUcuncp.fEdepœnis* Seruiautem pOtnae ncqi ius teftamenti fadendi habcnt,necj recipiendi aliquid ex alterius tefta mento,præter alimenta,LiqÆde ijs,qui pro non feriptis babent, Cæterûm in opus publicum perpetuô damnati,nô teîegatis,ut tradit Accurfius,fed de- . portatis fimiles funt,amittunt enim ciuitatem,LQiiidam.ff, de pcenis,

15e/îi^sJubi^duntur.) Beftqsfubijci dicebant damnati adbeftias : quif/ robuftiore erât corpore,inludo uenatorio inftituebant,depugnaturiin ipe daculispublidscS bcftq's,aduoluptatempopuli.dXaut damnû-^Quidïc^, Iftorû conditio aliquantomelior erat corn, qui bellijs obijcicbant,quia fieri poteratjUtfealiquädiutuercnf corporis agilitate,ad«erfus beftiarS ferdeiä.

BCnonniinquamadfpcdantispopuIi clamorë per prmdpem eximerent.h Ad bcèiasÆdc poem's« V eröm b eft ijs obiedt propne func,qui non in pu- Bewijs vUt^v gnam,fed folam fanienam dantur Juhfconfulti tarnen fubijciendi Si obijci-endi uocabuhsfcrêpiomifcuêutunmr« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

'PatriCMtK^di^itas,) Fallit glo«uehementer,putanspatriciatu,deq^o^lt;*ttKidtuidi‘ luftinianus hic,eundê Rufli^qui fuenttepore Saluftif «Nam tempore Cicero ^’’^^^ ^««w» pis 00 Saluftq Senatores plcrunq^ dignitate anteccdebâtpatricios«Porrô Se natorS principes étant confiées,unde fi de prifeis illis patneqs textus loque tetUr,citius SenatOfiaôë côfularis dignitas patri|^pöteftatemfblueret,quam patriciatus, Aliiïsigitfuitpatriciatusjde quohic,nempc fummæ dignitatis poft principe,Së qui fôlet benemeritis per codiciliOs à principe daia^cnm pri ici illi patticq nafeerent ex Senatorib.non crearent «Hue pertinet, quæ dixi mus fupràdeiure naturali,in ucibo,Patricq^ Plebifcitum« Vide Alciau

Seruifsbo/Uum^) Captusab hoftibus fît feruus hoftium,reuerfustarnen ^ofUimii^ te animo remaûendRpriftina iura récupérât iure poftIimintj,Secusfî animo no ^‘’^P remanendi«Idcoc^M.RegttIum,quemCartgt;haginenfes Romam milèrant, refponfum eft non eftèpoftliminio teuerftim,qmaanimLimtemancndi Jlt;o-^’^^^'^^‘ mæ non habebaej,Poftliminipff.de captiuis« Signanrer autem dicit textus, ^ ’^’ CAPTVS«Namtransfugæ,6lt; qui fe hoftibus dederunt,poftliminium non ba- nbsp;nbsp;nbsp;-bent.I.Eosqui.Së l.Poftlrminio carenr.ff.de capt. Vide Alciatdib.iq.Parer- ** gon,cap,i»« CæterûminbcHis,quacChriftianiinter fegerunpceflàtlus ca-qj^^Jj^ ^^i^^ ptiuitatis QC poftliminifqnätum attinet ad perfonas.Nanr captiui non fiunt ^^■ j^^^-^ e lèruûSecus fî bellum fît cum T ut cis, Agarèms,aftfsue hoftibus fidei,utla- ^^ Cfj-^fi^ dus dicemus infî*^»Item ea,quæ ex hoftibus.infr,dc return diuifione«

(Sendet iris.) Qtiatenus autem Teftamenta SC Contraclns filiorumfami-liàs,pendente patria poteftate celebrati,iialeant,tracaarurà J3oiftonbnsin fPaiHiraia; iit*-fina.C.de fententiam paisis. Angelus hic tradit Teftamentum 6C Contra- »quot;e contraflui dus in aduentitqs acquifitis poft captiuitatem non reuocari iurepoftliminij, ^‘^^ reuficew Secus in acquifitis ante captiuitatem, AccurfBart.SC Salicet.in dj .fin. con- ^‘*^* tramp;,uerius^fentiurït,ne quidem in poft captiuitatem acquifitis ualere tefta-mentum mortui fihjfamiliàs ante reditum patris,quod fans probat nr fij’^Si nbsp;nbsp;nbsp;, quisdeceflêrit.ff.Vndelegitimi.Valettamen teftamentum fihjfamiliàs de# portati partis,2f teftituti,quiais ferè fui iuris fuit,uttraditur in dj.fin.

Omtttapri/iinäiuvat) QitaefcilicetintegrareperitJ.Qilifquis.C.deca-ptiuis.Nam fi præferiptione interim altcri ius acquifitum effet,non rlt; cnpe^ raret rem ipfo iure,fed reftitutus in integrum,pofletintêtare Refeifloriam, SC rem uendicarc.l.Ab hoftib.iij.C.de captiuis^ ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

J^iberos habebit^y nbsp;nbsp;Vxorem tarnen non récupérât,nifiiterumprüftet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

lt;onfenfum,quod tarnen facere cogitur,nifi malitfubire poenas difsidrj,id^ ft interim altcri nupta non eftJ.Non ut.ff.De captiuis.Sed iure Canonico ca Captiuitate no pti tritate non ibiuitur matrimoniüm,quia inter feruos effè poteft.c.j.de con foluitur matri ivigio feruorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;monium,

Induitatefefnperfuifde^^ Liquidóigiturcónftat,liberosfempcr in po- « teftate fuiffc,undeteftamentumiure condere non potuerunt,ueletiamhac^'^ l^o*^ tatione,quia incerti amp;nbsp;dubitantes deftatu fuo nonpofluntcondere^^^^'treuer poamp;U^ mentumJ.Oiiiteftamentum.SC hfequent.ff.deteftamentis.Etfacicad hunc ^,„'(3 reutrfL' locumtQjiödfifilius.cumI.fequenti^ Si quis.ff.de captiuis.2Ctj'^Quöd,jo;,;j^jfl^ fi pendeat.ff. AdMacedomanum.

ToRlimïniuw. ^^^^^*^^^^(^^ß^i^^} Sicutpoffltmimumfingit rcuerfumâcaptîuftî itx Cornelia» ^^ fernp^f ill duitate fuillè^fta I.Corneha fmgit cum,qui apud hóftes decef-* fit,primo mogientocaptiuitatis fuae,dC ita liberum decefsiflèjtatç teftamen-tum,alia^ omnia ab co ante captiuitatem feda robur fuum obtinent J.Lex CorneliaÆde uulgari ScTpupillari fubftiutLege Cornelia, ff. de teftamen* ' tis,Vndeetiammeritó exeo temporefuiiurisfóiHèfiIiusintelIigitur,

Scd C^ ^ui captifs^) Hue pertinet glofla , quac incipit : Captus intta fines noftrosô^cquæ facit hune y dubitabilem,diccns cum qui recuperatur, quamuis adhuc intra fines ^rdudus non fit,poftliminio redire,quamuis im propriè,quod qui tam dtô rccuperatur,uidetur in priftinam caulam reuerti, aefi omnino captus non cflet,Argumcntol,Qjiódpoflèfsione,ff;de ui£lt; ul armata»

EiMncipatio, nbsp;nbsp;Hic eft quintus modus foluendae patriae poteftatis,in primis frequens, V t

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enimmanumifsio propriè ad feruos,ita emancipatio ad filio^amilias perti-

Kanumißio net.tf^ AlienatioJEQuoniam de peculio aèfio eft annal is. I^fi manumifsiö fro finaiici^ fxpe pro emancipatie)ne ponatur,ut hic,Sxf fftSi quisâ parente manumiftus fuerit.Nam fi quis ueterem confuetudinem in cmancipatione confiderer,rngt; debit emancipationemetiam propriè dici pofte manumifsionem, quód antiquitus nifi uenditus ÔC manumiftus nemo emanciparetur, I» Liberos-^j.ff. de cap.diminut. Eft autem emancipatio nihil ahud,quam rcluxatio patrig poteftatiSjSf dicitur quafiexmanuligatio, Autor Caius libro »♦ Inftitut» tit.«.

. . , ^tilt;Juam k^ii obferuationem^) Hanc tradit Caius loco aIIegato,amp;J EmAnapatiO' Tj^^opPuj^sßoe loco, oftendens filios patria poteftate liberari fohros,per ^^ ^^5 emancipationes,^ tres manumifsiones,interuenicntibus tribus ueditio / nbsp;nbsp;* nibus imaginäres. Propterea autem uendebatur filius,ut uideretur in fer-

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uitutem dedu(ftus,fic^ conuenientem libertatem accipere.Liber enim libe

rari non poteft. Cacterum filia,nepos,neptis,06 reliquæ perfonac per unarn cmancipationem,ó^ unarn libertatem fui iuris conftituebantur, Eadem ob-feruatio adhiberi folet in adopt.ut patet ex uerbis Gellq libjJtem Alcia.iib, i3.Parergon,cap. »«♦

Patrono.) Habetis hic pulchram gloflam,refercntcm differentias aliquot inter parentem ÔC patronum,quantum attinet ad ius fuccefsionis. Cae-terum quod dicit de filio milite,putat Bart.hodie mutatum cfïè,in Authen» Ex cauu.C.de liberis practeriMs.

Hic^ponit fextum modum foluendae patriae poteftatis,per quem quidem Aioptio, fiiiusfamiliàs non fit fuiiuris,fed mutât familiam.

K^déiii intcrucnicntibi/s-») Proinde adoptio debet fieri coram ludice com petente,interuenientefcriptura. Concordat l.fin.C.de adoptionibus. Si tarnen non interueniffet fcriptura,nihilominus ueritas per teftes probari pol^ fet,ne^ enim tam fcriptura,quàm ueritas confiderari folet. I, if. C.de eman-cipat.

f.dtientia eon' Contradicente») nbsp;nbsp;Notât hic Accurftus, Patientiam confenfui compa-

fenfui cowpi' rari.quod ucrum eft,quando contradus,réclamante co qui tacet, nihilomi« ratur» nus effedum confcqucretur.l.Fideiuflôr*^Pater.fr.depignorib.Secus ft co inuito Si réclamante res geri non pOtcrat.l.Saejpe^Si feientibusdR de re iu^ dicata.df J.Cams.iunda gloff.fRde pignoratitia ad,Slt; hpenult.fi’.de furtis.

fehac qiiidem obttnent,quottesalif de taecnte*ueï ipGusiurè agan^ut hu» Alioquifiipfecontrahit^autper uerba manifdta^aut fignaconfenfumin^ r dicare debcc.tij.ff. de adopt. Cçterâmhac de re ladits fenbunt loannCs An dre««,fie Dinus,in c.Qiii tacet^Só C4fcquent.extr.de regn uf. •

Hi duo reliqui ^ ^ remouent duo dubia,quac Wc on'ri poterant. ntenim potuit dubitangt;n,utin plcrifqp alijs,/ta 06in patria poteftate tempus partus conapfionH confideretur.Et deciditur hic,qu0d quantum ad patriam potcftatem,conce' tempUf lt;A{erf phonis tempus obferuandum cft,quod06 ipfum^uantum ad dignitatem at- uMduin gt;nbsp;quo tinet,infpfcimus, Senatoris enimfilium dicimus cum,qui conceptus fuit an' ddpdtriJmpo tequampater Senatu mo ueretur,S ecus fipoftc a conceptus elîet4l 413 man ci- te^dt(m.zr di patum4fÊdeSenatoribus,Q,uarenc(Ç Regis,neep Sacerdotisquis dicendus gwY«»trw, ent fill us,qui conceptusfuit antequam Rex autSacerdos fieret ci us pater, per gloiTin 14lmperialis,C4De nuptqs.

quot;Pcfic,) Procter ea qua: adduntur hie in gio ft feiend um eft,iusefle patri nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ïihumemanapatumreuöcandnnpoteltatcm,ltingratus exarent^uelun 11 ualetudine a ut paupertate prefKimparentcm negligat,06 TriZctyyjxo^jid eft,ui ^^^ mbotsftap-eißitudinem enurriendi non pracftet.tAIimenta.SChNecare, ff.de liberis a- f^,,,^ gnofcendis.Qjiod iradcmumpfoeediqfi apatreemancipatuscif.Nam fi ab auoemancipacusenct,poftç:iUsmortemâpatrercuocari nonpoteft.LSiquis bac lege.ff,Qiii QC à qui bus. Et apud Bartun l.Qin Iiberatus4ff, de adopt.

o S T Q^v A M dictum eft de perfonis alieno iuri fubiedlis,exqirf ^^''''^f^^^^^ cognofcimus,qu2 perfonatfiri iuris fint,tarnen quogt; niarn 06 he aliquo difcrimine funqreiumfcrics poftulat,ut nuné aliquiddcijsdicatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

lnfgt;ote.(latcnnnßintt} Cumidcodentur tutores 06curato* rcs,ut prxfidio fint cis,qui per aetatcmfibiprofpiccrc nonpoffuntjfit^pra: y^^^r« qui^ fumptio,neminem maiori fide curaturum rem pueri ipfo parente, in cuius ^fff^r^ po te ft atc eff,cuius affédum nüllus extraneus facile fuperatJ.Cum furioius, C4dè curat.fun of.Rcdè conftitutum eft,ut qui in parentis poteftaté eft,ne-quétutorem,neque curatoremaccipiat,nififoifaflèparénsTesliberorumtue ri,adminiftràret^ rècufét,in cafu hfin-^tSunt autém.C.de bonis qua: liberis. Eft06aliuscafusfingularisinI.fina^Minorcs.C.delencentiam pafsis, Ve-tûm in bis 36 ßmilibustutores36 curatorés cenfentur potius bonis,q^mper fónisdari.Adeó autcmfibofamiliästuror darinonpoteft,ut netunequidem •. nbsp;nbsp;..„ * irctftê detur,eümpater apud hoftescaptiuusdetinetur,propter flatus incer-'titudinem,exiure poitliminq.l.Mutö’^'bna.fl'.co.Qjiamuis deportati filio, ^^^ quód uerè fui iuris eft,redèdcturtutor,d^Minores. Porto quibus cafibus non fufficiente autornate patris tutor uel curator detur filiofamilias,doce£ Bart4inl.fin^Pnpinus.ff.de uerb4oblig.

Viiacpote/ldi^) Accurfdüob.modis interprétât hac particulâ.Cœte-turn Bar.in Ej.ff.eo.utrucp rcpröb3t,ipfe tarne nó mulco melius interpictamê tu adfertjCu interptat uimó6potcftatê,uigentê poteftatê,Q.uod genus inter pretationi»

. pretatfonfsn'det Salomonius fn hVt uim.fEde iuftit.amp;T fare, Jpfe exfßirno ^*^* uim hie aedpi pro facilitate SC pofsibilitate,ut apud SaluftiumlOmnis noftra uis in antme^ corpore fita eft.Et apud Vcrgil Jib.i. Aeneid.Non ea ins ant mo* Hane Cicero in oratione pro Milone,interpretatur uigens quidda tan-quam praefidium imbecillioris ætatis* Hocamp;r Ferrarius fentic, putans uim ciufdem fignificationis efle cum poteftate.Et fic Latini fcriptores fæpe côn-Îungünt uim cum poteftate,Vt Cicero libro 3,de natura deorum. ET PO-TEST As,id cfb,aucoritas.Namfi Accurfq commentumaccipiamus, lequitur nonnifi inuitum ódtuide neer coadum dari,amp;S accipere tutorem * quod effe falfum uel hinc patct,quód matres,uel auiç,fi uelint^pofïunt effe tutrices,co gi tamennonpofTunt.Authen.Matresamp;auix.C.Qjiando mulicr tut,oHÏ, fiCc* Hoc interim practereundum non cft,hunc locum aliterledumcfle à Thcophilo,quific Græcê tranftulit: Tutela(utSeruiusinquit) eftiusSt po teftas.quxdeprauatiofacilis efle potuit.

1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Theophilus,BartoI.tarnen in d J.p ff, eod, quem agminatimTequuntur cæ-teri,putat referenda adipfum tutorem, qiri,nifiliber iït,tutor effènonpo-teft,alioquifircferrenturadeum,in quem exercetur uis8ó poteftas,dicendü erat per accufafiuum,in caputliberum,quæ fanè oratio effet nitidior laltem ineofenfu.Etfi hoc argumentum no itaurgeat,quin Accurfius defendipoß Ii«i« re brfk-fit,maximèfilegamuscum Theophilo,Ius,Dicimusenim habere fus in re, re. ufitataloquendiformula, Cæterifmhiceftfigura,quæappeUatur Synec-Caput,pro lo- doche,accipitur enim caput pro homine, Vt apud Comicum, Feftiuum ca-mine, put. Q,uanquam autem in cafu feruo datur tutor,hoc tarnen fit propter ex-pedationem libertatis,qux non longe abeft. Bartol, in 1, Si impuberi.ff.de tutor,8lt; curat.

igt;4Jtuendum cum,} Hocdidumapparetaddifferentiam curatoris,qut , principaliter ad tuitionem bonorum datur, I. In copulandis. C, de nuptqs. Cum tutor principaliter perfonæ dctur,nonbonis-J* Ad certum.infrà titulo toredijjert, pyoximo,

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^Mtores autemfunt.

•^edea) NonredèAccurff'usadducitexempIumprçfediuignum,qui AedituiK,(jui nufquam,quod iciam,ædituusdicitur, Eftautem Aedituusdidus,quafia:-lodie CuHos. disintimus,ut Varro inquit.Et is eft,qui ædis curam gerit,quem hodie uul gus Cuftodem appellat, Plura de fignificationeuocis Aeditui,uide apud Geffiumlib,«2,cap,io.quiputatnöua i3C commentitia ufurpatione dici ædi-tuos,q ups ex autoritäre M, Varronisexiftimatdici acditimosamp;fc. Porrócu-Pr^frdtu ui- iufmom fuerit officium praefedi uigilum,docet tit.C,2^ ff,de officio preefedi ÿlum, uigilum,

rutorum tres Ti^cs funt Tutorum fpecies: T eftamentartj,Legitimi,5C Datiui,quarc Tm fi^cies, perator redumordinemfecutus,quiamp;:in ff.óóC. obferuatur, initium fum-pfitàdignioribus,nempe Teftamentarijs tutoribus,qui ex autoritäre ll.xif. T abularum,à parentibusdantur ijs,quos habenf inpoteftate,l,f.ff.de tefta. tutel.

lm pub crib lts.) Pubères enimïutöres habere non poffunt,cùm pubertate finiatur tutela,ut infr.Quibus modis tutela finitur, in principio.

Inpote/iatehabcnt,,) Proindèfœminae,quôd liberos in poteftate non h ab ent, tu tor es in teftamento non rede dabunt;fi tarnen dcderint,ex inqui-fitione

LIB» h TIT» Xin; ' T)eTit(cipi: 24 fttiortc confirmantur ita,fi Iiberos,quibus tutorcs dcdcnint,mfHtuerint hac redes,alias non ualeret datio,neq^ confirmatio J,Muh'er,fE de confir jutore» tPater.ff.de teftamentano tutore» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

'le/lamentOt) Vel codidillsteftamenro confirmaris» Intcll/guntur au^-c^^idilL (era hod! e fempcr confirma«' codidifi per teftamentum,nifi afiud uohufle te ftatorem liquidé conftet^Noh tancumjnfr.de codiciHis.Tenet quo^ cuto-ds dado in teftamento minus folenni,ex caufa praeteriuonis fiue exhæredagt; tlt;onisJ,Hacconfultiir^EximperfedoÆdete^amenns»

j^'on poßunt^ ) Ratio eft,quöd tutor datur eis, qui fui iuris funt,aut certe poft mortem teftatoris erunt,ut in principio huius titulfiErgo cum ifti poft mortem Aui non fint futur! fui iuris,confequens ut nec tutorem ex aui^ io teftamento habere poising

Conßrfnand^s, ) Inquirit hicgloftà,An confirmatUsifte, Teftametärius^ anDanuusappellandusfiuEtquidem communiter omnes putat,Da«uum dïeiUerum aflimilari Teftamentano,SC hoc nomine præfern legitimo.Nam fine inquifitione confirmatur datur^,quod habet commune cum Teftamea tarioj.iq.ffdeinquirendo tutore»

Sincinc^ußtionc} Ratio eft,qUod cthn nullus adfedusfuperetpatriunl. _ . , Lfin.C.de curat.furiofpræfumitlex,ne(^ temerè,necçinconfultèpatrem fi-^ ^^^^^ Üofuo nOminafte tutorem,led enm elegiflè,cuius fidemhabeatcxploratam* ” ’ 0tiód autem à Matre datUs nOn xquè confirmetur fine inquifitionesquam-Uis ipia non minori pietate ^ affedu ferri intelhgaturd. Videamus.fRde in li temiurando.itaconftitutum eft,propter infirmum mullens confilium.Argument o eids quod dicïtur infr,0,uibus alienate non licetjn principio, Vi de Theophilum,qui redtè hunc locum interpretatur»

i C t V M eft,qui quibus pofsint Teftamento tutores daté, rcli-quum eft ut dicamus,qin tutoresdari pofsint. Diuiditur autenl Titulusin tres partes,Qatarumprima docet,qui tutores dart pofsint teftamento, Secunda,quomodo dentur ad tempus,uel §^® lub conditione.Tertia,quibus cenfeanturdati fub appcHarioné ftliorum uel filiarum,

Filiusfimihdi.) Filqfamiïiâsin èis,quæ publia iuris funt,ïoco p»trumfi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

mihàs habentvir.l.Fihus.ff.de eis qui fui uel alie.SCc.SC per 1, Nam quod.ff» ‘ Ad Trebel!i. Cömigitür tutela fitiuris publici,fcquitur Îiliumfamiliàs,non Öbftantc patrüpotcftace,rutorem daripofte. Verùm huic obftare uidetur I.ifj.ff.deteftamentis,dicens,tcftamentifa(ftionemeiïè publici iuris,ó(: ta-^ * tnenin ea habetur ratio patriæ poteftatis, ut infr.Quibus non eft permiiT.

Sedhçc antinomiatollit diftindioneiurispublici.Na aut officium lurispu ^^^.^ ^^^.^ blici à perfona ut publica,ut eft ófficiiïturélae,amp;: magiftratus, SC cedit patria poteftas,d.l.Fil.Autapèrfoitautpriuata,quaIecft ius teftamenti faciendi, SC fuam uim patria poteftas retinct.Qtrçri quoeg foler,quatenusteneat pater ^„^^j^p^^.^^ tutelç acfióeexmala adminiftratione fihj.Et pâudsdicendn,qgt;fifiliusjmafé ^„dtew« tene ädminiftraUcritteftamentariätutelä,fiue ignorâte,fiue fcienre,fiuc cölenri aturfutcr c:it fente pâtre,tenebit pater de pccuIio,8C de in rem uerfo tantöm,non in folidü, ■mlt;tlit admini' difipericuluminfe recepent.ltLucius,ft,deadmimftiat,tut, SinaSttitrela ü^rdtiow ßHI, indicé

Indice data fit,fi earn pater agnoucrit,hoc eft,aut I'pfe gcfsit,aut gerenti filio confenfit,uel quocunep modo lutelam attigit nomine filij,in folidS tenebi-turJ.Si filiulfamihfF.de tutelis, Diuerfitatisrarionem tradit Faber»

tibertM dire- Dircélam^ Direda hbertas eft,quæ adita bacreditate ilico ex teftamen da er fidei- to competit,fine ullo fado hacredis» r ideicommiftaria, quæ fidei hæredis commi^ariit. commiftaelt lila uerbisdiredis datur, ut, Titiusliber efto.Hxeper uerba precaria,ut,Rogotehæres,utTitium manumittas» Qiiidiredam accipic, 1-ibertmorn-^O^teftatorislibcrtus,quiÖ^orcinusdicitur,Quiueró fideicommiflàriam,çr ^'^^^ ius eft libertus,quimanumifit.tHi quibus.C.dcfideicommiflarijslibertatib« V/deCantiunculam,ó^ Theophilum»

'T^ropraiS Mtent.) Ratio diuerfitatis eft,quód tedator feruo alicno non poteft dare diredamlibertatem, unde non uitfat conditio addita,cûm liber criuSed cum diredam pofsit dare ieruoproprio,in odium reftatoris confti-tutum eft,ut non teneat datio tutoris,cum tam inepta códiti^ne» Videtur er nimludificare adum,uolenslibertatem comperendmare,contra utilitatcm pupilli.

Compos Mentis.) At^ interim dabitur Tutor à Indicé, cxclufo Icgiti-mo,cuinunquamlocus eft quamdiu fperatur TeftamentariusJ.Si quis lub condit.lftde teftanutebEt dabiturtalis tutorfubtacitaconditione,cùm non pofsit fub expreflà.perl« Adus legitimi.ff, de regul.iur.Etperea quæ notât glolftin l.Muto^'q'.ff'.detutcîfs.

Antinomiit I^gt;jft ^’l’fpugnareuideturtÂduslegitimi.fKdercguLiunfnquadicitiir, ’ quod tutoris datio uitiatur per adiedionem temporis uel condftionis.Scd ea lexlocum habet,cûm ludex dat tutorem : quod uerô hic dicitur,obtinet quî do teftator tutorem nominauerit.Ncc huic folutioni obftac EMuto^p ff. de tutelis.lpfe enim textus refpondetibi argumento,dicens admonitionempo-^atitdätio t’^selîequàmconditionem» Etenim fatifdatio eft intrinfecum quiddam, ’ nbsp;nbsp;nbsp;’ proueniens ex natura tutclac,Interim tarnen non diffitendum, ludicem in-

terdum SC ad tempus,Ô6 fub conditionc tutorem date pofte, fed tacite, non No» expre^a exprefle,ut infrà de Attilianotutore^j.Expreflà enim nocent,non cxpref-non nocentj er fa non nocent»EExpreflà.ft,dereguI.iur. Et fie non obftant,quæ fuprà eo-ÿ cotters, Furiofus»dida funt» Ratio autem,cur Teftatorfubconditione,6ó ad certû tempus,Uelexcertotempore pofsit date tutorem,non Index, fecundum ■ Curiudexnon Dodoreshæceft,quodfadumteftatorisinterimfuppletIudex,dando alin poßit ‘i‘lt;rf tK-fm-Qrcn^iedludicis defedusnonfuppletur per alium» Quare inueniretur torem jub con aftquando pnpillusÉne tutore,fi ex certo tempore,nel fnb conditione darcgt; ^’^ tutor à Indice» Aliam tarnen rationem tradit Bald.in dJ.Muto» Aliam

Certarei tu- Certieautemrei.) Reifingnlari nonredê datur tutor,quamnisuniner* tor nondatur. fitati rei,ut rei Aphricanæ uel Syriacæ,utiliter datur.l.Si tarnen, ff; de tefta-• mentaria tntela.quod tarnen ipfnm ufu confuetudmeqj potfus introdudnm eft,quàm ftridolubtiliê^inre,propterrauonemqnæ hicfubijcitur. Atq? ut certarum return tutor non datur,ita nee perfonac dedudis rebus. 1» Certarn» ff.deteftament.tutela.Etquanquam tutor fimpliciter datus,intelligatur da-tus ad uninerfumpatrimonium^Datus, infr.de excufat, tutor urn,poteft tarnen fe excufare intra v.dies ab adminiftratione rern pnpillarium extra pro*; uinciampofitarum.l.Nonfolum^Ecquiintcft.fEdÊ excufat» tutorum. Vi-detur

Pö/Z^WW/Afprophcdidturpoftmortèm parentis natus^quafi hufnatö pa ■? tre : led 56 qui poft teftamentum natus eft,largo modo póft humus dicitur Ji lij.ft'.de im’ufto,ruptoSlt; irrito tefta,

Lfiberoi dixcrit^) Liberorum enim appellatione nepötcs,ncptcscp,óf cæ ^ ^”* teri,qui cxeisdcfccndunt,conn'ncntJXiberoflim.fEdc uerborum fignif..

/yon continebutiturt) Sed contranum UidetUr per LFiljpSt^dJ.Libero- fiHj, nbsp;nbsp;nbsp;quot;

rum^» Papyrus^fEde uerb^fignif, AccUrftusputatappellatione fihorumex proprietäre uoçis ncpotescóntineri,iuxta ILiam «taras : fed ex confuetudi-ne aliter fihos,alitef nepotes appenari,ut hic, Sedhanelententiammeritô reprobat Alciatus in legibus iam «taris,ÔClibre Paradoxon ?,cap,i4,

mo dat,ledl,xij,TabuIarum facit J,Legitimos.ff.de legit.tutori-bus.Ethiquidemtuncdemumadmittuntur,càm nulla Ipesto . ’ '^/‘a-i ^__ bquaeft teftamentarijtutoris,LSiquis fub condi.ff.deteftam.*” ’^^ ^ ^*

*^™ tutela. VerbaautemxipTabul.bæc refert Rainaldus: Tutoies bberis in poteftate teftamentO parentes dantojft non dati,agnati,qui fuc-cefsionernfperant^türoresfunto. Ättamenhanenön fuiflè formam uerborum l.xq.TabuI. pater ex^’Quod autcm.infr.eo.Exquo apparet huiulmo-di fuiflè uerba I Inteftato parente mortuo,agnan tutores funro.Facit tîntes ftato.ffeo. Summaautem promdentialexproximos agnatos uocat,ut qui fperenr habere fucccfsionem,ïjdemtueanturbona,ne dilapidentur.tf.ff.eo, QiiamuisjUt ibidem declaratur,interdum alibi eft hacreditas,alibi tutela.

Agnati didi funt,quafi adnaii,id cft,iuXtà näti,utagnata membra dieun* tur Plinio,quæ iuxta alia fuboriuntur. Inter alcendentes SC defcendentes A^nau, direda linea,ceflat ifta agnationis appellatio,qtrod filt; TheOphilus bic fen-fit,qui poftquam dixit de afeendentibus amp;nbsp;defcéndentibus, demum collatérales diuidit in agnatos 5Ccognatos,qualï ea diuifio nihil peruneatad alcendentes Ód defcendentcs.Hoc quoep uoluit Alciatus ïibr,gt;,Parergon,cap,pe-nultimo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^aturali iurC^) Non hoc îîcàccipicndumcft,quali agnatinon fint iu icnatUrali cognati.Nam agnatos tam natura,quamlex agnofcit,Cognatos natura,non lex, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. 7)

V^iaote/iatote,) MortUo quoq? refhfoïe,fï deceflerit,«eï deportatus fucrittutor teftamentarius,fuccedet legitimus,non aliter quam fi fe cxcufagt; jertf/^y^ /y. iierit,aut remotus,nel ab hoftibus captusfucrit,aut minor,nel furiofusfir, nbsp;nbsp;torduddd fua

Quandocuncpenimteftamcnfâriactutelæ aut reliquiae, aut fpes aliqua fu-p,iJ •icüd' pereft,nondeuoluiturtutelaadlegitimos,fedadDatiuos,d.l.Si quisfubcon mentärio. dit.ff.de reftamentaria tutela. Qiiemadmodum quamdiu fpeseftlegitimi tu rutor Dati^ toris in priori gradu,non deuokiitur tutela ad fequentes gradus agnatos,lèd vut. interim à prætore Tutor daturDatiue.I. j-^Si apud.2lt; 1,üj'^’QiiatrLff.eo.amp;f l.Nonfolûm^^Si Iibcrtus.fF.de exeufat.turo.

■ ■ nbsp;nbsp;' /^oftUtilt;Juc.) GloChic dreamedium quæn%Ancapitis diminuffo M*

^*^^^ emm antg delatas hacreditatesamp;StiitelaStEtrdpondec,qu0d non, Qiiae hgredUdUs tt ’^'^Q^onfio liera eft,quantum ad hxreditates atdnec,non quantum ad tutdas, tut(ld( quasconftatctiamdelatasaufcm'^Sed Si. cap.infr.Qiiibusmodis tueda ft-piatunamp;SLLegitimos^’finaÆeo, Ratio diuerfitatis in promptu eft, quod hæréditas aditione,ô6 ita und a du acquiritur,amp; femel adita définit dici here » nbsp;nbsp;nbsp;diras,unde non rnirum, ft feme! acquifita non perditur per capitis diminu-

tionem. Carterùmtutela liebet adus fucceftiuos,8C feme! fufeepta non définit efle tutela,unde tollitur per fuperuenientem capitis diminutionem, AgMtionisGT Subfinemadmonet glofla,fublatam efle diffcrentiam Agnationis Sgt;C Co' cognAtiois dif gnationis,unde ex acquitate ut fimul ad fuccefsioncm cognatf dC agnati uo-firentid fublii' cantur,ficSlt;adonus tutela: uocantur,ut quern fequunturcommoda,cumet-^*' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarn fequanturincommoda.l.Secundum naturam.fF.de regulis iuris. In plc

rifque tarnen urbibus,maximc Italicis, per ftatuta municipalia derogatum eft iurinouifsimo,SC in fauorem conferuandarumfamiliarumiptrodudum, ut agnati infuccefsionibuspracferantur cognatis,iii cig quoc^ obtinebit hie titulus 5^ ratio J.j.lF.co,

Titulus XVI, v iv s Tituli ContinuatiO patet ex^finali prxeedentis tituIi.Et diuidi poteftinquatuor partes: quarurn prima définit,fecunda diuidit,tertiâ profequrturmembra diuifionis,quarta remouet quidam dubia circa præfèntemtitulum,8C proximè præceden . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tem, Accipitur autem cap ut hoe ritulo pro ftatu, qui in tribus

* * confiftit,Nam,ut ait Paulus l.fina.fF.eo.tria funt quæ habcmus,Libertatcm, Ciuitatêjó^ Familtam.Et fecunda hgc,triafnntgenera capitis diminutionis,

Serui pomf, nbsp;nbsp;nbsp;Semipoetlet Vt quibeftps fubtjciuntur, Uel in metanum,fèu opus me»

Libertiingra ^ö«c/cz«ff4tM,)Ideft,perfentetiam in ueteremferuicutem redadis,qiiod f^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fieri poteft uel ob kuemoffeniùm,fi inftet patronus,in cuius arbitrio cft,pe*

tere à indicé ƒ« uclferuituti rurfvim fubt}ciat,uel aliter libertum caftiget.I.f, C.de obfequijs libertorum»

'befortioSo-cr Dc^rtatifd.} Quamuisdeportatiofuccelsitinlocum interdidionis a# iMerdiUi» d'q^æ g^ ignis,hanc tarnen eflc difFerentfam,fcribit Theophilus hic: Depot-ez ignis tatus,Ioco,id eftpnfula cireSferibitur:Èi ucró,cuiaquaSlt; igni interdidS eft, Exc^m^ ca ®quot;'”*® locus prohibïtus,quafi ab Omni cómunïonc femel fegregatus,ut non ^^•^^‘quot; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ineptè Accurftus eu comparer cxcommunicato,qui Ôâ ipfe amittit,quæ iu

ris ciuilis iunt,c,DcccrnimUs.extr,de fententia excommunic.in ö.Bart. in 1, fin.C.Si à non competente ludicc.

Priudtio prit' nbsp;nbsp;Cullum caput habuit.) Allegat hic textus in arguments,quôd priuatio

/«ppowt/iafi-prçfupponit habitS,SufFragaf I.Decem.fEde uerb.obI,Proindepetensfeab turn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;foi ni ab excomunicatione,uidet confiteri fefe excomunicatum efle.c. V enc

rabilem.uerf.Sunt enim.extr.deeled. Nifi (utibi notât ) petat fe abfolui ad cautelâ,Reus tarnen opponens cotrarias exceptiones,non cenfet confiteri, Vt fi fie excipiat; Dico me pecunia mutuam à te no accepiffe.Et fi coftiteric me accepifre,dico earn à me folutâ eflc,RNemo,filt; KNon utir^.ff, de except; VideAng.hic, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Capite

' dapitenonminuuntur^) Quinec^Iibenatcm,nc^ciuifatem^nec^ fatni-seMm moti. Ïiamamittunt^conuenienseft^utnec^capitémmui dicantur^cóm circa hæc tria tantum uerfctiir capitis diminuti'o,l,fina»fEeo,Scnatu autem motus did* , tur,qui ê numero Senatorum exemptus eft.

ICTVM eft de légitima agnatorum tuteïa,quaetamexuerbis, Tuttla Ic^ti' quamexfentential»xitj»Tab,defertur»lamueróde ea uidedum,»«*. quac nönexucrbisjiedexmentekgisjperconfequentiashaïre* ditacum,qux ex ipfa lege patroms darg iunt,introduda eftJ.Tu tcla.ff»de legitimis tutoribus»

Jbe^itima tutela uocatur.} Legitimum ergo,fuie ex lege,non id modô di Legtmum. citur,quode^ uerbislegis,fed etiam quod ex fententia eft, 1. Nominis» ftde ucrborumfignif.Nihil enimaliudeftlex,quamratio QC mens legis.l, Adi* Lex eSl mth gerc^Quêmis.ff.de iure patronatus^Quotiesigitur mens legis certa eft,e- ©” mtnsk^s* tiamfi uerba earn non exprimant,cxprelfus à lege is cafus dici poteft,ut uult AlciatusindJ.Nominis, Et ideo nihil referr,inpcenak materiaautodiofa, an fauOrabili uerièmur,cüm non per cxtenlionem,fed per expreisionem is cafus cenfeatur expofitus^pergloinin c,Poftquam.in uerbo,Mente.extr, de clcdione.bïinc fit ut à uerbislegisfrequenter liceat recederc,imó inter ^ tttrUs Lu* dum neceflarium fit,à mente uero legisnunquam. Nam in legem commit- ^^j, recederci tit,qui uerba legis amplexus,contraeiUs nititur uoluntatcm.l.Nondubium. ’“i'J^quot;^ 'v C.de legibus. Ca:terûmubilegismensambiguaeft,à u er bis non eft rece- **”' ‘^*‘*’ denduni.I,NonaIiter,ff.delegib,ii]\

ic prop0nitUrtertiaipecïestulelæîegitimæ,qu3c neqj ex Uer-bis,nec^ ex fententia Icgisxij.Tabulariïm data eft,fed ex inter-pretatione prudentum,necj^eïiimuelad tutelam,uel adfuccef-fionem liberorumcmâncipatorumI.xq.Tabul.uocat parentes.

V er firn qnemadmodum ex mente legis patrom ad tutelam liber ^^drentesiur torumuocanturjeóquódUerbislegisad fuccefsionem uocarentur,Gepoft- ^^ tuteldm li* quam nouis legibus parentes ad fuccefsionem libero rum emancipator urn tcrommcmdH iiocatifunt.ktj.^»Obijcitur.ff,AdSenatuiconful.TertuIIia.amp;^lq,fF.Biquis à ‘^‘P^torum uo paren.manumiflus.etiarti ad exemplum patronorum exfimilitudine rationis^^'^^^^' placuit parentes uocari ad tutelam liber o rum emancipatorum,ut ubi eft fuc-cefsionis emolumentum,ibi fit tutelae onus.

ï o E Caiumlib.t.cap.ö.Alciat.ïib.?, Par ergo n,cap. final. Do^ ^iduddrd iu* doresfiduciariamtutelamappeîlatamuoluntàfpeôf fiduciafri ^^^^ ^^ delisadminiftrationis,quamlurifcönfulti fperauerunt inter per ! fonastamconiunÓtas.ScdAlciatuSaliter, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi^uc'drquot;tU'‘

uo iure frater,qui manfit in poteftate, ad emancipacorum fuccefsioncm,óf diexmur Lÿ*, '' Eq tim.

E-XPLICATIONES INSTÏT. IME ' -tontràcmancipatusadfuccefsioncm eonim, qui in poteftate remsfîfenmf^ uocarcntur,non ampli us ad fidudariam /cd Icgidmam fratrum tutdam uo^ catnrJ»MemÂiimus»amp;:Aiichcn,Ceflante»C,deIcginmtshæredibus, Hmc fadum eft,u£i'n Codïce appeUentur Iegitimi,qui hic fiduciary tutores diedn tur/FratenC de Icginma tutcla»

X P 0 S i TIS duabus fpecicbus Tutclarum,uidcndum eft de ter tia,quamuuîgo uocantDatiLiam,eô qiiôd à Indice detur,de qua

ted totus titulus in duaspartespnquarumprima de tutore dati* uoîinfecunda, quæ eft in^finali,tvaduntur duac Regular,ad omnem fpcciem tutelarum pertinentes»

Pra^orc urbano} Is crat,qui in urbe QCintet dues ins rftdebat, bic in hiftorqsmodô maior,modôprior,fiueprimuspractornuncupabacur:Cæteri enim56minores,ô(pcrcgrinijamp;lprouinciarum protores dicebantur. Cicero in oratione pro Lege Manilia 1 Nam cum propter dilarionem comitiorum ter pra:tor primus centurijs cundis renunciatus fum SSc»

Pdaiorefia'i'tc'Iribunoruntpkbii») Accurftus intcipretatur à duobus* Namtresaitfuifle Tribunds,pct ljj'^lifdemtemporibus»ff,de orig.iuris» CaeterûmLiuiUsIibroj.aburbe cond.fenbit initio duos tribunes creatos.

Deindenamcrürtipàulatfmaudnmufi^addecem^Vnde redius Théophi lus maiorempartemtnbunorumhic intclhgitjfex ud fcptem,amp;l redius/e-cundutn temporale quibus hic agitur,

frètes, nbsp;nbsp;'Preeßdib1^*) Nomen Praefidis générale eft, quo Procôfules,8ô Legati Cae(an's,amp;f omnes quiprouincias regunt, licet Senatores hnt,contincntur» I,pfF,de ofF.præûd,

PriJfto ConJulcs^) Primus omnium Claudius (ut aulor eft Suetun uita eiufdem) fanxit,ut pupillis utrïufiçfexus tutores ex inquifitione darentur» ^ Sedboewreutimur^

tutdeäxti« 'iuto'resCréent^} ExhoctextuS^gloflacolbgimusp'nutilem effe tutelæ ^■^lu ’*^^^3tiooçm,nifilt;s,quidedérit,iitrun^,idcfl-,amp;:pupillum8lt; tutorem/ub fuà lk°”^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;iurifdidione habeauSufFicitautemad iurüdidionem dantispupillum peni-

fûpiUui tuto' n^fc»gt;J«**’atæri^ originisjUel domicihf,uelenampolîèfsionum.Patet igitur tem tribus 'm tnbusinlocis pupillumtutorempoflèaccipere.FacithPupillo,ff.dc turori-lock accipere bus»Vbidicitur,pupillum,quitam Romæ,quâm in prouincia facultateshà ^tefl, bet,icrumquæfint Romædprætcrc'prouinciarumjàpræfidetutoremacci perepoflè. Etènim,utantèdiximus,uniuerfitatisrerum redé tutor datur* LSitantumÆde teftajutela.Qui tarnen contra gloflàm aflèrant, fola occagt; fione bonorum tutorem dari non p0fîè,quiatutor datur perfonæjquæ debet uel rarioneoriginis,uel domicilq,elîc ex iurifdidione dantis,Intelligun£ d. hPupilJo.in calu,quo pupillus dômicilium hahuit in prouincia» Verunta-men poftqUam is,adcuiusiurifdidioncm pupillus pertinet uel ex origine, ueldomicilio,dederittutor?,eius adminiftratioporrigit ad uniuerfum patri Tutorem IfX- moniû,nec poteritab aîioaliustutordari,qjhabentitutorêtutornodat^In-hmi quango terdu.infrtdecura.nifi'datusexcufaueri£fefe abadminiftratiôebonorûextra tutor d^ri fo-prouinciâ fitorum,Slt; fie alius dabit quantumms habenti.h Propter^’ Licet* tcâ, iEdeexcufaututo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ Nos

Qnandoqutdem facilitates impuber um fçpe detnmentunfaccipiebant ex »nora,dumexpedabatiin'uflLisPratfidum,etiam hoc incomniodum fuftuht Imperator.

Solidos.) Accurfî'usinterprctaturaurcoSjamp;rrcâ-c. Quod tarnen ait Cefi Solicit. ptuaginta duos facere bbram,non fuit pcrpetuum,nec,ubicuncp in iure no- Aurel quntli' -ftro mentiofit aureifimpliciter,hocobtinet,ut^ocet Budxus lib.y.de Afle. bram/idant. Ad h une locum quod attin c t,Iuftiniani temporibus aurei finguli æftimaban tur iexaginta fex numis,amp;obolo,quinoftræ pecuniæ ualent ^rs.Stuferos^ó^ trientem,ideft,tertiam Stuferipartem.Cümprioribus feculis æftimati RuG» fentcentumnumis,hoceft,quatuor florenis,feptem ftuferisSC femifle.Au-reus autem tune demumcœptuseftdiciiblidus,ideft,integer,dim ièmiflès SemijJes. . 8^ tremiflès eufi funf,qui ualebantfemiflem Ód trientem aurei folidi. Trempes, Dcßf^Tlps duitatutn^) Hodiemagiftratus ex confuctudine, quæ uim Q^nf^gf^i^^ legis obtinet,l.ï.fEdeemancipatdibcrorum,danttutores, quantæcuntpfmr facultates pupilli,ne requifita quidem Epifcopi pratfentia, quemadmodum necindatione curatoris adhibetur,quamuis aliter lexprgcipiat.I.de curato-ribus.C.deEpifcopaliaudientia. videFabrumhic.

Hic notandum cum Accurfio,antc finitam tutelam tutor cm conueniri nó ruttU a^io poflè adione tutelac,quód ea demum nafcitur finira tutela,quamuis obliga- quÄdo datur, ' tio tam naturalis quàm ciuihs oriatur durante tutela,apud Bart. l.Tutorum quüff.de adminift.tut. Ahæ quoeç adiones natæ durante tutela, quamuis competant,non tarnen danturpupillo,quamdiu tutor tutelam gerit. Verum adio nata ante tuteläintentari poteft côtratutorê,etiamdurante tutela, quo cafu it units tantum tutor eft,datur pupille curatorlitiscaufa, ut infra titulo ' proximo^fina.Pulfatur etiam tutor adionederationibus diftrahendis fini» ta tutcla,qua tenetur tutor,qui ingerenda tutela res pupilli intcruerterit, q, ^,^^^ ^^ ^‘^**^ ft animo fraudandifecit,etiam adionefurtitenetur,0^condidionefortiua.l. j.infin.SCl.q.fEdetutelis dC rationibus. Ediuerfotutori confulitur,fi quid \^quot;g^^^ ^^-^ in rem pupilli de fuo impenderit,contraria adione tutelac,de quafEDe con ^“^^^^^^

XPOSITA tripliciipecie Tutorum,reftatufdere,quodnamitt officium,quæ partes SC poteftates Tutorum.Reiponder huic ti tulo titulus ff.De autori.óó confenfu tutorum,amp;r C.De autonta-tcpræftanda. Eft autemautoritas nihil aliud, quàm iudicium, .

1 uoluntas,6c confenfus tutoris,Aliasfignificat ius rei fuæ uendi- * ‘’'■‘'f‘*‘-candæ,non obftantc qualibet ufucapione.Vnde in l,Atinia,cuiusuerba f^^^^^i^ refertGeIliuslibr,i7.cap.7.Quod fubreptum erit,eins rei æternaautoritas * efto. Interdum autoritas fignificat adionem pro rccuida,ut in 1. fin.ff.dc cuidionibus, Dealqsquoc^huius uocabuli fignificationibus,uulgoparu cognitis,uideAlciat,lib.2.Parcrgon,cap.9,

A^ ecce ß fluids Eadem omnia obtinent in prodigo,cui bonis inter di prodi^i, dum eft,contrahentefine autoritate curatoris,ut fufius traditur in IJscui bo

^^^iorCm,) Non répugnât h uic parti hQyôd fi forte ^fîn*fE4c fbluf/dv umiM. (^^}^^s♦wb^folu^ne non liberatur pupillus ab obligati0ne,quôd ibi folutio noncratcxutilitatepupilli :8C proindecum non faciat nutnos acapientis, foluensfîne tutore nihilmirurnfi non liberatur,

Dctcriorcm.) Contrari um apparct per tPolîelsionc.ffide acqui.pofC PupiUiußnetu ubipupillus fine autoritäre tutoris perdit poflèfsioncm, Sed ccrtè,utibi di-torc,qu£ frâi citur,ea quae fadi funt,amittcre poteft pupillus fine tutore,non quæ funt iu-funttomUtit, riszNaturalem ergo poflèfsf#netn,quæ nuda detentione conftat,amitfit,Ci Twtiquic lurii. uilein uerô,quæ animo conferuatur, nequaquam, d.l.Poffêæ Obligatur PupiUus quitte quoc^ pupillus citrâ tutoris autoritatem,quoties ex dilpofitionelegis ex ipfa nus fine tutore re,fine fado^liue confcnfii partium, nafcitur obligatio J.PunofLis.ff.de uergt; vbliÿtur, obligat, Itemligâturpupillus,quatenuslocupletior fadus eft,uel fi in nef gotiogeftodolumadmiferit. Nam quod ad eum obligandumattiner,nih(l refert dolutn commifcrit,an locupletior fadus fit,!, V nica,C,de reputation^ bus,Ec quamuis régula fit,contrahendô non obligari pupillui«,fine tutore, attamen doli capax delinquendo obligatur•ƒ In fumma4nfr,de obligat,qux ex delido,dd,Furiofus,

Obligationa mutueel Exquibufdam enim contradibus altercontrahen dura tantum obligatur,ueluti ex ftipulatione,ex donatione. Ex quibufdam «erô ultrô citroc^ nafcitur obligatio,

TVowoô/ij^rttwr,) Ciuilitcr,obligantur tarnen natur aliter, fi iam infan-Jufintetnonob oaniexceflèrint,Nam infantes neep naturaliter,neq? ciuiliter obligantur,i^ ü^nturt nbsp;nbsp;nbsp;jjg autoritate tutoris,ut uidere eft in glofla magna Lj.fEde nouat,Etinferius

PupiHm bare' ^^^^ ^*® diximus) pupillus poteft conditionem fuam meliorem facere finè ditatem adiré tutorsautoritate:Hçrcditatemtamen quantumuislucroiam Iblus adiré nort nonpoteftfîne poteft,uelquôd pupilluscaulâmacqunendæ hæreditatis non intelligit,ucl 'tHtore,niß fu- quôd hæreditas eft res plena periculi,ôi frequenter plus mole fine ÔC damnf «î h^rest nbsp;nbsp;nbsp;adfert,quàm lu cri : uel quôd adeundo hamp;reditatem quafi contrahit cum cré

ditoribusha:reditarqs*^Hæres,infr,de obligat,quæ quafi ex contradu, Et fie ex quafi contradu öbligaretur,quod more Romano fine tutoris autoritate fieri non poteft, 1, More, ft, de acquirenda hæreditate,quæ poftrema ratio uidetur probabilifsima,Suus tarnen haeres etiam fine tutoris autoritate lege xr),T abul .hter éditât em acquirit-^Sui,infr,de hacred,qualitate ^ differen,^^ d,I,Morc,

Zslet^lumdamnum.} Innonnulîislibrislegitur,NEccVE vri.vjA5)Çc,Qi. ita legit Theophilus,AJioquiconftare non uidetur,ut ^ lucrofafithæredi-tas,0^ damnum adferrepofsit,Proinde glofla LVCROSA fic interpretataefti Lucrofa apparcat,innuens pupilium folum adirc poflehæreditatem,fi liqui dô conftetlucrofàm,quod amp;nbsp;alibi affe mit in I, Pupillus*^» Fari, ff, de acqui-irenda hçreditatc,fi modô pupillus fît proximus pubertati,doli^ capax,qua: fententia ab omnibus ferè reprobatur, propter rationes infra à nobis relatas,Et certê fieri poteft,ut ne luerofam quidem hæreditatem adiré expédiât, ut fi hæreditas fitafitin nominibus debitismagno labore perfequendis, Intereft enimpupilli,ne litibusuexetur, 1,Minoribus,fF,de minoribus. Et quamuis contingataliquando hæreditatemeflè lucrofam,magis tarnen fpe-datur communis hæreditatumincertitudo,autore Baldwin l,Qjiod fauore, C,de Iegib,Porrô de quatuor cafibus,quibus minor folus in iudicio effe po-left,hic ab Accurfio recenfîtis,primus S/C ultimus polTunt pupiUo applicari»

Quotics neecnaria eft Tutoris aiitoritasjnterponi debet,emn fpfa res agi turque! certê ilico poft perfect um negotium,anteqnam contranentes diuer-tant ad alios adus, Argumcntol.Continuus,ft.de uerb.obh’g»

'Prodeße cxi/lifnaucrit,) Etenimnoncogitur tutor in omnibus rebus Tutomonco» «utoritatemfuam inteiponereJ.Situtor.flt.co. Quanquam enim cogi folet amp;^ ^ lt;””’«* jgcneralitergerereSCadminiftraretuteIam.ff.de adminiftrat. Specialiter ta-men fingulis caufisautoritärem praeftare non cempellitur, nifi manifeftum ^°^r‘^‘^ fit damnofam forepupillo reeufatam autoritärem,ut ft pupillus in ius uoca-rusnondefendatur,aut aliquod euidens damnum immineat.I.fina,ff.de adminiftrat.

gt; Po/i tcmp!(^'^) Recfèintcrpretarur Accurf.Poft tempus non modicü, propter lcgem,Si quisnunc^^Iuftum.ff.deacquirenda hæreditate.Vbi tra-ditur,quödautor!tastutorisintcrpo«iturperfedoncgotio.I3t in hoc differt ïulfut amp;nbsp;autu aluflupatrisucldomini,quódiuffusfemperdebet præcedere,cûm autori- rit^quoinod^ tas S^ prxcedere ncgotium,SC ilico fequi pofsit.d^Iuflum.In ratione diuer- dijferunt, fitatis non fan’s conueniunt Dodores^ut eft widere apudfabrum hic,£C Bar tol.ind:^»Iuirum.

Prouifio huius ^ locum fibi hodte ucndicat,cüm mater ud aüia débitrices fine créditrices tutelam adminiftrât,uel cûmtutor fa ci us eft beres creditoris nel débitons pupilb^rtcl contra pupiHus hacrès créditons uel débitons fui tu töris.His enimfoliscafibuscontingitobligationeméiïè intertutorem Sc pu Çinum.Namiurenouoomnesdebitores SC creditores pupiUorum arcentur D^fgt;itortsamp; a tutela,uti SC minorum à cura.Authen.Vt hi qui obligaris fc debere SCc.^ creditores j,ExceptisföIismatribusamp;:auqs. Et quanquamhic glofla uacillat in tutore ^‘i^’‘*^ teftamentario,Bar.tamen diftindio I.Minoris.C.Qiii tutores uel cura.dan. UulgorCceptaelRVtfiqué teftator fciuent debitorem eflè uel credirorem, pofsit e-fle tutor ,quód eius fides approbata elf: Si uero ignoraucrit,rcmoueat à tutela,non aliter quàm debitores 5C creditores. Quæ tarnen dida funt de 'debitonbus,accipicncfafunt de re wel quantitate non pœnitenda.per dJ.in d.Authen.Minoris.

ludido a^f^ndum^) Circa medium gloflç (ibi,Scd illud intelIigo.)Diccn Tutela iurdn ffum,pupillum neep per fe,ncc^ per tutore agere pofte aduerfus tutorem du- te an aduerfut tante tUtela,excaufaadminiftrationis,fed ex caufis antiquioribus tutela.l. tut.d^fo^it-^ Siplures.ff.de teftament.tutel.QilodSC in curatore cdWfituturn eft.l.Cum tutore.ff.de adminiftrat.tuto. Item quöd fub finera dicit, huncÿ* Aam ho-die locum habere in adionibus realib.ipfemet improbat, in d. Aurhen.Mi-noris.dicens,idemeflein realibus adionibus,quod in perfonalibus. Qriæ Ïententia fatis probatur pér illam Authen.Et communiter à Dodoribus rc-cipitur,quamuis contra fentiente Baldo.Etenim qui tènetur rei uendicatio# ne/altem per accidensSC occafione rei aliquo modo didtur obligari ad refti-tutionem rci,utinfrà de adionibus^j.dicetUr.

Sedcurator^) Hoc ita,fi pupillus habeat tantum unum tutorem,uel .duos,qui pro uno fint,ueluti pattern SC fiIium,qLu eft in eius poteftate. Aho-qui fl plûtes fint,fupeniacaneum eft curatotem litis caufâppfci,quôd aherO tutore aurore,cum alterO agere poterit.l.Si plûtes.ff.de teftamentaria tutela. Hincpatetfufficere,fi in negotio interueniatunius tutor is autoritas. , Vide l.fina.C.de autoritate præftanda»

i x i M V S de conftitütione Tutelæ,nuncde ciufdemdtflbTutio-ncdtccndum,Concordaccum hoGtituIol.Siarrogari,ff,dc tute-

'Puberutisfi' ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;._J /VonfolùmeKattnii^} Anriquitus enfmmafeuîus non repu-

gn^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tabatur pub es,ftifi panter ætasxiiq.annorum cum corpons ha-

btfu concurrcrec,akerurn emm fcorGmnohfiiffîciebat,ut refert Theophilus,amp;f probatur ex textu,

iuUcis office Ex habitu corpora.) Ex afpcdluigitur Iudex de pubertate cognofeebat, *’”' Vnde trahit argumentum Martinus, ludicem debere iudicare fecundum eonièientianl.Cuius fententiam Joannes,Accurfius,ôiSahjpleriq^ omnes re-probant,tradentesludicem non fecundum confcientiam,fed fecundum al-Îegataamp; probata iudicare oportereJuxta ca,quæ notantur iîfELicitas^ V c ritas.ff,de offi,præftdis,Verûmhanc difeeptationem uetuftam elle confiât ex uerbis PhauoriniPhilofbphiapud GeHiumlib,i4,cap.x, S a né hoc inter Pbilofophui. onmes confiât,ludicis efle iudicare fecundum cônfcientiam,fi id,quod tenet,innotuit illi ut Judici,fiue ex ackis,fiue ex afpedJu,Aliter autem fi inno tuifletutpriuatacperfonac.I.Siruptio^Tina.ff,Finiumregundorum, Prin-)aT^Z^ nbsp;nbsp;nbsp;^^P^ quo^,qui fuperiorem non habet,poteft iudicare ex confcientia»fola uc

*^wtatc infpe(fla,cnmnonligcturadferuandumiUrisôrdinem,ueI folcnnita-fenan^. teni,ut traditlafon in LpfEde conflit,

Annut compte ^nnum complctum.) Intelligitur autem compïetusmox ubi ultimum di-tm Aliter Acci em xiiq,anni attigerit,quândo hic fauor uertitur: in odiofis autem obicrua-pitur in ßuo'tür tempus de momento ad momentum,ut notatur in I,iij^M.inori,fEde mi-rat-ihbiKidU' no ri b US.

VAptui^bho' '^^ hoZldutSCaptUS♦) Captusabhoflibuscûm feruus fiatbnflium,tu-Jhbm fatoyfMjfofem haberenon poteft,ncfiibfl'diarium quidem,non cnim effet pote fias ' ifAberenon po *” capitehbero,fed eius bonis interim curator datur,l.Ab hoftib ƒ j.fF.Qut-*ril. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus ex caufis. Aliter quâm fi tutor ab hoflibus detineatUr, quôd intérim ali-us tutor dari poteft,fupr,De Attiliano tutore^Hoftïbus.

0 S T Q^V A M didum eft de perfonis,quæ in tutela funt,fequf-tur deqs,quæin curationefunt,fucccedit cnim tutelç cura,adeô ut rcs aduiti adhucad tutorispcriculum pertineant, mfi finira ^1 tutela puberem admonuerit ad curatorem pctendum,hoc enim —' quafi connexum eft tutelæ officio,hlta autem‘^penulr.flr, de ad-miniftrar.tutor, V enim fi admonitus reeufet curatorem accipere, exeufatur tutor quafi fuo officio pcrfundlus,ut notatur in d’$’penuIt,Nam inuiti adolc-fcentescuratoresïionaccipiunt, Vt inc in uerfu,Item inuiti.

Curator 'b ^^^ ^^f“*quot;‘’cbùamp;ï.ïncopulandis.G.de nuptifs. Et parer de rebus pupiHi iure c^r^quandoda ^^’^ pOteft difponerc,nifi ufcp ad pubertärem, Vnde quamuis impuberi filio ‘^redlc facittcftamenrum,puberi tarnen non poteft^ enm pubertate expirée fubfütuuopupiIIaris,I,ij.ff',de Uülgariôf pupiIlarifubfti,2C infr,de pupilfari, Cxterûm

• C^tcUTm furious licet maforibus,rcde teftamento curator datur. t de cura* tionibus.G»de Epifcopali audien.SCl.fin.CJe curatJun'oCEtcnimfuriofus pupiHo a:quiparatur,ideo« ci,quamufspuben/ede fubftttÂtpater^ÿ»Q.ua rarioneu’nfr»depupiH,fubftituttone,

Con^rtnatur^) Turn propter affedum parentum,tum propter feuore curdtorii coft üla'mæ uoluntatts^teftamento curator datus facile confirmatur,quamuis mC'ßrmdUo, ro lure datto non fubfiftatJ.rj.C. de confirmando tutore»

■^onaccipwntt) Nifi fint prodigi,autfuricfi,auffimiles,qui etia extra caufamlitisinuKicuratoremaccipiuntJnlitcm uero QC pitpillus(fortecum Curdtoremri tutorc litigaturus)amp;^ adokfcensjiue agant/iue cortueniantur,curatorem pe ^‘^^^ p^t^rc tcreinuincogiinturdfitf^ Si pupillus»lÉE de tutelis«ld^ neilludaturludicis^^ «t^utio^ autontati\,cüm alioqui minor non habe at legitimam perfonam fiandi in md diaoJd.C.Qjjilegitimam perfonam hab«SC ita fententia contra ipfos lata elIefiploiurenuna.l.None0minus,C,dccurat» Nee obftat quod dicitur in d^^ Si pupillus« Cogendus enim à Iudice,fiadmonitus aecipere nolueriu

Curam firribforu ad agnatos gentiles^ pertintfc,teftatur antiquoru pro«» fiffiorgfi^ if^ uerbium:Adaghatosgentilcsi^deduccndus.Quoutebanturquoues homi^^, nemfurercfîgnificareuellent, Autor Budxus adl.q.deorig.iur,

E’t prodi^t^ ) Prodigua éH^qUi néqp tempus,nec^ finem cxpenlarum ha Prodigta. betjlèdbOnafuadilapidandôâcdifsipandoprofundit.tpdecuratorefuri.uel prodig. Rede tarnen prodigus furiofo comparatur.Nam non minus morigt; busdefipit,qüamfurtöfusanimo,d.lj» Eft tarnen hæc dilferentia^quód fu- nbsp;nbsp;. . riöfusipfó iure ftatim ateg furere inceperit,eft meur a agnatorum, In prodi-go ueró ludicisdeclaratione SC interdidioné bónorum opus eft.per BaruóC alios,infilscuibonis.fEde ucrb«oblig« DuratautcrnfuriofiSCprodigicura, donee uel furiofus faniiatcmrecupcrat,ucl prodigus bonos mores. ^iod fi euenerit,ÓCeuidensfit,definuntipfoiureeflèinpoteftatccuratoris«dJ.j.iuH disnsquætraduntdd.infilscUibonis»

jM^entecapt^^} ld eft,amentibus,fiue dcmcntibus.Mente captUs enim, Mcnitcdptui,. autore Fefto,isdicitur,eui mens ex poteftateabrjt,ideft,qui composmen-tisnoneft,

Oftendithief» in quibus cafibus pupïllo detur curator,nempe uero tuto- C«’’‘lt;f*’M“^'‘ te ad adminiftrationem non fan's idoneo,qui tarnen curator differt à curatore “‘’ W^ ®’ '* adukï,qüód eius officium finiatur pub€rtate,uttuteIagt;l, j«C«Quai^o tuto-tes Ôi^ curat, ede def«

D^ri non potc/K) Excipit gloffaliquot cafusab hac régula,in quibus tarnen omnibus arbitrio Iud:cis retidutn uidetur,an curatorem uel tutorem 'dare ucKt,Argumchtol»j.tjÄ iq.C Jn quibus cafibus tuto«uel eurator.SC 1, QAiæfitum.ft.de tutclis. Hi autem Tutores aheubi appeUantur Adiutores Adiaforef, amp;C Adminiflratores.in 1.Solct.ff .de tutclis« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;AdmituUrAto*

POST 0,7 A M feparatim tradatum eftde Tutoribus amp;nbsp;Curatoribus,fub-nedit Imperator reliquos hofee tres titulos,communiter tam ad Tutores quamCuratores pertinentes»

SatiCdtitio, Sat^dcnt,} Satifdatto codé modo àppdlataeft,quô fadsfadio,N5 UÉ * fatisfacere,itafarifdare dtcimur,cùm pro eo,qdà nobis petit,ûa cauemus,ut aduerfariumftiocmodoÔi^ nomine feciirS faciamus,datis fideiulîoribusJJ.fE Qui fatifdare cogantur, Cæterûm ad banc rem quod attiaet,ipfi pupilli/i pracfentes fint,ÔC fàrinorint,ftipulanturrem fuamialuam foredj^if,^ irj,SC ÊScruLim.fERempupiHifakiâ foreJneaautemftipulatione continet quic-quid in indicium tutelæ uenitd.Cum pupiltdido tit.Et ex co agitur,cûm Ô^ tutelacagipoteriCjnempeQnïtaïutela.I.jtS^bNon quolt;^^Haud,d.tit»Rera pupilli faluam Stc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,,

^.^^probataeZl») GIoflàhicinucrfu,SECvs iN DATo,nonnuIIisimpO' Tutor AKA' nercfoîct,pütantibus datum à matre in tcftamentotutorenl fatifdare op orte tredutui cozî're,quodfalfum eft,per 1.ipff.de confirmando tut* Sedideoait glofft,Secus firwAtur inqui cfCc in matre,quöd datus â pâtre confirmatur fine inquifitione, à matre uero fitione, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;non aliter quàm cum inquifitione,ut dd.qÄ Ihin glofla allcgatis. Et ex hoe

textu trahitur argumentum,quód executor teftamenti datu#ab ipfo teftato-Executc^tC' re,nonteneturfatifdare,quódàteftatorefidescomprobataeft,quodtarnen fiam^idatut ftainofFenfèprocedit,niu poft teftamentum facftus fit non ibluendo,defini teiïdtore,no efat^opibuSjUt traditur à Barpin LDiuus, ff,Sicuiplusquàmper I.Éaki-

A^in oncrantur^} Hoc accipiendum de datis à maioribus magiftratiblt; puta praefefto urbis,practorc,pracfide prouinciarum,qui fine difcrimine dat Titjin^orts «-tutorcs»Sccuseft in datis à minorum gentium magiftratibus,cuiufmodifunt Mtatum quun- defenfores ciuitatum,quibus non aliter ^competit ius dandi tutores,quàm Ci do babeant iuî res pupilli non excédant quingentos fblidos, Etenim dati cum inquifitione ■ danditutores. nihilominus fatifdare coguntur-^» Nos autem,in finc.fi.ipr.de Attilianó tuto rc.Slt;l.j.C.detut-5lt; curat.quinonfatifdiQiianquamÇutdiximusin d^^’Nos autem) hodie ex confuetudine defenfoïèsciuitatumdanttutores,quantuia* uismagnx fint facilitates pupilforum,

T utores tcftamcn£arij,amp;.ex inquifitione dati non coguntur fatifdare , pet rationes fupra dief as, V erüm quoniam plus fecuritatis eft in facifdatione, Satifdatio tu- quàm in diligentia teftatoris,qui falli potuit,8C cafus futuros minus profpi-torum tcüa- cere.l.iij^Qtiamuis.ff.de admin iftrat. tuto, conftit uturn eft, utuno ex pluri-Tnetnariorum, busfatifaationem ultró offerente, ut folus adminiftret, audiatur,nifi tarnen fiCahj fatifdare parati fint.NamimpIcta ab omnibus fatifdationc^ omnes ad-miniftrabunt.Neqi tarnen omnino qui fatifdationem offert, præferendus eft non fat^danti,Ièdcum diftincfionc.l.Teftamcnto,fecundo.ft’.de tefta.tutel, ex uuahic^’tranferiptuseft.

quot;Partes faas interponere.) Id eft,caula cognita ftatucrc,quistutclam ge rat,nifi aut omnes gerere uclintgt;aut diuidi adminiftrationem tutela: cUpiat» d.l.üj-^’fin,

Huius ÿ» materialatius traftatur ff,et C,dc magiftratib.conueniendis.Sif aft quot II. ff, de adminiftrattuto,

Q^i fatifdationem aeäpiunt^) Vtmagiftratusmunicipalis ^ÓC defenfores ciuïtatum,quinon aliter tutores dare poffunt,quam cum fatifdatione, ticfrnjbres d- ’’’fi lt;^'^’^ ^^ pcriculo eftè uelint-^^Nos autem.fupr.de Attilianó tutore.óó E Mtutumoudn- Aduerfus.C.demagiftratibus conueniendis.Maiores enim magiftratus,dc do deut kto-quibusinfr.eo^ÿffin.nontenenturfatifdationemexigerejiédquoties inqui-, fitione

L Î B; ‘I* TI Ti XXV.' ■ 5gt; ^ t^ 'JJe cxct^cfi.ttito.ndcuraft, ^ o lîtionetùrorcsdantjolentraunus recjpiendæ caudonis aUçui mftnón ma^ gift rat 111 committcre,tecipicnttuni pericuIo.d^Nos autem,£lt; d-^» fiVmff^eo»

Vltimum cts pra^^dium^) Hæc iicfbaoftendunt, unde h «le adto,quae Aâîo fubßcR^i fnmagiftrarus datur,Tiibftdiana appelfatacft,qug turn demumdatur,cirm mï nain nu^fir^t îiorfutimàtiitoribus ud ciiratohbusdamnumrecuperare non poteft^ua-^'^ fi ultimum fit auxiIium,fiC Cquoddicitur)(acraancora. Et quanquam h^c atftio re ipfa non femper fitfubfidiarxa^,quia frequenrius ad earn uenitur,an- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i . tequam omnes tutores ud curatores exeufsi fint,^t oftenditur in gloffiApn-tudine tamenfemper cft fubfidiaria. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. quot;nbsp;,

/^on idoncee. ) nbsp;nbsp;Paria cnim funt, omnino Gtifdatum non efte, 6^ non ^atifdidio »ou idoneè eflèfarifdatum.l.Quoties.ff.Quifatildarecogantur.Sitarnen culpailt;i^^^' fuerit apud nominatores,(uggeftores, ucl çftimatores,etiâ aduerfus iKos a-lt;ftio dabiturj.fi^ Si magiftratus.ôC^ Si præfes.ffidc magiftratibus conueni-cndis. Intelligitur autem fatifdatio idonea,fi fideiuflbreseo tempoie,quo co Satifdatio ido ftituuntur,ue}^tiam finita tuteia,fintfoluendo,tum enim magiftratus libe- «elt;lt;. ratur,cuitarnenincumbitprobatio,fi negentur didis temporibus (bluendo fuifle.dJJ-^Simagiftratus.amp;^’ Sed ctfi,5lt; in k Magiftrat.C» de magiftrat. conueniend.Tenentur quoqimagiftratus,fiadmoniti tutoresuei curatores iron dederint,uel fi data opera tutelam diftulen'nt,uel traxerint fauïdationê, quoad fuceeflóresaecipianridj.fidemagiftrat.conue»

i V S D E M inftriptionis tradatum habcmus fn Pahdedis SC C. i^iuißo fy^, Diuiditur autem in très partes principales, qUarum prima com-pleditur caUfascxculationis,uf^ ad ^ Qiii autem.Secundado-cei,quomodo 8C quo tempore fieri debeat excu4atio,ufiç adj»

Datus» Tertia traditgeneralia quidam ddeumenta^artimad hunc,partim adprxcedcntestituïospertinentia»

Propter liberos.) Ortum autem habuit hoc genus excufationis à Lace dacmonijs,apud quos trium liberorum pater immunis erat à liberorum cufto ^^^^ nbsp;nbsp;nbsp;”^ dia,qui uero quatuor genuiflet^immuniseratab omnibus oneribus» Qjrod conftitutum fuit,utadgenerationem incitarent dues, liberis^ hominibus ciuitacem implerent.Arift,lib.t.poiit»cap»7,Porr0 Ibiebant ^,qui liblros no j^.^-^j^j^^ fufcepiflent,autinfra legitimum numer«,ius trium liberorSingentisbenefi- j,qj.,j^ cq loco à prineipibus impctrare,ut conftat ex Epiftolis Plimj ad Traianum»

8iuc cmancifMtU) Nifi fotte pater habens très liberos, ad curam unius cxillis emancipati uoceturi Nam contra naturales ftimulos fadt,fi tali ex-eufatione utendum efte putaucriuk Amteifsimos’J* fin.ff.eo»

loomte.} Hoceft,u'elïn^îpfaurb'e,U€ÏincontinentibusædifiCijs,kq.ff’.de tterb.fig.Vnde apparctgibftam non eftefatisfirmam»

Cjittcrorummiincri{m^,)CioiUomdC pcrfonaliü»Eftautem munusperfo- M«nt« ffr/b» tïale,quod cum corporis labpre,ÓCfoh'citódiiicanimiamp; uigilantia principa- «aie» titer exiftit. l.ftjt Hlud» ff.de muneribus. Ab hoc exeufat numerus liberorum » G art enim â muneribus ciuilibus primoniälibus, in quibus fum- jti.un!:rd. dui-|gt;tus maxime'pöftuUuftJi’'i4ibcroxum numerus non €ximit»d,l.f J-Pri- Uaprimonié moniale, iw»

inöhiale,8lt; Eff^Nuniertts,8^^ Quat primontorum.ff, de uacatione mune-rum,Nifl fünèfiritduodecim,uelfecun,dumaIiosXcdccim, Nam Accurfói^ Bart.inr.Sii5uisDccurioJj.G;dc.Decurionibus,lib,»C).putantduodecimli-beros excoftre àmuneribus ptimonialibus.Et prpinde duodecim Iiberoru parentesimmuneseflè à collegia rum folutione, quod diligenter notandum efletjfiobferuationeÓCufureceptum reflet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. i ^

Äcl exeufdtioi .^doptiuinonprojunt'.) QiiemadmodumfihjnaturaIcstantümnonpro wmmunerum funt,ï.ij‘^*f,fEeod,ftanecIqgitimitantftm,fed natUralesSClegitimifimul,nc profunt tuntu quispriuilegium conieqUaturuel ex minus probata fufeeptione hberorum, filij tMaralcs ne} hierum fit unicuiep per adoptiones muneribus publicis fe fubducere, er Icsttmfi-CenMib.f,cap.ip, Animaduertimusjinquitjinoratione P ublq Scipionis,

quam Cenfor habuitad populum de moribus,interea,quac reprehéndebat, quodcontramaiomm infti‘tuiafierêc,idetiamculpauiiïè,quódfilius adopti uus patri adoptatori inter pracmiaprodeflet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

/Vaturali patri.) Vt filius cmancipatus patri prodefi:,f« ÖC in adoption nem datas patri natural! prodeft, Porró Accurfius in uerbo,PROSV«T,niir gatur, Etenimaquocuncp adoptatifint filij ^ Gue tranfeant in poteftatem adoptantiSjßue non,iuhil ad exculationèm proficiunt patri adoptant!,Nam iure ffcorum femper tranfibant in poteftatem QC famiham adoptant!sgt; m di-dum eft fuprà de adöpuamp; tarnen «0 iure nihil profunt adoptanthRif^^Ado^

Actes, ^^^ ^^ ^^^^ amittuntur.) Acies^^ntorc V egetio Ïib3,de re milit,^ft ex €rcitUs!nftru(ftus,qui ex ordine dimicat.In acie ergo amiisi dicuntur,qui in prgh'o fpfo,ftnc confltc7iipcricmnt;Nec enimüttrft occafione belli perijffè, Bellum. ^‘^ bellum dicaturtolumi'IludjempUSjquo in militia funt homines,Sif hofti ’ lia exercent,LBelloamifsi.fEeo.’ quot;nbsp;Hi taménin^de amifsi cenfentur,quicx uulneribus in acieacceptis,extraacicm mortuifunt, trobtitria mo nbsp;nbsp;l^^^gioriamutucre^) Morsquæ nature debetür,ut aic Cicero in Oftïci ,.,■. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pro patria potifsimum rcddendaeft,pro qua nullus uir fórtis recufabit mori, ne ft pro illa cadere nolit,cum lïla cadere necefle Gt,Itcm quod hic dicitur,pa triprodeflèearn,qui pro patria ceciderit,idem putat loannes de Platea de -jmonAchi. Monachis,quiquamuismortui iudicentur mundo ^profunt tamenparenti ad excufationem,quafi pro cœlefti patria mortui»

Aerarium. IZcsßßt.) ld eft,ïmperator!s» Differtautem filcusab afrario,uttradit rifcus. Budacus in annotationibusadPandcdas,quôdærarium fit pecunia publica ^ In^eri),Fifcus uerö pecunia Imperaroris; Res ergo fifcalesquafi pro prix amp;r priùatæ principis funt, Aerarium’ RcipüKhtj^Hoc interditftum.fF, Ne quidin locopublico, Plinius ad Traianum t Atfortaflc non eadem feue-titate fifcum qua xrarium cohibeSjimó tanto maiore,quantótibi plus de tuo ^‘ß'^' Iiccre,quàmde publico credis. Sunt aUtém fifd/ificinae amp;nbsp;fifcellæ uafa fpor-ri/«lM,jgg^^(jj^^^çjj.j'gpyj^j^æpp^^j^,'gj çgpig^^jjg.Hine fifcus, , Cæterôm ad rem

.. quodattinet,procuratores6Cpraefedi fïfci,quoshodie Thefaurarios uoca-TheptirArij. inus,atutela 6f curadelata tempore adminiftrationisexcufäntur, ut hic,6C R

, Adminiftrantes,ff,eo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ -!lt; ,.. •

Ïdemdiccndumdecomitibuseorum,amp;ïniniftris,qui funt intra ftatutuni liUites fnxri-numerum.dj, Adminiftrantes.Porró etfi nuhtessqui compleuenmt tempus ti. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;militiac,excufantur aduerfqs ómnes priuatos ^ pon tarnen filing«q^-um, q|^

LIB» I» TIT» XXV» De excupitionib^tut,vel curat, ^i Ôf fpfi ordînî communic^merunt, hoc eft, müitauerunnhSed etfi mih' es.ff» cod.

/Vamnec annihabefitt) Pro pkniore cogmtioneh urns loft,legenda eft I.Non foRim.ff.co.

Poteftan's iicrho,in perkna Alagiftranis/ignificatjmpcrfiim f.Poteft.ff. ^°^^^^* de iicrb.fignif.Hanc qm à principe uel Senatii nadi funt,excufantur à tute la amp;nbsp;cura,ut Prxtores,ConfuIcs,Pracftdes,alqcpgm' in aliqiia poteftate con-ftitutifun^adeoutamp;Tmagiftratusciuitatnmhoc priuilegiofruanturJ.Athle . . tae-^Rcmittuntur.ff.eo. Catterûmdi^nftaslîne adminiftrationc,etiamlï ik-natoriafit,nonpraïibtuacationem.I.Spadoncm^Scireoportct.ff.co. Item i^’^^J^^^^^ Magiftratusmunicipalisnoncxcufat,ut uoluntdd.per 1.Propter magiftr.ff. „^„ primat. cod.Qiiod ita uerum mtelligit Dynus , fi magiftratus tutelsc impedimento non eft,

Interdum S^unum onus nitehc exeufationem pratftat,fi tam difEifa 8C nc Tutchrum nu goriolafit,utpro pluribus computari pofsit»Non emm numerus pupillorn, merm txeufitt, fed diffieukas rationum conficiendarum confidcrandacft.l.Siis qui. ff. eod. Porró onera ifta non excufant in perpetuum,fed quamdiu adminiftrant, SC adeó,utfi in femeftri una ex tribus tutelis finienda fit,quód pupilli çtas pro-pe pubertatem eft,nondatuf cxcufatioaquarta.I.Nontantum.ff.eo.

Pauper,qui oneritutelae impar cft,habet uacationem,ita tarnen,ft' ft exen ^‘tuppt^ «• ftndum putauerit,alioqufftonusnondctredet,datusnonremouetur,fiako ^**f^ Atutth, qm fidélisée diligenscfb^fin.tit.i.Et trahimus argumentum ex hoe textu, quodtutorinondeberur uidus à pupillo^etfialiquandoex cauft alimenta conftituantur adminiftranti tutellm » 1 » nbsp;nbsp;Si pupil!» ft» de tutelis £lt; ratio-

Ç^àmper fe.) ld eft,folus,fine fratre Vcro.Ipft enim Marcus alter eft tiwipAtrn. exdiuisfratribus. Sunt enim diui fratreshic,Marcus Antoninus,cogno-mento Philüfophus,amp; Lucius Aelius V er us,frat er 2lt; confors »

Aduerfa uaïetrtdö,fï perpétua eft,tutela: uacationemcöncedit : fi' perpe- f^i‘^trfatnletK tua non clpad tempus exculat.Et interim curator datur,donee ille intermif- ‘^® f*f“P^ famtutelam ualetudini reftitutus recipiat» Excufantur autemualetudinela-boranrcs,non tantum à fuftipienda,uerumetiam àfufteptalutela.l»Nonfo-lum-^ffin.SC duabus ll.ftquentibus.ff.eo»

Ïmpcritiafcribendi SC legendi hom in es return negotiorum^ rudes â tute î*P”'R'* hte-laexcufat: Eiusuerô,quifcnegatliterasfcire,exculàtioaccipi nondeber,fi‘^^^^ modo non fit expers ncgotiorum.I.Athlcta-^fi.ff.eo.Proindeufu rcrumpC'U^ * muntrib, riti,quanquaminiteratifunt,fubcuntoneratutelae.NamôCDccurionis mu nusilliteratusobire poteft.l»Expertes»C,de. Decurionib»lib»io» Item cæte* ramuneraomniajn quibuspeculiariter non defideratur literarum peritia» ItacçÔC Index elle poteft,perdd.inI.Certi iuris C.deiudicijs.SC in 1. Statua» C»dc fententqs.quod ita demumprocedit,cûm Index de iure aut confuetudi-neex nonferipto pronunciare poteft, ut traditur de Cacco,in l»Carcus.ff. deiudicqs.Vel quotiesper alium poteft recitare fententiam.l»if.infine,ff, defententijs exbreui.Alioqui cûm ftntentia non tencat, nifi ex feripto ab

rpfb Tudice kgatur,non uiderar eum ludicarc pofle,qui Iitcrasnon Câîkatt* ifÄ ïq.C.dc fentcntijs ex breuircdt.amp;T c.fin.de fententrjs^ re iudicjn 6.Ha dieinCunalAuspafamp;trafcnbacfèntêtiaskgunt.funt enimprxfidcs uin lU Iuftres,idco^ipri legere non tcnentiir.d.hij.de kntentijs éxbreuï. Porró cómpatrocinatio,amp; in uidicio defenfio cognitionem literarum pokukr,iUk ceratus ad caufarum patrocimum admueendus nop ed. 1, q. C. dcpoftulan-do.

Qjï^*WW^ ctiam impcriti^) ka furdüsamp;mutüs admitruhtur ad adminii». 'ftrïit’ionem negoaorum.l.Mütius.ff.de procurât,Slt; tarnen tutores curacorés y^j^ ' nbsp;nbsp;* weefknon poflunt.I.l^penutfi^detutel. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

Initnicm. nbsp;nbsp;nbsp;Ïnimkustutorteftamento datus,femper prarftrmitur datas, ut fubijciatülr

debito,Slt; negottjsrttokffis,nin rccondh'attoïntcrucnen'tiid^ obtiuet/i ca* pitaksfuerintinimicitfac.d,I.Athkta^Dat,ff«gt;.Et amp;cïtl*it}ÿ£(n.f^ de adk

mendis Icgatis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

JDiffert fiic Paragraph us à paragraphe ab bine fee undo, quod hie Para* g;raphusloquiturtantftmdeinimicitijs,quae cum parre pupiHi interccikrut^ die etiam de ahjs.Itcrn hkloquitur etram de kgitimo QCPaauOjilk tantû«l de teftamentario, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-tfünüdtU td» Capitalct^} Qtï’ï^^utcmdicah'nitihrmicitiaccapifaksjoftenditglofki fMet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cui adde,Capitales uideri inimicitias,fi alter alterum infamauit de turpi cri-mine. Item fl de omnibus,uelmaiorcpartelis intercefferit. CoIIigimusau-tem ex hoc textu,inimicitiasfulceptas cum patre,cum ipfius hberis,tota^ fa milia fufeeptas intelligi.Facit Iq.ij.S^ iij.ff .de It betalt caufa.

Status contrOuerfia eft,cnm quacritur,(W he aliquis liber,art ferUUs, liters tusaningenuus,filiusannon.Talis controuerfia quoniam meritô capitah# îcftimatur,excufatd.I.Athktæ^AmpIius,

Imo uidentut quinquaginta quinep anni fufftcere ad excufationem. I. fin» C,CX.ui actate ucl profeff lib.io.Et 1.Non tantum.fl.De Decurionibus» Sciendum eft Iv»annosexcufare aboneribus omnibus,ciuil)bus,perfonalibus, prjeterquâm à tuteIaSlt; cura,idep Amore minoruconftitutum eft.Nihil enim. utilius,quàm iuuenum imprudentiarafenili prouidentia giibemari. Porto cùmætaslv.anrtûruracxcufàtîônêmpræftetàmuneribus autoritäre amp;nbsp;uti-,

i * nF ■quot; Ï*tatcp®bh'cis,legibus alkglàtis,ConkquenseftmaioremIv.annisnôpofic, N icu ojpew, çogijçjofficium ludiciSjCÙm iudicandi munusfitperfonale publicum urilp' rate SC autoritäre.I.Munerum'^Iudicandi.fEde muneribus amp;nbsp;bonoribus.Ec idem uidetur de affe flor e,niG tarnen aliud induxerit longa confnctudö,qug in ea re obferuatarefpicienda eft.dJ.Nontantuni.de Decuriombus»

niootet xxp, /Minores autcfit-) Hoc caffi aliter,quam præcedcnti,uicefimus quinttis iinnif,^ (iHÜM annus cCeptus habetur pro compkto.l.Äd Rempub.ff.demuneribus. Ve* »pf^J exf» rfnn hoc,quod hic dicitur,tn müneribus quæ animi induftriam amp;nbsp;confiliutrt

• defideranttalioquificorporislaborehitantüm^adulti licetminbresxxv.ärt-nisnoncxcufäntur,udutab excubrjs,ö^ id genus oneribus,nifi fint Schofa-ftici,qui in proprijs ciuitatibus ab iftis habent uacanonem, ufq? ad uierfi* mumquintum attati« annum,!,j,£lt;rbiapudßartohC,Qyi actateuti profeff Conc,ltbroxgt;

Vel hinc confiât,inagnoinpredofcmper fui'flè,quiRcf^ublicasliherafi' Pro^ßora.^ bus dtfcïph'nis ornant.Cæterûm,ut tradit AceurfiusJurifconfulti, fiuc legü inrifconfulii. dd.non excufantur,nifi nel Romg doceant,uel in confilium principis afl nm pti fint,ne qui rcrum cognitione,rebus^gerêdisfunt afijs prcfiantiores,pu-bficis muneribus fubducantur» Nec^ideo quis dixerit,Grammaticürum Grai^^Ud, uel Medicorum conditione ipforum cfle deteriorem.Nam pro hoe denega- ^f'^*^« to priuilcgio multis afijs maioribus decorantits^it eft uidere apud Angel ifi Cæteràm quae ad hune ^ attincnt,latiusexplicat lurifconfultus in l.Si duas» IF.eod.Hoc non præterenndnm,profefibrcs femel approbatos,fi aut indodi, aut négligentes inuenti fuerint,polïèreprobari,d.LSi duas-^Etiam.amp;I.Sed 6^ rcproHari.ft.de excufationibüs»

Dies continuos.) Itaque non fubducuntur dies feriati,0ó quibus uel In- I'f«^ ^i^f dex pro tribunal i non fedit,uel légitimé impedicus fuit tutor,quamnis exçu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cowßa

fatio fieri debtat coram Indicé pro tribunali fedentc,niua uoce,uel oblato li ^^^^‘*^* beilo.tScire^Opus.if.eo.Secus eft,quando dantur dies utiles, Nonenim computanturdiesferiati,afij^,quibus ludex pro tribunalinonfedit.

Viginti milium diurnorum.) Hoc eft,üicena miliapalTuum in fingu-los dies dinumerari debcnt,id efi,adniginti miliaria conficienda finguli dies dantur,poft qnos adijcientur afij triginta.Confiant autem fingula miliaria Miluritim, mille pafsibus,Paflusiieróquincppedibus,ne quis exiftimecifta miliaria no P'^jp«. fins paria fniftiqalioqni hninfmodiitineris ratio etiam beneexpedito labo-riofa,ne dicam impolsiHilis,eftet,quodncgatl.j.ft,Si quis cautionibus.

Contra fententiamex falfis anegationibuslatam,pupillus fine reftitutio- Scutnuidex tic fauore minoris æratisferuaturillæfiis.per Acenri'.Sd Bartol, in IJJiuus, frlßs Mcgitio ff,dere iudicata.Alioquifententialata ex falfis allcgationibns contra prçicn mbus, tem,tenet : fed contra earn datur reftitutio,d.I,Diuus.Lata autem contra ab-fentem,eft ipfo iure nulla.ff.de iudicijs.l.Si praetor^ Marcellus,

IC T V M eft deexeufationibus Tutorum uel Curatorum,fed quum plcrilt;p non ex fide adminiftrent, uidendum efi,qnomo-do tutoies uel enratoresfufpefii criminepofiulenrnr.

Ex lege duodccim 'Tabularumß) Qiiærit hic Accurfius, An Aceuptor f^r aceufatorfufpedti,debeat crimenfubfcribcre,pœna^ talionisfß^^i tutoMd

feobligare,nifireum peregerit,Iuxtal, Et in priuatis.ft. Ad Turpilianum, lt;^^1^^10. 411 de' Et quidem communiter receptum eft,nt fi aceufator agat criminaliter,poftu(S Iando,non folnm ut tutor uel curator remoueatur, uerumetiam puniatur,l^b^^'’'^*-. debeat crimen fubfcribere, Secus fi ciuiliter agat ad folam remotionem, -, tuncenimnon nccefte habet fublcribere.l, fÏnal.C,dcpriuatisdelilt;ftis. Et 1 . apud Bartol,in I,jt$’j.ff,cod, Hoe tarnen fauorepupilli conftitutum cft,ut quamnis is,qui in crimen ie fubfcripferit ,ante fententiam defiftat ab acen-lando,nonincidatin Senatufcon,Turpil,Idquocp pupilli fauore introdu-dum,utfufpecftusexinquififionelndicis,fineaccufat0re,rcpellipofsit àtn-tcIa,I.itj‘$»Præterea,ff.eod,Quamuis alioqui reguläre fit,neminem conde-mnaiifine accufatorc,l,RcfcriptO'^*Siquis, if, de muneribus Slt; honor.

Aeeufatio fx' Ex didis fatts conftat,accufationem fiifpcdi eße mixtani.Nartl üad foÏanf ßgt;eäi txto.nti- remoflonem a^atur,eft duilts, unde óf per procurarorem exercen' poteftj. xu, Non folum^tinal,ff.de procurât. Si ueró ad pœnain a^atur,efl: crimina-lis,nccper procuratorem exercetür.Perinde atqp did foïet de aceufauone adulterq^ubi fiagat«radfeparationenithoritantóm,cft duilistfi uerö ad poe nam adulterq,cft erfminahs.Et ita primo cafup«r.procuratorem exerceri po left.cap.T uæ.extr.dc procurât.

'Jc/lamcntar^^} De iftis maxima ambigi po ter at,ut quosfidesapproba ta d teftatore etiamfatifdandionere relcuat.Sed decidendi ratio coHigitur cX I.In confirmando.cum duabus (êqucntibus,fEde confirmando tutore, Lc^timtuto. 'Parcendum eße.) Si tutorneedsitudine udaßinicatepap/ßo coniungt; et patron, quo ç^us ßt,ueli'i patron us hberfi tutchm gerat, ôf aliquis eorum remouendus o résout' uideatur,optimum faduait lurifconfukus in l»Si tutor.ff.cod.ciiratorem po'-tiusei adiungi,quam eundem cum notafideióf exifbmation# remoueri. Vnde tradiditßartol.inarbitrio ludiciseHè ,uelit ne aceufatum dé dolo ie-gitimum tutorem uel patronum oinnino remoucre,an ei curatorem adiun* gcrc,id$cxqualitatcdoli admifsi conftituendum eft,utfiinmagnare dólus admiiïusflt,auttutoromninoiïtinimico animo aduerfus pupiiJum,eum o-ïnnino rcmoucat,alias curatorem adiungat.dJ.Si tutor.amp;f hiq ^* Si tutor inf-micus.óf ^ Si tutor quialimenta.ff.eod. Cæterùm famae patroni ita parce-tur,n'praetor non permittat famofam adionem contra cum proponi, fed a-dioneminfadumuerbistemperatamjUt bonae fidei fiat mentioJ.Nondc-bet.ff.de dolo malo.

“QA^^P• nbsp;nbsp;Qjfaßpublicatn^} Additur bic fignum improprietatis, quaffs quôd non

omniaiudicia,inquibuscrimenuerfatur,publicafunt,fed éa tantórn,quae A(H9 fu^e^içx legibus publicorumiudiciorumueniuntj.j ff.de publicis iUdicijs. tiito.Anptpu-(3f,mergohxcaceufatioCXnullalcgepubliciiudicq defcendat,proprièpii Wica non eft, Adde, qUödex publico iudicio damnati omnes funt infa-mesj.lnfamiam.ff.de publicisiudicijs. Ateos bic folûm fequiturinfamia, qui ob dolum remouentur ^ Sufpedus.infr.eo.tit.

Sufbe^i accu' ^^lt;t^ct\) Iftæ tarnen muiiefes,quamuis ewminabter agant,nön fubfert fare qui Pop ^“’'^*^ crimen,uti nee in alijs publicis mdicijs,qux fuam fuorumq; iniuriam Çn^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcquuntur.l.de crimine.C.Q,ui aceufare non poffunt,

Impubèribus propter iudicijinfnmitatem non eftpermiffttrnfuipedi ac* cufarc.F.Impuberibus.ff’.eod. Cattenim ubi bic legitur Seuerus a Antó-nius,Theophilusïegit VerusSf Antoninus,utiinpraeecdenti^öf in$• Si tiuipätreSt quis.infr.eod.Ôf redius,hi enim funt,qui alibi Diuifratres appellantut.

Sed^^ tifitcf^uatn^') ProintenigentiatextusSf glofffciendüm cff,tuto* Tutans quart remdefignatum,antcquamgercreiftcipïat,ob dolum fuipedi poflc poffip do poßint rC' lari. tq.^iij,C.cod. Ob negbgenttam,uel rufticicatem,ud aham quamuu tnoxeri, culpam ante adminiftrationem commibam remcuéri poHè , non tarnen fufpedi accufari,per textum hic.Sf in I, Hoc omnium.ff.eo.Qiiamuis in ipfa adminiftratione ob folam culpam Óf aceufari óf remoueri pofsit.Grauius tarnendelinqüit,quitutelam malègerit, Argumcntol. Sifieriles^‘ Cinr» per uenditorem. lunda 1. Iulianvis.ff.de ad.cmpt,Vbi grauiuspunitur,qui rem uitiofarn tradit, quam qui rem «enditam omniho non tradit.

LIB, I, TIT» XX VI» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Defufp£^ii(ut,nd curate ^^

ramopi^\) Hoc uocabulummedium cft,Nammodô inbonam partem, rdnufut. modo in malam accipitur :hicpro inbrni ponnur, Sequuntur autem infa- infimec^e^ mem triaponftimum incommoda, Primum ell,quod ab omnibus odicijsCC iin^^ dignitatibus repenitur.I.n.C,dc dignitatibus,in xtjx.de infatflibus de regu Iisiur,invi, Secundumeft,quôd repeUituràteftimoniodicendo,ttj.amp;Liu lianus.ff.de tefbbus. Tertium,quód patitur querelam inofficiofi teftamen-ti,àfratreconfanguincoteftatoris,à quo hæres fcriptus eft. L Fratris,C,de inoßic.tefta.Eftautem duplex infamia,luris uidelicet,amp; FadLlnfamia iuris 'infime iuris. çft,quae uel per fententiam à Iudice,ueI propter fedum à legeirrogatur.De qua inI.j.6C plcrifcp ali)s,fEde ijs,qui notantur intaraiaJnfamia fadi eft,qux injùmiafèüi. oritur ex tali fado,quod hominis æftimationem eleuat,deprimit^ apud gra uesuiros.Et hoc quidem eofdem fere habet effcdus,quos infamia iuris , nid quod à teftimoniodicendoprorfusnon fubmoucantur, licet fidem multum lt;ninuat.

Si ob Culpam^} Initium. gloflx reprehenditur âDodorfbus,quôd fen- J'^^°^^‘ ^‘^f tire uideatur,Tutorem remoucri pofte ob leuiisimam culpam,quod uerum ‘'^ ‘^‘* ^* quot;®® JBoneft,quia tutor delcuifsima culpanontenctur,LQj4icquid,iundagloiE C.Arbitriumtutclx.Qj.iinSCincafibus ncdcleui quidem tenetur, fcd tantum de dolo SC lata culpa,utfi malècontraxcrit,emcndo res parum utiles pu pino,uel fiipfo ceftantenominapaternorumdebitorumminusidonea fada fint, 1.Tutor qui reperto^Competi£.ff.deadmintftra.tut,6C l,n,C, Arbitrium tutelac, Excufatur enimofficij nccc(sitatc,Argumcnto LPoftlegatum*^Ad uocatum.ff,dc ijs,quibus utindignis. Signanda autemeft differentia in-

, tcrdolumflCculpam, Eft autem dolusomniscalliditas,uerrutia,machina- p^j^^ tioadcircumucniendum,fallendum,dccipiendumalterum adhibica,14^ï, (Ede dolo, Culpac nomen generale eft,8^ dolum coraprehendit, Qiii enim ^^j dolum fecit,utiq; in culpa eft,autorc Alciato in LLatae culpæ,ff. de uerbo.fi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

gniLHæc autlata eft,aut Icuis,aut leuiisima. Lata culpa eft,non intcHigere j^^^^ ^^j.^^ quod omnes intcllignnt.d.LLatæ. Leuts culpa eft,ignorarc quod diligens £f„ƒJ culp4. paterfamilias feire tenetur,Vnde cam fie définit Alciatus locoallegato : Le uisculpacftnegligentia,quaquisinrcbusalieniseamcuram non adhibet, quamcæteripatresfamiliàsfolent,tamctfiinfuisminimèdiligentiorfit. Le- i^tui^f. culpti» «ifsima culpacft,ignorarc,quod quiftp diligentifsimuspaterfamilias intel-ligerct, Porrô quôd Accurfius latæ culpæ adfcribit,Ius ignorarc,Dodo^ iuris î^norM-resintelliguntdeiuribusuulgarisprotritiscp,alioquinemonon eflet obno-tw, xius hm'e culpæ,cùm nemoht itaabfolutè Juris dodus,ut non multa ignorer, Item non redê excipit muliercs amp;rmilitcs,cûmomnes debeant iura noflè,aut exfuo pedore,aut confulcndo prudentiores. 1, In honorum.ff. de bonorum poftefsionibus.Qj_iamuis intérim ïicgandum non eft,exc«ifari mu licres,rufticos,SC milites,fed in cafibus à lure expreftis tantàm,I,finali,C.de iurisamp;fadi i^norantia,

/\fon(e(lue^} Recipienda eft Azonis fententia, dicendumeß ob latam culpamremoueritutorem,fed non infamari, Càm enim lexnondiftinguac in culpa,necnos diftingucmus,l,deprecio,ff. de PubILin rem adio. (Item I.iq.ff.de offî.præfid.quodhadenusobtinuit,nifi ideuidens publier utili-tatis ratio fuadeat,l.Q.uæfitum fcio,fF.de teftib.) Maxime cùm legum inter«' pretatione poenac molliendæ fintpotius,quàm exafperandæ.l.Vtram, if. de ^‘'^ ‘ pcEnis,Qiianquamub{exfadoinfamiairrogatur,Iata culpa affimilatur do-Io,quôdlcxitahorrctfadainfamiam irro^ntia,utmagisipfafada refpiciat quàm confiliumU.Liberorum^ Notatur,n,de qs qui notanturinfamia,

AUnUiHi 4e- nbsp;nbsp;^^5 ahmentorum decemendorum comperitproton,ad cuius officium pÂ

cerwndd pK^ dnctgt;quamlt;ümmamtutoresuel curatores mïnoribus præftare debeant irt fille 4 frlt;et9gt;- alimenta J .lufabmentoriHn.fEVbi pupillus educari debeat. Conftituendà n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;autem alimenta pro modo facultatum,qui ut cognofcatur,op us cil præiènl

Jn pc^cßiottetn*) Ex primo decreto ici fcruandæ caufa mittitur pupillus in poflefsioncmbonorum tutOris. Solent autem tutoresplurihus cdigt;’ Ais euocari,noutfsimc^ fifiei copiam nonfecerint, quafi propria fententia fulpcAi remoucri,ob hoc ipfum, quod copiam fui non fccerint,quod per-rarö,ÓL diligenti habita inquifitione,faciendum eftJ.Impubcribus^»finaL lite non conie f^eod» Colligimus autem ex hot ƒ quód ubi proceditur ex officio ludi- ’ fiata quando ds^peTueniripoteft ad fententiam,litc non conteftata,quoddc iureCanohi* (nßitadfen- ^.^ expeditum effe.tradit Faber cap.Qjioniam.extr,De litc non conté» ST^’'* ^^f®*

Kemißio adia ^^ß^fft urbü^} Romae remirritur ad præfcAum urfts,m prouin». dicemarm elo lt;^ueró ad præfidem,cum elogio fine teftimonio,hoc cft,interprète Budgo»* ^0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cum oneribus 8lt; informationibusjtemifliis tarnen ex incegro audietur apud ïudicem^adquemfucrit remiffùs,quôd non omnesex bona fide conferibére ‘ elogia compertum eiï.l.DiuusHadrianus.ff.decuftodiaS^exhibiaoncreo^ rum,

Hbertut qMn 'Puni(fidtfS4) ÄddirgloHäjöb hoc eriamutingrätumacculäri pofle^ôt doreuocetar inferuitUtèmretrahi.Verùmi'nI,rngratu8.ff'.dc iure patronaiUs,fic diftin-inferuitHtfm. guit,Vtfiomninotutelam adminifirare detreAet,pofsit retrain in feruitu-tem,per d.ljngratus. Si Uer0adminiftrat,fedperfide^aliaspanas pariatur» N cc ob flat quodfuperiUs diximus,gràuiusdelinqucre cum,qui male gefsit,, quàm qui omnino non gefsit, Magis enimdelinqUtt,quod adaugendam perfidiam altinec,non autem quod ad contumaciam amp;nbsp;ingi atitudiftem mon» firandam,ob quamfolam libcrtusrcüocàtürin feruitutem, Pauper ßdeln nbsp;nbsp;quot;Päuptrßt^) DlAum eftprapcedenti titulo,ob paupertatem, qtrae ge-non iKcufdtur rendæ tutelar oncriinipar eft,uacationem pr«ftan\quod ita demum uerum fuß^m. eft,fi (eexcuiandum pauper putauerit. Verum è medio curfu pauper , fidelis non remoueturutlulpeAusPlUtièdiuel'fo diuinae nemini patrocinantur, quó minus ftifpedi poftulari pofsit,finon ex fide tutelam gerat.LSeireoponet-ÿ» Corn reliquis,* ffde tutoribus ^ curatoribus.

IN LIBRVM SEÇVN' brM INSTITVTIONVM IVSTINIANI IMPEKATORIS, EXPLICA nones 0i Annotationen, Expradedione D,Thomae Ling, Iurecos»CIarifrfideh'ter diligenter^ colledx.

VM OMNE ÏVS, Q^'^O VTIMVR, VEL AD PER50gt; nas pertineatjUeJ ad Res,nd aclioncs,pofteaquam Imperator de lure perfonarum per uarias difFerenoas difleruic, relt;îlo ordinc ad res pergft perfonarum gratia creatas (ut re fert Cicero ex Stoicorum fcntentia,hbr,i,OfFic,) Habet ^^lt;lt;^* Ha^^ autem hie Titukis duas parten,Priori refpondet titulus in Pandedis,Dc rerum diuifione, Poftcriori tit.Deacqui-renOo rerum dominio. Et fecundum has duas Rubric« partes poteft trada-tus totus in duas praccipuas partes dinidi.C^urum prima habet Return diui-fionem,cum deeJaratione fingulorum membrorum» Secunda, quæ incipit in ^ Singuh,cradit modos acquirendi doming,tam iure naturali gentium pri mario,quam fecundariO*

Supcriori Itbro » ) nbsp;Ex hoc ptMei^iO patct,no fine exempio nofiros ho- Qo^i^^ii^

mines diligenter fequi banc continuandi rationem,quamuis interdum par* Cius.Qj.ude refupTà didum in principiO tit.Deiure natu.gent

in patrimonia no/lro.} Hie prop on it ur rerum diuiiio huiufmodi: Re- Kertvm diui* turn alias flint in patrimonio'noftro,ideft,bonis noftris.Alïæ éxtrapatrimoßo. «ium,id efi,extra bona. Veröm huic diuifiom’ obgeitur argumentum glof-fieexi4,ff»de ufu amp;nbsp;ufufrudulegato,quac dicrt,ièl'4«utes nec in bonis, nee Scruituta, extra bona efle.Proinde non ent idoneahxc diuifiü,cüm aliquidcontinea-Wr fub diuifo,quod fub ne utro membro diuidènte,Refpondendum eft,$er-tiitutesperièfe,hoccft,âfubiedisfuisfeparacas,nec in bonis,nee extra bona effe cenferi,Cûmfint qualitâtes,quae fine rebus per fc non exißunt: At* tarnenrationérerum,quibusinhxrent,dkuntur in patrimonie noftro elle, Nec placet Angelo quod Accurfiusadiecit,aptitudine,propter resprodere R« pro iere^ lido habitas, Nam,ut ai't,licet res habitg pro derdido noncontineantur fub bdo héiu. primo membro diuifionis,quód,dum occupantur,non fint in parrinionioJ, j.ïEPro derdido.continentur tarnen fub fecundo,

C^adatn enim natuf^Ïi) Hic ponitur fubdiuifio quaedam præcedentis suHiMpo, diiüfionis.Namrerum,quxextrapatrimonium funt,qu«dam funt communia, quacdampublica,quædamuniuerfitatis,qu«damnunius,quæ uerôin noftro patrimonio funt,fingulorum funt.Hinc fatis apparet,per Aegidium, Cynuranon fatisprouide exiftimafte præcedentem diuifionem conuenire cum ca,quæ eft in bi.ff.eo. Etenim communia,publica,óf uniuerfitatis,non funt in patrimonio noftro,Sc tarnen funt humani luris, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

.^ Et quidem naturali, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Accurfius intcrpretatar,Iure gcntium,6lt;^redê,Eodemqt modo interprir-‘c»i«ttwlt;i ^» tatur in l,ij,fEeod,Quæ interpretatio immerito reprehenditur â ddRóm uer» iure dicumur fus fin.huius ^^ hanc ipfam interpretarionem faciat,fufFragante aperte Theo « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T lig

VM,adiedt ho-Minvai,aperte cömmvnia adfbloshommes referens. Ncc uerum cft,quod tradunt dd.nifi de nire primario naturaU hunc text irm inteV hgamus, diffcrcnnam nullamconliituipoiïe inter commune amp;nbsp;publicum, quod cxfubiedisapparebit.Imô deiurenatural! primario textus accipi non poteft,cüm eo lure omm'afint communia.Stint enim priuata natura nulla,ut autor eft Cicero lib.i.Offi.cap.DeluÜitia.

Communia 4 Communia^) Qgaeßtum eft inter ddÄ quidem anxiè,communia àpu-pubUcis quH blids quid différant,Utquidt^ nonnulli,ut refert Accurfiusinfr.eo^Litto différait rum.exiftimarunt omnia communia effe pubiica,Slt;econtrarió,quantum ad pradènsattinetnegotiumjdeopenniftum eflè horum uocabulorum ufum, perfuafiargumentis haudquaquam leuibus. Namin l.ij.ff.eo.nonfeparan-tur À communibus,quæ hic publica dicuntur,cùm in return diuißone,quae ibi quatuor membrislt;onftat,publicorum nulla fiat mentio,æ tarnen exempla qiiac hic pubheis tribuuntur,ibi uelutad communia pertinentiareferun Litiora publi tui.Pto horum quoqiopinione facitl.fina.fEde ufucap. Vbi ligora,qutc hic M. -dicuntur coramunia,lurifconfultus dicitiuregentium publica,Suffragatur ^ Littorum.infr.eo.dicens littorum ufum publicum. lib's tarnen non ob-ftantibus,didmuscum Accurfio,noneadem effe communia, quæ publica, amp;nbsp;tamennon placet iftius differentia jquamuis earn Dodo.omnesprobent, Vultcnimcommuniaadnmnia animantiaperrinere, publica ad folos hq-mincs.ln quofibqpßrépugnât. Nam hoc nonpatitur interpretatie» ab iplo data,ad uerbum NATVRALi,quam ueram elïe lupenus oftendimus. Nos Communia. crgohocinterclïèdtcimusintercómuniaótpubIica,quódCommuniafunt, quae iuregentiumprimarioomnibushominibus arqué expoßta lunt,quorum^ ufus-omnibus homimbus permifTuseft ♦ quamuis, quod ad proprie-tatemattinet,in fua naturali libcrtate permaneant, funt enim fuapte natura adeèlatèpatentia,ut minimè occupartpofsint,autiure gentium eorum do-minia diftingui, nifi longifsima præfcriprione, ficuti uidemus in Venetis, qui partem maris occupauerunt. Vide Barr.in l.Iniuriarumt^Si quis.ff.de PM^/ittf,iniurqs. Publicaucrofunt,quæ ex conftitutione iurisgentiumfecundarq ad ufum publicum omnium hominum,fecundum diftinda amp;nbsp;uariadominfa deputata funt, quorum quidem ufus non minus communis cft,quam com-munium Attamenproprietasaliquomodouidetureius populi die,qui ea Ioca,ubi hare funt,occuparunt;iftiscnimnaturalis ilia libertasomnino reli-da non eft,fed iure gentium non nihil immUtata, Hine VIpianus dixit,pro-prie publicaappellari,quae populi Ro.funt.l.Bona ciuitaris.ff.de uerbo.fig. Cccupatio re- Pfoinde communiumquod quifq; bccupat,iure naturali fuum facit.I. Ripa-y^/ rum.intitleI,fequen.ff.eo.dererumdiuff. Publicaueioiamoccupatafunr, rametfi ufus eorum totius mundi populo expofitus fit.Quarc in ijs xdificari fine decreto ludicis no poteft.l.q-^Merito.amp;f ^* Si quis a princ.fi, Ncquid in CuruocabuHif^^^^P^^*^ Ex didis Iiquct,qu0’ad ufum,nihil differre communia à publi-commun€,pri' cis,qua confiderationc Caiusin l.f.ff.eo.Res humani iurisin publicas Sif pri-vaturm^Utre' uatasdiuifit.Ec TuIlius hb.i.Off ic.Res diipartitus eft in communes S^pri-cos.promifeue uatas. Ad hunc modum intelligi poteft opinio putantium nihil interefie utamur. nbsp;nbsp;nbsp;inter publica ÔC cômunia.Procedit enim quod ad ufumattinct.Hincamp;Iurif

confulti promifcuè ufifuntiftisuocabulis.l.fj.ó^iiij.in finc.ft.co.ó^ l.fina.fE de uftxcapione,Q.uarauisin fe,8c fecundumproprietatem confiderata,diffc rant,alioqut imperitè hic utappofitarfpeciesponerentur.

.^^ua'proßuenf^} Semper fluens ,fecundum Thcophilum , ut inteï-rinmM pwWi'Iigamus aquamperennemflumirium.Huicinterpretationi répugnât textus « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;proximê

LI Bl ÏI* TIT* L l^tfer^iaiß^^acil.ipfaf^mdomi. i^^ (gt;roximè fcqums/ibi flumina publka dicuntur^hoc cumratione aluef acci pïendum eft^Etenimquamuis aqua communisfit,ut quac occupant! concedi cur,Alueus tarnenpubheuseft,noncommunis,quia occupent! nonconce-ditur.per gloiKItem lapiIh.fEeo»Etiamft alue us fine aqua diel' non poßit pu blicusjimô nealueusquidemJ.ij^Similimodo,ff,de fiuminibus.l.j^ Aliu-uio^ff.deacqutrerum dortiinio*

J^t per hoc littora^}^^!^ funt äceeßio maris,ÔÔ accefîbrium fequitur na- tittoti, luram principahs.c.Accefïbrium,de regJujn lt;gt;,Semper obtinet,nifi diucr A.eceffon«ii»» (à fit ratioacceïîbrij 8Cprincipalis,ut in ^ Ripâftim»patet. Vbi ripæ,acceflb- ^^^'• riz fluminum,dicunturfingulorum,licct flumina fint publica.ln caufa eft diuerfitatis ratio in fluminibus,^in ripis» Ripât enim induftria hominum incrementum recipiunt,egentc^artefiè cultura aduim fluminis arcendam, nam iraipfa flumina ad curfum fuumretinendumiuuantur induftria hominum. Addc quód incommodum ddatati a!uei,4iue difiedat ripe ui fluminis, ad uicinos pgrtinet,unde ad quos riparum incommoda fpedant, eofdem æ-quum eftproprietatiscompenfatione quadamfublcuari» (Velquiaripæ u-fus poteft eilê ubiepjittus autem fterilefemper eft,unde prouerb.Arare lit-tus.Adhaccquilibetiibialittorecauere fokt,propter inundationeimbó hy-bcrnifludus excurfum,ut ftipra,Ideo^ nemo ambit proprietärem Tittoris» Et hinc fit,quôd littus fit nullius. Sentit idem gloflà,in uerb.Et per hoc.)

J^rohtbetur, ) Imo datur prohibito adio iniuriarum aduerfus prohibito rem.I.Iniuriarum^Siquisme.fEdciniurijsdtij^’Si quisinmari.ft. Ne quid in loco publico,

Du/ntamena Ulfli^r) V ilia m didam Ltokint,quafi uehiftatn,quod inca viUdiUthefr' frudusexagris conùehuntur.Alciat.inbVrbanà prçdia,ff.deuerb.fignif, do,dutore c^ tripartitôdiuidit Vinam,Primaefturbana,quam ipfe dominus inhabïtat.1, lumeUdt Videamus,ff'.LocatiJ,PIanum.fF,de ufu Ô^ habit,Qtiæ ^ prattorium dici- 'Viüd urbatiM^ tUr îüUCnali Satyra i,

Secunda eftruftica,quam uilîicioperaè^rufticæincdhiht.Cuius fit mentio RuIHat. inl.Arborib.inprin.fEde ufufrud, Ternafruduaria,in quam frudus de- tru^udrU^ Uehuntur,

hf^pi/candü) Poteft tarnen princeps iuri huic ^ntiiïm derogarc, cùm j^^ fifednSi c!ominusmüdifitJ,Quóminus,ff,dcflum.h(i|»lt;i»lt;«{.ff,Adl,Rhod.deiad.l£é quonwioßdi derogat huic iuriper preferiptionem longifsimitemporis,uiuorû memoria priuatum^ «xcedentisJ.Si quifquam,ff.dediucrfis£lt; temporal i bus preferip,^ I,V fum aquæ,C.deaquaedudJib,u,iundaI.j-^ult,fEde aq.plu,ar,ltemfiperconfué îudinem fus fueritalicui quæfitiï,quod fieripoteft ex fententia Fabri,ft quis folus muftis annis pifeatus fi^alios^ prohibucrit,lt;ciente SC confentiente po puio,Extacito enim côfenfupopuli inteUigit fibi ius acquiftuiiTe.Et inteîli-git ficd,l.Si quifquam.Et hçcomnia etiâ demari dida inteHigi uolumus,cu» lege publica,uel coftitutioneprincipisferuitus imponi poteft,SC ius proprm maris alicuipriuatim applicari,adeô ut prohibito ius fu5exercere,det inter didum Vti pofsidetis,Argumento àcotrario fenfu Iegis,uenditor.ft,Cöm« nia prçdiorû.ÔC hSanê.ft’.deiniur.Proinde VeneticôluetUdine,fiue lOngifsi veneti. ma prefcrfptionc,maris Adriarici ius fibiacquifîucre,uri Gcncuènfés Ligu- üemuenps, ftici,ut notauit Bâr,in l.Iniuriarû-^Si quisme.fEde iniurqs.Nô eft ergo ius Baronib.prohibendi pifcationesinfluminibuspublicis,nifi aut fuperiorem, non agnofcant,aut aliud ius longa confuctudine confecuti fint, ,

Tïttüutlyber“ nbsp;nbsp;^^ dUtem litt ris.} Simt autem hybernf fludusmaximi^quod eo tem-,^_ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;porc circa Vergiliarum occafum tempeftatibus maria perturbentuf♦ Alciat*

1r.lpé, nbsp;nbsp;Rips propriè fl uminum funtjittora maris» Eft autem ripa id quod fl u-

i.ittor4, men continet,naturalcm uigorem curfusfui tenens,id eft,quod cortfuetum curfum fluminis cohibeuCætcrûmGquando imbribus, uel mari,uel alia ra-tioneexcreuerit ad tempusfipas non mutat.Lf-^Ripa^fEde fluminibus*

Sedproprietas.} Difsimilitertraditumcftdelittoribus* Rationemdi-I^ipirum ufut uerGtatisfuperiusadGgnauimus* Cacterûm uidetur proprietas illainutilis, quatenusfit cumufuspublicus fit^SCpopulus nunquam moriatur,proinde^nullafpes fubheut. nbsp;nbsp;nbsp;pj^ ufum aliquando adproprietatem reuerfurum* Contra luif» IE de ufufrud-»

SiLSi ufLisfr.municip4fF.de ufu Ôf ufufru.legato. Refpondendum ex Baldi fententia,inl.RiparUm.fF.eo.nonper omnia ufum riparum efle publicum, fed tantum ad facienda ea,quæ hic exprimuntur,aut non difsiAilia his*Qjia-re ft in ripis arbores Gnt frucFiferæ,fo! us pi oprietariusamp; colligcre poteft fru lt;ftus,amp; arboresincidcre«qua in re utiliseftproprietas*

'Se^ proprietas.) AccurGusbic mouet quaeftionem pulchram, inqui-ens ; Pilcator uult ligârc nauem ad arborcm,Dominus ueró arbor em incide-re cupit.Quid iuris f V idetur dominus pr aefercndus,cum nemini debeat ius fuum auferri,utfupr.Dc his qui fui uel èCc.amp;C l.Nemo.C.de ludæis.ôf I.Eti-am^Licct.fÉSoIutomatrimonio.Sed abfe^ControuerGapifeator præferen-dus erit.Ratio,quiaarboris ufuseft publicus,amp;S publica utilitaspræferenda* . ƒ Quodautem.NouelI.De non alienando.Poteft tarnen dominus,cùm actoor uacat,uciqjinam incidere utfuam,nec illi admodumincommodabittam diu eXpedafe.

Hinc nataeft quæftio iïladiiputabiîis,SiagerGt uenditus,anfubmenfura /ni« uenditio^g^idebeat comprehendiripa,itafcilicet,utpro menfuraripaeprecium quo hf agriripA ^^^ foluatur, uel ut compta ripa modus agri QC folutionis Gatuatur. Baldus adfirmat,his praefertim ratio nib us ex Iure d^romptis, Primum probat ex hoctextu noftro,qui dicit,quôd proprietas ut ilIorum,Ergo infert proprietärem uenditamftjluendameflè* Deinde adducitI,Idquod^Quod uendi-tur,fF*de periculoSCcommod.reiuend. QuitextusGmpheiterde uia publi-caIoquitur.Bart.autemconCedit haec,fednegatprecium pro menfura ripa: foluendumefle,hocafgumentoiQiiicquidnoneftmeumplenoiure,id no uenit in uenditionem,ut pro eo precium foluaturamp;c. Adducit l*Id qiiod ƒ♦ j. IF.de pe^ulo Slt;^ commodo rei uendinqua contra Baldum probat. Accedit 1. ultima ff\dc ufu 8^ habir.Deniqj fatis conftat,ripam per fe uendi non poflegt; quiarespublica,pcr UDatio»8C l.Ex cinpro.fF.de adtempt. Ad hæcresiUæ, pró quibus nobis competuntpubbinrerdida^non poflunt ita alienari,ut do minum faciam emptorem.Ergo Bar.fententia ut eft frequentior,ita uerior. tototitulo ff.de ripamunienda. VideBarto.tradatum,qui infcribitur,Ti# beriadis,amp;f Cipollumde feruitutibus*

^Pubtiats,') Hic uidemus,eorum,quae fure naturaÏi communia funt, üfum lure genti'üm publicum efle. Qjiod SC Alciatus annotamt m Unter pub.ff»de uerbo,fig,Nam,ut fuperiUs tradidimus,quod ad comunem ufum attinet^nihilintercftintercommunia amp;nbsp;publica»cüm utrorumlt;$ ufus communis fme pubheus fituniuerü SC folius populi ©rbis terrarum,etn aliter AccurGus

Cafath ihi importerCt) Adeôutqun1biædificâht,etîam Ïolt dômîni fiaf, quàmdiw aedifidura manet,Eo autem coHapfojiure pofthmmîj fcuemtur lo çusinpriftinam caufam,ÔCrurfus occupand cónceditur,nón öbftahtc ulla poïfefsionis prcèfcripaoneXln tantumvæeo.ôt^ I.Qtïod in httoic.lEdc acqui rendo rcrum dominio»

'Proprietor autem corum^) Frudus èc praxis hunrs textus eft, quad trfa 1« comjÄuntX funtconfiderandain rebus communibusSC pubhds,Primu,proprie£as, Se- erpublicis cundû^iifus.Tcrnûjiurifdtdiov Proprietas uÂ dominium eft duplex: V nn ?«* confide' tierde Ôi particulare, Vniuerfak in rebus communibus nullius eft,mb Ïm i'*!^d‘^gt; peratoris,quia dominus eft totius mundi J.«t|j«(r« IF. Ad KRhod, de iad.amp; Dowmu»! um i.Bene à Zénorte,G.de quadriennah praefenptto, Particulare dominium ^[.’. huUiuseft,ideo^ nulla ufucapio auspraefcriptio hie ualebic,quicquid ahf di ^5’ cam, Vfusautcm,eft ipC utihtàs,qùam paramus nobis in re publica uei ^ comuni lt;Êt lyc ulus eft pubbeusommum hominum,Huius aurem ufusprae- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

fcripdo uel acquifinóper utucapionem nulla eft.Et errant omn€s,qui con-crarium aflerunt,Necg refer^quód quidam principes S^ ciuitates hoc inren-tant,nec aliosadmittant,qinapcr hæc,qLiæ facti bint,régula Juris non tellid tur,I,Vltima,ff.de ufucap.Et G uebs dcfcndere,dic,quöd quædamfit deter-minatio iuris naturalis,præfertim fl Imperatoris aütoritas âccèdat,ah'ôqüi th fus rei communis non poteft ufucapione acqmri, lurifdidio refpicit con- ittrijiiH^ (radius bonorum uirorum,Sf debdTapiratarum,8C aliorum,quat admitcitpre f:riptionem,quiaopUscfi:defenAone maris.per I.j.C,deCiaisiari}s,Iib.ii,id eft,de hominibus deftinatis ad ducendas naues. Et 1* Congruct» ff. de offic. pr;cbdis, Sicut ergo non eft differentia inter delidta maritima amp;nbsp;terreftria, itaquoeç non inter iutifdi(fifonemmaritimamamp;terreftrem. Acccditloan» Andrexin c.Vbi pericufunl.quo ÏOcofUccindêó^ pulchrêidipfumexplw car. Hanc autem lurffdiffioncm in mari ad prarfenbendum habere dicun-tur uiciniores,fiue principes/me ciuitatcs,pcr Bart.inl.Nulh'.H.Qtiod cu^ iuJep uni«erf,0lt;I,Vetus,C,dedtuer,off.Iib.it.amp; Barto.inl.Ca’far.fGdcPub, 'Cumigitur defenfio prindpis permifla fit,male quidam argumentantur: lu* rifdidionem habeo maris,«fucaptamlongo tempore. Ergo bona naufrago* rummihioccuparelicet.NuIla enim confuctudo tamacerbum fruó-um,ut lurifconltiltusuocat,nclt;^una præferiptio introducere poteft. Réclamante Fridericoin conftitutionc,Nauigia,C.de furtis.Só toto fluff. Ad Icgeni Rho diam.

/Valiiin eßet} Permanent enim bate in naturali libertate,qua omnia à natura in commune profufa funuEft enim,ut ait Cicero^iriuatummatura nî Prwa^na» bil.Qiioniam enim communia larius patent,quàm ut occupari queant,nihil ’'* ”lt;^‘f iftis iure gentium,quod ad proprietatis diftindionem attinet, de trahi poce^ fitïd.EQriod in Ifttore.

V niuerGtatisresbcêfumpro uocabulö edam publicxdicuntur,l.SedCeI i^niuerputtit fus.ff.decontrahcn,empuDifterunttamenâpublicis,dequibus didumefti «ï. quódiliaaduniucrfipopub orbis terrarum ufum pertineant,uniuerfltatis adpopulurn tantum umus corporis,uelut ciuitatis^collegqfaut abenus approbate Ibdctatis.Ergo qua* uniuerfitatis,non tam latê patent,quäm publi lt;a,eflamfi ad imitaflonem publica àppcllanrur.Etcnim quiequid humani iu-tis pnuatum non eft,publicumdicere poflumus,VndeCaiusl,j.ff.eodgt;Res feumani Juris diuidit inpublicas^priuata»*

vniiKtlîtJtk nbsp;nbsp;nbsp;^^ß^^^^aba^} Vt fora,pôrncus,falinac,publicabaînea,fyluæ cçduæ,pagt;

mdupUc{$^ ^*^*J'a publica,in^quibLis non nullum tarnen difenmen eft^utindteataddirioad gloiïàm. Suntenimquacdamumuerfitatistamautoritäre,qinmutihtate,uc publica uediga!ia,peculia feruorum ciuitans,auhfodinac ,fnolâe ,amp; fimiha. Ex qutbuscommodum refer run'n ærarium publicum. Alia ueto funt uni* uerfitatis auroritatefiue dominio,uerùm utiheas ad Gngulos peruenit,ut funt communia ciuium pafcuà,fyluæ Cgduar,amp; generaliter omnia,quibus ad pri-uatum ufum (ingulf utuntur,^ue commodum potius. V ide 1, Ciuitanbus. ft\ de Icgat.i, Si itacpiis motäfit uniuerfitati de re umuerfitatis tam autoritäre ^ utilitatc,recipiatur teftimonium eorum,qui funt de uniuerfitate.Secus fi u* tilitas fit fingulorum,ctenim dicerent teftimonium in caufa propria,quod leges non pcrmittunt.I.Omnibus,C,de teftibus.S^ENullus.ffJIlo tit,

^ TVilhii^ aucemfunt i'a^ ttuUiMret nbsp;nbsp;iMuItismodis dicitur aliquid nunius,ut docet Accurfius infr.co'^finah’,

‘ Haccautem nullius efie dicuntur,quae ncc^ funt communia,•etp publica, nec^uniuerfitatis,necpfingulorum Sed quat diuiniiurisfunt,cx hominunf difpofitionc, Etfi igitur communia Suf publica interdum nullius dicuntur,l, f.lEeod.Hoc tarnen à facris St^ religiofis differUnt,quôd hæc fint in ufu Dei» ilia ucró in ufu hominum.

^» Sacra^raßunt, rrwffpi nnli T^onflflcef^') Q^ærit Accurfius,anprinceps ïus dedic3di habeat,quod bc.n UK confer ÜJtc Canonico decifum eft,c.Nemo.dc con(ecratione,dift, j.QC c.Tua.exfr, tr4i:di. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de dccimis.Licet enim 8C hodie ungatur Imperator oleo facro.in brachio de

xtro,per hoctamen nonfitfacerdos,c.Vnico^* VndeinUeteri,cxtr,dc fa^ tra undione, 'Carteröm folent Imperatórès gentiles mire pontificatum maximum,quô auguftiores baberentur^quosdubium noneft ius confecrandf Steerlexat. habuiftè,apudSucto.in uita Auguihc.5i. Hodie nullus locus fit facer,niÜ perClirifrianos Epifcoposfolennitcrconfecratus.d.c.Ncmo.SC in Autben, Ecilefiafticistitulis’^'Si quisautem,amp;f^’Si quis ædificcr.col. 9. Nonnun^ 6Lnonconfecratauulgoücraappellamus,nempe quæDeo offeruntur do-£j(rfci.an. nan'a,Hincöd Sacriftciumappellatum eft, Cæterûmquæ fucrit olim lex la crata,qui hommesfacrari,multa^ahafcitudigna defignificatione huiusuo cabu}i,uidebtt!s apud CoeliumIibro7,antiquitatum,capiteii.5lt; u,

ƒlimtio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;it7iaru) Boriatarnen Ècclefiae ad ufum fcruientiumdcftinata,mmo-

f^v. jdcrürK,n, ^‘ difticulrate à^ alienariamp; pignorari poirunt,quamuis immobilia fint, Vf fi resahenum urgcat,uel cuidens uriiitas,uel æquitas fuadcat. Authenti.Hoe iuscorreAuin;C,defacro.Ecclef,cumfolennitateóCc,inc,de nullo,de rebut EccleCôc inClemen.f,Illotic.

Proß num. nbsp;nbsp;nbsp;Proßnum) Sacro opponitur, quod nee facrum nee religiofum eft,qua

Si fpes fallendi,mifcebit facra profanis, S'^oumpriud' Ad rem quod attinet,quipriuatim fibi facrum conftituit,adeó locum non fa tint wmonlü^ crum facit,utfi pracfumpferit ibimyfteria facra celebrate,prêter loci conti-fuitur, fcationem etiam principis arbitriopumatur,Authen. Vt in priua^penul-timo.

tiTäfnaami^' nbsp;nbsp;'^'^(^^^^ftt'f*) SuffragaturLlntantum^Sacrac.ff.co.Ita^ fiterrxmotu

u 4^,“®^’’®parationis caufa dirutum fit ædifïcium,nihilominusuetcra priuilegia ,^P ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Integra manent,nee opus eft noiia confecratione,aliter quàm fi ob fcelcra in

Cûm exinuento,extrade nouf opens nunc»Cztcrôm calix femel conflatus M Cdlix« eet exeadem materia reficiatur,non manet facer, nihil enim manfit calicisï fed diruto atdificio manfit area,praecipua pars atdifieij, apu^Accurfium in Authen,Praetcrea»Ctdefacro,EccIe,^

^ £^cli2io/um4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Antcpontifîciiïmlusdecœmeter^s confecrandis,unicuilt;ç liberum cr^ ƒ proprium locum faccre religiofum inferendo mortuum,modó id extra urbê ‘ facerct.Namin urbefepeliremortuumtamle^ xi)\Tab.quam principum conftitutionibus uctitum crat,apud Ciceronem lib»x»dcl^ib«amp; h ip^Di-uus^lEde fepulchro uiolato« Hodie ueró iure Canonico une autoritate E-pifcopi locus non fit religiofus,per dd.in c,AboIend,extrade fepulturis. Ex quocapitedifcetisimprobitatemcorum,qui fepulchri locum pafsim in cœ* meterijs ucndunt,ô^àmortuis (quod dicitur) tributum exigunt*

Inlocumfium^) Inferens enim in locum altcrius purum,aut in fepul- St^titkit chrum,in qugd ei ius non erat inferendi,tenetur adione in fac^um,Slt; pana lt;^*w f!^^* pecuniaria pleôlitur.brj'^Prætor aitÆde religione,cogitur^ aut mortuum tollerc,aut loei precium domino praeftarejjs quiintulit.ff.de rcligione,

Inuitofbcio-^) Etenimiurecommuni nemo dominorum inuito focio uti poteft ad ufum non deftinatum.l.Sabinus.fECommuni diuidundo»

i^atum non habucrit^) Nam quodfemel placuit,ampbUs difplicere non poteft.c.Qjiod femel.de reguur.in 6. Practerea in his,qu% ad religionem perunent,fola uoluntas obligat.bïj.fr.de poUicitationibus»

Sandra propriè dicimus,quae nee facra nee prophana ^c, h Sacra^ Pro- SunlU» priè.fF,co,IundahSanlt;ffa»ódl.fin» Generali aut em fig niff catione^fandrum interdumfacrum,interdum religiofum fîgnifîcat» Seruiusputatfàndumdi-ci,quaff fanguine confecratum» SedMartianus in d.I.Sandum, à fagmini-bus dieffumpurat, Suntautem fagmina uerbenac,quibusIcgatipopuIiRot segment coronabantur,ut inuiolabiles 8C fandiredderentur, v nde Sd V erbenarq di- VerbatArift di funt» Vd hinc mûri fandi appcllati uidcntur,quôd nos aduerfus im'u-^wripzidn riammuniant,defcndantacfirment,Âutore Theophilo,ôd Cœlio Iib.7,ca.i2, Antiquit»

C^odantmodo.) nbsp;V ocabulum eft improprictatis.Propriè enim fanda Q^iiÄMol0,

non funt' diuini iuris,ut facra SC religiofa,fed per quandamiimihtudinem,^ fcificethommum commercio exempta ßnt,ideo^in nullius bonis elle di-cuntur» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^ Sin^loruntf i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Hoc eft poftrcmummembrumpracmiflædiuifionis, difïufum pertotum bunclibrum,ôd eo Iatius,oftendcns,quibus modis,ôd per quas perfonasres fingulis acquirantur.Et eft hic principium fecundæ partis huius tituli,cui re lpondettituIusinPandedis,De acquirendo rerumdominio»

lurcduili-) Videlicetufucapionc,utinfrà tit.de ufucapione.Arroga- MtfÄ^w« tione,ut infr.de acqui.perarrogat.Deportatione,utl.fin.C.de bonis damna ^^^ ^^ ^ torum.Succefsione,ut infr^de teftamentis,ufcç ad tit.de obhg.Per ingreifum * * monafterrj.Authcn.fin.QjramuIier.ôd Authen.Ingrefîàe.C.de facrofan-dis Eccleujs. Item fententia ludicis,ut annotauit Accurfius inl.Ex hoc

iure.ff,de iuftitia dC iure« Obiccerit hic aliquis,imperfcdam effe hanc di- Uifftittvm p-Mifionern acquifîtionum,cùm quidam nobis acquirantur neep iure ciuili, cundMimn {«amp; netp iure gentium primario,de quo hic,fed iure gentium fecundario,infr. ^wwiot

- eo^Ea quæ ab hoftibtis.amp; generaliter omma quæ ex iuris gentium cofttnK, dibusacqiuïuntur* Paiicisrefpondcndiim,iusgentiumfecundariumcon^ tinerifubiuregentium primario,propter omnimodamâmilitudinera^ eu« dem ommno fonfem,cx quo promanat OCc,

Sumptus eft hic ^ cum fequcntibus,ufc^ ad ^ Item lapilli,ex tf^ 0,5(5 ii^ ftqucntibus,ff,dc acquirendo rerum dominion

/VuUiifS.) Argumcnto,quod huic textui obqci poteft,de ^ NuUius,ful prà co.occum't glolftdiftindiSne huius uocabuIi,N ullius,

VifctHit^ w- Polucres^) Adde 05 pifccs,fi force alienum fundum,man's,fiuc flumf-KdridalicnAna jyi^ exundatio operuerit, pifees^ fecum deuexcrit, alioqui in alienii inuadtnda, uiuarijs uel pifeinis pifeari non licet* Etenim pifees colkdi in pifeinis, , item ferae 65 uolucres aluearijs leporarijsep inclufæ à fundi domino poP ftdentur,05 idcirco occupantis non fiunt.l.iif •^»Item feras,ft* de acquit poflefl? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

VenArim AUf quot;Potc/l prohiberi.) Per agrum alienum,quiferuitutem non debet,inuf MnvmUtMt, to domino,ire non licet,l.Per agrum, C, de feruitute 05 aqua,nifiinpaucis fpeciebus hie in gloffa notaris,Q_uid ergo ft ante prohibitionem iam ingref fusauc^sueluenator,ana domino efjei pofsit, Etuidebatur quodfic.hSf feruus.C*Quod cum eo qui in ahe. Contrariam tarnen fententiam fequun-tur Angelus 55 Cantiuncula,fumpto ar^umento à contrario fenfu huius telt; xtus,Add,I,Si feruus.facilé refpondet,quôdibi creditor pecuniae fine uIJo iure ho(pitumdetinebar,aliterquàm in cafu noftro.Nam uenandiiure ali-quis alien urn agrum ingreditur,nifi à domino prohibitus fit, Cæterùm in-Opiét aViquid greffus contra prohibitionem,adfioneiniuriarurn domino tenetur,l, ijs quf iaalicno,anfu' in dominum,fEde iniurrjs.Intcrim tamen fi quid ceperit,fuum facit,per glo» imfinMt, nbsp;nbsp;nbsp;inl,Diuus*fF*de feruitut,ruft.pra’d,ó5in I.iip^‘Planc,ff,co.Etiamfi hic alite»

fentiat.Ita tarnenfuamfacit capturam,fi frudusfundi non conftet ex uena-none uelaucupio.l.Venatione,ff,de ufuris.ó5 filtern fi fündig'AucupiorCr„ ffideufufrudu. Ratioautem,curprohibituscapturamfuamfaciat,eft,quia priuati hominis proh ibitio non impedit doming translationem,ut traditur à Dodoribusinfiirj,C.decondid,obcaufam, A'd leges hue pro contraria fententia âglonàallegatas,dicendum,adhoc urquisfiudusfuos faciatexre aliéna,duo requtri,perceptionem uidelicet,S5 bona fidem,Htc fufficiet fola occupatio.

Contra eum,qui inuito domino ingreflus eft fundum a!ienum,duplcx re-medium ordo luris prodidit, Primum,quôd uim ui licet repenere,fiQuem-^^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* admoduijl^j',ff,Adfi Aquiliam,05 fi Vt uim,ff,de iuftitiaÖ5iure, Sed hoc re-

medium non eft fuadendum,quiadurum,ö5 non fine moderationeadmitteii dum eft,Aliud enimdcfenfio,aliud uis eft, 55 uiolentia,ideo^ Dodoresfem-per addunt,uim ui rcpcllcndam efte,fed cum moderamine inculpatæ tute-lx,hoc eft,ubipericulum uitat uertitur,uiolenta defenfi«ne utendum eftj; . «... . ubibonorum,c0proteftatione,05legitimisremedqspofteautendum. Se-Aflio Mwn4gt; ^ndumremedium cft,adio iniuriarum,filniuriarum-^ Si quis, ft * de iniü-rrjs.quodut ordinarium,ita hie potifsimum fuadendum, Addeteruurr^of^ f^^ ficium Iudicis,quod licebit implorare , amp;nbsp;Ü^KÎ pofsit,! ♦ Aequifij^um.iu principioJE deufufrudu.

LIB. n. TIT» Î» JDcreri^iuill^ac^4f)famdomü 5$ , *Jium eße definite) Hoc ucnim,nffi/am,manfuefedum fit animal^ ex tonfiictudine hcdC redire ccepen't,utinfr.eo^Pauoniim.

Diß^icilüßteii/ipcrfecutior} Hoc ludicisarbitriocommittitur.Ex hoc tcxtucoiïigum podores^qiiodfiquis non rite captus Cut qtftainloco facro uelalylo^ilencentia judicia luïTLisîuehtrcIaxarj^amp;priftinx nbertati reftituf, ^^ff^in ^fyto^ non cenleturpantum eflè irententiae,niü ca hbertas data fit,ut tutö fugcre li * ccatjüc^eiitódiffici'lisperfecuuo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quot;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ‘

^ultaacddere^) HaîceftratiodecifioiwpropofîtæqiijftioniXquôd nihil tam uicinum fit,aut certum,quod non cafus aliquis interuerterequéat; ^*» Multa emm caduntinter caheem ruprema^Iabra,Qiiid enim fi aha fera ap pareac,quæteauttnctudeterreacâperfequendo,ant feram uulncratam erw piat.Deniqj uarq funt cafus, qui bus hic bolus ê faucibus eripi pofiit.Hiticta men dedfioni confuctudo derogauit,6c prior cm fententiarn, qux efi Tre* hatq,comprobawit,ut notât glolïa in fifsatural^IIIud.ffieo.

Ph'niuslib,t».cap. f.tradit apes neq; manfuetsnec feri generis c fitted mc* dix cuiuidam nature. Imperator tarnen fecutus ueterum lurifconfultorum ^P*^» a«toritatem,dicit apes elle ferae naturae.dU,Naturalem^ Apium.

Donee in conjpe^u.) Idemdiccndum,etiamfi extra conlpedum fit,fi ta men facilis eft dus periecutio,utfi forte in domum alterius per feneftram in uolauerit, nâ uidetur adhuc efle fub cuftodia tua. Argumento hiq-^Ncrua. ff.de acquirendapofleffi Nee hoc caludominus aediumfiuc fundi iure te ab ingreflu areebit, cum rem tuam perfequaris. 1. ThefaurusÆAd exhibe»* dum.lmô rei uendicatione agere poteris,cüm tui doming respermaneatj. Reiwndicatw, Idem Pomponius-^De arbore.ff.de rei uendicat. Necobftatpraccedens^ Planè.quia tune locum habet,côm quisperfequitur quodfuum non eft,

Ceruor ^uolt;jue ^uidam^) Exemplum eft apud Vergihr. Aeneid.de Cer Uo Tyrrhei paftoris regq^quem Afcanius iaculo confixit. De quo fie pocta:

Talis re^ula^') Hanc regulam pu tat Por tins referendam ad omnia præce dcntia,reprchêdit^ Accur.qui apes re fer tinter prorfus feras,côm tarnen hie pauones ijs comparentur,nee minus exconfuctudine euolareS^ reuolare fo leant.hüj^ltern feras.ff.de acqui.polK

d^euertendi animum.), Eft ergo ^in beftqs animus,quan^ rationis ex- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

pers.QuodSlt;Cice.Ii.^-Tufc.queff.tradidit,Ratioa£tt,quare,fiani^2reuer Ammuxi* ie* tendi exuerint,definanteflenoftra,hacceft,quódfpretodominio noftro in liijf. primæuam fuam hbertatem fe recepilïè uidentur,unde ü alicuius infidqs uclinefcationibusdefierinthabercanimumreucrtendi,nün folùminefcans dominus non fier,fed amp;nbsp;furtitenebitur,ut tradidit Cantiuncula hic.

Qonfuetudinemdeferuerunt,} Hoc ita iudicaridicit Theoph.fi'confucto diutius abfuerint,uelut fi ceruus folitus intra biduu,intra tridun fylua redire, nec un^plustriduo abefle,abfuerit totutriduum,uidef confuctudinem re* uertcndideferuiflè,fitc]p poft id tempusoccupantts.Trahit authictextusin . argumenta,qgt; Scholafticiquamuis femel iiïfcriptimatriculae,fi tarnen defie* Schouaut* tint habere anima reuertendi ad ftudium,deinde rcuerfi no gaudent priuile gtjs,nifi denuó inferibant. CoHigitur aüt animus defertionis ücl ex tepore ahfentiac,ut fiabf«erintquinquennio,tij.C,depriauceno.2lt; hiq. C. de do*

ÈXPLIC ATIÔNES INi TIT, ÎMP. quot;F médias prote(?îonbus,libr3x»Vel ex alio officie' aflu'rnpco^àefut adaocaf/ÿ ud affeflons,uel mercatoris,Argtxmcnto l.Legatiigt;icru'«s y Si ex officiogt;

S^ptMretû C^uosfira^.) Exdiuerfitate appcllationis colligitwf refwittdàièffitäs'; eoUiÿturexuft Çur enimdiuerfum ijs rebus uocabulum mandaretur, qua»? uis awpoteftas feUationt, unafociaflètdegc^Siidem.C^de codicdl,

C^ilucrandi.’) Pro cognitionceorum,quaehicingIoffÖ^ enismar^ AÜio orUttA'' pg antiotantur,fciendum eft adionem ordinariam etiam pro re exigui prcci| rw comprit conïipetcrcJ.j^ÜIud»fEdc cofttingen.cum etnancipat.Iib.cxcepos paucis ca pro re exi^ fibus in H.hic in gloffaIIegatis,Extraordinariain fine fubfidiariatn minimè^ l.Scio.ff,de reftit,inintegrum,Hincfit,utproreparuimomentiIiceat furti AHw fitrti àgcrcÆftjuadiofurtiordinaria^Ex maleficqs,infr,de adionibÄ ^In du-hPMU pl“*”’^®^* uerö non Iiceat,eft enim extraordinaria,ó^ de iure ipeciali con* tra ius commune quædamreftitutio,I.j^^*t prætor.cum aliquot iequenti-’ bus,ff,de dolomalo.EtfaciliustolIitur iusfpecialcquàm communeJ,Iusmi litis'^'j.fEdemiliutefta.Porro' quæ res fit parui momenti ccnfeWda,Iudicis ar bitrio relidura eft,ut docet Barto.princeps interpretum Iuris,in tOmnino» ff«deimpenfïsinrebusdotalibusfadis. Qiianquam autemadio ordinarii pro re modica competat,puto tarnen ad ludieisofficium pertinere,ne uel ob ouum, ueluniusgaUinacplumas, fimilcs^resfutiles planepermittatlites fufeitari,

»^ item caqueté nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Hadenus tradidit Imperator modos oceupationis iuris gefttfurh primarily 11 une intermifcetmodum oceupationis introdudum iure gentium fecunda-» ■ ’ « Hoß«, rio. Sunt autemhoftes^qüibusbellum pubJicèpopulusRo,decremr,uel i-Prtdotus, pp populo Ro.Gaeteri Uerö latruhculi uel prædones appeUantur, 1, Holles* ff^decapt.SCpolHim.rèuèrf. w.

Cäftitexiniu- nbsp;nbsp;^^^^ßunt,) Itademum,fi bellumlicitUm fltó^ iuftum, alioqui is,

jlobeUoncnfi quïiniullitiamfoiiet,teneturadreftitutionemomnium,quaÈabhoftibusab-KtamUrft. ftulerit,necpquifquameorum,qui eiusfigna fecuti funt,quicquam expræ* dafuum facir,uttradit loan.Fab.item ijs,quæ hicdicuntur, iurèciuili non-nihil detradum eft,necÿ enim,res immobiÏes,ut funt urbes 0^ agri,militi per Immobiliaßfeooccupationem conceduntur.1 Jn agris.ff.de acquirendo return dominio.fed appUcantur. life o applicantur.I.Si captiuus^Publicat.ff.de captiuis.Nifi exifs milïtibus aliquidadfignetur in premiumllrenuitatis,d.l,In agris.SC l.Ludus.fF.deeui dionibus.Kes enim immobiles quamuisçapientiumfiant,traduntur tarnen • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Du ci, ut per eum dillribuanturlccundummeritum cUiufquc.c.Ius militate,

dift.j.StW.Si quis pro redcmpr-^’Simili.C.de donat.Et hæc intelligenda funt de rebus primüm ab hollibuscaptis.Namrecuperatacres à uidis hoftibus R« Ko^Jcr^-iurepollïiminij ad priores dominos redcunt,fiue mobiles,fiuc immobiles ^*‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fint.I.ij.óC l.Sicaptiuus’^’Expulfis.ff.de capti.Nififint resquç turpiter amit*

tunt,ut arma uel ueftes,qua: poftliminiu non habent.l.ij.amp; ll.feq.ff.de capt* Vt dd.dilputationcsin ordinem coganf,f crû tres Ipecies funt ftatuendæ, Oeeupatdrom Prima,res,quæ aliquadofuerQteoru,q easperbellu recuperat,nódicuntfiè betto rerum dityi capientiü,fcd redeöt ad dominosfuos.I.Si captiuus'^b« kSi quid bello.ff* de capt.SC poft.reuer. ldeo^ fi quis retineat huiufmodi res recuperatas,óf n5

R»i rnupera- j-gf^ftuat domino,remalienä ietinet,2lt; peccat in prçceptûiNô cupias re alie **1 nbsp;nbsp;,, namSCc,Secüda,Res immobiles nó fmt occupantiü,fed cedut dno belli.d.I«

^Kobik’ ^*eaptiuus^’i»EtficintelligeLDiuusCommodus.ff.deiurefifei» Tertia, ’ ^’ Resmobiks hoftium, capientium fi«nt, iwregenuwm,id eft,iure humano ubi(ÿ

LIB# IL TIT» I« Dcreridiuißo^^^lipfaruffi^ofnt. ^9 ubi'qj reccptOjtnodo tarnen Ant tes prophæ hoftium,non alienæ«Item ut ad hibeaturmodcramcnjôf legitimus lufîus magiftratuum,8^ hacctertia Ipeci-es propria eft textus noftri« Sic accipe 1.Transfugam.fEde acqui.rerum do-minio, Hucreferquæ dd«demoderamine inculpatætutelarfgribuntjft:quç Joannes refert apudLucam demilitibus,càp,)«Ne quem concutiatis, ^ ne quem caluinniemini,æ contenu eftote ftipendtjsueftris.Hincefttitul.iKde concuisionibus^Qiiôdautcm Magiflratusiufludicitur^de folo Imperatore cftintelIigcndum.Nam isfoiu6,confentientetota lurifconfultorum eede-fia,beHagerere porcH.

Jnferuttatem^) Admonet additio ad glonarfl,ius captiuitatîs amp;nbsp;poAlimi iw poüUmnSj ni) hodiecelîâreinperfonis,8Credè.Cnmenim exlegeChriftiomnes Chri teffit. ftiani fint fratres ( uidc quæft.iiij,c,Admcnfam)arma quacInter eos mouen tur,pIusquàmciuiIiacredendaiunt,idco^ccflâtiuspoftliminijJ.Siquisin genuam-^fîn.if.de enduis. Hinc antiquiGima confuctudinc introdudum cft,ut capti in bellis Chriftianorumlibertatemnon amittant,fcd data pecunia uidoriredimendi poteftatem impétrant» Catterôm fi publice bellum indidumfit T urcis,Agarcnis,aIijs^hoftibusfidei»etiamhodiehociurc uti mur,ut capti fiant ferui capienrium.per AIciat.in 1,Hoftes.ff.de uerb.fignif» Qyo loco uidcbitis,an quodad rcsattinct,intcr Chriftianos locum ha beat tus captiuitatis,praefcrtiminforo confcicntiæ»Putat enim nonaliter res fie- Captiuititû ri captentium,quàm fi abi)scapiantur,quitucntur fuam libertatem aducr-‘«lt; wretw. fus iniuftè uexantem Tyrannum aIiquem.Aliôqui,inquit»fi duo principes delmperiobelligerentur/idicülura eft exiftimare,Iicerc mifitibus alteru-

Inucntorcst) nbsp;nbsp;AccurAus diuerfum uuït eftè fus inlapillis S^ thefauris in tdpiUi.

uenus,quod reprobac Barnin Ljunprinci.ff.de acquiren.pofTper l.iq.îllius Thefnuri. tit^Neratius. Volens idem effè in thefauris,quod in lapillis,ut non eins,qui prior uiderit,fcdqui prior oceupaucrit,uelapprchcndcrit,fiat.SicôC alias no diciturquisinuenifïe,niA ceperit.hSi Abarfacorumlatronum.G.de fideiuf foribus.Rcs tarnen ab alio pofteirac,præcedente iufto titulo,SC concurrente uoluntate Domini,fine alia apprehenAone per folum conQ^edum acquiri pofTunCthj^Si iuflerim.ff.de acqunpoff«

Didum eft de acquifitione per otcupationem,nunc incipit de acquifino-ne per accefsionem.Et primum de difcreta,mox de accefsione concreta tra* f^^^^P^ dat. Eft autem difcreta acccfsio,quando id quod accreuit,non cohacret illi, *^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

cui accreuerit,fedfeparatüm manenSic agnus 6C pullusfunt aceefgodifcre ta ouis óf gallinæ. Concreta accefsio eft,quac rci,cui accedit,ita adhærefeit, **quot;P‘® ‘'’”'' ut unà Cum ea uideatUr,UC terra per alluuionem fundo adieda« De qua in ‘’^^^*‘ J^finfi'.cö»

^ quot;Praienat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^

Intel!igetextum de flumine publico,quod cenforis uice fungitur,expublico in priuatum, 6f ex priuato in publicum aflerens,l.ErgayAlIuuio.fF. tod, Priuatacnimflumina,lacusSf foffac non habentius alluuionis.

