-ocr page 1-

-ocr page 2-

Dit boek hoort bij de Collectie Van Buchell Huybert van Buchell (1513-1599)

Meer informatie over de collectie is beschikbaar op: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Wegens onderzoek aan deze collectie is bij deze boeken ook de volledige buitenkant gescand. De hierna volgende scans zijn in volgorde waarop ze getoond worden:

This book is part of the Van Buchell Collection Huybert van Buchell (1513-1599)

More information on this collection is available at: http://repertorium.librarv.uu.nl/node/2732

Due to research concerning this collection the outside of these books has been scanned in full. The following scans are, in order of appearance:

-ocr page 3-

-ocr page 4-

-ocr page 5-

-ocr page 6-

-ocr page 7-

-ocr page 8-

■jr


TWu^i?^ e^ve oatim mirf-'ii


ond/nbf uoh,f e

..t^ïq» «it-f^Op'lhLa J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«-“J^I ..Irâc,r r-pï A.^.'aJ

ivAiS^ nbsp;nbsp;•/!» 'quot;^ «^ «^^


' 7|»r*


l^w-flVvininQin lt;^i


.oU»

•‘ ‘IV'’”’ ,


Jus pofidvum et Interprète*

Octavo n®. 299.


-ocr page 9-

-ocr page 10-

-ocr page 11-

?* ACTIO» NVM IVRIS CIVILIS LOCI COMMVNES, AD .VSVM forenfern fecundum ^qaißräus Lcgisldto^ rum fententiiü bond pde Accommodai.

ITE M;dc formulé UbeUi per ^uem editut adio^ddicHis exemples.

Authors D. loinne Öldendorpio^

i^ vfrv ^ nbsp;nbsp;, t f-ft

Ïpfi ßbi uirtut femper pulcherrimA merces»

C o L o NIAE apud loanncm Cymniium, ANNO M. D. XXXIX.

-ocr page 12-

-ocr page 13-

REVERENDISSIMO ET ILLVSTRISSIMO PRINCIPI ac DomraOjD.HERMANNOjArcblfpiyêopo C» . lomenjuSucrofMUi Komini imkerij per UA^

Udm ArchicAnccUdrio ,Principi Eledori, '

« nbsp;nbsp;nbsp;DudVueßphidice amp;EngArilt;e, Admit

i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;niflr Atari PAdebornenß,'Domi

no meo clementißimo

S.

VLLA resedfjujemAîor? uirtutii contemptum (y con fußonem pAriAt^Rcuercndiß* ßme Atque lüußrißtme Pri«* ! ceps Eledar yC^udmß modut ( excedAtur- Adeäquic^uideX trA modum cd:,^ pcßiml degcnerAtßyedem, qiun tumds prAtclArum ßwrit.Et hoc quidem, euw de indtis rebut in diet expert Amur,tum de difeiphmi iuris Ciuilis, exemplum certe panitcndum nabis ob oculos pofuit ßultorum mAgißer,cxitus-^Ant t^uis hoc feculo non uidcAt, mo quis non deplaret. RomAnAs Lfgej q«^ tamo quondum in pretio ßict runt, plenAt humAmtAtis AcptitAtisq^, db omnibui idm ßc cofttemni,ut uulgut indodum putet edt non fölum mutiles, . .i cdlwmnidndum int

ueMM

-ocr page 14-

E P I s T o L A

Ucitidt effc.Olim migno fefegXudebAnt üdfici bcHé ficio or Itbcrälitdie, lt;^iubsti tandetn conccdcb.ïtuv Ronuno ïure uiucrc.lsimc quifq; popului,durißi* WJs miuult ferre Leges^qmm RomMiü.Cgt; cdlami tofim rcrum hum^ndrum uicifitudinem. Et huitti quidempcßUcntißimi ntdli,plcriq; hdne caufdm di ferunt-.quàd d nwitis dnnis pr£ceptorcs lurii nui turn fenbendi modam, nwltô minia ulldm grduitd-t tem huic tdm mdgn£rci ddhibuerunt : tdntum eu-» floß in recenfendis dt^i max refcUendis dUorü opi Mombu^y turn deinde nouds ex bis retexendis : do4 nee res in immenfum prodiret, ut nune tdndé c^uot pené fu/nt duthores, tot uidedmus effe fententids inter pretdddrum Legum.Porr o, ex his immodietis dilputdtionibits,putdntplerief;utiqi no mdoili uiri, tdndem populos dd contemptu Romdm luris pro^ uocdtos,dc in primis floriddm iunentute db boe ßu dio,diffdenttd cp{dddm(ut iußinidnus dicit) duer-t fos effe.Pr£fertm,(luód ex diutind huiufmodi co4 mctdriorumle^ione, nibiló fdHi fumas eertiores, ejudm Demipbo ille TereMidnaSyC^ui eonfultis tri^ bus dmieis,cum u/nus fudfjfet,dlter negdffet,tertio delibcrdndum eenfuißctiPceißisiinquit)probe, in^ certior nune fum nwitó gudnt dudum. into, earn ni tnium, dltcredndo,ucritds dmitti foledt,fd{lum fuit, utiUiipßprofeßßores non inteUigerent ^kw effet Ciuilis

-ocr page 15-

NVNCVP.ATORIA.

'Ciûïîisrçifcopui,quorfum pertinerettim immeii fm feribendi labor (luemfubibitit^cptidûi; deeeßia nis inde futurum eßet poferts-i^am ß uerum mfi'gt;' (idrinondebedmu^,ohfcurdtdpldnè fuitb£c difei ^Und innumeris Dodorum commcntdrif,utintuc ri non Ucedt niirif.cdin Komdtii iuris elegdntidm, ^U£ uel cum primis ad difcendum er obtemperdn ium,homines inuitdrc debebat. C^uis enlm rogtgt; timet dmple(ldtur0;,(iuod noninteUigitiquisintcl ligdtdutem,cluodob fcriptorum diuerßtdtem im'' Wenfum cd fddumiEt mediusfidius redißime ifa rrdtes:Atquiçiuitdtes (induit) redd KeipubUae fdtione confitutds,hdud epid^udm por tiens ßeripto rum plends habere,fed in an'mis potius condita iu rdtcnere,expedit.l^eclueuero Decretorumredu nanti copia,fed compoßtione morum pmclara: ur bes hdbitantur.Cuifubfcribens Cicero: Omnia et nim ( dit 'ipoßtdfunt ame oculos,coüocdtd inufu quotididno,in cogreßione hominu, dtq^ in foro,ne que ita multis li ter is dut uoluminibus magnis conti ticnturJmitdtifanè uidenturfuperiores iuris pro feffores,Athcnienßummorcm, qui m defçribendls femper,quant in obferuandis Legibus curioßorcs fùcrunt,donee nimia rcrum multitudinc obruti,a'' tnitterët omnia.Lt hac quidë comimis cß nee miu fld bonorü uiroru querela de abufu iurißrudctije.

a 5 Verwin '

-ocr page 16-

gt;. , E P I s T o L A - -VcTWH P rent longiui dtq^ (ut dicitur^ih ouo repe tMfM.cxcplo quorundd. cruditißiniorü uirorudp fdrcbit certè, culpdm recentioru iurijßeritoru tï etß non prorfui cxcufdndA, Icuiorë tarnen uiderf ob iniuria fuperiorii fcculi : (judm Diuus c^uoque Cdrohaimperdtarnofter Augußus maximufepue Frinccps,rc£iißime drguitin Diplomate priuileg^ ^uod Typogrdpho Üurenbergenß,mdgno totiut orbii commodo pro reßituedis Pandedis indult. Pr mum enim, cum iUi ipß Legum Interprètes di^ ttmdducrtcrcnt,ex optimis duthonbus, nihil pra:^ ter fententids (ludfddm breuißmds dte^ue nuddf ex media iurifconfultorum orationc abreptas ia ^igeßis ydc iÜM i^uidem extra germai ledioncm librariorum mfeitia deprauatas, extare : e^uid fof cerent^ Quo fcuertcrent, cum nufcpiam effent ^Mes Romani ïurisfAboUta enmgrauißima au^ thorum monumenta prorfus pcrierant,ut iam difi uinandimagis quam profitendi occaffonem arript re cogerentur.Proinde hoc modo Dollar cs ad in crcdibilcm in tradando turc altercationem et o* pinadi liccntiam perdudi funt, quibus quanamej} obijeias culpa,ca certè pro magna parte diluit ma nifeßd reru neeeßitas.Eß'ne enim ta felix ingeniu cuiliccat ex und aut altera etia priuatte epißol^ particuld,certu aliquem fenfum ßatuere,cum nci^ praci

-ocr page 17-

N’T NC VP AT o R TA. pYi^ccdctid^ncq; fequètii uideritfCrcdo neminem id diduru.Qjtid igitur de tdm immëfo ïurc feuiid mtaiQudto Mtëutilim Chrißidn£ Keipub. effets ß ueî'fcleëîd lurifconfultorum monuments, pari cA ricjiiddrchctypuijpofieritdti conferudtd fuirent inhibliothcasfQuind enim KomdndruLegumet Hores eße poter dut 'mterprctes,cii dut uerborum, dut rcru dneeps fentëtid incideret.qudm duthores ipßfContrd quipernicioßores, ^ Korndni fermot nis e^ totius dntiquitdtis igndrifPorró,qd’ Tribo tudmis ubßi gloridtur de td dbfolutd mimmeepi co trdrid Legum copoßtione,ddijciens Ediüd prohi Hitorid ne lt;^uis uerbofos rurfus ederct luris mtert pretdndi grdtid comentdrios,niß c^udtenus dd bre uißimd Legum,ßtmmdm'ue ßententiddttmeret .'Dj hoc fdnè totiiK poßeritdtis conditionc,cx fuo inge niometitus eß.lid ipß (^uidé omnium lurifconful toru fcriptd,legu dc morü fontes,ob oculos uerfdn ti, nihil na pidnum dc certu uidebdtur:fed interim perpendendu fuerdt prudëtcr,c[uid fuccedentibiif feculis,dnticpidru obferudtionu igndris futurum éf fetfiibldtisfontibiis.SicluidënuÜu inorbe td fclix extitit humdnitus fcriptu,i^uodno mterpretdtionë aUepid dcfderdret.Qjtpcircd uel exëplo legis XII tdbuldru perpedendu crdt,cptod dbolitd femel totd Kominorum proceru bibliothecd,fucccßuri eßei

ci 4 Ztr plu

-ocr page 18-

EPI STOLA'

ft plwcS twiUo,ct ^(luiorcs'mtcrprctcs P^dcâi iru.quÆ ta, Mriji feiitetidru centombm cofircinatt ex otnni partedubiUtione ejjent ddldturielcHori tuf. Et niß me Old fallut,^p duobus libroru nuhbus ^ui Tribonidno tdtopere difplicuerut,bdbemus ho die uigmti milid,ddeoß plures,ß iußd fcriptorum eoüdtionc fdddnius.Et c^udni} ßiit qui hdne idHurd adferibat Cothoru 'mfultibus,qui Itdlid olm uafd runt:ccrturn tarnen eß,Gothos hommes barbaros diripiendae pr£dlt;e magis quant hbrorim, fuijfe cu riofos ■ Eteadem diligentia qua archetypus iam ntme feniatur,turifconfultorü qiwq; pracipud mo numenta :uidelicet Leges XII. tabuldru, quas Cicero omnium philofophorum bibliothecis prat* fcrt:lnflitutionese^-libros rerum quotidianarum CaijtAdioncs in ordinemab Appio Claudio coma ; fgt;oftie:Edidld Prietorum a Saluio luliano m ordi ttem defcriptatc^rcliqua id genustquare non poa tuiffent conferuari , ficut alia pleraque multi Uetußiora adnosperuenerurntfSed interim nos 'm iuriam damnimq; fentmus omnei. Quis autem in nbsp;nbsp;'

tanta clade exiffmandusßt pr'mus author,non cR ppcricprctium dijputarc,quoniam nulla ßtes cß re nbsp;nbsp;;

farciende iadiurlt;e.Sunt tarnen quimultis feripto^ rum et rcrü argumcntis,Tribomaim illü gloria: m nis ambitiofwm,uehemcntcr fujfcHu poßulcnt .Et

-ocr page 19-

NVNeVPATÖRrA.

f!inè horYendum mhis 'm hoc exemplum D E T S' fropofuit,ut ddmotrcremur,c^iiAiitum orhi iwcedt philduM.Quddoc^uidcin nuUd ddhuc omnium bel lorum crudelitcK tdnium 'R.cipuhlicte damnum dc-^' dit, c^uantum 'm hoc amißo hbrorum thefauro paf f fumiK.Qudnto dutem melius de nohii méritas cß Optimus illePr'mceps, c^ui ael muito VergiUo uo'' uit Itbros dus ad poßeritatem trdnfmitti, priudi-^ tasq- tcjldmeuti tabulas, publica: Utilitdti cedere, Verumcum'rcrumirrecuperdbilium fumma felia citas ßt obliuiomon cB: cur latius hanc opfimdrum lucubrationimiidiluramcommcmorcm, contentas indicaße perniciem ^Ute pofhac cuitandaßt m Re publica Chrißiana.tioc imum autë ab omnibus boa-nis uiris redißime mme mtendi, omnesq^ lapides tnoueriuideo:ut turis Ciuilis difcipUna paulatim prißma puntati reddaturSic e«»n(DEO author' fe)lpcrarelicebit,omnes populos ad fufcipiendas obferuandasq^ Romanos Zeges ex leciuo ^ bono, Aheriores futuros-Zegum dutem obferuatione fub inde maior tranc^uiUitas fes^ucturCiua 'mrcillud omnium maxime cauendum exißimo, ut ociofas H^ las opmionÜ altcrcationestfobriam enim difputan’* di coüationem,ut ucritas clarius appdrcat,non im-» pugnoydiligenter euitemus. Ztenim ïurifprudcnlt;-tia^cumßt ars boni ^ acjui , cenfuram rc^wircns

« nbsp;5 grao

-ocr page 20-

’ E P I s T o L A

^Yduem nnnimeqi impeditdm, ftdtim dtij; tnifceniUf drgiidd:,^ dnimm hue iüueq; dißrdhiturttum eer iè uelut utnum mfufi lymphd, ndturdm fudm dmit4 tit,ddeoq; uertitur in peßem Kcipuhïief^ut redißi ßme didumßt'.Soldmßmplicitdtcm eße dmied Led gum-Hoc Udc^; conßlio comtnunißimos ddionum locos er diuißoitcs turn }ußmidni, turn iurifconful ts)rum,mcthodico quodd compendia cxplicdrc tat tdui,ut re ipfd probdrem, ciudm cammodum ßt in trdfldndo Iureßmplicitdtcm retinerc ^ pr£fertim tu bis perfequendi formulés, qu£ niß ccrt£ ßnt,di^. ßrdhunt dnimum M.dgißrdtus,dißirunt Utes, pd■^. nunt difcordidm,er totdm KempuhUedm couturé hunt. T Uit dutem Celßtudini proprio (^uoddm iure^ nuncupdndum duxi hoe cjuicquid ft opcris, ut ßd» tuds,num profuturum dU(luo modo ftfudiofs, dn potiHs,totum(ut dixit iüe)und prorfts liturd dbod lendum. fidm cpnc^pidd tdinus Prmceps è publiai utilitdte iudicducrtt,med nihil rcfert,cui futis fu-^ pcrcj;fucrit,uoluifc prodejfe.Verum iwn hoc folu, nomme tibi ißud indicium debetur, c^uod hdud itd, pridem qud-runddm uexdtionum pert£fus,M tudm, Colonicnfcm ditionem ueniens, dmplifimi huim Sendtus humdnitdte Leges Komduds proftcor:fd, riidm quad unus fs ex imperij proceribus, in c^uos-. fummi S.cndtusPopuU^'R.ontdni duthoritds eligen,

, dl C£fi

-ocr page 21-

N VN CVP AT 0 RI A.

*irC£fxris Augujli, miximo D EI bcncjïcio,trdnf Utiijlt-Pr^fcrtim Autem c^uoi ArchicAncdUrij ii gnitAte per ïtdliAm(ex (IM totum Ii« Ciuile, uclut per rnAiuatrAiiUum nabis e^)reÜißime fnngcris^ ßs^i in hoc octtiui (ut ßc dicA) cimßituts 'Diuorum frAtnmCAroU.V.e:^ VerdinAndi CC. AA. Vides pro tM prudentiA hAud dubie,in ciMntA cAlAmiiAi^ te Ab dUcpiot Annis fuerit Ciuilis pbilofophiA,qiùin YArum eins jludium, epsAm nuÜA obfcrMiuiA . Nec ,dubito (juin tu his fAneASyC^ui hüte rei cofultum eße cupidnt/nß mAxmus bondrum. liter Aram pAtro-» Itus et VLeceenAS.Prämie,ß conmninem ReipubU t:£fdlutem expendAmus, nullum ßuentßimmd Atq^ C£fAreA cbfultAtionc dignius negocium^clUAm hoc literArium.Adeö totius honefldtis confcruAtio Ad trAnßgendAm reSic hAnc mbrtAlem uitAm,cx bonis Uteris dependet.CtuAmobrem Serentßimt frAtres Optimi mAximi^} Principes, (Quorum lAin memint, (ptAncluAm omni uirtutÜ generc ßnt inelyt^ßue re^. Ugionem £ipiitAtis,ßue belUcos ßtdores, ßue denü tiAm,ßue geneAlogi£ celßtudmcrnfpedeinus: hdne tAmen immortAiem nomims gloridm VtAiefldti fu£ HcceßurAm,ey ßmul omnibus imperij Proccribus omtnor,quöd iuris Ciuilis difciplmA tAniem DEO Authore,multo feUcius prißin£ puritAtifub eorum imperio rcßitutA,poßcritAti trAdctur,ciuAm a 1«* ßmiAni

-ocr page 22-

EPISTOLA

Jlmidni tanpore per Tribonidnum del not irdn/mif fdfuerit .interim ^uod»imo tu /is Optime Prin^. ceps PlcHor hdc in re,Colonicnßi tud ditio.uel me tdeente ßtif indicdt,quippe giidm tot idm dnnis ZT* trdnquiUdm^ZT purgdtdm iudiciorum grdudmmi.^ igt;!if,honeßißimeguberndfli. Acccdwit drgumcntd tu£ uirtutis euidentißimd, quod dodlißimorum ui rorum conßlio ^ operd prudenter, nunqudm non psufiK.Pthdudfcio^dnPrmcipis bonito dUunde rc{liui,qudm ex conßlidrijs probdri poßit :ex quo rum numéro CclßtudmK tuic Cdncclldriugt;s eü D. IScrndrdus db iïdgé,luri'S P)odlor,uir eruditd dtq; prudenti eloquentid pr£ftdittißimui: qui cum nut. per colloquio me er menfd proßud humdnitdtc dit. ' gndretur, ßdtim uelut leone ex unguibui :, certà co gnoui omnium hordrum hominem dexterrimum. Sed ut h£C omnid in fdfeë coUigd : tu Optime Prin ceps PlcétorJ^unc qudlemcunq; libellum dccipc:dY gumentuminprimisobfequioßergd te dnimi mei clcmcntcrdmpleilcre.Ocindetotdmdoilrin£ for mdm ex publied utilitdte iudied, z^ turn pro drbid trio ßdtue. IJeque uerà quiequdm dubitdre poft-fum,quin grduißimum omnibus'que profuturum ßt quod ex tunti Principis promdndrit hdc in re U tcrdridpr£iudicium. Interim CHRISTVM vrdbimus omnes,ut qui te fuo benefido P,cipubli‘d c£

-ocr page 23-

NVNCVPATORI^»

ti ioniuit, idem imdtos in Annas fuperjïitemcon feructAc fcliccm.

‘^lt;^Herendißim£ Aciiïujlrif^ fi'n£ Celßtudmis tu£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’

dbfeiluia

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Jodnnes oU

dendorpius*

-ocr page 24-

AD LECTORÊM.

Qvè nugis mtcrprctMiuncuU tioßrA,CAnii dc lcäor, ex hono zy xqm tibi defcruidt, ideo da tifam fort cdm(lt;^iwddferi potuit) dccomo, ddumm.boc esl^nrcgi-ddi qiufddnt lt;^ tbc fes tod tdm hitiiti libeUi ddionum^i mdteridm breutter co^ plcxtfumtii.Primum,ut m tam tidriodocendigem re^rei f.mmi mentor ld fdc:lit er teueres. ’DeMe^ ut in fcholis t^uoq; exercendifudij grdtid,cum uo^ lueris dliquem Utris locum W utranej; fententiant confèrrejodbeds exempld qua: fcqudns.Ndm tdlem Legum colld,tionem fobridm,fcHicet ut carum uis 4tij^ potejldt excut;dtur,nonpoffum nonuchemen’* ter probdrc:nimirum,ciuód ucram iHdm fori dijfu idtionem eownedt,cuitK Pomponius meminit in ex plicdndd origine luris. Sicutdutem immodic^ m^e de drgutie recentiorum Lcguleiorum dltercdtio* nes,qMs pdulodntè dcplorduimus,offundtint nabis tcncbrM:Ud coittr'd:moderdt£ dc certis Legibus ex ufu rerum produüj: coUdtiones, mirum diélu t^udni iUußrent duthoritdtem Citalis difcipHniS, lÿtdmq; excitet ndturdlis turis notitids uelut ignicu luminmentibusnofris reconditum. Quo confUo lurifconfulti quoq;,Legibtis omnium rerum O' ne gociorum diligenter perfcriptis,fubiecerunt regu Ids o the fes luns, uelut fummdrids ^udfddm fue genera

-ocr page 25-

gfnfr4Ϋpoßtiones,eX totlt;icîuilidifdpUni coïte (lM,ciuib'M qiufi'm f.if.ëcontrdxerunt cin,(iu£ per ^ngidas rcrücir^ujÏMtiM diffufc trdHArut :ut eSl viderc ex .1.y jf. De regul. lur. reicilo Adcurfij fomcntotcpiod e^ quot;Zdjiits redè confuidt. Hic cniw ed ufm lÜHK elegdwißmi TituU, cpucm idni fèrè nemo uerfa mmdmbus. Et utmum dUc^uis crudi^ nobis redigdt locos dus m ordmë (eptodd licet) prißin£ puritdtis.Twn emmuideres ([Udm mdgni ßcoshdbedtfrudus in onmi negodo rede diffi'' niendo.iiiterim,ut c 'R.eipublic£ er tibiredè ca fiilds,dccipe hdne lt;iud,lcntcwnlt;^ operdm nojlrdm.et boni confute. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;'l

- REGVLAE SEV THESES ET AXIO^

MATA DE ACTIONIBVS. i I Kethodus mß ddhtbedtur, inutUis crit omnfs . inturetrdditio. l. 1 'Adto,nihiled nUud qudm fdcultds exigendi ; debiti ibidem.

5

4

5

6

Scire Leges,ed uim de potefidtem edrum, fe* cundum uerborum zy rcrumftognifiedtionent

tenere

Ibidemii

Adionisßgnißcdtio generdlißtmd cd ibid.

Adio induréßridius,proindicio dccipitur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2quot; mi Accurßus, ^«j trudu aliui futfße oïtm:

AdiO4

-ocr page 26-

R E G V I, AE äHioneimiMmnMtcc^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïUdcntt

*2 Aüio hodte ^Ko^Kc reejuirit fofnuiUni, guii aHio, éü perfecuM ïuri5,(iuod ddu uclh^bau co petit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;5*

$ PerfequendidppeUdtio generalis efl 4» 9 officium ïudidi e^ ddio ibidem,^ 10 Altcredtio OaéloruM circd boe ociofd e^ S* 11 Poftuldtiones extrd iudicium,non fimt d^ioó nes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem»

12 pffèdus düionis exercetur aduerjiu nolen't tempr£ffdrc debitum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;6»

15 Volenti folHcre^ini^uuni eSl ddionem didd'» re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem»

14 P'misdilionis^e^conferudrclujlitidm J» IS Deberi dicitur, t^uieejuid cffcdcitcr^otc^ exigi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem»

t6 ‘Debitum perfeejui c^uidßt, ex diloris etidm per fond metiendum cil nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidcnt

17 Poffèffbrem rei dlicn£,dd refituendum,C i^ uilis z^ndturdUi rdtio obligdt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S »

iS nbsp;nbsp;officium lHdicis,per iuris dutboritdtem did

tur deberi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem»

19 nbsp;nbsp;Obligdtio generdUter dcceptd ^ comprehend

dit poffeffbrem rei dlien£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem,

io nbsp;nbsp;SpecidUfgnifiedtione obligdtionis,defcrui*‘

tuv

-ocr page 27-

DE'A CT 1 0 N I B VS.

turoiUgdtio contrdhentis ab obligdtionc pofpUh ris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

21 ^rmt Accurßus cum dijs, qui h£ßtdt num ddiones diffinidMur per luftmidnum er Celfiim ibidem.

ii nbsp;Qmnid mitio fueruntßmpUcid, qu^ë nunc in

dries exquißiM funt redded nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i bidem.

25 luseR duplex in moribus : t^dturdleßiu Dt uinumi'E.t poßtiunm uelhumdnum

24 Iw ndiurdle, Heus uiud uoce renouduit in Ticcdlogo

2j lus poßtiuum nihil dUud eR,qudm determi^ ndtio Legis ndturdlis

26 Indifccrncndis obligdtionibus es' délions biK^rcpetcndd [uni primd tempord nbsp;nbsp;ibidem, ty in toto lure nihil certo potcû mueßigdrit non ddhibitis cdußs in ndturd poßtis 11*

’ nbsp;nbsp;nbsp;. * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;G nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Qjiomod

-ocr page 28-

R E G V L AE

5Z Quomodo ex mAleficijs MfedturobUgdtia ettiilio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lquot;?»

35 nbsp;nbsp;FdciliM crdt Legisldtoribui,ex mdleßcijs dif cernere déliones^quAtn ex Ciuiltbus négocias ibid.

34 quot;Deberi dicitur, lt;luod digni hdbet ïuns edit fdm ut exigdtur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;l bid-

5$ nbsp;nbsp;Vbi non eß: ohligdtiojbi non eA ddio. Vbi non eSl d(lio,ibi nee iudicium nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;18 56 'E.xccptio-.'Tüdnon ’mtereSl-.yibinon com^ petit dilio,e^ iujld nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.

57 Sme ddionibus uitd bumdnd trdnßgi no po tedirdne^uiUè

58 Liofes duthore Deo ;ppofuit Hebneis leges iO

39 rrincipio rudes erdnt ddiones^nulldformii ld conßdntes

40 nbsp;nbsp;tidnusßgnifiedt in lure poteftdtem legiti''

ntdm

41 Simplicity primorum temporum commodi orfuitii^udmpoflertorLegu multitudo nimid zi. 4Z nbsp;nbsp;Ex Lcgibui XII. tdbuldrum,copoßtie funt

ddionum formul£

45 Solcnnity ddionu, duplex fuit:¥orntuldru Crlmpetrdtionum

44 A coliegio Pontificum t^uoddm ddionespetrdbdntur

impetrd

-ocr page 29-

ÖE ACTIONIBVS.

4T nbsp;Ïmpetrâtio Aihonu^transUtdfuit Ad Prietó

rem nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibtd.

45 7r£torum AuthoritM ,ufciue ddreceptAm f^ondrehidm^femper creuit nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïbid.etl^^

47 Cdim ¥lduiw fcribd rede expofuit libros Adionum Populo Komdno

48 Conßdntmi tèpore dbrogdtlt;e fuerut forma he O' ïmpetrdtiones ucteres

49 Titülum C.Deformu.oimpetrd. Dodo» resnonredèperdpiunt

ïo OmnidprobdtCjtiuodmeïiutedtenete ibr.

S• nbsp;Veterum 0 boni O' mdli moresfuic fecuü exemplo effe debent

Si Remedtum optimum in proponendis ddiom bui,ed médiocrité nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid. 016.

SJ Verm fenflé Tit. C. Dc forma. et 'mpe* trdtio.

54 P.xccptio'meptilibeüi,nonfempered repa didndd

SS Origo ddionum, ex lure ndturdli o' J^Mid-noed

NuUdLexreceptdeßdpud hommes cp(£ na executionem quoque permiferit

57 nbsp;nbsp;Pormuldru folcnnitdtes,lure poftiuo ddie-t

d£ funt, feut 'm dlijs multis

j8 Non eddhfwda dut impertmes, luri ndturdli s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C z tnb«crc

-ocr page 30-

R E G V L' AÉ iribuerc id,(iuod Ciuilcm formdni hübet ibii. S9 Hoc üxiomdte.multM cuitdre licet DoHo-d-rumdltcrcütiones nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iJ*

^o Circd dHionum edußi er exercitid, triplex error eü nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.ctz^t

ijl No« uclut cibo pro ddfcäicfcd qttd/i condi^f motto dd neceßitdtcm,utcndü eR dcliombui ibid. 61 Admonedus efl prmum omnium debitor ex pr£ccpto luris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;50

éj Errunt (pu ex iußtßimd Lcge,urbdnitdteni fdciiwt nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidi

64 Iniußum e^,non admonitum debit or cm ui luiuocdrc nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidi

6j Boni uiri dihorreitt comrouerftdt ctidm iudicidles nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jr*

i6 Nonfunt multipUcdndd in Ciuitdtibut iudi^ cid, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïbid.

67 Breno eü opm in conflituendis iudiciji^non cdlcdribusfeuUcentid

48 Indicie officium e^i^non ddmitiere cdlumgt; , nidntes nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid-çr^i-

6^ Po^ ddmonitionem in fummd neeeßitdte pet ueniendum e^ dd ddiones

^0 Conßeientid tud eff tibi excutiëdd dMc iu* dictu

71 üeleffiüdëiionwinhdbcnduieü ibidi

-ocr page 31-

DEACTIONIBVS.

^l No« ncgdl; ludcx lus cum rcpelltt cdlumni* dtorcs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Üid-

»^y Semper (lu£renddeRoccdßo componcnd£ UtK nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibid.et^^,

74 leridrum poßremd pdrs,re{lißimc deßmd td fuit trdnfgendii Ittibue nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ïbid.

77 Vrimd i^Uiießio düionum eH de duthoribus tbid.^^6.

78 Primd düionÜ diuifo esl 4 cdufd efficiente ibid.

8 o nbsp;nbsp;ciuiles ddiones ^uid difient d Pr£torijs

58.59.40.4r'.

51 No» fubfifiit drgumentnm:Pr£tor ddt ddio në,Ergo efiPr£torid nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;jg_

8t Secundd ddionim diuifio pertmens (pioepic dd edufdm efficientem 42-45.44.

85 Errut (pii utiles ddiones d diredis difcernut^ epiod dut ddtiu£ fint,dut ndtiu£,ut uoedt 47.

84 nbsp;nbsp;Q»iti referdt inter ddiones diredds et uti ï^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;4ï-4S-47.48.' quot;nbsp;• nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^5 Dihgcntcy

-ocr page 32-

R E G V L AE

T^iUgenter retmendd cR Bcirtoli /vrmuld Mf* ddionibiuutiUbui nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;48.

i6 . Tertia déhonum diuißoacaufa materiali

87 nbsp;nbsp;Qu£ ßnt aHiones in rem:ciu£ m perfonam:

qu£mixt£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;S0.si‘

SS nbsp;nbsp;Quid différant a^ioncs 'm rem,ab adioni-i

bM 'm perfonam

SZSiS4S^S6-S7^-

89 nbsp;nbsp;Quarta diuißo eódem pertmens, fdlicet ad caufarn materialem

90 Pojfcfionii controuerßa dédit caufarn inter diâis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibiiTem.

91 nbsp;nbsp;Verat fenfut ïuffmiani de Inter dialis, uulgo non percipitur

92 Vera cR fententia 'Bartoli: lt;^uod interdira ßmßiecies 'BdiRorum

95 nbsp;Vnde dicantur lnterdiRa,malè haRenut tra

ditum cR nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

94 nbsp;ARiones ex I nterdiRis,niß 'm ordmem alia rumaRionum redigantur,nonreRè poßimt percipi

Qti‘^ aRiones contmeant caufarn proprieta tit:^u£ ^Mß proprietatis:qu£ déniai poffeßto nis nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem. 6^-

96 Quomododifférant ifl£ aRiones ïbid.64.

Qt^in^

-ocr page 33-

DE ACT! 0 NJ B VS.

58 OgiC ßnt dóliones populdrei, lt;^U£ priudt£ ibidem.

99 Quid refer dt inter edi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;66.6v.6S.

101 Qji£ diedntur directe, ^ c^uie contrdriiic dd tones

78.79-80.81.82-

109 Nottrf diuißo pertinent dd dut dccldrdtiolt;. nem

110 Qaac ddionesßntin ßmphim : c^UiSin du^ plum:^u£ in triplu,m:qu£ in cpuidruplum ibidem.S^.

I ll Irigidd qu£ßio esï:qiu.rc dah non detur ul trd quddruplum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

g 4 Decirnd

-ocr page 34-

R E G VL AE

fit ’Decimddiuißocodcmpcrtmen! 8Ç U5 QS“^ ß'^ diliones ßnguUrcs: lt;^u£ generä'» lcs:qu£ uwucrßlcs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;86.87«’

(14 Quteßntedrum differentia ibidemSS.S^.o^.^j.

11 y nbsp;V ndecmit diutßo 4 cMß findi

ibidem.31,

116 Quändo confec^uimur dilionibui folidum debitnrn-.Ciudndononiequè ibidem» 95 94 9S96.

ti7 CiudtcniKdliquis fdicre poßit :tribu^mo4 , dis coüigitur .• Ex pcrfond:ex rebm: ex tempo re nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;97-98.

118 Multi fumtindignihoc beneficia, O'infoU* dum tenentur ufqi dd egefidtem

99.100.101,102.105.

119 Qu,i ciuilid£lionc,dd folutionemfolidd com pcüinonpoffimt,hi neccdrcerc funt urgendi 104.

120 Compenfdtio eü ex bono o- ac^uo, nifi dbu tdmur cd dd diffèrenddmfolutionem 10$.

121 Non eü eddem rdtio inter perfondt non ul-^ trd (^u^m ficcre pojfiint,condcmndndds: ^ pd rentes conueniendos de pcculio 107.

*22 Noxdlesd{liones,ex noxd feruorum fient ibid cm.io3.

Ern^

-ocr page 35-

DE ACTIONIBVS.

KJ nbsp;nbsp;Tàrrdtwn eH in ßgnijiciitu noxie,'ln^tu.T)e

noxâli.A(iio,'Et.l.ij. C.eod-tit.

124 nbsp;nbsp;Duodecïmlt;i diuijîo codent pertmens, hoc t^^Adcdufim finalem

Ï2$ Ciuiendm dHionesfiniperpetuæ, crclu£te pordlcs nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;• ïbident.iiU

126 Çiuomodo difjvrdnt

127 riccimdtertid diuijîo codent pertmens ibidem.

128 Qu£d{iionesinfdmcttt,(j^u£non 115.

151 QwowoeJo difjèrdntdliiones fdmof£,cr »5 fdmof£ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;11$.116.

152 'Decimdepidrtd, dilionum diuifo ibidem. US Qu£jint Aphones bon£fidci,(^u£fridi lu^ ris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;117.118 154 Obfeurdmdgis epùm utilis e^ difputdtic» Dodorum,dediiionïbus hon£fdci,crliridU luris nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1i9i20.u1.1a, 155 TlifjvrentUinter CM multfi fwnt ibidem, U5.U4.UÇ.U6.U7.

«6 nbsp;nbsp;De dilionibus pr£iudicidlibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;128.

157 nbsp;nbsp;In lure CinUi praiudidum erdßius dlic[UA

€ J nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;toeft

-ocr page 36-

R E G V L AE

to eüïnterpretdndum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;129.

158 Non diliones folum, fed er exceptions ^ repUcdtioncs fimt pr£iudiciAles ljo.i3i«Ï2gt;55i54-

159 Sicut olim philofophi Athenienfes philofod-phdbdtur fibi:itd plursfbi t^udm dlijs fcripfe nmt de dclionibu-i nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lt;57.

140 'Vernid{l:iontimufiis,colligcndM eH ex lo cis communibus nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;136.137.158.

141 Per libellam,däio producitur in foru 159.

142 Vfus huius uocdbuli eü multiplex

140.141.142.143.144.

145 Libellus conuentiondUs cR Syliogifmus

144 Neccffdriorcquinintarddlibelh formu^s. ldm:defgndtio ludicis: nomen däoris : nomen reitedufd dHionistpetitio confequens I47.I4S.I47. 148. 149. IJO. IJl. IÇ2. IÇ5.

’V4 iVï n^ iV7 gt;58.

14V nbsp;Vdlct nonnun^Mm libeUusfne conclufone 1S9t60.16i.i6z.l6y.164.

146 CldufuU lt;iu£ utiliorem reddu/nt libeUum, peftmo errorefolcitt dupUedrhe^uibus grdudgt; tur ludcx, perdtmtur fumptus Oquot; tempord 64.

147 nbsp;nbsp;Sold rej^onßo dd drticulos cjui fdäum con

tinent.

-ocr page 37-

DE ACT IO NI B VS.

ttncnt,non potcR cenferi conteß-itio li^. »48 si rciu conucntia litem coteßin rccufet. Iudex diredo d.d couteßMddm litem,copeUere poted dduerpirium ibidem (:^ 166. 149 nbsp;nbsp;Pand eins qui lite contcßdtd,ßne légitimé

cdufd recufdt rejpondere poßtionibm, qux ßt ibidem. ISO Pœn4 conßßi non hdbet locum, niß iufßu ludids pr£cedente nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem.

171 Rct« dmbigue rejßondens , ßbijpß nocet

167.

172 nbsp;nbsp;Si fenes ßnt,udletudindrij,dut longim ctidm

ubituri,quorum teßimonio uti uolucrif, ludids officium implordndum, ut dnte litem coMeßd tdm exdmmentur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Ibidem.

rutiqi uerbis cd prmdßonte contumclidm in^f dicdntibus:proteßdtioncm ßieiet ddor, fe non conuitfffedfecundumius ßMimoquot; reiucritd temomnid'mlibeüo ztf- drticulis didurum Ibidem.

* nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Aflor

-ocr page 38-

R-E G V L AE

Iï$ AHor uel reus oUjeiens coit(tvmeliofum aH quid dducrßrio,quod ucrum non cü, tenebi'» tur iniuridrum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;171.

Iï7 Bxpenfdrum condemndtionem petere noit.

folim Utile, fed O'fummèeRneceffiriu 17z-($8 Cdlumniofum eü pcrfepe,libelltvm exhibe« re incorredum, (ut uocM) nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1781 159 Ador ubi femel emendduerit lïbellum, noit ed denuo ddmittendui,etidm dnte litem conté«, ftdtdm nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem-

160 Poftionibus O drticulis,uel und cum libel lo,uelfeorfum exhibit is,ddderc quiequdm non licet,nif errorefe dudum probdre pofit 199.

161 Tcflis ex contmenti fe corrigent, d periu« rioexcufdtur nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidenu

I6z Deliberdndum mdturè ddoribm quid po* ndnt,fcut O' reit,quid ref^ondednt ibidem-165 nbsp;nbsp;i^oui drticuli prioribus dddendi, etidm pub liedtis didis tejiiiim,repeïli non debent dut reij ci nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem-

1^4 Poftiones,fcquente rej^onßonc dduerft« rifprohdtionum uicem obtment iSo* 165 nbsp;nbsp;Poßtioncs negdtie, per mfrumentd probd« ri poßunt,dut confeßione dduerfdrij ibidem-166 ybicunqi locum hdbent probdtionet,ibi di inittit»t^^'^ l?°ß^^°^lt;^^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;’^’'

Poßtio»

-ocr page 39-

DE ACTIONIBVS.

187 PoßtiOjeR dlicuim purticuldrii rei dd edit fj,ntpert'mcnti(df]crtio nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem^

168 Articului,eil qMß membrum dUcuius ßeU

lt; feucAfin diitimutißimum nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSi-iSi*

169 nbsp;nbsp;Articuldti libeüi ufui^ucteribui fuit igno^ tut nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ibidem»

170 Poßtiones è^ ArticuU^i^uAmuK dffertorijî uerbiißAntihdbent turnen in fc mterrogAtioi nis urn,ut merito peti pofit dduerfdrij reß^on^ ßo nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i8j.

171 drcApoßtiondlesirticuloscAuendum cunt

' primis eÀ, ne fuperudedneißnt feu impertmett tes

I7i Articulas fcribere oportet uerbis minime

‘ óbfcuris,nc turn À indice, epedm db uduerfdrio poßint repudidri

175 Coußunter e^ÿ- ingenue Utigdtores fddlumi exponere conuenit

174 Iudex non protini« Iibellu ob modteu rent reijciet,utcunq; urgerit dduerfdrius difjèrêdiamp; litis farté cupidus

17^ ddotiefcumq; ineptitudims uel obfeuritA'A tis diffututio fuboritur inter Utigdtores,index plus Aamp;ori,lt;p(Am reo fuucre debet 19 z*

176 incAufAß^olijiAdmittitur libeUut generdt^ Ui

4 \ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Gfncrdlit

-ocr page 40-

ZRGVMENTVM LIBRI ADEO* QVE TOTIVS IVRIS CIVILIS.

M«f Juf/criptum z^no fcriptum, c^uo utimur. Mei ad perfonM per^f-tmet,uel dd rei,uel Ad ditiones. §.

■ ultiAnßit.De ïur.ndturd. gent.^

Ciuü.i].ff.Defdt.homin. Eceecommunißimos la

cot iuris.

in per fonts

conßderdntur

Stdtus,Cgt;rdines,0ffciti.lnßit. De lur. perfo*

nd.Et.ff-Defdt.homi.cir totoUb.].

In rebus uerfdntur

AccpiiftiojConferu^tio, Aliendtio.l.ulti.ff.De

Indfiiombusper'f’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i

penduntur

Autboritds, Mdterid, Eormd, Exitus, dd qudS edufds omnes loei refèruntur de putbus enfrd dicen dum erit.

Idm experidmur quomodo turn dHiones, tuni' totius luris cognitionem ex drte qudddm fdcilmè tldfoi^ui poßimus,zy fluid fit (luod Vlpunusind.i. ff. Deluftit.Cf lur.dicif.ius effedrtem boni er lt;slt;iui, «r u.■ rf nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Etquu

-ocr page 41-

ARG. LIB.

V.tguident Cicero lib.Ge Omto-i-Sientm (Mi« ^uit) dut mihi fileere licuerit,(luod Umdiu cogito, dut dlun cjuij^idm,dut me tmpedito occupdrit, dut mortuo cffccerit^ut jprimu omne lut Ciuilc m gene rd digerdt,lt;^u£ pcrpducdßmt : HeMe^eoru gene rü qudjj c^u£dA membrd dij^crcidtitum f^ropridm ctaufq; um diffinitione decidret: perfeddmdrtem IWK Ciuilis bdbebitic.mdgK mdgnd dtlt;^ uberem, i^Udmaifficiicmcx obfeurdm.

Ud^i fccuti bdne pr£ceptione,digeßimui ddio nesmgenerdfecu/ndumdiuißoncs e^udtuordecim, lt;{UAs pdrt'm ex lujimidni Titulo De ddionibus: pdrtmex lurifconfultorum rej^onßs coUegmjis, ddiedis edrum differenties et pccultdnbus officijs, ^U£ omnibus ddionAuseiufdê generis defferuidt.

'Vnde,ff eorundem gener urn omnid mebrd, hoe • fÄ,aftioftuMi j^ecies methodicd circum^dntidrum rdtione in cUffcsredigasiEt turn cuiushbet j^edei tiim or ndturdm ex Lcgihiis,reffgt;cdo femper boru commu/nium locornm ordme,decldres:perfe(iA ed rum cognitionem ex drte hdbebis.

Exemplum de und ß^eciciVidedmAS lt;^U£ßt uit er ndturd Eeiuendiedtianisi

Primus diuißoms locus gêner dits oßedit dd hoc inc[uirendum eße utrumßt Ciuilis,dnPr£toriddd dut petendu eß ex dUt^uoß^ecidU loco c^ui diffinidt dutbo

-ocr page 42-

ARÖ. LIB.

duthorem^ut cR.§- Sed iße.lnflit. De dHioni.

Secundus loeuf commune indiedt uidendunt clfe:,utru'tn nomindtim, dn per interpretdtionemßt introduild lure Ciuih^Hoc docemur in.d. §. Sed ifte:(luonidtnfivinmi lurisamp;' princcpscädUtodi rcclè conßitutd Lege Ciuili, qMnquÀm ZT maltii c débits fit utilis per interpretdtionem,ßeut csl ui^ dere in.l.Smdutë cum.§-Sed e^ is (lui.lf.De Rci^ uendicd.

'Tertiuslocusmfrddefcriptdruin diuißomi de monßrdtmueßigdndum effe^utrum ßtinrcm,dtf inperfommfEt hoc diffinitur in.l.].Et.l.Siinrctn dliquis.jf.DeReiuendtcd. uidclicct,^u0d omnibus Kodis ditto f^ccidUs in remßt.

Sie er peromnes dlios generdles locos exigeit dd,zy ddprtefcriptdßnguldrumLegum diUgetef difpmcndd eü tumbledUto, turnreUqufi omnes. Qudinueftigdtione perfeild, dbfolutdm hdbebts tertio, edm^i mdximdm totius luris do-talispdrtemßneul ld difficult’

tdte.

-ocr page 43-

QJVID SIT ACTIO.

quot;Ventadmodummonmibui re bld féliciter tro-dêdis,opart et obferMre tnethodu, hoc eSi, iußum docendi ordinë: IM fa nè ddionum forenßum cogni tioncm nemo redè ddfeque^ tur,nif primum generAliter inteUigAt, quid ßt,^^ quire mtrodudAfuerit Adio: Deinde qujeßni^^e des eius,e^ qu£ßecierum oßieiA.

Celfus itAq- ßc dtffimt Adionë in.l.Ntbil Aliud, ff.De idiom.or obligAtio.quem fecutus ed ïufigt; niinustnßit.Dcidioni.ACTlO, EST IVS PERSEQVENDI IN IVDICIO, QVOD SIBl DEBETVR. HoroWKer boriMW uis,ed ßgülAtim excutiendA.

AC T10 NIS primum ßgnißcAtio lAtif* ßme pitet, coprebendens gener Aliter om-f tient muentis opcrAtionem, (J«f pißioni opponi* tur,Adco ut ipfirn quoq^ uit Am Agerc diamur-Vn de iÜud dici folef.Adiones humAn£, inßmtis rerü circunßintijsuiriAntur. Qj^A ßgnißatione ße^ quentur utimtur lurifconfulti.

Verum boe loco,idionis ßgnißcAtio rcjlrin^i tw Ad ufumforcnfcm.t^iuAs emm Graci dien uo*

A cAiAnt

-ocr page 44-

t A CTIo NIs

c^bdnfyeM Rorndui Ldtinè d(Honc!,cduf{U,fcu ht ditiddixcrunt-Tercntius:Si tu illdmdttigcris fc^ cits ([Udm dignum eü^ dwdm tibi impmgdm grdn^ dcm.VndcPdulusin.l.üondiftmguemui.^. ïUud in pftmd.ff.De recept.drbit.diHdre d{lioncm,elt;f dein fcnfu quo Terent. impingere dicdm,dppcüii ttit.ldetn'm.l.Si feruus déportai,in ß-jf.De naxü li.düioni. Judicium diddre uocdt. TrdttquiUui, intrnderc formuldm dixit.Vu^gô nwncupdmufdtt4 ftituerc dHionem. Porrà^dHiones hic dtcimtur db eo,quôd mfolcittes de temerdrios debitorcs, dddicid dgdmus:quonidmfine edufid reeufent folutio nem dutfdtisfddionem.

Promde,nc quis in dmplißmd hunts uerbi ddis nisfignificdtionc,diumcditdbundus h^redt Mgc^ tur^,idco prudenter ddiecit Ceifits hdne cldufuli, (nihil dUud eH.) No« ucro,ficut Accurfiius opm-P/ tur,qudfi dUud fuerit olim, qudm num cUdHio, propter folennitdtes formuldru ^ impetrdtionu. Udmdddititid mdior,dut minor obfirudntid,uel fi lennitds,nonimmutdtreifubfidMidm. Mdrtidmd in.l Is cui uid.jf.Quemddmod. fier uit. dmitt. Lo^ quens de eo,qui dmplius oneris, q licuit, per uidtH ucxerit:Uldgis^(dit)hic plus:qudm dliud egififie ul dcdtur,^c.Porro,qudtum dd rem ipfidm dttmet, tudld dpud ueteres dïid ratio fuit miroducendf dc exett

-ocr page 45-

DEFINIT! o. 9 txercend^ iäionK^qiiAm nunc npud nos eR. Re« ^ius ergo ufon fentit ïnfiit.De Adionib. tw prim ci.docensAdionemeffefjrmuUmAd mjUr Anti^ ^uitAtis,prieter AucupAtiones uerborum, qug fub lAtx funt per Tit.C. De formal. ^ impetrAtioni» Ve prifcis Autem folmnitAtibus mfrÀdicemus.

INterim Adio nihil Aliud eß, (ptAm IV S PER S E Q V E N DI, boe eA, IcgitimAficultAS «cl authority permittens perfeepii.Sicut dicimus: lui eundi,AmbulAdi:ïtK utendifruendiAus poUulAndi. TutelA, ejlius At^jpotefds . ïnjli.DeTutel.§.i. Hodef mui. ff. De Legib • Legis uirtus (fK^«it) h£ccd:jmperArc,uctAre,pcrmittere,pimire.

No» refèrt quodnAm tus permittAt perfecutia ncm,utrum Ciutle,An Pretorium, An etiArn StAtu* tArium,ut craffedicAm.QuoniAm generAliterhic diffinitur omnis Adio lt;iuAm permittit ius,m ufu fo renfi receptum, fuc fcriptum, fue non fcriptum ft. Et fAné mirum uidetur, ({uod Accurfus cum Alijs tAm curiofe dijfutAt de epubufdAm f^eciebui Adionu/in,cum diffnitio primum generaUs explit, cAndAfudiofsfuerAt.

EtintcUtge tusperfe^uendi, (ptod uelAdu, «cl habitu nobis competit.hoe ed,c^uod uel m prxfen^ üArum,uelfuturo tempore exerecre iure poffu.i

-ocr page 46-

4 ACTIONIS » ; mui- Kdm eodem modo uerbum ( debetur) Acet^, piendum cR, iuxtd l.iiij. Et. l. Siciuo tempore.ff- j Dcpctition.hxrcditx.l. Qu£fïtum; inprmci. ff'' Dc pecuU.l'Sicreditor ^eum.ifceiu.ff. DelibcrA' ; k^At, ;

PERSE QV E N DI AUtem tierbum,bic cH : Appoßtißmu.ElAm omnes in uniuerfwm apui ' iudicem potiuUtioncs compleattur,tdm ordind^ j ridijC^Mm extrdordindridf, etidm editpiainBidï * ailionum obtinettt.Veluti, edutioncs dimminfe^ {lijlcgdtorum, euiilionis, ^ extern. item in^ terdiHd^e^uniuerße offeij iuditidUs expedition ttes,continenturfub dppeUdtione perfcquendi. li

enim t^uod pettmui, uel pojluldmies, nel implordn mus.noftro dut dUeno nomine^reÜe dicimur per* feepti. Vïpidnmin.l. Pccuniie. § .Perfecution ‘ itis.PduliKm. l. Qtfibiu. §. idti-ff. Deuerboßn ^gt;^gt;ß-

(iuid igitur dttinetdd rem, dij^utdremutin liter,dn officium ludicis diedtur dilio, zy dn cotil prehenddtur fubhdc diffnitionef Ndmeumoni nes Pr£torite cdutiones obtinedntur off do ludin


cis,quds utique dicimur perfequi: confequense^, officium ludicis pertmere dd lus perfecpicndi, Cf fub hdc diffinitionc comprehendendum effe, ut mfidt

-ocr page 47-

DEFINITÏO. Ç

Mj/l^r dilionii hdiedt. Pr£ferlim (luod ge»erdiilt;-ter ddntodum,dc (ut itd diedm ) erdßißime inter'' fretdri hdne dtjßnitionem oportedt. Pr£teredj extdt exemplum in quo Imperitores Uonorhn et 'rheodoßuf dppeUdnt officium ludicis, dilionem. CertumcR emmmgrdtum libertum reuoedridd feruitutem per officium ludicidle,iuxtd. l, j. C. De hbert-e^eor.liber. Cumidiudicium(mquit') extrdordmem pr£bedtur. Mdrtidnuiin.l.Per procurdtorem. ffi. Deobfequi. d liber. e:y libcrt. Hicit ingrdtum libertum poffie drgui. nonorim nero amp;T:beodoßitiin.l.i'iberti.C. diü. titu. lo* quentes de l)£redibus pdtronorum:CiuibiK( mqui unt)mgrdti dHiofficut ipßs mdnumißoribm defe'' rctur^ejc.Adde.l.ïnquilino.ffi. Deddm.infed.'

IN IV DICI O^ddijcitur loco diffcreiiii£, Ut difcerndmiK folennes ddioncs de Judicidles, qn£ ex formd legis dependent, db extrdiudicidli bus bominum. poRuldtionibus, qu£ neque folenm'' tdtem,nequc formurn requirunt cognitioni defers-uientem, fed plerunque ex priudto con^nt dr'' bitrio. Si enïm extrd iudicium dliquiddb dduer^ fdrio requirdm ,qudmuis eddem uerborumfor^-md,qud fucritdpud tudiccmpoßuldndumynon tdf men dicor itgere, quonidm ddio exigii iuditium.

A 5 V»lt;fc

-ocr page 48-

fi nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A C T I 0 N I S.

Vnde fit, ^«od lurifconfulti toties, iudicij uerbo, Mutur pro J.dlionc.lîreuiter, omnes humcmie ddli ones, qnie extrd luditij didldndi forrndm contint guntjidc cldufuld fecluduntur. Afi-icdniKpulcbrt dift'mguit,extrdiudicidleni po^luldtioncm, d iudi* cidli,m.l.Cwn pofiuUfiem,m prmcip.lf.Dc ddnigt; infedl.

Pr£tered,pcr hxc uerid Cm iudicio)fignificd^ turnobisuisdt(pic potende d{lionis,(pi£'mhoc uerfdtiir,utlicedtnobisdb muito dduerfdrio dU* quid exigere,quonidni luditium redditur in inui* turn. Qudmobrem lulidmu mird elegdntid 'm .t litilufmodi/mfi.jf 'Dc Icgdt. primo : Confentire Autent(,mquit)uel fud j^onte dcbcnt,uel iudiee im^ mmente.Qudrdtionefit,quad uolens foluerc dnd te Utem contefidtdm, non fit urgendus dd fufeipi* endurn iuditium. Pdulus m-l-Si reus ff. De pro« curdto.l^erdtuis m.l.Px iudiedtumfolui. jf. iudi^ cd.foluki^eque enirn ( dit) £quiim eCl,dut Indicia ARr'mgi,dut dd'mficidtionem compeUiewm,qid fine ludicio ddrc pdrtem pdrdtus eR.

QVOD SIBI DEBETVR.H^cc?.:« fuld nobis exhibet edufdm, officium,dtque exttu/»nd{iionis. Ne^«e emmobdliud 'mtroduRi piit^neque dUà pertmet, quÀmut unicuique tri* bueretitt

-ocr page 49-

D E P I N I T I O. 7 hieretur im fuum : (juti Adio ed executio m* fiiti£.