^„^(luißta cßci) Ceflàt ergo hoc cafu rei uendicatio,öf omnis alia rei perfecutio,quicquiddicat^lofla.Quamdiu tarnennoncoaluerit tua pars cS fundo uicini,in tuo dominio permanec,eam^ uendicare no prohibcri9,dum tarnen uicinode damno funiro Óf practerito caUeasJ,Hoc amplius«^ Alucus» ff,dcdam,infed» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G iq

bgt;fnltk Infulaeft terrafnflnmincmari(5^aquisctrcunfliia,quafimfalefîtâ4 HmC infulae^autore Fefto, appellatac funt domus,qua: non coniunguntur com-munibus panftibus cum uicinïs,fed quoquoudfum uel publico,uel pdua-. co dreuitu cinguntur^a A'miUtudme terrarum,qux fluminibus uel man' am-biunair,ad «pemmodum accipiuntur à SuetonioïnNerone«6(^ inl.Stipuh non diuid^PIanê,fF.dc uerb.obhg, Porró infula,de qua hic,tn'bus modis in fluminc fieri folet, quos tradit lurifconfultus inh Ergo^ Tribus.æco» O««p4w b- OccupantPißt^) Occiwaflèauteminfulam uidetur,qui fie apprehend ** *’ ditjUteafitineiuspoteftate^rgumentotlnlaqucum.ff.eod» Cæterûm fi plures occupantes fimul inter ièfe dcpugnaucn'nt,uictorqui triduum conti-nuauerit, poflefsionem uidebitur occupafle,ex fententia Baldi in Rubrica de return diuifione in ff»

A/uUii^senimt) QiiodaddominiumS^proprietatemattinct.Namquod adiurifdicrioncm,eft principis,uelcius,adcuiusimpcriumpertinetmare» Ètfic non répugnât textui noftró Mnfulæ.ff.de iudicijs»Vbi dkitur,infula« Italiæ effè partem Italig,amp;: cuiufep prouinciat»

Communis e/l corum.) Nó pro indiuiib,fedpro regionibus diuifis,niß tarnen prædia pro indiuifo fint communÏ3,quibus infula,uel pars éius acceP fit,tuncenim amp;nbsp;id quodacceflerit,commune entproindiuifo ^ uti de lapide in confinio nato dicimusJ.Pro regionc.ff,eo»Et circa hunclocum uide du-* as elegantesdecifiones Icgis,InfuIa.fi;eo»

'JProximiorpt.)^i:lic locus non fic accipiendus,quafi fi infula meo predio uicinior fit uno pedc,quàmtuo,ex hoe tota eenieatur effe inca,fed fic,utma iorem partemuno pede accipiam.quæ fententia plena eft æquitatis, prodita àBaldo.Siuerôagri,quibusobtjciunturinfulæ,fi'ntlimitatijideoq? lus al-luuionisnonhabeant,I.Inagris,ff.e0d»fiunttalesinfulæoccupantium,ut eæ quæm mari nafcuntur,Iq'-^SiinfuIa,fF,de fluminibus» Et prædida omnia’ ïoeum habentininfulis cohærentibusalueofluminis.Nam quæ uirgultïs, autalia leuimateriaitafuftinenturinfiumine,ut uadumeius non tangant, fed hue ill uc flu(ftucnt,propemôdum publicac Slt;ipfius fluminisfunt infulæ» Epenult-^Siquainfola»ff'.eo» *

Spteißeatio, Addit Imperator nouum modum hic acquirendi donu'nrj iure gentium, qui à Doeftoribus appèllatur Specificatio,ideft,ipecieiexprefsio,qUæfi't, ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cûmrudimateriæinduftriâ hominis noua forma inducitur» Sicutenimge-

• nus accepta differentia tranfit in fpeciem,fie materia alioqui ad omnia indif-ferens,fiàceptioneilh'usformæ,uelhuius,nomenipeciei accipit» Sumptus autem eft ^ ex 1» Adeô‘^’Cûm quis,fi;eo.

f aéla fit,) Merilóreprehenditur Accurfius,qu{ fatham fpeciem hic in telligit etiam cceptam tant5m,quamuis nondum pcrfelt;ftam,id^ argumente» Ep^Hæc uerba»fF,Quod quifep iuris. V bi dicitur,quód hare uerba ( quod fta tuent) cum cffedruaccipiendafint,nonuerbotenus. Significant enim rem perfedam,6C confummatam iniuriam,facit^ contra Accurfium ELibertumi ^’Chartis,fi,delegat.irj, Proinde faiftam fpeciem inteHigimus perfetflam,' 0iio[x rts^ maxime cum agatur hic de dominio alteri auferendo,quæ res plena odio eft, ideoep debetftritfta fieri uocabuIorS infpretatio,iuxt»c»Odia»de reg» iu.in 67 St^£ \ttri[cQn nbsp;nbsp;Sabinianontm^ ) In difciphna noftrafedasprimi omnium conftituerSe

1« orum, Atteins Capito,.2lt; Antiftius Labeo»Capitoni Mafitnus Sabinus fnecefstt,'

LIB, II« TIT« T«quot; Dôrcr^^imß^dcqjpßrumäofni^ 40 €lt;huk CalsiusLonginus,LabeoniNerua,ôô huk Proculus,qui inagiftrö-rumfuorumdiflènfiones auxeruntJaj^Poft hunc.æde onguur, Sabinus Sxwitf-w* ergo ÔC Cafsius Capitonis fedlam : NeruaSC Proculus Labcomsfecuti funt, P^*^«»**”*» à quibusfequaces Sabiniani Öó Procuflani dicfi funt,quorum mentto fit etia in tit.deempuamp;S uendit. Adremquod attinet,Nerua 56Proculusputabac* indifferenter cumeffe dominumfpeciei,qui eam feciflèt,quia quod falt;ffum eff antea nullius fucrat,imó ne fuerat quidem in rerum natura, cum fit noua (pccies.Formaenim dat elle reiJJuhanus^Si quis rei.ff. Ad exhibendum, foY^ ^^ egt Sabinus uero Só Cafsiusmagisnaturalem ratiqnem efficere putabant,ut qui r«, materiæ dominas fuerat,idem eins quoq;,quod ex materia fad am fit, dominus effet,quado fine materia nulla fpecies efficipofsit J, Adeó'^Cö qs,ff ,eo,

P^l/picas.') Hine apparetfrumentum cedere cxcutienti.Quod Caius Pt'w»/«»» ƒ« reprobat in d’^Cum quis, Videtur tarnen,inquit,mihi quidam red-edixiffe, quot;^‘’^ w#fKS non deberedubitari,quin exalienisfpicisexcuflumfrumentum eins fit,cu- *'• ius amp;nbsp;fpicæ fuerint,Et addit rationemiCftm enim grana,quæ ipkis continet, tur,perfeda# habeant fuam fpeciem,qui excutit fpicas,non nouam facit fpc ciem,fed cam quæ extitit detexit,Ex quibus uerbis lurifconfulti liquidô pa-tet,frumentum non fieri excutientis,qaiæ fententia ab omnibus recepta eff, £tadhunctextumrefpondendumexFabro,Imperatorem noffrum ad exemplum Caij,hk poncre exempla eorum,quaî ad priorem materiam redud non pofluntjinter quæ eft frumentum excuffum,Interim tarnen non aftenr, inaftis omnibus idem ius conftitutum efle.Nam excipitur hk cafus propter xationcmalurifcon,redditamin d-^Cumquis,

Bum eßedofninwn,} Ingloflacxpunge'ndaeftnegatioNon,Etenimex ^^*'’*‘*^^ fententia Accurf.6C dd.fi fpecies pofsitreduci ad rudern materiam, unicuiq? fua materia reftituetur,fi alteruter hoc petat, V erum inexemphs textus cum fpecies nequeat reduci ad priftinam materiam, cedit ei qui fecit bona fide, fed adionein fadumad preciurn tenebiturdomino,ad quern altera pars magt; cerix pcrtinebat.l.Inrem'^dtcm qaæcuntç.ff .de rei uendkäe, fpfe tarnen pu to,quod cum uenia Accur fij Qc dd.dictum ff t,non effe diftinguendum in ca-fu huius ^ utrumfpecies pofsitredigi ad rudern materiam,an non,fedindfffe renter fpeciemfieri expriraentis,propter duo concurrentia,alioqui nihil hie adderet ƒ• ftipcriori, cum conftet Imperatorem aliquid addere uoluiffc, cumdicat^dubitandumnonefle hoccafu2Cc, Nee me mouentexempla tegt; Ey^j^jj,-,,^ xtus,cùmdecantatifsimumfit,exemplanonrcftringere reguIam.l.Damniin jgt; fed I ftipulatio,in fine,ff,de damno infedo, Bonamfidem tamenrequiro non minus quâmpræcedente ^ licet diffentienteFabro, Alioqui fi^uis mala fide fpeciem fecerit ex materia partim fua, partim ah'ena,fiueea reduci ^^1^ fide coin pofsit ad priftinam materiam,fiue non, adco fpeciem fuam non facit,ut ne mifeens «lieni propria:quidemmaterigpreciumpofsitrepetere,perCantiuncuIamhic,Ar mAterum cum gumento 1,Adeö-^-Fx diucrfo.ff,eo,SCI. De colt;^Siquis,fF.Ad exhibendum, fud, non ficit Eft enim quod illi imputaripoteft,qui materiam fuam temere mifeuerit ei,ffecicmf«(lt;m» quam alienam cffcfciebat.Hihcapparet uerum non effe,quod Accurfius hie fentit,communem fieri fpeci€m,quamquis mala fide facit,partim ex fua,paï timexaliena materia.

'Purpitram,) P urpuram negotiatoribus noftris ignotam cffe,tradid it B u 'Purpurth dacus lib,2,dc Affè,Erat autem Ro.magiftratuum geftamen, unde purpura

Purpura te felix,te coin omnis bonos» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G nq

Pnuatis hominibusufu purpuratprinccpsintcrdixit, I.ij.SC iq. C.Quær« uendi non pofTunt. Dé narijs putpuratgeneribuscoloribus^eftapudLa-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;zarum Bayfiuyi in lib.de re ueftiaïia,c. j.

'Prccioß)r♦ ^ Inutienfumfuiflc precium purpurac,indicat Plinius lib.p. ' cap.jj.in fine.Etpurpuras,inquit,omnis ora attent,quibus eadem mater luxuria paria penè etia margaritispreciafecit ó^c.Qua de re latius Bayf. CoI-^enlprium ligimus autem ex hoc textu,nihilprohibere,quin acceflbrium precio fupc-uonnunqtum rct ipfum principale.Plerafqj enimres propter accefsiones emimus, I, Si in freciojiM frin cinpt.ff.de contrah.empt.Qjianquam obligatio acceflbria nequeat plus con dpali. tine.e qüàmprincipalis,utinfra defidciunoribus^Fideiunóres.Quemad-Atetj^o-nüt modumautemcognofcatur,quidtui acccdat,docetI.Etfinonfunt^Perue frmdpalt. nbsp;nbsp;niarn us.ff.de auro SC argendegato. Semper^ inquit, cûm quxrimus q nid cut

cedar,illud fpedamus,quid cuirei ornandæ caufaadhibeaturjUtaccefsio cc dat principal!.

Cedit ue/limcntoi) Hoc eft,quantum ad dominium attinet,perït priori f^üitai nli- domino,ut earn uendicare non polsit,quamdiu ueftimento inexta fucrit,a-tendum pr^pi gere tarnen poteft ad exhibendum ,per quam adfionem hoc confequatur, r^wM rei tun ut feparetur à ueftimento,8C deinde earn uendicabit.Eft enim adio ad exhi-dtettionif. bendumquafipra:ambula,Slt;pr£paratoriarei uendicationis.l.iij'^Eftautem, ff. Ad exhibendum.

Furtiaélioncm*) Per hancconfequïmur panam dupïiuel quadrupîiî per condidionem uerô furtiuam,rcm nobis ablatam. Proinde iHapccnalis vnufferunt, ed:,hæcïeiperfecutoria,quofit,utunaintentata,alteranonperimat,cümc5 petantaddiucria.l.Siprofure-^'j.ffidccondidionc furtiua, Verum contra hunc textum qui condidionem furti dat ei,qui fuit dominus purpuræ, fie ar-gumentor : Pro re furtiua ibli domino competit côndidio.l.j.ff.dc condidio ne furtiua. Si ergo huic non datur rei uendicatio, eô quôd dominium iurc acccfsionisperdidit,cx cadem râtione etiam condidio furtiua denegabitur. Dicendum uerum elle,quôd condidio furtiua tantum datur domino,nifi qs defient efîè dominus,fine fuo fado,ut hic.Ifto enim cafu etiam non domino datur condidio.!,Fur manifeftus^Tamdiu.ô^duabus ll.fequentibus.ff» de con did.furtiua.

P^ndicarinon.) Ïntellige,antequam /èparentur,quod ut fiat confequi terruminAtio. mur per adionem ad exhibendum,ut didumeff,nifi tarnen resperferrumi nationemconfumptafuerit,tuncenimquod femel alienum fadum eft,cti-amfîabruptumfit,non redit ad priorem dominum,non idem tarnen in co • quod applumbatum effquia ferruminacio per eandemmateriam facit confie flimbitturti. uoncm.ÄIumbatura uerô non idem efficit,ideó$ in his cafibus,in quibus Aüio in frits, neep ad exhibendum,neep in rem adio locum habet,in fadum adio nccefla-ria eft.d.l.In rcm^Quxcuntp.ff.de rei uendicat,

Confrpo, nbsp;nbsp;nbsp;ui^ ^ docet,qualiter res acquirantur confufionc,qux quid différât à com

mixtione,oftendit Accurfius in fine fcquentis ^ luriiconfulti tarnen promi-feue utuntur iffis uocabulis.I.MarceUdS’^fin.SCl.Idcm Pomponius.ff.de rei uendicat.Vbiffumenlumdicitur confufum, quod infra proximo ^âicitur mixtum.

P^iaft^uc Communem.') Neuter itaepfibi tot um ucndicabit,fed quifque pro rataponderis,quod in materia lui habet : 8lt; fi inccrû erit,etiâ commun! diuidundo agipoterit,habita ratione preciofioris matenac»d4*Marcelllt;^fin« lundi

LIB;-IL TIT, L Derer'^diuf^'acqdpfarumdomi. 41 Ïrtnda tfequcnte.Qiro cafu^ropter mccrtitudmemrei petendç,libellus ge j^^^j^ neralisamp;: incertusrecipitur,declarandustameninproceflucaiifat,perßair, ^^^^^^ ^^^^^ ïn I.j^ Si quis afgcn.ft'.dcpoiït.Qiiotiefcunqj enim fado aduerfarij incertum ^^ Mandaai^ «ft,quotum fit iUud quod peti debeat,admittitur libellus inceitusJ^^ Qpia, ,^f^^r. fE(^iorum Iegatorum,Guius declaratio potent ud ipfa exadione fieri,li an icfententianifadanonerit,per ddjnd^Si quis aigeiit.SC in tpC^de fente nttjs,quæ fine certa quantitate,Qiia die re pluradicentur in^ Curare,infr« deadionibus,

^ C^uod/ï/rufnefttuffit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

Gommunicata^) Nctj h uic textugneqj praecedeftti ^ répugnât LTradi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*^*^''

tionibus.CJe padis.qux uult traditionibus 0lt; ufucapionibus,non nudis pa- dommum^ dis transferf'irerumdominium,Etcnim cum hießt quidam focietas,fola uo luntate amp;nbsp;tacita quadam traditione utrint^ in focium transfertur dominium. Et l.fô^q.fEProfocio, Adhacc eo ipfo,quód quis commifcet,fatis uidetur ■ tradcre,óf eommunicare dominium cum focio,

A^ïXta fnennt^) Obijcit gloflaargumentum èx LSi alicuiMde folutio ^^^^ '^ ïiibus,ubi nuini alienimixti alijs eius fieri dicuntur,qui accipit,id^ fpecia-le ait efleglofla in pecunia. Et eft fpecialitatis ratio,quôd in numos non ca-dataffcdio.l.Numis.ff.dein litem iurando.Quamobrem enm nihil interfit itiea,p0tius habere numos meos,quàm alienos eiufdem ualoris,facilius trans fertur dominium,is tarnen qui recepit SC mifcuit,tenetur condidione fine caufa ad reftituendum tantundem.l.Si SC me.ft.Si certum petatur, Aliud Inmenltm^ «ft in frumento,legumïnibus,at£^ alijs fimi!ibus,inqute propter difpar pre-cium adfediocadit,quamobrem hoc cafu crim mea interfit,meum potius ha berc,quamtantundemeiu(dem generis,difficiliustrSsferturdominium.Ple riep tarnen exiftimaucrunt in cafu noftro non eflè dilcrimen inter pecuniam 6(^ alias rested hoc tantum ipedandum,utrum fpecies commixtae contra dominorum uoJuntatem,pofsint difcerni SC feparari,an nontVeeftapudPor-tium bic,

^ ipß^^fff^^) Aeftimabit Index quale fuerituniufcuiufc^frumen-tu,habita ratione bonitatis Sc mêfurx,atcp in plus ud minus adori pofleflb rem codemnabit,^ habeat in aceruo.Proinde fieri pot eft,ut adof pro duo* decim modrjs,quos habet in aceruo,quatuordecim accipiat,fi ipfius frumc-t3iantocratprxftantius,uelcôtràpro quatuordecimduodecimtantû,fierat deterius.se hoc obtinet,quando exipfa rei nccefsitate,id eft,propter diffici- ^dtiimXtio lemdifcretionem grana pro communicatishabentur.d.l, Marcellus-^'fin.ff. ’’***'’®quot; f^* de rei uendicat. Etenim quotics res mixtae dignofti non poflunt,habet com **' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

miftio uim confufionïs,uttradit Ang.in d.I.IdemPomponius'^ Sedfiplum-bum.ff'.de rei uendicat.Quod ergo efficitius in confufione,in commixrio-ne inducitnec€fsitas.Q,uare,utpræcedenti^diximus,fiincertumfit quan* ^^.^ tontmn» turn quif^frumenti in alt;eruo hab eat, commun! diuidundoagi potent,fine ro grana fpecie uel colore ita diftinda fint,ut fua quifep poisit agnofterc, quifeçquod fuumeft,exaceruofibiuendicabit, quodin lua caula fingula grana permanent,necç uoluntatc dotninorutn,ne^ coramunicata neceftita-te.amp;idcminpecuniadicendum,fifortèaureameacumtua argentea commi xta fuerit,uel argentea cum alia argentea diuerfat monetæ. 1» Si alicui. if. de folut.

^cdificauerit^) Nec refert bona an mala fide, quod attinet ad acquit Adifcrfni« tendum dominium ædificij♦ per Regulam textus noftri,SC l.Adcô-^ diutAffMimA

, Cümïnfaö»IF,cötHoc tarnenintcreft,quód quando mala fide ex afiena mi' terra aedifie^wtfteft^pötefl: dominus materram faam uendicar cÄ ad exinben diim‘agcre,qttod fton poflet/i bonam fidem xdificator haburwt,durante x* dificio,amp;fta «iielhgenda eft glofla hic,rn uerbo,AedifieauefiG

Deßnit dotninifs eße.) Aliasiracg eft dominus tonus aedi£tcif,S^ afiusdo trunusmatenar^utiamp;quidomiimpüfsidet,non cenfetur fmgulas res poisi-VJucapio. cJcrc.tCum qui Jedes» ff» de utucapione, Qiæd tarnen faille m cafu, fcilicct quandobreue tempus ad complcndamufucapi'onem fupereft, Etemm fi is, cui ad tcgularum uel eolumnarum ufucapionem decern dies fupereflent,in aediffciiuneasconiedflet,nfhilüminus eumufucapturum/i adificium poft fediflèt,Labeo ait.Et hocuult Accutfius bie^ubi didt,quód non définit elle dominuscxcauiàacdificationis/edbenecxcaufaufucapionis.

exhibendum agerepoffe^fi acdificator habuit malam fidem,non tarnen con /(flio Je tiznefccüturum,utmateria eximatur* Qyæret igitur aliquis,quorfum Utilis fit i~ ntiuaüt» * ^^ adio,praclertimcüm per adionem de tigno imundo pof^ duplum con fcqui. P au cis dicendum^er hanc eüm Confcqui,ut fibi deferatur iuramen-tuminïitem,quodquiaOTedionis eft,poteftetiam duplum iufti pretij exce dcre,CLrm tanti condemnandus fit aduerfarïus,quanti dominus iurauerit fua interefredq.S^ q.Sepenult.ff.de in fitem iurândo. Conuenietur autem is, qui ædificatum habet,non quafi pofsideat,fed quafi dolô defierit pofsidere, ut admönet quidam hieadditio marginaria.Alias quor^actiones compçtût contra eum,qHi mala fide iniunxic,quas habetis in gloffde tigno.

Duodecirn tabularum.) Verba Icgum duodecim tabularum huiuimodt refer Unturin hiftoria iuris ciuilis: Tignum alienum furtiuum ædibusuel uineisfuisiniundfum,ne quis eximere cogitor,fed duplum pro eo,per adio nem de tigno iniuncl0,prxftare compellitor.Alciat.tamen in I.Tigni.ff,de uerbo.fignif.haecUérbarecenlèt ex Feffoï Tignum iniundfum ædibus uw neæ^uendicato,nec foluito, Qiubusconucnitlex,Qiiires.infin.ff.de fo* lut»

Deti^o iniun^o^) Hanc aAiónemctiam aduerfum cum dariafierit Ac curfius,qui bonafide iniunxerit.qua: fententia uidetur longius recedere aó B KA Hits ^^ditate.Proinde contrariamfctttcntiam,quamfiicindicatAccurfius,idt ia ° ‘fequiuidetut,apptobanteBartoIo6d BaIdoinI.Inrem‘^»Tignum.ff.de id uendicat.Etenim ut bonafides tantum pofsidenti prgftarc folet,quantum ue ritas.l.Bona fidesij.ff.de reg.iur.Ita non patitur,ut bis idem exigarur. 1. Bona fides fff.de reg.iur.Etpro hac fententia,quam efiarn Cantiuncula fequi-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,facitI.De eo/u.derafionib.interuir.Sduxo. Dabitur ergo contra eum,

acdificauit,adioinftdum,adacftimationcmóCprcCïUm mate-tomp urn j-j^^tjjjnrem^Idco^.ff.derci uendicat, Tignww. Qfitnif material) Hxc tarnen fignificatio abborret à Commun/ ufuîo-quendi,quandoquidemt/gna appelkri folent trabes, quibus fumma domus Comi^nAtio. contegltur,unde 6d contignationes diÄSe funt. Colligimus ergo ex hoc lo-co,quamlibctdidióncm poflê, quoties deriuatio cum ratione l.conuenit,iè-cundum earn accipfitametfi communis loquendiufusrepugncc. Apud Aft ciat.inl.Tigni.ff.de uerb.fignif.

VenJuitio m P^dicare.) Nee domino uendicanti ulla long/ temporis pratfer/ptio teria^dtruto af obqci poteft,extra cafum legis,return mixtura-^Labeo.ff.de ufucapionibus. Jilicio,nuUa Nec relate bon« anmal« fidei fu eut dominus «dificif,quamuis aliter glofià praferiptioae nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fenuat»

LIB» IT» TIT., b De rerMf^^^rac^^ipf^trum âotnU 4gt; fen tût» Nam quamuis mafæ fidei fnen^nunquam tamen’dóminirs mate«» potiiit agere ad ipfam rem,fed tantum ad xftimationcm» Et ita ne hoe qui# , nbsp;nbsp;*

dem cafii poteft iUi impntadjquód non cgent,nc cogatur inmtusrem fuam uendere» Qeun 5C fortiori ratione probatur hæc fence nu a, N arg eûm dornig nus xdificq durante ædificio non poflêderitmatcriam.I.Eum qui»ff de ufu* y^f^c^^i^f capionibus.amp;StQiii uniuerfas.fEde acquirendapoflêiEôfd.I.In rem^fina» fi.de rei uendicat.non potuit ufucapere,cûm ufucapio à pofleßione caufam habeat,I»iq.fF.de ufucapionibus.quæ adiotam militât in eo,quimala fide, quàm qui bona fide iniunxit»Vnde no eft,cur hic annotemus conditionem dolofi effe meliorem,quâm non doIofi.Atqj h sec ficntentia,quæ ucra eft,pro batur lacobo SC Petro,Fabro SC Cantiunculæ.

InteHi^tureßealienaia^) Hocita uerum eft,fiædificationullam habeât ke^fiitoit ’m caufam pofsidendi à domino folfuel pro fua commoditate aedificandi, alio- »^lt;:w » an pof^ . qui fi caufam à domino habeat,ut quia eft eius inquilinus, colonus, uel em^-ß^ utnditare phyteuta,quia#ilis uideripoteft ob ufum commodiorem ædifi'caflc,faltem ^tenMi^H* diruto ædificio materiam uendicabit, nifiprobetur animo donandi iciUfi- P^ cafle,per Cynum SC SaIycetum,cæteros^,inl»q»C,de rei uendicar,

Pro cognitione huius materiæ notanda eft triplex fpeefes impcnfarirm» rwpwf* «eff| Aliæ enim funt Neceflàriæ,quæ fi fadæ non fine,res autpcritura,aut dete- farm, rior futura eft»tlmpenfæ.ff»de Uerbo.fignif, V t fi horreum neceflarium factum fit,uel ædificiUm ruinofum refedum,uel arbores curatæ.I.j.ij.SC iif»fF. de impenfis in rebus dotalibusfacftis» Aliæ funt Vtiles,quæ rem meliorem 'VtHes:» quidem faciunt, quamuis omnino neceflàriæ non fine, ut fi nouelletum infundo fadum fixant domui taberna,uelpiftrinum adiedum.d, timpen-' fæ.SCLQi.iodôCc^fin»ff.deimpenfis» Aliæ Voluptariæ,quæ(peciemdun- VoUt^tariti taxât ornant,non etiamfrudum augent,ut funt uindaria,aquæ fahentis in-cruftationes,pilt;3:uræ,baInea»d.bImpenfæ,SCuoIuptarij»ff»deimpenfisinre-bus dotal ibus» -

Neceflàriasimpenlàstam malæfidei,quàmbonæfideipoflèffordeducit» OS'® hnpenfe l.Domum»C»de rei uendi.fimodô rei utilitatem perpetuam refpiciant, quæ itduuatw, â glofia dicuntur rei feruandg cauia faAæ. Alioqui fi tantûm pro tempore ad impendentis commodum pertineant,6Cfruduum caufa faeftæ fint,ne bonæ quidem fidei pofleflor deducit,fed cum frudibus compenfat,I,iij»ÓC fequen-tc.ff.de impenfis in rebus dotal.

Vtiles impenfas bonæ fidei pofleflor conieruat,quatcnus dominus faAus Utiles Impcfa» eft locupletior,tanquam negotium ipfius utilitate gcfiêrit.Ita ramenai tales quaada dein“ impenfas ipfe dominus faCfurus erat,aut certè rem uenditurus.l.In fundo,fe ««tur. cundo refponfo^final.ff.de rei uendicat. Alioqui fi dominus re fua ufurus crat in tali ftatu,quo erat,Iudex uariê ex perfoniscaufis^ conftituct.Etenim fi ita diues fit dominus,ut fine grant incommodo impenfas pofsitrefundere, fd facere cogendus eft.d.I.ln fundo^^Finge pauperem.Argumento à contra rio fenfu. Sin uero pauper eft,fufficiet pofte Abri tollere de impenfo quod nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

pötcft,Itatamen,nedeterior fît fundus, quàm fi inicid non efiet ædiftea-tus,quo cafu fî paratus fit dominus tantum dare,quantum haberet pofleflor n^ rebus ablatis, audiendus erit.d.l.In fundo. Eadem^ ferê in malæ cifftrefttiam' fidei poflefibre obtinent. Siquidemin reficiendo aliquid impendit.l.Do^ ter bont emm lum.C.de rei ucndicatio. Verüm in hoe differentia eft, quod malæ fidei U fidei fioffefi pofleflor fi impenfa, quæ neccifatio uel qufiter fecit, euanefeant, ut forem,

quiares pcnmatur,nihn deducft,cnm tarnen bonacfidef pofleflor impenGd conferuetjfcetres non cxtet.UPlanê.fEdepetit.hxred.Quod tarnen intelH* genduin in umuerfali petinone^Etenim in rei uendicatione etiam bonae fi-dei pofleflor non aliter confemat impenfas,quain fi res extet,cóm per folani retentionem (uttradit Accurfius hic) ei coniulatur,tantum^ de impenfis re cipia^quantores precioiïorfadafindJJnfecundo* Hoc quotp intereft,qgt; malx fidei poiïeHor nullam catifam Habens à domino,de nouo xdibcans,uf detur domino donare,ut hic,^ prxcedenti ^ quare nihil repetit,nifi impen derit tanquam negotiorum^eHor.d.bDonum»Vel dominus is fit, in cuius perlbna non conn Hat donatiOjUt fi maritus in hxreditariofundo uxoris aedi-fleet, Argumento bin uoluptarijs.ff.de impenfis«

VahpUrùt b Voluptarias impenfas nifiipie dominus facturus fuiHèt,bonx fidei pof-ftii[tt j(cflbrnondeducit,utinecmaritus4,ProuoIuptarijs«fEdeimpcnfis.Licetta^ men cum ijs aufcrre,quicquid fine incommodo domini feparari poteft, nifl dominus uelit dare quanti ea res fcparata eHet.Impenfæ tarnen uoluptarix fa dlae inrebuspromercalibus,utiIesrcputanturd.Quódficx rtO.ff.de impenfis, Inmalx fidci poHè fibre diHinguendum,utfi impenfæ eiufmodi fint,que fui natura non admittant feparationcm,uideatur donaflè,ut fupra ^ proxi-mo.Si ueró feparabiles fint,Iiceat ei auferre,nec enim uidetur donaflè,quod auferripoteft«Ad hunc modum hanc rem ferè explicat Alciat.in d.l, Impen tmfenf^duiiti ^’ Hoc loco coronidisadijciendum,quódubicun($dicimusimpenfascon-WM Mnferxcn-^^’^u^’^^poflèó^repetiadomino,itaucrumeft,nifi cum frudibus perceptis iw. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cx re,in quam impenfx fadx funt, poffint compenfari,l,S umptustfEde rei

^- j ^’^ Qomwunh fiti^ ) Non pro indiUfib tamen,ièd pro regione cuiufq; prac-«w jwdwn ra dqj^Adeó^’ftnal^amp;rbicquen^lEdeacquiren« rerum dominio.Nelt;$ licebit ei, w(ts tffri, ^^ cuius fundum arbor uicini radices porrexerit,cas fua autoritäre recidere, licebit autem agere,ius ei non efie arborem ita habcre.I.Si plurcs^ j.fi'. Ar-borumfurtimcaefarum«Porró quid iuris fit,fi arbor impendens tuis xdibus aut agris officiât,docet l,j,fEde arboribus cxdendis»

CtiaiupiUut SuffragaturLQua ratione^Literac.ff.eod« Cacteröm circa hunc ƒ♦ Sóié-ra t»bttU,cr quentem,cùm inter maiorum gentium,turn recentiores lunfconfultos opi-fcriptum fh4r nionibus uariatum eft«Accurfius Hic putat hodie non immutaridiipofitioné ^^cowrit Huius^’ quamuisfcripturafitpreciofior chartis,quia textus dicit: Literg Heet aurex«Item quia textus comparât chartamfolo,cui utiqj cedit ingdificatum« Ethane mntentiam approbat Ang«hic,5C Bart,in d.I«Qua ratione« Accurfius tarnen inl«Inrem^»Sed Ö^ id quod«ff«dereiuendicat«0^ind«l.Qixaratio-nc,àfeipfo difsidens,fequitur Azonis fententiam,putantis fcripturamHodie trahere ad fe Chartas per prxualentiam,id^ exrationefequentis^ubi pi duraadfetrahittabulam,ob precium pidurx«Omifsis altercationibuscon# cludendum cum Angelo in d^»Sed £b id«quem fcquitur Joannes à Platea hic,quod qualitasfempcr cedit iubftantix,cömfine ea efie non pofsit,ut fcri ptura cedit chartæ,ÔCpidura tabulae« Et ita liquidum arido» d^ Scd Sóid quod»Vbi Paulus: SedÓi id quod in charta meafcribitur,aut in tabulâmes pingitur,ftatimmeum fit,licet de pidura quidam contra fenferint,propte» precium pidurx,fed necefie eft rei cedere id,fine qua efie non poteft« Iftud autem falH'c,quo ties qualitas eft preciofior fubftantia,tunc enim per præua^ Ientiam trahit ad fe fubfianuam,dJ,hi rcm *ƒ’In omnibus, quia tunc plus eft

Ïn manus preciô,quàm in re J.Mufierc?.^j,ft.de ucrboJig. Proinde cûm hœ die prectolior fit lcriptura du rca, ce dit charta fcripturæ ; pari modo pi dura, fieftpreciofior(quodferèfit)trahitadfetabulam» Seeds(^fituilior,quod nbsp;nbsp;nbsp;.

cùm rarô fiat,nominatim ab Imperatore excepeû non eft» Nam ijs,quæ frei- ^^* queuter fiunt,iura aptantur.bNain ad ea,ft.de legibus,Q,uanquam hanc fen tentiainfatisinnuereiiideturlmperatorinfequcnti^ubireddensrationem, ^^ » . quare pidura trahat ad ie tabulam,meminit ApeftisdC Parrhafij nobftftsimo rumpidûrum,£lt;mJifsimætabuIæ.Quoties enimratiolegiscftipfalegere- j^ ^^^^^^ ftridior,reftringitIegkm.J,Cûmpat€r^Dulci|j'.tEdeIega,ij. Qciareiï ridi- ^^^^ culum ellpiduram Ap elles m accefsionê uüftsimæ tabula: cederç, econtra-nôqiioqueridiculumerit,tabulam argenteam,a:neam,citreamuilftsima:ô^ qualicuncp piduræ cedere,Quamobrem æquiisimum uidetur in fais omnibus reipræualentiamfpedarud'^lnomnibus* Adnoftrum hune ÿ» rcfpongt; det Angelds loco aliegato,lingularem præualcnciam non taeere ius,fed cô-munem, Aurcæ igitur literæ^quamuis fine preciofiores charta,tameniu-re ifto cedui»charte,quia fingulanselt ifta præualentia, cum rarum fit all-quid aureis liter isicribi*

'Pi(^Uquot;ie cederc) Intel lige hic fecundum calquai anhotata funt praeetJ» denti ƒ» ut qualifeunqp fit tabula,fine marmorea,fiuecitrea, cédât piduræ, fl modo multô preciofior elt pidura,Immoblli ame rei induda piclura,extra controuerham cedicfubiecîo,utftpariecibus forte,fine coluinncs,trabibuscp aliquid pidum lit»

^peUii ud Parrhafij^} Pilotés fuerunt nobilifsimi, Alexander Magnus à Iblo ApeUepingi uoluit.ParrhafiusEphefinus fymmetriam pidura rum inuenir, Apellis præcipuè duo bpera Iaudantur,duæ Veneres,altera é mari Ingrediens,altéra Cois imperfeda,quam nullus poftea aufus fuit per* . feeere, Quantusauternhonos ohm habitus fueritpiduræ,üel hincapparet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘^™*

quod AriltidisThebani pidoris unam tabulam fexaginta milib us aureorum ^”.^^^^^ Kcx Attains licitatus dt/rantidembé Apellis Venus è mari emergens ab * Augufto æftimata eft,eiufdemq^ Alexander Magnus uiginti ralentis auri, quæ ut minimum noftratispecuniæfaciunt centum Ôf uigintimilia aureo-rumcoronatorum,ApudBuda:umlib,2,deAfl[è,EtPlin*naturàLhift,Iib,3f*

Ptduram impoluent^) Si tarnen malit hic bona: foei poflèflôr,qui autoritäre luris per piduram diredum dominium nadus eft,precium tabula: exoluere potius,quàm mercedem pidurac âccipere,audiendus eft,quicquid noter Accurft us hic in principio glolTNam idem melius fentit circa mediS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

gloflæ,PorrôfimaIæfidei fuit pidór,uidetur operam donamfte d#nino ta^ bulæ, Argumento ^ Certê,fupr.eö»

Hoc Ïocö tradir Imperator nouum modumacqaifitiönis,cüm ufufrequert tifsimum,tum cognitu inprimisneceflarium. Pro cuius intelledufciendum ri-u^attUittH tft,Fruduumalios elle Naturales,alios Induftriales. Naturales funt, qui iff^ fponre fua,finc cura hominis,proueniunt,uel in quibus plus opcratur natura quâminduftria,utfunfpyra,poma51igna,fyluaccçdua:,ô(: idgenus alia. In- induürialef. iduftriaks,quihominum culturaó6induftriaindigent,0óin quibus plus ope taturinduftria,quàm natura,utfegetes,uuæ,8ôfimiles. Itemfruduum utri- vru^ufpercta liCq? generis alij funt percepti,alq percipiendi, Percepri funt à bonæ fidei pu. pofte libre quoquo modo à terra fcparati,ctiamfi nondum eolledi lint.quan*

quam à fruduario non aliter percept! intelliguntur,nifi in borrea refondid Percipknii, fuerint, Perceptorum abj font extantes,aIH confumpti.Percipiendorum ahj pendentes, abfjtegh'gentia aut inicitia poHe Hot is non percepci,qui tarnen boneftc percipi potuerunu Naturales frudus ne quidem bonæ fidei poflef Q«oj Mus forfuosfaGit,iuxtafrequentiusreceptamopinionemdd.perlegem,Frudus, ^tf^r 'bona æ^^^ ufuris» Nam adIegcm,BonîEfidei,fKeod»quæ liabet,quôdbonæ fidei ßda ßacit(nos emptorfrudus ex aliéna re intérimfuos facit,non tantum eos, qui diligentia SC opera eius prouenerunt,fed omnes, Relpondet Accurfius hic in gloæ Frudus.Et quanquamBartc^un bEt exdiuerfo.tf.derci uendicat.fecutus uc teres quolclam,conciliât ddjegum diftindione, V t fi titulum habuerit bong fidei polît flor, facial ctiam naturales frudusfuos«d.'l.Bonæ fidebSecusfi nonhabuerittituIiim.d.l.Frudus» Accurfq tarnen opinio communis eft, fecundum quam naturales frudus extantes dominus uendicat,licet confum ptos àbonæfidei pofleflore non répétât,quum nee pofsideat,nec dolo defie ritpofsidere,nifi tamenlocupletior fadus eflct,ut fi uelprecium habet,uef tantundem de fuo fuerit erogaturus,quo cafu tenetur condidjpne fine eau-fa,quatenus locuplctior fadus eft,Argumento t Si óCmeamp;T Titium^fESi certum petatur» Induftriales ueró bonte fideipoflcflbrfine ucrum titulum habear,fiue putatiuum,facicfuos,fimulatcp cos à iblofeparauerit,quia quod adfrudus attinet,penê locodomini efl.d.bBonæ fidei. Et quanquam quod de putatiuo titulodiximus,nullàlege expreflum fit,hoc tarnen confenlu o-mniumDodorum comprobatum eft.pcr Accurfium in dJ.Ex diuerfo,æde rei uendicat. Etenim prædo non eft,quidolo caret,quamuis in iure erraue-rit.l.SedSCfi^‘Scire.fÊdépetitio.haéreditat.8Cl,Igitur^Poteft.ff.de libera* Îi caufa. Cæterûm quanquam fuos faciat,fi tarnen extant,Iudicis officio co gitur reftituere. 1. Cenum-^’ Bonæ fidei. C.de rei uendicat.fed confumptos Ïucratur,per textum noftrum hic»3C d.l.Bonae fidei.Tametfi plerunque cum ijs compenfentur impenfæ, rei feruandac caufa fadæ.l.Sumptus.amp; l.Em-ptor.ff.de rei uendicat Sufficitautembonamfidemab initio interueniffc, quamuis ante perceptosfrudusfuperucneritirtalafides.per glolfihic^Qiiod • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inteUigite uerum,quoadhoc,utpoflèflbrfrudusfuosfaciat,ac rem poflef-

fam ufucapiat. Etenim bona: fidei emptor,quo ad percipiendos frudus,in-telligi debet,quamdiu res euida non eft,bQuidfic:$» fina. ff. de ufuris, Ve-rùm non fufficit ifta bona fides ab anitio ad eum effedum, ut pofleffor frudus lucretur.Nam ctfi in fruduumperceptione non pofsit turbari propter fuperuenientiam malæ fidei,quia res nondum eft euida,attamen officio lu-dicis re euida reftituct omnes frudus,quos percepit ex eo tempore,quo fu-• it malæ fidei, EtficinteIIigendad.lex,Bonæfidei^»In contranum.

Ex dilt;^s conigitur,aliud effè frudus fuos facere ,amp;1 aliud lucrari, FrU^ truUui fuoi ß dusenim fuos facit,qui interim dominUs èft,6C turbari non poteft, Lücra-cercjCrf-Miffi« tur,qui fncommutabiliter dominus fit,neque ullo cafu adreftitutionein fru-herari dijfc- duum,uelprecium corum tenetur. Malæfidei ueropoflèftbr nullos fru-r»ntgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dus fuos facit,^ quibusadionibus ab eorepetantur,docetgloftafinalishic,

jAalafidei pof quæ tarnen àPetro,Cyno,ÔC Saliceto inl.Si fundum.C.de rei uendic.in eo fe([or frudiu reprobatur,quód tradit malæ fidei poflêftorem propter titulum excuiari dç nullosfuosßi frudibus percipiendis,cüm hoc nullalege probetur, uerius^fit eum teneri '*^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adpercipiendos,proptcr culpamSc négligénnam.per ll.quas gloflihic alle*

gat pro quatuor cafibus fpccialibus,in quibus uerius fundatur régula, quod malæ fidei pofleftcgt;r,quamuis titulum habeat,tenetur non de perceptis tan-titm,uerumetiam de !js,qui percipi potuerunt uel ab ipfo pofte flore, uel do-mino.per dd.in l.Domum.C.de rei uendicat.óC Ioan.Fabr urn hic.

Luero^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

Qjiod attinet ad acquifitionem frudrimm ex fé aliéna ,cor^mune quiddam VfuifruHt^i habet ufufruduarius cum bonæfidei polîèflbrc, ideo fubqcit hic Impera-tor,quemadmodum pér üfumfrudum refuni dominià acquirantuf ex te ali'c na«

Eos percepit.) Percepifîe autem frudus non aliter inteîligitür, quàm ‘Vpi^uiludtitU fi uel ipfe,uel abus eius nomine conegeritgt;fiue ucndiderit. h Si ufufrudlua^ qu^nda tnteO.^ tius.fï^Quibusmodis ufusfruAusamittatur.^indcfioleæ,pyra,iiel pomàca^turperceptif fu forfan in terram deciderin^non fiant fnn^aânjjdônec iftiulmodi frUdus ’®e ** •^* caducos côllegerit,aut loco mouerit,auc horreis condideht«d»I« Si afufrudl* amp;^ ibiapud Bald.Ideo^ fi fur matures frudius pendentes decerpfcrïc,quamgt; üis furti adionem fruefruarius habcat,condicQionem tarnen futtiuam non hà bcbit.l^Sifar.ffde ufufradiu,5Cl.j.fEdecondidionefartiUa.Et hac ex parte plus iuris habet bonx fidei ponèfior,ad quèm pertinent frudUs,fi quoquogt; modo à terrf feparatifînt.hQnid fit*^Prætcrea,fÊde ufuris*QLianqaam alla rationepeioris conditionisfitbönac fideipofleflbr,quia,UtfuperiUs didum cft,natttralesfrudus non facit fuos,quOs tarnen hicratur fruduarius*

Domino proprictatis^) Nam frudus pendentes pars fundi eße aident itur.tFruduspendentes.ff»derei uendicatJtaeç fimul eu ni fundo uendican^ tur à dômirto Fundu

Eademferè ) Vt non aliter dominus fruduum fiat,quàm fi eosipfe pér j*’c’^^j'”^ teperit. Nonenim refert proxime præcedentia,quum coIOnUs ins fuum ƒ”'“* tranihïittat ad barredes,ut Accurfius annotauit Eft aUtem colônorunt uarià^* ^^* conditio,funt enim qui conducunt ad non modicum tempus,ÔC q fine dubio etiamante perceptionem Faciuntfrudusfdos ^ quôd habent utiledominiû, «tinl.l^-Quod autem aitprætonfEdefuperficiebUs. Qiiarefi hOrurn fru-dus pendentes fubhtifuerint,honfolùm habent adioném furti,«erumeti-arncOndidionemfurtiuarn«per BartunhSi apes.fl, de furtis«Étdéïftisnon Îoquitur textus nofter hic* Ähj conducunt ad'modicum tempus, öd inter hos a!tj pecuniam numeratam,alij aliud quidpiam locópenfionis domino red dunt* Nonnulb partem fruduum,qüi amp;nbsp;Partiartj dicuntür.Inter qups tarnet ^lt;^iilt;^^^ fi' nonnulia differentia eft, propter diuerfas eóntraduumnatUras,âttamcn quodadpropofitum attinet,nullum ferè difcrimen eft,nam frudusfuos non faciunt,nifi uel ab ijs,uelahjseorum nomine fint perceptij. SiferUus^Lo-tati.ff*defurtis*Quaréneeiftiscontrafurem,qui fuftuIeritfrUduspenden- ^g^(ii^ ï^f tes,competitcondidiofurtiua,utiSCfruduario,quia domini non lunt fru- j,'^^,^ nbsp;nbsp;nbsp;•

duum pendentiiim.Condidio autem furtiua fóli domino competu^ d. l.f.ff. de condid*furt. Furti tarnen agere nonprohibentur,qUoniam illörum in-tereftfrudusfublatosnonefle,quódiutprimum ab ipfis decerpti eßent, ü pforum eftè cœpiflènt*d.I.Si apes*^f*

Ëxdidismanifeftumfit,non fatis prouidè Äccurfium hic fenfifle,6Cin I^rtof ^ef^ d,Ï*Si apes*CoIonum fieri dominum fruduum fimul atqt decerpti fint à quo tuncp,quamuis non ipfius nomine, amp;? proinde dat illi condidionem furti-uam*Cui fenrentiæ etiam refrägatur d* 1* Si fur.ft.de ufufrudu* Verüm in huncerroremincidit Accurfius,quód malè intellexerit dd.Si apes.in fine* Etenim ea uerba(ut primurn decerpti effent) ihtelligénda funt uel ab ipfb co lono,uel alio, eius tarnen nomine: Accurfius intellcxit, decerpti effent à fu re* In hoc quoqUe errat Accurfius,quôd pUtatl*Cüm in pIures-^Meßem* loqui de colono partiariO.Nam quôd loquatur dé eo,qui numis cobt,fatis ap paree ex eo,quód dieft colonum ex códudó adurumgt;Etenim partiarius noil

IXPLICATÎONEI iMStlT^ IMP^ y «x coftduÂo ageret,fcd ad/oneprofbdo3»Simcrccs^VKmîU0r,fE Loca* ti,ô^ tCum duol^us'^Sim eo,fF,Pfofodo,

Concordat tin pccudum.fF.de ufurisgt;6^ 1» Vidus.fF.de ufijfruôlu, ^ Sed/îgre^^

lt;^rew ti[wmfrn ^^^oCum.} Addc,«eImuriIiumJ.Vcnftuei3rum.ff,deafufrudu.Aliufll {km bibens ^^ tamenquâm ex ipfo grege fupplerc nontenèiur.per An§etamp;: Cantiun-'txfcetit iup^e calaîti,aïlegantes dJ.Vtâus.VbjÆîc habettextus: Plané h gregis uel argt; ^t, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;menti fit ufusfrudus Icgatus,debebit ex natis gregem fuppkre.S uffragatur

J.Plcrunq^-^’Si ferui.fF.de iure do num. Portius tarnen approbat fecundam glofropinionem,ut patet ex additione,qux tarnen hic falia eft,quód indicat Angelum idem fentire,cüm ille pcrltaUegatas afleratprimam gloffac opv monem communiter receptam efle.

Inïocofio^) Suum locumct/aminteHigiadmonetÄccütfiusjin quo hittcnirt m to» q^ jg habet utile dominium,Q_uarc fi uafallus in fundo bcneficiario,uel em-lt;0 /«o quii m- phyteutainemphyteurico inuenerit/n fuo inueniflè dicit,cümhabeat uti-teUi^tur. Icdominium,ideo$prxferturdiredodomino.l.ï»fr.Si ager uedigatamp;inf» In caufç^finÆde procurât.Gæterùm neep creditor in agro p{§norato,ncc$ fruduari us infruduario,netpmaritus in dotali inuenientes^m luo loco inuc nire intcUiguntur.CXuamobrem iure inuentionisdimidium tantum fibi ac-^uirunt.hSi is qui in ahena^Qjaodfiferui.S^ ^ fequent.fF, co, 1. Diuortio^ Sifundum.fF.Solutomatri, Nee ob ft at, quod ma ritus eft ucrus dominus ret dötaJis.l.Dote,C.de rei uendicat,amp;? f.Cfim poftlt;^In dotem.ff.de iure dotium, Sif infr,Quibus alienare non iicet.Namintelligitur dominus tantum durante matrimonio,utfrucftus rei dotalis faciat fuos, Etenim foluto matrimomo Thepuruf. rèftituit res dotales.atcp thefaurus in fructu non computatur.d^^^Sifundum* . . i^ut rcligiofo,) nbsp;Legem contrariam,quam huic textui apponitAccur

n«e«f«( m Ofo ß^g^3^^çf fntelligit Cantiunculahic,putansteXtum noftrum intelJigendum ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quando quis in fuo loco facro uel religiofo inuenit,addens non modo reift

giofum Ïoc2,uerumetiam facrum cuiuis priuato habere liccre,modó publica autoritäre confècratus fit. Textus uero in d.I.contraria,inteIh'git de loci# rêligiofis,uclfacris,aut abinitio publicis,uelpofteapublican's.Hodie ueró cüm locarèligïofa «el ïacranon fint principi fubieda,dfmidiuminuenti chefauri Ecclefiae applicanduih eft.Vt fentiunt Faber ÔC Angelus;

Fortuito inuenerit^} Intelligimus aüt inueniflè eum,qui apprehenderif, inueni^e quis licet Accurf.fupr.eo^Lapilli.öCin d.l.Vnica.euminueniflètradat,qui ui-dicdtur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dit,Slt; anima acquirendi habuit,etiamfi nondu apprehêdérit.Qitam opinio-

nem fequit Portius,Sed aln ferè omnesreprobar,inter quos Bar.eft.per him ^'Neratius. ff.de acq.pof.ct pro haefentetia facit I.SiBarfato.C.de fideiulu ^ 'Pertraditionem.

res quamodo Corporalis^) Nam incorporalis tradi non poteft,uerum in ijs patienti# tudiu hubse habetur pro traditione.l.Quoiustffddç fcriüWt,

tw, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Tradita

Madita alicnatur♦) Malta autem concurrere debent,ut per traditionem Tr^ütioiftun-res alienctur» Primum,quód fit dominus tradcns,uel quafi dominus,ut tu* iotr^mfirca tor,uelprglatus Ecdefiæ,uelhabeat poteftatem à domino,uelutiprocurator 'rfowiw**’’’* Habens fpeciale mandatum,uelgenerale,cum libéra adminiftratione» Se* cundum,ut habeat animum transferendi dominium.qui enim tradit ad ufum uel in pignus, non akerat, Tertium,ut is fit dominus,cui adminiftratio bonorum interdida non ek,hoc eft,nelt;^ furiofiis,nelt;p prodigus, uel pupillus. Q,uanum,ut précédât caula idonea,ut dc^atio,uel uenditio, uel fimf-lis. N uda enim traditio non transfert dominium.I.Nunquam nuda.fF.eo.De bent^ ambo in earn caufam confentire. Nam fi tradens putet fubeflè eau» fam,6C acapiens fciat non fiibefle,committit furtum,fi res tradita mobilis fit, tSiiufsio'/j.fF.de furtis. Item,fï Titius tibi pecuniam quafi donaturus de-diflêt,tu quafi mutuam acceperis,ncc donatio nee mutuum crit,itacç nee nu mitui fiuntJ.Si ego.fFSi certumpetatur. Quintum,quódres nonfitpro-bibita alienai^quód nee fa er a, nee dotalis. Sextum, ut fi traditio fada fit, ex caufa uenditionisfiat,quod dicitur infracod^proximo.

Stipendtaria.^) Stipendiumdidumefiàftipe,quôdpcrftipes,ideft,mo sti^Umn^ dica acra coUigatur.I.Ager.fF.de uerb.fignif. Vbi tradit Alciatus,omnes pro uinciasRom.ftipendiarias fuiflè.SoIauerö Italianon erat ftipendiaria,Étfi' quæ urbesius Italicum habcbant,uel foederatae erand.j.ff.de cenfib. Augu* Prowwci« Re, ftus ita diuifit prouincias,ut aha; proconfularcs,aliac prgtoriac,aliae prefidia-les effent, Proconfulares Senatui, Pretorias populo demandandas tradi-dit. In pracfidialeslegatumfuum mittebat, qui modo profes, modô Icgatus Caefaris dieebatur. Stipendiaria itac^S^ trioutaria prgdia erant prouincia* Pr^Jü fiipen^ Iia,hac difFerentia,ut fbpendian'a diccrentur,quæ in prouineijs erant,quac à Han» zr tribtt populo demandabant;Tributaria ueró,qux in eis,quac à principe,ut refert î«*««» 5««» Theoph,hic,Addenstribut5géauiusfuifïè ftipendio,eos^ qui nipendiaria uel tributariapofsidebant,non habuiflè plenum domini5,nam id eratapud principem,uel populum Ro.Habebant tarnen ufum 8C frudum,ó^ plenifsi* mam poflèfsionem,utó(ralienarcnt,6C ad hgredes tranfmitterent.

'Iramfèruntur^,) Fatendum bic turn glofla, non eflè neceflariam traditionem uacuæ pofiefsionis,ad transferendum rei dominium. At in transla-tfone poflefsionis opus eft poflefsionem eile uacuarn, ut traditur in l.Cùm res.C.de probat,

'Preentmfolucrit.) DifFert itaeß bic contradus ab alqs.Nam ex alqs fecu Vtniitto,, « tatraditioneftatimtransferturdominium,cxucnditionenon alit^quam fi preciumfecutum fit.Et quanquam AccurfiusSC Bart.inl.Si feruus-^Loca-ui.ff.de furtis,tradantdifpofitionem huius^ etiam locum habere in cæteris contradibus,Th eop hilus tarnen a fient folùm obtinerc in emptioneSC uen-ditione,cui adftipulatur Bald,5lt;^ Salycet.in 1 .Tradit,C.de padis. Nec mirS, côm tit.pro emptore, etiam alia quaedam habeat peculiaria,ut inl.if.ff.Pro emptore.Proinde quanquam res uenditaô^ tradita, etiam nondumfoluto pre cio,redèdicatUr,ahenata tarne dici non poteft,cûm adhue in dominio uendi Afie/Mh». toris permaneat.1. Alienatum.ff.de uerb.fignif.Q^iod diligenter notandum pro emphyteutis fîd uafallis,qui inconfulto domino aliénantes emponemata uclfcuda,priuantur 8Creafprecio.tfin.C,dcïurecmphyteu.Et de prohi-bira feudi alienationcperc,lnprimo.collat.x. Nec nos mouet lex,Iulia-nus^Fieri.ft.de adio.empt, Vbi dicitur,uenditorcm pofte quafi pignus tenere quod uendiditjunde potcrat uideri translatum dominium ,^uando pi*

gnus proprixrci confin:ercnonpotcft.I»Nccp/^P'g^'‘^s,fEdercguh'siurts^’ Itemind'^Fienjmpropnc ppm'turpignus,ideo^J additur nota tnipropne-tatis^quafu *

St/btsn erp» Satlißccrit-^} Ahudita^eftfoliicre,aliud farisfaccze,unde qui foluru-tn^ttrti ram fe conftttui't,non faussât conftituto,fl offert fatifdakionem: quamiua qui fatisfadurum feconftituit,fi hdctufloreni uel pignora ded'cnt,liberetlt; I»Proraiflbr^fin.ff»de conftituta pecunia*

Ex^roml^sr^ ßxpromißorü) Exprom^rem propria dici putant,qui in ieie debitum recepitjpro^ reo obligatuseft,itaut ipl'e reusnon obhgetur. Hoc loco la-inen,9d in l,iij^Satilaccept»fi»d€ ucrbo,obliga*iudetur fimpliciterponipro fideiuflorc.

iw duilc feàa nbsp;nbsp;L/c^c Xfj. tabul ) Vel ex hoc loco apparet,qu0d quae innentione fiue o-turiKf^ntitim. rigine funt iuris gentium,approbadone àf formafunt iuris ciuilis. lus enim ciuile nunquam non fedatur ius gentium,modô addens,modô detrahens ei aliquidXlusciuile.ff.deiuft.ódiur.Qiiaratione explican polTuiltmultac quç ftiones pafsim magna contentioneadd*explicatac, Veluti aa teftamentum fit iuris ciuilis,aniurisg€ntium*Anadio fit de iure ciuili,angentium,ód Ü-» miles*

Vmlitor^dcm Pidetn cmptoris.) Intenigiturautetnuenditorfidememptonsfecutus, ^^T 'Cûmiplbiciente nee contradicente emptor in rei poflefsionem uenit.l.ij*C. deaiKT ” * * ’^^ acqiu\polE Velcitra iblutioni diem praeicripfidkQyi ca lege,C»de paéhs Lexlt;0mmiffof ^’^^‘^’‘ cmpto.5C uendït* Nee obftat Lex commiflória,iHo«t»AIiud emmelt fi^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diemlblutiom prdelhtuere,abudapponerepadumlegiscümmiflbfia:,quod fingit contradum non fuiflè eelebratumfi ad diem pecunia foluca nontue-ritdxSC ij lEdc lege commiflbria,

Ëmptorisßen^) Hoc ita uerum cfi,ü uenditor potuit folutioni dilatio* nem concedere,uel fidememptori haberc,quod non poteft procurator, nilï habeat hberam adminiftrationem,Item nee tutor,nec curator,nec Syndici» Eccleüa:,nec fiki procurator,

duanio uolun '^am c^e^) AdditAccurfiuslSires prisfcnslïkinnüensabiènt/re no domim fufheere domini uol Untätern, V crûm contrarium uidetur in l.Certi tondid» ‘§* fin.ff. Si cer£,pet,Qiiapropter Bartdta diftinguit,ut fi quis non habueric tTMsprindam, domini uoluncatemabinitiodetcntionis,tuncnon fuffkiat poisidénti nUda uoluntas domini fine traditione,hf^’ Si rem.ff, de acq. poffEt ita intelligitl*

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eius,cum I*feq.fï,de rei uend.Si ueró ab initio habuit dominus uoluntarcm adde£ineÄ5amrem,ueIut cômodatarius,ueldepolîtarius,fuffîciat ei domini uoluntas,etiamfi res prüfens non fit.d.l,Certi condid,£lt; per tex.nc^rû bic* ^ kcmßguiimcrces.^

Clduium trdiü quot;^taditis chuibusmerces in horreis reconditat fingunt tradita:,quamü/sJ jij, tradens horreumnon apcrucrit,fi tarnen apudhörreumtradidèritcIaues.Ï, CIauibus.ff,de contrah,empt,quod tarnen intelligendum eft,fiidonea câufa prçceflerit,alioqui traditio clauiumprgfumitur feda, cuftödia^ caufa,I*Cuiïï patcr^’Pater,ff*de legibjj.

Vamwum etii Q,uanquamregularitcr in omnibus cr;otraAibus,quibiis domini« transin meertâ per-- fern folet,cócurrere debeat affeduj^ ex utrat^ parte contrahentiS,!.!« omni-fonAm irlt;lt;ni/rr busreb,ff.dead^,ÔC obhg*Ideolt;^perfonâ certam eflcoportcat,inquam dort poteß, nbsp;nbsp;nbsp;minusrem fuam tïansferat^oonnun^ tarnen in tncertani perfona domini uni

transfertur^ut hic uidgmus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Mtbdiaó

/^i/^üia^^Solènt Impcratores,Pretorés,S^ Confules primùm in publies mau^, pfodeuntes^uel publica fpedacula cefebrâtcs,cmerendçpopularisaurægra tia,donaria quidam in populum mitterCjquæ iade mifsilia appellata,cx quitus quod quift^oecupaflet fuum faccretjCUiusreiueftigiaeriamhodicui- ' demus in priheipum inauguraiionibus, Suctun Nerone cap»u»Sparlàamp; populo miftilia omnium rerum,per omncsdiesfinguJaquotidie mihaamp;c» Porrô eûm his rebus modus nonferuarerur^uetuit Imperator masilia à con fulibuspcrdi.tq«C.dc confulibjibu«. VcrûiWin Authentids iterum ipfis permiût,n ucllcnt,argcntum fpargerc,aurumprohibuit, quad folius Impe-r4faftigioconueniat,aurumcontcmn€r€4nÀuthcn.dc confulibus*^»Spar-geie^coliat.iitj»

^bieeent^) Hoclatê àcciptcndum,ut etiamdc rébus immobilibus in- Rftfroisrd^ tenigatur,quasabieciflè dicimur,ümulatqgt;de polïefsioneabierimus animo ^oMaey babendi pn^ierdido. Vnde fiCdomus pdtilentes,quæ emptorem non mue lniunt:0^ agri fteriles^qui cultoremignorant,prodefeltclohaberipoirunr* Resautemproderendo habita, finemobilts,fiueimmobihsjltatimincipic in nullius elle bonis.Q.uare iure naturali occupanti concediturjq.à' q.ft* Proderclido.lnterdum ôClegisinterpretatione aUquid pro dcrelido h«bi-tumiudicatur, ueluri fi quis ægrotum mancipiumdeferat,autexponat,auc

fer uis deneget ahnienta.ldm.ft.Pio dcrêlido,2lt; 1» Vnica^^Sedfer uus,C»de Latmalibertate tollenda,

•quot; Sumptusefthic^texl.Ciuaratione»fEeod Concordat lex, Qjiileuandæ, lE Ad l.Rhod.SCtof»tit.ff»dc incendio,naufragto,ôt^ ruina.

Purtum Cofttffttttit♦) Qiio nomine amp;nbsp;hodie grauius punit .no obftante N «f a^rufli tantâm prétexta alicuius eonfuetudinis,fi quis tulerit naufragorum Chri- booA, ftianorumbona,muldandusfîtpublicationeomnium bonorum. 1, Naufra-gia.C.de furiis.Qtun 2C excommunicandus fit.c. Extommunicatioai. extr* tie rapt. Verùin ut hæc magna æquitate conftituta funt,ne afilidis homini- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,■

bus addatur adflidio.l4.G.dc naufragqsjib.n.ka multis in locis eu ni maxima perfidiaôi^iniurianegotiatorumpelsimêobferuantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

OST Tradaturndeacquifitione returncorporahum^adjturus imperator de acquilîtione incorporalium,ne illotis nnnibus,qd aiunt,rcm aggredi uideatur,hanc quoc^ diuifionempræmitten* dam cenfuit,qua corporales res ab incorporalibus fepararet. Et quanquam hic tradatuS contineatur in Pandedis/ub tit.De rc-rum diuifione,uteft uidere in I.f.ex qua hic titulus ad uerbum tranfenptus^ pro tyronum tarnen faciliore captu,peculiarem titulum,de rebuscorporali» b us incorporalibus facit Imperator.

Q^cedam incorporait^} Vtilemiurifconfulto hancrerum diuifionem ^^«ppo.^jfù.^ oftendit Accurfîus,quôdmultaIocShabeantincorporah'bus,quæinincor- ref«'‘‘«pfQ^ . poralibusnonreperiuntur. Etenimincorporahanon tradunrur,cüm tangi P'^^^'^i^f^ nequeant.l. Seruus-^» Incorporates, ff de acquirendoreruin domi.fedquafi ïrauuntur,quia patientia domini loco traditiönis.l.Qnoties^tj.ff de leruituc. Item per fe, longo tempore non ufucapiunt,led aliquando cum corporahb. ESiaiiena^’Hoc iure. ff.de ufucapio, Hoc iure,inquit,utiinur.utferuitutea

nimqnam per fc longo tempore ufucapi pofsint,cum çdificqs pofs/nt^qua de re tarnen lattus ^tfleremus mfr. nt.j'^fm. Item non uendkantur J. Vendica tio.fEde ret uendica,Quare nelt;]^ hçredïtas,ne(^ dos,ne eg pecuUum uendic«* n‘pofltint,per In remadlfonem,fed pen debent peculiaribus adtonibus ad QttæiMiweto hoc produis per Bart.in dJ.Vendicat.AdditglofTquod eaquae iniurc con fifiuiu,nontrit flaunt,non transferuntur penitus,id eft,iuradireda nullomodo feparantur iirHntur, nbsp;nbsp;nbsp;â nobis,neper cefsionem quidem,uteftapudgIo4nl.irj,fF.Profocio»

R« corpora' Proinde res corporales propne efle dicuntur,quia per fe exikunt« Incorpo-Ks,^ »»«erpOj.3jggpj.0pfj-^„Q^ funt,fedintelliguntur,ut autor eft Cicero in Topicis.Ec ^‘^ ^^^ hoc eft quod hiedicitur: Qjraha funt ea quae in lure confi'ftunt.Nam in iure confiftere,eftin animo confiftere,non cnimfunt nifi per animi notionem, ut £lt; poflefsio dicituriuris, feu in iureconfiftere,quæinfolo animoconfi-ftit.ld^’SedfuriofusÆdeacquirendapoffèiTEtbatc poflèisiofiuilisappel-la tur «Contra po fTcfsio naturahs feu corporalis dicitur,quïe corpore retine-tundJ. pin princip,

^voNiAMdeSeruitutibusaliquottitulislumus tradatun^operj uecium eft uiderc,quotuplexfit Scruitus,óf quidem Martia-niis in I.f .ff.de leruitutibus,Seruitutcs dicitalias elle perfonarû, alias rcrum,undeillæ perfonales,hæ reales appellatæ funt.Per-lónales funt ufusfruftus,ulus,fiC habitatio,inde dilt;ftae,quód à rc debcanturperfonae,Óócumeafiniantur,l,Nonfolüm,ij'^TaleIegatum.ff.dc libcrationelegata.Has pleritg miftas appellant,ut eft uidere apud dd.in dj.f* Reales fcr«;{MRcales,quxóó praedialcs,funt,quac à re rei,id eft, priedio,debentur.de quk tes. buslioc Tirulo. AdduntÔCterdamferuitutisfpcciem,quammerêperlbna-lern dicunt,quôd fcilicet perfonæ à pérfona debeatur,qualis eft quam feruus debet domino lLio,uer ùm h^c no eft feruitus formalis,de qua hic agimus,fed Sfrwf«lt;flt;(«f4'caufalis,ideft,non feparataàrei dominio.Namft formalis eilet leruus,non i«. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruiret domino fuo,quia res fua nemini IcruitJ.Vti frui.ff.Vfusfrud.fi pe#

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatur.SC l.In re coinmuni.fl.de leruit.urb.pracd. Eft amp;nbsp;quarta fpecies fer ui tu tis,utquaa pérfona debetur rei,uelutifilibertasfitrelida feruo,ea conditio ne,ut ftatötempore lucernam accendat inmonumento, amp;nbsp;folehnia mortis peragat,uel euftodiam rempli gerat J.Titio-^Titio,ij.ff.de cond.rci domeft. amp;^ 1. Seruus.ff.de alimentis amp;nbsp;cibarijs legatis.quac ötf ipfa non eft formalis ftr uitus,perea quæ fuperius diximusde lermtutemerèperfonaIi,Neclocum habere poteft,nifi in Iibertis,utd^Titio,6^ in adfcriptitijs Óf cenfitis,qui gle bæ feruiunt»

Ru/licorutnprepJiorum.) S umptum eft hoc principium ex Iq.ff.dc fer uitUtib.ruft.praed,Pro cuius intelligentia fciendum,prædiorum alia elle ru-TradUruSlit ftica,aliaurbana« Rufticafuntagri9^pafcUa,Ö^ fiquainijsftabula,peco-**’• rum habitationi,fine frudlibus percipiendis coll/gendis$ pracparata.I.Eo iure^StabulaiffJnquibuscaulÏspïg.uelhypoth, Vrbanaprædiafunt o?» Pr^Mufha» jyjpj2 ædificiahabitandi cau(afada,ubicuncgiîlafînt,fîueinurbc,fiueextra **’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;urbem,in uicis uillisue,quia urbanumprgdium non locus facit, fed maten

ttÖlt; Ih TITgt; in, Dcßrifituhru/i^praä. 4ƒ diotem afumyquamuis non inhabitenfur,urbana tarnen funt, Argumento à tontrano lenlu d«^Stabula, Nam amp;nbsp;hom in aedificijs conftitu«,attj} ad amoe hitatem urbani praedij comparati^ürbanorum appeliationc coRnnentur.dd. Vrb, Nee quenqnam mouca^quo'd in d,LVrba.ftabula adnumcrantur ur- Aiuincmii^ banisprxdijs,quaE tarnen in d^StabuIamegantur efle numero uibanorum praediorum^Nam in d.h Vrba.ftabula accipiuntur pro diuerfonjsÄ^taber- stdult. nis.in d^’ftabula» capiuntur pro feptis, quibus armenra 06 g reges ItabuJan-tur.Autor Alciatusind.tVrbana. Exhacdiucrfitate prarciiorumdiltingt; Scruifutffrußi tffacfunt feruiiutcs reales,ut abac Gnt RuJticac,ahac Vrbanac,quia ruftico «o; nrhunti. uel urbanoprædiôdebeant Jnfpicimusenim nonfemperieruiturernipfam, quot;nbsp;fed praêdium,cui debeturferuitus^quod dominans praediumuuïgo appellant. Qiiamobrem ctfi uia cenfeatur ruftica feruitus,fi tarnen per fundum tuumuiammihidebeaSjUtad domummeamire agerepofljm,uerr^seM%tüc '’'*** urbanarn eflè ferui'tutein,quód urbano praedio dcbetur.Alciatus in dd. V rb» Qjiam nos férgitutem urbanarn appeIIamus,Theophilus ah quinto figraii* cantius,fcrUitutemdoinusuOcat:quamnosruihcam,ipfe iéruitutem agn’, - j ategita définit: Seruitus domus eft ius qioddam eer os modis conftans^ant- ^^’'“'^’^ “'’'' «ho comprehen{um,quod facit mcinum ferre oncra uicini. Seruitus agndV ^.^^^^ üe ruris,eftius quoddam ccrtis modis conftans, non inteUecium Gue torn- ‘’^’** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

prchenfunl,qLlod facit cum,qinuicinumagrumhabet,ferre oncra habenti» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

uicinumagrum, Bait.ueroinl.j.ff.deferuit.ad huncmodumdcfniit ferur-tütcmrealem: Seruituseftiusquoddampraedioinbærens,ipftus utifttatem ï^’^ *'^lt;’'’^ refpiciens,3óalterius hbèrtatemfeuiusdiminucns.Cuiusdefïnitionisfingu Ï“*'’* las partes fufiisimè explicat»

lura funt.} lura prædiorum interdum accipiuntur pro qualitatibus in- j^^ »lt;«#^1^ trinfecisprædioinhærentibus,uidelicct pro bonitate,amplirudine,falubrilt;i ” tâte,ut cùm quis prædia cum fuis iuribus reftitucrc pronutcit Jnteftigitur e-rnm,ut eius quabtatis reddat,cuius acceperit,nempe,eiuidcin bonitatis,am plitudinis,falubritatis,I.Qiiïdaliud.óC ibi Alciat.ft.de uerh.fig,

/^onctiamtumentum ) Quoducl exetymisapparet.ïter enimabeundo if^r. dictt,Adusab agendo.Sed huic loco repugnare uidet l.Qiiantü.fEdc uerb. Ad««. fig.Qliantvf,{nqLnt,ad iuris Ggnibcationê atnncr,uia cft,fiue femita/nie iter AtHiiufiniiK clLExquibus uerbis apparet,iter elle uia,^^ lie qui habetitcr,uidebit habere uiâô(:adû.Paucisdicendûd.!.îoquideitinerib.femitisi^publicis,textum ueró noftrSde priuatis,iurc^fcruitutisdcbitis.Itatradit Alc.in d.l.Qiiätm

Viae/ltitscundi^) Ex hac dcfinitionenihilampliusuidet inuia,quam VÏlt;t ^ fnacftu.Qjiare exfententia gloflæ fupplendaeft hæcdefinitio,p^l.Qult; fella.ffeo.Adhuncmodumuiacftiuseund^agendijÖftrahendilaprocmaut tignum,óf redam haftam ferendi.

Oneraüieüti.} Vt G uicinUs fus habeat,ut coïumna uel parles tuus çdium Öm«Wflj«Aquot; ipGusonus perpétué Icrat.UCùm debere.ff.de fcruitut.urbanorum prædiô- »quot;^ rum.quæ feruitusdiffertàferuitutetigniimmittendi,caeterisc| iuribus ur-banorum prædiorum. Nam qui feruitutem tigni immitrendi débet,tantum obligatur adrecipiendum.I.Sicuti^Diftant.ff» Si feruitus uendice-tur. Et reliquarum lèruitutum non ea natura eft , ut quis fàciat afiquid, fed ut patiatur, uelut nonaliquidpatiatur.I.Qiioties,|'^»fina.ft,deferuitut, yctùm qui uicini onus ferre tenetur , etiam ad faciendum cogi poteft, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nerapé

nempe ad reficicndum parfctcm,ucl collapfum f éftaürândum^d^DïftantÂ dXCûmdeblt;ÿ;e»Nathqm'adàIiqùïdobligatuseft,ad id qiiocj tenetur,fine quo res efFedum habere noilpoteft*

Tig«»« iwwit nbsp;nbsp;'Ti^ffi imwittere^) Immntere tignum,eft ex uno aedificto in aliud portere, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tigereXHoc quod.ff.de feruitut.urb.præd. Proinde non in late hfe accipi-tur tignifigniftcatio,ati^ cümdctignoiniun(Ho fuperius locuti funiUs, Ibi enim pro omnimateria,hicfolumpro trabibUs atep alqs idgenUs, quæ utrin-que immictuntur,accipitu4t

StiUieUijftruit nbsp;nbsp;P^ßillictdwm.) Dehaefcruitutislpcciefufi'us tradlaturin tScruitul tm. tcs^.Öftiêquenti»ff,de feruitut.urb.præd.ôlt; per Cantiunculamhïc^Eft au temftillicidhferuitUs,ut quidam aliæfcruituces urbanàejâffirmanua Sé ne-gatiua,ut ftillicidtj auertendgôd ftillicidij non auertendqut in tf »fEdé feruit, urb.prxd,Fititacß utprædiumrecipiensffilheidium,modôferuiat,ut fî de-beat earn ferUitutem,ut uicinilftillicidium^ahoqui incommodum Ô^ graue,fe rat: modo dominetUr,ut fi ea ieruitus à prædio uicino debcatA, ne auertere ftillicidium Uicinus polsit,quodUoiuiffè hicTribonianum exiftimo,uoi di-cit, VEL NON REClPlAT, quamuis nimis § obicurè loquatur, Nec inutiliseft huiufmodiferuitusjueladimplendam cifternam,aut cloacam purgandam, aut ad irrigandos hortos ædibus contiguos.per gloffSCdd.in d.l.j.fEdeferui

Seruitm 4Wj« tut,urb.præd,Idemdicipoteft deféruitute altius tollendi, Cæterûm quo-tollendi, tiesaliquares poteft Uicinô,uel eius predio q3deffe,nihil prohiber eius rei no mine feruitutem conftitui.I,Qiioties,f.fF,de fer uitutgt;ÔC 1, v eluti.ff.de feruit, ruft.pracd.Atqui fieri poteft,ut modonoffrâ interfit uicinum hâbere ædes altius extrult;ffas,ut uertti commodiUsarceantur,uéI umbra çdibusnoftris uti lis inducatùr,uel ex repèreufsiOne fob's ædèsirradientur J,Si arboré^» Inter dum.ff,de feriatur.urb.præd Jri iffo àutem câfu,ô^ fupcriori,non tantum ad patientiamjed etiam ad faciendum tenentur dominiprædiûrumfèruientiuj fecuridumea,quæ diximUsde oneribusferendis.

Senàlutct^^ p^lnottrecipiati} Notandum hic ex gioffemate,ad præfenbendam Îi-Milo amittan- bertatem contraferuitutem urbanam,nonfuffi'cere negligentiam non uten ***^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis feruituteJed requiri etiairi faff um præfcribentis,ut tigni immißi feruitutem ædes tuæ dcbeant,ô^ ego exemerim tignumuta tarnen amitto Ïus mcuin, fi tu foramen,undeexemptum eft,ôbftruxeris,amp; fie per conftitutum tem^ pus habueris, aboqui fi nihil noui fcceris,integrumiusmeumpermanet.b Hoc autem.ff.de feruitut.urb.Sècus quàm in rufticis feruitutibus,quæ ex

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fola negligentia amittuntur,d.l,Hoc autem,

t^ntinemid, 'PeCorpi ad alt;J^uam.) Pugnare uidetur cum hoc textu l.Aïela.allegata tri glolTinqua hauffUs aquæ^uel pecoris ad aquam appulfus,diciturferuïtus perfonæ,âdquamrefpondetgloff.Seruitutes ibidiciperfônæ,hac confide-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ratione,quöd cumperfona extinguantur.hPecoris.ft.de feruit, ruft.In qua Seruitut pr^gt; l.animaduertendum eft,feruitutem prædialem regulariter perpctuam,inter-a K nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;finiri cum perfona,nec ad hæredem tranfire,quod contingit quo ties ^b initio affurn eft,uel feruitus contemplatione certæ periong

* impofita.l. Pater fibre.ff.de fer uit utc Iegata,Pt tarnen fic conftit Uta feruitus qUaniuis perfonæ uidcaturdcberi,realiseft,quöd perfonæ propter rem,id eft, prædium, conftituitur.Vndc non habend uicinumprædium conftitu» nonpoteft,d, I.Mela^Nam etfi hauftus,Quanquam huiuimodiferUitutes Seruitutes 'mw pftriep uocent innominatas,apud Accur,in bpfffde ferUit.r uft,ó^ ZafiUm in inteUeffibus fmgulanbus,

/^iß(Jui habetpTiedium.) HocadeonerumcfljUtncpcrfongquidemco templationc conftitiii poGit fcr mtLis,nifi ujcinum prædium 1ft bcntiJ.Peco-ns^Sf IXequenufEdeferint.ruft.pracd.SóLMela^Etfihauftus.fEde aliment «söfcibarqsIeg.Qin'namp;^ipfumferin'tiin'sufiim exnecefsnaceprardijdomi-nannsmetimurJ.Ergo.ff^de fenu'tauft^’Nerauus^

Praitcrniodosacquiréndxferuitutis,qU:os c»iimeratImperator,eftSlt;f Hi^ Sa^t^ ac» us,uideHcet,quontam ex confuétiidine uel ftatuto loei,nel exipfa natura fo- W^^^^’ ciintroducitur feruitusd.j^'penul£.amp; i'bïDpdo.Oeaqua plu.arccnd.Lon go quoq^ufuacqumtür ferm'tus^quæresctftdefiderctproh'xiorérn iraCfatû, ^uàm pro modulo annotanonum noftrarum,attamen fummaum earn atun-gemus»

Seruitu£nmita$aItaCon.tinua,ah'aDifcontinua* Continua (èruïtüs eft, eoMitum fer^ qua: conrini»mattpperpciuamcaufamHabens,nonindigct continuo fado '^'^“^' hominis,fed femel conftituta femper durât,ucl aclu,uel potentia. Huiuimo* di funt,feruitustigfti immittendï,nonalrius atdificatum habcre,itcmftïlha dium. Nam quod de cœlo cadit,quamuis non afsi'duê fit,tarnen exnattirali eau fa fit,ideo^ perpétué fieri exiftimatur.l.Foramen.lf.de feruituirb. Hoc genus feruitutis acquiritur longo ufu,exemple return cörporalium immobi lium,uidelicet x,annorum inter præfentes,ôlt; xx. inter abfentes. 1. j.SC q.SC ibigIofCSCdd,C,de feruitut.amp;f aquad. Si quis diuturno.ft.Sikruitus uendi-cetur^atep ad hanc rem nó opus eft allegatione titulqnedum probatione, fed fufficitbonafidcs.d.fSi quisdiuturno, Verumcumbonafideshie non taci-iè praefumatur,propter naturalem libertatem return,qui contendit fe ufu ac-quifiuifle feruitutcm,probabitfe per longumtempus,non uqnon dam,non precario quafi pofl'ediftcferuitutem,aduerfariumcp patientiam praLfriiifc, ut in d.I.Si quis diuturno.Traditur amp;nbsp;in d.hq.C.de Uruit,amp; aqua, Allegans tarnentitulum,eum^ probans non indiget alia probatione bonæ fidei, fed in aduerfatium transfert necefsitatem probandi malam fidera,cùm ex titulo præfumaturbona fides,uttradi£CantiunculaJdco autem in præferiptione feruitutis non eft neceftatius titulus, contraquàmin præfcriptioncreturn corporalium,quia de præiudicio non ita magno agitur,autore Barr.in d.I.ij* 8C Dinoin c.q.cxtr.de regutiurun vu In corporalibusautemideo titulis o-pus eft,quoniamagitur deamifsione rei.

Difeontinuafetuitus eft,quaîcauiamdilcôntinuam,âtcpinterpellafam hà , ww*» bct,euiuscp ufus haberi non potcft,nifiinterueniente fado homii^ ♦ Qiio-, ' 5 / tiesenim ad ufum feruitutis neceflàrium eft fadum hominis,fans ronftat no • éftecontinuam,exeo,quôd homo non poteft continué operari,per Bartan d.fttj, Difeontinuæ autemfunt,iter,adus,pecorisadaquam appuUus,aqu^ hauftus 5Cc ,Ncmo enim ita continué ire uel agere poteft,ut nullo temporis momento eiuspoffèfsiointerpellari uideatur4,Seruit,quarta,fEde fetuitu-tibus, Proinde cùm iftae fcruitutes non habeant continuam poflefsionem, nonacquiruntur longo ufu,nifi eius temporis,cuiusinitqnullaextet me-moria,uttraditur in d.fSeruitÄ in d,l.q,C.de feruitut,amp; aqua. In horum quoque præferiptione neceflàrium non eft probate titulum,prudenter tarnen faciet pofleflbr,fi titulum all eget, quern probabit ex longi tempons poflefsione,amp;^ ita uidebitur conftituta feruitus ex coniedura longi ufus^ per Accurfiumin glolfa magna dXSeruiu

Qüærat hic aliqiiis,quando dicatur quis eflè in quaG pofleisionc ieruûiî* ^-gjUtuCucapcreincipiat,Paucisdicendum: Autferuitus eft negatiua^ue* ïwta^t^usnonÀUéndtEtnemo intell^ûur eflèin quafi poflèfsione,nifi à tê-«^ **^* P°’'^ prohibitionis, Verbi gratia. Si nicinum uolentem aUius extruere æ-quot; ’ des prohiberc,atlt;^ file obtcmpcraiicritilico,conftituor in quaft poflèfsionc feniitutis aluns non tollendi. Ante prohibitionern etiamfi per mille annos de preflîimfteterit uicini ædificium,non dicor in quafipoffèfsione.per Accur-faim in EQui ILiminibns.ff.de feruitnt.nrb.Et per eundem Si Barto.in I.f.C, de feruituc, Aut eft adfirmftiua,ncmpc itineris,tigni immittcndi,a(^ns, Ô^ dicor in quafi poffeff.fi trigintadiebus feruitute «fus fum, I, j^Hocinterdi-do.SC per totumtitÆdeitineteadlu^priuâto,

Struitutis 4mif lifdem fermé modis,q«ibus ufu acquiritur fer«itus,pcr non ufum amitti-ifto. t«r,ut licet «idere apud Accurfinmô^ Docro.in I.Hoc autem iter.ff.de ferai tuuurb.amp;rinl.Sificconftit.ff. Qircmadmodnm feruitus amittatur,Ec nos tribus uerbis attigimus fuprgt;eo^*Prædior um»

oST TradatumfèruitutumRealium,tranfit Imperator ad ici* uitutesperibnaïes,quætres funt numéro: Vfnsfmcîus,ufns, Sé habitatio,inter quas,cûm btifsimè paceat,ufusfrudus memo primumlöcüm obnnef, Didus autem eft ufnsfrnerus ab uti SC fr ni,quorum illud nccefsitatis,hoc uoluptatis eft,ut latifsimê o-ftendit V alla lib.4.Elegant.cap.5. Quocirca qui ufum fr nd um habet,non folirm ea q uæ ufui fuo neceffaria funt,ex re aliéna confcq«itur,uerumetiam omnibus frudibus ad uolupeatem pro fuo arbitrio fruitur, ut qui eorum uc-rus eft dominus,quare Sé Iocâdi,SC uendendi,^ donandi eos ius habet,quan* «re# quam dinerfum obtineatin ufuario,uttitulofequenti dicemus, Eft autem V[Mtruliutc4ii ufusfrj.idus,quodamp;: Accurftushic attigit, Caufalis/icdidus,quód ^‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caulam doming habeauEt aliud nihil eft,quàm commoditas,q«am quiuis do minus habet in re fua libère utendaamp;fruenda.Hicenim ufusfrueftus nonie paratur à dominio,fed eft eius pars integralis,ficut paries pars domus. Nam quinudam proprietatem habet,non dicitur habere plenum dominium,apud Âlciat.in LRedè dicimus.ff,de uerb.fignif,Quo loco ait non meminifte le legere hanc utendi commoditatem alicubi proprié ufumfrudum appcJlari, '^M’^H^wi ßr Alter ef^ifusfrudus formal is,de quo hic,6f ff. à C.tir.rcfpondentibns, quæ iMlii, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft formÂjnædam à dominio ita feparata,ut cum eo omnino concurrere nc-qneat.infr.eo-^j.amp;d.l.Rcëfêdicimus.atc^ hæceft feruitutis peribnalis fpe-cies,ad rei proprietatem nullomodo pertinens,cùmfuarcsnemini feruiat»

Salua rerunt fub/lantia^) NonnuUiinterprétant hanc particulâ cum AccurfioSéTheophilô,ideft,q«âmdiu durât rei fubftantia.Nam amp;nbsp;Celfus in I.hj.ff.co.uidctur recipere hac interprctationem,8C uerficulus hic mox ie quenstranfcriptUscxd,l,ïj,nifiquód ibi pro coniunAione AVTEM,Iegitur cauialisENiM,hancinterpretatiönemapertius confirmans, Alrj tarnen fie accipiunt hanc particulam,quafi immodicus ufus prohibeatur,ut fenfus fitj Salua return fiibftantia,ideft,ne utentisóf fr uêtis culpa intcreatrerum fnb-ftantia.Ita Cantiuncuïa hic,quod fme interpretamentum minimè cotemneft dumeft,Nam ufufruduarius ita debet uti £lt; frui,ut uirum borium decet,hoc

efî^ne caiifamproprietatis Iædat,quo nomine ctiâfadfdationcmintcrponere debetj4Ïij,C.eodem.Cauere emm debet boni uiri arbitratu perceptum iri ufiifriKfî^um,hoceft,nondetenorem fe caufam proprictatis fadurum, caetera^ amp;durum,qu% in re fuafaeereutj ƒ Cauere.fE V fufrudruarius quem ad- ^^j^^^g ^^ p^^g modum cauear.Mouethoc loco qugftionem glofla, An hæc cautio fit defub fM^fitùtffM^ ftantia ufusfrud-us.Et rede concliiditnon,quumfine ea nonnunquamcon-L^^j^^ * fiftat ufusfrudiisjichæcfentcntia extra controuerfiam eft in ufufrudu re-^ rum qux ufu non confumuntunCæterûm in ijs,qux ufu confumuntut,cau-tionem efie defubftantiaufusfriidus uulgo traditumeft,pcr Bartan l.j.C, €0,55 AngcLAret.hic.facit l.peniiIt.fF.dc ufufWidu earum return, quae SCc» amp;tex*in^Conft,in fine.infr^eo.QiiamuisIafon iftud nonhabeat pro con-feiïOjUtlicetuidereexadditioneadgloflam.Ciiianquam autem hæc cautio deiubftantianófit,idco^nonnunquamremittatur,itatamen ufumfrudum fequitur,ut fi ea pctitafit à domino proprictatis,non anteafruduarius faciat frudusfuos,quâm earn præhitcrit.hVxoriÄibi apud gloæ2lt; Dodo.lf.de ufufrudu legato.Só I.Hac edidali^Hic ilIud,C,de fee undis nuptijs»Nifi for têitapaupe^tfruduariusjutfideinflbrem noninucniat,quo cafu fihomo dutio iiffao* frugi eft,recipitur ipfiusiuratoria cautio.per Bar.inl.iüj.C» eo.Authcn.Ar- ri^, gument.Cuirelidum.C.de indida uiduitate. Sin uerópcrfona fruduarq fîtfufpedæuitæ,committiturresfequeftro,qui frudus prüftet fruduario, rem autem domino proprictatis conferuet ilIgfam.l.Poftquam^Jmpar.ff, Vt caueatur legat.no.SóI.Si fideiuflbr^fin.fF.cXuifatifdare coguntur. Qtiæ fané fententiaæquior,quam noftri gloflbgraphi ind.fntj.C.eo.uolentis eum quifatifdare nonpoteft,iurefuo priuarn

BtßipulationibifS,) Item conftituitur ufusfrudusin iudicio famih'æ her vfi«p«fli«fo» cifcundæ,ô^ communi diuidundo,fi Index ahj proprietatem,alij ufumfrudu pimHo^ adiudicauerit,l. V fusfrudus pluribus.ff.cod.

Deduélo ujufrudu^) id eft,detrado,ficcnim legate oportet,qui unit a- yfutfrudusle» pudaltcrumdrenudamproprietatem,apudalterum folidum ufumfrudum. Slt;fi«» Nam fi uni Gmpliciter fundum,alteri ciufdem ufumfrudum leget, ufusfrudus in legataries communicabitur,etiamfieo propofito fuerit teftator,ut alter ufumfruda,alter nudam haberetproprietatem.I.Si ahj.ff.de ufufr.Iega,

Certistnodii^) Concordat l.iq.fF.co.Nam cum ufusfrudus ita nequeat'^f^f^dwex-conftitui,utfcmper fitinutilis.l,Statu.Argumente à contrario fenfj,ff.eod. ^wdw, lufta contrariera analogia poftulat,ne ita coftituatur ufusfrudus,ut femper fit inutilis proprietas.Extindo ergo ufufrudu formali,ad proprietatem re- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

in fundo^) Adiccit Accurfius,etiam fterili,quod ita accipietis,uttarnen ahquS ex co utilitärem expedareSt percipere pofsit fruduarius.d, 1 » Statu»' Stl.Si infant.ft.eo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;v/î«f«ilÎ!W’m

/sdeejueciuilif) Quarumenimreturnufirseftconfumptio,inqsnonpo-quibairtb.con left à re ftparari ufus,fequitur igitur in his ufumfrudum confiftere non pof/’^‘'’‘^ “‘”’ P®* fe,qu3muisex Senatufeonf.autoritate quafi ufusfrudusconftituatur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- -

{^dlimaita^) Huicloco obftare uidetur ^ Etfi ueftimentora.in glofla ^^_ allcgatus,ubi is,cui ufusfrudus ueftimentorum legatus eft,prohibetur ab- vcjUmentorun utijUnde apparet nonefle eorum translata dominium in fruduarium,ideo^ ufa^jradtK an

non haberi eorum numéro,quæ ufu confumunturjuxta uerCCæteræ.infrl! hoc^» lafon cxiftimatfpcdalceftc in ueftimentis,ut eorum dominium non tranfeatadfruduarium,interim tarnen non refpondetadtextum noftrum, quiuinum,olei4m,ueftfmentaeodcm fafce compleditur» Proinde exfen-tentia glofïæ dicendum uidetur,uefttum alias in longos ufus fuffïcere,qua-lesfunt funèbres,SC fcenicæ,ÔC in iftis propriê ufusfrudus conftitui poteft, ad exemplum rerum,quæ ufu non confumuntur. Et detailbus loquiturd^ Etfi ueftimentorum. Alias ueró quotidiano ufui deftinatas facile deteri, ideoey in ijs conftituitur qtrafi ufusfrudus,Et de his loquitur tex.nofter hic» Vaunia. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l^ccunianuinerata^} Pecunia quoq? continctur numero rerum,quæ fcr-uando feruari non pofrunt,fed ufu confumunturdJuhanusÆde petitjiære» Nam in ufu SC permutatione omnis cius utilitas confiftit,atqui fi utaris,pro-pterfacilem commixtionem cum aliapecunia,uixeft ut dominium non mu-tet,atcp confumatur. 1. Si alieni. ff. de foIutionibus-Numifmatum tarnen au-umijmiU j.gQj.y,yj ypj argenteorum ueterum,quæ inter res precious ÔC in dclinjs ha-pftaoja. jjeufur^qy,'|ju5^ p^ q gemmis uti homines fblent,nihil uetat uerum ufumfru drum relinqui,cùm in iftisratio ceflêt,non enim confumuntur iJfuÖCpermit tationeJ.N umifmatumÆeo,

SiUfdatio an SatiJdet hecredtf} Satifdationemiftamputäntnonnulliefledefubftan-fitdefubßantia d^ quafiufusfrudus,in qua tarnen re ambigit Iafon,ut fuperius tradidimus, Equidemuideripoteftcautioncminfjsrebusmultö minus efte de fubftan-tia,quam earn quæ cftdeutendoSC fruéndo arbitrio boni uiri,Nam ex fen-têntiaPetri,referente Baldo,hæc cautio quæ pro confumptilibus præfta-tur,àdcfundoremittipoteft,Argumento Authenti.Cûm teftator, C. Ad I, Falcidiam,Etenim remifsio talis cautionis non inuitatfruduarium ad delin quendum^quum in eum transférât dominium propnetatis. Et liane fenten-tiam Cynus approbat.Nec obftât,quôd dicitur in fauorem hæredisintrodugt; lt;ffa,qiiôd teftator Iwbet poteftatem difponendi contra hæredis fauorem.d* Authen.Sed eûm teftator, Iftis tarnen non obftantibus,pro communi fen-tentiadicipoteft,hanccautionem non mod à hæredis, ueriimetiam publicu faiiorê refpicere,urapparet hic in ucr.Scd utihtatis.Sé ideo remitti no pofîe*

^e/ltmatce.^) Jn arbitrio tarnen reftituentis crir,uclit ne res eiufdê qua litatis reftituere,an æftimationem hSitibiÆdcufufrudu earum rerû,quæ»

Finitur autem ufustrudus morte tam naturali,quàm ciuili, Cum enim peri» morte ^nitur. fonalis fit ifta feruitus,ad hæredem non transfertur,nifi in ip fa conftitutioné * ufusfrudijp fadra fucritmentio hæredis,ÔC turn ad hæredem primum, nort etiam ulrÄorempcrtincbit.LAntiquitas.C.eod.licetalias hæredis appella Hlt;r«, tio nonfolûmadproximum,ucrumetiam ad ulterior es referatur, LHæredfs appelhSC l.Scicndum.fKde uerb.fignif. Qjiód autem diximus,morte finirf urumFrudrum,nonprocedit quando ufusfrudus per filiumfamiliàs uel fer-uumacquifttuseft patri uel domino, Nameo cafu naturaliter uelciuiliter mortuo filio,fiuelcruo,uihilominusufusfrudrusapud patternuel dominum permanet,8C contrà,mortuouel diminuto capitepatre,âpud filiumfamiliàs ... - refidetufusfrueftuspermirabilem decifionem l,fin,C,de uftifrudu, Cimtati CjMif4tjï «ƒ««- qQQ^relidusufusfrudusmortefinitunNâSCciuitas quodammodomorit, ‘^‘ fi aratruin eaminducat,quod Carthagopaflaeft,l.Siufusfr.ff.Qjub.modis

ufusf.amir.fed quoniâ inciuileeft,SC longü expedare iftiufmodi mortê,coa ftitutum eft,ut ciuitati relidus ufusfrudus centum annis finiaf,quia is finis uitæ longæiu hominis eft.l.Än uf«sfr«ä»ff»eo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Per

'Penttodum^ tcmpiM.) Qiiemadinoduinftruitutes reales non utendo Qumttttaf» amittunturfpacio decern ueIuigmaannorum,ita0C ferukutes perfönaks, rtMtittmotr l.fmau'n fine. C.de preferiptjongi tempohs,Slt; l.Sicut.C.deferixitut.Qviod feruitutes. Si in reahbus difcontinuis obnnet,quamuis longo tempore non acquiran# tur.FaciIius enimbbertas contra ferintuteminducitur, quant fcruitus contra libcrtatem.I.Sequitur^final.ff.de ufucap.l,Arrianus.fF.de adionibusSC obligatiombus,

Quærat hicaliquis,quanto tempore ufuacquiratur ufusfrudus :Só com- C^Mtotemps mumter traditum,ut in acquifitione dominij,itahic fufFicere tempus decern ft^mratw uel uigmtiannorum. Eft enim ufusfruAus doijinq pars.l.iiij.fF.eod. Et hoc ^h^r^^f^' Banohtradidit in Mufto'^ Non mutat.fF.de ufucapione.addens hanc ratio- . ncm,quôdpro ufufrudutradito compctitPubliciana.l.Si ego-^j*. if. de Pu- ^“•«^ww** bliciana.S^itapraefcribitur longotempore.I.Eum qui.ff.Legata titulo. Nee ”*‘’* ' obftat,quôdcaufàm habeatdifcontinuam,quôd ilia diftmdio locum fibi uen dicat in reahbus feruitutibus,quac praedifs debentur,nu!lum animumpof-fidendi habcntibus,non in his quacdebentur perfonæ,quarum quafi poflef fio ammoretjpctur.l.nj'^Vnde ui.ff.de uiSi ui armata, Apud Bartol, in d^ Nonmutat«quemfequitur Salicet.inl.j.C.deferuitut.SC aqua.

ZVihil a^itur^} Id cft,non agit,quod agere deftinat,tamen hoc agit,ut ufusfrudus ad proprietatem reuertatur.l.Si ufusfrudus.ff.de iure dotium. Vt autem ufosfrudus conftitutus cedi non poteft extraneo/ta nee adio pro vfutjru^ud no eocompctens,nifi accedente débitons Juolunratc,quo tarnencafu non in- txtri-leihgitur nouata obligatio,uerùm nouus ab initio ufusfrudus conftitutus. quot;‘^^ Proindcisexfuaperfonaufumfrudumhabereintelligitur,quiuoluntatede , bitoris delegatus eft.l.Si ufusfrudus.ff.de nouationibus.Et fic intelhgenda eft glofla j.hic.Interim negandum non eft,quin fruduarius pofsit commodi tatem percipiendorum ffuduumucndere,locare,ucl donare cui uelit.infr. citulo proximo in principio,uerf,Nec ulli.amp;f 1.Arboribus-ÿ’Vfufrud.ff.eo. quamuisius ufusfrudus alij quàmproprietario cedere non pofsit.

Cof^umpta.} Additgloffin totum, innuens ufumffudum per partes vfitifruflut « retineripoftè.ï.Sicui infulæ.ff.codem. Non foliim autem fi œdesadarcarn tinguiturMrii, redadæ fint,ufusfrudus extinguitur,ucrumctiam fi demolitis ædibus,tcfta-lor alias nouas reftitucrit,quamuis fi per partes refecerit,licet tota noua fada fit,aliud dicendum.I.Quod tamen^f.ff.Quibus modis ufusfrudus amitta-tur-Trem fi nauisuel domus tota diftoluta fit,quamuisomninoex eadem ma teriafuerit reftituta,extingiutur ufusffudus.d.I.Quod tarnen^ In nauis. Formas quoquemutatione extinguitur ufusfrudus,ut fi ager ita inundatus fit,utfadus fit ftagnum,uel palus,uel è diuerfo ftagni ufufrudu legato fta-gnumexaruerit,agercp fadusfit, extinguitur ufusfrudus.l.Qu^tarnen. ^ Agri.ff.codem.Quac autem impenfas adffuduariumpcrtineaiic,6C quæ onera ferat,dicit l.Hadenus.ff.co.

A^:c orcee^^ E contrario fi are» ufusfrudus legatus fit,2lt; in ca ædifi-cium fit pofitum,conftat rem mutari,ó£ ufumfrudum extingui. quamuis fi hoc proprictariusfecerit,cx teftamento uel de dolo tencbitur,l.Repcti^*fin. ff.QLuibus modis ufusfrudus amittatur,

Totiisupiófru^its.) Sed pro parte finitus non totus redit ad propricta-tcm,ucrùmproparte,quacnonutendo,uel aliaexcaufa amifla eft:£lt;itain-tclligi debet gloffa, excepta tarnen capitis diminutione, uel morte. Reliquat caufat pro parte interitum ufusfrudus rccipiunt. 1. Excepta. amp;nbsp;1.

Vf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ^ 5 definitur ab Accurfio in I«f,fEeod, Vfus eft fus utendite^

y Jiff 5«jd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bus alienis/alua renim fubftantia« Fruendi autem uocabulum non ponitur in bac defini«onc»Nam cui ufus relidus eft,uti po - . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teftjed frui non poteft.hff, ff.eod. Ex bac dcftnitionc colligit rebuf'efre' f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mus,ufum non magis quim ufumfrudum proprié effe non

« e/je Poj-p^fli jnygjjus,quacufiiconfumuntur,quuirt in ijs nequeat faiuaeflererum vf^diiHnoni- *“^’ft3”f’’* hem ut Lifumfrudum in caufakmSC formalem, ita 06 Vfum di-* f«ri»frf»/4ew^**'S^®***“®gt;Pæi’^d€ haru^ propofitionum utraque uera eft,Frudus fine er ßrmüem. ufiieflenonpoteft.LPerfeiuum^pfficod.öf,frudus fine ufu eOepotefiJ, Hinc^j.ff» V fufruduarius quemadmodum ca tie at. In prima enim de.ufu can fali intelligimus,qui ubiqj frudum comitatur,nec ab eo feparari poteft» In fccundadeformali,quôdeftlêparatalèruicusàfiudu,quade re latius Za-fills in antinomia aduerfus Budaeum»

vfiudbufiifi'ut Gon/iitulfolct.) Annotaturbicinglofiadiffcretiainter ufumamp;f ufuin Hndi^jcrt. nbsp;nbsp;frudum,quód ufus,ficut cacteræ fer«itutcs,indiuid«us eft,ufiflfrudus diuigt;

duus. V eröm quum utraque feruitus fit perlbnalis,in di uerfitatis racione red denda magnoperè à Doctoribus laboratum eft,quorum plerascç opiniones refertBartoLinl.Stipulationcsnondiuiduntur.ff.de uerbo.obligat.Sed ik lis confutatisnouam afsignare rationem tentauit Akiatus bb/»» Paradoxon cap.i/.putans differentiam ex uerborum proprietate colligi poire/iquidem pluseftfrui,quam uti,quoniam qui fruitur pïenifsimam facubatem habet, non qui utitur : hic in innere,ille in meta eft^itaque illud dimi^um effe non p oteft,quód ad aeßimationem, iitpote rem diuiduam,deduct no poßitjquoJ in ufu elf,emus gßimationem fi confideraueris,non ufum,(ed ufumfruduni feceris,quód pecunia in fruduefl^HadenusAkiatus» '.

Sunt tarnen quibus Zafij ratio noniatisfaciat,magis^Iafbnis arridcat, quod fcilicet feruitutes omnes ufufrudu dempto refpiciant necefsitatem e/ ius,cui debentur,quæ quidem necefsitas diuidi non poteß,nec^ enim alicui relinqui auttolh poterit dimidium,aui certiaparseius,quodfibi cft necefia-rium.Sedbeneiuspercipiendi dimidium,aut tertiam partem omnium fru-duum,quacresaltioremrequiritindagationem,

Quanquam autem cacter» feruitutes,prêter ufumfrudum,non recipiani diuifioncm,modum tarnen recipiunt.bifijyModum.fF.de feruitute. Dif-fei t autem ufus etiam in alijsmukis ab ufufrudu,utpatet per dikurfum hu^ vf«4H/erlt;^«ï“stit«lfiScdó6hocintcreft,quódufufi’«duari«sIbÏiis colerc,56 farta ted» fruiluarij inh habere,ld cfi,reficere cogiturJ,Hadcnus,fE de ufufrudu, Vfuarius uero ^fte. communestantümcumproprietarioimpcnfasfacit,nifitalisreiufum habe-at,ex qiu^ulius omnino frudus perueniat ad proprietarium , eo enim cafut folus ufuarius cokre 06 reficere compelliturXSi domus,ff,eo

HonuKufiimbd Hofpitem rtcipcre*} Pro uberioredeciarationehuiUsloeiuidendaLq« itntidnliccat cumaliquotfequentib,ff.eo,Vbiinuenietisinhiiq.nonmodó hofpitembee bojlgt;itfm red' je ubiano reciperc,uerumetiam inquilinum, à quo penfionem pro habita-f ‘’'^‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tione recipiat,dummodó ipk quoc^ inhabite^quiti enim fi tam fpaciofæ do

mus ufus fitrelidus hominimediocri,Ut pcrtiuriculacontentusfiuHinc patet,quàd quamuis domus capacior fi^quam ut earn totS ufuarius occuper,no tarnen proprietariû ufiirumpartibüs uîcantibus,q per temporû interualla, Çlt; mutation«,omiies partes inhal^tarc poteft «fqaritts^tpcnwI^Licet^fEeo, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f Sed

^» Sejßeui hab itatio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Habitatio eft fus aliènes «des in habitâdijï^ùa ædium fubftantia:quæ qui- tiahitHià tiw» dem fentitus edi in ihulns coueniat cum ufii,t'n nonnullis tarnen ab eó difere ufu er ufufru^ pat,ficut8C cum ufufrudupartim conuehit,partimdifsideu* Conuemtau- Uu^quibinco tem hoc babitationi aim ul’u,quód habenti habitationem heet eafdemperfo- uemitaM di^it nasrccipcrc,quas ufüanb tin hoe differt jquód habitatio feotfim alten loca- lt;iwd ripoteft,ufus non poteft^Rurfus cum ufufrüdü hoe habet commune,quod locaripotéfthabitandicommodttas iatc^itcruminhocreceditab eo,quód dim ufusfrudus multis modis finiatur,habitatio fola morte naturaliextin-guiturJ.Sihabitatio^ft*cogt;0£rLLegatum,tKdAapittsdiminutione,Goniungt; eftim cuni utrotp commune habe^quodconftitui poreft uel inter uiuos, uel in ultima uoluntate.Itemquód cum perfona extinguitur,nec tranfeat ad hac ïedem.Rurfus ab utroc^difcrepat,qUod habitatio utplunmum couftuuitur indomojufusd^ufusirudus etiammalqsicbusi

iF FERRE Vfucapionem à præfcriptionc^uulgo traditum eft, vf^a^oipr^ quöd ufucapio fit rerum mobih'um,præfcriptio immohilium.perpripno;«; dif-legemij.C.Ïnqüibus caufisceffètlóngi temporis pneltriptio. firt, Qjiædifferentia etfi receprifsima eft ^ eruditis tarnen Uiris hort

’^ placet.Pafsimenim ueteres,utautor elf Akiat.in 1.Vt lünhffide üerb*fi'gniF.ufucapiortem appellant etiam return immobihum,utper totuni hune titulum,8Cff.co. Nominâtim in hEum qui.Ô^ l.Qjiarc Jk Si per errorö. amp;nbsp;1 JèquentJd^ ex lurifcönfultorum uerbis,atqj legibus xq. TabiCæterisc^ âutôribus,præfertimCiceroneinTopiciSjprobari poteft» Proinde prefer iptio differ tab üfucapiône^quodeftèdUsàcauià.Nihilenimahudeft pre feriptio hic,quàm effedus ufucapionisjioccft iplaexceprio,quæ pofiefib.-i ex ufucapione,hoceftjlongi temporis poflefsiöne,competit.quod amp;nbsp;Poitu-natianusiiRiJnftitut^Rhetoricesfenfi^dïccnSjhoc interefle inter præferi* ptionemôf trartslàtionem,qüôd praiferiptio exeluditadionem,transiatió au P^'i^i^tti tem transferttQuamobremredêuetéresdiffiniueruntpræferiptionem effepidlt;^ èxceptionem,qug ex temporis lapfu fubftantiam capir,Slt; adiom obucirur, quæ præfcriptioms fignificatiO cùm alqs innumeris locis, turn pér integi os titulos probatur.ff.de exceptionibus feU præfcriptionibus.Dc diuerfis amp;nbsp;tê-porabbus præferiptionibuSjÔC C.de excep.feuprxferip .item de annali excé ptione« Exquibûsomnibuscolligitur,præferiptionem eflè exa^tionem» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

EtfîquadifFcrentia,haîc eft,ex Alciati fententia,iniibeî(o de pr^criptione Pr^kripti'i «^ quin^ pedum,quàd éxeeptio generale nômert eft cùiufeunq; defenfi0îHsA*'^‘’pf“^'^’A^’ qdoquo modo adioni obiedæ,Prælcriptio uerô ea,quæ diredæ intentioni '^‘^tat. non aduerfarur/ed cam reftringitat(^ limitât.Fab.lib.7.cap.ö.Cùm ex præ-feriptione (inquit) lis pendet,de ipfa ré queri non eft hcceflè. Vnde autem appellata fitpræfcriptiô,multatçalialedioné non indigna hue pertmentià,. . gt;nbsp;.» habentur apud Alciatum indjib.de quineppedum præfçrip. Budeus quoeg vnjtribtrèi pofterioribus annOtationibus ad Pandedas,notauit præfcriberc,prq excipé re,datiuo fungi,ut apud Marcellum in l.iij ft.depræuaricatoribns. Defitut autem Vfucapio àModcftinoI.itj.ff’.eO. Vfucapio eft acquifitio fine adtegt; vfucapiodu(dt diodominq per continuâtionempoffèfsiônis,temporis longi definiti. Eft emm nihil aliud ufucapio,quàm acquifitioper Ufum -, td eft, pofleßionemi

•EXPLICATION'S ÏNSTIT* IMP, Vt autetn procédât ufucaplo^quirK^interuemreneceflè eft,Bonafidem,/L3 ftum titulum,remnonuitiofam,tuftam poflefsioneni,0!f tempus continue« tPraefinitum^ut in fequentibus patebit,

î()«4Mf», nbsp;nbsp;ß^’W^ ytcZe»), Pr æfuinitnr bona fïdcs,donecprobetwr mala,modo ufuca-

’ piens habeattitulum ucrum,uel faltem putatiuum,alioqui fcire debet,quod Titulw patitit »““*’’ ^on eft,ad alium pcrtinercJJina.C» V nde ui, Eli autem putatiuus tl ilt;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tulus,fi quis putet feruum uel procuratoremrem etnifle, itacp in fado erret.

Error iurit, noniniure,Nam iuris error nocet ufucapientibus.LNunquam.ôfl.Sifur,, fKeodem,quanquam non obfit in frudibuspercipiendis,de quibusnonte-netur in iure crrans,nift guat^uslocuplctior fadus eft,per gloCô6 Bartol, in d,l,Si fur-^f quod öd luprà à nobis traditum eft,de return diuifione ^ Si quis à non domino. Sufficit autem noftro iurc,intcruenifte bonam fidem tempore traditionis,practerqùàmin contradu emptionis,in quo öd tempore celebraticbntradus,0d traditionis requiritur bona Tides, l.q.ff.Proempt. Eiusrationem picric^ aiunt eflefrequentiam contradus,Iure igiturnoftro Wj'j flies M mala fides poft traditionem, id eft,femel incepta ufucapione,interuenicns, interrumpAtu- non interpellât ufucapionem,nifi fuperueniat fcientiarei furtiue^.l.Si anciP fuapionem. lam.ffiPro fuo, Cætcrùm lure Canonico,cui in hac re ftandum elle Do-dores tradunt,quandoquidemdefugapeccati agitur, non procedit ufuca-pio,nifi continuetur bona Tides ufque ad ultimum momentum complétai uTucapionis,c,Tina,cxtr.de praefcript, öd c, q, de rcgulis iuris in vtQiian-

’ itm 9«am Petrus Ferrarius in forma libcHircIponfionis Rei conuenti,inuerbogt; ' Prçferiptionis, dicat contra ius Canonicum paßim obferuari ius ciuile in Toro fecUlarûRider^utfàtuam rationem,de fuga peccati, quo prætextu ait Ecclefiafticos omnia trahere adfuamiurifdidionemper TasÔdnephas.Cæ^ terùm poil completam ufucapionem Tuperuenientia malæ fidei nonretra-dat ufucapionem,quin poTsit is,qui ufuceperit,fine peccato rem retinere,uÉ traditur in c, V iolanti.fuper glofl,ôd Innoccn,in c,PaftoraIis,extr,de iure pi tronatus,quæ fententia communiter recepta eft : quamuis nonnulli,inter ^s cil ôd Alciat,in libr.de quintp pedum præfcript,putent,ne Tic quidem ufuca-pientemtutumeflè in Toro confeienriæ»

Biennio tantum-,) Cicero in Topic.Quoniam ulus autor/tas fundi biennium eft,fit etiamædium,EtrurTus;Qjiarumrerumannuuseft ufus Sde, vfucApionts Dominiainincerto,} RationemhuiusrationistraditTheophilus,ne ß iuseuriatrodu quifeçdefuapoflèfsionedubitet,Temper^inambiguo fit,fegnius colat,iè-d«w. quatur^ hinc rerum pernities,ôd publicum incommodum,quæ ratio ôd Cart trenftprobatur,licet ca parumplaceatAlciato in lib.de quinep pedum præ* • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcript,putanti hanc meliorem,ut fît litium finis,Itarp in hoc cafu cûm rigor

Iuris fcripAsfitin fpecie,præferturæquitatiin gencre,quæ cil,quod nemo debeat locupletari cum alterius iadura,l,Nam hoc.ff.de condid,indeb,Qiia derefufiusDodoresinl,Placuit.C,deiudicqs,quanquamuideatur dici pof Te hoc ius non effe rigidum,fed a:quum,nempe bono publico introdudum, atitore Càio inl. j,ff,eo.Nec uideri ufucapientem locupletari cum alterius ia-dura,cnm domino confentienteacquirat.Etenim qui rem fuam ufucapi per vfueäfio alle- mittit,eumconfènfumpræftare lexinterpretatur.l,AIienationis,ff,de uerb» tiAtionis cüI^et fignif, Alienationis uerbum,inquit,eriam ufucapionem continet,uix enim des. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,ut non uideatur alienari,qui patitur uTucapi^quamuis hæc ratio non ui-

vfucapionis co nbsp;nbsp;nbsp;T^iennium ♦ ) In ufticapione triennij, uel x.annor um,ita fer uatur,ut eti-

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;amfi minimo momento nouifsimi diei res pofleffa fit,nihilominus expleatur

ttl* tîi TI T, VI» DcuficapiÇ^hn^ltcmp.pritfcrfpt. t^Z bfucapio,ncc totus dies exigitur ad complendum conftitutum tempus. Seeds eft m præfenpuone triginta annorumd.penuk.iundaglofEtKdetiiuef-fis amp;nbsp;lemporalibus præfcript,ôu per glofCWc»

ld eli^} Exponit Imperator,quodnamdicat löngum ccnjpus,quum id ^ngunt lemf^ in Iure pro diuerfitate matenæ aliter an^ aliter accipiatur,atqj arbitrio iudi- F«*» cantis ferè permittatur.per d, in I» Si finita»^ Non autem» ft, de dainno in* fédlo.

InterpneContes,} • ôta hodie dicantur præfentes ÔC abfcntes,tiirbatis prouinciarum limitibus,non fan's inter Doctor es conuenit ,fed omifsis al- p r^ . tercationibus,Præfenteseflèuidentur)qui fubeeadem præfe(ftura,fîue co- *’ ^^ dem præfidiatuagunt,hoc eft , qui eundem iudieem habent.Nam in præ-fentinegotio fpedatur facilitas conueniendi aducrfarium,ideft, poflefto-rem, Ethæc fententia probater glofix öó Dodoribus in LfinaI.C,dc lon-gi temporis praefcriptio.Et Budacoin annotationibusad hSiinahqnamJE deoffic.proconfulis ÖC legati, Nonnulli putant hanc rem confuetudini regionum,uel arbitrio Iiidiciseftereïinqucndam, Salicetus in dgt;Lfin,di-cit,CIericos Æè in eadem prouincia,id eft,pracfentes, qui fub eodem Archi-epiieopo degunt,ex qinbusïapparet Fieri pofte,ut pro abfentibus habcan-tur,qui domiciles non multum feparati funt,uelut inconfinibus duarunt prouinciarum domicilia habcntes:amp; contrà,pro praeientibus, qui 1 engins feparata domicilia habent; pr æfentem enim uel abfcntem,hic ex loco domi-cilij,non conuerfationis iudicamus»

Dofniniarcrum^,) Quaeri bic lblet,quale dominiumacquiratur ufuca^ Vfitapicntii pionc,0e quidem Mart,dicebat,qaóddire(ftum,fi'ue resmobilis,fiueimmo- minium dire' biliseflèt,Cuiusfentcntiaiuteuerior eft,eam^ fequuntur Faber,Portius,iï«’M«^w’'i'‘ èC Cantiunculahic,^ AlciatusinIege,Vtfunt»fEdeuerborum fignific» ^’^* lt;iuorum rationes brcuitatisftudioomittimus,quum uel hæc fola fufßeiat, quód,utfuperiusoftendimus,urucapio non minus de immobilibus, quam mobilibusdicitur.Atqiupcr ufucapionem acquiri direda rcrum dominia, conftat ex lege,Traditionibus,C,de padis.alqs^infinitis,quidtamen com« muniterreceptum fitinhac re,docEbitglofta»

luUa cai^à poßeßionii^) Oportet autem continuatam efte. Nam in- vfucupio intef terruptio pollcfsionis interpellât ufucapionem,fine ciuilis fit interruptio, pcß-itKr pof^cf quæ contingit mota Iite,fiue naturalis,ut quum quis de poftefsione eijcicur, lionis interen» uel qüumres mobilis alicui eripitiir.UNaturaliter, ff; eodem» Praefumitur ptioae, autem continUata poftcfsio,probatis initio Slt; fine, V nde fi quis probatis ter minisuolctdicerc,noneflècontinuatam,fed interruptam medio tempore, probatione onerabiturJ.Siue pofsidetis,C,de probat, Porto adcerficien- • dam ufucapionem,fufficitciuilispoflefsio,l,j:^Per ieruum.ff;de a^ui,pofE

Ab hoc Paragraphe uftç adParagraphum,ßrror,docet Imperator ,quæ ^^j^^j.^^ „g res uel propter fui naturam,uel uitiumcontra(ftum,ufucapi nó polTunt, in-j^r^^^p-j^y^ ' ter quas eftliber homo,cui nulla obftat quantumuis longi temporis prefcri-ptio,ut qui ob dignitatem exemptus eft omni commercio,hominum^ demi nio.l.Inter ftipulantem^'’Sacram,ff;deuerbo.obliga, Cæterirm Adferiptitq t^rcripiUik quamuis liberi homines funt,tarnen quia glebç feruiunt,nec itamultùm â fer uih conditioneabfunt,unà cûfundo,cui adferipti funt,ufucapiuntur,I,Nc diutius,SCl,Cùm fatis.C.de agri.6d cenf»lib,ii.

Rem fàcram^) Eadem eft ratio,quiaufucapioparit dominium:atqui res ^ts[4cïfy ûcrauel religiofa hominum commercie exempta eft, d^Sacram. Proindc.

confiât non intelligcndum tcxtum de rebus Ecckfig,inufum miniftrofuni dcftïnatisÆæcûmprophanaîüntiquadraginta annis ufucapi poflunGÄut« Qyas adiones.iunda glolKC.defacrofandisEccle.

Scruumfu^tiuunt^') RationeminnuKgloflCquiafui furtum committif. Res autemfurnua (ongo tempore non ufucapKur4nfr»eo^j.qUamuis xxx, annis ufucj^i pofsit. v erum fi feruusinlibertatis poflèfsione moratusfue-rit xx^annisjfine intcrpcIlanoneS^ bona fide,fit Iiber,ó^ ciuis Romtl.q\C.de Ïongi temporis praefcriptquïc prö libertate«

Lex^ttiba^) Apud Gellium Iib.i7.cap.7.8^ aliquot Iods apud Aldaf* legitur Attinia,tametfi Græcum exemplar nobifcum legat. V erba autem ue tcnslegis Actinne hæc referuntur à Gellio : Qviod furreptum erit, eins rei acternaautoritasefto.Autorïtatem Venukius interpretatur nis,quoautor, id eftjdomirtUs^em fuani uendicare poteft .Lfina.fEtk euidionibus*Et apud AlciatU Qiiæfho.fT.dc uerb.AgftiE

Vfc er uiolcm Vi po/^eßarum.) Notâda eft hic marginea additio,qiiæ enumerat quill lt;M* que généra uiolentiarum,inter quæ Ablatiuaamp;rExpuIfiuarem uitio adfid-unt. Nec refert,ucrumbonac fidei poftèflbrianmalæ fideiexpulfus fucrit^ut res fiat uitiofa,modo Ïs qui expulerit,etiâ apprehénderit poflèfsioncm,aho-quifitertius quifpiamïngreftusfit uacuarnpoffèfsionem,potéritlohgo tempore ufiicâpi ea res,quoniam uipoflêftà non eftd,Sequitur^»Si tu ui.ft.eod, i(.ttio f^ecialit nbsp;'^Mrationc,) Hinc colligit gloltrationem genèralem præualere fpc^

MB pr^udeat ciali,fedrépugnât I.Qiiacdam.ff.de édéndo.Vbi quàmdiu competit reme-ffiuraU. diumfpedale,non recurrituradgenerale.Reiportdendum exfententia Por tij,qiiôd in lege contraria generalis ratio non præponderat ipedali î hic fe-cus,quamuis Angelus aliter nodum diflbiuar«

AntinomU, nbsp;nbsp;Contpetat, ) Obftare uidetur huic textui l.An uitium.Mdediuerlis amp;nbsp;te poràlibuspracfcriptioan qua dicitur ,uitium autorismei nonnoceremih/j Autori ideoep polie me ufucapereiquodautor meus non potuit. Autorem hic appel Iamuseunl,àquocaulam habemus,ideft,uenditorem,donatorem,teftaiotc. Pro conrrarrj lolutione notanda eft differentia inter uitia realia amp;nbsp;periona-VitUreaUUi Ifap'terafucceflbremuniuerfalémÔClingularem, Realiâuitiafuntfurtum, uis expulfiuaamp;f abladua^quai ideorealiaappcllantur,quiarem adficiunt 3^ comitantur.Reali quoep Uitio laboratres præfidi dataJ.penul.ff. Ad 1 Jutre«« petundarum, Sunt amp;nbsp;uitiaquaedam quafircalia,quæ fauore perfonæ po^ tius,quâm uitio rei impediunt ufucapionem,ut eft uidere in rebus pùpillo^ V#ilt;lt; perfonA' xumjifei^ rebuslitigiofis» Perfonalia uitià funt,dolus,mala fides, feien-^'^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tia rei aliÂac.De quibus fufîus per gloflàm QC Dodo.in h V itia.C.de acquir,

, poffclft Vniuerfalis fucceffbreft,quifucceditin uniuerfum ius,uthacres Suceeifor «w- Q^ bonorum poffeffor. Singularis eft,qui unam aliquàmrem ab alteroaccé-i^'iiicrpn pft^ueinti fundUm,leruum,domurri* Iftiscognitisadlegem contrariam rc-^*’^*** nbsp;nbsp;nbsp;fpondendum eft diftindione gloffEx qua illud etiam notandum eft, quôd hodie uitiumperfonç nocctfingulari fuccefîbrÉper Authen.Malæ fidci.C* de longi temporis prefeript.quam hic Angelus limitât duodecim modis, ex ipfopetendis,câm ufuspoftuîabit»

^ecipienti uendiderit,) Ipfé üérô pro haerede non ufucapiet, né quidê Ci à fua perfona ufucapionem intipiat continuef^,quod Su Accurfius admo net»Quanquam contrarium receptum eft ex æquitate Canonica,per éa quae notaint

LIM. Hi TIT* VL Dcufiicap^e^kjf^tcmp^priefiriffti ^^ hotaüic Cynus in c.q.extrade re^AntSn vtquem fequitur Barrot fn h Cüm, haeres.fï.dc diucrfisólt; teniporaubus prarfcripdonibus. Hanc^ ftneendara BaldusJmolaA plerfqjalqfccud funt,putanrcsnöobcflcmalam bderrt dc* Fiindi hærcdi,àfua pcr(bnacont(nUandpolïèfstonciïi,quf« autem dicat pro hacicde pofsidcrc,at(j co dmlo ufucaperc,ladus docct gloÖaflin EffEPrp hç «■ede*

FuranJi adfi^u^} Qnanqiiam luns ignorant# nuïH pattocinetur4. Re j^^l^^'^ gula.fEdeninsQCftdiignorantia.cxcufattarnenifurto,quiafmean/modo-^^qi'’^ * nbsp;nbsp;'

tofo non committûur,adcô ut quantumuiskuis excufado,c«’aminiufta,exlt; ■' mat à doloJ.j.infinXdcabigeis.6Cl*FIautj,TbC.Ad kgemF/autam de pla-giarijsaunda glofla.Proïnde in ture errans ha^enus bonac fidet rep utatur, ut edamfrudus ex aliéna re perceptosfuosfaciautScdctfi^Scirc.fEdepcri done faacreditatis.Quamobrem cum hiepartus uenditus nó fiat furduus ,■ u-fucapi poteft,ncc obftant leges in gloflaancgatae,quialoqu«ntur de pofs^ dcntibusSlt;uf«capiendbus,quibus udlt;$ nocet error ïuris,h»c ucró tradens in Jure erramt tantutn,ufucapkns iii fado,credidi£ enira fed domino acci^ pcre» •

Accuriiusin uerbo,Longa,admonctcorrcdïain eflcdifpöfïdoftemhuïugt; ^Primum per Authen. Vt fponfiilidalargitas^ Rurfus.unde futnpta eft Authen.Malx fidci'.C.de longi temporis pracicriptio.quod quidem uer urn in cafu d. Authen.uidclieet quoniam malg fidei pofleflor ignorante uero do mino alienaret,tunc enim malafidesnoccrctfingulari fuccefibri ,fpedaregt; turi^ tempustrigintaannorurn. Gæteràmfi ucrus dominus nonignorauifi fet alienadonem fadam,non noceretpr^fcribenti autoris uidum,d.Authen. Alalatfidei.Qjtód uero Accurfius exiftimat^edatn alia radonecorredtum f^ean^fern^^ eflèhunc^faUitur.Sendtenimper ingrefTum üacüac poflefsionis rem ui- yacue po^if* tiofam fieri,uitio uiolentiæ.t fina.C. V nde ui .fed hoc uulgoreprobatum e ilßo„u mirclji^^ etiarn per ipfum Accurfium.d,I.fi'n,Quandoquidem qui rem uacantem ap# prehenditmonafficiteam uido uioIendïe,5CitauidorcaIi,fedperlbnali ui-tio,autore Barfin llt;Pompomus^'Cóm quis.fF.de acquirenda poIJelT Interim tarnen negandum non cifintiufmodioccupatorem teneri ad reftitudonem rei cum frucdbus,uti catteri prædones8^ fures.d.I.fin, PorróiurcCodicis pracfcriptionctrigmtaannorum, qux andquioribus ignorata fuit,tarn res prgftriptiotii furtiux,quàmuipofleflæ,eriamab ipfis furibus ÔC uiokntfs ponèlïóribusg4««tjwr«m. acquiruntur.Éa enim praefcriptio non refpicit uida return uel perfonarum. d.tfin.S^ I.Sicut.Sd I.Omnes.C.depraefcript.xxx.ueI xl. annorum.Qtiam-uisaliter Canonibus conftitutumfit,quibus hacin parte dcfcriraus.c.ft.cxtgt; depratferiptionibua. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^ceeperU^ Additio,qux bic tub^dtut gJolTie,nihil perdn« ad hunc locum,fed ad gloflam 4* fequentis^n uerbo,Domini.

l^cterumjententia^} InhacfentennafuitSabinusinhb.defurfis,apud Gelliumhb.il.cap.ig,

'' Indotnini póte/latcm^) Non fatisfgitur fixer it rem redijffe in eins potè- in ianifùpotc» ftatem,cui furrepta fuit,fi is dominus nonfuit^adeo ut fi' creditori res pigno- fi^^t rtJirt ri data furrepta fit,ÔC reftituta,non tarnen die afin dni poteftacemrcdqiïè.Qd rem ^uü, ficaccipiendum eft,ut quantum ad proprietatis acquififionem atfinet,non procédât ufucapio,nifi res in domini poteftatem reuerfa fueric. Carter dm quantum ad iuspignoris uel hypotheca: extinguendumjfufiècerit^adeo^ ne celle

EXPLICATIONES INSTIT* IMP^ nece^cfitredrjHeinpoteftatem creditoris.per Bartun t Seqintur«^Si rem* fEco,quern fequitur lafon Si Cantiuncula hicQiiamm's Accurfius cæteri^ fere aliter diftinguäuPari rauone res ablata fruduario,quo ad proprietatis ufucapionem^icitur redijfle in domini proprietatis poteftatem/elpcdu uc rô ufusfrudus fufficit in firuduarij poteftatem redqflc,apud BartoI, in d^Si rem, Porrononaliter uidetur resredqfle in poteftatemdomini,nifi poft fefsionem eins ita nadus fuerit,ut iuftè aueUi non pofsit £lt;c.d J.fcquente'^ Tune in poteftatemÆeo,

fM[eripiioia nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ IZcsfifdno/îrû

Res acquifitx fifco,0C iaimneorporatx,Ion go tempore ufucapi non pof# non bMiat, funt,quamuis longifsima poflefsionc.I.Omnes. C, de pracfcript,xxx.uel xl* annor,quanquamintcrdum ne longifsimum quidem tempusfuffecerit,ete-« nim adioni ex quatuor caufis,uideJicet hereditäre,legato,donato,emptionc fifeo uel ciuitati compefenti non præfcribitur,nifi fpacio centum annorum, Lfin.C,de facrofandisEcclc.QtianquamnonnulIi,inter quos eft Salicetus, putanthos centum annos,utin caufisEccIefiæ,itaô^ in rebus fifei 0^ ciuita-tis redados adxhannos.Authen.Qjios adio,C,de facroland,€cclefj,fina. Eft 6C quintus cafus,in quo nullo unquam tempore perficitur ufucapio,nem peaduerfusea,qufprincepsfibireferuauitinfignumuniuerlalisdominq,ui delicet publicas fundiones, tributa, uedigalia. I, Compctit.C.dc praefcript, xxx.ucl.xl.annorum.Idem traditur de ifs,quae Romana Ecclefia in fignum praeeminentiaefibi refcruauit,utnotatur in c, Vnico.in gloftafccunda,dc clerico çgrotante,in vE

Vfuapio rtrli Resautem fifcodclatæ,fcdnonduminfifcipatrimoniuredadæ,fi denun-ßfeo deUtarû. ci3.tio fada eft,quadriennio ufucapiuntur, 1, Jntra quatuor, ff, de diuerfîs 0^ temporalibus præferipuSC 1,j,C,de quadriennq pracfcript.ntfi ere res ob non folutum ucdigal delatae fuerint,quo cafuquinquennio opus eft.l,tf.C,dc uc digatNonfada ueró denunciatione, cum titulo x,uel xx.annis ufucapiun tur,ut hic,6lt; I Qtiamius,ff.eo.Sine titulo ueró xxx.annis,l,In omnibus,iun-dagIoffff,dediuerfi's8C temporalibus prgfeript,

yfudpio rtr« Porró res ciuitatisfpacio xl,annorurn acqUiruntur,ltcutó^ res immobiles tiuitatis, nbsp;nbsp;nbsp;Ecclefiae,d,l,Omnes,ad,Authen,Qiias adiones,extra tarnen quatuorcau-

fas,fciIicetlegisfin,C.defacro,Ecck.fblaueróRo,Ecclefiagaudet priuile-gio centum annorum,d,Authen,Qj.ias adiones,IdemCp purantde Ro«Re-pub,dicendum,Cçterûm contra ea,quæ ufui publico omnium hominum de ftinatafunt,nullaomnino admittiturprçfcriptio,l.Viam.ff,de uia publica, De rebuspupillaribus dicendum,utin glófla,eius^ marginariaaddi-tlone,

VhKMpio wZ In rebu^filiorumfamilias fic diftinguitür,ut ft in ijs pater habeat ufumfru-p jfrmlMs, dum,SC amjuid ex ijs alienet,nó currat filio præfcriptio,quàmdiu durât uirt culum patriae poteftatis,Nam uolenti agere non currit praefcriptio, Lj,in fi, C.deannaliexcept, Vcrnmftmulat$ fui iuris fadus eft,curritpraefcriptio xxx.annorum,Authenti.Nifi,C,de bonis maternis.In quibus ueró pateru-fumfrudum non habet,fcd adminiftratio eft apudfilium,in quarum nume-mero caftrenfe,^ quafipeculium,nihil uetat contra filiumfamilias procédé re ufucapioncm,cüm in hifce rebus pofsit conuenire Qi conueniri, ut pater-familiàs,l,Lis nulla.ffde iudicljs,

Vitium ♦ ) Quæ autem fint uitia realia, 6d quæ quaft' realia, didum ei £ fupri eo^^Furtiux.Porrö uitium dandeftini precarij Qi litigiofi non eft rea-

11 B» II» TI T» VÏ7 DeuJùcapi^Ion^temp.priefcripi. 54 le,fed pcrfonaleJ^Pompomus«^ Camp;nqm's»8^ quæ ibi traduntur, fEde acqui tenda poflcH»

Error interdum luftus cft,intcrdiimluftifsimus,nonmmqujm miußus. Depoftenoreloquiturhic ^ Eftautem l'niuftus error,fi quis erretiniure làrroriniu^iutt aut fado propno,nulla callid/tate aduerfarij drcumuentus, at^ die femper nocet ufiïcapientt.tNunquam,ij.ff.eo» Error luftiis eft^quando quis errat ^^ror iuilui, an fado prôprio,lcd aflernone uel caUiditate aducrûrij indudus, cuius exemplum eftinLi4ffProfodo.Ët hicerromon impedit ufucapionem,pr£^i terquam in contradu emptionis,in quo nocetwniniserror,nififitiuftiftp mus» luftifsimum errorem appellant,fi quis erret in fado alieno,ut ft quis Erroriuüilp putetprocuratorem fuum cmiftc. Eft cnim allem fadi tölerabdisignoran-tiaJ.(Xuoduulgo.ff,Pro emptore»86 l.fimfEProfuo.QiiaderelatiusBald. inJ.Ceirus»ff»eo. Notandum autem hie ex glofla, quod titulus generalis Titulmfro pro fuo (qui cum omnibus alijsconcurrit,totiestj locum habet,quoties quis fao, pofsidet non akerius nomine)fine adminiculo akcriustftulifpeciak'snon fufficit ad indSbendarn ufucapionem» Qiiamobrem fi quis probauerit, decern annis Ie polIcdiHe pro fuo,non cenfebitur probauifle ufucapionem, fed tanuim fe non akerius nomine,fed fuo poflediftEper gloifin RubriCtS^ BartunkpfEProfwo,

Licet ip^e h^res feiat,} Hæc uerafunt iure ciuik',quo malafides fupct ^^^^ ^^^^^ ,■ ueniens poft feme! cœptam ufucapionem non nocet pofleftbri» V er firn aft- ^æX^«/r’^ ter iure Canonico conftitutura eft,quod uftp ad compléta ufucapionem bö- *^‘^^'^ nam fidem exigit»c.fina»extr»de præfeript» Ratio autem huius difpofitionts eft,quod hteresreputatureademperfona cumdefundo.perAuthen.Iureiu ^^^jj^ rando à moriente præftito» kaeç cum hoc iure fufficiat bona fides ab initio, confequens eft non interpeHari ufucapionem ex malafide hærcdis,cuius poflefsionis initium fuit iuftum in perfona defundi,2lt; ex eadem racione pa^ tet,cur ediuerfomalafides defundi noceat hæredi bomt ftdeb Sed con- A),^i«ö«i4 tra hunc textum eft argumentum in EQiiæûtum eft.fF.de acquirendo rerum dominio.Vbifiteftator fcruum uel fundumalicnum bonafide poftèdit,he-res habens fcientiam rei alienæ,non facit frudus ex eo fuos. Reieda Accur fq folutione hic dicendum,quód quamuis ad ufucapionem perficiendam fjf ficiat bonafides ab initio,attamenquodattinet ad lucrumfruduum ex re a-liena,fp€dantur fingula momenta,I.Qtii bonafidc.ff.de acquirendo rerum dominio.Non ergo mirum,fi fcientiarei aliemt in perfona hærcdis impedi-at acquifitionem fruduum,quæ in perfona defundi idem effedura fuerat,fl nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

fupcrucniftct.d.I.Quibona fide.St I,Bonte fid^Incontraduum.ff.y acqui-rendo rerum dominio.

Et tn ufucapionibiis,) Hic textus facit pro dd.noftris,qui prafcriptionc 'Vlucdpio. amp;nbsp;iradunt eflèrerumimmobilium,ufucapionem uerórerum mobilium.Qiia pr.c^cript.dtl't dere pluradidafuntadRub.huiustituïi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;firentU.

Qjiæ ad declarationem huius §* pertinent,fufifsimè tradantur in l.Pom-ponius^^Cümquis.amp;i fequentib.ff.de acquirenda polEVbi hoe generaliter traditur,ut uolens uti accefsionefui autoris,utatur cum fua caufa,fuisq5 uitijs. Et huius rei guftumdedimus in^»Furtiuæ.fupr.eo.Qiianquam autem lut re ü^reditäscom ditas non poisidcar.l.Pccmv5.Sceuola.ft.Si quis tefta.liber.Inceptam tarnen plet ufucapiQ' ufucapionem à defuudopoteftcomplere.ltCoeptam.fEeo. quod amp;nbsp;Accur- nem, fus hic aunoiauk, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ÿ Edido

tnuM Vhtrctit, nbsp;Hunc fcribit Iulius Capitolinus,in caufis compédij iudicantem nunquS

¥ifcipriuile’ fauifle fifco.De multis autem fifei priuilcgijs in hoc Paragrapho duo propo gt^ nuntur, Priitium eft,quôd etfiregulariterpriuatusnon pofsitita rem alie-nam uendere,in praciudicium domini,quin earn dominus ab emptore uendi cent Rem alicnam.ff.dc contrahenda empt.Tamenfi quisrcmalicnam eme ' rit aprocuratore fifci,quam fifci efleprocurator credebat,ftatim fecurus fit, fimodo eares fitincommerciohominum,eius^ domini,qui adreftitutio-nem in integrum non pertineat.Interim tarnen confulitur domino adioni-busaduerfusfifcum conceiÄs,quibus intra quadriennium confequatür rei aeftimationem,0^interefle, Alterum eft,quód eiufmodi adionibusfifcus quadriénnio præfcribit,nifi dominus fit minor,amp;f alia rationereftitutionem in integrum mereatur.Quin 8C fi fifcus feiens rem alicnam uendiderit,acquè emptorem feCurumfacit,quamuis minorennis fit rcidominus,fi modó iufta cauia alienandi interuenerit,ueluti fi ob ceflationem folutionis publicarum penfitationUmfundus folenniterfub haftauenierit.I.fina.C.^ aduerfus fi-fcum.St^l.f.amp;fina.C.Si propter publicas penfitationes,autpropteraliquam aliampublicam utilitatem rés diftrada fit,ut in cafu l.Lucius.ff.de euidio-nibus.ö^ 1 Jtem fi uerberatum.ffde rei uendicat. Alioqui temcre indulgen-dumnoneftfifciprocuratoribus.Vndefififciprocurator extra didas cau-fas,feiern rem alienam uendat,non minus uitiofa fiet,quâm fi à priuato uendi ta fit. Cxterirmquum ea,quæhicdicuntur,SCl.ßene à Zenone.C.de qua driennq præferiptio, longiulculè ab æquitate recedant ( aperte enim ini-fine negligentia momcntolemporisdominio rei fuae cade-^,^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re) plcriqj,inter quos eft Faber hic,putantdifpofitioncm huius^corredam

iureCanonico,xi).quteft.ij.c.Qiiicuncp,ubi excommunicationi fubqcitur, qui rem Fcclefiæ fie acceptam à principe uel fifco,non reftituit.Poteft tarnen dici illud c.locum habere in rebusEcclefiæ,hunc ueró^»in rebuspriua-

Aerdriumf^f SdCrdtißi^iumcerariuffi.,} Hoc eft,fifcum.Licet enim propric ærarium fratijf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fit pecunia ciuitatis uel Reipublicæ,fifcus principis,ftepcnumeró tarnen c-

tiam apud Hiftoriographos confunditur hæc differentia. Porrô facratiisi-mum uocatærariumfimiIiarrogantia,quaprincipesfediuosfîC facros appel-litant.Alia fanè ratione Romani Sandius ærarium dixerunr, nempe quod A^Tlt;lt;nlwMf4»-pJ.QJ.f^g^•J^f.^(^^Jy^fg^.^2ß3(^^.2^J^^^.^JJ^Qg^.2f^g^Q^ necefsitates ReipubLut eft apud LiuiumIi.7.Secundibelli Punici,ÓCapud Ciceronemin orationequa dam in Verrem.

I^I^SERoN ATI0 didaeft àDono,quafidonidatio,àGræcofierbô «fa-DoMtio. ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ç'«.f.Senarusgt;ÿ'j.ft'.de mortis eau ia do nat. Eft autem donatio hbe

quædam,qua£ nulloiure debetur,undepluraconcurrere oportct,ut propria amp;nbsp;perfeda fit donatio. Primôm,ut fi t pura, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adeo^exmeraliberahtateproficifcensJ.j.óCl.Hociure.ffteod.

Secundo,ne fiat ob cauiàm.d.l.Hociure^j.ôd fina.Deinde,utfitlibera,hoc eft,ut donans neep ciuili,neqi naturahobligatione adftndus fit.d.l. Hoc iu-re^«Siquis fcruo.amp;^l.Donari.fEdereg.iur.PoftrcmöjUt fiat inter uiuos,re petitionem^ non habeat.inft.eo^’Ah.e,

I)otiationutn autan duor) Contra liane diuifioncm indud potefl ätgU'ög^^^^^j^ ^^^ mentunitLegatuin eftdonatio.hLegatum.fEdeJegat,ï)\ Et tarnen non gftiy, p^^ matur fubalterntro membro huius dinifiontSj Ergo non elf plena diuilio» tcÿttumi Paueïs diccndum hicdiuidi cam donationem,quae confiftn intra nomen dogt; nanonis»Legatum autem quarauisfitdonatio,tameninaliud tranlit,ideo$ habet peculiar em trad^atum,

jMortis caufd donation} Huius donationis tres elle fpccies,Iuiianus tra- bo»Aiio sortit diditinI.q.fTdenlortiseaufadonat.Vnam,cù^quisnulloprxdentis pencil- ^^’*f^ triflfXi li metii,fed fola cogitatione mortalitads donat. AIiam,càm quis imminente pcriculo commOtusjita donat,ut ftatim fiat acCipientis* Tertiam,fi quis ob pcriculum mortis non fic dat,ut ftatim fiat accipiCntis,fed turn demmn,quum mors fuerit infecuta»

fdumanitKóciconti^ißct ) Humanitusaccidércuelcontingcremorieft, èi itadodifolent loqm, fed teftatores ex uulgi iermone^ qui concifior eit, fimpIiciterÄ:cidereöCcöntingere,prö uita fungi accipiunt* Vlrimüs enim Cafus,quihominiaccidcrcpoteft,morseft*Etideomeritó illacóditio,Si qd ConiiitiàtSi acciderit,de morte intenigitirr.Aliöqui propter eins generaheatem nullius quin ^ceideriti ferèmomenti eflèt Autor Alciat.inhVuIgari^fEdeuerb.fignif*

Superuixißet^} Notandæhictrcscaufæreuocationisiquarumuna,ui-dclicet ex pcenitentia,fît exprefsè, reliquat ueró düæ tacite. Neque emm , ira mortis caufadonaripoteft,ut nullo cafurcuOcetur^ alioqui fi ita fiat do- ' ' natio,perindc habebitUr,arque alfa quaeuis inter uiuos donanoUdeoeß tails donatio inter coniuges nonüaletJ. Vbiita.ffde mortis caüfa donat.

Pnor deeeßermy Quidigïturjfiparitérdónatórócdonatariusdecefle- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

rit^ Dicendum eft , fatisefte ad donationis cOnfimlationcm, donatorent non eflc fuperftitem donatario. t Si hi qui inuicem. ff. de mortiscaula donatio,

Et ih fumma } Concordat Ï. j. ff. de mortis caula donatio. Ët quanquam tedium 4 dat ea,quachicdicuntur,conueniant etiam legato,ut cUi ferèper omnia æqui- „At cMf^ mot paretur mortis eäufa donatio,in hoc tarnen pótifsimümdiffertlegatum à do tà di^fert^ natione mortis cauf),quód in donatione prüfens traditionnel fairem obligatio intcruenit,fic ut in legato. Annotauitô^aliâdifcrimina Accurfius, inter quarprimumnotabiIe,quàdfciIicetdonâtiOjqitat perftipulationemfitiri annos fingulos,una eft : Legata ueró plura. Diuérfitatis rätionem tradunt Dodores intSi Stichum^’fina.ffdeuerbofdm obligatie. Et Alciatus hb.i. Paradoxon,cap.i5.Et quid referat,unumfitlegatum,an plura,pukhrëdocet nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^ Atfi ita. Afsignat Accurfius.Sc^ aliam differentiam,fed obfcuriUs,quód feil ie et legatario poteft fubftitui,donatario non aliter,quâm fi iple promir-tat fubftituto,quod quidem uerum eft in fubftitutiOne diredlagt;Alioqui per fideicommilTum etiam fine promifsiOne dOnatario fubftituitur.tCóm pater. ^Eorum.ftdelcgat.if.SC tSeia.ff.de dote prælcgata.

Quæri hicfolet,quaenama(ftiocómpetat donatario pró mortis caüfado- ^^ioefuieoa* natione.Bartotpoft Dinuminl.j.ff.de mortis caula donat,dicit,Quódfi fa- P*^^*** d'-Wd ófa eft donatio per ftipulationem,agctur condifrione ex ftipulatu contra ^io P’^odoiutt hæredemdonatoris. Aut eft fadâ nudó pacfo,amp;f agetur condiftione I.Si ^***1* *^’^‘**‘ quis argentum lt;ÿ» finatff.de donatiO. ' Aut eftrelidainteftamento,^ age- ' ’ tur adione ex teftamento. Aut in codicinis,6f agetur aCtione utili ex tefta Ifnento.l.fina.C.decodicilIis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

in hóe Paragrapho tradatur de ueraarqj abfoluta donatione, ad quant compluranecciïariaeflè,fuperius oftendimus, hæc longé late^ difsidet à mortis caufa donatione,quaj nullo cafureuocatur,præterquàm ob ingratim dinemdnfr^eot^’proximo»

Donatorluarnnolujitatof^} Et is,cuidönatum eft,confenfcrir.Nam ni* fi aceeptauerit,non fit dominus rei donacæ,h Abfenti. ff. codem, S uflecerit autem confentire donatariunnpoftquam donationem fibi fadam effe refci* iierit, Argumento EQjii abfenti. ff. de acquirenda pofleisione. Nam quo iure hodie utimur,non eff neceffariaad donationem ftipulatio,fiue praefens traditie,fed perficitur folo pado,^ nudoJ.Si quis^final.C.eodem. Non ea folûmquædari,uerumetiamquac fieri continet,fecundum Balduin ÓC Ia* fonemin Llurisgentium.fEde padis.quos fequitur Cantiuncula ,quamuis iBart,lndd,Iurisgentium.ueIit,iura uetera non effe mutata,quoties donatio continet fadum,quem pkric^omnes hi fequuntur,ê quibus fuwpta eft additie ad gloflam, ad uerbum, Voluntatem,

doiutionumm nbsp;nbsp;^ceeßitatem traditions^) Hic coltigimusaliam differentiain inter de

rer MHOS,er nationem Inter uiuos,ÖC mortis caufa,quód in illaineft tradendi necefsiras, tnortis caufd, in hac non.Quanquam fi non reuocauerit donator in uita,hacredi ipfius in-difcrimen. cumbattradendi neccisitas. Nam mortis caufadonatio morte confirmatur» Ét quanquam quod de cuidione hic ab Accurfio traditur, communiter re-Dosafor ante- ceptum eft,Verior tarnen mihi uidetur Fabri fententia, quam 56 Cantiun^ neaturdetuidi cula fequitur,uidelicet,non aliter euidionem præftare debere donatorem, ©nereidonatéf, quamfi ultró feiead earn obligauerit.l.Arifto.infine.ff.eodem.SC I.ij.C.de euidionibus,Pro quafcntcntiafaciunteaqua: tradit Iulius Paulus libre ter tie reCeptarum fententiafurh,titulo duodecimo,ubi ait,adeô non tenert donatoremdeeuidione rei donatæ,ut ne quidem fi ultrêpromiferiteuF dienern,eo nomine oneretur,quia,ut inquit,Iucratiuæ rcipoffeflor,ab cui-dionis adione ipfa iuris ratione depcllttur.

Inßnuarieoi^) Hoc quoq? intereft inter Abfolutam donationem,5^ Î^„*îjquot;**’®2^.®'lt;3onationcmMortis caufa,quôd indOnâtionemortis caufâ,quantacunquc pj^jj^^jpp^g gß. jj^ßmj2j.-jQ^^^ j, pji^^j (^ çQ^gp^, Secus in donatione inter uiuos,quæ fi fummamqUingentOrum folidorum excefterit, omnino eget: infinuatione. Eft autem introdudainfinuatio, ne qua fraus contiugarur; I.Lata.C.eodcm. Et nequisperimetum ad donationem compellarur, qute utic^ceflatiniudftio,Vbienim Indexeft,ibi eft fecuritas.l.fÔC ij. C.dc his qui perm«umiud. Ad hæc,quodita mature donatur,iniudicio,adis inter* uenientibns,cenferinon poteft aut nimio calore,autfraudeinteruénienre

SoliduSi Q^ingentoi fblidos-,) Supenusde Attiliano tutore,diximus,folidos efle aureos,quorü in Cçfarûcôftitutionibn'ta taxat £ftiniatio,ut feptuaginta duo facianthbra,qLiantücpfinguIi aurei ualeât,£ftimatione fada eûnoftrati peen AKrei.ï'i^s^bi oftêdimus,V erum cum aurei,quibus hodie pafsim utimur,multó mi-* . norisgftimanonisfint,^ ij,de quib.hfe agit,nonnulli cenfuerunt,ena fine infinuationeualcre donations continente ultra quingentos aureos nofiros, nempe ufe^ ad ueterft quingentoriS aureorn çftimationc,qiiod lafoni uifum cftjinl.fj’^’Exhis.ff.de ucrb.obligat,2lt; AngcIo in tSancimus.C^dedonaf. Alciat.in LHuc cnunciatio.fEde uerbo.fig.uult aitreü,quo hodie utimur,ex generali omnium populorû confuetudinefubrogatum ueteriilli,idco($ qug de folido in iure ciuili cautafunt,adnoftrmnhwnc awrewm,quamuisïeuioris ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ponderis.

pondens^efle referenda,cum hodie Tînt homines paupei iores,quam ohm. Venimfi hancop»nionenifequamur,in hac repafsim regionibus uariabL tiir,cum non ubi($ fintijdemaurei.Vndelafoms Angeli^ fefttentia uidetur probabih'or,fanc quamuis inftnuauo fada non fit, non uidabitur tota donatio, fed qiiatcnus quingentos folidos excedit,l»Sancimus,C,eo.Qiii uolet o-mnino fubcerfngere moleftiaminfinuationis,poteftdiuerfi'stemporibus da re,ufc^ ad conftitutam qiiantitatem,uel fiimmam annuam,quamdiii uinat do natarius,non enim fit cumuIatio.d.l.Sancimus^Si quis.SC ^ fequent.C.co,

de renocandis donat.qmbus addite pule hr am quandam,quæ eft in I. Si un- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rfuocM

quam. C.de reuocandis donat.uidelicet quoniamdonator carens liberis,o- “* wMionis, mnia bona per maiore partem alteri donauit,amp; poftea liberos fufcepit,tunc enim ipfo iure reuocata eft donatio,prçfnmit enim Iex,donatorem,fi liberos fperafiec,talclt;i donationem nunquamfuifle fadurum J.Tale paiftum^fina, ff.de padis.

^ E/lor’aUud^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Et nunijuampo/l nuptias.) Ratioeft,quiainter uirum SC uxorem dona Doiwhowter do confiftere nonpoteft.pertotumtit.ff.de donatio.inter uirum SC uxorem. inram c mxo* quodmoribusreceptumefle ait VIpianusinI.f.d,tituIi,nemutuo amore fc rent coniuges inuiccmfpoliarent. Adduntur SCalne rationes in l.ij.SC iq.didi titu Ii,àquoiurenehodiequidemomnino receflum eft. Qjianqnam enim ob caufam,hoc eft,propter nuptias,etiam poft eontradum matrimonium dona doSCaugerijSC deintegro conftitui po(sit,pertextum hicftn fimplicitamen donatione nihil immutatum eft.I.Cùmmultæ.G.de donar,ante nup.Etenim ne hodie quids extrahanccaüiamualetdonatio inter coniuges,nifimorte confirmetur,uel mortis caufa donatum fit»I.Sed interim.^ftSS i.Cum hie fta tus.ff.de donat.inter uirum SC uxorem.exceptis aliquot cafibus, quos habe-tisin I.Qitodfi uir.0Clegibusfequentib.d,tit.

Et confepicntia nominal} Nomina inuenta funt,ut Io que nt is intention ^^^^-^^ nemdemonftrent,quamobreminprimiscurandum,utquotiesfieri commo de potcft,nomina rebus conueniant.Alioqui quoties de re conftar,dilputa-tio de nominibus relinquenda eft pertinacibUs.I.q.G.de conftit.pecu.

Inbocexeepicnturt) Non tantum in ifto,quod hie dicitur, Donationes antenuptiasexa;quanturdotibus,uerumctiaminahjsomnibus,utluculcn-ter oftenditgloff.Hoc interimfciendum,qu0d cum donatio propi^ nuptias nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. *

fiat ob caufam,nempccompenfationemdotis,non poftulat infinÄrionem, ^^PnuilioiuM quamuis excedat fummam quingentorum aureor um.Si tarnen de lucro do- '^^ ^^ ‘'‘^* nacionisdotisue,quod quingentos folidosexcedat,agitur,non fadainfinua ™ *®“ P^' do uiro nocebit,mulieri non eque. Authen.Et diuerlum.C.dedona,ante nu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

ptias-Sponfalitia Iargitas,eftdonatio,quamfponfus(ponfæ,uel econuerfo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(^

fponfafponfo donat,quæ etfi fimpliciter detur,habet tarnen conditionemta ^^^ citam nuptiarum,ut non aliter tencat,quàm fi nuptiæ fecutæ fuerint,nifi fte * teritper donantem,quô minus fuerint fecutæ nuptiæ.Eo tamê cafu SC quod dédit amittit,SC reftituit.l. Gum ueterum.C.de donat.ante nupt.Si uerô per cafiim,uclut morte altenus,præpeditæ fuerint nuptiæ,refert an fponfus fpon fæ,anfponfafponfodonauerit.Namprimocafuintotum refeindit donatio, fiofculunô interucncrit,alioqui fi interuenerit,dimidiS donationis remanet fponfç pro ofcuIo.Secundo cafu non diftinguit ,interuenerit ofculn,ncc ne, fed in uniuerfuinrefoluitur donatio.I.Si àQionfo.G.de donat.ante nupt.

Wdnumißiofer 'Pärs eirtsat^ittebatur,} Idep hac ratione,qiiôd cum in re commun« ne-» ai communis, ifto donunorum quicquam facerepofsitinuito focio.I.Sabinus.ff. Commu-nf diuidundö.Manumntens communcmlcruumuidebatur habere pro de.-reb'do,arcß animum pofsidcndi exuere^nac^ eins parsfocio accrefcebat,càm foins hbertatem conferre non po fs ft, quod cûm plané iniquum efrct,corre-dum eft àprfncfpc,perhPœnam,C,de commun! feruo manumflîb, Cwius hiefaeûmenuonem. •

X P o s i T VM eft aliquot tituh's,quibusmod/sacquiranturrerum dominfa,uerûmqufafrudusdomfnij efle uideturpoflèrem alfe-nareJ.frudusreiÆde regiiffur.Ne qufs exiftimÂ perpetuum elîè,ut qui dominus reifit,alfenandf quoepfaeuhatem habeat, Ôi contra,qui dominus nô fit,non habeat,oportunè Imperator hic oftendit,in quibusfpccicbus dominus non alienet,ô: è diuerfo no dominus

■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iurediftrahat.Etficponunturexceptionesab his regulis,Vnumquencp mo, deratorê efle rei fuç.Et,neminê plus iuris in aliû trâsferre,quàm ipfe habeat. Dotalepr^dm, P/âm dotale fradluftu) Dotale prædium intcHigimus hic quamlibet rem immobilem in doterndatam, quam non licet uiro uendere.per 1. Iulia-Resdotalann num,EtquanquamÂccurfius hic putet,fus efle uiro,qui folucndo elt,alic^ poßme aUeMt nare res dotales mobiles,tarnen in LVnica^’Etcùmlex.C.de rei uxonadio» ri, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in eo hæret.Proindc uulgo fie diftinguitur per gloŒÔôDodomn Authen« Siueàme.QAd Senatufcon.Velleia.ôôBart.inEjÆSoluto matin Autres îttatem ferrepoffunt,hoceft,boni pacrisfamiliâs diligentia feruari,ô^ non pofluntalienari,nifi cumfolennitate»d.Authen,Siueâme.Fallit in manci-pio dotali,quodmaritus,fi folucndo eft,potcft manumittcre ,idd; fauore U^ bertatis.l,fC.de feruo pig.dat.manumif. Autres mobiles eiulmodifunt,uc feruando feruari nequeant,ôf alienantur iure à marito fine folennitate.

Sanê res,quæ pondéré,numéro,Sd menfura confiant,quoniam in fuo gc nere fundionemrecipiuntjl.if'^fff.Sicertum petatur.Iiberè à marito dilua huntur.Suntenimipfiuspericulo,ôdfûlutomatrimonioipfe uel eius hæres

■ refiituit alias ciufdem generis 2d qualitatis.l. Resin dotem.lf.de iure dot.

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Res quaep cfiimatas,co fine,ut emptionis inftar habeant,etiam non con*

imAtio re» fèntientemuliereuir alienare potefi,cenfetur enimemifiè,precijq5 debitor rum dotalium. f^^f^g cfièTl.Qjioties.C.de iüre d ot. Alioqui fi ideo res gftimatæ fint,ne fifpc ciesaliqua diminuat,uelpereat,alioprecio,quam quo taxata eft,repofceref, iiel ut mulierisfit optio,uélit ne rem,an gftimatioem repofcere,nó facit cfii-matio quin res dotales inalienabiles maneant,nifimulier cófenferit.l, Si int’

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uirum.C.deiur.dot.Sdl.Pleruntp.fF.Illotit.fidl.Qjiódfi fundus, ff. de fundo dotali.iundal.Si gflimatis.ff.SoIut.matr. In dubio autemprgfumif æftimaji tio facere emptionem.l.Cùm fundus.ff.Lûcati. Qjiibus autem cafibus res dotalisalienari nó potefi, tenet tamê alienafio mulierc confentiente,Sd iure-iurando cófirmantc,fe non contradidura alienationi.c.Licet.de iureiu.li.d. luramentumua Qi’O Ïo^o tradit cautela,ut mulier ante omniaiuret,fe nunq confenfura alie lieris de non rf- nationi.Nafipofl'eaiurct,ppterpriorisfacramêtireligionê,exfecüdo,utuo lienAndo. nbsp;nbsp;nbsp;Iût,nô obligabit. Veru hac cautelâ putat Fab.cedere in ruina anime,neq; ex

LIB; IL TIT» VIII. Q^ibrf^alietiarelicet^uclnoft. ^yp ciaili in hac fpccie nihil proficcre muheris furamentum, argumentum eft in LNon dubiuman fin.C.de legibus.Ec qindem eadem facilitate adduci po teft muher ad iurandum,qua ad conftntiendum Jtat^ratio hums textus repu gnatiuramento,nec idcol.diciturautoritatemprxftare pcriurio.Neq? enim uidetur peieralft,qui ex concefla caufa iuramentum delerucrit.l.fin. ff.Qiii fttildarecog, V eruntamen ubi de pcnculo animae agitur,utinpropofito,Ca nonibus de ter end urn eft,fecundumquos firmum amp;nbsp;immobile eft omne iuf-iurandum,quod fine detriment© falutis feruari poteft,etiamfi contra ll.ciui-les fit,c.Cum contingit.extr.de iureiurandomt d.c.Licct.

Enumcrantur in glolia aliquot cafusfpcci^cs,quibus permittitur aliéna-tio rei dotalis,fcd quod de necefsitate dicitur,de ea intelligendum,de qua in iitetßit^f. I.j.ftde fundo do tali. Nam propter fuam necefsitatem maritusalienare non poteft,nifi eflet neceisitas famis,Argumento 1. Vbi.C.de iure dotium.iunfta I.j.S^q.C.dcpatribus quifiliosdiftrax,Qiiomodo autem per uniuerfitatem ali encntur,uidebiris in d.I.j.fi.de fundo dotali.ôC in l.Quædam.ff.de acquit, return don^nio,

C^amufi ipfilfS fit,) Subtilitatciurisciuilis.Namiure naturali gen-ï^®»^tt^tmu tium manet in bonis mulieris,ut uoluit Marc us, cuius fententiam apptobat P^ gt;^i^i' hie Cantiuncula,5lt; pro ea inprimis facit tin rebus. C. de iure doc.atq^ ahæ milita:,quae ibi aHegantur ingloffilure naturali.Boetius in TopicisCicero-nis,Dos,inquit,licet matrimonio conftante in bonis uirifit,eft tarnen in uxo risiure,amp;poftdiuortiumuelutres uxoris pen poteft.Verum de hac re eft prolixa dilpuratio in d.l.In rebus.cuius non fatis magnum frudum uideo, eäminter omnes conftet,res dotales hadenuscflcmariti,ut frudus lucret, ahaœ omnia faciat,quac uerus rei dominus,

\^£e imita mutiere,} Confentiente tarnen muliere,Lex Iulia rem dota- ^yp^iftf^ rW Iemalicnarcpermittcbat,Intcrim tarnen hypothecas rei dotalis etiamcon-fentiete muliere prohibcbat,ncc omnino idnullaratione.Intelligebat enim multô facilius adduci pofte mulicrem ad obligandum res dotalcs,quàm ad a-Iicnandinn,quare ubi plus periculi immincbat,cautius profpexit lex,hypo^ thccamprohibens,alicnationemuerô mufiebri difficultati permittens.Àu-toreTheophilohic,

Vidimusquemadmodumquidominus eft,intcrdum alienandi potefta-tem nonhabet.Nunc uidendum,quomodo non dominus alienando transfe rat dominium. Eft autem iniure noftro fere triplicis pignoris mentio:Con- . uentionaIis,IudiciaIis,SC Praetorij. Conucntionalc pignus eft,^uod ex co ‘09Kn uentione traditur cteditori à debitorc,de cuius alienatione loqwtur ^ no-fter.Etfufius l.final.C.dciurc doming impetrando.Slt; 1. Si conuenerit. ft.de pigno.adionc,ex qua id potißimiim notandum eft,quod alienationipigno- (s^UefUitiopimo risàcreditorerenunciari nonpoteft,quoniam uergeret hoc contra publi- ^^^^ petmiC, cam utilitärem. Nifi enim creditoribus fit ius pignoris alienandi,baud itap^ prompt^ inueniantur,qui mutuampecuniam dent,ut annotauit Accurfius, d.l.Si conuenerit, Proinde quamuis conuenerit inter creditorem QC debitor rem,neliccat creditor! pignus uendcre,nihilominus impunc diftrahet, po-fteaquam ter debitoridenunciaucrit,cum aliqua dictum intercapedine,à lu dice (ut uult Angelus) ftatuenda,â«filleinfolutiôneccflàueritufcç ad biennium poftdenunciationem.per gloft} in d. l.Si conuenerit. nbsp;nbsp;ludicialepi- pignut lundi

gnus eft,quod capitur in caufa iudicati,pro executionefententiac ,atcphoc le, uendipoteft poft tempus datumiudicatis,l.Debitoribus,ff,de re iudicata.

_. Prxtön'um,quod ob contumaciam non comparentis in ludicio, àPrçfor^ jgftwî fra 0' ß-yg ludi'cc decernitur.Hinusalienationi certum tempus præfenptum non eft,led arbitno lu^icantis relidumJ.Cfion proponasdunda giofft C» de bo*-ms autorit*ludicis pofsidendis*

PufiUtM cr mi Redit hie Imperator ad primum cafum huius tituh\ pergens oftendere ncrxxp annis qm^^g cafibus dominus nonalienat.Pupilkis enim cum fine autoritate tuto vnpoj^ttalùnA ^.^^ conditionem fuamdetenor^n facere non pofsit, confequens eft,ut fine eiusautoritate ius alienandi non habeat.Idemc^ omnino dicendum de aduko habente curacorem,quiÄ^ ipfe fine eins autoritate alienate no poceftJXex quæ tutores,C,dc adminiftrationetutorum^SC ft Si curatorem^C^deininte-* grum reftitut* Cæterûm adultus non Habens curatorem, cede contrahit, ÔS cfficaci ter obligatur,deceprus tarnen réftituitur in integrum.d. I. Si cura^ totem,amp; fftde in integrumrelhtut.mi.per totum tit, nifi ipontaneo iureiugt; rando contradum confitmauerit,ftSacramentapuberum,C,Si aduerftis uen diuonem.eo enim cafu non reftituitur aduetfus iufiurandum,nin ex quibus caufis maior xxv.annisreftitueretutgt;,ueluti fi forte deceptus eflet ulna dimi-lt;liumiuftiprecij.l,ij,C,detefcindenda uenditione,Namiurametum ab adul to præftitum,efticit,ne,ut minor,reftitui pofsit, ut uulgo traditum eft in d,ft Sacramenta.Sóin d.ftij. Item alienarc poteft restempore perituras,ut nota tur in d,ftSi curatorem. Verum res immobiles,uel mobiles,quæ feruando feruaripofitint,necpapupillo,nelt;^ab adulto alienari polTuntjfine decreto ludicisjdcoq^ hie nonfufticittutorum curatorumue autoritas.d.ftLex quæ» 5C per totum tituIum.C.deprædijs,amp; altjs rebus minorum,

fiiM«iWk dS/^onßcitaccipientfi^.^ Hæc eft bona ratio,Nam mutuum ab co appd-VBpiUM cur no Jatum eft,quôd de meO fit tuum. Atqui cum pupillus non pofsit alienate,ob contrahutobU' traditam ab eo pecuniam obligatio mutui non nafeitur. Extantes itacp nu-* ÿattonern, j^j- ucndicantur,confumpti uerô condici pofTunt, Nee nos mouet,fi quis di xerit,Sicondici poflunt numi,ergo efttranslatum corum dominium, fiquH dem tem fuam nemo condicit,nifi à futé. Jam rcfpondemus,id non efticere pupilfi traditionem,fed confumptionem fadtam bona fidc,confumptionc egt; nim conciliatur mutuum,id eft,fitmutuum,quod antea non etat, quod ided conftitutum eft,ne quodin pupiHifauorem inttodudum eft, tedundet in e» ius damnum,ftQj.iod fauore,C,de legibus,

f upflo tur iet nbsp;nbsp;d^e^e t^ripoßunt^} Ratio eft,quia pupillus etiam fine autoritate tuto-

tur fine tutoris tis poteft egnditionem fuam meliorem facere,ut dictum eft fupra de autorit* autoritate, tutorum,quod tarnen accipiendum depupillo,maiore infante, ut faltem ud affedumuel confenfumacquirendidominium habeat,alioqui opuseftet a-Iio,quieiusnominerecipcret,Argumento ftSeruum pupilli,ff’,Rem pupil-li faluam forc.Qiia de re latius dd,in ftiij,C.de acquit,poHZ

Amintmii. nbsp;nbsp;ZVonliberabitur.) Contrahunctextumeft argumentum inftSi ftipula

tusfuero.lf.defolutionibus,Sftinquit,ftipulatusfuero,mihi uel pupillo da-ri,promifr0r fine tutoris autoritate pupillo fbluendo hberatur à me, Accur-fiusrefpondet,Reó-èibi pupilium adiedum tantôm fuiffe folutionftnullam que ei acquifitam obligationcm.Cùm ergo ibi nullum ucrtatur commodum aut incommodum pupilli,fed folöm promiftbri concefta fit facultas foluendt pupillo,nihil intereftpupilli,eam pecuniam faluam eftè,Alioqui fi pupillus adieduseftet folutiom adfuum commodum,non liberaret debitorem fine autoritate

LT Bi IK TIK IX. Tcr'iua^pafindfnobüdCiiuÏrhuf. çg ’ÄUtofitate tutons.per textum ekgantcmin I.Si ferimSjj.fF.dc foluu ,

Securitas^) Facit glofla dÜcrimen inter foluentcmSl ementem rem im* mobilem,kd ratio diuerfitatis non placerDoiffonbus,quód non eft perpétua. Nam accidit interdum neceflariam eile uenditionem return pupillari-um,quoties fcilicet aliter düToIui non poteft æs aîienum J.Magis-^Non paf firn, ff, de rebus eorum,qui fub tuteIafunt,Qiiare ipfi hanc rationem red-dunt,quddinalicnatione return im mobilium grauius damnum imminet pupillis,

L^oCUpletior fit,) Hoc tribus modiscontÏr^crepötcff,ucl quod habet ^i^pi^i^ ^^'^ pecuniam,uel aliudquidpiam emptumilla pccunia,uel quia tafemrem e, plmo’'?«lt;’quot;«'’ mit,quam de fuo ncccflanó empturus fuerat,quamuis ea res iam pcrierit/per “‘’ P^^' textum inLj-5*’PupiI!o.ffdcfoIutio. ld autem practetmittendum non eft, quod 5C fupra monuimus,de autorit,tutorum,paria effe, locupleriorem fa-

lt;ftum pupil! urn,uel dolumin coniumenda pecunia commififlè,I,j-^ Aninp« pill«m,ff,depofiti.SC 1,V nica,in fin.C,dereputationibu»,

/V^onpoßunf^) Nec répugnât quod fupra dicitur de autorittittorum, pupil!urn conditionemfuammehoremfacere poflêetiamfine tutore. Nam praefumit!ex,!b!utione non fieri ipfiusconditionem meüorem, quod fi ui-Ïum incommodum fenferitob ferius quam oportuitfolutam pccuniam,id tu te!»ludicioàtutore recuperari poteft , Qiræ autem hic de pupillo dida funt,in eo quolt;pobtinent,cuibonisinterdidumeft,æquiparatur enimpu-^'“^'’quot;^^ pülo SC furiofo» !, Is cui bonis, ff, de uerbo.obiig.iunda ibidem glofla. nbsp;nbsp;«lt;«*wt#.

de acquirendo rerumdominio.SC enumeratperfonas ,pcr quas . ^ nobis rerum dominiaacqutnmtur.Diffcrt autem ab eo,qui eft inffalib.^Perquasperfonas obligarionobis acquiritur,quód hic tradat de rebusacquirendis,ille deobligationibus, Bona filt;^e ) Differcntia,quam AccUrfius,quod ad ftuc^us attiner,facit, inter liberum hominem,ÔC feruum alienum, bona fide pofleflós, fubuerut per l,Quæfuum.ff,de acquirendo rerum doUumd,

Üum in genere hic dici paruum iüud ue!uti patrimoniS,quod qshabere per-mittitur,quiin aliénafuntpoteftate,Et eft triplex,Gaftrenfe,Ó,uafi caftren* fe,ÓC PaganumJ.fin.C.de inoff.teftamento,Item paganum diuiditur in pro-fccritiumSCaducntitium.Caftrenfc pcculium eft,quodft!iofamiiiasadnn!ï- „ Ittameuntiaparenubusautamtetsdonatur,quomilitarepolsir.lremetiaquic n.r quid occaflone militiæ fiÜusfamiliàs acquirit,ut funt hereditates eorum,qui ' \ nifi occafionemilitiæ mortui no fuiffcntd.fC.de caftrenfi peculio, lib. 12, Quail caftrenfe peculium eft, quod fiÜusfamiliàs ^cquifiuitaut ex libera-p^^.^,-^^ ^^^^ humartiumprofefsione,aut ex cmolumentis publicorûofFiciorû,fiue digni c^{if^,dcd ’ tatu,aut ex facerdotioru prouentib.aut caufaru pâtrOcinijs, S ic appel latum,cp aduocatoru urbana queda £C inermis militia fit.l.Aduocati.C.de aduo,diuer, iuduNecrefert,anfalariü ex publico,an àpriuato accipiauNa quod hodie à

priualisacdpitur,utdientulis,çgris,autdîfdpuKs,fubrogatumïftin«iusIo CLim,quodde publico ohm accipiebatur,per gioiï.in l.Fori.C.de aduocat.di uerCiud.Huic etiam adnumerari poteft,quod fihusfamihls inferuiens aula: principis uel ^rcendo,uel principis largitate acquint.l.CummuIci.C.de bo tetufium pa^ nis quæ hbcris, Profeditium peculium dicitur^quod ex re partis filio ob-mm proliäU uenit,id cR,quod propter pattern,feu occafione SC contemplatione patris fi-tlurn, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Iio acquiritur, Aduentitium autem eh^quod filiusfamihas non ex patris fubz AiuottUiumt Mantia,nee eiusoccafionc,fed uel à marre,alióue generismatcrni,uel etiam extraneis accipit,aut etiam benignitate fortunac de laboribus mechanicis quoquo modoacquifient.l.Äöm oportet,C.de bonis qua: libcris, Caftren-Prlt;«fûwgt;^«olt;î{^p^çyjjY,jnj^ecpuetufto,necçnouoiurepatri per filiosfamiliàs acquiri fo-/Mtn at^uira- J^t,ied in eo filiusfamiliàs omnino loco patrisfamihàs eft, Paganum uero peculium,fine profeditium,fine aduentitium patrip Jeno iure antiquit us ac quirebatur,exccptis admodS paucis cafibus,led hoc Imperator nofter in me horem ftatumreduxit,conftituensutprofeditiumquidem peculium plena iure parti per filiumacquiratur,fecundum ueteremobferuationem, Aduen titium ucró tantum quo ad ufumfrudum,proprietas uero apuanlium perma neat, Gloflatameninucrbo,Vfumfrult;ftum, aliquot cafus notat,inquibus ne ufumfrudum quidem habet pater in aduentitio fihf lui pecuho,quibus SC alqaddipofliint,ut fi filio ibla proprietas legata fit,uel nudus ufusfrudus. Nam feruitus leruitutis elle non potehj.j.ff.de ufufrud.legat. In his tarnen omnibus cafibus utendicommoditas patri fimul cum filio conceditur,ut do cet additio hie ad gloff.

M^^U^^^ ^^f^orantibus (^ inuitü^) nbsp;Ratio reddi poteft, quia dominus,ut homo

* * nbsp;nbsp;nbsp;priuatus,non poteft impedire effedum Jegalem,quoconffitutum eft,ut per leruum q nach ta domino acquirantur, Cum enim iure ciuili ieruus nihil pro prium hab erep ofsit,adeô utnemomento quidem temporis fubfiftat in per-Tietußeivm W' ^”'* fcrui,quod per ipfum eft quæfitum,neceflum eft ut ipfe non fibi, fed ahj uitimon acAW ^^4*^”’^^' Nee tarnen proptereadicendum erit,hoc cafu beneficium in ui u's f^(^^f^ acquirijCOntral.Hociure^Nonpoteft.fftdedonat, Nam licetipioiurere» domino per feruum acquiratur,non tarnencogitur dominus tem fiequaefi-tamretinere,fed poteft à fe,fi lubet,abticcre,l.lnuito.ft.de regulis iur.SC d^ Non poteft»

jrr«{M «mdo^ Obuenit^ ) Ipfe tarnen feruus rem domini fui inuiti SC ignorantis mini-mni fuixuiti mé ahenat,étiamfi ex cauia idonea ea trad ar, fed contrahendo autdehnquen-MtyUettAt, do dominion fuum inuitum Si ignorantem peeufiotenus obligat.l.Si qui» ieruum^^,fF.depecuI,dC infr.tit.Qj.iod cum eo. Ratio diuerfttatis eft,quia in acquifttionc per feruum fada,tacite praelumitur conienfus domini,ut qui inde nullum damnum incurrere pofsitqdeo^ in eo cafu Uox eius,qui tue po teftad fuhiedus eft,tanquamtua intelhgiturlt;ÿEi uerà.infr.de inut, ftipuia* Non etiam fic in alienatione.

^ibil fiium} Excepdonem iftud padturin caufa ahmentorum, ex qua quid fuum fcrf* feruusfibi aliquid haberepotcft,l,Seruus.ff,dealimcntis8Ccibarifs legads, bertpoßU, nbsp;nbsp;item nonnunqüam proprium habct,fi conniuentibusdomini oculispeculiu aliunde fibi acquirat,l,Is quifufiff.dcmanumilsionibus,

SedJfhares.) LimitâthicImperatorquoddixit:Inuitis8iignorantibu.« qwrutw, nbsp;nbsp;nbsp;dominisper ieruos acquiri,Nam qui in aliéna poteftate eft,non poteft mat-

turn haereditati obligate cum,in cuius eft poteftate,ne forte xri aliéné r^ «i

LIS; IT* TIT, IX, ^er^ua^perfona^ttoh/iac^utr. ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

twtJ.QiïnnanenaÆde acqui'r.haered^Qiiare feruohærede iAftKutÏ),adeó necefranacftdominifdenriaóf «olun£as,ut,nifi eum adire iiiiïènr,iulïusc^ adirionemomninopræcefièntjper eumbærediras non acqunatur^Necß e* ntin.hïcl«Ôiceret,û dominus adidonem pdus à fcruoiadainratam haberet, Iiccdiocin honor urn poffcfsionc,06 reftitutione ex TrebeUiano fufficcret, perlljngloffa aHegataSt Radonemreddit BaruinIq»C.Qiiiadmitti ad bo, poirpominr4quód maiorem folennitatem requirat adirio haereditatis» Can^ dunculahic dicit,non omnium,quæ â maiodbus conftitutalunt,rarionem Refl/faifo ex reddi debereJ.Non omnium.fEde legibus^H^ quoep difterenria notatur m- TrtMiiw, ter reftitutionem ex Trebelliano,^ hxreditatis adidonem àferuo facienda, quod in illo non fit opus ferui conienfu,nec interfit,domino an feruo fiat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

hScruo inuito,ft'.Ad Trebel!Jnaditione uerô hasreditadsopus eft ferui uo Iuntatc,potcft enim nolle adiré,etiamfi excorietur,0u ft nolit adirc,nÔacqut* riturdomino hæreditas. Aliter in filio receptumeft,quoadirenoientehacrc ditatcm,ipfepater adirepotcft,LCiimnonfol0m^j»8C^ Simili modOvC.de bonis quae loeris,

pubis accedit^y Non tarnen ignorandbusSóinuiriSvNam in domini re^ bus,in quibusferuonihilconceflumeft,inperronaferui non poteft funda ri ufucapio,Et cam requirat in ufucapiente bonam fidem,nece(làriô cria re-quirerfcien£iam,qu0dignorans neq^ bonam,neijmalamfidem habet, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V

3xreueflra,) Latèiftudinterpretandumcft,utingloftâ,in uerbo ,Ex re.fupr,eo-fq,Vtdicatur, etiam ex re frudruarq acquiri,quod eius contemn pladoucacquiritur» Seruusitacpdilpenfatorrcrumfruiftuarijjuelprgfeó-us mercaturæ,aut agriculturæ,pacifcendo aut contrahedo rem domini auger. Item fi ei h créditas fit rehefa^aut legatum aliquid, aut datum contemplado-ne ufiifrudf uarij,ut rede h ie glofla notât cum fua additionein uerbum,D0Mï NVM PROPRiETATjS,IlIudtamennotandumeft,qgt;quamuis inadeunda hæ-quot;reditatcconrempladonefru(ftuarij feruo relida, iulTu proprietary fit opus, tarnen in agnoftendo legato fic relido,nullius omnino iuflu opus eft,fupr^ prox.inpnn.óf per gIofldntSiquismulcabona.ff.de acqufihæred,

Exoperü.) nbsp;nbsp;S i,cüm pidor uef faber eflèt,eius operas fruduariusalteri

Bona ßde^} Si enim mala fide hominem uindum aut inuitS tenucris,ni ^onA^ie flop, hi! per hunc tibi acquiritur,fi tarnen bonafides ab initio fuerit,ftd per motam fefÇuttui «tc^i^ fitem in malamfit conucrfa,nihilominus,donecper fententiara fuccumbat, »■*■• icq Lie per hominem fic pofleffum acquirit, Ea enim nonpropric malafides eft,quæ per litem inducitur,fed potius luris quadam fidione,

. Si liber e/lt) Subaudiendu eft,0f fui iuris«Filiusfamihas enim patri fi-Clt;t^noranti acquireretJ.Qjiicquidvffvdc acquhpolEGlofla ante excipiens poficfsione,uult qgt; fiber homo bonafide poftèftus,etiâ extra didfas duas cam nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

fas no pofsit fibi poflefsionem acquirere,quiaab alio pofteffiis ipfe polsiderc non poteft,atep ita accidit in haefadti fpecie,ut fine pofteßione dominium acquiratur.Contrarium tarnen uidetur ex dJ.Qtiicquid.ubi filiusfamiliàs ab Awifuimid, ' alio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

aliopofleniïSjpatrt nihilominus poflcisionèmacquirinSed dicendu ibi itn-* propriêpoflèflumcapi'pro eo,qui detfnecur,utibi notât gloflà.Qiiæ autem fint neccflana,ftt per hominem liberum bona fide poflèflîim hereditas nobis acquiratur,ponitgloflàhic,ô^ latins intHomo lib er.ff, de acquirendo rerû dominio,

gt; V/ucepcrit fcruurn,) Neep emm liber homo quantumuisbonaf/de pof' fideatur,uno tempore ufucapi,au£ feruus efficipoceft^ Sed aliquandoffupr» deufucap,

Sidominudßicrit.) Subaudi,Sdmentem transferendi doming habuc* rit,Nee refert,quo animo procurator acceperit.Namacquirendi animus ex eocui resacquiritur,ipedanduseft.Si quis enim procurator! meo rem mihi donatameo animo tradiderit,utmihiacquirat,hcct procurator quafi fibi •acquifiturus acceperit,mihi acquiritJ^Qui mihi donaten fin.ff,de donat.

Ïj Efïatio ftteniü.) Hanc Etymologiam carpunt Gellius 8C Vat-* lainlocis hic inmargine alIegatis.Sed AIciat,Iibr,4,de uerbor* figni.dicïtnon effe Etymologiam,fed allufionem quandam dun |i taxat,quæ non ad uocis originem,fedad foni iimilitudinem refe “* ratur ,quæ hic eó tolerabilior eft,quód etiam rei ucritatem con-tineatJn teftamentis enim maxime mentem dominari couffat. Theophilus tarnen hic Etymologia uocat,quam Viglius fic tuendam putat,ut in hac de-liuationefülüm teftatio confideretur ,additumip fit mentis ad maioremex-prefsionem,idquod Etymologiam nonuitiat,pracièrtimcümöf rei ueritas, Öu uocis adfinitasconfentiat,ut cum donationis Etymologiam reddimus,di-centeSjDonationem quafi donidationem^óCNouationem quafi nouamobli gationem.I,Senatus^E)onatio,ff,de mortis caufa donat.amp;Ej.ffde nouât.

Porrö qua ratione ab Etymologiaducendum fit argumentum,an adfirma-tiuê,uel negatiuè,magna eft dd,inter ipfos controuerfia. Crederem redfio-rem regulam nullam tradi poflc,quam ut habitudinem Etymologiæ ad nomen ipfumattendamus,utii ca nomen excedat^argumentandum fit negati-uê^fi contra nomen ipfumfua fignificatione latius pateat,argumentandum fit adfirmat^è,non etiam econtrarió. Glofla autem fupplct aliqua ad defini tionem telùmcntgquæhicrefcrtex I i.ff.eo.Sed Barto.ibi offendit définie tioni nihil deeflè,exponens iuftam uöluntatem,id eff,perfeffam, folennem Ódplenam,qualisnonpotefteflè,inqua hæresinftitutusnon cff,ut in lega-tis aut Codicillis,necß enim ea perfeda defundi uoluntas dicipoteft, in qua nondum difpofitum eff,in quem adiones fint tranfi'turæ,SC quis fit rcprelen taturus perlonamteffatoris.Veterum autem teftandirationemplenius co-gnofcere licet exTheophilo hic,

^d iii6ciuile reßrebatttur.) Quôd fcilicet lus ciuile cas formas tradide-rat.Ipfa enim teftamentorum origo ad ius genti urn pertinctjUt tenent communiter Dodor.in Rubr.ff,de acqui.hæred.

L Î Bgt; n» TIT;^ X. UcTc^ii/nctiti^ or^indm^ü, * ^o 'tedatnentOjUna ciim teftatore»Tcrtium^ut fignacula teftamento apponant» Q,nartcim,iitcxpninatur nomen hæredis manu tcftatons nel teftium«Sed hxfolennitatesfetêex ufnreeelTèrnnt. Nam ins Canonicumlt;luobus refti^ bus contentum eft,cdara non fubfcribendbus aut fignandbus,c»C«mo-mnes.ëC c.ReIatum»cxtr.eo»ód per Panormdanum in d.c.Cum omnes» nbsp;nbsp;ü

1^0 codent^ tempore^) Non quidem quo Icnptum eft teftamentum^ er— boe enim longo tempore antefubftnpdonesôcfubfignadonesfcnptum eile poteft,fed ut eodemtcmporefimul omnes reftes conueniant,ut nullo extra* heoaduinteruenientefubfcribantjSC fïgnaculï apponant.Nec neceffèeft *quot; fare teftes,quid in teftamento feriptum fit/ed fans eft ft teftator feripturam tonfignatam ÔC claufamteftibusofferat,fuum^ profiteatur eflè te ft am en* turn J»Hac confuIdfsima.C.eo.

' /Vonten haredis.} Hodie tarnen non eftnccefle,nomen hgrcdisteftibus M'ndicare,AuthemEtnonobferuato,C,eo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

1^0annula^} Annulum bic non quemnis accipimus, ucïuti eum qui tktmuh^fiçTK^ gemmas folidas uel effigies infertas ac nimium inilgares habeat,fed figna-tonw. torium annulumreqmnmus,ideft,qui charaderemabquem certum inieuft ptum habeatd» Ad teftium^tSignum.ff,eogt;

• ^Ueno'luo.^ueannulo^) Etiamabipfoteftatoreaécepto.d.ï.Ad teftium. ^nmihaUcw ^ Si ab ipib,Qtro cafu confnltnm cftqit qui abeno annulo utitur,tn fubferi- Pg'“’'^ i^ipof prione addat,fc alieno annulo ufumfuiffe.at id non eflèneceffariumputant*'”^* nbsp;nbsp;, Faber 8d VighUs bic. AÜndantem eft in ijs,qui publicum offfemm gernnr, qualesfunt TabcUionesSCNotarijdiienim proprio figillo fignare debent, uteffin Authen^defideinftrumcn*^Oporrct.collai,vn Horumenimfigna adponuntur,utuniusadaltcrum colladonefidesadhibeatur inftrumento.In teftamentis ueró fufficit teftes fua figna agnoffere,c«m teftamentum aperi-tuntSedSCfiquis.ff.CXiiemadmodum teftamenta aperiantur. Qiranquam autem conceffùm fît,ut uno annulo etiara alieno omnes figncnr,alterum ta* men altenusnominefignare lus non pcrmittit4«penutff,co»Siquis enim ex teftibus nomen fuum adfcriplerit,non etiamfignauerit,uel è conuerfü,pev* inde eft,ac fi adhibitus non fuiffèt.dj, Ad teftium^’Si quis»

. 'Jedlatnentifi^to^y Glofla pafsiuè unit exponi de ijs,qui à nobis baéregt; des feribipoffunt,utbonafn exceptio,quœ intcxtufubmngitur. Debent e-Exceffia» • uimea quæ exctpiuntur,fubéageneralitatecontineri,àqua fit ejœepdo^At cum impuberibus non nifipafsiua teftamenti facrio eff,ipfi enim teftamen* tumfacerenon poffimt. Theophilus tarnen hic,SC Fabcr,SC Canduncula largè accipiunt,ut in ƒ’ T cftamcnri.infr.de hæred»qual.ôô difEtfic dicemus inuerficulo,SED NEQ^VEjnonponi excepdonemjed nouum ardeuhrm,in quo Imperator per certarum perfonarum enumeradonemclarius explicat, quiteftesin teftamento efte non pofsint. Nametiamfi fateamur bic poniex cepdonem,adhuc tarnen ea non eflètbona,etiamfi teftamenti fadionem paf - quot;nbsp;fine tantum intelhgamus.Nam improbi Sóinteftabiles fub régula non con-dncntur,cum ex teftamento nihil accipere pofsint^*Eft autem cafus,infr«de hæredibus inftit.

ZVeclue tnulier.) Glofla ratfonem afsignat,quare millier in fblo teftame Mu/icr m i» toteftisadhiberinonpofsit,quiafcilicetpericulum effet,ne ipfa falfum fer^ teHaatano n iet teftimoiuum propter muhebris confiln inconftantfam ^ warietatemgt;“^/bî«o«4àl5»^-

Sed abj hanc ranonem recount« Nam, cöm generalis fi^proWberet en'ar» m contradibus muiierum intcrponi telbmonia, Prohibetur igicur teftimo-. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mum muhelR è in tci{amen£is,própter tcRamenti fülenniïatem,quæ ex am «quo lure defcendjuNccidmirum uidén'debetjCümteftamentari) telles Ó^ (ubfcribere 0^ fubügnarc debeant teftamentum,quod officium elf mnle. Et Jhinc cft,utmubcr teltisadmictatur inteftamcnns,inquibuslege ahqua iuris communis fblenniafuntabrogata,utfunt militare teftamenewm,donatio caufa mortis,SC codicilIi.Notat gloffiSC Bartin E Qi« teftamento^ Mulier, ff,co.2lt;in bbna*C,de codiftlbs.ex quo infert Angelus,quöd cöm utpluri-mftminteftamentis adponatur cfaufula Codicillaris; Si non ualetiurc tefta-menti ä^c.rätionem efîè, neinfirmentur teftamenta eö nomine,quód millier teffis fit adhibita^Nam ualebit fairem iure codicillorum, Puberis teüima^ , /VciJUc impubes.) Licet nunc têpore aperti teftamenti pubes Facius fif, tuumderebus ut notât gloflà. lllud enim fpeciak eft in teftamcntis,tclbum conditionem ante fubcrt4 fpedarijiion modó eftm teftimonium diccre iubentur, uerunjptiam cüm te-fiator coram eisfuam uoluntatem exponit,cüm ramen in cacteris adibusprg fens tantum tempus infpicilóleat,quo fcilicet teftimonium reddere iuben-tur,atcp ita puberis teftimonium recipitur detjs,quaf pubertati proximus ui dit j.Teftium^j tfieo.Slt;: l.ÉxcipiuntùrÆAd Velleianum.Adeó tarnen tem pus præfens infpicitur,ut fi nunc,cüm teftariiubetur,idoneus non fit,non concedatur dilatio in tempus,quö teftari poterit, Argumento à contrario , iènfu,cx ENotionem^fin.fF.deuerbifig^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Puriofus /^c^uefurioftis.) QiiiFeilicetfurit,cümteftator coram eofuam uoïungt; * tatem exponit.Nam (iturn dilucidum habuerit interuallum,id eft,furoris in termifsionem,nihilobeftfitempóre aperturae teftamenti inueniatur furio-fus,fi modo fufficientes fint aftj,quibus teftamentö probetur, Septem enim ifti teftes non ad probanonemjfed ad teftamenti folenniratcm requiruntur, utfatisindicatdJ.Adtcftium'^'f.ldeocpfi ante apertumteftamentumunuste ftium fitmortuus,nonidcoinfirmabiturteftamentum,utpcr Viglium luc» Angelus tarnen in furiofo requirit,ut utroep tempore Furor fit intermifftts« Ex bis itaep patet non confequi,PoteftFacere tcftamentum,Ergo teftis efte, Nee contra» Prius fallu inmutOjSc furdo,£f mullere Uecundum mhliota-' milus, *

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quæ comjiuni opinione eius conditionis haberetur,in qua teftari poftet, ac deinde u^um detegeretur,quod teftari prohiberet, V t fi communi opinione probus,teftabilis,pubesac cïuisputabatur,pofteaautemcompertumFuit improbum,inteftabiÏèm,impuberem, autdeportatum Fuiflè ♦ Eadem enim eft æquitatis ratio, idcmCp teftamenti Fauor,ut teftamentum quod ftriclo iure obdefedumlblennitatum eft nullum,ex principum liberalitate fuftineat» Veritatiquan- Atepgeneraliter cüm de teftiumconditionequaeritur,communis opinio uc do pr^ualeist ritati præualet,licet in quibufdam alqs cafibus ueritas opurioni præualeat,uC communs opi» in^Non foIum^uerGQpod autem.infr.de legat.

’*®‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Seddifficile uidetur,quomodohaïeprincipumliberabtas teftamentisfub-

uenerit. Nam licct ipfum teftamentum,quo ad fui fubftantiam,iniuo fufti-neatur,fed quiateftimonq dicendi,tabularumueaperiendarumtempore de teda fer ui conditio teftimonium diccre prohiber,uidebiturdefeeftuteftium collapfurum effe teftamentum.Neep enim fufficiteumaliquandofuifleido-neum,quiteftimonium didutuseftjfi inprspfenua aliquaex caufaatefti-

monio rcpcîli potcft.luq^Canfæ^ffide Carbom'ano edidlo*Hanc remlatiß^ mè difcunc hic Vighus,amp;rtandem mcam fentendam inclinat,quam fuprà yj^^^^j^ . proximo^»indicauimus,Teftamentumfcih'cet,quod folennitereft fadum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■,

non cornière propter minutum lolenncm telrnim numerumjfnie morte ali- fferuüautitnt cuins celtium fit minutas, fme quia aliquis ex teftibus eô denen it,ut teftimo- tedium numf nium dicere non poisit:fedtantiiperieruabitur taie teftamentum,quàmdiu le j-y^, gitimèprobaripoteftjUtpcr duos tefiesfualigna recognofcctes,tunc en mi Ceftesdeponere uidentur,cùmfua nominafubferibuntjô^fuafignateftamen • , - 7 to fuffiguntJ.fin.C.deedidïoDiuiHadrianitoIIendo. Ad argumentum au-tem,quodahf in contrariumadducunt exLCtffn ab initio,ff, Quemad.tefta, aper, V bi dicitur teftes elle cogendos fua figna agnolcere,Reipondet,inteI-ligendum eflè de uiuentibus,ne quod in fauorem ultimarum uoluntatum in trodudtumeft,recidatin earum pernitiem, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

t^^/licno negotio,) ld eft,cuius commoditas ad ipfos non pertinet,lecun-dum Accin^um,6C communiter Docr. Atq? ita cc flat fulpicio,ne,cüm teftes ex eadem familia fimul admittuntur, iermones inter feconferant,ne(^hoc cafu cenfebitur eadem uoxpatrisSC fiIn.l,fin,C,deimpuberum,amp;S alijs fub-ftit.

Qui in pote/late.) Hocetiam uerum eft, ft uelint aduerfum inuieem Pdremaw te^i teftificari.I.Parentes.C.deteftibus,Efttamenubi incaufafilijteftimonia pa? »^nù in cauß rentum recipiantur,ut in ætate probanda,I,Etiam matris.ff,de probat. Appa- ß^'i lt;î'ddnio ai^ »et autem ex bis uerbistextus,argumento à contrario fenfufumpto,eum ad- ^^^dtttur, initti,qui in poteftate teftatoris non eft,ut filium in matris teftamcnto,aut e-mancipatuminteftamentopatris,quod Viglio placet, Putat enim teftimo-niumiftudrctjdlblümpropter unitatisfi(ftionem,quæ nonexcognadone, fed expatria poteftate proccd it, ut per Theophilum hie, V ult itaq; V iglius hancunitatemimpedire teftimoniuminteftamento folûm propter folenni-tatem,non etiam propter probationem,Nam fi filiusfamilias iuremilitaritc-ftamentumfacial ^ibi nulla folcnnitas,fed probado fola requiritur) credatur patris teftimonio.LQui teftamento,i).uerf.Per contrarium.ff,eodem. Vbi enim fola ueritas in teftimonio qucritur,paterna affedio no impedit,led cum delucroagitur,quod non eft in teftatore, Communis tarnen opinio eft in con nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• -^ trariumjUtpergloffidd Dodorun dj,Parentes.qui ubieß confundunt tefta-mentarios teftes cum alijs,quafi qui in iudicioteftimonium ferre prohibent tur,à teftamentario teftimonio femperarceantur,quodfalfum hic putat Vi-glius,Domefticumteftimontum intclligens,non ut in gloffucrbi,lnea rc, TejUmonim^ fed quod ex familia feu domo,id eft,poteftate teftatoris kimptunArft. domeflieum»

Isduiinpotc^ate,) Hicrurfusinciditquæftio,An emancipatus filius . nbsp;nbsp;nbsp;-uel fraterhæredis teftiseflè pofsit inteftamento. Ét Viglius fimiliter ad- ;,^„7/fr^^ur firmatiuê contra communem fentendam refpondct,Licet hoc cafu maius dubium fit,quàmfupràParagrapho proximo,eô quod negotium,quod agi-tur,Iucrumipfius hæredis concernât, quæ ratio in alijs negotijs impedit,ne recipiatur confanguineorumteftimonium, Refpondet tarnen Vjgbus,in-diredum iftud lucrum non obftare, præfertim in tanta teftium multitu-dine,quemadmodumÔ^Iegatariorum teftimonium admittitur, infra ^ proximo.

TdmUu Mt pbfluSj^uod quamtris antiquifsimo tempore idem Rient familiæ emptor, Öé ^tert nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hares,pofterius tarnen diuerfosfuifle.CIaudebatur enim nomen haredisin

tabulis aiit chartis,^ huie hareditatem reftituebat familia emptor,ne fi ipfe familia emptoi5iaresRitiiruseflet,idcertócognofcens infidiaretur uit» te ftatoris,De quo latins Theophilus hic«

Teüimomum nbsp;nbsp;kontra huius Paragraphi dilpofitionem uidetur facere I. Omnibus. C^de

ia re propria t^^ibus.qua omnibus in re propria teftimonij dicendi facultatem fubmo ' uit. Quumitaque propria #sdicatur,ex qua emolumentum uel damnum adaliquem,fiueminus pertinet.I.f'^In propria.IRQjiando appeliandum fit» Videtur legatarius in teftamento teftis eflenon pofte. Refpondendum, quódlicetregularïter teftimonium ad proprium commodum tendens, ctR am per quandam confequentiam prohibitum uideatur.c. Adperfonas.extr» de teftibus.Hic tarnen recipitur turn fauore ultima uoluntatis,tum etiam propter multitudinem teftium,prgfertim quorum teftator uidetur fidem ap-probäfte. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

’“^ J^lin aliattiateria.} Matcrias multipÏices ad literarum mcmoriäJ$ u-^ K^iin^xt^'f» fumhumana induftriaexcogitatasexponit Vighushic. Quarunt autenr Dodores,an etiam in dcktitia charta,quam ralam uocant,teftamentum pof-fit fcribi. Etnondubiumeft,quiniureipfoliceat,quód charta appellat!o-ad nouam chartam rcfertur,óf ad dcletiriamj,Charta.ft.de bonorum pofte ft? fecundum tabulas. Ex confuetudine tarnen non Rt,quod hodie Notary, à quibusutplurimùmfcribuntur teftamenta,duminftituuntur,ex moreiu-rant,fefe in chartis rafis nunquam inftrumenta confeduros.Nihil etiam re-Fert,quibusliteris,quälte lingua ftnbatur teftamentum,modô mens teftato ris conftetJ.Hac confultilftC.eo. '

—^ nbsp;nbsp;nbsp;Pnutn te/lamcntum^ ) ld eft,una Sgt;Ceademuoïuntas.Nam aliquando i-pfa feripturajeu Codexipft teftamentum nuncupatur. Suntauiem omnes iftiCodices archetypi,feu originales,£lt; unufquiRjper fe fidem facit,dum0 Trdnjeripta modó ab eodem tabellione fint confedi, tranferipta enim exemplaria nou exemplar ia. probant,niR fuerint coram ludice légitimé confirmata, ut notât glofta in ft V num.ff.eod.Slt; in l.ij.fF.de fide inftru.

Teêametttwn Hiepon^tur aliudgenus teftamentorum,quod Nuncupatiuum dicitutied ituticupatiawa, quódfine^riptura per nuncupationem,id eft,uiua uocis exprefsionem fi'gt; ^^^ at.I.Hac confultifsima‘^»Per nuncupationem.C.eodem. Etiftius teftamen-ti fubftantia omnino pendet ex teftibus,ideo^ necefte eft teftes totam difpo fitionemamp;T audire St cognofcere : qua autem de teftium conditione, Öd de reliquisfolennitatibusdidafunt,inhoc etiam teftamento obfèruanda Rinr. 101a nuncupatio fcriptura feu tabularum uicemfupplet. Nihil tarnen prohiber huie teftamento fcripturam publicam feu priuatam accedere. Vtcûm teftatore fuam uoluntatem coram teftibus nuncupante,Notarlus aut priua-tus aliquis excipit,nec tarnen minus erit nuncupatiuum.Nam fcriptura adhi-beturnonadipfiusfubftantiam,fed ad memoriam Öó probationem dunra-xat, Argumento legis,Contrahitur.ft.de pignoribug.Et ideo in fcriptu-ra,qua nuncupaftuis teftamentis acceditjnonrequirimus teftium fubfcri-phones

LIB» IL T IT» XL jDcttilHtaritc/lamcnto^. éz ptionesô^fubfignanones,adeô ut cauendum dicant, ne aliquiscxteftibus nuncupatnio teftamento adhibitus fenpeuram fubfignet,Nam ficpî’æfume-rctur teftator m fcriptistcftariuoluifle,at(ÿ itareliquis non fubügnanribus imperfctflum uidererur rel/quiflè teftamentüm.bSi unus,C.eo. V dlifsimum tarnen SCufitatifsimumeftfcripturamadhibcre,ut uocatus f^otanus nuncu patamuoluntatem coram teftibusexcipiat,tunc enimfcripturæ autoritate a-deo rcsgeftacomprobatur,ut non opus fit telles iterum öftere coram Indicé,ne morte ipfor urn uoluntas corruat,ArgumentobIndonationibuStC.de donat,

^dhibitii.) ld eft,rogatis»Id^ in teftamcitis fpccialc cß,cüm in alqs ne Ts^t$ ro^ti, gotifs,etiam in Codicinis,ad fidem geftæ reifaciendam fufficiant telles non rogati,fed qui cafu negorio gerendo adfucrint.bAd fidemtfE de teftibus.S^ bfin.in fin.C.de codiciHiStEt hinc dia claufula,quam Notary in caice tefta-mentorum adferibunt ( Præfentibus talibus teftibus ad hoc uocatis, requifi-tis Si^ Ipecialiter rogatis ) Quemadmodum enim non fufficeret teftem prgfen temelïè,ita nee teftamentum probar et, qui fe fimpliciter adfuifle teftare-tur, •

■ Uitibi/s.) Qitae in creationemilitum requirantur, notât gîoflà lAUUwm cru-cumfuaadditionefuperRubricam,quxtamen omniahodie nótio. funtncccftaria,fed fufticiunt ea,quæ in ucterum rituumuicem

Hint furrogata, aut ex illis omnibus potius refcruata, ut funt bate duo præcipua,ut ft dieet in numéros referantur, feu rotulæ inlcriban-tur,8lt; utfacramentum præftcnt,cæreraautcmfi non interueniant, minime acftumipfumuitiant.CæterûmhisfoIis,qui in caftris uerfantur,amp;^aduerfus Qsiwiftfegt« publicum hoftem arma gerunt,hxc libera teftandi facultas eft permifla.Qiia deanthu^riM“ propter neepequitibus auratis,qui fedicet aureis calcaribus à reliqua nobi- If^^ji-Iitate diftinguutur,nccpquibufuisalijs quantumuis in numéros redadis,hoc teftandi priuilegium conceditur,nifimilitent,fintcpinexpeditione^pprox,

'Propter nimiam impcTitiam^) Id eft, quia iufta armorumoccupatione impeditbneclurioperam dare,necp de Jurisfolennitate peritiorcs cofulcrc, nccp,fimaxime norint,anxicobferuarcpoftunr. Eaenim caulafuitpriuilc* gq.at($ ita ceflat argumentum de mulieribus amp;nbsp;militibus hybernantibus,6if alijsluris imperitis.Siquis etiam Juris beneperitus militet,hocpriuilegio non tarebit.

CjonfiitutiotlibtlS principalibifSt} Qjiamuis enim hxc liberateftandira- ^i^(^i^ Pÿ'^i tio à lure gentium uideatur promanafle,hoc tarnen beneficio uet^Qifftmdi- ^^^‘f lt;® tes Ro.caruille uidentur,nam ipfis teftand urn erat folenniter in procindu. “® ‘’”8’’ Coepititacphacc folennitatumobferuatiomilitibus remitti,cum Jmpcrato-

^diuuanturt) Notât hie gîoflà,quod ceflante caufa ceftet cfFedus,quæ RegnU. régula ut uniiierfalls ftt,intelligenda eft fecundum addiuonem margincam, de caufa quam finalem uocant,id eft,finequa res efle ncquit,non etia de im-pulfiua,ideft,origtnali,feu occafionali caufa,qualis caufa fuit S.C.Maced.b

j.ff,Ad S.C.Maced.Porr0quodex d.reg.colligitgîoflà,dericum in Ecclc cleyicusahfens fianonrefidentcm,facerdotijcommodis dcbere priuari,fic communiter re- qumio print-€ipicur,ucfi cum ueniaabfit,ucftudior urn caufa; uel pontificLautEpifeopo turf^cerdonj

jprçferts,«el morbo ahquo pVcfTus^pIcnfr ab Cens pèrcipiat emolumefttûi ftiÔ fi quæ ob prüfens offîdû diftribui conbicuerinpalioqui diutius abfens cita a dus eft primûm,deinde fi non ueniat,ut contumax facerdono cxuendus»ext« de clcrico nonj^efidente.pertotum,

litre tarnen communs) Notanda eft hic addi tio ad gloflàm, Ii'cct non fan's ïnloco pofita» Vera autem eft,quorics extra expeditionem filiusfamiliàs condit teftânlentum î fi autem nire militari conderctjUcrius eft non elle tefta mentum obnoxiiim qucrelæ,ut latê V iglius hic»

gt;. Frf^w. 'Pa^anorumt) Id eft, non mih'tum. Solehantem'm anti quitus milites no a ex rure,fed ex urbe in bella ^oduci.Hinc fortafsis qui Chrifto non militât, paganosomnesappellamus»

^eUesinAùfiU Conuocatii^} nbsp;nbsp;An igi turnon fufficiat te ftatum eurnefle coram teftibuà

ri teftamnto fortuitô oblatis î’Et communiter cum diftindione refpondent,ut cûm in cl quoi rei^uirun' teftatur,duos faltem teftes rogare foleat:fi autem in acie moriens tefta# tur,fufFicientduo teftes non rogati,utper gloflàm liic^fiv^inLMditis.CjCo-^ dem,Cuius diuerfitatis ea poteft uideri ratio,quôd hic mortem pillent cm ui dens,feriô eloquatùr quod fentipnee oeij fatis hàbeat ad teftes accerfendos, fed in eo qui in caftris eft,merité dubitari pofsit, an teftandi animo de fuis rebusdifponendis enunciet, Sed uerifimilior uidetur Viglij fententia,qur putat teftes in teftamento militis indiftmcrè rogandosnon cifepmo ne ne# ceflarios quidem efre,fi modó teftandi adius aliter légitimé probari poteft, utperfcripturam,quamexconationeconftetefledefuntfti* Aut etiam per unumteftcmadminiculo aliquo præfumptionisadmtum, ut per Theophi-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ïumhic» Iusenimgentium,adquodteftamentumiftud omnino refertur,

folam alt;ftusprobationem,non etiam teftes rogatos requirit» Neep pro corn muniopinionefacitreftriptumiftudTraianièNam ab eo uerbo,IS ERGO, ufqUead uerbum,P0TEST ViDERi,fa(ftiduntaxat narrationemcontinet-De finitiuaautemuerbaadhanc rem pertinentia ponuntur ibi,Sic ïnTelligi DEBET, VT VTIQ^VE PRIVS CONSTARE DEBEAT, TESTAMENTVM FACTVM f ESSE QÏiæ fanéuerbageneraliorafunt,quàm ut per teftes duntaxat, eosep rogatos,probationem fieri debere fignificent,

Infermombi/^^) Fortafsis in conuiuijs,uél in familiaribuscofloquijsJr» his enim fubinde folemus alicuius erga nos mérita cómemorantes,ó^ agno-* fcentes,ciuiliter magisquâm ex animo dicerc,nosuicifsim uelleutbona nogt; ftra poft mortem ad illum reuertantur»Qiii ergo ex militis teftamento fitere-* ditatem petit,oftendere debet militem teftandi animo de fuis rebus difpo* * fuiflè,quo8 ex uarijs circumftantqs colligi poteft.

tUmtamp;furdt. Z^utffs ^ ßträns*} Intelligit glofla de muto 5C futdo â natiuitâté. Nam fi de muto cafu iadfo intefligeretur , nullum effet militum priuilé-gium,quum paganus etiam cafu mutus 2d furdus teftamentum facerelegigt; bus permittatur*^Item furdusp'nfr»titulo proximo, Sed contra gloflant facit, quód etfi maxime liceat, omnino tarnen non uideatur teftamentum facere pofle , qui natura furdus eft 2d mutus , ut qui nunquam in-* tellexeritquid fitteftamentum,nee pofsit ullomodofuam uoluntatemde# darare.QLiinimó quia natura furdus eft Ód mutus,non uidetur in militem af-f«mi poffe , quum ducis fui woeem exaudue non queat ♦ Quapropter poft

poft miiltamDodorum altercationem, Vighus hunc ^ mtelKgit de milite cafumuto,qiiemtum demumteftanpofteputat,fi literas nouerit,utdepa-gano dicitur,in d^Jtem furdus.Imperatoritaq^ non uideturbic agerc,pofsit ne mutus miles teftari,an non,fedoftenditeum cum teftari f)oteft,iure militari pofic,id eft,fine obferuatione folennitatum. Ratio dubitandi erat,quód uidebatur natura: uitium in teftamenti fa(ftione,iuris communis folennitate eftèfupplendum. Senfusergohuius$»eft,quódmilesmutus6Cfurdusante caufariammifsionem,feu dum adhuc in numcris manet,militariterteftari pofsit.Qiii autem fimpliciter teftamentumfaccrc poisint,(equenti titulo di-cetur.Et pro hacfententia aperte facit! Jure rUih'tari.ff.eo. lure,inquit,militari fur dum £lt; mutum teftamentum facere placet.

Glofta redè fentit hunc eftè nouum^ nee coniungendum eflè cum prae-cedenti,quafi ad folos mutos ÔC furdos refcratur,fed generaliter de omnibus militibus dicitur eorum teftandi priuilegium mifsione finiri,id eft,cüm de nu merisieu ngt; tricula expunguntur,

'Poü tni/^ionem^) Notandum hic eftjonge aliud efte militiadimitti,ali- ^^^^^^'^^^^^^ udmilitiadefincre.Mittienim isdicitur,qui impleto militie tempore emeri- ^‘* tus domum remittitur,ód h æc honefta mifsio eft. Aut qui ob caufam,ut fi g- nbsp;nbsp;^ -. r tatisfenio,ueluitioaliquomilitiac minusidoneus effedus eft(qua: caufaria nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*“ miisiodicitur.) Aut qui propter delitftum aliquodfacramentofoluitur.Sed ’’®* hæc mifsio cümignominiofafit,dimiftum penitus priuiIegiopriuat,SC eius teftamentum,licet iure militari rité fadumjftatim definit iure militari ualc-re.I.Teftamentacorum.ff.eo.Quiigitur perhoc,quôdfucceftbrem accipi-«nt,militaredefinunt,ut nee mitti rede dieuntur,ita nee iftius anni priuile« glogaudebunfjUtde præfe dis SCtribunis dicitur in l.Quod conftitutum.ff.

Et ^Ucedam adiecit^) Teftamenta enim ante militiam non rite fada fub- Teßtiwnt^ an fequcntemilitia minime ipfo iure confirmantur, fed opus eft argumentis^ temUtiam^t ^nisaliquibus,quibusnouamilitisuoluntascolligi pofsit. ft Tribunus^p âa. fF^o,Namucrbailla ( Si militis fubiundauoluntas contraria non fit) omm/ no indicant fubiundam fuifie militis uoluntatem, fedeandem,autconfor-mem uoluntati,quamipfe ante militiam declarauerit.

Emancipatiió.} Temerê hic uidetur ViglioTribonianus emancipatio-nem cum arrogatione coniunxifiè,cùm in ea nullum fit militis priuilegium. Nam etiam uetcrani fihjfamiliâs de caftrenfibus teftari emancipatione non • rumpiturteftamentum.l.Siquis fiIiofamihas^FiIijs.ff.de iniu%),rupto ÔC irrito teftamento.

Irritumfieri,quot;) Similitis arrogationeirritum non fiatteftamentum, minim uidetur,cur ex noua uoluntate hic dicat ualerc.Nifi fortè dicamus,quód ftrido quidem iure teftamentum militis arrogatione rumpitur«Nam non fo-löm arrogatus,ièd quæcuncÿ in fua poteftate habet,uno arrogationis adu in poteftatemarrogatoristranfeunt^’IIIud propriumJupr.de adopt.tamenper-inde habetur,ac fi ruptum non elïet.Nam fi antè non condidiiïet,nunc con dere poflet,quare uidetur iam antea conditum hocipfo,quód non reuocat, noua tacita uoluntate confirmari.

... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . hire quo^militaride ifs teftaripofle,fubiungit hie Imperator,hoc fnfliftrrn h * 4d dT' P’^i^^^S*^’^^^^ ueros duntaxat,feuarmatæ militia: milites,efïèporrigêndS, ^‘*^^ Adintelhgenriam autem huius loei repetenda hie funt,quac de peculijs fu-f * pradiximuSjtiuSerquasperfonas^lgiturliberi,

Vialicno iuri Jubj^^i Jutit^) lüi cum hire gentium teftari nort prohibeantur,fed iureciuili feu Canonico duntaxat,poterunf ucllcgemunicipalhiiel principali priuilegio teftandi facilita/ ______tem recuperate, Cæteri uero,qui iure naturali prohibentur^ ut pupilli defurioft,quumfanam amp;nbsp;firmammentem non habcant,nullo priuilegio adiuti teftamentum facere pocerunt, Régula Iraqi iuris gentium eft, quod unicuic^teftarifitpermifliim,quæquidcm teftandi facultas heet priua topadoneminiauferripofsit,pubhco tarnen confenfu ex cauf^Iiqua cer-tis peribnis toUi potcft,ut hic ftruus 6C filiusfamiliàs propter alicnam,cui fubfunt,poteftatem. Nee obftat,quod teftamemi fadio fit public! lunsj, ^4tru^9te^M iij.fF.deteftamentis.se inijsquæpublici iuris funt,non citreturpatna potc-ftas.l,Filiusfamihas.ff,de ijs qui fui uel alien! Iriris, N am id folùmprocedit in ijs quae non folùm autoritate,fed etiam exercitiofunt publica,quails non elf teftamenti fadio,ut diximus fupra,Qui teftamento tutores 6ec.

^iU»sfimiliis, ' ^Xbf^f^^^^f^'i^^f^^^^Idem etiam eft in codicillis.Nam fllijfamilias neep lcgata,necpfldeicommifta relinqucre poflunr, I.ij.fftde legat.j, Sed,utno-tat hic glofià,filiusfamiliàs confentienre patre mortis caufa donate poteft, Cuiusdiuerfuatlsratio eft,quód teftamentifadio,ut diximus, public! iuris fit,donatio autem priuati:qux autem priuati iuris funt,priuatorum pa dl a ad-mittunt,non etiam eaquae funtpublici iuris,feu quaead publicam utihtagt; tem funtconhituta.hiij.fEeodem. Sedquumferè in tefiamentis inieratur hæc claufula ( Si non ualet iure teftamenti,ualeat iure codicillorum, uel cu-iuslibet ultimæuoîuntatisiSCdonatiocaufamortisfit quidam ultima uo-luntas.fupr,de donatio.in princip,An,fi parentis confenfus acceflerit, tails adlus ad donationem caula mortis defledii pofsit d Et putat Angelus hie, Do«4h'o. quödnon, Quumenimdonaiioin:afitcontradlus,requirit utriufep contra-hentium conlènfum ,ô(Ipræfentiam,quæfi interucnèrit,dubium non eft, quindedonando fitadlum,SCdonatio ex confenfu patris ualeat. Si autem non interuenerit Confenfus donatarij ad donationem,generalisillaconcef-

tiUiußmiliis J^c caArenß peculio.} Idem etiam de quafi caftrenfi',ut in fine huius Pa Anpoßitteüdri ragraphi. ScdquiddeAducntitqs,praïfertimin quibus patri non acquirigt; de Aituiuidji^ turufusfrudus C Dicendum eft,Filiumfamihas de ijs teitari non pofle.per legem penuIt.C.Qiii reftamentum facere poflunt, Nee conuincitur contra-num ex Authen.VtliceatmatriSC auiæ,coIlat,viij,Vbi in principio datut filiofamiliàs pote fias di fponendi iftiufmodi aduentitia quo uoluerit modo, ' Namuerbum difponendi intelligimus,ideft,adminiftrandimodisâlurcn5 prohibitis, Jn adUentitijs tarnen licet filiusfamiliàs teftari non poisit,habet tarnen hæredes ab inteftato,filios fcilicet,aut fratresjaut pattern,Nant licetiure Codicis folifihj autfratres hæredes fiebant filijfamiliàs inrehati, fdter uil^rti paterautcmijs non exiftentibusnon quidem ut hæres,fediure patriæ pote-flio [mfedit, ftatispeculiumad fe accipiebatttQiiodfcitis«C,debonis quæ liberisjurp ta men

men Authcntfconimenani pater filto ut hæres fitcccdit^Et hie quidam. . . . lt;n Authen.Vtcffmdeappeila.cognoE Nee parui momenn ea res cfhNam J* '**‘‘”«^ quum pater recepit ad fe bona tdq iure patrie potcftaus,crcd.'torcs filijfa- * *^^*’ mihaspecuhotenus duntaxat patrem conueniunt^Pfæte«eau'nfr.Qigt;od cum eo* At quum litres eft, in folidum conuciutur ƒ1 inuentanum non fe-ccrit.I.fina^’Sinuer0,C»deiuredeh'berandi,ltcm mater non cratparticcps pecuhj»Hodie autem unâ cum pane haereditatemaccipit,

C^uia nullum eoru am mi ) An igitur qui pracocis ingenij funt, Svante Mpuhertsi pubertatemdohcapaces^hacexccpnone non conancbuntur{’amp; cos adhue contineri ueriiiseft.Licetforiè pnndptspriuikgtoteftandi facultateni re-cuperare pofsint,ututrunq^ indicatur inl.fin»C,dc teftamentomihtiStNe e-mmfemper ad incercumpucrnxsanimfiudictum,ucl inuerecundum ill urn corporis afpedum fixeres expendendaforet,conftitutumeft,utinmal’cuI(S annuspubertatiseflet dccimusquartus,infoeminis duodeennus, quern qui-Qemannunftompleuifle quis dicitur^dum ei'us ultimumdir m attigcriLQpo tiesenimdefauoreagitur,coeptusdies habetur pro completo»ut per glolt Diesrat^ftupra QCDolores in hiq.ft^deminonbus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;complcto.

C^utamenteCarent.} Naturali cnim ratione teftari non poffunt, quiap„„pjj^ mentemnonhabent. Lft emm teftamentumnoftrx mentis tcftatio»Hinc «uîgatumilludteftamentorum exordiumtOiiia morte ipfaeertius eft nihil, liera autem incertifsima,T itius corpore infirmus,mente lanus 5Cc»

Furor eorumintermi^U'S e/l^) Quemadmodum autem fanamquiftp men . nbsp;nbsp;. . tcm habercprxfumitur,nificontrarium certis indices mlaniscp moribusdit P’'*i**’’P^“’ probatum.l» Neccodicillos. C.de codicillis, Ita qui femel per iuftumtem-pus (aliud cnim,fi morbi uel doloris impacientia ) furiofus eftè probatus^ cft,fempertalisprxfumituiqnifi conftet eutdenter intermiflum furorem fu-ïftc.per Bartol,inl,i]\ff,debonorumpoflèfEinfant.furiof.SCc. Ei igitur,qui prxtcxtufuroristeftamcntumoppugnat,uelprx£extu intermilsi furoris te ftamentum fuftinet,probandi onus incumbit, '

Rzteß^lum^} id eft,perfe(ftum. Nam cceptiim duntaxat tcftamentirm facile fit irritum,fiad eumftatum deuencrit tcftator,in quo teftamentum fa-Ctre nonpotLnftetrperfeefumuerö non item,

i^lminiUratio tntcrdida.) Olim quidemmoribirs interdicebaturpro- ?roH^^ digo bonorum adminiftrano, quod lus deinde in duodecim Tabulas reda-df umcft,fed hodie per Magiftratus adminiftratio prodigis interdici debet,' Iq.ft^de curat.furioÈAdeó ut etiam in manifeftè prodigo ludicisautorita-temrequiri,ccmmunius fit receptum. Poteft iracp is, qui reuera prodigus disante interdieftam à Indicé adminiftrationem 8C teftari ÓC contrahere, ex-eepto cafu I,Siquiscümfciret,fEPro emptore,Vbinonhcctabhomine lu-xuriofo aliquid emere , quem ilico pecuniam fcorto daturum prxfciue-irimus.

Poftquam Imperator dixit de ijs,qui animi morbo laborant, fubiungit de tribus al ijs, qui ob corporis uitiumprohibentur,fed tarnen nô omnino.Nam g^fj^^ quod ad teftamentum faciendum a£tinet,mericógrauiora funt mentis ipfius ^^^(«4, corporis

CgtePûm ohm qui altcrutro uitio laborabant/iue à natura,hue ex acciden , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te aliquo,iure teftari non poterant,nifi fi cûm altero uitio tantôm laborarent,

ne! utroeg exaccidente,teftandi facultatem à principe recepiflèntj, Difcre-tis,C,eodem,ôrt,Simutus,fF,eodem, Hodie uerô aliquot ,cafibus iure corn* muni citraintcrpretandinecefsitatem,etiamijs teftamentum fecere permit-titur,qui ambobus his uitifs laborant,quum uidelicet,fi iurdi tantôm font, lu am uoluntatem eloqui ÔC nuncupare liaient. Aut fi muti tantûm,aut fi-mulfurdi fint,Iiteras tarnen teneant,ut fcripto fignificare mentis indicium pofsintjis uerô,qui 6C muti funt,ôô ferib er e nefeiunt, hoc nonconceditur, quum,etiamficoncedatur,mAimè per naturam teftari queant.Licetgloflà hic uideatur contrariumfentire,aduerfus quam uidenda lunt,quae cum V111 glio fuperius notauimus^Qj-iinimô^de militari teftamento.

Voxmuti- nbsp;nbsp;nbsp;Eloqui nihil pote/i.) Id cft,qui licet uocem edat,eius tarnen uox eftin^

articulata,ut eius fignificatio nulla colligi polsit.Aliud enim longé eft uox, ahudloquela.hMutum^ffLde^diUeditft»

•^ Eü(s ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

i^pnd ho/îa^) Quum etiam legatinonnunquam apud hoftes fint,re-dïcglolîà textum intelligir de eo,qui apud hoftes eft,uel ut obfes,uel utça^ ptiuusJ.Qui à latronibus.ffieodem. Qui autem hoftes hic dicantur,di-éîum eft luprà,Quibus modisius patriae potclratisæc-^Siab hoftibus.

QÿWftoriiurt Gloflà autem alias enumerat pcrfonas,quac non poflunt teftamentum fa^ torumqui te- cere,quasBart.in l.Siqu3Eramus,fEeo.puIchrê in quintp ordines feu capita (t-irinoRpoft redegit. Primus ordo eft eorum,qui teftamentum condere non poftunt, /w, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quia alieno iuri funt fubied^ut fihusfamiliàs, feruus ,captiui, SC obfides«

Secunduseft corum,qui iudicio£lt; mentecarent,uel reuera,uelfaltcmiuris præfumptionemt funt impubères, furiofi, mente capti,ôé prodigi, T ertius eft comm,qui lenfus diminutionem patiuntur, ut furdi ^Sé muti,óf ese^teri^ qui non nifi exfupradida diftindione teftantur«Ethæc tria capita hoc tit ulo continentur. Quartus eft corum,qui ob crimen,feu,ut abj legunt,ob car-men,morte damnatifunt,autqui ciuitatem,uel libertatem amiferunt, qui^ ob famofum crimen fiunt improbi,^ inteftabiles,ut hacrefiosaut læfæ maie ftatis rei,licct hi nondum damnati fint,utuultFaber hic, Quintusordo eft eorum,qui de fuo ftatu dubitant, id eft, nefciunt fui an alieni iuris fint, Vfutarijs quoc^pubheis non aliter Jure Canonico permifTum eft facere te-Vjurarij, ftamcntum,quàm fi prius de uftiris farisfccerint,uel fe fatisfaduros cauerint.

c,Quanquam.de ufur.in vi. Cæterùm excommunicati non prohibentur ■ nbsp;nbsp;,. teftamentum facere,ut uultBart.ini.Si quxramus, DeBannitisautemno

•Banniti, ^^^ temporis nihil certi ftatui poreft,Nam in quibufdam municipijs relega-tis aïquipailt;iitur,óf tuncteftari poterunt,l,Eius‘^j,lf.de teftamentis,Jn qui-bufdam uerô deportatis afsimilantur,óf tune teftari non poflunt. d.l,Eius.óf ibi per Dodores»

^hiPredemficiat.) ld eft,iure fuccedendi,fcu hæfeditate pri » uet,quæ exhgredatioutprocedat,quincprequirit,Pnmóm,ut no rninatim fiat.Dcindc,utpurè,óf nonfub conditione. Tertio,ut j fiat à toto gradu,óf non à certa perfona, Qiiartó,ut fiat refpedu * cotiushaïreditatisjSf nonlblomcxcerusuncijs,I,iij^»Puré.óf^ Filius,

LïB» Uv TIT. XIIL Dcex^cerediittofi^hbcrortiffil ë^ Ï^ilnrs.ff.de liber «'s amp;f pofthumis. Poftremô,ut fiat cum infcrtioncl^'gicimæ çaufæ.Authen.Non licet.C.deliberis præter.quæ caufæ enumerantur qua tuordecim in Authen. V t cùm de appeltcognof^^Caufas.confhs.

Silemioprtetcrierîtif') Jd eft,nec^ hæredem inftitueritfnecß ut oportet PrteteritioJH'^^ )Exhæredauerit^*eodem.infr.de hçreditatibus quæ ab inteftato deferuntur. ß«»l-intcÜ4» Nonfufficeretitaeßad hocutfirftincatur teftamentum,filiofamiliàs aliquid à »xnto^ pâtre mortis cauû donatum efle,uel in téftamento leg a turn,fed plane necef-iarium elt inftitutionis titulo ei aliquid re Hnqucrc^Cgtcriim,in Authen.Vt cam de appel. Non tamennecefle eigut in tanta portioneinftituatur,quanta habiturus efletabinteli:ato,fedfufficitfi in ld^itima,ueletiamparteminore inftituatar,nam tunc non intendetfilius patris teftametum elfe nullum, fed agctadfuppIemcntumpartisIegitimæ,l,Omnimodo,C,deinoffii,teft.

Inutiliter te/iabitur^) Obftare uidetur d'^Eodera.Vbi contra tale te^T^onorwu pof^ ftamentumdatur filiofarailiàspetitio bonorum polïèfsionis contra tabuIas,Af'‘’*^‘”^’’‘* ^* cuius natura eft,ut teftamentum refcindat.l* Vt liberis, C, de collationibus, ^“^‘‘^‘ V idetur iNtur tale teftamentum fuifte ualidum.Nam quod nullü e/grefetn-di nonpotm.Relpondet Paulus Gaftrenfisin I,i).fEdc_Ïibc«S^ poftbu, quod fihjfamift as prærenti utuntur remedie bonorum poftcfsionis,non ut ucre tC' ftamentum refcindant,quemadmodum emancipati/edduntaxat ut dedaret teftamentum eflè null urn, Bart.tamen aliter uifum eft ind,l.i},ut percum w^ dere Iicct,2C per Viglium bic,

TVzmo hcercf ex eo.) Hoc fine dubio ucrum eft fubtili ratione Iuris. Na ex teftamento,quodIure nullum eftô6inutile,nemo hæreseflè poteft.Sita^ menfihusfamiliàs tile præteritus tale teftamentum approbaucrit,ex aequoô^ bono fuftinetur,l,FiIio præterito,ff.de iniuft.rup,amp; irrit»Praefertim fi ex talt approbatione nullum fieret præiudicium ijs,qui ab inteftato uenturi eftent, utper Vigliumbic.Gæterûm iureifto nonfoliimnemo hæres erat ex tali té ftamento,fednec legata ex eo præftaridebebanuhodie uerô propter pretert tionem filijfamiliàs,lblûm quantû ad inftitutioncm,uitiat teftamentn,Cetera lt;jeró,ut legata2Cfidcicómifta,firma permanent. Auc^Excaula.C.delib.pret, hfS auteirtaccrefcendi^) Aliud iftud ius eft accrefcendi,quam de quo fre Aicr^cen^ quens in iure eft mentio,quo non petentium partes petencibus accrefcunt, *^‘ de quo C.Qnando non pctcntiuin partcsSfc.!bi enimresaccrefcunt,£V per fonarum numerus minuitur : bic autem contra,perfonarum numerus accre fcit,8Cresipfæfingulisminuuntur,quodiusfic expIicatTbeopbiIushic,u't fiquisextraneisaccréicat,fcmiflcmauférattotiusbæreditatis:Si uerô etiam filijsfamiliàsaccrefcat,(blàmtantum auferat,quantum ab inteftato erat babi turus.Pro quo facit ^Maximum uitium.circa medium,C.de liberis pratter-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

.^. Po/ihumii* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Maceriahuius^ 8C fequentistradatur C.dcpoftbumishaered,inftit,amp;^ in I.GaUus,fF.deIibe.æ poftbu. Pofthumiautem propriêdicuntur,qui poft poitbutnk bumatumfeumortuum parentem nalcuntur.fed per extenfionem etiam poft Ilumi dicuntür,qui uiiio quidem teftatore nalcuntur,fed poft conditum tefta mentum.I.nj'^‘Pofthumos,ff.dc iniuft.rupto Sfc. S tînt Schalij quafi poftbu-»ni.de quibus«infr.proximo ^

Exheeredari.) Hocigituriure pqftbumi exbæredaripotcrant.I.Pofthu »nis.ff.de inoff.teft.óf I.ij.C.de bo,poff contra tab.Sf l.fi.in fi.C.de Iib.prætgt; Et fic exhgredatinó dicebâtteftamêtû nullü,fed babebât querela inoffidofi. -^^ i . „ l,Si quis in fuo*^’Legis.C,de inoff.teft.Iurè tarne Authenticorû cômunitef ^^ nbsp;nbsp;’’’‘’«

pofKint in pofUmmum cadere caufae iliac,quae wre Authcnticorum in cxhe redatione requiruntunAIciat.tamenlib.4.Paradox,cap.io, nititur oftendc-re contfareceptamopinionemctiam hodicpofthumosexhacredari pofle,

„^^nationef^p/lhuffii,) Minim hie uidetur pofthumam praeteritam a-’ gnatione teftamentum rumpcrc,5lt; ad caufam nullitatis deducere,qua: tame fiiamnatapraeteritafuiflet,teftamentum ob eius praeteritioncm non cor-ruifletjUtnipra initio didum cft.Sedlationers dicunt,quôd filiæ quidem iâ natae præteritio pro exhaeredatione haben' poterit,fed non pofthumæ præ-teritio. Ratio diuerfitatiseft,quödnondumnatam facile praefumeretur te-ftator per obliin'onempræteri^iîe: quod ne praefumatur,debet nominatim exhaeredari,uel ita utalioquiconfteteam noneflèper obliuionem praeccri-tam,ut fi aliquid ipfifit ïegatum»uerfiSed foemininiJioc eod^

LJuUoVcUdi l^egc lulia pelleta.) Hgemateria habetur inl.GalIis.fT.dcIiberisSCpoIl hum^cuius legis intricatifsimam materiam ut quadantenus inteihgamus ,ici-endum eft,txï)»Tabutnon Iie uifle aliènes pofthumos hæredq» inftituere, id cft,eos,qui fi tempore conditi teßamenti nati fuiflènt,iura fui hxredis nó habuiflènt,cüius ratio forfitan fuit,quo'd inßitutio hæredis certa elfe debet» Sed incertum eft an pofthumus fit nafciturus,0ó licet naftatur,incertum eft, an finis hæres teftatori nafcatur,fiepenumerô itaep euenicbat,ut mortuo fi-lio, poft teftamentum conditum,uiuqpatre natus ex filio pofthumus rumpe ret teftamentum,quo cafuprofpexit GalLAquilius,formulâ oftendens,qua iureCiuili licerccpofthumosalienoshæredes inftituere»Verùm ipfe Iblûm eo cafu prorpexcrat,quô poft aui mortem ex filio præmortuo pofthumus na fcebatur»Cæternm cûm ne fie quidem fatiseflent munita teftamenta, Iulius Velleius conftituit,ut etiarafi uiuo adhuc teftatore,pöft mortem filq pofthu mus hafceretur,non r umperet teftamentum.Hr hoc erat primum caput legis Vefteiac^lnfecundo ueró capitceadem lex Velleia induxit,ne quafi pofthu mi teftamentum rumperent,de quoin præfent!^ Atqt ita his Icgib, Aquilia, inquam,amp; V cileia/ndudum eft,utpofthumi nepotes omnibus cafibus militer inftituerentur»

^tMneipdtoru jure xq.T'ab.emancipaticenfebantur tanquamprorfus extraneï, neep ul-fuceeßio, nbsp;nbsp;nbsp;Ïoiure patrem contingentes,ideo$ abinteftato neep adfuccelsiones,necp ad tutelas légitimas uocabantur,ÓC ita non eft mirum,fi licite in teftamento prg terirï pbterant»Practor tarnen fecutus naturalem aequitatem, ac animaduer-tensfilium licetemancipatum,adhuc tarnen filium cfle,iure fuo eos uoca-bat ad bonorum poftefsionem contra tabulas: quod remedium, quemadmo-dum SCipfi ^r^rona dignitas,anno uno expirabat,cfrm remedia Juris duiUs eflènt perpétua,id eft,quac nô nifi xxx,annis negleda perderentur.l»i^Lar-gius»fi’»defucceftbrio edido» Verùmex quo perius Authenticorum,qüo adfuccefsionem,fublara eft differentia cmancipationis 5Cpatri;epotcftatis» 4» NuIla.Authen.de haered.ab intcft»ueni.6C per Bart.in Authen.Ex cauia, C.de Iiberis prgteritis.ad fuccefsionem fuorum parenrum,codem modo erna cipati,quo fihjfamilias uocantur,eadem^ habentaduerfusteftainenta paren turn fuorumiure ciuili prodita remedia,ut latius per Bartol, in d. Authen.Ex

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;L^amaiuJuntinpotent,) Loquiuir ergo hielde ij's tantum,qui per ado-

LIB^ IL TIT*. XIIL* ^ De cx/^cercdatfoficliberoriiw^ éd l^tionemtranfeuntinpoteftatcmô^famiIiamadoptantiSjde quibusdiximus , . l(üprà,de adopr^Scd hodie. Ah'ôqin emm quando adoptatus manetin pote-date àc famthapatris naturalis,debetab co inftitm',uel exha:rcdari,quôd ei •’*^^^^ *®‘' fuus hæresremanet,fed adopuuusparer etiam durante adopn^pne non habet neccllè cum inftituere uel exhæredare,fuccederettamen tab's fibus adopti-liuspatri adoptiuo ab inteftato ,fednonalijs adopriuipatrisagnatisJ.Cûni inadopt'^^Sednearticulum^Ctdeadopt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;? • ■

{-deeredes in/htucndu) Ab adoptiuo pâtre Icihcet» Nam pater nâtura-Iisquâmdiuduratadoptio,eumfecurèprgterirepotefi:tanquamextraneum, « lt;nbsp;amp;adhucabenæfamibæinfitum« Namipfe ftd^præteritus nullarationepa- • nbsp;nbsp;nbsp;* tris naturabs tebamentn inquietare poteft,quo fit ut ab adoptiuo pâtre poft mortem naturabs partis emancipatus utriui^ hereditäre priuetur»d, hCùm in adopts

OftenditurboeParagrapho^inquibus iuri antiquo pcr noirâm principis conftitutiorupi fit derogatum.Etenimquumeflêt ohm fexus differentia iiv nbsp;nbsp;• ; nbsp;nbsp;? „ terfilios ôlt;fflias,itemgradus inter fibos2lt;nepotes,tum etiam inter natas fi-iiasô(fpoffbumas,utfuperius uifumeft,idgenusdiffercntiasomnescertisra ■* tionibus luftinianus fuftulit,m fi Maximum uitmm.C.dc bberis prere-citis*

Dcfcendcntibusperuirilcm JeXum.) Hæc uerba fatis indicant,hic non Kïtaneipit,^ tolli differentiam emancipationis SCpatrie poteftatis,licet hoc uifumßtglof {idtr.pott{l.dif fe hic,in uerbo,Effedfum. Comparât enim textus noftertantum fexiim fe- jirmtiAbublau» icui,SC gradum gradrii^uostantum inter fe,óC emancipatos inter fe^non eti-amfuoscumemancipatis* Nee aliuduolunt uerbailia textus,Q^VEM FiLii svi, VEL EMANciPATJ* V emm tarnen eft,communiter recept urn ehe,ut fu-pràdiximus,iureNouclIarumhoc difcrimenehe fublatum,a qua fententia non eftfacilerecedendum,licet aliter fentiat Alciatus Paradoxon bbro 3» capite 10»

'7^ro exharedatione^) Huius etiam Paragraph! difpofitionem nouoiu- pfguriHo i« te corrcCiam tradunt,pcr^’Ahud.Anthen, Vt cùm de appeIl,Vbi genera- mhtjritçün* liter præcipitur,ut omnesparentes liberos infrituant,aut cum cauhe infer- mento, tioneexhæredenuCum tarnenfupràdidumfit,militare teffamentum ab 0-mnibus folennibus elle liberum,inter quæinhitutio ÔC exhæredatio repuran tur.Plerifcp uifum eft milites ad hanc obferuandam non efle cogendos,fed fs îilios pra:tereant,non oberit filijs âdempta hacrcditas,fedteftamento non ua lente,üt quod contra naturae Il.fit infquum,fibj ad eorum fuccefsionem uené enubSiem certLC,de militari teftamento, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Matris aut aui materni teftamentum,hoc iurè,neutro ex prioribus reme- Q^iyd^ -^^^ dqs fubuertebatur,fed querela inoHicioh unicum erat liberis aduerfus ilia g^gß^ teftamenta remedium* Verûm hic quoeß ^ correchus eft,paria^ hodie funt patrisSCmatris teffamentum,quemadmodum emancipatorum ac fuorum una nunc eff conditio,fi'ueab inteftato,fine ex teftamento,nifii forte quôd emancipatus cum caufapræteritus,annale duntaxat contra tab,habeat fubfidium,ut notât Barnin AutheniEx caufa».

i c Titulusprimó tradat,quipofsint hacredes inftitui,ufc^ ad^ Etunum. Deinde docet,qualiter debeant inftitui, f-ii^redes ift/lituerc,) Gloffainterprctatur, Dominos face re.fed hocfolomuerum eftpotentia acipe quadam,nonadu. Nam fola inftitutio nonefficitinftitutum dominum bonorum te ftatoris,uerùm opus eft ei ad#ione hxreditatis,Inftitutioita^ praeftat facul-tatem adeundæhæreditatis,aditioautemdominiumrerumhgreditariarum» Deinde ad earum poffefsionem neceffaria quoqj eft apprehenfio.tCum hg-redis,fi;de acqui,hgred,In plerifip etiam locisper ftatuta introdueft urn eft,ut eodem modopoffèisio ÔCdominium ab adita hgreditate fine aliquo adlu cor porali in fucceffbrem continuetur.

invitai tint non nbsp;nbsp;'^f^ liberos,.) De ferms plus fan's hic tralt;îatur,deliben'sucrônihn,ift-foßmt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^’' 9’^08 tarnen multi funt,qiu barredes inftitui non poffuntjqftales funt inv

probi amp;nbsp;inteftabilesJtem fiiif eorum,qui læfæ maieftatis funt condemnatiJ. Qjiifquis^’Filtj.C^Adlegem IuI»maieftJtem deportatiSC peregnntlq^C, eo^Spurq quoqp a parentibushæredes inftitui non poflunt^f^in Authen* Qi.ubus modisnaturalesefftiui^Auustamenmaternus nepotem ex filio no-cho nacum,uellpuriumexlegitimofiliogenitumhgredeminftituerepoteft, ut notant dd^m hGanus-ÿ*Sedfi isÆde libÄ pofthu.Et generaliter quibuf-cun(Ç legarinon poteft,i]dem nee h^redesredè inftituuntur^Legari*infr, delegatis,

Q^amalienos♦) Cüm tarnen alienus ieruus hacres inftituitur, inipicien-dumeft,aneiusdominus pofsitinftitui,exper(bna enim dominorum tefta-menti fadio cum feruis eft introdudad.Non minus,ff. eodem.æ tNea per fe.C.eo,

in^itutioTcruo nbsp;nbsp;nbsp;^^^^ libertate, ) NuIIa mentionc fada bbertatis, Nam hoc ipfo quód mi finekbera ^^^^’■’s propriushxres inftituitur,Iibertatcm confequitur» Aliudtarneneft, j^jj nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fikgatuin femo fine libertäre relinquatur. Nam cum Icgatum fine libertäre exitum habere pofsit/acilèceffatconicdura,qua præfumeretur teftatorem eumliberum effe uoluiflè.I.Quidam^IIlo.C.dcnecclfferuis, Qiiidautem iuris fit,cüm feruus pure infticutus,fub coditione liber effe iubetur,pulchrè deciditur in bfina.C.de necelKferuis.Vbi diftinguitur inter conditionem ar bitraiiam,fcuquaeeftinpoteftateferui:6C ca(uaïem,ut huius defperatuse-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uentus hbertatinon noceat. Arbitrana: uero conditionis â feruo negledg impletio litoertatem impediat.

Alienum. nbsp;nbsp;nbsp;Die ^etiam procedit in omnibus alqs rebus, Alienum enim,mcum,amp;f tuur,

ad proprietatem pertinent, Veriim obftare uidetur I.iiq,fF,de ufufrudu,ubi vfuAfrtiiiiu 4n dicitur,ufumfrudum partem eflèdominij,atlt;^itauidebatur res,inqua quis fk port domi' ufumfrudum habet,ipfi cumproprietario effe communis,AIciat,inl,Redé ®tf* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicimus.fF.de uerh.fignif,dicir,ufumfrudum non uerè effè partem dominif, fed tantum per interpretationem quandam,quæexacquitatefumitur,Aut, ut uult glolÊin d.I,iiq.ufusfrudiis fimilitudinem habet cum dominio ♦ Interim tarnen negandum non eft,ufumfrudum caufalem effe partem pleni doming,quód talis ufusfrudus cum proprietate plenum dominium conftituit, per glolfin d.l.Kedè,

Ex decifionibusbullish’ conigttur,qa0d ab'enatio proprij ferui indituti f^Hc^fif, pyg^ non uinetinftitutioncm,fcd libcrtatem tacite reuoceuHaffcdnasitat^aut Ie p^ij ferui müb gatum empton ipfius ferui acquiritur.l.Siin dienr^final.S^ 1. IuIianus.fF,de tuti,libcrtatem condit.Si^ demonfti ar.quæ leges aperte faci'unt contra gloflàm,quæ hie con- reuocat,, trariumdicitinlegato.per l.Si-feruo.ff.de adimendisIegatis.Sed ibi non pro pter alienati'onern,fed proptcr.cxprcflamlibertati's reuocationem extinguf-turlegatum, quod non extingueretur ,fi fola ab'enatio I'nterueniflet, licet per earn tacite bbcrtas(ut diximusjefletretfocata.per Bartol,in d.tSifer-

lu^u domini eins♦) Si autem feruus iuflîn domini omnino non obtempe-ratjdominusbærcditatem non confequetur, quanquam fecus fit in legato, quod per feruum inuitum domino poteft acquiri.I.Fibofamibas, ff. de cond, j^èp^fmef gu2 QCdemonfitat.Et hocideo,quia ad acquifitionem legati diesmortis teftato- doccdut, iislpe(ffatur,tunc enim legati dies cedit,quamuis adita demum hæreditate peti poffit.Hæreditas uerà ab aditione ipfa duntaxat cedit, quare non mi- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* rum,fi ante aditioncmaequiri non pofsit»

Dubitandiratio erat,quódcfim feruusexperfona domini bxres inftitua-tur,non uidebatur domino mortuo effècum fcruo tefiamenti fadfio^ud fe-cundum alteram gloflae interpretationcm,uidereturinid tempus collata in* ftitutio,quo cum feruo non erit teff amenti fadio. Ratio tarnen in contrariu eft,quia bæreditasperfonam defundi fuftinet,quodintcnige quâmdiuipfa hæreditas adita non eft. Nam poft aditionemretrô fingitur à morte teffatoris perfonam hæredis fuftinuiffe.I.Hajres quotj.ff.de acqui.hærcd,

Vßfue in infinitum^) Id eft,nullus eft bæredum inftituendofum prefini ^^^ b/rectei tusnumerus^fedteftator quot uoluerit fcribere poteft,modô tarnen fubin- inüituipoßint» certifié infinita dinumeratione non uageturcius uoluntas. I.Incertis. mfr. de legatis, Nam boe uix religioms pauperumeg fauore permiffum eft. I, Quodpaupcribus.6Cl.Siquisad.C. de Epifco fiC der, Stulta igitur amp;C nullius momenti effet omnium bominum totius mundi inftitutio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’'

,^, pda^réditas. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tlicParagrapbusdefumptus eftexIcge,Scruummeum^fina. Ceodem, ^ In quo tarnen ex reftitutione Haloandri,nulla fitSefcuncisiT,^ntio,quod fiC Tbeopbilus bic imitatur,ab uncia Sd fextante, partium Afsisdinumcra- . tionem incipiens , Singulæ autem ipfius Afsis partes duodecimæ,idcft, quæduodecies fumptæ totum Aftern reddunqunciæ nuncupantur, Qita-propter mirum eft,gloftam bic aliud nomen rcquirere,quo unciam figni-ficet,

Totus as in jemiße^.') Idem efte putat gloffin teftamento militis, ut simileih£rcdc fcilicet fi ex femifte bæredem fcripferit,totus as infemiftè contincatur.cui ex fem^eferi' fententiae aperte répugnât Tbeopbilus bic, Si Miles,inquit, teftamcn^plent. tum ordinans ita dixerit : Ille mibiex quadrante bæres fit,dodrantem ij, qui ab inteftato ueniunt,accepturi funt. Ad 1, fij. C.de teftamento militis.quam glofta pro fc allcgat,ubidicitur ; Similcsfibam exduabus uncijs,uxorcm ex iinainftituerit,in tres partesdiuifitbæreditatem, ad eam,inquam,Iegcm,re-fpondet V iglius,ibi ius accrefcendi ex teftatoris uoluntate uenire,praefertini

c5mfiliafitinftilUta,quamnoneft uerifimile militem uoluifieex tefhmen^ to amp;^abinteftatofuccedere. Cüm autem unus in certa parte inftituitur,ma-gis ex Juris fubtifctatc,quam defundi üoluntate reliquum inftituto uelut ac-creicit,nefcilicetdecedat teftatorpropartc tcftatus,amp; pro parte inteftatus, qua: ratio in milite ceftàt,ut indicat hie nofter textus in uerfNetj enfin»

Ab hoc îoeô ufcß ad^*Hacres,explicantur quaftioncs àliquot,quac circa afsis,id cft,hæreditatis diftr^Jjutionem emergere poflunt, Primo enim determinatur, quid iuris fit, quando aliqui fine partibus,alif exccrtis por-tionibus haeredes feripti fint. Secundo,in Paragrapho,Videamus.diuer-fafpecies proponitur,quando uidelicet omnes ex certisportionibusfunt inftituti,fed aut plures,aut pauciOres partes funt fadæ, quam totus as con-* tineat.Inquafpeciefingulisprohacreditariaportione uel accrefcit, uel de^

- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. crefeit. 'rertió,inParagrapho,Etfi' plures.proponiturfpecies ex duabus

une diftH P*'æ’'*^^s confiata,quando uidelicet plurcs unciae diftributæ^imf,quam xij.uncijs t n ^ß^ contineantur,6d prætereaquisfine parte inftitutus cft,quo cafu id quod dupondiodeeft,accipitfineparteinftitutus,uel fi plures fint fine parte in-ftituti,omnes concurrunt in id,quod dupondio deeft, Sed in hoc tertio cafuputatgloftà in uerbojdemq^ erit.non fieri tranfitum ad dupondium, nifihoc uoluifte tcftatorem exprefsè conftct.l,Cûmquæftio,C.delegatis» ubidicitluftinianus,eum,quiduodecimuncias hæreditatis alieui refiquit, deinde alteri fex,manffeftc uideri à priorè uoluntatc recefsifie, cuius tarnen contrarium aperte probatur in lege,Interdum^»Etfiexccfterit.ff.eodem» quasleges fic conciliant,ut qUum de teftatoris uoluntatc confier,earn fe-quamur.In dubio uero obtineat d.l. Cam quæfiio.in fuo cafu duntaxat, quando fcilicet aliquo inftituto alter ex parte inftituitur,0^ tantum adime-tur primo,quantum datum eft fecundo,Alioqui obtineat d,l,Interdum.ut fei licet ad dupondium fiattranfitus»

^d ceriuin tctnpifs^} ld eft,ut certo tempóre definat. Ratio eft,quia ré * pugnarcrlur/s régula ^ quæ habet,eum qui femel hæresfaduseft,nô polîe hæredis nomen exuere J.Ei qui foluendon'nfm^ff.co»

Ex certotemporet) Ratio eft,quia quemadmodum Tun's régula non permittit aliquem decedere pro parte bonorum teftatum, ÔC pro parte integt; ftatum, ita nee pro parte temporis» 1. Jus noftrum. ff» de regulis iuris. Eft enim bonum argumentum in bac materia à rebus ipfis ad tempus,per Barto» in l,Miles iia.ff.de militari teftamento,Recipit autem utrunqufe exceptio-nern in milite,qui negledis Juris ciuilis rationibus fecundumius gentium teftatur» Sub conditionctamenualetàpaganofada hæredisinftitutio. Et ratio diuerfîtatis eft, quia quandocunque extat conditio , retro trahi-tur ad tempus mortis teftatoris , fiC fingitur à tempore mortis litres fuin'c.l.Hæres quicunque, ff. de acquirenda hærcditate.quæ fidio in cer-» to die locum non habet, Hine illud,quod rede infert gloffa, Jn ineergt; turn diem pofte fieri inftitutionem,quia dies incerrus conditionem facit, E Dies incertus,ff,de condit.Sd demonftrat,

Edab eri pro ßiperuacuo. ) Jmôpotius uidetur ipfam hairedis inftitutio* nem propter diem aut tempus adiedum debére uitiari,l. Adus legintni» ff,de reg,iuris,ubi dicitur,aduslegitimosuitiari per temporis adiedionem.

LIB» ÏI» TIT» XIIII» Dc ban-cdibu^itt/litticndis; 6g Refponder glofT. tn^Omnisunfr^de ucrb.oblig.lcgemillam folntn.intelh\ gendam deijsadibus,quimipfa enumerantur, inter quos non eftbxredis inibcutiOjCiuus tarnen rationem non eft facile deprehendere., ut monet Vi-ghus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Impf^tbilü^} Glofla notât quatuor impofsibilium conditionum fpecies: ^^poßi^^^_ ^^ inquarumduabusprioribusnoftrum Paragraphum procedere,extracon-trouerfiam eft»Intertia autem fpecie putat gloflatalem conditionem nequa- ””* “ “”“ * ^am pro non icripta haberi,fed uitiare inftitutionem,per I, Cum hacres^j» ff» de ftatu liberis» Sed Faber bic contra gloflam putat,nunatn rationem idoneam reddi pofte,quare potius impofsibilis conditio natura,aut de iure ui tietur,SC pro non adiecftahabeatur,quam impofsibilis de facto. Et contra gloflam allegat apertumtextuminhAb omnibus^q.ff'.de legatq.Vbi condi tio impofsibilis de fado pro non fcripra habetur,in d,autem leg,Cùm hacres, non erat conditio impofsibilis,feddifficilis admodum,ó^,ut ibi loquitur te- , xtus, pene 4pipofsihilis, qux quidem non impleta uitiare poteft inftitutio-ncm,quia in rem difFicilcm cadere poteft obWgatio,non etiam in rem impof fibiIem.l,Continuus^inud.ff,de uerbo»obliga, Quartum autem genusim-pofsibilis conditionis,nempe propter perplexitatemSC inuolutionem, quac Ïefe noncompatiuntur,omninoinftitutionem uitiat, Eftenimquodfibi imputer teftator,qui fuo fado impofsibilitatem illam conditionis induxerit» Adconditiones autem,quas feit teftator ex fe impofsibiles,non uidetur ipfe hacredem aftringcre uoluiflè,ideocp Dodores hune^ limitant,ut procédât, quando teftator iciuit conditionem elft impofsibilcm.

Condition) De natura conditioniseft, ut eum adum tantifper fufpen- CottUtiomiM^ fum reddat, donee conditio ipfa purificetur ,feu adeuentum deducatur, ^“’■‘*» Ideocppropriè futurum tempus non uidetur refpicere,tamen idem uidetur hic dicendum deimpofsibili conditione,de prgtcrito,SC præfenti,Sed talem conditionem impofsibilem dicemus non fi in pofterum euenire non pof-(Ït(iUa enim potius falfa eft dicenda )fed quac euenire potuit» Exempla ha bemusin lege,Cuminft:cundo^‘pff,dciniufto,rupto amp;c,£lt; in I»Si Meuia»

In InHitutionibn^^} Eofumfcilicet,quosinftituerc teftator non coge- ^oditio fuol^ batur,Sui enimhacredisinflitutio fohim earn conditionem recipit,quam hg- Mlmut^^ resq^uandocunc^Iibetpoteftimplere.hFilius.ff'.decond.inftitut,

le^atis*) Neeobftat Paragraph,fina.infr,de legatis.Nam ibi impof-(ibilis conditio non Icgatario,fed hacredi adicribitur, ÔC ideo non ualet Ie-gatum,ne eo puniatur hæres,quia non feciflèt,quodfacerc non potuif to, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

— VIA hacredes inftituti aliquando non poflunt,aut non uolunt hgreditatem adire,ne in caufaminteftati recidat teftator,per fub ftitutionem ei confulitur,lgitur poft tradatum Inftituuonum j redèfubnediturhicfubftitutionum tradatus.Eft enim Subfti- Subßitutioi tutio fecunda inftitutio,ut definit glofla Rubricx. ff, eodem.

Solo itaiÇ gradu ab inuicem differre uidentur inftitutio Sé fubftitutio, In- inflUulio, terdum tarnen uidetur Inftitutionis nomen fua generalitate etiam fubftitu-

tiöilemtomprehenderCjUt in EGaîkis,circa pnncip.ff.de hbens Sf pofthurt? SC in LMuIier^finaÆde condit.inft, Diuiditiir autem prima diuifione lub S«Wil«fio ii- ftitutio in diredam SC obliquam,feu fidcicommiflariam. Direda cft,quan rcÜ4, do redà ab ipU tcftatore defertur hæreditas,non intcrueniente ulla medq obU^uif haeredis traditione* Obliqua cft,quoties quis non ab ipib teftatore, fed de manu mcdij hæredis accipit hæreditarem,Vtfi quisinirituatur hæres,amp;r hg reditatem alteri reftituat, Diredae autem ilibftitutionis quinque funtfpe-cies : V uïgaris,pupinaris,exemplaris, reciproea, 6C compendiofa, quarum tres priores funtpropriæ,duæ autem reliquæ (tînt communes,cô quód alqs VulÿrK, ipeciebus accommodaripofsiftt. Agitur autem principaliter hoc titulo de uulgari,ideft,uulgo ufitatifsimafubftitutione,hæcenim à quocun^tefta-tore,fiueparente,hue extraneo,fiue mafculo,fiue fceminafieri poten,Öl in quemcunq^jfiue pupillum,fiue adultum,fiue patriae poteftatifubiedum, fi-.p . ueemancipatum,fiueextraneumcóferripoteft,quumpupinarisnifiapatre upi arts, hjfofamihasimpuberi fieri nonpofsit,amp; Exemplaris,nifi à parente, demen-

*-b^^^ furiofo filio. Diuiditur autem rurfum uulgaris fubftiturio in expref TrfdM üm,ó^ tacitam,id eft,quae in pupillari uel exemplar! includitur,œ in mixta, Mixit ’^ eft,part!m tacitam,partim expreflam,pcr BartoI.inl.pif.eOtUbi latêfubfti-

'Plures bradas. ) Ita uidclicet,ut unus alterifubordinetur,Sienim hoC modo fiat fubftiturio :Titius fithacres,fi fadusfueritconful, Sinonfuent fadus conful, Semproniu? haeres efto ,non eft alter alteri fubftitutus,fed uterepfub fuacondirione aequê principaliter eftinftitutus.per Fabrüamp;Angel urn hic, Aliquando tarnenifti gradus fiunt non tam ex uerbis teftato-* ris,quamex eiuspræfumpta uoluntate, propter perfonas inftitutas inter fe gradu dtft indas,ut fiis qui f!lios,óiS ex illis nepotes habet’,liberos hæredes in ftituat. Vocati enim cenfebuntur fih|cum nepotibus non fimul, fed fe* cundum gradus prærogatiuam, Argumento I, Peto^ Frater, ff, de lega* ris tf,

Sub^itutio uul jƒƒg bières fion er it.) Atque ita hac déficiente eónditione, ut quia ^irifijuomoda ^-jj^ 51 æfes fadus fit,expirât uulgaris fubftitutio I,Poftaditam,ff, de impub* ' ^ ^^^^ fubftit. Contingitautemeum,quiprimo loco inftitutus eft,hæregt; fieri,uel quia non poteft,ut quód moritur ante teftatorem,uel ’anteaditamhæreditatem: Autquia non uult,ut quando non eft haeres ne-ceflarius.hCum proponas.C,de hæred.inftit, Sed non prius intelligendus cftnonuelle,quàm fi conftanter nolit,óf hacreditatemrepudiet,Si enimdu-bitet,fubftitutus petere debet,ut inftituto deliberandi tempus præfiniatur, • ne nimis diu eum fufpenfum tencat,l,Qiiamdiu inftitutus,fF,de acquirenda hacreditate,®

Subditutiofer» Ht nou^ijno loco^) Putathicglofla,leruuminutiliteralioquâmultimô M* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;loco fubftitui,Nam cüm haeres fit neceftarius,neq? poisit haeres non elïè,nuf

lafpes eftet fubftituto,utpote cuius fubftiturio per neceflariam feruiaditio-nem moxexpiraret, Sed hacc ratio glolfeo cafu tantumlocumhabet,quo feruus ineademcaufafeuftatupermanet,nonetiamfi ante mortem teftato-^ ris uel alienetur,uel manumittatur,aut poft mortem teftatoris ante aditamhæ reditatem moriatur , quo cafu non inutiliter uidebitur alius ipfi fubftit«-tus, Faber etiam putat per fubftiturionem feruo fadam, adeundæ haere-ditatis necefsitatem ipfi elft remiflam, Sed eius fententia communiter in feruoreprobatur,licetinfiliofamiliàsadmittatur»per I,Nam dubitari, ff.de hæred.inftit.

*^. Etplurcf^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

P^itsinplurium.) Qiio cafn quæftio eftXnfubftitUto locus non cnt,ni Vntupturib’^ fi finguhex ijs,quibusfiibftitutuseft,hæreditatem nonad^nt, an uerôm fubüitutw, unius repudiantis partem admittatur ;■ Relpondet Zabuscum diftindltone, Vtfîfubftiturioconcepta fit per didionem diftributiuam,uteft,qmlïber, quifquis,uterlibct,alteruter,amp;fimiles,uno exinftituus nonadeuntein eius porrionem uocecur fubftitutus.Si uerô fubftitunoGtconcepta per didionê collecfï-iuam,ut fi dixerk,lili SC illfiaut ambobus,aut utriq; fubftituo,nonfit lo eus fubftituto,nifi omnibus inlhtuu's deftcien*ibus,

InuicemipJi.) Hæc uerba indicant fubftitutionem reciprocam, quam ^^'‘^^^^“^1°^* gIoflCpafsimôCDo(fl«nominenon fatisidoneoBreuiloquam uocant. Pordt ^P”^“*'^quot; tarnen concipi non folùm breuiuerborum compendio,fed etiâ uerbis quan- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°

tumuisprolixis,modo reciprocatioaliqua,ÔC fuccedendi uieißieudo fignifi-cetLir,utapudTheophiliimhic«Non efi autem,utfupràdiximus,hæc propria fub/btunonislpecies,fed cæteris omnibusfpeciebus tanquam qualitas quædamappIicaripoteftjfuos^efFeâ'Usacnaturamab ca proprié fpecie ac-cipif,cui accommodatur.Ideocjjquemadmodumfimplex uulgahs expreflà, id eft,generalibusamp;: uulgaribus uerbis concepta,tacitam pupillarem continet,amp; contra pupiUaris expredà tacitam uulgarem: Ita etiam fi reciprocé co cipiantur,fi modo non fit perfonarum fubftitutarum inaequalitas, id eft, fin-guli fingulis utro($modo fubltitui pofsint.

PliVredes feriptos.) Theophiluscafumponitinduobustalteroin quin Hieredet (xUif cunce,altero in feptunce inftitutis,ac inuicem fubfrituris,ut déficiente fecun pmhiu^ pirtigt; do,prior quincunccm duntaxataccipiat exfubftitutione: fed quia hoc cafu bin muieçm duæunciæ traçantesrelinquerentur,ueriuseft,fine diferimine duobus fibi fubüituti. inuicem fubftirutis,defîcientis totam partem alterum accepturum.

Ponatur ergo cafus,ut minimum in tribus,primo,uerbigratia,in femiflè, fecundo in triente,tertio in fextante inftitutis,ac inuicem fubftitutis,ut in fi Si plures.fEeo,Etportio repudiantis in tôt uncias diLiidetur,quot uncias con tinent portiones non repudiantium,ut tôt uncias recuûtæ portionis ex fub-ftitutione accipiant,quot uncias hæreditatis habent ex inftitutione » Hoc tarnen intellige fecundum gloflam,nifi alia mens fuerit tcftatoris,quod duo-bus præfertim modis præfumitur: AItero,quando ex difparibus partibus in-ftitutosteftator æqualiter in pecuniagrauauitîaltero,fi non nominibus ap-pellatiuis,fedproprijsfintfubftituti,tunc enimnon in hæreditarias,fedin ui nies,id eft,æquales partes cenfebuntur fublbtuti.l.Nonnunquam.ff.Ad Se • natufcon.TrebelI.Ô^ hSi hæredesnominatim.fEde Iegat.fi Qiiàd fi coniun-dafunt appellatiuaproprqs,idquodpræcedit,principalem caufam obtinc-bipSf alterum demonfirationis caufa additum cenfebitur,utfi dixerit : Titiu, amp;nbsp;Seium,2lt; Caiumhæredes mcos inuicem fubftuuo.Argumentol.Si communis feruus,ij.fKde ftip.ferui.In dubio aût portiones hæreditariç debebun-tur,uelutifiin nuncupatiuoteftamento fada fit fubftitutio,Slt; non ùus me-minerint telles,quo uerborum ordine fubftitutio fit fada..

Cohœredi ßoßib/Htuto^) Et ita,quia alterutri cohæredumerat hic ter SubükutmfHb tinsfubftitutus,uidebaturtantumilliuspartemexfubftitutione accepturus. tluuto, Refpondetur tarnen hic contrarium,ne fcilicetteftator pro eins parte h acre-dis inteftatus decedat,qui hune fibi nonhabuitfubftitutum.Ad quod uitan*

dum hie dicitur fubftitutunifubftituto,€nam inteUigi udutper mcdiampe# fonam fubftitutiim primo»

Sine diflviciionc,) Quicquiddicatglofla,intdh'gendum eft hie exclu di earn diftmd*onem,qnaquis referre putaret. An coheres ifte fubftitutua ante,anpoft cohæredemdeficiat,utexprefséhabetl,Cohæredtft',eodtNam ft hœres ante cohæredeniftibftitutumdeceflèrit,nunanihaberethæc res du bitationern»

^dmittu ) Jure fdlicet fubftitutionis , non etiam iure accrcfccnd/,irt eft uerifimilior opinio.per 1,8# Titius.fEeo^Vbi dicitur eum utnq; fubftitu Ito a(cre[cen' tumefte, Refertautemhocnonparum,nam iiisaccrdcenditranfmittitur dt^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ad haeredes,non etiam lusfubftitutionis.I.Siitaplures,ff,de fuisSd legû.hçr» Item iure fubfiitutionisfolusad utranep partem admittitur ,fed accrefeendi iure partemprimi cum alijs ,fi qui eftènt,deberent diuidere.

Hic ponitur pulcliercafus,in quo propter pugnantem teftatoiis uolunta^ ScruMquomo' tem cum Juris regula,media quidam uia elignur. Regula enim eft,Domi^ doiomiao par no per feruiaditionemacquiritotamhæreditatem,amp; rcitator fer num, quern tembtreiitatis liberum putabat,hçredem inftitu5s,óó illi fubftituens,uolcbat,fi ipfe ex per-» ^quirat, nbsp;nbsp;nbsp;fonafuahaeresnoneffct,hæreditatem ad fubftitutiim deucnire,EIigitur ergo mediauia,ut partem dominusferuiinftituti,partemfubftitutus accipiatt per partem autem dimidium inteHiglmus,!.Nomen fdiorum^; Portionis^fF, de uerbo,fignif,Namadl,SipaterfamiIiàs.ff,dehæred,inftitu, quam glofla pro fe allegat,facile eft refpondcre, fi earn Icgamus,ut eft ab Alciato reftitu-ta,utfcilicet fcruusinftitutus cohæredemhabuerit. Habemus itacphicex* ceptionem à régula l.Cùm in teftamento,ff, de bærednnlht. Vbi dicitur ad hæreditatem non admitti inftitutum fimul cum fubftituto»

Iherü,) Hoc eft primum difcrimen huius fubftitutionis a uut gari,quam cuiIibet,fiC à quolibet fieri pofte, fuperius diximus»

^*^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Liberos autem bic accipimus,ut5C nepotes,amp;^ nafcituros,Só le-gitimostantiimcompledantur,his enim omnibus fubftitui po-” ~ 'teft,mödó poft mortem teftatoris recafuri non fint in alienam P°^^^f®‘^*^*^*“*®®^* Arrogato tarnenfoIumfubftitUitur in qö bonis,qua: j^^^ipfi ab arrogatore, ud ab alio, arrogatoris contemplatione,prouenerunc,L Scd fi plure^Jn arrogató,ff,eod,

ï^dturdUtawu Qj/ox inpotc/iated) Naturali igitur tantóm hoc modo pater non fub-non fubüitui^ ftituit,nifi fit ïegitimatus,quemadmodum nee mater legitimis filqs pupilla-tun Titer unquam fubftituit, Contrarium tarnen uidetur ex lege. Si mater». ff;eodem.ubidicitur mater in pupillaribustabulis filio fubftituiftè, Scdre* fpondet ibiglofta,pupillarestabulasdici,non quód fit pupillaris fubftitu-tio,fed quia eft fadapupillo. Aliter refpondet Baldus ,ïbi ftiheet matrem pupillariter SC uulgariter fubftituiftè,fed folûm ualere uulgarem. Qiian-quam igitur in materia Inftitutionum communiter receptum fit, fublatum efie diferimen patriæ poteftatis SC emancipationis,nufquam tarnen repe-ritur in hac fubftitutionum materia difcrimen illudefte fublatum.

- ot bcereaeseicxtiterint.) Videtur ergô nonaliter patrernpofle filijsfub Kituere,quam fi eos inftituan Cuius tarnen contrarium dicitur in Paragra phojNonfoIutn.tnfr.eod^SC inl.j.circaprincip.fF.eodcm» Hxcitaque uer-ba adieda dicemus ad diferimen uulgaris,ubi conditio femper neganue con cipitur« Quum autem hec adfirmatiua conditio in pupdlari eft adieda,dn-bitari poflet^n ft impubespatris hacreditatem repudiet, deinceps dicendus fit habere fubftstutum^Et communior iententia eft,ut nihilominus fubftitugt; turn babeat,SCilia conditio pupillaris fubftitutionis naturam nonmutet, ut poft Bart.annotat Z afin s.

^dbucitfipubercs mortui. ) Hæc uerba,uei æquipoHentia, ad formam PupiUdtk fula huius fubftitutionis neceffàriôpertinent,ex his enim maximê dignofeitur/lif«»#n«f»ti(» exprefta pi^illaris fubftitutio à uulgari» V nde pro régula notât Z afin s, quôdubicunc^infubftitutionibus fit mentio pupillarisætatis,eamfubftitu-tionem exprelîam eftèpupillarem,nifi forte pupilli mentio fieret non difpo-iitiuè,feddemonftrandigratia.Vt fidicatteftator îSubftituo filio meo im-puberi Titium,VtdocetßaId.inl.Patribus,C,eo»

Etßfili/is mei(lt;s mihi^) Hæc uerba,ut diximus, non omnia pertinent ad pupiliarcm fnbftitntioncm, fed ea duntaxat,ET PRiV5 moriatvr. Larga enim uerborumferie Imperatorpupillarcmfubftitutionenicumuulgari con Munxit.

^^ fi^^^ß^ ^‘^^^^^ Exclufa etiam omnino matre ipfius pupilli, û tagt; lAdter’m pupil men eilet fola pupillaris tacita,ut quæ in fimplici fubftitutione uulgari coru* i‘*^i fubßituiia tinetur^in filn h^er édita te preferetur mater fubftituto.d.l.PairibusÄibi per quot;® ‘*'' prxfirn» Dodo. ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turliMUut0.

Qon/iitutionem pc^uimtts.} Ante hanc enfin luftiniani conftftutfonem ^xemphtrisfui nonlicebat exemplariter fubftituere, nifi hoe à principe effet impetratum./l««hö. l.Exfado.ff.codetn. Sedluftinianusidomnibus/ine impetrandi necefsi-täte permifit.I.Humanitatis.C.de impub.óóalqsfubftit. Simile fuperius di-ximusjcirca^ Item furdus.tit.de teltamcntis.

it tam mater quàm pater.d.l.Humanitatis.iunda glofla in uerbo. Parentes. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Haec enim fubftitutio fit à parentibus, confideratione filiationi^PupiJlaris ücrórationepatrixpoteftatis.Si tarnen mater tranfeat ad fecundas nuptias, quemadmodumnec bonafilq adminiftrarepóteft,ita nee filio exemplariter fubftituere.pcrBart.ind.l.Exfado.

Twente captas^^ Hoc nomine etiam intelligimus reliquos,quibus ob a* inentexiiptit nimi uel corporis uitium omnino teftari natura negatum eft,ut funt demen-tcs,amp; fatui,Se muti,2C furdi à natiuitate,per Dodo.in d.l.Humanitatis.amp;S d» l,Ex fado.

Etß pubères^} Si enim impubères client,no licerct cis,ut mente captis, RrgaU* fubftituere,fed utimpuberibus.Non enim eft locus fublidiano rcmedio,nifi deficiat ordinarium,Argumento l.Qui habet.ffde tutelis. Faber tarnen hie eft in contrariaiententia,putans utrunepremediurnin fuo cafu ordinarium efle,non autem unum alterius efle fubfidium»

Exempbr« er nbsp;nbsp;quot;^^ cxcmplutn pupiUarii^} Quemadmodum enim pup/Ilan's fit,ut fuc-pupiUwis fub' curratur impedimento, quo minus filias fibi teftamencum conderepofsit, /htHhonM C0D4 ïtâS^ excmplarfs, Etquemadmodum pupiUaris fublhcuno celiat,impcdw tio,cr dijfcrenT^f^ntOyid eft,pupinariætateceflànte,ita öd exemplans,ceflantefurore uel tia, amentia, Itemquemadmodum expreflapupillarisuulgaremtacitamconti-net,ac matrem excIudit^itaSCexcmplaris exprcfla.perBarc.md.l.Ex fado* Differunftamenhx interfcfubftitutiones. Nam,utdiximus,folus pater fi-Iio in poteftate conftituto pupillan'ter fubftituit,Exemplarem uero facie ugt; terep parens.Deinde quàdpiipinarisetiamfiat filio exh æredato. Exempla-ns uero non mfi filijs inftitutis.dJ,Humanïtatis,Pofî:remô,quôd pupillarf-ter fiho quemhbet fubftituere hcet,etiam maxime extraneum, Exemplari-ter uerocertasperfonas oportetfubftituere,ut hie in gloæuerIjftCERTAS. Poteft enim is,qui furiofuseft,certaspcribnas habere,quæ in ipfius teftame to pr^teriri non poftent,ut funtfilq Iegitimi,autnepotes,non etiamis,cui pii pillaricer fubftituitur,cdm impubesftr.

SubiUtutio jit^ St autetn reßpuerint.) Si ergo femel faefta fit furiofo hæc fubftitutio, riofoßäd,an qui poftea fame menti reddit us l’terum in furoremmeidat,an fufci tabi tur uir ntrngudturctf tusprioris fubftitutionis,an ueró nouo furori nome fubftitutionis fit adhi-fmtte ^rore, bendum remediurn t* Etputat Bart.talcmfubftitutionem reddita mente nö extingui,fcd tantifper ceflare ac fuipenfam eftè.per d.l.Humanitat.quæ uti-tur hoc uerbo,Ceftàre.Deinde etiam quôdhoc modo concipitur: Si in fu# tore decefterit SiTc.Communis tarnen DodoJententia contrarium tenet,red dita fcilicet ianamente,fubftitutionem penitus extingui, per rationem dj» Ex fafto.quód feiheetad earn coditionem iam peruerut,ut fibi teftamentum faccrcpofsit,^^ fic non eget patrisprouidentia.

PupiUdri fub' Sumptusefthic^ exLPatrisSCfihf.ff.eod.ubi ettam habetur teftamen-fiitutione /iitd tum,in quo pupilJarirer fubftitutum eft,diueriacófideratione aut unum,au£ uel unum,uel plura cenferi. Vnum quidem ratione cauEe efficientis,nempe patris,qui u-duo teüamentd trunep teftamentum fcripfir. Item etiam ratione folenniratis. Nam unus eft cenpiuur, teftiumfeptenarius numerus,unafubfignatio,ac una fubfcriptio,etiamft in ipfafubfcriptione teftes nullam omnino pupiJIarisfubftitutionis mentione faciant.Cüm tarnen ijdem teftes,ftpluribusteftamentisin eadem charta fcri-ptis,adhibeantur,ut uxorisfiCmariti,infubfcriptioneadnotare debent fe eflè utriuftp,^ uxorisamp;mariti,teftamento teftes adhibitos,per l,penu!t.£f de te-ftamenris. Vnumetiam funtrationedependentiæ.Nam nifi firme fubfiften

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te principalitcftamento,pupiUare non fubfiftit^Liberis.infr.eo» Poftremo unum teftihientum eft ratione Falcidiæ,una enimPalcidia feruatur in tefta mentopatrisSC filijdJn rationeprima*ÿ’0.uod uuIgo.fF,Ad LFaftidiam. Duo autemteftamenta cenfentur,quiafunt duæ h créditâtes,SC quia propar

* te expugnato principali per querelam inofficiofi,non expugnatur pupillam StriploteSdmê re»LPapinianus^Sed nee impub.ff.de inoff.reftamento. Item etiam,quôd tonuncupatiuè cvi^unumidemc^ teftamentum non pofsit effe partim nuncupatiuum,Sd fMt^/lwpo{f^.p3’^dmfcriptum,pöteftramenpater,qui fibiinfcriptisteftamentum fccit,figt; îiopernuncupationemfubfh'tuere,SCecontrarià.d.l,Patris 5C filij. Deinde etiam,quódinftitutusinprincipali,SCfubftitutusinpupjlIari,poteft,repudia tapatris hereditariaportione,amplecftpupillarem.l.Quæfitum,ff.de acq. hæred.

milesfubßituf nbsp;nbsp;T^an'juamß ipfcßlirts.) Hine eft, quôd fi pater miles filiofamihas non

KS ßliop^m^l, militi fubftituat,non pofsit fubftitutum dare ex certis rebus tantum, ut iure militari

’ fmlitati pro parte teftatus,0C pro parte inteftatusfilius decedat. Sed ^upillagt; hter fubftitutus ex re certa in omnia bona fibf fucceditJ.Cohæredi^fîna. ff, to, Vnum tarnen eft,in quononcenfeturpupillareteftamentumtanquani âbipfo piipillofacftum^nempe quo'dmatenn pupiHaribLls tibuhs præteriri |gt;ofsit,quam tarnen films,ft ipfefibiteftamentûfaceretjprgten're non poftet.

Idofttne^) Hiiic texnurepugnat I.Milesita^ Exhxredato.ff.de militari f^ntinonH^ teftamento.Ad quam aliter gloffaliter Faber di. Angelus refpondent. Sed neutrarefponfio Viglioplacet.Nam ipfe ful^catur^ilium mate diftincrS nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. -

efle,SC dietioncmill am ( exhæredato ) pertinereputat ad præcedentem^» 06 fie incipiendum fequens thema,Miles 06 emancipato ô6c.Nam exhæredato di emancipato filio putat militem fubftituere non pofle.

^d fub/htutum.) Notât hie glolïà,exhæredatum filium,cui pater pupil ExWreitift«^ iariter fubftituit,pofle à patre legatis grauari intra raodum eorum,quæex patrisboni^uoquomodoadipfumperuencruntjfubftitiKum uero exhæ-redati filij nequaquam,legibus in glolKallegatis. Ethocpeculiariterin--^i^ * trodudum eft contra regulam I.Sifuerif^q'.ft.de legat.iq.quæ habet, quôd quandolicetrelinquere legatum ab hærede,uel legatario præftandum,li-ceatquolt;$ ab hæredis86 legatari) hærede* Sed inreddendaipecialitatis ra-tionc,Dodoiesfententi)suariant. Angelusratidnem dicit,quód pupillare rcftamentumfitteftatorialienum,laminalienoteftamentd nemo legata re-iinquere poteft : fed hanc rationem impugnat Viglius,eó quôd ex ea confe-querctur,multó minus hæredem inftituere licerc. Pro Angelo tarnen f éfponderi poflèt,diuerfamefle rationem,curpotius in hoc uelutalieno te-ftamento hgredemfcribere,quâmipfum hæredemlegatograuare liceat.

N am fubftitutio licet fiat filio exh ærcdato,conccrnit tarnen ipflus fauorem, ne fcilicet fine hærede decedat.Sed legâtum concernit odium eius, qui legato præftando grauaturjpfe autem Vigliusaham adfert rationem ex uer^ bis Viptamin titulo,ln ratione^’Quoduulgo.infin.ff.eodem.ubi habetur: Legata in pupiUaribustabuIis data,quafi in primis fub conditioncrclicia,^-celhgi,fcilicetuthæres teftatoris ,id eft ,filius in primis tabulis inftitutus,ca debeat,fi' hæresfadusfit.Nonigiturlegatapræftabit,qui hæres ex primis tabulis nonerit.Legatorum enim prgftatio ad hæredem per tinet^*Legatum» infr.de legatis,

Z^on Uälcat^} Suppletgloflà,à prïncipio : 06 argumentum ponit in te- PupiUitra ti-fiamento,in quo filius eft præteritus.Sed iftud iure Autheniemon procedit. buU anfiffha Nam hoc iure præferitio folùm teftamentum uitiat,quâtum adinÄtutionem, penrtMiwrfof,?-« cætera autem firma permanent. Authen.Ex caufa.C.de liberis præteritis. pto teß^mcuto» Cùmigiturappellatione cæterarum etiam pupillares tabulæ intelligantur, autoreßart.in d.AutheniExcaufa.ruptoteftamcntoexcaufa præteritionis tabulæ pupillaresfiïmæ remanebunt,atque idem dicendum eflèt,fiintotum cxpugnarctur per querelam inofficiofi.d. Authen.Ex caufa,

litsle^itifftaTUtnhtercditatuttid) Id eft,fi pares uelitliberos fuos inuieem t^Minotiüiif abinteftatofuccederefecundum leges xq.tabul. Sedhuie ÿ» repugnare ui-deturl.TitiaSeio^ Scia, ff.de Icgat.i). ubiqui ultimo morienti fubftituit, cenfetur omnes hçredes fibi inuieem fubftituifle. Relpondet BartoI. in I * yd finguhs^ff.eodem.quôd fi fubftitutio nouifsima fada eft in omnia bona

bonatdtam^ hæredi’tatem teftatoris^omnes inuxccmfubftituti intclligun^ tur,quia aliter teftatons uoluntas non pollet exitum habere,cüm etiam mater ab ïnteftato debeat cum fdijs (uperftitibus fih'o defundo fuccedere » Sed fifubftitutioefPfada limphciter,non intelhguntur inmeern fubftitutï,fed inter ipfos mtelhgitur feruatum ïus legitimarum hæreditatum,ut ultimo hx-rcdi fubfiitutus folùm in partem ultimo decedentisadmittatur«

subüitMtfo ff^ .y^utgeneraliter^) ld eft^omine aliquo generali iplbs fubftitutos com-BemUSt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pledente.Nam ipfafublhrutio femperfieri debet uerbisipecialiterpupilla-remxtatemexprimentibus,Vtfidicatteftator: Qyifquis mihi hacreserit, idem fih'o meo impuberi beres efto, Eft igitur hxc fubfiitutio pupillaris cx-preiïa,quantumuis generalis fit ex parte ipfitis fubftituti»

Sunt autem huius generalis fubftitutionis tres effedus,quibus ab ea dilsi-detjin qua fubftitutus nominatim effertur» Primus eft, ut ij tantum ex hac fubftitutioncadmittantur,quiin ipfo teftamento hæredes fcrijiti funt,non ctiamif,ad quos teftatorishæreditasper aliosperuenit,amp; ideo nec^ pater, qui per filiinn,neep dominus,qui per feruum teftatori hæres fadus eft,ad lub ftitutionemadmittetur^d-^Hxcuerba.Admittitur tarnen qui per fubftitu-tionem uulgarem primo alicui hæredi fadam,teftatori fadus eft hatres^auc huius impuberis mortem,ut eft omnium fententia,amp; communiter idem dici-turdeeo,qui fadus eft hæres per fubftitutionem pupillarem,alteri impubc ri præmortuo fadam,per l,Paterf,ff,eo,

M nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Et extiterint^) Intelhgitur autem hic hæres extitiflê etiâm, qui ahum a^d'e^u* ‘ fiæ’^c^ctwfêcitjutfcruusautfi'h'usfàmih'às.non etiam qui per ahum hæres icu r, £^^ ^g eft,ut dominus uel paterfamiliasjdeo^ fer uus,qui poft aditam ex in-ftitutione hæreditatem,pendente hacfubftitutione alicnatus eft,ucl fuiiuris fadus, ex fubftitutione uel nouo domino,uel fibi hæreditatem acquirer,Liq« èC ibi glolfilfieo.

quot;Pro qua parte heeredes,) Non repetft Imperator,Et fcripti fucrunt* Na in facienda pupillaris huius hæreditatis diuifione,habenda eft ratio non ib-lùm partium,quas fubftituti ex inftitutionc habuerd nt,fed etiam earum,quas Substitution, iureaccrefcendi ex cohæredum repudiationeacceperunt, utcxprefttimcft nerAlKÀnow- in bSiinteftamcnto,ftæo.I3tinhisduobuseffedibuspotifsimumdifferthge tutim expreffi generalis fubftitutio ab eaquæ fit nominatim.Nam qui nominatim fubfti-jMid différât, tutus eft,etiamfi fit inftitutus,poteft paterna hg redit ate repudiata,fiho ex fub ftitutione hæres fieri,item non proportionibus hæreditarijs,fed æquahbus nominatimjubftituti hæredes fi tint, ut diximusfuprà,tit,prox-^Etû ex difi paribus.

Suiflitutio pU' 'Vj^cad'^atuordecimattttosi) Non potefttcfiratorplurcsannos quam fiUtris puber- quatuordeciminfLibflitunone comprehendere,fed benepauciores.Nam fl täte exptrut. uftp ad mgcfimumquintum annum pater fih'o fubftituat, folnm ufcg ad qua-tuordecim annos ualebitfubftnutio^Quanquamfi uflt;jadlexautdecern an-nos duntaxatfiibftnuent,non extendatur uf(ÿ ad xüijj« In pupillary 0^ LSi itaquis.ffieo.

Siboc tcmpits^quot;) Quid /girur,fi natalem tantumdtem attigen'nt, quo dfe fedo fibi teftamento décédant ï'Dicendum hoe cafu,tanquam per pofterius teftamentumfublhtunoneminftrman':fi tarnen nondum fibi condiderint' teftamen-

LIB» ÎI» T IT» XVIU Ç^uihifS Hiokis te/lafneiitatnßrfnentuyi 7gt; teftamcntum,in conim fauorem ïntrodudum eft,ne déficiente fublTÏtiitio-ne,prins inteitari décédant,quam hos annos exCe fier int»

i^ cumper fideiCwfirniß,) Et hæc fubftitutio fi fiat ucrbis prècarqs,nuigt; FideirorwjJ»«, lamdiffieuhatem habet» Nonnunqnam autem fieri dicit ucrbis direcfisuel ambiguis,iitfiteftatordicatïFiIio mco,quandocnncp morietur,Titiushç-resefto.VeI,Titiumfubftitno.ót^eauerba,qiium ex qualitate perfona: uel fubfiituentis,uel cuifubfticuitur,direcró ualerenonpoteft,ad fideicommifi fum trahi uulgo receptum eft,h'cet Vighus hic%ontrarium dicat,putans tagt; lemfubftitutionemextraneo uel puberifadam,n0nuaIcre»

ÄST Q^v A M imperator pofuitca,qu» obfcruandafunr,üt iure faAumfeuiuftum dicat tefi:amentü,conuenienti ordine bic rra-

Tribus autem modis infirma reddunrur teftamenta,ut indicat 'te^tfotMi» Rubrica fEdeiniufto,rupto,ÓC irrito teftamento. Aliquando tribui modkiH enim ab initio teftamcntumeftinftrmum,quotiesfcilicet aÜquid eorü,qua: ßmiAtttnr, iure praercribuntur,feruatum non eft,ideocg iniuftum aut nullum teftamen-tum uocatur» Aliquando ab initio iuft um fuit ac ualidum, fed poftea rumpi-tur,dequo hieufepad^’AIioquo($»Vbi tractare incipit de eotellamento, quod initió quidem conlbticjcd propter non aditam hçreditatem,uel muta-tarn tcUatoris cond!tionem,eifeÄum non fortitur,amp; hOc proprie irritumte Ramentum dicitur»I.j»amp; I.Si quis filio’^Jrritum» ff. de iniufto,r üpto,â(f irrigt; toieftamento.Licet pafsim promifeuè his uocibusutamur.d*^* Aho quoep»

In codem fiatu^) Si enim ftatum mutaretteftator, id eft, ad earn condi- te^ämenftm tionemdeueniret,in quateftari non poftet,teftamentum non rumpipro-^'W*»^’'*“’* prie,fed irritum fieri diccretur»d^» Alio quocç,Ideo^ mirum eft,Theophï- fiefhdiffcruntt ium hie legere,Tn eodemftatu non manente»

C^naß agnationed) Multô potius igitur uera aghatione rumpcretur» ^^n ^p^fi^ Multi autem funt modi huius quafi agnationis : Aliquando enim fit per ar-iogationem,ut hic : aliquando per mortem cius,qui médius erat inter refta-torem,utinÿ*Pofthumorum.fupr»deexhærcd»Iib»NonnunqUam etiam le-girimatiOne fihjnaturah's»Authen.Si quis»C» de naturalibus libe» Addunt pleri^ etiam,per religionis ingreflum, quafi' ipfi monafterium ueluti filius * adnalcatur»Sed receptius eft,eiusteftamentum non rumpi, qufteligionem profitctur»per Authcn»Nunc autem»C»deEpifco»8ócler» Nunc autem,in-quit,c«in monachus fidus,hocip!'ofuasrcsomncsobtuhftè monafterio ui-lt;ietur,fi prius teftatus non fit»

l^o fleriorc teHatnentOiquot;) Gloffiintelligit,etiamidem omninó continen coMos ph^ tè»Oportet tarnen ea faltem in tempore diferepâre, alioqui enim non muÏta res,ud teilame teftamenta,fed unius exempli multa exemplaria cenferentur-^ pcnuItTupr» iAplum ^uiiß de teftamentis» Cûm autem aliqua rationeconftetdiuerfaefleteftamenta, «wt. prius rumpitur pofteriore.Licet pofteriores codicilli,fi non fint prioribus có trarij,priores non rumpat.Poteft enimetiam paganus decederepluribus refills codicillis,fed pluribus rel id is teftamentis nemonifi miles dcccdit.l* Qi!crcb3tur,ff,de teftamento militarily §^ Sui»infr.decodiciUis»

Tellement um C^odiure perß^lunie/l^} Id eft,inqito Iuris ciuilis folennia funtfergt; frim rispitur uata,Iicet forte minus plenam contineat tenatoris uoluntatcm,ut fi in pofte-foüeriore, riori heresfulf conditione inltitutus eft,ÓC hoc eft,quod non fatis propriè no tat glolfid quod plus ualet rumpi per id quod minus ualet* Diuerfum etiam notât glolKin iententia,Nam prima tenet,cum Iudex lata fententia iudican di officio defun(flusfit:fedtefï;atorisuóluntas ambulatoria eft,uflt;$ ad extrem mum uitx terminum.hiitj.fCdc adim.Icga.

Etiüfnßexcertii,) Videri tarnen poter at teftatorfolùmeas res abhærc-deprimitcffamentiadimereuoluiflè,in quibus pofteriori teftamento ake-rum inftituit.Sed feiendum eft cum,qui ex certis rebus inftituitur,ut ex fun-do ucldómo,fiquidem in eodchi teftamento cohaeredem uniuerfalem habc-at,Iegatarij loco haberi.I.(Xuoties.C.dehgred.inftit.ólt;^ibi late per Bart.Sed fi cohgredem uniuerfalem non habeat in eodem teftamento, perinde habe-tur,acfi' nullius rei mentione Fada,fimplicitcr Uel ex alle effeténftitutus.

Capitis dimitui Capite diminutNó^) Etiam minima capitis diminutione, uerum non o-tio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mni,non emm ea quæ fit per emancipationem, ut in contrario hic in gloff aUegat.SoIa enim capitis diminutio teftamentum irritum facit, qua teftator eiusconditionis redditur,utteftarinonpofsit,ut cum libertatem aut ciuita-tem amittit,aut alienæ poteftati fubijeitur* Ännotantur SC abj hie in glofla duo modi,quibus teftam^tum irritum efficitur,ut cum teftator uel haeres fieri ptus ad herefin defeccritjUtin A«then.Vt cam de appella.cognoficitur^ Si quis de praedidis. Vel cum teftator poft mortem Ixfar maieftatis crimine da-mnatur.l.Si quis fih'o-^Qiibd fi quis.ff.eo*

AgnAtiopofthu ^rita^) Idem etiam diet dicendum,fiiagnatione pofthumi ruptum eflet nu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;teftamentum,SC pofthumus ante teftatorem moreretur.Nam ex tali teftame to praetor bonorum poflefisionem concederet.hPofthumus.ff.eo»

Sifepte/ntedium^} Hocenimeftpretoriuminuentum,utteftamentis SubpgnAtio ft-feptcm teftcs fua figna apponant. Etita apparetpraetorem non aliter tefta-(iitMt menta feme! irrita comprobare,ac uelut fiuficitarc,qUâm quæ initio prgtorum defiubfignationibus inuentumobferuarint.ldeoc^ uidetur huius^ ufiusho-dieadmodumrarus eflè,cüm nuncupatiuis ferè teftamentis nuncutamur. quam rem latius tradant Dodo.in hijgde bon.poflefllcontra tab.

^onoru po^ep Bonorufÿ po/^eßionefn.) Cùm igitur hoc cafu bonorum po lie fis io fit ne-po. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cenària,fitcjjremediumiftudannuum,diligenter curandum eft,ne ultraannum negkgatur.Nam poft annum hæres in tali teftamento ficriptus penitus exeluderetur. 1. )•ƒ. Largius.ff.de fucedL edido.SC hLicet. C.deiure dclibe^ randi.

/VatflJtideot) Aliquot hiccafusfine difcrimine enumeranturjn hoe ta Cipitis «^»’«'«Mnïen notant aliquidïtferentiam,quód cumteftator fine fuauoluntatepaflus tio ficefjtt, g|| capitis diminutionem,ut cóm feruus Fa dus ert,aut ahoqui ciuitatem ami-fit,ceflantehacirritante conditione,non fitteftatori opus nouatefiamenti comprobatione,qua tarnen opus efiet,fl fua Iponte capitis diminutionem effet paints, ut enm fe arrogandum dediflètJ.QtiiexIiben's^^’Teftamento» curn ƒ fequente,æde bon.pom

IVolucrit ualerc»^ Etiamfi coram fcptcm teftibus dixern^fe nolle te- ‘^(ugf^tio t» ^amentumprias fadrum ualcrc,nifi addiderit uelleftbi fuccediabinteftato. fiamtmU per BartountSi nirc.fF.dcIegat.iifXegata tarnen per cxprtfiamrcuocatio^ ’ nem adimuntwr.hFideicommiflum.C.de fidcicommi'fsis.Poft rcuocatuni eti amiecundo teftamento,fi decenniumprxterlabatur^trntum eritprias tefta inentam«l.Sancimus.C.dc teftamentisJd^ partim contraria teftatons uolun täte,partim etiam propter tempons lapfum.Promprifsimus autem reuocan-di teftamenti modus,ut tabulas incidamus,uel figillareuellamus.LNoftram. C.dc teftamenus.se 1»Vmca^Si homines. ff,*Si teftamenri tab.nullæ exta-bunf.

•V p E R l V 5 uifum eft de ijs tcftamentis,quae ex fe infirma funt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. . 6e nullius effedusthic uerô ageturde ns.qux ualerequidem pollent,fi per querelam non impugnarcntur. Retert autem no -^çO-^ç^gry^jf^^i parum,an nullum feu infirmum fit,an uerô querela obnoxium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;°^ teftamentum.Nam remedium ilhid dicendi nullum perpetuum eft,5eadhæredcstranfmittitur,bocuerô querelæ remedium quinquennale cft,nec ad hgredes tranfit,nifi querela iam fit inftituta.l.PofthumusÿSi quis inftituta.ft.eo.

Qjtiu (gt;lcrunciue») IndicatImperator buius titulifrequêtem ufum efte, ç^ÿf^U inoffi ut exprimitur in tj.fF.co.Sed communiter dicunt Dodo.iure AuthenticorS fioft an upiata^ fadumeflê^utrarusadmodumfithuiusquerclaï ufus,ód folum cópetat quan do exhçredationis caufàteftamento incertauel falfa cft,uel ab hçrede nô pro batâ.ut per Bart.in I.Tiria.ft'.eo.Sd in Authen.Ex caufa,C.de libe.prer.Hæc enim querela non competit aduerfus teftamentum, quod ipio iure nullum cft,ut hic ex textu,fed teftamentum iure Authenticorum eft nullum,in quo fdtusfincexpreflacaufaexhgredatuseft,ut in Authen.Vt cam de appella. cog-^Aliud quoc^. Scd Viglius Wc contra communem fententfam nititur oftendere,huius titulifrcquentiorem hodie ufum efle.Nam ft caufæ illæ te-ftamentoincertæ non fint, non putat ideo nullum ipfo iure foreteftamen-tum,fed quód refcindi pofsitper hanc inofficiofi querelam,ut uidetur ex te xtu noftro colligi,iü uetbo,Sine caufa.

^gerepoßintr) Hæc inofficiofi qucrela nonnunquam adio,nonnun^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

qaamaccufatiodicitur,utinl.Sïinftituta.fF.eod.Sed Viglius h^ putat pro-priè petitionem de inofficiofodici, Eft enim hæc querelapræparamentum quoddam adhfreditatispetitionem.Sedmedio nomine communiter querela dici confueuit, cuius uis eft,docere fe innocentemautpra:teritum,aut ex-hçrcdatum,ideoqpad hereditatem admitti uelle.I.Si quisfilium.C.co.Piopo nitur autem duntaxat poft aditamab hærede fcripto hacreditatem. 1, Papinia nus^Cçterum.ff.cod.Neep enim alioquiprius eflet,contra quern hæcquerela inftitui poftet, Sf, ut Baldus ait, ante hacreditatis aditionem femper ^^^ tofT^ont fpcscftfucceftionisabinteftato,ideocp huic extraordinario querela reme-^^^ dio locus non cft.Et hoc differt à pratoriabonorum contra tabulas pofteisio ne,qua nondum adita hareditate pcti poteft. 1. Illud. in principio.ff.de bonorum poftefticontra tabulas. Competit autem hçc inofficiofi querela tri- Osereh inoffi phcibusperfonis,qua hicfigilIatimenumerantur,Liberisffilicet, parents ^uibsom^Mt DUs,SC fratnbus,aut fororibas teftatoris.I.j.ffieo.

,^optaÜ.) Intelligït glofEtarrogatf» Sed iftud etfatn in ijs proccebf, quißmplicnerädopianturjfedconcuwente utroep iure,natutahicihcet,ó^ duilf^Sed hodie,fupr»de adopt» Matris etiam tellamentum naturales tantum hac querela impugnant,cum ei ab inteftato fuccedunt,bpenult;^fin,C« Ad Senatuicon»Orfi»

Si nullo ako iur£^) Neep cinüi fctKcet,ne^ prxtorio. Eft enim certa Juris régula,Ei qui communi aux|lio,amp; mero iure utipoteft,non dandum eflc Subltdidriwa feïbfidiarium remedium,cóm hoc nunquam cum ordinario concurrat» I.ln temedtum, nbsp;nbsp;rcm,q»ff,de minorib»quæ rcg.fi ufqUä alibi,hic ucrô mukô maxime obtine-rc dcbet,cûm remedium iftud fitodiofum,«tpot€ in quoparentes àliberisim pietatis aceufantur»

'7tfldmento rt' nbsp;nbsp;'Tej^amento reU^um^) Relinquitur autem aïiquid in teftamcnto,ucl in tm^ufn. nbsp;nbsp;nbsp;ftitutionis titulo,uel Jegati,ueI fidcicommifsi.Sed nouifsimo tuft recentio^ rum conftitutionum Imh'niani ad excludcndam inofficiofi querelam,neceflè eft,Ut fifius aïiquid ex teftamêto inftitucionis ntulo accipiat^ Aliud quoep* ^ ƒ Cæterùm.in Authen, V t cüm de appeltcog»

Qttdrte k^ti' Lc^^tifHie fiartii.} Jd eft,eius partis,qua exJegitima fucccCsiolrc,id eft, tn£ fuppltmtni^ ^p, inteftato habiturus erat.Cuius quidemlegitimg quarts pars hôc iure flip *’’’’’• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pletur filio,fi ipfe id pctat,Slt; hoc boni uiri arbitratu,id eft,ut non ipfepertij» naciter rem aliquam hgreditariam in legitimam eligat,fed ut honefté aïiquid Nofrf. eidefignetur. Refert autem plurimum,anquerelam inofficiofi, an quart at legitime fupplementumfdiushabeat.Nam querela inofficiofi teftamentum expugnat,amp; pattern inteftatum reddit,nee nifipræparata ad hæredes tran-fit.PetitrouerófuppIemcnti teftamentum confirmât,amp; licet nondum prat* parata cranfrnittituradhæredes,Ut efteommunior Docrorum fententia.

Tutor leQUam Contranum uidebatur eó,quód qui femel teftatoris indicium àpproba-petcMj,à5Kfre-«1^11011 poteftdeincepsidcmimpugnare,quemadmódumêdiuerfo,qui fe-beur non «-meiteftamentumimpugnareconatuséft,poftéa nonauditur ex teftamentö fcÜJtur. aïiquid petensJtParentibus^f. C, éodem.SC 1, Papinianus^* Meminiflè» ff, codem. Sed pro tutore facit,quód officium gerat neceftarium,nihil^ prç-térmitteredebeat,quod pupillo expedite exiftimet.Qiia ratione refponfum eft diuerfum efle in aduocato amp;nbsp;procuratore,qui etfi non ex fua caufa teftamentum approbent, propter tarnen uoluntarium officium tacitê uidentut comprobare,’bfin»ff,eo.Ideo^ fortê aliud eflet,fi iulTu ludicis parendi ne-ccfsnatepatrocinium præftinfrent»

Ojidrtd quitté nbsp;C^artam.^uü debet hab ere.) Hunc locum cum fuperiore^ Sed bæcitâ» do cxcludit Viglius in hunc modum conciliat,ut fenfus hic fi^quód quis quartam debet qittrebm, nbsp;nbsp;habere uel ex defuncti uolütate,uel ex legis fupplemento,ut de inofficiofi) agere nó pofsit»TheopbiIus autem intelligit,ac fi Imperator folum id uellet, querelâfcilicetexcludi,fiquarta légitima ei relidfa fit,qui ab inteftato ad hae reditatem uocaret.Qj-iôdaûthicfubiungit^uffîcere quarta quoin's tmrelin qui,quod etiam obtinebat in Authen»Nouifsima»C.eod»reccntioreiure,UÉ diximus,corre(ftum eft per Authen» V t cüm de appeltcognof^’ Aliud quo-que»ubi uult luftinianus inftitutionis titulo liberis aïiquid relmqui, ed quad honeftior fit inftitutionis titulws.óf propter ius. accrefcendi utilior»

LIB; IL TIT» XIX, De hæreâtifnlt;^uah(^lt;ltffTren: 74 Qiiartam aïKcmiftâacciptendampiKamus ex toto patrimonio teftatoris,quâ turn mucnitur mortis tempore,non habita ratione augmenti iiel detriment!, quod hæreditati,antequam adiretur, aduenit. Argumente J.Si patronus^ff, de bonis libert. Cæterûm quàm fæpe in hac materia iure fit uariatum,uide-re licetper gloifimagnam hic.

V i A hæredis nomen generale eft,diuiditlir hic in tres fpecies, , quæproprièadeoshæredespertincnt,qui ex teftamento fucce quot;‘^’^* ^*‘ dunt,abinteftatoenim nullos queas reperire haeredes necefla-rios tantùm,Refpondet autem huictradatui tit.ff.de acquir.uel amitt.hæred. Agitur enim hiequando ST quomodo ex teftamen to hatredes uariè acquirere viel amittere pofsint hacreditatem.

Sedufttepos^') Hinc colligimusduorcquiri,ut quis fuus hæres dicatur, Su^h^ra, Alterum,ut fit in poteftate teftatoris : alterum,ut fit in gradu proximo,id eff, ut inter ipfum 86 teftatorem nullus interfit médius in poteftate teftatoris con ftitutus,

C^uodaitifttododomini^} Fidione quadamfcilicetluris ciuilis,ltisnaturale nullum diferimen agnoffitfuorum ab emancipatis ,fed omnes periode addefundifuccefsionemuelutidebitamuocat.lure igitur ciuili hiepræci-puusfuitatiseffe(ftusftatuitur,utmortuopatre potius continuatio quædam ^“'^ W^ doming in perfona filq cum noua adminiftratione intelligatur, quàm noua ^‘^^ deferri hxreditasd.In fuis.ff.de liber.amp;^pofthumis.Et hinc eft,utfui non ha-beant neceflè adiré hæreditatem,fed non aditam ad barredes tranfmittant.d, l.Infuis.öCl.Sifratris.C.de iure deliberandi. Non folüm autem dominium, fed ettam poflefsionem iure ciuili filio 6d patri ueluti communem fingi uult nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' gloffiquam fequuntur Dodores, Argumento l.q^»Filium.ff,Pro hæred.Sed Vigliushic contrariamfuftinet fententiam,alium^ dat inteUedum ad dj, Nihil.quàm communiter folitafit accipere.

'Pretorpermittit.} Lege enimxrj.TabuI.fuitati cohaerebat necefsitas, Verum ne filij fubindc ignominiofe à paternis ereditoribus uexarentur,prg tor ex fua çquitate necefsitatem cis remifit,tolerabilius exiftimansmortuum quàm uiuum iniuria affici.Sed cum ptxtor ex neceflario hærede uoluntariu fecit,no omnia priuilegia fuitatis abftulit.Nam abftinendi ius fuitati tantum * in eo præiudicat,ex quo hæredi incommoditas aliqua euenire pc^’t,fedin a-lijshxreditas habetur pro adita,etiamfifiliusabftinuerit,ut in legatis amp;pu-pillaribus tabulis cófirmandis.De quo late Bar.in l.Neceiiarijs,ft.de acq.her,

Hoe ^ tradit Imperator de heredS differentia circa inftitutionem,8C hgre-ditatisaditionê.Nihilaütaliud,autore Viglio,hic uult Imperator,^ quód cu fuis 8^ neceffarrjs,quàmdiufui Aneceflartj funt,non pofsit nó effe teftamêti fadio. Si enim cumipfis aliquandonon eilet teftamentifadio,nequaquarn fui hæredes dicerentur,cum extraneis ucró aliquando cft,aliquando non eft teftamentifadio,quapropter inhis neceflè fuit diner fa tempora infpicere, »^ Éxtraneh.

Ponit diffèrentiam inter fuos Sdextraneos heredes,q) fui aditione opusno Suihenicstidi habeant,fedipfo iure heredes fiant,licet pofteaabftincrepofsint,fi fenóim^ tioæ opus wn . . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N q hnbent.

ttiffcuerint,hoc enfmabftfnendf remédfum à protore fnuentum,bçrcdis no-* menminfmèaufertjfedàmolefttjscredftorumhçredftarforum exunft dun-ßxfr4«i, taxât,ac tuturedtb't*Extranef ueró necefie habent hgredftatem adfrejalfoquf enfm h^redes non erunt,nec hgredftatem ad alfos tranfmfttent,ut pulchrc Theophflus hfc*Delfberandf tarnen têpus fibi concefltim ad hæredemtranf mfttunt,quatenus ex co tempore alfqufd fupereft* I* Cüm fn antfquforfbus« C,defur,deIfb,Dclfberarc ftaqj,adfrc,2lt; repudfare,cxtranefs proprfè conue nfunt,milcere ueró Slt; abftfncre,fufsXfcct ea differentia noUnuiiqUam con fundatur,ut notât glofla bic, •

bdibennii DeliberanJu) Jftuddclfberandftcmpusueterffuredetermfnarü erat,.Ö^ iuf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;relfdn ludfcfs arbftrfo,I,j:^j,ff.dcfur*delib»Sed luftfnfanijs tempus fftud de termfnauft,ut à principe non concedatur mafus uno anno, ab f nferiorfbus ludicibus non inafus nouem menfibus,ut hfe fn gloif

^^b/Ïinendi.) Interfmtarnen dum hf fe abhgredftate abftinent,feuhere-dftatf ie nonfmmffccnt,hçrcdftasad alfum nOn defertur,Nam qmfemel ab-ftfnuft,mutato confflfo poteft hæredftatem agnofcere, rebus fabcetfnte-grfs,ói fntratrfennfum.l.ffn.C.de repud,amp;^ abifhxred»

Oiianruis per fus deliberandf utcunt^ proipet^um erat exttanefs hçredfb» InucHtdri] con- j^g pbisdamm quàm utflftatfsfpfisadferret bæredftas,tamê quiafubfnde poft aditam demum hæredftatem,as alfenum emcrgft,Iuftfnfanus omnfbus falu-berrimum,amp;f hodfe ufitatffsfmum Inuêtarq facfendf tradidft remcdfum,quo fili3èredesutantur,nulladclfbcrandfmora,ffnepericulo hæredftatemadfrè l.,deakidia, polfun^ac legfs Falcfdfæ utf prfufIegfo*l,ffn*C.de fure delfb*Si tarnen quis maluerft ucterf fure utf,dclïberatfonem^ petere malft^leteribus grauamini bus fefe fubijcfet,ut non modó credftorfbus hæredftarijs ultra ufres bæredfta fisfatfsfacerc cogatUr,fed 3^ legata omnfalegatarqs præftare,amfflb etfam ld 1• gfsFalcidfæbcneffcfo.d hffnlt;^Sinautemhoc,Slt;Authen*dehxredfbiamp;rFal gjj^pqj^g nobfs.8C '^ Sf non fecerif,colla*b Trebellfanfcam tarnen ffduefa-rins hæres,ob omfiTum fnuéntarf um,non perdft,ut eft uerffimflfor Bart.ièn# tentfa,quam VfglfushfcapprobauQiiæ autem ncceflaria fintadfolennem confedionem Inuentarq,latc explicat dJ.fin*

tigredititif id HfcdöCetttütdiïobusmodishaereditatcmadfh^iïuda(cilicétUoluntate,ut itia fit duobui cüfn litresdixctitjfehxrcditatemadireuelIe.Etfado,Ut fi ea geflèri^quaï ab aho qiiàm ab berede gen' non poflunt.Eft autem hie inagna DoA^alterca tio,An fola iiokintate,nuno etiam extranéoadiï expreßo adirïpofsit hacre-ditas.Et uenftmilior uidetur gloflae noftræ fentenna, ut externum aliquod frgnumrequiratuf,quöadeundi uoluntasqueatproban, ut fi fortaflèprogt; ciiratoremad adeltndaillhærcditatem conftituat,hoc enfin fpfo faffs ade un-dfanfinum déclarât* Ex quo fequftur,per procuratoremh crédita tern adfri nonpofle.l.Perprocuratorem.fEde adeundah acre df täte,

Ä X c vs A T fnftfolmperator,^ peftradatfsnuncqs,quje ad baste dftates ex teftamento pertfnent,contfnuô tradatu non fubfugat de fjs,qux ab fnteftatodeferunt,cùmtarnende ijsacqüfrendf ff-» 0i gurfs fnftfó tradare propofuerfr,quæ per unfuerfftatem ffunt* ^^ Sed qufa legata fcrèfnteftamentfs relfnquuntur,fdeo non abfo-num putatif t,fi obfter de fllfs dfflereret, deinde ad reif qua uniuerfalê acquifi-tfonem contfngentfa,redfturus*

LIB» IL TIT, XX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• IDcLegaifs, '^r^

gt;§i LegatuWt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Ponitur hæc eadem legari defïnido fnl.Legatum.ff.de Îcgatjj.ubi tarnen tt^tumt poftremahm'us^uerbanon habentur^ideocpfulpicari licet ea ex Dodrorû fuppletiombus in Imnctextumefle translata. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Donatio gii(cdam.) Id eft,quæ generali quidem donationis uerbo con-tinetur,cûnifit quædam mimificentia nullo necefsitatis impulfu (filegatarq perfonam,aut rem legatam ipecflcs ) à teftatore proueniens,fed hæc donatio nis ipecies in nomen ipeciale tranfijt,SC ut diuerfam ab alijs fpeciebus natn* ramhabetjitaS^ feparatumquocptradatum,»t notât hicglofla.

QcrtaclUivdamucrba^) Vendicationishuiulmodiuerbarefert Thcophi Veniiedtio. lus: Doillifiue legohunc(eruum,8CitaIegatariusreilegate dominus effi-debat«r,fimul atep adita eilet hæreditas,SC à quolibet pofsidente earn nendi-care poterat.Damnationis uerba erant: Condemno te hares Titio dare cen- DumnAiio. tum.Sdnaljjabaturlegatarioperfonalisadio.Per finendi modumhisuerbis Simndinwditi, legabatur: Permitte,ô hares, Titio rem illam accipere.StT hine quoep orieba tur perfonalisadio. Praceptionisuerba erant:IHeexharedibusmeis remil frate^tio, lam percipiat,id eft,ultra foam portionem hareditariam prius capiat.amp; hine petebatur legatum officio ludicis per adionem familia hercifcunda.

C^ibufcuncluc uerbis^ ) ld eft ,fiue uendicationi, fiue damnationi, fiue altjlegatorffgeneri olim fuerint propria. Antiquitus enim certa forma lier borum certa quoep refpondebat adio,ut ex Theophilo notauimus, qua discrimina nofter Imperator fuftulit,omnibus eandem ftatuens naturam,

^éliona personales } Contrarium uidetur ex ^Omnium amp;^i Sic ïta* cfue.infr.de adio.ubi dicitur,perfonaliadione peti,ut aliquid detur uel fiat# At legatum efim iam legatanj fit,amplius ei dari,aut eius fieri non poteft,R.e fpondendum,hunc nonpetiturum,ut fibi legatum detur, fed ut fibilegati tradatur poffèfsio,ut hic in glofldierbi,Per hypothecariam.