DebmAutem gener Aliter ex omni obUgAtione er cAUfA,propter qMm lex permittit Alicptid exi gcre, Accipiendum cd. vlpiAnui m. l.Pecunilt;e. §. uithef. De ucrbor.ßgniß. Hoc uerbum de buit (mquit ) omnem ommno Adionem comprehende-f’ rcintclligitur,ßue CiuiUs,ßucbonorAriA,ßucß'^ deicommißAriA/uerit pcrßcutio. ItAcpte 'm loAc tAm gencrAli ßgnißcAtione, non refert quomodo (plis debcAt, modo tAmenßc tencAtur, (juod mihi iurii pcrmißu liceAt Ab co muito c^uiceptA exigere

Pr£tercA, debitum hic non folo rej^edu eim tpii conucnitur,metiri oportet, uidclicet,(^MteniK exAUquo negocio muicem gedo , 'mperfonA rei conucnti mitium fumpferit obUgAtio, comitAturA femper ewndcm,fccunditm j^eciAlcm et propriAm dijßnitionemPAuliin. l.CiU£cimciuegerimiu, CT VlpiAni in.l.Adionum gencrA. § .5-ff.De Adion. er obUgAt. VeruetiA reßicicndA eji perß)nA Ado rii,cui deberi (pMdAmodo uidetur id, eßf fuo iure erlege permittete jic polluiAt,ut negAri no poßitt etiAp AduerfArim 'mproprie erinddeter dutAxAt obUgAtut ßt.Vt ecce,([ui re me A poßdct,is nuUo in re ex fM perfonA dido Aut fAdo mihi perpetuq ob ßridm eßiAttdine (^uiA id lt;piod meu cß tenet,idea

A 4 ' ßem

-ocr page 50-

8 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A C T I 0 N I S

peut mihirdtioe dominij licet perpquintd iîleprd pter incidente popeßionem, debet reftituere remi Sic inteUigendus eû ïupmidniK i«. §. Omnium. in Pit.Ocdâionib.cum dicit: Qui nulle iure ei obU* ^dtMeR.EtVlpicinuiin-l.Pecuni£.jf.'De uerbo-pgnifi.Ailionis uerbum (ing^uit) generale eR , er fpecidlc-tldm omnis dHio diciturpuc in perfonn, pue in rem pt petitie.Eodemmodo, id i^uod opi* cioludicKudfecjui poffum db inuite dduerfurie, dcbitimfdrhdbet:mè,Gr ipfum officium d iudi'gt; ce debetur peffuldntifecundum im, o-pnegdue^ rit,tenctur iniuridrum.l.\.§. Permittitur dut cm, inpfpOe dq.quoti.e^ £pi.Nec hec eSl benepciu (in^uitvlpidnusyfed miurid,pquisfertè non m^ petrduerit.Errdnt igitur,qui cum Accurpo udcil idnt,dn fub diffinitiene comprebenduntur in rem ailiones,pcut zir Idfon reüè notdt,lnfi.E)e dHiot inprinci.

Vt dut rem totdm db ouo(lt;iuoddicitur)repetd nut, ([uomodo düiones ndfedtur ex obUgdtioibut, CrobUgdtioef rurpa ex negotijt.idff duplici rutio nejuturuU zyCiuiU.mcmmiffc diligenter oportet dut c[d’ Cicero grduiter dicit lib.de Ordte. I. OW* ttidferèCinquicns^qud funtconclufd nuncurtibut, diperfd cr dißipdtd fuerunt-tümiru ergo turn ini mcnfdhomiiwmnegocid,confufum ddmodwncd^ hoi

-ocr page 51-

DEF IN IT IO. 9 Eoî mttîo fuifje,eer to certiui e^,inteiquim lt;id dît quim drtem t:y formdm rcducerentur, hoc modo quo nuMc funt.

Et hoc eli,quod tin omne, quantum dd mores hommum formdndos dttmet, diuiditur 'm lus ndtu rdle feu riiumuw.et tus pofuiuumßue humduum. Jus ndturie,quod dlids lus gentium uoednt, conß-i flit 'm notitijs iUis 4 ndturd,hoc eR, 'd, 'Deo, menti'» bushommumditts. §.SedndturdïidAnfli.Dc ïur. ndtu.gent.tty Ciuü. E/l enim proditu cumipfo humAnogenerc.14-ff- ^edcquiren.rcr.domi.Et. ^•S'mgulorum-inflit.cod.tit.

Hoc dutem lus ndturdlc, cum eßet ßmplcx,t^ pducispriceptionibuscontentum (quds turnen ut retièpcrciperemus,E) E V S ipfe uiud uocc renot. uduit m decdlogo) certè non uidebutur omnibus huminis negotijs, propter corruptos udßUuSt quos ex Ade lupft contruxtmus/ufficerc, niß lu» tins detcrm'mArctur,ZJ'pcr ßngulorum circunjlun tius dijlribucretur.

lus ituq; poßtiuttrn, huiufmodi nuturules noti-» tiusldtiusextendit,formut, dtflribuit, upplicut ud humunus ftnUiones :obfcruuns femper eus ueluti Thefei filum m muxtmo luhyrintho. Idq^ eh quod Vlptunusin.l-ïus Ciuile.ff.De lufli. ztr lur.ïus Ci uiie(mquit')e^,qnod neq^ 'm totum u nuturuli lure

A $ ud

-ocr page 52-

10 A C T I o N I s

uel gentium rcccdit:necj^ per omnid ei feruit,o-Ct C^udfi dicdt:Si in totum recefferit, fdeile perduce-f turinpeßimumerrorcm,t:^pugndbit cum ndtitt rd.Sicut uidemiKin pr^durd did, z^ nimis crudeli feruitutis fôrmd,tn cupùuitdte beüicd,m conditio-f ne liberdinorum,^^ dlijs id genut muUis: in quibm cum ferui utic^ hommes, dd mdgmem Dei credti, cogerentur in brutorum dnimdlium ordmem, md* gndpirs hunts poßtiui ^ hurndni iuris pduldtim cR fubldtd per Leges poßeriores zy Confucius dinem,

Proinde,d{iionum (y obhgdtionum,dut eti^m contrdduum uim zypotcftdtcm,ncmo féliciter tri Hdbitmiß diligenter reffgt;icidtprmd lUd dntiquis tdtis tempord:nec dUter intuedtur qii£cunq; hot minumcommertid,qudm fi ddhuc rudid effent,fne ulld formuldrum Ciuilium detenmndtione. incit piendumenimcü d ndturdlibus tüis notitijs, pet quds pr£pdrAtur ey infruitur perpetud quxddni V confuus uoluntds, cuique quod fimm eü tri'' buendit^y inde pduldtim perueniendum eü dd pot ftiuM er gentium uddititids formas. C^uemAdt modum ß ex prochud de periculofi rupe, pet grddus tutißime defcendus dd pUnitiem ffdtio* fdm,

Sit

-ocr page 53-

D E F I N I T I o. n ^icPompotiiufin.l.ij.jf.Iie origiAur. fdHult;i rut luris interpretdtionem,rcpctit jidtim ed tem^ pordjquibui Romdnd CiuitMmdmi plunè regere'» tur,cum dij^ erfinde fine folennitdte efient omnid. itemPdulut in.l.Ndturdlit.ff.Depr£fcript. ueri. mueßigdturut dHionum formulât, proponit prU ntum omnes rerum ob edufdm ddtdrum fiedes nuddt de informes. Deinde progre fia c^uoddm^io' drgumentdtionc rdtionisArdAdt de Ciuilïbutfôr-i-mis,^ difeernit contrd£lut nomindtos db innomi-» ndtit, cr rurfut ex contrdüibut obligdtiones e:^' ddiones.

Pxemplum c{uoque cum prmis elegdns exhi^ huit nobis Triphoniut m.l.3ond fides.ff.Depofit. Ibi enirn, bone D E V S, quim grduiter trdadt eepiitdtis mueßigdtionem ,primum ex ndturdlu butnotitijs -.deinde, ddiwndit fabric pr^ceptis Ciuilibut,per rdtionem coUe£lis, «t fie optimum ßdt temperdmentum, fingulis circivnßdntijs rede de fer Mens. V t interim uidedmut, modo fi ocu* los uidendi hdbere ueUmut, e^udm in boc genere docendi non invent, mà epidntum nocednt, »»* menfi Dodorum commentdrij, de cpiibut fuprd iiximut,ciuonidmconturbdnt ej euertunt omnid 'm lure pncldYd.

1

-ocr page 54-

U A C T I o N I S'

Q«o ntcigii igitur redèfliUMmus de dHionu lui,ßc repetendd funt tempord.

OMnes pdilionc^ z^ conuentioneî,qmhiis lit ter fe homines de qudeuwj^; rc confentire falent,primi Legisldtorcs,fecuti notitids iÜM hone fdtis ndturdUs, de quihus pdulô dnte didum ed, pdrtim in nommdtos or dines, de ueluti cldßeS redegerunt, pdrtim fub mdd de ndturdïi dppel^ UtionereUepierunt. Quisddm emm conuentiones tdmmdnißjldmhdbebdt rdtionem,dd(^uem ufun incommertijshominum prorfus neceffiriiim de^ fer dire pofßnt,utno diffculter inuenirctur eis CJ‘ formd,Qrnomen, per eptod difecmerentur db dUp fundianibus. Q^deddm uerô tdm udrite fuerunt dc Idtè pdtentes,ut impoßtbile effet ffecidli nomme eds defgndre,dc nudtè minus fub certd forrnd edit pr ehender e.

Exempli grdtid:Conuentiones ilia putbus dm* mdduerteruitt Legum dutorcs trdddri dc domi* nijs cr uttlitdtibusrcrum,db two dd dlium muW (pioddmconfenfu trdnsferendis, quonidm dubiidt non crdt, zy c^uotididnä. experientid docebdt (pà pertinerët,cp(dm ncceffdri£ cjfeiît,ideo in formiSi Ggt;-fblennes,O' certes redddte funt,dddito nomine ijs ^ult;e jpecidlem dppeïldtionem ddmitterent, pet

-ocr page 55-

giUî ufus rcrum lt;td. dgenddm uitim nabis coninm‘gt;-ntciLrctur.Quidoc^uidem nbfoiuta,iüdcommunia, ut omnu pdterent omnibiis,rctmeri fdlM piice na f Otent,et Mtunli ture feuntione pernitiofd ui^ debdtur.Vnde fnnt coMrAätts nommdti e:^ mno'gt; mmiti,Ac (jMli contrdllits,lt;lui propter euidcittem AicpiitAtcm tdm nemmi poterdnt dij^Ucerc, ut db omnibus gentibus fdcile recipcrentur.

'R.clicpd£ uero commerciorum funiliones,cu/in tertumnonbdbcrcntcxitwm,Z!r ntmis Idtè pdte-t vent,utpotc,inmiïle rcrum circumjldntids ßnguUs boris Mridt£, non poterdnt certd lege conclude Quisemmomnid homnum pkcitd redè metid-f. turfQudrefub comum dc ndturdU dppeUdtione re mdfcrunt,ut dicerentur Pddd, couentioncs nudiC.

Et boe eA (ptod Vipidnus in.l.y ff, DepdU.fd. tm po^l gcnerdlem interpretdtionem pdüorum et conuentionwmfubijcit: Sed conueittionu (mepiiens') pierde; in dUud nomen trdnfeunt. Veluti, in cm^ ptionem,m locdtionem,inpignus,uclin ßipiddtio* nem.'Pdulus,ut diHum eH,colligit rdtianem nomi,t ndtorum contrd^uum, er difcemit cos db wno« mmdtis^tn.l.'Üdturdlis.ff.De pr£fcript.uerb. Eo dem^j pertiwt quod Hermogoje^ in.!.Ex boe iu-f’ re. ff.Ce lußiti.ztr ïur.probdt omnes Politi£ for* tnds ex lure gentium conßdret

-ocr page 56-

14 A C T I 0 N I S

BMrfiK,ctvm um introduila effent muk£ conf mertlorum forme, nuturdlii rAtio,Ac immmens re rum necefitM diHdhat, e^imm er ionum cffc,ut cofitueretur, nequis'm kuiufmodi mutuis negotii tionibia,fecundum humdni uffèHm inconjidntiAm, detrimento dlterim temere udridret: mô mdgis ut dfrmgeretur unufquifq; dd id quod femel pldcuif fet,ferudndum. Vtùe generdUter mtroduitum c^ Mture umculum,id eü,ndturdlii obligdtio. Vtre^, £lif 'miè uidcdtur dixiffe Vlpidnm md.i. 'm pr'mcigt; jf.De pdü. Quid enim tdmcongruum esl fideihi mdn£,qudm ed que pldcuerunt 'inter eos,feruamp;rei

Verum,ndturdlii rdtto omnium rerum opt'mii moderdtrix,cum tdm 'mimenfd,o-udrij difermmit effent hommu negotid e^fd(ld,fdcilè fudfft,ddeolt;^ propter neceßitdte exegit, ne eodem modo omnet ex omnibus negotijs pdßim obligdrentur.^si eniii 'mconumcibilc dxiomd: difmilid,nonreile ßmiH lure cenferi. Qudre Legisldtores medium quod^ ddm,de temperdmentu in rebus obfcrudtes,dele(li ddhibuerutmtroducede obligdtionis, hoc ord'tn(‘

Prmum, 'm conuencionibusfecundum prédit iids formds confummdlK,tdm effîcdx umculum dd miferunt,ut executionem quoq^ decernerct 'm 'mii tos er recufintes. Et hec obligdtio, fecundum «^ ture rdtionem, er hommum dutoritdtem prodit £0,

-ocr page 57-

D E F I N I T I 0. K Hi,merito eh diihi MturdlK zy- QiuiUs: Ex^qwe« di uero ddmmiculujAdio. Dcindr,m iÜK Art'cu'ii in ^ufbi« nMur£ ntio non pdldm dcccieretydppd.» rente turnen dUc^ud edufd dd u^m burndnum necef^ fdridy cojlituerutduthorUdte fud, Lcgiilt;^ipr£p:ri pto obligdtionetncptdnddydc inde Ciuilem feu Legt t'mdm nucupdrunt,uitlui tdm effedeë, ut exigi pof fêt per ddioné. Vtrdmj; dut ohligdtioné diffmt lu ^nidnui Infit.Dc obligdt.OhïigdtioCmc[uiens)ed ' iuri^ umculu, q«o neeeßitdte dfrin^mnr dheutut folded^ ret.fecundu nofr£ CiuitdtK iurd. Sic Pdu , tut dccipi utüt 'm.l.Lcgitmd couentio.vlpidnut in ^ I.lurifgcntiu conuentiones, in princi.jf. De pdfl» Dcni(^; in ülis fpeciebut,lt;iu£ no tdm pr£gndn* cdufdm in fe cominere uidcbdiitur, ut dd necefi ’ tdtem exeeptendi trdhcnd£ ejfent, ne nmis rigidd omnium didorumintroduceretur exd{lto,cu nee j fll« nominitM feruemut ut oportet, optimo tëpe* rdmëto reliept£ omnes couenttones fub ndturdli ob , ligdtione propter cofcnfumgt;fne executione turnen d{iioni$,relid£ funt,folu ut exceptionë pdrerent. Vlpidn. m.d.l.lurifgcntiu.^-SedcunuUdiinepiity 1 fid)e^ edufd propter conuentionë, bic confdt non j poße conßitui óbligdtionë. \gitur nudd pddio^obt. 1 nbsp;nbsp;tigdtionem non pdrit, fed pur it exeeptionem, hoc

tß^ndturdlemdefenfoncm.

Exbw

-ocr page 58-

I« A C T I o N I s

Ex bw déparet, quomodo ex ßäo coU^dtur «4 oil!gtitionif,Gretidm na pcrfcqucdi quod debetuf per obligdtionê.Sicut dicifoletiCotrudiui ejl rents tior dihoms de medidtd cdu/d-.obligdtio auté pro* ximior ^ irnntedidtd. ltem,CoittrA(ius eA eduß fpeeißcd, quid diuerß contrd(lui,producunt diuet ßü d{liones:fed obligdtto.gcncrdirs edußd cR,quo^ nidm omnes ddiones codem modo ndßuntur ex ob ligdtione,iuxtd.l.Licet. § .Ed obligdtio.fß.'De pr0 curdtori.Ciudmobrem,cum ß:ire uoluerimus, quf competdt ddio^reßieiendum eA fddum, uel dlü edußd qu£ loco ßiAi cA:ctvm uero dubitduerimtit an exerceri poßit ddio, er qudr.do,tunc Mueri oportet obligdtionem.VlpidniK in.l.Cederc dient' fß.De uerbo.ßgnißcd.Ailio enim eA executio obb gdtionii,utprobdt Vlpidnut m-l.in executione.^f' Dc uerbo.obligdtio.

Pr£tcrcd ex pradiAis conßdt,qudre ndturdlù obUgdtioßold reguldritcr non producdt dAionc,ii ßmdgndcdußdßubßf.Quidßpdßm extrd prédit AdtßormiU,ex omni conuentione ^ pdAo nuio fui/ßet concefßum im perßequedi in iuditio,res pn dijßßetm infinit um,er dd pemitioßßimdm cotait ßonem,cu'mßngulis pldnè horis oportutßßet udrii rc,dc multipUcdre dAionum ßormulds ßßecundti/lf immenßdtn pdAorum circunfidntidm, quod dbßur^ dtßi*

-ocr page 59-

DEFIN ITIÖ. I^

i.

» » f lt;nbsp;J

Hßimuwi amp;'tmpoßibik fùijjct,lt;irgu.ïn Auä.'Vt de termi.ßt nnme.cïerico.in prmci. Et De referenda fier. pAldti.^.ult.

( i » i 1 » i i »

Hæc omnid Mtem ßc bdient ,cum domines con Ueniünt,picifcutur, dicunt,dut fAciut Aliciuid fecu dumformdm ïuris ndturdlis «cl CiuHii-.iluôd ß con tri cdm ddmifmnt quicqiMW, («tic codemmodo ß eut ex conùentiombm,fecimdum ([MlitAton edußi dßr'mguittur obligdtione, dUds ndturdU e^dui li,dlids Ctuih tdntum.dlids ndturdli diwtdxdt^ Et proptered ex mdlcßcijs et (pidß mdleßcijs, dUjs^* fd£lorumß^eciebM,udrilt;e producuntur dHiones^ Nitm cum inter nos cogndtionem t^udnddtn ndturd conßituitycanßnuens eü,homïnem homini inßdid^ ri ne fus eße,ut dicit vlorentinus ind. Vt um.ß’.loc lußai.Z}' ïur. ^tVl^idnushdc rdtione reread, eiegdmer colligit obligdtionem ex fddo (s- mfdi duntdn.l.Aótionum generd.^ .Adiionum dutem. ff.Ge ddioni.O' obligd.'Et hoc cdc[uod t^odcfi.t nut dicit iw.I. ObUgdmur. §. Lege obligdmur. ff. De ddio.z^ obUgd.lxge obligdmur Cmc^uitycuM obtemperuntes Lcgibui, dlicptidfecundum prlece^. ptum Leg is, dut contrd fdcimus.

ÇtEterum,nonfutt tdntd difßcultds conßituen^ di formdm o' obUgdtionem 'm mdleßcijs,ßcut 'm Ci lültbus negotijs, djttdtjMtenusddumculÜ dttmett B ^M®

-ocr page 60-

iS ACTIONVM

^uo deUnclueiuci äßrmguntur,omnfs oWgdtionti twins generis funt,ex re ippi,hoc csl, ex mdeßeii contra Legern admiffb.Caws ind. Ex malcßiio.jf' De aHio.^y obligd.

Ex bis omnibus facile cil inteUigere, quid fgii ficet hoc uerbu (debetur)quAm Emphafirn habcaf. n'mirum,^uôd cum efféin debeatur, habeatq^ dit gnam luris caufamifetundum qnam Index proini ciare pro adore pofit. Nam iußißima régula eik Quèd ubiex nuda padione non ddiuta Legia auf thoritate, inefficax ed obligatio, multô magis «H nullus ommnà debitum cil, nclt;ß naturale neq^ dt title,ibinullaproducitur adio. Quxautemftmtt dapadio,pulchrètradant Paulus md, Legitisni conucntiOjVlpianus ind-turifgentium. §.Sed cu/it nuUa.f'.Dcpad.luliamisind.Solent.ff. Deprdt feript.uerb.

Pro'mde,ficut fnc debito non conflit adio, iU nee fne adione iudiciwM.Vt ft effeadfima excet ptio,qu£ reucrd,c^fnc calumnia fc opponi pofl a'’uerfario:Tua non imercjl,ucl,Tibi nulla comf1 titadio.luUanus.ind.Sipupilli. §.ul.ff.Dcnege^ geß.C^uanquam enim(inquit) hoe eiimputari nogt; pofit,cur alios debitoresnon conuenerit,quoniia^ conueniendi cos in iuditio facultatem non haban rit,quid nullam adionem tmendere potuit.Et m-l

-ocr page 61-

SOLENNITÉS. 19 C^uoties. §. itemßtemporali.jf.'DendminijlrAt* tuto.AduerfM Alios emn(Ait)experiTi,jine dHio* ne nonpotuit.

infumm.iigitur^Adio dUud e^ nihil,nec un* i^Mm dhudfuit,qudtn fdcultds feu pcrmijfus Iurii dd perfetpiendum^dc db inuito dduerßrio exigeit dum,id quod cuiqi turn ex Lege fcriptd ^ turn ex lotto or lt;equo,fc debetur, ut legitimdm executio ttern ddmittdt infderofdnUo iuditio.

DE VETERI ACTIONVM SO* LENNITATE, QVAT EN VS HODIE SIT MVTATA.

V A ex cdufd MturdUs luris, Oquot; ^ pulchro rerum ordine dHioncs prit, mivinfuermt mtrodu(ilt;e, fuprd dixi I wiw.Nc»« cum uitd nofrd ob corru ptdmAdieldpfundturdntfitelitibus trdnfgi non poffet,mcliui erdt iuditiorumformulds mtroducea re,qHibus iudice cognitore hommes difceptdrcnt, quAmferre„ quid quotididnis difidijs dd drrnd e3quot; 'rixds proßlirent,LAequißimum,m pfmeip.jf. De ufufruil.

'Porriftominemhomimlupum effe,uerifmedi ti fokt. Et proptered^ cam }iebrlt;eos Geus inter

6 i ^^«4«

-ocr page 62-

ÎÔ A C T I 0 N V M

fe quAM cotinm^ißimos eße,rcilißimcqi confcitit re ucUetfCertäi leges tulit,ut ex pr^ßcripto res iti diedrent. Quo nomme Maßes,gloridtus dpud pa pulum lfrdëliticum,0'eonmiemordns beneßeid et prudentid Dei:Qu£ ei^(mquit)eü dlid Gens ßc inclytd, uthdbedt cieremon!dsiufld^;iudicid,et (_ uniuerfdmlegem,(iudni ego propondmhodie dittè oculos ueßrosfBcutero.iiii.

Udciue ut progreßum ddionum diligenter ob^ feruemus, trdUdndd nüc ßmt ßrmuldrum mitid, quibus uelut in drtem ejMnddm rcdd{l£ funt dHio nes.Principio enim rudes erdnt,Grnulld ßolennitd te compoßt£,utpote (luibus duntdxdt dudu ndtu^ rdlis rdtiónis controuertentes uterentur, ndrrdii tcsßmpliciterfdäißeriem, O' reijcientes omnü dd drbitrium Mdgißrdtus. J^ihil enim ex certi formd oinßedem petcbdnt,ßed quid ïudici pld'f ' cent, expeddbdnt. Hoc modo o populum Ro* mdn£ ciuitdtisprimumßnecertd legc,ßnecer^ to lure uixißßc, omnidqûe mdnu d Regibus cfßgU berndtd , Pomponius c^duthorin. I. ij-inprin* cip ß^-'Dcorigi. lur.Hdnque mdnumibi oportet intelligcre,non Tyrdnniedm uiolcntidm,cum ple'' riq^ Keges inter optmos Principes numerentur: fed fupremdm Kegis pote^ldtem feu duthorit^' tem,qudiubebdt Autuetdidt dli^uidifecutmtdn'i

-ocr page 63-

s o L’EN NI T A s. . tl luw tiXturilrra rutionè. Et mediutßdiuf jic^uispri »Mit iUi tcmpor«l cum po^erioribui content, uide bicßci[c,quxm non in multitudinelcgum er fen'' pu iuris confjiit ReipubUcig füiis et increments.

VojieA uero cum per legitos KomMorum,pe'' tit£d, Gr£cis CinitAtihus inSlitutioncs er leges in decem tAbulis eboreis perfcritpt£,3.om.Am tun’)' dem Adfcrrentur,Anno Ab urbc conditA tricente* ßmotertio ; cum^i feejuenti Anno du£ tAbui£ ui* dereMurAdijcicnd£,tiim primum exbis duode* emtAbuUs Adiones çompojît£, er in certM for* WAS rcdAd£ funt,e^uibusbommesimterfedifee* ptArent: ideot^ûc legis Adiones, id ed , legitim« Adiones dppeUAt£yC[uibus CT 'Pr£tor fuM Adiecit. I.ij. §. Deinde ex bis legibus . ff- De origi-iur. Sie^uidemßc bubent res mortAlium,ut Aliorum in* uentis fernher Alieiuid Addendum pKtemi«, ctiAmß Alic^uAndo non expediAt . ç^uict^uid enim pofle* ri legumferiptores in monumentis rclic[uerc,id to tumtAnciuAmßmi£ Atiofe,frimum Gr£ci,dein* de A Gr£cis K.omAni,mutuAti fumt, er per inter* fretAtionem multipUcArunt, Ficino Oquot; Eufebio AdipulAntibus. HAS Adiones ne populusEomA* nus pront «eilet inditucrct,iuris prudentes, qui* bi« fummA interpretAndi potedus erAt coneejfA, ^ eert AS, e^folemes eße uoluerunt, exidimAn*

B 5 tes

-ocr page 64-

22 A C T T 0 W V M

tes ßc fare,Ut ddfeüus humanus dd Utigdndum df lioqui prapenfus, his modis uelut repdguUs qui'gt; hufddm coherceretur. Solcnnitdtem dutemdici-f t»iit,ccrtdm oifcrudtionem, ucrl-gt;orum,pcrfond^ rum,nel temporisMe mKcupdtdm,(luod fold fei’ Vdturßne cjiidlibet dddititid mutdtionc. Sic fdit lusin.l.Cum plures. ^.Cum. tutor.jf. De ddmimf. tutor. Solcnnid tittciuit)manerd pdrentibus co-gt; ^ndtifiüe mittet.Solennid uocdt,(iuid certo tempa re fnittebdntur,ficut idm nunc quoejue certis tem* poribui dimi, munufculd mitti folent.

Solennitds igitur dHionum duplex introduced hdtur : Alterd impctrdtionis-.dltcrd formuldrum.

Cired impetrdtianem fc obferudbdtur, ut ned mini liceret in iuditio experiri » tuf impetrdtd prins dgendiformuld d coüegio Pontifcu, c^uora authoritdtc decldrdbdtur,num cuif^ueddio cont» peterct,dnnon. Vnde iudittdordindriddicebdnd tur,db ordine Pontifcum.

Alterd folennitds erdt for maldrum in exen rendis ddionibus. IJdmformuld: qu^ddm uerd borum prdfcribebdutur, (Quorum dada iniudii ci]sf c fucrdt experiundum, ut qui uno fortcuer'' bo errdjfet,totd cdufd cecidiße uiderctur.Ciud rd tione Pdulus,uulgdrcm formuldm pro ddionc di^ xit,in.l.Seruus.lf- De fur-Lt cdufd cddere,feu cd^ dat

-ocr page 65-

s o L E N N I T A s. t? dere^ornwl^iicium eH^dpui ïujimiinumiu. §. Si qHW. I»^lit • De ndioSi (^UK (.incjuit ) dgemf ïnïntentione fui pimcomplextKfuenit (pÂm di cum pertïw:rct,cAufd eddebit, id cH, rem umit* tebdt. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;,

Eth£c lt;[uidem obferMtio impetrMddrwind'» ilionum dlupidndiUyboc çH,centum propemodwm Mmt^dpud collegium Pontifiewm fuit, tdndem id'S! Wen dd Prxtoremtrdnsidtd: proptered, cpiôd hoc dccldrdndi offeio dd dudritidmdbutebdntur.'Ven debdnt enim potiut,c[udm concedebdntpro turc ddionet.SubMe ergo Pretor mteUclld fdHi fc» rie, dut concedebdt dilionem,dut ex cdufd negd'» idt. 'Vndc uidemm in PdiUis Pr£torumh£c ucr» id:tuditiwm ddbo:luditium non ddbo.

Pt turn pduldtim in defuetudinem dbire coepit iümis rigidd uerborum feruitut, «JM« pofleritdti WKko redim dij^iicMt,(pidm rudis Grecorum wi dgenJo libertdt.PdUum qKoc(«e e^,ut omnid iudi cid cxtrdordindrid, feut print d cóllcgio Pontif ewm ordindrid,uocdrentur.Pdului m.l. A^io nei-gociorwmgeHorum.ff.Dcncgoti.ge^. tufinid^ ma m- § • uUi. infit. De interdid. Ndm quotief ( m^wit ) extrd ordinem im dicitur, (pulid hodie funt omnid Micid, z^c.

Eo dute tepore Prtetorum duthoritdt ([udtum P 4 di

-ocr page 66-

Î4 nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;A CTI ON VM

nd conßituendd iuditii Minet) dd fammum per^ àuâdeflfdftigium.Vtuclbinc uideM,(luj.m imf^ prudenter Idpß ßnt, qui ddiones PnetoriM did pMMt omnes^qudt Pretor daret, Cum udionent ddre,ßt Adorent Ad mtendendAm Adionem Admit tere.Porro: Pretor or Ciuilcs, z^ fuds AdioncS dAbAt,uel negdbAt.Cicero in Vcrrem:Si quis cum pulfAß'et,edixit fe iuditiuminiuriArum non dAtu'^ rum. Quiequid Ab eo peterctur, iudieem defuAca horte dAturumdpß Autem nullius rei Adionem fe* fe duturum,

Huius Autem mutAtioniSi buud dubiè mAgnAm fuppeditduit occdßonem Appius CUudiusmon die decemuir,fed centum dmplius unnts poßcrior,qM cum buiufmodi Adionum fornudds in libros, quos fdflos dicebAntiredegiffet : Cneus Plduius fcribd dusfurreptosbos libros populo Rorndno trAdi^ dit,munus Adeo grdtum, ut Tribunus plcbis ZT Se ndtorßcrct.Suiuquide ßde buius fcrib£ dißfUd tdncMihi uidetur redißime expoßiijfe omnibui id quod dd omnes pertinebdt. Lij. §. Poßed cum Appius.ff. De orig.lur.

C£tcrum,cum Adhuc tempore Conßdntim 58. Imperdtorisdliquomodoin exercendis Adm mbits impetrAndisq^ nimiA effet curloßtds, ex qu^

eld eludcndwm cdlumniofe

exceptioneS nAße^


-ocr page 67-

sot ENN IT AS. 2f UAfccidHtur, m uniucrfum femel omnes fonmldt f:^mpetrdtioncsfnbUt£fimt,per.I.], çy.ij. C. Def}rim!..zy impctrd„Qt(cmlocuin pleritj^ ftlfo mtcUiguitt.zy ufuiÇut fokt) kbripuittidomnem di {lMd£ i^iionk inconf.dMidmyCiM.f liccdt nue pdf funjinculUucrhorum O'y^^um cóh£rentid ^ or dine,negotium,utcun^i in bucedm uenerit,lt;ipud ludicemcffutire. id(luodddeà ficiunt edußdici^ ut non tdm libellos,quÀm uolummx edufdrum ferid' bdnt,quorum exitum nee ipf,nec indices tenerc pojfunt.

Ojiorfum igitur omnid b£c pertinebuntf Hue certè,ut dlicnd pcrkuld edutiores nos fdcidnt.£x pertos enim uidemus dntiquos,incommpddm fuiffe nimidm fmplicitdteml,egis XI ï.tdbuldrum, cu nihil omnino formuldrum effet m luditiorum dk' fceptdtionibus exercendis. Videmus item, qudin pernitiofd fuerit pojlerioris fcculi nimid, formuldd rum curiofftM e^fcrumis-t^unc tdndem fultoru/m mdgißro exitu edoHi fumas, qudntd KeipublicA id{lurd,rcceptdfit mcompoftd perfecutionum lU bertds,qu£ ftnplicitdtis iuxtd dtq; formuldrum ni hil exempli retmet.

Proinde,remedium huius mdU hoe fuerit,ut me iiocris qu£ddm formuld dbfq^ uerborum feruitud ie,diligenter obferuetur,Mdchcet,ut non dlij drti*

B $ «U

-ocr page 68-

1« ACTIONVM

cull feu poftiones (feut uoednt) conger dufur mil beUos,qu'ont fut neceffirij ad ndturum mfitutiC dt’ (tionfiitum contpofta Mem ordine referdntur, ut tpfumpldnèdiflioni'S nomen uidedntur exprime-re. Eth^c (piidemex fententid funt Tit. C. De formul. ey mpetrdüo.Çiuod uel cx.l.ij.hts uerhii decld,rdtur:Si upturn rei,O' propofto ncgotio cogt; petentem edm effe confit er it.

Qjtdre ïdfon ïnfit.De düionib.inprmci. re.» Hifimè dixitidflioncs o hodie formulé effe. Vrt de o exceptio mepti libeUificut dd cdlumniofdnt difèrendi iuditij dnfdm ddmitti non dcbet:itd rur^ fus,ßex legitimd, cdufd reüè obijcidtur,repudidn» dd non cA,ut trddut Ferrdrienßs in fui prdxi,De fbrnM.rel^on.rei conuent.

Ex bis dppdret : Origmem o edufdm effeien tem dilionÜ,ndturdli et Diumo iuri tribuendd eße, progreßum uerö o formdm,V.omdnis LegisUto» ribm.tiinc uidet,quoties fuerit Mridtus formuld» rumufu^,cum tdmen interim immutdbile femper fuerit o ncccßdrium,boc ipfum ({uod dHioncs cX ercedntur.f^dm glddij poteflds dduerfui uim mulo rumgt;c^ex Deo,B.omd.lQ11 t-GldduK non cfi,jgt;» ne iud tißmeij; iuditid ßne ddiombits ■ Simul ergo infitutd funt lure 'Diumo feu Mturdli. Nc^j enint inter ißd difl'mgucndum ed, spidtenus ddformudos

morci

-ocr page 69-

s o L E N N I T A s. 27 movesdttïnct.Vndcïurifconfulti d^iioncs ipf-tf, frecjuciiter ddpeUdnt ïuditid-.e^y niter dum obligd’* tionem decipiunt pro ddione. Pdulm in.l. Hdturd lis. §. Pt iie^uidem. ff. De pr£fcript. tterh. Lo’» que s de rerwn permiitdtione:'Duhium({nqitit)non ed,ndfciCiuilcm obligdtionetn/mqud ddione id ucttit,a-c.

Ex eo quoq; dppdret,dh initio Legum fuifje di. dioesdicet rudes zj‘ innommitdS:P^utd nulld Lex imqudmfuit pr^cipiens dut uetdns dUquid, qu£ no oiligdtioncmhdbcret. OhUgdtioduté fldtimddio produceidt. Cur emm fèrretur Pex, niß obligd fetfubditos ? Qjtorfum obligdrentur, nifi liceret eos dliquo modo dd futisfuciendum compeÜeref Çiÿdmobrem etidm hodie ß nomindtd no reperide. lurddio, tdmencondtdio exPege conccditur,du tore Pduio in.l.]. ff-Pie condidio.ex Peg.

Nfc ctuqudm dbfurdum uidedtur, ddiones ex iure ndturdli feu Diuino cenferi, cum tdmen for* Mdm or folennitdteindïure Ciuili deceperint. N* CT tufinidnusPrincepsin.§.Vcndit£. in fit. De rer.diuißo.loquens de folutione pretij,dut dUd fd^ tisfddione pr£ßdndd: c^uod quidem (mquit) cd* tietur Lege XII. tdbuldru/m: Urnen redè dicitur V turc gcntium,id ed,ïure ndturdli id effici. Et fkiè quid dttinet hic nudtum dlteredri t N4W to« turn

-ocr page 70-

18 A C T I 0 N I S

fum ïm Ciuile tdmetß per ornnid non defcruidt ß^ plicitdti ndturdU,quod fieri non potefi propter ni^ midi rerum circu'nfidntidi:tdmen nunqudmin to* turn recedit d ndturd,ut fuprd diximm.

Exhis multds DoHorum ociofM difi)utdtione5 cnoddbii de contrdilibits,dc ddionibui, de mdtri* tnonio,de beüo,de feruitute,^^ dlijs idgetm nudt tii,quibui d lure pofitiuo quidem determindtd e^ formd,rerum (ttx perfondrumudrictdti conuemés' Herum origo, cdufd,ccrtdq; notitid,in ndturd e^gt; Sequitur ergo,13drtolum,dlioqui bonum uirurh nonnihH in hoc hdllucindtum cjjc,qui origmem amp;nbsp;(dufdi dd luf Ciuile er humduum refert,in.l.Erdi ter d fi-dtre.ff.De condiil.indebit.Etin.l. Itdfiu puldtui-jf-Oe uerb.obligdt.

IJlultè mdgK dutem ufq;dd pernitiem huwi^* nie focietdtis errdnt illi,qui fomnidnt ucriui quid* probdnt : Chrifiidnis nonlicerc in luditijs di*' uerfiesproximum fimm experiri,citdiues feriptu^ rum fderdm quidem,fed impertinenèem,lJidtth. P ïidbeto beneuolentidm cum dduerfdrio tuo,erd‘ Euc.6.Et db eo quidufertqua tui, funt^erc. Itdd Mdtth.^.Et ei qui te uelit in im trdhcre,erc. Qÿ bus in îoeis C H R i S T V S ferudtor nofter, d^ lumniofdtn proximi molefidtionem, erpriudtnd urndidim prohiba. H^dgifirdtui uerà cognitio* ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iteid

-ocr page 71-

V s V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^

( nbsp;nbsp;nbsp;^M,^fotellJ.tcnt ([Mm ipfe dédit zi^confirrnduit,

, nbsp;nbsp;nbsp;tio eleMt:ut dodißimi lt;^uidlt;tm uiri phdMticK lüis

, nbsp;nbsp;nbsp;dudum rej^onderunt.

^Deinq; z^iUi f.ühintur,qui referunt Tft.Dc for J nbsp;nbsp;nbsp;mul.o mpetrii.dd tempord'PontifictimKotnMô

rum ,'ß (filins primum impetrdbäntur ddiones. Hdm corum duthoritds diu ante ConßMim Cdfd j nbsp;nbsp;nbsp;ïK tempord,dd Prlt;etorein trdnsldtdfuü^

■ DE VERO ACTIONIS

V S V*

0Nd«tfW ddione foreß pdßim z^ ß ne deledu, nee dbßß neeeßdrid edufd debenntiuti.ïnprimis enm debitor, dnted(p(dm conuenutur in iuditio, dd eimdui ed,?^ ciuUiter interpcWdndus femel dtepië iterumfi fieri poted,per creditorem ipfu.m,dein^

1 de per dlios bonos uiros,ut debitim prdßdre ue^

1 nbsp;nbsp;Ut fine molefiid.Admonédui eR^^Mnto difpendio, iton folwm corporis or pecwnidrum,ueriim etidm j inim£ fufeepturus fit Mitium contrd confeientidi j fi veeufduerit ddre dutfdceré id,epiod ex bono ZT , nbsp;nbsp;nbsp;«tq«o debet.

1 Et (pidmuis hxc ddmonitio cluibufddm uideatur , MdnitMtüi Meant,fitdmen reHc perpenidtur, , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;vertunt

-ocr page 72-

JO A C T I o N I s

certain crit,lt;{uàd ex lure Diumo er hamuno om^ nibut modis obfenund-i ßt.'Et f rostered., c^mbuß dam in lacis optima rdtiane non Mdiri m iuditia creditorcm,nißßcddmonucrit debitorem. iuxtd iïlud:Sipeceduerit inte ßlt;itertutts,uddcer drgt; ^uc earn inter te er ipfam [olum,ercAtcm: eind de re(tncpiit Procuîui)uolo ut curnHybero loiptd^ ris,ne rem ilUcitdmßeidtd.Quiddm liyberus ff‘ Deferii.urbd.pr£dio.Qj(drdtione olimin RepM bbed Romdnorum benc conßitutd, obferudbdutut demmeidtiones, qii£ debitoribus in perfondin foi' Icnnitcrßebdnt, dntcd^Min conuenirentur dpui iudicem.Vnde condiéiioncs dppcÜAt£ßwt d{iiogt; nes perßgt;ndles.Codicere enm,prifcd Imgud demm tidrc eii.§.AppcÜAiims. Inßit.De düton.ltcm.b Debitores.C.De pigno.Debitorcs(inquit)pr£ßn tcs,prius demmcidtiombus conueniendifimt,zycgt; l. EmiUus Ldrgidnus.ff’.De minor.De monitione ni de.c.Voluit.Tlciudi.

Inter Iuris pr£ceptd primum numerdtur, bot nefle uiucrc. Honefidti certe ex diametro reput gndt,ß quis protinus ddigat debitoremdmó er ft* ipfum, dd iuditidriam mole^idm,(iudm uno dut dit tero uerbo fortaßis cuitdre potuiffet.

Vndeboni uiri controuerßds olm iuditiorutn abborrere[olebdnt,ueluti rem nonddmodum bot neß^

-ocr page 73-

V s V s. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;H

^^dm ,ß ({UK [xpe wrfdretur dpui iuHccm^ Qk3 nomine Vif idma : üxc enirn {m([uit)iKrecu du cogtlMo eiiK ^Hi (ît« execriitur,non fît uitu-^ penndd. t. itemßres.§.VotèÜMtcm.ff.'De dU end.iuditi.mntdn. eduß.ßdd.

Soerd.tede Pldt.uetuit iuditid 'm Cwitdte mul tipUcdrt,nc ddretur duihus dnfd ïiHgddi.Çiuonid hwndmu ddßdns ddeotrouertendu ndturdfdciïilt;s tßteßc Vlpii.'m.l. lié ß ims. § .»Iti.^.Dc drhit.

Itidem Strdbo Ub-Vl-refert fosquibi« fulwn* Wi: fant loges er iuditid, plerimcpie uiuendi ritu deprdudtos inucniri.Uutritur enirn controuerten Ai lihido,multitudinc legum er iuditioru,m,negle'»-Üd interm ciiiili uitd. Sient Athenienßbus ßepe per tocu obijei folebdt, et ß:rio tdndë exitio ßät, lt;luod ßriptitdndis multà mdgis, quî obßeruddis le gibi« diiîwu intëdercKt.Horrenda bodie exemple funtßc[uis circu^icidt.iu^ini.CxÇdr inter bonos uti^i principe s nutnerddus-.iiunc ddmonëdt fumnt (mf^uit^mdgnd curd egiße cos t^ui turdßußnebdt, ne fdeile homines di Utigdndu procederet: Qko4 Ct nobis jludio eji,ln^.'De peen.tern.litigd.m pnni ludicis ^«0^5 pdrtesfunt in hde re,ut ft dnimdi

uertdt dHorem dut reum, pUne cdlünidri, hwIIk^j conMcrticiidi uel ießnicnii ins hdbere,^dtm eum i wiicii Imwnc refeHat, etidm non pojiuldnte

Adury

-ocr page 74-

$t A C T I o N I s âduerpirio.'NJ.m ludex boni (^^ innocentis uiri óf pcio fungi debet,cuius pr ints partei pint curare, ut Utespne calumnid procédant.VIpianus in.l. Ca tene.ff-Vami.erdfcud. Etm.î.Si extraneus ff-De iur.dotiHec enim(m(piit)cpuifyua ludex proprijs duribus audict mulicrcm diccntcm, cur patrem, qui defuo dotem promipt,non urferit ad exolutio ncm.Accedit.l.ulti.C. Vtnem. priuat. titul.pne'» di.fuisimpon.Vbi ludex cum officiaUbusfuis pu^ nitur^admittens probibitam aceufationent aducr^ fus cos qui depommt priuatorum titulos.^^am ont nibus deponendi authoritas iure coneejfa cR, cunt pubUcis tantu rebus, titulus dommij prxfcribi dca beat.

ScctmdoiSi debitor contempta huiufmodi ad-^ monitione,recufauerit prepare debitum, cr caugt; faßt talis quant prorfus defer ere non pofis, tunc tn funinta rerum ncccßitate, ad iuditiariam perfea cutioncm^uelut ad Triarios milites, proccdcndwni ell,bona pde tamcn,ut plane cxifimes iure tibi dc^ beri quodperfequeris,nc facias ealumniam protd mo tuo,cr ne cum alter ins detrimeto locupletcris, l.Nam hoc natura.ff.De condtH. indebit. Emmut ro,is qui feit ßbi ab aduerfario nihil deberi,pagat in iuditio,non de damno,fed magis de pneda foltci tut ell,utdKitVlpilt;tnus in.l.Si mmoris.jf.ric admi niprd»

-ocr page 75-

V s V J.

Hi]ird.tutor.lloc(lutdocebitJ-fMcoit feientU, ([uie nihil dUud eïl (^itAm fccrctum CT tii^ fAÜibilc fiüi nojiri iuditium,amp;fw^f teftcs,Ht did folct,utrum reuera credit dilor,M jinudet fe hd^ bm iujldmdgcndi edufim. 'Promde, rieumnema fdlletyiihommibuiUtcivncli impondt cdlumnidtor, Deledui ^«oqj diligenter ddhibendm eH/futi* Min negotio competens jit dgcndi f^ecies, ne epeis ddionem prorfut dbhorrentem intendens, repuli fdm pdtidtur cum idHurd teporis cb fwmptmim^ (iui£ inuejligdtio quomodo ftdenddßt, obiter de hniduimiK ’m formuld muejligdnde dÜionis.

^ihil obildt^epiod nonnuüi 'm ore hdbent: Nc* mini denegdndum eße im.Et eonfeientidm iudicif^ non hdbere locu m coghofcendd lite. N^m primu, non negdtur im ei^e^ui opt'mio iure, dtepte fuijpßitt tommodo,non ddmittitur dd temerdridm litii mo‘gt; lejlidnijCtreru/m fudrum iaHurdin. 'De'mde,tudex eonfeientidm fudm ex mdnifeßd rd ueritdte ndtd, fe^ui debet:imó,non hdbet cpiod tutiui fequdtur 'm omni re-Vimediuifidites qui trddunt dupheem m tudiee eonfeientidm,nthildUud doect, quMt ipfdm fdUendi drtem,cr léquitdtii euerßonem.

Tertio. Captd idm neeeffdrió dpud ludicem li te, nuUd ddhue oeedßo prttermittendd efi dd coM ponëddm controuerßdm,ßue per Utigdtores ipßgt;T, C ßue

-ocr page 76-

54

ACTIONTM

fine per dduocutos procurüores,Mt per aUo! bonos uiros. Longe enim honeßißinM opera eâ, ^«iC 'm hoc collocatur.Papini anus : Arbitro c^uot^i ('miiuit)accepto,patrescommunem hxreditatem diuidétes,pietatii officio fu'nguntur.bult.ff.Pami. erdfeund.

Et epto magis latißima tentandae tranfadionis cccaffo praibcrctur controuertentibns.erat oUm pofleriorfcriarimpars^hoc eü,poü Diuinum cul turn rclicpia^ad coponendas lites defimaia, qua nuc ad luxum,e^ potationem,rixarü fomitem utimur. l.ulti.C.Defcri.Ad fefe(inquit)ueniant aduerfao rif,non t'imcntesffubeat animos uicaria poenitudo, pada conférant,tranfadiones loquaittur, amp;c, • sic itaq; Chrißiani,adiones ßbi competentes^ uelut 'mfrumenta exigendi dcbiti,nihilà m'tnus ex ercere poffiittt fecundum iuris prxfcriptwm,quant alias res ad externum ufum pertmetes, modo fern per ambiant concordiam bonaßde. Ntfm htc eß ue rusadionum ettr iuditioru/m ufus,ut cum aduerfa* rins nuUo modo sus tuum tribuere uoluerit,tum ucl inuitus 'muocesMagißratü,ne priuatis rixis utrin^ que in plures malorum occafones mukiphcatis, publica tranquiUitas turbetur.Vnde lulianus: Coit (entire autem(inquit)uel fuaffonte debet,uel iudi^ ceimminented.lïuiufmodi,^. uiti-ff- De legat.f

-ocr page 77-

DlVISIOf $Ç

PKIMA ACTIONVM DIVISIO» A CAVSA EFFICIENTE.

] 0Ä diffiftitioncin dólionis gcnerdlu ter propoßtdm,proximti efi^ut j^c* ' des eius,(iu£ propter immenfAm ne gotionm dmerßtdtem Mruntur^ca tnodis diuißombtis fimmitim expUcentur, argu.h penult.jf.De Mri.tJ extruordLeognitio, Cogni* tionum numerus (tniluit Culißrdus) cum ex uirijs edußs defcenddt,in generd diuidi fdcile no poteii, niß fummdtimdiuiddtur.

QttomugisdutemremIdtißme pdtentem di certos locos cotrubumus, openepretiumßierit fin gul.is diuißoncs,ex ßngulis qudrumliiet reru cdu* ßsproduccre,uidelicet,cfficiente,mdteridli,ß)rmd a^tr findli:ut hoc modo dd certdm ddionum cogni tioncm perduedmur.id lt;[uod iufiïnidnus ^«oç non nihil obferudfßUidetur, Infiit.Xie düioni.

Ecce emmycumnudti dcudrijfucrint dpui Ro «M.(noï Kdgifirdtusim ordmes,mmirum uolenti co gnofecre dftioncs^dtim occurrit cpt^fiio decdU'^ fd edrum ejficicuscyhoc cll,dc duthonbiKcjui cfß* cerunt ddiones, e^ in formum redegcrunt. N«w db uw codem^ Nidgifirutu proeeßerint omnesf Sic Cdilif ^ Pomponio fdduri Legum interpre C 2 tdtionem

-ocr page 78-

M ACTIONVM iätiottem,duihores cärumrcpctimt db tneiwdlu'd iii RomJ.n£ Ciuitdtis-.^Mndoiiuidein ii^uiAuthor rent rei non tenet, prindptum nefeit : ^ui princigt; pium ignordt,ii rent ipfdm non reHè percipit,cu* impotißmupdrs prmcipiume^.l.j.Qf. ij.jf. De orig.iur. Rddem rMione Vlpidnui exphedturm la cosfujpedi crimnis:'Prmum igitur(mquit) trdde mils unde defcenddtfufpecii crimen. Et pdulo i«^ frd:Sciendu cR(dit)fujpe£li crime ex tege XII. tdbuldrum defeendere^hoc eR,dgnofci per Legcnf Cr puniri.i^efeiremus emm crimen eße, niß LeX diceret.

Hdnc igitur clU£flioncm edufe cfficieittis dh^ folusint du£ ßquentes diuißones, ^ perducut nos in cognitionent ddionum tdli compendio. Omîtes diiiones, dut Ciuilcs funt, dUt Pr£ta.

ri£. Vlpidnus m. l. Adionum. §. uit .ff. De ddioni. zj- obligdtioAußinidnus obiter in. § Sed ißte.inßit.Deddioni.

Ciuilcs ddiones cêfentur,^ult;e ex Legibus X11. tdbuldrum,Plcbifcitis,Scndtufconfultis,Pr'tncipwnt pldcitis,Reßgt;onßs prudentum,ßgt;ccidliter introdu il£funt, dcformuntdcceperunt. Quonidm exhis pdrttbus cofdt totum ius Ciuile. § .Coi^dt dutcin.. Inßit.De lur. ndturd. geitti. er Ciui. PdpmidmH in.l.las dutem Ciuile-IfDe lußit.zif lur.

Pruilt

-ocr page 79-

D I V I s I o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;J7

'Pr£l:ori£ détones fimt,clu£ ah honore er Mi* ^i^rdtu 'Pr£toris, honordri£ ciuoq- dicütur,quôi «h tpfo Pr£tore ex lurifdidionc, ucl ddiuuMdi» Uel fupplendi,uel corrigédi ÏWK CiuilKgrdtid fue fini introdu(l£, propter puhlicd,m utihtdtem, epü ufm rcrum erexperientid c^uotidie doemt Pr£to* rcs,ieciuitdtK femper jiudiofos.d.l.iw dutem Ci«{ le.^.ïniPrfitoriwm^

differentiae ET OFFICIA HARVM ACTIONVM, gt;

1.

K———11VIL E S dHiones perpetU£ [ma, hoc cSl, exerceri poffunietidmpo^ dnnumufq^dd tentpin ex edufdrum _________circujldntid, udrijs modn Lege pruç fcriptum,non tdmen ultrd.'X. L.dnnos.L.Onmesgt;gt; C.r)epr£fcript.trigint.dnno,

Pr£tori£uero nonmvnepudm tempor dies funt, id e^,mtrd dnnum diniur, nideUcet, cum pœndi» continent.tidm er ipjiui Pr£toris intrddnnuerdt. imperiumtut eSi Tit.lnjiit.'Deperpe. er tempor, adtoni.

IJ dudes ddiones uelut Prmcipis Iuris,ordi Itdrièdicumtureripfoiurecompetere. '''

Pr£torilt;e dutem cxtrdord'tndri£ cenfeniur,dc , nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;C 5 Pr£tO4

-ocr page 80-

Jg A CT I o NV M

Prxtorisfuhpdio conccdi.§■'Nondutem, Inßitu. De perpetu-et tempo.dHioni.Non dutem (influit') emnes drones lt;iu£ in dUlt;iuem,dut ipfo iure com-t petunt,dut d Pr£tore ddntur,zyc.

nine fit in multii j^eciebuitquodcivmdïiquti Ciuilis dHio potcH exerceri, ceffict Pr£torid. Vlpidmts in.l.ïn cdufi£,inprinci.ff. De minori.ïit cdufie ( mquit ) cognitione etidm hoc uerfdbitur, Itum forte dlid ditto poßit competere citrd in in^ tegrumrefittutionem-Ndmli commtmi duxiïio, ttrmero luremunituf fit,non debet ei tribui ex* trdordinirium duxilium : utpote, fi civm pupillo contrdilu csl finc tutors duthoritdtc,nee locuple tiorfditui eji.Etin.l.\.ff.DePublici. 'mréditio. lAcrito Pr£tor dit(nondum ufucdptum)Ndmfi ni’ Juedptum effet,hdbet ciuilem dilioncm,nec defide fdt Honordridm.

C£terum ne hichdüucinemur, ddmonendi fu* mut diligenter:ddri ditionem 'd Pr£tore,non fem* per fic dccipiedum cfie,(lMfi db co fit mtroduUd-, ^uonidm inter dunt (tr Ciuiles dHiones dedtffe di* citur. Q^x Mj re multum errdruni Doitores, ut fupr'd diccreccepimm.

Pri^tores itd^ue Rorndni fummdm iudiciorwm hdbebdnt potcfidtem,fcilicct dittefufeeptdm Impe YAtorum Mondrehidinidiiti db eo,lt;iu(gt;d pr£ireni popul9

-ocr page 81-

D r V I s I o. ■ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;59

populo,^Udß pr£itorcs,de quAtu Lex XILtibw Urum ßc inc^mt: ïuris diß:epMor,clui priMtd in dieet ludicunuc mbedt, Pr£tor eßo. If iuris Ci* wHseußos eßo, huic poteßdti parento . Quot* cuitiiue Serutus er euertt, populusueiußeritftot fwnto.