Etiatnperinrem} Dominium igitur ret legataab adita hareditate na- ï-^t^ri« le-dus eft legatarius,non quidem iure gentium,cùm illud traditionem requi- S*^* *■“ rat.l.Traditionibus.C.de padis.Sv ^’ Per traditionem,fupr.de return diuifio. ’““w Î**®”»«» fed iure ciuiliduntaxat,cûm nunquam nifi hominis interueniente aliquo fa- *“^î'“’'‘*f’ do poflèfsio acquiri foIeat.I.Cum hgred.ff.de acqui.hgred. Siue autem quis iure gentium,fiue ciuili rei dominium acquifierit,uêdicare poteft.I.In rem. in prin.fF.de rei uend. Hgc tarnen in rem adio non aliter legatario competit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

quâm fi' rei legata natura feu qualitas non répugnât,ut fi ipet^es legata fit, eaeß teftatoris,ut notât hic gloffRci enim aheng in fpecie,aut etiam proprig in genere legata dominium redà ad Icgatarium à teftatore tranfire non po left,

' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ƒ* Sednon uÇjiie^

TVeeeßarium eße duximifs^} Non rede hic Imperator uidetur fibi ad- tc^ttfideb ‘ fchberehanc legatorum cum fideicommifsis exaquationem,quum ante i- comrmßiitx^e-pfumab Vlpiano idemfitrefponfum,in I.j.ft.eo, Per omnia,inquic,exaqua- q«4f4. ta funt legata fideicommifsis. Omifsis Dodorum altercationibus dicen# dum uidetur cumCantiuncuIa,d, 1. j. malè Vlpianoadfenbi,led à compi-latoribus in digefta noftra redadam,tanquâ quae iam eo tempore in ufu effet, idco^inexempIaribusNorinbergenfibus d.hp nulli ueterum lurifconfui-torumtubuitur.

Tiicicoftnüffit Fideitoffimißif.) Scilicet fingulahbus,qihbiis finguJæ res relirtqvKtfJ^ umuerfdhi. Nam uniiierfaliafideicommiflafeubæreditatesfideicomminàriacplurimunv à legatisdifterunt,Ex hdeicomfnifsjs enim uniuerfalibus detrahitur quarta Trebenianica,n©n aiitem exiegatisjmo nonnunquam in fideicommiiïbfin gulari eft differentia,multum enim refertan libertas legato,an fidcicommif ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;(b,alicui fît relidaXegata enim feruo libertas ftatim ab adita hacreditate fer-

üo cornpetit,Fideicommiflaria ueróab hacrede eft pra:ftanda,qai ob id iura .patroni in ieruum confequitur.h Vnica^Nouifsimo,C, de caducis tollend, l.Cüm uerô^ÿtSubuentum.fi; de fideicommiff hbertat, Slt; itaintelligi debet glofftin uerbOjExacquare, *

tt^ri ^u^ Incipit oftcndere,quïc reslegari pofsint. Deinde dodurus quibus perfó^ fojimt. nis legaripofsit,in^Lcgari,infr,eo,j.Etquidem generaliter omnisreslega ri poteft,quae hominum non refugit commercium,fine illateftatoris fit,fitte h tere dis, fiucprorfus aliéna, fiue etiam teftatori cum alio eommunis,qu« ft fuerit teftatori cum hæredecommunis,fine difcriminetotadebeljiturtSi ue-tó teftatori cum alio quopiam fit comraunis,non aliter tota debebitur, quant fi aperte teftator totam remkgando nominauer«, I, Serui eledionejn fine, ff,eo, Sed SCne quisputet,alienae rei legatum ad akerius iniuriam pertine-re,fubdit Imperator huius kgati effedum,nempe ut hacres earn rem à domina redimat,ô6 legarario præftet,uel fi omnino uendere nolit,aut immodico precio uendat,iuftam ælÙmationcm prüftet,atqt ita cùm omnino nulli iniu-riofum fit rei aliéna: legatum,non uidetur indubitatum,quod plen ty tarnen aftèruntjhuic conftitutionipcr iusPontificiumeflè derogatum,in c.Filiws, extrade teftamentis,

Rn ab honünû Commercium non e^-^) id cft,quæ ex natura fua comparari no polîimt, tommertioex- Ëtfdcni indicium eft de ifs rebus,quæ non omnino ab hominum funtexem-* ftn{gt;tf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pjæ commercio,fed quarum comparario eft difficillima, 2lt; quæ diftrahi nort

roknt,ut funt ea quæ in principis patrimonium funt redada,uel quæ ad Ec» defiam pertinent.!JdemIulianus^ffin,ff.eo,f.ôC per Dod.in c»Filius,AIigt; quando autem res ex fua natura eftquidem in hominum commercio,fed no poteftperfe,feufeparatimaut pofsideri,uelab ipfo kgatario pofsideri non poteft,^ huiufmodi rerum kgatarumpræftabitur æftimatio.Prioris exem# plumeft in I.Si qUis inquilinûs.ff.cod.j.Altcrius exemplum eft,fi prædia aut res mobiles qsperfonïslegentuT,quæ exftatuto ,uel obfuamprofelsioncnt tales res habere nonpoflLint,utMonachus,earum laltem debetur gftimatio, |)er Bart.in l.Sedfi res.ff.eo.f,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;F/onß i^norabat,) Limitandum ut ingloflâ,quæ quçftionem mouet. An hærestAeaturdc euidionereikgatæ.Ftredê relpondét,nifi quôd in werficulo, Si de coniundisgt;non bene uidetur diftinguere,an coniundi,an extraneifinthæredcs,quibusaliquid legatum eft,ut notât Angel,

^ùo, Oblipatam creditori.) Ob æs alienum fcïlicet,quare contrarium dieen-dumeffet,fi resfitalicui oppignorata,ob annuas penfiones,aut feruitutes præftandas,aut foluenda uedigalia,taha enim rerum kgatarum on er a, fol uct hæresduntaxat pro tempore præterito,ac deinde res cum feto onere trankt hitadkgatarium.l.Idem lulianus-^Hxres.ff.eo.j.Nifi tam magna effet pen

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;denda penfio,quæ inutikm redderet rem kgatam.hSi res obligauff, cod,

Viuo te/latore^) Idem etia effet,fî poft mortem teftatoris, fed ^lufqüâ Lfg»f««j qu^n hacreseam præftaret,rei legatæ dominus efficiaturlegatarius.Sed fîtempo- da tun debttt» ic fadi teftamentt ilHus ret legatæ dominus fuiflet Icgatarius, eriamfi poftea f^r, alienatam iterum recuperet,ab initio non ualet,nec reilegafae jftimatio un-quani debebiturj.Proprias.C,eo.amp; LCætera^j.ffteoj.

Excaufa efnptionü,) Subhaccaufaintelligidebent omnes eaufæone-* rofæjUt di cauia dotis,autpermutationisJ.Non eftnouum.ff.de adf-empti; Si tarnen Icgatarius rem fibi pure legatam feiens ac prudens ab rpfo hacreoe emerit,legatotenunciafle uidetur, ArgumeyoI»Titius,ff,Quibus modis pig,uelhypoth,Etindicatidemtextusnofter hic in«erbo. Aliéna,id eft, necÿ teftatoris,neef haeredis.Si uerô idemerit,i^norans anresfitfibilegata, • Icgatarius earn ab hærede comparans, non ceniebitur legato renunciaffe.ft FundoIegato.ff.Ad EFalcidiam,

l^reciumcoafctpui.) Notâtglofla,quódin obligationibus dandi, etiamftp^,-^,.^ j.^. fes dari pofte defierit,ipla tarnen petidebeat,noneius æftimatio.I.Si ff run. ^^^ pooide ÿ»EffedusM’.de uerb.obiig.CaïterömIicetfoIarespetatur,utquaefoIafitinp^f^ obügationc ,condemnario tarnen fieri poteft in aelfimatione. Nam régula^ qu» habet,non debere fieri condemnationem in aliud,quâm quod peticum €ftJ.fin.C.dcfideicommiffexceptionempatitur,quandoneceftarió uenien dum eft ad æftimationcm,eô quad res petita dari non poteft. Admittunt ta* men hoc cafu petitionem,quac difiundiue rem uel æftimationcm contine* ret.Vtpew Suchumdari,ucleius æftiraacionera, ut per Fabrura amp;nbsp;Ange* lum hie.

Duas lucratiuos^} Hæe régula intelligi débet,quando codem tempore ûtix latntintE 'concurrunt caufæ,Nam fi ftipulatus fini fundum ab aliquofubconditione, wf*. quaadhuc pendente fundum ex lueratiuacaufa acquifiuerim,poffLimcondi tioniseuenientis tempore fundum cundem petcre,utæftimationem confe-quar.LExiftimo.ff.de uerb.obliga. Non obftat regular i Si icruus,ii}'^j.ff. eo,j,Quiaibiduæcaufænonhabentoriginemin uniusperfona,fed diuerj» fatum,8C fie in eundem hominem concurrunt per obliquum.Notandum eti* am eft,quod hic dicitur,in eandem rem.Nam fi in diuerfis partibusteftamen ti fiteademquantitaslegata,eapotiusmultiplicata,quàra eadem res legata cenfebitur.LPlanê ubi^q.ff.eo.j.

InrerumRatura^ Hæc uerbaindicanttcxtumnoftrumnonloqm deçà Serm Îcgifu? Te,quæ an fit dubitatur,Vt fi dubiumfit,an feruus legatus uiuar, ut qui iam h'^ffrit^ an fuga eft. Si cnira tab's feruus uiuo adhuc teftatore poft teftamentura con* ditum fugerit,impenfa ac periculo legatarq queri ac reddi debeckSi ffruus legatus, ff. eod.(. Sin ante teftamentum fadlum ,uel poft teftatoris mortem fugerit,ctiamfi id fine hæredis Culpa fadum fit, cautionem præftabit hæres, feruum fe propres fumptibusperfecuturum»8^,fi nadusfttjlegatario reftitu* turum. Sed fi hæredis culpa ffruus fugerit,eius æftimationem prçftare corn pellitur,LCùmres4’Itacf,ff.co.|.Ô(f hoc uult gloif hit diftinguens triplices res,quæ in return natura non funt,quarum unicum, genus hue pertinet.

Fru^KS qui in illo fundo^) Hæc uerba tacitam indicant conditionem, putafinafcentur :SChoctum exrelatiui natura,tumpropter rei legatæ na* turam,l.Stichum,qui meus erit.ff,eo,f.ô^ l.lnterdum,ffde uerbo.obIiga.Eft Xe^^j^ ^, tarnen differentia inter huiufinodi conditionpm,^ earn quæ à teftatore ex- cçnàjjofamp;\^' primiturtNamIegatumfubexpreffaconditionerclidurajnifiiampurifica*

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N üq

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ta condinoné non tranfmittituï ad bairedemtegatarfjJ.Quaé ih conditions«

. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;§* fin.fF.de conditjnftit.ô^ J4.ff»decondit,2C demonftrat.Sedlegatum iftud,

cui iblàminèfl^aci'tacondino propter naturam ref legatae,tranfmitntiir eœ 'dem lure ad hæredem legatarij,fcilicet ut non prias bæredf hafeatur obUga-tio^^uärnfrudusnaci fuen'nt.l.Qiiodinrem.ff.eo.f.SC l.CümiUud.in fine, fi^Quando dies le gat fs cedit. Et in propofito thcmate,quando fcilicct fru^ dusicgantur,quiex eo fundo nati erunt,tacita conditio femper ad annum proximè futurum refertur,adeà ut fi primo anno nihil nafcatur,tanquam de ficiente conditione expirer Isgatum.d.IJnterdum. Aliud autem effet/i fm-dus ex certo fundo fub certa quantitate legarentur,nulla temporis fada mc tione.Vt fi dixeritteftator : Decerndolia uiniexfundo Semproniano Titio lego.Nam turn fi primi annifrudus non fufFiciant,exfequentibus annis fup-plebitur.I.Interflïpulantem^Sacram.S^ibiBart.ff.de uerb.oblig* *

t t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Huius^materia difficillimatradatur in I.Re coniundi.ff.eo.iij.amp;fin I.V-

f^ndh nica-^’Hisiraeßdcfinitis.C.decad.toIIen.Etpracrequirit cognÄonemtripli quot;nbsp;nbsp;nbsp;’ cisconiundionis.Namaut ucrbistantóm,autretantöm,autre fimulamp;^uer-

bisdicunturaliquiinmeem coniundiJ.TripIici.ff.de uerb.fignif. Re qui-dem coniunguntur,quibus eadem res kgatur, uerbis ucró,qui per copulam coniunguntur.Sed in hacmateriacitm coniundösfïmpliciterdicimus,uer-bis coniundosintenigimusifiueuerbistantümjflucetiamrefïntconiundi, nißunäi, Perdifiundos ucróeosintenigimus,qui uerbis 0^ orationis ftrudura funt feparatijicet in eandem rem coniundi fint.Cüm tarnen aliquos uerbistan^ tûm coniundos dicimus,non penitus cos rebus feparamus,fed in idem corpus concurrcreuolumus,licet pró diuerfis portionibus, utfidicat teftatort ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Titio 2lt;quot; SeiofundumillS ex acquis portionibus lego.Si enim rebus prorfus

efïèncfeparati,ut fidixcrit tTitioQC Seiofingulos feruoslego,quantumuis orationis complexuconiung3tur,talis tarnen coniundionis nulla habetur inIureranoJ«Huiu(modi^Quibusïtalcgàtum.fr.eo4,

Eadem rei-t.) Hæc tierba fan's indicant,textum folitm loqui de ijs,qui re coniundifuntjicetuerbisfintdifiundi. Compleditur itaque textusnofier duas duntaxat coniundorum legatariorum fpecies, Re feiheet fimul amp;^ uer-Itu dccrelcendthis^Si re tantùm,amp;meritô.Nam quod ad praefentem materiam,iijsueaccre-w It^Kts, nbsp;nbsp;fcendipertinct,paruaadmodum cft differentia inter eos,quiutro(Ç modo c3

iunguntur,amp;f eosiqui uerbis tantûm.Legatarius cnim (modô in ipfius peifb na ab initio legatum conftiterit,propter cafus quós ponit bic glolÊin uerbo, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Defecerit ) ab initio partem facit,ad quam fi non perUeniat,ea pars accrefcit

collegatari^I. Vnicâ-^Pro fecundo.C.de caduc.tollendis. Sohim in hoe eff difFerehtia,quód ubi uerbis tantum coniundi, ex pre ba tebatoris uoluntatc partes faciant,adeó ut in contrarium probatio non admittatur.In ijs ucró,qui 8lt;f reS^ uerbis coniunguntur,furis tarnen præfumptione partes ab initio datte cenfentur,ideoqt in contrarium probatio recipietur, ut dedarat Zafius, fingulariumrcfponfbrum cap.i8.Scd horumab ijs qui re duntaxat coniun-guntur,nonmodica eft differentia,licet textusnofter coniundos omnespa-resfaccre uideatur,hie enim ab initio fingubstota res pro indiuifo debetur, 05 partem turndemum facient,cûm ad legatum concurrent 5 quorum altcro deficiënte alter fibi totumrctinet,nön quidemiureaccrefcendi,cùm res i-pfi iota initio dcbebatur,fediure non decrcfcendi.LConiundim.b.de lega-■ w Ætrf’tisiij.Et hoc eft,quod dicifolet,coniundos ab initio partes faccre,difiundos ^»(ii- uer0concurfu,d.l,Vnica4tSic ueró.Et in illis ius accrekendi, inhisuero ius

tîBi n* TIT* XX. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DtLi^t^if. ^gt;^';r

tusnon decrefcendi locum habere,inter quae h^c eft differentia,utqui luâ accreffendi habet,(bióm partem petere ab initio pofsit,amp; collegatarq deficit cntispartem cum adiuncfloonereaccipian Qjiiuero lurcno^ decrefcendi Utitur,rem totam ab initio petit,nec deficientispoffea coll eg atari) onus fufti iiercdebeudthVnica’^^Suiuero, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Contingit autem interdum plures collcgatarios diucrfimode inter fe con* iungi,alios utroep modo,alios uerbis taptidn,alios re tantùm,ut in hac oratio ne : FitiofiC Seio gquisportionibushunc fundum,6C eundem Gaio lego» ïtem,Sempronio eundem fundumIego.Duo eeiïm primi funt coniundii uct bis tantnm,tertiusutrocßmodo,quartusretantöim Quocafuin deficientis parte reliquispræferetur,qui ci utroq» modo coniunórus eft. Et qui uerbis tantum, prçfçrtur ei,qui re tantum cftconiundus^per tex,in d.fRe coniun* di.De quo ibi latius uiderc licet per Dodo»

Etfundumpeterc^) Videbaturtarnen partera fundi duntaxat petete pof fc»Nam fundi partem,ufumfrudum fcilicet,lucratiuo titulo confecutus eft. Diximus enimfuperius,in tit,de uftifrudu, quód ufusfrudus fuæ cauftc,id vl'm^i^'^-' ^^ €ft,proprietati coniundus pars fit mtcgralis dominij, Refponfïo colligi po'/if P«« d3rigt;’ti!.l teft ex gloif uerbiXIjna ufusfrudus. In hac fcilicet pecitione ufumfrudum partem dominij noncenfergfed feruitutislocumobtinere,idt^ uerum eft at-tento tempore, quo fundi proprietas emebaturuRifrudu dedudo,uel dici poflet,ufumfrudum non elft ipfius fundi partem,ciim rede totum fundum noftrumdicamus.ff.de uerbo.fÏgnif.Licctuulgoplenum rei dominiumha* bere non dicatur,qui nudam propriecatemhabet»

^mplifisciitsßeri.) Eodem fcilicetihre,quó apudipfum eft.Sed ü do- sicui fad va minusalicuius rei fit,cui aliquid iuris in ca re défit,ualebit Icgatum, quo ipfi {t^t«r, fuares legabitur,ranonc fcilicet iuris deficientis.Veluti fi is,qui utile domi nium habet,legethabentidiredum,ut fi emphyteuta uel uaftllus leget dó-tninodiredo,uel creditor debitori legctremdebitam.l.Sidomus’^ffin.ff.eo» j,amp; l.ldem luIianus-^Si Titius.ff.eo.p

Jit heetabenauent.) Intellige in re pure Icgata. Nam inutiliter res mea »nihifubconditionelcgatur,fi conditionis euenienu's tempore ea res mea nonfit.l.j.in fi.ff.de reg.Catoniana,tunc.nu’nitium capit legatu coditionalc»

C^udtn(juudinopinione.) Gloflaindicatnonünquamplus ualerequódôpimo rJhfm rft inopinione,in ijs mdelicet.qux à folo animo,mera^uoluneatedepen- ^uiiip. fcr--dcnt,uteft adirio uelrepudiatiohgreditatis.Qiiarefiquisfe uoluntarium hc tur wiuii. redem credcns,cùm effet neceflarius,repudiaucrit lier éditât cm, nihil agitj» Is qui putaiiff.de acqui.hgred.

^benauerit^) Pro intcnedugloffdiftinguèndû,anteftatof rem propria ^{q^flatcr ^ w tamlegatamdonauerit,an ucndiderit,an oppignorauerit.Namfi donauerit, /-^.^f^.-j ^'il..^, indiftindè extinguit lcgatum,adeô ut nec reconualelcat, fi poftea teftatôr j^yj.^, cam remrecuperet.per ll.in gloffallegatas.Si aût uendiderit,uel aliter quàm donando alienaucrit,idqj nulla urgente necefsitate,prefumit animo adimen dialienaflc,nifilegàtariuscontrariû probet. Si uerônecefsitatc,nô aliter ade mire cenfebitur,quâmfi hoc livresprobauerft.Siaût oppignorauit,indiftin dènoncenfeturadimere uoluiffe,uifiheresidprobeu

Liberath Uamp;i Huic ^* refpondet tituLfEde liberanonc Iegata«Ponit autem hic glofla très j^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ ïnodoSjquibu^iberan'orelinqLiipoteftjaddipoteRamp;quartuSjft' fcili'cetcre*

ditor chirographum,quod apudfe habet^debitori legaiienc.I.üj ff.de libéra, légat,Quemadmodum autem fiiperius diximus,extingui legatum uolunta-ria alienatione rei legatæ,ita Ô(^ liberationis legatum extinguitur, fi teftator ante mortem fuam debitum exigat^^Tam autem.infr.eo.Nifi tarnen contra-rium uoluiflê teffatorem Icgatariusprobet. I. Fideicommifla*^» Si rem. ff. de legat.iij, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Le^tam rei Legatum Utile.) Dubitandirationem indicat glof.quodqui alicui,quod propria, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;is debet,!egauit,Iegatarij rem legaffe uideatur,cuiufmodi legatum inutile di

dum cfifupr.co'^’Scd fi rem,Sedin contrariSratio eft ,quia non tam res i-pfa,quàm libcratio legari uiderur.Nec^enim debitor per legatum fit rei legatee dominus,càmiamante dominus fuerit,fed confequitur remifsionem eiusiuris,quodteftator ad rem illampetendam habebat.SupegusaUtem in d^Sedfi rem.regulam diximusjToties rei etiarn propriæ legatum ualere, quoties utilitatem aliquam adfert,

d\dc(Jue abh^erede ciifs^) Hoc uerum eft,nifi legatum fit perfonak, id eft,quodfolamlegatarq perfonaraliberet,id quod ex legate liberationis tenore cognofcere licet. Vt fi dixerit teftator : Hæres meus à folo Titio res pc-tito.l.Nonfolum,ij^*Talelégatum.Ódl.Aurelio,ff,deliberationeIegata.hoc enim cafu folus legatarius exceptione tutus erit.

i^t^iwnrnii Sinihilplnsedi.,') Poteftautemplusefteinlegato,quàmindebito,mul baa. tismodis: Autenimre,utfimaioremfummamquàm debebat,autloco,aut tempore,autmodo,Vtfi debitor,qui fe exceptione aliqua aduerfus debito-remtueripoterat,debitumcreditoriIeget.l.Si creditori.ff, de kgat.j. Item propter hypothecam,fipriusper contradlum creditor hypothecam non ha-buitin bonis debitons,per Bart.in d.l. Si credifori.QjLiibus autem uerbis legatum iftud fieri debeat,uidere licetin l,Lcgamt,ólt; ibi per Barto,ff,de liber, legata,

Lf^tumdotis. Q^aaplcfiius edl legatum,) In quo plenius fi't,expiicat glofla,cuius uer Aüio de dote, bahæc: Annua,bima,trimadie,hunc habencienfum,non licuiffè olim do-tem repetere aliter,quàm ut tertia pars primo anno, amp;C altera tertia fecundo annojamp;^reliqua tertia tertio anno petcretur,per l.üj.inprin.ff de annuis 1e-gatis.Qiixruntautcman dotelegata hæresdotisfolutiortemdifferrepolsif, * aut aliquid ex dote retinere propter impenias à teftatore in rem dotalem fadas fin qul^e uulgoreceptaeftDodor,diftindio,in hSi nondefignata.C, de falfacaufaadiedalegato»Vtfiteftatorufusfituerbo præteriti temporis, hoc modo : Lego uxori quod in dotem dedit, expenfæ non minuänt legatS feu dotem.l.Mcuio-^*At me.ff.de legat.q. Si ueró ufus fit uerbo præfentis temporis,hocmodo : Qiiod habèo excaufa dotis,uel dotem quam habeo,u-xorilego:ibliimintelligaturreli(ftum,quoda(ftione de dote peti potuiflèr, id eft,dos ipfa ob impenfas neceflarias iam ipfo iure minuta,!,Dote,ff,de dote prælegata,

Pulchrè docet hic §* ad quem rei legatæ pereuntis incommodum ipedet, modumAd q^ntm ^c’^pc ’“ icgatarium,u mhil 1« quodhæredi polsit imputari, f^eaa. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Si rest) Ideftjlpeciesaliqua.EtenimIpecieidcbitorintcritUreidebitæ

ante moram,^ fine cius culpa ipfo iure ab obligationc liberatur, quia per-emptumeft fundamentum ipfîus obligationis,adeô ut ne eftimationem qui dem eius rei praeftare cogaturJ.Cûm res.ftleo.fôC l»Q^od t^mihi.ffiSi cergt; tumpetaturjdem^dicendum cflèr,fi genus fubafternum debeatur»ideftjngt; Certares de certis,ut unus ex equis teftatorisjperemptisenim omnibusequis teftatoris extinguitur legatumJJn commune,q^Incenè»fF» Ad LFakidiâ» Sed fi equusin genere legatus fit,etiamfi omnes equiteftatoris pcreant,dugt; rat tarnen Iegatum,nôdum enim res legata,hoc eft,genus ipfumiperqt, imô naturalifnecinterirepoteft,cômin una quaui^fpecieiemg genus côleruet»

Sine^éio hisredis^ ) Ideft,fta ut hæredi rei legate interitus nul la iufta rationc imputaripofsit,ut quia nec dolutn admifit,nec in mora fuit,nec inco diligentiain re conferuanda defideraripotuit» d J. Cûm res^ Guipa. Nam fi eft quûd hacrediimputetur^æftimatibnem prâcftabît,etiainfires eodem modo apiidlegatarium fuiflet peritura^potuiflèteaim legatarius rem priusac-ceptam uenlt;J(difte.

TVX intûrç/l^) Ad I.In fumma^Si feruum.quâm gïoitut contrariam f^ffti^nti^^ alIegat,aIiterrefpondentDo(fto,Rationem uidelicetdiuerfitatiseflè, quôd libres utplurimum m caufafitlucratiua, Ïdeoqj acftimationcm prüftet ferai, quemlegatum ignorans,manumifit,ne cum aliéna iacrurauideatur locuple-tari,alioqui enim qui in iusalteriusfucceditjiuftam ignorantiae caufara habet,I.Qlu in alterius.ff,de regjuf»

Hic inquirit Imperator,fi ex duabus rébus coniundlimlegatis altéra perlent, an quæfupereft,debeatur.Ecfub diftincftionerefpondet, fi altéra alte-husfitaccefsio,unicum ccnferilegatum,2lt;principaliperempto,ctiam accef foriæ rei legatum extingui.Si uerô altéra alteri non acceflèrir, plura cenleri legata,8C earn quæ reliqua eft dèberi^quamremexemplis elariorem reddit, idem ell Jlfundoó itl/iTuUus.) Refért autem quibus uerbis iftud legatS ^^^^^J,*^ fiat, Aut enim legatur fundus ca infvi umento,autfundusinftrudus,aut fun-dus8C inftrumentum.Exprimafcripturadebeturtantuminftrumentumfun di,nonpatrislam.fed ex fecunda debetur inftrumentum fundi accefloriè,SC patiisfa.principalitcr ï ex tertia uerô utraeç inftrumenta debentur æquè prin cipaltter.èc hoc eft quod uult hic gïoira,ad quam adhibefiQuæfitum.ffide fundo inftrudo legato.

^dunafnouetn.) Etitaïamgrex elle dcfijt^idcotÇin’dcn'potej^trciIcga-Grfx k^tiih tac interitu cxtindlum cHè legatum,Sedin contrarium ratio eft,quia toto all-quo legato fingulæ partes legatæ mtelliguncurettamacqueprtncipaltter,u£ ex hoc textu colligitur»

\ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;o i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PtcuUvm

JPecuUUtti.) Peculqœ gregislcgatqqdad augmenta of decrementu perti j^^ net,cadc eft ratio.Eftn.utrunq; uniuerfale quidda,5lt; totum,ex multi's rebus conftans,inhoc tarnen difFerunt,quôd tam grex totus,quàmfingulç feorfîm partes uendicari pofsint,quia tam totum ipfum quam partes fingulæ corpora les funt,PecuIium uerô ipfum cnm fit incorpora!e,amp; pierafq: etiam res incor porajes continens,rotum uendicari non poteft,licec res quæ in peculio funt corporales uendicari pofsint,hVendicatio,fEdie rei uendicarione» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Li^i icetî^it

luUana^ ait ‘ßi^uidcm ) Hæ c diftùidio in hac fundat régula : Qiiod accède

dît uel deccdit Jegato,donee legatfi cedat,ad legataris pertinet,fed quando Ie ga turn ccdat^tió adeo certa eftregula.Regularitcr enimlegata cedunt,ïd eft, Irjtfrf quando deberiincïpiiiftt,amp; quo ad nis tranîmîfsîonîs,acquîruntnrlegatario,â mor^ cédant. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;te ^ftatoris* Tranfmïtti autem dicitur,quando heet nondum acceptum ad

LeQUitranf* hxredem tarnen legatarq transfertur* Proindeli poft mortem teftatorisde-tttißio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libérante adhuc barrede moriatur legatarïus,ad fuum hæredem tranimittet

legatum. Ohm tamen,ut monet bic Theophilus, legata non cedebant, nifi aditahæreditâte,atqpîdeoplcrun{5caducafiebant,hæredibusfcripris aditio-nem fraudulenter difterentiI^is.Qiiapropter meritohoc immutatum eftj, Sipoft diem.ff,Q,uando dies legaucedat.S^ 1,Vnica'^CSm igitur.C.de ca* ducis collenme fcilicet legatorum cefsio penderet ex arbîtriq harre dis. Sunt tarnen nonnulla legata,quac propter fui naturam etiam hodierno iurenon nifiab aditahæreditate cedunt,inter quae eft legatum pécule feruo teftato-rismanumiflb reliÂum.Nam anteaditam harreditatemnon eft cui legatum acquiri pofsit.Ncq; enim iplimet feruo acquiretur,quia is fibi nihil acquire-re authabere poteft : ncqgt; ad fuum hærèdemtranfmittir,cùm feruus haerede habere non pofsit:nec^ etiam domino fuo acquiret,cüm ante aditam haere* ditatem dominum non habeas Nee obftat,fî quis dicat talem feruum lega tariumfibijpfîpeculiumacquifîntrum,eôquôdiam amorte tebaroris,etiam ante aditam h^reditatemcelTerit teftamento rehda libertas.Nam folum à morte teftatoris cedurit legata ad eum effedumjUt tranlmitti pofsint,non tarnen ante aditam hæreditatem debefttur ut péri pofsint.l.Hæredesun fine.ôf l.fcquen.ft.Quiandodieslegato cedat.Et hoc eft quod uulgo dicunt,legato-rumdiemfiérê cedere àmofre teftâtoris,fed uerêab aditahaereditate.quæ fi dio inutilis eft,cùm ea res eft legata,quæ ex natura fua non tranfmitritur,ut ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;libcrtasSé feruitutesomnesperlonales,quare meritô huiufmodi legata non

7Von debetur.) Dubitarionem facîebat,quôd fi lêruus inter uiuos ma-numitcatur,ipfiTuum debeatur peculiùm,ôé quôdfolemusinteftamêtis pic nius uoluncatestefiantiuminrerpretari,Linteftamentis,ff.dercguI.iur.Sed in contrariumeft,quôdlicetplenior fittebamentorum,quàm contraduum interpretatio,réftridior tarnen eftlegatorum confideratio,quàm contradu-um,Àrgumento I.Numis.ff.eoriq*

tfÿltumrd i» nbsp;i^éliond filas.) Non igitur tenetur hartes fuis fumptibus debitum il-

cor par alu. nbsp;Ïud exigereffed tantum legatario adionem cedere,rem tarnen litigioßm Ic-

gatam hartes fuis fumptibus perfequitur,quamfi uidorextiteritlegatario præftat,fi autem indus fit hàîres,nihil cOnfequitur legacarius,lins enim euen tus ei relidus uidetur.Authen,Nunc cûmhæres.C.dc litigiofis,

.^ Si ^encrabterjeruits^ Generaliter tea Generaliter.} Id eft,nomine aliquo generali,ut fi dixcrit teftatotî Titio ÿ^riquidpd hominem lego,Caius domumaccipiau Sed,ut monet glofla,ponendum eft difcrimen inter generalia.Nam noriloquitur bic textusdc genere,quod Dia ledicis fubaïternum aut géneralifsimum dicitur,ciim tale legatum non uale-at,ut fianimal,aut corpus,autfubftantiàlegatur.per dd,hic,Sé ml.Legato ge neraliter.fEeo.f.Seddeeo geq^re hicloquimur,quod Dialedici Ipecialhsi. mam fpeciem uocant,id eft,quodatda fuâgeneralitate fingulares duntaxac res,nó etiam aha genera inferiora compleditur,ut eft domus,homo,equus, fundus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Eledio

• ElcSlio k^atarij,) Hæc régula uera eftl'n genenbus rerum,qu^nume j^^^fi{„ ^^^ iro,pondere,autmenfuranon conftant,ôlt; hoc fi teftator eius generis res ^^^^ re tle^Ho emm quas in fiiopatrimoniohabeuVnde ut fixeres clarior euadatjCcicndumcfi^^^ genusiftud,de quo file agimus,tripIcxinueniri,Qjioddam ^im fiabet certos fines à natura conftitutos,ut homo,equus,bos. Aliud uerö non natura, fed hominum deftinatione fines conftitutos habet, ut fundus, domus,na»iis, menla,amp; fi'miIia,Etinter hxc difcnmen eft,quód pofterioris generis legatS non ualec,nifi teftator Ipecies ahquas habeat in fuo patrimonio, ut eft communiter fententiagloflx ÔC Bartoli,in 1» Si domus, ff, eodj.Licet Zafiusin fuisintclledibusjôi: Cantiunculahic contrariiim dicantin domo legata. Sed prioris generis legatumualet,fiue teftator in fuo patrimonio id genus res ha beat,fiue non,utfi non habeat hgresfpeciem aliquam,nonprorfusinutilem alicundecomparatam prüftet Iegatario.I,Huiufmodi^ Si cui.ff, eod.j. Hx-redis etiam in utroep genere eft ele(ftio,fi teftator de certa aliqua fpecie fenfit,fed quam no n fati s demonftra uit,ut fi p lures Stichoshabens,Stichum Ie gauerit,I,L^atogencraIiter,infine.ff.eo.f,Vbi autem gloftanoftra in fine uidetur à r^ula huius textus,qux legatario eledionem tribuitjegarum do musexcipere,meritó uidetur hic à Fabro SC Angelo rcprehcndi,eó quod nulla ratio diuerfitatis idonea reddi pofsit. Eftamp;tertium genus earum re-rum,qux in numcro,pondcre,æ menfura cómunem fundionem recipiunt, ut frumentum,uinum,oIeum,S^fimiIia,0(f in his nunquamlegatarij,fed hx^ redis eft eledio.Liq^öi^ ni|,ff,de tritico,uino ÔC oleo legato,

Cxterömquxhadenus de elelt;ftionedi(ftafunt,tunc locum habent,quum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ex uerbisteftamenn,utrius fit ele(ftio,dubitatur,utindicant ultima noftrite-xtusuerba,Namfiexuerbisconftet,utri teftator elecftionem dare uoluerit, penes ilIS crit eledio.llli autem eledfionem dediffe teftator uidetur,ad quem legati executiua uerba dir exit, Vtfidixerit:Hxres meus dato 6óc,hxredis fitelelt;ftio.Siueró,Titiusaccipiat,penesIegatariumfi't elccïio.lJLucio.ff.eo. xj,Notandaquo($ hic eft marginea additio,qu£ rede monet,quàm libéra fit fixe à lege data eligendi facultas,ut fcilicet neeß optimum legatarius eligere poftit,necp hxredi illudeligereliceat,quodlegatario futurumeftinurile,Et option^ llt;ÿ‘* ca eft differentia inter optionislegatum,de quo in ^proximo fcquentbSlt; Ie«« hmm, gatum rei in genere rclidx.Cum enim optio legata eft,eligendi facultas ex-prefsis uerbis à teftatore relida,optimum eligere poteft legatarius, I, ij. ff.de optione legata. Semper autem poftquam eled io feme! eft légitimé fada,am-pliusuariarenon licet,quia tunc dominiumreiIcgatxredainlegatarium tranfqt,l,Lcgatumita.ff,eo,if.8C l.Non eft dubium,C,eo,

Poftquam Imperator hadenustradauit,qux res legari pofsi^t,nûc aliam ogitw kgiri siggrcditurpartem,quibusuidclicet pofsitlegari, Etponitregulam,quôd poßU, ijs folis Icgari pofsit,cum quibus eft teftamenti fadio,id eft,qui exteftamen-to aliquid cape repo ffunt,ut notât glofia,quxnouem perfonarum genera cnumerat,cum quibus non eft iureRo.teftamentifadio, Poftet autem fimiOa« legerepof lis régula dari adiuè.Nam illi foli legata relinquere poftunt, quibus compe- /‘^ titteftamenti fadio.Nce obftat,quód etiam in codicillis pofsintlegatarelin-qui.Na codicilIorS fadio folum inter eos eft,inter quoscé teftamenti fadio,

Ab hoc loco uflt;ç ad ^ Sed nee huiufmodi,récitât Imperator,quid olim iuris fuerit circalegata incertis perfonis rehdajauam materiam late examinât Dodo,in LQiiidam.ff.dc rebus dub ijs.

^*ß^'gt; Scilicet ante iuraDigcfiorum,utmonet Faber hie. Nam furtf nbkamp;reanli- fftorum,quemadmodumSChodiedfgarihcebatpcrlbnîsincertis,fimodôta jp^j ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lisincertitudo uel ex futuro euentu,uel per legem collipodecd« 1. Qiiidam»

Slt; tSiquis adcipdi.C.de Epifco.SC der. Licet enim quid paupenbusin-j^enfum pM' certisfitrelidumjlioctamcnpcrkgesefTcdumeft certum, ut fcilicct Xc-fenbaf, noftieius ciuitatisdebeatur Icgatum.cmuseftteftator.d. l.Si quis.Vtnunc fit idem indicium de tali legaio,ac ft tiuitatirdidumclfctd.Ctuitanbus.ft» de legar.j.

Lfgaraw iweer J^elinJui Conccßuw^} Hac ratione mouebantur,quodlegatauel ami-tisperfonis» atix uel meriti caufa relinquÄrda uidebantur. Atqui in incertum non ca-dit adfedio, quae ratio adhuc hodie obtinet in incertisnulio tempore cer^ tificandis.Vtnullum eft legatum,fi quis dixerit;Lego uniLouantenfium hanedomum.

jneerta ofibiionc,) Hoc modo incertum non eft legatum/iteftafor,cfim pluresamicos Stichosnomine habeat,Stichoaliquidleget. Namqnum te-ftator fingulari nomine ufus fit, patet eum certam pcrlonam ^gatartj animo fuo fubiccifle,ideo^ legatum ualet,utei debeatur,qui apertifsimis pro-ibationibusoftenderit,de fe cogttafle teftatorem. fin tempus ^f. ft. dehae-redibusinftit.Alioquiratione duntaxatdeficientisprobationis talc legatum peribit.

Excoqtiatii,) Hoc de remotionbus eft intenigendum,quos uidelicet matrimonio coire Iura non uetant.Alioqui enim legatum cenfebitur fub-turpiaut deiurcimpofsibili conditionerelidum.De quo fuprä didum eft ^•Impofsibilis conditio.de haered.inftit.

Magnaahereâtio inter Dodores eft, qtiare pofthumo alienodim nihil relinqui poterat,fuo uerô pofthumo poterat. Sed eaquaeftio nullius nunc momenti eft,com hoc diferimen hodie fit fubiatum, per ^ proxime fequen^ tern. Videre licet per Alciat.ParadoxJib.i.cap.x.

T T • Qyæ h*c dicü}itur,gloffàrefcrt adomma hacrenus de inccrtis pcrfonis, de i crt /'{0^^^^™^‘^9'-^'^’*’ï^a’’*:olusinl«Qiüdam»ff»de rebus dubijs.Vnde Imperator (^ ^^^!^ ^ius antiquum de ïnccrnslegattsiimitauit,ut exceptionchabeatin legato ad pias caulas relid-o«l»ôi quis ad decli.C.de EpifcôC der. Altéra aûi limitation, ut antiqua dla régula nô procédât in incertis poHea certificandts,nô elh,tit df

. ’• XimusJmperatoris/cd lurifcoss.indJ.Qjiiidâ.ôCtSi qs ita.æde reb.ambig*

‘TutorwetrtM 2^ec perno/îrctmcon/litutionetn.) Îdeft,quanquam contra fus uetusitte teüamtnto non cummus uoluntati teftatoiis^resfuas incerta; peribnæ relînqucntis,non rà-d«ndi^. nbsp;nbsp;nbsp;men tutorem incertum teftamento daripermifimus, quemadmodum nec id olim permittebatur,ctiamfi ex fut uro euentu ad certitudinemperuenirepof fitU.Tutorinccrtus.ftidetcftameniariatutela»

Error te nomi De nomine,cognomine,pracnomine,amp; agnomine copiofê 8C eleganter tu an udiet /edifTerit Alciatus dtfpundJib* 4» cap.i.SC Viglius in §^ Nonunanm.fupr.de gaittw. exhxred.Iiber. Error itaquein aliquo rftorum/i modo de perfona confier, neep inftitutionem,necjlegatftm uuiau Concordat l.SitnaQuune.C.de te-ftamentis,

In nomine») Proprio fcilicet ac fingulari,Nam fi in appellatiu^nomF ïie teftator errauerit,etiamfi eius mens appareat,legatum eft inutile,ut fi fult; pelletftilis nomine ueftem legate intcndebat,l,iii|,n«eodem j. Cuiusdiuer* fitatiseamrationem adferunt, quód appellatiua nomina n»n fortuitam aut uoluntariamalicuiushominisimpofitionem fequantur utfingularia,ftd rei ipfius naturam ac fubftantiam, ideo^ nominum appellatiuorum muÂtio nonnifi excommuni ufu fólet recipi,LLabeo,fEdefupelleórile legata, Hoc itaque cafu hæres legatarium rcijciet,fupelle(ftilem obrjeiens non effe lega-tam,quumde uefte nihil in teftamento icriptum inueniatur«l«In ambiguo« fEde rebus dubijs. Paruus' tarnen error in domine etiam appellatiuo non nocet,ut notât glofla, propter rerum fcilicet ac uocabulorum affinitatem, utfi quis libroslegate uolens Chartas nuncupauit« Error etiam in nomw ne legatum non uitiat,fi res oculis fubie(fta,ac ucluti digito monftrata,non fuo nomine lege tut, ut fi quis boue monftrato dicat : hunc afinum Titio Ie-go,I,Quæ extrinfecus,ff,de ucrb«oblig«

/ic^ataiif/^) Idem in heredis aut tei legatæ nomine.l,Si Fortidianum,C« to.Sedfiteftator in fuo proprio nomine erratet, inutikm redderet inftitu-tfonem,Vtfi Titiusfibi hæredem fenbens dicat: Sempronius Caq hæres efto,I«fin«C,dehxred,inftit«

Qiiemadmodiimfirpenorecafu cotnmtttebaturcrrot,ita6lt;^ hoc cafujfcd ihi in legatafij nomine, hic ex rei Icgacæ demonftratione , qui error etiam non uitfat/ Concordat l,Demonftratio.amp; hFalfa demonftiff de con^ dit.SC demonft»

Dcmon/lrationc,} Demonftrati‘onemuocatadicdioncm,quac ccrtitU* ^*’’’^”/^’'‘**“’‘ . dinis caufarei fingulari adqcitur^talis enim adiedio fi generi fiat potius con-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ditionem efficict,utfi dixerit : Veftes quas uxori emi, Titio lego, ideo^ fi nullas emerit,tanquam déficiente conditione corruit legatum* tQuintusÆ de auroSC argento legato« Simile etiam eftindemonftratione,cui quantitas adiecfa,utfi dicat: Decern aureos^quos in area ilia habeo,lego«tale enim legatum etiam eft conditionale«!,Si feriius‘^Qiiis«tf. eod« f. Valeret tarnen Ut pure legatum,fi demonftratio certac quantitatis adiedfa perfonam teftato-ris contineret,ut ft dicat : Decern quae Titio debeo,Iego,l« Sific^j.æeû* dem j«

/von périma) Contrarium uidetur exÏ«Sipater.C.de hæred.inftit«ubi falfa demonftratio inftitutionem uitiat • Sed dicendum ibi demonftra-» tionem elfè qiite cauiam finalem contineat * id eft, fine qua teftator legatu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• rus non fuilîet,incaufaautem finali tarn hic,quâm proximo ^quens ^»ex-ceptionem habet.In hoc enim caufarum genere öbtinctjquod dici folet ï Cef fante caufa ceflat qupqt effecrus,

Longc ma^«) ideo fortafsis,quia falia demonftratio obfcuritatem indugt; cit,cuius tol 1endæ onus incumbit legatario,ut probet fcilicet de fe cogi-tafle teftatorem,fed non incumbit ei necefsitas probandi caufam 5 quai tefta* torem impulerit,ueram fuiflè«l,Cüm taIe^«Faliam« ff. de condit.SC demonft» Si tarnen hæres probat teftatorem alioquilegaturum non fuifle^exceptionc doli repcUetur Icgatarius.d^» Falfam* Talis enim finalis caufa cenferc-lur« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

conditidliis natura fir,ut aâ-um fufpendat,Conditio propriê no dic/tur,qaaf ' fertur in prseteritum,utin exempio textus* Notanda autem eft hie glofla, quæponit difcrimen inter modum, caufam,conditioncm amp;nbsp;demonftratio-nem.SimiliterSiklariorem gioflam habemusRiper RubricalLde condit,0C demonft.

Duashie quxftionestradat, Prior, an domino hgrede inftituto pofsit e* ills leruolcgan : altera,an feruo herede inftituto poisit eius domino legari, 0^ adpriorem refpondet fub dif^'nenone,

Stmohtereiit quot;Pure, inuttlitcr legari») Ratio eft,quia quum legata pura cedant à mor-it e^n. ^^ tcftatoris,eidcm âTe ipfo legaretur, contra legem, Legatum•ÿq. IF, eodj« 0^ contra communes Regulas,quae habent,in eandem perionam, 06 in codem negotio Adoris §6 Rei-Iura non pofle contingere. Si autem feruo legatum relinqueretur,ab ipfius dominopræftandum,dominusipfc fibipræftare deberet,ratione dominicac poteftatis.l, PIacet.ff,de acquirenda , hgreditate, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

RfgalaCat«* JVec ^uicilttam.) Vidclicet propter regulam Catonianam, de qua ff.de maim, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j-egq)^ Catoniana.quæ habet,Quod legatum pur urn,ft teftamenti faefti tempore decefsiflet teftator,inutile foret,id quandocum^ deceflerit non ualere. -qua régula non procedit in legatis conditionalibusj.penuhff.de reg. Cato, initiumenim huiufmodilegatoruàtempore euenientis conditions ipeeftari debet,ut qua nunquam cedant ante conditionis euentum,ideo^ fieri poisit, Ut in tandem-non cadantiura Adoris 06 Rei,utdeclarat nofter textus, ^ »^ntc harredii.

Scripture (tr- (^ia induite^ ) Scriptura ordinem fequi ncquaquam inciuileeft, fed do (Ruanda f^ inciuiJeeflct,adeôicripturaordiniinhçrere,uttèftatorisuoluntas négligeai aanim, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;retur.l.Necenim.ff.defolui, Aliquando tarnen foipturaipedandus ordo eft,utquando ex legis uel teftatoris difpofitione aliqua eftordinis praroga* tiua,ut cum priore loco fcriptus aliquid pra catcris accipit. 1. Generaliter^ Qiiis ergo,ff.de fidei.liberta.06 toni foluendo.ff.de hared»inftit,ö6 l.Quo-ties.ff.de ufufrudu,

^ 'Podl mortent^ le^ftm pt/l HuiusParagraphiratiofecundum Theophilum crat,quia ab haredibus nd pridumor» incipcre adionemolim non concedebatunConcordat 1. Vnica,C. Vt adio tern hercdn uel ab harede uel contra haredem incip. Legatum ergo poft mortem hagedis It^arij» nbsp;nbsp;nbsp;uel Icgatarq conatum,quum co uiuo cedere non poftet propter uerba tefta^

• nbsp;nbsp;nbsp;toris,nec poft mortem ueterem regulam omnino deficere erat neceftc,06 ea-demrationedecet Theophilus,Legatum pridie mortem haredis uel lega-tarij relidum non ualuillèjhic enim dies non nifi morte fecuta unquam erat certus,ac proindc ante mortem non oriebatur adio, Caterum legatum re# lidum quum hares uelIegarariusmorietur,ö6 ueteri 06nouo iure ualet, Is enim loquendi modus praftationem legati duntaxat differt. I. Hares meus.^ ff.decondit.06 demonftrat.061.Sicuihares.ff.Quandodieslegati cedat.

Hufe Paragrapho refpondet titulus Digeft, amp;S Cod, de his qux pcenae nomine Telinquuntur » Duabus autem potifsimum lationibusjefert Theophilus, ueteres noluiflè poznae nomine reliefs ualere , turn quod Lex oderat legatum ab hacredis arbitrio dépendons , turn quod Ie* gata beneuolentia dC amore Legatarq , non odio hacredis , debeant rehnqui.

LTeZ IL TI T* XX. ' DeLegatîi^ gi reVnquLln hærede autemfîtum eft,ftciatan nonfaciatdefundi iufl^Sé pro inde an debeat Iegatum,annon.Sed pro hunts antiquitatis innouatione eft reguIa,QiiódteftatorisuoIuntaspro lege debeat haberL ^

^ntea Icgabatovt) Faber SC communiter Dodores iftud referunt ad fus uetuftius iurefftorum.Nam hoc iure pœnæ nomine legata rclinqui potiWfte uidetur ex LpfEde penulegata.SC LCùm fiine.SC l.Si penumifLQuando dies legati cedat.Sed contrarium putatPortius hie,quern fequitur Cantiuncula, hac motiratfonc,quôd Imperator hic,SC in I, Vm'ca.C.dehis quæ pœnæ no^ mine rclinquuntur»dicit,fe amputate fuperutcua ueterum obferuationem. In didis autem II,dicunt,non efle pœnç nomine legatum,fed transfufionem quandamamp;^nouationemefle legati,fi in co quod foluere haeres pro legato poterat,moram fcciflet,ut latis exprimit d,L Si penum.

d^anlt;eMtemffomine,') Qjiotiefcunqj praccipitaliquid fi.eri,quod fi non fiat,cohæredemadi}cif,ucl legatumdari iubct,po2næ nomine adicdus bæ-res ccnfetu^uel datum efle legatum, etiamfi nullam poenac mentioncm fa-ciat teftator,ut communiter contra gloiLDodor,tenent»Sed fi nihil præci-p!t,fcd lcgatfubconditionc,ft aliquid hat,uel non fiat,conditionälc,non poe nalceritlegatum,utinIj'j.ædehisquæ pœnæreli,

C^teimpo/^ibilia^) Duobusmodisimpofsibilitaslegato adijcitur. Aut I^«^*Im^oßi enim per modumdifpofitionis,aut per modum conditionis,inter quos redè ^^^^'** putat gloftà nullum diferimen efiè.Sed difhngucndum,an perfonæ bære-dis,an iegatarqhæcimpofsibilitas fit adieda, ut diximusinÿ’Impolîdupr, de hæredjnftit»

IVSDERÎ infcriptionistitulumhabemus inff.Sed cumduæ i^i AiemptioU^ proponantur adimendorum 1 egatorurn fpecies, Exprefla uide- (or»« exprejp jicet,SC Tacit^JucExpreflamduntaxatproiequiturlmperator» udtudti, Tacitamautemadempnonemdiamus^quac non fit uerbis,ut fi ueiba quibusin teftamento legatumrelinquebatutjinuenian-* turdeïeta ucl cancelIataJ.j-fF.de bis quæ mteftamento delenturjtemfi inter teEatoremSt legatariumcapitalesinteruencrintinimicitiæd.iij«^ fin. ff.eod» Jmó etiam ex foTa tahum inimicitiarum fuperueniente eau fa Jegatum adem-ptum cenfeturjicet earn teilator non refciuerit,atcp adeo' nee inimicitias con traxeritjUtnotatgloflainl.FideicommifluimC.de fideicommifsis,ademptu • rum enim teftatorem fuUlè lex pr?cfumit,fi caufarn iefciuiflct,qfl^ caufa fi ui uo teftatore fuperuencrit^apud hæredem remanet legatum : fi ueró poft tefta toris mortem,quafi indigno ablatum regulariter fifco applicaturj, Papinia-nus^Meminiftè.fEdcinoftic.teftamento,

jL/e^atorutn.) Etiam fideicommiftbrum.Namhoium aequalis eft relin-quendi,nec non adimendi facultas,fed in bis longé expeditior,quàm in bæ-reditate adimenda»Nam cùm uarqs modis legata transferantur,bæreditas ta men nifi perfedo alio teftamento non transfciturJ.Sançimus.C.dctcftamen tis,6C LEx parte.ffteo»

SiuecodiciUfs,} Etiam teftamento non confirmatis,ut notât glofla,Cætc-rùmlicettextushicuideatur xquipararc adci^iprionem in teftamento, Ôé in codiciljis fadam,in hoc tarnen glofftin LSi itajf.de Icgatis j.ponitdifferen-

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tism,^ôcî ademptio codera aut abo çque perfccro tcôamento ßK!b,auf etii

codichiis priori teftamento coMfirmatisJegatû adiraat xpfo iure,xd€oqt agen teraîegatarnim poterie ludex hçredetacente repeUere^Si uerô tacttè,uel co-dicinisteftamefito non confirmaris fiat ademptio,exceprioneopuser(t, qua hq^es agentem repeUatlegatarium, legartim ahoqiit Confecuturirra* Sed hanc gloflæ diftindioncm licet Angelus hic ôd Porriusfequantur, B art, tarnen improbat inl.Si ita.

Antinomi'i. Firma e/î.) Contrarûim uidetur ex hVbirepugnantia.ff, de rcg,iur.ubi dicitur,Qjiôd fi inter fc repugnanria reperiantur in teftamento,neutrum ra turn eft,Ergo neep dantis,neep adimentis uoluntas in eo teftamento firma erit,GIofla hic refponefct,d.regulamloqui de repugnantia,quæ eodem Ora-tionis contextu implicaretur, V t fi dixiftèt teftator ; Si Titiusheres erit,Ca-iushgres efto,Non etiamfi diuerfis partibusteftamenti repugnantly ita fcri-» pta fintjUtconftare pofsit quidpofteriusplacueritteftatori,uthic

Ab aUo adaliuttu) BIoc ad legatariorum perfonam refertur. Fit autem prætereatranslatioheredisadhgredem,autreiadrcm,uel de iflbdoad mo-dum.l»T ranslatioffieo*

Hominem Stichum*} Atqui uidentur potius hi ambo in Stichum lega-tUm pro æquisportionibus debere concurrere, per^» Si eadem res.fupr.tir» prox,Dicendum idquodhiedieitur obtinere,quandó confiât de uoluntate teftatorispriori adimereuolentis,quod tune maxime prçfumitur,quandofe-cundo legatur cum commemoratione primi,ut in exemplo textus, per Bar« in I«Sicut.fEeo«

Seio dart. ) Sub eifdem conditionibus fcilicet,quibus priori datu eraf, etiamfieiusintranslatione nulla fiat menriOtfiLegatum fub conditioned^ «o,

Vï^DEM titulumhabemus lEC.amp;l inAuthen,dc h^redibus 8^ Falcidia.Ponit autem initió Imperator ,quæ fit uis legis Fakidie, nerape ut ultra dodrantem return hçrcditanarum reliera legata nonualeant. Deinde docet,quo tempore hereditaria bona fint æftimanda,ut ab ipfis quartadeducatur.

LIB. IL TÏT» XXn* T)eL^eFalcidia:^ gX Ratorés inteftad décédant.Sedh^c ratio hodie ceflat.NS inuenta eft uia,qiia teftatorisuoluntas exitiimhabere pofsif,etiamfi Ïpfi obtemperetur iubend neFalcidia in lbo teftaincnto locum habeat.Nai'nhered^fcripto hgredita-temrepudiante,edam legatarij hæreditatemagnofc«repoffi.uït.Authentic» HocampIius.C.defideicommiC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Lex Furia^) De his legibus iam olim antiquatis mdere licet per Theo-philum 0^ Cantiunculam hic.

Hic ^ explicat quod in fine piece dentis ^ dictum eft, Étiam pluribus hg- FdWiîü heum tedibusinftitudslocum eflè’FaIcidiæ,itafcilicet ut quiftç quartam redneat ^^^^f ****quot;, omniumbonoruin,quæin hæreditariafua portionecondnentur.Dubitàdo P’“quot;’** nem faciebat,quôd G aliquis cohæredum quartampartem totius hæreditatis *“^*^’ redncat,non iitperieufum neteftator inteftatusdecedat.Âdibitenimis,qui ultra dodrantem legatis non grauatur,8C cohæredum deficientium partes ac-trelccndiJurc capiet.Sed decidendi ratio fuit,ut plcnius fatisfiat uolutad teftatoris,piure s hçredes habere uoknds.

/SEominatitn.) Si enim nonnominatim ab altero herede,fed generaliter acindiftimdè Iegatarelinquerentur,in omnium Gmul fumptorum perfona eilet habenda ratio IcgisFalcidiat,tuncenimomnespro hereditaria portion nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;s

Ç^uartatnpartemJuiTpartis.) Hæreditariæuidelicet,utnotâtgloiîa.In quarta enim Falcidia computanda folûm habenda eli ratio eorum^quæ ad h^ redem peruenerunt iure hæreditario,nôn edam eorum quæ ex prælegatis accepit,nifi uterep cohæredum ab altero prælcgatumacciperet.l.Ncfcimus» ff.eo.Et hoc differt àquartaTrebellianica,in quant computant quæ expræ- QiiMdTreM legatis ad hçredem peruenerunt, V ide Alciat.hb,ô.Paradox,cap,4. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;luwca.

In /induits♦) Difpariter feilicet 8^ nominatim grauads,ut diximus,idqj fi ft'ngulihæreditatemadeant.Namfialteriusdeficiends portio altcri adeund accrefeayta ferè diftinguunt dd.ut G parsgrauati accédât non grauato,accre fcn cum iuredetrahendæ Falcidiæ exlcgatis,quibus portio illanorainadin erat grauata,at(^ ita legatarqs non prodeft. Si uerô portio non grauad access dat grauato,prodeft legatarqs^dfolidalegataconfequenda. 1, j^ Si coheres dis.£lt; l.Quôd fi alter utro.ffeo.

Abords tempore fpeélatur^} Huiusrationeredditlaion,qtrôdïegafa ce' Q^dn^ds^x» dunt à morte teftatoris,fiC ipfo iure perlegem Falcidiâ minuunt. I. Licitum. pimon{i,raiio* fir.eo.Exquoinfertur,inlegatisquæ nonmortistempore cedtnttjdeqüib.fu m 1, talddtæt perius diximus^^Si peculium.dt.de legat.non infpiciendum tempusmortis, rnortu ttmifo* ied cefsionis,ut in ipfis habeatur ratio legis Falcidiæ. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re ^leädtut^

Ex fatu.^) Frudus tarnen qui têpore mords teftatoris eratpendentes,eti amG'pofteapercipiant,augent hçreditatisgftimationê, l.In Falcid.pla.ff.co. Sed foetus qui mords tempore adhuc in utero eft,nôdum ehe cenfet,ideo^ poftea editus in rationcm legis Falcidiæ non uenit.d.l.In Falcidia.

Eolidalegata.) Hoc intellige,nififad3 fitinuentarium.Na eo fado res ’quot;’**’***«’’* hereditariæ nô pereunt periculo hçredis,cùmnô teneat hçres aliunde legata preftare,^ ex rebus hereditarijs.I.Scruus-^'Præfatum.lpde iur.dclib.Imô eri am fado inuentario hæres fibi Falcidiam rednebit eorû quæ fupererunt, Vt eft uerifîmilior Barto.fententiain Authen^edcûm teftator.C,Adl.Falcid, Quando aût rei legate interitus ad hercdê,2lt; quando ad Jegatarin pertineat, daradiftindioneredèexplicathicglo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;O iiq

Hoc $• docemur,hæredeïn ratione Falcxdiæ quartam h^reditatis partem ab omni fiimptu hçTedit^io liberam habere deberc,ne fcilicct qiiadrans,qui le gati%gt;ionminuitur,aÈreaIienofoluendo,«eI impenfis hæreditanjs exhau-riatur.

^eialienum,) Id eft,id ad quod fohlend um hæresdefundli nomine cogi poteft. Non enim deducenda funt ea,qux natirralicer tantum debentur,ac proinde exigi non poflunt«hf^d quod natura,ff,eo,Et idem uieißim dicen dum eil de hæreditario ære,ut ab eo exigi pofsit.Q_uæ autem hæreditati na-turâliter tantum dcbe'ntur,ex euentuduntaxat hæreditatemaiigent, nempe fi forte folutafint.d'^ld quod natura,

'PredaJeruorum, ) Idem etiam obtinet in omnibus pifs Iegaus,ut ab t-pfis non detrahaturFaIcidia,ut notâtgIofl'finahhic,Ex cuius fine notandû, nunquam hodie locum elle Paîcidix,nililivres inuentariûfecerit.Authen» Sed dim teftator,C» Ad EFaîcidiam,

^ Vivs tituh mâteriam permixtim cum legatisinPandeeftisefte 'tradatam fuperûis monuit Imperator initio tituli de legatis.Ha ^^ bemus autem in C,fpécialemtitulumdefideicommifsis,fed qui omniafidcicommiflà,fine uniuerfalia,fiuefingularia comple--=®~^^'(ftitur,cîimtarnen nofter hic titulus commodioris methodi gra# tia,uniuerfalia duntaxatfidcicommiftà contineat,id eft,quibus hæreditas uel tü£a,ucl eius pars iubetur reftitui,funt enim 2C alla quidam fidcicommiflà gc netaha,quibuslcilicetgeneraliter aliquid relinquitur, ut fiomnes ueftes, autferui aliquot,a Lie certa bonorum pars reftitui iubeatur. Alia fingularia.

C^îbus enun nunpoteî'aflt■^) Si enim reda uia uel hxreditas, ueî legatS ipßs tn teftamento relinqui potûifiet,ftuhc hæc fideicommillbrum obliqua diuerticula quacfiuiHer.Qjii Jgitur netp ha:reditatcm,necÿ Icgatum ex teita-mento reële caperc poterant^utrunt^ ex fideitommiflb poterant accipere, ut exemplum ponit Theophilusin peregrinis,Si quisigitur Romanusami-

, cos cognatosue peregrines haberet ,cûra cos in teftamento inhituere non polîèt,aliqucmRo,bcneUolum acfideleminftituebat,cuius fideicommitte

• .. nbsp;hat^ut hxreditatem peregrinis illis rcftitueret»Sed hodieconfilium iftud tu-

^(I^^^‘ j^jj^-j non elb.Mam in fraudem fifci renderct/ad quern incapacium haeredita-,,, tcspcmnentJ,Noninteîligitur.ff’,dciurefifcnSëbVnica.C,debisquifede uandohd ^feruntjib.u. Locus autem hodieeft fideicommißis,quando hçreditaseiin luio(^ '^ '* beturreftitui,quialfoqui dircëlèhgres fieri pofletjuel qui capax futurus eft tempore reftituendæ hæreditatis^d,LNoninteIligitur^Qiiando autem, .^f hprimU^

Opuseße^} Ad hocfcilicet,ut teftamento fideicommiftària hæreditas re lt;^ Ïinquatur,Nonautem ftmpliciteridopus eft ad hæreditatem ex fideicom-miftb relinquendam. Nam in cudieübs poHunt hæredes ab inteftato uenien-tes de hereditäre reftituenda rogari'^Pr^tcrca.infrxo.Et ideo lî in teftamen to fit adiunda claufula codicil!ans,licet exeo nemo diredèfit hçrcs,fideicô-mifla tarnen tanquam ex codicil!* peti poccruntd.bn.C.dc codiciHis. Alio-qui fi quumteftatus decedere ueUei,non reetê eafei'uantjquxadinituurio-ne ni '

U6/m TIT, xxm, ‘Defidticammißarij^ared^ S^ hem prerfimuntur »inutile faerit SC hdetcommiflirm, nifi force ( qf^ iure nuncurimur) inftitutio fit uitiola ex cauß prxtentionis uel exhaeredado-nis,tunc enitn fideicornmißa firma permanerent, AuchenticÆx caafaiÖd ibi Bart,C.dc lib,óó pofthu» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Ucparte reshtuenda.') Sed cöm pars hacreditads non folùm per fidfi’-commdjutn,ledetiam per legaturn relinquaturXSiquisieruumlt;^fina,tf,dc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, ■

legadsqÄI.Mulier^fin.lEAdTrebeltmeritö dubnaripofsit,an,quemad inodumfldeicommiflafingulan'aperomniacxsequataluntlegads,ita ó^ hu- Lfgtf4plt;Ïd-aufmodi legatum par fit fideicommiflo uniuer^fi f Et in hoc lolo putarim in commi^Kqud* ter hæc efie difFercndam,quôd ft tails legatarius fuam partem altert refti- *^quot;'** f^^^^i* tuerefitrogatuSjquartamTrebelh'anicam nort rctincat,iecus autem in Ü-^^' deicommifiario,dJ,Axuh‘er^finah0dfip^deiIlo»fF.Ad Trcbellianum»

^» Rediituta» . ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Hie Paragraphus docct,quæ fuerit uis Senatufconfulti Treben/anijSd . uixahudquâmantiquitatemrefertjUfc^ad^^tSedquiaftipulat.tnfi'.co, ƒ * . nbsp;nbsp;nbsp;■* 1'

Redhtufa hcercditate,) Aliquandoetiam nondumreftituta hacredita-te,quo iure nunc uttmur,adioncs in fideicommilßriumipfo iure tranfeu_c Vt ft hceres refiituendi moram faciat, uel contumax fit,aut latitetd,Sanci- trauieunt * mus^’Cum autem.C.eo.

-^itpaando ha^rcdn^ahpiando legätärij^} Tunc quidem hæredis loco crat,quando ex S,C,TrebclIianoreilitutamhaereditatemacceperar»Tdnc . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. uerolegatarij,quando exPegafiano S*C,hærcs retentafibi quarta reftitue- ’ quot;nbsp;f 1 at hacrediiatein,ut in $»lgitur4'nfr»co, Imó,ut notât Theophilus,aliquando

fideicomillarius emptons loco habetur,quac omnia ut nuc per Imperatorem /i; inmelioremordinemredadfaapudTheophilumuidendarcfinquimus,

' Preetor utiles^) lafonSC Candunculaiftudintelligunt quafi pretoride conftituiflctin fuis,id eft,prçtorqs adtonibus,quod S.C, in ciuifibus. Sed Theophilus ad eafdem adfionesreferte uidetur,ut pretor S»C, imitatus uo-iucrit hacreditarias actlones omnes in fideicommiffuium exercer^

l^ilciaélionesd) Ex hoc loco 86 1. prima'^-j, ffieod, notant Doctores, 'vtiigit^i^iigj^ qitód quotieslex uelftatutum confticuitadioncm,qux unicompetebat,ah) compecere,uelquxinunum competcbat,inalterücompctere,utilemadiogt;-nem,ói^ non direcfam appellemus»

^ Sedguiahivret, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

commdfa fingulariaâ luftiniano per omnia exæquata funt leoatis, enam 034^4 Fal«» per legem Palcidiam quarta ccepit detrahi ex fingularibus fid^ommilsis, jit,^^ qt^crtn Ï,i),C. Ad legem Falcidiam. Ceterum quamuis quarta Trebellianica pro- TrcteliumM» prièfic,quae ex fidcicommifsis,Falctdia uerô,quæ ex legatis detrahitur, hæc tarnen differentia propter rei adfinitatem nonnunquam confunditur , ut FalcidixappellarioncTrebelh'anica fignificetur,ut in lege prima,in prin-cip.tf. Ad Trebelha.^ Iege,Titia.ff.Ad legem Falcidiam,amp;lege,Si utal-legas.C.Ad legemFalcidiam, Scdpulchrahicexonturquefi(o,An irtres pofsit detrahere Trebellianicam de uniuerß hacredttate,dlt; Falcidiam de fingularibus legatis ÔC fideicommifsis, Et refpondet Jafon , quód non»

' Nam hæ Qjttartæ fimul concurrere non poflunt, Etenim locus eft Fal-cidiaî,quandohæres minus Quarta fibi tetinerec,fed quum folùm Quar-tam habet, nihil eft quod reftitui ei ex Tre¥gt;elhanico debeat * Interim luliil prohibet hsredem detrahere TrebeUianicam , dum fideicommifia-no

tio imiucrfam h credit at cm réftituit * amp;nbsp;deinde fidetcominïfPimim ultra mo dum Icgatts grauatum detrahere ex legatis Falcidiam« I»ij,5^ ii),fEÄd Tre^ bellia*

^ Scdcluiaftipulationct, ^efilt;ilofanpoÏ Ï^iccat.) Glofla quxftionem mouet, an teftator pofsit proliiberc,quó fn prohiber ede-minus quartam TrebelIianicamh»resdettahat,Etin co uariant Doctor um.. trahi îwrfdwfententiæ.Nam Accurftusin Authcn,Scdcûmteftator,C, Ad tFakid,pu-’rrebtUiameät iauimonpoflc.Sed Barjn ïjij^Ad Trcbetó^ communiter Dodr.in d.Au then.tenent contranum,hac indult ratione,quód quadransex legeFaIctdia ‘ æquiparetur iUiquiex TrebeHiano deducttur.d.hiij, Vnde uidetur quod in unaibturumeli, per d.Authen. Sedcum teftator.ertam inTrebelliantca fiacutum efie. Accurfq tarnen fententtam Aleiatus confirmat,Ïtb, ;. Paradox, cap,ip.quem hic fequitUrCantiuncuIa,0^inea quoeßfententiaerat Bartol, Anhara ob no intNenio poteft,ff,de légat J, Nee minus controuerfa eft ea quçftio,Ân hg inuenti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j^^^^ fadrum inuentahum priuetur TrebeIIianica,ad exenmium Falci

dias.d,Authcn,Sedcùmteftator,AngeljhiccontraBart.inddj'*dtcit,idcm rtiftuunua, ^ß-^ j^ utraeß iudicium,BanoIitarnen fententiam fcquitur hie Cantiuncula, 8d Vigliustn^ penult.fupr.de haercd.qual.ó^dtfEAequèdubium inter Do-dores eft, An^ut in pijs legatis ceflat Fakidia,ita SC in Trebellianica, V tde per Angel,hk,

FiJeifowzwjp- ^élionibtfó.) Hereditarijs fcilicet,td eft,quæ ex perfona defundi habent titKlt;iu^ onerd origincm,Itccr iacente hæreditateprimûmcœperint competere,l,Qiiiita^ ßrät^GT qua Si damnum,if. Ad T rebel, V t au tem plenius cognofcatur,quibusoneribus ”^'^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;bæres,SC quibus obnoxiusfic fideieommtflarjus,uidenda eft gloift diftindio

inl,f^fîn,ff,AdTrebeIl,ubidicitur,quôdhæresante reftitutionem tencat omnibus tarn creditoribus,quàm kgatarijs/èd fi eis foluerit,tantô minus fi-deicommiflàrio rcftttueqahoquiregulantcr kgata ad hæredis onus non per tinent,fed débita hereditaria barres pro rataportionis fibi retente praeftat, 'Jotatn heereditatetn^') Sed an fi hæres totam hæreditatem non retenta fibiquartareftituit,hoccedatinutilitatemlegatariorum,utfolidalegata con fequantur î* Et dicendum,ultra très partes hereditatis fideicommiftàrium ad legatapræftandanoncogi.Naminiquumforethæredemideo amplius gra-uart,quôd hgredi fufpeda fuiiîet,ac initié repudiata hacreditas,quamlaturud fuiftèt,fi ipontè hæreditatem adijflet,d.l,iij^Qiiôd fi fufpeda,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hoc $'»monemurpïurimumintereflé,aniurehæreditarioabhærede quar taretineatuï|an in quantitate,an in re certa.Nam priori cafu diuidûturadio-nes hæreditariæ pro rata inter hçredemSC fideicommiftàrium.Pofteriore ue rô apud fideicommiftàrium funt omnesadiones SC onera hereditaria,Nani qui iuftus eft rem certain retineréfreftituta hereditate, loco Icgatarij eft, ad fimilitudinem eius,quiinrC certà inftitutus coheredem uniuerfakm acep pit,l.Qiioties.C.de hered.inftit.5C ideo oneribus hereditarijs non fubijcit. Si tarnen reliquabona hereditaria non fuffteerent creditoribus, poftet tab's heresinfubfidiumab lifts conueniri,fimiliter ÔC à legatarijs,fi res ilia uel fumma perceptatotiushereditatis quartam exuperaret,I, f^Siis qui.ft.Ad Trebeft,

___,. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^reetereä.

neent ahmtet t n nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;™ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

ftdto an poßit Intestatus quo^ue, ) Id elqqui nullumfibi diredo heredem inftitUit, grauari fidei. Dubitationemautemhicfaciebatuulgarisregula^quehabeturcx l.Abeo, tonmiffo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C,

LIB« n» T IT* XXin. IDc filt;Jeîcotflfnifidri^shærGâitatîltfif, §4 C,eodcm^Vbidtcitur,fideicommiflo oneran nonpoflc,qui neque I^aro, nequehaèreditate honoratusfiu Qjuimergohærediabinteftato nif?ilâtegt; ftatorefitrelidum,fedipfeàlege hacreditatem acdpiat,uidebatui- à défunt Ô'o non poflè fidcicommiflo grauan* Sed rânonem decid^di ïndicat hié gIolîà)iniierbo,Refh'tuat,q^uôduidcatiif Gcishserediraséirainqui^cuI non adimiturjquum tarnen fi dctundusiioluiflêt teftamento adiniere,potuilfccgt; atque ita taoto defundi tudido legitim ns hæres ab inteftaio capit hæredita-tan d»Conficïuntur^ j.æde inre codiciilorum*

Eum ad :ju€m.) Mvilcumautemln'crefert,annöminatitn,qnipnmoloco lt;nbsp;fucceflurus eft,fideicommïlîofit grauatns,an generaliter qniiquis liæres fn- ’ tuf us fit,Priore enim caRi euanefeitfideicommiffum^figranatusnonadierit Iiær€ditat€m,l!lt;etaliusadierit,adquemlècnndo loco defertur hæreditasj.f» ' ÿfinahfEdelegat.iq, Pofteriorcuerà caiuuidenturrogan omnes,gt;quocungt; que locoôCordinefuccefluri ânt,fine ram nati,fiue naicituriJ.Si quis emn* ff.de iLi.coh»

Sed an idem per omnia indicium fit de hoc fideicomminàgt; rio^quiultCTinshæreditatemreftituitjntde hærede hadenus didumeftf Vcrbi gratia,an adiones utiles transférât, diredas ûbi retinens* Et trans* ferre quidemuidetur per l.f^deilIo.fF.eodem, Sed nullas fibi adionesre-tinere nidetnr^quum nunquam nih utiles habuerit,ex reftitntiöne fibi prins ab hærede fada. An âutem qnar tarn fibi feruet,dum hatreditatern ulterinsre ftituit,dicemus infrà prox^it^j.

Ftdei h^edis.} Hic locus uariosrecipit intelledns,nt notât glofla fina-lis hic. Dubium enimhiceft,anab hæredeinteftamento inftitnto hæefi-deicommiftapoftea in minus folenni uoluntate fintrelida, an nero in uo-luntate minus folenni ntrunqne,^ hacreditas QC fideicommiftrim fit reli- ^^.^ dum. Paucisdicendnm,purarim hunc Paragraphum procedere, quando ^'? ' ‘^ fideicommifsidationaluit,Slt;legitimèfadaèft.Sedfideicommiftariodcfnnt ’’ fuffïcientesprobationes,quibusfideicommiirnmqueatab hærede enincere^ Vtfi Titiusfado folenniter teftamento,poftea duobus nel tribus teftibus pra:fentibus,uel etiam nullo tefte præfente roganit hæredem inftitntnm, ut Seio decera darenquo cafn fi Seins id alicunde refciuerit,Ut probabiK aft-qua cönicdura,uel ab amico quopiam admonitus, hæredi inramentum deferet , quod hærcs præftare cogetur , aut fi fidcicommifTum fatea-tur ,id foluere tenebitur, non obftante exceptio ne minus folennis uolnn-catis. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jg

Fel pauciorei.) Poteft fgitur fideicommiflum reïinqui nun tantum in ^i^^'^^°^‘lF'^^ teftamento aut codicil!is,fedetiam nudis uerbis. Atqt hinc manifeftum eft, ’“*““”“P^'ff*^ fideicommiftorurn dationem nullam ex fe folennitatem requirere, adeó nt *‘‘*^ «ï“lt;gt;lt;^ ifriuolamdicat Theophilus exceptionem,fi haeres dicat,quin(^ teftes in figt; rfeicommiffo relinqnendo non interueniffo. Plura uidere licet per Bart.in Lfin.C.eo.

Cümprins ipfe} Hoc pro generali régula tenendum eft,quôd quotieG iHr«*”*«« «le» CUnq? aliquis alreri defert inramemum,prins ipfe cogatur iurameto adferere ^*^^^-fe non calumniandi animo iuramentum deferred.Si nonfuerit.fR

^utiÏitcrrelini^uitur.^) Hicrcgulam habcmus,ncmine«» amplius oneraripofle,quam fithonoratus. quae régula latè tradatur per Dodoresin I.Ab eo.C.defideicommifl?Exhac autem régula argumento à contrario fenfu dcfumpto,fequi uidetur legatarium uel fideicommiflarium in tantum grauari pofle,quanftim ex teftamentocepcrit.Contrarium tarnen

hic dicere uidetur lafon per l.j.uerf.Cùm enim.C,Communia de legaris. Ex quo loco uidetur non pofle aliquem in teftamento ita grauari, quin lucrum aliquod renneat.BartoIus tarnen contrarium putat in d.l.Si per.I.Lex Falci-dia‘^fin.ff.AdI.FaIcid*ubidicitur,qu0dnunquam legatarius uel fideicom-miflarius utatur legis Falcidiæ beneficio, licet ex Trebellianico Senatufcon LcetfiMBerff- Cultoreftituatur eihaeteditas. Secundum quam lententiamrclpondendum deUomiuijfum erffad d.l.f.quôd omne quidem Icgatum uel fidcicommifliim l^rû aliquod an femtier lu- adferre débet,non tarnen Temper ei lucrum adfert,ad quern pcrucnit,fed fuff craw afferre fielt ft primo hæredi 1 tier um ad fer ar, nam SC tune ratio legis Falcidiæ cellar, debeu, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne fcilicet teftator recidat in caufam inteftati.Qjiod tarnen glolfthic dicit 1e-garariouelfideicommiflario non competere beneficium I.Falcidiæ,exce-ptionemrecipit quando hæres quartam non dctraxit,uel quia cogi debuit adiré hereditärem,Ô^ aditam reff ituere,uel quia fideicommiflario uoluit gra tificari.perglolTindJ.LexFakidia^ÿ-fin. Notandaqtioq?efthic gloflædi-ftindio,quæ recre oftendit,n5nunquam in rei ueritate fideicommiflarium amplius grauari,quâm ex teftamentolucrum acciperet,quando fcilicet fpe-cicmaccipitrogatus aliudquippiamfortè maiorisualorisreftituereJd quod ideocontingit,quiafideicommiflàriusreli(ftam fibi fpeciem acceptans earn pluris fccifle uidetur,quàm quod eiusgratia rogatus eft reftituere» Quae ratio quia in qualitatereliclaceflat,ideoquiquantitatem certain accepitjiion poteft ad quantitatem maiorem reddendam grauari«.

(ommiljo re- nbsp;nbsp;nbsp;Ponitdifcnmcnfntcr lïbertàfem ex fidefcommiflo reiidam,8f hbertatem

Uäa, ^* dire dé relidam,quód pnore cafu feruusefficiamr hæred/s libérais iPofte-noré uerôteftaton's.Hercsigitur^qm' cxfidcicommiflo fcrutim manumittit, rus patrom' retinet^éinustaménnomine ipfe legato aliquo grauari nonpo-teft,utquinôéôlociiplcti'orcen{eatur,qiiôdlibertum habeatXPtané,q^amp;'«

• fF.dclcgat.j.Si autemhxresfub condnione rogatiis eflet fèrinnn teftatoris . manumKtet#,pöffèt ranone fruduum medq temporis fideicommiflo gratia# f’ ri.l.iij-ÿ'lulianus.ff.de Icgat.irj.Vnde pro régula tenendum eft,eum cuius pa

' trimoniumexbonisdefundinoneftaudum^adefundograuarinon pofle, etiamfi ius aliquod aceepit/ed quo nihilo locupletior effeduscenfetur.quo bt utferuusa tertatoreman umifTus, etfi inxffimahilem rem,utputa liberta-tem confequatur,eius tarnen ratione fideicommiflo grauari nonpofsit.d^

1^, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fCtnif^,) Alciat.Iib.prætermiflbrum ».Orthinumdiccndumputat,qua

, fi diredum,feuquidiredamhbcrtatemacciprat.Scd glofla: noftrae etymo-IogiamfeqüiturTheophilus,Orcinum ueluti Charonianum interpretans, nimirum à Charonteinfernaligortitore.

Bt lt;^uimorerctur-) Atqui uidetur etiam turn teftatoris, a«t faltem hacre-ditatis

LI Ri IL TIT. XXV. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ßcCodicillii,^ $ƒ

tlitatis eße dchcrc,crtmadftiirhçrcditas.Nam fupràtit.dc (cgat-^’Si pccuIiLÏ, Iibertadslegatum inter ea rctLilimus/piæ non nifi aditahæicditate cédant. Diccmus non pofTe quidem feruû confequi libertatem fibi^n teftamento di-redlô reh'dam,nifi adlmc hçreditatis fit,dum aditur hereditas, V erûm eô Im peratorhicrelpexit,quôdqui tempore mortis te{ratons,cftipfnis teftaftns, non poteft ante aditam hæreditatem alienari,c«m nemo fit qui eum afienare nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* , pofsit,dum aurem aditur liærcditasppfo iure fit liber,

.Aîaxime^) SuntigiturSC aliauerba,licetinrariorcufu,quibus fideico- piddeomi^um miflumrelinqui intcIhgimus,Vtfidixeritteftator: Ilt;ogote,ó heres^utTiquit«, u^bu tium hæredeminftituas.LiceteniminfideicommifTumprima facie non lo- rdiKquntur, nent,fedpotius uideantur hcredem aftringere,ut cxaltcriuspræfcripto fibi hæredem inftituat, quia tarnen hoc non licet,ad fideicommüTum trahuntU. Filiusfa^* Vt quis.ff.de Iegat.f. Item fi diff urn fit : Rogo te hæres,ut cum iHo partiaris h^editatemmeam.I.Purê^*Te rogo.ff.Ad TrebelIia.Imó etiamfi negatiuè ficdixerit:Nondubito,ó hxres,quin qüæcunc^âme acceperis, Titiofis feruaturus.I. Vnum ex famifia*^» fin.ff.de legat.q.Idcm etiam fignifi cant hæc uerba : Mando tibi,hæres,ne tefteris»l. Qj,ii filiumÖL filiam, ft. Ad Treben,

vic Tituloreipondettitulus in Panded(is,dc litre codicilloru, SC C.de codicilhCodicilIos autem definite licet ijfdem penè ucr^ bis,quibusdefiniturteftamentum,inl.i. ff.de teftamentis.Vtfi I^SidicamustCodicilIifuntnoftrac uoluntatisfententia,de eo quod CoificiSi 5«iL -^^^quis poft mortem fitam fieri uoluit,fine hgredis inftitutione.No tanda autem hic eft gioffa,quæ ponit quatuor modos conficiendorum codi-cinorum,defumptos ex prin.l.Conficiuntur.ff.eo. Jn quorum duobus prio-ribus,quando fcilicet codicilliteftamento uel præcedente,uel iequente con firmantur,fiteftamentum aliqua ratione corruat,aut ob agnationem pofthu» mi,aut ob non aditam hçrcditatem,corruunt ÔC codicilli alio teftamento con firmati.l.'j.C.eo.Cuius ratio eftdependentia ilIacodiciUorum à teftamento, exquafit,utdeficienteprincipah,deficiatid quod iHo fundamento niteba-tur.Idco frequentior ufus eft codicillorum tertq modi. Nam quoties de uiri-bus tcftamentiambigimus,fubifcimus claufulam,quam codicillarem uoeât: Si nonualetiurc teftamenti,ualcatiurecodicillorum,aut cuiuslibet alterius nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Scd amp;nbsp;inte/latiis.) ld eft,cnm hæreditatem fuam tacito iudicio legiti-mis relinquit hæredibus. CompIceftuntur autemhæcuerba duos pofte-riores codicillorum modos,fuperius in gloff.pofitos. Nam is quo^ intefta-tus cenfetur,qui enm teftamentum facere incepiflet,de ipfius firmitate dubi-tans,utcodicillos ualere uokiit,huiufmodiigitur codicillis legitimi barredes rogati cenfentur de hæreditate ucI eius parte reftituenda.

/Von reccßiße^') Hine habemus codicillos femper teftamento tacite con firmatos cenfcri,fiteftamcntûpræcedant aut fequant, etiamfi in teftamento nulIafiatcodicillorSmentio.I.Siueinitio.C^o.Et cûm huiufmodi codicilli pars fint eius teftamenti,quo confirmant,quæ in ipfisrelinquuntur,cenfen turinteftamentisrelinqui,quo fit utpotioris fint uirtutis,quàm qui ab inte-

fiatoconfïcfuntur.NamreÏÏdain codfcflh's,q«i exprefsèuel tacite cotif/r-' mantur teftainento,iure dirccïo ualcnt,quæ ucrö in codicillis ab inteftato re linqLRintur,obliquo tantum iure debenturJXibertates«fF.de manumifsis te ftamentOjlicet aliter bic diftingiiacFaber in additione ad glofC

Coiicitlorum Docet bic $» quaenam fit codicillorü uirtus,nempe ut omnia in codicillis li ^' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ceant quæ in teftamentis,præter ea quæ ad beredis inftitutionê pertinent»

Concordat Lq^ffæco.ôô bij.C.co^Ctiiusdiuerfitatisrationemponit bic te* xtus,ne fcilicetius teftamentofum amp;nbsp;codicillorurn fine delcCfu confandat» Alteram qaoqt bui as differentiæ rationê dat Papinianus in LQuod per ma-* nus»ff.eod»nefciliceiper codicillos,qui ex tcftamenro iraient, ipfum tefta# mentum, quod Uim per bæredum inftitutionem accipit,confirmetur» meoiiciUis an fd^^^dîtas^^ Nelt;çtotafcilicct.i,ex afre,neq?pro parte,etiafiéaUnicaurt foßU i«ftftw»ciamcotincret,ut notât dd.inl4.C»co»In re tamecerta rede bgres in codicil lis inftituit,fed illa inftitutio uim Iegati,noinftitutiois babet,liceMaIiS inftitu tio in teftamêto fada uniüerfalê bgredê nonunq faciar.bqtics.C.ae hgranft, AZ“lt;Jue dart.) SuppletglofCdiredou^fic utuirtute talisinftitutionisbe-* reditatem ueluti exdefundi manib.baeres fcriptus accipiattpoteft tarnen bæ redis priusinteftamento inftituti,poftea nomê in codicillis deciarari,li firtu* ræ buius dedarationis teftator in fuo teftamêto exprefsê meminerit, Vt ft in ïeftamento dixerit : Qjicm berede codicillis fecerô,bçres efto.Tunc.n.tefta mentodata cenfet bæreditas.bAHè toto^ff.de bgredanft.amp;f bSiitafcripfèro» iftdecOnd.Sddemonft.Si autincodicillisteftamento noncofirmatisita fcri-ptumfit: Titiusex ftmifte bæres cfto*Talisinftitutio nó erit prorfus nullius momentijfed benigna quada interpretatione ad fideicómiflum trabi^ut ui-deatur legitimusbxres debæreditatereftituendarogatus,quod lex praefu» mit,utdefundi uoluntas effedumIbrtiatur♦bSc^uola.ff,Ad Trebelbamp; tfi* nal’^Illud^C^eo. Argumente à contrario fenfu,

Codidfli mU' Porro régulatextus noftrifine dubio fallit in militum codicillis,quibus di twn. redó daturÔCadimit bæreditasJ.Militis codicillis.amp; I»Qugrebatur«lE de mi litis teftamento.Etidemdicunt (licet nondum dubio careat) cùm pater inter liberos de fuis bonis difponit,uel cûm teftamentû fit ad pias caufas,Bart,in E Militis«8C Baldwin repetitione l,pC,de facroland.Eccle»

'Plures.) Hoc quoep differunt cc)dicilliâtcftamento,quôd pîuribus relP • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dis codicillis decedere quis pofsit,non etiâ pîuribus teftaméntis^PofterieP'

A - re.fupr,Quib.mod.teft.infirJlt;atiodiuerfitatiseft,quiareftamenta côtinent f^*'plenam uoluntatem ac difpofitionem de bonis defundùCodicilli uerô fæpe '^^ '”^ funt minutarum ôC paucarum rerum,quod autem plénum eft,non admittit le ’ cum aliud etiam plénum in eodem negotio,qua ratione fuperius diximus, quôd tutorem babenti tutor non detur,fed bene datur curator babenti cura CodiciUorum torem'^InterdumXupr^de curato» Caeterumficodicilli alteri alteris repu-tontrarwtM S*^^*^^’ poftcriores prioribus derogabunf.l.Cüm proponatis»C,eo Jn dubio autem illipofteriorespræfumuntur,quibus id adimitur,quod alteris erat da-tum.per glolKin d.l.Cüm proponaris.Eft enim uulgaris régula,Priuatio pre fupponitbabitum^quódft de ordinenonappareat,óC eadem res pluribus in diuerfis codicillis fit relida,inter cos concurfu fcinditur relidum,fecundunt ea qua: diximus fuprà uerficulo^T ransfcrri,de ademptjegat»

VIVS TITVLI CONTIN*VAT1O PETENDA EST EX ^ final,fupr,Per quas perfonas nobis acqui, Vbi poftquam Imperator expoluiflet,quemadmodum nobis fingulæ res acquirantur,tranfiturus adres,quac per uniuerfitatem ac-quiruntur,aufpicatus eft ab hæreditate,quæ uel ex tefta-mento,uel ab inteftato ad nos defertur» Explicato itaquc primo membio, quomodo uidelicet hæreditates ex tefta-mentoacquirantur,tranüt adhæreditatcs,quæab inteftato deferuntur» Poteft autem diuidi tota ifta materia inteftati induas partes nxrediutemi principales, Înpriore,quæ durâturque adtitulum,defucccfllibert,trada- imeflato 4tU' tur dehaereditatibusingenuorurnî Inpofterioriucrôdefuccefsioneliber- tx. torum. Porrôingenuorum hæreditatesprimùmad fuos,amp; qui fuis adnu' inerantur,deferuntur,utinfr,eod’^‘j\ulqueadfinemtituli» lisuerô non ex-tftentibus,adagnatos,ÔCqui qs adfeiti Iunt,ut de légitima agnatorum fuc-cefsione.ôdduobustitulisfequentibus. Et iftis deficientibus,ad cognatos deuoluitur.infr. de cog.8Cc» ufque ad titulum,de fuccefsione liber» Hinc apparet quàmdiligenter Imperator ordinemfecutus fit,ut inanem operam fumant in iftis tituliscontinuandis ÔCc. Praefens autem trac'fatus,qui agit de principali parte fuccedentium ab inteftato,diuiditur in quatuor membra, Primum docet,quis dicatur inteftatus‘^f. Secundum tradat, qui uerè fint fui^q.ô^ fequentibus, Tertium habet de qs, quos prattor dignatur bonorum polîêfsione contra tabulas, Qiiartum deqs,quibusprincipaliorparsin fuccelsione debctur2lt;c.^TinaI.infr,eodem, Faciuntadhuiusmateriac in* telledum tituli C,quorum mentionem palsim faciemus, turn maximè Au-then,de hæredibus ab inteftato uenientibus,ôd Authen, Vt fratrum filq, colla,ix,

Tnte/îatiis dccediL ) Tradaturus Imperator de hçred.intcft,anteomnia if^f^^fiM; cxponit,quis dicatur inteftatus,BartoI,inl.j,ff,de fuis SC legitimishçredibus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* dicit huius didionis,Inteftatus,cam elle naturam,ut potentem ponat,a-dum neget, Vnde apparet,eum qui teftari non poteft,non propriè diciin-teftatum,ueluti impuberem,prodigum,furiofum.d, l,f,uerfPlané. Qua-propterquumin ftatutispropriè accipienda elle uocabula uulgo traditum fit,l.j‘^Si is quinauem.ff,deexercit.ad.8Cl,Ciiiodconftitutum,ff,de militari teftamento. Sequitur prædidorum hæreditates nondeuoluiad eos, qui ex ftatuto uelconfuetudine in fuccefsione præferuntur Icgitimisinteftato-rum,quiapropriè inteftati uideri nonpoftunt,qui etfi uoluilîcnt teftamen-tum condere,nonpoterant.quæfententiacrebrius recepta eft,SC approba-turpcrFabrumhic,BartoIus tarnend,l.j.SC pleriq? alq ipfum fccutficontra» VoabuUini» riumadfirmant,earatione,quàd in ftatutis uocabula non femper accipian- ftatutis ftwptr turproprié,fediecundumloqucndiufum,qiflt habet,ut pupillus SC furiofus acdpiÂtw fr» inteftatidicantur,d.uerf.Pl3nè,ôC in haneftntentiam etiam Alciatus pedi-priè.

Aamp;hJfeflrffff anff'quion'bus.C^de lurc deliberandi, patat re ferre,utriim in ftatufo d/diifA litadare. nbsp;nbsp;nbsp;fit,Si quis inteftatusdeceflèrit: An,Si quis ab inteftato dcccflerit.Poftcrio-

ribus nerbis impubères ÔC inteftabiles prepriè comprehendi : pnoribus ucr^ Tefiabilcs» Prohacdiftinefione faciunt quac fcribit Alciarus in LIn^^ teftatusjnfine.ubi fic ait : Sanèdubium non eft,propnê redlccg de intefta-bilibusdici,eosfine teftatncnto,uel etiam ab inteftato decefsiflè, quamuia propriê Jntcftatinondicantur, Landat Alexander in PGeneraliter.Cjdc in ftit,8C fubftit.qux omnia diligenter notanda funt, prop ter Patu ta collegio^ rnrrt,pafsini uendicantium fibwona clericorum inteftatorum* Porro' Inte-iMtjiMlis. ftabilisftgnificatioablnteftatilongêlatecpdifsidet. Nam InrePabifis eftis* qui nee te if amen turn dicere,nec ex teftamento accipere,neq^ teftameötuiu condere poteft4«Cumlcge»ft;de teftamemis.

jntiftatu^M di nbsp;nbsp;Zs/^emo hisres extiterit.) Propriè igitur ÖC is inteftatus intelligitur, qui

(atur,(xcuiM ualidum quidem fecit teftamentum,fed ex eo corruit,quód haeres feriptus teRanviuoh^^ nonadierit hæreditatem.Bartolus tarnen in 14.ff,definsdlt; legit^ishxredi-reditof mnadi bLis,putat,fiftatutum admittat aliquem ad fuccefsionemeius,quiinteftatus decederer,f(lo cafu cc bare uerba itatuti,hac ratione,quód intcffatits non de cedit,excuiusteftamento hæreditas non aditur,cûm tempore quo decedic uerumfit,eumefleteftatum,fed contra picric^ fenriunt,óó inter cancros AP-ciatus in d.lJuteftatus, Hæcenim didtio,Inteftatus,habet tradfnm,5e refer* tur ad perfedionem temporis,quod non nifi adita hxreditate confumitur»

trognAtuf^ quot;Prognatiid^) Sccundagloflæ interpretatio optima elt,qu0dPrognal tus fitidem quod Natus,adiediuûuidelicetdidionis Pronepos, V like mm Progt;Kpote$ eum pronepotem in poteftate amp;nbsp;fuum,qui ex nepote ex fiko,non ex filia gc ƒ«• nitusefl:,utclarius hie patet ex TheophiJitranslatione, Pronepos auteur eft in tertio gradu,ut patet in Arbore,

Qute ad huhe^ pertinent, dida funt fuprâ tit.de rtuptlt;^fînal,ubi diximiß priorem Icginmandi modum ab aula recefsiftè,pofteaquam in municipijs Cu riaè effè defieruntiPofteriorem ufu frequentari,ncc requiri inftrumenta detail a fakem iure Canonïco,qttOUtimur etiaminforOciuili ad Icgitimatio* nem liberorum.c.Tanta.cxtr.Qui fik) fintlegitimi,

Liberi Ifi^tinui Jura nancifcuntur^) Etper eafuccedunt quidem pàtri,non tarnen akfs pa *‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tri fanguine cOni unedis. Authen,Qiiib.mod»nat.cffi,fui^(^röniam.amp;l ^» Pi

*^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lium.Àd Complu niddicctcorum,qui principisrelcriptolegitimatillmr,de

qmbusin Æithcn.Pretcrca.C.de natur.kbe.in c*Per ucncrabiicm. ext.Qjn' fikj fihtlegit.Proinde muko uberior eft legitimatio per fecutu marrimomk, ga fic legitimati nó modó patri,uerumetiâ akjs omnib.agnatis dl cognatis fï-, nbsp;nbsp;nbsp;unt legitimi fucceftbres.per dd.in d.c.tata. Origine aut curiaru hic ubertim

E^neipaterti l^luti etnancipatiotic ) Hoe tarnen nouoiure innouatum cft,ut QC alibi cr fuorum dif monuimus.Sublatum eftenim ins emancipationis dlpatrixpoteftafis,pr3c* fèrentia (ubld' fertim in fuccefsionibus ab inteftato-^« Nullam. Authen.de hæred.ab inteft, ^^o nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uenientibus,Qi.iaproptér Nepos,qui in poteftate aui rcmanfit,non cxcIudiÉ

pattern fuum cmancipatn,feiab illo excluditur,fublato tit.de coniug.eman* cipat.kberis.Vt autor eft Accurfius in Rubr.allegati tir.dl dd,in LGalkis^ Erquidfitantum.ff.dckberisamp;lpoftha. Huie tarnen commun! tradition4

â quarecedendum non eft ludicandoS^ confultando,refragatiir AIcfat.Iib«j» Paradox,cap, 10. Vbt uult m iure fuccedendi etiam hodie manere differen-nam inter emancipatos SC fuos,fiue conditû fit teftamentum,fiue non,eman cipacos^fuccedereiure prgtorïo,fuosuerô lure ciuili,quamm's refpedu effe tftus nulîa fit différencia,cumin acqualesportionesfiiccedant» nbsp;nbsp;nbsp;gt;nbsp;•

Ç^o(^uis moritw^^) Hocfimpliciteruerumeft,quando amis non facit Nepotlt;infuui teftamentum^ahoquifado teftamcnto,(atiseftfiliummortuum elle çempore litresßt aw^ deftituti teftamenti,ut nepos auo fuus hacres exiftat,infr,eod^Cnm autem.

Sanèfifilmsinpoteftate conftitutuscupiat#iæreditatem,non fucceditnepos utfims 8C neccflarius,fed m iioluntarius^ Placebat autem4nfr.de Icgit, agnat.fuccelTQiiamobrem earn non aditam non tranfmittet nepos, fecus fl tempore mortis aui pater fuerit emancipatus.Ccternm mortuo patre ante adi tionem poft mortem aui,in eledione nepotis eft,utrum udic adire hæredita tern amtam ex perfona patris defund^an ex propria perfona.I.Si qiiis films-familias^niuncfagloff ff,de acquit.hæredit.SC j.Qiii fe patris, C, Vnde ligt; ben', Ir

'Po^humh ) Intelligite feeSdum ea quæ dicuntur Infr^Cüm autem.de ijs mdclicÊtpofthumis,qm' concept! funtfuperftite auo,

IStUcctfurioß^) Alioqui extraneï ha:reditatcm,boc eft,eins in cuius po Vitrioßi» exM leftate nonfunt,durante furore,nee fibi,necalteri acquirere poflunt, quod nei hgreUtH' apertiusTheophiIusfupt.de hgred.quaIif^Teftamenti,Necmirum,quum temnon acqui-in eo ceffèt régulatextus»Non enim nobis ignorantibus acquiritur extraneï ’''^» bxreditas, De hac re uidere licct I.finalem^Tali itaqj, ff.de curatore fu-riofl,

^^^afi cotitinuatur,} Huftc locum Accurfius inuoluit potius quam ex- Qg^lfy^g^^l^ ^^ plicat.Vosdicite ideohicadiedam notamimproprietatis(quafi) quód con- j^^^i tinuatio propriê dicatur eorum,qui funt eiuldem qualitatis.Igitur cùm films uiuente patre habuerit fidum dominium,8C fubtilitatelurisintelledum, neep enim poffunt unius rei duo in folidum SC uerè elle domini. E Si ut cer-to^Siduobus.ff,Commodati.Nonpoteft propriê dici continuatio,quæ ca-dit inter uerumdominium,quod eft poft mortem, £C habile dominin, quod eft ante mortem patrisfamiliâs, Vide 1.In fuis.ff.de liberisôCpofthum,^ qua: dida fuming» Sui.fupr.dehæred.qual.SCdiff',

l^lutißpofl mortem^) Regula cft,Morte Rei crimen SC poenam extin Qg^ Skiotut gui.I.ij.C.Sireus uelaccufat.morc. Nec refert publicum fit cAnen, an pri- fierté rà ex-watum,dummodô criminaliter intentatum.l.Exiudiciorum.ff.de acculât, ijugiwiir. Fallitin crimine pcrduellionis SC hærefios, quibus criminibus poft mortem dctedis,bona auferuntur hçredibus,SC fifco fere applicantur.quamuis uiuen tibusreisnullaomnino listueritmota.d.l.Exiudiciorum. Cæterûm ciuihgt; ter intentatocrimine,pccna ad hæredem tranfit,fi lis cum uiuo reo conte-ffatafuerit,nonaliter.perd.hExiudiciorü.infine,Nifi tarnen hçreslocuple tint fadus fit ex delido defundi,quo cafuquatenuslocupletior eft tenetur, quamuisliscumdefundo non fuerit eonteftata, t Vnicä. C. Ex delido deft quan.Quade re ibi plura apud Accurfium,

'PcrducUionii^) Quos nos hoftesappcUamuSjUetercs pcrduelles dice- perJuelkt, bantJ.Quosnos,ff.deuerb.fignif.Namhonisapud ueteresperegrinumfi-gnificabat.Didi autera funt pcrduelles à duello Didi funt 8C perdueHiones PeriMlUo, * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P iij

apird Ciccronem libro x.Offîc.Qjianquam perduellio frequennus figftiß* eet ïpfumcrimen,quoties quishoftili animoadfedus eft crga Rempubtuet - principem.Lfm.ff.Ad l,IuI.maieftauNonenimomnecnmenIæfacmaiefta-rpM« i£j£ ns lia tun ÔiperdSelIionis eßXatius enimpatet crimen lælx tnaieliacis.Q.iia tiMiej ata, pj-Qj^gf indJ.fin.dicltiir,non cadera condirione efle omnes reos lælæ raaie-fJuflÎKMt ^^^*S‘^a*’' 9’^* exalta caufa,quàm perdueUionis,reus eft,mortisenmtne hbe a maebia * r^t*^riAccurfius hic duellum accipit pro mo noma chia,quail fit duorum bellum,atcpeaoccaftone difputat,anlicitafitmonomachia,amp;f confiât lure CanO nico prohlbitam,ut annotatur jpmargine« Porrô duellum fignificatidem, quod bellum,non à duobus compughanubus,fed duobus populis uel exeref pbuSjUtHorat.in Epiftolls:

Et ex altcrößlio■^) Idem ft ex filia,quo I'urc hodie indifferenter urimUti Sublata eft enim agnationis Stf cognationis difterentia,ut In Autken.de hx-red.ab inteftato uenlencibus^NulIumxollajx,

Q^aio grdh nbsp;nbsp;VIteriorem excludtt^) Non obftat huic textui ^ Siplures.infr.tit. j. quia

prvxtmor ulte loqulturin tranfuerfalibus,in quibus locum non habet rcprelentano luré riorem exclu' ifto,textusuerô nolfcr in defeendentibus recta hnea. Plerætp tarnen na-* ^^^^ tionesâtextu noftroperufumólt;Iongamconfuctudinemreceftèrunc,UfAr tefij SC Geldri,apud quos he in reda quidem linea delcendêntium locum na bet,fed quigradu propior eft,ulteriorem exchidir. Fallit quoep régula hu# ius ^ iniurepatronatUs,adquodproximus quiflt;^u0catur,necfurrogaturfi-liusinlocumpatris.l.Silibertus,lj4quot;Si Über« IE de iure libert. Et ratio elt, quia ius patronatus non defertur citulo hçreditario.hlunft urandij ub f/nem. ff.de operis Iiberto.Slt; ibi apud Bart. Aliter tarnen in feudo conftitutum eft. quamuisnecilluddeferarurritulohacreditariojuthabètur in titulo defuc* ccfsionefratrum.c.i.lsueröSCc«

Hm^ittUit ii /\^on m Capita,} TunehæreditasdiciturdiuidiinCapita,cùmdiftribui-Uifio m capita, tut in tot partes æquales,quot funt capira,ldeft,perfonæ kiccedentes Jn ftir-mstirpef. pcsuerô,cûhî Ih tôt partes diuiditur,quotfunf ftirpcs,hoc eft,radicesdomus riue famihæ.Vtcùmliberifuccedentes in locum parentis,inearrtduntaxat bätreditatispörtionem uocantur,quam parens,ft uixiUct, habiturus fuiftct, quodmagnaaequitate conftitutum eft,neplusrerant,qui locum parentis ob , tinent,quàmipfe parens,quemreprçrentant,Iaturuseflèt« Érhæcquideni eprfjentatto jep^fentano Ifto iure inter folos deicendentes locum habet, fed nouifsimo dohc^hab'^*^’^^ Authenticorumetiam inter collaterales,quoties agiturde haèredifate ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘'defundi pat*i,uelauunculi,amitac uelmaterterae,ad quam nepotes fubm-

®«9i trantes patrumfuorumlocum,cum proprijs Thijs,hoe eft,fratribu^ ÔC fo* roribus defundi ueniunt« Nam poft fratres fratrum^fillos uocarentur, qui gradu proxlmiores funt,nee ulterius habet locum reprçfentatio* Au-then«Poftfratres.C.delegir.hæred. quum inter defcendentcs,ufque ad in-finitum,locum habeatreprefentatio.per textum in Authen.dehæredib.ab inteftatouenientibus'ÿq.uerf.ln hoc enim ordine»Quamulsaliter fenrire ui deanturFaberSC Angelus« Vtrum uerôpatruelcs,hoceft,fratrumfilij,in-cer fe fuccedant defundo patruo in capita,an in ftlrpes,prolixe difputat An gelus hic.Nos infrà proximo titulo oportuniore loco dicemus^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j

LI B» in» T IT» Ïgt; De hitrcä.(JUitabitltefl^def^ $$ ïibertOjàdtnittirur ad bonorum poflcfsionem, £lt; Icginmam hæreditatem NfpoïpojÏMwr hberti auittJ»PauIus rclpcndi.^d’aulus.ff.de bonislibertorum» Vnde fa» um auic:)nclt;;* tisapparet,cumfolum cxcludi à fucedsione aui, non edag^ abaltjsiuribus puu qudunui uelpnuilegijs,quamobrcmfi quisinemphyteubn accepïliec praedium pro ti fuccedut, fe,filijs,atquenepoubus,etiamnepospoff mortem aui conceptus,! n lusam-phyteuticum fnccederet,per Doctores bic. Aliud tarnen dicendum fo-tet,fi deodio traCïaretur,uelutifi quiscondemnatus fit in exilium,cum fi-Iqs 06 nepotibus.Non emm comptehenderentur nepotcs poll concept!» ApudBartoIuminIege,Titius,ff.defuis061^iumishaciedibus.06 Plateam hic«

Quamuis autem ex per.ona fua nepos conceptus poft mortem aui\pergt; uenire non pofsitad hæreditatem, uel bonorum poüèfsionem, potellta-* men ex perfona patris fu^uirtute cranlmilsionis teßamentum nuilum dff ccre,fi pater eius,quum elke in patria poteftate, pratteritus luit ; uel quere-tammoßiciofi inientare,û iniuilé exhæredatus tuit : uel bonorum poffel* 1 to nem co^t a tab ulas agnofcere/i e mancipatus pater fuit. Q^iapropter ca* fus huius loei tuin dem um procedit,cùm fin ustuu rité ô6 iuftè exhxredatus» per Fabrum ô6 Angelum hic»

T^Tc^ueuHoaho,) fure tarnen Codicis hodie ad Iimiïitudtnem fuorum . fuccedunt ab inteilaco.I.Memtnimus»C.de legitimis hæredibus.06 per Do- Eiwffnp^i p« Cl res in 1. Gailus*^ Et quid h tantum, ff .de hberis 06 poftbumis.quod no- ‘^' uifsimoiure NoueiLetiainapeitius conffitutum elk fiblata omm Uitteren- _ tia patrio poreltacis^ö^ emaacipationisgt;quandode hæredaate mc.ltaa agi* pat^lUrf tur,fæpe allegato ^' Nullam. Nouelk dehxredibusab intella. Hadfenus quite* tarnen etiam hodie maner differentia,quöd emancipatuslt;hcet lurc ciuih.„^j„^^^„., fuccedat,ideo(^ non habeat neccUe petere bonorum poflefsionem intra annum»i.)^Largus,fF.de fucceffbrio ediefto )non fuccedit ut fuus 06 ne-ceffarius,fcd ut extraneus 06 uoIuntarius.Qui enirn non eft in poteftate teftatoris,extraneusuoIuntariuscphærcseftjï»Cæteri.fupr.de hxredum qua irtateö6 differentia. Neeobftatdielus ^‘Nuilam.quia is inducrt limibeu# dinem effedus potius,quàm quabtatis. Proinde emancipatum non fc* . quuntur iUi notabileseffec'rus,de quibusdidum eft in Paragraph©,Sui.fu* prà de hacredum qualitate 06 differentia, Neque enirn in eum continua- ' tur dominium, neque nonaditam hxreditatem tranfmittit ad quokunque ad exemplum fui,fed condito teftamento durât differentia patnæ potelta-tis 06 emancipationis,ex fententia Accurlî]',aliorum^ Doctorum, in dibto nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Paragrapho,Et quid fi tantum. Item quemadmodum pater ^im non po* terat fubftituerepupillariter tilio pupilloemancipato,ita nec hodie.l.q.in J rincipio.ôCibi apudBartolum.fr.depupillarifubllitutione. Quinô6 ino* mnibus alijs effedibus, quos habet patria poteftas, nihrl immutatum eft» De quibus habuimus bonam gloftara ,in ^’lus autein.fupr.de patria po» teftate,

lu ado pi ion CW fe dederunt, ) Accurfîus 66 Angelus , 06 nonnufti K^optià. altj Adoptionem hic interpretantur Arrogationcm , ipie uerô credide- ■ArraQiti^ dm textum fimpheiter accipiendum , ut fignificet utrunque, ueluti adoptionem in fpecic , 86 arrogationem.I.q.fF.de adoptiombus. Nec nos mouent ea uerba,SE dedervnt. Nam ifltelligere poflumus, qucid ud^ iph fe dederunt ueluti arrogati, ucl à parentibus fe dan permiferunt^ut-

adopfatiïhocïpfofedantfatis^qüöd patri dann confênriunt,cüm alioqui /n* uiti m ahenam famiham dan' non pofsintJ.In adop rionibus.ff.de adoprionib. f'jec refert quilt;^extus hicde emancmatisdicat.Etcnim quanquarn non ad-optantuf,nifiqui mahena poteftate funr,adoprionem tarnen praccedit eman cipKio,teffe Gclho libr.j.cap^tp* Adoptantur,inquit,cótn àpatre,in cuius poteftate funt,tertia emanciparione in iure ceduntur Öfc.Alioqui fi hunc te-xtum de arrogatis tantum intcÏIigamus, malè dicit Imperator infr-^Sed ca omnia.ie correxinè,quæ hic de adoptiuisdicUntur,cùm in arrogatis nihil im mutatum fit/edius anriquum«tiamhodieobrinéat.d.I.Cöm in adopt^fin» SC d^ Ea omnia.in fine»

/V^mc^untur.) Proinde ab utriuft^,tam naturaÏis,quamadopriuipatri* fuccefsiOne cxcluduntur.

^/^c inpotc/late^) Hoe non poteft dici euenire,quando uiuo patre na-turab cmancipauit,quia tune pater naturalis poteftaliter,n Uelit,debonis fuis diipOnere»

quot;T^crimcrenon pote/l^) Annotauit hoc loco Arerinus, quód ctfi prin-c^sconftitutionewelrefcriptopofsittollerc,qua£ funt iuris ciuih's,cuius i# pie eft moderatorÄaii}iterJ.j.ff,de cOnftit.princip.non tarnen qua funt iuris genrium,fiuenaturalis,qua reslatiustracftatur per Doctores in I.fina.C. Si contra ius æquira.pu.EtpâUcis ab Alciat.in LNihilaliud.ff.de uerboXig. Obiecerit hic aIiquis,Si ciuilis ratio non perimitiura natiiralia,quarcpra-tor denegat bonoturn poflefsionem V nde hberi,in adoprionem dato,in bo nispatris naturah's,cümadoptiouticpfitiUrisciuiIisï’ Refpon, Sed hoe idea fa drum eft,quod qui in alicnafamiba funt,non numerantur inter liberos pa-tris naturalis,fed habentut loco extranéorum,cùnl fibi aliumpattern ultro

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.§, Eademhieco^Uantur^

Horu.^lf.tdtt Repettit^y Nam ilJis demum cbmperitbonorum poftelsio contra tabu-tra tab, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;las,qui uel iure ciuili,uel practorio,ab inteftato fuccedere pofTLint.l.j-^fin.ff,

Sitab.teft.nul.extab.Hinc inferunt Dodo.inl.Gallus^Et quid fi tarnen. ff.delibe.ôCpofthu.quôdfi exftatuto municipalifuperftitibusmafculis,filia non fuccedat ab inteftato,quôd neep preterita teftamentopaterno po ter it pc tere bonorum poflefsionem contra tabulas.Cüm enim non admittitur ab in teftato,nec ad rumpendum teftamentum admittitur. Cæterûm adopnuo in • nbsp;nbsp;nbsp;frituto abjs committentibus edidum datur bonorum poflèfsio contra tabul.

I.NonputaM^*^Inadoptionibus,ff.de contra tab.bono.poflelfquod SC Ac* cUrfiushic admonuit»

lt;Xuaeadhunc^perrinenr,magnaex parte dida funt m^ Sed hodie.fup* de adoprionib us.Concordat l.penult.C.dc adopt.

i^dopttuonm -^(^ncutriiispatrtißtcccßionem.) Huicmalo ita fuccurfum eftperImpe fuceeßio er e- ratorem.Nam aut extraneo dat in adoptionem,SC falua fibi manent iura fuc/ nwidpatiot eelsionis apud pattern naturalem. Aut datur alicui ex parentibus,SC iam ixe-nfimilc non eft,ut inuitum emancipet poft mortem naturalis patris,£C fiefrut ftretur eum utracp fuccefsione,Auita enim SCproauita adfeeftio excludit o-mnemfufpicionemcircumuentionis.d.!.penult-^‘Si ucro.'uerf. Neqtenim, Namqitodgloflahicdicitdc qu?rtarelinqucnda utarrogato,iurc non pro* batur,éc baud fcio addirio d.gloff, liera fit.quamuis enim filij naturales ho-die

LIB; nu TIT. U De fyæreiitatih^uceabînies^tâéfèri, g9» dieinuitinonetnancipent«rJJubemus.C,deemancipJtb.ôlt; Authen.Qiii bus modis nat.eff^generah.Hoc tarnen in adoptiuis nufqiiam apercé conltj cuitur.Sanênouilsimo turc fublatadifferentia emancïpatio(^s £lt; patriae po* teffatis,agnationisôC cognationis^NuHam.Authen.de haered. ab mteffat» ctiamfi à pâtre adoptino emancipatusfit,nihilominus tarnen ci fucccde»adgt; opiiuus,ut ante fucceffurus fuerat^quamuis ab co nunquâ fuiffèt adoptatus»

Ç\uemparens naturalisé) Veluti auus^uelproauus maternus,qui no ha betinpoteftate,uel etiainauuspaternus,nepotemexfilio emancipato natû.

l^aribiié.) Si quisHabens très filios,unumex ijs alten in adoptionem AioptioexïH» dcdinèt,diccbaturtalisadoptioextribusmaribus,cauebatur(^ S»C.Sabinia- ^‘** m^ribiUé no,ut fic adoptato pater adoptiuusrelinqucretquadrantem omnium bonogt; ^‘‘^'’«‘”’*‘’’* rum,quodfinonfecilïèt,competebata(ffioexhocS.C.adueriüsheredes ad*- ®’^» optiuipatris,ad coniequendam quartam,utrefert Theoph.hic. Verum ho* die iftorumeadem eft conditio cum alqs adoptiuis. d. H penuI'^’’Qna:autem.

Dedei^ arro^andunté) In iHis nihil mutatum eft de iure ueteri.dU.pcn» ^ fin.quia his iure tieren,Sé conftitutioneDiui Pq Imperatonsproipedum eft^’ Cum autemimpuberes.fupr.de adopt.

ïtemuetusIexxtj.Tab»qux ita iincto iure utebatur,6Cpraeponebat ma- M^ftabru«» fculorum progeniem,óé eos qui per feeminini fexus confuetudi nem coniun pw^S“***^ guntur,adeó repellcbar,ut ne quidem inter matrem amp;nbsp;ftlium, filiamue,ultró citrot^ hereditatis capiendæ ius daret.inFr.de S.C.Tereuhin prin.Non bene itacpfehtit Canrnincula,uetuftatem Hicintelligens media Junlprudcntiam, aflerenst^ I.xq.Tab.tam ex faminis quàm maleulis defeend entes,ad fuccei-fionem ab inteftato una cófooatiuc admiftbs.quodamp; probat infr. co‘^uerC Etquemad.I.xtj.tab.Nec faciuntiura,quæ allegat Cantiuncula,quia ƒ Cacte rüm.infr.tit.j.2lt;I.penuI.C.delcgit.hgre.Ioquiturin agnatis,qui,cuiufcun(^ fexusfiuegradus eflentjege xiptab.ad fuccefsionem admittebant,quodqu-i dem media lurifprudentia immutauit. Quamuis igitur l.xq.TabuLproptef iusfamilix admitferet,nontarnen cognatos,dequibus bic.

Ex fUtabus.) Idem de ijs nepotibus,uel proncpotibus,qui ex fiftfs nart funt,quando de fuccefsione fo2minae,id eft,auiç uel proauie agebatur,utftagt; tim fubtjeitur SC infr, eo.nerf. V t amplius.

quorueftlex.Si defuntftus.cuiushicfitmentio.C.defuisSClegit.lib.y.tit.z» , \-luandoj(Xfntna,) Diuiprincipesnonintl derogaruntiuntieten,dantes ,^„^^„4^ eundê gradum nepotib.ex fœminis,quem habet ex mafculis (Ä5icendetes,ita £«(«4^, tarnen ut nepotesSC ncptes cû proprijs auuneuhs SC materreris,uel auuneuU ‘ fihjs eSdiminutione tertiæ partis fuccederêt, fi uerö de muherisfucceisione ageret,nepotes SC neptes tâ ex fiho,q ex fiha cû proprijs Thijs detradater-tia parte defuneftae fuccederent. Fœmina.n.deRincÙa,de cuius fuccefsione agebatur,nihil referebat è mafculis an foeminis defcenderent nepotes,quia foemina liberos in poteftate non habet, Vt eftapud Theophilumhic.

SednoscUé) Ex I.xij.tab.Si contigiflêtmafculu morireheftis nepotib.ex prxmortua filia,uel fi cótigilïèt fœminâ mori relidis nepotib.ex fiho,iiue ft Ïia,infuccefsióe preferebant agnati,hoc eft,fratres uel patrui dicUis nepotib. Sedqa iniquuuidebat eos,quiextrafuerf^hneaeftènt,ijspferri,quirecla h-nea delcendût,conftituerût Diui principes,ut diefti nepotes nó foliim quado cû ^^pnjs Thijs inuenirent fubrogatiinlocûparentûfuorû,cumdirainutiôê tertiae

tcrtiæ partis admitterentur, ucrumetiam G foli effent,nullis exiftentibus Thqs,agnatos oninino àfuccefsione excluderent, quarta tarnen tonus hæ-redttads agnatiftrelidajUeluti Falcidiæ cuiufdamportione,ne qui ueterisiu «re«lt; utn a, j-j5£ifï'j-agqsmunircntur,prorfus reiedi mderentur pnncipum conftituno-nibî:s,ut eft hic apud Theophilum,qui Ô^ hoc indicat,dubitationem (qua de hiclmperator)natamex duabus contrarqs conftitutionibus^Qniare exifti-mohicîegijCViVSDAM C0NSTiT7Ti0NiS,Qiianquam Ferranus,quemlè-cutus CâtiuncuIa,ueIintIegi,EivSDEM,eô quôdin conftitutione,cuiusmeii tiofuperiusfadtaefl,dicatur oe ifta quarta pendenda agnatis,ut refertur in TheodofianoCodice» Sedprobabilïor cil uulgata lecno, cùm Imperator hic dicat,toti lurihuiusconftitutionisfua conftitutionederogatum,quodre ferrinonpoteft ad didlam conftitutionem. Si defundlus^cuiuslupràfaëla «ft mentio,quia earn nonabrogat Imperator hic,ne(^ inhfîna,C,de imsSlt; le gitjib« Necobftat quodin fine huius^»dicitur, siNE vlla diminvtio-NE,quia hoc intelligendum,ut in gloff.de diminutione quartæ ;^natis pen-dendæ,non tertiç.Nam tcrtia hoclurefublata non diffed lure FÄuellarum, J.IIIam,infine,ÔC Authcnffequentc.C.de collât. Cæterùm prædidaomnia, utalibi nionuimusjiiouifsimo iure correda funt,fub!ata omni differentia a-gnationis ddeognationis^Exarquo enimfuccedunt omnes fine ulla diminu none,Gue per mafculôs,fiue per fœminas defundo coniundi fint. Autfien» in fucceffC.de fuisSC legit.liberis.

^ EFiciENTiBVS fuis hæredibus,qs^ omnibus,qui inter fuos, fine prctorio,fiuc principali beneficio annumeranEur,ad proxi-1 mosagnatoslexxij.TabuIarumhæreditatemdefert,Quarehic titulus meritô fteundum locum obtinet inter eos, qui tradanc dehæreditatibusquæabinteftatodeferuntur. Agnatorurntu-if 4 cr juccep jgj^ g^ fuccefsio ideo légitima dicitur,quia à lege xq.Tabul.datur.Qjïiau-deXV^*^ Agnati,dilucidèexponitbsipcratorfaic,ô^fupr.de legii,agnat.tutc# Ia.Vbiô6nosreguIamtradidimus,iecundumqua facihseftagnatorum à co gnatisdiferetio, Cæterùm quô clariorfiattotus tradatus, obferuanda no-Qurnetituriie? bisfuntquineß diuerlàiura. PrimumeftIex xffTab.quæ nonmodôma-nera, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fculosagnatos,uerumetiam fœminas agnatas cuiufeune^ gradusfuoordinc

* uocabat.infr^’Cæteiùm.uerf Et hæc quidem. Secundum fuit mediæ lu-rifprudentiæ,hoc eft,eorum,quiIegesxij.Tab.interpretatifunr,quæ ex a-gnatis folosmafculos uocabar,alijsfœminis,udut amita fratris,uel patrui fi-liain uniuerfum exclufis.d‘^’Cæterûm. Tertium fuit prætorum,qui taiCe^ rati conditionem agnatarum,in parte aliquaqs confidentes cas inter agnàtos ad fuccefsionem uocabant.d^Cæterùm. uerf.Donec prætor. Quartura fuit Iuftiniani,qui reieda media Iurifprudentia,ad I.xfftab.redift. d^Cæte-rûm.uerf.Nosuerô.SCI.penuI.C.de legit.hæred.Quin 8ôunum gradumeo gnationisinlegitimamagnatoTumfuccefsionem tranftuh't,ut nati natæuc exfororibus,adauunculi fucceßionemiuenirent, cum nepotibus defundi . . exfratre. CJiiintum eft lus nouifsimum Authenticorum,quo hodieutw muigquod in uniuerfum fufluÜ^omnc diferimen agnationisamp;f cognationis, f^^ifboiie cogu3tos uiiàcum agnatis admittensffaluagradus prærogatiua, ut fcilicec

Poft fratrum filios,qui cum ipfispatribus,alijs$ Thijs fuccedunt iure reprg-* ' ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fentationis.

LIB* III» TIT* IK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De teßit.a^at./aceeß^ • ^ö

fentatioms^Q^f prior eft gradu,potior fit in inre fuccedendi^fiuc ex foemi* na,fiue ex maiculo defeendat,Authen»dehærcd*ab jnteft.^Nunam.amp;^^* Si autem defun(fto.tum^»fequente»Ex quibus habemus Autl?en,Cefiante,0^ Authen.poftfratres»C,deIegit»ha£red, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Ex le^e duodecint tabularum^) Cicero bb»i*ad Heren.fub fincm,eiurmo di refert uerba Lxij,Tab uh Patertamibds uti fuper faraifia,pecuntac^ legaue rit,ita ills efto^Si inteftatus moritur » famifta pecuniacg eins agnatorum gen-rilium^fiinro. Ex quibus uerbis uidetur et^m filios Ä^nepotesconnneri n^ fy nepiquot; appeUatione AgnatGrum,cûni ad cos primurn deuoluatur hacredicas. Quod tes m appeb tarnen negat Alciatus lib.4.Parergon cap.penult.utfupra re tu Inn us etc le^ btione dgKAta-giriagnat.tutetPro cuiusfententiafacitI'heophilus hic,poftafeendentesamp;C r««»contwanf deieendcntesueniensadtranfuerfalesjeos diuidit in agnatos öé cognatos^ ^lt;^^ quafieadiuifioadrctftamlineam nihilpertineat,Attainen contra ientenuâ Âlciati uideturtextusin^ fina.lupr,tic,p

Inter mafculoi^} Qtia in parte confulebatur dignitati familiar ums quæ Mifeuîorun hand aliter conieruari pofte uidetur, quàm fi diuitqs dC opibus poneanr,uc l pff-ogih«* Auguftinotefte hb.j.deciuitatcDeiJVlaleuliautemgentistamftixtß nome ««P* conferuant,niulicresuerôin aliasfamiJias migrant, Seda b tiro turc idceî re-ceftum ei t,quod m co uideatur uerfari odium füeminarum,ö6 quodammodo aceufari natura,quödnonomnes mafculosproduxerit.hMaximum uiuum. C.dc Iiberis præteritis,Slt; l.penult.C.dé legic. Pafsim tarnen per itatuta re-gionum ad ius uetus reditum e(r,utcxtantibus mafculismulieres non fucce-dant,fediubentur die contenta: dote pro légitima,quod non fit odio iœmi-narum,(èd fauore mafculorum,familiarumqj conferuandarura,tum quia ogt; nera miiitiæ,adminiftrationis^ R.eipubl,maftulis incumbunt,tum quia ad cuendamdignitatem pluribusquàmfcEminæindigent,nec rede quis dtxe-rit,eiufmodi ftatuta efie iniqua,uel contra rationcm,cùm ea iure diuino com probata confier,ita c nun DEVS loquitur Mob, N timer, cap.26, Ad fdios au* tem Ifrael loqueris hare : Homo cùm mortuus fueritabfip filio,ad hham eins tranfibithæreditasamp;c. Exquibusuerbisdarum fit,à contrariofenlu, quod iure diuino, extante f Iio,excludcbatur filia,quod Sd darius habetur ex tps, quæ praccedunt eodem cap*

Di/pr^tione^) CantiuncuÏahic oftendit mediamlurifprudentiamanti* quioremeficfecuIoCiceronis,certèeoriï efi,qui leges xipTab.interpréta« funqutSCfupràdiximus, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

.^. Hoc etiam addendum» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Sed in capita.) Hoc referri potefi ad didum proxime præcedens, uidegt; lieer,quando fratres SiC fororesfucceduntdefundo fratri. Quod fi liane par^ ticulamad reraotioracumAccurfiorctulerimus,nempead fratrum fiue fo» fritttwnjilv^. lorum filiosinter fefe fuccedentes fine Thijs, habemus bic textum pro opi- ,^ ^lijf in- P-nione Azonis,quam ÖC Accurfius hic approbate uidetur,quod uiddicet fra funâo patrie trumfororumue filij folifine Thijs defundo patruo fuccedentesin capita di j» capita [neet ftt-ibuanthxreditatem,quodquidem ifio iure indubitatum efi,quononcft dant, receptareprgfentatio,ud fuccefsio infiirpes in collateralibus.Cæterùman hoc iure nouifsimo Authenticorum immutatum fit,magna digladiatio eftin terD0d0res.A20inC.de Icgit.haered.eum^ fecuti Rofredus, lacob.Bu-triarius,óif nonnulli alij magnae autoritatis lureconfulti aperte adfirmant,fi-=-hos fratrumdefundorurn fuccedere patruis inter fefe in capita, non in ftirgt;

pes,quorum fentcntiam probat QC cofirmat Zafius in mtelIedibx.Si tribui fratribusÄ in tratT-atu feudorumjfub uude feud^fucceinid^ uidetur appro bare Accurfiufliic,Verûm idem AccurCBart,Dinus,Cynus,ô(S commum-ter^lijinÂuthen^Ceflànte.C.deleginhaered.abïnteftatO’^’Siuerô necçfra-tris,Vbiprimùmpoftfratresfratrum^fihos fuccefsio quæin capitadicitur, inter tfanfuerfales apentur^atcp banc fentendam approbat Alexander confi ho Ivxitads^muldsenisfentendæ autoribus,dicit earn communem, quam £C confulcndo Temper fe fecutiirum elîc fatetur Bald,quamuis legendo fequi ' foleat opinionem Azonis, Cæternm qui utrnifcg partis rationem amp;^ argu-- ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mentauoletuidere,inuenietapudZaGuminIntelledibusfi.ns,6CSalicetum

in Authen»Ceflànte.amp;S apud AngeIumfupr«tit.j'ÿ*Cùm filïus* Nos bretnta-ds ftudio fuperfedebimus,prælèrtimcùmCarolusQuintus Imperator Anno 151 p, banc controuerfiam inconuentu Spiræ habito direment fua con-ftitudone, Azonis fentendam approbans,ut teftatur Ferrarius,Zafîus,Can duncula.ProindehodiedLibiumnon eft,fratrumfibos millo lt;â patmofu-perftite in capita fuccedere defuncto patruo» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

m^ri^^^ ^M ^^^^^^^^‘) Lex itacpuel ftatutum loquens per fingularemnumerum, t«r in blu^li werificatur edam in plurali.filt; trahitur hic textus in argumentum,Si centum Cr contri, * coronatorum premium ei conftitutum fit,qui primus murû tranfeenderit^ pluresfimul tranfcendant,omnes concurrere,2lt;partes facere promifsi præ-mq.S unt tarnen qui exiftiment in propofito cafu nulli deberi præmium, per hSi ita fueritÆde rebus dubqs, Abj dicunt benignius,fingubs uidelicetcen turn deberi. ArgumentoI.Filiabus.fEde legat.j'^j.Hanc quæftionem prob'-xius difputat Bart.in fil ïoc articu!o.ff.de hæred.inft.Slt; Angelus bic. Porro è diuerfb lex uel ftatutum utens plurali numero,uerificafurin fingulari numero, Argumento l.Faba^ffin.ff.decondit.óu demonft.

ProxiwiM. l^roprièproximn^^) Proximus is eft,quem nemo praecedit.Quamuis propriè ex pluribus gradibus proximus intellig atur, V ide 1 Jn uulgari. ff» de uerb»fignif»

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hic ^» facile intelligitur ex rjs,quae dida funt titulo præcedentf^ Cum au

Succ^oriwfii Suceeßionemnon eße-^) Id eft,non habere locum edidum fucceflorium, tdiHum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quod priorffus non petentibus fequentes ad hæreditatem admittit.l.pin fin»

iunda gloffiC.de fucceflbrio edido. Habet autem fucceflorium edidum lo cum de capite in caput,ut fcilicet déficiente capite,ordine liberorum,admit-tatur aliud caputagnatorum,Slt;feorum capite déficiente,cognati, Poftremo uirSlt; uxor.l.j.ff.Sitab.tcfta.null.extab. Aliquando de gradu in gradum. Sunt eniminunoquoc^ capicefiue ordinemultigradus,ut inter liberos,fihf, nepotes,pronepotes,fiC deinceps:inter agnatosSfi cognatos alp primo,abj fe cundo,alq tertio gradu,2lt; ficdeinccps.Vnde uirSC uxor non|funtgradus,uC manifcftumeft.lure autem ciuili non babebat locum fuccefsio,ne($ de gradu in gradum,necp de capite in caput,quia fuus barres ipfo iure uelit nolit he res eft.l.j^^Sciendum.ff.de fiiisSf legit.harrcd.5fi glofla fuper Rubricam C. de fuccelftedido.Secustameiyrat de iure prætorio per bonorum pofleflZ utfufe traditurperDodoresinl.Quifeliberis.C.Vnde liberi.

LIB. ra. TIT. IL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dekgit.dgnatficeeß^^ 91

diare^Sui'.fupr.dehæred.qualit. Qaaeßtum eft,utrum hodie de iure ei' mil locum habearfuccelao.Accurfiusad Rubricam C. de fucccIKcdicro^ôtS nonullisalffslocis teuer,quod hic fequitur Bart.ôd Raph.VuIgofîus,aIq^ complures,contra quos tarnen fentiunt plures alq ^atqjintÂ cæteros Faber CC Angelus hic, ea ratione,quôd quamuïs fuus abftmeatfe abhærednate, non tarnen définit ipib iure efle libres. Verûm hæc controuerfia implica-tioreft,quàmutpaucisextricari pofsit,quamobrem quiuolet adiatietatem ufi» cognoicere utriuft^ opinionis argumenta,uideat in dd.Qjii fe patris.

Ad Paragraph!' autem noftri declarationeiji quod attinet,fciendum eft in Suect^io m b capite Agnatorum,ne£piure ciuili,neq;prætoriofuiflc fuccefsionem,qua- ^gnAtif toevm refi agnatusprimi gradus repudiafièt hercditatem,ucl ante aditionem mor- ^it^» tepræuentus cirer,non deferebatur hæreditasadproximumgradumfequen tem,fedadfifeum.Quod quuminiquumuidcretur prætori,excluib fifeouo^ cabat defundri cognatos,atc^ inter cos fucceisionem de gradu in gradumte-cit,exclufocognatoprimigradus,admittensin gradu fequentem,atcçinter cognâtos^o etiamordineadmittebatagnatos.Hinc contmgcbat,ut quum fuccenbriumedidumnon haberetlocumin agnatis primi gradus,exclude-ret agnatum fccundi gradus.Et proinde licet tab's agnatus fæpenumerô 'uo-careturad onus tutelæ,cognatus tarnen ei praeferebatur in conîmodo luc-ccfsionis,contra 1.Naturam.fi.de orig.iur. Qiiod abfurdum arbitratus Im-perator,uoluitetiam inter agnatos fucceisionem efle. Cæterûm hodie non cftfuccefsio de capite agnatorum Ód cognatorum,quia fublato difcrimine cognationisSCagnationis,fimuI admittuntur. Authen.de hæred. ab inteft^» Nullam. Hoc non eft practermittcndum,interdumlocum eflèfucceflória edidio in eandem perfonam ex diuerfis capitibus uenientem.Nam filius qui hauddubic eftinter Iiberos,agnatos,ôd cognatos,fi exclufus fuerit à capite Iiberorum,ueniet nihilominus ex capite agnatorum,amp; fi ab eo exclufus fit,â capite cognatorum.fj'^Sed uidendum.ff.de fucceflorio ediefto. Habet quo que locum fucceftbrium edidum fado teftamento, quando fucceditur contra uoluntatem teftatoris,fiue per querelam inofficiofi teftamenti,fiue per bo norum poffefsionem contratabulas,quaï omnia fufifsimè exponit lafonin d.l.Quife patris.

Licet filius emancipatusiure ciuili non admitterctur ad hxreditatem p^'EmAndputo fi tris inreftati-^Emancipati.fupr.tit.j,Pater tarnen legitimo iure admittebatur liofucctditpA-adfuccefsionemfilij,9dquanquamalioqui non fieparentibus debeaturlibe-fcr. rorumhacreditas,utliberisparcntum,propter naturalem parentum ergali-beroscharitatem.l.Nametfiparentibus.ff.deinoffic.hoc tarnenita conftitu- • turn fuit propter fummum benefi cium,quod pater per emanci^tionem con fert filio,abdicens à fe ius patriæ poteftatis,præftanscp filio facultatem pote-ftatem^ fibi acquirendi,quæ aliter ipfi patri acquififlèt.I. j.ff.Si quisàpa-tre.

Contrariafiducia^) In emancipationibus folent patres filios prius uen- Enundpiti«' dere patri alicui, quem appellabant fiduciarium,qui eum manumitteret. mm rittu. Neeenimueteres aliummanumifsionismodumhabebant,quàm in feruis, ideóque ut cmancipationi locus efièt,prius filium in feruilem conditionem per uenditionemredigebant, ut eft apud Caium libro «.Inftitut.titulo 6, amp;dapudTheophiIumfopra^»Practerea.q«ibus modis patr. poteft. Porró iure ueteri ipfe manumiflor, hoc eft, pater fiduciarius,fuccedebat emaneb tUwU lt;ontr4 pato,nifi'paternaturalisiterumafiduciarionlium uelutferuum emiflet,atcç dA, ipfe manumififfètjid^ dicebatur contrada fiducia,uerüin abolita hac folen-

n»tate,poftcaquatn placuit fimplex manumifsio, etiam hoc ab Imperâtoré •lt; conftitutum eft,ut pater fuccedat emancipato, quamuis non contrada fiduk cia.Hxcferê AlciatJib,?,Parerg.capite ultimo»

N fuccefsfone matris identidem luribus uanatum cft,quum emm lex xq/f abuLpræter agnatos hacredes nullos agno-lceret,contingebat inter matrem amp;lliberos nullam elle ui-cifsitudinemfuccefsionis,fedprxtor introdudo ordine co-gnatorum,demumdeficientibusomnibus agnatis,per honor urn poflèfsionem Vnde cognati,matrem uocabat, póft deinde Senatufconfultum Tertulhanum poftliberos,pa-trem,Ô!Sfratres,confànguineosdefundi,matrem admifit unà cum defundi (cirore,ita tarnen fiingenua tres liberos,autlibertina quatuor pepgriflèuCacs* tenim luftinianus plenius confultum cupiens matribus,quod de numero h-berorumcautumeftjfuftulit ,06 reiedis conftitutionibus de quarta agnatis pendenda,matrem unà cum fororibus defundi admifit,infr,eo*^Sed nos.06 ÿAequente, Nouifsimo autem ïure Authenticorum plenifsimê matribus profpedum cft.Nam defidendbus liberis, hoc eft,fïlqs 06 nepotibus defun-di,quorum femper prima habetur ratio,afcendentes uocantur fine diftnmi ne emancipationist patriæpoteftatis,fecundum tarnen gradus prærogati-uam,Etcnim pater 06 mater fimul fuccedunt filio,fcd mater fola auum pater# num,S6 pater folus auum maternum exckidit»Si ueró plures fint inter aften dentes, qui eundem gradum obtinent,ex aequo deuoluitur hier éditas, ita ut unam medictatemaccipiant à patre aftendentes,alteram àmatre,quamuis fint numero i'niequali»Q_uare fi defundo fuperfit auus Ô6 auia ex patre,ó6 a-uia ex matre,fola auia ex matre tantum habebit ex hgreditate,quantum auus 26 auia ex patre. Bar.tamen in Authen .Itacp.C.Communia defuccelfiquem ftquitur Angel Jiic, putat in bonis acquifitis ex linea materna praeferri au3 maternurn.Contrà,inbonis à lineapatrisacquifitis,auum paternum,fed aliunde acquifita ex aequo diuidiJ.Quoftitis.C.de bonis quæ libe, Sed Salice tus ind.Authen.Itacp.dubitat,utrum hoc uerumfit,ideo quód Authen,de haeredibus ab intefta'$»Siigitur defundi-fimpliciter dicat diuidendam hae-reditatem,86 unam medietatem dari paternis,alteram matemis, non difter-

nendo undebona prouenerint» Bartoli tarnen fententia nititur aequitate, • adeo^ multisftatutismunicipalibusconfirmatacft,prçfertim quod ad bona immobilia atanet. Et praedida quidem obtinent quando parentes foli inue# niunuNam fidefundus fratresautfororcsreliquerit,86nepotesex qs prius defundis,fratres 86 forores defundi cü parentib.proximis in capita uocanf, nepotes ueró ex fratrib.uelfororibus praemortuisin ftirpcs,quod tarnen in-telligetis de ijs fratribus 86 fororibus,eorum^filqs,qui ex utroc^ parente c5 fundi funtdefundo,alioqui ex altero parente foh'im coniundi cum paren-tibus uet fratribus utrfntp coniundis,06 eorum filifs non concurrunt, fed rfâ omnibus deficientibus tandem admittuntur. quæ omnia probantur in Au-« then.Defundo.86 in corpore unde fumitur.C.eo.iundo principio Authert*

Vt frat.filq.colIat.ix.C.de legit,haered.86 Authen.Ceflânte.cum fequente* lm iriuwlik* nbsp;nbsp;hts trium libe.) Vei quia tres liberos enixa eft,licet pauló póft deceflerint, nrum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut teftis eft Gell.uel quia indulgftia principis ius triu libcrorS confecuta eft,

quan^ nunquâ pepererit,apud PaulG reccpt.ftnuIib.4àit,eQ,Sanc ucter es Romanta

LÏBlt; ÏIL TITUIL ƒ DeS,C\Tcrtttïh ^ pi Romani, quantum poterant procurabant, ut libens ciuttas repleretur, idco^ multa præmia fœcundis muliehbus conftKuerant,cuius rei neglect ui adienbitProcopius interitum RomJmper.Vide Alciatun^inb Ter enixa» ’ iF.deuerb»ßgnif» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^ 'Pra^runtur^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• *

Cùm inter eos foÎM^} Jd eft,pattern 5^ matrem defundri,non etiam Ci dé Kater auo de^ fundi auus idem^manumiflór fuperftesquoep proponaturXicet enim ma fùnSHanf^ttfèt tergradüsprierogatiuainfilqdefundihære^itate præferatur auo paterno, ratwr. attamen ub/ pater SC mater,5C auus patcrniis tpftus defundi ab ipfo auo erna cipati fupereft,rédius eft auo ius fuum confcruare,ut patri 6C matri obftct:pa tri propter beneficium emancipationis,matri ucró,quia funt termino pares, ut gradusprærogatiua mater non præferatur auo Nam in propofito thema- . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, „

te mater patri concedit iure ifto,8d is auo, undeSC matrem auus præcediuU nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

AequiiKiEeodem, Diuerfum ubifola matercum auocontendit,l»ij^Sed nec^ auus«j*co« nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Pro deciaratione huius Paragraphi fcicndum eft,aïiquando decretum ConHitatio^ie^ fuiflè D.Conftantini,item D.Theodoß) SC Valentiniangquoru bic fit meni^/wccfJJ'.nMfw, tio,ut fi contigiffèt aliquem decedere teil’da matre iure liberorum ornata,6ó patruolcgitimo,fiue patrui filio,odo quidem uncias,hoc eft,beflem totius hacreditatisacciperctmater,patruusueró,uel ipfius filius,quatuor undas,;

hoc eft,trientem» Contràuerô finon habuiflèt ius liberorum,patruus odo uncias accipiebat,uel ipfiusfih'us,mater autem quatuor.amp; hoc unit textus hic,in uerbo,In alijs autem contrarium.Leguntur autem c0ftitutioncs,qua«

^t Sedquemadmodum^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;t

Nifimater petatidoneumtutorempupiIÏo,priuatur iurefucccdendi,fi pu M^fer papilla ' pinusimpubcsmoriatuiqniftant minor fit mater xxv«annis,autah'quo cafii »«f®^I**“*» * præpeditafuerit,uél certè ualde egens fitpupillus.qua deretradaturin h Sciant.C.delegit.hæred«ôdLOmne,C« Ad Sénatufconfultum TertuIhanS«

amp; I.if^Si mater.fEAd Senatufcon.TertuIha» Teneturautem non folùm le gitimis,ucrumetiam naturahbus tantum petere tutorem. 1« final.C. Qj-ii pc-tant tut» Cæterûm hodie cum ante agnatos mater ad legitimam tutelam uo-cetur,nó aliter necefie habet petere tutorem,quàm fi ipfa adminiftrare nolit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• Uel ad fee und as nuptias tranfire uelit.Authcn.Matri ^ auig.C#Quando mu licr.off.tutel.ódd.l.Omnem» Sanê exceptio non petiti tutoris nonobftabit matri,fi filius adulta ætate,hoceft,iam pubesfadus decenèrit.tMatres,C» eodem. Angelus hic in uarias diffunditur quæftiones, quæ rede omitti po Aunt, quum nihil faciant ad textus noftri uel gloflematum explicatio* nem,

LïtIgo (lUee/ÏtifSr) Mater fuccedit filio etiam uulgo qutefito, qnia fcïTi'gu^ifojihopjc per certa eft.I.Quia ccrta.ff.de in ius uocando. Aliter in pâtre, quia incertus ’ ç^j^ eftj. V ulgo.ff.de ftatu hominum. Nee refert fecundum Angel urn hic,il-

■ nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;latiusdiceturihfr.tit.prox^Nouiisimè.

i T 'tertullianum Senatidconfuhiim matremüocat ad fucccßio«* nemfilij,nonetiamncpods,ita è dmcrfoOrfidanum fiKos «o-catadfucccfsfonemmatris,nonenamam'ac,cüm in correlatiuis eadem eflc debcat difpofiticsSed quia iure naturae hæreditaspa-*==^^^- icntummagisdebeturhbens,quàmèconuerfü.L Nam etß pa-rcntibus,ff.defnofric.tcltamento.amp;LScnpto.infincÆVndebberCà prin-cipibus conftitutum «ft,ut neplbtes amæ A pronepotes proamae f«ccedantgt; ^ Sciendum autenti.

/\7oult;vbeereditates^^) Ideft,quxpoftIegemxr)^Tab no«rs legibus, Sc-natufconfu!ns,pn'ncipümuc connitutionibus deferuntur. Ratio autem,cuï iftae non pereant capitis diminurione,habetur in KTutelas,fEde capitis dim» iatur capitii di nut«Q,iria ex nouis legibus fie pleruncp hacreditates deferuntuuquod fit in iftisSenatufconfultis,quaï haereditatemmatriamp;filiodeferunt,^a: nomi* na naturaha non pereunt per emancipationemXex autem xq«Tabul.defert fuis fiC agnaris per nomina ciuilia,qux per emancipationem amittuntur.

*$» Z^oui^imè^

Pul^o g^U(P^ti.) Vulgo quæfitifunt,'quos fpurfos uocamus,dc quibus dicrum eftin Paragraphe,Si aduerfus. fupr.de nupt. Ifti autem fuccedunt matri,alqs^ per matrem coniundis ab inteftato,fiue foli fint, fiue etiam alif Ïegitimi,cum quibus aequaliterfuccedunt,uthic,8C inUJj^Ä^ in I. Modefti-nus. ff. Vnde cognati. Item pratend habent querelam inofficiofi.hSifu^ fpeda-^’j.ff.de inoffic,teftamcnt.nifimater fit illuftris,habens liberos legiti-mos,tunc enimfpurius penitus excluditur,adeó ut neque ab inteftato,ncque

ex teftamento,neque ex donatione inter uiuos aliquidad eumâmatre per-uènfre pofsit j.pen ult.C.eodem. Patri non fuccedunt ipurq,non en/m in» telliguntur hab ere pattern, quum cum demonftrarc non pofsint, I. V ulgo, ff.de ftatu hominum.HincSC Gratcis Apatoresdicüntur,finc patre. Caere-rüm melior eft conditio naturalium,hoc eft,filiorum ex concubina légitima domi fulceplorum. Nam praeterquam quód matribus etiam illuftribua cum ahjs legitimis prolibus fuccedunt ab inteftato.d. 1. penult, Etiam patri nullos legitimos habend ab inteftato in duas uncias fuccedunt, in quas tarnen Sd mater eorumpro uiriliportione côneurrit. Exteftamento uerö tteÏ totam patris fubftantiam,relida afcèndendbus,fi fuperfint,legidma, confe-quipoffunt.Extantibus autem iuftis liberis,naturales non fuccedunt patri inteftato,ali tarnen débent à fuccefloribus arbitratuboni uiri,amp; exteftamen to tantum unifn unciam acciperepoflunt.Authen,Licct. C,de naturalibus ïiberis.Quidautemobtineatinfuccefsioneauipatêrni,fi exnaturali filione pos legitimuslufceptus fit,uel contra exiuftofilionaturalisnepos,docebit 1,final,C,de naturalibus liberis, Porro nati ex damnato óC nephario coitu, pduantur Omni fuccefsione tam paterna quam materna,adeó ut né alimenta quidem iure ciuili his relinqui pofsint,quafi nominefiliorum prorfus indi-gni,Autben.Ex compIcxu.C ,de inceftis nuptijs.ex æquitate tarnen Ca* nonica ijs relinqui poffunt.c.Cnm haberet,extr,de eo qui duxit in uxorem, quam polluit per adulcerium,

^ Si ex pluribffS.

Atcrtictnii j^ .^ ^pertinet ad omnes titulof précédentes,ut. redié admonct glo. Facit f. “** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C,Qy:ando nonped,RauoaQtdecifioniseff,ne quis ex par te hab cat berede,

LIB. ni. TIT. V» DeJucceßioneco^aCorum. 9^ êf ex parte non habeat,iuxta regniam Legis, lus noftrum.ffde regutiuns. Quçrit Accurf.Pro qua partepordo deficiens cuiq^ accrefeat.amp;S refpondet, quod pro parte hæreditaria.quaerefponfio quadrat ubi ex teftamento fucce ditur.Hic autem funpliciter refpondendum erat,accre(cer# cuflt;ç pro uirib', quialoquitur de fuccefsione ab inteftato.Cæterûm de materia Juris acerç-fcendi nonnihildiximusin^’ Si cadem res.fupr.de legatis.Quaeauteifldiamp; ferenda fit iniureaccrefcendi inter hæredesôC legatanos, colligi poteft ex marginea additione ad glolLTradJatur matena pknifsimè in h Re coniun-éb.ff.de légat.iij.6d 1. V nica.C.de caducis tolIendis^Js ita.

Et licet ante^) Inl.Siex pluribus.ff.de fuis 06 legidmis hacredibus, ex qua hic ^defumptuseß, fie habet textus: Et licet deceffèrint antequam ac-creicerethoc fus,ad eorum pertinet hacredes.Proindeius accreicendi fcqui-tur portionem potius,quàm perfonam,quamuis fubflitutioius perfonam rc-fpiciat,atcp cum ea finiatur.d.I.Si expluribus.

torum. Titulus V. aRoximos co^atos.) Ad bonorum poflefsioncm, Vnde co- y^’^^Pquot;^.

gnatfiquæ quidem nudam habet prætoris indulgentiam.Non enim habetoriginemexiureciuili,quia cognati lure ciuili xij.

'lèrtioordine»') Primus enimordoeß liber orum, fecund us agnatorum,tertius cognatorum,inter quos,uc hie uidcmus,etiam illi uocan- CognAfi. tur,qui defierunt efle agnatfiquamuis enim amiferuntius agnationis, quod eiuileeff,nontamencognationis, quod naturale eßJ.Nonfacile^Cogna-tionis.lF,de grad.adfinic.

Sedcum aliqua^} Emancipatus enim tantum quatuor uncias accipiebat: qui integri iuris manferat,hoc eß,non emancipatus o do uncias,hoc cß, befi fern totius hæreditatis conlèquebatur,autorc Théophile.

C^i in adoptiua^) Hi quam uis à praetore non uocentur ca parte,qua li- /^^^pfif^ beri emancipati,uel proximi agnati, uocantur tarnen tertio gradu, ut uidi- * mus fupr.de hæredibus ab inteßato-^ Admonendi. Admonet autem additio adgloltißud hodiemutatumeffè,quodintelligendum,quandoquis in ado ptionemdatuseffperibnæextraneaî. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

^ p^l^o (lUitßtos nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Ad quem modum illegitimi fuccedant parentibus,didum eff fuprà titulo lUemütMrvm proximo^Nouifsimè.quo loco offendimus,folos tneeffuofos nonfuccederep^c^ep-p^ parentibus,atqi ijdem fibiinuicem non fuccedunt,quia non funt digni qui appellentur fratres,patrueles,ucl confobrini. Authen.Quib.mod.natur.efF.

fin. Atqj ita tradidit Dinus in tradatu fuccefsionis ab inteffato. Alp ueró fpurp ut naturales fibi inuicem fuccedunt,iure cognationis,per texts hunc.

Quamuis olim cum in ordine fuccefsionis,turn in graduum numero diffe AgnAtorum ^ rentia fuit inter agnatos ST cognatos, quo iure tarnen hodie utimur,nulla cogiutorum cß,ut iamidentidem teßati fumusper Äuthen.de h acred.ab int eff •^•Nullam, fwfeßit. Proinde pariter fuccedunt falua gradus pfacrogatiua in decimum uß^ gra-dum.Portô deficientibus omnibus agnatis 06 cognatis,exclufo fifco praetor

EXPLIGATIONES INSTIT IMR adbon’bruKnpoffèfsionemuocatuirumó^uxorem I.Vnica,C»Vnde irir 84 uxor.Itatamen,fiiuftumintereos fiieritmatrimoniü.dj,Vnïca» Veröm litre nouifsimo Authentic.fimatn'monium fuent fine dote,uel donatione propter nuptiasjö^ •oniunxpracmortuus locuplesfitjfnperftes iieró laborer ino pia,fiiccedit cumcommumbus Iiberis, uel etiam priuignis in quartam par-tênï*fi tres funtliberïjUel pauciores : fi ueró plures,in mrilem portionem,fic famen ut eiufdem matrimonij Iiberis proprie tatem fcruet,i)s ueró nonextan tibus etiam proprietatefruetur,8Cimpittabïturlegatum intalem portionem, ^« Prxterea fi matn'm.C, V nde uir amp;nbsp;uxor,Et quanqu^n dicra Authenmon aliter uideaturlocum habere,(^amïÏmatrimonium contradlum fueric fine dote aut donatione propter nuptias,idem tarnen ohtinet, fi dos uel donatio, qiiæinteruenitjtamparuaeftjutconiunxfuperftesinde commode uiuere ne qiieat. Autores funt Baldus ó^Saheetus in d,Authen.Pr;fterea,£lt; Angel, Aret,hic,

v o N i A M qui inter agnatos cognatos^ gradu propior cft, ple-» runep in fuccefsionibusprior cft,redè fubneeïirur bic titulus dé gradibus cognat.quos lurifconfultum exadè nolle oportet,turn propter hacreditatcs,tum propter tutelas,quac adproximu agna turn redire confueuerunt,IJurifconf,lF,eo,

‘T^atrutts^) Textus Norinbergen.hic habet Trtcjjiai/ihip^jiiHipKt/lihifQ^i Itempoftea uerba,Amita eft patrisforor,quæ Greeë Ttfc^n/ÎÂifÿ appeUatur» Matertera matris lbror,quac Graccê/4pJ(«lt;ffcA^»dicitur,

Prop4truUi, 'PrópatrüKó^proaffnta.} Hos Paulus in IJurifconf^V.uocat patruutft

fronMaMé, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Sexto gradu.

Abpatrum, ^^bpatrwiS^ ) Ifte aPaulo in ddq-^tvi.appeUatur patruusmaxinius, Sebrim, l^rogencrantur-^) QiianquamigiturSobnni proprié appellentur, qui ex fratribus patruelibus aut cönfóbrinis,autamitisgeneranturJ,pff.eD Ta-inenS^horumfili) fobrini reéïèdicuntur,per hunc textum,Slt; d,hiij, quod

SedCtitnueritai,) QuanquamadeómuïtaexDodo commeilfarïfspro declaratione Arboris pafsimadfcriptafunt,ut mediocriteringeniofo fuifjee re polsint,nos tarnen pro 1 uculentiore declaratione nonnuUa adijciemus Jn Cognatio, piimis itaqj fciendum eft,uocabulura cognationis hie Öé ff.de gradibus adfi-o-tAvytr^Ä. nitatis,accipi generaliter,ut etiam agnationem compledatur.l.lurifconful-Co^ti, tumlt;^f.fEeo,Et fumptum quidem uocabulum uidetur à Greca uoce,2v^fci/fie.» ru^EFöS. Dicuntur enim cognatiab eo,quód qualiunà communitérue nati fint,uef ab eodemorti progenitore.l,NonfaciIe^f,ff,co.hinc elicimus debnitionem cognationis ? Cognatio eftuinculurtlperfonarumabeodemftipitedefccn-Linat. dentium carnali propagatione egntfadum. Linea eft ordo amp;nbsp;colledio per/ fonarum abeodem ffipite defcendentium,gradus continens, Sé numéros diftinguens*

LI B» in* TI T» VL IDegfaiiilif^Cq^attofiutf^ 94 xliftinguenStEa^cfttriplex:Afccndentium,Defcendcntium,06 Tranfuer falium, Graduseft habitudodiftanriumperibnarum,oftendensquànî con ïundæ inter fcfeperibnæ exiftant, Diâi autcm finit gra^^us ad fnnilKiidi-nemicalarLim,Iocorütnue procliuiuni,quos ira ingredimur,ut à proximo in proximiïnijid efc,in eiim,qui quafi exeo nafcitur,trahfeattms,d» f luriÂoiîC . ^Gradus. Stipes eft commuais parens,in quem amboconcurrunt,de quo f um cognationisgradu qiivritur.His præmifsis fcicndum,quôdfuperior ingt; j^ff(,f^ff ferior^ cognatio,id cft,aicendentium 06defcendcntium,incipit à primo gra ^efftnienta» du,qui confiait ex duabus perfonis,ô6 deinc^s fingulæ adieclx perfonæ fin gulos gradus addûtpdep iuxta utriufeç iurisfupputationeJn ordinc afittrani- Tr»nf»trftd{tt uerfaliumiura uariantJus enirn cnnie non recipit primum gradum,fed inci- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

pit à iecundo*Tres enirn perfonæ duos gradus faciunt, côm igitur in primo gradumihificpater,fratcreritin fecundo,iuxta id quod dicitur, Pedónam adiuntüam nouum gradum facere :Quod tarnen itaexaudiendum eft,fi fit perfona defcendens,alioqui decem fratres non decimum gradum,fed fecun-dumeftici^nd lusautem Canonumonaifloftipitedetranfucriali nel ut pet j„,,jj ex»w«'lt;lt; faltum intranRierfalem tranfitum facit, Itac^ inter collatérales primum gra- Çu^puiatia, duminuentt,06deinceps non ut iurc ciuili una perfona addita,fed duabus gradumefReidRationemhabetisin c,Adfcdem.xxxv,qiixidv.amp; hicinan notadad Arborisdeclarationem,uerf4Non inutile»

Cæterùm quæ hadenus de fupputatione graduumdida funt,clariUs fntcl ligiuidenturexregula,quam ponitTlieophilusfuprà initio titul.de legitu agnadfuccciEutfcilicetnumeremus quot generationes interueniantinter pcrfonas,de quibus efr quæftio.Ita fcilicet,ut fi per redamlineamalter ab al- Rrgziï. j» littet tcrodefcendac,redàfurfumaut deorfum progrediendo generationumnu- riait, merum inueftigemus,Si ueró laterales fïnt,prius ab altera perfona ad com-munemdipitem aicendamus,Ö6 quot numero generationes inueniemus,tot gradibuseasperfonas ab inuieem diftare dicemus. Verbigratia,quærivur quoto gradu filius patri fit cóiundust'A patre ad film unica intercefsit gene ratio,nempe quapatcr filiumgenuit: primo igitur gradu patrifilius eft.Que ritur quotogradu nepos fitauo^'Anepote ad auum duæ intercefleruntge^ nerationes,auusenimfilfum genuit,06 filius nepotem:fccundo igitur g radii eftneposauo. Atq? eodemmodores cftattendenda,fiulteriusaicendas nel defcendas. Inijsueró quinosex tranfuerfb contingunt,eodem modo ad communemparentem afcendemus,06iterumdefcendemus.Vt fi quæra- Reg.ïflïranf-tur,quoto gradufrater mihi coniundusfit. A mead pattern afcendendo una «crf.f«iffgt;n«‘’ inuenitur generatio,quia pater me genuit : à patre aUtem ad meum fratrem ttruui^, defcendendo inuenitur QC altera generatio, qua pater meus fratrem meum gcnuit,atcpitaduæ illægenerationes indicant Rcundo graduTratrem mihi cöniundumeflè. Rurfusfiquis querat,patruusmeus quoto mihigraduGtf Pater me genuit,auus pattern meum, itidem patruum meufnjres ergo funt generationes,quæ tertiogradu patruum müii coniunctum f gaiificant. Et hinepatetiure ciuili in lateralibus primum gradum nonrepeririJure ueró iwOKi^wicKo Canonico in lateralibus aha ratio eft fupputandi.Nam fi peribnæ æquè à fri-pite diftant,duæ generationesunum tantümgraduméiRciunt.Necaugetur iinquam graduum numerus,nifi duæ perfonæ,feu duæ generationes hiper* addantur.c. Ad federn.xxxv.quæft.v. Frater igitur à fratre primo tantiim gradu diftat,patrueles ueróabinuieem fccundogradu,26 fic deincepsJn qs

ueró qui inæqualitefdiftantàftipite,obtinetrégula :Qiioto gradure-motior diftat à ftipitc, eodem gradu aAbo ab inuieem diüant.c» fin.cxtr.de confang.ó6adfinit»

H E o P H i L V S hic nouumtitulum nonfecit,fcd comungif cura liipenore,tdeo fonaßis,quöd hic initio duntaxat Imperator tra-| datdcSeruih'cognationc,Nam ^ Repetitisxomuniter fpedat ad omnia qua: hadenus dida funt ab initio tertij libri.

Scruiles co^at^pncit) Id cft,quae exfcruituteducunt origi-Seruilifco^U' iiera,utquastj\quinuncliberircperiuntür,tunc interfe contraxcrunt, cùm Ü9, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adhuc ferui client. Non enimferuilemcognationemhic dicimus, quac inter leruos fit^dum adhuc ferui funuNam licet parentes 8C liberos fratres^ feruo rum dicamuSjCorum tarnen cognationcsad leges non pertinent.!. fin^Intcr» ff.de grad.adfinit.Nam quod ad iusciuile attinet,feruus pro nullo habetur.L Quod attinet.ff.de regul.iur.Qtiorfumcnim at tin et de illorum cognationc multainquirere,quinecab inteftato fuccefsionem,nec matrim^nj contrahendi ius habend l.Cum ancillis.C.deinceft.nup.Iure tarnen Canonieoet-iam inuitis dominis ferui matrimonia rite contrahunt.c.j.extr.de coniug.fer uorum. Vide gloff,hic,in uerbü,Computatur.cum fuaadditione.

^Iterum in alterins.) ld eff,liberos in parentum,5lt; parentes in libcrorS fuccefsionemuocauimus,nonetiamfratremin fratris liberti fuccefsionem, ut patet ex $» Sednoftra,infr»tit.prox.ubipatrono datur querela inofficiofi aduerfus teftamentum Ïiberti,qui fratrem fuum inftituerat.

Repetit bic Imperator fummatim,quæ hadenus ab initio huius libri di-? ®*’f*^lt;^'“nc»oftcndcnsquomodo ea régula fi'tintenigenda,quæ habet,eum qui f nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*gradupropinquioreffiurepotioremeffe.Hæc enimreguladuntaxat obtw

** ^ ** ”^^ in ijs,qui funtciufdem capitis,feu eiufdem ordinis.Ordo enim ordini prç fertur,etiamfi is,qui præcedentis ordinis eft,(equenris ordinis alium longè gradu fèquatur,ut dilucidèdecIarathictextUsamp;Tgloff.in uerbo,Toties.qu3e fuinmatimpcrftringit Authen.de hacred.ab inteff.uenien.

ICTVM eftdecögnationeSeruiÏi,0«f quornodo eius occafione fuccefsio obueniatpoftmanumißione.Itaa opportune fuccc-tht titulus de fuccefsione Libertorum, id eft, quornodo libcrtis fuccedatur.Et quidem in horum fuccefsione,ut Slt; in alijs plerif que,fæpenumerô uariatum fuit,ut patet exhoe principio,ó^ tri bus fequcntibus Paragraphis.

Locuplctiorcs^) Cuiulmodi Claudius habebat Feliccm, Pallantem, 8«i Narciflum,dequibus eft apud TranquiH.in Claudio.Item GalbaIfellium, Si Commodus Cleandrum,apud Herodian,hb.i.

Summantinferpretatû) Idgft,reftrinximus,Fallitur enim uehementer fi^ ' Ferrarius,ÓC pleriq? alrj,qui hanc fummam «equalem putant ei, de qua in 1.

Papia/a qua fané longifsimè ab eft, ill a enim conficit noftraus pecunia bis mill«

littthe qinngentos coronatos aureos»Hf c ucro centum aureorum,non omni nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

notrecentosGarolinoscontinet»Nam,utalibt tradidimus,finguliaureiquin /utremfoKiaih quaginta odo ftufcn'sSCcnenreJioc eft,tertia parte ftuferijtempore luftmia

ni aelbmabantur. Seftertiusconficiebat noftrac pecuniae Blancum,liu# ftn- seAcrüM, ferum,minusquartaeiusparte,utnorisutamur potius quam Latinisuoci* bus, hac^ mille feüerhj emduntuigintiquineß coronatos,aeftimatos ad tri* cenosquinosftuferos,quaacflimationeperculsifunt,utBadacusinAfle, tt coniequenter,fumma centum milium fel^rtiorum efficit bis mille quin* gentos coronatos, Alioqui fi mille feftertq,ut quidam exiftimant,idcm ua* luiflent quod aureus unus,plane ridiculum eilet dicere,pcr bPapiamcon* fultumfuiflepatronis,quilocupletiores habebantlibcrtos,ut in ^prgeeden ti.Cùmpaupcremlibertum,nonlocupIetem dicere oporteat eum,qui een* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

tum aureostantüm habeatin bonis,pracfertim fi ad öpcs Römanorum reipi das:ied nee fumma legis Papix opus habuit ulla interpretatione,ut quac Romanis notior eil,exterisepferè imperio fubiedis,quäm nöbis^quot ilu* ten efFiciant Carolinum,

Integrum rc/cruarunt.) Vtfcilicet patrom totam hxreditatem fibi ha- iniHeriiïfxrt» Leant,lemotiscognatis omnibus, hifi pater liberri fuperfit,qui utique pa- Zitate pater pt trono prxferendus eft,per Accurfium hic,inuerbo,Omnibus,Etpercun- *’’'”” Ë^*!^* dem exteros^ Dodores fupra titulo proximo,in uerbo,Alterius, Sed Só ^^* tratrempatrono præferriexiftimat Cantiuncula bic,per uerba prxceden-tis tituli,SED ETIAM ALTERVM IN ALTERiVS STCCES^IONEM, Scd COntri fentiunt Dodores,

^aiores centenari^i^) Sed quidfi in fraudem patrononim alienando Alleutio t1b bona fualibcrtus centenario feminorem fecerit f Paucis dicendum eft, ipib hertaßHi in iure non ualerealienationem,utin fraudem legis fadam,fecusquàrofi poRß^itlufttrof fràudulentam al ie nation cm adhuc maior maneat centenario.Nam ipfo iure ni^ ualetalienaaofadainfraudem hominis,nempepatroni.Sed poftea rcuoca-tur per FauianamfeuCaluifianam,I,Silibertus,ff,deiurepatro, Latiusinfra dicemusde ad-^Itemli quis,

Sed tertiam partent.) Légitima italt;$palronôrum eft par siert ia, quae tr^thnApt“ debetefleuacuaab omnionere,quemadmodum légitima filq,LQuoniam tteacrum. inprioribus.C.dcinoftïciofotelîamemo.ÔL per textum bic, boe tarnen in- l^^tutu pUf.. tereft inter filium 6C patronum,quódfiiius rupto patris reftamento,pel bo« norumpoilefsroncm prxftarlcgataconiundisperfonis.l.p amp;nbsp;per totum ti* tulum ff.de Icgat,pra’frand. Patronus ucró rumpens teftamentum libero» • neconiundisquidemperfonis foluit Iegata,per textum bic, lOiuerfitatis ratio cft,quód filius per bonorum poflefsionem contra tabulas,rumpit to“ tumtcftamcnium,uniueriam^ baneditatemabinteftato ad fe trabit, fed pa* tronus infr ingitteftamentum folüm pro certa parte, ut legitimam fuam coii' fequatur,qux effe debet ab omni onere libéra, Signanda autem bic eft glo» tnuerbo,RepIeatur,qux pulchrê docet,qux Gntiurapaironatus.

Sedadcob^eredes., ) Qiii tarnen non tenebuntur ad Iblida legatâ , ut uult Accurftus, Angelus tarnen referre putat,an legata relidafint coniun-disperfonis,uttunc prxftentur integra,anextraneis,ut tune foluantur pro rata,babita ratione partis ablatx per bonorum poflefsionem, I, finab^’f, S^ ibi nota.ff,de lcgat,iij.Slt;^ per ea qux notantur inl,Etfi contra tab, ff, de uulg» amp;pupill,f«bftit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Liberipjtrono nbsp;nbsp;^^^^ hberi eorum.} Etiamfi non extitcninf parentibus fui hæredes, tumlibertnet- hocenim msnoghabent uthaeredeSjfedutIiberi,Ârgumcnto Ï.Vt iariRa-ûm fuccedunt, randi^Sihben\ff.deopcrJiberufi modônonfuerint exhætedati malo ani-r.- nbsp;nbsp;nbsp;• ïno^MSiexpatronis^IuIian.etduabusIegibusfequentibÆde bonis Jibeæt

aboqui taIesflnt,qtM ctfi non fucceflèrunt,poterunt tarnen fuccedete paren-tibus,Nam uulgo qu^efîti fuccedunt Iibcrtis macernis^quiafiC matrifucce-dunt^uerum paternis non fuccedunt,quandoquidem non fuccedunt ipfi pa triJ^PatronoÆde bondibert» •

r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^d ^ttUtturti^adum^) Hoc referendum adtranfuerlaîes,nonctiam ad Îi-

rdnlucrldei Eefos,nam hberi in infinitum admittuntur, fecundum Fabrum SC Portium, t nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quoslequitur Cantiuncula,per textum LQjuncp iunÂâ«hSi hac’^’Liberos* umgr ufiicf g^^^^ ïniusuocand SCidemuideturhiefenfiflè Accurfius,

inUbertorifac lt;^tproximior esh) In futcefsione h'benonim proximior ulteriorem €tßiotte proxi èxcludit,Vtiîhbertusdeceflèrit,exaIteropatrono fuperftite fiho,6C cxal-tmor ulterto' tefonepote:VeI fuperftite eiufdempatronifiIio,ÔCnepoteex fmopræmor tem excludit, .tuo,folusfiliusuocabiruradfuccefsionemhbcrtitltem ft plures fint eodem gradu,diuidirur hæreditas in capita,non in ftirpes,quare fi hbertus decedat reliais undedmfilijs ex uno pacrono,ÔCex altero uno tantum fiho,diuidttur hæreditas in duodecirn uncias^SC fingulifîngulasaccipiunt,nccfihusillefo-1 us nâneifeitur femiftèm h æreditatis,quem tarnen ipfius pater, ft fuperuixif' fetjhabiturusfucraupertextumhiCjSCinhSi hbertus præteritOt fhdc bon, hbert. Exdidis patet,repræfcntationemnôn habcrelocum in hoc gencre fuccefsionis,SC perconfequens nec intutchs* Proindeft ex duobus patron nisalterfthum,alter nepotemreliquerit,impuberishberti tutela légitima ad fih'um,non ad nepotem pertinebit J,TutcIa*^Si domino.ff. dé Icgitim.tuteî, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• QiiidautemobtincatiniureEcclefiafticopatronatus,quod haud dubie ■

S S i G N A R È LibertUm nihil aliud eft,quàmteftificari,at^ indt care,cuius ex liberis hbertum patronusefle uelit. Nam fitafsi-5 gnatioquibuicuncguerbiSjUeletiam nutu,teftamento,codicil Iis,excmpIö,SC chirographo,purê uel fub conditione,h j^t Aisi-

,SC nuda uoIUntate afsignatoris.d4' Afsignare.SC repudiatione eïus,cui afsignatio fada eft,quo cafti reditius patronatusad francs eius,d.l^* Si is cuijtem capitis diminutione etiam minimaunfr eo» uerf Vt quæreba-turjtem fi deceiîcrit is cui fada eft afsignatio,nullis liberis felidis»

Aßigiutio cur ^^acuit cuanc[ccre. ) Hoc minim uidetur,cum per exheredatiottem non enuncipaticne eu3nefcat,d.l4:^Sed etfi exhæredatio,Sed ratio eft,quia per emancipations eudnei(cat,non périt fubiedumSC fundamentumafsignationis, quod afsignatio non confié' exh^redatione, ftat,nift in eo,qui inpoteftate eft afsignatoris,fed per emancipationem fol-uitur patriapoteft,as,nonperexhærèdationcm, Ideo autem,utuultFaber, Scnatuspotiusindulfit afsignawonem liberis in poteftate,quàm emaneipa-tis,quia maiorem conformitatem cumparentibus habencfilius enim in pote frate patris fingitur eadem perfona cum patre,l,fin,C,de impub, fubft. Can- .

c 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tiuncula

11 Blt; in* TI T» 3t;-' De bonorutnpo^eß^^ ^S tiuncula tarnen hic probat Piacentini fententiam,uolenti's8lt; emancipato at* fignaripofle,alqs filrjs inpoteftate retentis.per I, Vttum ei,lF,eodemtqux uf detur aduerfari textui nolho hie* •

WWiJl *^ Insciuilemodd ex teftamentO, modo ab inteftato legitimos lucceflbres ad hæreditatem uocaRita SC prætor,qin eft uiua iiox Jurisciuilisd.NamSCipfum^fEdeiuft.SCiurunterdum ex tefta-j mentOjinterdum ab inteftato ad bonorum poflèfsionem uocau Ideo opportune hoc loco inférieur hictitulus de bonorum pof-fefsione«Bonaautemhic intelhgenda funt uniuerfttatis cuiufq^ fuccefsio, ®lt;”**» Cïue in foluendo fintbona,fiue non,ftue damnum habeant, fiue lucrum, fiue in corporibus fint, fiue in aftionibus,hoc loco propriè bona appeUantur. LBona^fEe* Diciturautembonorumpoffelsio didbionc compofita ex corru BowfiW pop ptoSC integro.Eftep nomen iuris,uthaereditas,LHæred.fi; de uerboXignifi ft^W’ ÔC d.hBona^Hæfeditatis^Hinc colliguntdifferentiaminter bonorum pof* fefsionem,5C poftèfsionem bonorum: illud enim compofita didlione dicitur, habetcß fignificationem iuris,hoc duobus uerbis figurata oratiôe effertur,ÔC fignificationemfadi habet,fignificateninipoflèfsionem,quâ uulgo deren-tionem uocant,quæ eft fine ullaprætorisconfiderationed.pffideacquirend»

^mforemettdauit.) (Quantafueritprattonsautoritasademendandum,p^^iQ^j^.H^f^ fupplcndum,corrigendum ius ciuile,traditur in Mus autem-^fff.de iuftit^SC ^^^^^ iur.ÔCin^Prætorum.fupr.deiurenaturaliJnpropofito autem pretor lus ci uile emendat in eXtraneo pofthumo, impugnat uerô in patrono præterito» fupr,de fuccelfihbcrt*ÿ’pComprobatfiue admittit in hæredibus ftriptis,nelt;^ enim praetor duruseft aut contentiofus,ut rcfertTheophiIus,fed ubi uulgo probari ius ciuile putauit,eius confirmandi caufa fuam autoritatem interpor fuit,ut hic in uerf Aliquando,

^no/lra Con^iitutione^) Per hune textum probatur opinio Alciati hb, PoflbKwwB lt;-^.Paradox.cap,i,quem fequitur Viglius fuprtdehæred.inftituendis«^ Ser- UtrM'minüitHe-' uus^uolentisalienumpofthumum ante tempora luftmiani infinui non po-re «w Ïù^ixih tuifle,ut iure ciuili fuccederct,6C fecund urn eura errat omnes Doctores,qui earn inuentionem Gallo Aquilio attribuunt,in hGallus^ffide liberis amp;poft hum.Sc l.pcnulr.ff.dc legat.p Nam fi Gallus,qui fuit autor Juris ciuilis,hoc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

anduxit,non potuit pofthumus indigere beneficio nouac legis,^uamtarnen neceflariarn' fuiire,ut Jure ciuili fuccederet,ipfeprincepshicteftatur,Ratio ïiem autem curalienuspofthumus ohm hæresinftituinonpotuit,habctis in 4» PofthumoJupr.de legat» Eft autem alienus pofthumus,qui natus inter fuos hacredes teftatori futurus non eft.d-^Pofthumi,

fdisredes notlßunt^) Nomen hæredis folalex,âut qirod uim legis ha-H/re^ifatCf bet,tribuit.Practorenimbonorumpoflenôres,non hacredesfacit ♦ Hæredi- honor, po^s^t tasigitur iuris ciuilis eft,bonorum poflefsio prætoris,quæ etfi eundem effe- dijfcruniqum* dfum habeat cum hacrcditate,tribuit enim commodaSC incommoda hæredi- 5«« mo da, taria,itcmcp dominium return hxrcditariarui#.I.j,ff.eo. Attamen permagni refert,hæreditasne,an bonorum pofteisio alicui deferatur.Primüm enim hg

poßefsto coram Indicé debet agnofcij »final« C. Qui admitri ad bononpofT polKde quo die utinfr»eo^fina. Deinde hæreditas per procuratoren! acqui n' non poteft.l.Pauhff.deacqnirJiæred. fed bonorumpoflèfiio potefhLnj*$» Acquirere.ff.eo. Tertióinuitusaliquisfïthxres.fupr.dehacred.qual^Su/, boÄorumpoßefsio nonacquinturinuito. Quartó,fi filiofamïliàsdclatafit hæreditas,debef præcedere ïufium patris,antequam adeatJ. Si quis mihi^ ïuflum.fF.deacquiren.hacred.Vernmin bonorum poflefsionc fufRcit ratiha bitio.Iq.C.Qui admiuadbon.poff Qinntôô^poftremô,hærcditas adiri po-teftperpetuójioc eft,ufc^ ad frigefimumannum^fecundum comunem Do-^orum fententiara,in I.Licet.C.de lure deliberandi.Bonorum tarnen poflèf fio intra annum uel centum dies agnofci debec^’Cûm igitur.infr.co,

Bowr .peffej/. Hie ponit Imperator generalem diuifionem bonorum pofleff Aut enitn dixifio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;datur fado teftamcnto,aut ab inteftato.Priori cafu dug funt bonorum poflèf

fioncsxontra tabulas,qua: prétends Iiberis daturtSC fecundum Sbulas,qu3c datur inftitutis, Abinteflato olim odo dabantur bonorum poflèfsiones,qua rum hodie folum quatuor in ufu remanferunt^ Aliam ueró.infr.eo, 'Pneteritis überis,) Non folüm emancipatis, uerâmetiam in poteftate conftitutis,Quanquam enim prætor potifsimnm in gratiam emancipator« banc bonorum poflèfsionem introduxerit,eam tarnen in poteftate conftitu-tis non denegauit.I.Is qui inpoteftate.ff.delegatis præftandis, Sui ergo in teftamentoparris pi teteritihabentduoremcdiatpoftuntenim teftamentum mterjü -dicefenunum.PoITunt etiam,fi modeftius ac reuerentius ergapattern fe ge ^oftiuoi? nbsp;nbsp;nbsp;tere uelint,per bon,poiftcontra tab.patris teftamentum infringere, Imo ea-

tonpolr. COM ^quot;^ «fi^useft nonnunquam bonorum poflèifagnofcere,quâmteftamentum ^^^ƒ quot;' nbsp;nbsp;’ iure ciuili dicere nuUum.Nam fi iure ciuili teftamentum dicitur nullum, ie

gatanihilominus indiftindê debebuntur, Authcn.Excaufa.C.de liRpraro^ ritis.Si uerö iure prætoriofi'timpugnatum,lblûmdebenturlegata,quæ ft*« beris 8Cparentibus,06aIijsperfbnis funtrelida.de quibus in 1. j ff.delegai; præftand, Sed huic uidetur öbftare I.Qviod uulgo.ff. de bonorum poflèft, contra tabulas.ubi dicitur', nulli dari hanc bonorum poflèfsionem contra tab.nift tabulae fint aliquæ,tales',exquibus potuerit adiri haereditas» Cùm itaq^teftamentum,inquofiliusinpoteftatepræteritus eft,ipfo iure fit nullü, non uidetur unquam hae c bonorum poflèfsio fuo hacredipræterito compete re.Accurfius ind.l.Isqui in poteftate,putattale teftamétum ita demum efle nullum,fi filius uelit nullum dicerc.SedBar.ibi aliteroftendir,teftamentum • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;quidemfine ulla conditione eflèipfoiurenullum,fed per filij comprobatio-

nem poflè ei æquitate ,feu iure practorio confirmari. 1. Filio prartcrito. ff, de iniufto,rupto 8C irriro teft. Comprobare autem teftamentum paternum uide tur filius,cümaduerfusipfum petit bonorum poflèifl.Pofthumo.ff. de bon, poflicontra tab.Non datur autem bate bonorumpoflèfsio contra tab.nifi ij's, qui funt ex liberorum numero,nee pertinet nifi ad paterna teftamenta impu gnanda, In materno nanep teftamentopraeteriti cùm pro eXhaeredatishabe-antur,habentquerclaminofficiofi.l.Nonputauit,ff.debon.pofl?contra tab, Inftituti quoep hanc bonofum poflèfsionem non habent,etiamfiminus ex te ftamento capiant,quàm ab inteftato fuiflent habitUri,nifi, ut bic in addition ne notatur,ab alio commiffumfit edi(ftum,ideft,nifi practeritus per obten-tam bonorum contra tab.poflèfsionem patris refciderit teftamentum,atquc itainftïtutusedidumaperueritTquotafuisqui inftitutus erat,per bonorum poflèlfteam partem capiet,quam ab inteftato fuiflèthabiturus.d.I.Non puta-wit^ffin, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vnde

LI Bi HT» TIT»X* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De bonorumpoßeßf nbsp;^y

1^1 de lib er h) Hæc qs competi^quibusSi^ contra tabulas dan poteftj.j^» VnieUben^ R.e(ftè,fr»Si tab4efta»nuU,extab*Proinde fîlio nondatur mbonismaternis» Nain bonorum poflèfsio contra tabulas adfœminarum teftamenta nonper-tinet»d,LIIIud^»Adteftamcnta.ff,debon,poincontratab. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Secundo le^itimii^ ) Id eft,agnatis,item patrono ^ eins Iiberfs uenicnti- ^”‘^* Itÿüitâ* bus ad fucccfsionem liberti,Gue ftbertx,itcm uenientibus ex SenatufconfuI toTertulliano uel Orficiano,pr»ncipümue conftitutionibus,ad hereditatcm ab inteftato, V ocat emm omnes qui ab intcfeto potuerunt elle ^iue ex Exij, ' tab.ftue aha qualibetJ.ij^’Item Iibertini»6^ y fin.ft» V nde legiumi. '

Sxtraneo manumißori^) Hoc eft, patri fiduciario, fie e him appellat Ca- tiducUrius pi ius»Erat^ is,cuifecundum antiquum ritum,de quo diximus in^»Præterea. ter^ fopr.Qiiibusmod.pacr»poteft,parens ter emancipabatfilium,ó^ à quo poft tertiam mancipationem manumittebatur,hic ad exemplum patroni eófeque nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

batur légitima iura,adeo' ut in emancipati ab inteftato mortui hæreditate prg ferretur omnibus cognatis(ut qui folus haberet légitima iura)alijs tantum iu ra cognationis habentibus,nó etiam agnationis,propter mutatam familiam per capitis diminutionem.quod pretor abfurdum arbitratus,eiufmodi manu miftbri decernperibnaspractuIir,per edi(ftumVnde decern perfonæ,fic ap- Vnde dectm pcllatum à numero perionarum» Autor Theophil» Videte etiam quæ dixi- pcrfon£, fnusfupr»de legit»ag,fucceir^'»fin»8C Alciat.Iib,3,practermilEcap.ult, Canti-uncula autem hoc loco à fcopo aberrauit»

Ëx ßmilia^) Liberto fine liberis ab inteftato defundo non fupetftfte^^«^ patrono,agnati patroni ad bonaliberti ueniunt per bonorum poftèfsionem ”” **’ Tanquamexfamilia,utrefert Theophilus»

Sextopatroni,) Hic ïoeusuideturcorrediuslegiin uctuftisexemplars ^i^^g patroni» bus,ad hunc modum : Sextó patrono patronacue liberis^ eorum ÓC paren- putrontue etc? tibus.Suffragatur Norinbergenfium lecfio,5C Græca translatie, quæ fic ft nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

habet ï Sextaminuenit quarn datpatrono Ô^patronæ,parentibus £lt; liberis, quam appellauit Vnde liberi,SC patroni,8ó patronæ,ô^ parentes eorum » Ex Thcophili quoeg interpretatione apparet falfum elft quod Accurfius notât hic,0(Sfupr,eo»in uerbo,Primo loco»hunc uidelicet ordinem edidire ipfa nonfuifte obferuatum.Ita enim habet Theophilus:Si libertus defundusfue ri^noluerint^ patroni uerpatronæ,^ eorum liberi uenire ad bonorum pof fclsionemj Vnde legitimi,uerümtempus preterierit bonorum poftefsionis V nde Icgitimi(cuicp enim bOnorum poftefsioni certum tempus prgftitutum cft,ut infra dicemus)ne(^ petierint bonorum poflefsionem Tanquam ex fa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

milia,potcrunt uenire ad bona per hanefextam bonorum pofR^sionem,ucl ipfï patroni,uel ipfis non fuperftitibus,liberi uel parentes eorum. Ex quitus facile apparet,nufquam in edido prætorisagnatos patroni ante patro-num uocari,quod Accurfiusfalfó credidit,cùm patroni uocentur per Vnde legitimi,8C per bonorum poflefsionem Tanquam ex familfa,ita demum uo tenturagnati patroni,fi ne£^patronus,ne(Ç liberi patroni fuperfint,uel pa

l^Jex tantummodo^) VideIicethæ,contratab,ftcundumtabuIas,Vn-delibcri, Vnde Iegitimi,fiueagnati,Vnde cognati,Sd Vndeuiróóuxor. I.j,ff»Si £ab»teft,nuhextab»S(: in l.pfEQiiis ordoin bono,poflèfl',feruetur,

tnrn»3(nA' poflcirfutttSë abac très honor urn poiïè/sioncs,quæideo cxtraordinariæ' dî^ riæ bono poffi cuntur,qu/a non tribuunt ins in re,quariim Accurfnis hic merainit. Prima CsrbotmnA. eft Carboniana bonorum poflèfsio,cuiac ex edido Carboniano competitim p^jbciibuspracteritis,Iocobon«poHèftconnatab»fiqsnontantüm haeredita-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tis,uf rumetiâ ftatus fiat qugftio. An uidelicct inter liberos fint^tû enim perin de datur hæc honor« poliefsio,ac fi nulla de re cotrouerfia cflet,Caufa tarne fummanc cognita,amp;f indicium ftatus in tempus pubertatis caufa cognita dif fertur.Caufæ autem cognitioineö üertitur,ut fi manifeftacaJumnia appä- , reat eorum,qui infantibtisborilpofleftlpetunt^nondeturpoflefsio.Si uerà prætor ambiguam caufam inüenerit,hoc eft,uel modicum pro puero facien tem,ut nó appareat cuidenter filium nOn efte,dabit ciCarbonianam bö.polfi ut ex ijs interim alatur, fine praciudicio cius,qui aflene filium elfe. Hase ha^ bentur in hju'nprincip.amp;^Nontantum,5C hiij«^Gaufæ.ff,de Carb.edido» Bono.poff'.utngt; Secunda eft,quæ datur uxori tempore mortismariti,uel foceri,fi enim mugt; tra caufa, j^^j. praegnans fit,mittitur uenter in bonorum poftefsionem mariti uel foce-» ri,utinde aiatur,ut habetis in t j.amp;S perror.tit.ff.de«entrein bo^n.poftefft mittendo. Tertia uocatur gratia litis agnofcendx,qux omnino nihil iu^ ^•T^lh S''lt;^* ris hærediadferr,5C ne ius quidem poflèfsionis,ut eft apud lafoncm in I.fina, /M unagtitf (j^ Yndelegitimi.Sed à pretore datur fifijs emancipatis exhgredaris^,ut qui • ’^^ ** neciure ciuihArcciureprætoriofuceederepofrunt ,frltcm huius extraordigt; nariaï,fiue umbratilisbonorumpoflèfsionis beneficio, tanquam præparen^ tur ad confequendam facultatem querelæ de inoffd.Papinian-^’j.ff.de inoffi reft. V ide omnino V iglium fuprà de in off'll am autem,

B tofT.Mcr Piopetendabonor«pofleisione,quanquamDocloresnoftri uno ore aß ^o^æ neceflariam efle iudicialcmagnitioncmapud qualcm^ ^(mh^beKt. cunqueludicem.perl.final.C.Qiiiadmitti ad bonorum poflefiionempofi-fint, Gontrariumramen uidcturinniierctexrusnofter,£C Theophili trans-latio.Hoc fane inter omnes confiât, nulla efte opus folennitate in petenda bonorum poffelsione.d.l.final. VndeSéhodie ufitatius dicitur agnofei bogt; norumpofTefsio-^Non tarnen.fuprà,Qiiibus modis teftamenta infirment tur.

Qiiærit hoc IocoAccurfi«s,utrUmhodie locum habeant bonOrum poffef fiones.ad quodluculentiusrefpondetin I.final. G. Vnde legitimi.uhidicic Cas eundem locum obtinerc,quem ohm.Nam Secundum tab.ut nee olim^ ita nee hodieeft neceflana, quuin feripto haeredi detur petitio haereditatis, pofsirep adiré de iure ciuili,nifi in tribus cafibus,quorum primus eft in lege^ Pofthumus.fi;deiniufto,rupto,6Cirritoteftamento. Secundus ind-^ Non tamen.fupr.Quibus modisteftamentainfirmentur. Tertiusin tij^ Si fub conditione.lf.de bonorum poflefsio.fecundum tabulas. Bart.ahj^ Do chores in d.l.final.addunt fex uel feptem cafus alios.Contra tabulas,ut ohm,ira £C nunc neceflaria eft,nifiquod olim indiftinde hberis emancipatis præteri-tis erat neceflaria,hodie ira demum,fi pre teriti dicunt tefiamentum nullum^ perindeacfui,per Dodor.ind.I.final.5^ nosfupehusdiximusde exhaned« iib’^penult.

Vndeliberi,olim erat neceflaria emancipatis,fed hodienon eft,quia fub-latadifferenria patrise poteftatis èâ emaneipationis,iure ciuilifuccedunt.Arl then.de haered.ab inteft.uenien^j.

Vnde Iegitimi,nec olim nee hodiC eft neceflaria,quum ex I.xtj.tabuI.fuC-* cedant.

V nde cognati,olim erat nec?flaria,quia cognati iure ciuili ignorabantur* fup.defwccefficog.Hodieuerô non eft neceflaria,per d.Authen^Nulfam.

LIB. m. TIT. XIIII. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DcObligatiombt/». 98

Quamujs nonullas bonorum poflefsiones diximus no neceflahas, nemo tarnen prohibetur ijs uttquamuis confukius fit fure cimli adirc^quando id li-cetNam ea facultas durât xxx.annis,ut traditur in l.Licet.C.de iure delibc. Cumbonorumpoflelsio anno uel centum diebus duret/upr.co^prosJCac-terùm Angelusfupr.de exhgred.lib.inprincipio colligit xxi, cafus,in quibus hodie neceflariaeft bonorum poUcfsio.

L/ege^Scnatufcof^ulto^udcoti/litutione^ Hic locus uidetur confufio- ^onorumpo^. ncmaliquam inducere inter ius ciuileóóprætorium.Cùm enim propriumil- extraordm. Mt lud iuris ciuilis officiü dixerimus,ut in fuccefsionibus hacredem faciat, Præ- ex iure duiU torq ueró,ut bonoru poHeHor c:Ex hoc tarnen loco uidetur bon.pofleßio ex (onßntur. lege uel S.C.ac proinde ex iure ciujli conferri. Seddicemus hanc extra-ordinariambon.pofleffiaiure ciuili quidemorigtnem habere,non quód i-pfum det bonorum pofïèfiioncm,fed quod eam deferat,id elf,à practore darf permitt^Datur autemàpractore iurisciuilis iuuandi 5^ exequendi gra-tia.l.Sed cum patrono.lï.eo.Idcoqtredfê uocatur bonorum poflèfsio exl.uc habet Theophilus hic.Cacterôm glolföC Dodfores multum laborant in adfi-gnandis exemplishuiusbonorü polKNa eadaturqsjquibu^s aliqua caufade fert.Cumigitur lex,uel Senatufconfultum,uel principum eóftitutio aliquem ad fuccefsionem uocat,autipfum re dl o iure hacredem facit,quo cafu non da-tur hacc bonorum poflèfsfo,fed ordinaria,quac dicit Vnde liberi.Aut ipfum adfolam bonorum poflèlsionemuocat,Slt; hoc cafu dat pretor hanc extraon* dinariam bonorum polïèfsionemd.iq.fÉ V nde legitimi.Si ueró uocatur quis à lege non folöm ad hæreditatcm,fed fimulad bonorum poflèfsionem jeon-current duac poflefsiones bonorum : altera ordinaria, Vnde legitimi ï altera cxtraordinaria,ex d.l.iq.ót 1. V nfea.ff. Vt ex l.SC S.C.Exemplum itaeç ponit Faber in ^ Non tamen.fupr.Quib.mod.teftamenta infir. ubi permittitur ei petere bonorum poflefsionem,qui in eo teftamento hacres Icriptus erat, ^d per capitis diminutionem erat infîrmatum.Cæterûm glolfa hic de S.C.Ter-tuUianoó^ Orficiano non uidetur rcdlè pofita.Namilla Senatufconfulta ex-prefsè hacreditatem deferunt,nec mentionem ullam faciunt bonorum poflèf ÏÏonis,quarepotiusdabitur illis bonorum polfefsio Vnde legitimi,

^^niJpacium.) Siautem multac funtperfonae graduinuieem fuccedcn tcsjquibusfifingulisannusdcferretur,res efletinlongum tempus abitura, urgere poflunt creditores,ac interrogate eos,quibus bonorum poflèfsio de-lata eft,an eam fint accepturi.qui fi répudient tempus,mox alijs currere inci nbsp;nbsp;nbsp;•

Sit:fi tarnen dcliberare uelint,nó omnino praecipitandi funtjuf in hj-^Sanè, éde fucceflbrio edidlo.

V M omne Ius, quo utimur,uel ad perfonas pertineat,uel ad res, uel adriones'^fina.fupr.de iure natural,gent.didlumqj fit de per-fonisamp;frebus,reliquum eft,utdeAdiombus dicatur, Sed quo-niamobligationesuelutimatres pariuntadiones,priusde ipfis obligationibus difrerendumputauit.Quó autem tyronibusdi-lucidior fiat natura Adionum,Slt; ut id inteliigatur,de quodifputatioproxi-

maefl,reólè initiumfecit Imperator à definitioncobligationis,pro cuius de- obU^tio clarauoncfdendumeftjobligationemtrifariàmaccipi. Nam auteft natura-plnc.

turn eft,quæ exconfenfu nafcitur,cui^ uerum debitum fubeft,fed non ineft uis agendi,ïdeó lt;|uód forma amp;r confirmatione luns duilis deftituatur ,funt enim adiones Juris ciuilisJ,ij^Deinde his legibus^fEde origjur.Dicemus infr#latiusdead«inprincip.atcjnaruralistantüm ad Jus gentium pertinet, folo^ gquitatis uinculo fuftineturJ.Stichum^Naturalitenft^de folutionib» amp;liberationibus,hacobligationetenctur,qui aliquid nudopadopromifiu . Jtem qui,comutro^iureteneretur,perfententiam abfolutus eft,quo cafu perit ciuihs,remanente tantuntnaturali obligatione,quæ tarnen acrioncrn producit,propter reliquias duilis obligationis,fed ineff-ïcacem,ut quie exce ptione rei iudicatéc elidatur,ut tradunt Accurfius,Bart.ólt; Dodo.in IJulian» tf.de condicr.indebiti. Naturalis obligatio quoniam,utdiximus,ex confen fuoritur,ligat quemlibet confenfumhabentem,ut feruum dominoJ. Na--turali.æde condid. indebiti. Pupillum proximumpubertati fine tütore.I.p JF.de nouationibus.FiIiumfamiliaspatri,amp;r fratrem fratri ,êUm quo eft in e-iufdem poteftate.l.Frater.fF.de condid.indebiti. Item remancÄnec obli-gatio,ubi uerus debitor abfoluitur.d.l.lulianus. Sententiacnimeftlurisd-uilisjtollit^ ciuilem obligationem,manente interim naturali,ut quacnon nifi contraria: conuentionisaquitate diftoIuitur.d.I.Stichum^ Naturalis. Q^ianquam h«c obligatio regulariter actionem nullam pariat,quafi mulier qua fine uiro.i.fine adminiculo Juris ciiiilis,abfiç quo adiortem nemo con-îequitur.l.Legitimam.fEdcpadis.SC l.Cùm Iex.ff.de fideiu JF habet tarnen peculiares effedus, parit enim exceptionem aduerfus eum,qui contra pa-dum nititur.lJurisgentium’^^Sed cum nul!a.amp; I. Siunus^*Padis.ff. depa-dis, imp edit q? foluti repetitionem.l.Fideiuflbr^Fideiuflbr. ff. de fideiulJo-nbusö6mandatoribus. Itemifti obligationiaccederepoteftpignus SC fde-iuflbr,qui obligatur naturaliter 6C ciuiliterinfr.de fideiuff^q.Addequöd na turaledebitum poteft compenfariSCnouari.l.Etiam.fi’.de compenfationibgt; Lj^ftnaiff.de conftitu.pecu.SC l.f.ff.de nouat,Nccmirum,câmperhæc ne-» mo impctatur,fedtueaturfe reus. Eft SC alia naturalis tantum,quæ ad an-tidora,ideft,remuneratiónem pertinet, nullum enim officium referenda gratia magisneceflarium eft,ut ait Cicero libro i.Öffic.led hæc ne Jure qui* dem,gentiumefficax eft,quia nemoinuitus cogiturgratiamalicuircfcrre. Proindenecindebitiper errorem foluti repetitionem impedit, utfrequen-rius refponfum eft per Accurfium,0C cæteros,ÔC Bart in!,Hoc iure.fl.de iu-» ftitia amp;iure.SC in l.Cùm quis.ff.de iurisSCfadi ignor.Jn quo tarnen aducria-tur Zafiusin Intelled.fing.puransetiam hanc impedire indebiti foluti repetitionem,qiiem fequitur Cantiuncula hic.Hæc qualiJcuncp obligatio mn da alq contraCTuipIurimum poteft,hinc eft quod remuneratoria donatio in« finuationenonindiget,necobdonatartj ingratitudinem,uel ob filios natOs reuocatur,inter uirumSC uxorempermittitur,quapropter caufam fuflicien-temcontraduipracftâtihbonôuirô,alienationem rei ad Ecclefiam uelmi-norcmpertinentis alioquireuocabilem confirmât. Autor Jafon in d.I.Ex hoc iure.quo loco apud eum 6C aliosdd.inuenietis alios effedus iftius obliga tionis,quos fere etiam Faber hie refert.

Ciuilistantùm obligatio eft,quae iure ciuili fonetur,atqt ab eo forma acct pit,led confenfudeftituitur,ideo^ uerum debitümnönfubeft,ut notât glo. in 1.Genera.ff.denonnumeratapecunia.Ex hacqUidemnafcitur ius agen-di,fed fere fine effedu,quia exceptione utplurimum eliditur, patet in obh-’ gatione literarum ante bienniuiÄ.I.In contradibus.C.de non numerata pec. SC infr.de literarum obligationib.Hac quoqt obligatione tenentpr,qui cum ciuiIutA

LIBgt; lib TIT, XIIIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DcOblhdtiofiih/s.» 99

Ciuilitcr amp;nbsp;natur aliter obhgarentur,iura tier unt deferente aducrfan'o^c nÓ deberc.tfin4fF,de lurciurando.Itcm quibus pad! urn de non petendo fadum cft,cüm tenerentur utroep iureXSi unus^Padus^fEdepad^is^Ifta obligatio ne non obligatur feruus domino, nee filius patri,nifiexcaftrenfi peeuho, nee pupillus fine tutoris autoritäre. Carter óm quamuis ciuilis obligatio wgl lanter inefReax fit ad agendum,ei tarnen ut naturali pignusd^ fideiuflor ac-ccduntu'nfr.defi'deiufloribus^f.iundaglolfiRepetitionem tarnen indebiti per erroremibluti non impedit,ut docetur in tj.ffideconditfi.indeb.ôddo-Cerurinfr4ttt4|^Isquocp, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Naturalisé ciuilis fimuleft,quaeéuerumconfenfum partium babet,6dobligation^tu' «ure ciuili fouetur,formal ab eo acceptaadiuuatur.eiufmodi eft,quac ex con raUs er duilK tradïibus iuris gentium oritur,quibus uerum debitum fubeft propter confen fimtil, fumód ius agendi,pröptcr luris ciuilis formulam accommodatam, Q^iamuis in contradribus luns gentium Faber tradit,iôlam naturalem Obligationen! pärcre adi^em,atcç hanc naturalem öd ciuilem diffiniri hic uult Accurfius, eftm fola aduringat necefsitate ad aliquid foIuendum,Nam,ut didium cft,na turalis fola non paritadlionem,CiuiIis uero' etfi pariat,imbccinem tarnen Ôd fine folutionis necefsitate,poßumus tarnen redid cum Fabro dicerc,etiam ea ciuilem tantum,Ôd earn naturalem tantum hic quocÇ definin', quae adriones efficaces per fe producunt,quod aliquoties fit,Nam ex fentcntia,qua nó ue-rus debitor condemnatus non appellauit, nafcitur ciuilis obligatio tantum, quae tribuit adrionem efficacem propter autoritärem rei iudicatx, 1, Adrori, C,deiureiurando.Item,cüm quadrupespauperiem fecit.l4«ff«Si quadrupes. Similiter ex chirographo poft biennium,fi Fabro credimus,fed hoe non ca ret controuerfia,Proinde naturalis tantum nohnunquam parit adfionem efti cacem,ut quoties ex nudo padto datur adlio,quadcre uide gloftamSdDodio resinl.Iurisgentium^Quinim0,ffidepa(ftis»0ddicemusinfr4n^»De con-ftituta.tit.de adrionibus,

TVxeßitate^) Gloflà cum meminit Macedonian! Ôd Velleiani,uidctur udle easquidemobligationeshicnon definiri,quæ propter defedium uin-culi exceptione penitus fubmouentur,fed eæ etiam continentur hac defini-tione,quac exceptione omnino non tolluntur,fed impediunt ne agens fuam nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1

Sccundufnno/lrieciuitâtis^) Hanc particulam mire interpretatur Accurfius, fed fimplicifsimè accipipoteft.ut intelligamus definin' hic obligatio nem,qua; receptaapprobata^ fit iure ciuili,ea enim fola exadfionis efficad-am habet.NulIa enim obligatio necefsitatem folutionis habet,nift quæ iure nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ciuiIifoueatur,recipiaturcç.Hinceft quôdpupillus Ôd prodige exnulloco nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

tra(ftu,ôd filiusfamiliàs ex mutuo non obligantur ad folucndum,quia lus ci-uilc non recipit tales obligationes^N une admonendi.Cupr, Quib.alie.non licct.l,Marcel!.ff,de fideiuffbribus, Theophili tarnen interpretatioultimam gloftàc expofitionem confirmât,uidelicet ut ad uerbum, Soluendo, refera-tur,utfenfusfit,non fufficere quouismodofadam fQlutionem,nifi fiat fe-cundumiuraRomanacciuitausôdc, ~ nbsp;nbsp;-

tax cnim obh'gatio,quæ adionem pant/ormamfuam acdpn aut à ittrépræ-» obU^doncs ton'o,au£ ciuih^DixcritaliquisÆxeon trad unafcitur obligatio : fed omnes turßnt ciuiles, contradiis,exc«ptis quatuor/unt iuris genduniXBx hoc iure» ff» de iuft,ÓC fum aontrlt;(' iiire.ót^ ^ lus autem genriumjn fine,fupr»de iure natur»ubi glofla enumerac ^utßm iuris tanRlm quatuor contradus Iuris ciuilis.proinde ne mater folieer contradus ^ntium^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;producat fibidifsimilemprolcm,apparet nullas aut perpaucas elle obliga-

tiönesciuiles» Refpondendum,quód quamuis contradus origine æinuen rionefint iuris gentiumÄhEx hoc iure»approbatione tarnen dC forma accepta funt iuris duilis,nihil ita£^mirum,fi contradus iure ciuilireceptus for-matuseß producat obligationem ciuilem,cum forma det ehe reff lulia^-air» ^ Si quis.lF. Adexhibendum. Ex didis liquet,quàd in produdione adio-nis,naturalis obligatio materiac uelut matris uice fungitur,Ciuilis uerö for-mæ,atq^adeôpatrismunusfubit. Quamobrem rede quisdixerit,adiones fecundum originem ÓC materiam elle iurisgcntium,fecundum formam uerö j iuris ouilis, ^ia de re prolixe dilputantDodores,infode adio»adRubri-X lt;am» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

öiU^to^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^quatuor'fpecies^) VerömPaulus int pfÈdead.Sf obligat.tn'mem-

^uißoßfun- jjfgj^ tantum facit hanc diuifionem. Obligationes, inquit,aut ex contradu nafcuntur,autexmaleficio,autproprioquodamiureex uarqs caularum fi* guris» nbsp;Dicendum eft in diuifionePauli,fub tertio membro comprehendi duasfpecies iftius diuifionis,nempe quæ ex quafi contradu,iSf ex quafi deli-do funtA hæc eft Bart.lententia. quanquam ineo laborer Äccurfius in dJgt; j.atqj ita hic non op us erit fupplemento gloflk»

Cofttradu^, px Contraélu,) Admonetglofta,propriedici cîontràdunljéx quo uîtrô «■WKi^Krua. Qtroqj nafcitur obligatio,quam Grgciffwixt^ayiix uocant,fLabeo.ft.de uér-bo.fignif.ut eft emptio,uenditio,locatio,condueftio.Q_iiotiesigitur alter co traheritiumtantOm obligatur,ïmproprius contradus eft,ut in mutuo 06 do-hätione.Magis autem improprius contradus eft,ex quonulla oritur oblige tio,fed nata cUflbluitur,utacceptilatio2C tranfadio fada nudo pado» Eftau=* tem contradus,ut definit Theophtlus,duorum uel plurium in idem conuen tioamp;l confenfus,ad conftituendam obligationem,faciendumqj alterum alte-riobnoxtum.Ciuid autem interfq inter contradum,obligationem,ÓC adio-nem,docetglolEfinalisgt; .

otWalfo lite- nbsp;nbsp;^equc quatuor,} Paulus in d.ff. tantum tres fpecies ponit,nonenimmc^

|.^,.yi^^ fninitobligaiionis literarum. Accurfius in d.ff.trifariamrefponder,uel quód iurefftorumignota luit,uel quód ibi omifta fuit propter infrequentiam,uel quód compreheüdatur fub uerbor urn obligatione,quod ultimum uerifimi-Ïius eft.Nam primum falfumapparet exhb.pofte»lnftit.Caïj,ubiin tu ulo de obligat, meminit literarum obligationis»

R 0 huius tituïiamp;f fcquchtium dechratione feiend uni eft,Pado rum aliud efle Nq^um,aliud Veftitum.Nudumpadum eft hm plex côuentio,quç nó tranfit in propriû nomen côtradusjCtuéÿ imlia cawfafubefttUwrifgcnt^Sçd cum nulla,ff,de passiv t u

Lts» III. TIT. XVgt; duibffSffioÛfirecofitrahiiurobii^ tOO tjtiis ^mûtatnô precedente tntcrrogaaoe,Gue pcedente interrogaHoc,uegt; rûm poft mtcruallûjuel fi alio quoin's modo inudlis fit fttpulatio,ueluti inter abientes côcepta.pçr glo»in d^Sed cû nuIIa.Ex hoc pade iure ciuili nô na-fcit adio,fed datur exceptio.d^»Sed cûm nulIà.Pariteriim naturale tantum ’ vbhgationem,ut præcedenti titulo didum eft. Canones tarnen ex nifÖo pagt; dotribuuntadionem,utuult Panormitanus,SC ahf in c, j, extr,depadis*6lt;' cftapud Saheetun hLegem.ff.de padis. Exemplumnudipadi eft,utfinbi promiferim me mutuó »oo.daturum,uel cqmmódaturum quidptam,uel uen diturum,uel qLndfimiIe.Canonifta£tamenTnd.cap.i.aiunt,mortaIiterpecca re Laicos non feruantespromifsiones Só nuda pada,cüm inter fimplicem lo-quelamSC iuramentum nihil interfit apudDeunl.c.Iutamenti.xxij.queft.v, putant^ eos per ludiceraEcclefiafticum cogipoffead nudipadi oblcruagt; tionem.

Padumueftitum eft,quodprêter conirentionemetiam cauraw habet,ue p^f^aw irtgt; . Ïutirem,^erba,literas,confenfum,reiinteruentum,cohærentiâ cöntradus, ßuum. Ita enim ueftimenta cöntradus potifsimum tradi folent, hoc padumparit obligationemnaturalcmód ciuilem,proindeó^ adioHem,utin hoc titulo 0^ fequentibuspatebit.Non enim ftatin fuo nomine,fed traftfit in proprium nomen contradus.Et quidem iure gentium quolibet conuentio quantum^ uisnuda fufficiebatad inducendam oblfgationem, eonfequendumegmanu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

rcgiam,qua omnia expediebantur ante proditasadiones.l.q.flh de origuur* Sednequisincautior tcmerè,Slt;praeterintentionemobligaretur, iusciuile tfti obligationis facilitati frenum iniecit,noluit^ quempiam ex nuda padio neteneri,fed itademum,ficaufa adeffet, padioc^ traniïrct in proprium nogt; men contradus,ut in empt.uendit.locat.condud.Sfc.d.hluris gentium.

Porró ut propius ad praccedentem titulum accedamus,Re contrahitur Q(,iiMtioautt obhgatio,quando res aliqua interucnit,proptcr quam alter alteri obligetur. ßf ^^^ Eius fpccies quinepin hoc titulo ponuntur,Mutuum,Indebitum,Commo-datum, Depofitum,Slt; Pignus, quibus fingulis fingulos Paragraphos adfi-gnat Imperator,tjs^ refpondent prolixe tit.Si certum petatur,De condidio ne indebiti,commodati,dcpofiti,amp; depignorat.adione. Qjjæiit Accurfius VeSiuntmim quid diieriminis fit inter ueftimentumre,amp; ueftimentum interuentu rei,d^ rfjCr rei wfer quidem Accurfij differentia parum placet Dod.in d.hlurisgcntium'^^Qjjin «««M“*^ ^‘f^ imó.quafi generalis non fit.Nam 2C in pignore adio demum nafcitur poft in teruentum rei ex præcedenti contradu.per glolhinhSi remgt;^’Omnis.ff;de pig,ad.Et tarnen pignus eft ueftimentum re,non rei interuentU’^dma.infr. eo.Afsignatigiturhanc difterentiam,quód ueftimentum re habet locum in • 'COntradibusnominatis,quæ re contrahuntur,oftendit^ alt;^uid obligatio Contrahatur,ncmpcadeandem fpeciem.Sed ueftimentum rei interuentu lo cumhabetin contradibusinnominatis,nec oftenditad quid contrahaturob iigatio.Nec enim hoe ex ipla conuentione difcitur» laf. in d «^ Qiunimó. Si Salicet.in d.l.Legem.SCfecundumPetr.de bello Parthico.Veftimentum re cft naturale Slt; inlcparabilc,nam fine eo cöntradus non poteft fubfiftere.Si cnimresnullainterueniat,non erit mutuum, depofitum, aut comodatum, fedinteruentu reieftaccidentale ,conftat enim fine eo contradus,quamuis lt;nferior,quàm ut producat adionem.hExpIacito. C.de rerum permutatio-ne.Nunc contra prædida fic argumentabor : Si confenfus eft ueftimentum idoneumpadi,nunumpadumcritnudum,cüm omne padum habcatcon-renfum.I.f-^Conuentionis.ff.de padis. Ad hoc argumentum rcfponderglo, in d*ÿ*Quinimô.quôd cOnfenfus non eft fuffl eiens,hifi in quibufdam contrat dit US enumeraus infime obligat.quæ ex coQfgnfu,qu» funt fauorabiks^

EXPLICATION ES INSTIT. IMP^ r “ pingueSjideo^ ctiam kui nd muldda uefte ueftiuntur,qu«c alijs contfadt* bus non aeque pinguibus fufficeret.

niHtHum. nbsp;nbsp;nbsp;-^^^^^iautcm,) Mutuum eft,quando res ita traditur,ut accipientis fiar,

obÜgMurc^ non ad eandem rem in fpecie reddendam/ed aham eiufdem na-turæ amp;nbsp;qualitatis» Confiftit autem mutuum non in omnibus rebus,fed in qs tantum,quae pondere,numero,ud menfura coftant. Iftac cnim res in generc fuo fundionem rccipiunt,id eft, nice mutua fungi poflunt, 0^ mutua utiJita-te penfan,cum tanta fit inter eas ftmilitudo,ut nefcrupulolo quidem iudicio dilcrimen uftum inueniatur. ft if^ Mutui. ff. Sicertum petatur. Oportetautem inmutui datione dominum efle dantem.dJ.ij'^Jn mutui.quanquam in-ferdum mutuans dominus non fit» Conciliatur mutuum ufucapionc, ratiha *iitfKirrlt;®j,fi.fc’ftlt;one^-c'0fiimptione,0^quibia(damaIijsmodis,ut hie in gloifieum additio-liatie, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ne,Â infrà eodcm^»Item is» Mutuum reconeiliari glofla uocat,mutuum

fieri id quod ab initio mutuum non eft* Exempli gratia,qui alienarc non po teft,fi mutuô dederit,nequaquam recipientem fibi obligatum reddg^Nunc admonendi»ftipr.Quib,aIie»licet»taIis tarnen numeratio aliquot ex caufis po-fi;eainmutuumeuadit,Vide^Itcmis.inuerbo,Mutuum.infr.eo.0ftradant Dod»inl.if^Appell.ff»Sicert.peta» Alia quoqp requifita in mutuoannora-» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;UK Accurfius hic.Prfmum tarnen SCfecundum uulgo reprobatur » Bart.cæ/

teri^ dd»ind.ti)-^Mufui» Nam neep pecunia inhocprincipaliterinuenta eft,ut numcretur. 1. pfE de contrah, empuSC fiquæ abac res funt ita uniformes qualitate ôCbonitâte,ut in fuo genere fundionem recipiant,nihil prohi beteasadnumerummutuari,quamuisad hocinuentae non fint,uelufus hoc nonreceperit,utfi quis grana pipcrismutuet. Et fane lurifconfultus ind-^» Mutui.aptitudinem folûmconfiderareuidetur,non inuenrionem, uel coa-fuerudinem»

irXwi ” «i nbsp;nbsp;^^^uandoipte,) Ex his uerbis textus apparef,ita contrahipofte à princi-

idem^^ecie P’° uautuum,ut idem inlpeciereddatur,quod tarnen fieri pofte negatAccur rtddatuk nbsp;nbsp;uushic,6Cdd.ind.ljpNam quamuis omniumfententiareceptum updebito

rem uel inuito creditoreidem reddere pofte,quod acceperit,non tarnen ideo minusmutuum contradum eft,cùmfatis fit à principioeius animi fuiftè con trahentes,ut idem in genere rcddatur,Argumento hSed an ultrô^ffEde nd gorijsgeftis.Qiiarecümfemel conftiteritmutuum,ex folutionenon mutaf obligationisnatura,led extinguitur.NamSCillud traditum eft,extingui ob-hgationem,fi ex conienfu partium reddatur fpecies diuerfi generis, ucluti pro pecunia numcrata triticum, Argumento l.Precq caufa.C,dc rcfcin,uert. Nee ideo minus céfeturmutuumàprincipiofuiftè.l»Si pro mutua»C.Si cera turn petatur. AÎleô autcm ex natura mutui eft,non eandem rem in fpecie red di,ut non ualeat padumin mutuo,uteademresreddatur,quiacftcótrafub-ftantiam mutui,ut tradunt Dodor,8C inter exteros Alciat,in d»I,n,Nam,ut ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fcribit Theophilus hic,ideo quift^ mutuumacciperelblet,utinuiusfuosc5

fumat,8C aliud pro eo reddat»Si enim cogatur reftitucrc,perierit ufus mutui» Qtiamobrem padum,de quo diximus,reformabit contradum,fiet^ contra dusinnominatus,utplericg uoluerunt,uclcommodati,ut Alciatus ind»l»t}« EtutceftètargumentUm,exhoctextuDynus6C Vulgofius interpretantur hocaduerbiumQ.uandocp,nonaliqua uice,utglolLfed aliquo tempore»Ad monet tarnen A(ciatus,hunc locum aliter legi in antiquisCodicibus,nempe ad hune mod um t Et quoniam nq^is noneademres,fed ahx eiuldcm natu* rae ÔC qualitatis redduntur SCc. Atqp ita habet textus Norinbergenfis.

Condidit, nbsp;nbsp;C^ii condi^io.) Theophilus habet Condidio,at(ç Norinbergenfis fm-

LIB; in« TIT» XV, Qvihnsfnodfireconirahifwoll^i» lôi prefsfo,non cerri condidio,ut nuIgaristextusSCc.Eft autem condidio âdio ^,^^^^^^^ ^ peribnahs,quaaduerfariumfac€reautdare operiere intendimus^Appell»quot;’ jnlr.de aëï.Öó fi certum petatur, appellatur cerri condidio «fi incertum, In- ^^„^jj^j-- j^* cerri condidio.l.Certi cond.ff.Sicertum petatur.Quid autem certum uel in ^^^^ certum fit,docct textus in d.titulÂ l.Stipuîat.quædam.cum l,fequente,Â'.cle uerb,obligat,Rurfum cerri condidio autfpccialis autgeneralis eft, fecund« receptiorem fcntcntiam.Speciahs eft,quæ ex mutuo datur,poteft^ appclla-rimutui condidio,apudßart.in d.l.tj. Generalis eft,quae ex omni caufa,ó^ o min obligatione datur,ex qua certum peritiÄ-.d.LCerti condictio.C^terum q^^^gt; conH^i quód Accurfius alierit,cerri condicrionem dariadintereflc,miratur Alciatus an^cturti w* in d.l.Certi.uulgo receptum efle,cümeaopinioói^ ratione 06iure deftnuat, ttreffe^ imó uiolenter nitatur contra apertos textus inI JÏn.ff, S i quis in ius uocatus, 061.irj,C.deinut.ftip»Proindeipfefequiturfententiam Iacobi,Petri,Cyni, Albericijamp;f Pontani,uidelicet ad intereftè incertum,ft certa fumma in libel-lo exprelftinon ftt,agendum condidione incerti.per d.l.final. Vtenim cer-ti condidfrocompetat,neceftè eft ld quodpentur,certum eflc tempore peti-tionis,fiueex iplapronunciationc,ftue relatione ad aft ud.d.l.Ccrtum.amp;d,ft Stipuftquod Slt; Faber hie fentit, Quxfierit aliquis,cur non ut ex mutuo,ita Exiepopto^ ÓC ex depofito uel commodato detur certi condidio f Relpondco,quod cöm commodato dit in mutuo idem in genere reddendum,amp;^ genus perire non polsit J.Incendiü, tur metrtid* C.Si certum petatur.femper certum eft quid debeaturuta non in commoda- diÜio, to,depofitóue eit,fedlpecies Cutinfr.co‘ÿdscui,)quæ extinguipoteft, unde criameapoftmoram perempta,quodperitur certum non eft,ut V ulg.cen-fuit in d»l.CerriXSi certum petatur»

Magnamadfinitatem cum mutuo habet indebitum pererrorem lol «tu, ïniebitum, qui enim indebitum per errorem foluit,recipientem fibi obligat,perinde ac fi mutuum dedilTet.Quapropter agnito errore datur condictio indebiti, nó ^ondiÆio indt aliter quàm fi ex mutuo haberet cerri condicrionem. Locusautem eft condi ^^^i' tftioni indebiri,quando dominium translatum eft.Eo enim non translato,nó condi(ftio,fed rei uendicatio cornpetit.l.Dominus.ff.de condicï, indebiti.SC ^etuendiedtiaf Accurf,hic,inucrbo,Condiditia-, Sed etfi resnonfitlacftaaccipientis, con- ^o^f^ßionii co^ dici tarnen poflèfsio poteft,I,Indebiti4’fin,ff,eo, Qjrare cüm dilficilisfit do- ‘^*'^‘®‘ minij probatio,confultifsimumeflè refpondet Angel, poflefsionem condi-cere, Eft autem triplex indebitum, Primum,quod nullo modo debetur, jndthitwn tii^ hoc eft,nequeex naturali,neque ciuili obligatione,idep per errorem ftue pjex. • lacft,fnieiuris,folutumrepetitur. Dixi,per errorem.Nam quiindebitum feiensfoluit,nonrepetit,!.j.ff.dc condidf.indebiti, Cuius enim pererrorem datirepetitio eft,eius confultö dati donatio eft.!.Cui«s.fi.de reg.iur, Caete^ rum qui animo ancipiti 8C titubanti foluit,pro ignorante habetur,l,fin,C,eo» Alterum eft naturaftter indebitum,fed ciuiftterdebitum,«t exchirographo ante biennium,quod appellant mutuum ciuile,fed id quoeß indebitum errore folutumreperitur.Necrefert iniure,anin fatfio erratumftt.Nam iuris fà- igw’Wnfii ig» lt;fti^ proprq ignorantia toleratur,ubi quis de fugiendo damno certat, 1, luris ^^ ^ ß^^gt; jgnorantia.I,Error,in fin.ff.de fadt iSC inris ig,l, Sed etfi putem.ff, de cond, indebiti.Fallit iftud in ciuiliter debito ex fententia,ut l.j.óóC.eo, Tertium eft indebitum ciuiliter,fed debitumnaturaliter,uelutlegatum in minus Ïb-lenni teftamento,uel ex folenni in quo locngr habeat Falcidia, Item débita inter patternÔdfilium in einspoteftate,Item inter fratresin eiufdem potefta-te,Inter fernum £lt; dominum,Hnius non tarn facilis eft repetitio, quia natu*

rail's caufa fubeft» Et fuperius oftendimus,naturalem obligationem parère excepnoncm,Slt;prohibcre indebitirepentionem» Proinde in hac ipecie ita .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;diftingui folet,uï fi folutum per errorem iuris,nó repctarur.l.Cüm quis.C.de

iyr^öif fad,ignor,Mulicribus tarnenQCminoribus fubuenitur ,ut ibi admo-net Accurlius,Si ueró per errorem fadi,aut probabiliseft error, ut quia foM uens erramt in fado alieno,ÓC repetitur*d4,Cüm quis, Aut minus probabilis eft error,ut quia foluens errauit in fado proprio,fiC non repetitur folutum» Talisenim radi ignorantia acouiparaturignorantiae luris,utahcubitradit , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Accurfius. Addi lolet ÓC quarto modo indebitum,quod fcilicet naturaliter

£CciuiIiterdebetur,interuenienteutra^obligatione,fed per exceptionem non debeturj'ftiufmodi indebitum eft mutuum,quod filiusfamilias accepit« Jtem quod mulier exfua interceisione fiue fideiuisione debet,in quo cafu dj ftinguendum cum Accurfioind.hCüquis.Sf cumglofEin c,tin,cxtr.de fo-Iut,Ex nonulhs tarnen caufis non repetitur indebitum, quamuis indebitum fit utroq? iure,quas habetis in ^ fina.inft.de oblig.quæ ex quafi contrad.ÓC in glotEaccipi.5lt; in l,j.C,de cond.indeb.inglofla magna, Porrôquot;ndebitum hic accipimus non folùm confideratione accipientis,ucrumetiam foluentis« Proinde quamitis tu debitum recipias,fi tarnen qui dat,à fe non debitum dar, repetitio competit, V eluti fi quis credens fe haeredem,foluat harreditario cre ditorij. Sipenè^-j.ff.de cond.indeb.

Si appareil) Accurfius interpretatur fi, pro quia, non Gris icitè, quia iftauerbaponuntur technicus, Refpexit enim Imperator ad ucrba olim in , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;condidionibus fiue adiontbus perfonalibus,quac etufmodi erant : Si appa-

Conailltontim yg^j^mn j^gj-e uel facere oportere,condemnaeum,óludex,addandumuet G loicnmA mrffa. ^jenJmn-J^Sic itaeg difcrct.infr.de ad.df uide Theophikin^ j.tit.de ad, Horum etiam uerborum meminit V aler,Prob.in Iibelio de præferiptis notis.óC per Alciat,inl,Pccunia: uerbümgt;^Adionis,ff,deuerb,fig.Nihil autem aliud hicImperator uoluit,quàm ab co qui indebitû accepit, condici pofte,per hæc folcnnia Uerba , Si APPARET EVM DARE OPORTERE, AC SI MVTWM ACCEPISSET,

Sed htecJpccici^} Rationem reddit,quarc hæc fpecies obligate non ui deatur excontradu.Nam Ôd in ^ pcnul.infr.de ad.quac ex quafi.ponitur inter quaficontradus.Etenimibluentis intentio eft,dilîblucre contradam ob ligationem potius,quàm aduerfarium fibi obligare:nafcitur tarnen obligauo ex iftiufmodi quæftione,plerunc^ enim accidit,ut prêter id quod agitur,tad ta obligatio nafcatur.l.Iscui.in fine,ff,Commodau,

Commoiiffe. f^cndadatttr^idc/l,commodatw-gt;) Hic confunditur differentia Labeo Vttniumdart, «isinter commodatum ,amp; utendum datum.Putabat enim commodarirem mobilem,non etiam fob,utendum ueró dari etiam rem foli,l,j^lnter,ff,Com modati, Cuidifferentiae etiam autoritasCiceronisrefragatur,qui commo-datasacdes,dixit.ScdSCcommodandi uocabulo,promutuando,nonraró Au toresutuntur,Ciceroin Verrem: Atpublicè commodaftitriticimodios fc-Drfre. xaginta.Portius hic nimis fcrupuIoG prouidétia interpretatur, datur,id eft, traditur.QuamUis enim date fit dominium transfert e,Iimitatur tarnen uerbó ab adiundo,Rei enim commodatæ dominium panter Sf poftefsio apud dominum remanet,l,Rei commodatæ.^ l,lequenti,ff,Commodati,

4^ Commodati aSiionc.) Nanfamp;5 contraria cómodati adio inuenitur,quae 0 (ontraru. cQjnpetitcommodatario aduerfus commodatorem,fi non patiatur eum uti re

LÏB» tïî. TIT« XV» C)^ibf(6mollire confrahifur amp;lîi^i ^ iö^ r« conimodata,itautconu^nit,uel fi resuitfoGs per fraudem commodaitJt, indecp damnum paflus fit commodacanus jtcm pro expenfis in rem commo-datam faAfsd.Si ut certo^Idcmi^.SC iJn commodato^ Contraria, ff. Com-modati.Qiiod emm à pnncipio beneficij ac uoluntatis eft,é(Jlmertitur in mu tuas præ(ia«ones,acîïiones^ durïeamp;dJJn commodato^Sicut, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

J^ot^c di/lat^ ) Quid diftet mutuum à commodato,Iuculenter cxponit CoimMidtvm textus,Sed dubitet quiipiam,a precano quiddifterat commodatum, Et uub go traditum cft,commodatum concedi ad certum ufum,quoduelexerymo confiât. Dkitur enim çommodatum,quafi turn modo datum,hoc efi,cura præfcriptofine.Alciat.ïnl.q.ff.Si certumpet.quemfinemfiexceflcritcom* modatan'us,aiiter utendo quam commodatum Ht^furu' tenetur,li tarnen cre-ditfe hoc inmtodomino facere.dJ.Si utcertO‘^ddem^.£c l.Qtiire.ft.de tur tis. Precariumueroconcediturad ufum incertum indeterminatum^unde Prearit/m» commodatum reuocari non poteft,nifi finito ufu ; Precarium uero ad arbi-trium eins oui concefsit.l.|.tEde precario.06 d.t.Incommod*^ SicutJECom^ modat, Aude quod commodatarius regulariter tenetur deieuifsima culpa* qui uero precariô accipit,de dolo tantum ôt lata culpa J. Quælitum^’Eo quo quc.ff'.de precano. Necrefert,quôdprecarium fiat gratia accipientis tan* ttTm,atc^ ita fecundum regulam debere teneri de culpa leuifima,habet enim quod fibi imputet,qui non reuocaueritprecarium,quamprimum accipiengt; tisdiligcntiam fufpedam habere cœpit. Nam poft reuocationemfi mora fa-lt;fia hc,cuam Icuhsnna culpa praeftatur.I.QuaEfitunT^‘Siferuitutc.Adepofi^ DepoRmn^ tb quoqt differt commodatum,quiadepofitum nondatur utendum,imóturti tenetur,qui re dcpofita contra utilitatem dornini utitur,d.l.Qui re.Sd l.Si lac culum.lf.dcpofiti.Item depofitum ferè fit gratia dcponcntis,idcoqj depofi-tarius tenetur de dolo Suf lata cuIpa.l.j-^fi'na.iF.depofiti.Comraodatumuero gratia accipientis,ideo^ de leuifsima culpa tenetur. V t hic*

Obli^dtitsrctnanct^) Eft enim debitorgeneris,quod perire non potefi* I.Incendium,C.St certum petat.At is,quï commodatum accipit, debitor eft ipecici,ideocç liberatur,fi ea fine mora uelculpa ipfiusperieritJ.Qiiódte mihi.ff.Si certum pct.amp; l.Si ex legati.ff.de uerb.oblig.

FortuitoCa/ù^) Cafusfortuituseft,cüminfirmitashumana refiftere non Cafui^rtiii» poteft J. j^Js quocj.tf.de ad.ód obligé aliquando,ut mfr.eod-^’bf 1, Si mer- n«. ces^ Vismaiôr.ff.Locati. Eft autemgénérale neminemteneri de cafuforgt; tuiro,nifi cafum culpa pr^ceflèrit,quæ dederit caulam cafui.Non temeré dt Co,quædederit caufam,propterl.final-^'’j,ff.Adl.Rhod. Item nifî dolus aut daora praecefterit cafum.Lf^Si rcm.amp; l.Si ih AGa'fJïnJKdepofifi.ôf l.Cûm res.in fin.ff.de légat.j. Ceterùm cûm ex conuentione contraâus legem acgt; cipiant.d.l.j^Siconueniat. Si quis nominatim fe periculo cams obftrinxe-rit,cafumfortUitumpræfiabit.d.I.j'ÿ’Saîpe,Eumtamen,qui uulgo continge re confie ait,non in folidumJ.Fiftulas^ffin.ff.de contrah.empt.Qj^iamreni plcnè uidebitisin l.Si quis^’Qiiæfitum.ff.Si quis caut,

incendie.} Sed incendium fine culpa fieri non potefi.I.Si uèndita.fF. ^^*^^ de periculoSC commodo. Ergo male refertur inter cafus fortuitos,qui fine culpa emergunt,quoscß humana imbccillitas prie uidcre cane reep nonpo-teft.l.Qtiifortuitis.C.dc pig.acf. Paucisrefpondendum, Aut incendium ortum eft in ædibusproprqs,0^ nonreputatur calusfortuirus,fcd eulpæ im-putatur.d.l.Si uendita,2èl.Si feruus^Si fornicarius.ff.Ad l.Aquil. Aut exordium habuit in ædibus alienis,uel per extfaneumin ædesimmifiLim eft,ô^ eft Cafus fortuitus.per textum noftrum hic.Vide I.iij-^j.iunda glo.ff.de off* præfed.uigilum, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Exadam.)

C«fp4 w* fom- ExaSlam^} AdmonetgIoiraü'âsIegi,Exadifstmain,ttecabs re,cum ftr moUtoPrtßM I^gawrlt;« I4tÿ»lsquo^^fEdead.unde hie mutuatus eft»Verôm exada,exa 4^,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dior^an cxa^ifama Iegatur,notnultumrefert,per quodlibet eminhoruni

fignificaturjeuifsimam culpampraeftandam eflb,nifi natura contractus re-pugilet»quod dico propter ^ fin«infr»co ubi per exactam diligentiam uulgo

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;intelligunt leuem culpamprgftandam,quia contractus,de quo ibi,utn'ufque

J.cwßimAcul' lt;aufàcelebratur»ldeocpuenitleuistantûmculpa,non leuifsima. Eft autem ?“• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;JcuifsiinacuJpa,exfententiaBart.inhQiiod Nerua.ff.depofiti»ineolabi,qd

nonnifidiligentifsimusatqt cxfelienttlsimus eiuidem conditionis feu pro* fefsionis uir præcauere pofsit» Qiiid autem interfit inter dolum,Iatamjk-ucm,0C Ie uilsimam culpam,colligi poteft ex gIoIEinfr,eo^prox»Et nos fupr. de fuipectis tutoribus,cum glo.attigimus.Qui mauultprolixiores commen '' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tarios,legat Barnin l»Quod Nerua.0^ Zaftum in pier ließ ab eo difsidentem

in Intellect,fing»in tractat.CuIpæ. Alciat»in l.Cederc diem^final,amp; 1. Latæ culpac«ô^ LMagna négligéntia»fF»de uerb»fig» Porrô quôd in commodato præftanda fit culpa,explicat glofla hic,cumpulchraadditionc,qnæ non tan tûm ad hune locum pertinetjed generaliter ad omnes contralt;tus»pcr Doet, in d»l»Si ut certo^Nunc uidendum.fECommodati»SC per AIciat»in d,I.Ma-gna.nifiquôdinpaucislpeciebushæc diftinctio non procedit ,qux tarnen fua aequitatc nituntur,uteftuidere apud Alciatumind»l»Magna»

Vt ex commodato,ita8Cdepofi'toultró citro^nafcitur obligatio, ex qua nafcunturactioncs,Directa depofttijS^ depofiti contraria» Directadepo-fi^ioatpopn fin actione conueniturdepofitarius,ad reftituendam rem depofitam» Con-dircüa. . trariaueró conuenituris,quidepofuitjUtindemnitatiprofpiciatdepofitari|, Contrarm, ^ ^^^^ forcé utiles impenfas in rem depofitam fecerit» 1, Ei apud»ói 1» Adio ne.ff,depofiti»

DepoptariM nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^ i^^^ dolo^^) Tenetur enim depofttarius tantum de doIojSf ei proxima

^Hamculpnm kta culpa,quia deponentiscaula hie contractus utplurimum celebratur,con f^rasitt» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttà quam commodatum,in quo utilitas commodatarq utpl urimum uertitur,

quapropter etiamde leuifsima culpa tenetur,ut dictum eft-CLua ratione ft co tràquàm confueuigdepofitum factum fit gratia dcpofitarigetiam leuiisimam cu!pampra:ltabit,ad exemplum commodatarq.hSi quis nee caufa.ff. Si eer» pet.Pari ratione, qui fe obtulitdepofitori,de leuifsima culpa tenetur.bbfbde pofiti^Saepe»Facitc»Secundum.extr«depoftt.Etcftimcontractuseiusgratia celebrari uidctur,qui fe obtulit,ac prior rogauit» I» Si gratuitam*^Margarft • ff.depracicript»uerbis»Deciustameninl.Contractus»ff'»de reg. iur. credidif, nOn aliter offAentem fe obftringi ad leuißimam culpam,quàm ft ipfius uti* Iitatiscaufa,autfaltcmutriufcg fiatdepofitum,alioquili nullam eonlequatur ucilitatem,iniqnumfuerit eundem leuifsima culpa tcneri,qui ultroncu offw ciumamicoobtuIerinquaîièntentiaæci^uaeftjÔCâCantiuncuIâ hie probat« Cacterfimfidepofitum factum eft utriufeß caufa,dc dolO 5C leui culpa depo-fitarius tenebitur,iuxtadiftinctionem I.Si ut certo. ^ nunc Uidendum.ff.C5 modat.amp;fBarnin I»Quod Nerua.ff.depofîti» De leui quoqj eulpa tenetur,fi aliquidprocuftodiaacceperif.d»e»if»extr.depofiti. Sané poft moram fac^m depofitariusde omniculpa,atcç etiam càfufortuitotenebitur.I. Si in Afia^ fin.ff.cod,Committiturauteirtmora,firepetentidepofitorinon reftituerit» Nam qui rem dcpofuit,ftatimrc^cterepoteft,aliter quant in commodato di ctum ct,pcricuïoqc dcpofitariumoblfgare,fi nonrefticuat,cnm eius reftituen di habest facultatem,idç generaliter obtinet,etiamft certum tempus depo-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fito»

LI Bi nu TIT. XV, Q^ibusniodürecofitrahiturobHg, ^ ioi^ ftto praeftitutum effet. Veluti fi' fic depofucro apud te,ut poft mortem tuam reddatur,ÔCtecumSCcumhæredetuoagerepoflum ,Dcpofitienimpoffum inucare uoIuntatcm.d.l.j-ÿtEff autemÄ ^» SificdepoC Hoepraetereundum „. na non eft,conucntum Sé condemnatum fuo nomine direda a^ione depoftti infamari.I.Q,ui depof.C.Depofiti.Eft^plenifsimum fauoris depofitum, in quo fummaric procedatur,habet$ paratam executionem,nec compenfa- ^oj-abUe, tio mü cius,quod in rem depofitam impenfum eft,nec dominij quaeftio,ncc ullaalia exceptio opponipoteft.I.Siquis uel pecunias.C.depof.ÓC Lultimac C.Compenlat, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

Cnlpce autemr) Cum euîpæ mentio fimpliciter in l.fit,pro eo accipitur, ^“^P^» qu^c leuis eft,idenim inter leuifsimamS^IatamcuIpam medium eft.Id^ ita ç uerum,ft non fubieda materia aliud fuadeat,apud Alciat.in l.magna.ff.de uerb.fig.Cçteràmquoniam exconuenuone contraduslegem accipiunt,ua Cö^wntw. Ietpadum,^utomnem culpam atq? etiam cafum depofitarius præffet, hoc tarnen nulla conuentione effici poteft,nedoluspræftetur,tahs enim conuen-tio contra ft^?m contra^ bonos mores eft.I.f^Si conueniat.SC^*fcquenti.6C I.Contradus.fftdereg.iur.

Hicproponit Imperator quintam (peciemobligationis,qnac re contrahit, pi^nui. Creditor enim,qui pignus accipit,tenetiir adione pignoratitia ad reftituen dam rcmjqiiamacceperitjfimulati^inifatisfadum eft,Satisfadumautem in satiffrcen, telligimus,quemadmodiim iiokiitcreditor^licetfokitum nonfit,fiiic al ijs pi-gnoribiiSjfluc fideiuiïoribus datis,fiue precio aliquo/ine nuda conuentione uel cautionepræftitaæt generaliter dicendû eft,quoties creditor receisit à nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. pignore,fi,utipfè uoluit,cain't,uidet fibi fatisfadüjicet in hocdeceptusßt, •• \ LSi rem^Omnis,ff.de pigno.ad. Admonct aut Accurfins de non fokita pe- pignoratitia ' * cunia,uel eo nomine fatisfado nafcipignoratitiam,quod uern eft,SC tarnen aHio, •’• non nafcitur ex ipfafokitione,fed excontradiianteainito,ut traditur in d-^ Omnis,quod ôdin multisalijsfpeciebus euenirenotatur ind*^ Sufficit ante inter ueniHè uel iierâ folutionem,uel id quodinftar habet folutionis,ut fi re-cufet creditor recipere pecuniam,ea à debitore ofFerat,confignetur SC depo natur,folaenimoblationó produceretpignoratiti5adionem,nififortèfada effet in iudicio J.Nec credito,C,de pig.ad.kijÄ 1. Acceptam,C,de uiuris.6d d.LSirem-^finJnfolutione autpecuniae fruduumexpignoreperceptorS, uclquihoneftè percipipotuerunt,habetur ratio,ut in fortem creditori im^ putentur,uelutipartusancinac,penûonumÔCprouentuumprgdiorum,I,ij,ÔC ultima.C.de pig. ad.

Z^e obligatur^) In hoc differt ab hypothecaria,quae ex fola conuentione ViypotbtearU nafcitur,fine ulla rei traditione/Dat enim in hoc utres tradarur,de qua couc rt^w» nit,utpignori eflèt.Hypothecaria,n.datUr creditori ad rê pignoris nexu ob bgata,pignoratitia uero creditori ad auferenda re à creditorejlla realis eft, haccplbnalis.I.j.fEdepig.adJ.fi.C.dedift.pig.amp;^^Itê Seruiana.infr.dead,

^^^éhoncpignoratitia, ) Quæ fn hoc intêditur,ut creditor rem reftituar, (utdidUmeft) unàcumaccefsionihus.Namft' nuda proprietas pignoridata ftt,urusfrudusquocp,quipofteaaccreuit,eftpignori,Idemcp in eo quod per alluuionemprædioaccefsit.I.Si conuencrit‘$*Sinuda.ff.de pignor.adionc. Sed nee deteriuspignusreddi debetculpa creditoris,quo nomine de dolo SC culpa debet in reftitutione pignoris repromittere.l.Creditor.fF. de pignora. adione.Sed SC creditori datur contraria adn^ pignoratitia in debitorem, fi aliquamimpofturam inpignore commiferitJtem pro impenfis neceflarijsin S

ptghusfad/s.tSi qiiis inpigt$»fîmô(rtSï neceflarius,SC hSifcruirs.fEdepig# '^’ adï, Prophè auremPignusdieimus,q«od adcreditoremtranfit,Hypothe-' Hgt;pot Kca. ^^^autcm,cumnon tranfit poïïcfsto ad creditorem»!gt; Sirem^»Propne^fl» de pig»adÀLPlebis^Pignus^fEde «erb^fig»

Cf editor pi* * ^xaéiam dtltgenttam^ Perhocïntenigitgloflaleuem ciripampræftan-gniu atctpiens dam,non leinfsimam.qux fentenna uera elr,iLixta diftmdionem tradnam in deqMcHlpute 1,81 ut certo^^Nuncuidendum.fEGommodattLtcetah'oquiprima facie ex ttentur. textu appareat leuiftimam culpam praeftandam,tum quia exacram diligen-tiam exigït,tum quiamediumtu'hil facit inter exadram diligentiam Sd cafum ' fortuitum,SC quia hoc innuere uidetur luri(confukas,in K Si cüm uende-rem;$» V eniuubi ifte contrarius uidetur comparari commodato, fic enim ha bet : Venit autem in hac adione dolus SC culpa,ficutin commodato:non tarnen recedendum à communi fcntentia,óC dicimus per exadam,exadiorem SCexadifsimamdiligcntiamfi'g-niticarileuifsimamculpam præitandam,nifi contradus natura repugnet,ut fupr.eo^’ab hinc fee undo. Ad d'^ V eniure-lt; fpondet Accurfius,quod loquitur de commodato utriuky eau#celebiatOi quæfolutio defendipoteftj.ln rebus ^» Hoc ita.fï»Commodati.Res pigno-ri SC in dotem datas gquiparant rebus commodatis utriufq^ cauia.Ego tarnen crediderim,in d-^’V enit. culpam accipi pro lata,ut ahqmd addatfequens par-ticula V enit ÔC cuftodia,per quâleuem culpâ intelh'gimus.Etfic non obftat iÏle ^* etiam intellcdus in commodato fado gratia commodatarq.Sanê quód Vlpianusin d‘^«Venit.folüm exigatleuisculpæpræftatioricm, manifeßum fit ex fequente I. Ea (inquit) igitUr,quædiIigens paterfamilias in fuis rebus jyæftare folet,â creditorè exiguntur.atep hæc quidem obtinentin pignore Pigntu tonnen* conuentionali.Nam in pignore iudiciali,fiueprætorio,polîènor tantum te-tiotMle, netur de dolo SC iata culpa, I. Pretor ait^» Præterea, ff» de bon,autorit»iult;^ pooiden»

OST QjV A M deObligationibus,quæ tecontrahuntut,diduni eft,tranfit Imperator ad obligationes,quæuerbis contrahuntur* ' Vtenim inpraecedentistitulicontradibus re contrahitur oblP gatio,ita ex interrogatione SC refponfione congr ua nafcitur uer borum obligatio,quapropter non minus uerba hic ad fubftan^ iti^dtio, tiamobligationispertinent,quàmibires.Vnde8C fic definitur Stipulation quöd elf ue^^orum conceptio,quibiis is qui interrogatur,daturum,fadugt; rum^ feid qiiod interrogatus eft,rcfpondcr.l,hjVStipul.lf.eod,Exlfipula-‘ Stipulatio uer* ^æ^^ oritur uerborum obligatio,quare redè annotauit Accurfius in d^Sti torum, pulatio.non idem effe ltipulationem,SC uerborü ftipulationem.Aliud enim eftcontradus,aliudobligatio quæ nafcitur ex contradu.Sæpenumerô tagt; menftipulationem accipimus pro effedu ftipulationis, hoe eft, ipfa obliga-tione, Eft autem ftipulatiocontradus iure ciuili muentus^Kle conftituu infr.de ad.enm cæteriferè contradusàiure gentium inuentifint.I.Ex hoc iure.lf.de iuftitia SC iure.Cûm enim ex nudo pado iure ciuili nó detur adio* I.Iurifgentium‘^»Sed cüm nulla. ff. de padis. Introdudx funt ftipulationes obligationumfirmandarumgratia,ut per eas quis acquirat quod fua inters

Condtélio certh) Ex hoc textu colh'gimus,ex qui certum ftipulacus eft, Co3i^io terU. non corapetere adionem ex ftipulacu,fed certi condidionem. Ei ueró dari RHiotK ßij^uf adionem exftipulatu,qui incertumftipulatus fitjdem twdit Vlpianus in 1. ^•ff«« Si quis eert urn. ff. Si certum petatur. V erum primo dido aduerfari uidetur I. Vnica.in pnncip.C.derci uxor.adio.qua: dat adionem ex ftipulat# et?am prodotecerta,iedhocinfauorem dotium conftitutum nonnulli refpondc-runt.Ipiè ueró non uideo,quishiciïtfauor dotis,putotp d, I. Vnicam.redê intcUedam non repugnare.Cum enim ftipulatio non fokim obUgationem, «erumetiam ipfum contradum ( SC quidermnagis propric ) fignincet, ut dü dum eft,nihil prohiber certi condidionem appeUare adionem exftipulatu, id cft,ftipulationis contradum,quod lafon £C Alciatus probauerunt in d.l.Si quis certum .Et eademrationeglolftintSi quis.quamibi fequuntur Dod. refpondet l.Si pado.C.dc padis,quæ uult pro certa poena agi poffe adione ex ftipulatu,atlt;ç ita etiam accipiendum quod dicitur in principio I.j.fF.eo, Si natus uel infans uelit ftipulari,idper feruum præfentem faciat,amp;r acquirer ei exftipul*u adionem,id eft,ex córraduftipulationis. Nee eft quod quifqua exiftimet,nihil referte utra compctatadio,ex ftipulatuenim agendo folùm id confequimur,quod noftra intereft.LLiber homO'^’fin.ff.eo.amp;^l.Commo-ta.C,detranfad.Certi condidionequod petimus,præcifé nobis prxftandû eft,Ut traditur in 1, Vbi autem^fin.meo. Vnde obligationes faciendi adio- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ne exftipulatu,obligationes ueró dandi certi condidione confequimur,ut traditur in l.Si feruum^ffm.ô^ in dJ.Vbi-^'*Qui id.ff.eo. apud Alciat.in d.l. Si quis.

V trum autem ficut certi condidio competit ex quacum^ caufa certum pc Condi^io mier tatur,concurrit^ cum alijs adionibus.l.Certi condidio, ff. Si certum peta-ti4n concurnt tur.Ica SC condidio incerti competatubicunqj incertum petitur,concurrat^ cuwi ilijsiiHar cum alqs fpeciaIibusadionibus,nonfatisconftatinterDodores,Nam Bart, nibia^ quem fequitur Salicet.inl.Sedetfi me-^pff.decondid.indeb.negat incerti condidionem concurrere cum akjs adionibus,{èd turn demum locum habe re uulï,cöm nulla alia adio fpecialis uel condidio competit.In contraria ftn tentiaeftCaftrenfis,cui fubfcribit Angelus, uolens incerti condidionem dari,ubicunc^ incertum petitur,eam^ non folùm cum alijs adionibus ipecia Iibus,uerumeciamcum adione exftipulatu concurrere,per 1. Si binarum.ff de fer uitut.urb.prçdquæ fententia uerior uidetur,cum ratio nulla appareat, cur incerti condidio reftridioris naturae efle debcat.

Siinccrta.) Imó uidetur nullam adionem dari, quia incertitudo uitiat ftipulationem.I.Ita ftipulat.ff,eo,Dicendum textum noftrum loqui de ea in nbsp;nbsp;•

certitudine,qux certincari quoquo modo poteft,uel ex pofte^ emergentib. uel ex relatione ad aliud.1, Vbi autem,ff,eo,

Stipulumßrmum,) lukusPauIusreceptarumlèntentiarumlibr,y.cap.s. ^f‘^^‘‘^“”** Obligationum,inquit,firmandarum gratia ftipulationes introdudæ funt, quot;nbsp;quac quadam uerborum folennitate concipiuntur,Slt; appellatæ quod per eas firmitas obligationum conftringitur,ftipulum enim firm urn uetcres appel- Stipudum^ lauere,

p{(ecßlennia,) Solennitas uerborS,quam ê ftipulationibus fublatam . ^ ^^ cftehic oftenditur,potifsimùm uidetur in eo conftitiflè,ut per idem uerbût^_ . n. interrogaretur SC refpondcretur.Si enima^ftipulationem per hæc folennia uerba: Dare (pondes^ Relponfum fuiflèt,Promitto,uitiofa erat ftipulatio,uc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* '

tontrah.Sf commiufn'puI.Concordatautem cumhoc^* ï.f‘^fin»fE^o»Et cöü-^ ferttotaealexadintelledum eormn,qiiae bictraduntur,

EJt ftipahtione nbsp;nbsp;»C^nß/liwpetipote/l^) Etiam cum effediu, ahoqui amp;C id quod m diem

f}ult;(ndo ped dcbetur,ante diem peri poteft/cd inefReadter, quia obftat exceptio, Eó q» f°ßif^ nondum üenerit dies» Venim ubi pura eft ftipulatio,hoc cft,fine die Óf con ditione,iIicoc^fsïtSC uenitdies»tCedercdiem.fEde uerbo.fig» Sufpenditur tamen exerdtium adionis non ^mpliciter ad decern dies,ut uiikAccurßus, fediiél adplures,uelpaucrores,arbitnoludicis,iit idem meliustradidit m^ ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'fina j'nfrde inutiLftipuEEtenim cüm hoe tempus non inueniatur legibus de

tcrminatum,arbitiio lusdicentis permiflum intelligiturj.j.infimft» de iure ‘deliberandï,quï' ex circumftantijs caufarum Suf perfonarum longum, breui-usue fpaeitlm dabit,nïfi inciderint ij cafus,quib us lex ipla certum tempus prg finiuit.conftituto enim deditdecemdiesJ.Promiflbr^j/fEde conftitutapc cunia»Item rebus iudicatis quadrimelire J,fin»C»de ufuris rei iud^atg.quod tarnen tempus ludexnloderari poteft ex caufa. htj,fEde re nidicat.öed 06 dos 'quaï olim annua,bima,trimadie reddebatur,hodie intra annum reftituenda eft in rebus mobilibus^uel lemouenubusd» Vnica^’Exadio» C» de rei uxo» • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adio»

l^rü^^uam dies ) 0jiamuis enim cefsit dies,ftatim ènim incipit defaeri, 06 adiusftipulatorispertinére,attamen diesnondum uenir,ideo^ rcs efticagt; citer exigi non poteft,obftante exceptione,imó antediem petens plus tem* pore petit,ideo^ contra eum duplicatur tempusunfr.de excep-^*Hodie»Me ro igitur iure ante diem tam obligatio, quàm adio nataeft,per Accurftunt hic,^in ECcreicondid.ff,Si certum petatur» Sedretunditur per exception nem,pratfehsenim obligatio eft,fed in diem relata folutio. LCehtelimus.ff« eo,quæ fententia uulgo äpprobata eft,ut refert Barto.in hita ftipulari.lF.eod« Nam cum dies addita refpiciat execuiionem obligationis,non debet interim eius uim 06 fubftantiam impedirejEx his.C.Qiiando dies legati ccdat,Non enim folettempus impédire effedum obligationis» b ObligatiOnemterè^ Vfuif uliut t’laceuff,dead,ó6óblig» Prædida tamen nonproceduntin ufufrudupro-^uitndo ceddh miftb in diem^Namante diem nee adio,nec obligatio nafeitur.LVnicaÆ Ojiandoiifusfruduslegatiseedatuel quiäadhgredem notranfmittitur ufus frudus,uel quia antequam conftituatur in return natura,percipi non poteft* Hæc 56 plerac^ alia hue pertinentia,tradit Alciatus in d.l. Cedere diem» desflib^tio' I^ibiti debet.) Ex hoc textu notantDödores,diem adiedum ftipulatio-ni aiieUm ß' ^ Fauoré promifloris additumintelligi.Qiiare audiendus eft,ft renunciando uoreprom^bt fauori fuo,ai#e diem foluere maluerit, totum enim tempus medium ad fol-rit^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uendum liberum conceditur promiflbri.Cafum autem,quem hie mouet glo*

habetis in c, Confuluit. extrade officio 06 poteftate ludicis delegated/apnd Bart,in EQui ante Calendas.fEeo»

L..ydTireos annuoi^) Errat toto cœlo Accurftus, exiftimans refcrre,decem aureos annuosftipulatusfim,an fingulisannis.Cftm l.Nec femeh^ Séd erft» 86^Nouifsimo.ff»Qxiando dies legati cedat. dicat nihil intereire,in annos fingulos,anfingülisannistin menfes fingulos,an menfibus fingulis lega-« W quodm diem ^^^^^^ ß^.^ Qitando autem peti pofsit quod comprehenfum eft ftipulationc* ßipulanurquA ^^^. j^jj^p^g additum eft,uixmuj^is tædiofifsimis diftindionum M^andrisex do pfti nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pjj-^3j^j. Oodores,nos rem in pauca contrahemus»Auc enim tempus adijcitur

caufa demonftrand^ obligatiónis»Primó,ut oftendatur prüfens obligatio,uc glunder

LIB# III* TIT«. XVl, T^e/^erborumobli^aihmhfs^ lO^ quando qill’s ftipulatiir,hodie fib! decern dan,6C eodem die poteft peti pecu* niaJXtbcr homo^fÆeo» Auc caufadifferendxfolunonis,ut quotes in dft em concipitur ftipulatio,amp; efficaciter pen non poteft » antequam dies uene-ntjimo prætenerit,u£^ prxecdens,^l.Hoc anno^fEeo« ÈaHit iftud fauore libertaris.I.Si ita fuerit liber,ffde manumilKtefta, Aut caufa mulnpli^ndæ obligationis,nt queues anniium uel quotannispromitriturjSC hoc dabittir inprincipio cuiusIibetanni*l,j.C.Qiiando dieslcgan,amp;f d, I, AlenfciTi,Nifi ahquid rehd-um fit ob certain necelsitatem.dJ.Necfemcl^ In habitanone* V el mfi aliud inducat rei foluendac natura,#t in cafu l.fin^Pater, ff, Qpan* do dieslegati* Aut refrenandae obligationis caufa,ut cum annuum ftipula mur donee uiuimus,ut hic^amp;l tunc quoep in principio cuiuslibetanni promif fum debetur.tEum qui ita^^Qtiiita.ff.eo.Inucftigat autem hic glofla ratio nem,cur,fi infigulosannos decern dare ftipulatusum,unafitftipulatio,6^ ra menfi eadem quancitas in annos fingulos legata lit,tot funtlegata,quot funt prgftationes^Sed quod ipfeadfcrteftpotius effcduspræcedentisdccilionïs, quäinraiÄ^AlciatJib.i.Paradox.cap.iy.hanc putat rationem differenuæ,qgt; in ftipulatïone quàmmaximè confiderantur uerbapn legaris uerà uoluntas, amp;nbsp;prçftatio,quocirca cùm in ftipulatïone uerba ita concipiantur,ut unum di ôum,unâmue formam comprehendat,una eft ftipulatio :In legatis uerô no ucrba,fed præftationcs,quæ pIuriumfunt,Ô£l uoluntas,quæ multas donatio* nes ordinauit.De hac reuidetc etiam aliorum fententias in I, Senatus, ff,de mortis caufa donau

Interconditionalemftipulationem,6lt;^earnqu£eindiem eft,hoe inteïcO:i stipuUtia iu quódin diem non remoratur Obligationem,conditionalis uerô fic.Nam an- Jiè 1 fondUio* te quam conditio cuenerit,necç obligatio una,nc(ßadio nafcitur,id$ fiue ex haU c^wi iif* pre da fttconditio,uthic,fiue tacita,quac uel à lege uel ex natura rei induci- firatt. turj.ltcmquia^j^fin.ft'.dcpaftis^tj.infine.ff. de condit.6d demonftrat.

Et hoc quidem inteiligcndum eft,quando propriamnaturam conditionis ha bet,hoceft,quando uel eucnire,ucl deficerepoteft,alioqui conditioante^ Certumeft omnino extituram, uel quae in tempus pracfens fiue praiteritum Concepta eft,propric conditio non eft,ideoc^ no magisdiffert obligationem, quam ft pure uel in diem conceptafitftipulatio.l,Nam etft.amp; tfequenti,ff,. de cond.indeb.amp;' infr,eo'^Cond,QAiare Öd ij,quib us debetur fub talibus co-ditionibus,propriè creditor es funt.Et ft ante diemfoluerint debitiï,foiuiftè, ceflàrec^ indebiti condidionem refponfum eft.l.CXuód fi ea condir.ff.de co did.fndeb.Cum alioqui is,cui fub conditione debetur,non nift ex larga fi» gnifiCatione creditor dicatur,ut autor eft AJciat.in Ï.Crcditores»ff. de uerb. fig Jdeo^ per errorem folutum,nó precedente cöditionc,rcpctit,bSub con did.ff.de condid.indeb, Atubi euenerit conditio,etiam retro uidebiturpro prié fuiflè creditor,quod in conditionibus non eft ita,nam in ijs regularitet conditiones non retrahuntur,l»Is cui.fEde ad.amp; oblig.

Qüm Mouetur^) Antea enim fcirino poteft,an uerificetur conditió,Cnm potuerit uel ultima hora uitx Capitolium afcendere.Proinde talis ftipulatio cùm in uita fttpulatoris effedum fortiri nequeat, tranfit in hærcdem,Ôf ab co incipit J, Vnica.C, Vt ab hared,ÄS contra OCc,^ confirmatur hic, quod communitertraditumeft,non cffelocum Mutianac cautioni incontradib, Müiidnttii» negatiuc fub conditione conceptis,quamuiÄ^ccurfiusinl.Sine.amp;lnonnuUi tioubi beu» dij C.de tranfad.aliter fenferint.Baldun Authen,Cuirelidum,C,de indi»»»B htUa»

^a uiduitatexrcdiditetiamfn contrad/buslocirm habere Muttinani tatlïiö nem,quando alioqui effedum nullum adusfomretur,Vt cum in ftipulatiö nem dédiidum ft»en't,quod natura non elt rranlito'rïum ad ha:redem,uelutj finronuferim ufumfrudum fundi/i Capitolium nónafcendens.qua dere pkirÄpud Angelumôf Portiumhic»Cluid auteni fit cautioMuttana, utde-buis in kMunanæ.ff.dc cond.amp; demonft,

'dran^iuimtis») NificonAanumadumfitJ.NonfoIóm^Taiej,Autè lega.Itemnifieius naturae fit respromifla,ut non tranfeat ad ^‘^^ * ' ”hæredem,uteftufijsfrudus,ueIaIiaperfonahsferuitus,d^TaIeJtem procê dit hic^ autorePoni«, in conditionibus calualibusj uel in miftis, nontnar-bitrartjs,quas poteftatiuas uulgus appellatJnillis enim nihil poteft imputa-nftipulatori,quinonimpleuerit condinonem : in his ueró uidetur fiipulas tornecfibi,nec hærediacquirereuoluifle,cûmpotuerit implere,utex arbi-■trioipfiuspendentem,ÓC nonimpleuit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

timporif 4»^ nbsp;nbsp;inutiles crit ßipulatio ♦) Anguftiæ enim temporis uitianl contradum Ari

^M quos cou- lt;fj| furiSjUt hic,amp; Mij^Si quis.ff.de eo quod certo loco. Aliter quam in con traÜMMtitt. lt;radibusbonæ fidei,â quibUs reijeirur temporis anguftiarato manente con-tradu.I.InfuIam^’i.ffXocatiJdem^ in ultimis uoïuntatibus.kSi mihi4'f,li’. Vltimt uoluit' ^legat.pQuamuisaJioqui ultimauoluntatesfint ftridi iurisJ.Alias.ff.de tttssmquo £' inlitem iurando.Namin tribus potifsimöm aquiparantur bona fidei con-qüiptuttuur co tradibus.Primumeft,quoad ufuras,frudusamp;finterelÏè,quain ultimis uo-traéliblii boni» luntätibus currere incipiunt à tempore mortis,perinde ut in contradibus bo fiici, ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;na fidei.l.Cum minorum,C,de reft.in integ. Secundum eft, ut fi res detc-

riortràditafit,adhuc agaturprimauaadione,quafi re non tradïta,l.iijgt;^S£ reddita.ff.Co'mmodati, Tertiumeft,ut anguftiæ temporis adieda difpofiii tionem non uitient.Duo priora refertBart.in l.Si res.ff.Eo quod certo loco» iafon in d,l.Simihi^j. Catcrum non parum intereß inter conditiones im-poßiMeicr pofsibiles,quaomnemcontradum tam bona fidei,quärn ßridi iuris uiti-iolüm.ft.dead.fiCoblig.SC inter anguftias temporis.Etenim con po K ijjeru . ^^^.^ impofsibilis reipicit ipfam Obligationen!, ipfam^ fubßantiam diipofi-tionis,undenonmirum fi quemuïscontradumuitiet»d.l.Nonfolum.Atqüt anguftiæ temporis non reipiciunt iplam fubftantiam, fed praftationern ^ èxecutionem,ideocpin fauorabilibus,cuiuftnodifunt contradusbona fidei, • nbsp;nbsp;nbsp;non uitiant,SC hanc Iafonin dJ»Si mihi.tradidit eftè propriam differennant

Qw conUtió' 'Qj.icmadrnodurn uerba pura nó femper continent puram ftipulationeni^ obU^ttoni jfa ^^ diuerfo uerba conditionem exprimentia,non femper faciunt conditip ptffcndaitt» nalemftipulationem.Nam conditiones omnino extitura,uel ad prçfens,ue! ad prateritum tempus relata,propriê conditiones non funr,atqj non fufpen dUnt öbligationem,quod 8C fuperius attigirhus in ^ Sub conditione » Faber 6^ Angelushicinquirurtt,ihhuiUs^decïfiolöcumhabeat irt ahjs adioniB» in quibus exigitur certitude,ueluti inrepudiarione uel aditione hereditatisi l»Isqui putat.a tin rcpudian.2lt; tSï is.ff.de acq.hared.Atq;in rjs,qua non recipiuntdiem uelconditionermqua enumerahturin tAdus.fF.de regulis iur. Et adferuntlocu habere,ut fcilicetetiam qadusfub impropria conditione celebrari pofsint,fi tarnen conditio ponatur uera,eamtj ueram efle ex uc-bementi

ttÔlt; tó» tlT»XVt Tgt;cp£rborumobîtgâtiombt/ii* i^Ô ïicmcntipræfiimpnone,5C communipérfùaGonccxiftimencqiiod Ô^quot; Rarto* relpondetïnl.Sedetfi condit.ff.deautor^rut.ôC feqUt iridenlr Aidât»libro 5» Parcrg.cap.8»Contranum tarnen dcciditDedüsmkAd«»»cuitts fentenna intln mdetiir turc aerior^per rationes ibiab eo relatas, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

, Hadlenns didafiint,quæ ad ftipulationtscondpîendç formam pertinent, stipub^qui^ hic nerô oftenditur,quid inftipulationem deduct pofsit. Non emm res tan- peßimus, lûmautcorpora,quacdaritradiue lblent,feéFô^ fada,ftue adfirmatiuè,lïue hegatiuê,ftipularipolîtïmas» Differtautemobligatto dandi,ÔCobIjgano fa ciendi.Nam dandi obligatio præcila cft,tdeo^ ab eo qui date promifit,res pe ôSWgttw a-t^p ti poteft^etiamfi poft moram uel eulpam débitons défient dari pofie^tSi fer imnT^FinalÆeo« Verùmobligationesfadrinonfuntprçcifæ,qiiianeniofîm pheiter ad fadum cogipoteft,fed præftando interelîè hberatur quocirca in obligatiombusfadti poft moram fuccedit obligatio adinterefte. 1. Stipulât, nondiuidnntur^»Celfus,ff.eo.l,Si quis ab alio^fin.ff,dc re iudicata,Ratio- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-n hemdiuerfitatis reddit ßarto.in d.l, StipuLProinde cùm difficile fit probate ^* * Ïntereffe/edrè confnht Imperator,ut qui fadum ftipulatur, certam pœnam fubqciat,nefi nô pareat ftipulationi,grauet fe onereprobandiintereffè.Nâ pœnaadiedra commiTtitut,quamuis nihil interfîtftipuîaronsJ.iij.ÔdbStipet îatio-^Alteri.ff.eo, Qtiomodoautemprobeturintereflc,latifsime tradant Dodforcs,Sd poft altos AIciat,ini,Vnica,C,de fententi]s,qnæ pro eo quod inter.Ôde,

Ç^cedamficri.r') Semel tarnen pcenâ comm iffà, am plins non commit- peenAfenteïe^-tttur,nifî aliud adiurn fit,uel fadümfit itcrabile,Scd Sd perfoluta pœna pro- w^Jp «wphw róilïbrliheratur àfadtobligatïonè.l,Refcript’ÿ*Si padô,ff,de padis,niit imun cf^iiHtit ftipulatioe adieda fît daufula (Rato manente pado) turn enim quamuis pœ tur» inafit perfoluta, nihilominnspromiffor ad fadipraeftationem tenebitj» f^ui ïïdem, ff, de tr anfad.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vperïoRE Titulo didum eft de ftipulatione in généré, fed quoniaminterdum duobus uel pluribus unusin folidum obligé contra duo uel plures uni,idco Imperator fecutus ordi nê, • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^^ *^ Pandedisferuatur,fubiunxit ritulum de duobus reis. Ap ^•‘^

pellantur autem Rei,non à rcatu,fed à re qua: in Wrem uel obli-gationem dedneitnr. Anton.apndCiceroncmlib,2.de Orar.Rcos autem ap-pellononéos modó,qut aguntur,fedomnes quorum de redifceptatur,Sie olimloquebantur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pl««ï-d

Etßipulandi,} Pluresrei non tantum ncrbisfffpnlationisffcdSdcætcris ^-^ erMiafn-tontradibusfiunt,ueluti emptione,uenditione,locat!one,condudione,de- jj^ p^^^ pofito,commodato.Itemód in ultimis uoluntatibus,l,Eadcm,ff,eo.Dummo-do hoeadumapparéat,ut fint duorei,alioqut in dubio plures obligati m-’felliguntur obligati in partes.!,Reos^Cumtabulis.fffeo,

Uuübït^ fepdratim^ ) Si entm alteruter tantum ftipulatur fine copulatf- j{gt;r«(j(gt; üè,ut,mihi Sd Titio,fiue difiundiuè,mihi a^p Tftio darc fpondes f non con- ^’ ftituuntur duo rei ftipulandt,quia regulariter alten nemoftipulan poteft,ut ïnfr.de inutiffttp ul^ Alteri.Néc fans eft utruncj ftipulatum elle,fed oportet

etiarn interrogatunt utriep pröniittere,alioquifi ad alterum tantum referatur refponfio,cifoliobligabiturd.Duos^ff.eo. Et ex contrario,fi ex duobus in-terrogatis U nus tantum refpondeat,folusobIigatur.d,I.Duos,

Deinde,} ld efl:,exinteruallonomodicö,utredéglo,hoccnim perpe tiTunfcftin omni ftipulatione,ut continuus adus ftipulantis SC promitten-Moieuw iflift ^*5 intcrccdat.lq^j.hContinuus«ff.de ucrb.oblig.Modicum tarnen internal lum temporis,item modieus adus, quimodó contranusnon fitobligationi, non impedit duorum reorum conflitutionem.dJ.Duos^flEco.Scd modi* eumintcruallumquomodo acefpiendum fit,non fans conftat inter lurifcort fultos.Barr.tamcn fententia in d.fiContinuus. frequenter approbata eft, ubl uult no n uideri long urn inter uall urn,fi eodem die relponfumfit,ualere^ fti pulationem,fi ego lummo marte te mtef rogcm,SC tu uclperi refpondeas,fiin terim ad extrancanegotianortdiuertimus.led earn lententiam reprobar Al-ciatuslibroi.Paradox.cap.j,Cantiuncula hic pu tat banc remomninorefc-

Spondeo ♦ ) Hoc ado (mqui t glofla) ut fiant duo retPr o cuius déclara-* tfonefciendum^ure ueteri duosreos conftitui potuiflè uel exprcfeè,uel taci tè* Expreise,ut fi nominadm adufflfuiflèt,ut client duo teiXji|«d^ E Reos« ^ Cum tab,fï.eo. Tacite,per adiedionem didionis eadem,ucl in fobdum, ut hic^amp;f hqÄ 0]-^ VbidLeo .Item alijs quibufdam modis,quOs refert Porti-us 3^ lafon.NoLiifsimo tarnen iure Authenticorum non conftifuuntur duo tei,nifi hoc cxpiefscadLimfit,nominatimqt conticncrit,iit in folidumobh-garentur. Authen,Höc ita.C.eo,qnod SC glofla fendt in bEandemdbeod^SC in d-^Cum tab Jd^ Azo SC lacobus de Arena probauerunf,quibus6C nos K bentcrfubrcribimus,ut quorum fententia uideatur uerilsima,attp lequenda in Ïudicqö,lilegesipfaspotius,quam aliorum præitidicatas opiniOnes mali-musfcqui,Namproea textus eftexpreflusin prin«Authen,de dnobus reis, maximê li textum Grxcum ibi mfpicias, Conttarium tarnen frequendus traditum eft,nihil hodie mutatum efle per d. Authen,quo ad conflitutionem duorum reorum,ideocg uelhodie poflê tacité conÏdtui,pergloirind,Au-then.Hoc ita*Sahcec.£C caeteros,ÓC BartO.in hq^SCiq-^ Vbi.ff.eod,quein alq gregadm fequuntur,Modo tartten conueniendi duos reos debendi,deröga-tumefle iure Authen^nemo eftqui ncget,ohmcnitnquiÏibctinfohduin co Ueniri poteraud, §gt; Vbi*ÓC l.j.C,eo.Hodie pro uirilibus portionibus cönuc-niuntur tantütn,qüamuis exprelsc adumfit^quctnlibetin folidum teneti,nlt; fi alter aut abfensfit,auf inops,uel renunciatum fit beneficio nouæ cönftitu-tionis,per AtWhen»Hoc ita*5CgIolEinfine huius tifuli» Proinde fecundum cómmunemopinioncntitaconcludendum,hodic neep quo ad conftitudo-neni,nelt;pquoadcxalt;fliortem,aliquidimmutatum in reis credendi,fiue fti-pulandi,8C rurfum,in reis debendi fine promittendi,nihil innouatum,quod ad conflitutionem,fed tantum quod ad exatfrionem,

Débitant accipienJo^ ) Ex duobus téis credendi alter ÓC folidum exige-re,ÓC folidum accipere potcft,debitorcmcp ab altero liberate,fed 8C alqs quibufdam modisCorrCo prafludicare poteft,ucluti iuramenti deladoné, acce-ptilatione,nouatione,litis conteftadone,fententia,ut eft apud Bart .in fËx duobus,q.lEeo.óC apud Dod.in^.Si unus.ff.de padisJs tamcn,qui folidum accepit,tenetur Correo,adionc pro focio,fi focq fint jalioqui Martdati,ueI negodorum

t!Bgt; mi TIÏ/ XVIL DèMifdrcfi/^ipuK^profnU^ hcgotJortim geftóni)h,iicl communi dimdundo, pro cafuum emerg^ntium • »diuerfitate,ut latè tradïtBart,m L Rcos»fEeo, hfdem adionibus indemnita-«i fnæ aduerfus Gorreumdebcndiconfulatjqm'folusfoh'duipperfoluittapud BartJoco allegâro,ubi ÔC qiiïcftïöneln fæpt agi ta tam tratflari uidebitis,titrû xiuo rei debendi uideantur pro fe muicem fideiubcre , quod Martinus^lïö»-Hc,Ioan»Cremon,negat.Azo diftingm't,an ad iitrtincj pro par te,an ad unum tantummodo perueneritpeciinia^Cünircs poftulabit,corifnletisBar.mdj» Reos.SifgioiKmagnaminhViruxon'ÆAdS.CtVclkiafNamcadtfftcuI-taspaucisexplicarinonpoteft* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, • ..

Ohltgaripotc/l-,} Non obtinet hoc in fideiuflbre^IIIud^ff.de fidciuflbi f ibus,qma obligatio fidcnitlèns cit acceflonajneeß in plus conueniri poteft^ quamprincipahs'^’lllud.hic utriufq^ obïigano principalis»fed tarnen refra- AntinoDÜK» gari uidetur huk textui LEandem-^Sed fi quis4f,cü,Si quis rem fuam depo nens apud#uos pacifGacur,ut ab akero culpa quoeç præftetur,hocipfo impe tilt duorum reorumconftitutiónem, quôd ab ijs imparfufceptaek obliga- ... tïo.Vnde 8C hæc imparitas obbgationisdebet nitiareconkitunonemduoru '^P ”^^°^\ reorum.GIof,hic,8Cinl.Exduobus,fl,eOïUariè refpondet,fedBarto.cam lo- |^ uitittea^ lutionem probat,qua dicitur^quodind'^-* exquo erat impantasinculpaptæ/ fmiofum iàà* kanda,perinde erat,ac fumpantas fuiiïètinipfaquantitate,fiuere reftituen-- ^jj^ j-corum. da,quæ baud dubiè uitiat:hic uèró in tempore S^ qnalitate,qua; non witiat co ftitutionemduorumreorum,hacrationequodreparatur,aliquando reducîû iri ad parit3teni,nempc cueniente códitioneuel die.Alia ueró ratione quod fèparatur,nünquam rcduci poke ad paritatemjta Bartin d j.Ex duobus.ód Faber hic. Diuerfitas quoqj in fubftantia obligatio nis,non impedit obliga-tionemduorumrcorumjUtfiunusciuiliceramp;S naturaliter,alter naturalitertS tömobligetur.r.Siexduobus-^dd eft.ff.co.Canlk tarnen diuerfitas impedit conftitutionemduorumreorum.Veluti fiego ex can fa emptionisdebeam prcci^n,ó^ tu idem promiferisper ftipulationem, cüm non emeris. Omnes enim leges qux loquuntur de duobus reis,dicunt quöd cooftituuntur ex eo dem contradu,uelutiftipulationc,uelalio,quire uel confenfuperficiuncur. tf.SCij.SóI.Eandem^ff.eo.ÓCapudBart.in I.hna.illotit.ubidiftindius docct, «juæ diuerfitas impediat conftitutionem duorum reorurn.

ßctatur.) Etiam in foildnm,quod indubitatiim eft iko iure,fed an hodiè Ex iuolta reJs pure obligatus in folidum cxigi pofsit,pendente adhuc die,uel conditioner dn KUr^i w fcï‘ fub qua alter obligatus eft,non obftante beneficiodiuifionisrquod compeitit lt;l»w obUfftW: ex Authen.de duobus reis.collar.7.ualde controuerfnm eft.gloffin Authen-, nbsp;nbsp;nbsp;•

Hocita.C.eo.Sf in Lfi plures.ff.de fideiufiputatide hodie obti#erc,qd olim, pureep obligatu in folidu conueniri pofle, perinde acfialter uelablens,uel inopselïèt.Cynustamen amp;nbsp;Salic.in d,Authen.Hocita.aflcrunt côtrarium. ÄH quod hie ^ correcrus fit per d. Authen.ac pure obligatum tantum pro parte uirili conueniri polRgquamdiu coditio extare poteft, pro parte nouatum iri.amp;H pro hac fententia pugnat d.I.Si plures.ff.de fideiufibribus.cic^ amp;H nos it benter fubfcribiinus,quamuis gloffæfententia uideatur probari Barto.in 1* Si ex duobus.ff.eo. Qiiamuisautemplurcsrei debendi habent beneficium ‘ÈmepdaK U diuifiónis,fi omnes præfentes fint,5v foluendo, attamen pluresreicredendi uipomi^ honpoffuntdiuiderepetitionem,nepluribusa(Jionibusuexentur,ut Angelus annotauit fupr.eo-ÿ’Duo.Qiii dicanuir præfentes,amp;quemadmodum ad creditorempertiheat probate Correum ifoneffe foluendo,fi ab akero fok dum udit exigere, dC utrum pluribus mercatoribus gerentibus unarn ne-gotiatio-

. EXPLICATIÖNES INSTIT* IMP* gotiationcm,cx umus contradu agat«r,0^ comieniantur in folidum lit Rei, wide per Dolores hie*

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uorum. Timins XVHI,

7 A M v i î apud nos nullus omnino ufus fit Scruorum, habet ta^ 1 menhiccontrad^sfuam utilitatcm.Nam quod deferuistradi-tur,Monachis fere accommodari poteft,pcr Innocentium in c. Cöm olim.extr.de priuil.6^ Bar. in I.j.fF.eo.Item liberis qui funt inpoteftateparentum,quos hac in parte feruis æquiparat.infr. eod^Siue autem.

Bx perfona domini,') Sic óf teftamenti fadio cum feruis alicnis ex per fonadomini eft.I.Etfimax.ff'.de feruis legat.Ideo^ domini capacitas infpici tur.l.Necp per fc.C.de hacred.inft.Idem^ in Monacho traditu#ieft,qui ius ftipulandióf percipiendiexteftamentohabet,ex contemplationc monafte-rq,cui acquirit,Ipfe enim ad fimilitudinem ferui nihil proprium habere po-tcft.Hincinfert non uaIereftipulationem,fiFrancifcanusdeccmaureos dare ftipuIetur.Namncc^fibi,ne^Monafteriorepugnantiprofcfsione acqui-rere poteft.CIement.Éxiui.extr.de uerbo.fig.Idcm in legato dicendum,niÜ K^ri [eruis fortaffèin caufam alimentorum pecunialegata effet.Talis enim legati etiam dUrntMA pop fgj-m'exfua perionafuntcapaces.I. Seruos. ff.de alimentis Icgatis» Vnde3f gloffinc. Vnico.de religiofis domibus lib.6.affèrit etiam poffèfsionem ali-quamlegari pofle Fratribus Minoribus ea lege ut uendatur,at^ de precio

In pkr^ue.) Huius particulae rationem reddit glofla,quæ tarnen non fie accipfenda eft,quafi neget rem hgreditariam furnpi^fme lub trahi pofle. Non enim paria funt,furripereamp;furtum committerc,Nam hæreditaria res Eirripitur,^ tarnen furtum ih ea non committitur,quia rei non poflèlje non poteftfurtumfieri,at(Çhacreditas non pofsidetur,quarc nee eius furtum fit» hp^ScçuoIa^lKSi quis teft,Qiia ratione etiam adita haereditate nondum ap-prehenfa poflefsione rcrum hcreditarianim,confcquens eft in qs furtum n5 committiJ.q.fEdecrimine expilatæ hçrediratis.S^ d-^SccuoIa.nifi in aliquot cafibus,hHaereditat,ó^ tfequente4ff.de furtisjnterim tarnen non eft impune ci,qui rem hæreditariam fuftulit,quia tenetur criminc expilatæ hæreditatis, cuiuspœna extraordinaria eft.l4.fr.de crimi.expilatæ hæred,ô^ bfC.iIIotit. ubi Accurfîus annotauitprobabile effe etiamciuilemadionemdariprore-cuperandapAlefsionereihaereditariaefubtrad«.

Ifiperfonaliter,) Imperfonaliter ftipulamur per huiuGnodi uerba : Decern dare Ipondest'non defignata perfona, cut obligatio acquiritur,atq?ita quidemis,quiftipulatur,promittentemfibi obligat,aliter quàmfipromilîbr imperfonaliter ipondcat per huiufmodi uerba: l5abuntur,fiet,fatisfiet.Au-thcn.Siquando.C.deconftitutapecunia.Facilius enim præfumitur a liqueur acquircre fibi uoluiflè,quâm alteri obligari.Facit l«Cdmde indebit.fr.de probat.

Stipuhtioß^i ^c^naßipulantis,) Hoc uerum quando fibiftipulatur,utin cxcmplo propo£uo,alioqni nihil prohib coquin fern us domino fadumftipulando ac-

tlBi in» TIT»XVIÎL t)z StTpulat/eruüruffti . lOä tjuirät^uc fi ftipulccur domino fuoircagerehcere.hSnpuIauoifta^Hi qui» ft'.de iierb»oblig.Et notate ex hoc ^ quod quamuis ea quæ Iuris fi'nt,rc non pofsintrefidere in pcrfonaferui,bene tarnen quæ funtnudi fadi,utlatius tra diturinLStipuIatioifta^«Hiqm',SC^‘Hxc quocjgt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

'Proportionc.) Vt fi fmt duo domini,quorum alter très partes in feruo g^^ cornn^n Jiabeat,alcer quartam,Tres partes acquirenturuni',amp;!^ quarta pars alten' »Eft „^ ^^^ pe^ßi^ tarnen ubi feruus ftipulädo utricß dominor»m in folidum acquirit,ut fi quid pulationem tic^-indiuiduum ftipulctur,uelutitcr,uiam,uel a er tun» Namfi uterc^ dominoru ^«jra^ wicinum habeat fundum,utrK$in folidumferuitusacqunitur»I,Sic0munis» quodfialter tantumfundumuicinumhabeat,ci foli acquiretur feruitus.dJ. bi communisÄ hec ucra,quando libi,uel domimsfuisfub nomine appeHati jio,uel imperfonalirer ftipulatus eft.Secus fi exprefsis proprijs nominibus, quia tum non ad partes domimcasjed ad perfonas dominorum rclpcxiße ui detur,on1liibusq;prouirilibuspartibus ftipulatus efte»I.Sicommunis,ij‘^Et h cx difpari. Vfui autem nobis potcrit efte decifio huius ƒ in Inftitore, fiue inüitorèh -Faftoremultorummercatoruni» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■ nbsp;nbsp;'

RO dedaradonchuiustitulipotilsimumnobisinueftigandum, . nbsp;nbsp;, quid différant ftipulationes iudiciaics à prçtorqs»Nam in eo plu ^^^«w*lt;’*lt; rimumlaborantglolfiÓLDodr.fió tarnen nullumoperæprecium'“ *quot;“5* adferunt.Accurfiushicin uerbo,Veniunt,recenfet quatuor dif'jJ^ °^* ^” * ferentias,quarumfecundamó:f tertiamreprobant Dolt;ftores bic, quot;nbsp;^’’ *

Sóinl.v»cxquahic titulusfumptuseft,ft’,deuer,oblig.Quare inijs fubuer-tendis nosinanemöperam nonfumcmUs.INamó^ Accurfius ipfe non uide-tur illas Ipecificas diftèrentias,fed tanquam generales quafdam notiones po fuifle,at(^ ad ea qux frequenter fiunt,refpexifÏè»Ciiiartamquo£p differentia pkriep bic reprehêdunt,ut patetex additionemarginea^edeam ueram eflè patebitexfententia AIciati,quamnosfequimur»CætcnTmquæ primo loco ponitur differentia,ab omnibus prôbatur,præterquâm ab Alciato lib»i»Pa-radox»cap.Gfecundum quam bæc uulgo eft recepta differentia, ut prætoriæ fint,quæ àprætoremortuo inuentæ 86intrôdudaefuntîludiciales,quæ ab alijs Iurifconfultis,uel Imperatoribus,uel aliqua lege ciuili defeendunuôf co nbsp;nbsp;nbsp;•

yententer Communes, quæ partira à prætore,partira à legtfciuili funt in- stipulât,dim“ troduftæ»V entra hæc fententia,ut diximiis,non probatur Alciato, mouetur »«««• hacratione,quôdIureconfultus ind,l,v.amp;Tribonianus hic non uidentur refpexiffe originem,à quo mtrodudæ fint,fed exercitiu,coram quo propo-nantur,perpendifle,quod patebit ei,qui diligenter uerba ipfa introfpexe-r'it»Nam amp;^ in definitionibusubic^fitmentio officij,nô edidliprxtoris,quod QC lafonin d.Lv.contra communem opihionem annotauit,Mouetur quoep nonleuibusargumentis.Nara cautio de doîoiudiciàlis eft,ut hie in uerf,In duab.fiC d.I.v,8C tarnen ab ediefo præroris dcfccnditj.j.in prinÄ ÿ« Air præ-tör,ff.de dolo malo.Idcp etiam eo cafu,quo proponitur de perfequendo fcr-uo,quiinfuga clt.hSi cum cxccpt^’Qjiod fi.ff. de eo quodmctuscaufa, Qiiamobremipfe reftius,quam hadenus tifaditumeft,docct,prgtoriasftipu Sfip.pr/toHA Ïationes efle,quæ folius prætoris iurifdicrioni referuantur,quarum^ alteri-«sludicis exercitium notion non eft.Iudictales uerô,quæ coram alijs ludi- iHdicifdw» cibus

cibus expcdiunturiuelun triumm'ris,magiftraabus^ miinicipaIibiis,S^ de-* Commuez Icgatts,quorum é numero eft eaucio de dolo,quæ licet ex edido pre tons pro

fedafit,#pudalio#tamen Indices interponebatur. Communes uerôtam a-pq^ praetoreSjOuam alios Indices interponebantnr,quod ex uerbis textus hic,amp;^nuerln,Commnnes4ldeoenimdicitftipulationem,rempupiIli faluS^ fore,effe communem,qu0d interdum praîtor,interdumIndex caueri inber, ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;a quo Ûnèrelpedus habitus eft exercitij iurifdidionis,non originis ftipula

tionis. Necobftathuicfententiæ^quôdcautio damniinfedi,quæ prxcb-Prttoris ddc- ^^^ eft,etiam praeftatur coram Iult;ftcibus municipalibus* 1. f^’ Duos, ff,de da-ptig^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mno infedo,quia hoc fit ex delegatione praetoris^ubi res edentate exigit,uc

in dJl, Solee enim praetor mandate iurifdidionemautcómunem,aut eiusfpe cicm,atcg is cui mandatur iurifdidio,fungit nr eins nice,qui mandauit, 1, So-/twinom^. lefÂMequenÆde iurifdid.omjud,Sed pro maiore Ince contra iftamdinigt;

fionem oppono dJq.ædeprætordtipul.ubi iudicialcsS^ communesponun tur,utfpcciesprætoriarum,Ergo male hie utfpecicsfeparatæ àprætori]'s. Ad hoc argumentum refpondeo in dj.pponi fubpartitionem pra^jriarum, ’ ' quarumaliquæfuntiudiciales,ah'quæ communes,fed alio refpedu dicunt

ibi iudicialesamp;^communes,quam bic,Nam ibi iudicialesdicuntur,qux propter indicium interponuntur,ut ratum fiat iudicatum folui,amp; ex operis no-ui nunciationc.dJ. j^j'.Hic indiciales dicuntur,ab exercitio ludicis inférions prætorejtem ibi communes dicuntur,quæ iudicio fdbendi caufa fiunc, tales enim partim iudicijfirmitatcm,partimaliam iuftam caulam refpiciunt, • amp;nbsp;Adori Reo^ communes funt,d»14|'-^Communes4'unda gIofla,Hac uero ■ communes dicuntur,quarnmexercitinm tam adprætorem ,quàm inferio-resludices pcrtinct.StipuIatio itacp in genere diuiditur in prætorias,iudicia « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;les,conuentionales,ót communes,Et rurfumpraetoriæ fubdiuiduntur in iu-

AÊC materia in C,refpondentem habet tituÏum,fed in fEpafsim tradatur fubtit,dc nerb.oblige Inutiles autéftipulationes funt uitiofæ,8C contra luris foimam interpofitæpn quibus ne quis la baturenm return fuarurn difpendio,de hishunc tradatu propo-------ifm^jn^pecatoj-^mjjljgj.ognitisfimulinteliigamus qu;c fint uti-Ies,Contrariorum enim eadem eft difciplina,

Stipulatioiftsautem funtinutiles,autratione Rei dedudæin ftipulatio-ncm,uel ratione perfonarum ftipulantium,uel ratione formte, abfentiæ, diß fenfu,impoisibilitate,nel denieß propter turpem caufam adiedam,de quibus omnibus hoc titulo uidebimus.

stipuldiioni ' In return natura^) Nee futura eft,alioqui ualet ftipulatio Rei,quæ non queeiwneft» eft,fi tarnen aliquando futuraeft,utcnm quis frudus nafpituros ftipulatur,

1 Jnterdum,ff,de ucrbor.obligat.Nam öC eiulmodireturnlegatum ualct^Ea quoq?.fupr,de legat,

Armmentum '4 nbsp;nbsp;^^^^^ credebah ) Idem fi feiebat mortuam.Non igitur ualet argumen camrano fen' t»™ ^Contrario fenfu,quando refultaretprauus intelledus legibus contra-fu quando tun riusd.Conucnticula.C.dcEpifc^^clerJnterdumtamenjUtrefert glo.homo ualcdt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortuus in ftipulationem deduct poteft,ut cum culpadebitoris,uel poft mo-

ram mortuus eft,tune enim in odium débitons perpetuatur obligatio, reseß perempta

LIB. HT» TIT. XX» jDcitiutilibirsßipu!attoni(-((^.» 109 pcrempta ßngitur fuperencjlit nllnlofèdus et pcti,cteius nomine fidciuflor nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^'^

aecipi,filt;:^obligatio nouaripôfsitjqnàmfiàdhuccxtaretiUt filfiiis traditur in*quot; l.Siferuum:gt;ÓeqLlitur.amp;:^*EfFedus.fF,deUerb.obligau. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^m^dduaplt;P

■iVon Jjabueriti^) Jdeft^quam ipfe ftipubtor habere non pófsit,ct{am/i tins rei prom ilTor habeatcommercium, contra autem promittens id,cuius Mon habet commercium,obligatur.LMuItum.fKdeuerb^obligat.Res autem Rrt wermfM generaliter i'ua natura ab omnium hominien exemptas commefcio,nec in ^lt;”wgt;M«n ww* iiipulatum,nccfnpromiirum deduct poiïunt.d.I.MuItum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mtretot

TVSC tft pendentif) Jn paraigitur Bipu!atione,autindiem,ipG'us rei in-* (picitur conditio,non quac iùtura cil remporeprseftationispe J qua: tunc eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

cum contrahitur obligatioJd quod aliter habere in alqscontra(ftibus,nonrc de notât hie Accurfius,ut patec ex additione ad gloiKin uerbo,Protinus.

Extitt^itur^lipulatio ) Rationem reddunt hic,8Cin hinter ftipuiantem, StipuMtlt;iu^a( ^ Sacram.ff.de uerbo.obhgat.quta ad cum cafum deuenit ftipulatio,in quo dotxitngiui-fneipere nonpotuifter. Hums tarnen contrarium conUinciuidetureJe^» Si utr. tes aliena.fupr.de légat, Vbi licet ad legâtarium uiuo t eft a tore perueniât res Awitw««» Icgata,^ lie ad eUm ftatum,in quo incipcre non pollet, non tarnen protinus legatumefficiturinucileBart.in hpenult'^q.fF.dciierb.obhga.Refpondent, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

quod quando cafusinefuperueniensrendit ad eundemcfteerum,leufinem, ad quern tendebat ipfe aclus,uitietur adus per fupcruementem cafum,in quo incipcre non potui tier. Si uero non tendatad eundem finem, non mtie tur obiigatio.Finis autem ftipulationis generaliter cit,uc res promiftaad fti* pulatorem perucniat, ideotp perimitur obligatio,ft res ilia quouis mode ad ftipulatorempcruenerir,uthic. Legati uero finis eft,ut commodumâ^ lu- t-rgstw)!, criim adferar legatario,quapropter non aliter legatum extinguitur,quàm fi tem legatam lucraciuo titulo légatarius confequatur,d*ÿSi tes aliéna.

d^/aturaßn^) Q_iæ natura fui hominuin commercium effugiunt, ne fub conditione quideininfttpulationemdeduci pulfunt,eó quódinciuile fo ret luduolumiliumcafumexpedare, quo res facta pröphanetür,aut liber homoferuituti fubiugetur.d.l .Inter ftipulantem^Sacram.Ea ueró tes,quae nunceftftipulatorispiel quæ apudholleseft,poteftfub con itioncin ftipu-lationcm deduci,S^fi eueniente conditione inueniatur non elleftipulatoris wel hoftium,nafcctur obligatio.hSi rem meà.2e hExiftimo. ff. de uer.oblig,

/\fon obli^ibituy^.} Rarionem pïcriqt reddidcrunt,quoJtalisptomif' (10 ft promittentis perionam refpiciamus,fit impolsibilis,eó quód non polsit ^*gt;’^’'* lt;*quot;^* quis cogéré alium,uf quiequatn faciat.Sed hxc ratio meritô refutatur, nam * f^^^ 'i'**^ exeafequeretur,nonualerepcênamtali promifsiOni adpoutam. l.Si homo quot;**’‘‘“'‘^‘ mortuus.ff.de uerb.oblig. Optima igitur ratio eft,quam ponit Vlp.in I.Sti« pulatio. ft.de uerbo. obligat.quódIciÜcet ftipulationcs funtà iureciUili ad hoc inuenta^ut unufquifque iibi acquirat quod fua intereft. Ponit autem hic Accurftus aliquöcexceptiones ab hac régula no ft ri eextus,quarum ta-* men Faber uixunamadmittir.Namtum folùmdicitprohibitam alicni fadi promifsfonem,quandoexprcfsè fadumalienum promîttitur,nonfifolûm ta citèôïlgehéf allîerdttpoté quôd promifsio fine alieno fado exitum häbere non porert) defleduntur uerba,ut uideatur^romififtè fe curaturum, Vtfi is, quifaber noneft,proinittatdomumædiheare. Vno tarnencafu ualeralie* ni fadiexpreffa promifsio,Vt quum qUis fine mandato alterius i^gouâ

gerens promittit eumratum habiturum.LSi procuratonSC hinftipufat/o.^ ne.ft'.Remratamhaben.Cui'us fpecialem rationem dat Faber,quódca pro-mifsio non fiat pr jpcipalitcr ad abenum fadiim præftandum, fed tantûm ac-ceflonè ad roborandum principale nêgotiurn,quodgefsit prormffor curtifti pi'riatve.Simile habemiis in FQui autem^uérfSed etfi quis.ff.de conft.pec» ubf oblfgatur^qui certain aliqüam perfonam fideiuffuram pro 1e conftituit» Promilfor ß^ nbsp;nbsp;Obb^atur^) Ad quid autem obligetur,multum alrercantur inter fe Do*

ßi aiteni nd dores,iff notât Älciat.in I. Vltima.ff.Si certumpetau Plericp putauerunc li* ^«id obUsetur. berari promiflbrem,fiextrema« diligentiamadhibeat,ipfe autem Alciatus poftlafonemind.hStipulatio ifta.putatpromilïórem ad effecfn limplicffer teneri,adeó utfieffedus nonfequatur,promifforin idquodintereft conde-innetur,uel ad pœnam,fi poena ftipulationi fit adpofita.Quid autem fentien dum fit,fipromiiror impcrfonaliter refponderit,per uerbumfiet,uel curabi-tur,uel dabuntur,diximusobiterfupra,de ftipulatione feruorum^ Siue au-tem.ód hancrem difcutff AIciat.ind.hultima.ft,Si cert,petlt;

Hie^tranfumptuseft exl.StipuIatioifta^Aïtcrhff.deuerbo.obligat»ubl materia latifsimé per Dodores examinatur,

C^amei^cuiiióiurilubieélitó.) Vt lèruus domino ,uel filiusfamihpatri» 1 Stipuidnlt;‘“**’*£upr»Quifuiuelalieniiurisfuntan prin.Materigiturfilio,autcontra,filius WfiBö poteit, m^2tri ftipulari non poterit.l.Padum.Ctde padis condendis. Item nee frater f ‘*^*fratri,autconfanguincusconlanguineojautamicusamico ftipulari potent, ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ nbsp;nbsp;nbsp;etiamft aliquod hic intereflè uerfari uideatur,effedionis uidelicet,quod non

fufficit in præfenti materia,ut per Bartan d'ÿ» Alterhltem Iibertus patrono fti pularinon poterit.l.Siitaftipufatus fucro^Chryfogonus*ff.de uerb. oblig* Scd nee fifco poterit priuatusaliquis ftipulari, V t fi duo pacem ineuntes ftigt; pulentur poenam dandam fifco,fi alterutra pars excedat,hj.£lt; ibi Bartohff,da iure fifci.

stipuldthaktd nbsp;nbsp;Stipuletur,) Dirct^è fcilicet.Nam putat Barta'n d^Akèriaialére ftipula

rißda çilt;cnwïgt;onem,qua mihi aliquidftipulor alicno nomine,dicens:Promittismihitó doMledt. nbsp;nbsp;daturum decem nomine Titrj f Et fi Titiuspoftmodö approbaucrit,ipß qua:-*

ritur adio tang mandatum prafcelsiftetjmóputat ibi Bar^eam ftipulationi ualcre,qua qs obhgatiua uerba ad fe dirigit,Sd executiua uerba ad terciu alf» quê; V t fidicaf :Promittis mihi te daturum Titio x»N ullâ tarnen autoritateni anegat,fedhocearationefirmat,quôdtàhsnondicatur aheriftipulatus. -^ /\/^i/nl ^gi(^ ) In hoc loco 06 fimilibus colligit Zafius in d-^Alterhex • ftipulatione alterifada ne naturalem quidem ftipulatori quan t obligationé* Communis t Aren opinio eft in eohtrarium,quamfcquitur Alciatus in hCer ti condidio^’Quoniam.ff’.Si certum petatur.Et refpOndent hunc locum in telligendum efle,quôd nihil agat,fcilicet adefficacem ex ftipulatione contré hendam obligationem.Ponit autem glofla hic aliquot exceptiones à régula noftri textus, inter quas prima fumitur ex d.hStipulatió«^’ Altcrhff.de uerbo, oblig, Vbi Vlpianusponitfcptern aut odo exempla,m quibus pjopter in» terefte ualet ftipulatioalterifada, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* ,

Qirarrtuis alij nemo ftipulari pofsit,licet tarnen ftipulatori,aliû adijeiendö, promiflori liberû facere,utrum ftipulatori ipfi,an adiedo foluere uelit,quodl MrfrtdrfNrilM quiapromiftôrisfauoremrefpicit,nô poteft ftipulator eledionemimpedirej divert ab adie- prohibendo neadiundofiat forutio,ô6hoc differt adiundus àmandatario, amp;9 jlipHlatori. qui mandatum habet,ut folutionem recipiaqNam is poteft pro mandants.

LIB# nu TIT. XX. Deinüahhifsßfvitafiomhis^. no arbitn'oreuocari,amp; fi creditor poft reiiocationemfcicil« fol «ent, non hbera-bitur.b Vero procuratori^j.fEde folutionibus. In adiedfo autem cenlêtur clTc electa perfonæ induftfia,qiio fit,ut co morciio non rede foluatur ïpftus bçredibus,imô nee ipfi adiedo,fi fiatum mutct,in adopnobem uidel wet,uel cxifium tranfeundo.Nam hanc tacitam condifionem dicunt ftipuladqni ÿi-cfie,fi fdlicet in cadem caufa adiedus permaneat J.Cüm quis fibidfide lol ut. Stipulator et run fitam litem fit cum promifîbre contefiatus,tollit promiflb-rieledionemJ.SiquisfueritftipuI.x,fEdeibIu.

StbtZ^ali^'.) Vtensfcdicetcopulatiua coniundione,cuius naturaefi, ut mm uerbi unicuicp fuppofiti pro uiriliportione attribuât. Lf.C.SipIurcs una fenten.cond, Difiundiua ucrô coniundio cuicpfolidumattribuit.bSi duo.fF.de uerb.oblig. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Decernaurco^^) Hieauimaduertendum eft,feme!duntaxatquantitate repeti,Na®a fi in fingufis perfbnis Integra quatitas,licet eadem, repetatur,in hunc modum : Mihi x,8C Titio x.ipondesC Aut mihi ÔC Titio dena fpondesf Integrax.ftipulatoridebebuntur,licct,quoad extraneum,ftipulatio æquè fit inutilis.l.Stipulatio ifta^Eum qui.fl.de uerbor.obligat.

Dubitatum e/l ) Viderienimpoterat extraneus die uelutifoluriom ad Siti er aUj et-icdus,non etiam obligationi,eó quod in ipfius perfona ftipulatio confiftere P«^*»«« ßipi*quot; non pofsit.Item uideri potcrat illam extranex perfonæ adiedionem prorfus '^^ ^'^^'^ reifeiendara efle,acpronon adieda haberi debere.In contrarium tarnen ra- nbsp;nbsp;^^^’^*

tio uicit propter naturam copuIatiuæconiundionis.I.Si mihi ÔC Titio.fF.de uerb.oblig,Necobftat^Eademres,fupr.deIegat.Vbicnm duobus eade res fitlcgata,liinuniusperfonalegatii noncôfîftat,tot3alteriacquirit,hocenim fit per iusaccrefeendi,quod locu habet in ultimisuoluntatibus ex coniedu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;- ,,

rauoluntatis teftatoris,amp; tacitaquads fuhflitutionetalibuslcgatanjsinuicc fada.I.SiTitio Ô£^Meuio.fF.deIegat.ij.Slt;I.Vnica*ÿ‘His ita.C.decad.toIlen. quae coiedura non recipit in contradibus,amp;^prefertimftipulationib.ideo^ in efs locus nôeftiuriaccrefcendi,utpcrdd.ind.l.Simdiiamp;7’itio.Porrô ad I, Fundus.fF.de contrah.empr.quæ huic loco repugnare uidet,bene refpon-detur hie in cafus pofitione.ReguIa aSt quam ex hoc textu colligit Accurf.

utile per inutile no uitiari,latèdeclaraturper Fabr.hic,amp;S Dy num in c. V ti- Re^U le.dereg.iur.lib.e.Vbinotaturregulamobtinerein ijsduntaxat quae dim-dua funt,qmec^ pro parte fubfiftere pofFunt,non etiam in indiuiduis QCinfe-parabdibus,

'Tuoiuriß(bie^lt/6edi») Seruotuorcilicet,autfiIiofa.Namiicct deferuo jjj,^ hic nulla fubfequatur declaratio,habemus tarnen exprefTum textum in I.Do minusferuo.fF.deuerb.oblig.amp;finl.Sifçruius.ff.de damnoinfedo.Vbi dici tur,uocem ferui efle uelut uoeê domini.Cçterûm ex ifta limitatione noftri te xtus redc cofligi uidetur,pattern filio emancipate ftipulari non poffè, id ^^iff^ßipu' quod omnino conceditFaber hic,putans pattern filio emancipate non ma- ^‘”’' P°fi^^ß^^ gis ftipulari pofte,quàmcuiuisexcraneo.anegatl.Sigcnero.C. de iure do- '’^•*quot;^*P‘‘^®» num. Vbi pater nonpoteft ftipulari dotemreddi Filio emancipate.Commit nis tarnen fèntentia eft in con£ranum,cuius argumenta uidere licet per Fa= brumS^Angel.hic.

Tibi {tclmris.) j^ufi f^dum aliquod insftipulationem fit dedudum, quod perfon» fllij inhacreat, Vt fi ftipulctur pater filio ire agere licere.

Paff? ^tó iH' Ra limitât lurifconfultus i'n EQuod dicftunfEde uerbonitn obligat Hff SC pulansqiundo altera li'mitatio,ut procédât régula textiis,niïi ipfe pater foludoncmm ilkid ipp^lioicqui- tempus diftulern, quo filiüsramiliàs fui tuns efteduscrit.Nam turn pates rat, nonbb^fediilio’acquirit,utilem tarnen duntaxat habebitflints cxltipula-t«ongadioncm,nifiiuopatriha:rescxdtcri't,futiiro enim hacredi etiamex-traneoftipulariqi«spoteft,0iSex ftipulationedtredam adionem poteftac** qinrere.hQiiodcunt^^Si quis ita,ff. deuerb^obligatà^ l«Auus*fi«de pa-dis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;?

^^^uiHetur^di' ^f^^^^^^^-^) Non tarnen femper in totum inutilis eft tab's ftipulatio^Nam ad verjitite inter' h’^^nda eft diftindio,num dilparitas in quantitate fit,an in qualitatc,hec e-rtfgiftonK cr niminrotum,ina iieró tantôm in partem uitiat ftipulationem. Qitalitatern tejpon/ionif. “c^0 hie uoco formam concipiendae ihpulationis,quae uel pUrafn,uel fab co aÿalittK. didonc,uel in diem ftipulationem effi tir, duanritarcm autem dicimus rem OjiAntittn. ipfam,quæ in ftipulationem deducitur. Si quis ergo pure inten1^atus,fub conditione reipondeat,uel ècontrariojnutilis prorfuscritftipulatio, Sed ft ftipulantiuiginti,tudecempromittas,contrahiturobbgatioin decem,5Ccoit traJq^Si ftipulanti,ft.de uerbo,obligat. Hæc tarnen dodrina non omni* bus placetNamChriftophorusPortius hic putat,utran(Ç ftipulationem æ-què i nun lern efle,ducitur argumento huius textuspnquo uidentut iftæ dug ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ftipu!anonespcnitusæquipara[i,cùmeadcmuerbonim ferie abfoIuanturamp;Z

determinentur. Ad didumParagraphum,SiftipuIantnrelpondeteumin* telligi debere,ut ualeatftipulauoinminori quantitate, fi diuerfitas ilico fti* pulatori placuerit,referendofcilicetd*^SiftipuIantnajddidum^*Cümadij« citurummediatéin d.l.f,praecedentem,qui habet,quod cüm adijcitur aliquid ,, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uel detrahitur obligation!,femper uitictur obligatio,nifi ftipulatori refpon-

bonis diuerfitasilicoplacuerit.Communem tarnenfentennam ueriorem pu tat ßartolus 6C Iafon,pcr rationem quam pOnit textusin d^^Si ftipulanti, Adgt; ferturenim ibiratio,non quöd diuerfitas ilico ftipulatori placuerir, fed quia Mfgwb ni maiori quantitate Temper ineftminor. Ex qua rationc uidetur coHigi pof ferégula,^lódquandocunt^respromifla ineft interrogattoni,uel contra^ interrogarionisfiJsrefponfiom'sdiuerfirasftipulationem non uitiat,nift in eo quod excedit rem in qua conuenit,Vtfi quis interrogatus:StichumSlt; Pam philumfpondesï’Refpondeat^ Stichum fpondeo,uel contra:quo ad Sti-' chum prafftandum,contrahitur obligatio.dJ.f^Sed fi quis. Ineflè autem alteri inpropofito illud dicimus,quod eftilliusaltcriuspars integral!s,ut fft

* nequaalterumnecdeberi,nec folui pofsit.Vtigitur hancreminpaucacon traham us,qugt;ties diuerfitas inter interrogationemamp;^refponfioneminduciC diuerfitatcm in re uel qualitate,tótiesprorfusuitiofaeft ftipulauo,

stipula ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^* ^^^ iuriJubietHits^') Vnitas enim perfonarum , quæ ex legis lip

feruun ^^T dione inducitur,ftipulationem uitiat, ne-fcilicet contingat adionem Só wlnwn.fidf ‘*'pafsionem ueluti in eandem perfonam incidere, Sed quum hæc iden* ßl^ ’ '^ titas merum fit luris ciuilis inuentum , nihil uetat eas perfonas inter * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fe ex mutuo confenfo naturaliter obligari,!«Fraterà fratre.ffidecondid»

indebiti, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Kde adï.amp;fobh'g.Et proinde potent durante patna poteftate in folidutn con- TiUutßntiKtK uenirijamp;rntG foluerit,uel bonis celïêrit,incarcerem detrudül.penuIt.C.Qtii guibiK caufis boni's ccd.polElmó ettam poftquam fui luris fadïus eft,inJblidum conuenó obU^tur, tur occafione eorum quæ gefsit cum adhucfui luris non elïèt, prætexquàm fnqmbufdamcafibusjinquibusêonueniturtantum in quantum factrepo-teft,qui habentur in I.if.ff.Quod cum eo,qui in aliéna po te ft. Ex mutuo au-tem obligatur,fedexceptione Macedonian! aduerfus mutuum repetendum mceiowantl ^efenditur.Item exuoto non obligatur,fi uotumfit reale,id eft,quod in reru S.C. autpecuniæ erogatione conftftat,utfi tcm^lum ædifteare uouent» Ex uoto ueróperfonali etiaminuitopatre obligatur,ut fi Sacerdotium uouent,uel Monachatum.I.fina^Hoc edam.C.deEpifc.Sfcler,

T^/e^ue promittere^') Poteft tarnen mutus alios contrarius celebrare,ut W“*^ ‘^“’’ /*^* cmere,uendcre,Iocare,conducere,hgreditatem adire.l.In quibufeunq^.fEde fffi^rint^At, an.SC ob^ig.æ I.Mutum.fEde acqui.hacred.Diuerfitatis ratio eft,quïaftïpu-latioprx caeteris contra(ftibus utnuft^ contrahentis non folùm confenfum, uerumetiamuerba uocesc^adfubftantiam fuamrequirit«I»j4n prin.óTm^» Si quisitaÆde uerb.obftg.Ét inijs quaeadformamreipr£cfcribuntur,non fuf ficitfi aliudacquiualens interueniat,ut notâtBart.ind.l,f, Cateriueróeon- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

tradusconfenfupotifsimümperficiuntur» Necobftat,quódmutus matri- M^foruw uw monium contrahere non prohibeatur,in quo tarnen uerba uidenturefte ne# trimonia. ceflaria.Nam dicimus,Matrimonia in ijs,qui fari non poflunt,fine uerbis có trahi pofte.c,Fraternitas.cxtr»de fponfal,amp;matr,In ijs ueró,qui fari norunt, uerba non funt ad fubftantiam neceftaria,fed ab Ecclefiapræferibuntur pro bationis caufa.c.Tuac.extr.de fponf.SC matr. Simile eft in præftando iura- M/iforuwiwM-mento,ut in ijs,qui loqui pofttint,uerbispræftari debeat, in mutis uerô prac^ mentwrn» ftetur alio quoiiismodo.per glofftin c.Teftcs.iij.qugft.ix.Cuififidem habea nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

mus,noneritfequendum,quod hic putat Faber,Mutum teftem efte non poft fe,eô quôdiuramentum ueritatis praeftare non pofsiuLimitat autem hunc^ Barnin d.I.j.ut procédât inftipulationeuera,nonetiam infitftaautpraefum* pta.NamIex nonnunquam inter mutos ftipulationem interuenifte fingit,uc in cafulegis j.C.dc rciuxor.ad.Vbidotent repetit uxor adioneexftipula-tu,etiamfî nuftaftipulatio interuenerit.