Ex cpiibta uerbis ^lppirct,Pr£torem urbMum iußiffc iudicnre.Pr£erJit emmßirtitioni iudieum V fubfortUioni, hoe eü,per ßjrtem Cir fortuitun euentumdcßgnAbut ex decurifs Qr ordinibus cor, ^ui quoc^uo tempore iudiedrenttiüorumé^i nomiiU in iilbo ßio defcrAebiit.Vndc fortiri forum^forti* ri turifdiäione, fortiri eßräum dieimus. Vldne,ß reijeiebdutur lUdiees,feu (ut nunelocpitmur)recit fahitur, fubfortitione in locu reieäoru fdeicbit, Eddem poteßdte Pr£tor Romdntis,eum lus im petrdnd£ dätonis d CoUegio Pontißcum dd eum trdnsferretur, däionem ddre uel denegdre fo* iebdt,ideä, fdeultdtem dgendi .Vlpidnus in.Lpi inprinci .jf.rie fuperßcieb.SicpiddUd däio.{in quit ) de fnperßeic poßuldbitur : edufd cogmtd ddbo. Et. Lj. § . ulti.f. De uent . inßpieien. C^uoddutem Pr£tor dit,edufd eognitd fe poffeß ßonem non ddturum uel däionem denegdturumi O-c. Sie ey luditium fufeipere cogit dduerfoa rivm, teßc Vemdeio j/n.l.Vir bonus. ff. ladi

C 4 w^

-ocr page 82-

40 ACTIONEM

«t, fol. Nfc folum Pr£toridm cidionê poUicertt uenmctUmCiuilcmconfucuit,utïn.l, Superfit curio ff.De Kd uendicdtio. ProMe non fc^uu tur : Pretor dicitfc adionem ddturum tdliafu; Ergoc^Pr£torciX,mf nomindtim ^liquiddddd’^ tur, quod denotct ddionem ex dm iurifdidionc introdu£lime[Jè,'tidmotnniigt;m luditijs pmcriitt omnesAdioncs dahdt: Etmerito : quidepuf uiui uox ernt iurif Ciuilif, ut Mdrtunm dteit in. Î. Nuw er ipfum-ff-De lußit.cr lur.Qjto fenfu Oquot; ^uilibct iudex cognofcens ex dreunfidntijs, utru oUtiuis ad mditium ft ddmittendmiUel non, cenfet-tur ditre uel denegdre ddionem. Seeuold in.h uit. mfi.ffquot;. Deddio,0' obligdti. Refondidnquit) experfonis cdufsq;,cum cuimnotiofit,exifiimd» turum,dn ddio ddndd ft,

Qjtemddmodum dutem Pratorii duthoritm i tempore XII. tdiuldrumfempcr creuit, Gr dd tdntum honoris fdßigium peruenit,ut non fpple* irefolum,dut emenddre lm Ciut1e,uer(vmetidm na Uum quodumodo er extrdordindrium lmfolm co diere polfet,cjuod Me Honordrium ed nuncupdi' tum:'Vndc er Confuldri propemodum dppdrdtu, trdbed,flldcuruli,lidoribm,Grc£teris id genui Utebdtur : Itd rurfm ddueniente Prindpum mof lUrchidf potcüdicorwinpduldtim dimnutiftt, tycum

-ocr page 83-

’ D I V I s Ï o. 41 er cum promis (puntum dd conilituendum iits per tmebM. quot;Vnde quod ipfe Pr£tor deßnirc fokixitf ad imperdtores exemplo dUorum tidgifirdtuum pkrtmq;retulit. Vt eÜ uidcrein.l.].in prmci. ff. Dc uent.inf^icien.Temporibits Diuorum f dtrum (induit VlpidnM)cu hocincidtffct,ut mdrittn i^ui* di pr£gndntcm mulierë diccret^uxor dutem negd ret,confulti:Vdlcrio Prifcidno Pr£tori urbdno re fcripferunt^O'C-ïdem in l.Vermn.^.Pxfdüo.ff. Dc minorA. Detiuf SeiieriK ( dit ) ^uid dubitd* tgt;dt,dd Impcrdtprcm Seuerum retulit. Ad e^udm confultdtionem fucceffori dm Vincedio Quieto refcripft;nuUtU partes effe Pratorts,

Hlt;cc omnid co pertment^ut redè difeemm ddi ones Prætorim d CiuilAm, er cum legis dlicübi Pratorem ddre ddione, non fldtm opiner is fmid cti abeo mtroduda fuiffe. Quad multos fcfdlit, Sed i^uid dieëdum fuerit de ddion Am,(pts: hoc feculo ex Statut is diuerforum Magier atuum intro ducuntur, nominatim uel tadte:Porrô, eptotics ho die nofri Magier at us flatuunt aliquid, toties exlt;-ecutionem çr condidAnem ex fud Icge cancel dunt,ctiam f idnominatimno dicantfKefpondeo. Pratorias adiones cenferi, fecundum Bartolum in.l.ulti.ff. Dc peen. Qu^oniam omnes hodie Magi firatm pofilmperatorc,proximim Accédât di exc c f tgt;tuw

-ocr page 84-

42 A CT to NV Ml

fit«« PMoriie lurißiäionis, lt;iuM uUim cdtertid RomMi MdgißrAtui.

Et is quidtm primus in trAäindis ailionibiti locus cü.

SECVNDA DIVISIO EODEM PERTINENS.

HI C locus,pr£cedcntcm fupplct. Ndm cum dudmus dfiiones dut Ciuilcs cffe,d,ut Pric'd torids,ßdtim occuYrit queftio, utrum nomindtim tdntum, dn dlio (j.uolt;^; modo per confcciucntidscr limilitudmem mtroduHc jint d Lege dut d Pr£to.f. reiid c^uod per hdne diuifionem cognofetmus^

Aätones itdq;,Aut diredie funt, Aut utiles.

LureUx dHiones dicuntur.tdm queer ucriis, ^udmqiieex fententid iuris Ciuilis uel Pretorij per mterpretdtionem canfiitute fuut. Vlpidnusin l.Nomtnts. § 4 -ff-Lic uerbo^gnified. 'Verbumda ^uit)ex Legibusßc dccipietuium c^, tdmex Legu fcntentid,qudm ex uerbis.

Vtiles dutemfeu indire^c cenfentur, c^ue non ex ucriis Legum proßeifeutur, ncq; ex mdmfeßd fententidyfed dddititid quddd intcrpretdtionc,pro pterßmilemrdtionereccpt£ funtinforum. N.iw Kt dit Pediusitluoties Lege dliquid unum uel dUe-d

-ocr page 85-

D I V I S I 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;-41

ym introduSium cA, bonn oecdßo cA, O- catcrii quf tendant dd cMdem utiUutem.uel interprétât tione,uel cerU iurifdiüioiK fuppleri ^ referente VlpiMo in.l.'üdm ut dit.jf.De Legti.

Et proptcred inedtum impertinenter dUegdri fokt TitAnßi.De legit.pdtro.tutel. ddprobdddm dAionis utilis fornuAnn. Qjitd textm iüe oftendit indgis direA£ dAionk exemplum, earn dicitiAe ß Uerhts Legis mtroduAd eßet.

lujius ergo ^ dire Alts fummi Iuris fenßts ex i^ege,fdcit dAiones eëferi direAdS.Addititius dut tem cr per lei^uitdtem medidnte intcrprctdtionef hoc eA,pcrconfelt;luentidSrcceptus, eßieit utileie Siuc dd edufdm efficientem reßieids, ut diAü cA, ßue dd edufdm materidlem f^cAcs.

Hdm fepè c^uis agit ex edufd feu mdterid nego tß(^u£ tarnen no in fud, fed in diterius perfond ex perit.Certe^cum régulas iuris et dißinitione aAio nis hie expendimus,non pote A taks dAio did dire Ad, c^uid non competit ad id, reuera (^ propriè quod fhi debetur,fed quodalijdebitum cA. Ciudn do tdmen aqitum (y bonum cA,perfccutionë quot que competcre ad id quod dUus in nos trdnßulit priudtd uel publica funAione, fequitur aAionë uti liter concedt ad dißerentiam direA£.

Sic dAiones utiles dppeüantur,qu£ ex perfot

»«tw*

-ocr page 86-

44 A CTION VM Mnoftrdindlios transfiruntur fer quemcu/nej^ue contrddum-ycluti.cum c^uk ïiti ferfequëdi quoi hübet 'm ferfondm uel 'm rem lt;ilicuiut,dondt dut uë dit dlteri. idenm Ucet,modo tdmenßne uUdßäu^-defidt,uelßmuUtione, ut e^ Tit,hiieredi. uel adio.uenßt.

Bodem modo, tdmetß fer liberdm ferfondin Hr iét o lure de direélo ddquirinS foßit. §.Bxhii itd^;. Inflit.Per quM ferfonmob. ddquirit. Bt.§. Siquis dUj.ïnllit.De 'mutil.ilifuldt. Aequißimd td men mterfretdlione receftum ell, quad fufiUó, (^omnibus dlijs ddquirdtur utilis ddio ex Rifuld^ done TäbcUionii^uel dlterius ferfon£ fublicd. Vi delicet,ßnom'meofßc'q fuidifuletur nobis^quoi femfer fr£fumitur,cum ßmfliciter difuldtur .1. ij.Hj.Zy-itij.jf.Remfufil.fdlu.for.l.ii. C. De Md giflrd.conuenien.l.'Non enim dliter^cum.l. feq. fß De ddoftioni.

Bt qudnqudm nonnütli dißgt;utditt:Vtrum 'm coi‘ uentionibut quoq; extrd Indicium dequirdtur no^ bis fer notdriumfBdrtoba tdmen'mdid.l.ij.ff.B.ë fufil.fdlu, for. frobdt ex bis quaq^ ßifuldtionii. bui conuentiondlibuf fer notdrium nabis dequi^' ri uttlem ddionem,fcut ex Prdtorijs O' ludicid^, libui.

Prdteredihdc 'mf^dione fummi iuris, Bmfhi

teuta

-ocr page 87-

' ß I V I s Î Ö. 4? teu^cneficUrij clientes feu VdfilU, ^ liis fmi lcs,dâionem utiliter hciient,non diredo^ut inTit. ff. Si dgeruedi.uel Empbiteu.petdt.

De«;^-, dduerfus eos tÿti dolo mdio dif erunt pofidere, utilcm ddionem hdbemus, iuxtd T U. ff. Cedlie.ïuditi. mutdn. eduf fdil-if Acitdiudi'f cdiis de omnibus dlijs.

Q«ôd dutem Dodores Idbordnt, utilium ddia fwmrdtionem mdeßdtuere ,lt;iuàdfut dut ndtîult;e, dut ddtiu£:primum,cd obfeurum or impertmensz quot;Deinde,prêter exemplum ed Îuris feripti: Denid guenon fubßßit uUdrdtione. QuidnuUd ed ddio t[u£ non ft ndtiud,ut ipf uocdnt, hoc ed, qwee non hdbedt edufdm cz mdteridm obligdtionis,cx eptd iu re ndfcdtur,ut fupù probduimus-Et fdnè,funt con fiderdtioncs otiofe.

DIFFERENTIAE.

I

Q’Vdtemts dd edufdm effeientem dttinet, po'f tedcpixddmdiuerßtdshdrum ddionurneo ftderdri.üdmdired£ ddiones,fummo ejuoddm de drido Iuris etrd'me dicuntur introduci db duthort bus ipßs.Vtiles ucrcgt;,lcniore gMddm lequitdtis rd tione Idtius producivntur db interpretdntibus Lr* gcf Rom-iMi-QK^rcdtrfftfs nonmw^Mmprxfe

rirntuv

-ocr page 88-

4^ ACTIONVM

ru}ttur,ßcut Xi^uitM potior cR furnmo lurc.’VïpU tünm.ï.lncMf£.§.ult.ff, Dcprocurdtori. EtU^ cct(inquit)procurcttori commijfd ßt ^ipuldtiojtdii tuen domino erit dundd utilis ex Ripuldtu Adio, di rcHd penittestollcndd.

EßidiK ergo huim inueßigdtionii non ed old' fcurui.l?rimum,ut noßri j^dgißrdftK in ddioni* bud ddßmiles edfM porrigendis, hodie prüderer imitetuur Rorndniiuris excmpld.Demie, utdifed mus ex hdc diffèrentid,muitds cociUdri Leges,qui» AUoqui primd ßoMe uidensur inuieem pugndre. Vt ecce,cum dlter lurifconßdtus dliquddo dicit dli cui concedenddm eße ddionem, dlter negdt. Lidm dicemuseosdd diuerfds reßieere ßrnwlds,uidcli^ cct,dire{idm amp;nbsp;utilem.

11 Si edufdm findlem ßcäcmus,in ijud uerfd^ tur uis c^ poteßds omnium perfecutionum, nuUd hodie direddrum er utilium dHionum efl dißire tid,ßcut nee olim in extrdordmdrijs, hoe eR,Pr£-gt;. torijs iudteijs huiufmodi ßthtHts diuerßtds conß^-derdbdtur. Pdulusm.l. Aólio. ß^. Denegoti. geß. Adio negotiorum geßorum ( inquit) iUi ddtur, cud iusinteredhoc iudicio cxperirt. Liée re fer t dndi redd qius,dn utiU ddione dgdt uel conuenidtur. Quid in extrdordmdrijs iudicijs,ubi conceptio for muldrum non obfcrudtur, h£efubtilitds fuperud^

-ocr page 89-

Dl VISIO.- 47.

m o^.aiui mA-QU'i rationc.^. Serf wn ut lite r^.ff.Dcdcciuiren. rcr. dommi. Vti^j tdmen (t»#; quit) conueniens eR domino tMdrum dduerpK ewm c^ui pmxerit,fiis poßidedtyUtücm dHionc da*, riy^MmcjficAatcr exiperin potcrit,^ fiiluxiii impcnjdm fohut.ïulidtUiSyUtilemdliioncm commu ni diuidwndo,uocAt ([udß iudicium commuai dim* dmdo,m.l.Acijuißimumdnprinc.jf. De ufußuSh, Et Pompomi« m-l- Nec i^udß.jß. De Rd uendiedt. utilem P ublitidndni,lt;ippeUdt qMß Puhliüdndm, ni si denitji mAeriim conßdcremiKy cpidti* turn id ddionem utilem dttmet,de qua [uperiia db dunt ed,ddmonendi diligenter fumusiCiUod qMæ* ddm exceptiones oindre poßwnt dired£ ddioni, t^ux nonoißdnt utili,ut notut Bdrto.ßecundum Ac curßumin.l.Quptiesdnpt'inc.ff.Deddmi.tutor. CitAsDynumin.c.Pro poßeßore.De regulàu.Ub^ V I. Ç^ui tdmen non dh re,in utrdne[ue pdrtem boe colligit,uidelicetticcidere pojfe,c[uèd diredx ddia, ni obßct exceptio,non dutem utilr.Et contre, qHÓd Utili oppondtur ,lt;^non dire(i£,drgu.l.Si cum em* ptorem.ß.De pddd.ult.ß.Detrdnßidio.Et. I. St duo ^ti-lf. Deßolutioni. Intererit (dit Sceuold ^ic qui hxres extitcrit,utrum ne fuo nom'mc,dn bxre* ditdrio experidtur, ut itu poßit dnimdduertere, MexceptionHoewßtfnec ne,

v nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ExfW*

-ocr page 90-

4S A C T T o N V M

Exemplum huiui differentia traildt Btrtolut in.l.Si culpd.ff. De Rei uendicdt.Tdnictß emm da minut rd, poßtt dgenti direHd Rd uendiedtione, optima iure exceptionem domimj opponere^ut pra igt;dtur,mu!tii no dnimddUcrtentibut,tti.§ .Omnium autemdnflit. De ddionib. Veluti (mquit tußinid^i nuf^ßrem corpordlcm poffidedt ^uii,(iudm Titiuf fudm effe dffirmet, paffeffdr dutem dominum eiut feeffèdtcdt:,Cte.Attdmenffcltii! utilcm düionent intenddt ex ceffione,uel etidmßne eeßione, ut cum foluit litii iffimdtionem^non potcR dominut (popi feffiónem huiut rei forte fortund nddiut,cr oh hoc conuentitt)iniudicio fe tueri ffe excipiendo^qudna tj^udm certè dUorem m concipiêdd ddione edutum effè oportedt^

Qjed rdtione Edrtohn ihi reHè trddit hdne iï* IcUifirmuldminutilihut dHionihuf. Pr mum, ut ador diedt tdlem rem pertmere dd titium iure dominffuct qudff dommij: Deinde pandt: quid tut Iêuddioneniciufdemtitijemerit,uel ex eeßione lcgitimd,crfynccrd ffeperit: turn deniq; cono cludendo petdt d tudice prommeidri er declurdri, edndem rem ddffffmul dtq; dd didum titium ffe ddre. Etfubmde compelU poffèjforctn dd rcffitueH dum ßbi tdlem rem ex iure Ceffo zyinff trdnsldto. Quidfcilicetdittca^udm nddm ft pojßßionfm, noit

-ocr page 91-

D I V I S I 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;49

«on poteÆ uerc dominum fe dicerejuxtd. I. E«« Tei,cumd. HOCß ra. ff. De Kduendie. AUegdt Bdr.l. i. §. ulti. Et .Iffec^ucitt .ff,Tgt;o oper.nou.nuü tidtio.ubiufuffulludriusuendiedt liafuum dduev fu^ dominum propricidtis. Hlt;ec omnid (pd£ Bdrt, fccundumA ccurßum de utilibus dütonibui dixit, probdtBdldtif in.l.Emptorjnß. C. Eiehjircditd. uel dHio.uendit.

TERTIA DIVISIO

A CAVSA MATERIAL!.

Eycplicdto idm loco de dutbonljui däi-t onum, proxtniit ilUicßio eß : ex qwX edufd feurndterid ßnt,Qr ^udrelici^ turn uidedtur edi in iudicio exerce'» vißioc eil, ejudmobrem permittdtur inter homines ut dlter dltcrum dpud iudicem conucmdtfltdq; li* tigdndi mdteridmßmul did cm er dduerßn quent copetdtim pcrfcquedi,ißd diuißonc cognofeimus.

Aitiomum qudddm m rem funt,qujeddm in per fondm. § .Om nium dutcm,lnßit.'De düionib.Vlpi dnmin.l.Ailiommgenerdjin princi.ff. Deddio. C obUgdtio,

in rem d£lio,qudm uendiedtionem dicimut, ed per quA re noßrd qux db alio poßidetur petimus, D Et

-ocr page 92-

ço ACTIONVM

Etfemper äducrfiis eum cR qM rem poßidet.

in perfondm dHio eß,qu£ condiàio dpeÜMr, per qudm cum co dgimits, qui obligdttn eA nobis Adfdciendurn uel ddndum.Btfemper dduerfus eM dem, locum bdbet.Sic enim Vlptdnus pdulo dnte ci tdtm, elegdnter huiufmodi ddionu generd deferi bit. Vnde uides, mdteridm omnium AÜionum zy cdufdm,duplicitcr colligi: Videlicet pdrtm ex do mmio rerum,uel ex iure quod in rebus dßeritur, ut in uendlcdtionibus: pdrtm ex obligdtionc diilo rum fd{lorumi(e,ßcutin condiHionibus. Hfe eil mens lußmidniin d.§ . Omnium dutem* Vbi fummdm diuißonem dppelldt,hoc c^i,qM nuUd ßt fupcrior,utpotc, d generdUßmo cdpite produdd, qudiitum dd mdteridm dttmet.

Mixt£ quoq; détones,hoc ed,qu£ mixtd cdult;-fdmmdtcridlëcople£lutur,tdtnrë qm perfondm funtiut Fdmili£ erciß:ud£,Comumi diuidudo,ßniu regudoru. in bis enimß eins rei ob qud cotrouerti tur reßieidmus pdrtcnoßrd,in rë ddio eßiSi uerà fpedemus pdrtë dduerfdrißex qud nobis dliquid Adiudiedri potcß,Mm pecunid ei ddndÄ inuicë con dcnemur,inperfonddicimur experiri.§. 0)tt£dd Ailiones,inßi.Oc ddt.in quibusimquit iußi.ytri* bus iudieqs permittitur iudici rë dlicui ex litigdto ribus ex bono et £quo ddiudicdre. Ef^Ï unius pdrs * prxgrd

-ocr page 93-

D I V I s I o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fl

pr^grduiri uidebitur^eum inuteem certd pccum^ 4Ücri codcmMrc.Elegdnter dutcm(pr£grdMri) dixit, fumptd fcilicct d librd metdphord., q«« dd decpu,litdtè rej^ondere debet.AdduM bis petitio nem hfreditâ.tn.’Vlpidnui in.l.Sed O'ßLege, nd ß.Petitio hfreditd.tii(mlt;piit)et ß in rë daio ßt,h4 bet tdmë pneßdtiones qMfdA per fondles, utpote, corn ([ux d debitoribus fnnt exdëtd: itë pretiorÜ. Afiiones deniepte nonnuUd: funt qux m rem fcripte dicutur.t^dm ex contrddu qnidc nel mdle feto prodeut,ideo^i m perfondm cenfentur: uern tdmen quid poffeßorem rei Utigioft folentfequi. Kon dbfurde boe notnine mixtie dici poffunt:ueluli, dd exbibendum, Prdefcriptis uerbis in plerifquc €dßbiis.ltem,omnes ddiones in fdHum bodie loco mterdidorum compétentes, boe modo reputdn* tur mixt ne. lidm interdidd, licet in rem uidedn^ tur conccptd,ui tdmen ipfd,perfondlid funt,ut di-sgt; cit Vlpidnus inJ. i. §. ïnterdidd.ff. De inter did, § .ulti.inßit. cod. tit. Requiredutemmdximdm interdidorum pdrtem lib .Pdndedd.'XLU I.

Adioes 'm reCiuiles funt,Reiuendicdtio,caßßo rid,negdtorid,Pr£iudtcidlisde fcruitute: PrætoriiS Hero funt,Publitidnd, refeiforid in rem, Seruidnd, Ciudß Seruidnd: Pmeiudicidles de libert'mitdtc ct fdrtu,R.euocdtoriiie,i(idelicet Pdbidnd, Pdulidnd, D X Cdluißdm

-ocr page 94-

ÇÎ A C T I o N V M

CAluißdnd, er ß ^»^ f^ttßmiles: Rcli(l!i£ in per» fonMi ccnfcntur:Bmpti,ucnditi:Loclt;iti ,condu{ii^ er Cill er 11!;.

DIFFERENTIAE ET OFFICIA.

I

Vdtenia dd ßncidlem nomencUtu* r£ rdtionem dUmet, in perfondm di citur délia: In rë petitio : l n rem uct in pcrß)nd m, perfecutio. Pdpmidmn ind. Aéiioff. Dedélioni. er obligdtioni. Verum Idxioreßgnißedtu, uerbum(délio')omnidifidcom-» pleélitur in pr^diéld diffinîtionc,ut reéîeuidedtur nos ddmonuiße Vlpidnus,délion!S uerbum generd le eße er ßecidle. Quod eu primisobßrudndu cß in omnibus jpeciebus, ilu£ pdrtim Idrgdm interpre tdtionem ddmittunt,pdrtim no niß ßriä^m et pro pridm jîgnificdtioncm tierborum pdtiuntur.

Il ïnrë déliocs,dppelldmiis uédicdtiones ed rdti onc^quid uëdico denotdt,ddproprio, meu effe dica Inpcrßjndm ucrà déhoncs, quibus ddre dut fdcerc oportere intenditur, condiéliones. Con^ diccrc emm cß denuncidreprifed Imgitd.Porrè de bitonbus olim folcnnis denuncidtio ßebdtüt foluesgt; rent, quodßtpr'd lutins truéldubnus. Vnde ddtiuo hmgituriut condico tibi pecunid .Pomponiusin.l. Si indebitum, mprlnci. ƒ, p^cm rut. hdber.vt poßit

-ocr page 95-

b T V I s I o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;V5

po^it dinofciÇinquityutrum ne domino condici de* bedt id ([uod indebitum folutum ßt,ßis rdtum hda bedt: Alt nero procurdtori condicendumßt ,ßdo* fnimis rdtum non hdbedt.

III AHio in rem, nuUdmrequirit obUgdtioi. nem,fcilicet propriè m perfond dduerfdrii,boc eß, ^m ex fdUo uel dido cuts prodierit,ut fuprd de* cldrdumus'.tdntnm hoc rej^icics, cpiod rem medin poß!det,dc reßituerc poteß.Et idea hxc dliio fern per fclt;iuitur poßi-ßbrem rei litigiofd:,dut (ptdß pof feßbrem, hoc eR, eum t^ui per ßdudem deßerit poßidcre,ut Judicium eluderet.l.j.C.'Dc dUe-ma tdnAudit.eduf.fdü.Cummrem ddionem (inf^uit') foßeßio pdridt.

Aâio dutcminperfondm,femperdducrfus eu iem debitorem C7 rins hiredë competit .t^dm bbi. ligdtiofcmel obßringens hominem fecundum fon. »dm Juris,tenet eum cum fucccßbribus bonorum fuorum,donee det uel fdeidt quod debet:Ktminvnt, cum ed ßt obligdtionis fubßdntid dtq; potcßcis,qui excquitur dliio.Pdulusin.l. Obligdtionumßubßdn tid,'m pr'mc.ß'.üe dëlio.cr obligdtio.

lin nbsp;AHioncs in rem,pertinent dd dornmid

CJ- qudß dornmid,tdmetß nihil negotijgeßumßt. Qudre fdciliter eus cuitdre poßumus, modo dbßU mdmus db dUettis rebus.Jeurius'm. l.ult.ß. De R« D } KOt*

-ocr page 96-

y4 ACTIONVM iicndicXtïAnrcmdâionem (inciuit) pdtinon coM* pclümur. Ciuid licetdUcui diccrcfcnon poßide-t re.

AÜiones uero inperfondm didiortim fddo'f rumqi rdtionem hdbeitt,tdm corum quie fecudum formdm luris,qudm ciu£ contrd lm coimngunt. Vt elcgdnter hdnepdrtem dccUrdt Vlpidnm m-t. Afiionum generd. §. AHionu dutem .ff. De ddio. t^ obligdt.einem locum Accurßm non percipiëSj iieit d lodnne gloffdtore non nwltum dpprobdri. V nbsp;Agens in rem,non tenetur ffccUlem domi*

Hij fut cdufdm feu titulum dUegdre : Sed futis ed ß dicdt,rcm fudm effe ^lum petit.

In perfondm dutem dgentem, oportet ffecidlê iebiti cdufdm cxponcre:Aliocjui non ed cogendus aduerfdrius in iure reffondere, feu conteßdri Untern. Interest enim rei conuenti fdre, utru ex und. An ex pluribus cdußs intenddtur ddio,ut folet trds-ddn 'ui.l.i.ff.Deedend.Confultim tdmen fuerit utróbicj;,tdm m rcm,(judm m perfondm ddionibm Adijcereffecidlem cdufdm perfeejuendi, ne iterum ^dduerfm eundem dgenti ex noud dommij cdufd, ^udmfc probdturum conßdit,oppondtur exceptio rei iudicdt£. Poted enim contingere, ejuod ddor nunc forte refciuerit proprietdtis fu£ titulum,(juë w priore iudicioignorj.bAt.Pdulusin.1. EtAnedd-deM

-ocr page 97-

D I V I S Ï 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

icm.^.A^iones-lf. 'Deexccpt.rciiudlc. Adio* nes(Meruit) in perfonA ab Adiombus in rem, in hoc diffèrunt:C}uàd cum eidem res uh eodem mihidc bcAtur,fmguldf obligutiones,ßnguldecAuf£ fe^Min tur,nee uUAeArum alterius pctitione uitiatur: At cum in rem ago,no expreßa caufa,ex qua rem met eße dico,omnes caufx una pctitionc apprehendun tur.t^eci^ enm amplius quam femel res mea eße po tcd,f£piHS autem deheri poted. Ex epohus ueriis facile flier it aliam lt;^uoq;dißrcntiam colliger e. VI Adio in rë,nc frufra intédatur, require du ef in iudicio,num reus conueniendus pofidcat, Cr quot£ partis ft poßeßor. Quod ut declaret f dubitctur,cogi potedoßeio iudicis. l.Qui pctit9 rio.ß.De Rd uendica.

in perfonam uero adurus, non ed cur qu£rat de poßcßionc aduerfarij-Tametf quottefeunq- iu* dicem mouerit £quitM, redè admittet interroga* tionem adoris,o- cogit reum conuentum reßon* dere.Quo nomine olim 'mterrogatori£ adioncs in trodud£ crant, qutbus alter ab altero reßonden diadneceßitatem copeUeretur. Sedbodieadboc, officium iudicis uifum ed fufficere.l.'Vbicunqiff^ Dc interroga.eidion.

VII Petiturus rem,animaducrtere debet, mi dliquo interdido liccat ei recuperare, aut etiam D 4 nandfei

-ocr page 98-

Çg / C T I o N V M

Uincifei poffeßionem. Quù longe commodity eR poßidere,^ dduerfdrium dd onerd petitory com fellere,c^udm dUo poßidente petcre. §. Refmcn4 dü.lnftit. De interdiÜ.Cdim in.Lls c^ui deßinduit. ff-DeReiuendi.

In perfondm dutem perfecuturo,h£c^elibcrd^ tionon cüncceffdrid.

VIII In rem dgens petcre debet reßitutio ttem rei:ïn perfondm uero d{lio,concluditur dd dd àumuelfdciendumdUcluid.§.Sicitd^;Anßit. De üHion.Sic itdq;(incluit)difcretKd{Honibut, certii eü non pofe d3:orem rent fudm, itd db dliquo pete rcfidppdret cum ddre oportcre. Nee enim quod itdorK cïl,id ei ddri oportet,quid fcilicct ddri cui qudm intcUigitur, quod itd ddtur ut dut fidt, nee fes qu£ idm ddoris eß,mdgis dut fieri poteß.

Appdret dutc medid correptd,conium{liuus eß ttb dppdro,rdt,rdrc,hoc eHJntcnddt. Vnde dppd ritoresdidifiint.Et frequent cd phrdfit loquen-i ii injure,ut nomen ddionis uel exceptionis per t)dnc di{iionem(fi)denotetur. Itdque cum dicit:Si appdret cum dure oportere,perinde ed dcfi dice^ tet,nemo remfitdm redè petit adionit in perfond fbrmuldfeucondidione.Pomponiut in 1 -penulti. ff-Dc condid-cdufddt.cdufnonfrcu.

KoceMmfdtisoßendit uerbum (intenditury

^4«

-ocr page 99-

DIVISION 57

K.im quod in codent. §. Sic it.iq^.dppclUt uppan^. rc,id puulo inferim intedere uoedt. Porro.utruq-, reüè dccipitur pro âgerc uel cxperiri:,hoc cR, to to dnimicondtuincumbere de perdre fe dd perfc^ queitdum.Sic Cicerodocct,Stdtum edufd:c^ con* troucrßdniconßßcre in 'mteiuionc z^ rej^oßone^ id e^l,in ddione O' defenßonc.Eodem modo dccia pitur intentioin.^.Siquisdgens.lnßit. Deddio ni.l.ï .ff.Si mcnf.fdl.mod.dixcr.l.Si quis intention ne.jf.üeludit.l.ij. mprincip.jf. cod. tit. Accedit quod Pdulus 'in.l.i.§,Seruus ff'.'Dcdcqui. poßc-J. Non uidebitur(inquit)d domino poßideri,cui fe éld nerfdrium pr^pdrdt.

ÏX A^iones in rem posl diHdm fententidm^ fidtim hdbent officia ludicis executionem^niß edm meidens iußd. edufd remoretur. § 4. Inffi.üe offi. ludic.

inperfondm uerocondemndtiSihodie ddntur qudtuor menfes dd folucndü.iij.cr.uj.C.'De ufur^ rei iudiedt. Optimd dutem rdtio eSl. Nam qui dd vemdliendm reffituenddm condemndtas efl, qudtu dd mdnumbdbct,i5 ß diffirri cupidtreftitutionem, quid dUud qudm ßußrdtionem qu£rit,cui nS cR in dulgcndum^VerumdeiitoriyCumis exfuo loculo foUvre äebedtffiortdßis tenuißumtniedits rdtione

D s longi««

-ocr page 100-

$8 ACTIONVM

longiiis ieMpus er^t pcrmittendum, f^uod tdmendtcii drbitrio breuiiM ßdtui poteA pro qiuhute ycrtm,loci,cr perfondrum.vlpidtuM m.l-i.ff.De ' re iudiedt. Plerlt;£lt;^} Ciuitdtes tdiuu X1111. dies obferudnt.

X AAioncs m rem, temper funt^riAi luris: In perfondm uerô,dlids bonje fidei,dlidt ßriAi tu*-ris funtyfccimdum cpidlitdtcm coittrdAimm ex ^«i bld producuntur,ut inß-'d dicemus.

XI AAiones in perfondm, feilicet cpiibid dU quid ddri oportcre iittenditur, nunqudm exercen-f-tur dd icftmdtionërei debitiepcrcmpt£,fed ipfum quod ex obligdtione ddndwm fuit,pctendum eA. Et fi ddießimdtionem perueniendum fit,iudicis officia leßimdndum cA.Pduluf md.Siferuam. §. ulti.ffi. De uerb.obligd.

Arianes ueroinrem,ddmittMit petitions £ßi Mdtionis db dAore,ut trdAdt 3drt. in. l.Stipuldtia nes non diuiduntur.ffi.eod.tit. Nos fuo loco pet exempld uidebimus.

Sed dixerit dUquis : Q^dre ißdm interpretddi ydtionemßriAdm lt;7 propridm non reffiexit lußi nidnuf in diffinitiane dAionis, ubifub dppeüdtione nerbi(d(betur}comprebendit dAionem in rem amp;nbsp;in

-ocr page 101-

D I V I S I 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;T9

inperfoMin? Rcl^andco-.Quittindiffinitionc tm^ lllt;it genus: At 'm diuißone defeendit ud ßiccics df-Dionis.ïgitur diuidcndo obferMnddek propriet' tM,cumdißßniendo generAliterßtlocMus.

Q_VARTA DIVISIO EODEM PERTINENS.

teut pYitccdcntid düionu gentrd di dommid rcrum Oquot; negotid hommimt pertinent: itdfunt dól tone s,qu£dd poßcßionem tuenddm, pcreptdm utili ter introduHx ßmt. Hlt;W niß hoc loco dd edufdS pcrfcqucndi trdUdndds defimdto,decldrduer'muSt mdned erit dilionum cognitio.

Cumduté dh oiimdurtßime poßcßionis eßent controucrßje,quöd tmufquiß]; commoduM dus dm birct, deßeientibus duihhus ddionum forinulis. Prxtor ex bono o- itepio dd difmenddm rixirum oecdßonemjnterdidd redderc capit. Suppledum enim hie fuerdt lus Ciuilc,cutus duthorcs ob ßmpli cUdtetn lüorum tcmporuin,cum. tdm adrids de pof fcßione contentiones nondum uidijfent, nihil mi« rdndum, epiod nuUds eo nomine perfecutiones ßd^ tuer int.

Commodum interim poßidendi, tjuod tdntdm dtfeot

-ocr page 102-

^0 AÖTIONVM àifcordidm pdrere folebdt, ^ nivnc quoq; pdrit, uerfdtur:Prmum in pcrcipiendis fruàibui rei pof ' feffie: Deinde,m euitdndo probdtionis oncre. Cum ■ emm contedurd ßt,eum qui poßidct,lure poßide^ ' re,fit,ut poßeßio in fuo loco rentdnere debedt ,nifi ädorfudm eße legitime probduerit. Vnde did fof‘ let,cum obfeurd funt utriußq; lurd, pro poßidciUe ludicddum eße.§- Ketmendx. Inftit. De inter did. Quo mdgis igitur unufquißq; dnmdduertebdt, fielt cem litis exitum fiefe confcciiturumfi poßideret, hoe duidius de po/fießione contcndcbdt,etidm cum difiermme corporis ufiß dd drmd. Qudre Prddor vt mterccderet,ne uiolettter res tcrmindretur,in^ terdidd propofiuit, fiormulis quibufiddm dtq; con« ceptionibus i(erbortim,quibut iubebdt aut prohibe hdt aliquid,circd poffießionem pr^fiertim, tdmetfi mproprictdtis quoq; cdufid reddebdntur dliqudn*' do.Infiit.Deinterdid.inprinci.Pdulusin.l.ij. §. dueddm.lfi.cod.tit.iidm interdidd uelut jpedes edidorum,dppelldntur, qudfi denuncidtiones ,uel prohibitioncs quicddm,inter duos controuertetes obiter didx. §.SMtt tdmen.ïnfiit.eod.tit.

Quo loco lufimiduus 'Etymum interdidi nort trdddt: fied dUufionc quiddm nos in eegnitionent interdidorum fiummdtim perducere tentdt. qm^ qudtn ^qu£ddmcxcmpldrid,pro his uerbisdntcr duos)

-ocr page 103-

D i V i s i o . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;et

duos^l^.tlcntCmtcrlm)^ teftis eâ Alcidtta. Q«it* Yc ^drto'mquidem redè dicit^Interdiâd fub Edi ÜKcontmm-.fcddifpnitioeiuiqMm de Intcrdi-i Hii tYAôldt^dliqMntô Idtim eA explicdndd, in. /. j. inprinc.ff'.Deopcr.nou. mniidtio. ßcq; cclßdbit dbfurdildt, qit£ Alcidto cd in re dijplicct.

ïnterdiiid itde^i dicuntur in bde mdterid, qudß non perpetult;e, fed dd tempus inierim diüx feuten ti£ de polfeßionibuijepidrum ddiiidicdtio tdittißicr durdt,donec de ïure proprietdtK pronundetur. i^dm cuiHo dominio, moxfeeptetur poßefio.

Cindre dicebdntur olm interdi£id rcddi,ut ma mciMncd ejudddm cognitione dirimcrentur con^ troucrf£,pr£fcrtimpojfcfionum. Item, dicebdn« tur pronutidri. in.l.y ^.ï^mtidtio.ff'.Dc opc.no. nnncidtio.c^uibui exedufts (ineptit VIpidmu) in^ terdiéld pronuncidinur.ltcm,dicebdntur edi.in.K ij.in.fi.ff.Ciupr.ïcgdto.Et hdne fign’ficdtioncm fe cimdum rndterU conditionem ufm obtinuit,ut ïu^i fknidnut(pioap dicitin. § .Sunt tdmencpiiputdnt, Infit.'Dcintcrdid.

olim inonbns per Pr£torctn bonis interdiect. bdtur bis Uerbis : Ondndo tibi bondpdternd bdbi t4,nccptitid tud differ dis,liber asq^ tuos dd egeßd^ tem perdwif,obcdin rent tibieare commcrnoip interdi

-ocr page 104-

lt;2 ACTIONVM

interdico. Author eü Iulius Paulus läi/cnten. ^» rit-V.

Prof^rie dutem intcrdicere,cSl prohihcre.Vn^ dc lädgißrdtiM ab olim foknt buerdicere federal^ tii hommibui duitdte dut pdtrid.Vlpidnus tnJ.Re legdtorim. §.Conßitutum eH.jf.Ge interdiH.cr relcgdt.Stc enm in eo Titu.decipiendi funt inter«' didi.prohis, c^uibus interdidum eü . Sed ex rent tnterdicerc,dixitvlpidnusin. I. iij- §. EÄ dutem perfonalis.ff'.Ad exhiben.

Verum/icut catcr£ dHioncs Ciuilcs er Prr« torilt;e extra ordmem er antieptam folennitatem in iudicioexercenturbta interdiilorum tiuoq^ folen nitds mutata eü inßmplicentailionis formant. No menuerà manet adhuc ,ut admoneamur,ex quibus caufs inter dida reddi folebdnt,ex eifdem nunc co petcre adioncs,pcrvnde acß Pretor ipfe ex quo* iibet interdido,utilem adionem mfadum proposa fuifet. §.ulti. ïnfit.De inter dtd.iHncfatuéda eft tails diuißo,quAtenus hiefufßeit.

ACtionum,qu£ddm ad rcrum proprietatem pertmcf.Ciurdam ad quaß proprietatem: Qj^dam deni^ ad poffeßionem.

Proprutatis caufarn coiumcnt adiones qu£^ tun^i ad rem familiärem extgendam feuuendtcan^a dam

-ocr page 105-

D I V I s I o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«fj iim iure dormn:j,iccommoda.ntur,ßuc in rent, ß^ tie in perform .Uemj^ux propter res publieks, in ßitu! foient.

C^udji proprieMis cdufdm compledutur peri. fccutioncS:,qu£ de rebus fderis uel reltgioßs propo nimtur^fcrucet grdtid prohibcndi dut reßituendi. Kdrum enim proprietds nullius eA. §, t^ulhus. In ßit.De rer.diuiß.d.l.ij.§. Quitddmmterdidd. •

Poßeßtonis ins exequnntur diHoncs reguldrlutter ex interdiiHs^quibus dut ddipifci uolumus pof feßtonem dnted non bdbitdm,dut retinere eptdm dd uerfdrius impugndt, dut recuperdre qudm contrlt;i iusdmtjfdtnintendimus. §. Sec^uens.lnßit. Dein* terdidi.Sunt etidmlnterdiUd dupUcid, tdm reçu* perdnd£, qudmddipißendd:poffeßionis. Qudnt* - obrem diliones mfdHum loco eorum conccߣ,du plices feu mixtd; cenfcntur.Pdulusin.l.ij. § .uit. ff.

De interdiit.

DIFFERENTIAE.

^ Ctioncs in fddum ex interdidis om '3 i nes Pr£torilt;e funt:cum interim dlilt;i ! rum ddionum nomindtdrum (pi£di =^\ßnt Ciuilcs, qu£ddm Pr£tori£. Et

bite e^rdtio^qtMre nfH/nidnus inter diHd ßecidli Trt«Io

-ocr page 106-

^4' A C T I 0 N V M

Titulo trdildt,([uoni(im in nwitis uideittur ab dH^i ferfecutionum formuUs dtfcrcpdre.üosuerôhoc refjjcximulyilitódutiqi dilioncs funt hodie (juileß cunq^.EttmciAmuihiclocos communes omnium ddionum ■ ïgitur non cränt prA:tcrmittcnd£ inter diaorumformul£.Sipr£termitti non debebdntt oportebdt feeudum methodum eo loco eds trdHd^ rc,(lui pertinet dd mdteridmd{ltonum,cr »guident frequcntißimAm.Vt fdtisfdciämiis criticis quihup ddm^nihil non facile cAlummdntibus-

II C£tcr£ détones, fuds ddmittunt mmutd-» tioncs,ut uoednt: fed perfecutiones ïntcrdiSlorüt pr£ c£tcris omnibus expcdicnd£ funt .1. Exitus, ff.De Acquiren.ueldmittcn.poffcßio .1. îneerti.C. Ce iittcrdiél.l.NuUi. C.De ludic. duilis cnimt:y n'dturdUs rdtio fuddet,ut in controuerfijs, dlius fit rerum poffeffor:dlius d poßidente petdt. § .Rcti^ nend£.Jnßit.E)c interdit.

OyiNTA DIVISIO EODEM PERTINENT.

ST ddhuc quod uehementer dubitA ri potefl cired hdne edufdm mdtc‘^ ridlem, uidclicet cui cf dduerfus (fuem competdnt Aâwics. l^dm co-f gitdncbuî

-ocr page 107-

D I V I J ï O. ^lt; ^itdntibm htimdturum rer urn lurietdtes, occurs rit h£c qu£jlio : Vtrum dHioncs dunt^xdt priM« tim ijs compctditt,cjuorum rel resfunt^uel negoM geßd:AnetidntnoniuiÜ£ perfecutiones conceddn^ tur publice omnibus Agere uolentibusf Coudre non fsl. pr£ccreundd h£c diuijio.

Aäionum, cju£ddm fant populdres feu public C£:Ali£ priMt£ funt.

Populdres dCiiones diffinit Pdulusin.l.fjf. De populd.däioni.Populdrem délionem(mc[uit) dicisgt; mus,ciu£ fuum ins populo tuctur. Ciu£ uerbd cid-f riusinteÜigumtur ex.l.j jf-Deloc.er it'meri.pubsi Uc .Cuihbet (dit PomponiusYmpublicu peterc per^ Wittendum eAJd quod dd ufum hommu pertmedt. Vcluti,uidS publicds,itincrd publied. Et ideo quo«: libet po(luldnte,dc his interdicitur. Sic publied lut dicid dicuntur, quad cuiuK ex populo executio eo turn plerun^i ddtur.ïnjiit.Dc public, ludi. § 4.

Priudtds d{lioncs, rcliquds omnes mteUigmwf, léxceptis populdribus ex publics.

DIPFERENTIAE ET OFFICIA«

I

Opuldris dilio ciiiUbct ex populo co ccditur,itd ut fuo nomine edm^no pa pull nomine exercedt.pt proptcred ' tills dilor,neq; procurdtor £flimdn £ duSf

-ocr page 108-

« A C T I o N V M

'dw,neq; rcconucittioncm fufcipcre,çy ßngulos dç frnderc cogendu^ eü.Pdului in.l-Mutta. §. In poi puUnhui-jf-Deprocurât.In popuUribü'S (mlt;luit\ détiontbiUjUbi quis qiußunui ex populo dgit, de^^ fen^onë ut procurdtor,pr£ßdrc cogcndiK non cü^

In priiutis dutem quihufeunq; lt;i(ltonibus,£lt;luu xH eum,(iui dlicuhn nomine ut procuntor expert tur,etidm defenßonem fufciperc:imô ,Qr ßm retn fium procumtor interueni.it,lt;idhiie idem dicédum cR.VlpunMin.l.Scruum quoq;. §.ult.Et in.l.Sei ^h£.§.Non folwm.ff.Dc procurait.

11 tntenderts publicdm dHionem, non poteâ procurdtorem ddre. Q«i uerô populdri dHionè conuenitur,dd fe defindendum, procurdtorc ddre nonprohibetur.Pdulusin .1- Qjei populdri.ff. De populdri.dHioni.Niß tdmen Agonis interßt .ïdetit Pduhts m.l.Licet,m prmc.Ptin.l. Non cogêdum» ^.Q«i itd.ß^.üeprocurdto.Licet (inquit) m po* puldribiK diiionibui procurdtor dtri non po^iti tdmen dtfium e^ tnerito, eum qui de uid publiek dgtt,crpriudto ddmno exprohibitionc ddßcitur, qudß priudtie dHionis ddre poße procurdtorem-

Ad priudtM dutem perßeutiones exercenddt. Uterus littgdtorum,re{lè conflituit procurdtorem, . i» diem erperpetuum.,'4 * § * “^‘*‘

Et

-ocr page 109-

, . • DIVIS 10. «7 rtt.tiij- P^iuluiin l.iiij.ff.DcprQCUYdto.

ni si plures ßmul intenderc uolucrint po^ puldrem ddioncmÿfentper pr£fertur is cuius intev c^.Vlpidnusind.iij.jf.rie populd. däioni. QkocI fi tumtum ßecicm interfit. Iudex eitlere debet idomorem. Pdulus 'm.l.ij. ff'.cod.tit. •

Vtide dutem fit dfimindd tdoncitds,trdildt vJ pidnus m.l.Cluod qt Lex. §. Sitdmen plures. fi^» Br Ube.hotni.exbiben.O' in.l.Siplures.ff-'Dc dc^ eufd. Siplures(inlt;piit)exifiint,(iuieudem 'm ptibli cis iudicifi deeufidre uolimt,ludex eligerc debet cS g dccufet,cdufdfi:ilicct cogmid, lefiimdtis deeufdta rum pcrfonis,uel de dignitdte,ucl ex eo cpiod inter eft,ucl £tdte,ueï inoribus,uel diu lufid de edufd.

Ïn priudtisucro dfliombits exercendis, huiuf* modi cognitio non hübet locum, cpionid nuUus dgit s}uÀm is cuius interest.

nil PopHUrrï détones non nifi mtegns per fonts permittimtur,hoc e^t, quibus pojluldre licet ex edilio Pr£torio, c^uod difeemit £tdtcm, fexu, ’'cdfim,putd,furditdtis uel c£citdtis,cffdnidmpo» ftuldntium.Pdulusin.l.Populdris. ff. Depopuld. dfiioni.'Vlpidnus in.l.]. § .Sectwido loco.jf- De pa jl«(ilt;«,Et (JiJ.MHiicrr^Dc popuU.ddiom. Mu*

£ z Iirri

-ocr page 110-

gfr A C T I o N X’' M licri(iittjuit)cr puptllo populäres ädiones no ddü tur,nifi cum äd cos pertmeät.

ïn priMtis äutem pcrfecutionibm fuo lurc ex^ trccndis^i^uilibet fätis ek tdoncusgt;

V Si probäri potuerit mäUßdes e^ prlt;eMri^ edtio primi ädoris, twite dij demo ex eudem eäu-i fä äduerfus rundem age mi, non poted opponi cx^ ceptio rei iudtcätx.vlpiänus m.h Populär is. jf.De fopulä.ädioni.Päului'm.l.Eum^uiiuräuit.^.ln populär ibus. ff-De iureiurän. In populär ibus emi' ^uit)ädiombus iußurändum exädum, itä demum iduerßu ä,liosproderit,ßbonäßde cxädim fucgt; trit.tiäm e:^ ß (pus cgerit,itä demum confumit puh Ueäm ädtonem,ßno per collußone ädumßt.ldeni ed,ß poßerior ädor,fiu.m uclfuorum miuriä pro fequätur populäri ädione,doceätq^ iureiurddo, fe ignoräße äb äliofuße ädum hoc ludicio.vipiänui m.l.Sicui.§. Bifdem.ß^.Dc accufätio.

priuätis interim pcrfecutionibus,ccßät h^ eonßderätiot

VI Omîtes populäres ädiones, neq^ in hicre^ des däntur,ncq; fuprä ännum extenduntur régula fiter.Vlpiänusin.l.ult.ß^.De populä.ädtoni. î^if lis ßt contcßAiafäut ddof aliijuid perfe^uatuf) ({£

-ocr page 111-

D I V I s I o. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;^9'

gi CUM proprio ïure pertmet. N^w hii modis in^ tcUigitur locuplctior qui cm hdbct.Pduimin.l.Po^ puldres.jf.eod.tit.l.Sicui.ff.Deuerb.fignißc. H^. rcdibm Unten Oquot; fucccjjbribu^ycommoddntur^non jure h£rediUrto,fed ueluti conumemndis populo.

PriudU uerô perfecutiones,regular iter ad ha: redes porriguntur ultro citroq;, ut paulo poll di» cemus.

SEXTA DIVISIO.

, EODEM SPECTANS.

SVperioribui diuilionibus in cognitions am onu perdudi fumus,quantum ad hoc perti net, utfeiamus quarc alicui aduerfus alte* rum,concedatur ius perfequendi feu adia, C£terum,quado conf at,ex hontinu couentionibitsi tdtro citroq; nafei obUgattonem, er rurfiK ex ob^ ligatione produci adioncnt,certè necejfaria muet, fligatio cf:Num ex cade conuentione muicem per mittatur ius agendi,^' quomodof Ob quant decide Tationem datuitur h£c difributio.

ACtiones plerunq^ dired£ fumt. Aliquanda autem contrarU. rgt;ircd£ adiones cenfen turtquibus id perfcquimur quod ex natura conuen E 5 tionis

-ocr page 112-

^9 ACTIONVM

tionis immedUtc i^^quc principditcr inuiceM dc^ tetur ïi contract Am,fcilicct quid utriufq^ grdMi Jit contrdiium-'Ndm tttnc,ßue ultra,ßue citro dgd tur dd fdtisfdetendum coiitrdüui, femper dircHd eA délia,permde ßcutßipr'd diélum cA, dire Adm dAianemntmcupdri, qu£ reAd,z^immcdidtecx fubßdtid Legis CiuiUs uel Preetari£ praficiß:itur. Vt cccr,Emptar tdmetß primuf mcipit cautrdlK*. re,nihilo tdmen mdgis tenctur dd ddndu/m pretium uel fdtufdcicndum, qudm uenditor dd trddenddm rcm,ex eadem contrdAu,qui prapter utriußq; co^ madum inirifolct,ßcut Ztr reliqui cantrdAut loco UdturdUs conmnmionii ßiccedcntes,iure gentium, hoc e A,iure ^ rdtioiie Mturdli, dd utilitdtcm hoi ntinuAnpertinent■ïtcm,dAioncs ex fdAo improbd to,uel ob ßiäim neq;probdtum,ncqi mprobutum, cuim confenfut dwiitdxdt ex pdrte fddentis eß:Vt font ex nidlcßcijs,ucl qudßmdlcßciß,nomindtis,ucl ex udrijs innomindtnq; edufdrum ßguris ßeu ßiceie bm,femper leßimdtur dircAie, cü is folum dgdt qui fdtitur miquitdtem fdAi, non uieißim obUgdtut fd cienti, ut etil ei detur dAio.Vnde uideinm, qu'un elcgdnticmphdßvlpidnmin.l.AAtonum generd. i^.yjf. 'De délia, er obUgdtio. utdtur huiußnodi uerbis(Sui lucricdufd.)ïtë(ex fdélo o- infuAum) quorum um Ztr poteßdte non percepit AccurßuA

Cant

-ocr page 113-

DIVIS 10. - nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;91

ConiriiYi£ liera dHioncs dppetliiii!(r,eum dÙ^. ^idexigitur prêter fubfldntidm coittnctu^ydb, to lt;iui compdrdtione utilitdtum 'mfpccicm no unt, fud , ejudm dltcrim grdtid contrdxit. Vt ecce: den. poncns rent fudm^mdgiißbi ddß:rt utilitdtë ne (luid peredt,ucl dmittdtur:Ergo direUdm hdbet dilio-n. nem.'DepoßtdriM duiem, hoc cü, dpud quem res, deponitur,morem gerit dmico.Coudre jiquid ne*, eejfdrio mpendit in rem depoßtdm,hdhet coiurd* vidm depojiti ddionem dd impenfdi, ßne quibm uti. que comrddus fuiffet fiu ndturd perfeëtM.quonid C^j-jine fumptu,res depoßtd pleruq^fcrudri poteft. Idem dicendum cd de junihbus contrd.dibus. § .j. InjUt.Geobhgd.quje ex ipddf.contrdd.ndfc,

DIFFERENTIAE.

I

OVANtum dd nomencldturdm din tinct,dired£ ddiona d contrdriji redè difccrnuntur per diuerfd no* mini,ut fuguai dppcÜdtiombuf^ßn* guldi ddionum qudlitdtes er officid intcJbgdmut.Çiÿd m re non illud rej^idendum ed^ quis cotrdheiuium dgdt,utedm dicdmin direddm, qu£ db dltero contrdhentium dduerßu dlterunt Hrcdó intenditur t ç^ conirdridm^qud uieißim

E 4 dduerßu

-ocr page 114-

lyj Z C T r 0 N V M

ttducrfiii eum cxcrcetur. Kdm ex c^uibufcldm coni trndibuf ultra citraq- inter cotrdhcntes,d{lio fent fier direâa uoedtur. Verum ndturdm contrdfiui, etrêipfdm oportet refpiccre, ut fuperiui diiium eß,dc inde ßdturere direfids däiones uel coMrdd ridt. Qudrefdllitur 3drt.cu multK,(luiex uerbis cr dppeUdtionibui contrdiluum,uoluit direHdS et Utiles ditiones defcribere obfeure mdgis, ^ uere.

Poßuntdute ddiones direHte i^- coutrdridß fttul in codent iudicio trdddri per conuentionent Cr rcconucntionem,dut etidm diuerßs iudieijs, ut trdlldturin.l.penul.cumAuA. Et c5fequcnter.C^ Drßment-cr mterlo.omni.ïudic. Cum Pdpinid nusCiwluit tuftmidnusifummi mgenij uir, in qudßi embus fuis rite dißofuit^non folum ludieem de db folutionc tudiedre, fed ipfum ddorem ßecontrdS’ rio fucrit obnoxius inueittus,condeinndrc. Igitur tHutult;e petitionesßeri folent, tdm dircdis qudnt contrdrijsperfecuttonibus,tdm eodem quim diuer fo tempore,ut in Tit. De mutu.petitio . ^uemntdnus Pontifex promulgduitt

II rgt;ired£ ddiones dlie^udndo fdmofe funt^ Cotrdrid ucro no irrogdnt infdmid condemndtis. Ritionem grduiter trdddt Vlpidnus,ut folet: Con trdriodtK^Hicns'jiudtcto ddrKndtus,non erit infd« mts-Ucc imineriio^^iid in edtrdnjs^non de perfidU dgitur.

-ocr page 115-

DIVIS IO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;75

4gitur,fci de c4culo,lt;lui frrè iudicio foletdmmL l-furti.^.ulti.jf. DehKquinotA-inf^mi. Ciilcuiu. voedt rdtionem impcnfdrwniyguM dher ex contre bcntibtii dlterifliutuo debet-dudß dicdt,de impen fsfolu propter contrdHù fd£lis,trdädtur in cotf»‘ trdrio iudicio, (iu£ funt extrd ndturdm eotrdduf Cr incidente!. Perfidi£ uero drgivmentum, non ni fiex fubftdntid contrd^iu xßinidripoteU.Accd-dit.l,P.idpud quein,in princi.jf.Picpoßt.

SEPTIMA DIVISIO codent pertincns.

T dbßohtdturhiclociudemdteridli cdufd ddionum, reßdt fdne lt;^u£ßi(f neeeßdrid, N4m prxdiÜd omnidßc hdbet de ipß! duthoribui cotrdduü

er mdlcßciorum-Quid dutem dicemm de bæredi bin eorum amp;nbsp;fucccßoribu! f Oper£prectum igi'^ tur fuerit mucßigdre,num im pcrfequcndi,ciuod. creddtpri dduerfu! debitorem competebdt,exerce dturrede dduerfm hxredaf Autex dtuerfo : An l)£rcdc! creditors mortui,£lt;^uc conuenire poßini debit ore ipfum,ßcut creditor potuißetf Porr(),ß cut iußu eß non omnid negocid, morte debitorupe rimi,pr£fertim ex dUquibin cdußs:ltd inii^uißmiit fucrit,fucccffbres femper ex perfond defundoru kncri-Odi^ ftriinet h£c dißributio.

-ocr page 116-

74 A CT I o NV M

QU£ddnt détones concediintur h£Ycdibtvi,^ in h£redcs : Qu£ddm nero h£rcdibM ,fed noni» h£redcs:Ciu£dA demeji neq^ h£redibiis,nc(ji m ha-reda coneeduncur. § -Non duté omnes. ïnftit. De pcrpe,C£ tempord.däio. Et coUigitur pdßimeX. iibrif Pdndeädrum h£c diuißo.

ti£rcdibin iJ m hxredes.combetunt dHioncs tx contrdilibni,uel ([udß contrAdlibiii,Cgt;ntlcs (y Pr£tori£, in rem, (y inperfondm .Modo tdmen, fcidnm, h£redem teneri in rem dHionc, non tdm cluód b£res, qudm efnod poßeßor eß rei li^ tigioße . Adultes in.l.Si tn rem.ff.De Kei uendicd. Si in rêanelttitydamp;ußt,quduis h^res poßeßbris, ß non poßidedt,dbfolMtur : tdmenß ^uid ex perßo^ nd defMiHi commißnm ßt,omnimodp in condemnd tione uenict. ïd (luod Udlde eß notdndu propter for mÄ Ubclli et poßtionH,ßcut dppclidmus. Nii epti db h£rcde peteret rem,neefdeeret mentionem poffeß ßonis eiiti,non reäe uiderctur petcre.

H£redibin zr no dduerfm h£redes concedu» turdHiones ex mdleßcijs ucl e^udßmdleßeijs-, prigt; uitis dut puhUcis.Item excotrdäibni,in quibta te ßdtor dolofe uerfdtiK eü,cum nihil Me dd h£regt; de pcruenerit,d.§.^ion dutem omnes.Eß entm(i)i quit)certißimd iuris reguld,ex mdleßciß poendies ii(iioiies,mhifredcrcinoncöpctere.Exempli^'i i. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tid^ßff

-ocr page 117-

D I V I s IO- '

7?

tu,furtum päffu^.liAbct dätoncmfurti Adnerfm ßrem^quAm hxres eimcumdem furem reüc pa teA Aut exercere,Aut captAru profeqm.Sed mor'^ tuo furc, h£rcdcm iüiut,neq; dornima rei furtiu£,-nc^i fucceffor conuenirc potcA,niß dliquid exfur\ to perceperit,uel dolo milo ßccrit quo ntimn per ciperet.üd eßconßitutu^inquit 'VlpU.) turpid lu erd db h£redibiK quoq; extorqueri, licet crimind,' extmgudtur.lAn h£redc. in prtnc.ff.Dccdlünidt.

li£redif dutem dppelldtio,non dd proximum dimtdxdt,fed etid dd ultmores b.erodes ontnesq; fuceeßbres pcrt’tnct.Vlpidnut in.l.li£rcdis,Pdugt; Uff m.l.Sciendumff'.'De uerboßgnifi.

Qjtoniodo dutem dgdtur dduerfus h£rcdcs di uißm uel in folidum, docet vlpidnut.in l. In execu tione.ff.Deucrbor.obligdtio. multum clegdnter. DIFFERENTIA.

Ctiones qu£ dd h£rcdes trdfmittuM tur,plerüq; dclcgdri poßimt ex legi tmu edufd inter uiuos per ceßionc. EiW uero qudt b£redibut negdnt le ^es, non permittunt itidem cedi inter uiuos.LEx plunbuf. ff. De ddminß. tutor. Vhi loqucnsde tutore, expluribus in folidum condemndto, cum non opponeret beneficium diuifonts-.Hemde ccß fis 4 minore dduerfm contutores dHionibun in rem

-ocr page 118-

75 A C T I o N V M rem fudm procurdtore ddto,Priui!cgiu (mciuity pupiUino hdbebit, quad nech£redi pupilU deitur,.

Excipc tdmen^ïiti ßdeicommtßi,^' adionë de dotc,lt;iu£ db h£rcdibiii percipiutur,cu tdmen cedi no poßint.l.Cogi.^.ldeMetidniK.jf.AdSendtuf. Trebelliit.l.Si m(üicr.§. Ex djße, ff. De iur-doti..

ïtlud notdndum eü ; QwóddHioncs olimh£re dtbm quidem porrigcbdntur,fcd numqudm db ipßs incipiebdnt.Hodie coiurd eü^ut ß uenddm dlicui poll mortem fudm,uel legë ei in teßdmento.l.]. C, Vt düio. db h£red. O' ront. h£rcd. incipi. §. Poll mortem.inßit.Dc imttili.ßipidd.amp;l.Scrupn lofdm.C.eod.tit.

OCTAV A DIVISIO.

A CAVS A.FORMALE

i Vnc procedendum dl dd cduf.im d^t. Ihonum formdlchn cpid mdximd, uis uerfdtur, ut cognofedmm, quid, (y J quomodo db dduerfdrio petëdtvmßt. i'ijiorfum emm dttinet inucßigdre,quii ßt ddionis ddhür: Quid item prodcll feire, quem hd,bcdmut dduerfdriummiß quoque inteUigdmui modivm ey formdm petendiüiine Hdtuitur tdlis diuißo.

QV£ddm dHiones rei perfequcnd£grdtid ca pctiint:Qu£ddm p«n£ eduft ddntur:Qu£ * nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;dd/n

-ocr page 119-

öIVIS I O. '97 à^nt denît^; mixtlt;e funt. § .Sequés. Inßit. De dHio, Kei pcrfecutürt£ déliona fimt, quibiu id pe^i’ imui ejuod cxpdtrimoiito noiis dbe^.PMluiin. h in honordrijs.ff'^De aiHo.^ oiligdt.

Pœn£ pcrfcqucndx grdtid introdu£i£ fimt AÜiones cx mdlcfcijSyUcl cjiuß mdleficijs, cu pr£lt;-ter id quod nobis Abcü,exigtmiM uliquid, tdndiél^ tteluffèllionis eduft. Ndm quiequid cx bonis no^ fins non e^tpoend fit oporlet.Pdpinidnus m.l. Scr ms.lf.De feru.exportdn. Pocndnl dute dlids Lex imponitydlids fipuldniur,iuxtd.l.if.l.Sipalid et.l, Stipuldtio ifld. §. Altcri-^Dc uerho. obli.vidc infrd.

Mixt£ ddioncs funt,quibus rem jimul er pa^ tidmperfequimurexquibufddm mdlcficijs. §. Ex indlcficijs uero.lnftit.'Dc délioni.Px mdlcficijs ud ro(mquit)prodit£ d(lioncs:dlt£ tdntu pan£ per'!' fcqucnd£ cdufd,dli£ tdm pan£,qudm rei perfeque d£,zr ob id mixt£ fimt.

nine dppdret,d(lidncs trifdridm dici mixidst primUm,quod in rem fimul cx in perfond fint,ut in fecundd diuifionciUeinic, quad uterq; confrOuer tcntiü,d{loris dtq-, rei conuciïti nice in eisfungd^ tur,ut in tertid diuifionc.X)cniq-„quonidm Mn iu^ iitdc^ pandmcornplciiiintilt;r,utbici

tii^ff»

-ocr page 120-

»78 ACTIONVM

DIFFERENTIAE. ' S

I

rv’'^7g^quot;l Ctionibmrciperfecutorijfhoc in^ ^Z^kV ' i tfftditur,ut aducrfiriiti reßitMt rë ! qu£düoriseft^nrlqui iui hibett : i—ntiüd conuentionK feu obUgaionis fiitd mentione-Vel ut det dUquid^Mt ficUt,Jèciiit dumconträibdtnMigitionem.

PcendUbus uerè,du/ntdxat cxigitur, ut dduer^ fdrius punidtur,dlids ciuilitcr,poend ddort foluë dd,dlids crmt'niltter,midétd inßfeum deßrendd. JAM'S demq; perfequimur hoc modo^utreus conii uentusfeiKcniid tudicis condemnetur dd refituen ddm rem^ucl iddindum^dut fdciendum,ßmul eti» ut punidtur.

Px quibus gêner filter coUigi poteRformdpe tendi in unoquoque iuditio,qudm condußonc libel li uocdnt.vlpidnus elcgdmerm. l-ildcinfddwn.^ ff. Q«lt;e m ßdud. crédita . Elt;t propter (mquity competit hixc dHio zy dduerfus cos qui res poßH. deitt,utrcßitudnt,O' dduerfus eos quibus dHio co petit,ut déHoncm ccddnc.PdUtUS,de uulgdri formn ld loqucns infidu: Qjiod ipfe (inquit) exercitor, adijcidturtAut noxx dcdcre.l.Si fruits nduem.ff. Deßtrt.

11 Rei perfccutori^, et hxredibus,Gf inhtere.

Jff

-ocr page 121-

M V i s î ô. «y?

ia compctiwt.Pœnules ucrà tiilhnes,non fempef dd h£rcdcs porrigmtur.PiiuUi^ in. l. Ex cotrAÜi ita.ff.Dc aâion. cz oblige. Ex contrddibmi in-» 'quit)ucnicntcs Adiones, in b^redes dUntur, heet dehetum quoqi ucrfe:ur,uelitti cum tutor wi tutehi gerendddolo fèeerit.

' Itdq- de pcendlibtu d£iionibui,qudntum dd b£t iredes dttmet,ße deßniendum ed-t^din dlids dgitut dd pandm peeunidrid eiMUtcr,boe eß,ut ddorifa iMtur^ßue ex eotrddibut, ßue ex deUdii. Et ba eoneeduntur qutdem b^redibiK, fed non in bd;re* de s,mß propter turpe lucrum,dut litem d tefdto^i re conteßdtdm. tc.d enim certißimd luris rcguld: exmdleßcijf poendies ddiones,in b£rcdem rei non nmpetere. ^.'Non dutem. Et. §. ^liqudndo .\nßi. Df ddioni.Vlpidnus in.l.Omncs.fi'eod.tit.Omnes pccndles ddioneslinquit) pod litem incbodtd,etid dd h£rcdes trdnfeunt.Alids ucrà intcnditur ddio dd pœndm pecunidrid crimindliter,boc ed, ut pKamp; hed exeeutionepandßfeo dcfcrdtur,iuxtd.l.Vr£i. tor cdixit.§.\.ff.Deiniuri. Etbidterum refert multum,utrmn ex publics, dn ex priuitis mdlcß-gt; Cijs dgdtur.Ex publics ciûm,boc ed, quorum per fecutio cuihbet ex populo ddtur, ddiones pandlct non dhter pornguntur ddb£rcdcs, qudm lite non folum eonteßdtd,fcd amp;nbsp;per condemndtionemßm* tdddi

-ocr page 122-

#0 ACTIONVM

frf dduerfui defwnélum. Ex priiutis dutem ddmif^ ßi,fufficit litcm eße cum teßdtore mehodtd er con tcfldtdm.yiodcßininin.h'Slx ludiciorum jf. Dede Hufdtio.Ahds denii^i dgifolet crimmdlitcr,nondA paendtn pcciuitidridm,fed corpordlcm, ut rea cott^gt; uen(o dut uitd ddmidtur,dut Ciuitdf.ucl utferuitus ciiniimgdtur,uel tempor die (^ilium,uel dUd coher tio,putd,ddmmim cam mfdmidtUel dignUdtis depa ßtsoC^ud: pcrfcqucndi ßpecics, dccufitio propric dicitur, er numlMm permittendd eR h£) edtbut, tfiulti minui in hxredes^excepto crimme IxfxNH-» ießdtis.Quid unufquifcj; ex fuo ddmiffo forti fubija citur,ncc dlieni crimmM fuccejfor coßituitur, ut di citCdlißrdtuiin.l.Crimc.If.De poen.Pduluiin.l.Si pcend.ff.cod.tit.Sipoend (in(iuit)dlicui irrogutur^ receptu eil commcntitio lure,ne dd h£redcm trdii fedt. Cuius rd iUd rdtio uidetur effe. Qjiid poemi conßituitur in emendutionem honunu,qu£ mortua to in e^uem coßitui uidetur,dcfmt.Commcniitiunt Autem lui uocdt,nounni er recens excogitdtu,hoc Quinon trdnsldtum, non dliimdefumptum, nuUoqi exempla mßitutumifed uelut fiilitium,utTrdnquii ills in Cldudio, fpcddculd commentitid uaedt, mult tdtd,nec folitisloeis editd.Hue pertinet Tit.C. EX delid.defumdo-inepumt. htsredt conucnidm» P-t-b Sdncimw-C.Depccn.

inddio^

-ocr page 123-

D I V I S I 0gt; it ÏII In AäionibiK m pcrfecutorijs^tMo ex plu ribtu reis couentis foluente debitum ([uod petitur, tilij liber Ütur.pcemlibm uerô uma pcrfoluës px ndm,no femper hberdt altos,fcilicet ex maleficijs. h i .C. Df condi£l.furti. IH (piafi maleßeijs autë, cum pana ob alterttts plerüq; culpa exigi foleat, mitiut agitur,ciuippe,ut tenus foluendo libcret alios.Vlpilt;l tuis m.l.]-zyuj. Caius in.l. ij.ff. de bis (jut deiec» nel effudc.

IIII ïn adionibtis rei perfecutorijs admita titur ceßio bonorum, er aUquando babenda eA rd tiojCjuatenus facere poßit reus conuentus, ut inß-^ dieemus.panalibus uero non femper auditur ua lens cedereboms.Quia Lex imponit panam,noit ludex.tdeocjiß inopia labor at reus, in corpus e A torcjucndus-Vlpianus t«. f. j • § • ttit-ff-Dlt;? pan.Gea neraliter (in(jutt)placet in Legibus pubUcorurn iu* ditiorum uel priuatorum crimmum,lt;jui extra ordi nem cognofcut Prafech Uel Praßdes, ut eis qui px nam pecuniariam egentes deludunt, cobertionent extraordinariamMicant. Quad femper ficintcl ligendum eA,cum pana ex malcficijs caufarn tra* bit,non ß aliumdè,

V R« perfecutoria aëiioacs,nuUo damno aßt L. . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;f dunt

S

-ocr page 124-

St ACTïONVM

^:iunt ream coniicntum, tmuum dd hoi mlïitutA .^Md noßrucä,uel nob^ debetur. Pandles dutem ddmnum ddfsnint rco .comcnto,unde ctidm odio^ /gt;£ mmcupdittur, er per interpretdtionem mollictt die funtpotiui,cjudmexdjßerdd£.Plermogencs m. l.lntcrpretdtionc.ß'.Depan.Imà er inpeenis exi grndi'S,ddeo refert ex eptd edufd pctdntur, ut dlids nudo pddo deberipoßmt^dlus minimc.Vt ecce,ß ^UK uendensfcrudim pdcifcdtur ne exportetur,uel ut mdnumittdtur:n5ßerudtd Lege rede dgitur dd pœndm rdtione dßvdionis-.fed mut dit er d{luriK,ß pddui fuiffet uenditor,ne ferudn ejjet in ltdl{d,uei ut non mdnumittcretur.Nec uidenturiincjuit Pdpi nidnuf)hgc inter fe contrdrid eße, cum beneficia affici hommë,mterfit homints. Enimuero panie na ■irrogit£mdigndtioyfold duritidmcontinet.O pr£ -cldrdm uocem, ergrdui ïunfconfulto digndmAKt ^ered né ergo noßrd qui C H RIS T V M ueriM Deurn colimut,ut nobu mutuo benefdcidmuf^

VI Adionum Pr£toridrum,b£ qui£ rei perd fecutionem contment,fivntperpetuie,quie uero px Wm,non excedunt dnnum, prêter ddionem furti tmnfeßi^hdud dubie ob p-equencidm huiut mdleßd dj Pdu'utm.lAnhonordrifs.ff.Deddioni.er ob* iigdtioAnßit,Dc perpc. Çf tempor^ddiÀ» p^i^' HulU

-ocr page 125-

D I V I S I 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tj

,vn NidJit ddio ex interdiélo utilis m fAdu^ irrogAt pocnAm^nißob mAlcßcMW. l.ult.ff.De in^ terdid.

lUud notAndum ed, lt;iuod e^uicc^uid purtes pro foenA pAcifcuntur,no ficit Adionem poenAlcmffed reipcrfecutoriAm. i^Am panA Accipitur, (^ui^Lc* gum AuthoritAtc irrogAtur.

NONA DIVISIO, PERTINENS. dd dcclArAtionem prxcedentis.

Vod didum eâ de panA, Utiui hA6 diuißone explicAndu ed.Cum euim ex uAriji cAufArum ^ mAleßcioru ßguns^MriA quAKMAS panArm ftAtui,z^ex!gipoßit:ßAtim dubitAuerit ßudiofm qu£ nAm ßnt iß^ pan£.IAerito igitur per bAnc di wßonem expUcAuerimiK huiufmodi diffrentiAm.

ACtiones,uel in ßmplum concepts funt: Vel m duplum: Vd in triplum tVelm quAdrui. plu.Vlteriiu Autem nuÜA Adio extenditur.^.OniA nes Autem. I nßit. De Adioni,

, In ßmplum Agimus,cum rent noßrAm,uel nobis debit Am,uel demq^ panAm AliquAm ßne uUa re aIa folute perfequimur^

f X Ind«

-ocr page 126-

84 ACTFONVM

‘ In duplum uerà,triplivm dut quddruplumjtUW txpcrimur,cu pr£tcr ré dciitdm,exigimu^ dUquid ultrd, quod ccßimdHoncm eiui rei,duplo, tripla, aut quddruplo cxccddt.Qttdruw dHionum exemd-pld fubijcit lufUnidnmin.§.in duplum■§. Tripli ■Et. §. Ç^nddrupli.Injlit.De ddioni.

Vt ecee in ßinplum dgimu^:cx empto, uendita, locdtoyconduâo^mdnddto, cz ex dlijs id genus ci4 uüibus edups.

In duplum : Turtinec Mdnifeßi, dumni^miurije ex lege Acquilid, : depoßti cdufd tumultus, ruin£, uel ndußdgijt feruieorruptit (^ exLegdtoPio.

Intriplum ex conßitutione Icgii condiélitilt;e. Qjidnqudm Accurßus opinetur nulldm hodie £■» dioncm tripli eße. Q^od dn uerumßt, dUbi uidi limus.

. In quddruplitM,eA dHio furti mdnißßi-.Qjio^ tnetus cdufi:De cdlumnidtoribus.IIt iterum candi élititC legis, indUo cdfu.Qu.^ omnid ut in ßeciem perfequdntur^non permittit hic locus.

Interim ßigiddqu£ßioeä,qudrcultrd. quddrit plum non extenddtur ddio pcendlisf I^dm cum uti que modus dUquis crdtßdtuendus in poenA,ußus eil hic fußieere. Alioqui omnium poendrum rd-» tioneiiCtidm qu£ 'm corpia exercenturieddem ett.

-ocr page 127-

D i V i S i o; 8? tloßtite ßußrd torqueri poj/ati tn dtl^uUtioa nem y nißMthoriUtefufßcere dicumns.l. Nono-t wnium ■ ff. De legib. Et die mihirogo: Quire XX. cz non 'X'KV.inm funtßHuti id ufuapia ne inter abfcntesfH£ Aute funt digreßioncs mini me gentium ncceßdri£, luibui nutte feitet tridi-t tio Iurii Apud rccentiores Leguleios,

DECIMA PARTITIO, : nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;eó dem per Uilens.

Erum t^uds perfcciuimur,lóngè md-A 1 ximd MrietdS cH, per quA et petèdi

* ^^^ f^t’mAUiriiric^uisdubiUt^ Alidisc* t:==^ mm in hominu commereijs trdHitur ie rebusßngulAribus,puU,de domo, fundo,ec[uo^ peeunii et e£tcris:Aliïs de toto dUtluo negotiorü corpore : Alids de multipUei reru coüedione per uniuerßtdte iuris.In quibus omnibus merito c^ug* irimus,cju£ ua ßt obferuAnd-t petendi formd.Quod, per hdne diuißonem expUedtur.

Qufddmdólionesf^ecidlesßueßnguldres dit cunt un Qua: dim gener die s : Qu£ddm üero uni-^ Ucrfdles.Pdulus m.l.Pro fotio.ff.Pro foti. Pro fot tio(inc[uit')drbitcr proj^ieere debet edutionibus, wfuturo ddmnOjUel luero pendente ex cd focie^ - • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;E 5 UtC

-ocr page 128-

Slt; JICTIONVM

tdte .Quod Sdbimain omntbuf hon£ßdei iudiójt exiftimduit,ßuegencrdlid fint, uelutipro fotto, Mgotiorum gcßorum,tutel£:ßue f^ccidlid,ueluti, tndtiddti,commoddtt,dcpoßti.

Spccidles ddiones cenfcntur,qutbM id perfe-» quimur qiiod ndturd ßu, ^ (ludntum dd iuris in-f terpreidtionem dttinct,ßpecidlc eR,ctidmß deeeßa ridquxddmbdbedt.Vtequusyueßis, domus,ßgt;Ai* dusver c£ter£ id genus res.

Gcnerdlcs dflioUes dicuntur, (^U£ competunt ad hoe quod gener die cR,diuerfds rerum j^edeSt adeoel} totdS negotidtiones compledcns.Vti tuf^ ld,qu£ non de und tantum negocij fpecie,fed de toto ddminißrdndi pdtrimonij pupiUuris genere dc cipitur. tgitur d{lio hue pertinent, redenum^ cupdtur generdlis-Sic etß)eietdt,Gr dud négocia,

Vniucrfdles deniclue drones dppeUdntur, lt;iui lus perfelt;iuimur corpus dUciuod luris, continem multas res cum augmenta er diminutionc.Vtßmi h£reditds,pcculMm, dos, lurifdiflio. Vlpidnus in l.Pecuni£.§ .H£reditds. jf. De uerbo. ßgnißcd. ll£rcditds(inquit)nomen turis eA,cluod (y dccef^ ßonem,ZT deeeßionem in fe recipit. D£r éditât is appeUdtio (ineluit Pomponius)ßne dubio continet etidm ddmnofdmh£redttdtem. luris enim nomen eR,ßcut bonorum poßeßio. idemPomponiusin

-ocr page 129-

ö IV IS IG. Sr ^.Pectîltivm,'in prmci.ff.üe pcciû.PccuUijCmcjutt') rü non id,cuius feruM feorfum à domino rMonon i)dbuit,fed quad dominai ipfe fepdrMU in fuhfü tiarn feruOyfuamd ferai rdtionc difcerncns. Netw earn ferai peadium totum idimere , uel Mge re,uel mmuere dominas poßit, Mimddaertendum eR,non qaidferutts, fed efaid domima conjiituen* itferudis peculij gratiafecerit. Added. ii£re'*’ ditos, in princi.jf. Dr petitio.b^red.

tiotandwni tarnen, quad Vlpianm ailionem j^e tialem uocat,(lu£ ad anam duntaxat caufam per* tinei .Generalem aero lt;^u£ de pluribus competit,in tj. §,itemfciendam.ff.Dea^a. pluui.arcen.

DIFFERENTIAE.

I

N generalibus CiT liniaerfalibiu aHi ombusforma petendi non reejuirit tiftrtamctf^ecialcmomniam rerum nbsp;^c/ïgnationcm,fed faitseü ßaHor fetat totam h£redieatem uel partem eim. idem obferuatur in fententia iudids.Caius in.l. Lice^ tnmma.lf.De petiti.hxredita.itaq-dnquit^quiuel tx ajfe, uel ex parte hæres eft, intendit quidem h£ Veditate fua effè tota, uel pro parte,fed hoc folu of ficio iadicis refituitur^quod adaerfartus pofidei^

F 4 mffe

-ocr page 130-

SS

A C T I o N v löt

Jnl^ecîdUlui uerô ddiombtn, rem petUdm d^ tlmußim deßgndre debet, turn dUor in libella, turn Judex in fcntentid.Pdului in.l.Si in rcm.ff.Ge Rei nendicdtio.Si In rem(in(luit)dUlt;lui$ dgdt,débet de^ ßgndre rem,^ utrum totdm,dn pdrtem, cr ([uotd petdt.AppeUdtio cnim rci,non genui, fed ß^ccient fgnifedt. gt;

Oilducnm fórmdm petend^fc in eddem.l. diff nit:(Xuod infedii fluidem mdterite pondwßgndtß Uerô mimerum,fdd£ dutem,fpeciem did oportet. Sed O' menfurd dicendd erit,cum res menfurd eott linebitur.'Et f ueftimentd noßrd effe,uel ddri opor tore nobis petdmus, utrum numerum eorum dice.ft re debebimus,dn o coloremf Pt mdgis cH ut utrun que. î^dm illud inhurndnum efl,cogi nos dicere, dt tritd fnt,dnnoud,. Qudmuis o in udßs occurrdt diffcultAS,utrumldnccmii(mtdxdt did oportedt^ anetidm quddrdtdm uel rotunddm,ucl purd,dn c£ IdtdftiQuieipfdinpetitionibus quoque ddijccrc difficile dl,nee itd codrtdndd res dl:licet in peten do homine,nomëdus diddebedt, o utrumpuer M ddolefcens ft,O utif; ff pluresffnt.Sed ff nomê dus ignorem, demonffrdtionc dus utendum eriti ueluti,qui ex illd bßreditdte dl,uel qui ex illd dn-s. düd ndtus dl. Item,fundum pctiturus,nomen dus, ^ quo loei fft,dicere debebit.Bx qM Lege,tot urn.

’ -■ il^^ff^

-ocr page 131-

Divisro. S9

ii^gnMidrum rerum feriem, breuHitircguUsco frchcnfim hdbei,ideo^; uerbd eiiu recenfendd du xi.Cür enim non Ubeiuius d ïurifconfulto Rorndno h£c d'fca,(^uAm À bdrbdrof

11 Cencrdles dHiones femper in perfond fimt, nunqudm m rem.Vnwerfuli^jn rent mnenitur. Spe cidlcs dutem, tdmin remi cfudm in perfondm comd-petunt,ut trd^dnt luris pr^ceptores ind.] ■ff'-'Dc edend.

III ïn uniuerfdlibiu iudicij!,fententM ludi^ cis transfert dommium pne trdditionc ud immißio ne.l.SUtuhbm.^.QuintusMutius-jf. Dejld.tulilt;-ber. Deinde (incpiit Pomponius) de his bonis caped' rdt controuerßueßc. duifc Dege h£redcm die^ int efjejs edmh£redititctnddfe pertinere dices-idt.Alter e^ui h£reditAtem poßidebdt,diebdt teßd menio fc h£rcdctn effetfccimdum cum fententid di Hd crdt,lt;pii tefdmento diebdt fe h£redcin effe^

Infpccidlibus nero iudicijs dd Irdnsfercndum dommium, oportet decedere trdditionc poffeßios nis.l.Trdditionibus.C.De pdH. Sicutenimextrii iudicium cxcontrd{libus,non niji c6currente utri uf^i dffèilu,dominidreru trdnsferuntur:ïtdin iu^ iicijs uitcpriMti confenfus,oportet pubUedm im * mißio

-ocr page 132-

9Ö A err ON rm

fnißionii duthorUdtem interuenire. I dioleIMf îh-ti inomnAut.jf.De ddio.^y obUgdtio.

1111 Vniuerfdlc! ddioneStfemper priefcrwn tarßiccidliTjuiyettdmßpofterins intenddiuur d. Si quis liber tdtem. ff, Dc petitio.hxrcditd.Dtffèrcn^ tiwmCmeluitVipidniMfdclibcrtdteiudiciüm, donce àe inófficiofo iudicium,dut mduedtur, dut ßnem de eipidt.ïnducdtur,hoc edi,obliteretur, amp;nbsp;dd mhilu redigdtur,dbf}luto rco db mßdntid, ucl obferudti» He iudicij, propter contumdeidm d{lorii. Finem dc vipidt,id eß,per fententid ludieks totd lis femel de fnidtur,Ndm controuerßx ,pronuncidtione ludi* cis ßnem dccipiunt d.fff.De re iudiedt.

Specidles uero ddiones plcrung; final dtq; eô dem iudicio trdddri foleitt.QModßßeri nonpoß ßtßerudtur régula, ut c^ui prior appellat er in tui prouoedt, is prins agdt,er audiatur in iudicio J. Qiti prior.ff.De iudic.De cumuldtionc düionuntt ut uocant,mfrj, dicemns dli^uid,

iV I« uniuerfdlibus iudicijs, ueniunt ßuHus na mindtim nonpetiti^quiddugentimiuerßtdtcm. ïn ffccidlibus autem oportet ßuäus expreffe perfo qui.Vlpidnus md.item ueniunt.§. l'ruàus.ff.De ^etitiQ.h^feditd.Fruüus autem(imiu;t)omnesjt^ (, redita*

-ocr page 133-

D r v i s r o.


91

Mitdtern dugent^ßue date dditdm,ßue poR dditi h£rcditdtë deeeßermt. Scd O' pdrtus dneiUdrumj fine duh to dugent h£reditdtem.l.ij. C. eod.tit.

VI Ih uniuerfdhbus dHionibui, pretium fuc-a cedit loco rei:lnfigt;ccidlibus,non £què.l.Si orem. ff.eod.tit.'Vbi Pdulm loqucm de bon£ßdci poßeß forcy^ui rem h£reditdridm fnud o pretium hdi. bedtyputdyfiedndem rem pecunid h£reditdrid re^ dcmeritidn uudiendus fit,fi uclit rem ddre,no prc-gt;' tiumit^dtn et m Cirdtionc(mqMt)diut Adridni itd eRiIiißicitc pdtres cof:ripti,nimquid fit £quum, pofiefiorem non fdcere lucrum, o pretium quod ex diiendre pcrcepcrityrcddere.Qjiid poteü cxgt;e. iflimdriyin locum h£rcditdri£ rei uendit£, pretiu eim fuccefiificyO quoddmmodo ipfum h£reditdf-rium fdHufOportet igitur pofiefibré o rem refiti tuere petitorijO q^od ex uëditione dus rei luerd« tUfeR.Acccdit.l.lmperdtor.^.ult.ff.Delegdt.ij,

t

VNDECIMA DIVISIO

A CAVSA FINALE

Inis omnium düionum cR,ut unicui que ills fuumtribudtur.'Etbuc tdn^ dem omîtes Leges tendut, qudru ex ecutio o pofiremd pdrs, eA dHio.

Se4

-ocr page 134-

9t ACTIONVM

Sed hic occurrit (iu£jlio:M fctnpcr £c[uu ft,uni ^uenq; debituM ftMtni ftc confequ^ut iduerfdrio to turn quod hdbet extarquedturft^um dUqutßiH cd-^ fmdn quibiK humdnitdtii rdtionem hdbere opor-f-tedt,nefummumiiM perfequendifidt fummd miu^ rid^vlpidnm rcjjiiciens edufdm findlem, dppeUdt cdm,P^xitumdàiotus,in.l. AttPr£tor. §. Steunt tnu'icr■lf,Çiu£ 'mßdudxredito. Vndeneeeßdrid fuit h£c diuißo,pcr qadm exitut Cf ßuii dHionum temperdtur hoe modo.

ACtionibin de quibuifuprd didum eß:Alids ’ ßthdum dcbitum:Alids mmui ddfequimur* §.Sunt pr£teredAnßit.'Dc ddioni.

Solidum debitum,rcguldriter omnes dHionum f^ccics pr£ßdnt.Mmui dutem perfequimur m effè Ïlu, dduerßu cds perfondf,qu£ cödemndntur m id Autdxdt quod fdcere poffunt, hdbitd rdtionc ut no perduedittur dd nimidm egeßdtem. Videdmus itd-t que hdx perfoudi, inteUciluri ßmul etidm quinda dâioncs 'm foUdum non dentur-Vt futti: J t^dritus e^ uxor,ß de dote,dut dud edufd mu tuo fefe conueniditt. §. ïtemßde dote . tnßit.'De düioni.Pdulut m.l.Ex diuerfo. §.j .ff. Solut. md^ trimo.fJtodeßmut'm.l.üon tdiüum dotis. ff.De re iudicdtlt;,

^Uij

-ocr page 135-

. D Ï V Ï 5 I 0/ 9J

JI VilijJj^redcs pMrK, dduerfui qu^ miter agit de dote-Pomponiia ind,EtMm, in princip.ffi Solui.marmo,

III SocerJjoe efl,pitcr miriti,finurutjd eß, uxor filißpromißim dotem exigu.Piultis in,l.Kei indicatie. §.ult. ff'.Solut.tnitrimo.ciuiipireiitis locum obtinet.Pomponiui in. l. Qjiii. ff. eod.tit.

IIII Soccr,boc e^,pater uxorii,f confin-gt; te idhuc mitrimonio, de dote promiffa eonuenid^ tur à mdrito . t^^am foluto co, infoUdum tenetur, quot;Pdulus in.l.Sicut dutcm,Poniponiitf in.l.fcq.ff.De re iudicdt.Sic mteUigi unit idem Pdulw m.l.'Ex di 'Ucrfo,in prin.ff.Solut.mdtri.

V Omnes parentes Oquot; Uberi utriu^ fexus. ltcm,pdtronMO'pitrondy liberiq^ cortim,f nmgt; tuofe/e conueniant. §. Serf cz ß (luis.Infit. ïJie ddioni.vlpianus in.l.Sunt(jui^o m.l.fc(i.ff.Tie re iudiedt.

VI ¥rdtrcs gertnani inuieem agente s,(luonia dUmcnta ßbi dcbcitt.l.]. c.Dc alen.liber.Omnium mim prediUdrum perfonarum urn hec ratio eü.

i ntione alimenta debentur.

cam

-ocr page 136-

94 ACTIONVM

cum dd inopidm peruenerint, ijs citrd datum Mi.» lum non poteA totum (juod hdient cxtorcjueri,iu* xtd.lAncondemndtionc.§. ulti.ff. DercgulAur. Dolo fdcitimejuit Vlpidnus)(jui petit quod reditu'» turns eü. Sed omnes quorum mentio fnHd eü, dié mentd ßbi debët.l.Siquis d liber is. § .Siuel pdres. • l.Alimentd,m prmc.ff. De Itber. dgnofcen. Ergo doïusdëlorisfcrendusnoneil,qui totum uoluerit extorquere,fed hubendu eft rdtio conuentorum ne egednt,etidmfrdtrum zy foTorum:quicquid non* mill dij^utent.

VII Socij uniuerforum bonorum, nel etidm unius rei tdntü.d. ^.Sed cy ftquis.Vlpidnus m.h Veru eft,mprin ff.Pro foti.llocenim('mquit)fum mdm rdtioné bdbet,cum focietds ius quoddmmodo frdternitdtis infe hdbedt.Quis igitur de ueris frd tribus dubitduerit,ft hoe in focqsi

VIII is qui ex dondtionefud couenitur.d.§t Sed er ft quis.Pdulusin.l. inter eos,Pomponiusin l.Cum ex cdufd.ff.Dere iudicdt.Et quidem is fo* lus cenfetur paffe,dedudlo lt;ere dlteno,boc eft,quod dlijs debet.Kdtionem trdddntes Pdulus erTripho nius:Pinguius emm(mquiunt)dondtori fuccurrere debemus, q ei qui uerum debitum perfoluere corn* pelhtur.iiie Itberdlitdtefud, inops fieri pericUte^^

-ocr page 137-

ß 1 V I s I 0. W herJ.Ef txh£rcdAtum,cum.l. fec^. ffeod. tit.

IX Cedens bonis, ßpojicidliiluid dcc^uirdty ^Mtcnns faccre potcR, ddmndbitur. inhwmdnum enim eü ^oliatum fortimis fuis, 'm folidum dimmt ti-§.Cumcoc^uoq'. ïnfi.'Dedüioni.VlpiMusm l-iiij.ff.De ccßio.bonor.Ccßio dutembonorum fit, turn debitor profitetur fc ueUe cedcre omnibus ba nis,fiuc in iudicio,fiue extri indicium, cor dm, dut per nunciumuel epifioUm.Mdrtidnus'm.l.ulti.jf-eod.tit,

X 1^ 4«* leUorum,incendij,ndußdgtj cdldmi* tdte,uelfimilt,bonis fuis exutus efi,fi denuo dliejutd ^cquifierit,in folidum non tenebitur ,Ndm cum ce^ Üti bonis fubuenidtur,cur no tequè mifereri opov tat oppreßis inopindto edfu^Et hoc reâè probdt lodnnes Idbrim. § .uit, Inflit.De dUtoni.

XI unites (lui fub drmdtd militid fiipendiü meruerunt. Modcjhniis 'm.l.Hiles,Vlpidnus m.l. Jtc miles.ff.Ge re iudicd.Huc rcfcrunt,Go{lorei tondra litcrdrum,Qr ficerdotes, per. ^Medicos, C.Df profeffori.cr medic.Itb.l^.

X11 indices (wn oi culpAm Ïeuioremconue wunturt

-ocr page 138-

9(Î A CTI ON VM ttiuntur,iuxtd.l.ï^on ßmiUtcr.jf.De Mdgißrd,coH ucnicn. ob datum ucrà uclldtiorctn culpum^quie dolo proximo csl^conucnti de utäiM folidum dunt mbuntur depiMicntur^ut trdHdturin.l. Sifilitafi milids.ff.Dc iudic.l.uît.jf.De udri. çy extrdordi^ cogni.Lult.C.Depœdud quinidlè iudicd.Et infli^ De ohhgdt.qutC ex qiidf. dehä. ndfc. in prine.

XIII ^Uiuifdmitiis ut poteßdte contrdhensƒ ne tuffu purentis, fi pofied fui iuris fdâui conuenid turd crcdttoribusgt;no tenebitur 'm/àlidu.Vlpidnuf in J, ij-jfciupd cum co qui m dUen. potc^l.eü^

XIIII Debitor debitor is dUcuius in faude ereditorum ltbcrdtiK,fi pdrticeps doU non fuerit, tenebitur quidem intrd annum creditoribus,fed tl turn in td quod fdeere poteR,l ult. C.Dc bis qult;s in fräud-creditor.

Pr£diäi omnes, conueniri quidem in folidum tgt;ojfunt,fcd hibent exceptionem qui ante uel poll litem contefldtdm^ddeoq; poUfementidm oppone re po(funt,qud fe tuedittur, nc pluris condemnetur qudm fdcere poffunt,cx xquo cybono. Pdulus in-U Ex ditterfo. §. ul ff Salut, mdtrimo.

Hdne tdmen exceptionem, mugis tempordtent qudm perpetuum probdiu^t qu£ ceffet ddilenien^.

te me

-ocr page 139-

.•öï VISIO* jiÿ tewclwefortMiA^exctnj^lo.l.CuYdextruendi. ^^ i-^Df muncri.^ honori.'Dcficictttiivm fdcult^ti bm Çmi^uit V Ipidniu) dd munerd ud dd honores c^ui iitdicuiuur,excufitio non perpctM,fcd tempord* iis esî.lSidmßex uoto honeßis rdtionibm pdtrima tiium, 'mcrementuw dcceperit,fuo tempore,M ida neus ßt dUt^uis dd ed tpie credtus ßierit, ießmd* bituf,

Sed i^uomodo xftimdhitur ^udntivnt quis fdccre poßit,lt;^iiid^i ei dd ufuin uit£ neceffdrium unde dU tur^reluK^uendum ßtfP.eßondeo:Tribus modis pa tißmivm id colUgitur^uidclicct, Ex perfond,Ex re bus:,^ ex tempore.

Perfon£cognitiomhoc uerfdtur,utrum pie* be ills ßt,dn dignitdte cldrus,iuxtd.l. Tutor feewt* dum dignitdtcm.ff.De ddminiß. tutor,In plcbeia turßismultdßent expendcndd,uidclicct,indußridt Udlitudo,(pidlitds opißeßiSi quis d liberis.§.De* nicj. idem Diuus.ff.Dc libcr.dgnofc. iintcrdum, ff.Deoper.liberto. l.Sinon fortem. §. Dibertus» ff.De condiél.indebit.I^dm plcrun^stincjuitvlpiil nus^robur hominis,£tdS, temporisß oportunitdS, iidturdlem cdufdmóperdrümutdt.Adhibendd qua que füllt excmpld dlidrum perfondrum eiufdem ov dinis,ut coUdtis his omnibus,dppdredt qudntu rea (onuento dd dïimcMd,itcm dd exhibitionemnecef*

G fdridm

-ocr page 140-

)S ACTIONEM fdridin fuffîccre debedt, ut in reliqtmm conû.“ tur.C^uid non cibdrid tantum,fed etiam uejlitutet l}dbitdtio,dppelldtione dimentorum contmentur, ^udniatiuidemfine his dli corpus non poteü- I.cS urtmcntd.Et.l.Legdtis dlimcntis.jfi.Dc dlimen. cibari.legdt.Confinetudo etidm regionis in eptd de» git condcmndndus,fipeildndd fiuerit.l. Si ficruus plu rium. § .Si numerus-f.De Icgdt.] .l.Semper.ff. De teguLlur.

Kerum dutem cenfiurd husc ell,ut ffiimdtio fid^ tultdtum fidt,non dd udlorcm proprietdtis,fiedfi‘U (tuum quipcrcipiusitur ex bonis. Edtenus enim di cetur quis pojfcfdcere, ejudtenus ex fruflibus fiud pcrc^,dcduüis dliméta.l.CiM bonis.jf.De eeßio. bono. Nfc enim(inlt;ptitvlpidnits)frduddndusefidli mentis quotididnis.l. ïmperdtor-ff. Ad Sendtufico. ^rcbclUd.Et utrobi^ire{iè trddit Edrtolus : Omd nes Leges qu^ decemunt dlimcntd,inteïligi opord tere de deeeßionibus, non de proprietdte bonorut méddcio tdmen eius,(lui dolo mdlo ccldt quicqudni, pereßieium ludicispunicndo.l.lusdlimentorum» inprinci.jf.ybipupil.cducd.uel mord.debc. C£te rum i£s dlicnum,hoc cR,(iuod dlijs debet reus cond ucntus,non deduciturhuie £jlmdtioni j prêter e^ud dondtori, of fiocio dduerfut focium.l. Mdritusfif* Solui ■mAtri-l.Vcru efi.^.td ^d’ focius-fflProfiot.

Tem*

-ocr page 141-

D r V i i i o. fïgt;

Temporis déniai rdtioßc 'mitur,ut ex ittdte d ietnndndi conijcidtur quot dnnis uerißmUe ßc eivtn M{lurtvm,fecundufln formdm.l. H^reditdtwm^ ff. Ad Lcg.¥dlcidi.llt;dtnMe poteßfidtui,(ptdtttdpc nentd fufßeidt in ßngulos dnnos dd dlimentd. Dei» de,ut bond debitor is xßimentur, no cpidnidfuerint tempore Ittifcontcßdtionis, fed quie twneßntewnt iiciturfententid.l.Rei iudicdtce.ff.Solut.mdtri.L Verum ell. § .Tempusff.Pro foci.Tempus dutent (inquitvlpidnui)fpeUdmuSj^Mittum fociw fdeerc pofit^rei iudicdnd£.

EXCIPIENDI SVNT.

I

HI ^ui dolo mdlo fdcultdtibus fuis in hoc din tuntur,ne folidumdebitumfoludnt. I.]. §. Cum dutë.C.Derciuxori. dHio.l. Sit^uisdolo-ff. De re iudcc.l.Verum ell. §. Tempus-ff.Pro foci, Hoc quoq^ (ineluit Vlpidnus ) epeis fdeerc poffe ui» detur, quod dolo ßeit quo minus pofit. Nfc emm ecquum ell,dolum fuum quenqudm releudre.Qjtoi CT in cater is qui in id quod fdeere poffunt conue* niuntur,dccipicndum ell.Si tdmenno dolo,fed cut pdfud fdeere poffe dcfijt,diccndum ell condemnd» ri cum non debere.Conßdt igitur, hdne exception Item no rede opponi ddion^us ex deUdoJuxtd.l.

Ga Sirt

-ocr page 142-

100 ^ C T I o N V SI

Si reruin dMotdrum-jf.Tie re iudiedt.VÜ Trlphd tiiuido^ucns de mdrito m folidum ob res dmotdA condemnAdó'.Quonidm (dit)exmdlo contrdHu et deUdooritur. Pdulus 'm.l.Sihuis dolo.ff. eod.tit^ Vemdeiusin.l.ult,§,ult,ff. QttiSinfrdud.credits

II Îngrdtîtudinls conuidigt;non hdbent hdne at ccptioncm,ficut nee dlimentis digni funtd- Alimett td 'Etd.ulti.C.Dc ulcndibt

III No^ porrigitur hoc beneficium dd ddio4 ties in rem, quod dimtdxdt in perfondm conuentis conceditur.'Nu is qui rem dliendm dfie pofieffimt tiSuult refiituere^ed in dolo.l.ln bonefidct.jfi.Dc peculi. Sed pdulo dMè probutum cd, dolimt non tnereri hoc dut dUud beneficium : Ergo in rem d^ (lionc conuenius^infiolidum condemn^ndused.. Verum is d quo debitum exigitur, plerunque bo'^ ttd fide poted dicere,non hdberc fie unde fioludt, ut iUi pdredtur.

IIII Fideiufforeshercdes,c£tcriq^ fiuccejfia res, excepto filio in cdufid dotis,non utuntur hdc exceptione ex dUorum perfiondd.Etfi fidciujfior, CSquot;.!-Sciendum. jfi.Dc reiudic.l.Verum eß.^.vi dendum -jf- Profioti, i* Etidm, inprincip.Et.h^

-ocr page 143-

D I V I S 10. 101

Quid .ff. Sólut, mitrimo. Quid (induit Pduiiu) tdle teneßeiu pcrfondle cß,et cu perfond extinguitur,

Procurdtores tdmen de defenfores eorum epti hdbenthdne exceptioncnt.utihler edm opponunt. ‘Vipidmisin.d.l.Verum eR:Scdß(induit') hicß-f äciuffor,ciMßdefenfor fotij iuditium fufecperit, proderitßbi. Îidnelue iulidnuifcribitlibro c^udr^ to T)igcßorum,deßnßorem fotiß m id tjuod fotim fdeere poteii^condemMri oportere. Idemeßie in pdtroni defenfore dccipcrc debere dit.Pt uti^uç idé erit in omnibus, ciui in id quod fdeere poßimt, conuenhmtur . JdemVipidmisin.l. Alin cdufd,in prin-ßSolut.tndtri.Pt.l.Si cum procurdtorc. ff. t^erdudiedt-

Inde coUigunt Tioflores conßliMn ,utßdc‘t furores tdlium perfondrum, ß conuenidntur in tudicio, nunqudntfufeipidnt lite proprio nomine, fed quod denundent pr'mcipdli debitori,ßforte ipfe uolucrit deßndere edufdm, dut ß id reeufdue'^ irit,utipß procurdtorio nomine oppondnt hdne ex teptionejuxtdilddcqi. §.Gêner dUter.ff.Mdddt,

V ^^ ipßquoque ddores egefdte preman tur, reut conuentus folidum debitumprafdbit, ttidmfi dd inopm redigdtur foluendo.btd dura eß Ç^ crudcUtdti proximuM neeeßitdte quem debh

G 5 tit

-ocr page 144-

lót A C T I 0 N V M

fis fuis priui,ri,quibi(i nutrUtur dlter,lt;irgu.lPr£ fes.C.ricfruituti. (^ dqu.VlpiMus in.l.Si (pus 4 liber is. § .penult.ff. De liber.dgnofeen. De dlimen tis (inciuitipdtroni,débiter folet ddri, drbitrdtu-f fus pidntumßt in fdcultdtibus, ut perrnde poßmi Alimentd moderdri, (pue tdm diu prxfdbuntury ^udmdiu liber to fupereü^pdtrono deßt. Apprime, Autem hoc conuenit cum fçntentid Pduli Apoßolt ^.Corinthi.3-

VI Qê^ ß ^^ê^^ l^^^^gt;^ ^^^i^ ^^^ ^lt;^^ contre ^uißmuldt fe tdlem ej^udUsnoncsi, imponens !«♦ dicijs utroipte meddeio perdit bdnc defenßonem, et in folidu condemndtur.Pomponius.in. l.Scd boe itd.ff.Dere iudiedt.Ciuoddutem (mepiit) defo* djs didlum ef,ut hi inc^udntim fdcere poßint con àcmnentur,cdufd cognitd fefdilurunt Pretor edi cit.Cdufe dutem cognitio in hoc crit,ut negdntc fefocium effe,dut ex doli cldufuld obligdto,no fuè currdtur.Vlpidnus (ptoip uerbis MdreeUi probdt^ füiumfdtmliis mentientefe pdtremfdmilids ut eg trdheretur cum eo,in folidum teneri propter men àdciü,m.l.Sed ß ex pdrtc. §.inter dum. ff, Ç^uod cum eo lt;pù in dlien.poteßd.eü.

Itd(^uc uidcrint illi.qui hoc feculo quot;; t^is Ac ßmuldtiotK pidddmfefe uendituni populo, qw

-ocr page 145-

DIVTSIO. ïoj fiod uHwin 01 'B.epuiltcA ucrè pneßet officium. L Tcfijimentdeorum-ff-De mili.tefU .Vlpidnusm Isi qun Ù libcris.ff.De lih .dg.Meminiße duté (in ^uitjoportct^ctßpronuncidueritdli oportere,dt tdmen edm rem praiuditium non fdcerc uerUdti.. idem vlpidnus m.l.pcnult. ff. Dc hit qui fiint fut UeldUen.tur.Vcritdt enim prieferenddeUhomi^ numfententijs.

Ex quihw omnibui dppdret, qudmbond rd-gt; tione dliqudndo minin debito confequdmur dUiit ondfUi, ut dUorum quoque rdtio hdbedtur,ne ege« dint.

Quodßpluses,quibmbuiußnodidefenßo coin petityinuiccM dgdnt, meUoreA conditio rei con^ Uenti, quonidm prior occupduit ißdm exception Hem dd uitte fubßdium,ßcut 'm minortbui XXV. dnms cüypctentibui reßitutionem. Vlpidniu in.L ^erum'.^.ulti.ff.Deminorib.^^V.dnn.Edulut in.l.lntcr eos.ff.De re iudiedt.

Adeo dutem ndturdU rdtione debetur plerif* ^ue bec exceptio, ß fdcere poßint ^ ut etidm ttolentibui renimcidrc, non Ucedt. Vlpidmu lo^ ^ucns de mdrito pdeifcente, dtque etidm iurdn* te,ut Accurßm reite exdudit: Elcgdntcr (induit) guérit Fomponim Ïibro dedmofexto ex Subid 110 : Si pdfifedtur mdritut,nein id quod fdccrë

G 4 poßit

-ocr page 146-

»04 'ACTIONVM foßit condemtetur, fed in folidum, dn hoc pif ilitm feruindum ft ƒ Etnegit feruiri oportere^ t^uod quidem çr tnihiuemXùîdetur. NM^; cStrd lonos mores id pitium,melius est dlccrc.Q^ippè cum contrd reccptcim rcuercntidm'^U£ nurito ex hibenidßtjd effeippircit.l.Aliiidüfd eü. ^-.0 Jf.Solut.fndtri.

Ud^}feut per ddHones'non pofunt pricdiHa perfone dd extremA inopiim redigi-.in multô mit nui detrudi pofßint propten debitum duile inedr^ cerentjUt fc ds cluod hibent, extore^ueitur , Ne# quict^Mm dduerfm h£c Miet ^dtutum,dut confue^» tudo ddmittens debitorcs donee foludni retmeti pubUed eufodidy^uidfectindu ndturdlem rdtionem eduerbdfuntinterpretdndd ex turc Ciuili Romd* norum commuai,ut pr£didi cxcipidntur,iuxtd.t ij.C. DenoxdU.dili.^ïuUeres t^uotß^propter debi turn Ciuiîe,publicum uelpriudtummonpofivntmi cipdricdrccrdmi-^onjCiuod hdne exceptione ont* nes hdbednt/ed ne ocedfodetur uioldnd£ edfitd’t tis,ut cR confitutum mAuH.'Vt nul.tudic.liée, bd ftc.lociferudtà.^.Eiecefitdtemitéré. Ethdäenüt ie bis quinbnindiorisfummcodcmndntur, tpudin fdeerepofunh?

-ocr page 147-

DI VT sr o, IOS i' DE COMPENSATIONIBVS.

| Ompenfutiones cjuoq;ßciunt,utmi-i nm confequitur ccdor quMi perfect tio continet. §.Compenfttioncs.ln^ flit.De ndioni. Bd cnm campenfl.^ tio,delgt;iti Oquot; erçditi mterfe contnbutio.l.i.ff.De compcnf.it.Idea Mtcm(tnqniiiPcmpon;iii)ccmpcn fitio neceffiria cd,quU inter ed noflra potim non folttcre,qndm foin turn repetere. Et luflmiMiii di* cit,ex bono ç^ aquo habitet rntionc eim quad mui cent ädorem ex eudem eduß præfldre oportet, in rdiqimm eum cim quo Adum ed, condemndri. d, ^.Compenßtioncs.