Càm ad ftipulationem confenfusquot^ fit ncceflàrius,nonmirumG'ftipu-hrinonpofsint,quinecmentcm,nec confenfum habent,quo fit utneqj ali- ^“*'*^’*** os contradusfuriofusineat.l.Innegotijs.ff.dereg.iur.Furiofb autem acqui-paratur is,cui bonis interdiernm eft,ut notât hic Âccurfius,qfem tarnen in- ƒ tenige,ut in hoc æquiparentur,ut obligati non pofsint. Nam in hoe diferi-®^”’**”^'’^ ‘ * men habent,quàdfuriofusutalterinonobligatur,ita neefibi obligat alte-* ’ ■ rum,fed prodigusftipulando fibi acquirere poteft,licetalteri non obligetur, hls cui bonis,ft.de uerboblig.Prodigus enim licet moribus defipiagfenfu ta men non omnino caret,neqj negotium penitus non intelligit.Quare re ei ins pupille uideretur acquiparari,dequodiximusfupràin ^’Nunc admonendi.

Huius ^materia tradata fuit fupen’usfub tit.de autor.tuto.SrpIerift^locis a!ijs,Sr habetur in l.In negotijs.ff.de re iud^

Gerits) Hoc uerbum indicat textum noftrum nondequouisnegotio Sfrerf. generaliter inteHigi (nam pupillus teftari no poteft) fed de contradibus dun-

, EXPLICATIONES INSTIT^ IMP^ taxa€,ad qncs folosgerendi uerbum pcrtinet.l, V erba.æde uerb.obl/^, rupitUtri^U' Jfißntii£ proximité,) Triphceshic facit pupHIos^AIn enimfuntinfantcs^ (»lt;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;all]' infantiæ proxjnn.,alq pubertari proximi,quorum dilfindiionem ex anna

rum numerofumendam putat bic Accurfius,(èd nonnulh'malunt hoc rehn-q«i linteis arbitno^utpote quod nulla L inueniarur dctcrminatum,Ij'.ft.de iuredelib.Suntcmm alq alijs enam coaetaneis ingenio maturiores ac pracco-dores,

J'^ _“1^”^^’ -^on tnukum.) ConirciMut#uteminhoc,qwôduterlt;ç,ScfurfofusÔ£rpu’' piHus,qui nondum pubertatipWiximus^ft^non inceHigunt,qind agant, Ateß tdeo,quemadmodum fun'ofus,qui diftindcloqui poteft, (hpuJari non po* tcft,qu3tumuis mile illi foret negotiumata amp;: pupillus,liue ad hue infans fit, fiueinfantiæproximus,fubrili ratione tuns ftipulari nonpoflct.^. Funofus, fupr.eo amp;nbsp;l.f^penult.ff.de padis,Benigna tarnen Jurisinterpretatione rece ptum eJtjUtinfanslion folùm fi diftindfe loquatur^fed fi modó uerba imitari pofsit,redènonnonquam Jbpuletur,nimirum cùm negotium non modó i-pfi commodum eff,uerumeuam omnino neceflarium^ut fi à tutc^e Ibpule-tur rem fuam faluamfore,I,Seruum pupilli.iunda gloJE ff. Rem pupilli faF uam fore.Qjai ueró ïam articulate loquitur,tametfi quid agatur non intelit* gat,necdumdolifitcapax(qualem infantiæ proxitnum aulnrc appéllamusgt; ftipulari tarnen benignè permittitur,ut hic,ÓC hj-ÿ-Funofum.fi.dead, Sd obligat.Pupillus enim exquofati coepit,redé ftipulari porelf.I.fin-^'Pupillus* ff.de ueib.oblig.Pupillus ueró proximuspubertati üel fummo iure ftipula* ripoteft,Namamp;:diftindè loquitur,ÓC negotium intelligit,efttp doli capax» Alteri tarnen,ut diximus,fine tutoris autoritäre non obligatur, Caeterûm dé pupillo hadenus !ocutifumus,qui frequentiore lurifconlultorü ufu hoc no minecenfetur,quifcilicetcumimpubcs fit,defi|t in poteftatepatris efle.Na titiuipni iiuiin fihusFmiliâs impubesneautore quidempatreobligatur,ut hic in fine fub-ioebltfftur, dit rextus,quod tarnen inteiligi debet prout inadditione ad glo.ut in ijs procédât,qux meram adferuntobligatfonem,in quibus non fatis eft idonea pa* tris autoritas,utfub illius uelamento filiusfamilias obligctur.Scd fi negotitr fittnedium,nempe quod SC utilitatem amp;nbsp;obligatiOnem inducat,fufBciet filio patris autoritas,ut in adeunda hxrcditatc,quam filiusfamilias adit iuftu fut patris,FQuiin aliéna,ff,de acqui.uel amitc,ha:red,

Conütio JM- Obh^athnibus^) NotâtAccurfiusidcircolmpêratorem gcneraliorihic poRibiln owne ’^^* uocabulo,quia impofsibilisconditiofiadfirmatiuè concipiatur,nó folunl fowrademui* ftipulationemSCcxteroscontradusftridiiuris,uerùmomnemcontradum* lï^^ licet bonæ fidWi fit,uitiofumredd;t,l,Non folùm,ff.de ad.SC obliga.SCl.Jm* pofsibitis.ff,de uerb.obhga.óC 1.Impofsibilium.ft.de reg.iur,Cuius contraria fuperiusdidum eft in u'timisuoluntaubus«$’Impofsibilis.de hæred,inftit,ôd ƒ» fin.fupr.de legatis.Vbi enimduorumpluriumue confenfu res agitur,ur in omnibus contradibus,cenfentur contrahentes earn cogitationem non ha buiffe,ut fub ca conditione quid fieri uelint,quam fciant impofsibilem effe* Kitrimamo J^ matrimonij tarnen contradu propter fummum ipfius fauorem receptum «onditiompof eft,ut impofsibilis adpofitaconditio contradum non uitict,ffd ipfa uitietur, fibilis idit(i4, 2C ut non adieda reputetur,nifi fit conditio contra matrimonij fubftantiam, hæc enim matrimonium uitiaret.c.fin. extr.de conditionibusadpofitisi f^dijciatur.) Quidautemfitdicendum,c0mresimpofsibilis principali terinftipulationem deducitur,di?fum eftfupra in initio huiustituli.Ft inhoc conueniuntcontraduscum ultimis uol«nianbus,quöd non ua!canr,fi rem ïm^ofsibilem

LÏB» tu» TIT, XX^ Dctnutilibu^^iputathnibifi^ ft# Impofsibilem pnncipaliter c onti'ncant. t Si quis inquilmos^’finahS^ I,Idem luiiànus^fin»fF.de légat,f.

AÂihü ualct^ ) Adeô ut ne naturalem quidem parfat c^hganonemjitec emm ex confenfu potifstmûm ortum habet,qui in hifce ftipulationibus defi-deratur,d,I.Non folum.quo fit,ut tail ftipulauoni adiccius fideiuflorernftt-no non obIi^etur*LSifub impofsibiltfEdefideiulTIremfipromiflorimpru-dens promiflum prxftitent,ut indebitum condfeeuKSf niilitem,C»de cond* ob caufam,

lmpojùbi!ü^2 No tat gio IT in ^»Impolsftiihs.fupr^cïe hatred,infl.quatu- ConUtintat orfpcdesitnpofsibilium condidonum, quarum prima,quam hie nofter tclt; impjßibdusy xtusexphcat,prôpriacli.Tcxtumtamenetiain inea conditione procedere, quæ de iure impofsibibs eft, quâmue leges ôiS boni moresimpleriueiant, prorfus controuerfta caret,ut pci Uocr.in dvlJmpoffÆco.Et fdemdicendS putantde Ca conditione,quæ ipfo fado eft iinpolsibilis,modó ne fub impoP frbift ean^omprehendamus cóndjtionem,quté difficihs uerius, quam im-pofsibilisdiccretur,I,Continuus*^Göm quis.óC ^llIud,IF,eo,Scd an etiatn in eo impofsibili procédât nofter textus,quod propter perplexitatemaccidit, nonütisconftat,ueluri fi quid Titiopromittam,!! Memo non dcdcro,amp; idè Memo prornittam,ft Titio non dedero.Zafiusin d.l.fmpofsibihs.pütar uti-kmeflêftipulationcm,perI,SiTitius.ffieod.Vbi lunfconfultushuiulmodf perplexitati exitura inuenit,ac diftblutionem,

'-^7^^^‘^’) Negating fcilicctconcipfendoconditionem natura impoisi toUfio contre biïcm.Nam etiamftnegatiué concipiatur conditio de iure impofsibilis , pu- ioiwf more^ tantBart,amp;SJafbn neeppuram,necpfulpenfam nafeïobligatiónem, Vt ftquis dixerit: Si hominem non occidero,decemdafeI{'ondest’Hæc enim condi-tioæquê contra bonos mores eft,fcilicet ut quis aliquid capiat,nc malcficp urn committatj. Innigen tium;^‘Si ob maÏeficium.fFdc padis-,

/Vort attigero,') Nonabsreuideturhic Imperatórhoc uerbumadftipu iatorispcrlbnamretuliftè,Namftad piömiflóremreferretur,licet ucrbis ne gatiuis concipiatur,magistarnen adfirmatma uideretUr fieri,eaqUe impofsigt; biIispromifsio,acpröindeinutiIis,Vtfidicam: Sidigito ccelumnon artige ris,decem fpondes f Inbac enimpromifsioncillud contineri uidetur,ut pro miflorcoelum digiio cangat,quodfi nôfaciat,inpœnamdetdecem,quæpro* trufsioprorfusineffieax eftJ,Si homo,ff,eo,

Inter al^enta, } Ablentia in lurcpro uarietate fubicêfae materie uarie ^htf^ia ïn ht^ qüoej attenditur, Aliter enim in ufucapionum materia,ahreHÉn cicarionibus « “^^iï ^ff^l^ faciendis,amp; aliter in ftipulatione concipiendaabfentemæftïmamus,hic au- f’«t. tem ab fen tem dicimus eüm,qui tam procuï diftat,ut akern cxaudirc,auf cer-tèinteHigere nonpoIsit.Cüm enimdefubftântiaftipulationisfit,ututcrque akerumloqUentemaudiat ac mrelbgatJ.f.in prin.ôt ÿ' fina.fKeod.non fuffi-tietut quis præfensfitcorpore,nifi negotiumquodgeratur fnteUfgat.Qu^ propter non habent neceftè Notarigdum prçfenrein aliquem ftipulationi fit ifte fcribunt,addcrc cUm uerba quoq; intellexiflè,cüm hoc in iHo contineat ^ ut notât Angelus hic.

Tales/crijpturof^) Non quibusipfa uerborum obligatio concepta fît, Scriptw^ts cumnonniftuerbisconcipiatur,ut didum eft. Sed fcripturas hic intelligit inftrumentum publicum,quoftipulatio pfius ucrbis concepta continetur, atqpprobationisategmeraoriæ caufa adferuatwr. Cuiufmodi fenpturæ licet

f prfncipaÏÏteraediredô fupcr perfonarum praefenria fadæ non fint,fed cam tarnen indiccnt,ac obiter denuncient^fidem tarnen omninofaciuntde ftipu Jnftyuinett/am lanrium praclenya , nifi contrarium mamfeftifsimis argumentis oftenda-publicum an tur» Atiÿ ita ex hoc loco apparet,publicum indrumentum falfïtatis po He red-poßußlßtatü af guè,in quo articulo multum laborant Doctores hic,00 inl. Optimum.C.de #r^r, contrahend.amp;^ committ.ftipubamp;in I.In exerccndis.C.de fide mftrumento-rum.óC in c.Cüm communes.extr.de fid.inftru.Joannes Fab.hic diftindio-nerem expeditinhuncmodum: Authuiufmodi publicum inftrumentum 5 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;femel eft à partibus agnitum,a#approbatum,necp fuper codent negotio con

trariuminfirumentum utriufeppartium uoluntate fadumeft, aut nunquam fuit ab ipfis partibus agnitum ac approbatum.Priore cafu non admitteretur alter ad reprobandum inftrumentum, nifi doceret fe pererroremprobafie, forte quiatam ipfum inftrumentum pradegeretur, aliquac claufulac fucrunt filentio pra£teritac,autnon intelIedx.I.Si quiscum aliter.ft.de uerb.oblig» fiC hNcc ignorans.C.dedonationibus.Pofteriore ueró cafu no^ft dubiu, quinpofsitinftrumentumreprobari,uthic,ói5in d.l.Optimum.ftreproba-ri quidem poteft noniblumquoadid quod minus principahter indicat,ue-rumetiam quod principahter continet.I.Iuriigentium^’Qjiod fcrê.ff,dc pa tftis. Veröm quemadmodum contra inftrumenti ueritatem,anr folennitatem probationes admittuntur,itaquoq^pro inftrumentoU.j.ót^ l.Sicut iniqui. C, debdeinftrum.

Scripturam^) Ideft,aliud publicum inftrumentum uerifimihus,6Ccui magis fit adhibenda fidcs,de qua re æftimabit acquus Iudex,ut uult hic Ac-curfius,in uerbo,Scripturas»

Quotte^es ai leviesidoneoSr) Qiiot autnumeroteftesrequirantur,utpofsit inftru-rtprubandum mcntumfalfïtatisredargui,multumambigunt Dodfores. Communis tarne« itnirumeruum fententia eft fufReere duos teftes omni exceptione maiores,feu quibus ri; reijuunMur, pofsit imputari,fiue illi eidem fint qui in inftrumentofuntfcripti,iiut a, j;

imo per unum tefteiriininftrumentolcriptum,putat Faber inftrumentum pofte reprobari.Cftm enim ad fubftantiam inftrumenti duo teftes requiran-tur, altcro fcriptorum teftium deficiente,noneftmirum ficorruattnftru-mentum.I.j^ Si quisneget.fRQiiemad.teftam.aperiiSi autem fint a!rj teftes quamquiininftrumentofcriptierant,ea ratione elident inftrumentum, ac infirm urn reddent,quia ipfum pari probandi uirtute facient uacillare, cuius reiexacftiorindagatio exDodoribuspeti poteft,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Huius^ materiam habemus in I.ScrupuIofiim,8^ I.fin.C.dc contrahen.Sd committ.ftipui.

Régula. nbsp;nbsp;^^^mojlipularipoterat^} Huiulmodi enim ftipulationi obftabat uctus

reguIa,Ne abhærede uel contrahæredem acftionesincipiant,quactiamra-tione inutilia olim erant Iegata,quac poft hacredis aut Icgatanj mortem reim-StipuUtio poft quebantur^Poftmortem.infr.de legatis.Venim Accurfius hic uidetur earn .■nortem /ï«p«hobièruationemadiusuetuftifsimum retuliflè,quafi ueteri iure fftorum hu-torn an ualsat iufmodi ftipulationes äC legata non fuerint inutilia,id quod Faber fiC Angelus hic putauerunf,Ai^umento l.Centefimis'^j.ff.eo. ex qua habetur uaie-redandiftipulationem in tempus mortis collatam. Sed contrarium indicat Imperator hic ,dum ueteris illius fcrupulofæ obieruationis emendatiOnem fibi ipfi uendicat,quemadmodüm 2C in I, V nica.C. V t aeft.ab hæred.amp; con-trahæred.incipiant. ueterem illa^n regulamprimùm fe reiecifle afleuerar. Nee contrarium probat dU,Gentefimis. Nam ibi nó differtur ftipulafio poft:

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mortem.

LT B* in* TIT»XX ’ l^c inatihbtis ßipuläHonihis. «i ’Mortem, fed in tempus inor«s,atlt;^ ita non ab barrede,fed àdefnnero iftciptt aelio»5lt; in hæredem continuatur.

’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^» ltcmß(^ui^^ - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . ^

foodie dare ß^ondes♦) Huius prepoftera: IWpuWofife dat darius excm Stipul^iè fri plum Theophilus; Si nauis eras ucnerit,hodic dare fpondesfCuiufmtdi fti po^^^^^ ^ puiationesprepofterac dicuntur,qu0ddatioc0nditi0niseuentum,atcpadeo' obligationis ortum præceder e uideatur, cum tarnen ê contrario condnionis euentus,ÔC obligationis natiuitas ipfa danone debeat ehe prior» Vcrùm an-tiqua diapiæpolceri reprchenfioanteaquiSema LeoneiubJata fLiit,feÜm . dotalibusinftrumentistantnm ,poftcaueró luftinianus etiam ab omnibus . ^t tam contraAibus,quamuhimisuoïuncatibusreicdam ede uoluit,nempe ut huiufmodi præpoiferusordo nelt;^ftipulatjonem,ncq}contradum uil urn ui tict,ita tarnen ut exigendi facultas ante conditionis euentum non comperat» .fedin tempus euenientis conditionis differatLjr.TPrxpoiieri^C^de tefta-

, In dotibits^} ExemplumhuiusftipuîationùpônitTheophilus,fima^ ritus uxori dicat : Promitto tibireddere dotem, eûm morieris,fi fme liberi$ tnortuafueris»Namhicdatio refertur ad tempus uitat,exitus ucró conditio* nis differtur in tempus,quo uxor eritmortua,

- Cüm moriar^uelentn morierit, ) Quare potius quæ poft mortem confer stip-ulitio b ■rebatur ftipulatio,apudueteresinutilisfuerit,quamquae in tempus mortis, ttrnpn mortis-^ l^atiofuit,quia exhacftipulatione non eueniebat,utaftioab barrede, nel contra haeredem incipiat,ftquidem uiuys raoritur,mortuus nonmontur.qua propter non o b Rabat «etus régula talibus ftipulationi bus»

* Et nunc ualet^) Si tarnen fadlum ahquod in ftipulationemfitdedu-i?lum,qiiodperfonac promittentis ita cohæreat,utab alioexpleri non pofsit tab's ftipu!atio,SC nuncSCoIimeratinutilis»I.Ccntefimis;^‘j.ff»e0»Sccusau» tern fl fadum ab a bo, pma ab hæredepræftari pofsic44»Centcfimis»

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^. Sißeriptuni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;;

fille,led hoe fituitiaiiOceàteftibuspronUnciatum, Anetiam intefirgatuf ^°^’\\t^ interrogatione præcedente fuifie fadam promifsioncmtRclpomDiuerfurii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

eflein teftibus^inftrumcnto,utteftimóniunKquotcftcsprómifiilêa’iquem .. “** dieunt,n0niunicicnter(tipulationemprobct,nunnterrogationc præcecen j^^,^ teüibia teritèfadainpromifsionemdicantJ.j’C’de ufuris, Eftenim uerbum Pro- jj^j^ ' mittere,generalis nimiumSCambigua: fignificationis,ut qt#e nudis etiam’ padis conueniat,bScicndum*^*Didum.ft'.dexdiI*ed;do,Curtamenfiïnin ftrumentofitfcriptumahquemproinififle,uerbum Promittere,adftipulatio nemrcftringatur,nonetiamfiidcm uerbum à teftibus fit pronunciatum,Di

öerfitatis ratio uaiiè aDodoribusredditur.Ea optima uidelur,quam ponit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

Paulus de Caftro,in d,I,fiquia fcilicet inftrumenta utriufe^ partis confenfik perficiuntur,ideoqjuerba in inftrinnento,fiuc publico,fine priuato pofira, maximam habcntcfticaciam.I.j.C.decontra’i SC committ.ftipula.teftesueró ütplurimum ab altera parte aduerfus alteram producunrur,idcocp uerba in te ftimonijs fecundum propriarn fignificationem Gapiuntur,adeó ut fi genera* hafint,uelambigua,producentem non iuuenr,neq; pröbahtem reteuentU Non ab hoc.C. Vnde Icgit.SC cJn præfcnÂa.lundagloir.in uerb.Dubimnf

ÿn ; EXTLlCÀTIOriE5 INSTIT* IMT# T mififîc dicant^pofsic Indexindeoccafione Rimpta,ex officio fuo uîterins irv terrogare,num fecundum ftipularioms formam fada fi t promifsi'o.

'Pcrinde habetur, ) Idc^ ex fubtili ipfius uerbi interpretarione, ut imlt -* feUlcen, AIcji?t;anlXed*4fESieert«mpetatunNampollicemur(inquit)ukrô,pro-Pront^are. p»aigïus rogaü.hoc tarnen alq referre malunt ad juris præfumptionem, cui fenten(;iae:faLtet TheophnitransIatio.Admitrit tarnen hæc præfumptiopro-bauoneni incontran’um,ut didum eft fuprà in^ Item uerborum»

^ C^uotiet, Stipulatio fluf^ 'Pluresra^yQuxfcihcet fumuntur tanquam diuerfàe,ac ffgillatîm cx^ rium rerum, primuntur,nç)n etiam fi fumantur tanquam unum aliquid per multitudmem eonffitucHtes,accruusenim uel fummaaliquapecuniæ/esplures funt,una tarnen acfimph'ciftipulationecomprchenditur.I.Sciredebemus.ffieodJmô / nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ïîpluribuscorponbusdemonftratis, ut equo,boue,lanceÔ!fc,colledimeas

darf ftipuler,fn hune modS : Qiucqufd mihi ex caufa Icgari debes,dare fpon des,una eft ftfpulatfô,dJ,Scfre debemus» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Pna pipulatione comprehenduntur, ) Id eft, uno ac codem oration fa contextu fnterrogantur nomfnatfm.Nam re ipfa tôt funt ftipulatfoncs,toti-demép obh'gatfones,quot' tes fn ftfpulatfonem dedudæ. d» 1. Sefre.Tantum enfm effieft fimplexlponfioadpluralftatem return interrogatarum data,ac ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fi fingulatfm de unaquaep danda fpopondiflet,

l^ropter omnes tcaetur.} Id eft,ad fingulas tenetur fingub's oblfgationi-' bus.Refert autem plurfmum,an ex huiufinodi fnterrogatfone amp;nbsp;leiponfior ne una fi'atftfpulatfo ac obligatio,an plures,Nam fi una foret omnium fllaru rerum obligatf o,nô cogeretur creditor unarn fine relfqufs acciperc,cùm nemo partialem foiutfonem recipereteneatur J.Tutor^Lucius.ff.de ufurfs» ' Praeterca cùmpluresfuntftipulationes,poteftillarum una refolui (forte pro peer uipum ref fn ftfpulatfonem dedudæ) relfqufs fnfuo uigore perfiftentf* pusdrCum eiufdem,ff.de çdfl.edfdo,

Stifulitio alte“ Quia fuperfus fn ÿ Sf qufs alfum.didum eft,quempfam fnutflftcr ftfpuîa-rißda quomo rf alterf,efus hic ratfonem rcddftlmperator,ôô ponft modum,quo ftfpulatfo-' 49ult;it(at. nfs alienfadæalfquaeffè pofsft utflftas.Sfmflem ƒ♦ habemusfnbStipuIado ffta.ff.eo,

'Planeß(Juif,) Atquf uidetur hoc confilfum inutile,propter I. Stfpula-Antmomta. ^^ ^^^ modo.ô(^ tSf homo mortuus.ff.eo.ubi dfcftur,quôdfi ftfpulatfoprfn • nbsp;nbsp;cipalfs no ualeat,inutflftcr apponat pœna.Scd dfdæ leges procedunt,quart

' nbsp;nbsp;do ftfpulatfo p^ncipalfs eft contra leges,nempe qufa turpfs,uel côtra bonos

mores.Hufe autem ftfpulatfonf lex non refiftit,fed tarnen ef non adfiftft,fmà confilfum dat,quo adiuuaripofsft huiufmodf ftfpulatio,uerùm ne hoc qufdc modo ufdetur utflfs effeda talfsftfpuIatfo.Nampœnac ftfpulatfo cftaccelîo-Megwliijcuniex rfa,^ acceflbrfum non ueftft neep confirmât principale, I, Ex pupillarf, ff, de ftptioœ. nbsp;nbsp;nbsp;uulg.6f pupiUadubftitJmô uidetur quôd uitiata prfncipali ftipulatione,degt;

beat quoep uitfarf acceflôrfa.Certè fatendû eft cum glollà noftra finali,prin-( cfpalemftipulationem non effief utilem,fed fpft metu pœnæ duntaxatob-temperari,Argumento l.j.ft.de recept,arbit. Non tarnen uftiatur acceftbrfff ob uitfatumprincipale,N am ea régula non procedit fn acceflbrfo condftfo-nalf.Namtune quicqufd eftfn prfncipali,defleditur ad naturam conditio-nfs. ExdfdfscoUfgftBar.fnd^Altcrf.quôd iftaftfpulatfo pœnænon com mutatur mora,ubi enfm nulla eft petitio,ibf mora non eff,l,NulIa,ff,dercg.

LIB» in« TIT« X^« I^cinHtilibi/s/tipulafhfiibiis, , «4 iur.Sed commitutur ex client 11 conditioius,0 fcxKcet feruatiim non fit quod vit promifîum, id^ cxtraiudiciali intcrpcllationc mantfeftabicur, uttradit iiaruind-^Alten.Sediftas pœnæftipulanoncstanqiiam iifuram fapicntcs putat Zafinshodic reiedlas eflè,præfertim ubi fiipcr ahcuius rei danone interponuntur.pef c.S nam,extrade pœnis.ubi uetatnr exigi poena,propte# partem debin' non fol utam«

(Juins nihilintcreJl.) Nibd enim fiipulatons intcrefi,alten'iIKterno alt- Cur poertam at qiUddetnr,nec nc, nonneergo cxccptionedob repelbrLir,quipoenam exi- i^t,tuiM nihil git,cüm eins nihil interfitt’J.ij.m hne.lF.eod.Akiat.i,Paradox, cap.i.refpon^ iatertS^ Akt,quódhic poena nonpetatur ratione eins quod incereft,fed rauonecon-temptus,quiafcilicetnon eftpantum cdnditiom.ideoqj non rcipiciatur,an interfit,nec nc.poßemus enam cum ZaGo dicere, nonnunquam adtjei pœ^ nam propter intereffèjquod nobis imminet ex pnncipab,2lt; tune is,cuius n5 intereft,pocnamnonpoteftexigere«d.l.ïj.Secusautemfinon ea gratia,fedfo lùm ut in ckfecium conditionispeti pofsit,

- C)^i^jlt ^uantitas,) ldeft,utuoluntDoctores,anpoenae quantitas fit Ptgnaquitttti» Ïicita,nec ne.Nam dicunt,quód in conuentionalibusfipoena appofitafitper tlt;a qu£e^è nomina multiplicatiua,ut duplum,triplum 6Cc.poena nonpofsit duplum ex- psj^u. cedere.I. Vnica-C.de iententifs qua: pro eo quod interefuSi uefó per nomina cardinaha,ut unum,duo,tria i^c.pofsit pozna quantumlibet magna adpo-ni pro libito contrahentium.I.Si didfum.ff.de eiudtionibuamp;.PaulusCafiren-fisind‘^‘Altcri.inteIIigit,utfit mfpicicndatantifmquantitas poena£,quia ea debebatur,quantacun($fit,fi non fit illicita,nó infpicicndo,anffipuJatoris f nterfit,nec ne,

‘ (Jum eins interejjet^ ) Ceffante enim càufa,ceflàt quöcj legis difpofitio. c.Ceflante.extr,deappell.AtquifemperftipuIatisintereiIeuidetur,ut quód ”5*** ’ fifpulator ilium alterum ad antidota fibinaturaliter obne^iumreddat. dice-bins nulliïm hie interene cofiderarfinifi pecuniarium,feu quo aliquisfiat lo cupletior.l.Si tibi-f’Si paCfixs.Svl.Fideiufibres.ff.de padiis.Nemo autem i-dcocenfeturfacïuslocupletior,qüódhabeatalterum ad referendam gratia bbnoxium,cüm cum nullo iure pofsiteompeUere.I.Scdetfilège-^Conlulu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;0

Ït.ff'.de petit.hæred.Hunc autem ai ticulum noftri textus ampliat ZaCius poft Ialbncminl.StipuIatioifta^'SiftipuIer.ff.eo«Vt etiamfi nunc ftipulatoris bon interfit,fi tarnen cafus eueniat,qùo ftipulatoris intcrefie incipiet,conua ïefcatftipulatiO'^Qjiacfitum.in d.l.Stipulatioifta. Verbi gratia,fi fratri uel matri aliquidft.ipuler,initió inutilis eft ftipulatio,fi tarnen bcredis,fratris,uel nbsp;nbsp;nbsp;•

matris,ac proïnde meainterefie incipiat,dari fratri uel eius h'^di,fufcitatut ftipulatio. Qiia de re plura in utraneg partem difputac Iafon,in d^Si ftipu-

.ƒ. P^rJauice c^uh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*'

. Hie ^eftappendix^Si quis alium.fupr.eo.ex quo,5ó qs quæ diximus m^ Alteri.facilior euadere poteft h«c materia,

JVifi. panding ) Cum bic non addat Imperator alteram ülamlimitatio- Promißio ^^i ncm,quam pofuit in fpeeie contraria ^proximo fuprà,Argumento eft non ^tü^^i tpiitsfi» ualere ftipulationcmalienifadjr,etiamfimaximeftipulatorisinterfit,nifi peC wlw** nafitappofita,

• ƒ' Itcmncmo^ • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, • ^^.^^^fi^^^^^^^*). Gloirdatexcmplumde^tuaniniatimnjfcdconuenft

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;enti«»

cntiiTS excmpliuTi iiidcturpctnei «* Theophilus de rcquxnnhifub alloua co poKiGiy ô«o# «didone legata eir,uf non uaicaticiucéf inpulatio,qua eandçm rem ab akero u^j^’ ’ * quopiamiubc^demconditioncmihiftipuJordam Dico,abakero,fcdicct quàm berede,dari.Nam fi ab hurdle darf ffipulcr,ualebit lbpulätto,non qui tien» ut pet fe ekedu babitura déficiente ex tekamento adione,fed ut adfiO' nem ex tekamento cHicacioremS^ certiorem feddatd*j^SilubcöndinfE Vc Ïégataii) nomine caucatur,

f^tüiter Jiipulatits. ) Supnîefglofkdan',id ek,eius dominium transfet-» tnNamfuamremfibireftituiquisutiliterftipuIanir.quod tarnen uerumeke tumdemumputôjCùtndominôfuaîreiabekpofltksio.Nam quemadmodunt tesmea ampîius mea fieri nôpoteft,itaquoq^ fi rempofsidcam,amphus eius pofièfsionemacquitcrcnort pokumTedin dubio,cûm fimpheiterquis rem fuam kipulatus eft,diccns,Rem klam (fuam demonftrando)piomittisynôn-tlètradi autrekitui k(pularüsdiecrur,utpotiusualeat,quàminufihs fitkipa latio ƒ kQiioties*ft;eod* Ex hoctextutoroisimum ek argum€^tum,quôd fton,urfcihcet nOn cenfeatur quisrem fuamrekirui kipulatus-,iufi exprefsë tekituendi uerboin kipulationéfu ufus.bacitad hocl.Nemo.H.eo,

ôua pt*) Exfimili fcilicetcaufa,ex qua earn kipuIarur.Nam uuk Ac-turkusin h Si rem mcam.k.eod,quôd rem meam futuram ex caufa onerofa, utkiter kipuler ex caufa Iucranua,uel contra î SC loco rei,quæ mea fada ent, dus precium petere polsim»

.^. Sidealüti /^ulïacontrahiturobhgattu,) Ratio ek,quia hic deck utriufep pattiurtl Confenfuiinfli confenfus,qui tameninkipulationibus requiricur.tContinuuslt;^).æeo, de-f^tdanontic^Hi ß^j tarnen aheunde conkare partes in re ipfa diflertfiffè,ncmf e uel ex uerbis ^’*“*’* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;inkrumenti,uel ex ijs,quar ante condeptam kipulationcm a cl a fuei unf,alio-

qui ehim in dubio finguntur ambo de ca re cogitakc,de qua premikor cogi-fault,6C qux ptomïkórem minus grauet J.Q^ii ex pkinbus, à E Qiioties» tT, codem»

Stlmfatia luf' ^’^facihorem buiusmaterix intelligcntiam feiendum efi,tribusprçcipuê pistiicitur trif hï^*^lt;^kipulationemdici turpem,lèit,utloquitur textus nokcr,Ex caufa tut/ hm modif, nbsp;nbsp;pi. Aliquando enim kip ulat to propric turpis dicitur,quia uidelicctturpis res

ek,fiCinicita,quac inkipulationcmprincipaktcr dcducittir, Vt fiprömittam facere bomicidiurii,aucquidfimke. Aliquando autem dicitur turpis,non • rariene ReEquæ diredo promittitur,fed propter adiedam turpem caufam, üel conditior^m,ut fi promittam decem,ut facias,uel li facias homicidium. Tertio dicitur rurpis^quia turpiter fada,utpote qma dol o uel metu quis indu rurpit eduti lt;^*^5^^ ^'^ptomittendum,quod alioquipromikurusnon fuklèt.Primoca-jhpuiatioium fi*^ kipulatio penitus ck nullius momenti,6c ipfo lure nulla, 1. Generaliter. iK quando mtut» de uerbo.obhgat.adeó ut nee accedens fidenikbr ullatenusobligetur J.Si à reo-^'findf.dc fideiuklPoketioreuetó cafu dikinguendumek,uirmfnam in adieda caufa uel conditione tierfetur turpifudo,k»pulantis ncfolius,an foli* Us promittentis,an utnulqj.Nam fi ex urriukp parte ucriètur turpicudo,nulla nafcitur obligatio,licet iblutum repeti non pofsit.Nam in cauia utrinque turpi potior ek conditio poGidentis J.f amp;nbsp;1. Vbi autem. ff. de condid.ob turpem caùiàm.Si uerôfokus kipulantisfitturpitudö,utfi ab aliquo decern Hi-pulet,ne committam malcficiuni,uel ut reddam depofitumifflultorum len-tenria tkqiullamquoq nafci obkgationcm,ne fcilicet kiplilator ex fua mi-quicaic ullamadiónem,aut ahUdSliquod commodum tonleqkatur,adeó uc «Tin” nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;12

LIB» III, rIT. XXL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘DiFidéiu^^rilfKS, «ÿ

(ipromfflbrantecaufæ turpis implemenfum ft/piriatori promiflùm cxolue-rtt,pofsit condidione indebiti repeterejj.ôd if.æde condid.ob turpem eau-ûrn, Sinuerô poft caufamimpletam fdens dcderit,do«aflè uidebKUT,ac .. fîroinde non comperetrepctitio44.fF.de condid.indebiti. Cùm auten^fo- ^ ^^^^ fus promiflons eft uitihiii,prôtnifsio ipfb iure ualet, fed IHpulatoriÇetenti quot;nbsp;* obftat exccptiôjfôliïtôitt tarnen non tepeterctur. I. Idem 8Cfi^ Sed ôcT quod meretrici.iuhdaglofftff.deeôndidî'.ob turpem caufam.Vbi fi quis aliquid meretrid promiferir,daVe'fton compe4litur:fcd quod ilii hoc nomine dederit repetere non poteft. Nain liter ilia turpitef faciat,qüôd fît m.eretrix;non tarnen turpiter acc^it,cûm fît meretrix.,

Refert autem plurimum,an ftipulatio fîtipfoiure nulla,an uerô exceptio- StipuUtio ipfgt; nis ope duntaxatinfirmetur.Namcûm eft nulla,fîquis earn intentât in iudi- iweuuüi. cio,poterie Index ex officiofuo agentem à tribunal! repellere, etiamft nul

lam exceptionem reus opponat.lmô fi Index fententiam ferrer,ea foret nul- Stipubtia e^n Ia,eô qu^ non fuper ente lata diceretur.Sed cùm adio exceptionis auxilio piiont 'tnßrrM-caffandanenït,Iudex aduerfàrio nullam exceptionem profer ente,pro ado- ^** te fententiam ferret,SC latafententia robur obtineret.I.Veluti.ÔC ibi per dd, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

ff.de uerb.obligat, ,. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■lt;

Tertio cafu,quando fcilicet ftipulatio eft turpiter fada, uaiet quidem ipfo iure,fed exceptione quoep elidicar,æ metu uel dolo durante fblutum repeti- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

turJ.Si quis cûmalter.ô^ ibi Bartol.ft.de uerbor.obligat.Alioqui fi promit for metu iam Iiberatus,ueldetedo dolo foluerct,repctitionem non haberet.

1. f. C. Quod metus caufa. Et argumento’ à fimili ex I.final.lf.de condid.ob turpem caufam. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.• Sequentes duo ^’^ fan's explicatifuntfupr. de uerbo, obligate At fi ita.ôi ^Excondinonali. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Quac ad hune quocp ^ pertinent,di da funt in ^ Omnis ftipulatio. in uer-bo,Statim,fupr.de uerb.obligat.Quamuisautemhicdicatur eumnon pofte SHpuUtwpute continuo agerc,qui purè ftipulatus eft,intelligendum tarnen eft,ut non pof- ^°^ iit,quo adeum effedum,ut promiflbrem in mora conftituat.Competit enim *^'^^^’^^^ ftatimftipuUntiadio,ad quampromiflor conuentusftatim refpondere cogi fur,fed debicum fatenti concedetiir aliquafoluendi dilatio,prout æquus Itt-dexarbitrabitur,uc diximusin d^»Omnis ftipulat.

torpoft generalem uerborum obligationcm,antequam ad alia? obligationum fpecieS tranfcat,de Fideiufloribus obiter diflerit.

Profnittit,} SciIicetprincipaliter,utii^uitgIofta.Potcftta-ihcnÔ^fideiuflôriæobligationi accedere fideiuflbr. l.Graccè.ingloftaallc-gata.quocafuputat Porcius bic prioris fideiuftbrisobligationem diuerfbre- ii^ffof^^ ^^^'amp; fpedupnncipalem SCacccftbriamcenfcrfAcceftbria fcilicet,cùm ad debi- tiof’i^ft^^* ton's principalis obligationem comparatur : principalem uerô, fi ad fecun-dam fideiufsionem referatur-Pofset etiam^ici uterep fideiufsor ad prinew palisdebitoris obligationem ueluti per gradus pertinere.

?^«^^*’*^ütn*-€^*‘J^“®fidefubenteflè.' Hæc tarnen nomin/s EtymoIogia,qHeinJuï' ^ *”*’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;modum óf dcfcript/o,quam ind/cat nofter textus,p.atentior eft^quanl ut fo'

los fidciuflbres compledatur.Nam óf mandatores,óf fponfores^a conftüu-tores,Öf expromiftbres pro al ijs /ntcrcedunt,quos tamcn,nifi late furnpto fi-, deiuflÏR'/suocabulo,f/dc/uflbres non rede dicas. Eftenim inter bos difte-fijnttjjbr. rentia,quód fidciufibrperftipulationcm pro alip.obl/gatur,(ictarac;n utille sponjor. aliusremaneatpr/ncipaliter obligatus* Sponfor ucrónonintcrrogatus,ie4 Manduor, Ipontèpro alioprpmittit. Mandator ainem. Óf Conft/tutor nudo confenfn Conüttutor, obhgantur : fed mandator fere pft'ncipaliter præcedit obligationem, conflit ixpromlfor. tutor uerô fequitur. Expromiflbr totamobligationem in fe transfert,fie ut /s,pro quo intercefs/t,nunatenus obligetur, YidcgIoifiin Âutben,de fide-iufCcollatf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;n '

SanfiediÇ^e nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Diligcntinôßbi cai/iumJîtt) Qui igitur iàti/Hare prom/lît,/ta démuni t^utidi(»tur, (mpIcfTc ftipulationem (atildationis uidetur,fi eum dederit acceisionisloco, ' ’’f quiobligaripolsitôf conueniri.I./ij.fF.eod. Profptccrcenimfibiiælunt cre ditoTes,uf fii fortafsis debitor lapfusfuerit facultatib.pofs/nc ab b/s^uos pro illo obligarunt,quodf/bi debetur confèqui^ atq; ira fideiulîbris fides utne^, ôf debiroriôf creditori prodeft; buic,quôraagiseicrcdatur Jilli, utdiligcn-tiuscautum fît. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;junfn;, ( i,

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ifioftmibus autant oblr^ationihlSi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' '

Notât Aecurlïus diftr/butionemfi'eri.p|-o_fîng/tl/sgcnerib us obl/gationu, non etiam pro fingul/s obligationum Ipec/cbus. Sunt en/m nonnullæ obîi-‘ riietuTor cui g3t/ones,quibus fideiufîbr accederebah pote/KNam maritus uxori ad dote* oblirnttomnott Çoniéruandam ac reftituendamobligatus eft,bu/c tarnen Imperator fide/uf* fbrem accedere uetat.hpöf ij.C.Ncfidéiuflbr pro dote det. Indignum enim ôf per fidiæ plenum uidcbatur,fi uxor marito,cu/fefe crcdidiflet,dotis eufto*

J^rUfftciutlü.) Nönfolömlgitüt obligätfonf natural/ f/mul 6^c/uili ft-, del'llffor accederc potert,fed etiamcJUih tanrüm,quod tarnen inteUigendunl eft,ft modo tail's fit obligatio,cuius non otnnino fit iure ciuili eneruatus efte# Aus.Nam obligation/ natural//ântùm^ex qua etfam (blucum repetép olle t,fit ' deiunor/nut/literadqcltur,quail's eft ta natural is tantiitn,quac remanetex-' rindhi ciurii perpræfcr/ptioneln,uel peV fententrâtn, I* S/ qu/s poftqiiaingt;ff, co, SedfinaturaIisfit,exquafolUtQtttrcpett'n0npoflct,utqUee intiidb pact o'* contrah/tur,fi'de/uflbr utiliter ad/ungeturJ.Q^iodcnimÄ LF/de/uftbrob-li'gari'^Fi'deiuflbr^fEeod.Qgo caHi licet non fitf/de/uflorf/n plus obligatus,

* nbsp;nbsp;quam debitor nrincipal/s,cfficaciustatnen tenctur,nempe c/uil/ter Sd natura

1/ter.quaprop^r conucn/r/poter/t,licetaduerfus principalem nulla compc-tatadio« Necaud/etur fide/uflor ,fi pr/nc/palem deb/torem antèexcuticn-* dum dicat,ut notant Dodores int j* ffeo. Obl/gationi uero ciu/li tantum fï accédai fideiuflbr,eodcm iure cenieb/tur,quopri'npipal/s obligatio* Nam fï principalis obligatiopropter obftantem exceptionem er/t inemcax, ut qu/a fadum eft padum de non petendo.l.Si unus^ Padus, ff. de pad/s./îne efFe«* HegHld. du quocßftdeiuflbrcoa'uen/etur, propter regulam,quæ habet,Exceptioncs reales principal/deb/tör/cornpetcn/ès,et/amfideiulïbribus compctere,g(o* indJ*F/de/uflbr öbligar/^Fidc/uftbr* Dix/ reales except/ones.Nam fiper-fonæ principalis déb/fbr/s cóhac/cnt,fidciufibri non competcrent, Vt cunl principalis propter periOnalè piiurfeg/üm,iuft in id^quod facere poteft,noa C0nuenitUr,l,Except.fj^,dc except, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, f

f~l(ercdem rditK^int 4) Ad créditons quoque hxredem adiuê tranfit rijdn^orifei fide/ufloria obligatio.!.Fideiunoris,C.co.Limitat autem glolîà hunc locum, u^ttio tr-mjit ut procédât in fidciuHore,qui flip cr contra (flu aliquo intercefsit,non etiarn (tib^rtdsui* in eo,qui pro pœna admifsi criminis fïdciufsit.cuï adfiipuTantur FaberSC An g dus hic. N am quemadmodum morte rei extinguitur crimen^nec ^giWari tertranfitadhazredem.I.j.C.Ne exdelnflodciuntflijtafideiufsio promalefi ndeiußiofrg cio extinguitur morte fidciufloris.quod tarnen intellige fecundum additie- m4t^eio^ nem margineam,nifi certa poena dehdo fucrit iam inter creditorem Stf debi-torem determinata,ó^ ex nomine fidciufle^ fit acceptus.l,Ad diem^fEde uer borum obligat«

Fluresßdcwljöres^) Limitât hoePortius poft Barrad eos,qui fimulfi- pJuresfiihiu{P^ deiuflèrunt,nam tune uidentur cómunis pcriculi confidentia ad fide/uben- r« in feUiun dum addudii fuiflè,non etiarn cóm feorfim ex interuallo uterlt;^ fideiufier ad- ßn^ ttatof fumitur^rgumento J.fina.C.deconftit.pecu.Habetetiarn bæc materia !o-t«r. cum in hæredibus unius fideiuftbris aduerfus alterum fidciufiórem,uel eins bxredes,non ctiaminhatredibusunius8Ceiufdemfideiufioris inter fefe,hi enim non opcexceptionisexEpiftoIaDiui Hadriani,fed ipfo iure pro por nonibushtereditatis diuifæ fufcipiuntobbgationem,f.Lucius.ff.eo.Sed ui- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, . detur etiarn quod dcpluribus fidciuffbribus dicitur hic,bodie corredn effe per Authen.de duobus reis ff ipulandi^j.collar. vij.Vbi dicitur,quód fi quis altera fidciufsione obligates fumât aliquos,fiquidem non adiecerit ©portere amp;f unum hominem in lolidum tcneri,omnes ex aequo conuentionem fufti-nere«Vcrius tarnen eft quod fee undo loco dieft hic Accurfius, etiarn hodie diierimen eiTe inter plures acquè principales eiufdemrei debitores,SC plures fipcr eodem debito datos ffdeiuffbres,quód illorum alter non pofsit in foli-dum conueniri,nifi creditor oftendat alterum nonefte ibluendo : horum uc-** ’^^’' ró alter pofsit,nifi ipfelitis conteftatae tempore alterum fideiuflórem^aut eti- ^^4j,„c aun cius fidefuflbrem oftendat foluendo cflc.Authcn.Hoc ita. C. de duobus*^j.^j^ * reis.S^I.Interfideiuflores.ó(fI.Siplures^Practerca.ff.eod. Nam fideiufsio-' nem in d. Authen.impropriè pro promifsione accipi notât ibi Accurfius. Diuerfitatis ratio eft,quódfideiuffbria obligatio adhibetur,quó diligentius creditoricautum fit,quod minus fieret,fi ipfo iure diuideretur fideiufsio.

Liherume/i.) Etiarn nondum cxcuflb principali debitore. I.Non re- pi^tiuffar ton-dlè.C,eod. Hoc tarnen hodie iure Authenticorum corredum eft. Auhen. nuunpotiü^lt;-Pr arfente.C. eodem. Licet in pleiifqj regionibus per ftatuta municipalia, uel tün^niuM confuctudines reditumfitadiusuetus,ut liceat crcditori,utrum uelft,prio««xcqjo piaei-remexcutere. Libertasautem ifta,qua creditor ab uno fidïiuflbrum foli-P^ü iditore, dumpetere poteft,minime tollitur eledione ♦ Namuno ffdeiuflbrumex-euflo poteft creditor ab alter© iterumf©lidum cxigerc.I.Re©s. C. e©dem, 8i tarnen creditor portionem fpontè diuififlèt,Iitem aduerfus omnes pro uirili parte conteftando,non liccret poftea mutato confilio folidumabuno rcpeterc.I.Liberum.C.eo.

Litis conte/latiC temporel ) Id eft,quàmdiulisadhuc durât contenu' ^nneßctwintfi-ta,necdum per fententiameft direrapta. Nam licet non modica fit inter Do ßoU o.^drU» dorescontrouerfia,quandohaccexceptio obïjcidebeat,alijs non nifi ante mqumdocomt litis conteftationem, ai ijs etiarn poft la tam ientenuam obijci poflè content P-*^» dentibus. Verior tarnen uidetur Baldi fententia in L Fideiuflor. C. eodem. Utpoftit hoc excepdonis beneficium non modo fub ipfumfitis conteftatae

tempus,fed iC poft liris conteftationem,qiiotiefcun^ Iibucnt,uR^ ad fêfttet? tiam,aUegart Eft enim hæc exceptio peremptoria, 06 quandocunlt;$ pro« ponitur,libérât fideiuflbrem ab adione pro parte,ac pro parte aÄionem perimit,utibiconlragIoflàmBaIdus alîènt, Qgamuis igitur poft ienten-tiam a^j fideiuflbres deficiant facultatibus,non proderit fideiuflbri conde-mnatoiftadiuifionis exceptio Jmà interdum etiam ante fententiam dene-gatur diuifio,ut quum alter fidciuflôr exceptione perpétua tutus eft,ut non poftit efficaciter conuenfri,ut ft mulier fit,uel minorennis. hSi Titius.fft eo-dem.Autetiam fi huius Epiftolÿbeneficio,utpro fe introduefto, fideiuflbres renunciauerintd,Si quis in conferibenda»C,de padis»

t~iiiûisJolti(sdctrim£ntutrtcrit^)*Atqui nidetur interdum nihil efle quod huic fideiuflbri pofsit imputarûQuid cnim fi ipontè tantifper fuam diftulitcreditor adionem,donecalterfideiuflbrum ad inopiamdeuenifleti tune confultum eft talem euentumtimenti fidciuflbri,ut huius Epiftolæ beneficium petat ludicis ofReio.hSi contendat.æibiDodores.ff. eodem. Po^ teft etiam fideiuflbr folidum foluturus ceiTa fibi à creditore adion^ab altero fide iulibre ratamportionem repetere,l,Fideiuff ff.eo.

F^plifS debeant^') Id eft, ut in duriorem feu deteriorem caufam adhi-Pto idaur beantur, fi Græcê^» Illud.06 LHi qui.ff. eodem. Nam plus deberi quatuor quatuor modis. inodisdicitur,quos enumerattextusinParagrapho,Plus aurcm.infr.de A-dionibus. Et ex illisfingiilismodispoflunt exempla huic materie adapta-ri,ut latè profequitur hic Cantiuncula.

In aceeßtone^} ld eft, acceflbria obligationc,in qua fi plus cflet,quâni inprincipali,idin quoprincipalem excederet,fundamento deftitueretur.

Vernmhxc ratio uïdeturinefficax,perIegcm,Sed etfi interiore.ff. de con-r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aitutapecunia. Vbidicicur,conftitutorcmpoflc inplusteneri,quàra is pró

t^(nplMtw ’ï“® conftituit.BartoI.in d,I.Hi qui,ó6 Caftrenfis in didoParagrapho,!!-rhquim if pro lud.fatentur diuerfum eflè in conftitutorc,atquc in fideiuflbre. Ratio-qüoconilituit: ^^quot;^ reddunt,quód conftitutoria obligatio non fit acceflbria, fed principa-Iis,hcet dici polsit fecundaria,quum iemper alteram fequatur obligatio-nem,quacfimulcum conftitutoria perfeucrat,fideiufsio uerb femper fit acceflbria. Et quamuis quod hic de fideiuflbredicitur,dicat Vipianus commune eflèin uniuerfis,quipro ahjsobligantur,illud tarnen reftringit Paulus in d.I.Hi qui. ad cos duntaxat,qui accefsionis loco promittUnt.

Seduetus hicagitari folet quæftio,Num fideiuflbr in plus acceptus,fff-tem in ea quantitate tcneatur,qiiam principalis reus debet. Verbi gratia^ Si reus quinqlt;iedebeat,fideiuubr uerb decern promiferit,an fideiuflbr pror fus non obligetuf,an in quinque maneat obligatus. Et communiter recc-ptum eft,in plus acceptamfideiufsionemeflèpenitus inutilem, Argumen-to d^IlIud.Vbi dicitur, takm fideiuflbrem omnino non obligari. Item quia pares unes habere dicebantur, fine re , fine loco, fine alijsmodis plus promitteretur. Quum igiturfldeiufsio,quae plus loco continet,penitus fitinufllis.l.Fideiulfor obligari^j.ff.eo.idem quoep dicendö erit de ea,qua plus re promitteretur.Cantiuncula tarnen hic çquiuspUtat,S6 de iure uerius, fideiufsionem plus re confine ntcm,reiedo eo quod excedit,ad parftatem debere reduci, quum inmaiori fumma femper minor confincatur-^ Prat-terea.füpr.titulo proximo.06 l.f^Si ftipulanfi.ff.de uerborum oblig^-tione, Hoc tarnen ipfe non dfRitetur, fi pr^ecifè hot adum fit,ut in plgs fideiuflbr teneatur , omnino ipfum ^ou oblig^irï ; keus tarnen putat,Ö hoc

LIB« iri, TIT4XXL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DûRdciiiJJ^gt;riLi(^. «^

hoc exprefsè non agatur Jn d.autcm ^ 111 ild. pro eo quod leginir,Omnino nonobhgatur : muerfb ordine,ex reftitunone HaIoandn,Non omnino ob-Iigatur,alïènceflc legendunli nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

'Pro Reofoluerit^) Acproindefcæ rcumliberauen't^magis erffm ßie N.lt;mddti a^-^ infpiciturjibcratus nc fit per fideiulÏorem principalis reus,an liera fada fuc tompttußde^ nt folutio.Qjiapropter fi fideiuflor uel per oblationem fîd confîgnationem, ^^iï°^^ P'^’^ ^^‘^ uel per fui debitoris delegationem,uel per œmpenfationem reum liberaue- P^lt;^ntf' rit,acquè mandati aget.l.Inter caufas^Abcllc.ff.Mandati.SC fi Qui debito-remAeo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

ßtiisrecuperandt.) Quodfcilicetfideiuflbricaratioheaberit.fiSiuerô. Ïunda gloJKAIandati.Q.uapropter quemadmodûlîpermerâdonationemà creditore fibi fadam^ideiuflor reum libcraUeri^non agetmandati.dd.Si uc rôjta quoepfi rationabiles expenias fecerit,eâs à reo recupérabit» Vt enim fi deiubenÄ beneficium nemofœnerari débet,itaquoeÇnec ex beneficio da» mnum auferre:fcd caueat fideiuflbr,nc pro reo ante diem ibluatJ.Si manda-uero.ffiMandati» Notanda quoep eft hic prima gloflà^quæ pulcbrê ponit cafus,quibus contingit,ut fideiuflôr,qUi nondum fôluerft,agat mandatijaut contrajicet lam foiuerit,noilagattanlen.

d^andatt tudicium,') HocfecUndum glofl^intéiligé, fi fideiuffor inter-ccflerit,feu fidciufïèrit prO reo id mandante,uel certè prte fente ,00 non con-tradicentc. Alioqui enim fifpontèpro àbfentefidéiùisiiîèc,hôn Mandati,fed Negifiorw ge N^otiorumgeftorumhaberetâdiônemdæxmandatOifÉMandati» /iononadw,

SGITvR hic de tertia Ôbïigàtïonum fpccie,quæ fcilicet necre, necuerbis contrahitur,fed fcriptura,quæ materia tradatur in Ci fubtit.de non nume.pecu.amp;etus obiter fit mentio in fiNon fu-gere.fF.de ad.8C ob/ig»

/Vomindufôßerid) Nominisùoeabuîo interdum ipfe debf nowiiU* tor,interdum cautio, interdum ipfum debitum^ nonnunquam etiam ipfius debiti caula fignificatur » Et in bac ultima fignificatione uidetur hic acce-piflèTheophificûmantiquitatemiftaitirefert,dfcens,quôd fi quisquôdex . * caufàemptioni5,autmutui,autfimïlidebebat,poftea ex proiftiisione literal rumfuarumfè debere fatebatur,cxtinguebatur prior obligatio,ôe uerteba- ^8*^5 turinliteraruniObligationen!,quæideOnominibusfieri dicebatur,quôdue^ ‘’^ *« quot;* fûsnomenUdeft,prior debïti caufa, in nouum nome uerteretur.qui modus hodie in ufu non eft. Alciatus tarnen in l.Qui pecuniam. ff . Si certum petat. aliôhanc àntiquitatemrefert,ad antiquum fcilicet fœnerandi modum.Dicit p^^^f^j.^^ enim ueteresfœneratores folitos fuiflèpecunias fuasapud argentarios depo ^^ ^^^^ fitàs habere,£C in eorum menfa fœnus exercere,unde cûm quis pecunia in* digeret,cumfœneratoreconuenicbat,cautionem^ feu fyngrapham illi fa* débat,qua cOnfitebaturfe illi tantum ex mutuo debere,deinde fœnerator a-pud menfamfecundumargentartj uel debuoris cômoditatem iubebat ei nu* merari.Ethuiufmodifyngraphæ feu foeneratitiæ cautiones nomina uoca-bantur.l.fin.C.depadisconuentis, Et hune morera dieit apud Mercatores

literfC^bij. i^nofdamKcrüinoleuiHejUocarïqïapiid eos huiulmodi nomina Iicems Can^

Scripturaqud- Scrif^erit^ )^ IpfemctrcusfciIicet,qiTocafunil refert,an hisuerbisu* lis mducatobh fus fit: Confiteor me accepifle rem, Anueróhts; Accept 6lt; habuiSCc, Per . ÿitiottem. cj^ni^a ml afiud probatur,quam confefsio. Ex publico tarnen mftrumento criant óriturhaecobligatiOjIed ut aduerfus earn locum habeat exceptio non humerat^ pecuniar,multùm refert,an Notariusferipferit : Tirius in præfert riamea confefTus clt,ferccepifledccemmutuö àCaio : An ucro',Tiriusac^ Cepil decern mutuô fibi à CaiO tmmerata» Prioribus enim uerbis probatur ïiuda confefsio,poftcrioribus ucrô mutuum ipfum,ideo^ non habet locum cxceprio.Naminftrumento ftabitur,tionec probatumfit contrarium, quod fi probatumfit,tabellioargucturfalfitatis,ut pulchrc Bartan h Si ex caurio-ne.C,de non numerata pecunia. An autemferipeura priuata alicuius tertij in ducer et obligarionem,ponitur hic in glolK

ixeeptio non Sedebere.) Ex caufamutui fcilicet,ut indicacnofter textus,in uerb.Nu «umtratgpten meratum non eft.Namfi ex alia caufa, utpote emptionis, locat^ain fimili fe ***• pecuniamdebere quis fcripferit,ei non competetexceptio nonnumeratac pecuniæd.Generaliter,C*coJftud enim Ipeciale eft in mutuo, eô quôd hogt; mines faciles fint ad emittendas cautiones fub fpe numerandæ fibi pecuniary 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ob quam quidem fadlitacem lus prarfumit contra rei confefsionem,ufqj ad

biennium,quafifolafpcfuturænumerationiscmifiàfitcaurio,Etideo agens ex tali fcripturaante biennium,tenetur probare pecuniam fuiflê numeratagt; fi reus non fuifiè numeratam excipiat,cüm tarnen alioqui regularitercxcegt;-prionis probanda: negotium reus habeat.l.f.æde except, Slt; l,In except, ff, de probat.

ScripJerit ♦ ) Ea fcilicet intenrione, ut illis literis obligetur ac conue-niatur,ut hic ex Theophilo coUigit«r.Diftinguendum enim hic eft,an fcrigt; ptura fit emiflaad probandam numerationem,an ucrô fada fit numeranoad firmandam literarum obligatiortem.Priore enim cafu re contrahitur obliga tio,£lt;in numcrationefundabitur adio, pofteriore ucrô,Iiteris contradam dicimusobligarionem.per Salicctum in 4.1, Si excaurione.S^ perfabrum

T^o/i outturn temporis. ) QÏiid igitur fi debitor confultó per rttultu tempus taceat,expedans donee huius exceptionis proponenda: tempus expira-uerit. Notâthic Accurfiusinuerbo,Exceptionem,Reumeocafuultró hac Condi^ioPat «xceptionemapudludicempofleproponerc^t fic ei fiat perpetuaruel per condidionem fine caufa fuam caurionémponèrepetere,l,Siquafi'»C,de nor» numerata pecunia,

teris obligationem nafci,cùm ce fiat exceptio,^ exceptionem iif am poft biennium omnino non pofte proponi,quod etiam clarius oftenditur exi Jn co Littrarum ob- tradibus.C.de non nume.pecu. Vbi dicitur,elapfo biennio querelam nuKo ligitio tenftrti niodointroducipoftè.Inutro«$ tarnen arriculo contrarium déterminât gloft? «montebienni' hic,quamcommuniteriequuntur Ï)odores,concedentesdurante adhuc bi wm. Exceptio ennio creditori adionem quidem competcre,fed quam inutilem reddat ex-» «cró«Mmpo/lceprio,probationis fcilicet onus transferens in crcditorem,Poft bicnniunl tienwumoppo-uerófidcbitor exceptionem proponatiUongaudebit dido priudegiojed WpoteH^ fuam exceptionem ipfe probare debebit,oftendens pecuniam fibi non fuiffö numeratam,fortêpcr creditoris AnfiEfsionem,uel inftrumento datæ cautiö ni contrario, uel per t eft es, non tarnen per delationem luramenri.d.l Jn con-iradibus.

LÏB* in» TIT, XXn» De Lifcr^irnmobligafiofte. ng ifiradib«s.Et hanc gloflac {encentfampukhra ratione confirmât Salketns in d,l,Si ex cautione.NamexceptioHes jinqmt, qnemadmodiim 5C omnes dé-feafiones^funt Jiirifgentnim,quapropter nullo tcmporisjapfu,nulla(^ hù-iftanâ conlhcunone tolh pofIiint,I.Pure^fina,IF,dedoliinali except,Imo nc tenuncianone q indem putat Sahcet,rcum hac exceptione kipfump# fleuri uarc,enamfi reus iuramento hanc renuncianonem firmauent, h lus gennu, ƒ♦ Etgeneralc.ff.de pacffis.dc quotamcnianus uidcre hcebit per Dolores In d,l,Si ex caudone,

CelJanteJalicetuerboruobUgatione,) Weft, en'amfi nulla Interuenerft uerborum obligatio.Si enim ea interUeniflet,non effet neaefle recurrere ad Itterarum obh'ganonem.Interueniente aucem uerborum obhganone,utpo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j te ft quisfpe numerandac fibi pecuniæ,fe reddmirum fpoponuerit,æquc cogt; penthaec exceptio,ut éft uenffmilisquorundamkntentiain d,l, Siexcau-tione,per ^j,infr,de except,Licet glôflà,quâm feqmtur Salicctus,in fa drum Exeeptio^.^ exceptionem dari dicat,non etiam exceptionem non numerate: pecunicej. (^(^, Cum uItm,C,dc non numerata pecunia.

Qn/enJut} Hi contrat us prat caeteris confenfu fieri dicuntufi non quodiniffis confenfus non intcrueniat,fed quia,ut fuperius diximus in tit.de obligat,in his contradibus fauorabilibus folus confenfus habitus eft fufficiensSdidoneum ueftimcntumipfius pa ft I, in alijs uerô praeter confenfum opus eft adminicuhs alqs, tttpote uerbis,re,authteris,

quot;Per cpi/iolatn,uelper nunctum,) Quidèrgô,fîqûis miftàepiftola,uel Q««e^tà* nuncio fententiammutet prius,quàm epiftola uel nuncius adabfentem per-uenerit,Sd nuncius reuocationem ignorans, peragat commifiam uenditio-nem,an ualeatfic fada uenditio f Accurfius in i.|,ft.de contrah,Cmpt,puta-Uit ualere,fed eius tefponßö communiter hàc ratione refèllitur, quiâ nequè nuncius,nequeepiftolacontrahit,fedconfenfusdomini,quo déficiente ne-cefle efteontradumquoeg nullum efle.Aliud tarnen effet,fi nuncius iftc effet pröcurator conftitutus ad contrahendam uenditionem,nam tune in perio na lua uenditionetn contraheret,tènerur tarnen qui animum mutauit,ad da^ tnnum amp;nbsp;inrereffe aduerfario rcfarcicndum,fi quod inde acceperit. 1, Si ho* • mmem^Si Titium,fl.de folutionibus.ôd l.Simandaflèm tib^.Mandati, .^ter atteri.) HæceftfecundaSC præcipua differentia h or um contra-duumàreliquis.Namcumin alijs alter contrahentium obliget tantum,06 alter tantumobligctur,hictarnen utetep alterum habet obhgàtum.In obit* gationibus quæ re contrahuntur,is qui rem dedit,obligat : is qui accepit,ob ligatur.In uerborum obligationibus ftipulator obligat,promifforobligatur». In fiterarum obligationibus Obligatur is qui icrfpfit,ó6 obligatio acquirituf Éi,ad quem fetiptura dirigitur,

Exbono gt;Z^ (ei^uo^) Hoe non eftpeeuhare contradibus ex confenfu,feil Ccwvi^i, omnibus bonæ fidei contradibus conuehit,inter quos etiam eft depofitum n^ ' 66 commodarum,quod indicat textusnoft^',cnm cotrariumdiciteffeinucr-fcorum obligationibus.Cùm ergo in contradibus ftridi iuris,qualis eft uc borum obligatie,nihil ueniat mfiquod fit expreflura,I,Qtiicquid adfinb ;

gendæ, ff.de uerb.obligat.In contradibus tarnen boni fidei etiant ta ucnï* unt,de quibus nullà fada eft mentio.Nam in contradibus bona: fidci tan* tundem nalet lüdicunt officium,quant um in ftipuladone fäda intetrogatio. I.ÇXuia.ff.de negotqs geftis.

NT ER contradusquiconfenfu perficiuntur,frcqucntifsi* mus eß emptio SC uertditio,quare rede primo loco de eo diP ßritlmperator.Origö autem emptiohis àpermutationibus cozpit.Namuctußifsimahominumconfuetudineres pro re dari iblent,ne($ aliud merx,aliud precium uocabatur,ut ele* ganter tradit lurcconfultus in l.j.ff.de contrah*empt,Emerc autem SC uendere primus conuituit Eiber paterlt;fi Plinio credimus,nat:uralgt;hiftjib.7.cap.56, Contrahitur autem emptio amp;nbsp;uetidido fimulatc^ de predo inter contrahentes conuenen't, quammsnecp restradita, nec^ predum nunleratum fit.Non enim rei tf adicio,uei prccij numeratio/cd

•ContraHumeo conucno’operfidtfinefcripdishabitant emptioncm.hij.fEeod, Intercft au-flcri,^' paß-' f^*^ inter compleri contralt;4um,0C perfid* Petficitur enim contradus,ut di (itdi^trunti •Äutn cft,folo confenfu,fed impletur rei traditionc,0t prccij riumerationc.

Et fie non obftat 1. Si quis alicnamÆde adionibus empti,6C hSi traditio.cum fimilibus.C.de adionibus empti.quae poft perfedionem contradus ad co* plendum contrad'um,uelpratftandumintereflecogiaduerfarium uoliint.

Cons’iituimii^s. ) D ubitet hie aliquis,quid hac in p artc noui conftitue-rit Imperator.Nam SC ante ipfum in Triptis habita emptio,fola conuentionc Emptio jawniouel confenfunon perficiebatur Jimff.de contrah.enipt.Seddicendumhoc ptrßdi. nbsp;nbsp;nbsp;per innouationem intrödudum à Iuftinianö,ut emptio in feriptis eelebrata nonprius habeatur pro perfeda,nifiinmundum relata fit,SC feriptura corn-pletiones accepcrit, fucrit^ omnibus partibus abfoluta,cûm olimlicuerit uel ex feheda (quam Imbreuiaturam uocant noftri) agere,ut indicatl,Contra dus,C.de fide inftfumcn.Qiiando autem dicatur in fcriptisberi contradus, dócet glpfla hic,SCDodo.in d.tConträdus.

Suifcriptio w SubJeripta ♦ ) Ex hOctextu colligunt Dodores,nihil referre,an aliquis w»rumtnto. ^.pp^ ftripferitinftrumentüm, an éi fubfcripferit. 1, Sieut*^ Non uidetur.ff.

• Quib.modispig.óCl.Caius.ff.depignorat.ad. Cæterùm fubfcriptio,de qua hic,noneftncjeffaria,fiinftrumentum fit publicum,fed fuffecerit fubfcri^ ptio tabelIioniSjtradcntibusCynoSCSalicctoin dj, Contradus. C. de fidc ihftiumentorum,

Arr^quihui 4- UuplumrcfiitucrccompcIIctur.} Hoc eft,arras quasacceperit,cumaîte-peremur nbsp;nbsp;nbsp;totanto,ut fit pœnæ æqualitas.Quærit Accurfius,qua adione recUperen-

‘ nbsp;nbsp;turarræ,Inquaquaeftioneutomncmcafum comprehendamus,diftinguen-dumcumSalicetoind.l,Contradus* AutenimperfedusSCimpletuscftc5 tradus,quo cafu fi' talis eft arra,ut non ceflerit in diminutionem precij,ueluC annulus,uel fcyphus argenteUs,repetitor condidione fine caufa,quia caula ad non caufam rcdada eft,l,Ex emptO‘^Is qui uiua.ff.de adionibus empt. Aut contradus eft perfedusjfédnoncomplétus,quiàuenditor reeufat ita* dere,8C tune folam arram repetit «mptor condidione ob caufam,uel duplü, ex hac lege,SC d. 1.Contradus. Et fi ütriufep confenfu complétas non eft,ad funplircpetiuonem datur utilisadio ex empto^Is qui mua* Âüt ab initio

quot; ContraAus ncgt;nfuttperfedus,8^ habet locum condidio ob caufamad fimpW repctidönem,uel condidio ex lege,ad dupii exadïiônemjid^ fi per uendito* remftetent:Namfiper utruncpitetilîêtjcompetercc eondicfiiofme caufa ad fimpli repentionem.Mouel quoej glofla andquam,6C inter magnos uiros Ig pe agitatam quæftionem, An ultra dupltcattoncm arraruni conuennwpo^u valût or tin uenditor ad interefle. Qua: fane quaeftio tunc locum habet, eûmeontradus poßu ultra dm perfeduseft,utnotantDodoresin dj. Contradus* amp;nbsp;Faber hie * Ahoqui pwMno«w ar ex impertedo contradu modo nafeitur obligatio,nee adio ad uUum inter* rarum conue-efle^dJ^Contradus*Veriorautem eftIoani«s,2CBulgariopinio,quam ulti* «triai mterc^^ mo loco refertglofla,eam^ fequitur Barr.Sc Angebhic.Pro qua optime là- f^* eit l,Prxdia,ft^de adionibus emptuSC I?j,ff.de ui bonorum raptotum,

•. Qiianquam,ut Cuprä didum eft,äd perfedionem etttphonfs nönrequira- ^mptio nulla tur prect) numeratio,attamen neceftàriô conuentio certi precq : fides enim t^ ß«* *^ilt;f empti sc itenditi fine quantitate nulla eft» h Empri. C*eod,Q,uödfi predum prttio, ab initio quidem non fit certum,fed relidum in arbitrium aheuius tertif,ua-

Ict emptio,fi illepredü definierit,ftaturcg ipfius detinitiongfi iufta eft. Aho- ^quot;^^ üßniti» quifiiniuftüpreciumconftituerit,recedeturabipfiusperl'ona,etfitredudio ^arbaruM to - ad arbitrium boni uiri, hoc cft, ludicis.idtp uer urn eft,etiamfi contrahentes ^’^ ^titsa, » iuraflènt ftare eius arbicrio. 1. Si libertus ita iura, ft', de opéris hbcrtorum.óC

ibi redefitur ratioïquia ferê ea méns eft perfonam arbitrio fubftituentium,ut quiaïperenteamredèarbitraturam,idfaciant:non quiauelimmodicè obli-

, gari ueIint,Etfic iuramento ineft tacita conditio.l.fin.C.de non numerara pe ’ cunia,óóibiapud Baldum.SC c.Qjuinta uallis.extr,deiureiurando,Curaurem potius reducatur æftimatio ad arbitrium boni uirgcum nominatus inique ar-birratuseft,quàmcùmomnino noneftarbitratusfHacc ratio redditur, quód quoniameft arbitratus quamuis iniquè,eontraduseft perfedus, atep ex eo oritur adio,cui deferuire poteft ludicisofticium, ÖC iniquam »ftimationem moderari.Secus quado omnino non eft arbitratustquia nec^ contradus per fedus eft,nec^ ulb orta adio,itacp deficit id,in quo fundaretur ludicisoftici* um.Ex qua ratione apparet,cur in acceftbrifs contraduum recedatur à per* (pna.tHæc uenditio,rt;eo.ôC l.Societatemlt;ÿÂÆitrorum,ff',Profocio, Por-.^ô ea quæ ad fubftantiam contradus pcrtinent,nondebcntpermittiarbinïtgt; *contrahentis,quamuis accidentalia pofsint,non enim débet conferri in arbi* 'triumRei,anfitobftridus.d,l,Haccuenditio,

Entres tradatur.) Curtradendiucrbopotiiis,quàmdandi utatur autor, • redè déclarât gIoflà,Qiiamuis enimis,qui ex caufa emptioni^tradit,fi demi nus eft,transférât dominium.I.Excmpt.ff.dc ad.empti.Dc natura tarnen hu J^,S^ Pf' JUS contradus non eft rem dari,adeó ut conuentio de dandö,hoc eft,transfe Pj,^,,,. T^’^'^\ rendo dominio,uitiet contradum emptionis,mutet^ in contradum innomi jJ^wijur«^ *^ natum,Do ut des.I.fin.fF.de condid.ob caufam.SicutSC è diuerfb uitiatur lt;5 iradus,fi padum fit ne transferatur rei dominium,I.Cum manu^fin.fF, eod, Proinde hic contradus eelebrari debet fimpliciter,ni^lla fada mentione do-minq.Exprefta enim nocent,nonexprefta non nocent.I, Nonnunquam, ff'. R-egat#, déc'ondit.SCdemonftr.óól.Exprefla.dereg.iur. fnea autemquæftione,utrS Vt,, uenditor praccifè teneatur ad rem tradendam , an præftando interefte hbe- trade retur,Diftindio gloflæ noftrae communiter approbatur.Pro qua etiam facit ‘^Ï^tJUft l.Siquis ahenam.ff.de ad.empti. Vbiuenditor rei alienæ ,poftea eiusdominus fadus,cogitur implerc uenditionem,quod non poteftintelligide præfta tione mterefie.Nam ad earn cogeretur,quamuis dominus rei uenditæ fadus ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hön

, nbsp;nbsp;non fiiinêt.Item fadt,quôd donator,qui ex hbcralitate fua conuenfttWjprae-cifc cogtt rem tradere^ Abac. uerEEt ad txcmplm fop.de dona.Ergo multd magis ucnd!tor,qiiipreciiirn accipit.Necnos mouet,qu0drcm tradt eft ob-ligario fadi,cx tfuareusprgcife tenctur adintcrefteXSi qutsab ah'o.ff.de re iiidic|ta.SCl»SripuIat.non diutd-^Celfus.fEde uerbo.obIigat.Nam,uidocec ' Bartun I,j.ff.dead*cmptERcm tradi ex caufacmpu'onis,noneft men fadi, fed habet mixtam naturam,communicate cum obligatione dandi.

Video autem nonnullos falfô hicannotauiile, Alciatum in I.Vnica.C.dc (ententqs,quaepro eo quodin(^reft»fcqui opinionemBuIgarENameoloco ' abarnquaeftionemtrad-atAIciatus ab haediuerfam.Etemm communis Do-dorum fententia eft in l.Certi condift.ff»Si certum petatur.quod ft uenditor dominus fit,tencri non folùm tradere,ucrumetiam dare« Contra quam icn-tentiam ibi nicitur Akiatus,nolens ueditorem tantum teneri ad tradendum, r nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fine dominus fitjftue non.Qmodctiam confirmât in 1.Habere,fi.de uerb.fig, Ât^J^*9“*ïcxmuItumfedtproeo4)ariterôtI«Siitaiff«eo« Hoc inter omnes con-ftat,emptorem debcrenumosfacereaccipientis.EExempto.fF.t^ad.empf, cuius reihanc rationem tradunt,quôdlaxiores habenas habet emptor,quàm uenditor.Non enimad hanc uel illara pecuniam tenctur,fed in gencrc:ucn-ditor uerôadccrtamfpeciem,nemperemuenditam»Ex qua ratione colligit Baldus,uenditorem generis,uclutidecem modiorum tritici,uel cadorum ui-ni,teneri non modo ad tradiaonem,ucrumeuam ad translationem doming*

Vreciv» m pe- Cot^Iiere débet » ) Si tarnen femel precium in numerata pecunia con aliud qmppiamlocopecuniæ folutumfuerit,l « Prectj. C. de releind. uendit« Sicutamp;Sdemutuotraditumeft apud Dodores in Lif^Mutui.fESicertuni petatur.Sed nee illud hu/c contradui oberit,fi femel conftituto precio in pc cunia numerata,deinde pecunia propter magnitudinem fummçappenfa fuc rit,apud Dodores in d^Miitui.Et Cantiuncula amp;S Fabcr hic : Populusfanè Sigturi 4rpn- Romanus argento fignato ante Pyrrhum Regem deuidum ufus non eft. tumquandoc« ScruiusRcxprimusngnauitæs,notapecudum,undeô^ pecunia appebata, ftamt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ut tradit Plinius lib.jt.cap,j.natural.hift.Vbi etiarn inuenietis,quo temp ore argentum SC aurum fignari coeptum eft.PIato lib.e.de Repub.uult,quôdfî-gnata pecunia Reipub.ßt neceflaria, Porto de controuerfia Cafsianorum SC Proculianorum uidebitis Lj fF.co.Etea quæ fuprà dida funt de return di-uifîone^’Cùm ex aliéna«

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C\uialiduampartem^) Theophilus hic legit : Qui in aliqua parte fuae poefiosfcnbii^xcrcitum Græcorum Sfe,

PtmuUtioew Speciemcontra^rf^4) Addit glofla,lnnominati,reddit^rationem,cinf dicatur contra permutatio cum elegans nomen habcat,tamen dicatur contradus innomina-ftws mnomiKA- tusked aliquantô redius ad Rubricam C.de return permutatione.ubi dicit, ideo permutationem efie contradum innominatum,quàd nomen habcat ni mis generalc,ut quod large fumptum,etiam ad emptionemâ^ uenditionem, ahos^ contradus tam nominatos,quàm innominatos fe extendat.l« Ita con-ftante.ff,de iur.dot.Idco^ quia non habet nomen fpeciale,dfcitur contradus innominatus.l.f^ltem.ff.de return permut.

Ptrmutatio an Porto contradum permutationisfpecificae plericß ex recentioribus pu-fjjccicsfit con-t^uerunt nihildifferrea contradu Do ut des,quorum fententiam probat Jrlt;lt;dw,DB»a Alciatusin I.rj.fF.Siccrtum petit. Vulgo tarnen traditum eft,permutatio-itt, nein eflè fpeciem contradus Do ut des gt;nbsp;eam^ turn démuni conu ahi,cùni certa

LIB* HT* TIT» XXnn» DeSmptioneç^uendütonci ^ nlt;gt; cçrta (pedes datur pro certa,quod quidem^uc fatetur Azo,non eft ahqua le» ge aperte expreflîim,fed exobferuanone prudencum rcccptum.Qina quo-ties de permutatione lex loquitur^ubicg certam (peciem deusnat» 1 » Qitoni-am aftètieres»C,de rei permutatione, Vbi ueró datur ipeciescerta pro xncer-ta,uel incerta pro certa,uel incerta pro incertapwn eft (pecifica permu^tic^ fed Do ut des: 00 exiftiscontradibusrefecuta ex altera parte naicitur adio CöWre^at D» prafferiptis uerbis,ut fiat quod coniienit,«cl condidio ob caufam^ad reçu- “*‘('^‘ perationem reidatæ.LNaturalis’^j.fEdepraelcriptis uerbis,

Solet hic quæri,ciim quis pro fpecie certa c^t aJiatn (peciem^Öf prêter earn Qsdïfo» ctiampecuniamnumeratani,ad emptionem nc,anpcrmutationemipecies lt;ontradusperuncat,Bart.intArjft.ff.dtdonat, cenfuie inipiciendum quid contrahentes egerint, Vt fi adumfiteflepermutationem.propermutatione habeatur,Argumento LTcnetur^f,fEde ad,empt, quod qmdem accipien-dumeftinqs,quaecxuoluntatc contrahentium pendent,ut tradit Alciatus inI.rj.fESicertum pctatur,Qiiantumenim ad aha pertinet,fccusc(ÏcrJ.Si ijponfus^»®irca.fF,de donatanter uir.attendemus^ potius,quid principal lus in contradumdedudumfiuc. Ad quæhionesÂ ibi Dodor,extr,dcrerum permue. Qiiapropter ucdtgal,laudatiuum,ius caduciferuabiturfecundum emptionis, non permutationis naturam, ahoqui fifcusuel dominus facile fraudari pofièt.Scd quidfi non appareat,qtud partcsegerintt'Bart.loco alle gato refpondit,infpiciendum,utrumplus(ïtprecio,fpccielt; an pecunia:, Vt li plus fit in pecunia,fit emptio : alias permutatie » quod fi Si hoe in obfcuro fit,eftè emptionem uoluit Baldus, contra Pontanus,TmoIa,Fulgofius,Ia(bn e(R’ permutationem,quia in dubio cenfendum, contradum efte innommai tumJ.j.S^ iq.ft'.de prsclcript,uerbis,Alciatus uoluit mixtam emptionem efte perm utationi.dddj,

J^otneriCÜ uerßb^fSt ) Hoshabcmusinï.j.ff.co,Sf apud Theophilum Howifefunw fcic,ôi Erafmum in prouerb,GIauci Si Diomedis permutatio.quantum au- wwfi. tem tribuendumfit poétarumteftimonqs,oftenditBuda£Us tnlq.fEeo,mul* ta falfè iaculans in Ieg««Ieios,omnis humanioris literaturac iuxtà ignarosSC contcptores,reprehcndens^ Accurfiü,quiputat hiccarpiHomcrû,eùm ré prehendat Sabinus,auforitatêHornen',potius adpermutatione pertinérem, ftudês ad emptionè detorquerc.Nâ uerbn «»»{siöj^quoHomerus ufus eft,n5 màgis ad permutationem,q emptionè pertinetjfignificat enim uinu compa, rare,fiue uinari,utfic dicam,Et hoc uoluit Pauhin a.t paderensiftis ucrfibus potius permutatione ^baritatt^ ideo ex uOdyfTadducit aliosduos uerfusma gis facictes pro fentetia Sabini,propter ucrbü,7rptg^,i^d emere fignificat»

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^t Ctimautcm emptio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Ad dcclarationem huius ƒ• facit titulus ff.amp; C,dc periculo 2f commodo rei uendit, Vbi pro régula traditur,poft perfedam uenditionem omne commo Xf^ttU dumSlt;incommodum,quod rei uenditæ conringir,ad emptor cm pertinere, lq.C,d,tit,8C I.Ncccllano.ft.eo.tit.Nifi mora uel culpa uenditorisinreruene rit. Cæterùm quod intcxtudicitur,perfici contradum,quo ad translatio- ^°”^^'gt;^lt;^ nempericulijïmulatq,’ de precio conuencrit,fal lir non nullis in cafihus,quos refert glofla,ueluti in emprione conditionalgSf earum return,quæ deg oft a- f^^P^* ti.onem,uel menfuram,uelannumerationcmrequirunt,in quibus ante de-guftationem ucl menfuram non diciturperfici contractus,quo ad hoc ut pe ricuIumemprorisfit.Iuj.C.d.tit.Óil^l.j.iundaglof.ff; de pericuIoSdcommou. rei uendit. vnde Paulus in d.i,Ncceflario.Axit,perfedam efiè emptionem, quantumattinet ad pcriculi translatiouem,, cüm id quod uenierit apparet

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;qhid»

qtfid, quale, quantumue fît, amp;f precium,ô(f purêuennt.Sed Azo hac de reo« traduiftam: Venditionc pure fada, rtetduméd^i fin«îftripo's,certaêipeciei, quæ deguftationem non requirit,omne pericu-lum ipedat ad empt0rem,excepto cafu publicauonis,niripadum,mora,cul« ^ ud dolus inter urne rit, cuius regular particulas hic ÔC in d.l.Neceflàrio* perlequiturgloflàjôC lucuIcntiusAzo infummatit.C.depcricuIoamp; commo

Porto ad intelledum gîofîæ fubfinem,fciendum eft,ea quae ponder c,ntt mero fine menfura conftant,igterdum uendi in gencre gcneralifsimo,ut de cem uiniuel oleidoIia,Etcertum eft hoc cafu uf^ ad traditionem pericuIS efte uenditoris,quia genus perire nlt;Jn poteftj Jncendium,C. Si certumpeta tur.Interdumin genere limitato,quod fubahernum uocant,ur fi uendam de cem amphoras uini ex tali dolio,decern modios tritici ex tali granario,id^ co ftituto precioinfi'ngulosmodios,uelfingulasamphoras,6d rurJum pcriculu non modo inceritusiuerumetiam deteriorationisad uenditorem pertinetido nec guftef 06 menfuref,nifi emptor fuerit in mora^quafi turn derWu perfeda fit emptio,cdm admenium fucritjga uenditio quafi fub hac conditione uidet fieri,ut in fingulos modios,quos admenfus fuerim,preciurn accipiam.d.I.if. C.de pericuio 5^ commodo rei ucnditÄ l.Qjjod fxpe^Jn his.ff.de contra-hend.empt.Nonnunquam uenduntur in fpecie unoprecio,ö^ urunum cor-pus,utfi uendam omne uinum,quod eft in illisdolifs,fiuequodeftinceI13, ueloranefrumentum,quod'eftinhorrco,quo cafu etiam ante deguftatio-nemSCmenfuramilicopericulumpertinetad emptorem ,quia res uenduæ funt ut unum corpus,fiue fpecfes,ut pulchre probatur in d, 1. if.SC d*^dn his,; SdinI.f.amp;ll.Si quisuina^Exhocapparet.S^fiSi uina.ff.de pericuio 0!^ com-modo rei uendit, ConimoSva « CommodutHpertineti) Sitamcrruenditorinfundoadmenfuramuendi aUuuioiu ^i tobonafidedixeritefleiugeracontum,cùmcflènttantùm nonaginta,fi,an-^utmpertmt» tcquammenfuretur,dcccmjugcraalluuioneaccreuerint,proderitearesuê-«• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ditori,nec accefsio ad emolumentum cmptorispcrtinlt;bit,ut uidebitis in 1. lu lianus^Si Titius.ff.de adionibusempti.

Is caßti,) FugæfcihcctÔC furrepn'onis,Nam hicafus ßnc culpa ßltem leuifsimanon condnguntrÄtqui is,qui cuftod/amin fe recepit,de leuifsima culpatenetur:alioquiinnihiIooperareturpaä:um,Nam iure communi cu ftodi am diligent is parrisfarnih'äs,amp;^ficleuem culpam pracftatuCnditorJ.Hoc

• nbsp;nbsp;icagt;J’Cuftodiam,6lt; l.fcqncnt.ff.de pericul.Sd commod^Cafum tarnen fatalem non præftabin fi fine omni culpa contingat,quod rede Joannes cenfuir.

Nec enimparumrefert^cuftodtarnquis adfe receperitian periculumSC cagt; fum fortuitum,queni Humana imbecinitaspraeuidere nonpoteftJ*Qua for tuitisÆde pig«ad,

Dominium (jud nbsp;nbsp;^dhudfß doffiinu^ e/î,} Atc^ideo fibi compc tunt Rei uendicatio,SC

wodo tra«j^rfGondidiofurtiua,quæfoIisdominis dantur.Colligite hic,nc quidem ueJli-*“’■♦ tis padis transferri rerum dominia,fcd traditionibusfitcutisexidoncis caufis, ut latinstraditur in LTraditionibus» C» de padis, Sed cam ante traditionem adhuc dominus fit uenditor,debebat res uendita efle ipfius pcriculo,nort emptoris,quia pro régula traditum eftirem perire fuo domino, L Pignus, C» ^tgttlä, ^e pignorat.ad.Dicendum eft ideo aliter hic conftitutum eflè,quód uendi-tor dominus fit commutabiliSiCm^ emptor habeat adionem adrem,atcp ica rem ipfam habere uidetorjideo^ ipfius periculo eft» Facit ft Qui adionem. fi.de regaur. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;j* Emptio

LIB» III/TIT, XXIIIL DcB/fiptiofieZ^ucnditionc. 12t ^» Etnptio tatn fub^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Qjxinfub condidoneficripoGitemptio,dubium nullum eft.LNcceflario, ^mptiofubcon ^ hSiin uendiufEde pcnculo £lt; commo,rei,Cgteriim exemplum textus no ditione jicripa* ftn'plurimu turbat Dolores,quia legibus exprefEim eü) conditionem em- ^'^-ptionis in alterius côtrahentium uoluntatem conferri non poflc.lJn uedcn. C.eo«quam legem non facile conciliantcum hoc ^ Salicetusin dj.ln uWen ^ntinomi^,quot; tis«refutatis ali}s glolR folutionibus,quas ibi ponit,eam quæ hic adfcribitur, probatjCommuniterc^ fequi Dodores ait,eam^amp; Caftrenfis probat» Quod tarnen gloflà dicit,arbitrio contrahentis permitd poflè rem ipfam, inteïligüt non fubftantiam ipfam rei ( hoc enim efle^fubftantiale contradus permitte-rearbitrio contrahentis) fed qualita^s circa rem ipfam, nempecomplacen-tiam rei,id eft,bonitatem,decus,formam,Hæc enimpertinent ad accidentia contrat^us,quæ in alterius contrahentium arbitrium referri poflunt.l, Hæc uenditio.ft»de contrah»empt»Hæc tarnen folutiqnon caret cauillis»nam ad-hue obftatd,lJn uedentisjn ratione fua»V t enim demus iftud efle accideta-le contr^dus,eft tarnen iftiufmodi,ut exeocontradfus autftet,aut cadat,atc5 ita contrahentes non adftringuntur necefsitati, uidetur neceflario dicendu exfententia Porti),quod accidentia contrat us hic conferuntur in uoluntatem contrahentis,tanquam in arbitrium boni uiri, Vt fi res tab's fit,qu æ iure placere debeat,quanquam emptor dicat fibi non placere,teneat nihilominus contradfus bono uiro arbitrante.d.l.Hæc ucnditio.Faber tarnen hic,Sd in d» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

l.contraria,putat etiam fubftantialiacontradtuspcrmitti poflèarbitrio contrahentis ad certum tempus,ut hic,non fine prçfinitione temporisent d.l.cô-traria.Talis enim contradf us no habet perpetuam caufam nullitatis,ut refert Baldus in d.hcontraria.Quôduerô Joannes dixit,annotantegloflZinl.con-traria.eflè hic puram emptionem,quæ refoluatur lub conditione, ut in biif» fEeo.apertèeft contra textumnoftrum,ponentem exemplum conditionalis uenditionis.Ciiiamuis autem in expreflam uoluntatem contrahentis neque-at referri conditio contradf us,poteft tarnen in tacitam, ut fïuendam tibifer-uumfub conditione,fiCapitolium afcenderis : quamuis enim ex tua uolun-tate pendeat,afcendas nee ne,ualet tarnen uenditio,per gloJf ódDodfores in d.bcontraria.Facit l.Nonnunquam.ff.de cond.Sd demonft»

Pertinentia ad huncParagraphum intelb'gipofluntexdidfisin de inutibftipulat.Sd ex additione marginea hic» Qiiærit Angelu feiens emitremcommercioexemptam(quem confiât neque de euidrione, neque ad intereflè agere poflè.1.Si fundum.ff.de euidfiombus.) faltem pre-ciumquoddedit recuperate pofsit. Et refpondet poflè ,iuxtanotata indi-dfalegc,Si fundum.8d $»penult,inl.Emptorem.fÈdeadiftnibusempti* Nam quum fcientia utriufque contrahentium impediat obligationem, I, Si in emptione^Itcm fi emptor, ft’, eodem. nihil eft,cur precium apud uendi-toremmanere debeat. Plerique tarnencontrariumrefponderunt,perI.fina. C.de litigiofis.ód c. Damnum, de regulis iuris in vi. Facit d.l.Si fundum» C.deeuidfionibus.ód l.iifffde condidfio.ob turpem caufam. Cantiuncu-iaputatpreciumdeberemanerejapud uenditorem, fi ignorans uendiderit rem, quæ fit extra commercium. Cæterûm à fciente nonmodô precium auferri,uerumetiam alterum tantum, atque utrunque fifco uendicari, Ar-gumentod.I.finaI.C.dclitigiofis.Quomodo autêlocapublica uenun dari pofsint à communitatibus fu^e ciuitatibus,inuenietisapud

0 c A T i o eft concefsio ufus aheuius rei pro certa mercede in pc cunia nwmerata Jtatp locator eft,qui ufum rei mercede conftitu-ta alteri concedit» Condudorueró,qui re akerius intercedente penfione utitiir.Sic ÓC fi tu operas pro mercede in re mea prac-ftes, diceris locator operarum,ego nero condutftor. I. Qui ope* rasÆeodem» Verùm fi tibi opus faciendum pro mercede dederim,reipcdil

^demptor. opcris filmlocator,tu condudor,uel alio etiam nomine Redemptor diceris.

l.Opus.06 Utem quxritur^Si gefbma^amp;T hEalt;^final,ff»eod,Refpelt;ftu uero operarum è conuerfo ego condudor,tif locator es.

àu^^ioi^e^ ^^^^^ ^^^^ '^^^^^■^ Magna eft adfinitas inter emptioneSC uenditio* ^ u^niit to neiTi,2lt; locations c0du(ftionem^:ideo^ traditS eft ftatuta in emptione 0^ ue fiuibm Aft- ditione traficnda etiam ad Jocatione QC condudionem,Angan^Preciu,fuplt; trfW. ’* nbsp;nbsp;titJ^Differunt tarnen in nônullis.Nam emptione perfedapericulurn rei cm ptorem refpicict,etiam ante traditionem, fupr» tit. prox-^ Cum erngt ♦ Rd uero locatæ periculumetiampofttraditionemadlocatorcmpertinct,fi ni* bil condudoriimputari poteft,netjpericulofeobftrinxerit.l. Excondudo. ƒ j.00n.0(^l,Siquisfundum,ff.eod,Debetenimrcs perire domino fuo J.Pi# gnus.C.de pignorat.adionejtem uenditor femper tenetur rem tradere.fi fa* cukatem habet,uel folucre interefle^’Precium.fupr.tit.prox. Locator uero interdum excufatur à rei pratftationCjUt fi poft loeationem neceflario fibi re fua utendumfit.I.nj.C»eo.Adde quod emptio titulus idoneus eft ad transfe* rendum rei dominium,fiue ufucapiendi conditionem J,Ex empto,fftde adio nibusempli.nonfic locatio.LNonfolet.ff.co.

Coniad^fiO' ^-^Uenô arbitrio,) Qjndigiturfi,poftquam condiidór aliquandiure«■» titurreconiu' fus eft,is,cuius arbitrio permißa eft merccs,aut nolit,aiit morte prçuen# da,coUdtitmtr tus non pofsftmercedemconftftueref Et uïdetur nullus eflè contraiftusJ.Si

ttde 'malitnwm merces.ff.eo,Nam cum eledus omnino nôn arbitrator,non receditur à per* ^rlntrwm, fonaXSi quis arbttrat.ft.de uerbo.obligat.amp;f didum eft in precedent! titufe. Sed quummanifeftèiniquum,Iöcatorem amittercpenfionem,quum condu dorre ufus fit,uidetur omnino fatisfierideberc arbitratu boni uiri,Argu-mento I.Sitcftamentum.C.dcinftitut.S^ fubftit» Alq dixerunt,Iocatorem f epetiturum teftimationem exemplo eins qui foluit operas indebitas J.Si no fortem'^» Si libertus» ff. dc condid.indebit,uel,utfentit Fabér,àget adione præferiptis uerbis,uthicin lequenti uerf.

'Pr(eß:riptisu£rbrs,) Sed cùmhicfîtcontradus,Facioutdes(poIitenîtn fullo ut detur ) ^paret non competere adionem præferiptis uerbis,fed de do lo. 1. Naturalis-^XLpod fi faciam. ff. Præferiptis uerbis. Dodores uulgö fic diftinguunt ; Aut ex fadi akerius præftationc akeri aliquid adeft,^ cópctit adio præferiptis uerbis,ut hic.óó l.Si tibi polienda.ÖÓ I.Soient.ft. præferiptis uerbis. Aut ex fado akerius nulla utilitas adeft aJteri ,5C lex ciuilis quafi defici Aifko iedolo, cnte caufaidonea,nuHa dat adionem. Prætor tamê ex æquitate datadionS de dolo,ut d^Qj,iódfi facia. Atlt;^ ita cómunis opinio prêter caufam,66 no fi* ne cauillo reftringit generalitatê d^ ad cafum,in quo inueniendo ipfi Do* dores laborant,quare hoe commentum non immeritó multis difplicuit,8C in ter cæteros Alciato paradox. libr, 5. capit.7. Dicendum igitur indiftindè procedere d^ Quód fi faciam.amp;f ad textum hic,amp; fimiles refpondendum eft , hie effe , Do ut facias, non Facio ut des ♦ quamuis fullo præueniat faciendo. Nam contradus inn^minati à forma ineundi,fiue ab initio

Conuentionis denominantur, Alcfat.Ioco aIIegato,S6 Bart.in LCommota.C. de tranlad.quamuis aheubi aliter fenferit.

Si atm »num,} Hune cafum habemus m 1. Si rem^Si cum unum.ff. pracfcriptisuerbis.quinon pertinet ad Iocationem,quiapecuniani*meftita non interuenit : nee ad permutationem,quia permutatione transferuntur re rum dominia:hic ufus ad tempus tantum conceditur,

Pri^riptü uerhis « ^ Qiiando locumhabeat hæc adio,oftenditglofla. «^j^^f^j^ jj^ Apparet aut^m adionem Præferiptis üeAis inde appellatameflè,quódei nulla certa forma, ut alffs defcendentibus ex contradibus nominatis.data cflèt,fed tantum uti fadum erat defcrfberetur,hoc eft,proponeretur, 06 fe-cundum fadi narrationem concludcrctur.Jnde 86 eadem adio in fadum ap-pellataeft,quódexfadinarratione,86 qualitate concipifolet,quotics tab's co tradus exifteret,cuius nulla appcllatio iure ciuili prodita eikt.l.q,d6it),ff» Praefcriptis uerbis.Et fic ipfe fentio,non ignorans interim,quid fuper hac re tradiderif Alciatush'b,4.diipund.cap.fin,

Ïn hoe Paragrapho per occafionem tradatur de natura Emphyteofeos, uel,ut anjmalunt,Emphyteufeos,quicontradus eft Iuriscimhs,unusex , quatuor. Eft autemEmphyteufis nihil ah ud,quam implantario, hue i'nß- “**^ tio,ab è#t^tzT6vó(lt;,quodeft,inrerereóif plantareiohmenimmalè culta,parum^ fertihaprxdiainemphyteuft'n danlblebant,quó Emphyteuta: opera Sf dili gentia excolerentur. Et quód per plaritationem filt; culturam mehofes red-duntur fundi, fadum eft,ut Emphyteomata, fiue redius Emphyteuma-ta,quæ 06 Emponematadicuntur,MchorationcsappeUatæ niuJ/ïna. C» de iure emphyteutico.qui titulus,cum ijs,qiiæ ibi fufilsimê traduntur à Dodo ribus,adhuncParagraphum pertinent» Itemtit.de fundispatrïmoniahbus, C,hbr«xi.ó6 Authen.de non ahenandis. collât, q»86 Authen.de ali’enat.56 emphyteu.collat.ix. Quid autemdifférâtEmphyteutaà fuperfician'o, do» eet Alciatus in lege,Bonorum.ütrf,In bonis,ff.de uerb.ffgnif.

cft,ius quod habet in re,etiam ignorante86inuitodomino diredo,fiita ab «^“^««^’'‘^f’’’' initioconuenerit. Veriimfide ahenatione nulla padio intercefsit,ncceflè P‘”*^^^‘* habet prins domino den unciare,quantum ab alio acciperepofsit, ut ft' dominus tantundem dare uelit,præferatur : qui fi aus nolueritcomparare,aut patiatur duos menfes præterlabi,permittitur Emphyteutic etiam fine domi-ni confenfu ucndere meliorationes fuas,cui uoluerit,modô ne ifs uendâf,qui uulgô prohiber!' folcnt: cogitur^ dominus recipere nouum^mphyteutâ, accepta quinquagefima parte precif meh'orationum,ut pulchrè tradifur in 1. final.C.deiureemphyteu.86c.Potuit.extr.de locato, Si uerô aliter uerfa-tus fit Emphyteuta, cadit iure cmphyteutico.d.I. final. Non tarnen per fo* lamuenditionem priuatur iure fuo,nifi'S6tradiderit. Etenim uendere in d. I.fina.cum effeduaccipicndum,utcontineatalienationem. Ante traditions autemrei,dQminium adhuc apud uenditorem manet^’Cöm emptiodn fine, fupr.tit.prox.Et hoc omnium ferè cofcnlu traditum,autore Speculatore tit. de locat^Nuc aliqua.86 Salic.in d.I.fin.ó6 Alci.inl. Alienate,ff.de uerb.fig«

Hoc quoeç communiter traditum eft,quamuis diffentiente BartoIo,Em-phyteutam donate pofle meliorationes fuas inconlulto domifto,apud Azo-nem infumma C.de iure emphytcutico,86 Accurftum indil,fîna.ô6 gloflam

EXPLICATÏONES INSTIT4 IMP^ i ^a^^M ^'^^d^cPotmtquodSCAlciatuscomprobat:,1 Jncanuenriontbus fF.dëvictho/ • t^doMni^ fignif» NccobftatdJ.fm.utquaeloquaturdeuendinonc. Diuerfitarisratio hlto domino^- cft,q«öd uêdens fiislt;^ deep ferre debet,à quoprectum accipiat,domino ne, tewpigwri ^4 anaIieno»Scdquidonat,adfeduSóbeneuölentiaerga donatanum fertur^Pi yf, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gnori qnoq; contra nol un ta tem domini dare poteft,ULeX«fEde pignoribus,

EmpbyffHttf lotiifS rei Mtcritifi,) Si ita res pcrcat,à penfione libcratur Emphyteuta: quand» remittd quamdiu ucrà aliqua pars reftat,quanfutnuis parua,integram penfionem fol tur penpo. nbsp;nbsp;mt.quod tarnen ita uerum refpondit Bartoftmagnus amator acquitatis ,in tf»

C.dciurc emphyteut.fi tantum rfftat,utindefuffïcientesfruëf^is coUigipof-fint ad lolucndam penfionem.gloflæ turnen fententta indiftindè defenditur Condufiorab âDodoribus hic,Slt; in d.I.j. SC in d.e.Potuit. Aliter tam en in condudore co-ftitutum^ft,cUi non modo ob interitum partis,uerumetiam propter fterilita-leïn remftritur penfio,nili fieri pofsit compenfatio cum über täte afiorum an# morumd.Ex condu(fto^f.6C^fequen.fEeo,-8C l.Licet.C.eo.Rationcm diffe tentiac hancuuIgotraduntredduntlt;p,quôdEmphyteutæferè paruampen-fionem foluunt,inrecognitionem diredi doming : condudor uer^maioré, Tributum. j^abij-Qrefpeftu adfrudfusreilocatg.Intributis quoqjhoe fpeciale eft,utuel au(fto,uel diminuto praedio tribu tu quoepaugeat,uel diminuatur.I.ij.C.eod, ' Qiiæfitum eft,utrurn fi öb hoftium incurfum fundus emphyteuticus coli • QsifSio. nönpofsit,remittenda fitpenfio V Et communis Dodorum opinio in dU.|» eft,quódfic,pcr rationes quas ibi inuenietis.Sedhæc opinio nonprocedir, hifi Fundus Omnino fit fadus hoftium,fine fpe recuperationré. pro qua fen-tentia Albericus adducit argumentum à re ad tempus,quod hic eolligi po-tefteXtextU,Etfecundumhanc fententiam refert Panormitanusind.c.Po* tuit.confuluifTefctotum collegium Paduanum,Et hoe probatur Angelo, ^ Itew'luaritur.

imption'KAÏogt; Q.uotiés in eóntradu prineipaliter ircnit traditio,ex quâ fcquitur transfa-cdtionfitjim' tiodominij,uel conditio ufucapionis,interueniente ccrroprccio,eft emptio ^io. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;èc uenditio.Si ueró uenit fadum,ex quo non acquiratur dominium,uel fa

cultas ufucapiendi,eft locatio SC condud»o » Si ueróutruh^ uenit,hoc cft,SC traditio SC fadum,tunc aut prineipaliter uenit traditio, ÔC fadum acceflórici SC erit emptio,ut hic in princip.SC Lq^).fEeo, Aut fadum principaliter,6^ traditio accefibriè :SC erit locatio 6C condudio.Mtemfiprecio^j.ff, eodem, Qiiödfiinocculto fit,quidprincipaftusuenerit,recurrcndumeft adprecq qiiantitatem,exqua nonnunqUam certaconieduraducitur,quidadum fit, Turn ueró 5C id conGdcrandungutrum annua,uel menftrua penfio, an unS • nbsp;nbsp;precium promiflùm fit.apud Bart.in l.Cotem^Quimaximos.ff, de publica*

n fi' le ^ ‘^ quçftiongab eOdifputata,inCip.Pubh'canus.Quolocooftenditutilita-buiMuf^'' nbsp;nbsp;^^^quot;^ huius indagatiois.Nâ quando uéditio cft,nó fit rcmffsio,Iicet frudus n5

' ’ rêfpondeant,periculiSehim ad emptorê pertinct. Aliter in locationeSC c5du-dione,quia ob fterditat? remiuit pcnfto.l.Licet certus.C.eo.SC LEx vödud, ^pfEco, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.^ Cortdu^or4

Pi^liconuen' nbsp;nbsp;Secundumlegem^} Hoc eft,pada conuenta^quæ dant legem,hoceft,na-

ta. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turam SCregulam eontradui.lJ'^Si conueniat.lf.dcpofiri.Si tarnen quid prg

Contra^ui boa tcrmiffum cft,hocex æquoSCbono præftandum,cùm fitcontradus bonx fi nafidti, dei,inquo tantumpoteftludicisofficium,quantanominatimfada metioini ftridi iuris iudicijs.l.Q_uia.ff.de nego.geft.in his enim contradibus maxime frequentari fokt illa ueterum oratio,Inter bonos bene agier,ut apud Cice.in Officijs, Qpidauceminuicem ^xftentlocatorSC condudor,docetlex,Ex condudo»

rdndirdo.l.Scdades,6Cl.Si merccs.fEco. Hoc non indignum annotanone, ^^^r^ronnw* quod ft tncommodior fiat habitafio,uel non reparentur ollia fiC fencfirx,hbc ^^ pr^âmitt rum fitcondudon aedium uel babitationem rcfinquere,foluta penfione, pro rata tempons : uel ex condudo agere.dJ.Si mcrces-^i uicino,

, nbsp;nbsp;^ Q^t pro J^u^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• •

UibgentiJ^üm^ paterßmiL) Ex hoc textu apparet,condudorcm tene- ConiuÜortdn^ ri de leuifsima culpa. Nam, ut alibi traditum efijeuifsima culpa eft non in- ^“’’’ ^‘'“■’quot; ^“^' teHigerc uel facere,quod diligentifsimus quifep paterfamilias intelligeret P^^pf^^*^* uel faccret,fedhocnonpatitur naturahuiu? contradus.Nam cum utriufque caufa celebrey4r,leuem tantum culpafn præftandam eflè docuimus in ^ fin. fupr.Qjiibusmodisre contrah.obligat.pcr I.Si uteerto^^Nune uidendum. ff,Commodafi.Q.uaproptergIoftâ redê ait,Superlatiuum hic pofitumpro SuperUtivat pofitiuo.Etfirefragari uideatur Theophili translatio,qutnon contentus fu- pmpojùiuo, perlatiuo,addidit etiam aduerbiumintentionis, uertens ,Multô diligenttfsilt;i mus.Cae^rum quôd Accurfiusputatin l.Si merces^Qui columnam.lF.eo. etiam fuperlatiuum poni pro poGtiuo/iulgo non recipitur,uerùm approba/ turMartini lcntentia,uolentis ibi condudorem teneri de leuifsima eulpa, idt^fpecialeeflein rebus frangibilibus,id eft,quæ facilê frangi poftùnr,i-deo^exadifsimaminduftriampoftulant.quaciententiaôif Alciatoplacuitin l.Magna negligentia.ff'.dc uerb.fignif. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Succeditt) Et cconuerfo hæreslocatoris débet ftare condudori,ufum- Coniudor pr^ querei permittere.amp;Tfi aliter ftatutum fit in fingulari ficcclforepd cü^coß''^'*^ ß'‘S}*^*^i quirememic,alióuefinguIarttituloconlecutuseft.Nam non habet nceeiie f‘*‘*^Sß^^‘ ftarecolono,autinquilino,nifiea lege emerit.l,Emptorem.C,eo,Cuitarnen îuripermunicipaliaftatutapafsim derogatum eft,utquæ condudorem durante tempore condudionis^îræferuntfmgulari fucceftbri. Porrô ufufru-duarij locatoris morte finitur condudio,quamuis intra tempora condudio- ^fffß'^^f^i»* nis : nee relinquit hæredem eo nomine obligatum,nifi locauiflet non ut ufu- *lt;gt;^^^^^' fruduarius,fed ut dominus rei,quo cafu tenetur hæres ad intereflè,quialoca-tor condudorem decepitJ.Si quisdomum^j.ff.eo.quod diligenter notan-dum propter frequentes,maximè in Brabantia, fruduarios t quanquarn fta-tutaamp;^hociusnonnihiltemperauerint. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ,

OCIETAS eft duorum uel plurium conucntio,corrada ob com t9titiM» modiorem ufum^6C uberiorem quæftum. Qiiam definitionem MarcoTuIIioadfchbit Azo in fumma huius tituli. Accurfius non temerèaddiditaduerbiumiHoncftè,quia maleficq uel rei flagitiofæ amp;nbsp;turpis non erit focietas, ucludad homicidium,uel furtum committendum. Vnde fi quid exfurto^uel homicidio,ahóue malcfi-cio quæfitum eft,non oportet in medium conferre : fi tarnen collatum fucrit, commune erit.Etfi focius nonignorauerit malèpartum,fimulinpœnamfe ebhgat^fi contingatfocium eius delidi nomine condcmnari.I.Qiiod autem exfurto.3i 11.(cquentib.ft.eod.Societas autem,quade in holt;ititulo,conuen- Soeidai eon* tionaIï#appcnatur,5Cfoloconfenfucontra^itur.fupr.de oblig.quæ ex con- utKieMUs, fenfu.SC Ï.Qiti admittitur.fF.eo.Q^uamuis nihil prohibeat,rem atqj etiam uer

. nbsp;nbsp;. . baconfenfumexprimenriainteruenircJani^fEeo» Eftamp;:aha,q«æappetf:H

dens^ * *”^** twrlnddensfodeta9,quæ re contrahitur,utcinn non afFedione fodetansin ddimusincommanion€m,fedoccafionerei'communis:uteuenitinre duo * huslcgata,donata^iclcinptaj, Vt fit pro focio. æeo, Rurfus eft Sv Quafifo-' ci£ias,yoc eft,focietas impropne dida^uæ amp;nbsp;ipfa confenfu contrahitur,ué Juri inter cohabitantes.l.Pcrceptione.'fffde tjs qUi deiccerunt uel effudjnter turum amp;nbsp;uxoremJ.Aduerfus.C.de crimine expihhærcd.Itcm inter dominu Ôf partiarium cdonum.l.Si merces«^ V is maior,ff»Locati.

Société omni' lotorum bonorum^} Nonpa^um rcfert,contraâ-a ne fit foc/ctas exprefi w bonorum. ^^ omnium bonorum,anfrmplicitcr,uel alicuius tantum negotiationis/Pri-mo cafu ftatim commurficanturomne#res corporales coeuntium, licet Ipe-* cialiter non interueniat traditio. Incorporales uerô res,hoc eft,adiones,in fuo ftatu permanent,quôd non tam facile feparantur ab ijs,quibus inherent, debént tarnen inuicem prælfari.SedSC quicquidpoftcaacquifitumiucricex liærediratc,legato,donatione,deniqt quocuncp modo, ibeietati acquiriturJ. J q.ô^itj.fl\Côd.Quanquamfieinirifocietas pofsit,utfiatcommun»futuro-So«dlt;w CmpU if«”'tantum bonorû,nô etiam prefentiumJ.Si fociet.uniuer.ff.eo.Secundo fittr mita, nbsp;nbsp;ta^n uidetur contracta focietas uniuerforum,quæ éX quæftu obueniunt,id

eft,operis,contradibus,ôfnegotiationibus:fèd obueniens hæreditas,legai» ^adet^iuniui tum,donatio,noncommunicantur.hCoiri.cumaliquotfequentib.Ceod. tu^tiationis. Tertiocafu,hoc eft,emnfocietasunius negotiationiscontrahitur,id folùm quod exea quæritur,communicandum eft,non quod aliunde,I.Cum duob.

Duo.ff.eo, Idem dicendum,fi focietas unius rei uel plurium contraria fit, utfi fratres parentura hæreditatem indiuifam ideo rctineant,ut fimul emo-lumentumamp;T damnum fentiant : quod enim aliunde quæfifum eft,id in com mune non redigetur.l.Si fratres.ff.eo.

J.uai partes nbsp;nbsp;^.^a^uales fdltcct partes.} Hocucrum,utre(fteafleritglofla,ficapitale,

infocictate qua yq cft,portio fiueforsàfingulis collata fuit æqualis,alioquiad Judicis officiS tenus squales, recurrendumeft,quirationem habebit,uter plus operæ,induftriæ,uel pecu niæ in focietatem contulerir.l.Sifocictatemmecum.ff*eo,Inqualegetradi-tur,quôdfi partium conftitutio permiflà fit uni ex focqs,rem ad boni uiri ar-bitrium redigendam.Et idem fi alicui extraneo huius rei arbitrium commiff fum eft,is^ inique fit arbitratus.l.Societatem^’fina,lundis aliquot fequen» tibus,

P7 cos iu/lumßt^} Ëtenïm feruanda æqualitas Ïnter focios,quod (ieti • nbsp;nbsp;nequit,nifimêlions conditionisfit,qui plus induftriæ SC laboris contulerit,

ut autor eft Aristoteles lib.y.Ethicorum : Aequalitas inter inæquales,magna eftin^qualitas,

Q^filio. lt;^^lterpecuniameonßrat^} Qjiæfitum,utrum ea pecunia communis fiat, an potiuspraccipuam habeat,id cft,prçcipiatin diuifione,qui contulit. Et fanè fiquid fuper hac re conuenerit,feruandum eft.Si non apparet quid ada fit,Accurfiuscredidit (in l.f.C,eod.) iurequidem fieri communem.per LpfE eo.fcd per confuetudinem aliter obfer uari.Bar.tamen SC Salicet.tradiderunt in d.I.j.dicentes,iure non fieri cómunionem.perl.Cum duobus*^Siin eoe-unda.ff.eo.alqs^argumentisaddudi. Necobftatl.j.ff.eo.quia locum ha-Damnum ex fo ^^^ infocietateomnium bonorum,uel quando utercj contulit.Quidigizar^Ü delate ai «irß P®^unia ab uno£ollata cafu perierit.Cynus in d.l. j.refpondet: Si pecunia fertineat, perieritpriufquam alter ullam irrtuftriamoperam^praeftiterit,ad utrunque pertinere damnum :fiueró poft operam praïftitam,illius tantum qui contu-Wr,

Itt^quaß fatisüt alterum operam fîiamperdidiflc»SaltcetusindJ.Pr/ori.indtgt; ftindlèputat damnum commune fore.Receptior ramen eft Cymfentcntia* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;

Porrô qui operam amp;^ induftriam pi acftat,operabitur communiousïmpcnfîs, luiiahud conUenerit,apud SahcetàmlocoaHegato, CætAûm quonesquis partem lücri fert,amp;' de damna non tenetur,Iucn ÔC damnïratio non injmgu-losannos,fed Ïn fine focietaris meundaeft,ut redè Ban.placet in ftCnmen» C.défubfcnptoribus bb.iô.

Ex hoc^colligimusjcontrariorumeandem elle dïfcipftnanl,quûd tarn ad vognitionemcontranorum,quâm luris difpoGnonem pertinet^utpulchrè ^‘^ jT^' docet Bart J,Inter ftipuI;^Sacram,ff.dtuerborumobhgat, Habet autem fo- ^ *” ’^'’^ cura hæc régula,quando eadem eft ratio àf natura contrariorum,ut uidelïcct îdemoperetur oppoiitum in oppofito,quodpropofitum ïn propofito»tult^ fin.ff»delegat.iqjn legibus quas gloffa in contrai ium allegat,non eft caoe ratio corttrariorum,ut patebit relegenti. Ex ratione quocç huius ^ trahunt E)ocîoret,nondebere eum uenïre adJucrumjquinolufttîmuifufcïperepe-rïcuIum»

Dieftum eft,q«omodocontrahatur focietas:n«nc fequirut quemadmodû sociétés ijuowd diftrahatur,Et primûmquidemdiftrahiturrenunciatione,modôeabonaft- dodtßrjhutar* deftaunemo cnimcogiturincommunione,uelfocietate perftftere.h nn.C» R.cn(Mc(lt;i«cNei Commun!diuidundraih in caftbusibiannutaus» Verum cailidè filt;dolofe renuncians patitur pccnamlniius$» eandcraqj,uel etiam'grauiorem,qui ab-fenti renunciac. Valer enim tanntminprxiudiciuinrenunciantis,donec ab-fensrefcïucrir.I.Scdamp;^Ibcius^Abfenti.ff.eo» Item qui mtempeftiuc renun ciat,hoc eft,uel ante tempus conftiturum î uel quando ineereft Ibctj^non diri mi focietatem : in qua tame re ratio potius habendaeft torius focietatis,quâm uni us ex focijs.l. A(ftionc^*Labeo.fEeo.Si tarnen conuenerit ab initiô,ut li-tcatueIintempeftiucrcnunciare,uaIebitpatft«m.Quinamp;ft nihil conuenegt; rit,nonnunquam ante tempus licebit impunê renunciare, Vt ft aliqua con-dirio,quafocietas coita erar,non preftatur :uel tarn damnofus/ixolus^ fit fo \ cius,utnonexpcdiateumpatKueIfi earefrui non liceat,cunts gratia mua eft focietas:uel ftR.eipub,caufadiuabfuturuseft,necpoftit per alium commode adminiftrari focietas,uelfocio comntittij.Siconuenerit, S^ duabusIffe-quciitib.ff.eo. Generaliter itacy dieerc poirumusqenuncianonem noniegi umam ualere in preiudicium renunciantis,non renunciati:nam hie Iucri,nô damai particeps eft ; renuncians uerô damnum,non lucrum agnofeit. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

^ Soluitur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

d^dortc « ) Morte quoep foïuitur focietas,nön modo naturaïï,uèrume- joefeh« fofc tiam ciuïli,uelut media a maxima capitis diminutione,l. Verum^’fin,ff.eo» zur mortf um. Adeó autem morte foeij foïuitur focietas,ut ne ab initio quidem pacifei poft rdh cretwiK fint,ut hæresfuccedatfocietati.I.Adeô.ff.eod.Qttamuis alioqui contradius ex conuentione Icgem accipiancregularitere^ contradus tranfeantadhatre des.l,Si paclum.IEde probat. Eft enim fpeciale in hoc contra(ftu,utinquo cligitur induftriacertæ perfonæ.At perfona hæredis incerta eft,EaciicmC^ ra no redditur,quäre in arrogatorem non tranfeat focietas, 1, Adionc-^* Socie-tas,Quanquamautem focietas nontranfeat ad heredcm,adioncstarnen pro Adioitf« tquot;-o *0 focio acrmc S^ palsiuê in eum tranfeunt,ac^damna ucl emoftimenta focicta- ao tran'ettm tu tis.d,l.Verum^4n haercdem,Hacresquocpcogiturperftcereinchoata à de* h^rtdetti^ functo,l,Hacres,ft,eo,In focietate uedigalium tarnen,ft hoc actum ft t,hares

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^f Socittifodo,

l^io profoch nbsp;nbsp;'^rofido aélwne^ ) Hæc adio utn'nque direda eft, ut redè admoncf

utrinq^ dire^a. glgflà.’quoties cnim nec Contradus, ncc contrahentium nomen uariatiir,a-Aaionesquidi' dio aUuttacß parte diredaeft,Ut hicJdem^dicendum,ubi tarn contradus, rciloi hibant, quàm cOritrahenuum nomen mutatur,ut m empuone ÔC uenditione,locano qui(oittr4riiu, neÔiT condud.ex quibusutne^ contrahentium ex ftio nomme côpetit adio direda:quandouerôuarianturnomïnacontrahendum,tunc fi per denua-tioncm,iitinMandatoôCDepoffto, A Mandatore cnimSxS Depofitoreap* pdlantur MandatarijSCDepoficaript^incdiredamadionem habet, cui pri-nntiuumcompctit:contrariam,cui dcriuanuum. Si uerô alterum ab alterd nort deriuatur,diredam habet dominus rei,ut in pignoratina adione domi-nuspignon's,i'ntutcl«adionc pupillus: tutor uerô 0(5 creditor contraria in. Hanc diftindioncm ex Bart.refert Angelus,quam nolle operaeprecium eft. NonnuIIæ enim adionesdiredæ infamant,contrariæ non,ut direda depoß ti,mandati,tuteIæ‘^‘Exquibufdam.infr»dc poena temer,lïtig,amp;5 IJ.Ä5 LFurd. $^’Mandati,S(5^» Contrario.ff.de ijs qui notantur infamia* Adioautem pro focio,cûm ex utraep parte direda fit,femperinfamat.d‘^«Exquibuldam.

Cæterûm ut adio pro focio competat,non fufficit rem elft communem, ^Hioprofodo fed debet interceisifle ibcietas,alioqui modôfamiliæ hercifcundæ,modà quindo(ompet commun! diuidundoagendum eritJ.Vt fit.cum aliquotfequentib.h.eod. tat. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Generalis adio pro ibeio non intentatur,nifi demum finita focietate.I.T am

diu.C.eo.Specialis tarnen ob fingulare aliquod negotium,uelut ut res communis in medium adferatur,uel ut perficiaturfocietas,durante adhuc focie-tate,Si5 nafcitur 05 intentatur.l.iij.ó51. Adione^Nonminquam-ff. eod,Èt a-pud Angelum bic .Ex adioneprofocio moderari debet condemnatio,necç enimfocius in folidum conueniripoteft,fcd quatenusfacere poteft,hoc eft, dedudo ne egeat,nifi fortè negando fe focïum,hoc cft,caufam huius benefï cij,hoc priuilcgium amiferit.d.I,Verum,35 l.Si unus.in fine.ff.eod.Hoc tarnen beneficium perfonale eft,ideo($ nec hgredqnee fidciulïori conceflum« dJ.Verum.

Sodut cuïp£ CulpiP nomine. ) Ncc compenfatur damnum cum compendio, ucl ne-nomme tciutur gïigentiacuminduftria.l.Nonobeam.óf l.fequcnt.fEco.fed 35 fi famulusal-teriusföciorumdamnumdederit,tenebitur eo nominc,fipeccauitin eligen do,ut quia talis famuli opera ufus eft,decuiUs fide uel induftria meritöpotc-ratdubitari.l.Éüm qui-^‘fïn.ff.Commodati.ó51.Videamus.ff. Locati. Sanê « uerô quodquofdamhicannotaflèuidco,focium tenen' de leuiculpa,non uf qucquacp ueriqpeft.Nam,utalibitradidimus,leuis culpa eft,non intelligc-Ifwi culp4. y^ ^pj facerc,quac diligens quifq; paterfamilias intelligeret SC faceret : focio autem fufficit earn diligentiam adhiberi rebus communibus,quam fuis adhj bereconfueuit,Iicctalioquiparuminrebusfuis diligens fit.I.Haïredes^^Nó

A ND A Ti quoepobligatio confenfucontrahentium confiftit,0^ perficitur fimulauÿmandàtarius fufeeperit mandatum,id^ ita figrltis.Nam mand^umnifi gfâtuitum,nullum cft. Originem cnim exofficioamp;amicitia trahit,cui contraria eft merccs.I.j.ff« eo.Contrahitur autem Mandatum per hæc uerba : Mando,ro-2^.

go,noIo,2C qu^cun® alia ad exprimendam hanc fenrendam idonea,aftimo$ obligandi proJata : Alioqui adinonens,exhortans,commendans,uel perfua* dcns,non Icmper fungkur opera mandacoris JJdemc^'^Si quis caÄ I, Si ue ró non remunerandi^Cóm quidam^ïEeodJtOb bæeff.dc bis qui notantur *nfamia«Slt; 1, leidem Pomponius,ff»dq)ofin Jn dubio autdh,ficut in teftamS fa’s amp;nbsp;alqs contradibusjuerbisadhçrenduni eftd,NonaIiter»ff,deIega^.ijj,^ i,j;^Siis qui nomen.ff’, de exercit.ad»

E^xßdeü^ria caußa^) lure enim ifto facultas erft crcditori,Dmiflo debi- n^du^or tm tore principal! fideiuffbrem conuenire,ut hîc,ôi5 l.Non redtè.C,de fideiuflb poßU conutmri ribus.quodnouils!moiureimmu£atun^eft,quonon aliter fidemffbr conue- »tue prmd^ti» mn poteft antepnncipalem,quàmfîisnonâ'tfoluendo,uel abfcnsfit,uelfi iem. dcinllbr renunciarit beneficio excufsionis.Authen.Prxlcnte.C.de fideiul-foribus.Proinde exempi urn iftud potius,ut hue locum aperiat,quam ut in forum producaÊur,utiIe erittnifi ubiper confuctudinem,uel Hatuta loco rum, adantiqi^miusreditumeftjure autem uetericogebatur creditoriftiufmo-di mandatum fufcipere,apud Barto,inKVndc quæritur.ff.Commodatûâ: 1gt; ^nï^î^æde duob us reis»

ris apudDecium in l.Confffrjfff’.de reg.iur.Sd Dynum inc,NuUus.dereg.iu'’ ®® nbsp;nbsp;nbsp;’'*

ris in vi.nos bic paucis attingemus.Refert itaq;,côtrahentine,an delinquen tl confilium datum ff t.Nam qui contrahenti confuluit,non obligatur,niff ex fraudulcntoconfilio:autnifi,ut quidam uoluerunt, aliter fad urns nonfue-rit,cüi confilium datum efttaut nifi certa perfona expreffa fit. Faber tarnen non recipit hanc diftindionem de exprefta perfona,uel an fueric aliter fa-durus,an non,multum^intcreftc putat,confulueri£ne quis,an mandaue-rit. Priori enim cafu indiltindè neminem unit teneri.euius dolus aut fraus ar gui non pofsic,per generalitatcm d.I.Confilq, Secundo autem cafu recipit diftMdionem Ioannis relatamin gloflàhic,nonaliter.quæfentcntiamihiin præfenti probatur,pro^ ca facit,quod Azo in fumma huius tftuli,6ó Aceuf

liusin l.i.fi;eo.uolunt,lndubio non elle recedendum à uerbis,atquiinam^ jnMr'dWerl^à biguo uerbum confuli,non eft idoneumadinducendam obligationem,nilï jinnäuith quisconfuluerit ut aduocatus uel afrcffbr,à cuius confilio no liceat ludici rc^ eedere,qua de re alibi dicemus. Atqui hacc Fabri iententia etiam Deefopro bari uidetur in d.l.Confili}.maxime per rationem illius,quia nemo compelli-tur fequi alterius confilium,fed ut hie diciturjiberum eft apudfe explorarc, an expédiât confilium.Et alioqui uidetur duriufculum,eum qui bonafide co nbsp;nbsp;*

fulendoinduxeritaliquem,ex eoobligati, quôdconfiliumrortê infelicem exitum habuent. Nccobftatfmis huius ÿ quia procedit in mandate,0(5 uidetur potins ad quinram fpecicmpertinere,hoceft,mandatum intercedens tua SC aliéna caufa,uel fidixerimus iftud mandatum habere uim conflhJ.Di*

- cemus tarnen lt;urn Fabro,multum abeffè hoe mandatum à natura meri con-fihj.Qui ueró delinquenti,id eft,in delicts confulit,indiftin(ff ê obligatur ei cui fit iniuria,fiuc non fueritalioqui facfturus.l.Nonlblum^Si mandatö.ff* cwfuleniSeÏ^ de iniurijs.fiue fuerit fadurus.l.f^Sed contum.ff.de feruocOrrupto. Semo qutmito’ifi^ per enim cum fraude coninnerum eft confilium eins,qui ad delic'f urn exhot tur tkcK jb ;«lt; iacur,undenonmirum,fi indiftindè obligatur : quanquam mitius punien- iwü, dus fit,qui alioqui faduro confilium dedit,quàm qui nolenfemSC cundan-temimpulit.per Decium ind.l.Confilq.IIntarnen,cui confulmt,nonobli-

g» »expreffi nbsp;nbsp;nbsp;Jttiofancrares,) Hoc cafupropter certæperfonæ cxprcßionem cofl'

fer(oM. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;trabitUr obligatiomartdati,fccus fi perfona certa exprefla non fit,ut in prac-cedenti cafu,üt p^r Theöphilunibic,qui omnino fundatfe fuper exprefsio-ne certac perfonæ,quaé efficit ut fitniartdatum,cöm alioqui confilq uicem ha b?at: aec aliter diftinguit,fuerit fœneratiirus,an non.

Mandatum rei Vt focietas rei turpis coiri non poteft,ita S^mandatum rei flagitioGe nuf^ turpK run ua- Iumeft,adeó utneiuriü'urandiquidemreligionefirmetur, nonenim debet let. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iuramentum efle uinculurn iniquitatis,magisqj in hac parte Deo placettranf

lulinrattiumeo grefsio,quamiurifiurandiferuatio.^uthen*Scruas non folumyf. coUat.v. trabonos ma^ a c.Nöneftobligat.dereg,iur.in vi. Necóbftatc.Debitores.extr.dciure-tf» run feman^ iurandojibi qui iUrauit nonfoluturum ufuras,cogitur Deo praeftare iufiura 4*m. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dum,quód non eft turpe foluere ufuras,fed recipere improbum, ideo^j poft foIutionemrepetuntur.d.c.Debifores. Tune autemdicimus iufiurandum eftè contra bonos inores,quando per eins obfer uationem peccarc^c, Quam uis.dc padis in vt Alioqui multi contradus inualidi iureiurando confirma« tur,utapud Angelum hic,ö^Bart.inI.Seius.ff.Adl.Falcid» Porró quamuis mandans flagitiofum aliquid non obïigaturmandatario,obligatur tarnen ei, citi ipfius nomine iniuria fadiaed^non quidem adione mandati,fed dolijin«» iuriæ,Icgis Aquiliac,uel alia/ecundum fadrorum diuerCtatcm,ÓL nihilomi-nusetiam is fenetur,quiminifterfuitflawitijJ,Non folüm^ Simandato.fK de iniurijs.ód ƒ• Non folöm.infr.de iniurqs#

j Admonethic4’nonexccdendosfinesmandati.Namquicxccfsit,nomart-« *”'pJc“lt;flc»^daliud quid feciflè uideturj.Diligenter.Sd I.Si quis pro »ottex c n *• çQjf^eQ^quQti tarnen non ricexaudiéndumeft,quafi non liceatlatumunguê, quöd dicitur,ab exprefsis uerbismandatirecederc^nam meliorem conditio-nem mandantisquisfacere poteft,quamuisnon deteriorem,ut in fine hums ƒ• fid l.üj.ff.eo.Qtiin ödimputlèreceditur à formamandati,modó alia uia idc effedus fequatur.Lult^’fin.fEeo.Nihil enim refert,quid ex çquipollentibus fiat A,quod uulgo dicitur,non de innere,fed de meta curandum eft. Bart.in LCùmfcruus.fEdeuerb.oblig.Sednecisuidetur exceftiflè mandatum,qui facit aliquid connexum,coniundumue mandato, Etenim qui aliquid man-dat,etiam antecedens,confequens,ÓC aceeHorium mandaHê uidetur J. Ad ré,

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ad hunclocum pertinet i^cap.Iib,i.Gelltj,ubidifputat,quid in mandato

• nbsp;nbsp;recepro redius,id ne omnino facere quod mandatum eft, an nonnunquam etiam contra,ftid fpere^ei,qui mândauit,utilius forc.Quam quæftionem an cipitem efle ait,5C in utranc^ partema prudentibus uiris arbitratam, Sanc in bello qui rem à duce prohibitam facit,aut mandata non feruauit, capite pk-, nbsp;nbsp;nbsp;ditur^etiamfi rcs bene ceflèrit.I.üj^In bello.fF.de re militari» Nam 00 Man

Tfanlim Cot. ^“^^ Confulfiliumfuum,quód cotraipflusedidum extra ordinem,quamuis féliciter pugnaflct,uirgiscxfumfecuripercufsit.Vndeinproucrbiumabjjt;

lift ia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;/\/egue pluris emere.} Et è contrario,fi cui mandatum eft, ut rem uen-dat ccntum,atcp is nonagintauendiderit,non præiudicat domino,quô minus rem faam uendicct,n(iupfi preciumfuppleatur,uel fi hoe clcgerit,manda-tiadionecxperéaturid.I.Diligenter»

LIB* in* TIT* XXVIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;DeMan^dto^ ^ «1(5

Accept« eft,quam«is quibufdâæqua uideat M Xententia,fi mode ex utill täte madannsresgefta elLHoc expcdit« c(t,(ÿ ft mandator no ignarus precq re '””*quot;’ *^**’* ad fe receperit,quamuis no adione mandat^tenebit tarnen adione negotiö turn geftoru,ad folidu precium reftituendû,quôd uidetur ratu habuiffe quod gcftueft.Ne^enimacqunefteumlocupletari cS alterius iaduraJ.Naboe» ft,de conddndeb.Nondu uerô re tradita madatarms habet exceptionc,fic aliter cogat rem prdlare,q ft' mandator paratus fit integrS precium exokiere,ft tarnen minoris emi res no potuit : quod ft mâdatarius,càm no pofsitpferipto precio^maiori fuo nomine rcdemen't,no cogit remprgftaremadatori,qui no poteft ratuhabere,quodfuo noie geftum nô^ft,utpukhrè apud Angefthic»

,^ l^célèiluoquc mandatum 1, Igt;^f^^^^f^^^} Quadoresdicafintegra,fatisconigipoteftexglofla,eiusc|? nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

addinone,quó tarne res fiat clarior,breuiterdiftinguendûcft, an mandatum pertineat ad iudicia,an ad négocia,an ad iurifdidionem.Primo cafu res dicit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*quot; *

intégra ufcg ad litts conteliationem.I.Nuna,C,de proepmift dominus pro fei' cnte,öf no»onrradiccnte procuratore fatifdediflètiudicatu folui. Tüc entra quamuis res itahabeat Integra 5 ut per expreflam reuocationem extingua-turmandatum,per notata int Ante litem.ff.de procurautamen nó eft Integra quo ad tacita reuocationem,quæ morte indudf4*Si defundus.ff« de pro curat.Poft litem autem conteftataresdefqt eflè ïntcgra,atlt;$idco nó mfi eau» fa cognitareuocat procuratorJ.Poft litem.ff.de procurac.quamuis Iudex degt; legatus fola uoluntate delegantis reuocet. ft ludiciü fol uitur,fF*dc tudicijs.ó^ notatglofla in d,I»Poft litera, Secundo cafu res integra eft^ft nódum manda tarins inchoauerit,uel ullu neceflarium apparatu fecerit ï alioquifi quid ap-paraucrit,nó aliter reuocari potent mandatn,quâm ft indemnis feruet manda tarius,pcr gloffdC Bart.in tSi pecuniam.ff.de cond.ob caufam. Tertio cafu, hoc eft,mandataiuriididione,resdefinitefte Integra per citationem,nam ab ea incipitiudicium,ut notatur inhEt quód.ff.de iurifdid,om4udit06 c.Gra-tum,extr.dc off.iudicis delcgati.

HudneJeit^} Annotât glofla fpeciaïe effe in mandato,ut uoluntate Unius ^uieawrdP côtrahentium reuocet,fed tarnen idem obtinetinfocietate,c5modato,depo* uoluntau fito,precario,6Cc0tradibusinnominatis,utglo*annotauitind.I»Sipecunia. fn^ contrai:', S^in l.Sicut.C.de ad.amp;iobligat.Proinde nihil aliud uoluit Accurhushic,^ timureuoctri mandatum no comprehendi fub régula d. I. Sicut. Interim no negans etiam *‘^’ alios cafusab ea excipi.Nostame rediusdixerimuscumBart.Cyno amp;nbsp;Salic, in d.tSicuuReguIam illius legis generalem efle»Nam ne«$ in madato,necg depofito,ne(Ç focietate alicui licet inuito adueriario refilire ab eó in quo co- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

trad a eft obligatio* V erfim in didis côtradibus non eft contrôla obligatio àd perfeuerantiam, quare non mir um,ft ad alterius placitum rcuocetur.

Soluitur mandatum,} Hæc régula fallit aliquot caftb.Primô in procurato Ou^nJô Marr-ïe in rem fuaJ.IlIam.C.de donat,Secundô,ft id mädatum eft,ad quod mandas datum Morte J exnecclsitatetenebat.l.Fundi^i.ff.deacqui,polftTertiô,quâdomandatum tcruttiM mn relidû eft in tempus poft mortê.l.Si uerô no remunerandi-^fi.ff.co.Quartó, fol»^tlt;ff quoties mädatum dir edû eft ad aliquem fub cómemoratione dignitatis, Vt ft quid mandatu fit Abbati S.Gcrtrudis,ueI Maiori Louanienfi: nó enim ex tinguitur morte mSdatarij^Quionia Abbas.extr.de off. 06 pot.iud.delegan. Quaratione ft Papa madauerit aliquid,uel cócefleritad placitSfug uolunta tis,extinguit mandats morte Papçffecus fi ad placitu fedis Ap^olicæ,nunq enimmorit fedes Apoftolica.c.Sigratiofae.^p refcript.in vi*Q,uintó fallit in mandate exécutons fug gratia iam fada,non enim foluit morte mandantis*

Finis Tertq Libri InftitJmp, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;IN

RIMAM PARTEM HVIVS LIBRI, Q^^VAE DVRAT uflt;^adtituIum,De«dionibus,coniundam eflè pracceden-tibus titulis,atqj adfinem,nemini non procliue eft int eiligere. Didum enimeft fupra de obligat ion ibus,obligationes nafci uel ex contradu,uel quafi : aut maleficio,aut quafl. Càm igitur didum fit de obligationibusexcontradu,ue! quafi defcendentibus,reftat ut dicatur de qs,quæ ex delido,uel ^afi oriun-tur : Interim tarnen luftinianus aulpicamr nouum Iibrum,nc præcedens in duipo. immenfum excrefcat» Diuidiautenipotcfttotustitulusxnduaspartes,qua-rum prima habet conrinuationcm,amp; generalem quandam differentiam inter contradusS^ maleficia. Secunda,quæincipità^ptradat de furto,cuirc fpondettit.de furtis,C,amp;^ ff»

GbU^tionesex nbsp;nbsp;Exre najeunturn} Nee obftat,quód maleficium aliquandouerbiXah-

JJtVïo omîtes quandoliterisjhoceftjfamofislibelliscomittituriquiaquomodocunc^ com-«x re nAfcun' mittatur,exre,id eft,maleficio,nafciturobligatio:cùm alioqui obligationes “’'» ex contradii,fxpe fine re,nempe uerbis SC confenfu nafcantur, ut pulchrê oftendit Caius in tEx maleficijs.ff.de adio.öf oblig.unde hic locus tranferi-

'^itrltdepnitio. HæcdefînitiofumptaexI4.ff,defurtis.quoIoco poftuerbum FRAVDVLO ’sA,additurparticuIa,LVCRi faciendi GRATiA,at^in nonnullisexempla-ribus particula INVITO DOMiNO,quamtarnen AccurfiUshic,^in d.I.j.fub-intelhgi uoluitindefinitione,utuerifimile fit,ca uerba,iNviTO domino,ex gloflèmate in textum translata eflè à fcriptore aliquo,ut annotauit Alciatus hb.i.difpund,cap,iö,

Contreädre. ContrcSlatio rei.) Contredaffe dicitur,qui rem loco mouerit. h ii)^§* Si rem.ff.deacqui.poiffVtautemfurtumfiat,necelîària eft contredatio, nam

• folo animo noncommittitur,d^Sirem,quanquam apud Deum affedus,ó^ uoluntas pe«andi etiam fine effedu,peccati nos reos faciat, iuxta uocem Seruatoris noftri,Matth.v. At ego dico uobis,quód quicunt^ afpexerit uxo remalterius,adconcupiicendum eam,iam adulterium commifit cum eaia corde.Et iuxta Decalogi præceptum : Non coneupifeesrem proximi.Cætc^ rùm fufficit aliquid inter uenire^quod uicem contredationis obtineat, ut fub iedionem,abdudionem,deletionem tabularum.l.Si quis uxori^»Si quis aß num.SCI.Qjii tabulas-^finÆeo^defurtis.Sicfifalfusprocurator uolensexi gereindebicum,delegauerit abj foluendum fe prælente,propter prefentiam uidetur contredaftè,furtilt;$ fe obligat, l.FalfusÿSed etfi.ff.eo,

Contreildtio Fraudulopt. ) Qjuare hoc addâtur,aperit Accurfius, cui adde, quôd in ^«ripcrprlt;elu'^^ç^^ dubiocoÄtredatio Temper præfumitur fraudulofa, quamobrem ei qui mturjrau u ‘’'jußmulattfr furti,probandum Atfraudandipropofttum abfuifle,nifi indi-1*** nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ens quibufdamluueturmcmpe confanguinitate,uel arda confuetudine,qug

LIE» Élh TIT^ I* De Oblig.quæ ex dcli^o nlt;^c^ 127 interceflèrit cum domine rei,uel quia res par ua cft,iiel tail's quæ â domino fa edè concedi folet,ut eft apud Bartin Unter omnes^Certè,fE cod. Addit gloflàjnuito domino : cûm enim domini uoluntate aufertur res,Iicct is qui auferat,exiftimetdominum none,no n commît« turfurtuiü^Placui't.infr.eo. In quo tamêarnculo aliter fenfiflePomponium referturind.Mnteromq^s*. ^Redè.cuiusopinionemnon carereratione dixit AIciatusIib.» dif^undl, cap»io.Etcnimcx ddinquentis animo maleficia penfari folent,non ex alio-rum uoluntateJq.C, Adl.Cornel, deficarifs.ô^ Lj.ff.illo tir.Cçterùm ut fraus in dubio prgfumitur,ita Ôi^ inuito domino fjfri contredationem,quamuis do minus ignoretJ.Qiii uas^ V etare.ffeo.Quamobrem fi Index inquirat ad-uerfus furem,nó ftatim crédit domine» adfirmanti fua uoîfîtate rem ablatam efîe,nifi hoc alqs argumentis appareat.Dominus enim tali confefsione adio nern fuamremitterepoteft,nonuindidam fifeo fine ReipubI.qua:fitam,ut eleganter Bart,contra lacobum Butr.in d^»Redè,

f^lig^f/^^) Furtum interdum committiturin ipfa re,ut cûm rcs lubtra- F«»*«*» ff^^^ hitur lucHindi cauû,interdum in ufu rei,Vt fiquis quod utedum datum eil ^.*r“’'^* ‘^®”*' inunumdiem,diutius teneat,ueliumentafibi commodata longius duxerit,”®“*^“’’* uel alio modo quàmad quem datafunt,inuito domino utaturj. Qui iumen-ta.fEeo.óó^Furtum.inn-.coJnterdum in poflefsione rei,Vt fi quodmihi ex caula pignoris uel depofiti pofsidendum datum eft,ut dominus pofsidea, wtunit Theophilus hic,uel fi proprietarius naturalem poflefsionem auferat fruduario,per glolfintfÆeo.AuI.GelI.lib.u.cap.iS.à Sabino feriptum tra lt;iit,condemnatum furti coIonum,qui fundo quem conduxerat uendito,poF fefsionem eius domino interuertiflet.

Lege naturali.} Non tantum ciuilis ratio,uerumetiam naturalis impro- ^!*^^^. p^o^ï^i'‘^ bat furtum. Naturaenim æquumeft,neminem locupletari cum akeriusin- if^i^^ *'^*^'*^“ #uria.l.Nam hoc.fEde condiA.indeb.Neeenim ad legem diuinam per Mo- ** ** (en latam refpexit Paulus,cuius hæc eft definitio int j.fF«eo.fed ad iusgenti-«m,quod omni humano genen'commune eft. Nee nos mouet,quod apud Gelliurn loco anegatolegimus,apuduetcrcs Aegyptios 8C Laccdæmonios omnia furtalicitaamp;^impunita fuiflè.Etenim cûm quærimus,quidficiuris na- Turtdapuinon turalis,nontamconfiderandum quid alicubi fit faditatum, quâm quid fieri ««Hot licite, debuerit ex præferipto rationis.Nam ca ipfa inftituta apud fuos autores reki-dante naturali ratione non diu durauerunt,quamuis nonnullo uuktatispra: textu induda fuerint.Proinde quæ in hac re contra communem fententiam adfert Alciat.in l.Probrum.ff.de uerb.fignif dcbikafunt,at($ ipfi autori non fatis placent.

^-^Jvruo^ ) Vcteres Romani furuum atrum appellarut,^ ex eo furem’'‘^‘^^*‘” didum V arro tradidit,referénte Gellio Iib.i.ca.i8.quo loco tarnen hanc Ety inologiamreprobat,uolens exaffinitateliterarumfuremdidumâGrecauo ce4gt;«g,quodfiC Alciato probaturinl.Tabernæ.ff.deucrbo.fîg.Vbi uult fu-rcmàfuruoper allufionem potius,quàm ex etymo didum.^uamuis enim fur nonnunquam inteidiu rebus alienis infidietur ,pleruncß tarnen nodem fiClatebraspeccatisobijcit: quamuis alioquinoxaggrauetpcccatum,namóf ^*’** ’“ƒ”'* nodurnumfuremocciderelegespermittunt,ftfinepericulofuoquis ei par-”“”* ®*®lt;we cere non poteft.Diumum ueró non aliter quàm fi telo fe defendat.tltacj^j, “**^’ ff. Ad tAquitde I.Furem.iunda gloff.ff. Ad I, Cornet de ficarqs.

Gneci ttt/rtKfa^oif.') AvT9({itü^ofi, fiue tTr^To^wg» captumGræci uocant cumjqui in ipfo furto deprehenfus eft .Demum quicunep manifekè tenetur.

.é «eî inre aliquaitaargumenris cónidus eft,ut nuïlaratione elabi pofsitÆci^ Turf#« rzMw^ «wrô^ieagQ-jUel captus ’fw’(«ÔT«4)«ç«»Autôr Hefychi'Lis,quem fequitur Budg^ E“**’ us in CommentauGraccac linguæ» Qtiis autem fit fur manifeftus,diluciaê cxponit lmperâtoF,cui conuenit definitio Maftùrij apud Gellium hb.u.cap* 184 ^anifeftum, inquit 5 furtum eft, quod deprehenditur dum fit.Faciendi finis eft^cùm pcrlatum eft quô ferri co^crat,id^ quô deftinauerat eo die eu furto manere furd,Qi.iôdeftinauerat,fE eod, quamuis aliter uidcatur glofîà. hic fentire^tnueibo,Dcponcre. Nec tamenfuffîcit uifumeflè furem,etiam-fi hoc uideatur innuere textus,ièd neceffe eft uel à domino rei,uel ab alio ap prehenfum eflè,uel certè effe ei Jcclamatum,uel accurfumad coprehenden dum J,Si quis in ferùitute^IdemPoniponiuStff^eod.fecundum quamiegem textus nouer Intel lige nd us eft,

Furtum conce- nbsp;nbsp;ConcertiÔC oblati furtipœna ohm erat triph', autore CjeHio Ïib«ióÄlu-

fittw fer óWd# lioPaulohb^i.rccept.ftntcnt.tit.tlefurtis* ÉratSCantiquitus furtumconcegt; *«^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pturn per lanvcm Ódlicium,in quodlexxq.Tabul.æquèanimadueftebat atgt;

queinfurtummanifeftum,apudGelhum loco allegato,Inde didum,quólt;l is qui furtum quaerebat,intrabat domumalienam licio cin(ftus,lancemc^ angt; ' te oculos habebat,propter matrumfam^aut utrginum pr^entiam,ut eftapud

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Rodiginum lib.e.Antiquiuamp;loannemFerrariumhic» inquiptiofirti, /\/on ßlt;tt^ ) Ex hoclöco colligunt Dodores, hodie neminem èogi polTè,ut turtiquaerendi caufafmatdomum fnatn perquiri.Facit Lij,C*0_iian doSCquibüsquartaparsJib.»o«Quidenim,inquitImperator,tamdUrum ar-. , . que inhumanum, quam publicatione pompaeß terum familiarium deteg noltrui paupertatem,uel etiam diuitias exponi muidiæç'quod tarnen werutn eft, nir ’’*^’*** quaeratur feruus fugitiuus,quocafu etiam poena conftituta contra eum,qugt; inquifitionemnon admiftrithf^Hdcautem.Só hDiuus.ff.de ieruisfugit.Er ratio eft exfententia Salicer.in I.tj.C.deferuisfugit.quiafugitiuus dolur. committitjô^ quçritur non ut res furrepta,fed ut perfona quac deliquerit.qüa, ratione fecundumDinuminftrt cuihbetpoteftatem fieri in ahenis aed«buïlt; quærendi uxoremfiigi«uaffl,uelmonachum,aliümuè quemuis maiefaflo-tem.Argumento hSiquisinhoc.C.de Epifc.ói^cler.SChüj.C.de his qui ad Ecciefiam.hocenim public«intereft,^^ propter utilitatem publica cuiuüus aedesperluftraripoftunt.hOmnes.infine.C,deaquacdu(ftibus,lib.t. Item intelligendaprxdidfa, mil magnâ indicia commifsi furti fint aduerfus aligt; quem,nam tune facile Iudex concedet uiatoresad infpiciendas fufpedli ïe-ixmdidjsptr des,quodaliquando fieri uidemus,neemirum,ex indices deuenin adaedium “'”!!“’' *’“*”' perluftrationem,quumexqsdeueniatur adquæftïonem06 roftmam. 1.Mi-^uipKonem, lues^q'.C.de quaeftionibus.Q^uamuisSalicetusneget ideO excuti aedes de -bcrc,quód argumenta fint,in ijs rem eflè furtiuam,fi modó ceflènt indicia cri minis,per teXtum noftrum hic,fed contra eum frequentius refponfum eft, Nenw inwiMt Caeterûmiurc ciuili nemotenetur indicate futemj. Si tibi.ffde condiâ’.ob lüremmdicart, caufam»ó^hSolent.fEPrac(criptis uerbis,Aliter tarnen conftitutum iure Ca-nonico,cap,Quicum fure.extr.de furtis.Quod tarnen cap. ita ferè inieHi-gunt,ut uelit non tam furem,quàm furtum indicari. Porró is,apud quem inuenta eftres furnua, quamuis eo nomine non praefumatur eflè fur, de-» bet tarnen indicate furem,uel cum â quo remfurtiuamcmerit,alioqui fama cius grauabitur apud graues bonoseß uiros.l.Ciuile.C.de furtis.quo loco gloftà,iundaeÄs additione,plegè tradit, quibus cafibus compeUatur quis indicate fusem.