Requiritur tAmen quad debitum compenßnA-ium jit purum (^ tiquidum. Edulus m.l. c^uod in diem, Idbolcnutin.l. Qu£cimq;.jf.De compeßti. Ciu£cunq^ (mquit)per exceptionë perimi peßunt, incompenßtione non ueniunt.Quire o' in pArm but deUdiSyidmittitur compenßtio.vIpiinutin.U Si imbo.ff.eod.tit.l.Si duo.ff.Dcdol.mdl.

Eideiußori quoq; conuento ius ed cligcdi,utru quad flbi,dn quod principdli debetur, compenßre tnaluerit.Sed erfl utruntq- ueüt compenßre,dudh •endut edtPudutiti.l.Si quid À fldeiußore .ß,De co ^cnfdt.lninditio timen depoflti, tiuüi compenßf G j tio

-ocr page 148-

10« Z C T Ï Ô M V M

tia pote^ opponi.Sed noßrä. Confiitutio( ineptit M fiinilt;in:ilt;()edfdcmcompcnftittones,ciu£ dperto Iw* re nitMttur,ldtiuf introduxit,tit dilioncs ipfo lufe iiiimiditt,/iiie m rcin,ßue m pçrfotid, ßue dUdt c^udf ctiK'P'.exceptd dcpoßti del tone,cut dU^uid campet fdtiams nomine äpponiß^tK impium eße credimtSt ne fub pntextu compenßitionis,depoßtdriim rern ^uis exddionc deßdudetur^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

Pr£tcred ß dduerßit pdtrem uel domtmim, eit contrddußaorumßruorum'ue dgdtur, qMmids ipfo iure non tcnedntur,utpote (lui ne^; iußerint, neqi rdtÜ hdbucrint,nc(p in rem ßidm uerfum pert ceperint,£cluum ed tdmen peeuhotenui eos con* àcmndri,hoc ediCpidtenui cd in pcculio.ut ß mintn eo ßerit c^udm (piod perfcciuimur^mmorK com dcmnentur.lgitur 'm hüßeciebus, ddioncs totum debitumnon tribuunt.Peculiu dutemed,uelut pUt pUum pdtrimonium Itberorum feruorum^, (luod uoluntdte pdrentum dcdominorum eis'permittit tur.^.Adioncsdutem.Pt.§.Suntpr£tcred. ingt; ßit.Dc ddioni.vlpidnui'in.iDcpoßtL §.ulti. ff. He pcculi.

Ed tdmen inter hoc perfd^uendi genut, amp;nbsp;fût pcrioremexceptioncm,pr£cipud dißrretid. ç^t^Li pr£did£ pcrfon£,(pidrum fupr'd mentio fddd eß^ in folidum ^uidem conuenin poffunt,fed per cxce* ptionent

-ocr page 149-

DIVIS! 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;!Ô*7 flïóncm fc defenduw, ne nnioris fnmni£ condanf' nentur,(lu'iim ßecre poffu^t.Parentes Mtë er do^. tnmi,de peculio hberorum feruorum üe,non in fot. lidwm/cd hdc ddieHione, quatenus m peculio dl, er conueniri er condemndrt po/Junt. Paulus m.l, Qjiotiens. §.j -Ef md-Po tempore,m prin.ff. De pcculi. Vbi loquem de domino ldtitantc,cum nihil effet in peculio,no gmuindo per immiffionêsQjiia Çincjuit)non ffäudutianis caußl(ititat,qui ff iuditiu itcciperet,iibfolui deberet.Qjiod diligenter notan dum dl,proptcr formam pctendi utrobiq; concis pienddm,lt;idmonentç 3art.in-l.Sunt lt;pti. fff. De re iudicat,

DE NOXALIBVS ACTION!

BVS.

^Ï Oxïtlfi deni^i d(liones,m folidwm no n nbsp;nbsp;competunt. ïgitur pertinent ad hdne

È 5 diuiffonem.Appelüntur dutem noxd les d{liones,quie no ex contrdilu,ffed

ex noxid dtq; mdleffcio ffcruoru, quod pand Ultimi ffupplicij non hdbet,dduerffus dominos inflituuntur. Veluti, ffffurtum ffeerint, dut bond rapuerint, dut miuridm commifcriitt, uel ddmnum dederint, Q«rfrtwM ddionu uis er poteffds hre e^,ut ff ddm nati ffucriMtheedt ÇK deditione ipffus corporis qdl dehnte

-ocr page 150-

lbs A C T I o N V M ^vUciue'rit,euitdrelitis £jlimdtioncm.'iJiß forte tuf fudommorumydut cum posent non prohibcntiiiei eis/crui deUejuerint^c^uo cdfu 'm folidum tenentur. ïnfit.'Dc noxd.ddion.'m pr'mc.Cdius'm.l. ] .ylpiA nusm-l.ij.cr iij.jf.cod.tit.

Cieterum,noxdUs dilio femper cdputfeeluiturt nbsp;nbsp;/

hoc c^, dduerfus earn cxercetur m cuius potefdte e^ fcruusipii noxdm ddmißt.Quod ß rndnumijfus interim fuerit,ipfc dircHo tenctur^z^r extinguitur nox£ dcditio.§,Qmms dutem.lnßit.eod.tit.

l^oxd neroßgnißedt 'm iure pœndm, ex fdUo f'dudulcnio {mponenddm,uti(ji non cdpitdli:Vt cu noxdm diemmsyuidedmur ßmul Oquot; ddnmumfrdu'» ^uïetttum,cr pœndm pro eo u'mdi{l£ nomme mfli genddm^mnuere iuris inteUeilu. Quemddmodum fœnd que^i non eüßneß-dude.Vnde nox£ dcdc‘S’ re,pra co eil, c^udßdiedmus pœn£ trddcrc,proi. pter u'indicïdmddmißidcUäi.Et folutum effeno-^ xd,cum (^uis fdtisfecerit, ueUiberdtus ßt d deUHi U'mdifld.ltcmßudicium m epto ßc dederclicedt^no xdlenuncupdtur^Vlpidnus 'm-iCiuisßt fugitiimS‘ ^.Cinod diunt-ff'.'DeAediUt.cdicl.Qjiod diut(M f^uit) Aedilcsmoxdß)lutusnonßt:ßc'mtcUigedum cflyUt nonhocdebedtpronuncidrimuUdm cumno Xdm comißßc:fed illud,noxd folutum. effe,hoc eB, IwxdU iudicio fubie^umnoneffé. Ergo ßnoxdm

com''

-ocr page 151-

D I V I s I Ö. iO9 CoMMißt^ncc pcrmMet,noxa. folutu! uidetur.tJo^ XM dccipere debemmpriMtM, hoc cR^ai qujccu/ii i^uc committutur ex deli{iii,non publicii crimMi-^ lui^cx ^uibui dgitur iudicijs noxdlibui.

l^oxid tdmenjpfum duntdxdt deUilum dcno^ turnon eMm pocMm, pcnndcßeut noxd utriwjî refcrt.ldem ïwde fraude O'pœnd tradit. Vipia-»' iuif ind. Aliud, jf. De uerbo-fignifi. Aliud (inquics) eü frdU'S,aliud pœM, trdui emm frne pand eße pa teü:poendßue frdude eße non potefl.Pandeü'^no Xie uindiHd ifrdui Cfquot; ipfd noxd dicitur,amp; (^»lt;1'^ ßpoen£lt;in£ddm prxpdrdtio.

Alias dutem noxapro ß)lo damna dcclpiturt Apud Suctoniumin C£fare:Spuftndm^;(inquit)ir* Indens,ZT ut falfum arguons, quod ßne uüa noxd fua idus ^Urtite adeßent, ciuanepudm is ucniße ^ui dem dicerct,fed non pr£terifß'e.

nine fatis apparel,^ longe errauerit Tribonid nusmlufrimanis Inßitutionibus,diä.Tit.Dcnoxd li.adio.m princ. cum dicit:Uoxd autem est ipfuin corpus quad nocuit,id eR,frrusis.Et iterum in.l.ij C.éod .tit.Si noxali adione conueniantur,ita con-» demnari debeant,ut dut noxam dcdere,aut condê ndtioncsß(ßerre,habednt in fua poteßdte.

Optima autem rationc permißum cd noxale iu dieium,cam fané nti^mint eßet, ne^aittam feruo^

-ocr page 152-

HO ACTÏONVM

»•um,ultriiplörtvm corpom dommis innoeentUtd damna firn effè^ut redè diüum f/i inßit. cod. tit-in prind.

DVODECIMA DIVISIO EODEM PERTINENS.

D exitum quo^ue z^ßnem a^ianii pertmet ratio temporis, fcilicet au ne fempiterna ßnt controuerßa igt; rivm iudiciaiTametß enim ad arma rum atrocem um anteuertendam, non parum mui turn conférant adioncs:ßcri tarnen non poteü ßa né detrimento charitatis er amicitijs, cum homi^ nes interfc apud ïudicem difceptant. Concitan^ tur muicern animorum affrdufjquibus umufquifque dmbit caufe uidoriam.Vnde uerißimum eü, quoi uulgo diet folet: ludicijs quidem componi caufat, fed interim dißrahi amicitias hommum controuer tentMm-itiUp neceffaria quxfio cü,quanta tempo re imaqueq; aHio concedi debeati quad per banc diuißonem deelaratur.

QVlt;edam enim aHiones perpetu£ fumt:Quie dam ucro temporales, tnßit. De perpet-ZT tcmpora.adioni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;■

Perpet

-ocr page 153-

Dl VISIO. 411

. fèrpctii^ dHionetftmt,ciute ex lure Ciuili dfo Jcenduntjvlmßne ulU temporis praßnitione com petentes,donee Principdhbus conßitutionibus eer* ti ßnes diliombus prtefcriberêtur.Ndm nuüd düio nUrd trigmtd dnnos,dut dd fummum qMdrdgintd, tmncextenditur.l.Sicut.l.Cumnotißimi-'E.t.l.Gtn nes.C.De prieß:ript.trigint.dnno.l.}.C^rgt;c ußicd pi. trdnsformdn.t] ■§.].€.Dé dnnd.exceptio.l^e WO adq^ dudedt(inquit) neq; dHionem fAmilM cr^ cifcMtdd:, nc(ß commimtdwidtmdo,ncq; finium re ^wndorivm,ncqj pro foew^neq^ furti,neqi ui bono* tum rdptorwm, neq; dlterius cuiufewnq; perfond^ its dätonis uitdm longiorcm e^^c X X X. dnnis in terpretdri. '

• Pr£tcred,perpetnt£ dilioncsfiuntpcrUtifcott teßdtionem. tidmomnes d£iiones qu£ morte dut tempore pereunt,femel inclufe iudicio permdnêt^ ßue dgendo,ßue excipiendo mcluddtKur.l.Omnes, ff.Deregu.ïur.

ltemgt;dilionesPr£tori£ quibus rem perfequi^ Wur,fmt perpetu£,niß rej^edu rci couemi dUqd pa:n£ hdbednt,propter quAm perpetui eds conce* iinon oportedt.l.inhonordrijs.^.De ddioni. ej’ vbligdtio.

Deniq; ddioncs qu£ dd perfequendum tus gt;to* firum tum^fpwtjbtf wiii uiK^ ^pnfu4,m perpCi»

-ocr page 154-

iß A C T I o N V M tui cxhUcni dd cxcipiendum , ß dUut ddutY ^ fum nos agit i^'CuM dUor guident in fui fote^ fite hdhcdtyCiuindo uMurfuo lure. Is dutem cum c^uo dgitur,non hdhedt in potefdte,cjudndo conue^ nidtliront dicit Pdulus in.l.Pure.jf.Dc dol.nidl. ex ceptSic iZ^ Impcrdtores:Licct(inquiunt) unde ui interdidum, intrd dnnum locum bdbedt^tdmen cX ceptionc perpetuifuccurri ei, c^ui per uim cxpul^ fus pôâ retinuit polfeßioncnt,duthoritAtc Iuris mi nifcfldtur.i.Lidet.C.beexcepttonii nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

DIFFERENTIA.

Erpetu£ ddiones Pr£tori£, in h^^^ redes quo^ ddntur:TempordleS ufi ra qu£ po^ dnnum ceffwt,reguldri ier dduerfus h^redes non porrigust tur.d.ljn honordrijs.Nifde eo,quod dd eos per4 ticnit.Pdulus in.l. Ex ^uibus.ff. De mterdiä.

DECIMATERTIA DIVISIO,

EODEM PERTINENS.

quot;Kitus litis nunefum certè non ddma nofus,pr£fertm tdmen formiddbi^ Us e^,quid fepè propter fddi dete* fldtionem, fimofum fdcit reum,cr

confortiobQnorwnuironvm prorfus indignum,ß

conuid

-ocr page 155-

t. Divisie. n$ tomîÜut amp;nbsp;condcmiutus fitcrit. Qudmóbremne ceffdrid inuejiigdtio e^,ut feidma, quiC num iudi* cid.difcrimnc honoris dccipidntur. Cum leßimd* tio er fdmd hominis, omnibus pecunidrijs rebut prxpóncndd ßt.l.St hi dudbus-ff-De reg.lur.

ACtionum ßd^i nonnull£ mfdmdnt: dlilt;e uea ro non infdmdiit.

Adioncs fdmofd;,ciu£ iuftdm ignommidmirra gdMiuße condcmndtKyfuitt hd!:furti,bonorum rd ptorum,iniuridrum,de dolo mdlo:ltem,tutel£,mi ddti,dcpoßti,fcilicet direild non contrdrid.Uem^ pro focio, ^ute cum utrincp diredd ßt,ultra citró* ^uc ddmndtuminfdmid, notdt. 'Et generdlitcr om^ nes publicorum iudiciorum deeufdtioncs. §. Ex lt;luibufddm.Inflit.De pee.temer.litigdn l.plf.Dc hts qiunotdn.infdmi-

Keliqud dilioncsomnes.non mfumdut, quonH inter fdmofds non reccnfcntur:drgumcnto db enut merdtis pdrtibus,ßcut mßd dé däionibus bonxß^ dei^(^ flridi lurisdicetur.

fdmd dutem ßue aflimdtio hominisßc difßnitur fecundum Cdlifir uturn : Aeflimdtio cR dignitdtis ilheßeßdtus, Legibus de moribus coprobdtus,clu£ tx dcliilonoflro^duthoritdte Lcgum,dut minuitur

H ' dut

-ocr page 156-

rr4 A C T I o N V M

au:co,.'..' '.pcnul.ff. Dcudri.^exMori» cognitio.

In/dmii^ Mtanduplex eü:ïuris (y fiiéH.

inßmM tuns,fold duthoritdte Legis nomind^ tim'mfligitur.'Vndeexpr£di{lis ddionibiis con* demndtus,tufldm contrdhit nominis mdcuUm.

Infdmid fdäi^ex ipfd rei indigntdcfcciindum cenfurdm ionorum uirorum e^ d.ifff. Dr obfee^^ d liber-er libert.pdren. edr pdtro.priejldn. Licet cnim(mciuitPduliis)uerbis ediâmon hdbcdittur’m fdmes itd coudcmn.üi, re tuinen ipfd e^T opmione hominum, non effugiunt mfdmilt;e not dm.

Tdlis dutem eü,cx condiUione furtim, ex in* terdiUo imde ui, ex mterdiUo Qjiod ui dut cldin, dt^i ex dlijs id genus fdHis improbiortbus.

Sic mtcrlocutio ïudicis uel ddmonitio dd melio rem uit£ frugern dlicuifdéld :, gruudt quidem djii* indtionem obnoxiffed non pldnè mdciildt, feut ncc pronucidtio drbitri.l.Verbum-EtdAnterlocutio. C.Lxc^uib.cduf.mfdmi.irrogdi.l.Quidergo. ^. Ex compromiffo.ff.eod.tit.Qjidntum dd infumid pertmet (inquit Vlpidnus) multumintcrc^i, dn in edufd qu£ dgebdtur,cdufd cognitd dliquid pronun cidtum ft,dn qu£ddm extrmfecusfnt elocutd.tüd ex hts infdmid non irrogdtur.

improbdtd quoq^ uitd^ignoimnidmfddii irro*

-ocr page 157-

DIVIS! 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Hf

gXf ipud bonos uiros.l.ij. C.Cc dignîM. U.ldl-Ne^; fdmo/tsdnqutt lußmidnusjet notdtis,crlt;liios fcclus uit£ dut turpitudo inciuindt,et quos mfdmiii ab honeflorum coctufegregdt,d!gnitdtis porta pa tebnnt.Apoßolus Epheß.s-^tidm proßigdtc{ in» Huit)ißum,lt;ßti mdlus câ ex uolis.

DIFFERENTIAE.

I

Ctioncsexmdlcßcijs fâmofa^fem»^ per irrogdnt mdculdm,etidm pucif centibw earn dduerfdrio. Niß forte precibus impetrduerint dcïinlt;luête‘^, ne diiores profeepuntur iudictum, ut dUcpiaßt hu tndnitdtis rdtio.l.furti. §-Petdusue .ff, De his lt;jui notdn.mfdmi.

Ex contrailibus ucró perfecutiones famofaßi eet ddmndtos ignommid notent.dttdmen padus na notdtur. Quonidm ex his edußs non tdmturpis cü fddiOj^uamexfuperioribus^dicentePduio in.ï.ln adionibus.ff.eod.tit,

Caterum quod ex quatuor duntdxdt contrdhe dißeciebuSyiußd coßituitur 'mfdmid,ideo edyC^uia in his totos nos contrddd ßducid,uelut dmieißima rumfidei committimus. In rcluiuis uero cottmera fijs,tdjnetß ßdemaliendm feiÿimiurjundc creditor H a ra

-ocr page 158-

ilè ACTIONVM

m diäifuMjuxu.Li .ff.si eert.petM.non täineti ex dmicitM trdhut cdufds ; Ergo ieeïreo ( mciuit Cicero in ontione pro Rofeto Amermo ) turpis. h£c culpd eü^quod dudf res ftinilißimdi uiolcit: AmtcitidmyZ^fidem.

Vtindm hxc meditemur cenfendo potita ^ukni argute dißiutdndo.

Il KuUddóïioinfdélücxin-erdiélis infdmii. Vlpidmuin.l.ücquc.ff.Ge uierttidrmdt. Cum tdmen dli£ qttceddm(ut diHim cR) fdmoflt;c ßni.

ÏII Aäioncs fdtnofe nunc^udm in rem funi, fed femper inperfondm. C^uid fdduminciuile amp;nbsp;4 communi hominum focietdte dbhorrens, pro9 pier quod conßituitur poend infdmiie,inh£ret per fon£,non rei.t^eque enim res dclinquunt, fed hos» mines,inquit dUeuhi lufinidnus.

DECIMAQVARTA DIVISIÖ, AD OFFICIVM IVDICIS PERTINENS.

Tfcium ludicis quoque quod dHioni bus in omni iudieij parte deferuit, tdndemq; pof cognitionemfegitinfu . fine imponit,pr£tcreundu nidlo mo do fuit-Vt Apparedt, quitenus dliquando in finieni dü

-ocr page 159-

D I V I s I o. V7 ^K controiicrßjs fupplerc poßAi^cpiod deeße uide ptr intcntioni dgentiuin,Mt non poßit. Q«ü per« tinetißddiuißo.

Nonnull£d.aiones'bon£ßdei fnnt: Kelilt;^u£ ucroßriiliiuris,§.Adionitm dutem.lnd-liit.lDeddionib. ,

3on£fidei(in(luit lußinidnia) funt h£: Ex emd‘ pto, uedito,locdto,coduilo,ncgotiorit geßoru,md. dati, depoßti,proßocio,tutel£,comoddti,pignori titid,fdmdi£ crcifcimd£,communi diuidudo, pr£ feriptis uerbii, (IU£ de extimdto proponitur, Oquot; cd qu£ cx pemtuidtione competit, er h£reditdd’ tis petitio,er dHio cxßipuldtn pro dote. I. ulti. Ç-Dc pcti.h£red.l.i .in prin.C.'De rci uxor.ddi.

Bon£ßdei dutem ddiones funt remißiorii ■iuris^er ex £(^uitdte pendentes .TSion t^uèd ulldßt ditto mdkßdei, quonid in omnibus negocijs exigi turbondßdes, cum nemini certeex ncquitid ßtd ddioncm ddddm cßße Lex permittdt.l.Boridm ßde C.De ddio.er obligd.Sed ideo,ciuöd Iudex in co gnitione poteß hdberc rdtionem edrum eluog; rcgt; rum,lt;ludru inter contrdhentes nuUd mentio fdüd ed,fcilicet,ß dnimdduertdt Utigdtores inuiccm,dl teru dlteri ex £ciuo et bona pr£ßdre dliquid opor tere.^.lnbon£ßdciAnßit.Dc ddion.Iulidnusin i-Confenfujnfin.ffÏDe ddioni-er obligd.'

H j Stridi

-ocr page 160-

Ill A C T I o N V H

Strien iurif nHiones dicuntur reli(iu£ omnef, irgumcnto dbenumerdtione fufficienti. üM e* turn dmpUui in bis cognofcit et pronu^cM ïudex^ i^u.igt;n cjieod nomindtim inter contrihentes conuen tam efl.l.C\uid tMtundë.ff.Tie negot. geft-Quid tMundcm(inquit PduwYmbon£fidei iudicijs ojji dum ludicK udlet,i^udntum in flipubtione nomb Mtim cttureifdÜd intcrrogdtio-Loquitur dutem denegotioru geßore,cui indexa poteß remittere u furM pecuniæ qudm d feipfo non exegerit.

Rurflinter däiones ßrieli inrit,ciu£dd funt iirbitrdri£,hoc eR ex drbitrio iudicit pendentes, in ^uibuf permittitur indici ex bono er £^uo, «3 tdm fccMidÜperfd^uëtis intentionc, q fèewndu nd turd rei de qud dgitur £ßimdrc,^uemddmodum ei fdtisßeri oportedt,ut inß-d Idtitis dieemut.

Arbitrdrids dute pr£eipuè:fdcit,Si qd certob to ddri promißu fuerit.Vlpi.m-iij. § .j .jf. Dc ea qd' cert.loc.üæc dut daioCtntluityeXiÜdßipuldti one ucnit,ubißipuldtut [um d te deeë Rpheß ddri.

DIFFERENTIAE.

I

'ßfcurdmdgisqß-uiluofd dij[utd4 ito cü iuri/ßentorunoßroru, (luid, referdtmter ddiones bon£ßdet er drbitrdridsiloAiicsïdbri^prrccpto

Tcm

-ocr page 161-

D I V I s 10. • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1»9

ffW bile i« Vf deader titrer mcrito.Alfùrdil cnint MdebM db omnibui eße tnditd.

Breuiter^ ludex m omnibuf perfecutionu iudi djsAduerfui non obtempérantes drbitrdtur quiii fdâo ßt opus.Pr£cipuè uerà in düianibus bon£ß dei hdbet liber dm poteßdtem £ßimdndi et drbitri di ex £(^10 ce bonoyqudntum dHori rcßitui debe dt, etidm,ut rdtioné copenfdtionis hdbedt. Ç^uoi ßnon reßitudt reus,perßdude, uel culpd,£ßimit ^udtenus deferendu ßt dUori nirdmcntumin litë, dut qudti fit xfiimddu id quad eins intereße dicit^ O' c£terd id gemts itteidentid cognofcendo index rede dißenfidt. Ettdmeddiones bonefideipro^ ptered non dicuntur drbitrdri£.Sed (judrefQjtid hdbent fudnt dppeUdtionë d bond fide,lt;iu£ ddfigni ßedndd huiufimodi indicts poteßdtem fufficit:ïmo, qud nuüo modo fignificdntius depmgi edrum ndtu rd poterdt.l^A qui bondmfidem dicit, dbfolutdm iUd iußiti£ meduUdm compleditur,qu£ plcruntji ^liquid dddum dut fidciendum exigit, quod in con Uetüione nommdtim edutu no ed.Etfdnè quod fic tx £quo o bono debetur^mter omnes mdgis cca fenium efi debcri,qud. fi nomindtimconuentü eßet interdliquos,utfentit lußi»tn. §.lnbon£fidci.ln ßit.Dc ddio.Sic et vlpidnus drbitrium bon£fidei, Indicts elegdntcr uocdt,quod per iußd et itt cornu

H 4 ne uti

-ocr page 162-

ffp _ A C T I o N V M

We utilon intcrprctitioncm latim extenditur md,-Videdmu^. §. ïurdre dutc. ff. De in lit.iurdnd. An' igitur(incfuit)lt;iui pofit iufurdndam de ferre,idem pofit er tdxdtionem iurijurdndo ddljcere, c^ufri'' tur ? ArbUrio tdmen bonlt;efidci ludicis etidm boe congruit.

Cum igitur bdbeditt déliones bonjefidei dppo^-fitifimum nomen,non eR car dUdfperudedned dp pclldtione defgndrentur d Legisldtoribui,.

inddionibMneroflri£ii lurii,reguidritern’'' hil dUud uenit iudicdd’Mn,ciudm ([uod expreffe cdu turn cR inter controuertentes. Ef tdmen in quibtif ddm id genm perfccutionibm ex cdufd oportet re fdtiitioncm,uel fdtisfdilionem fieri pldnè fecudum cenfurdm ludicis,nonfecumdum rigorem corn c^ua diàd dut field funt inter cotrdhcntes.ltcm fi non fie refiitudnt,rurfus £fiimdndum efid ludice,qudté nus ob edm contumdeidm fidude uel culpd ddmifi fdm,denuo condemndndifint. iélonciuidem pdßim nee femper,fed ubi rdtio boni et £qui pofiulduerit.

Igitur hdedHiones rum dd dppeUdtionem bosi tl£fidci pertinere non poffent,ddeo^i ex dydmetro UIA oppondntur, ^uonidm bon£fidei non congruit àe dpicibus luris difi)Utdrc.l.7ideiuffor.§.Qu£.i ddm.ff.Mdnddt.'Fdàum efl,ut propter officium lu dicisdrburdriie dppeUdrentur ^fit^i h£c ddiefiio folennis

-ocr page 163-

D I y I s I o. 121 ^Icntüs dHionibiaßriäi luris, (juo iHdgis db dlijs fiufdcin ordmis perfecutionibusdn (luibui ctü cen furd ludicisßt,dd dmußm difccmereutur, cimßt commodißimum, (^uod,ßngul£ res in lure ( quodd peri potc'^ilßtiguhs dppeUdtionibus dißmgudtur.

Ci£terum,p quispiula curioßuitniretur,(ludrc huiußnodi ßriHi Iuris d(liones,non teepiè did poß^ fint bosteßdei, qMndaitiidem in bis non minus cxgt; erccdtur ex bono cr £(^(0 ludids xßimdtio, zy U lerd poießdi in eondemitdndo, c^udm in ddionibm bonicßdci : Qdnimó, zy utrdßq;ddiones eifdem penèuerbis d lußmidno deferiptds. eßecoßdt,in. ^ in bonießdei. Vt, §. Prlt;etercd. I nßi. De ddioni.

Kuie reßondeo,e:dufds ex quibus proficifcuna tur düionesjongè diuerfts effe^Er^o diliones qua que uelut efrduiamp;' executiones neceffdrio differ re er diuerfis nominibus nimcupdri.Sicut enim ex Üridioribus contrddibusfiridiores obligdtioncs producuntur.^.uitdnffit.'De obligdtioni.ex com. fien.itdrurfiis,exßriHioribuiIdxtonbutß obligé tionibus, edufdittur ßndiores er bxiores ddio-f' num ßeciesficut ex fequentibus diffèrentijs intcUi gemus.

Vnde etidmfit,quid in ilUs ipfis Adionibus dn. lgt;itrdrijs,nontdtn perpétua locum bdbedt iudtds fenfurd,ficut in perfecutionibus bonxfidei’, Pdulus

H J W

-ocr page 164-

I« A C T r o N r M

in-l.Arl!trio,inprinci.ff.'Dedol.mcil^iJontdmelt (inlt;luit)fcmper in hoc iudicio,drbttriu iudicis dM dim eü. Qjtid emmß mdiiißflumßt ^ rent rcßitiü Mon poße, ueluti, ß fcruw dolo mdlo tniditm, de^» fundui ßt.ldeoq; protmiu condemnin debet '{'n id fl'tod interßt ddorts.Et mßd: Dolo cuius (intiutt) rfßdlum e^yUt lis temponbus legitimis trdnf-iilis peredt.Trebut ills dit de dolo ddndum iuditiH,no ut drbitrio ludicis res refiitudtur ,ßd ut tdiuu dHof eonfequdtur^qudnti eins inter fuit id non eße fudlu. Ne dliter obfcrud,ntibits,Lex circumfcribdtur.Cii“ cumfcribitur dutem,ß proptered condemndri de* bedt,quod non refituit rem impofibilem, putd Uti percmptdm,ßcut pdulàfuperius ferttum dcfwidn rcßitui non poße^didium e^,

Arbitrdrid itdep ddio utriufj; utilitdtemcond tinct, tdtn diloris qudm rei. Qjiód ß rei intered, mmorisfet peemid: condemnutw quhm mtentdtn eshdut ß déloris,mdioris pecunhe fdt-Vlpidnus iK l-ij.tn princ.ß^.De eo quod eert,loc. Qu^intmó,^»^ terdum ludex dbfoluere reü debet ex Icgitimd cm fd.Pldnèenm equitdtem dnte oculos htbere debet buicdélionidddiélus.Vipidnusin.l. Qupdfi£phe ß. §,lntcrdum ß^.De co quod cert.loc.

JI nbsp;in dilionibus bontfdeifurdtur in litem,fd*

licet

-ocr page 165-

D I V I S I 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;lîj

ÿcd oh iohm Z!r coittumicidm non rcßitucntif , UlirtUmnin.l. I/i ddionibui. jf. Dein lit. iurdn. Culp.im dutem Index £jlitnit.'Vlpidni(i in.l,'Vtdcd Muf.§.uîti.ff.eod,tit.

In ddionihnt nerà ßriHi Iuris, reguldriter no iurdtur in litem. Hiß ex legitimi cdufd,utpote,ß lu iexremnonextdntem dUter £ßimdrc non ^oßit„ ut dpf^dret cx.d.l. In diiionddUf.PldnèCmeiuit Mdr tidnusjinterdum z^ ind^imeßri£ii iudicijmlité iurdndym eR.Vcluti,ßpromtjjbr Stichi mordm fe oerit,!^ Stiebusdeeeßefit, Qjtid ludex £ßtmdrc ßne reldtione lurißurdndi non poteRrem,lt;iu£ non extdt.

In litem dutem iurdre,c^ per reUgionem turif« iur^ndi decldrdrc,cjudnti £ßimetur totd res con^ trouerfd db ddore.Set^uitur enim ludex mhoc ii» Vdmento dffvüum d(loris,fccudum ([uem deßnidt totdm litem,ttt ßc crefedt codemndtio, etidm ultni Herum rei pretiimi,dd ptmienddm ßdudem er con tumdeiam non reßitucntis.vlpidnusin.l.). P4»Ij« in.l.ij.jf.De inlit.iurdn.

Clud rdtione dlids dppeUdtur in litcm,dliis äße Rionis iurdmentum,in lt;JMO non hoc reßicitur,utru in ueritdte tdiui interßt diloris,fed dn dUor tdnti rem £ßimducrit. Vlpidnus m.l.Si per dliwm. § b ßß-üe t^uis cum ^ut in ü« uoedt. ek: In eumdutem

Cn^

-ocr page 166-

V4 ^ ACTI0NV‘M ^nquUytlul ui exemerit,iudiciiim dcUur, t^uonoid, çontmetur, ({uod in ueritateell,fcd quanti cd res çR dl) adore lt;£ftimdtd,dc qua controuerßd cd.

Et quanquAm ex naturd huius iurdmcnti,in int’ finitum fieri poßit £fiimdtio,fi tarnen iudex nimis tichementent adoris affidu dcpre})cndcrit,poted Cr deiet modum iurijurando ftatuere,ut intrd eer tam qMntitatcni iuretur, nc abrejpta occdfionc,in imntenfum iuretur. Autfihoc mdgis expedire ex^ iftmet, poted conceptie per adorem lefiimdtioni anteaquim iurct, taxationem adijcere ; Aut etiant pod iufiurdndu/m tdxare,iuxtd.l.Arl)itrio,in prin cip.jfi.De dol.mal.Scd officia ïudicis (induit Pau^ lui)debet in utraq^ adione tdxatione Ïudicis iufiut' random refrenari.Quinimó,potcfidteni habet de^^ Idtum a fc iuramentum in litem,ey iam prefiitom, non fequi,fed uelprorfus abfolucre reum conuen* tum,ucl etiam minor is condemnare^quarn iuratum edexmagndedufa. er pofiearepertis probation nibiis.C£tcerum,fblus ludex tdlc iufiurdndum deO’ ferre poted,itidcmq; fi cxre uifum fiter it, dencgit re.Vlpidnus in.l.Videamus.§.De ferre, cu.l. fcq. KdreeUus in.l. in adionHus,in princ.ff- Dc «j Ut. iurand.

Exdiuerfo,lufiurdndumquod ludexcognita edufd defert adori ad fupplcndam probationem eins.

-ocr page 167-

felVISIO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Üj,

'clilf,lt;[uod reuerd icbctur,ueritdtii dppctldtur,neC fra^ituin fcmel,tdxdri poteR d ludice. C^uid mn de afjiilione iurdtttis,(iuie plcrtmq; uerdm djimd tionem excederc poteli, fed de ueritdfe difccptd^ turM^Muerfdtur difcrimén periurij. And. Vo^ iufïurdnd.C.rieiudic.

AÏludgencrdliterin omnium dHionum ordinè Mtundum eil:Ciacgt;d ïurdmenium in Utem miximè hdiet locum,uii dercfiitucndd,exhibendd, ueltrd dendd re trd{idtur,uel etidm de pr£flddd,cu idem effèduißt trddend£ dcpr£ßdnd£rei,iuxtd.l. Sê rem trddi.'E.t.ï. Sifundum prdßdri .ff. rieuerio~ oiligdtioni-Verum, uit de ddndd, uel folücndd fc condemndtiu non oitemperdt, non £quê deferendu ehiußurdndumin Utem. Wmisqui non refituit Vem dlterimjongè plm dclinquitjOr uioldt ndturd Icm hommum focietdtem,qudmlt;iuinon foluitiÜi‘i quid ex fuis bonis.Vlpidnus m.l.] ff.De in lit. tto tdnd .i^onemm(inquit) res pluris fit per hoc, fed Vx contumdeid dfimdbitur ultrd dus pretium.ïde m.l.'Ei dpudquem,inprind.ff.bépoft.inquo iu^ dicio(inquit)mcritcgt; in Utem na iurdtur. Non enim de fide rUptd dgitur, fed dé indemnitdte dus, qui ^epofitu fufeepit. Pdulus in.l. fq.Siuc nifßrü(dit} quid petditHKißue dd exhibenim d^dmn *

-ocr page 168-

W« A CT ION VH

III I» ionxfidei ludidji, cum nondum dirf frxßdnd^ pccuniig uenit ,ß qua dgdt dd interpor nenddm edutionemex lußd edufd^redè condemnd-t iitur dehitor.l.ïn ommÏnn.jf. De Mi:. Q^d: dtt* tem fit iußd,cdufd,\udicis drhitrio rcimquicur ccii^ fendum.Velutijßperfond debitors interim fdßgt;ef fid ßdt, zy pcriculumßt cum die ueniente nonß)^ luturum.l.Sißdciußbr.^.ult.jf. Q^fdtiflat co*

in dÓlionibM uero ßriäi ïurK,rcguldriter dn« te dicm,ucl conditionem, non re£lè poßuldtur cdu tio.l.Dcdi tibi, inpfme.ß^.De condidi. eduf. ddt. £.xceptistdmen dliquot cdfibu^juxtd.l Si cumex« ceptione.^.Qjtod fihomo.jf.Qupd met.cduf.l.Si ri bon£ßdei.ff. De Kei uendicdt.l.Si pecunidm. §. item ß quis-ff-Dc condidi.cduf.ddt.l.Grcge.§ .Si fub conditione.ff-De pignod.Prtitor.jf.De ddmnr inß'd.

lUI Jnddionibui bon£ßdci quotießeunque eduendum ed,non dUter exigi poteß fujßeiens cdU tio,hoccd,ßdciujßorid,uel pignordtitid, qudmß aduerfdnui non difficulter edm pr^ßdre poßit. Alioqui,ßmplex promißiotud fdltcm iurdtorii fußicict.

In perfecutionibw Heroßridi lurb} eum édité dum

-ocr page 169-

Dl V I S 10. ti«? iIkw fu(rit,femper rtcluiritur fuffcient cMtio, ut ^ocet Bdrto.in.l.ij.^.Solut.tnAtrimo.

V 1« iudicijs ion^ßdeifemper ueniuntfruilut A tempore mont. In dilioml^iK dutem firiditunt dijlmguituriUtru/m petarn id (ptodaUjuAdo ßiit,uel nivnc eji mcam:Vt jic ex mom dcceddnt frudui rei petite. An uero perfequAr id quod nunqudm fuit mcum:twnc emm non niß A tempore litißanteßd* tionis ueniunt fudu^PuxtA dißmdionem Pduh w l.Videdmm-jf.Dcufur.

VI Adiones ionjeßdei non extinguuntur re détérioré reßitUtA, dduerfus debitorem, quid de idmnoconueniri potcd.l.Sedmihiuidetur. §.Si redditA.^^.Commoddt.l.i.^.Sires depoßtdß'.De poßt.si res dcpoßtddnquitvlpidnusfdctcrior red ddtur,qMß no redddtur,dgidepoßti poted. Cunt turn detcrior redditur,poted dici dolomdlo redigt;-dttdm nonejfe.

Adiones uero ßridi inrit deßnunt reßitutA re etidm deteriorc,quid debitor lÄerdtur fummo Ik* rc,obnoxitts tdmen adioni de dolo ,ueldeeo quad intered.lLlcgdnter. §.Non folum.ff.De doMAi. l.Exhibitionis.C.Ad exbibcnd.

Ex quibm omnAns Appuret: quid dodrïnd ilu

-ocr page 170-

Jrf’ ACTION Vif

j« b^c mdterid uulgdta-.Quód in ddionihuiton^^ fidei,ßt officium ludicis fecundu ndturdm:ïn déli» nibud ueró ßridi lurisffit prêter ndturd edrumjm per fines eëfedtur er erroned .Oj^onid riuUtui dUia nis ndturdmrepudidtofficium ludicis^ Sed iüd c^ fdtio^M ex diuerßs cdußs,dtßmgucrcntur diucr^ fe dppeUdtiones in cffidibus. Ç^udré amp;nbsp;iUud cR^ Quod ß èx cmpto,uel uendito,ücl depoßto conue4 nidt dU^uid certo loco pr£ßdri:2ond!ßdci ddio cë fedturyC^ locumbdhcdtyyMndrbitrdrid. Pdulusiii l.lnbonxßdehffi.rieeo ejuod eert.loc.

DE PRAEIVDICIALIBVS ACTIONIBVS.

S* Periepretium eH hunç Ïocu non pr£ terire,cuiiK lußmidntts quoque me^.. minitin.§.Pr£iudicidïcs. Inßi.ne _______ddioni. Ndm er ludicis, er htigiia rum cum primis interest fdre, quo ordme qugquë perßeutio trdUdndd ßt in iudicio.

Itd^i prxiudiciuM d pr£ er iudico,dicitur refi qü£ cum ßdtutdfuerit, dffirt iudiedturis exempla quod fequdntur, duthore Afconio P£didno. V«* de Leges Romdnds,uelut excmpld fecundum qu£ ‘ nunc quo^i oportet omnesfdHorum ßccics diffi-gt; mrii

-ocr page 171-

D I V I s I o. tt^ inirijVcHißime dixerimiK pr£iudicid.

Qjiocircd nondbre illuddicifolct:Konpd4 rum nwltum referre quid in huiufmodi prxiudi* cijs fdtM,tur,crq diligens deliberdtio ddhibeitur» Hdmgrdue prxiudicM eft,quod iudiciu non hdbet, QjuntiUdnui quoq; multd de pr£iudicijs trdHdt.

In lure dutem Ciuili,quod non uerborum dim^ tdxdt^uerumetidin rerum fgnifiedtionem, de illdm quidem cum primK,expendit,dUqiu,nto erdfius dc ctptmuipr£iudicid ; Videlicet pro cognitionibut edufdrum, quds ob légitimé rdtiones pr£cederc oportedt,f fbrtè cum dlijs concurrdnt.Vtnon dd^ modum refer dt ob qudm cdufim pr£ceddnt,modS fc cxigdt luris MihoritM,propter ïudiciorum ot dinem.

nine dHionei pr£iud icidles dppelldntur, qud^ yum diffnitiotdltds ft dUdturd prorfutfnerntdlids certdm ddturd formdm fcquentibuicontrouerfift dut f qud dlid ft legitimd rdtio,qudre pr£ c£tcris perfeeutionibud etidm diuerfs d propofto fdUo, expediri debednt.Wm er tune pr£iudicidles uogt; cdntur,uidelieet,quid dnted dc eis iudicdndum ft, qudm ull£ dli£ ddioncs db codcm:,dducrfus eundé, intenddntur dpud ludicem.

Tdmetf enim reguld ft:neminê prohiberi plu tibus ddiombus uti m eodem iudicio dduerfus de^

I bitorent

-ocr page 172-

IJO ACTIÖNVM bitorem fuui» ■ item Heere dduerfirio reconUettU re dâorcm,ut compendia litis usid fentetttid,um^ cuiq; iiisfiKim tribudtur: Aliquddo tdmëceffdt hoe ius.Hec m;rum,quonidm m prieiudtcijs, dut mdior dirimeddrum litium utiUtds, dut eertè mcuitdbilis neecßitds uerfdtur^qux non finit pr^diÜdm regier Idm hdbere locum:imcgt;,qu£ dij^endij plus qudm co pendij fuerit dUdturd.

Intcrm ddmonendi fumus, c^uod pr£iudicioru rdtio hdbetur,non folum cum dgendo dliquid per-^ fequimur,fed etidm eu excipiendo defendmus, dut rcplicdndo,dut dupUedndo. t^ihH enim refert e^uo-t modocunque in iudiciumfuerit deduflum dliquidt f^uod ludex dnimdduertdt tdle effe, ut debedt pri^t-mo loco defniri, nee ft cum dud edufdrum cognU tioiK mifccndum ■ Emmuerô uerißimd eil in genere pr£iudiciorum reguld: Etidm cum uideri dgerei qm exceptione utitur,ut dicit Vlpidnus in d.fff^ De exceptio. Et hoc cA quod idem Vlpidnus m.h Generdlitcr.ff.eod.tit,Gencrdlitcr (inquit) in prfi iudtcijs,dAoris pdrtes fufinet,qui hdbet intention nemfecundum id quod Mendit. Hdbere intentio* mem dicitur^qui ius hdbet pr^ferendum in iudiedtt do,modo probducrit id quod intendit ^ dllcgdt, fue ft dAor,fue reus conuenius . Vnde vlpidnuf in.l.Sed amp;nbsp;hx.^.iHonfolum dutem-ff.De proeu^ . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;rdti

-ocr page 173-

M VI s IO. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i)f

fdt.uïdetur dißinguere pr^iudiciumdb cifiione.

Vt ccce:Si quK uendicet fundum dut domum,ß mul ctidm petdt uidm dd eu^dcm fimdum, ud fer^ Uitutcm dU^Min donna : Certè pricedet cognitia proprictdtis,düdturdprorfia finem fcquëttbia fer uiMtimcontroucrfijs. Quid non dliter mihiuidnt frobdturm ßm,quAm ß prtui probduermfu/ndtvin Titidnum meu cßc,ut cuiferuitia debedtur.l. tun dum.Et.l.'Fundi. f. Deexceptioni.

Lddem rdtione : Si ^uis imcnddt cpidncwicpte -adionegt;n,amp;rcMconucntia dUeget dolo mdlo cwni pctcre,dut mctia cdufd promißum eße quod cxi-gt; git d{lor,dut conuentum fuiße inter controuerten tes,ne unqudm ed res peteretur.lïlt;e ndaq^ ßint exd ceptiones pratudicidles, düdturx totius litisfinent ß probdt£fiterint. ïgitur primo loco trdUdnde funt^quic dlid! uoedntur peremptori£, 'd périment dd Cdufd in iudicium dcdu{id:dlids perpétua,quid femper locum hdbent nee euitdri pofunt .1. Uj. ^. Df exceptioni. § .Appelldntur.inßit.cod.tit.

I tem,Si qua dgendo ud excipiendo coittroucv tdt de ßdtu dduerfdrißutpoteß dßerdtur dut nege tur feruus, libertés, udßlius : Ante omnes bonoru quießiones,qu£ turn forte in iudicio ucrfdntur,hud-iufmodi perfondrum lurd difcuticnddfuiH,fccun-!-dum qua rdiquis dißeptdtionibui ddtur formd iu^ s nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I 2 dicdi)

-ocr page 174-

Î52 A C T I 0 N V M dicdndi.Tie bis dHionibui loguitur. § .Pr£iudtci^ aies. înftit.Dc aHiom. KepUcationis uerô cxcmgt; fia funtin.l.Pr£fes.C,Adleg.PMi.depliigid. Et tn.l.Quonidm Alexdndrum.C.Ad Leg. lull. dé adulteri.Vbi Alexdder aceufdtus dé ddulterio,op pofuit dduerfm deeufdterem exceptionem de leno cmio,hoc e^l, quód uxorem fudm poR comprehen fum ddulterium rct'maifJct.Réplicduii: deeufdtort Alcxdndrum effefermm, ciui in tdnto crimine ob ijciendo non eßet dudicndus.Hxc repUedtio prdS’ iudictdlis eü^udridturd totdm edufdm.

Denitji inter multds dHiones ß und dliqud ßt longé maxima, earn fané pr£fcm oportet. Com^ inodius enim cR magnas res clu£ multum Udcre poßunt,non mifeeri leuioribiis,fed feorfum traäd ri, iuxta reguldm.l.Perminorcm.jf.De iudic.Per mmorem cdufamCmquit Pdulus)maiori cognition ni pr£iudiciumfieri non oportet.Maior enm (ju£ flio,minorcm caufam adfe trahit.Vnde pctitio h£ reditatis pr£fcrtur dlijs caußsfpeciaUbus. l. ulti. C. De petitio .h£rcd itd. Et edufd crimndlis,pr£gt; cedit ciuile,ßcut etidm matrimonij, reUquas bonoi rum lt;lU£ßiones.l.ult.C.'De ordin. cognitio ; fiiß tarnen ex caufa criminaU agatur ciuilitcr ; hoc tüjde re famiiiari. Ndw interim ertminaUs did ab todorl

-ocr page 175-

D I V I S I O. 155 fodem dû ore diuerftK cu/ndem rcum crimindUter fxereen non potcft.l.ïnterdiim lf-De public.iudi ci.lnterdum (induit Pdulm^cucnitut pr£iudiciu 'm publico ludicio fidt,ßcut 'm dûtonc Legis Acgt; ^uiltiC, or furti^cr ni bonorum rdptoru,pr inter diûo tmde ui, er de tdbulis teßdmenti exhibent-dis. Lidm exhis edußs e^ ciuilitcr,ct efmindUter poteR dgi.Humdnius dutem eß Ciuilcm prxßrri.

Sie lt;cr t^erdtius 'md.'R.ei mdioris.jf-De cxce'gt;' ptioni.Kci mdioris(.in(luit)pr£iudicium fieri uidc tur,cum. ed quisfiio 'm indicium dcducitur,qu£ uel totd,uclexdliqud pdrtecommusiiseR qu£fiioni de re mdiori. Udqueß pdrtem fundi petds, ego de proprietdte totius fundi exeipidm: Certe med. exceptio mdior eR dÜione,ddcoq; rem petit! co^ plcüitur totdm.Lrgo reüè pr£iudicidlis cèfetur. l-Pundumff-eod-tit.

Ciuorßum igitur pertinent pr£iudicidi 'Peffo dco:Huc ßgt;ccldnt,quö er cumuldtioncs dûionum er mutu£ conucntioncs,dcniquc er totius iudteij Drdo,uidelicet,dd difmendus celeriter lites homi tiu.Vt trdRutur m Tit.C.De ordicognitio-Quo nodo enim commodius de citius diffinidntur congt; trouerfi£,qudm fi or dofeructur i Qui dutem me^ Uns fcrudbitur ordo,qu!m fi euitetur concur fus ed ^urn edufdrum qndrum dlterd dlter! ebfunderet?

I 5 Qudm

-ocr page 176-

IJ4 ACT IONVM

Qudtnohrem ßdhfolutdm miiximcqi compcH iiofdtn dodrindm uoluerK de cumuldndis ddto'f-nibiK colligerc,h£c fucrit: Vbicimque non obßite r'mtpr£iudtcid,ihircguldritcr nihil uetdt plurcf ddiones uno tudicio diffiniri. ‘

Requiredutedecimuldtioncld.tiui dpud Bar.' in.l.Bditd. C.De edend.vbi dicit: Cumuldtionem eße uniM ddionis dd dlidm coddundtionem. Et rm Vl^dturdliter^ § .iiihil commimc.jf.Dc dequiren. poßtßio.l.Non ed nouum-ff. De d.(lionib. empt.li Dtximui.jf.De excufdti. tuto.Rt. t. Cuplures.jf. Delegdt.i^.Dynuitrdddt 'm. c, l^uHui pluribmi 'Deregul.ïur.lib.Vï. gt;

GenerdUter igitur ßc dicendum eR:Siue ddia lies multx ßittßue und tdntu/mßue contmgdnt fe fc(utuocdnt) in fddoßue non fe contmgdnt,ßue fint düdtur£ dlij edufe formdmßue non ßnt : qu£ dißindionet Dodorum no ddmodum utiles fund femper cenfendd cR ddio pr£iudicidlis,qu£ciinqi ex Juris preferipto pr^ferri débet 'm cognitione.. Vnde Pdpirius 'm.l.Jmpcrdtorcs.ß.De priuilcgi'. crédita.ipfdm Reiueiidicdtionem uoedt Pr^indi'» ciumtamirum,quod'm rephedtione per qudm d« dordicit dUendtionem bonorum fuorum mudlidd elfc,ndturdm Muit Pr^iudicidUs.

C^terum^ubi ßt mentio 'mime pr^iudiciorum j , Abfolutè

-ocr page 177-

D I V I S I 0. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;15^

nlfôlutèjnuUd ddditd jjgt;cctficdtionc:tu^c reguldri ter propter emmentid, funt 'mteüigcnd£ très ilhie ddiones de ßdtu per fondra,ut in. § .Prlt;e:udicid* les. Inßit.De däioni. l.Sed crh£.§. îJonfoln.lf. De procur.Et.l.\.§.].ff-.rie Reiuendied. , Poßreino,nS e^ ignordndütQjiôd buius uerbi ßgnißcdtio Idtius porrigitur ßmiUtudme ejudddm, ut pr£iudîtiuM diedtur pro omni grdudmine cluod Adferre poßit pr£cedcns iuditiu,ut.m.l.S£pe.ßß. Dereiudicd.l.yC. Kes inter dli.dil. dlibi f£pe. Inde dicimus pr£iitdicdri,pro ddmno ddfici.

QVIS SIT VSVS HORVM LOCO rum in dHiombus exercendts:

EPILO G VS.

'Erèolim de Athenienßbus diélum fiiit,hdhutffe quidë cos magnM di^ uitids,fed no reüè ufos fuiffe un^.-.

C^uod er Ciceroni in pbilofophis eorum mdgnopere dijßlicuijfe,non uno in loco ma fWmentoru dus uidcre licet. Qudndoquidemßbi tndgis c^ud dlijs pbilofophdrentur,nihilci; dißmtd^ tioncs eoru in forti et Ciuilë ufum conferrent. Idë certenuper euenit in formulis déHonum^cr toto pTorfus ture.Multi enim multi fcripferutintitulu de d{honibus,(luê omnes diffcillimu pronucidnt-. Ücmo duté ueru er Ciuilë ufumfori ofëdit. Simt

(ßü

-ocr page 178-

«s ACTIONVSÏ

qui terminas AHionu uoeat h^s diuißones,(lM,p l^ faits uerbisuerfentur-Quad ridiculum cß duditu. Proinde ,ßc breuitcr decide.l^ulld dHio in forum reüè producitur, qu£ non prias dd hos locos communes diUgentifime fuentexdädyqMntum ad gener dkm cognitionem dttmet.'Vtmdeuideds ^uid jjiecidlitcrßdtudt Lex, in hiße eifdem lacis de und^Mq; dâione qudm intendis.

Primum igitur,uertccogitdtianem dd duthori tdtë Iuris:ut feids te fdlud cofeientid hubere dHio nem,qudm ïudex quoq; m foro repudidre non poß fit. Ad hoc tibideferaiet diuißo. I.qt.ï l.Vtrdqi cnimindiedbitgcnerdliter, quoMdgißrdtu qu£q; aélio fuerit prodadd.

riemdeiUt feids utrum ddio qadm intendis tibi competdt,dn dlij mdgis.ïtcm,dn dduerfus eum que conucmcnduputds:ufuicrutdiuißo.111.etl III, V-CZ V l.tiunqudm enim redè ddibisludicë, niß edufdm tui iuris,hoc cd,quod tibi debetur,^^ dd-» uerfdrij perfandm, prius dpud te confitueris qua ddmuclutipnciudicio.

Kurfiis,moriutur f£pè prmcipdlcs debitor es, qudreßfucris dnxius,dn h£rcdes debitoris defan diconuemrc tibi licedt.Autß tu ipfc edmis debigt; turn pcrfoluds Deo,ß tui h£redes dubitducrint, dn fte dgcre poßint dduerfus debitorem, dut coeptum ludicti

-ocr page 179-

D I V I s I o. 157 ludlcium profelt;iui, ddetwdâ. cil diuifioV II.

Pr£tcrcd:Cumùm dHioncm hdbeijCrmuenijlt Aduerfdrium, dclibcrdndum cil ejuid db eo petere oportedt.Huepertinent diuißo.VUl. IX. X-CrXI.

Deniepi de pne t^ exitn cogitdndum cil dilige ter,O' cum pr 'mK,qudnqudm m executioneßt ulti tniif. Quid dutem generdUter in hoc de omnibui daionibits,0 ^f^ecietn ex diffimtiombut Legum de ßngulis.requirendum ßt,relic^u£ diuißoncs com inonßrdbunt.

Itdq-cumßc omnes dHionumj^eciespcrhos locos, cjudlcs ßnt,re£le dijudiedueris, utq; femper pro ufu rerum obuiießnt, in cldfßs eds digeßeris, turn ne dubites te tertidm 0 potißimdm totius lud-ris pdrtent, reHè teuere.

Porrô,omne lus quo utmur ,ßriptum 0 non fcriptum,dut dd perfonds,dut dd rcs,dut dd dHiod tiespcrtmet.^.ult.Injli.'Dc lur.ndturd,Genti.O‘ Ciuil.l.i.jf.Dc.ßdt. homi.

Semperdutëmemento mhocpr£iudicio quoi de dHionibus feceris : Vt nußpam pûtes te ndtu^ y dm cuiuslibet ddionis probe teuere:, niß totd eins formiddm dd omnes hojee locos,uelut dd prxdied^ mentd qu£ddm dd dmußimexegeris. Quod f£pè fcfcUit Doilores^cum de dilione non uifd totd Led'

1 S JPlwt

-ocr page 180-

I^S yi C T I o N V M

^e(ut dixit îÜe)protwncidrcnt,ut cum doeexeni vit dijudicdndvs dilionibivs perfondm dHorK rcffgt;icicn ddm e]Jc,iuxtd, l.^.^.yff.Si pdrs h£rcditd.petit, duid hoc dliquo cdfu uerumeffepoteR,f£pè tdma non obtinet. lidmdlidsreipcrfond tn^piciturd.]. C.Dc dïie.iudijntitdn. edufd fdâi.

Qu^re ne Idtim digrcdidr-.ctvnt tutißimdm cen furdm de omni dHione fdccre uolucris, totdm eins fonnuldm per omnes locos expended

lt;^ turnde Mturd dus ftdtue,

■ -^ XiWir

-ocr page 181-

yS'DE FORMVLA LI-BELLI PER QVEM EDITŸR ACT IO.

QVOTVPLEX SIT VSVS HVIVS VOCABVLI,

On potcR délia inforum per dud iipud ludicem, niß fon^ muld qMddm uerborum ex fcripto Mt non fcripto,cjult;im i hodieeptoq; diligenttfme ob i feritd,nddmc/fe,fupriiprobA^ itinuif. Itd^i dd cdufdmformdlem neceßdrio perti'gt;' net,ut Ubetlorum e^uaq^ prieceptiones dbfoludmus.

(iudinre,cum prifcM libellorum formulât no l}dbedmut,cr miru dt{lu,^u'dm ufut in iudidjs mul td udriMcrit,plerdq; etidm corruperit emd libel lot: nos communes Dodorum fententids dure td^. Wen probdtdt,0'ßlediß'mds (quodd poffumut) l^egum confequentidtfequemur, ddbibentes congt; fictudmem non errore,fed rdtione comprobdtdm.

Vfat dutem uoedbuU huiut cd multiplex: qud de reprimum omnium dijpicerc oportet.

I nbsp;Libdlm pro tdbelld ßdeicommißdrid.boc eßt

inqud

-ocr page 182-

UQ DE F 0 R M V L A f« ç(wlt;t ßdcicommiffum feribit teßdiorydecipitur iß l.],inprin.ß'.Dc tdiu. exhibend. Item ß libeUm ( in ^uit)dltud ue quid reUdum effc dicetur,dccreto co prebenddm.Et m.l. Et in cpißold.C.Deßdeicom-gt; tnijJ'.Etincpißold(dicitlmpcrdtor) uclbrcui libeji io,uelßncfcripturd,im(gt; etidm nutu, fideicommiß^ fum rclmquipoßc^ddhibitii teßibus, nuUd dubitd*. tioed,

11 Libcüuf,dppelldtur commmtiriu^ in fderdt Ïiterds,in.c.ij.in princ.'De fumm.trini.e^ fid-cd-t. thoUc.Diimndmuiergo (mquit Innocciuius)^- ré probdmus libcUum feu txdddtumjquem Abba ïoA chimedidit.

UI Sebeddfupplcx.qMm uulgo fuppUedtio-i. tient die mu'S y^M populdres poßuUtd fud principi^ bus exponere folent, dppeUdtur libellus, in Tit.C. Qudn.libeü.princip .ddt .litifconteßdt. fdei. Et tn 2.No« diflinguemia. § .Cum quidd.ff.De drbi.Li^ hello (inquit) cuiufdA id qu£rcntis,Antoninui fub^ ßripft,

time fit,quid hi qui in huiufmodi libeUorum nc gocio fubferuiuntyd libellis uocdniur.l.Eeferiptu. ff-Dcdifirddio.pigno.R.efcriptumed (dit) dblm ^erdtore,libellos dgentePdpinidno.Erdt dutem Se

tterm

-ocr page 183-

, . nbsp;nbsp;nbsp;' ’l IB È L L Ï^ quot;nbsp;„ nbsp;nbsp;nbsp;141

ÜcnisPertin:(x,cui Pdpinidnui dderdt d Îiieïl(s,lt;ÿ(c films emfidem ïmpcrutórH tyrdnnied fieuitid inter fidt. lUc fignifiedtione lurifcofidttUin.l.'Hec quic (judm. § .ybi dccrctum-ffi. De offici. Proconfu.^ legdt. Pt m.l. Omnid.ffi. De regul. lur. fic trddit: duod ommd qudctmq- cdufi£ cognitionemdefiden rdnt,perlïbellu,méxpediri non pojjmnt ,hoc eût per fioldmfiupplicdtionem pr^ftdri nequeumtno dit ditd pdrte dduerfd.Ciuds Leges dlioquinon obficn rdStAccurfins 'muoluit ignordntid huius fignifiedd-tionis.Adde, l. Semper. §. Demofir dtur .ff. Deiur. immunitdi

IIII Libellus pro dffertorid epifiold dccipi'i tur, t^Mm uulgo credeniu nel certifiedtionë uoed, mus, CU fiuperior Hdgifirdlusfidem fiidt pro fitibdi io,uel etid pro dlio.l.Si publicdnus. § .De relus-ff. De public, cy uedig.Dc rcbusCmciuit^quds inufius dduchenddsfibi mdnddt pr£fidcs,Diuus Adridniii pr£fidibusreficripfit:Vt f^uotics c^uis in ufitis, dut eoru epti prouincijs cxercitibusq; pr.efuut,.dut pro curdtorum fitorunttdut ufius fui edufd mittet c^ueni ddm cmpturum,fignificct ipfi libeüo mdnu find fiub.i ficripto,ciimfi dd publicdnum mittdt,ut fi quid dm pliusqudm mdnddtumcü trdnsfierretfid nwHicU pum fiti

tidHè

-ocr page 184-

Ht DE F 0 R M V L A

Hlt;i»c dffertoridm epijloUm dh Epifeopo eleri ci bdbercfolem.iSiqiu, per cdlumnidm. §. Priete red tubcmM.C.Dc epife.cr deric.Etm.l.i.C.'De mditddt.prmci.Omnes(mlt;luit)fctdnt, rtemmi quic g'ddm^nifîejuod feriptii probduerit, effe credendü.

V Libclha dicitur c^ui Iudicis reeufdndi edufd porrigitur d Utigdtoribu'S.l- Apertißimi.C.üe iu diet.Licedt(meruit)ci, quifußpcHum ludiccm pu^ tdt, dntequd lii mchoetur,eum reeufdre, ut dd dliu rccurrdtur,libeUo reeufdtionis ci porredo.

VI Libcüi dppctldtorij uoedntur porredi 4 litigdtoribui,iv-l.j. § .ulti.ff'.Dc dppclldti.LibeUi (mquit) qui ddntur dppeüdtorij,itd funt concipid’ endi,uthdbcdnt fcriptum,cr d quo ddti funt, hoc ed,quK dppcllet, amp;■ dduerfut quc,cr d qud fentes tid.Et dlibiftepèin eodem titulofa dicutur hbeUi,

VII Literie dimifforie jiue dpoßoli, uocdn‘f tur hbclli,m Tit.ff. Dr UbdidimilJo. Pod dppeUdlt;^ tionent ctiim mtcrpofitdm,liter e ddnde fu/nt db co d quo dppeUdfum cd, dd cum qui de dppclldtione cogniturui cd,qudrum fenfui tdlis ed : dppelldffe putd Lutium Titium d fententid HHuf, que inter Hlosdiddcd.l j-lf.did.tit.

Libellus

-ocr page 185-

l I B E L L t. t4ï

Vin Libellus dppeüdtur quem mdritus uxa ri,dut cottird uxor mdrito repudii edufd mittit, en iusfilmcntiotn-h Sipoenituit. ff. De diuorti. bis ticrbis:Si poenituit eum epd libeüum trddendum di uortij dedit.Et C H RI S T V S Mdtth£i.s. C^ui custq;('mquit)repudiduerit uxoremfudm, det lüi li bellum diuortij.

IX Scriptur£ fdmofefhoc e^jn cotumelidin nheritisedit£, hbellifdmojldicuntur^TU-ff. ZJquot; C.De fdmoflibella

X Libellus dppeUdturfebedd mtïmdtorid,uide Itcet, epix in fora dut udluis ccclefdrum proponif turdmuemffe putdSempronium dnnulum dureu,ciqi cuius c^l redditurum,ut dicit.l.lcdlfus. §. Pleriqué f^Defurtt

XI Ordtid confultorid qud boni Jmperitores olm compleili folebdnt ed qu£ de rebus drduis dd Sendtum Korndnum cenfendd refrebdntdibeUus di fitur,in.l.Uem ueniiwt.§-Prater bxc.ff. De pc* titi.h£red.Pridie idus Mdrtids (mquit) Quintus luUus'Bdlbus, er Publius lubentius Celfus,TitiM t.ufidius,Onerius Seueridnus Confules,uerbd fece* te de bis lt;ju£ Impefdtor C£fdr Trdidni Pertbici

-ocr page 186-

i44 DE F 0 R M V L À ßUusJiiui iieru£ nepos, Adr Units Augußus Impé rdtor mixmusq; pfmceps,propofuit quinto nonât Kdrtij qu£ proxim£ fucrunt,libella èomplexus cß quid fieri pUcedt,. De qui re itd cenfuerunt. $ Huius ordtionis in co Tit.fit mentio. l. ïUud quo-^ que,in princi. lüud quoq; (dit) quad in ordtionc Dt ui Adridni est. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;gt;

XII Speculdtor in Tit.'Dc libcUo. concepts ^.Quot dutemmodis,citdt.l.ludices.C. Dr epif* co.dudienti. indices (inquit) dominicis diebus pro-» duUos reos de euflodU cdrccrdli uidednt, et inter rogent,ne hishumdnitds cldufis per corruptos cdf Cerum eufiodesnegetur. Vidudlcm fiibfidntidm no hdbentibus fdcidnt miniflrdri, libellis duobtis dub tribus diurnis. Sed certè de libellis iïlis, nihil dd ré propofitdm,0' errdt totd uid,hdïlucindtus in firni-» litudirte tcrmindtionum.

Libellis dutcm,eo loei (ut hoc obiter diedmusj eR numerus plurdUs d hhclld,pro librd:ut fit men^ fiird triticiqu£ uno die fußficere poßit dd uiHum-Sic o- dpud Grecos ch£nix,erdtfefquclibrd,per» tinens dd £ßimdtioncin uidus diurm,ficut Alcidtui Annotduit^

XI11 l^MwÄidtur feriptum caittinetut inten'»

-ocr page 187-

LIBELLE T 145

Mttntionem iâorn aduerfm ream conucntum in ' ùdicio.De hoc libeüo hicfuerit trdHiCndum-

QVID SIT LIBELLVS.

EÂè diffinidi libeUum hoc modo-.'Eß formuld feripti, complcclens d^iogt; tient c^ futur £ litis j^ecicm tu ludi^^ cio,l.].C.De edend. Ücq; uerô tant curiofè laborddiim hic cil,ut pîcri^i faciunt. üant libellus nihil aliud facit, quant quod ms illud perfe quendi exhibet ïudici cognituro de caufa. Siquidê non potcH cognofcere,nijï mtclligat adionem. Et intelligerc non poteil,nifi aut dicatur, aut feriba'» tur.Ex fcripto,confat libellus :Ex non fcripto,catt f£ nudis uerbis controuertentiu/nt tradantur.

Eïl autem libcllui duplex : Conuentionalis, O' Accufationis feu inferiptionis. De libcUo conueuf tionis,loquitur.l.i.jf.'Deedend.Et.tfC. eod. tit^ De inferiptione uerô tradatur in.l.Libclloru .ffi Dc aceufatio.

Optima autent ratione Dodores iuris tradUt^ libeüum hune nihil aliud eff quant Syüogifmum^ Vt ccce,cuni ita didmusiiure faiutum cd,polfcfgt; forent iußum rei alicn£ teneri ad refitutioneni cius,doniino redè uendicami. ScdTitius poßidet

K me

-ocr page 188-

'14« DE F 0 R M V I A

'■ »MC inuito i^iniuße rem meM^nee uult reflitUeret Qudre peto Titium condcnmuriyO' compeUt, ut mihiddem rem reßitudt.Hic uides mdiorem pro^ poßtionem,mmorem,Qr condußonem. Vides ttem nomen Kei uendiedtionis fitis expreffum.

Porrßhdeßmplicitdtein edendd ailione olim ufos fuiffè ueteres,multd rerum drgwmemd funt. S-tinde edufdmhdbet iüd dij^utdtio:Vtrum etidm hodie ßt exprimendum in libello nomen ddionisf Hdm ß nommdtim expUedndd ßt ddio, non poteR id commodiusßeri c^udm in mdiore propoßtione, ut (juidctm Dodores optima iure probdnt, etidm ntme idem fdciendum eße quad olm:uidelicet, ut iudici Qf dduerfdrio ßdtim d ßonte feripti decld'» remusyqua iure perueniamus dd iudicium.

Scd poßerioris feculi ufut, imo ß uerum fdteri uelmus^gnduid corum, qui plerimq- nefducrunt qudm adtonis ßieciem mtenderent, rem eö perdu xit,ut pro SyUogifmo.utdmur mine Pnebymemd^-te:hoc cil,inutildtoSylloffßno,ct(ius prior pdrs di citur dntecedensipoßerior uero conßquais.'Ndr-', rdturenim pldnéfddum, deinde infi-rtur petitio, qMm conclußonem uulgo dicunt. Multumdutem refertquid petdtur,iuxtd.l.ult.C.P)eßdeicommif « fd.liber tdti-ut mferius dicetur.

Mirum dutem didu esi,qudm ex bis exiguis int tiisrei

-ocr page 189-

LIBELLE 147 tiji ret exerciser it in immenfum Qjto ßt,ut emos cogimur de libellis prolixiut tmHnre, ut recepto ufui deferuumus, ßmul etidm ut indiecmus cliùm malta poßint ad mcdiocritatem ^uandam reduci Wagno KeipubUcx commodo.

C^VAE REQVIRANTVR AD IV STAM LIBELLI FORMAM.

Rimo loco ludex titulo fuo defigitdn dut, at^i rcuerenter falutandut eü. Plerunlt;^; emm ex officia Magiëratm certior fit demonfiratio,ciuÀm ex no Mme uel etiim cognomme, (piandociuidem M^gu firatus folet hominem facerc notum, etia ijs ejui na men dut ignorât,argu.l.Qui habebant-ffi-Dc rcb^ dub,Quod latins tradat Bar.in.l. Demonfiratio. ffirie cond.er démontrât.Quo pertinct quid luo rifconfultus m. LSi in ludicis ffi. De iudici.probat non idea minus ualcre iudicium,quôd in ludicis no tnine,uel pnenominc erratum cd, modo de perfo^ na dus c5ueniat inter litigates. Acccdit.l. Si in re, ad fi ffi-^^ ^lt;^iuëdica.p.t.^.Siquidcm in nomine. Infiit.Dc lcgat.Siquidem(inquit)innominc, cogno tnine,pr£nomine,agnominc legatarij tefiator erm ùeritxü de perfona cofiat,nffiilommusualet legatu

Ki Sic

-ocr page 190-

1484- DE FO RM VLA

’sicerrorvnnomne contrd{lustionocet,fidlio^ui' ’ per dlids demoßrdtiones fdtii dppdredt, ut multii exepUs^pidtBir. in.l.i-§- ClMbuidut.ff.Qtfoi cuiufqawiucr^.nomi.Si ergo prxtermittdturno-f-me propria ïudic!i,de quo non pote^i reile dubi-^. *' tdri,udlet quidem libellus. Et itd in multis locis oßß i:id,tdntumdeßgndtttur.

De nomme dutem ddoris non effe neceffdriuni fieri mentionem 'm libella, 'DoUores poà Edldum exiflimdnt in.l. Editd .C.'De edend.Ndm ddor cer tus eR,cumfemper is mteUigdtur qui porrigit lU bellum nomme fuo lt;7 petit dItquid.Ciuod probdbi te eü,ß quis fuo nomme libeüum exhibedt. Procu^ irdtor uero, nomen fui pr'mcipdlis ddijeere debeti

Sed quid ß imperfondUter dicdt boc modo:Prlt;ê fenslibcüusexhibeturtEtidm hune libellam udlerc dfferit m.d.l.Editd,drgumento ßipuldtionis, quté (qudntu dd fipuldntë dttmetyimperfondliterpoteß cocipi. l.ij.C.'Decoßit.pccunAdcfentitEdr in. U Copetit. § .tn fummd.ff.Quod ui dut eldm.Cornus nie tdmë iudidoru ufushübet: Quodlibcllizy reli qu£fcriptur£ m tertid perfond,qute nomen exigid cociputurhocmodo:MAGNIFICE DOMi NE IVDEX : LVTIVS TITIVSEîfi HIBET HVNC LIBELLV]^,cxëplo.li LibcllorÜ-Iflt; De iceufApud iHti{mquit)Prd;torê

-ocr page 191-

’’Lï s'fer Lt T49 ftelProconfulé Lutim Titita profefftu cß fe M.eni^^ Vege ïulid dt ddulterijs redm dcfcrrc.ytrdm dutè formv-ldm fiqui mdlucris^libcrum tibi csl^utin prï fnd,uel IK tertid perfond fcribds libcüum , c^ucm 4dmodum in-l.Proxime.jf.Gchis (pt£ in tcjld.degt; Jent. Rogo dominé imperdtor ( im^uit Iwnim ^c* Ko legAtdrius) dudiM mc pdticliter de Icgdtis ^uid ^dtues.

iUud tdmen difccdcndu cSl, utrum proprio,dn '' procurdtorio nommé ejuis libeUu porrigdt,crnum in rem fuim,dn dlteriiis dgdt, ty eumi procurdtor jit.Ujec emmnt fcidt, intereR rei cönucnti.l.Poin foniut fcribit. §. 'Kdtihdbitionis dutem, cum. §, fdi.jf.De procür'dto.l.'Exigcndi.C.Mdnddt.

[ Pie nomne denilt;j;rei conuenti jii'dijiingmitt 'in.d.r.'Editd. Sicpademih'iudicio contrddiäorio, Tum dgitur dducrftit certdm perfondm,'nomen rei éonuentt oportet libeüo complcHi, tundo cogno.^ tnine,e^ ß ipu oput eßecrtiore dcmo'nßrdtionc,ut ccjßetomnisdmbiguitdt.l. De unoipiocp: jf. Dere iudiedt ♦ idem iuris cR, ßdduerfui pîura dgdtur, Quorum cdufd communis cR ex commune contrdp (lu,undc ndfettur obligdtio multoruvn r(péuén,'de ■^ trdildtur in rit.jß. Et.C.De duob. re.Et'inX i-C.Df ßdeiufß.tuto.uelcurdto.QUocircd dicit ele ‘ ^dter Bdri/m-UiplutibuSiin prin.jf.iyelcgdi.ij.

K 5 Quoi

-ocr page 192-

If o DB F 0 R M V L Jl

Qwod lihcUus reâe compleiiitur plures reoi etiS in folidu.m,moio adijcidt dUor fe non niß u/ndin de biti folutioncm cxigcrc.

Ad hjei:,ß cdufi ex commuai deliito eß commit nis,nihil prohibet m plcriß^ cdßbus, tmdtos rrof fdcere.lmhU. §. CumdUeruw- ff.Adleg. tuide Adulte.quot;^ion tdmcnCincjuitjprohibetuY deeufdtor ß nud cum ddultero ucl ddulterd,eum c^uotj; deeufd-f-rc,ciuidom'dmpr£buit,uclconfliofiiit ut ertmen redimcretur.nis ergo cdßbusfeut plures conueni ripoffunt.if C.Siplur.un. feuten, condem.ßnt: itd omnium nomind,cognommd,z^ c£ter£ dcmpti frdtiones,dd formdm libcüi pertinent.

C£terum,ß dgdtur in iudicio dduerfus incerti perfjndm,ciuo nomine libellus parrigitur, uel iurc fcripto„uel confuctudinc:hoc cdfu non cR opus (^uf pidm nomindretAuH.Si omnes.C. Si ut fe db h£re di.dbfline.iSi pupillus. §. Profr there, ff. Df inflf. to. délio.c.ult.Dc eledi.hb.'V L

Denitfs amp;nbsp;hoc fdre debemustquidß s^^uis uni^ uerßtdtcm,putd ciuitdtis, conuenire uelit, non câ neceffirtum omnid ciuium nomind in libeUo copre^ hendere: fed fuffeit prxßdcntium feu Mdgiflrdi. tuwnoffeidexprimere, hoe inodo:MAGN IFJ CE DOMINE IVDEX: EGO SEM* PRONIVS EXHIBEO HVNG LIlt;’

BEL*

-ocr page 193-

L I B E L L r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1ÇI

BELLVM ADVERSVS CONSV*. IzES TOTVMCty E DECVRIO* NVM SEV SENATVS ORDINEM TAL IS CI VITATIS.lWp«Icbrc triant 'Bdrt.in.l.i.C.Dciur.rcipublic.lib.yLi.Addc^qX principdUum tdntum reorum fddendd eß mentio, non dliorumexncccßitdte.l.Si fuj^ciid,'mprin.jf. Dc mofficio. tcfidtncn.Auél.Nimcßh£rcs.C.'De Utigio.

Sed ([uid de Syndico dicemus f Kej^ondeo, debet imiuerßtdtis nomme libeüum concipcre, ßlt;. cut de Economo O' f^uouis dUo iui publicum, uel imiuerßtdtis,du^cccleßdßicumperfequeitte,notd-i‘ tur m AuH. Sed hodic. C. De cpifeop. 0 cleric. A{lioncs(m(juit)contrdeccleßdsprapoßtdS,Eco-» nomii fufeipientibui-Et m.c.Eitcrx tua.De dildd tioni. Idem (dit) Archtpr^sby ter contrd nobiles ui ros A o*G libcllwm,ccclcߣ fuie nomine obtulit.

Syndicus d,utcm dicitur deßnfor E.eipublic£ ueluniuerßtdtis,ßcut is g dgit,Gr£cis dicitur Eo clicus,lt;lucm uulgo procurdtoremßfei dicunt,cuitn mention? fdcit Cicero Ub.epißold.'X. 11 i.dd Ther mumEroconfulem-.Eegdtos (mquit) dudio mißbs ejß,fcd non Ecclicos,ut dUejuid confici poßit. Argt; cddius cidotj^ in.l.ult.ff.Oc numcri-O' honorib.dp pclldt Syndicos,dcfenforcs:ßcut lOCoßdimus m.l.

K ^ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N!'/l''J

-ocr page 194-

IÇ? DE quot;for M X' L 4

N«S/K.C.Dr decurio. lib. X. Et ideo lußimdmii Uchis infcripßtTit.m Aud-Ew dcfcnßCiuMtu.

S E C V N D O; Ad formmn libcüi m cum pri wis pcrtinet,ut fddu expondtur tdlc^quod ß pro* bdtum ßmt, coßet ddorem iure experiri aducr fus rcuconucntu.Ex fado enim ius oritur. tSicx (ildgis.^.ïn cliuo. ff.Ad'Icg.Acluili.Et diuerßtdS rcrum ud perfondrumjUdrictatem iuris inducit. l.ïufiurdndum er dd pecunids. § .No« fempcr du tem ff. Do iureiurdd.Proindeßedfum feu fddum fummdtim copieddris uno ordtionis contcxtu,fit ahfolutus Ißcüus, Sin dutemßngulis drticulisßn* gulds eduße circumßdtids inßeciern deferibdsßt drticuldtus libellus yUt inß'd dicemus.

Vtrociue dutem modo curdndum ed ddori,ut td-ühheUum dptis uerbis,drgu.l.Scd er ß pupil* tus. §. Proßribere. ff. De inßit, ddion .Etutin cxplicdndofddo utdtur uoedbulis eduße deßerui* entibus mmmequc ßupcrudcdncis,ßempcr ueritd* te coniundd,drgumen.l.ulti.C .De dondtioni.ité Ï.ulti. §.inreßttdtorijs.C.De dppeUdtion. Et cd fxemplundturdic in.l.Veteres.ff.De itme.dduef. friudt. Eiuorßum enim dttinet uerboßsßcriptis anmu ludids er edußdmtotdm implicdrcfl.ij.§. Per contrdrium .Ç:.Deuetcr. iur.cnuclcdn.

Vnetered cam adori reguldriter probdnda ' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;fwi

-ocr page 195-

L I B E L L L


ÏTÏ

fint ontnidinlibcUtim ccngejld.LAilor.C.'De pro ' bdti.l.QjüdccufircX-Dc cdcnd.cum pmilibui^ quid flultimcB quim citrd neeeßitätem munis fefe probdndi onenbus fubijcere^ Et fdnequem* admodum fdtim eR pducos bonos, qudm multos mdlos hdbere minißros.c. penult. De lt;etdt. ^qud^ litdt.ltd longe utilius fucrit pdued ddedufdm fert icrc,qudm multd cxtrd rem conger ere.

Superudednedpint qu£ pc dicip)lët:fdcit,cx'' hibet et^pponit.lté, tëtus,hdbitus,£Pimdtiis,dç re putdiuSiO' pfnilid quibusferiptd quddruplicdtur. Sed uis pire edufdm huius erroris i Diedm bred' uitcr . Videntur ignordre plerique edupdici (cx'i feptispmper grduibus er eruditis edufdrumpd troms ) pngulds res pngulis dppclldtionibusdcpi’ 2gt;tdre. Multd igitur congerunt, ut fdltem uno re^i-^è upfuippeuidedittur.Quemddmodu. c£cus meet, des bue dtq^ iüue diuertit,pmp times ne impingdt.

Libellus itd^ qui Icgitimd dgendi edufdm, boe c^itdlëfdilifericm continet, ex qud iure pripto Uel confuetudmept proditd d{iip,per ludicem dd mittifolet.Alioquip nullu meo iusperpquëdi dp^ pdredt : ineptus ety citrdpemcmenddndimutilis ttullo modo recipiendus ef, etidm p dduerfdrius mbiloppondt.l. i.ff.Deojpci.dlfeffo.Ofpciudffep Jórummdijudicdndis quaq^ libellis uerfdtur.l.ult.

K S tnp

-ocr page 196-

If 4 nbsp;DE FORMVLA

infi.C.V'tpriud.titu.pY£di.fuisucldlicn. Viilo ^uës Imperlitor de non aceufandis hK c^ui permif fit legis titulos temere impostos deponunt uel frS, gugt;tt:Dccernëtcs(inqt)]udicessoruqioffieni tri cents libris Auri mulilAri,ß tAlem Aceußtionc uel ddniittAnt,uel depoßtäm feribi concedunt. Acce^f-dit pulcbrètextusm. l. Cietcr£.§.i.jf.¥Amtli.er dfeund. Sed iudex omnino mterponere ß: in hts Kon debet.Boni enim e:^ innoeëtis uiri officio eum fungi oportet. TAntundêfAcict inlibris improbi t£ leëlionis,m.igicis fortè uel hisßmilibus.U£c €lt;■ Kim cuÜAflAtim corrupëdAfunt.Adde.l. Si extrA Keuternß.ff'.Gc iu.dot.i\cc enim quisq iudex etc.

Sut et rAtionesAd mAnü.QjiiA nemoßne Amo Ke potefl expcriri.l.No omniSiBt.l.PccuniA.ff.Si cert.petA.l.jyecë-lf. De uer.obli.f^cc igitur in po teßutc ludicis eß tAlëAdmittere libella-Pr£tcrcA eu fentetiu debcAteße coformis libcllo.l.Vt fudm. ff.Comu.diuid.l.ult.C.Dcßdeicomif.Ubert.Sequc rctur neeeßdrio ex inepto libeÜo,meptA fententiA, BAr.in.l.SiPr£fes,m fi-ß-Dc poe. Et hme eß quoi Hoëloresin. c.Ex Am mit a , De ludi. prob Ant, ex ceptionemineptilibetUpoßcetiAm poßfentetiAm opponi.CitAnt inter aUa.c.Cu deleili. De emp.et uëd.E.textAtdeeAdcmrecanff. Angcl.zlS. Inci, Quoi exeeptio.innocent iiisin.c.). De officine A.

dicit:

-ocr page 197-

LIBELLE içç

ikh: Quod c^Utindo mMififlum dHore non hd. here im dgendi, qudn^ hhellumfecimdimformim iuris effinxerit: non tarnen efjè ddmittendum, Cui fubferibUBdld m.l if §.Sedquidueremur. C.De turdme.cdlum.exißimdns iudicis officio meumbe re,ut Utes ßne cdlumnid proceddnt,etidm nemine poßuldntc. TS,t proptcred cdlumniofum dHorcm (ubi hoc conßitcrit)citrd ulld exception? d limine iudicij repeUendu effie,drg. I. ]. §. Et hoc ediibu. ffi.Simuli.uent. nomi. in poffief. cdlum. cduf. effie iiicdt.'Bt.l.uj, ^.Quod^libelli. ffiDedeeuß.

- Pr^didd dute omnid, de exceptione rei coueti repetendd funt.Lap §. ibide.ffi.Ad exhibAbidem '(Ait)fubiungt indicé per drbitriußbi ex hdcddio ne conmußu etidm exccptiones £ßimdre quds pof feffior obifcit.Etß qud td euidcsßt exceptio,ut fd die repeUdt dgetc,deberc poßeßore dbfolui,Si ob fcurior^uel qu£ hdbet dltiorem quießionem,dißv* renddm tn diredum indicium, re exhiberi mßd.

T E R T10: in edußs crimindUbud neceffidriti in libeUo ddijerre locu et tepusddmißi criminis,nec ßne his ullo modo poteß udlere, etid reo nihil exci picntc,hoc eßdpß) inre non udlct,ut fecumdu Pdr. Idfoncudlijs probdtin.hEditd.C.iAc ede. per l. Libeiorthin prinA^u dicit:coßd et die s.Et in-§. QuadßlibeUi.ffi CedccußcHenim Mdtur nerbo prxfcntis tëporis,qudle eRidbolctur) ßgnißedtU

-ocr page 198-

fÇdî DE FORMVLA tflK ßne loco et tempore ipfo iure nuUim momStî efje. Et Inee uem fuut ubi criminuliter dgitur.

C^uid Mtem ß de ermine ciuilitcr intentetur ääiofE^cßiondeo,Duplex h£c cfl clU£ßio: Alterd, num or in libellé dHionu ex deliclo c^uolibet opor teat infer ere tempus e^y locum?ln c^uo urticuld Do ^ores cum Bdr .fentiunt utrumqi exprimendu eße. i^dm amp;nbsp;in ciuilibiK dHionibus c^ue infdmdiü de iu re uel de fddojdem obferudndu eßt'yBdrt.pulcjrre probdt in.l. Pr£tor edixit^ff.Dc iniur. Alterd ue-t. rd qu£ßio eA,dn libellé in hde ßecic ßne loco ey temporejtd ßt ipfo iure nullus, ut etidm ßne excc ptione dduerfdrijßt rcpudiddiaf De hoe inter Do {lores non fdtis conuenit. Idfon turnenfectmdu EUl ^oß crErdncifc.Areti.in.tEditd. C. De èdeni. mitiorem umplcilitur pdrtem,uidclicet, quöd opc exceptions elidendusßt libellis per dduerfdrium. Sed in hoe pli{i poteß folius uiri boni,0' Ïudicis dr bitrium, qulmomncs Dodorum dißutdtiones-.

Dcitiq; uidendum ed utrum libellus ex defedu teporis ^ loei inudlidis,ppfit fupplcri o-(ui itd dicdm)redmtcgrdri exfequêtibus probdtiomhis^ Pone enim deeufdtionem ßnehis inflitutdm cfc:de inde tefles dixiße tempus amp;nbsp;locum ddmißi erhni'' -ttis,refcrctur 'ne h£c teßißedtio dd fußmendumU^ bcllu’in^ldfünin-d.l.Editdjfcciimdum Bdl.probdt

UbeUuni

-ocr page 199-

t I B E L L I. î jçi? töfßuMi ipfo iure nomulcre, nee tutidri per fec^uë tes probdtiones^mjïfold con^ßione deeußti. c-l. De d£cufdt.li.V IXui feitteiuiæ fubfcribit Angeld in.l.Cldudius.ff'.QM potio.mpigno. hdbcd.dicési ijuod ubi ex cdufd mtufti conceptus eR libellus ut^^ cimq; tdtnenddmiffus.tdmetß ex probdtionibus dp pdret ddiojdebet tdmëhideX reu db/bluerè^dilori fcilicct denuo légitimé dgëdi referudtd fdcultdte, p tex. m. /. BebiusMdrccllus.ff'. De pdH.dotdl.Et hdiienus de libeUo deeufdtionis ,fcu inferiptioms. iüud dutem expeditum cR,'m libeüis conucntio ndlibus ddionum ciuilium,(lu£ non mfdmditt,citrd neeeßitdtem tempus CT locum contrddus ddijet:. tpuinqudm cui^i liberum ed, e3^ dU(iudndo non inco fultum^dehismcntioncm/dcefé.

QV A R T O: Ad formd libeUi pcrlinet coclu ßoper qMm poft explicdtionë fddi feu cdfis,oftëlt;^ ditur quid dclor d reo conuento petdt, ut dl com* tnunis Dodorumfententid m.l.] -ff-Dè edend.Vn de funt qui exiftimdt pctitionë dd rcum,no dd ïudi cë referendd effe, hoe modotOy ARE TITI VS PRAEDICTVS AGENS CvM SEMPRONIO REO, PETIT SIBI REM SVPERIVS DESIGNATAM ■RESTITVii .

Niwic timen n fm obtmuit^utpetitio dirig-Uur • S nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ddm

-ocr page 200-

IÇS DE FORMULA

rtd ludicem,nec refert quo tempore iudiâj , modS dntefeiKcntidmfiât, ficut de expenfis trident Do dores tn.l.TerminAto.C.Dc find, er Uti.expenf. Sic ç^ executions,qu£ pod deeem dies luti feittan tu Îoeu hübet,in libcUo fit meiKio,uideUcet ut rein compclldtur Icgitimis rcmedijs. HAc rutione ego Arbitror M concipiendam efiè Ubeüi codufionent, ut tdm dd réuni conuentum, qiùm ad ludieem com mode referdtur,ey ccjfibit,difigt;utdtio ifia hoc ma (JorQVARE TITIVS AGENS AD* VERSVS SEMPRONIVM REVM OB PRAEDICTAM REM, PETIT IL# LVM AD RESTITVENDAM SI* BI EANDEM, VESTRA SENTEN TI A DIFFINITIVA CO N DEM* N ARE

Diligenter dutem perpendendum ed ddori, quondni modo libcUum concluddt,hoc ed,quid td» dem petdt.tddm ex conclufione,libellus lefiimdtur, etidm fi fiidum inepte fit expofitumSed ex diucr» fo,ficxfddifcricqitdntumuis benc iiArrdtd,iniA qudm colhgM conclufioncm,totus libellus corruit, ut tdfon probdtmultoru tefiimoniisin-Lj .mprin^ dp .fi. De edend.Vnde index dd fereiiddm fenten * tidm,nontdmquid ndrrdtur,quim quid concludcu do pccilur, refiieere debel,ut dicit innocenttus in eSut

-ocr page 201-

LIB ELLI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^9

(Super tl ten's .ne refeript-Condußo enimreflrin ^it dd fc, er 'mterpretdtur cd qu e generdlitcr prlt;e ceduntfdrgu.l.ij.C.'Depetiti.higrcd.Bdr^n.l.Au relias. § ■ Sticho-ff De hberdti. lcgdt.Pr£cipud er go u^ eü 'm conclußone,qudnqiüm omnium (lu£ 'm iudicio trdadtur,rdtioncmhdbere conuenit, ut ex mente Pduli de Cdjlro eß,in conßLC CU ^L-mci piAnedufdmotd.

Nr^i blt;ec fokim in libellis,acrumetidm 'm referi ptisuerd funt,docente Abbdte'm.c.Ux pdrtc. De for.competen.SimilitermcontrdiUbus poü mul«. tducrbd,quidtdndem concluddtur ^refpidendum eil.l.Si uoluMtdte.C.De refc'mden.uenditi.Denitp in omnibus ddibus hommum, exitus cd certißimd. probdtio eorum qu£ pr£ceffcrunt.l.Ciji£ddm. ff Dcreb.dubi,CiU£ddm(.'mquit)fimt,in quibus res dubid cd,fed ex pod fddo retroducitur,er dppd* ret quid ddum ßt.Vbi Accurßus multds citdt Degt; gcs.üuc nimirum dUudit dddgniquod nemo no hd bet in ore : Euentum eße flultorum mdgißru,ddeö finis rei nemmem non edoect. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;\

Sant tdmen quiddm edfas m putbus udlet libellut fine condußonc.

I Cumdgiturderecuperdndd poffeßione drnif fd per uiolentidm, Ndw 'm odium uiolenti poffeffo ris

-ocr page 202-

téo,, DE FORMVLA risfitise^ipfu^mfdaumeffcexpoßtum,etidmßnt, lt;nbsp;bil petdtur,ut pirobdi Üoilorcsni.l.]-ff-De edëd.. Accedit interpre s in.c.ciuid prtèfuldtia. i. ^. itij, 11 i» prifentid principis Miet libellus ßne co elußone. C^uid pr£fentid Principis ßipplct onmetn defeduin amp;■ ßilennitdtcm^drgu.l. Omnium''tcßd^ mentorurndn princip.C, tictcßdmcnt.c. Adpe^ titionem.P)e deeußtio.Vnde potcH princeps ex bis quoij; fententidm fcrrc,clu£ d Utigdtoribus dUe gdtd nonßmt, qMndociuidein nullam hic pcriculu iniußiti£ ucrtitur,ut eH exemplu in. l.Pmihus L^r gidiws ff'.'Dcminori.Qjioloco lurißconßiltus rc-gt; firt imperdtorem Antoninum,dd reflituenddm pu piUdm dpud Pr£torcm uicldm, ßiße motum multis rdtionibus,lt;iuds tdmë illius nomine nemo dllegdßßt4 Idem prob dut Dodores in.c.i.De Utifconteß.

III In cdußs ertmindlibus conclußo no eil de neeeßitdte libeüi,uted tex.m.l.]- §• Cdlamnidto ribus^fß.Ad fendtußo.Turpili.Et qMmuis (induit) nihil de poendßibiecerit,tdmcnlegis poteßds dd'' uerßu earn exercebitur. Ndmut Pdpnüdnus reßo dit,fddi ([uidem lt;iu£ßio in drbitrio iudiedntis edz poen£ucröpcrßcutio non eins uolimtdti munddi tur,fed legis duthoritdti referMtur. Hdnc rdtione Idtius cxplicdt BArt.mhQuid ergo. §. Pandgrd Uiofgt;

-ocr page 203-

t IBE LL I, - Kt üior, ff.De kis ^«i notM.infd.Ciuitiin iudicijs cri niintdibuf agitur de uindtdd publiai,ut mdli coher Sedntur. l .LicitAtio i §. Qgod licite -jf-De publicA^ eed hoc CA fu, Iudex officia fuo potcR or debet neo turne petente procedere, Ac milcftad punire.L Congruit.ffi.'Dc offici.pf£ßd.'E.rgo m hK libellis qu£ Ad perfequendum crimen dAntur, non refert An Ahquid ßt petitum,uel no ßt.Multi minus fi for tè emonemne petAtur, refert. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;«

Qu^ocircA Hodorcs colligüt regulAiepiod ubieZ ^ue iudex officio fuo poted defedum pctltionis fupplcre,ibi pr£termiffA conclufio libeüum non uio tiAt. HosAutë cdfus rapture Apud Hdrto. in-l.iiijt § .Hoc Autem ludicium.jf.Dc dAmn.mfed.

IIII IncAufis ecclefidficis quibus AliquAnta exuberAntiusdicunt iudieem officium fuum impAr tiri debcre,Admittitur libellus fine conclufionc.Vt trAdAnt Dodoresm. c.f De litifconteßA.citAn^ tes.c. Ad dißolucndum,'De dcßwnfiti.impubc.

V exceptionibus non requiritur petitio feit tonclufiio,docente üArto.in.l.i-ffit De exceptioni.

VI cAufis qu£ fine firepitu er figuŸA iudio tij diffiniunturßlbelluifine conclufione_recipitur,fi ' D cut

-ocr page 204-

•Kt DE FORMYL A cut proidt Bdr.'m'ExtrdudgdnthAd rcpriitten^t in uerßeu.Et figurd iudietj.

In omnibm dutem prxdifUs cdßbui er ß^«i fimt ßmilcs,qudndociuidem conclußo non relt;pari'gt; tur, multo minui ß inutilif ddijeidtur, nocebit libel lojdrgl.j.^.^.C.De rd uxori.dHiotEji cnimOn quit) conßentdneum nobis, qui cenfemus, ut ubißi puldtio fuppoßtd non cß mteUigi fuifje ddhibitdm, wulto mdgis etiu ß mutilis ell, udliddm edm eßiei. 1 Deniquenee iUud cR pr£tcrcundum : Qtiod procurdtorio nomincdgcns in perfond domini,con cludithocmodó: QVARE AGENS IV* RE PROCVRATORIO ADVE R* SVS TITIVM, PETO‘BVM AD SOLVENDA VIGINTI SEMPRO NIO PRINCIPAL! CONDEMNA RI. TSiißforteßt procurdtor in rë fud, qui femp petitßbi ddn uel reßitui. l. Si quis m rem. ff. De procur. Et ibi Bdr.notdt.Sic ^ tutores dc curdto res utcunq; dUeno nomine dgentes, ßbi petutfolu tionem. Quid tutor,qudntuddpupiüdriubonoru itdminißrdtionem dttinet, domini loco hdbcri de^ bet.l.Tutor qui tuteldm.ff.Ec ddminiß. tutor.

QV INTO; Si pluribus dëlionibus utumur, quod nonnunqud licet, prouidendum efl,nc ess d^ diones iungdmus queuno iudicio intendino pof* fiwt.

-ocr page 205-

L I B E L L I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ItfJ

funt. Ndw et ex hAc cAufA nonnun^uAm libeUiu ni bÜMlet, etidm non excipiente AduerfArio,ut eü exemplum Mi.l.i.C.Dc furt.ubi lo^ués de Adione nAndAtt (3- Adione furti:Neqi cnim(inlt;iuit)£(pd tAfpAtitur, ut er criminK cAufArn perfetpurK, Cr botueßdei contrAdumimplcripoflulcs, Trlt;i ÜAt IjAnc mAtcriAm cumulAtionum lAtè BArt-'m la eis fupertui AÜegAtii,probes ex profecutioc Adio num eiu£ elcdione to{amp;tur,iudicium ipfo lure ple runciuc non UAlere.LibcUui itAque Aut unAm dum* tAXAt Adionem, Aut plures ßc contmere debet, ne repugnAntiA epudAm uitietur.l.Vbi rcpugnAntiA. Zt.l.^cmo exhis.^Quotics.fß.Dc rcgul.ïur.L Quod m heredé. §,Eligere.ff.De tribut.Adion, Ndw rej^ondens comrAriA, priuAtur quAndoepie iurefuo.c. Cum'mpoßtionibuf.'DeiureiurAn.lib. Vi.sic etidm dicuntur contrAria fcripturlt;e ßdem ßbi muicern derogAre.l.Scriptune.C.De ßd, iw* ßrument.c.imputAri,eod.tit.

Interim hoc CAuendu eß:Qjiod cum inter mui tM Adiones unAm oporteAt eligere: ut turn redè eligAf commodiorcm:cluoniAm non pArum refert hAnc uel iÜAm mtendere, ut ed clegAns textM m §.C£terÜ.lnßit.Quod cum eo epiiin Alie.potef. Vbi lohnens de eo qui iu(ßt dommi cum feruo con trAxit : Scd er it (inquit) fiultißimus,ß omiffA At-

L 2 dionCf

-ocr page 206-

1^4 DEFORMVLA

(iione,^M ßciümc folidum ex contrdHu cofelt;^ut' poßit,fc dd difficultdtem perduedt probdndi in ré dommiuerfum effe.et pdulo infrd:Prottt ergoexpe ditjtd eptiffl; uel h^ dilionc ud lUd ebgere debet, Ex pr£di{lis omnibus dppdret: Itbellum cen/è ri incptum,ßue inutile duobm modis : Altera pra ptcr defedii form£,cuiM mdximd pdn eß petitia feu conclußa: Altera,ób mdteridmucl edufdm pc* tcndi,quie in ndrrdtianc uerfdtur, nee eR tdUs ut praduedt ius dgendi.Et hac e^.c^uàd excipientes dduerfui tenorë libelU,dicunt eum pecedre in ntd terid or formd: hu quippè uerbis utuntur exufu tndgK,qudm quad res itd hdbedt plerunq;.

DE ACEESSORIIS LIBELLO*

RVM CLA VSVLIS QVAE utiUorcsredduitt.

'Xplicdtisferè bis qu£ dd formd nd eejfdria pertinët,uidedmus de cldH fulisqu£ utiliorëreddut. Principia in libella drticuldto, de qua poßedi

muit um profuerit fgilldtim db dduerfdrio require re, ut dnteomnid litë cöteßetur:deinde poßtioibut refßondedt,putd bac modo: QV A T E N S AV TEM LIBELLVS CENSEBITVRi PETO PRIMVM AB ADVERSA*

-ocr page 207-

î LI BE ULT? |««f filO LEGITIAÎE RESPONDERl' AC LITEM CONT ESTARI : DE INDE QVANTVM AD POSITIO LIES ET ARTICVLOS IN EO DE SCRIPTOS »PETO ILLIS AB* EODEMREO PERVERBVM CRE DIT, VEL NON CREDIT, SIMPH CITER RESPONDERl.

Ratio quarc «tr«^,- petendü efi,facile apparett ^uia no per poßtioes, fed per petitioë m iure pro foßta ß ad ea ref^oßo ßquatur ,fit litiscoteßatio ut dicit Roma.PoMifixin-c.y.De litifcoteß.Pro Ituncusmibi proeeßu deßeiente litifcoteßationc irritu'. Et m.c.'Dudü.if §. Licet autem, Dc elc^. Primü ergo lis conte fada eü, negado generaliter ^uain libeUo articulato propoßta funt, petitaf; fieri non debere. Turn poßea ^ecialiter rejfongt; iendum eH poßtionibui e^ articula. Sicut enim fer fülam editionem adionis nonßt contefatio li tif.l ].c. Dclitifconteßa. ita multo minuifola re ffonßo ad articulas qui fadum continet, poteß cê fieri contcßatio:cuius uisin co cd,quod litigatores inuicemtcßentur iuditium fefe fubituros, quod no niß petendo er negando fieri poteß. d. Ij. Et. l. Rem non nouam. §.Patroniautem. C.Deiudic^

Q^id ergoß reus conuentus litem contedari L 5 reeufict^

-ocr page 208-

K4 DE FORMULA reeufetfiJon eü meo iudicio inutilis qufßia, ttfùi quotidinno deferuiens^BM. dutem poA Accurßu in ÄtiH. Q«i femel. C.Qüo.z^ qiun.lud.fentent. profcr.deb. exißmit ream direäo ad litem con^ teßdnddm compeüi non paffe,fed mUtendum iHo* tem ut poffeßionem ex primo décréta, dut certe itu^ftdndum drhitrio Iudicis.l.j.mf.ff.Siqui( na dicent. non abtempe. CxteruM Pduliu de Cdßro reffgt;ondit,ïudicem poffe dircHo eompeUerc dduer fdrium ‘dd conteßdnddm litem,hoc cß,ut recufdn* te eo, pronunciet fe hdbere litem pro conteßdtd. Extdt confUum eim CCIQ 'V.indpi.in edufd qu£ tiertitur incurid dommi. Citdt.l.f§. Quid ergo. ff.De uent-mfficien. Vtrunque pro circu/nßdntid cdufg ludex fequi potcH.

Pand uero eim qui Ute idm coteßdtd,ßne legiti Md cdufd reeufdt reßiodcre poftionibui,hiec eß,ut ipfo iure hdbedturpro cofeffo,in omnibus qua dfß ruit diior ßue dffrmddo ßue twgido.Nd pro d^o re hoc cdfu,zy cotrd reußt intcrprctdtio.c.ij.De coßffli.vt.'Trdildturin.l.Certu. ^.fff. De coit ßff.Tdmctß pafft reus Ïure Ciuili, dlijs quoq^ rcd medijsdd hoc copeüi,ut trdéldturin.d.1. Certum.

Quodred notdndum eü: hdne pandm conßßi Itonhdbere locum,mß iuffu ludidsprecedente. Kdmß notdrius,dut qumis dUus requirdt ex dduer fdriu

-ocr page 209-

1 I B E L L I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ilt;7 fdrio ref^onßonem, pand non procedit, ßeut nee tune hdbetur pro confejjb rcia,cum citdtur dd re-» f^ondéduM drticulis,nu-ncptim dnted iu/Jm d ludi-» ce,ut probdM DqUores 'm.c.ij.De confe/f. li.Vl. Verum tdmen eR, e^uèdß rem dd requißtionem délorii nel dlterim reßionderet, non ideo minui luiere c^uod dgitur.l.Sißne.ff.De interrogdto, düioni. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;i Unie confeeptens eR:Qjiod rem dmhiguè reßa iens,ßbijpß nocet.Hdmfemper contrd eumfit m»-terpretdtio,ut trdHdtur m.l. DeMtc. § .WbUff'. De interrogd.düio. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;.

Quibm dutem edfibm diüum eR dduerfdriu^n-lidbcri pro confejjb ipfo iure:in hu Utilt;^; ïudex de iet per fententidm decldrdrc.l. Eim ejui deldtis, in prmc.jf.Dc lur.fifc.Vcrmn (meruit) oportet con» fidreprim, orde erminepronuncidre. Hdriolm inibi trdädt pulchrè.Et Dommiem cim dlijs in-c. ulti.'infi.Deconfejf.lib.Vl.

S E C V N D 0; No/i inutile fuerit, fi qui fini fencs, udlctudmdrißdut longim dbituri^uoru tefii monio uti uolucru in edufd^ut petdi in principio li belli dc mplores officium ludicu, quo mdgu etidm ante litem contefldtdm quie fortè dildtionem ddmit tet,exdminefttur3cldufis corum didu ufq^ dd tem^, J^ 4 put

-ocr page 210-

fît DE F 0 R M V L A piw lure coßitutum. i^uf^Mm enîm mord noctuior eR qudm in hoc cdfu, quippè quoi mortuis uel db^ tnntiboi forte his tcfibiu, probdtio tibi difficiUs tnt d.utimpofibilK.C£terum,fîid genut teßes no hdbed^,hdc cliufuld nihil opiu e^,qu£ (ut dixi) dd fuccurrendü neeeßitdti humdn£ ddijci folet.'Vt trd ildturin.lAn lege Aquilid .ff.Adleg.Aqu.Etm.c, Quonidm frequenter dn princ.vtlit.non coteßdt. ah£c receptio teßium poffet ctidm dnte ddtum li iellum fieri,feut ibidem trdHdtur,

Alid quoque fßecies recipiendorum teßium, minime pr£tcrcundd eR,fcilicet, cum teßium re* ceptorum diHd dd £terndm rei memoridm public edntur,cuius fit mentto in Aud-Tie teßi.§. Et hic tierô multoties. Et in.c. Significduit,eod.titu. Ad de.l.Curcnt.ff. De teßib.Et.l.Lduddbile.^.emo tiesqi. C.Dedduoedt, diuerfo. ludic. Et qu£ fit diffirentid inter hdne teßium recepfionem,(^edin cuius pdulodntè meminimus,docetglof in.d.c. Si* gnificduit.Primum enim dd £terndm rei memorid, omnes pdfiim qui ueritdtem negocij fciunt,ddmit,(, tuntur:Ad iudicid ucro dwntdxdt udlctudmdrififè nes, er dbfuturi. Deinde in dlterd, teßium diàd fublicdntur in formdm inßrumegt;ui,dd perpetuum ueritdtis teßificdtionem:in dlterd dutem configndn tur didu teßium uffi dd futurum iudicium,Grtune demum

-ocr page 211-

LÏBELLI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;1^9

äemum puWedntur cum dlijs. Item h£c receptio teftiam perpctiu,,utilis eßfern per.l. uit. C.De re iu dicdt,iudicidrid, dutem receptionc utendum cü in* Ird dmu. Deni^i hoe beneficium £tcrn£ memoria conceditur ijs qui de futurd lite nihil compertum hdbent,fcdprofigt;iciuntfibi dut haredibus fuis. ïn alio nero cdfu,litigdtorcs idni intedunt controuer fidm (^ in prafentem Utem rccipi teßes petut dUi-qudnto mdturiusjie peredtprobdtio.

TERTIO, Non cdret cfièélu proteßdtio^ ijud dccldrct dUor fe non uclle dfiringere dd fitper fludm probdtionem/ed eorum duMdxdt qua necef fdriè in edufd, funt probdndd. N(lt;m cum multd pra ponés fuccumbdt,nifi finguld probet.l.üdbehdt.ff, Ticmßit.dd.notdte Bdrtolo: Haccldufuldfdcit ut tidor unum duntdxdt dd intentionemfiudm necef«. fdrium probet de obtincdt,teße eodem Bdrt. in .1. T)iuus Adridnus-jf.Dere iudiedt. Etm-tAdor^ C.Dc probdt.Speculdt.in tit.De libcllo. concepti. ^.ult.Etin.c. Cumdilcdi.De dol.^r contumdei. audm opmionem communem ejfe,teßdtur Ufonin i^ .Omnium.lnßit.De ddio. vbi pratcred multdi libcllorum cldufulds trdddt.

Addit dutem,pradifidm reguldm locum no hd tere, quotiefeunqi dliquid negddo proponitur,eti«. j, j amfi

-ocr page 212-

170 DE F 0 R M V L 4 amp ßäurn cRmfc dffirmMiuum. Etemm hoc cd^ fu dff'erenS:,nMtqMm uidetur fe dd orna probdndi dfirmgere^ut dicit Edi, fccundum Cynum m.l.Cu te. C.De probditoni. Et hdne proteßdtionepue in pnncipio^puc in fine libcüi ddijcîds,pdrum refert, CiSterum in his i^U£ iuris neeeßitdte dd probd* tionem re^uiruntur,nihil prodeA h£c protefidtio, fed folum in dducntitijs,hoc eü, ciu£ finon proben tur^ddio nihilommui locum hdbere poßit.Adi Edv tolum in.l.Denimcidfiè. §. Qj^id tdmen.ff. Ad leg, iuli,dc ddultcn.Et inl.f^on folwm.^.Scdutpro* Idri.ff.De opcr.no.nunci.

Qy A R TO: Qttdndocpiidcm coMingcrefo let nonmincpidm,ut dd recenfendum fdäuMy uteno dumpt uerbis primd fronte contumclidm indiedn.* tibus:dd rem pertinere uidetur,ppotefidtionem fd cidtd(ior,fenonconuitijcdufd,fed p:cundum iiu fuum eiy rei ueritdtem omnid didurum in libello et drticuUs. Hoc conpUum trdduntpre omnes ex, Ï, Si non conuitij.C. De iniuri.Specu.in tit.De dduod cdt.§.idmnuncuidendumcP. No«emminiuridm fdcitii^ui iure po utitur.l. iÜud,in prin.ffi. De petit, h£redi. l.ïniuridrum.§.ïs qui-ff.De miuri.c. Cu DcclepdVulterdnd.De cleHio.Trdddt Bdrtolus in CQÿX omnid. §.Sed e^p dduerfdrius. ffquot;. Do prO curdto*

-ocr page 213-

’ LIB EILT. '' I7f

eKrdtoYÎxitdns.l. Qjii cum ntdior, §. Si libcrtut.

bon.liberto.