Q^f Jcientes remt) Pari modo für« tenetur,qiu feiens prudens^ rem Enuntrem ftt fut tiuam emit« Apiid Accurfium in I,Si quis uxori^Sed 06 rem.ff «eo« Prgfu^ ^'^ P’^ miturautem feientia ex paruitate precif,uel emptione clMdeftina«pcr Bart, in d,I.CiuiIe»Et hoe cafu, fi Innocentio credimus in d.c«Qui cum furc«Iicftè poteflfiirfubtrahereremuenditamemptori,06 reddere ci cui fuftglcrft,fi aliter fatisfacere ob egeftatemnonpoteft,

quot;Panamaniß/li.) Furd pccna.ixni modo Athenienfiumlt;ucrumctiam paMfurth Romanorum legibus identidem uariata fuit, ut heet cognoicere ex Aulo GelIio.Nam Draco fanxit,ctuufcunq? modi reum furti fupplicio capitis affi-dendum,qua poena mitigata Solonfu|em poena duplimuldauiuLex quotj xi),T abul.aliter in fures animaduertebat,quam pofterius conftitutum eft, ut eodemlocoGellijlegiturjUbifatisapparetfani Accurfium,eum^ fecutos, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-.j^

dumputantacrionem furtinee manifefti ad panam dupli, defcendere ex IJ, xif.Tabula.Neciuuantur^fSuntautem.infr.de noxaI«ad«Non cnimfequi-tur,Adiofurti exLxq.Tab, defcendit ïErgo adliofurti ad poenam dupli ex' cadem dacendit»Etenim ut apud Athenienies Draconis,itaó6apud Romanos poena I,xq,Tab.propterïpfius duritiem paulatim riegligi cœpit : ideo^ protores earn m utauer unt in pecuniariam,ut docct Theophilus infra,de per petuisS6temporaI,ad^j,Hihc etiam Iiquet,ineptê querere Accurfium, cur iure prætorio maior poena conftituta fuerit,quam l.xij.Tab.cfrm contrà fue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

rit. Porrô quadrupli poena originem trahit ex lege diuina,fic enim ait Exo. »»«cap. Si qUis furatus fucrit bouem uel0uem,06bGcidcritueIucndiderit, quinepboues pro unobouereftituet,06 quatuor ouespro una oue,Siinuen-tumfuerit apud eum,quodfuratus efi uiuens,fiue bos,fine afinus,fmc ouis» duphim reftituct. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

xam exJirui.) Non temere hoc additum,quamuis non animaduertenti-bus Doc7onbus,qilia I.xq«Tab,aliter in fer nis,aliter in liberis puniebat fnr-tum:feruos enim manifefti furti rcos uerberibus cçdï,ô6 è faxo præcipitari iuf fit : liberos nero uerbcrari,ô6addici ei cui furtum fadum eflèt.Apud GelI, iocoallegato,

Furtum committal Refpedu fcilicet ufus rei,cuius aftimatio inibitur F«rfMw in «f« quando de dupli ueltripli poena infligendacradabitur,06 hOc cafit non tan- rei. tûm furti agi poterit,uerumetiam adione ex co tontradu;ut commodati,de pofiti,uel pignoratitia,quac tarnen intentatac condidioni furtiuaepraciudi-cant.I.Si is qui.ff.eo,

Extra crimen ♦ ) Si hoc uerum eft,apparet ifto cafit nunquam agipoflè ^xeufdtio ^r-adionefurti,femper enim fur dieet credidiffe fe,dominirmpermiflurum. timufurei^uS Paucisdiccndumeft,hunc textum obtinere, quando confiât cum fieputa- do adinitMur, uiiïctln cafu autem dubio ueniendinn ad coniedufas, an fcilicet habuerit caufam fic credendi,ut quia uel fn fimili fpecie fiepe expertUs fuerit animum domini,uel quod fit illi coniundus magna amicitia,uel confinguinirate.cn-iufmodiindierjs ceflantibus,pratrumpf fe iuris eft contra eum,quia nemo een fetur res fuas iadare.l.Cüm de indeb-^Qjif cum.ff.de probat. Caeterfim qui re coduda ufus eft ultra terminS condudiönis,fi' res locari cófueuit,nó com-mififie furtû,fedrecôduxiflèpotius cenfét.per Bar.in l.Iterr^uerit-pimple to.ff.Locati. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SedetJt entdat.

furtum,ut uoluit Accurfius in hinter omnes^ReAè.fï.eo.quamuis bic xfitet’ fentiat.Pro qua fentetia uidet texdn d^Recfè,ubi VIp.non tam reprehen-dere uoluilïè uidet refponfum Pomponij,quam cóprobarc,addendo tameni furem nÓ obligari flomino,utcuiusnihil intcreHèintcHigit,cüm aduerfus uo lur^atem ipfius nihil faótu fir,facit qgt; alias makficia ex delinquêtis animo ^fü mari fofenU.) j^^fE AdhCorAehde ficarijs« Et in hancfentenulpropenlioï eftAlciat.lib.i.dilp.ca.io.quamuis fehtetia Accurfq hic uulgo approbata Gf,

* v. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Colligunc aSt dd.ex hoc textu,amp; d^Redè.creduiuatê non redè aUegari in 'Crtiiilitétac' p^rnitiêó6 ineórnodum aceufatiTedbene adcômodumSCertùginpœnetpro tufitopra eft, d|.f|^n»credulitasei^quidominSpermifluröpiKat«e,qttï«isfalio«ftultc:flC a«aMct, nbsp;nbsp;fjYnê è diuerfo nó nbeet ci,qui falföcr^idiedommui nó permifluriï,^d addit

cit Bar.in d-^Reefè.pro eo q occidit nó prolcriptS,credens Amê prclcriptü. Adiofenitor Serui corruptie) Inmakficijs qux facile ad euentu(rabunt,nonnun^ ’^F’* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ixténdUnf luns regulxin odiö 06 poenam delinquentiQ.Sed edm adio fcrui

cbrrupticôpetatadduplû,quâniiferuusdercrior fa£ftus,dubitctahquisadqd det adio fcrui cörrüpti,cümfcruus deterior fadus nofit.Reipondot Accur-ftus in hSi qüisferuü.C,defurt»pcfinde fieri xftimationê,ac fi reuera corrupt us eftèt,06 hoc uulttex.infr.eo^ih Uerb.Tani^reipfa.QjLiödaQi de feruo hk dicit,nos accomodabimus fihjs,uxoriB.06 monachis corruptis,uellblici-

^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tàtis.l.Vt tant um;^j,ft,dc feruo côtr upto. Vide Fabr urn hic,

Liberorumbommum ^) Hoc furtum peeuhari nomine Plagt urn appella* ^^ * tur,undc habetlocum lex Flauiadeplagiarijs.I.penultÄ'fma.ft.Ad legem Fiauiam. Item interdidtum de libero homme exhibendo,ô6 de Übens exhi»

tierce till c ^’ 4ualitcr furtum comnjïttaturtatlörtc polÏefsiOnfs,UcI iUM’s,^d Pierurifrubt«' ^‘^ habet in re,ut creditor in pighorè.Nam furtiftdio compent eremus in-' tereft rtmßluam fore^quamuis dominus nonfït^Furn.infr.eo.Et liquidem debitor pignus fuftulerit,non tantum acftimatio poHèisionis,uerümiphus crediti dupiicabitur«Quódfi aliusfurripuerit,düplicabitur iplum pignus, quantumuis excedensfummamdebitl,id tarnen quod éxccflèrit,cr editor re-nituet debitor! adtione pig noratiiia.LCreditoris.n.eo.Sed 06 is furn tenctur/ qui rem alten oppignoratam,nondum tarnen traditam, ignorante creditore uendideritj.lsquirem.ff.eo, Cacterömqui rem prop rum alteri commoda-tam fubtraxerit,non aliter tenetur commodatario adione furci,quamfi eius

* interlit,fortè propter impenfasin rem córnodatamfadasUf Slis qui rê.j.ff.eo,

(Dpe 01^ cot^lio, ) Paulus in I» Sxpe.ffède uerbo»fïgni£lcribit,dubita* furti Inwlur,^ turn fuifle inter uetcres,coniundim ne an diuifim hæc uefba accipi oporte* tmiM Dfxerd at,conciliate^ ucranqiopinionem,ut patet ex intcrpretatione Alctati. Nam fiJio/urtumfit, ß accipiamus conlilium pro fuafione^difiundimdi pro dolofa adiuuantis in-tentione,coniundim intelliguntur ♦ quod probatur per difcurfum buius^ Etenim quifolam opemprxlfint,furutenetur,tamctu mfe non conlulueric furtum faciendum eflè,utinfr»eo^uer£At uerö.Et rurium non fatis eft op2 prxftarc,nifico confilio,id eft,animo prxftctur,ut furtum fiat, ut infra eo^ uerf«Ope«infineJ^orr6 etfi furti teneat is,cuius ope 06 cófilio furtum fatfrii eft,ipfe tarnen fffr nó eff,quia nóconiredauit,uihic in principio dicif,£t ê diuerfo is,qui furtum facit,intcrclum non tenetur furu,ut infr,eo ƒ prox» ■

,.^^t tibi ob/îitcrit.) Hoc eft, corporis fui obied^UjUel aho mode pro-fpedum tmpediuen't,ita enim hoc uerbum intelhgit Theophil us, quadrate^ cum eOjquodexMafluriorefertGelh'ushb.iucap.ult.furemeflè hominis iu dicatum,qui cùmfugitiuusprætcr oculos domini fortè xret,obtentu togac, tanquamfcamiciens,neuideaturadomino,obftitiflèt* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ •

7« tenetur furti,) Quando etiamfineconfiliofurtum fadurus fue- ^°fffi^i'^ ^^m rat,ut uult Accurfius,amp;r nonulfi ahj,cum quibus eft Alciat.in dJ.Satpe^fin, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^‘^^ quo Mco tarnenadmonet,in dubio præfumi confultorem prcftitifïè caufam, nbsp;nbsp;nbsp;quot;’^* nee enimpoftquamquisconftituitomnind€urari,folet confilium petere,fed cümadhuedubius eft»Cüm autem eft in dubio animus,h«c uclinucimpelht, ut ait Comicus,Q_uamobrcm confulttiris erit oftendere,furem fa dur urn fu-iiïc,etiamfi non confuluiffèt ; quodfiprobauerit,nonferet omninoimpunê confiliummalum,attamenleuioripœnaarbitrioludicis adficictur,ut communiter traditum eft,refercnte Angelo in hin furt;^Ope,ffteo»

Furti aSliOquot;notioni^tur^ ) Idemobtinet in cæteris domefticis,uelut fi luruiomtói“ libertus patrono,clicns uel mercenarius ci qui eum conduxit,furtum feeërie w. l.Silibertus.ffeo.Itatarnen iftudobtinct,fi inrenonadmodum magna furtum commiffumfitTurta enim domeftica,fi leuiorafint,pubhcê uindicanda nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

nonfuntJ.Infpiciendum^Furta.fEde pœnis.Neepenimqui poteft difcipli na domeftica aduerfus furem ftatuere,neceflè habet cótra eum litigared. Ser uiamp;fiIq.fEeo,Si tarnendomeftici fures malè obtempèrent patrifamihàs,no/ lint^ ablata reftituere,Iudex kefam pictatem feuerius uindicabirJ.Congru-entius»C,de.patriapoteftate,Quödfigrauiorafintfurta,nonmodó ciuili-ter,fed etiam criminaliter agi poterit.LPrætor^Træterea ft^de iniurijs J,Ho moIiber,fEdeacqui.rer.domi.5Cd*^»Furta,Nifi quód contra feruumciuili-ter agi non potcft,ut traditur in I.fin.C.de acqufipolft Ateß hæc ita procédât, fi films non habeat caftrenfe pcculium,ucl quafi,uel etiam aduentitium, fe-cundumnonnulIorumopinionem»Nam de proprietate,cuius dominas eft, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

poteft IblucreJioc tarnen cafunoncompetit adio furti,fed in fad um. Nam Yi^tofiA^Hoin cum furti adiofit famofa,non datur inter pattern óó filium.I, Non debet, ff. ter pdtrem amp;nbsp;de dolo,quaratione nee inter coniuges furti agitur,fcd rerum amotarum J,yï/i»)n nondi-Siquisuxorhff eo.óChfin^^iCiimautcm^C^eo* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,

111e furti tenetur^) Idem dicendumdeqs,quiremfurtiuamab ijs rede- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

^, Furtiautcmaélio^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

• Hoe loco docet Imperator,cui competat adio furti,qui tredatus durât uF furti dtlio cui quead^’penult4pro cuiuscognitionetradit regulam,ei tantum competerecompetat, furtiadionem,cuiusintereftfaluamremeffe.Suftragatur l,fin,C.eo,amp;^ hls cuiusintereft,ff,eo.quodadeó uerum,utneipfiquidemrei domino,nifiin-terfit,detur,Saris autem eft interefte uel ex caufa doming, uel quafi domini], quod habetfruduariusJ,Creditoris^j.ff,eo. Vel poflèfsionis,uthic: uel cu-ftodiæ,ut infra $* proximo,dummodó interfit ex caufa iufta öC probabili.d.L Iscuius intereft.Namfuriamp;fmalæfideipofleflbrinondaturadio furti, eti-amficoruminterfit rem non furripi,nc eximprobitate fuaconfequantura-dionem.l.Itatç^‘Sedfurti.fEeod. Nonobftat hQui uas^Siego.ubicafus èft,quo fur furti agere poteft,nam ibi crat fur tantum ratio 1^ unis tempora-rij,nonipfiusrei,fiueproprietatis:durat^aufahonefta,propter quam adi-puimresperuenerat,perSalicet,ind,hfin,DebetautemprjrenSiiufta caufa,'

refpedu inn's,quod qm's habet in re,non quod habet ad rem, Sif ideois,CUl , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ex contradu rcs debe£ur,non agit furtijtamerß fua interfit J,Eum qui emit»

Aflia pig^d- nbsp;nbsp;O^a expedit cf.) Eft Si alia ratio,quia fi eius culpa rcs fublata eft,tencA

*^‘‘*‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;turdomino adionepignoratitia : ciim enim hfe contradus utriufep caufa ce-

kbretuf,debctcreditoreuftodiampignorispraeftare.fupr»Quibus modisre rontrah.obligat^fin.Facit d.LEum qui-^Idem fcribiu Cæterùm quiequid creditor adione furti confecutus fucrit ab exrranéo,imputât debito,uclreftf tuit domino rei,aliter quàm fl ab mfodebitore acceperit.l.Si pignor.ff.de pi-gnorat.ad .amp; l.Creditoris.ôd d-^Iaem fcnbit.ff ,eo.In quo differt à condudo re Ôf cÔmodatario, qui non cogStur rc^ituere quod nomine rei furtiuæ cô-fecuti funtj.ls qui rem,fELocati.6C dJ.ftn^Sed cùm inIècundam.ff«eo»Ra-tionemdiuerfitatis reddit glofT.in d.I.Si pigno«

Fullo,ô^ generaliter omnes,ad quos exlocato pertinet rei euflodia,habet adionem furti, quamuis reidomini nöfint.Intereftenimeorum,qu*itenen-turdominisexlocato:quódli ipforumculpae nihil imputaripoteft,uel fl ia abfolutifint,fiue liberati à domino rei,cùm definat interefïè,non agent,imó fl egerint,furabqs abfoluitur«hFuUo fiadf.ft.eo,

CommoStitd re ^^^^ cortmodatatius ad exatff iorem rei culfodiam,quam fuUo^ut qui de IC* furrepttiemif uifsima culpa teneatur-^Itemis.fupr.deobligattqux re contrahuntur.Nort nui uelcwnlu- tamen,ut fulloni,fifolucndo efl,competitfurtiacfio,ita amp;^ commodatano. re.udcumtom Nam domino rei,hoceft,commodatori,datureledfio,agat ne commodati ciS modaUrioap- commodatario,an furti cum fure J quoda luftiniaho introdudfum,cüm ad c-re ^ttü, nbsp;nbsp;nbsp;uitandâs ueterum ambages,turn quod uberius etiam fubueniri debet ijs,qui

periclitanturexfua liberalitate,quàm qui propnac utilitatis caufacontra-dfuminierUnt.l.fin^Talesuundfa glolEC.co.

Soluciid^q^ Inparte-k) C^uianoninlenig^irurquiseffèfolucndo,nififolidumfoluc--fif' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;re pofsit.l.Soluendo.ft.de uerbo.lig.Idcoq^ nififolidumioluerefulficiatful-

Io,non habet adfionem furti,ne dominuscogatur ex unö iudicio duo faccre, petendo partem à funone,pârtem à fure,Ut rede Alciat.in d J.Soluendo* Et • ex hoc loto notandum,inanem efle adionem,quam debitoris excludit ino-pia.LNec is.ff.t^pofiti.nihilc^ eius efle periculo,qui quod reddat nó habet* d.I.Itacp.ff.eo*

C^^emcunpte caiße exitum^) Hoc eft, flue abfoluetur fur,flue inuenie tur nonefle ibfuendo,debetcnimfibifpfi imputaredominus,quód ilium po tius elegerit ïamp;idem in conuerib cafu dicendum,fl elcgerit commodatariu, qui poftea inueniatur nó folucndo,non enim redibit ad furem,quamuis nó* nulli,inter quos eft Faber,aliter fenferint.

Lxpoptdrim nbsp;nbsp;Depofitarius nón habet adionem furti.Nam am dolo ipflus res ablata eft,

nonhibetadio ^ non debet ex improbitaté fua adionem cólequifl.Itat^.öfl.Eumqui emit, hf»ßirti. ^ Non aute'm.H*eo. Aut fuit in ^Ipà leui,uel leuißima,^ non tenetur de-pofiti jideot^pflus non intcreft, Tiuid igitur fl lata culpa depofitarij res fub öada

Itada cftf Adhuc uidctwr,qwôd non habest adioncm furd, quia lata culpa doio oequiparatur J.Qjiôd Nerua,fr.depo{îd.Ô^tf«fESi menfor falfum mo- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• dum dix, Contranum tarnen determinant Dolores hic,Ô^Bartoh induis autcm,Dolusenimfun's grauior eftfata culpa depofitarif/Praeterca latacui Litfrffwpx^^J panonfemperæquiparatur dolo,ubidepœna infiigendaagiturJJnadi4ni ^*Wlt;’’‘^«’f busu'undaglo.ædeinlitcm iurando,ôd Ijq^fEAdîegcmCornel.de ricanes. ** Sedamp;eo cafu,quo impenrasdepofitan'usfecerit,quarum nominehabetre-tentionem,( LpenuIt,C.depofiti,) habet adioncm furti,ad exemplum corn-modatarijJ,Si is qui rem.ft.eod.Item quango ad lêrecepltrei cuftodiam,hoc cft,culpae le obligauit,quia tune cius interelh 1, ij^Si inje,lE Vibonorum raptorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

’Proxifftiis puberiati.) Tah'senimomfiedchdliimcomfttere poten,pr£-p„t^f4fi p^o* cer carnis. Cætcrûm alibi admonuimus,proximum pubertatidefîniendum nmi luiduan* aliter quàm Âccurl7usÔ£rDovIores,ncmpeexJudicisarbitrio,qui ex regio f«r, nis qualiftte,educatione ÔC aftutia ingcnij puerilis aliter aci$ aliter ftatuet» quod ôC Decio amp;nbsp;Vigho probatur.

Qiiatuor adliones habet is,cui furtum fa^um eft : Adionem furti,condi ^quot;’'f' ‘*^^°f^* dienern furtiuam,Rei uendicationem,SC adionemad exhibendum,ut hic, ”^’” P'^'^' 8Cl,Siprofure-^Furti.lf.decondid.furtiua♦ quarum furti adiopoenarnpe^ dt,ea^ co ntra quos,£lt; quibus competat,abundè didum elh T res aine rem ip(am,quaelùblatacltHincfi't,ut neeß furti adio per ihas,neqnltæ per furd adionem confumantur,quia pœnalis non præiudicat perfecutodæjâ:^ ê cou uerfo.d^’Furti.Competunti^folis dominis,eorum^ hæredibus. Ad exhi= , bendum quidem,2C Kci uendicatio contra quemlibet polïèlîbrem, Condi- ^° ^v'wi:^ dio uerô furtiua contra furem tantum,iphusuc hæredem,Et hac in parte oc ^^ quot;nbsp;^f^lj/ générât condidio furtiua contrafurem,cûmcondidiodctur ad transferen- ^' ‘ ” ^‘“ dum dominium J.fin.in fine, tf, V liifruduarius quemad.Datur emm contra furem,ad tradendum uel reftituendum potius,quàm transferendurndomi-nium.Ethoceft quoddicilbIet,Neminempolîè remfuam condicere,niiï à fure.l.j.fF,de condid.furtiua,8Cinfr.deadionibus’^Sic itaqj.funt autempig didæ adionesciuiIes,Poteftautem dominus etiam criminaliteragere aduer fusfurem,ent^pcEna eiusarbitraria.I,fin.fF,co.amp;Sl.fin.fF.de priuatisdelidis, jurtipani^ fine tarnen mords uel mcmbriabfcilîonisfuppIicio,Authen,Sednouoiure, C.dcferuisfugiduis.Fuftibus igitur aut uirgis uerberabitur, ut uult glofia probataind. Auchen.Scdnouo.quodintelÜgêdum de eo,qui femel tantum • furatus eft:alioqui fi confueuerit furari,aggrauatur ultimum delidumper præcedentia.l,Capitaîium^‘Solent,ff.de pœnis. Hinc confuetudineftatu-dscpprouinciarumindudum eft,ut pro tertio furtofurfulpendaturfurca. Tuyiudnclafit^ per Dodores ind.Authen.Sed nouo,Vbietiam Bald,addit,quem fulpen- f^tndmur^ di polie pro primo furto,fi modô illud fit enorme,ici eft,ualde magnum,quæ opinio etfi uulgo approbata uideatur,quibufdam tarnen non placet,inter quosfuntR^hacIamp;f Salicet.ind. Authen.negantespro unofurto quâtum-uis magno amciendum aliquem fupplicio capitis,quod Authen.dicit, Propter furtum neminem debcremori,magisc^grauatur delidum exiterationc ÔC frequentia, quàm magnitudine rei fublatæ.quæ fententia amp;nbsp;fure uenot cft,£lt; acquior«fi tarnen quis furandopublicam pacem uiolau^it,ob ualorem 3uincgfolidorum,ideft,aureorum,IaqueoSifpenditur'^Si quis quincg foli» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^^,

os,de pace tenenda,collât,x, Item capite puniuntur graffetores, quicum “’■lt;‘ll^^‘’-''‘quot;

Latronet. f^^’^'o aggrefsi uiatores expoIianttamp;T famofi latroncs in ifs Iocis,quibus graC-' fati fiint,fLirdsafFïgLincur.d,tCapitanmn*^Graflàtores«Ô£^^ Famofos.fi; de pœnis.

, • FiieredétnuceiifS^} Quamuisadipfumm'hfiexrefLirtitiadeuenerit,ut nofet /krciirfïusinl.f.ff'dc priuatisdelidis,quod fpeciale eft,càm regulafit, ^tgtk ^Q^ teneri ex dehdo defundi haercdem,nifi ante lis conteftata fit cum defun do,aut iplelocupletior fadusfit.I. V nica.

VRiB VS proximi finit raptorcs,ut quosimprobiorcs furcs di-xû Iulianus,in tif^ Eriam. ff; eod. V nde fur« quocç adione te-nentur,quamuisprætorpropnamadi'onem eins dehdinomi-ne induxerit.Generalis emm adio non im

*^ ex codédehdo.Si tarnen pœna petitafît ex altera,nihiTamphus AiUinonüa. per alteram peti poten^quàm quatenus excedat.t f. ff. eod. Cæterùm dum Accurfius bic in gfolfa refpondet adl.Si quis ex domo.quæ uidetur negate prima facie adionem furti necmanifefticompetere aduerfumraptorem,pe

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nitus diuinat.MeIius$ refpondet in d.fcontraria: rolli fcilicet adionem fur-ti,hoceft,extingui per adionem Vi bonorum rap torum,quam ut uberioré uerifimiIeefteledam.Facitd.Lf.ff'.eo.namnatiuitasipfius omnino impedita non fuit.

Aüio uiboM' Licetminifnami.) Sedcontra uideturpcrI.Scio.ff.derefi.ininteg.Vbi rum raptorum traditnr,prætorcm non curare fummas minimas. Refpondendum cft,quód ttum ob »««i'in ffs,qug contrains commune conceduntur,non habetur ratiominimorum. närem dutur. dJ.Scio.ff.de reft.inintegr.Secusin ffs,quac fecundum ins communeobti-nentur,ut h/c. Nee refert,quód non agitur de dolo pro re minore duobus aureis,l.Sioleum^fin.SC l.fin.ff.de dolo.quód auxilium ordinarium,quo de bic,facilius conceditur,quam extraordinarium.Eftautem adio de dolo fub-fidiaria,habens inflar reftitutionis in integrum, ut diximus in ÿ» Gallinaru.

., nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Inc/l rei perfect tio) Hincadio Vi bonorum raptor urn dieft ut Mixta.

ra 'fdicitut^ infr.de adionibns^»Ex maleficifs.qufa tam rem,quàm pœnam perfequitur. ^j^ ' Nonigftur,ut aduerfusfurem,poftquam furti adum eft,locum habet Rei AdioSirli. nendicatioamp;: condidiojta poftquamadum eft Vi bonorum raptorum,age * ’ tur rei uendicatione : quód in quadruple tes continetur. In co quoeß differt adio furtfiquofl ea femper perpetuaeft.infr.deperpet.SC tempor.ad. Adio Aanta utHii, '-æiô V i bonorum raptorum ad quadruplum anno utili concluditur,qui co a ftattrecentis fexaginta quineß diebus,quibus experiundi poteftas eftJudice protribunalifedente. Addequód furti adio interdumahf datur,quam cut furtum fadum eft,ut præcedentc titulo didum eft, non ita adio Vi bonorum raptorum. Adde quód fur interdum agit adione furti,non ita raptor» i^idiailum enim e^L) Hocridiculumeucniret,fi' ad exemplum furti fieret diftrimen manifeftç,ÔC nee manifefie rapinæ.Nam cûm in adione V i bonorum raptorum contineatur rei perfecutioji diceremus aduerfus rapto-rem neemanifeftum ad duplum darf adionem,uti in fure diximus,pccna tan y(a.fiHiiiiMm/r-tümfimplimanffct,cóm aduerfusfhrem dupli fit,amp;f fic intelligendus hie te* ftumcur grrf«i-xtus,alioqu^ïaulümobfcurior. interim tarnen negare non pofrumus,quin «i pumatur^HÂ fur manifeftus ( cuiuspoena extrarei perfeeutionem quadtupli eft ) grauius raping, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;puniatUS

LÏBlt; nn» TIT. n* ’ Vc/^bono^rapt, . f^f pim«atirr,quâm raptor^Cuins rei ratio eft,uel quöd fur potuit dominum Ia* tere,raptor non. Vndeex fadopotuit maius damnum inferri domino,qui ni fideprehendiflèt noxium,jgnoraflctcontraquem iusfuqp pcrfequeretur, ut Akur.in l.AlarcelIus.ff.de ucrbor.fig, Vel quia raptor,qui palam grafla-tiir,repdli,fiuecuitari facilius poteft,quam fur. Vel quia,ut Angela utflt, pluribus periculisfe fubijcit raptor,ut bic in additione ad glo£C

^ C^matarnenitar nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nquot;:

VctusÏedioprincipifhuius^nonnihiltutbïuit AccurÉum, Nam poft i iterbumRAPVERiT,Iegifolet,NAAï QL^I ^c.Vernmeum omifla «ulätiuaj^^j-^^-jg^^ toniundiünereftitutafitledio,fupci^acaneaeftglofla|r Ad rem quodat- ^^p^g qutndo tinct,hïc;^reftrïngit præcedenria i nOn Cnim,utdetur adro bonorum rapto- (ompetAt, rum,iacis eft per uim ablatam rem eflè,niü Ö^ dolus malus interuenerit,aquo excufat quaclibet edam iniufta ignorantta,ueluti iuris,ur hic,amp;^ fupr.dc ufu* cap^dtem fi is,Cæterûm error Iuris non excufat à pecna legis,Si quisin tan* Error iurU, tam.C.y^de ui,cuius hic fit mentio.Nam ea punit non modo dolofum,ue* tumedamtemcrariuruSC ignorantem, uthic in uerfSednedum,Slt;coipfo alioqui,qu0d quis rem uiolenter aufert, praafumitur animus dolofus, ideo^ nonftaumcrediturraptortaflerenticredidiflefe propria autontatepotuifie aufèrrcremfuamàpoflèflbrejperPlateamSC Angel.hic,Noni’gitur utlocû i.s{^j^igt^^ habcat conftitutio a. I, Si quis in tantam,requiritur dolus,fediufficitinua- ^^qy,^^ dentem in ea opinione efle,ut exiftimet fe alium pr^ uare pofleftione: al 10 qui fi putet fe neminem priuare,ut quod credit fe pofsidcrerem,uel uacare,cum reuera ab alio pofsidcatur,quamuis errct,non incidit in poenam d.l. Si quis. ut ibiper Accurfiumamp;Dodor.Nee obftat textusnofter hic.Diuerfaemm funt,credercfepofsiderc,ueIpolïèisioncmuacarcïó(Screder€licerefibiper uim ab alio auferre rem fuam : hic enim luriserroreft,illic fadi.In omni aute ^•»' ** Specie tolerabilior eft fadi error, quam Iuris, 1, Regula.fF.de iuris fit fadi ignor. Porto conftitutio d,Iegis,Si quis.cuius tenor hic proponitur,locum habet,quoties quis rem uiolenter aufert à poflè fibre,proinde^ ftudet alium priuare poflèftione, Vnde tradunt DodoresindJ.Si quis.ros non meldete inpoenamd,conftitutionis,qui remfuamperuimauferuntâdepofîtario,CÔ modatario,uel condudore,quód nön pofsidet,fediblüm detinet ï quos tarne ft extraneus priuet,uel expellat,tenebitur domino rei. 1, f^ Quolt;ïlcruus.fC de ui amp;nbsp;ui armata. Didisconfentancum cft,legatarium qui rem legatam oc cupauit,antequam poflèfsio ad hæredem perueniret,non incidere in pcena d.l.quod neminem pofleisione priuauit.l.f. in princip,ff.Qiiorum legator 5, tf ^Sceuola.ff.Si quis teftamento liber eflè, Didis adde,quôd licet impu- • ne furia ufere nti rem noftra,auferre per uim,nïfi Ïamadlocu^ideftinatüpcr uenerit.perDodoresind.l.Siquis.Dequarequi plura uolet cognofecre, inueniet uiep ad peluim apud Accurfiumó^ Dodorcs ind.l.Siquis.C. V n» de ui.

In bontif^éÏoris.) Rem in bonis noftris intefiigimur habere , quoties ï«^*^'‘ pofsidentes exceptiQnem,ucl amittentés ad earn recuperandam adionem ha bcmus.l.Rem in bonis.ff.de acquirer urn domiJProinde non folum in bonis noftris computantur,quac noftridominq funt,uerumefiam ea quac bonafide pofsidemus,amp;:fuperficiaria.l.BónorUmgt;^Inbonis.ff.dé uerb.figmf. Êxbo- Extonw.» nis noftris funt,quae noftro periculoftartlautcadunt,utper »xtum noftrum hic,quïedicipoffuntexnoftrafubftantia,i»pertextumhunc, fybfinera,amp;' 1 Theophil.Porró extra bona noftra fünftes facra: ÔC religiofat» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^*^‘*

VM ordinem,queminrccenfendis malcficijslccutuseftlmpcra-» tor,eundem in exph'candisferuauit,poftrapinas de damnoiniu-ria dato tradans,pro quo datur adio ex lege Aquilia,quâ Aqui-jliusTribunusplebisapIeberogauitJ.f.ff.co. quæ ut locumha-~ bcat,omnino neceflè eft damnum datum eflè,adeó ut ft quid in-iuria faditm fir,amp; tarnen r'es nonfit dcterior,ceftèt hacc adio, V t ft oleas me-asiam maturasdcccrpfffti'ucl collegifti maturas fruges,iiel feruum meum ca ftrafti,eo^ fado reddidifti preciofiorem,ceflàt Aquiha, cûm nullum damnu datumfit,præfumati^lex te impenfas donafle ; quôd fi frudus iam immatu-ros collegifti, Aquiliateneris î fi etiam intercepifti,tenerisfurti: ÔiS pro feruo caftrato,ïnturiarum,ut pulchrè docet V (pianus in 1» Si feruus^Rupifiè.ôf a^ liquot Ïèquentibus Paragraphis,fEeo.Facit hAedilesautem^Sed cnirndE de ieditedid,AdHad:ut competatadio Aquiliæ,debet dari damnum infa-ciendo.Nam damnum datum negligentia uel omifsione,hac adione non co fequimur^Qurarefi fruduariusagros nonprofciderit, fi uites non fubftitue-rit,aquarumduduscorrumpipaflusfit,non tcnetur Aquilia,fcd conueni-tur eX cautionefua.fiSi fruduarius*^Denicp.ff.de ufuffud. quod tarnen ita accipiendumeft ƒ1 fine fado hominisexipfiusreicorruptioncdamnum pro ueneric ♦ fecus fi quid per hominis incuriamextrinfecus acceflerit, utfi quis ignem negligenter cuftödierit,infula^ exuftafit: nam eo cafu locum habet Aquilia.dJ.Siferuus^’Sifornicarqs*

Komtrilurfut, nbsp;nbsp;In OdyJJèa. ) NonnuIIi annotant, carmen hoc adferiptum non exta-rein uulgatisHomericôdicibusiquedtarnen hicincôtextu adferiptum eft, inhbromeoinuenitur,Iib.»4,Carmenauteminmargineadlcriptum,legitur OdylElib.tj.nonlongêàfinc^Et funt uerba Mineruæ ad VIyflèm,oftenquot; denus quo loco fubulcus Eumæus pafcat fîtes»

JniKfid. nbsp;nbsp;Iniuriam Ijoc loco acciperC opÄtct,non,quemadmodum in adione inin^

dumconciimtaëfiol.Âqi.nIiæ,CLim adlioncinïun'arum,quoca(ü duxfunc ö;ftimation€s,aliadamni,ahacontumeIiaï,Uv’^Ifwufiariim»fi’, cod, Porto quiddiftcratadioiniurianimabadioncLAquihac,habetadditio ad glolE f^^omiMi^ V biding enim cédât animus {niiiriandi^ó^contumelia^ceAat quoqueadio ^’ Ïnfunarum^uc in qua reqmratur dolustmadione au tem KAquiIiæ is non re / qinncur,fedfufRcitueIleiiilsl'macuIpa.?,InI.Aquil.t}.fF.cod. Vnde fi^qui^ diftiplinç caufadifcipulumocciderit,uelelufcauern,nontcncbxturadione * ’ intunarum,fed legis Aquifix.d.ï.v^Sïmagifter.ff.eo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;‘

C^i latroncfii^) HocSC ture Canonico ^probatum eft»c.q»cxtr» de ho i'^trofuviotd micidio.ÓL ibi per Canonum profeflores.Vtoe 1.v^pcuml.Iequcnte.fF.cod« ^^'^^^‘^* ^ LFurem.iKAdLGornel.deficarqs» • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Si aluts. ) Generalis tarnen confuetudo, 65 itatutamtmidpaha aduer- Sägttdrij^ fus hune tcxtumtuenturfagittarios,quoshodiefeieomnia oppida habent, qui ctlimiiitcs nonfunt,exercentur tarnen ad utilitatem amp;nbsp;lubiros urbium cafus.Clericitamenineminerintfeteneriperhüctextum,quamuisiacuIen-tur loco d^tinato, non ennu dan toperam rei fibi liatac» Facit c.Sicut.âSc, J3iledus,ext.de homicide

Euitari poßit.} Facit bic textus contra cos, qui ita ferê admonent ,ut . ^j^j^fij, ^gt; admonitus euadere non pofsit,Cöm quidam tigno quodgeftabat impado dixi liet Diogcni,Caue:refpondit ille,Nunquid igitur iterum me ferire uisf Tradunt Dociores pro acclamatione luHicere, li quis fignum appofucrit, atqj ideo prudenter faciunt tedores noilri,qui fcalas acdibus appofitas Jia-bent,2lt; Itratis rudcribusfignificant ibi opus fieri,’ut prartereuntes Übi ca-ueant.

Uerelu^uerit i ) EademrationeSCaduocatustcnctut cïientuïo adintef-clïè,cuius femel cceptam caulam deferuit,ut refert AngcI.hic,fi mododiens «gelift« ww fecerit ea qux fui offieq funt,inftruendo aduocatumin fado,lbluendo^ iu '‘”” uquot;^^^^gt; ftumfalatïum.

Culpce nnnmneyatur.) Hæc régula non fol dm obtinet in Medico,Uc- ^Mperitia ent-rumetiam ludice 8C Aflèflbre,denic^ quociinip alio artificc,alÏereniefe peri P* linnumcru-turn in artefua.Quai efi quis uiculóspafceHdos,ueJ lardendum,poliendum- *^‘ ucquid conduxeiit,culpam praeftabit,SC qupdimpcntia peccauerit,culpam cfleCelfusfcribit.bSiquisfundum-^Celfus.fELocati. Fallit tarnen hæc régula in agri mcnibre,qui tantum tenetur de dölo,5C latatulpa« V nde fi impe nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“^S’^

rite uerfatus eftjibi imputaredebetqui eum adhibuicJ. j^ ï^cadio. fF.Si menfor falfum mod. Porró AIedicus,quidiligentiam adhibuit,medicamen- „ j, tdm^ dedit fecundum artis præcepta,excufatur à culpa,quamuis malum exi-turn resfortitafit.c.Ad aurès.extr.de ætat.SC qualit.amp;' c.Tua nos.cxtr.de ho^ micid. Hoc ignorandum non eft,femel approbatum Medicum fauore pn blico,rurfumreprobari polie ,fiparumidoneusinueniaturJ,Sedólt;rcproba ri.lEde excuCtuto»

'Propter inßrmitatem^} Naturalem èé confuetam.Nam ft in itinere ob-Ueniflet infirmitas,extra culpam eHèntSi ex plagis-^In cliuo.lF. eo. St a pud Dolores hic* Intclligenduseftautem hic^quandomuli ngl equi dant da-» mnum fecundum naturam fuam.Nam fi centra naturam anima^um fui gegt; AtHomßilum liens, damnum dederint, no adione hAquiliæ,fedadione in fadum, de pau- de unkens, pene

pene agendum eflct,u£dicetun'nfrà,Sï quadrupes paup^fc-^p-Ad ubeno« rem huius^ expUcationem faciunt c»Diledus, amp;nbsp;c,Sigm'fic^i,extr,de ho-” nucidio*

Annicomputd' • ,^/L^^ (^pW. ) Çomputatur autem annus rctrorfum,ex quo (émus ocef* tiainiAquilin^iuamp;^t quod fi moruferê fuentuulneratus,ód deinde poft longum inrerual^ lummortuus,inde annum numerabimus,fecundum luHanum, ex quo uuP .neratus eft,tLinc enim fingitur occifusJ Ait Iex,amp;^ l^Hinc^ Hæc ita,ff,eo, Antinemiat C^Æ tranfitiua ^ ) ContÄhunctextumfic argumenter: Adio legis Aquiliænafciturexdelidotfedadionesex delido non tranicunt in harre-des,nifi lis conteftatafueritcum defundo,uel locupletiores fadi fint.l. Vni-• ca,C»Ne ex delido defund.malè igiturhic dicit^tranfituram fui fie hanca-dionem in hæredem,fi ultra damnum nunquam lis aeftimetur* Hoc argiw mento motus Petrus de Bella Pertica,dixit hac literam diffi'cilem efte, fi qua alia,EtFaberait,ncgarefenonpofle,quinmale fedeat hafclitera, Vnde fic intelligendumefte uulGutprofiippIctione adqciamus ad finem“extus, ET NISI DESCENDERiT EX DELiCTO,Quamuis cnimimperator hic ponat tantum unam caufam impedicntem»non tarnen ncgat efte plurcs,ucrum ifta fo laponitur ut principahs,aIIegatJ,Pccnaha,fi;dereg.iur,

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ Uludnon^

Suffragatur huic^’LAttlex^fimiundisduabus IMequentibus,fEeo»ex Comcedut. quibus plura exempla conigetis.Comœdus,ut hoc obiter admoneamus,eft, Tragadui. qui Comcedias canit,fiue reprgfentat: Tragccdus,qui Tragoedias SCc*

ILcx ComdU ^°”modô ciuilis adio,uerumetiam criminalis accuratio legis Coxnelix lie RcarUf ^^ ficarijs competit domino occifi feruftuerum id non aliter,quam fi dolo oc-

* nbsp;nbsp;ci fus fit. Linde Neratius-^^Si dolo.fl\eo.Slt; l.Ex morte.C.co.Lex enim Come

hadolum exigit,necfufficit cuIpa,nelataquidemJJnhC0rneIia4ff,de fic^ rijs»Vna autem adio alteri non præiudicat,ut in fimili fiiperius annotaui-musinifi forte reusabfbiutuseftet non ex defieduprobationis,fed quafi de# lidumcommiftumnonfitjperFab.ô^ Angel.hic, Vtrum uero ipia adio I, Aquiliae enminafiter pölsitintentari,ncc ne,non fan's confiât inter Dodo-res, Nam’Accurf,8C Barnin I.finÆde priuatisdehdis,quos fequitur Platg-enfis,rcfponderunt pofte: Cynus 00 Faber negant.Item quæ glofta hic attin-git,in uerbo,CapitaIis,fufius tradat in d,l,Ex morte»

^ Capite tertio, t,.Minltf a- Verba huius capitis refefuntur ab VIpiano in I.Si feruus ^’Tertio» IF, co» ptattriium. Carterarum,ii#juit,rcrumpraeter hominem Sf pecudemoccifam,fi qui alteri . damnum fecerit,quid ufterit,fregerir,rupcritiniuria,quanti ca res erit in tri-ginta diebus proximis,tantum acs domino dare damnas efto.quar uerba ibidem fufifsimèexplicantur,8C aliOqui etiam in præfenti^qui dilucidior eft, quàm ut opus habeat multis annOtationibus:80 Dodor,nihil referunt,quod Expreffa in non ipfe textus apertius doceat, nifi quod ßald.0^ Angel,fuo modo retra-praritionibut dantes gloHfub finem ^ fatagunt explicare,quando dida in prxfationibus quandorepeti» fiue capitulis prçcedentibuscenfeanturrcpetitainpofterioribus,qua tarnen W fenfeantur, in re abfolutâ régula tradi non poteft,Sanê ex fine textus noftri habemus,^ expreflum in prima parte cenfeatur repetitum in fequenti,quando id eadem equitas uel rati»poftulat: alioqui, fi diuerfa fit rationnel fi repetitio inducat ui

J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;num,non cenfebitur repetitû,qiÂd præcedentibus capitulis didum eft. 1» fi*

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ fin»cum nmihbus,fl,de fideicommiflarijs h^reditaubus,

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ Cteteriim pbeuit^

Ïnhoc^doccmur,prodamno inturia dato dari tres aëlioncs; Vel dire-dam,ex lege Aquilla ; uel utilem,quac duiUs eft : ucl in f^um,quae eft pre- _ . tatoUé toria, Direda competit domino,quando à corpore in corpus damn urn da- * ® ’ 3 turn cftjVelutfi quisferuumtuumpugno,gladio,uelfufte ocddcri^uLMne rauentuetquæ inde appcJIarurdircda,quódexuerbis,ó^certa fententia, fiue mente legis reda prüficifcitur,hanc dix/ domino compctcrc,uolens ex cludere quafi dominos,id crt,bonx fi'deipoflcflores,ufufruduariosamp;^ ufua-rios,quibus nondireda, fed util is tantùm«datur adioJ»Itcm Mela^dma. ^‘^°^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vêtis t

Vtüis adio bAquiliæ tunc compatit,quando datum eft damn uni in cor-pus,non tarnen præcipuê corpore, ut ft quispanno rubro fugauerit boues ^ * tuos,quifepraïcipicauerunt.Qjjamuisenini corpore fuo exhibuerit,quod boues terreret,ipfius tarnen corpus non lx fit t eademep competit in cafu con uerfo,quando fcilicetà corpore daninum datum eft,non tarnen in corpus, Vtfi manu tua numos excufleris,att5 ij in flumen uel mare cecidermt, corpore enim damnum datum eft, amp;nbsp;tarnen corpusiæfum non elhdJ.Si feruus. ^►Siquisdemanu.Cum hac tarnen udlietiamconcurritadio infadumjUt ^fiiff^m^f^f oftcnditgloffa. V tilis autemadio eft inde appellata,quód nec^ ex Uerbis „„j^j^^j'^^ Iegis,nccp ex certa mente legis oritur,fed per interpretationem lurifconfül- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* • torumexutilitatcadhoscafusporrigitur. Nam adio quæ neeg ex uerbis, neqj ex certa ÔC indubitata legis mente,fed tantum ex pracfumpta Jegis fententia recipitur,uciliseft,nondireda.per glolf amp;^ Dodores in 1, Cura-toris.C.de negotijs geftis,6lt; Alciatum inl.Nominis^Verbum,ff. de uerbo. fignif, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Adio nero in fadum datur,cum quis damnum dedit,non tarnen fuo cor- AiHol.^quUU pore,uel in corpus,ut in eXemplo textus.quo cafu cum cedent uerba legis, w^dunn tZfententia,practerca SC Jurcconfultorum intcrpretatio,2C tarnen æquum fit adionem dari eX eo,quod legf deerat prætor fupplcuit, dans adionem fubfidiariam in fadum.l.Qitód adio.ff.de praefcript.uqb.

Cancrum quamuis appellationibüs différant hæ adiones, eundem tagt; nieneffedum habent.quidautem in eas ucniat,fuprà didum eft,óf habetur in l.ij.Sc hinde Neratius-^’Ifx-c adio.ff.eod, Crefcunt auteip, ut alibi didum eft,cx inficiatione,ut ineasduplum ueniaf,non modo teftimationis reijuerumetiamaeftimationistorius damni SC interefte, fiue illud intrinfe-cumnt,fïueextrinfecum,d,l.n.8Cd‘^»Ha:c adio.SC hSi cùm^ Qiiadruplabi* tur.ff.de co quod metus caula. Cæterûm adiones iftaï famofae non funt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;{-^ii quoddantur inter coniuges durante adhuc matrimonio.d.l. Si feruus»^» Si•«»V’”^^*' cum maritus. ff. eod. fed datur in fimplum tantum,faUore iTuptiarum, Ar-gumento legis fina.ff.de feruo corrupto* Confiante enim matrimonio neeg pcenalis,nelt;gfamofa adio inter coniuges datur J. ij, ff, Return amo-carum*

310 N eft aliud delidum,quod uberiorem fegetem litium proférât, Diuißa titlet ^^quàm Iniuria,dc qua in hoc titulo difterit Imperator,priinùm V W oftcndens,quid fit Iniuria : deinde,quot modis Ä committatur, per quas perfonas in nos ^dundet: demum, qi*3c pœnæ SC quot;nbsp;adiones conftitutac:poftremô,quisiniuriarum conueniri pofsit.

miufia ctitnen Sfquomodoabokatwradïo« Eftaiitcmhocdeh'dumpriijataepcrfeCtlïfotiifi# •çriKutam, nbsp;nbsp;nbsp;Ut gloflà admonetjóC probat t Iniurïarum.n.C.eod, Interim tarnen,ex Fabri fentenna,fiatroxiniuriafadaüt,eam^ læfus difsimulet,potcrit Index pro-cedere adiicrfus cu’^ui deliqm't,ex fuo officio»Reipub,enimexpedit ammad ucrü' in deh'da^bSi ita uulncratusJ’Aeftïrtiatio,ff, Ad i.AquitFadt t Con-gnuuS^e off.pr^fictquod quidem inre Carlönico minus dubium eil,ut quo omnia criminapublica funt,inejnfames,vi^quieftj, In cafu quoep hoc âi' men publicum eft iure ciuili,propter famofum IibcIIû,ut annotauit Accur-iiusindJJniuriarum.SC in hQult;^d Senatufe.ff.eo»

Labeo ait,Iniuriam fieri aut re,aut u2rbis,Vcrbis,cüm conuitium fic.Rej quotiesmanusinferuntur,ut fi quis pulfatus uerberatüsuefuerit aduerius bonos mores,Neq^ enimomms qui uerberauit,tenetur iniuriarum,ut fi quis corrigendi,uel emendandi caufa uerberauit : fi modo ad eum pertinebat cor ïedioJ «Item apud^^Adijckur.ff.eo.Qninenam fimodum in corri^ndo ex celïèric,ólt;S ficdamnum dederit mutilando,uel eluicando puerum,non tenet hac adionc,quód non iniurig faciend£,fed monendi ÓC emendadi caufa per^ cuftèrit:tenebitur tarnen 1, Aquiha.l. Sed etfi quemcun^^Simagifter.ft* Ad 1. Aquiham.Etenim iniur ia fine affedu facientis non confiftit, fi iq^j» ff» cod.

ConuitiuftißSliM.} Coftuitium nndc dicatiir,amp;f qUornodo fiat,docetlu rtcofultus ind^ljtem apud^Conuitium.tradens conuitivteflè nonomnem uociferationem in unum coHatam,fed quæ contra bonos mores fiuCacterùm non quiuis conuitians tenetur iniurianim.Nam fialiqucm homicidae uel fo-ris conuitio perftrinxcris,qui reuerataliscft,impunèerit:quódexpedit Rei-pub.detegi maleficia,ne homines facinorofi ad mimera publica,uel dicenda teftimonia admittantur.FEum qui nocente.ff.co.Secus fi idobieceris, quod ad Rempubmiliil pertineat,ueluti fi quemfurilum,cæcum,uel pediculofum chxeris,quammsenim uerê dixeris,fi tarnen malo animo,teneris adione in^ iuriarum,apudBart,ind.l,Eumqui,06Panor.inc.fin. extrade miurijs.Sitalt;* menhocfiatextraturbam,â^Iocumcelebreminonpotentpropriè dicicon-Uidum^Nam Si^ Theoph,conttidum eftè dicic,cüm quis in eelebri urbisloc# aliquem infemia adficit,ut ea caufa turbx concurlushau

0^1 mteUi^bat, ) Hic etiam de falfo puniri poteft,tanqLiam ludici obre pferit.hSi quis obrepferit. ff,Ad LCorneI.défiiIfis,Quin8óficreditor,cui foluere paratus fum,ininiUriam meam interpellauêritfideiuflbres meos,iniüi riarummihitenéturjdem^dicendum,fifine autoritäre lüdicis ierit in pof-fefsionem rerungt;mcarum.LSi creditor,^ l.fequente,ff, co, Qjiin etiam hoe cafu uideturperdere iusfuum,ut notât Accurfius in tfin^ult,ff,deeo quod metus caufa»

Scri^ei'it^compoßicrit.) Hæcuerba non coniundim,ftd difiumffim a« cipienda funt,Fac enim Titium compofuiffè,Sempronium fcripfifïc,Seium edidifle,aliumoperamutfierct dediflè,omnes tcnentur,per Theophüum hic»nec mirum,quum 8C is qui inuenerit famofum Iibellum,fi nonilico corruperit,uel exuflèrit,fed eius uimmanifehauerit,capitali fubijciatur fup^ plicio.l, V nica,C.dc fam.IibetHoc aut cafu non folüm is,ad cuius infamiam libellusfcriptuseft,uerumetiaquiuis cpopulocriminahter aceufare poreft, ut tradit in dd^Qiiod Senatufc,ff,co.Èrit^ poena capitalis,fi capitale erat cri men,de quo^nfamabat,ut notât lhd,hVnica.C.dc famofislibellis,condc* maatus^ fitintcffabih's,hOb carmen, ff, de teffibus,

LIB. nil, TIT» mt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De Inwrijf. ^ 1^4

I^atremfim.) Materfamihas à matrons quid différât joftendit Gcllius M^ftr^r#, iib.ts.cap.».

^iJèélatif^i) Non ofTicrj caufa,fed contra bonos mojes, AlfcAari au- ^ . » tern dicitur,qiH tacicusjucl etiam Ioquens,quac ad corrumpendos mores per- Jr *^'' tinent,frequenterfeqm'tur»Afsiduaenimfrequenna nonnullam iqfamiam pracbet.d. I, Itcm^ Hlud. Porro praetextati erant pueri,qui nondum uiri- pr^iextiti. • lemtogam fumpferant,ficappellati âpractextaucfte,qua ufepad decimum-fextum ætatisannumutebanmr fngenui pueri Romanorum,ut colligitur exSuetonioin Vita Augufti. Prærexta »utem inde diecbatur^quddeius oræ purpura prétexta erat,ündeô^ 'ri^twe^iyug©- à Plutgrcho didia eft fn Vi ta Senorq, Poft hanc afltimebant uifilem togam,quæ ideo pura dicebatürj quôd ei nulla purpura praetexta effet,ut pluribus Lazarus Bayfîus in Iibello deRe ucûiaria. Quæautem AccurfiUs hicrefertdeuefteaffumptain ake-rius contumcliam,nihil pertinent ad hune locum.fed de ea re tradatur in d» Mtem^Hoc autem.6C in Authen,de fandilKEpifcop^fin,

Ïniuria alicui fit aut per femetipfum,ut enm diredôipfî patrifamiliàs fit MwU nobii iniuria, Aut per aIios,Ô^ per confequentiam :fpedat enim ad nos qs fada in* ‘{‘iomodoß^i auria,qui uelpoteftatinoftræ,uel adfedui fubiedifunt. Vfq? adeô autem iniuria,quæ liberis noftris fit,nos perifringic ^ ut etiamfi uolentem filium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

quis uendiderit,uel confentientem habuerit ludibrio,ipfe tamenmeo nomine adionem habeam,îicct non nomine filq,quia nulla fitiniuria,quæ fiat in uoIencemJ4:^»Item, ÔC^» Vfiç.Clt; L Siqüisferuum»ffieodem,Quôd fietiam inuicofilio iniuria fada fit, fuo quocp nomine habet iniuriarum adionem, Eflenim Unaexquatuor enumeratisinIege,FiliusfamiIiàs,ff.de adionibus Adiomiururu amp;nbsp;obligat.Exercitium tarnen adionis competit patri,non filio, ut alibi mo- qMndacompe» nuimus,nifipatcr autabfit,non relido procuratoretuel furiofus fit, uel a* titßUofrn, motæ mentis: quo cafu Iudex ipfi filio permittit exercitium, Quin fid fi pater différât,uel remitfat adionem, cûm ipfe perfona uilis efl,fili) uero ho# nefta,ipfefiliusexerccbitadionem,neq^enimdebet pater uilifsimus eX fua uilitate metiri filq contumeh'am.alioqui fipatris perfonahoneflaSddifcre-ta eft,ipfo rémittente iniuriam,filius non aget,ut pulchrè docet Vlpianus in I.Sed fi uniusgt;^«Aitprætor,ff.eodem, Dciïlio emancipato quid dicen* dum fit,habetis ex additione ad glofff Adde quódficadaucridcfundi,cui fuccefibres extitimus,fi'at iniuria,uel fama cius laceflatür,nos noftfo nomi^ ne adionem iniuriarum habere, in I.f^»Etfi fortê,ff,eo,

'Patrü Ç^marUinofUÎne^) Et fie exunainiuria tribus datur adioinfu- • nar urn,nee uniusadio per alter ius confumiturjinkj^finah^ta tarnen datur uiro nomine uxoris, fi is qui fecit iniuriam, non ignorauit earn nuptam, quamuis nefeierit cui : quod fi uiduam credidit,non tenetur uiro,üt cui nullam iniuriam facere uoluerit,Et fic opinio in hac parte praefertur ueritad, Q^i^^ pmtU-* aliter quâmeûmalicuiprincipaliter amp;^ perfeipfum fada eft iniuria,tunc c- ti ueritad. nimueritas potius quàm opinio inlpicttur,Vtfi quispulfauerit Tiuum,pu-tansfeSemproniumpuIfare,l,Eumquinocentem^final,fF,eo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

I^xoragO'e non poteH.) Nifi forte tale conuitium fadum fit marito, Qg^^^o «tor quodasuxorisfamamfuggillet,quocafuagetfuo nomine,non mariti,Vtfi a^repoßu^tn^ . obiedumfit uiro,quódpi oftituerit uxorcm,quód dodus fit ( ut ait luuf pa,) iuriamafitoji* fpedare lacunar,Dodusamp; ad calicem uigilati ftertere nafi^Vel ut Galbus iï4, ille,Mecœnatibusdormirc,De quo apud£rafmuminprouerb. Non omnibus dormio,T alibus enim conuitqs uxor quoeÿ adultenj infimQlatur,

^omlnufciMn- ^^^^ aperte,) Vt domino' detur adio pro contumeha feruoiKatai^ dohabeatASHo hic textiisduoconiundimrcquirere Ludetur,ó(: utatroxfitiniun'a,6lt; apercé nmpro coiou- ^Äaad domine corftumeliam,quod fequitur Angel.hic.Scd Azo in furnm» rnehdfcT'M iüa huigs«tuIi,cuiusfentendamprobatAccuïfius,aflait duobus cafibusdom{ «. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nis daritdionem : uno,fi ininna etiam kuis fada fit feruo,ad contumeham

dotnimdAItcro^ißinplidrcr atroxmiuriaferuofadaficuolens non eflé di-' ftinguendum,atrox an leuis fit iniuria,quando fit ad fuggillationem dominij fed turn demum diftinguendum, jöm fimplkitcr fit,hoe eft,fine domini co» fideratione.qux fententia confirmatur Litern apud^Si quis fic.fiko.

. .. « Qjïodhicdeciditurinliberohominebonafideicruiente,idlocumfibiuc quot;^ur^ ^‘^^^ infamuJis,monachis,clcricis,uafalIisa^ ci«ibus,ut non ahter Abbates, Epifcopi,domini diredi,ciuitates fuo nomine adionem ciuilem iniuriarum habeant,quàm fi adipforum contumeham didis perfonis fada fitiniuria, per tex.hunc,amp;f d.IJtem^pen.PofTunt tarnen criminaliter agerc,etiafMrontem platione ipfor um iniuria fada nonfK,quód ipforumintcreft,uttradit Barto« in l.j-^fin,ff co.

IhUonh ftau Talio crat.) Poenam talionis nonnulli à RhadamantoinUCntarneflè cr« diderunt, Alij tarnen maluerunteius originem ad legem diuinam referre,fk enimfegimus Exodai.cap. Redder animam pro anima,oculura prooculo, dentem pro dente,manS pro manu,pedem propedeóóc.Hxc peena placuiC Pythagoricis dicerefoh«s,fuftum efle que nep pati, quod alteri intuliflèt. v erba hxtj.Tab.utlegitur apudGelIiumhb.uIt.cap.io.hafccrant : Si mem brumruperitmeumièpado talioefto.Qjiacuerba itaaceipit Ceeihus lurif-confultus,quafi nunquam quifquam coadusfuerit pati pœnam tahonis,nifl hoe ekgiflèt,cüm habueritfacultatem padfeendi cum læfo.Qyinô^ hanc f-5îfamtaiioncmadæftimationcmïudicisneceflâriô redigi folitam docet.Na ireus quipacifci nolucrit,nonparebatludicitahonem imperanti,æftima-tahte Index hominem pecunia damnabat,atq5 irafi reO amp;nbsp;padiö grauis,6C acerba uifa eft talio,(èueritas kgis ad pecunia: mul dam redibat.

j^a^i^uetcrutnpaupertate, ) Hæc uerba puiat Accurfius referenda ad fuperïus didum,quod uerum non eft,fed ad proximè didum rctu1it Impèrà* tor,nolens excufare dilutamóC nimis möllern hac in parte pœnam xq.Tab.ut meritô uideri poter at,audis iam diuitqspopuli Ro,N.Iamp; Phauorinusapud

• GcHJocoalIcgatoeo nomine incefsithxrj.rab.quôdaduerfusiniuriâfàcicn-tes nimis mollem pœnam,uidclicet xxv.aflèscófticuiflet.quis enimsinquit, erit4am-iftops,quemabiniuriafaciendaxxv,aftès deterreant. Scd Ceeihus loco allegato apud Gellium eg regie tuctur legem xiptab.ut patebit kgentk bus.Eft enim loens omnino dignUsqui cum hoc conferatur» iScéf^Joylcujtrrirtorer^IPrçtoresintenigentcspœnâLicïj.tab.inahjscapitll AcSoMtio W'Ijs£quoduriorê,contrainalrjsdilutiorêacmoniorê,q ut uelmediocriterfor ***'^’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tunatos ab iniuria detcrreret,fiuerunt éâ abokfcere,permiferunt^ ut pafTus iniuriärpfe eftimet iniuriâ,raxatione ludici rekruata,quac peena hodie in in dieqs frequentat .debet aüt fieriçftimatio cû iureiurado,^d quidc,nt ait Fab« lege aliqua conftitutûnô eft,fed cocordi dd.fentetia introdudfi,8C ufu forefl coprobatu.regi^rif.n.ubicûcj in lure aligd permittit taxanoni Iudicis,pars debet iurarej. Videamus.£lt; Un adfionib.ff.de in lit.iur.amp;f Sâcimus.iunda Auwbipofi?a,C.detudgt;LSiquado.C,de uftSed qu^fienm utru adorimans debeat

LIB. mi. TIT. HIL nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Delniuriji, •, t^^

debeat fe referre ad damnum,qiiodfuftincre malm'flet : an ad lucrum, quo mpuränäu^üi ponuscarcremaluiflet,quamtalempaainiuriam. Pylades Slt;^ Dynus ad lu vuntitimmit» crum referendum iufiurandum uoluerunt J Azo uero ^ damnum, cuius fentenna uulgo probatur,ftylo^ Curiae recepta eft,aurore Fabro.Nam pœ-nac molhendæ funtintcrpretatione potius,quam exafperanda:.I.pen#It.fl^de poem's, Multôautem facihus quifcp lucrum négliger,quàm damnumpatri-monifpa«atur,amp;^diminutionem, Poteft tarnen meticulofus Iudex ßmplici-ter deferreiuramentum,nelt;ç ad Iucrum,nelt;p ad damnum fe refcrendo,Vc . fi dicat: Iura pro quanto noIIestehanciniilU'ampaflumefle. non autem dw ces,pro quanto noftes patflemper enim relatio faciendaieft ad tempus illatae imunrej Jniunarum œfnmatio.fEeoSem, Qjuare flpoftea creuerit dignf-tasmiuriampafsi,non augetur aeftimadotud nee dimfnuftur,fi magiftratu uel digmtate exutus fit, Praedida obdnenc, fiue ex lege Cornelia, fiue ex edicfto prætoris quis agat,ut ex Azonis fentenda probatum eft,Iicet Accur-fius infrä ƒ’ proximo,ÔC in l.Lex Cornelia.ff',eod.ah'rer fentiat, Nee obftat l«ConftMidonfbus«ir. eod,Quamuis enim pars æftimet,atramen condemna-do fitludicisaeftimatione, Eritigfturpradica,utAdorcerram æftimano-nem inlibello petat,eam^ Iudex,fi èffrenem uidcrit, cohibeat moderctur^ ad certamquantitatcm,adquamufcp fiiurauerit Iæfus,in earn folidam con-demnet,ApudSalicet,inl,Si non conuitij,C,eo, Hoe praercreundum non nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

eft,nonneceflèhabere Adorcmdicereinlibello,quód reus dixit uel fecit animo iniuriandi,fimodó didum uelfadum ex fe iniuriofum eft,nifi forte perfonae qualitas tollat pracfumptionem iniuriac,ut quód magifter eft,uel fu perior quiuerberauerit,Apud Salicet,ind,l,Si non.

^^lt;^orc^) Ador eft difpenfator uel adminiftrator uniuerfali» rerum fa- Ailor. miliarium, Seruus medijaduscft,cuiuniusrei,uelrern uniusloci cura có- ssrummedij tnifla eft,8C cui neej fumma cura,necß infima delegata eft:ut non rede glofla aHM. cum mediaftinum interpretetur, cum mediaftini fint omnium uilifsimi mtiiaamp;mut» Si. abiedifsimi ferui,qui uilifsima domus minifteria obeunt,ó^ cuiuslibetim^ perioparent.Bud.inI.j.ff,Nauta:,caupones,ftabularn,

In talibus cafibus bic enumcratis adio iniuriarum ciuilis cft,in alijs prasto- /^aiomimn* ria,nonquódprætor earn inuencrit,cùmad l,xij.Tabul,referaturfutdidum fumcwiUs, eftifedquódpreetor eius poenam immutauerit,ut infimilideadionefurtidi ximus.Quanquamautemhiscafibusciuilis fit,cumpetatur adio,habet tarnen etiam generalis adio practoria locum,ut notatur in l. Lege Cornelia,ft', eo.SC tarnen hæc ciuilis non caret utilitate, quod pretoria iniuriarum præ- • fcribituranno,ciuilis uero eft perpetua.infr.de perpet.amp;^^tenjporal.adionib, in principio, Vulgó enimreceptaeftMartinifententia,quam bicrefert Ac curfius, Nee obftatl,Si non conuitij,C,eo,quódloquiturextra hos tres ca-fiis,ut ibi tradidit Salicet,

J^rberatutnue, ) 'V’erberare eft cum dolore egdere : pulfare fine dolo- verterrfr».

re.d.l.Lex Cornelia^Inter.ff,eod.quod fruftra carpit Valla,libr, 6. Elcgam palmure Non enim ignorauit lurifconfultus originem harum uocurn,ucI acceptions in uulgus:fed oftendit quomodo in lege Cornelia ea uerba accipiendafint, utcomprehendant quoquomodoiniuriantem,ut pulchrê Alciat.aduerfus Vallam,lib.4.de uerb.fignif,

Sitteho^itto^) Hofpitium hic intellige non diucribriam, fiue merito- Mo^UmMt rium,feddomumhofpitisSCamiciinalienæregione teexcipien^is, Erat au^ tem apud maigres noftros fandifsimumius hofpitalitatis,ut noueront q, qui

antfquonTtnmeiTionasucl ahmine ialutarunr. Qjiac hódte holpidadidmut^ rcdi'us appeUannirdiueifon'a,nel taberux mentoriaé,ad q«as non pernnee lex Cornelia ,fcd ac^am ta ntûm habitationem,(n qua pcrpetuô,non mo men ti caiira,qutsmaftet.LLexCornelia-^ Ego puto.lF.co, Ex quo ^ nocandum cft,feti#um puniens cum,qui infukum fecerit indomum alicuius , non ex-» tendi ad eos,quimeritorium,ftabulum uclÛatïonem afsilierint’

Atroxiniuria eft contumekofiorSC maior,qaæ quoniam grauius puntert da eft,meritô hic ab Imperarore ^eferibitur. Concordat 1. Praetor edixit^ Atroccm,iundisH.i?quentibus«æèo.Çaciuntc5 hæc iura ad deeJarationem c,Peruenit.extr.de fententia excommunicat.ubi Pontifex permittit Epifco po potekatem abfolucndi excómunicatos,qui clericis non atrocemS^ enor* mem,fed modicam Slt; leuem iniuriani inculerunt.

Pro expiieatione huius Paragraph! fciendum efr,eum ciuilitef a^re,qiif poftulatpœnamfibiadiudicari:criminalitçruerôiqui fimpliciter reurn pu-niri petit.quo cafu etiamfi pecuniae damnetUr reus,fifco poena appheatur, Iamcriminalisalt;kiocft,quoties fifco uel Reipublicac poena quxritur,qua* lifcunep eafic:CiuiIis,quotiesparti.utindicatgIoflahic,0lt;in l.iij.k. de ie# pulcbro utolato. Cxrenim,ut rectc admonet gJofia,inhac ipecie una adio akeri prxiudicat,cüm utrac^ tendit ad uindidamtaliter quim cum una ad uindidam^akcraadrei perfecutionem pcrtinet,ut diximus in Paragrapho final.fupr.de ohligationibus qux ex detido.SC fupr.tft.f^ Liberum.Vbï dt-ximus,adijnem iniuriarit non excludere earn qua: eft ex lege Cornelia,nee èdiucrlb,quodSC Accurlius hicattingit.Idtpitàucrum eft,fi quid ampkus fit in adione legis Aqüili^,quàm in adione iniuriarum. Poteft enim amp;f in adione iniunarunl‘,quamuis principakter ad damnuirn non dctur,fieri da* inniacftimatïO.I.Qjiiferuum.iunda gloifff.deadionibus ÓC obligationib* Sed quando in adioneiniumrum non habetur ratio damni extrinieci, ue-Ïut fi feruus occifushteres ab aliquoinftitutus fuit,frequentér accidit,ut A* quiliteadiopoftiniuriarura intendi polsit.d.l.Qiii leruum» Et eodem mo* do fi egeris adioné ad damnum,non denegatur adio iniuriarum ob contü* mekam.l.lTcm apud‘^Si quisÏeruo.ff.co,

ßxtraordmana. ) Poena extraordinaria cft,qua: iure expreftb non defi-nkur,fcd ludicis arbitrio rek'nqukur.l.f.ff.de iuredekber.SC Lj^» Expilato* res.ff.defradoribus.Quitamencauéredebet,ne moderationemexcedar./# Hodie.ff.de poenis. Proindé nOn temerè hanc facultatem ad mortis ufep fupplicium cxtAidét,hifi cönluetudine,ucl ftatiito, uelmagnitudine flagi* tq moueatüf. Nam fi panam inlblitam grauiôrcm^,quàm pro arbitrio boni uiri,inflixerit,redè â fententia appcllabitur. Porrócondemnatuä iniuriarumfuo nomine,fiuc duili,fîue criminali iudtcio,infamatur. 1. Athie tasgt;^final,ff. dip ijs qui notarttur infanlia. Proinde folcnt infamiam eui-tare,ftudentes ah initio litem per procuratorem fufciperc.hFurti«^Si quis alieno.ff.de ijs qui notantur infamia. Nam adio iniuriarum ciuiliter inten* di amp;nbsp;fufeipi poteft per procuratorem,licet in criminali nort recipiatur pro* curator,niG pcrfonæilluftris,quæ tarnen non inde æftimanda eft,quod no* mendignitatisfineadminiftrationehabeat,ut hie inepteaflerit gloila. Nihil enim uetatigt;adminiftratione dignitatiseflcinuftres,ut exijspatet, quas de dignitatinn gradibus in prooeiflio diximus» V ide A»iciat,kb,j.dilpund« cap.4.Slt; in hSpcciolas.ft.de uerb.fig»

Siiffragatur huicParagraphe Icx,Non folumjn prïna'p,ó^^ Si manda-to.ff,codem,6lt;C.Qiu fadudereguhs jurisin vk IntcniiH tarnen nihilomi* nus etiam is tenetLir,qiit exeqiritur iniuriaminifi paruitas imur ix ,fi«^ paren-di ncccßiias exculènud^Si mandaro,amp;I.q^Diuus PjusÆdc iure rirti. Nee unius iatisfadrio libérât a'terum J,Si ita uulneratus^Aefliniatio,fE Ad lege Aquiliam, Et pro uberiori declaratione InuusParagraph! repetenda fuut qu æ diximus in ^ T ua tant um»fupr»dc inai^dato»amp;in ^* Opc.lupr,de obliga» quxexdelidonafcuntun • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

U^imuïationc.) Hanc ex co præfumi unitÄccurfius, quod cum eo ^«w d^iwm quiimpulit,poftea luferit,iocatus fit,uei conuiuatus:quod ita accipiengt; ^^*®* tlum cfl,fccundlt;im Dolores,fiid fecerit proprio animt motuj alioqui fi quis ad idem epulum cum adueriario uocatus comcdcrit,0f in pixfens propter urb^nitatem difsimulauerit, non ceniebitur remiftfle iniuriam. Idem dicendum,quamuisin Ecclekaeumreceperit ad ofculum pacis, quod Tal* ua honeftate reiutarc non potuit,ut traditPaberhic» Facit Clementina fin» ft. tie lententia excommunicat. Itemaboletur hxc adfio nudo padojtranf-aciione,£C iureiurando.d.I.Non iblum-^p Item fatisfacricne, $Cmorte al- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

tenus ante litis conteftationem.t Sed ft umus'J^Si ante.fi'. eodem. amp;' I.Si cum^^ Q,ui iniuriarum.ff. Si quis cautionibus. nbsp;nbsp;nbsp;Poftremo præferibi-.^^«^^inMi

tut Luic adioni annuo tempore J. Si non conuinj.C.eodem, Qrio cafu non rump)£'crcjigt; apfo quidemiure,fedope exceptionisexcluditur,quia tempus utnonefimo ^uratmo-t dusintroduccndx,ita nec tollcndx obligatronis.l. Obligationum ferc.fF. de adiontb.d^ obhgat.amp;f hoc uerum in praetoria.Nam qux ex lege Cornelia datur (utdidum eft) perpetuô competit.

Cxterumfi quisadionem remiferitinteftamenfo, quamuis pofica con-ualuerit,non répétée adionem,quamuis qui confeflus forte terrore mor-tis,uel iudteq diuini remiferit odium amp;nbsp;rancorem, non prohibetur iniuria-rum agere,quamuis aliter uidetur fenfifle glofia,Aiioqui nemo bonus Chri ftianusageret hac adione,nam quiltbet tenctur ilico remittereodium Sd tancorem,2C tarnen nihilominus potent damnum fuum 60 intcrefie perfe-qui adionciniuriarum,quia non tenctur remittereacceptumdamnum,ut traditFaber hic,6C lattus Bart,in d,l,NonfoIum^Iniuriarum,6C in l.Sitibi» :$• Quxdam.ff.depadis,

5 VM didumfitde Obligationibus,quae ex delido nafcunfttr,or-do poftulat,utdicamus de obligationibus,quæ ex quafi delido nafcuntUr,iuxta ƒ*penult, fupr.de obligat.quarum Imperator aliquot fpecies h ic nobis proponit,inter quas prima eft de indicé qui litcmfuam fecit. Eftautem litem fiiamfacere,maleiudican- i'itrfu fudnifi^ do contra fefe litem excitare^quod Græci dicunt litem propriam facere.De quot;^'g qua orarione plura Budxus in annotationibus ad Pandedas. Ad rem quod ^quot;^“^^^ corr«-attinet.poènaludicis perperam iudicantis,uaria eft,fccunduffi delidi dinerfi f^ ?quot;”*** tatem.Namqui dolo maloperperamiudi^uit,prxterquam q«0d infamia notatur,prxftat omne interefle parti Ixfx,I,fin,C,de poena iudicis qui male»

Amiftomiii, £x malcßdo^) Imôuidetur quod ex maleficio,ad cxempIum*MedicJ, qui imperitè lecuitlt;^Practerea,fupr, Ad legcm Aquiliam.fed die non elfe fi-milem caufam ludicis amp;nbsp;Medici. Nam ludicis officium neceflarium eft. I.fi.

ludic'ulttem fu ^S^i^uumrcligioniiudicantti t) Inhocuerlaturiudicantis religio,ut inter atnßdeMhpit diim ex caufa in minus condemnet,quàm interfit partis,ut fi Index fit filius-KA. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;familiâs ,qui non tantum habeat in pecuIio.I.Si filiusfamilias.ff.de iudicijs.

Vel fi Index erranerit in cafu obfcuro attpintricato,ut ei difficile fnerit in-tenigerc,quæ fit communis opinio : alioqui ludex nonfecutus communem Opinionem,facit litem fuam,ut uulgo traditum eft,per c.j,ó^ cap. Ne innita-ris.extr.deconftitutionibus,deqnare noftrâm fente ntiam alibi expofuimns, Porró Iult;^x non poterit obrjeere parti, cur non appellaucrit, po tuit enim fubeflc caufa.I.Si procuratorem^‘Si ignorantes.ff.Mandati. Q_uin etfi nulla fubfit caufa,non compellitur quis tarnen appellate,Et ludeximputans con demnato,cur non appellaucrit,aiidict illud uulgare, V t culpent alrj,ie ne lan dare necefte eft.Si tarnen appellatum erit,^ refcilfa prima fententia,lçfus ob

* tinuerit,tenebitur Iudex primus,non ad uniuerfum inrereffe, quod erat ab initio,fedadfuAptusfadosin caufaappellationis,nifi forte pendenteiudi* cio appellationisaduerfariusdcfecerit opibus,fadus^fitnó foluendo,nam SC hoc ad ludicis incomodum pertinet,qui tamé penitus excufabit,fi eius fen tentia à Indice appellationis cofirmata fuerit.l.A procófule.C.dc appell.Cx tenim fi codemnatus deferucrit appcnationc,habct quod fibi imputer,quód non uidetur quis fentire damnü,quod culpa fua fentit.c,Damnu.de reg.iu. in vi.Hccfcrc,ód nonulla alia ad hanemateriS pertinentia,fufiustradat Bar. in ix.qucft.incip.Index per imperitiâ. Quae aut de Indice diximus,obtinêc tam in Grdinario,quàm delegato: tam in arbitro,quàm arbitratore,fi grauius læferit.per Accurf.inl.fin.ffide nar.amp;f extraor.Itemin Notario,cuiusinftru mentuimperit^conceptû,fuit parti damnoium,per dd.hic.Itê in A fie libre, fi talis eft,ut lÿdici nô liceat recedé^e ab eius fentctia.Secus in côfultore,q, ne mo cogit alterius confiliS fequi^nuUa^fit obligatio côfilq nô fraudulenti.h ij.ffiMandatiÄ l.Confilq.ff.de reg.inr, c. Nullus ex cÔfilio.de reg.iur.in vu Item

Hie §gt; refpondet nt.de qs qui dei'ecerunt uel efFuderunt.Sunt autem ccena COMettltw» culalocaalnoraacdium,tndedi(^a,tefte Varrone libr.i.dglingua Latina,qp m fupenorc domus parte uetcres ccemtare confueucruntjiæc inhabitabant tenuiores ^ in^iîini,Cœnano uero potentiorum erat, autore Bud^o ift J, C^ti«» Aequißimum«n«de ufucap.quo locooftendit quid fit ccenaculariam facer e, fiue exercere,quo utitur VJpianus in USi tier à,ft. de qs qui dciecuel ciFud»

Tenetur^) Si enim ipfe deteciflet uel efFudiflet^teneretur ex uero raale-fi'cio,non quafi ex deftdio'^ Item exercitor.lt;nfr. eo,conueniretur^ aeftione I Aquilix-^lrem fiputator.fupr.de 1.Aquilia.Cûm autenf aliusdeiecerit,pa* rerfamiliàs,uel habitator domus condamp;nnatus habet actionem in fadlum co tra deiedorem.d.LSi uerô^Cûm autem.

C)^odpotcll.) Infpidturenim quod euenirc poteft.Eft enim publics Utilcfinc metu SC pcriculo per itinera commeari.quod diligenter notandum aduerftis eos,qui hortos penfiles habentiuxtacœnaculorurafeneft:ras,tcnen tur enim nac parte edidh', pofluntiß à quouis de populo äccufari,niß ita fir* tnatifint tales hôrti,ut omnino cadere non pofsint.

Cariturus dl ob») DifFicilis efthæc æfi:intatio,ut Si^Accurlïusteftatitr, i^e^im^io'cpt Florianusinl.fin.fhdejqs quideie.uel effud.putâuitoperasæftimandas ufep rarii,m,quibKS 1 ad centum annos,quia tamdift prgfumitur uiuere pofte.Verüm hoe alqs dif* curamutUiUiti plicet,uolcnt!bus çftimationem fieri debere luxta fupputationem L H^redit. ff.Ad l.Falci.Nam etfi maxime quis uiuere pofsit ufi$ ad centefimum annS, tarnen non eft uerifimiIc,€umlaboiibusfemperfufFelt;?^Urum.Cxteyümcica-tricum ac deformitatis nufta fit xftimauo,quialiberum corpus æftimationem non recipit.l.tin.{F.de ijs qui deiec.uel efffid, Notanda autem hic res digna admirationc,fæpenumerô fieri pofte in hac fpecie,ut grauius muldetur qui hominem uulnerauerit,uel mutilauerit,quam qui occiderit.Nam qui occi-dit hominem libcrum,in quinquaginta omnino aureos condemnatur,cöm munfati opera: amp;: mercedes Medicorum quadrupio,uel fextuplo, uel etiam amplius cam quantitatem excedcre poflènt.

A^ilbm effe a^ionem^) Ratio eft,quôd pàteï ne pceuhoténus quidemte tiiifif j^^ neatur ex dehef o,uel quafi delidlo fihj.l.f ƒ Si filiusfa.ff.dcijs qui deiece.uel elFu.Etfi enfm pater intelligat confentire filio côtrahenti,quàtenus eft in pe-culio,eoipfoqgt;iftipetuliû permittit, hçc tarnen prçfumptio cèflàtin delidiis, ut latins dicemusin^»Adiones. inft.tft.j. Nec nosmouet,qp pater teneat dé nbsp;nbsp;•

coq«odFiliusIec5 habitansdeiecit,iuxta prçced^'namtunc g5’fîhj,fed fuo nomine conucnit,utquilibethabitator profamiliarib.quafi ex fuodelicto.

Qi^eruandum dl'4 Vt fcilicet cum ipfo agatur,non eu pâtre de peculio. nec diftingucmusubihabitet:femper enim ipfe,nô pater,conuenit.Et fîc ni hilhicfpecialeeft,contràquàm gloftàfentire uidet inprin.huius tit.CæterS ad rcligionê Judicisptincbir,nc ultra pcculiû eu condemnet,fimodà per imgt; ptüdcnliâmalèiudicaüerït.I.Sifiliusfâ.ff.deiùd.iundagloiÉSed çôuento fl Îio 8t'damnatO,pater tenet iudicati de peculio,quafiiudicio uideat cum filio contraclû.Ncc infpicitur prima origo acftionis.I.iij^Idemfcribit.ïF. de pccil Ïio.quôd fi filiusfa.dolo malo perperâ iudicaüerit,pôtcrit infolidû côdemna ri,ut ex ceteris delidis 5C contraeftib.qui fifolucndono fueri^in carcerede* trudcfur,nifi bonis cedat.hpenuI.C.Qiii bgnis cedere polsint.Nec pater cO gendus eft filium defendere,uel de légitima ipfi competent! foi Jtred.Noxa h.ôC LEtfi condemnatus.Oe noxal.ad»

„ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;X Item exerdtor^ « nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’ Exerdtor eft,ad quern obuentioncs 06 reditus omnes perucmunt,fiuc do*

minus fit nauiSjCa^ponaf ,uei ftabulf,fiuc à domino conduxerit J.j'^ Exerd-torem*fEde exercitoria adionc^Pertine t autem ad hunc ^ I. V nica, ft, Furti lt;' adiferfiisnautas,eaupones»d^tOCustituI.Nautx,caupones,ftabuIarq, Eepro inteUedumatcriaj feiendum cft,ei qui remfuam nautae,cauponi,ftabulario Arianes d3utr' traditam queritur fubtradam,uel corruptam,fubueniri uar ij's adionibus* fui exercitori.iPxin\üm enim habet adionempractoriaminfadumderecepto,quac non eX Adiopratorii quafîdeIido,fedexcontraduoMkur,datur^ adfimphi contra exercitorem, cuiufeunep fado eaves perierit,uel detcrior fada fit,ex quo enim rem fufee-pit,tenetur ad exadißimam euftodiarft.fufeepifle autem inteUigitur ,fi feiat res illalas cflc,quamuis no contredaucritJ.j.in prin.Bf ^ fm.ff,Nautæ,caup« ftab* Ex hac igitur caufa excreitor non folihn pracftat fadum eorum, qüör3 opera utitur,uerumf tiam uedorum,hoceft,eorum qui precio uchuntur,üia torum,amp; extraneorum.d,Lj4nfine»iundis duabus iequentibus^Adhateha^ ’ bet adióem ciuilem ex locato uel depoGto,fccundum diftindionefh l.Etita» ‘ ^» Ex hoc edido.ff;Nautæ,caup,ftab.fed utilior eft pretoria,ut in qUa ueni-at culpa Ieuifsima,aliter qüàm in locato uel depoftto.d.LEt ita-ÿ At hoc edid, QuanquamenimSChic contradusutriuftç caufacelebretur,£C ita fecundS regulam^final.fupr.Quibus mod.re cohtrah*apparet exercitorem tantum praeftare debere leuem culpam: hic tarnen aliter cóftitutum eft,hac ratione, quod plerunc« neceflè fît iftorum hominum cosfidem fequi, d. IXfE Nautar, Adio brlt;eioru ^“Pm^Ï’ul, Praeterea habet adionem prætoriam in fadum defcendentem in^di tx aud ^^ 9'^^^ delido,quac datur contra exercitorem in duplum,ita tarnen ft res in fidcUdo, nbsp;nbsp;nbsp;naui,caupona,uel ftabulo perierit,uel cOrruptafit per cos,quorum opera ex-ercitor utitur,de quatextusnofter hic,ó^inl»fin*ff’.Nautac,caup.óC d«l.Vni-ca.fhFurtnaduerfus nautas Jn qua tarnen I, j» traditur, quód exercitor ferui fui nomine noxæ dedendo feliberet,quamuis alieni ferui uel liberi hominis nomine in folidum teneatur Jgnofcendum enim eft ei,qui feruum proprium qualemcunc^ adhibet,quafi in domefticomalo,ied qui alicnum uel liberum hominem adhibet,ftatuere debebat,âC cxplorare qualis die eflèt, V eröm hac adione non poteft conueniri exercitor ex fado uedorum uel uiatorum» dj» Vnica^»^aupo» Poftrem^ datur adio furti contra eum,qui furripuit,uel adio 1. Aquilix contra eum,qui amp;nbsp;rupit,fiue ipfe exercitor ,uuc alius hoc fe# cerit. Vna tarnen ex omnibus eleda adione alxjs praciudicatur»d» I» Vnica^ Nauigandi.öC d.l.Et ita^^finjunda glolT

• Uncrinidcturt) NiG prædixerit, ut qiuGprcsfuas (cruet,neque fc da^ ' , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mnum præftiturum,amp; confenferint uedores uel uiatorespraedidioni. I.fin« §* Item ft prædixcrit.fl,Nautæ,caup«ltab,

Si modo ipßits ♦ ) Nam ft ipfe deliquit,propriê exdelido,non quaft ex delido tenctur»

Annotauit hic Accurftus differentiam inter adiones defeendentes ex ma fcficio,8ó quaft malcficio.quarum tarnen prima non eft generalis,ucadmonet Vluribm idem Faber.FaHit enim in pluribus idem coenaculum habitâtibus,ex quo aliquid (cziiAtuluniiex deiedum eft.G enim iciri non poteft quis deieccrit, in quemuis adio euam (•.uotjuiddeie* infolidum dabitur,uno tarnen foluente alq liberabuntur,præftaturi é»«i(d^habi^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pattern damni iudicio focietatis,uel utili adione ei qui foluitjq» i4rnibui,(iNiii-gt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^nfinc»óttribusfeqiltntibuslegibus.fi;deijs quide-

bet eeuuemturt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iecerint uel effudetinc«

OST Q^V A M didum eft de Öbligationibus,ex quitus iiafctm« turadionesJXicet’^EaoblïgatfoÆdc procurât, ordin^fuffifgt; ” citur hic titulus de Adioiübus,Nec eft cur quifquam calumnie tur hanc continuatlt;onem,quafi ex eafeqüatur,hicnontradari deadionereaIi,ne(jdeeaquaniDatiuatnuocant,quæ non de- /ifHoittiTt^n fcenduntjUtpIerit^otnnes uoIunc,exahquaBobIiganone pracedenti ^luxta er datiult;f *n ^’j4nfr,eo. Namdicimusexfententia Alciari amp;nbsp;Zafif,e»mquiadione rea- exoHismoM h conuenitur,faltemperaccidens occalÜonereifuppofitæ obligatum eflè ad tU^M ori^ teftituendum :tametfi per fe QC principaliter nullo iure obhgatusfitu'nfr.eo, ♦»•» ^j,Eodem modo ad ion cm datiuam (quam uocant) ex aliqua obligattone o* rin fatendum cft,quamuisdebiliore,quatn utexfe prodgeatadionem»fine

• adminiculo legis,uel practoris» Vbi enim eflêtlegis æquitas,fifatigaretinno centemaÄiohibus{quot;quoduti«^fieret/iadiodareturcontra nullomodo ob-ligatum.quamobrem defendendo prxmiflam continuationem,concludimus cum Zafto contra Iafonem,ólt; altos,onineni adionemmundi exaliquaprat* cedente obligatione produc/,

Sllpcrc/i Ut^) Exantèpratmifsis fupercft,utdcAdionibus diflerat lm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

perator.Namfupra de iure naturali^uk,dixit,Ius omne, quo utimur, nel ad perfonas pertinere,uel adres,uel ad adioncs.Éxplicato igitur iure perfona-tum Slt;^ rerum,fupcreftea pars, quae de adionibus tra dat, ad quant ma iam praparata eft per tradatus de ©bligaüonibus*

ij^élio autem,') Redefeparat Accurfiusalt;^iûnemâcaufa,refutat$opi p » nionem PIacentini-,quamuis non omnes gloftae rationem ex aequo urgeant^ ««Ai* neqj iatisintellexifleuidetur Placentinumdeargumentodialedico.Sednó eft operaeprecium referte quid quifep in re nihili prohxé fomniarit,fed ijs re* lfnquamus,quibonashoraslibetitermaIécólIocant.Satisenim conftat,quód corn cauia proxima adionis,nempe obligatio,non fit adio,utpatet ex Icpa* ratis titulisó( definitiöiiibus:Concradum,qui eft caufaremota,adionem dp ci non pofte, quanquam decaufa proxima Placentinum lenfiflè uerifimilc fit. Contrad us itaqj caufa eft obhgationis,ex obligatione ueró i^5fcitur a-dio. Nec nos mouet,quód ilico nataobligatione,nata fitó( adio,fan'senim eft obligationempraecedereordineintellcdus. Interim tarnen non negan-dumcft,quincaufainterdumproadioneponatur,atcpita plerunq^ /tKny Ói CMf^otÜiii lt;ttTk/?,quibus Graeci adionemfi'gnïfïcant,caufamuertimus,fi'có( pro iudi- w, * cioSClite caufa ponitur,Authen,Gaula.deEpifcop,ó( cler.ó^lt;Caufas.Cgt;de tranfad.Sic caufasuilesSClummarias dicimus,ad quem modum aedpi arbi tror in 1, An amp;nbsp;eadem-^Adiones.fEde except.rei iud.quam pro fua fenten-tia aftegabat Placent,ubi fic habet textus : Singulas obligationes lingulae fcgt; quuntur caufae,hoc eft,tudicia uel in ft antiae liiis.Hodie tarnen co' deuentum eft,ut caufa fungaturnice adionisinlibello.Nec enimneceftarium eftnome Afl/oMfe nofim adionisedere,fedfufficitclarèó(fimplicitcrfad«proponere,undequis ex- w ltbeÜ9fdt periri ueiit.c,DiIedi.extr-,de iud.niu ex narratione fadi pluresadiones co- ^uando tutt^d peterepollent, Vtâ quis narret in fundo fuo arboresfurtim cçfas,ex quo fa- rittw. do orif Jntcididn,Quod ui aut da,3^ adio 1. Aquiliaé,ó( arboru furtim cx-farum.l4,amp; l.pen,ff.Arb,furt,cg€ó( tfi.ff,Quod ui autda. 7^11 igitur cafu nominatim aliquaadioedédaeft,ne reusin»ertusfit,quaadióe ^nueniatc I.Sf duo.ft.de Iblut.femper enim reus certior fieri debet,nec in id cogendus* ut oonieduris per quirat,qua formula feewm adum fit»Apud Aldatdn tEdiigt; ta,C,de edendo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Nihil

* Ä4' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^fhile/laÏtud.,) Erfifubhta ficnccefsitasimpcrrandarum formularumt

traud^^ tu- ^“® adionumjj.amp;rq. C.de formul,amp; impetrat. adionumfublaus.Indeta-cftoxifKWd* ^^*^ ^^^ recèle c^Iigit Accür{ius,ölim almd fuiffè adionem,quàmhodiç trf# ÜfrfluiaquaUtasud modus proponendi non mutât rei iubftanriam.NamöC ohm a Aio erat fus a Aon xnhærens,quamufs inïudidum non impetrata for^ TormuUrafo»^^^^^ rcAc product non poflet. Tanta autem ohm erat folennttas formulae knmtAf apui rum,utquifyllabacadcret,caufa cadcret, Vnde uulgatac iUac apud ueteres Mtsres, orationes,Caufa cadere,formulacaderc,dc qutbus apudBudacum in Pande Ais, Vcrum hac folcnnitate,qufm uerborum aucupationem dixit Conftan-tinus,in dj.j.pent^sfublata,non coyiequitur aAionum naturam,uel fub* ftantiamimmutatam,quanquamnehodiequidemnullaomninoforma pro* LibcUiintpiit ponantur aAiones,Ineft enim 6ë noftrislibellis fua forma,fed non anxia,n5 **^‘’’ pericuIofa,Namfiquisineptum hbellum propofuerit,de inftantia tantum périch'ratur,poteftqj quandocunep intentionem aptam proponere,c, Exami riata.extr.dc iudicijs.Qjaaproptcr (ut reAè traditßar.in d.l.j.C.de formulis,) ficonfidercmusaAionênondSdeduAaadaAum,fiueexcrcitüeinusperiè* quendiiniudicio,fiue iam propofitum in bbello,nihil uctatea hodie quoqt dici uulgaremformula,ó(fic noneft correAa l.Si feruus nauem.fEdefurtis, • AÜiotamp;iuf, ^f^) Accurfiushoerefertnomodoadiusciuile,Herumetiâprætorium, quia aAioes partim ex iureciuili,partim ex prçtoru edi Ais delccndSt.Qiian quam Imperator in præfentieô non uideat relpexifle,fed tantum oftendcre _ uoluifle,aAioneciIeius,hoceft,remincorporale,uti06eftobIigatio:^f.infr, de reb.corp.amp;f incorp,Cæterôm dd.prolixius quam pro rci utilitate turn hie, we etui t^ jy^ ahjslocis difceptant,fit ne aAio de iure ciuih',an de iure gentium,quorS Mrtffitdih jj^Q^es Q^ argumenta hie adfcriberc operaeprecium non eft,quod nemo no fcribentium ad faftidiu ufcp repetit SC inculcat.Nobis fuffecerit quod cornu* niter decifum eß‘,aAiones origine ciuiles eftè, quam ins contraAus ferêi Int iuris gentium,nee ideo (ut aiunt) partus crit difsimiJis parenti, quód concra-Aus iuris gentium faltemapprobationeó^ formaluris ciuihsfunuamp;f pro hac commun» opinione facit,quód obligatie naturahs fine ciuth non producit a* Aionem,cüminterimfolaciutlisproducat,utdiAu fuprade obliga, in prin. Rodolphustarnen ó(Iaco,Raia,quoslêquunt Bald,0( Fab,S«^ nonnulli ahf diftingue^dum putauerunt^bolcntes quód aAioncs ortæ ex contra Aibus iu ris gentium,quo ad materiä funt de iure gentium î quo ad forma,iuris ciuifts, SednatæexcontraAibusinuentisiure ciuih',omnino funt iuris ciuihs,fine materiam,fiue formamfpeAes,uti funtôC ear quæ ex xq.tab,uel ex alijslegi* • nbsp;nbsp;bus dcfcendunt:quæ fane diftinAio mihi uidetur uerifsima,etfi lafon (nefeto

quamobrem) »on (atistutâdicat.ôCfecundum iftamdiftinAionem intelhgo 2afium,dum a Atones origine elle iuris gcntiS,ex Dionylio Hahearnafleo probat,qui lib.x.fcnbit à Romulo creatos elle magiftratus,qm inter litigates MUS diccrent.ÔL nemo Ittigàrepoteftfine aAione,Eranttarnen(inquit)aAio* nés informes,popularesô( fortuits,quae poftea iure ciuifi in ordinc funt rc* da Aac,format» à compofit»,

Eft autem appofitum iftud uocabulum,lus,in definitione,ad differentiam - . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rcrumcorporalium,fimul ut excludatofficiumIudicis,quod noneftaAio,uc

Ojfùmw poft longam difputationem Angelus,Iafon,c»teri^ cum Accurfio trad unC ««net# (WM» yj^çj ore,negantes hancdcfinitiOrtemconuenireimpIorationiofficifludicis, in quo tarnenÿ^ticulo acriter répugnât Alciatus lib. x, Paradox, cap,io, uo* lenshancdcfinitioncm etiam c^enire extraordinari» perfccutioni,hoceft, IudicisoffiÂo,aAionis^uocabuloIatèacceptô etiam propriè officium lu* diciscontineri,l,AAiûnis,fF,eOdera,ô( LAAionis uerbo, n.de ucrbo,fignif, facit

fadtLInqiùIina, ff. de damne infedo, Vbiludidsqffîdum appellatur a-dtoîhm’us^fentenriæ non modô Marrinum, uerumenamalios multos habet autores, Faretur tarnen adioncm fpeciaitter acceptar^,tantnm pertincre adordinan'as,8C tuncinftaradionuniperfecutiones obtincrej, Adiones. fEeo.Sedü generaljterdeadionc,nonfimi'les cHèperfecuti ones adiomb, lcd fpedem adioniSjtn qua fentenda etiam eft Faber hic. Atqj ita acu^eges, quibus niritur communisopinio,diccntes adioncm nullam dari,ubi compe tat ludids officium, (huidehcet, Quod fi minor.^^fi. ff.de mïnor,amp; fimtles) ut intelligantur de adionibus ordinartjs,nqn extraordinarijs. Hæc autem df gbdiano non eftdeofficio, quodpro decoro Iudiciirtfumbit,utaccipitur intic.deofF.præfidis,8CfimiIibus,f^mftuJtum eflet ambigere anilIudfi'C adio.fed nec de eo quodmercenan’um uocant,quod adioni deferui't,quam-uisin eo procédât argum , pro Martino indudum,de æftimatione iniunae: nbsp;nbsp;nbsp;■ •. Sed de eo quod fupplet uicem adionis, hoc eft, quod aparte imploratur, in Notilc îuattit locum deficientis adionis,ut eft petitio reftitutionis in integrum, Excuiatio ^H^‘^^* nesâ Ti«ela,ltem quod Aduocati,Medici 06 fimiles implorant, pro confer qucndoïàlario. 1. j. ff.de narijs 06 extiaordinarijs cog.Item quod Pupilli im-plorantproTutorehabende, ategiftudeft,quod uulgoofficiumnobileap- _ , .. pellant,ô6 quod fpeciale nomen non habet, appeîlatur Pcrfecudo.l.Pecu- ^^F^*»‘®» niæ uerbum, ^ Perfecutionis, ff. de uerbor. fig. Eftqj remedium extraordi- nbsp;nbsp;nbsp;* nbsp;nbsp;nbsp;« narium.ficut cnim adiones competuntaduerfus cos, qui ex fado fuo,uel a-lia iufta obligatione tenentur : Ita perfecutiones dantur contra eos,qui fola Âquitate,ô6,quoddicitur,de cquoô6bono obnoxijfunt,autore Alcia.indJ. Adionis uerbo,ff.de uerb.fig.

'Perßt^uendh) Perfequendi uerbumfieaccipiendum eft,ut S6 agen- ^^J‘i'^^* di ô6petendicontineat.Quamuiscnim, utdiximus,perfecutiones plerun- ^^.^ que pertineantad extraordinaria remedia, Efttarnenuoxgeneralis,conti- pg^tto^ nens 86adioncm Ô6 petitionem.EfteniminremS6perfonam,cùmadiopro nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;* prié in perfonam fit, Petitio inrem,l,Adioinperfonam.ft'.eo.Etd.I.Pecua niæ. Adionis.fF.de uerb.fig.

Sibi debetur^ ) Tametfi Accurf, hic multum, tarnen in I. Nihil aliud.ff. Oebert, co.apertè aflèrit hoc uerbum D E B e T V R ftridc accipiendum, pro eo quod debetur exobligatione perfbnali, ideoœ non definin' hic adionÄn realem, nbsp;nbsp;. a

quæfententiaomnino refpuendaeft * Nam cum rei uendicatio, fiue adio Mnrem,fitadio,utin ^fequentitraditur, neceffe eft definitionem eiconue-nire,cui conuenit definitum.quamobrem uerbum D E E E T V R latè 86 exten tè hic accipiendum eft, ut 56 is qui rei uendicatio ne conueniri poteft,dica- *^V** • cur deberc,quód 86 is propriè debitor dicitur,per A lei at. in UCreditores. ff. de uerb.fig.Nec obftat ^’ proximê fequens. Faremur enim perfonam nullo iure obiigari,Eft tarnen debitor rationerei.Conftat enim cumquirem me-am pofsidet,teneri ad reftitutionem.apud Alciat. in d, 1. Creditores.quod 86 Zafiusfequttur. Addequódadueritatcmhuius dcfinitionisfatiseftdeberi nobisaduudhabitu,quodexemplishic Zafiusdeclarat. Etitanonobftat argum.quod Accurfiusiub finem gloffæ facit, de peculio. Qjianquam cum Fab.dici poteft ad argumentum Accurfij, de petitione hæreditatis 86 pecu lio,quód ibi femper tuit debitum, non enim defedus eft ex parte adoris, fed ex parte rei. Alia quachictraduntur à dd. docemur in gloffgquæ quate-nusàdd.probaturuel improbatur, ferê indicant annotation^ marginariæ. Neep eniminftituti noftri eft (quodplcriq^faciunt) defingulis gloffic uer-bis,fingulasdifputationes,ó6 nouos Commentarios ex aliorum ftriptis con-farcinar e,prefer urn fi ad locumpræfentem nôn multum lucis adferant.

rnuKitntal^t P^opofi» defînidone autor tranfit ad dïuifioncs,quîc omnfno fexpropa ,^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nunturm hocriudÄicrfo refpedu« Prima enimrefpidt eau Cam materialem,

Qj^dam enimfunt in perfonam,hoc cft,perfonales:qua:d5 in rcra,hoc cft, reales.tfüam diuifionem fummamdixir,ueÏ quodprima^uel quia prçcipua» Secada diuifio, qug eft in^Sediftç.rclpicitcaufam efRcientcm,qiiód adio nes aut ciuiles funt, aut prxtorig,hoc eft,origine habétes à Legc,Senatufc, Uel cönftitutionc Principum,ueI ab edidis practorum» Alias quatuor profe quere lit hic in glofl, incipicntc,fllapars,nefupcruacaneofcribendilabor€ fatigemur. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

CotupTtmilJit' A.rbitróiue^ ) Hoc de compromiflarqs arbitris âceipiendum redèad-r^urbürit monet gIolïbgraphus*Sunt autem compromiflarfj arbitri,in quos à htiganti bus compromifliim cft,id cft,qui partin confenfu funt cledi, V ndcdC Theo philus indices cledSs hic tranftulit, Hi iuris ordinem fcruant,non aliter,^ iudiccs,unde adiones fme libdli corarnipfis proponuntur, ut quorum arbi KrUtrium, nbsp;nbsp;d”*» redada funt ad fimihtudinem iudiciorum J,j,ft.de receptis arbitris.Hoqt

fententiam^qui Latine loquuntur, Arbitrium» uulguslaudum appellat, In quibusautem fimilcsfintiudicibusjueldiisimiles» extra materiamdiffufiui ^hUrétorti. tradit hic Ang, Cactcrum de arbitratoribus non inteUigemustextum, quód nonteneantur iuris ordinemfequi, SuntenimmediatoresSC quaftpartim geftores negotiorum, utnonimmerito proxenctis alicubi cos aisimiletBal, V uigus appellat amicabiles eompofitores, unde SC fententia illorum eft uc-luti quidam tranfadio,quae uulgo arbitramentum dicitur, Qjtod fi iniqua cft,£lt; grauiter lædat partem,poteft redud ad arbitrium boni uiri. Cüm Ar-bitrio ftandumfit,uel poena compromiftafoluêda,fiue çquum, fiuc iniqua fucritJ.Diem. ^ Stari,lf,de receptis arbitris,2C bSocietatem,^ Arbitrorum, ffPro focio.De qua fc prolixe Speeuhin t.de arbitrio Slt; arbitratore.Protêt êrwn wrir. didos funt enam arbitriiuris, de quibus lafon negat hunc textum loqui, El funt qui ex neccisitate iuris,fiue legis cliguntur à litigantibus ante litifcon-tcftationem,quotics iudex ab altero eonim utfufpedus recuiatur J.fi. C, de ludicqs.SC c,Cùm fpcciali,cxt,dc appel,

Ädiimej red« nbsp;nbsp;^^^ ^^^ ^^ remfunt, ) Hinc appellantur reales, Gompetunt enim non

exobligatione alicuiusperfonac,fed propter ius, quod quisin re habet contra eum,qui rem pofsidet,uel dctinet»ueldolo defijtpoftidere,eo foloinipe-do,anreftituendihabcat facultatem,ucldolodefierit haberc,l,Offidum, in Afliow r«fo fin,8C l,Sinautem,ff,de rei uendic,Compctit enim hxc adio contra deten-prtü dduafus torem,quamu^per multas manus res ad eumdeuenerit,Item aduerfus cum, cwM qtddolo qui dolo defijt pofsidere,fiue ante litifconteft,fiue poft,quod eó diligentius itf^tpofüde- notandum eft , ne uos fallat autoritasmagnorufn uirorum lafonisSC Zafq, re,put ente, pt qui fecuti manifeftum errorem Pafiormitaniin c, j,extra,de alienatione mu-utpopUtipon, tandi iudic, cauia, tradunt, hic non aliter habere locum rei uendicationem contra eum qui dolo defijt poisiderc,quàmfipoftlitem centeftatampofside-redefierit,quamdodrinamunicècommendat Zafius hic, eamepfemagni facere dicit,ut alibi à ie non Icdam, credit^ per earn limitari 1. Q.ui dolo.fE de regulis iuris, Sanè ueró haecdodrina etiam nobis mirabilis 8C noua ui-faeft,ideóque nunquamplaçait,quapropter diligentius rimantestitulum de rei uendicationc,deprchcndimus d,dodrinam niti contra expreflum textum iuris,in l?Sin autem, ^ Sed SC is. ff. ’de rei uendicatione, Sed amp;nbsp;is (in-quit)qui ante litis conteftationê aolo defijt pofsidcre,tenetLij in rem adione. Hare plu ritus placuic referte, non quó aliquidderogarem autoritati da-rifsimo

riTs/fflorum uirorum, fed ut oftendcrê nótemerê fcqdendas efle promifcuê ahorum opinïones,pracfertim nouas.

i^ut inpeißonam. ) Hine 66 perlbnales adiones apj^Ilantur, quæ fub= AHioiics plt;r[» ftannam capiunt ex contradu uel quafi,aut ex delido uel quafi. Etper^nis naltt, Iitigantiumitainhgrent,ut nequeantab ijspenitusaueIli,Namqudöadado remattiner,quamuisaltericefleritadionemfuam,nondireda,fedunlistan tömadio,fiueexercitium adionis tranfitin cefsionarium,apudgloffink iq.ff.pro focio.Qjiod ad reum attinet, pari modo non egreditur perfonamî femper enim uel aduerfus eum,uel eins h^redem, qui eadem cum eo perfo-naintelligitur,datur,ó6 fequitur uelptiumbra corpusTltacßperfonalesfunt tam ex parte rei,quàm adoris,Per iftas perfequimur non quod noftrum eft, fed quod nobis debetur,cûm per adionem realem petamus, quod noftrum

cft.l. Adionum genera.ff. eo. Verü cum 66 alig fint adionesMixtæ,tam in /^^iQ^fffffijd^ rem,quàm in perlônam,^'«Qjjædam,Inf,eo,apparetpÂ)pofitam diuifionem noneff^Ienam, Huicargumento occurritglofia rclpondcns mixtas fub fimplicibus contineri,nec Ipeciem ab ijs diftindam facere, quod approbant dd.argumento hq.ff.de uerborum obligatione, Quin etiam ùfon poft Nico laum Neapolitanum, nitituroftenderenullam elleadionemmixtam,quæ non fubtiliterfitperlbnalis. Nam adio finium regundorum, quæ mixta eft, d. ^' Qjiædam, ucrè perionahs eft,l, fff. finium regundorum,Idem ait de adionibus familiæ Hercifcundæ,ô6 communi diuidundo, quæ nafcuntur ex quafi contradu, itaep perfonalesfunt. Supra de obligat.quæ ex quafi con-trad, ^» Namfiinrer aliquos, Porrópetitio hæreditatis, utfrequentiusre-fponfum eft,non eft mixta,fed realist quamuis habeatpræftationes perfona-les.l,Sed etfi lege^’ Petitio. ff,de petition. hæreditat » quod admonitum uo^ Iui,quód Zafius afferathic earn mixtam eflè, exautoritategloflæind. ^ Qjiædam. quæ uulgo reprobatur, atcß etiam ad ipfo Zafio ibi â feipfo dif-

Sunt SC aliæ adioncs perfonales, quæ appellantur in remfcnptac,uta* A^io.perfond^ dim ad exhibendum, item a(flioquodmetuscaufa,dequibusglofl«inl.ïf|. lefinrtmfcri^ 4’Eftautemperfonal. ffadexhibendum, quxquoniamnafcunturexcon- f*^^* traclu nel maJefido, rede dicuntur perfonales:fcdquiacomitantiir quem-Ïibet pofleflbremrei,dicuntur m remfcripræ,*Sedôôomniaînt:Adida per-fonahafunt, 06 in rem fci iptaj, j. §^ Intcrdida.ff.de interdid,

Darc autßteeve^ ) Hæc formula ohm folennis erat in adiombus per- FormuUfolea» fonahbus,s i apparet adversarivm dare velfacere o-negt; PORTER E,CONDEMNA EVM I V D E X,Utapud Theoühdum hlC,06 m

^•Sfe itaque.Infr. eed.In realibusueró,Si dominvm mE Eivs REI ESSE APPARET, CONDEMNAO I V DE X AD V ERSARI VM.HæC 66 plerac^ aha fcitu non indigna legens apud Aidât »in fPecuniac uerbo« if, de uerbo. fig,

Et ahp (jutbußdatn tu o dis, ) Magna eft digladiatio inter dd.de fenfu ifto-rum uerborum,66 tandem communiter receptus eft is,quem Accurfius in principio gloflæ reprobar. Nam etfi largè acceptis uocabuhs ( ut aiunt ) fub contradu SC delido contineantur quaficontradusó6quafi delidum,non tarnen propriè. Nam decondidione furtiua non redè poffe intelh'gi te-xtum tradiint, quia ex delido nafdtur, 1, Si ambo. ^‘Quon^s, ff. de Com-penfationibus.061. Si millier, ^* Hecadi#, ff,rerumamotarum.Equidem cum Fab, 06 Zafio perfiiafifsimum habeo hanedifputationenf nihil perti-nere ad prxfentem locum ♦ Etenim uel cxco appareat hanc particulam

. «T ALUS CUVIBV5DAM nonregi àuerbo OB l 16 A TVS, fed âuerbo * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;INTEND! T,ut fenfus fit, adionc pcribnali non femper agi ad dandum uel ad faciendum, fed prout controuerfiac habent uarios flatus,fecundum formas conuentionum, Potcflenim agi perfonafiter ad præftandampatien-tiant,adgeflandum abinfamatione,Ö^ bate ièntentiamanifeftifsimè confir-maturper translationem Theophili,quific uertit:Etali)squibufdammodis intendi poteft hxc adio*

AHioretlisM nbsp;nbsp;nbsp;^^i^oiurcci obhgatuf c/lt ) Intellige per fc SC principaliter, nihi-ttumtx obliQi lominus tarnen per accidens obligatus eft propter rem quam pofsidet,ó^ ita tune M^atur, Zafius hicrefoluit argument urn Accuriq^qUam folutioncm,ctfidifsimulct, debet Alciaro, qui in t Creditores» ff, de uerborum fignificat.oftendens eti-am eum debitorem efle , quiadione reali conueniri poteft,Refpondct adi hunc textum , uerum efle nuUo iure perfonam ipfamobligari,fed non inde confequi rationefei debitorem nonefle» Ethincarbitrer fadum,utex ftylo Perlamenti Parifienfis rei uendicatio perfonalis fit,quando quis man-cipium uel rem mobilem fuaminuenitabaliopofsideri, quocafu^ocedi-tur permodum Arcfli,uclcitaturperfona adrefpondcndumincaufareiueni dicationis, utautor loannes Fancerius inpradicafua.Exdidisconuinci-tur errorlafonis,utuult Zafius,qui addudus argumente gloffic,ncgat obli

f^liioinrem •*8’‘“®» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

qu^modifM ■ly-ctttcorporalempoJitdeaU ) Pro declarationc textus amp;nbsp;gloflx feien-tentari pyttpi. dum eft,adionem in rem quinque modis intentari poflè ♦ Nam diredus do* R« ueniieoti» minus,hoc eft,non agnofcensluperiorem in re, intentât diredam reiuen-dirt^n. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dicationem.l.Inrem.ff.dc rei uend, V tilis dominus, qualis eft Emphyteuta,

Superficiarius,Feudatarius,ucl quiagrum uedigalemtenet, habet uti-RciwemwUI». icni rei uendicationem.hi, finali.amp;L ïcqucnttfEfiageruelt;fligalisucl Emphyteut. pctatur » Quapropter aó^or declarare dcbct,agat nc direda an utili uendicatione,ut cerriör fia?reu§,fecum^ delibcret, uem he Iitigare,an

cedere.Aut, Fab. Quafidominus, hoc eft, bonx fidei pofTeffor ante com-pictamufucapionem intentât publicianam, de qua per totum tituLfEde pu-bliciana in rem adio .amp; Jnfr. cod* ^ Scd iftsc.cum ^»fequentu Porro nullum domiAumprætendens,fed iusinfît, Siferuitutem,habetconfeflbri-am,de qua in fequenti ^Si ins pignoris, habet Seruianam,ucI quafi Seruia-nam. ^» Itemferuiana ♦ Infr. eodem ♦ Quapropter reprehenditur hic Accur-Empweuü rt flus,quódEmphyteutam 8Cfuperficiarium,quihabent utile dominium,di-quafi dominium, nee enimparumdifferuntifta» Vtilis enim do-minus pracfertur diredo in rei uendicatïonc, cóm diredus dominus præfc-ratur quafi domino,hoccftbùnàe fidei pofleflbri.dj.j.^ fin, Slt;l,pe.2c fi.ff» de publiciana in rem ad,

- Ex praedidis liquet quid in adione realiinteruenire debcat. Nempe ex parte adoris, dominium, uel quafi, uel iusin re. Ex parte uerô rei poflèfsio, uel quafi poflèfsio,uel quad feliti obtulerit. L Is qui fe obtulit.ff.de rei ucn-dicatione, Etiftud intellige de adione reali quæ competitpro re corpo-rali, Alioqui quatpro rebus incorporahbus,idcft, feruitutibuscompetic, nonnunquam datur pofsidenti contra nonpoßidentem,utdiceturin ^fc-quenti ♦ An autem res incorporea proprié dicatur uendicari,fequenti ^ a-

SucrtnelJeaaßrrftct^) HaeceftcauGproxima inreiucndicatione,quain fo!am exprimere in rei uendicatione iufficit fecundum omnes DÓ, ut ft fic dicam, Peto fundum Sempronianum, quöd fum dominus. Nihil enim necefle '

LÎBlt; Illi; TITlt; VL Dc^éîtombuf^ 141 neccfle eft cxpritnere, ex qua caufa dominus fini, lâ eft , ex quo titulo,an {^ ^(j uendie» ex empnonc, donatione, legato, hæreditate, Iftæ enim funt caufas remote» quando praxis Poflum tamcn,fi uelini,eaam remotam caulàm exphmare,modó proximam nam^qunndo non omittam , utfî dicam rem meamex caufa emptionis mihi traditam, remotum cau^ quod nonnunquam ÔC fuam utihtatem habet.Nam fifuccubueiw, ^uôd ftmexpnm»-nonprobauen'm caufamexpreflâm, poteropetïtareftitutioneeandemrem repreju. ex alfa caufa ucndiçarc,non obftante exceptionerei iudicatæ,fi modà igno^ ranter omifenm. Qiiôd fi folam caufam proximam exprefsi, uidclicet,do-minium, ucl quafi,tametfi in proceflu iftiam tantumcaufam remotam fim profecutus,fiiuccubucro non licet aha unq caufam prlttêdere.Etenimfîm-pliciter aflèrensfc dominum, uidetûr omne ius finim omnem^j titulum de-duxilîeiniudicium.l.Simatcr.^Eandem.ôCl.Aneadem.^ Adiones.fEde exceptio.reiiudicatæ . Seeusquâm inaó-ioneperfonali,quódresnobiscx pluribus caufisdeberiporeft, fed dominium nonnifiex una caufa contin-gere.d. ^ A(ffiones.amp; I. iq, ^ Ex pluribus. ff. de acquiren.polïèfsio.Hac i-gitur cfntemplatione non inutile tuent adori caufam remotam exprimcre, quamuis inuitusad hoc compelli non pofsit,per Bartolumind. ^’AcEo-nes. EtInnocentiumin c. conquerent. Extr. deofficio iudic.ord, Hinc Cy-nusinl, Edita.C, de edendo, dicitconuentum rei uendicationeproprioli-gone uulnerare pedem , fi petat exprimi caufam remotam . Rurfum aha • contcmplatione parum utile eft acflori ederc caufam remotam, Acrori entm generaliter proponent!' rei uendicationem ex caufadominij,prodeft dominium etiam poft litem conteftatam fuperueniens, quamuis ex caufa prac-

■ fenti. c. Ablata. Extr, dere iudicata in fexto. Aliter quam fi caufam remotam Ipecialiter exprcfsilîct, dicendo dominium ad fe pertinere ex caufa emptionis SC traditionis fadtse ä Titio. Apud Bartol, in d. ƒ* A ebon cs,SC lafon hic. Ediuerfo in aSbonibusperfonalibusomnino cxprimenda eft caufa re- Inääiambut mota, quac eft contradus ftuc fadum,caufa ueró proxima,nempe obligatio, fcrfomtltb.céu fmpunetaceripoteft,utfiquisdicat,MutuauiTitiodecem,petoeumcon- faremotajemt demnariad foluendum.hic omittitur caufaproxima,nerape obligatio,uc- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

rum canihilominusprxfumitur ex caufaremota ,6C hoe eftquod aiuntfuffi- '*^* cercconcluderelibellumpracfumptiuè.I. Omnes. §gt; Lucius.ff.quæ in fraudem creditorum.Etenimius præfumit, fidedipecuniam mutu»m,atquei-ta fueris obligatus, quod etiam adhucfis, nifi contrarium probetur. argum. I.j'.amp;I, Siue pofsidenti. C,deprobationibus.Nonnoccttarnenexprefsio caufæproximae,modô fiatper uerbumprxfcntistemporis , quiauerbum praeteriti temporis plerunque inducit ad negationem præfentis, per Cy- Li^UtMineer-numSC aliosin I, Edita. C. de edendo. Nunquam tarnen ogiitti poteft eau- tuipoteßreijei fa remota, ne propter gencralitatem reqeiatur libellus ut incertus. Nam fi quisitapetat, Titius eft mihi obligatus indccem,ergo peto decem. Libellus crit minus généraliséeincertus,quo cafu facit reus prudenter, fi non petat libcllum dedarari, fed reijei ut incertum, ex quo non fatis inftruatur, uelitnc litigate an cedere.Proinde petat aduerfariumcondemnari adrefun-dendas expenfas,fi quas fecit,id^ obtinebit fi ante litifcontcftationem pro-pofueritexceptionem. Nam poft earn non auditur, fed procedit index cum libello incerto,SC generali, fufficict^ cum dcclarari in procelTu, V al et cnim iudiciumfuperlibelloincerto,fi reusnon excipiat,utlatius lafon hic,Con-cludimusigitur,inadionereali nunquam omittendam caufam proximam: In perfonali ueró nunquam tacendam ren^tam. Pcrfonahs^n:m non fem-percandem naturam habet, interdum cnim bonacfideieft,int»dumftri(fti iurjs,quod agnofei nifi ex caufa remota non poteft«

*5^'^^ f^ nbsp;nbsp;^^f^^f^^^ ^^^^f^^JJ^ dicat, ) Iftud dicere pofTefforem non eft nccefta* tio difficilK,tt rium,qui etfi d(xent,non cognur probare ♦ Adore enim non probante reus lt;«t«lt; meumt abfohnturXed etfux^is ultro recepentad fc onus prob adi iusfuum,ÔCnôpro ’^* bet, non aliter tarnen condemnabitur, quâm fi ador probet de iure fuo,hoc efteffèf» dominum 4 Proinde càm difficilisfitdominq probatio,prudentcr

lt; nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;confulit Caius,utis qui deftinauit rempetere,priusanimaduertatan aliquo interdido pofsitnancifei poflefsionem, quod longé commodiuseftipfum pofsidere,^ aduerfariumadoncrapetitoriscompellcre,quàtn alio pofsiden te petered,Is qui deftinauic.ft.de r« nend.Probatur autem dominium ex ido neis titulis acquifitionisjde quibusfuprà pertotumtitul.dererumdiuifîo-he,de donatione,de ufucap. Alleganstdhien titulum emptionis uel fimilem, non folûm tcnetur probare,quôd emeritTUcrumetiam traditioncm,Ôf dominium tradentis A^ Nunquam.£lt; 1, Traditio, ff, de acquirendo rcrum do-

minio, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Expofitis qs quæ ad textcis dcclarationem pertinent,pauca adqeiendade ï^iitUaiquid. Libellîsqn quibus confiftituis omnis ludicq, attain quibusmax/mf elucet aduocatoruminduftria,aucproditur imperitia, Eft autem Libellus brenis Ô£ ordinata fcriptura,continens,ÔC iudici 8C parti demonftrans daram intention nem agentis uel aceufantis, Apud Cynum in Authen, Ofleratur. C,de litis

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;conteftatione. cuius definitionis fingulas particuhs diligenter explicatPc-frus Perrarien fis informa libel ftin adione reali, Vt autem argumentum

* nbsp;nbsp;nbsp;Logicorum confiftit ex duabuspropofîtionibus 36 condufione ,fic amp;nbsp;libeb libellé,Jurif» Ius,qucm fyllogifmum lurifconfuîtorum uocant, ex tribuspotifsimùm con-eoff.fyüo^f- ftatî Narratione fadi, quæ eftloco maiorispropofitionistex Caufafiue mc-wi«,ex ^uibm dio concludendi,quod eft loco minoris: deinde ex Condufione, hoc eft,ipls fonSltt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;petitione. Narrandum autem eft fadum plané fié dilucidè,ut ex ea caulâ ait-Hwratio ßm quarefultet,in qua fit medium condudendi, NamutapudDialedicos,ex minori probatione fequitur condufio,ficinlibdloex caufafiuemedio cou dudendi fequitur petitio, Proindefi caufa petendi inepta expreffa fuerit, li-C4«f4 petîtiof fi^fi^^s^ft ’Pæ ’î“’'® J^^Î^'■’S 1 etiam parte nonproponente,per BartoI.ÔC Bald, „j,^ in 1, Edita, C. de Edendo, Et hæc quidem obtinent, tam in caufa perfom-formaUbtUi Ii,quâmreali.Verbigratia,fi uelis adionemperfonalem ex uenditointen-in aHiont fet' dere, Nar^^bis equum te uendidifle Titio ,pro decern, eum^j te tradidiflê, fomU, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;neq; efte folutum preti um:Ecce fadum. fubfumes, V nde cùm mini obliga-tus fit in decern : En medium condudendi, Peto Titium condemnariaddi-dadecem:Ecce petitio.Cæterùm,utdiximus,quando medium conduden-• di præfumitur ex fadi narratione, tutô omitti poteft,fîcut exmaiore propo-fitione éxprefî^ 5C in tel le da minore, apud Dialedicos infertur conduito. FormalibtUi utomnishomomanimafergoloanneseftanimal,Inrealimediumcondu intdiwit rtH' dendieftdominiumuelquafi.Narratio autem continebitpoftèfsionem,fi-Îi» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uedetentionera adnerfnignel quafi poffefsioncm, id eft, quôddolodefierit pofsidere.amp;nefruftraagas , utile fuerit prius in iudicio interrogate reum, utrnmpofsideat rcm,iiel dolo defierit pofsidere, ut pulchrètraditur hic in gloflèmate, quod tradat de libello in adione reali,indp.Inadionein rem, Proinde petes te dedarari domin5reipctitç,8lt; côdemnari compelli^ aduer farium ad rclaxandam reftituendamep didam rem eumfrudibus,intereflê.

Aliapleraq? ad rem pertinentia,if cm quæ claufuîæ utiliter fubijefantur libellis,petenda Äic ex Iafone,Ang.Petro Fer rar io, 5lt; Speculatore,ah)s^for mularrjs,quWorenfem fatis fuper^ inftruunt, Hoc unicè cauendum eft, ne unquam in libellis omittatur pctido fiwe condufio , quandoquidem in ea tota

LIB. Hin TIT. Vb De ^^ioitibui^ . M-Ä tota uisIibcMi confift(t,ö^ ad cam potifsimùm iudex rcf[ficit. quin etfi inepta fit Narratio S^ caufapetendi, fi tarnen apta fit co ncfufio,facisi^ iudicem in* ftruat,fiifFicit beneeffe condufum. Conelufioenim,u^refert Angel,regular , ampliat, reftringit, 8Cdéterminât totam adionem.Conditurus auteur libellum in adione reali, meminerit ita defignare rem, ne de ea anibi-gi pofsitquae fit, facile aÜoquitergiuerfandi occafionem aduerfario luppe-ditaturus. Qgiocirca fi funds petat, demonftret quo loco fitus fit, SC ut mint mum duo confinia exprimât. Si uerô res mobilis fit,ita earn fuis colorib us S^ qualitatibus depingat, ut certa deprchcidi pofsit. I. Si inrem.if.de rei uendicatione. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Ex dief is facile fucrit mediocritci*ingeniofo libellum concipcre,tam in. reali quàm perfonaliacfione. Quod samen ad ipfam formamattinet, ciu inique curiae ftylusobferuandus eil, fubftantia ueróipfa, Ö^ adionis natu-raexi}s,quachoctitulotraduntur,pctenda.Equidemfoleoperraras forma lasproponerc,nedilt;fatahaclt;noH:rainimmcnfum crefcant, praefertim eSm ' ?lt; ■ adeo miWta neceflaria o€currant,ut nufquam magisabftinendumfit à fu-peruacancis. Neque enim quifquam ueftrum ita imparatus accedet ad eau-larura patrodnium , ut contentus hisnoftris rudimentis, nullos prærerca Pragmaticos confulat,qui hanc partem fibi pecuLiariter fumpfcrunt,eam^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;' multóuberiusó^ prolixinstradanc, qnàmnosex profeflb aut uclimus,aut fortmkr^^^ debeamus. Qiiamobrc libeHoï^ formulas portulans ,coniulat formularios, praefertim Petrum Ferraricnfem, Petrum lacobi, dC Speculaco.quiad pel-uimufe^^ fuificienr.Nosquae ad naturas adionum cognofcendas prodefle putabimus,quàmfieri potent fuccindifsimè proponemus, Ipfas autem for-mutas è Pragmatids fori cuinfeg conful tins petetis.

Inhoc ^’ docet Imperator adionesinremnonmodódan'prorebnscor-poralibus, ut precedente ^ didumert, nerumetiam pro incorporalibus, proquibus duæ adiones proditæ funt, Confertoria uidclicct,6c Negatoria, quarum confeilbriam etiam pro rebus corporalibus dari traditTheophi-lus,qui earn à uendicatione non feparat, pro^uiusfentcntiafacrt,quódrci uendicationonfolum pro corporalibus, uernmetiamincorporanbusdstur^ ut per totum titulum ff. Si feruitus ucndicctur, ÓÓ titul. Si ufusfrudus pe-tatur,inquibustotics impropriê locntos fuiffe lurcconfultos obferuStißi-mos alioqui proprietary, mihi uerifimile non fit. quamuis non ignorem a-liter à dd.noftris uulgo traditum, Qiii confertbriam tantum pro rebus Incor poralibusdariuolunt, Reiucró ucndicationem tantum pÄ corporalibus, quamuisfateantur incorporalia impropriê dici uendicari.d.tit. Si feruitus uendicetur. Negatoria uerô fecundum omnes proincorporalibustantum datur,cuius ratio apparetexfine huius ^

Competit autem confeHbriaei qui adfirmat fibiferuitutem deberi,ideo^ agit aduerfus impedientem,fiue fit dominus prædq fernientis, hue non J, Si quisdiuturno^ Ahj. ff, fiferuitus uendicetur, Negatoria uerô ci,qui ne-gat ieruitutem deberi à prædiofuo, perty earn contendit prædium fuum dcclarari liberum aduerfus qucmcunqne conantem indneere feruitutemj, fj.ff.fï fer.uend.iunda glo.Exdidis apparet quse fit ratio horum nominum. Confefforia enim dicif ,quia ador confiterur,aflèrit,et intêdit fibi deberi fer uitutem, alicubi tarnen cenfertbria adio^ro ea accipit,qnx d^tur aduerfus a «ij

CoafcflumJ.Pennde, ÿq.fEad 1. Aquiham, Negano quod ador negatprxdf jam fuum debere feruitutem» Competunt autemdidæ adiones,tam prefer-uitunb» perfonalib.quam reahb.rufticis parKer,8C urbanis,ut pater ex tex, Quac autemfineffruitutespcrfonales,qua: reales,item quae rufticæ SC urba-ng,didum eft fuprade feruitutibus.Datur SCpro innommatis iuribus,de qui bus in P. V t pomum.fEde ferjn tPecorisÄ 1» Lucius.ff.de feruit.r uft.præd, EtapudBar.inl.Mela.fEdealimentisIegatis.Et Zafiu hic. Demep datur pro omni lure incorporai!, pro decimis, pro iurifdidione,pro iure præfen-tandi,pcr Fab.SC lafonem hic,Ó^Canoniftas in c.T ua.6C c. prohibe mus.ex, . de decimis, *

Co^/fond tut Confefloria autem direda cft,aut utilis.Dircda datur foli domino fundi, airctiA 4»tnti' I^fj^ff.fi feruitus uendicetur. VtiIisdominisutiIibus,6C quaff dominis,ueiut ^* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Emphyteutac, Vafallo, Superficiario ,8C bonæ fidei poflefforijtem rus in re

habentibus,ut creditori.l.In prouinciali, §*Si ego.ff.de noui operis nunciat, y[njruiliurwt SCl.j. ^fi.ffdefupefficiarijs. Reprehenditurautemgloffain uerboAm-V S,qu©d er editor es fiC ufufruduarios dixerit quaff dominos. Pon# ufufru-duarius non eff ff milis utilibus dominis, uef ius in re habentibus, Nam aut agit pro iurcutendifruendi re aliéna, SC habet diredam confeflbriam, ut bic, êc per totum titulum ffquot;, ff ufusfrudus petatur. Aut agit pro ferui-tute débita fundo fruduario, 6C non uendicat feruitutem, quód feruitus

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;feruitutis effe non poteft, 1. ff ff. deufufrudu SC ufu legato. Proindepetet ufumfrudum,6Cper confequentiam obtinebit quod diredo non poterar, I. Vti frui. ^ Vtrum. ff. Si ufusfrudus petatur, atque ita intelligenda eff lex unica .~ C. de remifsionibus , per quam plerique putauerunt utilem confeffóriam pro feruitutibus dari fruduario , quod reprobar Bartolus inl.j. ^ finali.ff. denouioperis nunciatio ♦ Quæ autem dida funtdedi-Teda SC utili confefforia , eadem intelligantur in negatoria direda8C u-tili.

Qiiacrathoc loco aliquis quorfumutilisfit confefloria, cum pro feruitute Conamp;r rilduS. conftituenda competat adio perfonalis,uel ex(lipulatu,uel exteftamento. otremnKflJi- ^bSup.deferuitutibus,quacduratxxx.annis.l.Sicut.SCl.Omnis.C.depræ-fcriptionib.xxx.uelxl.annorum. Cûmconfefforiæprçfcribaturx.aut xx.an nis.l.Sicut.C.de fcr.6C l.Corrup.C.de ufuf.Refpondendum paucis,non mo dó utilem,fter umctiam neceffariam efle confeflbriam. V tilis enim eff ,quia faciliuseft tueriiam partam feruitutem,quam adione perfonali confequiut conftituatur. Neceflaria ueró, quód perfonalis datur folum contra obliga-tum adconftituendum: confefloriaueró,utdidumeff,contraquemeuntÿ prohibentem uti feruitute.

Ex didis facilècolligi poflunt definitiones harum adionum, quç tales pro ponuntur à Petro de belIaPertica , referente Fab. Confefloria eft adioin rem,comp eten salic ui ratione feruitutis fibi, uel prædio fuo,uel quaff fuo de bitas, contra impedientem,ad dcclarationem iuris fui.Negatoria eft adio in rem,copetens alicui ratione rei fuç uel quaff fug contra utentem aliqua ferul tute in reilla,adpronunciandu,aduerfario non efleius utendi taliferuitute, in rem aélio eH^ ) Quôd compctit pro iure, quod quis habet inre,quod ius tranfit cum re,ad quemeunep tandem res perucniat. I, Via conft^Si fun dus.ff.de fer.ruft.praed.Etdantur interdumpofsidenti contra pofsidentem: Interdumpolsidenti contra non pofsidentem:Et contra,no pofsidenti,con trapofsidentem^quainpartediferepant àreiuendicationc.I.Étfifortè. ^'j.ff. ffferuitus ue^dicetur.SCl. Vti fruiT^Vtrurn.ff.ffufusfrudus petatur.

lt;juiagftiuscHèfibiacdes aldustollendï, nonferuïtutemperconfeflonäfibi ucndtcar,fed propnam libcrtatem tuet, quare negatoria opus habet, qua^e* *^ get alt eri fc debereferuitutem aldus nó tollendï, Nemo enim prohibetur al nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^°

tius tollere,nifi fer uitutem habeat.l. Alt.C.de fer.amp;S aqua. Ad hanc difficulta ^mtntorMui tem duob.modis refpoudet Accur.Pnmó ingenue fatêdo, admifceri hic ex yf„(jj7f{^r, cmplum negatonac confefforijs.Quod etfj^ommb.ualde abfurdS uïdetur ef fe, Ipfe tarnen exiftimo uenfsimum,non entm Imp. refpexit ad Ipedes ad 10 num,fed ad ïntcntionem adoris:atqui adör negans feruitutem altius nó tol Iendi,intenditius fibi effe aldus toIlendi.I.Loci corpus^ Competit.ff.fifer. uendi.Licet enim,inquit,leruiant çdes meg,ei tarnen cum quo agitur no fer uiunt.hoc igiturintendo,habere me ius altius toilendi,inuito co cum quoa-gftur.Et hoc eft,quod uult Accur » in hac leruitute neg Jtoria proponi adio.» nem ucAis adfirmaduis. Alt) tarnen malunt fequi fecunda gl.folutionem,in ter quoseftlafon,uerum ei répugnât reciproc« Suas, quod nonpadt idud exemplu intelligi de aedib, uicini.Kefragatur amp;nbsp;Theophili uerfio apertifsi-mè,atej ideô Fab.amp; Ang.6C Zafiustamhiequàm inintelled.fing.confu-giiintadconfuetudines£lt;datutamunicipalia.Sed ueridmile noned,Imp, tradentem ius commune,aut ad ids municipale refpexiflè, aut de alia feruitu nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

te hicintellexiflê,quàm de qua pafsimiurdconfuldind. ƒ• Competit.Ët 1. Ët fi fortc.ff, fi ferui. uend.in l.j.ff.de feruitu. urb.praèd.5C l.Si priufqiiam.ff.de noui operis nunc. Alioqui amp;nbsp;quod de daturo huiufmodi adferunt,redè re-futatur à Iafone,quicquidtandem dicat Zafius.Nec alia forma potuit hic Im Îicratorius exponcre. Non enimpotuit diccreagerealiquem ius fibi non ef

e altius acdes fixas toUcndi.Fortalsis Si hoc dici pofsit, confeflbriam compe-terc non modô pro aderenda feruitute in re aliéna,uerumetiam tuenda liber täte in iure proprio. Eft enim ladlsima confedbria, ut quæ etiam pro rebus corporalibuscompetat,utnon femelhictradiditTheoph.quiipiamquoej negatoriam effedu confeflbriam aflerit.

l^rof}gt;icicndiuc^ ) Qtxid différât feruitus proipedus à feruitute nc lumi^ Seruitufpro^ nibusofficiatur,uidebidsin hinter fer.0^ 1.feq.ff.de fer.urb.præ^. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• f^t^ut-

pelimmittendi ti^num.) In quo différât hge feruitus â feruitute proqci-endi,pulchrèdocetIaboIenusinl.MaI.ff.dcuerb.fig.Interproie(ft«,inquit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

amp; immtflÏim hoc interede Labeo ait,cf proiedum edet id quod ira prouehit, j^f„i^„^^ utnufqconquiefceret,qualiamcniana0ófuggrundia eflent. Immiffum ant sSbirunditt quodita ficret,utaliquo loco conquiefccret,ueluti ligna tr^es^qug immit tcrcntur.Eftitacßiuspro!jciend/,ius habendi domunculâ prominente exali qua columna, amp;nbsp;exporredam fuper alterius prgdium.Poteft St^ aliter intclli-gi feruitus proijciendi, uidclicet ut fit ius quod uicinus habet effundendiS^ proqciendi fimum uel aquam in aream uicini, de qua feruitute Zafius bic textum intclligit,refragante tarnen Ferrario, qui eos errare aflerit,qui de ea ïntelliguntupfc ueró exiftimo de utracp rede intelligi.

Item altius toUendu) Hic relabimur in eandem diffïcultarem,quam Îgt;aulô antèexplicatefategimus.Proinde dicendu eft Imperatorem non prg cribere,qua fpecie adionis agendum fit,Sed quid intendat negans pra:diu fuumdebere feruitute.ut enim ador qui n^at lèruitutê altius nontollcndi, intenditiusdbi ede altius tolIendi:iraquÂderitfibidcberiferLytutem,inten dit aduerfariQ non ede ius altius tollendï.Nee debet abfurdum uideri, quod

Imperator exempla«nifcet. Nam cum in hac fcruitutcconfeflonapropona-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur ucrbis neganm's,ut negatoha,apnfsimc hic refertur exemplum inter ne-

gaton'as. Et cum negatoria proponatur uerbis adfirmatiuis,re^e fuperius ab Imperatore inter ?onfeflbrias connumeraturJacitl.Si priufquam.ffde noui opfris nunc ia t.I.Loci^^’Co mpetit.fF.fi feruitusuendicetur.amp; hæc eflipfif-ConpCToriit cr ^quot;'^uA-itas,quicquidalijadferant.Quaerit autem Accurf.quacfitcaufano nts^orU untie ’™'*n“*quot; harum adionum, quod nos fuperius expofuimus.Et iuftequidem didtur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;culpat Placetinum, fi tantum uerborum corticem infpicias:Iniuftè uerô,fi

uel id quod ut plurimum fit,uelcjpod à iurctacitè intelligftur, Namô^ con-fefibna ut plurimuyi uerbis adfirmatiuis, amp;S negatoria negatiuis proponi-tur. facit I. Nam ad ea. ff.delegib.ô^ SenatufconfEtqui inconfefloriadicit aduerfarium non habere ius akius tollcndi,nihil aliud dicit, quâm fibi debe-/ ri leruitutemaltius non tolIendi.Et econtrario in negatoria auerens feiusha here altius toncndi,nihil aliud intendit, quâm non debere fe feruitute altius non tonendi,qua dele prolixiusBarto.g expédiât ;in d.l.Si priufquam.ubi Placentinumconciliât Accurf Quodautem notât Accurfius,indtdickam confeflbriam,qu0d in hoc detur,ut confiteatur aduerfarius, non fatis placet, quod adionesfortiri nomen folentexeo,quoda(ffori adefr. Sicadfio exempta datur emptori,non ack io ex ucndito:Et ex Iocato,Iocatori,non ex condu do,SCè conuerfo. ^'Pretium ♦ Suprâ de empt^ô^ uendit.Et Supràdelocato ÄTcondudo,

A ttMtC '^c^^^^ff^ft^^^f-) Ratioeft,iccundumTheophiIum,qu0dagens,cxin tKiUariim e ’^^ ^^^^^^^^ adelt,debet fibi parare uidoriam,non ex eo quod deelt aduerfa-iureauoirtii ’^æ* Necenimliprobaueris aduerfarium dominum non elle, probafti te effe aden^ dominum.Diceretitaque aduerfarius,quamuis probauiftimencnefledo-' ‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;minum,tameninde non fequitur, te dominum efle. Qjiare in paricaula po

tior debet efle conditio pofsidentis.I.Sine autem^» Si duobus.fF.de publ.in rem ackione ♦ Quodfi obieceritaliquis eadem ratione nccinincorporalibus pofte agi negatoria,quôd uideatur quad ftudeamus nobis parare uickoriam ex eoquodâduerlario deert: Sicenimintendimus, Si appareat aduerfarium non habere ius feruitutis. Refpondemus breuius quâm Theophilus hic, in incorporalibus furticere probare aduerfario deerteius. Namhocipfo probamus,^uoadeum ,præch'um noilrum liberumefle, æita per confe-quensid quod nobis adert,uidelicetius efle nobis prohibendi. I. Vti frui.ff* fi ufusfruduspetatur. Et hocopinor uelIeTheop.cûm dicitipfam quoeß ne gatoriam,effe(ku efle confeflôriâ,quamuis uerbis ipfis fonetin negationê»

• nbsp;nbsp;Sanc unocafu^) Quisfitirte cafus nonfaris conuenit inter dd.uulgotarnen receptum crt*,quod habetadditio ad gloflàm, Qiiamuis lafon fequatur P’'™^ glofFc interpretationem.Pro confe(kionelibelliinconfefloria,me * fi/T k nbsp;nbsp;mineritadornarrarefe eflèdominum, uelquafi,talispracdij,cuidebeatur fo . fçrmms j prædio aduerfarq ,defcribat^ utriufep prædij confinia, Deinde narret,quôd enm fit in poflefsionC, uel quafi, dick a: feruitutis, fe tamé turban turnfuifleinufucius,8Cadhuc hodieturbariatepimpediri,quóminusfer-uituteutipofsit. Ideoque intereflè fuain decem:quapropterpetatdeclara-ri dickarn feruitutem fibi, prædioue fuodeberi, reum^condemnariaddi-da deeem,ratione intereflè: Implorer^ iudicisofFiciû, urcogat aduerfarin 'LibetliRr ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;“®* T^î w^ïipfius fucceflbresporthacimpediât utidida feruitu-*” te.Et adhuius fii®ilitudinê libellus concipiet in negatoria:Dico dne iudex

’ nbsp;nbsp;me efle doming uel quafi fundi T iti?ni,in quo Scius prated it fibi fer uitute, '

Befum non habere fcruftutem in fundo mco Titiano^cum^ condetnnarii ad decern, officiel tuocogiad caucndiim,neuelipfe,uclipfiusfucceflbr pofthac ümileius prxtendat. Ex dl dis notandum formulïs,in adiombus iftis haberi ranonem interene amp;nbsp;fruduum. R Loei . ^Irtconfefïbna^ff.Si feruïc.uend, Cantioncm^cxigipoflcdenonimpediendo nel interturb^* do,l,Harum,£lt; I. Agi.fEfi fcnnt.ucnd. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Inhoc^ proponitur fecunda dimfio adionum fiimpta â caula efficient^ Abac enim Ciniles,de quibus prarcedentibais ƒ• ^‘Ahç Pieroriæ,quas nunc cxplicareincipitlmp.Legiturautem hic ^connindim«um ^fcquenti,di uiditur^ in qiiaruor partes, quaru prifha habet continuationem,amp; fecunda diuifionein,Secunda duo exempla generalia prxtoriarS . Tertia cxequitur primum excmpluminfpccie,ibi, Nantj OCc, Quarta nomen amp;nbsp;autorê adio nis exprimit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

’Etß^^ßntßmdei, ) Redè hunc locirm explicat gloffa, qu^ etfi adio- ^^«^ p^^^ nesciuilesdicatoriricxcontraduuel quafi,aut delido uclquafi,non tarnen fontexijfdetn jtaaccipicndaclt, quafinegetex ijidem fontibusoriri adionespractorias, ß„ty^ ^ffetn Namacïiodeconftitutapecunianaleiturex contradu,ÔCtarneneftprxto- dunt^nibta »•' ria.Inf.co^De conftjtem negotiorum geftorurn adionafeitur ex quaft co f^f^ tradu,6C tarnen pretoria cftj.iq.in prin.ff.Ncgot.gcft. Item adio furti mant nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

fefti,Sé adio in fadum ex edido Nautç,caupon.ftab,funtpr^torie,quaruni bæc eft ex quafi delido,ilia ex delido defeendit.

Ex fua iur^di^ionc^ ) Vel ex hoc textu colligimus adiones dici preto- j^^7;j„j4,tf rias ud ciuiles,nonfaminfpedaperfona adoris,ut uult glofla f.hic,inprin. quam inipeda origine amp;nbsp;inuentione,ut redius traditur infine glolff. Adio rUuf,^ ^^n ties enim trahentes originem ex quincf partibus iuris Ciuilis,funtciuiles: f^f^ Quae uero à magiftratuum ud prattorum edidis profedae funt, praetor/æ ap pellatur,quibusannumeramusex ftatutisDueum,MaTchionum,CDmitum uelEpifeoporum defeendentes,fifupcriorem agnofcunt, nifiquodhocin-tereft, quod non fiint annales ut plæræcp praetoriæ. Si uerô non agnofcunt fuperiorcm,eruntadionesciuilcs, ut defeendentes ex conftituoonib.Prin* cipura,utpoft longamdifputationemconcludit lafon. Cæterômquanquam originem infpiciendam efle diximus, nihil tarften prohibée adianem origin ne ciuilem ,cxtenfione uclconfirmationcdicipractoriam.I.Eledio'^l.ff.dc noxal.amp; l.ffF.commodati.Sed Ôif commutationc poenç à iure ciuiliinuentas adiones,prætorfuasfacit,ut patetin adione furti,quardefcenditcx I.duodc cim tab. ut eft apud Gell. lib. 1. cap.iS.ÔC in ^ Suntautem.Infde noxal.uide • Theoph.Inf.deperpetuis8Ctemporal ad,^4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ExiußacauJa.) Hoceft,tituloidonco ad trànslatiônemdoUiin^quatÔ aliquot enumerat tex.Ex quibufcuncp enim caufis dominus tradendotranft A^io puiKeU fert dominium,ex rjfdem non dominus quafi dominium,hoceft,ufucapïcn- niquando la» di condirionemj. Clauib. ft. de contrah, empt.Ôf l.Qiiæcunqi.ff.depubl.in cumbabad, rem ad.Proindc utinrciuendicatione expadoadoris acquitimus domini um,Ita in publiciana quafi dominium, hoc eft, quod rem bonâ fide poflêde-rit.Quanquarnenim reiuendicatio ÖCpublidiana origine ipiafuntcontrariât, Attamenquaccuntplocum habent in rei uendicauorte pro domino,ob-tinent quoc^ in publiciana pro quafi domino.l.Eum qui^ I» publi.fF.de pu-blic.Habet autem locum publiciana in onfhibus cafibus,quib,qfucapio pro-cedcrepoteft, (altem ab initio, d, I,Burn qui. Ôd tbid.per Bartol.Nee tantum

M* . EXPLICAÏIONES INSTIT* IMP, pro rebus corporah'bus,uerumenam fncorporalibus datur, nempe feru/ttf* tibustam perfonalibusquamreahbus à non domino conftitutis.L Si ego, ^ Si de ufufrud,fF,de Publiciana, Adhec Vafallo datur, Emphyteut8c,luper-ficiario,rationc uWlis dominif,I,Cum fponfus^In uedigalibus, fF, de Publi » nbsp;nbsp;• 2 nbsp;nbsp;®V’»^^ ^o interim differtà rei uendicatione ,quôd non detur contra titulo PiiWilt;un44 nbsp;nbsp;pofsidAitem,c0m in pari caufa potior fit conditio pofsidentis. I, Siueautc-^ ***/? t ^'^* Siduobus, fEdepublicia.nifi hie titulus diet compa|ptus in odium S^frau-ntti^er. nbsp;nbsp;nbsp;^^æ ^j^ ^^ nbsp;nbsp;. ^^^^ mtiofc detinuiflet ,ut à fare uel bonorum raptore, apud

Bart,ind, Si duobus,amp;f Bakin J,InciuiI,C,defurris, cum rei uendicatio detur contra titulo ƒ olsidentemd,01Ficium,fF, de rei uend,

'Jraditafucrit^. ) V cl quafi tradiA, quod dico propter res incorporales, rMldau ut in quibus patientia pro traditione eft, 1. Quories, IE de feruit.Suffi'eitautem «ompetat, tta- uel fidfa traditio,hoc eft,aliquid quod fit loco traditionis, licet res ucrè tradi Atww tfioput tanonfîtexiuftotitvlo.kSiuc autem,ff.de pub. Et ^»Interdum.fupr.Dere-- rumdiuifione.Adeö autem traditione opus eft,ut nc qs quidem c^bus,qui busline traditione tranfeunt return dominia(quos enumeratglolunl.Tra-ditionibus. G. depadis.amp;in 1. Si ager, ff, de rei uend. 1. Sunt S^alite, ff.dc pub.)c0pctat Publiciana,nifi uel fine uitio apprehenderint poffefsione,per gl.inl.Celf.ff.de ufucap.uel parati lint intentarc Publicianâ ex perfona au-

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;torisfui,hoc eft,eius à quo caufam habcnt.Qiiamobrem quauis Ecclelia S^ Ciuitas exfolo titulo abfe^ ulla traditione dominiumacquiranr.l.fi. C. de facrofandis Ecclef. Non tarnen habebunt publicianam ex iure fuo proprio, fine apprehenrione,quamuis habeant ex perfona autoris fui, perlafonem SC Zafium hie, Atq; ita a Bart. cætcris$ dd. intelligitur 1. Cum Iponfus^Is cui.IT,dePubliciana, Et quamuisillinullam adferantrationcm,cfttarnen inpromptu:quôdresquæufucapinonporeft,necrcuocariquidempcr publicianam potcft.d.l.Eum qui.C£iianquam autem ex folo titulo tranfeat do-minium,non tamenpoffelsio,ut notât gl.in d.l.fi.S^ in d.I, Tradit.Slt; eft tex, in l.Cdm haeredes.ff, de acq.polE Atquifine poffefsione non procedit ufu* capio. I.iij.ff.de ufucap. Igitur nec publiciana competit.d.l.Eum qui,

- UontinUf c^c^us c/h) Nam ft dominus fadus effet, non haberctpubli danam,fcddircdam rei uendicationcm,ut redo admonet gloffa.Pro dire do enim d®minio,compctit r^i uendicatio:pro quail dominio pubIiciana:Ec pro utili dominio, util is rei uendicatio, ut patet ff.de rei uendicat.S^ duobus rublhidM «- feq.tit. Eft autem non parua digladiatio inter dd. Vtrum publiciana etiam trum (ompetdt compctat uero domino,an no. Vtriulîÿ fedç fundamenta funt apud lafone kero dominfwn 06 Zafium,quænosbreuitatisftudio omittimus, contend indicate commu non. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nem opinioncn», qua: habet, publicianam non dari uero domino.quam la-fon confirmât aliquot argumentis ,S6abea confulendo tegrèfereceffurum £atetur Zafius: Etfi utertÇ fateatur contrariam fententiam defend!pofie, äntinmnidi nbsp;nbsp;Pro communifentendafacitl. j.ff. de pub. 061. Si ab co. ff. de pig.Necob-flat l.Si eum«^^ Petent.ff.de publ.Vbi publiciana datur ei quiiurauitremfu

IWMiKiitdm* mentumpro ueritate habcatur.I.Sedamp;fi poffJ*Siiurauero.ff.dciureiuran, Namrelpondemusin d«^ Petent.autdelatûfuiflèiuramentum anon domino,unde ill! tantâm obeft:aut iuratum fuifle fuper quafi dominio.

AHio pubUeid' Afujuo Cdfu. ) gf quafi dominus rem furto uel rapina amiferit,habet eti-^^'' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;am alias adionQ^,ut rede Accurf.Ncc tarnen indeconlèquitur fuperuacane

am efle publicianam. Nam ca latins patct,ut quæ aduerfus eos quoep compe tat,qui rem fine uido nadi funt,in quosnon datur adio furti,uel bonofum rapcorum. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;In

LIB; mi. TIT. VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De ^Aiombes’ 145

ht JM dieu.) Diligenter hoc loco legendsgloflènû,™ quod plurima pro LitOißnim^, ponitpracfentemmateMäcxplicantta.Etgrimümquatuorformuias inPublf b m VubUdof ciana,quarS dug priores uulgo rcprobant.Näfi dixerintme rem ufucepifle, tu, wtinpn'maformuIa:üeImedominujUtinfecUhda5nopoterointentarePubn cianä,ut quac der ei qui nondS ufucepit,qui^ dominus no fir,fecu»dö fece-priore fententia* Si.n.me dica urucepjfle,uel me eße dommü^S^,pinde inte temPublidänä,qu^^fupponi£me no eile dominü,dicar mihi ipu eötrarius, repeUêdus^ â tribunali.nec défendit forma primi libelli per text.noftrû hic» naifte finis inteUigêdus e ft, ut côueniâtc/îprincipio,ubi didû eft,permitterc prçtorCjUtador dicatfe quafiufucejjifle.i.fuifle in ftarft ufucapicndi,no ufu cepiflè» Tertiam formula alïèritglo»confuetudinètolerari,fediure non de-fendi.Hæc tarnen eófuetudoadeö inualuit,ut ÔC iure Canonico fit approba-ta, c. Abbate.ff.de fen.SC re iud.in vi.De lurisautemrigoreplericp omnes ne gantfubfiftcre,uel quia duæ adiones origine Contrariç^quamuis tendentes ad eun^em effedum^no poffimt in eodem libeUo cumulari^ut licet uidere in querela inofficiofiteffamcnti,0t^accurarionc falfî ucl imperfediteftamenti» ,. •. l.Cócra maiores.C.de inoff.teft» Vel quia talis libellus fit alternatiuUs,ideocp ^’(^^ ^ jncertusÔ£Sdubius,atcçitameritàretjciendus»l»Prætor edixitgt;^ Qiiöd ante, aurndo rteipU ff.de iniurfjs.Innocen.tamen ôCalij dd.in c.Conftitutis.ext»de relfin mteg, Sd Bald.in rcpet.I.Edira.C.de edend.tradunt etiam mero iure fuftineri d.b- * nbsp;nbsp;nbsp;•

bellum alternatiuum.Eccnim fecundum eos quoties incertitUdo eft probabi Ïis,fiue eaproueniatexfado âduerfarij,fiue aliunde,acc;pirur libellus aker-nariuus.l.j'ÿ^Quôdautem.fF.Q.uorumlcgatofum.â^l.f'^’fin.ffiSipars hered. pet.l.Qüide tota^j.ff.dereiuendic.Concludititaeplafonhic^qUôd quando fada diligenti inquifitione ad or certificari nôn potuit,an dominus fit,an nô, ut quad forte emit ab ignoto,uel uiatore,talis incertitudo eft j^babilisjideo^ recipiendus libellus altematiuus etia mero iurc.Si ueró ador cértificari po^ tuit,fola confuetudine toleratur.Inferim tarnen lèntentiafuperlibêllo altère SentettiU quot natiuo aliter ferrinonpotcric,quamfi ador alterutram caufam probauerit, nw^o ßm»i^ hoc eft,dominium,uel quafidominium.Eft enim in libcllo tali quidam fub^ AP*’' if^‘^o«l ordiftatiopotius,quam alternatio,utuöluitBald.inl.f.C.Siplures unafentê *'’’'****“®‘ tia.Si enim dominium forte fefellerit,fubt)citur qUafi dominium, Autigitur adorprobabitincaufa domintj,ô^ceflàbitP«blicianâ,erit^logus rei uendi cationi :aut probabit quafi domintum,erit^ locus Publicianæ.Ex didis con dudit Zafius,quàd quottefeunef in libello res petitut iure doming,ucl qua-fi,toties eft inftitutarei uendicatio per cumulationem» Qjiarta quoep forma non inepta cft,confirmaturcp per Theophili translationem. Omnium ta j^,.,^ UhH men ufitatilsima eft tertia,quamuis loanncs Fauerius AduocatusPerlamen ttßtati{f.Gr tu‘ ri Parifienfis,infuaPradica tradit hancadionemcxo!euilfc,öf pro cafimpli t,^.j„ p^Ue, cemrei uendicationê in ufuefle.fedhoc ideo fortalsis alïcrit,qa Publiciana femperfolet cumulari cu rei uendicatione,utintertiaformula,id^ex proui-dentia femper fieri debet,Ut ciuod per unaadionem conlequi nó poteft,per alteraobtineat.d.c.Abbate.Non.n.expeditfimplicireiuendicationeexperi ri propter difficile doming probationem.Nec rurfum fimplici Publiciana,qgt; non datur regulariter contra titulo pofsidentem.hSiue autem^Si duobus.ff, de Public.Adhacefifimpliciter Publiciana quis intendcrit,quamuis probet dominiumfuû,8Cfie caulam præftantiorem,ucl fi à rco probetur,non obtine bit CO iudicio,fed recurrendu erit ad nouu iudlcium,intendenda^ rei uêdica-rio,per glolfihic.ô^ in l.f.ff.de Public.quàddominiS non fuit dedudû in ludi cium,nec fuper eo lis conteftata .‘ergo luper eo fententiaferrinon poteft.l, Habebat.ff.de inftit,ad,2lt; I.fin,C,dc fideicom.Iiber» In fecunda parte pro

ponutur quincp requifita ex parte adonsjUt locû habeatPublic/ana.Dc triblt; f ” primis fam didtum eft,qiiartum eft Bona fi'des,quae debet interuentre in con “at- ^alt;^“ empuonis, tain tempore celebrati contradus,quam tradinomsjn ahjs ruiuM- '^^'^'^ contradibus fufficit earn interuenifle tempore traditionis.l.iij.fEPro foluto, üöW ûdes. ^ ^^’æVro emp.Praefumitur autem bona fïdcs,doncc probeturmala.I.pcn, ' lunda gloffC.de euidionib.id^ obtinet in rebus corporalibus,fî titulû ha-beatador iîcriï,uelputatiuum,uel faltem utaturiure cômum,pcr innocent« ïn c.Vigilanti.extr.dc præfcript,8Cper c.j.dc præfcnpt.in vi. In alijs autem depcndentibusab intelIcduôC coÊfcientia,creditur aflèrtioni cumiurcwrâ do.c.Paftoralis.extr.de exceptéeper omnesdd.hic. Requirimus autem bo-nam fidemfolûm ex parte accipienas,n5 etiam tradentis.Nam mala fidesau tons non nocetUEum qui-ÿ’Prætor,ff.de PubLNecobftat Aut.Malaî fidet C.de prgfcnp.lon.tem.Quamuis.n.maIg fidei pofte flore abenâte rem ignorante domino,nô hal:y:at longi têporis prçfcriptio locû, habet tarne locû prç-fcnptxxx.uelxI.an.d.AutMalçfidei.qdfuffici't ut Publicianadet^ine« àdione ufucapioni certum tempusprçfcriptum non cft,ut per lalbnem hic« PhbïiàatiAan Circa quintum,An uideheetador crederc dcbeat,fc noneffe dominum, £r-bflijfftMg.atlt;ÿhocalicubiinlibenoexprimcrc,magna eft controuerfîa inter dd.Nam ^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iidicamushoc necefle eftè,uidcbitur hodie fublatam Publicianam.Nam qui

I.Eumqui.ff.dcPublic.AtquiPublicianam intentans,fi feiatie dominum noncfte,SChoc præfe feratapertè,eftmalae fidciugitur obuianteiure Cano-nico nunquam præferibit.c. V igdantiÄ c.fin.extr.de prefeript.ô^ c.fj.de rc gul.iur.Proindc perius Canonicum apparct penitus fublatam Pubheianâ, VubUciüfiAut ij^ nonnulh fatcntur,inter quoseft Zaïius, V erum cômunisô6 liera fente a tompetatjatit jf^ cft,non efle fublatam,pro qua tarnen defendenda ncceftanö refpiciendS ^^*^ ^^f.^^^^ ?® eft nobis lafonis fundamentum,nempe quodad hoc ut aheui eópetat Publi-tuiJJe ujucapt. ^fg^j, fufficiat eum à principio ufucapere potuiffe, Scfi iam non pofsit: alio-quinifi hoe fateamur,fequcretur abfurdum,uidelicetne iiire quidem ciuili tinquam agi potuiflepro quafi dominio,adtone Publieiana,utcoIIigitur hic exduabusrationibusIafbnis.Ëtcnimnóaliter competitPubh'ciana,quam fi iquis poflefsióe exciderit,fcd amifta pofteCsióc interrumpit ufucapioJ.Natii rajif.ff.de ufuca.ergo nó potef^r^fcribere.Etfi tu dixcris,qgt; pr^fcribit reçu perata pofteßioe per Publiciana.Refpondemus ne id quidc fieri pofïc,ex Q .n.femel faffus eft,intentâdo Publicianâ,fe no effe dominû,amp; fie mal« fidei, reftitutâ fibiré nunq poterit prefcriberc,q) initium fecûdç poflefsionis uitio fum cft.l.Si is qui pro empt^Si quis bona fide.ff.de ufucap.Hinc manifeftè • fequit ad obtinenda Pubheianâ fan's efle potuifle rem ab initio ufucapi. Ve-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rum cftigic iftud ftquifitü,utfimplici Publiciana expenés fateat dominü fc

nó effe. nee nosmagnoperè mouere debetqup Zafius hic quintaCquamuia »n.ador fateat rê efle alienâ,debet tarne potior efle q poffelmr,id^ppter titulû óf bona fidê,quaab initio habuit,cûpoffeftbr nihil iuris habeat in re:nS cótradominü ueltitulo poßidente nÓobrinetPubliciana.l.pen.SC fi.Sf dj, Siue aüt*^Si duob.ff.de P ub.Proinde cü nulla iniuria fiat pofsidêti, nee ille audiat excipiês deiure tertqJ.tj.ff.de re iud.öf I.iüj^CÓpetit.ff.Siferuit.uê-dicet.nó uideo cur tâ iniquusöf impiusZafio uideri debeat,qui re etfi aliéna propter iuftumiitulumreftituifibipoftulet,cnm alioqui neregreflum quidem contra autorem fuum habiturus fit,nifi ius fuum quatenus potcft,tuea-tur. VcrümZaóusmulta cumulât in hunc^quae omnino confiftere non poffunt, nifi recepta opinione eorÄ,qui tradunt etiam uerO dominum expc riri pofte Publiciana*a qua nos recedimus,tenentes comunem opmionem;

Condudimus igit,quôdctfi fus Canom'cûreßrinxent ufucapionem,iitquæ pubUâMÂ n^ praeiudicec uero domino,hoc tarnennô eflèextendendiitnad Pubhcianâ,ut pr^bdicat ue^ quaenopra:iudicctuerodomino,nifu'ncaftbushfcingtefEnotatis,qui fuis todomno. .-radonibusd^ aequitate defendun^ut inter legends oftendemus,Ex didis fa çilè confiât ratio côncipiendi libelli in adione Publidanafimplicifde qua ta mennôeftoperaEpreciumpIuribusinquirerejquôd ex ufuforqpfi fimphci Publiciana nÔ utimur,fed cam diredæ rei uendicationi per fubiundionê ad cumulamus,ut in tertia forma à glofià pferipta.Proinde code modo hic coci-piet libellus,^ in rei uendûnifi qgt; ubi mêtîo fit domintkadijciat Vel quafi dö minij» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•^J:^ußitss6cdiucrJ(),

Hic perfequit Imperator iècundS exemplûpropofitumfup.eo^Sedifiç» Vtenim in,pr£cedenti^ pretor permittit adori dicere remquafi ufucaptä, quae reuera ufucapta noeftfita è diuerfo hic permittit dicere nó ufucaptum, quoduerè ufucaptSeft.Diuidit autem^induasparie?4n prima dicit,quod contra ibfentê,quirem pr^fentis uiücepit,eó reuerfo refcifla ufucapione Re fcifibria eópetitjn fecunda,quac incipit,Óiiod genus 6lt;c.extendit hpc adio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

ad alioscafus,ó^ maxime ad cótrariumeius,qui hic exprimit,uidelicct cS prg ièns re abfentisufucepit,^d ,pcliuius fadueft,frequêtius^ ufuuenire folet» l^dp.cauJat^Etfiappcllatio publici,in quâmplurimis caufis ad populum pubUiiM. * Ro.refpicitJ,Eum qui.ff.de uerb,fig»hic tarnen latius accipit ,ut is quoep ab KnpubL eduf^ effe Reip.caufaintelligat,qui caufa cuiuslibet ciuitatis uel municipqabeft» abtjft, QuinetiaminpropoGtaipecie fufficit aduerfariS abefie quacuncç de caufa etiä non probabili:quamuis fee us fit in côtrario cafu, pro cuius explicatione feiendû eft,quineg eße genera abfentiæ. Prima eft neceflaria ÔC probabilis, Abfentilt;e quint utmUitix^legationiscaufa.Secundaprobabilisódnonneceflaria,ut caufa ^f^fffurt^ fiudiorü.Tertia neceflaria nó probabilis,ut ex caufa relegationis QC exihf. Oitartauoluntariafine contumacia,ut caufa negotiationis. Quinta uolun-taria cum contumacia, ut eft abfentia eorum, qui contumaciter detredanc Cpmparereinludicio.fic Accurfius inglofTmagna.l.fin.ft'.de reftit.in integt; grum» In propoGtoautemthemate,in quo agitur de reftitutione præfcntis^^^'^'‘’P’'^ contra abftntem,minime quaerendum eft (ut diximus) ex qua caufa abfuerit ^^’’^^ ^^'^^'* aduerfarius.Sufficit enim praefentem no habi^iflè quem conueniret: fempv r^*^’”* enim latfus eft ex abfentia.Et quidem fi reftituitur prüfensadueft us cum qui ex neceflaria caula abfuit,multó magis reftituendus eft contra cum qui nullam iuftamcauûmabfentiæhabuit.In conuerfoautemcafu,quifrequentior ReÜitutio db' eft,nempe eSm abfens reftituitur contrapraefentem,difeernendæ funt caufae f^ütomrd abfcntix»Nam qui abfuerit ex caufa neceflaria Ó(probabili,uelprobabili ^dfentem, tantum,reftituendus eft,nifi aut ipfe lcgationemadfedaueft,au traie dämmt paflusfit,quod patcretur etiamfi prüfens fuiflet,autfi nó fuerit reuerftis,cüm reuerti poterat.I.Rcipub.ó( I.antep.LIté hi,qui.ó( l.feq.ff. Ex quibus caufis n^aioresxxv.amp;c»Si ueró abfuerit ex uoluntaria caula,non reftituitur,nifi abfens ignoraflèt lus fuum.quo cafu etiam prüfens reftituitur contra ufucapio-hem,ex claufulagenerali,Si qua mihi iufta.caula uidebitur.l.f.in fine.ff. Ex quibus caufis maiores.Sd apud Bartofin 1. f-^Si propter, ff,de itinere adu^ priuato.