Hoc dutem certum cR : quad ß dilor uel raUt Utetmi^; de miurid proteßdtia, obijeidt dit quid con tumeUofum dduerfdrio quod ucru non eR ncc pro bdbile,tencbitur iniuridrum,ut trdUdt Alexdnd in l.ult.lf C}uod quifq.iur. Probdturm.l. Sinones. Iwnàd.l.Si quidem duidm.C.De inturi. Cdlumnio fd cnim excufdtio, non toUit miuridm, ut in.c.]. De pnefump.Ctetcrum h^c uerbd quibutfeptcule Dohores utunturtfdlfum eü:fdlfo dicit, miuridm HonhdbentjdicentcSdlicetom.l. Dctuteld. C. De ininteg. rejlitu. ubi zr imperator hocuerbouti* tur.Bdr-quoqun.l.Si it qui ducentd.^.Vtrum.ß. tiereb. dubi. Vfut turnen recens, modeflix edufd tecepityUt Utigdtores dicdnt:fe non credere^ucl rë dhter hdbere,dut ßmili urbdnitdte diffentidt ui di Uerfdriotne 'm Ute ludicidUs per fe fdtis dcerbd,du rioribus id genus uerbis, ßigidd fußundutur dd 'm eit ids perpetuus.

QV INTO; Vt dbfolMmus locum de cUu* fulis libeUorum cired poßertorem eins pdrtem,hoc eßxonclußonenf.uidedmus qu£ndm hue deferuiut. ritßutdnt dutem rtoilores: Nuwpo/l iüd uerbd: PETO REVM CONDEMNARI.etJ* dendum

-ocr page 214-

17? DE F 0 R M V L A ^cndumßt: ET LEGITIMIS REME« DUS COMPELLI.Bdr.iM.îj,C.Dfexfc« tioi reHudicdt.exißimiithdnc pdrticuldm efjè nc^-ceffdridm-Alij contre. Kämpetitd codcmndtionc, fdtis etidm uidedtur peti exccutio. Et hdnc fenten tidm crebriorem teßdtur idfon, reldtis multis dut. thoribuf in.§.Omnium, in^it. Ocdâioni.Tutim ergofucrit ut utruq^ coiimgdf^boc pddo: P E T O ADVERSARIVM CONDEMNARI AD RESTITVENDVAÏ, DANDVM VHL FACIENDVM: SIC'qVECON DEMNATVMSECVNDVMIVSET AEQVITATEM COMPELLI.

SEXT 0,Stmt qui non folum utile, fed nccef fdrium quoq^ exißimdnt, expenfdrum condemndt, tionem petenddm effe fßecidliter. Nrfm uerum cü, Judicem ex officio fuo poffe uiHum dduerfdrium condemndreinexpenfs poÛ Utem conteßdtdm ß âii.l.Aediles.§.ttcmfeiendumcsl.jf. Oe£diliti. cdiä.Clt;etcrMn(mquit)poß iudicium dcccptum,to td cdufd dd hominem reßituendum m iudicio uerfd tur,cr tdm ffudus ueniunt,qu'dm id quod detcrior fdäus e^yCietcrdqiueniunt.iudici enim ßdtm dtq; ludex fdilus e^i,omnium rerum officium incumbit ^ufcu^Mi iudicio uerfdtuur.Ed ucro qu£ dnte iu dicium

-ocr page 215-

t'I BELLE ‘ nbsp;nbsp;nbsp;17gt;

Dictum contingunt,non Midc ad eum pertinent, ni fifuerint ci nominitim imunéldtAttdmen nihil imgt; putdri pote A ludici,ciuôd expenfM non petits, in fententid pr£termifcrit,ncc co nomme tenctur ur' Aori,ut probdt Bdr.fccimdwm 'Dynivmm-l.itij. §. Hoc dutem iudicium.jf.I3e ddmn. infril.üocduté iudicium(dit)certdm conditioncm hdbet,fi pofuld turn cA.Ciéterum (pii non pojiuldhit, experiri non poteA.Poßuldre duternhic propric dicitur,pro tri bundU petere.tdem ddmonet Bdr.in.l.Properdn.igt; dum. §.Alterutrd.C.Deiudid.'Neergo term'md^ to negotio litigdtorcs non ddntittdntur dd fufeitdn ddm litem ex litc,uigildndum cA in tempore.l.Tcr mindto.C.Dc jruAi.cy lit.expenf.

Debentur dutem expëfé udrijs ex cdujîr.Alids ex üiAorid totim cduf£, de c^uibus trdAdtur in .h Proper dndum.§.Sin dutem dîtcrutrd.C.lDe ludic, 'Et in.c.Cdlumnidm.'Depceni. Alids exconturndi. iiddduerj'drij,lt;^Mrumftmcntio'm.l.Sdncmus.Ci De iudici.Pt in.c. PiileAi. De dol. cr coniumdci. Alids ex culpd dduerfdrij c^ui proccjfum edufe dif jèrt,uteAconfitutumih.l. Ptonignorct is. C. Dé jruAi,cr liti.cxpcnf Et m.c.Einé litibw. De dol, amp;nbsp;contumd.Altds ex temer it dte eim qui dlitvm ß^ he dAione in iui trdxcrikutm.l. Eum quem temcigt; lit,id principe wdia^.c-i.De dol-, or coMiMdt

-ocr page 216-

174 DE F O R AI V L A W.VI. 0mnesißlt;e j^ectes comprchcnduntur fui pctitionc prgdiüu.

SEPTIMO; Plerii^; reüè proidnt Utile effè Crhdncclolufuli:OMNI MELIOREFOR MA IVRIS VEL AEQVITATIS QVA FIERI DEBET ET PQTEST. Hiim efficit,ut libella pro dâoris intenttone inter pretutionem recipUt. AntoniutButrigciriutin.c, Exdmindt(i,De iudici.Bdldm in.l, Vinu.ff.Si cert, petAt,Et AlexdSofl.Vl.'mcipitCircdprocejfum,

OCTAVO; Commenddtur or hac chufuld: SECVNDVM FORMAM IVRIS ET ST ATVTOKVM.C^idfforteinteS munc deßcidtjmdhitur intentio dHorii per ßdM td,Et quAnejudm Angelusm. §,Omnium,Inflit, De u(lioni,nonnihil m hoc hieredt,ldfon tdmen reieUd tint fcntentid,citrd duhitdtionem afferit non conté nenddmeffehdneprdxm, iuxtd.l. ij. C. Qj^erndd. teßdmeitt.dpcridn.Teßdmenti tdbuldt (meruit) di hoc tibi d pdtre ddtdf,ut 'm pdtrid proferdtur,dfßt mds poter illuc proferre, utfeewndu leget morcs^ loeortt inßnuetur.itide expre/fe dicit Bdr.'md, Re ru quidem dmotdru-ßm ß^ff-Oe dil.rcr.dmot.cr l.ij.^,Si publico.ff. Ad leg.i|lt;H,de ddultcriBdldm

-ocr page 217-

Î L I B E L L I. IVT in 'ÉxtriiMgdnti,!)^ pAce Conjidnti^. §. Incdußs äppcÜAtionum.Cum textut dicit:Et iuret,qu6d bo KA fide or fine fi-Aude cAufia exAminAbit, er dijfi* ttietfeetmdum leges er mores ipfius ciuÙAtis,infrA duos menfes.Vbi pritercA coUigit'.Quàd boni ma res ciuitAtis m iudicAndo rej^idendi Adeoq; prrfe rendi fut» feriptis legibus,idem m.l.iij.C, De pro lAt. dicit de eo qui fecimdwm StAtutA ob hoc AC^ eufdtur quod percuter it.

NONO: Multim expedit ut hre quoq; cldiu fulAAddAtur: ET PETO IN PRAEDI* CTIS OMNIBVS ET SINGVLIS, MIHI IVS ET I VSTITI AM MINI S T R A R idNAmfic omnis Adio quomodocunqs competes gener Aliter comprehenditur, fecundum commumem DodorumfententiAmin- c .Cum. dUe^ tius. De ordi, cognitio. De quibus (inquit) lufiitiAm fibifieri pofiulAbAt. Etin.c.ij. De ojfi.ordutAr. Sed fiiUe (inquit) cui dAmnum lÜAtum ed,pctierit lufii tiAm,poted excommumcAre Authorem dAmni. M* fan cum Angelo trAdAt m. §.Omnium. Infiit. De Adioni.Etind Eetens.C, De pud.

Sunt Autem huius ckufulr très non contemnen ii efiidiiftErmus.quodfi quis in libeUo proponAt petitorium zy pofieffonumiin conclufione ucro fo^ liai

-ocr page 218-

17« DE FORMULA liuipetîtorijmcntionem fdcidt:tuncob priedi^l wrbi de utro^i dicetUr fententM,módo ndor legi timcprobdueritutnwq^.Qjiidomttc iMfMim'm tu dicium deduxiffe ccnfcbitur,dtcentc Pdnormttd.in d.c.CMndtlcdu^.

Sequens effèdus ed : Quèd exhibent inepttitn libellM,pArcitur propter h£c ucrblt;i,tnodo ùif dgett di ex propoßto fado Meunq; coütgi poßit.us in eo dctc. Cu dilcdus,probant omnes.Cietcru ßne adio ne nemo poteß experiri,nec uüa uerboru congerie iuuari.AcceditVdulus de Caß^m conßl, Ci-XVI. mci, Quieritur primo utrivm h£ref.AlidS{tnquit') effet in poteßdte uniufeutufq; nullam adionem hd bentis, agere poffe contra ahquem Oquot; obtinere/ci licet apponendo Hiam claufulam, Qjiod effe na deagt; bet,1.1^0'm poteßdte. ff-De drbit.

Tertius deniqi effdus ed : Quod ßfaduddeo fucrit intricatü, ut no facile difccrnas cuius adiois formula ßt utendum e^- quid in f^eciem petasi tue ne iure tua dcß-duderis,ndrrdbisßmpliciter fidu, tändemq; ßc concludes: Q^V ARE, M A GN I« F ICE IVDEX, AGENS CV Ai P RAE DICTO SEMPRONIO, PETO Ml* HI INOMNIBVS ET SINGVLIS IV STITIAM MINISTRARE Angel, tsi d. §. omnium- infltt, Deddioni t quefn fequitur^

-ocr page 219-

LIBELLE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I^-^

Ïdfon tnJ.Petens,C.De piH.Sed credo tdUliccn^ tid hoc corruptißimo fcculoßäu effe^ ut nemo de inueßigandd délionii formd curiofuseßet/olum co Kerens utcu/nq^ ßiäum,Cfpctcn! pro fuo mdgii dß fcilu (2^ caco iudicio ^ quimfecundum ïuris ^3quot; lt;equitdtisreguldm,fcilicctfiducidhuius cldufuhie. Proindc,ß remfurfum de deorfum dißutes^dc con ferdi omnium fcculoru cxempld, nuUd crit rnclior t,udiciorum reformdtio^ejudmßrecipidtur dUqui do mdiorum duthorUdte : nuüum libcüum ddmitti, tn quo nondpertè defcrihdtur formuld ddioniSjUt infrdldtiui diccmm.

D E CIM O Vulgdtißimd in libeïUi cd eïdué' fuldiSALVO IVRE ADDENDI, MI NVe'nDI, CORRIGENDI. Sedcerte prêter hu Commimc nihil opcrdtur,(^ ßiperudcd ned ccnfctur.Bdr.in.l.'i^cfenniut.ff- Dc nego.geß^ Et in.l.iion folum. §.Korte. ff.De opcr.no.nun^ cidtio.BiufdeM opmionii cd Innoccntim in.c.ln» ter dilcdos .Gc ßd.inßrumcnt.fccundum gloff'.Nd date litem conteßdtdm duntdxdt, liberum cd dda ri emcnddrclibcUum.QMnimo,ßdduerfdrius ßd.^, tim diedt fc huiufmodi feriptum ddori5,fdlud exce ptioncßid,dcceptum hdbere, ddmetUr ei Oquot; dntii litem conteßdtdm cmenddndipoteßdS.Vnde confit

M luni

-ocr page 220-

171 DE FORM VLA

tunt Do(iorcs:Quôd co modo moxmipidtur U^^ bellus ab dduerfdrio,nc ciHor utatur bis techno CJ^ ambdgibufemendddi.Cdlumniofum enmfxpè cR; quoi pleriq; edußdid foleM in termino ßdtuto Ugt; bellum exhibere mcorredulut Hodt) ^ ex conti nentipetere terminum dd corrigendu'mßeq; tcm-gt; pufconduplicdrc.'BdldiK,lmmold, cgt;- Curndnut in i.GdUui.^ .Quiddmredc.ff'.De Itbcr.z^ poßhu. CiCterum poU Ittifconteßdtionem nuUo modo libel lufpotcR emenddri dut mutdri.

Simt tdmen qui exißmdnt dliumeße eßiHum hu’ut pdrticule cired probdtiones fdcicndM,uide'^ licct,quod ddor ßc proteßdtui,uidcdtur dißudim non coniimflim dgerc,nec proinde dd omnid pro^ bdnddfedßrinxißßcAtdprobdt Bdl.m.l. Editd. C. Dr edend.'mprin.Et Hoßienfisin.d.c. Inter dUc^ iios.Addit tdmé Bdldimnemmcm in dubio cenferi fe dßringere ,niß qudtenm nuit dgered.Scio qudß tu/in-jf.Dedppeüdtio.Cui idfonquoe^meddem .b Editd^m ß- ßibfcribit.Cieterum,quod ddijei folet: SALVO AÎIHI ARBITRIO ADDEN D tmulUia effèHui eß.Bdl.Pdul.de.Cdß.cumdlijs m-l^-C.vtqu^def.dduocdt.

lUud quoq; prlt;etcreudum noneRiÇ^àd ddor ubi femel emendduerit libcüum, non c^ denuo dd* mittendufiCtidm dnte litem eotefdtdm.Bdl.m-c.i^^ j

OC

-ocr page 221-

VB E I L L L 179 Pe^ilcü.oUdtio.citiins.l. Siquisiußumndum. O Df reb.credit.idfon m.d.l,Edita..

Sed hxc omnid funt uerd de libellis ([ui litifcon teßdiianem inducuntiquid dutem dteemts de paß« tioiubus (y drt:culis,uelund cum libella, uel feor* fumcxhibttiSydtïilUsdUquiddddere licedt ƒ Rr« jjioiidco breuiter : uenorem eße fententidm eo^ rum (J«i dicuntiponeittcm in hoc non fdcilc dudien du eßetquiduidetur fdteriid c^uod fonit.Hißfora tè probdre paßet fc errore duâumizy pr^cipui, fi excontmenti hoc alleget re ddhuc integrd,dntei rpidin reßandedt dduerfdrius,drgu.l.Si epas iußu» rdndum.C.'De reb.er edit.Sic ity teßs excoutmen tife corrigens, d pcriurio excufdtur.c.'Pr£tcrcdt inß. Dr teßib.cogend. Alioipà confeßiones in iu^ dicio fdil£,no pr^fumuntur erroncit, ut notdt Dgt; KKïiM.c.Qgodßmel.Dercg.lur U.V l.Deliberd dumergomdturèeA délonbusquid pondnt^ßeut lt;y reis quid rcßondednt,quorum£qudinhoc eil reldtio.Speculdt.in tit.De poßtio.§.ult. 3dl.tn.l. l^ditd.C.De cdend.£t dlij Dodores fecunduglaß. i«.c.«It.Df iureiurdn.lib.Vl,

C£teru,quod dd nouas drticulos pertinet prio ribus dddédos,quos etidm ddditiondles uoeÂt: Spe culdt.in.d.tit.Depoßtian^.Qudrto qu£ritur,ui ictur redé fcntirc: Qjcod poßtionss femper dd^

Ml 2 mittens

-ocr page 222-

i§0' DE F 0 R AÎ V L A ïnittcnd£ put, ctUm pubUutis icim diïlii tcßiuWi Rdtionem dddit. i^dm poptioncs uicc probdtionu funt fecluente reponpone ddnerfdrij. §. ulti. in Auü. Df his qui ingredtun. dd dppeÜdn. ïUud qua quc(inquit)ddijcimui,utpquii probdtionem petie rit qudqudmfuorum p:rmonum dut litcrdrum.Sctl nemo dubitducrit poü publicdtioncin quoq^ tcPipd cdtionum ddmitti probdtionci,quodd renuncietur ^ concluddturin cdufd. c. Cam dilcHui. Depd. inßrumento.Ergo pc quoq- cenfendum cA de pO'f ptionibiK O' drticulis.

Qjtod phic obijeiM: Poptiones poll dpertd tè fiimonid nihil profuturds, qmndoquidem negdta nequeimt poßcd teßibui probdri. §. Qjtid ucra multi,in AuH. GetePib. c.Conßitutis.ij.eod. tit» Repondet Speeul, duid pofpmt probdri per end' Pruriieittd,dut conpeßtone dduerfdrij. c.Stdtuimui De confcp'.lib.'Vl.Stdtuimui^dit Romdiwi Pontis fex)ut poptiones ncgdtiuds,qu£ probdri non pop funt,nipper confeßionemdduerpirij, Ïudiecs dd^i mittere poßint,p £quitdtcpiddente uiderint expe dire.tiumigitur concemncdus efteffeUns, pporte conptcdtur dduerPdrius drticulos l Porro, Eegis mens eil in iudicijs,ut dmplißimdpt probdnd£ ueri tdtis uidd.Serui.jp. De tcpti.l. Gener aliter, in prin» C.De reb. credit.mc quid, §,De hts. fp-Dc meen du

-ocr page 223-

L I B E L L L |glt; ^i.rui ndupd.t Quo multi,'mßn.C. 'Dch^retic,' XIII ï.i^.ij.c.Qudn^iuMt fdcerdotum.Vnde câ rcguld'm.c.j.Dcconfijßhb.VI. Quèd ubicimq; locum hdhent probdtionesjhi ddmittu/ntur c:7^ pO4 ßtioncs,qudrum conßßionc fortdßis fcqimtd, non ft ultcrÙMÏdbordndum, ßue dntc,ßuc po^ litem conteßdtdm.

Sed totd hde dißutdtionc nihil oputfucrit, ß fdußdict reélè tenednt ddionum formulM,qu£ fd'^ tis oßendut, ^uid 'm imdcptdq- perßeutioe ponendu tic probdndum ßt,ut ißis confdreindtis drticuUs ni hil ßt opta perdere tempus^ÿrdudre ludicc,crcdu fdm implicdrc.

DE POSITIONIBVS ET ARTI CVLIS.

RoX l' ^ß-‘° ^ ponedQ,qu£ Gr£cis dicitur v ^^^ß^ ’ ^^ ‘'^^^^ pit^rticuUris rei ï^ ^ ^‘^‘^fi^ pit^tinentii dßertio, du.i 1= thore'Bdrtolom.l.ij. ^.Qi^odob* ßerudri. C. De iureiurdn-propt. cdlum.ddnd.'Vbi frittered reilè dicit : humt uoedbuU ufum ddeo^ remipfdm, confuetudmc mdgis qu'uniferipto lure feceptdm eße in iudicijs.

ArticuUtf uer6 dppelldtur,qM,ß membrum dU-f-M 3 cuiia

-ocr page 224-

iSl DE PORMVLA

cuiuffiSifeu cAfu d' nbsp;nbsp;nbsp;: f:.........üddicct^cun

fingiâi ordtionis feitteitti£, iMerMUis quibufdam diflinguiintur,fcut infcriM uppurebit excmpUi^ -

ProMe^ß u^o prorfm orutionis coittextu,fA* Su Judiciex fcripto proponM,libcïluf csl.Sin dut fngulds pirtes z^ circunfidiuiM breuißimis pro^ nuncidtis complcüdris, z^ nihilonùnuf(iu£ dd U^ bellum requiruntur ddijcidsfo libclUu poßtiondUs dut(ut dicunt)drticuldtti5. Vtriuf^i cxcmpldr w:* ßd defcnlfdm.

iiitcrim,ut profet^udmur quad pdulo dntè ca* pimui diccre,ddmoncndi fum-M'.dntiquitdtcin igno rdffe hdne formulé drticuldti libcüi, Veteres enim ipfun düionis uim er poteßdtem,ßmplicitcr fcri* pto comprehendebdnt folennitcr.Cietcrum,(pUded ttiK dd probdtionem db dduerfdrio depromenddin attinebdt,utcbdntur primum interrogdtorijs ddio nibus-.Deiude edfierninterrogdtiones, ojßeio ïudi cis expediebdiUydoncc pofierioris feculi duthores dd dugendds edufdrum probdtioncs, huw modum pduldtm ddmitterent in iudicijs er commodÜ ex* ißmireiu,lt;iuontdin in dies mdgismdgis^ multipU cdbdntur Utes»

Mihidutem uidetur optimis rdtionibus, non eï rore(utfieri folrt)hdnc confuctudinem capiße, ni ß edm nue in dbufum uerteremus,ficut omnid pr£ cldri

-ocr page 225-

1 I B ELLI. «Sç cUrdAn primis enim, quid mdgis mlïrudt ludicen 4c cdufd cogKturu,quint h£c copuldtd kdiofric^ inde,quid reo canuento commodiut mßnuct fpede futurte litis,quAm ddionis fornmld cum totd ßdi ferie coniunddf duid item litis compendia mAgis dcfcruiAt,quim Mio feripto omnid proponere,qu£ dlioqui uelut eddem cdntilend fepius effent repe^ tenddi

VerMitdmcn tempord pr^pdrAndi iudidj non confiwdunturperhoc.'üdmißded prdxis uerd: Vt exhibedtur tdle fcriptum loco ffmplids libellis Et torn lite conteßdtd,rurfM in tempore dd drticu Idndum conßituto,uel(ffcutdppeüdnt)tcrmmo,re^ petAtur uice Articular urn. QuAnquim er ßcubi di ßindd fidnt fcriptd,er dißmdA feruentur tempos. Td,non poteü improbdri,modo ffne cdlumnid pro^ ccddt:uidelicet,ne grduëtur litigdtores ßimptibm fuperudedneis.

' Prætered, neque hocignordndum cR:Quod po fftiones er drticuli,qudmuis uerbis Affertorijs ße-* ri er folednt er debcAnt ; hdbent tdmen in fe uim mterrogdttoniSyUt merito pcti poffit dduerfdrij re ffgt;onßo.Bßdutemrdtio euidens,qudre Afferedo er non mterrogAndo condpiendi ffnt drticuli. ^dmß cut ddor hoc intcndit,t(t ff quid eöfftedtur reus,ue it ip ff 'm hoe ub onere probAdi ßdtim rcleudriAtd

M 4 reo

-ocr page 226-

184 ®E FORMVLA

feo (juoc^i conuento prodeßc deict id, ^uod dHof tt/Jcrit.zy dfferendo confitetur. OhferMndd enm riHntcrdüorëz^reum £qM,litM.c. ij-Demutu,^ petitioni.c-J^on Heet.De reguï.ïur.lib ■ V ï.Si du^t tem interrogiret folum ddor, nee liquid dUcrelt;. ret,nihil uideretur cofiteri.Quid enim fdtetur,i^ui mterrogdt^Et itd multó durior effet' rei conuenti conditio, qui femper reffondendo obnoxita effet confeßioni ,niinqudm liquid ffmile rcldturus db dflorc.

Eond igitur interpres c^ moder dtrix in hdc pdr te eâ Confuetudo:quôd ddor pandt er ddfirmet, ponendo dutem er ddfirmdndo nihilo mmm tdeitè interroget dduerfdrium.Eiulld eniminiudicio coni tnodioreffc poteft probdtio,qudm proprid dUcuiat confeßio, ex infdüibili confeientid er dnimi rdt tione prodit d.

Vnde fequiturmihilreferrc quo nomme dixe* ris id genus feriptum .i^dm duds dppeUdnt pofftio* )tes,dlids drticulos,dUds dffèrtioneSjdUds cdpituld, dlids deniq; pofftiondles drticulos.c.ulti. m print.. e.Pr£fentiiim.§.Teßcs.De confeff'.U.'Vl.c.Cdu* fdm qu£.ij.Et,c. Ex pdrte.Dc teßib.

Videdmus itdq- inferibendis drticulis quid md iómf fcqwndum,quidüc fft cuitdndum.

PRI«

-ocr page 227-

L I B E L L T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iSç

PRIMO itdq; circd poßdondlcs articuhs cd ucndü dl cum prim!^,nc fuperMeMei ßnt feu impertmentesj^oc eü, (Quorum probdtio nihil dd-f. iuturdßt intentionem dedoris. Vnde Dodores col tigunt rcguld:Quodnemo ddmittidebedtdd pro^ iddum id,lt;^uo probdto, nihil obtmerc pofit in cdu flt;l,ut in -l.Ad probdtionem. j. C, De probdtio .c. Dt ledifilij.'Dc cxccptioni.l- ii£c ftipuldtio. §. 'DU tms.ff'.Vtlcg.nomi.cdued.Sic ïufinidmn Imperd torfctnel dtq; iterum db emenddto Codice fuo iußit refeedri fuperudedned, ut ed uidere in prohoemio ^•^-Ciuibii! fpecidliter.Et Dc lußmid.Codi.cond: frmdn.^-Tollcndis quidetn.

Impertinentesdutem drticulos,Dommicusht c.ulti.De confcf.li.Vl.difinityCoseße^qui dd cdu fdm prorfus nihil fdciunt,dut ß primd foute utcu^i. que dliquidfdccre uidedntur, dd iin tdmen reldtiy nullum hdbd probdtionis effdum .l.Ampliorem. C.De dppeUdti.Veluti,ß quit mutuum pctcns,poi. ndt fe dfcendiffe cdpitolium • Vel,ß quis uendiedns domum,pondtfuos fuijfe nummos quibus edm Tii. tins fuo nomine emit. Quo exemplo ufut ed tmpe rdtor in-l.Adprobdtioncm.C.Deprobdti.

Plerunq; dutem coUdtio circumfdntidrum ofe iet utrum dliquid ftftperudedneum^ut ef pulchrü (trguAnfit^Delegd.'mprinc.3t probdtur in.l, ïn li 5 fruii

-ocr page 228-

18« DE FORM VLA

Jirumenti.e.'De probat io À contrair io fenfu. ïttt firumentA(mquit)domcßicii ,fcupYiM.tJ. teß^Uio, feu ddnoUtio, ß notiäUß quoq; AdnimtculK adiu^ t(entur,Ad prohdtionYm fold non fuffidunt. Ex his fi^S^^ ßi^ Appdretßultum effe dUorem qui mdtos çongerit fuperudedneos feu impertinentes drheu-t. los, pr£bcns fcilicet dnfdm exeipiedi dduerfdrio. Imperdtor quoq; uerbofa dffettiones deteßdtur in (. Amphorem. §.Inrefutdtortjs. C.De dppeüdtio. Et hlt;cc non folum uerd fu/nt, cum eduft exferipta trd{ldtur,ueru»i etidm cum ex non fcripto cognof çitur.Accur.in.l.Ex ed edufd, in prm.jf.De poßit Idn.reHè exißimdt,hominem plus lequó uerbofumt frohibendwm effe pro dUo poßuldre,

Articuli igitur folum ed cotuinere debent,qu£ üd inßitutdm dHionem neceffirio rcquinwtur,ZT tfuibus probdtis,conßet intentionem déloris iure la cum hdbere, de reum conuentum eße condemndnt, dum.Hoc dutem quo pdUo fieri oportedt, non dU^ ter inteüigi potcß,qudmfi nuturdm cuiufq^ ddio^ nis compcrtdin hdbedf. Intefm tdmen de mpertU nentibus drticulis ddiBdrtolum in.l.Si duo pdtro* ni. § Adem lulidnus.ff. Pc iurciurdn,

SE C V N P O Oportet feribere drticulos uer bis ntmimè obfuris, ne tdm d indicé qudm db dduert

-ocr page 229-

L I B E L-L L rê7 tduerf^rio poßint repudidvi, exempla .1. Vira f^onfum-C.'De trdnfdHioni. Vtreßpofum (meptit') congruent dccipere poßiSjinfere pdHi exemplum, it.l.Domitiui.ff.De teßdmen.Aut (inquit Celfm) ttonintelligoquidßtdequo meconfulis ,dut udlde ßultd eü confultdtio tud. Accedit. e. De mullere, Heß^onfdli.

Qhfeuritdi dutem tribus potißimummodii coi gnofcetur.

I Si de iwd re dd dlidm,mutetur nee fdtis ßbi co ßct ont io. Veluti, cum quis mute hoc, mute Hind, dlijsdt^i dlijsuerbis propondt. Qudm inconßdm. tidm ins cenfet obfeurdm er mëddeij fußtcHdm, dr gu.l.KemOjinß.C.'Dcdcqui. poßeßi.HuedUudit Milgdtum prouerbium: Mentientem oportet eße iiumemorem.Conßdnter igitur er ingenue litigd tares fd^um exponere debet,ut res eil,nihil dliuil dppetentes qudm quad iußitidm confequdntur. Quod nißßdt,dduerfdriusnon tenebitur reßon* iere huiufmodi udrijs poßtionibus, qudsnec iudex debet ddmittcre, cum obfeurdm udrictdtem leget ddmnent,dpertdmßmpUcitdtem extoüdnt ey dm^ plelldniur,in Aud. De teßdmc.imperfell.in prix.

II Si Altor dUerndtiuè pandt ußu his dillioni bun

-ocr page 230-

iS8 D E F o R M V L A . but:uel,dut,ue,O' ßmilibm ([Uiii; dubidmfdciut or A. tioné.Vtß c^uis pandtßbi db dduerfdrio promifßd deeë ucl quindeem. Semper enm férè obfcurd eR dltcrndtio. l. Vbidutem. §. Ç^uimuddutiUud-jf. De ucrbo.obligd.l.Pretor edixit. §. Qjtod dutetn Pr£tor.ff.Dcimurï.Ptproptered hocedfudduër firiui redè petet cxplicdtiorcm drtictilum, ut no*. tdtur in l-lntcrßipuldntem.§. SiStichum. ff- De ttcrbo.obligdti. Pt m.l. Si^uis intentionc. ff. De iudic.

Quad timen uerum eR,nißres ditermtim pro tniffeßnt. mm turne pro ueritdte fdéli,eodcm quo que modo neceffdrièpetuntur. §. Unie dutem qui loco.lnßit.Dedaioni.Vel,nißÏuitdlem petitionc excdufdpnefcribdt,uteüexemplum in.Lij. §. Apud Ldbeonem.ff.De dq.pluui.drccn. Pr£tcrcd cum Utigdtores Icgitimdm dubitdndi edufdm hd^ bent,rede utumtur dltcrnitionibut. Vcluti,ubi i«« certum ed utrum res extet, dn non : iure petitur res,ucleius£ßimdtio,docente 'Bdr.in.l. Sdncinuis. j. C.Dc fdcrof.cecleß. Etin.l.f^. Qjiii dutem.ff. Quor. Icgdto. Sic çy contrdhentibus permiffum ed,coMrd{ium dicerenuUum, uel peterc refcindi ß quouis modo udledt.idem probdtur de fententid^ duthore Bdrt.m.l si expreßm-ff- De dppeUd.

Adhdnedutem ' nbsp;nbsp;nbsp;' Ifecicm pertinét

ucrb4

-ocr page 231-

LIBELLE iSii

Ïterli^plu^^uel mïnni,tribus dnms z^ ultrdxum fî^ milibus, qud: pr£terlt;iud t^uèd nuüiuscffvâus funt, obfcurum (^uoq; faciimt drticulum. c. Literie. De dildtio.Trdddiit Dodorcs in.l.Cumfilius. ^.Vd^ ter cüfilid.ff.Dclegd.ij.Etin.l.tnddionefurti,'tn princ.ff.Defurt. Meminit etidm Edrtolus borum ucrborumin.l-Publid Meuid.§ .ult.ff.Depojît.tgi turubi res ipfd non pojiulduerit, minime utendum edfententidrum dlterndtione.

III Cum litigdtores utuntur iterbis dmbiguis, que dd multd referri poßunt,nec tdmë dddut quid mtelligi ucUnt.'Veluti,ßquis legdti mentionem fd^ cidt,nonddijcicns jpedem^uted exemplumin .h 'Titidcum teßdmentojn princ.ff.Deîegdt.ij.Aut., ß quis dßerdt ßbi db dduerßrio promißbs ßiße de cem dendrios,pretermittens ßeciem monete. l. Cu Sticbus.ff.Defolutio.Viec cuim generdUtM rerum que bis uerbisßgnißcdntur,fdcit obfeuritdtem que ^dm.l.ltdßdei. ff.De iur.ßß. Etnotdturin.l.Ve^ tenbus. jf. De pull, Eugiendd igitur ed qudntum fieri poted,e2' ßngule res,ßngulis dppeUdtionibui dißinguende dc in ßectem deßgndnde ßvnt,iuxte §.Alio dutem modo.inßit.t^ib.mod.teßd.infir. Siquidem Scruius turißonfultus rede diffiniuit,no tiideri quenqudm dixlißgenius nonßo nomine ufiii

-ocr page 232-

190 D E‘ FO R MV L A

fji.l.l^beo ditjnfi.jf.Ge fitpeUed,legit.tt efiele gms tcxtiu in.l.iij.ff.De reb. dubt. Vnde cogendi funt Utigitores, opponente dduerfario ,ut ambi* guosfeu gener dies drticulos, j^ectdtim explicent, fecundumdiffimtionem ïurifconfulti 'm.l.Certum, ff Si eert.petit.

Pr£didd uero omnid amp;nbsp;^u£ pod hlt;ec diduri fumus de obfcurititclibeUi^dctermmindi funt ili t^uot modis.

I tSion debet mpotefdte rei conuentieffe:, fertig per obfcuntdtis commenta iudicium diffèrrc, de inutilibus dif^utdtionibns^zy edufdm inucrtcre,cr tempord cum fumptibits perdere. Siquidem nme nemo non hdbet in ore hdne exceptionem: Libellus eflincptus,obfcurus,M,rius,mcertus,gencrdlis,pcc cis 'm miterii (^- formd,Qr c£terd id genus: ejudji Ucro f at bis uerbis fcripiu cxceptiois no uidatur À per ito cdußdico editum. Tdndem fit,ut ifid de fiets fio dd neeeßitdtem permiffidsonuertdiur in defien^ fioneminitiuititis, ficut de remedio appcUdtionis conqueritur Komd.Pontifiex 'm. c. Vt debitus. §» Porró.Dedppeüdtio.

Qudpropter,cum litigdtores buiufimodi cdlutn nidsfibi obijciunt,tudicis officium ed, diligenter £fiimdre,num oppofiti defiormitM digm fit emet» ditio'»

-ocr page 233-

► LIB ELLI. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;I?f iiitiont,Udtn Judex fernher dcquum fe coguitorent Vtr'fque Utigdtoribut exhibere debet, ßeut iubet-Imperdtor m And. Jußurdn.quod.prießdt.db his. ^equc enirn ternerè ddmittet, neque ßdUm reijciet Ubelltvm impngndtum:fed pro qudhtdte edufæ fen^ tentidtn mtcrlocutoridm dicet.Etß libclio rej^on^ iendum non cßc cognoucrit,dbfolHet rewm db in* fldntid ilUus iudicij:condemndto ddore in expend ßs.Cum dutem wnns uel dlterius drticuli qufßio uertitur,indicium utiq^ procedit. Sed prontmeidn dum omntn0ed,qutd fuperlibdlo quern dduerfdf. fins mpngndt,non ed dnte mterlocutionem proce iendum,diccntc Bdr.m.l.St in rem.'], f. De Rei* aendicdti.Et in.l.Simdter. §q. ß.De exceptiom^ in cognitione dutem huius exCeptionis mentis niße debet Index: quoi ubi non indgni inontenti nd tired dduentitids cldufuldS uerfdtur obßuritds, ibi Admittendum potins eße ltbcllAm,qu 'im reijeiendü, ttidm ßßummo iure poßet reißere. No« enim qnic* quid eins poteßdti permittitur, id fubijeiturßdtim iuris ncceßitdti.l. Non quicquid, m prme.fß. De KldlC.

BenigniusergofecerßßUbdlum ob modiedm rem non protmus rcijctdt,utcwnqi urgedt dauerfd rins dißired£ litis forte cupidus.ltd trdddt 3dr. Wd.SipnefeSjtnß-ff-Depeeni.Etmd.^cire debe.».

mm

-ocr page 234-

19t DE FORMVLA

»M«^,Mt prïnc.jf.Ge uerbo.obligati.ubi probdt ucf ba libeUi intcrprctanda,adeoqi nonnihil À fuaßgni ßeationeiß fieri poßit)trahenda cjße,ut magii M^ icat,quanipercat, iuxta.l. Quotics. ij.ff'.Dereb. dubi. Sicetiam reffiondit Paulus de Caß.conßli.i CLXXXVII.inci.Super primo reperio.Esl ar^ gu.tn.l.Verbum uolo.C.Dc Pidcicommif.Vcrbum (incluit)uolo,licet dcßt,tamcn quia additum perfe dum fenfum facit^pro adiedo habendum eß. lafoit tn.l.].ff-Pgt;eoffic.affi'ffo.multis utitur tißmonijs^ Pieri enim poteA 'm ludicijs^ ut exfuccedaneis pro bationibus, emendetur aUc^uid ud fupplcatur c^uoi dcfuit,aut dcclaretur quod obfeurum uidebatur^ Hoc probatur m.c.Exam'mata. De iudici. ubi ex produdistcftibusdicit Pomanus Pontißx fe co^. gnouißc intentionem adoris meptam. idem rclfioi-dit Pet.de Ancha.conßli.CCLVl.Incipi.ln caußl ^ quaßione qua: uertitur inter nobilem uirum da tn'mum Pobertu. Accedit loannes de Perrarijs m tit.Dc for ma.rejfionß.rei comment.

Infumma, quotiefeunq; diffutatio meptitttdi* nis uel obfeuritatis fuboritur inter litigatoresdna dex plus faucre debet adori quam reo, ut cd com munis fententia Dodoram in.l.i.^.fff.Si menf. falf. mod. dixer. Pt'm. c. Diledi fiIij,Deiudici. Quod ß obqcias.l.PAUQrabdiorcs-ff.De rcgu.lur.

-ocr page 235-

L I B E L L r. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;151

Ef.c.Cm funt, eod.tit.lib.Vl.'Rcj^ondeo,ï» dijjt niendnUtcßiuornbiliorcs e/Je rcos quAm adores, ut in did.ll.C£terum inhis (lu£ ad ordinandam li* tem pertinent,adora plus fauoris habent, docen* te Bart.in.l.Dc die.ff.Ciui fatifda,.cogaitt.Ciuam quAm no uideo quid fauoris ßt adfequuturus rent, ßreijeiatur Ubcllut quemador denuo exhibiturut ft,ut dicit Romanus Potifex in.c. Abbate fané. §. Secus autem dem egit^Hefentent.O' re iud.U.VI,

II Si Uti^

■,no



Pt omnia qu£ de libello dixmiK,ca circa exce* ptionem repe tenda funt^nimirum ut cz illa,q/M,tc* nut fieri iure poted,potiuf admittatur quam reij* ciatur, Pt hadenut de prima exceptione 'a fuperio rcregida.

debet iudex faciliter ineptitudink uel obfcuritatis quxjlioncm moucre, niß fi)rmula omnino nihil ua* leat,aut articuli plané inteUigi non poßint, utfupe riiit fatis tradatum cd.ld enim quod in initio non ult;i,let,nivnqudm poted conualcfcere.c.Qjaod in int tio.Pt.c.tion formatur.P)e rcgul.ïur.li.Vi.Alio qui fujßeit fententiam ex quacunq; parte adorum iudicialium fieri eer tam. ilnfumma, §.Amplius.^ ff.Pe re iudicat.l.pcnulti.C.Pefente.qu£ fi.cert, quanti.proU. edgt; Pt cd crebrior opinio Dodo^

N rm

-ocr page 236-

'194 DE FORMYL A

'Yum'm.l.Editd.C.Dccdend,

axe ucvii fuitt in Ciuilibui cdufis : C£tertim in perfequendo ermine,lAeUui meptui aut obfeurus, et'.amdduerfdrionon exeipiente, tpfo lure nullus eü.l.Pr£torcdixit,inprine.ff.De muri.l.Libcüo rum.jf-Dc deeufdtio.

ÏII Cludntumddgenefdlitdtemdttinet, dd‘^ tnonendifumusiQuod in edufd j^olij ddmittitur li bellies gcncrdlis,ß petdntur reSjZir dumnorum £jli indtioncs,nulld j^eeidU fdHd deßgndtione, ut notdt Dodora m.e.Cum diledus.'Dc ordi.eogniti, C« lt;nbsp;dieit:ln pr£dis dnimdlium O' dlqs ddntnißedre.

IIII Gcnerdlitds,nonpoteR opponi ßlio peten tl Icgitimdmfiidm, etidm ßnuUdm qudntitdtem feu £ßmdtioncm ddijeidt,ut probdt Pdld. in.l. Si quis infuo.C.Dc mofß.tcftdmen.lnnoeen.in.e. Conque rente,De ojße .ordindri.

V I« ^duft dotis petend£ non poteH impugnA ri libellus generdUi-duonidm dose^ res uniuer^ fdlis.l.Quod dieitur,tnprine.jf. De mpen. in re-. dotdli.ßid.Scd in iudieqs uniuerßihbuf non potcR . reddrgui generdlitM.Vt probdt Bd^t.eu dlijs md. lt;nbsp;ulti.C.De fenten-queßn.eert. quanti-projir. Et . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;... nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;in tit.

-ocr page 237-

' t f B E L L1.


»9ir

iv th.^.Sohit.mdtrt.ldëredècot^wMt Ufonw» 14 ff-De edendSuffeitenim in executione defignA re res quorum generdliterfddd ed memio in drti culis-Huc uidetur decedere Bdrt.m.l.ij.C. Df fen

tem. qu£ ß. eert. ^Mn.

rtJn furn



Wd ubiyUcl ex fddo dduerfdrij, uel ex dlid iuftd edit fd ignordt ddor ffiecics rerum ; ibi generdUtdS tton poted dpponi.l. C^ux de totd. §. incerti pdr* fù .ff. Df Reiuendicdt.

VI In hii qux dccefforidfunt petits rei. Ve^ luti,fi re defgndtd,fruduïtm no itd dd dmußim uel etidm nnUdfidt deßgMtio, non erit fdcHe dudien^ àm dduerfdritts opponens obfcuritdtem, ut probdt quot;ßdrt.in.l.y.mprinei.ff.ricedcnd.per.LEtcxdid ucrfo.§.i.ff,üc Rduendiedt. Idfonmeddem.l.]» tefldturBdrt.fentcmidmcrebriorcmeffe. c. Inter ddedos.in prmc. De fide mfirument. H£c omniA (inquit)petebdt cum omnibus frudibus inde perce ftis.Citdt etidm confiltum Alexdn. XC. incipi.In fdufd or Ute uerteme cordm drbitro.

TE R T I Q^Curdndum ed,ut fimplices Artiest culifint,hoc ed,imius duntdxdtrei. Exemd fb grdttd:Pono dduerfdrium mihi uendidiffe equu.' Wie enim Articulus,fimplex cd, non nifi foltusuen*

N 2 ditionis

-ocr page 238-

I9« DEFORMVUi

ditionis mentionem faciens. C£teritm ßfcdicMt Pono dduerßrium uedidißc mihi cqinim decent fla renis,multiplex fit drticulies: quad 'medHtm dlicpöi À fronte non difcemeret. tlt;idm duo continet, quo* rum dlterum potcü effie Herum, diterü fdlfum. Pot ró,fieqiMs efi uenditut, non fequitur tdnti uendi* turn eße, fed forte minorés dut pluris. Vtrumq} cr-t ^0 duohiis drttculis exponendu e^, hoc modo:P O NO TALEH EQVVM 7iB ADVER SARIO HIHI ESSE VENDITVM, ITEM, PONO DECBM FLOREN» NIS VENDITVM MIHI ESSP,O-fic de c£tcris.'R.dtiodutemcdl. Ndm c^ui fimplexcr certum reffonfum exigit fecundum ïus.l.Certum» ff.De confeff. is uieißm fimplices drticulos edere dehet.Primum,ut eo iure utatur,quod dh alio exh ^it.ti.ff.Cluod quifii.iur.indliufldt.c. Cum om^ ncs.’Deconfiitutioni.'Dcinde,ut inter ddloremcy* reum £q^^dl!tds feruetur.l. ulti.C. Defrudi. crUt, expen.c.i^on licet,De regul.Jur.ltb.VI.

Pr£tcred, nunepudm tutum ed in his ciu£ figilld tînt probdnddfient,un o dtq; eodem ordtionis con* textu multd copuldtm proferre.AÎterd cnimpdr4 te non probdtd, totus drticuliK corruit, l.Siis (put ducentd.^.Vtrum.lf.Dereb.dùbi. Ptiij.q.PX.c. Purd:Piiïd(mpuit Ambrofms^tJ fimplextefiimod^

-ocr page 239-

L I B E L L I.

»97

tüj ferles Intimiindei eR. PlerutKj; teflis dum id fe* Tient gejiorum illiquid ex fuo ddijcit,totim teßima tiij fidé pirte méddeij dedecordt. üihil i^itur quoi honum uidetur^ddicudum e{l.ii£c lUe.

' Cduednt itdq; Utigdtores muitipUedre driieu* los.l.ulti.C. De fentent, e:^ mterlo. onmi. ïudic^ Sunt etidm qui putdni dduerfdrium dd multiplié cem poßtionem onmino non tenert refßondere.Sei cum. inde ßequentißimd cdlumnidndi occdßo ndf^ teretur,reiend efl horum fententid^ut teßes fu/nt innocc.AbbdS Hoßienßs er dîq in.c.PriefentittM, ^■ PviCtered, De teßi, lib.Vl.Debctemm dduer« [drius imdtipUcent drticulum per pdrtes finguldx fdteri dut negdre, niß fortè mtriedtd ßt rndto Tid,ut tune reüè petit diuifim expliari db iduer^ firio,

QV A Pv T 0 5 Poßtiones amp;nbsp;irtlculi fdHum dUctiuw contmere non debent, quindoqui-» dem dduerfirius id cos no cß cogëdus rcfßonderc. l.Mirccllus. §.Qui reii.ff.Rcr.imotd.ïurire dut (mquit) tint uir qudni uxor cogetur, pdter dutem dmouentis iunre non cogitur, cum iniqwum ßt de dlicno fiétodltum iunre. l.ulti. ff-Pro fuo: duid tmquitfm dUeni fdili ignordntii,tolerdbilis error til.lhec onmid ßc iedpiendd funt,quod fidu dUe» * • • nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N 5 «m

-ocr page 240-

198 DE FORMT LA

Mîtw ^i^ aufM non pertinent düegdri non deheit^ propter gcnemlem regnUm de non ddmittendii dv ticuliî mpertmentibus. C£terum,lîfddumdUenu dd cdufdin de qM dgitur Ipcâct,fdnè nihil prohii bet id inter drticulos referri, quihut etidm dduergt; fdrius rej^ondere tenetur, er cjuidem fdeilè potcsl ßne periculo periurij,quonidm qui id tdntum quoi credit dut non crédit,rejpondet,ut trdddnt Dalla retfecundamgloff.m.c.PriefentiujDe tejii.li.VIé. P,t in.c.Cu edufdm qu£,Dc lurd'. cdlum.Probdtut in.l.ii- § .Cluod objeruiri.C.eod.tit,

QVIN T O Puitdndi ftwt drticuïi edptioß, hoc eA,itdfcrtpti,ut ßuc conßtedris,ßue ne gcs,Jemper tibi mcommodo eeßunmßt. 'Veluti,ß debitfidnipoßttones,qu£print per iußurdndum db dduerfdrio debitu,fppitd funt, cxemplo.l. Qja iurdjß. § .Si pdter.ff. De iureiurdn. Hit igitur dr ticalis rem conuentut non tenetur ref^ondere, qua nidmnctnini Idqucut edmijcicndut-'X.'XVll. q.]. Dc uiduis.ij. idé iuris ed ß poßtioes contmednt de lidu dduerfdrij. Q^od tdmen trdddt ZT dißmguit Bdr.in.l.Mdrceüus. §. djii rerum-ff. Reru dinot.-Et Dominiem in.c.ulti.inß.Dcconfcff'.lib,Vl. Pu tdnt enm de dperto crimne,zy poni paffe db dda 1‘f)Zy‘ ref^ondendumeffedbdduerfdrio,c.Quilts tct

-ocr page 241-

t I B E L L T. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;199

ter amp;nbsp;ciM,ndo.ij.^t.c. ]nciuißtionii,'mp- Dr dccu^ fitioni. Cictcrum, occults crimmibu^ repiondere non tenetur reu^i conuentM.iuxtd iütid Pdulidd He igt;r£os:ilt;lon tibi dico ut te proddf m publicum, ne*-quedpud dlios te excufes.Vt refertur de pocnitcit. diPindi.). §, HK duthoritdtibud. Et pc mteUigcn^ dd eh fuperior reguldmemincmcogendum effe, ut proprium turpitudmem conptedtur,uel dd eunt re ^ondedtin edufd Ciuili.Sed in crimmdli rej^onde retenctur,ut probdt Bdrt.in edd.l.Mdrcellud.

Allo (^uo^i modo drticulifunt cdlumniop, cum. fab diuerp) loquendi febemdte bubent dltquid di quodp inpgt;eciê rej^odeds, dut negdturutps quoi prins dfprmdP^dut contrd,confcPurui,quod pdu^ io dncè ncgdpi,nonpne difcriminc periurij. Hoc du tem pt,p generdU dppertione prdmipp, quum bdui dubiè negdturus ps,fubiiengdt dduerfdrius dlids po ptiones,quibus nonnibil mutdtis trdduedt te medu turn dd conptendu precedenten! drticulu:Vtp pc quKp:ribdt: POiiO TITIVM FVISSE PRO« CVRATOREM TV VAL Huncdrticulumportè na credit ejp uerivm. DewtJe fubiungdt: ITEM PONO QVOD PRAEDICTVS TITIVS CO LVIT REI CONVENT! VINEAM. ITEM QVOD COLLECTA VINA VENDIDIT, ITEM QVOD HAEC OMNIA FECIT MAN .. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;N 4 DATO

-ocr page 242-

100 de TORMVEA

DATO EIVSDEM. Ho; très drticu!o;ß confitciiriSyCOiitrAria, uidebitur tui rel^onßo. Pro curator cnim eft qui dUeni negocid mdndd.to domi ni ddminiftrdt -I.], jf. De procurator. Si rurftit negesjubcrit zy hie fcrupului, quid forte uerunt eftjTitium coluiffe umeam tMm,et uind uendtdtffe tnandato tuo: non tarnen procurdtorem fuiffe dd id quod aduerfarius intendit. Et hoc eü quod did ft let:ncgdto eo quod generdUter propofttum eR,ftd' muldlq; negate cifeomtes ex eo dependentes j^e-gt; cics.l.i^dm et ft. §.?\umpendo.ft'.De imuft.rupt.et irrit.tcftamenttl.üodubiu.C.Dclcgib.l. j.C .Dç codicil.

His autemmodii captio, ealumnia feucauilid* tio H? pofttionibuicormnittitur,utelcgdntertrd* iidtiurifconfultiKm.l.lidturd cauilldtionis. f. Si cdlumnietur. ff.De Aerboftgnifi.l.'E.d e^ nn-turd.jf.Dercgul.Iur.Non efl ergo huiufnodidr* ticuUs reftwndendum/cd fufficithoc ipfum dicere quad inedptioftftnt O' nulldm reftonftonc ftne pe* riculo reftondentis admittant.

Cxterumoportet tudicemhic circimf^eilunt rffe.nc ftatim dffvdui litigdntium ceddt,hoc efl,ne pofttiones admittdt uel reijeiat temer è: fed fummd tint cognofeere debebit,utrum dferenns Mide in* terftt reft^onderi ab aduerfavio^fteut dicit lurifcon

-ocr page 243-

' L I B E L L Î. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;iof fâtus mtSi defensor. § .lüud qudcritur ff. De t«« terro^ito.dHioni.Cognitionis dutem effrihu tri'» plex eii.Udm ß utderit articulas omnino imkerti» fientes Mt edptiofos effc,reiiciet eos,qMndociuidë ftemo eü onerddnsfuperMedned dut contrd im pc riculofd rcßionßone,ßcut necinutili cdutione.l, HiCc ßipuldtio. §. uiti. ffvt Icgdto. feu ßdeicont» iniffo nomi. eduedt. Diuus Pius i^uoq- (meftity re». fcripßtjC^uoties euidens res c^l,ut certum ßt nulla modo ßdeicommiffo locum eße, perqudtn inie^uum fffe,ßperudcdncd çdutione oner dr i h£redein. Idc proidtur in.l. Now cogendurn-§ ■ ulti^ff. De pro» curdto. Si dutem ex diuerfo intelligdt drticulos na eße tales cradles dduerfarius difßredi forte iudieij cdufd impugndt,non eli cur debedt reijcere. Imo eogédus cü dduerfarius dd reßondendum, ^ ex fud reßonßone qudß ex contrddu obUgdtur. f* Dcletdte.§. Quimterrogdtus.ß.Deinterrogat. ailionib. Sidenis^sdubitduerit ïudex,utrum pro» poßtddduerfusdrticulos exceptiolocuhabcrede tcdtyUcl witutius cR ut poßtiones admittdt,drgu. c.No« xfimemus.ICÏ11. q.lh Vbiinterpres dlid c^uoqi ïurdcitdt adhoc. Vndeproditdeüre» ^uld luristquèd ßeut pratermißio cor um qu£ uti» bd funt, nocet:itd fuperudcanedin dubio admißa, Kinimè uiti^ iuditium nel alitvm aSium-i No«fa

N S let

-ocr page 244-

808 DE FORM VLA

Ut.fpDerfgul, îur.l.Tefliimerttum. C. Df teßd^ rnent.

SEXTO, A poßdombui Iuris temperdndu eSl,, ciuibus idea non tenetur dduerfariiu rej^onde rc,ciuid lus femper eü certum,ncc eget uüd probii tione, propter epurn inuetuus cR ponendi modus^ Vndeß quis rcj^ondcrit conficédo dut negdndo td ^uod contrd ius eR,nihil pr^tudicdtur uel ref^ont, denti uel dduerfdrio.l.Confcßion’.bus,cu. l.fclt;^uen. ff. De interrogdto.délioni. LOrndmcntoruw^.De dur.amp;- drgent. legdt.OrndmentorüPtnciuit Fdu-* lus)dppelldtione ueflem inuïiebrem non contineri^ nee errorem h£redis fui ius mutdffe, reffondendgt; Idem notdtur Mi.Z. j-C.IV confeff.

Simili modo uitdnd£ funt pofttoncs ciu£ impof fbilem rem contment.Putd,f quis djferdt fe tertio die cxColonid profeet urn fut ff Konidm, Aut ß inn lier poR mortem mdritipdriens undedmo menfe,, fondtflium eße mortui miriti. Velßquis X X-dnuorum ddolefccns diedt fe filiü eße iUius i^ui nolt;-. dum uigeßmum dnnum dttigit.H^c enw dt^i id ge tins dlid per rer urn ndturum fieri no poße conßdt. LSiepiis itd. infiitutus.ß.De condit.inßitu,§. Mi* norem.lnfii.De ddoptioni.Et.^.Vnum fi^uidem, inAuil.Dc reftitutio, cj- ed lt;pt£ pdr. unde. menf.

-ocr page 245-

LIBELLE’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;20 $

lt;X«itlt; Mnpoßibilium nullit obligatio eü.l. }mpoßilt;-biltum.l.ybt repugnd.ittid,^.Ciu£ rmi. lS.t.l.}iil i^U£ ui ddmnum.ff-De rcgül.iur.

Olim dutetn upud Iuris interprétés dubit-ttum fuit^num poßtiones negdndo fieri pofjetttßoe moit doiPONO LVCRETIAM NIHJL MIHI DO TIS ATTVLISSE. Uel, PONO TITIVM, TA LEM REM NON VENDIDISSE. Confiitutu AutemeSihodiem.cß.'De confcffi.lib.Vt.ytegdti-f-Uds quoiji poßtiones lt;iu£ probdri non poffivnt nifi per confeßionem dduerfdrij,£(iuitdte fiudente dd mittendds eße. Hoc cum itd. ßt,miror quid in nten-t temuenidtquibufddm edußdicis qui dd dntiqudnt dißutdtionem residentes, fic uertwnt drticulos: PONO QVOD EST ET FVIT ABSQVE EO QVOD LVCRETIA MIHI ATTVLE RIT DOTEM, Oquot; fic de aetcris, Hdmfihdc uer furd res diffiniri potuit, quid opus erdt Pontificid conftitutionefEt eontrd,fi Legisidtoris duthoritds hdne controuerfidm expUedre potuit,quid opus efi his uerborum muolucnsf Sed uideo noiinuUos cd Uexdri infdnid, ut de his quobus rebus dddubitcnt, qudrü controuerfidfuperiorum duthoritdte pror-^ fus eü diffinitd. Negdtiudru dut poßtionu differett tids,rcquire dpud Bdrt.in.l.Ador.C.De probdti. Et in,l,in iÜd fiipuldtioe fi Cdlendff.De uer. obligé , . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;SEPTI

-ocr page 246-

204 nbsp;® E FORMULA

O ePTIMO,No« ÇA faciliter in articulé fädelt damentio aUcuim infrumenti aut prinik^ I^ccialis.t^dm aduerfarim nonpofct anted cotn-t-pcüi ad contcjlandam litcm c^ rcfiondendu,c[u'atn hutufmodi infrumétum uel primlcgium ederetur. Et ea guident difgutatio fne dilationc cauf£ no fc ret.ïta Dodores in.l.f §.ulti. ff. De edend. tefe lafone.Et innoccntiuiin.c.j.Deprobatio. Komd nui in conf li.'XX.'Xllll.Quod tarnen Bart. m.K Poff § .Si dies.ff.Vt legnom.cauea.dift'mguit.

Addc,guodffacieni mentionem mfrumentijit raretfe ante litem contefatam edere non pofe^da^, iitur certè locus huic neeeßarU excufationi,nec iudicium difiretur. Bar.in.l.Edita.C.Dc edend. poA Innocentium in-c.] .De probat.

Sed guid f adlor nolit edere infrumentum fne légitima rationed Reffondeo: paffe ac debere iudi cem ad petitionem eins cuius mtcrcA^pronunciare (priemiffa tarnen monitione) nunguam dcc£tcrof demejfe pro:f.indam tak infrumento uel priuilelt;. gio.Barto.gucm lafon cum alijs feguiturin.d.l.j. ^.ulti.ff.Ce cdend.per.l.iij.C. De fid.infrumen.

pari cura prouidendum cAm poftionibus,ne confuctudo pro flatuto:uel contra, fatutum pro co fuctudine oUegetur.^jam pones confuetudme effe, titr probant fatutumiWl ediuerfo,mcrttà fuccuma bit:

-ocr page 247-

' L I B E L L r. 20?

Ht:(^Mndocj^U!dem diuerß fimt ïm fcrtpttm,i^Mle cll fidtutum-.Oquot; non fcriptuin,hoc eR,confuctudo» I.Df i^uibui.ff. Dc Icgib.ac inibi trdUdt Burto.

OCTAVO Sunt ([ui cxiftimintinrcin dUod, ris effc^ßpondt er probet dduerßriun} ali qudndo dpud probos erßde dignos hominei,extrA ludiciu fuißc confeßum dUejuid dd edufdm. Et epid ^udm Angelui Aretintiiin.§.Omnium. Inßit. De tidioni.contrd hdne prdxim infurgdtjejMß[cilicet bde poßtione inßrudtur dduerfdriui de probdtione Adorn : idfon tdmen ibidem reßttdtd bdc rdtione ädfert non contemnendumeßvdumhuiuipoßtio-i. nn,teßimonio Specul.in tit.Oe teße. § 4. Et Anto nij'ßutrigd.in.c .Exdmmdtd, De iudi. Quid etiänt cxtrdwdicidln confeßio in plerifo^; cdßbin [num ddfert robur dd probdnddm intentionem adorn, UfBdrto.civin dlijs DodonT^ui tradatind-Generd liter.C.De non numerdt.peennidmo m.l. ïdinfn flium.jf.De his c^ui notdn.infdmi.

Quocircd nec illud pr£tereundum ed,cluôd co feßio gemindtdßoe cd,femel dtq; iterum fadd ex trdiudicium,perindc cenfetur,dcßin tudicio, dut iudicidUter contingeret,dtcente Bart.pod Accur ßum ht.l.Cu^ fcimus^princ.C.De dgrico. c^rce ßtdib. XI. Sicgcmmdtd obligdtio toUit benefidu Vcücilt;i*

-ocr page 248-

40^ DE -F O R M V -L yj

Vclleidni.iSi mulicr.C.Ad fcmituf.Vellei.Sinelutt (inquit) poR biennium hoc freer it, ßbi imputet, fr quod frpitts cogitare poter it et cuit arc,non freite frd ultrofirmduit.Sic per bindm confrfrionem eefr pit exceptio no numcr(it£ pecuniae.l.ïn comrdfU bin. §.Scd quonidm C.Dc non numeral, peeun .iüis etiiim(aiit) freuritdtibuf qu£ poil confrdionê dotdUum inftrumentorum de folutu dote ex purte ucl in frUdum exponuntur,nuïlaim exceptionem na numcrdt£ penitus oppont.Sic freudd confrfrio fub mouct dolt exceptionem, qud debitor fr dduerßu creditorem plies petentem tuer ipotui fret.l.].m fr, C.Df phnpetitioni-Etgenerdlitcr duplex mneu^ lufrmplice frrtius eft,ut probdtur in Aud. De con ping.ct uteri.fr-dtri^nfi.Et cxcluddnt (inquit) du pilei utetes ïure cos,qui unofolo iure uti pofrunt,

NONO, lAultum dd rem cd ddijcere driieu lum.QjióddducrfdritK dnteiudiciü frtfr mei d te ipfr,deinde db .ilqs dmicn qudtd fieri pof fet benignitdte,ddmonitiis, ut folucretiillum tdmé hdc ddmonitione nihil motum fiiifre,et ddhue negd re debitum.Qjid de re fuprd dtdum ed.

Pr£ter rdtionem dutc £quitdtis efi quoq- no ca tenenduf huiiK ddmonitione cffèdut.iiid qnunq dn ted requifitut quis uocetur m tuSjC^r dccepto libels lo con

-ocr page 249-

LIBELLE


ïo*7


^0 confitcAtur dclitu,is non poteHAd cxpenftH dd niri zj- copcUi-SccuA uero ƒ prim Admonitus reçu fAuerit folutionë expreffè ucl tAcite, hoc eß.nihil refßondcndo dut etia. fromittendo, non tdmë fdtii fdci ês.Ud diffinit Bdr.Cepol. in cdutcld (ut uoedt) LXXXI111. Incipi. In liheUiffo^t communitert

DECIMO, VulgAtm cil Articulai eßti de pub licA uocc O' fAWA Adijci folet,ut lAtè trA‘d ddt'BArto.in.l.'Dc minore. § .TormentA.jf.De cj:U£ßi.Et Doëlorcsm-c.inter dileilos.^.Teßes, De ßd.inßrumento. 'Vbi fAmte publiezßt mentio.

IN QVIBVS CAVSIS LIBELLVS NECESSARIONON REQyiRII«r.

Odm ohm edend£ Adionis^colligi* turcx.ï.i.inprin.0'^' lëderc.jf. De cdê.QuA c^uifq; Adione, inquit, Agere uult,prias cd edere debet.Î^A

fqitißmü uidetur,eu q Adurus eß,edcrc Adionë, ut perinde feidt reus utru cedere An cotëdere debe At.Etßcontendëdu putet,ucniAtinßrudus Ad Agé du cognitA Adionc qud conueniAtur.Edere eß ctH copid dercribëdi fAcerc,uel in libella coplcdiet dA Xe ucl dtddre. Eum quoq; edere I dbco Ait qui pro ducit AduerfArium fuu adAlbu,ct demonßrAt quid didAtu

-ocr page 250-

ÎO8 DE F 0 R M V L A àiÜdturtiseRjUelid dicendo quoutiueUt.^.Siiit^ cimui igitur.TriÜAturm Autl. T^ccxhibcn.m^, imperatoribiii ucrà conucnientim uifum eü, ne ti tii Mfiettit edend^ tidionis eßet^z^ ut feripto dim UxM libeïlo, tim in ciutUbut c^uM in crimindlibin idußs reguldriter im ddorisin iudiçio proponcre tur.Aufl.offvYdtur.C.'Delitifcontcß. c. j. CcU^ bcU.obldtio.zyuo loei Dodores tmdmmifententid diffiniuntdibeUum pertmere dd forntd iudidj.Vn-» de rurfm fubfcribunt Bdrt.m.d. Aud.offerdtur. ^uódßeuttdeite ZT per dißmiuldttoncnt no poted pr^termitti : ßc nee expreßim guident conuenire pojßmtUtigdtores ne eddtur ddio.Rdtio ed: quiA ludicii quolt;J;grdtid ddtur, nedum dduerfdrij, drd gu.l.tdlentopoteff. ff.Delcgdt.^.Et.l. ImpubUcu. ff'.Depdd.iiinc etidm Edr.in.l.Infdcris.iij.C.De proxi.fderor.fcrmio.hb.'X.tl.probit nonfdtis eß fe quod ddor petitionem fudm didduerit notdria apud ddd deferibentt, Hiß forte ddor exponendo edufdm fudtn,dpud lud ie cm produedt mflrumentü in quo propoßtd petitio coiumcdtur.Hdm tu per^ ' inde ek de ß hbedum dediffft,ut probdt Speculdtit.De libell.concepti.§. Nw^c dicendum ed.

EXCIPE.

J Cdufdt treuer dc modicdX,ZTrudium uilium^ perfondrum/que ßnehbcllei diffimrizT folcMzT debent.

-ocr page 251-

L I B E L L r. 209 iAKiHyMA probdtur in AuA.Dc inMidt.princ, §i Sit tibi t^uac^'.Sit tibi quoq-(inquit) tertium fluditi btcs cum omni ^quinte audire, er omnesquident breuiores (y quiccunc^ mxximè utlium funt, ex na fcripto defciderc er iudictire,er liber are homines ^^ltcrn^^ contentione. Accedit textui in AuA. De Cliußo.§ .Volumtu dutcm:Et fiquidem(dit)dgri-t eolic fint:conßdcret, dd quoï ex noftris M.dgißrdti but itloru ^ertinedt cotTouerߣ: er hii mminedt, quomdgiier fubcopendiobreuiterqi illos diffieul tdtibus,qM,s própter hue dduencruM, liberent.er obtéto iure fuo,primo quoq- tëpore eb remittdnt, nnde ucncrüt. Itidé defcMentidßdtuitur in AuA. Üißbreues.C.De fenien.cx brcuicul. recitdn.

C^iC dutem cenfendx ßnt modic£ cduf£ eruu lesperfort£,tdmetßregul£ quiddmßint inïurez drbitrio tdmen difcrcti iudicis mdgis rclmquitur, qudndoquidem tdm uiridfdAi qu£ßio eA,ut coma iß' difßniri non poßit in ßgt;cciem, drgu.I.Mord.ff. De ufur.Diuus quoq^ PiusOnquit) Tullio Bdlbo re fcripßt,dn mord ßiäd intcUigdturjnecif coßitutio» ne uüd, ne^ iuris duthoru qu£ßione defeidi poße, eumßt mdgis fdAiqulm Iuris qurßio. Itidemqus td ßdes hdbeddßt teßibus, qui,er cuius dignitdtis, Cr cuius £ßimdtionis ßnt, eu qui indiat mdgis pof fefeire, Dinus Adridmn rcfcripßt.l.iij. §.ideo^ 0 Dinus

-ocr page 252-

no DE FORMV’LA

DitMS-ff-Dc tcjlib.Sic ç^ cA:ipi,zj- niodui trdn/* ailionis, cr p^^^fondrum trdnjigentium qudUtda^ qnomodo £jïimdndd ßt d indicé,grduker defcribit JurifcoiifiiltiK 'm.l.Cumhi ijuibia. ^.Vult igitur ordtio-ß-Dc trdnfdilioni.

Sic ubi pand non dl in lure expreffd^retinquu tnr drbitrio indicis fccudum t^udUtdtem edufd: .c, DccdUj^d.ij.rc^oii. Deoffici. deiegdt. Ettdxdtia rcrum dbldtdrum ^Ms jpoUdtw turdmento fuo dcd, cldrdtiit,ludicidrbitrdiidd eüpro qudlitdte perfo ndrum de ncgocij.c.ulti.infi. De hic qu£ ui metuf. eduf.Eddërdtione Vlpidnuf in.l.i-mß.ff. Dr iur. dcliberdn.Cum dicit tempus, nee ddijcit diem, fine dubio oßendit eße in ins dicentis potejidte (luem di em pr£ßitudt.Edr-in.l.Admoncndi,infi.jf.Egt;c ut* rciurdn.ex cpidlitdte perfondrudicit edufdm, dliÀi inodicdm,dlids mdgndmcenferi.l. Sed a-ßßifccd fcrit.§.Si libcrtis-lf.De iudici. idë in. L Cum ex fluribiif.ff'.Etcfolutioni.

II Sicubißdt flut uturn, dut ß per confuetudiné pduldtim recipidtur,ut propter ßmiptia uitdndos, ex non fcripto cduf£ reguldriter difßnidntur, uu uendum eëlpdtrijsmoribus,drgu.l.ult.in prin-C. De priuilegi.ßhold.lib.'X.il.cum dicif.Sed pro ca fuctudine uctußißimd zsr inciter obferudtd.c.Cunt

-ocr page 253-

L I B E L L I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;Wf

ww^iUJie eo (juimitti.m polJèf.Verumdnquit) Icgituf ipfc edufdm commilù iudicibuf fecundiM lm c bondm terr£ confuctudmem ternnndnddm. Vilde fupcrim proidtum eil,libettum quoc^ ^ tirticuïos,totum denKJ; tudicidriumproccßum,pd^ trijs ritibus conforme cjfe debere^ut Spcculdt.pro hstTit.Dc tefe. §. Niiw uidendum d nabis cfl de drticu'is citdns inter dlu :x. I. dilUnd.c.ln bis rebus. Et. X11. difind. c. Seit fneid. ïniepudm uero cofuctudinc,nihil udlere,certiß'mu cf.l.ij.C, Qji£ ft long.confue.c.Qudnto,Deconfue. Exein pUduo fient: Alteru in.c tij.De cofuet.Vbi probi bet fenteittid lurisfd promifcud, piche rogdri: Altc ru m.c.ij.De probdtio. vbtfdcilitdtë defrendi iu rdmeti d C H RIS T 0 ejuoqi ddmn.itd,rcprobdt.

C£teruim, ut mdximè donemus morem dudieno ddrim edufdrum ex non fcriptoinccpucpidm tarnen recipi pote^fUt nee d notdrio ejuidem cxcipidtur intcntioddoriscdufdmfudnidpud ludieem per fe dut procurdtorem exponentis. ïStam boe pdUo lo^. eus ddretur impojïuris, qbus nibil in lure exofim, ut trd{ldnt Dodlores in.c.] .Delibclï.obldtio.Et in Cle.S£pè,De uerbofignifi.

Qjidrunddm dutem ciuitdtum Mdgifirdtus in iudteijs fuis feripturds ddeo reçu fint,ut contra tut rjfc put ent, fi apudfe libellus detar m edufa quane-

turns'

-ocr page 254-

tu DE FORM VL A

tumuK drdM . Vndc fit, ut fepè cdufitfidtum WÜ percipient,rixis interim multiplicatif. Sicq- con* tra. ßatuti aut confuctudmif rationc, obukres ([ua que caufat in multas annos différant.

Ill Si priecedente denunciatione fiat inquifi^ tio,non requiritur neceffariè libellus, ut plerique T)oäoresexißimAt:tanietfiproculdubio capita de Uilorum de quibus 'mquirendu fuerit,funt reoex* ponenda.c. Qualiter Qr quando.iji ^.'Debetigi* tur,De accufati.rgt;ebct igitur(tnquit) effeprtefens is contra quem facienda eß inquifitio,niß fe per ca tumaciarn abfentaucrit, et exponenda funt ei iUd capitula de quibus fucrit inquirendum, ut faculta* tem habeat defendendi feipfum. Et non folum di* fla,fcd etiarn nomina ipfa teßium fint ei ( ut quid et à quo ft diäum apparcat)publicanda.EJcc non cxceptiones etreplicationes légitima: admittend^, nc perfupprefioncm nommum,infamandi:pcr ex^ ceptionum uero exclufonem,deponendifalfum,att dacia pr£beatur.

Non tarnen errauerit ludcx,f er hoc cafu Ii4’ bellum articuktum offirat denttnciato,qiiandoqui dem nonin turc locus qui probet expreffe non effedandum.

IIII ^lt;*W E-pifeopm inter fubditos fuos co* ÿ^fdt

-ocr page 255-

LI BEL LT. 21?

gefeit de cdußs,non exigitur UbeUtti. AuH.l^ijî, treuis. C. Defentent.cxbreuicul.rccitM.Etin AuH.Vt cleric.dpud propri.epifeo, conuenidn.m frinc.Prim (mcpiit) dd Deo dntdbilctn drehiepifeo^ fum pergdt fub c^uo confluutus cR, çr interpeUct eum,^ ex non feripto iudicium meredtur. '

^ lî c^ui proprid temeritdte ßne cofenfu Eph fiopi, coiurd im ddmmißrduerit res eccleßdßif cdS,puniendufeRßmpUcitcr dbfq; ddtoUbeüo,ut trdfldtur in.c.ii^.De inßitutio.c.Ad durcs,De ex teff.pr^dtor.

VI Inter religiofos,de bis c^u^ dd religionctn fpeddnt^non ret^uiritur libcïlus.c.uUi.De ßdt.mo ttdcho.Sidutent(i/nquit}dildpiddtor muentus fiv* rityUel dlids merito dtnouendus, per Dyoeefdnmn foflipumhocßbiduißtdtoribus demmcidtivmßte rit,dmouedtur dbf^ iudicioru/m Rrepitu.

VII Itt cdufd mdtrimonidli non éü opus libel* h,ßcut zy fententid ex non feripto Idtd udlet pro pter mdgnummdtrimoniifMorein.e. Albcricus, De teßib.

VIII Tutori ud curdtoYt,^ui dd utiUtdtem pu

O 5 filli»

-ocr page 256-

Jl4 DE FO RM VL A pim feu idulti fcripturdm db dduerfdrio produ* Hdm lUcgdt fdlfdmyremittitur foknmtdt liMU çy fubfcriptionis.Uiffortefuo nomine mdlucrit decu fdtioncmcx feripto folenniter proferre.Et hoc e^ quodïmpcrdtor in.l.ij.C.De hisi^ui deeufd. non pojf Proprio nomme (mt^uit) cum non liceut dUc» no,non prohibentur m crimine fdlß fubferibere. Sic çy tutor dut curdtor exeufitionem fudm fnc Îi beUo proponit.l.Scirc oportet. §.Oportet. ff. De cxcufiti.tuto.Oportet dutem(dit)und teßdri dnte tribtmdl (ud dUter in fubmemordtionibu^. ) Pote^l dutem zy libellos ddre,ut ijdem ipfi diunt Imperd^ tores.

IX ApoßdtdX,hoc e^ßdei Chrißidn£ renc.» gdtoreSypeßimos certe hommes, dbf^i liieüo licet deeufdre, propter cnormitdtem er munis.l. Apofd tdrum, in princ.C. De dpoßdt- Apoßdtdrum (md ^uit) fdcrilegum nomen,fngulorum uox continuse dccufdtionis mceffet,ey nullis finitd temporibus hu iufmodi ermmis dreedtur mddgo.

. X nbsp;nbsp;ï” deeufdtione mi'.itis,^^ neglcdd offleij fd

conditione dd eolondrids condudiones fe trdnßu* lit,(lu£libet dcldtio ex non feripto fdtis ed. l ulti. inf.C.Oelocdt .zycondud. Pdtedt dutem (minuit ) omni*

-ocr page 257-

LIBELLE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2IÇ

cwntbui huiuftnodi copid dpud compétentes Ïiidi-t ces dccufdtiöls^ut qui in hde cdufd deldtor exifidt^ Uuddndus md^is qudin Mtupcrdiidus mtelUgdtur,

Xl VdlßcM mßrumetttorum,ßne Ubctlo pumi-t ripoteü.l.penult.C.TJeprobdtio. idem iuris cR dementidcio teßis.l.tiuUum.C.Dc tejiib.vbi posi derogdtdtefiibuspriuilegid: ddtd (inquit) cunHis ludicibus dhfq; uüo prd!fcriptionis obßdculo,ßc(ut fepè diamp;um eA)in teßcs quoru tioces fdlßtdte ud fi-dude non edrere prof^exerint,pro qudliutc uid dclicet dchaiydnmdduertcndi Ucciuid.

XII Poßuldtio ß(ßc6ii tutoris, dd qMm mu^ Itères etidm ddmittu/ntur,noncxigit libcllum. §. Confequcns.lnßit.'De fuj^ed-tuto.l.iij. § .Prater rcA.jf.eod.tit.Pr£tercd (inquit) uidendum e^, dn cr ßne deeufdtione poßit fuß^edus repcUi^Et md.f gis ed ut repcüi debcdt/i PriCtori liquedt ex dper Ußimis rerum drgumctisßußedum eu cßße.Qjtod fduore pupiUorum dccipiendum ed.

XIII Cum duo contendunt fe edndé rent pof ßdere,lt;!:y- proptered neuter corum unit ItbeUu of^ ßrre,ne ud hoe ipß) dduerfdriu uidedtur dgnofce re poßcjßoredn hde controuerßd,potcR,imö ucro O 4 de

-ocr page 258-

«K DE FORMULA

deict prudens ludcxrcciperc prob^tiones utriul» ^uc litigdtoris fine libcüo, ne ex hdc contentione tandem ad arma profilidnt,tirgu. l. Aee^uifimM», w fi-jf-Deufufruh.Cur enimÇmquit iuiidnM)dddr ma cr rixdm procedere pdtidtur Prator, quos po teil turißtdione fud campefeeref Et uter ifiorum de iure poffeßionis melius probducrit,is ohtinebit. Interim ncutri concedendus, ddeo^ fub poend m^ terdicendus cü huiufmodi rei ufus. Cater um fi can trdhdneprohibitionem ludicis,alter eorum occut pdueritfeu inudferit rem:tum ad reuocadam ifiam temeritatem CT mudfionem aduerßarlj,opu5 cA h-* hello,aliasfententia ßrenda non udlcret.l. Praia» tam.C.Defenten.cr intcrlocu.omn.ludic.

XIIII Cum agitur ex fententia,uel ex tranß atiioc, no requiritur libellus.Ratio e^ duplcx.Pri tuu enim fententia légitima habet executions para tam.l.Minoruigintiqumip anniscui fideicommiß fum.ff.Deminori.l.Sicdufdm. C. Deexecutio.rei iudicat.Sed per folennitatcm ofièrendi libeUi, exe

eutio multam diffèretur.Prgo nihil aliud requiren dum efi iudici, q utru fit iudicatum uel tranfadiu. l.SiPr£tor,inprinc.ff.'De iudic. Praterea iniquu e/fet admiffo nouo libeÜo er proeejfu, Utem ex lite


mt»

-ocr page 259-

■ t I B E L L I. 217 Wfo.C.De frudi.^ liti. expen. Polldbfolutum mm (mquit ïmperdtor) dimiffïimqiiudicium^ne^ phdi ed Utem altemm confurgcre ex litis prim£ mdtcrid.

XV edußs ienefidorum (r ufurdrum, li-» belli ddtio remittitur, qudndo m bis dmm£ cpioi^ pcriculum uertitur,Cle.P)ijj^endiofdm,T)e iudici. r)iljgt;endiofdm(tn^uit)prorogdtionemlitiimt, ^MÏ interdum ex fuhtili ordinif iudicidrij oiferMtione edufdrum docet experientidprouenire,reßrbtget re mfubfcriptii ediibui cupientes.

X VI Cdufd Iitdicum,dcpoßtd ddminißrdti«' one conttentorum,cx non feripto dgcndd ed,e:^- m f-d uigmti dies ternnndndd.l.i.mß.C.Vtorn.lu-f dic.tdntciuil.qu'dm militd.poH ddmmiß. depoß. ^tmAuH.Vt tudic.ßn.lt;iuon.fufßd,. §.i^eceßitit tent. ç^ue fdlubcrrim£ conßitutiones hodic non feruintur.

XVII Apud imperdtorè cuius pr^fentid omnem folennitdtemßtpplet, no eß opus libcUo,dr ^u.l.Ontniuniyin prime.C.De teßdmen.Lt tmUdt tyodores in.c.i.DeUbeü.ohldtio.

xvni I» notorijs crimiwbiis,ciu£ indicés 05 ex

-ocr page 260-

218 DE F 0 RM V LA

rx officia fuo punire c^y poffimt et debet, citrd/a lennid (iccufdtionum,id eR,jtne libella etAceufftio ne proceditur.l.Hd ^uidem. C.De dccufftio.ldcô que rediffimè dixit AuguffimtcEuidentid pdtrdti feeler is,non indtget eldmore dccufdtoris.c.Euideit tid,cod. tit.Pulchrèdutcin dccldrdthdncreguUnt Edrto.tn-l.Scriptuihdres. ff.DereUgio-zy ffm^ ptilfunc. defenbens de difcemetts notorium i md ntfeßo.

XIX ^‘*''^ litigitores implordnt officiumdicis mercendrimn,quod mffitutjt dHioni et mopi ndto cired ed emcrgentibus qu£jiion!bM déferait: time neceffdriuino eAlibeüut.Vt ludex contumd cidin Utigdiiumedptis pignoribiK,uel dliter cohev cedt.Simtlimodo officium ladich nobileiut aocêlt) qiiod nuUd priât motd coutrouerffd prineipdUtcr imp'ordturmou rcq.tirit libella, quddo fcilicet na mdgnufft pr^iudicia ei ddaerfat quem 'maoedtur^ Veiuti,cum pdrentet dut pdtroni petunt ludicidle fabffdium dd confequendd obfcquid uel dlimentd.l. Ncc quiequdm. § -De pldno.lf.De affici. Erocongt; fylegdt.

P) t£tered, cam officium ludicis ffe implordtur Ut nil dl dduerfut quenqudmfft fdeiendumfed nadd danldxdt dathorUdt qiixritaritunc ctrimrcmitti

-ocr page 261-

’ L I B E L L r. ’ nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;219

tur neeeßitdi ddndi libeUi^utß pdrtes commum co fenfu petit dccretum dut confirmdtionem dUcuiui negodj.

C^tcrumyClMndo nice ddionis huiufntodi mdi cidle officium muocd,tur, O’ fte dduerfurtut l£dd-d tur,plend cognitione opm eR:tunc omnibus modis rec^uiritur libellus conuentiondlis. Vndc iurifcon fultus 'm-d.l.Ncc c^uice^udm-^ Xbi decretumiOm nid entm (m(iuit)lt;iuiecumiue edufe cognitione da ffdcrdiit,per libcUum non poffunt expedtri-dud-t ff nero dicdtsHon fufficit,ludici expofftum effe ne gocium ciusq; officium implordtum, nijto dduef fdrio m ins uoedto libellus conuentiondlis detur.

Ült;ec omnid Utius trdéldt 'Bdrt.m.d.l.t^ec e[uic t^udm. §. Vbi dccretum.Addcs,ciuód ff cfuis in om nibus prfdidlis cdffbus implordndi offdj nobilis, uolucritfud ffote ddre libeüum, nihil refrdgdtur. l.Si finitd. § .[ulidnus-jf.Dc ddmn-mfedl.

XX Vbicunc^i Lexuelßdtutumdicitcdufdm tdlcm dc pldno,uclfine ßgurd iudicij, dut. fumm.i-* riè cognofcenddm : ibi ddtio libcüi tdeite remit-d titur .Ndmhxc ucrbdddordinem o proceffum .iudicidnum : non dd probdtionis ffdem ludicifd-f' cienddm,refercndd funt.lmo c^udntum dd probdti oncsdttinet,cdufie (jMlitus effreffiiciëdd,ut doect Bdr.

-ocr page 262-

ÎÎO DE FORMULA

B^rtMi. Î.Ncc quic(jM,m.§.Vbidecretum-ff- IV cffic.Proconful. Quiddutemprêter libeUidation nempredidlduerbitex iudieiärid folcnnitdtc re*-tnittditt,ddiClc.Sepè, Deuerbo.ßgniß.Pt ibidem glo/f-ltein Adrian ExtrdMn, Ad reprimendum.

EXEMPLVM INTERROGAo TIONIS.

MAGNIFICE DOMINEIVDEX.-CVM IVRE PERMKSVM SIT, VBICVN QVE POSTVLAVERIT AEQVITAS, PRAESERTIM TAMEN ANTE IVDICI« VM PETITORIVM, INTERROGARI AD VERSARIVM CONVENIENDVM DE POS SESSIONE REI VENDICANDAE, NE US FRVSTRA INTENDATVR ; IDEO VE STRVM EA IN RE OFFICIVM, OMNU BVS QVIBVS IVRE DEBET MODIS DE CENTER INVOCAT TITIVS CIVIS BO* NONIENSIS, SVO NOMINE: VT INTER ROGETIS SEMPRONIVM CONCIVEM EIVS, ET INTERROGATVM RESPOND DERE SVB IVRAMENTO CALVMNIAE LEGITIME COMPELLATIS, DE OMNI# BVS HIS QVAE SEQVVNTVR.

I AN IDEM SEMPRONIVS POSSIDEAT

, nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;VEE

-ocr page 263-

L I B E L L I. 2111 VEL TENEAT QVENDAM FVNDVM IN TALI LOCO?

H VTRVM IN SOLIDVM POSSIDEAT, AN PRO PARTE?

in SI IN PARTEM: TVM PRO QVO TA PARTE TENEAT?

IIII QVQ IVRE ET TITVLO P0Sgt; SIDEAT?

V SI NON POSSIDEAT VEL TENEAT: TVM AN SCIVERIT HANC CONTRO« VERSIAM SIBI FVTVRAM?

VI OyO MODO DESIERIT POSSIgt; DERE?

Et cjMntlUiim quints interrogdtioni non ßt dd^ uerfdrius fummo lure cogendUf rej^ondcre, iuxt^ l.'tloncompcllipojJcjJorem.C. Depeti. hxredita. Et./J,C. Dr conßlJ'.Attdmen boni uiri folent fern per ingcnttc futeri ueritutem cr im fu-um, ne fu]^e âi hdbeAtur.Cotrd uero, improbi lueem fugiut, la fd fcilicet cofeientid timentef rebusfuis. Igitur pa te^ hac interrogdtio fieri,ey repudidtd etid no at ret dUi^uo cffidlu,ut Index fubinde perpenddt, cur iaterrogdtus turn prorfus recufiduerit rcfigt;onderef

De dUjs dutem drticuUs,ey iurdrc,^ ref^on^ derc copeUendus eü dducrfdrius.l. Qui pctitorio. ^•DeKeiuoidied-1- penult, ff'. De 'interrogdtio,K

-ocr page 264-

2iX DE FORMVLA

ij. §. i. C. De iureiumnd .propter alum .diin.c.]^ De turdmciu. culum.

EXEMPLVM LIBELLIj SIMPLICIS.

MAGNIFICE DOMINE IVDEX HlC tituliM id omncml-Vgi^rntU'um condition nem fuctlèpotegt;iM.rUri,ddh'.bitti fcmperloci pro bxta confuctudine. CORAM VOBIS AGIT IN HOC IVDICIO NOMINE SVO TITI VS CIVIS BONONIENSIS, ADVERSVS SEMPRONIVM CONCIVEM SX^VM, AC ALIVM CjyEMCVNCi3'E, NOMINE E« JVS LEGITIME COxMPARENTEM, DEFE RENS SIMPLICITER ET SINE STRIgt; CTA IVRIS SOIENNJTATE AD VE^» STRAxM COGNITIONEM; QVOD IDEM SEMPRONIVS INIVSTE TENET ET POS SJDET QVENDAM FVNDVM TOT IV# GERVM, IN TALI LOCO, QVI IVRE DOAIINII VEL QV^ASI DOAIINII, PERTI NET ADPRAEDICTVM ACTOREM LE GITIMIS TITVLIS ATO^Œ C AVSI S. PRAETEREA DICJT; QVOD TITIVS ADÄTRSARIVS ANNIS lAM DVOBVS PERCEPIT FRVCTVS CENTVM AVRE ORVM

-ocr page 265-

t I B E L L I. nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;tt?

ORVM EX EODEM FVNDO. ET CVM REQVISITVS ESSET AB ACTORE, VT HYNCFVNDVM CV AI FRVCTIBVS RE^ STITVERET, TEMERE HACTENVS JD RECVSAVIT ATQVE RECVSAT. Hic aidesßgurämßmpUcis l:beUi ex Entbimemlt;if‘ Us printi p^rtc, e^u^ cfi Antecedens, conßAnicm.. Sec^uitur nunc peßerior firs feu confcciuens, qua condußonem dicimus.Si mijor quoc^ue propoßtio pr£ccdcrct, ßcut in formule intcrrogAtiois uides, ^U£ nAturAm or ßeciern idioms breuiter depin*-geret^ut olm hAud dubiè uenerAndA Antic^uitAS ob feruAmt: b Aber es opt mA Syüogifmi compoßtionc, s^uAin Judex in cognofccndo,ßmplici qMdAm itcri tAte tutàfequi poßct^ncc dAretur locus cAlumni o* ßs diuerticulis izty inuolutionibus cAufArumgt;ut fit. QVARE DICTVS SEAïPRONIVS AGENS ADVERSVS TITIVM REVAI, PETIT VT SECVNDVAÎ OPTIMA Ai IVRIS FOR* MAAI QVA FIERI POTEST, VESTRA SENTENTIA DIFFINIATIS ET DECLA RETIS, DESlGNATVAI FVNDVAIPERTI NVISSE AC NVNC QVOQVE PERTI* KERE,AD EVNDEAI SEAIPRONIVAI IVRE DOAÏINII VEL Q,VAS1 DO. MINIF; VTQVE CONDE AIETIS

TITIVM

-ocr page 266-

2t4 DE FORM VLA

TITIVM EO NOMINE, AC CONDEMNS TVM LEGITIMIS REMEDIIS COMPEL* LATIS, AD RESTITVENDVM SEMPRO* NIO TALEM FVNDVM CVM ACCESSO* RUS SVIS ET INSTRVMENTIS.

ITEM, CVM FRVCTIBVS ET EMOLV* MENTIS PERCEPTISET QVI PERClPf POTVERVNT, SI EXTANT; ALIOQVI, VT SOLVAT ÄESTIMATIONEM CEN* TVM FLORENORVM. INSVPER, DAM* NA ET ID QVOD INTEREST, PRAETE RITI AC FVTVRI TEMPORIS; SIMVL ETIAM SVMPTVS LITIS FACTOS ET POSTHAC FACIENDOS, VT IN PRO* GRESSV CAVSAE PATEBIT.

QVORVM OMNIVM PETIT ACTOR CO GNITIONEM SVMMARIAM EX AEQVO ET BONO SIMPLICEM AC PLANAM, SI* NE STRICTA SVMMI IVRIS SOLE NNI* TÄTE, INVOCANS VESTRVM IVDIClA LE OFFICIVM, IN QVIBVS IVRE AVT CONSVETVDINE FVERIT IMPLORAN« DVM. SALVO PERMISSV EMENDANDF ET ALTERIVS ACTIONIS INTENDEN* DAE.

NON ASTRINGENS SE AD PROBAN DVM

-ocr page 267-

L T B E L L L nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;ttf

CVM NISI EA, QVAE AD OBTINEN* DAM INTENTIONEM ACTORIS SVEEI« CJVNT.

REQVIRIT ETIAM ACTOR, SAEPE DI CTVM SEMPRONIVM REVM COMPEL« LI AD RESPONDENDUM HVIC LIBEL* LO, ET LITEM SVPER EO CONTESTAT DAM, IVRAMENTVMQVE CALVMNIAB PRAESTANDVM.

DENIQVE, REVERENTER PETIT SV PER OMNIBVS HIS IVSTITIAM SIEI Ml NISTRARI.

Hoc cR exemplum ßmpUcis libclli,(iuë per omt nes idionumspecies u^rtdre non cA difficile, mo * do reitè teneM cuiuilibet ddionis circumßdntid.

EXEMPLVM DE TESTIBVS ABFVTVRIS.

MAGNIFICF DOMINE IVDEX, Cm OPTIMO LEGVMBENEFICIOPER MITTATVR: VBI COPIA QVORVNDAM TESTIVM NON SIT SEMPER AD MA* NVM, VT TVM PER OFFICIVM IVDICIS HVIC NECESSITAT! SVCCVRRATVR, NE VERITATIS PROBATIO PEREAT; IDEO TITIVS CIVIS BONONIENSIS AC* TOR, SVQ NOMINE PETIT, VT LVTI* . nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;P VIM

-ocr page 268-

-Mi DE FORM VL A

VM LONGA PEREGRINATIONE ABFV# JVRVM, ET SEIVM SENEM ADMODVM: DENIQVE MARCVM PERICA^LOSA VA* LETVDINE LABORANT EM, QMNES CONCIVES SVOS, IN TESTIAîONlVM HV JVS CAVSAE QVAM IDEM TITIVS IN# TENDIT LIBELLO NVPER EDITO. Autfi nondum editiu cR, uirubis : Propediem edendo ADMITTATIS VOCATOQVE SEMPRO# NIO ADVERSARIO, IVRAMENTA EO# RVNDEM RECIPIATIS, AC SVBINDE EXAM IN ET IS, DICTAQVE EORVM CLAVSA, AD TEMPVS PVBLICATIONI CONVENIENS CONSERVETIS. MwIt^W ob c^ufM mdlui hdne petitions pdrtem feorfum de^ fcribcre)pr£fert'Mi,(lucgt;d non femper deferuidt. Proinde, ß UbcUo uolueris lungere, Itberwm tibi ßterit.

EXEMPLA POSITIONVM

ET ARTICVLORVM.

MAGNIFICE DOMINE IVDEX: PRO SEQVENDO COEPTVM CORAM VOBIS IVDICIVM, TITIVS ACTOR EX# HIBET SVB IVRAMENTO CALVMNIAE, NOMINE SVO INFRA DESCRIPTOS AR* TICV#

-ocr page 269-

1 I B E L L Î. ' 127 tlCVLOS 'SEV POSITIONES, QVIBVS PETIT A SEMPRONIO REO CONVEN TO SIMPLICITER, PVRE,AC APERTE RESPONDER! PER VERBVM, CREDIT, VEL NON CREDIT.

I PONIT ET EST VERVM: QVOD ijyiDAM CAIVS CIVIS BONONIENSIS TEN VIT AC POSSEDIT FVNDVM TOT IVGERVM IN TALI LOCO.

II ITEM PONIT.-QVOD POSSEDIT HVNC FVNDVM X.XX.XXX-XL.AN.

in ITEM, QVOD POSSEDIT EVM PRO SVO EX LEGITIMIS CAVSIS.

Ho^ treï drticulos ß probMeris, obtinebis in principe iHd et fimmi ïurK aüione,^^ Rciuèdio-cdtioncm AppeÜAt, qult;e dominium rei cxigit.Pnii lufin.l.tnrë ddio.in prmd. ff. De Reiuendicati. Sindutem non pofis probdre,utfunt certè mdgn£ diffcultdtis, tuc nihüominuf oltmcbit,modo ßtuu iui oßenderii^per temperdmentu PubUcidnx.c^ua eStentd efl probdtione qudßdominij. i] .ff. De PM blicid. Et ideo utrd^ düio^boc Itbcllo couida eßt ^uod permittitur ïure,ne homines boniefidd fuiC. idHurd pAtidtur^ctefcbmunn Dodorufendtid.' - P « Rc«»

-ocr page 270-

aS DEFORM VLA lin ITEAI PONIT, (WOD PRAEDl CTVS CAIVS VENDIDIT SEMPRONIO ACTORJ EVNDFM FVNDVM.

V ITEMjQVOD CAIVS TRANSTV* LIT IN SEMPRONIVM POSSESSIONEM TALIS FVNDI.

VI ITEM PONIT, QVOD SEMPR04 NI VS NVMERAVIT CAIO PRECIVM FVNDI EMVri.ldcmcsl^jidliomodo fitisfreit, VII ITEM, QVOD CAIVS ACTOR TENVIT ET POSSEDIT EVNDEM FVN DVM A TEMPORE VENDITIONIS.

VIII ITEM, QVOD PACIFICE POSlt;lt; SEDIT, QVATENVS AD REVM CON* VENTVM ATTINET.

IX ITEM PONIT, QVOD PRAESEN^ TE AC SCIENTE SEMPRONIO REO, TANTO TEMPORE POSSEDIT.

X ITEM, QVOD PRO SVO SEMPER VSQVE AD AMISSAM POSSESSIONEM FVIT EO FVNDO VSVS.

XI ITEM PONIT, QVOD OMNlA HAEC SVNT VERA.

XII ITEM, QVOD DE EIS EST PAT BLICA VOX ET FAMA.

' Ecee

-ocr page 271-

’ t I B E t L r. ' tij

Eccc tirticuloru formule ßc pateel Mridri pet vmnes dâioncs fdciliter. Idm ß defcriptum libclli contexlum in hos drticulos dißdreiM,facies Ib helium drticuldtum, redmesq-, multiplicdtionem fcriptorum, qud: fepe foleiK ohftdre ïudicihM ne edußeßdtim uideditt e^ pondèrent. Cieterum, quonidmmultü expedit ddione dliqud m fdHum in terdiUiyde poßeßorio expeririyiuxtd. l. isquide flinduit.ff.De Retuendied. ideoßdeieélus fuerit Ador ui de pojßeßione,decldrdbit hoc pducis drti culis:^- Mridbit libclli conclußonem,ut reßituen^ d£ tdntum poßeßionis cum omni ddmno mentiofi dt, no et id dccldrdndi domimjßuxtd. § .Keeuperd i^.Inßitut.Dc interdid.i]-ff-Deui o- ui drmdt.

EXEMPLVM LIBELLI ARTICVLATL

MAGNIFICË DOMINE IVDEX, CO* RAM VOBIS, C^udnq nonerrdret quidiceret Apud uos dgit:ßcut ßepißime ïunfconfulti dient dU quid dpud indicéßddu dut non fddu eße: Attdmé nßa recepit,et ßgnißcdntißime utimur his uerbis: quonid cord indice dgere dicimur,cu eo pr£ßntc et mtelligcnte,cdufdtn trdildmus, iuxtd.l.Cord.jf. Dcucrbor.ßgnißcd. AGIT IN HOC IVDI* CIO SEMPRONIVS NOAUNE SVO, CI* VIS BONONIENSIS: ADVERSVS TITI* VM CONCIVEM SVVM,AC ALIVM QVe

P 5 CVN

-ocr page 272-

150 DE TO RM VLA

CVNQVE, NOMIME EI VS LEGITIMS COMPARENTEM: PROPONENS SIMPLI^ CITER ET SINE STRICTA IVRIS SOLEN NITATE HANC SEQVENTEM CAVSAxM SINGVLIS ARTICVLIS COMPRAEHEN* SAM.

PETIT AVTEM HVIC SCRIPTO, VB LVTI SVMMARIO AEDENDAE ACTIO* NISLIBELLO,APRAEDICTO AD VERSA* RIO RESPONDERI, LITEM CONTESTA RI, IVSIVRANDVM CALVMNIAE PRAE STARI, CAETERAQVE SECVNDVM CO GNITIONISNECESSITATEMFIERI. QVA TENVS VERO ARTICVLI ET POSITIO NES CENSENTVR: PETIT EIS AB EO* DEM TITIO APERTE PER VERBVM, CREDIT, AVT NON CREDIT, RESPON» DERI SVB PRAESTANDO IVRAMENTO. ET SI QVID AB EO NEGATVM FVE RIT, EXHIBET SE ACTOR PROBATV RVM, CITRA ONVS TAM EN SVPER* ELVAE PROBATIONIS.

I ITEM DICIT IDEM SEMPRONIVS ACTOR,ET EST VERVM.'QVOD INTER / EVM ET REVM CONVENTVM FVE* RVNT QVAEDAM NEGOCIATIONES

ET

-ocr page 273-

* -LIBELLE ’ t?l ÉT MVTVAE RATIONES.

ÏI ITEM PONIT; QVOD EX ISTIS NB GOCIATIONIBVS TANDEM SVNT NA» TAE CONTROVERSIAE.

in ITEM, QVOD NONNVLLI BONi VJRI INTERCESSERVNT, VT HAEC CAV SA COMPONERETVR.

IIII ITEM,QyOD SECVTA EST C0AÎ fOSITIO, HIS CONVENTIONIBVS ET PACTIS SEQVENTIBVS.

V ITEM PONIT, QVOD INTERVEN» Tv AMICORVM PACTVM FVIT, VT ACTOR SOLVERET IN ITALIA DECEM fLORENOS RENENSES NOMINE REI CONVENTE

•VI ITEM: QVOD ISTA DECEM SOL VERET lOANNI, FILIO EIVSDEM Tl» TII REI, BONONIAE NVNC AGENTE

VII ITEAÎ DICIT CONVENTVM ES» SE: QVOD REVS HABERET QVANDAM DOMVM ACTORISIN TALI PLATEA, TALIBVS VICINIS.

IlfOI

-ocr page 274-

iy DE FORMT l’a

VIII ITEM: QVOD TALEM DO« MVM HABERÈT PLENO IVRE, NEC VL LO AERE GRAVATAM.

IX ITEM PONIT, CONVENTVM ESSE: QVODVICISSIM ACTOR HABERET PLE KO IVRE QVENDAM AGRVM REI CON VENTI, IN TALI LOCO-

X ITEM EST VERVM.-QVOD IN EA* DEM CONVENTIONE, REVS PROMISlT VENDERE VINEAM IN TALI LOCO.

Semper meminiffe oportet,ut dddäf dejigndtio nés rei ucnditie tdm ccrtM,ne uUd fuboridtur dubii‘ tdtio, ƒ forte plures fut res dd ejuds generdUs def gndtio porrigt poffct.^dmnonfequcrctur fernen* tid diffinitiud,tnult() minus executio, ejudm certdm effcoportet,iuxtd.§.Curdre. Injlitu. DeddionL Pdulus in.ï.Si MJ rcm.jf.De Kciuendicd.dc ibi Bur tolus trdädt.

XI ITEM PONIT ACTOR: QVOD TI TIVS REVS SOLENN! STIPVLATIO N PRAEDICTA OMNIA PROMISIT.

XII ITEM: QVOD IVRAMENTVM oyo#

-ocr page 275-

t IB ELL I. ^f 2?) CyOQVE LEGITIMA FORMA ADDIDIT SE NlHIL PRAETERAIISSVRVM EX PA CTIS,

H/î duahui drticulis haies duplex (ut uoednt) tießimentum trdnfddionis.NdmqMnquAm régula, riterexmdd tranfadione non mfedtur ditto ^fed exceptio, iuxtd.l.Cum motd.I.Cum proponds. Et i.Siuedpud dUd-C-Dc trdnfdHioni. Tdinenueßi^ tur quatuor ntodis,hoc e{l,redditur effiedx ddpro iueenddm délioncm.Videlicçt,Stipuldtionc, ïurd'i tnento,'rrd.ditione,cxdcccptildtione,ut diil.U. Et i.’Vtre^onfum.C.eod.tit.

Si quis ergo coMrduenidt promiffa trdnßtHia ni cr iurdt!ie,isßt famofus ex condemndtionc, cr nihilomntis compcllttur ohferuart pdHd compoß^ tionis.l.Si quis mdior.C.'Dc trdnfdüio.'E.t.l.penuï ti.in ß.C.'De dignitdti-îib.'X.lï,

Scd qu£ compatit dHiof Kejßondeo: Ex ßipa^ Idtioneß certum eil protniffum: dut ex ßipuldtu, ßmeertum coiuinctur pddis.Quid igitur,ß nuUd inter uenit ßipuldtiofXunc prdßriptis uerbisdgen ium eil.lSi pro fuMdo.C.De tranfaitiom.

XIU ITEM: QVOD POENA DECEM

AVö

-ocr page 276-

?54 D E F 0 R M V L A

ÄVREORVM EST IN CONVENTIONS ADIECTA.

XIIII ITEM: QVOD TALEM POE* NAM SOLVERET PACTA NON SER* VANS, ET INTERIM TRANSACTIO RA TA MANERET . Uermogenieinitf clcgdnter at l.petutlti.lf. De tränfdäioni. De purgdndd dutem mordjddi Bdrtolu/mm.l.lnfuldm.ff.De uerbo. ob« tigdtio.

XV ITEM PONIT; QVOD DE OMNI BVS PRAEDICTJS EST SCRIPTVM A PVB MCO TABELLIONE INSTRVMENTVm’. SolcM t^uotp dlijs fcriptorum gcncribtit qu£ dmici compoßtores fubfcrihiait dut ßgiUo conßrmdnt, iccldrdri conuentioncs trdnfddionum- Plerunquc tuim (3’ cbdrt£ fubfcriptis Uteris ßc fcindiuntur,ut faßet de ßdenonfdciliter dubitdre , Sed quid ß nullum extet feriptum de pldcitisiCertè non ci mi nus udlet trdnfd{lio,tdmetß probdtio ßt dijßeiUor» l.Cum tc.C.De trdnfddio,

XVI ITEM PONIT: QVOD ACTOR OMNIA PACTA EX SVA PARTE IMPLE Vn.Ecce dUud ueßtmeittum trdnfdaioms ,quid ddor

-ocr page 277-

^Hor eapit triiderc.quie tr^diturumfc pdeifienda receperdt.

XVII ITEM PONIT ACTOR: C^VOD DE OMNIBVS PRAEDICTIS EST PVBLI CA VOX ET FAMA.

QVARE PETIT ACTOR PRAEDICTVS TITIVM REVM CONDEMNARI, AC CON DEMNATVM LEGITIMIS REMEDIIS COMPELLI, VT PRAEDICTIS PLACITIS SECVNDVM PROMISSIONEM EIVS AC IV RAMENTVM SATISFACIAT: ET NIHI* LOMINVS POENAM DECEM FLORENO* RVM EIDEM ACTOR! SOLVAT, SIMVL CVM DAMNIS, VT SVPRA.Qwid cnim opiu tHedndem cdntUcnim repetere f (^od ft cr hoc tldijciM:tdmetß neceffiriu nonßty nihil errdueris: PETIT ACTOR SENTENT!A VESTRA DIFFINITIVA DECLARARI ET PRONVN CIARI, NON LICVISSE NEQVE LICERE REO CONVENTO CONTRA SVPERIVS POSITA PACTA FACERE, NEC A RE* CEPTA TRANSACTIONE TEMERE Dl SCEDERE. IDEOQVE EVNDEM REVM CONDEMNAR!,crc«c.

Ew hdbes hicUum drticuhtum.

Uro

-ocr page 278-

JJÄ DE FORMVLA

Idfo dutcm hoc trdnßdion^ excmplim ddieci VMS : quid frequentißme fold dccidcrc 'm fora, ut (dufe feu controuerf£ mteruentu dniicorum,honnis conditionibm cotnpondiitur,qudi tdmenmoro^ ffd^è homme! er dd rixdndum pldnè ndti, tenten re trdnfUimt. C^udpropter ^zy poend,zy iuretus, rdndo confrmdri folcnt.ut trdiidt Bdrto .'m.l.Ar^’ bUer int rd certum-jf.Dcdrhit.Acintcr'm ddmoi. nendifumtilli,quitdmleui edufd repudidnt pdcis conuentiones, quA! iurdmento promiferunt. Now enim cjfilt;giimt'mfdmi£ notd,qMcimq; tdndëutdn^-tur cduteld.Cuiu! ego memordbile ddcoq- horren^» dum uidi exemplum,hoc feculo.

Sed poterne is qui ex trdnfdHioite mtplendd, trddit dliqmd,dgere,rem trdditdm rcfitui,dut f^ tisferi pddudb dduerfdriofReßyondcOy^onpof fe.Allegdten'mcontrdrid,quiuult rent trdditdm refitui,dut comicntionem 'impleri. Ergo repellent-dU!eil.l.].C.Defurt.

Excipe tdmen.i.si nom'mdtim ft pdHum^quod rdtd mdnente compoftione, licerct rem trdditdm repetere.l.Quifdem.ff', Detrdnfddioni.Et.l.Cu propoudx.C.coftit.Ac petd! (mquiimt Impcrdto re!)uelpddo jldri,uelreftitui ddtd.ï ESiïufurdn dum interueneritd.Si qui! mdior-C.cod.tit.ï I ï-Stper dcceptildtionem fubldtdfuit primd ddio 'm

-ocr page 279-

LIBELLE nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;2^^

trMfüäionc-l.Vbipddutn.C.diii.tit.

An ergo jiipulcitor poßit petcre pandniyCr ut index dccUret rupUrn cjjè couentioiwm db ^duer ßrioynec dmpliusfcrMnddtKel^ondco^pojJe utrïi i^ue peti,ut trcidut Dolores fecundu'in Accurßnm in.d.l.Ciuifidem.Et Bdrto.ibi dccUrdt.

C£teru'M,rcguldre c^,pcxndm o^ executicneni trdnfddionii ßiml peti nopoUc, nißnomindtimßt couentu,ut lacisßtperius dllcgdtis probdtur. Quel reß)lctßcejuenter ddijei h£c cldußuldtVt rdto md nente pd{io,pand poßit peti.

Verum c^uid dicemus de mord purgdnddtPond inus eum cum ([uoßc trdnfddum c^,ut intrd tdlc tëpus foluerct dut fdCcret dUc^uid, uenire poü diëf V fdtisßiüionem offvrre, excufdbttur'nc d pand promißdtKcßondeo,lldnc (iu£ßionem ex bono et £quû trdddnddm eßc.t^impoßpiuculosdies cum udmittijiurndnius eü dicerc: Pr£fertim,ß edufdnt fortdßis düegdre poßit,ob epudm fdtisfdaio fucrit plußulum dildtd.Pdulus in.l.Siex Lege. §. Coloi-nus-If.Locdt.e:^ conduit. Pdpinidnud in .1. Si cum diesenß.cu.l.ßcq.ß-.De drbit.Cdiusin.l.PJ ß poH tres.jf.Siquid cdutioni.ldcmPdulus in.l.Scd erß^ ' ff.De conßitu.pecuni.Scd i!:yß(inquit)dUd dieoß • fcrdtur,nec ddor decipere uoluit,ncc uüd iußd cdu fd fuit non dccipiendi: dquim eü fuccurri reo.

Denifi

-ocr page 280-

IJJ D E F o R M V L A

Déniai non eil pr^tercundum: Qjtod licitu eÜ ^gere cxconuentionc im^M. fuerit AhquK confeft fiM fedebere centum ,no uliu fcilicet cuufu ddieUtt, qudm quod ex rutionibut muicem colldtisßc dp^drueritiUttriiildnt in. l.tiudd rd tio. ff. DedoMti-Accedit ,1.

' nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;nbsp;PubUi, inß.ff DepOf.

ßt.Et.l.j.C.Oe.

erro.ciiicul.

t 1 li i S,

-ocr page 281-

-ocr page 282-