JR.em cttü (Jui in duitate.) Sedabfurdumuidetureumquiinciuitateê^ Prüfenseoiurd prgefens eft,rcftituicótra abfentem,cSm regulaGt,Non dart extraordinariS dbfentem qu^n-r£mcdiSei,qui iure comuni fe tueri poteft.l.In caufp.ij.ff.d^minorib.Atqui do rc^ituaturlt;, potuit prüfens interrumpere ufucapionem uel coueniendo precuratore,uel alium quemuis defenforem abfenusJJtê ait practot^fm,ff,Ex quibus cauf. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Vd fi nullus fuit inu Atus fdone us defcnfor,faltcm per dcnunciat/oft? Inttf • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rumpere ufucapionê,fiue apud pracfidcm,fiue Epifcopn^üue defenrorem ci

uïratjs,ud domum jbfenns,iuxta difpofitionê E Vt pcrfedius.C, de annal# fjttinoitüis CM except,Videtur igitur hic ceflare atquitas in intégré refiituüonis.Paucis di rilùù9. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cendum^rocedere hune textum cafu,quo abfens defenforé in orbe non h#

buiEquem fi habuiffè^dencgarclur praeienti in mte^um rcftnurio,d.I.Iterrt àinamp; Us qôi.ff.Ex quib.cau.nläiotesxxv.Proindenpraciens cupiatreftitui contra abfentem,interpellet amicos Ôf cognâtes abfentis,an defendant^quin te programmate publias îoeis affiMO denuncieedefendere uolêtibus,ut corn pareant certo rempojc.d.l.Item pra:tor^Hocautem,amp;I,^fetpd,tit,Quod«u-cem ad d.I, VtperUdius.attinct,dicenÂm eft ex Cententia Baldi, quodre» medium extraordinarium,quale eft d.l. Vt perfedius.non tollit aliud extra» ordinariumJ.Si cum exceprlt;^Eum qui.ff,Qjiodmetus eau la,

Sediterum uidecur difpofitionemhuius ^ locum habere non pofie alia nt Hone.Nâ aut abfens reIiquitdefenforem,5C nonreftituitur praefens.d,Uteni ait.2lt; d.l.Is qui. Aut nonreliquit,06 nö curritpracferiptio aduerfusp^iente, Rrgwa. pçf Kegj i in fin.C.de an.prefcript,qua: habet,q«öd non uolcntiagere non currit prackriptio Jalon rclpondit,d.regulä locü habere,^ties quis agere im peditur impedimeto iuris:textus anc no fr er cumfimihb,procedit,quâdo qui» agere nö potuit,proptcr impediments fedi, quo cafu iplb quidc iure currit * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pracferiptiojed l«fus refiituitur,uc hic,fiC 1,Vnus ex lbcqs.olt; I,fequen,ff,de

feruitunruft.praed.ö^ tf^Si quispropter.ff.de innere adu^ priuato.Iure » men Canonico etiam impedimentum fadi remoratur præfcriptionem,c. Quod diuerfitat,uerf,Si tarnen.extr.-de coneelsione prarbendar.

t^beße d^ierit ♦ ) Sed quid fi noht^qui in ciuitate elî,expcdare donee redierik Videripoterat eu nullo remedio iuuari,propter aduerbium TŸNC, quod fignificat extremitaté temporis,l.iüj-^j.ft.de condÄ demonftr.Bart.ta* men,quem dd.lnc lequuntur,inl,lgnorare,ad finem.C,de reft,mil.ita diftira guit: Aut abfens propediem rediturus fperatur,ÓC debet expedari.Aut non eft uerifimile breui rediturü,2lt; peti potcril curator dari bonis,contra quem experiatur prxfens.huius fententiat multos dipulatores citat Jafon.

Jntra annü rejetât) Pro cognitione totius materixvleiends eft in propO-fï*a (pecie injpruenire debere dsto iudicia:Iudicin tclcindens,óf ludictum rc-iKÜflawrfftW fciftoriu.Indicium reftindës,eft officia ludicis,quod per reftitutionç in inte» grumrefcinditufucapionc,aliimuclacfionem,alaelumreponitinftat0pri» QÿiàuiudKis. ftinû,amoucns omne obftaculû,quo impediebaf experiri adionc,quç ante • lacfioncm côpetierat,quod,n,lacfio abftulit,reftitutio repo nit, I. Quod fi mi» not «^Reftitutio.^.de minorib.Hoc ofticiS ludicis olim petendum crat intfa annum utilem,pro quo hodie datum eft quadrienniücontinuumJ.fin,C,de Ixdifiaw reftiff^^P«*’' integ.reft.Iudicium refciftbrium eft,quod exercetur iam fublato öb foriam. nbsp;nbsp;nbsp;* ftaculo,SC refciflà,utdidum eft,Iatfione.8lt; hoe eft quod appcliamüs adionS

Rtfeifforu 4' rcfciflbria,quaE nomenfortita eft à refciffo obftaculo óf impedimehto.nec ta Üto, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;men refciftbria eft proprium nomen Ipecific« adionis,fed quçd3 adiediO èC

qualuas adióis primac,ficutadiode peeuho^dC in rê uerfo.de quibunferiiJ«» Na hic eópetit propria adfo,nempe eadc quac eópetebat ante luperuenien# impedimentum,fiue illaerat rei uendicatio,fiuePubIiciana,fiue aliquapcrfo naiis.Hinc patet hac adionem nó fempereflè in rem,fed aliquado in perfo» nam.Non enim,ut diximus,cft propria fpecics adionis,fed utilis primacua, unde fi prius competebat direda rei uendicatio,relcifla ufucapioneper rcfti» fr^tór'u t^M tutionem,dat)^ur utilis uendicatio?elciftbria,8Cfic de alijs dicendum. Facit ieduüi, nbsp;nbsp;nbsp;tarnen 11 «c qualitas de duih adioneprxtoriam,

LIB; nm TIT» VÎ, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Be ^^ionihttif * nbsp;nbsp;147

. ^uod au tem de anno utilhincra qiienj proponi delict poft impetratam re- ^f^i^^* ^ ^itutionem,a uetertbustradteum eft,non ïnuenftur immutatum, per glolK fe/c ab omnibus approbatam, Quamuis itaqp remedium refcindensproponi pofsicintra quadriennium continuum,dj.fina.eo tarnen impetrato intra annum utilem proponendacftrefciRbriaJntenm tarnen ignorandum ndireft, tempus reftitutionisinintegrum nonfemper integrum quadrftnnium,fed tune dem urn, enm quisin quadriennio,uel lengton tempore laclus eltNam *** minori temporeIçfus, intraillud tempus quo laefus eft,neceflc habet petere * reftttutionemJ.Sed etfi per practorc^SA fi ferne.£lt; ^’ Quotiesuundfa gio» ff.£x quibus caufismaiores.Qtioci^ca ft quis I^fus iitiü x,dtcbus,qui dantur ad appellandum,finita etatc minore,uel abfentia^proponet reftitutionem in tra x.dies,quæ tarnen propofitapoteftdurare quadriennium. Pari modo in unadie læfus,finitaabftntia,prnnadie debet petere reftitunonem in integrum.tempus quocp,ad quod quisreftitu!tur,lcmper «uniforme eit.ad tantS enim t^npons quiftp refti tuitur,in quanto læfus eft.Ei enim qui anno ab tu* crirreuiruitur annus. hiq. C» de reftit.milit.6C d-ÿ’Sed etfi fensc. Gæterûm ubiquis/iue rnaiorjiue minor,non excurfu temponsjed ex fentenna ue| contradiu læfus eft,lemper habet quadriennium ad proponendam amp;nbsp;finien dam reftitucionem.apud Bart.in dÜ»fin.6C omnes Docrores hie.

Eft autem adio refcifToria dupIex:Rcfticutoria,6C Inftitutoria.De Refti- l^efaflörift» tutoria iam dictum eft,quac inde nomen habet.quôdlæfus ad pnftinam adio diodupl^iM nem reftitutus eftjnftitutoria ueró etfi aliqua confidcratione dicipolf t Re ßittnoruen» ftitutoria.ftgnificantius tarnen Inftitutortam dixeris,quia læfus non eft refti ßitMsru^ tutus ad ueterem actionem, fed ad de nouo l'nftuutam âpræcore admittitur^ uelutfiquis abfens nonacquifiuitadionem^quamh præfensfuiftet acqui-fiutflct.ExcmpIafunt in l.Si quis Titio.ôC in i.Si quis ftipul.ff.Ex quibus eau fis maiores.

An autem Refciflbriah't ad/o natiuajandatiuajnoiàtis conuenit inter Do dores,at(^ utraep fententia uidetur defendi pofte citius^quärn Bar.ddrindnu, ut quae nititur uitiofis fundamentis,hcec earn iequantur AngefSC Iafon,qu3 non euro referre,quia huius indagatiónis nullam uideo ucilitatem. Hoe m- ^^j-^^j ^;, terim admonebimus,Natiuam uoearià Dodoribus,qug habet materiarn ido ^^^ neam^êC caufam fufficientem,ex qua nafcaruf,qual(s eft adio cm empto,lofa o4(^, to,8Cfimiles.Datiuam uerô,quæ non habet præiacentem materiarn fufficien tcm,(èd datur à Iege,ueI protore ex quadam æquitate.talis eft quae datur ex nudo pado donationis,quæ adiuuatur 1.Siquis argentum.C.de donat.cöm ahoquinudumpadumnonfuffïciatadprodudionem adionis.I. lurisgen- • tiumlt;^Sed cüm nulla.ft.de padis.Proindehæc quæftio mid aliud quàm ue ftigat,utrumrefciiroriahabeatobligationemmatrcm,óC fie fuffîcientem ma fitfaßlt;gt;ri4 «* tcriam,ex qua nafcatur,an non.EcBart.aIicubi aflerit,haberc ueteremobli-trjwirf(jtw#/ïri gationem matrem,quae non tollitur exprætoi isadminiculo,atmideo ehe na «inMüiM» tiuam. AIq,cum quibus Zaiïuseft,tradunteftè datiuam,infpcdo potiusprg fenti ftatu,qui eft ante reftitutionem,non enim competit,nifi detur à prïcto-rc,remoto impedimento per reftitutionem,

C^od^cnoó adlio/tiSt ) Hace eft fecunda pars ^» noftri, in qua extendi-tur praetorium beneficium ad picrofq? alios cafus^qui pafsim petendi funt ex titulis tradantibus materiarn in intégra reftitutionis.Êft autem ufu frequen-tifsimus contrarius hic propofito,hempe,quando contra pi^tfentem refti tui AiJinsfoMrâ lur abfens,cuius res uel in ablentia ufuca{»a eft,uel certè intra modicum tem prxftnttm ^lt;4 pus quàm reuerfus eft.AIioqui fi ipibiamiatisdiurcuerfo conïpleta fit ufu- dor(üUK4twgt; c^io,non fuccurritur neghgentqadeo ut ex Martini fententia ne ad id qui-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;b iq

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dm temporis rcftituatur,quo abfiiit» In qua tarnen re lurifconfuW certanf^ Cif adhucfubludkeliseft.Marncnimö^PIacenununo modoreftituendum dixerunt cü,qui reucrfus intra no modicum temp us,paffus fît rem fuara ufu-capi^nec deducendü tempus abientiac^b Ab hoftib^Sed quod fimpIicitcr,ÓC X4èquen|S;Ex quib.cau.BiiIgarus 3^ Ioannes,qUQs bic fequicur Accurfius^ nihilominq; reftiruendum aiunt,ad tempus quoabiuit.birj.C, de rcft.mil.óC d^Sed quod fîmp Jnt eilig un t^nó reftituendum quidé ad totu tempus abfcn tiæ/ed dedudotanto tempore,quanto ueriätuseft in negligentia. Vtriuftp fcholac iuraSCratioes bic adferibeit fongü eflèt,uidcbitis,cüm libebit,apud Barund^Sed quodftmp,6cFab.bic.A^oinfum.C,dereft,mil4urcueriorc putatMartinifententia,fed Bulgari æquiorem.Zafins biefequit audadeç Martinû,Iafon Bulgarmcuius opinion« ait uideri comuniorê, qd aSt tépu» dicat modicu uel immodicû,arbitrio ludicis moderabit, 1, Non enim ncglw gentibusÆExquib.sau, Cacterùm quoniâ,ut diximus,bjc cafus frequêtior *9n7uUbtlUin eft eo qui bic exprimit,Idcoplacuit exêplo dd.bnic accômodare libeilorum imdsào rtfem' formulas.Etquia,ut didûeft,duo indicia bic interueniûr,côlentaneueft et-i^^ni» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iam duob,libellis opus eflè.LibelIus itaeç iudieq refeindentisri.petitio in intc grû rcftitutiois,ad hue modS proponet :Dico domine Iudex,abfuifîè me caii fa Reip,biêniojquo têporeTitiusfundS Sempronianfî,quimeus erat,nfuce • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pit:quare cûm iurafubueniât abfentib.peto offîcio ueilro ufucapionc refein di,ô^ me ad agendu pro dido fundo admitti,perinde ac fi uiucaptus nó eßet, Fdmi Wdliw Deinde in refciflorio iudicio fîc:Dico domine Index, Ti tin abfente me ufu-iulrcfajf, nbsp;nbsp;cepiffe fundu Scmpronianü,qui ante ufucapioné meus erat,fed quoniä lud« cis officio refeißa eft ufucapio,peto dedarari didu fundü ad me pertincre,iu re domintj,uel quaffaefiufneaptnsnö cßet,enlt;^ relaxari,6^ mibicS frudib, n r urFreM. reftitubPoflunt tarnen iftaduoiudiciacumulari in code Iibeno,nö copulati-dentii c^ rt- **^d fuccefsiuê,per dd,bic,ad bucmodufDicome abfuifle caufa Rcip.atc^ fkiTorü cunw'lt;oterca rem meam à Titio ufucaptä:unde cûm abfentibus leges fubucniant, Iwo, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P^to ^^ *** integrum reßitui,SCrefeißa ufucapione pronunciari didam rem admepertinereiure domin}j,uel quafi.

Urfflitutiow Qjiærobicloco Coronidis,aninreftitutionibusfcmperinterucniatduo an (emptr inter indicia,iuxta ea quç pr^mißa fnnt:06 quide in bac re quoqj Mar.amp; Pla.digla uetHMtduoiu- Äati fnnt dÿn Bulgaroö^Ioaane.Martinusenim aiebatreftitutionem fieri dicte, debere adrem ipfam,atq^ita unico indicio negotium cxpedni.Bulgarnscon tra non ad rem,fed refcifsionem uiucapionis.cuius fententia u^ra eft in ipe^ cie propofita,uidelicet quad o quisper abfentiam perdidit folüm dominium: • alioqui fi etiam pofle(sionem,proccdet Martini opinio,Nam reftitutio eft re pofitio in priftimim ftatumJ^Quod fiminor'^Reftituuo^ff.de minoribus» Aut ergo per abTentiam quis fuit laefus in amittenda poflefsione Slt; domi-nio,5C tune per reftitutionem conftquetur utrunc^,6C erit unum indicium.f. Ait practor^Item ci.fi.Ex quibus canfis. Aut per abfentiam non fuit latfus in poflefsione,quia antê eamperdiderat,fed folüm Içfns fuit in amifsionedo 1 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;mint) per ufucapione,SC reftitutio reponet eum in ftatum priftinu, ut babeat

ret uendicationem,ficUt ante ufucapionê,Nonaöt reftituct ad rem,quia c^ no habebat,nec ultra lælîonem debet extendi reftitutio.l.Sed etfiper præto rem'^Sed etfi feriæ.ff.Ex qnib.cauf.Etitaopns eft duobus iudicqs.atc^ bic cafus eft noftri^ Proinde libellum compofitUrus diligenter uideat,ad quid fibi agendum putet,ad reftitutionemne adionisjan ad reftitutionemrei: ut rede fccundû faidifpeciem concludat imeminerit^ fertlper exprimerc can-fam reftitutignis,fiue cafit minor ?ras,fiue aljfcntia,finealia qua iufta caufa» Exinde aperiatlacfionetn,concludat^ ut reponatur inpriftinum ftatum«

11 B» nil, TIT* VT» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Dc^^ionibtff. * »4$ lt;§^ fitemß ^u^ infiaudem. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Qganquamadiorcuócaton'a,de qua hictradatur,pe|fonansfÏt,ut comü ^^^^ Hftocao hirer craditum cft,per IJ^Hec adio.ff,Si quid fn fraud.patro. Attamen quia ”** magnam adfimtatem habet cumPubhciana,d^ Refciflón'a,Imperator liée c3 ïmmifcuitprgtorifs rcalibus.Vt enim refciflbna refciffa ufucapione*reuocat remufucaptam,pcrmdeac(inó eflètufucaptaïItaPaulianain fedCadio rem AHio to/S^W» älienaram m fraudem credi£orum,rcfcifla traditronejetrahic reuocat^ ac fi PMlUM^ ' alienatano eflet,unde8CReuocatoriaap|^enataeft»Nam Pauhanac nomen öcccpit,uel quad Paulus pretor primus eâ m edidoprogofmCjUcl ab alto pro po ft cam primus mterpretatus fit.Et hge eadem per totum titulum fEQua: in fraud.cred.appcIIaturadioinfadü.Prgterhancfuntduae ahat Reuocatong: Fainana,8f Caluifiana: Fauiana (bh' patrono,Caluifiana tam creditor! quâm A^“’ patrono : etfi nonnuUi ahter fenfennt, qua de re circumferuntur uerficuli, ^^’^ C«tw7ilt;* quihicIegunturapudFrancifcumAretinumpoftcafus poßtionem. De Fa ”*• Iliana agitur per totum titÆSi quid in fraudem patroness de Caluifiana co-dem dhtq^SC nj.Zafius hic tradidit folam Paulianam dari crcditori,dans alias foil patrono,eam^opinionemaflèriteflècommuncm,Verum hæc difputa- j^^j^, no eft de lanacapnna,maxime cûm hodie neccflariumnonfit,adionis nomen in libello exprimere»c,DiIedi.extr»de ludtcijs.

Prater has inuenitur etiarn utilis CaIuifiana,Slt; utilis Fauiana,qua dantur filio arrogato ad reuocandaquxarrogatoralicnauitin fraudem quart» debi stilet C^la^ t» arrogato,ex conftitutione Dim' Pqd.fin.fESi quid in fraudem patrons nbsp;nbsp;”* ^ vautaM^

Eft ÔC Intcrdidum fraudatorium, quod interdum nihil aliud eft, quàm a- iwt^HtÄ« ft^»* • dio Pauliana,fic enim appeUauit lurilcofultus in hSi poftuIante.ff.Ad Tre- i^^°f^^* bellJnterdûdiffertàPauIiana,datur^ubi quis alicnauit rem aliéna,fraude participante eo,in qué fada eft alienatio,de quo ïnUPimiUnô^ ibi apud Bart» ff.defoIut.Nofter aötj’óó tir.Qji» in fraud,cred.lf.ö^C.de reuoe.hisquæ in fraud.locum habent,quando quis rem fua alicnauit in fraudem creditorum. Qj^^nquamautemDodores noftri uno ore aflèntiantur Accurfio,uolenti «. Paulianam cfleperfonalem,Theophilus tarnen exprefsè hïc dicit,adionem j* ƒ ‘® inremefie,quodÓCaliosaliquandoopinatos refcrtglofta.Pro quafententia *” *“” * tnultumfacit fitushuius $♦ Nam Imperator in^eo^ In perlbna.non obfcui^ præfefert,feeô ufe^de reaîibusîocutû.ab hac tarnen fentêtiamtreuócat te xtusinI,f'^Hæcadio,ft,Siquidinfraud.pat,apertêaflèrensFauianâ,cui o-innino fimilis eft Pauliana,eftè in perfona,nó in rem.Interim tarnen ignoran PM^nA aïüo dumno eft,ReuocatoriasiftasnóeflêmerêpcrfonaIes,fedinremfcriptas,ut »» ftr^vmiti redè declarat Ialbn,perfcquuntur enim rem,ad quemcunq^ pofleflorem de- t9^ uenerit.Et hacfortaflèconfidcrationePauIianahic inter reales pofi'taeft,8C a Thcophilo in rem appellata»

In fraude.) In fraudem alienate quisdicat,oftendimus in^InfraudêTup, Quib.ex cau.manu.non licet.SC docef in I.pfub fincm,6lt; aliquot fequentib» utuacutoritt fEQjj» in fraudem. Vtautem locum fibiuendicetrcuocatoria,oportet frau- f^fHo t^iuni^ dandi confilium interueniflè tam ex parte aliénantis,quàm accipientis,fi eom^tt^^ modo titulus fitonerofus: Na inlucratiuo foliusalienatis frauspracftatcau fam Paulian» J.Qui aut*^»Hoc edidn.SC ^Simili modo.ff.Quç in frau.cred» Etenim g lucratiuo titulo rê accepit,agit de lucro captado,ideoq? facilius re-uocat alienatio:qui ueró onerofo,agit dedamno uitado,ideo^ nó tenet,nifi fucrit fraudis particeps.in eos tamégignqratcsliberalitatê aAcperüt,eatenus dâdaeritadio,quatenuslocupletioresfadifunt,nôultrà4d.l.q|iiiaût^inhis, . nbsp;nbsp;nbsp;,

extern hgcdiftindiotitulorünó habet locS in liberto alienate in fraude pat, ^‘*“'‘*^ ^*

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fufficitenfin fbhus libcrti fraus^quocunip tftulo rem' alfenantfs fn fraudenî ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;patronfjUtFauianûdetuuNecrequfrimusfraudatons animum fn acc/pfen-teJJ^’DoIum.ô^^i qufsfnfraud.fKSfqufsfnfraud.patrons Diucrfitanj Aliautio m tätig eft,quôd patronus reuocans refundft preefum emptori: nÔ fie creditor^ fr andern pntrogt; nffi nunfl extent fn bonis debitörfs»d^ Si quis in fraud.Slt; l.Sf debftor.cum tu,quando re- l.fcquente^.Qiiæ fn fraudem, Igfrur cum fn uno grauetur patronus,nfhil ntfcdtr, nbsp;nbsp;nbsp;mfrum fi fn alio releuctur, V nlgatal.Eum qui.ff.dei urefurando ,Ideo autem patronuscogfturrefundereprecfum,qufanon habet caufam onerofam,fl-cut creditor,ut annotauftgloflbg?aphus fn d^Sf qufs fn fraudem.Sed amp;nbsp;pa Cronus tenetur empfbrf deferre condfqpncm,uelit ne rem fuftopreefo habe re,00fupplere,an reftituta re preefumaccipere datum,d-^Si qufs fn fraud. Hoc quocj notandum,fnterdum ahenationertt à Ifberto fadam fpfo fure non teuere,fdeoep reuocatfone non efle opus,ueluti fi fn fraudem legfs alfcnct, ut fe faefat centenarf© mfnorcm.USf libertusmfnorem,ff;dc fure patronat, Tituim ontro- nbsp;Eft autem titulusonerolus,ut hoc obiter admoneamus,cum res a^ alfquc . peruenft cum onere aliqufd dandf uel faciendi« Lucratfuus, quando ex ^’^^ *’^’ mera libcralftate,fine ullo onere^utex hacreditate,Iegato,fidefcommfflb,do-' nbsp;nbsp;nbsp;natione.l, Vnfea^’Luaatfuus,C«de fmpo,lucrat,delcrfpt,hb,io. Porrà tftu-Iusdotfs,refpedumulferfsdotatæ,eftfucratfuus:refpedu uero parentfs do-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tantfs,0^ maritf recfpientfs, habet caufam onerqfam,l,fin,C,de dotfs proraif-fione.SCl.Pro oncribus.C.dc fure dotfum.Sed amp;nbsp;fs quf preefum fIff cite pcr-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;£bluft,dfcftur habere tftulo lucratfuojex quo fnfert Bart.fn l.j^ffn,ff,Sf qufs omiffa caufa teftam.eum quf dedft pecunfam pro beneffefo Eccleffaftfco,ni-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;hflomfnus tftulo lucratfuo habere præbendam.Item lueraduo tftulo adfcrfbl mus qufequfd ex maleffcio,uel lufu acquffitum eft. per Bald, fn 1. j. C.Si fn ftaudqjatroni.fequuntur lafon £lt; Zafius,

titudcAorUut Cæt^*'“*’^ “t reuocatorfalocum habeac, non fatfs eft debitorcm habuffle tompettt tin ®’'*^^ fraudandi,nifi amp;nbsp;refpfa fraudauerft.Et è df uerfo non fufff eft damn! fraudem inter- flcatfo,nificonfilfofraudandf,fd^ fneontradfbusfnrer uiuos.I.Fraudis.{f.dc aerti^t pppttt- regulfs furfs, Namfn uliimfsuoluntatibusfofuseuentus fufffcft.d‘ÿlnfraud, Kt, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fupt.Exqufbuscaufismanu.non licet. Ratfodiuerfîtatfseft,quôdcûmfn.*

ter ufuos fada eft ah' enatfo,fupcreft fpes creditoribus, debitorem alfquando all uberforem fortunam perue©fre pofle,qute fpes fam ceffat fn defundo.Irt Ifbertate tarnen diredaaliter obtinuftJ,j,C«de ijs qui manumftti non polf id.eit9t4tt/rU nbsp;nbsp;nbsp;Ex didis liquet,quód quamufs legata 5lt; ffdeicommffla fn fraudem relfda

«^i^*» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fint fpfo iure nulla^quod rehdafnteftamentonon dcbentur,nifi prfus dedu

• do ære alfeno.l.Sf unfucrfæ.C.delegatfs.Etideo poffunt uel per hypotheca riam,uel condfd^nem indebiti recuperari.l.fin-^’Sfn ucró.C.de f ure delihc randf:Attamen pro ijs datur etfam utflfsReuocatorfa,ut qua fn frudibusali quantó pfngufor eft,ut tradft Nicolaus Neapolitanus. Sed quia difficflis cft hUetiAtio aMn fi’awdisprobatiOjUtquæ ab animo dependeat, rede Dodores hfe refcrunt dopr^fuïMtur a^’^l^otcafus,in quibus præfumitur fraus alfenantis, Vt fi qufs difenauerit o-iw frtuidtm nbsp;nbsp;n*nfabona,ucl maforem partcm:uel fi in coniundäperfonam, concurrentf-

^4, . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;busalijsindicijs:uelfiresprecfofasuilfpreefoïitemfipoftalfcnatfonemin-

uenfaturdebitor pofsidere:itemficlàm alfenauerit,quod intelligitur,ubi opus erat ludicis decreto,uel autoritäre fuperforis, non tarnen interuenerft, I.j.C.de praedfjscurfalfum,hb.x*Quinó^co fpfb,quód aliquis feit ie habere creditores,8C fe foluendo non effc,præfumftur alfcnare in fraudem.I.Si qufs cüm haberet.ff.CJuac in fraud.cred*

CreUtartst Creditorum^) HocuocabuIumcxtcntêamp;^Iargêhicaccfpfcndum eß,uc contineat omnes,quibus ex quacunep caufa debetur, fiue ex contradu^ßue lt;X

LIB» nn» TIT* VÎ» “ J^CK-^ionibt/if. 140 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^ '

txdclido,püfê,indiem^udfubcondittont omninoextirura^Nam fiincei-ta eft conditio,n5 eft creditor,nifi largifsima fignifïlt;ati^nc,«t apud Alciar» «nI,Cred«ores«ff,de ucrfa.fig.Vnde tail's non aliter hicmcludi tu r, g fi condi tio te integra,hoc eft,bonis nondum uenditis ex«tenuI.Potior.amp; i,QiR bal inciim,ff.Qui pot tor es in pig,habgt;Futini quoeç creduores,fi conftiterit debt torem habuifte animum eos fraudandi,quod inde conicdamus,ffftatim poft alienadonem ab ijs mutuatusïïuQuin Sê illi uennint,quoi urn pecunia ueriu Vlt;r/«r^ /kt ra,ut ait Comicus,falt;fta eft,hoccft,quoruqjpecunia anteriores credicores di- **• miftifungid^obtinetetiamfi debitor nó habuentcon^liumeosfraudandi* Tcxtuseftelegansin 1. Ait pr sctor^4ta dem urn. ff, eo.quae in frauds

Iradidcrit. ) Pratcedenre iuftacaufa 6lt;idonea ad translationem domi- l^tuocatni^ nij,alioqui cöm nu da traditio non transférât rei dominium.!, N unquam.ff.de wn fempetii acqui.rerum dom, non opus eft reuocatoi ia, Att^ idê dipcndum,fi quocunqj »” ^^^t^i' at^ modo patrimonium diminuerit fine tradit/one, Vtfi in fraudem creditorum ««««« (’‘»^rt* fuum dotitorem padfo uel acceptilatione liberauerit : fi à debitors non peu- ^”ï’ Ucrit,ut tempore Überaretur ; ft' praebuerit debitori fuo exceptionem ; ft non utendo feruitutibusdata opera eas amiferitzeaufamfuamaduerfano prodide nt/x induftriapaffus iè uincij jan fin, cum nij, fequentib,ff;Qtn in fraud, Sed Slt;. firem magno emaic,fuccurrêdum eft creditoribus aduerfus uendito nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

rem.tj^'Sedfi emerit.ft.Si quid in fraud.patro.amp; I,itj,ff,d,cit.Cçterùm qui te pudiatlegatum,uel hær«ditatê,nonfecit locum huic adioni^pertinet enim ad diminuentes patrimonium,non ad cos qui hoc agunt,ne locupktenturX Qui autem.ft.Qiiæin fraud. Necrefert,quod reslegata à morte teftatorisre-efta uiatranfttadlegatarium.LA Titio.ff,defurt.Nam hoc dominium ciuile cft,ut pofsitlegatariusacceptare,ucl non:quifircpudiat,perindehabetur,ac ft nunquamdatumeflct.l.Namficut.flamp;Adl,Aquil,Quapropter non agno-(cendo non dicitur diminuiHe patrimonium,ted augere noluiftc ; qui tarnen tanta malitia utitur aduerfus iuftos creditorcs, hune ne ciuiUter quidem bo*

BonifpoJJ^ts.^) Dubitetaliqwfs,quomodüfi bonapofsidebaurr à credi ïoribus,debitor eapocucritalicnareiatt^ideo infpretatur glo.Poftefsis.i.pof fideriiuisis,nondumtamcn poftefsistquaft •nn»at,tum demum Iwö babere* Paulianam,cüm debitor poftdccretam mifsionêalienauitin fraudem creditor um.qUæ interpi etatio amp;ft liera eft in fefe,nimium tarnen reftringit hanC matcriam.quàrc fccundô 56 meliusgloflainterpretaturtextum,ut intcUiga» inus creditorcs ira demum agere reuocatoria,fi prius egei int contra debito» • rem,eoq? non foluctue,mif$i in bonorum poflefsionem inuqjierint bona no fufticere.Hinc manifeftum fit,quôdreuocatoriamprçcedere debet exeußio Rnw*» gt;*it*«i debitoris.Etenimcûnidamnificatosoporteateflè creditorcs,uthabcâlfacuF aafxrrâirc tàtemrcuocatoriæ,id(^ iiquere nonpofsit,nifiprius exeufsts bonis debitoris, ^«k«ftxiMjîw fatisconftat exeufsionem præcedere debere.bacit I.|.amp; penuI.C.dc reuo,ffs ’'bior», quæ infraud.Ceflàt tamedida exeufsio aliquot caftbus, quos habemus apud Âng.00 lafo.Præcipuifunt: ft notorium fît debitor? non eftèfoiuêdo: frfpc- . cies,n5 quantitas debeat,ea$ alienaca fit: fi debitor coftituiftetfepofsidere bona fua nomine crcditorû:item ft pofte flores negauerint ft poftiderc aliéna tain fe,8lt;: côuidi fucrintdcmcdaciô,utuult lafo.Dcnitpfeiendu■eft uaJere indicium contra poffcflôrcs,nulla fada excuftionc,fi ipli non propofucrint exceptionem de excufsione,apud Bart.in k^,Cgt;Communi diSidundo.

hdrempetere,) Intra annS ütiIem,De eo tarnen quod puenit^d pofleftb A«n! utiKf «m rcm,perpetuödat,adcxtorquendumfciIicetfrauduïentulucrüm.Fingcrem (»utifiomwtta uafeutcmducentisucnditimcflè cemura aurejs,lwcrö cco(um aureorScrit Hitlt;ti{t«o«ta apudfu»

apud emptorcm,dc quib»perpetuó coueniri poteritXAit prçtor^H^c adio^ fF.Ojix m frau,Eft«utê hic annus uulis,quo ad fui ininü,quia nó incipif cut rere creditoribus antequamrjs fadaütpoteftasintentadireuocatoriam,hoC eft,antei|uS bona débitons excuHerintjUcl fakem notoriu fit,debitorem no eflè ibIueq^,Nam cüm antea agere nó uaïeant,nó debet ijs currere tempus,^ _. , uuIgatal.infin.C.dean.cxccpt. Alij tarnen uolunt^initium anni computan-uiemta. ^jm^gß^ âtcmporcalicnationis.proquibus cfttextus in LQiiiautem’^fim ÔCin l.Äit praetor^»Anni.fKeod,ad quos textusrefpondit Fab.5f Ang»quôd ibi notonum erat,d Aitorem nó fuille foluendo, Cæterûm,quod ad curfum, annus ifte continuus eft,ut tradidit ZdRus hic.SC hacc quidê obtinent in reb» corporalibus.Namfi res incorporales,uelut adiones,alienatac fint,tantntem pus conceditur,quantum habiturusfraudator/ï debitorem fuutn nó liberal lendJ, Ait practor-^Siconditionalis.Porró qua gloHahic habet,ferc tradia ta funt à nobis circa principium hui us ^

LHc9i fórm^ nbsp;nbsp;Libellus in hacadione,ad huncmodum concipi poteft ï DicodcWnine Itl

w reuacitorii. ^^^»^itium deberemihi mille:quod quamuis nó ignorer,explorarasqj habe at uires patrimony fui,attamen in fraudem meâ alienauit in a du er fa no s hic comparentes res fuas,in Flaccum fundum Seianum,in Sêpronium taies fcy • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;phos argenteos,qui fraudisfuereparticipes.06 quamuisdidus Titius fitmi-

hi condemnatus in didia mille,eo^ nó folucnte fîm milïus in bonorum pof-fefsionem,omnibus tarnen fedulô excufsis non inuenio unde meum in foli-dum coniequipofsim, Proinde peto ueftraautoritäre refcindi didias aliéna-* tiones,aduerfarios^ c0dcmnari,condemnatos^ compelli didias res reftitue re cum frudiibus,utperinde mihi easpoisidere Iiceat,ut pofsiderem fi in bonis debitoris mei manftilenn Cçterùm neceflarium non eft meminifle frail disaducrlariorS,fi poisideattitulo lucratiuoJ.penult.C.de reuoc.ijs quae in fraud.Irem cum debitorem fuum liberauit debitor,petet reftitui in priftinam onHi-afiMpe« obIigationem.dJ,Ait prætor^Præterea Jn hac adtioncaute ueniutfrudiu# atmtr reutca- nonmodôpercepti,iedôdquipercipi potuerunuNeeffaudis participem ex **”'’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cufat titulus à percipiendis,quod pro nontitulo habetur.d J. Ait prxtor.Sc^ L

Videamus»ij^In Fauiana.n.deufuris.Ethoc intdligc de frudiibus autco-♦laercntibu^reijtempore quo/raditaeft, Aut poft indicium acceptum perce-* ptispercipiendisueralioqui ian ôf natipoftalienationem,2d ante acceptum indicium non ueniunt in reftitucionem,quia nunquam in bonis frandatoris fnerunt.hfin^Non folum.ff.Qiix in fraud,

tradîo matrimomb fine uiïo aliofaÄo côfeftim iure hypotheca: ohligant ma nto bona uxoris pro doté præftanda,2lt; contra bona many obhgantur uxori pro dote reftituenda foluto mammoiuoJ, Vnica^Et ut pIenius.C*dc rei u-xoriæ adione.Eodê modo bona eius,quï cum bfeo côtraxit, tacite o^igatif» l,f»SC ij.C,In quib.cau.pig.uel hyp.tacitècont.Sic bona tutoril uel cuiatoriï obhgantur pupillis amp;nbsp;adulds J,Pro officio.C.de adminiffitutor JtÄn domus ei qui pecuniam mutuauit in domus refedionem.l.j.ft.inquibus caufis pig. Q.ua:da uerô ellracita,ô6 indudaà lege,it* ramé ut hominis fadûcirca hy-pothecam defideretur,Velutifi quis conduxcritprædiui» urbanu/iue rulti nbsp;nbsp;nbsp;ƒ quot;nbsp;^ cum,nullaadhuccontraAaefthypotIitca:ucrömubi bona fuainuex’erituel ’^^*quot; *** * intulerit m pr£diü,tunc demum tacita nafcitur hypotheca.de qua bic in uerf. Scruiana.^ind.l.Itemquód.SCl.Certiiuris.C.delocac.óó condud.interhäc tacitam hypotheeam requirentem fa dn hominis,2lt; inte^cxpielïam,hoc elf, inter earn quam profequimur adione Seruiana,attp earn quamprolèquimur quafi Seiwiana,hoc difenminis uulgo traditum,quód exprefsim hypothec^ datafi ahencntur,fcmper tranfeant cumfua caufa,hoc elr,6nere hypothecæ. I,Si debitor.C.de diftrad.pig.Tacitè uerô per inuedionem obligata quam- ^^„g^ tw«'©«# nis alienentur,n5 tranfeunt cum önere,nifi client alienata poft fadam inclus ,.p, fionem.lnclufaautemdicimusbona,quandodeijsinuentarium pertabelliointiap boni, ' nein fadum eft.Etenim dominus prædq folicitus de penlîone poteft fàcere in uentarium omnium illatorum in ptædium,ex quo tempc^einclufaôCinfcri-pta tenentur iure exprefsi pig no ris, ut non aliter alienari 'pofsint quàm cum Îùa caufa,ad huius differentiae confirmationem allegatur I.Eft difterentia.ff, In quibus caufis.Cçternm de ucritatciftiusdifferentiae cû Jafone non medio criter ambigo,ód omnino propêfior fum in fententia qua defendipoflcMar tinusLaudenfis aflèritin d.l.Jtem quia.ff.depad.uidclicet taciturn quoqi pi Anpigma (ici gnus ante inclufionê aJienatu tranfire cum fuo onereïalioqui non uideo qup (um atüt inditf litutilitasreguIæ^noftri,ôdd,l.Certiiuris.Imôfruftratthiq;diciturinuedapomm iU^nA:-amp;C illata tacitè obhgari,fi talis hypotheca nullam uim habet ante inclufionem. twm trj.npa Debebant itacpll.dicere,inueda,illata,amp;inclufa tacite obligari, fed ne hoc «««* lt;»«»■«. quidempotuerût,quiainclufo nontacitû,fedexpreffum pignusfacit. Nee nosmouetd.l.Eftdifferentia.Nam loquitur in qjanumiftionemadpiorum, K^i^^^ cuiusfauore multaalia conftitutafunt contra IurisreguIas.Etquidmnum,fi hoc deciditur in tacita hypotheca generali,cum etiam exprefia generalis non impediat feruorum manumilsionem,fi nihil in fraudem creditorum fiat.l.if»

amp; iij.C.de 1eruo pignori dato manumifló. Pro hac fententia quoeg facit o- ^ ptimè textus in l.Licet.fEIn quibus caufis pig.qui aperte teftatur, inuedia ÖC illata perindeteneri,acfi fpccialiter conueniflet,ubi trutinandum aduerbf paWf. um,Perindc,quod omnimodamfimilitudinem fignificat.

Exdidisopinor liqucre,non elft conlbnamluricommuniter traditam dif ferentiam:didam^l.Sidebitor.C.dediftrad.pig,etiam locum habereinta cito pignore. Nee inde fequitur,inutilemfore inclufionem: habet enim at incluponH uti lioseffcdus notâtudignos.Nam ex tacita 5C generali hypotheca facit expref ^*’‘*’’ ' fam 80 fpccialem.Etenim bona inclufa perinde tenentur,ac fi feparatim èc ex prefsè obligataeflèntjArgumentod.l.iij.C.deferuopig.dat.óif d.l.Eft difte rentia.Nam d.l.tertia,ait generale obligationem omniü bonorum non impe dire manumifsionem.Sód. I.Eft differentia.negat inclufum mancipiu polïe manumitti.Sequitur igit,inclufionê operari exprelftmód Ipetialc hypothé cam.aliü quoeg effedühabet incIufio,qatr3Sfert poflefsionê reriLincIufarS in dominu prçdij,ut ,ppria autoritäre eas pofsit apprehendere.per Accurf.Ó^ Bart,inI.Solutum^SoIutam,ff.depig.ad,£dFabiü,Iafüncm,8lt; Zafiu hid

» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Promde plus iuris tribuit mcIuGo^quâm expreflà conucntio* Nam G credit

tor pignus conuentidnak expreflum propria àutoritate auferret à debitorc, inciderct in edidStn Diui Marei,crcditic^ ius amitteretJ.Extat.ff.Quod me tUf caufa.amp;l.penul.C.dépig.aêl«

Dftebrfócoloni.) ReÂè AccurfiushoccxtcnditadresinquiIini,S^ cftte Jntfwtiiuu, xtUsintif«iii|.dd viÆIn quibuscaufis pig-Eft autem Inqu»linus,quiincolic Colontu. urbanu prXdium: Colonus,qui rufticum, Vrbanum aute prædium à ruftico tr^üi urbaM nö Ioco,kd qualitatc fecernimu^t Vrbana prædiaÂ LVrbana familia.fEde Vniüuh nbsp;nbsp;uerb.Gg. Accurfii^ autem,qui hacc loeis diftinguerc uidetur,refpexit ad ea,

quae utplurimum fieri confueuerunt#Alioqui nihil prohiber urbanum prædium in uilla eflè,hoc eft,extra urbcm,ÓC rufticum in urbe^dJ. V rbana præ-xha»quod uerum cfk conuincunt ruftica prædia,quæ intra Louanium funt, SC urbana,quæ pafsim extra earn. De uar ijs au tem colonorum fpeciebus di-Óum eftin §• Is uer*ó.fupr.de rerum diuiCmc autem intclligimustam partia-rium,quàm numis cokntem.Cüm enim cadem ratio fit in utroepp^ipm ius ob tinere debet.l,A Titio.ff.de uerb.oblig.Nam SC contradus partfarq cüm in-nominatus fit,exigidebet kcundum regulam 0^ naturam eius contradus nominati,cui proximè accedit. Sed hic proximè acceditadlocationem ÔC • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C0ndudioncm,crgo kcundum eius régulas exigetur.I.jÿ-Siquisferuum.

ff.depofiti.SCibiapudBartoI.Vt igitur ab Inquilino SC Colono ülataSCin-, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uedatacitê obIigantur,itaSC illata à partiario Colono.quamuis alioquï par-

tiariusimproprièdicatut condudord»Simerces‘^ Vis maior. ff. de Iocat,6C condud»

imfuHuiiK 4 co nbsp;nbsp;nbsp;Ëi tettentur.) Ita demum,fi fciuerit illata ueï inueda, in qua re diffcrt ab

hnedifertn- Ïnquilino,cuiusbonaillatatacitê obligantur,fiuedominus prædü fciat illa-tioM bonorum ra,fuie ignorer.l.Ccrti iuris.C.de locat.SCcondud. Rarionem reddit glofla, tu^torum, fefheet fumptam à communiter accidentibus.Hoc quoep intcreft inter u-trunc^,ut fi Jnquilirius alten' locct partem domUs condudæ,ucl etiam totam domUiniiHata quoq?SC inueda à fecundo condüdore obhgatur domino domus pro rata penfionis ifecus quam fi Colonus fundum,ucl eius partem al-tèriabIocet-l,Solutumlt;^SoIutam.ff.de pig.ad.SC h Si in kge*^ Si colonus.

• ff.Locau.jpnda utrobitj gl^ff Hoc rurfum utriep commune eft, quàd non Omniaillata obligantur,fcd tantùm ca quæeo animo illata funt,ut ibi perpe-ruó fint,hoceft,quàmdiudurabitcondudio.I. Debitor.ff.de pignoribus.

dunmtnio^ HmecommuniterinferuntDodores,quódSCfi nomina debitorum, inftru-mû (onJ^tm wcnta,8C chirographa obligationum pofsint exprefsê pignori dari.l.No-idjUobhÿn' men.C.Qiiærespignori.Illatatamcn in domum condudam nonobligan-tur, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tur,nonenim Fnferuntur ut ibi perpetuö fint,fed donee foluatur debitum.

Facitl.Caius Seius.ff.de kgatis if.ln qua tarnen decifione Zafius ab alqs dif fentit.ipfe ueró crediderim mftrumentaperpetuorum redituum,ncc non no mina debitorum in diem löngiorem quàm durabit condudio,obligari,Eo enim animo inferuntur,ut ibi perpetuö fint,id eft,donec durabit condudio, KerctSt ^*^ “^*’® nó.Ex eadê ratione traditn eft,merces uenales nó obligari propter * Cekrem carum commutationem,apud Ang.SClafihic,6CBald.in d.l.Certiin ris»Etad d,LCftm tabernam.ff.de pignorib.quæ uidet repugnare,refpondet Bald.eam lóqui de mercibus expreisim obligatis.In ifto tarne articulo lafon Uacillat,fèd ^afiusaftcritcas merces obligari,quæ inuehiunt temporefbluê dae pennonis,«on quidé in fpecie SC particularigt;quo ad indiuidua,fed in généré 8C un|^ierfaliter.Licet eninffpécies merciS ücndânt,femper tarnen fiib ftituunt ahc,liideturq?Inquilinus éo animo irituliffè mérccs,utillasfiuc alias fubftitutasperpetuö ibihabcat.Ethec fentenua Uidet confentanea cationi.

De pecunia quocj quacfitum cft,an tacite obligetur, 8lt;: itéra mihi uïdetur pg^^j^^ Zafij diftmdiOyUt ea obligetur,qua: m thefaurum, ut fic uocemus, repofita nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

cllquxta I.Si fon's.fEdelegatis tij. Ea ueró quæ ad quondimum ufiimdefti- j^^^^.^ nata eft,non obhgetur,id$ ex prxdïdaratione. Htne inferimus pecuntam fcholarium non obligari tacirêlocator!propenfione domus,fed nelüiri i^ui dem obligantur, quamuis inferantur eo animo, ut ibiperpetuornaneanf. ‘ Hoe enim fcholafticis ex priuilegio datum eft, ut quemadmodum militibus aimaauferri non poflunt, itanccipfislibri. per glolT ml. Nepos Proculo. lEdeuerb.ßg. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

AdduntFab.Ang.Siflafon in hanctacitamhypothectm non uenirc,qug ^upg^f^ ^y, non ueniunt in expreflagenerali, ut lunt ueftes quotidianac, leeïi, ^ eafu- jiefitsiittotidu pellexfinequa quisuiuere commode non poteft, qua:05 uerifimiïefitnemi- „^^ nemfpeciabter eflèobligaturum.bObligatione generali, fEdepignoribus» Sc I.f.C,quæ res pignoriobligaripofsint,Dixerit aliquis perregulamtradi-tam fubuerti materiam iftam, Nam nulla unquam illata uidebuntur tacitè ob bgari. QÏ^iie^enimdidurus eft fenoneo animo intulifle,ut ibipcrpetuófit res. Sedexpracdidispatetrefponfio, Hoc enim exrei illata: qualitare, non ex aflèrtione debitoris æftimabitur, Non obftat L Inprædqs. ff,inquibus AntinomU, caufis.ubi dicit frudus natos in predijs rufticis tadcè obligari,£C tn manife- r«*^»»« Rum cllillos non elTè ibi utfintperpetuó.quia régula noftra procedit inilla nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

tis,non ibinatis,Et fi Bart,credimus,nonquiuisfrudus obligantur, fed na- , rurales tantum,quamuis â Bart.fentcntia recedat Zafius, fequens generali-tatern d,l,In prxdqs,aflèrens^ earn locum habere non folûm in naturalibus, uerumetiam ininduftrialibus.Qui autem frudus fint naturales,8C qui indu-ftriales,didumeftin ^»Siquisanon domino. Supr ,de rerumdiuifione, Pofliint autem proparuapenfione pluresres etiam pretiofa: retineri,Expédie enim hoc creditori,ut racilius dcbitumconfequatur,arg, 1, Omandiu, C, de diftrad, pig.fiC I.Qiii pignori.æde pig,

Qjiæfitum eft an res aliéna per illationem obligari pofsit ,SCcxpeditum Aßf^^j-jf^ eft qu0dfic,fi condudor fit pofleftor bong fidci:alioqui diftinguendum eft, Nam fi feiente SC permittente domino illata eft, obh'gatur,ut fimpliciter afle tit Bart.Communior tarnen ÔC æquior uidetur opinio aflerentiû,hoc non ali ter ucrum cflè,quàmfireidominusfrauduIentQr confentiat iilatu^ti, quo di* tior apparcat condudor. Si uero ignorante domino res illata eft,non obli-gatur,Ne{^enim quis tacitè poteft rem alterius obligare,cùmid ne expreflè quidem pofsit,l,Rem alien,ff,de pig,ad,

Q^aJÏScruiana, ) Hæc adio cum Seruiana conuenit, quód ut illa da- q«^ ScruU* tur contra ipfum debitorem, uel aliumquemuis pofleflorew rei obligatie: w. Jta etiam hæc ad reuocandam poflefsionem, Quamuis enim fint adiones in rcm,proptcrius crediforis,quodhabetinre,nudam tarnen poflefsionem fo-Ïöm auocant.I.Sicum uenditor,ff,de euidionibus, Sed in boe differt à Seruiana, quod per earn (ficut didü eft) perfequimur restacitè obligatasper in uedionem uel illationem ,Hac ueróres exprefta conuentione obligatas. luriieonfuiti tarnen etiam hanc indifferenter Seruianam appellant.!, j, ^* Cûmprædium. 1, Sifuperatus ,SCI, Si abeo. ff. depignoribus. Apparct autem didam efle uel à Seruio Prætore, qui primus hanc propofuerit:uel à lu rifconfulto Seruio,qgt; earn primus interpretatusfuerit,Cæterûm cum Sal-*** uianum interdidum competat pro confequenda poflèfsion^rei obligatæ, *^^^^‘^ ^^ ;$^»Interdidum,Inf,deinterdidis,non exqpremquæritAccurfiquiddiffe- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

rat Seruiana ab co interdido, SC quidem uulgo reprobatur in eo ^uod dicit, cumqui Seruiana experitur,probareoporteredebitorem fmfledominurei

obligate tempore oppignorationis, Namfi hocuerum efle concefTcrimus, uixunqobtinebir agens Seruiana, quia dominq probatió difficillima eff, apudßärt,inl,Rei?i alienam.lKdepignor.ad, Neeiuuaturopinio Accurf, legjbu^quas tum hic ,tum alibi allegat, quód nó dicunt creditorem probate Inionis, ffebcr^ominium,(cd rem in bonis fuiflè:atqui in bonis noftris conputatur ’ nonfolùntquæ doming noftrifunt,uerumetiam quæbona fide à nobispoB

ridentur,l,Bonorum,^4n bonis,fEde uerb Jig« Et h Rem in bonis.ff,de acq, rer,domin.

Quid igitur probandum agenti hypothecariat'Res fane eftimpeditifsima Hypoiheedrid doAorum opinio nib us, ut non immeiitô plenam fentibus dixerit Zafius:di «ffnu an pt ftinctionc tarnen expedietur, Aut enim creditor agit contra ipfum debito-protanJum do rem:aut contra eum qui caufam habet à debitorc: aut omnino extrancum, tninitvmdtbito- hoc eft,nullam caufam habentem à debitorc, Primo cafu fuffeceritprobafle rw orc.

poflèfsionem debitâns tempore obhgationis: cmus ratio eft,qgt; debitor non poteft referre quçftionem doming,hoc eft,non poteft dicere fe noi^udïè do minum tempore obhgationis, Allegaret enim propriam lurpitudinemJ.Si »nter’^f.amp; hSi ab eo. ff. de pig,6lt; hoc intcllige quando res fpccialiter obip gatae font. Nam fi generaliter obligatæ effent, peccat omnino nihil debitor referendo quæftionem dominij.

Secundo cafu non fufficitprobare folafn poflèfsionem, led probandu eff dominiu uel quafi dominier,hoceft,rem in bonis fuiflè, fine caufamlucrati-uam fiue onerofam habeat poffeflor,ut uoluit Bar, in d.l,Rem aiie,fF,de pig, alt;fl. Et fequitur Ang. addensfie feruariin practica,guis Bart. 6C ahj dd.inl, Cum res,C. Si aliéna respigno,datafit.diftinguantinhocarticulo,an poC feflor habeat caufam lucrariuam, ut tune fufficiat probate poflèfsionem:an onerofam,2lt; debeat probari rem in bonis fuiflè,Zafius tarnen bic eft in no-

ua opinione,putans ne eum quidem,qui à debftore caufam habet ,poflc qug ftionem doming referte,ideor^ etiam ifto cafu probationem poflefsionis fuf-ficere.Sed arbitror eum falli : cum enim pofleflór habeatpotiusius,nifipro-betur rem in bonis fuiflè,meritó debet uincere: facile^ eft refpondere ad ra tionem quam alioqui infohibilem putat Zafius,Non ,n. fequitur, Nonpo-tuit obligate rem alienam,e^o nee uenderc: quam confequetiam facit Za-*fius,Qjiaiftuis enim res aliéna non pofsit pignoti obligati,1,Rem alien, 0^ I« Res alicna.ff.de pig.ad.l.famp;ltj.C.fi aliéna respig.data fit, Poteft tarnen uen di res aliéna,8lt; ufucapi ab emptore bonac fideel,Rem aliéna.ff.de contrah. cmpt,Necnosmouet quódreferendoquæftionem doming prodatmalam fidem fuam, Potuit enim ab initio fuiflèbonæ fid ei, hoc eft,tempore contra lt;ftusSil traditioHis, qUOd fufficit ad ufucapionem.l, q, ff, pro empt, quamuis non fit tempore quo agitur bypothecaria, SC itafubuertuntur rationes Za* fffde quibus nimisiuueniliter gloriatur,

Tertiocafu, hocclr,dumagitcontra poflèllorettîcreditor omninoextra-neum,neceffe eft omnino probare rem in bonis debitotis fuiflè,Nam pof-feflbr extra dubium poteft referre quæftionem dominrj.Probabitigitur creditor debitorem tempore obligationistem bona fide ÔC titul0poflèdifle,^d putat Zafiusfimpliciterfufficere: fed rcdius tutiusep dicemus cum Ang.q» cùm hypotheca non conférât titulum, ideoep creditor debeatfundari intitu-lo debitoris,quôd ut debitor ipfc tuendus eflèt aduerfus teftium poflèflb-rem, itaSCeiu^creditor: quo cafuigiturper Publidanamfubuenireturipfi debitori,etiam ere ditori fatis fuarit probare poflèfsionem,titulum,fiC bonam fidem debfloris, l.fi ab eo.ff.de pig.Si uero non aliter obtineret debitor,nifi probatodominio,etiamcreditoriaduidoriam neceflaria erit dominq pro-batio«l,Anteomnia.ff,de probat* Quibus

Qiiibiis igitur cafibus dominium ucl quafi'probanSiim diet, muit o uuli- * us,at(ÿ expeditius fucrit agere Saluiano intcrdido,quam Seruiana adionc, Ut in quo fatis fit alIegarcSóprobare poHefstonemdebUons, nee ullo modo queatrefem' quæftiodominq,quôd eft iudicium pofleflonum, nonpeutod l.rm,hoc eftqnquo quacritur an debitor poflèderittemporcobligayon^,n5 ànfuerit dominas uel quafiJdeo^ dixit A ng, cantos aduocatosfemperin-tentare Saluianum interdidum, non hypothecariam. Si tameft creditor a« gat contra debitorem,non multum rctulerit,agat Seraiana adione,an inter-» dido Saluiano,modo meminerit non fati»efle in Saluiana probare poflefsio ncm,nifi Si dominium uel quafi debitoris allegeuQjiamuis enim,ut didum cft,probatio dominij non fit necdl^ia,débet tarnen allegaridominium,alio qui ador non plenè producer et fus fuum,per Barun dd^Rem alienam,ff,dc pig.ad. Sedininterdidononeft neceflèmeminiflè doming. Nam debitor ipfe non poteft referre quæftionem dominij.Et fi aga^ contra tertiummoue tem queftionê dominïj,replicabit ador fe non agere pctitorio,fed poflèftb-riojatt^dicet, adiudicandafibi rei poftèisionem,quód debitor earn tempore obligationispofsidet, An autemiusobligandihabuerit, adpetitorium iudicium pertinet,cui nihil commune eft cum poHefTono J. Naturaliter,^Ni ïiiïÆ de acquit* polIèlK Nec didisobftat hf * G*de precario Ô6 Saluiano in- MtinonU» terdido.qua: uult Saluianum interdidum non dari contra tertium poflefib nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

rem,fed tantum ipfum debitorem, Refpondemus enam,quôd quamuis dire dum nondatur,datur tarnen utile interdidum J, j, ffide Saluiano interdido. Ex didis facilius colligimus diffetentiaminter Seruianam Ö^ Saluianum in terdidum,quam ex glolfi

Eft SC alia notabilis differentia, quam miror â nemine quera Icgcrim anf-maduerfam * Seruiana enim competitetiam ubi quisfemel naduspoHefsio-nem hypothecæ,poftea earn omifcrit, 1* Grege ^ Inft^erficiarqs.fEde pig» Secus in Saluiano interdido,quod eft adipifeendç ponefsionis,atq5 ideo no dat pro recuperandapoflèfsione femel amifla.lnf.de interdic^fcquens.ucr. ïtacg.SCuerfilnterdid.Hinccolligerepoteftis nonefie fimplicitcr uerum* quod communiter dd.afrerunt,fcmper utiliuseflê experiri interdido Saluia no,quàm S cruiana.fed hoe ita demum uer urn eft,fi nondum aflecutus fuerit creditor pofTefsionemrei pignoratç. ahoqui^i poflèfsione cecidcrit, utilisant Seruiana, inutile interdidum faluianum*

interpignuiautem^Hypothecanu ) Apud bonos autores inter pi-gnus SC hypothecam nulla differetia eft,nifi quód alterum Latinum,alter urn ^^ *'*”’ Grgcum fit.Nam lurifconfultusin l.Res hypothee ^ Inter, ff. de pig.tantS fono nominis differre dixit,quod SC Laurent .Vallaappi^bat.IurifconfuIti tarnen diftindius de rebus fingulis loqui cupientes , ut in nonnullisalqs,ita 8C iniftisquoc^uocibus diffetentiam quandamintroduxerunt, utproprièpi . gnus fit quod ad creditorem tranfit,maximè fi res mobilis fit. Neep enim fu- • peruacaneê additur aduerbium Maxime,contrà quâm gloflàuult. Nam eti am res immobilispignus dicitur. I. Q.uamuis.l,Neceflarias. I. Creditor, Sgt;C I. Domo.ff.de pig.ad.Et apud Terentium in Phormione,Ager oppofitus eft pignori ob decern minas.Sed SCHypotheca de re mobili contrahitur,ut uo-luit AIciat,inl.PIebis^Pignus. ff. de uerb.fig, SC redè,nihil enim aliud eft, q res fuppofitaobligationi. Proinde hie differentia pofitaex folalurifconful

torum obferuatione introduda uidetur:ut SC ea quam in I.Corneliafecerunt verberdre c inter uerbum uerberare,ÓC pulfarc.Sup^c iniurtjs^«Sed Sêlex. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ful[^c,

yftratjuehacappellatione.) Hoe eft, fiue resmobilis,fiue^mobflis fit tradita, uel non tradita, indifferenter in hac materia pignus SC hypothecam

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;appelIaucMs^Nam hypothecaria agitur etiam adpofîèGionem rerum mobiU

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;um,utpatetininuedisô(SiIIatisinprædiS rufticumucl urbani^,Et pigno-

ratitïa etiam ad repeytionem immobilized. 1. Creditor. âC 1. Si neceilarias.fT, depig. inremad, Quidautemdifférât pignoratitiaab hypothecaria,dice» musinf, go^AdionüÄ inteUigi poteft ex qs qug diximus in ^fi.Sup.quib. modis re contrah.oblig. Libellorum formulas cum ulus poftulabit petetis â dd,uel pragfhaticis,uereorenim nefi addamfimfolito prolixior, perfonam duis,

ritperfonalft. ”®‘‘ actioncs prætpriasm rem ,dicere incipitPrincepsdepraetorijs per-Con/hiafdp«» fonalibu3»quar urn tres fpecies hic propièm t, eas^ trib.fequcntib.^^expli-„ia, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;cat.Prima eft,de conftituta pecunia, cui olim fimiliserat receptitia, quam lu

' Ktce^tuiit, ftinianus dicit fe fuftulilïe,transfufö in eóftitutoria, ^d amplius eratin Receptitia. In hoc enim differebat à conftituta,q,adio de conftituta pecunia locum haberet contraïjuemcunep conftitutorem, Receptitia ueró contra fo-lum argentarium.Item adioni de conftituta ita demum locus erat, fi i^s quæ fundionemrecipiunt,hoc eft,confiantes numero,pondéré aut meniura,c5 ftitutæ client: Receptitiauerô, quaecun^ res fiue mobilis, fine immobilis conftituta effet, modo ab argentariofiuetrapezita. Veteres enim ferè inter uenientctrapc2itafoluebant,quod uel excomicisdifeimus. Menfariorum * enimfiuetrapezitarum officium eratpublicum, ut apudTerentiumin A-delph.Ibo adforum, inquit, ut hune abfoluam. Et Plaut.RatiuncuIam faci-ameumTrapezita, utfeiam quantum pecuniae apud ilium mihi reliquum fît, Adio itaep de conftituta latins patebat, quo ad perfonas,ftd anguftior e-rat, quó ad res, ut pulchrè Theophilus hic. Ex quibus manifeftum fit, quid ftcunU. ^^ receptitia adione, in adionê de conftituta transfufum fit, nempe, ut non folùmresfundionemrecipiêtes,fed omnes fiue mobiles,fiue immobiles cô-ftitui pofsint.In hac enim parte omnis respecuni» appellatione continetur. I.fj.C,de conftit,pecunia,

Ad hunc ^’pertinet tit.ff.óC C.de conftituta pecunia, habet^materiam là nè quam utilem,cnm uixaliuscontradusfrequentiuscelebretur inter mer-ConjUtuere. c»tores.ut B^d.ad rubricam Cko.EH autem conftituere, promittere fe folil ' turum, quod uel ipfe uel alius debet, Etenim conftitutum praecedere debet debitum.I.j. $«debitum.ff,eo,non omnino idem quod in conftitutum uenit, fed idem,uelaliud:fufficit enimfubeflè debitum:ÓC ficut pro alio aliudfolui, »• • itaSc conftituipoteft, Velut pro pecunia triticumeiufdempretij.d.I.j^ An rt “po^sit.Hoctantûiÿ oblèruato , neplus refitin conftituto, g principal!debi-1« p^nctpali^^ to.Namineo quodexcedit,non ualetconftitutum,utfi quisproeoquicen-’ turnaureosdebebat,ducentos 1efoluturumconftituerit,adcentumtantum obIigabitur.I,Hadenus’^fi,ff,de conft.pccun. Atep ita utile per inutile non uitiatur,quamuis aliter uulgotraditumfitinfideiufsionej, Græcê •$»lllud, ff.de fideiulïbr.SCdiximusin^Fideiulforcs.Sup.defideiulîôrib.Signanter diximus,plus re. nam tempore,uel loco,uel alia qualitate poteft plus elle in Conftitutor à ß conftituto, quàm in débite ♦ Etenim propter has potifsimùm pecunias,quæ àeiufforc difi nondumexigi pofftint, conftituta indudafunt, l.in. ^fi.amp;fq.ll.fcq,fr.co,In fin, qua fané re differt conftitutor à fideiuftore,qui ne tempore quidem,uel loco in plus obligari poteft, quàm principalis debitor.d.^IIlud.SCd.^ Fideiulîô-res. Porrô fatis eft tune debitum fuiire,cùm conftituebatur, licet nunc debi-Con^itutio cogt; ttim non fit,q^ôd hæc adioretrorium fc refert.l.Item illa,«^’j.ff.d.tit. Condi àitionjla d(bi‘ tionale autem debitum fiue pure,fiue certo die conftituatur,eadem conditio

LIB« mb TIT. VL Dc^^ionibuf:* #9 ne fufpenditur, ut ucl extftente conditionc teneatur conftituens,uel déficiente pereacutracp adfio.IJd quod^ffeo, Hinc apparet etiam debitumfpetan turn conftitui pofle ♦ Cçterüm ut conftitutû teneat, oportet debitum prgce-dere etude S^ naturale,uel naturale tantum,uel debitum iure prætorio. Nam ji^tiußh 0-debito ciuilitcr tantum non accedit conflit ut urnJ.iij. ^•j,fKd.tit»C^at1iuis, ^^j^ obUgntio“ ut crebrius traditum efl,ciuili obligationi fidciufïbr accédai» Et^im üdduÇ niiiccedit,fe' fioomniobligationiaccedcrepoteft, Sup.defideiufT^j.amp;fdd^Grarcè^Et ewin (onjUtH-gcncraliter.Conftitutumueró debet præcederc uerum debitum»feddebitü to, ciuile tantum naturaliter eft indcbitum,t.ffideSC folutum repetitur, Igitur co Intui non porcfl,*Aliam quoqt ratiogem diuerfitatis rendit ßar.in J^j.tEde fi- • deiuæquôd conflitutum introdudum eft ex edidlo prêtons, qui naturalem çquitate femper habet prg ocuIis.LQuod Eph^ff.de eo ^d certo loco»Qj.ian do igitur debitum nullum eft de iure prætorio,conftitutum non admittitur, d.l.uj.^pAtquiiure ciuüi tantum debitum nonhabeg partium confenfum. Qj-iar^cum naturaliter nondebeatur, non eft mirum fi fuum remediu praetor ei non accommodât»Secus eft in fideiufstonc,quae cum iure ciuiliintron dudlafit,ciuiliquoep obligationiaccedit» Similiaeniminter fcfacilimècó-ciliantur,amp;!f hoe quidemfentit Bartodicetobfcurius,in d.f.j.Faber tamê hic, CCin^'j.Sup.defideiufft putatprobabile eflchac ex parte nullam effe différé ntiam inter fidciuflbres amp;nbsp;conftitutores, arbitratun^ ei obligationi ciuili, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

qux adionem parit,Sf foluti repetitionem imped it,(ut qu» naleitur exfen-tcntialegis, lulianus ,de condid.indcb»)conftitutum accedere poffe,0!:fidc iufsionem:fed illi obligationi ciuili, quæ non parit a dion cm effïcacem,ncc impedit foluti repetitionem,ncutrumacccd€re pofTc.Etfic inteHigithiq.^ j»ff.dcconft,pec»

Ambigat hic aliquis,qu3c fit militas huius adionis, citm conflitutum præ- (»^„nj^j^j; f^^ÿ cedcredebeatdebitum,fufficere^ uideaturprimaadio.Inprompturefpon- ^^ ' ‘ fio eft; Aut enim qmerit de debito naturaliter tantum, 2C non eft dubitandu de utilitatc conftituti.quia conflitutum parit adionem,dc qua hic: cum natu raliter tantum debitum non habeat exadionem, ut dictum eft fup»de oblige in princ«Autquçritur de debito naturaliter £lt; ciuilitcr,5lt; utilis eft h tec adio (fi alius fit debitor, alius conftituens ) propter accefsionem noui debitoris» Siucróprofe quisconftituat, debeat^naturaliteramp;f ciuili^r, parum«-tilis eft adiode conftituta,cum fuffïciat prima: nifi fortè quodin diem debe-batur,purè:uel quodin unoloco,in alio:uel quodinunamoneta, in aha con ftitutufif»Tunc,n.propter adiedasqualitatesutilisreddit adio de eóftituta, /^dig^confli-l^ullafcilicctpipulationci) Exnudoitacgpadohicnafcituradio,utre' (fttapec.nafd^ dè annotauitAccurf. Etenimnudopado conftitutiofilt;i debet,utlocum turex nudo habeat adio de conftituta, fecundum crebrius receptam opinionem,alioqui paüo, interueniéte ftipulatione,etfi nullum debitum præcefîcrit, iure ciuili agi po tericJ.Sidiuor, ff.de uerb.oblig.Nec obftat quódfequentcs contrariam fen Stipulatiouiti-tentiam obtjciunt,fi uerum fitftipulationem uitiare conflitutum, raro cuen ‘‘^ tonflitutum» turü,ut locühabcatadio de eóftituta.Nam fi dicam,Conftituis te foluturü:' T u^refpondcas,Conftituo:dubiü non eft,quin ftipulatio contrada fittut quç contrahitur exinterrogatione Sc refponfione,pcr quaecunej uerba con fenfum exprimentia.^Sed hæc folennia. Sup, de uerb.obÜg.Et l.Omncs» C.de contrah.ftipul. Cumigiturraro quisconftituat,nifi prius interroga-tus, plané inutilis, aut certèufu rarifsima erit adio de conftituta. Nam re-fpondemus frequentem fore ufum huiu^adionis etiam extTa ftipulationem, quotiesuidelicet quis nudo pado ,fine ulla interrogatione B3nftituit,ueI poft interrogationem ex interuallo,quod uitfat ftipulationcm.l.Continuus, c ii]

ff. de uerborum obligation » Item fî conftitutum fiat abfenti per epiRoJam, uel nùndum.I.Qui autcm.^final.ff.deconftitutapec.Nec répugnât com-munïhuïe opinioni^quod ind. ^fm. dicitur,quibufcunCg uerbis nos pofle conftituere. Hocenim naaccipiendum, modoabfitftipulatio, per text.no-

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;firuft h^. Intérim tarnen negate non poHumus, quin utilisfitconfiitutio, per flip ulationem facia,non tarnen ut confiituta agatur, fed adionc ex ftipu . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;latu,uel cortdidione certi,iuxta diftindionem tex.fup.de ucr.oblig.in prin.

Tideiußia o* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Concludimus itat^ fideiufsionem differre à conftituta, quöd fideiulsio

eonßitutZquth non aliter quäm per ftipulationem fiat.^l.Blanditiis. C.dcfidciuff ötTtv. moio dictât. Satifacceptio.ff.de uerb.obligat .•Cacterûmeonftitutuinfitnudo pado. At-que hoc cafu contraregulam exnudo pado datur adio,non quidem in ratio ne quam adfertgloft^quaciureab omnibusrexjeitur. Qiiidenimablurdius, quàmob breuera dilationem conftituentemtantopere grauari,contraiuris régulas, ut interim taceamus decem iftosdies non dari exedidopAtoris, Citrin tonjlitu fed interpretationelurifconfulti inl.Promifïor. ^f.ff.eodem. Proindealq tatx miopia alias atque alias huius rei rationes commenti funt, cur uidelicet hoepotiP ßo deturidio. limùm cafu ex nudo pado detur adio.Iafon tutifsimam putat lacobi8C Nico

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lai,qua; mdeheetinde hoc fieridfeit, quöd iftud padumfoueaturà Lege Practoria.l.f. ^ Hoc edid.ff.de conftituta. Et, nc hie rurfum quacratur,cur prætor iftud padum præ cæteris foueat, adde rationem Fabri SC Angel, quia fcilicet eft accefloriumdebitipratcedentis ; quod noneft in alqsnudii padis « Atque itaconiundisduabusrationibus, arbitror hunc nodum melius diffolui, quàmalij diffoluant. Addithoc loco Accurfiusetiamaliosca-fus, quibus ex nudo pado datur adio ,de quibus etiamin I.Iurifgentium.ff,

‘ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;de padis,habct^fuam æquitatem ♦ Nam defenduntur ucl ob fauorem Rei-publicæ, uel ob faciliorem ufum neceflaria: annonce, uel ob ciuitatum pu-blicum fauorem, uel fufeeptum periculum. Addunt dd.hic alioscomplures cafus, quorum praccipuos habet additio adgloff.

miode conUi nbsp;nbsp;Pro coronide totius materiac quacro an hodie neceflaria fitadio de con-

t«t4 4nen4w ftituta,£Capparctquód non,quia conftituens autintercefsitprodebitona-bedie nectiji' tj^raifterg^^ c^uiliter,ô^ fufticit gdori prima adio î Aut ex deb ito nat uralite r tantum, ueluti ex nudo pado nbsp;nbsp;lure Canonico datur adio. per c.j. Et pro-fcflores iuris Canonici ibidem,Extra.de Padis, loanncs à Platea refpon-Xex ‘^^^dt‘äf’1 hodie utilemelle adionemdeconftituta,Didum^cap,fcruan-^o^h °«* *^“quot;'’^^°^® Ecclefiaftico, non ciuili, Alp tarnen aliter intelligunt did.c, j. Vt non inducat corredionem luris ciuilis, Sanè in hoe cOnfentiUnt o-mnes Dodores^oftri communiter cum Canoniftis, quöd Laici ,hoc eft, exiftentes de foro Ciuili, compclli polsint,nonquidem iureadionis,fed per denunciatienem Ecclefiaftici iudïcis,ad nudi padi obferuationera.

^ConHiMionon Poftremó admonendi fumus, conftitutionem non inducere nouatio-inducUttouetti' nem,nifihocadumappareat,quareficonftitueristeproTitiofoluturum, tioneni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;adhucobligatusmanetTitius,adeout Zafiusexiftimetprobabilc(quam-uis adfirmare non audeat) etiam excuisionis exceptionem hic locum habere , eo potifsimüm argumento , quöd fideiufsioni conftitutio acquipa-retur.

LiheUißrmi nbsp;nbsp;Libellusformaripoteftin hunc modum:Dico Titiummihidebercuigin

uconlUtuto. □ aureos,quos Semproniusinhaccaufa reusfoluturumfe conftituir,quare peto eum cogdemnari ad foluendiÄn amp;nbsp;numcrandum didos uiginti aureos, Qiiôd fi aduerfarius pro feipfoconflituit,paucis immutatis eodemmodo conclu*

LIB, int TIT, VI. tk^^ionihus: 1^4 foncludetur, Nec fuent inûtile adifcere ex qüacauTafitdebitum,8dpr«“ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

§^Ês4âiones autcrn^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Hic exponitur leeSdüm exemplum adionis proton'jcpcrfonallt;i,prft cugt; p^j^y^p^g fusdeclaratione feiendum eftiure ciUili patrem non obligari pro filio, nec ßUo obligetur, 1 diuerfo filium pro patre. quæ autemde fihofamihasæ pâtre d/^untur, ca- ^Uiutrfr, dem de domino à feruo mtelligi uolumus^ ne neceflè fit mulnpiicari uerba, quamuis enim Imperatonnfr.titu.j.malitiianc matenam perfcqm' in perfo-nafèrui, nos tarnen libentnisadfihumfamiliasreferim«s,quódfey.ushodic • non utïmur, Patrem autem, ut di^mus,nonobligari pro filio,nec êdiuer-fo,haberausin LffiC per totum titulum C. Ne filius pro patre, SC in I,Domi* Tium.ibi$ per Baldum SC Salicet.C.Quod cum eo,qui in aliéna,Nec refert, ^tiiu^Ut quod pater SC filius fingatur eadem perfona^ Ei uer^Sup.de inutil.ftipul. Ét ^Poft mortem, 5lt;I.final,C, de impub,ó^ altjsfublht, Hoe enim profici-fcitur Ä iure patriæ poteftatis, quod cum ad utilitatempatris introdudum pfgtori4‘fe}i4 fit, non debet in læuonem retorqueri, 1, Quod fauore, C,de 11, Caeteriim (^^ prattor plcnus acquitate, 1, Quodetfi, ff.de eoquod certo loco,animadtier-tens patres permittere filijsfuispeculium, in quo quafi patrimonio nègo-tientur,nc contrahentes cumillisdecipiantur,conftkuit, ut patres excon- • tradibus filiorum non quidem in folidum , ied quatenus æquum eft,hoc eft, pcculiotenus obiigentur. Cum enim peculiumexeorum uoluntatctene-anf,etiam confentire corum contradibus pro modo peculq pratfumuntur, inde eft quod ignorantes SCinuiti de peculioobligantur,l,Si quis feruum.ff, depcculio,

Dcpcculio,) Peculium eft quod filiusfarnilias ud ferinrspermifTupä“- Pteidiim^ tris uel domini,habetfeparatum à rationibus paternis uel dominicis,eo de-du(fto,quod pawi,ucl domino, uel qs qui in corum poteftate, tutela,curauc funt,debctur,l,Peculium, SCI, Depofiti, ^ final,ff.de peculio, Appellaturft autem eft peculium,quafi pufilla pecunia,uelpufillum patrimonium.d,^ final, Improprié peculium accipitur pro cuiuftp patrimonio, l,Cogi.ff.ad Trcbellianum, Nonnunquam SC pro pecunia praefidq caufa repofita,undc iHuducterurarufticorum,pecunia fincpecaiio fragiliseft.l,S*chorus,^f, ff,dcleg,

Peculium feruorum uniforme eft,fedfiliorumfamilias quadruplfcidifi-ferentia.Autenimeftprofelt;ftitium,autaduentitium,autcafficafe,autqua-ficaftrenft, Quas fpecies expofuimusin ƒ♦ Pater, Supr, Per quasperfo- ^^'***'‘'*1^'^^ nas nobis acquit, Ad Caftrenfe uel quafi non pertinet iftafiateria, quod in qs filiusfarnilias pro patrefamilias fungitur,l. Miles, ff.de caftrenfipeculio, InProfedftio uel aduentitioiure quidem filiorum locumhabebatadio de peculio,quod utrunque patri acquircbatur, Vcrum iure Codicis, quotan-tàm ufusfrudus aduentitiorum acquiritur patri, in aduentitqsnon datur adio contra patrem de peculio ,fed conueniturut legitimus adminiftra-tor,l,j.8C per totum titulum C, de bonis maternis, 0^ C, de bonis quæ li# beris, Proinde, quod hie traditur, SC in titulo ff.de peculio, hodie ad fo- ^^^^ t^ lumprofeditiumpeculiumpertinet. Potrout redè annotauit Accurfius, ‘‘®’ Adio de peculio non eft proprium nomen fpecificæalicuius adionis, fed qualitas quædam SC adiedio aliarum adionum , defeendentium ex con-tradibus habitis cum qs qui in aliéna poteftate funt , Datur enim ad-uerfus patrem adio ex uendito, uel empto, de peculio, j^ndati, De-pofiti, pro focio, T utelæ, de peculio, leg. Depofiti, cum fimilibus. ff. de

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;pcciriio.atdp idem dicendum de alijs adionibus, quas glofla hie ennmeraf, quapropcer iftx adionesfunc temporales, uel perpétuât,uel tranfitoriac,fe-cundum naturam afiionum quitus adijcintur,ut notour in b Si tamen.ff.de exegtitoria adione, niH quod filio mortuouclcmancipato, feruomortuo, manumfnouelalienato,non teneantur pater 0^ dominus depeculio ultra annum utikm.I.f.ff.quoniam adio de peculio eft annalis,

P4ttr dumia nbsp;nbsp;nbsp;^^ucrßis patrem^ ) Quatenus eft in peculio, nifi iuflii patris contraxc*

infolidam teni rituel pater ratum habuerit, uel u^rtent in rem patris, quibus cafibus in fo-dturnomiat. bdum tenetur.l.pff.^uod iuflu. 1. Gum fundus.^ Seruum . ff. Si certum pc flij, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tatur, dC. fhf.tit.f.^In rem.Ipfe tarnen f#iusfamilias,tarti ex contradu,quam ex delido infolidumobligatur,ó^ poteft conueniri atepcondemnari uiuen-te patre.l.Tam ex contradibus.ff.de iudicijs. Poteritep contra cum execu-tio fieri ufque ad carcerem, nifibonis cedat. 1. penultim. ÔC ibi apudDD, C.Qui bonis cederc^ofsint» nifi quad exmutuo amp;nbsp;uoto non obligatur.Li-eet aliter in feruo conftitutum fit,ut dicemus infra titul, j, Eft autem^atri facultas adimendi pcculium nuda uoluntate.l, Nonftatim. ff. de peculio: id^ fi bonafidc fecerit, non tenetur ukeriusde peculio. l.f.ff.de in rem uerf. Filius tarnen interim manet obligatus,l.Si quis cum filio.0^ l.fèquen.ff.de peen . nbsp;nbsp;nbsp;’ lio ♦ Secus fi mak fide ademit. 1. Summa, d, titul. Et bate quidem locum ha*

PJïwïnoHe^ bg^t /^ cóntradibusüel quafi. Nam ob delidum filq pater non tenetur tiäum ßlifteae de peculio,nifi quatenus locuplctius fadumfit. Hic enim tacitus confen* atKfitpuH» £bspræfumirtonpôteft.l.j'. ƒFiliusfarriilias.ff.derjsquideieceruntuelef-fuderunt. Si tarnen filius ex delido conuèntus condemnatusfuerit,tene« bitur pater iudicati dé peculió,quafi iudicio uideatur cumfilio contradum, nee infpicitur prima origo malcficfj, fed fécunda caufa fententiae ,pcr pul* chram 1. Licet. ^‘Idem fcnbir.amp;l feq* ^ff.de pecul.

'Peculio tentlij ) ld eft,pro quantitate peculij, quae inuenitur temport latai fententiae. 1. Qiixfitum. ff. de peculio «Qgin etfi quis femel egeritde ' peculio i 6c non fit confecutus folidum,quód non fatiserat in peculio, non .. prohibetUr poftea audo peculio de refiduo agere. 1. Qtiaefitum ^ Is qui fe-MOMtm. mgi^Qjijg de filtjsfamil. didafunt,inmonachisnegotiantibus uel contra* UentibuSinjeHigi poffunt. X^deiiin peculio,quod praelatus qs permifit, cotrahant, obligabitur ipfe de peculio.perBald.in I.Scruus.G.Communia de fuccefsionibus.Etloan.Fab.hic. Libelli formula exglofsispeti poteft.

Hic explicatin’tertium exemplumfuperius propofitum, pro cuius decla-ratione fciendum,multas effe fpecies iurifiurandi, de quibus habetisglofE ad rubricam ff.de iurciurando, in quarum effedibus recenfendisktius g o* portebat hic diffunditur lafon. Nos ueró omifsis alijs,ut ad prüfens negoti* iupunndwm iu um nihil pertinentibus, de folo iudiciali iurciurando tradabimus,quod un-diei4le,leulitif dg nomen accepcrit, docetgloftafinalis hic. Idem appelkturlitisdccifi* deeiforiim, uum,quódperidlisdeciditur, quemadmodum per fententiam pracceden* tibusplenisprobationibus.l. j. 6C1. Nonerit. ^ Dato. 8C1. Sedetfi' pofiefib-ri.in fine, ff.de iurciurando. habet^ parem uim cum re iudicata, imoeti-am maiorem. I. q. did. titul .Nam ut ibi annotauit Accurfius, nititur con* Statentid. fg^f^partis de^entis,6C iudicis approbantisdektionem : cüm fententia ib* lius iudicis autoritäre nitatur, idtöque ne practextu quidem periurq caufa iurciurando deeik retradatur, etiamfi per teftes uel inftrumenta recens rep er ta aduerfarius offerat probationem ♦ kg. prima, C. de rebus creditis

6^ lureiurando.SC I.Sub fpccitf.C.de re tud.EtG' aliter œnftittmim fit ifiiure nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• lurando neceflano, quod rctradatur per inftrumenta de nouo repertaJ, Ad monendï.ff,deiureiu. In uno tamé cafu retradaturiudiêialeiufiurandiimd» fi»C.de reb,creditis,idc^ fauore ultimx uoluntatis,

quot;Poßulantcaducrfario,} Hoceft,defercnte. Eftauteminutilefüfiuran- iwr^nttM« di,niG dclatum fuerit,alioqui facillimê quifcj ad luflurandum dec«rrens,one fi^ontantumM ribus adionum fe liberaret»Ui], $»i, ff» de iureiurando.ualcret tamenfponta fw/Mt. neumiuramentum,quatcnus obeflèt iuranti, prodeflèt^aduerfano.l.De actatc. ^j.tf.de interrogatiombÄ inter.aÆ Semel autem dclatum,donee ac-Ceptumeft,impunê rcuocatur.l.Si' quisiufiurand.C. defebus crediiipoft ac- lurtmentireuo ceptationem ueró (era eftpcemtenciaJmó fi ducaturpcenitcntia,relatiü pro catio guattnut remifîb habetur.ENon erit^fi.ô^ Lfcq.ff.de ïureïurando, nififuperuenïlïèt nófg^ fufta caufa reuocanonis, ut qui'a fortè ante prarftitum lufiurandum emerfe-runtprobationes.d.LSiquis lufmran, Qjiapropterfilm's metuatneaduer fanusr^ocet femel dclatum lufiurandum, non petat fibidari terminum delf berandi an iurereled ilico acceptet,ó6 deinde petattempus quomodo 6C quid ïuret,quod poteft per IJufiurandum Óf adpecunias. ff, d.tit, Itapulchrë Bar, in d.l.Non erit, Alioquifi peteret terminum deliberandi, an acceptarer, pofsit interim reuocari,ófquamuis reuocata non effet delario,tarne iuffuran nbsp;nbsp;nbsp;*

dum ex interuallo quæfitum non haberet effedum, d. I, Non erit. ^»fï,Hoc non indignuannotatione,quód qui femel dclatum reuocaucrit,tanquàm in-tentionemfuamprobaturus,fiin probationedefecerit,nonauditur poftca confugiensad delationes iunGurandi.d.l.Si quis lufiurandum,

Porró iurandum eft ea forma qua dclatum eft iufiurandS, fi enim ego de- f^uornoJoig' tuliutperDeumiures,óftupercaputtuumiurafti,noncritraturaiuuuran-dum:fed fi excgi,ut per falutem tuam uel per caput tuumiurares,ftabitur iu rciurando,Omneenim licitumiufiuradum,per quoduoluit quis fibiiurari, idonc urn eft. Verum iurciurando propriæ fuperftitionis,uel reprobate relf gionisnon ftabitur. 1, ui-^fi.óf d.l.Non crir»ff,d.tit,

Qiixrit Faber an fi alter litigantium dieat fe paratum ftare confeientie Sf fideiaduerfarq,is^conlcientiam fidem^fuamdeclarauetit^anhincagiuel cxcipi pofsitperinde acfiiuratum effet, et negatpoffe,addu(ftusrarionibus QÿxlH^ quibufdam,quas reprobar Iafon,tuitus contratiam fententiam, êf redè ♦ Cu enim is qui detulit iufiurandum pofsit remittere,habeatur^ remffsto loco iu rifiurandi pracftiti.d.I.Non crit.óf Lfcq.SC 1. Adori, C.de rebus creditis.euf non pofsit fimpliciter conferre negotium ad confeientiamaduerfarqj'Hoe prætereûdum non eft,iufiurandum deferentem oportere prius de calurania • turare/i hoc cxigatur,nifi perfonac priuilegioeximatur^u^ut parens uel pa nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^

tronus.l,Iufiurandum óf ad pee. ^’Ojn iufiurandum.ff.de iureiu.Et hoc qui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

demobtinet iure quohodic utimur , fi deferatur ante litifconteftationem, Nam iure Auth.fufficit femel àprincipioiuratumeffe de calumuia.Ncc ne ceffe eft in fingulis capitulis iterare iufiurandum, Auth.de hisqui ingredi-unturadappell^’j,

Deberi^) Oftendit hoc loco Accurfius,qUac adiones nalcanrur exprac dito iurciurando, qui tarnen à quibufdam in co non probatur, quod uidc-turinnuerc, ei, qui for miter in adione pcrfonali iurauerit, noncompete- f^mo utilis tn re adionem infadum ex iurciurando, fed tantnm utilcm ex contradu.Ve- contrdHi» on rius.n,uidet quodBar.tradiditinhSi duo^Si quisiUraucr^.ff.deiurciu. a- fxeludat aHio-dionemutile excontradunoexcluder^adiOneinfadumexiurciurando, ntminfrilum Mtinccadioinfadu ex fententiaexcluditadione in fadS exiiffeiurado, uc ex iuromento (requenttus receptueftper dd,inl,Ador,C,de reb,crcd,ôf iure,id^àPlat. H(l[tntcntu,

jBxiurtiwMio nbsp;nbsp;'Xalem achonem^ ) Hic confundit opinio PIacêtini,cuius meminit gloffa

f,;hicA'gl.ï,in 1, j.G.de rebus creditis. Dicebat enim ex iurciurando indicia («rnafei adionem, feddemû exfententiapôft fecuta,Et ex folo uolunta-rio nafei adionem in fadum, cuius fententia etiam reprobatur à dd,in d,l,j, Ô^ in Ladori.illo tit.ôd mirum eft eos non alligare hune ^

' ü ^-^niuraucrU^) Ratio eft, quia iuramentum pro ueritatehabetur,I, No rcn«tij P • nbsp;nbsp;nbsp;^Dato.ff, eo, Nec auditor aduerfarius uolens probate periurium,quia

^legation! ftandum eft, 00 pAiurus relinquendus ultioni diuinæ.l,ij,C,de rébus credit. Id^fi per Deumuelfacrofanda Euangelia peicrauerir,Nam fi peieraucritper principem, fuftibus fubqeitur, caftigatort^,!. Si duo, ^»fi» ff,ec.Princeps enim fui contemptum ulcifeit ,alioqui eo cafu periurium ma-• neret impunitu,fecus fi' per Deum peierauerit,quia grauiori ultioni referua-tur. Ang,ramenén Auth, Scenicas, tenet etiâ in cafu noftro,fi per Den pe-ieratum fit,Iudiccm extra ordinem punire polïc periurium, nec obftare dJ; jj.quac dicitfolumDeum ultorem. Nam hocintelligit quod adpœnamordi nariam,Zafius quoeç tradit uideri probabile, ut rato manente iurciurando periurus puniatur aliqua pœna cxtraordinaria,facitl,fi.fEdc crimincftcllio-natus, Vbi exilio punitur periurus,quo loco addit Accurf, quemuis periuro teneri crimine ftellionatus, cüm enim periurium fit crimen, Sé deficiat titu-lus criminis, ad ftellionatum percinet,l,uf, ^Jtem fi quis,ff,de crimine ftellio natus ♦ Cacterüm utperiurus iniurciurando litis decifiuopuniatur,Iurefcri-pto non inucnitur,fed ufitatum per laicos ait Zafius no fine ratione, ut per-iuro aliquando perforetur uel præcidatur lingua,uel aliud fupplicium infli' gatur,Inah)s autemfpeciebus iuriflurandi diuerfæ pcenæconftitotæfunt contra periUTos, Ut licet uidere apud Angel, hic, ÔC Bald, in d,l.fj,C,de rebus credit.

Hoc prætermittendum non putaut,prop ter more^nofhn temporisiez cóh nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. ,

fuctndine illicite iurantem per capillos, membra uel uulnera Dci,qine fpeci-es eftblafphemiæ 2C hatrefis,iure ciuili ultimofuppli«o adficiendum,text, ’ eftin Auth.Vtnonluxurientur^Etquoniam, Infumma ubicuncpquispii nitur de periurio,etiam notatur infamia.IXucius.fE de his qui n«tantur in-famia»ÓC 1. Si quis maior.SC ibi dd.C.de tranfadliomb, atep ita eft repellcndus àteftimoniO ferendoSCdignitatibus,c,Teftimonium,ext,dc teft.fiCl.quoti-es,C,de digniJib.u^Hocquoep in genere fciendum,obligatorium non efle iufiurandS contra bonos mores.Deni(^«bicun(Ç ex iuramenti implemento fequerctur iniuftitia,difpendium propria: falutis,uel «letrimentujp proximi, • non obligat.c.Non eft oblig.de reSurUn vf .amp; c.q.de pad^is in vf, Libelli for milite quas proponit Francifcus Aretinus poft cafus pofitionem , poifunt fufficere mediocriter ingeniofis.

Sed qutefierit aliquis quorfum opus fitlibcllo in bpc cafu,cûnî uulgo dica Q3*/ïlt;®* tur iufiurandum habere paratam executionemd. Poft rem, ff.de re ludicat, DxCeffdumeft executionemiurifiurandi,(entcntia:uel confeisionis in iudi-cio fa(ftg,quactriaaïquiparanturindJ.Poftrcm,interdumpeti officio iudi-cis,ó^ tune non opus eft ltbeUo,liasue cóceftationc,fed fummatim cognofcê-do proceditur ad exeeutionemJ. A diuo. ^Si fuper,ff,de reiudJnterdum pc • titur iure a(ftionis,2lt; tune opus eft libello, litüconteftatione , 8d fententia, ut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

»nahjsalt;ffionibus,Auth,Offeratur,C.de litifc.Porró quando petitur officio iudicis, petenda eftapud eundem iudicem, uel fucceflbremeius,quiiuramc turn delatum approbauit,uel fententiam dixit, non apud ahum, niff forte re-» quifitum à primo ludice.d.l. A Diuo, ^ Sententiam, Si uerö executio peta-turiure alt;ftionis,poteftpeti omni loco,quo reus fortitur forum,I.Non uticp, '^’Et general.ff;de eo quod certo loco,£lt; apud Bart,in d^Sententiam,

Foftacrionespractoriaspcrlecutorias rei, tranfit Imp,ad poenalcs,quac tri- ks-mplif^ pïicidifcriminefunt,quxdamenimfuntpoenalestam ex parte adïorisquarn f^h quidam ex parte rei tantum, quaedam ex parte adoris tantiim,PœnaIis ex parte utriufep eft,quando adori nihil abeft,6C reo nihil adeft,ut fi poftq e-geris eondidionefurtiua,agasadione furtgadpeenam duph,uel quadrupli, iuxt,I,Siprofure,ff.decondic.furtiua.ad hitneordinem pcen«liumpcrtinêt adiones in hoe ^propofitæ,Pœnalis ex parte rei,fed rei perfecutor ia ex parte adoris, cft,quado reo nihil adeft,^ adori tarnen abcft,Vtfi turne deiece ris ui defundo,ea^ occafione amiferim res ahquas,quç ad te nôperuencrûr, poflum agere aduerfum te interdido Vnde ui,pro rebusapud te nó exiften» tibus.lj.in prin,ff.de ui 00 uiarmata. Adhune ordinem q^am pertinet adio 1, Aquihç,fiferuû meüoccideris ucI uuIneraueris.Poenalis ex parte adoriS tm eft,quando nihil abeft adori,SC tamê adeft rco:cuiufmodi adionis baud temerè ultra unum exemplü reperias, quod eft in l,Et generaliter, ^ ft.ff,de calumniatoribus.uidelicet,cüm quis alten' pecuniam in hoe dedit,utmihi ca lumniamfaciat.Etenim adionein fadumexedidode calumniatorib, con-icquar à calumniatore poft annum quod accepit ut me aceufaret, intra an nu p^fHontt pand autemnonfolüm quod accepit, ueröetiam eiusquadruplü,quo cafu incidit ks^rdperfecu in primS ordinem poenaliü.Hinc liquet quid différât adiones rei perfecUto- torijs (jHomodo tiç à pœnalib, Accurf ius quoep hic quatuor differentias annotauit. Na pr^to dijferanh riæ rei perfecutoriaefuntperpetuæ, Pœnales uerô durant anno,^uispœna les ciuiles durent perpetuà, Inf, de perge. 96 temporal.adi.Item non ut uno foluente in rei perfecutoriaalq liberantur ,ita in pœnahb,qu»d tarnen inteb ligendum de pœnalibus ex parte utriuh^. Etenim qüando adio eftpœnaUs ex parte

Mum. Exalbo^) Album,quodGraecifiïvxamp;)/««,abaIboredidum eft.Eratenim • tabula gyplata,fiue d«ilbata,tn quapractores edida fua,fiC formulas,citatio-nesCp proponcbant ,inloco editiori. Hflius frequensfit mentioiniureno-ftrOjUt in 1. pfR de edendo. Et in I.Si quis.in I.Si familia.ff.de iurifdid.omni* iud. Nonnunquam accipitur pro matricula fiue catalogo, ut cum dicimus album iudicum,uelalbugi decurionum.lq.8Cij.ff. dealbo fcribendo. Hincna turn Proucrbium, cuius Erafmus meminit, Non es in höc albo, uciturep eo Plin.in Præfatione hift.naturaIis,Quid te, inquit, iudicemfacisc'cut^ianc operam condicerem, non eras in hoc albo. Ad rem quod attinet, fi quis id, Corruptoret quod iurifdidionis perpetuae caufa, non quidem pro ut res incidit,in albo, tabularum p«- uel charta, ucI aha materiapropofitS effet,dolomalo corrupiflèt,datur in e-bUcaifjim. nbsp;nbsp;nbsp;urn adio quinquaginta aureorum.d.l. Si quis. Vbi tarnen nonnulli codices,

pro jo.habent500. quod nee AccurfiS latuit. Sed quia in ambiguo eft quid à lurifconfulto fcriptum fit,placuit potius poena quinquaginta aureorum, R*g“llt;lt;» quàm quingentorum, quiapoen» reftringendæ funt potius quàm amplian-' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dac.l. penult.ff. depoenis. Vernmhæcpoena non adftringiteum,quicorru-

pit id quod non habebat caufam perpetuam,fed ad tempus propofitum erat, uti citationes,uel decurionum album,ut colligunt dd.ex d.l.fi quis. licet glo. hicSCibimalèfenferitcontrarium.Interimtamen pijnietur poena arbitra-ria,cam K non inueniatur exprelïa.l.j. ^ Expilatores.ff.de effrad.

Exdidisfatis confiât quid dicendum fit de chartis,fiueprogrammatibus, • nbsp;nbsp;nbsp;, * quae àpud nos hodie in locum aibi fuccefferunt. Aut enim habent perpetu-

am caufam,ÔC tenetur corrumpês pœna quinquaginta aureorum,ut fi forte iibrum ftatutorum çiuitatis,uel chartas archiui publici,uel tabulas ordinatio nuii,quas uo(j^nt,corruperit,a^lulcritue,Aut non habent caufam perpetu am,8C eritpœna extraordinariaSC arbitraria,uelutifi quis citationem,uel ex communicationem ualuis adfixam corruperit,abfluleritue.Q,uacfitum effin ter dd.cui applicetur haie pœna quinquaginta aureorû, SC crebrius refpon fum eft,quad adori.l.iij. ^ Si nemo.ff.de fepulchro uiolato.SC l.Si cui.ff.de uerbo.figni. ubi traditur eum qui orfus eft pupillarem adionem demumlite conteftata uideri c^ditorem. Adde quôd qui tabulas publicas deleuit, uel in duxit,teneturI.IuIiapeculatus:quipriuatas,furti.I.QiiitabuIam.ff.adl.IuIi-am pecuIatus.8Cl.Qjii tâbulas.ff.defurto» Et generaliter, qui in rationib us, tabulis,literispublicis,aliâuequare,fiue confignationefalfum fecerint, uel ut uerum non appareat,quid celauerint, furripuerint, ddeuerint, fubiece-rint,refîgnauerint, tcnentur pœna I.Corneliç de falfis.l. Paulus, ff.de falfis. Eadem^ pœna tenetur qui literas alicuius apertas aduerfario oftendit,apud Bart.inl.Qui teftamentum.ff.defalfis.Siuerônonoftendit aduerfario,fed ipfe apertas legit, qui fufeeperat deferendas, tenetur crimine ftellionatus.a-pud Bart.IocoalIegato.

Literit pitro^ nbsp;nbsp;Et in euftt c^ui. )» Libertus qui nog impetrata uenia edicli,patronum,pa-

tiuminiMuocd tronâmue,eorg^ parctes uel liberos in ius uocauerit,tenet aeffione infaeffû, iKpxM. nbsp;nbsp;nbsp;adpœnam quinquaginta aurcorum.I, Qjiic^.SCl. Si libertus. curai, fequenti.

LIB» IIÏI» TIT, VI, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De^^élionibfis, t^jr

ffdemiusuocando. Arque idem diccndum,fi hæredem,uxorem,utlma- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

ritumpatronipatronæueinlusuocauent«Lq.C,deinii^suocando. Id^ob-tinet etiamfi fine dolo uocauerit,quia in hac re non conceditur rufticitarf uenia^quum naturafi rauone honor eilUem perfonis debcatur.dJ^ij, V^rftm perfoiamhbelh'oblationem fadiam principi uel præfidi, fortafsis ob dele-gauonem,non dicicur in lus uocaHè, I. Libertus» ft« de in ins uocando» S cd non eft operacprecium huic reidiutius inhxrere,quód cum feruis apud nos aus patronatuspenitus exoleucrit, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

1^1 parentcm. ) Hæc pars propius ad nos pertincÔf quanoiiam alio- Plt;roww. qui parentes dicantur propriê ufqj^d tritauum:nam qui deinde lunt^Ma- Miiorw. lores apperiantur,ItIurifconruI^Parentcs»fF»de gradibus adfinit»Hic tarnen per Parentem omnes afcendentes intelligimus ufeg ad infinitum,id^ public cac honeftatis caufa,ut eleganter déterminâtlurifconfultus ind.hQnnc^, ^ Parentum,fF«de in ius uocando» Ex qua determinatione infert Ange-lus,qudBquantumcun(^ exorbitantia,excau(a honeftatis extenduntur eti-am ad cafum impropriurn,licet alioqui regulariter quæ exorbitant à commu Rlt;g»f4 nis Juris regulis non foleant extendi, Cacterôm in hoc edido non confi-derauit praetor patriam poteftarcm,fed reuerentiam naturalirer debitam pa- nbsp;nbsp;* rentibusyideo^ pertinet tarn ad materna Unex parentes,quam paterna : ÔC nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;» tarn ad parentes Icgitimos tantum, hoc eft, adoptiuos,quâm naturales tan-tùm,ut fEdc in ius uocando,I»iiq^pq.S^ niesle l»Parentes,0C tAdoptiuum, Nati tarnen ex damnato coi£u,qui filij nominandi non iunt, Authen.Ex com pIex.C.deinceftisnuptifs,pofluny)atrem fineuenia in iusuocarc,ut uoluit Accurfius8^Dodoresinl»Quia,ff»deiniusuoean» Pertinetenim hoc edi-duin,ut tradit Azo in fumma C»de in ius uocando»ad eos parcntes,quos ccr turn eft efle parentes»quamobrem matri, licet uulgo, uel etiam ex damnato coitu concepcrit,debetur ifta reuerentia,quôd certa eft«d»l»Qtiia»(ed pater is eft,quern nuptiae demonftrant,fiuelegitimus concubitus»d»l,Quia»

Mouent hic Dodores uarias quæftiunculas,de pâtre regcnerationis,id Rflw«»» ion eft,fuiccptoreex lauacro Baptifmatis,dc defenfore ciuitatis,ucl ciuium ma- j«^*» giftro,de focero Ö^ focru,nouerca 0^ uitrico, Epiieopo, Abbate, Prapofi to, uel alio quouis Antiftite,Et communiter trac^int,omncs pradidos eftè lo co parcntum,Idco^ ex fententia edidi comprehendi in edido,at($ ideo fine uenia in Ius uocari non pofte. Negant tarnen edidum pertinere ad dominum dircdum,Saccrdotem,Magiftrum (licet de hoc controuerfta fit ),Marl turn » quarc fine uenia à uafallo, laico, uxore,dilcipulo in Ius uocari pof-funt»

Impctraßct, ^ Notahic,ad pcenae mutationem non fufïicerc uentam pc ^^io eofar4 titameftc,fcdoportuitimpetratam. Practor enim dat ueniam, fed caufa co- p^reMempa“ gnita,fi fcilicctadiofamofa nonfit,uel contra pudorcm patroni ucI paren- t^onimue impt tisfuggiIlet»I,SedÓCflhac*^Praetor ait» fEdeiniusuocando: In cafu etiam ^f^^^*gt; fifamofa fit adio,permittit practor patronum in ius uocari à liber to, fi fcili-cet eum grauifsima iniuria affccit,uel forcé flagellis cæcidit.d^ Practor ait.

Verdmhocquo£p cafuuenia edidi impetranda eft,in qua re hallucinatus eft Zafius,putans patronum grauifsima iniuria affïcienternlibertum fine ue nia in lus uocari poftc,quod cft contra d’^Prator ait. Alia hue pertinen-tia fan's explicanturin glofsis,earum^additionibus,8d alioqui titulus de in Ius uocando,poteft praeftare uicem commentary, nec^ enimfdaect ad exemplum dd.in fingula relponfa Accurfij fenSere commentaria,2lt; ^dere com-mentarium commentary's.

Aemptio'm «« nbsp;nbsp;^exemerit.) Hufe ucrficulo réfpondet dtulus m Pandcdis, Ne lt;ïu/g

noati, c«m qui m lus iiocatus eft SCcqui quid différât ab co qui paruo intcruallo fe •’ quitur(De eoperquemfadJoftendttAccurfiushiexuius fententia tarnet fl prebetur ab AngeloÔC Iafone,in eo quod dicit,utrunq? titulum allcgatum pertiner?ad huncuerficulumtmihi tarnen redius fenfiflè uidentur antiqui Commentatores,quosfequunturFaberamp;:Zafius,qui uoluerunthunc uer# fïculumfolümpertinere adtituIum,Nequiseum qui in iusuocatus eft ÓTc» per rationem glofîæîô^ quia hit^tantum mentio fit de ui eximendi^non etiam de dolo.nec iu^atur fententia lafonisjper particulamhic in textu fè-* quentenf,cvivsvE DOLO.NamóCWcui exemptus inteUigitur,quam-uis dolo aïterius hxc uis adhibita fit * quare 6e hæc particula ad primum ti* tulumreferripoteft,imó debet,non ad fecundum»

ixinurt. Eft autem uerbunf Eximendi generale , fignificans quo quo modo au-ferre,detinere,uel moram facere, quo minus uocatus in ius uenlt;^it,uta-dionisdies exiret,uel res amittereturJ.iiij.fKNe quis eum» Debetenim per exemptionem fadum efle,quó minus in lus produceretur,alioqui fi ni-Refila, hilominus produdus eft,ceflàt pœna, quia uerba cum effedu intelligent • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;da funtd.finab^Doceri»fF.d.tfn Interdum tarnen impunê quis uocatum exi-

merepoteft, Vtfi quisparentem patronömue à liberis uel libettis uoca-tosfine uenia, alias^ perfonas uocare prohibitas exemerit : fi enim deli-quit uocans, non deliquit qui exemit ♦ Idem^ dicendum de eo, qui alio Ïoco,quàmquo debuerat,in iusuocatus eftj.pad finem.öe 1.1],ff. Nequis cum qui in ius uocatus Óóc. Idem^ tradit glofla in Liifj.d» titul.de eo,qui ad locum peftilentem,uel minus tutum uocatus eft. Celîàtquocg poena hu-ius edidi,fi quis eximat uocatum ad ludicem pedancum* 1. iq. d.tit. Interim tarnen poena ediditenetur,quieximiteum,qui per calumniam uocatus eft, d,l,iiq-^Item. Et ratio diuerfitatis eft inter hunc cafum óe fuperiores,quód qui calumniofèinius uocat,peccat calumniando,non uocando : quæ res ad cxamencognitionem^eximentisnonpertinet.qui ueró parcntem,uel pa-tronum,uel perfonam prohibitam uocat, peccat uocando. Ex quitus apparet,quód 6efi in ius uocatus nihil debcat Adori, eximens tarnen propter iniuriam 00 dolum,qucm committit,tenctur Adori,quanti per iura-mentum in litem earn rem aeftimauerit.1. finals In eum,ff.Ne quisin ius uocatum.

miomtfru w Hine uulgo traditum eft,diflènticntibus tarnen antiquioribus,hanc adio-txinunttmtcur nemutrint^ elle poenalem,per quam conlequatur Ador quod fibinonabt fanAiis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eft,06 reo non adeft, Vndc iuxta fuperius tradita,fi plures aliquem exeme-

rint,finguli in folidum tcnebuntur,unoc^ foluente non liberabuntur alq.l. penult*^fi'naI.fF.d.tit. Et praedidaratiomelior eft,quàm quæ ab Accurfio hic adducitur,meritô communiter re probata hic, 06 infra eod-^-Rci perfe-quendæ. Non enim fequitur ,Iuratur in li tem. Ergo adio eft poenalis, alioqui adiones in Rem,ö6 adioncs Bonat fidei,in quibusiuratur in litem, dicendæ funtpoenales.l.In adionibus.ff.de in litem iurando. quo nihil dicipoteftabfurdius.Proinde ideopoenalis efthæc adio,quod per earn Ä-dor conlequitur,quod fibi non abeft, nulla habita ratione, an interfit, d. I, penult. Si tarnen in hacadione fiat æftimatio interefte, quatenus exten-dit feinter cfre,uon erit merê poenalis, fed rei pcrfecutoria,cx parte Adq-tis,pertinens ad fecundum ordintm poenalium.Et hoc cafu uno foluente ex pluribus exemptoribus,omnes libcrantur, quo ad quantitatem inter# cflè,iuxta notata ab Accurfio inl.pcnulf^»penuIt.ff.Nequisiniusö6c.

• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Idem^

LIB* nil* TIT* VIZ Ue ^Slianibiis* t^S fdem^ dicendum,fi ad fol urn inter eße agatur ex edicro,Dc eo,per qnfm fa-dum entJ.penuk;^SiplLxres.ff.de co per quem.qui titulus G ad hunc Para-graphumquoeppertinct,uti Accurfius,Dynus,Angelas SC lafon uolue-runt,confcquetur adionem illam non femper utrinque effe pœnalem^

Cæterûm quamuis eximens pccnam perfoluen't, nihilominiis exemptas inanetobligatus.d.l.penult.6ó 1. final, ff. Ne quiseum.nifi iam adieni pra:-fcriptum fit,ucl res ufucapta,quo cafu non conueniretur excmptus,nifi in fubfidiumperreffitutionem in integrum,fi uidelicet exempter non eflèt foluendo.l.final, ff, de eo per querg fadum erit,ÖC ndlatur in d.l#iij. Et fi dixerit aliquis procedere non pofie ,ut poft uocationemimpleatur ufuca-pio,uel praefenbatur adiontper Iegem,Cüm notifsimi,C,de prgferjpt.xxx, wel xl.annorum,quæ dicit,per fofam conuentionem interrumpi ufucapio-nem.Reipondebimus,didamlegem habere locum ia ufucapionibus mere odiofi^nempe xxx,uelxl.annorum,qux curruntin merum odium nonpe-tentisremfuam fine tituIo,Slt;bona fidc pofsidentis.l.Cnm notilsimi.ói^ 1, Si-cut.C.dcpræfeript.xxx, uel xl.annorum.quodautem nos diximus,locum habere poteft in ufucapione triennq,quæ mere fauorabilis eft,atquc in ufu# capione decem uel uiginti annorum, qux mixta eft, partim fauorabilis, partimodiola,quarum neutralbla citatione interrumpitur,lcdmerè fauorabilis per fententiam. 1, Si poft acceptum.ff.de rei uendicatione, Mixta ueróperlitisconteftationem.l.Merè litis.C.de rei uendic,

EftS^ aliaprxfcriptio,quxfua natura peculiar! currit,ut aduerfus adio-ncmredhibitoriam,quæ durât fex menfibus:SCadionemQuanti minoris, qux durât anno.1. Aediles aiunt. ff. de xdilitio edido. 8C adiones praetorias poenalcs,quxinterrumpunturlitis conteftatione,uel libello principi obla-io,quod idem efficit,l.f.ÓCif.C,Qjiando libellus principi 6Cc. Inhac quoep prxleriptionc fieri poteft,ut poft uocationem uiucapio compkatur.

Exdidisliquct,quam nihil ad rem faciant,qux Accurfiushienugatur. QiiinSCfi iure conftitutum foret,quamlibet adionem citatione interrum-pi,non tarnen inde fequerctur,penitus fublatam effe materiam iftam, quam-uishocuideaturfentire Accurfius,namhabAlocum non moefc quado pÄf exemptionemres ufucapta,uel adioni prxfcriptum eft,uerumetiam fi alia qualibetratione interfit adoris.Imô SCfi nihil interfit,ut oftenfumeft in ca-lumniatorc,

Quxritur hoeIoco,qua pcenatcneatur,quieffradis carceribus^ud è ma- • nibus familix ludicis captiuum exemerit, Dicendum ex fententia Fabri,Si Exemptw/iJr captuserat obdebitum cïuile, exemptorem teneri ad perfoluendum omne P‘’'”*‘ debitum, 1. Quoties. C,de exadoribus tributor urn libro x. Et interim non minus manebitobnoxius uindidx Reipubl.fiue filcah. Si ueró detinebatur ob criminalem caulam, Aut erat conuidus,confeftus,uel condcmnatus,SC tenetur eximens criminelæfæmaieftatis.l.iiij.fub finem.ff.Ad l.luliamma-leftatis, Aut non erat confeflus uel condemnatus,8C tenetur poena amifsio-niscinguli,SC x.Iibrarum auri, Authen, Vt omnes obediant’^Arripiat.ÖC^ finali.Cardinales tarnen expriuilegio longo tempore ufurpato,captiuum ob-uium etiam fi iam ad fuppliciumducatur,impunê eximunt,ut apud lafonem bic,SC Baldum Salicetum^ inhAddidus.C.de appellationib.SC apud Bart, Cipollum.idcm^ait Zafius à Comitibi« SC Baronibus lifGermaniaufur-pari, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

p •• Ji '(Ml nbsp;nbsp;nbsp;Prawadicium Cutautor eft Afconius) didturtes, quae quurnftatufa fué'f

vmtOUi . rit^ajfçfjjujjçjituris exemplum quod fequantur. Conftatautem/efte Fabio • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qinntiliano libroy,c5p,2,exrebus,qiiac alioquin ex talibus caufis funt iudigt;

catæ,^uæ exemplarediusdicuntur.Confirmanturpraecipuè autoritate eo^ rum,qui ffl-onunciauerunt,uel ftmilitudme return de quibus quacritur, fed huiufmodi p«aeiudicia non fequunturIurifconfulti,ut quibus non exemplis, -. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. fedlegibusiudicandumeft,C,defententijs5(rinterlocut.Itacj aliter in præ-

i c i^s ^*^*** fentia accipitur praeiudicium,nempe pro caula ftatus,unde adiones pneiudi ’^' * ’ ciales appellatæ funt, fub quibus ae ftatu hominis quseritur,liber fit ne,an * leruusjlibartusaningenuusjfiliusjannoi^.quamdiu enimdcftatuquaeritur, omnes aliæ a(ftionescontice(cunt,quibus per fententiam de ftatu pronuncia tarnprxiudiciurn adferri poteft,hoceft,quae confopiuntur 8C extinguun-tur per fententiam ftatus,ut rede glofla,cuius tertia ratio uulgo probatur» Et quanquam non femper per has adiones alijs praciudicetur adu, fan's ta-Ceflitu dupii' meneftaptasefîèadpræiudicandum,ut præiudiciales dicantur» Duj^iener eiter coroner enim de ftatu Controllern poteft:Principahter,ueI Incidenter. Principali-n p9teä, nbsp;nbsp;nbsp;ter,quum Tinus Seium in lus uocat,aflerens eum feruum fuum efie, uel li-

rmetpe i lt;r, bertum,uelfilium:uel è diuerfo,quum Seius Titium in lus uocat, dicensfe

Ex didis manifeftümfit,qu3e fit natura præiud!cialium,6f qu« hums no^ menclaturae rano,quanquam funt qui ideo præiudiciales dici tielint, quod Intendantur de maxima præiudicio,puta de ftatu hominis, qui confiftit in tribus :Libertate,feruitute,fiC familia,Sed quod nosdiximus conuenit legibus loquentibusde his praeiudicialibus,ut licet uidere per totumtit.C.de or-dine cognit,

PrieiuJicida Præter has autem praeiudicialcs,dc quibus hoc Paragrapho, funt amp;nbsp;alias caufe, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;caufic præiudiciales,non quæ de ftatu agant,fed praciudicium adferant, uel

ratione contingennæ,uelut cûm caufæ ita inuicem contingunt,ut fententia latain una,pariatexcepnonem rei iudicatac in aha.Exemplum eftin Lj.fE Familiae hercifctind.amp; in 1,FundujTi.ff.de except, V el ratione præeminen^ tiæ,quum uidelicet una caufa dignior eftaltera,eam^itapremit,quód de ea taceatur,doncc cognitumfitdemafore. Sic criminalis adio præiudicat ci-* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;uili.

WiIijUt trad/tur fn L V nica.OiQ.irando duiUs adio crÂn.præiud.ô^ m tfînâl, C,de ordinecognn* Vclranonefentcnnarj.de artace. ff. de minonbiTs, Et in ijs cafibus^quibus tes inter altos adaalrjspranudicafc, qua: notantur inl.j, C.Rcs inter alios adlas. Verûm quoniam ifta nihil pertinent ad prüfens ne- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

gotium,neqjfortiunturnomenpra:iudicialium,commodius è fui^ loftspc-wntiir.NaminiftisDodorcshic ultra modumiefedifFundunt,

“ In rcmc^uidcntur,) Propter hoc uerbum,viDENTVR.,quod nonnun- 'VidetttrtUtr-quamindudiuuni eft fidionis.hOflà^finÆde religÄfumpt.fun.nonnuUi ^«^;

traxerunt argumentum,hafce adiones e^ïè perfonales,non in rem, quorum AdwtKtpr«« opinio uulgoreprobatur âDodorj^usanèrentibushBc uerbum^DENTVR, 8‘^‘«« ***» hiceflèexpre^iuumueritatis,utimillelocisapudCiceronem,aIios$ Ora- ^^/^^* toreSjSCnonuno loco apudlurifconrultum,amp;nominatim in hSunt fihj^ penult.ff.de iegatis j.in tiq.SC^ Ex contrario,fEde acquirenda poHefsione. Idcirco autem imperator ufus eft hoc uerbo,quôd R|ietoricum in fe temper ramer^im habet,quia non omni ex parte adioncs iftac conueniunt cum al ijs rcalibus,quamuis hic petamus nosdeclarari dominos’, patronos, uel paren-tes,eum^ quem petimus ludicis officio nobis reftitui,ut in rei uendicatione, hoc tarnen perpetuum non eft,ut quandoferuus uel filius agunt contra dominum uel pattern abfentem. Item alias reales mouentur è caufa dominij uel • quafi,ueliurisquodquishabetinre aliéna jiftx uerónonfic.fJiusenimuel nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

hbertusiure dominij fiueproprietatispeti nonpoHunt^quum nee pofsideri pofsint : fed neferuus quidem iure dominij petiturper adionem præiudicia-Iem,û ab alio pofsideatur,fed per reiuendicationem: per prxiudicialem e-nim ita demum petitur feruus,fi ab alio non polsideatur,fed pro libero fc ge^ rat, Adde quod in alijsrcalibus alius eft qui petit,alius à quopetitur, Sf aliud quod petitur,in iftis uero frequenter is à quo petitur eft id,quod petitur ,5^

ê diuerfo is qui petit,id quod petitur,ut patet intuenti, S unt autem praeiu- ^fduUciitles diciales utrinc^ diredæ, non cnim inueniuntur contrarias, per Accurfium hic,qui tarnen fubfinemuideturfibi ipfi aduerfari, ubi traditadferiptitium quot;quot;■*”*• utili præiudiciali contraria agere,uerûm palliatur à Dyno,Fabro ÔC lafone, quafi dicereuolucrit,ibi quidem ex utracp parte utilem dari,utquæ fit exin-terpretatione Só extenfione iuris induda,fed ad notionem commodiorem ex parte dominorum diredam,ex parte adferipwtiorum contrarian dici polît. Verum hase inueftigatiopotiuspertinet ad Iuris fubtifitatem,quàmufum aliquem,quódhodie,utidentidemteftatifumus,noftram adionem in libellis non exprimimus,contend claraacdiIucidafadinarratione,c,DiIedus, cxtr.de ludicijs. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

f^h^u^slibcr^} Ad hanc quæftionem pertinettitulus, Ae libérait caufa,SC quibusadlibertatemproclamare non licet,fF,ó^ C, Ad fecundam queftio-nemtit.Silibertusingenuuseflè dicatur,inPandedis. Adtertiam,tit.ff.de liberis agnofcendis,óf his,qui fui uel alieni iuris funt.Slt; C,de alendisJiberis, r ^ nbsp;nbsp;*

6dpatriapoteft,SCdeCarbonianoedido,ff.ScC, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

Poteft autem hæc tertia quæftio dupliciter tradari, Aut fummariê, propter alimenta,utfi quis dicaturpater,ideoej alimenta partui petantur,quo cafufententialata fuper alimentis non præiudicat ei qui iuflus eft educate, quo minus poftea negate pofsit fc elle pattern.1.Si quis à liberis-^Si uel pa^ rens.ff.de liberis agnofcendis. Aut tradatur folenniter,cum plena caufx cognitione,^in omnibus prxiudicat.fi tarnen impubcs el^de cuius ftatu a-gitur,caufacognita,hoceft,fi ipfi comnmdum eft,diffcrtur queftio ftatus in tempus pubcrtatis,Slt; interim alendus.l, pin principio,£lt; 1, iijt^Quamuis.ff, de Carboiuano edido.

v-x^ fevuifSi^} Hancparticulamnon habet exemplar Norinbergcnfe,un deapparet n^c Accurfmm legifle.

quot;f^^- ) Hoc aduerbnT,FERE,uidetur bic redundarCjamp;S non eft apud i heophilum,turbat^ nonnihil orationem,nifi forte quia dixit,unam folam habere legitimam caiifam,adSidit FERE,tanqLiam temp cramé turn Rhe . . * toricum,ctm öd de paîtu agnofcendo queat aliquo modouïderïciïnJis,tan-S.C.Pîa« wiw. qygjyj ap p robata p er S e natufconful turn PI auti an um .1 Jij-^’P enult. fEd c hbe-risagnofcendis.Et hoc innuitgloflàhic,quæ non fans intelleda à qiubufda temerê reprehenditurXibelIorumformuRc difficiles non funt^Ôf alioqui ex glofsis,petipofîùnu •

^Sic itd(^yc d^retüt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

Poftquam docuit Imperator,affionum alias effe in pcrfonas^alias in rem, üoluitamp;f utriiifcÇnaturamindicare,ô^ intention um ueluti formulas quafdara * tradere,quibus apudludicem experiamur,ne forte quis exiftimet fe confie-* îôWM Joun cuturumper unam,quodper alteram confiequioportcbar. In adioneitaque perfionalianriquitushætreeepta eratuerborum formula: Si apparetad-VERSARIVM DARE VEL FACERE OPORTERE, CONDEMNA EVM,O IVDEX,AD DANDVM VEL FAClENDVW,Cuiusformulae hic mentionemfacit Imperator* In reali nero : si apparet hanc rem mei esse dominu^ condemna ADVERSAR1VM,1VDEX, AD RESTiTVENDAM,Vtfuperius retulimus codem tituI-^Omnnnn.exautoritateTheophili, Faciunt quacficribit Alciatusin U Pee. uerbumff.de uerbffgnif.

Si apparct * ) Dodores noftri furfum ac deorfium uoluunt atep reuol^ iiunt hæcuerba,8Ctarnenomnesmeras nugas adferunt,præter fiolum Dy-num,qui licet ababjs reprehendatur,unus ficopum attigit, adfirmanshacc uerbaeflèfiolenniaadionisperfionalis,quod uerumeHè ex iam didis patet, penuntur en^n hge uerba nor^gnificatiuê,utalij crediderunt, fied techni-cè,fiuc mater7aliter,ut 5é infr.co.uerfi.Planè, Vuk enim autor neminem rem fuam ab alio peterepoffè,per hanc uerborum formulam: SI APPARET EVM -DARE oPORTERE,quædata eftadionibusperlbnalibus.Subiungitrationem, domimum transferre, ac rem facereaccipientis. Vnde fii quisremfuamfiibi dare peteret,meritôrepellereturâludicé,tanquam fiibi contrariUs,ut quiSó fie dominum eile aflerat,6C rei dominium nihilominus in fe transferri portuiet.Proinde ert ei utendum formula prodita in realibus, SI APPARET MEi DOMiNii ESSE HANC REM ófc.Per formulam autem bic pro-pofiiram petenda erit res nobis ex contradu uel delido débita,nifii in uno ca-fiu,quifiequitur in textu,quo petimus per hanc rem nortram, Cxteröm ifta uerba,Si APPARET, hodie non frequentantur in libellis fiue adionibus,fied tacirè intelliguntur,natura enimpetitionis hoc continet,ut ita demum reus condemnetur addandum,fiappareat,hoc ert, probetureum dare oportere, Rf^lt;lt; id eft,debitorem ellè. Adore enim non probante Reus abfioluitur, uulgata hQjJiaceufare.C.de edendo»

Tare er Tra* J^ (^^^^ filt;^t-^ Ad hoc fiemper allegari fielet hic textus,quôd Darc, eft derc di^truM, dominium ti#nsferre,ideo^ quiteÄeturaddandum,tradendononIiberatur.

LIS» im» TIT» VI» nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De\^élionügt;ifS. ido

I, Vbi autem.i n fine, ff, de uerb, obligat« At£$ èdiucrfo qui ad ?r ad end urn obligatuseft,adeó noncogiftir remtraditam facere aêdpientis,ut fi in con-(radu emptionis,ex cuius natura uenit rradino,conuenerit inter contrahen» tes,ucuenditordet,non udeat contradus,ut emptio Óé uendiuo : led tran-fèac ïn contradum innominatum.tfina, ff. de condid.ob caufam. qua de re * plura à nobis diffa funt in ^ Precium, fupr. de empt. SC ucndit. ^uM au-tem inter fe différant Darc,tradere,8C reftituere/ufifsimè docetur à Bartod alnsinl.Stipulanoncsnondiuid.ff.dc uerbo.obfigat, *

jM^aats eü/ó fieri. ) Vnde non ualet legatum uel ftipulatio rei propriç. s^^P^^*^ '^^ ^ Sed irrem,fupr.deiegatis.£Cl,Scired?bemus^final.ft.de uerbo.obfigat. ^^^***'**^*' nififub condifione,SC tune infpicityr tempus condindhis,utualey,fi resde- • fierit efte Icgatarij uelftipulatoris,afias non.l.Si rem meam.ff.de ucrb.oblig.

1. ï^fin.ff.de régula Catoniana.Itacg quamuis res ex pluribus caufis pofside-n pofsit,l. iq^ Ex pluribus. ff. de* acquirenda poflèfsionc.dominium tarnen Dvmlnwm f» habere nifi ex unacaufafuccefsiua nonpoftfimus/efpedhieruldcm dominq quibut empt irreudtabitis.l.Et an eadem-^Affiones.ff.de exceptio.rei indicatie.2gt;6 per re babtripoteß, gulam textusnoftri hie. Diximus,Ex unacaufa luccefsiua.afioqui ex pluribus caufis concurrentibus poteft res fieri noftra.l.Si crcditori.ff.de legat.j. Itemdiximus^Refpedu eiufdemdominif.alioqui res,cuius utile dominium meumeft,magis mea fieri poteft relpedu diredidominq.Et è conuerfo,ue « luti fi uafallus,uel Emphytcuta,uel uedigafis, confequantur dominium di- • re(ftum,uel contrâ.l.Si domus^fina. ff. de leg.j. Addidimus,Irreuocabi-b's.alioqui fi res mea fit,ita tarnen ut reuocari à me pofsi^poteft amplius fieri mea.l.lnbello'^Siquisfcruum.8f ibi Bart.ff.de captiuis óf poftliminio re-uerfis.EtficinteI{eda régula ceffantlimitationeslafilais óf Zafij.

^Iwiblti délionibit^^) In hoc uerfatur odium furum ,quód pluribus a^Tunm oiiiM. diombus teneantur,glofta quoc^ alia grauamina,quibus fures fubijciuntur per condieftionem,colligit,

duaeri hie folet,cnm condidio furtiua foli domino rei competac,I.f. ff.de condiéUojkr' condidione furtiua.quomodo confulatur alqs,qüi non funt domini. Pau- ^^^^ cis refpondendum , Aut iscuires fublata, habet ius in ea,ut creditor in pi- condiUio w-gnorc,óf utctur condidione incerti.LEtideo^final.ff.de condidione furti- etni.

na. Auteft bonac fidei poffeffor, óf habjt condidionem triticariam,gro Coniiâiotrùi» recuperanda poftèfsionc.l.ij.ff.de condidione triticaria, Atn eft nudus de ciwm. tentor, ut commodatarius, uel depofitarius,óf fubuenitur eiadioneinfa-dum,ucl ludids officio,Argumentol.Si coIoni.C. de agricolis óf cenfitis libro xi. Ita tradunt Accurfiçisôf Dodores in dida lege. Et ideo-ÿ»final* quatenus autem inuicem collant adioncs,quibus fur conuenitur,didum eft* fupr.de oblig.quac ex delido^fin. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Si apparet eos^) Hæc uerba,utpaulô antè admonuimus,ponuntur te-chnicê. Eft emmlenfus: Quamuis furfurando non auferat nobis rei dominium, odio tarnen ipforum conftitutum eft,ut adione pcrlbnali conuenian-tur,quac proponitur iftis uerbis: SI appareteoS daRe OPORtere. Ve'Qi^’g^i^^ rum contra textumargumentatur Accurfius, Adio non poteft dari adim- p^ig^i^^ pofsibile,quöd impoftibilium nulla eft obligatio, 1, Impofsibilium,ff.de re-gulisiuris.fcdimpofsibileeftrem meammihi dari,Ergo nee aduerfus furem quidemagere poffum pro re mea ad dandum. Ad hoc argumentum bifa-riàmrefpondet.Sedprima refponfio ideo reijcitur à Dodoribus, quad ex ea ièqueretur,nihil hie conftitutum imodium furum,Na«i à quolibet etiam non turepoteft quispoffefsionemrei (uaecondiccreXlndeb^i^^Sed Óffinu d üq

mi\ff»de c0*ndflt;fti'oneindebfd.8dLif«Oa condid.triticana, lafon hie mufta conuoIuiCjSC ueltitmtfsinpke non eJuc^ati{r,tfndcTn inclinât in fentennam * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;FabtdicenSjOdio fun's dari hanc condidfionem ad dandum^quamm's impofsi

bile fit dari,addit8d h®c,quo'd interdum non erit impofsibilispctitio,ut qua-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;do res furtina perif^quo cafu durâteondidlio aeftimanonis* 1» In re furtiua,fE

de edhdi^tionefurtiua» Caeterûm Platea Sd Zafius fequuntur quod prima gloflg folutio in effedu uult,ut condidio contra furem in hoc degeneret,uC competatad^radendumjamp;rquanquamconcludatur addandum,perhoc tarnen nihil aliud in effedu confcquimur,quamreftitutionem renNam Sd uer bumDari,hoceafudegenerat,nctobftatargumentumdd» Primdm enira .non fatis ^nftat hie ^ni exceptionem,5C tarnen fi hoc fatcamur,fatis eft ea refpedu generis contineri fub regula»0cquamuis lafon dicat,quod ex hoc fe quaturparux utilitatisefleiftud,quia0d contra alium quemeunep fuftincre-turpetitio,qua peteretur res propria dari, acciperetur enimimproprie pro tradi,Nam pro uiftineydis libeUishcet uerba impropri è accipere,pcr Dodo ConiiHionis *■ ^® *“ H» ^“P’'* ^'^* Poteft tarnen dici magnac utilitatisélïè hanc coq^idic-^rt,«Ktjtó4lt;,ncracontrafiirem»NamaIiusquifpiamapetiaoncaddandumïnteritu reili-beraretur,utneadtradenduinquidem condemnari pofsit; Atfurhacadione tenetur,etiamfi res fine culpaipfiusinterierit.h Si profurc.2lt; hSi in re fur-• tiua.ff.de condidione furtiua. Hoc quoqj pcculiare habet condidio funi-• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iia,quôd etiamcontra ha:redemfurisdetur,quamuis resfurtiua ad cum non

peruenerit.d J.Si pro fure.Cùm alioqui régula fit, ex dclidis defundi hatred dem non obligati, t Vnica.C.Ne ex delido defundi. nifi lis ettrn defundo conteftata fit,uelaliquid adhæredempcruenerit.d.l.Vnica,

Pleriq5DodoresnonfaciunthicnouumParagraphum,ctim tantum ap^ pendixfit præcedentis,nihil aliud contincns,quâm nomina adionumrea* Ä'^w* Iium0£rperfonalium,rationem^ etymi condidionum. Notât autem ex hoc textuloanes Faber,uocabulum adionis comprehendere tarn realem,quam perfonalem,ideo($fiquisalicailegaflet adionesfuas,Iegatarium tarn reales quam pcrfonales cönfecutUrum,

Dmincutio. E/l denunciare.) Olim enim conrrouerfiam Habens cum aliquo,priua illi«denunciabat,uthocuelinod»eadefletad indicium accipiendum^ ucl litem perféquendam,ut hic refèrt Theophilus priorem gloflæ opinionem a-perte âpprobans. Verum fublaris hike denunciationibus nomen uetus re-manfit,nüIlaCnimhodïefitdenunciatio,ex quo colliguntDodorcs,non ef* ^c ex necefsitate prins extra indicium conueniendum debitorem antequam titer Ur,quod SC uq^otraditum eft per Dodores inl.Creditores.C.de pigno rib us. fed ex urban na te quadam.l,Qj-iidam.ff.de feruitut.urbanorum prgdio ium.óó ibi apud Bartol.nifi uelit aduerfarium conftituère in mora,quod qui-dem poteft unica interpêlIatfOne.hMora.ff.de ufuris.Nifi fit creditor nolens pignus uendere contra conuentionem,quo cafu ad inducendam moram,tri-na interpellatione eft opus.I.Si quisconuenerit.ff.depignoratitiaadione. Eft tarnen utilifsimum antequam cites,prius extra indicium conuenire debitorem,alioqui fi citatUs in iudicio comparons ftatim accepto libcllo di-catle ultróparatumfoluere,ablblueturab expenfis Iitis,per omnes Dodores hic,quod notatu dignifsimum eft,quiameminime ex fado confultum iu-xta hoe reipondiffe,

LIB» nm TIT. VI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De^^/^iottiiUfS, l6t • ’

Ïfte Paragraphus habet fonnexam matcriam,ufquc ad ParagrapJnini,O- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

nnes.fed facihons cradation» caufa^ahj legunt uno contextii,ufque ad Pa-ragiaphum,Exmakfieqs.altjufque adParagraphum’Qusdam.Hocauteitt ^^j^,^^^^^ pTincipiumcontinetterdamdiuifionem principalem extradinone JOodo-rumnoftrorum.Nam Theophilus hic fccundamfacit. Sümpft eßautem ' ex caufà finah.Etenim paruin profuerit noflè caufain materialam amp;^ efficien-tcmadionum,nifiSCfinemcognofcatnus,Eft autem finisprimumin intend F««» lt;ione,quainuis ultimum hit in executione*

î Quæfierit hic ah'quis,quid inte^it inter hanc diuifionem ,ean^ quæ ui-detur induci in Paragraphe,Poenaks.fupr. eod. Franeikus Aretinus ilgt; lam ad prætorias tantum adiones,hancàd ciuïks tantum puiauit pertinere, fedfaUitur,quôdetiamhæcad p^torias pêrtinci, ut palet ex Paragraphe, .Ex malcficqs.infr.eod.Vbi inter pcenaks refertur a die furti manifeiti, quat pretoria cft.infr.de perpetuis âf temporalibusadionibus. Vos igitur dice-tis,hAceiTègcncraIiorem,tum quèd tam ciüiks quàm prartorias cempk» ditur ,tum quôd «no membre audior eft. Nam mixtac praetorix nullst funt,

.^’TRef perße^uenJ^i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•

Hic profequitur Imperator primum membrUm pratmifta: diuifiohis, do- itliô.yii fit^ cens omnes adiones in Rem efte rei perfecutorias,ô^ pkrafque perfona- fccutonn^. les , quac tarnen non eadem confiderationé dicuntur Rei perfecutorise. Nam realibus perfequimur rem noftram,ucl in qua ius habemus,PerfonaIi-bus uerô fæpe rem nobis debitam,fîuc ex contradu,û'ue quafi contradu,ôf lionnUnquam ex dclido,«t fuperius traditum eft»

In Rem adiones. ) Has numéro decern efle ait Accurûus, fedintellft AS.i« rrw» git practorias. Nam cimles in Rem non enumerauit in Paragraphe, Item Scruiana.fupr.eod.uidelicet rei uendicationem,confeflbriam,ôd negatoria, EC petitionem hæreditatis,

Sed contra textum fftum fie argumentor gt;In adionibusref(ibus,5C per- oKfÂiX fonalibus bonac fidei,fi reus non reftituat,i«raturinlitem,l.îj.amp;^ IJnadio-nibus.fF.deittlitemiurando.kdiuramentumin litem,adfedionis eft,fere^ iir^mr«ruw »« exceditiuftâmrei æftimationem: itaque in eoquod excedit,continet poegt; Uttm, nam ex parte utriufque.uidentur itaep adiones Rcaks,amp; Perfonaks, quas • textesdicitreiperfecutorias,potiusmixtae,quôd tam rct#,quàm pcenam perfequuntur.adhanc diffieuhatem refpondctgloflâ,quamuis non fatis pe-ritêopponat,quôd iuramentum in Iitem,nonuenit iure adionis, fed officio Ïudicis, ad puniendam contumaciam condemnati non reftituentis rem. mæ autem adiones dicuntur poenaks,uel mixtac,quaf in hoe prodita’ funt, AiHotuiponui ut per eas uel meram peenam, uel rem SC poenam perkquamur, ut infra pa- hs. tebit. Atqui nulla prodita adio eft, per quam quispetere pofsit fe admitti Adiow DÙxt^ ad iufiurandum inlitem,fcd ex officie Ïudicis defcrtur,iuxta d. 1. In adioni-bus.Hinc Vlpianus refpondit,Rem in iudicium dedudam non idcirco elk pluris,quódcrefcerc eius condemnatio poteft excontumacia non reftitu-entis,per iufiurandum in litem.l.j.ff,de in litemiurando.8C per hoe apparet hallucinari AccurftumingIoffuerbi,Co^dudo,ubi lentitiftas adiones ex parte rei effe pcenaks , quac ÓCfi maxime poenam contineren^, eflènt mi#

AHiotxflipih Z^c^nßipulatu^) Ex ftipulatu nonnunquam poznam petitnus,quamu/f UtK. ^ nihil interfit^AkcriJupr.demurilibus ftipulanombus.uidctur igitur pœ^ nalem efleadionerncx ftipulatu.Hoc argumentum innuitglofla,in uerbo, Fcrè,8ilult;ur^ ab addinone marginaria.Natn textus nofter loquitur de pew na Iegali,pccna autem ftipulauone comprehenfa conuentionalis cft,attp no men rei indiDt propter conuentionem parrium,autorc Zafio.Dodores hie fere refer unt naturam omnium contraduum,quorum hic fit mentio, quod ’ nos fuolocopracftinmus,ô6 facile ^erit è fingulis libeUi fonnulam conci-• pere,natum umufcuiiifcp diligenter peripeda,

Rdio dtpoßti. nbsp;nbsp;'Plantß Jefjoßti,} Adiodcpofitirtgulariter eft rei perfecutoria,fed in nq.cafibus hic enumeratis eft mixta,nempe ad duplum,in quo poznafim-pli eft. Ratio autemcuriftis cafibus induplum detur,eft,quód depofitum ex necefsitate fit potiua quam uoluntate,idco^ grauius eft fidem frangcre* I,j^Merit0.ff.dcpofiti» QuaeruntDodores,An quod hicdicitur in qua-tuoriftis ca(ibus,etiamlocumuendicetin alijs fimihbus,uel maioribus,ut ft forte hoftium aduentununciato,uclinopinatotcrrore latronum jUefob in^ firmitatem peregrinandincidentem deponatur resnon deliberato/ed exnc

• ceisitate apud primum obuium. Fab.crediditquod hic dicitur,non efle ex-tx^npoM tendendum ad alios cafus,quod in pcenalibus non iejeat fieri extenfio.c.O-foßitfiniw dio.de regulis iuris in vi.ôé I.Interpmationc.ff.de pœnis.Sed Jafon contrà fotiudilgt;M. nbsp;nbsp;tradidit,amp; redius.Nam 8C in pcenalibus ÔC odiofis admittitur extenfo,quan

do fubeftcadcmratiOjUelmaior.per text.in c.j-^Porro.uerf.Sedquod.tit. Qiiaz fucrit prima caufabenefici) amitcendi.colJat. x, ucl in tradatu feudo*

De dolo ipßus. ) Dodores noftri Fete hic interpretantur DoIum,G ne^ geturdepofitum. Cacterôm ZafiusS^ Ferrariusredê putantetiam noftrum textumprocedere,quamuisdcpofitariusnoninficieturdepofitum,fi modo aliàs depofitum uerfutè interuerterit, uel corruperït,uel dolo negligenter ' tradauerit,perdideritue,â^fiquidfimiledicipoteft. Addit Ferrarius inter-pretem hic toto ccelo errate,adfirmans etiam extra hos cafus adionem depo^ ini contra negantem fern per effe in duplum,quod fanè reprobatur per d.I.j'. ^Prxtor.6ó4’Meritó,fF.dcpefi'tü Nee defenditur iuribus qux ipfe alle-gat.Nam^» Sedfurti.infr.eod.quem inter caetera pro fe allegat, exprefsè facit contra ïpfum,nifi fortè putct negantem depofitum committere furtura nee manifeftum.atqui hoc negatljnficiando.ff. de furtis.lnficiando (ihquit)

Rflioiustx NM Ïn hunc^ multa congerunt DodO.parum pertinentiaad praefentem locff, kßeiji defeat' nihil enim aliud habet in fumma,quàm quod adionum ex maleficqs defcen dente$, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dentiumaliaïfunt pœnales,ut adiofurti;ahx mixtae,ut adio Vi bonorn ra-ptorum,l,Aquihae,amp; cçquædantur pro legatis uencrabilibuslocisrclidis, retardatis uel negatis.Interim tarnen fciendum eft,adioncseX maleficqs de-feendentesinrerdum eflèrei perfccutorias. Nam condidiofurtiua nafcitur cxmaleficio,6f tarnen eft rei periecutoria,ut hic inuerf.Eo amplius.item a-dio V i bonorum raptorum,dcfcendit ex delido,amp; tarnen poft lapfumannü eft rei pcriccutoria,utfupra didum eft de ui bonorum raptorum,in princip.

TurtiftnUi C^^adruph^} CoIIigunt ex hoc tex.dd.lbla poena pccuniaria iure duili puniri fure^non autem capitis pOBna,uel mutilatione membri,licet ebfuetu doaIiudrecepcrit,utlatèDod,in Authen,Nouoiure.C.defcruisfugit.quo rumfententias nosfummatim complex! fumus,inÿ fin.fupr.de obhgae.quæ . |xdehdo. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;De

l^e folapana a^itur,) »Prêter aha hoc quoeßpPeuhanter in odium fu- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

rumconftitutumeltjUtpcenaduph' uel quadrupli extra rei perfecutionem fitjCumregulariter ubi duph,triph uel quadruplipoeièa exignurjipfa quoep resin duplo uel triplo contineatur,ut paree in tribus uerficulishicfequeiiti- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;*

bus,VndeS^ uulgo traditum eft,quöd ubicunep Icx uel ftatutun^acifmen-tionemduplipœnæ uel triph',femperintelligi in duplo uel triplo contineri (ïmplum,nin lexuel ftatutum eXprefsè contrarium cauerit,ut eleganter Bar, in I,Sancio,uerf,Qugrc an in duplo,ff,depœnis»ô^ facit textusin l.Hoc edi-«fïo'^j.ff.depublicanis, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f

7^autem bonorum r^tpforuin^ ^ Contentio eftinftr Placent^um 8é Ac f-aptor an tent curfium,utrum raptor quoeç teneatur furti manifelh, recepta^ ell Accurfq atur jurti mani fententia,etiamraptoremteneri furti manifefti,ita tarnen,fi aut dcprcJicnquot; A^‘‘ fus fit cum rc,ucl ei acclamatum,ftcl accurfum fit. 1, Si quis in leruitute.fEde furtis.atep ita intelligitur lex, Si uendidero*^ Cum rjpror.tl.de furtis.Alio* qui fi^ihil tale interuencrit,tcnetur furti nee raanifelii,erit^ uera Piacentini fententia,l.j.tf.Vi bonorum raptorum,

J^ei perl cent io contmetur.) Hoc fortafle uidebitur ah'cui contra ratio-nem,quodraptor,quifurimprobiordicitur,mitiuspunitur quam rurmani- nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'

feftus. lafon aliquot perfualionibus addu(4is,refutatisq?,nihil babensdi- ^ gnum quod adferat,iubet nos cogitate.Alciatus in lege,Mai ceilus.lf.de uer borum fignifhanc allegat rationem,quôd fur latere pc tuit ôfc. V ide fupr.de ni bonorum raptorum.quæ ad fequentem uerficulum pertinent,tradita func fupr.de I. Aquilia^fin.

Contra cos. ) Haeredes uidclicet,legatarios,amp;f fideicómmiflarios pecg* niariter honoratos,utredè Accurfius,non per cxtcnfionem,ut uoluit An-gelus,fedgenuinamtextus explicationem,utredïiuslafon ex fententia Fabri tradidit.Idem^dicendumdeexecutoribusateftatoredatis,quipr5eferun ^xecutores tt» turexecutoribuslegitimis,qualis eft Fpifcop.l.^NuIh.iuncra gIolKC.de^^^^^^y Epifcop.ó(2 cler.ideocp tenetur de omniculpa,de qua tenetur ipfe h acres prin cipalis,per Baldumöit Imolaminl.Cumres^^Cum culpa.ff.de legatis f» Nee mirum,cüm tales executores habeantur loco heredum,per Innocentiurn QC loannem Andreae,in c.Ciimtalis.extr.detelJamentis.SêBart^.in 1. Si qWis ad declinandam.C.de Epifcop.SC clcr.quod diligenter memoriae commen-dandum,quia uulgusnoftratiumrariushodieh^redes inftituit,fed fnbftan-tiamperlegata exhauriensexecutores teftamenti dehgit,per quos difpen-fentur bona fecundum tenorem teftamenti,tales enim funt loco hgredum. • ' Dare dtS luier int ♦ ) idem fi negauerint aliquid rclicïjfm eflè^« Sed fur- EtckliftreU» ti.infr.eod.nifi dneri peenitentia confiteantur, antequam Ecclefia graue* d«ï m^nteh tur moleftqs Sc expenfis,quodtarnen ipfum non aliter proderit confitenti-bus,quàm fi Syndicus uel redor Ecclefiæ uolet utiea confefsione.Namfi légitimé paratus fit probate ius quefitum Ecclefiac ex inficiatione,non au-feretur per contrariam confefsioncm.l. Eum qiii.ff.de inreinrando. Sed quid fi haeres nonneget Iegatum,dicat tarnen non ualerefAccurfius pu-tatimpunèfore,fiiuftamcaufam prætendat,ucrûmfiiniuftam uel dubiam, quiaaliquidfraudisfubefïèpofsit,non cuirabitprenarn ,ut apud Doctores bic. Adhunclocumpertinentquæ diximusingt;fin.fupr.de oblig.quae ex quafi contradu, Dodr. hoc loco adferibunt libellos in aAione furti,Vi bonorum raptorum,l.AquiIie,5C prole^tispqs,quos cünfufus erit,ab ipfis petetis.Hoe tarnen in genere admonenau,in adlione furti, VlAonor.rapto. 6Cfiniihbus,apponi debere annum SC menfem in libello,item locum com-mifsi

LIB» mi. TIT. VT. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Vc^ioffiltf^quot;^ 1^1

batlafon hicC^arcrcprobataeft opinio dicentium,hic poni ternum^nem- • brumphmx diuiGoms.

C^cp compatit coharcdibif^,) Contrâ cohçredes,finc pofsideant AM» * qui conuemunturircshçreditan'as,fine non» In adoris autem peybn»,hoc cft eius,qui aÆonem inftituit,intercft utrum poGideat,an non.Nam fi pofsi-detjicet ab ahonegetur, coheres aget tarnen familiac herafcifhdac,probagt; Aüio fimiti» bit^fe cohgredemeflè.Siueró nihil pofsidet,ó^ negetur, coheres non exgt; berciffuniif^ perietur adionc familiac herei{èundae,Ièépetitione hgrcdKacis.I.j,ff»FamiI. hètdfcund, InueniturautemhæcadiodiredaôCutiIi% Direda datur hg- • redibiis,fine ex teftamento,ftue ab ihtcftato delata fuerit hgreditaSl»q.fF.Fa-miliac hercifcund. Vtilis fideicommiflarifs, item bonorum poflefloribus, cæcerisiç fuccefloribLIS honorari}%I.Ex aflè.8C I.Sed SC eius,ff. Familiac her-cifcnnd.Irem arrogato fuccedenti ex conftitutione Diui Pij,in quartam partem bonorum arrogatoris.d.I.q-ÿ’Si quarta, V eniunl Jutem in hac adionem

omiHa quacerant in bonis defundi tempore mortis,item frudus perce-pli SC fumptus bona fide fadij. Inter cohgredes^FrudusÆd.tit» Item damna data ab uno cohgredum.t Damno.d.tif,qLiæ o*

mnia melius difcentur fuis Iocis,fF.ÔC C.Famil. herein nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Ex natura huius adionis eft,ut ea amplius quàm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;•